វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 2069 321445 321402 2025-06-03T14:15:10Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ឈ្មោះនៃខេត្ត */ 321445 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទន់បម្រុងជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃប្រាសាទអង្គរដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្តខ្មែរមួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេចអយុធ្យាបានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុកកម្ពុជានៅខេត្តមហានគរដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើមខេត្តមហានគរមួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេចសៀមនេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេចខ្មែរនៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ពសៀមទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះខេត្តមហានគរនេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​សៀមនៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​ខ្មែរ​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​សៀមដើម្បី​បណ្ដេញ​ឱ្យ​ពួកសៀមចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ពខ្មែរទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​ខ្មែរលើពួកសៀម៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀម បាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយ បានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​សៀមដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​ខ្មែរ​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅស្ទឹងសៀមរាបគឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។ស្ទឹងសៀមរាបស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរ ដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថាភ្នំគូលែនដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាបគូលែនមានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងសៀមរាប។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺស្ទឹងសៀមរាប ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូលបឹងទន្លេសាប។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ ស្ទឹងសៀមរាប ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។ទន្លេគង្គាមានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។ទន្លេគង្គាហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុកខ្មែរគ្មានទន្លេគង្គាដូចឥណ្ឌាទេ។ដូច្នេះហើយខ្មែរបានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គា។ដូចជានៅភ្នំគូលែននិងក្បាលស្ពានខ្មែរបានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃស្ទឹងសៀមរាប។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹងទន្លេគង្គា។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើងភ្នំក្រោមហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។អាកាសយានដ្ឋានសៀមរាប-អង្គរ គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] kxxuvrpfnncte88j07inirx1ewyua32 321448 321445 2025-06-03T16:55:27Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321448 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទន់បម្រុងជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃប្រាសាទអង្គរដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅស្ទឹងសៀមរាបគឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។ស្ទឹងសៀមរាបស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរ ដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថាភ្នំគូលែនដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាបគូលែនមានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងសៀមរាប។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺស្ទឹងសៀមរាប ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូលបឹងទន្លេសាប។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ ស្ទឹងសៀមរាប ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។ទន្លេគង្គាមានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។ទន្លេគង្គាហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុកខ្មែរគ្មានទន្លេគង្គាដូចឥណ្ឌាទេ។ដូច្នេះហើយខ្មែរបានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គា។ដូចជានៅភ្នំគូលែននិងក្បាលស្ពានខ្មែរបានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃស្ទឹងសៀមរាប។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹងទន្លេគង្គា។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើងភ្នំក្រោមហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។អាកាសយានដ្ឋានសៀមរាប-អង្គរ គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] lhx3jfa56agibjb8ik6ktp2td5akb98 321453 321448 2025-06-03T17:11:44Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ */ 321453 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទន់បម្រុងជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃប្រាសាទអង្គរដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅស្ទឹងសៀមរាបគឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។ស្ទឹងសៀមរាបស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរ ដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថាភ្នំគូលែនដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាបគូលែនមានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងសៀមរាប។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺស្ទឹងសៀមរាប ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូលបឹងទន្លេសាប។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ ស្ទឹងសៀមរាប ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។ទន្លេគង្គាមានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។ទន្លេគង្គាហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុកខ្មែរគ្មានទន្លេគង្គាដូចឥណ្ឌាទេ។ដូច្នេះហើយខ្មែរបានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គា។ដូចជានៅភ្នំគូលែននិងក្បាលស្ពានខ្មែរបានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃស្ទឹងសៀមរាប។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹងទន្លេគង្គា។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើងភ្នំក្រោមហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។អាកាសយានដ្ឋានសៀមរាប-អង្គរ គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] op3f6s1ebtpg5jbzg6tqziy87730lo5 321454 321453 2025-06-03T17:14:54Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321454 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទន់បម្រុងជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃប្រាសាទអង្គរដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅស្ទឹងសៀមរាបគឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។ស្ទឹងសៀមរាបស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរ ដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថាភ្នំគូលែនដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាបគូលែនមានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងសៀមរាប។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺស្ទឹងសៀមរាប ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូលបឹងទន្លេសាប។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ ស្ទឹងសៀមរាប ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។ទន្លេគង្គាមានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។ទន្លេគង្គាហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុកខ្មែរគ្មានទន្លេគង្គាដូចឥណ្ឌាទេ។ដូច្នេះហើយខ្មែរបានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គា។ដូចជានៅភ្នំគូលែននិងក្បាលស្ពានខ្មែរបានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃស្ទឹងសៀមរាប។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹងទន្លេគង្គា។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើងភ្នំក្រោមហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] kmojefyqhsxbtlsltjbcpabka64ir53 321455 321454 2025-06-03T17:17:02Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321455 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទន់បម្រុងជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃប្រាសាទអង្គរដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅស្ទឹងសៀមរាបគឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។ស្ទឹងសៀមរាបស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរ ដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថាភ្នំគូលែនដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាបគូលែនមានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងសៀមរាប។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺស្ទឹងសៀមរាប ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូលបឹងទន្លេសាប។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ ស្ទឹងសៀមរាប ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។ទន្លេគង្គាមានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។ទន្លេគង្គាហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុកខ្មែរគ្មានទន្លេគង្គាដូចឥណ្ឌាទេ។ដូច្នេះហើយខ្មែរបានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹងទន្លេគង្គា។ដូចជានៅភ្នំគូលែននិងក្បាលស្ពានខ្មែរបានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃស្ទឹងសៀមរាប។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹងទន្លេគង្គា។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] fcww3nx2vlnvm4u7fwk6n3ma44t0cyf 321456 321455 2025-06-03T17:25:06Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321456 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទន់បម្រុងជីវមណ្ឌលបឹងទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃប្រាសាទអង្គរដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរអប្សរា|អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតឡើងនៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាប[[ភ្នំគូលែន|គូលែន]]មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជា[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូល[[បឹងទន្លេសាប]]។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។[[ទន្លេគង្គា]]មានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។[[ទន្លេគង្គា]]ហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុក[[ខ្មែរ]]គ្មាន[[ទន្លេគង្គា]]ដូច[[ឥណ្ឌា]]ទេ។ដូច្នេះហើយ[[ខ្មែរ]]បានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ដូចជានៅ[[ភ្នំគូលែន]]និងក្បាលស្ពាន[[ខ្មែរ]]បានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] h2oqc6xmfkdnv6ddqgmmty6mblan6ol 321457 321456 2025-06-03T17:27:51Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321457 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទុនបម្រុងជីវមណ្ឌលទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ '''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ''' នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជា ត្រីក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ និងថ្មភក់សម្រាប់សំណង់ប្រាសាទ និង ដីមានជីវជាតិផងដែរខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌និងសាសនារបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃអាណាចក្រខ្មែរដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចបន្តបន្ទាប់គ្នា។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៃតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា [[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅ[[សម័យអង្គរ]]ខ្មែរបានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដី ពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿង និង កសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌ខ្មែរពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជាខ្មែរដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ពសៀមបានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្តខ្មែរមួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ សៀមបានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះ ពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ពខ្មែរដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ ។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរគឺក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ពសៀមមកឈ្លានពានខ្មែរត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះជា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិខ្មែរអំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យសៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរអប្សរា|អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតឡើងនៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាប[[ភ្នំគូលែន|គូលែន]]មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជា[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូល[[បឹងទន្លេសាប]]។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។[[ទន្លេគង្គា]]មានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។[[ទន្លេគង្គា]]ហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុក[[ខ្មែរ]]គ្មាន[[ទន្លេគង្គា]]ដូច[[ឥណ្ឌា]]ទេ។ដូច្នេះហើយ[[ខ្មែរ]]បានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ដូចជានៅ[[ភ្នំគូលែន]]និងក្បាលស្ពាន[[ខ្មែរ]]បានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] iyxc7w3yfsaxbsllczvy20lh86pw5o2 321487 321457 2025-06-04T08:34:29Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* សម័យអង្គរ */ 321487 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទុនបម្រុងជីវមណ្ឌលទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ពសៀមដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទចន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' បាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យ '''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា''' នេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក '''នួន សុធិមន្ត''' ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ'''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ'''នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ០៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ០៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជាត្រីនៅក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ [[ថ្មភក់]] [[ថ្មបាយក្រៀម]] [[ឥដ្ឋ]]សម្រាប់កសាងប្រាសាទ និង ដីដែលមានជីវជាតិផងដែរ។ខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌ និង សាសនារបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចជាបន្តបន្ទាប់។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៅក្នុងតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]][[ខ្មែរ]]បានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដីពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿងនិងកសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌[[ខ្មែរ]]ពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ០៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជា[[ខ្មែរ]]ដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]ខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ព[[សៀម]]បានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ [[សៀម]]បានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដី[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ព[[ខ្មែរ]]ដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]គឺនៅក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ព[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះថា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]អំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនា[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង|សម័យអាណាព្យាបាលបារាំង]]។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យ'''សៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)'''ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរអប្សរា|អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតឡើងនៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាប[[ភ្នំគូលែន|គូលែន]]មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជា[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូល[[បឹងទន្លេសាប]]។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។[[ទន្លេគង្គា]]មានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។[[ទន្លេគង្គា]]ហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុក[[ខ្មែរ]]គ្មាន[[ទន្លេគង្គា]]ដូច[[ឥណ្ឌា]]ទេ។ដូច្នេះហើយ[[ខ្មែរ]]បានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ដូចជានៅ[[ភ្នំគូលែន]]និងក្បាលស្ពាន[[ខ្មែរ]]បានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] qyg40aqmy6tsuyceoieruniou9de8yc 321488 321487 2025-06-04T08:37:33Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ឈ្មោះនៃខេត្ត */ 321488 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទុនបម្រុងជីវមណ្ឌលទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ព[[សៀម]]ដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក'''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា'''បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យសំបូរ មាណ្ណារ៉ាបាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យសំបូរ មាណ្ណារ៉ានេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ'''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ'''នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ០៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ០៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជាត្រីនៅក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ [[ថ្មភក់]] [[ថ្មបាយក្រៀម]] [[ឥដ្ឋ]]សម្រាប់កសាងប្រាសាទ និង ដីដែលមានជីវជាតិផងដែរ។ខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌ និង សាសនារបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចជាបន្តបន្ទាប់។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៅក្នុងតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]][[ខ្មែរ]]បានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដីពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿងនិងកសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌[[ខ្មែរ]]ពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ០៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជា[[ខ្មែរ]]ដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]ខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ព[[សៀម]]បានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ [[សៀម]]បានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដី[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ព[[ខ្មែរ]]ដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]គឺនៅក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ព[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះថា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]អំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនា[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង|សម័យអាណាព្យាបាលបារាំង]]។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យ'''សៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)'''ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរអប្សរា|អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតឡើងនៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាប[[ភ្នំគូលែន|គូលែន]]មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជា[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី បានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូល[[បឹងទន្លេសាប]]។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។[[ទន្លេគង្គា]]មានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។[[ទន្លេគង្គា]]ហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុក[[ខ្មែរ]]គ្មាន[[ទន្លេគង្គា]]ដូច[[ឥណ្ឌា]]ទេ។ដូច្នេះហើយ[[ខ្មែរ]]បានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ដូចជានៅ[[ភ្នំគូលែន]]និងក្បាលស្ពាន[[ខ្មែរ]]បានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] dz9h448legj2j7v8kyuns721a16t8sq 321489 321488 2025-06-04T08:39:27Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ស្ទឹងសៀមរាប */ 321489 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទុនបម្រុងជីវមណ្ឌលទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ព[[សៀម]]ដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក'''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា'''បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យសំបូរ មាណ្ណារ៉ាបាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យសំបូរ មាណ្ណារ៉ានេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ'''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ'''នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ០៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ០៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជាត្រីនៅក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ [[ថ្មភក់]] [[ថ្មបាយក្រៀម]] [[ឥដ្ឋ]]សម្រាប់កសាងប្រាសាទ និង ដីដែលមានជីវជាតិផងដែរ។ខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌ និង សាសនារបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចជាបន្តបន្ទាប់។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៅក្នុងតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]][[ខ្មែរ]]បានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដីពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿងនិងកសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌[[ខ្មែរ]]ពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ០៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជា[[ខ្មែរ]]ដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]ខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ព[[សៀម]]បានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ [[សៀម]]បានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដី[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ព[[ខ្មែរ]]ដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]គឺនៅក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ព[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះថា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]អំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនា[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង|សម័យអាណាព្យាបាលបារាំង]]។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យ'''សៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)'''ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទីក្រុងសៀមរាប។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ក្រុងសៀមរាបមើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមវត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ពខ្មែរក្រហមប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេក ដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិតខ្មែរបុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរសម័យអង្គរទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃសម័យអង្គរត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែលខ្មែរតែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូនខ្មែរសម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរអប្សរា|អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតឡើងនៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។លោកអ៊ឹម សុខរិទ្ធីបានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាប[[ភ្នំគូលែន|គូលែន]]មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជា[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោកអ៊ឹម សុខរិទ្ធីបានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូល[[បឹងទន្លេសាប]]។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។[[ទន្លេគង្គា]]មានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។[[ទន្លេគង្គា]]ហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុក[[ខ្មែរ]]គ្មាន[[ទន្លេគង្គា]]ដូច[[ឥណ្ឌា]]ទេ។ដូច្នេះហើយ[[ខ្មែរ]]បានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ដូចជានៅ[[ភ្នំគូលែន]]និងក្បាលស្ពាន[[ខ្មែរ]]បានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] ayq1s73cuvjfgzf87d6culh2dilwud9 321490 321489 2025-06-04T08:45:14Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ */ 321490 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសៀមរាប''' គឺជាខេត្តមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងនៅក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តសៀមរាបគឺ[[ក្រុងសៀមរាប]]និង[[ក្រុងរុនតាឯក]]។ខេត្តសៀមរាបត្រូវបានដាក់ឈ្មោះបែបនេះគឺដើម្បីរំលឹកដល់ជ័យជម្នះរបស់កងទ័ព[[ខ្មែរ]]វាយឈ្នះលើកងទ័ព[[សៀម]]នៅ[[លង្វែក|សម័យលង្វែក]]ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។សព្វថ្ងៃខេត្តសៀមរាបត្រូវបានគេស្គាល់ទូទាំងពិភពលោកថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញ។ខេត្តនេះជាតំបន់ទេសចរណ៍ដ៍សំខាន់របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារខេត្តនេះមាន[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏ល្បីល្បាញនិងប្រាសាទបុរាណដទៃទៀតជាច្រើន។ថ្មីៗនេះក្រុងសៀមរាបកំពុងប្រែក្លាយរូបរាងជាក្រុងទំនើបតាមរយៈកំណើនសណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាងលក់ទំនិញ ជាដើមដែលបម្រើឲ្យវិស័យទេសចរណ៍។រមណីយដ្ឋានបុរាណផ្សេងទៀតដែលនៅក្នុងក្រុងសៀមរាបនិងក្រៅក្រុងមាន[[អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ|ប្រាសាទព្រះបាលីឡៃ]] [[ប្រាសាទតានៃ]] [[ប្រាសាទតាសោម]] [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទព្រះពិធូរ]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ​[[ប្រាសាទសួព្រ័ត|ប្រាសាទសួព្រ័ត្រ]] [[ប្រាសាទបី]] [[ប្រាសាទព្រហ្មកិល]] [[ប្រាសាទរោងរមុង|ប្រាសាទរោងល្មុង]] [[ប្រាសាទតុប]] [[ប្រាសាទក្រវាន់|ប្រាសាទក្រវ៉ាន់]] [[ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក]] [[ប្រាសាទបន្ទាយសំរែ]] [[ប្រាសាទបន្ទាយក្តី]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] [[ប្រាសាទទទឹងថ្ងៃ]] [[ប្រាសាទព្រៃមន្ទីរ]] [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] [[ប្រាសាទបាតជុំ]] [[ប្រាសាទគោកត្រាង]] [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទលាក់នាង]] [[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] [[ប្រាសាទប្រែរូប]] [[លានស្តេចគំលង់]] [[លានជល់ដំរី]] [[ប្រាសាទអកយំ]] [[ប្រាសាទគោគពោធិ|ប្រាសាទគោគពោធិ៍]] [[ប្រាសាទគោកគ្រញូង]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] [[ប្រាសាទត្រពាំងខ្យង]] [[ប្រាសាទផ្ទី]] [[ប្រាសាទទន្លេស្ងួត]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] និង ប្រាសាទរាប់រយផ្សេងទៀត។តំបន់អង្គរត្រូវបានរងនូវការលុកលុយជាច្រើនដងពីពួក[[សៀម]]ហើយទីបំផុត[[ក្រុងអង្គរ|រាជធានីអង្គរ]]ត្រូវបានបោះបង់ចោលនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។គួររំលឹកផងដែរថារាជធានីរបស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ត្រូវបានប្តូរពីអង្គរទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣២ រួចបន្តទៅ[[លង្វែក|រាជធានីលង្វែក]] និង [[រាជធានីឧដុង្គមានជ័យ|រាជធានីឧដុង្គ]] ហើយត្រឡប់ទៅ[[សម័យកាលចតុមុខ|រាជធានីចតុមុខ]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៦។ជនជាតិបទេសដែលបានមកដល់[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]មុនគេគឺអ្នករុករកជនជាតិបារាំង'''លោក [[ហង់រី មូហូ]]'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ (នាសម័យលង្វែកសតវត្សរ៍ទី ១៦ ក៏មានជនបរទេសខាងបស្ចឹមលោកក៏បានមកមើល[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]រួចមកហើយដែរ)<ref>ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅជនជាតិខ្មែរសតវត្សទី១៥-១៩៥៣ (ភាគទី២)</ref>។តំបន់សៀមរាបអង្គរគឺជាគោលដៅចម្បងសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរទូទាំងពិភពលោកហើយក៏ជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសំណង់ប្រាសាទបុរាណតូចធំជាច្រើនអនែកដែលជាទីស្ថានរបស់ពពួកអាទិទេពទាំងឡាយទាំងពួងផងដែរ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសៀមរាប | native_name = Siem Reap Province | native_name_lang = khm<!-- ISO 639-2 code --> | settlement_type = [[ខេត្តនៃកម្ពុជា|ខេត្ត]] | image_skyline = D'Angkor.jpg | image_caption = ទិដ្ឋភាពនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនាពេលរសៀល | image_flag = | image_seal = | image_shield = | nickname = ទីក្រុងអង្គរ | motto = | image_map = Cambodia Siem Reap locator map.svg | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសៀមរាប | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_caption = Location of Siem Reap in Cambodia | coordinates_type = type:adm1st_region:KH | coordinates_display = title | coordinates_footnotes = | subdivision_type = [[List of sovereign states|ប្រទេស]] | subdivision_name = {{CAM}} | established_title = | established_date = | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ក្រុងរុនតាឯក]] | leader_party = | leader_title = គណៈអភិបាល​ខេត្ត | leader_name = ប្រាក់ សោភ័ណ | area_footnotes = | area_total_km2 = 10299 | area_rank = ១០ | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title=General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher=[[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work=National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_total = ១,១១៤,៦១៦ នាក់ | population_rank = ០៤ | population_as_of = | population_density_km2 = ៩៨ | population_density_rank = ១៣ | population_demonym = | population_note = | blank_name_sec1 = ក្រុង និង ស្រុក | blank_info_sec1 = ១២ | blank1_name_sec1 = សង្កាត់ និង ឃុំ | blank1_info_sec1 = ១០០ | blank2_name_sec1 = ភូមិ | blank2_info_sec1 = ៩០៧ | timezone1 = [[:en:Time in Cambodia|ICT]] | utc_offset = +០៧:០០ | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧០១០១ -១៧១២១២ | area_code_type = លេខកូដតំបន់ | area_code = ០៦៣ | iso_code = KH-១៧ | website = {{URL|www.siemreap.gov.kh}} | footnotes = }} ខេត្តសៀមរាប គឺជា​ខេត្ត​ធំ​ទី ​១០ ​នៅក្នុង​[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]។ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះកើនឡើងដល់ខ្ទង់លាននាក់ហើយជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។មួយផ្នែកធំនៃព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃខេត្តសៀមរាបជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]ដូច្នេះហើយបានជាខេត្តសៀមរាបជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៩ ដែលបង្កើតបានជាតំបន់[[ទុនបម្រុងជីវមណ្ឌលទន្លេសាប]]។នាពេលបច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាទីតាំងនៃ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដែលជាតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់[[យូណេស្កូ|អង្គការយូណេស្កូ]]និងជាអច្ឆរិយវត្ថុរបស់ពិភពលោកផងដែរ។ហើយក៏ជាទីតាំងប្រាសាទល្បាញល្បីៗជាច្រើនទៀតក្រៅពី[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទបន្ទាយធំ]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]]និងប្រាសាទនានាផ្សេងទៀតដែលជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌរបស់[[អង្គការយូណេស្កូ]]ផងដែរ។[[ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន]]គឺជារមណីយដ្ឋានប្រវត្តិសាស្ត្រនិងធម្មជាតិល្បីល្បាញមួយដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិទៅទស្សនាកម្សាន្តមិនអាចរំលងបាន។ == ឈ្មោះនៃខេត្ត == ខេត្តសៀមរាបជាអតីតខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយឈ្មោះថា'''[[ខេត្តមហានគរ]]'''។ការប្ដូរឈ្មោះជាខេត្តសៀមរាបនេះក្នុងរជ្ជកាល[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស(តាមពង្សាវតា)មូលហេតុបានជាផ្លាស់ប្ដូរឈ្មោះខេត្តនេះបានបញ្ជាក់ថានៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៣០ គ.ស ស្ដេច[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|អយុធ្យា]]បានបញ្ជាឲ្យកងទ័ពខ្លួនវាយលុក[[កម្ពុជា]]នៅ[[ខេត្តមហានគរ]]ដើម្បីបង្ក្រាបការមិនចុះញ៉មរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]។ទ័ព[[សៀម]]ដណ្ដើម[[ខេត្តមហានគរ]]មួយរយៈហើយមេដឹកនាំបានទៅទស្សនាប្រាសាទគួរឲ្យយ៉ាងស្ងប់ស្ងែង។បន្ទាប់មកទ័ពស្ដេច[[សៀម]]នេះបានជួបនឹងទ័ពស្ដេច[[ខ្មែរ]]នៅតំបន់អង្គរហើយបានប្រយុទ្ធគ្នាធ្វើឲ្យកងទ័ព[[សៀម]]ទទួលបរាជ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ក្រោយពីទទួលបានជ័យជំនះមក[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានបរិញ្ញាតិ្តឲ្យប្ដូរឈ្មោះ[[ខេត្តមហានគរ]]នេះទៅជាខេត្តសៀមរាបវិញដែលមានន័យថា ''"ទ័ពសៀមត្រូវបង្ក្រាបឲ្យរាប"'' នៅទីនេះ។ អ្នក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេស​កម្ពុជា]]បាន​ពន្យល់​ប្រហាក់​ប្រហែល​គ្នា​ថាពាក្យ '''សៀម''' គឺ​ទាក់ទង​នឹង​ជាតិសាសន៍មួយដែល​បច្ចុប្បន្ន​បាន​ប្រែ​ឈ្មោះ​ទៅ​ជា​ '''ថៃ''' ទៅ​ហើយ។រីឯ​ពាក្យ​ថា '''រាប''' គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ចាញ់ខ្លបខ្លាច'''។ អនុ​ប្រធាន​ផ្នែក​​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​[[សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ|សាកលវិទ្យាល័យ​ភូមិន្ទ​ភ្នំពេញ]]និង​ជា​សាស្ត្រាចារ្យ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៅ​[[សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រកម្ពុជា|សាកលវិទ្យាល័យ​បញ្ញា​សាស្ត្រ​កម្ពុជា]]លោក'''សំបូរ មាណ្ណារ៉ា'''បាន​ពន្យល់​ថាចាប់​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី ​៩ និង​ទី​ ១០ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជខេត្ត​សៀមរាបត្រូវបានគេ​​ប្រើ​ឈ្មោះ​ជា​​[[យសោធរបុរះ|ទីក្រុងយសោធបុរៈ]]ដោយសារ​តែ​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ខ្មែរ​ព្រះនាម[[យសោវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទយសោ​វរ្ម័ន​ទី​ ១]] ជាអ្នកបាន​កសាង។ក៏ប៉ុន្តែ​ក្រោយ​មកត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ថា[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រ​អង្គរ]]វិញ។នៅ​ក្នុង​រជ្ជកាល​នៃ​ព្រះរាជា​ក្រោយៗ​មកទៀតដែល​បានផ្លាស់​ប្ដូរ​រាជធានី​ទៅ​តាំង​នៅ​ភាគ​ខាង​ត្បូងនិង​[[​ទួល​បាសាន|ទួល​បាសាន]]រហូត​ដល់​[[ភ្នំពេញ|ចតុមុខ]]ជាដើមគឺ​[[ក្រុងអង្គរ|ទីក្រុង​អង្គរ]]ត្រូវ​បាន​បោះ​បង់​ចោល​មួយ​រយៈ។ជាច្រើន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មកទើប​មាន​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​គ្រប់គ្រង​​ជារាជធានី​នេះឡើង​វិញ។ លោក​សាស្ត្រាចារ្យសំបូរ មាណ្ណារ៉ាបាន​ពន្យល់​ទៀត​ថាបន្ទាប់​ពី​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ជា​រដ្ឋបាល​ឡើង​វិញ​នោះគឺ​តំបន់​អង្គរ​ត្រូវ​បាន​ទ័ព​[[សៀម]]នៃ​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|នគរ​ស្រីអយុធ្យា]]ចូល​មក​លុកលុយ​ជា​ច្រើន​លើកចាប់​តាំង​ពី​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៤ នៃ​គ្រិស្ត​សករាជ។នៅ​ក្នុង​សតវត្ស​រ៍ទី​ ១៥ ដល់ ១៦ មាន​ព្រះមហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​មួយ​អង្គ​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បាន​ធ្វើ​ចម្បាំង​ជាមួយកង​ទ័ព​[[សៀម]]ដើម្បី​បណ្ដេញឲ្យពួក[[សៀម]]ចេញ​ពី​តំបន់​អង្គរ។នៅក្នុង​ការ​ធ្វើ​សង្គ្រាម​កាល​នោះគឺកងទ័ព[[ខ្មែរ]]ទទួលបានជោគជ័យយ៉ាងធំំធេងហើយ​ពាក្យ​ថា '''សៀមរាប (អានថា:សៀមម៉ារាប)''' គឺ​ត្រូវ​បាន​គេ​ដាក់​ឈ្មោះបន្ទាប់​ពី​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​កងទ័ព​[[ខ្មែរ]]លើពួក[[សៀម]]៖ ''«ពាក្យ​ថា សៀមរាប គឺ​មាន​ន័យ​ថា សៀមបាន​ខ្លបខ្លាច​លោក បាន​ចាញ់​លោក បាន​អស់​ឫទ្ធានុភាព ចាញ់រាបដលដី។ដូច្នេះគេ​ឲ្យឈ្មោះ​ថាតំបន់​សៀមរាបនេះ​ជា​ទស្សនៈ​របស់​ជាតិ​ខ្មែររបស់​អ្នក​ដែល​បាន​លើក​ឡើង​ក្នុង​ដំណែល​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នេះ​ផង​ដែរ។ចំណុច​នេះ​ហើយបានជា​ចាប់​ផ្ដើម​មាន​ពាក្យ​ថា សៀមរាប»''។ ការ​អធិប្បាយ​របស់​លោក​សាស្ត្រាចារ្យសំបូរ មាណ្ណារ៉ានេះគឺ​ដូច​គ្នា​នឹង​អ្នក​ស្រាវជ្រាវ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​ផ្សេង​ទៀតផងដែរ។ សៀវភៅ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​[[ខ្មែរ]]​សង្ខេប​មួយដែល​សរសេរ​ដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''ដែល​បច្ចុប្បន្ន​ជា​មន្ត្រី​រាជការ​នៅ​ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបាន​អធិប្បាយ​ថានៅ​ក្នុងឆ្នាំ​ ១៥២៥ ព្រះ​មហាក្សត្រ​[[ខ្មែរ]]​ព្រះនាម[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទ​រាជា]]​បាន​វាយ​បង្ក្រាប​កងទ័ព​[[សៀម]]ដែល​ឈ្លាន​ពានឲ្យបរាជ័យ​យ៉ាងអាម៉ាស់នៅ​តំបន់​អង្គរ។ដូច្នេះ​ហើយបាន​ជា​ព្រះអង្គបាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា [[សៀមរាប]] គឺ​មាន​ន័យ​ថា '''ទ័ព​សៀមចាញ់​រាប​ដូចជា​កន្ទេល ឬ ទ័ពសៀមចាញ់រាបដល់ដី'''។ បច្ចុប្បន្ន​នេះ[[ខេត្ត​សៀមរាប]]មិន​ត្រឹម​តែ​ជា​និមិត្តរូប​នៃ​ជាតិ​[[ខ្មែរ]]​ប៉ុណ្ណោះ​ទេក៏ប៉ុន្តែវា​ក៏​កំពុង​នាំ​ប្រទេស​កម្ពុជាឲ្យទទួល​បាន​នាម​ថ្មី​មួយ​ទៀតគឺ​'''ព្រះរាជាណាចក្រ​អច្ឆរិយ'''ដោយសារ​តែ​ភាព​ល្បីល្បាញ​ខាង​វប្បធម៌​ប្រវត្តិសាស្ត្រ។<ref>{{Cite web |title=អត្ថន័យ​នៃ​ឈ្មោះ​ខេត្ត​សៀមរាប |url=https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |access-date=2023-03-16 |website=www-rfa-org.cdn.ampproject.org |archivedate=2023-03-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230316035301/https://www-rfa-org.cdn.ampproject.org/v/s/www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html/ampRFA?amp_gsa=1&amp_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM=#amp_ct=1678937526295&amp_tf=%E1%9E%96%E1%9E%B8%20%251$s&aoh=16789375100149&referrer=https://www.google.com&ampshare=https://www.rfa.org/khmer/news/culture/history-of-siemreap-province-02152014042137.html |url-status=dead }}</ref> == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == === មុនសម័យអង្គរ === [[file:Phnom Kulen8.JPG|thumb|ភ្នំគូលែន(មហេន្ទ្របវ៌ត ឬ មហិន្រ្ទបព៌ត)]] [[File:Cascade de la rivière sacrée (Phnom Kulen) (6825025205).jpg|right|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_017_Vishnu_and_Lakshmi_(8583651131).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_020_Brahma_(8583620385).jpg|thumb]] [[File:Kbal_Spean,_sur_les_pentes_sud-ouest_du_mont_Kulen_(12).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge1.JPG|thumb]] [[File:Kbal_Spean_-_011_Lotuses_(8583641233).jpg|thumb]] [[File:LingamCambodge2.JPG|thumb]] [[ឯកសារ:2011-06-27-030 Phnom Kulen.jpg|រូបភាពតូច|នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ ជាឆ្នាំដែលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២ ប្រារព្ធពិធីទេវរាជនៅលើភ្នំគូលែន។ព្រះអង្គបានបើកស័ករាជថ្មីមួយដែលធ្វើអរិយធម៌វប្បធម៌ខ្មែររីកចម្រើនរុងរឿងនាសម័យមហានគរ]] អ្នកស្រាវជ្រាវខាងប្រវត្តិវិទ្យានិងបុរាណវិទ្យាជាច្រើនបានអះអាងថាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] ក្រោយពីព្រះមហាក្សត្រអង្គនេះបានយាងមកពី[[ឥណ្ឌូណេស៊ី|ប្រទេសជ្វា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ៨០០ នៃគ្រិស្តសករាជ។តាមឯកសារខាងលើបានឲ្យដឹងថា[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] កាលនៅក្នុងដំណាក់កាលទី ២ ទ្រង់គង់នៅ'''ទីក្រុងឥន្រ្ទបុរៈ'''នៅ[[ខេត្តកំពង់ចាម]]បន្ទាប់មកទ្រង់គង់នៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្ទ្របព៌ត)និងចុងក្រោយបំផុតទ្រង់គង់នៅ '''[[ហរិហរាល័យ|ទីក្រុងហរិហរាល័យ ឬ ទីក្រុងរលួស]]''' ដែលជារាជធានីដើមនា[[សម័យអង្គរ]]។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថាវប្បធម៌អង្គរបានផ្តើមឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ៨០២ នៃគ្រិស្តសករាជគឺនៅពេលដែល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]] បានអភិសេកជាព្រះមហាក្សត្រនៅលើ[[ភ្នំគូលែន]](មហិន្រ្ទបព៌ត)។ការអភិសេករបស់ព្រះអង្គគឺឈរនៅលើមូលដ្ឋាននៃពិធីទេវរាជដែលបានផ្តល់ចំពោះព្រះអង្គនូវមហិទ្ធិប្ញទ្ធិដើម្បីធ្វើការបង្រួបបង្រួមជាតិ។ការអះអាងក៏បានបង្អាញឲ្យដឹងទៀតថាវប្បធម៌‌សម័យបុរេអង្គរ(មុនអង្គរ)គឺឯកសារមួយចំនួនបាន ផែ្អកតាមកំណត់ហេតុរបស់[[ចិន]]។ឯកសាររបស់គេបានសំអាងលើកំណត់ត្រាផងនិងស្ថាបត្យកម្មប្រាង្គប្រាសាទមួយចំនួនផង។រីឯព្រឹត្តិការណ៍ដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ជាខ្លាំងមួយទៀតគឺក្នុងអំឡុង[[សម័យចេនឡា]]នៅលើទឹកដីបវរនៃខេត្តសៀមរាបអង្គរ។កំណត់ហេតុចិនបានឲ្យដឹងថាទីក្រុងដំបូងបំផុតនៅខេត្តសៀមរាបមានឈ្មោះថា '''"នគរគម្ពីរ"''' ដែលសិ្ថតនៅរវាងបារាយណ៍ខាងលិចនិងបារាយណ៍ខាងកើតនៃតំបន់សៀមរាបអង្គរ។សេ្តចខែ្មរដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅ'''នគរគម្ពីរ'''នេះគឺ'''ព្រះបាទចន្រ្ទវរ្ម័ន'''។លោកបណ្ឌិត '''មីសែល ត្រាណេ''' បានមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងបនែ្ថមទៀតថាកាលពីសម័យបុរេអង្គរនាអំឡុងឆ្នាំ ៨០២ នេះសេដ្ឋកិច្ចនិងបរិយាកាសង្គមរបស់តំបន់សៀមរាបអង្គរមានការវិវឌ្ឍជាវិជ្ជមាន។គេបានឃើញមានការរៀបចំដែនដី ឬនគរូបនីយកម្មដែនដីក្នុងតំបន់នីមួយៗនៃខេត្តនេះយ៉ាងច្បាស់លាស់ទៅហើយចាប់តាំងពីចុងសតវត្សរ៍ទី ០៦ នៃដើមសតវត្សរ៍ទី ០៧ នៃគ្រិស្តសករាជ។ជនជាតិខែ្មរក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រនិងពួកព្រាហ្មបុរោហិតបានចាប់ផ្តើមគម្រោងការសាងសង់ប្រាសាទឥដ្ឋដំបូងបង្អស់ជាច្រើនមានជាអាទិ៍ ប្រាសាទព្រៃកេ្មង ប្រាសាទពោធិ៍ ប្រាសាទគោកតាសៀន ប្រាសាទវត្តខ្នាត និង ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទជាដើម។រីឯវិស័យសង្គមកិច្ចវិញគេបានដឹងថាបុព្វការីជនខែ្មរចូលចិត្តកសាងទីលំនៅរបស់ខ្លួននៅកែ្បរៗ[[បឹងទន្លេសាប|បឹងទនេ្លសាប]]កែ្បរអូរស្ទឹងធម្មជាតិជាដើម។ការកសាងប្រាសាទក៏ដូច្នោះដែរគឺបុព្វការីជនខែ្មរតែងតែជ្រើសរើសរកទីតាំងណាខ្ពស់មិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សាគំនិតរបស់ខែ្មរក្នុងការជ្រើសរើសទីតាំងខ្ពស់សម្រាប់ការកសាងសំណង់ផេ្សងៗជាប្រយោជន៍រួមគឺនៅតែបន្តរហូតមកទល់សព្វថៃ្ងនេះ <ref>អត្ថបទដកស្រង់ពីកាសែតរស្មីកម្ពុជា</ref>។ === សម័យអង្គរ === [[ឯកសារ:Bas-relief du Bayon (Angkor Thom) (2341905162).jpg|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពការធ្វើម្ហូបចម្អិនអាហាររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Scène dépouillage (bas-relief du Bayon) (2334493467).jpg|រូបភាពតូច|វិស័យសុខាភិបាលខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] [[ឯកសារ:Bayonmarket01.JPG|រូបភាពតូច|ទិដ្ឋភាពផ្សារលក់ដូររបស់ប្រជាជនខ្មែរនាសម័យអង្គរ(ប្រាសាទបាយ័ន)]] ខ្មែរបានជ្រើសរើសទីតាំងតំបន់អង្គរធ្វើជារាជធានីព្រោះស្ថិតនៅចំណុចកណ្ដាលនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងទីប្រជុំនៃជំនួញទាំងពីរគឺជើងគោកនិងជើងទឹកហើយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិសព្វគ្រប់ដូចជាត្រីនៅក្នុង[[បឹងទន្លេសាប]] ព្រៃឈើ [[ថ្មភក់]] [[ថ្មបាយក្រៀម]] [[ឥដ្ឋ]]សម្រាប់កសាងប្រាសាទ និង ដីដែលមានជីវជាតិផងដែរ។ខេត្តសៀមរាបនៅសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៥ បានបម្រើការរាជធានីជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់នៃអំណាចនយោបាយ វប្បធម៌ និង សាសនារបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ភាពថ្កើងថ្កានរបស់ទីក្រុងគឺជារាជធានីនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលគ្រប់គ្រងដោយស្តេចដែលមានអំណាចជាបន្តបន្ទាប់។ខេត្តសៀមរាបមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំចំណុចកណ្ដាលនៃអាណាចក្រហើយមានភាពងាយស្រួលនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងត្រួតត្រានិងគ្រប់គ្រងទឹកដីដ៏ធំធេងមួយនេះ។ទីក្រុងនេះបានរីកចម្រើនក្លាយជាទីក្រុងដែលមានភាពអ៊ូអរបម្រើជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល សេដ្ឋកិច្ច និង សាសនានៅក្នុងតំបន់។ខេត្តសៀមរាបមានចំណុចគួរឲ្យទាក់ទាញជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ជាដើម។នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]][[ខ្មែរ]]បានអនុវត្តនយោបាយវាតទីទឹកដីពង្រឹងអរិយធម៌ឲ្យរីកចម្រើនរុងរឿងនិងកសាងសំណង់ប្រាសាទល្បីល្បាញមួយចំនួនទាំងធំទាំងតូចដែលបង្ហាញអំពីតម្លៃវប្បធម៌អរិយធម៌[[ខ្មែរ]]ពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។តំបន់សៀមរាបត្រូវបានបម្រើការជារាជធានីអស់រយៈពេល ០៦ សតវត្សរ៍មកហើយ។នៅតំបន់សៀមរាបមានការអភិវឌ្ឍរីកចម្រើនលូតលាស់គ្រប់វិស័យនិងមានភាពសម្បូរសប្បាយប្រជាជនខ្មែររស់នៅតំបន់សៀមរាបអង្គរភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មនិងនេសាទជាធំ។តំបន់ជុំវិញ[[បឹងទន្លេសាប]]ជាដីដ៏សម្បូរជីវជាតិ។គេអាចធ្វើស្រែនៅតំបន់នេះប្រហែលជាពីរទៅបីដងក្នុងមួយឆ្នាំដូច្នេះហើយបានជាយើងឃើញមានប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រមួយចំនួនដែលបន្សល់ទុកតាំងពី[[សម័យអង្គរ]]មកម្ល៉េះ។ === សម័យក្រោយអង្គរ === [[ឯកសារ:Western facade of the Temple of Ongau Wat ILN0-1868-0201-0004.jpg|រូបភាពតូច|250x250ភីកសែល|ប្រាសាទអង្គរវត្តនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨]] បើយោងតាមឯកសារក្រោយពីទ័ពខ្មែររបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានទទួលជ័យជម្នះលើកងទ័ពសៀមឈ្លានពានជាស្ថាពរនៅព្រះរាជនគរគឺ[[អង្គរធំ]]ពោលគឺបានវាយកម្ទេចទ័ពសៀមរាបស្មើនឹងដីបានជា[[ខ្មែរ]]ដាក់ឈ្មោះថា[[ខេត្តសៀមរាប]]។ស្ថានការណ៍បែបនេះបានធ្វើឲ្យយើងយល់ថាជាដើមកំណើតនៃការកកើតឈ្មោះខេត្តសៀមរាបតាំងពីរជ្ជកាលរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មកទល់នឹងសព្វថ្ងៃនេះបើទោះបីជា'''[[ព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរ]]'''[[ច្បាប់ឧកញ៉ាព្រះឃ្លាំង]](នង)មិនបាននិយាយដោយចំហក៏ដោយ។ប្រសិនជាយើងបើកច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]ខាងលើមកមើលយើងពិតជាស្លុតចិត្តដោយហេតុថាកងទ័ព[[សៀម]]បានឈ្លានពានរុករាន[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ឥតឈប់ឈរជាច្រើនលើក។ពួកវាក្រោយពីដណ្តើមបានអាណាខេត្ត[[ខ្មែរ]]មួយចំនួនដែលសព្វថ្ងៃបានក្លាយទៅជាទឹកដី[[សៀម]]រួចទៅហើយនោះក៏បាននាំសង្គ្រាមចូលទៅយ៉ាងជ្រៅចំកណ្តាលបេះដូងនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]តែម្តងគឺ'''ទីក្រុងមហានគរ'''ដែលស្ថិតក្នុងខេត្តសៀមរាបតែពីមុនហៅថា'''ស្រុកនគរវត្ត'''ដែលធ្លាប់ជាសមរភូមិក្តៅពីមុនមក។ប៉ុន្តែលើកនេះពួកវាត្រូវបង្ខំចិត្តរត់ត្រឡប់ទៅ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ក្រុងអយុធ្យា]]វិញក្រោយពីត្រូវចាញ់សង្គ្រាមនៅចុល្លសករាជ ៩០២ ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១៥៤១ នៃគ.ស។កាលបើពិនិត្យលើទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រចាស់ដែលបានកើតឡើងនៅលើទឹកដីបវរដែលជាទីតាំងនៃព្រះរាជនគរយើងបានឲ្យដឹងថាក្នុងរាជ្យរបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៨|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៨]] និងដើមរាជ្យរបស់[[ឥន្ទ្រវរ្ម័នទី៣|ព្រះបាទស្រីឥន្ទ្រវរ្ម័ន]]រវាងឆ្នាំ ១២៩៦ [[សៀម]]បានបើកការវាយលុកមួយដ៏ធំសម្បើមនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងបំណងយក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ធ្វើជាស្រុកឬនគរចំណុះរបស់ខ្លួនហើយមហិច្ឆតានេះពួកវាបានសម្រេចជាស្ថាពរព្រោះថាអាណាខេត្តមួយចំនួនដែលស្ថិតក្នុងភូមិភាគកណ្តាលដូចជា[[ខេត្តសុខោទ័យ]] [[ខេត្តកំពែងពេជ្រ|កំពែងពេជ្រ]] និង ខេត្តរណបនៃខេត្តទាំងនោះព្រមទាំងអាណាខេត្តដទៃៗឯទៀតដែលស្ថិតនៅជ្រលងនៃដង[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេមេណាម]]ដូចជា[[ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[សុផាន់បុរី]] ។បន្ទាប់ពីបានទទួលជ័យជម្នះលើខេត្តទាំងឡាយនោះពួកវាក៏បានពង្រឹងបណ្តាញអំណាចរបស់ខ្លួន។សង្គ្រាមឈ្លានពានមួយដែលគេត្រូវកត់សម្គាល់ដែលបានកើតឡើងជាលើកដំបូងបង្អស់នៅលើទឹកដី[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងរាជ្យរបស់[[ព្រះបាទលំពង្សរាជា]]នៅឆ្នាំ ១៣៥២។ចំពោះចម្បាំងនេះច្បាប់ពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]បានបញ្ជាក់ថាគឺភាគីឈ្លានពាន[[សៀម]]បានទទួលជ័យជម្នះលើទ័ព[[ខ្មែរ]]ដោយពួកវាបានកាន់កាប់[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១។មុននឹងដកថយចេញពួកវាបានកេណ្ឌឈ្លើយសឹក[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនម៉ឺននាក់នាំទៅកាន់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។នៅក្នុងឱកាសនោះផងដែរពួកវាក៏បានលួចប្លន់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងឆ្នាំ ១៤៣១ គឺជាឆ្នាំដែលកំណត់នូវឱនភាព[[ខ្មែរ]]ដែលប្រឈមនិងការវាតទីនិយមរបស់[[សៀម]]ដែលគ្មានទីបញ្ចប់។ពិតណាស់ទោះបីជាភ្លើងសង្គ្រាមឈ្លានពានបានកន្លងផុតជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយក្តីក៏ប៉ុន្តែវាបានបន្សល់ទុកនូវស្លាកស្នាមរបួសដ៏ឈឺចាប់នៅក្នុងផ្នត់គំនិត[[ខ្មែរ]]គ្មានថ្ងៃបំភ្លេចបាន។បើតាមច្បាប់ព្រះរាជពង្សាវតារ[[ខ្មែរ]]គឺនៅក្នុងរាជ្យរបស់[[អង្គចន្ទទី១|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]](១៥១៦ ដល់ ១៥៥៥ នៃគ.ស)កងទ័ព[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]ត្រូវបានបង្ក្រាបរាបស្មើទល់នឹងដីនៅត្រង់[[ស្ទឹងសៀមរាប|ស្ទឹងអង្គរ]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៤១ ដោយហេតុនេះហើយបានជាព្រះអង្គត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេហៅតំបន់នេះថា «'''តំបន់សៀមរាប'''» ដើម្បីទុកជាការចងចាំរួមរបស់ជាតិ[[ខ្មែរ]]អំពីជ័យជម្នះដ៏ត្រចះត្រចង់នេះមុនទីតាំងនេះបានក្លាយទៅជាស្រុកហើយបន្ទាប់មកទៀតក្លាយជាខេត្តនា[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង|សម័យអាណាព្យាបាលបារាំង]]។ព្រឹត្តិការណ៍មួយគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺស្តេចអង្គនេះបានឆ្លាក់បង្ហើយនូវចម្លាក់មួយចំនួនដែល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] មិនទាន់ឆ្លាក់រួច។ទោះបីជាបានទទួលបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខនេះក្តីទ័ព[[សៀម]]ក៏នៅតែទន្ទ្រានមាតុភូមិ[[ខ្មែរ]]មិនស្រាកស្រាន្តឡើយហើយអំពើនេះត្រូវបានបន្តរហូតដល់[[បន្ទាយលង្វែក|សម័យលង្វែក]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៩៤ ទីក្រុងលង្វែកត្រូវដណ្តើមបានពី[[ខ្មែរ]]ដោយស្តេច[[សៀម]] «[[ព្រះបាទនរិន្ទសួន]]»។ចំពោះបរាជ័យនៃកងទ័ព[[សៀម]]ដែលដឹកនាំដោយស្តេច[[សៀម]]ដែលបានយកលេសថាដោយសារ[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]មិនបានប្រគល់ដំរីសមួយក្បាលបានជាមកវាយលុក[[ក្រុងអង្គរធំ|ទីក្រុងអង្គរធំ]]។បើតាមប្រសាសន៍របស់លោក'''ហ្គ្រោរីយេ'''បានបញ្ជាក់ថា[[ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]គឺជា[[ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]]ដ៏ខ្លាំងពូកែជាងគេបំផុតនាសម័យក្រោយអង្គរដោយហេតុថាស្តេចអង្គនេះមិនគ្រាន់តែបានខិតខំស្តារប្រទេសជាតិតែប៉ុណ្ណោះទេក៏ប៉ុន្តែទ្រង់ថែមទាំងមានមហិច្ឆិតាវាយដណ្តើមយកខេត្តខ្មែរមួយចំនួននៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នដូចជា[[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសង្គឹត]] [[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] [[ខេត្តស៊ីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ្ណភូមិ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តត្រាច]] [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] [[ខេត្តរយ៉ង]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]]ជាដើមដែល[[សៀម]]បានដណ្តើមបានពីមុនមក។មានហេតុផលជាច្រើនដើម្បីបញ្ជាក់ថាហេតុដូចម្តេចបានជាក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារសៀមដូចជាច្បាប់របស់'''អ្នកអង្គម្ចាស់នព្វរ័ត្ន'''តែងឡើងនៅព.ស ២៤២០ ត្រូវនឹងគ.ស ១៨៧៧ បានប្រើពាក្យ «'''សៀមរ៉៉ាដ្ឋ'''» ជំនួសពាក្យសៀមរាបទៅវិញ។តាមពិតទៅការប្រើពាក្យ'''សៀមរ៉ាដ្ឋ(សៀមម៉ារ៉ាត)'''ដើម្បីហៅទីប្រជុំជនមួយដែលពីមុនគឺជាសមរភូមិឬទីលានប្រយុទ្ធស៊ីសាច់ហុតឈាមរវាង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ស្ថិតនៅក្នុងស្រុកនគរវត្តគឺបណ្តាលមកពីអាជ្ញាធរ[[សៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់'''ព្រះបាទព្រះចៅថាយស្រះ'''មិនចង់រំឭកនូវភាពបរាជ័យដ៏អាម៉ាស់មុខរបស់កងទ័ពឈ្លានពាន[[សៀម]]របស់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះបើទោះបីជាសម័យនោះទ្រង់បានត្រួតត្រា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ក៏ដោយ។យ៉ាងណាមិញគឺដោយសារតែហេតុការណ៍នេះហើយទើប'''ព្រះបាទព្រះចោមក្លាវចៅយូហួ'''ដែលបានគ្រប់គ្រង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ជាមួយ[[អណ្ណាម|អាណ្ណាម]]ទ្រង់ក៏បានប្រើពាក្យស្រុកឬមឿងព្រះនគរវត្តជំនួសពាក្យស្រុកឬមឿងសៀមម៉ារ៉ាតផងដែរ។គ្មានឯកសាររបស់[[សៀម]]ណាមួយដែលបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់អំពីការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះពីមឿងព្រះនគរវត្តទៅជាសៀមរាបនោះទេហើយបើមានក៏អាចស្ថិតក្នុងដើមសម័យរជ្ជកាលទី​ ០៣ ដែលជាសម័យបាងកកដែលគេហៅថា[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|រតនកោសិន្ទ្រ]]។ប៉ុន្តែចំពោះ[[ជនជាតិខ្មែរ]]វិញឈ្មោះសៀមរាបពិតជាត្រូវបានផ្តើមឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]យ៉ាងពិតប្រាកដឥតក្លែងក្លាយបើទោះបីជាទឡ្ហីករណ៍មានខ្វះចន្លោះយ៉ាងណាក៏ដោយព្រោះថាការតាំងឈ្មោះសៀមរាបនេះមិនមែនជារឿងចៃដន្យឬជំនឿលេងសើចនោះទេជាពិសេសនៅក្នុងសម័យកាលមួយដែល[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]នៅច្បាំងគ្នាមិនឈប់មិនឈរ។ដូច្នេះការចង់យល់ឲ្យលម្អិតអំពីប្រវត្តិពិតនៃឈ្មោះសៀមរាបតម្រូវឲ្យយើងស្គាល់ពីបរិបទសង្គមនយោបាយហើយអំពើនេះគឺជាការចាំបាច់បំផុត។បើតាម'''សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ'''រៀបរៀងដោយលោក'''នួន សុធិមន្ត'''បានអធិប្បាយថានៅឆ្នាំ ១៥២៥ នៃគ្រឹស្ដសករាជ[[ចន្ទរាជា|ព្រះបាទច័ន្ទរាជា]]បានវាយបង្ក្រាបកងទ័ពសៀមដែលឈ្លានពានឲ្យបរាជ័យនៅតំបន់អង្គរ។ដូច្នេះហើយបានជាព្រះអង្គបានដាក់ឈ្មោះថា '''«សៀមរាប»''' គឺមានន័យថាទ័ពសៀមចាញ់រាបដូចកន្ទេល។ == សាសនា == {{Pie chart |thumb = right |caption = សាសនានៅក្នុងខេត្តសៀមរាប (ជំរឿនឆ្នាំ ២០១៩)<ref>{{cite web|title=General Population census of the Kingdom of Cambodia 2019|url=http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|publisher=National Institute of Statistics Ministry of planning|date=October 2020}}</ref> |label1 = សាសនាព្រះពុទ្ធ |value1 = 99.3 |color1 = Gold |label2 = សាសនាគ្រិស្ត |value2 = 0.4 |color2 = DodgerBlue |label3 = សាសនាអុីស្លាម |value3 = 0.2 |color3 = Green |label4 = សាសនាផ្សេងៗ |value4 = 0.1 |color4 = Black }} សាសនារបស់រដ្ឋគឺ[[ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ|សាសនាព្រះពុទ្ធថេរវាទ]]។ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបជាង ៩៩.៣% ជាអ្នកកាន់[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|សាសនាព្រះពុទ្ធ]]។ប្រជាជនខេត្តសៀមរាបប្រមាណ ០.៤% កាន់[[សាសនាគ្រិស្ត]]។[[សាសនាឥស្លាម|សាសនាអុីស្លាម]]ដែលភាគច្រើនកាន់ដោយ[[ជនជាតិចាម]]គឺ ០.២% ។ == ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់ == [[Image:Royal Palace, Siem Reap.JPG|thumb|ទិដ្ឋភាពនៃព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]] '''[[ព្រះរាជដំណាក់|ព្រះរាជដំណាក់ ឬ វាំងចាស់]]''' នៅ[[ក្រុងសៀមរាប]]គឺជាទីកន្លែងបណ្ដោះអាសន្នរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រនៃយើងគឺ'''ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ[[នរោត្តម សីហនុ|ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ]] និង ព្រះរាជអគ្គមហេសី'''។ព្រះរាជដំណាក់នេះជាទីដែលព្រះអង្គស្នាក់នៅអាស្រ័យពេលស្ដេចយាងមកកាន់ទី[[ក្រុងសៀមរាប]]។បើយើងធ្វើដំណើរពី[[ក្រុងភ្នំពេញ]]តាមផ្លូវជាតិលេខ ០៦ [[ក្រុងសៀមរាប]]មើលមកខាងស្ដាំដៃយើងនឹងឃើញអគារពណ៌សមួយអមដោយរបងនិងដើមឈើត្រឈឹងត្រឈៃនិងបរិវេណស្រស់ស្រាយដែលមានសួនច្បារធំនៅខាងមុខ(សួនព្រះរាជដំណាក់ឬបឹងកាឡូ)នោះហើយជាព្រះរាជដំណាក់។ ព្រះរាជដំណាក់នេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងសម័យបារាំងដាក់អាណានិគមនៅកម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ ១៨៦៣ ដល់ឆ្នាំ ១៩៥៣។ព្រះរាជដំណាក់នៅក្នុងសម័យ[[ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]គឺស្ថិតនៅវត្តដំណាក់ហើយវត្តដំណាក់គឺជាវត្តមួយដែលស្ថិតនៅខាងកើតដង[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ចំកណ្ដាលបេះដូងនៃក្រុងសៀមរាបតែម្ដង។វត្តដំណាក់ពីមុនជាទីតាំងព្រះរាជដំណាក់របស់[[ព្រះ​បាទ​សម្តេច​ព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ]]នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩០៤ ដល់ឆ្នាំ ១៩២៧។លុះក្រោយមកព្រះរាជដំណាក់របស់ព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវបានប្ដូរទីតាំងទៅនៅជិតអាស្រម[[ព្រះអង្គចេកព្រះអង្គចម]]វិញ។ក្រោយពីព្រះរាជដំណាក់ត្រូវបានផ្លាស់ប្ដូរទីតាំងទីធ្លាបរិវេណព្រះរាជដំណាក់ចាស់ត្រូវបានប្រែក្លាយជាទីវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាម្ដងវិញ។ជាអកុសលនៅក្នុងរបប[[ខ្មែរក្រហម]]វត្តដំណាក់ត្រូវបានកងទ័ព[[ខ្មែរក្រហម]]ប្រើប្រាស់ជាមូលដ្ឋានយោធារបស់ពួកគេ។បច្ចុប្បន្ននេះមិនត្រឹមតែជាទីអារាមរបស់ព្រះពុទ្ធសាសនាសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់នៅបដិបត្តិធម៌និងសម្រាប់ឲ្យពុទ្ធបរិស័ទធ្វើបុណ្យទានប៉ុណ្ណោះទេតែវត្តនេះក៏ជាថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជាដល់ព្រះសង្ឃផងដែរ ដោយសារតែនៅក្នុងវត្តមានពុទ្ធិកបឋមសិក្សាសម្រាប់ព្រះសង្ឃសិក្សារៀនសូត្រភាសាបាលី ភាសាសំស្ក្រឹត និង ព្រះធម៌នានា។លើសពីនេះនៅក្នុងបរិវេណវត្តក៏មានសាលាបឋមសិក្សាសម្រាប់ឲ្យកុមារសិក្សារៀនសូត្រផងដែរ។បន្ថែមពីលើនេះជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងតែមានជនានុជនជាច្រើនបានអានសៀវភៅឬធ្វើកិច្ចការសាលានៅទីនោះ។ដោយឡែកនៅក្នុងវត្តក៏មានបណ្ណាល័យមួយហៅថាបណ្ណាល័យខេមរៈសិក្សាដែលបានប្រើសម្រាប់ឲ្យសាធារណជនចូលធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវឯកសារនិងអានសៀវភៅនានាយ៉ាងសម្បូរបែប។នៅតាមដងផ្លូវក្នុងវត្តមានរៀបចំពាក្យស្លោកនិងសុភាសិតជាច្រើនសម្រាប់ដាស់តឿនដល់សាធារណជនទាំងឡាយជាកន្លែងថ្នាលបណ្ដុះបណ្ដាលចំណេះវិជ្ជា។វត្តនេះក៏បាននិងកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាផងដែរ។ ថ្មីៗនេះមានហេតុការណ៍ដ៏គួរឲ្យរន្ធត់និងសោកស្ដាយជាពន់ពេកដោយកាលពីវេលាម៉ោងប្រមាណជា ១០ និង ០៥ នាទីយប់ ថ្ងៃទី ១២ ខែមីនា ឆ្នាំ ២០២៣ អគ្គិភ័យបានឆាបឆេះអគារមួយនៃព្រះរាជដំណាក់សៀមរាបដែលជាកន្លែងទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុត។ រូបសំណាកមេទ័ពពី[[សម័យអង្គរ]]ចំនួន ១២ រូបត្រូវបានដាក់តាំងជានិមិត្ដរូបនៅក្នុងសួនព្រះរាជដំណាក់[[ក្រុងសៀមរាប]]ដែលសុទ្ធតែជាមេទ័ពនិងរាជវង្សសានុវង្សដ៏អង់អាចក្លាហាននិងមានស្នាព្រះហស្ថយ៉ាងធំធេងចំពោះព្រះនគរកម្ពុជាដើម្បីបង្ហាញដល់កូន[[ខ្មែរ]]ជំនាន់ក្រោយគ្រប់ៗរូបបានស្គាល់។រូបចម្លាក់ចំនួន ១២ រូបនេះធ្វើពីលោហៈស្ពាន់សុទ្ធមានកំពស់ជាង ០២ ម៉ែត្រ ០១ តឹកដូចៗគ្នាដោយមិនគិតពីជើងទម្រនិងមានទម្ងន់ពី ២០០ ទៅ ៣០០ គ.ក្រទាំងរូបរាង សម្លៀកបំពាក់ ម៉ូដសក់ និង អាវុធបរិក្ខានៃមេទ័ពទាំង ១២ ត្រូវបានស្មូនរចនាតុបតែងឡើងទៅតាមលំនាំសម័យកាលនីមួយៗនៃមេទ័ពនោះហើយទ្រង់ទ្រាយមុខមាត់នៃរូបសំណាកទាំងនេះ គឺសូននិងច្នៃឡើងតាមទម្រង់មុខអត្តចរិត[[ខ្មែរ]]បុរាណទៅតាមសម័យកាលដែលមេទ័ពនោះរស់នៅនិងបម្រើការរាជការតាមរយ:រូបភាពនិងចម្លាក់នៅលើជញ្ជាំងប្រាសាទ។លោកជំទាវ'''គង់ បញ្ញា'''រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងព្រះបរមរាជវាំងមានប្រសាសន៍ថារូបសំណាកមេទ័ព[[ខ្មែរ]][[សម័យអង្គរ]]ទាំង ១២ រូបនេះត្រូវបានឆ្លងកាត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិស្នាដៃរួមទាំងរចនាបថដោយដកស្រង់ចេញអំពីសិលាចារឹកផ្ទាំងចម្លាក់នៅតាមបណ្តាប្រាសាទនានាជាច្រើនមុននឹងត្រូវបានសាងសង់ចេញជារូបសំណាកនៅក្នុងនោះមានមេទ័ពជាង ៣០ រូបដែលបានបម្រើរាជការនៅក្នុងរជ្ជកាលនៃ[[សម័យអង្គរ]]ត្រូវបានក្រុមការងារកំណត់និងប្រមូលទិន្នន័យ។លោកជំទាវក៏បានឲ្យដឹងទៀតថាការកំណត់យកចំនួនមេទ័ពទាំង ១២ រូបនេះគឺជាលេខដែល[[ខ្មែរ]]តែងប្រើញឹកញាប់និងតំណាងឲ្យនគរទាំង ១២ នៅ'''សម័យបាពួន''' '''សម័យអង្គរ''' និង '''សម័យបាយ័ន'''។បើទោះបីនេះជាសមិទ្ធផលនៃស្នាដៃកូន[[ខ្មែរ]]សម័យថ្មីប៉ុន្តែស្នាដៃដែលលេចឡើងនេះត្រូវបានរក្សានិងអនុលោមយោងទៅតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជានិច្ចដោយមិនចាកឆ្ងាយពីប្រវត្តិសាស្ត្រនោះឡើយ។រូបសំណាកមេទ័ពខ្មែរទាំង ១២ រូបដែលបានស្ថាបនាឡើងនោះរួមមាន ៖ * '''ព្រះកំស្ដេងអញ ស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពដ៏អង់អាចមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]](គ.ស.១០០៦-១០៥០)។'''ព្រះស្រីលក្ស្មីបតីវរ្ម័ន'''ក៏ជាអ្នកជាប់ខ្សែរាជវង្សខ្មែរនៅ[[វ្យាធបុរៈ|ទីក្រុងវ្យាធបុរៈ]]([[ស្រុកបាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]])ផងដែរហើយបានទទួលភារកិច្ចពីរាជការ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ(ក្រុងអង្គរ)]]ឲ្យទៅគ្រប់គ្រងនៅ[[ទ្វារវតី|ទីក្រុងទ្វារវតី្ត]]របស់ពួករាមន្យ([[ជនជាតិមន]])។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកំស្ដេងអញ»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់អភិជន មហាមន្ត្រី មហាសេនាបតី អ្នកអង្គម្ចាស់ ប្រធានតុលាការ បុព្វជិតសាសនាជាដើម * '''មហាសេនាបតី សង្គ្រាម''' ជាមេទ័ពដ៏ឆ្នើមមួយរូបក្នុងរាជ្យ[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១០៥០-១០៦៦)ដែលបានទទួលគោរម្យងារជា '''«មហាសេនាបតី»''' ពីព្រះរាជា។ដូនតាវង្សត្រកូលរបស់លោកក៏ជាអ្នកបម្រើរាជការនិងកងទ័ពច្រើនជំនាន់មកហើយពោលគឺតាំងពីរាជ្យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.៨០២-៨៣៤)មកម្ល៉េះ។ គួរជម្រាបថា '''«មហាសេនាបតី»''' គឺជាឋារន្តរនាមខ្ពស់បំផុតនៃមន្ត្រីទ័ពនា[[សម័យអង្គរ]]។ * '''ព្រះកម្រតេងអញមហាសេនាបតី ស្រីវីរេន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាអ្នកសញ្ជកកវីស្វរៈនិងជាមេទ័ពដែលមានតួនាទីនិងឋានៈខ្ពស់បំផុតក្នុងចំណោមមន្ត្រីកងទ័ពនារជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គួរជម្រាបថា '''«ព្រះកម្រតេងអញ»''' ជាឋានន្តរនាមសម្រាប់រាជវង្សានុវង្ស អភិជន មហាមន្ត្រីដែលមានន័យថា '''«ព្រះបាទ»'''។ ពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' ជាពាក្យខ្មែរបុរាណដោយពាក្យ '''«កម្រតេង»''' មានន័យថា '''«ម្ចាស់»''' រីឯពាក្យ '''«អញ»''' មានន័យថា '''«ខ្ញុំ»''' ដូច្នេះពាក្យ '''«កម្រតេងអញ»''' គឺមានន័យថា '''«ម្ចាស់របស់ខ្ញុំ ឬ លោកម្ចាស់របស់ខ្ញុំ»''' * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីនរបតីន្ទ្រវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែព្រះរាជវង្សមកពី'''តំបន់អ្នកចិះ'''(?)និងជាមន្ត្រីបម្រើរាជការតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)រហូតដល់រាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រ ជាព្រះរាជបុត្រារបស់[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)ជាមួយ[[ជយរាជទេវី|ព្រះនាងជ័យរាជទេវី]]។ព្រះរាជបុត្រអង្គនេះបានដឹកនាំទ័ពចេញច្បាំងជួយព្រះបិតា(កាលមិនទាន់សោយរាជ្យ)នៅក្នុងការទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនិងបានច្បាំងតទល់នឹងជនក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ហើយក៏បានពលីជីវិតក្នុងសង្គ្រាមជាមួយមេទ័ពដទៃទៀតផងដែរ។ដោយសារព្រះរាជបុត្រាមានស្នាដៃការពារព្រះនគរយ៉ាងដូច្នេះទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យកសាង[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]([[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]])ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះរាជបុត្ររបស់ទ្រង់ហើយក៏បានកសាងរូបបដិមាទេពមួយអង្គនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីស្រិន្ទ្រទេវ»''' ជាតំណាងឲ្យ'''ព្រះស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''នៅឋានទេវលោកតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គកណ្ដាលនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]នោះ * '''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ''' គេហៅលោកម្យ៉ាងទៀតថា '''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' ជាមេទ័ពជំនិតរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''បានចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបល្ល័ង្ក[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១៦០-១១៦៥)ទប់ទល់នឹងពួកក្បត់ដឹកនាំដោយ'''ភរតរាហូ'''រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។ ដោយសារការពលីការពារព្រះនគរនេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]](គ.ស.១១៨១-១២១៨)បានប្រទានងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតអជ៌នទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គអាគ្នេយ៍នៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] [[ស្រុកថ្មពួក]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និងមួយទៀតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។គេក៏ឃើញមានចម្លាក់'''ព្រះកម្រតេងអញ ធនញ្ជ័យ ឬ អ្នកសញ្ជក អជ៌ន''' នេះនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ត្រង់របៀងខាងត្បូងនៃ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នេះបញ្ជាក់ថាលោកក៏ធ្លាប់ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] ផងដែរ។គួរជម្រាបថា '''«អំតេង»''' ជាឋានន្តរនាមរបស់វរជន យុទ្ធជន សេនាបតីដែលមានភក្តីភាពចំពោះព្រះមហាក្សត្រខណៈឋានន្តរនាមនេះគឺឃើញមានប្រើក្នុងរាជ្យ[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] សតវត្សរ៍ទី ១២ ដែលព្រះអង្គប្រោសប្រទានគោរម្យងារនេះចំពោះមេទ័ពដែលបានច្បាំងស្លាប់ក្នុងសមរភូមិការពារព្រះនគរនិងរាជបល្ល័ង្កស្របច្បាប់ * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' ជាមេទ័ពដ៏សំខាន់មួយរូបតាំងពីរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)។គេឃើញមានចម្លាក់រូបលោកនៅលើ'''ភ្នំសិវបាទ([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]])'''និងនៅក្នុងក្បូនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី​ ២]]។'''អ្នកសញ្ជក ស្រីវទ៌្ធន''' មានបងប្អូនម្នាក់ឈ្មោះ '''ស្រីទេវ''' ហើយបានប្ដេជ្ញាចេញច្បាំងការពារព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមា'''រទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមរហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិតទាំងពីរនាក់តែម្ដង។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីវទ៌្ធនទេវ»''' តម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គពាយ័ព្យនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីទេវ''' ជាមេទ័ពនិងជាបងប្អូនរបស់មេទ័ព '''ស្រីវទ៌្ធន''' ដែលបានចេញច្បាំងជួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''ទប់ទល់នឹងកងទ័ពចាមនៅ[[ប្រទេសចម្ប៉ា|ប្រទេសចាម្ប៉ា]] រហូតដល់ពលីបាត់បង់ជីវិត។[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' ដូចបងប្អូនរបស់លោកដែរនិងបានសាងរូបបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងអញជគតស្រីទេវ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គនិរតីនៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] * '''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរទេវបុរ''' ជាមេទ័ពដែលបម្រើការពារព្រះនគរ[[យសោធរបុរះ|ក្រុងយសោធរបុរៈ]]ដោយបានរួមកម្លាំងគ្នាជាមួយ'''អ្នកសញ្ជក អជ៌ន'''ចេញច្បាំងទប់ទល់នឹងពួកក្បត់'''ភរតរាហូ'''ដែលចង់ដណ្ដើមរាជបល្ល័ង្កពី[[យសោវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី ២]]។នៅក្នុងសង្គ្រាមការពារព្រះនគរនេះ'''អ្នកសញ្ជក ស្រីធរៈ'''បានពលីជីវិតជាមួយព្រះរាជបុត្រ'''ស្រីស្រិន្ទ្រកុមារ'''។ដោយសារស្នាដៃនិងការលះបង់ចំពោះជាតិយ៉ាងដូច្នេះហើយទើប[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានប្រទានគោរម្យងារដល់លោកជា '''«អំតេង»''' និងបានកសាងបដិមាទេពនាម '''«ព្រះកម្រតេងជគតស្រីធរទេវបុរ»''' ជាតំណាងតម្កល់ទុកនៅក្នុងប្រាង្គឦសាននៃ[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]]។គួរជម្រាបថា '''«អ្នកសញ្ជក»''' គឺជាឋានន្តរនាមសម្រាប់មន្ត្រីកងទ័ពដែលព្រះរាជាទុកព្រះទ័យជាជំនិតរបស់ព្រះរាជាដោយសារពួកគេមានភក្តីភាពរហូតដល់ហ៊ានពលីបូជាជីវិតដើម្បីការពារព្រះរាជាតួយ៉ាងដូចជាអ្នកសញ្ជកនា[[សម័យអង្គរ]]ទាំងឡាយនេះជាដើម * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីជយសិង្ហវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពជាប់ខ្សែស្រឡាយព្រះរាជវង្សនិងមានគោរម្យងារជា '''«ខ្លោញវលល្វោ»''' ដែលជាមេទ័ពស្រួចមានជំនាញដឹកនាំទ័ពលុកព្រៃមកពី'''តំបន់ល្វោ'''([[ទ្វារវតី|ទ្វារវតី្ត]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីវិរេន្ទ្រធិបតីវរ្ម័ន''' ជាមេទ័ពគ្រប់គ្រងនៅ'''តំបន់ឆោកព្កុល'''(?)ក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]](គ.ស.១១១៣-១១៥០)ទើបគេឃើញមានរូបចម្លាក់លោកនៅក្នុងក្បួនព្យុហយាត្រាកងទ័ពរបស់ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២ ដែលចុះពី'''ភ្នំសិវបាទ'''([[ភ្នំព្រះនេត្រព្រះ]] [[ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]) * '''ព្រះកម្រតេងអញ ស្រីរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន''' == ស្ទឹងសៀមរាប == [[File:រាត្រីនៅមាត់ស្ទឹងសៀមរាប.jpg|thumb|ស្ទឹងសៀមរាបនាពេលរាត្រី]] [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាស្ទឹងប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់[[ខេត្តសៀមរាប]]។តាមពិតទៅ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]គឺជាស្ទឹងសិប្បនិមិត្តដែលកកើតឡើងដោយស្នាដៃរបស់មនុស្ស។គ្មានឯកសារបញ្ជាក់ពីឆ្នាំនៃការបង្កើតស្ទឹងសៀមរាបឲ្យជាក់លាក់នោះទេប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវបានបញ្ជាក់ថាវាត្រូវគេបង្កើតនិងកែច្នៃជាច្រើនសារតម្រូវតាមការរៀបចំដែនដីនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងសៀមរាបកកើតឡើងដោយសារការប្រសព្វគ្នារវាងអូរធំៗចំនួន ០២ គឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមស្ទឹងសំខាន់ៗទាំងបីដែលហូរកាត់តំបន់អង្គរដោយធ្វើដំណើរពីជើងទៅត្បូង។ស្ទឹងនេះស្ថិតនៅខាងកើតស្ទឹងពួកនិងខាងលិចស្ទឹងរលួស។យោងតាមឯកសាររបស់លោក'''អ៊ឹម សុខរិទ្ធី'''អនុប្រធាននាយកដ្ឋានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរនៃ[[អាជ្ញាធរអប្សរា|អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា]]បានសរសេរថាស្ទឹងសៀមរាបដែលគេឃើញសព្វថ្ងៃចាប់ពីចំណុច'''បំពេញរាជ'''មកជាសមិទ្ធិផលនៃស្នាដៃមនុស្សបង្កើតឡើងនៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ស្ទឹងនេះកើតពីអូរតូចៗដែលហូរពីភ្នំផ្សេងៗដែលស្ថិតនៅខាងជើងវាលរាបអង្គរបន្ទាប់មកវាជួបគ្នានៅច្រកមួយមុននឹងហូរធ្លាក់ទៅកាន់វាលរាប។ក្នុងនោះក៏មានដៃអូរតូចៗជាច្រើនបានហូរមកភ្ជាប់បន្ថែមទៀតដែលប្រភព ០២ សំខាន់ៗដែលគេស្គាល់ច្បាស់នោះគឺអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។'''អូរធំ'''មានប្រភពពី[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណ ៤០ គីឡូម៉ែត្រពីទិសឦសាននៃរមណីយដ្ឋានអង្គរ។លោកអ៊ឹម សុខរិទ្ធីបានលម្អិតក្នុងឯកសាររបស់លោកបន្ថែមទៀតថា[[ភ្នំគូលែន]]ដែលមានលក្ខណៈខ្ពង់រាបមានបណ្តោយ ២៥ គីឡូម៉ែត្រលាតសន្ធឹងពីទិសពាយ័ព្យមកទិសអាគ្នេយ៍និងមានទទឹង ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីទិសនិរតីមកឦសាននិងមានកម្ពស់ ៣០០ ម៉ែត្រទៅ ៤៥០ ម៉ែត្រប្រៀបនឹងវាលទំនាបជុំវិញ។ជ្រលងចុងខាងកើតនៃខ្ពង់រាប[[ភ្នំគូលែន|គូលែន]]មានជប់ធំមួយដែលឲ្យកំណើតទៅផ្លូវទឹកសំខាន់ៗពីរគឺអូរថ្មដាប់និងអូរធំ។ចេញពីជប់អូរធំហូរធ្លាក់ចុះមកពីទិសពាយ័ព្យដោយទទួលទឹកពីអូរតូចៗជាច្រើនបត់បែនតាមជ្រលងថ្មហើយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រពីប្រភពទើបទៅដល់ទឹកធ្លាក់ម្តុំព្រះអង្គធំ។ជាបន្តបន្ទាប់វាបន្តដំណើរហូរទៅមុខហូរចុះយ៉ាងឆ្ងាយទើបទៅដល់ជើងភ្នំហប់ផ្នែកខាងកើត។ចុងក្រោយអូរធំហូរចុះមកខាងលិច ប្រសព្វនឹងស្ទឹងឫស្សីហើយហូរចុះមកត្បូងរួមគ្នាបង្កើតជា[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ចំណែក'''អូរក្បាលស្ពាន'''វិញអូរនេះមានប្រភពពីភ្នំក្បាលស្ពាននិងភ្នំក្រោល។ក្បាលស្ពានស្ថិតនៅ[[ភូមិឃុនរាម]] [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានចម្ងាយប្រមាណ ១៥ គីឡូម៉ែត្រទិសឦសានពី[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]]។ឯកសាររបស់លោកអ៊ឹម សុខរិទ្ធីបានលម្អិតទៀតថាអូរក្បាលស្ពានស្ថិតនៅលើកម្ពស់ប្រមាណ ២០០ ម៉ែត្រពីផ្ទៃទឹកសមុទ្រហូរចុះពីទិសពាយ័ព្យមកអាគ្នេយ៍បង្កើតជាទឹកធ្លាក់មួយមានកម្ពស់ពី ០៥ ទៅ ០៦ ម៉ែត្ររួចចូលទៅក្នុងអូរឫស្សីនិងបន្តហូរទៅជួបអូរធំស្ថិតនៅជើងភ្នំហប់។អូរធំនិងអូរឫស្សីក៏ហូរចូលគ្នាបង្កើតជាស្ទឹងតែមួយគឺ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]ដែលហូរចុះទៅខាងត្បូងស្រោចស្រពតំបន់អង្គរមុននឹងហូរចាក់ទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]។ទឹកដែលហូរតាមអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពានទទួលមន្តពីចម្លាក់ជាច្រើនមានដូចជាសហស្រលិង្គហៅថាលិង្គមួយពាន់ដែលត្រូវបានឆ្លាក់នៅក្នុងឆ្នាំ ១០៥៤ នៃគ.សក្នុងរាជ្យ[[សូរ្យវរ្ម័ន​ទី១|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ១]]។ទឹកនេះហូរធ្លាក់ចូលទៅស្ទឹងសៀមរាបបន្តកាត់តាមអង្គរនិងធ្លាក់ចូល[[បឹងទន្លេសាប]]។តាមអ្នកមានជំនឿទឹកនេះជាប្រភពនៃសេចក្តីចម្រុងចម្រើននិងត្រជាក់ត្រជុំ។ [[ស្ទឹងសៀមរាប]] ប្រៀបដូចជា[[ទន្លេគង្គា]]នៅ[[ក្រុងពារាណសី]] [[ប្រទេសឥណ្ឌា]]។[[ទន្លេគង្គា]]មានប្រភពពីភ្នំហិមពាន្ត។តាម[[សាសនាហិណ្ឌូ|សាសនាព្រាហ្មណ៍]]ទន្លេនេះមានកំណើតនៅឋានសួគ៌។[[ទន្លេគង្គា]]ហូរធ្លាក់មកលើដីមានរូបរាងជាភ្លៀងរួចជ្រាបចូលទៅក្នុងដីនិងចុងបញ្ចប់ហូរចេញមកវិញផ្តល់ជាប្រភពទឹកទៅស្ទឹងទន្លេទាំងឡាយ។ភ្នំនៅក្បែរវាលនិងភ្នំហិមពាន្តទទួលទឹកភ្លៀងនៅរដូវវស្សាជាមួយគ្នាគឺរដូវមូសុងវស្សាភ្នំទាំងនោះជាអាងទឹកធម្មជាតិនិងជាប្រភពនៃស្ទឹងនិងទន្លេទាំងពូងដែលហូរមកកាន់តំបន់ទំនាប។បន្ទាប់មកមនុស្សបានចាត់ចែងរៀបចំយកទឹកស្ទឹងទន្លេទាំងនោះមកប្រើប្រាស់ទៅតាមតម្រូវការជាក់ស្តែងរបស់ខ្លួន។នៅស្រុក[[ខ្មែរ]]គ្មាន[[ទន្លេគង្គា]]ដូច[[ឥណ្ឌា]]ទេ។ដូច្នេះហើយ[[ខ្មែរ]]បានកែច្នៃរៀបចំប្រភពស្ទឹងដើម្បីប្រដូចទៅនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ដូចជានៅ[[ភ្នំគូលែន]]និងក្បាលស្ពាន[[ខ្មែរ]]បានឆ្លាក់លិង្គនិងរូបទេពផ្សេងៗនៅតាមបណ្តោយអូរធំនិងអូរក្បាលស្ពាន។អូរទាំងពីរនេះជាប្រភពនៃ[[ស្ទឹងសៀមរាប]]។ទឹកហូរកាត់តាមលិង្គប្រៀបដូចជាភ្លៀងធ្លាក់មកពីភ្នួងព្រះកេសា[[ព្រះឥសូរ]]។ហេតុនេះហើយដែលគេថាស្ទឹងសៀមរាបប្រៀបដូចនឹង[[ទន្លេគង្គា]]។ == ប្រជាសាស្រ្ត== ខេត្តសៀមរាប មានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ០៤ ជាខេត្តដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបមានផ្ទៃដីចំនួន ១០២៩៩ គីឡូម៉ែត្រការ៉េជាខេត្តដែលមានផ្ទៃដីធំជាងគេលំដាប់ទី ១០ នៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] មានក្រុងចំនួន ០២ ស្រុកមានចំនួន ១១ ឃុំមានចំនួន ៨៦ សង្កាត់ចំនួន ១៤ និងភូមិចំនួន ៨៧៥<ref>ព័ត៌មានរបស់ក្រសួងទេសចរណ៍នៅដើមឆ្នាំ២០១៣</ref>។ប្រជាជនដែលរស់នៅទីក្រុងសៀមរាបភាគច្រើនជាអ្នកផ្លាស់ទីលំនៅមកពីខេត្តផ្សេងៗនិងពីស្រុកជនបទផ្សេងៗពីគ្នានៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ខេត្តសៀមរាបគឺជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកទស្សនាជាចម្បង។ == លក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ == ខេត្តសៀមរាប ជាខេត្តមួយស្ថិតនៅតំបន់ពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]តាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ ០៦ ដែលមានចម្ងាយប្រវែង ៣១៤ គ.ម ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មានពំ្រប្រទល់ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[បឹងទន្លេសាប]]។ព្រំប្រទល់ជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]មានប្រវែង ៨២ គ.ម ដែលស្ថិតជាប់នឹង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ស្រុកសូត្រនិគម]] [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ស្រុកពួក]] និង [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ស្របតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះគឺមានសីតុណ្ហភាព ក្ដៅហួតហែង រាំងស្ងួត មានសំណើម និង មានទឹកជំនន់ យើងអាចបែងចែកតំបន់ទាំងនេះជាបីផ្នែកគឺ ផ្នែកខាងលើមាន ១៣ ឃុំ ផ្នែកកណ្តាលមាន ៦៩ ឃុំ និង ផ្នែកខាងក្រោមជាប់នឹង[[បឹងទន្លេសាប]]មាន ១៨ ឃុំ។តំបន់ខាងលើសម្បូរទៅដោយព្រៃភ្នំមានសណ្ឋានដូចជាដីទួលឬខ្ពង់រាបខ្វះខាតទឹកនិងជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតញឹកញាប់។តំបន់កណ្តាលជាវាលស្រែល្វឹងល្វើយនិងមានលំនៅឋានតបស់ប្រជាជនច្រើនព្រមទាំងប្រាង្គប្រាសាទនានានិងតំបន់ក្រោមជាវាលទំនាបរងទឹកជំនន់រៀងរាល់ឆ្នាំជាតំបន់ជលវេគពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់ជន់លិចលង់ពេលណាគ្មានភ្លៀងស្ងួតហួតហែងមានផ្ទៃក្រលាសរុបប្រមាណ ១២.០១៥ គីឡូម៉ែត្រការេចែកចេញជា ១២ ក្រុងនិងស្រុក ១០០ សង្កាត់និងឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ ដោយមានប្រជាជនសរុប ១,១១៤,៦១៦ នាក់ ត្រូវនឹង ៦,៣២% នៃប្រជាជនសរុបទូទាំងប្រទេស។មុខរបរសំខាន់ៗនៃតំបន់ទាំងបីនេះមានភាពខុសៗគ្នាពោលគឺ ៖ :'''ក'''. ផ្នែកខាងលើធ្វើស្រូវចម្ការនិងរុករកអនុផលព្រៃឈើ :'''ខ'''. ផ្នែកកណ្តាលធ្វើស្រែនិងសេវាកម្មផ្សេងៗ :'''គ'''. ផ្នែកខាងក្រោមធ្វើស្រែនិងចម្ការដំំណាំតាមរដូវនិងប្រកបអាជីវកម្មនេសាទ។ ជាទូទៅខេត្តសៀមរាបជាតំបន់ជនបទ។ប្រជាជនប្រមាណ ៧០% រស់នៅតាមទីជនបទឆ្ងាយពីទីក្រុងដែលពឹងផ្អែកលើមុខរបរកសិកម្មជាអាជីព។ប្រជាជនប្រមាណ ១៨% រស់នៅតាមតំបន់ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាបពឹងផ្អែកលើអាជីវកម្មនេសាទនិងធ្វើចម្ការដំណាំផ្សេងៗនិង ១២% ទៀតរស់នៅតាមទីប្រជុំជននិងទីក្រុងដែលមានមុខរបរជាពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ និង បុគ្គលិករដ្ឋជាដើម។ [[File:TonleSapMap.png|thumb|ផែនទីខេត្តសៀមរាបជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប]] ភ្នំនៅក្នុងក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ របស់[[ខេត្តសៀមរាប]]មានចំនួនសរុបប្រមាណ ៤១ ភ្នំហើយមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលមិនបានទៅដល់ចំណែកភ្នំមួយចំនួននៅតាមបណ្តាក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ នោះមានវត្តនៅពីលើនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសល់តាំងពីសម័យសង្គ្រាមព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានធម្មជាតិមួយចំនួនដែលនៅជាប់ជើងភ្នំកំពុងទាក់ទាញភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដែលបានចូលមកទស្សនានៅលើទឹកដីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តសៀមរាប។ហើយមានផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅជិតជើងភ្នំទាំងនោះដែលប្រកបមុខរបរលក់ដូរនិងធ្វើស្រែចម្ការគ្រាន់បានចំណូលយកមកចិញ្ចឹមក្នុងក្រុមគ្រួសារចៀសវាងចេញទៅធ្វើចំណាកស្រុកនៅក្រៅប្រទេសផងដែរ។តាមរបាយការណ៍ពីអធិការក្រុង-ស្រុកទាំង ១២ បានរៀបរាប់ប្រាប់ឲ្យដឹងអំពីភ្នំនីមួយៗរបស់ក្រុង-ស្រុកថាភ្នំចំនួន ៤១ ភ្នំនៅខេត្តសៀមរាបនោះមានដូចជា ៖ * [[ក្រុងសៀមរាប]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺ[[ភ្នំក្រោម]]មានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅលើកំពូលភ្នំមានវត្តអារាមនៅលើកំពូលភ្នំនិងមានវត្តនៅតាមចំរ៉ាក់ជើង[[ភ្នំក្រោម]]ហើយមានផ្សារលក់ដូរព្រមទាំងមានទេសភាពស្រស់បំព្រងមើលពីលើភ្នំមកគួរឲ្យទាក់ទាញអារម្មណ៍ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិផងដែរហើយដែលបាននាំគ្នាបើកឡានជិះម៉ូតូកង់ឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំដើម្បីថតផ្តិតយករូបភាពពីលើកំពូលភ្នំទៅ[[បឹងទន្លេសាប]]និងទេសភាពនៅជុំវិញបរិវេណជើងភ្នំផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[សង្កាត់សៀមរាប]] [[ក្រុងសៀមរាប]] និង [[ភ្នំបាក់ខែង]]មានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្ញៀវបរទេសនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃរះពេលព្រលឹមនៅពេលល្ងាចនាំគ្នាឡើងទៅមើលថ្ងៃលិចហើយនៅខាងក្រោមទល់មុខប្រាសាទមានអ្នកលក់ដូរជាច្រើនស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិត្រពាំងសេះ]] [[សង្កាត់គោកចក]] [[ក្រុងសៀមរាប]]។ * [[ស្រុកជីក្រែង]] មានភ្នំចំនួន ០៧ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ុន ភ្នំពើង ភ្នំបាក់រទេះមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំអាចម៍ស្រមោច ភ្នំខ្ទុំ និង ភ្នំល្អាង មានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ស្រុកគូលែន]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]ហើយភ្នំទាំង ០៧ នោះគឺស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំខ្វាវ]] [[ស្រុកជីក្រែង]]។ * [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]]មានភ្នំចំនួន ០២ គឺភ្នំចង្ហា និង ភ្នំកង្ហិតស្ថិតនៅក្នុងភូមិស្រាស្ត្រ[[ឃុំពពេល (ស្រុកសូទ្រនិគម)|ឃុំពពែល]] [[ស្រុក​សូទ្រ​និគម|ស្រុកសូត្រនិគម]]។ * [[ស្រុកស្វាយលើ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺ[[ភ្នំគូលែន]]មានវត្តនៅលើកំពូលភ្នំគឺព្រះអង្គធំនិងមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើនព្រមទាំងមានរមណីយដ្ឋានថែមទៀតផងដែរ ភ្នំរាមមានព្រៃសហគមន៍ ភ្នំទំពូងនៅមានគ្រឹះថ្មប្រាសាទបុរាណដែលនៅសេសសល់ពីសង្គ្រាមហើយភ្នំទាំង ០៣ នេះមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំស្វាយលើ]] ភ្នំតាវ៉ាស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំតាសៀម]] និង ភ្នំខ្យងស្ថិតនៅ[[ឃុំកន្ទួត]]។ * [[ស្រុកស្រីស្នំ]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំតាស ភ្នំតាប៉ែន ភ្នំធំ ភ្នំព្រះច្បារ និង ភ្នំមហាឥសី ពុំមានវត្តឬប្រាសាទបុរាណនៅទីនោះឡើយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅស្លែងស្ពាន[[ស្រុកស្រីស្នំ]]។ * [[ស្រុកអង្គរធំ]]មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំលាងដៃ]] ភ្នំឆ្កែកូនមានវត្តនៅពីលើ ភ្នំតាទូស ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំពាក់ស្នែង]] និង ភ្នំកងរីមានវត្តនៅពីលើហើយមានប្រាសាទបុរាណបាក់បែកផងដែរដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិសាស្ត្រ[[ឃុំជប់តាត្រាវ]]និងមានភ្នំជាច្រើនទៀតដែលយើងទៅមិនដល់។ * [[ស្រុកអង្គរជុំ]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំពើងតានន់ដែលមានសម្រស់ទេសភាពស្រស់ស្អាតជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រស្ថិតក្នុង[[ភូមិគោកដូង]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]ដែលមានចម្ងាយប្រមាណជាង ៧០ គីឡូម៉ែត្រ ពី[[ក្រុងសៀមរាប|ទីរួមខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅផ្សារពាក់ស្នែង និង ភ្នំម្រេចស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]]។ * [[ស្រុកវ៉ារិន]] មានភ្នំចំនួន ០៤ ភ្នំគឺភ្នំចង្ក្រានរយមានវត្តនៅពីលើហើយមានរមណីយដ្ឋានទឹកធ្លាក់ដែលមើលទៅគួរជាទីគយគន់ផងដែរស្ថិតនៅ[[ឃុំស្វាយស|ឃុំស្វាយសរ]] ភ្នំសង្កែ ភ្នំបាយដុតស្ថិតនៅ[[ឃុំល្វាក្រាំង|ឃុំល្វាវក្រាំង]] និង ភ្នំអាជ្ញារាមស្ថិតនៅ[[ឃុំប្រាសាទ]]។ * [[ស្រុកក្រឡាញ់]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំទ្រង់បាតដែលមានប្រាសាទតូចៗនិងមានអាស្រមនៅពីលើផងដែរមានភូមិសាស្ត្រស្ថិតនៅ[[ភូមិភ្នំទ្រង់បាត]] [[ឃុំកំពង់ថ្កូវ]] [[ស្រុកក្រឡាញ់]]។ * [[ស្រុកពួក]]មានភ្នំចំនួន ០២ ភ្នំគឺភ្នំរ៉ូងមានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ភូមិដូនកែវ]] និង ភ្នំដីដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅជាប់[[បឹងទន្លេសាប]]។ * [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]]មានភ្នំចំនួន ០៥ ភ្នំគឺភ្នំដីស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំហប់មានវត្តនៅពីលើស្ថិតនៅ[[ឃុំខ្នារសណ្តាយ]] ភ្នំក្បាលស្ពានមានប្រាសាទបុរាណជាច្រើននិងមានរមណីយដ្ឋានផងដែរស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំឃុនរាម]] ភ្នំទេវៈស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំរំចេក]] និង [[ភ្នំគូលែន]]ជាប់ចំរ៉ាក់ជើងភ្នំស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំត្បែង]]ហើយក៏ជាភ្នំមួយដែលជាប់ពាក់កណ្តាលម្ខាងម្នាក់ នឹង[[ស្រុកស្វាយលើ]]ផងដែរ។ * [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]]មានតែប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទព្រះគោ]] [[ប្រាសាទលលៃ]] [[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុលកេរ្តិ៍]] ជាដើមហើយនៅមានវត្តចាស់ៗដល់បច្ចុប្បន្នហៅថាវត្តត្រាច។ *[[ក្រុងរុនតាឯក]]មានភ្នំចំនួន ០១ ភ្នំគឺភ្នំបូកមានវត្តនិងប្រាសាទបុរាណនៅពីលើស្ថិតនៅ[[សង្កាត់រុនតាឯក]] [[ក្រុងរុនតាឯក]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសៀមរាប ចែកចេញជា ១២​ ក្រុង/ស្រុក ១០០ សង្កាត់/ ឃុំ និង ៩០៧ ភូមិ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ច្បាប់ចម្លងប័ណ្ណសារ |access-date=2008-08-29 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref>៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដក្រុងនិងស្រុក ! ក្រុងនិងស្រុក ! ឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកជាអក្សរឡាតាំង ! ផែនទីក្រុងនិងស្រុក |- | ១៧០១ | [[ស្រុកអង្គរជុំ]] | Angkor Chum |[[File:1701 Angkor Chum District.svg|thumb]] |- | ១៧០២ | [[ស្រុកអង្គរធំ]] | Angkor Thum |[[File:1702 Angkor Thum District.svg|thumb]] |- | ១៧០៣ | [[ស្រុកបន្ទាយស្រី]] | Banteay Srei |[[File:1703 Banteay Srei District.svg|thumb]] |- | ១៧០៤ | [[ស្រុកជីក្រែង]] | Chi Kraeng |[[File:1704 Chi Kraeng District.svg|thumb]] |- | ១៧០៦ | [[ស្រុកក្រឡាញ់]] | Kralanh |[[File:1706 Kralanh District.svg|thumb]] |- | ១៧០៧ | [[ស្រុកពួក]] | Puok |[[File:1707 Puok District.svg|thumb]] |- | ១៧០៩ | [[ស្រុកប្រាសាទបាគង]] | Prasat Bakong |[[File:1709 Prasat Bakong District.svg|thumb]] |- | ១៧១០ | [[ក្រុងសៀមរាប]] | Siem Reab |[[File:1710 Siem Reap Municipality.svg|thumb]] |- | ១៧១១ | [[ស្រុកសូត្រនិគម|ស្រុកសូទ្រនិគម]] | Soutr Nikom |[[File:1711 Soutr Nikom District.svg|thumb]] |- | ១៧១២ | [[ស្រុកស្រីស្នំ]] | Srei Snam |[[File:1712 Srei Snam District.svg|thumb]] |- | ១៧១៣ | [[ស្រុកស្វាយលើ]] | Svay Leu |[[File:1713 Svay Leu District.svg|thumb]] |- | ១៧១៤ | [[ស្រុកវ៉ារិន]] | Varin |[[File:1714 Varin District.svg|thumb]] |- | ១៧១៥ | [[ក្រុងរុនតាឯក]] | Run Ta Ek |- |} == អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ == '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលបម្រើឲ្យខេត្តសៀមរាបទឹកដីអង្គរវាមានទីតាំងស្ថិតនៅ[[សង្កាត់ទឹកវិល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។វាត្រូវបានបើកដំណើរការនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ និងបានបិទទៅវិញនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២៣ នៅពេលដែលបើកដំណើរការ[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]ជាផ្លូវការ។វាជាអាកាសយានដ្ឋានដែលមមាញឹកជាងគេទី ០២ នៅ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ]]។ '''[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]]''' គឺជាអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិដែលមានទីតាំងនៅ[[ស្រុកសូទ្រនិគម]] និង [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]ដែលបម្រើឲ្យ[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨ គីឡូម៉ែត្រភាគឦសាន[[ឃុំដំដែក]] [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] ៤០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០ គីឡូម៉ែត្រខាងកើត[[ក្រុងសៀមរាប]]។[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ]] គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតានិងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣៦០០ ម៉ែត្រ។ == តំបន់ទេសចរណ៍ខេត្តសៀមរាប== តាមប្រវត្តិសាស្ដ្រទឹកដីខេត្តសៀមរាបជាតំបន់រាជធានីរបស់[[ចក្រភពខ្មែរ]]អំឡុងពីសតវត្សរ៍ទី ០៩ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៣។ដោយសារមូលហេតុខាងលើនេះហើយទើបរហូតមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះគេនៅឃើញមានសំណង់ប្រាសាទបុរាណយ៉ាងច្រើននៅពាសពេញទឹកដីដ៏បវរនៃខេត្តសៀមរាបនេះ។ប្រាសាទទាំងឡាយនៅតំបន់អង្គរដែលមានឈ្មោះល្បីទូទាំងពិភពលោកគឺស្ថិតនៅប៉ែកពាយ័ព្យនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបដែលគ្របដណ្តប់ដោយផ្ទៃក្រលា ៦០០ គ.មការ៉េ។សព្វថ្ងៃប្រាសាទចំនួនត្រូវបានរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់។ប្រាសាទទាំងឡាយត្រូវបានកសាងឡើងរវាងសតវត្សរ៍ទី ៩ និងទី ១៣។កម្មវិធីកសាងឥតឈប់ឈរត្រូវបានប្រកាន់ខ្ជាប់ដោយព្រះរាជាខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ដែលអាចប្រៀបធៀបបានទៅនឹងសំណង់ប្រាសាទពីរ៉ាមីតដែលកសាងដោយ[[ព្រះចៅផារ៉ាអុង]]និងសំណង់ប្រាសាទដទៃទៀតនៅក្នុង[[អេហ្ស៊ីប|ប្រទេសអេហ្សីប]]។ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានសាងសង់ប្រាសាទទាំងនេះដោយប្រើកម្លាំងកម្មករយ៉ាងច្រើនតាមការប៉ាន់ស្មានការធ្វើសំណង់ថ្មីនីមួយៗអាចប្រើមនុស្សប្រហែល ៧៥០០០០ នាក់ក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១២ និង ១៣ ។ទោះបីជាបន្សល់ទុកនូវប្រាសាទជាច្រើនក៏ដោយសព្វថ្ងៃនេះគឺមានភស្តុតាងបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះចំពោះមនុស្សដែលមករស់នៅពិតប្រាកដនៅទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយនេះកាលពីអតីតកាល។អ្នកធ្វើដំណើរ[[ព័រទុយហ្គាល់|ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់]]ត្រូវបានគេជឿថាជាជនជាតិបស្ចឹមប្រទេសដំបូងគេដែលបានសម្លឹងមិនដាក់ភ្នែកទៅលើភាពអស្ចារ្យនៃ[[ប្រាសាទអង្គរ]]នៅពេលទៅទស្សនាក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៦។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយកិត្តិយសធំបំផុតចំពោះការរកឃើញ[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]ដ៏អស្ចារ្យបានធ្លាក់ទៅអ្នកភូមិសាស្ដ្រ[[បារាំង|ជនជាតិបារាំង]]ឈ្មោះ '''ហង់រី មូហូត (Henri Mouhot)'''​ ដែលបានមកទស្សនា[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦០ ដែលបានតម្កល់ទុកនូវឯកសារនៅឯ[[ទីក្រុងប៉ារីស]]ក្រោយមរណភាពនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៦៨។ក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ និង ២០ បេសកកម្មរបស់[[បារាំង]]ជាច្រើនបានមកទស្សនាប្រាសាទបុរាណនិងធ្វើការកាប់ឆ្ការសម្អាតព្រៃពីប្រាសាទហើយបានប្រមូលនូវឯកសារបានយ៉ាងច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បានប្រគល់ទឹកដីអង្គរមកឲ្យ[[ខ្មែរ]]គ្រប់គ្រងវិញដោយសារ[[បារាំង]]គាបសង្កត់ខ្លាំងពេកហើយនៅក្នុងនោះបាននាំមកនូវភ្ញៀវទេសចរឲ្យមកទស្សនា[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ជាលើកដំបូងនៅលើទឹកដីអង្គរ។ភ្ញៀវទេសចរអាចជ្រើសរើសទស្សនាតាមវង់តូចដែលរួមមានទីក្រុងដ៏ល្បីល្បាញរបស់ព្រះរាជាគឺអង្គរធំនិងអង្គរតូចដែលមានប្រាសាទជាច្រើនដូចជា[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ស្រះស្រង់]]និងរមណីយដ្ឋានជាច្រើនទៀត។ភ្ញៀវទេសចរអាចបន្តដំណើរទៅទស្សនានៅវង់ធំនោះគេនឹងបានឃើញប្រាសាទមួយចំនួនផ្សេងទៀតនិង[[បារាយណ៍]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]។ប្រសិនបើមានពេលវេលាភ្ញៀវទេសចរអាចទៅទស្សនាប្រាសាទល្បីល្បាញផ្សេងទៀតដូចជា[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] [[ប្រាសាទបាគង]] [[ប្រាសាទបេងមាលា]] [[ប្រាសាទលលៃ]] ជាដើមដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រាសាទនៅតំបន់អង្គរបន្តិច។ ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|1}} {{Geographic location |Centre = ខេត្តសៀមរាប |North = [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] |Northeast = [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |East = |Southeast = [[ខេត្តកំពង់ធំ]] |South = [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]] |Southwest = [[ខេត្តបាត់ដំបង]] |West = [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] |Northwest = }} {{ខេត្តសៀមរាប}} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[Category:ខេត្តក្រុងខ្មែរ|សៀមរាប]] sohnoknrnrrvfzxstih6sod8eufg6uh 0 2154 321449 29949 2025-06-03T16:56:19Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321449 wikitext text/x-wiki សំដៅដល់ ៖ * [[ខេត្តសៀមរាប]] * [[ស្រុកសៀមរាប]] * [[ក្រុងសៀមរាប]] * [[ស្ទឹងសៀមរាប]] nddhx2l86vvwilgz38tgz2fsq4o2d5k 0 3055 321438 321390 2025-06-03T14:01:00Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321438 wikitext text/x-wiki '''ស្រុកជីក្រែង''' ជាស្រុកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១២ ឃុំ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ប្រភពពីគេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរ www.cambodia.gov.kh |access-date=2008-08-30 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.stats.nis.gov.kh/areaname/com_pro17.htm#Chi_Kraeng_District ប្រភពពីវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា]{{Dead link|date=តុលា 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដឃុំ ! ឃុំ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- | ១៧០៤០១ | [[ឃុំអន្លង់សំណរ]] | Anlong Samnar | ស្តៅ, អន្លង់ព្រីងក្រោម, អន្លង់ព្រីងលើ, តាគឹមក្រោម, តាគឹមលើ, ត្រពាំងត្រស់, អន្លង់សំណរ, អន្លង់ប្ញស្សី, ស្វាយតាដោក, សំរោងធំ, ចែកខ្សាច់លើ, ចែកខ្សាច់ក្រោម, ល្បើក, ព្រែកអង្ករថ្មី, ស្ទឹងជ្រៅ, មាត់ខ្លា |- | ១៧០៤០២ | [[ឃុំជីក្រែង]] | Chi Kraeng | កំពង់ស្នោលិច, សណ្តាន់, ជីក្រែង, ព្រីង, ស្រម៉, កំពង់, អន្លង់ត្នោត, អន្លង់ចំបក់, បេង, គរ, តារៀម, ភ្នៀត, បុស្សពក, កំពង់ស្នោកើត |- | ១៧០៤០៣ | [[ឃុំកំពង់ក្តី]] | Kampong Kdei | រកា, សាលា, សែ្លង, ចំបក់ធំ, ច្រាំងខ្ពស់, អន្សងពង, ត្រាចថ្មី, ប្រាសាទ, រំលង, កំពង់ក្តី១, កំពង់ក្តី២, ពោធិ៏សេរី, ពន្លឺព្រះផុស, សងែ្កមានជ័យ, តាពាម, ត្រពាំងជ្រៃ |- | ១៧០៤០៤ | [[ឃុំខ្វាវ(ស្រុកជីក្រែង)|ឃុំខ្វាវ ]] | Khvav | អូរ, ខ្វាវ, ព្រះធាតុ, ស្រោង, ក្រាំង, ពោធិ៍រីង, រវៀង, ចុងស្ពាន, កំបោអ |- | ១៧០៤០៥ | [[ឃុំគោកធ្លកក្រោម]] | Kouk Thlok Kraom | ថ្មី, ក្របីរៀល, ប៉ាតត, កកោះ, អន្លង់វិល, កំពង់ម្កាក់, ត្រពាំងត្រាវ, ដូនរាជ្យ, តាទរ, ថ្នល់តាសិត, ដូនសុខ, គីឡូតាឈឹម, បេង, បាក់អង្រុត, បុស្សគរ, គោករមាស, បឹងធំ, ទ័ពសៀម |- | ១៧០៤០៦ | [[ឃុំគោកធ្លកលើ]] | Kouk Thlok Leu | ខ្លាឃ្មុំ, សាលា, ត្រពាំងវែង, សងែ្ក, គោកធ្លក, ព្រៃធំ, ថ្លុកស្មាច់, សែ្លងកោង, ស្វាយពក, តាភ្ញា, ថ្នល់, តាលៀន, ម្កាក់ |- | ១៧០៤០៧ | [[ឃុំល្វែងឫស្សី]] | Lveaeng Ruessei | តាអុង, គោកអំពិល, រំជ័យច្រុះ, ថ្នល់, ក្នុង, ព្រៃទទឹង, ក្បាលក្តួច, បល្ល័ង្ក, ចំបក់ខ្ពស់, រូងថ្មី, លែ្វងប្ញស្សី, តាងួន, កកោះ |- | ១៧០៤០៨ | [[ឃុំពង្រក្រោម]] | Pongro Kraom | ពពេល, ពង្រ១, ពង្រ២, ថ្មី, សំបូរ, អូររូង, ពោធិ៏, ជ័យបូរ, ផ្លុង, តាព័រ1, តាព័រ២, អូរខ្លុង, ដងផ្អាវ |- | ១៧០៤០៩ | [[ឃុំពង្រលើ]] | Pongro Leu | ត្រពាំងភ្លោះ, ចេក, គ្រាំង, ក្បាលដំរី, គំរូ, ស្វាយចេក, ដុបត្នោត, ស្រឡៅស្រោង, ព្រៃឆ្ការ |- | ១៧០៤១០ | [[ឃុំឫស្សីលក]] | Ruessei Lok | សំរោងកញ្ជោច, បឹង, ស្ពានតូច, យាង, ប្ញស្សីលក, ទទឹងថៃ្ង, ក្រូច, ត្រពាំងរុន |- | ១៧០៤១១ | [[ឃុំសង្វើយ]] | Sangvaeuy | ពាក់ស្ពា, អូរ, ចក, តាព្រហ្ម, ថ្នល់ដាច់, ដំរីឆ្លង, កនែ្សង, ព្រៃប្រស់ |- | ១៧០៤១២ | [[ឃុំស្ពានត្នោត]] | Spean Tnaot | ស្ពានត្នោត១, ស្ពានត្នោត២, ចំរេះ, ថ្នល់កែង, ថ្នល់លោក, ក្ងានពង, រំដេង, ត្រពាំងវែង, តាយ៉ុន, ទទា, ល្វា, សំរោង, អូរត្រាច, អូរក្រោម, អូរលើ |} ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|2}} == អត្ថបទផ្សេងទៀត == {{ខេត្តសៀមរាប}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប]] 16aunr3f65414du8c55d3emug2dk90p 321442 321438 2025-06-03T14:08:26Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321442 wikitext text/x-wiki '''ស្រុកជីក្រែង''' ជាស្រុកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១២ ឃុំ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ប្រភពពីគេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរ www.cambodia.gov.kh |access-date=2008-08-30 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.stats.nis.gov.kh/areaname/com_pro17.htm#Chi_Kraeng_District ប្រភពពីវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា]{{Dead link|date=តុលា 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដឃុំ ! ឃុំ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- | ១៧០៤០១ | [[ឃុំអន្លង់សំណរ]] | Anlong Samnar | ស្តៅ, អន្លង់ព្រីងក្រោម, អន្លង់ព្រីងលើ, តាគឹមក្រោម, តាគឹមលើ, ត្រពាំងត្រស់, អន្លង់សំណរ, អន្លង់ប្ញស្សី, ស្វាយតាដោក, សំរោងធំ, ចែកខ្សាច់លើ, ចែកខ្សាច់ក្រោម, ល្បើក, ព្រែកអង្ករថ្មី, ស្ទឹងជ្រៅ, មាត់ខ្លា |- | ១៧០៤០២ | [[ឃុំជីក្រែង]] | Chi Kraeng | កំពង់ស្នោលិច, សណ្តាន់, ជីក្រែង, ព្រីង, ស្រម៉, កំពង់, អន្លង់ត្នោត, អន្លង់ចំបក់, បេង, គរ, តារៀម, ភ្នៀត, បុស្សពក, កំពង់ស្នោកើត |- | ១៧០៤០៣ | [[ឃុំកំពង់ក្តី]] | Kampong Kdei | រកា, សាលា, សែ្លង, ចំបក់ធំ, ច្រាំងខ្ពស់, អន្សងពង, ត្រាចថ្មី, ប្រាសាទ, រំលង, កំពង់ក្តី១, កំពង់ក្តី២, ពោធិ៏សេរី, ពន្លឺព្រះផុស, សងែ្កមានជ័យ, តាពាម, ត្រពាំងជ្រៃ |- | ១៧០៤០៤ | [[ឃុំខ្វាវ(ស្រុកជីក្រែង)|ឃុំខ្វាវ ]] | Khvav | អូរ, ខ្វាវ, ព្រះធាតុ, ស្រោង, ក្រាំង, ពោធិ៍រីង, រវៀង, ចុងស្ពាន, កំបោអ |- | ១៧០៤០៥ | [[ឃុំគោកធ្លកក្រោម]] | Kouk Thlok Kraom | ថ្មី, ក្របីរៀល, ប៉ាតត, កកោះ, អន្លង់វិល, កំពង់ម្កាក់, ត្រពាំងត្រាវ, ដូនរាជ្យ, តាទរ, ថ្នល់តាសិត, ដូនសុខ, គីឡូតាឈឹម, បេង, បាក់អង្រុត, បុស្សគរ, គោករមាស, បឹងធំ, ទ័ពសៀម |- | ១៧០៤០៦ | [[ឃុំគោកធ្លកលើ]] | Kouk Thlok Leu | ខ្លាឃ្មុំ, សាលា, ត្រពាំងវែង, សងែ្ក, គោកធ្លក, ព្រៃធំ, ថ្លុកស្មាច់, សែ្លងកោង, ស្វាយពក, តាភ្ញា, ថ្នល់, តាលៀន, ម្កាក់ |- | ១៧០៤០៧ | [[ឃុំល្វែងឫស្សី]] | Lveaeng Ruessei | តាអុង, គោកអំពិល, រំជ័យច្រុះ, ថ្នល់, ក្នុង, ព្រៃទទឹង, ក្បាលក្តួច, បល្ល័ង្ក, ចំបក់ខ្ពស់, រូងថ្មី, លែ្វងប្ញស្សី, តាងួន, កកោះ |- | ១៧០៤០៨ | [[ឃុំពង្រក្រោម]] | Pongro Kraom | ពពេល, ពង្រ ០១, ពង្រ ០២, ថ្មី, សំបូរ, អូររូង, ពោធិ៍, ជ័យបូរ, ផ្លុង, តាព័រ ០១, តាព័រ ០២, អូរខ្លុង, ដងផ្អាវ |- | ១៧០៤០៩ | [[ឃុំពង្រលើ]] | Pongro Leu | ត្រពាំងភ្លោះ, ចេក, គ្រាំង, ក្បាលដំរី, គំរូ, ស្វាយចេក, ដុបត្នោត, ស្រឡៅស្រោង, ព្រៃឆ្ការ |- | ១៧០៤១០ | [[ឃុំឫស្សីលក]] | Ruessei Lok | សំរោងកញ្ជោច, បឹង, ស្ពានតូច, យាង, ប្ញស្សីលក, ទទឹងថៃ្ង, ក្រូច, ត្រពាំងរុន |- | ១៧០៤១១ | [[ឃុំសង្វើយ]] | Sangvaeuy | ពាក់ស្ពា, អូរ, ចក, តាព្រហ្ម, ថ្នល់ដាច់, ដំរីឆ្លង, កនែ្សង, ព្រៃប្រស់ |- | ១៧០៤១២ | [[ឃុំស្ពានត្នោត]] | Spean Tnaot | ស្ពានត្នោត ០១, ស្ពានត្នោត ០២, ចំរេះ, ថ្នល់កែង, ថ្នល់លោក, ក្ងានពង, រំដេង, ត្រពាំងវែង, តាយ៉ុន, ទទា, ល្វា, សំរោង, អូរត្រាច, អូរក្រោម, អូរលើ |} ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|2}} == អត្ថបទផ្សេងទៀត == {{ខេត្តសៀមរាប}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប]] tfvu5gbii0sux0uz3i761slwoyjjooa 321443 321442 2025-06-03T14:09:39Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321443 wikitext text/x-wiki '''ស្រុកជីក្រែង''' ជាស្រុកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១២ ឃុំ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ប្រភពពីគេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរ www.cambodia.gov.kh |access-date=2008-08-30 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.stats.nis.gov.kh/areaname/com_pro17.htm#Chi_Kraeng_District ប្រភពពីវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា]{{Dead link|date=តុលា 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដឃុំ ! ឃុំ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- | ១៧០៤០១ | [[ឃុំអន្លង់សំណរ]] | Anlong Samnar | ស្តៅ, អន្លង់ព្រីងក្រោម, អន្លង់ព្រីងលើ, តាគឹមក្រោម, តាគឹមលើ, ត្រពាំងត្រស់, អន្លង់សំណរ, អន្លង់ប្ញស្សី, ស្វាយតាដោក, សំរោងធំ, ចែកខ្សាច់លើ, ចែកខ្សាច់ក្រោម, ល្បើក, ព្រែកអង្ករថ្មី, ស្ទឹងជ្រៅ, មាត់ខ្លា |- | ១៧០៤០២ | [[ឃុំជីក្រែង]] | Chi Kraeng | កំពង់ស្នោលិច, សណ្តាន់, ជីក្រែង, ព្រីង, ស្រម៉, កំពង់, អន្លង់ត្នោត, អន្លង់ចំបក់, បេង, គរ, តារៀម, ភ្នៀត, បុស្សពក, កំពង់ស្នោកើត |- | ១៧០៤០៣ | [[ឃុំកំពង់ក្តី]] | Kampong Kdei | រកា, សាលា, សែ្លង, ចំបក់ធំ, ច្រាំងខ្ពស់, អន្សងពង, ត្រាចថ្មី, ប្រាសាទ, រំលង, កំពង់ក្តី ០១, កំពង់ក្តី ០២, ពោធិ៏សេរី, ពន្លឺព្រះផុស, សងែ្កមានជ័យ, តាពាម, ត្រពាំងជ្រៃ |- | ១៧០៤០៤ | [[ឃុំខ្វាវ(ស្រុកជីក្រែង)|ឃុំខ្វាវ ]] | Khvav | អូរ, ខ្វាវ, ព្រះធាតុ, ស្រោង, ក្រាំង, ពោធិ៍រីង, រវៀង, ចុងស្ពាន, កំបោអ |- | ១៧០៤០៥ | [[ឃុំគោកធ្លកក្រោម]] | Kouk Thlok Kraom | ថ្មី, ក្របីរៀល, ប៉ាតត, កកោះ, អន្លង់វិល, កំពង់ម្កាក់, ត្រពាំងត្រាវ, ដូនរាជ្យ, តាទរ, ថ្នល់តាសិត, ដូនសុខ, គីឡូតាឈឹម, បេង, បាក់អង្រុត, បុស្សគរ, គោករមាស, បឹងធំ, ទ័ពសៀម |- | ១៧០៤០៦ | [[ឃុំគោកធ្លកលើ]] | Kouk Thlok Leu | ខ្លាឃ្មុំ, សាលា, ត្រពាំងវែង, សងែ្ក, គោកធ្លក, ព្រៃធំ, ថ្លុកស្មាច់, សែ្លងកោង, ស្វាយពក, តាភ្ញា, ថ្នល់, តាលៀន, ម្កាក់ |- | ១៧០៤០៧ | [[ឃុំល្វែងឫស្សី]] | Lveaeng Ruessei | តាអុង, គោកអំពិល, រំជ័យច្រុះ, ថ្នល់, ក្នុង, ព្រៃទទឹង, ក្បាលក្តួច, បល្ល័ង្ក, ចំបក់ខ្ពស់, រូងថ្មី, លែ្វងប្ញស្សី, តាងួន, កកោះ |- | ១៧០៤០៨ | [[ឃុំពង្រក្រោម]] | Pongro Kraom | ពពេល, ពង្រ ០១, ពង្រ ០២, ថ្មី, សំបូរ, អូររូង, ពោធិ៍, ជ័យបូរ, ផ្លុង, តាព័រ ០១, តាព័រ ០២, អូរខ្លុង, ដងផ្អាវ |- | ១៧០៤០៩ | [[ឃុំពង្រលើ]] | Pongro Leu | ត្រពាំងភ្លោះ, ចេក, គ្រាំង, ក្បាលដំរី, គំរូ, ស្វាយចេក, ដុបត្នោត, ស្រឡៅស្រោង, ព្រៃឆ្ការ |- | ១៧០៤១០ | [[ឃុំឫស្សីលក]] | Ruessei Lok | សំរោងកញ្ជោច, បឹង, ស្ពានតូច, យាង, ប្ញស្សីលក, ទទឹងថៃ្ង, ក្រូច, ត្រពាំងរុន |- | ១៧០៤១១ | [[ឃុំសង្វើយ]] | Sangvaeuy | ពាក់ស្ពា, អូរ, ចក, តាព្រហ្ម, ថ្នល់ដាច់, ដំរីឆ្លង, កនែ្សង, ព្រៃប្រស់ |- | ១៧០៤១២ | [[ឃុំស្ពានត្នោត]] | Spean Tnaot | ស្ពានត្នោត ០១, ស្ពានត្នោត ០២, ចំរេះ, ថ្នល់កែង, ថ្នល់លោក, ក្ងានពង, រំដេង, ត្រពាំងវែង, តាយ៉ុន, ទទា, ល្វា, សំរោង, អូរត្រាច, អូរក្រោម, អូរលើ |} ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|2}} == អត្ថបទផ្សេងទៀត == {{ខេត្តសៀមរាប}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប]] iyhqok6w18ga2pjxkg2xkmin6q6pqw9 321444 321443 2025-06-03T14:12:43Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321444 wikitext text/x-wiki '''ស្រុកជីក្រែង''' ជាស្រុកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១២ ឃុំ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ប្រភពពីគេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរ www.cambodia.gov.kh |access-date=2008-08-30 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.stats.nis.gov.kh/areaname/com_pro17.htm#Chi_Kraeng_District ប្រភពពីវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា]{{Dead link|date=តុលា 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដឃុំ ! ឃុំ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- | ១៧០៤០១ | [[ឃុំអន្លង់សំណរ]] | Anlong Samnar | ស្តៅ, អន្លង់ព្រីងក្រោម, អន្លង់ព្រីងលើ, តាគឹមក្រោម, តាគឹមលើ, ត្រពាំងត្រស់, អន្លង់សំណរ, អន្លង់ប្ញស្សី, ស្វាយតាដោក, សំរោងធំ, ចែកខ្សាច់លើ, ចែកខ្សាច់ក្រោម, ល្បើក, ព្រែកអង្ករថ្មី, ស្ទឹងជ្រៅ, មាត់ខ្លា |- | ១៧០៤០២ | [[ឃុំជីក្រែង]] | Chi Kraeng | កំពង់ស្នោលិច, សណ្តាន់, ជីក្រែង, ព្រីង, ស្រម៉, កំពង់, អន្លង់ត្នោត, អន្លង់ចំបក់, បេង, គរ, តារៀម, ភ្នៀត, បុស្សពក, កំពង់ស្នោកើត |- | ១៧០៤០៣ | [[ឃុំកំពង់ក្តី]] | Kampong Kdei | រកា, សាលា, សែ្លង, ចំបក់ធំ, ច្រាំងខ្ពស់, អន្សងពង, ត្រាចថ្មី, ប្រាសាទ, រំលង, កំពង់ក្តី ០១, កំពង់ក្តី ០២, ពោធិ៍សេរី, ពន្លឺព្រះផុស, សងែ្កមានជ័យ, តាពាម, ត្រពាំងជ្រៃ |- | ១៧០៤០៤ | [[ឃុំខ្វាវ(ស្រុកជីក្រែង)|ឃុំខ្វាវ]] | Khvav | អូរ, ខ្វាវ, ព្រះធាតុ, ស្រោង, ក្រាំង, ពោធិ៍រីង, រវៀង, ចុងស្ពាន, កំបោអ |- | ១៧០៤០៥ | [[ឃុំគោកធ្លកក្រោម]] | Kouk Thlok Kraom | ថ្មី, ក្របីរៀល, ប៉ាតត, កកោះ, អន្លង់វិល, កំពង់ម្កាក់, ត្រពាំងត្រាវ, ដូនរាជ្យ, តាទរ, ថ្នល់តាសិត, ដូនសុខ, គីឡូតាឈឹម, បេង, បាក់អង្រុត, បុស្សគរ, គោករមាស, បឹងធំ, ទ័ពសៀម |- | ១៧០៤០៦ | [[ឃុំគោកធ្លកលើ]] | Kouk Thlok Leu | ខ្លាឃ្មុំ, សាលា, ត្រពាំងវែង, សងែ្ក, គោកធ្លក, ព្រៃធំ, ថ្លុកស្មាច់, សែ្លងកោង, ស្វាយពក, តាភ្ញា, ថ្នល់, តាលៀន, ម្កាក់ |- | ១៧០៤០៧ | [[ឃុំល្វែងឫស្សី]] | Lveaeng Ruessei | តាអុង, គោកអំពិល, រំជ័យច្រុះ, ថ្នល់, ក្នុង, ព្រៃទទឹង, ក្បាលក្តួច, បល្ល័ង្ក, ចំបក់ខ្ពស់, រូងថ្មី, លែ្វងប្ញស្សី, តាងួន, កកោះ |- | ១៧០៤០៨ | [[ឃុំពង្រក្រោម]] | Pongro Kraom | ពពេល, ពង្រ ០១, ពង្រ ០២, ថ្មី, សំបូរ, អូររូង, ពោធិ៍, ជ័យបូរ, ផ្លុង, តាព័រ ០១, តាព័រ ០២, អូរខ្លុង, ដងផ្អាវ |- | ១៧០៤០៩ | [[ឃុំពង្រលើ]] | Pongro Leu | ត្រពាំងភ្លោះ, ចេក, គ្រាំង, ក្បាលដំរី, គំរូ, ស្វាយចេក, ដុបត្នោត, ស្រឡៅស្រោង, ព្រៃឆ្ការ |- | ១៧០៤១០ | [[ឃុំឫស្សីលក]] | Ruessei Lok | សំរោងកញ្ជោច, បឹង, ស្ពានតូច, យាង, ប្ញស្សីលក, ទទឹងថៃ្ង, ក្រូច, ត្រពាំងរុន |- | ១៧០៤១១ | [[ឃុំសង្វើយ]] | Sangvaeuy | ពាក់ស្ពា, អូរ, ចក, តាព្រហ្ម, ថ្នល់ដាច់, ដំរីឆ្លង, កនែ្សង, ព្រៃប្រស់ |- | ១៧០៤១២ | [[ឃុំស្ពានត្នោត]] | Spean Tnaot | ស្ពានត្នោត ០១, ស្ពានត្នោត ០២, ចំរេះ, ថ្នល់កែង, ថ្នល់លោក, ក្ងានពង, រំដេង, ត្រពាំងវែង, តាយ៉ុន, ទទា, ល្វា, សំរោង, អូរត្រាច, អូរក្រោម, អូរលើ |} ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|2}} == អត្ថបទផ្សេងទៀត == {{ខេត្តសៀមរាប}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប]] grywrftfde04w9tdrgz61ufu97iao54 321495 321444 2025-06-04T09:10:17Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321495 wikitext text/x-wiki '''ស្រុកជីក្រែង''' ជាស្រុកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១២ ឃុំ<ref>{{Cite web |url=http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |title=ប្រភពពីគេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរ www.cambodia.gov.kh |access-date=2008-08-30 |archivedate=2009-04-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090416005213/http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/khmer/province/siem_reap.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.stats.nis.gov.kh/areaname/com_pro17.htm#Chi_Kraeng_District ប្រភពពីវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា]{{Dead link|date=តុលា 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដឃុំ ! ឃុំ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- | ១៧០៤០១ | [[ឃុំអន្លង់សំណរ]] | Anlong Samnar | ស្តៅ, អន្លង់ព្រីងក្រោម, អន្លង់ព្រីងលើ, តាគឹមក្រោម, តាគឹមលើ, ត្រពាំងត្រស់, អន្លង់សំណរ, អន្លង់ប្ញស្សី, ស្វាយតាដោក, សំរោងធំ, ចែកខ្សាច់ក្រោម, ចែកខ្សាច់លើ, ល្បើក, ព្រែកអង្ករថ្មី, ស្ទឹងជ្រៅ, មាត់ខ្លា |- | ១៧០៤០២ | [[ឃុំជីក្រែង]] | Chi Kraeng | កំពង់ស្នោលិច, សណ្តាន់, ជីក្រែង, ព្រីង, ស្រម៉, កំពង់, អន្លង់ត្នោត, អន្លង់ចំបក់, បេង, គរ, តារៀម, ភ្នៀត, បុស្សពក, កំពង់ស្នោកើត |- | ១៧០៤០៣ | [[ឃុំកំពង់ក្តី]] | Kampong Kdei | រកា, សាលា, សែ្លង, ចំបក់ធំ, ច្រាំងខ្ពស់, អន្សងពង, ត្រាចថ្មី, ប្រាសាទ, រំលង, កំពង់ក្តី ០១, កំពង់ក្តី ០២, ពោធិ៍សេរី, ពន្លឺព្រះផុស, សងែ្កមានជ័យ, តាពាម, ត្រពាំងជ្រៃ |- | ១៧០៤០៤ | [[ឃុំខ្វាវ(ស្រុកជីក្រែង)|ឃុំខ្វាវ]] | Khvav | អូរ, ខ្វាវ, ព្រះធាតុ, ស្រោង, ក្រាំង, ពោធិ៍រីង, រវៀង, ចុងស្ពាន, កំបោអ |- | ១៧០៤០៥ | [[ឃុំគោកធ្លកក្រោម]] | Kouk Thlok Kraom | ថ្មី, ក្របីរៀល, ប៉ាតត, កកោះ, អន្លង់វិល, កំពង់ម្កាក់, ត្រពាំងត្រាវ, ដូនរាជ្យ, តាទរ, ថ្នល់តាសិត, ដូនសុខ, គីឡូតាឈឹម, បេង, បាក់អង្រុត, បុស្សគរ, គោករមាស, បឹងធំ, ទ័ពសៀម |- | ១៧០៤០៦ | [[ឃុំគោកធ្លកលើ]] | Kouk Thlok Leu | ខ្លាឃ្មុំ, សាលា, ត្រពាំងវែង, សងែ្ក, គោកធ្លក, ព្រៃធំ, ថ្លុកស្មាច់, សែ្លងកោង, ស្វាយពក, តាភ្ញា, ថ្នល់, តាលៀន, ម្កាក់ |- | ១៧០៤០៧ | [[ឃុំល្វែងឫស្សី]] | Lveaeng Ruessei | តាអុង, គោកអំពិល, រំជ័យច្រុះ, ថ្នល់, ក្នុង, ព្រៃទទឹង, ក្បាលក្តួច, បល្ល័ង្ក, ចំបក់ខ្ពស់, រូងថ្មី, លែ្វងប្ញស្សី, តាងួន, កកោះ |- | ១៧០៤០៨ | [[ឃុំពង្រក្រោម]] | Pongro Kraom | ពពេល, ពង្រ ០១, ពង្រ ០២, ថ្មី, សំបូរ, អូររូង, ពោធិ៍, ជ័យបូរ, ផ្លុង, តាព័រ ០១, តាព័រ ០២, អូរខ្លុង, ដងផ្អាវ |- | ១៧០៤០៩ | [[ឃុំពង្រលើ]] | Pongro Leu | ត្រពាំងភ្លោះ, ចេក, គ្រាំង, ក្បាលដំរី, គំរូ, ស្វាយចេក, ដុបត្នោត, ស្រឡៅស្រោង, ព្រៃឆ្ការ |- | ១៧០៤១០ | [[ឃុំឫស្សីលក]] | Ruessei Lok | សំរោងកញ្ជោច, បឹង, ស្ពានតូច, យាង, ប្ញស្សីលក, ទទឹងថៃ្ង, ក្រូច, ត្រពាំងរុន |- | ១៧០៤១១ | [[ឃុំសង្វើយ]] | Sangvaeuy | ពាក់ស្ពា, អូរ, ចក, តាព្រហ្ម, ថ្នល់ដាច់, ដំរីឆ្លង, កនែ្សង, ព្រៃប្រស់ |- | ១៧០៤១២ | [[ឃុំស្ពានត្នោត]] | Spean Tnaot | ស្ពានត្នោត ០១, ស្ពានត្នោត ០២, ចំរេះ, ថ្នល់កែង, ថ្នល់លោក, ក្ងានពង, រំដេង, ត្រពាំងវែង, តាយ៉ុន, ទទា, ល្វា, សំរោង, អូរត្រាច, អូរក្រោម, អូរលើ |} ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{reflist|2}} == អត្ថបទផ្សេងទៀត == {{ខេត្តសៀមរាប}} [[Category:ខេត្តសៀមរាប]] ti9jjuy2edyhkmuhoe8ji7dej9i4tu7 0 5434 321452 321289 2025-06-03T17:04:40Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321452 wikitext text/x-wiki '''ក្រុងសៀមរាប''' គឺជាទីក្រុងធំទី ០២ របស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បន្ទាប់ពី[[រាជធានីភ្នំពេញ]]និង​ជាទីក្រុង​ធំ​បំផុត​នៃ​[[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្ត​សៀមរាប]]ដែលស្ថិតនៅ​ភាគ​ពាយ័ព្យ​នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ទីក្រុងសៀមរាប | official_name = | other_name = | native_name = Siem Reap City | settlement_type = ទីរួមខេត្ត | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image7 = | image8 = | imagesize = | nickname = ទីក្រុងប្រាសាទ | image_caption = | image_map = | map_caption = | pushpin_map = | pushpin_relief = | pushpin_map_caption = | pushpin_mapsize = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|កម្ពុជា}} | subdivision_type1 = ខេត្ត | subdivision_name1 = [[ខេត្តសៀមរាប]] | subdivision_type2 = រដ្ឋបាលក្រុង | subdivision_name2 = [[ភូមិសាលាកន្សែង]] [[សង្កាត់ស្វាយដង្គំ]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]] | government_footnotes = | government_type = | leader_title = អភិបាលនៃគណៈអភិបាលក្រុង | leader_name = នួន ពុទ្ធារ៉ា | leader_title1 = | leader_name1 = | established_title = បង្កើតជាទឹកដី | established_date = ៨០២ | established_title2 = បង្កើតឡើងជាផ្លូវការ | established_date2 = ១៩០៧ | established_title3 = <!-- Incorporated (city) --> | established_date3 = | unit_pref = <!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> | area_footnotes = | area_total_km2 = <!-- ALL fields dealing with a measurements are subject to automatic unit conversion--> | area_land_km2 = <!--See table @ Template:Infobox settlement for details on automatic unit conversion--> | area_water_km2 = | area_water_percent = | population_as_of = ២០១៩ | population_footnotes = <ref name=census2019>{{Cite web|url= http://nis.gov.kh/nis/Census2019/Final%20General%20Population%20Census%202019-English.pdf|title= General Population Census of the Kingdom of Cambodia 2019 – Final Results|publisher= [[Ministry of Planning (Cambodia)|Ministry of Planning]]|work= National Institute of Statistics|date=26 January 2021|access-date=3 February 2021}}</ref> | population_note = | population_total = ២៤៥ ៤៩៤ | population_rank = ០២ | population_density_km2 = | timezone = [[Indochina Time|ICT]] | utc_offset = +៧ | timezone_DST = | utc_offset_DST = | coordinates = | elevation_footnotes = | elevation_m = | postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> | postal_code_title = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = ១៧១០ | area_code = | website = | footnotes = }} <!-- Infobox ends --> [[ខេត្តសៀមរាប]] មានស្ថាបត្យកម្មបែប[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]និងបែប[[ចិន]]នៅតាមតំបន់[[បារាំង]]ចាស់និងនៅជុំវិញ[[ផ្សារចាស់]]។ទីក្រុងនេះជាមជ្ឈមណ្ឌលទេសចរណ៍ដ៏សំខាន់មួយក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដោយសារវានៅជិតប្រាសាទបុរាណ[[អង្គរវត្ត|អង្គរ]]ដែលបានសាងសង់នៅក្នុង[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអាណាចក្រខ្មែរ]]។នៅក្នុងនិងជុំវិញទីក្រុងមានសារមន្ទីរ ការសម្ដែងរបាំប្រពៃណី[[អប្សរា]] ភូមិវប្បធម៌[[ខ្មែរ]] ហាងលក់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ សិប្បកម្ម កសិដ្ឋានសូត្រ វាលស្រែនៅជនបទ ភូមិនេសាទ ជម្រកសត្វស្លាបក្បែរ[[បឹងទន្លេសាប]] កន្លែងផឹកស៊ី និង កន្លែងទទួលទានអាហារដ៏សម្បូរបែប។[[ខេត្តសៀមរាប]]ត្រូវបានតែងតាំងជាទីក្រុងវប្បធម៌[[អាស៊ាន]]ពីឆ្នាំ ២០២១-២០២២ ក្នុងកិច្ចប្រជុំលើកទី ០៩ នៃរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកវប្បធម៌និងសិល្បៈ[[អាស៊ាន]](AMCA)ដែលរៀបចំឡើងនៅថ្ងៃទី ២២ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០២០។ ==រដ្ឋបាលក្រុងថ្មី== {{pagename}} ជាក្រុងមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១២ សង្កាត់ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដសង្កាត់ ! សង្កាត់ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- |១៧១០០១ |[[សង្កាត់ស្លក្រាម|សង្កាត់ស្លក្រាម ]] |Sla Kram Sangkat |ស្លក្រាម, បឹងដូនប៉ា, ចុងកៅស៊ូ, ដកពោធិ៍, បន្ទាយចាស់, ទ្រាំង, មណ្ឌល ០៣, ធ្លកអណ្តូង |- |១៧១០០២ |[[សង្កាត់ស្វាយដង្គំ|សង្កាត់ស្វាយដង្គំ ]] |Svay Dankum Sangkat |ភ្ញាជ័យ, កន្ដ្រក, គោកក្រសាំង, ស្វាយព្រៃ, ពោធិ៍បុស្ស, ថ្មី, ស្វាយដង្គំ, សាលាកន្សែង, គ្រួស, វិហារចិន, ស្ទឹងថ្មី, មណ្ឌល ០១, មណ្ឌល ០២, តាភុល |- |១៧១០០៣ |[[សង្កាត់គោកចក|សង្កាត់គោកចក ]] |Kok Chak Sangkat |ត្រពាំងសេះ, វាល, ទក្សិណខាងត្បូង, គោកតាចាន់, ខ្វៀន, គោកបេង, គោកត្នោត, នគរក្រៅ |- |១៧១០០៤ |[[សង្កាត់សាលាកំរើក|សង្កាត់សាលាកំរើក ]] |Sala Kamreuk Sangkat |វត្ដបូព៌, វត្ដស្វាយ, វត្ដដំណាក់, សាលាកំរើក, ជន្លង់, តាវៀន, ត្រពាំងត្រែង |- |១៧១០០៥ |[[សង្កាត់នគរធំ|សង្កាត់នគរធំ ]] |Nokor Thum Sangkat |រហាល, ស្រះស្រង់ខាងជើង, ស្រះស្រង់ខាងត្បូង, ក្រវ៉ាន់, អារក្សស្វាយ, អញ្ចាញ |- |១៧១០០៦ |[[សង្កាត់ជ្រាវ|សង្កាត់ជ្រាវ ]] |Chreav Sangkat |ជ្រាវ, ខ្នារ, បុស្សក្រឡាញ់, តាចេក, វាល, ក្រសាំង, បឹង |- |១៧១០០៧ |[[សង្កាត់ចុងឃ្នៀស|សង្កាត់ចុងឃ្នៀស ]] |Chong Khnies Sangkat |ភូមិទី ០១, ភូមិទី ០២, ភូមិទី ០៣, ភូមិទី ០៤, ភូមិទី ០៥, ភូមិទី ០៦, ភូមិទី ០៧ |- |១៧១០០៨ |[[សង្កាត់សំបួរ|សង្កាត់សំបួរ ]] |Sngkat Sambuor Sangkat |ព្នៅ, សំបួរ, វាល, ជ្រៃ, តាគង់ |- |១៧១០០៩ |[[សង្កាត់សៀមរាប|សង្កាត់សៀមរាប ]] |Siem Reab Sangkat |ពោធិបន្ទាយជ័យ, ភ្នំក្រោម, ប្រឡាយ, កក្រាញ់, ក្រសាំងរលើង, ស្ពានជ្រាវ, អារញ្ញ, ត្រៀក |- |១៧១០១០ |[[សង្កាត់ស្រង៉ែ|សង្កាត់ស្រង៉ែ ]] |Srangae Sangkat |កសិកម្ម, ថ្នល់, រការធំ, ព្រៃធំ, ស្រង៉ែ, ចន្លោង, តាចក |- |១៧១០១១ |[[សង្កាត់ក្របីរៀល|សង្កាត់ក្របីរៀល ]] |Krabei Riel Sangkat |តារស់, រកា, ព្រៃពោធិ៍, ទទា, ក្រសាំង, ពពិស, ត្រពាំងវែង, គោកដូង, បឹង, ប្រម៉ា, ខ្នារ, ព្រៃក្រូច |- |១៧១០១២ |[[សង្កាត់ទឹកវិល|សង្កាត់ទឹកវិល ]] |Tuek Vil Sangkat |គោកដូង, សណ្ដាន់, ជ្រៃ, ប្រយុទ្ធ, បន្ទាយឈើ, ទឹកវិល, ប្រីយ៍ចាស់, ទឹកថ្លា, ប្រីយ៍ថ្មី, ជ័យ |} ==រដ្ឋបាលក្រុងចាស់== '''{{pagename}}''' ស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]]។ក្រុងនេះមាន ១៣ សង្កាត់ និង ១០៩ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដសង្កាត់ ! សង្កាត់ ! អក្សរឡាតាំង ! ភូមិ |- |១៧១០០១ |[[សង្កាត់ស្លក្រាម|សង្កាត់ស្លក្រាម ]] |Sla Kram Sangkat |ស្លក្រាម, បឹងដូនប៉ា, ចុងកៅស៊ូ, ដកពោធិ៍, បន្ទាយចាស់, ទ្រាំង, មណ្ឌល ០៣, ធ្លកអណ្តូង |- |១៧១០០២ |[[សង្កាត់ស្វាយដង្គំ|សង្កាត់ស្វាយដង្គំ ]] |Svay Dankum Sangkat |ភ្ញាជ័យ, កន្ដ្រក, គោកក្រសាំង, ស្វាយព្រៃ, ពោធិ៍បុស្ស, ថ្មី, ស្វាយដង្គំ, សាលាកន្សែង, គ្រួស, វិហារចិន, ស្ទឹងថ្មី, មណ្ឌល ០១, មណ្ឌល ០២, តាភុល |- |១៧១០០៣ |[[សង្កាត់គោកចក|សង្កាត់គោកចក ]] |Kok Chak Sangkat |ត្រពាំងសេះ, វាល, ទក្សិណខាងត្បូង, គោកតាចាន់, ខ្វៀន, គោកបេង, គោកត្នោត, នគរក្រៅ |- |១៧១០០៤ |[[សង្កាត់សាលាកំរើក|សង្កាត់សាលាកំរើក ]] |Sala Kamreuk Sangkat |វត្ដបូព៌, វត្ដស្វាយ, វត្ដដំណាក់, សាលាកំរើក, ជន្លង់, តាវៀន, ត្រពាំងត្រែង |- |១៧១០០៥ |[[សង្កាត់នគរធំ|សង្កាត់នគរធំ ]] |Nokor Thum Sangkat |រហាល, ស្រះស្រង់ខាងជើង, ស្រះស្រង់ខាងត្បូង, ក្រវ៉ាន់, អារក្សស្វាយ, អញ្ចាញ |- |១៧១០០៦ |[[សង្កាត់ជ្រាវ|សង្កាត់ជ្រាវ ]] |Chreav Sangkat |ជ្រាវ, ខ្នារ, បុស្សក្រឡាញ់, តាចេក, វាល, ក្រសាំង, បឹង |- |១៧១០០៧ |[[សង្កាត់ចុងឃ្នៀស|សង្កាត់ចុងឃ្នៀស ]] |Chong Khnies Sangkat |ភូមិទី ០១, ភូមិទី ០២, ភូមិទី ០៣, ភូមិទី ០៤, ភូមិទី ០៥, ភូមិទី ០៦, ភូមិទី ០៧ |- |១៧១០០៨ |[[សង្កាត់សំបួរ|សង្កាត់សំបួរ ]] |Sambuor Sangkat |ព្នៅ, សំបួរ, វាល, ជ្រៃ, តាគង់ |- |១៧១០០៩ |[[សង្កាត់សៀមរាប|សង្កាត់សៀមរាប ]] |Siem Reab Sangkat |ពោធិ៍បន្ទាយជ័យ, ភ្នំក្រោម, ប្រឡាយ, កក្រាញ់, ក្រសាំងរលើង, ស្ពានជ្រាវ, អារញ្ញ, ត្រៀក |- |១៧១០១០ |[[សង្កាត់ស្រង៉ែ|សង្កាត់ស្រង៉ែ ]] |Srangae Sangkat |កសិកម្ម, ថ្នល់, រការធំ, ព្រៃធំ, ស្រង៉ែ, ចន្លោង, តាចក |- |១៧១០១១ |[[សង្កាត់អំពិល|សង្កាត់អំពិល ]] |Ampil Sangkat |គោកចាន់, ថ្នល់បាក់, ត្នោត, ត្រពាំងរុន, តាប៉ាង, ព្រៃគុយ, បង្កោង, គីរីមានន្ទ, បុស្សធំ, ត្រាចជ្រុំ |- |១៧១០១២ |[[សង្កាត់ក្របីរៀល|សង្កាត់ក្របីរៀល ]] |Krabei Riel Sangkat |តារស់, រកា, ព្រៃពោធិ៍, ទទា, ក្រសាំង, ពពិស, ត្រពាំងវែង, គោកដូង, បឹង, ប្រម៉ា, ខ្នារ, ព្រៃក្រូច |- |១៧១០១៣ |[[សង្កាត់ទឹកវិល|សង្កាត់ទឹកវិល ]] |Tuek Vil Sangkat |គោកដូង, សណ្ដាន់, ជ្រៃ, ប្រយុទ្ធ, បន្ទាយឈើ, ទឹកវិល, ប្រីយ៍ចាស់, ទឹកថ្លា, ប្រីយ៍ថ្មី, ជ័យ |} == ឯកសារពិគ្រោះ == == អត្ថបទផ្សេងទៀត == 1a2ntqrj4befubomx108m9k5vb10wtw 0 5614 321447 321357 2025-06-03T15:23:50Z RandomPoopedBoi 27248 /* ប្រទេស */ 321447 wikitext text/x-wiki {{Infobox continent | title = អាស៊ីខាងលិច | image = [[File:Western Asia (orthographic projection).svg|285px]] | area = ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ | population = ៣១៣,៤៥០,០០០ (២០១៨) ([[បញ្ជីរាយទ្វីបតាមចំនួនប្រជាជន#តាមអនុតំបន់នៃទ្វីប|ទី៩]])<ref name = "UN WPP 2019">{{Cite web|title = World Population prospects – Population division|url = https://population.un.org/wpp/|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archive-url = https://web.archive.org/web/20190205234912/https://population.un.org/wpp/|archive-date = 5 February 2019|url-status = live}}</ref><ref name = "UN WPP 2019 2">{{Cite web|title = Overall total population|url = https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|format = xlsx|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archivedate = 27 កុម្ភៈ 2021|archiveurl = https://web.archive.org/web/20210227235642/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status = dead}}</ref> | density = ៥០.១/គម^២ | countries = {{collapsible list | title = [[ប្រទេសនៅអាស៊ី|២០ ប្រទេសដែលទទួលស្គាល់]] | {{flag|កាតា}} | {{flag|គុយវ៉ែត}} |{{flag|ចចជី}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|តួកគី}} (លើកលែងតែតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]]) | {{flag|ប៉ាឡេស្ទីន}} | {{flag|បារ៉ែន}} | {{flag|យេម៉ែន}} (លើកលែងតែកោះ[[សូកូត្រា]]) | {{flag|លីបង់}} | {{flag|ស៊ីប}} | {{flag|ស៊ីរី}} | {{flag|ហ្សកដានី}} | {{flag|អ៊ីរ៉ង់}} | {{flag|អ៊ីរ៉ាក់}} | {{flag|អ៊ីស្រាអែល}} | {{flag|អាមេនី}} | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|អូម៉ង់}} | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | {{flag|អេហ្ស៊ីប}} (គិតតែ[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]ប៉ុណ្ណោះ) }}{{collapsible list | title = '''៣ ប្រទេសដែលមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់''' | ''{{flag|ស៊ីបខាងជើង}}'' | ''{{flag|អាប់កាស៊ី}}'' | ''{{flag|អូសេទីខាងត្បូង}}'' }} | dependencies = {{flagicon|សហរាជាណាចក្រ}} [[អាក្រូទីរី និងដេកេលី]] | languages = {{collapsible list | title = ភាសាផ្លូវការ | [[ភាសាក្រិក|ក្រិក]] | [[ភាសាឃឺដ|ឃឺដ]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] | [[ភាសាពែរ្ស|ពែរ្ស]] | [[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] | [[ភាសាហេប្រឺ|ហេប្រឺ]] | [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] | [[ភាសាអាប់កាស|អាប់កាស]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]] }} {{collapsible list | title = '''ភាសាផ្សេងៗ''' | '''[[អំបូរភាសាអាហ្វ្រូអាស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសានវអារ៉ាម|នវអារ៉ាម]] | [[ភាសាស៊ីរីអាក|ស៊ីរីអាក]] | [[ភាសាអាមហារ៉ា|អាមហារ៉ា]] | [[ភាសាអារ៉ាប់ខាងត្បូងសម័យ|អារ៉ាប់ខាងត្បូង]] }} | '''[[អំបូរភាសាអូស្ត្រូណេស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឥណ្ឌូណេស៊ី|ឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[ភាសាម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] | [[ភាសាតាកាឡុក|តាកាឡុក]] }} | '''[[អំបូរភាសាឥណ្ឌូអឺរ៉ុប]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆាបាគី|ឆាបាគី]] | [[ភាសាដូម៉ារី|ដូម៉ារី]] | [[ភាសាឌរឌូ|ឌរឌូ]] | [[ភាសាតាលីស|តាលីស]] | [[ភាសានេប៉ាល់|នេប៉ាល់]] | [[ភាសាបារាំង|បារាំង]] | [[ភាសាបាស្តូ|បាស្តូ]] | [[ភាសាបាឡូឈី|បាឡូឈី]] | [[ភាសាបេន្កាលី|បេន្កាលី]] | [[ភាសាម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី|ម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី]] | [[ភាសាយីឌីស|យីឌីស]] | [[ភាសារ៉ូហ៊ីងញ៉ា|រ៉ូហ៊ីងញ៉ា]] | [[ភាសារ៉ូម៉ានី|រ៉ូម៉ានី]] | [[ភាសាហ្គីឡាគី|ហ្គីឡាគី]] | [[ភាសាហ្សាហ្សា|ហ្សាហ្សា]] | [[ភាសាហិណ្ឌី|ហិណ្ឌី]] | [[ភាសាឡូរី|ឡូរី]] | [[ភាសាអេស្ប៉ាញ|អេស្ប៉ាញ]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសឦសាស្ត]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆេឆិន|ឆេឆិន]] | [[ភាសាឡេស្គាន|ឡេស្គាន]] | [[ភាសាអាវ៉ា|អាវ៉ា]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសពាយព្យ]]''': {{hlist | [[ភាសាកាបារដ៍|កាបារដ៍]] | [[ភាសាស៊ែកាស្ស៊ី|ស៊ែកាស្ស៊ី]] }} | '''[[​អំបូរភាសាតួកស៊ីគ]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាកាច្ឆៃ|កាច្ឆៃ]] | [[ភាសាតួកមែន|តួកមែន]] }} }} | time = {{collapsible list | title = ល្វែងម៉ោងចំនួន ៥ | bullets = true | '''[[UTC+០២:០០]]'''៖ {{hlist |បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន|ប៉ាឡេស្ទីន]] [[ម៉ោងនៅស៊ីប|ស៊ីប]] [[ម៉ោងនៅស៊ីរី|ស៊ីរី]] [[ម៉ោងនៅហ្សកដានី|ហ្សកដានី]] [[ម៉ោងនៅលីបង់|លីបង់]] [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីស្រាអែល|អ៊ីស្រាអែល]] [[ម៉ោងបមាណីយអេហ្ស៊ីប|ស៊ីណៃ]] }} | '''[[UTC+០៣:០០]]'''៖ {{hlist | [[ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ]]៖ ប៉ាឡេស្ទីន ស៊ីប ស៊ីរី ហ្សកដានី លីបង់ អ៊ីស្រាអែល អេហ្ស៊ីប | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅកាតា|កាតា]] [[ម៉ោងនៅគុយវ៉ែត|គុយវ៉ែត]] [[ម៉ោងនៅតួកគី|តួកគី]] [[ម៉ោងនៅបារ៉ែន|បារ៉ែន]] [[ម៉ោងនៅយេម៉ែន|យេម៉ែន]] [[ម៉ោងនៅអ៊ីរ៉ាក់|អ៊ីរ៉ាក់]] [[ម៉ោងបមាណីយអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] }} | '''[[UTC+០៣:៣០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីរ៉ង់|អ៊ីរ៉ង់]] }} | '''[[UTC+០៤:០០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងចចជី|ចចជី]] [[ម៉ោងអាមេនី|អាមេនី]] [[ម៉ោងអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] [[ម៉ោងនៅអូម៉ង់|អូម៉ង់]] [[ម៉ោងនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម]] }} | '''[[UTC+០៤:៣០]]'''៖ {{hlist | ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ៖ អ៊ីរ៉ង់ }} }} | internet = [[.ae]], [[.am]], [[.az]], [[.bh]], [[.cy]], [[.eg]], [[.ge]], [[.il]], [[.iq]], [[.ir]], [[.jo]], [[.kw]], [[.lb]], [[.om]], [[.ps]], [[.qa]], [[.sa]], [[.sy]], [[.tr]], [[.ye]] | cities = {{collapsible list | title = បញ្ជី | bullets = true | {{flagicon|គុយវ៉ែត}} [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|គុយវ៉ែត]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[ជីដ្ដារ]] | {{flagicon|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} [[ឌូបៃ]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ង់}} [[តេហេរ៉ង់]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ាក់}} [[បាកដាដ]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[រីយ៉ាដ]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្តង់ប៊ុល]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្មៀរ]] | {{flagicon|ហ្សកដានី}} [[អាម៉ាន់]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អង់ការ៉ា]] }} }} '''អាស៊ីខាងលិច''' ឬអាចហៅបានថា '''អាស៊ីបស្ចិម''' គឺជាតំបន់ភាគខាងលិចបំផុតនៃទ្វីប[[អាស៊ី]]។ យោងតាមនិយមន័យពីស្ថាប័នសិក្សានានា [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] និងស្ថាប័នដទៃទៀត គេបានកំណត់អនុតំបន់អាស៊ីខាងលិចដោយក្ដោបអនុតំបន់ដូចជា [[អាណាតូលីយ៉ា]] [[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]] [[អ៊ីរ៉ង់]] [[មេសូប៉ូតាមី]] [[វាលខ្ពស់អាមេនី]] [[ឡេវ៉ាន]] [[ភូមិសាស្ត្រស៊ីប|កោះស៊ីប]] [[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]] និង[[កូកាសខាងត្បូង]]។ តំបន់មួយនេះត្រូវបានកាត់ផ្ដាច់ពីទ្វីប[[អាហ្វ្រិក]]តាម[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] និងពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]តាមរយៈផ្លូវទឹកនៃ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ អាស៊ីខាងលិចមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងតំបន់[[អាស៊ីកណ្ដាល]]នៅភាគឦសាន្ត និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]នៅភាគខាងកើត។ តំបន់នេះផងដែរត្រូវបានព័ទ្ធជុំវិញដោយផ្ទៃសមុទ្រចំនួន ១២​ ដូចជា៖ [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រម៉ាម៉ារ៉ា]] [[ឈូងសមុទ្រស៊ុយអេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាកាបា]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] [[សមុទ្រអារ៉ាប់]] និង[[ឈូងសមុទ្រអូម៉ង់]]។ អាស៊ីខាងលិចគឺគ្របដណ្ដប់ទៅលើតំបន់ផ្ទៃដីស្រដៀងគ្នានឹងតំបន់[[មជ្ឈិមបូព៌ា]]ដែរ គ្រាន់តែមជ្ឈិមបូព៌ាគឺជាពាក្យបង្កប់ន័យនយោបាយដែលតែងតែសម្គាល់ដោយភូមិវិទូលោកខាងលិចអាស្រ័យទៅលើបរិបទនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈដែលអាស៊ីខាងលិចវិញគឺជាពាក្យភូមិសាស្ត្រដែលមានភាពត្រឹមត្រូវនិងភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាង។ តំបន់អាស៊ីខាងលិចគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុប ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ និងមានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ៣១៣ លាននាក់។<ref name="UN WPP 2019"/><ref name="UN WPP 2019 2"/> ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជនទាំង ២០ នៅក្នុងតំបន់ (ឬមានមួយផ្នែកនៃទឹកដីរបស់ពួកគេក្នុងតំបន់) មាន ១៣ ប្រទេសដែលត្រូវជាផ្នែកនៃ[[ពិភពអារ៉ាប់]]។ បណ្ដាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនរស់ច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់នេះរួមមាន៖ [[អ៊ីរ៉ង់]] [[តួកគី]] [[អ៊ីរ៉ាក់]] [[អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] និង[[យេម៉ែន]]។ល។ នៅក្នុង[[គ្រោងការណ៍ភូមិសាស្ត្រពិភពលោកសម្រាប់កំណត់ត្រាចែកចាយរុក្ខជាតិ]] (WGSRPD) គេមិនបានរាប់បញ្ចូលឧបទ្វីបអារ៉ាប់ជាផ្នែកមួយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិចឡើយ តែក្រុមនេះបានរាប់បញ្ចូលប្រទេស[[អាហ្វហ្កានីស្ថាន]]។<ref name=WGSRPD>{{Cite book |last = Brummitt |first = R. K. |year = 2001 |title = World Geographical Scheme for Recording Plant Distributions |edition = 2nd |publisher = International Working Group on Taxonomic Databases For Plant Sciences (TDWG) |url = https://raw.githubusercontent.com/tdwg/wgsrpd/master/109-488-1-ED/2nd%20Edition/TDWG_geo2.pdf |access-date = 13 May 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160125135239/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/tdwg/TDWG_geo2.pdf |archive-date = 25 January 2016}}</ref> ចំពោះ[[អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម]] (FAO) វិញបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានចូលដូចគ្នា តែបានចាត់ទុកប្រទេសអេហ្ស៊ីបនៅខាងក្រៅតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>{{Cite web |title=Chapter 21. West Asia |url=https://www.fao.org/3/Y1997e/y1997e0q.htm |access-date=13 May 2025 |website=www.fao.org}}</ref> រីឯ[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]វិញបានដកប្រទេសស៊ីប អ៊ីស្រាអែល តួកគី និងអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់មួយនេះ។<ref>{{Cite web |last=Environment |first=U. N. |date=12 April 2023 |title=West Asia |url=http://www.unep.org/ozonaction/networks/west-asia |access-date=13 May 2025 |website=Ozonaction }}</ref> ==និយមន័យ== ពាក្យថា ''អាស៊ី​ខាង​លិច'' ឬ''អាស៊ីបស្ចិម'' ​ត្រូវ​បាន​គេ​និយមប្រើ​ជាការណ៍ និង​មិន​មាន​និយមន័យកំណត់ "ត្រឹមត្រូវ" ឬ​ទទួល​យក​ជា​ទូទៅណាមួយឡើយ។ និយមន័យធម្មតារបស់វាគឺច្រើនជាន់គ្នាមិនថាដោយប្រយោល ឬដោយផ្ទាល់ជាមួយនិយមន័យនៃពាក្យសម្គាល់តំបន់ដូចជា [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] [[មេឌីទែរ៉ាណេខាងកើត]] និង[[ដើមបូព៌ា]] (ដែលពីបុរាណមកគឺសុទ្ធតែមាននិយមន័យស្រដៀងៗនឹងគ្នា លើកលែងតែពេលបច្ចុប្បន្នដោយគេចង់បំបែកវាឱ្យច្បាស់ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា)។<ref>[https://www.worldatlas.com/articles/what-is-the-difference-between-near-east-and-middle-east.html What Is The Difference Between Near East and Middle East?] ''worldatlas.com''</ref> ''Style Manual'' របស់ ''[[ណាសឹនណលជីអូក្រាហ្វិក|National Geographic]]'' ក៏ដូចជាសៀវភៅ''[[សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក៖ ស្ថិតិប្រវត្តិសាស្ត្រ]]'' (២០១៣) បោះពុម្ភផ្សព្វផ្សាយដោយ[[អង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច]] (OECD) បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត តួកគី ប៉ាឡេស្ទីន(សម្គាល់ដោយវ៉េសប៊ែង និងក្រោយមកហ្កាហ្សា) បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អ៊ីស្រាអែល អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមទៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref name="ngs">{{cite web |url=https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |title=West Asia |last=Miller |first=David |work=National Geographic Style Manual |publisher=National Geographic Society |access-date=16 May 2025 |archivedate=31 ឧសភា 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210531235607/https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite book |last=Maddison |first=Angus |author-link=Angus Maddison |year=2004 |title=The World Economy: Historical Statistics |series=Development Centre Studies |location=Paris, France |publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |publication-date=2003 |isbn=978-92-64-10412-9 |lccn=2004371607 |oclc=53465560 |title-link=The World Economy: Historical Statistics }}</ref> ផ្ទុយមកវិញ [[អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNIDO) នៅក្នុងសៀវភៅប្រចាំឆ្នាំនៃឆ្នាំ២០១៥ របស់ខ្លួនបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងអាស៊ែបៃសង់ និងដកអ៊ីស្រាអែល និងតួកគីចេញ (ជាផ្នែកនៃទ្វីបអឺរ៉ុប)។<ref>{{cite book |author=United Nations Industrial Development Organization Vienna (UNIDO) |author-link=United Nations Industrial Development Organization |year=2005 |title=International Yearbook of Industrial Statistics 2015 |url=https://books.google.com/books?id=FAKMBgAAQBAJ&pg=PA14 |location=Cheltenham, UK |publisher=Edward Elgar Publishing |page=14 |isbn= 9781784715502}}</ref> ខុសពី UNIDO [[ក្រុមស្ថិតិអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNSD) បានកាត់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់ ហើយបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសចចជី តួកគី និងស៊ីបចូលវិញ។<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49.htm |title=Standard Country or Area Codes for Statistical Use |publisher=Millenniumindicators.un.org |access-date=16 May 2025}}</ref> ចំពោះ[[ក្រុមតំបន់អង្គការសហប្រជាជាតិ|ក្រុមអឺរ៉ុបខាងលិច]]ដែលត្រួវជាក្រុមមួយនៃក្រុមភូមិសាស្ត្រនយោបាយអង្គការសហប្រជាជាតិ បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងចចជីជាផ្នែកនៃតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើត ខណៈស៊ីប និងតំបន់ធ្រែសខាងកើតនៃប្រទេសតួកគីគឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងត្បូង។ ប្រទេសទាំងបីនេះផងដែរត្រូវបានចុះបញ្ជីក្នុងចំណាត់ថ្នាក់អឺរ៉ុបនៃ[[យូណេស្កូ|អង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ]] (យូណេស្កូ)។ សមាជិកជាតិនៃស្ថាប័នគ្រប់គ្រងកីឡាអាស៊ីខាងលិចត្រូវបានកំណត់ចំពោះប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត ប៉ាឡេស្ទីន បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម។<ref>{{cite web |url=http://www.wabsf.net/en/information.php |title=WABSF Member Countries |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php |url-status=dead |archivedate=1 ធ្នូ 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.topendsports.com/events/games/asian-games/west-asian/index.htm |title=The West Asian Games |publisher=Topend Sports}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |title=WAFF Member Associations |website=The-Waff.com |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |url-status=dead |archivedate=1 សីហា 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html }}</ref> ព្រឹត្តិការណ៍ពហុកីឡារបស់[[ក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី]]គឺ[[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]]ត្រូវបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងដោយអត្តពលិកតំណាងមកពីប្រទេសទាំង ១៣ នេះដូចគ្នា។ ក្នុងចំណោមអង្គការស្ថាប័នកីឡាក្នុងតំបន់ទាំងនោះរួមមាន [[សមាគមបាល់បោះអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធកីឡាបុកប៊ីយ៉ា និងស្នូកឃ័រអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធបាល់ទាត់អាស៊ីខាងលិច]] និង[[សហព័ន្ធកីឡាវាយកូនបាល់អាស៊ីខាងលិច]]។ ===ផែនទី=== {{West Asia labelled map}} ==ប្រទេស== {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%;width:100%;" |- style="background:#ececec;" ! [[ប្រទេស]]រួមនឹង[[ទង់|ទង់ជាតិ]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមក្រឡាផ្ទៃសរុប|ក្រឡាផ្ទៃ]]<br />(គម^២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ចំនួនប្រជាជន]]{{UN_Population|ref}}<br />({{UN_Population|Year}}) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមដង់ស៊ីតេប្រជាជន|ដង់ស៊ីតេ]]<br />(ក្នុងមួយ គម^២) ! [[ធានី (នយោបាយ)|រដ្ឋ / រាជធានី]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម)|ផសស ជាមធ្យម]]<ref>{{cite web|title=GDP|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=93&pr.y=3&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDP_R&grp=0&a=|publisher=[[International Monetary Fund|IMF]]|access-date=16 April 2014}}</ref><br />(២០១២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម) ក្នុងម្នាក់ៗ|ក្នុងម្នាក់ៗ]]<ref>{{cite web|title=GDP per capita|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=28&pr.y=10&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDPDPC&grp=0&a=|publisher=[[International Monetary Fund|IMF]]|access-date=16 April 2014}}</ref><br />(២០១២) ! [[រូបិយវត្ថុ]] ! [[រដ្ឋាភិបាល]] ! [[ភាសាផ្លូវការ]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[អាណាតូលី]]'''៖ |- | {{flag|តួកគី}}{{refn|group=ស|ទិន្នន័យសម្រាប់ប្រទេសតួកគីគឺរួមបញ្ចូលទាំងតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]] ដែកមិនមែនជាផ្នែកនៃអាណាតូលីឡើយ}} | style="text-align:right;" | ៧៨៣,៥៦២ | style="text-align:right;" | ៨២,៣៤០,០៨៨ | style="text-align:right;" | ៩៤.១ | [[អង់ការ៉ា]] | ៧៨៨.០៤២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០,៥២៣ ដុល្លារ | [[លីរ៉ាតួកគី]] | [[សាធារណរដ្ឋ|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]]'''៖ |- | {{flag|កាតា}} | style="text-align:right;" | ១១,៤៣៧ | style="text-align:right;" | ២,៦៨៨,២៣៥ | style="text-align:right;" | ១២៣.២ | [[ដូហា]] | ១៩២.៤០២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០៤,៧៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលកាតា]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|គុយវ៉ែត}} | style="text-align:right;" | ១៧,៨២០ | style="text-align:right;" | ៤,២៥០,១១៤ | style="text-align:right;" | ១៦៧.៥ | [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|ទីក្រុងគុយវ៉ែត]] | ១៨៤.៥៤០ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៨,៧៦២ ដុល្លារ | [[ឌីណាគុយវ៉ែត]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|បារ៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៧៨០ | style="text-align:right;" | ១,៤៦៣,២៦៥ | style="text-align:right;" | ១,៦៤៦.១ | [[ម៉ាណាម៉ា]] | ៣០.៣៥៥ ពាន់លានដុល្លារ | ២៦,៣៦៨ ដុល្លារ | [[ឌីណាបារ៉ែន]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|យេម៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៥២៧,៩៧០ | style="text-align:right;" | ៣២,៩៨១,៦៤១ | style="text-align:right;" | ៤៤.៧ | [[សាណា]] (ក្រោម[[សង្គ្រាមស៊ីវិលយេម៉ែន (២០១៤–បច្ចុប្បន្ន)|រដ្ឋាភិបាល]][[ហ៊ូទី]])<br>[[អេដេន]] ([[ធានីស្ដីទី|អាសនៈរដ្ឋាភិបាល]]) | ៣៥.០៥ ពាន់លានដុល្លារ | ១,៣៥៤ ដុល្លារ | [[រៀលយេម៉ែន]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]][[រដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្ន|បណ្ដោះអាសន្ន]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | style="text-align:right;" | ២,១៤៩,៦៩០ | style="text-align:right;" | ៣៥,៩៥០,៣៩៦ | style="text-align:right;" | ១២ | [[រីយ៉ាដ]] | ៧៣៣.៩៥៦ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,១៣៩ ដុល្លារ | [[រីយ៉ាលសាអ៊ូឌីត]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អូម៉ង់}} | style="text-align:right;" | ២១២,៤៦០ | style="text-align:right;" | ៤,៥២០,៤៧១ | style="text-align:right;" | ៩.២ | [[មូស្កាត]] | ៧៨.២៩០ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,៣៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលអូម៉ង់]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | style="text-align:right;" | ៨២,៨៨០ | style="text-align:right;" | ៩,៣៦៥,១៤៥ | style="text-align:right;" | ៩៧ | [[អាប៊ូដាប៊ី]] | ៣៨៣.៧៩៩ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៣,៧៧៤ ដុល្លារ | [[ឌៀរហាំអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឌៀរហាំ អអអ]] | [[សហព័ន្ធ]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- |} '''សម្គាល់៖''' {{Reflist|group=ស}} ==ប្រវត្តិសាស្ត្រ== {{See also|ប្រវត្តិសាស្ត្រមជ្ឈិមបូព៌ា}} ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពាក្យសម្គាល់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រចាប់ផ្ដើមនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ មុនពេលពាក្យ "[[ដើមបូព៌ា]]" បានក្លាយជាពាក្យសម្គាល់ពីភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>e.g. James Rennell, ''A treatise on the comparative geography of western Asia'', 1831.</ref> នៅក្នុងបរិបទនៃប្រវត្តិសាស្រ្តសម័យបុរាណ "អាស៊ីខាងលិច" ច្រើនមានន័យថាផ្នែកនៃទ្វីបអាស៊ីដែលប្រវត្តិវិទូបុរាណដូចជាក្រិក និងរ៉ូមស្គាល់ ខណៈ "អាស៊ីក្នុង" ដូចជា [[ស៊ីតធី]] [[ត្រង់សូស៊ាន]] និង[[ទន្លេឥណ្ឌូ|ឥណ្ឌា]]ច្រើននៅខាងក្រៅនិយមន័យអាស៊ីខាងលិចព្រោះគេមិនទាន់ ឬមិនសូវស្គាល់តំបន់ទាំងនេះ។<ref>James Rennell, ''The Geographical System of Herodotus Examined and Explained'', 1800, [https://archive.org/details/geographicalsys00renn/page/210 p. 210].</ref><ref>Hugh Murray, ''Historical Account of Discoveries and Travels in Asia'' (1820).</ref><ref>Samuel Whelpley, ''A compend of history, from the earliest times'', 1808, [https://books.google.com/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 p. 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221120055307/https://books.google.ch/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 |date=20 November 2022 }}.</ref> នៅសតវត្សរ៍ទី២០ ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ភាគច្រើននៅក្នុងវិស័យបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្តបុរាណ សម្រាប់សម្គាល់តំបន់ភូមិសាស្ត្រ "[[អឌ្ឍចន្ទពហុពល]]ដោយមិនរាប់បញ្ចូល[[អេហ្ស៊ីបបុរាណ]]" ក្នុងគោលបំណងប្រៀបធៀបអរិយធម៌ដើមនៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងអរិយធម៌ផ្សេងៗក្នុងតំបន់នោះ។<ref>e.g. Petrus Van Der Meer, ''The Chronology of Ancient Western Asia and Egypt'', 1955. Karl W. Butzer, ''Physical Conditions in Eastern Europe, Western Asia and Egypt Before the Period of Agricultural and Urban Settlement'', 1965.</ref> ការប្រើប្រាស់ពាក្យនេះនៅក្នុងបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយសហសម័យ ឬសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបច្ចុប្បន្នត្រូវបានលេចឡើងចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ មកម៉្លេះ។<ref>''The Tobacco Industry of Western Asia'', U.S. Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, 1964.</ref> ==ភូមិសាស្ត្រ== តំបន់នេះមានសមុទ្រធំៗព័ទ្ធជុំវិញចំនួនប្រាំបីរួមមាន៖ [[សមុទ្រក្រហម]] [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] និង[[សមុទ្រអារ៉ាប់]]។ នៅភាគពាយព្យ និងខាងជើង តំបន់នេះត្រូវបានបំបែកចេញពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]ដោយ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ ចំពោះភាគនិរតីវិញ វាត្រូវបានផ្ដាច់ចេញពីទ្វីបអាហ្រ្វិកដោយ[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] ខណៈនៅភាគឦសាន និងខាងកើត វាមានព្រំប្រទល់ជាប់តំបន់[[អាស៊ីកណ្តាល]] និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]។ តំបន់នេះផងដែរគឺស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងត្បូង]] និងភាគខាងត្បូងនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងកើត]]។ វាលលំហ[[ដាឆតឺកាវារ]] និង[[ដាឆតឺលូត]]នៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អាចចាត់ទុកបានថាជាព្រំដែនធម្មជាតិបំបែកអាស៊ីខាងលិចពីតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង។ ===ភូគព្ភសាស្ត្រ=== ====ផ្លាកតិចតូនិច==== ផ្លាកតិចតូនិចចំនួនបីធំៗត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយតំបន់អាស៊ីខាងលិចមានដូចជា៖ [[ផ្លាកអាហ្វ្រិក]] [[ផ្លាកអឺរ៉ាស៊ី|អឺរ៉ាស៊ី]] និង[[ផ្លាកអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]]។ បច្ចុប្បន្ន ផ្លាកអារ៉ាប់បានកំពុងរំកឹលខ្លួនបន្តិចម្តងៗចូលទៅកាន់[[ឧបផ្លាកអាណាតូលី|ផ្លាកអាណាតូលី]] (តួកគី) នៅត្រង់[[សម្រុតអាណាតូលីខាងកើត]]<ref>{{cite web |url=http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |title=The Arabian Plate |author=Muehlberger, Bill |publisher=NASA, Johnson Space Center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |archive-date=6 July 2007 |access-date=25 ឧសភា 2025 |archivedate=6 កក្កដា 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm }}</ref> ហើយព្រំដែនរវាង[[ផ្លាកសមុទ្រអ៊ីជាន|ផ្លាកអ៊ីជាន]] និងអាណាតូលីនៅភាគខាងកើតប្រទេសតួកគីក៏មានលំនាំរញ្ជួយជាសកម្មផងដែរ។<ref name="beaumont-pg22">Beaumont (1988), p. 22</ref> ====ធនធានទឹក==== អាស៊ីខាងលិចមានប្រភពទឹកក្រោមដីជាច្រើននៅខ្ចាត់ខ្ចាយជុំវិញតំបន់នេះ។ នៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតមានវត្តមានប្រភពទឹកក្រោមដីធំៗចំនួនពីរដែលបន្សល់ពីយុគ[[ប៉ាឡេអូសូអិច]] និង[[ត្រ័យិក]]នៅក្រោមជួរភ្នំ[[ធូវ៉ែគ]] និងតំបន់ប៉ែកខាងលិចពីសមុទ្រក្រហម។<ref name="beaumont-86">Beaumont (1988), p. 86</ref> ប្រភពទឺកក្រោមដីសល់ពីយុគ[[ក្រេតាសេ]] និង[[ឱសាកន្យ]]គឺមានទីតាំងស្ថិតនៅខាងក្រោមផ្ទៃភាគកណ្តាល និងភាគខាងកើតនៃប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែលមានផ្ទុកទាំងទឹកសាប និងប្រៃ។<ref name="beaumont-86"/> ប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តទឹកជន់ ឬគន្លង ក៏ដូចជាប្រព័ន្ធប្រោះទឹកត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់វិស័យកសិកម្មនៅទូទាំងអាស៊ីខាងលិចដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីជិត ៩០,០០០ គម^២។<ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/land-water/en/|title=Land & Water|website=Food and Agriculture Organization of the United Nations}}</ref> [[ទន្លេធីក្រឺ]] និង[[អឺហ្វ្រាត់]]គឺជាទន្លេពីរដ៏សំខាន់ដែលបានចាក់ឫសចូលអាស៊ីខាងលិចផងដែរ។ ===អាកាសធាតុ=== [[File:Cedars in Lebanon.jpg|right|thumb|upright=1.1|ដើមស៊ីដាក្នុងប្រទេសលីបង់កំឡុងសិសិររដូវ]] អាស៊ីខាងលិចជាចម្បងមានលក្ខណៈស្ងួតហួតហែង ហើយងាយប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួត ប៉ុន្តែតំបន់នេះក៏មានវត្តមានព្រៃឈើ និងដីជ្រលងជីជាតិនៅតាមផ្នែកខ្លះផងដែរ។ អាស៊ីខាងលិចនេះផងដែរក៏មាន វាលស្មោង​​ [[វាលលំហ]] និងតំបន់[[ភ្នំ]]ជាច្រើនកន្លែង។ កង្វះទឹកប្រើប្រាស់គឺជាបញ្ហាមួយនៅក្នុងទីតាំងមួយចំនួននៃអាស៊ីខាងលិច ដោយកំណើនចំនួនប្រជាជនបានទាមទារតម្រូវការទឹកប្រើប្រាស់បន្ថែម ខណៈដែលការរីកសាយនៃជាតិអំបិល និងការបំពុលទឹកបានកំពុងគំរាមកំហែងដល់ប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅក្នុងតំបន់នេះ។<ref name="ipcc-1997">{{cite web|url=http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=/climate/ipcc/regional/index.htm|title=Chapter 7: Middle East and Arid Asia|work=IPCC Special Report on The Regional Impacts of Climate Change: An Assessment of Vulnerability|publisher=United Nations Environment Programme (UNEP), Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)|year=2001|access-date=26 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm|archive-date=3 March 2016|url-status=dead|archivedate=3 មីនា 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm}}</ref> ==សេដ្ឋកិច្ច== {{ផ្នែកទទេ}} == មើលផងដែរ== * [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] * [[បញ្ជីរាយតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅអាស៊ីខាងលិច]] * [[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]] ==ឯកសារយោង== {{reflist}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} [[Category:អាស៊ី]] oedqgw296m530xjowq8y74omqiyfmx0 321458 321447 2025-06-04T01:55:32Z RandomPoopedBoi 27248 /* ប្រទេស */ 321458 wikitext text/x-wiki {{Infobox continent | title = អាស៊ីខាងលិច | image = [[File:Western Asia (orthographic projection).svg|285px]] | area = ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ | population = ៣១៣,៤៥០,០០០ (២០១៨) ([[បញ្ជីរាយទ្វីបតាមចំនួនប្រជាជន#តាមអនុតំបន់នៃទ្វីប|ទី៩]])<ref name = "UN WPP 2019">{{Cite web|title = World Population prospects – Population division|url = https://population.un.org/wpp/|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archive-url = https://web.archive.org/web/20190205234912/https://population.un.org/wpp/|archive-date = 5 February 2019|url-status = live}}</ref><ref name = "UN WPP 2019 2">{{Cite web|title = Overall total population|url = https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|format = xlsx|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archivedate = 27 កុម្ភៈ 2021|archiveurl = https://web.archive.org/web/20210227235642/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status = dead}}</ref> | density = ៥០.១/គម^២ | countries = {{collapsible list | title = [[ប្រទេសនៅអាស៊ី|២០ ប្រទេសដែលទទួលស្គាល់]] | {{flag|កាតា}} | {{flag|គុយវ៉ែត}} |{{flag|ចចជី}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|តួកគី}} (លើកលែងតែតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]]) | {{flag|ប៉ាឡេស្ទីន}} | {{flag|បារ៉ែន}} | {{flag|យេម៉ែន}} (លើកលែងតែកោះ[[សូកូត្រា]]) | {{flag|លីបង់}} | {{flag|ស៊ីប}} | {{flag|ស៊ីរី}} | {{flag|ហ្សកដានី}} | {{flag|អ៊ីរ៉ង់}} | {{flag|អ៊ីរ៉ាក់}} | {{flag|អ៊ីស្រាអែល}} | {{flag|អាមេនី}} | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|អូម៉ង់}} | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | {{flag|អេហ្ស៊ីប}} (គិតតែ[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]ប៉ុណ្ណោះ) }}{{collapsible list | title = '''៣ ប្រទេសដែលមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់''' | ''{{flag|ស៊ីបខាងជើង}}'' | ''{{flag|អាប់កាស៊ី}}'' | ''{{flag|អូសេទីខាងត្បូង}}'' }} | dependencies = {{flagicon|សហរាជាណាចក្រ}} [[អាក្រូទីរី និងដេកេលី]] | languages = {{collapsible list | title = ភាសាផ្លូវការ | [[ភាសាក្រិក|ក្រិក]] | [[ភាសាឃឺដ|ឃឺដ]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] | [[ភាសាពែរ្ស|ពែរ្ស]] | [[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] | [[ភាសាហេប្រឺ|ហេប្រឺ]] | [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] | [[ភាសាអាប់កាស|អាប់កាស]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]] }} {{collapsible list | title = '''ភាសាផ្សេងៗ''' | '''[[អំបូរភាសាអាហ្វ្រូអាស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសានវអារ៉ាម|នវអារ៉ាម]] | [[ភាសាស៊ីរីអាក|ស៊ីរីអាក]] | [[ភាសាអាមហារ៉ា|អាមហារ៉ា]] | [[ភាសាអារ៉ាប់ខាងត្បូងសម័យ|អារ៉ាប់ខាងត្បូង]] }} | '''[[អំបូរភាសាអូស្ត្រូណេស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឥណ្ឌូណេស៊ី|ឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[ភាសាម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] | [[ភាសាតាកាឡុក|តាកាឡុក]] }} | '''[[អំបូរភាសាឥណ្ឌូអឺរ៉ុប]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆាបាគី|ឆាបាគី]] | [[ភាសាដូម៉ារី|ដូម៉ារី]] | [[ភាសាឌរឌូ|ឌរឌូ]] | [[ភាសាតាលីស|តាលីស]] | [[ភាសានេប៉ាល់|នេប៉ាល់]] | [[ភាសាបារាំង|បារាំង]] | [[ភាសាបាស្តូ|បាស្តូ]] | [[ភាសាបាឡូឈី|បាឡូឈី]] | [[ភាសាបេន្កាលី|បេន្កាលី]] | [[ភាសាម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី|ម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី]] | [[ភាសាយីឌីស|យីឌីស]] | [[ភាសារ៉ូហ៊ីងញ៉ា|រ៉ូហ៊ីងញ៉ា]] | [[ភាសារ៉ូម៉ានី|រ៉ូម៉ានី]] | [[ភាសាហ្គីឡាគី|ហ្គីឡាគី]] | [[ភាសាហ្សាហ្សា|ហ្សាហ្សា]] | [[ភាសាហិណ្ឌី|ហិណ្ឌី]] | [[ភាសាឡូរី|ឡូរី]] | [[ភាសាអេស្ប៉ាញ|អេស្ប៉ាញ]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសឦសាស្ត]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆេឆិន|ឆេឆិន]] | [[ភាសាឡេស្គាន|ឡេស្គាន]] | [[ភាសាអាវ៉ា|អាវ៉ា]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសពាយព្យ]]''': {{hlist | [[ភាសាកាបារដ៍|កាបារដ៍]] | [[ភាសាស៊ែកាស្ស៊ី|ស៊ែកាស្ស៊ី]] }} | '''[[​អំបូរភាសាតួកស៊ីគ]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាកាច្ឆៃ|កាច្ឆៃ]] | [[ភាសាតួកមែន|តួកមែន]] }} }} | time = {{collapsible list | title = ល្វែងម៉ោងចំនួន ៥ | bullets = true | '''[[UTC+០២:០០]]'''៖ {{hlist |បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន|ប៉ាឡេស្ទីន]] [[ម៉ោងនៅស៊ីប|ស៊ីប]] [[ម៉ោងនៅស៊ីរី|ស៊ីរី]] [[ម៉ោងនៅហ្សកដានី|ហ្សកដានី]] [[ម៉ោងនៅលីបង់|លីបង់]] [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីស្រាអែល|អ៊ីស្រាអែល]] [[ម៉ោងបមាណីយអេហ្ស៊ីប|ស៊ីណៃ]] }} | '''[[UTC+០៣:០០]]'''៖ {{hlist | [[ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ]]៖ ប៉ាឡេស្ទីន ស៊ីប ស៊ីរី ហ្សកដានី លីបង់ អ៊ីស្រាអែល អេហ្ស៊ីប | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅកាតា|កាតា]] [[ម៉ោងនៅគុយវ៉ែត|គុយវ៉ែត]] [[ម៉ោងនៅតួកគី|តួកគី]] [[ម៉ោងនៅបារ៉ែន|បារ៉ែន]] [[ម៉ោងនៅយេម៉ែន|យេម៉ែន]] [[ម៉ោងនៅអ៊ីរ៉ាក់|អ៊ីរ៉ាក់]] [[ម៉ោងបមាណីយអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] }} | '''[[UTC+០៣:៣០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីរ៉ង់|អ៊ីរ៉ង់]] }} | '''[[UTC+០៤:០០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងចចជី|ចចជី]] [[ម៉ោងអាមេនី|អាមេនី]] [[ម៉ោងអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] [[ម៉ោងនៅអូម៉ង់|អូម៉ង់]] [[ម៉ោងនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម]] }} | '''[[UTC+០៤:៣០]]'''៖ {{hlist | ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ៖ អ៊ីរ៉ង់ }} }} | internet = [[.ae]], [[.am]], [[.az]], [[.bh]], [[.cy]], [[.eg]], [[.ge]], [[.il]], [[.iq]], [[.ir]], [[.jo]], [[.kw]], [[.lb]], [[.om]], [[.ps]], [[.qa]], [[.sa]], [[.sy]], [[.tr]], [[.ye]] | cities = {{collapsible list | title = បញ្ជី | bullets = true | {{flagicon|គុយវ៉ែត}} [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|គុយវ៉ែត]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[ជីដ្ដារ]] | {{flagicon|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} [[ឌូបៃ]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ង់}} [[តេហេរ៉ង់]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ាក់}} [[បាកដាដ]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[រីយ៉ាដ]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្តង់ប៊ុល]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្មៀរ]] | {{flagicon|ហ្សកដានី}} [[អាម៉ាន់]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អង់ការ៉ា]] }} }} '''អាស៊ីខាងលិច''' ឬអាចហៅបានថា '''អាស៊ីបស្ចិម''' គឺជាតំបន់ភាគខាងលិចបំផុតនៃទ្វីប[[អាស៊ី]]។ យោងតាមនិយមន័យពីស្ថាប័នសិក្សានានា [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] និងស្ថាប័នដទៃទៀត គេបានកំណត់អនុតំបន់អាស៊ីខាងលិចដោយក្ដោបអនុតំបន់ដូចជា [[អាណាតូលីយ៉ា]] [[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]] [[អ៊ីរ៉ង់]] [[មេសូប៉ូតាមី]] [[វាលខ្ពស់អាមេនី]] [[ឡេវ៉ាន]] [[ភូមិសាស្ត្រស៊ីប|កោះស៊ីប]] [[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]] និង[[កូកាសខាងត្បូង]]។ តំបន់មួយនេះត្រូវបានកាត់ផ្ដាច់ពីទ្វីប[[អាហ្វ្រិក]]តាម[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] និងពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]តាមរយៈផ្លូវទឹកនៃ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ អាស៊ីខាងលិចមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងតំបន់[[អាស៊ីកណ្ដាល]]នៅភាគឦសាន្ត និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]នៅភាគខាងកើត។ តំបន់នេះផងដែរត្រូវបានព័ទ្ធជុំវិញដោយផ្ទៃសមុទ្រចំនួន ១២​ ដូចជា៖ [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រម៉ាម៉ារ៉ា]] [[ឈូងសមុទ្រស៊ុយអេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាកាបា]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] [[សមុទ្រអារ៉ាប់]] និង[[ឈូងសមុទ្រអូម៉ង់]]។ អាស៊ីខាងលិចគឺគ្របដណ្ដប់ទៅលើតំបន់ផ្ទៃដីស្រដៀងគ្នានឹងតំបន់[[មជ្ឈិមបូព៌ា]]ដែរ គ្រាន់តែមជ្ឈិមបូព៌ាគឺជាពាក្យបង្កប់ន័យនយោបាយដែលតែងតែសម្គាល់ដោយភូមិវិទូលោកខាងលិចអាស្រ័យទៅលើបរិបទនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈដែលអាស៊ីខាងលិចវិញគឺជាពាក្យភូមិសាស្ត្រដែលមានភាពត្រឹមត្រូវនិងភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាង។ តំបន់អាស៊ីខាងលិចគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុប ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ និងមានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ៣១៣ លាននាក់។<ref name="UN WPP 2019"/><ref name="UN WPP 2019 2"/> ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជនទាំង ២០ នៅក្នុងតំបន់ (ឬមានមួយផ្នែកនៃទឹកដីរបស់ពួកគេក្នុងតំបន់) មាន ១៣ ប្រទេសដែលត្រូវជាផ្នែកនៃ[[ពិភពអារ៉ាប់]]។ បណ្ដាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនរស់ច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់នេះរួមមាន៖ [[អ៊ីរ៉ង់]] [[តួកគី]] [[អ៊ីរ៉ាក់]] [[អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] និង[[យេម៉ែន]]។ល។ នៅក្នុង[[គ្រោងការណ៍ភូមិសាស្ត្រពិភពលោកសម្រាប់កំណត់ត្រាចែកចាយរុក្ខជាតិ]] (WGSRPD) គេមិនបានរាប់បញ្ចូលឧបទ្វីបអារ៉ាប់ជាផ្នែកមួយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិចឡើយ តែក្រុមនេះបានរាប់បញ្ចូលប្រទេស[[អាហ្វហ្កានីស្ថាន]]។<ref name=WGSRPD>{{Cite book |last = Brummitt |first = R. K. |year = 2001 |title = World Geographical Scheme for Recording Plant Distributions |edition = 2nd |publisher = International Working Group on Taxonomic Databases For Plant Sciences (TDWG) |url = https://raw.githubusercontent.com/tdwg/wgsrpd/master/109-488-1-ED/2nd%20Edition/TDWG_geo2.pdf |access-date = 13 May 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160125135239/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/tdwg/TDWG_geo2.pdf |archive-date = 25 January 2016}}</ref> ចំពោះ[[អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម]] (FAO) វិញបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានចូលដូចគ្នា តែបានចាត់ទុកប្រទេសអេហ្ស៊ីបនៅខាងក្រៅតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>{{Cite web |title=Chapter 21. West Asia |url=https://www.fao.org/3/Y1997e/y1997e0q.htm |access-date=13 May 2025 |website=www.fao.org}}</ref> រីឯ[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]វិញបានដកប្រទេសស៊ីប អ៊ីស្រាអែល តួកគី និងអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់មួយនេះ។<ref>{{Cite web |last=Environment |first=U. N. |date=12 April 2023 |title=West Asia |url=http://www.unep.org/ozonaction/networks/west-asia |access-date=13 May 2025 |website=Ozonaction }}</ref> ==និយមន័យ== ពាក្យថា ''អាស៊ី​ខាង​លិច'' ឬ''អាស៊ីបស្ចិម'' ​ត្រូវ​បាន​គេ​និយមប្រើ​ជាការណ៍ និង​មិន​មាន​និយមន័យកំណត់ "ត្រឹមត្រូវ" ឬ​ទទួល​យក​ជា​ទូទៅណាមួយឡើយ។ និយមន័យធម្មតារបស់វាគឺច្រើនជាន់គ្នាមិនថាដោយប្រយោល ឬដោយផ្ទាល់ជាមួយនិយមន័យនៃពាក្យសម្គាល់តំបន់ដូចជា [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] [[មេឌីទែរ៉ាណេខាងកើត]] និង[[ដើមបូព៌ា]] (ដែលពីបុរាណមកគឺសុទ្ធតែមាននិយមន័យស្រដៀងៗនឹងគ្នា លើកលែងតែពេលបច្ចុប្បន្នដោយគេចង់បំបែកវាឱ្យច្បាស់ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា)។<ref>[https://www.worldatlas.com/articles/what-is-the-difference-between-near-east-and-middle-east.html What Is The Difference Between Near East and Middle East?] ''worldatlas.com''</ref> ''Style Manual'' របស់ ''[[ណាសឹនណលជីអូក្រាហ្វិក|National Geographic]]'' ក៏ដូចជាសៀវភៅ''[[សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក៖ ស្ថិតិប្រវត្តិសាស្ត្រ]]'' (២០១៣) បោះពុម្ភផ្សព្វផ្សាយដោយ[[អង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច]] (OECD) បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត តួកគី ប៉ាឡេស្ទីន(សម្គាល់ដោយវ៉េសប៊ែង និងក្រោយមកហ្កាហ្សា) បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អ៊ីស្រាអែល អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមទៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref name="ngs">{{cite web |url=https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |title=West Asia |last=Miller |first=David |work=National Geographic Style Manual |publisher=National Geographic Society |access-date=16 May 2025 |archivedate=31 ឧសភា 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210531235607/https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite book |last=Maddison |first=Angus |author-link=Angus Maddison |year=2004 |title=The World Economy: Historical Statistics |series=Development Centre Studies |location=Paris, France |publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |publication-date=2003 |isbn=978-92-64-10412-9 |lccn=2004371607 |oclc=53465560 |title-link=The World Economy: Historical Statistics }}</ref> ផ្ទុយមកវិញ [[អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNIDO) នៅក្នុងសៀវភៅប្រចាំឆ្នាំនៃឆ្នាំ២០១៥ របស់ខ្លួនបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងអាស៊ែបៃសង់ និងដកអ៊ីស្រាអែល និងតួកគីចេញ (ជាផ្នែកនៃទ្វីបអឺរ៉ុប)។<ref>{{cite book |author=United Nations Industrial Development Organization Vienna (UNIDO) |author-link=United Nations Industrial Development Organization |year=2005 |title=International Yearbook of Industrial Statistics 2015 |url=https://books.google.com/books?id=FAKMBgAAQBAJ&pg=PA14 |location=Cheltenham, UK |publisher=Edward Elgar Publishing |page=14 |isbn= 9781784715502}}</ref> ខុសពី UNIDO [[ក្រុមស្ថិតិអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNSD) បានកាត់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់ ហើយបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសចចជី តួកគី និងស៊ីបចូលវិញ។<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49.htm |title=Standard Country or Area Codes for Statistical Use |publisher=Millenniumindicators.un.org |access-date=16 May 2025}}</ref> ចំពោះ[[ក្រុមតំបន់អង្គការសហប្រជាជាតិ|ក្រុមអឺរ៉ុបខាងលិច]]ដែលត្រួវជាក្រុមមួយនៃក្រុមភូមិសាស្ត្រនយោបាយអង្គការសហប្រជាជាតិ បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងចចជីជាផ្នែកនៃតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើត ខណៈស៊ីប និងតំបន់ធ្រែសខាងកើតនៃប្រទេសតួកគីគឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងត្បូង។ ប្រទេសទាំងបីនេះផងដែរត្រូវបានចុះបញ្ជីក្នុងចំណាត់ថ្នាក់អឺរ៉ុបនៃ[[យូណេស្កូ|អង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ]] (យូណេស្កូ)។ សមាជិកជាតិនៃស្ថាប័នគ្រប់គ្រងកីឡាអាស៊ីខាងលិចត្រូវបានកំណត់ចំពោះប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត ប៉ាឡេស្ទីន បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម។<ref>{{cite web |url=http://www.wabsf.net/en/information.php |title=WABSF Member Countries |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php |url-status=dead |archivedate=1 ធ្នូ 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.topendsports.com/events/games/asian-games/west-asian/index.htm |title=The West Asian Games |publisher=Topend Sports}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |title=WAFF Member Associations |website=The-Waff.com |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |url-status=dead |archivedate=1 សីហា 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html }}</ref> ព្រឹត្តិការណ៍ពហុកីឡារបស់[[ក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី]]គឺ[[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]]ត្រូវបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងដោយអត្តពលិកតំណាងមកពីប្រទេសទាំង ១៣ នេះដូចគ្នា។ ក្នុងចំណោមអង្គការស្ថាប័នកីឡាក្នុងតំបន់ទាំងនោះរួមមាន [[សមាគមបាល់បោះអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធកីឡាបុកប៊ីយ៉ា និងស្នូកឃ័រអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធបាល់ទាត់អាស៊ីខាងលិច]] និង[[សហព័ន្ធកីឡាវាយកូនបាល់អាស៊ីខាងលិច]]។ ===ផែនទី=== {{West Asia labelled map}} ==ប្រទេស== {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%;width:100%;" |- style="background:#ececec;" ! [[ប្រទេស]]រួមនឹង[[ទង់|ទង់ជាតិ]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមក្រឡាផ្ទៃសរុប|ក្រឡាផ្ទៃ]]<br />(គម^២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ចំនួនប្រជាជន]]{{UN_Population|ref}}<br />({{UN_Population|Year}}) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមដង់ស៊ីតេប្រជាជន|ដង់ស៊ីតេ]]<br />(ក្នុងមួយ គម^២) ! [[ធានី (នយោបាយ)|រដ្ឋ / រាជធានី]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម)|ផសស ជាមធ្យម]]<ref>{{cite web|title=GDP|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=93&pr.y=3&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDP_R&grp=0&a=|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុ|IMF]]|access-date=3 June 2025}}</ref><br />(២០១២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម) ក្នុងម្នាក់ៗ|ក្នុងម្នាក់ៗ]]<ref>{{cite web|title=GDP per capita|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=28&pr.y=10&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDPDPC&grp=0&a=|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្|IMF]]|access-date=3 June 2025}}</ref><br />(២០១២) ! [[រូបិយវត្ថុ]] ! [[រដ្ឋាភិបាល]] ! [[ភាសាផ្លូវការ]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[កូកាសខាងត្បូង]]'''៖ |- | {{flag|ចចជី}} | style="text-align:right;" | ៦៩,៧០០ | style="text-align:right;" | ៣,៧៥៧,៩៨០ | style="text-align:right;" | ៦៨.១ | [[ប៊ីលីស៊ី]] | ១៥.៨៤៧ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,៥២៣ ដុល្លារ | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] |- | {{flag|អាប់កាស៊ី}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៨,៦៦០ | style="text-align:right;" | ២៤២,៨៦២ | style="text-align:right;" | ២៨ | [[សុខូមី]] | ៥០០ លានដុល្លារ | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាប់កាស៊ី|អាប់កាស]]<br>[[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] |- | {{flag|អាមេនី}} | style="text-align:right;" | ២៩,៨០០ | style="text-align:right;" | ២,៧៩០,៩៧៤ | style="text-align:right;" | ១០៨.៤ | [[យេរេវ៉ា]] | ៩.៩៥០ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,០៣៣ ដុល្លារ | [[ដ្រាំអាមេនី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] |- | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} | style="text-align:right;" | ៨៦,៦០០ | style="text-align:right;" | ១០,៣១២,៩៩២ | style="text-align:right;" | ១០៥.៨ | [[បាគូ]] | ៦៨.៧០០ ពាន់លានដុល្លារ | ៧,៤៣៩ ដុល្លារ | [[ម៉ាណាតអាស៊ែបៃសង់]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] |- | {{flag|អូសេទីខាងត្បូង}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៣,៩០០ | style="text-align:right;" | ៥៣,៥៣២ | style="text-align:right;" | ១៣ | [[ស្គីនវ៉ាលី]] | ៥០០ លានដុល្លារ | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]]<br>[[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[អាណាតូលី]]'''៖ |- | {{flag|តួកគី}}{{refn|group=ស|ទិន្នន័យសម្រាប់ប្រទេសតួកគីគឺរួមបញ្ចូលទាំងតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]] ដែលមិនមែនជាផ្នែកនៃអាណាតូលីឡើយ។}} | style="text-align:right;" | ៧៨៣,៥៦២ | style="text-align:right;" | ៨២,៣៤០,០៨៨ | style="text-align:right;" | ៩៤.១ | [[អង់ការ៉ា]] | ៧៨៨.០៤២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០,៥២៣ ដុល្លារ | [[លីរ៉ាតួកគី]] | [[សាធារណរដ្ឋ|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]]'''៖ |- | {{flag|កាតា}} | style="text-align:right;" | ១១,៤៣៧ | style="text-align:right;" | ២,៦៨៨,២៣៥ | style="text-align:right;" | ១២៣.២ | [[ដូហា]] | ១៩២.៤០២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០៤,៧៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលកាតា]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|គុយវ៉ែត}} | style="text-align:right;" | ១៧,៨២០ | style="text-align:right;" | ៤,២៥០,១១៤ | style="text-align:right;" | ១៦៧.៥ | [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|ទីក្រុងគុយវ៉ែត]] | ១៨៤.៥៤០ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៨,៧៦២ ដុល្លារ | [[ឌីណាគុយវ៉ែត]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|បារ៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៧៨០ | style="text-align:right;" | ១,៤៦៣,២៦៥ | style="text-align:right;" | ១,៦៤៦.១ | [[ម៉ាណាម៉ា]] | ៣០.៣៥៥ ពាន់លានដុល្លារ | ២៦,៣៦៨ ដុល្លារ | [[ឌីណាបារ៉ែន]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|យេម៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៥២៧,៩៧០ | style="text-align:right;" | ៣២,៩៨១,៦៤១ | style="text-align:right;" | ៤៤.៧ | [[សាណា]] (ក្រោម[[សង្គ្រាមស៊ីវិលយេម៉ែន (២០១៤–បច្ចុប្បន្ន)|រដ្ឋាភិបាល]][[ហ៊ូទី]])<br>[[អេដេន]] ([[ធានីស្ដីទី|អាសនៈរដ្ឋាភិបាល]]) | ៣៥.០៥ ពាន់លានដុល្លារ | ១,៣៥៤ ដុល្លារ | [[រៀលយេម៉ែន]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]][[រដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្ន|បណ្ដោះអាសន្ន]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | style="text-align:right;" | ២,១៤៩,៦៩០ | style="text-align:right;" | ៣៥,៩៥០,៣៩៦ | style="text-align:right;" | ១២ | [[រីយ៉ាដ]] | ៧៣៣.៩៥៦ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,១៣៩ ដុល្លារ | [[រីយ៉ាលសាអ៊ូឌីត]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អូម៉ង់}} | style="text-align:right;" | ២១២,៤៦០ | style="text-align:right;" | ៤,៥២០,៤៧១ | style="text-align:right;" | ៩.២ | [[មូស្កាត]] | ៧៨.២៩០ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,៣៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលអូម៉ង់]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | style="text-align:right;" | ៨២,៨៨០ | style="text-align:right;" | ៩,៣៦៥,១៤៥ | style="text-align:right;" | ៩៧ | [[អាប៊ូដាប៊ី]] | ៣៨៣.៧៩៩ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៣,៧៧៤ ដុល្លារ | [[ឌៀរហាំអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឌៀរហាំ អអអ]] | [[សហព័ន្ធ]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- |} '''សម្គាល់៖''' {{Reflist|group=ស}} ==ប្រវត្តិសាស្ត្រ== {{See also|ប្រវត្តិសាស្ត្រមជ្ឈិមបូព៌ា}} ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពាក្យសម្គាល់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រចាប់ផ្ដើមនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ មុនពេលពាក្យ "[[ដើមបូព៌ា]]" បានក្លាយជាពាក្យសម្គាល់ពីភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>e.g. James Rennell, ''A treatise on the comparative geography of western Asia'', 1831.</ref> នៅក្នុងបរិបទនៃប្រវត្តិសាស្រ្តសម័យបុរាណ "អាស៊ីខាងលិច" ច្រើនមានន័យថាផ្នែកនៃទ្វីបអាស៊ីដែលប្រវត្តិវិទូបុរាណដូចជាក្រិក និងរ៉ូមស្គាល់ ខណៈ "អាស៊ីក្នុង" ដូចជា [[ស៊ីតធី]] [[ត្រង់សូស៊ាន]] និង[[ទន្លេឥណ្ឌូ|ឥណ្ឌា]]ច្រើននៅខាងក្រៅនិយមន័យអាស៊ីខាងលិចព្រោះគេមិនទាន់ ឬមិនសូវស្គាល់តំបន់ទាំងនេះ។<ref>James Rennell, ''The Geographical System of Herodotus Examined and Explained'', 1800, [https://archive.org/details/geographicalsys00renn/page/210 p. 210].</ref><ref>Hugh Murray, ''Historical Account of Discoveries and Travels in Asia'' (1820).</ref><ref>Samuel Whelpley, ''A compend of history, from the earliest times'', 1808, [https://books.google.com/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 p. 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221120055307/https://books.google.ch/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 |date=20 November 2022 }}.</ref> នៅសតវត្សរ៍ទី២០ ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ភាគច្រើននៅក្នុងវិស័យបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្តបុរាណ សម្រាប់សម្គាល់តំបន់ភូមិសាស្ត្រ "[[អឌ្ឍចន្ទពហុពល]]ដោយមិនរាប់បញ្ចូល[[អេហ្ស៊ីបបុរាណ]]" ក្នុងគោលបំណងប្រៀបធៀបអរិយធម៌ដើមនៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងអរិយធម៌ផ្សេងៗក្នុងតំបន់នោះ។<ref>e.g. Petrus Van Der Meer, ''The Chronology of Ancient Western Asia and Egypt'', 1955. Karl W. Butzer, ''Physical Conditions in Eastern Europe, Western Asia and Egypt Before the Period of Agricultural and Urban Settlement'', 1965.</ref> ការប្រើប្រាស់ពាក្យនេះនៅក្នុងបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយសហសម័យ ឬសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបច្ចុប្បន្នត្រូវបានលេចឡើងចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ មកម៉្លេះ។<ref>''The Tobacco Industry of Western Asia'', U.S. Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, 1964.</ref> ==ភូមិសាស្ត្រ== តំបន់នេះមានសមុទ្រធំៗព័ទ្ធជុំវិញចំនួនប្រាំបីរួមមាន៖ [[សមុទ្រក្រហម]] [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] និង[[សមុទ្រអារ៉ាប់]]។ នៅភាគពាយព្យ និងខាងជើង តំបន់នេះត្រូវបានបំបែកចេញពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]ដោយ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ ចំពោះភាគនិរតីវិញ វាត្រូវបានផ្ដាច់ចេញពីទ្វីបអាហ្រ្វិកដោយ[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] ខណៈនៅភាគឦសាន និងខាងកើត វាមានព្រំប្រទល់ជាប់តំបន់[[អាស៊ីកណ្តាល]] និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]។ តំបន់នេះផងដែរគឺស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងត្បូង]] និងភាគខាងត្បូងនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងកើត]]។ វាលលំហ[[ដាឆតឺកាវារ]] និង[[ដាឆតឺលូត]]នៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អាចចាត់ទុកបានថាជាព្រំដែនធម្មជាតិបំបែកអាស៊ីខាងលិចពីតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង។ ===ភូគព្ភសាស្ត្រ=== ====ផ្លាកតិចតូនិច==== ផ្លាកតិចតូនិចចំនួនបីធំៗត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយតំបន់អាស៊ីខាងលិចមានដូចជា៖ [[ផ្លាកអាហ្វ្រិក]] [[ផ្លាកអឺរ៉ាស៊ី|អឺរ៉ាស៊ី]] និង[[ផ្លាកអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]]។ បច្ចុប្បន្ន ផ្លាកអារ៉ាប់បានកំពុងរំកឹលខ្លួនបន្តិចម្តងៗចូលទៅកាន់[[ឧបផ្លាកអាណាតូលី|ផ្លាកអាណាតូលី]] (តួកគី) នៅត្រង់[[សម្រុតអាណាតូលីខាងកើត]]<ref>{{cite web |url=http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |title=The Arabian Plate |author=Muehlberger, Bill |publisher=NASA, Johnson Space Center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |archive-date=6 July 2007 |access-date=25 ឧសភា 2025 |archivedate=6 កក្កដា 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm }}</ref> ហើយព្រំដែនរវាង[[ផ្លាកសមុទ្រអ៊ីជាន|ផ្លាកអ៊ីជាន]] និងអាណាតូលីនៅភាគខាងកើតប្រទេសតួកគីក៏មានលំនាំរញ្ជួយជាសកម្មផងដែរ។<ref name="beaumont-pg22">Beaumont (1988), p. 22</ref> ====ធនធានទឹក==== អាស៊ីខាងលិចមានប្រភពទឹកក្រោមដីជាច្រើននៅខ្ចាត់ខ្ចាយជុំវិញតំបន់នេះ។ នៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតមានវត្តមានប្រភពទឹកក្រោមដីធំៗចំនួនពីរដែលបន្សល់ពីយុគ[[ប៉ាឡេអូសូអិច]] និង[[ត្រ័យិក]]នៅក្រោមជួរភ្នំ[[ធូវ៉ែគ]] និងតំបន់ប៉ែកខាងលិចពីសមុទ្រក្រហម។<ref name="beaumont-86">Beaumont (1988), p. 86</ref> ប្រភពទឺកក្រោមដីសល់ពីយុគ[[ក្រេតាសេ]] និង[[ឱសាកន្យ]]គឺមានទីតាំងស្ថិតនៅខាងក្រោមផ្ទៃភាគកណ្តាល និងភាគខាងកើតនៃប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែលមានផ្ទុកទាំងទឹកសាប និងប្រៃ។<ref name="beaumont-86"/> ប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តទឹកជន់ ឬគន្លង ក៏ដូចជាប្រព័ន្ធប្រោះទឹកត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់វិស័យកសិកម្មនៅទូទាំងអាស៊ីខាងលិចដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីជិត ៩០,០០០ គម^២។<ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/land-water/en/|title=Land & Water|website=Food and Agriculture Organization of the United Nations}}</ref> [[ទន្លេធីក្រឺ]] និង[[អឺហ្វ្រាត់]]គឺជាទន្លេពីរដ៏សំខាន់ដែលបានចាក់ឫសចូលអាស៊ីខាងលិចផងដែរ។ ===អាកាសធាតុ=== [[File:Cedars in Lebanon.jpg|right|thumb|upright=1.1|ដើមស៊ីដាក្នុងប្រទេសលីបង់កំឡុងសិសិររដូវ]] អាស៊ីខាងលិចជាចម្បងមានលក្ខណៈស្ងួតហួតហែង ហើយងាយប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួត ប៉ុន្តែតំបន់នេះក៏មានវត្តមានព្រៃឈើ និងដីជ្រលងជីជាតិនៅតាមផ្នែកខ្លះផងដែរ។ អាស៊ីខាងលិចនេះផងដែរក៏មាន វាលស្មោង​​ [[វាលលំហ]] និងតំបន់[[ភ្នំ]]ជាច្រើនកន្លែង។ កង្វះទឹកប្រើប្រាស់គឺជាបញ្ហាមួយនៅក្នុងទីតាំងមួយចំនួននៃអាស៊ីខាងលិច ដោយកំណើនចំនួនប្រជាជនបានទាមទារតម្រូវការទឹកប្រើប្រាស់បន្ថែម ខណៈដែលការរីកសាយនៃជាតិអំបិល និងការបំពុលទឹកបានកំពុងគំរាមកំហែងដល់ប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅក្នុងតំបន់នេះ។<ref name="ipcc-1997">{{cite web|url=http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=/climate/ipcc/regional/index.htm|title=Chapter 7: Middle East and Arid Asia|work=IPCC Special Report on The Regional Impacts of Climate Change: An Assessment of Vulnerability|publisher=United Nations Environment Programme (UNEP), Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)|year=2001|access-date=26 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm|archive-date=3 March 2016|url-status=dead|archivedate=3 មីនា 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm}}</ref> ==សេដ្ឋកិច្ច== {{ផ្នែកទទេ}} == មើលផងដែរ== * [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] * [[បញ្ជីរាយតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅអាស៊ីខាងលិច]] * [[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]] ==ឯកសារយោង== {{reflist}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} [[Category:អាស៊ី]] 30jdrt0u4pvobouaehr2v91o2gctq9u 321461 321458 2025-06-04T03:42:37Z RandomPoopedBoi 27248 /* ប្រទេស */ 321461 wikitext text/x-wiki {{Infobox continent | title = អាស៊ីខាងលិច | image = [[File:Western Asia (orthographic projection).svg|285px]] | area = ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ | population = ៣១៣,៤៥០,០០០ (២០១៨) ([[បញ្ជីរាយទ្វីបតាមចំនួនប្រជាជន#តាមអនុតំបន់នៃទ្វីប|ទី៩]])<ref name = "UN WPP 2019">{{Cite web|title = World Population prospects – Population division|url = https://population.un.org/wpp/|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archive-url = https://web.archive.org/web/20190205234912/https://population.un.org/wpp/|archive-date = 5 February 2019|url-status = live}}</ref><ref name = "UN WPP 2019 2">{{Cite web|title = Overall total population|url = https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|format = xlsx|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archivedate = 27 កុម្ភៈ 2021|archiveurl = https://web.archive.org/web/20210227235642/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status = dead}}</ref> | density = ៥០.១/គម^២ | countries = {{collapsible list | title = [[ប្រទេសនៅអាស៊ី|២០ ប្រទេសដែលទទួលស្គាល់]] | {{flag|កាតា}} | {{flag|គុយវ៉ែត}} |{{flag|ចចជី}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|តួកគី}} (លើកលែងតែតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]]) | {{flag|ប៉ាឡេស្ទីន}} | {{flag|បារ៉ែន}} | {{flag|យេម៉ែន}} (លើកលែងតែកោះ[[សូកូត្រា]]) | {{flag|លីបង់}} | {{flag|ស៊ីប}} | {{flag|ស៊ីរី}} | {{flag|ហ្សកដានី}} | {{flag|អ៊ីរ៉ង់}} | {{flag|អ៊ីរ៉ាក់}} | {{flag|អ៊ីស្រាអែល}} | {{flag|អាមេនី}} | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|អូម៉ង់}} | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | {{flag|អេហ្ស៊ីប}} (គិតតែ[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]ប៉ុណ្ណោះ) }}{{collapsible list | title = '''៣ ប្រទេសដែលមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់''' | ''{{flag|ស៊ីបខាងជើង}}'' | ''{{flag|អាប់កាស៊ី}}'' | ''{{flag|អូសេទីខាងត្បូង}}'' }} | dependencies = {{flagicon|សហរាជាណាចក្រ}} [[អាក្រូទីរី និងដេកេលី]] | languages = {{collapsible list | title = ភាសាផ្លូវការ | [[ភាសាក្រិក|ក្រិក]] | [[ភាសាឃឺដ|ឃឺដ]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] | [[ភាសាពែរ្ស|ពែរ្ស]] | [[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] | [[ភាសាហេប្រឺ|ហេប្រឺ]] | [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] | [[ភាសាអាប់កាស|អាប់កាស]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]] }} {{collapsible list | title = '''ភាសាផ្សេងៗ''' | '''[[អំបូរភាសាអាហ្វ្រូអាស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសានវអារ៉ាម|នវអារ៉ាម]] | [[ភាសាស៊ីរីអាក|ស៊ីរីអាក]] | [[ភាសាអាមហារ៉ា|អាមហារ៉ា]] | [[ភាសាអារ៉ាប់ខាងត្បូងសម័យ|អារ៉ាប់ខាងត្បូង]] }} | '''[[អំបូរភាសាអូស្ត្រូណេស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឥណ្ឌូណេស៊ី|ឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[ភាសាម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] | [[ភាសាតាកាឡុក|តាកាឡុក]] }} | '''[[អំបូរភាសាឥណ្ឌូអឺរ៉ុប]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆាបាគី|ឆាបាគី]] | [[ភាសាដូម៉ារី|ដូម៉ារី]] | [[ភាសាឌរឌូ|ឌរឌូ]] | [[ភាសាតាលីស|តាលីស]] | [[ភាសានេប៉ាល់|នេប៉ាល់]] | [[ភាសាបារាំង|បារាំង]] | [[ភាសាបាស្តូ|បាស្តូ]] | [[ភាសាបាឡូឈី|បាឡូឈី]] | [[ភាសាបេន្កាលី|បេន្កាលី]] | [[ភាសាម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី|ម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី]] | [[ភាសាយីឌីស|យីឌីស]] | [[ភាសារ៉ូហ៊ីងញ៉ា|រ៉ូហ៊ីងញ៉ា]] | [[ភាសារ៉ូម៉ានី|រ៉ូម៉ានី]] | [[ភាសាហ្គីឡាគី|ហ្គីឡាគី]] | [[ភាសាហ្សាហ្សា|ហ្សាហ្សា]] | [[ភាសាហិណ្ឌី|ហិណ្ឌី]] | [[ភាសាឡូរី|ឡូរី]] | [[ភាសាអេស្ប៉ាញ|អេស្ប៉ាញ]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសឦសាស្ត]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆេឆិន|ឆេឆិន]] | [[ភាសាឡេស្គាន|ឡេស្គាន]] | [[ភាសាអាវ៉ា|អាវ៉ា]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសពាយព្យ]]''': {{hlist | [[ភាសាកាបារដ៍|កាបារដ៍]] | [[ភាសាស៊ែកាស្ស៊ី|ស៊ែកាស្ស៊ី]] }} | '''[[​អំបូរភាសាតួកស៊ីគ]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាកាច្ឆៃ|កាច្ឆៃ]] | [[ភាសាតួកមែន|តួកមែន]] }} }} | time = {{collapsible list | title = ល្វែងម៉ោងចំនួន ៥ | bullets = true | '''[[UTC+០២:០០]]'''៖ {{hlist |បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន|ប៉ាឡេស្ទីន]] [[ម៉ោងនៅស៊ីប|ស៊ីប]] [[ម៉ោងនៅស៊ីរី|ស៊ីរី]] [[ម៉ោងនៅហ្សកដានី|ហ្សកដានី]] [[ម៉ោងនៅលីបង់|លីបង់]] [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីស្រាអែល|អ៊ីស្រាអែល]] [[ម៉ោងបមាណីយអេហ្ស៊ីប|ស៊ីណៃ]] }} | '''[[UTC+០៣:០០]]'''៖ {{hlist | [[ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ]]៖ ប៉ាឡេស្ទីន ស៊ីប ស៊ីរី ហ្សកដានី លីបង់ អ៊ីស្រាអែល អេហ្ស៊ីប | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅកាតា|កាតា]] [[ម៉ោងនៅគុយវ៉ែត|គុយវ៉ែត]] [[ម៉ោងនៅតួកគី|តួកគី]] [[ម៉ោងនៅបារ៉ែន|បារ៉ែន]] [[ម៉ោងនៅយេម៉ែន|យេម៉ែន]] [[ម៉ោងនៅអ៊ីរ៉ាក់|អ៊ីរ៉ាក់]] [[ម៉ោងបមាណីយអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] }} | '''[[UTC+០៣:៣០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីរ៉ង់|អ៊ីរ៉ង់]] }} | '''[[UTC+០៤:០០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងចចជី|ចចជី]] [[ម៉ោងអាមេនី|អាមេនី]] [[ម៉ោងអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] [[ម៉ោងនៅអូម៉ង់|អូម៉ង់]] [[ម៉ោងនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម]] }} | '''[[UTC+០៤:៣០]]'''៖ {{hlist | ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ៖ អ៊ីរ៉ង់ }} }} | internet = [[.ae]], [[.am]], [[.az]], [[.bh]], [[.cy]], [[.eg]], [[.ge]], [[.il]], [[.iq]], [[.ir]], [[.jo]], [[.kw]], [[.lb]], [[.om]], [[.ps]], [[.qa]], [[.sa]], [[.sy]], [[.tr]], [[.ye]] | cities = {{collapsible list | title = បញ្ជី | bullets = true | {{flagicon|គុយវ៉ែត}} [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|គុយវ៉ែត]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[ជីដ្ដារ]] | {{flagicon|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} [[ឌូបៃ]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ង់}} [[តេហេរ៉ង់]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ាក់}} [[បាកដាដ]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[រីយ៉ាដ]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្តង់ប៊ុល]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្មៀរ]] | {{flagicon|ហ្សកដានី}} [[អាម៉ាន់]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អង់ការ៉ា]] }} }} '''អាស៊ីខាងលិច''' ឬអាចហៅបានថា '''អាស៊ីបស្ចិម''' គឺជាតំបន់ភាគខាងលិចបំផុតនៃទ្វីប[[អាស៊ី]]។ យោងតាមនិយមន័យពីស្ថាប័នសិក្សានានា [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] និងស្ថាប័នដទៃទៀត គេបានកំណត់អនុតំបន់អាស៊ីខាងលិចដោយក្ដោបអនុតំបន់ដូចជា [[អាណាតូលីយ៉ា]] [[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]] [[អ៊ីរ៉ង់]] [[មេសូប៉ូតាមី]] [[វាលខ្ពស់អាមេនី]] [[ឡេវ៉ាន]] [[ភូមិសាស្ត្រស៊ីប|កោះស៊ីប]] [[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]] និង[[កូកាសខាងត្បូង]]។ តំបន់មួយនេះត្រូវបានកាត់ផ្ដាច់ពីទ្វីប[[អាហ្វ្រិក]]តាម[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] និងពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]តាមរយៈផ្លូវទឹកនៃ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ អាស៊ីខាងលិចមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងតំបន់[[អាស៊ីកណ្ដាល]]នៅភាគឦសាន្ត និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]នៅភាគខាងកើត។ តំបន់នេះផងដែរត្រូវបានព័ទ្ធជុំវិញដោយផ្ទៃសមុទ្រចំនួន ១២​ ដូចជា៖ [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រម៉ាម៉ារ៉ា]] [[ឈូងសមុទ្រស៊ុយអេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាកាបា]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] [[សមុទ្រអារ៉ាប់]] និង[[ឈូងសមុទ្រអូម៉ង់]]។ អាស៊ីខាងលិចគឺគ្របដណ្ដប់ទៅលើតំបន់ផ្ទៃដីស្រដៀងគ្នានឹងតំបន់[[មជ្ឈិមបូព៌ា]]ដែរ គ្រាន់តែមជ្ឈិមបូព៌ាគឺជាពាក្យបង្កប់ន័យនយោបាយដែលតែងតែសម្គាល់ដោយភូមិវិទូលោកខាងលិចអាស្រ័យទៅលើបរិបទនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈដែលអាស៊ីខាងលិចវិញគឺជាពាក្យភូមិសាស្ត្រដែលមានភាពត្រឹមត្រូវនិងភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាង។ តំបន់អាស៊ីខាងលិចគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុប ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ និងមានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ៣១៣ លាននាក់។<ref name="UN WPP 2019"/><ref name="UN WPP 2019 2"/> ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជនទាំង ២០ នៅក្នុងតំបន់ (ឬមានមួយផ្នែកនៃទឹកដីរបស់ពួកគេក្នុងតំបន់) មាន ១៣ ប្រទេសដែលត្រូវជាផ្នែកនៃ[[ពិភពអារ៉ាប់]]។ បណ្ដាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនរស់ច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់នេះរួមមាន៖ [[អ៊ីរ៉ង់]] [[តួកគី]] [[អ៊ីរ៉ាក់]] [[អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] និង[[យេម៉ែន]]។ល។ នៅក្នុង[[គ្រោងការណ៍ភូមិសាស្ត្រពិភពលោកសម្រាប់កំណត់ត្រាចែកចាយរុក្ខជាតិ]] (WGSRPD) គេមិនបានរាប់បញ្ចូលឧបទ្វីបអារ៉ាប់ជាផ្នែកមួយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិចឡើយ តែក្រុមនេះបានរាប់បញ្ចូលប្រទេស[[អាហ្វហ្កានីស្ថាន]]។<ref name=WGSRPD>{{Cite book |last = Brummitt |first = R. K. |year = 2001 |title = World Geographical Scheme for Recording Plant Distributions |edition = 2nd |publisher = International Working Group on Taxonomic Databases For Plant Sciences (TDWG) |url = https://raw.githubusercontent.com/tdwg/wgsrpd/master/109-488-1-ED/2nd%20Edition/TDWG_geo2.pdf |access-date = 13 May 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160125135239/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/tdwg/TDWG_geo2.pdf |archive-date = 25 January 2016}}</ref> ចំពោះ[[អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម]] (FAO) វិញបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានចូលដូចគ្នា តែបានចាត់ទុកប្រទេសអេហ្ស៊ីបនៅខាងក្រៅតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>{{Cite web |title=Chapter 21. West Asia |url=https://www.fao.org/3/Y1997e/y1997e0q.htm |access-date=13 May 2025 |website=www.fao.org}}</ref> រីឯ[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]វិញបានដកប្រទេសស៊ីប អ៊ីស្រាអែល តួកគី និងអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់មួយនេះ។<ref>{{Cite web |last=Environment |first=U. N. |date=12 April 2023 |title=West Asia |url=http://www.unep.org/ozonaction/networks/west-asia |access-date=13 May 2025 |website=Ozonaction }}</ref> ==និយមន័យ== ពាក្យថា ''អាស៊ី​ខាង​លិច'' ឬ''អាស៊ីបស្ចិម'' ​ត្រូវ​បាន​គេ​និយមប្រើ​ជាការណ៍ និង​មិន​មាន​និយមន័យកំណត់ "ត្រឹមត្រូវ" ឬ​ទទួល​យក​ជា​ទូទៅណាមួយឡើយ។ និយមន័យធម្មតារបស់វាគឺច្រើនជាន់គ្នាមិនថាដោយប្រយោល ឬដោយផ្ទាល់ជាមួយនិយមន័យនៃពាក្យសម្គាល់តំបន់ដូចជា [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] [[មេឌីទែរ៉ាណេខាងកើត]] និង[[ដើមបូព៌ា]] (ដែលពីបុរាណមកគឺសុទ្ធតែមាននិយមន័យស្រដៀងៗនឹងគ្នា លើកលែងតែពេលបច្ចុប្បន្នដោយគេចង់បំបែកវាឱ្យច្បាស់ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា)។<ref>[https://www.worldatlas.com/articles/what-is-the-difference-between-near-east-and-middle-east.html What Is The Difference Between Near East and Middle East?] ''worldatlas.com''</ref> ''Style Manual'' របស់ ''[[ណាសឹនណលជីអូក្រាហ្វិក|National Geographic]]'' ក៏ដូចជាសៀវភៅ''[[សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក៖ ស្ថិតិប្រវត្តិសាស្ត្រ]]'' (២០១៣) បោះពុម្ភផ្សព្វផ្សាយដោយ[[អង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច]] (OECD) បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត តួកគី ប៉ាឡេស្ទីន(សម្គាល់ដោយវ៉េសប៊ែង និងក្រោយមកហ្កាហ្សា) បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អ៊ីស្រាអែល អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមទៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref name="ngs">{{cite web |url=https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |title=West Asia |last=Miller |first=David |work=National Geographic Style Manual |publisher=National Geographic Society |access-date=16 May 2025 |archivedate=31 ឧសភា 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210531235607/https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite book |last=Maddison |first=Angus |author-link=Angus Maddison |year=2004 |title=The World Economy: Historical Statistics |series=Development Centre Studies |location=Paris, France |publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |publication-date=2003 |isbn=978-92-64-10412-9 |lccn=2004371607 |oclc=53465560 |title-link=The World Economy: Historical Statistics }}</ref> ផ្ទុយមកវិញ [[អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNIDO) នៅក្នុងសៀវភៅប្រចាំឆ្នាំនៃឆ្នាំ២០១៥ របស់ខ្លួនបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងអាស៊ែបៃសង់ និងដកអ៊ីស្រាអែល និងតួកគីចេញ (ជាផ្នែកនៃទ្វីបអឺរ៉ុប)។<ref>{{cite book |author=United Nations Industrial Development Organization Vienna (UNIDO) |author-link=United Nations Industrial Development Organization |year=2005 |title=International Yearbook of Industrial Statistics 2015 |url=https://books.google.com/books?id=FAKMBgAAQBAJ&pg=PA14 |location=Cheltenham, UK |publisher=Edward Elgar Publishing |page=14 |isbn= 9781784715502}}</ref> ខុសពី UNIDO [[ក្រុមស្ថិតិអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNSD) បានកាត់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់ ហើយបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសចចជី តួកគី និងស៊ីបចូលវិញ។<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49.htm |title=Standard Country or Area Codes for Statistical Use |publisher=Millenniumindicators.un.org |access-date=16 May 2025}}</ref> ចំពោះ[[ក្រុមតំបន់អង្គការសហប្រជាជាតិ|ក្រុមអឺរ៉ុបខាងលិច]]ដែលត្រួវជាក្រុមមួយនៃក្រុមភូមិសាស្ត្រនយោបាយអង្គការសហប្រជាជាតិ បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងចចជីជាផ្នែកនៃតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើត ខណៈស៊ីប និងតំបន់ធ្រែសខាងកើតនៃប្រទេសតួកគីគឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងត្បូង។ ប្រទេសទាំងបីនេះផងដែរត្រូវបានចុះបញ្ជីក្នុងចំណាត់ថ្នាក់អឺរ៉ុបនៃ[[យូណេស្កូ|អង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ]] (យូណេស្កូ)។ សមាជិកជាតិនៃស្ថាប័នគ្រប់គ្រងកីឡាអាស៊ីខាងលិចត្រូវបានកំណត់ចំពោះប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត ប៉ាឡេស្ទីន បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម។<ref>{{cite web |url=http://www.wabsf.net/en/information.php |title=WABSF Member Countries |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php |url-status=dead |archivedate=1 ធ្នូ 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.topendsports.com/events/games/asian-games/west-asian/index.htm |title=The West Asian Games |publisher=Topend Sports}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |title=WAFF Member Associations |website=The-Waff.com |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |url-status=dead |archivedate=1 សីហា 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html }}</ref> ព្រឹត្តិការណ៍ពហុកីឡារបស់[[ក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី]]គឺ[[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]]ត្រូវបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងដោយអត្តពលិកតំណាងមកពីប្រទេសទាំង ១៣ នេះដូចគ្នា។ ក្នុងចំណោមអង្គការស្ថាប័នកីឡាក្នុងតំបន់ទាំងនោះរួមមាន [[សមាគមបាល់បោះអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធកីឡាបុកប៊ីយ៉ា និងស្នូកឃ័រអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធបាល់ទាត់អាស៊ីខាងលិច]] និង[[សហព័ន្ធកីឡាវាយកូនបាល់អាស៊ីខាងលិច]]។ ===ផែនទី=== {{West Asia labelled map}} ==ប្រទេស== {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%;width:100%;" |- style="background:#ececec;" ! [[ប្រទេស]]រួមនឹង[[ទង់|ទង់ជាតិ]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមក្រឡាផ្ទៃសរុប|ក្រឡាផ្ទៃ]]<br />(គម^២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ចំនួនប្រជាជន]]{{UN_Population|ref}}<br />(២០១៨) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមដង់ស៊ីតេប្រជាជន|ដង់ស៊ីតេ]]<br />(ក្នុងមួយ គម^២) ! [[ធានី (នយោបាយ)|រដ្ឋ / រាជធានី]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម)|ផសស ជាមធ្យម]]<ref>{{cite web|title=GDP|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=93&pr.y=3&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDP_R&grp=0&a=|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុ|IMF]]|access-date=3 June 2025}}</ref><br />(២០១២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម) ក្នុងម្នាក់ៗ|ក្នុងម្នាក់ៗ]]<ref>{{cite web|title=GDP per capita|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=28&pr.y=10&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDPDPC&grp=0&a=|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្|IMF]]|access-date=3 June 2025}}</ref><br />(២០១២) ! [[រូបិយវត្ថុ]] ! [[រដ្ឋាភិបាល]] ! [[ភាសាផ្លូវការ]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[កូកាសខាងត្បូង]]'''៖ |- | {{flag|ចចជី}} | style="text-align:right;" | ៦៩,៧០០ | style="text-align:right;" | ៣,៧៥៧,៩៨០ | style="text-align:right;" | ៦៨.១ | [[ប៊ីលីស៊ី]] | ១៥.៨៤៧ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,៥២៣ ដុល្លារ | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] |- | {{flag|អាប់កាស៊ី}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៨,៦៦០ | style="text-align:right;" | ២៤២,៨៦២ | style="text-align:right;" | ២៨ | [[សុខូមី]] | ៥០០ លានដុល្លារ | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាប់កាស៊ី|អាប់កាស]]<br>[[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] |- | {{flag|អាមេនី}} | style="text-align:right;" | ២៩,៨០០ | style="text-align:right;" | ២,៧៩០,៩៧៤ | style="text-align:right;" | ១០៨.៤ | [[យេរេវ៉ា]] | ៩.៩៥០ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,០៣៣ ដុល្លារ | [[ដ្រាំអាមេនី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] |- | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} | style="text-align:right;" | ៨៦,៦០០ | style="text-align:right;" | ១០,៣១២,៩៩២ | style="text-align:right;" | ១០៥.៨ | [[បាគូ]] | ៦៨.៧០០ ពាន់លានដុល្លារ | ៧,៤៣៩ ដុល្លារ | [[ម៉ាណាតអាស៊ែបៃសង់]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] |- | {{flag|អូសេទីខាងត្បូង}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៣,៩០០ | style="text-align:right;" | ៥៣,៥៣២ | style="text-align:right;" | ១៣ | [[ស្គីនវ៉ាលី]] | ៥០០ លានដុល្លារ | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]]<br>[[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]]'''៖ |- | {{flag|ស៊ីប}} | style="text-align:right;" | ៩,២៥០ | style="text-align:right;" | ១,២៤៤,១៨៨ | style="text-align:right;" | ១១៧ | [[នីកូស៊ី]] | ២២.៩៩៥ ពាន់លានដុល្លារ | ២៦,៣៧៧ ដុល្លារ | [[អឺរ៉ូ]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាក្រិក|ក្រិក]]<br>[[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | {{flag|ស៊ីបខាងជើង}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៣,៣៥៥ | style="text-align:right;" | ៣១៣,៦២៦ | style="text-align:right;" | ៩៣ | [[នីកូស៊ីខាងជើង]] | ៤.០៣២ ពាន់លានដុល្លារ | ១៥,១០៩ ដុល្លារ | [[លីរ៉ាតួកគី]] | [[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | {{flagicon|សហរាជាណាចក្រ}} [[អាក្រូទីរី និងដេកេលី]]{{refn|group=ស|[[ទឹកដីក្រៅស្រុករបស់អង់គ្លេស]]។}} | style="text-align:right;" | ២៥៤ | style="text-align:right;" | ១៥,៧០០ | style="text-align:right;" | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[បន្ទាយអេពីស្កូពី|អេពីស្កូពី]] | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[អឺរ៉ូ]] | [[ទឹកដីអនិស្សរភាព]]ក្រោម[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]'''៖ |- | {{flag|អេហ្ស៊ីប}}{{refn|group=ស|ចំពោះទិន្នន័យក្រឡាផ្ទៃ និងប្រជាជនរបស់របស់អេហ្ស៊ីបនេះគឺរាប់បញ្ចូលតែ[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]ប៉ុណ្ណោះ។}} | style="text-align:right;" | ៦០,០០០ | style="text-align:right;" | ១០៩,២៦២,១៧៨ | style="text-align:right;" | ៨២ | [[គែរ]] | ២៦២.២៦ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,១៧៩ ដុល្លារ | [[ផោនអេហ្ស៊ីប]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[អាណាតូលី]]'''៖ |- | {{flag|តួកគី}}{{refn|group=ស|ទិន្នន័យសម្រាប់ប្រទេសតួកគីគឺរួមបញ្ចូលទាំងតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]] ដែលមិនមែនជាផ្នែកនៃអាណាតូលីឡើយ។}} | style="text-align:right;" | ៧៨៣,៥៦២ | style="text-align:right;" | ៨២,៣៤០,០៨៨ | style="text-align:right;" | ៩៤.១ | [[អង់ការ៉ា]] | ៧៨៨.០៤២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០,៥២៣ ដុល្លារ | [[លីរ៉ាតួកគី]] | [[សាធារណរដ្ឋ|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]]'''៖ |- | {{flag|កាតា}} | style="text-align:right;" | ១១,៤៣៧ | style="text-align:right;" | ២,៦៨៨,២៣៥ | style="text-align:right;" | ១២៣.២ | [[ដូហា]] | ១៩២.៤០២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០៤,៧៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលកាតា]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|គុយវ៉ែត}} | style="text-align:right;" | ១៧,៨២០ | style="text-align:right;" | ៤,២៥០,១១៤ | style="text-align:right;" | ១៦៧.៥ | [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|ទីក្រុងគុយវ៉ែត]] | ១៨៤.៥៤០ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៨,៧៦២ ដុល្លារ | [[ឌីណាគុយវ៉ែត]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|បារ៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៧៨០ | style="text-align:right;" | ១,៤៦៣,២៦៥ | style="text-align:right;" | ១,៦៤៦.១ | [[ម៉ាណាម៉ា]] | ៣០.៣៥៥ ពាន់លានដុល្លារ | ២៦,៣៦៨ ដុល្លារ | [[ឌីណាបារ៉ែន]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|យេម៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៥២៧,៩៧០ | style="text-align:right;" | ៣២,៩៨១,៦៤១ | style="text-align:right;" | ៤៤.៧ | [[សាណា]] (ក្រោម[[សង្គ្រាមស៊ីវិលយេម៉ែន (២០១៤–បច្ចុប្បន្ន)|រដ្ឋាភិបាល]][[ហ៊ូទី]])<br>[[អេដេន]] ([[ធានីស្ដីទី|អាសនៈរដ្ឋាភិបាល]]) | ៣៥.០៥ ពាន់លានដុល្លារ | ១,៣៥៤ ដុល្លារ | [[រៀលយេម៉ែន]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]][[រដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្ន|បណ្ដោះអាសន្ន]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | style="text-align:right;" | ២,១៤៩,៦៩០ | style="text-align:right;" | ៣៥,៩៥០,៣៩៦ | style="text-align:right;" | ១២ | [[រីយ៉ាដ]] | ៧៣៣.៩៥៦ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,១៣៩ ដុល្លារ | [[រីយ៉ាលសាអ៊ូឌីត]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អូម៉ង់}} | style="text-align:right;" | ២១២,៤៦០ | style="text-align:right;" | ៤,៥២០,៤៧១ | style="text-align:right;" | ៩.២ | [[មូស្កាត]] | ៧៨.២៩០ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,៣៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលអូម៉ង់]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | style="text-align:right;" | ៨២,៨៨០ | style="text-align:right;" | ៩,៣៦៥,១៤៥ | style="text-align:right;" | ៩៧ | [[អាប៊ូដាប៊ី]] | ៣៨៣.៧៩៩ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៣,៧៧៤ ដុល្លារ | [[ឌៀរហាំអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឌៀរហាំ អអអ]] | [[សហព័ន្ធ]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- |} '''សម្គាល់៖''' {{Reflist|group=ស}} ==ប្រវត្តិសាស្ត្រ== {{See also|ប្រវត្តិសាស្ត្រមជ្ឈិមបូព៌ា}} ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពាក្យសម្គាល់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រចាប់ផ្ដើមនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ មុនពេលពាក្យ "[[ដើមបូព៌ា]]" បានក្លាយជាពាក្យសម្គាល់ពីភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>e.g. James Rennell, ''A treatise on the comparative geography of western Asia'', 1831.</ref> នៅក្នុងបរិបទនៃប្រវត្តិសាស្រ្តសម័យបុរាណ "អាស៊ីខាងលិច" ច្រើនមានន័យថាផ្នែកនៃទ្វីបអាស៊ីដែលប្រវត្តិវិទូបុរាណដូចជាក្រិក និងរ៉ូមស្គាល់ ខណៈ "អាស៊ីក្នុង" ដូចជា [[ស៊ីតធី]] [[ត្រង់សូស៊ាន]] និង[[ទន្លេឥណ្ឌូ|ឥណ្ឌា]]ច្រើននៅខាងក្រៅនិយមន័យអាស៊ីខាងលិចព្រោះគេមិនទាន់ ឬមិនសូវស្គាល់តំបន់ទាំងនេះ។<ref>James Rennell, ''The Geographical System of Herodotus Examined and Explained'', 1800, [https://archive.org/details/geographicalsys00renn/page/210 p. 210].</ref><ref>Hugh Murray, ''Historical Account of Discoveries and Travels in Asia'' (1820).</ref><ref>Samuel Whelpley, ''A compend of history, from the earliest times'', 1808, [https://books.google.com/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 p. 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221120055307/https://books.google.ch/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 |date=20 November 2022 }}.</ref> នៅសតវត្សរ៍ទី២០ ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ភាគច្រើននៅក្នុងវិស័យបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្តបុរាណ សម្រាប់សម្គាល់តំបន់ភូមិសាស្ត្រ "[[អឌ្ឍចន្ទពហុពល]]ដោយមិនរាប់បញ្ចូល[[អេហ្ស៊ីបបុរាណ]]" ក្នុងគោលបំណងប្រៀបធៀបអរិយធម៌ដើមនៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងអរិយធម៌ផ្សេងៗក្នុងតំបន់នោះ។<ref>e.g. Petrus Van Der Meer, ''The Chronology of Ancient Western Asia and Egypt'', 1955. Karl W. Butzer, ''Physical Conditions in Eastern Europe, Western Asia and Egypt Before the Period of Agricultural and Urban Settlement'', 1965.</ref> ការប្រើប្រាស់ពាក្យនេះនៅក្នុងបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយសហសម័យ ឬសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបច្ចុប្បន្នត្រូវបានលេចឡើងចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ មកម៉្លេះ។<ref>''The Tobacco Industry of Western Asia'', U.S. Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, 1964.</ref> ==ភូមិសាស្ត្រ== តំបន់នេះមានសមុទ្រធំៗព័ទ្ធជុំវិញចំនួនប្រាំបីរួមមាន៖ [[សមុទ្រក្រហម]] [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] និង[[សមុទ្រអារ៉ាប់]]។ នៅភាគពាយព្យ និងខាងជើង តំបន់នេះត្រូវបានបំបែកចេញពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]ដោយ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ ចំពោះភាគនិរតីវិញ វាត្រូវបានផ្ដាច់ចេញពីទ្វីបអាហ្រ្វិកដោយ[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] ខណៈនៅភាគឦសាន និងខាងកើត វាមានព្រំប្រទល់ជាប់តំបន់[[អាស៊ីកណ្តាល]] និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]។ តំបន់នេះផងដែរគឺស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងត្បូង]] និងភាគខាងត្បូងនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងកើត]]។ វាលលំហ[[ដាឆតឺកាវារ]] និង[[ដាឆតឺលូត]]នៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អាចចាត់ទុកបានថាជាព្រំដែនធម្មជាតិបំបែកអាស៊ីខាងលិចពីតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង។ ===ភូគព្ភសាស្ត្រ=== ====ផ្លាកតិចតូនិច==== ផ្លាកតិចតូនិចចំនួនបីធំៗត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយតំបន់អាស៊ីខាងលិចមានដូចជា៖ [[ផ្លាកអាហ្វ្រិក]] [[ផ្លាកអឺរ៉ាស៊ី|អឺរ៉ាស៊ី]] និង[[ផ្លាកអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]]។ បច្ចុប្បន្ន ផ្លាកអារ៉ាប់បានកំពុងរំកឹលខ្លួនបន្តិចម្តងៗចូលទៅកាន់[[ឧបផ្លាកអាណាតូលី|ផ្លាកអាណាតូលី]] (តួកគី) នៅត្រង់[[សម្រុតអាណាតូលីខាងកើត]]<ref>{{cite web |url=http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |title=The Arabian Plate |author=Muehlberger, Bill |publisher=NASA, Johnson Space Center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |archive-date=6 July 2007 |access-date=25 ឧសភា 2025 |archivedate=6 កក្កដា 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm }}</ref> ហើយព្រំដែនរវាង[[ផ្លាកសមុទ្រអ៊ីជាន|ផ្លាកអ៊ីជាន]] និងអាណាតូលីនៅភាគខាងកើតប្រទេសតួកគីក៏មានលំនាំរញ្ជួយជាសកម្មផងដែរ។<ref name="beaumont-pg22">Beaumont (1988), p. 22</ref> ====ធនធានទឹក==== អាស៊ីខាងលិចមានប្រភពទឹកក្រោមដីជាច្រើននៅខ្ចាត់ខ្ចាយជុំវិញតំបន់នេះ។ នៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតមានវត្តមានប្រភពទឹកក្រោមដីធំៗចំនួនពីរដែលបន្សល់ពីយុគ[[ប៉ាឡេអូសូអិច]] និង[[ត្រ័យិក]]នៅក្រោមជួរភ្នំ[[ធូវ៉ែគ]] និងតំបន់ប៉ែកខាងលិចពីសមុទ្រក្រហម។<ref name="beaumont-86">Beaumont (1988), p. 86</ref> ប្រភពទឺកក្រោមដីសល់ពីយុគ[[ក្រេតាសេ]] និង[[ឱសាកន្យ]]គឺមានទីតាំងស្ថិតនៅខាងក្រោមផ្ទៃភាគកណ្តាល និងភាគខាងកើតនៃប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែលមានផ្ទុកទាំងទឹកសាប និងប្រៃ។<ref name="beaumont-86"/> ប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តទឹកជន់ ឬគន្លង ក៏ដូចជាប្រព័ន្ធប្រោះទឹកត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់វិស័យកសិកម្មនៅទូទាំងអាស៊ីខាងលិចដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីជិត ៩០,០០០ គម^២។<ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/land-water/en/|title=Land & Water|website=Food and Agriculture Organization of the United Nations}}</ref> [[ទន្លេធីក្រឺ]] និង[[អឺហ្វ្រាត់]]គឺជាទន្លេពីរដ៏សំខាន់ដែលបានចាក់ឫសចូលអាស៊ីខាងលិចផងដែរ។ ===អាកាសធាតុ=== [[File:Cedars in Lebanon.jpg|right|thumb|upright=1.1|ដើមស៊ីដាក្នុងប្រទេសលីបង់កំឡុងសិសិររដូវ]] អាស៊ីខាងលិចជាចម្បងមានលក្ខណៈស្ងួតហួតហែង ហើយងាយប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួត ប៉ុន្តែតំបន់នេះក៏មានវត្តមានព្រៃឈើ និងដីជ្រលងជីជាតិនៅតាមផ្នែកខ្លះផងដែរ។ អាស៊ីខាងលិចនេះផងដែរក៏មាន វាលស្មោង​​ [[វាលលំហ]] និងតំបន់[[ភ្នំ]]ជាច្រើនកន្លែង។ កង្វះទឹកប្រើប្រាស់គឺជាបញ្ហាមួយនៅក្នុងទីតាំងមួយចំនួននៃអាស៊ីខាងលិច ដោយកំណើនចំនួនប្រជាជនបានទាមទារតម្រូវការទឹកប្រើប្រាស់បន្ថែម ខណៈដែលការរីកសាយនៃជាតិអំបិល និងការបំពុលទឹកបានកំពុងគំរាមកំហែងដល់ប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅក្នុងតំបន់នេះ។<ref name="ipcc-1997">{{cite web|url=http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=/climate/ipcc/regional/index.htm|title=Chapter 7: Middle East and Arid Asia|work=IPCC Special Report on The Regional Impacts of Climate Change: An Assessment of Vulnerability|publisher=United Nations Environment Programme (UNEP), Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)|year=2001|access-date=26 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm|archive-date=3 March 2016|url-status=dead|archivedate=3 មីនា 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm}}</ref> ==សេដ្ឋកិច្ច== {{ផ្នែកទទេ}} == មើលផងដែរ== * [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] * [[បញ្ជីរាយតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅអាស៊ីខាងលិច]] * [[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]] ==ឯកសារយោង== {{reflist}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} [[Category:អាស៊ី]] tvrw5wf68fo1fwls0g90t2eu5wxchi4 4 7365 321441 292348 2025-06-03T14:07:50Z 1.47.86.224 321441 wikitext text/x-wiki ក្នុងវិគីភីឌា អ្នកដែលចូលរួមចំនែកក្នុងវិគីភីឌាត្រូវបានគេហៅថាអ្នកប្រើប្រាស់។ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវបានគេស្គាល់តាមរយៈ គណនីដែលបានចុះឈ្មោះ ជាអាសយដ្ឋានIP។ ប្រសិនអ្នកដែលគ្រាន់តែចូលទស្សនា(ចូលអាន)វិគីភីឌា មិនមានអ្វីសំរាប់បន្សល់ទុកទេ ប៉ុន្តែប្រសិនធ្វើការប្រែកែទំព័រណាមួយ វានឹងកត់ត្រាទុកក្នុងទំព័រប្រវត្តិនិងកំនត់ហេតុ។ នៅក្នុងវិគីភីឌាភាសាខ្មែរ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវបានបែងចែកទៅតាមសិទ្ធិ។ == ប្រភេទអ្នកប្រើប្រាស់== === BavKong === === អ្នកប្រើប្រាស់ឡុកអ៊ីន=== ==== អ្នកប្រើប្រាស់ថ្វី==== ប្រសិនបើ[[ជំនួយ:ឡុកអ៊ីន|ឡុកអ៊ីន]] អ្នកប្រើប្រាស់ដ៏ទីទៀតនឹងមើលអា៊សយដ្ឋានIPរបស់អ្នកមិនឃើញ ទេនៅពេលលោកអ្នកកែប្រែទំព័រណាមួយ គឺវាបន្សល់ទុកជាឈ្មោះគណនីរបស់អ្នកក្នុងប្រវត្តិនៃទំព័រដែលអ្នកបានកែប្រែ។ ==== អ្នកប្រើប្រាស់ទទួលស្គាល់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ=== = ===អ្នកប្រើប្រាស់ដែលត្រូវបានហាមឃា=== === រូបយន្ត=== <!-- === Rollbackers === --> === អ្នកអភិបាល=== [[វិគីភីឌា:អ្នកអភិបាល|អ្នកអភិបាល]] ([[ពិសេស:បញ្ជីឈ្មោះអ្នកប្រើប្រាស់/sysop|បញ្ជីរាយនាមសមាជិក]]) === អ្នកការិយាល័យ=== [[វិគីភីឌា:អ្នកការិយាល័យ|អ្នកការិយាល័យ,]] ([[ពិសេស:បញ្ជីឈ្មោះអ្នកប្រើប្រាស់/bureaucrat|បញ្ជីរាយនាមសមាជិក]]) === Stewards=== === អ្នកត្រួតពិនិត្យអ្នកប្រើប្រាស់ === === Oversighters === ==== Developers==== ==== Transwiki importers==== === Importers=== == ក្រុមប្រឹក្សា​បោះឆ្នោត​អភិបាល== [[ពិសេស:ListGroupRights]] <!-- == ឯកសារយោង== <references/> --> [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រភេទអ្នកប្រើប្រាស់]] [[si:Wikipedia:Permissions]] [[sr:Википедија:Корисници]] o5sltwhapkwk0hrdqqhwql63gbdopsl 0 25771 321451 321258 2025-06-03T17:02:12Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321451 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ០៨ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧១០០៩០១ |[[ភូមិពោធិបន្ទាយជ័យ|ភូមិពោធិបន្ទាយជ័យ]] |Pou Banteay Chey |- |១៧១០០៩០២ |[[ភូមិភ្នំក្រោម|ភូមិភ្នំក្រោម]] |Phnom Krom |- |១៧១០០៩០៣ |[[ភូមិប្រឡាយ|ភូមិប្រឡាយ]] |Pralay |- |១៧១០០៩០៤ |[[ភូមិកក្រាញ់|ភូមិកក្រាញ់]] |Kakranh |- |១៧១០០៩០៥ |[[ភូមិក្រសាំងរលើង|ភូមិក្រសាំងរលើង]] |Krasang Roleung |- |១៧១០០៩០៦ |[[ភូមិស្ពានជ្រាវ|ភូមិស្ពានជ្រាវ]] |Spean Chreav |- |១៧១០០៩០៧ |[[ភូមិអារញ្ញ|ភូមិអារញ្ញ]] |Aranh |- |១៧១០០៩០៨ |[[ភូមិត្រៀក|ភូមិត្រៀក]] |Triek |} kp2s9mb2rq2cxgsp5h3sso9b65ebf1e 0 26829 321450 161030 2025-06-03T17:00:09Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321450 wikitext text/x-wiki សំដៅដល់ ៖ *[[ឃុំសៀមរាប (កណ្ដាលស្ទឹង)|ឃុំសៀមរាប]] [[ស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង]] [[ខេត្តកណ្ដាល]]។ *[[ឃុំសៀមរាប (សៀមរាប)|ឃុំសៀមរាប]] [[ស្រុកសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។ p4pkzzm1owjfbfoy6srtwnitkm4dv9a 0 35622 321509 320908 2025-06-04T10:40:29Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321509 wikitext text/x-wiki =ខេត្តសៀមរាប= *[[ភូមិថ្មី(សង្កាត់ស្វាយដង្គំ)|ភូមិថ្មី]] [[សង្កាត់ស្វាយដង្គំ]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំចារឈូក)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំចារឈូក]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]] [[ខេត្តសៀមរាប]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំគោកធ្លកក្រោម)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំគោកធ្លកក្រោម]] [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] =ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំក្រាំងលាវ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំក្រាំងលាវ(ស្រុករលាប្អៀរ)|ឃុំក្រាំងលាវ]] [[ស្រុករលាប្អៀរ]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំពង្រ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំពង្រ(ស្រុករលាប្អៀរ)|ឃុំពង្រ]] [[ស្រុករលាប្អៀរ]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំជ្រៃបាក់)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំជ្រៃបាក់]] [[ស្រុករលាប្អៀរ]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] =ខេត្តបាត់ដំបង= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំក្តុលតាហែន)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំក្តុលតាហែន]] [[ស្រុកបវេល]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] =ខេត្តកំពង់ធំ= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំសាមគ្គី)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំសាមគ្គី(ស្រុកប្រាសាទបល្ល័ង្ក)|ឃុំសាមគ្គី]] [[ស្រុកប្រាសាទបល្ល័ង្ក]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំប្រឡាយ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំប្រឡាយ]] [[ស្រុកស្ទោង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] =ខេត្តកណ្ដាល= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំបែកចាន)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំបែកចាន]] [[ស្រុកអង្គស្នួល]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំជ្រៃធំ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំជ្រៃធំ(ស្រុកកោះធំ)|ឃុំជ្រៃធំ]] [[ស្រុកកោះធំ]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំពាមរាំង)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំពាមរាំង]] [[ស្រុកលើកដែក]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំស្វាយរំពារ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំស្វាយរំពារ]] [[ស្រុកមុខកំពូល]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំជ្រៃលាស់)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំជ្រៃលាស់]] [[ស្រុកពញាឮ]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំភ្នំបាត)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំភ្នំបាត]] [[ស្រុកពញាឮ]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] *[[ភូមិថ្មី(សង្កាត់តាខ្មៅ)|ភូមិថ្មី]] [[សង្កាត់តាខ្មៅ]] [[ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ខេត្តកណ្ដាល]] =ខេត្តព្រៃវែង= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំព្រៃឃ្នេស)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំព្រៃឃ្នេស]] [[ស្រុកមេសាង]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំជីផុច)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំជីផុច]] [[ស្រុកមេសាង]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំព្រាល)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំព្រាល]] [[ស្រុកកញ្ជ្រៀច]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំសំរោង)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំសំរោង(ស្រុកស្វាយអន្ទរ)|ឃុំសំរោង]] [[ស្រុកស្វាយអន្ទរ]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] =ខេត្តស្វាយរៀង= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំសំបួរ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំសំបួរ(ស្រុកស្វាយទាប)|ឃុំសំបួរ]] [[ស្រុកស្វាយទាប]] [[ខេត្តស្វាយរៀង]] =ខេត្តកំពង់ស្ពឺ= *[[ភូមិថ្មី(សង្កាត់កណ្ដោលដំុ)|ភូមិថ្មី]] [[សង្កាត់កណ្តោលដុំ]] [[ក្រុងច្បារមន ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] *[[ភូមិថ្មី(សង្កាត់រកាធំ)|ភូមិថ្មី]] [[សង្កាត់រកាធំ]] [[ក្រុងច្បារមន]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំពោធិ៍ម្រាល)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំពោធិ៍ម្រាល]] [[ស្រុកបរសេដ្ឋ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំផុង)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំផុង]] [[ស្រុកបរសេដ្ឋ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំភារីមានជ័យ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំភារីមានជ័យ]] [[ស្រុកបរសេដ្ឋ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] =ខេត្តកំពង់ធំ= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំស្រើង)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំស្រើង]] [[ស្រុកប្រាសាទសំបូរ]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំតាំងក្រសៅ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំតាំងក្រសៅ]] [[ស្រុកប្រាសាទសំបូរ]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំទ្រៀល)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំទ្រៀល ]] [[ស្រុកបារាយណ៍ ]] [[ខេត្តកំពង់ធំ ]] =ខេត្តកំពង់ចាម= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំត្រប់)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំត្រប់]] [[ស្រុកបាធាយ]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំកោះរកា)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំកោះរកា(ស្រុកកំពង់សៀម)|ឃុំកោះរកា]] [[ស្រុកកំពង់សៀម]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំក្រឡា)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំក្រឡា]] [[ស្រុកកំពង់សៀម]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំរំចេក)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំរំចេក]] [[ស្រុកកំពង់សៀម]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំពាមប្រធ្នោះ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំពាមប្រធ្នោះ]] [[ស្រុកកោះសូទិន ]] [[ខេត្តកំពង់ចាម ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំស្ពឺ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំស្ពឺ]] [[ស្រុកចំការលើ]] [[ខេត្តកំពង់ចាម ]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំស្រម៉)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំស្រម៉]] [[ស្រុកជើងព្រៃ]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំសូទិប)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំសូទិប]] [[ស្រុកជើងព្រៃ]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំក្រូច)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំក្រូច]] [[ស្រុកព្រៃឈរ]] [[ខេត្តកំពង់ចាម]] =ខេត្តរតនគិរី= *[[ភូមិថ្មី(សង្កាត់ឡាបានសៀក)|ភូមិថ្មី]] [[សង្កាត់ឡាបានសៀក]] [[ក្រុងបានលុង]] [[ខេត្តរតនគិរី]] *[[ភូមិថ្មី(ឃុំវើនសៃ)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំវើនសៃ]] [[ស្រុកវើនសៃ]] [[ខេត្តរតនគិរី]] =ខេត្តឧត្តរមានជ័យ= *[[ភូមិពោធិ៍ថ្មី]] [[សង្កាត់កូនគ្រៀល]] [[ក្រុងសំរោង]] [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] =ខេត្តប៉ៃលិន= *[[ភូមិថ្មី(សង្កាត់ទួលល្វា)|ភូមិថ្មី]] [[សង្កាត់ទួលល្វា]] [[ក្រុងប៉ៃលិន]] [[ខេត្តប៉ៃលិន]] =ខេត្តព្រះត្រពាំង= *[[ភូមិថ្មី(ឃុំក្រសាំង)|ភូមិថ្មី]] [[ឃុំក្រសាំង]] [[​ស្រុក​កំពង់​ស្ពាន]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង]] [[កម្ពុជាក្រោម]] 5b2w8tzc48asljtqv2gjor25n2elg60 0 36583 321462 320170 2025-06-04T05:22:15Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321462 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ศรีสะเกษ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : ซีซะเกด) គឺជាអតីតខេត្តរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩។បច្ចុប្បន្នខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តស៊ីសាកេត(ប្រទេសសៀម)|ខេត្តស៊ីសាកេត]]វិញ។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តរយឯត|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និង [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសិរីសាកេត | native_name = ศรีสะเกษ(សៀម) | native_name_lang = th | other_name = ซีซะเกด(ខ្មែរសុរិន្រ្ទ) | settlement_type = | image_skyline = | image_size = 200px | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal of Sisaket.svg | image_flag = Flag of Sisaket.svg | image_map = Thailand Sisaket locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសិរីសាកេត | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសិរីសាកេត | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = ៨៩៣៦ | area_rank = ២១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = 0.6137&nbsp;"low"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 71st]] | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 33xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-33]] | website = {{URL|sisaket.go.th}} | footnotes = }} =ប្រវត្តិ= សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តនេះបានបង្ហាញថាតំបន់នេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងមានសារៈសំខាន់ចំពោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]យ៉ាងហោចណាស់ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១២ បើទោះបីជាតំបន់នេះមានប្រជាជនរស់នៅមិនសូវច្រើនក៏ដោយ។បើតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីនៅក្នុងខេត្តនេះត្រូវបានស្គាល់ថាជា'''ស្រីនគររំដួល'''។ក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]វិញបន្ទាប់ពីទីក្រុងមួយបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៃគ.សនៅក្នុងរជ្ជកាល[[បរមរាជាធិរាជទី៣|ព្រះបាទបរមរាជាធិរាជទី ៣]] នៃ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ទីក្រុងអយុធ្យា]]។[[ជនជាតិលាវ]]បានចាប់ផ្ដើមមកតាំងទីលំនៅភាគខាងជើងនៃខេត្តនេះហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៨៦ [[ក្រុងសិរីសាកេត]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាច[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ ខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ខណៈដែល[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ពីដើមត្រូវប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ហួយនឿ'''វិញ។ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១២ ហើយបានគ្រប់គ្រងកាន់កាប់តំបន់ជាច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង[[មណ្ឌល]]ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពី[[បាងកក|រាជធានីបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។០៥ ឆ្នាំក្រោយមកឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកត្រូវបានដាក់ឲ្យត្រឡប់ទៅជាខេត្តសិរីសាកេតវិញខណៈដែលស្រុកនៅក្នុង'''ហួយនឿ'''ត្រូវបានគេប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]]វិញ។ '''ទំនប់ទឹករ៉ាស៊ីសាឡៃ'''ដែលបានសាងសង់នៅទីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់ពីមានការខូចខាតនិងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ភូមិកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក។ =រដ្ឋបាល= ខេត្តសិរីសាកេត ចែកចេញជា ២២ ក្រុង/ស្រុក ២០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៤១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Sisaket.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសិរីសាកេត]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត|ក្រុងសិរីសាកេត]] [[File:Seal_of_Sisaket.tiff|100px]] |Mueang Sisaket |เมืองศรีสะเกษ |- |០២ |[[ស្រុកយ៉ាងឈុមណយ]] |Yang Chum Noi |ยางชุมน้อย |- |០៣ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ារម្យ]] |Kanthararom |กันทรารมย์ |- |០៤ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ាឡាក់]] |Kantharalak |กันทรลักษ์ |- |០៥ |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] |KhuKhan |ขุขันธ์ |- |០៦ |[[ស្រុកព្រៃបឹង]] |Phrai Bueng |ไพรบึง |- |០៧ |[[ស្រុកប្រាសាទប្រាង្គគូ]] |Prang Ku |ปรางค์กู่ |- |០៨ |[[ស្រុកឃុនហាន]] |Khun Han |ขุนหาญ |- |០៩ |[[ស្រុករ៉ាស៊ីសាឡៃ]] |Rasi Salai |ราษีไศล |- |១០ |[[ស្រុកឧទុម្ពរពិស័យ]] |Uthumphon Phisai |อุทุมพรพิสัย |- |១១ |[[ស្រុកបឹងបូរណ៍]] |Bueng Bun |บึงบูรพ์ |- |១២ |[[ស្រុកហួយថាប់ថាន់]] |Huai Thap Than |ห้วยทับทัน |- |១៣ |[[ស្រុកណនឃុន]] |Non Khun |โนนคูณ |- |១៤ |[[ស្រុកសិរីរតនៈ|ស្រុកសិរីរតនៈ]] |Si Rattana |ศรีรัตนะ |- |១៥ |[[ស្រុកណាំឃ្លាំង]] |Nam Kliang |น้ำเกลี้ยง |- |១៦ |[[ស្រុកវ៉ាងហ៊ិន]] |Wang Hin |วังหิน |- |១៧ |[[ស្រុកភូស៊ីង]] |Phu Sing |ภูสิงห์ |- |១៨ |[[ស្រុកមឿងច័ន្ទ]] |Mueang Chan |เมืองจันทร์ |- |១៩ |[[ស្រុកបេនចាឡាក់]] |Benchalak |เบญจลักษ์ |- |២០ |[[ស្រុកភៃយូ]] |Phayu |พยุห์ |- |២១ |[[ស្រុកស្រីសុវណ្ណ|ស្រុកស្រីសុវណ្ណ]] |Pho Si Suwan |โพธิ์ศรีสุวรรณ |- |២២ |[[ស្រុកសីលាឡាដ]] |Sila Lat |ศิลาลาด |- | colspan="2" |[[ស្រុកគ្រញូង]] | colspan="2" |Kranhong |- | colspan="2" |[[ស្រុកគគីរ]] | colspan="2" |Kokir |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទសំរោង]] | colspan="2" |Prasat Samrong |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌|ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌]] | colspan="2" |Prasat Phumi Sambo |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |} =ប្រាសាទ= *[[ប្រាសាទតាឡេង]] *[[ប្រាសាទត្រពាំងយំ]] *[[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូសាមប៊ុន]] *[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទបានលំភុក]] *[[ប្រាសាទបាណស៊ី]] *[[ប្រាសាទបាណអារាំង]] *[[ប្រាសាទព្រះជម្រុង]] *[[ប្រាសាទភូហ្វៃ]] *[[ប្រាសាទភូមិសម្បូណ៍]] *[[ប្រាសាទមេបុណ្យប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទដូនតួន|ប្រាសាទដូនទួន]] *[[ប្រាសាទយើនឿ]] *[[ប្រាសាទយេរ]] *[[ប្រាសាទសន្ធប់]] *[[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណូយ]] *[[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] *[[ប្រាសាទសំរោងប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទហ៊ិនបានសាម៉ូ]] =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសិរីសាកេត |title = [[ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |​ ]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសិរីសាកេត]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] gds8f502t0eotc1pr9nhsnkqdtgdcla 321463 321462 2025-06-04T05:23:43Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រវត្តិ */ 321463 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ศรีสะเกษ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : ซีซะเกด) គឺជាអតីតខេត្តរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩។បច្ចុប្បន្នខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តស៊ីសាកេត(ប្រទេសសៀម)|ខេត្តស៊ីសាកេត]]វិញ។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តរយឯត|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និង [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសិរីសាកេត | native_name = ศรีสะเกษ(សៀម) | native_name_lang = th | other_name = ซีซะเกด(ខ្មែរសុរិន្រ្ទ) | settlement_type = | image_skyline = | image_size = 200px | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal of Sisaket.svg | image_flag = Flag of Sisaket.svg | image_map = Thailand Sisaket locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសិរីសាកេត | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសិរីសាកេត | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = ៨៩៣៦ | area_rank = ២១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = 0.6137&nbsp;"low"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 71st]] | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 33xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-33]] | website = {{URL|sisaket.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តនេះបានបង្ហាញថាតំបន់នេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងមានសារៈសំខាន់ចំពោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]យ៉ាងហោចណាស់ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១២ បើទោះបីជាតំបន់នេះមានប្រជាជនរស់នៅមិនសូវច្រើនក៏ដោយ។បើតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីនៅក្នុងខេត្តនេះត្រូវបានស្គាល់ថាជា'''ស្រីនគររំដួល'''។ក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]វិញបន្ទាប់ពីទីក្រុងមួយបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៃគ.សនៅក្នុងរជ្ជកាល[[បរមរាជាធិរាជទី៣|ព្រះបាទបរមរាជាធិរាជទី ៣]] នៃ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ទីក្រុងអយុធ្យា]]។[[ជនជាតិលាវ]]បានចាប់ផ្ដើមមកតាំងទីលំនៅភាគខាងជើងនៃខេត្តនេះហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៨៦ [[ក្រុងសិរីសាកេត]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាច[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ ខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ខណៈដែល[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ពីដើមត្រូវប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ហួយនឿ'''វិញ។ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១២ ហើយបានគ្រប់គ្រងកាន់កាប់តំបន់ជាច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង[[មណ្ឌល]]ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពី[[បាងកក|រាជធានីបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។០៥ ឆ្នាំក្រោយមកឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកត្រូវបានដាក់ឲ្យត្រឡប់ទៅជាខេត្តសិរីសាកេតវិញខណៈដែលស្រុកនៅក្នុង'''ហួយនឿ'''ត្រូវបានគេប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]]វិញ។ '''ទំនប់ទឹករ៉ាស៊ីសាឡៃ'''ដែលបានសាងសង់នៅទីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់ពីមានការខូចខាតនិងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ភូមិកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក។ =រដ្ឋបាល= ខេត្តសិរីសាកេត ចែកចេញជា ២២ ក្រុង/ស្រុក ២០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៤១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Sisaket.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសិរីសាកេត]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត|ក្រុងសិរីសាកេត]] [[File:Seal_of_Sisaket.tiff|100px]] |Mueang Sisaket |เมืองศรีสะเกษ |- |០២ |[[ស្រុកយ៉ាងឈុមណយ]] |Yang Chum Noi |ยางชุมน้อย |- |០៣ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ារម្យ]] |Kanthararom |กันทรารมย์ |- |០៤ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ាឡាក់]] |Kantharalak |กันทรลักษ์ |- |០៥ |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] |KhuKhan |ขุขันธ์ |- |០៦ |[[ស្រុកព្រៃបឹង]] |Phrai Bueng |ไพรบึง |- |០៧ |[[ស្រុកប្រាសាទប្រាង្គគូ]] |Prang Ku |ปรางค์กู่ |- |០៨ |[[ស្រុកឃុនហាន]] |Khun Han |ขุนหาญ |- |០៩ |[[ស្រុករ៉ាស៊ីសាឡៃ]] |Rasi Salai |ราษีไศล |- |១០ |[[ស្រុកឧទុម្ពរពិស័យ]] |Uthumphon Phisai |อุทุมพรพิสัย |- |១១ |[[ស្រុកបឹងបូរណ៍]] |Bueng Bun |บึงบูรพ์ |- |១២ |[[ស្រុកហួយថាប់ថាន់]] |Huai Thap Than |ห้วยทับทัน |- |១៣ |[[ស្រុកណនឃុន]] |Non Khun |โนนคูณ |- |១៤ |[[ស្រុកសិរីរតនៈ|ស្រុកសិរីរតនៈ]] |Si Rattana |ศรีรัตนะ |- |១៥ |[[ស្រុកណាំឃ្លាំង]] |Nam Kliang |น้ำเกลี้ยง |- |១៦ |[[ស្រុកវ៉ាងហ៊ិន]] |Wang Hin |วังหิน |- |១៧ |[[ស្រុកភូស៊ីង]] |Phu Sing |ภูสิงห์ |- |១៨ |[[ស្រុកមឿងច័ន្ទ]] |Mueang Chan |เมืองจันทร์ |- |១៩ |[[ស្រុកបេនចាឡាក់]] |Benchalak |เบญจลักษ์ |- |២០ |[[ស្រុកភៃយូ]] |Phayu |พยุห์ |- |២១ |[[ស្រុកស្រីសុវណ្ណ|ស្រុកស្រីសុវណ្ណ]] |Pho Si Suwan |โพธิ์ศรีสุวรรณ |- |២២ |[[ស្រុកសីលាឡាដ]] |Sila Lat |ศิลาลาด |- | colspan="2" |[[ស្រុកគ្រញូង]] | colspan="2" |Kranhong |- | colspan="2" |[[ស្រុកគគីរ]] | colspan="2" |Kokir |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទសំរោង]] | colspan="2" |Prasat Samrong |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌|ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌]] | colspan="2" |Prasat Phumi Sambo |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |} =ប្រាសាទ= *[[ប្រាសាទតាឡេង]] *[[ប្រាសាទត្រពាំងយំ]] *[[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូសាមប៊ុន]] *[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទបានលំភុក]] *[[ប្រាសាទបាណស៊ី]] *[[ប្រាសាទបាណអារាំង]] *[[ប្រាសាទព្រះជម្រុង]] *[[ប្រាសាទភូហ្វៃ]] *[[ប្រាសាទភូមិសម្បូណ៍]] *[[ប្រាសាទមេបុណ្យប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទដូនតួន|ប្រាសាទដូនទួន]] *[[ប្រាសាទយើនឿ]] *[[ប្រាសាទយេរ]] *[[ប្រាសាទសន្ធប់]] *[[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណូយ]] *[[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] *[[ប្រាសាទសំរោងប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទហ៊ិនបានសាម៉ូ]] =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសិរីសាកេត |title = [[ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |​ ]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសិរីសាកេត]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] 69mu9r9eidt3b559v9sin37u6zjeo2d 321464 321463 2025-06-04T05:24:09Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321464 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ศรีสะเกษ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : ซีซะเกด) គឺជាអតីតខេត្តរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩។បច្ចុប្បន្នខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តស៊ីសាកេត(ប្រទេសសៀម)|ខេត្តស៊ីសាកេត]]វិញ។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តរយឯត|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និង [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសិរីសាកេត | native_name = ศรีสะเกษ(សៀម) | native_name_lang = th | other_name = ซีซะเกด(ខ្មែរសុរិន្រ្ទ) | settlement_type = | image_skyline = | image_size = 200px | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal of Sisaket.svg | image_flag = Flag of Sisaket.svg | image_map = Thailand Sisaket locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសិរីសាកេត | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសិរីសាកេត | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = ៨៩៣៦ | area_rank = ២១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = 0.6137&nbsp;"low"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 71st]] | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 33xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-33]] | website = {{URL|sisaket.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តនេះបានបង្ហាញថាតំបន់នេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងមានសារៈសំខាន់ចំពោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]យ៉ាងហោចណាស់ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១២ បើទោះបីជាតំបន់នេះមានប្រជាជនរស់នៅមិនសូវច្រើនក៏ដោយ។បើតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីនៅក្នុងខេត្តនេះត្រូវបានស្គាល់ថាជា'''ស្រីនគររំដួល'''។ក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]វិញបន្ទាប់ពីទីក្រុងមួយបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៃគ.សនៅក្នុងរជ្ជកាល[[បរមរាជាធិរាជទី៣|ព្រះបាទបរមរាជាធិរាជទី ៣]] នៃ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ទីក្រុងអយុធ្យា]]។[[ជនជាតិលាវ]]បានចាប់ផ្ដើមមកតាំងទីលំនៅភាគខាងជើងនៃខេត្តនេះហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៨៦ [[ក្រុងសិរីសាកេត]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាច[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ ខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ខណៈដែល[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ពីដើមត្រូវប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ហួយនឿ'''វិញ។ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១២ ហើយបានគ្រប់គ្រងកាន់កាប់តំបន់ជាច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង[[មណ្ឌល]]ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពី[[បាងកក|រាជធានីបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។០៥ ឆ្នាំក្រោយមកឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកត្រូវបានដាក់ឲ្យត្រឡប់ទៅជាខេត្តសិរីសាកេតវិញខណៈដែលស្រុកនៅក្នុង'''ហួយនឿ'''ត្រូវបានគេប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]]វិញ។ '''ទំនប់ទឹករ៉ាស៊ីសាឡៃ'''ដែលបានសាងសង់នៅទីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់ពីមានការខូចខាតនិងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ភូមិកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសិរីសាកេត ចែកចេញជា ២២ ក្រុង/ស្រុក ២០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៤១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Sisaket.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសិរីសាកេត]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត|ក្រុងសិរីសាកេត]] [[File:Seal_of_Sisaket.tiff|100px]] |Mueang Sisaket |เมืองศรีสะเกษ |- |០២ |[[ស្រុកយ៉ាងឈុមណយ]] |Yang Chum Noi |ยางชุมน้อย |- |០៣ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ារម្យ]] |Kanthararom |กันทรารมย์ |- |០៤ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ាឡាក់]] |Kantharalak |กันทรลักษ์ |- |០៥ |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] |KhuKhan |ขุขันธ์ |- |០៦ |[[ស្រុកព្រៃបឹង]] |Phrai Bueng |ไพรบึง |- |០៧ |[[ស្រុកប្រាសាទប្រាង្គគូ]] |Prang Ku |ปรางค์กู่ |- |០៨ |[[ស្រុកឃុនហាន]] |Khun Han |ขุนหาญ |- |០៩ |[[ស្រុករ៉ាស៊ីសាឡៃ]] |Rasi Salai |ราษีไศล |- |១០ |[[ស្រុកឧទុម្ពរពិស័យ]] |Uthumphon Phisai |อุทุมพรพิสัย |- |១១ |[[ស្រុកបឹងបូរណ៍]] |Bueng Bun |บึงบูรพ์ |- |១២ |[[ស្រុកហួយថាប់ថាន់]] |Huai Thap Than |ห้วยทับทัน |- |១៣ |[[ស្រុកណនឃុន]] |Non Khun |โนนคูณ |- |១៤ |[[ស្រុកសិរីរតនៈ|ស្រុកសិរីរតនៈ]] |Si Rattana |ศรีรัตนะ |- |១៥ |[[ស្រុកណាំឃ្លាំង]] |Nam Kliang |น้ำเกลี้ยง |- |១៦ |[[ស្រុកវ៉ាងហ៊ិន]] |Wang Hin |วังหิน |- |១៧ |[[ស្រុកភូស៊ីង]] |Phu Sing |ภูสิงห์ |- |១៨ |[[ស្រុកមឿងច័ន្ទ]] |Mueang Chan |เมืองจันทร์ |- |១៩ |[[ស្រុកបេនចាឡាក់]] |Benchalak |เบญจลักษ์ |- |២០ |[[ស្រុកភៃយូ]] |Phayu |พยุห์ |- |២១ |[[ស្រុកស្រីសុវណ្ណ|ស្រុកស្រីសុវណ្ណ]] |Pho Si Suwan |โพธิ์ศรีสุวรรณ |- |២២ |[[ស្រុកសីលាឡាដ]] |Sila Lat |ศิลาลาด |- | colspan="2" |[[ស្រុកគ្រញូង]] | colspan="2" |Kranhong |- | colspan="2" |[[ស្រុកគគីរ]] | colspan="2" |Kokir |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទសំរោង]] | colspan="2" |Prasat Samrong |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌|ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌]] | colspan="2" |Prasat Phumi Sambo |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |} =ប្រាសាទ= *[[ប្រាសាទតាឡេង]] *[[ប្រាសាទត្រពាំងយំ]] *[[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូសាមប៊ុន]] *[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទបានលំភុក]] *[[ប្រាសាទបាណស៊ី]] *[[ប្រាសាទបាណអារាំង]] *[[ប្រាសាទព្រះជម្រុង]] *[[ប្រាសាទភូហ្វៃ]] *[[ប្រាសាទភូមិសម្បូណ៍]] *[[ប្រាសាទមេបុណ្យប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទដូនតួន|ប្រាសាទដូនទួន]] *[[ប្រាសាទយើនឿ]] *[[ប្រាសាទយេរ]] *[[ប្រាសាទសន្ធប់]] *[[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណូយ]] *[[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] *[[ប្រាសាទសំរោងប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទហ៊ិនបានសាម៉ូ]] =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសិរីសាកេត |title = [[ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |​ ]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសិរីសាកេត]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] gzhge05m9paidfg3h9yn5c6xhp51dbv 321465 321464 2025-06-04T05:24:35Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រាសាទ */ 321465 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ศรีสะเกษ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : ซีซะเกด) គឺជាអតីតខេត្តរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩។បច្ចុប្បន្នខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តស៊ីសាកេត(ប្រទេសសៀម)|ខេត្តស៊ីសាកេត]]វិញ។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តរយឯត|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និង [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសិរីសាកេត | native_name = ศรีสะเกษ(សៀម) | native_name_lang = th | other_name = ซีซะเกด(ខ្មែរសុរិន្រ្ទ) | settlement_type = | image_skyline = | image_size = 200px | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal of Sisaket.svg | image_flag = Flag of Sisaket.svg | image_map = Thailand Sisaket locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសិរីសាកេត | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសិរីសាកេត | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = ៨៩៣៦ | area_rank = ២១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = 0.6137&nbsp;"low"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 71st]] | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 33xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-33]] | website = {{URL|sisaket.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តនេះបានបង្ហាញថាតំបន់នេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងមានសារៈសំខាន់ចំពោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]យ៉ាងហោចណាស់ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១២ បើទោះបីជាតំបន់នេះមានប្រជាជនរស់នៅមិនសូវច្រើនក៏ដោយ។បើតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីនៅក្នុងខេត្តនេះត្រូវបានស្គាល់ថាជា'''ស្រីនគររំដួល'''។ក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]វិញបន្ទាប់ពីទីក្រុងមួយបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៃគ.សនៅក្នុងរជ្ជកាល[[បរមរាជាធិរាជទី៣|ព្រះបាទបរមរាជាធិរាជទី ៣]] នៃ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ទីក្រុងអយុធ្យា]]។[[ជនជាតិលាវ]]បានចាប់ផ្ដើមមកតាំងទីលំនៅភាគខាងជើងនៃខេត្តនេះហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៨៦ [[ក្រុងសិរីសាកេត]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាច[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ ខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ខណៈដែល[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ពីដើមត្រូវប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ហួយនឿ'''វិញ។ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១២ ហើយបានគ្រប់គ្រងកាន់កាប់តំបន់ជាច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង[[មណ្ឌល]]ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពី[[បាងកក|រាជធានីបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។០៥ ឆ្នាំក្រោយមកឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកត្រូវបានដាក់ឲ្យត្រឡប់ទៅជាខេត្តសិរីសាកេតវិញខណៈដែលស្រុកនៅក្នុង'''ហួយនឿ'''ត្រូវបានគេប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]]វិញ។ '''ទំនប់ទឹករ៉ាស៊ីសាឡៃ'''ដែលបានសាងសង់នៅទីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់ពីមានការខូចខាតនិងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ភូមិកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសិរីសាកេត ចែកចេញជា ២២ ក្រុង/ស្រុក ២០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៤១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Sisaket.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសិរីសាកេត]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត|ក្រុងសិរីសាកេត]] [[File:Seal_of_Sisaket.tiff|100px]] |Mueang Sisaket |เมืองศรีสะเกษ |- |០២ |[[ស្រុកយ៉ាងឈុមណយ]] |Yang Chum Noi |ยางชุมน้อย |- |០៣ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ារម្យ]] |Kanthararom |กันทรารมย์ |- |០៤ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ាឡាក់]] |Kantharalak |กันทรลักษ์ |- |០៥ |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] |KhuKhan |ขุขันธ์ |- |០៦ |[[ស្រុកព្រៃបឹង]] |Phrai Bueng |ไพรบึง |- |០៧ |[[ស្រុកប្រាសាទប្រាង្គគូ]] |Prang Ku |ปรางค์กู่ |- |០៨ |[[ស្រុកឃុនហាន]] |Khun Han |ขุนหาญ |- |០៩ |[[ស្រុករ៉ាស៊ីសាឡៃ]] |Rasi Salai |ราษีไศล |- |១០ |[[ស្រុកឧទុម្ពរពិស័យ]] |Uthumphon Phisai |อุทุมพรพิสัย |- |១១ |[[ស្រុកបឹងបូរណ៍]] |Bueng Bun |บึงบูรพ์ |- |១២ |[[ស្រុកហួយថាប់ថាន់]] |Huai Thap Than |ห้วยทับทัน |- |១៣ |[[ស្រុកណនឃុន]] |Non Khun |โนนคูณ |- |១៤ |[[ស្រុកសិរីរតនៈ|ស្រុកសិរីរតនៈ]] |Si Rattana |ศรีรัตนะ |- |១៥ |[[ស្រុកណាំឃ្លាំង]] |Nam Kliang |น้ำเกลี้ยง |- |១៦ |[[ស្រុកវ៉ាងហ៊ិន]] |Wang Hin |วังหิน |- |១៧ |[[ស្រុកភូស៊ីង]] |Phu Sing |ภูสิงห์ |- |១៨ |[[ស្រុកមឿងច័ន្ទ]] |Mueang Chan |เมืองจันทร์ |- |១៩ |[[ស្រុកបេនចាឡាក់]] |Benchalak |เบญจลักษ์ |- |២០ |[[ស្រុកភៃយូ]] |Phayu |พยุห์ |- |២១ |[[ស្រុកស្រីសុវណ្ណ|ស្រុកស្រីសុវណ្ណ]] |Pho Si Suwan |โพธิ์ศรีสุวรรณ |- |២២ |[[ស្រុកសីលាឡាដ]] |Sila Lat |ศิลาลาด |- | colspan="2" |[[ស្រុកគ្រញូង]] | colspan="2" |Kranhong |- | colspan="2" |[[ស្រុកគគីរ]] | colspan="2" |Kokir |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទសំរោង]] | colspan="2" |Prasat Samrong |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌|ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌]] | colspan="2" |Prasat Phumi Sambo |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |} == ប្រាសាទ == *[[ប្រាសាទតាឡេង]] *[[ប្រាសាទត្រពាំងយំ]] *[[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូសាមប៊ុន]] *[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទបានលំភុក]] *[[ប្រាសាទបាណស៊ី]] *[[ប្រាសាទបាណអារាំង]] *[[ប្រាសាទព្រះជម្រុង]] *[[ប្រាសាទភូហ្វៃ]] *[[ប្រាសាទភូមិសម្បូណ៍]] *[[ប្រាសាទមេបុណ្យប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទដូនតួន|ប្រាសាទដូនទួន]] *[[ប្រាសាទយើនឿ]] *[[ប្រាសាទយេរ]] *[[ប្រាសាទសន្ធប់]] *[[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណូយ]] *[[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] *[[ប្រាសាទសំរោងប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទហ៊ិនបានសាម៉ូ]] =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសិរីសាកេត |title = [[ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |​ ]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសិរីសាកេត]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] 8m5wn5zavasxhcv5ji21rrmqp82l3mn 321466 321465 2025-06-04T05:25:00Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* មើលផងដែរ */ 321466 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ศรีสะเกษ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : ซีซะเกด) គឺជាអតីតខេត្តរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩។បច្ចុប្បន្នខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តស៊ីសាកេត(ប្រទេសសៀម)|ខេត្តស៊ីសាកេត]]វិញ។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តរយឯត|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និង [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសិរីសាកេត | native_name = ศรีสะเกษ(សៀម) | native_name_lang = th | other_name = ซีซะเกด(ខ្មែរសុរិន្រ្ទ) | settlement_type = | image_skyline = | image_size = 200px | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal of Sisaket.svg | image_flag = Flag of Sisaket.svg | image_map = Thailand Sisaket locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសិរីសាកេត | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសិរីសាកេត | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = ៨៩៣៦ | area_rank = ២១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = 0.6137&nbsp;"low"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 71st]] | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 33xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-33]] | website = {{URL|sisaket.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តនេះបានបង្ហាញថាតំបន់នេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងមានសារៈសំខាន់ចំពោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]យ៉ាងហោចណាស់ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១២ បើទោះបីជាតំបន់នេះមានប្រជាជនរស់នៅមិនសូវច្រើនក៏ដោយ។បើតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីនៅក្នុងខេត្តនេះត្រូវបានស្គាល់ថាជា'''ស្រីនគររំដួល'''។ក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]វិញបន្ទាប់ពីទីក្រុងមួយបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៃគ.សនៅក្នុងរជ្ជកាល[[បរមរាជាធិរាជទី៣|ព្រះបាទបរមរាជាធិរាជទី ៣]] នៃ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ទីក្រុងអយុធ្យា]]។[[ជនជាតិលាវ]]បានចាប់ផ្ដើមមកតាំងទីលំនៅភាគខាងជើងនៃខេត្តនេះហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៨៦ [[ក្រុងសិរីសាកេត]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាច[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ ខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ខណៈដែល[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ពីដើមត្រូវប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ហួយនឿ'''វិញ។ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១២ ហើយបានគ្រប់គ្រងកាន់កាប់តំបន់ជាច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង[[មណ្ឌល]]ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពី[[បាងកក|រាជធានីបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។០៥ ឆ្នាំក្រោយមកឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកត្រូវបានដាក់ឲ្យត្រឡប់ទៅជាខេត្តសិរីសាកេតវិញខណៈដែលស្រុកនៅក្នុង'''ហួយនឿ'''ត្រូវបានគេប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]]វិញ។ '''ទំនប់ទឹករ៉ាស៊ីសាឡៃ'''ដែលបានសាងសង់នៅទីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់ពីមានការខូចខាតនិងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ភូមិកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសិរីសាកេត ចែកចេញជា ២២ ក្រុង/ស្រុក ២០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៤១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Sisaket.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសិរីសាកេត]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត|ក្រុងសិរីសាកេត]] [[File:Seal_of_Sisaket.tiff|100px]] |Mueang Sisaket |เมืองศรีสะเกษ |- |០២ |[[ស្រុកយ៉ាងឈុមណយ]] |Yang Chum Noi |ยางชุมน้อย |- |០៣ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ារម្យ]] |Kanthararom |กันทรารมย์ |- |០៤ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ាឡាក់]] |Kantharalak |กันทรลักษ์ |- |០៥ |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] |KhuKhan |ขุขันธ์ |- |០៦ |[[ស្រុកព្រៃបឹង]] |Phrai Bueng |ไพรบึง |- |០៧ |[[ស្រុកប្រាសាទប្រាង្គគូ]] |Prang Ku |ปรางค์กู่ |- |០៨ |[[ស្រុកឃុនហាន]] |Khun Han |ขุนหาญ |- |០៩ |[[ស្រុករ៉ាស៊ីសាឡៃ]] |Rasi Salai |ราษีไศล |- |១០ |[[ស្រុកឧទុម្ពរពិស័យ]] |Uthumphon Phisai |อุทุมพรพิสัย |- |១១ |[[ស្រុកបឹងបូរណ៍]] |Bueng Bun |บึงบูรพ์ |- |១២ |[[ស្រុកហួយថាប់ថាន់]] |Huai Thap Than |ห้วยทับทัน |- |១៣ |[[ស្រុកណនឃុន]] |Non Khun |โนนคูณ |- |១៤ |[[ស្រុកសិរីរតនៈ|ស្រុកសិរីរតនៈ]] |Si Rattana |ศรีรัตนะ |- |១៥ |[[ស្រុកណាំឃ្លាំង]] |Nam Kliang |น้ำเกลี้ยง |- |១៦ |[[ស្រុកវ៉ាងហ៊ិន]] |Wang Hin |วังหิน |- |១៧ |[[ស្រុកភូស៊ីង]] |Phu Sing |ภูสิงห์ |- |១៨ |[[ស្រុកមឿងច័ន្ទ]] |Mueang Chan |เมืองจันทร์ |- |១៩ |[[ស្រុកបេនចាឡាក់]] |Benchalak |เบญจลักษ์ |- |២០ |[[ស្រុកភៃយូ]] |Phayu |พยุห์ |- |២១ |[[ស្រុកស្រីសុវណ្ណ|ស្រុកស្រីសុវណ្ណ]] |Pho Si Suwan |โพธิ์ศรีสุวรรณ |- |២២ |[[ស្រុកសីលាឡាដ]] |Sila Lat |ศิลาลาด |- | colspan="2" |[[ស្រុកគ្រញូង]] | colspan="2" |Kranhong |- | colspan="2" |[[ស្រុកគគីរ]] | colspan="2" |Kokir |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទសំរោង]] | colspan="2" |Prasat Samrong |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌|ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌]] | colspan="2" |Prasat Phumi Sambo |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |} == ប្រាសាទ == *[[ប្រាសាទតាឡេង]] *[[ប្រាសាទត្រពាំងយំ]] *[[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូសាមប៊ុន]] *[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទបានលំភុក]] *[[ប្រាសាទបាណស៊ី]] *[[ប្រាសាទបាណអារាំង]] *[[ប្រាសាទព្រះជម្រុង]] *[[ប្រាសាទភូហ្វៃ]] *[[ប្រាសាទភូមិសម្បូណ៍]] *[[ប្រាសាទមេបុណ្យប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទដូនតួន|ប្រាសាទដូនទួន]] *[[ប្រាសាទយើនឿ]] *[[ប្រាសាទយេរ]] *[[ប្រាសាទសន្ធប់]] *[[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណូយ]] *[[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] *[[ប្រាសាទសំរោងប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទហ៊ិនបានសាម៉ូ]] == មើលផងដែរ == {{Navbox |name = ខេត្តសិរីសាកេត |title = [[ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |​ ]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសិរីសាកេត]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] rm99khg2pytz1tnil6fy8yl0a0p26d7 0 36585 321474 320814 2025-06-04T05:30:31Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* មើលផងដែរ */ 321474 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ = ប្រវត្តិ = [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗសៀមបានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដីខ្មែរមានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារខ្មែរបានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបានសៀមវាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយជនជាតិសៀមក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាងខ្មែរ-សៀមដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]](សៀមហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរសខ្មែរពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើតខ្មែរ([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពីសៀមបានវាតទីលើដីខ្មែរនៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យខ្មែរត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដសៀមភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរសៀមបានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារសៀមបានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះក្នុងសម័យបាងកកទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​ក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់​លាវនៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ព្រះបាទរាមាទី ៣]] នៃប្រទេសសៀម។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរបវរតេជខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] = រដ្ឋបាល = ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} = ប្រាសាទ = * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == 6jsvyh27lti62cea8atbhptbqwfacq1 321475 321474 2025-06-04T05:30:53Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រាសាទ */ 321475 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ = ប្រវត្តិ = [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗសៀមបានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដីខ្មែរមានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារខ្មែរបានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបានសៀមវាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយជនជាតិសៀមក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាងខ្មែរ-សៀមដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]](សៀមហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរសខ្មែរពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើតខ្មែរ([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពីសៀមបានវាតទីលើដីខ្មែរនៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យខ្មែរត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដសៀមភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរសៀមបានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារសៀមបានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះក្នុងសម័យបាងកកទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​ក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់​លាវនៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ព្រះបាទរាមាទី ៣]] នៃប្រទេសសៀម។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរបវរតេជខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] = រដ្ឋបាល = ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == n3fmp7auyy5kg5ou058s8n3aixjm93t 321476 321475 2025-06-04T05:31:17Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321476 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ = ប្រវត្តិ = [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗសៀមបានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដីខ្មែរមានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារខ្មែរបានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបានសៀមវាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយជនជាតិសៀមក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាងខ្មែរ-សៀមដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]](សៀមហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរសខ្មែរពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើតខ្មែរ([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពីសៀមបានវាតទីលើដីខ្មែរនៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យខ្មែរត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដសៀមភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរសៀមបានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារសៀមបានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះក្នុងសម័យបាងកកទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​ក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់​លាវនៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ព្រះបាទរាមាទី ៣]] នៃប្រទេសសៀម។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរបវរតេជខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == l7k1h5zy8rd3fno854h7w6qvodq2h8z 321477 321476 2025-06-04T05:34:10Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រវត្តិ */ 321477 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ == ប្រវត្តិ == [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗសៀមបានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដីខ្មែរមានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារខ្មែរបានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបានសៀមវាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយជនជាតិសៀមក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាង[[ខ្មែរ]]-[[សៀម]]ដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]](សៀមហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]ពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើតខ្មែរ([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពីសៀមបានវាតទីលើដីខ្មែរនៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យខ្មែរត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដ[[សៀម]]ភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរ[[សៀម]]បានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារសៀមបានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះក្នុងសម័យបាងកកទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​ក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់[[​លាវ]]នៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ព្រះបាទរាមាទី ៣]] នៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរបវរតេជខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == 99yr1h85jfemu1ki5jvmnlt49qjsspj 321478 321477 2025-06-04T05:41:46Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រវត្តិ */ 321478 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ == ប្រវត្តិ == [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗសៀមបានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដី[[ខ្មែរ]]មានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារ[[ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបាន[[សៀម]]វាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាង[[ខ្មែរ]]-[[សៀម]]ដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]]([[សៀម]]ហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]ពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើត[[ខ្មែរ]]([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពី[[សៀម]]បានវាតទីលើដី[[ខ្មែរ]]នៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យ[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដ[[សៀម]]ភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរ[[សៀម]]បានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារ[[សៀម]]បានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ស្ដេចរាមាទី ៣]] នៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះបើទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​នៅក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់[[​លាវ]]នៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយ។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរ'''បវរតេជ'''ខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == 1x1zsgargb2eam0ijbgvfy9yc01gooq 321479 321478 2025-06-04T05:44:02Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321479 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ == ប្រវត្តិ == [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗ[[សៀម]]បានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដី[[ខ្មែរ]]មានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារ[[ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបាន[[សៀម]]វាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាង[[ខ្មែរ]]-[[សៀម]]ដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]]([[សៀម]]ហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]ពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើត[[ខ្មែរ]]([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពី[[សៀម]]បានវាតទីលើដី[[ខ្មែរ]]នៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យ[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដ[[សៀម]]ភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរ[[សៀម]]បានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារ[[សៀម]]បានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ស្ដេចរាមាទី ៣]] នៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះបើទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​នៅក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់​[[លាវ]]នៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយ។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរ'''បវរតេជ'''ខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == s8gpg8hkhyekif0lw2rp09afjo7k291 321481 321479 2025-06-04T05:48:43Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321481 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ == ប្រវត្តិ == [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗ[[សៀម]]បានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដី[[ខ្មែរ]]មានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារ[[ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបាន[[សៀម]]វាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាង[[ខ្មែរ]]-[[សៀម]]ដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]]([[សៀម]]ហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]ពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើត[[ខ្មែរ]]([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពី[[សៀម]]បានវាតទីលើដី[[ខ្មែរ]]នៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យ[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដ[[សៀម]]ភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរ[[សៀម]]បានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារ[[សៀម]]បានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣ ]]នៅភាគខាងកើតបំផុតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ព្រះបាទរាមាទី ៣]] នៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះបើទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​នៅក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់​[[លាវ]]នៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយ។ ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​ក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរ'''បវរតេជ'''ខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == r1kzy2fpp42cj90hkzcxgev9zk024lx 0 36747 321467 321432 2025-06-04T05:26:19Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រវត្តិ */ 321467 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] =រដ្ឋបាល= ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} =ប្រាសាទ= * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] =បុណ្យប្រពៃណីជាតិ= '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ =អ្នកសិល្បៈ= ==តារាចម្រៀង== * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់ =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសុរិន្ទ |title = [[ខេត្តសុរិន្ទ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុកសុរិន្ទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកសង្គៈ(ខេត្តសុរិន្ទ) |សង្គៈ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ភ្នំដងរែក]]{{spaces|3}}[[​ស្រុកប្រាសាទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|ប្រាសាទ]] {{spaces|3}}[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |គោកខ័ណ្ឌ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ឈូក]] {{spaces|3}}[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ) |សំរោងទាប]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសុរិន្ទ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} tjwk2xqgh8oztci5lis7ra44jwkvb9d 321468 321467 2025-06-04T05:26:37Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321468 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} =ប្រាសាទ= * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] =បុណ្យប្រពៃណីជាតិ= '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ =អ្នកសិល្បៈ= ==តារាចម្រៀង== * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់ =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសុរិន្ទ |title = [[ខេត្តសុរិន្ទ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុកសុរិន្ទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកសង្គៈ(ខេត្តសុរិន្ទ) |សង្គៈ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ភ្នំដងរែក]]{{spaces|3}}[[​ស្រុកប្រាសាទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|ប្រាសាទ]] {{spaces|3}}[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |គោកខ័ណ្ឌ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ឈូក]] {{spaces|3}}[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ) |សំរោងទាប]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសុរិន្ទ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} l2sx9q21pv0rdr47d8czs8v4l0s46mp 321469 321468 2025-06-04T05:26:58Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រាសាទ */ 321469 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] =បុណ្យប្រពៃណីជាតិ= '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ =អ្នកសិល្បៈ= ==តារាចម្រៀង== * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់ =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសុរិន្ទ |title = [[ខេត្តសុរិន្ទ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុកសុរិន្ទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកសង្គៈ(ខេត្តសុរិន្ទ) |សង្គៈ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ភ្នំដងរែក]]{{spaces|3}}[[​ស្រុកប្រាសាទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|ប្រាសាទ]] {{spaces|3}}[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |គោកខ័ណ្ឌ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ឈូក]] {{spaces|3}}[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ) |សំរោងទាប]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសុរិន្ទ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} r3qba8t94lmsewv9zq5aqeyvwyapazw 321470 321469 2025-06-04T05:27:15Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* បុណ្យប្រពៃណីជាតិ */ 321470 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ =អ្នកសិល្បៈ= ==តារាចម្រៀង== * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់ =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសុរិន្ទ |title = [[ខេត្តសុរិន្ទ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុកសុរិន្ទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកសង្គៈ(ខេត្តសុរិន្ទ) |សង្គៈ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ភ្នំដងរែក]]{{spaces|3}}[[​ស្រុកប្រាសាទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|ប្រាសាទ]] {{spaces|3}}[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |គោកខ័ណ្ឌ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ឈូក]] {{spaces|3}}[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ) |សំរោងទាប]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសុរិន្ទ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} lykungexln21xv1amn9z19dckflxw3v 321471 321470 2025-06-04T05:27:52Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* អ្នកសិល្បៈ */ 321471 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តសុរិន្ទ |title = [[ខេត្តសុរិន្ទ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុកសុរិន្ទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកសង្គៈ(ខេត្តសុរិន្ទ) |សង្គៈ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ភ្នំដងរែក]]{{spaces|3}}[[​ស្រុកប្រាសាទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|ប្រាសាទ]] {{spaces|3}}[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |គោកខ័ណ្ឌ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ឈូក]] {{spaces|3}}[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ) |សំរោងទាប]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសុរិន្ទ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} 59jdr13qzf1ll1dzyp2155fnyoh7jyw 321472 321471 2025-06-04T05:28:14Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* មើលផងដែរ */ 321472 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == {{Navbox |name = ខេត្តសុរិន្ទ |title = [[ខេត្តសុរិន្ទ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុកសុរិន្ទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកសង្គៈ(ខេត្តសុរិន្ទ) |សង្គៈ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ភ្នំដងរែក]]{{spaces|3}}[[​ស្រុកប្រាសាទ(ខេត្តសុរិន្ទ)|ប្រាសាទ]] {{spaces|3}}[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |គោកខ័ណ្ឌ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ឈូក]] {{spaces|3}}[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ) |សំរោងទាប]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​]] {{spaces|3}}[[ស្រុក | ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសុរិន្ទ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} opxab4yudjpi7k99850m008auq6o9ti 321473 321472 2025-06-04T05:28:38Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* មើលផងដែរ */ 321473 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹង[[សត្វដំរីស]]រួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់ និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == 85l4ybyvej62m6ju6k33uqhbydh7tzo 0 36749 321480 320845 2025-06-04T05:47:18Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321480 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តលពបុរី | native_name = ลพบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag Lop Buri Province.png | image_seal = Seal Lopburi.png | image_map = Thailand Lopburi locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តលពបុរី | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងលពបុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៦៤៩៣ | area_rank = ៣១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 15xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 036 | registration_plate = | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-16]] | website = {{URL|lopburi.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តលពបុរី ឬ ពលបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ลพบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅភាគកណ្តាលនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តពេជ្របូរណ៍]] [[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] និង [[ខេត្តនគរសួគ៌]]។ ខេត្តលពបុរី គឺជាខេត្តដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទាំង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ដែលមានសំណង់ស្ថាបត្យកម្មប្រវត្តិសាស្ត្រវត្ថុបុរាណរបស់[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនបានបន្សល់ទុកនៅទីនោះនិងការមកតាំងទីលំនៅរបស់មនុស្សនៅក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិក៏ត្រូវបានគេរកឃើញនៅទីនោះផងដែរ។កាល​ពី​អតីតកាលខេត្តលពបុរី​គឺជាទឹកដីរបស់[[ខ្មែរ]]។ខេត្តលពបុរីត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​តាម​ឈ្មោះ[[នគរល្វោ|នគរ​ល្វោ]]។ព្រះរាជាណាចក្រនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរបបរាជានិយមផ្តាច់ការ។[[លវបុរៈ|ក្រុងលវបុរៈ]]គឺជាទីក្រុងនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ដើមឡើយជាខេត្តលពបុរីរបស់[[ខ្មែរ]]ក្រោយ[[សម័យអង្គរ]]។ដែលបច្ចប្បន្នស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តលបប៊ូរី]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ ==ប្រវត្តិ== ឈ្មោះ'''លវោ'''ត្រូវបានគេស្គាល់ជាច្រើននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទាំង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]][[ទីក្រុងលវបុរៈ]]ប្រហែលជាវត្តមានតាំងសម័យបុរេប្រវត្តិ។ <ref name="TAT">{{Cite web |title=Lopburi |url=https://www.tourismthailand.org/About-Thailand/Destination/Lop-Buri |access-date=21 June 2015 |website=Tourist Authority of Thailand (TAT) |archivedate=26 វិច្ឆិកា 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151126025655/http://www.tourismthailand.org/About-Thailand/Destination/Lop-Buri |url-status=dead }}</ref> ឈ្មោះ​ថា'''លវោ'''គឺមាន​ប្រភព​ចេញ​ពី​រាជធានី​នៃ[[នគរល្វោ|​នគរ​ល្វោ]]ជា​[[ជនជាតិមន|នគរ​មន]]បុរាណ​នៃ​[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វាវតី]](សតវត្ស​រ៍ទី​ ០៦ ដល់​ទី​ ១១ នៃ​គ.ស)។ <ref>{{Cite book|url=https://openresearch-repository.anu.edu.au/bitstream/1885/115019/2/b11055005.pdf|title=The Indianized States of Southeast Asia|year=1968|isbn=978-0-8248-0368-1}}</ref> [[អាណាចក្រខ្មែរ]]បានពង្រីកទឹកដី​និង​បានគ្រប់គ្រងទៅដល់តំបន់នេះហើយបានសាងសង់​សំណង់ប្រាសាទបុរាណ​ដែលគួរ​ឲ្យចាប់​អារម្មណ៍​ជា​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុងនេះ​នាសម័យដែល[[ចក្រភពខ្មែរ]]​គ្រប់គ្រង​នៅទីនេះ។ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មាន[[ចក្រភពខ្មែរ]]បានចុះខ្សោយនិងដួលរលំហើយទឹកដីនេះបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃ[[អាណាចក្រសុខោទ័យ]]និងក្រោយមកជាផ្នែកមួយនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]គ្រប់គ្រងវិញ។ នៅក្នុង​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យ​អយុធ្យា]] [[ឧទង|ព្រះបាទរាមាធិបតីទី ​១]] ​បាន​បញ្ជូន​[[ព្រះរាមេសួរ|ព្រះចៅរាមេសូរ]](​ក្រោយ​មក​ជា​ស្ដេច)ជា[[ឧបរាជ|ព្រះ​ឧបរាជ]]ឲ្យទៅ​សោយ​រាជ្យ​នៅ​លពបុរី។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៦៦៦ [[នារាយណ៍|ព្រះបាទនរាយណ៍]]មហារាជបានបញ្ជាឲ្យសាងសង់ព្រះបរមរាជវាំងថ្មីមួយនៅច្រាំងខាងកើតនៃទន្លេលពបុរីនិងធ្វើឲ្យទីក្រុងនេះក្លាយជារាជធានីទី ០២ នៃប្រទេសខណៈពេលដែលអយុធ្យាត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយ[[ហុល្លង់|ប្រទេសហូឡង់]]។ក្រោយ​ពី​[[នារាយណ៍|ព្រះបាទ​នរាយណ៍]]សោយ​ទិវង្គតទៅទីក្រុង​នេះ​ស្ទើរតែ​ត្រូវ​បាន​គេ​បោះ​បង់​ចោលហើយ​រងនូវការ​ខូច​ខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៦ [[មង្កុដ|ព្រះមហាក្សត្រមង្គុត]]នៃរាជវង្សចក្រីបានបញ្ជាឲ្យជួសជុលព្រះបរមរាជវាំងរបស់[[នារាយណ៍|ព្រះបាទនរាយណ៍]]ឡើងវិញ។នៅទីបំផុតទីក្រុងនេះបានវិលត្រឡប់មកវិញនិងជាទីក្រុងដែលមានសារៈសំខាន់ជាខ្លាំងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៧ នៅពេលដែលសេនាប្រមុខ [[ប្លែក ពិបូលសង្គ្រាម]] បានជ្រើសរើសទីក្រុងនេះធ្វើជាមូលដ្ឋានយោធាដ៏ធំបំផុតនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេពិចារណាជ្រើសរើសធ្វើជារាជធានីថ្មីរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បន្ទាប់ពីបញ្ចប់[[សង្គ្រាមលោកលើកទី២|សង្គ្រាមលោកលើកទី ០២]] ។ <ref>{{Cite web |date=21 November 2011 |title=ย้ายเมืองหลวง? |url=https://www.komchadluek.net/news/politic/115578}}</ref> ==សិល្បៈលពបុរី== លពបុរី ជាឈ្មោះរចនាបថសិល្បៈមួយរបស់[[សៀម]]ដែលត្រូវបាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្គាល់ថាជារចនាបទសម័យលពបុរីដោយមានបញ្ជាក់ភ្ជាប់មកផងដែរថាជា[[សិល្បៈខ្មែរ]]នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ បើតាមវចនានុក្រមខ្មែររបស់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិតបានឲ្យនិយមន័យចំពោះពាក្យ'''លពបុរី'''នេះថា ៖ *លពបុរី (ន) មើលពាក្យលវោ។ *លវោ (ន) (ស. លះវោ អានថា ល៉ៈ វ៉ូ) ជាឈ្មោះរាជធានីចាស់មួយរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]មាននិយាយចេញក្នុងឈ្មោះក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរថានគរលវោ ពួកជនចាស់ៗច្រើនហៅនគរស្រីលវោលុះមកខាងក្រោយ[[សៀម]]ប្រែឈ្មោះហៅថាលពបុរីវិញ។ បើតាមការអធិប្បាយពន្យល់របស់សាមន្ទីរជាតិ[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]នៅក្នុងអគារមហាសុរសិង្ហនាថ(มาหสุรสิงหนาท)នាបន្ទប់សិល្បៈលពបុរី(ศิลปะลพบุรี)បានឲ្យនិយមន័យរចនាបថលពបុរី នេះថា ៖ *លពបុរី ឬ ខ្មែរបុរាណនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]សតវត្សរ៍ទី ១២–១៨ (៨០០–១៤០០ ឆ្នាំ) លពបុរី ជាឈ្មោះបែបផែនសិល្បៈមួយប្រភេទដែលបានប្រទះឃើញនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានកំណើតមកពីឈ្មោះក្រុងឬរដ្ឋ '''លវបុរៈ''' ឬ '''លវបុរី''' ដែលប្រាកដរូបដំបូងឡើងមកនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១២ តមកបានរីកចម្រើនរុងរឿងនៅក្នុងបរិវេណភាគកណ្ដាល ភាគខាងកើត និង ភាគខាងកើតឆៀងខាងជើងរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](ភាគឦសាន)ដោយបានលេចឡើងនូវភស្ដុតាងខាងស្ថាបត្យកម្មនិងបដិមាកម្មភ្លាមៗឡើងមកដែលទាក់ទងទៅនឹង[[សាសនាហិណ្ឌូ]]និង[[មហាយាន|ព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកមហាយាន]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១២–១៨ ឬ ប្រមាណ ៨០០–១៤០០ ឆ្នាំកន្លងមកក្រៅពីនេះនៅមានការប្រទាក់ក្រឡាគ្នាជាមួយនឹងវប្បធម៌របស់ខ្មែរបុរាណក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ទាំងការទទួលនិងមានឥទ្ធិពលរវាងគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរដូច្នេះហើយរចនាបថសិល្បៈក៏មានភាពស្រដៀងគ្នាក្នុងគ្រាខ្លះដែលអាចហៅបានម្យ៉ាងទៀតថា'''សិល្បៈខ្មែរបុរាណនៅក្នុងប្រទេសសៀម'''ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយទម្រង់សិល្បៈរួមសម័យជាមួយគ្នាដែលប្រទះឃើញនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងប្រទះឃើញនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ក៏មានន័យខុសគ្នាដែរឬមានលក្ខណៈពិសេសប្រចាំតំបន់របស់ខ្លួន។ ==រដ្ឋបាល== ខេត្តលពបុរី ចែកចេញជា ១១ ក្រុង/ស្រុក ១២២ សង្កាត់/ឃុំ និង ១១២៦ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Lopburi.svg|រូបភាពតូច|300x300ភីកសែល|ផែនទី​ក្រុង​និងស្រុកនៃខេត្តលពបុរី]] ០១.[[ក្រុងលពបុរី]] ០២.[[ស្រុកវឌ្ឍននិគម]] ០៣.[[ស្រុកគោកសំរោង]] ០៤.[[ស្រុកជ័យបាតាល]] ០៥.[[ស្រុកថាវុង]] ០៦.[[ស្រុកបានម៉ី]] ០៧.[[ស្រុកថាហ្លួង]] ០៨.[[ស្រុកស្រះបុត្រ]] ០៩.[[ស្រុកគោកចម្រើន]] ១០.[[ស្រុកឡាំសន្ធិ]] ១១.[[ស្រុកណងមឿង]] ==ប្រាសាទ== *[[ប្រាសាទព្រួញបី]] *[[ប្រាសាទស្វា]] *[[:th:วัดนครโกษา|ប្រាសាទវត្តនគរកូសា]] *[[:th:วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (จังหวัดลพบุรี)|ប្រាសាទវត្តព្រះស្រីរតនាមហាធាតុ]] == ឯកសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] ipxy6wklih2ulqmnpttla9i42b8ohk5 0 36752 321482 320815 2025-06-04T05:49:19Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321482 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រះកែវ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สระแก้ว) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ ហើយស្ថិតនៅភាគខាងកើត[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនេះមានចម្ងាយប្រហែល ២០០ គីឡូម៉ែត្រពីទីក្រុង[[បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តនគររាជសីមា|ខេត្តនគររាជសីមា]]និង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]ខាងកើតជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និង​[[ខេត្តបាត់ដំបង]]ចំណែកឯខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តព្រះជិនបុរី]]និង[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]]និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] ។ {{Short description|Province of Thailand}} {{Infobox settlement | name = ខេត្តស្រះកែវ | native_name = สระแก้ว | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Sa Kaeo.svg | image_seal = Old picture Seal Sakaeo.png | image_map = Thailand Sa Kaeo locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តស្រះកែវ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងស្រះកែវ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 6,831 | area_rank = ២៨ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 27xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 037 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-27]] | website = {{URL|sakaeo.go.th}} | footnotes = }} នៅឆ្នាំ​ ១៩៩២ ខេត្តនេះត្រូវបានរដ្ឋអំណាចសៀមផ្ដាច់ចេញជា ០៦ ស្រុកនៃខេត្តប្រាចិនបុរី([[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]])ទៅជាខេត្តស្រះកែវដោយសារតែរឿងចង់បញ្ចូល[[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]]ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌភិភពលោក។បើតាមសិលាចារឹកនៃប្រាសាទនេះបានសរសេរថា[[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]]ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តស្រះកែវនៃ[[សម័យអង្គរ|អាណាចក្រអង្គរ]]។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសាកែវ]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តស្រះកែវ ចែកចេញជា ០៩ ក្រុង/ស្រុក ៥៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៦១៩ ភូមិ ៖ [[Image:Districhts_Sa_Kaeo.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តស្រះកែវ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ស្រុកស្រះកែវ(ខេត្តស្រះកែវ)|ក្រុងស្រះកែវ]] |Mueang Sa Kaeo |เมืองสระแก้ว |- | ០២ |[[ស្រុកក្លងហាត]] |Khlong Hat |คลองหาด |- |០៣ |[[ស្រុកតាពញ្ញា(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកតាពញ្ញា]] |Ta Praya |ตาพระยา |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងណាមយ៉េន]] |Wang Nam Yen |วังน้ำเย็น |- |០៥ |[[ស្រុកវឌ្ឍនានគរ]] |Wattana Nakhom |วัฒนานคร |- |០៦ |[[ស្រុកអរញ្ញ(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកអរញ្ញ]] |Aranyaprathet |อรัญประเทศ |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាកាន់]] |Khao Chakan |เขาฉกรรจ์ |- |០៨ |[[ស្រុកគោកសិង្ហ]] |Khok Sung |โคกสูง |- |០៩ |[[ស្រុកវ៉ាងសំប៊ូន]] |Wang Sombun |วังสมบูรณ์ |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ្យង(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកគោកខ្យង]] | colspan="2" |Kok Khyong |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |- |} =ប្រាសាទ= * [[ប្រាសាទក្បាលគោម៉ូត]] * [[ប្រាសាទខៅណយ|ប្រាសាទខៅណូយ]] * [[ប្រាសាទខៅយ៉ាក]] * [[ប្រាសាទខៅរ៉ង]] * [[ប្រាសាទខៅលន់]] * [[ប្រាសាទគុតហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទគោក្រួត]] * [[ប្រាសាទគោកតារាំង]] * [[ប្រាសាទគោកបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃនឿ]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃអុក ០១]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃអុក ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទចម្រើនសុខ]] * [[ប្រាសាទចុងស្រះចែង]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងក្រសាំង]] * [[ប្រាសាទតាកូ]] * [[ប្រាសាទតាភុន]] * [[ប្រាសាទតាយ៉ែម]] * [[ប្រាសាទទ័ពសៀម]] * [[ប្រាសាទបាតឹតបូ]] * [[ប្រាសាទបាណណូយ]] * [[ប្រាសាទបានគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទមឿងផៃ ០១]] * [[ប្រាសាទមឿងផៃ ០២]] * [[ប្រាសាទមេបុណ្យស្ដុកកក់ធំ]] * [[ប្រាសាទដូនខូយ]] * [[ប្រាសាទណងកតកូ]] * [[ប្រាសាទណងគូ ០១]] * [[ប្រាសាទណងគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណងចរកាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងតាប៊ុន]] * [[ប្រាសាទណងតាបៃ]] * [[ប្រាសាទណងតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទណងថាន ០១]] * [[ប្រាសាទណងថាន ០២]] * [[ប្រាសាទណងបាក់ប៊ុនយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងបាក់ប៊ុនឡេក]] * [[ប្រាសាទណងផៃឡំ]] * [[ប្រាសាទណងភីតូយឡឹកហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណងបុន]] * [[ប្រាសាទណងបូ]] * [[ប្រាសាទណងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០១]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០២]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០៣]] * [[ប្រាសាទណងអ៊ីខេម]] * [[ប្រាសាទណនបាឡាង ០១]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទណនថាត]] * [[ប្រាសាទណនបុត្រ]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណនម៉ាក់មុន]] * [[ប្រាសាទណាតារៀន]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ាវ]] * [[ប្រាសាទលីភី]] * [[ប្រាសាទយ៉តឧត្ដម]] * [[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទសែអូ]] * [[ប្រាសាទហូយ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនខាវង]] * [[ប្រាសាទហានសៃ]] * [[ប្រាសាទហួតតាខៀន]] * [[ប្រាសាទអូរ៉ាភីន]] =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តស្រះកែវ |title = [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តស្រះកែវ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] oglhi12ol56vcsnked17xrekmaet4mu 321483 321482 2025-06-04T05:49:36Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* ប្រាសាទ */ 321483 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រះកែវ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สระแก้ว) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ ហើយស្ថិតនៅភាគខាងកើត[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនេះមានចម្ងាយប្រហែល ២០០ គីឡូម៉ែត្រពីទីក្រុង[[បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តនគររាជសីមា|ខេត្តនគររាជសីមា]]និង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]ខាងកើតជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និង​[[ខេត្តបាត់ដំបង]]ចំណែកឯខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តព្រះជិនបុរី]]និង[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]]និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] ។ {{Short description|Province of Thailand}} {{Infobox settlement | name = ខេត្តស្រះកែវ | native_name = สระแก้ว | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Sa Kaeo.svg | image_seal = Old picture Seal Sakaeo.png | image_map = Thailand Sa Kaeo locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តស្រះកែវ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងស្រះកែវ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 6,831 | area_rank = ២៨ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 27xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 037 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-27]] | website = {{URL|sakaeo.go.th}} | footnotes = }} នៅឆ្នាំ​ ១៩៩២ ខេត្តនេះត្រូវបានរដ្ឋអំណាចសៀមផ្ដាច់ចេញជា ០៦ ស្រុកនៃខេត្តប្រាចិនបុរី([[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]])ទៅជាខេត្តស្រះកែវដោយសារតែរឿងចង់បញ្ចូល[[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]]ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌភិភពលោក។បើតាមសិលាចារឹកនៃប្រាសាទនេះបានសរសេរថា[[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]]ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តស្រះកែវនៃ[[សម័យអង្គរ|អាណាចក្រអង្គរ]]។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសាកែវ]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តស្រះកែវ ចែកចេញជា ០៩ ក្រុង/ស្រុក ៥៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៦១៩ ភូមិ ៖ [[Image:Districhts_Sa_Kaeo.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តស្រះកែវ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ស្រុកស្រះកែវ(ខេត្តស្រះកែវ)|ក្រុងស្រះកែវ]] |Mueang Sa Kaeo |เมืองสระแก้ว |- | ០២ |[[ស្រុកក្លងហាត]] |Khlong Hat |คลองหาด |- |០៣ |[[ស្រុកតាពញ្ញា(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកតាពញ្ញា]] |Ta Praya |ตาพระยา |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងណាមយ៉េន]] |Wang Nam Yen |วังน้ำเย็น |- |០៥ |[[ស្រុកវឌ្ឍនានគរ]] |Wattana Nakhom |วัฒนานคร |- |០៦ |[[ស្រុកអរញ្ញ(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកអរញ្ញ]] |Aranyaprathet |อรัญประเทศ |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាកាន់]] |Khao Chakan |เขาฉกรรจ์ |- |០៨ |[[ស្រុកគោកសិង្ហ]] |Khok Sung |โคกสูง |- |០៩ |[[ស្រុកវ៉ាងសំប៊ូន]] |Wang Sombun |วังสมบูรณ์ |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ្យង(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកគោកខ្យង]] | colspan="2" |Kok Khyong |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |- |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទក្បាលគោម៉ូត]] * [[ប្រាសាទខៅណយ|ប្រាសាទខៅណូយ]] * [[ប្រាសាទខៅយ៉ាក]] * [[ប្រាសាទខៅរ៉ង]] * [[ប្រាសាទខៅលន់]] * [[ប្រាសាទគុតហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទគោក្រួត]] * [[ប្រាសាទគោកតារាំង]] * [[ប្រាសាទគោកបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃនឿ]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃអុក ០១]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃអុក ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទចម្រើនសុខ]] * [[ប្រាសាទចុងស្រះចែង]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងក្រសាំង]] * [[ប្រាសាទតាកូ]] * [[ប្រាសាទតាភុន]] * [[ប្រាសាទតាយ៉ែម]] * [[ប្រាសាទទ័ពសៀម]] * [[ប្រាសាទបាតឹតបូ]] * [[ប្រាសាទបាណណូយ]] * [[ប្រាសាទបានគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទមឿងផៃ ០១]] * [[ប្រាសាទមឿងផៃ ០២]] * [[ប្រាសាទមេបុណ្យស្ដុកកក់ធំ]] * [[ប្រាសាទដូនខូយ]] * [[ប្រាសាទណងកតកូ]] * [[ប្រាសាទណងគូ ០១]] * [[ប្រាសាទណងគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណងចរកាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងតាប៊ុន]] * [[ប្រាសាទណងតាបៃ]] * [[ប្រាសាទណងតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទណងថាន ០១]] * [[ប្រាសាទណងថាន ០២]] * [[ប្រាសាទណងបាក់ប៊ុនយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងបាក់ប៊ុនឡេក]] * [[ប្រាសាទណងផៃឡំ]] * [[ប្រាសាទណងភីតូយឡឹកហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណងបុន]] * [[ប្រាសាទណងបូ]] * [[ប្រាសាទណងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០១]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០២]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០៣]] * [[ប្រាសាទណងអ៊ីខេម]] * [[ប្រាសាទណនបាឡាង ០១]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទណនថាត]] * [[ប្រាសាទណនបុត្រ]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណនម៉ាក់មុន]] * [[ប្រាសាទណាតារៀន]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ាវ]] * [[ប្រាសាទលីភី]] * [[ប្រាសាទយ៉តឧត្ដម]] * [[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទសែអូ]] * [[ប្រាសាទហូយ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនខាវង]] * [[ប្រាសាទហានសៃ]] * [[ប្រាសាទហួតតាខៀន]] * [[ប្រាសាទអូរ៉ាភីន]] =មើលផងដែរ= {{Navbox |name = ខេត្តស្រះកែវ |title = [[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តស្រះកែវ]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] 1y34ewg9spjleiur0w5td32j14oxq4m 321484 321483 2025-06-04T05:50:00Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* មើលផងដែរ */ 321484 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តស្រះកែវ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สระแก้ว) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ ហើយស្ថិតនៅភាគខាងកើត[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនេះមានចម្ងាយប្រហែល ២០០ គីឡូម៉ែត្រពីទីក្រុង[[បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់នឹង[[ខេត្តនគររាជសីមា|ខេត្តនគររាជសីមា]]និង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]ខាងកើតជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]និង​[[ខេត្តបាត់ដំបង]]ចំណែកឯខាងលិចជាប់នឹង[[ខេត្តព្រះជិនបុរី]]និង[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]]និងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] ។ {{Short description|Province of Thailand}} {{Infobox settlement | name = ខេត្តស្រះកែវ | native_name = สระแก้ว | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Sa Kaeo.svg | image_seal = Old picture Seal Sakaeo.png | image_map = Thailand Sa Kaeo locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តស្រះកែវ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងស្រះកែវ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 6,831 | area_rank = ២៨ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 27xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 037 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-27]] | website = {{URL|sakaeo.go.th}} | footnotes = }} នៅឆ្នាំ​ ១៩៩២ ខេត្តនេះត្រូវបានរដ្ឋអំណាចសៀមផ្ដាច់ចេញជា ០៦ ស្រុកនៃខេត្តប្រាចិនបុរី([[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]])ទៅជាខេត្តស្រះកែវដោយសារតែរឿងចង់បញ្ចូល[[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]]ចូលក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌភិភពលោក។បើតាមសិលាចារឹកនៃប្រាសាទនេះបានសរសេរថា[[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]]ស្ថិតនៅក្នុងខេត្តស្រះកែវនៃ[[សម័យអង្គរ|អាណាចក្រអង្គរ]]។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសាកែវ]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តស្រះកែវ ចែកចេញជា ០៩ ក្រុង/ស្រុក ៥៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៦១៩ ភូមិ ៖ [[Image:Districhts_Sa_Kaeo.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តស្រះកែវ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ស្រុកស្រះកែវ(ខេត្តស្រះកែវ)|ក្រុងស្រះកែវ]] |Mueang Sa Kaeo |เมืองสระแก้ว |- | ០២ |[[ស្រុកក្លងហាត]] |Khlong Hat |คลองหาด |- |០៣ |[[ស្រុកតាពញ្ញា(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកតាពញ្ញា]] |Ta Praya |ตาพระยา |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងណាមយ៉េន]] |Wang Nam Yen |วังน้ำเย็น |- |០៥ |[[ស្រុកវឌ្ឍនានគរ]] |Wattana Nakhom |วัฒนานคร |- |០៦ |[[ស្រុកអរញ្ញ(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកអរញ្ញ]] |Aranyaprathet |อรัญประเทศ |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាកាន់]] |Khao Chakan |เขาฉกรรจ์ |- |០៨ |[[ស្រុកគោកសិង្ហ]] |Khok Sung |โคกสูง |- |០៩ |[[ស្រុកវ៉ាងសំប៊ូន]] |Wang Sombun |วังสมบูรณ์ |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ្យង(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកគោកខ្យង]] | colspan="2" |Kok Khyong |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក(ខេត្តស្រះកែវ)|ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |- |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទក្បាលគោម៉ូត]] * [[ប្រាសាទខៅណយ|ប្រាសាទខៅណូយ]] * [[ប្រាសាទខៅយ៉ាក]] * [[ប្រាសាទខៅរ៉ង]] * [[ប្រាសាទខៅលន់]] * [[ប្រាសាទគុតហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទគោក្រួត]] * [[ប្រាសាទគោកតារាំង]] * [[ប្រាសាទគោកបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃនឿ]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃអុក ០១]] * [[ប្រាសាទគោកផ្លៃអុក ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទចម្រើនសុខ]] * [[ប្រាសាទចុងស្រះចែង]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងក្រសាំង]] * [[ប្រាសាទតាកូ]] * [[ប្រាសាទតាភុន]] * [[ប្រាសាទតាយ៉ែម]] * [[ប្រាសាទទ័ពសៀម]] * [[ប្រាសាទបាតឹតបូ]] * [[ប្រាសាទបាណណូយ]] * [[ប្រាសាទបានគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទមឿងផៃ ០១]] * [[ប្រាសាទមឿងផៃ ០២]] * [[ប្រាសាទមេបុណ្យស្ដុកកក់ធំ]] * [[ប្រាសាទដូនខូយ]] * [[ប្រាសាទណងកតកូ]] * [[ប្រាសាទណងគូ ០១]] * [[ប្រាសាទណងគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណងចរកាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងតាប៊ុន]] * [[ប្រាសាទណងតាបៃ]] * [[ប្រាសាទណងតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទណងថាន ០១]] * [[ប្រាសាទណងថាន ០២]] * [[ប្រាសាទណងបាក់ប៊ុនយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងបាក់ប៊ុនឡេក]] * [[ប្រាសាទណងផៃឡំ]] * [[ប្រាសាទណងភីតូយឡឹកហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណងបុន]] * [[ប្រាសាទណងបូ]] * [[ប្រាសាទណងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០១]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០២]] * [[ប្រាសាទណងសាឡាត់ដៃ ០៣]] * [[ប្រាសាទណងអ៊ីខេម]] * [[ប្រាសាទណនបាឡាង ០១]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទណនថាត]] * [[ប្រាសាទណនបុត្រ]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទណនប្រាសាទយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណនម៉ាក់មុន]] * [[ប្រាសាទណាតារៀន]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ាវ]] * [[ប្រាសាទលីភី]] * [[ប្រាសាទយ៉តឧត្ដម]] * [[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទសែអូ]] * [[ប្រាសាទហូយ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនខាវង]] * [[ប្រាសាទហានសៃ]] * [[ប្រាសាទហួតតាខៀន]] * [[ប្រាសាទអូរ៉ាភីន]] == មើលផងដែរ == 0z54s8xcx1wxfiqddkq1jzcftci457n 0 37909 321433 317664 2025-06-03T12:32:31Z 36.37.142.111 ចែករំលេកចំណេះដឹង 321433 wikitext text/x-wiki =រដ្ឋបាល= ឃុំ មាន ភូមិគឺ÷ * ភូមិរហារ៍[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិដូនប៉ុក * ភូមិជីវ៉ាត់[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិមានជ័យ * [[ភូមិ | ]]ភូមិស្រែចារ * ភូមិបាត់ហើយ[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិទ្រៀក * [[ភូមិ | ]]ភូមិស្អាត * [[ភូមិ | ]]ភូមិក្បាលត្រាច * [[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]] ==ព្រំប្រទល់== {|class="wikitable" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ឃុំ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |[[ជើង]](N) ! |[[កើត]](E) ! |[[លិច]](W) ! |[[ត្បូង]](S) |- ! [[ឃុំ]] និង [[ឃុំ ]] ! [[ឃុំ ]] ! [[ឃុំ]] ! [[ឃុ]] |} =អប់រំ= ==បឋមសិក្សា ហ៊ុន សែន ក្បាលត្រាច== ==អនុវិទ្យាល័យក្បាលត្រាច== =សាសនា= ==ព្រះពុទ្ធសាសនា== ===វត្ត=== =ផ្សារ= =រមណីដ្ឋាន= ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តក្រចេះ]] ==មើលផងដែរ== {{Navbox |name = ខេត្តក្រចេះ |titlestyle= background: #DAA520; |title =[[Image:Flag of Cambodia.svg|30px]] [[ខេត្តក្រចេះ]] |image = [[រូបភាព:Cambodia-Kratie.png|90px]] |above = '''ទីរួខេត្ត: [[ក្រុងក្រចេះ]]''' {{spaces|3}} [[ខេត្តក្រចេះ]]មានស្រុក'''៥''' និង ឃុំ-សង្កាត់ '''៤៦''' មានផ្ទៃដី'''១១០៩៤''' គម^២ |groupstyle = text-align:left; background: #FADFAD; color:#DAA520; |group1 =​[[ក្រុងក្រចេះ|ក្រចេះ]] |list1 = [[សង្កាត់កោះទ្រង់|កោះទ្រង់]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រគរ|ក្រគរ]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រចេះ|ក្រចេះ]] {{spaces|2}} [[រកាកណ្តាល]]{{spaces|2}} [[សង្កាត់អូរឫស្សី|អូរឫស្សី]] |group2 =[[ស្រុកចិត្របុរី|ចិត្របុរី]] |list2 = [[ឃុំកន្ទួត(ស្រុកចិត្របុរី)|កន្ទួត]] {{spaces|2}} [[កោះច្រែង]] {{spaces|2}}[[ឃុំគោលាប់|គោលាប់]] {{spaces|2}} [[ឃុំចង្ក្រង់|ចង្ក្រង់]] {{spaces|2}}[[ឃុំដារ(ស្រុកចិត្របុរី)|ដារ]] {{spaces|2}} [[ថ្មគ្រែ]] {{spaces|2}}[[ថ្មអណ្តើក]] {{spaces|2}} [[ឃុំថ្មី(ស្រុកចិត្របុរី)|ថ្មី]] {{spaces|2}} [[បុសលាវ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបុក|សំបុក]] |group3 =[[ស្រុកឆ្លូង|ឆ្លូង]] |list3 = [[ឃុំកញ្ជរ(ស្រុកឆ្លូង)|កញ្ជរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំកំពង់ដំរី|កំពង់ដំរី]] {{spaces|2}} [[ខ្សាច់អណ្តែត]] {{spaces|2}} [[ឃុំឆ្លូង|ឆ្លូង]] {{spaces|2}} [[ឃុំដំរីផុង|ដំរីផុង]] {{spaces|2}} [[ឃុំពង្រ(ស្រុកឆ្លូង)|ពង្រ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកសាម៉ាន់|ព្រែកសាម៉ាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំហាន់ជ័យ(ស្រុកឆ្លូង)|ហាន់ជ័យ]] |group4 =[[ស្រុកព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] |list4 = [[ឃុំកំពង់គរ|កំពង់គរ]]{{spaces|2}} [[កោះតាស៊ុយ]]{{spaces|2}} [[ឃុំចំបក់(ស្រុកព្រែកប្រសព្វ)|ចំបក់]] {{spaces|2}} [[ឃុំជ្រោយបន្ទាយ|ជ្រោយបន្ទាយ]] {{spaces|2}} [[ឃុំតាម៉ៅ|តាម៉ៅ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] {{spaces|2}} [[ឃុំឫស្សីកែវ|ឫស្សីកែវ]] {{spaces|2}} [[សោប]] |group5 =[[ស្រុកសំបូរ|សំបូរ]] |list5 = [[ឃុំកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] {{spaces|2}} [[ឃុំកោះខ្ញែរ|កោះខ្ញែរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំក្បាលដំរី|ក្បាលដំរី]] {{spaces|2}} [[បឹងចារ]] {{spaces|2}} [[រលួសមានជ័យ]] {{spaces|2}} [[ឃុំវឌ្ឍនៈ|វឌ្ឍនៈ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសណ្ដាន់(ស្រុកសំបូរ)|សណ្តាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបូរ(ស្រុកសំបូរ)|សំបូរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែជិះ|ស្រែជិះ]] {{spaces|2}} [[ឃុំអូរគ្រៀង|អូរគ្រៀង]] |group6 =[[ស្រុកស្នួល|ស្នួល]] |list6 = [[ឃុំ២ធ្នូ|២ធ្នូ]] {{spaces|2}} [[ឃ្សឹម]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្នួល|ស្នួល]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែចារ|ស្រែចារ]] {{spaces|2}} [[ស្វាយជ្រះ]] }} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តក្រចេះ]] rryvwqo9olahxjiir4evu6p6s4j7dsv 321434 321433 2025-06-03T12:44:12Z 36.37.142.123 ចែករំលែក 321434 wikitext text/x-wiki =រដ្ឋបាល= ឃុំស្រែចារ មាន ភូមិដូចជា: * ភូមិរហារ៍[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិដូនប៉ុក * ភូមិជីវ៉ាត់[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិមានជ័យ * [[ភូមិ | ]]ភូមិស្រែចារ * ភូមិបាត់ហើយ[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិទ្រៀក * [[ភូមិ | ]]ភូមិស្អាត * [[ភូមិ | ]]ភូមិក្បាលត្រាច * [[ភូមិ | ]]ភូមិមាក់កណ្ដាល * [[ភូមិ | ]]ភូមិមានជ័យ * [[ភូមិ | ]]ភូមិដូនមាស១ * ភូមិដូនមាស២ * ភូមិអញ្ជាញ ==ព្រំប្រទល់== {|class="wikitable" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ឃុំ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |[[ជើង]](N) ! |[[កើត]](E) ! |[[លិច]](W) ! |[[ត្បូង]](S) |- ! [[ឃុំ]] និង [[ឃុំ ]] ! [[ឃុំ ]] ! [[ឃុំ]] ! [[ឃុ]] |} =អប់រំ= ==បឋមសិក្សា ហ៊ុន សែន ក្បាលត្រាច== ==អនុវិទ្យាល័យក្បាលត្រាច== =សាសនា= ==ព្រះពុទ្ធសាសនា== ===វត្ត=== =ផ្សារ= =រមណីដ្ឋាន= ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តក្រចេះ]] ==មើលផងដែរ== {{Navbox |name = ខេត្តក្រចេះ |titlestyle= background: #DAA520; |title =[[Image:Flag of Cambodia.svg|30px]] [[ខេត្តក្រចេះ]] |image = [[រូបភាព:Cambodia-Kratie.png|90px]] |above = '''ទីរួខេត្ត: [[ក្រុងក្រចេះ]]''' {{spaces|3}} [[ខេត្តក្រចេះ]]មានស្រុក'''៥''' និង ឃុំ-សង្កាត់ '''៤៦''' មានផ្ទៃដី'''១១០៩៤''' គម^២ |groupstyle = text-align:left; background: #FADFAD; color:#DAA520; |group1 =​[[ក្រុងក្រចេះ|ក្រចេះ]] |list1 = [[សង្កាត់កោះទ្រង់|កោះទ្រង់]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រគរ|ក្រគរ]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រចេះ|ក្រចេះ]] {{spaces|2}} [[រកាកណ្តាល]]{{spaces|2}} [[សង្កាត់អូរឫស្សី|អូរឫស្សី]] |group2 =[[ស្រុកចិត្របុរី|ចិត្របុរី]] |list2 = [[ឃុំកន្ទួត(ស្រុកចិត្របុរី)|កន្ទួត]] {{spaces|2}} [[កោះច្រែង]] {{spaces|2}}[[ឃុំគោលាប់|គោលាប់]] {{spaces|2}} [[ឃុំចង្ក្រង់|ចង្ក្រង់]] {{spaces|2}}[[ឃុំដារ(ស្រុកចិត្របុរី)|ដារ]] {{spaces|2}} [[ថ្មគ្រែ]] {{spaces|2}}[[ថ្មអណ្តើក]] {{spaces|2}} [[ឃុំថ្មី(ស្រុកចិត្របុរី)|ថ្មី]] {{spaces|2}} [[បុសលាវ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបុក|សំបុក]] |group3 =[[ស្រុកឆ្លូង|ឆ្លូង]] |list3 = [[ឃុំកញ្ជរ(ស្រុកឆ្លូង)|កញ្ជរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំកំពង់ដំរី|កំពង់ដំរី]] {{spaces|2}} [[ខ្សាច់អណ្តែត]] {{spaces|2}} [[ឃុំឆ្លូង|ឆ្លូង]] {{spaces|2}} [[ឃុំដំរីផុង|ដំរីផុង]] {{spaces|2}} [[ឃុំពង្រ(ស្រុកឆ្លូង)|ពង្រ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកសាម៉ាន់|ព្រែកសាម៉ាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំហាន់ជ័យ(ស្រុកឆ្លូង)|ហាន់ជ័យ]] |group4 =[[ស្រុកព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] |list4 = [[ឃុំកំពង់គរ|កំពង់គរ]]{{spaces|2}} [[កោះតាស៊ុយ]]{{spaces|2}} [[ឃុំចំបក់(ស្រុកព្រែកប្រសព្វ)|ចំបក់]] {{spaces|2}} [[ឃុំជ្រោយបន្ទាយ|ជ្រោយបន្ទាយ]] {{spaces|2}} [[ឃុំតាម៉ៅ|តាម៉ៅ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] {{spaces|2}} [[ឃុំឫស្សីកែវ|ឫស្សីកែវ]] {{spaces|2}} [[សោប]] |group5 =[[ស្រុកសំបូរ|សំបូរ]] |list5 = [[ឃុំកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] {{spaces|2}} [[ឃុំកោះខ្ញែរ|កោះខ្ញែរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំក្បាលដំរី|ក្បាលដំរី]] {{spaces|2}} [[បឹងចារ]] {{spaces|2}} [[រលួសមានជ័យ]] {{spaces|2}} [[ឃុំវឌ្ឍនៈ|វឌ្ឍនៈ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសណ្ដាន់(ស្រុកសំបូរ)|សណ្តាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបូរ(ស្រុកសំបូរ)|សំបូរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែជិះ|ស្រែជិះ]] {{spaces|2}} [[ឃុំអូរគ្រៀង|អូរគ្រៀង]] |group6 =[[ស្រុកស្នួល|ស្នួល]] |list6 = [[ឃុំ២ធ្នូ|២ធ្នូ]] {{spaces|2}} [[ឃ្សឹម]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្នួល|ស្នួល]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែចារ|ស្រែចារ]] {{spaces|2}} [[ស្វាយជ្រះ]] }} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តក្រចេះ]] 8c4n8yh38hy75rzkh65xyba61e1uhmr 321435 321434 2025-06-03T12:46:23Z 36.37.142.123 ចែករំលែក 321435 wikitext text/x-wiki =រដ្ឋបាល= ឃុំស្រែចារ មាន ភូមិដូចជា: * ភូមិរហារ៍[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិដូនប៉ុក * ភូមិជីវ៉ាត់[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិមានជ័យ * [[ភូមិ | ]]ភូមិស្រែចារ * ភូមិបាត់ហើយ[[ភូមិ | ]] * [[ភូមិ | ]]ភូមិទ្រៀក * [[ភូមិ | ]]ភូមិស្អាត * [[ភូមិ | ]]ភូមិក្បាលត្រាច * [[ភូមិ | ]]ភូមិមាក់កណ្ដាល * [[ភូមិ | ]]ភូមិមានជ័យ * [[ភូមិ | ]]ភូមិដូនមាស១ * ភូមិដូនមាស២ * ភូមិអញ្ជាញ ==ព្រំប្រទល់== {|class="wikitable" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ឃុំ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |[[ជើង]](N) ! |[[កើត]](E) ! |[[លិច]](W) ! |[[ត្បូង]](S) |- ! [[ឃុំ]] និង [[ឃុំ ]] ! [[ឃុំ ]] ! [[ឃុំ]] ! [[ឃុ]] |} =អប់រំ= ==បឋមសិក្សា ហ៊ុន សែន ក្បាលត្រាច== ==អនុវិទ្យាល័យក្បាលត្រាច== =សាសនា= ==ព្រះពុទ្ធសាសនា== ===- វត្តដូនប៉ុក=== - វត្តអូរលុង - វត្តក្បាលត្រាច - វត្តដូនមាស =ផ្សារ= =រមណីដ្ឋាន= ==ឯកសារពិគ្រោះ== {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តក្រចេះ]] ==មើលផងដែរ== {{Navbox |name = ខេត្តក្រចេះ |titlestyle= background: #DAA520; |title =[[Image:Flag of Cambodia.svg|30px]] [[ខេត្តក្រចេះ]] |image = [[រូបភាព:Cambodia-Kratie.png|90px]] |above = '''ទីរួខេត្ត: [[ក្រុងក្រចេះ]]''' {{spaces|3}} [[ខេត្តក្រចេះ]]មានស្រុក'''៥''' និង ឃុំ-សង្កាត់ '''៤៦''' មានផ្ទៃដី'''១១០៩៤''' គម^២ |groupstyle = text-align:left; background: #FADFAD; color:#DAA520; |group1 =​[[ក្រុងក្រចេះ|ក្រចេះ]] |list1 = [[សង្កាត់កោះទ្រង់|កោះទ្រង់]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រគរ|ក្រគរ]] {{spaces|2}} [[សង្កាត់ក្រចេះ|ក្រចេះ]] {{spaces|2}} [[រកាកណ្តាល]]{{spaces|2}} [[សង្កាត់អូរឫស្សី|អូរឫស្សី]] |group2 =[[ស្រុកចិត្របុរី|ចិត្របុរី]] |list2 = [[ឃុំកន្ទួត(ស្រុកចិត្របុរី)|កន្ទួត]] {{spaces|2}} [[កោះច្រែង]] {{spaces|2}}[[ឃុំគោលាប់|គោលាប់]] {{spaces|2}} [[ឃុំចង្ក្រង់|ចង្ក្រង់]] {{spaces|2}}[[ឃុំដារ(ស្រុកចិត្របុរី)|ដារ]] {{spaces|2}} [[ថ្មគ្រែ]] {{spaces|2}}[[ថ្មអណ្តើក]] {{spaces|2}} [[ឃុំថ្មី(ស្រុកចិត្របុរី)|ថ្មី]] {{spaces|2}} [[បុសលាវ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបុក|សំបុក]] |group3 =[[ស្រុកឆ្លូង|ឆ្លូង]] |list3 = [[ឃុំកញ្ជរ(ស្រុកឆ្លូង)|កញ្ជរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំកំពង់ដំរី|កំពង់ដំរី]] {{spaces|2}} [[ខ្សាច់អណ្តែត]] {{spaces|2}} [[ឃុំឆ្លូង|ឆ្លូង]] {{spaces|2}} [[ឃុំដំរីផុង|ដំរីផុង]] {{spaces|2}} [[ឃុំពង្រ(ស្រុកឆ្លូង)|ពង្រ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកសាម៉ាន់|ព្រែកសាម៉ាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំហាន់ជ័យ(ស្រុកឆ្លូង)|ហាន់ជ័យ]] |group4 =[[ស្រុកព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] |list4 = [[ឃុំកំពង់គរ|កំពង់គរ]]{{spaces|2}} [[កោះតាស៊ុយ]]{{spaces|2}} [[ឃុំចំបក់(ស្រុកព្រែកប្រសព្វ)|ចំបក់]] {{spaces|2}} [[ឃុំជ្រោយបន្ទាយ|ជ្រោយបន្ទាយ]] {{spaces|2}} [[ឃុំតាម៉ៅ|តាម៉ៅ]] {{spaces|2}} [[ឃុំព្រែកប្រសព្វ|ព្រែកប្រសព្វ]] {{spaces|2}} [[ឃុំឫស្សីកែវ|ឫស្សីកែវ]] {{spaces|2}} [[សោប]] |group5 =[[ស្រុកសំបូរ|សំបូរ]] |list5 = [[ឃុំកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] {{spaces|2}} [[ឃុំកោះខ្ញែរ|កោះខ្ញែរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំក្បាលដំរី|ក្បាលដំរី]] {{spaces|2}} [[បឹងចារ]] {{spaces|2}} [[រលួសមានជ័យ]] {{spaces|2}} [[ឃុំវឌ្ឍនៈ|វឌ្ឍនៈ]] {{spaces|2}} [[ឃុំសណ្ដាន់(ស្រុកសំបូរ)|សណ្តាន់]] {{spaces|2}} [[ឃុំសំបូរ(ស្រុកសំបូរ)|សំបូរ]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែជិះ|ស្រែជិះ]] {{spaces|2}} [[ឃុំអូរគ្រៀង|អូរគ្រៀង]] |group6 =[[ស្រុកស្នួល|ស្នួល]] |list6 = [[ឃុំ២ធ្នូ|២ធ្នូ]] {{spaces|2}} [[ឃ្សឹម]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្នួល|ស្នួល]] {{spaces|2}} [[ឃុំស្រែចារ|ស្រែចារ]] {{spaces|2}} [[ស្វាយជ្រះ]] }} {{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}} [[Category:ខេត្តក្រចេះ]] ae3xtgg4fxa1rig5dekl9zd2ie00rcj 0 39219 321436 224775 2025-06-03T13:51:26Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321436 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន {| class="wikitable" ! colspan="4" align="center" style="color:black|'''{{pagename}}''' |- ! align="center" style="color:black"| លេខកូដភូមិ !! align="center" style="color:black" | ឈ្មោះភូមិជាអក្សរខ្មែរ !!align="center" style="color:black" | ឈ្មោះភូមិជាអក្សរឡាតាំង |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |- | |[[ភូមិ |ភូមិ ]] | |} ldxv9v23owjzwdj2lg8e0ol6dhfh62h 321437 321436 2025-06-03T13:59:59Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321437 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- | |[[ភូមិស្តៅ]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងក្រោម]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងលើ]] | |- | |[[ភូមិតាគឹមក្រោម]] | |- | |[[ភូមិតាគឹមលើ]] | |- | |[[ភូមិត្រពាំងត្រស់]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់សំណរ]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់ប្ញស្សី]] | |- | |[[ភូមិស្វាយតាដោក]] | |- | |[[ភូមិសំរោងធំ]] | |- | |[[ភូមិចែកខ្សាច់លើ]] | |- | |[[ភូមិចែកខ្សាច់ក្រោម]] | |- | |[[ភូមិល្បើក]] | |- | |[[ភូមិព្រែកអង្ករថ្មី]] | |- | |[[ភូមិស្ទឹងជ្រៅ]] | |- | |[[ភូមិមាត់ខ្លា]] | |- |} ijhx9u6umpseqkuucapbmcuu1aq4law 321439 321437 2025-06-03T14:02:19Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321439 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- | |[[ភូមិស្តៅ]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងក្រោម]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងលើ]] | |- | |[[ភូមិតាគឹមក្រោម]] | |- | |[[ភូមិតាគឹមលើ]] | |- | |[[ភូមិត្រពាំងត្រស់]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់សំណរ]] | |- | |[[ភូមិអន្លង់ប្ញស្សី]] | |- | |[[ភូមិស្វាយតាដោក]] | |- | |[[ភូមិសំរោងធំ]] | |- | |[[ភូមិចែកខ្សាច់លើ]] | |- | |[[ភូមិចែកខ្សាច់ក្រោម]] | |- | |[[ភូមិល្បើក]] | |- | |[[ភូមិព្រែកអង្ករថ្មី]] | |- | |[[ភូមិស្ទឹងជ្រៅ]] | |- | |[[ភូមិមាត់ខ្លា]] | |- |} ck32dfo4y21i9orhonh0d8bwd5tantb 321440 321439 2025-06-03T14:06:31Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321440 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០១០១ |[[ភូមិស្តៅ]] | |- |១៧០៤០១០២ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងក្រោម]] | |- |១៧០៤០១០៣ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងលើ]] | |- |១៧០៤០១០៤ |[[ភូមិតាគឹមក្រោម]] | |- |១៧០៤០១០៥ |[[ភូមិតាគឹមលើ]] | |- |១៧០៤០១០៦ |[[ភូមិត្រពាំងត្រស់]] | |- |១៧០៤០១០៧ |[[ភូមិអន្លង់សំណរ]] | |- |១៧០៤០១០៨ |[[ភូមិអន្លង់ប្ញស្សី]] | |- |១៧០៤០១០៩ |[[ភូមិស្វាយតាដោក]] | |- |១៧០៤០១១០ |[[ភូមិសំរោងធំ]] | |- |១៧០៤០១១១ |[[ភូមិចែកខ្សាច់លើ]] | |- |១៧០៤០១១២ |[[ភូមិចែកខ្សាច់ក្រោម]] | |- |១៧០៤០១១៣ |[[ភូមិល្បើក]] | |- |១៧០៤០១១៤ |[[ភូមិព្រែកអង្ករថ្មី]] | |- |១៧០៤០១១៥ |[[ភូមិស្ទឹងជ្រៅ]] | |- |១៧០៤០១១៦ |[[ភូមិមាត់ខ្លា]] | |- |} h4xj2j9qrujb4n49sap0dfxjrti102u 321491 321440 2025-06-04T08:47:14Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321491 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖​ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០១០១ |[[ភូមិស្តៅ]] | |- |១៧០៤០១០២ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងក្រោម]] | |- |១៧០៤០១០៣ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងលើ]] | |- |១៧០៤០១០៤ |[[ភូមិតាគឹមក្រោម]] | |- |១៧០៤០១០៥ |[[ភូមិតាគឹមលើ]] | |- |១៧០៤០១០៦ |[[ភូមិត្រពាំងត្រស់]] | |- |១៧០៤០១០៧ |[[ភូមិអន្លង់សំណរ]] | |- |១៧០៤០១០៨ |[[ភូមិអន្លង់ប្ញស្សី]] | |- |១៧០៤០១០៩ |[[ភូមិស្វាយតាដោក]] | |- |១៧០៤០១១០ |[[ភូមិសំរោងធំ]] | |- |១៧០៤០១១១ |[[ភូមិចែកខ្សាច់លើ]] | |- |១៧០៤០១១២ |[[ភូមិចែកខ្សាច់ក្រោម]] | |- |១៧០៤០១១៣ |[[ភូមិល្បើក]] | |- |១៧០៤០១១៤ |[[ភូមិព្រែកអង្ករថ្មី]] | |- |១៧០៤០១១៥ |[[ភូមិស្ទឹងជ្រៅ]] | |- |១៧០៤០១១៦ |[[ភូមិមាត់ខ្លា]] | |- |} tbdzv9plft5cr6bmt4pz2x00g4busir 321492 321491 2025-06-04T09:06:07Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321492 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖​ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០១០១ |[[ភូមិស្តៅ]] |Sdau |- |១៧០៤០១០២ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងក្រោម]] |Anlong Pring Kraom |- |១៧០៤០១០៣ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងលើ]] |Anlong Pring Leu |- |១៧០៤០១០៤ |[[ភូមិតាគឹមក្រោម]] |Ta Kuem Kraom |- |១៧០៤០១០៥ |[[ភូមិតាគឹមលើ]] |Ta Kuem Leu |- |១៧០៤០១០៦ |[[ភូមិត្រពាំងត្រស់]] |Trapeang Tras |- |១៧០៤០១០៧ |[[ភូមិអន្លង់សំណរ]] |Anlong Samnar |- |១៧០៤០១០៨ |[[ភូមិអន្លង់ប្ញស្សី]] |Anlong Ruessei |- |១៧០៤០១០៩ |[[ភូមិស្វាយតាដោក]] |Svay Ta Daok |- |១៧០៤០១១០ |[[ភូមិសំរោងធំ]] |Samraong Thum |- |១៧០៤០១១១ |[[ភូមិចែកខ្សាច់លើ]] |Cheak Khsach Leu |- |១៧០៤០១១២ |[[ភូមិចែកខ្សាច់ក្រោម]] |Cheak Khsach Kraom |- |១៧០៤០១១៣ |[[ភូមិល្បើក]] |Lbaeuk |- |១៧០៤០១១៤ |[[ភូមិព្រែកអង្ករថ្មី]] |Preak Angkor Thmei |- |១៧០៤០១១៥ |[[ភូមិស្ទឹងជ្រៅ]] |Steung Chrov |- |១៧០៤០១១៦ |[[ភូមិមាត់ខ្លា]] |Moat Kla |- |} f5gfbykk6fi91kmdqn9gb8gfwm61j5q 321493 321492 2025-06-04T09:07:07Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321493 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖​ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០១០១ |[[ភូមិស្តៅ]] |Sdau |- |១៧០៤០១០២ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងក្រោម]] |Anlong Pring Kraom |- |១៧០៤០១០៣ |[[ភូមិអន្លង់ព្រីងលើ]] |Anlong Pring Leu |- |១៧០៤០១០៤ |[[ភូមិតាគឹមក្រោម]] |Ta Kuem Kraom |- |១៧០៤០១០៥ |[[ភូមិតាគឹមលើ]] |Ta Kuem Leu |- |១៧០៤០១០៦ |[[ភូមិត្រពាំងត្រស់]] |Trapeang Tras |- |១៧០៤០១០៧ |[[ភូមិអន្លង់សំណរ]] |Anlong Samnar |- |១៧០៤០១០៨ |[[ភូមិអន្លង់ប្ញស្សី]] |Anlong Ruessei |- |១៧០៤០១០៩ |[[ភូមិស្វាយតាដោក]] |Svay Ta Daok |- |១៧០៤០១១០ |[[ភូមិសំរោងធំ]] |Samraong Thum |- |១៧០៤០១១១ |[[ភូមិចែកខ្សាច់ក្រោម]] |Cheak Khsach Kraom |- |១៧០៤០១១២ |[[ភូមិចែកខ្សាច់លើ]] |Cheak Khsach Leu |- |១៧០៤០១១៣ |[[ភូមិល្បើក]] |Lbaeuk |- |១៧០៤០១១៤ |[[ភូមិព្រែកអង្ករថ្មី]] |Preak Angkor Thmei |- |១៧០៤០១១៥ |[[ភូមិស្ទឹងជ្រៅ]] |Steung Chrov |- |១៧០៤០១១៦ |[[ភូមិមាត់ខ្លា]] |Moat Kla |- |} pbrsgciju9roh68z2h1e9ob36fx6ajt 0 39220 321494 283780 2025-06-04T09:09:01Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321494 wikitext text/x-wiki {{pagename}} ({{lang-en|$ }}) ដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង [[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]] មានរដ្ឋបាលចំណុះ ភូមិ÷ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- | | | |- |} 1hwv2f2jpn30j3cg53zqjz61s7r430e 321496 321494 2025-06-04T09:18:16Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321496 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៤ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០២០១ |ភូមិកំពង់ស្នោលិច | |- |១៧០៤០២០២ |ភូមិសណ្ដាន់ | |- |១៧០៤០២០៣ |ភូមិជីក្រែង | |- |១៧០៤០២០៤ |ភូមិព្រីង | |- |១៧០៤០២០៥ |ភូមិស្រម៉ | |- |១៧០៤០២០៦ |ភូមិកំពង់ | |- |១៧០៤០២០៧ |ភូមិអន្លង់ត្នោត | |- |១៧០៤០២០៨ |ភូមិអន្លង់ចំបក់ | |- |១៧០៤០២០៩ |ភូមិបេង | |- |១៧០៤០២១០ |ភូមិគរ | |- |១៧០៤០២១១ |ភូមិតារៀម | |- |១៧០៤០២១២ |ភូមិភ្នៀត | |- |១៧០៤០២១៣ |ភូមិបុស្សពក | |- |១៧០៤០២១៤ |ភូមិកំពង់ស្នោកើត | |} 35q4vp76fo7fajo12t6bwlzeoc7klns 321497 321496 2025-06-04T09:18:43Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321497 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៤ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០២០១ |ភូមិកំពង់ស្នោលិច | |- |១៧០៤០២០២ |ភូមិសណ្ដាន់ | |- |១៧០៤០២០៣ |ភូមិជីក្រែង | |- |១៧០៤០២០៤ |ភូមិព្រីង | |- |១៧០៤០២០៥ |ភូមិស្រម៉ | |- |១៧០៤០២០៦ |ភូមិកំពង់ | |- |១៧០៤០២០៧ |ភូមិអន្លង់ត្នោត | |- |១៧០៤០២០៨ |ភូមិអន្លង់ចំបក់ | |- |១៧០៤០២០៩ |ភូមិបេង | |- |១៧០៤០២១០ |ភូមិគរ | |- |១៧០៤០២១១ |ភូមិតារៀម | |- |១៧០៤០២១២ |ភូមិភ្នៀត | |- |១៧០៤០២១៣ |ភូមិបុស្សពក | |- |១៧០៤០២១៤ |ភូមិកំពង់ស្នោកើត​ | |} encdx3mudijqi3s72qotuouwiroakvi 321498 321497 2025-06-04T09:25:05Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321498 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៤ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០២០១ |[[ភូមិកំពង់ស្នោលិច]] |Kampong Snao Lech |- |១៧០៤០២០២ |[[ភូមិសណ្ដាន់]] |Sandan |- |១៧០៤០២០៣ |[[ភូមិជីក្រែង]] |Chi Kraeng |- |១៧០៤០២០៤ |[[ភូមិព្រីង]] |Pring |- |១៧០៤០២០៥ |[[ភូមិស្រម៉]] |Sramar |- |១៧០៤០២០៦ |[[ភូមិកំពង់]] |Kampong |- |១៧០៤០២០៧ |[[ភូមិអន្លង់ត្នោត]] |Anlong Tnaot |- |១៧០៤០២០៨ |[[ភូមិអន្លង់ចំបក់]] |Anlong Chambak |- |១៧០៤០២០៩ |[[ភូមិបេង]] |Beng |- |១៧០៤០២១០ |[[ភូមិគរ]] |Kor |- |១៧០៤០២១១ |[[ភូមិតារៀម]] |Ta Ream |- |១៧០៤០២១២ |[[ភូមិភ្នៀត]] |Phniet |- |១៧០៤០២១៣ |[[ភូមិបុស្សពក]] |Bos Pok |- |១៧០៤០២១៤ |[[ភូមិកំពង់ស្នោកើត]]​ |Kampong Snao Kaeut |} aci41ukgax9vn9kx7snduf0xr1hxykq 0 39221 321499 224777 2025-06-04T09:27:55Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321499 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]] មាន ភូមិ ៖ {| class="wikitable" |- ! align="center" style="color:black" | លេខកូដភូមិ ! align="center" style="color:black" ! | ភូមិ !! align="center" style="color:black" | អក្សរឡាតាំង |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |} r95mjrdzxoyxwcejixbufp02p731h5h 321500 321499 2025-06-04T09:28:13Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321500 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]] មាន ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |} 6snov9j86d8cpoezk3v80820vd8a6vf 321501 321500 2025-06-04T09:56:50Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321501 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- | |[[ភូមិរកា]] | |- | |[[ភូមិសាលា]] | |- | |[[ភូមិស្លែង]] | |- | |[[ភូមិចំបក់ធំ]] | |- | |[[ភូមិច្រាំងខ្ពស់]] | |- | |[[ភូមិអន្សងពង]] | |- | |[[ភូមិត្រាចថ្មី]] | |- | |[[ភូមិប្រាសាទ]] | |- | |[[ភូមិរំលង]] | |- | |[[ភូមិកំពង់ក្ដី ០១]] | |- | |[[ភូមិកំពង់ក្ដី ០២]] | |- | |[[ភូមិពោធិ៍សេរី]] | |- | |[[ភូមិពន្លឺព្រះផុស]] | |- | |[[ភូមិសង្កែមានជ័យ]] | |- | |[[ភូមិតាពាម]] | |- | |[[ភូមិត្រពាំងជ្រៃ]] | |} l68m59pzs0per1q0f1abuaobpl0slpp 321505 321501 2025-06-04T10:15:38Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321505 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០៣០១ |[[ភូមិរកា]] |Roka |- |១៧០៤០៣០២ |[[ភូមិសាលា]] |Sala |- |១៧០៤០៣០៣ |[[ភូមិស្លែង]] |Sleang |- |១៧០៤០៣០៤ |[[ភូមិចំបក់ធំ]] |Chambak Thum |- |១៧០៤០៣០៥ |[[ភូមិច្រាំងខ្ពស់]] |Chrang Khpos |- |១៧០៤០៣០៦ |[[ភូមិអន្សងពង]] |Ansang Pong |- |១៧០៤០៣០៧ |[[ភូមិត្រាចថ្មី]] |Trach Thmei |- |១៧០៤០៣០៨ |[[ភូមិប្រាសាទ]] |Prasat |- |១៧០៤០៣០៩ |[[ភូមិរំលង]] |Rumloung |- |១៧០៤០៣១០ |[[ភូមិកំពង់ក្ដី ០១]] |Kampong Kdei Mouy |- |១៧០៤០៣១១ |[[ភូមិកំពង់ក្ដី ០២]] |Kampong Kdei Pir |- |១៧០៤០៣១២ |[[ភូមិពោធិ៍សេរី]] |Pou Serei |- |១៧០៤០៣១៣ |[[ភូមិពន្លឺព្រះផុស]] |Ponlueu Preah Phos |- |១៧០៤០៣១៤ |[[ភូមិសង្កែមានជ័យ]] |Sangkae Mean Chey |- |១៧០៤០៣១៥ |[[ភូមិតាពាម]] |Ta Piem |- |១៧០៤០៣១៦ |[[ភូមិត្រពាំងជ្រៃ]] |Trapeang Chrey |} t92zrh0qp0q7oa2nux28jg4wvmv29th 321506 321505 2025-06-04T10:16:15Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321506 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៦ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០៣០១ |[[ភូមិរកា]] |Roka |- |១៧០៤០៣០២ |[[ភូមិសាលា]] |Sala |- |១៧០៤០៣០៣ |[[ភូមិស្លែង]] |Sleang |- |១៧០៤០៣០៤ |[[ភូមិចំបក់ធំ]] |Chambak Thum |- |១៧០៤០៣០៥ |[[ភូមិច្រាំងខ្ពស់]] |Chrang Khpos |- |១៧០៤០៣០៦ |[[ភូមិអន្សងពង]] |Ansang Pong |- |១៧០៤០៣០៧ |[[ភូមិត្រាចថ្មី]] |Trach Thmei |- |១៧០៤០៣០៨ |[[ភូមិប្រាសាទ]] |Prasat |- |១៧០៤០៣០៩ |[[ភូមិរំលង]] |Rumloung |- |១៧០៤០៣១០ |[[ភូមិកំពង់ក្ដី ០១]] |Kampong Kdei Mouy |- |១៧០៤០៣១១ |[[ភូមិកំពង់ក្ដី ០២]] |Kampong Kdei Pir |- |១៧០៤០៣១២ |[[ភូមិពោធិ៍សេរី]] |Pou Serei |- |១៧០៤០៣១៣ |[[ភូមិពន្លឺព្រះផុស]] |Ponlueu Preah Phos |- |១៧០៤០៣១៤ |[[ភូមិសង្កែមានជ័យ]] |Sangkae Mean Chey |- |១៧០៤០៣១៥ |[[ភូមិតាពាម]] |Ta Piem |- |១៧០៤០៣១៦ |[[ភូមិត្រពាំងជ្រៃ]] |Trapeang Chrey |} cznkrtr3t0a2wrvz31imbzb9jil6x5k 0 39222 321507 299120 2025-06-04T10:18:45Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321507 wikitext text/x-wiki {{pagename}} ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |17040502 |ភូមិក្របីរៀល |Krabei Riel |- |17040503 |ភូមិប៉ាតត |Patat |- |17040504 |ភូមិកកោះ |Kakaoh |- |17040505 |ភូមិអន្លង់វិល |Anlong Vil |- |17040506 |ភូមិកំពង់ម្កាក់ |Kampong Mkak |- |17040507 |ភូមិត្រពាំងត្រាវ |Trapeang Trav |- |17040508 |ភូមិដូនរាជ្យ |Doun Reach |- |17040509 |ភូមិតាទរ |Ta Tor |- |17040510 |ភូមិថ្នល់តាសិត |Thnal Ta Set |- |17040511 |ភូមិដូនសុខ |Doun Sokh |- |17040512 |ភូមិគីឡូតាឈឹម |Kilou Ta Chhuem |- |17040513 |ភូមិបេង |Beng |- |17040514 |ភូមិបាក់អង្រុត |Bak Angrut |- |17040515 |ភូមិបុស្សគរ |Bos Kor |- |17040516 |ភូមិគោករមាស |Kouk Romeas |- |17040517 |ភូមិបឹងធំ |Boeng Thum |- |17040518 |ភូមិទ័ពសៀម |Toap Siem |} 9hx721lre0wjxmwmtmd7yavoh89pksx 321508 321507 2025-06-04T10:38:18Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321508 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង ]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន ១៨ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខកូដភូមិ ! ភូមិ ! អក្សរឡាតាំង |- |១៧០៤០៥០១ |[[ភូមិថ្មី]] |Thmei |- |១៧០៤០៥០២ |[[ភូមិក្របីរៀល]] |Krabei Riel |- |១៧០៤០៥០៣ |[[ភូមិប៉ាតត]] |Patat |- |១៧០៤០៥០៤ |[[ភូមិកកោះ]] |Kakaoh |- |១៧០៤០៥០៥ |[[ភូមិអន្លង់វិល]] |Anlong Vil |- |១៧០៤០៥០៦ |[[ភូមិកំពង់ម្កាក់]] |Kampong Mkak |- |១៧០៤០៥០៧ |[[ភូមិត្រពាំងត្រាវ]] |Trapeang Trav |- |១៧០៤០៥០៨ |[[ភូមិដូនរាជ្យ]] |Doun Reach |- |១៧០៤០៥០៩ |[[ភូមិតាទរ]] |Ta Tor |- |១៧០៤០៥១០ |[[ភូមិថ្នល់តាសិត]] |Thnal Ta Set |- |១៧០៤០៥១១ |[[ភូមិដូនសុខ]] |Doun Sokh |- |១៧០៤០៥១២ |[[ភូមិគីឡូតាឈឹម]] |KilouTa Chhuem |- |១៧០៤០៥១៣ |[[ភូមិបេង]] |Beng |- |១៧០៤០៥១៤ |[[ភូមិបាក់អង្រុត]] |Bak Angrut |- |១៧០៤០៥១៥ |[[ភូមិបុស្សគរ]] |Bos Kor |- |១៧០៤០៥១៦ |[[ភូមិគោករមាស]] |Kouk Romeas |- |១៧០៤០៥១៧ |[[ភូមិបឹងធំ]] |Boeng Thum |- |១៧០៤០៥១៨ |[[ភូមិទ័ពសៀម]] |Toap Siem |} kyent0420faq6qdzkluwaun66cavu2v 0 39223 321510 224779 2025-06-04T10:44:13Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321510 wikitext text/x-wiki '''{{pagename}}''' ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]]មាន {| class="wikitable" |- ! align="center" style="color:black"| លេខកូដភូមិ !! align="center" style="color:black" | ឈ្មោះភូមិជាអក្សរខ្មែរ !!align="center" style="color:black" | ឈ្មោះភូមិជាអក្សរឡាតាំង |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |- | | | |} 9y0t672nmrcm7w3ugyekyau3glbkcwh 0 39757 321502 321252 2025-06-04T09:59:35Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321502 wikitext text/x-wiki សំដៅដល់ ៖ *[[ភូមិរកា(ឃុំរកា)|ភូមិរកា]] [[ឃុំរកា(ស្រុកពារាំង)|ឃុំរកា]] [[ស្រុកពារាំង]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] *[[ភូមិរកា(សង្កាត់ស្រយ៉ូវ)|ភូមិរកា]] [[សង្កាត់ស្រយ៉ូវ]] [[ក្រុងស្ទឹងសែន]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិរកា(ឃុំកំពង់ចិនជើង)|ភូមិរកា]] [[ឃុំកំពង់ចិនជើង]] [[ស្រុកស្ទោង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិរកា(ឃុំអង្គតាសូ)|ភូមិរកា]] [[ឃុំអង្គតាសូ]] [[ស្រុកស្វាយជ្រំ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង]] *[[ភូមិរកា(ឃុំគោកដូង)|ភូមិរកា]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាម]] *[[ភូមិរកា(សង្កាត់ក្របីរៀល)|ភូមិរកា]] [[សង្កាត់ក្របីរៀល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]] *[[ភូមិរកា(ឃុំជីក្រែង)|ភូមិរកា]] [[ឃុំជីក្រែង]] [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] 1phzfxrz2s35i8n1qix17qar48til21 321503 321502 2025-06-04T10:00:33Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321503 wikitext text/x-wiki សំដៅដល់ ៖ *[[ភូមិរកា(ឃុំរកា)|ភូមិរកា]] [[ឃុំរកា(ស្រុកពារាំង)|ឃុំរកា]] [[ស្រុកពារាំង]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] *[[ភូមិរកា(សង្កាត់ស្រយ៉ូវ)|ភូមិរកា]] [[សង្កាត់ស្រយ៉ូវ]] [[ក្រុងស្ទឹងសែន]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិរកា(ឃុំកំពង់ចិនជើង)|ភូមិរកា]] [[ឃុំកំពង់ចិនជើង]] [[ស្រុកស្ទោង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]] *[[ភូមិរកា(ឃុំអង្គតាសូ)|ភូមិរកា]] [[ឃុំអង្គតាសូ]] [[ស្រុកស្វាយជ្រំ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង]] *[[ភូមិរកា(ឃុំគោកដូង)|ភូមិរកា]] [[ឃុំគោកដូង]] [[ស្រុកអង្គរជុំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាម]] *[[ភូមិរកា(សង្កាត់ក្របីរៀល)|ភូមិរកា]] [[សង្កាត់ក្របីរៀល]] [[ក្រុងសៀមរាប]] [[ខេត្តសៀមរាប]] *[[ភូមិរកា(ឃុំកំពង់ក្ដី)|ភូមិរកា]] [[ឃុំកំពង់ក្តី]] [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] j4ohq6yz7hi01t6z2uiqb7p0q0569z3 0 39828 321504 321367 2025-06-04T10:02:49Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321504 wikitext text/x-wiki សំដៅទៅដល់ ៖ *[[ភូមិប្រាសាទ(ឃុំចក)|ភូមិប្រាសាទ]] [[ឃុំចក]] [[ស្រុកអូររាំងឪ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]] *[[ភូមិប្រាសាទ(សង្កាត់បុស្បូវ)|ភូមិប្រាសាទ]] [[សង្កាត់បុស្បូវ]] [[ក្រុងសំរោង]] [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] *[[ភូមិប្រាសាទ(ឃុំជ្រៃឃ្មុំ)|ភូមិប្រាសាទ]] [[ឃុំជ្រៃឃ្មុំ]] [[ស្រុកស៊ីធរកណ្ដាល]] [[ខេត្តព្រៃវែង]] *[[ភូមិប្រាសាទ(ឃុំរមេញ)|ភូមិប្រាសាទ]] [[ឃុំរមេញ]] [[ស្រុកកោះអណ្ដែត]] [[ខេត្តតាកែវ]] *[[ភូមប្រាសាទ(ឃុំសំរោង)|ភូមិប្រាសាទ]] [[ឃុំសំរោង(ស្រុកកំពង់ធំ)|ឃុំសំរោង]] [[ស្រុក​កំពង់ធំ(ខេត្តព្រះត្រពាំង)|ស្រុកកំពង់ធំ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង]] *[[ភូមិប្រាសាទ(ឃុំជប់តាត្រាវ)|ភូមិប្រាសាទ]] [[ឃុំជប់តាត្រាវ]] [[ស្រុកអង្គរធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប]] *[[ភូមិប្រាសាទ(ឃុំកំពង់ក្ដី)|ភូមិប្រាសាទ]] [[ឃុំកំពង់ក្តី]] [[ស្រុកជីក្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] figoralolj1fofu6xjsa3ss2wlscm9s 0 43145 321446 315064 2025-06-03T15:23:11Z RandomPoopedBoi 27248 មិន​ធ្វើ​វិញ​នូវ​កំណែ​ប្រែ [[Special:Diff/315064|315064]] ដោយ​ [[Special:Contributions/117.20.116.152|117.20.116.152]] ([[User talk:117.20.116.152|ការពិភាក្សា​]]) 321446 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម | common_name = អអអ | native_name = {{nobold|الإمارات العربية المتحدة ([[ភាសាអារ៉ាប់]])}} | image_flag = Flag of the United Arab Emirates.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Emblem of the United Arab Emirates.svg | symbol_width = 65px | symbol_type = [[វរលញ្ឆករអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|វរលញ្ឆករ]] | national_motto = الله الوطن الرئيس<br/>ព្រះ ជាតិ ប្រធានរដ្ឋ | national_anthem = "[[អៃស្ស៊ី ប៊ីលាឌី|عيشي بلادي]]"<br/>{{lower|0.1em|"ប្រទេសយើងបន្តនៅគង់វង្ស"}}<br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center| }}</div> | image_map = United Arab Emirates on the globe (United Arab Emirates centered).svg | image_map2 = {{maplink |frame=yes | frame-width=275 |frame-height=275 |frame-align=center | text= '''អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម''' | type=line|id=Q878|stroke-width=1|stroke-colour=#0000ff|title=UAE }} | image_map_caption = ទីតាំងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម (ក្រហម) នៅលើភូគោល | capital_type = រាជធានី | capital = [[អាប៊ូដាប៊ី]] | coordinates = {{Coord|24|28|N|54|22|E|type:city}} | largest_city = [[ឌូបៃ]]<br />{{coord|25|15|N|55|18|E|display=inline}} | official_languages = [[ភាសាអារ៉ាប់]]<ref>{{cite web |title=Fact sheet |url=https://u.ae/en/about-the-uae/fact-sheet |website=United Arab Emirates |publisher=U.ae |access-date=31 August 2020}}</ref> | recognised_languages = [[ភាសាអង់គ្លេស]]<ref>{{cite web|url=https://www.stalawfirm.com/en/news/view/english-translation-abu-dhabi-courts.html |title=A mandatory requirement for an English translation under Abu Dhabi Courts |publisher=STA Law Firm |date= |accessdate=2022-02-26}}</ref> | ethnic_groups = {{tree list}} * ៥៩.៤% [[ក្រុមជនជាតិអាស៊ីខាងត្បូង|អាស៊ីខាងត្បូង]] ** ៣៨.២% [[ប្រជាជនឥណ្ឌានៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឥណ្ឌា]] ** ៩.៥% [[ប្រជាជនបង់ក្លាដែសនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|បង់ក្លាដែស]] ** ៩.៤% [[ប្រជាជនប៉ាគីស្ថាននៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ប៉ាគីស្ថាន]] ** ២.៣% [[ក្រុមជនជាតិអាស៊ីខាងត្បូង|ជនជាតិផ្សេងទៀត]] * ១១.៦% [[អេមីរ៉ាត (ជនជាតិ)|អារ៉ាប់អេមីរ៉ាត]] * ១០.២% [[ជនបរទេសនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម#អេហ្ស៊ីប|អេហ្ស៊ីប]] * ៦.១% [[ប្រជាជនហ្វីលីពីននៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ហ្វីលីពីន]] * ១២.៨% [[ជនបរទេសនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ជនជាតិផ្សេងៗទៀត]] | ethnic_groups_year = ២០១៥ | ethnic_groups_ref = <ref>{{cite web |title=United Arab Emirates |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-arab-emirates/ |website=cia.gov |access-date=19 February 2023}}</ref> | religion = {{unbulleted list |៧៦.០% [[ឥស្លាមសាសនានៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឥស្លាមសាសនា]] ([[សាសនារដ្ឋ|ផ្លូវការ]]) |៩.០% [[គ្រិស្តសាសនានៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|គ្រិស្តសាសនា]] |៨.០% [[ហិណ្ឌូសាសនានៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ហិណ្ឌូសាសនា]] |១.៨% [[ព្រះពុទ្ធសាសនានៅមជ្ឈិមបូព៌ា|ព្រះពុទ្ធសាសនា]] |៥.០% [[សេរីភាពសាសនានៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|សាសនាផ្សេងៗទៀត]] }} | religion_year = ២០២២ | religion_ref = | government_type = [[រាជាធិបតេយ្យ]][[រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង|ជ្រើសតាំង]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|អាស្រ័យពាក់កណ្ដាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]][[រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ|សហព័ន្ធនិយម]][[ប្រព័ន្ធសភា|សភា]]<ref>{{cite book|last=Stewart|first=Dona J.|title=The Middle East Today: Political, Geographical and Cultural Perspectives|publisher=Routledge|date=2013|location=London and New York|isbn=978-0415782432|page=155}}</ref><ref>{{cite book|last=Day|first=Alan John|title=Political Parties of The World|publisher=Stockton|date=1996|isbn=1561591440|page=599}}</ref><ref>{{cite web|url=https://elaws.moj.gov.ae/MainArabicTranslation.aspx?val=UAE-MOJ_LC-En/00_CONSTITUTION/UAE-LC-En_1971-07-18_00000_Dos.html&np=&lmp=undefined|title=United Arab Emirates Constitution|work= UAE Ministry of Justice|access-date=10 October 2018}}</ref> | leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ប្រធានាធិបតី]] | leader_name1 = [[មូហាម៉ាត់ ប៊ីន ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន]] | leader_title2 = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] | leader_name2 = [[មូហាម៉ាត់ ប៊ីន រ៉ាស្ស៊ីដ អាល់ ម៉ាក់ទុម]] | leader_title3 = [[អនុប្រធានាធិបតីនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|អនុប្រធានាធិបតី]] | leader_name3 = មូហាម៉ាត់ ប៊ីន រ៉ាស្ស៊ីដ អាល់ ម៉ាក់ទុម និង[[ម៉ាន់សួរ ប៊ីប ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន]] | leader_title4 = [[រជ្ជទាយាទ]] | leader_name4 = [[ខាលីដ ប៊ីន ម៉ូហាម៉ាត់ អាល់ ណាយ៉ាន|ខាលីដ ប៊ីន មូហាម៉ាត់ ប៊ីន ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន]] | legislature = [[ក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធកំពូល]]<br/>[[ក្រុមប្រឹក្សាជាតិសហព័ន្ធ]] | upper_house = | lower_house = | sovereignty_type =[[ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|និម្មិតកម្ម]] | sovereignty_note = | established_event2 = [[រ៉ាសអាល់កីយម៉ា (អេមីរ៉ាត)|រ៉ាសអាល់កីយម៉ា]] | established_date2 = ១៧០៨ | established_event3 = [[ស្សារចា (អេមីរ៉ាត)|ស្សារចា]] | established_date3 = ១៧២៧ | established_event4 = [[អាប៊ូដាប៊ី (អេមីរ៉ាត)|អាប៊ូដាប៊ី]] | established_date4 = ១៧៦១ | established_event5 = [[អ៊ុមអាល់កៃវែន (អេមីរ៉ាត)|អ៊ុមអាល់កៃវែន]] | established_date5 = ១៧៦៨ | established_event6 = [[ឌូបៃ (អេមីរ៉ាត)|ឌូបៃ]] | established_date6 = ១៨៣៣ | established_event7 = [[ទិវាជាតិ (អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម)|ទទួលឯករាជ្យ]]ពីចក្រភពអង់គ្លេស | established_date7 = ២ ធ្នូ ១៩៧១ | established_event8 = [[សេចក្តីសម្រេចក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិលេខ ៣០៤|ទទួលជាសមាជិក]]នៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] | established_date8 = ៩ ធ្នូ ១៩៧១ | area_size = 1 E7 | area_km2 = ៨៣,៦០០ | area_rank = ទី១១៤ | area_footnote = | percent_water = គ្មានទិន្នន័យ | population_estimate = ៩,២៨២,៤១០<ref name="u.ae">{{cite web|url=https://u.ae/en/about-the-uae/fact-sheet/|title=United Arab Emirates Population (2020) |website=u.ae}}</ref> | population_estimate_year = ២០២០ | population_estimate_rank = ទី៩២ | population_census = ៤,១០៦,៤២៧ | population_census_year = ២០០៥ | population_census_rank = | population_density_km2 = ១២១ | population_density_rank = ទី១១០ | GDP_PPP = {{increase}} ៧៧៩.២៣៤ ពាន់លានដុល្លារ<ref name=imf2>{{cite web |url= https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/April/weo-report |title=United Arab Emirates |publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]]}}</ref> | GDP_PPP_year = ២០២០ | GDP_PPP_rank = ទី៣៤ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៧៨,២៥៥ ដុល្លារ<ref name=imf2/> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៦ | GDP_nominal = {{increase}} ៥០១.៣៥៤ ពាន់លានដុល្លារ<ref name=imf2/> | GDP_nominal_year = ២០២២ | GDP_nominal_rank = ទី៣២ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ៥០,៣៤៩ ដុល្លារ<ref name=imf2/> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី២១ | Gini = ២៦.០ | Gini_year = ២០១៨ | Gini_change = | Gini_ref = <ref>{{cite web|title=GINI index (World Bank estimate) – United Arab Emirates|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=AE|website=data.worldbank.org |publisher=ធនាគារពិភពលោក|access-date=30 March 2020}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ០.៩១១ | HDI_year = ២០២១ | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2021-22.pdf|title=Human Development Report 2021–22|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]|date=15 December 2020|access-date=15 December 2021}}</ref> | HDI_rank = ទី២៦ | currency = [[ឌៀរហាំអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឌៀរហាំ អអអ]] | currency_code = AED | time_zone = [[ម៉ោងនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|GST]] | utc_offset = +០៤:០០ | utc_offset_DST = | DST_note = | time_zone_DST = | date_format = ថ្ងៃ/ខែ/ឆ្នាំ – dd/mm/yyyy | drives_on = ស្ដាំ | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|+៩៧១]] | iso3166code = AE | cctld = [[.ae]]<br/>[[emarat|امارات.]] | today = }} '''អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម''' ([[ភាសាអារ៉ាប់]]៖ الإمارات العربية المتحدة) ឬអាចហៅសាមញ្ញថា '''អេមីរ៉ាត''' ([[ភាសាអារ៉ាប់]]៖ الإمارات) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់[[អាស៊ីខាងលិច]] ([[មជ្ឈិមបូព៌ា]])។ ប្រទេសមួយនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅចុងភាគខាងកើតនៃ[[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]] និងមានព្រំប្រទល់ជាប់ជាមួយប្រទេស[[អូម៉ង់]] និង[[អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] ខណៈពេលដែលមានព្រំដែនសមុទ្រជាប់[[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]]រួមជាមួយប្រទេស[[កាតា]] និង[[អ៊ីរ៉ង់]]។ ទីក្រុង[[អាប៊ូដាប៊ី]]គឺជារាជធានីនៃប្រទេស ខណៈ[[ឌូបៃ]]ជាទីក្រុងដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិដ៏ធំមួយ។ អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមគឺជារដ្ឋប្រកាន់នូវរបប[[រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង]] និងបានកើតចេញពី[[រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ|ដែនដីសហព័ន្ធ]]ចំនួន [[អេមីរ៉ាតនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|៧ អេមីរ៉ាត]] រួមមាន៖ [[អាប៊ូដាប៊ី (អេមីរ៉ាត)|អាប៊ូដាប៊ី]] (រាជធានី) [[អាជម៉ាន (អេមីរ៉ាត)|អាជម៉ាន]] [[ឌូបៃ (អេមីរ៉ាត)|ឌូបៃ]] [[ហ្វូជ័យរ៉ា (អេមីរ៉ាត)|ហ្វូជ័យរ៉ា]] [[រ៉ាសអាល់កីយម៉ា (អេមីរ៉ាត)|រ៉ាសអាល់កីយម៉ា]] [[ស្សារចា (អេមីរ៉ាត)|ស្សារចា]] និង[[អ៊ុមអាល់កៃវែន (អេមីរ៉ាត)|អ៊ុមអាល់កៃវែន]]។<ref>{{cite web|url=http://people.exeter.ac.uk/nsaa201/UAE%20Federal%20Boundaries.pdf|title=The Federal Boundaries of the United Arab Emirates}}</ref> អេមីរ៉ាតនីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំម្នាក់ ដែលបញ្ចូលគ្នាបង្កើតបានជា[[ក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធកំពូល]]។ សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធកំពូលត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើស[[ប្រធានាធិបតីនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ប្រធានាធិបតី]]ម្នាក់ (គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ តំណែងនេះត្រូវបានកាន់ដោយព្រះអង្គម្ចាស់[[មូហាម៉ាត់ ប៊ីន ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន]])<ref>{{Cite web |title=His Highness Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan (MBZ) |url=https://www.cpc.gov.ae/en-us/thecrownprince/pages/default.aspx |access-date= |website= |archivedate=2023-02-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230218101540/https://www.cpc.gov.ae/en-us/thecrownprince/pages/default.aspx |url-status=dead }}</ref> និង[[នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|អនុប្រធានាធិបតី]]ម្នាក់ (ព្រះអង្គម្ចាស់[[មូហាម៉ាត់ ប៊ីន រ៉ាស្ស៊ីដ អាល់ ម៉ាក់ទុម]]) ពីក្នុងចំណោមសមាជិកពួកគេ។ ជាក់ស្ដែង មេដឹកនាំ[[អាប៊ូដាប៊ី]]ត្រូវកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី ខណៈដែលមេដឹកនាំ[[ឌូបៃ]]ជាអនុប្រធានាធិបតី និងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីផងដែរ។<ref name=":1">{{cite web |title=United Arab Emirates's Constitution of 1971 with Amendments through 2004 |url=https://www.constituteproject.org/constitution/United_Arab_Emirates_2004.pdf |website=ConstituteProject.org |access-date=10 May 2023}}</ref> កាលឆ្នាំ២០១៣ ប្រទេសនេះមានប្រជាជនចំនួន ៩.២ លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ១.៤ លាននាក់ជាប់[[ច្បាប់សញ្ជាតិអេមីរ៉ាត|សញ្ជាតិអេមីរ៉ាត]] និង ៧.៨ លាននាក់ផ្សេងទៀតជាជនបរទេស។<ref name="natur">Habboush, Mahmoud. (10 October 2013) [http://uk.reuters.com/article/uk-emirates-citizenship-feature-idUKBRE99904J20131010 Call to naturalise some expats stirs anxiety in the UAE] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140714171325/http://uk.reuters.com/article/2013/10/10/uk-emirates-citizenship-feature-idUKBRE99904J20131010 |date=2014-07-14 }}. Uk.reuters.com. Retrieved 10 October 2015</ref><ref>{{cite web|url=http://www.migrationpolicy.org/article/labor-migration-united-arab-emirates-challenges-and-responses|title=Labor Migration in the United Arab Emirates: Challenges and Responses|publisher=migrationpolicy.org|access-date=10 May 2023|date=18 September 2013}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-14703998|title=United Arab Emirates country profile|date=28 September 2016|work=BBC News|access-date=10 May 2023}}</ref> រហូតមកដល់ឆ្នា២០២០ អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមមានចំនួនប្រជាជនប្រមាណ ៩.៩ លាននាក់។<ref name="worldometers.info">{{cite web|url=http://www.worldometers.info/world-population/united-arab-emirates-population/|title=United Arab Emirates Population (2022) |website=www.worldometers.info}}</ref> ទឹកដី​អេមីរ៉ាត​អារ៉ាប់​រួម​សព្វថ្ងៃមាន​វត្តមានមនុស្ស​រស់នៅ​អស់​រយៈពេល​ជាង ១២៥,០០០ ឆ្នាំ​មក​ហើយ។ វាជាចំណុចកណ្ដាលនៃផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរវាងអរិយធម៌ជាច្រើនរួមមាន [[មេសូប៉ូតាមី]] [[អ៊ីរ៉ង់|ពែរ្ស]] និង[[ឥណ្ឌា]]ជាដើម។<ref name="auto">{{cite web|last=thedigitalphilatelist|date=8 January 2021|title=United Arab Emirates|url=https://thedigitalphilatelist.com/united-arab-emirates/|access-date=10 May 2023|website=The Digital Philatelist}}</ref> [[ឥស្លាមសាសនា|ឥស្លាម]]គឺជាសាសនាផ្លូវការ ហើយ[[ភាសាអារ៉ាប់]]គឺជាភាសាផ្លូវការរបស់ប្រទេសនេះ។ អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមមានបរិមាណប្រេងធំបំផុតទីប្រាំមួយ និងឧស្ម័នធម្មជាតិច្រើនបំផុតទីប្រាំពីរនៅលើពិភពលោក។<ref name="EIA">{{cite web |url=https://www.eia.gov/beta/international/data/browser/#/?pa=00000000000000000000000000000000002&c=vvvvuvo&ct=0&tl_id=5-A&vs=INTL.57-1-AFG-TBPD.A&vo=0&v=H&start=2014&end=2016 |title=Production of Crude Oil including Lease Condensate 2016|publisher=U.S. Energy Information Administration|format=CVS download |access-date=11 May 2023}}</ref><ref>U.S. Energy Information Administration, [http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/IEDIndex3.cfm?tid=5&pid=57&aid=6 International Energy Statistics], accessed 17 January 2019.</ref> ព្រះអង្គ[[ហ្សាយ៉េដ ប៊ីន ស៊ុលតង់ អាល់ ណាយ៉ាន]] ដែលជាប្រធានាធិបតីទីមួយរបស់ប្រទេសបានដឹកនាំនិងទទួលរ៉ាប់រងលើដំណើរអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រជាជាតិមួយនេះ ដោយបានវិនិយោគនូវចំណូលបានពីរ៉ែប្រេងកាតទៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល អប់រំ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។<ref name="bbc.co.uk">{{cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-14703998|title=United Arab Emirates profile|work=BBC News|date=14 November 2012}}</ref> អេមីរ៉ាត់អារ៉ាប់រួមមានសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះជាងគេបើប្រៀបធៀបទៅចំណោមសមាជិកនៃ[[ក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការឈូងសមុទ្រ]]។<ref>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/datamapper/index.php|title=IMF Data Mapper|publisher=Imf.org|access-date=11 May 2023}}</ref> នៅសតវត្សរ៍ទី២១ ប្រទេសនេះលែងសូវពឹងផ្អែកលើប្រេង និងឧស្ម័នទៀតហើយ ខណៈដែលខ្លួនកំពុងផ្តោតបន្ថែមលើការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ និងអាជីវកម្មផ្សេងៗ។ រាជរដ្ឋាភិបាលមិនមានយកពន្ធលើប្រាក់ចំណូលទេ ទោះបីជាមានវត្តមានពន្ធសាជីវកម្មក៏ដោយ ហើយ[[ពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម]] ៥% ត្រូវបានណែនាំនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨។<ref>{{Cite news|url=https://gulfnews.com/business/economy/vat/new-era-in-uae-as-vat-takes-effect-1.2149627|title=New era in UAE as VAT takes effect|first=Babu Das |last=Augustine|date=1 January 2018|work=GulfNews|access-date=11 May 2023}}</ref> ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សដូចជា [[អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ]] [[វិមានសេរីភាព]] និង[[អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស]]បានមើលឃើញថា អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមមានកម្រិតសិទ្ធិមនុស្សទាប ដោយបានលើកឡើងនូវករណីបំពានសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនដូចជា ចាប់បុគ្គលដែលហ៊ានរិះគុនរដ្ឋាភិបាលដាក់ពន្ធនាគារ ឬធ្វើទារុណកម្ម ក្រុមគ្រួសារត្រូវបានយាយីដោយបរិធានសន្តិសុខរដ្ឋ និងករណីបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ។<ref>{{cite web |title=United Arab Emirates Archives |url=https://www.amnesty.org/en/location/middle-east-and-north-africa/united-arab-emirates/report-united-arab-emirates/ |website=Amnesty International |access-date=11 May 2023 }}</ref><ref name="usdep" /> សិទ្ធិបុគ្គលដូចជា សេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំ សមាគម សារព័ត៌មាន ការបញ្ចេញមតិ និងសាសនា ក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធររដ្ឋគាបសង្កត់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។<ref>{{cite web |title=Report on the situation of journalists in the UAE Input for the Secretary General Report on the safety of journalists and the issue of impunity |url=https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/Issues/Journalists/GA72/InternationalCentreJusticeHumanRights.pdf |website=ohchr.org |publisher=Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights |access-date=12 May 2022 }}</ref> អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជា[[មហាអំណាចកណ្តាល]]។ បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសនេះមានឈ្មោះជាសមាជិកនៃ[[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[សម្ព័ន្ធអារ៉ាប់]] [[អង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[អង្គការប្រទេសនាំចេញប្រេងកាត]] [[ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ]] និង[[ក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការឈូងសមុទ្រ]] (GCC)។ល។ == ប្រវត្តិសាស្ត្រ == {{Main|ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} {{ផ្នែកទទេ}} == ភូមិសាស្ត្រ == {{Main|ភូមិសាស្ត្រនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} {{ផ្នែកទទេ}} ==ឯកសារយោង== {{reflist}} {{Stub}} {{ទំព័រគំរូ:ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជាធិបតេយ្យសហព័ន្ធ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការប្រទេសនាំចេញប្រេងកាត]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃសម្ព័ន្ធអារ៉ាប់]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការឈូងសមុទ្រ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសមជ្ឈិមបូព៌ា]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសដើមបូព៌ា]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសអាស៊ីខាងលិច]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ពិភពអារ៉ាប់]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាស៊ី]] ldnja49lt29zxh0plerg5sq7oxynxfq 0 49336 321460 297866 2025-06-04T02:51:00Z 117.20.115.3 321460 wikitext text/x-wiki . == ព្រំដែន == ប្រទេស ជប៉ុន ជា ប្រទេស កោះ មួយ ហើយ ដូច នេះ វា មិន ជាប់ ព្រំ ដែន ប្រទេស ផ្សេង ទៀត ទេ ។ ក្នុង ចំណោម ប្រទេស ដែល នៅ ជាប់ នឹង ប្រទេស ជប៉ុន គឺ ប្រទេស រុស្ស៊ី ដែល កោះ Sakhalin ស្ថិត នៅ ចម្ងាយ ប្រហែល ៤០ គ.ម ប្រទេស កូរ៉េ ខាង ត្បូង ដែល មាន ចម្ងាយ ប្រហែល ៥០ គ.ម ពី កោះ Tsushima និង សាធារណរដ្ឋ ចិន ដែល មាន ចម្ងាយ ប្រហែល ១១០ គីឡូម៉ែត្រ ពី ចំណុច ភាគ ខាង លិច បំផុត របស់ ជប៉ុន – កោះ Yunagoni។ កោះ ជប៉ុន ទោះ បី ជា មាន ផ្នែក ធំ ៗ នៅ ក្នុង មហា សមុទ្រ ប៉ាស៊ីហ្វិក ក៏ ដោយ ។ ឧទាហរណ៍មួយនៃកោះ Bonin ដែលមានប្រវែងប្រហែល ១.០០០ គីឡូម៉ែត្រពីទីក្រុងតូក្យូ រដ្ឋធានី និង Minamitorishima Atoll ដែលនៅចំងាយ ១,៣០០ គ.មទៀត។ {| class="wikitable" ! ! ឈ្មោះ ! កូអរដោនេ ! ទីតាំងទូទៅ ! សុន្ទរកថា |- | rowspan="2" | ខាងជើង | បេតានជីម៉ា | {{Coord|45|31|35|N|141|55|09|E|type:isle}} | កោះនៅ [[ច្រកឡាប៉េរូស|ច្រកសមុទ្រ La Feroz]] | rowspan="2" | ជប៉ុន​ទាមទារ​អធិបតេយ្យភាព​លើ ​ប្រជុំកោះ Kuril ភាគខាងត្បូង ​ដែល​គ្រប់គ្រង​ដោយ​រុស្ស៊ី ហើយ​យោងតាម​ការអះអាង​នេះ Cape Kuritsky គឺជា​ចំណុច​ខាងជើង​បំផុត​។ |- | ស្លាបព្រា Kuritsky<br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> (ស្លាបព្រា kamoiwaka) | {{Coord|45|33|28|N|148|45|14|E|type:isle}} | Cape នៅលើកោះ Iterup |- | ខាងត្បូង | អូគីណូតូរីស៊ីម៉ា | {{Coord|20|25|N|136|05|E|type:isle}} | អាតូលនៅ [[សមុទ្រហ្វីលីពីន]] នៅលើ Ridge Paleo-Kyushu | |- | ខាងកើត | មីណាមីតូរីស៊ីម៉ា | {{Coord|24|17|12|N|153|58|50|E|type:isle}} | អាតូលដាច់ស្រយាលមួយនៅមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ប្រហែល 1,300 គីឡូម៉ែត្រភាគខាងកើតនៃ កោះ Bonin | |- | ខាងលិច | មួយស្លាបព្រានៃ irizaki | {{Coord|24|26|58|N|122|56|01|E|type:isle}} | Cape នៅលើកោះ Unagoni | |} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសជប៉ុន]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ភូមិវិទ្យាតាមប្រទេស]] smdoml90saf07f0x27rh70taxs4iiyh 0 52365 321459 321232 2025-06-04T02:19:43Z 200.24.154.82 321459 wikitext text/x-wiki '''ភូមិអ្នកតាទ្វារ''' ភូមិអ្នកតាទ្វារ ស្ថិតនៅក្នុង[[ឃុំព្រះធាតុ]] [[ស្រុកអូររាំងឪ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]។ ភូមិនេះជាភូមិបុរាណមួយដែលមានអាយុកាលរាប់រយឆ្នាំមកហើយ ដោយឡែកឈ្មោះអ្នកតាទ្វារ គឺមកពីមានអ្នកតាមួយអង្គមានខ្ទមនៅនឹងមាត់ផ្លូវចូលភូមិនៅទិសខាងកើត ទើបភូមិដាក់ថា''អ្នកតាទ្វារ ។''<ref>ព័ត៌មានក្រៅផ្លូវការ</ref> ភូមិនេះមាន២។ ភូមិទី១ស្ថិតនៅទិសខាងលិច ជាតំបន់ទំនាប ហ៊ុំព័ទ្ធដោយវាលស្រែ ស្ទឹង។ នេះនៅភូមិនេះពិបាកនឹងដាំដំណាំហូបផ្លែណាស់។ ឆ្នាំណាដែលទឹកទន្លេមេគង្គឡើងខ្លាំង ទឹកអាចឡើងដល់ខាងក្រោយភូមិតាមរយៈទន្លេស្ងួត។ អ្នកនៅភូមិទី២ហៅភូមិនេះថា ភូមិក្រោម ឬអ្នកតាទ្វារក្រោម។ ភូមិទី២ ស្ថិតនៅខាងកើតភូមិចាស់ ដោយឆ្លងកាត់វាលស្រែ និងដីចម្ការចម្ងាយប្រហែលជិត២គីឡូម៉ែត្រ។ ភូមិនេះតាំងនៅលើភូមិសាស្ត្រដីទួល ប្រភេទដីក្រហម ដែលអំណោយផលក្នុងការដាំដំណាំហូបផ្លែ។ ភូមិនេះកើតចេញពីអ្នកភូមិចាស់នាំគ្នាផ្លាស់មកតាំងទីលំនៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១៩៩០ ដែលកាលនោះហ៊ុំព័ទ្ធដោយដើមឈើព្រៃ។ ភូមិថ្មីនេះកាលបង្កើតដំបូងមានតែប្រមាណជាង៣០គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ។ ភូមិថ្មីនេះកាលដើមឡើយដាក់ឈ្មោះថា ភូមិ ''អ្នកតាទ្វារលើ'' មានមេភូមិឈ្មោះ ស៊ីម អនុភូមិឈ្មោះ មាន់។ អ្នកភូមិចាស់ហៅភូមិនេះថា ភូមិថ្មី ឬភូមិលើ។ បច្ចុប្បន្នភូមិទាំង២នេះរួមបញ្ចូលគ្នាជាភូមិតែមួយ មេភូមិតែមួយ ឈ្មោះតែមួយគឺ ភូមិអ្នកតាទ្វារ។ == វឯកសារយោង == {{reflist}} 78qjs9q43l4ibf47xv9wsooz90q366m