វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 2491 321695 321198 2025-06-06T14:23:04Z Sggt76 KH 31983 321695 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = សហរដ្ឋអាមេរិក | native_name = {{nobold|United States of America}} | common_name = សហរដ្ឋ / @BoVither មេរិក | image_flag = Flag of the United States.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Greater coat of arms of the United States.svg | symbol_type = [[មហាត្រានៃសហរដ្ឋអាមេរិក|វរលញ្ឆករ]] | national_motto = "[[In God We Trust]]"<br />{{small|[[ភាសាខ្មែរ|ខ្មែរ]]៖ យើងជឿជាក់លើព្រះជាម្ចាស់}} | national_anthem = {{center|"[[ទង់ផ្កាយដ៏ត្រចះត្រចង់|The Star-Spangled Banner]]"<ref>{{cite act |date=3 March 1931 |article=14 |article-type=H.R. |legislature=[[71st United States Congress]] |title=An Act To make The Star-Spangled Banner the national anthem of the United States of America |url=https://uscode.house.gov/statviewer.htm?volume=46&page=1508}}</ref><br />{{small|ខ្មែរ៖ "ទង់ផ្កាយដ៏ត្រចះត្រចង់"}} }}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:"The Star-Spangled Banner" performed by the United States Navy Band.mp3]]}}</div> | march = {{center|"[[ផ្កាយនិងឆ្នូតជានិរន្ត|The Stars and Stripes Forever]]"{{sfn|Kidder|Oppenheim|2007|p=91}}<ref name="urluscode.house.gov">{{cite web |url=http://uscode.house.gov/statviewer.htm?volume=112&page=1263 |title=uscode.house.gov |date=August 12, 1999 |website=Public Law 105-225 |publisher=uscode.house.gov |pages=112 Stat. 1263 |quote=Section 304. "The composition by John Philip Sousa entitled 'The Stars and Stripes Forever' is the national march." |access-date=September 10, 2017}}</ref><br />{{small|ខ្មែរ៖ "ផ្កាយនិងឆ្នូតជានិរន្តរ៍"}} }}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:March, "The Stars and Stripes Forever" · Colonel John R. Bourgeois, Director · John Philip Sousa · United States Marine Band.ogg]]}}</div> | other_symbol = <div style="padding:0.3em;">[[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|90px]] [[File:Great Seal of the United States (reverse).svg|90px]]</div> | other_symbol_type = [[មហាត្រានៃសហរដ្ឋអាមេរិក|មហាត្រា]]៖<ref name="de facto Motto"/> | image_map = United States on the globe (North America centered).svg | map_caption = ទីតាំងសហរដ្ឋអាមេរិក (ក្រហម) នៅលើភូគោល | capital_type = រដ្ឋធានី | capital = [[វ៉ាស៊ីនតោន]]<br/>{{coord|38|53|N|77|01|W|display=inline}} | largest_city = [[ទីក្រុងញូវយ៉ក]]<br/>{{coord|40|43|N|74|00|W|display=inline}} | official_languages = {{nowrap|គ្មាននៅ[[រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|កម្រិតសហព័ន្ធ]]{{refn|group=ស|ភាសាអង់គ្លេសគឺជា[[ភាសាផ្លូវការនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ភាសាផ្លូវការ]]នៃរដ្ឋចំនួន ៣២។ ភាសាអង់គ្លេសនិង[[ភាសាហាវ៉ៃ]]គឺត្រូវជាភាសាផ្លូវការនៅរដ្ឋ[[ហាវ៉ៃ]] ហើយនៅរដ្ឋ[[អាឡាស្កា]]វិញគឺមានភាសាអង់គ្លេសនិង[[ភាសាកំណើតអាឡាស្កា|ភាសាអន្តោគ្រាមចំនួន ២០ ទៀត]]។ [[ភាសាអាហ្កនឃ្វាន]], [[ភាសាឆេរ៉ូគី]] និង[[ភាសាហ្ស៊ូ]]ជាដើមគឺជាភាសាផ្លូវការនៅក្នុងទឹកដីដើមនៃម្ចាស់ស្រុកក្នុងប្រទេស។ [[ភាសាបារាំង]]គឺជាភាសា ''de facto'' និងជាភាសាមិនផ្លូវការនៅក្នុងរដ្ឋ[[មេន]] និង[[ល្វីហ្ស៊ីណា]] ខណៈរដ្ឋ[[ញូវម៉ិកស៊ិក]] បានតាង[[ភាសាអេស្ប៉ាញ]]ជាភា សាពិសេស។ នៅក្នុងដែនដីចំនួនប្រាំបានកំណត់យកភាសាអង់គ្លេស ក៏ដូចជាភាសាជនជាតិដើមភាគតិចមួយ ឬច្រើនជាភាសាផ្លូវការ ដូចជា៖ [[ភាសាអេស្ប៉ាញ]]នៅព័រតូរីកូ, [[ភាសាសាម័រ]]នៅសាម័រអាមេរិកាំង និង[[ភាសាឆាម៉ូរ៉ូ]]នៅក្វាម និងប្រជុំកោះម៉ារីយ៉ានខាងជើង។ [[ភាសាការ៉ូលីន]]ក៏ជាភាសាផ្លូវការនៅប្រជុំកោះម៉ារីយ៉ានខាងជើងដែរ។{{sfn|Cobarrubias|1983|p=195}}{{sfn|García|2011|p=167}}}}}} | languages_type = [[ភាសាជាតិ]] | languages = [[ភាសាអង់គ្លេស]] | ethnic_groups = {{plainlist|'''តាមពូជសាសន៍៖''' * ៧៦.៣% [[អាមេរិកាំងស្បែកស|ជនជាតិស្បែកស]] * ១៣.៤% [[អាហ្វ្រិកអាមេរិកាំង|ជនជាតិស្បែកខ្មៅ]] * ៥.៩% [[អាស៊ីអាមេរិកាំង|ជនជាតិអាស៊ី]] * ២.៨% [[ពហុសាសន៍អាមេកាំង|ផ្សេងៗទៀត/ពហុសាសន៍]] * ១.៣% [[អាមេរិកាំងដើមនៅសហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិកាំងដើម]] * ០.២% [[អាមេរិកាំងកោះប៉ាស៊ីហ្វិក|អ្នកកោះប៉ាស៊ីហ្វិក]]}} | ethnic_groups_year = ២០១៩ | ethnic_groups_ref = <ref name="2019estimate">{{cite web |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/US/PST045219 |title=U.S. Census Bureau QuickFacts: United States |work=[[United States Census]] |access-date=January 21, 2020}}</ref> | religion = {{unbulleted list|item_style=white-space:nowrap; |៦៣% [[គ្រិស្តសាសនានៅសហរដ្ឋអាមេរិក|គ្រិស្តសាសនា]]<br/>–៤០% [[ប្រូតេស្តង់នៅសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រូតេស្តង់]]<br/>–២១% [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិកនៅសហរដ្ឋអាមេរិក|កាតូលិក]]<br/>–២% និកាយគ្រិស្តផ្សេងៗទៀត |២៩% គ្មានជំនឿសាសនា |៦% [[សាសនានៅសហរដ្ឋអាមេរិក|សាសនាផ្សេងៗទៀត]] |២% គ្មានចម្លើយ }} | religion_year = ២០២១ | religion_ref = <ref name="Pew2021">{{cite web|title=About Three-in-Ten U.S. Adults Are Now Religiously Unaffiliated|url=https://www.pewforum.org/2021/12/14/about-three-in-ten-u-s-adults-are-now-religiously-unaffiliated/|website=Measuring Religion in Pew Research Center's American Trends Panel|publisher=Pew Research Center|access-date=10 មករា 2022|date=December 14, 2021}}</ref> | government_type = [[សហព័ន្ធនិយមនៅសហរដ្ឋអាមេរិក|សហព័ន្ធរដ្ឋ]] សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី | leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រធានាធិបតី]] | leader_name1 = {{nowrap|[[ដូណាល់ ត្រាំ]]}} | leader_title2 = [[អនុប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|អនុប្រធានាធិបតី]] | leader_name2 = {{nowrap|[[ជេឌី វ៉ែនស៍]]}} | leader_title3 = [[ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រធានសភា]] | leader_name3 = {{nowrap|[[ម៉ៃក៍ ចនសុន]]}} | leader_title4 = [[ប្រធានយុត្តិធម៌នៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រធានតុលាការកំពូល]] | leader_name4 = [[ចន រ៉ូប៊ឺតស៍]] | legislature = [[រដ្ឋសភា (សហរដ្ឋ)|រដ្ឋសភា]] | upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភា (សហរដ្ឋ)|ព្រឹទ្ធសភា]] | lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រ​ (សហរដ្ឋ)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]] | sovereignty_type = [[ប្រវត្តិសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក|ទទួលឯករាជ្យ]] | sovereignty_note = ពី[[រាជាណាចក្រនៃក្រង់ប្រឺតាញ|ចក្រភពអង់គ្លេស]] | established_event2 = [[សេចក្តីប្រកាសឯករាជ្យភាពនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រកាស]] | established_date2 = ៤ កក្កដា ១៧៧៦ | established_event3 = [[សម័យសហព័ន្ធ]] | established_date3 = ១ មីនា ១៧៨១ | established_event4 = [[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស (១៧៨៣)|សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស]] | established_date4 = ៣ កញ្ញា ១៧៨៣ | established_event5 = [[រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រកាសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | established_date5 = ២១ មិថុនា ១៧៨៨ | established_event6 = ការទទួលស្គាល់[[ហាវ៉ៃ|រដ្ឋចុងក្រោយបង្អស់]] | established_date6 = ២១ សីហា ១៩៥៩ | area_size = 1 E7 | area_km2 = ៩,៨៣៣,៥២០ | area_rank = ទី៣ | percent_water = ៤.៦៦ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៥)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=2020-10-11|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate = {{IncreaseNeutral}} ៣៣៣,២៨៧,៥៥៧<ref>{{Cite web |last=Bureau |first=US Census |title=Growth in U.S. Population Shows Early Indication of Recovery Amid COVID-19 Pandemic |url=https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2022/2022-population-estimates.html |access-date=10 មករា 2023 |website=Census.gov}}</ref> | population_census = {{IncreaseNeutral}} ៣៣១,៤៤៩,២៨១{{refn|group=ស|name="pop"}}<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2021/2020-census-apportionment-results.htmlpid=2020CENSUS&src=pt |url-status=dead |title=Census Bureau's 2020 Population Count |work=[[ជំរឿនសហរដ្ឋអាមេរិក]] |access-date=27 មករា 2022}} The 2020 census is as of April 1, 2020.</ref> | population_estimate_year = ២០២២ | population_estimate_rank = | population_census_year = ២០២០ | population_census_rank = ទី៣ | population_density_km2 = ៣៣.៦ | population_density_rank = ទី១៨៥ | GDP_PPP = {{increase}} {{nowrap|២៥.០៣៥ ទ្រីលានដុល្លារ}}<ref name="IMF.WEO.US">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2022/October|title=World Economic Outlook Database, October 2022|date=October 2022|website=IMF.org|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]]|access-date= 10 មករា 2023}}</ref> | GDP_PPP_year = ២០២២ | GDP_PPP_rank = ទី២ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៧៥,១៨០ ដុល្លារ<ref name="IMF.WEO.US"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៨ | GDP_nominal = {{increase}} {{nowrap|២៥.០៣៥ ទ្រីលានដុល្លារ}}<ref name="IMF.WEO.US"/> | GDP_nominal_year = ២០២២ | GDP_nominal_rank = ទី១ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ៧៥,១៨០ ដុល្លារ<ref name="IMF.WEO.US"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៧ | Gini = ៤៦.៩<!-- អនុញ្ញាតតែតួលេខប៉ុណ្ណោះ។ --> | Gini_year = ២០២០ | Gini_change = increase | Gini_ref = <ref>{{Cite web|url=https://www.census.gov/data/tables/2021/demo/income-poverty/p60-273.html|title=Income and Poverty in the United States: 2020, Table A-3|first=US Census|last=Bureau|newspaper=Census.gov |access-date=10 មករា 2023}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ០.៩២១<!-- អនុញ្ញាតតែតួលេខប៉ុណ្ណោះ។ --> | HDI_year = ២០២១ | HDI_change = increase<!-- Increase/decrease/steady. --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf|title=Human Development Report 2021/2022|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]|date=September 8, 2022|access-date=10 មករា 2023}}</ref> | HDI_rank = ទី២១ | currency = [[{{#property:p38}}]] ($) | currency_code = USD | utc_offset = −៤ ទៅ −១២, +១០, +១១ | utc_offset_DST = −៤ ទៅ −១០{{refn|group=ស|name="time"}} | date_format = {{plainlist| * {{abbr|mm|ខែ}}/{{abbr|dd|ថ្ងៃ}}/{{abbr|yyyy|ឆ្នាំ}} * {{abbr|yyyy|ឆ្នាំ}}-{{abbr|mm|ខែ}}-{{abbr|dd|ថ្ងៃ}}}} | electricity = [[អគ្គិសនីចម្បងតាមប្រទេស|១២០ V–៦០ Hz]] | drives_on = ស្តាំ{{refn|group=ស|name="drive"}} | calling_code = [[គម្រោងលេខទូរស័ព្ទអាមេរិកខាងជើង|+១]] | iso3166code = US | today = }} '''សហរដ្ឋអាមេរិក''' ('''ស.រ.អ.'''; [[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ United States of America) អាចហៅខ្លីបានថា '''អាមេរិក''' ឬ '''សហរដ្ឋ''' គឺជាប្រទេសមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅទ្វីប[[អាមេរិកខាងជើង]]។ ​ប្រទេសនេះ​មាន​[[រដ្ឋ]]ចំនួន ៥០ ​និងមណ្ឌល​សហព័ន្ធមួយ។ រដ្ឋ​ចំនួន ៤៨ និង​មណ្ឌល​សហព័ន្ធ​ជាប់គ្នា​ជា​ដី​តែ​មួយ​ផ្ទាំង ស្ថិតនៅ​ផ្នែក​កណ្ដាល​នៃ​ទ្វីប​អាមេរិក​ខាងជើង ចន្លោះ​​[[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក|មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក]] និង​[[មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក|អាត្លង់ទិក]] ប៉ែកខាងជើង​ជាប់​ជាមួយ​ប្រទេស​[[កាណាដា]] និង​ខាងត្បូង​ជាប់​ជាមួយ​ប្រទេស​[[មិកស៊ិក]]​។ [[អាឡាស្កា]] ជា​រដ្ឋ​មួយ​ស្ថិត​ប៉ែក​ពាយ័ព្យ​នៃ​ទ្វីប​អាមេរិក​ខាងជើង ខាងកើត​ជាប់​នឹង​ប្រទេស​[[កាណាដា]] និង​ខណ្ឌ​ពី​ប្រទេស​[[រុស្ស៊ី]]​ដោយ​[[ច្រក​សមុទ្រ​ប៊េរីង]]​។ [[​w:Hawaii|រដ្ឋ​ហាវៃ]] គឺជា​ប្រជុំកោះ​មួយ​ស្ថិតនៅ​កណ្ដាល​មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​។ ក្រៅ​ពី​នេះ សហរដ្ឋអាមេរិក​ក៏​នៅ​មាន​អាណាខេត្ត​ចំណុះ ឬ តំបន់​នៅ​លើ​កោះ​ដាច់ស្រយាល​មួយ​ចំនួន​ទៀត នៅ​លើ​[[​w:Caribbean Sea|សមុទ្រ​ការ៉ាអ៊ីប]] និង​មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​។ ជាមួយនឹង​ផ្ទៃដីសរុប ៩,៨៣៣,៥២០ គីឡូម៉ែត្រ​ការ៉េ និង​ប្រជាជន​ប្រមាណ ៣៣៣ លាន​នាក់{{refn|group=ស|[[ការិយាល័យជំរឿនសហរដ្ឋអាមេរិក]]តែងផ្តល់ទិន្នន័យតាមរយៈនាឡិកាប្រជាជនដែលបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពជាបន្តបន្ទាប់ប៉ុន្តែវាមិនផ្លូវការទេបើប្រៀបនឹងជំរឿនដែលធ្វើឡើងរៀងរាល់ដប់ឆ្នាំម្តង និងការប៉ាន់ស្មានចំនួនប្រជាជនប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួនឡើយ៖ [https://www.census.gov/popclock/]|name=pop clock}} សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ជា​ប្រទេស​ធំ​ជាងគេ​លំដាប់​ទី​ ៣ និង​មាន​ប្រជាជន​ច្រើន​ជាងគេ​ទី ​៣ នៅ​លើ​ពិភពលោក​។ សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជា​ប្រជាជាតិ​មាន​ប្រជាជន​ចម្រុះ​ជាតិសាសន៍និង​ពហុ​វប្បធម៌ច្រើន​ជាងគេ​លើ​ពិភពលោក ដែល​ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​ធ្វើ​អន្តោប្រវេសន៍​ដ៏​ច្រើន​លើសលប់​ចូល​មកកាន់​សហរដ្ឋអាមេរិកជាច្រើន​សតវត្ស​មក​នេះ។ សេដ្ឋកិច្ច​សហរដ្ឋអាមេរិក គឺ​ឈរ​នៅ​លំដាប់​ទី​ ១ លើ​ពិភពលោក​។ បើ​គិត​តាម​ឆ្នាំ២០០៨ ផលទុនជាតិសរុប (GDP) របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក មាន​ប្រមាណ​ជា ១៤,៣ កោដិលានដុល្លារ (ដែល​ប្រមាណ​ជា ២៣% នៃ GDP និង​ជិត ២១% នៃ​អំណាច​ទិញ (PPP) ពិភពលោក)។ ប្រទេស​នេះ ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​រដ្ឋ​ដំបូង​បង្អស់​ចំនួន ១៣ នៃ​អាណានិគម​អង់គ្លេស ដែល​ស្ថិតនៅ​តាម​បណ្ដោយ​ឆ្នេរ​[[មហាសមុទ្រ​អាត្លង់ទិក]] នា​ថ្ងៃ​ទី៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៧៧៦ ដែល​ជា​ថ្ងៃ​ប្រកាស​ឯករាជ​ភាព ដើម្បី​ធ្វើការ​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​របស់​ពួកគេ ពី​ពួក​អាណានិគម​អង់គ្លេស និង​បង្កើត​សាមគ្គីភាព​រួមគ្នា​ជា​ធ្លុង​មួយ។ បណ្ដា​រដ្ឋ​ដែល​បាន​ធ្វើការ​បះបោរ បាន​ទទួល​ជ័យជម្នះ​លើ​ពួក​អង់គ្លេស នៅ​ក្នុង​សង្គ្រាម​បដិវត្ត​អាមេរិក ដែល​ជា​ជ័យជម្នះ​លើក​ទី​១ នៃ​សង្គ្រាម​របស់​ជន​ក្រោម​អាណានិគម​ដើម្បី​ឯករាជ្យ​។ តាមរយៈ​[[សន្និបាត​ក្រុង​ហ្វីឡាដែលហ្វៀ]] កាលពី​ថ្ងៃ​ទី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៧៨៧ បាន​សម្រេច​អនុម័ត​បង្កើត​ឡើង​នូវ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​សហរដ្ឋអាមេរិក​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ដែល​ការ​ផ្ដល់​សច្ចាប័ន​នេះ គឺ​ធ្វើ​ឡើង​ក្រោយ​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ ដែល​ផ្នែក​នៃ​បណ្ដា​រដ្ឋ​មួយ​ទាំងនោះ ស្ថិតនៅ​ក្រោម​សាធារណរដ្ឋ​តែមួយ ដោយ​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ដ៏​ខ្លាំង​ពី​រដ្ឋាភិបាល​កណ្ដាល​។ The Bills of Right ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ ១០មាត្រា ធានា​ដល់​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ស៊ីវិល​មូលដ្ឋាន​ជាច្រើន ដែល​ត្រូវ​បាន​ផ្ដល់​សច្ចាប័ន​នៅ​ឆ្នាំ១៧៩១​។ នៅ​សតវត្ស​ទី​១៩ សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ទទួល​ទឹកដី​ប្រទេស​[[បារាំង]] [[អេស្ប៉ាញ]] [[រាជាណាចក្ររួម]] [[មិកស៊ិក]] និង​[[រុស្ស៊ី]] ហើយ​ថែមទាំង​បាន​ធ្វើ​ការ​បង្រួបបង្រួម​ជាមួយ​[[សាធារណរដ្ឋ​តិចសាស]] និង​[[សាធារណរដ្ឋ​ហាវៃ]]​ទៀត​ផង ។ ជម្លោះ​រវាង​បណ្ដា​រដ្ឋ​កសិកម្ម​នៅ​ភាគ​ខាងត្បូង និង​បណ្ដា​រដ្ឋ​ឧស្សាហកម្ម​នៅ​ភាគ​ខាងជើង លើ​បញ្ហា​សិទ្ធិ និង​ច្បាប់​ស្ដីពី​ទាសភាព បាន​បង្ក​ឱ្យ​មាន​សង្គ្រាមស៊ីវិល ឬ សង្គ្រាម​បំបែក​ស្រុក​នៅ​អាមេរិក ក្នុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៨៦០ ។ ទីបំផុត​ទៅ ពួក​ខាងជើង​បាន​ទទួល​ជ័យជម្នះ បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​សហរដ្ឋអាមេរិក​រក្សា​បាន​នូវ​ឯកភាព និង​លុបបំបាត់​ចោល​ច្បាប់​ទាសភាព​នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ទាំងមូល​។ [[សង្គ្រាម​អេស្ប៉ាញ-អាមេរិក]] និង​[[សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​១]] បាន​បង្ហាញ​ឱ្យ​ឃើញ​ថា​សហរដ្ឋអាមេរិក ជា​មហាអំណាច​យោធា​មួយ​លើ​ពិភពលោក​។ [[សង្គ្រាមលោកលើកទី២|សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​២]] នៅ​ឆ្នាំ ១៩៤៥ សហរដ្ឋអាមេរិក​ជា​ប្រទេស​ទី​១ ដែល​មាន​[[អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ]] ជា​សមាជិក​អចិន្ត្រៃយ៍​នៃ​[[ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ​អង្គការសហប្រជាជាតិ]] និង​ជា​សមាជិក​ស្ថាបនិក​មួយ​នៃ​[[អង្គការ​ណាតូ]]​។ ក្រោយ​[[សង្គ្រាមត្រជាក់]] និង​ការ​ដួល​រលំ​នៃ​[[សហភាពសូវៀត]] បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ក្លាយ​ជា​កំពូល​មហាអំណាច​តែមួយគត់​។ នៅ​វិស័យ​យោធា សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ចំណាយ​ជាង ៥០% នៃ​វិស័យ​យោធា​ទាំងអស់​លើ​ពិភពលោក និង​ភាព​នាំមុខ​គេ​ទាំង​សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និង​វប្បធម៌​។ == អំពី​និរុត្តិសាស្ត្រ == នៅ​ឆ្នាំ ១៥០៧ សិល្បករ​ខាង​ផែនទី​ជនជាតិ​[[អាល្លឺម៉ង់]] បាន​បង្កើត​ផែនទី​ពិភពលោក​មួយ ដែល​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា​ឈ្មោះ​ថា​ដី​នៃ​ពិភព​ខាងលិច "អាមេរិក" (America) ក្រោយពេល​អ្នករុករក និង​សិល្បករ​ផែនទីជន​ជាតិ​អ៊ីតាលី [[អាមេរិកូ វេស្ពូស៊ី (Amerigo Vespucci)|អាមេរីកូ វេសពូស៊ី]] (Amerigo Vespucci) ។ == តើសហរដ្ឋអាមេរិកពង្រិកទឹកដីប៉ះពាល់ដល់អ្វីខ្លះ? == {{ដើមចំបង|ប្រវត្តិសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក}} === ជនជាតិដើមភាគតិចនិងប្រវត្តិសាស្ត្រមុនកូឡំបូស === អ្នកស្រុករស់នៅអាមេរិកខាងជើងមនុស្ស​ដំបូង ធ្វើចំណាកស្រុកពី[[ស៊ីបេរី]]ដោយនៅលើស្ពានប៊ែរីងនិងបានមកដល់យ៉ាងហោចណាស់ ១៥.០០០ ឆ្នាំមុន ទោះបីជាមានភស្តុតាងកាន់តែច្រើនឡើង ៗ ដែលបង្ហាញថាវាប្រហែលជាមកដល់សូម្បីតែមុននេះក៏ដោយ<ref name="earliest">{{cite news|title=Who was first? New info on North America's earliest residents|url=http://articles.latimes.com/2012/jul/12/science/la-sci-sn-paisley-caves-20120712|newspaper=Los Angeles Times|location=Los Angeles County, California|publisher=Los Angeles Times|date=July 12, 2012|first=Thomas H.|last=Maugh II|accessdate=February 25, 2015}}{{cite web|url=http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128083459/http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archivedate=November 28, 2007|ref=HumanOrigins|title=What is the earliest evidence of the peopling of North and South America?|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|date=June 2004|accessdate=June 19, 2007}}{{cite web|first=Nicolas|last=Kudeba|url=http://www.thehistoryofcanadapodcast.com/chapter-1-first-big-steppe/|title=Chapter 1&nbsp;– The First Big Steppe&nbsp;– Aboriginal Canadian History|website=The History of Canada Podcast|date=February 28, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140301013552/http://www.thehistoryofcanadapodcast.com/chapter-1-first-big-steppe/|archivedate=March 1, 2014|deadurl=no}}{{cite journal|author=Guy Gugliotta|title=When Did Humans Come to the Americas?|url=http://www.smithsonianmag.com/science-nature/when-did-humans-come-to-the-americas-4209273/?all|journal=Smithsonian Magazine|location=Washington, DC|publisher=Smithsonian Institution|date=February 2013|access-date=June 25, 2015}}</ref> បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ស្ពាន ជនជាតិអាមេរិកដំបូងបានផ្លាស់ទៅភាគខាងត្បូង អាចនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរប៉ាស៊ីហ្វិក<ref>{{cite journal|author=Fladmark, K.R., (1979)|title=Routes: alternate migration corridors for early man in North America|journal=American Antiquity|volume=44|pages=55–69|doi=10.2307/279189|jstor=279189|year=2017}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Smithsonian|title=Found: One of the Oldest North American Settlements|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/one-oldest-north-american-settlements-found-180962750/|first=Brigit|last=Katz|date=April 5, 2017|access-date=August 26, 2017}}</ref> ឬតាមរយៈធ្នើដែលគ្មានទឹកកកនៅក្នុងដីរវាងធ្នើទឹកកកខរឌីល្ល័ររ៉ែន (Cordilleran) និងឡូរ៉េនថាយដ៍​ (Laurentide)<ref name="Geotimes corridor">{{cite web|url=http://www.geotimes.org/feb04/feature_Revisited.html|title=The Ice-Free Corridor Revisited|first=Lisa|last=Pinsker|publisher=Geotimes|date=February 2004}}</ref> វប្បធម៌ក្លូវីសបង្ហាញខ្លួនប្រហែល ១១.០០០ ឆ្នាំមុន ហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាបុព្វបុរសនៃវប្បធម៌ជនជាតិដើមភាគតិចភាគច្រើននៅទ្វីបអាមេរិច<ref name="Waters">{{cite journal|last=Waters|first=Michael|title=Redefining the Age of Clovis: Implications for the Peopling of the Americas|journal=Science|date=2007|issue=315|pages=1122–1126|doi=10.1126/Science.1127166|display-authors=etal|doi-broken-date=2017-09-29}}</ref> វាត្រូវបានគេគិតនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ២០ ថាវប្បធម៌ក្លូវីសតំណាងឱ្យការតាំងលំនៅដំបូងរបស់មនុស្សនៅអាមេរិក<ref name="TEF">{{cite book|author=Flannery, T.|year=2001|title=The Eternal Frontier: an ecological history of North America and its peoples|publisher=Grove Press|location=New York|pages=173–185|isbn=0-8021-3888-8}}</ref> ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំក្រោយវាបានផ្លាស់ប្តូរទៅជាការយល់ដឹងអំពីវប្បធម៌មុនក្លូវីស។<ref>{{cite book|last1=Waters|first1=Michael|authorlink=Michael R. Waters|last2=Stafford|first2=Tom|url=http://www.tamupress.com/product/Paleoamerican-Odyssey,7924.aspx|title=Paleoamerican Odyssey|chapter=The First Americans: A Review of the Evidence for the Late-Pleistocene Peopling of the Americas|chapter-url=https://www.researchgate.net/profile/Michael_Waters8/publication/268149509_The_First_Americans_A_Review_of_the_Evidence_for_the_Late-Pleistocene_Peopling_of_the_Americas/links/5462564d0cf2c0c6aec1af93.pdf|publisher=Texas A&M University Press|date=2014-08-18|isbn=978-1-62349-192-5|accessdate=2015-11-21}}</ref> ពេលក្រោយ វប្បធម៌ជនជាតិដើមនៅអាមេរិកខាងជើងកាន់តែស្មុគស្មាញ និងវប្បធម៌មួយចំនួនដូចជា វប្បធម៌មីស៊ីស៊ីពីសម័យមុនកូឡំបូសនៅភាគអាគ្នេយ៍ ការអភិវឌ្ន៍កសិកម្មវឌ្នភាព ស្ថាបត្យកម្មធំ និងសង្គមថ្នាក់រដ្ឋ<ref name="Lockard2010">{{cite book|author=Craig Lockard|title=Societies, Networks, and Transitions, Volume B: From 600 to 1750|url=https://books.google.com/books?id=k91sCgAAQBAJ&pg=PA315|year=2010|publisher=University of Wisconsin|isbn=978-1-111-79083-7|page=315}}</ref> ចាប់តាំងពីប្រហែលឆ្នាំ ៨០០ ដល់ឆ្នាំ ១៦០០<ref name="Mississippian Date Range2">{{cite web|url=http://www.georgiaencyclopedia.org/nge/Article.jsp?id=h-707|first=Adam|last=King|title=Mississippian Period: Overview|publisher=New Georgia Encyclopedia|date=2002|access-date=2021-10-09|archivedate=2012-03-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120301201548/http://www.georgiaencyclopedia.org/nge/Article.jsp?id=h-707|url-status=dead}}</ref> វប្បធម៌មីស៊ីស៊ីពីបានរីកចម្រើន និងទីក្រុង​ដ៏​ធំ កាហូគៀ (Cahokia) វាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកន្លែងបុរាណវិទ្យាមុនកូឡុំបៀដែលធំជាងគេនិងស្មុគស្មាញបំផុតនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ<ref name="NGM Cahokia">{{Cite web|url=http://ngm.nationalgeographic.com/print/2011/01/cahokia/hodges-text|title=America's Forgotten City|publisher=National Geographic Magazine|first=Glenn|last=Hodges|date=January 2011|access-date=August 26, 2017}}</ref> នៅភូមិភាគហ្គ្រេតលេកស៍ខាងត្បូង​ មានការបង្កើតឡើងសមាព័ន្ធរដ្ឋអ៊ីរ៉ូក្វូយ នៅចំណុចខ្លះក្នុងកំឡុងសតវត្សទី ១២<ref>{{cite journal|last=Johansen|first=Bruce|year=1995|month=|title=Dating the Iroquois Confederacy|journal=Akwesasne Notes New Series|volume=1|issue=3|pages=62–63|id=|url=http://www.ratical.org/many_worlds/6Nations/DatingIC.html|accessdate=December 12, 2008|quote=}}</ref> ដល់ ១៥<ref name="Dean Snow">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=P7e82KQoX6IC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=iroquois+basque|title=The Iroquois|author=Dean R. Snow|publisher=Blackwell Publishers, Ltd.|year=1994|isbn=978-1-55786-938-8|accessdate=July 16, 2010}}</ref> ហើយនៅតែមានរហូតដល់ចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមបដិវត្តន៍។<ref name="Richter11-12">Richter, "Ordeals of the Longhouse", in Richter and Merrill, eds., ''Beyond the Covenant Chain'', 11–12.</ref> ការតាំងទីលំនៅកោះហាវ៉ៃលើកដំបូងពេលណានោះវានៅតែជាប្រធានបទនៃការពិភាក្សាដែលកំពុងបន្ត<ref name="PearcePearce2010">{{cite book|first1=Charles E.M.|last1=Pearce|first2=F. M.|last2=Pearce|title=Oceanic Migration: Paths, Sequence, Timing and Range of Prehistoric Migration in the Pacific and Indian Oceans|url={{google books |plainurl=y |id=rhQxc4GW8soC |page=167}}|date=17 June 2010|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-90-481-3826-5|page=167}}</ref> ភស្តុតាងបុរាណវិទ្យាហាក់ដូចជាបង្ហាញថាការតាំងទីលំនៅមានតាំងពីឆ្នាំ ១២៤<ref name="Whittaker1986">{{cite book|first=Elvi W.|last=Whittaker|title=The Mainland Haole: The White Experience in Hawaii|url={{google books |plainurl=y |id=JNM-A-QJ_o4C |page=3}}|date=January 1986|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-05316-7|page=3}}</ref> រវាងដំណើរទូកទីបីនិងពេលមុន កាបទែន [[ជេមស៍ ឃុក]] ជាជនជាតិអឺរ៉ុបដំបូងគេដែលបង្កើតទំនាក់ទំនងជាផ្លូវការជាមួយហាវ៉ៃ<ref name="Fish2011">{{cite book|first=Shirley|last=Fish|title=The Manila-Acapulco Galleons : The Treasure Ships of the Pacific: With An Annotated List of the Transpacific Galleons 1565–1815|url=https://books.google.com/books?id=kk_iU0f-iT8C&pg=PA360|date=2011|publisher=AuthorHouse|isbn=978-1-4567-7543-8|pages=360–}}</ref> បន្ទាប់ពីការឡើងគោកលើកដំបូងនៅខែមករាឆ្នាំ ១៧៧៨ នៅផែវ៉ាយមៀ​ កោះ[[កាវ៉ាយ]] ឃុកបានដាក់ឈ្មោះកោះនេះថា "កោះសាំងវិច" តាម[[ចន ម៉នថាហ្គូ អឺលទី ៤ នៃសាំងវិច|អឺលទី ៤ នៃសាំងវិច]] រដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីនៃកងទ័ពជើងទឹករបស់[[រាជនាវី|រាជនាវីប្រ៊ីទិស]]<ref>{{cite book|last=Collingridge|first=Vanessa|authorlink=Vanessa Collingridge|title=Captain Cook: The Life, Death and Legacy of History's Greatest Explorer|year=2003|publisher=Ebury Press|page=380|isbn=0-09-188898-0}}</ref> == ភូមិសាស្ត្រ និង បរិស្ថាន == ផ្ទៃដី​សរុប​បណ្ដា​រដ្ឋ​ខាងលើ​នៃ​សហរដ្ឋអាមេរិក (contiguous United States) មា​ប្រមាណ ១.៩ ពាន់​លាន [[acres]] ។ [[រដ្ឋ​អាឡាស្កា]] ដែល​ជា​រដ្ឋ​ធំ​ជាងគេ មាន​ប្រមាណ ៣៦៥ លាន [[acres]] បាន​នៅ​ដាច់​ពី​បណ្ដា​រដ្ឋ​ខាងលើ​ដោយ​ប្រទេស​[[កាណាដា]]​ ។ [[រដ្ឋ​ហាវៃ]] ជា​ទី​ប្រជុំ​កោះ​មួយ ស្ថិតនៅ​កណ្ដាល​[[មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក]] ប៉ែក​និរតី​នៃ​[[អាមេរិក​ខាងជើង]] ដែល​មាន​ក្រឡាផ្ទៃ ប្រមាណ​ជាង ៤ លាន [[acres]] ។ បន្ទាប់​ពី​ប្រទេស​[[រុស្ស៊ី]] និង​[[កាណាដា]] [[សហរដ្ឋអាមេរិក]]​គឺជា​ប្រទេស​ធំ​ជាងគេ​ទី​៣ ឬ ទី​៤ លើ​[[ពិភពលោក]] (ប្រហាក់​ប្រហែល​នឹង​ផ្ទៃដី​ប្រទេស​[[ចិន]]) ។ ចំណាត់ថ្នាក់​នេះ ក៏​អាស្រ័យ​ផង​ដែរ​លើ​ការ​រួមបញ្ចូល​តំបន់​ចំនួន​ពីរ ដែល​កំពុង​មាន​ជម្លោះ​ជាមួយ​ប្រទេស​[[ឥណ្ឌា]] ជាមួយ​ប្រទេស​[[ចិន]]​ដែរ​ឬ​យ៉ាងណា​ ។ ម្យ៉ាង​ទៀត ការ​ផ្ដល់​តួលេខ​ពី​ក្រឡាផ្ទៃ​នៃ​សហរដ្ឋអាមេរិក មាន​ភាព​ខុសគ្នា៖ CIA World Fackbook ផ្ដល់​តួលេខ ៣.៧៩៤.០៨៣ ម៉ាយ​ការ៉េ (៩.៨២៦.៦៣០ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា) ផ្នែក​ស្ថិតិ​អង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations Statistics Division) ផ្ដល់​តួលេខ ៣.៧១៧.៨១៣ ម៉ាយ​ការ៉េ (៩.៦២៩.០៩១ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា) និង Encyclopedia Britannica ផ្ដល់​តួលេខ ៣.៦៧៦.៤៨៦ ម៉ាយ​ការ៉េ (៩.៥២២.០៥៥ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា) ។ ករណី​មួយទៀត ប្រសិនបើ គិត​បញ្ចូល​តែ​ផ្ទៃ​​ដីគោក​សុទ្ធសាធ​នោះ (មិន​រាប់បញ្ចូល​ដី​កោះ) សហរដ្ឋអាមេរិក​ជា​ប្រទេស​ធំ​ជាងគេ​ទី​៣ ក្រោយ​ប្រទេស​[[រុស្ស៊ី]] និង​[[ចិន]] ដោយ​នាំមុខ​ប្រទេស​[[កាណាដា]]​ ។ តំបន់​ឆ្នេរ​វាលរាប​នៃ​បណ្ដោយ​ឆ្នេរ​[[មហាសមុទ្រ​អាត្លង់ទិក]] ត្រូវ​បាន​គ្របដណ្ដប់​ដោយ​ព្រៃ​ក្រាស់ៗ និង​ហ៊ុមព័ទ្ធ​ដោយ​តំបន់​ភ្នំ​ ។ តំបន់​ភ្នំ Appalachian បាន​ខណ្ឌ​ចែក​ច្រាំង​សមុទ្រ​ភាគ​ខាងកើត ពី​បឹង​ធំៗ និង​វាលស្មៅ​នៃ​ពាក់កណ្ដាល​ខាងលិច ​។ ទន្លេ​មីស៊ីស៊ីពី-មីស៊ូរី ដែល​ជា​ប្រព័ន្ធ​ទន្លេ​វែង​ជាងគេ​ទី​ទី​៤ លើ​ពិភពលោក ហូរ​ពី​ជើង​ទៅ​ត្បូង កាត់​តាម​បេះដូង​នៃ​ប្រទេស ​។ ទំនាប ដែល​មាន​វាលស្មៅ​ដ៏​ធំ​ល្វឹងល្វើយ​ប្រកប​ដោយ​ជីជាតិ លាតសន្ធឹង​ឆ្ពោះ​ទៅ​ទិស​ខាងលិច ត្រូវ​បាន​កាត់ផ្ដាច់​ដោយ​តំបន់​ខ្ពង់រាប នៅ​ភាគ​អាគ្នេយ៍​។ បណ្ដា​ភ្នំ​ថ្ម​ជាច្រើន ដែល​ស្ថិតនៅ​ចុង​ខាងលិច​នៃ​ទំនាប លាតសន្ធឹង​ពី​ជើង​ទៅ​ត្បូង កាត់​ផ្ទៃ​ប្រទេស រហូត​ទៅដល់​តំបន់​ដែល​មាន​រយៈ​កម្ពស់​ជាង ៤.៣០០ ម៉ែត្រ​នៅ​[[កូឡូរ៉ាដូ]] (Colorado)​ ។ ចុង​បំផុត​នៃ​ភាគ​ខាងលិច គឺជា​អាង​ថ្ម​ដ៏​ធំ និង​វាលលំហ ដូចជា​វាលលំហ​ម៉ូចាវ (Mojave)​ ។ ជួរភ្នំ​ព្រិល​[[សៀរ៉ាណេវ៉ាដា]] និង​[[កាសកាដ]] គ្របដណ្ដប់​រហូត​ជិតដល់​ឆ្នេរ​មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ ។ ភ្នំ McKinley នៃ​[[អាឡាស្កា]] ដែល​មាន​កម្ពស់ ៦.១៩៤ ម៉ែត្រ គឺជា​ចំណុច​ខ្ពស់​បំផុត​នៃ​ប្រទេស​ ។ ភ្នំភ្លើង​ដ៏​សកម្ម បាន​គ្រប​ពាសពេញ​កោះ Alexander និង Aleutian របស់​[[អាឡាស្កា]] ហើយ​[[រដ្ឋហាវៃ]] ក៏​មាន​កោះ​ភ្នំភ្លើង​ជាច្រើន​ផង​ដែរ​ ។ ភ្នំភ្លើង​ដ៏​ធំ​សម្បើម ក្រោម​ឧទ្យានជាតិ Yellowstone គឺ​ជា​ភ្នំភ្លើង​ធំ​បំផុត​នៃ​ទ្វីប​អាមេរិក ​។ <gallery> ឯកសារ:Uscapitolindaylight.jpg|វិមានកាពីតូល ឯកសារ:WhiteHouseSouthFacade.JPG|សេតវិមាន ឯកសារ:New York City skyline.jpg|បូរីញ៉ូវយ៉ក ឯកសារ:ឯកសា|តំបន់ថែមស្ខ្វ៊ែរ ទីក្រុងញ៉ូវយ៉ក ឯកសារ:Mount Rushmore.jpg|ភ្នំរ៉ាសម័រ ឯកសារ:Statue-de-la-liberte-new-york.jpg|រូបសំណាកសេរីភាព ឯកសារ:Las Vegas Paris Hotel By Night.jpg|សណ្ឋាគារឡាសវេហ្គាសប៉ារីសនៅពេលយប់ ឯកសារ:LandsEnd 664.JPG|ស្ពានហ្គោលដិនហ្គេត ទីក្រុងសង់ហ្រ្វង់ស៊ីស្កូ ឯកសារ:US Navy 081206-N-5549O-001 U.S. Naval Academy midshipmen salute during the national anthem.jpg|និស្សិតផ្នែកនាវាចរនៃកងទ័ពជើងទឹកសហរដ្ឋអាមេរិក ឈរគោរពភ្លេងជាតិ ឯកសារ:MarineBand001b.jpg|ក្រុមតន្រ្តី ឯកសារ:Sears Tower ss.jpg|អាគារវីលីស ក្រុងឈីកាហ្គោ </gallery> == មើលផងដែរ == *[[រដ្ឋនៃសហរដ្ឋអាមេរិក]] ==កំណត់ចំណាំ== {{reflist|group=ស}} {{notelist}} ==ឯកសារយោង== {{reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សហរដ្ឋអាមេរិក]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ទ្វីបអាមេរិក]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាមេរិកខាងជើង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] lgjt58ds8rn1d8hd6qvz4b2ltyqajh4 0 5614 321713 321640 2025-06-07T03:40:32Z RandomPoopedBoi 27248 321713 wikitext text/x-wiki {{Infobox continent | title = អាស៊ីខាងលិច | image = [[File:Western Asia (orthographic projection).svg|285px]] | area = ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ | population = ៣១៣,៤៥០,០០០ (២០១៨) ([[បញ្ជីរាយទ្វីបតាមចំនួនប្រជាជន#តាមអនុតំបន់នៃទ្វីប|ទី៩]])<ref name = "UN WPP 2019">{{Cite web|title = World Population prospects – Population division|url = https://population.un.org/wpp/|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archive-url = https://web.archive.org/web/20190205234912/https://population.un.org/wpp/|archive-date = 5 February 2019|url-status = live}}</ref><ref name = "UN WPP 2019 2">{{Cite web|title = Overall total population|url = https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|format = xlsx|access-date = 29 April 2025|publisher = [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]]|archivedate = 27 កុម្ភៈ 2021|archiveurl = https://web.archive.org/web/20210227235642/https://population.un.org/wpp/Download/Files/1_Indicators%20(Standard)/EXCEL_FILES/1_Population/WPP2019_POP_F01_1_TOTAL_POPULATION_BOTH_SEXES.xlsx|url-status = dead}}</ref> | density = ៥០.១/គម^២ | countries = {{collapsible list | title = [[ប្រទេសនៅអាស៊ី|២០ ប្រទេសដែលទទួលស្គាល់]] | {{flag|កាតា}} | {{flag|គុយវ៉ែត}} |{{flag|ចចជី}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|តួកគី}} (លើកលែងតែតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]]) | {{flag|ប៉ាឡេស្ទីន}} | {{flag|បារ៉ែន}} | {{flag|យេម៉ែន}} (លើកលែងតែកោះ[[សូកូត្រា]]) | {{flag|លីបង់}} | {{flag|ស៊ីប}} | {{flag|ស៊ីរី}} | {{flag|ហ្សកដានី}} | {{flag|អ៊ីរ៉ង់}} | {{flag|អ៊ីរ៉ាក់}} | {{flag|អ៊ីស្រាអែល}} | {{flag|អាមេនី}} | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} (លើកលែងតែមួយផ្នែកតូចនៃទឹកដីភាគខាងជើងនៃ[[មហាកូកាស]]) | {{flag|អូម៉ង់}} | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | {{flag|អេហ្ស៊ីប}} (គិតតែ[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]ប៉ុណ្ណោះ) }}{{collapsible list | title = '''៣ ប្រទេសដែលមិនត្រូវបានទទួលស្គាល់''' | ''{{flag|ស៊ីបខាងជើង}}'' | ''{{flag|អាប់កាស៊ី}}'' | ''{{flag|អូសេទីខាងត្បូង}}'' }} | dependencies = {{flagicon|សហរាជាណាចក្រ}} [[អាក្រូទីរី និងដេកេលី]] | languages = {{collapsible list | title = ភាសាផ្លូវការ | [[ភាសាក្រិក|ក្រិក]] | [[ភាសាឃឺដ|ឃឺដ]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] | [[ភាសាពែរ្ស|ពែរ្ស]] | [[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] | [[ភាសាហេប្រឺ|ហេប្រឺ]] | [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] | [[ភាសាអាប់កាស|អាប់កាស]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]] }} {{collapsible list | title = '''ភាសាផ្សេងៗ''' | '''[[អំបូរភាសាអាហ្វ្រូអាស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសានវអារ៉ាម|នវអារ៉ាម]] | [[ភាសាស៊ីរីអាក|ស៊ីរីអាក]] | [[ភាសាអាមហារ៉ា|អាមហារ៉ា]] | [[ភាសាអារ៉ាប់ខាងត្បូងសម័យ|អារ៉ាប់ខាងត្បូង]] }} | '''[[អំបូរភាសាអូស្ត្រូណេស៊ី]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឥណ្ឌូណេស៊ី|ឥណ្ឌូណេស៊ី]] | [[ភាសាម៉ាឡេ|ម៉ាឡេ]] | [[ភាសាតាកាឡុក|តាកាឡុក]] }} | '''[[អំបូរភាសាឥណ្ឌូអឺរ៉ុប]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆាបាគី|ឆាបាគី]] | [[ភាសាដូម៉ារី|ដូម៉ារី]] | [[ភាសាឌរឌូ|ឌរឌូ]] | [[ភាសាតាលីស|តាលីស]] | [[ភាសានេប៉ាល់|នេប៉ាល់]] | [[ភាសាបារាំង|បារាំង]] | [[ភាសាបាស្តូ|បាស្តូ]] | [[ភាសាបាឡូឈី|បាឡូឈី]] | [[ភាសាបេន្កាលី|បេន្កាលី]] | [[ភាសាម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី|ម៉ាហ្សាន់ដារ៉ានី]] | [[ភាសាយីឌីស|យីឌីស]] | [[ភាសារ៉ូហ៊ីងញ៉ា|រ៉ូហ៊ីងញ៉ា]] | [[ភាសារ៉ូម៉ានី|រ៉ូម៉ានី]] | [[ភាសាហ្គីឡាគី|ហ្គីឡាគី]] | [[ភាសាហ្សាហ្សា|ហ្សាហ្សា]] | [[ភាសាហិណ្ឌី|ហិណ្ឌី]] | [[ភាសាឡូរី|ឡូរី]] | [[ភាសាអេស្ប៉ាញ|អេស្ប៉ាញ]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសឦសាស្ត]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាឆេឆិន|ឆេឆិន]] | [[ភាសាឡេស្គាន|ឡេស្គាន]] | [[ភាសាអាវ៉ា|អាវ៉ា]] }} | '''[[អំបូរភាសាកូកាសពាយព្យ]]''': {{hlist | [[ភាសាកាបារដ៍|កាបារដ៍]] | [[ភាសាស៊ែកាស្ស៊ី|ស៊ែកាស្ស៊ី]] }} | '''[[​អំបូរភាសាតួកស៊ីគ]]'''៖ {{hlist | [[ភាសាកាច្ឆៃ|កាច្ឆៃ]] | [[ភាសាតួកមែន|តួកមែន]] }} }} | time = {{collapsible list | title = ល្វែងម៉ោងចំនួន ៥ | bullets = true | '''[[UTC+០២:០០]]'''៖ {{hlist |បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីន|ប៉ាឡេស្ទីន]] [[ម៉ោងនៅស៊ីប|ស៊ីប]] [[ម៉ោងនៅស៊ីរី|ស៊ីរី]] [[ម៉ោងនៅហ្សកដានី|ហ្សកដានី]] [[ម៉ោងនៅលីបង់|លីបង់]] [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីស្រាអែល|អ៊ីស្រាអែល]] [[ម៉ោងបមាណីយអេហ្ស៊ីប|ស៊ីណៃ]] }} | '''[[UTC+០៣:០០]]'''៖ {{hlist | [[ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ]]៖ ប៉ាឡេស្ទីន ស៊ីប ស៊ីរី ហ្សកដានី លីបង់ អ៊ីស្រាអែល អេហ្ស៊ីប | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងនៅកាតា|កាតា]] [[ម៉ោងនៅគុយវ៉ែត|គុយវ៉ែត]] [[ម៉ោងនៅតួកគី|តួកគី]] [[ម៉ោងនៅបារ៉ែន|បារ៉ែន]] [[ម៉ោងនៅយេម៉ែន|យេម៉ែន]] [[ម៉ោងនៅអ៊ីរ៉ាក់|អ៊ីរ៉ាក់]] [[ម៉ោងបមាណីយអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] }} | '''[[UTC+០៣:៣០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងបមាណីយអ៊ីរ៉ង់|អ៊ីរ៉ង់]] }} | '''[[UTC+០៤:០០]]'''៖ {{hlist | បមាណីយ៖ [[ម៉ោងចចជី|ចចជី]] [[ម៉ោងអាមេនី|អាមេនី]] [[ម៉ោងអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] [[ម៉ោងនៅអូម៉ង់|អូម៉ង់]] [[ម៉ោងនៅអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម]] }} | '''[[UTC+០៤:៣០]]'''៖ {{hlist | ម៉ោងសន្សំពន្លឺថ្ងៃ៖ អ៊ីរ៉ង់ }} }} | internet = [[.ae]], [[.am]], [[.az]], [[.bh]], [[.cy]], [[.eg]], [[.ge]], [[.il]], [[.iq]], [[.ir]], [[.jo]], [[.kw]], [[.lb]], [[.om]], [[.ps]], [[.qa]], [[.sa]], [[.sy]], [[.tr]], [[.ye]] | cities = {{collapsible list | title = បញ្ជី | bullets = true | {{flagicon|គុយវ៉ែត}} [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|គុយវ៉ែត]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[ជីដ្ដារ]] | {{flagicon|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} [[ឌូបៃ]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ង់}} [[តេហេរ៉ង់]] | {{flagicon|អ៊ីរ៉ាក់}} [[បាកដាដ]] | {{flagicon|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} [[រីយ៉ាដ]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្តង់ប៊ុល]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អ៊ីស្មៀរ]] | {{flagicon|ហ្សកដានី}} [[អាម៉ាន់]] | {{flagicon|តួកគី}} [[អង់ការ៉ា]] }} }} '''អាស៊ីខាងលិច''' ឬអាចហៅបានថា '''អាស៊ីបស្ចិម''' គឺជាតំបន់ភាគខាងលិចបំផុតនៃទ្វីប[[អាស៊ី]]។ យោងតាមនិយមន័យពីស្ថាប័នសិក្សានានា [[អង្គការសហប្រជាជាតិ]] និងស្ថាប័នដទៃទៀត គេបានកំណត់អនុតំបន់អាស៊ីខាងលិចដោយក្ដោបតំបន់តូចៗដូចជា [[អាណាតូលី]] [[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]] [[អ៊ីរ៉ង់]] [[មេសូប៉ូតាមី]] [[វាលខ្ពស់អាមេនី]] [[ឡេវ៉ាន]] [[ភូមិសាស្ត្រស៊ីប|កោះស៊ីប]] [[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]] និង[[កូកាសខាងត្បូង]]។ តំបន់មួយនេះត្រូវបានកាត់ផ្ដាច់ពីទ្វីប[[អាហ្វ្រិក]]តាម[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] និងពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]តាមរយៈផ្លូវទឹកនៃ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ អាស៊ីខាងលិចមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងតំបន់[[អាស៊ីកណ្ដាល]]នៅភាគឦសាន្ត និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]នៅភាគខាងកើត។ តំបន់នេះផងដែរត្រូវបានព័ទ្ធជុំវិញដោយផ្ទៃសមុទ្រចំនួន ១២​ ដូចជា៖ [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រម៉ាម៉ារ៉ា]] [[ឈូងសមុទ្រស៊ុយអេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាកាបា]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] [[សមុទ្រអារ៉ាប់]] និង[[ឈូងសមុទ្រអូម៉ង់]]។ អាស៊ីខាងលិចគឺគ្របដណ្ដប់ទៅលើតំបន់ផ្ទៃដីស្រដៀងគ្នានឹងតំបន់[[មជ្ឈិមបូព៌ា]]ដែរ គ្រាន់តែមជ្ឈិមបូព៌ាគឺជាពាក្យបង្កប់ន័យនយោបាយដែលតែងតែសម្គាល់ដោយភូមិវិទូលោកខាងលិចអាស្រ័យទៅលើបរិបទនយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈដែលអាស៊ីខាងលិចវិញគឺជាពាក្យភូមិសាស្ត្រដែលមានភាពត្រឹមត្រូវនិងភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាជាង។ តំបន់អាស៊ីខាងលិចគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីសរុប ៥,៩៩៤,៩៣៥ គម^២ និងមានប្រជាជនរស់នៅចំនួន ៣១៣ លាននាក់។<ref name="UN WPP 2019"/><ref name="UN WPP 2019 2"/> ក្នុងចំណោមប្រទេសដែលជាសមាជិកអង្គការសហប្រជាជនទាំង ២០ នៅក្នុងតំបន់ (ឬមានមួយផ្នែកនៃទឹកដីរបស់ពួកគេក្នុងតំបន់) មាន ១៣ ប្រទេសដែលត្រូវជាផ្នែកនៃ[[ពិភពអារ៉ាប់]]។ បណ្ដាប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនរស់ច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់នេះរួមមាន៖ [[អ៊ីរ៉ង់]] [[តួកគី]] [[អ៊ីរ៉ាក់]] [[អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]] និង[[យេម៉ែន]]។ល។ នៅក្នុង[[គ្រោងការណ៍ភូមិសាស្ត្រពិភពលោកសម្រាប់កំណត់ត្រាចែកចាយរុក្ខជាតិ]] (WGSRPD) គេមិនបានរាប់បញ្ចូលឧបទ្វីបអារ៉ាប់ជាផ្នែកមួយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិចឡើយ តែក្រុមនេះបានរាប់បញ្ចូលប្រទេស[[អាហ្វហ្កានីស្ថាន]]។<ref name=WGSRPD>{{Cite book |last = Brummitt |first = R. K. |year = 2001 |title = World Geographical Scheme for Recording Plant Distributions |edition = 2nd |publisher = International Working Group on Taxonomic Databases For Plant Sciences (TDWG) |url = https://raw.githubusercontent.com/tdwg/wgsrpd/master/109-488-1-ED/2nd%20Edition/TDWG_geo2.pdf |access-date = 13 May 2025 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160125135239/http://www.nhm.ac.uk/hosted_sites/tdwg/TDWG_geo2.pdf |archive-date = 25 January 2016}}</ref> ចំពោះ[[អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្ម]] (FAO) វិញបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថានចូលដូចគ្នា តែបានចាត់ទុកប្រទេសអេហ្ស៊ីបនៅខាងក្រៅតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>{{Cite web |title=Chapter 21. West Asia |url=https://www.fao.org/3/Y1997e/y1997e0q.htm |access-date=13 May 2025 |website=www.fao.org}}</ref> រីឯ[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]វិញបានដកប្រទេសស៊ីប អ៊ីស្រាអែល តួកគី និងអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់មួយនេះ។<ref>{{Cite web |last=Environment |first=U. N. |date=12 April 2023 |title=West Asia |url=http://www.unep.org/ozonaction/networks/west-asia |access-date=13 May 2025 |website=Ozonaction }}</ref> ==និយមន័យ== ពាក្យថា ''អាស៊ី​ខាង​លិច'' ឬ''អាស៊ីបស្ចិម'' ​ត្រូវ​បាន​គេ​និយមប្រើ​ជាការណ៍ និង​មិន​មាន​និយមន័យកំណត់ "ត្រឹមត្រូវ" ឬ​ទទួល​យក​ជា​ទូទៅណាមួយឡើយ។ និយមន័យធម្មតារបស់វាគឺច្រើនជាន់គ្នាមិនថាដោយប្រយោល ឬដោយផ្ទាល់ជាមួយនិយមន័យនៃពាក្យសម្គាល់តំបន់ដូចជា [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] [[មេឌីទែរ៉ាណេខាងកើត]] និង[[ដើមបូព៌ា]] (ដែលពីបុរាណមកគឺសុទ្ធតែមាននិយមន័យស្រដៀងៗនឹងគ្នា លើកលែងតែពេលបច្ចុប្បន្នដោយគេចង់បំបែកវាឱ្យច្បាស់ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា)។<ref>[https://www.worldatlas.com/articles/what-is-the-difference-between-near-east-and-middle-east.html What Is The Difference Between Near East and Middle East?] ''worldatlas.com''</ref> ''Style Manual'' របស់ ''[[ណាសឹនណលជីអូក្រាហ្វិក|National Geographic]]'' ក៏ដូចជាសៀវភៅ''[[សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក៖ ស្ថិតិប្រវត្តិសាស្ត្រ]]'' (២០១៣) បោះពុម្ភផ្សព្វផ្សាយដោយ[[អង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច]] (OECD) បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត តួកគី ប៉ាឡេស្ទីន(សម្គាល់ដោយវ៉េសប៊ែង និងក្រោយមកហ្កាហ្សា) បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អ៊ីស្រាអែល អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមទៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref name="ngs">{{cite web |url=https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |title=West Asia |last=Miller |first=David |work=National Geographic Style Manual |publisher=National Geographic Society |access-date=16 May 2025 |archivedate=31 ឧសភា 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210531235607/https://sites.google.com/a/ngs.org/ngs-style-manual/home/W/west-asia |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite book |last=Maddison |first=Angus |author-link=Angus Maddison |year=2004 |title=The World Economy: Historical Statistics |series=Development Centre Studies |location=Paris, France |publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) |publication-date=2003 |isbn=978-92-64-10412-9 |lccn=2004371607 |oclc=53465560 |title-link=The World Economy: Historical Statistics }}</ref> ផ្ទុយមកវិញ [[អង្គការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNIDO) នៅក្នុងសៀវភៅប្រចាំឆ្នាំនៃឆ្នាំ២០១៥ របស់ខ្លួនបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងអាស៊ែបៃសង់ និងដកអ៊ីស្រាអែល និងតួកគីចេញ (ជាផ្នែកនៃទ្វីបអឺរ៉ុប)។<ref>{{cite book |author=United Nations Industrial Development Organization Vienna (UNIDO) |author-link=United Nations Industrial Development Organization |year=2005 |title=International Yearbook of Industrial Statistics 2015 |url=https://books.google.com/books?id=FAKMBgAAQBAJ&pg=PA14 |location=Cheltenham, UK |publisher=Edward Elgar Publishing |page=14 |isbn= 9781784715502}}</ref> ខុសពី UNIDO [[ក្រុមស្ថិតិអង្គការសហប្រជាជាតិ]] (UNSD) បានកាត់ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ចេញពីតំបន់ ហើយបានរាប់បញ្ចូលប្រទេសចចជី តួកគី និងស៊ីបចូលវិញ។<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49.htm |title=Standard Country or Area Codes for Statistical Use |publisher=Millenniumindicators.un.org |access-date=16 May 2025}}</ref> ចំពោះ[[ក្រុមតំបន់អង្គការសហប្រជាជាតិ|ក្រុមអឺរ៉ុបខាងលិច]]ដែលត្រួវជាក្រុមមួយនៃក្រុមភូមិសាស្ត្រនយោបាយអង្គការសហប្រជាជាតិ បានរាប់បញ្ចូលប្រទេសអាមេនី និងចចជីជាផ្នែកនៃតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើត ខណៈស៊ីប និងតំបន់ធ្រែសខាងកើតនៃប្រទេសតួកគីគឺស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អឺរ៉ុបខាងត្បូង។ ប្រទេសទាំងបីនេះផងដែរត្រូវបានចុះបញ្ជីក្នុងចំណាត់ថ្នាក់អឺរ៉ុបនៃ[[យូណេស្កូ|អង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ]] (យូណេស្កូ)។ សមាជិកជាតិនៃស្ថាប័នគ្រប់គ្រងកីឡាអាស៊ីខាងលិចត្រូវបានកំណត់ចំពោះប្រទេសដូចជា កាតា គុយវ៉ែត ប៉ាឡេស្ទីន បារ៉ែន យេម៉ែន លីបង់ ស៊ីរី ហ្សកដានី អ៊ីរ៉ង់ អ៊ីរ៉ាក់ អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត អូម៉ង់ និងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម។<ref>{{cite web |url=http://www.wabsf.net/en/information.php |title=WABSF Member Countries |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 December 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035427/http://www.wabsf.net/en/information.php }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.topendsports.com/events/games/asian-games/west-asian/index.htm |title=The West Asian Games |publisher=Topend Sports}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |title=WAFF Member Associations |website=The-Waff.com |access-date=17 May 2025 |archive-date=1 August 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180801232057/http://www.the-waff.com/en/championships/29.html |url-status=dead }}</ref> ព្រឹត្តិការណ៍ពហុកីឡារបស់[[ក្រុមប្រឹក្សាអូឡាំពិកអាស៊ី]]គឺ[[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]]ត្រូវបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងដោយអត្តពលិកតំណាងមកពីប្រទេសទាំង ១៣ នេះដូចគ្នា។ ក្នុងចំណោមអង្គការស្ថាប័នកីឡាក្នុងតំបន់ទាំងនោះរួមមាន [[សមាគមបាល់បោះអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធកីឡាបុកប៊ីយ៉ា និងស្នូកឃ័រអាស៊ីខាងលិច]] [[សហព័ន្ធបាល់ទាត់អាស៊ីខាងលិច]] និង[[សហព័ន្ធកីឡាវាយកូនបាល់អាស៊ីខាងលិច]]។ ===ផែនទី=== {{West Asia labelled map}} ==ប្រទេស== {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%;width:100%;" |- style="background:#ececec;" ! [[ប្រទេស]]រួមនឹង[[ទង់|ទង់ជាតិ]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមក្រឡាផ្ទៃសរុប|ក្រឡាផ្ទៃ]]<br />(គម^២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមចំនួនប្រជាជន|ចំនួនប្រជាជន]]{{UN_Population|ref}}<br />(២០១៨) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាមដង់ស៊ីតេប្រជាជន|ដង់ស៊ីតេ]]<br />(ក្នុងមួយ គម^២) ! [[ធានី (នយោបាយ)|រដ្ឋ / រាជធានី]] ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម)|ផសស ជាមធ្យម]]<ref>{{cite web|title=GDP|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=93&pr.y=3&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDP_R&grp=0&a=|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុ|IMF]]|access-date=3 June 2025}}</ref><br />(២០១២) ! [[បញ្ជីរាយប្រទេសតាម ផសស (មធ្យម) ក្នុងម្នាក់ៗ|ក្នុងម្នាក់ៗ]]<ref>{{cite web|title=GDP per capita|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=28&pr.y=10&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=NGDPDPC&grp=0&a=|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្|IMF]]|access-date=3 June 2025}}</ref><br />(២០១២) ! [[រូបិយវត្ថុ]] ! [[រដ្ឋាភិបាល]] ! [[ភាសាផ្លូវការ]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[កូកាសខាងត្បូង]]'''៖ |- | {{flag|ចចជី}} | style="text-align:right;" | ៦៩,៧០០ | style="text-align:right;" | ៣,៧៥៧,៩៨០ | style="text-align:right;" | ៦៨.១ | [[ប៊ីលីស៊ី]] | ១៥.៨៤៧ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,៥២៣ ដុល្លារ | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាចចជី|ចចជី]] |- | {{flag|អាប់កាស៊ី}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៨,៦៦០ | style="text-align:right;" | ២៤២,៨៦២ | style="text-align:right;" | ២៨ | [[សុខូមី]] | ៥០០ លានដុល្លារ | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាប់កាស៊ី|អាប់កាស]]<br>[[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] |- | {{flag|អាមេនី}} | style="text-align:right;" | ២៩,៨០០ | style="text-align:right;" | ២,៧៩០,៩៧៤ | style="text-align:right;" | ១០៨.៤ | [[យេរេវ៉ា]] | ៩.៩៥០ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,០៣៣ ដុល្លារ | [[ដ្រាំអាមេនី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាមេនី|អាមេនី]] |- | {{flag|អាស៊ែបៃសង់}} | style="text-align:right;" | ៨៦,៦០០ | style="text-align:right;" | ១០,៣១២,៩៩២ | style="text-align:right;" | ១០៥.៨ | [[បាគូ]] | ៦៨.៧០០ ពាន់លានដុល្លារ | ៧,៤៣៩ ដុល្លារ | [[ម៉ាណាតអាស៊ែបៃសង់]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] |- | {{flag|អូសេទីខាងត្បូង}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៣,៩០០ | style="text-align:right;" | ៥៣,៥៣២ | style="text-align:right;" | ១៣ | [[ស្គីនវ៉ាលី]] | ៥០០ លានដុល្លារ | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ឡារីចចជី]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអូសេទី|អូសេទី]]<br>[[ភាសារុស្ស៊ី|រុស្ស៊ី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]]'''៖ |- | {{flag|ស៊ីប}} | style="text-align:right;" | ៩,២៥០ | style="text-align:right;" | ១,២៤៤,១៨៨ | style="text-align:right;" | ១១៧ | [[នីកូស៊ី]] | ២២.៩៩៥ ពាន់លានដុល្លារ | ២៦,៣៧៧ ដុល្លារ | [[អឺរ៉ូ]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាក្រិក|ក្រិក]]<br>[[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | {{flag|ស៊ីបខាងជើង}} (មិនទទួលស្គាល់) | style="text-align:right;" | ៣,៣៥៥ | style="text-align:right;" | ៣១៣,៦២៦ | style="text-align:right;" | ៩៣ | [[នីកូស៊ីខាងជើង]] | ៤.០៣២ ពាន់លានដុល្លារ | ១៥,១០៩ ដុល្លារ | [[លីរ៉ាតួកគី]] | [[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | {{flagicon|សហរាជាណាចក្រ}} [[អាក្រូទីរី និងដេកេលី]]^១ | style="text-align:right;" | ២៥៤ | style="text-align:right;" | ១៥,៧០០ | style="text-align:right;" | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[បន្ទាយអេពីស្កូពី|អេពីស្កូពី]] | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[អឺរ៉ូ]] | [[ទឹកដីអនិស្សរភាព]]ក្រោម[[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]'''៖ |- | {{flag|អេហ្ស៊ីប}}{{refn|group=ស|ចំពោះទិន្នន័យក្រឡាផ្ទៃ និងប្រជាជនរបស់របស់អេហ្ស៊ីបនេះគឺរាប់បញ្ចូលតែ[[ឧបទ្វីបស៊ីណៃ]]ប៉ុណ្ណោះ។}} | style="text-align:right;" | ៦០,០០០ | style="text-align:right;" | ១០៩,២៦២,១៧៨ | style="text-align:right;" | ៨២ | [[គែរ]] | ២៦២.២៦ ពាន់លានដុល្លារ | ៣,១៧៩ ដុល្លារ | [[ផោនអេហ្ស៊ីប]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[អឌ្ឍចន្ទពហុពល]]'''៖ |- | {{flagcountry|ប៉ាឡេស្ទីន}}{{refn|group=ស|រដ្ឋសង្កេតការណ៍ អសប។}} | style="text-align:right;" | ៦,២២០ | style="text-align:right;" | ៥,១៣៣,៣៩២ | style="text-align:right;" | ៦៦៧ | [[រ៉ាំអាឡា]]^២ | ៦.៦ ពាន់លានដុល្លារ | ១,៦០០ ដុល្លារ | [[ផោនអេហ្ស៊ីប]] [[ឌីណាហ្សកដានី]] [[ស៊ីគែលថ្មីអ៊ីស្រាអែល]] | [[សាធារណរដ្ឋ]]អាស្រ័យ[[ប្រព័ន្ធពាក់កណ្ដាលប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|លីបង់}} | style="text-align:right;" | ១០,៤៥២ | style="text-align:right;" | ៥,៥៩២,៦៣១ | style="text-align:right;" | ៤០៤ | [[បៃរូត]] | ៤២.៥១៩ ពាន់លានដុល្លារ | ១០,៤២៥ ដុល្លារ | [[ផោនលីបង់]] | [[សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភា]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|ស៊ីរី}} | style="text-align:right;" | ១៨៥,១៨០ | style="text-align:right;" | ២១,៣២៤,៣៦៧ | style="text-align:right;" | ១១៨.៣ | [[ដាម៉ាស់]] | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | ''គ្មានទិន្នន័យ'' | [[ផោនស៊ីរី]] | [[រដ្ឋាភិបាលអន្តរកាល]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|ហ្សកដានី}} | style="text-align:right;" | ៩២,៣០០ | style="text-align:right;" | ១១,១៤៨,២៧៨ | style="text-align:right;" | ៦៨.៤ | [[អាម៉ាន់]] | ៣០.៩៨ ពាន់លានដុល្លារ | ៤,៨៤៣ ដុល្លារ | [[ឌីណាហ្សកដានី]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អ៊ីរ៉ាក់}} | style="text-align:right;" | ៤៣៨,៣១៧ | style="text-align:right;" | ៤៣,៥៣៣,៥៩២ | style="text-align:right;" | ៧៣.៥ | [[បាកដាដ]] | ២១៦.០៤៤ ពាន់លានដុល្លារ | ៦,៤១០ ដុល្លារ | [[ឌីណាអ៊ីរ៉ាក់]] | [[សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភា]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]]<br>[[ភាសាឃឺដ|ឃឺដ]] |- | {{flag|អ៊ីស្រាអែល}} | style="text-align:right;" | ២០,៧៧០ | style="text-align:right;" | ៨,៩០០,០៥៩ | style="text-align:right;" | ៣៦៥.៣ | [[យេរូសាឡឹម]]^៣ | ៣៥៣.៦៥​ ពាន់លានដុល្លារ | ៣៩,១០៦ ដុល្លារ | [[ស៊ីគែលថ្មីអ៊ីស្រាអែល]] | [[សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យសភា]] | [[ភាសាហេប្រឺ|ហេប្រឺ]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ខ្ពង់រាបអ៊ីរ៉ង់]]'''​៖ |- | {{flag|អ៊ីរ៉ង់}} | style="text-align:right;" | ១,៦៤៨,១៩៥ | style="text-align:right;" | ៨៧,៩២៣,៤៣២ | style="text-align:right;" | ៤៥ | [[តេហេរ៉ង់]] | ៥៤៨.៥៩០ ពាន់លានដុល្លារ | ៧,២០៧ ដុល្លារ | [[រៀលអ៊ីរ៉ង់]] | [[សាធារណរដ្ឋឥស្លាម]] | [[ភាសាពែរ្ស|ពែរ្ស]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[អាណាតូលី]]'''៖ |- | {{flag|តួកគី}}{{refn|group=ស|ទិន្នន័យសម្រាប់ប្រទេសតួកគីគឺរួមបញ្ចូលទាំងតំបន់[[ធ្រែសខាងកើត]] ដែលមិនមែនជាផ្នែកនៃអាណាតូលីឡើយ។}} | style="text-align:right;" | ៧៨៣,៥៦២ | style="text-align:right;" | ៨២,៣៤០,០៨៨ | style="text-align:right;" | ៩៤.១ | [[អង់ការ៉ា]] | ៧៨៨.០៤២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០,៥២៣ ដុល្លារ | [[លីរ៉ាតួកគី]] | [[សាធារណរដ្ឋ|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | [[ភាសាតួកគី|តួកគី]] |- | colspan=10 style="background:#eee;" | '''[[ឧបទ្វីបអារ៉ាប់]]'''៖ |- | {{flag|កាតា}} | style="text-align:right;" | ១១,៤៣៧ | style="text-align:right;" | ២,៦៨៨,២៣៥ | style="text-align:right;" | ១២៣.២ | [[ដូហា]] | ១៩២.៤០២ ពាន់លានដុល្លារ | ១០៤,៧៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលកាតា]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|គុយវ៉ែត}} | style="text-align:right;" | ១៧,៨២០ | style="text-align:right;" | ៤,២៥០,១១៤ | style="text-align:right;" | ១៦៧.៥ | [[គុយវ៉ែត (ទីក្រុង)|ទីក្រុងគុយវ៉ែត]] | ១៨៤.៥៤០ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៨,៧៦២ ដុល្លារ | [[ឌីណាគុយវ៉ែត]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|បារ៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៧៨០ | style="text-align:right;" | ១,៤៦៣,២៦៥ | style="text-align:right;" | ១,៦៤៦.១ | [[ម៉ាណាម៉ា]] | ៣០.៣៥៥ ពាន់លានដុល្លារ | ២៦,៣៦៨ ដុល្លារ | [[ឌីណាបារ៉ែន]] | [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|យេម៉ែន}} | style="text-align:right;" | ៥២៧,៩៧០ | style="text-align:right;" | ៣២,៩៨១,៦៤១ | style="text-align:right;" | ៤៤.៧ | [[សាណា]] (ក្រោម[[សង្គ្រាមស៊ីវិលយេម៉ែន (២០១៤–បច្ចុប្បន្ន)|រដ្ឋាភិបាល]][[ហ៊ូទី]])<br>[[អេដេន]] ([[ធានីស្ដីទី|អាសនៈរដ្ឋាភិបាល]]) | ៣៥.០៥ ពាន់លានដុល្លារ | ១,៣៥៤ ដុល្លារ | [[រៀលយេម៉ែន]] | [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]][[រដ្ឋាភិបាលបណ្ដោះអាសន្ន|បណ្ដោះអាសន្ន]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត}} | style="text-align:right;" | ២,១៤៩,៦៩០ | style="text-align:right;" | ៣៥,៩៥០,៣៩៦ | style="text-align:right;" | ១២ | [[រីយ៉ាដ]] | ៧៣៣.៩៥៦ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,១៣៩ ដុល្លារ | [[រីយ៉ាលសាអ៊ូឌីត]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អូម៉ង់}} | style="text-align:right;" | ២១២,៤៦០ | style="text-align:right;" | ៤,៥២០,៤៧១ | style="text-align:right;" | ៩.២ | [[មូស្កាត]] | ៧៨.២៩០ ពាន់លានដុល្លារ | ២៥,៣៥៦ ដុល្លារ | [[រៀលអូម៉ង់]] | [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- | {{flag|អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម}} | style="text-align:right;" | ៨២,៨៨០ | style="text-align:right;" | ៩,៣៦៥,១៤៥ | style="text-align:right;" | ៩៧ | [[អាប៊ូដាប៊ី]] | ៣៨៣.៧៩៩ ពាន់លានដុល្លារ | ៤៣,៧៧៤ ដុល្លារ | [[ឌៀរហាំអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម|ឌៀរហាំ អអអ]] | [[សហព័ន្ធ]][[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | [[ភាសាអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]] |- |} '''សម្គាល់៖''' <small><br />{{sup|១}} [[ទឹកក្រៅស្រុកអង់គ្លេស]]។<br/>{{sup|២}} រ៉ាំអាឡាគឺជាទីអាសនៈនៃរដ្ឋាភិបាល ខណៈដែលរដ្ឋធានីតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់រដ្ឋប៉ាឡេស្ទីនគឺមានទីតាំងនៅ[[យេរូសាឡឹម]]ឯណោះ ដែលកំពុងមាន[[គោលជំហរចំពោះយេរូសាឡឹម|ទំនាស់]]ជាមួយអ៊ីស្រាអែល។{{refn|តាមនីតិច្បាប់ និងក្រោម[[ច្បាប់អ៊ីស្រាអែល]] យេរូសាឡឹមគឺជារដ្ឋធានីនៃរដ្ឋអ៊ីស្រាអែលដោយជាទីតាំងនៃនិវាសដ្ឋានប្រធានាធិបតី ការិយាល័យរដ្ឋាភិបាលនានា​ តុលាការកំពូល និងសភាជាតិ ([[ឃ្នេសេត]])។ យេរូសាឡឹមនេះផងដែរក៏ត្រូវជារដ្ឋធានីដូចគ្នានៃរដ្ឋប៉ាឡេស្ទីនក្រោម{{cite web |ref=BasicLawPal-T1A3 |url=http://www.palestinianbasiclaw.org/basic-law/2003-amended-basic-law |title=ច្បាប់មូលដ្ឋានវិសោធឆ្នាំ២០០៣ |date= |postscript=none}} ប៉ុន្តែសម្រាប់រដ្ឋធានីជាក់ស្ដែងវិញគឺស្ថិតនៅក្រុង[[រ៉ាំអាឡា]]ដោយសារតែរ៉ាំអាឡាជាទីអាសនៈផ្ទាល់នៃរដ្ឋាភិបាលប៉ាឡេស្ទីន។ អង្គការសហប្រជាជាតិ និងរួមទាំងរដ្ឋអធិបតេយ្យភាគច្រើនមិនបានទទួលស្គាល់យេរូសាឡឹមជារដ្ឋធានីនៃរដ្ឋទាំងពីរនោះឡើយដោយគេកំពុងស្វែងរកពេលវេលាសមស្របសម្រាប់ការចរចាស្ដីពីវាសនានៃទីក្រុងនេះរវាងអាជ្ញាធរប៉ាឡេស្ទីន និងអ៊ីស្រាអែល។ ដូច្នេះតាមការអនុវត្តជាក់ស្ដែង រដ្ឋអធិបតេយ្យជាច្រើនតែងរក្សាស្ថានទូតរបស់ពួកគេនៅក្នុង ឬជាយក្រុង[[តែលអាវីវ]] ឬក្រៅក្រុងយេរូសាឡឹម។|name="Jerusalem"|group=ស|}}<br/>{{sup|៣}} [[យេរូសាឡឹម]]គឺជា[[ច្បាប់យេរូសាឡឹម|រដ្ឋធានីតាមសេចក្ដីប្រកាសរបស់អ៊ីស្រាអែល]] និងជាទីតាំងនៃ[[ឃ្នេសេត]] [[តុលាការកំពូលអ៊ីស្រាអែល]]។ល។ ដោយសារស្ថានភាពនៃក្រុងនេះកំពុងជាប់ជម្លោះទំនាស់ ដូច្នេះស្ថានទូតបរទេសភាគច្រើនគឺមានទីតាំងស្ថិតនៅក្រុង[[តែលអាវីវ]]វិញ។{{refn|group=ស|name="Jerusalem"}}</small> ==ប្រវត្តិសាស្ត្រ== {{See also|ប្រវត្តិសាស្ត្រមជ្ឈិមបូព៌ា}} ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាពាក្យសម្គាល់ទីតាំងភូមិសាស្ត្រចាប់ផ្ដើមនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១៩ មុនពេលពាក្យ "[[ដើមបូព៌ា]]" បានក្លាយជាពាក្យសម្គាល់ពីភូមិសាស្ត្រនយោបាយនៃតំបន់អាស៊ីខាងលិច។<ref>e.g. James Rennell, ''A treatise on the comparative geography of western Asia'', 1831.</ref> នៅក្នុងបរិបទនៃប្រវត្តិសាស្រ្តសម័យបុរាណ "អាស៊ីខាងលិច" ច្រើនមានន័យថាផ្នែកនៃទ្វីបអាស៊ីដែលប្រវត្តិវិទូបុរាណដូចជាក្រិក និងរ៉ូមស្គាល់ ខណៈ "អាស៊ីក្នុង" ដូចជា [[ស៊ីតធី]] [[ត្រង់សូស៊ាន]] និង[[ទន្លេឥណ្ឌូ|ឥណ្ឌា]]ច្រើននៅខាងក្រៅនិយមន័យអាស៊ីខាងលិចព្រោះគេមិនទាន់ ឬមិនសូវស្គាល់តំបន់ទាំងនេះ។<ref>James Rennell, ''The Geographical System of Herodotus Examined and Explained'', 1800, [https://archive.org/details/geographicalsys00renn/page/210 p. 210].</ref><ref>Hugh Murray, ''Historical Account of Discoveries and Travels in Asia'' (1820).</ref><ref>Samuel Whelpley, ''A compend of history, from the earliest times'', 1808, [https://books.google.com/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 p. 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221120055307/https://books.google.ch/books?id=6jkNAAAAYAAJ&pg=RA1-PA9 |date=20 November 2022 }}.</ref> នៅសតវត្សរ៍ទី២០ ពាក្យ "អាស៊ីខាងលិច" ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ភាគច្រើននៅក្នុងវិស័យបុរាណវិទ្យា និងប្រវត្តិសាស្រ្តបុរាណ សម្រាប់សម្គាល់តំបន់ភូមិសាស្ត្រ "[[អឌ្ឍចន្ទពហុពល]]ដោយមិនរាប់បញ្ចូល[[អេហ្ស៊ីបបុរាណ]]" ក្នុងគោលបំណងប្រៀបធៀបអរិយធម៌ដើមនៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប និងអរិយធម៌ផ្សេងៗក្នុងតំបន់នោះ។<ref>e.g. Petrus Van Der Meer, ''The Chronology of Ancient Western Asia and Egypt'', 1955. Karl W. Butzer, ''Physical Conditions in Eastern Europe, Western Asia and Egypt Before the Period of Agricultural and Urban Settlement'', 1965.</ref> ការប្រើប្រាស់ពាក្យនេះនៅក្នុងបរិបទភូមិសាស្ត្រនយោបាយសហសម័យ ឬសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបច្ចុប្បន្នត្រូវបានលេចឡើងចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ មកម៉្លេះ។<ref>''The Tobacco Industry of Western Asia'', U.S. Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, 1964.</ref> ==ភូមិសាស្ត្រ== តំបន់នេះមានសមុទ្រធំៗព័ទ្ធជុំវិញចំនួនប្រាំបីរួមមាន៖ [[សមុទ្រក្រហម]] [[សមុទ្រកាសព្យែន]] [[សមុទ្រខ្មៅ]] [[ឈូងសមុទ្រពែរ្ស]] [[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] [[សមុទ្រអ៊ីជាន]] [[ឈូងសមុទ្រអាឌែន]] និង[[សមុទ្រអារ៉ាប់]]។ នៅភាគពាយព្យ និងខាងជើង តំបន់នេះត្រូវបានបំបែកចេញពី[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]]ដោយ[[ច្រកសមុទ្រតួកគី]] និងដីជម្រាលនៃតំបន់[[មហាកូកាស]]។ ចំពោះភាគនិរតីវិញ វាត្រូវបានផ្ដាច់ចេញពីទ្វីបអាហ្រ្វិកដោយ[[ដីសន្ទះស៊ុយអេ]] ខណៈនៅភាគឦសាន និងខាងកើត វាមានព្រំប្រទល់ជាប់តំបន់[[អាស៊ីកណ្តាល]] និង[[អាស៊ីខាងត្បូង]]។ តំបន់នេះផងដែរគឺស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងត្បូង]] និងភាគខាងត្បូងនៃតំបន់[[អឺរ៉ុបខាងកើត]]។ វាលលំហ[[ដាឆតឺកាវារ]] និង[[ដាឆតឺលូត]]នៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អាចចាត់ទុកបានថាជាព្រំដែនធម្មជាតិបំបែកអាស៊ីខាងលិចពីតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង។ ===ភូគព្ភសាស្ត្រ=== ====ផ្លាកតិចតូនិច==== ផ្លាកតិចតូនិចចំនួនបីធំៗត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ដោយតំបន់អាស៊ីខាងលិចមានដូចជា៖ [[ផ្លាកអាហ្វ្រិក]] [[ផ្លាកអឺរ៉ាស៊ី|អឺរ៉ាស៊ី]] និង[[ផ្លាកអារ៉ាប់|អារ៉ាប់]]។ បច្ចុប្បន្ន ផ្លាកអារ៉ាប់បានកំពុងរំកឹលខ្លួនបន្តិចម្តងៗចូលទៅកាន់[[ឧបផ្លាកអាណាតូលី|ផ្លាកអាណាតូលី]] (តួកគី) នៅត្រង់[[សម្រុតអាណាតូលីខាងកើត]]<ref>{{cite web |url=http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |title=The Arabian Plate |author=Muehlberger, Bill |publisher=NASA, Johnson Space Center |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070706103125/http://eol.jsc.nasa.gov/handbooks/arabianpages/mainframe.htm |archive-date=6 July 2007 |access-date=25 ឧសភា 2025 }}</ref> ហើយព្រំដែនរវាង[[ផ្លាកសមុទ្រអ៊ីជាន|ផ្លាកអ៊ីជាន]] និងអាណាតូលីនៅភាគខាងកើតប្រទេសតួកគីក៏មានលំនាំរញ្ជួយជាសកម្មផងដែរ។<ref name="beaumont-pg22">Beaumont (1988), p. 22</ref> ====ធនធានទឹក==== អាស៊ីខាងលិចមានប្រភពទឹកក្រោមដីជាច្រើននៅខ្ចាត់ខ្ចាយជុំវិញតំបន់នេះ។ នៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតមានវត្តមានប្រភពទឹកក្រោមដីធំៗចំនួនពីរដែលបន្សល់ពីយុគ[[ប៉ាឡេអូសូអិច]] និង[[ត្រ័យិក]]នៅក្រោមជួរភ្នំ[[ធូវ៉ែគ]] និងតំបន់ប៉ែកខាងលិចពីសមុទ្រក្រហម។<ref name="beaumont-86">Beaumont (1988), p. 86</ref> ប្រភពទឺកក្រោមដីសល់ពីយុគ[[ក្រេតាសេ]] និង[[ឱសាកន្យ]]គឺមានទីតាំងស្ថិតនៅខាងក្រោមផ្ទៃភាគកណ្តាល និងភាគខាងកើតនៃប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែលមានផ្ទុកទាំងទឹកសាប និងប្រៃ។<ref name="beaumont-86"/> ប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្តទឹកជន់ ឬគន្លង ក៏ដូចជាប្រព័ន្ធប្រោះទឹកត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់វិស័យកសិកម្មនៅទូទាំងអាស៊ីខាងលិចដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីជិត ៩០,០០០ គម^២។<ref>{{Cite web|url=http://www.fao.org/land-water/en/|title=Land & Water|website=Food and Agriculture Organization of the United Nations}}</ref> [[ទន្លេធីក្រឺ]] និង[[អឺហ្វ្រាត់]]គឺជាទន្លេពីរដ៏សំខាន់ដែលបានចាក់ឫសចូលអាស៊ីខាងលិចផងដែរ។ ===អាកាសធាតុ=== [[File:Cedars in Lebanon.jpg|right|thumb|upright=1.1|ដើមស៊ីដាក្នុងប្រទេសលីបង់កំឡុងសិសិររដូវ]] អាស៊ីខាងលិចជាចម្បងមានលក្ខណៈស្ងួតហួតហែង ហើយងាយប្រឈមនឹងគ្រោះរាំងស្ងួត ប៉ុន្តែតំបន់នេះក៏មានវត្តមានព្រៃឈើ និងដីជ្រលងជីជាតិនៅតាមផ្នែកខ្លះផងដែរ។ អាស៊ីខាងលិចនេះផងដែរក៏មាន វាលស្មោង​​ [[វាលលំហ]] និងតំបន់[[ភ្នំ]]ជាច្រើនកន្លែង។ កង្វះទឹកប្រើប្រាស់គឺជាបញ្ហាមួយនៅក្នុងទីតាំងមួយចំនួននៃអាស៊ីខាងលិច ដោយកំណើនចំនួនប្រជាជនបានទាមទារតម្រូវការទឹកប្រើប្រាស់បន្ថែម ខណៈដែលការរីកសាយនៃជាតិអំបិល និងការបំពុលទឹកបានកំពុងគំរាមកំហែងដល់ប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅក្នុងតំបន់នេះ។<ref name="ipcc-1997">{{cite web|url=http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=/climate/ipcc/regional/index.htm|title=Chapter 7: Middle East and Arid Asia|work=IPCC Special Report on The Regional Impacts of Climate Change: An Assessment of Vulnerability|publisher=United Nations Environment Programme (UNEP), Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)|year=2001|access-date=26 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303201222/http://www.grida.no/publications/other/ipcc_sr/?src=%2Fclimate%2Fipcc%2Fregional%2Findex.htm|archive-date=3 March 2016|url-status=dead}}</ref> ==សេដ្ឋកិច្ច== {{Main|សេដ្ឋកិច្ចមជ្ឈិមបូព៌ា}} សេដ្ឋកិច្ចនៅតាមប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងលិចនេះគឺមានភាពចម្រុះ និងកម្រិតខុសៗគ្នា។ តួកគីជាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេនៅក្នុងតំបន់ នាំមុខប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត និងអ៊ីរ៉ង់ជាដើម។ រ៉ែប្រេងកាតគឺជាឧស្សាហកម្មដ៏សំខាន់បំផុតមួយនៅក្នុងតំបន់ ដោយជាងពាក់កណ្តាលនៃធនធានប្រេងទាំងអស់នៅលើពិភពលោកគឺស្ថិតក្នុងតំបន់នេះ និងព្រមទាំងប្រមាណ ៤០ ភាគរយនៃឧស្ម័នធម្មជាតិផងដែរ។ ==ប្រជាសាស្ត្រ== {{Further|ប្រជាសាស្ត្រមជ្ឈិមបូព៌ា}} ចំនួនប្រជាជននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីខាងលិចត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាមានចំនួន ២៧២ លាននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ និងត្រូវបានម៉ាឌីសុនព្យាករណ៍ថានឹងស្ទុះឡើងដល់ ៣៧០ លាននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ២០៣០ (ព្យាករណ៍កាលពីឆ្នាំ២០០៧ និងមិនបានរាប់បញ្ចូលតំបន់កូកាស និងប្រទេសស៊ីបឡើយ)។ ការព្យាករណ៍នេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយអាងលើអត្រាកំណើនប្រជាជនប្រចាំឆ្នាំ ១.៤% (កើនឡើងទ្វេដងក្នុងរយៈពេល ៥០ ឆ្នាំ) ដែលជាអត្រាលើសពីមធ្យមភាគពិភពលោក ០.៩% (ស្មើនឹងកំណើនទ្វេដងក្នុង ៧៥ ឆ្នាំ)។ ចំនួនប្រជាជននៅអាស៊ីខាងលិចត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថាមានចំនួនស្មើនឹង ៤% នៃចំនួនប្រជាជនសរុបនៅលើពិភពលោកដោយកើនឡើងពីចំនួនប្រមាណ ៣៩ លាននាក់នៅដើមសតវត្សរ៍ទី២០ ឬប្រហែល ២% នៃចំនួនប្រជាជនពិភពលោកនៅពេលនោះ។<ref>Data for "15 West Asian countries", from Maddison (2003, 2007).Angus Maddison, 2003, ''[[iarchive:worldeconomyhist0000madd|The World Economy: Historical Statistics]]'', Vol. 2, OECD, Paris, {{ISBN|92-64-10412-7}}. ''Statistical Appendix'' (2007, ggdc.net) "The historical data were originally developed in three books: Monitoring the World Economy 1820–1992, OECD, Paris 1995; The World Economy: A Millennial Perspective, OECD Development Centre, Paris 2001; The World Economy: Historical Statistics, OECD Development Centre, Paris 2003. All these contain detailed source notes." Estimates for 2008 by country (in millions): Turkey (71.9), Iran (70.2), Iraq (28.2), Saudi Arabia (28.1), Yemen (23.0), Syria (19.7), Israel (6.5), Jordan (6.2), Palestine (4.1), Lebanon (4.0), Oman (3.3), United Arab Emirates (2.7), Kuwait (2.6), Qatar (0.9), Bahrain (0.7). </ref> ប្រទេសដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេនៅក្នុងតំបន់គឺប្រទេស[[តួកគី]]​ និង[[អ៊ីរ៉ង់]]ដោយប្រទេសទាំងពីរនេះមានប្រជាជនប្រមាណ ៧៩ លាននាក់ ហើយជាបន្ទាប់គឺ[[អ៊ីរ៉ាក់]] និង[[អារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត]]ដែលមានចំនួនប្រមាណ ៣៣ លាននាក់​ និងប្រទេស[[យេម៉ែន]]ជាមួយប្រជាជនចំនួន ២៩ លាននាក់។ បើតាមចំនួនតួលេខ តំបន់អាស៊ីខាងលិចមានប្រជាជនរស់នៅភាគច្រើនជា[[ជនជាតិអារ៉ាប់]] [[ជនជាតិពែរ្ស|ពែរ្ស]] និង[[ជនជាតិតួកគី|តួកគី]] ហើយភាសារបស់ពួកគេក៏ជាភាសានិយមប្រើប្រាស់ជាងគេបំផុតនៅក្នុងតំបន់ផងដែរ ខណៈភាសាគេនិយមបន្ទាប់មានដូចជា [[ភាសាឃឺដ]] [[ភាសាអាស៊ែបៃសង់|អាស៊ែបៃសង់]] [[ភាសាហេប្រឺ|ហេប្រឺ]] [[ភាសាអេមេនី|អាមេនី]] និង[[ភាសានវអារ៉ាម|នវអារ៉ាម]]ជាដើម។ ការនិយមប្រើប្រាស់ភាសាអារ៉ាប់ និងតួកគីនៅក្នុងតំបន់នេះគឺបណ្ដាលមកពីសកម្មភាពត្រួតត្រា និងឈ្លានពានពីចក្រភពអារ៉ាប់និងតួកគីពីសម័យបុរាណចាប់ផ្ដើមពីសតវត្សរ៍ទី៧ ដែលនាំឱ្យអតីត[[ភាសាអារ៉ាម]]នៅ[[តំបន់ស៊ីរី|ស៊ីរី]] និង[[ភាសាក្រិក]]នៅអាណាតូលីបានបាត់បង់ឥទ្ធិពល និងធ្លាក់ចុះខ្សោយចាប់តាំងពីពេលនោះមក។ ថ្វីបើ[[ភាសាហេប្រឺ]]បានទទួលប្រជាប្រិយភាពចាប់តាំងពីពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី២០ នៅលើទឹកដីអ៊ីស្រាអែលមែន ប៉ុ​ន្តែភាសាដើមក្នុងរដ្ឋមួយនេះគឺ[[ភាសានវអារ៉ាម]] និងភាសាក្រិកនូវតែមានអ្នកនិយាយប្រើប្រាស់វាដដែរគ្រាន់តែស្ថិតក្នុងកម្រិតភាគតិច។ ជនជាតិភាគតិចធំៗនៅក្នុងតំបន់នេះរួមមាន៖ [[ជនជាតិអារ៉ាម|អារ៉ាម]] [[ជនជាតិអាស៊ីរី|អាស៊ីរី]]{{sfn|Laing-Marshall|2005|p=149–150}} [[ឌ្រូស]]<ref>{{cite book|title=Middle East Patterns: Places, People, and Politics| first=Colbert|last= C. Held|year= 2008| isbn= 9780429962004| page =109|publisher=Routledge}}</ref> [[ជនជាតិជ្វីហ្វ|ជ្វីហ្វ]] [[ជនជាតិឡូរី|ឡូរី]] [[ជនជាតិម៉ង់ដា|ម៉ង់ដា]] [[ជនជាតិម៉ារ៉ូនីត|ម៉ារ៉ូនីត]] [[ជនជាតិសាបាក់|សាបាក់]] និង[[យ៉េហ្ស៊ីឌី]]ជាដើម។ល។ ===សាសនា=== {{Pie chart | thumb = right | caption = សាសនានៅក្នុងអាស៊ីខាងលិច (២០២០)<ref>{{Cite web|url=https://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projection-table/2020/percent/all/|title=Religious Composition by Country, 2010–2050|website=www.pewforum.org|date=2 April 2015|access-date=18 October 2020|archive-date=21 December 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191221014350/https://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projection-table/2020/percent/all/|url-status=dead}}</ref> | label1 = [[ឥស្លាមសាសនា]] | value1 = 92.59 | color1 = Green | label2 = [[គ្រិស្តសាសនា]] | value2 = 3.87 | color2 = DodgerBlue | label3 = [[យូដាសាសនា]] | value3 = 2.02 | color3 = DarkBlue | label4 = គ្មានជំនឿសាសនា | value4 = 1.16 | color4 = Grey | label5 = [[ហិណ្ឌូសាសនា]] | value5 = 0.32 | color5 = Darkorange | label6 = សាសនាផ្សេងៗទៀត | value6 = 0.25 | color6 = Chartreuse | label7 = [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] | value7 = 0.15 | color7 = Gold | label8 = [[សាសនាប្រជាប្រិយ]] | value8 = 0.06 | color8 = Red }} សាសនាធំៗចំនួនបួន (មានដូចជាសាសនាធំបំផុតចំនួនពីរលើពិភពលោកគឺ [[គ្រិស្តសាសនា​ និងឥស្លាមសាសនា]] បូករួមទាំង[[យូដាសាសនា]] និង[[ឌ្រូស|ជំនឿឌ្រូស]]) គឺសុទ្ធតែមានប្រភពចេញពីតំបន់អាស៊ីខាងលិចនេះ។<ref>{{cite encyclopedia|title=Middle East (region, Asia)|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/381192/Middle-East|encyclopedia=Britannica|access-date=6 June 2025}}</ref><ref>{{cite book|title=An Introduction to Middle East Politics: Continuity, Change, Conflict and Co-operation|first=Benjamin |last=MacQueen|year= 2013| isbn=9781446289761| page =5|publisher=SAGE}}</ref><ref>{{cite book|title=The Modern World: Civilizations of Africa, Civilizations of Europe, Civilizations of the Americas, Civilizations of the Middle East and Southwest Asia, Civilizations of Asia and the Pacific| first=Sarolta |last=Takacs|year= 2015| isbn= 9781317455721| page =552|publisher=Routledge|quote=}}</ref> បច្ចុប្បន្ន​​ ឥស្លាមសាសនាគឺជាសាសនាធំបំផុតនៅក្នុងតំបន់ ខណៈសាសនាដទៃដែលមានប្រភពចេញពីនេះដូចជាគ្រិស្តសាសនា<ref>{{cite book|title=The Rowman & Littlefield Handbook of Christianity in the Middle East|first=Philip |last=Jenkins|year= 2020| isbn=9781538124185| page =XLVIII|publisher=Rowman & Littlefield}}</ref> និងយូដាសាសនាជាដើមនៅតែបន្តមានចំនួនអ្នកគោរពប្រតិបត្តិច្រើនគួរសម។ នៅក្នុងប្រទេស[[ចចជី]] និង[[អាមេនី]] [[អូស្សូដក់បូព៌ា]]គឺជាសាសនាដែលប្រជាជននៃរដ្ឋទាំងពីរគោរពប្រតិបត្តិច្រើនបំផុត។<ref name="Global Christianity" /> អូស្សូដក់បូព៌ាក៏ត្រូវជាសាសនាដ៏ធំមួយនៅក្នុងប្រទេសស៊ីបផងដែរ។ សព្វថ្ងៃ សហគមន៍បុរាណនៃ[[គ្រិស្តសាសនាបូព៌ា|គ្រិស្តសាសនិកបូព៌ា]]នៅតែមានវត្តមាននៅក្នុងតំបន់ (ដូចជា [[ជនជាតិអាស៊ីរី|អាស៊ីរី]] [[គ្រិស្តសាសនានៅមជ្ឈិមបូព៌ា|គ្រិស្តសាសនិកមជ្ឈិមបូព៌ា]] និង[[គ្រិស្តសាសនិកអារ៉ាប់]]ជាដើម) ពិសេសនៅក្នុងប្រទេស[[តួកគី]]<ref>{{cite web|title=Christianity in Turkey|url=http://www.allaboutturkey.com/hristiyan.htm|access-date=6 June 2025}}</ref><ref name="Global Christianity" /> [[ប៉ាឡេស្ទីន]] [[លីបង់]]<ref name="Global Christianity">{{cite web|url=https://assets.pewresearch.org/wp-content/uploads/sites/11/2011/12/Christianity-fullreport-web.pdf|title=Global Christianity – A Report on the Size and Distribution of the World's Christian Population|publisher=Pew Research Center}}</ref> [[ហ្សកដានី]]<ref name="Global Christianity" /> [[អ៊ីរ៉ង់]]<ref name="Farsinet">{{Cite web|last=Price|first=Massoume|date=December 2002|title=History of Christians and Christianity in Iran|url=http://www.farsinet.com/iranbibl/christians_in_iran_history.html|access-date=6 June 2025|work=Christianity in Iran|publisher=FarsiNet Inc.}}</ref> [[អ៊ីរ៉ាក់]]<ref name="Global Christianity" /> [[ស៊ីរី]]<ref name="Global Christianity" /> [[អាស៊ែបៃសង់]] និង[[អ៊ីស្រាអែល]]។<ref name="Global Christianity" /> [[យូដាសាសនា]]គឺជាសាសនាធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល ខណៈសហគមន៍ជ្វីហ្វតូចៗមានវត្តមានរាយប៉ាយនៅជុំវិញតំបន់មួយនេះដូចជានៅក្នុងប្រទេសតួកគី (១៤,៣០០),<ref>{{cite web |url=https://www.jpr.org.uk/countries/how-many-jews-in-turkey |title= How many Jews live in Turkey?|author=<!--Not stated--> |date= 10 May 2022|website= |publisher= Institute for Jewish Policy Research|access-date=6 June 2025|quote=}} </ref> អាស៊ែបៃសង់ (៩,១០០)<ref name="mashke2">{{cite web |url=http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm |title=Ethnic composition of Azerbaijan 2009 |publisher=Pop-stat.mashke.org |date=7 April 1971 |access-date=6 June 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120207161726/http://pop-stat.mashke.org/azerbaijan-ethnic2009.htm |archive-date=7 February 2012}}</ref> និង[[អ៊ីរ៉ង់]] (៨,៧៥៦)។<ref>{{cite news |url=http://www.timesofisrael.com/jewish-woman-brutally-murdered-in-iran-over-property-dispute/#ixzz3Ac6duaqw |title=Jewish woman brutally murdered in Iran over property dispute |newspaper=The Times of Israel |date=28 November 2012 |access-date= 6 June 2025 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140819102713/http://www.timesofisrael.com/jewish-woman-brutally-murdered-in-iran-over-property-dispute/#ixzz3Ac6duaqw |archive-date=19 August 2014}} See</ref> ចំពោះជំនឿឌ្រូសវិញ​ វាគឺជាសាសនាឯកទិទេពដែលផ្អែកលើការបង្រៀនទូន្មានរបស់តួរអង្គដូចជា [[ហាំសា អ៊ីប៊ីន-អាលី|ហាំសា អ៊ីប៊ីន-អាលី អ៊ីប៊ីន-អាម៉ាដ]] និង[[អាល់-ហាឃីម ប៊ី-អាមារ អាឡោះ]] និងទស្សនវិទូក្រិកដូចជា [[ផ្លាតូ]] និង[[អារីសស្ដូថូល]]។ ចំនួនអ្នកកាន់ជំនឿឌ្រូសនៅជុំវិញពិភពលោកមានប្រមាណមួយលាននាក់​ដោយ ៤០% ទៅ ៥០%​ កំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសស៊ីរី, ៣៥% ទៅ ៤០% កំពុងរស់នៅលីបង់ និងប្រមាណតិចជាង ១០% មានវត្តមានក្នុងប្រទេសអ៊ីស្រាអែល។<ref>{{cite book|title=Middle East Patterns: Places, People, and Politics| first=Colbert|last=C. Held|year= 2008| isbn= 9780429962004| page =109|publisher=Routledge}}</ref> ក្រៅពីសាសនាធំៗខាងលើ អាស៊ីខាងលិចក៏មានវត្តមានសាសនាតូចៗជាច្រើនដែរដូចជា៖ [[ជំនឿបាហៃ]] [[យ៉ាសង់នី]] [[យ៉េហ្ស៊ីឌី]]<ref name="Fuccaro" >{{cite book |first1=Nelida |last1=Fuccaro |title=The Other Kurds: Yazidis in Colonial Iraq |date=1999 |publisher=I. B. Tauris |location=London & New York |isbn=1860641709 |page=9}}</ref> [[ហ្សូរូអាសទ្រីសសាសនា]] [[ម៉ង់ដាសាសនា]] និង[[សាបាក់សាសនា]]។ == មើលផងដែរ== * [[មជ្ឈិមបូព៌ា]] * [[បញ្ជីរាយតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅអាស៊ីខាងលិច]] * [[កីឡាអាស៊ីខាងលិច]] ==ឯកសារយោង== ===កំណត់សម្គាល់=== {{Reflist|group=ស}} ===អាគតដ្ឋាន=== {{reflist}} ===ប្រភព=== * {{Cite book|last=Laing-Marshall|first=Andrea|chapter=Assyrians|title=Encyclopedia of the World's Minorities|year=2005|volume=1|location=New York-London|publisher=Routledge|pages=149–150|isbn=978-1-135-19388-1|chapter-url=https://books.google.com/books?id=yXYKAgAAQBAJ&pg=PA149}} ==អានបន្ថែម== {{Sister project links|voy=Western Asia}} {{ប្រទេសនៅទ្វីបអាស៊ី}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អាស៊ីខាងលិច]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អាស៊ី]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:តំបន់នៃទ្វីបអាស៊ី]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ភូមិសាស្ត្រអាស៊ីខាងលិច]] m3tw8w2cb2895xi066f348khlkjd0fw 10 6546 321709 151787 2025-06-06T21:14:10Z Milenioscuro 10090 321709 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | name = កម្ពុជា | top = 14.8 | bottom = 9.9 | left = 102.2 | right = 107.9 | image = Cambodia location map.svg | image1 = Cambodia relief map.svg }}<noinclude> {{Location map/Info}} {{Documentation}} [[Category:Location map by country templates|Cambodia]] </noinclude> mlnstrzauwz8v1bcr6iz1row6989opr 0 9750 321712 119022 2025-06-07T02:15:18Z 36.37.168.76 321712 wikitext text/x-wiki ល្បែងប្រជាប្រិយ ១.ល្បែងចាប់កូនខ្លែង ល្បែងចាប់កូនខ្លែង ជាល្បែងមួយរបស់កុមារាកុមារីជំទង់ៗ តែងលេងក្នុងវេលាយប់ខែភ្លឺ នៅរដូវចូលឆ្នាំ រឺនៅពេលទំនេរ។ ល្បែងនេះ ពេលលេងគេចាត់ម្នាក់ដែលមានមាឌធំ អោយធ្វើជាមេហ្វូងហៅថាមេមាន់ ចាត់ច្រើននាក់អ្នកអោយធ្វើជាកូនមាន់ ហើយគេចាត់ម្នាក់ទៀតឲធ្វើជាខ្លែង ចាំចាប់កូនមាន់។ ម្នាក់គេយកក្រមាក្រវាត់ចង្កេះឲតឹងណែន ការពារកុំអោយរបូតសំលៀកបំពាក់។ គេនាំគ្នាបង្កាត់ភ្លើងអោយបានជាភ្នក់១តូច ដោយកំទេចអុស ហើយម្នាក់ដែលធ្វើមេមាន់​បញ្ជាអោយកូនរបស់ខ្លួនតោងចង្កេះតៗគ្នារហូតដល់អស់ ដោយឈរជាជួររួចដើរ ក្រឡឹងព័ទ្ធជុំភ្នក់ភ្លើង។ ជាមួយគ្នានេះមេមាន់ពោលពាក្យចំអកឡកឡឺយអោយន័យទៅខ្លែងថា៖ ចាប់កូនខ្លែងប្រលែងកូនអក ពពេចញ៉ែកញ៉ក កូនអញតែមួយ។ ជីកអន្លុងដាំត្រកួន ទន្សាយរត់ពួន ត្រកួនឡើងលាស់។ ទៀន១គូតាំងយូបាំងព្រះ លើកដៃសំពះ ដូនៗសុំភ្លើង។ ចំនែកម្នាក់ដែលធ្វើខ្លែងឈរធ្វើព្រងើយ កាលបានលឺមាន់និងកូនមាន់ស្រែកដូច្នេះ ក៏ដើរចូលទៅរកភ្នក់ភ្លើង ហើយនិយាយសុំភ្លើងថា «ដូនៗសុំភ្លើង!»។ មាន់ឆ្លើយថា «រលត់»។ ខ្លែងសុំថា : «សុំមួយអង្កត់»។ខ្លែងកាលបានលឺមេមាន់ថា អោយកូនណាកំបាក់កំបែកដូច្នេះ ក៏តាំងដេញចាប់បេះយកកូន ណាដែលនៅក្រោយ គេអែមេមាន់ខំការពារកូនរបស់ខ្លួនកុំអោយគេបេះយកបាន ឯកូនមាន់ ក៏ខំប្រឹងតោងចង្កេះគ្នាយ៉ាងជាប់ រត់ពេនចុះពេនឡើង ខ្លាចខ្លែងចាប់បេះយកខ្លួនម្នាក់ៗបាន។ ជួនខ្លែងបេះយកកូនបានម្ខង១មួយ ២ ទាល់តែអស់ ជួនក៏បេះបានតែ១។ តែគេ មានលក្ខខ័ណ្ឌមួយថា បើកូនណារបូតចេញពីមេព្រោះប្រឹងគេចខ្លាំងហើយកូននោះគេក្រាបទៅ និងដីនោះមេខ្លែងមិនត្រូវចាប់គេទេ។ កាលអស់កំលាំងហត់រៀងខ្លួនហើយ ក៏ឈប់ សំរាកបន្ដិច ហើយផ្លាស់ប្ដូរគ្នាលេងតទៅទៀត គេលេងតែងរបៀបនេះរហូតដល់ពេល ឈប់។ ប៉ុន្ដែល្បែងដូចគ្នានេះ នៅស្រុកខ្លះ គេហៅតំរូវន័យតាមរបៀបលេងថា «ល្បែងខ្លែងចាប់កូនមាន់» ក៏មាន។ល្បែងនេះ ជាការបង្ហាត់មនុស្សអោយចេះប្រុងស្នៀតប្រុងស្មារតីអោយរហ័យរហួន ចេះការពារខ្លួននិងគ្រួសារផង។ 7w9y6mhq5kx6cvp0ujfoa60vt9fc20r 4 11862 321715 317085 2025-06-07T06:45:09Z UOzurumba (WMF) 36494 /* Help needed with translating User Interface message strings */ ផ្នែកថ្មី 321715 wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__ ==Help for translate== Hello and sorry for writing in English. Can anyone help me translate a small article (2 paragraphs) from English to your language and create the article in your wiki? Please, fell free to answer in my talk page in your wiki anytime. Thanks! [[អ្នកប្រើប្រាស់:Xaris333|Xaris333]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Xaris333|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០០:១៥ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤ (UTC) == The visual editor will be enabled on this wiki in some days== ''Hello again. Please excuse the English. {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' As per previous announcements earlier this year, '''[[:mw:VisualEditor/Portal|the visual editor]] ({{int:visualeditor}}) will be enabled at this Wikipedia in some days. It allows people to edit articles as if they were using a typical word processor. Here's a quick explanation of what is going to happen''': you can find a more detailed one, with pictures, at [[:mw:VisualEditor/Single_edit_tab|mediawiki.org]]. [[File:VisualEditor and wikitext side-by-side.png|alt=Side by side screenshots, showing the visual appearance of both editing systems |center|frameless|720px]] ;What's changing? :In the new system, you get a <u>single edit tab which follows your preferences</u>, and that therefore will launch the wikitext editor '''or''' the visual editor depending on which one you opened the last (''{{int:visualeditor-preference-tabs-remember-last}}''). <br> This applies to everyone who edited recently, including anonymous users. ;How do I switch to the ''other'' editor then? :Buttons on the toolbars of both editors were added months ago so that you can switch from one to the other every time you want to, without losing your changes and without having to save first. <br>The button, located on the right side of the toolbar, looks like square brackets ('''<nowiki>[[ ]]</nowiki>''') in the visual editor, and like a pencil ([[File:OOjs UI icon edit-ltr.svg|20px]]) in the wikitext editor. ;Are there other options available? :Yes. You can choose whether you want: * ''{{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-ve}}'' (if you temporarily switch to the wikitext editor through the button on the toolbar, the system won't remember it; also, it only applies to namespaces where the visual editor is available). * ''{{int:visualeditor-preference-tabs-prefer-wt}}'' (if you temporarily switch to the visual editor through the button on the toolbar, the system won't remember it) * ''{{int:visualeditor-preference-tabs-multi-tab}}'' (a system in place at multiple wikis since 2013. You are familiar with this option if you have been using the visual editor here.) **''Please note: all the users will always have the opportunity to switch to the other editor via buttons on the toolbars, for occasional edits''. ;How do I set my preference? *If you want to try or to stay in the new system: you don't need to do anything. *If you had explicitly disabled the visual editor in the past and want to keep it disabled: you don't need to do anything. *All the registered users have a dropdown menu in the [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|Editing tab of their Preferences]] ({{int:prefs-editing}} --> {{int:visualeditor-preference-tabs}}), where they can choose from. <u>This only needs to be done once</u>. Don't forget to save ;) **<small>Users with the visual editor disabled need to re-enable it if they're interested in accessing that menu!</small> *People who use the visual editor regularly will see a pop-up <u>(only once after the single edit tab system is introduced)</u>, and they can choose their favorite setting there. Of course, they can change their mind at any time just like the others, and pick a different setting from their Preferences. **Anonymous users who have used the visual editor recently will also be able to choose which editor they want to edit with. **''Reminder: all the users will always have the opportunity to switch to the other editor via buttons on the toolbars, for occasional edits''. ;Final remarks *<mark>Please spread the word about this major change</mark> in any way that you deem appropriate for this community, by linking to this announcement elsewhere, putting up a site notice, etc. Please note it will affect all the registered users at first, and after some days it will reach logged-out contributors as well if no major technical issues have arisen. Don't hesitate to ask questions, I'll be around for a while to help! *Please do let us know about any anomalies you think you're experiencing, and do post any other feedback below. I'd like to thank everyone who works to make the transition easier for this community, and whoever will help me processing feedback in your language. *You can learn more about optimizing the visual editor experience here by [[:mw:Help:VisualEditor/VE_as_the_main_editor|reading a guide on mediawiki.org]]. Thank you! --[[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[:mw:User talk:Elitre (WMF)|talk]]) ម៉ោង០៨:២៧ ថ្ងៃអង្គារ ទី០៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ (UTC) == The visual editor is now active here== <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> ''Hello again. This message is only available in English at this time: {{Int:Please-translate}}. {{Int:Feedback-thanks-title}}'' <gallery mode="nolines" widths=300px> File:VisualEditor bi-directional switching pencil icon in wikitext.png|alt=The upper right corner of the wikitext editing toolbar, showing a pencil icon|thumb|In the wikitext editor, the pencil icon allows you to switch to the visual editor. File:VisualEditor toolbar Page options - Switch to wikitext - Save.png|alt=The toolbar in the visual editor, showing the square brackets icon next to the Publish button.|thumb|In the visual editor, the <nowiki>[[ ]]</nowiki> (square brackets) icon allows you to switch to the wikitext editor. Please note that the button will soon say {{int:Publishpage}} or {{int:Publishchanges}}, due to an unrelated change. </gallery> As some of you have noticed, '''this Wikipedia now has [[:mw:VisualEditor/Portal|the visual editor]] ({{int:visualeditor}}) enabled for all registered users'''. The rollout to logged-out users will likely happen in a week or so. <mark>For an '''explanation of how the editing system now works and how to choose/go back to your favorite setting, please see my previous announcement above'''.</mark> If you wish to '''change your editing system preferences now, this can be done from [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing|this link to your Preferences]] --> {{int:prefs-editing}} --> {{int:visualeditor-preference-tabs}}'''. All edits using the visual editor will be tagged with "{{Int:tag-visualeditor}}" in recent changes, watchlists, and page histories. To access the [[:mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide|User Guide for the visual editor]], click on the "(?)" icon in its toolbar. Please let us know if you find any problems. You can report issues directly in [[phab:|Phabricator, the new bug tracking system]] or on at [[:mw:VisualEditor/Feedback]]; by all means, feel free to also [[:mw:User talk:Elitre (WMF)|ping or contact me directly]] if you prefer. In case of emergency (like an unexpected bug causing widespread problems), please contact James Forrester, the product manager, at jforrester@wikimedia.org or on [[:m:IRC|IRC]] in the #mediawiki-visualeditor channel. Happy editing! Respectfully, [[:mw:User:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] --ម៉ោង១៨:៥៦ ថ្ងៃអង្គារ ទី១១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ (UTC) PS: Are you seeing interface messages that are not in this wiki's language? Please fix this by providing translations [https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special:Translate&group=ext-visualeditor-0-all&filter=%21translated&action=translate here]. Translations may be also provided for the [[:mw:Help:VisualEditor/User_guide|user guide]]. Please contact me if you want guidance in contributing translations! </div> == ESEAP Conference 2018 == Hello Khmer Wikipedians, Scholarship applications for '''[[metawiki:ESEAP_Conference_2018|ESEAP Conference 2018]]''' is now open! '''[[metawiki:ESEAP_Conference_2018|ESEAP Conference 2018]]''' is a regional conference for Wikimedia communities around the ESEAP regions. ESEAP stands for East, Southeast Asia, and Pacific. Taking place in Bali, Indonesia on 5-6 May 2018, this is the first regional conference for the Wikimedia communities around the regions. Full scholarships are subject to quotas, maximum two people per country and your country is eligible to apply, visit [[metawiki:ESEAP_Conference_2018/Attend|this page]]. We also accept [[metawiki:ESEAP_Conference_2018/Submissions|submissions]] of several formats, including: *'''Workshop & Tutorial''': these are presentations with a focus on practical work directed either to acquiring a specific skill or doing a specific task. Sessions are 55 minutes led by the presenters in a classroom space suitable for laptops and work. *'''Posters''': A2-size format to give news, share your community event/program, set out an idea, propose a concept, or explain a problem. The poster itself must be uploaded to Wikimedia Commons with a suitable license. *'''Short Presentation/Sharing talks''': 10-15 minutes presentation on certain topic. Deadline for submissions and scholarship applications is on 15 March 2018. Best regards, --[[អ្នកប្រើប្រាស់:Pilarbini|Pilarbini]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Pilarbini|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៨:២៩ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៨ (UTC) (Communication Team) == Help Improving Search for Khmer == {{int:hello}}! Sorry for writing in English. {{int:Please-translate}}. I'm trying to improve search on Khmer wikis by automatically re-ordering the characters in Khmer text so that words that look the same will be matches when searching. For example, សាស្ត្រាចារ្យ and សាស្រ្តាចារ្យ. The first one has (ស + ្ត + ្រ) and the second has (ស + ្រ + ្ត). The first one gets [https://km.wikipedia.org/w/index.php?search=សាស្ត្រាចារ្យ&title=ពិសេស%3Aស្វែងរក&profile=default&fulltext=1 152 results] on Khmer Wikipedia and the second gets [https://km.wikipedia.org/w/index.php?search=%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B6%E1%9E%85%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%99&title=%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%9F%3A%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%82%E1%9E%84%E1%9E%9A%E1%9E%80&profile=default&fulltext=1 67 results]. I'd like them both to get [https://km.wikipedia.org/w/index.php?search=%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%85%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%99+OR+%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B6%E1%9E%85%E1%9E%B6%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%99&title=%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%9F%3A%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%82%E1%9E%84%E1%9E%9A%E1%9E%80&profile=default&fulltext=1 all the results]. I need help reviewing the syllables I've re-ordered to make sure they are correct. I also have found some syllables that I don't understand, and I would appreciate any help to explain them. The examples, with context, are on [[mw:User:TJones_(WMF)/Notes/Khmer_Reordering/Examples|Mediawiki]]. Comments here or on the discussion page there would be very helpful. {{int:Feedback-thanks-title}} [[អ្នកប្រើប្រាស់:TJones (WMF)|TJones (WMF)]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:TJones (WMF)|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៩:៣១ ថ្ងៃសុក្រ ទី២០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ (UTC) == Improving the translation support for the Khmer Wikipedia == ''Sorry about not being able to write in Khmer.'' [[:mw:Content translation|Content translation]] has been successful in supporting the translation process on many Wikipedia communities, and we want to help additional wikis with potential to grow using translation as part of [[:mw:Content translation/Boost|a new initiative]]. Content translation facilitates the creation of Wikipedia articles by translating content from other languages. It has been used already to create more than half a million articles. In addition, the tool provides [[:mw:Help:Content translation/Translating/Translation quality|mechanisms to encourage the creation of good quality content]], preventing the publication of lightly edited machine translations. In general, our analysis shows that the translations produced are [[:mw:Content_translation/Deletion_statistics_comparison|less likely to be deleted than the articles started from scratch]]. Khmer Wikipedia editors have used Content translation to create [[Special:CXStats|more than a hundred articles]]. Given the size of the editing community, we think that there is potential to use translation to create more articles, expand existing ones, and attract new editors that learn how to make productive edits. Translation can help the community to reduce the language gap with other languages and grow the number of editors in a sustainable way. In order to achieve this goal, we want to collaborate with you to make Content translation more visible in the Khmer Wikipedia and support new ways to translate. As a first step, during the next weeks we plan to enable Content translation by default on the Khmer Wikipedia. That will make it easy for users to discover the tool [[:mw:Help:Content_translation/Starting|through several entry points]]. However, users not interested in translation will still be able to disable it from their preferences. Please feel free to share any comment in this conversation thread. Thanks! --[[អ្នកប្រើប្រាស់:Aaharoni-WMF|អមីរ ឯ. អហរោណិ / Amir E. Aharoni (WMF)]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Aaharoni-WMF|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១២:០៣ ថ្ងៃអង្គារ ទី០៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២០ (UTC) == Wiki Loves Folklore 2021 is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest. Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&language=en&filter=%21translated&action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' [[អ្នកប្រើប្រាស់:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:MediaWiki message delivery|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៣:២៥ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី០៦ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=21073884 --> == Proposal: Set two-letter project shortcuts as alias to project namespace globally == <div lang="en" dir="ltr"> {{int:please-translate}} Hello everyone, I apologize for posting in English. I would like to inform everyone that I created a new global request for comment (GRFC) at Meta Wiki, which may affect your project: [[:m:Requests for comment/Set short project namespace aliases by default globally]]. In this GRFC, I propose that two-project shortcuts for project names will become a default alias for the project namespace. For instance, on all Wikipedias, WP will be an alias to the Wikipedia: namespace (and similar for other projects). Full list is available in the GRFC. This is already the case for Wikivoyages, and many individual projects asked for this alias to be implemented. I believe this makes it easier to access the materials in the project namespace, as well as creating shortcuts like <tt>WP:NPOV</tt>, as well as helps new projects to use this feature, without having to figure out how to request site configuration changes first. As far as I can see, {{SITENAME}} currently does not have such an alias set. This means that such an alias will be set for you, if the GRFC is accepted by the global community. I would like to ask all community members to participate in the request for comment at Meta-Wiki, see [[:m:Requests for comment/Set short project namespace aliases by default globally]]. Please feel free to [[:m:User talk:Martin Urbanec|ask me]] if you have any questions about this proposal. Best regards,<br /> --[[:m:User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|talk]]) ម៉ោង១៤:១២ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Martin Urbanec@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/MassMessage&oldid=21125035 --> == FileImporter == Hi! I created [[:mw:Extension:FileImporter/Data/km.wikipedia]] so now it is easy to move files to Commons. Just make sure to check the file before moving it. If you need help feel free to ping me. --[[អ្នកប្រើប្រាស់:MGA73|MGA73]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:MGA73|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១២:០១ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) == Files with no license == Hi! Some users have uploaded one or more files with no license. All files on Wikipedia need a license. If no license is added the file have to be deleted. So all users should check the files they have uploaded and check if all information is correct and if there is a license. I am currently adding the files in [[:ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:Files with no license]]. There is a link in the top of the category you can click to see which file(s) you uploaded without a license (if any). It will take a few hours to add all files (about 850 in total) so if you check now there may be more later. I plan to leave a message on the talk pages of the users that have uploaded files without a license once all files are added to the category. Sorry to write in English. I hope you can help translate if any users need help with their files. --[[អ្នកប្រើប្រាស់:MGA73|MGA73]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:MGA73|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៨:១០ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី២៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) : All files are now marked and all users informed (except one that is blocked). --[[អ្នកប្រើប្រាស់:MGA73|MGA73]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:MGA73|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១២:២៥ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី៣០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) == Implementation of auto-reference tool, Citoid == Hi, I would like to bring the attention to implement the auto-reference tool, [[mw:Citoid|Citoid]] to kmwiki. So that we can paste the URL, and let it generate the reference code automatically. This tool is available as default in the En wiki. Anyone can do it, please assist. See the discussion here https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Requests_for_help_from_a_sysop_or_bureaucrat#Request_to_bring_Visual_Editing_features_of_@enwiki_to_@kmwiki [[user:Trezoo|Trezoo]] Please also have a look if this is something you can do. :---------------------------- :សួស្តីខ្ញុំចង់ឱ្យមានការដាក់បញ្ចូលនូវឧបករណ៍យោងស្វ័យប្រវត្តិ(auto-reference) [[mw: Citoid | Citoid]] ទៅក្នុងវិគីយើងនេះ ដើម្បីងាយស្រួលដោយគ្រាន់តែបិទភ្ជាប់ URL អាចឱ្យវាបង្កើតកូដយោង(reference)ដោយស្វ័យប្រវត្តិ។ ឧបករណ៍នេះគឺមានស្រាប់នៅក្នុងវីគីអង់គ្លេស។ :សូមមើលការពិភាក្សានៅទីនេះ https://meta.wikimedia.org/wiki/Meta:Requests_for_help_from_a_sysop_or_bureaucrat#Request_to_bring_Visual_Editing_features_of_@enwiki_to_@kmwiki --[[អ្នកប្រើប្រាស់:Snsqr|Snsqr]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Snsqr|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៣:១៦ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី០២ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) :It should work now, though it might lack some features. [[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|Trezoo]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៧:២១ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី០៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) ::Many thanks. [[អ្នកប្រើប្រាស់:Snsqr|Snsqr]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Snsqr|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១១:១១ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី០៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) ==Crosswiki vandalism== Hi! Sorry for writing in English and maybe in the wrong place. I have been keeping an eye on a vandal, [[:en:Wikipedia:Sockpuppet investigations/Angelmunoz50/Archive|Angelmunoz50]], also known as DaisyBus2017 on Meta and LiliaMiller2002 on Wikidata. [[ឃាតកម្ម Riley Ann Sawyers]] is typical of the articles that this vandal creates, that is they are partly correct (but machine translated) but with important facts wrong or unsourced. Mostly it is dates and cause of death but sometimes the wrong information is about nationality, burial place, height or other data. You might want to block MariaMiller30, and I suggest that you check all new articles about dead children against the sources. [[អ្នកប្រើប្រាស់:Sjö|Sjö]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Sjö|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៥:០២ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី៣១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) :And the same vandal is back, now creating two articles here with incorrect information, [[ការស្លាប់របស់ Paulette Gebara Farah]] and [[ការស្លាប់របស់ Kelsey Smith-Briggs]]: https://guc.toolforge.org/?user=WarioMiller40 . [[អ្នកប្រើប្រាស់:Sjö|Sjö]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Sjö|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៨:៣៤ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) ::I have deleted the associated pages and blocked the user. [[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|Trezoo]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង២២:២០ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២១ (UTC) == Global ban proposal for Musée Annam == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Apologies for writing in English. {{int:Please-translate}} There is an on-going discussion about a proposal that Musée Annam be globally banned from editing all Wikimedia projects. You are invited to participate at [[:m:Requests for comment/Global ban for Musée Annam|Requests for comment/Global ban for Musée Annam]] on Meta-Wiki. {{int:Feedback-thanks-title}} [[User:NguoiDungKhongDinhDanh|NguoiDungKhongDinhDanh]] ([[User talk:NguoiDungKhongDinhDanh|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) ម៉ោង១៤:២២ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី២៧ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ (UTC) </div> <!-- Message sent by User:1234qwer1234qwer4@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Requests_for_comment/Global_ban_for_Mus%C3%A9e_Annam/Invitations/AN&oldid=22500565 --> == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[អ្នកប្រើប្រាស់:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:MediaWiki message delivery|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៣:១៥ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី០៩ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|^{<span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span>}]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 --> == Weird edits on Wikidata == Excuse me for using English. [[ពិសេស:ការរួមចំណែក/Ganga999devi]] made [https://www.wikidata.org/w/index.php?title=Special:Contributions/Ganga999devi&offset=&limit=500&target=Ganga999devi several wrong edits linked different things] on Wikidata lately. Because some edits happened locally and I can't read Khmer scripts, please help me checking his edits. Feel free to ping me, thanks.--[[អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|迴廊彼端]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៥:២២ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី០៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) :[[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo]], Could you help? Thanks.--[[អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|迴廊彼端]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៦:៣៤ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី១១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) :: I checked some of their edits on Khmer Wikipedia and most of them seems fine. Some of their other contributions are about deities which I do not know much about, and therefore cannot make any comments. Besides that, they also made some questionable redirects in Khmer Wikipedia (which you should not be concerned about because they are not related to Wikidata). ::I am not familiar with Wikidata, but the topics they edited in Khmer appears to be consistent with that in English. --[[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|Trezoo]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០០:១៣ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) :::[[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo]], let's see a case. [https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%87%E1%9E%98%E1%9F%89%E1%9F%82%E1%9E%91%E1%9E%BB%E1%9E%99%E1%9E%94%E1%9F%8E%E1%9E%93%E1%9F%80%E1%9E%93%E1%9F%80&type=revision&diff=262559&oldid=211065 this article] was about a hindu goddess, brahma's first daughter. After [https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%96%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%87%E1%9E%98%E1%9F%89%E1%9F%82%E1%9E%91%E1%9E%BB%E1%9E%99%E1%9E%94%E1%9F%8E%E1%9E%93%E1%9F%80%E1%9E%93%E1%9F%80&type=revision&diff=279526&oldid=262559 his edit], this article is renamed and is about a Chinese water goddess, which is totally different from the original one. Moreover, these two goddess had two independent pages on Wikidata because they are not the same. He merged them and caused lots of messes. I have no idea why he didn't create new articles and add new articles to existed Wikidata items. It will take lots of time to clean and cut pages histories by admins.--[[អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|迴廊彼端]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៦:២៤ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) ::::It seems like they made lots of wrong merges on Wikidata and also lots of wrong redirects on Khmer Wikipedia. I think most of their edits about deities should be reverted, but that will take serious amount of time and effort. I also suspects they are not a native Khmer user because their wordings are unusual and their account is originally created on Thai Wikipedia. Did they make any wrong edits there as well? [[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|Trezoo]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០០:០៨ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី១៣ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) ::::[[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo]], I can't read Thai so I have no comment. Otherwise, [[អ្នកប្រើប្រាស់:Ganga999devi]] has done a bad edit on [[សត្វហត្ថិលិង្គ]] again. Please revert and ban him. Thanks.--[[អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|迴廊彼端]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:迴廊彼端|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៣:២២ ថ្ងៃអង្គារ ទី០៨ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ (UTC) == Enabling Section Translation: a new mobile translation experience == {{int:Hello}} Khmer Wikipedians! Apologies as this message is not in Khmer language, {{Int:Please-translate}}. The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know that we will like to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Khmer Wikipedia. For this, our team will love you to read about the tool and test it so you can: * Give us your feedback * Ask us questions * Tell us how to improve it. Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it. '''Background information''' [[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February 2021 in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and help us with feedback to make it better. [https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will: * Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones. * Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device. Khmer Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since it has Content Translation tool enabled by default. We plan to enable the tool on Khmer Wikipedia in the coming weeks if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats: * As a reply to this message * On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]]. '''Try the tool''' Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation our testing instance]. Once it is enabled on your Wikipedia, you’ll have access to [[:km:Special:ContentTranslation|https://km.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation]] with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve. '''Provide feedback''' Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on: * The tool * What you think about our plans to enable it * Your ideas for improving the tool. Thanks, and we look forward to your feedback and questions. '''PS''': Sending your feedback or questions in English is particularly appreciated. But, you can still send them in the language of your choice. [[អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៥:០៨ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១១ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) On behalf of the WMF Language team === Section Translation tool enabled in Khmer Wikipedia === <br> Hello Friends! <br> The Language team is pleased to let you know that the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section Translation]] tool is [https://km.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation?title=Especial:Traducci%C3%B3n_de_contenidos&from=en&to=bs&sx=true&section=#/ now enabled in Khmer Wikipedia]. It means you can translate real content one section at a time using your mobile devices with ease. <br> Now you can also start translating an article on your mobile device right when you notice it is missing in Khmer. From a Wikipedia article in any language, switch languages and search for ភាសាខ្មែរ. If the article does not exist, an option to translate it will appear, as shown in the image below. <br> [[File:Sx-language-selector-invite-th.png|centré|vignette|Image of the entry point]] <br> Content created with the tool will be marked [https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9F%81%E1%9E%9F:%E1%9E%80%E1%9F%86%E1%9E%8E%E1%9E%8F%E1%9F%8B%E1%9E%A0%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9E%BB?type=&user=&page=&wpdate=&tagfilter=sectiontranslation&wpfilters%5B%5D=newusers with the “sectiontranslation” tag] for the community to review. We’ll monitor the content created, but we are very interested in hearing about your experience using the tool and reviewing the content created with it. <br> So, [https://km.m.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation enjoy the tool] and [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|provide feedback]] on improving it. <br> Thank you! <br> [[អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៣:២៣ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី១៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) == Cross-wiki vandalism, page to delete == Hi. Please delete [[Issou Football Club]], created by a cross-wiki vandal (see https://guc.toolforge.org/?by=date&user=176.161.227.235, https://guc.toolforge.org/?by=date&user=176.161.229.123, etc.). Thanks. [[អ្នកប្រើប្រាស់:Jules*|Jules*]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Jules*|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៩:៥៤ ថ្ងៃពុធ ទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) == Requesting protection == My request I made on Meta may seem a bit redundant if I request this, but I'd like [https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%92%E1%9E%B8%E1%9E%94%E1%9E%BB%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%97%E1%9F%92%E1%9E%87%E1%9E%BB%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%B7%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8C&action=history this page] to be protected, as a [[m:Special:CentralAuth/Phnom Penh Skyline|banned user]] keeps targeting the page, and has made multiple [[Special:Diff/283437|personal]] [[Special:Diff/283452|attacks]] against me. I'm sick and tired of having to revert this guy over and over again, but something needs to be done about this. [[អ្នកប្រើប្រាស់:DarkMatterMan4500|DarkMatterMan4500]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:DarkMatterMan4500|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៩:៥០ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២២ (UTC) == Requesting deletion == I would like to request deletion of two pages created by cross-wiki spammers: * [[Cory Chamberlain]] * [[Tyraa Nicole]] Thanks! [[អ្នកប្រើប្រាស់:Bovlb|Bovlb]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Bovlb|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០០:៣៦ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី០១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ (UTC) ::{{Done}} --[[អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|Trezoo]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Trezoo|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០២:៣៨ ថ្ងៃច័ន្ទ ទី០១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ (UTC) == IMPORTANT: Admin activity review == Hello. A policy regarding the removal of "advanced rights" (administrator, bureaucrat, interface administrator, etc.) was adopted by [[metawiki:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] in 2013. According to this policy, the [[metawiki:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on all Wikimedia Foundation wikis with no inactivity policy. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing "advanced rights" from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the [[metawiki:Admin activity review|admin activity review]]. We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no logged actions for more than 2 years): # [[Special:Contributions/Albeiror24|Albeiror24]] (administrator) These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards. However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[metawiki:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, [[អ្នកប្រើប្រាស់:Superpes15|Superpes15]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:Superpes15|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង១៨:១១ ថ្ងៃពុធ ទី០៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៤ (UTC) == Proposal to enable the "Contribute" entry point in Khmer Wikipedia == {{Int:Hello}} Khmer Wikipedians, Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia. The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia. Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Khmer Wikipedia. '''Who can access it''' Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions. [[ឯកសារ:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[ឯកសារ:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]] For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually. This feature is available in four Wikipedia (Albanian, Malayalam, Mongolian, and Tagalog). We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.           We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 10th December 2024. We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia. We look forward to your response soon. Thank you! On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៤:២៩ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៨ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ (UTC) == Enabling Dark mode for logged-out users in this Wikipedia == <div lang="en" dir="ltr"> {{int:Hello}} Wikipedians, Apologies, as this message is not written in your native language. {{Int:please-translate}}. The [[mediawikiwiki:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]] will be enabling [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Reading/Web/Accessibility_for_reading|dark mode]] here on your Wikipedia by February 2025 now that pages on your wiki have passed our checks for accessibility and other quality checks. Congratulations! The plan to enable is made possible by the diligent work of editors and other technical contributors in your community who ensured that templates, gadgets, and other parts of pages can be accessible in dark mode. Thank you all for making dark mode available for everybody! For context, the Web team has concluded work on dark mode. If, on some wikis, the option is not yet available for logged-out users, this is likely because many pages do not yet display well in dark mode. As communities make progress on this work, we enable this feature on additional wikis once per month. If you notice any issues after enabling dark mode, please create a page: <code>Reading/Web/Accessibility for reading/Reporting/xx.wikipedia.org</code> in MediaWiki ([[mediawikiwiki:Reading/Web/Accessibility_for_reading/Reporting|like these pages]]), and report the issue in the created page. Thank you! On behalf of the [[mediawikiwiki:Reading/Web|Wikimedia Foundation Web team]]. </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> ម៉ោង២២:១៤ ថ្ងៃអង្គារ ទី២១ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ (UTC) <!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_Dark_mode_deployment_list_(February_2025)&oldid=28153450 --> == IMPORTANT: Admin activity review == Hello. A policy regarding the removal of "advanced rights" (administrator, bureaucrat, interface administrator, etc.) was adopted by [[:m:Requests for comment/Activity levels of advanced administrative rights holders|global community consensus]] in 2013. According to this policy, the [[:m:stewards|stewards]] are reviewing administrators' activity on all Wikimedia Foundation wikis with no inactivity policy. To the best of our knowledge, your wiki does not have a formal process for removing "advanced rights" from inactive accounts. This means that the stewards will take care of this according to the [[:m:Admin activity review|admin activity review]]. We have determined that the following users meet the inactivity criteria (no edits and no logged actions for more than 2 years): # [[User:គីមស៊្រុន]] (bureaucrat, administrator) # [[User:វ័ណថារិទ្ធ]] (bureaucrat, administrator) These users will receive a notification soon, asking them to start a community discussion if they want to retain some or all of their rights. If the users do not respond, then their advanced rights will be removed by the stewards. However, if you as a community would like to create your own activity review process superseding the global one, want to make another decision about these inactive rights holders, or already have a policy that we missed, then please notify the [[:m:Stewards' noticeboard|stewards on Meta-Wiki]] so that we know not to proceed with the rights review on your wiki. Thanks, [[អ្នកប្រើប្រាស់:EPIC|EPIC]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:EPIC|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង២២:១៧ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី២២ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ (UTC) == Help needed with translating User Interface message strings == {{Int:hello}} Wikimedians I hope this message finds you well! We have some User Interface message strings that need your help to be translated into Khmer. Right now, they're at 0 percent, and it would be fantastic to get them fully localized. @[[អ្នកប្រើប្រាស់:Phan Pan|Phan Pan]], @[[អ្នកប្រើប្រាស់:Chhen Pisey|Chhen Pisey]] and @[[អ្នកប្រើប្រាស់:គីមស៊្រុន|គីមស៊្រុន]], thank you for all your contributions in this Wikipedia. Maybe you are interested in volunteering to translate the message strings, and anyone else interested in jumping in and lending a hand. Below is the link for the message strings on translatewiki: * https://translatewiki.net/w/i.php?title=Special%3ATranslate&group=ext-contenttranslation-automatic-translation&language=km&filter=%21translated&action=translate If you haven’t used [https://translatewiki.net/ translatewiki.net] before, no worries! Here’s what you need: * A good grasp of both English and Khmer. * A TranslateWiki account (your wiki account won’t work here, but you can easily create one with your existing Wiki details, so you don’t have to remember anything new). * A willingness to follow some simple instructions! Once you’ve got your account set up, you’ll need to translate a few random messages for the site to authenticate your knowledge of the language. After that, you can dive right into the translations using the links above. Thanks so much for helping! If you have any questions or need help, let me know. [[អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:UOzurumba (WMF)|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៦:៤៥ ថ្ងៃសៅរ៍ ទី០៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ (UTC) c7laj1lcikuhn3u5awzdqqfo1q4dfjf 0 24539 321699 319623 2025-06-06T14:31:13Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321699 wikitext text/x-wiki '''[[កម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ [[ខេត្ត|ខេត្ត-រាជធានី]] ''' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។រាជធានីភ្នំពេញមិនមែនជាខេត្តទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]] ចេញ។ [[ភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប|កែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។ កម្ពុជាត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ទេ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' ក្នុងខេត្ត-រាជធានីនីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]'' គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ|ភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។ {{short description|First-level administrative division of Cambodia}} {{Infobox subdivision type | name = ខេត្ត ឬ ខែត្រ<br />{{lang|en|Province}}<br />{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}} | alt_name = |map = Provincial Boundaries in Cambodia.svg |category = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១ |territory = {{CAM}} |start_date = |current_number = ២៥ |number_date = |population_range = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])<ref name=census2019 /> |area_range = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]) |government = រដ្ឋបាលខេត្ត |subdivision = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត) }} ==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត== [[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]] {| class="wikitable" style="text-align:center |+ |- ! ល.រ ! អក្សរឡាតាំង ! អក្សរកាត់ ! អក្សរខ្មែរ ! អក្សរកាត់ខ្មែរ ! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី<br> ! អក្សរឡាតាំង |- ! ០១ | Phnom Penh | '''PP''' | [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]] | '''ភព''' | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh |- ! ០២ | Banteay Meanchey | '''BMC''' | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] | '''បមជ''' | [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]] |Krong Poipet, Krong Serei Saophoan |- ! ០៣ | Battambang | '''BB''' | [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] | '''បប''' | [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]] | Krong Battambong |- ! ០៤ | Kampong Cham | '''KC''' | [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]] | '''កច''' | [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]] | Krong Kampong Cham |- ! ០៥ | Kampong Chhnang | '''KCH''' | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] | '''កឆ''' | [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]] | Krong Kampong Chhnang |- ! ០៦ | Kampong Speu | '''KS''' | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] | '''កស''' | [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]] |Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey |- ! ០៧ | Kampong Thom | '''KT''' | [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]] | '''កធ''' | [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]] |Krong Stueng Saen |- ! ០៨ | Kampot | '''KP''' | [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]] | '''កព''' | [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]] | Krong Kampot, Krong Bokor |- ! ០៩ | Kandal | '''KD''' | [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]] | '''កណ''' | [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]] | Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat |- ! ១០ | Koh Kong | '''KK''' | [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]] | '''កក''' | [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]] | Krong Khemarak Phoumin |- ! ១១ | Kep | '''KEP''' | [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]] | '''កែប''' | [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]] | Krong Kep |- ! ១២ | Kratíe | '''KRC''' | [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]] | '''ក្រច''' | [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]] | Krong Kratíe |- ! ១៣ | Mondulkiri | '''MK''' | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] | '''មគ''' | [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]] | Krong Senmonorom |- ! ១៤ | Oddar Meanchey | '''OMC''' | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | '''ឧមជ''' | [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]] | Krong Samraong |- ! ១៥ | Pailin | '''PL''' | [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] | '''បល''' | [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]] | Krong Pailin |- ! ១៦ | Preah Sihanouk | '''SN''' | [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]] | '''សន''' | [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]] | Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk) |- ! ១៧ | Preah Vihear | '''PV''' | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]] | '''ពវ''' | [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]] | Krong Preah Vihear |- ! ១៨ | Pursat | '''PS''' | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] | '''ពស''' | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]] | Krong Pursat |- ! ១៩ | Prey Veng | '''PRV''' | [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]] | '''ព្រវ''' | [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]] | Krong Prey Veng |- ! ២០ | Ratanakiri | '''RK''' | [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]] | '''រគ''' | [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]] | Krong Banlung |- ! ២១ | Siem Reap | '''SR''' | [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]] | '''សរ''' | [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]] | Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap |- ! ២២ | Stung Treng | '''ST''' | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]] | '''សត''' | [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]] | Krong Stung Treng |- ! ២៣ | Svay Rieng | '''SVR''' | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]] | '''ស្វរ''' | [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]] | Krong Bavet, Krong Svay Rieng |- ! ២៤ | Takéo | '''TK''' | [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]] | '''តក''' | [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]] | Krong Doun Kaev |- ! ២៥ | Tbong Khmum | '''TKH''' | [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]] | '''តឃ''' | [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]] | Krong Suong |} ==អភិបាលកិច្ច== '''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមាននាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានាក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍន៍តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យ ជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់ក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។ ==ប្រវត្តិ== ==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''=== ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋខ្មែរខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅអាណាចក្រវ្នំថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈថាជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់អាណាចក្រវ្នំទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជនគរវ្នំរៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់អាណាចក្រវ្នំផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវរំលាយចោលវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]] [[ចេនឡា]]''នៅស.វទី៦។ ==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''=== ក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទាន[[សវនាការ]]និងជួបជុំ[[ពួកមន្ត្រី]] [[សេនាបតី]]។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ <ref>ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥</ref> ==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''=== ====ប្រមាណ==== បច្ចេកពាក្យ ''“ប្រមាន-ប្រមាណ”'' បានត្រូវប្រើប្រាស់នៅ[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីឲ្យឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគ នៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗ នៃប្រទេស។ នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងក្នុងសម័យសតវត្សទី ៧(សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''ប្រមាណមហាត្មល'' ។ តើភូមិភាគនេះនៅឯណា?ឬមួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ។នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរឈ្មោះ[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំងបី។ តើ ''ប្រមាណមហាត្មល'' ជាភូមិភាគមួយក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំងបីកន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ? ក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''ប្រមាណ'' ៥ ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ “'''ប្រមាណ'''“( ''ប្រមាណ'' ពាក្យនេះមានន័យ ២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យខ្មែរហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពីសំស្ក្រឹត។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''ប្រមាណ''មួយមានឈ្មោះថា '''[[សតគ្រាម]]''' ដែលមានន័យថា “ភូមិចំនួនមួយរយ” បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''ប្រមាណ'' នៅខាងដើម។ នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''ប្រមាណ'' សម្រាប់សំគាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។ ====វិសយ==== '''[[វិសយ]]''' ពាក្យសំស្ក្រឹត មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]] ពាក្យ “'''''វិសយ'''''” សម្រាប់សំគាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''វិសយ (Visaya)''សំគាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាង[[គ្រហស្ថ]] និង[[សាសនា]]។ ''វិសយ'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។ រាជការដែលធ្វើការអម “'''''ខ្លោញវិសយ'''''” គឺមាន '''''[[ខ្លោញវលវិសយ]]''' (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។ ខ្លោញទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។ខ្លោញទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមានខ្លោញឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''សភាវិសយ។'' បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''វិសយ'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)។ គួរកត់សំគាល់ថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''ភូមិសាស្ត្រ ប្រមាណ ផង និងពាក្យ វិសយ ផង''។ ឧទាហរណ៍ៈ (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។ តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ [[ស្រេស្ឋបុរ]] គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះ ព្រះនាមថា [[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។ សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺ “បឹង” ។ សព្វថ្ងៃមានពាក្យ “[[ភ្នំសន្ទុក]]” ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។ ប្រសិនបើពាក្យ [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] និង សន្ទុក បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សំគាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសំគាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញប្រមាណប្រហែលចំនួន ២០ ហើយក្នុង ''ប្រមាណ'' នីមួយៗមាន ''វិសយ'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''វិសយ'' នៅសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់ “[[ជីវ តាក្វាន់]]” ដែលបានសរសេរថានៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០។ <ref>[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]</ref> ===សម័យចតុមុខ-លង្វែក=== នៅសម័យនោះប្រទេសខ្មែរលែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក '''[[បច្ចន្តជនបទ]]''' ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' ស្រុក'''[[គោត្របូរ]]'''([[ភិម៉ាយ]])ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូច '''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]''' ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់ខ្មែរធ្លាក់មកនៅត្រឹម '''[[ទន្លេមូល]]''' ឬនៅលើនេះ បន្តិចបន្តួចនិងប្រទេស[[លាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង '''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]] និង [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]''' ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[នគររាជ]]''' ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។ បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រខ្មែរសម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ: '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។ គួរកត់សម្គាល់ថាក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា '''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។ ឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា '''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ឯខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។ ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយស្រុកនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាឃុំនិងភូមិជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេអោយឈ្មោះថា "ដី"។ '''ដី>រាជធនី-ខេត្ត>ស្រុក/ខណ្ឌ>ឃុំ/សង្កាត់>ភូមិ''' ===សម័យឧដុង្គ=== នៅសម័យឧដុង្គឃើញមានខេត្តដូចតទៅ៖ [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។ ===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង=== កាលពីក្នុងរាជ្យ[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចតទៅ៖ ====ខេត្ត​==== *[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] *[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] *[[ខេត្តកំពត|កំពត]] *[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] *[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]] *[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] *[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] *[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] *[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] *[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] ====ភូមិភាគរដ្ឋបាល==== នៅ​គ.ស​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន​៧​គឺ ៖ *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​១: [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​២: [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៣: [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៤: [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៥: [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៦: [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៧: [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]] ===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី១=== [[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។ នៅ​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​៣ គឺៈ [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ៣ ក្រុង ។ ===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ === ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត [[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។ នៅ​ចុង​សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និង​សម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ១ ដូច​ខាងក្រោម ៖ *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]]) *អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]]) *អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]]) *អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]]) *អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]]) *អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]]) *អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]]) *អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា “'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''” *ខេត្ត​ឧត្ដុង្គមានជ័យ (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ៣ ក្រោយមក ក្រុង ៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។<ref>{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}</ref> ===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត=== ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្រហមបានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់កម្ពុជាចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត [[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]] ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួកខ្មែរក្រហមនៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។<ref>James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''</ref> ===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា-រដ្ឋកម្ពុជា=== {| class="wikitable sortable" |- ! ល.រ ! ជាឡាតាំង ! ឈ្មោះ ! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី<br>(អាសនៈ) ! ជាអក្សរឡាតាំង |- ! ១ | Phnom Penh | [[ភ្នំពេញ]] | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh or Daun Penh |- ! ២ | Banteay Meanchey | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]] | [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]] | Serei Saophoan |- ! ៣ | Battambang | [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | Battambong |- ! ៤ | Kampong Cham | [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | Kampong Cham |- ! ៥ | Kampong Chhnang | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | Kampong Chhnang |- ! ៦ | Kampong Speu | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | Kampong Speu |- ! ៧ | Kampong Thom | [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | Kampong Thom |- ! ៨ | Kampot | [[ខេត្តកំពត|កំពត]] | [[ស្រុកកំពត|កំពត]] | Kampot |- ! ៩ | Kandal | [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]] | [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]] | Ta Khmau |- ! ១០ | Koh Kong | [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] | [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]] | Koh Kong |- ! ១១ | Kratié | [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] | [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]] | Kratié |- ! ១២ | Mondulkiri | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]] | [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]] | Saen Monourom |- ! ១៣ | Siem Reap-Oddar Meanchey | [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]] | [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]] | Siem Reap |- ! ១៤ | Kampong Saom | [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | Kampong Saom |- ! ១៥ | Preah Vihear | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]] | [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]] | Phnom Thbeng Meanchey |- ! ១៦ | Pursat | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]] | Pursat |- ! ១៧ | Prey Veng | [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | Prey Veng |- ! ១៨ | Ratanakiri | [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]] | [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]] | Lumphat |- ! ១៩ | Stung Treng | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | Stung Treng |- ! ២០ | Svay Rieng | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | Svay Rieng |- ! ២១ | Takéo | [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] | [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]] | Takéo |- |} ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨=== នៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។<ref>{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}</ref> ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០១៣=== នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ២ ខេត្ត: [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។<ref>{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}</ref> ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} ==តំណខាងក្រៅ== * [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site] {{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}} {{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}} {{Portal bar|កម្ពុជា}} [[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]] [[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]] [[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]] [[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]] [[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]] qwva3z5d9zpsclbpwpoppkz4cqmgkkg 321700 321699 2025-06-06T14:32:32Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321700 wikitext text/x-wiki '''[[កម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ [[ខេត្ត|ខេត្ត-រាជធានី]] ''' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។រាជធានីភ្នំពេញមិនមែនជាខេត្តទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]] ចេញ។ [[ភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប|កែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។ កម្ពុជាត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ទេ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' ក្នុងខេត្ត-រាជធានីនីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]'' គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ|ភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។ {{short description|First-level administrative division of Cambodia}} {{Infobox subdivision type | name = ខេត្ត ឬ ខែត្រ<br />{{lang|en|Province}}<br />{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}} | alt_name = |map = Provincial Boundaries in Cambodia.svg |category = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១ |territory = {{CAM}} |start_date = |current_number = ២៥ |number_date = |population_range = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])<ref name=census2019 /> |area_range = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]) |government = រដ្ឋបាលខេត្ត |subdivision = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត) }} ==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត== [[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]] {| class="wikitable" style="text-align:center |+ |- ! ល.រ ! អក្សរឡាតាំង ! អក្សរកាត់ ! អក្សរខ្មែរ ! អក្សរកាត់ខ្មែរ ! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី<br> ! អក្សរឡាតាំង |- ! ០១ | Phnom Penh | '''PP''' | [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]] | '''ភព''' | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh |- ! ០២ | Banteay Meanchey | '''BMC''' | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] | '''បមជ''' | [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]] |Krong Poipet, Krong Serei Saophoan |- ! ០៣ | Battambang | '''BB''' | [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] | '''បប''' | [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]] | Krong Battambong |- ! ០៤ | Kampong Cham | '''KC''' | [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]] | '''កច''' | [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]] | Krong Kampong Cham |- ! ០៥ | Kampong Chhnang | '''KCH''' | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] | '''កឆ''' | [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]] | Krong Kampong Chhnang |- ! ០៦ | Kampong Speu | '''KS''' | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] | '''កស''' | [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]] |Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey |- ! ០៧ | Kampong Thom | '''KT''' | [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]] | '''កធ''' | [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]] |Krong Stueng Saen |- ! ០៨ | Kampot | '''KP''' | [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]] | '''កព''' | [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]] | Krong Kampot, Krong Bokor |- ! ០៩ | Kandal | '''KD''' | [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]] | '''កណ''' | [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]] | Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat |- ! ១០ | Koh Kong | '''KK''' | [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]] | '''កក''' | [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]] | Krong Khemarak Phoumin |- ! ១១ | Kep | '''KEP''' | [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]] | '''កែប''' | [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]] | Krong Kep |- ! ១២ | Kratíe | '''KRC''' | [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]] | '''ក្រច''' | [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]] | Krong Kratíe |- ! ១៣ | Mondulkiri | '''MK''' | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] | '''មគ''' | [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]] | Krong Senmonorom |- ! ១៤ | Oddar Meanchey | '''OMC''' | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | '''ឧមជ''' | [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]] | Krong Samraong |- ! ១៥ | Pailin | '''PL''' | [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] | '''បល''' | [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]] | Krong Pailin |- ! ១៦ | Preah Sihanouk | '''SN''' | [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]] | '''សន''' | [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]] | Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk) |- ! ១៧ | Preah Vihear | '''PV''' | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]] | '''ពវ''' | [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]] | Krong Preah Vihear |- ! ១៨ | Pursat | '''PS''' | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] | '''ពស''' | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]] | Krong Pursat |- ! ១៩ | Prey Veng | '''PRV''' | [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]] | '''ព្រវ''' | [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]] | Krong Prey Veng |- ! ២០ | Ratanakiri | '''RK''' | [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]] | '''រគ''' | [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]] | Krong Banlung |- ! ២១ | Siem Reap | '''SR''' | [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]] | '''សរ''' | [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]] | Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap |- ! ២២ | Stung Treng | '''ST''' | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]] | '''សត''' | [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]] | Krong Stung Treng |- ! ២៣ | Svay Rieng | '''SVR''' | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]] | '''ស្វរ''' | [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]] | Krong Bavet, Krong Svay Rieng |- ! ២៤ | Takéo | '''TK''' | [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]] | '''តក''' | [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]] | Krong Doun Kaev |- ! ២៥ | Tbong Khmum | '''TKH''' | [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]] | '''តឃ''' | [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]] | Krong Suong |} ==អភិបាលកិច្ច== '''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមាននាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានាក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍន៍តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យ ជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់ក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។ ==ប្រវត្តិ== ==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''=== ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋខ្មែរខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅអាណាចក្រវ្នំថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈថាជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់អាណាចក្រវ្នំទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជនគរវ្នំរៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់អាណាចក្រវ្នំផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវរំលាយចោលវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]] [[ចេនឡា]]''នៅស.វទី៦។ ==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''=== ក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទាន[[សវនាការ]]និងជួបជុំ[[ពួកមន្ត្រី]] [[សេនាបតី]]។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ <ref>ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥</ref> ==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''=== ====ប្រមាណ==== បច្ចេកពាក្យ ''“ប្រមាន-ប្រមាណ”'' បានត្រូវប្រើប្រាស់នៅ[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីឲ្យឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគ នៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗ នៃប្រទេស។ នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងក្នុងសម័យសតវត្សទី ៧(សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''ប្រមាណមហាត្មល'' ។ តើភូមិភាគនេះនៅឯណា?ឬមួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ។នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរឈ្មោះ[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។ តើ ''ប្រមាណមហាត្មល'' ជាភូមិភាគមួយក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំងបីកន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ? ក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''ប្រមាណ'' ០៥ ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ “'''ប្រមាណ'''“( ''ប្រមាណ'' ពាក្យនេះមានន័យ ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យខ្មែរហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពីសំស្ក្រឹត។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''ប្រមាណ''មួយមានឈ្មោះថា '''[[សតគ្រាម]]''' ដែលមានន័យថា “ភូមិចំនួនមួយរយ” បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''ប្រមាណ'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''ប្រមាណ'' សម្រាប់សំគាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។ ====វិសយ==== '''[[វិសយ]]''' ពាក្យសំស្ក្រឹត មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]] ពាក្យ “'''''វិសយ'''''” សម្រាប់សំគាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''វិសយ (Visaya)''សំគាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាង[[គ្រហស្ថ]] និង[[សាសនា]]។ ''វិសយ'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។ រាជការដែលធ្វើការអម “'''''ខ្លោញវិសយ'''''” គឺមាន '''''[[ខ្លោញវលវិសយ]]''' (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។ ខ្លោញទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។ខ្លោញទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមានខ្លោញឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''សភាវិសយ។'' បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''វិសយ'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)។ គួរកត់សំគាល់ថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''ភូមិសាស្ត្រ ប្រមាណ ផង និងពាក្យ វិសយ ផង''។ ឧទាហរណ៍ៈ (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។ តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ [[ស្រេស្ឋបុរ]] គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះ ព្រះនាមថា [[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។ សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺ “បឹង” ។ សព្វថ្ងៃមានពាក្យ “[[ភ្នំសន្ទុក]]” ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។ ប្រសិនបើពាក្យ [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] និង សន្ទុក បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សំគាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសំគាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញប្រមាណប្រហែលចំនួន ២០ ហើយក្នុង ''ប្រមាណ'' នីមួយៗមាន ''វិសយ'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''វិសយ'' នៅសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់ “[[ជីវ តាក្វាន់]]” ដែលបានសរសេរថានៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០។ <ref>[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]</ref> ===សម័យចតុមុខ-លង្វែក=== នៅសម័យនោះប្រទេសខ្មែរលែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក '''[[បច្ចន្តជនបទ]]''' ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' ស្រុក'''[[គោត្របូរ]]'''([[ភិម៉ាយ]])ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូច '''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]''' ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់ខ្មែរធ្លាក់មកនៅត្រឹម '''[[ទន្លេមូល]]''' ឬនៅលើនេះ បន្តិចបន្តួចនិងប្រទេស[[លាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង '''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]] និង [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]''' ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[នគររាជ]]''' ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។ បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រខ្មែរសម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ: '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។ គួរកត់សម្គាល់ថាក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា '''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។ ឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា '''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ឯខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។ ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយស្រុកនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាឃុំនិងភូមិជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេអោយឈ្មោះថា "ដី"។ '''ដី>រាជធនី-ខេត្ត>ស្រុក/ខណ្ឌ>ឃុំ/សង្កាត់>ភូមិ''' ===សម័យឧដុង្គ=== នៅសម័យឧដុង្គឃើញមានខេត្តដូចតទៅ៖ [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។ ===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង=== កាលពីក្នុងរាជ្យ[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចតទៅ៖ ====ខេត្ត​==== *[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] *[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] *[[ខេត្តកំពត|កំពត]] *[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] *[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]] *[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] *[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] *[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] *[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] *[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] ====ភូមិភាគរដ្ឋបាល==== នៅ​គ.ស​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន​៧​គឺ ៖ *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​១: [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​២: [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៣: [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៤: [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៥: [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៦: [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៧: [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]] ===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី១=== [[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។ នៅ​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​៣ គឺៈ [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ៣ ក្រុង ។ ===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ === ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត [[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។ នៅ​ចុង​សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និង​សម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ១ ដូច​ខាងក្រោម ៖ *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]]) *អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]]) *អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]]) *អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]]) *អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]]) *អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]]) *អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]]) *អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា “'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''” *ខេត្ត​ឧត្ដុង្គមានជ័យ (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ៣ ក្រោយមក ក្រុង ៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។<ref>{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}</ref> ===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត=== ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្រហមបានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់កម្ពុជាចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត [[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]] ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួកខ្មែរក្រហមនៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។<ref>James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''</ref> ===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា-រដ្ឋកម្ពុជា=== {| class="wikitable sortable" |- ! ល.រ ! ជាឡាតាំង ! ឈ្មោះ ! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី<br>(អាសនៈ) ! ជាអក្សរឡាតាំង |- ! ១ | Phnom Penh | [[ភ្នំពេញ]] | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh or Daun Penh |- ! ២ | Banteay Meanchey | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]] | [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]] | Serei Saophoan |- ! ៣ | Battambang | [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | Battambong |- ! ៤ | Kampong Cham | [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | Kampong Cham |- ! ៥ | Kampong Chhnang | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | Kampong Chhnang |- ! ៦ | Kampong Speu | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | Kampong Speu |- ! ៧ | Kampong Thom | [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | Kampong Thom |- ! ៨ | Kampot | [[ខេត្តកំពត|កំពត]] | [[ស្រុកកំពត|កំពត]] | Kampot |- ! ៩ | Kandal | [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]] | [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]] | Ta Khmau |- ! ១០ | Koh Kong | [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] | [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]] | Koh Kong |- ! ១១ | Kratié | [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] | [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]] | Kratié |- ! ១២ | Mondulkiri | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]] | [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]] | Saen Monourom |- ! ១៣ | Siem Reap-Oddar Meanchey | [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]] | [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]] | Siem Reap |- ! ១៤ | Kampong Saom | [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | Kampong Saom |- ! ១៥ | Preah Vihear | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]] | [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]] | Phnom Thbeng Meanchey |- ! ១៦ | Pursat | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]] | Pursat |- ! ១៧ | Prey Veng | [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | Prey Veng |- ! ១៨ | Ratanakiri | [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]] | [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]] | Lumphat |- ! ១៩ | Stung Treng | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | Stung Treng |- ! ២០ | Svay Rieng | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | Svay Rieng |- ! ២១ | Takéo | [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] | [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]] | Takéo |- |} ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨=== នៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។<ref>{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}</ref> ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០១៣=== នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ២ ខេត្ត: [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។<ref>{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}</ref> ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} ==តំណខាងក្រៅ== * [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site] {{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}} {{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}} {{Portal bar|កម្ពុជា}} [[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]] [[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]] [[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]] [[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]] [[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]] cgywx1yy8md0o7fj31inzj8apqmkocc 321701 321700 2025-06-06T14:36:28Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321701 wikitext text/x-wiki '''[[កម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ [[ខេត្ត|ខេត្ត-រាជធានី]] ''' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។រាជធានីភ្នំពេញមិនមែនជាខេត្តទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]] ចេញ។ [[ភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប|កែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។ កម្ពុជាត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ទេ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' ក្នុងខេត្ត-រាជធានីនីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]'' គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ|ភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។ {{short description|First-level administrative division of Cambodia}} {{Infobox subdivision type | name = ខេត្ត ឬ ខែត្រ<br />{{lang|en|Province}}<br />{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}} | alt_name = |map = Provincial Boundaries in Cambodia.svg |category = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១ |territory = {{CAM}} |start_date = |current_number = ២៥ |number_date = |population_range = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])<ref name=census2019 /> |area_range = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]) |government = រដ្ឋបាលខេត្ត |subdivision = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត) }} ==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត== [[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]] {| class="wikitable" style="text-align:center |+ |- ! ល.រ ! អក្សរឡាតាំង ! អក្សរកាត់ ! អក្សរខ្មែរ ! អក្សរកាត់ខ្មែរ ! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី<br> ! អក្សរឡាតាំង |- ! ០១ | Phnom Penh | '''PP''' | [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]] | '''ភព''' | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh |- ! ០២ | Banteay Meanchey | '''BMC''' | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] | '''បមជ''' | [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]] |Krong Poipet, Krong Serei Saophoan |- ! ០៣ | Battambang | '''BB''' | [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] | '''បប''' | [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]] | Krong Battambong |- ! ០៤ | Kampong Cham | '''KC''' | [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]] | '''កច''' | [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]] | Krong Kampong Cham |- ! ០៥ | Kampong Chhnang | '''KCH''' | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] | '''កឆ''' | [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]] | Krong Kampong Chhnang |- ! ០៦ | Kampong Speu | '''KS''' | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] | '''កស''' | [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]] |Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey |- ! ០៧ | Kampong Thom | '''KT''' | [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]] | '''កធ''' | [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]] |Krong Stueng Saen |- ! ០៨ | Kampot | '''KP''' | [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]] | '''កព''' | [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]] | Krong Kampot, Krong Bokor |- ! ០៩ | Kandal | '''KD''' | [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]] | '''កណ''' | [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]] | Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat |- ! ១០ | Koh Kong | '''KK''' | [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]] | '''កក''' | [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]] | Krong Khemarak Phoumin |- ! ១១ | Kep | '''KEP''' | [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]] | '''កែប''' | [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]] | Krong Kep |- ! ១២ | Kratíe | '''KRC''' | [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]] | '''ក្រច''' | [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]] | Krong Kratíe |- ! ១៣ | Mondulkiri | '''MK''' | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] | '''មគ''' | [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]] | Krong Senmonorom |- ! ១៤ | Oddar Meanchey | '''OMC''' | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | '''ឧមជ''' | [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]] | Krong Samraong |- ! ១៥ | Pailin | '''PL''' | [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] | '''បល''' | [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]] | Krong Pailin |- ! ១៦ | Preah Sihanouk | '''SN''' | [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]] | '''សន''' | [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]] | Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk) |- ! ១៧ | Preah Vihear | '''PV''' | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]] | '''ពវ''' | [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]] | Krong Preah Vihear |- ! ១៨ | Pursat | '''PS''' | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] | '''ពស''' | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]] | Krong Pursat |- ! ១៩ | Prey Veng | '''PRV''' | [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]] | '''ព្រវ''' | [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]] | Krong Prey Veng |- ! ២០ | Ratanakiri | '''RK''' | [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]] | '''រគ''' | [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]] | Krong Banlung |- ! ២១ | Siem Reap | '''SR''' | [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]] | '''សរ''' | [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]] | Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap |- ! ២២ | Stung Treng | '''ST''' | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]] | '''សត''' | [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]] | Krong Stung Treng |- ! ២៣ | Svay Rieng | '''SVR''' | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]] | '''ស្វរ''' | [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]] | Krong Bavet, Krong Svay Rieng |- ! ២៤ | Takéo | '''TK''' | [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]] | '''តក''' | [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]] | Krong Doun Kaev |- ! ២៥ | Tbong Khmum | '''TKH''' | [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]] | '''តឃ''' | [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]] | Krong Suong |} ==អភិបាលកិច្ច== '''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមាននាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានាក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍន៍តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យ ជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់ក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។ ==ប្រវត្តិ== ==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''=== ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈថាជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជនគរវ្នំរៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់អាណាចក្រវ្នំផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវរំលាយចោលវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]] [[ចេនឡា]]''នៅស.វទី៦។ ==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''=== ក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទាន[[សវនាការ]]និងជួបជុំ[[ពួកមន្ត្រី]] [[សេនាបតី]]។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ <ref>ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥</ref> ==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''=== ====ប្រមាណ==== បច្ចេកពាក្យ ''“ប្រមាន-ប្រមាណ”'' បានត្រូវប្រើប្រាស់នៅ[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីឲ្យឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគ នៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗ នៃប្រទេស។ នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងក្នុងសម័យសតវត្សទី ៧(សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''ប្រមាណមហាត្មល'' ។ តើភូមិភាគនេះនៅឯណា?ឬមួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ។នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរឈ្មោះ[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។ តើ ''ប្រមាណមហាត្មល'' ជាភូមិភាគមួយក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំងបីកន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ? ក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''ប្រមាណ'' ០៥ ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ “'''ប្រមាណ'''“( ''ប្រមាណ'' ពាក្យនេះមានន័យ ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យខ្មែរហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពីសំស្ក្រឹត។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''ប្រមាណ''មួយមានឈ្មោះថា '''[[សតគ្រាម]]''' ដែលមានន័យថា “ភូមិចំនួនមួយរយ” បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''ប្រមាណ'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''ប្រមាណ'' សម្រាប់សំគាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។ ====វិសយ==== '''[[វិសយ]]''' ពាក្យសំស្ក្រឹត មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]] ពាក្យ “'''''វិសយ'''''” សម្រាប់សំគាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''វិសយ (Visaya)''សំគាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាង[[គ្រហស្ថ]] និង[[សាសនា]]។ ''វិសយ'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។ រាជការដែលធ្វើការអម “'''''ខ្លោញវិសយ'''''” គឺមាន '''''[[ខ្លោញវលវិសយ]]''' (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។ ខ្លោញទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។ខ្លោញទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមានខ្លោញឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''សភាវិសយ។'' បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''វិសយ'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)។ គួរកត់សំគាល់ថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''ភូមិសាស្ត្រ ប្រមាណ ផង និងពាក្យ វិសយ ផង''។ ឧទាហរណ៍ៈ (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។ តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ [[ស្រេស្ឋបុរ]] គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះ ព្រះនាមថា [[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។ សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺ “បឹង” ។ សព្វថ្ងៃមានពាក្យ “[[ភ្នំសន្ទុក]]” ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។ ប្រសិនបើពាក្យ [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] និង សន្ទុក បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សំគាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសំគាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញប្រមាណប្រហែលចំនួន ២០ ហើយក្នុង ''ប្រមាណ'' នីមួយៗមាន ''វិសយ'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''វិសយ'' នៅសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់ “[[ជីវ តាក្វាន់]]” ដែលបានសរសេរថានៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០។ <ref>[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]</ref> ===សម័យចតុមុខ-លង្វែក=== នៅសម័យនោះប្រទេសខ្មែរលែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក '''[[បច្ចន្តជនបទ]]''' ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' ស្រុក'''[[គោត្របូរ]]'''([[ភិម៉ាយ]])ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូច '''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]''' ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់ខ្មែរធ្លាក់មកនៅត្រឹម '''[[ទន្លេមូល]]''' ឬនៅលើនេះ បន្តិចបន្តួចនិងប្រទេស[[លាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង '''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]] និង [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]''' ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[នគររាជ]]''' ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។ បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រខ្មែរសម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ: '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។ គួរកត់សម្គាល់ថាក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា '''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។ ឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា '''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ឯខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។ ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយស្រុកនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាឃុំនិងភូមិជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេអោយឈ្មោះថា "ដី"។ '''ដី>រាជធនី-ខេត្ត>ស្រុក/ខណ្ឌ>ឃុំ/សង្កាត់>ភូមិ''' ===សម័យឧដុង្គ=== នៅសម័យឧដុង្គឃើញមានខេត្តដូចតទៅ៖ [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។ ===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង=== កាលពីក្នុងរាជ្យ[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចតទៅ៖ ====ខេត្ត​==== *[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] *[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] *[[ខេត្តកំពត|កំពត]] *[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] *[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]] *[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] *[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] *[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] *[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] *[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] ====ភូមិភាគរដ្ឋបាល==== នៅ​គ.ស​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន​៧​គឺ ៖ *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​១: [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​២: [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៣: [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៤: [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៥: [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៦: [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៧: [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]] ===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី១=== [[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។ នៅ​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​៣ គឺៈ [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ៣ ក្រុង ។ ===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ === ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត [[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។ នៅ​ចុង​សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និង​សម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ១ ដូច​ខាងក្រោម ៖ *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]]) *អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]]) *អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]]) *អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]]) *អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]]) *អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]]) *អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]]) *អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា “'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''” *ខេត្ត​ឧត្ដុង្គមានជ័យ (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ៣ ក្រោយមក ក្រុង ៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។<ref>{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}</ref> ===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត=== ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្រហមបានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់កម្ពុជាចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត [[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]] ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួកខ្មែរក្រហមនៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។<ref>James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''</ref> ===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា-រដ្ឋកម្ពុជា=== {| class="wikitable sortable" |- ! ល.រ ! ជាឡាតាំង ! ឈ្មោះ ! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី<br>(អាសនៈ) ! ជាអក្សរឡាតាំង |- ! ១ | Phnom Penh | [[ភ្នំពេញ]] | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh or Daun Penh |- ! ២ | Banteay Meanchey | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]] | [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]] | Serei Saophoan |- ! ៣ | Battambang | [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | Battambong |- ! ៤ | Kampong Cham | [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | Kampong Cham |- ! ៥ | Kampong Chhnang | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | Kampong Chhnang |- ! ៦ | Kampong Speu | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | Kampong Speu |- ! ៧ | Kampong Thom | [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | Kampong Thom |- ! ៨ | Kampot | [[ខេត្តកំពត|កំពត]] | [[ស្រុកកំពត|កំពត]] | Kampot |- ! ៩ | Kandal | [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]] | [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]] | Ta Khmau |- ! ១០ | Koh Kong | [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] | [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]] | Koh Kong |- ! ១១ | Kratié | [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] | [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]] | Kratié |- ! ១២ | Mondulkiri | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]] | [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]] | Saen Monourom |- ! ១៣ | Siem Reap-Oddar Meanchey | [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]] | [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]] | Siem Reap |- ! ១៤ | Kampong Saom | [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | Kampong Saom |- ! ១៥ | Preah Vihear | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]] | [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]] | Phnom Thbeng Meanchey |- ! ១៦ | Pursat | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]] | Pursat |- ! ១៧ | Prey Veng | [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | Prey Veng |- ! ១៨ | Ratanakiri | [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]] | [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]] | Lumphat |- ! ១៩ | Stung Treng | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | Stung Treng |- ! ២០ | Svay Rieng | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | Svay Rieng |- ! ២១ | Takéo | [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] | [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]] | Takéo |- |} ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨=== នៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។<ref>{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}</ref> ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០១៣=== នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ២ ខេត្ត: [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។<ref>{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}</ref> ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} ==តំណខាងក្រៅ== * [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site] {{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}} {{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}} {{Portal bar|កម្ពុជា}} [[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]] [[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]] [[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]] [[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]] [[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]] jrfgpxpk6ijiogce707aq82rfpysscn 321702 321701 2025-06-06T14:55:31Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321702 wikitext text/x-wiki '''[[កម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ [[ខេត្ត|ខេត្ត-រាជធានី]] ''' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។រាជធានីភ្នំពេញមិនមែនជាខេត្តទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]] ចេញ។ [[ភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប|កែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។ កម្ពុជាត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ទេ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' ក្នុងខេត្ត-រាជធានីនីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]'' គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ|ភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។ {{short description|First-level administrative division of Cambodia}} {{Infobox subdivision type | name = ខេត្ត ឬ ខែត្រ<br />{{lang|en|Province}}<br />{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}} | alt_name = |map = Provincial Boundaries in Cambodia.svg |category = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១ |territory = {{CAM}} |start_date = |current_number = ២៥ |number_date = |population_range = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])<ref name=census2019 /> |area_range = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]) |government = រដ្ឋបាលខេត្ត |subdivision = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត) }} ==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត== [[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]] {| class="wikitable" style="text-align:center |+ |- ! ល.រ ! អក្សរឡាតាំង ! អក្សរកាត់ ! អក្សរខ្មែរ ! អក្សរកាត់ខ្មែរ ! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី<br> ! អក្សរឡាតាំង |- ! ០១ | Phnom Penh | '''PP''' | [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]] | '''ភព''' | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh |- ! ០២ | Banteay Meanchey | '''BMC''' | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] | '''បមជ''' | [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]] |Krong Poipet, Krong Serei Saophoan |- ! ០៣ | Battambang | '''BB''' | [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] | '''បប''' | [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]] | Krong Battambong |- ! ០៤ | Kampong Cham | '''KC''' | [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]] | '''កច''' | [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]] | Krong Kampong Cham |- ! ០៥ | Kampong Chhnang | '''KCH''' | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]] | '''កឆ''' | [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]] | Krong Kampong Chhnang |- ! ០៦ | Kampong Speu | '''KS''' | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]] | '''កស''' | [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]] |Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey |- ! ០៧ | Kampong Thom | '''KT''' | [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]] | '''កធ''' | [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]] |Krong Stueng Saen |- ! ០៨ | Kampot | '''KP''' | [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]] | '''កព''' | [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]] | Krong Kampot, Krong Bokor |- ! ០៩ | Kandal | '''KD''' | [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]] | '''កណ''' | [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]] | Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat |- ! ១០ | Koh Kong | '''KK''' | [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]] | '''កក''' | [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]] | Krong Khemarak Phoumin |- ! ១១ | Kep | '''KEP''' | [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]] | '''កែប''' | [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]] | Krong Kep |- ! ១២ | Kratíe | '''KRC''' | [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]] | '''ក្រច''' | [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]] | Krong Kratíe |- ! ១៣ | Mondulkiri | '''MK''' | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] | '''មគ''' | [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]] | Krong Senmonorom |- ! ១៤ | Oddar Meanchey | '''OMC''' | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | '''ឧមជ''' | [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]] | Krong Samraong |- ! ១៥ | Pailin | '''PL''' | [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] | '''បល''' | [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]] | Krong Pailin |- ! ១៦ | Preah Sihanouk | '''SN''' | [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]] | '''សន''' | [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]] | Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk) |- ! ១៧ | Preah Vihear | '''PV''' | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]] | '''ពវ''' | [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]] | Krong Preah Vihear |- ! ១៨ | Pursat | '''PS''' | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] | '''ពស''' | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]] | Krong Pursat |- ! ១៩ | Prey Veng | '''PRV''' | [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]] | '''ព្រវ''' | [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]] | Krong Prey Veng |- ! ២០ | Ratanakiri | '''RK''' | [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]] | '''រគ''' | [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]] | Krong Banlung |- ! ២១ | Siem Reap | '''SR''' | [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]] | '''សរ''' | [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]] | Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap |- ! ២២ | Stung Treng | '''ST''' | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]] | '''សត''' | [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]] | Krong Stung Treng |- ! ២៣ | Svay Rieng | '''SVR''' | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]] | '''ស្វរ''' | [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]] | Krong Bavet, Krong Svay Rieng |- ! ២៤ | Takéo | '''TK''' | [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]] | '''តក''' | [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]] | Krong Doun Kaev |- ! ២៥ | Tbong Khmum | '''TKH''' | [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]] | '''តឃ''' | [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]] | Krong Suong |} ==អភិបាលកិច្ច== '''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមាននាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានាក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍន៍តាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យ ជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់ក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។ ==ប្រវត្តិ== ==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''=== ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។ ==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''=== ក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ <ref>ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥</ref> ==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''=== ====ប្រមាណ==== បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅ[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីឲ្យឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគ នៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗ នៃប្រទេស។ នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។ តើភូមិភាគនេះនៅឯណា?ឬមួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ។នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។ តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំងបីកន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ? ក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥ ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា “ភូមិចំនួនមួយរយ” បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។ ====វិសយ==== ''[[វិសយ]]'' ពាក្យសំស្ក្រឹត មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]] ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។ ''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។ រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។ ''[[ខ្លោញ]]''ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]''ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]''ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។ គួរកត់សំគាល់ថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''ភូមិសាស្ត្រ ប្រមាណ ផង និងពាក្យ វិសយ ផង''។ ឧទាហរណ៍ៈ (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១) [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។ តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ [[ស្រេស្ឋបុរ]] គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះ ព្រះនាមថា [[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។ សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺ “បឹង” ។ សព្វថ្ងៃមានពាក្យ “[[ភ្នំសន្ទុក]]” ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។ ប្រសិនបើពាក្យ [[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] និង សន្ទុក បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សំគាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសំគាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញប្រមាណប្រហែលចំនួន ២០ ហើយក្នុង ''ប្រមាណ'' នីមួយៗមាន ''វិសយ'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''វិសយ'' នៅសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់ “[[ជីវ តាក្វាន់]]” ដែលបានសរសេរថានៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០។ <ref>[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]</ref> ===សម័យចតុមុខ-លង្វែក=== នៅសម័យនោះប្រទេសខ្មែរលែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក '''[[បច្ចន្តជនបទ]]''' ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' ស្រុក'''[[គោត្របូរ]]'''([[ភិម៉ាយ]])ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូច '''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]''' ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់ខ្មែរធ្លាក់មកនៅត្រឹម '''[[ទន្លេមូល]]''' ឬនៅលើនេះ បន្តិចបន្តួចនិងប្រទេស[[លាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង '''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]] និង [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]''' ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[នគររាជ]]''' ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។ បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រខ្មែរសម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ: '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។ គួរកត់សម្គាល់ថាក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា '''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។ ឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា '''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ឯខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។ ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយស្រុកនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាឃុំនិងភូមិជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេអោយឈ្មោះថា "ដី"។ '''ដី>រាជធនី-ខេត្ត>ស្រុក/ខណ្ឌ>ឃុំ/សង្កាត់>ភូមិ''' ===សម័យឧដុង្គ=== នៅសម័យឧដុង្គឃើញមានខេត្តដូចតទៅ៖ [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។ ===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង=== កាលពីក្នុងរាជ្យ[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចតទៅ៖ ====ខេត្ត​==== *[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] *[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] *[[ខេត្តកំពត|កំពត]] *[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] *[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]] *[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] *[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] *[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] *[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] *[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] ====ភូមិភាគរដ្ឋបាល==== នៅ​គ.ស​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន​៧​គឺ ៖ *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​១: [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​២: [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៣: [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៤: [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៥: [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៦: [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] *ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​៧: [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]] ===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី១=== [[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។ នៅ​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​៣ គឺៈ [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ៣ ក្រុង ។ ===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ === ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត [[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។ នៅ​ចុង​សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និង​សម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ១ ដូច​ខាងក្រោម ៖ *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]]) *អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]]) *អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]]) *អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]]) *អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]]) *អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]]) *អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]]) *អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]]) *អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា “'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''” *ខេត្ត​ឧត្ដុង្គមានជ័យ (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ៣ ក្រោយមក ក្រុង ៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។<ref>{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}</ref> ===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត=== ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្រហមបានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់កម្ពុជាចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត [[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]] ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួកខ្មែរក្រហមនៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។<ref>James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''</ref> ===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា-រដ្ឋកម្ពុជា=== {| class="wikitable sortable" |- ! ល.រ ! ជាឡាតាំង ! ឈ្មោះ ! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី<br>(អាសនៈ) ! ជាអក្សរឡាតាំង |- ! ១ | Phnom Penh | [[ភ្នំពេញ]] | [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]] | Doun Penh or Daun Penh |- ! ២ | Banteay Meanchey | [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]] | [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]] | Serei Saophoan |- ! ៣ | Battambang | [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] | Battambong |- ! ៤ | Kampong Cham | [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] | Kampong Cham |- ! ៥ | Kampong Chhnang | [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] | Kampong Chhnang |- ! ៦ | Kampong Speu | [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] | Kampong Speu |- ! ៧ | Kampong Thom | [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] | Kampong Thom |- ! ៨ | Kampot | [[ខេត្តកំពត|កំពត]] | [[ស្រុកកំពត|កំពត]] | Kampot |- ! ៩ | Kandal | [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]] | [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]] | Ta Khmau |- ! ១០ | Koh Kong | [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] | [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]] | Koh Kong |- ! ១១ | Kratié | [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] | [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]] | Kratié |- ! ១២ | Mondulkiri | [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]] | [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]] | Saen Monourom |- ! ១៣ | Siem Reap-Oddar Meanchey | [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]] | [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]] | Siem Reap |- ! ១៤ | Kampong Saom | [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]] | Kampong Saom |- ! ១៥ | Preah Vihear | [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]] | [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]] | Phnom Thbeng Meanchey |- ! ១៦ | Pursat | [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] | [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]] | Pursat |- ! ១៧ | Prey Veng | [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] | Prey Veng |- ! ១៨ | Ratanakiri | [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]] | [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]] | Lumphat |- ! ១៩ | Stung Treng | [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] | Stung Treng |- ! ២០ | Svay Rieng | [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] | Svay Rieng |- ! ២១ | Takéo | [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] | [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]] | Takéo |- |} ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨=== នៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។<ref>{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}</ref> ===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី២ ក្នុងឆ្នាំ២០១៣=== នៅថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ២ ខេត្ត: [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។<ref>{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}</ref> ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} ==តំណខាងក្រៅ== * [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site] {{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}} {{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}} {{Portal bar|កម្ពុជា}} [[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]] [[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]] [[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]] [[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]] [[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]] cyu6va3q0y1hkca0urudh5ml4xrv0g8 10 25414 321708 151791 2025-06-06T20:56:31Z Milenioscuro 10090 correct file ([[Commons:Commons:GlobalReplace|GlobalReplace v0.6.5]]) 321708 wikitext text/x-wiki {{Documentation subpage}} <!-- Categories and interwikis go at the bottom of this page. --> [[File:Cb-map.png|thumb|250px|Map of Cambodia]] '''Template:Location map Cambodia''' is a location map definition used to overlay markers and labels on an [[equirectangular projection]] map of [[Cambodia]]. The markers are placed by [[latitude]] and [[longitude]] coordinates on the default map or a similar map image. == Usage == These definitions are used by the following templates when invoked with parameter "Cambodia": * {{tlx|Location map | Cambodia&nbsp;| ...}} * {{tlx|Location map many | Cambodia&nbsp;| ...}} * {{tlx|Location map+ | Cambodia&nbsp;| ...}} * {{tlx|Location map~ | Cambodia&nbsp;| ...}} == Map definition == * <tt>'''name''' = {{{{BASEPAGENAME}}|name}}</tt> *: Name used in the default map caption * <tt>'''image''' = [[:File:{{{{BASEPAGENAME}}|image}}|{{{{BASEPAGENAME}}|image}}]]</tt> *: The default map image, without "Image:" or "File:" {{#if:{{{{BASEPAGENAME}}|image1}}| * <tt>'''image1''' = [[:File:{{{{BASEPAGENAME}}|image1}}|{{{{BASEPAGENAME}}|image1}}]]</tt> *: An alternative map image, usually a relief map, can be displayed via the ''relief'' or ''AlternativeMap'' parameters }}{{#if:{{{{BASEPAGENAME}}|image2}}| * <tt>'''image2''' = [[:File:{{{{BASEPAGENAME}}|image2}}|{{{{BASEPAGENAME}}|image2}}]]</tt> *: A second alternative map image, can be displayed via the ''AlternativeMap'' parameter only }}{{#if:{{{{BASEPAGENAME}}|top}}{{{{BASEPAGENAME}}|bottom}}{{{{BASEPAGENAME}}|left}}{{{{BASEPAGENAME}}|right}}| * <tt>'''top''' = {{{{BASEPAGENAME}}|top}}</tt> *: [[Latitude]] at top edge of map, in [[decimal degrees]] * <tt>'''bottom''' = {{{{BASEPAGENAME}}|bottom}}</tt> *: Latitude at bottom edge of map, in decimal degrees * <tt>'''left''' = {{{{BASEPAGENAME}}|left}}</tt> *: [[Longitude]] at left edge of map, in decimal degrees * <tt>'''right''' = {{{{BASEPAGENAME}}|right}}</tt> *: Longitude at right edge of map, in decimal degrees }}{{#if:{{{{BASEPAGENAME}}|x}}{{{{BASEPAGENAME}}|y}}| * <tt>'''x''' = {{{{BASEPAGENAME}}|x}}</tt> *: An expression to calculate a location on the map via its [[longitude]]; evaluates as 0 along the left edge and 100 along the right edge * <tt>'''y''' = {{{{BASEPAGENAME}}|y}}</tt> *: An expression to calculate a location on the map via its [[latitude]]; evaluates as 0 along the top edge and 100 along the bottom edge }} {{#if:{{{{BASEPAGENAME}}|image1}}| == Alternative map == The map defined as '''image1''' (<tt>{{{{BASEPAGENAME}}|image1}}</tt>) can be displayed by using the ''relief'' or ''AlternativeMap'' parameters in {{tl|Location map}}, {{tl|Location map many}} and {{tl|Location map+}}. {{#if:{{{{BASEPAGENAME}}|image2}}| The map defined as '''image2''' (<tt>{{{{BASEPAGENAME}}|image2}}</tt>) can only be displayed by using the ''AlternativeMap'' parameter.}} The use of these two parameters is shown in the examples below. Additional examples can be found at: {{{!}} {{!}} * [[Template:Location map#Relief parameter]] * [[Template:Location map#AlternativeMap parameter]] {{!}} * [[Template:Location map+/relief]] * [[Template:Location map+/AlternativeMap]] {{!}}} }} == Examples using location map templates == === Location map, using default map (image) === {{Location map | Cambodia | width = 200 | lat_deg = 11.55 | lon_deg = 104.92 | label = ភ្នំពេញ }} <pre style="width:30em"> {{Location map | Cambodia | width = 200 | lat_deg = 11.55 | lon_deg = 104.92 | label = ភ្នំពេញ }} </pre> {{clear}} === Location map many, using relief map (image1) === {{Location map many | Cambodia | relief = yes | width = 200 | caption = ទីតាំងទាំង២ នៅកម្ពុជា | lat1_deg = 11.55 | lon1_deg = 104.92 | label1 = ភ្នំពេញ | lat2_deg = 13.1 | lon2_deg = 103.2 | label2 = បាត់ដំបង }} <pre style="width:30em"> {{Location map many | Cambodia | relief = yes | width = 200 | caption = ទីតាំងទាំង២ នៅកម្ពុជា | lat1_deg = 11.55 | lon1_deg = 104.92 | label1 = ភ្នំពេញ | lat2_deg = 13.1 | lon2_deg = 103.2 | label2 = បាត់ដំបង }} </pre> {{clear}} === Location map+, using AlternativeMap === {{Location map+ | Cambodia | AlternativeMap = Cambodia relief map.svg | width = 200 | caption = Two locations in Cambodia | places = {{Location map~ | Cambodia | lat_deg = 11.55 | lon_deg = 104.92 | label = ភ្នំពេញ }} {{Location map~ | Cambodia | lat_deg = 13.1 | lon_deg = 103.2 | label = បាត់ដំបង }} }} <pre style="width:30em"> {{Location map+ | Cambodia | AlternativeMap = Cambodia relief map.svg | width = 200 | caption = ទីតាំងទាំង២ នៅកម្ពុជា | places = {{Location map~ | Cambodia | lat_deg = 11.55 | lon_deg = 104.92 | label = ភ្នំពេញ }} {{Location map~ | Cambodia | lat_deg = 13.1 | lon_deg = 103.2 | label = ភ្នំពេញ }} }} </pre> {{clear}} == See also == ; Location map templates * [[Template:Location map]], to display one mark and label using latitude and longitude * [[Template:Location map many]], to display up to nine marks and labels * [[Template:Location map+]], to display an unlimited number of marks and labels ; Infobox templates incorporating (passing values to) the Location map template {{Location map/doc/See also infobox templates}} <includeonly> <!-- Categories and interwikis go here: --> </includeonly> j569ouv6kg7rxgweo60ya1lsznza5hn 0 26817 321664 320048 2025-06-06T12:08:28Z 117.20.116.188 321664 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:ក្បួនល្បិចទាំង៣៦}} = ក្បួនល្បិចទាំង៣៦ = ក្បួននេះជាក្បួនល្បិចបោកបញ្ឆោត បោកប្រាស់ បំផ្លាញ អ្នកដទៃ ស្ថាប័នមួយ ឬប្រទេសមួយ។ ក្បួននេះត្រូវបានប្រើក្នុងការធ្វើសង្គ្រាម ការលេងនយោបាយ ការគ្រប់គ្រងគាបសង្កត់ ការប្រកបរបរទុច្ចរិត និងការបោកប្រាស់ក្នុងសង្គម។ ក្បួននេះត្រូវបានសរសេរឡើងនៅប្រទេសចិន យូរណាស់មកហើយ។ ក្បួនល្បិចនេះត្រូវបានបកប្រែជាភាសាផ្សេងៗ មាន "វៀតណាម" ជាដើម។ គួរនាំគ្នារៀនឲ្យដឹងពីក្បួននេះ ដើម្បីឲ្យដឹងពីអន្ទាក់ ល្បិច ឬវិធីបោកប្រាស់ផ្សេងៗ របស់អ្នកដែលប្រើក្បួនល្បិចនេះ ដើម្បីការពារអន្តរាយពីបុគ្គលទាំងនោះ។ បញ្ជាក់៖ សូមកុំមានចិត្តគុំកួន នឹងបុគ្គលទាំងនោះ ព្រោះពួកគាត់បានទទួលការអប់រំខុស។ == ល្បិចទី ១ សម្លាប់មាន់បំភ័យស្វា ឬសម្លាប់មួយបំភ័យមួយរយ == == ល្បិច​ទី​ ២​ វាយមុនឈ្នះ == == ល្បិច​ទី​ ៣​ ព្រួញមួយបាញ់បានសត្វពីរ == == ល្បិច​ទី​ ៤ ចាប់ចោរត្រូវចាប់មេ == បើក្រុមមួយដែលខ្លាំង តែកូនក្រុមធ្វើការឲ្យមេក្រុមដោយសារតែលុយ ដោយសារតែចាញ់បោកមេក្រុម ឬព្រោះតែសេចក្ដីភ័យខ្លាច ឬការគម្រាម ពេលដែលចាប់មេបាន ក្រុមទាំងមូលនឹងបែកខ្ញែក ឬសុំចុះចូល។ ខុសពីក្រុមដែលធ្វើការដោយសាមគ្គីភាពពិតប្រាកដ ដោយឈរ គុណធម៌ ឬគុណតម្លៃនៃជីវិត និងភាពស្មោះត្រង់។ Defeat the enemy by capturing their chief (擒賊擒王, Qín zéi qín wáng) If the enemy's army is strong but is allied to the commander only by money, superstition, or threats, target the leader. If the commander falls, the rest of the army will disperse or join one's side. If they are allied to the leader through loyalty, beware, as the army can continue to fight on after their death out of vengeance. == ល្បិច​ទី​ ៥​ បាំងមេឃឆ្លងសមុទ្រ == លាក់បាំងការពិត ឬផ្ដល់ពត៌មានមិនពិត ដល់អ្នកដឹកនាំប្រទេសមួយ ឬស្ថានប័នមួយ ដើម្បីឲ្យអ្នកដឹកនាំនោះ សម្រេចចិត្តខុស ទៅតាមអ្វីដែលខ្លួនចង់បាន។ ឬលាក់បាំងបំណងរបស់ខ្លួនពីអ្នកគ្រប់គ្រង នាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋអំណាច ឬអាជ្ញាធរ របស់ស្ថាប័ន ឬប្រទេសមួយ ដើម្បីធ្វើការដោយសម្ងាត់ សម្រេចបំណងរបស់ខ្លួន។ Deceive the heavens to cross the sea (瞞天過海, Mán tiān guò hǎi) Mask one's real goals from those in authority who lack vision by not alerting them to one's movements or any part of one's plan. == ល្បិច​ទី​ ៦ ដល់ត្រើយសើយគូថ ឬល្បិចស៊ីបាយបោកឆ្នាំង == ខ្ចីស្បៀង ឬធនធានពីគេដើ្បម្បីវាយប្រហារសត្រូវរួម។ ពេលដែលសត្រូវរួមចាញ់ហើយ ប្រើធនធាននោះវាយប្រហារអ្នកដែលឲ្យខ្ចីនោះទៀត។ Obtain safe passage to conquer the State of Guo (假途伐虢, Jiǎ tú fá Guó) Borrow the resources of an ally to attack a common enemy. Once the enemy is defeated, use those resources to turn on the ally that lent them in the first place. == ល្បិច​ទី​ ៧​ ដឹងតែពើធ្វើមិនដឹង == ពើធ្វើជាមនុស្សមិនចេះអី ខ្សោយ ឈឺ ឬល្ងង់ ដើម្បីបញ្ឆោតឲ្យគេមានចិត្តមើលងាយសមត្ថភាពខ្លួន ដើម្បីលាក់កុំឲ្យគេដឹងពីចេតនាអាក្រក់ខ្លួន និងដើម្បីឲ្យគេធ្វេសប្រហែសចំពោះខ្លួន។ Feign madness but keep your balance (假痴不癲, Jiǎ chī bù diān) Pretend to be incompetent to create confusion about one's intentions and motivations. Lure the opponent into underestimating one's ability until they drop their guard. == ល្បិច​ទី​ ៨ គ្មានតែបង្កើតឲ្យមាន '''('''ល្បិចធ្វើនំឥតម្សៅ''')''' == កុហកបោកប្រាស់គេទាំងស្រស់ ដោយធ្វើឲ្យគេជឿថាមានអ្វីម្យ៉ាង តែការពិតគឺគ្មាននោះទេ ឬផ្ទុយពីនេះ (ធ្វើឲ្យគេជឿថាគ្មាន តែការពិតគឺមាន)។ ឧទាហរណ៍ បោកប្រាស់គេថាខ្លួនជាអ្នកមាន ដី មានផ្ទះ នៅទីនេះ ទីនោះ ជាដើម តែការពិតខ្លួនគ្មានអ្វីទាំងនោះទេ។ បោកប្រាស់ដើម្បីឲ្យគេជឿ ក្នុងគោលបំណងអ្វីមួយផ្សេង។ Create something from nothing (無中生有, Wú zhōng shēng yǒu) A plain lie. Make somebody believe there was something when there is in fact nothing or vice versa. == ល្បិច​ទី​ ៩​ ភ្លើងឆេះឆ្លៀតឆក់ប្លន់ == ពេលដែលជនរងគ្រោះ ស្ថាប័នមួយ ឬប្រទេសមួយកំពុងជួបវិបត្តិដូចជាជំងឺ កង្វះស្បៀងអាហារ ជម្លោះ ហើយកំពុងខ្សោយ បុគ្គលដែលប្រើក្បួនល្បិចនេះ នឹងឆ្លៀតយកពត៌មានផ្ទៃក្នុងដើម្បីឆ្លៀតពេលដែលគេខ្សោយបំផុត ក៏វាយប្រហារដោយគ្មានចិត្តអាណិតមេត្តា ហើយធ្វើឲ្យគេវិនាសដើម្បីកុំឲ្យមានបញ្ហាទៅថ្ងៃក្រោយទៀត ដូចពាក្យថា ជីកស្មៅត្រូវជីកទាំងឫស។ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ព្រះពុទ្ធបង្រៀនមនុស្សឲ្យចេះជួយគ្នា សង្គ្រោះគ្នាទៅវិញទៅមកពិសេសពេលមានវិបត្តិ ហើយដឹងគុណគ្នា។ តែក្បួននេះបង្រៀនមនុស្សឲ្យឆ្លៀតវាយប្រហារគ្នា ពេលមានវិបត្តិ។ Loot a burning house (趁火打劫, Chèn huǒ dǎ jié) When a country is beset by internal problems, such as disease, famine, corruption, and crime, it is poorly-equipped to deal with an outside threat. Keep gathering internal information about an enemy. If the enemy is in its weakest state, attack them without mercy and annihilate them to prevent future troubles. == ល្បិច​ទី​ ១​០ បញ្ឆោតពីកើត វាយពីលិច '''('''ល្បិចជន្លឆ្វេង វាយស្ដាំ''')''' == ការវាយឆ្មក់ដោយមិនឲ្យជនរងគ្រោះដឹងខ្លួនមុន (attack with suprise)។ ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះគិតថាខ្លួននឹងវាយខាងឆ្វេង ដោយការជន្ល ធ្វើដូចជាចង់វាយខាងឆ្វេង ដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះព្យាយាមការពារ ផ្ដល់កម្លាំង ឬធនធានទៅការពារខាងឆ្វេង មុនពេលដែលលួចឆ្មក់ទៅវាយកន្លែងផ្សេងវិញដែលជនរងគ្រោះមិនសូវបានគិតការពារ និងនឹកស្មានមិនដល់។ Make a sound in the east, then strike in the west (聲東擊西, Shēng dōng jī xī) In any battle the element of surprise can provide an overwhelming advantage. Even when face-to-face with an enemy, surprise can still be employed by attacking where they least expect it. Create an expectation in the enemy's mind through the use of a feint. Manipulate the enemy to focus their resources somewhere before attacking elsewhere that is poorly defended. Tactically, this is known as an "open feint”. == ល្បិច​ទី​ ១​១ បញ្ឆោតខ្លាចេញពីភ្នំ == បញ្ឆោតជនរងគ្រោះចេញពីទីតាំង ឬកន្លែងដែលផ្គត់ផ្គង់ គាំទ្រ ជនរងគ្រោះ។ ដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះខ្សោយ។ Lure the tiger down the mountain (調虎離山, Diào hǔ lí shān) Never directly attack an opponent whose advantage is derived from their position. Instead, lure them away from their position to separate them from their source of strength. == ល្បិច​ទី​ ១​២ ខ្ចីកាំបិតសម្លាប់មនុស្ស == ប្រើកម្លាំង ខ្ចីកម្លាំង ឬបញ្ឆោត អ្នកដទៃ ឬក្រុមទី៣ ឲ្យទៅវាយប្រហារជនរងគ្រោះ។ បញ្ឆោតដោយ ភាពលោភលន់ សេចក្ដីគុំកួន ច្រណែន ការបំភិតបំភ័យ ឬការយល់ខុស។ Kill with a borrowed knife (借刀殺人, Jiè dāo shā rén) Attack using the strength of another when in a situation where using one's own strength is not favourable. For example, trick an ally into attacking them or use the enemy's own strength against them. The idea is to cause damage to the enemy via a third party. == ល្បិច​ទី​ ១​៣ សន្សំកម្លាំងចាំឱកាស == ល្បិចសម្រាកលំហែ ពេលដែលជនរងគ្រោះកំពុងប្រឹងប្រែង (រវល់ជាមួយនឹងការងារឥតប្រយោជន៍)។ ជម្រុញឲ្យជនរងគ្រោះរវល់នឹងរឿងឥតប្រយោជន៍ ហើយខ្លួនសន្សំកម្លាំង ពេលដែលជនរងគ្រោះហត់ខ្សោយកម្លាំង ច្របូកច្របល់ ក៏វាយប្រហារ។ ឧទាហរណ៍ បញ្ឆោតឲ្យជនរងគ្រោះទៅចម្លងរបាយការណ៍ ឬធ្វើអ្វីមួយដែលឥតប្រយោជន៍ ឲ្យខាតពេល អស់កម្លាំង ហត់អត់ប្រយោជន៍។ Wait at leisure while the enemy labors (以逸待勞, Yǐ yì dài láo) It is advantageous to choose the time and place for battle while the enemy does not. Encourage the enemy to expend their energy in futile quests while one conserves their strength. When the enemy is exhausted and confused, attack with energy and purpose. == ល្បិច​ទី​ ១​៤ ខ្ចីសពចូលព្រលឹង == យកស្ថាប័នណាមួយ ឬអ្វីម្យ៉ាងដែលគេបានបោះបង់ចោល ឬបំភ្លេចចោល ទៅហើយ មកធ្វើឲ្យដើរ ឡើងវិញ ទៅតាមអ្វីដែលខ្លួនចង់ ដើម្បីគោលដៅខ្លួន។ Borrow a corpse to resurrect the soul (借屍還魂, Jiè shī huán hún) Take an institution, a technology, a method, or even an ideology that has been forgotten or discarded and appropriate it for one's own purposes. == ល្បិច​ទី​ ១​៥ ធ្លាក់ក្នុងអណ្ដូងទម្លាក់ថ្មបន្ថែម == == ល្បិច​ទី​ ១៦​ ចារកម្មឡង == ធ្វើឲ្យស្ថាប័ន ឬប្រទេសមួយច្របូកច្របល់ដោយជម្លោះ ភាពមិនត្រូវគ្នា បែកបាក់សាមគ្គី ដោយផ្ដល់ពត៌មានខុស ឬពត៌មានមិនល្អ ដល់ចារបុរស (អ្នកលបយកការណ៍) របស់ស្ថាប័ន ឬប្រទេសនោះ។ ឬព្យាយាមដោយសម្ងាត់ ធ្វើឲ្យមានការបែកបាក់សាមគ្គី ឲ្យមានភាពចម្រូងចម្រាសមិនត្រូវគ្នា រវាងមនុស្សក្នុងក្រុម មិត្ត ទីប្រឹក្សា គ្រួសារ មេទ័ព ទាហាន និងប្រជាជនទូទៅ របស់ស្ថាប័ន ឬប្រទេសមួយនោះ។ ពេលដែលពួកគាត់រវល់តែនឹងដោះស្រាយជម្លោះផ្ទៃក្នុង លទ្ធភាពវាយប្រហារ ឬការពាររបស់ពួកគាត់នឹងថយចុះ។ Let the enemy's own spy sow discord in the enemy camp (反間計, Fǎn jiàn jì) Undermine the enemy's ability to fight by secretly causing discord between them and their friends, allies, advisors, family, commanders, soldiers, and population. While they are preoccupied with settling internal disputes, their ability to attack or defend is compromised. == ល្បិច​ទី ​១​៧ រុញទូកបណ្ដោយទឹក ឬប្រទះដៃដឹកពពែ == ស្រាប់តែឃើញពពែមួយ ដែលម្ចាស់ប្រហែស ប្រទះដៃ ក៏ដឹកយកមកផ្ទះ។ ឬន័យម្យ៉ាងទៀត ចាប់យកឱកាសលួចបន្លំសត្វពពែ (លួចបន្លំសូម្បីតិចតួច)។ ពេលដែលកំពុងអនុវត្តន៍ផែនការបោកប្រាស់ ចាប់យកគ្រប់ឱកាសដែលឃើញមាន ទោះជាលួចបន្លំបានតិចតួចក៏ដោយ។ សត្វពពែ មានន័យម្យ៉ាងទៀតគឺមនុស្សល្ងង់។ ស្វែងរកមនុស្សល្ងង់ ព្យាយាមលួចបន្លំ ទោះបានតិចតួចក៏ដោយ។ Take the opportunity to pilfer a goat (順手牽羊, Shùn shǒu qiān yáng) While carrying out one's plans, be flexible enough to take advantage of any opportunity that presents itself, however small, and avail oneself of any profit, however slight. == ល្បិច​ទី​ ១​៨ ដុត​ឲ្យ​​ច្រឡោត ​​បញ្ឆោត​​ឲ្យ​​ខឹង == ប្រើ​ពាក្យ​សំដី​ ឬ​សកម្មភាព​ អុចអាលធ្វើ​ឲ​្យគេ​ខឹងច្រឡោត​ ដើម្បី​សម្រេច​តាម​បំណង​របស់​ខ្លួន។​ ល្បិច​នេះ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ចំពោះ​មនុស្ស​ឆេវ​ឆាវ​ តក់​ក្រហល់​ មនុស្ស​នឹង​ធឹង​ អត់​ធ្មត់​ គេ​ពិបាក​ដុត​ឲ​្យខឹង​ណាស់​។ == ល្បិច​ទី​ ១​៩ ចង់ចាប់ឲ្យជាប់ត្រូវដោះលែងសិន == “កុំធ្វើឲ្យគេទាល់ច្រក”។ ពេលដែលជនរងគ្រោះទាល់ច្រកអាចនឹងព្យាយាមវាយបកវិញ។ ធ្វើជាទុកផ្លូវមួយ ឲ្យជនរងគ្រោះមានសង្ឃឹមថានឹងអាចចេញទៅបាន ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះច្របូកច្របល់ចិត្ត គួរវាយបក ឬគួរថយ។ ពេលដែលច្របូកច្របល់ចិត្ត ទឹកចិត្តវាយបកវិញ នឹងចុះខ្សោយ។ In order to capture, one must let loose (欲擒故縱, Yù qín gù zòng) Cornered prey will often mount a final desperate attack. To prevent this, let the enemy believe they still have a chance for freedom. Their will to fight is hampered by their desire to escape. The enemy's morale will be depleted and they will surrender without a fight when the illusion of escape is revealed. == ល្បិច​ទី​ ២០ ដកអូសចេញពីក្រោមខ្ទះ (ល្បិចបន្ថយភ្លើង) == បំបាត់ហេតុផលដែលអាចឲ្យគេមកវាយប្រហារ។ បង្កក ឬដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលអាចឲ្យគេប្រើដើម្បីមកវាយប្រហារ។ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យគេមិនមានលទ្ធភាពអាចមកវាយប្រហារបាន។ Remove the firewood from under the pot (釜底抽薪, Fǔ dǐ chōu xīn) Take out the leading argument or asset of someone; "steal someone's thunder". This is the essence of the indirect approach: instead of attacking enemy's fighting forces, direct attacks against their ability to wage war. Literally, take the fuel out of the fire. == ល្បិច​ទី​​ ២១ វាយស្មៅបង្អើលពស់ == ធ្វើអ្វីម្យ៉ាងដើម្បីឲ្យផ្អើលដល់ជនរងគ្រោះ គោលបំណងចង់ឲ្យជនរងគ្រោះឈប់ធ្វើអ្វីដែលខ្លួនកំពុងធ្វើ។ ឬធ្វើអ្វីម្យ៉ាងដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះ សង្ស័យ ច្របូកច្របល់ចិត្ត ហើយបោះបង់ ការងារ ឬអ្វីម្យ៉ាង។ ឧទាហរណ៍ របស់មួយល្អទេ តែព្យាយាមធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះ សង្ស័យ ច្របូកច្របល់ចិត្ត មិនច្បាស់ថា របស់នោះល្អ ឬអត់ ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះបោះរបស់នោះចោល ព្រោះសង្ស័យ មិនច្បាស់ មិនប្រាកដក្នុងចិត្ត។ ពេលខ្លះ គេនិយាយជាសញ្ញាឲ្យប្រយ័ត្នថា “កុំវាយស្មៅបង្អើលពស់” ដើម្បីឲ្យប្រយ័ត្នកុំឲ្យជនរងគ្រោះដឹង ឬចាប់អារម្មណ៍ដឹង ពីចេតនាអាក្រក់របស់ខ្លួន។ Stomp the grass to scare the snake (打草驚蛇, Dǎ cǎo jīng shé) Do something unaimed, but spectacular ("hitting the grass") to provoke a response from the enemy ("startle the snake") to have them give away their plans or position. Do something unusual, strange, and unexpected to arouse the enemy's suspicion and disrupt their thinking. It is more widely used as a warning: "[Do not] startle the snake by hitting the grass". An imprudent act will give one's position or intentions away to the enemy. == ល្បិច​ទី​ ២២ ប្រែពីភ្ញៀវក្លាយជាម្ចាស់ == ផ្ដើមពីការធ្វើជាភ្ញៀវឲ្យគេទទួល បន្ទាប់មក ព្យាយាមក្ដោបក្ដាប់ផ្ទៃក្នុង ហើយប្រែខ្លួនទៅជាម្ចាស់។ ចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ ព្រះពុទ្ធបង្រៀនឲ្យចេះដឹងគុណ។ សូម្បីដើមពោធិព្រឹក្សដែលព្រះអង្គត្រាស់ដឹងក្រោម ក៏ព្រះអង្គប្រាប់ឲ្យសិស្សរបស់ព្រះអង្គចាត់ជាទីគោរពបូជា។ ជ្រកក្រោមម្លប់ឈើណា ដឹងគុណដើមឈើនោះ។ ក្បួននេះវិញ ប្រាប់ឲ្យជ្រកក្រោមដំបូលផ្ទះគេ ហើយព្យាយាមយកផ្ទះរបស់គេមកជារបស់ខ្លួនទៅវិញ។ Make the host and the guest exchange roles (反客為主, Fǎn kè wéi zhǔ) Usurp leadership in a situation where one is normally subordinate. Infiltrate one's target. Initially, pretend to be a guest to be accepted, but develop from inside and become the owner later. == ល្បិច​ទី​ ២៣ ក្ដាមសក == == ល្បិច​ទី​ ២៤ លើកស្នាកម្លាក្អែក == បើខ្លួនមានកម្លាំងត្រឹម ១០០ បញ្ឆោតឲ្យគេជឿថា ខ្លួនមានកម្លាំង១០០០ ដើម្បីឲ្យគេខ្លាច។ គេអាចប្រើម្យ៉ាងទៀត ឧទាហរណ៍នៅក្នុង បណ្ដាញសង្គម Facebook ពេលដែលផូសអ្វីមួយ ធ្វើឲ្យមហាជនយល់ច្រឡំថាខ្លួនមានអ្នកគាំទ្រច្រើន ដោយជួលមនុស្សមួយក្រុមឲ្យ like និង share ផូសរបស់ខ្លួន។ == ល្បិច​ទី​ ២៥ ល្បិចអន្ទាក់សម្រស់ ឬល្បិចកែវទឹកឃ្មុំ == បញ្ជូនមនុស្សស្រីដែលមានសម្បកក្រៅជាស្រីស្អាត ទន់ភ្លន់ គួរឲ្យស្រលាញ់ ឲ្យទៅបំបែកបំបាក់ផ្ទៃក្នុងរបស់ភាគីម្ខាងទៀត។ ល្បិចនេះអាចមានបីកម្រិត។ មួយ មេស្ថាប័ន វក់នឹងសម្រស់នាងម្នាក់នោះរហូតដល់លែងគិតការងារ ហើយស្មារតីប្រុងប្រយ័ត្នថយចុះបន្តិចម្ដងៗ។ ពីរ នាងម្នាក់នោះ ព្យាយាមទាក់មនុស្សប្រុសផ្សេងៗទៀតក្នុងស្ថាប័ន ដើម្បីបង្កើតជាជម្លោះដណ្ដើមនាង។ បី ស្រីៗនៅក្នុងស្ថាប័ន ប្រចណ្ឌ ច្រណែន ខឹងនឹងប្រុសៗ ដែលវក់នឹងនាងម្នាក់នោះ ធ្វើឲ្យការបែកបាក់កាន់តែខ្លាំង។ មានប្រភេទក្លិន​ ឬទឹកអប់ដែលធ្វេីឲ្យស្រេីបស្រាល​ ទាក់ទាញ​ បង្កេីនអារម្មណ៍ផ្លូវភេទ​ (aphrodisiac scents or seductive perfumes)​ ដែលអាចត្រូវបានប្រេីដោយមនុស្សស្រីខូចទាំងនោះ​ ដេីម្បីសម្រេចល្បិចមួយនេះ។ <ref name=":0">{{Cite web |title=Sexy perfume for men or women : what is a seductive perfume |url=https://www.maison21g.com/articles/the-art-of-attraction---explore-the-world-of-sexy-perfumes |access-date=2024-11-23 |website=www.maison21g.com |language=en}}</ref> ក្នុងរឿងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសចិន សម័យនគរចិនបែកជាបី មានបង្ហាញពីល្បិចនេះ។ ទៀវឆាន់ ត្រូវបានគេឲ្យទៅប្រើល្បិចនេះ បំបែកបំបាក់ តុងជ័រ និងលីពូ។ តុងជ័រ ត្រូវបានសម្លាប់ដោយលីពូ ដែលជាកូនធម៌ខ្លួន។ ក្រោយមក លីពូក៏ស្លាប់ដែរ ព្រោះវក់នឹងសម្រស់ ការរាំច្រៀង របស់ទៀវឆាន់ មិនសូវរវល់ការងារ។ បន្ទាប់ពីលីពូស្លាប់ មិនបានប៉ុន្មាន ចុងក្រោយ ទៀវឆាន់ក៏ស្លាប់ទាំងវ័យក្មេងដែរ។ ល្បិចអន្ទាក់សម្រស់ក៏​អាចត្រូវបានប្រេីដោយមនុស្សប្រុសផងដែរ​ (ល្បិចអន្ទាក់ប្រុសស្អាត​ Pretty boy stratagem)។ ក៏មានប្រភេទទឹកអប់ទាក់ទាញអារម្មណ៍ផ្លូវភេទ​ សម្រាប់ប្រេីលេីមនុស្សប្រុស​ ដេីម្បីទាក់ទាញអារម្មណ៍មនុស្សស្រី។ ក៏ធ្លាប់ឃេីញមានគេផ្សព្វផ្សាយលក់ថ្នាំសម្រេីបសម្រាប់ដាក់ចូលក្នុងភេសជ្ជ:​ផងដែរ​ ([https://www.facebook.com/share/p/18amuWNc7Q/ មេីលក្នុង​តំណភ្ជាប់])។ បើគិតតាមព្រះពុទ្ធសាសនា វិធីដែលអាចការពារអន្តរាយពីល្បិចនេះបានគឺ ការរក្សាសីល ៥ ជានិច្ចរាល់ថ្ងៃ និងរក្សាសីល ៨​ តាមកាលកំណត់​ (ឧទាហរណ៍ រាល់ថ្ងៃឧបោសថសីល រាល់ប្រហែល ៧ ឬ ៨ថ្ងៃម្ដង​ ជាដេីម)។ សីល ៨ គឺជាសីលដែលអាចជួយគ្រប់គ្រងចំណង់ផ្លូវភេទ (ឬជួយកាត់ភ្លើងរាគៈ)។ សីល៥៖ > ការមិនសម្លាប់ > ការមិនលួចទ្រព្យគេ​ ដោយចិត្តលួច > ការមិនប្រព្រឹត្តខុសក្នុងកាម គឺរួមសំវាសជាមួយនឹង ប្រពន្ធ កូន ឬប្ដី របស់អ្នកដទៃ។ (រួមសំវាសបានជាមួយតែនឹងប្ដីប្រពន្ធខ្លួន) > ការមិនកុហក > ការមិនផឹកទឹកស្រវឹង ឬអ្វីណាដែលធ្វើឲ្យបាត់សតិស្មារតី ឧបោសថសីល ឬសីល៨ មានដូចជា៖ > ការមិនសម្លាប់អ្នកដទៃ > ការមិនលួចទ្រព្យគេ​ ដោយចិត្តលួច > មិនប្រព្រឹត្តការរួមភេទមួយថ្ងៃ > មិនកុហក > មិនផឹកទឹកស្រវឹង ឬអ្វីដែលធ្វើឲ្យខ្សោយសតិស្មារតី > មិនហូបអាហារដែលត្រូវការ ការទំពារ មួយល្ងាច (គឺ នៅថ្ងៃរក្សាសីលនោះ ពេលព្រឹកចាប់ពីព្រះអាទិត្យរះ ដល់ថ្ងៃត្រង់ អាចហូបធម្មតា។ ចាប់ពីពេលថ្ងៃត្រង់ រហូតដល់ព្រះអាទិត្យរះនៅថ្ងៃស្អែក មិនហូប អាហារដែលត្រូវការ ការទំពារ តែអាចផឹកទឹកភេសជ្ជៈបាន) > មិនមើលល្បែង របាំ ការរាំ និងការច្រៀង ដែលនាំឲ្យកើតសេចក្ដីប្រមាទ ធ្វេសប្រហែស មួយថ្ងៃ។ មិនប្រើគ្រឿងក្រអូប គ្រឿងអលង្ការ ក្នុងបំណងទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍អ្នកដទៃ រយៈពេលមួយថ្ងៃ។ > មិនអង្គុយ ឬដេក លើកន្លែងដែលមិនសមរម្យ ដូចជា កៅអី ដែលខ្ពស់ហួសពេក ឬគ្រែ ពូក ដែលមានរូបផ្កាមាស រូបខ្លា ជាដើម The beauty trap (Honeypot) (美人計, Měi rén jì) Send the enemy beautiful women to cause discord within his camp. This strategy can work on three levels. First, the ruler becomes so enamoured with the beauty that he neglects his duties and allows his vigilance to wane. Second, the group of men will begin to have issues if the desired women court another man, thus creating conflict and aggressive behavior. Third, other females at court, motivated by jealousy and envy, begin to plot subversions that further exacerbate the situation. == ល្បិច​ទី​ ២៦ ល្បិចផ្ទួនៗ ឬល្បិចតជាប់គ្នា == ចំពោះកិច្ចការសំខាន់ គួរគិតល្បិចតជាប់គ្នាច្រើនដំណាក់។ ផែនការទី១ ទី២ ទី៣ ដំណើរការ ទៅតាមការព្រាងទុក។ បើល្បិចមួយបរាជ័យ ប្រើល្បិចបន្ទាប់មួយទៀត។ ឬបើល្បិចមួយបានសម្រេចហើយ ប្រើល្បិចមួយបន្តទៀត ទៅតាមការព្រាងទុក ដើម្បីគោលដៅចុងក្រោយ។ Chain stratagems (連環計, Lián huán jì) In important matters, one should use several stratagems applied simultaneously after another as in a chain of stratagems. Keep different plans operating in an overall scheme; if any one strategy fails, apply the next strategy. == ល្បិច​ទី​ ២៧ ក្លែងជ្រូកស៊ីខ្លា == នៅពេលដែលគេខ្លាំង ក្លែងធ្វើជាល្ងង់ដូចជ្រូក ដើម្បីចាំឆ្លៀតយកឱកាសលួចវាយប្រហារគេវិញ។ == ល្បិច​ទី​ ២៨ ល្បិចឈឺសាច់ (ល្បិចធ្វើឲ្យខ្លួនឯងរបួស ដើម្បីឲ្យគេទុកចិត្ត) == គឺចេតនាធ្វើឲ្យខ្លួនឯងរបួស ឬធ្វើពុតជារងរបួស ដើម្បីទាមទារចំណាប់អារម្មណ៍ ការអាណិត ឬដើម្បីឲ្យគេទុកចិត្ត។ មួយ គឺអាចឲ្យគេបន្ថយការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះខ្លួន ព្រោះគិតថាខ្លួនកំពុងរបួស ឬខ្សោយ។ មួយទៀត គឺបញ្ឆោតគេឲ្យជឿថារបួសត្រូវបានបង្ករឡើងដោយ សត្រូវរួម ដើម្បីឲ្យក្រុមទាំងពីរវាយប្រហារគ្នា។ ក្នុងក្បួនពេទ្យ មានជំងឺផ្លូវចិត្តពីរប្រភេទហៅថា ជំងឺមាយា (Munchausen’s syndrome) និងជំងឺមាយាបែបប្រយោល (Munchausen’s syndrome by proxy)។ ជំងឺមាយាគឺអ្នកជំងឺ ធ្វើពុតជាឈឺ ឬរំអួយពន្លើសរោគសញ្ញា (ឈឺតិច ថាឈឺខ្លាំង អស់កម្លាំង ថាវិលមុខ) ឬធ្វើឲ្យខ្លួនឯងឈឺដោយចេតនា ដើម្បីចង់បានការចាប់អារម្មណ៍ ឬបំណងអ្វីមួយ។ ជំងឺមាយាដោយប្រយោល គឺអ្នកថែទាំអ្នកជំងឺ ឬអ្នកដែលនៅជាមួយផ្ទាល់ អាចជាម្ដាយរបស់ក្មេងតូចៗ ឬកូនដែលថែទាំម្ដាយចាស់ជរា ដេកនៅលើគ្រែ ជាដើម ធ្វើឲ្យអ្នកដែលនៅក្នុងការថែទាំរបស់ខ្លួន ឈឺដោយចេតនា ឬប្រឌិតរោគសញ្ញា ឬនិយាយពន្លើសពីរោគសញ្ញា ប្រាប់ដល់គ្រូពេទ្រ ក្នុងបំណងទាមទារចំណាប់អារម្មណ៍នរណាម្នាក់ ឬក្នុងបំណងអ្វីមួយ។ ការព្យាបាលជំងឺនេះ សំខាន់គឺការព្យាបាលដោយកែការគិត (Cognitive behavioural therapy)។ ជាទូទៅ ចំពោះជំងឺផ្លូវចិត្ត ការព្យាបាលគឺ ព្យាយាមយល់ពីអ្នកជំងឺសិន គាត់គិតយ៉ាងម៉េចបានគាត់ធ្វើចឹង ហើយកែការគិតនោះ ឲ្យល្អវិញ ជំងឺនឹងជា។ គួររក្សាភាពសុច្ចរិតទៀងត្រង់ (integrity) ទាំងអ្នកជំងឺខ្លួនឯង ទាំងគ្រូពេទ្យ ទាំងអ្នកដែលប្រាស្រ័យទាក់ទងនឹងអ្នកជំងឺ។ Inflict injury on oneself to win the enemy's trust (苦肉計, Kǔ ròu jì) Pretending to be injured has two advantages: first, the enemy is lulled into lowering their guard since as they no longer consider one to be an immediate threat. Second, ingratiating oneself with the enemy by pretending the injury was caused by a mutual enemy conserves one's strength while one's enemies fight each other. == ល្បិច​ទី​ ២៩ លបលួចឆ្លងឆឹកកាន ឬលួចឆ្មក់ (ជួសជុលផ្លូវធំខាងក្រៅ តែលបលួចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវតូចសម្ងាត់) == បញ្ឆោតអ្នកដទៃដោយ ការធ្វើពុតឲ្យគេឃើញថាខ្លួនកំពុងជួសជុលផ្លូវធំមួយដែលត្រូវការពេលយូរ តែលបលួចរៀបចំធ្វើដំណើរតាមផ្លូវសម្ងាត់មួយផ្សេងទៀត ហើយវាយឆ្មក់មិនឲ្យជនរងគ្រោះដឹងខ្លួន ឬនឹកស្មានដល់។ សព្វថ្ងៃគេអាចប្រើពាក្យ “លបលួចឆ្លងឆឹងកាន” នៅពេលដែលគេធ្វើអ្វីមួយខុសច្បាប់ ឬលបលួចមានសាហាយ ឬផិតក្បត់ ប្ដីប្រពន្ធខ្លួន។ Openly repair the gallery roads, but sneak through the passage of Chencang (明修棧道，暗渡陳倉, Míng xiū zhàn dào, àn dù Chéncāng) Deceive the enemy with an obvious approach that will take a very long time, while ambushing them with another approach. It is an extension of the "Make a sound in the east, then strike in the west" tactic, but instead of merely spreading misinformation to draw the enemy's attention, physical decoys are used to further misdirect the enemy. The decoys must be easily seen by the enemy to draw their attention while acting as if they are meant to do what they are falsely doing to avoid suspicion. Today, "sneaking through the passage of Chencang" also has the meaning of having an affair or doing something that is illegal. == ល្បិច​ទី​ ៣០ ចង្អុលផ្កាតែជេរផ្លែ == ការនិយាយដោយមិនបញ្ចេញឈ្នោះជនរងគ្រោះ ដោយប្រើពាក្យប្រៀបធៀប ឬពាក្យបញ្ឆិតបញ្ឆៀងដៀមដាម ដើម្បីដាក់គំនាប ឬគ្រប់គ្រង ឬព្រមានដល់អ្នកដែលខ្លួនមិនអាចនិយាយដោយផ្ទាល់បាន ឬខ្លួនមិនចង់ឲ្យគេចាប់ថ្នាក់បាន ថាខ្លួនកំពុងគម្រាម ឬដាក់គំនាប លើជនរងគ្រោះ។ ឧទាហរណ៍ បុគ្គលខ្លះ ចង់ជេអ្នកដទៃ តែបែជាជេកូនខ្លួនឯងដែលនៅក្បែរនោះខ្លាំងៗ ដើម្បីដៀមដាមអ្នកដែលខ្លួនចង់ជេ។ ករណីនេះ ខ្ញុំឃើញថា ព្រួញមួយនោះបាញ់ចាបពីរ មួយគឺ“កូនខ្លួនឯង” មួយទៀតគឺអ្នកក្បែរនោះ។ Point at the mulberry tree while cursing the locust tree (指桑罵槐, Zhǐ sāng mà huái) To discipline, control, or warn others whose status or position excludes them from direct confrontation; use analogy and innuendo. Without directly naming names, those accused cannot retaliate without revealing their complicity. == ល្បិច​ទី​ ៣១ លួចនាគប្ដូរហង្ស == យករបស់ក្លែងក្លាយទៅជំនួសរបស់ពិត យករបស់អន់ទៅជំនួសរបស់ល្អ == ល្បិច​ទី​ ៣២ រំកិលសពទម្លាក់កំហុស ឬស្វាស៊ីបាយលាបមាត់ពពែ == ទម្លាក់កំហុសលើអ្នកដែលមិនបានធ្វើ ឬអ្នកដែលខ្លួនស្អប់។ ន័យម្យ៉ាង ស្វាគឺមនុស្សដែប្រើល្បិច ឯពពែ គឺមនុស្សប្រមាទធ្វេសប្រហែស ឬមិនដឹង។ == ល្បិច​ទី​ ៣៣ ទីក្រុងខ្មោច ឬបង្វែងដាន ឬល្បិចបន្ទាយទទេ == ពេលដែលគេមានកម្លាំងខ្លាំងជាង ហើយអាចវាយកាន់កាប់ពេលណាក៏បាន ធ្វើជាស្ងប់ ហើយធ្វើឲ្យភាគីម្ខាងទៀតគិតថាខ្លួនកំពុងដើរចូលអន្ទាក់។ ភាគច្រើន ល្បិចនេះអាចប្រើបានសម្រេច តែករណីដែលបុគ្គលមាន កម្លាំងដួងវិញ្ញាណខ្លាំង ឬអំណាចចិត្តខ្លាំង (powerful hidden force)។ ល្បិចនេះកម្រនឹងមានគេប្រើ។ The empty fort strategy (空城計, Kōng chéng jì) When the enemy has stronger forces and one expects to be overrun at any moment, act calmly and taunt the enemy, so that the enemy thinks they are walking into an ambush. This stratagem is only successful if in most cases one has a powerful hidden force and the stratagem is seldom used. == ល្បិច​ទី​ ៣៤ ចោលថ្មដូរពេជ្រ == ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះជឿថាខ្លួននឹងបានចំណេញអ្វីម្យ៉ាង (ចោលថ្ម) ដើម្បីបោកយករបស់មានតម្លៃអ្វីមួយមកវិញ (ទាក់យកត្បូង)។ Tossing out a brick to lure a jade gem (拋磚引玉, Pāo zhuān yǐn yù) Further information: Wiktionary:拋磚引玉 Bait someone by making them believe they gain something or to just make them react to it; "toss out a brick" to obtain something valuable from them in return ("get a jade gem”). == ល្បិច​ទី​ ៣៥ ប្ដូរខ្លួនក្លែងប្រាណ ឬរៃ សកសម្បកមាស == ល្បិចក្លែងខ្លួន ភៀសព្រះកាយ។ ក្លែងជានរណាម្នាក់ផ្សេងទៀត ដើម្បីកុំឲ្យគេស្គាល់។ ជាទូទៅ ល្បិចនេះ ប្រើដើម្បីគេចពីអ្នកដែលខ្លាំងជាងខ្លួន។ Slough off the cicada's golden shell (金蟬脱殼, Jīn chán tuō qiào) Mask oneself. Either leave one's distinctive traits behind and become inconspicuous or masquerade as something or someone else. This strategy is mainly used to escape from a stronger enemy. == ល្បិច​ទី​ ៣៦ រត់ == ពេលប្រើគ្រប់ល្បិចអស់ហើយនៅតែមិនបានសម្រេច ល្បិចចុងក្រោយគឺ ដកថយ។ បើស្ថានភាពជាក់ស្ដែងបង្ហាញថានឹងមានបរាជ័យនៅខាងមុខ គួរដកថយ ហើយផ្គុំកម្លាំងវិញ។ ពេលដែលចាញ់ នៅមានជម្រើសបីដូចជា សុំចុះចាញ់ ចរចាសម្រុះសម្រួល ឬគេចខ្លួន។ សុំចុះចាញ់ គឺបរាជ័យទាំងស្រុង។ ចរចាសម្រុះសម្រួល គឺបរាជ័យពាក់កណ្ដាល។ គេចខ្លួន គឺមិនមែនជាការបរាជ័យទេ។ ដរាបណាមិនទាន់បរាជ័យទាំងស្រុង គឺនៅតែមានឱកាស។ “ក្នុងចំណោមល្បិចទាំង ៣៦ រត់គឺល្អបំផុត”។ "Of the Thirty-Six Stratagems, fleeing is best" (三十六計，走為上計, Sānshíliù jì, zǒu wéi shàng jì). If all else fails, retreat (走為上策, Zǒu wéi shàng cè) If it becomes obvious that one's current course of action will lead to defeat, retreat and regroup. When one's side is losing, three choices remain: surrender, compromise, or escape. Surrender is complete defeat, compromise is half defeat, but escape is not defeat. As long as one is not defeated, there is still a chance. This is the most famous of the stratagems and is immortalized in the form of a Chinese idiom: "Of the Thirty-Six Stratagems, fleeing is best" (三十六計，走為上計, Sānshíliù jì, zǒu wéi shàng jì). == ឈ្មោះល្បិចផ្សេងៗទៀត == === > ឆ្លងស្ពានរួចរុះក្ដារចោល === ដំបូងជាការសហការគ្នាធ្វើអ្វីមួយ តែលួចមានគំនិតអាក្រក់ ពេលបានសម្រេចគោលដៅហើយ សម្លាប់អ្នកផ្សេងចោល ដើម្បីប្រមូលប្រយោជន៍តែឯង។ គេជួយចម្លងឲ្យដល់ត្រើយហើយ មិនអរគុណថែមទាំងសម្លាប់គេចោល ដើម្បីប្រមូលយកប្រយោជន៍តែឯង។ មនុស្សដែលប្រើល្បិចនេះ រួមទុក្ខបាន តែរួមសុខមិនបាន។ ពេលមានអាសន្នមកសុំរកយើងជួយ ឬសហការ ពេលដល់ត្រើយ មិនអរគុណ ថែមសម្លាប់អ្នកដែលធ្លាប់ជួយចោល ដើម្បីប្រមូលប្រយោជន៍តែឯង។ ព្រះពុទ្ធវិញបង្រៀនមនុស្សឲ្យចេះរលឹកនឹកគុណអ្នកដទៃ ដែលធ្លាប់បានជួយយើងហើយ។ ការរលឹកដល់អំពើល្អដែលអ្នកដទៃបានធ្វើហើយដល់ខ្លួន នឹងនាំមកនូវសេចក្ដីសុខ។ === > ជីកស្មៅត្រូវជីកទាំងឫស === មានពាក្យគេនិយាយថា "បើមិនប្រើវិធីឃោរឃៅម្តេចនិងអាចសំដែងឲ្យឃើញចិត្តត្រាប្រណីរបស់ព្រះពោធិសត្វ"។ សម្លាប់ផ្ដាច់ពូជ ដើម្បីកុំឲ្យលំបាកទៅថ្ងៃក្រោយ គេអាចមកសងសឹកវិញ។ ពេលខ្លះគេអាចទុកកូនង៉ែតមួយឲ្យរស់ដែរ (ចិត្តសប្បុរស របស់ព្រះពោធិសត្វ?)។ === > រុញស៊ីក្លូបញ្ចូលឡាន === ព្យាយាមធ្វើឲ្យអ្នកដែលខ្លួនស្អប់ប្រហែស ដើរទៅផ្លូវដែលមិនគួរដើរ ផ្លូវគ្រោះថ្នាក់ ពេលឃើញបុគ្គលនោះដើរបានបន្តិចហើយ រុញ បញ្ឆោតបន្ថែមឲ្យធ្លាក់ក្នុងផ្លូវគ្រោះថ្នាក់នោះ។ === > ដុតឲ្យខ្លោច រោយឲ្យឆៅ === បើមានហាងអាហារមួយទៀត ដែលនៅក្បែរ ប្រើបក្សពួកដែលគេមិនស្គាល់លួចបន្លំទៅធ្វើជាភ្ញៀវនៅហាងអ្នកម្ខាងទៀត ហើយផ្ដល់ពត៌មានមិនពិតថា អាហាររបស់គាត់សាប ច្រើនលើកច្រើនសារ ច្រើនគ្នា។ ម្ចាស់ហាងដែលមិនដឹង ក៏គិតថាគួរថែមអំបិល អាហារពួកគាត់ក៏លែងមានរសជាតិល្អ។ ឬកកូរកកាយគេដោយវិធីផ្សេងៗ។ === > ស្វែងរកចំណុចខ្សោយដើម្បីវាយ === ពេលដែលអ្នកប្រើក្បួនល្បិចនេះមិនអាចវាយប្រហារអ្នកដទៃបានដោយសារតែគេខ្លាំង។ ពួកគាត់នឹងស្វែងរកចំណុចខ្សោយរបស់គេ កន្លែងដែលគេប្រហែសធ្វេស ហើយឲ្យតម្លៃ។ ការវាយប្រហារបែបនេះ នឹងធ្វើឲ្យគេដកថយហើយទៅជួយកន្លែងនោះ។ ក្នុងសង្គមទូទៅ បុគ្គលទាំងនោះ អាចទៅរំខាន ឬគម្រាម កូន ប្រពន្ធ ឬឪពុកម្ដាយគេ ដើម្បីគម្រាមជនរងគ្រោះ ហើយធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះទៅរវល់នឹងរឿងផ្សេង។ Besiege Wèi to rescue Zhào (圍魏救趙, Wéi Wèi jiù Zhào) Further information: Battle of Guiling When the enemy is too strong to be attacked directly, attack something they cherish. The idea is to avoid a head-on battle with a strong enemy, and instead strike at their weakness elsewhere. This will force the strong enemy to retreat in order to support their weakness. Battling against a tired and dispirited enemy will give a much higher chance of success. === > មើលភ្លើងឆេះពីត្រើយម្ខាង === រង់ចាំរហូតដល់គ្រប់ភាគីដែលកំពុងមានជម្លោះ ហត់ ខ្សោយ អស់កម្លាំង ដោយការវាយប្រហារគ្នា។ ទើបបើកការវាយប្រហារជាក្រោយ។ Watch the fires burning across the river (隔岸觀火, Gé àn guān huǒ) Delay entering the field of battle until all other parties become exhausted by fighting amongst each other. Go in at full strength and finish them off. === > លាក់កាំបិត ពីក្រោយស្នាមញញឹមក្លែងក្លាយ === ព្យាយាមយកចិត្ត ផ្គាប់ចិត្ត ទ្រ លើកជើង កាន់ជើង ជនរងគ្រោះ ឲ្យជនរងគ្រោះទុកចិត្តថាខ្លួនមានបំណងល្អ។ នៅពេលដែលបានជនរងគ្រោះទុកចិត្តហើយ ក៏លបលួចចាក់គេពីក្រោយខ្នង ឬបំផ្លាញគេដោយសម្ងាត់ ទាំងគេមិនដឹងខ្លួន។ លក្ខណៈរបស់មនុស្សមុខពីរ ញញឹមនៅនឹងមុខ ក្រោយខ្នងលួចលាក់មានស្នៀត ពិសពុល។ មានអ្នកប្រាជ្ញខ្លះ ណែនាំឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ចុងខាងក្រៅភ្នែក “ជាទូទៅ” បើបុគ្គលញញឹមក្លែងក្លាយ ចុងភ្នែកខាងក្រៅមិនជ្រួញ បើញញឹញពិតប្រាកដចេញពីចិត្ត ចុងកន្ទុយភ្នែកខាងក្រៅមានផ្នត់ជ្រួញ។ Hide a knife behind a smile (笑裏藏刀, Xiào lǐ cáng dāo) Charm and ingratiate oneself with the enemy. When their trust is gained, move against them in secret. === > លះបង់ផ្លែព្រូនជាសំណែន ដើម្បីរក្សាផ្លែប៉ែស === លះបង់អ្វីមួយ ឬនរណាម្នាក់ក្នុងក្រុមដើម្បីគោលដៅវែងឆ្ងាយ។ ឧទាហរណ៍ ពេលដែលមានគេដឹងថាក្រុមខ្លួនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើទុច្ចរិតណាមួយ ក៏នាំគ្នាទម្លាក់កំហុសទៅនរណាម្នាក់ក្នុងក្រុមឲ្យទទួលទោសកំហុសទាំងអស់ ដើម្បីអ្នកផ្សេងបានរួចខ្លួន។ ឬ គេអាចប្រើម្យ៉ាងទៀត ដោយការលួងកូនស្រីខ្លួនឯង ឲ្យលះបង់ខ្លួន ឬប្រគល់ខ្លួន ជាសំណែនឲ្យទៅនរណាម្នាក់ ជាថ្នូរនឹងអ្វីមួយ ឬដើម្បីសម្រេចគោលដៅខ្លួនឯង។ ហើយបន្តឲ្យកូននោះធ្វើជារនុកក្នុង ដើម្បីបន្តសម្រេចគោលដៅខ្លួនទៀត។ ល្បិចនេះអាចប្រើជាមួយល្បិចអន្ទាក់សម្រស់។ Sacrifice the plum tree to preserve the peach tree (李代桃僵, Lǐ dài táo jiāng) There are circumstances where short-term objectives must be sacrificed in order to gain the long-term goal. This is the scapegoat strategy where someone suffers the consequences so that the rest do not. === > ល្បិចបន្ថែមភ្លើង === ឃើញគេឈ្លោះគ្នា ដុតឲ្យគេរិតតែឈ្លោះគ្នាបន្ថែម។ === > ធ្វើឲ្យវឹកវរដើម្បីចាំយកប្រយោជន៍ === ធ្វើឲ្យវឹកវរ ឲ្យគេទាល់ច្រកទាំងមិនដឹងខ្លួន ដើម្បីឲ្យគេមកពឹងខ្លួន នឹងអាលបានរំលើកគុណ ឲ្យគេទូលគុណខ្លួនមួយជីវិត។ ឧទាហរណ៍ដែលងាយយល់មួយទៀត គឺការដុតព្រៃដើម្បីចាប់សត្វ។ Disturb the water and catch a fish (渾水摸魚／混水摸魚, Hùn shuǐ mō yú) Create confusion and exploit it to further one's own goals. === > បិទច្រក ឡោមព័ទ្ធ ឬបិទទ្វារចាប់ចោរ === ធ្វើកុំឲ្យគេមានផ្លូវរត់ ដកថយ ឬមានផ្លូវដែលផ្ដល់ជំនួយពីខាងក្រៅ សិន សឹមវាយប្រហារជាចុងក្រោយ តែម្ដង។ Shut the door to catch the thief (關門捉賊, Guān mén zhuō zéi) To capture one's enemy, or more generally in fighting wars, to deliver the final blow to the enemy, plan prudently for success; do not rush into action. Before "moving in for the kill", first cut off the enemy's escape routes and any routes from external aid. === > ត្រូវជាមួយនឹងអ្នកឆ្ងាយ វាយប្រហារអ្នកជិតខាង === ពួកគាត់យល់ថា អ្នកជិតខាងងាយនឹងវាយប្រហារ យកឈ្នះ ជាងប្រទេស ឬតំបន់ដែលនៅឆ្ងាយ។ ព្រោះសមរភូមិនៅជិតតំបន់ខ្លួន។ បើវាយអ្នកឆ្ងាយ ត្រូវពិបាក ផ្ដល់ការផ្គត់ផ្គង់ ដឹកជញ្ជូនស្បៀងជាដើម។ ដូច្នេះ ត្រូវជាមួយនឹងអ្នកឆ្ងាយ ហើយវាយអ្នកជិត។ ពួកគាត់គិតថា មនុស្សល្ងង់ទើប ព្យាយាមវាយអ្នកឆ្ងាយ។ ព្រះពុទ្ធ ឲ្យចេះសង្គ្រោះញាតិមិត្ត យកញាតិមិត្តធ្វើជារបង ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ តែក្បួននេះណែនាំឲ្យប្រទូសមិត្តអ្នកជិតខាងខ្លួនឯង។ អ្នកណានៅក្បែរបុគ្គលបែបនេះ គឺត្រូវប្រយ័ត្ន។ Befriend a distant state and strike a neighbouring one (遠交近攻, Yuǎn jiāo jìn gōng) Invading nations close to oneself carries a higher chance of success. The battlefields are close to one's domain and as such is easier for one's troops to receive supplies and defend the conquered land. Make allies with nations far away from oneself, as it is unwise to invade them. === > ដកធ្នឹមល្អចេញជំនួសវិញដោយឈើពុក (ដកមន្ត្រីល្អចេញ ជំនួសវិញដោយមន្រ្តីពុករលួយ) === នៅពេលដែលប្រទេស ឬស្ថាប័នគេ ដំណើរការទៅល្អ ព្យាយាមឆាឆៅ ធ្វើឲ្យខូចប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង របៀបគ្រប់គ្រងរបស់គេ។ កែប្រែវិន័យល្អៗ ដែលគេមាន។ ព្យាយាមធ្វើឲ្យមនុស្សល្អ សំខាន់ៗ ត្រូវបានដកចេញ ហើយដាក់វិញដោយមនុស្សពុករលួយ។ Replace the beams with rotten timbers (偷梁換柱, Tōu liáng huàn zhù) Disrupt the enemy's formations, interfere with their methods of operations, and change the rules that they are used to following. In this way the supporting pillar, the common link that makes a group of men an effective fighting force, is removed. === > ដកជណ្ដើរចេញនៅពេលដែលគេឡើងដល់ដំបូល === ប្រើនុយ និងការបោកបញ្ឆោតផ្សេងៗ ធ្វើឲ្យគេធ្លាក់ចូលទៅក្នុងតំបន់ដែលប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ រួចកាត់ផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងខាងក្រៅ និងផ្លូវចេញ។ វាយប្រហារដោយប្រើកម្លាំងខ្លួន បូករួមនិងកម្លាំងភូមិសាស្រ្តដែលប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិនោះ។ Remove the ladder when the enemy has ascended to the roof (上屋抽梯, Shàng wū chōu tī) With baits and deceptions, lure the enemy into treacherous terrain and cut off their lines of communication and escape routes. To save themselves, they must fight both one's own forces and the elements of nature. === > តុបតែងដោយផ្កាក្លែងក្លាយ ឬល្បិចលាបពណ៌ === ធ្វើអាក្រក់ឲ្យទៅជាល្អ សទៅជាខ្មៅ។ តុបតែងផ្កាក្រដាសក្លែងក្លាយ លើដើមឈើងាប់ ដើម្បីឲ្យគេឃើញនឹងភ្នែក ហើយយល់ថា ដើមឈើនោះមានជីវិត។ ប្រើរបស់ក្លែងក្លាយធ្វើឲ្យអ្វីមួយដែលគ្មានតម្លៃ មើលទៅគួរឲ្យផ្ដល់តម្លៃ។ ឬធ្វើផ្ទុយពីនោះ (ធ្វើឲ្យអ្វីដែលមានតម្លៃ មើលទៅដូចជា មិនគួរនឹងឲ្យតម្លៃ)។ ធ្វើឲ្យមនុស្សល្អ ត្រូវបានគេជឿថា ជាមនុស្សអាក្រក់ ឬមនុស្សអាក្រក់ ត្រូវបានគេជឿថា ជាមនុស្សល្អ ដោយការផ្សព្វផ្សាយពាក្យចចាមអារ៉ាមផ្សេងៗ។ Decorate the tree with false blossoms (樹上開花, Shù shàng kāi huā) Tying silk blossoms on a dead tree gives the illusion that the tree is healthy. Using artifice and disguise, make something worthless appear valuable and vice versa. === អវសាន​កថា === ~ បើគិតតាមព្រះពុទ្ធសាសនា បុគ្គលថោកទាប ជាបុគ្គលបាប លុបគុណគេ មានមាយា ពុតត្បុត ល្បិច ទម្លាប់ចិត្តចងគំនុំ មិនដឹងល្អអាក្រក់ គួរសម្គាល់បុគ្គលបែបនោះថា ជាបុគ្គលថោកទាប។ (ឯកសារយោង៖ [http://ti-kh.org/books?book=54&page=43&language=khmer បិដកភាគ ៥៤ ទំព័រ ៤៣]) ~ ក្នុងលោកនេះ មានរបស់បីយ៉ាងដែលមិនអាចលាក់បាំងបានគឺ ព្រះចន្ទ ព្រះអាទិត្យ និងការពិត។ ~ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា មាននាងម្នាក់ឈ្មោះនាងចិញ្ចា។ នាងនោះមាយាពុតល្បិច យកឈើធ្វើជាកូនទ្រាប់ពោះខ្លួនទៅមួលបង្កាច់ព្រះពុទ្ធកណ្ដាលចំណោមថាធ្វើឲ្យនាងពោះធំ។ ក្រោយមកឈើនោះជ្រុះចុះមក។ គេគ្រប់គ្នាដឹងថានាងនោះមាយា ពុត ល្បិច។ ក្រោយមកនាងនោះក៏ត្រូវព្រះធរណីស្រូប (គឺស្លាប់តៃហោង ស្លាប់ទាំងអាក្រក់មើល)។ នាងចិញ្ចាធ្វើបែបនេះដោយសារ ប្ដីនាងស្ដាប់ធម៌ព្រះពុទ្ធ ហើយទៅបួសចោលនាង រួមផ្សំនឹងការញុះញង់បន្ថែមរបស់ទេវទត្ត។ (មើលក្នុងនាទីទី ៦ [https://www.youtube.com/watch?v=wmt2ViC94mo&t=2148s ក្នុងរឿងពុទ្ធប្រវត្តិ នេះ])។ ក្នុង [[ពុទ្ធជ័យមង្គល]] ព្រះពុទ្ធបង្ហាញផ្លូវ ចង់ឈ្នះមនុស្សបែបនេះត្រូវរក្សាមារយាទ ឬរក្សា ទង្វើ ការនិយាយ ការគិត ឲ្យល្អ និងនិយាយតែពាក្យពិតពាក្យទៀងត្រង់។ == ឯកសារ​យោង == # ​សៀវភៅ​ ល្បិច​ទល់​មេឃ ​រៀប​រៀង​ដោយ គីម​ ឃាង # ​[[អ្នកប្រើប្រាស់:CHAN-PHEAKDEY SENG|ក្បួនល្បិចទាំង ៣៦]] == ឯកសារសិក្សាបន្ថែម៖ == ក្បួនល្បិចទាំង ៣៦ ជាភាសាអង់គ្លេស [[:en:Thirty-Six_Stratagems|Thirty-Six Stratagems]] <references />2. [https://www.facebook.com/share/p/18amuWNc7Q/ ការផ្សព្វផ្សាយលក់ថ្នាំសម្រេីបតាមបណ្ដាញសង្គម​ Facebook] d8qd4bsofl142r37f6op6yiyynvtz4j 0 36583 321665 321466 2025-06-06T12:08:47Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321665 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសិរីសាកេត''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ศรีสะเกษ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : ซีซะเกด) គឺជាអតីតខេត្តរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩។បច្ចុប្បន្នខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តស៊ីសាកេត(ប្រទេសសៀម)|ខេត្តស៊ីសាកេត]]វិញ។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តរយឯត|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តឧប្បលរាជធានី]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] និង [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសិរីសាកេត | native_name = ศรีสะเกษ(សៀម) | native_name_lang = th | other_name = ซีซะเกด(ខ្មែរសុរិន្រ្ទ) | settlement_type = | image_skyline = | image_size = 200px | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal of Sisaket.svg | image_flag = Flag of Sisaket.svg | image_map = Thailand Sisaket locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសិរីសាកេត | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសិរីសាកេត | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = <ref name="AREA">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |publisher=Royal Forest Department |access-date=6 April 2021}}</ref> | area_total_km2 = ៨៩៣៦ | area_rank = ២១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = 0.6137&nbsp;"low"<br/>[[#Human achievement index 2022|Ranked 71st]] | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 33xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-33]] | website = {{URL|sisaket.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលបានរកឃើញនៅក្នុងខេត្តនេះបានបង្ហាញថាតំបន់នេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងមានសារៈសំខាន់ចំពោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]យ៉ាងហោចណាស់ចាប់តាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១២ បើទោះបីជាតំបន់នេះមានប្រជាជនរស់នៅមិនសូវច្រើនក៏ដោយ។បើតាមទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីនៅក្នុងខេត្តនេះត្រូវបានស្គាល់ថាជា'''ស្រីនគររំដួល'''។ក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]វិញបន្ទាប់ពីទីក្រុងមួយបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ នៃគ.សនៅក្នុងរជ្ជកាល[[បរមរាជាធិរាជទី៣|ព្រះបាទបរមរាជាធិរាជទី ៣]] នៃ[[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ទីក្រុងអយុធ្យា]]។[[ជនជាតិលាវ]]បានចាប់ផ្ដើមមកតាំងទីលំនៅភាគខាងជើងនៃខេត្តនេះហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៨៦ [[ក្រុងសិរីសាកេត]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយស្ថិតនៅក្រោមអំណាច[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ ខេត្តសិរីសាកេតត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ខណៈដែល[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ពីដើមត្រូវប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ហួយនឿ'''វិញ។ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តឧត្តរធានី|ឧត្តរធានី]]ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១២ ហើយបានគ្រប់គ្រងកាន់កាប់តំបន់ជាច្រើន។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង[[មណ្ឌល]]ត្រូវបានបញ្ចប់ហើយ[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]]ត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយផ្ទាល់ពី[[បាងកក|រាជធានីបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។០៥ ឆ្នាំក្រោយមកឈ្មោះក្រុងនិងស្រុកត្រូវបានដាក់ឲ្យត្រឡប់ទៅជាខេត្តសិរីសាកេតវិញខណៈដែលស្រុកនៅក្នុង'''ហួយនឿ'''ត្រូវបានគេប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]]វិញ។ '''ទំនប់ទឹករ៉ាស៊ីសាឡៃ'''ដែលបានសាងសង់នៅទីនេះក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ ២០០០ បន្ទាប់ពីមានការខូចខាតនិងបំផ្លិចបំផ្លាញដល់ភូមិកសិកម្មនៅក្នុងស្រុក។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសិរីសាកេត ចែកចេញជា ២២ ក្រុង/ស្រុក ២០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៤១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Sisaket.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសិរីសាកេត]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងស្រីស្លាកែត ឬ សិរីស្លាកែត ឬ សិរីសាកេត|ក្រុងសិរីសាកេត]] [[File:Seal_of_Sisaket.tiff|100px]] |Mueang Sisaket |เมืองศรีสะเกษ |- |០២ |[[ស្រុកយ៉ាងឈុមណយ]] |Yang Chum Noi |ยางชุมน้อย |- |០៣ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ារម្យ]] |Kanthararom |กันทรารมย์ |- |០៤ |[[ស្រុកកាន់ថារ៉ាឡាក់]] |Kantharalak |กันทรลักษ์ |- |០៥ |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] |KhuKhan |ขุขันธ์ |- |០៦ |[[ស្រុកព្រៃបឹង]] |Phrai Bueng |ไพรบึง |- |០៧ |[[ស្រុកប្រាសាទប្រាង្គគូ]] |Prang Ku |ปรางค์กู่ |- |០៨ |[[ស្រុកឃុនហាន]] |Khun Han |ขุนหาญ |- |០៩ |[[ស្រុករ៉ាស៊ីសាឡៃ]] |Rasi Salai |ราษีไศล |- |១០ |[[ស្រុកឧទុម្ពរពិស័យ]] |Uthumphon Phisai |อุทุมพรพิสัย |- |១១ |[[ស្រុកបឹងបូរណ៍]] |Bueng Bun |บึงบูรพ์ |- |១២ |[[ស្រុកហួយថាប់ថាន់]] |Huai Thap Than |ห้วยทับทัน |- |១៣ |[[ស្រុកណនឃុន]] |Non Khun |โนนคูณ |- |១៤ |[[ស្រុកសិរីរតនៈ|ស្រុកសិរីរតនៈ]] |Si Rattana |ศรีรัตนะ |- |១៥ |[[ស្រុកណាំឃ្លាំង]] |Nam Kliang |น้ำเกลี้ยง |- |១៦ |[[ស្រុកវ៉ាងហ៊ិន]] |Wang Hin |วังหิน |- |១៧ |[[ស្រុកភូស៊ីង]] |Phu Sing |ภูสิงห์ |- |១៨ |[[ស្រុកមឿងច័ន្ទ]] |Mueang Chan |เมืองจันทร์ |- |១៩ |[[ស្រុកបេនចាឡាក់]] |Benchalak |เบญจลักษ์ |- |២០ |[[ស្រុកភៃយូ]] |Phayu |พยุห์ |- |២១ |[[ស្រុកស្រីសុវណ្ណ|ស្រុកស្រីសុវណ្ណ]] |Pho Si Suwan |โพธิ์ศรีสุวรรณ |- |២២ |[[ស្រុកសីលាឡាដ]] |Sila Lat |ศิลาลาด |- | colspan="2" |[[ស្រុកគ្រញូង]] | colspan="2" |Kranhong |- | colspan="2" |[[ស្រុកគគីរ]] | colspan="2" |Kokir |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទសំរោង]] | colspan="2" |Prasat Samrong |- | colspan="2" |[[ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌|ស្រុកប្រាសាទភូមិសម្បូណ៌]] | colspan="2" |Prasat Phumi Sambo |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំដងរែក]] | colspan="2" |Phnom Dongrek |} == ប្រាសាទ == *[[ប្រាសាទតាឡេង]] *[[ប្រាសាទត្រពាំងយំ]] *[[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទប្រាង្គគូសាមប៊ុន]] *[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទបានលំភុក]] *[[ប្រាសាទបាណស៊ី]] *[[ប្រាសាទបាណអារាំង]] *[[ប្រាសាទព្រះជម្រុង]] *[[ប្រាសាទភូហ្វៃ]] *[[ប្រាសាទភូមិសម្បូណ៍]] *[[ប្រាសាទមេបុណ្យប្រាង្គគូ]] *[[ប្រាសាទដូនតួន|ប្រាសាទដូនទួន]] *[[ប្រាសាទយើនឿ]] *[[ប្រាសាទយេរ]] *[[ប្រាសាទសន្ធប់]] *[[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណូយ]] *[[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] *[[ប្រាសាទសំរោងប្រាសាទ]] *[[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទហ៊ិនបានសាម៉ូ]] == មើលផងដែរ == {{Navbox |name = ខេត្តសិរីសាកេត |title = [[ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខ្មែរសុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[File:ខ្មែរសុរិន្ទ]] |group1 = '''ទីរួមខេត្ត''' |list1 = ​[[ទី​រួមខេត្ត​ |ទីរួមខេត្ត]] |group2 = '''ក្រុង''' |list2 = ​[[ទីក្រុង|ទីក្រុង]] |group3 = '''ស្រុក''' |list3 = [[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក |​ ]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] {{spaces|3}}[[​ស្រុក|​ស្រុក]] {{spaces|3}}[[ស្រុក |ស្រុក ]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[ខេត្តសិរីសាកេត]]​មាន [[ក្រុង]]​ [[ស្រុក]]​ចំនួន​១២ </div> }} {{Navbox |name = ខេត្តខ្មែរដែលបាត់បង់ទៅប្រទេសថៃ(សៀម) |title = ខ្មែរសុរិន្ទ[[សុរិន្ទ]] |state = {{{state|autocollapse}}} |liststyle = text-align:left; |image = [[Image:Flag of Cambodia.svg|right|75px|ខ្មែរ]] |group1 = '''ខេត្តបុរាណ''' |list1 = [[ខេត្តសុខោទ័យ]](ក្រុងសុខោទ័យ) {{spaces|3}}[[ខេត្តអយុធ្យា]](ក្រុងអយុធ្យា) {{spaces|3}}[[ខេត្តបឹងកក់]](ក្រុងបាងកក) |group2 = '''ខេត្តនៅដែនសុរិន្ទ''' |list2 = [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបុរីរម្យ|បុរីរម្យ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តនគររាជ|នគររាជ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី |បស្ចឹមបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសិរីសាកេត |សិរីសាកេត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តត្រាច |ត្រាច ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តច័ន្ទបុរី |ច័ន្ទបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តសង្គឹត |សង្គឹត ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តធនបុរី |ធនបុរី ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ |ស្ទឹងជ្រៅ ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ |គោកខ័ណ្ឌ ]]{{spaces|3}}[[ខេត្តអ៊ូប៊ុន|អ៊ូប៊ុន]] {{spaces|3}}[[ខេត្តស្រះកែវ|ស្រះកែវ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តពលបុរី|ពលបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្តជេតបុរី|ជេតបុរី]] {{spaces|3}}[[ខេត្ត | ]] {{spaces|3}}[[ខេត្តកញ្ជានៈបុរី|ខេត្តកញ្ជានៈបុរី]] |belowstyle= background: #7BBA43; color: #000080; |below=[[សុរិន្ទ]]​មាន [[​ក្រុង]]ចំនួន [[ខេត្ត]]​ចំនួន​១៦ </div> }} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] 0id6klp1n1qq0gcxr7rk7p1ka45j74h 0 36584 321681 320382 2025-06-06T13:12:03Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321681 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ការតាំងទីលំនៅដ្ឋាន | name = ខេត្តត្រាច | native_name = ตราด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_seal = Seal Trat.png | image_caption = | image_flag = Flag Trad Province.png | image_map = Thailand Trat locator map.svg | mapsize = frameless | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តត្រាច | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងត្រាច | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៨៦៦ | area_rank = ៦៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 23xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-23]] | motto = | official_name = | website = {{URL|trat-pao.go.th}} }} '''ខេត្តត្រាច''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ตราด) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយមានទីតាំងនៅតំបន់ ភាគខាងកើតប្រទេសសៀម។វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]នៅភាគពាយ័ព្យហើយជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]មាន[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] និង [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]នៅភាគខាងជើង ភាគឦសាន និង ភាគខាងកើត។នៅភាគខាងត្បូងវាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] និង [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]]។ នៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ខេត្តត្រាចបានក្លាយជាទីតាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម។នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៉ាក់ណាមឆ្នាំ ១៨៩៣ ទាហានបារាំងបានកាន់កាប់ខេត្តនេះដោយសៀមបានប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យពួក[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]ជាថ្នូរដោះដូរយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខេត្តត្រាចត្រូវបានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ជាថ្នូរដោះដូរនឹងទឹកដីសៀមនៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]]។ ខេត្តត្រាចមានចម្ងាយ ៣១៥ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]។ខេត្តនេះក៏ដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះផ្លែឈើ ការជីកយករ៉ែត្បូង និង ការនេសាទនៅក្នុងសមុទ្រផងដែរ។ == ប្រវត្តិ == នៅដើម​សតវត្ស​រ៍ទី ​១៧ ក្នុង​រជ្ជកាល​[[​ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង ​|ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង]]នៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា|ព្រះរាជាណាចក្រ​អយុធ្យា]]។ពីមុនមានឈ្មោះថា'''មឿង ថាំងយ៉ៃ'''ខេត្តត្រាចបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថិរភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ក្រុង​ត្រាច​ក្រោយ​មកបាន​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​របស់​ឈ្មួញ​[[ចិន]]។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ធ្លាក់ដល់ដៃ[[ភូមា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៦៧ ខេត្តត្រាចបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងទីក្រុងទ្រនាប់ហើយទទួលបន្ទុកនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារដល់ព្រះបាទ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]មុនពេលដែលព្រះអង្គបានផ្លាស់ប្តូរកងកម្លាំងពី[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅកាន់[[អយុធ្យា]]វិញ។[[តាកស៊ីន|ស្ដេច​តាកស៊ីន]]​បាន​ឡើង​សោយរាជ្យ​ហើយបណ្ដេញកង​ទ័ព[[ភូមា]]ឈ្លានពាននិងរំដោះ​ព្រះនគរ​ឲ្យរួចផុតពី​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​[[ភូមា]]។ ចាប់ផ្ដើមពីទស្សវត្សរ៍ ១៨៥០ បានកើតឡើងនូវការប្រមូលយកត្បូងនៅក្នុងសម័យទំនើបនៃ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]​​ ខេត្តត្រាច និង [[ខេត្តប៉ៃលិន]]ដែលបណ្ដាលឲ្យមានលំហូរចូលនៃជនអន្តោប្រវេសន៍មកពី[[ប្រទេសភូមា]]ដែលក្រោយមកបានក្លាយជា[[កូឡា|ជនជាតិកូឡា]]នេះឯង។ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិ[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[បារាំង]]បានចុះចតនិងកាន់កាប់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញបានរាជរដ្ឋាភិបាល[[សៀម]]បានចរចាជាមួយ[[បារាំង]]ក្នុងសន្ធិសញ្ញា[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៩០៤ ដោយបានព្រមព្រៀងថា[[បារាំង]]នឹងប្រគល់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅឲ្យ[[សៀម]]វិញដោយ[[សៀម]]ត្រូវប្រគល់ខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ទៅឲ្យ[[បារាំង]]គ្រប់គ្រងវិញ។សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៤ ទោះបីជាខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ត្រូវបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅឲ្យ[[បារាំង]]នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ក៏ដោយ។នៅក្នុងអំឡុងពេល[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]គ្រប់គ្រង[[បារាំង]]បានកំណត់យកអគារទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់អភិបាលដែលជាប្រធាន[[ខេត្តកំពត]]ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្រុងត្រាច។ [[ឯកសារ:OccupationOfTrat1904.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច| កងទ័ពបារាំងនៅលើទឹកដីខេត្តត្រាចអតីតទឹកដីខ្មែរ (១៩០៤)]] នៅក្នុង​[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យ​រតនកោសិន្រ្ទ៍]]វិបត្តិ​ប៉ាក់ណាមឆ្នាំ​ ១៨៩៣ កងទ័ព​[[បារាំង]]​បាន​ចូល​ចត​និង​កាន់កាប់​ផ្នែក​ខាងលិច​នៃ​[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ [[សៀម]]ត្រូវបានបង្ខំឲ្យប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង]]ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញ។០៣ ឆ្នាំក្រោយមកឃើញថាខេត្តត្រាចដែលមាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្ទើរតែទាំងស្រុងលាយជាមួយនឹង[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]ផងរស់នៅទីនោះធ្វើឲ្យ[[បារាំង]]ពិបាកគ្រប់គ្រងជាខ្លាំង។នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ [[បារាំង]]និង[[សៀម]]បានព្រមព្រៀងគ្នាដោយប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](លើកលែងតែ[[ខេត្តកោះកុង]])វិញជាថ្នូរដោះដូរយកតំបន់ធំៗនៅតាម[[បឹងទន្លេសាប]]និង[[ទន្លេមេគង្គ]]ដែលរួមមាន[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] និង [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តសិរីសោភ័ណ]] ដែលសុទ្ធសឹងតែមាន[[ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគច្រើនរស់នៅទីនោះមកឲ្យ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ នៅក្នុងអំឡុង[[សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ|សង្គ្រាមបារាំង-សៀម]]ឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤១ កងទ័ពជើងទឹក[[វីឈីបារាំង|បារាំង វិឈី]]បានធ្វើដំណើរពី[[ទីក្រុងព្រៃនគរ]] [[កម្ពុជាក្រោម]]ដើម្បីដណ្តើមយកខេត្តត្រាច។នាវាចម្បាំង[[សៀម]]ដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនទុកមុនត្រូវបានស្ទាក់ចាប់យកបាន។នៅចុងថ្ងៃទី ១៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤១ [[សមរភូមិកោះចាង|សមរភូមិកោះឆាង]]កប៉ាល់របស់[[សៀម]]ចំនួន ០៣ គ្រឿងត្រូវបានទុកចោលហើយបានលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ(នាវា HTMS Chonburi, HTMS Songkhla និង HTMS Thonburi)។ការបាត់បង់របស់ភាគី[[បារាំង]]មានចំនួនតិចតួចហើយមិនមាននាវាណាដែលបានបាត់បង់នោះទេ។រាជរដ្ឋាភិបាល​[[ជប៉ុន]]​បាន​ចរចាលើ​បទ​ឈប់បាញ់​គ្នាដោយបញ្ចប់​ជម្លោះ​បញ្ឈប់ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​តទៅទៀត។ នៅពេលដែល[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានរុញច្រានពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ឲ្យចេញពី[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]]បានភៀសខ្លួនទៅ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយបានតាំងទីស្នាក់ការរបស់គាត់នៅក្នុងវីឡាចម្ការក្បែរខេត្តត្រាច។វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់រូបលោកដោយកងទ័ព[[សៀម]]និងដាក់រហស្សនាមថា '''"ការិយាល័យ ៨៧"''' ។ <ref>{{Cite news|last=Shenon|first=Philip|date=6 February 1994|title=Pol Pot, the Mass Murderer Who Is Still Alive and Well|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1994/02/06/weekinreview/pol-pot-the-mass-murderer-who-is-still-alive-and-well.html|access-date=11 July 2017}}</ref> នៅក្នុងអំឡុងនៃ[[ការវាយឆ្មក់របស់វៀតណាមលើព្រំដែនថៃ|ការវាយឆ្មក់របស់យួនលើព្រំដែនសៀម]]ដើម្បីលុបបំបាត់ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]នៅតាមព្រំដែន[[កម្ពុជា]]-[[សៀម]]ដែលប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល[[កម្ពុជា]]ដែលគាំទ្រដោយ[[វៀតណាម|យួន]]គឺ[[ខ្មែរក្រហម]]ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]បានធ្វើការលុកលុយជាច្រើនចូលទៅក្នុងខេត្តត្រាច។នៅក្នុង'''សមរភូមិបានចម្រក់'''ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]ប្រហែល ៨០០ នាក់បានដណ្តើមយកផ្នែកមួយនៃស្រុកចម្ការខាងជើងនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៥។នៅថ្ងៃទី ០៩ ឧសភា តំបន់នេះត្រូវបានដណ្តើមយកមកវិញដោយកងទ័ពជើងទឹក កងទ័ពទាហានប្រដាប់អាវុធ និង ប៉ូលីសល្បាតព្រំដែន។ភាគី[[សៀម]]បានស្លាប់ម្នាក់និងរបួស ០៨ នាក់ចំណែកឯ[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]] ០៨ នាក់ត្រូវបានគេរកឃើញថាបានបាត់បង់ជីវិត។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តត្រាច ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ៣៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៦១ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Trat.svg|thumb| ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តត្រាច]] ០១.[[ក្រុងត្រាច]] ០២.[[ស្រុកខ្លងយ៉ៃ]] ០៣.[[ស្រុកខាវសាមីង]] ០៤.[[ស្រុកបររ៉ៃ]] ០៥.[[ស្រុកឡឹមង៉ុប]] ០៦.[[ស្រុកកោះកុត]] ០៧.[[ស្រុកកោះឆាង]] == មើលផងដែរ == 0ny65beo6vw9tugsvahtqibd0rehywv 321682 321681 2025-06-06T13:13:18Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321682 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ការតាំងទីលំនៅដ្ឋាន | name = ខេត្តត្រាច | native_name = ตราด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_seal = Seal Trat.png | image_caption = | image_flag = Flag Trad Province.png | image_map = Thailand Trat locator map.svg | mapsize = frameless | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តត្រាច | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងត្រាច | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៨៦៦ | area_rank = ៦៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 23xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-23]] | motto = | official_name = | website = {{URL|trat-pao.go.th}} }} '''ខេត្តត្រាច''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ตราด) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយមានទីតាំងនៅតំបន់ ភាគខាងកើតប្រទេសសៀម។វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]នៅភាគពាយ័ព្យហើយជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]មាន[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] និង [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]នៅភាគខាងជើង ភាគឦសាន និង ភាគខាងកើត។នៅភាគខាងត្បូងវាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] និង [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]]។ នៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ខេត្តត្រាចបានក្លាយជាទីតាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម។នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៉ាក់ណាមឆ្នាំ ១៨៩៣ ទាហាន[[បារាំង]]បានកាន់កាប់ខេត្តនេះដោយ[[សៀម]]បានប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យពួក[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]ជាថ្នូរដោះដូរយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខេត្តត្រាចត្រូវបានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ជាថ្នូរដោះដូរនឹងទឹកដី[[សៀម]]នៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]]។ ខេត្តត្រាចមានចម្ងាយ ៣១៥ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]។ខេត្តនេះក៏ដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះផ្លែឈើ ការជីកយករ៉ែត្បូង និង ការនេសាទនៅក្នុងសមុទ្រផងដែរ។ == ប្រវត្តិ == នៅដើម​សតវត្ស​រ៍ទី ​១៧ ក្នុង​រជ្ជកាល​[[​ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង ​|ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង]]នៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា|ព្រះរាជាណាចក្រ​អយុធ្យា]]។ពីមុនមានឈ្មោះថា'''មឿង ថាំងយ៉ៃ'''ខេត្តត្រាចបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថិរភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ក្រុង​ត្រាច​ក្រោយ​មកបាន​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​របស់​ឈ្មួញ​[[ចិន]]។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ធ្លាក់ដល់ដៃ[[ភូមា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៦៧ ខេត្តត្រាចបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងទីក្រុងទ្រនាប់ហើយទទួលបន្ទុកនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារដល់ព្រះបាទ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]មុនពេលដែលព្រះអង្គបានផ្លាស់ប្តូរកងកម្លាំងពី[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅកាន់[[អយុធ្យា]]វិញ។[[តាកស៊ីន|ស្ដេច​តាកស៊ីន]]​បាន​ឡើង​សោយរាជ្យ​ហើយបណ្ដេញកង​ទ័ព[[ភូមា]]ឈ្លានពាននិងរំដោះ​ព្រះនគរ​ឲ្យរួចផុតពី​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​[[ភូមា]]។ ចាប់ផ្ដើមពីទស្សវត្សរ៍ ១៨៥០ បានកើតឡើងនូវការប្រមូលយកត្បូងនៅក្នុងសម័យទំនើបនៃ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]​​ ខេត្តត្រាច និង [[ខេត្តប៉ៃលិន]]ដែលបណ្ដាលឲ្យមានលំហូរចូលនៃជនអន្តោប្រវេសន៍មកពី[[ប្រទេសភូមា]]ដែលក្រោយមកបានក្លាយជា[[កូឡា|ជនជាតិកូឡា]]នេះឯង។ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិ[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[បារាំង]]បានចុះចតនិងកាន់កាប់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញបានរាជរដ្ឋាភិបាល[[សៀម]]បានចរចាជាមួយ[[បារាំង]]ក្នុងសន្ធិសញ្ញា[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៩០៤ ដោយបានព្រមព្រៀងថា[[បារាំង]]នឹងប្រគល់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅឲ្យ[[សៀម]]វិញដោយ[[សៀម]]ត្រូវប្រគល់ខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ទៅឲ្យ[[បារាំង]]គ្រប់គ្រងវិញ។សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៤ ទោះបីជាខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ត្រូវបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅឲ្យ[[បារាំង]]នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ក៏ដោយ។នៅក្នុងអំឡុងពេល[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]គ្រប់គ្រង[[បារាំង]]បានកំណត់យកអគារទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់អភិបាលដែលជាប្រធាន[[ខេត្តកំពត]]ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្រុងត្រាច។ [[ឯកសារ:OccupationOfTrat1904.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច| កងទ័ពបារាំងនៅលើទឹកដីខេត្តត្រាចអតីតទឹកដីខ្មែរ (១៩០៤)]] នៅក្នុង​[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យ​រតនកោសិន្រ្ទ៍]]វិបត្តិ​ប៉ាក់ណាមឆ្នាំ​ ១៨៩៣ កងទ័ព​[[បារាំង]]​បាន​ចូល​ចត​និង​កាន់កាប់​ផ្នែក​ខាងលិច​នៃ​[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ [[សៀម]]ត្រូវបានបង្ខំឲ្យប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង]]ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញ។០៣ ឆ្នាំក្រោយមកឃើញថាខេត្តត្រាចដែលមាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្ទើរតែទាំងស្រុងលាយជាមួយនឹង[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]ផងរស់នៅទីនោះធ្វើឲ្យ[[បារាំង]]ពិបាកគ្រប់គ្រងជាខ្លាំង។នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ [[បារាំង]]និង[[សៀម]]បានព្រមព្រៀងគ្នាដោយប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](លើកលែងតែ[[ខេត្តកោះកុង]])វិញជាថ្នូរដោះដូរយកតំបន់ធំៗនៅតាម[[បឹងទន្លេសាប]]និង[[ទន្លេមេគង្គ]]ដែលរួមមាន[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] និង [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តសិរីសោភ័ណ]] ដែលសុទ្ធសឹងតែមាន[[ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគច្រើនរស់នៅទីនោះមកឲ្យ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ នៅក្នុងអំឡុង[[សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ|សង្គ្រាមបារាំង-សៀម]]ឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤១ កងទ័ពជើងទឹក[[វីឈីបារាំង|បារាំង វិឈី]]បានធ្វើដំណើរពី[[ទីក្រុងព្រៃនគរ]] [[កម្ពុជាក្រោម]]ដើម្បីដណ្តើមយកខេត្តត្រាច។នាវាចម្បាំង[[សៀម]]ដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនទុកមុនត្រូវបានស្ទាក់ចាប់យកបាន។នៅចុងថ្ងៃទី ១៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤១ [[សមរភូមិកោះចាង|សមរភូមិកោះឆាង]]កប៉ាល់របស់[[សៀម]]ចំនួន ០៣ គ្រឿងត្រូវបានទុកចោលហើយបានលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ(នាវា HTMS Chonburi, HTMS Songkhla និង HTMS Thonburi)។ការបាត់បង់របស់ភាគី[[បារាំង]]មានចំនួនតិចតួចហើយមិនមាននាវាណាដែលបានបាត់បង់នោះទេ។រាជរដ្ឋាភិបាល​[[ជប៉ុន]]​បាន​ចរចាលើ​បទ​ឈប់បាញ់​គ្នាដោយបញ្ចប់​ជម្លោះ​បញ្ឈប់ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​តទៅទៀត។ នៅពេលដែល[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានរុញច្រានពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ឲ្យចេញពី[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]]បានភៀសខ្លួនទៅ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយបានតាំងទីស្នាក់ការរបស់គាត់នៅក្នុងវីឡាចម្ការក្បែរខេត្តត្រាច។វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់រូបលោកដោយកងទ័ព[[សៀម]]និងដាក់រហស្សនាមថា '''"ការិយាល័យ ៨៧"''' ។ <ref>{{Cite news|last=Shenon|first=Philip|date=6 February 1994|title=Pol Pot, the Mass Murderer Who Is Still Alive and Well|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1994/02/06/weekinreview/pol-pot-the-mass-murderer-who-is-still-alive-and-well.html|access-date=11 July 2017}}</ref> នៅក្នុងអំឡុងនៃ[[ការវាយឆ្មក់របស់វៀតណាមលើព្រំដែនថៃ|ការវាយឆ្មក់របស់យួនលើព្រំដែនសៀម]]ដើម្បីលុបបំបាត់ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]នៅតាមព្រំដែន[[កម្ពុជា]]-[[សៀម]]ដែលប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល[[កម្ពុជា]]ដែលគាំទ្រដោយ[[វៀតណាម|យួន]]គឺ[[ខ្មែរក្រហម]]ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]បានធ្វើការលុកលុយជាច្រើនចូលទៅក្នុងខេត្តត្រាច។នៅក្នុង'''សមរភូមិបានចម្រក់'''ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]ប្រហែល ៨០០ នាក់បានដណ្តើមយកផ្នែកមួយនៃស្រុកចម្ការខាងជើងនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៥។នៅថ្ងៃទី ០៩ ឧសភា តំបន់នេះត្រូវបានដណ្តើមយកមកវិញដោយកងទ័ពជើងទឹក កងទ័ពទាហានប្រដាប់អាវុធ និង ប៉ូលីសល្បាតព្រំដែន។ភាគី[[សៀម]]បានស្លាប់ម្នាក់និងរបួស ០៨ នាក់ចំណែកឯ[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]] ០៨ នាក់ត្រូវបានគេរកឃើញថាបានបាត់បង់ជីវិត។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តត្រាច ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ៣៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៦១ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Trat.svg|thumb| ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តត្រាច]] ០១.[[ក្រុងត្រាច]] ០២.[[ស្រុកខ្លងយ៉ៃ]] ០៣.[[ស្រុកខាវសាមីង]] ០៤.[[ស្រុកបររ៉ៃ]] ០៥.[[ស្រុកឡឹមង៉ុប]] ០៦.[[ស្រុកកោះកុត]] ០៧.[[ស្រុកកោះឆាង]] == មើលផងដែរ == jdkpr5xcu0ww3u6j30cr3euhfj1ddre 321683 321682 2025-06-06T13:16:30Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321683 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ការតាំងទីលំនៅដ្ឋាន | name = ខេត្តត្រាច | native_name = ตราด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_seal = Seal Trat.png | image_caption = | image_flag = Flag Trad Province.png | image_map = Thailand Trat locator map.svg | mapsize = frameless | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តត្រាច | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងត្រាច | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៨៦៦ | area_rank = ៦៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 23xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-23]] | motto = | official_name = | website = {{URL|trat-pao.go.th}} }} '''ខេត្តត្រាច''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ตราด) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយមានទីតាំងនៅតំបន់ ភាគខាងកើតប្រទេសសៀម។វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]នៅភាគពាយ័ព្យហើយជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]មាន[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] និង [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]នៅភាគខាងជើង ភាគឦសាន និង ភាគខាងកើត។នៅភាគខាងត្បូងវាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] និង [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]]។ នៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ខេត្តត្រាចបានក្លាយជាទីតាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម។នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៉ាក់ណាមឆ្នាំ ១៨៩៣ ទាហាន[[បារាំង]]បានកាន់កាប់ខេត្តនេះដោយ[[សៀម]]បានប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យពួក[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]ជាថ្នូរដោះដូរយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខេត្តត្រាចត្រូវបានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ជាថ្នូរដោះដូរនឹងទឹកដី[[សៀម]]នៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]]។ ខេត្តត្រាចមានចម្ងាយ ៣១៥ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]។ខេត្តនេះក៏ដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះផ្លែឈើ ការជីកយករ៉ែត្បូង និង ការនេសាទនៅក្នុងសមុទ្រផងដែរ។ [[File:Kohmak.jpg|thumb|ឆ្នេរសមុទ្រនៅកោះម៉ាក]] == ប្រវត្តិ == នៅដើម​សតវត្ស​រ៍ទី ​១៧ ក្នុង​រជ្ជកាល​[[​ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង ​|ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង]]នៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា|ព្រះរាជាណាចក្រ​អយុធ្យា]]។ពីមុនមានឈ្មោះថា'''មឿង ថាំងយ៉ៃ'''ខេត្តត្រាចបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថិរភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ក្រុង​ត្រាច​ក្រោយ​មកបាន​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​របស់​ឈ្មួញ​[[ចិន]]។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ធ្លាក់ដល់ដៃ[[ភូមា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៦៧ ខេត្តត្រាចបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងទីក្រុងទ្រនាប់ហើយទទួលបន្ទុកនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារដល់ព្រះបាទ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]មុនពេលដែលព្រះអង្គបានផ្លាស់ប្តូរកងកម្លាំងពី[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅកាន់[[អយុធ្យា]]វិញ។[[តាកស៊ីន|ស្ដេច​តាកស៊ីន]]​បាន​ឡើង​សោយរាជ្យ​ហើយបណ្ដេញកង​ទ័ព[[ភូមា]]ឈ្លានពាននិងរំដោះ​ព្រះនគរ​ឲ្យរួចផុតពី​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​[[ភូមា]]។ ចាប់ផ្ដើមពីទស្សវត្សរ៍ ១៨៥០ បានកើតឡើងនូវការប្រមូលយកត្បូងនៅក្នុងសម័យទំនើបនៃ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]​​ ខេត្តត្រាច និង [[ខេត្តប៉ៃលិន]]ដែលបណ្ដាលឲ្យមានលំហូរចូលនៃជនអន្តោប្រវេសន៍មកពី[[ប្រទេសភូមា]]ដែលក្រោយមកបានក្លាយជា[[កូឡា|ជនជាតិកូឡា]]នេះឯង។ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិ[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[បារាំង]]បានចុះចតនិងកាន់កាប់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញបានរាជរដ្ឋាភិបាល[[សៀម]]បានចរចាជាមួយ[[បារាំង]]ក្នុងសន្ធិសញ្ញា[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៩០៤ ដោយបានព្រមព្រៀងថា[[បារាំង]]នឹងប្រគល់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅឲ្យ[[សៀម]]វិញដោយ[[សៀម]]ត្រូវប្រគល់ខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ទៅឲ្យ[[បារាំង]]គ្រប់គ្រងវិញ។សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៤ ទោះបីជាខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ត្រូវបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅឲ្យ[[បារាំង]]នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ក៏ដោយ។នៅក្នុងអំឡុងពេល[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]គ្រប់គ្រង[[បារាំង]]បានកំណត់យកអគារទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់អភិបាលដែលជាប្រធាន[[ខេត្តកំពត]]ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្រុងត្រាច។ [[ឯកសារ:OccupationOfTrat1904.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច| កងទ័ពបារាំងនៅលើទឹកដីខេត្តត្រាចអតីតទឹកដីខ្មែរ (១៩០៤)]] នៅក្នុង​[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យ​រតនកោសិន្រ្ទ៍]]វិបត្តិ​ប៉ាក់ណាមឆ្នាំ​ ១៨៩៣ កងទ័ព​[[បារាំង]]​បាន​ចូល​ចត​និង​កាន់កាប់​ផ្នែក​ខាងលិច​នៃ​[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ [[សៀម]]ត្រូវបានបង្ខំឲ្យប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង]]ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញ។០៣ ឆ្នាំក្រោយមកឃើញថាខេត្តត្រាចដែលមាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្ទើរតែទាំងស្រុងលាយជាមួយនឹង[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]ផងរស់នៅទីនោះធ្វើឲ្យ[[បារាំង]]ពិបាកគ្រប់គ្រងជាខ្លាំង។នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ [[បារាំង]]និង[[សៀម]]បានព្រមព្រៀងគ្នាដោយប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](លើកលែងតែ[[ខេត្តកោះកុង]])វិញជាថ្នូរដោះដូរយកតំបន់ធំៗនៅតាម[[បឹងទន្លេសាប]]និង[[ទន្លេមេគង្គ]]ដែលរួមមាន[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] និង [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តសិរីសោភ័ណ]] ដែលសុទ្ធសឹងតែមាន[[ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគច្រើនរស់នៅទីនោះមកឲ្យ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ នៅក្នុងអំឡុង[[សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ|សង្គ្រាមបារាំង-សៀម]]ឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤១ កងទ័ពជើងទឹក[[វីឈីបារាំង|បារាំង វិឈី]]បានធ្វើដំណើរពី[[ទីក្រុងព្រៃនគរ]] [[កម្ពុជាក្រោម]]ដើម្បីដណ្តើមយកខេត្តត្រាច។នាវាចម្បាំង[[សៀម]]ដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនទុកមុនត្រូវបានស្ទាក់ចាប់យកបាន។នៅចុងថ្ងៃទី ១៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤១ [[សមរភូមិកោះចាង|សមរភូមិកោះឆាង]]កប៉ាល់របស់[[សៀម]]ចំនួន ០៣ គ្រឿងត្រូវបានទុកចោលហើយបានលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ(នាវា HTMS Chonburi, HTMS Songkhla និង HTMS Thonburi)។ការបាត់បង់របស់ភាគី[[បារាំង]]មានចំនួនតិចតួចហើយមិនមាននាវាណាដែលបានបាត់បង់នោះទេ។រាជរដ្ឋាភិបាល​[[ជប៉ុន]]​បាន​ចរចាលើ​បទ​ឈប់បាញ់​គ្នាដោយបញ្ចប់​ជម្លោះ​បញ្ឈប់ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​តទៅទៀត។ នៅពេលដែល[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានរុញច្រានពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ឲ្យចេញពី[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]]បានភៀសខ្លួនទៅ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយបានតាំងទីស្នាក់ការរបស់គាត់នៅក្នុងវីឡាចម្ការក្បែរខេត្តត្រាច។វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់រូបលោកដោយកងទ័ព[[សៀម]]និងដាក់រហស្សនាមថា '''"ការិយាល័យ ៨៧"''' ។ <ref>{{Cite news|last=Shenon|first=Philip|date=6 February 1994|title=Pol Pot, the Mass Murderer Who Is Still Alive and Well|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1994/02/06/weekinreview/pol-pot-the-mass-murderer-who-is-still-alive-and-well.html|access-date=11 July 2017}}</ref> នៅក្នុងអំឡុងនៃ[[ការវាយឆ្មក់របស់វៀតណាមលើព្រំដែនថៃ|ការវាយឆ្មក់របស់យួនលើព្រំដែនសៀម]]ដើម្បីលុបបំបាត់ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]នៅតាមព្រំដែន[[កម្ពុជា]]-[[សៀម]]ដែលប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល[[កម្ពុជា]]ដែលគាំទ្រដោយ[[វៀតណាម|យួន]]គឺ[[ខ្មែរក្រហម]]ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]បានធ្វើការលុកលុយជាច្រើនចូលទៅក្នុងខេត្តត្រាច។នៅក្នុង'''សមរភូមិបានចម្រក់'''ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]ប្រហែល ៨០០ នាក់បានដណ្តើមយកផ្នែកមួយនៃស្រុកចម្ការខាងជើងនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៥។នៅថ្ងៃទី ០៩ ឧសភា តំបន់នេះត្រូវបានដណ្តើមយកមកវិញដោយកងទ័ពជើងទឹក កងទ័ពទាហានប្រដាប់អាវុធ និង ប៉ូលីសល្បាតព្រំដែន។ភាគី[[សៀម]]បានស្លាប់ម្នាក់និងរបួស ០៨ នាក់ចំណែកឯ[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]] ០៨ នាក់ត្រូវបានគេរកឃើញថាបានបាត់បង់ជីវិត។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តត្រាច ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ៣៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៦១ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Trat.svg|thumb| ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តត្រាច]] ០១.[[ក្រុងត្រាច]] ០២.[[ស្រុកខ្លងយ៉ៃ]] ០៣.[[ស្រុកខាវសាមីង]] ០៤.[[ស្រុកបររ៉ៃ]] ០៥.[[ស្រុកឡឹមង៉ុប]] ០៦.[[ស្រុកកោះកុត]] ០៧.[[ស្រុកកោះឆាង]] == មើលផងដែរ == jo3mu4gk3njhpiyzhi5ejh7de6aum4l 321684 321683 2025-06-06T13:17:40Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321684 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តត្រាច | native_name = ตราด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_seal = Seal Trat.png | image_caption = | image_flag = Flag Trad Province.png | image_map = Thailand Trat locator map.svg | mapsize = frameless | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តត្រាច | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងត្រាច | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៨៦៦ | area_rank = ៦៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 23xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-23]] | motto = | official_name = | website = {{URL|trat-pao.go.th}} }} '''ខេត្តត្រាច''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ตราด) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយមានទីតាំងនៅតំបន់ភាគខាងកើតប្រទេសសៀម។វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]នៅភាគពាយ័ព្យហើយជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]មាន[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] និង [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]នៅភាគខាងជើង ភាគឦសាន និង ភាគខាងកើត។នៅភាគខាងត្បូងវាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] និង [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]]។ នៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ខេត្តត្រាចបានក្លាយជាទីតាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម។នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៉ាក់ណាមឆ្នាំ ១៨៩៣ ទាហាន[[បារាំង]]បានកាន់កាប់ខេត្តនេះដោយ[[សៀម]]បានប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យពួក[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]ជាថ្នូរដោះដូរយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខេត្តត្រាចត្រូវបានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ជាថ្នូរដោះដូរនឹងទឹកដី[[សៀម]]នៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]]។ ខេត្តត្រាចមានចម្ងាយ ៣១៥ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]។ខេត្តនេះក៏ដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះផ្លែឈើ ការជីកយករ៉ែត្បូង និង ការនេសាទនៅក្នុងសមុទ្រផងដែរ។ [[File:Kohmak.jpg|thumb|ឆ្នេរសមុទ្រនៅកោះម៉ាក]] == ប្រវត្តិ == នៅដើម​សតវត្ស​រ៍ទី ​១៧ ក្នុង​រជ្ជកាល​[[​ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង ​|ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង]]នៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា|ព្រះរាជាណាចក្រ​អយុធ្យា]]។ពីមុនមានឈ្មោះថា'''មឿង ថាំងយ៉ៃ'''ខេត្តត្រាចបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថិរភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ក្រុង​ត្រាច​ក្រោយ​មកបាន​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​របស់​ឈ្មួញ​[[ចិន]]។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ធ្លាក់ដល់ដៃ[[ភូមា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៦៧ ខេត្តត្រាចបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងទីក្រុងទ្រនាប់ហើយទទួលបន្ទុកនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារដល់ព្រះបាទ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]មុនពេលដែលព្រះអង្គបានផ្លាស់ប្តូរកងកម្លាំងពី[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅកាន់[[អយុធ្យា]]វិញ។[[តាកស៊ីន|ស្ដេច​តាកស៊ីន]]​បាន​ឡើង​សោយរាជ្យ​ហើយបណ្ដេញកង​ទ័ព[[ភូមា]]ឈ្លានពាននិងរំដោះ​ព្រះនគរ​ឲ្យរួចផុតពី​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​[[ភូមា]]។ ចាប់ផ្ដើមពីទស្សវត្សរ៍ ១៨៥០ បានកើតឡើងនូវការប្រមូលយកត្បូងនៅក្នុងសម័យទំនើបនៃ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]​​ ខេត្តត្រាច និង [[ខេត្តប៉ៃលិន]]ដែលបណ្ដាលឲ្យមានលំហូរចូលនៃជនអន្តោប្រវេសន៍មកពី[[ប្រទេសភូមា]]ដែលក្រោយមកបានក្លាយជា[[កូឡា|ជនជាតិកូឡា]]នេះឯង។ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិ[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[បារាំង]]បានចុះចតនិងកាន់កាប់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញបានរាជរដ្ឋាភិបាល[[សៀម]]បានចរចាជាមួយ[[បារាំង]]ក្នុងសន្ធិសញ្ញា[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៩០៤ ដោយបានព្រមព្រៀងថា[[បារាំង]]នឹងប្រគល់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅឲ្យ[[សៀម]]វិញដោយ[[សៀម]]ត្រូវប្រគល់ខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ទៅឲ្យ[[បារាំង]]គ្រប់គ្រងវិញ។សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៤ ទោះបីជាខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ត្រូវបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅឲ្យ[[បារាំង]]នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ក៏ដោយ។នៅក្នុងអំឡុងពេល[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]គ្រប់គ្រង[[បារាំង]]បានកំណត់យកអគារទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់អភិបាលដែលជាប្រធាន[[ខេត្តកំពត]]ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្រុងត្រាច។ [[ឯកសារ:OccupationOfTrat1904.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច| កងទ័ពបារាំងនៅលើទឹកដីខេត្តត្រាចអតីតទឹកដីខ្មែរ (១៩០៤)]] នៅក្នុង​[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យ​រតនកោសិន្រ្ទ៍]]វិបត្តិ​ប៉ាក់ណាមឆ្នាំ​ ១៨៩៣ កងទ័ព​[[បារាំង]]​បាន​ចូល​ចត​និង​កាន់កាប់​ផ្នែក​ខាងលិច​នៃ​[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ [[សៀម]]ត្រូវបានបង្ខំឲ្យប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង]]ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញ។០៣ ឆ្នាំក្រោយមកឃើញថាខេត្តត្រាចដែលមាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្ទើរតែទាំងស្រុងលាយជាមួយនឹង[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]ផងរស់នៅទីនោះធ្វើឲ្យ[[បារាំង]]ពិបាកគ្រប់គ្រងជាខ្លាំង។នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ [[បារាំង]]និង[[សៀម]]បានព្រមព្រៀងគ្នាដោយប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](លើកលែងតែ[[ខេត្តកោះកុង]])វិញជាថ្នូរដោះដូរយកតំបន់ធំៗនៅតាម[[បឹងទន្លេសាប]]និង[[ទន្លេមេគង្គ]]ដែលរួមមាន[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] និង [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តសិរីសោភ័ណ]] ដែលសុទ្ធសឹងតែមាន[[ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគច្រើនរស់នៅទីនោះមកឲ្យ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ នៅក្នុងអំឡុង[[សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ|សង្គ្រាមបារាំង-សៀម]]ឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤១ កងទ័ពជើងទឹក[[វីឈីបារាំង|បារាំង វិឈី]]បានធ្វើដំណើរពី[[ទីក្រុងព្រៃនគរ]] [[កម្ពុជាក្រោម]]ដើម្បីដណ្តើមយកខេត្តត្រាច។នាវាចម្បាំង[[សៀម]]ដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនទុកមុនត្រូវបានស្ទាក់ចាប់យកបាន។នៅចុងថ្ងៃទី ១៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤១ [[សមរភូមិកោះចាង|សមរភូមិកោះឆាង]]កប៉ាល់របស់[[សៀម]]ចំនួន ០៣ គ្រឿងត្រូវបានទុកចោលហើយបានលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ(នាវា HTMS Chonburi, HTMS Songkhla និង HTMS Thonburi)។ការបាត់បង់របស់ភាគី[[បារាំង]]មានចំនួនតិចតួចហើយមិនមាននាវាណាដែលបានបាត់បង់នោះទេ។រាជរដ្ឋាភិបាល​[[ជប៉ុន]]​បាន​ចរចាលើ​បទ​ឈប់បាញ់​គ្នាដោយបញ្ចប់​ជម្លោះ​បញ្ឈប់ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​តទៅទៀត។ នៅពេលដែល[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានរុញច្រានពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ឲ្យចេញពី[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]]បានភៀសខ្លួនទៅ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយបានតាំងទីស្នាក់ការរបស់គាត់នៅក្នុងវីឡាចម្ការក្បែរខេត្តត្រាច។វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់រូបលោកដោយកងទ័ព[[សៀម]]និងដាក់រហស្សនាមថា '''"ការិយាល័យ ៨៧"''' ។ <ref>{{Cite news|last=Shenon|first=Philip|date=6 February 1994|title=Pol Pot, the Mass Murderer Who Is Still Alive and Well|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1994/02/06/weekinreview/pol-pot-the-mass-murderer-who-is-still-alive-and-well.html|access-date=11 July 2017}}</ref> នៅក្នុងអំឡុងនៃ[[ការវាយឆ្មក់របស់វៀតណាមលើព្រំដែនថៃ|ការវាយឆ្មក់របស់យួនលើព្រំដែនសៀម]]ដើម្បីលុបបំបាត់ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]នៅតាមព្រំដែន[[កម្ពុជា]]-[[សៀម]]ដែលប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល[[កម្ពុជា]]ដែលគាំទ្រដោយ[[វៀតណាម|យួន]]គឺ[[ខ្មែរក្រហម]]ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]បានធ្វើការលុកលុយជាច្រើនចូលទៅក្នុងខេត្តត្រាច។នៅក្នុង'''សមរភូមិបានចម្រក់'''ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]ប្រហែល ៨០០ នាក់បានដណ្តើមយកផ្នែកមួយនៃស្រុកចម្ការខាងជើងនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៥។នៅថ្ងៃទី ០៩ ឧសភា តំបន់នេះត្រូវបានដណ្តើមយកមកវិញដោយកងទ័ពជើងទឹក កងទ័ពទាហានប្រដាប់អាវុធ និង ប៉ូលីសល្បាតព្រំដែន។ភាគី[[សៀម]]បានស្លាប់ម្នាក់និងរបួស ០៨ នាក់ចំណែកឯ[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]] ០៨ នាក់ត្រូវបានគេរកឃើញថាបានបាត់បង់ជីវិត។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តត្រាច ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ៣៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៦១ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Trat.svg|thumb| ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តត្រាច]] ០១.[[ក្រុងត្រាច]] ០២.[[ស្រុកខ្លងយ៉ៃ]] ០៣.[[ស្រុកខាវសាមីង]] ០៤.[[ស្រុកបររ៉ៃ]] ០៥.[[ស្រុកឡឹមង៉ុប]] ០៦.[[ស្រុកកោះកុត]] ០៧.[[ស្រុកកោះឆាង]] == មើលផងដែរ == gagqe4gci98jlr34bt6g2ac8ed2t700 321686 321684 2025-06-06T13:21:31Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321686 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តត្រាច | native_name = ตราด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_seal = Seal Trat.png | image_caption = | image_flag = Flag Trad Province.png | image_map = Thailand Trat locator map.svg | mapsize = frameless | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តត្រាច | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងត្រាច | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៨៦៦ | area_rank = ៦៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 23xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-23]] | motto = | official_name = | website = {{URL|trat-pao.go.th}} }} '''ខេត្តត្រាច''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ตราด) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយមានទីតាំងនៅតំបន់ភាគខាងកើតប្រទេសសៀម។វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]នៅភាគពាយ័ព្យហើយជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]មាន[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] និង [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]នៅភាគខាងជើង ភាគឦសាន និង ភាគខាងកើត។នៅភាគខាងត្បូងវាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] និង [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]]។ នៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ខេត្តត្រាចបានក្លាយជាទីតាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម។នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៉ាក់ណាមឆ្នាំ ១៨៩៣ ទាហាន[[បារាំង]]បានកាន់កាប់ខេត្តនេះដោយ[[សៀម]]បានប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យពួក[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]ជាថ្នូរដោះដូរយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខេត្តត្រាចត្រូវបានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ជាថ្នូរដោះដូរនឹងទឹកដី[[សៀម]]នៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]]។ ខេត្តត្រាចមានចម្ងាយ ៣១៥ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។ខេត្តនេះក៏ដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះផ្លែឈើ ការជីកយករ៉ែត្បូង និង ការនេសាទនៅក្នុងសមុទ្រផងដែរ។ [[File:Kohmak.jpg|thumb|ឆ្នេរសមុទ្រនៅកោះម៉ាក]] == ប្រវត្តិ == នៅដើម​សតវត្ស​រ៍ទី ​១៧ ក្នុង​រជ្ជកាល​[[​ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង ​|ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង]]នៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា|ព្រះរាជាណាចក្រ​អយុធ្យា]]។ពីមុនមានឈ្មោះថា'''មឿង ថាំងយ៉ៃ'''ខេត្តត្រាចបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថិរភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ក្រុង​ត្រាច​ក្រោយ​មកបាន​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​របស់​ឈ្មួញ​[[ចិន]]។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ធ្លាក់ដល់ដៃ[[ភូមា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៦៧ ខេត្តត្រាចបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងទីក្រុងទ្រនាប់ហើយទទួលបន្ទុកនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារដល់ព្រះបាទ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]មុនពេលដែលព្រះអង្គបានផ្លាស់ប្តូរកងកម្លាំងពី[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅកាន់[[អយុធ្យា]]វិញ។[[តាកស៊ីន|ស្ដេច​តាកស៊ីន]]​បាន​ឡើង​សោយរាជ្យ​ហើយបណ្ដេញកង​ទ័ព[[ភូមា]]ឈ្លានពាននិងរំដោះ​ព្រះនគរ​ឲ្យរួចផុតពី​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​[[ភូមា]]។ ចាប់ផ្ដើមពីទស្សវត្សរ៍ ១៨៥០ បានកើតឡើងនូវការប្រមូលយកត្បូងនៅក្នុងសម័យទំនើបនៃ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]​​ ខេត្តត្រាច និង [[ខេត្តប៉ៃលិន]]ដែលបណ្ដាលឲ្យមានលំហូរចូលនៃជនអន្តោប្រវេសន៍មកពី[[ប្រទេសភូមា]]ដែលក្រោយមកបានក្លាយជា[[កូឡា|ជនជាតិកូឡា]]នេះឯង។ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិ[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[បារាំង]]បានចុះចតនិងកាន់កាប់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញបានរាជរដ្ឋាភិបាល[[សៀម]]បានចរចាជាមួយ[[បារាំង]]ក្នុងសន្ធិសញ្ញា[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៩០៤ ដោយបានព្រមព្រៀងថា[[បារាំង]]នឹងប្រគល់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅឲ្យ[[សៀម]]វិញដោយ[[សៀម]]ត្រូវប្រគល់ខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ទៅឲ្យ[[បារាំង]]គ្រប់គ្រងវិញ។សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៤ ទោះបីជាខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ត្រូវបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅឲ្យ[[បារាំង]]នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ក៏ដោយ។នៅក្នុងអំឡុងពេល[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]គ្រប់គ្រង[[បារាំង]]បានកំណត់យកអគារទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់អភិបាលដែលជាប្រធាន[[ខេត្តកំពត]]ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្រុងត្រាច។ [[ឯកសារ:OccupationOfTrat1904.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច| កងទ័ពបារាំងនៅលើទឹកដីខេត្តត្រាចអតីតទឹកដីខ្មែរ (១៩០៤)]] នៅក្នុង​[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យ​រតនកោសិន្រ្ទ៍]]វិបត្តិ​ប៉ាក់ណាមឆ្នាំ​ ១៨៩៣ កងទ័ព​[[បារាំង]]​បាន​ចូល​ចត​និង​កាន់កាប់​ផ្នែក​ខាងលិច​នៃ​[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ [[សៀម]]ត្រូវបានបង្ខំឲ្យប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង]]ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញ។០៣ ឆ្នាំក្រោយមកឃើញថាខេត្តត្រាចដែលមាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្ទើរតែទាំងស្រុងលាយជាមួយនឹង[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]ផងរស់នៅទីនោះធ្វើឲ្យ[[បារាំង]]ពិបាកគ្រប់គ្រងជាខ្លាំង។នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ [[បារាំង]]និង[[សៀម]]បានព្រមព្រៀងគ្នាដោយប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](លើកលែងតែ[[ខេត្តកោះកុង]])វិញជាថ្នូរដោះដូរយកតំបន់ធំៗនៅតាម[[បឹងទន្លេសាប]]និង[[ទន្លេមេគង្គ]]ដែលរួមមាន[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] និង [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តសិរីសោភ័ណ]] ដែលសុទ្ធសឹងតែមាន[[ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគច្រើនរស់នៅទីនោះមកឲ្យ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ នៅក្នុងអំឡុង[[សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ|សង្គ្រាមបារាំង-សៀម]]ឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤១ កងទ័ពជើងទឹក[[វីឈីបារាំង|បារាំង វិឈី]]បានធ្វើដំណើរពី[[ទីក្រុងព្រៃនគរ]] [[កម្ពុជាក្រោម]]ដើម្បីដណ្តើមយកខេត្តត្រាច។នាវាចម្បាំង[[សៀម]]ដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនទុកមុនត្រូវបានស្ទាក់ចាប់យកបាន។នៅចុងថ្ងៃទី ១៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤១ [[សមរភូមិកោះចាង|សមរភូមិកោះឆាង]]កប៉ាល់របស់[[សៀម]]ចំនួន ០៣ គ្រឿងត្រូវបានទុកចោលហើយបានលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ(នាវា HTMS Chonburi, HTMS Songkhla និង HTMS Thonburi)។ការបាត់បង់របស់ភាគី[[បារាំង]]មានចំនួនតិចតួចហើយមិនមាននាវាណាដែលបានបាត់បង់នោះទេ។រាជរដ្ឋាភិបាល​[[ជប៉ុន]]​បាន​ចរចាលើ​បទ​ឈប់បាញ់​គ្នាដោយបញ្ចប់​ជម្លោះ​បញ្ឈប់ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​តទៅទៀត។ នៅពេលដែល[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានរុញច្រានពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ឲ្យចេញពី[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]]បានភៀសខ្លួនទៅ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយបានតាំងទីស្នាក់ការរបស់គាត់នៅក្នុងវីឡាចម្ការក្បែរខេត្តត្រាច។វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់រូបលោកដោយកងទ័ព[[សៀម]]និងដាក់រហស្សនាមថា '''"ការិយាល័យ ៨៧"''' ។ <ref>{{Cite news|last=Shenon|first=Philip|date=6 February 1994|title=Pol Pot, the Mass Murderer Who Is Still Alive and Well|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1994/02/06/weekinreview/pol-pot-the-mass-murderer-who-is-still-alive-and-well.html|access-date=11 July 2017}}</ref> នៅក្នុងអំឡុងនៃ[[ការវាយឆ្មក់របស់វៀតណាមលើព្រំដែនថៃ|ការវាយឆ្មក់របស់យួនលើព្រំដែនសៀម]]ដើម្បីលុបបំបាត់ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]នៅតាមព្រំដែន[[កម្ពុជា]]-[[សៀម]]ដែលប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល[[កម្ពុជា]]ដែលគាំទ្រដោយ[[វៀតណាម|យួន]]គឺ[[ខ្មែរក្រហម]]ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]បានធ្វើការលុកលុយជាច្រើនចូលទៅក្នុងខេត្តត្រាច។នៅក្នុង'''សមរភូមិបានចម្រក់'''ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]ប្រហែល ៨០០ នាក់បានដណ្តើមយកផ្នែកមួយនៃស្រុកចម្ការខាងជើងនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៥។នៅថ្ងៃទី ០៩ ឧសភា តំបន់នេះត្រូវបានដណ្តើមយកមកវិញដោយកងទ័ពជើងទឹក កងទ័ពទាហានប្រដាប់អាវុធ និង ប៉ូលីសល្បាតព្រំដែន។ភាគី[[សៀម]]បានស្លាប់ម្នាក់និងរបួស ០៨ នាក់ចំណែកឯ[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]] ០៨ នាក់ត្រូវបានគេរកឃើញថាបានបាត់បង់ជីវិត។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តត្រាច ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ៣៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៦១ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Trat.svg|thumb| ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តត្រាច]] ០១.[[ក្រុងត្រាច]] ០២.[[ស្រុកខ្លងយ៉ៃ]] ០៣.[[ស្រុកខាវសាមីង]] ០៤.[[ស្រុកបររ៉ៃ]] ០៥.[[ស្រុកឡឹមង៉ុប]] ០៦.[[ស្រុកកោះកុត]] ០៧.[[ស្រុកកោះឆាង]] == មើលផងដែរ == 59721qzw5kzdcj89ae57e6gtgnfwdh8 0 36585 321671 321481 2025-06-06T12:26:24Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321671 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគររាជសីមា | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="TDD">{{cite web |url=http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |website=stat.bora.dopa.go.th |language=th |script-title=th:รายงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ส.2562 |trans-title=Statistics, population and house statistics for the year 2019 |date=31 December 2019 |department=Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior |access-date=26 February 2020 |archivedate=14 មិថុនា 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190614102009/http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statTDD/ |url-status=dead }}</ref> | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | utc_offset1 = +7 | area_total_km2 = ២០,៧៣៦ | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 30xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​ហៅ​ទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-30]] | website = {{URL|http://www.nakhonratchasima.go.th}} | area_rank = ០២ | area_footnotes = <ref name="RFD">{{cite web |url=https://www.forest.go.th |title=ตารางที่ 2 พี้นที่ป่าไม้ แยกรายจังหวัด พ.ศ.2562 |year=2019 |department=Royal Forest Department |language=Thai |trans-title=Table 2 Forest area Separate province year 2019 |access-date=6 April 2021 |postscript=, information, Forest statistics Year 2019, Thailand boundary from Department of Provincial Administration in 2013}}</ref> | official_name = | image_map = Thailand Nakhon Ratchasima locator map.svg | native_name = นครราชสีมา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Nakhon Ratchasima.svg | image_flag = Nakhon Ratchasima Flag.png | mapsize = frameless | leader_name = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគររាជសីមា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{flag|ថៃ}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគររាជសីមា | leader_party = | leader_title = | footnotes = }} '''ខេត្តនគររាជសីមា''' ឬឈ្មោះខ្លីៗ '''ខេត្តនគររាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : นครราชสีมา) ជាញឹកញាប់ហៅថា '''គោរាជ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : โคราช) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសានខាងលើ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅ​ថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តបុរីរម្យ]] [[ខេត្តស្រះកែវ|ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តព្រះជិនបុរី]] [[ខេត្តនគរនាយក]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] និង [[ខេត្តលពបុរី]]។ == ប្រវត្តិ == [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ទើបតែចាប់បដិសន្ធិឡើងនៅក្រោយសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ្រិស្ដសករាជដែលបន្ដិចម្ដងៗ[[សៀម]]បានវាតទីមកលើតំបន់នានានៃអតីតដែនដី[[ខ្មែរ]]មានដូចជាខេត្ដនគររាជសីមាដែលមានរាជធានីមួយយ៉ាងធំបំផុតរបស់[[ចក្រភពអង្គរ(៨០២-១២១៨)|ចក្រភពអង្គរ]]។តាមពង្សសាវតារ[[ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាខេត្ដនគររាជសីមាត្រូវបាន[[សៀម]]វាតទីនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៧៣៥ នៃចុល្លសករាជគឺក្រោយពីការកាន់កាប់[[ខេត្តសុខោទ័យ|ខេត្ដសុខោទ័យ]] [[ខេត្តអយុធ្យា|ខេត្ដអយុធ្យា]]នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៣ និងដើមសតវត្សរ៍ទី ១៤ នៃគ្រិស្ដសករាជ។រួចហើយ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ក៏បានវាយដណ្ដើមយកខេត្ដនគររាជសីមាជាបន្ថែមទៀតដើម្បីធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួន។ តាមសៀវភៅប្រវត្ដិសាស្ដ្រស្ដីពីសម្ព័ន្ធភាពរវាង[[ខ្មែរ]]-[[សៀម]]ដែលនិពន្ធឡើងដោយលោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''អ្នកឯកទេសខាង[[វប្បធម៌ខ្មែរ]]បានឲ្យដឹងថាមុនការកសាង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទពិមាយ]]([[សៀម]]ហៅថាប្រាសាទភីម៉ៃ)ដ៏ធំសម្បើមនៅសតវត្សរ៍ទី ១១ គេឃើញមានប្រាសាទឥដ្ឋតូចៗជាច្រើន មានទាំងសិលាចារឹក ព្រមទាំងស្ថានីយបុរេប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើនទៀតបានស្ថិតនៅទីនោះដែលបញ្ជាក់ឲ្យដឹងថាបុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]ពិតជារស់នៅទីនេះមុន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ហូរចូលមកដល់ទីនេះទៅទៀត។ ទាំង[[ជនជាតិខ្មែរ]]([[កម្ពុជា]]បច្ចុប្បន្ន)និង[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ដើមកំណើត[[ខ្មែរ]]([[ជនជាតិខ្មែរលើ]])ដែលរស់នៅលើទឹកដីដំបូងនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បច្ចុប្បន្នគឺមានឈាមជ័រដូចគ្នាដែលមានខឿនវប្បធម៌កើតចេញពីទឹកដីអង្គរតែមួយ។ចាប់តាំងពី[[សៀម]]បានវាតទីលើដី[[ខ្មែរ]]នៅសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជាបន្ដបន្ទាប់ដោយសារតែ[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]មានប្រភពចេញពី[[ចិន|ប្រទេសចិន]]មកដែលជាហេតុនាំឲ្យ[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាត់បង់ទឹកដីមួយភាគធំ។តាមរយៈសៀវភៅរបស់លោកបណ្ឌិត'''មីសែល ត្រាណេ'''បានបញ្ជាក់ឲ្យដឹងបន្ថែមថាក្នុងសម័យអតីតកាលក៏ដូចជាសម័យបច្ចុប្បន្ននេះដែរ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងអស់ដែលរស់នៅលើអតីតខេត្ដរបស់ខ្លួននេះត្រូវគេបញ្ឈប់លែងឲ្យនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]។ដោយសារការអនុវត្ដ[[សៀម]]ភាវូបនីយកម្មនេះហើយទើប[[ជនជាតិខ្មែរ]]ទាំងឡាយបានប្រែក្លាយទៅជា[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ទាំងស្រុងនាសតវត្សរ៍ក្រោយៗមកទៀត។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏គេមានការកត់ត្រាទុកដែរថា[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមានៅតែចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]នៅឡើយបើទោះបីជាអាជ្ញាធរ[[សៀម]]បានដាក់បម្រាមតឹងរឹងមិនឲ្យនិយាយភាសាខ្មែរក៏ដោយ។ប៉ុន្ដែចាប់តាំងពីសម័យ[[សង្គ្រាមលោកលើកទី១|សង្គ្រាមលោកលើកទី ១]] មក[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅខេត្ដនគររាជសីមាឈប់ចេះនិយាយ[[ភាសាខ្មែរ]]ដោយសារ[[សៀម]]បានបង្ខិតបង្ខំឲ្យមានការសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអប់រំរបស់គេនៅតំបន់នោះគឺសៀមភាវូបនីយកម្ម។ នៅតំបន់ជុំវិញខេត្តនគររាជសីមាគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់មួយក្នុងសម័យ[[អាណាចក្រខ្មែរ|អាណាចក្រខម]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ ដោយសារមានប្រាសាទនៅក្នុង[[ប្រាសាទពិមាឃ|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្រ្តប្រាសាទពិមាឃ]]។ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាខេត្តមួយដែលនៅតែមាន[[ខ្មែរ (ជនជាតិ)|ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគខាងជើងច្រើន<ref>{{Cite web|url=http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|title=Thai People In Northeastern Thailand (Isan)|access-date=2011-09-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83|archive-date=2014-08-11|url-status=dead|archivedate=2014-08-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140811192411/http://www.thailandsworld.com/index.cfm?p=83}}</ref>។ ទីក្រុងថ្មីដែលមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញកំណត់ថាជានគររាជសីមាត្រូវ​បាន​កសាង​ឡើង​នៅ​សតវត្ស​រ៍ទី ១៧ តាម​បញ្ជា​របស់​ជាកងបញ្ជា[[នារាយណ៍|ស្ដេចនារាយណ៍ ឬ រាមាធិបតីទី ៣]] នៅភាគខាងកើតដើម្បីការពារព្រំដែននៃព្រះរាជាណាចក្រ។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ចេស្ដាបតិន្ទ្រ|ស្តេចចេស្ដាបតិន្ទ្រ ឬ រាមាទី ៣]] នៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ខេត្តនគររាជសីមាបានបន្តកាតព្វកិច្ចនេះបើទោះ​បី​ជា​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​រឹប​អូស​បាន​យ៉ាង​ខ្លី​នៅក្នុងអំឡុង​ការ​បះបោរ​របស់​[[លាវ]]នៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨២៦ ក៏ដោយ។ខេត្តនគររាជសីមាជា​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយនិង​​សេដ្ឋកិច្ច​ដ៏​សំខាន់​បំផុត​នៅក្នុង​តំបន់​ភាគ​ឦសាន​ជាយូរ​មក​ហើយនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ផ្លូវដែកបានតភ្ជាប់ទៅដល់ខេត្តនេះហើយវាបានក្លាយជាប្រព័ន្ធផ្លូវដែកសំខាន់នៅភាគឦសាន។តំបន់ឦសាននៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ខេត្តនគររាជសីមាគឺ​ជា​បន្ទាយ​របស់​កងទ័ព​រាជានិយម​ក្នុង​ការ​បះបោរ'''បវរតេជ'''ខណៈ​ដែល​ពួកគេ​បាន​ប្រយុទ្ធ​ប្រឆាំង​នឹងរាជ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រជាធិបតេយ្យ​ថ្មី​នៅ​[[បាងកក|ទីក្រុង​បាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៥០ មូលដ្ឋានទ័ពអាកាសសៀមនគររាជត្រូវបានសាងសង់នៅខេត្តនគររាជសីមាពីឆ្នាំ ១៩៦១ រហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ​​កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ហើយកន្លែងនេះក៏ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាកងទ័ពអាកាសសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។ ការបាញ់ប្រហារដ៏ធំមួយបានកើតឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះនៅថ្ងៃទី ០៨ និង ០៩ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ខ្មាន់កាំភ្លើង​បាន​បាញ់សម្លាប់​មនុស្សអស់ ​៣០ ​នាក់ និង ​របួស​ ៥៧ ​នាក់​ផ្សេងទៀតមុនពេល​ត្រូវ​ប៉ូលិស​បាញ់សម្លាប់វាជា​ការ​បាញ់​ប្រហារ​ដ៏​សាហាវ​បំផុត​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​របស់​[[សៀម|ប្រទេស​សៀម]]។ ខេត្តនគររាជសីមាគឺជាស្រុកកំណើតរបស់[[ថោវសុរនារី​|លោកស្រីថាវសុរនារី]]ដែលកើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៧១ គឺជាវីរៈនារីដែលបានជួយសង្គ្រោះនិងរំដោះខេត្តនគររាជសីមាចេញពីកងទ័ព[[អនុវង្ស|ស្តេចអនុវង្ស]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨២៦។ [[Image:Thao Suranari Monument (I).jpg|thumb|រូបសំណាកលោកស្រីថោវសុរនារីឈរនៅកណ្តាលក្រុងនគររាជសីមា]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគររាជសីមា ចែកចេញជា ៣២ ក្រុង/ស្រុក ២៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៧៤៣ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Ratchasima.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគររាជសីមា]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- | ០១ |[[ក្រុងនគររាជសីមា]] [[File:Seal_of_Nakhon_Ratchasima.png|thumb]] |Mueang Nakhon Ratchasima |เมืองนครราชสีมา |- |០២ |[[ស្រុកគរបុរី]] |Khon Buri |ครบุรี |- |០៣ |[[ស្រុកសើងសាង]] |Soeng Sang |เสิงสาง |- |០៤ |[[ស្រុកគង់]] |Khong |คง |- |០៥ |[[ស្រុកបានលឿម]] |Ban Lueam |บ้านเหลื่อม |- |០៦ |[[ស្រុកច័ក្ករាជ]] |Chakkarat |จักราช |- |០៧ |[[ស្រុកជោគជ័យ]] |Chok Chai |โชคชัย |- |០៨ |[[ស្រុកដានឃុនថុត]] |Dan Khun Thot |ด่านขุนทด |- |០៩ |[[ស្រុកណូនថៃ]] |Non Thai |โนนไทย |- |១០ |[[ស្រុកណូនស៊ូង]] |Non Sung |โนนสูง |- |១១ |[[ស្រុកខាំសាកែវសែង]] |Kham Sakaesaeng |ขามสะแกแสง |- |១២ |[[ស្រុកប៊ួយ៉ៃ]] |Bua Yai |บัวใหญ่ |- |១៣ |[[ស្រុកប្រាថៃ]] |Prathai |ประทาย |- |១៤ |[[​ស្រុកបាក់ទង់ជ័យ(ខេត្តនគររាជ)|បាក់ទង់ជ័យ]] |Pak Thong Chai |ปักธงชัย |- |១៥ |[[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ពិមាឃ]] |Phimai |พิมาย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយថ្លែង]] |Huai Thalaeng |ห้วยแถลง |- |១៧ |[[ស្រុកឈុមភួង]] |Chum Phuang |ชุมพวง |- |១៨ |[[ស្រុកស៊ូងនើន]] |Sung Noen |สูงเนิน |- |១៩ |[[ស្រុកខាមទន្លេស]] |Kham Thale So |ขามทะเลสอ |- |២០ |[[ស្រុកស៊ីខៀវ]] |Sikhio |สีคิ้ว |- |២១ |[[ស្រុកប៉ាកឆង]] |Pak Chong |ปากช่อง |- |២២ |[[ស្រុកណងប៊ុនម៉ាក]] |Nong Bun Mak |หนองบุญมาก |- |២៣ |[[ស្រុកកែងស្នាមនាង]] |Kaeng Sanam Nang |แก้งสนามนาง |- |២៤ |[[ស្រុកណូនដែង]] |Non Daeng |โนนแดง |- |២៥ |[[ស្រុកវ៉ាងណាំខៀវ]] |Wang Nam Khiao |วังน้ำเขียว |- |២៦ |[[ស្រុកថេប្រារ៉ាក់]] |Thepharak |เทพารักษ์ |- |២៧ |[[ស្រុកមឿងយ៉ាង]] |Mueang Yang |เมืองยาง |- |២៨ |[[ស្រុកព្រះថងគាំ]] |Phra Thong Kham |พระทองคำ |- |២៩ |[[ស្រុកលំធ្មេញជ័យ]] |Lam Thamenchai |ลำทะเมนชัย |- |៣០ |[[ស្រុកប៊ួឡាយ]] |Bua Lai |บัวลาย |- |៣១ |[[ស្រុកសីតា]] |Sida |สีดา |- |៣២ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកនាងរង]] | colspan="2" |Neang Rong |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទខនបុរី|ប្រាសាទខុនបុរី]] * [[ប្រាសាទគូទីឬស្សី|ប្រាសាទកុដិឬស្សី]] * [[ប្រាសាទកុដិឥសីណយ]] * [[ប្រាសាទគោកខុនអ៊ីន]] * [[ប្រាសាទចម្ប៉ាថង]] * [[ប្រាសាទទតបុតបានហួយវត្ត]] * [[ប្រាសាទនាងរង]] * [[ប្រាសាទនាងអូ]] * [[ប្រាសាទនើនអូរ៉ាភិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានគោកខ្លុងគុនធាន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គឡាំសាំឡាយ]] * [[ប្រាសាទបានក្រធិន]] * [[ប្រាសាទបានក្រះទីគ្រូ]] * [[ប្រាសាទបានគង់រត]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ(ស្រុកប៊ួយ៉ៃ)|ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូកេងសាណាមណាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គចរាគាហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គថង]] * [[ប្រាងប៉ៈគោ|ប្រាសាទប្រាង្គប៉ាកូ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គបានសីតា]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គផុនសង្គ្រាម]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គវត្តណងជុំសាំង]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០១]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០២]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៣]] * [[ប្រាសាទបានប្រាង្គ ០៤]] * [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានថាណន់ហាក់]] * [[ប្រាសាទបានបឹងថៃ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ារ៉ា]] * [[ប្រាសាទបានណាំចា]] * [[ប្រាសាទបានណនស្អាត]] * [[ប្រាសាទបានណូនចេតិយ]] * [[ប្រាសាទបានរ៉ាហានកៃ]] * [[ប្រាសាទបានស្រះខ្លា]] * [[ប្រាសាទបានសំរិទ្ធ]] * [[ប្រាសាទបឹងខាំ]] * [[ប្រាសាទពិមាឃ]] * [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់]] * [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងកែក ឬ មឿងកែវ]] * [[ប្រាសាទ​មឿង​កៅ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] * [[ប្រាសាទមឿងឌូ]] * [[ប្រាសាទណាយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងផាក់រ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទណងណាំខាវ]] * [[ប្រាសាទណងហូយ]] * [[ប្រាសាទណនគូ|ប្រាសាទណនគូ ០១]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ|ប្រាសាទណនគូ ០២]] * [[ប្រាសាទណនបុត]] * [[ប្រាសាទណនស៊ីថង]] * [[ប្រាសាទវត្តបន]] * [[ប្រាសាទវត្តហ្វាងរាំង]] * [[ប្រាសាទលូងតាខៀន]] * [[ប្រាសាទស្រះហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនថាណនហាក់]] * [[ប្រាសាទហុិនមឿងក្អែក]] * [[ប្រាសាទហុំិនណាកែ|ប្រាសាទហុិនណាកែ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនស្រះភ្លេង]] * [[ប្រាសាទហួស្រះ]] * [[ប្រាសាទហួយកែន]] * [[ប្រាសាទឡាំងើន]] == មើលផងដែរ == pqy5drivu6t92oy08ffq06mzzpj6dvs 0 36648 321675 320939 2025-06-06T12:42:51Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321675 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ការតាំងទីលំនៅដ្ឋាន | name = ខេត្តច័ន្ទបុរី | native_name = จันทบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | imagesize = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Chanthaburi (1).svg | image_flag = Flag of Chanthaburi.svg | image_map = Thailand Chanthaburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តច័ន្ទបុរី | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} [[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងច័ន្ទបុរី | leader_party = | leader_title = Governor | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៦៤១៥ | area_rank = ៣៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 22xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-22]] | website = {{URL|chan-pao.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តច័ន្ទបុរី ឬ ច័ន្ទបុរៈ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]]: จันทบุรี ; [[ភាសាជង|ជង]] : {{Lang|cog|จันกะบูย}}) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៧ នៅភាគខាងកើត[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តប៉ៃលិន]]នៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]នៅច្រាំង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] [[ខេត្តត្រាច|​ខេត្តត្រាច]]នៅ​ភាគ​ខាង​កើត​ និង [[ខេត្តរយ៉ង|​ខេត្តរយ៉ង]] ​[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ|​ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] ​និង [[ខេត្តស្រះកែវ|​ខេត្តស្រះកែវ]]នៅ​ភាគ​ខាង​លិច​និង​ខាង​ជើង​។ == ប្រវត្តិ == ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់ច័ន្ទបុរីគឺជា[[ជនជាតិជង]]។[[ជនជាតិជង]]បានមករស់នៅក្នុងតំបន់នេះតាំងពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ហើយត្រូវបានគេគិតថាជាជនជាតិដើមនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ប្រហែលអាចកើតឡើងមុនសម័យ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ចូលមកដល់។នៅ​ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី[[ជន​ជាតិជង]]ភាគច្រើន​រស់​នៅ​ក្នុង[[ស្រុក​ខាវឃីតចាកុត]] [[ស្រុកពុងណាំរ៉ុន]] និង [[​ស្រុកម៉ាខាំ]]។ <ref name="Nation-20190622">{{Cite news|last=Pholdhampalit|first=Khetsirin|date=22 June 2019|title=Chantaburi on the table|work=The Nation|url=https://www.nationthailand.com/detail/thailand/30371545|url-status=live|access-date=22 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622021135/https://www.nationmultimedia.com/detail/thailand/30371545|archive-date=22 June 2019}}</ref> ក្រោយវិបត្តិប៉ាក់ណាមនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]បានដណ្ដើមកាន់កាប់ខេត្តច័ន្ទបុរីបានព្រោះជាតំបន់ដែលមានភូមិសាស្រ្តដ៏ល្អមានទាំងផ្លូវគោកនិងផ្លូវទឹកងាយស្រួលនៅក្នុងការដឹកជញ្ជូនទំនិញផ្សេងៗទៅកាន់ផ្លូវសមុទ្រប៉ុន្តែក្រោយមក[[បារាំង]]បានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]វិញរួមទាំងខេត្តមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤-១៩០៧ ដើម្បីដោះដូរយក[[ខេត្តសៀមរាប]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសិរីសោភ័ណ្ឌ]]​ [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង]](ម្លូព្រៃ និង ទន្លេរពៅ) និង [[ខេត្តកោះកុង]]មកឲ្យ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ជនជាតិភាគតិចសំខាន់ៗនៅខេត្តនេះគឺជា[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]ដែលបានមកតាំងទីលំនៅនៅទីនេះនៅក្នុងរលក ០៣ គឺទី ០១ នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រឆាំងនឹង[[ព្រះសហគមន៍កាតូលិក|សាសនាគ្រិស្តនិកាយកាតូលិក]]នៅឯ[[កូសាំងស៊ីន]] [[សហភាពឥណ្ឌូចិន]]។ទី ០២ នៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩២០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៤០ [[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានភៀសខ្លួនចេញពី[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|សហភាណឥណ្ឌូចិន]]។ទី​ ០៣ បន្ទាប់​ពី[[ការដួលរលំទីក្រុងសៃហ្គន|ជ័យជម្នះ​កុម្មុយនិស្ត​នៅ​វៀតណាម​នៅក្នុង​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥]]។ទីក្រុងច័ន្ទបុរីបានក្លាយជាអាសនៈរបស់អភិបាលនៃសង្ឃមណ្ឌលចន្ទបុរីតាំងពីឆ្នាំ ១៩៤៤ ។ ខេត្តច័ន្ទបុរីអតីតកាលគឺជាខេត្តរបស់ខ្មែរព្រោះខេត្តនេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ក្រោយពីបែក[[បន្ទាយលង្វែក]]មក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]អស់ឬទ្ធានុភាពហើយបានធ្លាក់ទៅជារដ្ឋទន់ខ្សោយមួយនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបាត់បង់អាណាខេត្តខាងលិចនិងពាយ័ព្យដូចជា[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]]...។បច្ចុប្បន្នខេត្តច័ន្ទបុរីត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តចន្ថាប៊ូរី]]វិញ។ ខេត្តច័ន្ទបុរីធ្លាប់ជាខេត្តដែលមានត្បូងដ៏សំខាន់ជាពិសេសត្បូងទទឹមនិងត្បូងកណ្តៀង។ខណៈពេលដែលសហគមន៍មាត់ទឹកចាន់តាប៊ុនត្រូវបានអភិវឌ្ឍជាង ០៣ សតវត្សរ៍មុនរជ្ជកាល[[ព្រះបាទណារ៉ៃ]]តាមមាត់'''ទន្លេមេណាមច័ន្ទបុ'''រី។វាជាមជ្ឈមណ្ឌលដឹកជញ្ជូននិងពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់។ប៉ុន្តែប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះសហគមន៍មាត់'''ទន្លេចាន់តាប៊ុន'''បានបាត់បង់ភាពត្រចេះត្រចង់របស់ខ្លួន។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅក្នុងទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់នេះដែលទទួលបានជំនួយពីមន្ត្រីសៀមបានរួមចំណែកធ្វើឲ្យទីក្រុងនេះរីកចម្រើនឡើងវិញដែលជាគោលដៅសំខាន់សម្រាប់ទេសចរណ៍វប្បធម៌។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តច័ន្ទបុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ៧៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ៦៩០ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Chanthaburi.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តច័ន្ទបុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងច័ន្ទបុរី]] |Mueang Chanthaburi |เมืองจันทบุรี |- |០២ |[[ស្រុកខ្លុង]] |Khlung |ขลุง |- |០៣ |[[ស្រុកថាម៉ៃ]] |Tha Mai |ท่าใหม่ |- |០៤ |[[ស្រុកពងណាមរ៉ន]] |Pong Nam Ron |โป่งน้ำร้อน |- |០៥ |[[ស្រុកម៉ះខាម]] |Makham |มะขาม |- |០៦ |[[ស្រុកឡែមស៊ីង]] |Leam Sing |แหลมสิงห์ |- |០៧ |[[ស្រុកសូយដាវ]] |Soi Dao |สอยดาว |- |០៨ |[[ស្រុកកែងហង្សមែវ]] |Kaeng Hang Maeo |แก่งหางแมว |- |០៩ |[[ស្រុកណាយ៉ៃអេម]] |Na Yai Am |นายายอาม |- |១០ |[[ស្រុកខៅឃីតឆាគូត]] |Khao Khitchakut |เขาคิชฌกูฏ |} == ប្រាសាទ == *[[ប្រាសាទជី]] *[[ប្រាសាទនើនស៊ុង]] *[[ប្រាសាទទី]] *[[ប្រាសាទប៉ានៀតរាំង]] *[[ប្រាសាទសំផន]] == ឯកសារយោង == == មើលផងដែរ == dy2zl0sot5dlj59nyfxcyumag1skeno 321676 321675 2025-06-06T12:49:34Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321676 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ការតាំងទីលំនៅដ្ឋាន | name = ខេត្តច័ន្ទបុរី | native_name = จันทบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | imagesize = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Chanthaburi (1).svg | image_flag = Flag of Chanthaburi.svg | image_map = Thailand Chanthaburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តច័ន្ទបុរី | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} [[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងច័ន្ទបុរី | leader_party = | leader_title = Governor | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៦៤១៥ | area_rank = ៣៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 22xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-22]] | website = {{URL|chan-pao.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តច័ន្ទបុរី ឬ ច័ន្ទបុរៈ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]]: จันทบุรี ; [[ភាសាជង|ជង]] : {{Lang|cog|จันกะบูย}}) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៧ នៅភាគខាងកើត[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តប៉ៃលិន]]នៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]នៅច្រាំង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] [[ខេត្តត្រាច|​ខេត្តត្រាច]]នៅ​ភាគ​ខាង​កើត​ និង [[ខេត្តរយ៉ង|​ខេត្តរយ៉ង]] ​[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ|​ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] ​និង [[ខេត្តស្រះកែវ|​ខេត្តស្រះកែវ]]នៅ​ភាគ​ខាង​លិច​និង​ខាង​ជើង​។ == ប្រវត្តិ == ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់ច័ន្ទបុរីគឺជា[[ជនជាតិជង]]។[[ជនជាតិជង]]បានមករស់នៅក្នុងតំបន់នេះតាំងពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ហើយត្រូវបានគេគិតថាជាជនជាតិដើមនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ប្រហែលអាចកើតឡើងមុនសម័យ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ចូលមកដល់។នៅ​ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី[[ជន​ជាតិជង]]ភាគច្រើន​រស់​នៅ​ក្នុង[[ស្រុក​ខាវឃីតចាកុត]] [[ស្រុកពុងណាំរ៉ុន]] និង [[​ស្រុកម៉ាខាំ]]។ <ref name="Nation-20190622">{{Cite news|last=Pholdhampalit|first=Khetsirin|date=22 June 2019|title=Chantaburi on the table|work=The Nation|url=https://www.nationthailand.com/detail/thailand/30371545|url-status=live|access-date=22 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622021135/https://www.nationmultimedia.com/detail/thailand/30371545|archive-date=22 June 2019}}</ref> ក្រោយវិបត្តិប៉ាក់ណាមនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]បានដណ្ដើមកាន់កាប់ខេត្តច័ន្ទបុរីបានព្រោះជាតំបន់ដែលមានភូមិសាស្រ្តដ៏ល្អមានទាំងផ្លូវគោកនិងផ្លូវទឹកងាយស្រួលនៅក្នុងការដឹកជញ្ជូនទំនិញផ្សេងៗទៅកាន់ផ្លូវសមុទ្រប៉ុន្តែក្រោយមក[[បារាំង]]បានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]វិញរួមទាំងខេត្តមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤-១៩០៧ ដើម្បីដោះដូរយក[[ខេត្តសៀមរាប]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសិរីសោភ័ណ្ឌ]]​ [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង]](ម្លូព្រៃ និង ទន្លេរពៅ) និង [[ខេត្តកោះកុង]]មកឲ្យ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ជនជាតិភាគតិចសំខាន់ៗនៅខេត្តនេះគឺជា[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]ដែលបានមកតាំងទីលំនៅនៅទីនេះនៅក្នុងរលក ០៣ គឺទី ០១ នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រឆាំងនឹង[[ព្រះសហគមន៍កាតូលិក|សាសនាគ្រិស្តនិកាយកាតូលិក]]នៅឯ[[កូសាំងស៊ីន]] [[សហភាពឥណ្ឌូចិន]]។ទី ០២ នៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩២០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៤០ [[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានភៀសខ្លួនចេញពី[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|សហភាណឥណ្ឌូចិន]]។ទី​ ០៣ បន្ទាប់​ពី[[ការដួលរលំទីក្រុងសៃហ្គន|ជ័យជម្នះ​កុម្មុយនិស្ត​នៅ​វៀតណាម​នៅក្នុង​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥]]។ទីក្រុងច័ន្ទបុរីបានក្លាយជាអាសនៈរបស់អភិបាលនៃសង្ឃមណ្ឌលច័ន្ទបុរីតាំងពីឆ្នាំ ១៩៤៤ ។ ខេត្តច័ន្ទបុរីអតីតកាលគឺជាខេត្តរបស់ខ្មែរព្រោះខេត្តនេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ក្រោយពីបែក[[បន្ទាយលង្វែក]]មក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]អស់ឬទ្ធានុភាពហើយបានធ្លាក់ទៅជារដ្ឋទន់ខ្សោយមួយនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបាត់បង់អាណាខេត្តខាងលិចនិងពាយ័ព្យដូចជា[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]]...។បច្ចុប្បន្នខេត្តច័ន្ទបុរីត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តចន្ថាប៊ូរី]]វិញ។ ខេត្តច័ន្ទបុរីធ្លាប់ជាខេត្តដែលមានត្បូងដ៏សំខាន់ជាពិសេសត្បូងទទឹមនិងត្បូងកណ្តៀង។ខណៈពេលដែលសហគមន៍មាត់ទឹក'''ច័ន្ទតាប៊ុន'''ត្រូវបានអភិវឌ្ឍជាង ០៣ សតវត្សរ៍មុនរជ្ជកាល[[នារាយណ៍|ស្ដេចនរាយណ៍]]តាមមាត់'''ទន្លេមេណាមច័ន្ទបុ'''រី។វាជាមជ្ឈមណ្ឌលដឹកជញ្ជូននិងពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់។ប៉ុន្តែប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះសហគមន៍មាត់'''ទន្លេច័ន្ទតាប៊ុន'''បានបាត់បង់ភាពត្រចេះត្រចង់របស់ខ្លួន។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅក្នុងទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់នេះដែលទទួលបានជំនួយពីមន្ត្រីសៀមបានរួមចំណែកធ្វើឲ្យទីក្រុងនេះរីកចម្រើនឡើងវិញដែលជាគោលដៅសំខាន់សម្រាប់ទេសចរណ៍វប្បធម៌។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តច័ន្ទបុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ៧៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ៦៩០ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Chanthaburi.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តច័ន្ទបុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងច័ន្ទបុរី]] |Mueang Chanthaburi |เมืองจันทบุรี |- |០២ |[[ស្រុកខ្លុង]] |Khlung |ขลุง |- |០៣ |[[ស្រុកថាម៉ៃ]] |Tha Mai |ท่าใหม่ |- |០៤ |[[ស្រុកពងណាមរ៉ន]] |Pong Nam Ron |โป่งน้ำร้อน |- |០៥ |[[ស្រុកម៉ះខាម]] |Makham |มะขาม |- |០៦ |[[ស្រុកឡែមស៊ីង]] |Leam Sing |แหลมสิงห์ |- |០៧ |[[ស្រុកសូយដាវ]] |Soi Dao |สอยดาว |- |០៨ |[[ស្រុកកែងហង្សមែវ]] |Kaeng Hang Maeo |แก่งหางแมว |- |០៩ |[[ស្រុកណាយ៉ៃអេម]] |Na Yai Am |นายายอาม |- |១០ |[[ស្រុកខៅឃីតឆាគូត]] |Khao Khitchakut |เขาคิชฌกูฏ |} == ប្រាសាទ == *[[ប្រាសាទជី]] *[[ប្រាសាទនើនស៊ុង]] *[[ប្រាសាទទី]] *[[ប្រាសាទប៉ានៀតរាំង]] *[[ប្រាសាទសំផន]] == ឯកសារយោង == == មើលផងដែរ == ekys5qo2hqz4hefmhzoml0fyi9r952e 321677 321676 2025-06-06T12:51:37Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321677 wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ការតាំងទីលំនៅដ្ឋាន | name = ខេត្តច័ន្ទបុរី | native_name = จันทบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | imagesize = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Chanthaburi (1).svg | image_flag = Flag of Chanthaburi.svg | image_map = Thailand Chanthaburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តច័ន្ទបុរី | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} [[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងច័ន្ទបុរី | leader_party = | leader_title = Governor | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៦៤១៥ | area_rank = ៣៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 22xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-22]] | website = {{URL|chan-pao.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តច័ន្ទបុរី ឬ ច័ន្ទបុរៈ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]]: จันทบุรี ; [[ភាសាជង|ជង]] : {{Lang|cog|จันกะบูย}}) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ០៧ នៅភាគខាងកើត[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តប៉ៃលិន]]នៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]នៅច្រាំង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] [[ខេត្តត្រាច|​ខេត្តត្រាច]]នៅ​ភាគ​ខាង​កើត​ និង [[ខេត្តរយ៉ង|​ខេត្តរយ៉ង]] ​[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]] [[ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ|​ខេត្តស្ទឹងជ្រៅ]] ​និង [[ខេត្តស្រះកែវ|​ខេត្តស្រះកែវ]]នៅ​ភាគ​ខាង​លិច​និង​ខាង​ជើង​។ == ប្រវត្តិ == ជនជាតិដើមភាគតិចនៅតំបន់ច័ន្ទបុរីគឺជា[[ជនជាតិជង]]។[[ជនជាតិជង]]បានមករស់នៅក្នុងតំបន់នេះតាំងពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ហើយត្រូវបានគេគិតថាជាជនជាតិដើមនៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ប្រហែលអាចកើតឡើងមុនសម័យ[[ជនជាតិខ្មែរ]]ចូលមកដល់។នៅ​ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី[[ជន​ជាតិជង]]ភាគច្រើន​រស់​នៅ​ក្នុង[[ស្រុក​ខាវឃីតចាកុត]] [[ស្រុកពុងណាំរ៉ុន]] និង [[​ស្រុកម៉ាខាំ]]។ <ref name="Nation-20190622">{{Cite news|last=Pholdhampalit|first=Khetsirin|date=22 June 2019|title=Chantaburi on the table|work=The Nation|url=https://www.nationthailand.com/detail/thailand/30371545|url-status=live|access-date=22 June 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622021135/https://www.nationmultimedia.com/detail/thailand/30371545|archive-date=22 June 2019}}</ref> ក្រោយវិបត្តិប៉ាក់ណាមនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]បានដណ្ដើមកាន់កាប់ខេត្តច័ន្ទបុរីបានព្រោះជាតំបន់ដែលមានភូមិសាស្រ្តដ៏ល្អមានទាំងផ្លូវគោកនិងផ្លូវទឹកងាយស្រួលនៅក្នុងការដឹកជញ្ជូនទំនិញផ្សេងៗទៅកាន់ផ្លូវសមុទ្រប៉ុន្តែក្រោយមក[[បារាំង]]បានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]វិញរួមទាំងខេត្តមួយចំនួនទៀតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤-១៩០៧ ដើម្បីដោះដូរយក[[ខេត្តសៀមរាប]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសិរីសោភ័ណ្ឌ]]​ [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង]](ម្លូព្រៃ និង ទន្លេរពៅ) និង [[ខេត្តកោះកុង]]មកឲ្យ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ជនជាតិភាគតិចសំខាន់ៗនៅខេត្តនេះគឺជា[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]ដែលបានមកតាំងទីលំនៅនៅទីនេះនៅក្នុងរលក ០៣ គឺទី ០១ នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រឆាំងនឹង[[ព្រះសហគមន៍កាតូលិក|សាសនាគ្រិស្តនិកាយកាតូលិក]]នៅឯ[[កូសាំងស៊ីន]] [[សហភាពឥណ្ឌូចិន]]។ទី ០២ នៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩២០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៤០ [[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានភៀសខ្លួនចេញពី[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|សហភាណឥណ្ឌូចិន]]។ទី​ ០៣ បន្ទាប់​ពី[[ការដួលរលំទីក្រុងសៃហ្គន|ជ័យជម្នះ​កុម្មុយនិស្ត​នៅ​វៀតណាម​នៅក្នុង​ឆ្នាំ​ ១៩៧៥]]។ទីក្រុងច័ន្ទបុរីបានក្លាយជាអាសនៈរបស់អភិបាលនៃសង្ឃមណ្ឌលច័ន្ទបុរីតាំងពីឆ្នាំ ១៩៤៤ ។ ខេត្តច័ន្ទបុរីអតីតកាលគឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ព្រោះខេត្តនេះធ្លាប់ឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]។ក្រោយពីបែក[[បន្ទាយលង្វែក]]មក[[ប្រទេសកម្ពុជា]]អស់ឬទ្ធានុភាពហើយបានធ្លាក់ទៅជារដ្ឋទន់ខ្សោយមួយនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបាត់បង់អាណាខេត្តខាងលិចនិងពាយ័ព្យដូចជា[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តបស្ចឹមបុរី]] [[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់]]...។បច្ចុប្បន្នខេត្តច័ន្ទបុរីត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តចន្ថាប៊ូរី]]វិញ។ ខេត្តច័ន្ទបុរីធ្លាប់ជាខេត្តដែលមានត្បូងដ៏សំខាន់ជាពិសេសត្បូងទទឹមនិងត្បូងកណ្តៀង។ខណៈពេលដែលសហគមន៍មាត់'''ទន្លេច័ន្ទតាប៊ុន'''ត្រូវបានអភិវឌ្ឍជាង ០៣ សតវត្សរ៍មុនរជ្ជកាល[[នារាយណ៍|ស្ដេចនរាយណ៍]]តាមមាត់'''ទន្លេមេណាមច័ន្ទបុ'''រី។វាជាមជ្ឈមណ្ឌលដឹកជញ្ជូននិងពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់ប៉ុន្តែប៉ុន្មានឆ្នាំមកនេះសហគមន៍មាត់'''ទន្លេច័ន្ទតាប៊ុន'''បានបាត់បង់ភាពត្រចេះត្រចង់របស់ខ្លួន។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយនៅក្នុងទសវត្សរ៍ថ្មីៗនេះប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងតំបន់នេះដែលទទួលបានជំនួយពីមន្ត្រី[[សៀម]]បានរួមចំណែកធ្វើឲ្យទីក្រុងនេះរីកចម្រើនឡើងវិញដែលជាគោលដៅសំខាន់សម្រាប់ទេសចរណ៍វប្បធម៌។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តច័ន្ទបុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ៧៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ៦៩០ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Chanthaburi.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តច័ន្ទបុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងច័ន្ទបុរី]] |Mueang Chanthaburi |เมืองจันทบุรี |- |០២ |[[ស្រុកខ្លុង]] |Khlung |ขลุง |- |០៣ |[[ស្រុកថាម៉ៃ]] |Tha Mai |ท่าใหม่ |- |០៤ |[[ស្រុកពងណាមរ៉ន]] |Pong Nam Ron |โป่งน้ำร้อน |- |០៥ |[[ស្រុកម៉ះខាម]] |Makham |มะขาม |- |០៦ |[[ស្រុកឡែមស៊ីង]] |Leam Sing |แหลมสิงห์ |- |០៧ |[[ស្រុកសូយដាវ]] |Soi Dao |สอยดาว |- |០៨ |[[ស្រុកកែងហង្សមែវ]] |Kaeng Hang Maeo |แก่งหางแมว |- |០៩ |[[ស្រុកណាយ៉ៃអេម]] |Na Yai Am |นายายอาม |- |១០ |[[ស្រុកខៅឃីតឆាគូត]] |Khao Khitchakut |เขาคิชฌกูฏ |} == ប្រាសាទ == *[[ប្រាសាទជី]] *[[ប្រាសាទនើនស៊ុង]] *[[ប្រាសាទទី]] *[[ប្រាសាទប៉ានៀតរាំង]] *[[ប្រាសាទសំផន]] == ឯកសារយោង == == មើលផងដែរ == q5hfu1jv7zqorgwc34cnoz4a0wrdj4n 0 36747 321667 321473 2025-06-06T12:13:00Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321667 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​សម័យ​បុរេប្រវត្តិ។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹងសត្វដំរីសរួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == nxg3o9t77gnwq1x05qq26c1m9vgdsny 321668 321667 2025-06-06T12:13:52Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321668 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​លង់ណាស់មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យ​បុរេប្រវត្តិ]]។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹងសត្វដំរីសរួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព '''សុរិន្ទ ភក្ដី''' កាន់កាប់និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា '''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == iu3uh0b514rkkbkqmn2wgxtiawuufil 321672 321668 2025-06-06T12:28:27Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321672 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​លង់ណាស់មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យ​បុរេប្រវត្តិ]]។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រ។មានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពី​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់ក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ'''សុរិន្ទ ភក្ដី'''ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹងសត្វដំរីសរួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព'''សុរិន្ទ ភក្ដី'''កាន់កាប់និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា'''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == 93pfvm2ugrqon5b2sflqg8k3bv8tuk5 321673 321672 2025-06-06T12:30:59Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321673 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​លង់ណាស់មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យ​បុរេប្រវត្តិ]]។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រហើយមានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពីការ​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់នៅក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ'''សុរិន្ទ ភក្ដី'''ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹងសត្វដំរីសរួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព'''សុរិន្ទ ភក្ដី'''កាន់កាប់និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា'''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == edigns2e2r75tz2tbl6es7z2k7wybt8 0 36749 321674 321480 2025-06-06T12:37:10Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321674 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តលពបុរី | native_name = ลพบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag Lop Buri Province.png | image_seal = Seal Lopburi.png | image_map = Thailand Lopburi locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តលពបុរី | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងលពបុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៦៤៩៣ | area_rank = ៣១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 15xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 036 | registration_plate = | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-16]] | website = {{URL|lopburi.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តលពបុរី ឬ ពលបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ลพบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅភាគកណ្តាលនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តពេជ្របូរណ៍]] [[ខេត្តជ័យភូមិ]] [[ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តស្រៈបុរី]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] និង [[ខេត្តនគរសួគ៌]]។ ខេត្តលពបុរី គឺជាខេត្តដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទាំង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]]ដែលមានសំណង់ស្ថាបត្យកម្មប្រវត្តិសាស្ត្រវត្ថុបុរាណរបស់[[ខ្មែរ]]ជាច្រើនបានបន្សល់ទុកនៅទីនោះនិងការមកតាំងទីលំនៅរបស់មនុស្សនៅក្នុងសម័យបុរេប្រវត្តិក៏ត្រូវបានគេរកឃើញនៅទីនោះផងដែរ។កាល​ពី​អតីតកាលខេត្តលពបុរី​គឺជាទឹកដីរបស់[[ខ្មែរ]]។ខេត្តលពបុរីត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​តាម​ឈ្មោះ[[នគរល្វោ|នគរ​ល្វោ]]។ព្រះរាជាណាចក្រនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរបបរាជានិយមផ្តាច់ការ។[[លវបុរៈ|ក្រុងលវបុរៈ]]គឺជាទីក្រុងនៅ[[សម័យអង្គរ]]។ដើមឡើយជាខេត្តលពបុរីរបស់[[ខ្មែរ]]ក្រោយ[[សម័យអង្គរ]]។ដែលបច្ចប្បន្នស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តលបប៊ូរី]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ ==ប្រវត្តិ== ឈ្មោះ'''លវោ'''ត្រូវបានគេស្គាល់ជាច្រើននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រទាំង[[ខ្មែរ]]និង[[សៀម]][[ទីក្រុងលវបុរៈ]]ប្រហែលជាមានវត្តមានតាំង[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យបុរេប្រវត្តិ]]។ <ref name="TAT">{{Cite web |title=Lopburi |url=https://www.tourismthailand.org/About-Thailand/Destination/Lop-Buri |access-date=21 June 2015 |website=Tourist Authority of Thailand (TAT) |archivedate=26 វិច្ឆិកា 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151126025655/http://www.tourismthailand.org/About-Thailand/Destination/Lop-Buri |url-status=dead }}</ref> ឈ្មោះ​ថា'''លវោ'''គឺមាន​ប្រភព​ចេញ​ពី​រាជធានី​នៃ[[នគរល្វោ|​នគរ​ល្វោ]]ជា​[[ជនជាតិមន|នគរ​មន]]បុរាណ​នៃ​[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វាវតី]](សតវត្ស​រ៍ទី​ ០៦ ដល់​ទី​ ១១ នៃ​គ.ស)។ <ref>{{Cite book|url=https://openresearch-repository.anu.edu.au/bitstream/1885/115019/2/b11055005.pdf|title=The Indianized States of Southeast Asia|year=1968|isbn=978-0-8248-0368-1}}</ref> [[អាណាចក្រខ្មែរ]]បានពង្រីកទឹកដី​និង​បានគ្រប់គ្រងទៅដល់តំបន់នេះហើយបានសាងសង់​សំណង់ប្រាសាទបុរាណ​ដែលគួរ​ឲ្យចាប់​អារម្មណ៍​ជា​ច្រើន​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុងនេះ​នាសម័យដែល[[ចក្រភពខ្មែរ]]​គ្រប់គ្រង​នៅទីនេះ។ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មាន[[ចក្រភពខ្មែរ]]បានចុះខ្សោយនិងដួលរលំហើយទឹកដីនេះបានក្លាយជាផ្នែកមួយនៃ[[អាណាចក្រសុខោទ័យ]]និងក្រោយមកជាផ្នែកមួយនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]គ្រប់គ្រងវិញ។ នៅក្នុង​[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យ​អយុធ្យា]] [[ឧទង|ស្ដេចរាមាធិបតីទី ​១]] ​បាន​បញ្ជូន​[[ព្រះរាមេសួរ|ព្រះចៅរាមេសូរ]](​ក្រោយ​មក​ជា​ស្ដេច)ជា[[ឧបរាជ|ព្រះ​ឧបរាជ]]ឲ្យទៅ​សោយ​រាជ្យ​នៅ​លពបុរី។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៦៦៦ [[នារាយណ៍|ស្ដេចនរាយណ៍]]មហារាជបានបញ្ជាឲ្យសាងសង់ព្រះបរមរាជវាំងថ្មីមួយនៅច្រាំងខាងកើតនៃទន្លេលពបុរីនិងធ្វើឲ្យទីក្រុងនេះក្លាយជារាជធានីទី ០២ នៃប្រទេសខណៈពេលដែលអយុធ្យាត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយ[[ហុល្លង់|ប្រទេសហូឡង់]]។ក្រោយ​ពី​[[នារាយណ៍|ស្ដេច​នរាយណ៍]]សោយ​ទិវង្គតទៅទីក្រុង​នេះ​ស្ទើរតែ​ត្រូវ​បាន​គេ​បោះ​បង់​ចោលហើយ​រងនូវការ​ខូច​ខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៥៦ [[មង្កុដ|ស្ដេចមង្គុត]]នៃ[[រាជវង្សចក្រី]]បានបញ្ជាឲ្យជួសជុលព្រះបរមរាជវាំងរបស់[[នារាយណ៍|ស្ដេចនរាយណ៍]]ឡើងវិញ។នៅទីបំផុតទីក្រុងនេះបានវិលត្រឡប់មកវិញនិងជាទីក្រុងដែលមានសារៈសំខាន់ជាខ្លាំងនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៧ នៅពេលដែលសេនាប្រមុខ[[ប្លែក ពិបូលសង្គ្រាម]]បានជ្រើសរើសទីក្រុងនេះធ្វើជាមូលដ្ឋានយោធាដ៏ធំបំផុតនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេពិចារណាជ្រើសរើសធ្វើជារាជធានីថ្មីរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]បន្ទាប់ពីបញ្ចប់[[សង្គ្រាមលោកលើកទី២|សង្គ្រាមលោកលើកទី ០២]] ។ <ref>{{Cite web |date=21 November 2011 |title=ย้ายเมืองหลวง? |url=https://www.komchadluek.net/news/politic/115578}}</ref> ==សិល្បៈលពបុរី== លពបុរី ជាឈ្មោះរចនាបថសិល្បៈមួយរបស់[[សៀម]]ដែលត្រូវបាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្គាល់ថាជារចនាបទសម័យលពបុរីដោយមានបញ្ជាក់ភ្ជាប់មកផងដែរថាជា[[សិល្បៈខ្មែរ]]នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ បើតាមវចនានុក្រមខ្មែររបស់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិតបានឲ្យនិយមន័យចំពោះពាក្យ'''លពបុរី'''នេះថា ៖ *លពបុរី (ន) មើលពាក្យលវោ។ *លវោ (ន) (ស. លះវោ អានថា ល៉ៈ វ៉ូ) ជាឈ្មោះរាជធានីចាស់មួយរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]មាននិយាយចេញក្នុងឈ្មោះក្នុងព្រះរាជពង្សាវតារខ្មែរថានគរលវោ ពួកជនចាស់ៗច្រើនហៅនគរស្រីលវោលុះមកខាងក្រោយ[[សៀម]]ប្រែឈ្មោះហៅថាលពបុរីវិញ។ បើតាមការអធិប្បាយពន្យល់របស់សាមន្ទីរជាតិ[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]នៅក្នុងអគារមហាសុរសិង្ហនាថ(มาหสุรสิงหนาท)នាបន្ទប់សិល្បៈលពបុរី(ศิลปะลพบุรี)បានឲ្យនិយមន័យរចនាបថលពបុរី នេះថា ៖ *លពបុរី ឬ ខ្មែរបុរាណនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]សតវត្សរ៍ទី ១២–១៨ (៨០០–១៤០០ ឆ្នាំ) លពបុរី ជាឈ្មោះបែបផែនសិល្បៈមួយប្រភេទដែលបានប្រទះឃើញនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានកំណើតមកពីឈ្មោះក្រុងឬរដ្ឋ '''លវបុរៈ''' ឬ '''លវបុរី''' ដែលប្រាកដរូបដំបូងឡើងមកនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១២ តមកបានរីកចម្រើនរុងរឿងនៅក្នុងបរិវេណភាគកណ្ដាល ភាគខាងកើត និង ភាគខាងកើតឆៀងខាងជើងរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](ភាគឦសាន)ដោយបានលេចឡើងនូវភស្ដុតាងខាងស្ថាបត្យកម្មនិងបដិមាកម្មភ្លាមៗឡើងមកដែលទាក់ទងទៅនឹង[[សាសនាហិណ្ឌូ]]និង[[មហាយាន|ព្រះពុទ្ធសាសនាផ្នែកមហាយាន]]នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១២–១៨ ឬ ប្រមាណ ៨០០–១៤០០ ឆ្នាំកន្លងមកក្រៅពីនេះនៅមានការប្រទាក់ក្រឡាគ្នាជាមួយនឹងវប្បធម៌របស់ខ្មែរបុរាណក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ទាំងការទទួលនិងមានឥទ្ធិពលរវាងគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរដូច្នេះហើយរចនាបថសិល្បៈក៏មានភាពស្រដៀងគ្នាក្នុងគ្រាខ្លះដែលអាចហៅបានម្យ៉ាងទៀតថា'''សិល្បៈខ្មែរបុរាណនៅក្នុងប្រទេសសៀម'''ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយទម្រង់សិល្បៈរួមសម័យជាមួយគ្នាដែលប្រទះឃើញនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងប្រទះឃើញនៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ក៏មានន័យខុសគ្នាដែរឬមានលក្ខណៈពិសេសប្រចាំតំបន់របស់ខ្លួន។ ==រដ្ឋបាល== ខេត្តលពបុរី ចែកចេញជា ១១ ក្រុង/ស្រុក ១២២ សង្កាត់/ឃុំ និង ១១២៦ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Lopburi.svg|រូបភាពតូច|300x300ភីកសែល|ផែនទី​ក្រុង​និងស្រុកនៃខេត្តលពបុរី]] ០១.[[ក្រុងលពបុរី]] ០២.[[ស្រុកវឌ្ឍននិគម]] ០៣.[[ស្រុកគោកសំរោង]] ០៤.[[ស្រុកជ័យបាតាល]] ០៥.[[ស្រុកថាវុង]] ០៦.[[ស្រុកបានម៉ី]] ០៧.[[ស្រុកថាហ្លួង]] ០៨.[[ស្រុកស្រះបុត្រ]] ០៩.[[ស្រុកគោកចម្រើន]] ១០.[[ស្រុកឡាំសន្ធិ]] ១១.[[ស្រុកណងមឿង]] ==ប្រាសាទ== *[[ប្រាសាទព្រួញបី]] *[[ប្រាសាទស្វា]] *[[:th:วัดนครโกษา|ប្រាសាទវត្តនគរកូសា]] *[[:th:วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (จังหวัดลพบุรี)|ប្រាសាទវត្តព្រះស្រីរតនាមហាធាតុ]] == ឯកសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] jvaqs1aao8k0xg6kwpd3c0b0avsqvuo 0 36787 321678 320817 2025-06-06T12:57:15Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321678 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តរយ៉ង''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ระยอง) គឺជាខេត្តទី ៧៦ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]]នៅខាងលិចនិងខាងជើង ខាងត្បូងជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]] និង ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។​ខេត្តរយ៉ងអតីតកាលជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមបានក្រោយពេល[[បន្ទាយលង្វែក]]ត្រូវបានសៀមវាយបែក។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តរ៉ាក់យ៉ង]]វិញ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តរយ៉ង | native_name = ระยอง | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_caption = | image_alt = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Rayong.svg | image_seal = Seal of Rayong.svg | image_map = Thailand Rayong locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តរយ៉ង | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}[[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងរយ៉ង | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៣៦៦៦ | area_rank = ៥៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = Total | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 21xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 038 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-21]] | website = {{URL|rayong.go.th}} | footnotes = | website = {{URL|rayongpao.go.th}} }} == ប្រវត្តិ == ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃខេត្តរយ៉ងគឺមានតាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១០ មកម្ល៉េះនៅពេលដែល[[អាណាចក្រខ្មែរ]]បានគ្រប់គ្រងទៅលើតំបន់នេះដែលសព្វថ្ងៃត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។អ្នកបុរាណវត្ថុវិទូអាចធ្វើការសន្មត់បានគឺដោយសារគេបានរកឃើញសំណល់នៃជញ្ជាំង[[ថ្មបាយក្រៀម]]នៅក្នុង[[ស្រុកបានខៃ]] ខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៧០ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[មហាធម៌រាជាធិរាជ|ស្ដេចមហាធម៌រាជាធិរាជ]]ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានចូលវាយ[[សៀម]]ដើម្បីដណ្ដើមយកទីក្រុងនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងកើតប៉ុន្តែមិនអាចវាយដណ្តើមយកទីក្រុងនេះបានមកវិញ។ បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ត្រូវបានដួលរលំដោយសារសង្គ្រាម[[ភូមា]]-[[សៀម]]ទៅអនាគតស្តេចនៃ[[អាណាចក្រធនបុរី|នគរធនបុរី]]គឺ[[តាកស៊ីន|ស្តេចតាកស៊ីន]]បានយាងមកដល់ខេត្តរយ៉ង។នៅខេត្តរយ៉ង[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកថ្មីមុននឹងបន្តយាងទៅ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដើម្បីប្រមូលផ្តុំកម្លាំងទៅប្រយុទ្ធជាមួយនឹង[[ភូមា]]។នាពេលនោះ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានត្រឡប់មកខេត្តរយ៉ងវិញនៅក្នុងអំឡុងការបង្រួបបង្រួម[[សៀម]]ឲ្យក្លាយជា[[អាណាចក្រធនបុរី]]ប្រាសាទដែលមានវ័យចំណាស់ជាងគេនៅក្នុងខេត្តរយ៉ងគឺ'''វត្តប៉ាព្រះឌូ'''ត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៦ រយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៨ [[ស្រុកឃ្លែង]]ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[វជិរាវុធ|ស្ដេចសម្ដេចព្រះបរមេន្ទ្រមហាវជិរាវុធព្រះមង្កុដក្លៅចៅយូហួ]]ទីក្រុងរយ៉ងត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ខេត្តរយ៉ង'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១៦ ប៉ុន្តែវានៅតែស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដដែល។ក្រោយមកនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣១ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]ត្រូវបានរំលាយចោលហើយរយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តព្រះជិនបុរី|ព្រះជិនបុរី]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តរយ៉ង ចែកចេញជា ០៨ ក្រុង/ស្រុក ៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៨៨ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Rayong.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តរយ៉ង]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងរយ៉ង]] [[File:Flag_of_Rayong_Municipality.png|thumb]] [[File:Seal_of_Rayong.png|thumb]] |Mueang Rayong |เมืองระยอง |- |០២ |[[ស្រុកបានឆាង]] |Ban Chang |บ้านฉาง |- |០៣ |[[ស្រុកឃ្លែង]] |Klaeng |แกลง |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងច័ន្ទ]] |Wang Chan |วังจันทร์ |- |០៥ |[[ស្រុកបានខៃ]] |Ban Khai |บ้านค่าย |- |០៦ |[[ស្រុកភ្លក្សដែង]] |Pluak Daeng |ปลวกแดง |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាម៉ៅ]] |Khao Chamao |เขาชะเมา |- |០៨ |[[ស្រុកនិគមផាត់ថាណា]] |Nikhom Phatthana |นิคมพัฒนา |- |} == មើលផងដែរ == sv8ruezs1a57s8nsvzio9y4pk0t4mxo 321679 321678 2025-06-06T12:58:09Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321679 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តរយ៉ង''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ระยอง) គឺជាខេត្តទី ៧៦ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]]នៅខាងលិចនិងខាងជើង ខាងត្បូងជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]] និង ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។​ខេត្តរយ៉ងអតីតកាលជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមបានក្រោយពេល[[បន្ទាយលង្វែក]]ត្រូវបានសៀមវាយបែក។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តរ៉ាក់យ៉ង]]វិញ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តរយ៉ង | native_name = ระยอง | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_caption = | image_alt = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Rayong.svg | image_seal = Seal of Rayong.svg | image_map = Thailand Rayong locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តរយ៉ង | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}[[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងរយ៉ង | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៣៦៦៦ | area_rank = ៥៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = Total | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 21xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 038 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-21]] | website = {{URL|rayong.go.th}} | footnotes = | website = {{URL|rayongpao.go.th}} }} == ប្រវត្តិ == ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃខេត្តរយ៉ងគឺមានតាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១០ មកម្ល៉េះនៅពេលដែល[[អាណាចក្រខ្មែរ]]បានគ្រប់គ្រងទៅលើតំបន់នេះដែលសព្វថ្ងៃត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។អ្នកបុរាណវត្ថុវិទូអាចធ្វើការសន្មត់បានគឺដោយសារគេបានរកឃើញសំណល់នៃជញ្ជាំង[[ថ្មបាយក្រៀម]]នៅក្នុង[[ស្រុកបានខៃ]] ខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៧០ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[មហាធម៌រាជាធិរាជ|ស្ដេចមហាធម៌រាជាធិរាជ]]ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានចូលវាយ[[សៀម]]ដើម្បីដណ្ដើមយកទីក្រុងនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងកើតប៉ុន្តែមិនអាចវាយដណ្តើមយកទីក្រុងនេះបានមកវិញ។ បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ត្រូវបានដួលរលំដោយសារសង្គ្រាម[[ភូមា]]-[[សៀម]]ទៅអនាគតស្តេចនៃ[[អាណាចក្រធនបុរី|នគរធនបុរី]]គឺ[[តាកស៊ីន|ស្តេចតាកស៊ីន]]បានយាងមកដល់ខេត្តរយ៉ង។នៅខេត្តរយ៉ង[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកថ្មីមុននឹងបន្តយាងទៅ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដើម្បីប្រមូលផ្តុំកម្លាំងទៅប្រយុទ្ធជាមួយនឹង[[ភូមា]]។នាពេលនោះ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានត្រឡប់មកខេត្តរយ៉ងវិញនៅក្នុងអំឡុងការបង្រួបបង្រួម[[សៀម]]ឲ្យក្លាយជា[[អាណាចក្រធនបុរី]]ប្រាសាទដែលមានវ័យចំណាស់ជាងគេនៅក្នុងខេត្តរយ៉ងគឺ'''វត្តប៉ាព្រះឌូ'''ត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៦ រយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៨ [[ស្រុកឃ្លែង]]ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[វជិរាវុធ|ស្ដេចរាមាទី ០៦]]ទីក្រុងរយ៉ងត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ខេត្តរយ៉ង'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១៦ ប៉ុន្តែវានៅតែស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដដែល។ក្រោយមកនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣១ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]ត្រូវបានរំលាយចោលហើយរយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តព្រះជិនបុរី|ព្រះជិនបុរី]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តរយ៉ង ចែកចេញជា ០៨ ក្រុង/ស្រុក ៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៨៨ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Rayong.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តរយ៉ង]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងរយ៉ង]] [[File:Flag_of_Rayong_Municipality.png|thumb]] [[File:Seal_of_Rayong.png|thumb]] |Mueang Rayong |เมืองระยอง |- |០២ |[[ស្រុកបានឆាង]] |Ban Chang |บ้านฉาง |- |០៣ |[[ស្រុកឃ្លែង]] |Klaeng |แกลง |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងច័ន្ទ]] |Wang Chan |วังจันทร์ |- |០៥ |[[ស្រុកបានខៃ]] |Ban Khai |บ้านค่าย |- |០៦ |[[ស្រុកភ្លក្សដែង]] |Pluak Daeng |ปลวกแดง |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាម៉ៅ]] |Khao Chamao |เขาชะเมา |- |០៨ |[[ស្រុកនិគមផាត់ថាណា]] |Nikhom Phatthana |นิคมพัฒนา |- |} == មើលផងដែរ == sbpjvau2nbojcd08zyurj0l8fbr5zr5 321680 321679 2025-06-06T12:58:26Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321680 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តរយ៉ង''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ระยอง) គឺជាខេត្តទី ៧៦ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]]នៅខាងលិចនិងខាងជើង ខាងត្បូងជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]] និង ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។​ខេត្តរយ៉ងអតីតកាលជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមបានក្រោយពេល[[បន្ទាយលង្វែក]]ត្រូវបានសៀមវាយបែក។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តរ៉ាក់យ៉ង]]វិញ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តរយ៉ង | native_name = ระยอง | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_caption = | image_alt = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Rayong.svg | image_seal = Seal of Rayong.svg | image_map = Thailand Rayong locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តរយ៉ង | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}[[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងរយ៉ង | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៣៦៦៦ | area_rank = ៥៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = Total | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 21xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 038 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-21]] | website = {{URL|rayong.go.th}} | footnotes = | website = {{URL|rayongpao.go.th}} }} == ប្រវត្តិ == ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃខេត្តរយ៉ងគឺមានតាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១០ មកម្ល៉េះនៅពេលដែល[[អាណាចក្រខ្មែរ]]បានគ្រប់គ្រងទៅលើតំបន់នេះដែលសព្វថ្ងៃត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។អ្នកបុរាណវត្ថុវិទូអាចធ្វើការសន្មត់បានគឺដោយសារគេបានរកឃើញសំណល់នៃជញ្ជាំង[[ថ្មបាយក្រៀម]]នៅក្នុង[[ស្រុកបានខៃ]] ខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៧០ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[មហាធម៌រាជាធិរាជ|ស្ដេចមហាធម៌រាជាធិរាជ]]ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានចូលវាយ[[សៀម]]ដើម្បីដណ្ដើមយកទីក្រុងនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងកើតប៉ុន្តែមិនអាចវាយដណ្តើមយកទីក្រុងនេះបានមកវិញ។ បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ត្រូវបានដួលរលំដោយសារសង្គ្រាម[[ភូមា]]-[[សៀម]]ទៅអនាគតស្តេចនៃ[[អាណាចក្រធនបុរី|នគរធនបុរី]]គឺ[[តាកស៊ីន|ស្តេចតាកស៊ីន]]បានយាងមកដល់ខេត្តរយ៉ង។នៅខេត្តរយ៉ង[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកថ្មីមុននឹងបន្តយាងទៅ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដើម្បីប្រមូលផ្តុំកម្លាំងទៅប្រយុទ្ធជាមួយនឹង[[ភូមា]]។នាពេលនោះ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានត្រឡប់មកខេត្តរយ៉ងវិញនៅក្នុងអំឡុងការបង្រួបបង្រួម[[សៀម]]ឲ្យក្លាយជា[[អាណាចក្រធនបុរី]]ប្រាសាទដែលមានវ័យចំណាស់ជាងគេនៅក្នុងខេត្តរយ៉ងគឺ'''វត្តប៉ាព្រះឌូ'''ត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៦ រយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៨ [[ស្រុកឃ្លែង]]ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[វជិរាវុធ|ស្ដេចរាមាទី ០៦]] ទីក្រុងរយ៉ងត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ខេត្តរយ៉ង'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១៦ ប៉ុន្តែវានៅតែស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដដែល។ក្រោយមកនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣១ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]ត្រូវបានរំលាយចោលហើយរយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តព្រះជិនបុរី|ព្រះជិនបុរី]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តរយ៉ង ចែកចេញជា ០៨ ក្រុង/ស្រុក ៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៨៨ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Rayong.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តរយ៉ង]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងរយ៉ង]] [[File:Flag_of_Rayong_Municipality.png|thumb]] [[File:Seal_of_Rayong.png|thumb]] |Mueang Rayong |เมืองระยอง |- |០២ |[[ស្រុកបានឆាង]] |Ban Chang |บ้านฉาง |- |០៣ |[[ស្រុកឃ្លែង]] |Klaeng |แกลง |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងច័ន្ទ]] |Wang Chan |วังจันทร์ |- |០៥ |[[ស្រុកបានខៃ]] |Ban Khai |บ้านค่าย |- |០៦ |[[ស្រុកភ្លក្សដែង]] |Pluak Daeng |ปลวกแดง |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាម៉ៅ]] |Khao Chamao |เขาชะเมา |- |០៨ |[[ស្រុកនិគមផាត់ថាណា]] |Nikhom Phatthana |นิคมพัฒนา |- |} == មើលផងដែរ == thdd9igc7fhz1zcdbchuada8cvr7omk 321685 321680 2025-06-06T13:19:33Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321685 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តរយ៉ង''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ระยอง) គឺជាខេត្តទី ៧៦ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តជលបុរី (ឆនបុរី)|ខេត្តជលបុរី]]នៅខាងលិចនិងខាងជើង ខាងត្បូងជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ]] និង ខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។​ខេត្តរយ៉ងអតីតកាលជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមបានក្រោយពេល[[បន្ទាយលង្វែក]]ត្រូវបាន[[សៀម]]វាយបែក។បច្ចុប្បន្នត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តរ៉ាក់យ៉ង]]វិញ។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តរយ៉ង | native_name = ระยอง | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_caption = | image_alt = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Rayong.svg | image_seal = Seal of Rayong.svg | image_map = Thailand Rayong locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តរយ៉ង | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}[[en:Thailand|សៀម]](សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងរយ៉ង | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៣៦៦៦ | area_rank = ៥៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = Total | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 21xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 038 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-21]] | website = {{URL|rayong.go.th}} | footnotes = | website = {{URL|rayongpao.go.th}} }} == ប្រវត្តិ == ប្រវត្តិសាស្រ្តនៃខេត្តរយ៉ងគឺមានតាំងពីសតវត្សរ៍ទី ១០ មកម្ល៉េះនៅពេលដែល[[អាណាចក្រខ្មែរ]]បានគ្រប់គ្រងទៅលើតំបន់នេះដែលសព្វថ្ងៃត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា[[ប្រទេសកម្ពុជា]]និងភាគខាងកើតនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។អ្នកបុរាណវត្ថុវិទូអាចធ្វើការសន្មត់បានគឺដោយសារគេបានរកឃើញសំណល់នៃជញ្ជាំង[[ថ្មបាយក្រៀម]]នៅក្នុង[[ស្រុកបានខៃ]] ខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៥៧០ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[មហាធម៌រាជាធិរាជ|ស្ដេចមហាធម៌រាជាធិរាជ]]ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]បានចូលវាយ[[សៀម]]ដើម្បីដណ្ដើមយកទីក្រុងនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងកើតប៉ុន្តែមិនអាចវាយដណ្តើមយកទីក្រុងនេះបានមកវិញ។ បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ត្រូវបានដួលរលំដោយសារសង្គ្រាម[[ភូមា]]-[[សៀម]]ទៅអនាគតស្តេចនៃ[[អាណាចក្រធនបុរី|នគរធនបុរី]]គឺ[[តាកស៊ីន|ស្តេចតាកស៊ីន]]បានយាងមកដល់ខេត្តរយ៉ង។នៅខេត្តរយ៉ង[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹកថ្មីមុននឹងបន្តយាងទៅ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដើម្បីប្រមូលផ្តុំកម្លាំងទៅប្រយុទ្ធជាមួយនឹង[[ភូមា]]។នាពេលនោះ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកសុីន]]បានត្រឡប់មកខេត្តរយ៉ងវិញនៅក្នុងអំឡុងការបង្រួបបង្រួម[[សៀម]]ឲ្យក្លាយជា[[អាណាចក្រធនបុរី]]ប្រាសាទដែលមានវ័យចំណាស់ជាងគេនៅក្នុងខេត្តរយ៉ងគឺ'''វត្តប៉ាព្រះឌូ'''ត្រូវបានកសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៦ រយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៨ [[ស្រុកឃ្លែង]]ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងខេត្តរយ៉ង។ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[វជិរាវុធ|ស្ដេចរាមាទី ០៦]] ទីក្រុងរយ៉ងត្រូវបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា'''ខេត្តរយ៉ង'''នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩១៦ ប៉ុន្តែវានៅតែស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ដដែល។ក្រោយមកនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣១ [[មណ្ឌល]][[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]]ត្រូវបានរំលាយចោលហើយរយ៉ងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុង[[មណ្ឌល]][[ខេត្តព្រះជិនបុរី|ព្រះជិនបុរី]]វិញ។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តរយ៉ង ចែកចេញជា ០៨ ក្រុង/ស្រុក ៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ៣៨៨ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Rayong.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តរយ៉ង]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងរយ៉ង]] [[File:Flag_of_Rayong_Municipality.png|thumb]] [[File:Seal_of_Rayong.png|thumb]] |Mueang Rayong |เมืองระยอง |- |០២ |[[ស្រុកបានឆាង]] |Ban Chang |บ้านฉาง |- |០៣ |[[ស្រុកឃ្លែង]] |Klaeng |แกลง |- |០៤ |[[ស្រុកវ៉ាងច័ន្ទ]] |Wang Chan |วังจันทร์ |- |០៥ |[[ស្រុកបានខៃ]] |Ban Khai |บ้านค่าย |- |០៦ |[[ស្រុកភ្លក្សដែង]] |Pluak Daeng |ปลวกแดง |- |០៧ |[[ស្រុកខៅឆាម៉ៅ]] |Khao Chamao |เขาชะเมา |- |០៨ |[[ស្រុកនិគមផាត់ថាណា]] |Nikhom Phatthana |นิคมพัฒนา |- |} == មើលផងដែរ == c6ij3jgy49ehr1xs69qe9tbfp2m8hcj 0 36870 321657 321093 2025-06-06T12:03:29Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321657 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទជាងប៉ី''' ({{lang-en|Prasat Chang Pi }}) គឺជាប្រាសាទរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតក្នុង[[ភូមិជាងប៉ី]] [[ឃុំជាងប៉ី]] [[ស្រុកស៊ីខរភូមិ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១២ ដល់ដើមមសតវត្សរ៍ទី ១៣ នៃគ.សដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]។ប្រាសាទនេះកសាងឡើងជា[[រចនាបថបាពួន]]ធ្វើពី[[ថ្មបាយក្រៀម]]និង[[ថ្មភក់]]។ [[File:ប្រាសាទជាងប៉ី ០១.jpg|thumb]] បើតាមរឿងនិទានប្រាសាទនេះជាឈ្មោះរបស់កម្មករម្នាក់ដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញនៅក្នុងអតីតកាលហើយភាពល្បីល្បាញនេះគឺបានមកពីថ្វីដៃដ៏ចំណានរបស់គាត់ក្នុងការផលិត[[ប៉ី]]ដែលជាឧបករណ៍តន្ដ្រីមួយប្រភេទ។អ្នកស្រុកបាននិយាយតៗគ្នាថាឈ្មោះ'''ជាងប៉ី'''នេះមកពីពាក្យថា[[ចាប៉ី]]ដែលជា[[ផ្កាចំប៉ី]]ក៏ប៉ុន្ដែការសន្និដ្ឋាននេះត្រូវបានអ្នកប្រាជ្ញស្រាវជ្រាវចាត់ទុកថាវាមិនសមហេតុផលនោះទេ។ ដើមឡើយប្រាសាទជាងប៉ីដែលកសាងឡើងដោយ[[ថ្មបាយក្រៀម]]និង[[ថ្មភក់]]គឺមានសភាពនៅល្អនៅឡើយក៏ប៉ុន្ដែទើបតែទ្រុឌទ្រោមនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២៥ ប៉ុណ្ណោះដោយសារតែមានឈ្មួញវត្ថុបុរាណម្នាក់បានឃុបឃិតជាមួយអ្នកស្រុកមួយចំនួនតូចទៅជីកគាស់កកាយរាវរកវត្ថុបុរាណ។គេបានប្រមូលយកវត្ថុបុរាណដែលនៅសេសសល់នៅតាមប្រាសាទយកទៅរក្សាទុកនៅក្នុង'''វត្ដជាងប៉ី'''ទោះបីយ៉ាងនេះក្ដីក៏នៅមានការបាត់បង់តទៅទៀតដែរ។យោងតាមកំណត់ហេតុយើងដឹងថា ប្រមាណជា ៤០ ឆ្នាំមុននៅលើទីតាំងប្រាសាទនេះនៅមានវត្ថុបុរាណជាច្រើនដូចជាផ្ទាំងរូប[[រឿងរាមកេរ្ដិ៍]]និងបំណែកចម្លាក់តំណាងឲ្យព្រះពោធិសត្វមួយចំនួនដែលឥឡូវគេយកទៅលក់ដូរទាំងអស់។ មានរឿងនិទាននិយាយតៗគ្នាថាប្រាសាទជាងប៉ីត្រូវបានកសាងឡើងដោយបុរសជាងប៉ីជាមួយគ្នានឹង[[ប្រាសាទស៊ីខរភូមិ]]។បុរសជាងប៉ីជាអ្នកកសាងប្រាសាទជាងប៉ីរីឯស្ដ្រីវិញជាអ្នកកសាង[[ប្រាសាទស៊ីខរភូមិ]]។ប្រាសាទដែលបុរសកសាងមិនទាន់រួចនោះទេ។ពួកបុរសៗក៏នាំគ្នាបំបែកកម្លាំងទៅជួយស្ដ្រីរហូតដល់ប្រាសាទត្រូវបានកសាងរួច។តំណាលនេះត្រូវបានអ្នកស្រុកនិយាយនៅគ្រប់ទីកន្លែង។ តាមពិតប្រាសាទជាងប៉ីគឺជា[[អរោគ្យសាលា]]របស់[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ]]ដូចដំណាក់[[ព្រះពុទ្ធ]]អង្គព្រះនាម'''ភ្សៃជ្យគុរុ'''ដែលជាគ្រូពេទ្យកំពូលជាសក្ខីភាព។[[អរោគ្យសាលា]]ដទៃៗទៀតនៅក្នុងសម័យនោះគេឃើញមានកំពែង[[ថ្មបាយក្រៀម]]ព័ទ្ធជុំវិញប្រាសាទព្រមទាំងមានស្រះទឹកផងដែរប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃស្រះទឹកនោះគឺរីងអស់ទៅហើយ។អំពីឈ្មោះរបស់ប្រាសាទនេះប្រហែលជាឈ្មោះរបស់បុរសម្នាក់ដែលប្រហែលជាជាងបីនោះ។ប្រាសាទនេះជា[[អរោគ្យសាលា]]ទាំង ១០២ ដែលកសាងឡើងដោយ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]]។ =រូបថត= [[File:ប្រាសាទជាងប៉ី ០២.jpg|thumb|]] [[File:ប្រាសាទជាងប៉ី ០៣.jpg|thumb|]] dqzjcf1nfkk376mq2w98ozzsc94bckv 0 36924 321693 320947 2025-06-06T14:18:14Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321693 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តអយុធ្យា | native_name = พระนครศรีอยุธยา | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | total_width = | border = | perrow = | caption_align = | image1 = | caption1 = | image2 = | caption2 = | image3 = | caption3 = | image4 = | caption4 = | image5 = | caption5 = | motto = | image_flag = Flag of Phra Nakhon Si Ayutthaya Province.svg | image_seal = Seal of Phra Nakhon Si Ayutthaya Province (color version, Thai Fine Art Department).svg | image_map = Thailand Ayutthaya locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តអយុធ្យា | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងអយុធ្យា | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៥៤៨ | area_rank = ៦៤ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 13xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 035 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-14]] | website = | footnotes = }} '''ខេត្តអយុធ្យា ឬ ព្រះនគរស្រីអយុធ្យា''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : พระนครศรีอยุธยา) គឺជាខេត្តមួយនៅកណ្តាល[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់នឹង[[ខេត្តអាងថង|ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តលពបុរី]] [[ខេត្តបទុមធានី]] [[ខេត្តនន្ទបុរី]] [[ខេត្តនគរបឋម]] និង [[ខេត្តសុពណ៌បុរី]]។ឈ្មោះ ​'''អយុធ្យា''' ​មក​ពី​ពាក្យ​សំស្ក្រឹត '''អយោធ្យ ឬ អយោធ្យា''' ដែល​ជាទីក្រុងរបស់[[ព្រះរាម]]នៅក្នុង[[រឿងរាមកេរ្តិ៍]](ក្រុងអយុធ្យាឬក្រុងស្រីអយុធ្យា)មាន​ន័យ​ថា '''"ទីក្រុង​ឥតចម្បាំង ទីក្រុងឥតសង្គ្រាម"'''។ == ប្រវត្តិ == អយុធ្យាត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៣៥០  ដោយ [[ឧទង|ព្រះបាទឧទង]] ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការបង្កើតអយុធ្យាគឺចាស់ជាងសតវត្សទី 14 ឆ្ងាយណាស់។ ភស្ដុតាង​បាន​បង្ហាញ​ថា តំបន់​នោះ​មាន​ប្រជាជន​រួច​ហើយ​ក្នុង​អំឡុង​សម័យ [[ជនជាតិមន|​មន]] [[ទ្វារវត្តី|ទ្វារវតី]] ។ ប្រភពបានរៀបរាប់បន្ថែមទៀតថា ប្រហែលឆ្នាំ៨៥០នៃគ.ស [[ជនជាតិខ្មែរ|ខ្មែរ]] បានកាន់កាប់តំបន់នោះ ហើយបានបង្កើតបន្ទាយមួយនៅទីនោះ ដោយដាក់ឈ្មោះវាថា '''''អយោធ្យា''''' បន្ទាប់ពីទីក្រុងហិណ្ឌូដ៏ពិសិដ្ឋបំផុតមួយនៃប្រទេសឥណ្ឌាដែលមានឈ្មោះដូចគ្នា។ ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ដើម​អយុធ្យា​គឺ​ជា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ទាក់ទង​នឹង​ការ​តាំង​ទីលំនៅ​របស់​ខ្មែរ​នេះ។ <ref>{{Cite web |title=History of Ayutthaya - Temples & Ruins - Wat Ayodhya |url=https://www.ayutthaya-history.com/Temples_Ruins_Ayodhya.html |access-date=2020-03-16 |website=www.ayutthaya-history.com}}</ref> <ref>{{Cite web |title=History of Ayutthaya - Temples & Ruins - Wat Thammikarat |url=https://www.ayutthaya-history.com/Temples_Ruins_Thammikarat.html |access-date=2020-03-16 |website=www.ayutthaya-history.com}}</ref> ស្របគ្នានោះ [[គាំរ៉ង់រាជានុភាហ្វ|ព្រះអង្គម្ចាស់ ដាំរ៉ុង]] ក៏យល់ស្របថា មានទីក្រុងមួយឈ្មោះថា '''''អយុធ្យា''''' ដែលខ្មែរបានគ្រប់គ្រងពី ក្រុងលពបុរី ត្រង់ចំណុចដែលទន្លេទាំងបីប្រសព្វគ្នា។ <ref>{{Cite journal|last=Kasetsiri|first=Charnvit|date=July 1979|title=The Rise of Ayudhya: A History of Siam in the Fourteenth to Fifteenth Centuries|url=http://michaelvickery.org/vickery1979new.pdf}}</ref> ផែនទីកំណាយបង្ហាញដានពី [[បារាយណ៍]] បុរាណមួយ (អាងស្តុកទឹក) នៅជិតចុងភាគនិរតីនៃ វត្តយ៉ៃមង្គល ដែលអាចត្រូវបានសាងសង់នៅលើអតីតប្រាសាទបុរាណខ្មែរដ៏សំខាន់មួយ។ <ref>{{Cite web |title=History of Ayutthaya - Temples & Ruins - Wat Yai Chai Mongkhon |url=https://www.ayutthaya-history.com/Temples_Ruins_YaiChaiMongkhon.html |access-date=2020-03-16 |website=www.ayutthaya-history.com}}</ref> អយុធ្យាគឺជារាជធានីរបស់ប្រទេសថៃ (ដែលពេលនោះហៅថាសៀម) អស់រយៈពេល 417 ឆ្នាំចាប់ពីឆ្នាំ 1350 រហូតដល់ក្នុង [[សង្គ្រាមភូមា-សៀម (១៧៦៥-១៧៦៧)|សង្រ្គាមភូមា-សៀម (1765-1767)]] វាត្រូវបានបណ្តេញចេញដោយកងទ័ព [[មីយ៉ាន់ម៉ា|ភូមា]] នៅឆ្នាំ 1767 ។ ក្នុង​សម័យ​នេះ សម័យ​អយុធ្យា ឬ [[អាណាចក្រអយុធ្យា|​អាណាចក្រ​អយុធ្យា]] ដែល​ជា​ទូទៅ​គេ​ហៅ​ថា​សម័យ​អយុធ្យា អាណាចក្រ​អយុធ្យា​ត្រូវ​បាន​គ្រប់​គ្រង​ដោយ​ស្តេច​៣៣​អង្គ​នៃ​រាជវង្ស​៥​ផ្សេង​គ្នា។ ព្រះរាជាណាចក្របានក្លាយជាអ្នកលេងដ៏សំខាន់ក្នុងតំបន់ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្មនៃបូព៌ា ដែលជាចំណុចប្រជុំរបស់ពាណិជ្ជករអឺរ៉ុប និងពាណិជ្ជករអាស៊ី។ ក្សត្រដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងសម័យអយុធ្យារួមមាន [[នរេសួរ|ព្រះបាទនរេសួន មហាក្សត្រ]] ដែលបានរំដោះក្រុងអយុធ្យាពីការកាន់កាប់របស់ភូមាដំបូង និងបានចាប់ផ្ដើមរជ្ជកាលនៃការសញ្ជ័យ និង [[នារាយណ៍|ព្រះបាទនរាយណ៍]] ដែលផ្តួចផ្តើមទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយបារាំងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទល្វីសទី XIV ។ រជ្ជកាលរបស់ទ្រង់គឺជាយុគមាសនៃពាណិជ្ជកម្ម និងវប្បធម៌។ ទីក្រុងនេះមានទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រ។ ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនខែនៃឆ្នាំ វាលទំនាបទឹកជំនន់នៅជុំវិញទីក្រុងនឹងត្រូវបានជន់លិចដោយទន្លេជាច្រើននៅជុំវិញទីក្រុង។ ដូច្នេះ​ការ​ឡោមព័ទ្ធ​របស់​ខ្មាំង​សត្រូវ​មិន​អាច​ទៅ​រួច​ទេ ហើយ​ត្រូវ​បង្ខំ​ឱ្យ​ដក​ថយ។ អត្ថប្រយោជន៍នេះគឺជាកត្តារួមចំណែកក្នុងការលុកលុយរបស់ភូមាដែលបរាជ័យជាច្រើន។ ប្រាសាទបុរាណនៅក្នុង [[ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រអយុធ្យា]] បានចូលជា បេតិកភណ្ឌពិភពលោក [[យូណេស្កូ|របស់អង្គការយូណេស្កូ]] ចាប់តាំងពីខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៩១។ ខេត្តនេះក៏ជាផ្ទះរបស់វិមានរដូវក្តៅ Bang Pa-in ផងដែរ។ ដើម​ឡើយ​មាន​ឈ្មោះ​ថា ក្រុងកែវ (​กรุงเก่า) ​ឈ្មោះ​ជា​ព្រះនគរ​ស៊ី​អយុធ្យា​ក្នុង​ឆ្នាំ១៩២៦ <ref>{{Cite journal|date=March 23, 1919|script-title=th:ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนนามมณฑลกรุงเก่าและจังหวัดกรุงเก่า|url=http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2461/A/412.PDF|journal=Royal Gazette|language=th|volume=35|issue=ก|pages=24–27|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409015020/http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2461/A/412.PDF|archive-date=April 9, 2008}}</ref> == រដ្ឋបាល == ខេត្ត​អយុធ្យា ចែកចេញជា ១៦ ក្រុង/ស្រុក ២០៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ១៣២៨ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Ayutthaya.svg|thumb|400px|Map of 16 districts|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តអយុធ្យា]] == មើលផងដែរ == otsplbpsg1l0kc5tk2l5dbbp06lqknf 0 36946 321694 307219 2025-06-06T14:20:44Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 បានជំរះទំព័រ 321694 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 321696 321694 2025-06-06T14:23:34Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321696 wikitext text/x-wiki <nowiki>{{db-empty}}</nowiki> o98lp1iases5eyky1av5vgd7i8zpkgu 321697 321696 2025-06-06T14:24:56Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 បានជំរះទំព័រ 321697 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 321698 321697 2025-06-06T14:25:31Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321698 wikitext text/x-wiki ខេត្តឧទង ជាខេត្តខ្មែរសម័យអង្គរ។ ដែលថៃបច្ចុប្បន្នបានប្ដូរឈ្មោះទៅជា ខេត្តអង្គទង อ่างทอง ។ ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រទេសថៃ បានសរសេរថា ស្តេចឧទង ថាជាមហាក្សត្ររបស់ខ្លួន តែបើតាមឯកសារមហាបុរសខ្មែរនៅសម័យអង្គរ ខេត្តឧទង ជាខេត្តរបស់ខ្មែរ។ a9f9lir5nlposwpauj996fan8d4rge0 0 38890 321658 320996 2025-06-06T12:04:30Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321658 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទបានភ្លួង''' ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] : Prasat Ban Phluang) គឺជាប្រាសាទ[[ខ្មែរ]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិបានភ្លួង]] [[ឃុំបានភ្លួង]] [[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]វាមានចម្ងាយពីព្រំដែនខ្មែរច្រកអូរស្មាច់ ៣៥ គ.ម។ប្រាសាទនេះកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី ២]] នៅរវាងសតវត្សរ៍ទី ១១-១២ ជា[[រចនាបថបាពួន]]ធ្វើពី[[ថ្មបាយក្រៀម]]។ [[File:Prasat_Ban_Phluang-HDR.jpg|thumb]] ប្រាសាទនេះធ្លាប់ជួសជុលតាមបែបអាណាស្ទីឡូស្សីស(Anastylosis method)នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧២ ដោយលោក '''Vance R. Childress'''។វិធីជួសជុលតាមបែបអាណាស្ទីឡូស្សីសគឺប្រើថ្មឬវត្ថុដើមដែលមាននៅប្រាសាទដើម្បីជួសជុលប្រាសាទឡើងវិញ។នៅលើផ្ដែរនៃទិសខាងកើតនិងខាងត្បូងផ្នែកកណ្ដាលមានបង្ហាញចម្លាក់[[ព្រះឥន្ទ្រា|ព្រះឥន្ទ្រ]]ជិះដំរី(ភាគច្រើនចម្លាក់ព្រះឥន្ទ្រជិះដំរីនៅតាមប្រាសាទនានាបែរបែរទៅទិសខាងកើតប៉ុន្តែប្រាសាទនេះមានបែរទៅទិសខាងត្បូងមួយទៀតរបៀបនេះអាចមានខ្លះដែរនៅ[[អង្គរវត្ត|តំបន់អង្គរ]])។តាមអ្នកភូមិ([[ជនជាតិខ្មែរលើ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]])រស់នៅម្តុំប្រាសាទនេះបានប្រាប់ថារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនៅមានទំនៀមទម្លាប់រៀបចំពិធីទាក់ទងនឹងរឿងព្រះនាងសក់ក្រអូប(នាងទន់សត្ត្រា)និងស្ដេចដំរីសនៅខែចែត្ររៀងរាល់ឆ្នាំ។រឿងទាក់ទងនឹងព្រះនាងសក់ក្រអូបនិងស្ដេចដំរីសមានប្រជាប្រិយណាស់នៅម្ដុំប្រាសាទនេះក៏ដូចជា[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ទាំងមូល។រឿងព្រេងនេះមិនត្រឹមតែមានប្រជាប្រិយភាពនៅក្នុងស្រុក[[ខ្មែរ]]ទេសូម្បីស្រុក[[លាវ]]នៅម្ដុំប្រាសាទណាងអុីង(នៅជាប់ព្រំដែន[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ខ្មែរ]]និង[[ឡាវ|លាវ]]មានភូមិ[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះ)ក៏មាននិយាយទាក់ទងនឹងរឿងព្រះនាងសក់ក្រអូបនិងស្តេចដំរីសផងដែរ។អ្នកនៅ[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជឿលើស្តេចដំរីសនោះណាស់ដូច្នោះហើយជារៀងរាល់ឆ្នាំគេតែងតែរៀបចំពិធីធំៗទាក់ទងនឹងស្តេចដំរីសនៅក្នុងខេត្តនេះ។បើនិយាយអំពីរឿងស្តេចដំរីសនេះគឺវែងឆ្ងាយណាស់ទាំងនៅក្នុងជំនឿ ទំនៀមទម្លាប់ នយោបាយ និង សង្គម។ទំនៀមទម្លាប់ឬជំនឿលើដំរី(ដំរីស)បានជ្រាបចូលទៅក្នុងសង្គមខ្មែរបុរាណខ្លាំងណាស់។ឧទាហរណ៍ : រឿងដំរីជាមួយ[[ព្រះពុទ្ធ]]ក៏មានជាចម្លាក់នៅតាមប្រាសាទ[[ខ្មែរ]]ហើយដែលច្បាស់មែនទែននោះគឺនៅ[[ប្រាសាទព្រះប៉ាលីឡៃ]]នៅ[[អង្គរធំ]]។នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ[[ខ្មែរ]]ក៏មាននិយាយច្រើនអំពីទម្លាប់ឬក៏ចំណូលចិត្តនៃការទាក់ដំរីរបស់ព្រះរាជាដែលមានចារជាសិលាចារឹកសរសេរនៅក្នុងព្រះរាជពង្សារតារនិងកំណត់ត្រារបស់[[អឺរ៉ុប]]។ល។គំនិតទាក់ទងនឹងស្តេចដំរីសពោលគឺជានិមិត្តរូបនៃអំណាចរបស់ស្ដេច។ផ្ដែរមួយទៀតបង្ហាញអំពី[[ព្រះក្រិស្ណៈ]]សម្លាប់នាគកល្យៈ(Kaliya Krishna)។ == រូបភាព == [[Image:Prasat Ban Phluang-003.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-004.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-005.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-006.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-007.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-008.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-009.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-010.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-011.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-013.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-014.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-015.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-018.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-019.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-020.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-021.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-022.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-026.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-027.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-029.jpg|thumb]] [[Image:Prasat Ban Phluang-036.jpg|thumb]] 1basc73z4htfxuikzp1agjyni12mt33 0 40912 321703 314810 2025-06-06T16:31:17Z 77.205.22.111 321703 wikitext text/x-wiki [[ឯកសារ:Twice performing at SAC 2016 02 (cropped).jpg|thumb]] '''ថ្វាយស៍''' ({{Lang-ko|트와이스}} {{Lang-en|Twice}},[[Vlad&Niki]]) គឺជាក្រុមតន្ទ្រី Girl group របស់ប្រទេស[[កូរ៉េខាងត្បូង]] បង្កើតឡើងដោយ JYP Entertainment បើកដំណើរការជាផ្លូវការហើយថ្ងៃទី ២០១៥ មានសមាជិក ៩ នា. == សមាជិក == *[[ជីហ្យូ]] *[[ណាយន់]] *[[ម៉ូម៉ូ]] *[[សាណា]] *[[ឆែយង់]] *[[ចុងយន់]] *[[មីណា (អ្នកចំរៀង)|មីណា]] *[[ដាហ្យុន]] *[[ហ្ស៊ឺយី]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ក្រុមតន្រ្តីកូរ៉េ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ក្រុមតន្រ្តីខេប៉ុប]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:Girl group កូរ៉េ]] qd1cevvgazmtr9x5gjz2f735qccfdpt 321704 321703 2025-06-06T16:31:40Z 77.205.22.111 321704 wikitext text/x-wiki [[ឯកសារ:Twice performing at SAC 2016 02 (cropped).jpg|thumb|ថ្វាយស៍]] '''ថ្វាយស៍''' ({{Lang-ko|트와이스}} {{Lang-en|Twice}},[[Vlad&Niki]]) គឺជាក្រុមតន្ទ្រី Girl group របស់ប្រទេស[[កូរ៉េខាងត្បូង]] បង្កើតឡើងដោយ JYP Entertainment បើកដំណើរការជាផ្លូវការហើយថ្ងៃទី ២០១៥ មានសមាជិក ៩ នា. == សមាជិក == *[[ជីហ្យូ]] *[[ណាយន់]] *[[ម៉ូម៉ូ]] *[[សាណា]] *[[ឆែយង់]] *[[ចុងយន់]] *[[មីណា (អ្នកចំរៀង)|មីណា]] *[[ដាហ្យុន]] *[[ហ្ស៊ឺយី]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ក្រុមតន្រ្តីកូរ៉េ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ក្រុមតន្រ្តីខេប៉ុប]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:Girl group កូរ៉េ]] 4nxcrn9733gea6cujbffwx3d132g339 0 40930 321710 252696 2025-06-07T01:34:27Z 117.20.115.45 ថែមលេខ ៩ 321710 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | honorific-prefix = | name = ទូ សាមុត | honorific-suffix = | image = | caption = | office = [[អង្គលេខាធិការបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា|លេខាធិការបក្សពលករកម្ពុជា]] | term_start = ២១ កញ្ញា ១៩៥១ | term_end = កក្កដា ១៩៦២ | deputy = [[នួន ជា]] (១៩៦០–១៩៦២) | predecessor = ''តំណែងត្រូវបានបង្កើតឡើង'' | successor = [[ប៉ុលពត|សាឡុត ស (ប៉ុល ពត)]] | birth_date = ១៩១៥ | birth_place = [[កូសាំងស៊ីន]], [[សហភាពឥណ្ឌូចិន]] | death_date = ១៩៦២ (អាយុ ៤៦–៤៧) | death_place = [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា (១៩៥៣-១៩៧០)|កម្ពុជា]] | party = [[បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា|គណបក្សពលករកម្ពុជា]] | otherparty = [[គណបក្ស​ប្រជាជន​កម្ពុជា|គណបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជា]] <br> [[សមាគមខ្មែរឥស្សរៈ]] | nationality = សញ្ជាតិ[[ខ្មែរក្រោម]] និង[[វៀតណាម (ជនជាតិ)|យួន]] }} '''ទូ សាមុត''' (១៩១៥–១៩៦២) ហៅ '''អាចារ្យសុក''' គឺជាអ្នកនយោបាយកុម្មុយនិស្តខ្មែរមួយរូប។ លោកគឺជាសមាជិកស្ថាបនិកនៃ[[បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា|គណបក្សពលករកម្ពុជា]]ហើយត្រូវជាសមាជិកនាំមុខគេនៃបក្ស។ លោកត្រូវបានគេចងចាំថាជាអ្នកព្រៀនប្រដៅ ណែនាំសាឡុត ស (ក្រោយមកបានប្តូរឈ្មោះមក[[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]])។ == របរក្នុងចលនាតស៊ូកម្ពុជា == សាមុតគឺជាជនជាតិខ្មែរក្រោមដោយលោកបានកើតនៅតំបន់[[កូសាំងស៊ីន]] (ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេស[[វៀតណាម]])។<ref>Chandler (1992), p. 45</ref> កាលនៅជាយុវវ័យ សាមុតត្រូវបានបណ្តុះបណ្តាលបង្ហាត់បួសជា[[ព្រះសង្ឃ]]។ ខណៈដែលសង្គ្រាមលោកលើកទី២ បានចាប់ផ្ទុះឡើង សាមុតបានក្លាយជាសាស្រ្តាចារ្យខាង[[ភាសាបាលី]]នៅ[[វត្តឧណ្ណាលោម]]ក្នុង[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥ អាមេរិកបានទម្លាក់គ្រាប់បែកមកលើក្រុមយោធាជប៉ុននៅក្បែរវត្តឧណ្ណាលោមដែលបណ្តាលឱ្យស្លាប់បាត់បង់ជីវិតមនុស្សមួយចំនួន។ សាមុតមានការភ័យខ្លាចយ៉ាងខ្លាំងចំពោះព្រឹត្តិការណ៍នោះរហូតដល់ថ្នាក់ដែលសាមុតត្រូវរត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់តំបន់ជនបទហើយនៅទីបំផុតគាត់ក៏បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ដែលជាកន្លែងដែលលោកបានចូលរួមជាមួយក្រុម[[វៀតមិញ]]។<ref name=dommen>Dommen, A. ''The Indochinese experience of the French and the Americans'', Indiana University Press, 2001, p.63</ref> ដល់ចុងទសវត្ស ១៩៤០ លោកបានចូលបង្រៀនក្រុមពលករខ្មែរអំពីនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ច។ លោកសាមុត និង[[សឺន ង៉ុកមិញ]]បានក្លាយជាសមាជិកស្ថាបនិកដំបូង (អ្នកបង្កើត) នៃគណបក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលក្រោយមកបានប្តូរឈ្មោះមកជា'បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា'។ លោកក៏ត្រូវជាមេដឹកនាំម្នាក់ដែរក្នុងចំណោមមេដឹកនាំទាំងអស់របស់[[សមាគមខ្មែរឥស្សរៈ]] ដែលជាក្រុមឆ្វេងនិយមនៃចលនា[[ខ្មែរឥស្សរៈ]] (ចលនាតស៊ូប្រឆាំងនឹងការត្រួតត្រារបស់[[អាណានិគមបារាំង]])។ នៅពេលដែលចលនាតស៊ូមួយនេះបានបង្កើត"រដ្ឋាភិបាល"ខ្លួនឯងមួយ លោកទូ សាមុតត្រូវបានគេតែងតាំងជាមន្រ្តីមហាផ្ទៃ។ == មុខតំណែងក្នុងគណបក្សបដិវត្តន៍ប្រជាជនកម្ពុជា ('''គ.ប.ប.ក.''') == ក្នុងនាមជាប្រធានក្រុមបក្សពួកនិយម"ទីប្រជុំជន"ដែលគាំទ្រដោយវៀតណាម (កុម្មុយនិស្ត) លោកបានទាក់ទាញព្រះសង្ឃជាច្រើនឱ្យចូលរួមនិងជួយគាំទ្រនយោបាយឆ្វេងនិយម។ ក្រុមកុម្មុយនិស្ត"ទីប្រជុំជន"គឺជាគូប្រជែងទៅនឹង"ក្រុមជនបទ"ដែលដឹកនាំដោយលោកសៀវ ហេង ហើយជាទូទៅ ក្រុមទាំងពីរតែងគាំទ្រនូវគោលនយោបាយមជ្ឈន្តិក ជាពិសេសគឺការគាំទ្រព្រះមហាក្សត្រខ្មែរនាពេលនោះ ព្រះនាម[[នរោត្តម សីហនុ]] ដោយមើលឃើញថាទ្រង់ជាឥស្សរជនឯកភាពជាតិនិងជាបុគ្គលដ៏សំខាន់ម្នាក់សម្រាប់ឱ្យពួកកុម្មុយនិស្តវៀតណាមយកឈ្នះលើ[[វៀតណាមខាងត្បូង]]។ ក្រុមបក្សពួករបស់លោកសាមុតនេះហើយដែលជាស្នូលកំណើតនៃពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ដែលត្រូវបានដឹកនាំដោយប៉ុល ពត និងសហការីគាត់មកពីទីក្រុង[[ប៉ារីស]]នុះ។ សាមុតគឺប្រៀបបានជាអាណាព្យាបាលរបស់ប៉ុល-ពតអញ្ចឹងគឺចាប់តាំងពីប៉ុល-ពតបានចុះចូលរួមជាមួយគណបក្សរបស់លោកមក, ប៉ុល-ពតគឺតែងតែត្រូវបានតំឡើងមុខតំណែងថ្មីរហូត។ កម្មាភិបាល"ជនបទ"ជាច្រើននៃគណបក្សនេះត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឬត្រូវបានសម្លាប់ចោលដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខរបស់សីហនុក្នុងឆ្នាំ១៩៥៩ ក្រោយពីលោកសៀវ ហេងបានរត់ចោលទៅចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលសីហនុ។ ដោយមានការដាក់សម្ពាធឥតឈប់ឈរពី[[សង្គមរាស្រ្តនិយម|រដ្ឋាភិបាលសីហនុ]] គ.ប.ប.ក. ក៏បានរៀបចំកិច្ចប្រជុំសម្ងាត់មួយនៅឯស្ថានីយ៍រថភ្លើងទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ១៩៦០។ សាមុត ដែលនៅតែមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយសីហនុត្រូវបានគេបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងជាលេខាធិការបក្ស។ ប៉ុល ពតត្រូវបានគេតាំងឈ្មោះជាសមាជិកទីបីនៃឋានានុក្រមបក្សនៅពីក្រោយសាមុត និង[[នួន ជា]]។<ref name=ross>Ross, R. (ed) ''[http://countrystudies.us/cambodia/21.htm The KPRP Second Congress]'' in ''Cambodia: A Country Study'', Washington: GPO for the Library of Congress, 1987</ref> == ការទទួលមរណភាព == លោកទូ សាមុតត្រូវបានបាត់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ១៩៦២ ព្រឹត្តិការណ៍បាត់ខ្លួនរបស់លោកត្រូវបានរក្សាជាសម្ងាត់រហូតដល់ទសវត្ស ១៩៧០។ ទោះបីជាលោកត្រូវបានគេសន្មតថាត្រូវបានសម្លាប់ដោយកងកម្លាំងនគរបាលរបស់សីហនុក្តី, ប៉ុន្តែមានអ្នកខ្លះបានលើកឡើងថាប៉ុល-ពតប្រហែលជានៅពីក្រោយរឿងនេះដោយសារតែការលោភចង់បានឋានៈជាលេខាធិការបក្ស។ ប៉ុល-ពតបានបដិសេដអំពីការលើកឡើងនេះនៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ចុងក្រោយរបស់គាត់មុនពេលទទួលអនិច្ចកម្មដោយបានបញ្ជាក់ថា សាមុតបានចាក់ចេញពីកន្លែងលាក់ខ្លួនដើម្បីទៅទិញថ្នាំសម្រាប់កូនគាត់ដែលកំពុងឈឺ បន្ទាប់មកត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយកងកម្លាំងរបស់[[លន់ នល់]]ដើម្បីយកទៅសួរចម្លើយហើយចុងក្រោយក៏ក្រុមលន់ នល់បានសម្លាប់លោកចោលតែម្តង។ ប៉ុល-ពតបានបន្ថែមទៀតថា"បើសាមុតចេញមុខមកនិយាយ, នោះខ្ញុំប្រហែលត្រូវបានគេចាប់ខ្លួនបាត់ទៅហើយ, គាត់ត្រូវបានគេយកទៅសម្លាប់នៅឯ[[វត្តស្ទឹងមានជ័យ]]។ ពួកយើងគឺស្រឡាញ់គ្នាដូចបងប្អូនអញ្ចឹង។"<ref name=pp>Thayer, N. ''[http://www.khmerkampongspeu.org/khmerrougehistory.htm Day of Reckoning] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923183133/http://www.khmerkampongspeu.org/khmerrougehistory.htm |date=2009-09-23 }}'', accessed 26-05/09</ref> ប្រវត្តិវិទូលោក Ben Kiernan បានសម្គាល់ថាមានភស្តុតាងដ៏ជាក់ស្តែងមួយដែលបញ្ជាក់ថាប៉ុល-ពតគឺជាបុគ្គលដែលត្រូវទទួលខុសត្រូវពីរឿងបាត់ខ្លួនរបស់លោកសាមុត៖ ជាពិសេសគឺរបាយការណ៍សម្ងាត់របស់បក្សដែលស្តីពី"សត្រូវផ្ទៃក្នុង"ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៨ បានចោតប្រកាន់លេខាធិការ[[ខេត្តកណ្តាល]]គឺលោកសំ ជា ថាជាអ្នកសម្លាប់លោកសាមុត ហើយក៏ចាប់ខ្លួនសំ ជាយកទៅអប់រំ។ លោកសំ ជាធ្លាប់ជាសារហារី (អ្នកនាំសំបុត្រ) បម្រើការឱ្យក្រុមប៉ុល-ពតតាំងពីឆ្នាំ១៩៦២ មកម្លេះ។<ref name=kiernan241>Kiernan, p.241</ref> ប៉ុល-ពតត្រូវបានជ្រើសតាងជាលេខាធិការបក្សថ្មីនៅដើមឆ្នាំ១៩៦៣។ បន្ទាប់ពីបានក្លាយជា[[លេខាធិការបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា]] ប៉ុល-ពតបានផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយពួកកុម្មុយនិស្តវៀតណាមហើយមកបង្កើតទំនាក់ទំនងថ្មីជាមួយ[[ចិន]]វិញ។ == ឯកសារយោង == {{reflist}} == ប្រភពព័ត៌មាន == * Chandler, David P., ''Brother Number One: A political biography of Pol Pot'', Westview Press, 1992, {{ISBN|0813309271}} * Kiernan, B. ''How Pol Pot Came to Power''. London: Verso, 1985 hnuh2whdd9jcincgugfd3i0u6rd1df2 0 42691 321716 255709 2025-06-07T10:59:02Z Ziv 45268 → File has been renamed on Commons ([[:c:GR]]) 321716 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty|name=ម៉ូហាមម៉ាត់ រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី|death_place=[[គែរ]], [[អេហ្ស៊ីប]]|signature=Mohammadreza pahlavi signature.svg|religion=[[ស៊ីអាអ៊ីស្លាម]]|mother=តាច អាល់ ម៉ូលូក|father=រេហ្សា សាហ៍|house=រាជវង្សប៉ាហ៍ឡាវី|regnal name=ម៉ូហាមម៉ាត់ រេហ្សា សាហ៍|full name=ម៉ូហាមម៉ាត់ រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី|issue=[[សាណាស់ ប៉ាហ៍ឡាវី|ព្រះនាងសាណាស់]]<br/>[[ព្រះអង្គម្ចាស់រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី ព្រះអង្គម្ចាស់ក្រោននៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់|រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី, ព្រះអង្គម្ចាស់ក្រោននៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់]]<br/>[[ហ្វារ៉ាហ៍ណាស ប៉ាហ៍ឡាវី|ព្រះនាងហ្វារ៉ាហ៍ណាស]]<br/>[[អាលី រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី|ព្រះអង្គម្ចាស់អាលី រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី]]<br/>[[លេឡា ប៉ាហ៍ឡាវី|ព្រះនាងលេឡា]]|spouse={{marriage|ហ្វាវសីយ៉ានៃអេហ្ស៊ីប<br>|1939|1948|reason=div}}<br>{{marriage|សូរ៉ាយ៉ា អេសហ្វានឌីយ៉ារី បាកទីយ៉ារី<br>|1951|1958|reason=div}}<br>{{marriage|ហ្វារ៉ា ឌីបា<br>|1959}}|burial_place=29 កក្កដា 1980<br>វិហារអ៊ីស្លាមអាល់រីហ្វាអ៊ី, ទីក្រុងគែរ, អេហ្ស៊ីប|death_date={{Death date and age|1980|7|27|1919|10|26|df=y}}|title=|predecessor=រេហ្សា សាហ៍|coronation=26 តុលា 1967|birth_place=តេហេរ៉ង់, កាញ៉ារអ៊ីរង់|birth_date={{Birth date|1919|10|26|df=y}}|successor=''រាជានិយមលុបបំបាត់ចោល''|reg-type=|regent=|reign=16 កញ្ញា 1941 –<br>11 កុម្ភៈ 1979|succession=សាហ៍របស់អ៊ីរង់|caption=|image=File:Shah Mohammad Reza Pahlavi, 1973.jpg|module=}} '''ម៉ូហាមម៉ាត់ រេហ្សា ប៉ាហ៍ឡាវី''' ({{lang-fa|محمدرضا پهلوی}}, {{IPA-fa|mohæmˈmæd reˈzɒː pæhlæˈviː|pron}}; 26 តុលា 1919&nbsp;– 27 កក្កដា 1980),<ref>{{cite web|title=Historic Personalities of Iran: Mohammad Reza Shah Pahlavi|url=http://www.iranchamber.com/history/mohammad_rezashah/mohammad_rezashah.php|website=www.iranchamber.com|access-date=19 February 2017}}</ref> បានគេស្គាល់ផងដែរថាជា '''ម៉ូហាមម៉ាត់ រេហ្សា សាហ៍''' ({{lang|fa|محمدرضا شاه}}), គឺជាស្តេចសាហ៍ចុងក្រោយនៃប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ពីថ្ងៃទី 16 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 1941 រហូតដល់ការផ្តួលរំលំរបស់គាត់នៅក្នុងបដិវត្តអ៊ីរ៉ង់ នៅថ្ងៃទី 11 ខែកុម្ភៈឆ្នាំ 1979 ដោយសារឋានៈជាស្តេចសាហ៍ចុងក្រោយនៃអ៊ីរ៉ង់ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ជាធម្មតាថា '''ព្រះសាហ៍''' == ឯកសារយោង == 0qixjh1sba6q2e9okb11b6lvuwikint 2 43153 321714 320899 2025-06-07T04:15:06Z RandomPoopedBoi 27248 /* ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស */ 321714 wikitext text/x-wiki '''''សម្គាល់៖''' នេះគឺជាប្រអប់ខ្សាច់ដែលត្រូវជាទំព័រពិសោធន៍និងកំណែប្រែសាកល្បងរបស់ [[អ្នកប្រើប្រាស់:RandomPoopedBoi|RandomPoopedBoi]]។'' ==ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស== {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = សាធារណរដ្ឋម៉ាឡាវី | native_name = {{nobold|Republic of Malawi ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]])}}<br />{{nobold|Dziko la Malaŵi ([[ភាសាឆេវ៉ា|ឆេវ៉ា]])}}<br />{{nobold|Charu cha Malaŵi ([[ធូមប៊ូកា|ធូមប៊ូកា]])}} | common_name =ម៉ាឡាវី | image_flag = Flag of Malawi.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិម៉ាឡាវី|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Coat of arms of Malawi.svg | symbol_type = [[វរលញ្ឆករម៉ាឡាវី|វរលញ្ឆករ]] | national_motto = "Unity and Freedom" ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]])<br/>("សាមគ្គីភាព​ និងសេរីភាព") | national_anthem = ''[[ឱ ព្រះប្រទានពរជ័យដល់ទឹកដីម៉ាឡាវីនៃយើង|Mlungu dalitsani Malaŵi]]'' (ឆេវ៉ា)<br/>"O God Bless Our Land of Malawi" (អង់គ្លេស)<br/>("ឱ ព្រះប្រទានពរជ័យដល់ទឹកដីម៉ាឡាវីនៃយើង")<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[File:Malawian national anthem.oga|center]]}}</div> | image_map = Malawi on the globe (Africa centered).svg | map_caption = ទីតាំងប្រទេសម៉ាឡាវី (ក្រហម) នៅលើភូគោល | capital_type = រដ្ឋធានី | capital = [[លីឡុងវេ]] | coordinates = {{coord|13|57|S|33|42|E|type:city}} | largest_city = capital | official_languages = [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] | regional_languages = {{hlist|[[ភាសាឆេវ៉ា|ឆេវ៉ា]]|[[ភាសាធូមប៊ូកា|ធូមប៊ូកា]]|[[ភាសាឈីយ៉ាវ|ឈីយ៉ាវ]]}} | ethnic_groups = {{unbulleted list | ២៥.២% [[ជនជាតិឆេវ៉ា|ឆេវ៉ា]] | ២០.៤% [[ជនជាតិធូមប៊ូកា|ធូមប៊ូកា]] | ១៧.៩% [[ជនជាតិលុំវេ|លុំវេ]] | ១៥.៣% [[ជនជាតិយ៉ាវ (អាហ្វ្រិកខាងកើត)|យ៉ាវ]] | ៥.៤% [[ជនជាតិអ៊ិនងូនី|អ៊ិនងូនី]] | ៥.៩% [[ជនជាតិសេណា|សេណា]] | ៣.៨% [[ម៉ាហ្កាញ៉ា]] | ១.៨% [[ជនជាតិតុងហ្កា (ម៉ាឡាវី)|តុងហ្កា]] | ១.០% [[ជនជាតិញែគ្យូសា|អ៊ិនហ្កុងដេ]] | ០.៦% [[ជនជាតិឡំប៊ីយ៉ា|ឡំប៊ីយ៉ា]] | ០.៥% [[ជនជាតិស៊ូក្វា|ស៊ូក្វា]] | ១.១% ជនជាតិផ្សេងៗទៀត }} | ethnic_groups_year = ២០២៤ | ethnic_groups_ref = | religion = {{ublist| {{Tree list}} *៨២.៣% [[គ្រិស្ដសាសនានៅម៉ាឡាវី|គ្រិស្តសាសនា]] **៥៨.៥% [[ប្រូតេស្ដង់]] **១៧.២% [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិកនៅម៉ាឡាវី|កាតូលិក]] **៦.៦% [[បញ្ជីរាយនិកាយគ្រិស្តសាសនា|និកាយគ្រិស្ត]]ផ្សេងៗទៀត {{Tree list/end}} |១៣.៨% [[ឥស្លាមសាសនានៅម៉ាឡាវី|ឥស្លាមសាសនា]] |២.១% គ្មានជំនឿសាសនា |១.២% [[សាសនាប្រពៃណីអាហ្វ្រិក|ជំនឿប្រពៃណី]] |០.៦% សាសនាផ្សេងៗទៀត }} | religion_year = ២០១៨ | religion_ref = | government_type = [[ឯកត្តរដ្ឋ]] [[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រធានាធិបតី]] | leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីម៉ាឡាវី|ប្រធានាធិបតី]] | leader_name1 = [[ឡាហ្សារូស ឆាកឃ្វេរ៉ា]] | leader_title2 = [[អនុប្រធានាធិបតីម៉ាឡាវី|អនុប្រធានាធិបតី]] | leader_name2 = [[មីគែល អ៊ូហ្ស៊ី]] | leader_title3 = [[បញ្ជីរាយនាមប្រធានរដ្ឋសភាម៉ាឡាវី|ប្រធានរដ្ឋសភា]] | leader_name3 = [[កាធើរីន ហ្កូថានី ហារ៉ា]] | leader_title4 = [[ប្រធានតុលាការកំពូល]] | leader_name4 = [[រីហ្ស៊ីន អ៊ីមហ្ស៊ិកាម៉ង់ដា]] | legislature = [[រដ្ឋសភា (ម៉ាឡាវី)|រដ្ឋសភា]] | sovereignty_type = ឯករាជ្យភាព | sovereignty_note = ពី[[សហរាជាណាចក្រ|ចក្រភពអង់គ្លេស]] | established_event2 = [[នីយ៉ាសាឡង់|អាណាព្យាបាលភាពនីយ៉ាសាឡង់]] | established_date2 = ៦ កក្កដា ១៩០៧ | established_event3 = វិជិតរាជ្យ | established_date3 = ៦ កក្កដា ១៩៦៤ | established_event4 = ប្រកាសជាសាធារណរដ្ឋ | established_date4 = ៦ កក្កដា ១៩៦៦ | area_km2 = ១១៨,៤៨៤ | area_size = 1 E7 | area_footnote = | area_rank = ទី៩៨ | percent_water = ២០.៦ | population_estimate = {{increase}} ២១,២៤០,៦៨៩<ref>{{cite web |url=https://www.worldometers.info/world-population/malawi-population/#google_vignette |title=Malawi Population 2024 |website=worldometers.info |access-date=25 January 2024}}</ref> | population_estimate_year = ២០២៤ | population_estimate_rank = ទី៦២ | population_density_km2 = ​​១៥៣.១ | population_density_rank = ទី៥៦ | GDP_PPP = {{increase}} ៥៣.៧១០&nbsp;ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEO.MZ">{{cite web|url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=688,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Mozambique)|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]]|website=IMF.org|date=10 October 2023|access-date=16 October 2023|archive-date=2 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231102125922/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=688,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1|url-status=live}}</ref> | GDP_PPP_year = ២០២៣ | GDP_PPP_rank = ទី១២១ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ១,៥៨៤ ដុល្លារ<ref name="IMFWEO.MZ" /> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី១៨៧ | GDP_nominal = {{increase}} ២១.៩៣៦&nbsp;ពាន់លានដុល្លារ<ref name="IMFWEO.MZ" /> | GDP_nominal_rank = ទី១២៨ | GDP_nominal_year = ២០២៣ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ៦៤៧ ដុល្លារ<ref name="IMFWEO.MZ" /> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី១៨៥ | Gini = ៥០.៤ | Gini_year = ២០១៩ | Gini_change = decrease<!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="wb-gini">{{cite web|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/|title=Gini Index|publisher=World Bank|access-date=30 September 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208203439/http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/|archive-date=8 December 2015|url-status=live}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ០.៤៦១ | HDI_year = ២០២២ | HDI_change = increase <!--increase/decrease/steady/--> | HDI_ref = <ref>{{Cite web|date=13 March 2024|title=Human Development Report 2023/2024|url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20240313164319/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf|archive-date=13 March 2024|access-date=13 March 2024|publisher=[[កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ]]}}</ref> | HDI_rank = ទី១៨៣ | currency = [[មេទីកាល់ម៉ូសំប៊ិក|មេទីកាល់]]​ | currency_code = MZN | country_code = | time_zone = [[ម៉ោងអាហ្វ្រិកកណ្ដាល|CAT]] | utc_offset = +២ | time_zone_DST = | utc_offset_DST = | date_format = | drives_on = | calling_code = [[លេខទូរស័ព្ទនៅម៉ូសំ​ប៊ិក|+២៥៨]] | iso3166code = MZ | cctld = [[.mz]] | today = | wikidata = Q1029 }} {{Reflist|group=ស}} <hr> {{Reflist}} ==ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រវត្តិសាស្ត្រ/ជម្លោះ== {{Infobox former country | native_name = Reaume de France ([[ភាសាបារាំងបុរាណ|បារាំងបុរាណ]])<br />Royaulme de France ([[ភាសាបារាំងមជ្ឈិម|បារាំងមជ្ឈិម]])<br />Royaume de France ([[ភាសាបារាំង|បារាំង]])<br />Regnum Franciæ ([[ភាសាឡាតាំង|ឡាតាំង]]) | conventional_long_name = ព្រះរាជាណាចក្របារាំង | common_name = បារាំង | life_span = ៨៤៣–១៧៩២<br />១៨១៤–១៨១៥<br />១៨១៥–១៨៤៨ | image_flag = Royal Standard of the King of France.svg | image_flag2 = Royal flag of France.svg | flag_type = '''[[ទង់ជាតិបារាំង|ទង់ជាតិ]]៖'''<br>លើ៖ ព្រះរាជទង់ (១៦៤៣–១៧៩០)<br/>ទង់ក្រោមរាជវង្សបួរបុង (១៥៨៩–១៧៩២, ១៨១៥–១៨៤៨) | image_coat = Grand Royal Coat of Arms of France & Navarre.svg | symbol_type = '''[[វរលញ្ឆករបារាំង|វរលញ្ឆករ]]'''<br/>(១៥៨៩–១៧៩២) | national_motto =<br/>"[[ម៉ុងចូអាសាំងដេនីស!|Montjoie Saint Denis!]]" ([[ភាសាបារាំង|បារាំង]])<br/>{{small|"ភ្នំរីកសាំងដេនីស"}} | national_anthem = {{unbulleted list |''[[ព្រះរាជព្យុហយាត្រាអង់រីទី៤|Marche Henri IV]]''<br/>{{small|("ព្រះរាជព្យុហយាត្រាព្រះអង់រីទី៤")<br/>(១៥៩០–១៧៩២, ១៨១៤–១៨៤០)}}}} <div style="text-align:center">[[File:Marche Henri IV.ogg]]</div><hr/>{{unbulleted list |''[[ឡាប៉ារីស៊ាន (ចម្រៀង)|La Parisienne]]''<br/>{{small|("ឡាប៉ារីស៊ាន")<br />(1830–1848)}}}} [[File:La Parisienne (Lefébure-Wély arrangement published 1851).ogg|center]] <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"> </div> | royal_anthem = <br/>[[ដុំមីណេសាល់វូមហ្វាករ៉េជិម|Domine salvum fac regem]] (ក្រៅផ្លូវការ)<br />("ព្រះជាម្ចាស់សូមជួយព្រះមហាក្សត្រ")<br />(១៥១៥) <br/><div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[File:Rufst du, mein Vaterland (1938).oga]]</div> | image_map = Kingdom of France 1000.svg | image_map_caption = លើ៖ ទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្របារាំងនៅក្នុងឆ្នាំ១០០០<br/>ក្រោម៖ ទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្របារាំងនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៨៩ | image_map2 = Kingdom of France (1789).svg | image_map3 = France colonial Empire10.png | capital_type = រាជធានី | capital = {{plainlist| * [[ប៉ារីស]] (៨៤៣–១៧៩២, ១៨១៤–១៨៤៨) * [[វែសៃ (ទីក្រុង)|វែសៃ]] (ក្រៅផ្លូវការ ១៦៨២–១៧៨៩) }} | largest_city = [[ប៉ារីស]] | official_languages = [[ភាសាឡាតាំង|ឡាតាំង]] (ដល់ឆ្នាំ១៥៣៩){{*}}[[ភាសាបារាំង|បារាំង]] (ពីសតវត្សរ៍ទី១២) | languages_type = ភាសាតំបន់ | languages = [[ភាសាកាតាឡង់|កាតាឡង់]] [[ភាសាឆាមប៉េន័រ|ឆាមប៉េន័រ]] [[ភាសាន័រម៉ង់|ន័រម៉ង់]] [[ភាសាបារាំង-ប្រូវ៉ង់សាល|បារាំង-ប្រូវ៉ង់សាល]] [[ភាសាបាស|បាស]] [[ភាសាបួរហ្គីញ៉ង់-ម៉ូរវ៉ង់ឌីអូ|បួរហ្គីញ៉ង់-ម៉ូរវ៉ង់ឌីអូ]] [[ភាសាប្រឺថុង|ប្រឺថុង]] [[ភាសាព័រទឺវ៉ង់|ព័រទឺវ៉ង់]] [[ភាសាពិការដ៍|ពិការដ៍]] [[ភាសាហ្គាឡូ|ហ្គាឡូ]] [[ភាសាអង់ជឺវ៉ាំង|អង់ជឺវ៉ាំង]] [[ភាសាអាល់សាស្យង់|អាល់សាស្យង់]] [[ភាសាអុកស៊ីតង់|អុកស៊ីតង់]] | ethnic_groups = | religion = [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិក|រ៉ូម៉ាំងកាតូលិក]] | government_type = {{plainlist| * [[រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការនៅបារាំង|រាជាធិបតេយ្យផ្ដាច់ការ]][[សក្ដិភូមិ|និយមសក្ដិភូមិ]] (៨៤៣–១៧៩១) * [[ឯកត្តរដ្ឋ]][[ប្រព័ន្ធសភា|និយមសភា]] [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] (១៧៩១–១៧៩២, ១៨៣០–១៨៤៨)<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=kf43AAAAIAAJ&pg=PA208|title=Social Inequality and Class Radicalism in France and Britain|first=Duncan|last=Gallie|date=January 26, 1984|publisher=CUP Archive|isbn=9780521257640 |via=Google Books}}</ref> * [[ឯកត្តរដ្ឋ]][[ប្រព័ន្ធសភា|និយមសភា]] [[រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ|រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] (១៨១៤–១៨១៥, ១៨១៥-១៨៣០) }} | title_leader = [[បញ្ជីរាយព្រះនាមព្រះមហាក្សត្របារាំង|ព្រះមហាក្សត្រ]] | leader1 = [[ឆាលស៍ទី២ ឡឺឆូហ្វ|ឆាលស៍ឡឺឆូហ្វ]] | year_leader1 = {{nobold|៨៤៣–៨៨៧ (ដំបូង)}} | leader2 = [[ល្វីហ្វីលីពទី១]] | year_leader2 = {{nobold|១៨៣០–១៨៤៨ (ក្រោយ)}} | title_deputy = [[បញ្ជីរាយនាមនាយករដ្ឋមន្ត្រីបារាំង|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] | deputy1 = [[ឆាលស៍ម៉ូរីស ដឺតេលេរ៉ង់ពែរីហ្គោរដ៍|ឆាលស៍ម៉ូរីស ដឺតេលេរ៉ង់]] | year_deputy1 = {{nobold|១៨១៥}} | deputy2 = [[ហ្វ្រង់ស្វ័រ ហ្គីហ្សូត៍]] | year_deputy2 = {{nobold|១៨៤៧–១៨៤៨}} | legislature = {{plainlist| * គ្មាន (អាស្រ័យអំណាចព្រះរាជក្រឹត្យ)<br />(៨៤៣–១៣០២) * [[អគ្គរដ្ឋ (បារាំង)|អគ្គរដ្ឋ]] (១៣០២–១៧៨៩) * [[រដ្ឋសភា (បដិវត្តន៍បារាំង)|រដ្ឋសភា]] (១៧៨៩–១៧៩១) * [[សភានីតិប្បញ្ញត្តិ (បារាំង)|សភានីតិប្បញ្ញត្តិ]]​ (១៧៩១–១៧៩២) * [[សន្និបាតជាតិ (បារាំង)|សន្និបាតជាតិ]] (២០ កញ្ញា ១៧៩២) * [[សភាតំណាងរាស្ត្របារាំង|រដ្ឋសភា]] (១៨១៤–១៨៤៨) }} | house1 = {{plainlist| * [[ព្រឹទ្ធសភាអភិរក្ស]] (១៨១៤) * [[ព្រឹទ្ធសភា (ព្រះរាជាណាចក្របារាំង)|ព្រឹទ្ធសភា]]​ (១៨១៤–១៨៤៨) }} | house2 = {{plainlist| * [[អង្គសភានីតិប្បញ្ញត្តិ]]<br />(រហូតដល់ ៤ មិថុនា ១៨១៤) * [[សភាតំណាងរាស្ត្រ (ព្រះរាជាណាចក្របារាំង)|សភាតំណាងរាស្ត្រ]]<br />(៤ មិថុនា ១៨១៤–១៨៤៨) }} | era = [[បារាំងនៅមជ្ឈិមសម័យ|មជ្ឈិមសម័យ]]/[[ដើមសម័យទំនើប]] | event_pre = {{nobold|[[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងវែដាំង]]}} | date_pre = ប្រ. ១០ សីហា ៨៤៣ | year_start = ៩៨៧ | year_end = ១៨៤៨ | date_start = ៣ កក្កដា | date_end = ២៤​ កុម្ភៈ | event_start = {{nobold|[[រាជវង្សកាប៉េត៍]]}} | event_end = {{nobold|[[បដិវត្តន៍បារាំងឆ្នាំ១៨៤៨|របបរាជាធិបតេយ្យកក្កដាត្រូវរំលាយ]]}} | event1 = {{nobold|[[សង្គ្រាមរយឆ្នាំ]]}} | date_event1 = ១៣៣៧–១៤៥៣ | event2 = {{nobold|[[សង្គ្រាមសាសនាបារាំង]]}} | date_event2 = ១៥៦២–១៥៩៨ | event3 = {{nobold|[[បដិវត្តន៍បារាំង]]}} | date_event3 = ៥​ ឧសភា ១៧៨៩ | event4 = {{nobold|[[សេចក្ដីប្រកាសរំលាយរាជាធិបតេយ្យ|រំលាយរបបរាជាធិបតេយ្យ]]}} | date_event4 = ២១ កញ្ញា ១៧៩២ | event5 = {{nobold|[[ប្រត្យាស្ថាប័ននៃរាជវង្សបួរបុងនៅបារាំង|រាជវង្សបួរបុងបានស្ដារឡើងវិញ]]}} | date_event5 = ៦ មេសា ១៨១៤ | event6 = {{nobold|[[បដិវត្តន៍ខែកក្កដា]]}} | date_event6 = ២​ សីហា ១៨៣០ | currency = [[លីវើបារាំង|លីវើ]] [[លីវើប៉ារីស៊ី]] [[លីវើធួរន័រ]] [[បារាំងដឺញីអេ|ដឺញីអេ]] [[សូលបារាំង|សូល/ស៊ូ]] [[ហ្វ្រង់បារាំង|ហ្វ្រង់]] [[អ៊ិឃូ]] [[ល្វីដ័រ]] | p1 = ហ្វ្រង់ស៊ីខាងលិច | s1 = សាធារណរដ្ឋបារាំងទីមួយ{{!}}{{small|'''១៧៩២៖'''}}<br/>សាធារណរដ្ឋបារាំងទីមួយ | flag_s1 = Flag of France.svg | s2 = | flag_s2 = | s3 = ចក្រភពបារាំងទីមួយ{{!}}{{small|'''១៨១៥៖'''}}<br/>ចក្រភពបារាំងទីមួយ ''(មួយរយថ្ងៃ)'' | flag_s3 = Flag of France.svg | s4 = សាធារណរដ្ឋបារាំងទីពីរ{{!}}{{small|'''១៨៤៨៖'''}}<br/>សាធារណរដ្ឋបារាំងទីពីរ | flag_s4 = Flag of France.svg }} ==Infobox/ប្រអប់ព័ត៌មាន== * {{Infobox canal}} {{Infobox earthquake | name = គ្រោះរញ្ជួយដីមីយ៉ាន់ម៉ាឆ្នាំ២០២៥ | native_name = ၂၀၂၅ မြန်မာ့ငလျင် ([[ភាសាភូមា]]) | image = | caption = ស្ថានភាពខូចខាតនៃអគារមួយកន្លែងនៅក្រុង[[ម៉ាន់ដាឡាយ]]ក្រោយរញ្ជួយដី | location = {{coord|22.013|N|95.922|E|display=inline,title}} | timestamp = ២៨-០៣-២០២៥ ០៦:២០:៥៤ | anss-url = us7000pn9s | local-date = ២៨ មីនា ២០២៥ | local-time = ១២:៥០:៥២ [[ម៉ោងមីយ៉ាន់ម៉ា]] ([[UTC+៦:៣០]]) | duration = ៨០ វិនាទី | magnitude = ៧.៧ វិចទ័រ | depth = ១០ គម | type = [[សម្រុតកន្ត្រាក់]] (Strike-slip) | fault = [[សម្រុតសាហ្គាំង]] | affected = [[មីយ៉ាន់ម៉ា]] [[ថៃ]] និង[[ចិននិរតី]] | intensity = {{MMI|IX}} | aftershocks = +១៦៩ ករណី<br>ខ្លាំងបំផុត៖ ៦.៧ វិចទ័រ<ref name="aftershock">{{cite anss|M 6.4 - 18 km S of Sagaing, Myanmar|2025|us7000pn9z}}</ref> | map = 2025 Myanmar earthquake (M 7.7) shakemap.pdf | map_caption = [[ផែនទីរញ្ជួយ]]​ {{abbr|USGS|ភ្ញាក់ងារស្ទាបស្ទង់ភូគព្ភសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក}} | casualties = +៣,០៥០ នាក់បានស្លាប់, ៣,៩៣០+ នាក់បានរងរបួស និងជាច្រើននាក់ទៀតបានកំពុងបាត់ខ្លួន }} ===កំណត់សម្គាល់=== {{notelist}} {{Reflist|group=ស}} ===ឯកសារយោង=== {{Reflist}} 54kh5bbzaqusuh44d45cib3vhmudil5 0 44636 321669 321136 2025-06-06T12:20:15Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321669 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុវណ៌ភូមិ | native_name = ร้อยเอ็ด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Roi Et.svg | image_seal = Seal Roi Et.png | image_map = Thailand Roi Et locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុវណ៌ភូមិ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុវណ៌ភូមិ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 7,873 | area_rank = ២៥ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 45xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 043 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-45]] | website = {{URL|roiet.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ร้อยเอ็ด) គឺជាខេត្តដែលស្ថិតនៅភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តកាលសិន្ធុ]] [[ខេត្តមុក្តាហារ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] និង [[ខេត្តមហាសារគាម]]។ ខេត្តសុវណ្ណភូមិ គឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]ដែលបានមកពីពាក្យ សុវណ្ណ + ភូមិ។ពាក្យសុវណ្ណភូមិមានន័យថា'''ដែនដីមាស'''។ * '''សុវណ្ណ''' មានន័យថា មាស * '''ភូមិ''' មានន័យថា ដែនដី តំបន់ ខេត្តនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយដង[[ទន្លេមេគង្គលើ]]ដែលសម្បូរទៅដោយមច្ឆាជាតិដីមានជីវជាតិល្អដែលអនុគ្រោះដល់វិស័យកសិកម្មនៅក្នុងតំបន់នេះ។បច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តរ៉យអេត]]វិញ។ [[File:Wat Burapha Phiram, Roi Et (I).jpg|thumb|វត្ដប៊ូរ៉ាផាភិរម្យ]] == ប្រវត្តិ == នៅក្នុង[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអង្គរ]][[ជនជាតិខ្មែរ]]បានមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងតំបន់នេះដូចដែលមានប្រាសាទបុរាណ[[ខ្មែរ]]បានបាក់បែកជាច្រើនជាភស្តុតាង។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយប្រវត្តិសាស្រ្តសំខាន់នៃខេត្តនេះបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅពេលដែល[[ជនជាតិលាវ]]មកពី[[ព្រះរាជាណាចក្រចម្ប៉ាស័ក្តិ|ចម្ប៉ាស័ក្តិ]]បានមកតាំងទីលំនៅនៅជិតខេត្តសុវណ៌ភូមិនេះនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ [[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាក់ស៊ីន]]បានផ្លាស់ទីក្រុងទៅកន្លែងបច្ចុប្បន្នដែលនៅពេលនោះគេហៅថា'''សាកេតនគរ'''។ == រដ្ឋបាល == '''ខេត្តសុវណ៌ភូមិ''' ចែកចេញជា ២០ ក្រុង/ស្រុក ១៩៣ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៣១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Roi_Et.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុវណ៌ភូមិ]] |Mueang Roi Et |เมืองร้อยเอ็ด |- |០២ |[[ស្រុកកសិវិស័យ]] |Kaset Wisai |เกษตรวิสัย |- |០៣ |[[ស្រុកផាធុមរ៉ាត់]] |Pathum Rat |ปทุมรัตต์ |- |០៤ |[[ស្រុកចតុរ៉ាផាកភិម៉ាន]] |Chaturaphak Phiman |จตุรพักตรพิมาน |- |០៥ |[[ស្រុកថាវ៉ាត់បុរី]] |Thawat Buri |ธวัชบุรี |- |០៦ |[[ស្រុកភ្នំប្រៃ]] |Phanom Phrai |พนมไพร |- |០៧ |[[ស្រុលផុនថង]] |Phon Thong |โพนทอง |- |០៨ |[[ស្រុកពោធិ៍ជ័យ]] |Pho Chai |โพธิ์ชัย |- |០៩ |[[ស្រុកណងផក]] |Nong Phok |หนองพอก |- |១០ |[[ស្រុកសិលាភូមិ]] |Selaphum |เสลภูมิ |- |១១ |[[ស្រុកសុវណ្ណភូមិ]] |Suwannaphum |สุวรรณภูมิ |- |១២ |[[ស្រុកមឿងសុ័ង]] |Mueang Suang |เมืองสรวง |- |១៣ |[[ស្រុកផុនសាយ]] |Phon Sai |โพนทราย |- |១៤ |[[ស្រុកអាសាម៉ាត]] |At Samat |อาจสามารถ |- |១៥ |[[ស្រុកម៉ីវ៉ាឌី]] |Moei Wadi |เมยวดี |- |១៦ |[[ស្រុកស្រីសម្ដេច]] |Si Somdet |ศรีสมเด็จ |- |១៧ |[[ស្រុកចង្ហាន់]] |Changhan |จังหาร |- |១៨ |[[ស្រុកឈៀងក្វាន]] |Chiang Khwan |เชียงขวัญ |- |១៩ |[[ស្រុកណងហ៊ី]] |Nong Hi |หนองฮี |- |២០ |[[ស្រុកដង្ខៅហ្លួង]] |Thung Khao Luang |ทุ่งเขาหลวง |- |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទគូក្រាដូន]] * [[ប្រាសាទគូកាសិង្ហ]] * [[ប្រាសាទគូផុនរកាង]] * [[ប្រាសាទគូព្រះកុណា]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ(ខេត្តសុវណ៌ភូមិ)|ប្រាសាទណងគូ]] * [[ប្រាសាទស្រះគូ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនកុង]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនបានណងឃុន]] == មើលផងដែរ == 0n12jyztzojkcfgoejqpo6v0vwqtqns 321670 321669 2025-06-06T12:21:37Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321670 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុវណ៌ភូមិ | native_name = ร้อยเอ็ด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Roi Et.svg | image_seal = Seal Roi Et.png | image_map = Thailand Roi Et locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុវណ៌ភូមិ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុវណ៌ភូមិ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 7,873 | area_rank = ២៥ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 45xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 043 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-45]] | website = {{URL|roiet.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ร้อยเอ็ด) គឺជាខេត្តដែលស្ថិតនៅភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តកាលសិន្ធុ]] [[ខេត្តមុក្តាហារ]] [[ខេត្តយសោធរ]] [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] និង [[ខេត្តមហាសារគាម]]។ ខេត្តសុវណ្ណភូមិ គឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]នៅ[[សម័យអង្គរ]]ដែលបានមកពីពាក្យ សុវណ្ណ + ភូមិ។ពាក្យសុវណ្ណភូមិមានន័យថា'''ដែនដីមាស'''។ * '''សុវណ្ណ''' មានន័យថា មាស * '''ភូមិ''' មានន័យថា ដែនដី តំបន់ ខេត្តនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយដង[[ទន្លេមេគង្គលើ]]ដែលសម្បូរទៅដោយមច្ឆាជាតិដីមានជីវជាតិល្អដែលអនុគ្រោះដល់វិស័យកសិកម្មនៅក្នុងតំបន់នេះ។បច្ចុប្បន្នខេត្តនេះត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តរ៉យអេត]]វិញ។ [[File:Wat Burapha Phiram, Roi Et (I).jpg|thumb|វត្ដប៊ូរ៉ាផាភិរម្យ]] == ប្រវត្តិ == នៅក្នុង[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអង្គរ]][[ជនជាតិខ្មែរ]]បានមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងតំបន់នេះដូចដែលមានប្រាសាទបុរាណ[[ខ្មែរ]]បានបាក់បែកជាច្រើនជាភស្តុតាង។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយប្រវត្តិសាស្រ្តសំខាន់នៃខេត្តនេះបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅពេលដែល[[ជនជាតិលាវ]]មកពី[[ព្រះរាជាណាចក្រចម្ប៉ាស័ក្តិ|ចម្ប៉ាស័ក្តិ]]បានមកតាំងទីលំនៅនៅជិតខេត្តសុវណ៌ភូមិនេះនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ [[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាក់ស៊ីន]]បានផ្លាស់ទីក្រុងទៅទីក្រុងបច្ចុប្បន្នដែលនៅពេលនោះគេហៅថា'''សាកេតនគរ'''។ == រដ្ឋបាល == '''ខេត្តសុវណ៌ភូមិ''' ចែកចេញជា ២០ ក្រុង/ស្រុក ១៩៣ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៣១១ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Roi_Et.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុវណ៌ភូមិ]] |Mueang Roi Et |เมืองร้อยเอ็ด |- |០២ |[[ស្រុកកសិវិស័យ]] |Kaset Wisai |เกษตรวิสัย |- |០៣ |[[ស្រុកផាធុមរ៉ាត់]] |Pathum Rat |ปทุมรัตต์ |- |០៤ |[[ស្រុកចតុរ៉ាផាកភិម៉ាន]] |Chaturaphak Phiman |จตุรพักตรพิมาน |- |០៥ |[[ស្រុកថាវ៉ាត់បុរី]] |Thawat Buri |ธวัชบุรี |- |០៦ |[[ស្រុកភ្នំប្រៃ]] |Phanom Phrai |พนมไพร |- |០៧ |[[ស្រុលផុនថង]] |Phon Thong |โพนทอง |- |០៨ |[[ស្រុកពោធិ៍ជ័យ]] |Pho Chai |โพธิ์ชัย |- |០៩ |[[ស្រុកណងផក]] |Nong Phok |หนองพอก |- |១០ |[[ស្រុកសិលាភូមិ]] |Selaphum |เสลภูมิ |- |១១ |[[ស្រុកសុវណ្ណភូមិ]] |Suwannaphum |สุวรรณภูมิ |- |១២ |[[ស្រុកមឿងសុ័ង]] |Mueang Suang |เมืองสรวง |- |១៣ |[[ស្រុកផុនសាយ]] |Phon Sai |โพนทราย |- |១៤ |[[ស្រុកអាសាម៉ាត]] |At Samat |อาจสามารถ |- |១៥ |[[ស្រុកម៉ីវ៉ាឌី]] |Moei Wadi |เมยวดี |- |១៦ |[[ស្រុកស្រីសម្ដេច]] |Si Somdet |ศรีสมเด็จ |- |១៧ |[[ស្រុកចង្ហាន់]] |Changhan |จังหาร |- |១៨ |[[ស្រុកឈៀងក្វាន]] |Chiang Khwan |เชียงขวัญ |- |១៩ |[[ស្រុកណងហ៊ី]] |Nong Hi |หนองฮี |- |២០ |[[ស្រុកដង្ខៅហ្លួង]] |Thung Khao Luang |ทุ่งเขาหลวง |- |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទគូក្រាដូន]] * [[ប្រាសាទគូកាសិង្ហ]] * [[ប្រាសាទគូផុនរកាង]] * [[ប្រាសាទគូព្រះកុណា]] * [[ប្រាសាទ​ណន​គូ(ខេត្តសុវណ៌ភូមិ)|ប្រាសាទណងគូ]] * [[ប្រាសាទស្រះគូ]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនកុង]] * [[ប្រាសាទហ៊ិនបានណងឃុន]] == មើលផងដែរ == ihm9yx9ailung66lmtrqiehg4prhxxy 0 45215 321687 320389 2025-06-06T14:00:16Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321687 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តនគរបឋម''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : จังหวัดนครปฐม) គឺជាខេត្តស្ថិតភាគកណ្ដាលនៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តសុពណ៌បុរី]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធយា|ខេត្តអយុធ្យា]] [[ខេត្តនន្ទបុរី]] [[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]]) [[ខេត្តសមុទ្រសាគរ]] [[ខេត្តរាជបុរី​|ខេត្តរាជបុរី]] និង [[ខេត្តកញ្ចនបុរី]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តនគរបឋម | native_name = จังหวัดนครปฐม | native_name_lang = th | settlement_type = | translit_lang1_info1 = | translit_lang1_type1 = | translit_lang1 = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_flag = Flag of Nakhon Pathom.svg | image_seal = Seal Nakhon Pathom.svg | image_map = Thailand Nakhon Pathom locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តនគរបឋម | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងនគរបឋម | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២១៤២ | area_rank = ៦៦ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 73xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 034 & 02 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-73]] | website = {{URL|nakhonpathom.go.th}} | footnotes = }} ខេត្តនគរបឋម គឺជាទីកន្លែងរបស់'''ព្រះបឋមចេតិយ'''ដែលជាចេតិយត្រូវបានចាត់ចែងសាងសង់ឡើងនៅក្នុងរាជ្យ[[មង្កុដ|ស្តេចមង្កុដ]](រាមាទី ០៤)និងបញ្ចប់នៅក្នុងរាជ្យ[[ចូឡាលង្ករណ៍|ស្ដេចចូឡាលង្ករណ៍]](រាមាទី ០៥)ក្នុងឆ្នាំ ១៨៧០។ចេតិយនេះគឺជាការរំលឹកពី[[ទ្វារវត្តី|អរិយធម៌ទ្វារវត្តី]]ដែលបានបាត់ខ្លួនជាយូរមកហើយដែលធ្លាប់បានរីកដុះដាលនៅទីនេះហើយបើតាម'''ប្រពៃណីនគរបឋម'''វាគឺជាកន្លែងដែល[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]បានមកដល់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ជាលើកដំបូង។ខេត្តនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាមានចម្ការផ្លែឈើជាច្រើនប្រភេទ។ [[File:0004932_-_(Phra_Pathom_Chedi_-_001).jpg|thumb|ព្រះបឋមចេតិយ]] == ប្រវត្តិ == ខេត្តនគរបឋម គឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]នៅភាគនារតីនៃ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលឯកសារ[[សៀម]]បានក្រឡៃប្រវត្តិសាស្ត្រថាជាខេត្តដែលស្ថិតនៅក្នុង[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វារវត្តី]]ដែល[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ចាត់ទុកថាបានកកើតឡើងតាំងពីសតវត្សរ៍ទី ០៦ ដល់ ១១។ ជាច្រើនសតវត្សរ៍មុនខេត្តនគរបឋមគឺជាទីក្រុងឆ្នេរសមុទ្រមួយដែលស្ថិតនៅលើផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរវាង[[ប្រទេសចិន]]និង[[ប្រទេសឥណ្ឌា]]ដោយសារតែទឹកបានជនលិចពី[[ទន្លេចៅព្រះយា|ទន្លេចៅព្រះយ៉ា]]ឆ្នេរក៏បានរំកិលទៅកាន់ទឹកសមុទ្រកាន់តែឆ្ងាយ។នៅពេលដែល'''ទន្លេថាចិន'''បានផ្លាស់ប្តូរទិសដៅលំហូរទឹករបស់ខ្លួនទីក្រុងក៏បានបាត់បង់ប្រភពទឹកដ៏សំខាន់របស់ខ្លួនហើយត្រូវបានគេបោះបង់ចោលអស់ជាច្រើនរយឆ្នាំប្រជាជនបានផ្លាស់ទៅទីក្រុងមួយឈ្មោះថា'''នគរជ័យស្រី''' ឬ '''ស្រីវិជ័យ'''។[[មង្កុដ|ស្តេចមង្កុដ]](រាមាទី ០៤)បានត្រាស់បង្គាប់ឲ្យជួសជុល'''ព្រះបឋមចេតិយ'''ដែលកាលនោះបានរងនូវការខូចខាតហើយត្រូវបានគេបោះបង់ចោលក្នុងព្រៃ។ក្រោយមកទីក្រុងត្រូវបានបង្កើតជាបណ្តើរៗនៅជុំវិញតំបន់នេះដោយបាននាំយកជីវិតថ្មីមកឲ្យខេត្តនគរបឋម។មានសារមន្ទីរមួយដែលបានបង្ហាញអំពីកំណត់ត្រាបុរាណវិទ្យានៃប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ទីក្រុងនេះ។ ការមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងខេត្តនេះបានចាប់ផ្តើមឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ពុទ្ធលើសឡានភាល័យ|ស្ដេចព្រះពុទ្ធលើសឡានភាល័យ]](រាមាទី ០២)ដោយរួមមានភូមិ[[ជនជាតិខ្មែរ]](ឧ.ដនយ៉ៃហំ)ភូមិឡានណា(ឧ.បាននឿ)ភូមិឡៅសុង(ឧ.ដនខាណាក់)និងលំហូរចូលដ៏ធំនៃ[[ជនជាតិចិន]]នៅភាគខាងត្បូងនាចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៨០០ និងដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៨០០។សព្វថ្ងៃនេះខេត្តនគរបឋមបានទាក់ទាញប្រជាជន[[សៀម]]នៅទូទាំងប្រទេសជាពិសេសភាគច្រើនគឺមកពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])និង[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អុីសាន]]បូករួមទាំងពលករធ្វើចំណាកស្រុកមកពី[[ប្រទេសភូមា]]ផងដែរ។ខេត្តនេះមានតំបន់ឧស្សាហកម្ម តំបន់ទីប្រជុំជន សាកលវិទ្យាល័យធំៗ ការិយាល័យរដ្ឋាភិបាលដែលបានផ្លាស់មកពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]] មជ្ឈមណ្ឌលកសិកម្ម និង ដឹកជញ្ជូន។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តនគរបឋម ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ១០៦ សង្កាត់/ឃុំ និង ១០៦ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Nakhon_Pathom.png|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តនគរបឋម]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |ក្រុងនគរបឋម [[File:Seal_of_Nakhon_Pathom.png]] |Mueang Nakhon Pathom |เมืองนครปฐม |- |០២ |[[ស្រុកកំផែងសែន]] |Kamphaeng Saen |กำแพงแสน |- |០៣ |[[ស្រុកនគរជ័យស្រី]] |Nakhon Chai Si |นครชัยศรี |- |០៤ |[[ស្រុកដនទូម]] |Don Tum |ดอนตูม |- |០៥ |[[ស្រុកបាងឡេន]] |Bang Len |บางเลน |- |០៦ |[[ស្រុកសាមប្រាណ]] |Sam Phran |สามพราน |- |០៧ |[[ស្រុកពុទ្ធថាមុនថុន]] |Phutthamonthon |พุทธมณฑล |- |} == មើលផងដែរ == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តនៅប្រទេសថៃ]] 6teishm7gek4opgrifspnormdumn7tg 0 45722 321688 320660 2025-06-06T14:06:38Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321688 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុពណ៌បុរី''' ឬ '''សុវណ្ណបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุพรรณบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគកណ្តាលនៃប្រទេស។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរធានី]] [[ខេត្តជ័យនាថ]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[ខេត្តនគរបឋម]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុពណ៌បុរី | native_name = สุพรรณบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Suphanburi.png | image_flag = Flag Suphan Buri Province.png | image_map = Thailand Suphanburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុពណ៌បុរី | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុពណ៌បុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៥៤១០ | area_rank = ៤១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 72xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 035 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-72]] | website = {{URL|https:www.suphanburi.go.th}} | footnotes = }} ខេត្តសុពណ៌បុរី មានជនជាតិភាគតិចរស់នៅចម្រុះគ្នាដែលភាគច្រើនជា[[ជនជាតិតៃ]] [[ជនជាតិមន]] [[ជនជាតិលាវ]] [[ជនជាតិចិន]] និង [[ជនជាតិខ្មែរ]]។ [[File:Donchediwarmrl0609.jpg|thumb|វិមានដនចេតីយ៍]] == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុពណ៌បុរីអាចជាទីតាំងនៃរឿងព្រេងនិទានសុវណ្ណភូមិ ដែលត្រូវបានរៀបរាប់នៅក្នុងអត្ថបទសំណេរ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]ដ៏ចំណាស់។តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់ដែលអាចបញ្ជាក់បានគឺនៅក្នុង[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វារវត្តី]]នៅពេលដែលទីក្រុងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា'''ទីក្រុងទ្វារវត្តីស្រីសុវណ្ណភូមិ(ទីក្រុងទ្វារវត្តីនៃសុវណ្ណភូមិ)'''។ការបង្កើតទីក្រុងនេះឡើងប្រហែលឆ្នាំ ៨៧៧–៨៨២។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] [[អាណាចក្រខ្មែរ]]សិលាចារឹកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]]ត្រូវបានចារឹកឡើងដែលបានរៀបរាប់និយាយអំពីឈ្មោះ'''សុវណ្ណបុរៈ'''។ក្រោយមកវាត្រូវបានគេហៅថា[[ស្រុកឧទង]]វិញហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេជឿថាជាទីក្រុងដើមរបស់[[ឧទង|ព្រះចៅឧទង]]ដែលជាស្ថាបនិកបង្កើត[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ផងដែរ។[[បរមរាជាធិរាជទី១|សម្ដេចព្រះបរមរាជាធិរាជទី ១]] បានប្រទានឈ្មោះថ្មីនៅទីតំបន់នេះថា'''សុពណ៌បុរី'''។សុពណ៌បុរីគឺជាទីក្រុងដែលនៅជាប់ព្រំដែននិងជាទីតាំងធ្វើសង្គ្រាមជាច្រើនជាមួយនឹង[[ភូមា]]ដែលជាប្រទេសក្បែរខាង។ ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិយាយជាគ្រាម[[ភាសាសៀម]]កណ្តាលដាច់ដោយឡែកដែលត្រូវបានគេជឿថាជាទម្រង់ភាសានិយាយនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុពណ៌បុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ១១០ សង្កាត់/ឃុំ និង ៩៧៧ ភូមិ ៖[[File:Districts_Suphan_Buri.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុពណ៌បុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុពណ៌បុរី]] | | |- |០២ |[[ស្រុកដឺមបាងណាមប័ទ្ធ]] | | |- |០៣ |[[ស្រុកដានឆាង]] | | |- |០៤ |[[ស្រុកបាងផ្លាម៉ា]] | | |- |០៥ |[[ស្រុកស្រីព្រះច័ន្ទ]] | | |- |០៦ |[[ស្រុកដនចេតីយ៍]] | | |- |០៧ |[[ស្រុកសងភីណង]] | | |- |០៨ |[[ស្រុកសាមជុក]] | | |- |០៩ |[[ស្រុកឧទង]] | | |- |១០ |[[ស្រុកណងយ៉ាសៃ]] | | |- |} == មើលផងដែរ == t150j9ep311eydwsf8nueejkqoqmu9w 321689 321688 2025-06-06T14:08:32Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321689 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុពណ៌បុរី''' ឬ '''សុវណ្ណបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุพรรณบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគកណ្តាលនៃប្រទេស។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរធានី]] [[ខេត្តជ័យនាថ]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[ខេត្តនគរបឋម]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុពណ៌បុរី | native_name = สุพรรณบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Suphanburi.png | image_flag = Flag Suphan Buri Province.png | image_map = Thailand Suphanburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុពណ៌បុរី | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុពណ៌បុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៥៤១០ | area_rank = ៤១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 72xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 035 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-72]] | website = {{URL|https:www.suphanburi.go.th}} | footnotes = }} ខេត្តសុពណ៌បុរី មានជនជាតិភាគតិចរស់នៅចម្រុះគ្នាដែលភាគច្រើនជា[[ជនជាតិតៃ]] [[ជនជាតិមន]] [[ជនជាតិលាវ]] [[ជនជាតិចិន]] និង [[ជនជាតិខ្មែរ]]។ [[File:Donchediwarmrl0609.jpg|thumb|វិមានដនចេតីយ៍]] == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុពណ៌បុរីអាចជាទីតាំងនៃរឿងព្រេងនិទានសុវណ្ណភូមិ ដែលត្រូវបានរៀបរាប់នៅក្នុងអត្ថបទសំណេរ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]ដ៏ចំណាស់។តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់ដែលអាចបញ្ជាក់បានគឺនៅក្នុង[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វារវត្តី]]នៅពេលដែលទីក្រុងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា'''ទីក្រុងទ្វារវត្តីស្រីសុវណ្ណភូមិ(ទីក្រុងទ្វារវត្តីនៃសុវណ្ណភូមិ)'''។ការបង្កើតទីក្រុងនេះឡើងប្រហែលឆ្នាំ ៨៧៧–៨៨២។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] [[អាណាចក្រខ្មែរ]]សិលាចារឹកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]]ត្រូវបានចារឹកឡើងដែលបានរៀបរាប់និយាយអំពីឈ្មោះ'''សុវណ្ណបុរៈ'''។ក្រោយមកវាត្រូវបានគេហៅថា[[ស្រុកឧទង]]វិញហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេជឿថាជាទីក្រុងដើមរបស់[[ឧទង|ព្រះចៅឧទង]]ដែលជាស្ថាបនិកបង្កើត[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ផងដែរ។[[បរមរាជាធិរាជទី១|សម្ដេចព្រះបរមរាជាធិរាជទី ១]] បានប្រទានឈ្មោះថ្មីនៅទីតំបន់នេះថា'''សុពណ៌បុរី'''។សុពណ៌បុរីគឺជាទីក្រុងដែលនៅជាប់ព្រំដែននិងជាទីតាំងធ្វើសង្គ្រាមជាច្រើនជាមួយនឹង[[ភូមា]]ដែលជាប្រទេសក្បែរខាង។ ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិយាយជាគ្រាម[[ភាសាសៀម]]កណ្តាលដាច់ដោយឡែកដែលត្រូវបានគេជឿថាជាទម្រង់ភាសានិយាយនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុពណ៌បុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ១១០ សង្កាត់/ឃុំ និង ៩៧៧ ភូមិ ៖[[File:Districts_Suphan_Buri.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុពណ៌បុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុពណ៌បុរី]] | |เมืองสุพรรณบุรี |- |០២ |[[ស្រុកដឺមបាងណាមប័ទ្ធ]] | |เดิมบางนางบวช |- |០៣ |[[ស្រុកដានឆាង]] | |ด่านช้าง |- |០៤ |[[ស្រុកបាងផ្លាម៉ា]] | |บางปลาม้า |- |០៥ |[[ស្រុកស្រីព្រះច័ន្ទ]] | |ศรีประจันต์ |- |០៦ |[[ស្រុកដនចេតីយ៍]] | | |- |០៧ |[[ស្រុកសងភីណង]] | | |- |០៨ |[[ស្រុកសាមជុក]] | | |- |០៩ |[[ស្រុកឧទង]] | | |- |១០ |[[ស្រុកណងយ៉ាសៃ]] | | |- |} == មើលផងដែរ == rzn53let9kx074e3ecre5l1ruxbz8uq 321690 321689 2025-06-06T14:10:40Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321690 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុពណ៌បុរី''' ឬ '''សុវណ្ណបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุพรรณบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគកណ្តាលនៃប្រទេស។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរធានី]] [[ខេត្តជ័យនាថ]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[ខេត្តនគរបឋម]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុពណ៌បុរី | native_name = สุพรรณบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Suphanburi.png | image_flag = Flag Suphan Buri Province.png | image_map = Thailand Suphanburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុពណ៌បុរី | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុពណ៌បុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៥៤១០ | area_rank = ៤១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 72xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 035 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-72]] | website = {{URL|https:www.suphanburi.go.th}} | footnotes = }} ខេត្តសុពណ៌បុរី មានជនជាតិភាគតិចរស់នៅចម្រុះគ្នាដែលភាគច្រើនជា[[ជនជាតិតៃ]] [[ជនជាតិមន]] [[ជនជាតិលាវ]] [[ជនជាតិចិន]] និង [[ជនជាតិខ្មែរ]]។ [[File:Donchediwarmrl0609.jpg|thumb|វិមានដនចេតីយ៍]] == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុពណ៌បុរីអាចជាទីតាំងនៃរឿងព្រេងនិទានសុវណ្ណភូមិ ដែលត្រូវបានរៀបរាប់នៅក្នុងអត្ថបទសំណេរ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]ដ៏ចំណាស់។តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់ដែលអាចបញ្ជាក់បានគឺនៅក្នុង[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វារវត្តី]]នៅពេលដែលទីក្រុងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា'''ទីក្រុងទ្វារវត្តីស្រីសុវណ្ណភូមិ(ទីក្រុងទ្វារវត្តីនៃសុវណ្ណភូមិ)'''។ការបង្កើតទីក្រុងនេះឡើងប្រហែលឆ្នាំ ៨៧៧–៨៨២។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] [[អាណាចក្រខ្មែរ]]សិលាចារឹកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]]ត្រូវបានចារឹកឡើងដែលបានរៀបរាប់និយាយអំពីឈ្មោះ'''សុវណ្ណបុរៈ'''។ក្រោយមកវាត្រូវបានគេហៅថា[[ស្រុកឧទង]]វិញហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេជឿថាជាទីក្រុងដើមរបស់[[ឧទង|ព្រះចៅឧទង]]ដែលជាស្ថាបនិកបង្កើត[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ផងដែរ។[[បរមរាជាធិរាជទី១|សម្ដេចព្រះបរមរាជាធិរាជទី ១]] បានប្រទានឈ្មោះថ្មីនៅទីតំបន់នេះថា'''សុពណ៌បុរី'''។សុពណ៌បុរីគឺជាទីក្រុងដែលនៅជាប់ព្រំដែននិងជាទីតាំងធ្វើសង្គ្រាមជាច្រើនជាមួយនឹង[[ភូមា]]ដែលជាប្រទេសក្បែរខាង។ ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិយាយជាគ្រាម[[ភាសាសៀម]]កណ្តាលដាច់ដោយឡែកដែលត្រូវបានគេជឿថាជាទម្រង់ភាសានិយាយនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុពណ៌បុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ១១០ សង្កាត់/ឃុំ និង ៩៧៧ ភូមិ ៖[[File:Districts_Suphan_Buri.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុពណ៌បុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុពណ៌បុរី]] | |เมืองสุพรรณบุรี |- |០២ |[[ស្រុកដឺមបាងណាមប័ទ្ធ]] | |เดิมบางนางบวช |- |០៣ |[[ស្រុកដានឆាង]] | |ด่านช้าง |- |០៤ |[[ស្រុកបាងផ្លាម៉ា]] | |บางปลาม้า |- |០៥ |[[ស្រុកស្រីព្រះច័ន្ទ]] | |ศรีประจันต์ |- |០៦ |[[ស្រុកដនចេតីយ៍]] | |ดอนเจดีย์ |- |០៧ |[[ស្រុកសងភីណង]] | |สองพี่น้อง |- |០៨ |[[ស្រុកសាមជុក]] | |สามชุก |- |០៩ |[[ស្រុកឧទង]] | |อู่ทอง |- |១០ |[[ស្រុកណងយ៉ាសៃ]] | |หนองหญ้าไซ |- |} == មើលផងដែរ == hcji9rost0wt1qnblafoquuzuhmtmen 321691 321690 2025-06-06T14:12:15Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321691 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុពណ៌បុរី''' ឬ '''សុវណ្ណបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุพรรณบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគកណ្តាលនៃប្រទេស។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរធានី]] [[ខេត្តជ័យនាថ]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[ខេត្តនគរបឋម]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុពណ៌បុរី | native_name = สุพรรณบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Suphanburi.png | image_flag = Flag Suphan Buri Province.png | image_map = Thailand Suphanburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុពណ៌បុរី | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុពណ៌បុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៥៤១០ | area_rank = ៤១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 72xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 035 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-72]] | website = {{URL|https:www.suphanburi.go.th}} | footnotes = }} ខេត្តសុពណ៌បុរី មានជនជាតិភាគតិចរស់នៅចម្រុះគ្នាដែលភាគច្រើនជា[[ជនជាតិតៃ]] [[ជនជាតិមន]] [[ជនជាតិលាវ]] [[ជនជាតិចិន]] និង [[ជនជាតិខ្មែរ]]។ [[File:Donchediwarmrl0609.jpg|thumb|វិមានដនចេតីយ៍]] == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុពណ៌បុរីអាចជាទីតាំងនៃរឿងព្រេងនិទានសុវណ្ណភូមិ ដែលត្រូវបានរៀបរាប់នៅក្នុងអត្ថបទសំណេរ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]ដ៏ចំណាស់។តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់ដែលអាចបញ្ជាក់បានគឺនៅក្នុង[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វារវត្តី]]នៅពេលដែលទីក្រុងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា'''ទីក្រុងទ្វារវត្តីស្រីសុវណ្ណភូមិ(ទីក្រុងទ្វារវត្តីនៃសុវណ្ណភូមិ)'''។ការបង្កើតទីក្រុងនេះឡើងប្រហែលឆ្នាំ ៨៧៧–៨៨២។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] [[អាណាចក្រខ្មែរ]]សិលាចារឹកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]]ត្រូវបានចារឹកឡើងដែលបានរៀបរាប់និយាយអំពីឈ្មោះ'''សុវណ្ណបុរៈ'''។ក្រោយមកវាត្រូវបានគេហៅថា[[ស្រុកឧទង]]វិញហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេជឿថាជាទីក្រុងដើមរបស់[[ឧទង|ព្រះចៅឧទង]]ដែលជាស្ថាបនិកបង្កើត[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ផងដែរ។[[បរមរាជាធិរាជទី១|សម្ដេចព្រះបរមរាជាធិរាជទី ១]] បានប្រទានឈ្មោះថ្មីនៅទីតំបន់នេះថា'''សុពណ៌បុរី'''។សុពណ៌បុរីគឺជាទីក្រុងដែលនៅជាប់ព្រំដែននិងជាទីតាំងធ្វើសង្គ្រាមជាច្រើនជាមួយនឹង[[ភូមា]]ដែលជាប្រទេសក្បែរខាង។ ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិយាយជាគ្រាម[[ភាសាសៀម]]កណ្តាលដាច់ដោយឡែកដែលត្រូវបានគេជឿថាជាទម្រង់ភាសានិយាយនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុពណ៌បុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ១១០ សង្កាត់/ឃុំ និង ៩៧៧ ភូមិ ៖[[File:Districts_Suphan_Buri.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុពណ៌បុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុពណ៌បុរី]] |Mueang Suphan Buri |เมืองสุพรรณบุรี |- |០២ |[[ស្រុកដឺមបាងណាមប័ទ្ធ]] |Doem Bang Nang Buat |เดิมบางนางบวช |- |០៣ |[[ស្រុកដានឆាង]] |Dan Chang |ด่านช้าง |- |០៤ |[[ស្រុកបាងផ្លាម៉ា]] |Bang Pla Ma |บางปลาม้า |- |០៥ |[[ស្រុកស្រីព្រះច័ន្ទ]] |Si Prachan |ศรีประจันต์ |- |០៦ |[[ស្រុកដនចេតីយ៍]] | |ดอนเจดีย์ |- |០៧ |[[ស្រុកសងភីណង]] | |สองพี่น้อง |- |០៨ |[[ស្រុកសាមជុក]] | |สามชุก |- |០៩ |[[ស្រុកឧទង]] | |อู่ทอง |- |១០ |[[ស្រុកណងយ៉ាសៃ]] | |หนองหญ้าไซ |- |} == មើលផងដែរ == i7bbntnrlao6qd1rtdgfic939tosr6g 321692 321691 2025-06-06T14:14:37Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 /* រដ្ឋបាល */ 321692 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុពណ៌បុរី''' ឬ '''សុវណ្ណបុរី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุพรรณบุรี) គឺជាខេត្តមួយនៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភាគកណ្តាលនៃប្រទេស។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរធានី]] [[ខេត្តជ័យនាថ]] [[ខេត្តសិង្ហបុរី]] [[ខេត្តឧទង]] [[ខេត្តព្រះនគរស្រីអយុធ្យា|ខេត្តអយុធ្យា]] និង [[ខេត្តនគរបឋម]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុពណ៌បុរី | native_name = สุพรรณบุรี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | photo1a = | photo1b = | photo2a = | photo2b = | photo3a = | photo3b = | size = | spacing = | color = | border = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Suphanburi.png | image_flag = Flag Suphan Buri Province.png | image_map = Thailand Suphanburi locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុពណ៌បុរី | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុពណ៌បុរី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ៥៤១០ | area_rank = ៤១ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 72xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 035 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-72]] | website = {{URL|https:www.suphanburi.go.th}} | footnotes = }} ខេត្តសុពណ៌បុរី មានជនជាតិភាគតិចរស់នៅចម្រុះគ្នាដែលភាគច្រើនជា[[ជនជាតិតៃ]] [[ជនជាតិមន]] [[ជនជាតិលាវ]] [[ជនជាតិចិន]] និង [[ជនជាតិខ្មែរ]]។ [[File:Donchediwarmrl0609.jpg|thumb|វិមានដនចេតីយ៍]] == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុពណ៌បុរីអាចជាទីតាំងនៃរឿងព្រេងនិទានសុវណ្ណភូមិ ដែលត្រូវបានរៀបរាប់នៅក្នុងអត្ថបទសំណេរ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]ដ៏ចំណាស់។តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់ដែលអាចបញ្ជាក់បានគឺនៅក្នុង[[ទ្វារវត្តី|សម័យទ្វារវត្តី]]នៅពេលដែលទីក្រុងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា'''ទីក្រុងទ្វារវត្តីស្រីសុវណ្ណភូមិ(ទីក្រុងទ្វារវត្តីនៃសុវណ្ណភូមិ)'''។ការបង្កើតទីក្រុងនេះឡើងប្រហែលឆ្នាំ ៨៧៧–៨៨២។នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] [[អាណាចក្រខ្មែរ]]សិលាចារឹកមួយស្ថិតនៅក្នុង[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]]ត្រូវបានចារឹកឡើងដែលបានរៀបរាប់និយាយអំពីឈ្មោះ'''សុវណ្ណបុរៈ'''។ក្រោយមកវាត្រូវបានគេហៅថា[[ស្រុកឧទង]]វិញហើយធ្លាប់ត្រូវបានគេជឿថាជាទីក្រុងដើមរបស់[[ឧទង|ព្រះចៅឧទង]]ដែលជាស្ថាបនិកបង្កើត[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ផងដែរ។[[បរមរាជាធិរាជទី១|សម្ដេចព្រះបរមរាជាធិរាជទី ១]] បានប្រទានឈ្មោះថ្មីនៅទីតំបន់នេះថា'''សុពណ៌បុរី'''។សុពណ៌បុរីគឺជាទីក្រុងដែលនៅជាប់ព្រំដែននិងជាទីតាំងធ្វើសង្គ្រាមជាច្រើនជាមួយនឹង[[ភូមា]]ដែលជាប្រទេសក្បែរខាង។ ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិយាយជាគ្រាម[[ភាសាសៀម]]កណ្តាលដាច់ដោយឡែកដែលត្រូវបានគេជឿថាជាទម្រង់ភាសានិយាយនៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុពណ៌បុរី ចែកចេញជា ១០ ក្រុង/ស្រុក ១១០ សង្កាត់/ឃុំ និង ៩៧៧ ភូមិ ៖[[File:Districts_Suphan_Buri.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តសុពណ៌បុរី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងសុពណ៌បុរី]] |Mueang Suphan Buri |เมืองสุพรรณบุรี |- |០២ |[[ស្រុកដឺមបាងណាមប័ទ្ធ]] |Doem Bang Nang Buat |เดิมบางนางบวช |- |០៣ |[[ស្រុកដានឆាង]] |Dan Chang |ด่านช้าง |- |០៤ |[[ស្រុកបាងផ្លាម៉ា]] |Bang Pla Ma |บางปลาม้า |- |០៥ |[[ស្រុកស្រីព្រះច័ន្ទ]] |Si Prachan |ศรีประจันต์ |- |០៦ |[[ស្រុកដនចេតីយ៍]] |Don Chedi |ดอนเจดีย์ |- |០៧ |[[ស្រុកសងភីណង]] |Song Phi Nong |สองพี่น้อง |- |០៨ |[[ស្រុកសាមជុក]] |Sam Chuk |สามชุก |- |០៩ |[[ស្រុកឧទង]] |U Thong |อู่ทอง |- |១០ |[[ស្រុកណងយ៉ាសៃ]] |Nong Ya Sai |หนองหญ้าไซ |- |} == មើលផងដែរ == qxbaq8e2d4vd2d0wym7oploa1u0y91u 2 50026 321666 320052 2025-06-06T12:11:32Z 117.20.116.188 321666 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:ក្បួនល្បិចទាំង៣៦}} {{DISPLAYTITLE:ក្បួនល្បិចទាំង៣៦}} {{DISPLAYTITLE:ក្បួនល្បិចទាំង៣៦}} = ក្បួនល្បិចទាំង ៣៦ (Thirty-six stratagems) = ក្បួននេះជាក្បួនល្បិចបោកបញ្ឆោត បោកប្រាស់ បំផ្លាញ អ្នកដទៃ ស្ថាប័នមួយ ឬប្រទេសមួយ។ ក្បួននេះត្រូវបានប្រើក្នុងការធ្វើសង្គ្រាម ការលេងនយោបាយ ការគ្រប់គ្រងគាបសង្កត់ ការប្រកបរបរទុច្ចរិត និងការបោកប្រាស់ក្នុងសង្គម។ ក្បួននេះត្រូវបានសរសេរឡើងនៅប្រទេសចិន យូរណាស់មកហើយ។ ក្បួនល្បិចនេះត្រូវបានបកប្រែជាភាសាផ្សេងៗ មាន "វៀតណាម" ជាដើម។ គួរនាំគ្នារៀនឲ្យដឹងពីក្បួននេះ ដើម្បីឲ្យដឹងពីអន្ទាក់ ល្បិច ឬវិធីបោកប្រាស់ផ្សេងៗ របស់អ្នកដែលប្រើក្បួនល្បិចនេះ ដើម្បីការពារអន្តរាយពីបុគ្គលទាំងនោះ។ បញ្ជាក់៖ សូមកុំមានចិត្តគុំកួន នឹងបុគ្គលទាំងនោះ ព្រោះពួកគាត់បានទទួលការអប់រំខុស។ === ១ បាំងមេឃឆ្លងសមុទ្រ === លាក់បាំងការពិត ឬផ្ដល់ពត៌មានមិនពិត ដល់អ្នកដឹកនាំប្រទេសមួយ ឬស្ថានប័នមួយ ដើម្បីឲ្យអ្នកដឹកនាំនោះ សម្រេចចិត្តខុស ទៅតាមអ្វីដែលប្រើល្បិចនេះចង់បាន។ ឬលាក់បាំងបំណងរបស់ខ្លួនពីអ្នកគ្រប់គ្រង នាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋអំណាច ឬអាជ្ញាធរ របស់ស្ថាប័ន ឬប្រទេសមួយ ដើម្បីធ្វើការដោយសម្ងាត់ សម្រេចបំណងរបស់ខ្លួន។ Deceive the heavens to cross the sea (瞞天過海, Mán tiān guò hǎi) Mask one's real goals from those in authority who lack vision by not alerting them to one's movements or any part of one's plan. === ២ ស្វែងរកចំណុចខ្សោយដើម្បីវាយ === ពេលដែលអ្នកប្រើក្បួនល្បិចនេះមិនអាចវាយប្រហារអ្នកដទៃបានដោយសារតែគេខ្លាំង។ ពួកគាត់នឹងស្វែងរកចំណុចខ្សោយរបស់គេ កន្លែងដែលគេប្រហែសធ្វេស ហើយឲ្យតម្លៃ។ ការវាយប្រហារបែបនេះ នឹងធ្វើឲ្យគេដកថយហើយទៅជួយកន្លែងនោះ។ ក្នុងសង្គមទូទៅ បុគ្គលទាំងនោះ អាចទៅរំខាន ឬគម្រាម កូន ប្រពន្ធ ឬឪពុកម្ដាយគេ ដើម្បីគម្រាមជនរងគ្រោះ ហើយធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះទៅរវល់នឹងរឿងផ្សេង។ Besiege Wèi to rescue Zhào (圍魏救趙, Wéi Wèi jiù Zhào) Further information: Battle of Guiling When the enemy is too strong to be attacked directly, attack something they cherish. The idea is to avoid a head-on battle with a strong enemy, and instead strike at their weakness elsewhere. This will force the strong enemy to retreat in order to support their weakness. Battling against a tired and dispirited enemy will give a much higher chance of success. === ៣ ខ្ចីកាំបិតសម្លាប់មនុស្ស === ប្រើកម្លាំង ខ្ចីកម្លាំង ឬបញ្ឆោត អ្នកដទៃ ឬក្រុមទី៣ ឲ្យទៅវាយប្រហារជនរងគ្រោះ។ បញ្ឆោតដោយ ភាពលោភលន់ សេចក្ដីគុំកួន ច្រណែន ការបំភិតបំភ័យ ឬការយល់ខុស។ Kill with a borrowed knife (借刀殺人, Jiè dāo shā rén) Attack using the strength of another when in a situation where using one's own strength is not favourable. For example, trick an ally into attacking them or use the enemy's own strength against them. The idea is to cause damage to the enemy via a third party. === ៤ សម្រាកលំហែ ពេលដែលជនរងគ្រោះកំពុងប្រឹងប្រែង (រវល់ជាមួយនឹងការងារឥតប្រយោជន៍) === ជម្រុញឲ្យជនរងគ្រោះរវល់នឹងរឿងឥតប្រយោជន៍ ហើយខ្លួនសន្សំកម្លាំង ពេលដែលជនរងគ្រោះហត់ខ្សោយកម្លាំង ច្របូកច្របល់ ក៏វាយប្រហារ។ ឧទាហរណ៍ បញ្ឆោតឲ្យជនរងគ្រោះទៅចម្លងរបាយការណ៍ ឬធ្វើអ្វីមួយដែលឥតប្រយោជន៍ ឲ្យខាតពេល អស់កម្លាំង ហត់អត់ប្រយោជន៍។ Wait at leisure while the enemy labors (以逸待勞, Yǐ yì dài láo) It is advantageous to choose the time and place for battle while the enemy does not. Encourage the enemy to expend their energy in futile quests while one conserves their strength. When the enemy is exhausted and confused, attack with energy and purpose. === ៥ ភ្លើងឆេះឆ្លៀតឆក់ប្លន់ === ពេលដែលជនរងគ្រោះ ស្ថាប័នមួយ ឬប្រទេសមួយកំពុងជួបវិបត្តិដូចជាជំងឺ កង្វះស្បៀងអាហារ ជម្លោះ ហើយកំពុងខ្សោយ បុគ្គលដែលប្រើក្បួនល្បិចនេះ នឹងឆ្លៀតយកពត៌មានផ្ទៃក្នុងដើម្បីឆ្លៀតពេលដែលគេខ្សោយបំផុត ក៏វាយប្រហារដោយគ្មានចិត្តអាណិតមេត្តា ហើយធ្វើឲ្យគេវិនាសដើម្បីកុំឲ្យមានបញ្ហាទៅថ្ងៃក្រោយទៀត ដូចពាក្យថា ជីកស្មៅត្រូវជីកទាំងឫស។ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា ព្រះពុទ្ធបង្រៀនមនុស្សឲ្យចេះជួយគ្នា សង្គ្រោះគ្នាទៅវិញទៅមកពិសេសពេលមានវិបត្តិ ហើយដឹងគុណគ្នា។ តែក្បួននេះបង្រៀនមនុស្សឲ្យឆ្លៀតវាយប្រហារគ្នា ពេលមានវិបត្តិ។ បើសង្គមកំពុងច្របូកច្របល់ នឹងធ្វើឲ្យរិតតែច្របូកច្របល់ឡើង។ Loot a burning house (趁火打劫, Chèn huǒ dǎ jié) When a country is beset by internal problems, such as disease, famine, corruption, and crime, it is poorly-equipped to deal with an outside threat. Keep gathering internal information about an enemy. If the enemy is in its weakest state, attack them without mercy and annihilate them to prevent future troubles. === ៦ ធ្វើឲ្យមានសម្លេងនៅខាងកើត បន្ទាប់មកវាយខាងលិច (ជន្លឆ្វេង វាយស្ដាំ) === ការវាយឆ្មក់ដោយមិនឲ្យជនរងគ្រោះដឹងខ្លួនមុន (attack with suprise)។ ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះគិតថាខ្លួននឹងវាយខាងឆ្វេង ដោយការជន្ល ធ្វើដូចជាចង់វាយខាងឆ្វេង ដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះព្យាយាមការពារ ផ្ដល់កម្លាំង ឬធនធានទៅការពារខាងឆ្វេង មុនពេលដែលលួចឆ្មក់ទៅវាយកន្លែងផ្សេងវិញដែលជនរងគ្រោះមិនសូវបានគិតការពារ និងនឹកស្មានមិនដល់។ Make a sound in the east, then strike in the west (聲東擊西, Shēng dōng jī xī) In any battle the element of surprise can provide an overwhelming advantage. Even when face-to-face with an enemy, surprise can still be employed by attacking where they least expect it. Create an expectation in the enemy's mind through the use of a feint. Manipulate the enemy to focus their resources somewhere before attacking elsewhere that is poorly defended. Tactically, this is known as an "open feint”. === ៧ បង្កើតអ្វីមួយពីភាពទទេ (ធ្វើនំឥតម្សៅ) === កុហកបោកប្រាស់គេទាំងស្រស់ ដោយធ្វើឲ្យគេជឿថាមានអ្វីម្យ៉ាង តែការពិតគឺគ្មាននោះទេ ឬផ្ទុយពីនេះ (ធ្វើឲ្យគេជឿថាគ្មាន តែការពិតគឺមាន)។ ឧទាហរណ៍ បោកប្រាស់គេថាខ្លួនជាអ្នកមាន ដី មានផ្ទះ នៅទីនេះ ទីនោះ ជាដើម តែការពិតខ្លួនគ្មានអ្វីទាំងនោះទេ។ បោកប្រាស់ដើម្បីឲ្យគេជឿ ក្នុងគោលបំណងអ្វីមួយផ្សេង។ Create something from nothing (無中生有, Wú zhōng shēng yǒu) A plain lie. Make somebody believe there was something when there is in fact nothing or vice versa. === ៨ លបលួចឆ្លងឆឹកកាន (ជួសជុលផ្លូវធំខាងក្រៅ តែលបលួចធ្វើដំណើរតាមផ្លូវតូចសម្ងាត់) === បញ្ឆោតអ្នកដទៃដោយ ការធ្វើពុតឲ្យគេឃើញថាខ្លួនកំពុងជួសជុលផ្លូវធំមួយដែលត្រូវការពេលយូរ តែលបលួចរៀបចំធ្វើដំណើរតាមផ្លូវសម្ងាត់មួយផ្សេងទៀត ហើយវាយឆ្មក់មិនឲ្យជនរងគ្រោះដឹងខ្លួន ឬនឹកស្មានដល់។ សព្វថ្ងៃគេអាចប្រើពាក្យ “លបលួចឆ្លងឆឹងកាន” នៅពេលដែលគេធ្វើអ្វីមួយខុសច្បាប់ ឬលបលួចមានសាហាយ ឬផិតក្បត់ ប្ដីប្រពន្ធខ្លួន។ Openly repair the gallery roads, but sneak through the passage of Chencang (明修棧道，暗渡陳倉, Míng xiū zhàn dào, àn dù Chéncāng) Deceive the enemy with an obvious approach that will take a very long time, while ambushing them with another approach. It is an extension of the "Make a sound in the east, then strike in the west" tactic, but instead of merely spreading misinformation to draw the enemy's attention, physical decoys are used to further misdirect the enemy. The decoys must be easily seen by the enemy to draw their attention while acting as if they are meant to do what they are falsely doing to avoid suspicion. Today, "sneaking through the passage of Chencang" also has the meaning of having an affair or doing something that is illegal. === ៩ មើលភ្លើងឆេះពីត្រើយម្ខាង === រង់ចាំរហូតដល់គ្រប់ភាគីដែលកំពុងមានជម្លោះ ហត់ ខ្សោយ អស់កម្លាំង ដោយការវាយប្រហារគ្នា។ ទើបបើកការវាយប្រហារជាក្រោយ។ Watch the fires burning across the river (隔岸觀火, Gé àn guān huǒ) Delay entering the field of battle until all other parties become exhausted by fighting amongst each other. Go in at full strength and finish them off. === ១០ លាក់កាំបិត ពីក្រោយស្នាមញញឹមក្លែងក្លាយ === ព្យាយាមយកចិត្ត ផ្គាប់ចិត្ត ទ្រ លើកជើង កាន់ជើង ជនរងគ្រោះ ឲ្យជនរងគ្រោះទុកចិត្តថាខ្លួនមានបំណងល្អ។ នៅពេលដែលបានជនរងគ្រោះទុកចិត្តហើយ ក៏លបលួចចាក់គេពីក្រោយខ្នង ឬបំផ្លាញគេដោយសម្ងាត់ ទាំងគេមិនដឹងខ្លួន។ លក្ខណៈរបស់មនុស្សមុខពីរ ញញឹមនៅនឹងមុខ ក្រោយខ្នងលួចលាក់មានស្នៀត ពិសពុល។ មានអ្នកប្រាជ្ញខ្លះ ណែនាំឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ចុងខាងក្រៅភ្នែក “ជាទូទៅ” បើបុគ្គលញញឹមក្លែងក្លាយ ចុងភ្នែកខាងក្រៅមិនជ្រួញ បើញញឹញពិតប្រាកដចេញពីចិត្ត ចុងកន្ទុយភ្នែកខាងក្រៅមានផ្នត់ជ្រួញ។ ពេលប្រាស្រ័យជាមួយមនុស្សបែបនេះ ក្រៅពីប្រើភ្នែកមើល ត្រចៀកស្ដាប់ ក៏ត្រូវប្រើចិត្តដឹងចិត្ត ដោយសតិស្មារតី ដោយការយកចិត្តទុកដាក់ (look, listen, and feel)។ Hide a knife behind a smile (笑裏藏刀, Xiào lǐ cáng dāo) Charm and ingratiate oneself with the enemy. When their trust is gained, move against them in secret. === ១១ លះបង់ផ្លែព្រូនជាសំណែន ដើម្បីរក្សាផ្លែប៉ែស === លះបង់អ្វីមួយ ឬនរណាម្នាក់ក្នុងក្រុមដើម្បីគោលដៅវែងឆ្ងាយ។ ឧទាហរណ៍ ពេលដែលមានគេដឹងថាក្រុមខ្លួនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើទុច្ចរិតណាមួយ ក៏នាំគ្នាទម្លាក់កំហុសទៅនរណាម្នាក់ក្នុងក្រុមឲ្យទទួលទោសកំហុសទាំងអស់ ដើម្បីអ្នកផ្សេងបានរួចខ្លួន។ ឬ គេអាចប្រើម្យ៉ាងទៀត ដោយការលួងកូនស្រីខ្លួនឯង ឲ្យលះបង់ខ្លួន ឬប្រគល់ខ្លួន ជាសំណែនឲ្យទៅនរណាម្នាក់ ជាថ្នូរនឹងអ្វីមួយ ឬដើម្បីសម្រេចគោលដៅខ្លួនឯង។ ហើយបន្តឲ្យកូននោះធ្វើជារនុកក្នុង ដើម្បីបន្តសម្រេចគោលដៅខ្លួនទៀត។ ល្បិចនេះអាចប្រើជាមួយល្បិចអន្ទាក់សម្រស់។ Sacrifice the plum tree to preserve the peach tree (李代桃僵, Lǐ dài táo jiāng) There are circumstances where short-term objectives must be sacrificed in order to gain the long-term goal. This is the scapegoat strategy where someone suffers the consequences so that the rest do not. === ១២ ចាប់យកឱកាសលួចបន្លំសត្វពពែ (លួចបន្លំសូម្បីតិចតួច) === ពេលដែលកំពុងអនុវត្តន៍ផែនការបោកប្រាស់ ចាប់យកគ្រប់ឱកាសដែលឃើញមាន ទោះជាលួចបន្លំបានតិចតួចក៏ដោយ។ សត្វពពែ មានន័យម្យ៉ាងទៀតគឺមនុស្សល្ងង់។ ស្វែងរកមនុស្សល្ងង់ ព្យាយាមលួចបន្លំ ទោះបានតិចតួចក៏ដោយ។ គួរដឹងពីក្បួនល្បិចនេះទាំងអស់គ្នា រៀនដើម្បីប្រយ័ត្នទាំងអស់គ្នា។ គួរកុំជាមនុស្សល្ងង់។ Take the opportunity to pilfer a goat (順手牽羊, Shùn shǒu qiān yáng) While carrying out one's plans, be flexible enough to take advantage of any opportunity that presents itself, however small, and avail oneself of any profit, however slight. === ១៣ វាយស្មៅបង្អើលពស់ === ធ្វើអ្វីម្យ៉ាងដើម្បីឲ្យផ្អើលដល់ជនរងគ្រោះ គោលបំណងចង់ឲ្យជនរងគ្រោះឈប់ធ្វើអ្វីដែលខ្លួនកំពុងធ្វើ។ ឬធ្វើអ្វីម្យ៉ាងដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះ សង្ស័យ ច្របូកច្របល់ចិត្ត ហើយបោះបង់ ការងារ ឬអ្វីម្យ៉ាង។ ឧទាហរណ៍ របស់មួយល្អទេ តែព្យាយាមធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះ សង្ស័យ ច្របូកច្របល់ចិត្ត មិនច្បាស់ថា របស់នោះល្អ ឬអត់ ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះបោះរបស់នោះចោល ព្រោះសង្ស័យ មិនច្បាស់ មិនប្រាកដក្នុងចិត្ត។ ពេលខ្លះ គេនិយាយជាសញ្ញាឲ្យប្រយ័ត្នថា “កុំវាយស្មៅបង្អើលពស់” ដើម្បីឲ្យប្រយ័ត្នកុំឲ្យជនរងគ្រោះដឹង ឬចាប់អារម្មណ៍ដឹង ពីចេតនាអាក្រក់របស់ខ្លួន។ Stomp the grass to scare the snake (打草驚蛇, Dǎ cǎo jīng shé) Do something unaimed, but spectacular ("hitting the grass") to provoke a response from the enemy ("startle the snake") to have them give away their plans or position. Do something unusual, strange, and unexpected to arouse the enemy's suspicion and disrupt their thinking. It is more widely used as a warning: "[Do not] startle the snake by hitting the grass". An imprudent act will give one's position or intentions away to the enemy. ~ និយាយដល់ត្រង់នេះ អ្នកអាចគិតថា បុគ្គលដែលប្រើក្បួនល្បិចនេះគួរឲ្យខ្លាច បើជួបបុគ្គលបែបនោះគួរធ្វើតាមអ្វីដែលពួកគាត់ចង់ឲ្យធ្វើ។ ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា មាននាងម្នាក់ឈ្មោះនាងចិញ្ចា។ នាងនោះមាយាពុតល្បិច យកឈើធ្វើជាកូនទ្រាប់ពោះខ្លួនទៅមួលបង្កាច់ព្រះពុទ្ធកណ្ដាលចំណោមថាធ្វើឲ្យនាងពោះធំ។ ក្រោយមកឈើនោះជ្រុះចុះមក។ គេគ្រប់គ្នាដឹងថានាងនោះមាយា ពុត ល្បិច។ ក្រោយមកនាងនោះក៏ត្រូវព្រះធរណីស្រូប (គឺស្លាប់តៃហោង ស្លាប់ទាំងអាក្រក់មើល)។ ព្រះពុទ្ធបង្ហាញផ្លូវ ចង់ឈ្នះមនុស្សបែបនេះត្រូវរក្សាមារយាទ ឬរក្សា ទង្វើ ការនិយាយ ការគិត ឲ្យល្អ និងនិយាយតែពាក្យពិតពាក្យទៀងត្រង់។ (អាចសិក្សាបន្តក្នុង[[ពុទ្ធជ័យមង្គល]])។ នាងចិញ្ចាធ្វើបែបនេះដោយសារ ប្ដីនាងស្ដាប់ធម៌ព្រះពុទ្ធ ហើយទៅបួសចោលនាង រួមផ្សំនឹងការញុះញង់បន្ថែមរបស់ទេវទត្ត។ (មើលក្នុងនាទីទី ៦ ក្នុង[https://www.youtube.com/watch?v=wmt2ViC94mo&t=2148s រឿងពុទ្ធប្រវត្តិ] តាមតំណភ្ជាប់ដែលបានដាក់) === ១៤ ខ្ចីសាកសពចូលព្រលឹង === យកស្ថាប័នណាមួយ ឬអ្វីម្យ៉ាងដែលគេបានបោះបង់ចោល ឬបំភ្លេចចោល ទៅហើយ មកធ្វើឲ្យដើរ ឡើងវិញ ទៅតាមអ្វីដែលខ្លួនចង់ ដើម្បីគោលដៅខ្លួន។ Borrow a corpse to resurrect the soul (借屍還魂, Jiè shī huán hún) Take an institution, a technology, a method, or even an ideology that has been forgotten or discarded and appropriate it for one's own purposes. === ១៥ បញ្ឆោតខ្លាចុះពីភ្នំ === បញ្ឆោតជនរងគ្រោះចេញពីទីតាំង ឬកន្លែងដែលផ្គត់ផ្គង់ គាំទ្រ ជនរងគ្រោះ។ ដើម្បីឲ្យជនរងគ្រោះខ្សោយ។ Lure the tiger down the mountain (調虎離山, Diào hǔ lí shān) Never directly attack an opponent whose advantage is derived from their position. Instead, lure them away from their position to separate them from their source of strength. === ១៦ ដើម្បីចាប់ ត្រូវចេះលែង === “កុំធ្វើឲ្យគេទាល់ច្រក”។ ពេលដែលជនរងគ្រោះទាល់ច្រកអាចនឹងព្យាយាមវាយបកវិញ។ ធ្វើជាទុកផ្លូវមួយ ឲ្យជនរងគ្រោះមានសង្ឃឹមថានឹងអាចចេញទៅបាន ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះច្របូកច្របល់ចិត្ត គួរវាយបក ឬគួរថយ។ ពេលដែលច្របូកច្របល់ចិត្ត ទឹកចិត្តវាយបកវិញ នឹងចុះខ្សោយ។ In order to capture, one must let loose (欲擒故縱, Yù qín gù zòng) Cornered prey will often mount a final desperate attack. To prevent this, let the enemy believe they still have a chance for freedom. Their will to fight is hampered by their desire to escape. The enemy's morale will be depleted and they will surrender without a fight when the illusion of escape is revealed. === ១៧ ចោលថ្មដើម្បីទាក់យកត្បូង === ធ្វើឲ្យជនរងគ្រោះជឿថាខ្លួននឹងបានចំណេញអ្វីម្យ៉ាង (ចោលថ្ម) ដើម្បីបោកយករបស់មានតម្លៃអ្វីមួយមកវិញ (ទាក់យកត្បូង)។ Tossing out a brick to lure a jade gem (拋磚引玉, Pāo zhuān yǐn yù) Further information: Wiktionary:拋磚引玉 Bait someone by making them believe they gain something or to just make them react to it; "toss out a brick" to obtain something valuable from them in return ("get a jade gem”). === ១៨ ចាប់មេដើម្បីយកឈ្នះ === បើក្រុមមួយដែលខ្លាំង តែកូនក្រុមធ្វើការឲ្យមេក្រុមដោយសារតែលុយ ដោយសារតែចាញ់បោកមេក្រុម ឬព្រោះតែសេចក្ដីភ័យខ្លាច ឬការគម្រាម ពេលដែលចាប់មេបាន ក្រុមទាំងមូលនឹងបែកខ្ញែក ឬសុំចុះចូល។ ខុសពីក្រុមដែលធ្វើការដោយសាមគ្គីភាពពិតប្រាកដ ដោយឈរ គុណធម៌ ឬគុណតម្លៃនៃជីវិត និងភាពស្មោះត្រង់។ Defeat the enemy by capturing their chief (擒賊擒王, Qín zéi qín wáng) If the enemy's army is strong but is allied to the commander only by money, superstition, or threats, target the leader. If the commander falls, the rest of the army will disperse or join one's side. If they are allied to the leader through loyalty, beware, as the army can continue to fight on after their death out of vengeance. === ១៩ ដកឧសចេញពីក្រោមខ្ទះ (ល្បិចបន្ថយភ្លើង) === បំបាត់ហេតុផលដែលអាចឲ្យគេមកវាយប្រហារ។ បង្កក ឬដកហូតទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលអាចឲ្យគេប្រើដើម្បីមកវាយប្រហារ។ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យគេមិនមានលទ្ធភាពអាចមកវាយប្រហារបាន។ Remove the firewood from under the pot (釜底抽薪, Fǔ dǐ chōu xīn) Take out the leading argument or asset of someone; "steal someone's thunder". This is the essence of the indirect approach: instead of attacking enemy's fighting forces, direct attacks against their ability to wage war. Literally, take the fuel out of the fire. === ២០ ធ្វើឲ្យវឹកវរដើម្បីចាំយកប្រយោជន៍ === ធ្វើឲ្យវឹកវរ ឲ្យគេទាល់ច្រកទាំងមិនដឹងខ្លួន ដើម្បីឲ្យគេមកពឹងខ្លួន នឹងអាលបានរំលើកគុណ ឲ្យគេទូលគុណខ្លួនមួយជីវិត។ ឧទាហរណ៍ដែលងាយយល់មួយទៀត គឺការដុតព្រៃដើម្បីចាប់សត្វ។ Disturb the water and catch a fish (渾水摸魚／混水摸魚, Hùn shuǐ mō yú) Create confusion and exploit it to further one's own goals. === ២១ រៃ សកសម្បកមាស (ឬល្បិចក្លែងខ្លួន ភៀសព្រះកាយ) === ក្លែងជានរណាម្នាក់ផ្សេងទៀត ដើម្បីកុំឲ្យគេស្គាល់។ ជាទូទៅ ល្បិចនេះ ប្រើដើម្បីគេចពីអ្នកដែលខ្លាំងជាងខ្លួន។ Slough off the cicada's golden shell (金蟬脱殼, Jīn chán tuō qiào) Mask oneself. Either leave one's distinctive traits behind and become inconspicuous or masquerade as something or someone else. This strategy is mainly used to escape from a stronger enemy. === ២២ បិទច្រក ឡោមព័ទ្ធ ឬបិទទ្វារចាប់ចោរ === ធ្វើកុំឲ្យគេមានផ្លូវរត់ ដកថយ ឬមានផ្លូវដែលផ្ដល់ជំនួយពីខាងក្រៅ សិន សឹមវាយប្រហារជាចុងក្រោយ តែម្ដង។ Shut the door to catch the thief (關門捉賊, Guān mén zhuō zéi) To capture one's enemy, or more generally in fighting wars, to deliver the final blow to the enemy, plan prudently for success; do not rush into action. Before "moving in for the kill", first cut off the enemy's escape routes and any routes from external aid. === ២៣ ត្រូវជាមួយនឹងអ្នកឆ្ងាយ វាយប្រហារអ្នកជិតខាង === ពួកគាត់យល់ថា អ្នកជិតខាងងាយនឹងវាយប្រហារ យកឈ្នះ ជាងប្រទេស ឬតំបន់ដែលនៅឆ្ងាយ។ ព្រោះសមរភូមិនៅជិតតំបន់ខ្លួន។ បើវាយអ្នកឆ្ងាយ ត្រូវពិបាក ផ្ដល់ការផ្គត់ផ្គង់ ដឹកជញ្ជូនស្បៀងជាដើម។ ដូច្នេះ ត្រូវជាមួយនឹងអ្នកឆ្ងាយ ហើយវាយអ្នកជិត។ ពួកគាត់គិតថា មនុស្សល្ងង់ទើប ព្យាយាមវាយអ្នកឆ្ងាយ។ ព្រះពុទ្ធ ឲ្យចេះសង្គ្រោះញាតិមិត្ត យកញាតិមិត្តធ្វើជារបង ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ តែក្បួននេះណែនាំឲ្យប្រទូសមិត្តអ្នកជិតខាងខ្លួនឯង។ អ្នកណានៅក្បែរបុគ្គលបែបនេះ គឺត្រូវប្រយ័ត្ន។ Befriend a distant state and strike a neighbouring one (遠交近攻, Yuǎn jiāo jìn gōng) Invading nations close to oneself carries a higher chance of success. The battlefields are close to one's domain and as such is easier for one's troops to receive supplies and defend the conquered land. Make allies with nations far away from oneself, as it is unwise to invade them. === ២៤ ស៊ីបាយបោកឆ្នាំង === ខ្ចីស្បៀង ឬធនធានពីគេដើ្បម្បីវាយប្រហារសត្រូវរួម។ ពេលដែលសត្រូវរួមចាញ់ហើយ ប្រើធនធាននោះវាយប្រហារអ្នកដែលឲ្យខ្ចីនោះទៀត។ Obtain safe passage to conquer the State of Guo (假途伐虢, Jiǎ tú fá Guó) Borrow the resources of an ally to attack a common enemy. Once the enemy is defeated, use those resources to turn on the ally that lent them in the first place. === ២៥ ដកធ្នឹមល្អចេញជំនួសវិញដោយឈើពុក (ដកមន្ត្រីល្អចេញ ជំនួសវិញដោយមន្រ្តីពុករលួយ) === នៅពេលដែលប្រទេស ឬស្ថាប័នគេ ដំណើរការទៅល្អ ព្យាយាមឆាឆៅ ធ្វើឲ្យខូចប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រង របៀបគ្រប់គ្រងរបស់គេ។ កែប្រែវិន័យល្អៗ ដែលគេមាន។ ព្យាយាមធ្វើឲ្យមនុស្សល្អ សំខាន់ៗ ត្រូវបានដកចេញ ហើយដាក់វិញដោយមនុស្សពុករលួយ។ Replace the beams with rotten timbers (偷梁換柱, Tōu liáng huàn zhù) Disrupt the enemy's formations, interfere with their methods of operations, and change the rules that they are used to following. In this way the supporting pillar, the common link that makes a group of men an effective fighting force, is removed. === ២៦ ចង្អុលផ្កា តែជេផ្លែ === ការនិយាយដោយមិនបញ្ចេញឈ្នោះជនរងគ្រោះ ដោយប្រើពាក្យប្រៀបធៀប ឬពាក្យបញ្ឆិតបញ្ឆៀងដៀមដាម ដើម្បីដាក់គំនាប ឬគ្រប់គ្រង ឬព្រមានដល់អ្នកដែលខ្លួនមិនអាចនិយាយដោយផ្ទាល់បាន ឬខ្លួនមិនចង់ឲ្យគេចាប់ថ្នាក់បាន ថាខ្លួនកំពុងគម្រាម ឬដាក់គំនាប លើជនរងគ្រោះ។ ឧទាហរណ៍ បុគ្គលខ្លះ ចង់ជេអ្នកដទៃ តែបែជាជេកូនខ្លួនឯងដែលនៅក្បែរនោះខ្លាំងៗ ដើម្បីដៀមដាមអ្នកដែលខ្លួនចង់ជេ។ ករណីនេះ ខ្ញុំឃើញថា ព្រួញមួយនោះបាញ់ចាបពីរ មួយគឺ“កូនខ្លួនឯង” មួយទៀតគឺអ្នកក្បែរនោះ។ Point at the mulberry tree while cursing the locust tree (指桑罵槐, Zhǐ sāng mà huái) To discipline, control, or warn others whose status or position excludes them from direct confrontation; use analogy and innuendo. Without directly naming names, those accused cannot retaliate without revealing their complicity. === ២៧ ពើធ្វើឆ្កួត ឬពើធ្វើមិនដឹង === ពើធ្វើជាមនុស្សមិនចេះអី ខ្សោយ ឈឺ ឬល្ងង់ ដើម្បីបញ្ឆោតឲ្យគេមានចិត្តមើលងាយសមត្ថភាពខ្លួន ដើម្បីលាក់កុំឲ្យគេដឹងពីចេតនាអាក្រក់ខ្លួន និងដើម្បីឲ្យគេធ្វេសប្រហែសចំពោះខ្លួន។ Feign madness but keep your balance (假痴不癲, Jiǎ chī bù diān) Pretend to be incompetent to create confusion about one's intentions and motivations. Lure the opponent into underestimating one's ability until they drop their guard. === ២៨ ដកជណ្ដើរចេញនៅពេលដែលគេឡើងដល់ដំបូល === ប្រើនុយ និងការបោកបញ្ឆោតផ្សេងៗ ធ្វើឲ្យគេធ្លាក់ចូលទៅក្នុងតំបន់ដែលប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិ រួចកាត់ផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងខាងក្រៅ និងផ្លូវចេញ។ វាយប្រហារដោយប្រើកម្លាំងខ្លួន បូករួមនិងកម្លាំងភូមិសាស្រ្តដែលប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិនោះ។ Remove the ladder when the enemy has ascended to the roof (上屋抽梯, Shàng wū chōu tī) With baits and deceptions, lure the enemy into treacherous terrain and cut off their lines of communication and escape routes. To save themselves, they must fight both one's own forces and the elements of nature. === ២៩ តុបតែងដោយផ្កាក្លែងក្លាយ ឬល្បិចលាបពណ៌ === តុបតែងផ្កាក្រដាសក្លែងក្លាយ លើដើមឈើងាប់ ដើម្បីឲ្យគេឃើញនឹងភ្នែក ហើយយល់ថា ដើមឈើនោះមានជីវិត។ ប្រើរបស់ក្លែងក្លាយធ្វើឲ្យអ្វីមួយដែលគ្មានតម្លៃ មើលទៅគួរឲ្យផ្ដល់តម្លៃ។ ឬធ្វើផ្ទុយពីនោះ (ធ្វើឲ្យអ្វីដែលមានតម្លៃ មើលទៅដូចជា មិនគួរនឹងឲ្យតម្លៃ)។ ធ្វើឲ្យមនុស្សល្អ ត្រូវបានគេជឿថា ជាមនុស្សអាក្រក់ ឬមនុស្សអាក្រក់ ត្រូវបានគេជឿថា ជាមនុស្សល្អ ដោយការផ្សព្វផ្សាយពាក្យចចាមអារ៉ាមផ្សេងៗ។ Decorate the tree with false blossoms (樹上開花, Shù shàng kāi huā) Tying silk blossoms on a dead tree gives the illusion that the tree is healthy. Using artifice and disguise, make something worthless appear valuable and vice versa. === ៣០ ប្រែពីភ្ញៀវទៅជាម្ចាស់ === ផ្ដើមពីការធ្វើជាភ្ញៀវឲ្យគេទទួល បន្ទាប់មក ព្យាយាមក្ដោបក្ដាប់ផ្ទៃក្នុង ហើយប្រែខ្លួនទៅជាម្ចាស់។ ចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ ព្រះពុទ្ធបង្រៀនឲ្យចេះដឹងគុណ។ សូម្បីដើមពោធិព្រឹក្សដែលព្រះអង្គត្រាស់ដឹងក្រោម ក៏ព្រះអង្គប្រាប់ឲ្យសិស្សរបស់ព្រះអង្គចាត់ជាទីគោរពបូជា។ ជ្រកក្រោមម្លប់ឈើណា ដឹងគុណដើមឈើនោះ។ ក្បួននេះវិញ ប្រាប់ឲ្យជ្រកក្រោមដំបូលផ្ទះគេ ហើយព្យាយាមយកផ្ទះរបស់គេមកជារបស់ខ្លួនទៅវិញ។ Make the host and the guest exchange roles (反客為主, Fǎn kè wéi zhǔ) Usurp leadership in a situation where one is normally subordinate. Infiltrate one's target. Initially, pretend to be a guest to be accepted, but develop from inside and become the owner later. === ៣១ អន្ទាក់សម្រស់ ឬល្បិចកែវទឹកឃ្មុំ === បញ្ជូនមនុស្សស្រីដែលមានសម្បកក្រៅជាស្រីស្អាត ទន់ភ្លន់ គួរឲ្យស្រលាញ់ ឲ្យទៅបំបែកបំបាក់ផ្ទៃក្នុងរបស់ភាគីម្ខាងទៀត។ ល្បិចនេះអាចមានបីកម្រិត។ មួយ មេស្ថាប័ន វក់នឹងសម្រស់នាងម្នាក់នោះរហូតដល់លែងគិតការងារ ហើយស្មារតីប្រុងប្រយ័ត្នថយចុះបន្តិចម្ដងៗ។ ពីរ នាងម្នាក់នោះ ព្យាយាមទាក់មនុស្សប្រុសផ្សេងៗទៀតក្នុងស្ថាប័ន ដើម្បីបង្កើតជាជម្លោះដណ្ដើមនាង។ បី ស្រីៗនៅក្នុងស្ថាប័ន ប្រចណ្ឌ ច្រណែន ខឹងនឹងប្រុសៗ ដែលវក់នឹងនាងម្នាក់នោះ ធ្វើឲ្យការបែកបាក់កាន់តែខ្លាំង។ មានប្រភេទក្លិន​ ឬទឹកអប់ដែលធ្វេីឲ្យស្រេីបស្រាល​ ទាក់ទាញ​ បង្កេីនអារម្មណ៍ផ្លូវភេទ​ (aphrodisiac scents or seductive perfumes)​ ដែលអាចត្រូវបានប្រេីដោយមនុស្សស្រីទាំងនោះ​ ដេីម្បីសម្រេចល្បិចមួយនេះ។ ក្នុងរឿងប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសចិន សម័យនគរចិនបែកជាបី មានបង្ហាញពីល្បិចនេះ។ ទៀវឆាន់ ត្រូវបានគេឲ្យទៅប្រើល្បិចនេះ បំបែកបំបាក់ តុងជ័រ និងលីពូ។ តុងជ័រ ត្រូវបានសម្លាប់ដោយលីពូ ដែលជាកូនធម៌ខ្លួន។ ក្រោយមក លីពូក៏ស្លាប់ដែរ ព្រោះវក់នឹងសម្រស់ ការរាំច្រៀង របស់ទៀវឆាន់ មិនសូវរវល់ការងារ។ បន្ទាប់ពីលីពូស្លាប់ មិនបានប៉ុន្មាន ចុងក្រោយ ទៀវឆាន់ក៏ស្លាប់ទាំងវ័យក្មេងដែរ។ ល្បិចអន្ទាក់សម្រស់ក៏​អាចត្រូវបានប្រេីដោយមនុស្សប្រុសផងដែរ​ (ល្បិចអន្ទាក់ប្រុសស្អាត​ Pretty boy stratagem)។ ក៏មានប្រភេទទឹកអប់ទាក់ទាញអារម្មណ៍ផ្លូវភេទ​ សម្រាប់ប្រេីលេីមនុស្សប្រុស​ ដេីម្បីទាក់ទាញអារម្មណ៍មនុស្សស្រី។ ក៏ធ្លាប់ឃេីញមានគេផ្សព្វផ្សាយលក់ថ្នាំសម្រេីបសម្រាប់ដាក់ចូលក្នុងភេសជ្ជ:​ផងដែរ​ ([https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=610226674457520&id=100064105776657 មេីលក្នុង​តំណភ្ជាប់])។ បើគិតតាមព្រះពុទ្ធសាសនា វិធីដែលអាចការពារអន្តរាយពីល្បិចនេះបានគឺ ការរក្សាសីល ៥ ជានិច្ចរាល់ថ្ងៃ និងរក្សាសីល ៨ តាមកាលកំណត់​ (ឧទាហរណ៍​ រាល់ថ្ងៃឧបោសថសីល រាល់ប្រហែល ៧ ឬ ៨ថ្ងៃម្ដង​ ជាដេីម)។ សីល ៨ គឺជាសីលដែលអាចជួយគ្រប់គ្រងចំណង់ផ្លូវភេទ (ឬជួយកាត់ភ្លើងរាគៈ)។ សីល៥៖ > ការមិនសម្លាប់ > ការវៀរចាកការលួចទ្រព្យគេ​ ដោយចិត្តលួច > ការមិនប្រព្រឹត្តខុសក្នុងកាម គឺរួមសំវាសជាមួយនឹង ប្រពន្ធ កូន ឬប្ដី របស់អ្នកដទៃ។ (រួមសំវាសបានជាមួយតែនឹងប្ដីប្រពន្ធខ្លួន) > ការមិនកុហក > ការមិនផឹកទឹកស្រវឹង ឬអ្វីណាដែលធ្វើឲ្យបាត់សតិស្មារតី ឧបោសថសីល ឬសីល៨ មានដូចជា៖ > ការមិនសម្លាប់អ្នកដទៃ > ការវៀរចាកការលួចទ្រព្យគេ​ ដោយចិត្តលួច > មិនប្រព្រឹត្តការរួមភេទមួយថ្ងៃ > មិនកុហក > មិនផឹកទឹកស្រវឹង ឬអ្វីដែលធ្វើឲ្យខ្សោយសតិស្មារតី > មិនហូបអាហារដែលត្រូវការ ការទំពារ មួយល្ងាច (គឺ នៅថ្ងៃរក្សាសីលនោះ ពេលព្រឹកចាប់ពីព្រះអាទិត្យរះ ដល់ថ្ងៃត្រង់ អាចហូបធម្មតា។ ចាប់ពីពេលថ្ងៃត្រង់ រហូតដល់ព្រះអាទិត្យរះនៅថ្ងៃស្អែក មិនហូប អាហារដែលត្រូវការ ការទំពារ តែអាចផឹកទឹកភេសជ្ជៈបាន) > មិនមើលល្បែង របាំ ការរាំ និងការច្រៀង ដែលនាំឲ្យកើតសេចក្ដីប្រមាទ ធ្វេសប្រហែស មួយថ្ងៃ។ មិនប្រើគ្រឿងក្រអូប គ្រឿងអលង្ការ ក្នុងបំណងទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍អ្នកដទៃ រយៈពេលមួយថ្ងៃ។ > មិនអង្គុយ ឬដេក លើកន្លែងដែលមិនសមរម្យ ដូចជា កៅអី​ដែលខ្ពស់ហួសពេក​ ឬគ្រែ ពូក ដែលមានរូបផ្កាមាស រូបខ្លា ជាដើម The beauty trap (Honeypot) (美人計, Měi rén jì) Send the enemy beautiful women to cause discord within his camp. This strategy can work on three levels. First, the ruler becomes so enamoured with the beauty that he neglects his duties and allows his vigilance to wane. Second, the group of men will begin to have issues if the desired women court another man, thus creating conflict and aggressive behavior. Third, other females at court, motivated by jealousy and envy, begin to plot subversions that further exacerbate the situation. === ៣២ ល្បិចបន្ទាយទទេ === ពេលដែលគេមានកម្លាំងខ្លាំងជាង ហើយអាចវាយកាន់កាប់ពេលណាក៏បាន ធ្វើជាស្ងប់ ហើយធ្វើឲ្យភាគីម្ខាងទៀតគិតថាខ្លួនកំពុងដើរចូលអន្ទាក់។ ភាគច្រើន ល្បិចនេះអាចប្រើបានសម្រេច តែករណីដែលបុគ្គលមាន កម្លាំងដួងវិញ្ញាណខ្លាំង ឬអំណាចចិត្តខ្លាំង (powerful hidden force)។ ល្បិចនេះកម្រនឹងមានគេប្រើ។ The empty fort strategy (空城計, Kōng chéng jì) When the enemy has stronger forces and one expects to be overrun at any moment, act calmly and taunt the enemy, so that the enemy thinks they are walking into an ambush. This stratagem is only successful if in most cases one has a powerful hidden force and the stratagem is seldom used. === ៣៣ ចារកម្មបញ្ច្រាស === ធ្វើឲ្យស្ថាប័ន ឬប្រទេសមួយច្របូកច្របល់ដោយជម្លោះ ភាពមិនត្រូវគ្នា បែកបាក់សាមគ្គី ដោយផ្ដល់ពត៌មានខុស ឬពត៌មានមិនល្អ ដល់ចារបុរស (អ្នកលបយកការណ៍) របស់ស្ថាប័ន ឬប្រទេសនោះ។ ឬព្យាយាមដោយសម្ងាត់ ធ្វើឲ្យមានការបែកបាក់សាមគ្គី ឲ្យមានភាពចម្រូងចម្រាសមិនត្រូវគ្នា រវាងមនុស្សក្នុងក្រុម មិត្ត ទីប្រឹក្សា គ្រួសារ មេទ័ព ទាហាន និងប្រជាជនទូទៅ របស់ស្ថាប័ន ឬប្រទេសមួយនោះ។ ពេលដែលពួកគាត់រវល់តែនឹងដោះស្រាយជម្លោះផ្ទៃក្នុង លទ្ធភាពវាយប្រហារ ឬការពាររបស់ពួកគាត់នឹងថយចុះ។ Let the enemy's own spy sow discord in the enemy camp (反間計, Fǎn jiàn jì) Undermine the enemy's ability to fight by secretly causing discord between them and their friends, allies, advisors, family, commanders, soldiers, and population. While they are preoccupied with settling internal disputes, their ability to attack or defend is compromised. === ៣៤ ល្បិចឈឺសាច់ (ល្បិចធ្វើឲ្យខ្លួនឯងរបួស ដើម្បីឲ្យគេទុកចិត្ត) === គឺចេតនាធ្វើឲ្យខ្លួនឯងរបួស ឬធ្វើពុតជារងរបួស ដើម្បីទាមទារចំណាប់អារម្មណ៍ ការអាណិត ឬដើម្បីឲ្យគេទុកចិត្ត។ មួយ គឺអាចឲ្យគេបន្ថយការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះខ្លួន ព្រោះគិតថាខ្លួនកំពុងរបួស ឬខ្សោយ។ មួយទៀត គឺបញ្ឆោតគេឲ្យជឿថារបួសត្រូវបានបង្ករឡើងដោយ សត្រូវរួម ដើម្បីឲ្យក្រុមទាំងពីរវាយប្រហារគ្នា។ ក្នុងក្បួនពេទ្យ មានជំងឺផ្លូវចិត្តពីរប្រភេទហៅថា ជំងឺមាយា (Munchausen’s syndrome) និងជំងឺមាយាបែបប្រយោល (Munchausen’s syndrome by proxy)។ ជំងឺមាយាគឺអ្នកជំងឺ ធ្វើពុតជាឈឺ ឬរំអួយពន្លើសរោគសញ្ញា (ឈឺតិច ថាឈឺខ្លាំង អស់កម្លាំង ថាវិលមុខ) ឬធ្វើឲ្យខ្លួនឯងឈឺដោយចេតនា ដើម្បីចង់បានការចាប់អារម្មណ៍ ឬបំណងអ្វីមួយ។ ជំងឺមាយាដោយប្រយោល គឺអ្នកថែទាំអ្នកជំងឺ ឬអ្នកដែលនៅជាមួយផ្ទាល់ អាចជាម្ដាយរបស់ក្មេងតូចៗ ឬកូនដែលថែទាំម្ដាយចាស់ជរា ដេកនៅលើគ្រែ ជាដើម ធ្វើឲ្យអ្នកដែលនៅក្នុងការថែទាំរបស់ខ្លួន ឈឺដោយចេតនា ឬប្រឌិតរោគសញ្ញា ឬនិយាយពន្លើសពីរោគសញ្ញា ប្រាប់ដល់គ្រូពេទ្រ ក្នុងបំណងទាមទារចំណាប់អារម្មណ៍នរណាម្នាក់ ឬក្នុងបំណងអ្វីមួយ។ ការព្យាបាលជំងឺនេះ សំខាន់គឺការព្យាបាលដោយកែការគិត (Cognitive behavioural therapy)។ ជាទូទៅ ចំពោះជំងឺផ្លូវចិត្ត ការព្យាបាលគឺ ព្យាយាមយល់ពីអ្នកជំងឺសិន គាត់គិតយ៉ាងម៉េចបានគាត់ធ្វើចឹង ហើយកែការគិតនោះ ឲ្យល្អវិញ ជំងឺនឹងជា។ គួររក្សាភាពសុច្ចរិតទៀងត្រង់ (integrity) ទាំងអ្នកជំងឺខ្លួនឯង ទាំងគ្រូពេទ្យ ទាំងអ្នកដែលប្រាស្រ័យទាក់ទងនឹងអ្នកជំងឺ។ Inflict injury on oneself to win the enemy's trust (苦肉計, Kǔ ròu jì) Pretending to be injured has two advantages: first, the enemy is lulled into lowering their guard since as they no longer consider one to be an immediate threat. Second, ingratiating oneself with the enemy by pretending the injury was caused by a mutual enemy conserves one's strength while one's enemies fight each other. === ៣៥ ល្បិចតជាប់គ្នា === ចំពោះកិច្ចការសំខាន់ គួរគិតល្បិចតជាប់គ្នាច្រើនដំណាក់។ ផែនការទី១ ទី២ ទី៣ ដំណើរការ ទៅតាមការព្រាងទុក។ បើល្បិចមួយបរាជ័យ ប្រើល្បិចបន្ទាប់មួយទៀត។ ឬបើល្បិចមួយបានសម្រេចហើយ ប្រើល្បិចមួយបន្តទៀត ទៅតាមការព្រាងទុក ដើម្បីគោលដៅចុងក្រោយ។ Chain stratagems (連環計, Lián huán jì) In important matters, one should use several stratagems applied simultaneously after another as in a chain of stratagems. Keep different plans operating in an overall scheme; if any one strategy fails, apply the next strategy. === ៣៦ ដកថយ === ពេលប្រើគ្រប់ល្បិចអស់ហើយនៅតែមិនបានសម្រេច ល្បិចចុងក្រោយគឺ ដកថយ។ បើស្ថានភាពជាក់ស្ដែងបង្ហាញថានឹងមានបរាជ័យនៅខាងមុខ គួរដកថយ ហើយផ្គុំកម្លាំងវិញ។ ពេលដែលចាញ់ នៅមានជម្រើសបីដូចជា សុំចុះចាញ់ ចរចាសម្រុះសម្រួល ឬគេចខ្លួន។ សុំចុះចាញ់ គឺបរាជ័យទាំងស្រុង។ ចរចាសម្រុះសម្រួល គឺបរាជ័យពាក់កណ្ដាល។ គេចខ្លួន គឺមិនមែនជាការបរាជ័យទេ។ ដរាបណាមិនទាន់បរាជ័យទាំងស្រុង គឺនៅតែមានឱកាស។ “ក្នុងចំណោមល្បិចទាំង ៣៦ រត់គឺល្អបំផុត”។ "Of the Thirty-Six Stratagems, fleeing is best" (三十六計，走為上計, Sānshíliù jì, zǒu wéi shàng jì). If all else fails, retreat (走為上策, Zǒu wéi shàng cè) If it becomes obvious that one's current course of action will lead to defeat, retreat and regroup. When one's side is losing, three choices remain: surrender, compromise, or escape. Surrender is complete defeat, compromise is half defeat, but escape is not defeat. As long as one is not defeated, there is still a chance. This is the most famous of the stratagems and is immortalized in the form of a Chinese idiom: "Of the Thirty-Six Stratagems, fleeing is best" (三十六計，走為上計, Sānshíliù jì, zǒu wéi shàng jì). === ឈ្មោះល្បិចផ្សេងៗទៀត === > ដល់ត្រើយសើយគូថ ឬឆ្លងស្ពានរួចរុះក្ដារចោល (ដំបូងជាការសហការគ្នាធ្វើអ្វីមួយ តែលួចមានគំនិតអាក្រក់ ពេលបានសម្រេចគោលដៅហើយ សម្លាប់អ្នកផ្សេងចោល ដើម្បីប្រមូលប្រយោជន៍តែឯង។ គេជួយចម្លងឲ្យដល់ត្រើយហើយ មិនអរគុណថែមទាំងសម្លាប់គេចោល ដើម្បីប្រមូលយកប្រយោជន៍តែឯង។ មនុស្សដែលប្រើក្បួនល្បិចនេះ រួមទុក្ខបាន តែរួមសុខមិនបាន។ ពេលមានអាសន្នមកសុំរកយើងជួយ ឬសហការ ពេលដល់ត្រើយ មិនអរគុណ ថែមសម្លាប់អ្នកដែលធ្លាប់ជួយចោល ដើម្បីប្រមូលប្រយោជន៍តែឯង។ ព្រះពុទ្ធវិញបង្រៀនមនុស្សឲ្យចេះរលឹកនឹកគុណអ្នកដទៃ ដែលធ្លាប់បានជួយយើងហើយ។ ការរលឹកដល់អំពើល្អដែលអ្នកដទៃបានធ្វើហើយដល់ខ្លួន នឹងនាំមកនូវសេចក្ដីសុខ។) > សម្លាប់មាន់បំភ័យស្វា > សម្លាប់មួយគំរាមមួយរយ > ជីកស្មៅត្រូវជីកទាំងឫស។ មានពាក្យគេនិយាយថា "បើមិនប្រើវិធីឃោរឃៅម្តេចនឹងអាចសំដែងឲ្យឃើញចិត្តត្រាប្រណីរបស់ព្រះពោធិសត្វ"។ ករណីធ្ងន់ធ្ងរបំផុតគឺ សម្លាប់ផ្ដាច់ពូជ ដើម្បីកុំឲ្យលំបាកទៅថ្ងៃក្រោយ គេអាចមកសងសឹកវិញ។ ពេលខ្លះគេអាចទុកកូនង៉ែតមួយឲ្យរស់ដែរ (ចិត្តសប្បុរស របស់ព្រះពោធិសត្វ?)។ > វាយមុនឈ្នះ (វាយគេមុន កុំឲ្យគេតដៃទាន់) > សន្សំកម្លាំងចាំឱកាស > ធ្លាក់ក្នុងអណ្ដូងទម្លាក់ថ្មបន្ថែម > រុញទូកបណ្ដោយទឹក (ឃើញគេឈ្លោះគ្នា ធ្វើឲ្យគេរិតតែឈ្លោះគ្នាបន្ថែម ដើម្បីចាំយកប្រយោជន៍) > រុញស៊ីក្លូបញ្ចូលឡាន (ព្យាយាមធ្វើឲ្យអ្នកដែលខ្លួនស្អប់ប្រហែស ដើរទៅផ្លូវដែលមិនគួរដើរ ផ្លូវគ្រោះថ្នាក់ ពេលឃើញបុគ្គលនោះដើរបានបន្តិចហើយ រុញ បញ្ឆោតបន្ថែមឲ្យធ្លាក់ក្នុងផ្លូវគ្រោះថ្នាក់នោះ) > ដុតឲ្យច្រឡោត បញ្ឆោតឲ្យខឹង (ប្រើ​ពាក្យ​សំដី​ ឬ​សកម្មភាព​ អុចអាលធ្វើ​ឲ​្យគេ​ខឹងច្រឡោត​ ដើម្បី​សម្រេច​តាម​បំណង​របស់​ខ្លួន។​ ល្បិច​នេះ​មាន​ប្រសិទ្ធភាព​ចំពោះ​មនុស្ស​ឆេវ​ឆាវ​ តក់​ក្រហល់​ មនុស្ស​នឹង​ធឹង​ អត់​ធ្មត់​ គេ​ពិបាក​ដុត​ឲ​្យខឹង​ណាស់​) > ដុតឲ្យខ្លោច រោយឲ្យឆៅ (បើមានហាងអាហារមួយទៀត ដែលនៅក្បែរ ប្រើបក្សពួកដែលគេមិនស្គាល់លួចបន្លំទៅធ្វើជាភ្ញៀវនៅហាងអ្នកម្ខាងទៀត ហើយផ្ដល់ពត៌មានមិនពិតថា អាហាររបស់គាត់សាប ច្រើនលើកច្រើនសារ ច្រើនគ្នា។ ម្ចាស់ហាងដែលមិនដឹង ក៏គិតថាគួរថែមអំបិល អាហារពួកគាត់ក៏លែងមានរសជាតិល្អ។ ឬកកូរកកាយគេដោយវិធីផ្សេងៗ។) > ល្បិចបន្ថែមភ្លើង (ឃើញគេឈ្លោះគ្នា ដុតឲ្យគេរិតតែឈ្លោះគ្នាបន្ថែម) > លើកស្នាកម្លាក្អែក (បើខ្លួនមានកម្លាំងត្រឹម ១០០ បញ្ឆោតឲ្យគេជឿថា ខ្លួនមានកម្លាំង១០០០ ដើម្បីឲ្យគេខ្លាច។ គេអាចប្រើម្យ៉ាងទៀត ឧទាហរណ៍នៅក្នុង បណ្ដាញសង្គម Facebook ពេលដែលផូសអ្វីមួយ ធ្វើឲ្យមហាជនយល់ច្រឡំថាខ្លួនមានអ្នកគាំទ្រច្រើន ដោយជួលមនុស្សមួយក្រុមឲ្យ like និង share ផូសរបស់ខ្លួន) > លួចនាគប្ដូរហង្ស (យករបស់ក្លែងក្លាយទៅជំនួសរបស់ពិត យករបស់អន់ទៅជំនួសរបស់ល្អ) > រំកិលសពទម្លាក់កំហុស ឬស្វាស៊ីបាយលាបមាត់ពពែ (ទម្លាក់កំហុសលើអ្នកដែលមិនបានធ្វើ ឬអ្នកដែលខ្លួនស្អប់) (ន័យម្យ៉ាង ស្វាគឺមនុស្សដែលប្រើល្បិច ឯពពែ គឺមនុស្សប្រមាទធ្វេសប្រហែស ឬមិនដឹង) === អវសាន​កថា === ~ បើគិតតាមព្រះពុទ្ធសាសនា បុគ្គលថោកទាប ជាបុគ្គលបាប លុបគុណគេ មានមាយា ពុតត្បុត ល្បិច ទម្លាប់ចិត្តចងគំនុំ មិនដឹងល្អអាក្រក់ គួរសម្គាល់បុគ្គលបែបនោះថា ជាបុគ្គលថោកទាប។ (ឯកសារយោង៖ [http://ti-kh.org/books?book=54&page=43&language=khmer បិដកភាគ ៥៤ ទំព័រ ៤៣]) ~ យកឈ្នះ បុគ្គលបែបនោះ ដោយបញ្ញា (ការដឹងការពិត) និងសំខាន់គឺការរក្សាមាយាទឲ្យល្អ រក្សាទង្វើ ការនិយាយ ការគិត ឲ្យល្អ រក្សាភាពសុច្ចរិតទៀងត្រង់ និយាយតែពាក្យពិតពាក្យទៀងត្រង់។ ~ ក្នុងលោកនេះ មានរបស់បីយ៉ាងដែលមិនអាចលាក់បាំងបានគឺ ព្រះចន្ទ ព្រះអាទិត្យ និងការពិត។ === ឯកសារយោង === === 1. [[:en:Thirty-Six_Stratagems|Thirty-six stratagems]] === [https://www.maison21g.com/articles/the-art-of-attraction---explore-the-world-of-sexy-perfumes 2. Seductive perfumes https://www.maison21g.com/articles/the-art-of-attraction---explore-the-world-of-sexy-perfumes] 3. [https://www.facebook.com/share/p/18amuWNc7Q/ ការផ្សព្វផ្សាយលក់ថ្នាំសម្រេីបតាមបណ្ដាញសង្គម​ Facebook] {{DEFAULTSORT:ក្បួនល្បិចទាំង៣៦}} 56wud4cbdyosp85skuzdcqzp01ruvbc 0 50719 321662 321201 2025-06-06T12:06:48Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321662 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទត្រពាំងទា ឬ ថាពាំងតា ឬ តាពីងថា''' ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] : Prasat Tra Priang Tia) គឺជាប្រាសាទ[[ខ្មែរ]]មួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិណងកូ]] [[ឃុំត្រពាំងទា]] [[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។វាជាប្រាសាទ[[ឥដ្ឋ]]បែរមុខទៅទិសខាងកើត។ប្រាសាទនេះកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១២ ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជា[[រចនាបថបាយ័ន]]។ [[File:Prasat_Tha_Piang_Tia-001.jpg|thumb]] '''ត្រពាំងទា'''ជាន័យនៅក្នុង[[ភាសាខ្មែរ]]។ពាក្យ '''«ថាពាំង»''' មានន័យថា ស្រះ បឹង ត្រពាំង វាលភក់ ឬ រណ្ដៅដែលមនុស្សជីក។វាក៏អាចមានន័យថាបារាយណ៍ឬស្រះទឹកដែលប្រាសាទ[[ខ្មែរ]]សឹងតែទាំងអស់តែងតែមានឬវាអាចជាប្រភពទឹកដែលកើតឡើងដោយធម្មជាតិ។រីឯពាក្យថា '''«តា»''' មានន័យថា សត្វទា។ដូចនេះពាក្យថា'''ថាពាំងតា'''មានន័យថា'''ត្រពាំងទា'''។វាអាចទៅរួចដែរថាកាលពីអតីតកាលមានសត្វទាបានផ្លាស់ទីពីទីកន្លែងផ្សេងៗមករស់នៅក្នុងតំបន់នោះ។ == រូបថត == [[Image:Prasat_Tha_Piang_Tia-002.jpg|thumb]] [[Image:Prasat_Tha_Piang_Tia-003.jpg|thumb]] [[Image:Prasat_Tha_Piang_Tia-004.jpg|thumb]] qkhjmj7qn661606qbnvbjsueuu3nf94 0 50722 321659 321200 2025-06-06T12:04:57Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321659 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទមឿនឆៃ ឬ មឿនជ័យ''' ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] : Prasat Muen Chai) គឺជាប្រាសាទ[[ខ្មែរ]]មួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុង[[ភូមិបានថានន្ទ]] [[ឃុំក្រះថៀម]] [[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]] [[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។វា​ជា​ប្រាង្គ[[ឥដ្ឋ]]​ដ៏​សាមញ្ញ​មួយ​ដែលមានរាងជាការ៉េ​និងមាន​គែម​ប្រវែង ៦.៥ ម៉ែត្រ។វាមើលទៅហាក់ដូចជាត្រូវបានហ៊ុំព័ទ្ធដោយប្រឡាយរាងអក្សរ U។ប្រហែល ៧៥ ម៉ែត្រពីប្រាសាទនេះគឺជា[[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]]ដែលជា[[អរោគ្យសាលា]]។ [[File:Prasat Muen Chai-004.jpg|thumb]] == រូបថត == [[File:Prasat_Muen_Chai-002.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Muen_Chai-003.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Muen_Chai-005.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Muen_Chai-006.jpg|thumb]] b444fj6496t55ny3oj2qi7wtdx1n9yy 0 50731 321660 321036 2025-06-06T12:05:43Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321660 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទបានប្រាសាទ''' ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] : Prasat Ban Prasat) គឺជា[[អរោគ្យសាលា]]មួយ​ដែលកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទ​ជ័យវរ្ម័ន​ទី​ ៧]] នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១២ ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជា[[រចនាបថបាយ័ន]]ហើយ​មាន​ទីតាំងស្ថិត​នៅ​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុក​សង្គៈ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ]] ​[[សៀម|ប្រទេស​ថៃ]]និងមានចម្ងាយ ៧៥ ម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទមឿនឆៃ]]។នៅក្នុង[[ខេត្តសិរីសាកេត]]ក៏មានប្រាសាទមួយឈ្មោះដូចនឹងឈ្មោះប្រាសាទនេះផងដែរ។ [[File:Prasat Ban Prasat (Surin)-004.jpg|thumb]] យោងតាមសិលាចារឹកដែលរកឃើញនៅ[[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានកសាង[[អរោគ្យសាលា]]ចំនួន ១០២ កន្លែងដែលជាមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលជំងឺនៅពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងតាមដងផ្លូវសំខាន់ៗ។នៅក្បែរ[[អរោគ្យសាលា]]នីមួយៗគឺមានប្រាសាទតូចមួយ។គេជឿថា[[អរោគ្យសាលា]]កសាងឡើងអំពីឈើ។មានសិលាចារឹកជាច្រើនទៀតដែលចារឹកជា[[ភាសាខ្មែរ]]និង[[សំស្រ្កឹត]]ត្រូវបានគេរកឃើញនៅជិត[[អរោគ្យសាលា]]ទាំងនោះដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹង[[អរោគ្យសាលា]]ទាំងនោះ។ ប្រាសាទតូចៗរបស់[[អរោគ្យសាលា]]ជាច្រើនដែលកសាងឡើងដោយ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] ប្លង់ប្រាសាទគឺមានលក្ខណៈសាមញ្ញណាស់វាមានប៉មជា[[ថ្មបាយក្រៀម]]តូចមួយដែលមានរានហាលបែរមុខទៅទិសខាងកើត។នៅក្បែរនោះគឺមានសំណល់បាក់បែកដែលអាចជាបណ្ណាល័យក៏ដូចជាស្រះទឹកមួយ។នៅជុំវិញបរិវេណទាំងមូលត្រូវបានហ៊ុំព័ទ្ធដោយជញ្ជាំងឬកំពែង។ == រូបថត == [[File:Prasat_Ban_Prasat_(Surin)-001.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Ban_Prasat_(Surin)-002.jpg|thumb]] jw8cu0wmxeaqh5p57o2c3zk8uzehbb9 321661 321660 2025-06-06T12:06:07Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321661 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទបានប្រាសាទ''' ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] : Prasat Ban Prasat) គឺជា[[អរោគ្យសាលា]]មួយ​ដែលកសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទ​ជ័យវរ្ម័ន​ទី​ ៧]] នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១២ ដល់ដើមសតវត្សរ៍ទី ១៣ ជា[[រចនាបថបាយ័ន]]ហើយ​មាន​ទីតាំងស្ថិត​នៅក្នុង​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុក​សង្គៈ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ]] ​[[សៀម|ប្រទេស​ថៃ]]និងមានចម្ងាយ ៧៥ ម៉ែត្រខាងកើត[[ប្រាសាទមឿនឆៃ]]។នៅក្នុង[[ខេត្តសិរីសាកេត]]ក៏មានប្រាសាទមួយឈ្មោះដូចនឹងឈ្មោះប្រាសាទនេះផងដែរ។ [[File:Prasat Ban Prasat (Surin)-004.jpg|thumb]] យោងតាមសិលាចារឹកដែលរកឃើញនៅ[[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] [[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] បានកសាង[[អរោគ្យសាលា]]ចំនួន ១០២ កន្លែងដែលជាមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលជំងឺនៅពាសពេញ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]និងតាមដងផ្លូវសំខាន់ៗ។នៅក្បែរ[[អរោគ្យសាលា]]នីមួយៗគឺមានប្រាសាទតូចមួយ។គេជឿថា[[អរោគ្យសាលា]]កសាងឡើងអំពីឈើ។មានសិលាចារឹកជាច្រើនទៀតដែលចារឹកជា[[ភាសាខ្មែរ]]និង[[សំស្រ្កឹត]]ត្រូវបានគេរកឃើញនៅជិត[[អរោគ្យសាលា]]ទាំងនោះដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹង[[អរោគ្យសាលា]]ទាំងនោះ។ ប្រាសាទតូចៗរបស់[[អរោគ្យសាលា]]ជាច្រើនដែលកសាងឡើងដោយ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧|ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧]] ប្លង់ប្រាសាទគឺមានលក្ខណៈសាមញ្ញណាស់វាមានប៉មជា[[ថ្មបាយក្រៀម]]តូចមួយដែលមានរានហាលបែរមុខទៅទិសខាងកើត។នៅក្បែរនោះគឺមានសំណល់បាក់បែកដែលអាចជាបណ្ណាល័យក៏ដូចជាស្រះទឹកមួយ។នៅជុំវិញបរិវេណទាំងមូលត្រូវបានហ៊ុំព័ទ្ធដោយជញ្ជាំងឬកំពែង។ == រូបថត == [[File:Prasat_Ban_Prasat_(Surin)-001.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Ban_Prasat_(Surin)-002.jpg|thumb]] 3j80u3jb7bct04stfuf7ngvgamwpkj3 0 51300 321711 319766 2025-06-07T01:47:49Z Tookai1 46281 321711 wikitext text/x-wiki <mapframe latitude="14.434680" longitude="102.568359" zoom="2" width="200" height="100" /> [[ឯកសារ:Wat Chao Chan 20231226.jpg|រូបភាពតូច|វត្តចៅចន្ទនៅសុខោទ័យ]] == [[ខេត្តមហាសារគាម|ខេត្តមហាសារខាម]] == [[ប្រាសាទគូព្រះសន្តរ័ត្ន]] == [[ខេត្តឧត្តរធានី]] == [[ប្រាងគូកែវ]] == [[ខេត្តសកលនគរ]] == [[ព្រះធាតុដុំ]] [[ព្រះធាតុនរាយណ៍ជើងវែង]] [[វត្ត​ព្រះ​ធាតុ​ជើង​ជុំ​ វរវិហារ|ព្រះធាតុជើងជុំ]] [[ព្រះថាភូពេក|ព្រះធាតុភូភេក]] [[ប្រាសាទគូបញ្ញា]] [[វត្ត​ព្រះ​ធាតុ​ជើង​ជុំ​ វរវិហារ|ព្រះធាតុជើងជុំ]] == ខេត្តនគរភ្នំ == [[វត្តព្រះធាតុភ្នំ|ព្រះធាតុភ្នំ]] == ខេត្តជ័យភូមិ == [[ប្រាង្គគូបានណងហ្វាក]] [[គូដែង]] [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ ខេត្តជ័យភូមិ|វត្តប្រាង្គគូជ័យភូមិ]] [[ឯកសារ:ปรางค์กู่ชัยภูมิมุมกว้าง.jpg|alt=ប្រាង្គគូជ័យភូមិ|រូបភាពតូច|ប្រាង្គគូជ័យភូមិ]] == ខេត្តខនគែន == [[គូបានមឿយ]] [[ប្រាសាទពឿយណយ]] [[គូប្រះភាជ័យ]] [[ប្រាងគូកែវ]] [[គូសន្តរ័ត្នណយ]] គូបានដែង គូមហាធាតុ គូបានភារអែន ប្រាសាទគូសន្តរ័ត្ន គូនាងខាវ គូសំប៉ានកា គូសុនថរារាម ដនគូណន់ព្រះ គូណយបានខាវ គូដនព្រះទែន គូបួណាត == ខេត្តរយអេត == [[គូក័នថាណា]] ព្រះធាតុបផ័នខ័ន [[គូព្រះករុណា]] [[គូ កាសិង្ហ|គូកាសិង្ហ]] គូផោងរកាង គូផងវិច គូបានមឿងបួ ប្រាសាទគូក្រាដូន ប្រាសាទណងគូ គូណយ [[ឯកសារ:Ku Ka Sing-002.jpg|រូបភាពតូច|គូកាសិង្ហ]] [[ឯកសារ:Ku Pon Wit-002.jpg|រូបភាពតូច|គូមឿងបួ[[ឯកសារ:Ku Mueang Bua-005.jpg|រូបភាពតូច]]គូផនវិត]] [[ឯកសារ:Ku Phra Kona-002.jpg|រូបភាពតូច|គូព្រះកោណា]] [[ឯកសារ:Ku Pon Rakkang-2.jpg|រូបភាពតូច|គូផោងរកាង]] == ខេត្តយសោធរ == [[គូបានង៉ុយ]] [[ដងមឿងតើយ]] == ខេត្តស៊ីសាកេត == ប្រាសាទសន្ធប់ [[ប្រាសាទតាមណាក់សៃ|ប្រាសាទដំណាក់សៃ]] [[ប្រាសាទប្រាង្គគូ]] [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] [[ប្រាសាទបានមឿងច័ន្ទ|ប្រាសាទបានមឿងចន្ទ]] ប្រាង្គសំបូរណ៌ [[ប្រាសាទតាឡេង|ប្រាសាទតាលេង]] [[ប្រាសាទភូហ្វៃ|ប្រាសាទភូហ្វាយ]] [[ប្រាសាទយេរ|ប្រាសាទយឺនឿ]] [[ប្រាសាទដូនតួន]] [[ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សា​ម៉ូ​|ប្រាសាទ​ហិន​បាន​សាម៉ូ]] [[ប្រាសាទកំពែងធំ|ប្រាសាទស្រះកំពែងយ៉ៃ]] [[ប្រាសាទកំពែងតូច|ប្រាសាទស្រះកំពែងណយ]] [[ប្រាសាទវត្តចិកពោធិ៍ព្រឹក្ស]] == ខេត្តសុរិន្ទ == [[ប្រាសាទតាមាន់តូច]] [[ប្រាសាទសុីខរភូមិ|ប្រាសាទសិខរភូមិ]] [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (សុរិន)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] [[ប្រាសាទយាយងោ]] [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា]] [[ប្រាសាទបានផ្លាង|ប្រាសាទ បានផ្លាន]] [[ប្រាសាទ បានផ្លៃ|ប្រាសាទបានផ្លៃ]] [[ប្រាសាទបានស្នំ]] [[ប្រាសាទបានអនន្ត|ប្រាសាទបានអនន្]] [[ប្រាសាទភូមិផន]] [[ប្រាសាទស័ង្ខសិល្ប៍ជ័យ|ប្រាសាទសង្ខសិល្ប៍ជ័យ]] [[ប្រាសាទបេង]] '''[[ប្រាសាទ​ហិនជុំព្រះ]]''' [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] [[ឯកសារ:Prasat Ban Prasat (Surin)-004.jpg|រូបភាពតូច|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] == ខេត្តនគររាជ == [[ប្រាសាទខនបុរី]] ប្រាសាទបឹងខាំ ប្រាង្គប៉ាគូ [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់|ប្រាសាទបានតណនហាក់]] ប្រាសាទបានប្រាង្គ [[ប្រាសាទមឿងកែវ|ប្រាសាទមឿងកៅ]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រវ៉ាន់|ប្រាសាទភ្នំវ៉ាន]] ប្រាសាទហួថាលែង ប្រាសាទហួកែន ប្រាសាទគូព្រហ្មចាំសិន ប្រាសាទផងសង្គ្រាម ប្រាសាទបានប្រាង្គ [[ប្រាសាទវត្តប្រាង្គថង|ប្រាង្គថង]] ប្រាសាទកុដិឬស្សី [[ប្រាសាទពិមាឃ|ប្រាសាទវិមាយ]] [[ប្រាសាទមឿងកែក|ប្រាសាទមឿងខែក]] [[ប្រាសាទគូសិលា]] [[ប្រាសាទណូន​គូ|ប្រាសាទណនគូ]] [[ប្រាសាទបានថាណន់ ហាក់]] [[ឯកសារ:Prang Pha Kho-002.jpg|រូបភាពតូច|ប្រាង្គប៉ាគូ]] [[ឯកសារ:Prasat Khorn Buri-1-HDR.jpg|រូបភាពតូច|ប្រាសាទខនបុរី]] == ខេត្តនគរសុវណ្ណ == [[គោកប្រាសាទ]] == ខេត្តវិស្ណុលោក == [[វត្តចូឌាមណី]] == ខេត្តសុខោទ័យ == [[វត្តស្ពានហិន]] [[វត្តព្រះពាយហ្លួង]] [[វត្ត​ព្រៃស្វាយ|វត្តព្រៃស្វាយ]] [[វត្តមហាធាតុ (ខេត្តសុខោទ័យ|វត្តមហាធាតុ]] [[សានតាផាដែង]] [[ប្រាង្គខៅពូ]] [[វត្តព្រះស្រីរតនរាមមហាធាតុ]] [[វត្តចៅចន្ទ]] == [[ខេត្តពេជ្របូរណ៍]] == [[Prang Song Phi Nong|ប្រាង្គសងភីណង]] [[ប្រាង្គឬស្សី]] [[ប្រាង្គ ស្រីទេព|ប្រាង្គស្រីទេព]] == [[ខេត្តនគរបឋម]] == [[ព្រះប្រថនចេតី|ព្រះបថនចេតីយ]] [[ឯកសារ:Chedi Phra Pathon-002.jpg|រូបភាពតូច]] == [[ខេត្តនគរនាយក]] == [[ដនលខោន|ដងលខោន]] == [[ខេត្តលពបុរី]] == [[សានព្រះកាន]] [[ប្រាង្គព្រួញបី|ប្រាសាទព្រួញបី]] [[[[វត្តព្រះស្រីរតនាមហាធាតុ|វត្តព្រះស្រីរតនរាមមហាធាតុ]]]] [[ប្រាង្គនាងផងហម]] [[ប្រាង្គខែក]] [[វត្តនគរគោសា|វត្តនគរកោសា]] [[វត្តសាក (ខេត្តលពបុរី|វត្តសាក]] [[ឯកសារ:Lopburi - Phra Prang Sam Yot view from road.jpg|រូបភាពតូច]] [[ឯកសារ:Prang Khaek, Lop Buri 02.JPG|alt=ប្រាង្គខែក|រូបភាពតូច|ប្រាង្គខែក]] [[ឯកសារ:วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อ.เมือง จ.ลพบุรี (4).JPG|alt=វត្តព្រះស្រីរតនារាមមហាធាតុ|រូបភាពតូច|វត្តព្រះស្រីរតនារាមហាធាតុ]] == [[ខេត្តកញ្ចនបុរី|ខេត្តកញ្ចនបុរះ]] == [[ប្រាសាទស្តេចសឹង្ហ|ប្រាសាទស្ដេចសិង្ហ]] [[ក្លងដូ (បន្ទាយបុរាណ)]] == ខេត្តសុវណ្ណបុរី == [[បុរាណស្ថានក្ដីថាងព្រះ]] [[ក្រុងបុរាណឧទង|ឧទង]] == [[ខេត្តពេជ្របុរី]] == [[វត្តកំពែងលែង|វត្តកំពែងឡែង]] [[វត្តមហាធាតុវរវិហារ]] == [[ខេត្តរាជបុរី​|ខេត្តរាជបុរី]] == [[វត្ត​មហា​ធាតុវរវិហារ (ខេត្តរាជបុរី)|វត្តមហាធាតុវរវិហារ]] == [[ខេត្តបុរីរម្យ]] == [[ប្រាសាទណងហុង|ប្រាសាទណងហង្ស]] [[ប្រាសាទគោកងាវ]] [[ប្រាសាទផ្លៃបាត]] [[ប្រាសាទ​មឿង​តាំ|ប្រាសាទមឿងតាំ]] [[ប្រាសាទកុដិឫស្សីបានគោកមឿង|ប្រាសាទកុដិឫស្សីគោកមឿង]] [[កុដិឬស្សីទី 1|កុដិឫស្សីបានណងបួរៃ]] [[ប្រាសាទបានបុ]] [[ប្រាសាទភ្នំរុង]] [[ប្រាសាទគូសានតែង|ប្រាង្គគូសួនតែង]] ប្រាង្គគូឫស្សី ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ប្រាសាទលលំធំ ប្រាសាទគោកប្រាសាទ (ព្រះខនជ័យ) ប្រាសាទបាយបែក [[ប្រាសាទថ្ម|ប្រាសាទតូមូ]] ប្រាសាទបានណងសាមេត ប្រាសាទណងតាស៊ី ប្រាសាទបានយ៉ា [[ប្រាសាទណងកង (គោកប្រាសាទ)|ប្រាសាទណងគង]] ប្រាសាទកុដិវាសីបានណងថាវ ប្រាសាទបានសំរោង ប្រាសាទស្រះស្រីលៀម ប្រាសាទយ៉យប្រាសាទ ប្រាសាទណងធួបេប ប្រាសាទថង (ហួថាណោន) [[ប្រាសាទណងផ្លង]] [[ប្រាសាទណងហង្ស]] [[ប្រាសាទណងតាផ្លេង]] [[ឯកសារ:Prasat Nong Hong-1-HDR.jpg|រូបភាពតូច|ប្រាសាទណងហង្ស]] == [[ខេត្តស្រះកែវ]] == [[ប្រាសាទខៅណយ]] ប្រាសាទបានណយ ប្រាសាទណងតាបុណ្យ ប្រាសាទណងតាបៃ [[ប្រាសាទស្ដុកកក់ធំ]] ប្រាសាទណងផ័កបុណ្យយ៉ៃ ប្រាសាទទ័ពសៀម ប្រាសាទភ្នំចាត ប្រាសាទណងសល័តដៃ ប្រាសាទណាតារៀន [[ប្រាសាទខៅលន់]] [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] == [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្តចន្ទបុរី]] == [[បុរាណស្ថានមឿងព្នៀត(ក្រុងបុរាណ)]] == ខេត្តព្រះជិនបុរី == [[មឿងស្រីមហាពោធិ៍ (ក្រុងបុរាណ)]] [[ប្រាសាទបានហិន]] [[ប្រាសាទស្រះស្រីមរកត]] [[បុរាណស្ថាន]] [[ឯកសារ:สระมรกตDSC 0960.jpg|រូបភាពតូច|ស្រះមរកត]] == [[ខេត្តជ័យនាថ]] == [[វត្តមហាធាតុជ័យនាថ]] [[វត្តព្រះកែវ ជ័យនាថ|វត្តព្រះកែវ]] == ខេត្តឧប្បលរាជធានី == [[ប្រាសាទបានបិណ្ឌ|ប្រាសាទបានបេន]] [[ឯកសារ:Prasat Ban Ben-007.jpg|រូបភាពតូច|ប្រាសាទបានបេន]] hqu6124ywin15uun47k4psh2fwd0yiv 0 51326 321663 321199 2025-06-06T12:07:47Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321663 wikitext text/x-wiki '''ប្រាសាទយាយងោ''' ([[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] : Prasat Yai Ngao) គឺជាប្រាសាទរបស់​[[ខ្មែរ]]​ដែល​កសាងឡើងនៅក្នុងរជ្ជកាល[[សូរ្យវរ្ម័នទី២|ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី ២]] នៅសតវត្សរ៍ទី ១២ ជា[[រចនាបថអង្គរវត្ត]]ហើយមាន​ទីតាំង​ស្ថិតនៅ​ក្នុង[[ភូមិពូនសៃ]] [[ឃុំបានជប់]] [[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ]] ​[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។ប្រាសាទតូចនេះមានប្រាង្គចំនួន ០២ រីឯប្រាង្គទី ០៣ ប្រហែលជាគ្រោងនឹងកសាង។នៅលើប្រាង្គខាងត្បូងមានចម្លាក់[[នាគរាជ]]ដែលឆ្លាក់នៅលើ[[ឥដ្ឋ]]ជាចម្លាក់លៀននិងបញ្ចប់ដោយជើងទម្រធ្វើអំពី[[ឥដ្ឋ]]ផងដែរដែលកម្រមានណាស់។ប្រាង្គទាំង ០២ មានរាងការ៉េមានកាំជណ្តើរនិងមានប្រវែង ០៥ ម៉ែត្រនៅសងខាង។ [[File:Prasat Yai Ngao-001.jpg|thumb]] == រូបថត == [[File:Prasat_Yai_Ngao-002.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Yai_Ngao-003.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Yai_Ngao-004.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Yai_Ngao-005.jpg|thumb]] [[File:Prasat_Yai_Ngao-006.jpg|thumb]] dfteubisycxy11aaiso4n8yhxyrhi3x 0 52385 321705 2025-06-06T18:12:07Z Praksombathneary 46495 បុណ្យវិទ្យាល័យ (អង់គ្លេស: Bun Vityealay) គឺជាពិធីបុណ្យដែលក្រុមយុវសិស្សប្រារព្ធប្រចាំឆ្នាំ នៅវិទ្យាល័យហ៊ុន សែន ក្រុងទេពនិមិ្មតប៉ៃលិន។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះប្រព្រឹត្តឡើងកំលុងពេលខែមេសា ដើម្បីអបអរសាទរបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីខ្មែរ និងជួយឲ្យយុវសិស្សរៀនពីវប្បធម៌ខ្មែរនិងបង្កើនការរួមសាមគ្គីគ្នា។ 321705 wikitext text/x-wiki '''បុណ្យវិទ្យាល័យ''' (អង់គ្លេស: ''Bun Vityealay'') គឺជាព្រឹត្តិការណ៍វប្បធម៌ប្រចាំឆ្នាំ ដែលត្រូវបានរៀបចំដោយយុវសិស្សវិទ្យាល័យ ហ៊ុន សែន ក្រុងទេពនិមិ្មត នៅខេត្តប៉ៃលិន។ កម្មវិធីនេះមានគោលបំណងថែរក្សា និងផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ខ្មែរ ជំរុញភាពសាមគ្គីគ្នារវាងសិស្សគ្រប់ជំនាន់ និងបង្កើនការចូលរួមពីសហគមន៍។ == ប្រវត្តិកម្មវិធី == បុណ្យវិទ្យាល័យ បានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០២២ ដោយក្រុមគ្រូ និងយុវសិស្សដែលមានបំណងបង្កើតកម្មវិធីបែបវប្បធម៌នៅក្នុងសាលា។ អ្នកបង្កើតដំបូងបំផុតនៃកម្មវិធីនេះ រួមមាន៖ * កញ្ញា ហាក់ សុខហេង * កញ្ញា មាន សុខហេង * កញ្ញា សោម ដាឡែន * កញ្ញា ភឿន សុធារី * លោក ស៊ីវ តូរ៉ូ – ប្រធានកម្មវិធី ២០២៤ * លោក ចែន វាសនា – ប្រធានកម្មវិធី ២០២២ និង ២០២៣ * លោក ស៊ុន ចេស្ដា – ប្រធានកម្មវិធី ២០២៥ == សកម្មភាពសំខាន់ៗ == បុណ្យនេះរួមមានសកម្មភាពចម្បងដូចជា៖ * ល្បែងប្រពៃណី (បោះអង្គញ់, ទាញព្រ័ត្រ, លាក់កន្សែង) * រាំប្រពៃណី និងការប្រគុំតន្រ្តី * ពិធីសូមខមាលទោសពីគ្រូ និងម្តាយឪពុក * ប៉ាតម្សៅ លេងទឹក * ការលក់ផលិតផលស្នាដៃសិស្ស និងការដាក់ពិព័រណ៍ចំណីអាហារនានារបស់អាជីវករ * សកម្មភាពស្ម័គ្រចិត្តពីយុវជន == ការអភិវឌ្ឍន៍ និងចំនួនអ្នកចូលរួម == * ២០២២ – ជំនាន់ទី ១៖ ៩,០០០ នាក់ * ២០២៣ – ជំនាន់ទី ២៖ ១០,០០០ នាក់ * ២០២៤ – ជំនាន់ទី ៣៖ ១៥,០០០ នាក់ * ២០២៥ – ជំនាន់ទី ៤៖ ២៧,០០០ នាក់ == មូលនិធិ និងការឧបត្ថម្ភ == ការរៀបចំកម្មវិធីនេះទទួលបានការឧបត្ថម្ភពី៖ * សិស្ស និងឪពុកម្តាយ * គ្រូបង្រៀន * សហគ្រាសក្នុងស្រុក * ប្រជាជនខេត្តប៉ៃលិន == បុណ្យឆ្នាំ ២០២៥ == ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានកម្មវិធី លោក ស៊ុន ចេស្ដា បុណ្យវិទ្យាល័យ ឆ្នាំ ២០២៥ បានធ្វើឡើងយ៉ាងអធិកអធម ដោយមានសកម្មភាពកាន់តែច្រើន និងទាក់ទាញ ការចូលរួមពីក្រុមហ៊ុនធំៗឧបត្ថម្ភ និងការចូលចំណែកពីសហគមន៍បានកើនឡើងខ្ពស់។ សកម្មភាពមុនថ្ងៃបុណ្យក៏ត្រូវបានរៀបចំដើម្បីធ្វើការត្រៀមជាសាធារណៈ។ == ឯកសារយោង == * [https://www.facebook.com/share/1AcxPwjHq7 ទំព័រផ្លូវការរបស់កម្មវិធី] * [https://www.facebook.com/share/p/1DqPgNna5P/][https://www.facebook.com/share/1GAskeHfsf/ ការអំពាវនាវស្វែងរកអ្នកឧបត្ថម្ភ] * [https://www.facebook.com/share/p/1fYr8DDsTe/ សកម្មភាពត្រៀមមុនថ្ងៃកម្មវិធី] * [https://www.facebook.com/share/p/1DqPgNna5P/ ដៃគូរសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនធំៗ] * [https://www.facebook.com/share/p/15u3vQVTtK/ ការជ្រើសរើសអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត] == សារសំខាន់ == បុណ្យវិទ្យាល័យ មិនត្រឹមជាពិធីបុណ្យបែបសាលារៀនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាគន្លងសម្រាប់សិស្សធ្វើការអភិវឌ្ឍខ្លួនផ្ទាល់ ដើរចូលកាន់ការរៀបចំកម្មវិធី ជំនាញសង្គម និងការជួយគ្នាដោយស្ម័គ្រចិត្ត។ osekeqz6954d6e8x55z795pfp73uwki 321706 321705 2025-06-06T18:12:45Z Praksombathneary 46495 321706 wikitext text/x-wiki '''បុណ្យវិទ្យាល័យ''' (អង់គ្លេស: ''Bun Vityealay'') គឺជាព្រឹត្តិការណ៍វប្បធម៌ប្រចាំឆ្នាំ ដែលត្រូវបានរៀបចំដោយយុវសិស្សវិទ្យាល័យ ហ៊ុន សែន ក្រុងទេពនិមិ្មត នៅខេត្តប៉ៃលិន។ កម្មវិធីនេះមានគោលបំណងថែរក្សា និងផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ខ្មែរ ជំរុញភាពសាមគ្គីគ្នារវាងសិស្សគ្រប់ជំនាន់ និងបង្កើនការចូលរួមពីសហគមន៍។ == ប្រវត្តិកម្មវិធី == បុណ្យវិទ្យាល័យ បានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០២២ ដោយក្រុមគ្រូ និងយុវសិស្សដែលមានបំណងបង្កើតកម្មវិធីបែបវប្បធម៌នៅក្នុងសាលា។ អ្នកបង្កើតដំបូងបំផុតនៃកម្មវិធីនេះ រួមមាន៖ * កញ្ញា ហាក់ សុខហេង * កញ្ញា មាន សុខហេង * កញ្ញា សម ដាឡែន * កញ្ញា ភឿន សុធារី * លោក ស៊ីវ តូរ៉ូ – ប្រធានកម្មវិធី ២០២៤ * លោក ចេន វាសនា – ប្រធានកម្មវិធី ២០២២ និង ២០២៣ * លោក ស៊ុន ចេស្ដា – ប្រធានកម្មវិធី ២០២៥ == សកម្មភាពសំខាន់ៗ == បុណ្យនេះរួមមានសកម្មភាពចម្បងដូចជា៖ * ល្បែងប្រពៃណី (បោះអង្គញ់, ទាញព្រ័ត្រ, លាក់កន្សែង) * រាំប្រពៃណី និងការប្រគុំតន្រ្តី * ពិធីសូមខមាលទោសពីគ្រូ និងម្តាយឪពុក * ប៉ាតម្សៅ លេងទឹក * ការលក់ផលិតផលស្នាដៃសិស្ស និងការដាក់ពិព័រណ៍ចំណីអាហារនានារបស់អាជីវករ * សកម្មភាពស្ម័គ្រចិត្តពីយុវជន == ការអភិវឌ្ឍន៍ និងចំនួនអ្នកចូលរួម == * ២០២២ – ជំនាន់ទី ១៖ ៩,០០០ នាក់ * ២០២៣ – ជំនាន់ទី ២៖ ១០,០០០ នាក់ * ២០២៤ – ជំនាន់ទី ៣៖ ១៥,០០០ នាក់ * ២០២៥ – ជំនាន់ទី ៤៖ ២៧,០០០ នាក់ == មូលនិធិ និងការឧបត្ថម្ភ == ការរៀបចំកម្មវិធីនេះទទួលបានការឧបត្ថម្ភពី៖ * សិស្ស និងឪពុកម្តាយ * គ្រូបង្រៀន * សហគ្រាសក្នុងស្រុក * ប្រជាជនខេត្តប៉ៃលិន == បុណ្យឆ្នាំ ២០២៥ == ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានកម្មវិធី លោក ស៊ុន ចេស្ដា បុណ្យវិទ្យាល័យ ឆ្នាំ ២០២៥ បានធ្វើឡើងយ៉ាងអធិកអធម ដោយមានសកម្មភាពកាន់តែច្រើន និងទាក់ទាញ ការចូលរួមពីក្រុមហ៊ុនធំៗឧបត្ថម្ភ និងការចូលចំណែកពីសហគមន៍បានកើនឡើងខ្ពស់។ សកម្មភាពមុនថ្ងៃបុណ្យក៏ត្រូវបានរៀបចំដើម្បីធ្វើការត្រៀមជាសាធារណៈ។ == ឯកសារយោង == * [https://www.facebook.com/share/1AcxPwjHq7 ទំព័រផ្លូវការរបស់កម្មវិធី] * [https://www.facebook.com/share/p/1DqPgNna5P/][https://www.facebook.com/share/1GAskeHfsf/ ការអំពាវនាវស្វែងរកអ្នកឧបត្ថម្ភ] * [https://www.facebook.com/share/p/1fYr8DDsTe/ សកម្មភាពត្រៀមមុនថ្ងៃកម្មវិធី] * [https://www.facebook.com/share/p/1DqPgNna5P/ ដៃគូរសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនធំៗ] * [https://www.facebook.com/share/p/15u3vQVTtK/ ការជ្រើសរើសអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត] == សារសំខាន់ == បុណ្យវិទ្យាល័យ មិនត្រឹមជាពិធីបុណ្យបែបសាលារៀនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាគន្លងសម្រាប់សិស្សធ្វើការអភិវឌ្ឍខ្លួនផ្ទាល់ ដើរចូលកាន់ការរៀបចំកម្មវិធី ជំនាញសង្គម និងការជួយគ្នាដោយស្ម័គ្រចិត្ត។ e6flwt2i5z0gdw80xp1k6l4m6tg1rpa 321707 321706 2025-06-06T18:20:22Z Praksombathneary 46495 321707 wikitext text/x-wiki '''បុណ្យវិទ្យាល័យ''' (អង់គ្លេស: ''Bun Vityealay'') គឺជាព្រឹត្តិការណ៍វប្បធម៌ប្រចាំឆ្នាំ ដែលត្រូវបានរៀបចំដោយយុវសិស្សវិទ្យាល័យ ហ៊ុន សែន ក្រុងទេពនិមិ្មត នៅខេត្តប៉ៃលិន។ កម្មវិធីនេះមានគោលបំណងថែរក្សា និងផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ខ្មែរ ជំរុញភាពសាមគ្គីគ្នារវាងសិស្សគ្រប់ជំនាន់ និងបង្កើនការចូលរួមពីសហគមន៍។ == ប្រវត្តិកម្មវិធី == បុណ្យវិទ្យាល័យ បានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០២២ ដោយក្រុមគ្រូ និងយុវសិស្សដែលមានបំណងបង្កើតកម្មវិធីបែបវប្បធម៌នៅក្នុងសាលា។ អ្នកបង្កើតដំបូងបំផុតនៃកម្មវិធីនេះ រួមមាន៖ * កញ្ញា ហាក់ សុខហេង * កញ្ញា មាន សុខហេង * កញ្ញា សំ ដាឡែន * កញ្ញា ភឿន សុធារី * លោក ស៊ីវ តូរ៉ូ – ប្រធានកម្មវិធី ២០២៤ * លោក ចេន វាសនា – ប្រធានកម្មវិធី ២០២២ និង ២០២៣ * លោក ស៊ុន ចេស្ដា – ប្រធានកម្មវិធី ២០២៥ == សកម្មភាពសំខាន់ៗ == បុណ្យនេះរួមមានសកម្មភាពចម្បងដូចជា៖ * ល្បែងប្រពៃណី (បោះអង្គញ់, ទាញព្រ័ត្រ, លាក់កន្សែង) * រាំប្រពៃណី និងការប្រគុំតន្រ្តី * ពិធីសូមខមាលទោសពីគ្រូ និងម្តាយឪពុក * ប៉ាតម្សៅ លេងទឹក * ការលក់ផលិតផលស្នាដៃសិស្ស និងការដាក់ពិព័រណ៍ចំណីអាហារនានារបស់អាជីវករ * សកម្មភាពស្ម័គ្រចិត្តពីយុវជន == ការអភិវឌ្ឍន៍ និងចំនួនអ្នកចូលរួម == * ២០២២ – ជំនាន់ទី ១៖ ៩,០០០ នាក់ * ២០២៣ – ជំនាន់ទី ២៖ ១០,០០០ នាក់ * ២០២៤ – ជំនាន់ទី ៣៖ ១៥,០០០ នាក់ * ២០២៥ – ជំនាន់ទី ៤៖ ២៧,០០០ នាក់ == មូលនិធិ និងការឧបត្ថម្ភ == ការរៀបចំកម្មវិធីនេះទទួលបានការឧបត្ថម្ភពី៖ * សិស្ស និងឪពុកម្តាយ * គ្រូបង្រៀន * សហគ្រាសក្នុងស្រុក * ប្រជាជនខេត្តប៉ៃលិន == បុណ្យឆ្នាំ ២០២៥ == ក្រោមការដឹកនាំរបស់ប្រធានកម្មវិធី លោក ស៊ុន ចេស្ដា បុណ្យវិទ្យាល័យ ឆ្នាំ ២០២៥ បានធ្វើឡើងយ៉ាងអធិកអធម ដោយមានសកម្មភាពកាន់តែច្រើន និងទាក់ទាញ ការចូលរួមពីក្រុមហ៊ុនធំៗឧបត្ថម្ភ និងការចូលចំណែកពីសហគមន៍បានកើនឡើងខ្ពស់។ សកម្មភាពមុនថ្ងៃបុណ្យក៏ត្រូវបានរៀបចំដើម្បីធ្វើការត្រៀមជាសាធារណៈ។ == ឯកសារយោង == * [https://www.facebook.com/share/1AcxPwjHq7 ទំព័រផ្លូវការរបស់កម្មវិធី] * [https://www.facebook.com/share/p/1DqPgNna5P/][https://www.facebook.com/share/1GAskeHfsf/ ការអំពាវនាវស្វែងរកអ្នកឧបត្ថម្ភ] * [https://www.facebook.com/share/p/1fYr8DDsTe/ សកម្មភាពត្រៀមមុនថ្ងៃកម្មវិធី] * [https://www.facebook.com/share/p/1DqPgNna5P/ ដៃគូរសហការជាមួយក្រុមហ៊ុនធំៗ] * [https://www.facebook.com/share/p/15u3vQVTtK/ ការជ្រើសរើសអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត] == សារសំខាន់ == បុណ្យវិទ្យាល័យ មិនត្រឹមជាពិធីបុណ្យបែបសាលារៀនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែជាគន្លងសម្រាប់សិស្សធ្វើការអភិវឌ្ឍខ្លួនផ្ទាល់ ដើរចូលកាន់ការរៀបចំកម្មវិធី ជំនាញសង្គម និងការជួយគ្នាដោយស្ម័គ្រចិត្ត។ dwzliq4xid8hgibniv9zxkbwh3hrtw4