វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.45.0-wmf.3 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 5454 321729 316290 2025-06-08T00:27:29Z 36.37.233.143 បន្ថែមពាក្រ​ នីវ៉ូ 321729 wikitext text/x-wiki {{Infobox ប្រាសាទ |image =Preahvihear1.jpg |creator = [[ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១]][[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] |proper_name = [[ប្រាសាទព្រះវិហារ]] |date_built = សតវត្សទី ៩-១២ |primary_deity = ស្រីសិខគិរីស្វរៈ |architecture = [[រចនាបថឃ្លាំង]] |location = [[ភូមិធម្មជាតិ]] [[ឃុំស្រអែម]] [[ស្រុកជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]] |country = កម្ពុជា }} == ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត == ប្រាសាទព្រះវិហារ (Prasat Preah Vihear) ស្ថិតនៅភាគខាងជើងនៃ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]ក្នុងភូមិសាស្ត្រ [[ភូមិធម្មជាតិ]] [[ឃុំស្រអែម]] [[ស្រុកជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តព្រះវិហារ]]<ref>ឯកសារទីតាំងរដ្ឋបាលខេត្តព្រះវិហារ</ref> និងពីអតីកាលមានទីតាំងក្នុងភូមិគ១ ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ<ref>សៀវភៅ មគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរ ដោយលោក កែវ ភួង ឆ្នាំ២០០៣។</ref>។ ចំណែកពីអតីកាលស្រុកជាំក្សាន្តស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តកំពង់ធំ]]។ ប្រាសាទព្រះវិហារជាប្រាសាទភ្នំដែលកសាងនៅលើកំពូលភ្នំព្រះវិហារនៃ[[ជួរភ្នំដងរែក]] ដែលមានរយៈកម្ពស់ ៦២៥ម៉ែត្រ ធៀបទៅនិងនីវ៉ូទឹកសមុទ្រ។ សិលាចារឹកប្រាសាទខ្នា បានហៅភ្នំដងរែកថា ភ្នំកំផែង ឬភ្នំជញ្ជាំង។ ប្រជាជនថៃហៅភ្នំដងរែកថា ភ្នំវែង ចំណែកប្រជាជនឡាវហៅថា ភ្នំដេនមឿង។ ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតនៅជាប់នឹងព្រំប្រទល់[[ខេត្តស៊ីសាកេត]] នៃ[[ប្រទេសថៃ]]។ ប្រាសាទព្រះវិហារមានចម្ងាយប្រមាណ ៥៥គីឡូម៉ែត្រពីសាលាស្រុកជាំក្សាន្ត ១០០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួម[[ខេត្តព្រះវិហារ]] ជាង ១៥០គីឡូម៉ែត្រពីទីរួម [[ខេត្តសៀមរាប]] និងចម្ងាយប្រមាណ ៤០០គីឡូម៉ែត្រពី [[រាជធានីភ្នំពេញ]] ។ ជួរភ្នំដងរែកជាខណ្ឌសីមាព្រំប្រទល់ធម្មជាតិអន្តរជាតិរវាង[[ប្រទេសកម្ពុជា]] និង[[ប្រទេសថៃ]]។ ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតនៅលើចំណុចខ្សែស្រប១៤.២៤ ទៅ១៨នៃរយៈទទឹងខាងកើត និងចំណុចខ្សែស្រប១០៤ ទៅ៤១.០២នៃរយៈបណ្តោយខាងជើង។ ប្រាសាទព្រះវិហារមានទីតាំងស្ថិតនៅលើខ្នងភ្នំព្រះវិហារ ស្ថិតនៅលើផ្ទៃដីទំហំ៨០០ គុណនឹង ៤០០ ម៉ែត្រការ៉េ។ ភ្នំប្រាសាទព្រះវិហារនេះមានលក្ខណៈចោទខ្លាំងពីខាង[[ប្រទេសកម្ពុជា]] និងជម្រាលពីខាង[[ប្រទេសថៃ]]។ សព្វថ្ងៃនេះអ្នកលក់ដូរ និងប្រជាជនតំបន់នោះភាគច្រើនតែងតែឡើងទៅលើភ្នំតាមផ្លូវស៊ី១ ពីព្រោះថាផ្លូវនោះវាងាយស្រួលក្នុងការធ្វើដំណើរ។ ម្យ៉ាងទៀតអ្នកទេសចរអាចឡើងភ្នំព្រះវិហារតាមរយៈជណ្តើរបុរាណនៅផ្នែកខាងកើតនៃភ្នំ ដែលត្រូវបានកសាងតាំងពីសម័យជាមួយប្រាសាទមកម្លេះ តែត្រូវបានខូចខាតយ៉ាខ្លាំង តែនៅពេលបច្ចុប្បន្នមានការជួសជុលនិងយកឈើធ្វើជាជណ្តើរជំនួសវិញក្រោមការជួសជុលរបស់ [[អាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារ]]។ ក្នុងការធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារគេអាចជ្រើសរើសតាមរយៈផ្លូវពីរគឺ៖ * ចេញពី [[ខេត្តសៀមរាប]]តាមផ្លូវទៅកាន់ [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] ឆ្ពោះទៅកាន់ [[ស្រុកអន្លង់វែង]] រហូតមកដល់វង្វង់មូលស្រអែម រួចបន្តដំណើរប្រហែល ២០គីឡូម៉ែត្រទៀត និងដល់[[ចំណតគ១]] ដែលជាកន្លែងលក់សំបុត្រឡើងប្រាសាទព្រះវិហារ។ * ចេញដំណើរពី [[រាជធានីភ្នំពេញ ]]ទៅ [[ខេត្តកំពង់ធំ]] បន្ទាប់មកដល់ថ្នល់បំបែកសៀមរាប-ព្រះវិហារ រួចបត់ស្តាំកាត់តាម [[រមណីយដ្ឋានសំបូរព្រៃគុក]] ឬ[[ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក]] រហូតដល់ផ្លូវបំបែក[[ភ្នំដែក]]រួចបត់ឆ្វេងមកទីរួម [[ខេត្តព្រះវិហារ]] ហើយបន្តដំណើររហូតដល់វង្វង់មូលស្រអែម។ == ឈ្មោះប្រាសាទ == ប្រាសាទព្រះវិហារ ឬប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារ និងខៅផ្រៈវិហាន ជាភាសាថៃមានន័យថាប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារ។ ខៅមានន័យថាភ្នំ ចំណែកពាក្យ ផ្រៈវិហានមកពីភាសាខ្មែរថាព្រះវិហារ ដែលភាសាសំស្រ្គឹតថាវិហារៈ។ តាមសិលាចារឹកប្រាសាទព្រះវិហារឈ្មោះតាមលិង្គ ដែលតម្កល់ទុកនៅទីនេះ មានឈ្មោះថា ប្រាសាទស្រី សិខារិស្វរៈ ដែលមានន័យថាម្ចាស់នៃកំពូលភ្នំ។ ប្រាសាទព្រះវិហារជាប្រាសាទហិណ្ឌូ។ == ប្រវត្តិប្រាសាទព្រះវិហារ == ក្រុមអ្នកបុរាណវិទ្យាតែងបានគិតថា ជាប្រាសាទដែលមានរបៀបសង់សឹងតែដូចៗគ្នាទៅនឹងសំណង់ដទៃទៀតដែលសិ្ថតក្នុងស្ថាបត្យកម្មរបស់ស្ថេចសូរ្យវរ្មម៌ទី១ គឺបែបប្រាសាទសណ្តូកលើភ្នំ ចាំងច្រិតថ្មភ្នំសាងជាប្រាសាទ ដូចគ្នាទៅនឹងប្រាសាទវត្តភូ ប្រាសាទភ្នំជីសូរ ប្រាសាទជើងព្រៃ ប្រាសាទវត្តត្រាច....ជាដើម។ល។ រីចម្លាក់នៅលើហោរជាងមានទំរង់ដូចនៅប្រាសាទបន្ទាយស្រី និង កោះកេរ ដូច្នោះដែរ ។តាមរយៈការសិក្សាស្រាវជ្រាវអាចសន្មតថា សំណង់ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានចាប់ផ្តើមកសាងឡើងដំបូងនៅដើមសតវត្សទី៩ ក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]] (៨០២-៨៥០)។ តាមរយៈសិលាចារឹកលេខ K-៥៨៣ នៅ[[ប្រាសាទបាពួន]] ចារក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]] (៨៤៤-៩៦៨) និយាយថាព្រះអម្ចាស់ឥន្រ្ទាយុទ្ធជាព្រះបុត្រារបស់[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]] បានទៅធ្វើតបៈនៅភ្នំលិង្គបព៌ត([[ប្រាសាទវត្តភូ]]ចំប៉ាសាក់[[ប្រទេសឡាវ]]) ហើយបាននាំយកលិង្គព្រះឥសូរពីថ្មលិង្គភ្នំធម្មជាតិ (ស្វយម្ភូលិង្គ) មកតម្កល់នៅលើភ្នំព្រះវិហារក្នុងព្រះនាមអាទិទេព ព្រះស្រីសិខរីស្វរៈ ដែលមានន័យថាអាទិទេពនៃកំពូលភ្នំ។ ស្រីសិខរីស្វរៈនេះហើយដែលហៅចំពោះលិង្គព្រះឥសូរតម្កល់នៅប្រាសាទព្រះវិហារ និងជាឈ្មោះប្រាសាទព្រះវិហារសម័យបុរាណផង។ ប្រាសាទព្រះវិហារសាងសង់សម្រាប់ឧទ្ទិសចំពោះ[[ព្រះឥសូរ]] ក្នុងសាសនាព្រាហ្មណ៍។ ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដែលកសាងប្រាសាទព្រះវិហារមានដូចជា៖ * ព្រះអង្គម្ចាស់ឥន្រ្ទាយុទ្ធបុត្រារបស់[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]](៨០២-៨៥០) * [[ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១]] (៨៨៩-៩០០) * [[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]] (៩៤៤-៩៦៨) * [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] (១០០២ -១០៥០) * [[ព្រះបាទទ័យទិត្យវរ្ម័នទី១]] (១០៥៦-១០៦០) * [[ព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី២]] (១០៦០-១០៨០) * [[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦]] (១០៨០-១១០៩) * [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] (១១១៣-១១៥០) ព្រះមហាក្សត្រដែលបានកសាងប្រាសាទព្រះវិហារ និងជួសជុលប្រាសាទ ដែលលេចធ្លោមានដូចជា៖ * [[ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១]]៖ ព្រះអង្គបានសាងសង់ប្រាសាទកណ្តាល។ * [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]]៖ ព្រះអង្គបានសាងសង់អគារដ៏វែងនៅជិតប្រាង្គកណ្តាល កំពែងព័ន្ធជុំវិញ និងគោបុរៈទី៣។ យោងតាមសិលាចារឹករបស់ប្រាសាទ [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] បានរៀបចំពិធីដើម្បីអញ្ចើញទេវៈ ភទ្រស្វរៈ ដែលគង់នៅវត្តភូ ([[ប្រទេសឡាវ]]) មកគង់នៅជាមួយនិងទេវៈ ស្រីសិខរិស្វរៈ ដើម្បីជួយការពារ និងថែរក្សាអាណាចក្រខ្មែរ និងប្រជារាស្រ្ត។ * [[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦]]៖ ព្រះអង្គបានសាងសង់ហោត្រៃ ឬបណ្ណាល័យពីរ និងជួសជុលផ្នែកមួយចំនួននៃប្រាសាទ។ * [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]]៖ ព្រអង្គបានសាងសង់ព្រះលាន ដែលមាននាគក្បាលប្រាំពីរ រូបតោតាមផ្លូវ និងនាគជាច្រើនទៀតតាមជណ្តើរឡើង។ ព្រះអង្គបានរៀបចំពិធីសម្ពោធប្រាសាទ និងចាត់ទុកជាកន្លែងគោរពសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រគ្រប់រូប។ តាមការស្រាវជ្រាវពីឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរជាច្រើន បានឱ្យដឹងថា ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានស្ថាបនាឡើងពីថ្មភក់ ចាប់តាំងពីរជ្ជកាល [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] ។ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ សោយរាជ្យ នៅពាក់កណ្តាលទីមួយនៃសតវត្សទី១១។ ទីតាំងធ្វើប្រាសាទ ដែលស្ថិតនៅលើទីខ្ពស់ជាងគេ នោះមានកំពស់ ៦២៥ម៉ែត្រ (ឯកសារបារាំង) ឬ៦១៥ម៉ែត្រ (ឯកសារអង់គ្លេស) ។ ប្រវត្តិនៃការកសាងប្រាសាទព្រះវិហារ មាននៅលើសិលាចារឹកខ្មែរនៅ [[ប្រាសាទបាពួន]] ក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]] គឺK-៥៨៣ ៖ អ្នកដែលចារសិលាចារឹកគឺមានឈ្មោះ ហរិវាហៈ នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទរាជេន្រ្ទវរ្ម័នទី១]] ឆ្នាំ៩៤៤ ដល់ ឆ្នាំ៩៦៨ នៃគ.ស ។ បានចារជាភាសាសំស្រ្កឹត និងជាភាសាខ្មែរបុរាណ ។ បានចារថា មានព្រះអង្គម្ចាស់មួយអង្គព្រះនាម ឥន្រ្ទាយុទ្ធ លោកបានយកលិង្គមួយ ឈ្មោះ ស្រីសិខរិស្វរៈ មកតាំងនៅ និងមកប្រតិស្ឋនៅទីនេះ គឺប្រាសាទព្រះវិហារនេះ។ ព្រះអង្គលោកខ្លាំងពូកែខ្លាំងណាស់ ។ លោកមានមហិទ្ធិឫទ្ធិ ទៅច្បាំងជាមួយនឹងស្តេចចាម ហើយចាប់ស្តេចចាមនោះបានទៀត ។ ចំពោះសេចក្តីសិលាចារឹកនេះ អ្នកប្រាជ្ញខាងប្រវត្តិសាស្ត្រគិតថា មិនមានសិលាចារឹកឯណាទៀត និយាយពីចម្បាំងទៅចាប់ស្តេចចាមនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែស្តេចដែលលោកចាប់បាននោះ ប្រហែលជាមិនមែនជាស្តេចចាម ដែលត្រួតប្រទេសចាមទាំងមូលនោះទេ ។ ប្រហែលជាស្តេចអង្គតូចមួយ ដែលត្រួតនៅនគរមួយ ដែលមានព្រំប្រទល់នៅជាប់នឹងប្រទេសខ្មែរ។ ប្រាសាទព្រះវិហារ ត្រូវបានបារាំងប្រគល់ទៅឱ្យ[[ប្រទេសថៃ]]កាន់កាប់នៅឆ្នាំ១៩៥៤ ហើយត្រូវបានប្រគល់ឱ្យ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]វិញតាមសាលក្រមចុះថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ នៅ[[តុលាការអន្តរជាតិ]]នៅ [[ទីក្រុងឡាអេ]]ប្រទេសហូឡង់។ == សិលាចារឹក == សិលាចារឹក ដែលមានចារនៅក្នុងប្រាសាទព្រះវិហារមានចំនួន ៤ផ្ទាំងដូចជាសិលាចារឹកលេខ K-៣៨០ K-៣៨១ K-៣៨២ និង K-៣៨៣។ សិលាចារឹកលេខ K-៣៨០ សិលាចារឹកនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅសងខាងនៃមេទ្វារនៃគោបុរៈទី៤នៃប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលចារជាភាសាសំស្រឹ្តត និងភាសាខ្មែរបុរាណនៅចន្លោះឆ្នាំ១០៣៨ និងឆ្នាំ១០៤៩នៃគ.ស។ សិលាចារឹកនេះមានសារៈប្រយោជន៍ជាប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រាសាទព្រះវិហារ និងនិយាយពីស្រីសុកៈរាម ដែលបរិយាយនៅក្នុងអត្តបទខាងក្រោម។ សិលាចារឹកលេខ K-៣៨១ សិលាចារឹកនេះចារនៅក្លោងទ្វារព្រះបរមរាជវាំងក្នុងគោបុរៈទី៣នៃប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលចារជាភាសាសំស្រ្តឹត និងភាសាខ្មែរបុរាណ ចារក្នុងអំឡុងឆ្នាំ១០២៤ សិលាចារឹកនេះនិយាយពីព្រាហ្មណ៍តៈបៈស្វិន្រ្ទបណ្ឌិតនៅក្នុងអត្តបទខាងក្រោម។ សិលាចារឹកលេខ K-៣៨២ សិចារឹកនេះបានចារនៅលើសសរមួយ និងមានលក្ខណខូចខាតយ៉ាងខ្លាំង ដែលនៅពីមុខប្រាង្គសំខាន់នៃប្រាសាទព្រះវិហារ តែសព្វថ្ងៃត្រូវបានទុកនៅក្នងសារមន្ទីរជាតិនៅក្នុងទីក្រុងបាំកក។ សិលាចារឹកនេះចារនៅក្នុងឆ្នាំ១០៤៧ ក្នុងរាជ្ជកាលព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ និយាយពីការអនុញ្ញាតិក្នុងការចារសិលាចារឹក និងព័ត៌មានតិចតួចពីប្រាសាទព្រះវិហារ។ សិលាចារឹកលេខ K-៣៨៣ ជាសិលាចារឹកនិយាយពីព្រាហ្មណ៍ទិវាការៈ ឬទិវាក។ សិលាចារឹកនេះចារជាភាសាសំស្រ្តឹត និងភាសាខ្មែរបុរាណ ចារក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១១១៩ ដល់ ឆ្នាំ១១២១ ដោយមានការបញ្ជាពីព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២។ សិលាចារឹកនេះ បានបរិយាយនៅខាងក្រោម<ref>Vittorio Roveda, Preah Vihear, River books Guides, 2000,Bangkok,p.p18-20.</ref>។ សិលាចារឹកទាំងបួននេះ ត្រូវបានរកឃើញដោយលោក [[អេធៀន អៃម៉ូនីញ៉េរ៍]] រកឃើញនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១៩ ហើយត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅដើមសតវត្សរ៍ទី២០ និងសិក្សាជាបន្តបន្ទាប់ដោយលោក បាថ (A. Barth)<ref>Barth A. ''Inscriptions sanscrites du Cambodge''. Paris: Imprimerie Nationale; 1885.</ref> និងលោក ប៊ែរហ្គែន (A. Bergaigne)<ref>Bergaigne A. ''Inscriptions sanscrites de Campa et du Cambodge''. Paris: Imprimerie Nationale; 1893.</ref> លោក ឡុយណេឌឺឡាស្ហុងគីជែរ (Étienne Lunet de Lajonquière) លោក [[ល្វីស៍ ហ្វ៊ីណូត៍]] លោក [[ហង់រី បាម៉ងជេរ]] លោក [[ហង់រី ម៉ាហ្សាល់]] លោក [[ហ្សក សឺដែស្ត]] ជាដើម។ តាមសិលាចារឹកលេខ K-៣៨០ បានឱ្យដឹងថាប្រាសាទព្រះវិហារកសាងឡើងសម្រាប់ជាទីសក្ការៈឧទ្ទិសថ្វាយចំពោះទៅដល់ព្រះសិវៈ ឬព្រះឥសូរ និងបារមីនៅទីនោះដែលមានព្រះនាមថា ស្រីសិខារិស្វរៈ<ref>សាស្រ្តាចារ្យបណ្ឌិត រស់ ចន្ទ្របុត្រ</ref>។ សិលាចារឹកលេខ K៣៨៣ បញ្ជាក់ថានៅឆ្នាំ ១១២១ ព្រះរាជគ្រូ ទិវាករបណ្ឌិត បានចាររៀបរាប់ពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងព្រះមហាក្សត្រប្រាំអង្គ ដែលបានសោយរាជ្យបន្តបន្ទាប់។ សិលាចារឹកលេខ K៥៨៣ ដែលបកប្រែដោយលោក ក្លូដ ហ្សាក់ នៅក្នុងអត្តបទរបស់លោក(ការសិក្សាស្តីពីសិលាចារឹកកម្ពុជា សិលាចារឹកប្រាសាទបាពួន K៥៨៣) រៀបរាប់ជាភាសាសំស្រ្គឹតពីព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ដែលជាអាទិទេពនៃក្សត្រលើគ្រប់ទ្វីបបានគ្រប់គ្រងប្រទេសប្រកបដោតទសពិធរាជ្យធម៌ និងការពារប្រជាជនរបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះរាជបុត្ររបស់អង្គព្រះនាម ស្រីឥន្រ្ទយុទ្ធ មានថាមពលខ្លាំងក្លាតាំងពីវ័យក្មេង ដោយច្បាំងឈ្នះស្តេចចម្ប៉ា។ ព្រះអង្គបានយាងទៅធ្វើធម៌នៅលិង្គបុរៈ(ប្រាសាទវត្តភូ) ។ តាមការបញ្ជារបស់ព្រះសិវៈ ព្រះអង្គបានកសាងលិង្គមួយពីបំណែកលិង្គធំមួយទៀតឈ្មោះ លិង្គនិសកល ហើយព្រះអង្គបានតម្កល់លិង្គនេះនៅវត្តសន្ទុ ដោយប្រគេនថ្វាយព្រះចៅ លិង្គបុរៈ នូវទេពរូប​ស្រីសិខរិស្វរៈ ហើយបន្ទាប់មកព្រះអង្គបានយកលិង្គនេះមកទុកនៅប្រាសាទព្រះវិហារ។ សិលាចារឹកបាពួនបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ ពីកំណើតកំណើតនៃទីសក្ការបូជាចំពោះសិខរិស្វរៈ តាំងពីជំនាន់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២។ === ព្រះអង្គម្ចាស់ឥន្រ្ទាយុទ្ធ === អំពីជីវប្រវត្តិសង្ខេបរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ឥន្រ្ទាយុទ្ធ៖ ព្រះអង្គម្ចាស់ ឥន្រ្ទាយុទ្ធជាបុត្ររបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ នៅពេលដែលលោកមានព្រះជន្មចាស់ទៅ ព្រះអង្គបានទៅរៀនធម៌ តាំងសីលនៅលិង្គបុរៈគឺជាវត្តភូ នៅខាងត្បូងស្រុកលាវ សព្វថ្ងៃនេះ ។ រួចហើយ ព្រះអង្គបានកសាងលិង្គមួយ ដោយយកថ្មនោះជាបំណែកនៃលិង្គធំមួយ។ លិង្គនោះឈ្មោះថា ស្រីសិខរិស្វរៈ ព្រះអង្គបានយកលិង្គនេះមកទុកនៅប្រាសាទព្រះវិហារ ។ លិង្គឈ្មោះថា ស្រីសិខរិស្វរៈគឺជាឈ្មោះទីប្រាសាទព្រះវិហារនេះផងដែរ ដែលត្រូវបានយកមកប្រតិស្ឋស្ថាន នៅប្រាសាទស្រីសិខរិស្វរៈនេះ គឺជាបំណែកលិង្គ ដែលត្រូវបានយកមកពីលិង្គបុរៈ នៅវត្តភូចម៉្បាសាក់ ប្រទេសឡាវ គឺត្រូវបានយកមកទុកនៅប្រាសាទព្រះវិហារ ដោយព្រះអង្គម្ចាស់ឥន្រ្ទាយុទ្ធ។ ពេលនោះ អ្នកប្រាជ្ញដែលសិក្សាពីសិលាចារឹក និងអំពីប្រាសាទព្រះវិហារនេះ គេសន្មត់ថា ទីនោះប្រហែលជាទីតាំងទាំងប៉ុន្មាន គឺមិនមែនដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ ។ មានតែអាស្រមធ្វើអំពីឈើ ពីព្រោះជាទីកន្លែងសម្រាប់ស្នាក់នៅនៃពួកព្រាហ្មណ៍ ដែលមានភារៈទទួលគោរពថែរក្សាលិង្គស្រីសិខរិស្វរៈនេះ។ === ព្រាហ្មណ៍តៈបៈស្វិន្រ្ទបណ្ឌិត === បើតាមអត្ថបទសិលាចារឹក នៅប្រាសាទព្រះវិហារលេខ K-៣៨១ ដែលចារជាភាសាខ្មែរបុរាណ និងភាសាសំស្រ្កឹត បានឱ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា មានព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ឈ្មោះថា តៈបៈស្វិន្រ្ទបណ្ឌិត ជាមនុស្សសំខាន់ដែលទាក់ទិននឹងប្រវតិ្តប្រាសាទព្រះវិហារ ។ ព្រាហ្មណ៍តៈបៈស្វិន្រ្ទៈបណ្ឌិត មានអាស្រមួយ នៅនឹងដែនដីនៃទីតាំងប្រាសាទព្រះវិហារ។ នៅរវាងឆ្នាំ១០២៤នៃគ.ស គឺលោកបានទទួលអង្រឹងស្នែងមាស និងវត្ថុដ៏មានតម្លៃដទៃទៀតជាច្រើន ពី[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] ព្រោះតែព្រះអង្គដឹងគុណដល់ចំពោះព្រាហ្មណ៍តៈបៈស្វិន្រ្ទៈបណ្ឌិត ដែលបានថែរក្សាលិង្គព្រះអាទិទេព ស្រីសស្វ [[ឯកសា|thumb|បើុយតាឌី]] [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] ព្រះអង្គមានជំជឿខ្លាំងណាស់ នេះបើតាមសិលាចារឹក ។ លោកជឿថា លិង្គដែលមានព្រះនាម ស្រីសិខរិស្វរៈ ដែលធ្វើរួចហើយពីវត្តភូ យកមកទុកនៅនឹងប្រាសាទព្រះវិហារ នេះ តែងតែសម្តែងមហិទ្ធិឫទ្ធិ បដិហារឱ្យព្រះអង្គបានឃើញ ។ ព្រះអង្គមិនមានពេលនឹងទៅធ្វើពិធីគោរពបូជាដល់សិវលិង្គមានតែព្រាហ្មណ៍តៈបៈស្វិន្ទ្របណ្ឌិត គាត់ធ្វើ ហើយលោកសុំឱ្យខំធ្វើនោះទៅទៀត ដើម្បីឱ្យបានបុណ្យបានផលដល់លោកនិង[[ប្រទេសកម្ពុជា]] ។ សេចក្តីក្នុងសិលាចារឹនោះ បញ្ជាក់ហើយកញ្ជាក់ទៀត ព្រះអង្គខំធ្វើខ្លាំងណាស់ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថា អ្នកដែលនៅបម្រើនៅក្នុងប្រាសាទព្រះវិហារ នៅដើមសតវត្សទី៩ នៃរជ្ជកាលរបស់[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] មានមនុស្សច្រើនណាស់ មិនមែនមានតែព្រាហ្មណ៍ទេ មានអ្នកខ្លះ ជាពល ជាអ្នកស្រុកនៃភូមិដែលនៅជិតមានឈ្មោះភូមិគេ ប៉ុន្តែភូមិខ្លះយើងមិនដឹងថា ទីតាំងនៅត្រង់ណា តែនៅនឹងជើងភ្នំ អាចឡើងមកនៅលើភ្នំទៀត សុទ្ធតែជាអ្នកនៅគោរព នៅបូជា អ្នកដែលជួយធ្វើនេះធ្វើនោះ ដើម្បីថែរក្សា។ ហេតុនេះ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] លោកសុំឱ្យយកអ្នកទាំងអស់គ្នានេះ ចូលមកស្បថធ្វើឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ។ មិនមែនគ្រាន់ជាអ្នកបម្រើ យើងធ្វើតាមចិត្ត នោះទេ។ សម្បថនោះមានអីខ្លះទៅ? គឺថាសម្បថនោះមាន បើអ្នកឯងស្បថថា យាមប្រាសាទ គឺប្រាកដជាយាមប្រាសាទ ។ បើអ្នកឯងថែទាំប្រាសាទ ប្រាកដជាថែទាំប្រាសាទ ។ ហើយលោកបញ្ជាក់ថា បើអ្នកឯងជាអ្នកថែទាំប្រាសាទ អ្នកឯងជាអ្នកការពារ អ្នកនៅបម្រើទាំងអស់សូម្បីតែនៅក្នុងប្រាសាទ ក៏ត្រូវការរពារ អ្នកអស់ សូម្បីតែគេទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រាសាទ ឧទាហរណ៍ដូចជាទៅធ្វើស្រែ ឃ្វាលគោ ដែលនៅក្រៅរង្វង់ប្រាសាទ អ្នកឯងក៏ត្រូវការពារគេនោះដែរ ។ ហើយលោកឲ្យការពារកុំឲ្យមានពួកបះបោរ មកធ្វើបាបអ្នកស្រុកអស់នោះ ។ ដូច្នេះសម្បថនេះមិនដូចសម្បថដែលពួកអ្នករាជការ គេហៅតម្រួតលោកឱ្យយធ្វើស្បថចំពោះលោក ដែលគេចារនៅលើខ្លោងទ្វារ[[ប្រាសាទវិមានអាកាស]] នៅអង្គរនោះមិនដូចគ្នាទេ ។ នេះគឺយើងស្បថ យើងសមរេចថា យើងនៅបម្រើអាទិទេព សិខរិស្វរៈ នៅនឹងភ្នំព្រះវិហារនេះ» ។ === ស្រីសុកៈរាមា === នៅក្នុងចំណោមអ្នកដែលនៅបម្រើលិង្គព្រះអាទិទេព ស្រីសិខរិស្វរៈ កាលនោះមានបុរសម្នាក់ឈ្មោះ ស្រីសុកៈរាមា ជាមនុស្សសំខាន់ ។ ស្រីសុកៈរាមានេះ មានក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ ជាអ្នករក្សាទុកឯកសារប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរ តាំងពីព្រះរាជាកម្ពុជា រឿងរ៉ាវទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ កិច្ចការរាជការ និងរឿងស្នាព្រះហស្តផ្សេងៗ តាំងពីសម័យមុនអង្គររហូតមកដល់ព្រះបាទសូរ្យវរ័្មនទី១នេះ មានទាំងអស់ គេសរសេរទុក ខ្ញុំមើលនៅស្លឹកហ្នឹង គឺស្លឹករឹតហើយ ។ ទុកនៅនឹងប្រាសាទព្រះវិហារផង និងទុកនៅនឹងប្រាសាទមួយទៀត ដែលសព្វថ្ងៃនេះ នៅនឹងប្រាសាទខាងជើងភ្នំដងរែក ។ គេយកគាត់មកនិយាយនេះ គឺគាត់ជាអ្នកគោរពត្រឹមត្រូវ ជួយធ្វើការបោសសំអាត រៀបចំគោរព ស្រីសិខរិស្វរៈ ។ [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] លោកជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ។ តែលោកនៅតែគោរពព្រះឥសូរ ព្រោះនៅក្នុងសិលាចារឹកនេះឯង គេបាននិយាយថា ដើម្បីកំណត់ព្រំប្រទល់អំណាចរបស់លោកបណ្តោះអាសន្ន លោកឱ្យគេធ្វើលិង្គចំនួន ០៤ ដែលលិង្គនីមួយៗឈ្មោះដដែលគឺ ស្រីសូរ្យវរមេស្វរៈ គឺលិង្គព្រះឥសូរតំណាងឱ្យ[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]]។ លិង្គទាំងបួននេះ គេយកទៅប្រតិស្ឋនៅទិសទាំងបួននៅនឹងគ.ស ១០១៨ ។ នេះគឺជាអ្វីដែល[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] លោកបានធ្វើសម្រាប់ប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារ ។ លិង្គទាំងបួនត្រូវបានដាក់ដម្កល់នៅតាមទីកន្លែងទាំងបួនផ្សេងៗគ្នាមានដូចជា៖ * សិវៈលិង្គមួយតម្កល់នៅ[[ប្រាសាទឯកភ្នំ]]នៅវត្តឯកភ្នំ([[ខេត្តបាត់ដំបង]]) ដែលមានឈ្មោះថាជ័យក្សេត្រ នៅព្រំប្រទល់ខាងលិច។ * សិវៈលិង្គមួយតម្កល់នៅប្រាសាទព្រះវិហារ ([[ខេត្តព្រះវិហារ]]) ដែលមានឈ្មោះថាស្រីសិខរិស្វរៈ នៅព្រំប្រទល់ខាងជើង។ * សិវៈលិង្គមួយតម្កល់នៅ[[ប្រាសាទភ្នំជីសូរ]]([[ខេត្តតាកែវ]]) ដែលភ្នំជីសូវពីមុនមានឈ្មោះថា ស្រីសូរ្យទ្រី ឬស្រីសូរ្យបព៌ត ឬស្រីសូរ្យគីរី មានន័យភ្នំរបស់[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] នៅព្រំប្រទល់ខាងត្បូង។ * សិវៈលិង្គមួយតម្កល់នៅឥសានតិរថៈ ប្រហែលជានៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]] ត្រង់[[ខេត្តក្រចេះ]] ឬក៏ស្ទឹងត្រែង នៅព្រំប្រទល់ខាងកើត។ === ព្រាហ្មណ៍ទិវាការៈ ឬទិវាក === សិលាចារឹកនៅនឹង[[ភ្នំសន្តក]] K-១៩៤ នៅភ្នំព្រះវិហារនេះ K-៣៨៣ និយាយច្រើនណាស់ តែអំពីព្រាហ្មណ៍ម្នាក់ ឈ្មោះ ទិវាក ឬទិវាការៈ ។ ហេតុអ្វី ព្រាហ្មណ៍នេះ បម្រើស្តេចខ្មែរតាំងតែពីនៅវ័យក្មេង តាំងតែពីជំនាន់រជ្ជកាល[[ព្រះបាទឧទ័យទិត្យវរ័្មនទី២]] ដែលលោកកសាង[[ប្រាសាទបាពួន]] ហើយរហូតមកដល់រជ្ជកាល[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] ។ លោកបានទទួលងារធំជាងគេបំផុត ក្នុងចំណោមព្រាហ្មណ៍ជាទីប្រឹក្សាផ្ទាល់របស់ [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] ហើយលោកតែងតាំងជាព្រាហ្មណ៍ធំ សម្រាប់ធ្វើរាជាភិសេកទាំងអស់ស្តេចទាំងប៉ុន្មាន ។ សេចក្តីសំខាន់នៃសិលាចារឹកដែលទាក់ទងនឹងប្រាសាទព្រះវិហារ គឺលោកជាអ្នកចាត់ចែងតបញ្ជាពី [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] មកទ្រព្យសម្បត្តិទាំងប៉ុន្មានសម្រាប់ប្រាសាទទាំងអស់ នៅក្នុងស្រុកខ្មែរហ្នឹង គឺលោកចាត់ចែង ។ ទ្រព្យសម្បត្តិភាគច្រើនដែលព្រាហ្មណ៍ទិវាក បានទទួលជាព្រះរាជទានពីព្រះមហាក្សត្រ រួមមានគ្រឿងអលង្ការជាមាស ជាពេជ្រដ៏មានតម្លៃ និងជាវត្ថុមានតម្លៃជាមធ្យមក្តី គឺលោកយកទៅថ្វាយព្រះអាទិទេព ស្រីសិខរិស្វរៈ ទាំងអស់ ។ ដូច្នេះចំពោះប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារនេះ ដែលមានអាទិទេព ស្រីសិខរិស្វរៈ នេះ ព្រាហ្មណ៍ ឈ្មោះ ទិវាការៈ លោកមានកិច្ចការសម្រាប់ប្រាសាទព្រះវិហារ។ ព្រាហ្មណ៍ ទិវាការៈ ឬ ទិវាក នេះ លោកទៅសង់រូបអាទិទេពផ្សេងៗ លោកឱ្យដីភូមិ លោកទៅបោះព្រំប្រទល់ លោកឱ្យយពលសម្រាប់ភូមិណា ដែលត្រូវការសម្រាប់ធ្វើម៉េចឱ្យអាចបានធ្វើការ យកស្រូវ យកអង្ករយកមកបូជាធ្វើពិធីផ្សេងៗ នៅក្នុងប្រាសាទព្រះវិហារនេះ ។ ហើយមួយពេលនោះ លោកទទួលបានបុស្បុកមាសជារង្វាន់ពី [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] លោកយកទៅថ្វាយអាទិទេព ស្រីសិខរិស្វរៈ ។ ពេលដែលចូលឆ្នាំក៏លោកធ្វើសម្រាប់អាទិទេព ស្រីសិខរិស្វរៈ ហ្នឹង គឺលោកយកសំរឹទ្ធទៅក្រាលនៅកណ្តាលប្រាសាទ ដែលគេយល់ថាប្រាសាទនៅឯចុងភ្នំនោះ ហើយយកចានធ្វើអំពីមាស ពីប្រាក់ យកទៅប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រាសាទ មានឱ្យជាសត្វពាហនៈ មានឱ្យជាខ្ញុំបម្រើ ។ បន្ទាប់មកទៀត លោកធ្វើការជួសជុលសំណង់ផ្សេងៗ លោកជាអ្នកទទួលព្រះករុណាយាងទៅណា លោកទៅតាមដើម្បីនឹងទទួលកិច្ចការដែលពិនិត្យមើលប្រាសាទនានា ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រ ។ ដូចនេះផ្នែកខាងបូជា ផ្នែកខាងរក្សាប្រាសាទ [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] លោកផ្ទុកផ្ដាក់ទៅលើព្រាហ្មណ៍ ឈ្មោះ ទិវាក ឬទិវាការៈ នេះឯង។ == ជណ្តើរបុរាណខាងជើង និងបង្កាន់ដៃនាគ == ជណ្តើរខាងជើងគឺជាជណ្តើរស្ថិតនៅក្បែរព្រំដែនថៃនិងែរ ដែលពីមុនភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិអាចចូលតាមច្រកពីប្រទេសថៃបាន តែបច្ចុប្បន្នមិនអាចចូលទស្សនាបានទេ។ ជណ្តើរនេះមានចំនួន ១៦០កាំ។ ជណ្តើរនេះមានទទឹង ៨ម៉ែត្រ និងបណ្តោយ ៧៨,៨ម៉ែត្រ អមដោយរូបចម្លាក់តោនៅសងខាងជណ្តើរ ដែលបច្ចុប្បន្ននៅសល់តែរូបចម្លាក់តោពីរបីប៉ុណ្ណោ។ បន្ទាប់ពីជណ្តើរបុរាណខាងជើងគឺបង្កាន់ដៃនាគដែលមានទទឹង ៧ម៉ែត្រ និងបណ្តោយប្រវែង ៣១,៨ម៉ែត្រ អមដោយរូបចម្លាក់នាគក្បាល៧អមសាងខាងផ្លូវ និងបន្ទាប់ទៀតមានកាំជណ្តើរ ២៥កាំ ដើម្បីឡើងទៅកាន់គោបុរៈទី៥។ == គោបុរៈទី៥ == គោបុរៈទី៥គឺជាសំណង់ប្រាសាទដែលមានទំហំតូចជាងគោបុរៈដទៃទៀតនៃប្រាសាទព្រះវិហារ។ គោបុរៈនេះសាងសង់ជារាងចតុកោណកែងនៅលើខឿនដែលតម្រៀបថ្មខ្ពស់ផុតពីថ្មធម្មជាតិ ហើយមានជណ្តើរឡើងទៅទ្វារប្រាសាទខាងលើទាំងបួនទិស។ បច្ចុប្បន្ននេះមានតែទ្វារខាងត្បូងមួយគត់ដែលនៅមានរាងពេញលេញ ជារចនាបទសិល្បៈប្រាសាទព្រះវិហារ។  ចំណែកទ្វារផ្សេងទៀតបានរលំបាក់បែកអស់។  គោបុរៈទី៥ ជាប្រាសាទដែលមានទ្វារចំហទាំងបួនទិស (ទ្វារចតុមុខ) ហើយមានដំបូលប្រក់ពីលើអំពីក្បឿងដែលទ្រដោយសសរធំៗប្រវែងប្រមាណ ៣.៥ម៉ែត្រ។    ហើយដែលសព្វថ្ងៃយើងឃើញមានសសរខ្លះនៅឈរនៅឡើយ ប៉ុន្តែចំពោះដំបូលបានរលំបាក់បែកអស់។នៅខាងកើតគោបុរៈទី៥     មានជណ្តើរបុរាណដែលមានប្រវែងប្រមាណ   ១៥០០ម៉ែត្រឡើងពីជើងភ្នំមកដល់ខាងលើ    ចំណែកនៅខាងជើងមានជណ្តើរថ្មឡើងពីក្រោមមកដល់លើភ្ជាប់តាមស្ពាននាគដែលមាននាគធំៗពីរអមសងខាងដងផ្លូវទើបឡើងមកដល់គោបុរៈទី៥។ យោងតាមសិលាចារឹកបាននិយាយថាមានតែព្រះមហាក្សត្រទេដែលអាចឆ្លងកាត់បាននិងព្រះគ្រូ  ព្រាហ្មណ៍  ឥសី និងទីប្រឹក្សា អ្នកមុខអ្នកការ ដែលឆ្លងកាត់តាមខ្លោងទ្វារនេះត្រូវដោះគ្រឿងលម្អចេញទាំងអស់។ == ស្រះទឹក ឬស្រះស្រង់ == ស្រះទឹកបុរាណមួយនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅខាងឆ្វេងនៃព្រះថ្នល់ ដែលនៅចន្លោះគោបុរៈទី៥ និងគោបុរៈទី៤ ស្រះទឹកនេះជាស្រះទឹកខ្នាតធំដែលមានទទឹងប្រវែង ១៦.៨០ម៉ែត្រនិងបណ្តោយប្រវែង ៣៧.៨០ម៉ែត្រនិងមានកាំជណ្តើរចុះក្រោមជាថ្នាក់<ref>[[:th:ปราสาทพระวิหาร|វីគីភីឌៀមជាភាសាថៃ]]</ref>។ == គោបុរៈទី៤ == គោបុរៈ៤  តាមផ្លូវសក្ការៈ (វ្រះថ្នល់)   មានទទឹងប្រវែង ១០ម៉ែត្រ និងបណ្តោយប្រវែង ២៧៥ម៉ែត្រ    អមដោយបង្គោលមានលម្អជារាងផ្កាឈូក្រពុំម្ខាងមានចំនួន ៦៧បង្គោលសីមា ទាំងសងខាងមានចំនួន ១៣៤បង្គោលសីមា។ បង្គោលសីមាមួយមានកម្ពស់ ២ម៉ែត្រ បង្គោលសីមានេះមានលក្ខណៈស្រដៀងនិងបង្គោលសីមានៅប្រាសាទវត្តភូ និងប្រាសាទភ្នំរូងដែរ។ បន្ទាប់ពីព្រះថ្នល់ ដែលអមដោយបង្គោលសីមា មានជណ្តើរឡើងទៅកាន់គោបុរៈទី៤ ដែលជណ្តើរនេះមាន៤ថ្នាក់ មានទទឹងប្រវែង ៣,៥ម៉ែត្រ និងមាន ៣៧កាំ ដែលមានចម្លាក់តោអមសងខាង។ នៅជិតព្រះថ្នល់មានស្រះទឹកមួយមានទំហំទទឹងប្រវែង ១៨,៣ម៉ែត្រ និងបណ្តោយប្រវែង៣៦,៨ម៉ែត្រ ស្រះមានលក្ខណៈជាថ្នាក់ទៅខាងក្រោម និងមានចម្លាក់តោពីរនៅខាងមុខ។ បន្ទាប់មកគឺទៅដល់ល្បាក់ថ្មមួយជាន់ទៀតដែលមានប្រាសាទសង់រាងជាកាកបាទនៅលើខឿនដែលតំរៀបថ្មភក់បន្ទាប់ពីថ្មធម្មជាតិ។  សំណង់គោបុរៈទី៤ មិនមែនមានទ្វារចំហរទាមងបួនទិស (ទ្វារចតុមុខ) ដូចគោបុរៈទី៥ទេ។  សំណង់ប្រាសាទសាងសង់នៅលើខឿនតាមជ្រុងទាមងបួន។ ចំណែកជញ្ជាំងខ័ណ្ឌចំកណ្តាលច្រកចូលពីទិសទាំងបួនប្រៀបដូចជារនាំងបាំងមិនអោយមើលឃើញទៅដល់ប្រាសាទនៅខាងក្នុងទេ។ ក្បាច់ចម្លាក់លើហោជាង   និងផ្តែរតាមច្រកចូលនីមួយៗពិពណ៌នាអំពីអាទិទេពក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។   ផ្តែរច្រកចូលពីផ្នែកខាងកើតនិយាយអំពី  ព្រះក្រឹស្ហាកៃវល្យ (នាគមានក្បាលប្រាំមួយ)។   ចំណែកនៅលើហោជាង និងផ្តែរច្រកទ្វារខាងត្បូងនិយាយអំពី ទេវកថា កូសមុទ្រទឹកដោះ និងទេវកថា   ព្រះនារាយណ៍ផ្ទុំលើនាគអនន្តនៅកណ្តាលសាគរដែលជានិមិត្តរូបនៃការបង្កើតពិភពលោកសាជាថ្មី    និងនៅគង់វង្សជាអមតៈ     តាមរយៈទឹកអម្រឹតដែលទទួលបានពីការកូរសមុទ្រទឹកដោះរវាងពួកអសុរា  និងទេវតា។ នៅក្បែរគោបុរៈទី២ ខាងកើតប្រហែល៥០ម៉ែត្រមានស្រះតោមួយ ដែលមានទទឹងប្រវែង៩,៤ម៉ែត្រ។ == គោបុរៈទី៣ == គោបុរៈទី៣ឡើងទៅល្បាក់ភ្នំខាងលើតាមវ្រះថ្នល់មានទទឹងប្រវែង ១១ម៉ែត្រ និងបណ្តោយប្រវែង១៤៨ម៉ែត្រ   ដែលមានបង្គោលសីមាអមសងខាងចំនួន៨០ និងមានជណ្តើរឡើងកម្ពស់២៩កាំ ទើបទៅដល់គោបុរៈទី៣។ គោបុរៈ៣ ជាសំណង់ប្រាសាទដែលធំទូលាយ   សាងសង់សន្ធឹងពីលិចទៅកើត លើខឿនមួយខ្ពស់(នៅផ្នែកខាងកើត)។ ក្រៅពីសំណង់ប្រាសាទធំនៅកណ្តាលមានប្រាសាទសង់ជារាងថែវវែងពីរទៀតនៅសងខាង។នៅលើខឿនទីធ្លាខាងកើតមានកូនប្រាសាទតូចមួយ  ដែលមានដើមជ្រៃដុះស៊ុបទ្រុបលម្អពីលើ។ ប្រាសាទតូចនេះប្រហែលកសាងឡើងមុនពេលកសាងគោបុរៈផ្សេងៗនៃប្រាសាទព្រះវិហារ។  ចំណែកនៅផ្នែកខាងត្បូងមានសង់បន្ថែមថែវវែងពីរទៀតដែលគេហៅថា រាជវាំង។តាមរយៈសិលាចារឹកដែលមានចារនៅលើស៊ុមទ្វារថែវខាងកើតហើយថែវទាំងពីរនេះជាអាស្រមរបស់ព្រាហ្ម”វិរ”(Virashrama)   ហើយដែលគេយល់ថាជាកន្លែងព្រះរាជគ្រូរបស់ព្រះមហាក្សត្រសម័យអង្គរ   ឫអ្នកមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់មកគោរពបូជាដល់  ព្រះសិខរេស្វរៈ នៅប្រាសាទព្រះវិហារ។    សិលាចារឹកបានអោយដឹងទៀតថា (Virashrama) សាងសង់ក្នុងរាជ្ជកាល[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]]។ == គោបុរៈទី២ == គោបុរៈទី២ មានសភាពទ្រុឌទ្រោមខ្លាំងជាងគោបុរៈផ្សេងៗទៀត។    គោបុរៈនេះបានផ្តល់ជាផ្លូវមួយយ៉ាងធំចូលទៅកាន់ទីលាន និងតួប៉មកណ្តាលដែលជាបូជនីយដ្ឋានធំ  និងជាកន្លែងចុងក្រោយនៃដំណើរធម្មយាត្រាទៅព្រះវិហារ។   ថែវខាងកើត   និងថែវខាងលិចមានជញ្ជាំងផ្ទៃលាត  និងបិទជិតនៅផ្នែកខាងក្រៅ ចំណែកឯផ្នែកខាងក្នុងមានសរសរស្តម្ភចំនួន'''១០'''   ដែលមានលក្ខណៈទោល  និងមានតួនាទីសម្រាប់ទ្រដំបូលខាងលើ  ហើយដែលសព្វថ្ងៃនេះបានខូចខាតនិងបាត់បង់អស់ហើយ។នៅក្នុងទីលានកណ្តាលផ្នែកខាងជើងមានបណ្ណាល័យចំនួនពីរ(២)មានរាងបួនជ្រុងទ្រវែងដែលមានទទឹង ៦.៥ម៉ែត្រ  និងបណ្តោយ១១ម៉ែត្រ   ឈរបើកចំហនៅលើអាកាស   ហើយស្ថិតនៅលើអក្សទិសខាងលិច   និងទិសខាងកើត។ នៅក្នុងអាគារកណ្តាលមានសិលាចារឹកដែលចុះកាលបរិច្ឆេទ ក្នុងរាជព្រះបាទ សូរ្យវរ្ម័នទី១ ហើយតាមសិលាចារឹកនេះដែរយើងអាចដឹងថា   ព្រះអង្គបានជ្រើសរើសយកប្រាសាទព្រះវិហារជាទីសក្ការៈក្នុងចំណោមទីសក្ការៈបី  ដើម្បីតម្កល់ព្រះសិវលិង្គ  ដ៏មានអានុភាពមួយដែលភ្ជាប់នឹងឈ្មោះព្រះអង្គថា SURYAMESHARA (សូរិយាមិស្វារៈ)  ជាម្ចាស់របស់ព្រះអង្គ។     សិលាចារឹកនេះក៏បានលើកឡើងអំពីក្រុមប្រឆាំងនិងរាជព្រះបាទ  សូរ្យវរ្ម័នទី១  ដែលមានឈ្មោះថាក្រុម បាសខ្មៅ។ នៅគ្រឹស្គសករាជឆ្នាំ១០៣៨ ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១បានប្រកាសថាព្រះអាទិទេព (Sri Bhadresvara)បានយាងមកប្រាសាទព្រះវិហារ  ហើយបានលើកទឹកចិត្តដល់ប្រជានុរាស្រ្តធ្វើសច្ចាប្រណិធានអោយស្មោះភក្តីដល់ព្រះសិវៈ  ជាអ្នកការពារទឹកដីដែលតំណាងអោយព្រះអង្គផ្ទាល់។   ក្នុងកំឡុងពេលនោះគ្រួសាររបស់អ្នកតវ៉ា ប៉ះបោរក៏ត្រូវបានដោះស្រាយដោយព្រះអង្គផ្ទាល់។ == គោបុរៈទី១ == គោបុរៈទី១  ជាសំណង់មានប្លង់រាងចតុកោណកែង ដែលមានបន្ទប់វែង(ថែវ)ប្រវែង២៥ម៉ែត្រនិងទទឹង៥.៥ម៉ែត្រព័ទ្ធជុំវិញនិងមានជញ្ជាំងបិទផ្នែកខាងក្រៅ ប៉ុន្តែនៅចំកណ្តាលមណ្តោយថែវខាងលិច និងខាងកើតមានក្លោងទ្វារចូលពីខាងក្រៅមកវិញ។   ចំណែកទ្វារខាងក្នុងពុំមានទ្វារចេញឫចូលទេ មានតែបង្អួចបើកចំហរទាំងអស់ចំនួន '''៤២''' និងមានបង្អួចបញ្ឆោតចំនួន'''៦''' នៅផ្នែកខាងត្បូង។  ដោយឡែកនៅជញ្ជាំងខាងត្បូងមានក្លោងទ្វារចូលថែវ  ប៉ុន្តែពុំមានទ្វារចេញទៅក្រៅទេ។ នៅចំកណ្តាលនៃថែវព័ទ្ធជុំវិញ    គឺជាតួប្រាសាទកណ្តាលដែលរលំបាក់បែកមួយចំនួនដែលជាកន្លែងដាក់តម្កល់លិង្គ  '''សិខរេស្វរៈ  '''ដែលជាអាទិទេពព្រហ្មញ្ញសាសនា  ដែលព្រះមហាក្សត្រខ្មែរសម័យអង្គរគោរពបូជាយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ។  បន្ទាប់ពីប្រាសាទកណ្តាលទៅខាងជើងមាន   '''''បណ្ឌប''''' ដែលមានឆ្លាក់លម្អយ៉ាងវិចិត្រនៃតួប្រាសាទ។   នៅខាងលើនៃទ្វារចូលពីខាងជើងនៃបណ្ឌបនោះមានឆ្លាក់លម្អលើហោជាង   នូវចម្លាក់ព្រះឥសូររាំលើក្បាលដំរី  ជានិមិត្តរូបនៃការបំផ្លាញនូវសភាវអាក្រក់ហើយបង្កើតឡើងវិញនូវសភាវល្អ។  នៅខាងកើត  និងខាងលិចគោបុរៈទី១   មានសំណង់ប្រាសាទពីរទៀតដែលប្រហែលជាសាងសង់នៅពេលក្រោយ  ដែលយើងពុំបានដឹងពិតប្រាកដអំពីតម្រូវការសាងសង់ប្រាសាទទាំងពីនេះនៅឡើយ។ == គោលបំណងនៃការកសាងប្រាសាទព្រះវិហារ == ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានស្ថាបនាឡើងក្នុងបំណងពិសេស ខុសប្លែកពីការកសាង[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ដែលស្ថាបនាឡើងដើម្បីរំឭកគុណព្រះវិស្ណុ [[ប្រាសាទបាពួន]] រំឭកគុណព្រះឥសូរ ។ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានស្ថាបនាឡើង ដើម្បីធ្វើជាទីដែលគេរក្សាទុកលិង្គព្រះអាទិទេព ស្រីសិខៈរិស្វរៈ ពីព្រោះតាមជំនឿរបស់[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] ជាពិសេស[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] ក៏អ៊ីចឹងដែរ លោកនៅតែគាំទ្រគំនិតដែលថា មហិទ្ធិឫទ្ធិធំណាស់អាទិទេពនេះ ដូច្នេះត្រូវធ្វើម៉េច បន់ស្រន់ គោរពបូជា យ៉ាងដាច់ខាត ។ ទីតាំងប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារនេះ * ទី១៖ គឺគេទុកអាទិទេព ស្រីសិខៈរិស្វរៈ ជួនកាលគេសរសេរ ខរៈស្វារៈ ជួនកាលគេសរសេរ សិខៈរិស្វារៈ ប៉ុន្តែគឺជាឈ្មោះតែមួយទេ ។ គឺជាកន្លែងដែរគេរក្សាទុក ពីព្រោះអាទិទេពនេះ ដែលមានលិង្គជាតំណាង មានមហិទ្ធិឫទ្ធិធំណាស់ ។ គេជឿថា នាំភោគផល នាំសេចក្តីសុខមកដល់ប្រទេសខ្មែរ ។ * ទី២៖ ប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារ ទីកន្លែងនេះមិនមែនជាទីកន្លែងសម្រាប់ព្រះរាជាគង់នៅទេ ។ មិនមែនមានទីភូមិសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ។ គឺមានតែកន្លែងសម្រាប់អ្នកបួស ឱ្យចូលមកតាំងសីល ហើយនិងដើម្បីនឹងជួយបន្តពិធីគោរពបូជានេះ តទៅទៀត ។ បើពិនិត្យទៅ គឺត្រូវពិនិត្យមើលនៅប្រាសាទ ដែលជាប់នឹងខ្លោងទ្វារទី៣ ឬគោបុរៈទី៣ នៅគោបុរៈទី៣ មានសិលាចារឹក K- ៣៨១ នោះ ត្រូវបានសង្ស័យថា នៅត្រង់កន្លែងនោះ គឺជាកន្លែងដែលគេបំបួសឱ្យទៅជាព្រាហ្មណ៍ ដើម្បីនឹងបន្តកិច្ចការគោរពនិងថែរក្សាអាទិទេព ស្រីសិខៈរិស្វរៈ នោះតទៅទៀត។ == ដំណាក់កាលនៃការសាងសង់ == ការសាងសង់ប្រាសាទព្រះវិហារ មានបីដំណាក់កាលធំៗ * ដែលក្រុមអ្នកប្រវត្តិវិទូគិតសង្ស័យថា កាលពីជំនាន់ព្រះអង្គម្ចាស់ ឥន្រ្ទាយុទ្ធ គឺអាស្រមប្រហែលធ្វើអំពីឈើ * តែមកដល់រជ្ជកាល [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] គឺគេឈូសភ្នំយកថ្មភ្នំ ធ្វើជាកាំជណ្តើរធ្វើផ្លូវឡើងទៅលើភ្នំនិងយកថ្មភ្នំ ទៅកសាងជាទីតាំងប្រាសាទផ្សេងៗ នៅក្នុងដែនដីនៃប្រាសាទព្រះវិហារ ។ * បន្ទាប់មក គឺក្នុងរជ្ជកាល [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] ពេលនោះហើយដែលគេគិតថា ប្រាសាទភ្នំព្រះវិហារ គឺបានស្ថាបនាឱ្យកាន់តែល្អឡើង នៅពាក់កណ្តាលសតវត្សទី១២ ។ [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] នោះហើយ ដែលព្រះអង្គបានសាងប្រាង្គ[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ដែលស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តសៀមរាប]] សព្វថ្ងៃនេះ ។ ប្រាសាទព្រះវិហារបែបមុខទៅទិសខាងជើងសង់នៅលើខ្នងភ្នំដងរែក ដែលជាភ្នំធម្មជាតិលើជម្រាលចោទពីត្បូងទៅជើងប្រាសាទព្រះវិហារមានជណ្តើរបុរាណពីរគឺជណ្តើរខាងជើង ឡើងចំគោបុរៈទាំងប្រាំ ដែលគោបុរៈទាំងប្រាំមានជណ្តើរនិងក្លោងទ្វារចូល និងជណ្តើរមួយទៀតឡើងពីខាងកើត(ជណ្តើរបុរាណ)។ ពីគោបុរៈទី៥ទៅគោបុរៈទី៤ និងគោបុរៈទី៤ទៅគោបុរៈទី៣ មានដាំបង្កោល(គោលសីមា) ថ្មភក់អមសងខាងព្រះថ្នល់។ ចំណែកឯពីគោបុរៈទី៣ទៅគោបុរៈទី២មានដាំបង្គោលសីមា និងនាគក្បាលប្រាំពីរបើកពពេរនៅសងខាងជាលំអ។ រីឯនៅកើតផ្លូវចូលនៅចន្លោះពីគោបុរៈទី៥ និងគោបុរៈទី៤មានស្រះទឹកបុរាណធំមួយ និងនៅពីខាងកើតព្រះថ្នល់នៅចន្លោះគោបុរៈទី៤និងគោបុរៈ៣ក៏មានស្រះទឹកបុរាណតូចមួយផងដែរ។ នៅផ្នែកឥសាននៃគោបុរៈទី៣មានសំណងើប្រាសាទទោលមួយធ្វើអំពីថ្មភក់។ នៅចន្លោះនៃគោបុរៈ២ និងគោបុរៈទី១ មានសំណង់ប្រាសាទពីទៀតសង់បញ្ច្រាសពីគ្នាមួយបែរទៅទិសខាងកើត មួយទៀតបែបទៅទិសខាងលិច ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវបារាំងយល់ថា ជាហោត្រ័យ ឬហោត្រៃ ឬបណ្ណាល័យ។ ប្រាង្គកណ្តាល ឬប្រាង្គសំខាន់មានតួនាទីសំខាន់ជាងគេ សម្រាប់ជាទីតាំងសក្ការៈគោរពបូជាដ៏ពិសិដ្ឋដែលសម្រាប់តម្កល់លិង្គស្រី សិខរិស្វរៈ។ ប្រាង្គកណ្តាលមានកំផែងជារោងទង (រោងថែវ) ព័ន្ធជុំវិញមានប្រក់ដំបូលធ្វើពីថ្មភក់។ កំផែងរោងទងអាចដើរពីខាងក្នុងបានលើកលែងជ្រុងរោងខាងឥសាន និងពាយ័ព្យខណ្ឌបិទជិតមិនអាចឆ្លងកាត់បាន។ ចំណែករោងទងខាងត្បូងខណ្ឌជាជញ្ជាំងដោយរៀបឥដ្ឋបិទបន្ថែមជិត ដោយយកឥដ្ឋរបស់ប្រាសាទចាស់មកប្រើ។ រោងទងខាងលិច និងរោងទងខាងកើតមានទ្វារមួយសម្រាប់ចេញចូល។ នៃខាងកើតនិងខាងលិចនៃរោងទងប្រាង្គកណ្តាលមានសំណង់ពីទៀតគឺជញ្ជាំងសម្រាប់ដាក់សម្ភារៈប្រើដល់ប្រាសាទ។ បន្តពីរោងទងខាងត្បូងនៃប្រាង្គកណ្តាលដល់ចុងចម្រាក់ភ្នំចុងខាងត្បូងបំផុតគឺជាទីលានមានផ្ទាំងថ្មដែលបន្សល់ទុកជាស្នាមដាប់យកថ្មមកសងប្រាសាទ។ នៅចុងខាងត្បូងបំផុតជាប៉ើយតាឌី។ បើគិតចាប់ពីដីទំនាប ពីផ្លូវឡើងទៅដល់ប្រាសាទដែលនៅលើកំពូលភ្នំខ្ពស់ជាងគេនោះ គឺគេត្រូវដើរឡើងតាមជណ្តើរជាច្រើនកាំ ដែលមានចម្ងាយទាំងអស់ ៨០៤ម៉ែត្រ។ មុននឹងឡើងពីដីទំនាប ទៅដល់ប្រាង្គប្រាសាទលើកំពូលភ្នំ គេត្រូវឆ្លងកាត់ខ្លោងទ្វារ៥ ។ ទីតាំងដែលធ្វើប្រាសាទនៅលើកំពូលភ្នំខ្ពស់ជាងគេ មានកម្ពស់ ៥២៥ម៉ែត្រ ។ តួប្រាសាទសំខាន់នោះមានទំហំ ៣៥ម៉ែត្រគុណនឹង ៤៥ម៉ែត្រ ដែលគេគិតសង្ស័យថា ជាកន្លែងរក្សាទុកលិង្គអាទិទេព ឈ្មោះ ស្រីសិខៈរិស្វរៈ ។ ទីមួយពីជើងភ្នំគឺមានចម្ងាយ ៥៤ម៉ែត្រគេធ្វើជាជណ្តើរៗ ទាំងអស់មាន ១៥៩កាំ ។ យើងធ្វើដំណើរឡើងជណ្តើរមានលក្ខណៈជម្រាលបន្តិចចម្ងាយ ២៥ម៉ែត្រចូលមកខ្លោងទ្វានៃគោបុរៈទី៥ ។ បន្ទាប់ពីធ្វើដំណើរមកដល់ខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី៥ គេត្រូវធ្វើដំណើរតាមផ្លូវព្រះថ្នល់ឡើងមកទៀតប្រហែលចម្ងាយ ២៤៤ម៉ែត្រ ។ នៅតាមព្រះថ្នល់ គេមានបោះគោលតាមសងខាងផ្លូវ ដើរមកបានចូលខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី៤ ។ នៅខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី៤នេះ មានហោជាងឆ្លាក់ពិពណ៌នាពីរឿងទេវកថាគីរឿងកូរសមុទ្រទឹកដោះ គឺជារឿងនៃការបង្កើតសត្វលោក និងនៅខាងក្រោមមានផ្តែរជារូបព្រះវិស្ណុផ្ទំ ។ នៅពេលដែលឡើងជណ្តើរនៅខាងឆ្វេងដៃ មានស្រះបុរាណមួយ ។ ស្រះនេះគឺមានន័យសំខាន់ណាស់ ព្រោះថា កាលពីពេលដែលព្រះមហាក្សត្រថៃ សព្វថ្ងៃគឺ ព្រះបាទភូមិផុន អាឌុល យ៉ាដេត ឡើងគ្រងរាជ្យនៅថ្ងៃទី៩ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៦ ថៃបានមកយកទឹកពីស្រះនេះទៅ ដើម្បីបំពេញពិធីអភិសេកព្រះមហាក្សត្រថៃ នៅឯ[[ទីក្រុងបាងកក]] [[ប្រទេសថៃ]] ។ ឡើងមកទៀត ហើយចម្ងាយ ១៥០ម៉ែត្រ មានបោះគោលតាមផ្លូវដូចមុន ។ នៅខាងឆ្វេងដៃមានតួប្រាសាទទោលតូចមួយ ឡើងមក១៥០ម៉ែត្រ បានមកដល់ខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី៣ មានសិលាចារឹក ដែលនិយាយអំពីការកសាងប្រាសាទ គឺនៅក្នុងជំនាន់រជ្ជកាល[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] ប្រហែលជាទីកន្លែងអ្នកចូលទៅបួស គេឱ្យតាំងសីល គេឱ្យរៀនធម៌ នៅទីកន្លែនេះ ចូលផុតពីខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី៣មកនេះ ។ នៅចន្លោះពីខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី៣ និងខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី២ មានផ្លូវដើរ ប្រហែល ៤០ម៉ែត្រ ។ ផ្លូវដើរ ៤០ម៉ែត្រនេះឯង ដែលមានធ្វើជានាគបើកពរពេរ ដូចជាបង្កាន់ដៃ ហើយនិងបោះគោលតាមផ្លូវនេះផងដែរ ។ យើងដើរតាមផ្លូវនាគមក បានមកដល់ខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី២ ។ មកដល់ខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី២ ប្រាសាទបែរមុខទៅទិសខាងជើង ។ នៅទិសខាងលិចឬក៏នៅស្តាំដៃមានអគារ​មួយ នៅខាងឆ្វេងដៃមិនមានទេ ។ អគារនេះឯងប្រហែលគេទុកឱ្យសម្រាប់ឥសីធំៗសំណាក់ឬក៏តាំងសីលនៅត្រង់កន្លែងនេះ» ។ ចម្ងាយពីខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈ២ទៅដល់ខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី១នោះ មានប្រមាណពី៤០ម៉ែត្រ ទៅ៥០ម៉ែត្រ ។ គេត្រូវដើរឆ្លងខ្លោងទ្វារនៃគោបុរៈទី២ នេះ ទើបទៅដល់ប្រាង្គប្រាសាទចុងក្រោយបង្អស់ ដែលស្ថិតនៅលើកំពូលភ្នំខ្ពស់ជាងគេ ។ ទីតាំងដែលធ្វើប្រាសាទនៅលើកំពូលភ្នំខ្ពស់ជាងគេនោះ មានកំពស់ ៥២៥ម៉ែត្រ ។ កន្លែងនេះឯង គឺជាកន្លែងដែលប្រហែលគេដាក់លិង្គ ដែលគេថា ជាអាទិទេពប្រចាំប្រាសាទព្រះវិហារ បើយើងគិតតែតួប្រាសាទធំចុងក្រោយនេះ គឺមានទំហំ ៣៥ម៉ែត្រគុណនឹង ៤៥ម៉ែត្រ តែប៉ុណ្ណោះ ហើយបើយើងដើរទៅខាងក្រោយប្រាសាទហ្នឹង ប្រយ័ត្នព្រោះហ្នឹងដល់ចុងភ្នំហើយ គឺកន្លែងដែលចោទហើយ ផុតត្រឹមប៉ុណ្ណឹង ។ ដូច្នេះចុងខាងក្រោយនេះឯង ប្រហែលជាគេទុកលិង្គអាទិទេព ឈ្មោះ ស្រីសិខៈរិស្វរៈ នោះ ។ មកដល់ឆ្នាំ២០០៨ នេះ មានបាត់បង់ក៏ច្រើន បាក់បែកក៏ច្រើន អ្វីដែលនៅឃើញសល់សព្វថ្ងៃនេះ យើងមើលទៅតាំងពីក្បាច់ចម្លាក់ គួរឱ្យស្រលាញ់ជាទីបំផុត ពីព្រោះស្អាតណាស់ ធ្វើហ្នឹង ធ្វើល្អខ្លាំងណាស់» ។ == ហេតុអ្វីបានជាប្រាសាទព្រះវិហារមានជណ្តើរឡើង ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីថៃ សព្វថ្ងៃនេះទៅវិញ? == លោកសាស្រ្តាចារ្យ ឃិន សុខ បច្ចុប្បន្នបង្រៀនប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរថៃលាវនិងភូមា នៅឯវិទ្យាស្ថានជាតិ អ៊ីណាល់កូ នៅ[[ទីក្រុងប៉ារីស]] [[ប្រទេសបារាំង]] មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលដែលស្តេចខ្មែរ ផ្តើមសាងសង់ប្រាសាទព្រះវិហារនោះឡើងនៅក្នុង[[ខេត្តព្រះវិហារ]]នៃដែនដីព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា កាលពីបុរាណសម័យនោះ គឺពុំទាន់មានប្រទេសសៀម ឬថៃ តាំងនៅទីតាំងប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃនៅឡើយទេ។ ពិសេស កាលពីបុរាណសម័យ ស្រុកខ្មែរមានផ្ទៃដីធំធេង ផ្នែកខាងលិចគឺលាតសន្ធឹង ពីខេត្តព្រះវិហារ ហួសប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃ និងតរហូតទៅដល់ប្រទេសភូមា ។ ចំណែកផ្នែកខាងជើង គឺលាតសន្ធឹងរាប់បញ្ចូលទាំងក្រុងឈៀងម៉ៃ ដែលសព្វថ្ងៃជាខេត្តមួយរបស់ថៃនោះផង ។ ដូច្នេះមិនមែនមកចោទថា ដីត្រង់កន្លែងនោះ មានសៀម មានអី បើសៀមមិនទាន់មកដល់ឯណា ។ សៀមទាល់តែចុងសតវត្សទី១៣ បានទើបនឹងចុះមក ។ ដូច្នេះ ដីត្រង់ដែលគេធ្វើប្រាសាទ នៅលើកំពូលភ្នំព្រះវិហារនេះ ជាដីរបស់ខ្មែរ ។ ខ្មែរចង់ធ្វើត្រង់ណា បែរទៅត្រង់ណា គេធ្វើតាមតែទីតាំងរបស់សាច់ភ្នំនោះ ។ == ព្រឹត្តិការណ៍នៃទាមទារប្រាសាទរបស់កម្ពុជា == តើអ្វីទៅជាសម្បត្តិវប្បធ៌? សម្បត្តិវប្បធម៌គឺសំដៅទៅសម្បត្តិចលនៈ និងអចលនៈដែលមានសារៈសំខាន់បំផុតសម្រាប់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់មនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍។ ហេតុអ្វីបានជាយើងគួរការពារសម្បត្តិវប្បធម៌? បានជាយើងការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ព្រោះការធ្វើឱ្យខូចដល់សម្បត្តិវប្បធម៌ដែលជាកម្មសិទ្ធរបស់មនុស្សជាតិណាក៏ដោយមានន័យថាធ្វើឱ្យខូចដល់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់មនុស្សជាតិទាំងមូល<ref>អនុសញ្ញាទីក្រុងឡាអេឆ្នាំ១៩៥៤។</ref>។ # លាលដីកាតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិឆ្នាំ១៩៦២មានសេចក្តីដូចខាងក្រោម<ref>ខិតប័ណ្ណផ្សព្វផ្សាយ អបអរសាទរខួបលើកទី៥នៃការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។</ref>៖ * ដោយមានសំឡេង៩ទល់នឹង៣៖ សម្រេចថាប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតក្នុងទឹកដៃក្រោមអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ * ដោយមានសំឡេង៩ទល់នឹង៣៖ ប្រទេសថៃមានកាតព្វកិច្ចដកកម្លាំងទ័ព ឬប៉ូលីស ឬអ្នកថែរក្សា ឬឆ្មាំដទៃទៀត ដែលថៃបានដាក់ក្នុងប្រាសាទ ឬនៅក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ក្បែរប្រាសាទដែលស្ថិតនៅក្នុងទឹកដៃកម្ពុជា។ * មានសំឡេង៧ទល់នឹង៥៖ សម្រេចថាប្រទេសថៃមានកាតព្វកិច្ចប្រគល់មកឱ្យប្រទេសកម្ពុជាវិញនូវវត្ថុទាំងឡាយតាមប្រភេទ ដែលបានបញ្ជាក់នៅក្នុងសេចក្តីស្នើសុំវិនិច្ឆ័យទី៥របស់កម្ពុជា ដែលត្រូវបានយកចេញពីប្រាសាទ ឬតំបន់ប្រាសាទដោយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធរបស់ប្រទេសថៃចាប់តាំងពីកាលបរិច្ឆេទនៃការកាន់កាប់ប្រាសាទនេះដោយប្រទេសថៃនៅឆ្នាំ១៩៥៤។ សេចក្តីសម្រេចលេខ 31COM 8B.24 សេចក្តីសម្រេចនេះបានសេចក្តីថា គណៈកម្មាធិកាបានឯកភាពគ្នាថាទីសក្ការៈបូជាប្រាសាទ(ប្រាសាទព្រះវិហារ)សក្តិសមនិងត្រូវដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកដោយមានការចុះបញ្ជីជាផ្លូវការនឹងត្រូវធ្វើឡើងនៅក្នុងសម័យប្រជុំពេញអង្គឆ្នាំ២០០៨។ សេចក្តីសម្រេចលេខ 32COM 8B.102 សម្រេចចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហាររបសើកម្ពុជានៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកក្រោមលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ(I)ប្រាសាទព្រះវិហារគឺជាស្នាដៃឯកនៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ។ ប្រាសាទព្រះវិហារមានលក្ខណៈពិសេសទាំងគម្រោង និងប្លង់ប្រាសាទ និងក្បូរក្បាច់រចនាលំអិត។ # សាលដីកាបង្កាប់របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិថ្ងៃទី១៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១១<ref>ខិតប័ណ្ណផ្សព្វផ្សាយ អបអរសាទរខួបលើកទី៥នៃការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។</ref>៖ * ដោយមានសំឡេង១១ទល់នឹង៥៖ មានសេចក្តីថាភាគីទាំងពីរត្រូវដកជាបន្ទាន់នូវបុគ្គលិកយោធា ដែលមានវត្តមានបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងតំបន់គ្មានយោធាបណ្តោះអាសន្នដូចមានសេចក្តីចែងក្នុងកថាខណ្ឌ៦២នៃសេចក្តីសម្រេចនេះ និងទប់ស្កាត់មិនឱ្យមានវត្តមានយោធាក្នុងតំបន់នោះ និងមិនឱ្យមានសកម្មភាពប្រដាប់អាវុធណាមួយតម្រង់ទៅកាន់តំបន់នេះឡើយ។ * ដោយមានសំឡេង១៥ទល់នឹង១៖ មានសេចក្តីថា ប្រទេសថៃមិនត្រូវរារាំងការចេញចូលដោយសេរីរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ឬការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារចំពោះបុគ្គលិកដែលមិនមែនយោធានៅក្នុងប្រាសាទឡើយ។ * ដោយមានសំឡេង១៥ទល់១៖ មានសេចក្តីថា ភាគីទាំងពីរត្រូវបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលគេបានព្រមព្រៀងនៅក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន និងជាពិសេសអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកសង្កេតការណ៍ដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយអង្គការនេះឱ្យចូលទៅកាន់តំបន់គ្មានកងទ័ពជាបណ្តោះអាសន្ន។ * ដោយមានសំឡេង១៥ទល់នឹង១៖ មានសេចក្តីថា ភាគីទាំងពីរត្រូវតែអត់ធ្មត់ មិនធ្វើសកម្មភាពណាដែលអាចនាំឱ្យមានជម្លោះ ដែលបានស្នើសុំឱ្យតុលាការដោះស្រាយនោះមានសភាពកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ឬរីកធំឡើង ឬធ្វើឱ្យមានជម្លោះនោះកាន់តែពិបាកដោះស្រាយថែមទៀត។ តាមពិតទៅប្រទេសថៃបានចូលកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារខុសច្បាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៤០ និងបានដាក់បញ្ចូលប្រាសាទព្រះវិហារទៅក្នុងបញ្ជីជាតិថៃកាលពីឆ្នាំ១៩៤០នោះដែរ។ បន្ទាប់មកប្រទេសថៃបានដាក់ឆ្មាំការពារពីឆ្នាំ១៩៤១។ កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចុះថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៨៤៦ បានចាត់ទុកអនុសញ្ញាឆ្នាំ១៩៤១ជាមោឃៈ និងតម្រូវឱ្យថែរក្សាស្ថានភាពព្រំដែនដូចមុនឆ្នាំ១៩៤១វិញ។ ប្រទេសថៃបានប្រគល់ [[ប្រាសាទវត្តភូ]]ឱ្យទៅប្រទេសឡាវវិញ ប៉ុន្តែប្រទេសថៃមិនព្រមប្រគល់ប្រាសាទព្រះវិហារមកឱ្យកម្ពុជាវិញឡើយ។ ក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៥៣ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រើអធិតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ដែលទើបទាមទារបានមកនោះ ដោយបានចាប់តាំងជនជាតិខ្មែរខ្មែរបីនាក់ឱ្យទៅថែរក្សាប្រាសាទព្រះវិហារ។ ប៉ុន្តែជនជាតិខ្មែរទាំងបីនាក់នោះត្រូវចាកចេញពីប្រាសាទព្រះវិហារវិញតាមបញ្ជាដាច់ណាត់ពីអាជ្ញាធរថៃ។ នៅចុងខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៤ ដោយមានកង្វល់ក្នុងការស្ថាបនាឡើងវិញ នូវសណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងតំបន់ព្រំដែនខាងជើងនោះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានប្រមានទៅទីក្រុងបាកកថា និងបញ្ចូនយុទ្ធជនកម្ពុជាទៅកាន់ប្រាសាទព្រះវិហារ ដើម្បីជំនួសឆ្មាំកម្ពុជា ដែលបានដកខ្លួនពីប្រាសាទពីពេលមុននោះ។ ប៉ុន្តែមុនពេលអនុវត្តន៍គម្រោងនេះ ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានកាន់កាប់ដោយខុសច្បាប់ពីកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធថៃ។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៥៩ ក្រោយពីទស្សនកិច្ចជាផ្លូវការមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា នៃលោក ថាណាត់ ខូម៉ាន់ (Thanat Koman) ជារដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសថៃនោះមក រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់សំណើថ្មីសម្រាប់ឱ្យថៃជ្រើសរើស។ សំណើនោះគឺ ការគ្រប់គ្រងប្រាសាទរួមគ្នា (Gestion commune du temple) ដោយប្រទេសកម្ពុជារក្សានូវសិទ្ធិអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន (Le Cambodge réserve ses droits de souverraineté)។ បើសិនមិនយល់ព្រមតាមនោះទេ ប្រទេសកម្ពុជានឹងដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ ក្រុងឡាអេ។ ដោយរដ្ឋាភិបាលថៃពុំបានឆ្លើយតបនឹងសំណើរនេះនៅថ្ងៃទី៦ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៥៩ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិ (CI:Cour Internationale de Justice)។ សវនាការសាធារណៈនៃតុលាការអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ ឆ្នាំ១៩៦១ និងឆ្នាំ១៩៦២ ដែលសមាភាពចូលរួមតវ៉ាមានដូចជា៖ # ឯកឧត្តម ទ្រឿង កាង ជាសមាជិកឧត្តមក្រុមព្រឹក្សាព្រះរាជបល្ល័ង។ # មេធាវីរបសើកម្ពុជាមានបីរូប៖ * [[លោក ឌីន អាចេហ្សឺន]] (Dean Acheson)៖ សមាជិកស្មាក្តីនៃតុលាការកំពូលសហរដ្ឋអាមេរិច។ * [[លោក រ៉ូហ្សេ ពិនតូ]] (Roger Pinto) ៖ សាស្រ្តាចារ្យមហាវិទ្យាល័យនីតិសាស្រ្តក្រុងបារីស។ * [[លោក ប៉ូល រើទែរ]] (Paul Reuter) ៖ សាស្រ្តាចារ្យមហាវិទ្យាល័យនីតិសាស្រ្តក្រុងបារីស។ # សាក្សី * លោក សួន បុន អភិបាលខេត្តកំពង់ធំពីឆ្នាំ១៩៤៨ ដល់ ឆ្នាំ១៩៥៤។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់ឯកឧត្តម ទ្រឿង កាង ក្នុងសវនាការ នៅថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៦២ ពេលព្រឹក៖ លោកប្រធាន អស់លោកចៅក្រម៖ សម្រាប់និតិបច្ចុប្បន្ន សេចក្តីសន្និដ្ឋាននៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានដូចតទៅៈ សូមមេត្តា៖ # និយាយ និងវិនិច្ឆ័យថា ខែ្សបន្ទាត់ព្រំដែនរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងថៃ នៅក្នុងតំបន់ភ្នំដងរែកគឺជាខ្សែបន្ទាត់ដែលបានគូសនៅលើផែនទីរបស់គណៈកម្មាការកំណត់ព្រំដែនរវាងឥណ្ឌូចិន និងសៀម។ # និយាយ និងវិនិច្ឆ័យថា ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីជាអធិបតេយ្យភាពនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ # និយាយ និងវិនិច្ឆ័យថា ព្រះរាជាណាចក្រថៃត្រូវដកទាហាន ដែលបានបោះទីតាំងនៅក្នុងទឹកដៃកម្ពុជា តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៤ នោះ ចេញពីប្រាសាទព្រះវិហារវិញ។ # និយាយ និងវិនិច្ឆ័យថា រូបចម្លាក់ សិលាចារឹក ថ្មប្រាសាទ និងវត្តផ្សេងៗទៀត ដែលអាជ្ញាធរថៃបានយកចេញពីប្រាសាទព្រះវិហារ តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៤នោះ រដ្ឋាភិបាលថៃនិងត្រូវប្រគល់ឱ្យកម្ពុជាវិញ។ តុលាការជំរះរឿងក្តីនៅថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២៖ សម្រេចឱ្យខ្មែរបានទទួលជ័យជំនះក្នុងរឿងក្តីនេះ។ ដំបូងប្រទេសថៃបានបដិសេដ ចំពោះសាលក្រមរបស់តុលាការក្រុងឡាអេ។ ប៉ុន្តែនៅទីបញ្ចប់គឺនៅថ្ងៃទី២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ លោកសេនាប្រមុខសារិន (Maréchal Sarit) ថ្លែងថា ប្រទេសលោកលំឱនកាយទទួលយកសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការអន្តរជាតិ ដើម្បីគោរណតាមកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួន​ ចំពោះធម្មនុញសហប្រជាជាតិ។ នៅថ្ងៃទី៥ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៦៣ សម្តេចព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ ជាប្រមុខរដ្ឋ ដែលអមព្រះរាជដំណើរដោយព្រះសង្ឃ និងឥស្សរជនខ្មែរជាច្រើនរូប បានយាង និមន្ត និងអញ្ចើញឡើងកាន់កាប់ប្រាសាទព្រះវិហារជាផ្លូវការឡើងវិញ ដោយមានការប្រាព្ធពិធីយ៉ាងឱឡារិក។ == កាលបរិច្ឆេទសំខាន់ៗ == * ថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២៖ ប្រាសាទព្រះវិហារត្រូវបានសាលក្រម[[តុលាការអន្តរជាតិ]]នៃទីក្រុងឡាអេ បានសម្រេចឱ្យភាគីកម្ពុជាឈ្នះក្តីលើប្រាសាទព្រះវិហារ លើភាគីថៃ។ * ថ្ងៃទី០៧ខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៨៖ អង្គការយូនីស្កូបានសម្រេចដាកើប្រាសាទព្រះវិហាររបស់កម្ពុជាចូលទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោកក្នុងសម័យប្រជុំលើកទី៣២ នាទី[[ក្រុងកេប៊ិច]] [[ប្រទេសកាណាដា]] ក្រោមសេចក្តិសម្រេច 32 COM 8B. 102 ។ * ថ្ងៃទី១០ខែតុលាឆ្នាំ២០០១៖ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមានស្នើសុំប្រាសាទព្រះវិហារចុះក្នុងបញ្ជីរបស់អង្គការយូនីស្កូ។ * ថ្ងៃទី៣០ខែមិថុនាឆ្នាំ២០០៦៖ បញ្ជូនសំណុំឯកសារសម្រេចទៅមជ្ឍមណ្ឌលបេតិកភណ្ឌពិភពលោកយូនីស្កូប៉ារីស។ * ថ្ងៃទី២៣-២៩ខែតុលាឆ្នាំ២០០៦៖ បេសកម្មបច្ចេកទេសរបស់តំណាងក្រុមព្រឹក្សាអន្តរជាតិវាយតម្លៃប្រាង្គប្រាសាទ និងរមណីយដ្ឋាន ICOMOS នៅតំបនើប្រាសាទព្រះវិហារ។ * ថ្ងៃទី២១ខែមករាឆ្នាំ២០០៧៖ យល់ព្រមលើសំណើចុះបញ្ជីដោយ ICOMOS។ * ថ្ងៃទី២៣ខែមិថុនា-ថ្ងៃទី២ខែកក្កដាឆ្នាំ២០០៧៖ កិច្ចប្រជុំលើកទី៣១ របសើគណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៅហ្គ្រីសឆឺច(Christchuech) ប្រទេសណូវែលហ្សេឡង់។ * ថ្ងៃទី១១ខែសីហាឆ្នាំ២០១០៖ កម្ពុជាបានផ្ញើលិខិតទៅអង្គការសហប្រជាជាតិនាក្រុងញ៉ូវយ៉ក ដើម្បីសូមអន្តរាគមន៍អង្គការសហប្រជាជាតិឱ្យមានយន្តកម្មអន្តរជាតិ ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនខ្មែរ-ថៃមុំជាប់ប្រាសាទព្រះវិហារ។ ថៃបានបង្កើតផែនទីជាឯកតោភាគីមានទំហំ ៤,៦គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ជាប់នឹងប្រាសាទព្រះវិហារថាជារបស់ខ្លួន ផែនទីនេះខុសបញ្ច្រាស់ទាំងស្រុងពីសាលក្រមតុលាការអន្តរជា ដែលមានន័យថា ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតលើទឹកដីខ្មែរ និងដែនអធិតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ == ព្រឹត្តិការណ៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ == ចំពោះប្រាសាទព្រះវិហារមានផែនទីមួយមានចំណងជើងថា គណៈកម្មការកំណត់ព្រំដែនរវាងឥណ្ឌូចិននឹងសៀម (Commission de délimitation entre I´Indochine et le Siam) ត្រូវបានបោះពុម្ពនៅទីក្រុងប៉ារីស និងត្រូវបានប្រគល់ជូនឱ្យរដ្ឋាភិបាលសៀម និងផ្តល់ជូនរាល់សមាជិកមកពីប្រទេសសៀម ដែលស្ថិតនៅក្នុងគណៈកម្មការចម្រុះខាងកំណត់ព្រំដែននៅឆ្នាំ១៩០៨។ នៅក្នុងផែនទីនេះ ខ្សែព្រំដែនកាត់តាមខាងជើងប្រាសាទមានចម្ងាយប្រហែល៥០០ម៉ែត្រ។ ប្រាសាទព្រះវិហារ ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជាយ៉ាងច្បាស់ ហើយបន្ទាប់មកសៀមមិនដែលលើកយករឿងប្រាសាទព្រះវិហារមកចោទជាបញ្ហាម្តងណាឡើយ។ នៅឆ្នាំ១៩២៥ និងឆ្នាំ១៩២៦បារាំងនឹងសៀមបានរៀបចំដែនដី ហើយនៅពេលនោះក៏ពុំមានបញ្ហាចោទអំពីជួរភ្នំដងរែកឡើយ។ ជារឿងអកុសលណាស់ដែលជៀង៣០ឆ្នាំ ក្រោយពីសៀមបានដកថយជាលើកចុងក្រោយនោះ ប្រាសាទព្រះវិហារព្រមទាំងទឹកដីភាគខាងជើង និងពាយ័ត្យរបស់យើង មានបញ្ហាជាមួយសៀមម្តងទៀត។ អនុសញ្ញាបារាំងសៀម នៅថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤១ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខា នៅទីក្រុងតូក្យូ តាមអន្តរាគមន៍នៃប្រទេសជប៉ុន ដែលបានតម្រូវឱ្យមានយុទ្ធសន្តិភាព ដើម្បីបញ្ឈប់ការប្រទូស្តរាយ ដែលប្រទេសសៀមបានប្រព្រឹត្តប្រឆាំងនឹងកម្ពុជា ពោលគឺប្រឆាំងនិងបារាំង នៅដើមសង្គ្រាមលើកលើទី២។ តាមអនុសញ្ញានេះប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ]]មួយភាគ [[ខេត្តសៀមរាប]] និង[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]។ ប៉ុន្តែជាសំណាងល្អ ប្រាំឆ្នាំក្រោយមកមានកិច្ចព្រមព្រៀងបារាំងសៀមនៅថ្ងៃទី១៧ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៤៦នៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានរំលាយចោលនូវអនុសញ្ញាចុះថ្ងៃទី៩ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤១។ ដូច្នេះថៃត្រូវប្រគល់ទឹកដីខ្មែរ ដែលខ្លួនបានកាន់កាប់ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៤១ ដល់ឆ្នាំ១៩៤៦នោះមកឱ្យខ្មែរវិញ<ref>ឯកសារសង្ខេបស្តីអំពី ប្រាសាទព្រះវិហារ អតីតកាលរុងរឿង និងមោទនភាពជាតិខ្មែរ រៀបចំដោយ បណ្ឌិត ស៊ន សំណាង និង បណ្ឌិត រស់ ចន្ត្រាបុត្រ ឆ្នាំ២០០២ ទំព័រទី៥</ref>។ == ព្រះរាជបន្ទូលសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ<ref>http://spktliv.com/archives/5261{{Dead link|date=តុលា 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ព្រះរាជបន្ទូលសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ ក្នុងព្រះរាជពិធីបង្ហូតទង់ជាតិខ្មែរនៅប្រាសាទព្រះវិហារ ០៥ មករា ១៩៦៣ “ ———– ពួកថៃ ជាចុងក្រោយបានដកថយចេញពីប្រាសាទព្រះវិហារ បន្ទាប់ពីកុហកភូតភរជាច្រើនរួចមកនិងល្បិចកល់ដែលគេប្រើមិនទាន់អស់ការ។ ការដកថយនេះ មិនបានបញ្ឈប់ប្រទេសថៃឲ្យធ្វើខ្លួនជាអ្នកចាញ់ដ៏ល្អទេ តែប្រទេសថៃនៅបន្តការពង្រីកដែនដីរបស់គេពោលគឺគេបានគូសផែនទីថ្មីដោយរំលោភចូលមកប្រាសាទព្រះវិហារ។ជាពិសេសទៅទៀត ពួកថៃបានរាយលួលបន្លានិងសង់បន្ទាយយោធានិងតម្រួតនៅកន្លែងមួយចំនួនចូលជ្រៅក្នុងទឹកដីខ្មែរ។ការធ្វើបែបនេះគឺជាការបំពានសាលក្រមតុលាការអន្តរជាតិ “ ។ លិខិតក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាជូនទៅក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គករសហប្រជាជតិដកនៅ ថៃ្ងទី ២៣ មេសា ១៩៦៦ ដកស្រង់ព្រះរាជសន្ទរកថាសម្តេចសីហនុដែលបានថ្លែងក្នុងពិធីបង្ហូតទង់ជាតិខ្មែរនៅប្រាសាទព្រះវិហារ។ == តម្លៃនៃប្រាសាទ == ការសិក្សាស្រាវជ្រាវប្រៀបធៀបប្រដូចចម្លាក់រចនាបថ សិល្បៈខ្មែរ ដើម្បីស្វែងយល់ស្គាល់អំពីការវិវត្តិរបស់វប្បធម៌ខ្មែរ និងអរិយធម៌ខ្មែរអាចជាកត្តាមួយដើម្បីធ្វើឱ្យយើងមានមោទភាពក្រៃលែងចំពោះការប៉ិបប្រសប់ ចំណេះដឹងដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ និងភាពឧស្សាណ៍ព្យាយាម តស៊ូរបស់ដូនតាយើង។ ប្រាសាទព្រះវិហារមិនគ្រាន់តែជាមោទភាពក្នុងផ្នែកសិល្បៈវប្បធម៌ប៉ុណ្ណោះទេ ប្រាសាទព្រះវិហារជាមោទភាពដល់ធំធេង ឧត្តុងឧត្តមរបស់ខ្មែរក្នុងវិស័យទ្រឹស្តី គំនិត បញ្ញាញាណ នយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច កសិកម្ម យោធា គ្រប់គ្រង និងប្រវត្តិសាស្រ្ត។ល។ ប្រាសាទព្រះវិហារជាសក្ខីភាពនៃមហាអំណាចរបស់ខ្មែរជាសក្ខីភាពនៃការគ្រប់គ្រងនយោបាយដ៏ល្អប្រសើរមួយ ដែលមានទ្រឹស្តីពិតប្រាកដនិយម មានចក្ខុវិស័យល្អខ្ពង់ខ្ពស់ ចេះកសាងស្ថាបនាជាតិតាមផ្លូវល្អប្រសើរ ប្រត្យកនិយម និងជាសក្ខីភាពនៃសេចក្តីអង់អាចក្លាហាន ពូកែរបស់ខ្មែរចេះបន្តវេណគ្នាឱ្យមានចីរភាព។ កត្តានេះហើយដែលធ្វើឱ្យប្រទេសខ្មែរមានទឹកដីដល់ធំទូលាយក្លាយជាអាណាចក្រមួយយ៉ាងធំនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ == រូបភាព == <gallery> ឯកសារ:Phraviharngopura.jpg ឯកសារ:Preahvihear112.jpg ឯកសារ:Preah Vihear Cambodia 004.jpg ឯកសារ:Temple of Preah Vihear-129338.jpg ឯកសារ:Temple of Preah Vihear-129336.jpg </gallery> == ឯកសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ទេសចរណ៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រាសាទខ្មែរ|ព្រះវិហារ]] <references />{{ទំព័រគំរូ:ស្ថានីយអង្គរ}} 6hucs2nilzqtu687jb68uhdpt1oaf5c 0 11506 321738 307594 2025-06-08T03:16:47Z Carter Corleone 45952 321738 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = ណាប៉ូលេអុង | image = Jacques-Louis David - The Emperor Napoleon in His Study at the Tuileries - Google Art Project.jpg | alt = | caption = | succession = [[អធិរាជនៃបារាំង]] | moretext = | reign = ១៨ ឧសាភា ១៨០៤ – ៦ មេសា ១៨១៤ | reign-type = រជ្ជកាលដំបូង | coronation = ២ ធ្នូ ១៨០៤<br />[[ព្រះវិហារនូត្រេ-ដាម]] | successor = [[ល្វីទី១៨]] (ជាព្រះមហាក្សត្របារាំង) | reign-type1 = [[មួយរយថ្ងៃ|រជ្ជកាលទីពីរ]] | reign1 = ២០ មីនា ១៨១៥ – ២២ មិថុនា ១៨១៥ | successor1 = [[ណាប៉ូលេអុងទី២]] (វិវាទ) | succession2 = [[ព្រះមហាក្សត្រអ៊ីតាលី]] | reign2 = ១៧ មីនា ១៨០៥ – ១១ មេសា ១៨១៤ | coronation2 = ២៦ ឧសភា ១៨០៥<br />[[ព្រះវិហារមីឡាន]] | successor2 = [[វិចទ័រ អេម៉ានុយអែលទី២]] | succession3 = [[កុងស៊ុលបារាំង|កុងស៊ុលទីមួយនៃបារាំង]] | reign3 = ១២ ធ្នូ ១៧៩៩ – {{nowrap|១៨ ឧសភា ១៨០៤}} | regent3 = [[ហ្សង់-ហ្សាក-រ៉េជីស ដឺ កំបេសេរ៉េ]]<!-- កុងស៊ុលទីពីរ --><br />[[ឆាល-ហ្វ្រង់ស្វ័រ ឡឺប្រន]]<!-- កុងស៊ុលទីបី --> | reg-type3 = សហកុងស៊ុល | reign-type3 = ក្នុងការិយាល័យ | succession4 = [[កុងស៊ុលបារាំង|កុងស៊ុលបណ្ដោះអាសន្ននៃបារាំង]] | reign4 = ១០ វិច្ឆិកា ១៧៩៩ – {{nowrap|១២ ធ្នូ ១៧៩៩៩}} | regent4 = [[អេម៉ានុយអែល ចូសែហ្វ ស៊ីយ៉េស]]<!-- កុងស៊ុលទីពីរ --><br />[[រ៉ូជឺរ ឌូកុស]]<!-- កុងស៊ុលទីបី --> | reg-type4 = សហកុងស៊ុល | reign-type4 = ក្នុងការិយាល័យ | succession5 = ប្រធានាធិបតីនៃ[[សាធារណរដ្ឋអ៊ីតាលី (ណាប៉ូលេអុង)|សាធារណរដ្ឋអ៊ីតាលី]] | reign5 = ២៦ មករា ១៨០២ – {{nowrap|១៧ មីនា ១៨០៥}} | regent5 = [[ហ្វ្រានសេស្កូ មែលហ្ស៊ី ដេរីល]] | reg-type5 = {{nowrap|អនុប្រធានាធិបតី}} | reign-type5 = ក្នុងការិយាល័យ | succession6 = [[អាណាព្យាបាលនៃសហព័ន្ធរ៉ាំង]] | reign6 = ១២ កក្កដា ១៨០៦ – {{nowrap|៤ វិច្ឆិកា ១៨១៣}} | regent6 = [[កាល វ៉ន ដាល់ប៊ឺក]], [[អ៊ូជេន ដឺ ប៊ូហារនៃ]] | reg-type6 = ប្រាំង-ព្រីម៉ាត | reign-type6 = ក្នុងការិយាល័យ | birth_name = ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍<br/>(Napoleone Buonaparte)<ref>{{Cite web|url=https://art.rmngp.fr/fr/library/artworks/fac-simile-de-l-acte-de-bapteme-de-napoleon-redige-en-italien_carton|title=&#124; Fac-similé de l'acte de baptême de Napoléon, rédigé en italien. &#124; Images d'Art}}</ref> | birth_date = ១៥ សីហា ១៧៦៩ | birth_place = [[អាចាស៊ីយ៉ូ]], [[កុសស៊ីកា]], [[ព្រះរាជាណាចក្របារាំង]] | death_date = ៥ ឧសភា ១៨២១ (ជន្មាយុ ៥១) | death_place = [[ឡងវូដ (សង់ហេឡេណា)|ឡងវូដ]], [[សហរាជាណាចក្រនៃក្រុងប្រឺតាញ និងអៀរឡង់|ចក្រភពអង់គ្លេស]] | burial_date = ១៥ ធ្នូ ១៨៤០ | burial_place = [[លេសអង់វ៉ាលីដ]], [[ប៉ារីស]], [[រាជាធិបតេយ្យកក្កដា|បារាំង]] | spouse = [[ចូសេហ្វីន ដឺ ប៊ូហារនៃ]] (រ.ក. ៩ មីនា ១៧៩៦, ល. ១០ មករា ១៨១០)<br />[[ម៉ារីល្វីនៃអូទ្រីស]] (អ.ភិ. ១១ មីនា ១៨១០) | regnal name = ណាប៉ូលេអុងទី១ (Napoleon I) | issue = {{unbulleted list|[[ណាប៉ូលេអុងទី២]]|[[ឆាល លីយ៉ុង]]|[[អាឡិចសង់ដ្រេ កូឡូនណា-វ៉ាឡេហ្វស្គី]]|[[អេមីលី ពែលឡាប្រា]]}} | issue-type = ព្រះរាជឱរស-ធីតា | full name = ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍ (Napoléon Bonaparte) | house = [[រាជវង្សបូណាប៉ារត៍|បូណាប៉ារត៍]] | father = [[ការឡូ បូណាប៉ារត៍]] | mother = [[លេទីស៊ីយ៉ា រ៉ាម៉ូលីណូ]] | religion = [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិក|កាតូលិក]] | signature = [[File:Firma Napoleón Bonaparte.svg|180px]] }} '''ណាប៉ូលេអុង''' (នាមពេញ '''ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍''', ១៥ សីហា ១៧៦៩ – ៥ ឧសភា ១៨២១) និងមានព្រះរាជនាមថា '''ណាប៉ូលេអុងទី១''' គឺជាមេដឹកនាំនយោបាយ និងយោធាបារាំងម្នាក់ ដែល​លេចឈ្មោះឡើងនៅ​​អំឡុង​[[w:French Revolution|បដិវត្តន៍​បារាំង]] និង​បាន​ដឹកនាំ​យុទ្ធនាការ​សំខាន់ៗ​ជាច្រើន​ក្នុង​អំឡុង[[w:French Revolution War|​សង្គ្រាម​បដិវត្តន៍]]។ គាត់បានក្លាយជាមេដឹកនាំនៃ[[w:First French Republic|សាធារណរដ្ឋបារាំង]]ដោយកាន់តំណែងជាកុងស៊ុលទីមួយពីឆ្នាំ១៧៩៩ ដល់ឆ្នាំ១៨០៤ ហើយក្រោយមកបានឡើងកាន់អំណាចជា[[អធិរាជនៃបារាំង]]ពីឆ្នាំ១៨០៤ ដល់ឆ្នាំ១៨១៤ និងម្តងទៀតក្នុងឆ្នាំ១៨១៥។ កេរដំណែលនយោបាយ និងវប្បធម៌របស់ណាប៉ូលេអុងបានបន្សល់ទុករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ហើយបច្ចុប្បន្នគាត់មានឈ្មោះជាមេដឹកនាំដ៏ល្បីល្បាញ និងចម្រូងចម្រាសមួយរូបនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក។<ref name="Roberts, Andrew 2014">{{Harvnb|Roberts|2014|loc=Introduction}}</ref><ref>{{cite book|editor=Charles Messenger |title=Reader's Guide to Military History|url=https://books.google.com/books?id=VT7fAQAAQBAJ&pg=PA391|year=2001|publisher=Routledge|pages=391–427|isbn=978-1-135-95970-8}}</ref> ណាប៉ូលេអុងបានចាប់កំណើតក្នុងគ្រួសារអភិជនអ៊ីតាលីតូចមួយនៅលើកោះ[[កុសស៊ីកា]] ដែលកាលនោះបារាំងទើបតែបានកាត់ដែនកោះមួយនោះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនថ្មីៗ។ គាត់បានគាំទ្រ[[បដិវត្តន៍បារាំង]]ក្នុងឆ្នាំ១៧៨៩ ហើយខណៈពេលដែលកំពុងបម្រើការក្នុងជួរកងទ័ពបារាំង ណាប៉ូលេអុងបានព្យាយាមផ្សព្វផ្សាយឧត្តមគតិពីបារាំងទៅកាន់ប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួន។ ឋានៈកងទ័ពរបស់គាត់បានកើនឡើងយ៉ាងរហ័សក្រោយពីគាត់បានជួយអាជ្ញាធរបដិវត្តន៍យកឈ្នះលើក្រុមបះបោរនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៩៥។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ណាប៉ូលេអុងបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការយោធាប្រឆាំងនឹង[[ចក្រភពអូទ្រីស|អូទ្រីស]] និងអ៊ីតាលី ដោយបានទទួលជ័យជម្នះក្នុងគ្រប់សមរភូមិ ហើយក៏បានក្លាយជាវីរបុរសជាតិនៃបារាំង។ ក្នុងឆ្នាំ១៧៩៨ គាត់បានដឹកនាំ[[បេសកកម្មយោធាបារាំងនៅអេហ្ស៊ីប និងស៊ីរី|បេសកកម្មយោធាមួយទៅកាន់ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ដែលនេះជាប្រភពនៃការប្រឡូកចូលវិស័យនយោបាយរបស់ណាប៉ូលេអុង។ ទីបំផុត ណាប៉ូលេអុងបានដឹកនាំ[[រដ្ឋប្រហារ ១៨ ប៊្រូមែរ|រដ្ឋប្រហារនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៧៩៩]] ហើយបានក្លាយជា[[កុងស៊ុលបារាំង|កុងស៊ុលទីមួយ]]នៃសាធារណរដ្ឋ។ == ជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍ និង ភាពព្រឺព្រួចនៅក្នុងសង្រ្គាម == [[ឯកសារ:Portrait of Josephine de Beauharnais-Gerard.jpg|right|thumb|200px|ភរិយារបស់ណាប៉ូលេអុង: នាងចូសេហ្វីន ដឺ ប៊ូហារនៃ]] ក្នុងឆ្នាំ១៧៩៦ ណាប៉ូលេអុងមានអាយុ២៦ឆ្នាំ បានរៀបការជាមួយស្រ្តីត្រកូលអភិជនដ៍ស្រស់ស្អាតម្នាក់ [[នាងហ្សូសេហ្វីន ដឺ បូណាណេ]] ដែលជាស្រ្តីមេម៉ាយចាស់ជាងគាត់៦ឆ្នាំហើយថែមទាំងមានកូនស្រីម្នាក់អាយុ ១២ ឆ្នាំ និងកូនប្រុសម្នាក់អាយុ ១៤ ឆ្នាំ ស្រាប់ទៅហើយ។ ពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពីពិធីមង្គលការគាត់បានចេញទៅសមរភូមិដោយត្រូវបាន គេតែងតាំងជាមេបញ្ជាការកងទព័នៅតាមព្រំដែន[[ប្រទេសអ៊ីតាលី]] ដោយយល់ឃើញថាកងទព័របស់គាត់មានអាវុធ្ធមិនសូវទំនើបហ្វឹកហាត់មិនបានល្អ និងមានស្បៀងមិនគ្រប់គ្រាន់ គាត់បានសន្យាចំ- ពោះពួកគេទាំងនោះថា នឹងផ្ដល់រង្វន់យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធប់ បើសិនជាពួកគេទទួលបានជយ័ជំនេះនៅក្នុងការប្រយុទ្ធ ។ដូចដែលគាត់ បានពោលថា" ក្នុងនាមជាទាហាននាក់មានសំលៀកបំពាក់ និង ស្បៀងអាហារបរិភោគគ្រប់់គ្រាន់ ។ ខេត្តមានៗ និងទីក្រុងធំនិងស្ថិត ក្នុងអំនាចរបស់អ្នក ហើយនៅទីនោះអ្នកនឹងទទួលបានកិត្តិយស ភាពរុងរឿងនិងទ្រព្យសម្បត្តិ....។ តើអ្នកចង់បានដែររឺទេ? " កងទព័របស់គាតនៅ[[អ៊ីតាលី]] បានដណ្ដើមបានជយ័ជំនេះមួយហើយមួយទៀត ។ ក្រោយមកដោយប្រឆាំងនិងបទបញ្ជាចេញពីទីក្រុង [[ប៉ារីស]] ណាប៉ូលេអុងវាយបកប្រឆាំងផ្ទាល់និងសត្រូវដ៍ខ្លាំងបំផុតរបស់[[បារាំងគឺ]] [[ប្រទេសអូទ្រីស]] ។ នៅក្នុងដំណើររុលទៅមុខលឿនដូច ផ្លេកបន្ទោរ គាត់បានឆ្លងកាត់ជួរ[[ភ្នំអាល់ (Alps)]] ហើយរុលចូលក្នុង[[ទីក្រុងវីយ៉ែន]] របស់[[អូទ្រីស]]ចំងាយ៩៦គីឡូម៉ែត្រ ។ ពួកអូទ្រីសដែល ប្រឈមមុខនិងការពិត ដែលស្ទើតែបរាជយ័ក្នុងសមរភូមិ បានស្នើសុំអោយមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ ។ នៅក្នុង សន្ធិសញ្ញា Campo Formio ដែលតែងតាំងឡើងដោយណាប៉ូលេអុង ពួកគេបានយល់ព្រមប្រគល់ទឹកដី[[ប៉ែលហ្ស៊ីក]] [[រ៉ាញលែនដ៍]]និងកោះមួយចំនួននៅឯ ឆ្នេរ[[សមុទ្រក្រិច]] អោយមកស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រារបស់[[បារាំង]] ។ ណាប៉ូលេអុងបានបញ្ជូនទ្រព្យសម្បត្តិ និងលុយដែលរឹបអូសបានមក ពីសង្រ្គាមទៅកាន់ទីក្រុងប៉ារីស។ ទន្ទឹមនិងពេលនោះគាត់ក៍បានបង្កើតរដ្ផាភិបាល[[អ៊ីតាលី]]ខាងជើងដោយអនុវត្តិគំនិតសេរីភាព[[បដិវត្តន៍បារាំង]] ។ តែអំឡុងពេលមួយរាត្រី សោះគាត់មានឈ្មោះបោះសំលេងពេញ[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]] និងសូម្បីតែនៅអាមេរិកក៍ល្បីឈ្មោះ ណាប៉ូលេអុងដែរ ។ មានតែ[[ប្រទេសអង់]]គ្លេស ប៉ុណ្ណោះដែលនៅតែប្រឆាំងជំទាស់និងអំនាច[[បារាំង]]នៅទ្វីបនេះ ។ ដំបូងណាប៉ូលេអុងគិតចង់ឈ្លានពានដៃសមុទ្រ [[Channel]] របស់អង់ គ្លេស់ ប៉ុន្តែពិនិត្យដោយផ្ទាល់ទៅលើតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ [[Channel]] នោះគាត់ក៍បោះបង់គំនិតព្រោះយល់ឃើញថា កងនាវាអង់គ្លេស់មានកំលាំងខ្លាំងណាស់មិនអាចឈ្លានពានបានឡើយ។ ផ្ទុយទៅ វិញគាត់បានបើកយុទ្ធនាការមួយនៅ[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]]នៅទីនោះគាត់អាចបង្កើតមូលដ្ផានគ្រឹះសំរាប់អំនាចបារាំងនៅ[[សមុទ្រមេធីទែរ៉ាណេ]] ។ហើយទន្ទឹមពេលជាមួយគ្នានេះបានកាត់ផ្តាច់ផ្លូវដ៍សំខាន់របស់របស់[[អង់គ្លេស់]]ទៅកាន់[[ប្រទេសឥណ្ឌា]] ។ នៅទិឃារដូវនៅឆ្នាំ១៧៩៨ គាត់បានឈ្លានពាន[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ​។ មេដឹកនាំបារាំងមួយចំនួនដែលនៅក្នុងនោះក៍មាន [[តាល់ឡឺរ៉ង់ដ៍]] ផងដែរបានលួចសប្បាយក្នុងចិត្តដោយបានឃើញណាប៉ូលេអុងដ៍មានប្រជាប្រិយភាព និងមហិច្ចតាខ្ពស់ចេញឆ្ងាយពី[[ប៉ារីស]] ព្រោះពួកគេខ្លាចណាប៉ូលេអុងដណ្ដើមអំនាច ​។ ភ្លាមនោះគាត់ក៍បានដណ្ដើមកាន់កាប់កោះ [[ម៉ាល់ត៍]] ​នៅ[[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] ។ ក្រោយមកគាត់ដណ្តើមបាន[[អាឡិចហ្សង់ឌ្រី]] ដែលជាទីក្រុងចាស់របស់[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ។ ទីបញ្ចប់នៅក្នុងសមរភូមិពីរ៉ាមីត គាត់បានវាយរុញច្រាណអ្នកការពារ[[ក្រុងឡឺគ័រ]] អោយត្រឡប់ទៅកាន់ [[វាលខ្សាច់]]ហើយក៍បានដណ្ដើមកាន់កាប់ទាំងស្រុងភាគខាងជើងនៃ[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ។ នៅពេលដែលការប្រយុទ្ធគ្នាបានបញ្ចប់ គាត់បានរួសរាន់សង់លាលានិងមន្ទីពេទ្យ សំរាប់[[ប្រជាជនអេហ្ស៊ីប]] និងដាក់ផែនការកសាង[[ព្រែកជីក ស៊ុយអេ]]ដ៍ធំដែលភ្ជាប់[[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]]ទៅកាន់[[សមុទ្រក្រហម]] និង[[មហាសមុទ្រឥណ្ឌា]]ដ៍ធំល្វឹងល្វើយ ព្រមទាំងមហាសារគរ [[ប៉ាស៊ីហ្វិច]] ។ តែទោះជាយ៉ាងណាក្ដីការបរាជយ័ដ៍ធំមួយតាមមកពីក្រោយស្រមោលយុទ្ធនាការលើទឹកដី[[អេហ្ស៊ីប]]របស់ណាប៉ូលេអុង ​។កងនាវាអង់គ្លេស់ដែលដឹកនាំដោយ ឧត្ដមសេនីយ៍ឯក អូរ៉ាត្យូ ណែលសុន បានវាយកំទិចកង[[ទព័ជើងទឹកបារាំង]]ដែលឈរជើងនៅ [[អាប៊ូកៀរបៃ]] ជិតមាត់[[ទន្លេរនីល]] ។ ដោយគ្មាននាវាដើម្បើជួយសង្រ្គោះកងទព័របស់ណាប៉ូលេអុង ទោះជាមានឧត្តភាពជាងកងទព័អង់គ្លេស់ ក៍មិនអាចគេចខ្លួនចេញពី[[អេហ្ស៊ីប]] រឺក៍ទទួលកំលាំងជំនួយបានឡើយ ។ ណាប៉ូលេអុងបានចាប់ធ្វើការវាយប្រហារលើ[[ប្រទេសស៊ីរី]]ទៀតដោយសង្ឃឹមបើកច្រកទៅទិសខាងជើង តែត្រូវអង់គ្លេស់រារាំង ។ ក្នុងពេលដែលណាប៉ូលេអុងជួបការលំបាកបែបនេះ[[ប្រទេសទួរគី]] រួមជាមួយ[[អង់គ្លេស់]] [[រុស្ស៊ី]] និង [[អូទ្រីស]] បង្កើតសម្ពន្ធ័មិត្ត ប្រឆាំងការឈ្លានពានរបស់[[បារាំង]] ។អ៊ីតាលីក៍បានងាកចេញពីការគ្រប់គ្រង របស់បារាំងដែរ ។ ណាប៉ូលេអុងក៍បានស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពឯកកោដ៍ធ្ងន់ធ្ងរមួយ ។ គាត់ក៍បានសំរេចចិត្តធ្វើការងារជាបន្ទាន់មួយ ។ ដោយទុកចោលកងទព័របស់គាត់នៅក្នុង[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ណាប៉ូលេអុងបានលួចរត់មកកាន់[[ទីក្រុងប៉ារីស]] ដោយកិច្ចខ្លួនរួចទាំងប្រផិតប្រផើយពីការតាមចាប់របស់នាវាអង់គ្លេស់ពីរគ្រឿង ។ ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} {{Stub}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ណាប៉ូលេអុង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រមុខរដ្ឋបារាំងក្នុងសតវត្សទី១៨]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះមហាក្សត្រអ៊ីតាលីក្នុងសតវត្សទី១៩]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះរាជាបារាំងក្នុងសតវត្សទី១៩]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អង្គក្សត្រអង់ដូរ៉ាក្នុងសតវត្សទី១៩]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:មេបញ្ជាការក្នុងសង្គ្រាមណាប៉ូលេអូនិក]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:កុងស៊ុលបារាំង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អធិរាជបារាំង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អ្នកជាតិនិយមបារាំង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជវង្សបូណាប៉ារត៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អត្ថបទខ្លីមិនពេញលេញ]] 0lz4ie3n8198zo4h4vqhy1scm7uzhd0 321739 321738 2025-06-08T03:19:23Z Carter Corleone 45952 321739 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = ណាប៉ូលេអុង | image = Jacques-Louis David - The Emperor Napoleon in His Study at the Tuileries - Google Art Project.jpg | alt = | caption = | succession = [[អធិរាជនៃបារាំង]] | moretext = | reign = ១៨ ឧសាភា ១៨០៤ – ៦ មេសា ១៨១៤ | reign-type = រជ្ជកាលដំបូង | coronation = ២ ធ្នូ ១៨០៤<br />[[ព្រះវិហារនូត្រេ-ដាម]] | successor = [[ល្វីទី១៨]] (ជាព្រះមហាក្សត្របារាំង) | reign-type1 = [[មួយរយថ្ងៃ|រជ្ជកាលទីពីរ]] | reign1 = ២០ មីនា ១៨១៥ – ២២ មិថុនា ១៨១៥ | successor1 = [[w:Napoleon II|ណាប៉ូលេអុងទី២]] (វិវាទ) | succession2 = [[ព្រះមហាក្សត្រអ៊ីតាលី]] | reign2 = ១៧ មីនា ១៨០៥ – ១១ មេសា ១៨១៤ | coronation2 = ២៦ ឧសភា ១៨០៥<br />[[ព្រះវិហារមីឡាន]] | successor2 = [[វិចទ័រ អេម៉ានុយអែលទី២]] | succession3 = [[កុងស៊ុលបារាំង|កុងស៊ុលទីមួយនៃបារាំង]] | reign3 = ១២ ធ្នូ ១៧៩៩ – {{nowrap|១៨ ឧសភា ១៨០៤}} | regent3 = [[ហ្សង់-ហ្សាក-រ៉េជីស ដឺ កំបេសេរ៉េ]]<!-- កុងស៊ុលទីពីរ --><br />[[ឆាល-ហ្វ្រង់ស្វ័រ ឡឺប្រន]]<!-- កុងស៊ុលទីបី --> | reg-type3 = សហកុងស៊ុល | reign-type3 = ក្នុងការិយាល័យ | succession4 = [[កុងស៊ុលបារាំង|កុងស៊ុលបណ្ដោះអាសន្ននៃបារាំង]] | reign4 = ១០ វិច្ឆិកា ១៧៩៩ – {{nowrap|១២ ធ្នូ ១៧៩៩៩}} | regent4 = [[អេម៉ានុយអែល ចូសែហ្វ ស៊ីយ៉េស]]<!-- កុងស៊ុលទីពីរ --><br />[[រ៉ូជឺរ ឌូកុស]]<!-- កុងស៊ុលទីបី --> | reg-type4 = សហកុងស៊ុល | reign-type4 = ក្នុងការិយាល័យ | succession5 = ប្រធានាធិបតីនៃ[[សាធារណរដ្ឋអ៊ីតាលី (ណាប៉ូលេអុង)|សាធារណរដ្ឋអ៊ីតាលី]] | reign5 = ២៦ មករា ១៨០២ – {{nowrap|១៧ មីនា ១៨០៥}} | regent5 = [[ហ្វ្រានសេស្កូ មែលហ្ស៊ី ដេរីល]] | reg-type5 = {{nowrap|អនុប្រធានាធិបតី}} | reign-type5 = ក្នុងការិយាល័យ | succession6 = [[អាណាព្យាបាលនៃសហព័ន្ធរ៉ាំង]] | reign6 = ១២ កក្កដា ១៨០៦ – {{nowrap|៤ វិច្ឆិកា ១៨១៣}} | regent6 = [[កាល វ៉ន ដាល់ប៊ឺក]], [[អ៊ូជេន ដឺ ប៊ូហារនៃ]] | reg-type6 = ប្រាំង-ព្រីម៉ាត | reign-type6 = ក្នុងការិយាល័យ | birth_name = ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍<br/>(Napoleone Buonaparte)<ref>{{Cite web|url=https://art.rmngp.fr/fr/library/artworks/fac-simile-de-l-acte-de-bapteme-de-napoleon-redige-en-italien_carton|title=&#124; Fac-similé de l'acte de baptême de Napoléon, rédigé en italien. &#124; Images d'Art}}</ref> | birth_date = ១៥ សីហា ១៧៦៩ | birth_place = [[អាចាស៊ីយ៉ូ]], [[កុសស៊ីកា]], [[ព្រះរាជាណាចក្របារាំង]] | death_date = ៥ ឧសភា ១៨២១ (ជន្មាយុ ៥១) | death_place = [[ឡងវូដ (សង់ហេឡេណា)|ឡងវូដ]], [[សហរាជាណាចក្រនៃក្រុងប្រឺតាញ និងអៀរឡង់|ចក្រភពអង់គ្លេស]] | burial_date = ១៥ ធ្នូ ១៨៤០ | burial_place = [[លេសអង់វ៉ាលីដ]], [[ប៉ារីស]], [[រាជាធិបតេយ្យកក្កដា|បារាំង]] | spouse = [[ចូសេហ្វីន ដឺ ប៊ូហារនៃ]] (រ.ក. ៩ មីនា ១៧៩៦, ល. ១០ មករា ១៨១០)<br />[[ម៉ារីល្វីនៃអូទ្រីស]] (អ.ភិ. ១១ មីនា ១៨១០) | regnal name = ណាប៉ូលេអុងទី១ (Napoleon I) | issue = {{unbulleted list|[[ណាប៉ូលេអុងទី២]]|[[ឆាល លីយ៉ុង]]|[[អាឡិចសង់ដ្រេ កូឡូនណា-វ៉ាឡេហ្វស្គី]]|[[អេមីលី ពែលឡាប្រា]]}} | issue-type = ព្រះរាជឱរស-ធីតា | full name = ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍ (Napoléon Bonaparte) | house = [[រាជវង្សបូណាប៉ារត៍|បូណាប៉ារត៍]] | father = [[ការឡូ បូណាប៉ារត៍]] | mother = [[លេទីស៊ីយ៉ា រ៉ាម៉ូលីណូ]] | religion = [[ព្រះសហគមន៍កាតូលិក|កាតូលិក]] | signature = [[File:Firma Napoleón Bonaparte.svg|180px]] }} '''ណាប៉ូលេអុង''' (នាមពេញ '''ណាប៉ូលេអុង បូណាប៉ារត៍''', ១៥ សីហា ១៧៦៩ – ៥ ឧសភា ១៨២១) និងមានព្រះរាជនាមថា '''ណាប៉ូលេអុងទី១''' គឺជាមេដឹកនាំនយោបាយ និងយោធាបារាំងម្នាក់ ដែល​លេចឈ្មោះឡើងនៅ​​អំឡុង​[[w:French Revolution|បដិវត្តន៍​បារាំង]] និង​បាន​ដឹកនាំ​យុទ្ធនាការ​សំខាន់ៗ​ជាច្រើន​ក្នុង​អំឡុង[[w:French Revolution War|​សង្គ្រាម​បដិវត្តន៍]]។ គាត់បានក្លាយជាមេដឹកនាំនៃ[[w:First French Republic|សាធារណរដ្ឋបារាំង]]ដោយកាន់តំណែងជាកុងស៊ុលទីមួយពីឆ្នាំ១៧៩៩ ដល់ឆ្នាំ១៨០៤ ហើយក្រោយមកបានឡើងកាន់អំណាចជា[[អធិរាជនៃបារាំង]]ពីឆ្នាំ១៨០៤ ដល់ឆ្នាំ១៨១៤ និងម្តងទៀតក្នុងឆ្នាំ១៨១៥។ កេរដំណែលនយោបាយ និងវប្បធម៌របស់ណាប៉ូលេអុងបានបន្សល់ទុករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ហើយបច្ចុប្បន្នគាត់មានឈ្មោះជាមេដឹកនាំដ៏ល្បីល្បាញ និងចម្រូងចម្រាសមួយរូបនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក។<ref name="Roberts, Andrew 2014">{{Harvnb|Roberts|2014|loc=Introduction}}</ref><ref>{{cite book|editor=Charles Messenger |title=Reader's Guide to Military History|url=https://books.google.com/books?id=VT7fAQAAQBAJ&pg=PA391|year=2001|publisher=Routledge|pages=391–427|isbn=978-1-135-95970-8}}</ref> ណាប៉ូលេអុងបានចាប់កំណើតក្នុងគ្រួសារអភិជនអ៊ីតាលីតូចមួយនៅលើកោះ[[កុសស៊ីកា]] ដែលកាលនោះបារាំងទើបតែបានកាត់ដែនកោះមួយនោះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួនថ្មីៗ។ គាត់បានគាំទ្រ[[បដិវត្តន៍បារាំង]]ក្នុងឆ្នាំ១៧៨៩ ហើយខណៈពេលដែលកំពុងបម្រើការក្នុងជួរកងទ័ពបារាំង ណាប៉ូលេអុងបានព្យាយាមផ្សព្វផ្សាយឧត្តមគតិពីបារាំងទៅកាន់ប្រជាពលរដ្ឋនៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួន។ ឋានៈកងទ័ពរបស់គាត់បានកើនឡើងយ៉ាងរហ័សក្រោយពីគាត់បានជួយអាជ្ញាធរបដិវត្តន៍យកឈ្នះលើក្រុមបះបោរនៅក្នុងឆ្នាំ១៧៩៥។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ណាប៉ូលេអុងបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការយោធាប្រឆាំងនឹង[[ចក្រភពអូទ្រីស|អូទ្រីស]] និងអ៊ីតាលី ដោយបានទទួលជ័យជម្នះក្នុងគ្រប់សមរភូមិ ហើយក៏បានក្លាយជាវីរបុរសជាតិនៃបារាំង។ ក្នុងឆ្នាំ១៧៩៨ គាត់បានដឹកនាំ[[បេសកកម្មយោធាបារាំងនៅអេហ្ស៊ីប និងស៊ីរី|បេសកកម្មយោធាមួយទៅកាន់ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ដែលនេះជាប្រភពនៃការប្រឡូកចូលវិស័យនយោបាយរបស់ណាប៉ូលេអុង។ ទីបំផុត ណាប៉ូលេអុងបានដឹកនាំ[[រដ្ឋប្រហារ ១៨ ប៊្រូមែរ|រដ្ឋប្រហារនៅខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៧៩៩]] ហើយបានក្លាយជា[[កុងស៊ុលបារាំង|កុងស៊ុលទីមួយ]]នៃសាធារណរដ្ឋ។ == ជីវិតអាពាហ៍ពិពាហ៍ និង ភាពព្រឺព្រួចនៅក្នុងសង្រ្គាម == [[ឯកសារ:Portrait of Josephine de Beauharnais-Gerard.jpg|right|thumb|200px|ភរិយារបស់ណាប៉ូលេអុង: នាងចូសេហ្វីន ដឺ ប៊ូហារនៃ]] ក្នុងឆ្នាំ១៧៩៦ ណាប៉ូលេអុងមានអាយុ២៦ឆ្នាំ បានរៀបការជាមួយស្រ្តីត្រកូលអភិជនដ៍ស្រស់ស្អាតម្នាក់ [[នាងហ្សូសេហ្វីន ដឺ បូណាណេ]] ដែលជាស្រ្តីមេម៉ាយចាស់ជាងគាត់៦ឆ្នាំហើយថែមទាំងមានកូនស្រីម្នាក់អាយុ ១២ ឆ្នាំ និងកូនប្រុសម្នាក់អាយុ ១៤ ឆ្នាំ ស្រាប់ទៅហើយ។ ពីរថ្ងៃបន្ទាប់ពីពិធីមង្គលការគាត់បានចេញទៅសមរភូមិដោយត្រូវបាន គេតែងតាំងជាមេបញ្ជាការកងទព័នៅតាមព្រំដែន[[ប្រទេសអ៊ីតាលី]] ដោយយល់ឃើញថាកងទព័របស់គាត់មានអាវុធ្ធមិនសូវទំនើបហ្វឹកហាត់មិនបានល្អ និងមានស្បៀងមិនគ្រប់គ្រាន់ គាត់បានសន្យាចំ- ពោះពួកគេទាំងនោះថា នឹងផ្ដល់រង្វន់យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធប់ បើសិនជាពួកគេទទួលបានជយ័ជំនេះនៅក្នុងការប្រយុទ្ធ ។ដូចដែលគាត់ បានពោលថា" ក្នុងនាមជាទាហាននាក់មានសំលៀកបំពាក់ និង ស្បៀងអាហារបរិភោគគ្រប់់គ្រាន់ ។ ខេត្តមានៗ និងទីក្រុងធំនិងស្ថិត ក្នុងអំនាចរបស់អ្នក ហើយនៅទីនោះអ្នកនឹងទទួលបានកិត្តិយស ភាពរុងរឿងនិងទ្រព្យសម្បត្តិ....។ តើអ្នកចង់បានដែររឺទេ? " កងទព័របស់គាតនៅ[[អ៊ីតាលី]] បានដណ្ដើមបានជយ័ជំនេះមួយហើយមួយទៀត ។ ក្រោយមកដោយប្រឆាំងនិងបទបញ្ជាចេញពីទីក្រុង [[ប៉ារីស]] ណាប៉ូលេអុងវាយបកប្រឆាំងផ្ទាល់និងសត្រូវដ៍ខ្លាំងបំផុតរបស់[[បារាំងគឺ]] [[ប្រទេសអូទ្រីស]] ។ នៅក្នុងដំណើររុលទៅមុខលឿនដូច ផ្លេកបន្ទោរ គាត់បានឆ្លងកាត់ជួរ[[ភ្នំអាល់ (Alps)]] ហើយរុលចូលក្នុង[[ទីក្រុងវីយ៉ែន]] របស់[[អូទ្រីស]]ចំងាយ៩៦គីឡូម៉ែត្រ ។ ពួកអូទ្រីសដែល ប្រឈមមុខនិងការពិត ដែលស្ទើតែបរាជយ័ក្នុងសមរភូមិ បានស្នើសុំអោយមានកិច្ចព្រមព្រៀងឈប់បាញ់ ។ នៅក្នុង សន្ធិសញ្ញា Campo Formio ដែលតែងតាំងឡើងដោយណាប៉ូលេអុង ពួកគេបានយល់ព្រមប្រគល់ទឹកដី[[ប៉ែលហ្ស៊ីក]] [[រ៉ាញលែនដ៍]]និងកោះមួយចំនួននៅឯ ឆ្នេរ[[សមុទ្រក្រិច]] អោយមកស្ថិតក្រោមការត្រួតត្រារបស់[[បារាំង]] ។ ណាប៉ូលេអុងបានបញ្ជូនទ្រព្យសម្បត្តិ និងលុយដែលរឹបអូសបានមក ពីសង្រ្គាមទៅកាន់ទីក្រុងប៉ារីស។ ទន្ទឹមនិងពេលនោះគាត់ក៍បានបង្កើតរដ្ផាភិបាល[[អ៊ីតាលី]]ខាងជើងដោយអនុវត្តិគំនិតសេរីភាព[[បដិវត្តន៍បារាំង]] ។ តែអំឡុងពេលមួយរាត្រី សោះគាត់មានឈ្មោះបោះសំលេងពេញ[[ទ្វីបអឺរ៉ុប]] និងសូម្បីតែនៅអាមេរិកក៍ល្បីឈ្មោះ ណាប៉ូលេអុងដែរ ។ មានតែ[[ប្រទេសអង់]]គ្លេស ប៉ុណ្ណោះដែលនៅតែប្រឆាំងជំទាស់និងអំនាច[[បារាំង]]នៅទ្វីបនេះ ។ ដំបូងណាប៉ូលេអុងគិតចង់ឈ្លានពានដៃសមុទ្រ [[Channel]] របស់អង់ គ្លេស់ ប៉ុន្តែពិនិត្យដោយផ្ទាល់ទៅលើតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រ [[Channel]] នោះគាត់ក៍បោះបង់គំនិតព្រោះយល់ឃើញថា កងនាវាអង់គ្លេស់មានកំលាំងខ្លាំងណាស់មិនអាចឈ្លានពានបានឡើយ។ ផ្ទុយទៅ វិញគាត់បានបើកយុទ្ធនាការមួយនៅ[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]]នៅទីនោះគាត់អាចបង្កើតមូលដ្ផានគ្រឹះសំរាប់អំនាចបារាំងនៅ[[សមុទ្រមេធីទែរ៉ាណេ]] ។ហើយទន្ទឹមពេលជាមួយគ្នានេះបានកាត់ផ្តាច់ផ្លូវដ៍សំខាន់របស់របស់[[អង់គ្លេស់]]ទៅកាន់[[ប្រទេសឥណ្ឌា]] ។ នៅទិឃារដូវនៅឆ្នាំ១៧៩៨ គាត់បានឈ្លានពាន[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ​។ មេដឹកនាំបារាំងមួយចំនួនដែលនៅក្នុងនោះក៍មាន [[តាល់ឡឺរ៉ង់ដ៍]] ផងដែរបានលួចសប្បាយក្នុងចិត្តដោយបានឃើញណាប៉ូលេអុងដ៍មានប្រជាប្រិយភាព និងមហិច្ចតាខ្ពស់ចេញឆ្ងាយពី[[ប៉ារីស]] ព្រោះពួកគេខ្លាចណាប៉ូលេអុងដណ្ដើមអំនាច ​។ ភ្លាមនោះគាត់ក៍បានដណ្ដើមកាន់កាប់កោះ [[ម៉ាល់ត៍]] ​នៅ[[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]] ។ ក្រោយមកគាត់ដណ្តើមបាន[[អាឡិចហ្សង់ឌ្រី]] ដែលជាទីក្រុងចាស់របស់[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ។ ទីបញ្ចប់នៅក្នុងសមរភូមិពីរ៉ាមីត គាត់បានវាយរុញច្រាណអ្នកការពារ[[ក្រុងឡឺគ័រ]] អោយត្រឡប់ទៅកាន់ [[វាលខ្សាច់]]ហើយក៍បានដណ្ដើមកាន់កាប់ទាំងស្រុងភាគខាងជើងនៃ[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ។ នៅពេលដែលការប្រយុទ្ធគ្នាបានបញ្ចប់ គាត់បានរួសរាន់សង់លាលានិងមន្ទីពេទ្យ សំរាប់[[ប្រជាជនអេហ្ស៊ីប]] និងដាក់ផែនការកសាង[[ព្រែកជីក ស៊ុយអេ]]ដ៍ធំដែលភ្ជាប់[[សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ]]ទៅកាន់[[សមុទ្រក្រហម]] និង[[មហាសមុទ្រឥណ្ឌា]]ដ៍ធំល្វឹងល្វើយ ព្រមទាំងមហាសារគរ [[ប៉ាស៊ីហ្វិច]] ។ តែទោះជាយ៉ាងណាក្ដីការបរាជយ័ដ៍ធំមួយតាមមកពីក្រោយស្រមោលយុទ្ធនាការលើទឹកដី[[អេហ្ស៊ីប]]របស់ណាប៉ូលេអុង ​។កងនាវាអង់គ្លេស់ដែលដឹកនាំដោយ ឧត្ដមសេនីយ៍ឯក អូរ៉ាត្យូ ណែលសុន បានវាយកំទិចកង[[ទព័ជើងទឹកបារាំង]]ដែលឈរជើងនៅ [[អាប៊ូកៀរបៃ]] ជិតមាត់[[ទន្លេរនីល]] ។ ដោយគ្មាននាវាដើម្បើជួយសង្រ្គោះកងទព័របស់ណាប៉ូលេអុង ទោះជាមានឧត្តភាពជាងកងទព័អង់គ្លេស់ ក៍មិនអាចគេចខ្លួនចេញពី[[អេហ្ស៊ីប]] រឺក៍ទទួលកំលាំងជំនួយបានឡើយ ។ ណាប៉ូលេអុងបានចាប់ធ្វើការវាយប្រហារលើ[[ប្រទេសស៊ីរី]]ទៀតដោយសង្ឃឹមបើកច្រកទៅទិសខាងជើង តែត្រូវអង់គ្លេស់រារាំង ។ ក្នុងពេលដែលណាប៉ូលេអុងជួបការលំបាកបែបនេះ[[ប្រទេសទួរគី]] រួមជាមួយ[[អង់គ្លេស់]] [[រុស្ស៊ី]] និង [[អូទ្រីស]] បង្កើតសម្ពន្ធ័មិត្ត ប្រឆាំងការឈ្លានពានរបស់[[បារាំង]] ។អ៊ីតាលីក៍បានងាកចេញពីការគ្រប់គ្រង របស់បារាំងដែរ ។ ណាប៉ូលេអុងក៍បានស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពឯកកោដ៍ធ្ងន់ធ្ងរមួយ ។ គាត់ក៍បានសំរេចចិត្តធ្វើការងារជាបន្ទាន់មួយ ។ ដោយទុកចោលកងទព័របស់គាត់នៅក្នុង[[ប្រទេសអេហ្ស៊ីប]] ណាប៉ូលេអុងបានលួចរត់មកកាន់[[ទីក្រុងប៉ារីស]] ដោយកិច្ចខ្លួនរួចទាំងប្រផិតប្រផើយពីការតាមចាប់របស់នាវាអង់គ្លេស់ពីរគ្រឿង ។ ==ឯកសារយោង== {{Reflist}} {{Stub}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ណាប៉ូលេអុង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រមុខរដ្ឋបារាំងក្នុងសតវត្សទី១៨]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះមហាក្សត្រអ៊ីតាលីក្នុងសតវត្សទី១៩]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ព្រះរាជាបារាំងក្នុងសតវត្សទី១៩]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អង្គក្សត្រអង់ដូរ៉ាក្នុងសតវត្សទី១៩]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:មេបញ្ជាការក្នុងសង្គ្រាមណាប៉ូលេអូនិក]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:កុងស៊ុលបារាំង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អធិរាជបារាំង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អ្នកជាតិនិយមបារាំង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រាជវង្សបូណាប៉ារត៍]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អត្ថបទខ្លីមិនពេញលេញ]] 5rcc8ysyxbf73bj1t8kkzxx39f2oxt0 0 13561 321731 283360 2025-06-08T01:53:40Z 175.100.14.86 321731 wikitext text/x-wiki == និយមន័យ == រចនាបថ (Style) សំដៅទៅលើសិល្បៈក្នុងការសាងសង់ ឬតុបតែងលំអតាមគំនិតរបស់ព្រះមហាក្សត្រក្នុងការស្ថាបនាប្រាសាទបុរាណ។ ស្ថាបត្យកម្ម ជាសិល្បៈក្នុងការសាងសង់ប្រកបដោយការតុបតែងតាមក្បួនខ្នាត។ សិល្បៈ (សិល្បៈ-សំ-សីប្ប-បា) សំដៅទៅលើការសាងសង់ផ្សេងៗ ជំនាញ ហត្ថកម្មគ្រប់បែបយ៉ាង ដែលមានសោភ័ណ និងប្រកបដោយសិល្ប៍ ពោលគឺធ្វើឱ្យមនុស្សគាប់ចិត្ដ គាប់អារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្ដាប់។ នៅក្នុងសម័យបុរាណ គេបានចែករចនាបថស្ថាបត្យកម្ម ឲ្យដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដែលមានរហូតទៅដល់ ១៣ រចនាបថ (Style) ដែលក្នុងរចនាបថនិមួយៗ មានលក្ខណៈខុសគ្នាទៅតាមសម័យកាលនីមួយៗ។ == រចនាបថភ្នំដា ('''ស.តទី១ នៃគ.ស -''' '''ស.តទី៦ នៃគ.ស)''' == តាមការធ្វើការកំណាយនៅក្នុងអង្គរបុរី និងនៅអូរកែវ ([[កម្ពុជាក្រោម]]) ស្ថាបត្យកម្មនាសម័យអាណាចក្រភ្នំ ត្រូវកំណត់យកប្រាសាទភ្នំដាធ្វើជាគោល និងកំណត់ជារចនាបថភ្នំដា។ ប្រាសាទភ្នំដាស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកអង្គរបុរី]] ក្នុង[[ខេត្តតាកែវ]]បច្ចុប្បន្ន។ នៅក្នុង[[ហ្វូណន|សម័យហ្វូណន]] ប្រទេសខ្មែរមានទំនាក់ទំនងជាច្រើនជាមួយ[[ប្រទេសឥណ្ឌា]]ជាពិសេសក្នុងវិស័យសិល្បៈ។ ក្រៅពីស្ថាបត្យកម្មប្រសាទ នគរភ្នំបានទុកស្នាដៃជាច្រើនខាងរូបដិមា ដែលគេបានជួបប្រទះនៅតំបន់អង្គរបូរី និងទីកន្លែងដទៃជាច្រើនទៀតនៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ។ ចំណែកឯកំណាយនៅកំពង់ផែរអូរកែវវិញ បានបង្ហាញពីគ្រឿងឧបករណ៍ និងគ្រឿងអលង្ការ ដែលខ្មែរសម័យនោះបានប្រើប្រាស់ ។ ===អំពីរចនាបថ=== ​ស្ថាបត្យកម្ម សង់ពីឥដ្ឋ ថ្មបាយក្រៀម ថ្មភក់ និងឈើ ឬចោះភ្នំតែម្តង។ ប្រាសាទដែលរាប់បញ្ចូលរួមមាន៖ *[[ប្រាសាទភ្នំដា]] *[[ប្រាសាទអាស្រមមហាឬស្សី]] *[[ប្រាសាទលុងថ្ម]] បដិមាសាស្រ្ត មានពីរ(ពុទ្ធដិមា ព្រហ្មញ្ញបដិមា)ដែលធ្វើពីថ្ម និងពីលោហះ ហើយមានជន្ទល់។ == រចនាបថសម្បូណ៍ (ពាក់កណ្ដាលស.វ ទី១ នៃគ.សទី ៧) == រចនាបថសម្បូណ៍ គឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១]] (ឆ្នាំ៦១៦-ឆ្នាំ៦៣៥) ដោយមាន រាជធានីឈ្មោះ [[ឦសានបុរៈ]] គឺសម្បូណ៍ព្រៃគុក([[ខេត្តកំពង់ធំ]])ប្រាសាទជាច្រើនដែលគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថ សម្បូណ៍មាន [[ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក]] ស្ទើរតែទាំងអស់ លើកលែងតែ[[ប្រាសាទតោ]](ស្ថិតនៅក្នុងរចនាបថគូលែន) កសាងផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម ក្នុងរចនាបថសម្បូណ៍និង ក្នុងរចនាបថជាច្រើនបន្ទាប់មកទៀតរហូតមកដល់គ.ស វទី១០ ប្រាសាទមានរាងតូចៗ ធ្វើអំពីឥដ្ឋបូកបាយអធ្វើអំពីកំបោរលាយស្ករ ប៉ុន្ដែបច្ចុប្បន្ននេះ របេះធ្លាក់ស្ទើរអស់ទៅ ហើយ គឺនៅសល់តែឥដ្ឋទទេ។ រីឯចំណែកផ្ដែរ (Linteaul) និងសរសរពេជ្រ (Colonnelte) ធ្វើអំពីថ្មភក់ហើយប្រាសាទទាំងឡាយភាគច្រើនសង់ដោយគ្មានរបៀបរៀបរយ ត្រង់នេះមួយ ត្រង់នោះមួយ។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ គេបានប្រទះឃើញ បដិមាភេទស្រី ដែលតាមធម្មតាមានរាងតូច ត្រគាកសាយ ហើយពាក់មកុដរាងមូល ។ ចំណែកឯបដិមាភេទប្រុសវិញ ច្រើនមានរាងធំហើយមាំទៀតផង ។ ===អំពី{{pagename}}=== *ស្ថាបត្យកម្ម ​​​​​​​តួប្រសាទសង់ពីឥដ្ធក្បាច់ផ្សែងៗសង់ពីថ្មភក់ ដែលប្រាសាទសង់ជាការេ និងចតុកោណ បូកដោយបាយអរ។ *សសរពេជ្រ សសរពេជ្រមានរាងមួលនៅខាងចុងរាងប៉ោង និងមានរំយោផ្កា ប្រកបដោយក្បាច់ចិញ្ចៀន។ *ផ្តែរ អក្ស័ជាដងធ្នូរដូចទឹករលក។ *ហោជាង រាងអក្សរ អ៊ុយផ្កាប់។ *បដិមាសាស្រ្ត ដូចនៅភ្នំដារដែរ។ #ប្រាសាទទាំងឡាយរាប់បញ្ចូលរួមមាន​ ៖ ##ក្រុមប្រាសាទខាងជើង ##ក្រុមប្រាសាទកណ្តាល ##ក្រុមប្រាសាទខាងត្បូង == រចនាបថព្រៃក្មេង (ពាក់កណ្ដាល ស.វ ទី២ នៃគ.សទី ៧) == [[រចនាបថព្រែក្មេង]] គឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី១]] (គ.ស ៦៥៥-៦៨១)ដែលមានរាជធានីនៅអង្គរបូរី។ ប្រាសាទដែលគេបញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] ប្រាសាទស្វាយព្រាហ្មណ៍ (ផ្នែកបុរាណ)។ ស្ថាបត្យកម្ម មានលក្ខណៈប្រហែលគ្នានិងស្ថាបត្យកម្មក្នុងរចនាបថសម្បូណ៍ក្បាច់រចនាលើផ្ដែរច្រើនតែ ក្បាច់ភ្ញីទេស ពោលគឺក្បាច់ផ្កាច័ន្ទន៍ ។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ គេច្រើននាំគ្នាកោតសរសើរបដិមាហរិហរៈ [[ប្រាសាទអណ្ដែត]] ដែលគេចាត់ទុកថា ស្នាដៃឯកមួយក្នុងសិល្បៈខ្មែរ ព្រោះបដិមានេះបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា សិល្បៈករខ្មែរ មាន បច្ចេកទេសខ្ពង់ខ្ពស់ ដោយចេះធ្វើបដិមានេះ ឱ្យមានរាងរៅសមសួនល្អណាស់ ។ ===អំពី{{pagename}}=== *ស្ថាបត្យកម្ម ឪ្យតម្លៃទៅលើមនុស្សច្រើនជាងធម្មជាតិ ដែលសំណង់ប្រហែលនឹងរចនាបថសំបូរព្រៃគុក *ផ្តែរ អក្ស័ដងធ្នូគ្មានសត្វមក ជំនួសដោយ​ផ្តាតូចពន្ធ័ជុំវិញរូបមនុស្ស។ *សសរពេជ្រ មានរាងមូលដដែលប្រហែលនឺងសំបូរព្រៃគុក។ *បដិមាសាស្រ្ត ច្រើនតូច ហើយបដិមាស្រីកាច់ចង្កេះ ទម្រក្រចកសេះប្រើសម្រាប់បដិមាដែលមានដៃ៤។ #ប្រាសាទដែលរាប់បញ្ចូលសំខាន់ៗ៖ ##[[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]](សៀមរាប) ##[[ប្រាសាទអណ្តែត]](កំពង់ធំ) ##ទ្វារខាងកើត [[ប្រាសាទស្រីគ្រប់លក្ខណ៍]](ភ្នំបាសិទ្ធ) == រចនាបថកំពង់ព្រះ (សតវត្សរ៍ទី៨) == រចនាបថនេះ គឺស្ថិតនៅក្នុងសម័យចេនឡាបែកបាក់គ្នាជាពីរ ។ ប្រាសាទដែលគេបញ្ចូលនៅ ក្នុងរចនាបថ នេះមាន [[ប្រាសាទកំពង់ព្រះ]] [[ប្រាសាទអកយំ]](ផ្នែកបុរាណ) [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] (ផ្នែកបុរាណ) នៅក្នុងរចនាបថ នេះ ប្រាសាទសឹងតែទាំងអស់សង់ដូចជាសម័យមុនៗ ដែរ គឺសង់រាបនឹងដី លើកលែងតែ[[ប្រាសាទអកយំ]]មួយទេ ដែលគេសង់ជាច្រើនជាន់ មានរាងដូចជាចេតិយ ។ ចំណែករូបបដិមាក្នុងចនាបថនេះមានល្អ ខ្លះអាក្រក់ ប៉ុន្ដែ សិល្បៈខ្មែរមានវិវត្ដន៍ពិសេសរបស់ខ្លួន គឺត្រង់សិល្បៈករខ្មែរបានសាងល្បងបំបាត់គោលទម្រ និងទប់របស់បដិមាខ្លះៗ។ ===អំពីរចនាបថកំពង់ព្រះ=== *ស្ថាបត្យកម្ម ប្រាសាទសង់អំពីឥដ្ធដែលមានលក្ខណះជាប់ទាក់ទងនឹងឥណ្ឌានៅឡើយ សង់ផ្ទាល់នឹងដី។ *ផ្តែរ លម្អដោយក្បាច់ស្លឹកឈើយ៉ាងច្រើន មានលំនាំជាមែកឈើមួយបាច់​ ហើយមានរាងមូល។ *សសរពេជ្រ មានរាងមូល។ *បដិ​មាសាស្រ្ត ហរិហរះច្រើនមាឌធំសម្លៀកបំពាក់មានពីរបែប​ គីសំពត់បែប [[រចនាបថព្រៃក្មេង]]([[ប្រាសាទអណ្តែត]]) និងសំពត់ដែលមានជាយ។ #ប្រាសាទសំខាន់ៗមាន៖ ##[[ប្រាសាទកំពង់ព្រះ]](ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង) ##[[ប្រាសាទអកយំ]] ##[[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] ##[[ប្រាសាទភ្នំបាសិទ្ធ]](ទ្វារខាងលិច) ##[[ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ]]។ == រចនាបថគូលែន (ដើមសតវត្សទី៩ - ចុងស.វទី ៩) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ៨០២-៨៥០) ដែល មានរាជធានី នៅជាច្រើនកន្លែង។ ចំពោះប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូលនៅក្នុងរចនាបថមានដូចជា [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] [[ប្រាសាទភ្នំគូលែន]] [[ប្រាសាទដំរីទ្រោម]] [[ប្រាសាទអូបាង]] [[ប្រាសាទខ្ទីងងាប់]]។ល។ ដោយ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]] ធ្លាប់បានគង់នៅប្រទេសជ្វា ហើយនៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ គេបានបង្កើត ពិធីទេវរាជ ថែមទៀតផង។ ដូចនេះហើយទើបសិល្បៈខ្មែរក៏បាន ទទួលឥទ្ធិពលទាំងនេះខ្លះ ដែលជាហេតុនាំឱ្យ មានការកសាងប្រាសាទភ្នំជាដើម។ ជាទូទៅសិល្បៈខ្មែរ ក្នុងសម័យនោះពុំសូវមានក្បាច់រចនាប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែ សិល្បករបានបង្កើតនូវភាពថ្មីៗ ជាច្រើនដែលគេឱ្យឈ្មោះថា បុនព្ភពសម័យទី ១ (Lére Renaissance) ក្នុងប្រវត្ដិសិល្បៈខ្មែរ។ ដូចនៅក្នុងសម័យមុន គេសង់ប្រាសាទអំពីឥដ្ឋនៅឡើយ ប៉ុន្ដែគេនិយមស្ថាបនាប្រាសាទ លើភ្នំដើម្បី តម្រូវទៅតាមពិធីទេវរាជ ទស្សនៈនេះហើយ ដែលជាកត្ដានាំឱ្យកើតមានប្រាសាទភ្នំ (Temple Mentange)ជា ច្រើននៅសម័យក្រោយមកទៀត។ ===អំពីរចនាបថគូលែន(ឆ្នាំ៨០២ ដល់ ឆ្នាំ៨៥០)=== *ស្ថាបត្យកម្ម ប្រាសាទសង់ពីឥដ្ធបូកដោយបាយអរ ហើយភាគច្រើនមានតួប៉មតែមួយ។ *ផ្តែរ ពិបាកចំណាំ តែគេកត់សម្គាល់ឃើញថា គេចម្លងតាមចាស់ រួចប្រឌិតថែមថ្មីៗមួយវិញទៀតបានច្នៃពីបរទេសមកជារបស់ខ្លួន។ *សសរពេជ្រ វាមានរាងជា៨ជ្រុង សម្រាប់តួប៉ម​សំខាន់ៗ ចំណែករាងការេ សម្រាប់តួបន្ទាប់បន្សំ។ *ហោជាង លំនាំបែបសិល្បៈចម៉្បា និងមានគ្របលម្អដោយស្លឹកឈើ។ *បដិមា ​​​​​​​​សូវឃើញមានបដិមាស្រីទេ មានតែបដិមាព្រះវិស្ណុដែលមានដៃ៤កាន់កងចក្រ ដុំមូល ដំបងនិងសង្ខ័។ #ប្រាសាទសំខាន់ៗ​មានដូចជា៖ ##[[ប្រាសាទដំរីក្រាប]] ##[[ប្រាសាទអ្នកតា]] ##[[ប្រាសាទអូរផ្អុង]] ##[[ប្រាសាទក្រហម]] ##[[ប្រាសាទអាស្រមរោងចិន]] ##[[ប្រាសាទរូបអារក្ស]] ##[[ប្រាសាទថ្មដាប់]] ##[[ប្រាសាទគោកពោធិ]] ##[[ប្រាសាទឪឡោក]] ##[[ប្រាសាទភ្នំស្រួច]] ##[[ប្រាសាទត្រពាំងផុង ប្រាង្គកណ្តាល]] ##[[ប្រាសាទខ្ទីងស្លាប់]] == រចនាបថព្រះគោ (ចុងនៃ ស.វទី ១ - ស.វ ទី ៩) == រចនាបថព្រះគោស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]] (៨៧៧-៨៨៩) និងព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ (គ.ស ៨៨៩-៩០០) ដែលដំបូងបានគង់នៅក្នុង[[ហរិហរាល័យ|រាជធានីហរិហរាល័យ]] ដែរ គឺនៅ[[តំបន់រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។ ប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថព្រះគោគឺ [[ប្រាសាទព្រះគោ]] (គ.ស ៨៧៩) [[ប្រាសាទបាគង]] (គ.ស ៨៨១)ដែល កសាងឡើងដោយ [[ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]] ។ រីឯ[[ប្រាសាទលលៃ]]វិញ គឺនៅ(គ.ស ៨៩៣) ដែលជាស្នាដៃរបស់[[ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]] ។ នៅសម័យនេះ គេតែងតែកសាងប្រាសាទអំពីឥដ្ឋបូកបាយអដដែល ប៉ុន្ដែគេកសាងប្រាង្គជាច្រើនលើខឿនតែមួយ នៅត្រង់ [[ប្រាសាទលលៃ]] ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះបុព្វជន មានព្រះមាតាបិតាជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀត គេបាន កសាងប្រាសាទភ្នំបាគង[[ប្រាសាទបាគង]]ដែលមានច្រើនជាន់ ដើម្បីតំកល់លិង្គព្រះឥសូរ ហើយនៅជាន់ទី ៤ កន្លែប្រាសាទនេះ គេបានសាកល្បងសង់ប្រាសាទតូចៗ អំពីថ្មភក់ចំនួន១២។ ===អំពីរចនាបថព្រះគោ=== *ស្ថាបត្យកម្ម គេនៅតែកសាងប្រាសាទអំពីឥដ្ធ បូកបាយអរដដែល។​ គេសាងប្រាង្គជាច្រើនតែ​ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះបុព្វជន។ *សសរពេជ្រ មានរាងមូល តែភាគច្រើនមានរាង៨ជ្រុង។ *រូបបដិមា មានរាងត្រង់ៗ ឥតកាច់ចង្កេះ​ដូចសម័យមុនឡើយ។ ជាទូទៅ សិស្បះក្នុងរច​នាបថនេះមានលក្ខណះជាខ្មែ​រសុទ្ធសាធ ហើយសិស្បះនេះតែងបានទទួលទីវត្តក្នុងសម័យក្រោយមកទៀត។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖​ ##[[ប្រាសាទព្រះគោ]](គ.ស ៨៧៩) ##[[ប្រាសាទបាគង]](គ.ស ៨៨១) ##[[ប្រាសាទលលៃ]](គ.ស ៨៩៣) == រចនាបថបាខែង (ចុងនៃ ស.វទី៩-ដើម ស.វ ទី១០) == រចនាបថបាក់ខែងស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១]] (គ.ស ៨៨៩-៩០០) ដែលមានរាជធានី នៅ[[យសោធរបុរៈ]]([[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]]) ចំពោះប្រាសាទដែលចាក់ចូលក្នុងរចនាបថនោះមាន [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]]។ល។ នៅក្នុងសម័យនេះ រូបបដិមាទាំងឡាយ មានរាងត្រង់ៗ មានមាឌធំហើយមាំទៀតផង។ ចញ្ចើមទាំងពីរត្រង់ហើយជាប់គ្នា ចំណែកឯផ្នែក និងបបូរមាត់វិញ សិល្បៈករបានឆ្លាក់ឱ្យឃើញជា រង្វង់ពីរផ្នក់យ៉ាងច្បាស់ ។ ជើងសក់ និងពុកចង្កា ឆ្លាក់ជាប់គ្នាតែម្ដង។ រូបបដិមាទាំងនេះមានស្លៀកសំពត់ជីប ជាផ្នត់ជុំវិញខ្លួនហើយមានជាយខាងលើ បត់ជាផ្នត់ទំលាក់ចុះមកក្រោម។ ===អំពីរចនាបថបាខែង=== *ស្ថាបត្យកម្ម គេបានប្រាសាទធំៗ អំពីថ្មភក់ មានច្រើនជាន់នៅលើខឿនខ្ពស់។ *រូបបដិ​​​​​​​​​​​​​មា មានរាងត្រង់ៗ មានមាឌធំ ហើយមាំទៀត។ ចិញ្ចីមទាំងពីរត្រង់ហើយជាប់គ្នា។ ភ្នែកនិងបបូរមាត់ សិល្បះករបានឆ្លាក់ឪ្យឃើញជារង្វង់ពីរផ្នត់យ៉ាងច្បាស់។ ជើងសក់និងពុកចកង្ការឆ្លាក់ជាប់គ្នាតែគ្នា។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុង​រចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] ##[[ប្រាសាទក្រវាន់]] ##[[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] ##[[ប្រាសាទភ្នំបូក]] ##[[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] == រចនាបថកោះកែ (ស.វ ទី ១០) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤]] (គ.ស ៩២៨-៩៤១ )ដែលទ្រង់បានតាំងរាជធានី នៅ[[កោះកែ]] ចម្ងាយប្រមាណ ១០០ គីឡូមែត្រ នៅទិសឦសាន នៃភូមិភាគអង្គរ។ ប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូល នៅក្នុងរចនាបថនេះ គឺប្រាសាទនៅកោះកែទាំងអស់ ហើយនៅក្នុងចំណោមប្រាសាទទាំងអស់នេះគេឃើញមាន ប្រាសាទមួយសង់លើខឿនប្រាំពីរជាន់ ដែលមានកំពស់ប្រមាណ ៣៥មែត្រ។ រីឯរូបបដិមា មានសភាពប្រហាក់ ប្រហែលគ្នាទៅនិងសម័យមុនៗដែរ តែច្រើនមាន មាឌធំៗ ប្រកបដោយចលនា ផ្សេងៗ ដូចជារូបដើរ រូបរាំ ឬរូប ប្រយុទ្ធគ្នា (សុគ្រិព និងពាលី)ដើម្បីបង្ហាញអំណាច និងថាមពលឱ្យស្របទៅតាមព្រះទ័យនៃ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤]] ដែលជាស្ដេចជ្រែករាជ។ ===អំពីរចនាបថកោះកែ=== *ស្ថាបត្យកម្ម គេឃើយមានប្រាសាទមួយសង់លើខឿនប្រាំងពីជាន់ដែលមានកំពស់ប្រមាណ៣៥ម៉្រែត។ *រូបបដិមា មានសភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងសម័យមុន។ ប្រាសាទដែលគេរាន់បញ្ចូលក្នុងរចបនាបថកោះកែរគឺ [[ប្រាសាទនៅកោះកែ]] ទាំងអស់។ == រចនាបថបន្ទាយស្រី (ពាក់កណ្ដាលទី២ នៃស.វ ទី១០) == រចនាបថបន្ទាយស្រី ស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ៩៤៤-៩៦៨) ដែលទ្រង់បានតាំង រាជធានីនៅអង្គរវិញ ។ ចំពោះប្រាសាទមាន[[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] (គ.ស ៩៥២) [[ប្រាសាទប្រែរូប]] (គ.ស ៩១៦) [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] (គ.ស ៩៦៧) យោងទៅតាមឯកសារប្រវត្ដិសាស្ដ្រខ្លះនិយាយថា [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] ជាប្រាសាទរបស់ព្រាហ្មណ៍ម្នាក់នាម [[យជ្ញវរាហៈ]]។ ប្រាសាទនេះពុំមែនជាប្រាសាទភ្នំទេ ជាប្រាសាទ ដែលសង់ក្បាច់ម្នាក់នៅគង់វង្សល្អជាងគេរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ។ ចំណែករូបបដិមាវិញមានច្រើន មានរាងតូចៗ ទឹកមុខសុភាព មានបបូរមាត់ក្រាស់ហើយខ្លី មានរបៀបតុបតែងសក់ថ្មី ហើយពុំមានមកុដឡើយ ។ បដិមាទាំង នេះមានស្លៀកពាក់សំពត់ជីបជាផ្នត់ផង សំពត់លាតរលីងផង។ល។ ===អំពីរចនាបថបន្ទាយស្រី=== *ស្ថាបត្យកម្ម មានការរីកចំរើន ព្រោះគេសង្កេតឃើញមានបន្ទប់វែង សង់នៅជាន់ទី១ ក្នុងប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត ហើយ​មានថែរដាច់ពីគ្នានៅប្រាសាទប្រែរូបទៀតផង។ *រូបបដិមា ច្រើនមានរាងតូចៗ ទឹកមុខសុភាព មានបបូរមាត់ក្រាស់ ហើយខ្លី មានរបៀបតុបតែងសក់ថ្មី ហើយពុំមានមកុដឡើយ។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] ##[[ប្រាសាទប្រែរូប]] ##[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] ##[[ប្រាសាទស្រឡៅ]] និង ប្រាសាទមួយចំនួនទៀតស្ថិតខាងជើង [[ប្រាសាទឃ្លាំង]] ខាងជើង។ == រចនាបថឃ្លាំង (ចុងស.វទី១០ និងពាក់កណ្ដាលទី១ នៃស.វទី១១) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥]] (គ.ស ៩៦៨-១០០១)និង [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] (គ.ស ១០០២-១០៥០) ដែលមានរាជធានីនៅ[[អង្គរ]]។ គេរាប់បញ្ចូលក្នុង[[រចនាបថឃ្លាំង]] នូវ [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទឃ្លាំងខាងជើង]] [[ប្រាសាទវិមានអាកាស]] ។ ចំពោះរូបចម្លាក់បដិមាវិញមានទឹកមុខសុភាពដូចសម័យបន្ទាយស្រីដែរ លាក់តែសម្លៀកបំពាក់ជីបជាផ្នត់ជាដរាប ហើយគេឃើញសំពត់មួយថ្មី ប្លែកពីមុនគឺខាងក្រោយសំពត់ ឡើងរហូតដល់ខ្នង ឯខាងមុខធ្លាក់សំយេះមកក្រោម បញ្ចេញក្បាលពោះកណ្ដាលវាល។ ===រចនាបថឃ្លាំង=== *ស្ថាបត្យកម្ម ការកសាងប្រាសាទភ្នំ កាន់តែរីកចំរើន។ ការស្ថាបនាប្រាសាទអំពីឥដ្ឋលែងមានទៀតហើយ។ *ផ្តែរ ពុំមានក្បូរក្បាច់រចនាល្អប៉ុន្មានទេ។ *រូបបដិមា មានទឹកមុខសុភាពដូចសម័យបន្ទាយស្រី។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទតាកែវ]] ##[[ប្រាសាទឃ្លាំងខាងជើង]] ##[[ប្រាសាទវិមានអាកាស]] ##[[ប្រាសាទព្រះវិហារ]] ##[[ប្រាសាទឃ្លាំងខាងត្បូង]] ##[[ក្លោងទ្វារនៃព្រះរាជវាំង]] ##[[ប្រាសាទភ្នំជីសូរ]] ##[[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុល]] == រចនាបថបាពួន (ពាក់កណ្ដាលទី ២ នៃស.វទី ១១) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល ព្រះបាទ[[ឧទយទិត្យវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ១០៥០-១០៦៦) ព្រះបាទ[[ហ៌សវរ្ម័នទី៣]] (គ.ស ១០៦៦-១០៨០) ដែលមានរាជធានីនៅអង្គរដែរ ចំពោះប្រាសាទដែលបញ្ចូលក្នុងរចនាបថនោះ មានដូចជា [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] និង[[ប្រាសាទវត្ដខ្នារ]]។ នៅក្នុងសម័យនោះ ការកសាងប្រាសាទភ្នំ តែមានការរីកចម្រើនឡើងថែមទៀត គឺ[[ប្រាសាទបាពួន]]មានថែវពីរជាន់ ប្រក់ថ្មភក់ព័ទ្ធជុំវិញ ព្រមទាំងមានប្រាង្គនៅគ្រប់ជ្រុងថែវ និងមានគោបុរៈនៅត្រង់ជណ្ដើរគ្រប់ទិសទាំងបួនទៀត។ នៅក្នុង[[ប្រាសាទបាពួន]]គេ សង្កេតឃើញមានរចនាក្បាច់រឿង នៅតាមជញ្ជាំងគោបុរៈ និងជញ្ជាំងប្រាង្គជ្រុងជាន់ទី២ក្បាច់រឿងទាំងនេះ ចែកជាផ្ទាំងតូចដាច់ៗពីគ្នាមានរាងចតុកោណកែងស្មើរ។ ចតុកោណកែង ហើយច្រើនតែរឿងដែលទាក់ទងទៅ និង[[ព្រះវិស្ណុ]]រីឯរូបបដិមាវិញ ពុំខុសពីរចនាបថឃ្លាំងឡើយ។ ===អំពីរចនាបថបាពួន=== *ស្ថាបត្យកម្ម ការកសាងប្រាសាទភ្នំរឹតតែមានការរីកចម្រើនឡើង។ *សសរពេជ្រ មានការរីនចម្រើន។ *រូបបដិមា ពុំខុសពររចនាបថឃ្លាំងឡើយ។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទបាពួន]] ##[[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] ##[[​ប្រាសាទវត្តខ្នារ]]៕ == រចនាបថអង្គរវត្ដ (ពាក់កណ្ដាលទី១ នៃស.វទី ១២) == [[រចនាបថអង្គរវត្ដ]] គឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ១១១៣-១១៤៥) ដែលមានរាជធានីនៅអង្គរ។ប្រាសាទដែលចាក់បញ្ចូល ក្នុងរចនាបថនេះគឺ[[ប្រាសាទបឹងមាលា]] [[ប្រាសាទព្រះបាលិលៃ]]។ល។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ ស្ថាបត្យករខ្មែរមានការរីកចម្រើនឡើងដល់កំពូល។ នៅលើជញ្ជាំងថែវជាន់ទី១ មានក្បាច់រឿងចែកជា ៨ផ្ទាំងធំៗ ហើយវែងៗ ហើយក្បាច់រឿងទាំងនោះមានរឿងផ្សេងៗ ពីគ្នាដូចតទៅ ៖ *ផ្ទាំងទី ១ ៖ (ជញ្ជាំងខាងលិចឆៀងខាងត្បូង) បង្ហាញពីចម្បាំងបាណ្ឍៈ និងកៅវរៈក្នុងមហាភារតៈ។ *ផ្ទាំងទី ២ ៖ (ជញ្ជាំងខាងត្បូងឆៀងខាងលិច) បង្ហាញពីរាព្យូហត្រាក្នុងសម័យអង្គរ។ *ផ្ទាំងទី ៣ ៖ (ជញ្ជាំងខាងត្បូងឆៀងខាងកើត) អធិប្បាយពីឋានសួគ៌ និងឋាននរក។ *ផ្ទាំងទី ៤ ៖ (ជញ្ជាំងខាងកើតឆៀងខាងត្បូង) ចែងពីការកូរសមុទ្រដោះ ដើម្បីបង្កើតទឹកអម្រិតដកស្រង់ពីរឿងហមាយាណៈ។ *ផ្ទាំងទី ៥ ៖ (ជញ្ជាំងខាងកើតឆៀងខាងជើង) ពណ៌នាពីចម្បាំងរវាងទេវតា និងអសុរៈ ។ *ផ្ទាំងទី ៦ ៖ (ជញ្ជាំងខាងជើងឆៀងខាងកើត) ពណ៌នាពីចម្បាំងរវាងក្រឹស្ណៈ និងសុរពាណៈ ដកស្រង់ ពីគម្ពីរ ហរិវង្ស។ *ផ្ទាំងទី ៧ ៖ (ជញ្ជាំងខាងជើងឆៀងខាងលិច) ចែងអំពីចម្បាំងរវាងពួកទេវតា និងអសុរៈ ក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ *ផ្ទាំងទី ៨ ៖ (ជញ្ជាំងខាងលិចឆៀងខាងជើង) រៀបរាប់អំពីចម្បាំងរវាងព្រះរាម និងរាមពណ៌ ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ លើជញ្ជាំងប្រាសាទ ជាពិសេសលើជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្ដ គេសង្កេត ឃើញមានរូប ទេវតា ឬទេពអប្សរឈររេរាំញញឹមប្រិមប្រិយ ដោយគ្មានស៊ុមជាទីជម្រកឡើយ ។ នៅជញ្ជាំងអង្គរវត្ដ រូបទេព អប្សរមានច្រើនពន់ពេកណាស់ ហើយមានការវិការខុសៗគ្នាទាំងអស់ ច្រើនពាក់មកុដកំពូលបីខ្ពស់ៗ និងស្លៀក សំពត់ផ្កាស្ដើងៗ គ្មានផ្នត់ ដោយទម្លាក់ជាយសងខាង ម្ខាងធំ ម្ខាងតូច ។ ឯទេបអប្សរខ្លះទៀត ឥតមានពាក់មកុដ ទេ តែមានក្រងសក់ជាច្រើនបែបយ៉ាង ដូចក្រងជាភួងផ្កាជាដើម ។ នៅក្នុងសម័យនេះដែរ គេសង្កេតឃើញមាន រូបព្រះពុទ្ធជាច្រើន ហើយព្រះពុទ្ធរូបទាំងនេះ ភាគច្រើនសាងជាបែបឈានមុទ្រះ ដោយមាននាគមុចលិន្ទ ដក ពពារប្រក់ពីលើ។ ===អំពីរចនាបថអង្គរវត្ត=== *ស្ថាបត្យកម្ម បានរីកចំរើនឡើងដល់កំពូល។ តួប្រាសាទសាងពីថ្មភក់ទាំងអស់។ *រូបបដិមា រូបទេវតា ឬទេពអប្សរឈររេរាំ ញញឹមប្រិមប្រិយ។ រូបទេពអប្សរមានច្រើន ហើយមានកាយវិការខុសៗគ្នាទាំងអស់។ ​មានព្រះពុទ្ធរូបច្រើន។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទបឹងមាលា]] ##[[ប្រាសាទព្រះបាលិលេយ្យ]] ##[[ប្រាសាទបាគង]] ##[[ប្រាសាទពិមាឃ]] ##[[ប្រាសាទព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ]] ##[[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] ##[[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] ##[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ##[[ប្រាសាទវត្តអធ្វា]] == រចនាបថបាយ័ន (ពាក់កណ្ដាលទី១ នៃស.វទី១២ និងដើមស.វទី១៣) == រចនាបថបាយ័នគឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជ កាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧]]។ (គ.ស ១១៨១-១២១៨) ដែលមានរាជធានីនៅ[[អង្គរ]]។ នៅក្នុងរចនាបថនោះ ប្រាសាទរួមមាន [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]][[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]]។ [[រចនាបថបាយ័ន]] ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបានចុះអន់ថយ បន្ដិចវិញ ព្រោះប្រាសាទទាំងឡាយច្រើនស្ថាបនាដោយប្រញាប់ប្រញាលពេក ឯថ្មវិញ ក៏ពុំសូវមានគុណភាពដូចសម័យមុនៗដែរ។ [[ប្រាសាទបាយ័ន]]មានប្លង់ស្មុកស្មាញ ហើយរុះរើសាងឡើងវិញ ជាច្រើនគ្រា។ លើកលែងតែប្រាសាទបាយ័ន ដែលមានប្លងបែបជាប្រាសាទភ្នំ ក្នុងរចនាបថនេះ ប្រាសាទទាំងឡាយ សុទ្ធតែសង់នៅលើដីរាបស្មើបែបជាវត្ថអារាម ដើម្បីស្របទៅតាមទស្សនៈនៃ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]។ លក្ខណៈពិសេសនៃរចនាបថនេះ គឺប្រាំងមុខបួនញញឹមប្រិយប្រិយ និងមាននាគអបសងខាងផ្លូវ ដែលឆ្លងចូលទៅក្នុងប្រាសាទ ក្បាលនាគបែរចេញមកខាងក្រៅ នាគម្ខាងមានពួកទេវតាជាអ្នកចាប់ទាញ ឯម្ខាងទៀត មានពួកអសុរៈចាប់ទាញ ជានិមិត្ដរូបនៃការ[[កូរសមុទ្រទឹកដោះ]]។ នៅលើជញ្ជាំងថែវខាងក្រៅ នៃ[[ប្រាសាទបាយ័ន]] និង [[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] គេសង្កេតឃើញក្បាច់រឿង ដែលទាក់ទងទៅនិងប្រវត្ដិសម័យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧]] ដូចជាចម្បាំងខ្មែរ ចាម និងបដិសណ្ឋារកិច្ចចំពោះ គណៈប្រតិភូបរទេសជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀតក្បាច់រឿងនេះ មានបង្ហាញសកម្មភាពផ្សេងៗ នៃប្រជាពលរដ្ឋ ដូចជានេសាទ កីឡា ល្បែងប្រជល់មាន់ជាដើម ។ សម្លៀកបំពាក់ និងកាយវិការនៃរូបចម្លាក់ទាំងអស់នោះមិនសូវខុសពីសម័យ ខ្មែរយើងបច្ចុប្បន្នប៉ុន្មានទេ។ ===អំពីរចនាបថបាយ័ន=== *ស្ថាបត្យកម្ម ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបានចុះអន់ថយបន្តិច។ ថ្មមិនសូ​វមានគុណភាពល្អដូចមុន។ *រូបបដិមា ការរចនារូបបដិមា មានការរីកចម្រើន។ គេមិនសូវគិតពីរាងរៅទេ គេខំតែផ្ចិតផ្ចង់តែទឹកមុខ។ ប្រាសាទគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] ##[[​ប្រាសាទ​បន្ទាយក្តី]] ##[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ##[[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ##លំពែងប្រាសាទបាយ័ន និង ខ្លោងទាំង៥នៃអង្គរធំ ##[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] ##[[ប្រាសាទបាយ័​ន]] ##[[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]](បាទី) ##[[ប្រា​សាទវត្តនគរ]] ##[[ព្រះលានជល់ដំរី]] ##[[ប្រាសាទក្រោលគោ]] == ឯកសារ == * សៀវភៅវប្បធម៌អវិយធម៌ខ្មែរ [[Category:រចនាបថនៃស្ថាបត្យកម្ម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រាសាទខ្មែរ]] 2ozo4yjiihadx9b07is5xwjbpj4wcqj 321732 321731 2025-06-08T02:04:41Z Kenastra.190505 46511 321732 wikitext text/x-wiki == '''និយមន័យ " រចនាបថ (Style) "''' == == បេីតាមអត្ថន័យទូទៅនៃរចនាបថ (style) គឺជារបៀបរៀបរយទៅតាមលំដាប់លំដេាយដែលមានលក្ខណះដូចគ្នា ឬស្រដៀងគ្នាទៅតាមសម័យកាល ឬ កំណត់ទៅតាមលក្ខណះរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវកំណត់យកតាមព្រឹត្តិការណ៍ និងសម័យកាលផ្សេងៗ ។ ស្ថាបត្យកម្ម ជាសិល្បៈក្នុងការសាងសង់ប្រកបដោយការតុបតែងតាមក្បួនខ្នាត។ សិល្បៈ (សិល្បៈ-សំ-សីប្ប-បា) សំដៅទៅលើការសាងសង់ផ្សេងៗ ជំនាញ ហត្ថកម្មគ្រប់បែបយ៉ាង ដែលមានសោភ័ណ និងប្រកបដោយសិល្ប៍ ពោលគឺធ្វើឱ្យមនុស្សគាប់ចិត្ដ គាប់អារម្មណ៍ ចង់មើល ចង់ឃើញ ចង់ស្ដាប់។ នៅក្នុងសម័យបុរាណ គេបានចែករចនាបថស្ថាបត្យកម្ម ឲ្យដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដែលមានរហូតទៅដល់ ១៣ រចនាបថ (Style) ដែលក្នុងរចនាបថនិមួយៗ មានលក្ខណៈខុសគ្នាទៅតាមសម័យកាលនីមួយៗ។ == == រចនាបថភ្នំដា ('''ស.តទី១ នៃគ.ស -''' '''ស.តទី៦ នៃគ.ស)''' == តាមការធ្វើការកំណាយនៅក្នុងអង្គរបុរី និងនៅអូរកែវ ([[កម្ពុជាក្រោម]]) ស្ថាបត្យកម្មនាសម័យអាណាចក្រភ្នំ ត្រូវកំណត់យកប្រាសាទភ្នំដាធ្វើជាគោល និងកំណត់ជារចនាបថភ្នំដា។ ប្រាសាទភ្នំដាស្ថិតនៅក្នុង[[ស្រុកអង្គរបុរី]] ក្នុង[[ខេត្តតាកែវ]]បច្ចុប្បន្ន។ នៅក្នុង[[ហ្វូណន|សម័យហ្វូណន]] ប្រទេសខ្មែរមានទំនាក់ទំនងជាច្រើនជាមួយ[[ប្រទេសឥណ្ឌា]]ជាពិសេសក្នុងវិស័យសិល្បៈ។ ក្រៅពីស្ថាបត្យកម្មប្រសាទ នគរភ្នំបានទុកស្នាដៃជាច្រើនខាងរូបដិមា ដែលគេបានជួបប្រទះនៅតំបន់អង្គរបូរី និងទីកន្លែងដទៃជាច្រើនទៀតនៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ។ ចំណែកឯកំណាយនៅកំពង់ផែរអូរកែវវិញ បានបង្ហាញពីគ្រឿងឧបករណ៍ និងគ្រឿងអលង្ការ ដែលខ្មែរសម័យនោះបានប្រើប្រាស់ ។ ===អំពីរចនាបថ=== ​ស្ថាបត្យកម្ម សង់ពីឥដ្ឋ ថ្មបាយក្រៀម ថ្មភក់ និងឈើ ឬចោះភ្នំតែម្តង។ ប្រាសាទដែលរាប់បញ្ចូលរួមមាន៖ *[[ប្រាសាទភ្នំដា]] *[[ប្រាសាទអាស្រមមហាឬស្សី]] *[[ប្រាសាទលុងថ្ម]] បដិមាសាស្រ្ត មានពីរ(ពុទ្ធដិមា ព្រហ្មញ្ញបដិមា)ដែលធ្វើពីថ្ម និងពីលោហះ ហើយមានជន្ទល់។ == រចនាបថសម្បូណ៍ (ពាក់កណ្ដាលស.វ ទី១ នៃគ.សទី ៧) == រចនាបថសម្បូណ៍ គឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១]] (ឆ្នាំ៦១៦-ឆ្នាំ៦៣៥) ដោយមាន រាជធានីឈ្មោះ [[ឦសានបុរៈ]] គឺសម្បូណ៍ព្រៃគុក([[ខេត្តកំពង់ធំ]])ប្រាសាទជាច្រើនដែលគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថ សម្បូណ៍មាន [[ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក]] ស្ទើរតែទាំងអស់ លើកលែងតែ[[ប្រាសាទតោ]](ស្ថិតនៅក្នុងរចនាបថគូលែន) កសាងផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម ក្នុងរចនាបថសម្បូណ៍និង ក្នុងរចនាបថជាច្រើនបន្ទាប់មកទៀតរហូតមកដល់គ.ស វទី១០ ប្រាសាទមានរាងតូចៗ ធ្វើអំពីឥដ្ឋបូកបាយអធ្វើអំពីកំបោរលាយស្ករ ប៉ុន្ដែបច្ចុប្បន្ននេះ របេះធ្លាក់ស្ទើរអស់ទៅ ហើយ គឺនៅសល់តែឥដ្ឋទទេ។ រីឯចំណែកផ្ដែរ (Linteaul) និងសរសរពេជ្រ (Colonnelte) ធ្វើអំពីថ្មភក់ហើយប្រាសាទទាំងឡាយភាគច្រើនសង់ដោយគ្មានរបៀបរៀបរយ ត្រង់នេះមួយ ត្រង់នោះមួយ។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ គេបានប្រទះឃើញ បដិមាភេទស្រី ដែលតាមធម្មតាមានរាងតូច ត្រគាកសាយ ហើយពាក់មកុដរាងមូល ។ ចំណែកឯបដិមាភេទប្រុសវិញ ច្រើនមានរាងធំហើយមាំទៀតផង ។ ===អំពី{{pagename}}=== *ស្ថាបត្យកម្ម ​​​​​​​តួប្រសាទសង់ពីឥដ្ធក្បាច់ផ្សែងៗសង់ពីថ្មភក់ ដែលប្រាសាទសង់ជាការេ និងចតុកោណ បូកដោយបាយអរ។ *សសរពេជ្រ សសរពេជ្រមានរាងមួលនៅខាងចុងរាងប៉ោង និងមានរំយោផ្កា ប្រកបដោយក្បាច់ចិញ្ចៀន។ *ផ្តែរ អក្ស័ជាដងធ្នូរដូចទឹករលក។ *ហោជាង រាងអក្សរ អ៊ុយផ្កាប់។ *បដិមាសាស្រ្ត ដូចនៅភ្នំដារដែរ។ #ប្រាសាទទាំងឡាយរាប់បញ្ចូលរួមមាន​ ៖ ##ក្រុមប្រាសាទខាងជើង ##ក្រុមប្រាសាទកណ្តាល ##ក្រុមប្រាសាទខាងត្បូង == រចនាបថព្រៃក្មេង (ពាក់កណ្ដាល ស.វ ទី២ នៃគ.សទី ៧) == [[រចនាបថព្រែក្មេង]] គឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី១]] (គ.ស ៦៥៥-៦៨១)ដែលមានរាជធានីនៅអង្គរបូរី។ ប្រាសាទដែលគេបញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន [[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]] ប្រាសាទស្វាយព្រាហ្មណ៍ (ផ្នែកបុរាណ)។ ស្ថាបត្យកម្ម មានលក្ខណៈប្រហែលគ្នានិងស្ថាបត្យកម្មក្នុងរចនាបថសម្បូណ៍ក្បាច់រចនាលើផ្ដែរច្រើនតែ ក្បាច់ភ្ញីទេស ពោលគឺក្បាច់ផ្កាច័ន្ទន៍ ។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ គេច្រើននាំគ្នាកោតសរសើរបដិមាហរិហរៈ [[ប្រាសាទអណ្ដែត]] ដែលគេចាត់ទុកថា ស្នាដៃឯកមួយក្នុងសិល្បៈខ្មែរ ព្រោះបដិមានេះបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា សិល្បៈករខ្មែរ មាន បច្ចេកទេសខ្ពង់ខ្ពស់ ដោយចេះធ្វើបដិមានេះ ឱ្យមានរាងរៅសមសួនល្អណាស់ ។ ===អំពី{{pagename}}=== *ស្ថាបត្យកម្ម ឪ្យតម្លៃទៅលើមនុស្សច្រើនជាងធម្មជាតិ ដែលសំណង់ប្រហែលនឹងរចនាបថសំបូរព្រៃគុក *ផ្តែរ អក្ស័ដងធ្នូគ្មានសត្វមក ជំនួសដោយ​ផ្តាតូចពន្ធ័ជុំវិញរូបមនុស្ស។ *សសរពេជ្រ មានរាងមូលដដែលប្រហែលនឺងសំបូរព្រៃគុក។ *បដិមាសាស្រ្ត ច្រើនតូច ហើយបដិមាស្រីកាច់ចង្កេះ ទម្រក្រចកសេះប្រើសម្រាប់បដិមាដែលមានដៃ៤។ #ប្រាសាទដែលរាប់បញ្ចូលសំខាន់ៗ៖ ##[[ប្រាសាទព្រៃក្មេង]](សៀមរាប) ##[[ប្រាសាទអណ្តែត]](កំពង់ធំ) ##ទ្វារខាងកើត [[ប្រាសាទស្រីគ្រប់លក្ខណ៍]](ភ្នំបាសិទ្ធ) == រចនាបថកំពង់ព្រះ (សតវត្សរ៍ទី៨) == រចនាបថនេះ គឺស្ថិតនៅក្នុងសម័យចេនឡាបែកបាក់គ្នាជាពីរ ។ ប្រាសាទដែលគេបញ្ចូលនៅ ក្នុងរចនាបថ នេះមាន [[ប្រាសាទកំពង់ព្រះ]] [[ប្រាសាទអកយំ]](ផ្នែកបុរាណ) [[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] (ផ្នែកបុរាណ) នៅក្នុងរចនាបថ នេះ ប្រាសាទសឹងតែទាំងអស់សង់ដូចជាសម័យមុនៗ ដែរ គឺសង់រាបនឹងដី លើកលែងតែ[[ប្រាសាទអកយំ]]មួយទេ ដែលគេសង់ជាច្រើនជាន់ មានរាងដូចជាចេតិយ ។ ចំណែករូបបដិមាក្នុងចនាបថនេះមានល្អ ខ្លះអាក្រក់ ប៉ុន្ដែ សិល្បៈខ្មែរមានវិវត្ដន៍ពិសេសរបស់ខ្លួន គឺត្រង់សិល្បៈករខ្មែរបានសាងល្បងបំបាត់គោលទម្រ និងទប់របស់បដិមាខ្លះៗ។ ===អំពីរចនាបថកំពង់ព្រះ=== *ស្ថាបត្យកម្ម ប្រាសាទសង់អំពីឥដ្ធដែលមានលក្ខណះជាប់ទាក់ទងនឹងឥណ្ឌានៅឡើយ សង់ផ្ទាល់នឹងដី។ *ផ្តែរ លម្អដោយក្បាច់ស្លឹកឈើយ៉ាងច្រើន មានលំនាំជាមែកឈើមួយបាច់​ ហើយមានរាងមូល។ *សសរពេជ្រ មានរាងមូល។ *បដិ​មាសាស្រ្ត ហរិហរះច្រើនមាឌធំសម្លៀកបំពាក់មានពីរបែប​ គីសំពត់បែប [[រចនាបថព្រៃក្មេង]]([[ប្រាសាទអណ្តែត]]) និងសំពត់ដែលមានជាយ។ #ប្រាសាទសំខាន់ៗមាន៖ ##[[ប្រាសាទកំពង់ព្រះ]](ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង) ##[[ប្រាសាទអកយំ]] ##[[ប្រាសាទត្រពាំងផុង]] ##[[ប្រាសាទភ្នំបាសិទ្ធ]](ទ្វារខាងលិច) ##[[ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ]]។ == រចនាបថគូលែន (ដើមសតវត្សទី៩ - ចុងស.វទី ៩) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ៨០២-៨៥០) ដែល មានរាជធានី នៅជាច្រើនកន្លែង។ ចំពោះប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូលនៅក្នុងរចនាបថមានដូចជា [[ប្រាសាទព្រៃប្រាសាទ]] [[ប្រាសាទភ្នំគូលែន]] [[ប្រាសាទដំរីទ្រោម]] [[ប្រាសាទអូបាង]] [[ប្រាសាទខ្ទីងងាប់]]។ល។ ដោយ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២]] ធ្លាប់បានគង់នៅប្រទេសជ្វា ហើយនៅក្នុងរាជរបស់ព្រះអង្គ គេបានបង្កើត ពិធីទេវរាជ ថែមទៀតផង។ ដូចនេះហើយទើបសិល្បៈខ្មែរក៏បាន ទទួលឥទ្ធិពលទាំងនេះខ្លះ ដែលជាហេតុនាំឱ្យ មានការកសាងប្រាសាទភ្នំជាដើម។ ជាទូទៅសិល្បៈខ្មែរ ក្នុងសម័យនោះពុំសូវមានក្បាច់រចនាប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែ សិល្បករបានបង្កើតនូវភាពថ្មីៗ ជាច្រើនដែលគេឱ្យឈ្មោះថា បុនព្ភពសម័យទី ១ (Lére Renaissance) ក្នុងប្រវត្ដិសិល្បៈខ្មែរ។ ដូចនៅក្នុងសម័យមុន គេសង់ប្រាសាទអំពីឥដ្ឋនៅឡើយ ប៉ុន្ដែគេនិយមស្ថាបនាប្រាសាទ លើភ្នំដើម្បី តម្រូវទៅតាមពិធីទេវរាជ ទស្សនៈនេះហើយ ដែលជាកត្ដានាំឱ្យកើតមានប្រាសាទភ្នំ (Temple Mentange)ជា ច្រើននៅសម័យក្រោយមកទៀត។ ===អំពីរចនាបថគូលែន(ឆ្នាំ៨០២ ដល់ ឆ្នាំ៨៥០)=== *ស្ថាបត្យកម្ម ប្រាសាទសង់ពីឥដ្ធបូកដោយបាយអរ ហើយភាគច្រើនមានតួប៉មតែមួយ។ *ផ្តែរ ពិបាកចំណាំ តែគេកត់សម្គាល់ឃើញថា គេចម្លងតាមចាស់ រួចប្រឌិតថែមថ្មីៗមួយវិញទៀតបានច្នៃពីបរទេសមកជារបស់ខ្លួន។ *សសរពេជ្រ វាមានរាងជា៨ជ្រុង សម្រាប់តួប៉ម​សំខាន់ៗ ចំណែករាងការេ សម្រាប់តួបន្ទាប់បន្សំ។ *ហោជាង លំនាំបែបសិល្បៈចម៉្បា និងមានគ្របលម្អដោយស្លឹកឈើ។ *បដិមា ​​​​​​​​សូវឃើញមានបដិមាស្រីទេ មានតែបដិមាព្រះវិស្ណុដែលមានដៃ៤កាន់កងចក្រ ដុំមូល ដំបងនិងសង្ខ័។ #ប្រាសាទសំខាន់ៗ​មានដូចជា៖ ##[[ប្រាសាទដំរីក្រាប]] ##[[ប្រាសាទអ្នកតា]] ##[[ប្រាសាទអូរផ្អុង]] ##[[ប្រាសាទក្រហម]] ##[[ប្រាសាទអាស្រមរោងចិន]] ##[[ប្រាសាទរូបអារក្ស]] ##[[ប្រាសាទថ្មដាប់]] ##[[ប្រាសាទគោកពោធិ]] ##[[ប្រាសាទឪឡោក]] ##[[ប្រាសាទភ្នំស្រួច]] ##[[ប្រាសាទត្រពាំងផុង ប្រាង្គកណ្តាល]] ##[[ប្រាសាទខ្ទីងស្លាប់]] == រចនាបថព្រះគោ (ចុងនៃ ស.វទី ១ - ស.វ ទី ៩) == រចនាបថព្រះគោស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]] (៨៧៧-៨៨៩) និងព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ (គ.ស ៨៨៩-៩០០) ដែលដំបូងបានគង់នៅក្នុង[[ហរិហរាល័យ|រាជធានីហរិហរាល័យ]] ដែរ គឺនៅ[[តំបន់រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប]]។ ប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថព្រះគោគឺ [[ប្រាសាទព្រះគោ]] (គ.ស ៨៧៩) [[ប្រាសាទបាគង]] (គ.ស ៨៨១)ដែល កសាងឡើងដោយ [[ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]] ។ រីឯ[[ប្រាសាទលលៃ]]វិញ គឺនៅ(គ.ស ៨៩៣) ដែលជាស្នាដៃរបស់[[ព្រះបាទឥន្ទ្រវរ្ម័នទី១]] ។ នៅសម័យនេះ គេតែងតែកសាងប្រាសាទអំពីឥដ្ឋបូកបាយអដដែល ប៉ុន្ដែគេកសាងប្រាង្គជាច្រើនលើខឿនតែមួយ នៅត្រង់ [[ប្រាសាទលលៃ]] ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះបុព្វជន មានព្រះមាតាបិតាជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀត គេបាន កសាងប្រាសាទភ្នំបាគង[[ប្រាសាទបាគង]]ដែលមានច្រើនជាន់ ដើម្បីតំកល់លិង្គព្រះឥសូរ ហើយនៅជាន់ទី ៤ កន្លែប្រាសាទនេះ គេបានសាកល្បងសង់ប្រាសាទតូចៗ អំពីថ្មភក់ចំនួន១២។ ===អំពីរចនាបថព្រះគោ=== *ស្ថាបត្យកម្ម គេនៅតែកសាងប្រាសាទអំពីឥដ្ធ បូកបាយអរដដែល។​ គេសាងប្រាង្គជាច្រើនតែ​ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះបុព្វជន។ *សសរពេជ្រ មានរាងមូល តែភាគច្រើនមានរាង៨ជ្រុង។ *រូបបដិមា មានរាងត្រង់ៗ ឥតកាច់ចង្កេះ​ដូចសម័យមុនឡើយ។ ជាទូទៅ សិស្បះក្នុងរច​នាបថនេះមានលក្ខណះជាខ្មែ​រសុទ្ធសាធ ហើយសិស្បះនេះតែងបានទទួលទីវត្តក្នុងសម័យក្រោយមកទៀត។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖​ ##[[ប្រាសាទព្រះគោ]](គ.ស ៨៧៩) ##[[ប្រាសាទបាគង]](គ.ស ៨៨១) ##[[ប្រាសាទលលៃ]](គ.ស ៨៩៣) == រចនាបថបាខែង (ចុងនៃ ស.វទី៩-ដើម ស.វ ទី១០) == រចនាបថបាក់ខែងស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១]] (គ.ស ៨៨៩-៩០០) ដែលមានរាជធានី នៅ[[យសោធរបុរៈ]]([[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]]) ចំពោះប្រាសាទដែលចាក់ចូលក្នុងរចនាបថនោះមាន [[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] [[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] [[ប្រាសាទភ្នំបូក]]។ល។ នៅក្នុងសម័យនេះ រូបបដិមាទាំងឡាយ មានរាងត្រង់ៗ មានមាឌធំហើយមាំទៀតផង។ ចញ្ចើមទាំងពីរត្រង់ហើយជាប់គ្នា ចំណែកឯផ្នែក និងបបូរមាត់វិញ សិល្បៈករបានឆ្លាក់ឱ្យឃើញជា រង្វង់ពីរផ្នក់យ៉ាងច្បាស់ ។ ជើងសក់ និងពុកចង្កា ឆ្លាក់ជាប់គ្នាតែម្ដង។ រូបបដិមាទាំងនេះមានស្លៀកសំពត់ជីប ជាផ្នត់ជុំវិញខ្លួនហើយមានជាយខាងលើ បត់ជាផ្នត់ទំលាក់ចុះមកក្រោម។ ===អំពីរចនាបថបាខែង=== *ស្ថាបត្យកម្ម គេបានប្រាសាទធំៗ អំពីថ្មភក់ មានច្រើនជាន់នៅលើខឿនខ្ពស់។ *រូបបដិ​​​​​​​​​​​​​មា មានរាងត្រង់ៗ មានមាឌធំ ហើយមាំទៀត។ ចិញ្ចីមទាំងពីរត្រង់ហើយជាប់គ្នា។ ភ្នែកនិងបបូរមាត់ សិល្បះករបានឆ្លាក់ឪ្យឃើញជារង្វង់ពីរផ្នត់យ៉ាងច្បាស់។ ជើងសក់និងពុកចកង្ការឆ្លាក់ជាប់គ្នាតែគ្នា។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុង​រចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទភ្នំបាខែង]] ##[[ប្រាសាទក្រវាន់]] ##[[ប្រាសាទភ្នំក្រោម]] ##[[ប្រាសាទភ្នំបូក]] ##[[ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង]] == រចនាបថកោះកែ (ស.វ ទី ១០) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤]] (គ.ស ៩២៨-៩៤១ )ដែលទ្រង់បានតាំងរាជធានី នៅ[[កោះកែ]] ចម្ងាយប្រមាណ ១០០ គីឡូមែត្រ នៅទិសឦសាន នៃភូមិភាគអង្គរ។ ប្រាសាទដែលគេរាប់បញ្ចូល នៅក្នុងរចនាបថនេះ គឺប្រាសាទនៅកោះកែទាំងអស់ ហើយនៅក្នុងចំណោមប្រាសាទទាំងអស់នេះគេឃើញមាន ប្រាសាទមួយសង់លើខឿនប្រាំពីរជាន់ ដែលមានកំពស់ប្រមាណ ៣៥មែត្រ។ រីឯរូបបដិមា មានសភាពប្រហាក់ ប្រហែលគ្នាទៅនិងសម័យមុនៗដែរ តែច្រើនមាន មាឌធំៗ ប្រកបដោយចលនា ផ្សេងៗ ដូចជារូបដើរ រូបរាំ ឬរូប ប្រយុទ្ធគ្នា (សុគ្រិព និងពាលី)ដើម្បីបង្ហាញអំណាច និងថាមពលឱ្យស្របទៅតាមព្រះទ័យនៃ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤]] ដែលជាស្ដេចជ្រែករាជ។ ===អំពីរចនាបថកោះកែ=== *ស្ថាបត្យកម្ម គេឃើយមានប្រាសាទមួយសង់លើខឿនប្រាំងពីជាន់ដែលមានកំពស់ប្រមាណ៣៥ម៉្រែត។ *រូបបដិមា មានសភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងសម័យមុន។ ប្រាសាទដែលគេរាន់បញ្ចូលក្នុងរចបនាបថកោះកែរគឺ [[ប្រាសាទនៅកោះកែ]] ទាំងអស់។ == រចនាបថបន្ទាយស្រី (ពាក់កណ្ដាលទី២ នៃស.វ ទី១០) == រចនាបថបន្ទាយស្រី ស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ៩៤៤-៩៦៨) ដែលទ្រង់បានតាំង រាជធានីនៅអង្គរវិញ ។ ចំពោះប្រាសាទមាន[[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] (គ.ស ៩៥២) [[ប្រាសាទប្រែរូប]] (គ.ស ៩១៦) [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] (គ.ស ៩៦៧) យោងទៅតាមឯកសារប្រវត្ដិសាស្ដ្រខ្លះនិយាយថា [[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] ជាប្រាសាទរបស់ព្រាហ្មណ៍ម្នាក់នាម [[យជ្ញវរាហៈ]]។ ប្រាសាទនេះពុំមែនជាប្រាសាទភ្នំទេ ជាប្រាសាទ ដែលសង់ក្បាច់ម្នាក់នៅគង់វង្សល្អជាងគេរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ។ ចំណែករូបបដិមាវិញមានច្រើន មានរាងតូចៗ ទឹកមុខសុភាព មានបបូរមាត់ក្រាស់ហើយខ្លី មានរបៀបតុបតែងសក់ថ្មី ហើយពុំមានមកុដឡើយ ។ បដិមាទាំង នេះមានស្លៀកពាក់សំពត់ជីបជាផ្នត់ផង សំពត់លាតរលីងផង។ល។ ===អំពីរចនាបថបន្ទាយស្រី=== *ស្ថាបត្យកម្ម មានការរីកចំរើន ព្រោះគេសង្កេតឃើញមានបន្ទប់វែង សង់នៅជាន់ទី១ ក្នុងប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត ហើយ​មានថែរដាច់ពីគ្នានៅប្រាសាទប្រែរូបទៀតផង។ *រូបបដិមា ច្រើនមានរាងតូចៗ ទឹកមុខសុភាព មានបបូរមាត់ក្រាស់ ហើយខ្លី មានរបៀបតុបតែងសក់ថ្មី ហើយពុំមានមកុដឡើយ។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងកើត]] ##[[ប្រាសាទប្រែរូប]] ##[[ប្រាសាទបន្ទាយស្រី]] ##[[ប្រាសាទស្រឡៅ]] និង ប្រាសាទមួយចំនួនទៀតស្ថិតខាងជើង [[ប្រាសាទឃ្លាំង]] ខាងជើង។ == រចនាបថឃ្លាំង (ចុងស.វទី១០ និងពាក់កណ្ដាលទី១ នៃស.វទី១១) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥]] (គ.ស ៩៦៨-១០០១)និង [[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១]] (គ.ស ១០០២-១០៥០) ដែលមានរាជធានីនៅ[[អង្គរ]]។ គេរាប់បញ្ចូលក្នុង[[រចនាបថឃ្លាំង]] នូវ [[ប្រាសាទតាកែវ]] [[ប្រាសាទឃ្លាំងខាងជើង]] [[ប្រាសាទវិមានអាកាស]] ។ ចំពោះរូបចម្លាក់បដិមាវិញមានទឹកមុខសុភាពដូចសម័យបន្ទាយស្រីដែរ លាក់តែសម្លៀកបំពាក់ជីបជាផ្នត់ជាដរាប ហើយគេឃើញសំពត់មួយថ្មី ប្លែកពីមុនគឺខាងក្រោយសំពត់ ឡើងរហូតដល់ខ្នង ឯខាងមុខធ្លាក់សំយេះមកក្រោម បញ្ចេញក្បាលពោះកណ្ដាលវាល។ ===រចនាបថឃ្លាំង=== *ស្ថាបត្យកម្ម ការកសាងប្រាសាទភ្នំ កាន់តែរីកចំរើន។ ការស្ថាបនាប្រាសាទអំពីឥដ្ឋលែងមានទៀតហើយ។ *ផ្តែរ ពុំមានក្បូរក្បាច់រចនាល្អប៉ុន្មានទេ។ *រូបបដិមា មានទឹកមុខសុភាពដូចសម័យបន្ទាយស្រី។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទតាកែវ]] ##[[ប្រាសាទឃ្លាំងខាងជើង]] ##[[ប្រាសាទវិមានអាកាស]] ##[[ប្រាសាទព្រះវិហារ]] ##[[ប្រាសាទឃ្លាំងខាងត្បូង]] ##[[ក្លោងទ្វារនៃព្រះរាជវាំង]] ##[[ប្រាសាទភ្នំជីសូរ]] ##[[ប្រាសាទចៅស្រីវិបុល]] == រចនាបថបាពួន (ពាក់កណ្ដាលទី ២ នៃស.វទី ១១) == រចនាបថនេះស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល ព្រះបាទ[[ឧទយទិត្យវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ១០៥០-១០៦៦) ព្រះបាទ[[ហ៌សវរ្ម័នទី៣]] (គ.ស ១០៦៦-១០៨០) ដែលមានរាជធានីនៅអង្គរដែរ ចំពោះប្រាសាទដែលបញ្ចូលក្នុងរចនាបថនោះ មានដូចជា [[ប្រាសាទបាពួន]] [[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] និង[[ប្រាសាទវត្ដខ្នារ]]។ នៅក្នុងសម័យនោះ ការកសាងប្រាសាទភ្នំ តែមានការរីកចម្រើនឡើងថែមទៀត គឺ[[ប្រាសាទបាពួន]]មានថែវពីរជាន់ ប្រក់ថ្មភក់ព័ទ្ធជុំវិញ ព្រមទាំងមានប្រាង្គនៅគ្រប់ជ្រុងថែវ និងមានគោបុរៈនៅត្រង់ជណ្ដើរគ្រប់ទិសទាំងបួនទៀត។ នៅក្នុង[[ប្រាសាទបាពួន]]គេ សង្កេតឃើញមានរចនាក្បាច់រឿង នៅតាមជញ្ជាំងគោបុរៈ និងជញ្ជាំងប្រាង្គជ្រុងជាន់ទី២ក្បាច់រឿងទាំងនេះ ចែកជាផ្ទាំងតូចដាច់ៗពីគ្នាមានរាងចតុកោណកែងស្មើរ។ ចតុកោណកែង ហើយច្រើនតែរឿងដែលទាក់ទងទៅ និង[[ព្រះវិស្ណុ]]រីឯរូបបដិមាវិញ ពុំខុសពីរចនាបថឃ្លាំងឡើយ។ ===អំពីរចនាបថបាពួន=== *ស្ថាបត្យកម្ម ការកសាងប្រាសាទភ្នំរឹតតែមានការរីកចម្រើនឡើង។ *សសរពេជ្រ មានការរីនចម្រើន។ *រូបបដិមា ពុំខុសពររចនាបថឃ្លាំងឡើយ។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទបាពួន]] ##[[ប្រាសាទមេបុណ្យខាងលិច]] ##[[​ប្រាសាទវត្តខ្នារ]]៕ == រចនាបថអង្គរវត្ដ (ពាក់កណ្ដាលទី១ នៃស.វទី ១២) == [[រចនាបថអង្គរវត្ដ]] គឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២]] (គ.ស ១១១៣-១១៤៥) ដែលមានរាជធានីនៅអង្គរ។ប្រាសាទដែលចាក់បញ្ចូល ក្នុងរចនាបថនេះគឺ[[ប្រាសាទបឹងមាលា]] [[ប្រាសាទព្រះបាលិលៃ]]។ល។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ ស្ថាបត្យករខ្មែរមានការរីកចម្រើនឡើងដល់កំពូល។ នៅលើជញ្ជាំងថែវជាន់ទី១ មានក្បាច់រឿងចែកជា ៨ផ្ទាំងធំៗ ហើយវែងៗ ហើយក្បាច់រឿងទាំងនោះមានរឿងផ្សេងៗ ពីគ្នាដូចតទៅ ៖ *ផ្ទាំងទី ១ ៖ (ជញ្ជាំងខាងលិចឆៀងខាងត្បូង) បង្ហាញពីចម្បាំងបាណ្ឍៈ និងកៅវរៈក្នុងមហាភារតៈ។ *ផ្ទាំងទី ២ ៖ (ជញ្ជាំងខាងត្បូងឆៀងខាងលិច) បង្ហាញពីរាព្យូហត្រាក្នុងសម័យអង្គរ។ *ផ្ទាំងទី ៣ ៖ (ជញ្ជាំងខាងត្បូងឆៀងខាងកើត) អធិប្បាយពីឋានសួគ៌ និងឋាននរក។ *ផ្ទាំងទី ៤ ៖ (ជញ្ជាំងខាងកើតឆៀងខាងត្បូង) ចែងពីការកូរសមុទ្រដោះ ដើម្បីបង្កើតទឹកអម្រិតដកស្រង់ពីរឿងហមាយាណៈ។ *ផ្ទាំងទី ៥ ៖ (ជញ្ជាំងខាងកើតឆៀងខាងជើង) ពណ៌នាពីចម្បាំងរវាងទេវតា និងអសុរៈ ។ *ផ្ទាំងទី ៦ ៖ (ជញ្ជាំងខាងជើងឆៀងខាងកើត) ពណ៌នាពីចម្បាំងរវាងក្រឹស្ណៈ និងសុរពាណៈ ដកស្រង់ ពីគម្ពីរ ហរិវង្ស។ *ផ្ទាំងទី ៧ ៖ (ជញ្ជាំងខាងជើងឆៀងខាងលិច) ចែងអំពីចម្បាំងរវាងពួកទេវតា និងអសុរៈ ក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ *ផ្ទាំងទី ៨ ៖ (ជញ្ជាំងខាងលិចឆៀងខាងជើង) រៀបរាប់អំពីចម្បាំងរវាងព្រះរាម និងរាមពណ៌ ក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍។ នៅក្នុងរចនាបថនេះ លើជញ្ជាំងប្រាសាទ ជាពិសេសលើជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្ដ គេសង្កេត ឃើញមានរូប ទេវតា ឬទេពអប្សរឈររេរាំញញឹមប្រិមប្រិយ ដោយគ្មានស៊ុមជាទីជម្រកឡើយ ។ នៅជញ្ជាំងអង្គរវត្ដ រូបទេព អប្សរមានច្រើនពន់ពេកណាស់ ហើយមានការវិការខុសៗគ្នាទាំងអស់ ច្រើនពាក់មកុដកំពូលបីខ្ពស់ៗ និងស្លៀក សំពត់ផ្កាស្ដើងៗ គ្មានផ្នត់ ដោយទម្លាក់ជាយសងខាង ម្ខាងធំ ម្ខាងតូច ។ ឯទេបអប្សរខ្លះទៀត ឥតមានពាក់មកុដ ទេ តែមានក្រងសក់ជាច្រើនបែបយ៉ាង ដូចក្រងជាភួងផ្កាជាដើម ។ នៅក្នុងសម័យនេះដែរ គេសង្កេតឃើញមាន រូបព្រះពុទ្ធជាច្រើន ហើយព្រះពុទ្ធរូបទាំងនេះ ភាគច្រើនសាងជាបែបឈានមុទ្រះ ដោយមាននាគមុចលិន្ទ ដក ពពារប្រក់ពីលើ។ ===អំពីរចនាបថអង្គរវត្ត=== *ស្ថាបត្យកម្ម បានរីកចំរើនឡើងដល់កំពូល។ តួប្រាសាទសាងពីថ្មភក់ទាំងអស់។ *រូបបដិមា រូបទេវតា ឬទេពអប្សរឈររេរាំ ញញឹមប្រិមប្រិយ។ រូបទេពអប្សរមានច្រើន ហើយមានកាយវិការខុសៗគ្នាទាំងអស់។ ​មានព្រះពុទ្ធរូបច្រើន។ #ប្រាសាទរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទបឹងមាលា]] ##[[ប្រាសាទព្រះបាលិលេយ្យ]] ##[[ប្រាសាទបាគង]] ##[[ប្រាសាទពិមាឃ]] ##[[ប្រាសាទព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ]] ##[[ប្រាសាទចៅសាយទេវតា]] ##[[ប្រាសាទធម្មនន្ទ]] ##[[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ##[[ប្រាសាទវត្តអធ្វា]] == រចនាបថបាយ័ន (ពាក់កណ្ដាលទី១ នៃស.វទី១២ និងដើមស.វទី១៣) == រចនាបថបាយ័នគឺស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជ កាល[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧]]។ (គ.ស ១១៨១-១២១៨) ដែលមានរាជធានីនៅ[[អង្គរ]]។ នៅក្នុងរចនាបថនោះ ប្រាសាទរួមមាន [[ប្រាសាទបាយ័ន]] [[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]][[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] [[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] [[ប្រាសាទក្រោលគោ]]។ [[រចនាបថបាយ័ន]] ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបានចុះអន់ថយ បន្ដិចវិញ ព្រោះប្រាសាទទាំងឡាយច្រើនស្ថាបនាដោយប្រញាប់ប្រញាលពេក ឯថ្មវិញ ក៏ពុំសូវមានគុណភាពដូចសម័យមុនៗដែរ។ [[ប្រាសាទបាយ័ន]]មានប្លង់ស្មុកស្មាញ ហើយរុះរើសាងឡើងវិញ ជាច្រើនគ្រា។ លើកលែងតែប្រាសាទបាយ័ន ដែលមានប្លងបែបជាប្រាសាទភ្នំ ក្នុងរចនាបថនេះ ប្រាសាទទាំងឡាយ សុទ្ធតែសង់នៅលើដីរាបស្មើបែបជាវត្ថអារាម ដើម្បីស្របទៅតាមទស្សនៈនៃ[[ព្រះពុទ្ធសាសនា]]។ លក្ខណៈពិសេសនៃរចនាបថនេះ គឺប្រាំងមុខបួនញញឹមប្រិយប្រិយ និងមាននាគអបសងខាងផ្លូវ ដែលឆ្លងចូលទៅក្នុងប្រាសាទ ក្បាលនាគបែរចេញមកខាងក្រៅ នាគម្ខាងមានពួកទេវតាជាអ្នកចាប់ទាញ ឯម្ខាងទៀត មានពួកអសុរៈចាប់ទាញ ជានិមិត្ដរូបនៃការ[[កូរសមុទ្រទឹកដោះ]]។ នៅលើជញ្ជាំងថែវខាងក្រៅ នៃ[[ប្រាសាទបាយ័ន]] និង [[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] គេសង្កេតឃើញក្បាច់រឿង ដែលទាក់ទងទៅនិងប្រវត្ដិសម័យ[[ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧]] ដូចជាចម្បាំងខ្មែរ ចាម និងបដិសណ្ឋារកិច្ចចំពោះ គណៈប្រតិភូបរទេសជាដើម។ ម្យ៉ាងទៀតក្បាច់រឿងនេះ មានបង្ហាញសកម្មភាពផ្សេងៗ នៃប្រជាពលរដ្ឋ ដូចជានេសាទ កីឡា ល្បែងប្រជល់មាន់ជាដើម ។ សម្លៀកបំពាក់ និងកាយវិការនៃរូបចម្លាក់ទាំងអស់នោះមិនសូវខុសពីសម័យ ខ្មែរយើងបច្ចុប្បន្នប៉ុន្មានទេ។ ===អំពីរចនាបថបាយ័ន=== *ស្ថាបត្យកម្ម ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរបានចុះអន់ថយបន្តិច។ ថ្មមិនសូ​វមានគុណភាពល្អដូចមុន។ *រូបបដិមា ការរចនារូបបដិមា មានការរីកចម្រើន។ គេមិនសូវគិតពីរាងរៅទេ គេខំតែផ្ចិតផ្ចង់តែទឹកមុខ។ ប្រាសាទគេរាប់បញ្ចូលក្នុងរចនាបថនេះមាន៖ ##[[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]] ##[[​ប្រាសាទ​បន្ទាយក្តី]] ##[[ប្រាសាទព្រះខ័ន]] ##[[ប្រាសាទនាគព័ន្ធ]] ##លំពែងប្រាសាទបាយ័ន និង ខ្លោងទាំង៥នៃអង្គរធំ ##[[ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ]] ##[[ប្រាសាទបាយ័​ន]] ##[[ប្រាសាទតាព្រហ្ម]](បាទី) ##[[ប្រា​សាទវត្តនគរ]] ##[[ព្រះលានជល់ដំរី]] ##[[ប្រាសាទក្រោលគោ]] == ឯកសារ == * សៀវភៅវប្បធម៌អវិយធម៌ខ្មែរ [[Category:រចនាបថនៃស្ថាបត្យកម្ម]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រាសាទខ្មែរ]] tqfy1cf0ri5k0futdxkalyegxavwg1n 0 19512 321753 232057 2025-06-08T07:33:48Z RustaviOri 46375 321753 wikitext text/x-wiki អូសាម៉ា ប៊ីន មហាម៉េត ប៊ីន អាវ៉ាត ប៊ីន ឡាឌែន Osama Bin Mohamed Bin Avad Bin Laden (10 ,03 ,1957 – 02 ,05 ,2011) គឺជាស្ថាបនិកម្នាក់នៃអង្កការ អាល់កៃដា ជីហាតឌីត ដែលជាអក្នទទួលខុសត្រូវក្នុងការវាយប្រហារថ្ងៃទី 11កញ្ញា 2001 ទៅលើ[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] និងការវាយប្រហារផ្សេងៗទៀតជាច្រើនប្រឆាំងទៅនឹងជនស៊ីវិល និងកងយោធា។ គាត់គឺជាសមាជិកម្នាក់នៃក្រុមគ្រួសារ សាអ៊ូឌីត ប៊ីន ឡាឌែនដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភ និងជាជនជាតិភាគតិច យ៉េមេនី គីនឌីត (Yemeni Kindite)។ ប៊ីនឡាឌែនត្រូវបានការិយាល័យសហព័ន្ធស៊ើបអង្កេតសហរដ្ឋអាមេរិក (FBI)រាប់បញ្ជូលទៅក្នុងបញ្ជីមនុស្ស10នាក់ ដែលបានរត់រួចខ្លួន និងជាមេភេរវករ សម្រាប់ការជាប់ពាក់ព័ន្ធរបស់គាត់ទៅនឹងការបំផ្ទុះគ្រាប់បែកស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ1998 ។ចាប់ពីឆ្នាំ2001រហូតដល់ឆ្នាំ2011 ប៊ីនឡាឌែនគឺជាមេដឹកនាំនៃសង្គ្រាមភេរវកម្ម ដែកការិយាល័យសហព័ន្ធស៊ើបអង្កេតផ្តល់ទឹកប្រាក់ប្រមាណ25លានដុល្លាសម្រាប់ការចាប់ខ្លួនគាត់។ បន្ទាប់ពីចូលក្នុងបញ្ជីរមនុស្សដែល FBI ចង់ចាប់ខ្លួនបំផុតរួចមក ប៊ីនឡាឌែននៅតែអាចលាក់ខ្លួនក្នុង[[សហរដ្ឋអាមេរិក]]បានរហូតដល់ទៅ3ឆ្នាំ។ នៅថ្ងៃទី2ឧសភា 2011 ប៊ីនឡាឌែនត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ឯទីលំនៅឯកជនមួយរបស់គាត់ក្នុងរដ្ឋអាបូដាបាត (Abottabat) នៃប្រទេសប៉ាគីស្ថាន ដោយកងនាវា SEALS និងភ្នាក់ងារ CIA ដែលបានសហការគ្នាយ៉ាងសំងាត់ ក្រោមការបញ្ជារពីប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោកបារ៉ាក់អូបាម៉ា ។ ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់គាត់ សាកសពរបស់ប៊ីនឡាឌែនត្រូវបានគេបញ្ចុះនៅក្បែរ[[សមុទ្រ]] ។ ក្រុមភេរវករ អាល់កៃដា បានទទួលស្គាល់ពីមរណៈរបស់គាត់នៅថ្ងៃទី6ឧសភា 2011 ហើយបានសច្ចាប្រណិធានថា នឹងធ្វើការសងសឹកវិញ៕ [[File:Osama bin Laden portrait.jpg]] == ជីវិតដំបូង​ និងការអប់រំ == អូសាម៉ា ប៊ីន មហាម៉េត ប៊ីន អាវ៉ាត ប៊ីន ឡាឌែន (Osama bin Mohammed bin Awad bin Laden) បានកើតនៅក្នុរាជធានី រីយ៉ាត នៃប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ដែលជាកូនប្រុសរបស់មហាសេដ្ឋីសំណង់លោក មហាម៉េត ប៊ីន អាវ៉់ាតប៊ីន ឡាឌែន (Mohammed bin Awad bin Laden) ជាមួយនឹងប្រពន្ធទី10របស់គាត់ឈ្មោះ ហាមីដា អាល់អាតាស់(Hamida al-Attas) ក្រោយមកគេហៅថា អាលៀ ហ្គានែម (Alia Ghanem) ហើយគ្រួសារនេះមានទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងរាជវង្សប្រទេសអារ៉ាប់។ ការផ្តល់បទសម្ភាសន៍មួយក្នុងឆ្នាំ1998 ប៊ីនឡាឌែន បានអោយនូវថ្ងៃកំណើតរបស់គាត់គឺ (10 មីនា 1957)។ ឪពុករបស់គាត់ លោក មហាម៉េត ប៊ីន អាវ៉់ាតប៊ីន ឡាឌែន (Mohammed bin Awad bin Laden) បានលែងលះជាមួយម្តាយរបស់គាត់ ហាមីដា អាល់អាតាស់(Hamida al-Attas) ភ្លាមៗក្រោយពី ប៊ីន ឡាឌែន បានកើតមក។ លោក មហាម៉េត ប៊ីន អាវ៉់ាតប៊ីន ឡាឌែន បានប្រគល់ ហាមីដា ទៅអោយសហការីរបស់គាត់ឈ្មោះ មហាម៉េត អាល់អាតាស់ (Mohammed al-Attas)។ លោក មហាម៉េត អាល់អាតាស់ បានរៀបការជាមួយ ហាមីដា នៅចុងឆ្នាំ1950 ឬដើមឆ្នាំ1960 ហើយពួកគេនៅតែរួមរស់ជាមួយគ្នាដដែល។ គូស្វាមីភរិយាមានកូនរហូតដល់ទៅ4នាក់ រីឯលោកប៊ីន ឡាឌែនវិញបានរស់នៅក្នុងភូមិគ្រឹះថ្មីមួយកន្លែងជាមួយនឹងបងប្អូនប្រុសបង្កើត3នាក់ និងបងប្អូនស្រីម្នាក់។ គ្រួសាររបស់ ប៊ីនឡាឌែន បានដាក់ទុនរកស៊ី នូវទឹកប្រាក់5ពាន់លានដុល្លា នៅក្នុងសំណង់[[ឧស្សាហកម្ម]]មួយ ដែលក្រោយមក ប៊ីនឡាឌែន បានទទួលមរតក៌ប្រមាណជា20ទៅ30លានដុល្លា[[សហរដ្ឋអាមេរិក]]។ ប៊ីនឡាឌែនត្រូវបានលើកតម្កើងដោយពួក មូស្លីមវ៉ាហាប៊ិ (wahabi)។ ពីឆ្នាំ1968 ដល់1976 គាត់បានសិក្សានៅឯសាលាមធ្យមសិក្សាអាល់ដឹហ្គ័រ (Al-Thager Model School)។ គាត់បានបន្តសិក្សាផ្នែក[[សេដ្ឋកិច្ច]] និងគ្រប់គ្រងពាណិជ្ជកម្ម នៅឯសាកលវិទ្យាល័យឃីងអាប់ឌុលឡាហ្សីត( King Abdulaziz University)។ ប្រភពខ្លះបានរាយការណ៍ថា ប៊ីនឡាឌែន ទទួលបានសញ្ញាប័ត្រ វិស្វកម្មសំណង់ស៊ីវិលក្នុងឆ្នាំ1979 និងសញ្ញាប័ត្រគ្រប់គ្រងសាធារណៈក្នុងឆ្នាំ1981។ ប្រភពមួយផ្សេងទៀតបានឲ្យដឹងថា គាត់ត្រូវទទួលរងការងារយ៉ាងលំបាកលំបិន ហើយប្រភពខ្លះទៀតបាននិយាយថា គាត់ចាកចេញពី[[សាកលវិទ្យាល័យ]]ដោយមិនបានបំពេញសញ្ញាប័ត្រមហាវិទ្យាល័យនោះទេ។ នៅឯសាកលវិទ្យាល័យ ចំណាប់អារម្មណ៍ដ៏ធំបំផុតរបស់ ប៊ីនឡាឌែន គឺសាសនានិយម ជាកន្លែងដែលធ្វើឲ្យគាត់ជាប់ទាក់ទងក្នុងការ សម្របសម្រួលឲ្យពួក ឃ្យូរ៉េន(Quran) និងជីហាត(Jihad) ក្នុងការងារសង្គ្រោះ។ ចំណាប់អារម្មណ៍ផ្សេងទៀតរបស់គាត់ គឺការនិពន្ធកំនាព្យ និងការអានសៀវភៅ។ គាត់ពេញចិត្តធ្វើការឲ្យField Marshal Bernard Montgomery និង [[Charles de Gaulle]] ដែលគាត់បាននិយាយក្នុងចំណោមការពេញចិត្តរបស់គាត់។ ម្យ៉ាងវិញទៀតគាត់ចូលចិត្តសេះឈ្មោលដែលមានពណ៌ខ្មៅ និងសមាគមបាល់ទាត់ ដែលគាត់ពេញចិត្តលេងជាខ្សែប្រយុទ្ធកណ្តាល និងគាំទ្រក្រុមអាសេនណល (Arsenal F.C.) ផងដែរ៕ == ជីវិតផ្ទាល់ខ្លួន == នៅក្នុងឆ្នាំ1974 ត្រឹមអាយុ17ឆ្នាំ ប៊ីន ឡាឌែនបានរៀបការជាមួយនាង ណាវ៉ា ហ្គានេម (Najwa Ghanem) នៅទីក្រុង ឡាតាគា (Latakia) ប្រទេស៊ីរី ហើយពួកគាត់បានលងលះគ្នាវីញនៅមុនថ្ងៃ 11កញ្ញា 2001។ តាមការឲ្យដឹង ប៊ីន ឡាឌែន មានប្រពន្ធជាច្រើនរូបដូចជា Khadija Sharif ដែលបានរៀបការក្នុងឆ្នាំ1983 ហើយលែងលះគ្នាវិញ ក្នុងឆ្នាំ1990 នាង Khai Riah Saba (រៀបការក្នុងឆ្នាំ1985 លែងលះ 1987) ។ ប្រភពខ្លះទៀតបានឲ្យដឹងថា គាត់មានប្រពន្ធ6នាក់ទៀតដែលគេមិនស្គាល់ឈ្មោះ ដែលបានរៀបការជាមួយ ប៊ីន ឡាឌែន ហើយត្រូវបានលុបចោលវិញក្រោយពិធី។ ប៊ីន ឡាឌែនមានកូនជាច្រើន ជាមួយនឹងប្រពន្ធជាច្រើនរបស់គាត់ រវាងពី 20 ទៅ 26 នាក់។ កូនៗជាច្រើននាក់របស់ ប៊ីន ឡាឌែន បានភាសខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ ទៅកាន់[[ប្រទេសអ៊ីរ៉ង់]] ក្រោយការវាយប្រហារថ្ងៃទី11 កញ្ញា ហើយអ្នកជំនួយជនជាតិអ៊ីរ៉ង់បានឲ្យដឹងថា នឹងបន្តការផ្គត់ផ្គង់ការតស៊ូរបស់ពួកគេ។ ឪពុករបស់ប៊ីន ឡាឌែន មហាម៉េត (Mohammed) បានស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ1967 ដោយឧប្បត្តិវហេតុ ធ្លាក់យន្តហោះនៅប្រទេសអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ពេលដែលអ្នកបើកយន្តជនជាតិ[[អាមេរិក]]របស់គាត់ស្មានខុសក្នុងការចុះចត។ បងប្រុសច្បងរបស់ប៊ីន ឡាឌែន សាឡែម ប៊ីន ឡាឌែន (Salem Bin Laden) បានក្លាយជាមេគ្រួសារនៃត្រកូល ប៊ីន ឡាឌែន ។ នៅឆ្នាំ1988 គាត់ត្រូវបានគេលួចធ្វើឃាត នៅក្បែរទីក្រុង សាន់អាន់តូនៀ (San Antonia) រដ្ឋតិចសាស់ [[សហរដ្ឋអាមេរិក]]នៅពេលដែលគាត់បានបើក[[ឧទ្ធម្ភាគចក្រ]]ដោយចៃដ្យបំផុត៕ ==ឯកសារយោង== {{reflist}} 2enypxodt3dvk9s9fo1daoapqz8igev 0 27378 321728 306295 2025-06-08T00:21:25Z 36.37.233.143 ខ្ញុំបានធ្វេីការកែប្រែ​ ទៅលេីពាក្រ​ នីង​ អោយទៅជា​ និង 321728 wikitext text/x-wiki ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតក្នុងភូមិស្វាយជ្រុំ ឃុំកន្ទួត ស្រុកជាំខ្សាន្ត នៅលើខ្នងភ្នំដងរែក មានប្រវែង(៨០០មគុណនិង៤០០ម)។ ដងភ្នំនេះមានលក្ខណៈចោទខ្លាំងពីខាងប្រទេសកម្ពុជា និងជម្រាលពីខាងប្រទេសថៃ។ ប្រាសាទព្រះវិហារមានចម្ងាយ៤០៥គីទ្បូម៉ែត្រពីទីក្រុងភ្នំពេញ តែបើគេធ្វើដំណើរចេញពីទីរួមខេត្តព្រះវិហារវិញ វាមានចម្ងាយត្រឹមតែ១០៨គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ ដោយធ្វើដំណើរតាមផ្លូវលេខ២១១ ទៅកាន់ស្រុកជាំខ្សាន្ត។ នៅឯភ្នំដងរែកនោះមានជណ្ដើរមួយ ដែលអាចឲ្យគេឡើងទៅដល់កំពូលភ្នំ ដែលជាទីតាំងរបស់ប្រាសាទព្រះវិហារស្ថិតនៅ។ សព្វថ្ងៃនេះអ្នកលក់ដូរ និងប្រជាជនតំបន់នោះភាគច្រើនតែងតែឡើងទៅលើភ្នំតាមផ្លូវ ស៊ី១ ពីព្រោះថាផ្លូវនោះវាងាយស្រួលក្នុងការធ្វើដំណើរ។ ប្រាសាទព្រះវិហារគឺជាតំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានឈ្មោះថា សិខៈរិស្វរៈ មានន័យថា អំណាចនៃភ្នំ ហើយត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅក្នុងអំឡុងចុងសតវត្សទី៩ និងដើមសតវត្សទី១០ ដោយព្រះមហាក្សត្រ៤អង្គព្រះនាម៖ ព្រះបាទយសោវរ្ម័នទី១ (សាងសង់ក្នុងគ.ស ៨៨៩-៩១០) ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១(សាងសង់ក្នុងគ.ស ១០០២-១០៥០) ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ (សាងសង់ក្នុងគ.ស ១១១៣-១១៥០) និងព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៦ (សាងសង់ក្នុងគ.ស ១០៨០-១១០៩)។ ប្រាសាទព្រះវិហារបានប្រគល់ឲ្យប្រទេសថៃដោយពួកអាណានិគមបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៥៤ តែត្រូវទាមទារបានមកវិញដោយការកាត់សេចក្ដីពីតុលាការអន្តរជាតិក្រុងទ្បាអេនៅថ្ងៃទី១៥ មិថុនា ១៩៦២ ក្រោមព្រះរាជកិច្ចដឹកនាំរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ។ qs05sfkyiwdgq69bjidumhbtvq4dh0g 0 34443 321754 316173 2025-06-08T07:39:22Z RustaviOri 46375 321754 wikitext text/x-wiki {{Rough translation|វិគីភីឌាភាសាអង់គ្លេស}} {{Other uses|ដូណាល់ ត្រាំ (អសង្ស័យកម្ម)}} {{Infobox officeholder | name = ដូណាល់ ត្រាំ | image =Official Presidential Portrait of President Donald J. Trump (2025).jpg | office1 = [[ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក]]ទី៤៥ និងទី៤៧ | predecessor1 = [[ចូ បៃដិន]] | successor1 = | 1blankname1 = [[អនុប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|អនុប្រធានាធិបតី]] | 1namedata1 = [[ជេឌី វ៉ែនស៍]] | term_start1 = ២០ មករា ២០២៥ | term_end1 = | predecessor2 = [[បារ៉ាក់ អូបាម៉ា]] | successor2 = [[ចូ បៃដិន]] | 2blankname2 = [[អនុប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|អនុប្រធានាធិបតី]] | 2namedata2 = [[ម៉ាយក៍ ផេនស៍]] | term_start2 = ២០ មករា ២០១៧ | term_end2 = ២០ មករា ២០២១ | signature = Donald Trump Signature.svg | signature_alt = Donald J Trump stylized autograph, in ink | party = [[គណបក្សសាធារណរដ្ឋ (សហរដ្ឋអាមេរិក)|សាធារណរដ្ឋ]] {{small|(១៩៨៧–៩៩, ២០០៩–១១, ២០១២–បច្ចុប្បន្ន)}} | birth_name = ដូណាល់ ចន ត្រាំ | birth_date = {{birth date and age|1946|6|14}} | birth_place = [[ទីក្រុងញូវយ៉ក]] <!--PER TALK PAGE CONSENSUS. DO NOT MODIFY WITHOUT A NEW TALK PAGE CONSENSUS. --> | otherparty = {{ubl|[[អ្នកនយោបាយឯករាជ្យ|ឯករាជ្យ]] {{small|(២០១១–១២)}}|[[គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (សហរដ្ឋអាមេរិក)|ប្រជាធិបតេយ្យ]] {{small|(២០០១–០៩)}}|[[គណបក្សកំណែទម្រង់នៃសហរដ្ឋអាមេរិក|កំណែទម្រង់]] {{small|(១៩៩៩–២០០១)}}<ref name="politifact">{{cite news|last=Gillin|first=Joshua|title=Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican 'in the last decade'|work=[[PolitiFact.com|PolitiFact]]|date=August 24, 2015|url=http://www.politifact.com/florida/statements/2015/aug/24/jeb-bush/bush-says-trump-was-democrat-longer-republican-las/|access-date=October 21, 2015}}</ref><ref name="sargent">{{cite web|url=http://archive.boston.com/news/local/massachusetts/blogs/hilary-sargent/2014/01/22/the-man-responsible-for-donald-trump-never-ending-presidential-campaign/95LunCt63n3xKoq5DyJNFI/blog.html|title=The Man Responsible for Donald Trump's Never-Ending Presidential Campaign|last=Sargent|first=Hilary|date=January 22, 2014|website=[[Boston.com]]|quote=A New Hampshire Republican activist named Mike Dunbar dreamed up the idea of a Donald Trump presidency [in] early summer of 1987... Dunbar launched a ‘Draft Trump’ campaign... Stories about a possible Trump presidency ran in newspapers across the country... (Trump was registered as a Democrat at the time...)}}</ref>}} | spouse = {{unbulleted list|{{marriage|[[អ៊ីវ៉ាណា ត្រាំ|អ៊ីវ៉ាណា សេនីគកូវ៉ា]]<br>|1977|1992|end=div}}|{{marriage|[[ម៉ាឡា ម៉ាផល]]<br>|1993|1999|end=div}}|{{marriage|[[មេឡានី ត្រាំ|មេឡានី ក្នាស]]<br>|2005}}}}<!-- Omit married names (the use of married names implies that their surname before the marriage was "Trump"). --> | children = {{plainlist| * [[ដូណាល់ ត្រាំ ជេ អ.|ដូណាល់ ជេ អ.]] * [[អ៊ីវ៉ានកា ត្រាំ|អ៊ីវ៉ានកា]] * [[អេរិក ត្រាំ|អេរិក]] * [[ទីហ្វានី ត្រាំ|ទីហ្វានី]] * [[បារ៉ន ត្រាំ|បារ៉ន]]}}<!-- Omit mothers' names (nonessential information customarily found in a Royalty infobox rather than a Person infobox). --> | residence = [[ម៉ា-អា-ឡាហ្គោ]] | alma_mater = [[សាលាវ៉ាតុននៃសកលវិទ្យាល័យផេនស៊ីលវ៉ានី|សាលាវ៉ាតុន]] {{small|([[បរិញាប័ត្រវិទ្យាសាស្ត្រ]])}} | website = {{URL|greatagain.gov}}<!-- Use {{URL}} template per Template:Infobox_person. Display URL, for accessibility. Thank you! --> | parents = [[Fred Trump]] <br> [[Mary Anne MacLeod Trump|Mary Anne MacLeod]] | relatives = {{plainlist| * [[Maryanne Trump Barry]] (sister) * [[John G. Trump]] (uncle) * [[Friedrich Trump]] (grandfather) * [[Elizabeth Christ Trump]] (grandmother) }} }} '''ដូណាល់ ចន ត្រាំ''' ([[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ Donald John Trump, កើតនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៦) គឺជាអ្នកនយោបាយ ឥស្សរជនប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ធុរជនអាមេរិកាំងម្នាក់ ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងបម្រើការជា[[ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក]]ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២៥។ ក្នុងនាមជាសមាជិកនៃ[[គណបក្សសាធារណរដ្ឋ (សហរដ្ឋ)|គណបក្សសាធារណរដ្ឋ]] លោកធ្លាប់បានបម្រើការជា[[ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក]]ទី៤៥ ម្តងរួចមកហើយចាប់ពីឆ្នាំ២០១៧ រហូតដល់ឆ្នាំ២០២១ ដែលនាំឱ្យលោកក្លាយជាប្រធានាធិបតីអាមេរិកទីពីរប៉ុណ្ណោះដែលអាចជាប់ឆ្នោតចូលបម្រើអាណត្តិទីពីរមិនជាប់គ្នាបន្ទាប់ពីលោក[[គ្រូវ័រ គ្លីហ្វលែន]] និងជាប្រធានាធិបតីដំបូងក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអាមេរិកដែលមានជាប់បទឧក្រិដ្ឋ។ គាត់ជាប្រធាននៃ [[:en:The_Trump_Organization|អង្គការត្រាំ]] ដែលជាក្រុមហ៊ុនដ៏ធំសម្រាប់ការបណ្ដាក់ទុនអចលនទ្រព្យនិងផលប្រយោជន៍អាជីវកម្មផ្សេងទៀតរបស់គាត់។អំឡុងពេលនៃការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់ លោកត្រាំបានសាងសង់អគារការិយាល័យ សណ្ឋាគារ កាស៊ីណូ និងម៉ាកយីហោសម្ភារៈផ្សេងទៀតនៅទូទាំងពិភពលោក។គាត់បានជាប់ឆ្នោតជាប្រធានាធិបតីទី៤៥របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៦ តាមរយៈពីការបោះឆ្នោតជាសាធារណៈ ដោយបានទម្លាក់បេក្ខភាពប្រធានាធិបតីលោកស្រី[[:en:Hillary_Clinton|ហ៊ីលឡារី គ្លីនតុន]] ហើយលោកនឹងចូលកាន់កាប់តំណែងនៅថ្ងៃទី២០ ខែមករា ឆ្នាំ២០១៧។ ត្រាំបានកើតនិងលូតលាស់នៅទីក្រុងញូវយ៉ក ហើយក៏ទទួលបាន[[:en:Bachelor's_degree#United_States|សញ្ញាបត្រថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ]]ខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចពី[[:en:Wharton_School|សាលាវ៉រតុន]]នៃ[[:en:University_of_Pennsylvania|សាកលវិទ្យាល័យPennsylvania]]នៅឆ្នាំ១៩៦៨។នៅឆ្នាំ១៩៧០ គាត់ត្រូវបានឪពុករបស់គាត់ដែលមានឈ្មោះថា [[:en:Fred_Trump|ហ្វ្រេត ត្រាំ]] បានផ្ទេរសិទ្ធិឱ្យមកគ្រប់គ្រងអាជីវកម្មអចលនទ្រព្យនិងក្រុមហ៊ុនសំណង់។ ត្រាំបានបង្ហាញខ្លួននៅកម្មវិធីប្រកួត[[:en:Miss_USA|បវរកញ្ញាអាមេរិក]] ដែលជាកម្មវិធីកម្មសិទ្ធិរបស់គាត់ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៦ដល់ឆ្នាំ២០១៥ ហើយក៏បានចូលរួមជាភ្ញៀវពិសេសនៅក្នុងខ្សែភាពយន្តនិងកម្មវិធីទូរទស្សន៍ជាច្រើនផងដែរ។គាត់ត្រូវបានគេជ្រើសតាំងឱ្យធ្វើជាបេក្ខភាពប្រធានាធិបតីនៅ[[:en:Reform_Party_of_the_United_States_of_America|គណបក្សកំណែទម្រង់]] តែគាត់ក៏បានដកខ្លួនចេញមុននឹងការបោះឆ្នោតចាប់ផ្ដើម។លោកបានគ្រប់គ្រងនិងសហការផលិតកម្មវិធី[[:en:The_Apprentice_(U.S._TV_series)|The Apprentice]]ពីឆ្នាំ២០០៤ដល់ឆ្នាំ២០១៥។នៅឆ្នាំ២០១៦ គាត់ត្រូវបានគេរាយនាមដោយទស្សនាវដ្ដីForbesថាជាអ្នកដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើនជាងគេលំដាប់ទី៣២៥នៅលើពិភពលោក និងនៅលំដាប់ទី១៥៦ប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក ជាមួយនឹងទឹកប្រាក់សរុប៣.៧ពាន់លានដុល្លារនៅខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦។<ref>{{Cite web|url=http://www.forbes.com/profile/donald-trump|title=#156 Donald Trump|publisher=Forbes}}</ref> [[Category:Articles containing potentially dated statements from 2016|Category:Articles containing potentially dated statements from 2016]] [[Category:All articles containing potentially dated statements|Category:All articles containing potentially dated statements]] ==បុគ្គលជីវិត== === ដើមជីវិត === ត្រាំបានកើតនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៦នៅឯ[[:en:Jamaica,_Queens|Jamaica, Queens]] ដែលជាសង្កាត់មួយនៅ<font color="#0645ad">[[:en:New_York_City|ទីក្រុងញូវយ៉ក]]</font><ref>{{Cite news|url=http://www.foxnews.com/projects/pdf/20110328125536753.pdf|title=Certificate of Birth: Donald John Trump|author=Jamaica Hospital|date=June 14, 1946|publisher=[[Fox News Channel]]|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110409070650/http://www.foxnews.com/projects/pdf/20110328125536753.pdf|archivedate=April 9, 2011|deadurl=no|accessdate=May 31, 2016|access-date=May 31, 2016}}</ref>។គាត់ជាកូនទី៤នៃគ្រួសារដែលមានកូនចំនួន៥នាក់។ក្នុងចំណោមបងប្អូនបួននាក់ មានបីនាក់ដែលនៅមានជីវិតនៅឡើយ មានដូចជា[[:en:Maryanne_Trump_Barry|ម៉ារីយ៉ាន]] អេលីហ្សាប៊ែត និង រ៉ូបឺត។បងប្រុសរបស់ត្រាំដែលមានឈ្មោះថា ហ្វ្រេត ជេ.អ. បានងាប់នៅឆ្នាំ១៩៨១ដោយសារការញៀនសុរា ហេតុនេះហើយបានជាត្រាំបាននិយាយថា ''គាត់មិនផឹកគ្រឿងស្រវឹងឬក៏ជក់បារីនោះទេ''។<ref>{{Cite news|last=Horowitz|first=Jason|date=January 2, 2016|title=For Donald Trump, Lessons From a Brother's Suffering|url=http://www.nytimes.com/2016/01/03/us/politics/for-donald-trump-lessons-from-a-brothers-suffering.html|newspaper=[[The New York Times]]|accessdate=July 24, 2016|access-date=July 24, 2016}}</ref> លោកត្រាំមានឪពុកជាជនជាតិដើមកំណើតអាឡឺម៉ង់ និងមានម្ដាយជាជនជាតិដើមកំណើតស្កុតលែន ហើយជីដូនជីតារបស់លោកទាំង៤នាក់សុទ្ធតែបានកើតនៅទ្វីបអឺរ៉ុប។ឪពុករបស់គាត់ លោកហ្វ្រេត ត្រាំ(១៩០៥ដល់១៩៩៩)Germany and became one of the biggest real estate developers in New York City.<ref name="dad">{{Cite news|last=Blair|first=Gwenda|date=August 24, 2015|title=The Man Who Made Trump Who He Is|url=http://www.politico.com/magazine/story/2015/08/the-man-who-made-trump-who-he-is-121647|newspaper=[[Politico]]|accessdate=July 24, 2016|access-date=July 24, 2016}}</ref><ref>{{Cite news|date=August 9, 2000|title=Mary MacLeod Trump Philanthropist, 88|url=http://www.nytimes.com/2000/08/09/nyregion/mary-macleod-trump-philanthropist-88.html|newspaper=[[The New York Times]]|accessdate=May 12, 2016|access-date=May 12, 2016}}</ref> His mother, Mary Trump (née MacLeod, 1912–2000), was born in Tong, Lewis, Scotland.<ref name="Pilon">{{Cite news|title=Donald Trump's Immigrant Mother|first=Mary|last=Pilon|date=June 24, 2016|work=[[The New Yorker]]|url=http://www.newyorker.com/news/news-desk/donald-trumps-immigrant-mother}}</ref> Fred and Mary met in New York and married in 1936, settling together in Queens.<ref name="Pilon"/><ref>{{Cite news|title=The Ancestral German Home of the Trumps|first=Sally|last=McGrane|date=April 29, 2016|work=[[The New Yorker]]|url=http://www.newyorker.com/culture/culture-desk/the-ancestral-german-home-of-the-trumps}}</ref> His uncle John G. Trump, a professor at Massachusetts Institute of Technology from 1936 to 1973, was involved in radar research for the Allies in the [[សង្គ្រាមលោកលើកទី២|Second World War]], helped design X-ray machines that provided additional years of life to cancer patients, and in 1943, the [[ការិយាល័យសហព័ន្ធស៊ើបអង្កេត|Federal Bureau of Investigation]] requested him to examine Nikola Tesla's papers and equipment when Tesla died in his room at the New Yorker Hotel.<ref>{{Cite news|last=Davidson|first=Amy|date=April 8, 2016|title=Donald Trump’s Nuclear Uncle|url=http://www.newyorker.com/news/amy-davidson/donald-trumps-nuclear-uncle|newspaper=[[The New Yorker]]|accessdate=July 24, 2016|access-date=July 24, 2016}}</ref> Trumps' grandfather was Frederick Trump who amassed a fortune operating operating boom-town restaurants and boarding houses in the region of Seattle and Klondike, Canada.<ref>{{Cite news|title=Donald Trump's grandfather ran Canadian brothel during gold rush|url=http://www.cbc.ca/news/canada/trump-canada-yukon-1.3235254|publisher=[[CBC News]]|accessdate=December 10, 2015|access-date=December 10, 2015|date=September 19, 2015}}</ref> [[ឯកសារ:Donald_Trump_NYMA.jpg|alt=A black-and-white photograph of Donald Trump as a teenager, smiling and wearing a dark uniform with various badges and a light-colored stripe crossing his right shoulder. This image was taken while Trump was in the New York Military Academy in 1964.|រូបភាពតូច|លោកត្រាំនៅពេលអាយុ១៨ឆ្នាំនៅបណ្ឌិត្យសភាយោធាញូវយ៉ក ថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦៤។]] លេាកដូណាល់ត្រាំ ជាមនុស្សអ្នកល្អ ==== អគារត្រាំ ==== [[ឯកសារ:TrumpTower.JPG|alt=a view upward toward the top of the Trump Tower, a 58-floor building with a brown-glassed facade|រូបភាពតូច|អគារត្រាំមើលពីមុខទ្វារចូល]] == កំណត់សម្គាល់ == {{Reflist|group="nb"}} == ឯកសារយោង == {{Reflist|25em}} == តំណភ្ជាប់ក្រៅ == * [https://www.donaldjtrump.com/ គេហទំព័រផ្លូវការ] * [https://www.greatagain.gov/meet-president-elect.html ដូណាល់ ត្រាំ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161112013237/https://www.greatagain.gov/meet-president-elect.html |date=2016-11-12 }}នៅការិយាប្រធានាធិបតី * {{IMDb name}}Internet Movie Database * [http://www.politifact.com/personalities/donald-trump/ ដូណាល់ ត្រាំ]នៅ[[:en:PolitiFact.com|PolitiFact.com]] * {{WSJ topic}} * {{Guardian topic}} * {{C-SPAN}}C-SPAN * {{Dmoz|Regional/North_America/United_States/Society_and_Culture/Politics/Candidates_and_Campaigns/President/Candidates/Donald_Trump |Donald Trump}}DMOZ [[Category:Articles with DMOZ links|Category:Articles with DMOZ links]] {{Stub}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក]] a4b33sorqg8ddvudhi71rzm6u3xemx9 0 36582 321744 320763 2025-06-08T05:54:12Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321744 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តបុរីរម្យ | native_name = บุรีรัมย์ | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Buriram.png | image_flag = Flag Buriram Province.png | image_map = Thailand Buriram locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តបុរីរម្យ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងបុរីរម្យ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ១០០៨០ | area_rank = ១៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 31xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​​ហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | registration_plate = | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-31]] | website = {{URL|http://www.buriram.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តបុរីរម្យ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : จังหวัดบุรีรัมย์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : มฺืงแปะ) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តនគររាជ|ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]នៅភាគអាគ្នេយ៍មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]របស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ឈ្មោះខេត្តនេះមានន័យថា '''"ទីក្រុងនៃសុភមង្គល"'''។ ==ប្រវត្តិ== កាលដើមឡើយខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩ អតីតកាលខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តមួយផ្សេងដាច់ដោយឡែកពី[[ខេត្តនាងរង]]។ យោងតាមការសិក្សារបស់អ្នកបុរាណវិទូបានរកឃើញភស្តុតាងថាមនុស្សបានមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងខេត្តបុរីរម្យតាំងពី[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យបុរេប្រវត្តិ]]មកម្ល៉េះនិងរួមទាំងភស្តុតាងអំពីវប្បធម៌របស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលមានទាំងប្រាសាទ[[ឥដ្ឋ]]និងប្រាសាទថ្មជាង ៦០ ប្រាសាទហើយក៏បានរកឃើញតំបន់បុរាណសំខាន់ៗផ្សេងទៀតផងដែរដូចជាឡដុត សិប្បកម្មស្មូនរូប ដីឥដ្ឋ ដែលគេស្គាល់ថាជា "គ្រឿងស្មូន[[ខ្មែរ]]" ហើយគេអាចកំណត់អាយុវាបានប្រហែលក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ ដល់ទី ១៨។បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអាណាចក្រខ្មែរ]]ភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តបុរីរម្យបានចាប់ផ្តើមបង្ហាញឡើងមកវិញនៅចុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ដែលមើលទៅដូចជាទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយហើយបន្ទាប់មកក៏បន្តបង្ហាញឡើងនៅក្នុង[[អាណាចក្រធនបុរី|សម័យធនបុរី]]រហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]បុរីរម្យក៏បានក្លាយទៅជាទីក្រុង។ ប្រហែល ១០០០ ឆ្នាំមុនតំបន់ដែលបង្កើតបានជាខេត្តបុរីរម្យសព្វថ្ងៃនេះគឺធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយមានសំណល់សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសេសសល់ពីសម័យនោះ។ប្រាសាទធំបំផុតដែលស្ថិតលើភ្នំភ្លើងអសកម្មគឺនៅក្នុង[[ប្រាសាទភ្នំរុង|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រភ្នំរុង]]។យោងតាមសិលាចារឹកដែលបានរកឃើញនៅទីនោះបានបង្ហាញថាអ្នកគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះបានទទួលស្គាល់អំណាចរបស់ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយតំបន់នេះគឺស្ថិតនៅជាយឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនិងមានប្រជាជនមិនសូវច្រើននោះទេហើយមានតែកំណត់ត្រាខ្លះៗប៉ុណ្ណោះអំពីទីតាំងនេះរហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]។នៅដើមសតវត្សរ៍និងចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ខេត្តបុរីរម្យត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមយកបានពី[[ខ្មែរ]]បានហើយបានដាក់បញ្ចូលជាខេត្តមួយរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ជាផ្លូវការដែលមានអភិបាលផ្ទាល់ខ្លួននិងប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តបូរីរ៉ាមវិញ]]វិញ។ ==រដ្ឋបាល== ខេត្តបុរីរម្យ ចែកចេញជា ២៣ ក្រុង/ស្រុក ១៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ២២១២ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Buriram.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តបុរីរម្យ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងបុរីរម្យ]] |Mueang Buriram |เมืองบุรีรัมย์ |- |០២ |[[ស្រុកគូមឿង]] |Khu Mueang |คูเมือง |- |០៣ |[[ស្រុកក្រសាំង]] |Krasang |กระสัง |- |០៤ |[[ស្រុកនាងរង]] |Nang Rong |นางรอง |- |០៥ |[[ស្រុកណងគី]] |Nong Ki |หนองกี่ |- |០៦ |[[ស្រុកឡាហានសៃ]] |Lahan Sai |ละหานทราย |- |០៧ |[[​ស្រុកព្រះកូនជ័យ(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកព្រះកូនជ័យ]] |Prakhon Chai |ประโคนชัย |- |០៨ |[[ស្រុកបានគ្រួស]] |Ban Kruat |บ้านกรวด |- |០៩ |[[ស្រុកពុទ្ធថៃសុង]] |Phutthaisong |พุทไธสง |- |១០ |[[ស្រុកឡាំផ្លៃម៉ាត]] |Lam Plai Mat |ลำปลายมาศ |- |១១ |[[ស្រុកសាតឹក]] |Satuek |สตึก |- |១២ |[[ស្រុកប៉ាខាំ]] |Pakham |ปะคำ |- |១៣ |[[ស្រុកណាពោធិ៍]] |Na Pho |นาโพธิ์ |- |១៤ |[[ស្រុកណងហុង]] |Nong Hong |หนองหงส์ |- |១៥ |[[ស្រុកផ្លាប់ផ្លាជ័យ]] |Phlapphla Chai |พลับพลาชัย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយរាជ]] |Huai Rat |ห้วยราช |- |១៧ |[[ស្រុកណូនសុវណ្ណ ឬ ណូនសុពណ៌]] |Non Suwan |โนนสุวรรณ |- |១៨ |[[ស្រុកឆាំនិះ]] |Chamni |ชำนิ |- |១៩ |[[ស្រុកបានម៉ៃឆៃយ៉ាពុទ្ធ]] |Ban Mai Chaiyaphot |บ้านใหม่ไชยพจน์ |- |២០ |[[ស្រុកណូនឌិនដែង]] |Non Din Daeng |โนนดินแดง |- |២១ |[[ស្រុកបានដាន]] |Ban Dan |บ้านด่าน |- |២២ |[[ស្រុកខែនដុង]] |Khaen Dong |แคนดง |- |២៣ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំរុង(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកភ្នំរុង]] | colspan="2" |Phnom Rong |} ==ប្រាសាទ== * [[កុដិឬស្សីទី 1|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០១]] * [[ប្រាសាទកុដិឫស្សីបានគោកមឿង|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០២]] * [[ប្រាសាទក្បាលគោ]] * [[ប្រាសាទក្រចាប់ផុង]] * [[ប្រាសាទកោ]] * [[ប្រាសាទក្រោម|ប្រាសាទក្រោម ឬ ប្រាសាទមឿងតាំ]] * [[ប្រាសាទខាំភីម៉ៃ]] * [[ប្រាសាទខៅក្រដុង]] * [[ប្រាសាទខៅលុប]] * [[ប្រាសាទគូកាណប]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីបានណងថាវ]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីវត្តលុងមឿង]] * [[ប្រាសាទគោកងាវ|ប្រាសាទគោកងិវ ឬ គោកងាវ]] * [[ប្រាសាទគោកក្រណាន]] * [[ប្រាសាទគោកតាបែក]] * [[ប្រាសាទគោកថាគៀន]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ាង]] * [[ប្រាសាទឃ្លាំងបាន]] * [[ប្រាសាទចមប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទជោរប៉ោកា|ប្រាសាទជោរប៉ាកា]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងតាបាន]] * [[ប្រាសាទតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទតាសៅ]] * [[ប្រាសាទថង ០១]] * [[ប្រាសាទថង ០២]] * [[ប្រាសាទថង ០៣]] * [[ប្រាសាទថង ០៤]] * [[ប្រាសាទថង ០៥]] * [[ប្រាសាទថង ០៦]] * [[ប្រាសាទថង ០៧]] * [[ប្រាសាទថុងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទធែនបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូឬស្សី]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គប៊ូហ៊ីប]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូសួនតេង]] * [[ប្រាសាទប៉ាអ៊ីហូ]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូ]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០១]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០២]] * [[ប្រាសាទបានរុន]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០១]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០២]] * [[ប្រាសាទបានថាឡាតខ្វាយ]] * [[ប្រាសាទបានសំរោង]] * [[ប្រាសាទបានគោកបានសាត]] * [[ប្រាសាទគោកហួសឿ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ៃថៃចម្រើន]] * [[ប្រាសាទបានដនតាយ]] * [[ប្រាសាទបានដុងផ្លុង]] * [[ប្រាសាទបានណងតាគោ]] * [[ប្រាសាទបានណងធួប៊ែប]] * [[ប្រាសាទបាណងតាឃោប]] * [[ប្រាសាទបាណន់សាម៉េត]] * [[ប្រាសាទបាយបែក]] * [[ប្រាសាទប៊ូថង]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០១]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០២]] * [[ប្រាសាទព្រះជីប]] * [[ប្រាសាទភ្នំរុង]] * [[ប្រាសាទភូយ៉ូយ]] * [[ប្រាសាទដូនវ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទដូនរះខាង]] * [[ប្រាសាទដៃគ្រី]] * [[ប្រាសាទណយ]] * [[ប្រាសាទណងគង]] * [[ប្រាសាទណងផ្លង]] * [[ប្រាសាទណងបួ]] * [[ប្រាសាទណងហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទណងហុង|ប្រាសាទណងហុង ឬ ណងហង្ស]] * [[ប្រាសាទណងរើ]] * [[ប្រាសាទណងបេង]] * [[ប្រាសាទណងផឿក]] * [[ប្រាសាទណងខៃណាម]] * [[ប្រាសាទណងតាផ្លេង]] * [[ប្រាសាទណងតាស៊ី]] * [[ប្រាសាទណងណាំខុន]] * [[ប្រាសាទណនយាយសម]] * [[ប្រាសាទលលំធំ]] * [[ប្រាសាទយ៉យប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទវត្តណងបត]] * [[ប្រាសាទវត្តគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទស្រះកែវ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគ្រោ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគោ]] * [[ប្រាសាទស្រះសាកែ]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០១]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០២]] * [[ប្រាសាទសាលែនធន]] * [[ប្រាសាទសំរោងខៅ]] * [[ប្រាសាទហិនមឿងហ្វៃ|ប្រាសាទហ៊ិនមឿងហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទឡាំចាងហាន់]] == មើលផងដែរ == rp3cr2oqaht2ekjj4ry49y626yahhmf 321745 321744 2025-06-08T05:56:48Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321745 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តបុរីរម្យ | native_name = บุรีรัมย์ | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Buriram.png | image_flag = Flag Buriram Province.png | image_map = Thailand Buriram locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តបុរីរម្យ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងបុរីរម្យ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ១០០៨០ | area_rank = ១៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 31xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​​ហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | registration_plate = | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-31]] | website = {{URL|http://www.buriram.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តបុរីរម្យ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : จังหวัดบุรีรัมย์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : มฺืงแปะ) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តនគររាជ|ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]នៅភាគអាគ្នេយ៍មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]របស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ឈ្មោះខេត្តនេះមានន័យថា '''"ទីក្រុងនៃសុភមង្គល"'''។ ==ប្រវត្តិ== កាលដើមឡើយខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩ អតីតកាលខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តមួយផ្សេងដាច់ដោយឡែកពី[[ខេត្តនាងរង]]។ យោងតាមការសិក្សារបស់អ្នកបុរាណវិទូបានរកឃើញភស្តុតាងថាមនុស្សបានមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងខេត្តបុរីរម្យតាំងពី[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យបុរេប្រវត្តិ]]មកម្ល៉េះនិងរួមទាំងភស្តុតាងអំពីវប្បធម៌របស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលមានទាំងប្រាសាទ[[ឥដ្ឋ]]និងប្រាសាទថ្មជាង ៦០ ប្រាសាទហើយក៏បានរកឃើញតំបន់បុរាណសំខាន់ៗផ្សេងទៀតផងដែរដូចជាឡដុត សិប្បកម្មស្មូនរូប ដីឥដ្ឋដែលគេស្គាល់ថាជា "គ្រឿងស្មូន[[ខ្មែរ]]" ហើយគេអាចកំណត់អាយុវាបានប្រហែលក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ ដល់ទី ១៨។បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអាណាចក្រខ្មែរ]]ភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តបុរីរម្យបានចាប់ផ្តើមបង្ហាញឡើងមកវិញនៅចុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ដែលមើលទៅដូចជាទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយហើយបន្ទាប់មកក៏បន្តបង្ហាញឡើងនៅក្នុង[[អាណាចក្រធនបុរី|សម័យធនបុរី]]រហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]បុរីរម្យក៏បានក្លាយទៅជាទីក្រុង។ ប្រហែល ១០០០ ឆ្នាំមុនតំបន់ដែលបង្កើតបានជាខេត្តបុរីរម្យសព្វថ្ងៃនេះគឺធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយមានសំណល់សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសេសសល់ពីសម័យនោះ។ប្រាសាទធំបំផុតដែលស្ថិតលើភ្នំភ្លើងអសកម្មគឺនៅក្នុង[[ប្រាសាទភ្នំរុង|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រភ្នំរុង]]។យោងតាមសិលាចារឹកដែលបានរកឃើញនៅទីនោះអ្នកគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះបានទទួលស្គាល់អំណាចរបស់ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយតំបន់នេះគឺស្ថិតនៅឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនិងមានប្រជាជនមិនសូវច្រើននោះទេហើយមានតែកំណត់ត្រាខ្លះៗប៉ុណ្ណោះអំពីទីតាំងនេះរហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]។នៅដើមសតវត្សរ៍និងចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ខេត្តបុរីរម្យត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមយកបានពី[[ខ្មែរ]]បានហើយបានដាក់បញ្ចូលជាខេត្តមួយរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ជាផ្លូវការដែលមានអភិបាលផ្ទាល់ខ្លួននិងប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តបូរីរ៉ាមវិញ]]វិញ។ ==រដ្ឋបាល== ខេត្តបុរីរម្យ ចែកចេញជា ២៣ ក្រុង/ស្រុក ១៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ២២១២ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Buriram.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តបុរីរម្យ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងបុរីរម្យ]] |Mueang Buriram |เมืองบุรีรัมย์ |- |០២ |[[ស្រុកគូមឿង]] |Khu Mueang |คูเมือง |- |០៣ |[[ស្រុកក្រសាំង]] |Krasang |กระสัง |- |០៤ |[[ស្រុកនាងរង]] |Nang Rong |นางรอง |- |០៥ |[[ស្រុកណងគី]] |Nong Ki |หนองกี่ |- |០៦ |[[ស្រុកឡាហានសៃ]] |Lahan Sai |ละหานทราย |- |០៧ |[[​ស្រុកព្រះកូនជ័យ(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកព្រះកូនជ័យ]] |Prakhon Chai |ประโคนชัย |- |០៨ |[[ស្រុកបានគ្រួស]] |Ban Kruat |บ้านกรวด |- |០៩ |[[ស្រុកពុទ្ធថៃសុង]] |Phutthaisong |พุทไธสง |- |១០ |[[ស្រុកឡាំផ្លៃម៉ាត]] |Lam Plai Mat |ลำปลายมาศ |- |១១ |[[ស្រុកសាតឹក]] |Satuek |สตึก |- |១២ |[[ស្រុកប៉ាខាំ]] |Pakham |ปะคำ |- |១៣ |[[ស្រុកណាពោធិ៍]] |Na Pho |นาโพธิ์ |- |១៤ |[[ស្រុកណងហុង]] |Nong Hong |หนองหงส์ |- |១៥ |[[ស្រុកផ្លាប់ផ្លាជ័យ]] |Phlapphla Chai |พลับพลาชัย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយរាជ]] |Huai Rat |ห้วยราช |- |១៧ |[[ស្រុកណូនសុវណ្ណ ឬ ណូនសុពណ៌]] |Non Suwan |โนนสุวรรณ |- |១៨ |[[ស្រុកឆាំនិះ]] |Chamni |ชำนิ |- |១៩ |[[ស្រុកបានម៉ៃឆៃយ៉ាពុទ្ធ]] |Ban Mai Chaiyaphot |บ้านใหม่ไชยพจน์ |- |២០ |[[ស្រុកណូនឌិនដែង]] |Non Din Daeng |โนนดินแดง |- |២១ |[[ស្រុកបានដាន]] |Ban Dan |บ้านด่าน |- |២២ |[[ស្រុកខែនដុង]] |Khaen Dong |แคนดง |- |២៣ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំរុង(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកភ្នំរុង]] | colspan="2" |Phnom Rong |} ==ប្រាសាទ== * [[កុដិឬស្សីទី 1|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០១]] * [[ប្រាសាទកុដិឫស្សីបានគោកមឿង|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០២]] * [[ប្រាសាទក្បាលគោ]] * [[ប្រាសាទក្រចាប់ផុង]] * [[ប្រាសាទកោ]] * [[ប្រាសាទក្រោម|ប្រាសាទក្រោម ឬ ប្រាសាទមឿងតាំ]] * [[ប្រាសាទខាំភីម៉ៃ]] * [[ប្រាសាទខៅក្រដុង]] * [[ប្រាសាទខៅលុប]] * [[ប្រាសាទគូកាណប]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីបានណងថាវ]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីវត្តលុងមឿង]] * [[ប្រាសាទគោកងាវ|ប្រាសាទគោកងិវ ឬ គោកងាវ]] * [[ប្រាសាទគោកក្រណាន]] * [[ប្រាសាទគោកតាបែក]] * [[ប្រាសាទគោកថាគៀន]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ាង]] * [[ប្រាសាទឃ្លាំងបាន]] * [[ប្រាសាទចមប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទជោរប៉ោកា|ប្រាសាទជោរប៉ាកា]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងតាបាន]] * [[ប្រាសាទតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទតាសៅ]] * [[ប្រាសាទថង ០១]] * [[ប្រាសាទថង ០២]] * [[ប្រាសាទថង ០៣]] * [[ប្រាសាទថង ០៤]] * [[ប្រាសាទថង ០៥]] * [[ប្រាសាទថង ០៦]] * [[ប្រាសាទថង ០៧]] * [[ប្រាសាទថុងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទធែនបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូឬស្សី]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គប៊ូហ៊ីប]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូសួនតេង]] * [[ប្រាសាទប៉ាអ៊ីហូ]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូ]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០១]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០២]] * [[ប្រាសាទបានរុន]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០១]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០២]] * [[ប្រាសាទបានថាឡាតខ្វាយ]] * [[ប្រាសាទបានសំរោង]] * [[ប្រាសាទបានគោកបានសាត]] * [[ប្រាសាទគោកហួសឿ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ៃថៃចម្រើន]] * [[ប្រាសាទបានដនតាយ]] * [[ប្រាសាទបានដុងផ្លុង]] * [[ប្រាសាទបានណងតាគោ]] * [[ប្រាសាទបានណងធួប៊ែប]] * [[ប្រាសាទបាណងតាឃោប]] * [[ប្រាសាទបាណន់សាម៉េត]] * [[ប្រាសាទបាយបែក]] * [[ប្រាសាទប៊ូថង]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០១]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០២]] * [[ប្រាសាទព្រះជីប]] * [[ប្រាសាទភ្នំរុង]] * [[ប្រាសាទភូយ៉ូយ]] * [[ប្រាសាទដូនវ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទដូនរះខាង]] * [[ប្រាសាទដៃគ្រី]] * [[ប្រាសាទណយ]] * [[ប្រាសាទណងគង]] * [[ប្រាសាទណងផ្លង]] * [[ប្រាសាទណងបួ]] * [[ប្រាសាទណងហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទណងហុង|ប្រាសាទណងហុង ឬ ណងហង្ស]] * [[ប្រាសាទណងរើ]] * [[ប្រាសាទណងបេង]] * [[ប្រាសាទណងផឿក]] * [[ប្រាសាទណងខៃណាម]] * [[ប្រាសាទណងតាផ្លេង]] * [[ប្រាសាទណងតាស៊ី]] * [[ប្រាសាទណងណាំខុន]] * [[ប្រាសាទណនយាយសម]] * [[ប្រាសាទលលំធំ]] * [[ប្រាសាទយ៉យប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទវត្តណងបត]] * [[ប្រាសាទវត្តគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទស្រះកែវ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគ្រោ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគោ]] * [[ប្រាសាទស្រះសាកែ]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០១]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០២]] * [[ប្រាសាទសាលែនធន]] * [[ប្រាសាទសំរោងខៅ]] * [[ប្រាសាទហិនមឿងហ្វៃ|ប្រាសាទហ៊ិនមឿងហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទឡាំចាងហាន់]] == មើលផងដែរ == tr6jwxbmfxzb62ypvtkmew7vjadomzs 321746 321745 2025-06-08T05:58:28Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321746 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តបុរីរម្យ | native_name = บุรีรัมย์ | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Buriram.png | image_flag = Flag Buriram Province.png | image_map = Thailand Buriram locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តបុរីរម្យ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងបុរីរម្យ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ១០០៨០ | area_rank = ១៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 31xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​​ហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | registration_plate = | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-31]] | website = {{URL|http://www.buriram.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តបុរីរម្យ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : จังหวัดบุรีรัมย์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : มฺืงแปะ) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តនគររាជ|ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]នៅភាគអាគ្នេយ៍មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]របស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]ឈ្មោះខេត្តនេះមានន័យថា '''"ទីក្រុងនៃសុភមង្គល"'''។ ==ប្រវត្តិ== កាលដើមឡើយខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩ អតីតកាលខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តមួយផ្សេងដាច់ដោយឡែកពី[[ខេត្តនាងរង]]។ យោងតាមការសិក្សារបស់អ្នកបុរាណវិទូបានរកឃើញភស្តុតាងថាមនុស្សបានមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងខេត្តបុរីរម្យតាំងពី[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យបុរេប្រវត្តិ]]មកម្ល៉េះនិងរួមទាំងភស្តុតាងអំពីវប្បធម៌របស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលមានទាំងប្រាសាទ[[ឥដ្ឋ]]និងប្រាសាទថ្មជាង ៦០ ប្រាសាទហើយក៏បានរកឃើញតំបន់បុរាណសំខាន់ៗផ្សេងទៀតផងដែរដូចជាឡដុត សិប្បកម្មស្មូនរូប ដីឥដ្ឋដែលគេស្គាល់ថាជា "គ្រឿងស្មូន[[ខ្មែរ]]" ហើយគេអាចកំណត់អាយុវាបានប្រហែលក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ ដល់ទី ១៨។បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអាណាចក្រខ្មែរ]]ភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តបុរីរម្យបានចាប់ផ្តើមបង្ហាញឡើងមកវិញនៅចុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ដែលមើលទៅដូចជាទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយហើយបន្ទាប់មកក៏បន្តបង្ហាញឡើងនៅក្នុង[[អាណាចក្រធនបុរី|សម័យធនបុរី]]រហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]បុរីរម្យក៏បានក្លាយទៅជាទីក្រុង។ ប្រហែល ១០០០ ឆ្នាំមុនតំបន់ដែលបង្កើតបានជាខេត្តបុរីរម្យសព្វថ្ងៃនេះគឺធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយមានសំណល់សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសេសសល់ពីសម័យនោះ។ប្រាសាទធំបំផុតដែលស្ថិតលើភ្នំភ្លើងអសកម្មគឺនៅក្នុង[[ប្រាសាទភ្នំរុង|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រភ្នំរុង]]ដែលជាស្នាដៃរបស់បុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]។យោងតាមសិលាចារឹកដែលបានរកឃើញនៅទីនោះអ្នកគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះបានទទួលស្គាល់អំណាចរបស់ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយតំបន់នេះគឺស្ថិតនៅឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនិងមានប្រជាជនមិនសូវច្រើននោះទេហើយមានតែកំណត់ត្រាខ្លះៗប៉ុណ្ណោះអំពីទីតាំងនេះរហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]។នៅដើមសតវត្សរ៍និងចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ខេត្តបុរីរម្យត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមយកបានពី[[ខ្មែរ]]បានហើយបានដាក់បញ្ចូលជាខេត្តមួយរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ជាផ្លូវការដែលមានអភិបាលផ្ទាល់ខ្លួននិងប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តបូរីរ៉ាមវិញ]]វិញ។ ==រដ្ឋបាល== ខេត្តបុរីរម្យ ចែកចេញជា ២៣ ក្រុង/ស្រុក ១៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ២២១២ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Buriram.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តបុរីរម្យ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងបុរីរម្យ]] |Mueang Buriram |เมืองบุรีรัมย์ |- |០២ |[[ស្រុកគូមឿង]] |Khu Mueang |คูเมือง |- |០៣ |[[ស្រុកក្រសាំង]] |Krasang |กระสัง |- |០៤ |[[ស្រុកនាងរង]] |Nang Rong |นางรอง |- |០៥ |[[ស្រុកណងគី]] |Nong Ki |หนองกี่ |- |០៦ |[[ស្រុកឡាហានសៃ]] |Lahan Sai |ละหานทราย |- |០៧ |[[​ស្រុកព្រះកូនជ័យ(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកព្រះកូនជ័យ]] |Prakhon Chai |ประโคนชัย |- |០៨ |[[ស្រុកបានគ្រួស]] |Ban Kruat |บ้านกรวด |- |០៩ |[[ស្រុកពុទ្ធថៃសុង]] |Phutthaisong |พุทไธสง |- |១០ |[[ស្រុកឡាំផ្លៃម៉ាត]] |Lam Plai Mat |ลำปลายมาศ |- |១១ |[[ស្រុកសាតឹក]] |Satuek |สตึก |- |១២ |[[ស្រុកប៉ាខាំ]] |Pakham |ปะคำ |- |១៣ |[[ស្រុកណាពោធិ៍]] |Na Pho |นาโพธิ์ |- |១៤ |[[ស្រុកណងហុង]] |Nong Hong |หนองหงส์ |- |១៥ |[[ស្រុកផ្លាប់ផ្លាជ័យ]] |Phlapphla Chai |พลับพลาชัย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយរាជ]] |Huai Rat |ห้วยราช |- |១៧ |[[ស្រុកណូនសុវណ្ណ ឬ ណូនសុពណ៌]] |Non Suwan |โนนสุวรรณ |- |១៨ |[[ស្រុកឆាំនិះ]] |Chamni |ชำนิ |- |១៩ |[[ស្រុកបានម៉ៃឆៃយ៉ាពុទ្ធ]] |Ban Mai Chaiyaphot |บ้านใหม่ไชยพจน์ |- |២០ |[[ស្រុកណូនឌិនដែង]] |Non Din Daeng |โนนดินแดง |- |២១ |[[ស្រុកបានដាន]] |Ban Dan |บ้านด่าน |- |២២ |[[ស្រុកខែនដុង]] |Khaen Dong |แคนดง |- |២៣ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំរុង(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកភ្នំរុង]] | colspan="2" |Phnom Rong |} ==ប្រាសាទ== * [[កុដិឬស្សីទី 1|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០១]] * [[ប្រាសាទកុដិឫស្សីបានគោកមឿង|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០២]] * [[ប្រាសាទក្បាលគោ]] * [[ប្រាសាទក្រចាប់ផុង]] * [[ប្រាសាទកោ]] * [[ប្រាសាទក្រោម|ប្រាសាទក្រោម ឬ ប្រាសាទមឿងតាំ]] * [[ប្រាសាទខាំភីម៉ៃ]] * [[ប្រាសាទខៅក្រដុង]] * [[ប្រាសាទខៅលុប]] * [[ប្រាសាទគូកាណប]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីបានណងថាវ]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីវត្តលុងមឿង]] * [[ប្រាសាទគោកងាវ|ប្រាសាទគោកងិវ ឬ គោកងាវ]] * [[ប្រាសាទគោកក្រណាន]] * [[ប្រាសាទគោកតាបែក]] * [[ប្រាសាទគោកថាគៀន]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ាង]] * [[ប្រាសាទឃ្លាំងបាន]] * [[ប្រាសាទចមប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទជោរប៉ោកា|ប្រាសាទជោរប៉ាកា]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងតាបាន]] * [[ប្រាសាទតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទតាសៅ]] * [[ប្រាសាទថង ០១]] * [[ប្រាសាទថង ០២]] * [[ប្រាសាទថង ០៣]] * [[ប្រាសាទថង ០៤]] * [[ប្រាសាទថង ០៥]] * [[ប្រាសាទថង ០៦]] * [[ប្រាសាទថង ០៧]] * [[ប្រាសាទថុងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទធែនបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូឬស្សី]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គប៊ូហ៊ីប]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូសួនតេង]] * [[ប្រាសាទប៉ាអ៊ីហូ]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូ]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០១]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០២]] * [[ប្រាសាទបានរុន]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០១]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០២]] * [[ប្រាសាទបានថាឡាតខ្វាយ]] * [[ប្រាសាទបានសំរោង]] * [[ប្រាសាទបានគោកបានសាត]] * [[ប្រាសាទគោកហួសឿ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ៃថៃចម្រើន]] * [[ប្រាសាទបានដនតាយ]] * [[ប្រាសាទបានដុងផ្លុង]] * [[ប្រាសាទបានណងតាគោ]] * [[ប្រាសាទបានណងធួប៊ែប]] * [[ប្រាសាទបាណងតាឃោប]] * [[ប្រាសាទបាណន់សាម៉េត]] * [[ប្រាសាទបាយបែក]] * [[ប្រាសាទប៊ូថង]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០១]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០២]] * [[ប្រាសាទព្រះជីប]] * [[ប្រាសាទភ្នំរុង]] * [[ប្រាសាទភូយ៉ូយ]] * [[ប្រាសាទដូនវ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទដូនរះខាង]] * [[ប្រាសាទដៃគ្រី]] * [[ប្រាសាទណយ]] * [[ប្រាសាទណងគង]] * [[ប្រាសាទណងផ្លង]] * [[ប្រាសាទណងបួ]] * [[ប្រាសាទណងហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទណងហុង|ប្រាសាទណងហុង ឬ ណងហង្ស]] * [[ប្រាសាទណងរើ]] * [[ប្រាសាទណងបេង]] * [[ប្រាសាទណងផឿក]] * [[ប្រាសាទណងខៃណាម]] * [[ប្រាសាទណងតាផ្លេង]] * [[ប្រាសាទណងតាស៊ី]] * [[ប្រាសាទណងណាំខុន]] * [[ប្រាសាទណនយាយសម]] * [[ប្រាសាទលលំធំ]] * [[ប្រាសាទយ៉យប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទវត្តណងបត]] * [[ប្រាសាទវត្តគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទស្រះកែវ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគ្រោ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគោ]] * [[ប្រាសាទស្រះសាកែ]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០១]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០២]] * [[ប្រាសាទសាលែនធន]] * [[ប្រាសាទសំរោងខៅ]] * [[ប្រាសាទហិនមឿងហ្វៃ|ប្រាសាទហ៊ិនមឿងហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទឡាំចាងហាន់]] == មើលផងដែរ == ibzc1pqxrbyedutbdjwqzee3q1u223p 321748 321746 2025-06-08T06:01:19Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321748 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តបុរីរម្យ | native_name = บุรีรัมย์ | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Buriram.png | image_flag = Flag Buriram Province.png | image_map = Thailand Buriram locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តបុរីរម្យ | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}} (សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងបុរីរម្យ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ១០០៨០ | area_rank = ១៧ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខ​កូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 31xxx | area_code_type = លេខ​កូដ​​ហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | registration_plate = | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-31]] | website = {{URL|http://www.buriram.go.th}} | footnotes = }} '''ខេត្តបុរីរម្យ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : จังหวัดบุรีรัมย์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្ទ្រ]] : มฺืงแปะ) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[ថៃ|ប្រទេសសៀម]]ស្ថិតនៅភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តស្រះកែវ]] [[ខេត្តនគររាជ|ខេត្តនគររាជសីមា]] [[ខេត្តខនកែន]] [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុរិន្ទ|ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]នៅភាគអាគ្នេយ៍មានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]របស់[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ឈ្មោះខេត្តនេះមានន័យថា '''"ទីក្រុងនៃសុភមង្គល"'''។ ==ប្រវត្តិ== កាលដើមឡើយខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តរបស់[[ខ្មែរ]]ដែលចំណុះឲ្យ[[សៀម]]នៅក្នុងអំឡុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដល់សតវត្សរ៍ទី ១៩ អតីតកាលខេត្តបុរីរម្យគឺជាខេត្តមួយផ្សេងដាច់ដោយឡែកពី[[ខេត្តនាងរង]]។ យោងតាមការសិក្សារបស់អ្នកបុរាណវិទូបានរកឃើញភស្តុតាងថាមនុស្សបានមកតាំងទីលំនៅនៅក្នុងខេត្តបុរីរម្យតាំងពី[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យបុរេប្រវត្តិ]]មកម្ល៉េះនិងរួមទាំងភស្តុតាងអំពីវប្បធម៌របស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ដែលមានទាំងប្រាសាទ[[ឥដ្ឋ]]និងប្រាសាទថ្មជាង ៦០ ប្រាសាទហើយក៏បានរកឃើញតំបន់បុរាណសំខាន់ៗផ្សេងទៀតផងដែរដូចជាឡដុត សិប្បកម្មស្មូនរូប ដីឥដ្ឋដែលគេស្គាល់ថាជា "គ្រឿងស្មូន[[ខ្មែរ]]" ហើយគេអាចកំណត់អាយុវាបានប្រហែលក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៥ ដល់ទី ១៨។បន្ទាប់ពី[[អាណាចក្រខ្មែរ|សម័យអាណាចក្រខ្មែរ]]ភស្តុតាងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃខេត្តបុរីរម្យបានចាប់ផ្តើមបង្ហាញឡើងមកវិញនៅចុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ដែលមើលទៅដូចជាទីក្រុងដ៏ចំណាស់មួយហើយបន្ទាប់មកក៏បន្តបង្ហាញឡើងនៅក្នុង[[អាណាចក្រធនបុរី|សម័យធនបុរី]]រហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]បុរីរម្យក៏បានក្លាយទៅជាទីក្រុង។ ប្រហែល ១០០០ ឆ្នាំមុនតំបន់ដែលបង្កើតបានជាខេត្តបុរីរម្យសព្វថ្ងៃនេះគឺធ្លាប់ស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយមានសំណល់សំណង់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើនដែលនៅសេសសល់ពីសម័យនោះ។ប្រាសាទធំបំផុតដែលស្ថិតលើភ្នំភ្លើងអសកម្មគឺនៅក្នុង[[ប្រាសាទភ្នំរុង|ឧទ្យានប្រវត្តិសាស្ត្រភ្នំរុង]]ដែលជាស្នាដៃរបស់បុព្វបុរស[[ខ្មែរ]]។យោងតាមសិលាចារឹកដែលបានរកឃើញនៅទីនោះអ្នកគ្រប់គ្រងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់នេះបានទទួលស្គាល់អំណាចរបស់ព្រះរាជា[[ខ្មែរ]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយតំបន់នេះគឺស្ថិតនៅឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនិងមានប្រជាជនមិនសូវច្រើននោះទេហើយមានតែកំណត់ត្រាខ្លះៗប៉ុណ្ណោះអំពីទីតាំងនេះរហូតមកដល់[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យរតនកោសិន្ទ្រ៍]]។នៅដើមសតវត្សរ៍និងចុងសតវត្សរ៍ទី ១៩ ខេត្តបុរីរម្យត្រូវបាន[[សៀម]]ឈ្លានពានដណ្តើមយកបានពី[[ខ្មែរ]]បានហើយបានដាក់បញ្ចូលជាខេត្តមួយរបស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ជាផ្លូវការដែលមានអភិបាលផ្ទាល់ខ្លួននិងប្តូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តបូរីរ៉ាមវិញ]]វិញ។ ==រដ្ឋបាល== ខេត្តបុរីរម្យ ចែកចេញជា ២៣ ក្រុង/ស្រុក ១៨៩ សង្កាត់/ឃុំ និង ២២១២ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Buriram.svg|thumb|ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តបុរីរម្យ]] {| class="wikitable" style="text-align:center" !លេខរៀង !ឈ្មោះភាសាខ្មែរ !ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង !ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងបុរីរម្យ]] |Mueang Buriram |เมืองบุรีรัมย์ |- |០២ |[[ស្រុកគូមឿង]] |Khu Mueang |คูเมือง |- |០៣ |[[ស្រុកក្រសាំង]] |Krasang |กระสัง |- |០៤ |[[ស្រុកនាងរង]] |Nang Rong |นางรอง |- |០៥ |[[ស្រុកណងគី]] |Nong Ki |หนองกี่ |- |០៦ |[[ស្រុកឡាហានសៃ]] |Lahan Sai |ละหานทราย |- |០៧ |[[​ស្រុកព្រះកូនជ័យ(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកព្រះកូនជ័យ]] |Prakhon Chai |ประโคนชัย |- |០៨ |[[ស្រុកបានគ្រួស]] |Ban Kruat |บ้านกรวด |- |០៩ |[[ស្រុកពុទ្ធថៃសុង]] |Phutthaisong |พุทไธสง |- |១០ |[[ស្រុកឡាំផ្លៃម៉ាត]] |Lam Plai Mat |ลำปลายมาศ |- |១១ |[[ស្រុកសាតឹក]] |Satuek |สตึก |- |១២ |[[ស្រុកប៉ាខាំ]] |Pakham |ปะคำ |- |១៣ |[[ស្រុកណាពោធិ៍]] |Na Pho |นาโพธิ์ |- |១៤ |[[ស្រុកណងហុង]] |Nong Hong |หนองหงส์ |- |១៥ |[[ស្រុកផ្លាប់ផ្លាជ័យ]] |Phlapphla Chai |พลับพลาชัย |- |១៦ |[[ស្រុកហួយរាជ]] |Huai Rat |ห้วยราช |- |១៧ |[[ស្រុកណូនសុវណ្ណ ឬ ណូនសុពណ៌]] |Non Suwan |โนนสุวรรณ |- |១៨ |[[ស្រុកឆាំនិះ]] |Chamni |ชำนิ |- |១៩ |[[ស្រុកបានម៉ៃឆៃយ៉ាពុទ្ធ]] |Ban Mai Chaiyaphot |บ้านใหม่ไชยพจน์ |- |២០ |[[ស្រុកណូនឌិនដែង]] |Non Din Daeng |โนนดินแดง |- |២១ |[[ស្រុកបានដាន]] |Ban Dan |บ้านด่าน |- |២២ |[[ស្រុកខែនដុង]] |Khaen Dong |แคนดง |- |២៣ |[[ស្រុកឆ្លើមព្រះកេរ្តិ៍]] |Chaloem Phra Kiat |เฉลิมพระเกียรติ |- | colspan="2" |[[ស្រុកភ្នំរុង(ខេត្តបុរីរម្យ)|ស្រុកភ្នំរុង]] | colspan="2" |Phnom Rong |} ==ប្រាសាទ== * [[កុដិឬស្សីទី 1|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០១]] * [[ប្រាសាទកុដិឫស្សីបានគោកមឿង|ប្រាសាទកុដិឬស្សី ០២]] * [[ប្រាសាទក្បាលគោ]] * [[ប្រាសាទក្រចាប់ផុង]] * [[ប្រាសាទកោ]] * [[ប្រាសាទក្រោម|ប្រាសាទក្រោម ឬ ប្រាសាទមឿងតាំ]] * [[ប្រាសាទខាំភីម៉ៃ]] * [[ប្រាសាទខៅក្រដុង]] * [[ប្រាសាទខៅលុប]] * [[ប្រាសាទគូកាណប]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីបានណងថាវ]] * [[ប្រាសាទគន្ធឬស្សីវត្តលុងមឿង]] * [[ប្រាសាទគោកងាវ|ប្រាសាទគោកងិវ ឬ គោកងាវ]] * [[ប្រាសាទគោកក្រណាន]] * [[ប្រាសាទគោកតាបែក]] * [[ប្រាសាទគោកថាគៀន]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០១]] * [[ប្រាសាទគោកប្រាសាទ ០២]] * [[ប្រាសាទគោកយ៉ាង]] * [[ប្រាសាទឃ្លាំងបាន]] * [[ប្រាសាទចមប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទជោរប៉ោកា|ប្រាសាទជោរប៉ាកា]] * [[ប្រាសាទត្រពាំងតាបាន]] * [[ប្រាសាទតាម៉ូ]] * [[ប្រាសាទតាសៅ]] * [[ប្រាសាទថង ០១]] * [[ប្រាសាទថង ០២]] * [[ប្រាសាទថង ០៣]] * [[ប្រាសាទថង ០៤]] * [[ប្រាសាទថង ០៥]] * [[ប្រាសាទថង ០៦]] * [[ប្រាសាទថង ០៧]] * [[ប្រាសាទថុងយ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទធែនបល្ល័ង្គ]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូឬស្សី]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គប៊ូហ៊ីប]] * [[ប្រាសាទប្រាង្គគូសួនតេង]] * [[ប្រាសាទប៉ាអ៊ីហូ]] * [[ប្រាសាទបានប៊ូ]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០១]] * [[ប្រាសាទបានបួ|ប្រាសាទបានបួ ០២]] * [[ប្រាសាទបានរុន]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០១]] * [[ប្រាសាទបានយ៉ាង|ប្រាសាទបានយ៉ាង ០២]] * [[ប្រាសាទបានថាឡាតខ្វាយ]] * [[ប្រាសាទបានសំរោង]] * [[ប្រាសាទបានគោកបានសាត]] * [[ប្រាសាទគោកហួសឿ]] * [[ប្រាសាទបានម៉ៃថៃចម្រើន]] * [[ប្រាសាទបានដនតាយ]] * [[ប្រាសាទបានដុងផ្លុង]] * [[ប្រាសាទបានណងតាគោ]] * [[ប្រាសាទបានណងធួប៊ែប]] * [[ប្រាសាទបាណងតាឃោប]] * [[ប្រាសាទបាណន់សាម៉េត]] * [[ប្រាសាទបាយបែក]] * [[ប្រាសាទប៊ូថង]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០១]] * [[ប្រាសាទផ្លាយបាត ០២]] * [[ប្រាសាទព្រះជីប]] * [[ប្រាសាទភ្នំរុង]] * [[ប្រាសាទភូយ៉ូយ]] * [[ប្រាសាទដូនវ៉ៃ]] * [[ប្រាសាទដូនរះខាង]] * [[ប្រាសាទដៃគ្រី]] * [[ប្រាសាទណយ]] * [[ប្រាសាទណងគង]] * [[ប្រាសាទណងផ្លង]] * [[ប្រាសាទណងបួ]] * [[ប្រាសាទណងហ៊ិន]] * [[ប្រាសាទណងហុង|ប្រាសាទណងហុង ឬ ណងហង្ស]] * [[ប្រាសាទណងរើ]] * [[ប្រាសាទណងបេង]] * [[ប្រាសាទណងផឿក]] * [[ប្រាសាទណងខៃណាម]] * [[ប្រាសាទណងតាផ្លេង]] * [[ប្រាសាទណងតាស៊ី]] * [[ប្រាសាទណងណាំខុន]] * [[ប្រាសាទណនយាយសម]] * [[ប្រាសាទលលំធំ]] * [[ប្រាសាទយ៉យប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទវត្តណងបត]] * [[ប្រាសាទវត្តគោកប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទស្រីសុខ]] * [[ប្រាសាទស្រះកែវ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគ្រោ]] * [[ប្រាសាទស្រះតាគោ]] * [[ប្រាសាទស្រះសាកែ]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០១]] * [[ប្រាសាទស្រះស៊ីលៀម ០២]] * [[ប្រាសាទសាលែនធន]] * [[ប្រាសាទសំរោងខៅ]] * [[ប្រាសាទហិនមឿងហ្វៃ|ប្រាសាទហ៊ិនមឿងហ្វៃ]] * [[ប្រាសាទឡាំចាងហាន់]] == មើលផងដែរ == bbq3pebtoaupux12mqtel8qjs6ewjmo 0 36584 321751 321686 2025-06-08T06:05:21Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321751 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ខេត្តត្រាច | native_name = ตราด | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | image_seal = Seal Trat.png | image_caption = | image_flag = Flag Trad Province.png | image_map = Thailand Trat locator map.svg | mapsize = frameless | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តត្រាច | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងត្រាច | leader_party = | leader_title = | leader_name = | area_footnotes = | area_total_km2 = ២៨៦៦ | area_rank = ៦៣ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | timezone1 = [[ម៉ោងនៅប្រទេសថៃ|ICT]] | utc_offset1 = +7 | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 23xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 039 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-23]] | motto = | official_name = | website = {{URL|trat-pao.go.th}} }} '''ខេត្តត្រាច''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : ตราด) គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ៧៦ របស់[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយមានទីតាំងនៅតំបន់ភាគខាងកើតប្រទេសសៀម។វាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]នៅភាគពាយ័ព្យហើយជាប់នឹង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មាន[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]] និង [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]នៅភាគខាងជើង ភាគឦសាន និង ភាគខាងកើត។នៅភាគខាងត្បូងវាមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ឈូងសមុទ្រថៃ|ឈូងសមុទ្រសៀម]] និង [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]]។ នៅក្នុង[[អាណាចក្រអយុធ្យា|សម័យអយុធ្យា]]ខេត្តត្រាចបានក្លាយជាទីតាំងដ៏សំខាន់សម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម។នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិប៉ាក់ណាមឆ្នាំ ១៨៩៣ ទាហាន[[បារាំង]]បានកាន់កាប់ខេត្តនេះដោយ[[សៀម]]បានប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យពួក[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]ជាថ្នូរដោះដូរយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយខេត្តត្រាចត្រូវបានប្រគល់មកឲ្យ[[សៀម]]វិញនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៧ ជាថ្នូរដោះដូរនឹងទឹកដី[[សៀម]]នៅតាមដង[[ទន្លេមេគង្គ]]។ ខេត្តត្រាចមានចម្ងាយ ៣១៥ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។ខេត្តនេះក៏ដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ការដាំដុះផ្លែឈើ ការជីកយករ៉ែត្បូង និង ការនេសាទនៅក្នុងសមុទ្រផងដែរ។ [[File:Kohmak.jpg|thumb|ឆ្នេរសមុទ្រនៅកោះម៉ាក]] == ប្រវត្តិ == នៅដើម​សតវត្ស​រ៍ទី ​១៧ ក្នុង​រជ្ជកាល​[[​ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង ​|ព្រះបាទ​ប្រាសាទ​ថង]]នៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា|ព្រះរាជាណាចក្រ​អយុធ្យា]]។ពីមុនមានឈ្មោះថា'''មឿង ថាំងយ៉ៃ'''ខេត្តត្រាចបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍស្ថិរភាពនិងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដោយសារទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ខ្លួន។ក្រុង​ត្រាច​ក្រោយ​មកបាន​ក្លាយ​ជា​សហគមន៍​របស់​ឈ្មួញ​[[ចិន]]។ បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃ[[អាណាចក្រអយុធ្យា]]ធ្លាក់ដល់ដៃ[[ភូមា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៧៦៧ ខេត្តត្រាចបានបម្រើការជាប៉ុស្តិ៍ត្រួតពិនិត្យនិងទីក្រុងទ្រនាប់ហើយទទួលបន្ទុកនៅក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ស្បៀងអាហារដល់ព្រះបាទ[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]មុនពេលដែលព្រះអង្គបានផ្លាស់ប្តូរកងកម្លាំងពី[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅកាន់[[អយុធ្យា]]វិញ។[[តាកស៊ីន|ស្ដេច​តាកស៊ីន]]​បាន​ឡើង​សោយរាជ្យ​ហើយបណ្ដេញកង​ទ័ព[[ភូមា]]ឈ្លានពាននិងរំដោះ​ព្រះនគរ​ឲ្យរួចផុតពី​ការ​គ្រប់គ្រង​របស់​[[ភូមា]]។ ចាប់ផ្ដើមពីទស្សវត្សរ៍ ១៨៥០ បានកើតឡើងនូវការប្រមូលយកត្បូងនៅក្នុងសម័យទំនើបនៃ[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]​​ ខេត្តត្រាច និង [[ខេត្តប៉ៃលិន]]ដែលបណ្ដាលឲ្យមានលំហូរចូលនៃជនអន្តោប្រវេសន៍មកពី[[ប្រទេសភូមា]]ដែលក្រោយមកបានក្លាយជា[[កូឡា|ជនជាតិកូឡា]]នេះឯង។ នៅក្នុងអំឡុងវិបត្តិ[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៨៩៣ កងទ័ព[[បារាំង]]បានចុះចតនិងកាន់កាប់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]។ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញបានរាជរដ្ឋាភិបាល[[សៀម]]បានចរចាជាមួយ[[បារាំង]]ក្នុងសន្ធិសញ្ញា[[បារាំង]]-[[សៀម]]ឆ្នាំ ១៩០៤ ដោយបានព្រមព្រៀងថា[[បារាំង]]នឹងប្រគល់[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]ទៅឲ្យ[[សៀម]]វិញដោយ[[សៀម]]ត្រូវប្រគល់ខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ទៅឲ្យ[[បារាំង]]គ្រប់គ្រងវិញ។សន្ធិសញ្ញានេះត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅថ្ងៃទី ១៣ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩០៤ ទោះបីជាខេត្តត្រាចនិង[[ខេត្តកោះកុង]]ត្រូវបានប្រគល់ជាផ្លូវការទៅឲ្យ[[បារាំង]]នៅថ្ងៃទី ២២ ខែមករា ក៏ដោយ។នៅក្នុងអំឡុងពេល[[អាណានិគមបារាំង|អាណានិគមនិយមបារាំង]]គ្រប់គ្រង[[បារាំង]]បានកំណត់យកអគារទីស្នាក់ការផ្លូវការរបស់អភិបាលដែលជាប្រធាន[[ខេត្តកំពត]]ដាក់ឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្រុងត្រាច។ [[ឯកសារ:OccupationOfTrat1904.jpg|ធ្វេង|រូបភាពតូច| កងទ័ពបារាំងនៅលើទឹកដីខេត្តត្រាចអតីតទឹកដីខ្មែរ (១៩០៤)]] នៅក្នុង​[[អាណាចក្ររតនកោសិន្ទ្រ៍|សម័យ​រតនកោសិន្រ្ទ៍]]វិបត្តិ​ប៉ាក់ណាមឆ្នាំ​ ១៨៩៣ កងទ័ព​[[បារាំង]]​បាន​ចូល​ចត​និង​កាន់កាប់​ផ្នែក​ខាងលិច​នៃ​[[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ខេត្ត​ច័ន្ទបុរី]]។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩០៤ [[សៀម]]ត្រូវបានបង្ខំឲ្យប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សហភាពឥណ្ឌូចិន|ឥណ្ឌូចិនរបស់បារាំង]]ដើម្បីយក[[ខេត្តច័ន្ទបុរី]]មកវិញ។០៣ ឆ្នាំក្រោយមកឃើញថាខេត្តត្រាចដែលមាន[[ជនជាតិថៃ|ជនជាតិសៀម]]ស្ទើរតែទាំងស្រុងលាយជាមួយនឹង[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]ផងរស់នៅទីនោះធ្វើឲ្យ[[បារាំង]]ពិបាកគ្រប់គ្រងជាខ្លាំង។នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩០៧ [[បារាំង]]និង[[សៀម]]បានព្រមព្រៀងគ្នាដោយប្រគល់ខេត្តត្រាចទៅឲ្យ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]](លើកលែងតែ[[ខេត្តកោះកុង]])វិញជាថ្នូរដោះដូរយកតំបន់ធំៗនៅតាម[[បឹងទន្លេសាប]]និង[[ទន្លេមេគង្គ]]ដែលរួមមាន[[ខេត្តបាត់ដំបង]] [[ខេត្តសៀមរាប]] និង [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តសិរីសោភ័ណ]] ដែលសុទ្ធសឹងតែមាន[[ជនជាតិខ្មែរ]]ភាគច្រើនរស់នៅទីនោះមកឲ្យ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]វិញ។ នៅក្នុងអំឡុង[[សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ|សង្គ្រាមបារាំង-សៀម]]ឆ្នាំ ១៩៤០-១៩៤១ កងទ័ពជើងទឹក[[វីឈីបារាំង|បារាំង វិឈី]]បានធ្វើដំណើរពី[[ទីក្រុងព្រៃនគរ]] [[កម្ពុជាក្រោម]]ដើម្បីដណ្តើមយកខេត្តត្រាច។នាវាចម្បាំង[[សៀម]]ដែលមិនបានត្រៀមខ្លួនទុកមុនត្រូវបានស្ទាក់ចាប់យកបាន។នៅចុងថ្ងៃទី ១៧ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤១ [[សមរភូមិកោះចាង|សមរភូមិកោះឆាង]]កប៉ាល់របស់[[សៀម]]ចំនួន ០៣ គ្រឿងត្រូវបានទុកចោលហើយបានលិចចូលទៅក្នុងសមុទ្រ(នាវា HTMS Chonburi, HTMS Songkhla និង HTMS Thonburi)។ការបាត់បង់របស់ភាគី[[បារាំង]]មានចំនួនតិចតួចហើយមិនមាននាវាណាដែលបានបាត់បង់នោះទេ។រាជរដ្ឋាភិបាល​[[ជប៉ុន]]​បាន​ចរចាលើ​បទ​ឈប់បាញ់​គ្នាដោយបញ្ចប់​ជម្លោះ​បញ្ឈប់ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​តទៅទៀត។ នៅពេលដែល[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]]បានរុញច្រានពួក[[ខ្មែរក្រហម]]ឲ្យចេញពី[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨៥ [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]]បានភៀសខ្លួនទៅ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ហើយបានតាំងទីស្នាក់ការរបស់គាត់នៅក្នុងវីឡាចម្ការក្បែរខេត្តត្រាច។វាត្រូវបានសាងសង់ឡើងសម្រាប់រូបលោកដោយកងទ័ព[[សៀម]]និងដាក់រហស្សនាមថា '''"ការិយាល័យ ៨៧"''' ។ <ref>{{Cite news|last=Shenon|first=Philip|date=6 February 1994|title=Pol Pot, the Mass Murderer Who Is Still Alive and Well|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1994/02/06/weekinreview/pol-pot-the-mass-murderer-who-is-still-alive-and-well.html|access-date=11 July 2017}}</ref> នៅក្នុងអំឡុងនៃ[[ការវាយឆ្មក់របស់វៀតណាមលើព្រំដែនថៃ|ការវាយឆ្មក់របស់យួនលើព្រំដែនសៀម]]ដើម្បីលុបបំបាត់ក្រុម[[ខ្មែរក្រហម]]នៅតាមព្រំដែន[[កម្ពុជា]]-[[សៀម]]ដែលប្រឆាំងនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល[[កម្ពុជា]]ដែលគាំទ្រដោយ[[វៀតណាម|យួន]]គឺ[[ខ្មែរក្រហម]]ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]បានធ្វើការលុកលុយជាច្រើនចូលទៅក្នុងខេត្តត្រាច។នៅក្នុង'''សមរភូមិបានចម្រក់'''ទាហាន[[វៀតណាម|យួន]]ប្រហែល ៨០០ នាក់បានដណ្តើមយកផ្នែកមួយនៃស្រុកចម្ការខាងជើងនៅថ្ងៃទី ០១ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៥។នៅថ្ងៃទី ០៩ ឧសភា តំបន់នេះត្រូវបានដណ្តើមយកមកវិញដោយកងទ័ពជើងទឹក កងទ័ពទាហានប្រដាប់អាវុធ និង ប៉ូលីសល្បាតព្រំដែន។ភាគី[[សៀម]]បានស្លាប់ម្នាក់និងរបួស ០៨ នាក់ចំណែកឯ[[ជនជាតិវៀតណាម|ជនជាតិយួន]] ០៨ នាក់ត្រូវបានគេរកឃើញថាបានបាត់បង់ជីវិត។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តត្រាច ចែកចេញជា ០៧ ក្រុង/ស្រុក ៣៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២៦១ ភូមិ ៖ [[ឯកសារ:Districts_Trat.svg|thumb| ផែនទីក្រុងនិងស្រុកនៃខេត្តត្រាច]] ០១.[[ក្រុងត្រាច]] ០២.[[ស្រុកខ្លងយ៉ៃ]] ០៣.[[ស្រុកខាវសាមីង]] ០៤.[[ស្រុកបររ៉ៃ]] ០៥.[[ស្រុកឡឹមង៉ុប]] ០៦.[[ស្រុកកោះកុត]] ០៧.[[ស្រុកកោះឆាង]] == មើលផងដែរ == dag8tqdygrhqcsdn89lcrokavviatg7 0 36649 321750 321137 2025-06-08T06:03:31Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321750 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តឧប្បលរាជធានី ឬ អូរបុណ្យរាជធានី''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : อุบลราชธานี) ដែលជាទូទៅគេហៅកាត់ថា '''ឧបល ឬ ឧប៊ុន''' គឺជាខេត្តធំមួយនៅភូមិភាគឦសាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ៗហៅថា[[ភាគឦសាន (ថៃ)|អ៊ីសាន]]ដែលវាមានផ្ទៃដីធំជាងគេទី ០២ នៅ[[ភាគឦសាន (ថៃ)|ភូមិភាគអ៊ីសាន]]បន្ទាប់​ពី​[[ខេត្តនគររាជសីមា|ខេត្ត​នគររាជ​សីមា]]និង​ធំជាងគេទី​ ០៥​ នៅក្នុង[[ថៃ|ប្រទេស​សៀម]]ហើយ​ជា​ខេត្ត​ដែល​មាន​ប្រជាជន​ច្រើន​ជាងគេ​ទី​ ០២ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​បន្ទាប់​ពី​[[ខេត្តនគររាជសីមា|ខេត្ត​នគររាជសីមា]]។វាជាខេត្តដែលមានប្រវត្តិដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយដែលមាន​ភស្តុតាង​ជាច្រើនទាំង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​បុរាណនិង​បុរាណវិទ្យា។ខេត្តឧប្បលរាជធានីមានចម្ងាយប្រមាណ ៦៣០ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។ខេត្តនេះមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តអំណាចចម្រើន]] [[ខេត្តយសោធរ]] និង [[ខេត្តសិរីសាកេត]]​នៅភាគខាងជើងនិងខាងកើតជាប់នឹង[[ខេត្ត​សារ៉ាវ៉ាន់]] និង [[ខេត្តចំប៉ាសក្តិ|ខេត្តចម្ប៉ាស័ក្តិ]] [[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]] និង នៅភាគខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តព្រះវិហារ]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្ដឧប្បលរាជធានី | native_name = อุบลราชธานี | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image6 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | image_seal = Seal Ubon Ratchathani.png | image_flag = Flag of Ubon Ratchathani Province.svg | image_map = Thailand Ubon Ratchathani locator map.svg | mapsize = | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តឧប្បលរាជធានី | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ដ | seat = ក្រុងឧប្បលរាជធានី | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = ១៥៦២៦ | area_rank = ០៥ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 34xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 045 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-34]] | website = {{URL|ubonratchathani.go.th}} | footnotes = | website = {{URL|ubon.go.th}} }} == ប្រវត្តិ == កាលពីអតីតកាលខេត្តនេះគឺស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]រហូតមកដល់រជ្ជកាល[[ហ្វា ង៉ុម|ព្រះបាទហ្វាង៉ុម]]បានបង្កើត[[ឡានសាង|នគរឡានឆាង]]ឡើងហើយក្រោយមកបានក្លាយជា[[ព្រះរាជាណាចក្រចម្ប៉ាស័ក្តិ]]។ ទីក្រុងនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៨ ដោយ'''ថៅខាំផុន'''ដែលជាកូនចៅរបស់'''ព្រះវ៉ូ'''និង'''ព្រះតា'''ដែលបានភៀសខ្លួនពី'''ស្ដេចសិរីប៊ុនសាន្ដ'''នៃ[[វៀងច័ន្ទន៍|ទីក្រុងវៀងច័ន្ទន៍]]ចូលទៅក្នុង[[សៀម|ព្រះរាជាណាចក្រសៀម]]នៅក្នុងរជ្ជកាល[[តាកស៊ីន|ស្ដេចតាកស៊ីន]]។ក្រោយមក'''ថៅខាំផុន'''ត្រូវបានតែងតាំងនិងមានគោរមងារជា'''ព្រះពុទ្ធវង្សា'''ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងទី ០១ នៅខេត្តឧប្បលរាជធានី។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧២ ខេត្តឧប្បលរាជធានីបានក្លាយទៅជាខេត្តផ្លូវការហើយក៏ជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាលនៃ[[មណ្ឌល|មណ្ឌលទេសាភិបាល]][[ភាគឦសាន (ថៃ)|ភូមិភាគឦសាន]]ផងដែរ។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៩៧២ ខេត្តឧប្បលរាជធានីគឺជាខេត្ដដែលមានផ្ទៃដីធំបំផុតនៅក្នុង[[ភាគឦសាន (ថៃ)|តំបន់ភូមិភាគអ៊ីសាន]]នៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]។[[ខេត្តយសោធរ]]ត្រូវបានបំបែកចេញពីខេត្តឧប្បលរាជធានីនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧២ បន្ទាប់មក[[ខេត្តអំណាចចម្រើន]]ក៏បានបំបែកចេញពីខេត្តនេះនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣។ នៅមុនពេលក្លាយជាខេត្ដជាផ្លូវការខេត្តឧប្បលរាជធានីគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាលនៃ[[មណ្ឌល|មណ្ឌលទេសាភិបាល]][[ភាគឦសាន (ថៃ)|ភូមិភាគឦសាន]]ប៉ុន្តែក្រោយមកខេត្តនេះត្រូវបានបំបែកចេញពី[[មណ្ឌល|មណ្ឌលទេសាភិបាល]][[ភាគឦសាន (ថៃ)|ភូមិភាគឦសាន]]វិញ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២៥ វាបានក្លាយជា[[មណ្ឌល]]មួយនៃ[[ខេត្តនគររាជសីមា]]ក្រោយមកវាត្រូវបានដកចេញវិញពី[[មណ្ឌល]]នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ ហើយខេត្តនេះក៏បានក្លាយជារដ្ឋបាលរងកម្រិតដំបូងនៅក្នុងប្រទេស។ == រដ្ឋបាល == ខេត្តឧប្បលរាជធានី ចែកចេញជា ២៥ ក្រុង/ស្រុក ២១៩ សង្កាត់/ឃុំ និង​ ២៤៦៩ ភូមិ ៖ [[File:Districts_Ubon_Ratchathani.svg|thumb|ផែនទីក្រងនិងស្រុកនៃខេត្តឧប្បលរាជធានី]] {| class="wikitable" style="text-align:center" |លេខរៀង |ឈ្មោះភាសាខ្មែរ |ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង |ឈ្មោះភាសាសៀម |- |០១ |[[ក្រុងឧប្បលរាជធានី]] [[File:Seal_of_Ubon_Ratchathani.png|thumb]] |Mueang Ubon Ratchathani |เมืองอุบลราชธานี |- |០២ |[[ស្រុកស្រីមឿងម៉ៃ]] |Si Mueang Mai |ศรีเมืองใหม่ |- |០៣ |[[ស្រុកខុងចៀម]] |Khong Chiam |โขงเจียม |- |០៤ |[[ស្រុកខឿងណៃ]] |Khueang Nai |เขื่องใน |- |០៥ |[[ស្រុកខេមរា|ស្រុកខេមារ៉ាដ្ឋ]] |Khemarat |เขมราฐ |- |០៦ |[[ស្រុកតេជឧត្ដម]] |Det Udom |เดชอุดม |- |០៧ |[[ស្រុកណាចាលួយ]] |Na Chaluai |นาจะหลวย |- |០៨ |[[ស្រុកណាំយឿន]] |Nam Yuen |น้ำยืน |- |០៩ |[[ស្រុកប៊ុនថារីក]] |Buntharik |บุณฑริก |- |១០ |[[ស្រុកត្រាខាន់ភឿតផុន]] |Trakan Phuet Phon |ตระการพืชผล |- |១១ |[[ស្រុកគុតខៅពូន]] |Kut Khaopun |กุดข้าวปุ้น |- |១២ |[[ស្រុកម៉័ងសាមសិប]] |Muang Sam Sip |ม่วงสามสิบ |- |១៣ |[[ស្រុកវ៉ារិនចម្រាប់]] |Warin Chamrap |วารินชำราบ |- |១៤ |[[ស្រុកភីប៊ុនម៉ាំងសាហាន]] |Phibun Mangsahan |พิบูลมังสาหาร |- |១៥ |[[ស្រុកតានស៊ុម]] |Tan Sum |ตาลสุม |- |១៦ |[[ស្រុកពោធិ៍ស័យ]] |Pho Sai |โพธิ์ไทร |- |១៧ |[[ស្រុកសំរោង(ខេត្ដឧប្បលរាជធានី)|ស្រុកសំរោង]] |Samrong |สำโรง |- |១៨ |[[ស្រុកដនមុតដែង]] |Don Mot Daeng |ดอนมดแดง |- |១៩ |[[ស្រុកស៊ីរីនថន]] |Sirindhorn |สิรินธร |- |២០ |[[ស្រុកធុងស្រីឧត្ដម]] |Thung Si Udom |ทุ่งศรีอุดม |- |២១ |[[ស្រុកណាយៀ]] |Na Yia |นาเยีย |- |២២ |[[ស្រុកណាតាន]] |Na Tan |นาตาล |- |២៣ |[[ស្រុកឡៅសឿគោក]] |Lao Suea Kok |เหล่าเสือโก้ก |- |២៤ |[[ស្រុកសាវ៉ាងវីរ៉ាវង្ស]] |Sawang Wirawong |สว่างวีระวงศ์ |- |២៥ |[[ស្រុកណាំឃុន]] |Nam Khun |น้ำขุ่น |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទធាតុនាងពញា]] * [[ប្រាសាទថងឡាង]] * [[ប្រាសាទបានបិណ្ឌ]] * [[ប្រាសាទដនគូ]] == មើលផងដែរ == lhjgspta5ov02l32ncy994x41aj5qto 0 36747 321749 321673 2025-06-08T06:02:01Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321749 wikitext text/x-wiki '''ខេត្តសុរិន្ទ្រ ឬ សុរិន្ទ''' ([[ភាសាសៀម|សៀម]] : สุรินทร์ , [[ភាសាខ្មែរសុរិន្ទ|ខ្មែរសុរិន្រ្ទ]] : ซเร็น) ស្ថិតនៅភាគឦសាននៃ[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ផ្នែកខាងក្រោមដែលហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ឦសាន|អ៊ីសាន]]ហើយមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]នៅខាងលិច[[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]]នៅខាងកើត[[ខេត្តមហាសារគាម]]និង[[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]]នៅខាងជើងនិងខាងត្បូងជាប់នឹង[[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]នៃ[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]។ {{Infobox settlement | name = ខេត្តសុរិន្ទ្រ | other_name = สุรินทร์(សៀម)<br/>สุลิน(កួយ) | native_name = ซเร็(ខ្មែរសុរិន្ទ្រ) | native_name_lang = th | settlement_type = | image_skyline = | border = infobox | total_width = | image_style = | perrow = | image1 = | image2 = | image3 = | image4 = | image5 = | image_alt = | image_caption = | nickname = | motto = | image_seal = Seal Surin.png | image_flag = Surin Flag.png | image_map = Thailand Surin locator map.svg | mapsize = frameless | map_alt = | map_caption = ផែនទីនៃខេត្តសុរិន្ទ្រ | latd = | latm = | lats = | longd = | longm = | longs = | coordinates_type = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = ប្រទេស | subdivision_name = {{THA}}(សៀម) | seat_type = ទីរួមខេត្ត | seat = ក្រុងសុរិន្ទ្រ | leader_party = | leader_title = | leader_name = | leader_party1 = | leader_title1 = | leader_name1 = | area_footnotes = | area_total_km2 = 8,854 | area_rank = ២២ | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = | population_density_rank = | population_demonym = | population_note = | demographics_type2 = | demographics2_footnotes = | demographics2_title1 = | demographics2_info1 = | demographics_type1 = | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = | demographics1_info1 = | timezone1 = [[Time in Thailand|ICT]] | utc_offset1 = +7 | postal_code_type = លេខកូដប្រៃសណីយ៍ | postal_code = 32xxx | area_code_type = លេខកូដហៅទូរស័ព្ទ | area_code = 044 | iso_code = [[ISO 3166-2:TH|TH-32]] | website = {{URL|surin.go.th}} | footnotes = }} == ប្រវត្តិ == ខេត្តសុរិន្ទ្រគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីសរុប ៨៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា(៣៤១៩ ម៉ែត្រការ៉េ)ពី[[ទន្លេមូល]]នៅភាគខាងជើងដល់[[ភ្នំដងរែក]]នៅភាគខាងត្បូង។ទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្ងាយ ៤៣៤ គីឡូម៉ែត្រពី[[បាងកក|ទីក្រុងបាងកក]]([[ខេត្តបឹងកក់]])។តំបន់​សុរិន្ទ្របច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រវត្តិ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់​មនុស្ស​ជា​យូរ​លង់ណាស់មក​ហើយ​ដែល​មាន​តាំងពី​[[បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា|សម័យ​បុរេប្រវត្តិ]]។តាមប្រវត្តិសាស្ត្រតំបន់នេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយអាណាចក្រមានអំណាចមុនដំបូងគេគឺ[[អាណាចក្រខ្មែរ]]នា[[សម័យអង្គរ]]។៥០% នៃ​ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តសុរិន្ទ្រជា[[ជនជាតិខ្មែរ]]។អ្នកដែលនៅសេសសល់គឺជាអ្នកនិយាយ[[ភាសាសៀម]] [[ភាសាឡាវ|ភាសាលាវ]] [[ភាសាចិន]] និង [[ភាសាកួយ]]ជាដើមហើយក៏មានក្រុមកុលសម្ព័ន្ធក្រុមជនជាតិភាគតិផងដែរដូចជា[[ជនជាតិកួយ|កួយ]]ជាដើម។ខេត្តនៅភាគឦសាននេះបណ្តុំទៅដោយអ្នកមានមន្តអាគម យុទ្ធសិល្ប៍ សិល្បសាស្ត្រនិងចម្រុះទៅដោយវប្បធម៌និងភាសាជាច្រើនមានដូចជា សៀម ខ្មែរ កួយ ចិន និង លាវជាដើមហើយប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅទីនោះឬហៅម្យ៉ាងទៀតថា[[ជនជាតិខ្មែរលើ]]នៅតែបន្តថែរក្សាអភិរក្ស ប្រពៃណី វប្បធម៌ របស់ខ្លួនឲ្យនៅតែគង់វង្សបន្តទៅមុខទៀត។[[ជនជាតិខ្មែរ]]នៅទីនោះក៏អាចនិយាយនិងចេះអានសរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]]បានខ្លះៗផងដែរ។បណ្តាស្រុកនៅក្នុងខេត្ត​នេះភាគ​ច្រើន​ជា​ជន​បទនិង​មាន​ជីវភាព​ក្រីក្រហើយមានការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មតិចតួចដោយការធ្វើកសិកម្មជាចម្បងដូចជាធ្វើស្រែចម្ការជាដើម។ក្រៅពីការ​ធ្វើស្រែចម្ការកសិករក៏បានរកប្រាក់​ចំណូល​បន្ថែមទៀតដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពរបស់ពួកគេ​ដូចជាកាប់​អំពៅ ធ្វើជា​កម្មករ​សំណង់ ​ធ្វើតម្បាញ​សូត្រ​លក់នៅក្នុង​ស្រុកនិងក្រៅស្រុកជាដើម។ការ​ទាក់ដំរីនិង​បណ្តុះ​បបណ្តាលសត្វដំរីក៏ពេញនិយមនិងមានសារៈសំខាន់​យ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងខេត្តនេះផងដែរ។ប្រហែល ២៥% នៃដំរីទាំងអស់នៅក្នុង[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ត្រូវបានចិញ្ចឹមនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រដែលភាគច្រើនលើសលុបជាពួក[[ជនជាតិកួយ]]។ទេសចរណ៍​ក៏មានសារៈសំខាន់ផងដែរសម្រាប់ទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ច​ខេត្ត​សុរិន្ទ្រ។ទេសភាពធម្មជាតិ សត្វពាហនៈ ប្រាសាទបុរាណ ជាច្រើនត្រូវបានគេមើលឃើញចាប់អារម្មណ៍កាន់តែច្រើនឡើងៗថាមានសក្តានុពលជាខ្លាំងដោយអាជ្ញាធរខេត្តបានចំណាយថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ខេត្តនេះឲ្យក្លាយជាតំបន់ទេសចរណ៍បុរាណនិងធម្មជាតិដែលជាទីពេញនិយមសម្រាប់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិមកកម្សាន្ត។ខេត្តសុរិន្ទ្រមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះល្បីល្បាញខាងធ្វើគ្រឿងតុបតែងលម្អដែលធ្វើពីមាស ប្រាក់ ស្ពាន់ សំរឹទ្ធិ គ្រឿងសង្ហារឹមដែលធ្វើពីឈើ បេង នាងនួន សម្លៀកបំពាក់ដែលតម្បាញចេញពីសរសៃសូត្រដ៏ប្រណិតជាដើម។ពាណិជ្ជករនៅក្នុងស្រុកក៏ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនជាមួយប្រជាជន[[កម្ពុជា]]តាមរយៈច្រកព្រំដែននៅ[[:en:O Smach|អូរស្មាច់]]ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រខាងត្បូងពីទីរួមខេត្តសុរិន្ទ្រ។ បច្ចុប្បន្នខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបាន[[សៀម|ប្រទេសសៀម]]ប្ដូរឈ្មោះទៅជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]វិញដែលរួមបញ្ចូលទាំង[[ខេត្តគោកខ័ណ្ឌ]] និង [[ខេត្តសង្គឹត|ខេត្តសង្គឹត ឬ សិង្គារ]]ដាក់ឲ្យក្លាយជា[[ខេត្តសូរិន្ទ]]តែមួយវិញ។ខេត្តសុរិន្ទ្រកាលដើមឡើយជាដែនដីរបស់[[អាណាចក្រខ្មែរ]]ហើយខេត្តនេះជាខេត្តដែលសម្បូរទៅដោយសត្វដំរី។អ្នកហ្មដំរី[[ខ្មែរ]] [[ជនជាតិកួយ|កួយ]] [[លាវ]] ថាតំបន់នេះសម្បូរដំរីណាស់ដំណឹងនេះក៏បានដឹងលឺទៅដល់ព្រះរាជាទ្រង់ក៏ចាត់ឲ្យមេទ័ព[[ខ្មែរ]]ឈ្មោះ'''សុរិន្ទ ភក្ដី'''ឲ្យចេញទៅទាក់ដំរីនៅឯខេត្តសុរិន្ទ្រនេះក៏បានជួបប្រទះនឹងសត្វដំរីសរួចក៏បានស្ទាក់ចាប់មកថ្វាយព្រះរាជាៗក៏ចាត់តាំងឲ្យមេទ័ព'''សុរិន្ទ ភក្ដី'''កាន់កាប់និងគ្រប់គ្រងខេត្តសុរិន្ទ្រនេះតរៀងមករហូតដល់ពេល[[សៀម]]មកឈ្លានពាន[[ខ្មែរ]]យកដែនដីសុរិន្ទ្រនេះ។នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៨៤ ដែលខេត្តសុរិន្ទ្រត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយសៀមហើយចៅហ្វាយខេត្តនេះនៅតែមានងារថា'''ពញាសុរិន្ទភក្ដីធីននគរបន្ទាយសេមា'''។នេះក៏សបញ្ជាក់ឲ្យបានដឹងដែរថាពួកអ្នកនៅ[[ស្រុកសុរិន្ទ្រ]]មានដើមកំណើតពី[[ស្រុកបន្ទាយឆ្មារ]]ពិតមែន។ [[Image:Monument of Phaya Surin Phakdi Si Narong Changwang - Surin.jpg|thumb|200px|រូបសំណាកមេទ័ព សុរិន្ទ ភក្តី ស្ថិតនៅក្នុងក្រុងសុរិន្ទ្រ]] == រដ្ឋបាល == ខេត្តសុរិន្ទ្រ ចែកចេញជា ១៧ ក្រុង/ស្រុក ១៥៨ សង្កាត់/ឃុំ និង ២០១១ ភូមិ ៖ {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! លេខរៀង ! ឈ្មោះភាសាខ្មែរ ! ឈ្មោះអក្សរឡាតាំង ! ឈ្មោះភាសាសៀម ! ទីតាំង |- |០១ |align="center"|[[ក្រុងសុរិន្ទ្រ]] [[Image:Seal of Surin.png|thumb|200px]] |Mueang Surin |เมืองสุรินทร์ |[[Image:Amphoe 3201.svg|thumb|200px]] |- |០២ |[[​ស្រុកភ្នំដងរែក|ស្រុកភ្នំដងរែក]] |Phanom Dong Rak |พนมดงรัก |[[Image:Amphoe 3214.svg|thumb|200px]] |- |០៣ |​[[​ស្រុកសង្គៈ|ស្រុកសង្គៈ]] |Sangkha |สังขะ |[[Image:Amphoe 3210.svg|thumb|200px]] |- |០៤ |[[​ស្រុកប្រាសាទ|ស្រុកប្រាសាទ]] |Prasat |ปราสาท |[[Image:Amphoe 3205.svg|thumb|200px]] |- |០៥ |[[ស្រុកសំរោងទាប(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកសំរោងទាប]] |Samrong Thap |สำโรงทาบ |[[Image:Amphoe 3212.svg|thumb|200px]] |- |០៦ |[[ស្រុករតនបុរី]] |Rattana Buri |รัตนบุรี |[[Image:Amphoe 3207.svg|thumb|200px]] |- |០៧ |[[ស្រុកកំពង់ស្វាយ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកកំពង់ស្វាយ]] |Tha Tum |ท่าตูม |[[Image:Amphoe 3203.svg|thumb|200px]] |- |០៨ |[[ស្រុកកាប់ជើង]] |Kap Choeng |กาบเชิง |[[Image:Amphoe 3206.svg|thumb|200px]] |- |០៩ |[[ស្រុករំដួល(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុករំដួល]] |Lamduan |ลำดวน |[[Image:Amphoe 3211.svg|thumb|200px]] |- |១០ |[[ស្រុកចមព្រះ]] |Chom Phra |จอมพระ |[[Image:Amphoe 3204.svg|thumb|200px]] |- |១១ |[[ស្រុកជម្ពូរបុរី]] |Chumphon Buri |ชุมพลบุรี |[[Image:Amphoe 3202.svg|thumb|200px]] |- |១២ |[[ស្រុកបសេដ្ឋ(ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ស្រុកបសេដ្ឋ]] |Buachet |บัวเชด |[[Image:Amphoe 3213.svg|thumb|200px]] |- |១៣ |[[ស្រុកសុីខរភូមិ]] |Sikhoraphum |ศีขรภูมิ |[[Image:Amphoe 3209.svg|thumb|200px]] |- |១៤ |[[ស្រុកសាណម]] |Sanom |สนม |[[Image:Amphoe 3208.svg|thumb|200px]] |- |១៥ |[[ស្រុកស្រីណារ៉ុង|ស្រុកស្រីណារ៉ុង]] |Si Narong |ศรีณรงค์ |[[Image:Amphoe 3215.svg|thumb|200px]] |- |១៦ |[[ស្រុកក្វៅស្រីណារិន]] |Khwao Sinarin |เขวาสินรินทร์ |[[Image:Amphoe 3216.svg|thumb|200px]] |- |១៧ |[[ស្រុកណនណារ៉ាយ]] |Non Narai |โนนนารายณ์ |[[Image:Amphoe 3217.svg|thumb|200px]] |- | colspan="2" |[[ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ(ខេត្តសុរិន្ទ) |ស្រុកគោកខ័ណ្ឌ]] | colspan="3" |Koukhan |- | colspan="2" |[[ស្រុកឈូក(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកឈូក]] | colspan="3" |Chhouk |- | colspan="2" |[[ស្រុកកំចាយចាន(ខេត្តសុរិន្ទ)|ស្រុកកំចាយចាន]] | colspan="3" |Kamchay Chan |- |} '''ព្រំប្រទល់នៃខេត្តសុរិន្ទ្រ''' {| class="wikitable" style="text-align:center" |+ !rowspan="3" style="background:#000080;color:white;"|ខេត្តសុរិន្ទ្រ !colspan="4" style="background:#000080;color:white;"|ទិស |- ! |ខាងកើត (E) ! |ខាងលិច (W) ! |ខាងត្បូង (S) ! |ខាងជើង (N) |- | [[ខេត្តសិរីសាកេត|ខេត្តសិរីសាកេត]] | [[ខេត្តបុរីរម្យ]] | [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] | [[ខេត្តមហាសារគាម]] និង [[ខេត្តសុវណ៌ភូមិ ឬ សុវណ្ណភូមិ|ខេត្តសុវណ៌ភូមិ]] |} == ប្រាសាទ == * [[ប្រាសាទល្ងៀង|ប្រាសាទក្រពុំ ឬ ប្រាសាទសុីខរភូមិ ឬ ប្រាសាទល្ងៀង]] * [[ប្រាសាទជាងប៉ី]] * [[ប្រាសាទតាមាន់]] * [[ប្រាសាទ​ថា​ពាំង​តា|ប្រាសាទត្រពាំង​ទា]] * [[ប្រាសាទបានប្រាសាទ (ខេត្តសុរិន្ទ្រ)|ប្រាសាទបានប្រាសាទ]] * [[ប្រាសាទបានភ្លួង]] * [[ប្រាសាទមឿនឆៃ]] * [[ប្រាសាទយាយងោ]] == បុណ្យប្រពៃណីជាតិ == '''ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រ្ទ''' គឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រចាំឆ្នាំដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយនៃសហគមន៍សុរិន្រ្ទ។ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានរៀបចំប្រារព្ធឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិការយៈពេល ០២ ថ្ងៃនៅក្នុងគោលបំណងដើម្បីបង្ហាញពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីដូនតារបស់[[ខ្មែរ]]ដែលជាកេរមរតករបស់ប្រជាជននៅក្នុងខេត្តនេះនិងដើម្បីអបអរសាទរនិងលើកកម្ពស់វិស័យទេសចរណ៍ក៏ដូចជាការអភិរក្សសត្វព្រៃនិងអភិរក្សវប្បធម៌នៃការចិញ្ចឹមដំរីនៅក្នុង[[ខេត្តសុរិន្ទ្រ]]ជាពិសេសនៅតំបន់ភាគឦសាន។ខេត្តសុរិន្ទ្រគឺជាតំបន់មួយដែលមានចំនួនដំរីច្រើនជាងគេនៅក្នុងប្រទេស។ ពិធីបុណ្យនេះមានប្រភពមកពីក្រុមអ្នកថែរក្សាសត្វដំរីនៅខេត្តសុរិន្ទ្រដែលមានជំនាញក្នុងការចាប់និងថែទាំសត្វដំរីជាយូរមកហើយ។ពួកគេបានរួមគ្នាដើម្បីចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សាសត្វដ៏អស្ចារ្យទាំងនេះធ្វើឲ្យដំរីក្លាយជាមរតកវប្បធម៌និងជានិមិត្តរូបរបស់ខេត្តសុរិន្ទ្ររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ខេត្តសុរិន្រ្ទក៏មានតំបន់ព្រៃបើកចំហសមរម្យសម្រាប់ការចិញ្ចឹមដំរីហើយដំរីបានក្លាយទៅជាផ្នែកមួយដ៏គួរឲ្យស្រឡាញ់នៃគ្រួសារក្នុងស្រុកជាច្រើន។ ពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្រធ្វើឡើងរៀងរាល់ខែវិច្ឆិកាហើយមានសកម្មភាពចូលរួមជាច្រើនដូចជាក្បួនដង្ហែដំរី ការប្រកួតទេពកោសល្យដំរី ការបង្ហាញជំនាញដំរី ការប្រកួតបាល់ទាត់ដំរី និងសូម្បីតែការតាំងពិព័រណ៌សត្វដំរី។បន្ថែមពីលើនេះនៅមានការតាំងពិព័រណ៍ដែលបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងសត្វដំរីនិងមនុស្ស។សកម្មភាពទាំងនេះទាក់ទាញការចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិដោយបង្ហាញពីភាពវៃឆ្លាតរបស់សត្វដំរីសុរិន្រ្ទ។ ក្រៅពីការសម្ដែងសត្វដំរីពិធីបុណ្យនេះក៏រួមបញ្ចូលការសម្ដែងវប្បធម៌សកម្មភាពកម្សាន្តផ្សេងៗនិងការលក់ផលិតផលក្នុងស្រុកផងដែរ។ ដូច្នេះពិធីបុណ្យដំរីសុរិន្ទ្រគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ដ៏សំខាន់មួយដែលប្រារព្ធនូវភាពអស្ចារ្យនិងកិត្តិនាមរបស់ដំរីសុរិន្ទ្រនិងខេត្តសុរិន្ទ្រលើសកលលោក។វាមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីភាពប្លែកនៃវប្បធម៌អ្នកសុរិន្ទ្រប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីការអភិរក្សប្រភេទសត្វដំរីនិងបរិស្ថានផងដែរ។ == អ្នកសិល្បៈ == * លោក [[ខុង ខុយ|ខុង ខុយ ឬ គង់ មានជ័យ]] ជាអ្នកចម្រៀងសុរិន្ទ្រគោកខ័ណ្ឌដែលមានសមាជិក ៧០ នាក់។ == មើលផងដែរ == jq446037gz5jzgcgy6p4fxc4ti0b2vs 0 37289 321747 319570 2025-06-08T06:00:03Z សុត្តន្ត សិរីហ្វុង 44959 321747 wikitext text/x-wiki '''ស្រុកភ្នំរុង''' ជាស្រុកដែលស្ថិតនៅក្នុង[[ខេត្តបុរីរម្យ]]ដែលស្រុកនេះមានភ្នំមួយដែលមានឈ្មោះថា[[ភ្នំរុង]]និងមានប្រាសាទនៅលើនោះឈ្មោះថា[[ប្រាសាទភ្នំរុង]]។ =រដ្ឋបាល= * [[ឃុំរមៀត(ស្រុកភ្នំរុង)|ឃុំរមៀត ]] * [[ឃុំគោកងាវ(ស្រុកភ្នំរុង)|ឃុំគោកងាវ ]] * [[ឃុំតាពែក]] gxd4ywm0p9v12scu5yumzx42cb7atts 0 37292 321727 321061 2025-06-07T23:59:22Z 117.20.112.5 ឯកសារនេះមានខុសច្រើន! 321727 wikitext text/x-wiki {{Infobox ប្រាសាទ |image = Prasat_Ta_Muen_Thom-019.jpg |creator = ព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី១ (១០០២-១០៥០) និងឧទ័យទិត្យវរ្ម័នទី២ (១០៥០-១០៦៦)។ |proper_name = [[ប្រាសាទតាមាន់ធំ]] |date_built = សតវត្សទី១១ |primary_deity = [[ព្រះឥសូរ]] |architecture = [[រចនាបថបាយ័ន]] |location = <nowiki>[ឃុំគោកមន]] </nowiki>[[​ស្រុកបន្ទាយអំពិល]] [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] }} == ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត == [[ឯកសា|រូបភាពតូច|ប្លង់ប្រាសាទតាមាន់ធំ]] ប្រាសាទតាមាន់ធំជាស្ថាបត្យកម្មខ្មែរដែលកសាងឡើងនៅ សតវត្សទី១១ ដល់ទី១៣ ដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។ ប្រាសាទនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅ [[ភូមិតាមាន់សែនជ័យ(ឃុំគោកមន)|ភូមិតាមាន់សែនជ័យ]] [[ឃុំគោកមន(ស្រុកបន្ទាយអំពិល)|ឃុំគោកមន]] [[ស្រុកបន្ទាយអំពិល]] [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]។ ដែលមាន [[ប្រាសាទដំរីទ្រោម]] នៅក្បែរនោះ និងមានចំងាយ ១៣គីឡូម៉ែត្រ ពី [[ប្រាសាទតាក្របី]] ដែលស្ថិតនៅលើ[[ជួរភ្នំដងរែក]]។បើតាមឯកសារព្រឹទ្ធាចារ្យដែលរស់ និងថែនៅប្រាសាទនេះបានបញ្ជាក់ថា កាលដើមឡើយប្រាសាទតាមាន់ទាំមូលមានឈ្មោះថា ប្រាសាទវេទមន្ត លុះក្រោយមកក៏ក្លាយជា ប្រាសាទតាមាន់រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ ប្រាសាទតាមាន់ធំជាទីតាំងសក្ការៈបូជារបស់ខ្មែរបុរាណ ដែលស្ថិតនៅតាមផ្លូវបុរាណពីរាជធានីអង្គរទៅផ្នែកខាងជើងនៃអាណាចក្រអង្គរ។ ប្រាសាទនេះកសាងឡើង ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះសិវៈក្នុងព្រាហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទកសាងឡើងនៅក្នុងសម័យអាណាចក្រអង្គរ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅលើជួរភ្នំដងរែក។ ប្រសិនបើគ្មានដើមឈើនៅលើជម្រាលភ្នំនៅពីមុខប្រាសាទ គេនឹងឃើញមានទិដ្ឋភាពដ៏ស្អាតលើដីទំនាបរបស់កម្ពុជាឆ្ពោះទៅភាគខាងត្បូង។ ប្រសិនបើគេចេញពីខ្លោងទ្វារប្រាសាទ គេអាចធ្វើដំណើរលើផ្លូវបុរាណ ដែលមកពីរាជធានីអង្គរ ចំនែកនៅខាងក្រោមមានស្រះទឹកបុរាណមួយ។ ប្រាសាទតាមាន់ធំជាប្រាសាទដែលតម្កល់ព្រះសិវលិង្គធម្មជាតិមួយ ដែលមានឈ្មោះថាស្វាយជម្ពូរលិង្គដែលមានន័យថាលិង្គដែលកើតឡើងដោយខ្លួនឯង<ref>Briggs, p. 55, The Ancient Khmer Empire</ref>។ លិង្គធម្មជាតិដែលមានភាពល្បីល្បាយដូចគ្នាទៅនិងព្រះសិង្គនៅប្រាសាទវត្តភូ នៅក្នុងទឹកដីប្រទេសឡាវនៅពេលបច្ចុប្បន្ន។ លក្ខណៈពិសេសមួយទៀតរបស់ប្រាសាទតាមានើធំគឺជាការតំរង់ទិសនៃប្រាសាទ។ ប្រាសាទបុរាណខ្មែរបុរាណភាគច្រើនតម្រង់ទិសឆ្ពោះទៅទិសខាងកើតចំ៩០ដឺក្រេ ហេតុនេះអនុញ្ញាតឱ្យព្រះអាទិត្យរះ ដើម្បីបំភ្លឺអាទិទេពនៅទីជម្រកកណ្ដាលពីរដងក្នុងមួយឆ្នាំ។ ប្រាសាទខ្មែរពីរបីប៉ុណ្ណោះ ដែលមានមានខ្លោងទ្វារបែរមុខទៅទិសខាងត្បូងដូចជាប្រាសាទភិមាឃ និងប្រាសាទតាមាន់ធំ។ ប្រាសាទដែលបែរមុខទៅទិសខាងត្បូងមានការជាប់ទាក់ទងនឹងព្រះយមរាជគឺជាព្រះអាទិទេពនៃការស្លាប់។ ប្រាសាទភិមាឃ ក៏ដូចប្រាសាទតាមាន់ធំបានបែរទៅទិសខាងត្បូង ដែលតំរង់ទៅរករាជធានីអង្គរ។ ប្រាសាទតាមាន់ធំបែរមុខទៅទិសខាងត្បូងមាន១៧១.៥ដឺក្រេ ដែលមាន ៨.៥ដឺក្រេទៅខាងត្បូងនិងមាន ២៤កឺក្រេតំរង់ទៅកាន់រាជធានីអង្គរ។ លក្ខណៈពិសិដ្ឋនៃទីតាំងដ៏អស្ចារ្យនេះក៏ដោយសារតែវត្តមានរបស់ថ្មធម្មជាតិមួយ ដែលមានលក្ខណៈសើមជានិច្ចបណ្តាលមកពីចរន្តទឹក ដែលផុសចេញពីបាតភ្នំ ។ គឺថ្មធម្មជាតិនេះហើយ ដែលត្រូវបានគេ ប្រដូចទៅនឹងព្រះសិវលិង្គ ឬ លិង្គព្រះឥសូរដ៏មានមហិទ្ធិរិទ្ធក្នុងសម័យកាលបុរាណ។ គឺ ប្រការនេះហើយ ដែលថ្មលិង្គស្វ័យជម្ពូវបានក្លាយទៅជាចំណុចកណ្តាលឬ បេះដូង នៃ ប្រាសាទតាមាន់ធំ ដោយហេតុថាមានការសាងសង់ប្រាង្គ ប្រធានហ៊ុំព័ទ្ធពីលើព្រមទាំងសំណង់ឧបសម្ព័ន្ធនានានៅជុំវិញ។ ក្នុងបរិបទនេះហើយទីតាំងនៃប្រាសាទកាន់តែស័ក្តិសិទ្ធិឡើងមួយជាទ្វេរដង។ [[ឯកសា|រូបភាពតូច|សិលាចារឹកលេខ K-៣៦១]] == សិលាចារឹក == សិលាចារឹកមួយផ្ទាំង ដែលសព្វថ្ងៃកាន់កាប់ដោយនាយកដ្ឋានវិចិត្រសិល្បៈថៃ។ ពីមុនសិលាចារឹកនេះស្ថិតក្នុងបរិវេណសាលារៀនភូមិរោងខ្នា ឃុំតាមាន់ ស្រុកកាប់ជើង ខេត្តសុរិន្ទ្រ ។ចំពោះសិលាចារឹកនេះ ដែលសរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹត និងខ្មែរត្រូវបានចុះហើយចារនៅឆ្នាំ ៩៤២ សក ត្រូវនឹងឆ្នាំ ១០៦០នៃគ.ស ចារឹកនេះមានចារតួអក្សរទាំង ៣ជ្រុង។ នៅជ្រុងទីមួយ មាន១៩បន្ទាត់ជ្រុងទី២មាន១៩ បន្ទាត់និង ជ្រុងទី ៣មាន ២បន្ទាត់។ រីឯប្រភេទសិលាចារឹកគឺជាថ្មភក់ ដោយមានលក្ខណៈរាងជាបន្ទះសីមា។ កន្លែងដែលគេបានរកឃើញផ្ទាំងសិលាចារឹកនេះគឺនៅមុខ ប្រាសាទតែម្តង។ កំពស់នៃសិលាចារឹកនេះគឺ៥០ស.មទទឹង ២៩,៥ស.មនិងកម្រាស់៧ស.ម។ ជាទី បញ្ចប់សូមបញ្ជាក់ផងដែរ ថាថ្វីត្បិតតែប្រាសាទតាមាន់ធំត្រូវបានកសាងឡើងនៅ ស.វទី១១ក្តីក៏ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថាទីតាំងនេះ ទើបតែត្រូវបានជ្រើសរើសនៅក្នុងសម័យកាលនោះទេ។ យោងតាមការស្រាវជ្រាវរបស់យើងៗអាចកត់សម្គាល់ថាទីតាំងនេះត្រូវបានប្រជានុរាស្ត្រខ្មែរ ដែលជាអ្នកស្រុកក្នុងតំបន់គោរពបូជាតាំងតែសម័យបុរេអង្គរម្ល៉េះ ។ ពោលគឺនៅដើមសម័យចេនឡាម្ល៉េះនៅចុងស.វទី៦ ដើមស.វទី៧ ជាពិសេសក្នុងសម័យកាលរបស់ព្រះបាទមហេន្ទ្រវរ្ម័នចិត្រសេនា។ == រូបភាព == <gallery> ឯកសា ឯកសា ឯកសា ឯកសា ឯកសា ឯកសា </gallery> == ឯកសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រាសាទខ្មែរ|តាមាន់ធំ]] m9ml4uds9445qtqpvahayhl4uz76teq 1 39448 321752 320980 2025-06-08T07:14:26Z 119.13.57.192 /* តើនយោបាយដាច់ខាតខាងឧស្សាហកម្មរបស់លោកលីក្វាន់យូមានប៉ុន្មានដំណាក់កាលអ្វីខ្លះ? */ ការឆ្លើយតប 321752 wikitext text/x-wiki នយោបាយដាច់ខាតខាងឧស្សាហកម្ម == នយោបាយដាច់ខាតខាងឧស្សាហកម្មរបស់លោកលីក្វាន់យូ == លីក្វាន់យូ [[អ្នកប្រើប្រាស់:សៀងស្រីនិច្ច|សៀងស្រីនិច្ច]] ([[ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:សៀងស្រីនិច្ច|ការពិភាក្សា]]) ម៉ោង០៣:១០ ថ្ងៃពុធ ទី០១ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៩ (UTC) == តើនយោបាយដាច់ខាតខាងឧស្សាហកម្មរបស់លោកលីក្វាន់យូមានប៉ុន្មានដំណាក់កាលអ្វីខ្លះ? == តើនយោបាយដាច់ខាតខាងឧស្សាហកម្មរបស់លោកលីក្វាន់យូមានប៉ុន្មានដំណាក់កាលអ្វីខ្លះ? [[ពិសេស:ការរួមចំណែក/117.20.115.78|117.20.115.78]] ម៉ោង១២:៥៤ ថ្ងៃសុក្រ ទី២៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២៥ (UTC) :៩ [[ពិសេស:ការរួមចំណែក/175.100.59.250|175.100.59.250]] ម៉ោង០៩:៤១ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី២៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ (UTC) :តើនយោបាយដែលខាតខែឧស្សាហកម្មរបស់លោកលីក្វាន់យូរមានប៉ុន្មានដំណាក់កាលអ្វីខ្លះ [[ពិសេស:ការរួមចំណែក/119.13.57.192|119.13.57.192]] ម៉ោង០៧:១៤ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី០៨ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ (UTC) 489udi3rid9t1qdtv8yk6j4by15plu5 0 47981 321726 287599 2025-06-07T20:22:24Z សំ ឫទ្ធី 39808 /* ផ្ទៃខាងក្នុង */ អ្នកជាតិនិយម ឈាន វ៉ាម ជាឈ្មោះសរសេរមិនត្រូវ ឈ្មោះពិត គឺ ឈាន វ៉ម មិនមែន ឈាន វ៉ាម ទេ  ។ 321726 wikitext text/x-wiki '''ស៊ឹម វ៉ា''' ( ថ្ងៃទី២ ខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩០៦ – ១២ តុលា ១៩៨៩) គឺជា[[អ្នកនយោបាយ|អ្នកនយោបាយខ្មែរ]] លោក​បាន​កាន់​តំណែង​ជា[[នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាកម្ពុជា]] ​ពី​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​១៩៥៧ ដល់​ខែ​មករា ឆ្នាំ​១៩៥៨ និង​ពី​ខែ​មេសា ដល់​ខែ​កក្កដា ឆ្នាំ​១៩៥៨។ រួមគ្នាជាមួយលោក [[ឈាន វ៉ម]] និង [[អៀវ កើស]] លោកបានសហស្ថាបនិក[[គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (កម្ពុជា)|គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ]] នៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤៦។ ក្នុងនាមជាអ្នកជាតិនិយម <ref name="Bio2"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles></ref> លោកវ៉ា បានប្រឆាំងនឹង[[កម្ពុជាក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង|ការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំង]]មកលើប្រទេសកម្ពុជា ហើយបានដឹកនាំចលនាប្រឆាំងជាមួយនឹងអ្នកជាតិនិយមផ្សេងទៀត។ លោក​ជា​ឯកអគ្គរាជទូត​កម្ពុជា​ប្រចាំ[[ជប៉ុន|ប្រទេស​ជប៉ុន]] ​ក្នុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៧០។ <ref name="NYT2" />{{Infobox officeholder | name = សុឹម វ៉ា | native_name = | image = | office = [[នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]] | monarch2 = [[នរោត្តម សុរាម្រិត]] | termstart = ២៤ មេសា ១៩៥៨ | termend = ១០ កក្កដា ១៩៥៨ | predecessor = [[ប៉ែន នុត]] | successor = [[នរោត្តម សីហនុ]] | monarch = [[នរោត្តម សុរាម្រិត]] | termstart2 = ២៦ កក្កដា ១៩៥៧ | termend2 = ១១ មករា ១៩៥៨ | predecessor2 = [[នរោត្តម សីហនុ]] | successor2 = [[ឯក យីអ៊ុន]] | birth_date = ៣ កុម្ភៈ ១៩០៦ | birth_place = [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]], [[អាណាព្យាបាលបារាំង|កម្ពុជា]], [[បារាំងឥណ្ឌូចិន]] | death_date = ១២ តុលា ១៩៨៩ (អាយុ ៨៣ឆ្នាំ)<ref name="NYT">{{cite web|url=https://www.nytimes.com/1989/10/18/obituaries/sim-var-ex-cambodian-premier-85.html|title=Sim Var, Ex-Cambodian Premier, 85|work=The New York Times|date=18 October 1989|accessdate=9 April 2014}}</ref> | death_place = [[ប៉ារីស]], [[បារាំង]] | spouse = ម៉ា ប្រកុប (m. ១៩៦២; div.) <br> យ៉ូកូ កាវ៉ាដា<ref name="Bio">{{cite web|url=http://www.nationalrescueparty.org/sim-var-1906-1989/|title=Sim Var (1906-1989)|accessdate=9 April 2014|publisher=nationalrescueparty.org|archivedate=13 មេសា 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140413142532/http://www.nationalrescueparty.org/sim-var-1906-1989/|url-status=dead}}</ref> | party = [[គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (កម្ពុជា)|ប្រជាធិបតេយ្យ]] }} == ផ្ទៃខាងក្នុង == លោក ស៊ឹម វ៉ា កើត​នៅ​ឆ្នាំ​១៩០៦ នៅ​ស្រុក​កំពង់​ចាម (ខេត្ត​ត្បូងឃ្មុំបច្ចុប្បន្ន) ក្នុង​គ្រួសារ​កសិករ។ គាត់​ជា​អ្នក[[ជាតិនិយម|ជាតិ​និយម]]ខ្មែរ​ដំបូង​គេ​ម្នាក់។ លោកបានសហស្ថាបនិកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៤៦ រួមជាមួយអ្នកជាតិនិយម ឈាន វ៉ម និង អៀវ កើស ក្នុងគោលបំណងដឹកនាំចលនាប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងអាណាព្យាបាលបារាំង។ លោក​ក៏​បាន​សហការ​បង្កើត​កាសែត​ដំបូង​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា​ក្នុង​ឆ្នាំ ១៩៣៩ រួម​ជាមួយ​នឹង​លោក ប៉ាច ឈឿន និង​លោក [[សឺង ង៉ុកថាញ់]] ដែល​គេ​ស្គាល់​ថា​ជា «នគរវត្ត»។ <ref name="NYT"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="165">[https://www.nytimes.com/1989/10/18/obituaries/sim-var-ex-cambodian-premier-85.html "Sim Var, Ex-Cambodian Premier, 85"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="166">''The New York Times''. 18 October 1989<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="167"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">9 April</span> 2014</span>.</span></cite></ref> <ref name="Bio">{{cite web|url=http://www.nationalrescueparty.org/sim-var-1906-1989/|title=Sim Var (1906-1989)|accessdate=9 April 2014|publisher=nationalrescueparty.org|archivedate=13 មេសា 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140413142532/http://www.nationalrescueparty.org/sim-var-1906-1989/|url-status=dead}}</ref> នៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ១៩៤៧ លោកវ៉ា ត្រូវបានចាប់ខ្លួនរួមជាមួយអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ១៦ នាក់ផ្សេងទៀតដោយអាជ្ញាធរបារាំងចំពោះការចោទប្រកាន់ថាជាសមាជិកនៃក្រុមគាំទ្រជប៉ុនដែលប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំងនៅកម្ពុជា។ <ref name="Bio"/> គាត់ត្រូវបានបញ្ជូនទៅ[[ទីក្រុងព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] រយៈពេលប្រាំបួនខែចាប់ពីខែមីនាដល់ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ១៩៤៧ ហើយទីបំផុតទៅខេត្តកំពង់ចាមរហូតដល់គាត់ត្រូវបានដោះលែងនៅឆ្នាំ១៩៤៨ ។ គាត់បានក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅឆ្នាំ១៩៥៧ ហើយបានបម្រើការតិចជាងមួយឆ្នាំរហូតដល់ឆ្នាំ១៩៥៨ ដោយសារតែបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច។ <ref name="NYT"/> <ref name="Bio" /> នៅឆ្នាំ 1962 គាត់បានរៀបការជាមួយម៉ា ប្រកុប ហើយបង្កើតបានកូនប្រុសមួយកូនស្រី។ ប្តីប្រពន្ធនេះបានលែងលះគ្នាជាផ្លូវការប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក។ ក្រោយមកគាត់បានធ្វើជាបេសកជនកម្ពុជាប្រចាំ [[ជប៉ុន|ប្រទេសជប៉ុន]] ក្នុងរដ្ឋាភិបាល[[លន់ នល់|លន់នល់]] ហើយបានរៀបការជាមួយស្ត្រីជនជាតិជប៉ុននៅទីនោះឈ្មោះ យូកូ កាវ៉ាដា។ <ref name="Bio"/> លោកវ៉ា ត្រូវ​បាន​គេ​ជឿ​ថា​មាន​ជាប់​ពាក់ព័ន្ធ​នឹង​រដ្ឋប្រហារ​ទម្លាក់ [[នរោត្ដម សីហនុ|​សម្តេច​នរោត្តម សីហនុ]] ។ <ref>{{Cite web |last=Richie |first=Rich |title=Yale University Library Research Guides: Cambodian Newspaper Project: I - J |url=http://guides.library.yale.edu/content.php?pid=238135&sid=2215715 |website=guides.library.yale.edu}}</ref> លោក​បាន​ជ្រក​កោន​នៅ[[ប៉ារីស|ទីក្រុង​ប៉ារីស]] ​ក្នុង[[ខ្មែរក្រហម|របប​ខ្មែរ​ក្រហម]] ​គ្រប់គ្រង​ប្រទេស​កម្ពុជា​រហូត​ដល់​ទទួល​មរណភាព​នៅ​ថ្ងៃ​ទី ១២ ខែ​តុលា ឆ្នាំ ១៩៨៩ ក្នុង​ជន្មាយុ ៨៣ ឆ្នាំ។ == ឯកសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា]] 4l0l0m3sapq2cvocor6320atjusbcds 4 48610 321730 320426 2025-06-08T01:18:56Z Jarould 15617 មិន​ធ្វើ​វិញ​នូវ​កំណែ​ប្រែ [[Special:Diff/320426|320426]] ដោយ​ [[Special:Contributions/Sothy vong|Sothy vong]] ([[User talk:Sothy vong|ការពិភាក្សា​]]) 321730 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{pp-move-indef}} <div class="plainlinks" style="border: 1px solid #a2a9b1; margin: 0.5em 0 0.5em 1em; float: center; line-height: 1.5em; border-radius: 7px; font-size: 0.9em; padding: 4px 12px; width: 100%; background-color: #f0ffea; max-width: 90%;"><center><span style="font-size:1.8em"><br>អត្ថបទល្អនៅក្នុងវិគីភីឌា</span></center><br><br> '''A good article (GA)''' គឺជាអត្ថបទដែលឆ្លើយតបនឹងសំណុំស្នូលនៃស្តង់ដារវិចារណកថា លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យអត្ថបទល្អ ឆ្លងកាត់ដំណើរការតែងតាំងអត្ថបទល្អដោយជោគជ័យ។ ពួកវាត្រូវបានសរសេរយ៉ាងល្អ មានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវ និងអាចផ្ទៀងផ្ទាត់បាន មានលក្ខណៈទូលំទូលាយក្នុងការគ្របដណ្តប់ អព្យាក្រឹតក្នុងទស្សនៈ ស្ថេរភាព និងបង្ហាញរូបភាពដែលអាចធ្វើទៅបានដោយរូបភាពពាក់ព័ន្ធដែលមានអាជ្ញាប័ណ្ណរក្សាសិទ្ធិសមរម្យ។ អត្ថបទល្អមិនចាំបាច់ទូលំទូលាយដូច '''featured articles (FA)''', ប៉ុន្តែពួកគេមិនគួរលុបចោលផ្នែកសំខាន់ៗនៃប្រធានបទនោះទេ៖ ការប្រៀបធៀបលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យសម្រាប់អត្ថបទល្អ និងលក្ខណៈពិសេសពិពណ៌នាអំពីភាពខុសគ្នាបន្ថែមទៀត។ បច្ចុប្បន្ន, ចេញពី 6,627,581 អត្ថបទនៅលើ វិគីភីឌា, 37,527 ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាអត្ថបទល្អ។ (ប្រហែល 1 ក្នុង 177), ដែលភាគច្រើនត្រូវបានរាយខាងក្រោម បន្ថែម 6,220 ត្រូវបានរាយបញ្ជីជាអត្ថបទពិសេស ( ប្រហែល 1 ក្នុង 1,070) និង 4,071 ជាបញ្ជីពិសេស (ប្រហែល 1 ក្នុង 1,630) ។ ដោយសារអត្ថបទត្រូវបានរួមបញ្ចូលក្នុងប្រភេទតែមួយ អត្ថបទល្អដែលត្រូវបានដំឡើងឋានៈជាលក្ខណៈពិសេសត្រូវបានដកចេញពីប្រភេទអត្ថបទល្អ។ ការបន្ថែមអត្ថបទ និងបញ្ជីល្អ និងពិសេសរួមគ្នាផ្តល់នូវអត្ថបទសរុបចំនួន 47,818 (ប្រហែល 1 ក្នុងចំណោម 139)។ សញ្ញាបូកតូចមួយនៅក្នុងរង្វង់មួយ (និមិត្តសញ្ញានេះកំណត់អត្ថបទល្អនៅលើវិគីភីឌា។) នៅជ្រុងខាងលើស្តាំនៃទំព័រអត្ថបទបង្ហាញថាអត្ថបទល្អ។ ដំណើរការសម្រាប់កំណត់អត្ថបទមួយថាជាអត្ថបទល្អគឺដោយចេតនាត្រង់។ អ្នកនិពន្ធណាដែលជឿថាអត្ថបទដែលខ្លួនបានចូលរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដើម្បីបំពេញតាមលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យអត្ថបទល្អ អាចតែងតាំងអត្ថបទសម្រាប់អ្នកត្រួតពិនិត្យដោយមិនលំអៀងដើម្បីវាយតម្លៃ។ កម្មវិធីនិពន្ធផ្សេងទៀតអាចពិនិត្យមើលអត្ថបទបន្ទាប់ពីជ្រើសរើសវាពីជួរនៃការតែងតាំងអត្ថបទល្អ បន្ទាប់មកវាយតម្លៃវាប្រឆាំងនឹងលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យអត្ថបទល្អ។ ប្រសិនបើវាត្រូវបានទទួលយកដោយអ្នកត្រួតពិនិត្យ អត្ថបទដែលត្រូវបានតែងតាំងត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងបញ្ជីអត្ថបទល្អខាងក្រោម។ នរណាម្នាក់អាចតែងតាំង ឬពិនិត្យអត្ថបទដោយធ្វើតាមការណែនាំ។ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកណាម្នាក់ដែលជឿថាអត្ថបទមួយលែងត្រូវនឹងលក្ខខណ្ឌនៃអត្ថបទល្អ អាចស្នើឱ្យលុបវាចោលដោយធ្វើតាមការណែនាំសម្រាប់ការវាយតម្លៃឡើងវិញ។ m0om066p7n99o2y7el9pgevvvv40wp8 0 49906 321733 319130 2025-06-08T02:16:07Z Carter Corleone 45952 Created by translating the section "Early life" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1294339202|MrBeast]]" 321733 wikitext text/x-wiki {| class=infobox | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''មីស្ទើរបីត'''</span> |- | Align="center" colspan="2" | [[File:MrBeast 2023 (cropped).jpg|250px]]<br>មីស្ទើបីតក្នុងឆ្នាំ2023 |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន'''</span> |- |'''កើត''' || ជេម ស្ទេភេន ដូណាល់សាន់ <br> 7 ឧសភា 1998 (អាយុ 25) <br> [[:en:Wichita, Kansas|វិឈីតា, កានសាស]] |- |'''ឈ្មោះផ្សេងទៀត''' || ជីមមី ដូណាល់សាន់ • <br>មីស្ទើរបីត6000 |- |'''អាជីព''' || [[:en:YouTuber|យូធូបបឺ]]<br>[[:en:Businessperson|Businessman]] <br> [[:en:Philanthropy|philanthropist]] |- |'''ហត្ថលេខា''' || [[File:MrBeast signature.svg|70px]] |- |'''វេបសាយ''' || [https://mrbeast.store/ mrbeast.store] |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានលើយូធូប'''</span> |- |'''ឆានែល''' || [https://youtube.com/@MrBeast?si=KdPHZfMAHpJzE3cS មីស្ទើបីត] |- |'''ឆ្នាំចេញសកម្មភាព''' || 2012—បច្ចុប្បន្ន |- |'''ប្រភេទ''' || កំប្លែង • ការកម្សាន្ត • វ្លក់ • ហ្គេមមីង • រីអេកសិន |- |'''ចំនួនជាវ''' || 231លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 368លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- |'''ចំនួនអ្នកមើលសរុប''' || 41.1ពាន់លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 60 ពាន់លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ពានរង្វាន់សម្រាប់ការបង្កើតមាតិកា'''</span> |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Silver Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |100,000នាក់ || Align="right" | 2016 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Gold Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |1,000,000នាក់ || Align="right" | 2017 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |10,000,000នាក់ || Align="right" | 2018 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Ruby Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |50,000,000នាក់ || Align="right" | 2021 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Red Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |100,000,000នាក់ || Align="right" | 2022 |} '''ជេម ស្ទេភេន''' '''ដូណាល់សាន់''' " '''ជីមមី''' " {{Efn|Sources conflict on the spelling of Donaldson's middle name. Some spell it "Steven",<ref>{{Cite web |last=Karl |first=Chris |date=2021-11-30 |title=How MrBeast's Squid Game Was Made Revealed In BTS Video |url=https://screenrant.com/mr-beast-squid-game-show-making-bts-video/ |access-date=2023-05-30 |website=[[Screen Rant]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Asuncion |first=Joseph |date=2021-12-03 |title=MrBeast's viral Squid Game video is breaking every YouTube record {{!}} ONE Esports |url=https://www.oneesports.gg/culture/mrbeast-squid-game-break-youtube-record/ |access-date=2023-05-30 |website=ONE Esports |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Ishan |date=2021-11-30 |title=Inside YouTuber MrBeast's real-life Squid Game – that cost US$3.5 million |url=https://www.scmp.com/magazines/style/news-trends/article/3157862/inside-youtuber-mrbeasts-real-life-squid-game-viral |access-date=2023-05-30 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> while others spell it "Stephen".<ref>{{Cite web |last=India Today Lifestyle Desk |title=Is YouTuber MrBeast really going to die in 3 years? Here's the truth |url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/celebrity/story/is-youtuber-mrbeast-really-going-to-die-in-3-years-heres-the-truth-2395037-2023-06-19 |access-date=2023-06-27 |website=[[India Today]] |language=en}}</ref> Donaldson's business filing lists his legal name as "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=North Carolina Secretary of State |author-link=North Carolina Secretary of State |title=Registered Agent James Stephen Donaldson |url=https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |access-date=2023-06-11 |website=sosnc.gov |archivedate=2023-06-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230611112332/https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |url-status=dead }}</ref> In October 2022, one of Donaldson's staff members stated Donaldson's full name was "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=MrBeastStaff |date=2022-10-23 |title=James Stephen Donaldson |url=http://www.reddit.com/r/MrBeast/comments/yb9jqv/what_is_mrbeasts_actual_name/itfl6py/ |access-date=2023-06-10 |website=r/MrBeast}}</ref>|name="name"}} (កើតថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ដោយឈ្មោះក្រៅអ៊ីនធឺណិតរបស់គាត់ '''MrBeast''' គឺជា YouTuber ជនជាតិ[[សហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិក]] និង បុគ្គលិកលក្ខណៈអនឡាញ ។ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារវីដេអូដែលមានល្បឿនលឿន និងផលិតភាពខ្ពស់របស់គាត់ ដែលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏ឧឡារិក និងការផ្តល់ជូនរង្វាន់ធំ។ <ref>{{Cite news|last=Lloyd|first=Andrew|last2=Cheong|first2=Charissa|last3=Theil|first3=Michele|title=From fan to friendly rival, here's how MrBeast's 10-year journey to overtake PewDiePie as YouTube's biggest creator finally paid off|work=Insider|url=https://www.insider.com/mrbeast-pewdiepie-relationship-history-biggest-youtubers-2022-11|access-date=25 November 2023}}</ref> ជាមួយនឹងអ្នកជាវជាង 230 លាននាក់ គាត់គឺជាបុគ្គលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេនៅលើ YouTube និងជា ឆានែលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេទីពីរ ។ ដូណាល់សាន់ ធំធាត់នៅ Greenville រដ្ឋ North Carolina ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមបង្ហោះវីដេអូទៅ YouTube នៅដើមឆ្នាំ 2012 នៅអាយុ 13 ឆ្នាំ <ref name="NightMedia">{{Cite web |date=January 23, 2019 |title=Night Media Signs Top Influencer, 'MrBeast' |url=https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526074211/https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |archive-date=May 26, 2019 |access-date=May 26, 2019 |website=Business Wire}}</ref> ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ '''MrBeast6000''' ។ ខ្លឹមសារដំបូងរបស់គាត់មានចាប់ពី Let's Plays រហូតដល់ "វីដេអូប៉ាន់ស្មានទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ YouTubers ផ្សេងទៀត"។ <ref name="Newsweek">{{Cite news|last=Asarch|first=Steven|date=April 2, 2019|title=How YouTuber MrBeast Pulled Off a Real-life Battle Royale in three Weeks|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|url-status=live|access-date=May 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191109164325/https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|archive-date=November 9, 2019}}</ref> គាត់បានទទួលការពេញនិយមនៅឆ្នាំ 2017 បន្ទាប់ពីវីដេអូ "រាប់ដល់ 100,000" របស់គាត់ទទួលបានអ្នកមើលរាប់ម៉ឺនដងក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែពីរបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់កាន់តែមានប្រជាប្រិយភាពចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយវីដេអូរបស់គាត់ភាគច្រើនទទួលបានការចូលមើលរាប់សិបលានដង។ វីដេអូ​របស់​គាត់​កាន់​តែ​ធំ​ឡើង និង​ហួស​ហេតុ។ <ref name=":16">{{Cite journal|last=Miller|first=Vincent|last2=Hogg|first2=Eddy|date=2023-03-08|title='If you press this, I'll pay': MrBeast, YouTube, and the mobilisation of the audience commodity in the name of charity|journal=Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies|language=en|volume=29|issue=4|pages=997–1014|doi=10.1177/13548565231161810|issn=1354-8565|doi-access=free}}</ref> នៅពេលដែលប៉ុស្តិ៍របស់គាត់បានដំណើរការ លោក ដូណាល់សាន់ បានជួលមិត្តភក្តិកុមារភាពរបស់គាត់មួយចំនួន ដើម្បីសហការគ្រប់គ្រងម៉ាកយីហោនេះ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2023 ក្រុម '''មីស្ទើបីត''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សជាង 250 នាក់ រួមទាំងលោក '''ដូណាល់សាន់''' ផ្ទាល់ផងដែរ។ <ref>{{Cite web |title=MrBeast: Overview |url=https://www.linkedin.com/company/mrbeastyoutube/ |access-date=23 August 2023 |website=LinkedIn |publisher=LinkedIn Corporation}}</ref> ក្រៅពីឆានែល MrBeast លោក '''ដូណាល់សាន់''' បានបង្កើតឆានែលផ្សេងទៀតដូចជា YouTube Beast Reacts, MrBeast Gaming, MrBeast 2 (អតីត MrBeast Shorts) <ref>{{Cite web |date=November 5, 2022 |title=MrBeast Shorts - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-url=https://web.archive.org/web/20221105184855/https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-date=November 5, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> និងបណ្តាញសប្បុរសធម៌ Beast Philanthropy ។ <ref>{{Cite web |last=Weiss |first=Geoff |date=May 15, 2020 |title=MrBeast Just Launched A Gaming Channel. Now He's Looking To Hire An Editor. |url=https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210111175805/https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |archive-date=January 11, 2021 |access-date=January 5, 2021 |website=Tubefilter}}</ref> <ref name=":14">{{Cite web |title=Beast Philanthropy Official Site - Help End Hunger |url=https://www.beastphilanthropy.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625002934/https://www.beastphilanthropy.org/ |archive-date=June 25, 2022 |access-date=July 16, 2022 |website=Beastphilanthropy.org}}</ref> គាត់ពីមុនបានដំណើរការ MrBeast 3 (ដំបូងគឺ MrBeast 2) ដែលឥឡូវត្រូវបានបញ្ឈប់សកម្មភាពហើយ។ <ref name=":15">{{Cite web |title=MrBeast 3 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221111173256/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |archive-date=November 11, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=YouTube.com}}</ref> <ref>{{Cite web |date=October 31, 2022 |title=MrBeast 2 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031160825/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-date=October 31, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> Donaldson គឺជាស្ថាបនិកនៃ MrBeast Burger and Feastables ; និងអ្នកបង្កើត Team Trees ដែលជាអ្នករៃអង្គាសថវិកាសម្រាប់ មូលនិធិ Arbor Day ដែលរៃអង្គាសបានជាង 23 លានដុល្លារ <ref>{{Cite web |title=Help Us Plant 20 Million Trees – Join #TeamTrees |url=https://teamtrees.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517210957/https://teamtrees.org/ |archive-date=May 17, 2020 |access-date=May 17, 2020 |website=teamtrees.org}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Leskin|first=Paige|date=December 19, 2019|title=YouTuber MrBeast's tree-planting campaign reached its goal of raising $20 million. Here's the list of prominent people who have donated, including Elon Musk, Jeffree Star, and even the CEO of YouTube.|work=Business Insider|url=https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|url-status=live|access-date=May 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209061044/https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|archive-date=February 9, 2020}}</ref> និង Team Seas ដែលជាកម្មវិធីរៃអង្គាសប្រាក់សម្រាប់ Ocean Conservancy និង The Ocean Cleanup ដែលបានរៃអង្គាសប្រាក់បានជាង 30 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |title=Team Seas |url=https://teamseas.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220209151757/https://teamseas.org/ |archive-date=February 9, 2022 |access-date=February 9, 2022 |website=teamseas.org}}</ref> Donaldson បានឈ្នះពានរង្វាន់អ្នកបង្កើតមាតិកាប្រចាំឆ្នាំចំនួន 4 ដងក្នុង កម្មវិធី Strreamy Awards ក្នុងឆ្នាំ 2020, 2021, 2022, និង 2023 គាត់ក៏បានឈ្នះពានរង្វាន់ Favorite Male Creator Awards ពីរដងក្នុងកម្មវិធី Nickelodeon Kids' Choice Awards ក្នុងឆ្នាំ 2022 និង 2023 ។ នៅឆ្នាំ 2023 ''Time'' បានដាក់ឈ្មោះគាត់ថាជា មនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម 100 នាក់ដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតរបស់ពិភពលោក ។ គាត់បានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងបញ្ជី ''Forbes'' សម្រាប់អ្នកបង្កើត YouTube ដែលរកចំណូលបានខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2022 <ref>{{Cite web |last=Brown |first=Abram |title=The Highest-Paid YouTube Stars: MrBeast, Jake Paul And Markiplier Score Massive Paydays |url=https://www.forbes.com/sites/abrambrown/2022/01/14/the-highest-paid-youtube-stars-mrbeast-jake-paul-and-markiplier-score-massive-paydays/ |access-date=2023-08-25 |website=Forbes |language=en}}</ref> ហើយមានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបប្រមាណ 500 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |last=Sorvino |first=Chloe |date=2022-11-30 |title=Could MrBeast Be The First YouTuber Billionaire? |url=https://www.forbes.com/sites/chloesorvino/2022/11/30/could-mrbeast-be-the-first-youtuber-billionaire/ |access-date=2023-06-04 |website=[[Forbes]]}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == តំណ​ភ្ជាប់​ខាងក្រៅ == * [https://mrbeast.store/| mrbeast.store]{{Dead link|date=មករា 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == កុមារភាព និងការតស៊ូ == ====== translated section into khmer ====== jwwjmv5c8xcfnr0hx8m7eujxfhsvlvh 321734 321733 2025-06-08T02:19:49Z Carter Corleone 45952 Created by translating the section "Early life" from the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1294339202|MrBeast]]" 321734 wikitext text/x-wiki {| class=infobox | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''មីស្ទើរបីត'''</span> |- | Align="center" colspan="2" | [[File:MrBeast 2023 (cropped).jpg|250px]]<br>មីស្ទើបីតក្នុងឆ្នាំ2023 |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន'''</span> |- |'''កើត''' || ជេម ស្ទេភេន ដូណាល់សាន់ <br> 7 ឧសភា 1998 (អាយុ 25) <br> [[:en:Wichita, Kansas|វិឈីតា, កានសាស]] |- |'''ឈ្មោះផ្សេងទៀត''' || ជីមមី ដូណាល់សាន់ • <br>មីស្ទើរបីត6000 |- |'''អាជីព''' || [[:en:YouTuber|យូធូបបឺ]]<br>[[:en:Businessperson|Businessman]] <br> [[:en:Philanthropy|philanthropist]] |- |'''ហត្ថលេខា''' || [[File:MrBeast signature.svg|70px]] |- |'''វេបសាយ''' || [https://mrbeast.store/ mrbeast.store] |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានលើយូធូប'''</span> |- |'''ឆានែល''' || [https://youtube.com/@MrBeast?si=KdPHZfMAHpJzE3cS មីស្ទើបីត] |- |'''ឆ្នាំចេញសកម្មភាព''' || 2012—បច្ចុប្បន្ន |- |'''ប្រភេទ''' || កំប្លែង • ការកម្សាន្ត • វ្លក់ • ហ្គេមមីង • រីអេកសិន |- |'''ចំនួនជាវ''' || 231លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 368លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- |'''ចំនួនអ្នកមើលសរុប''' || 41.1ពាន់លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 60 ពាន់លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ពានរង្វាន់សម្រាប់ការបង្កើតមាតិកា'''</span> |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Silver Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |100,000នាក់ || Align="right" | 2016 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Gold Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |1,000,000នាក់ || Align="right" | 2017 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |10,000,000នាក់ || Align="right" | 2018 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Ruby Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |50,000,000នាក់ || Align="right" | 2021 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Red Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |100,000,000នាក់ || Align="right" | 2022 |} '''ជេម ស្ទេភេន''' '''ដូណាល់សាន់''' " '''ជីមមី''' " {{Efn|Sources conflict on the spelling of Donaldson's middle name. Some spell it "Steven",<ref>{{Cite web |last=Karl |first=Chris |date=2021-11-30 |title=How MrBeast's Squid Game Was Made Revealed In BTS Video |url=https://screenrant.com/mr-beast-squid-game-show-making-bts-video/ |access-date=2023-05-30 |website=[[Screen Rant]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Asuncion |first=Joseph |date=2021-12-03 |title=MrBeast's viral Squid Game video is breaking every YouTube record {{!}} ONE Esports |url=https://www.oneesports.gg/culture/mrbeast-squid-game-break-youtube-record/ |access-date=2023-05-30 |website=ONE Esports |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Ishan |date=2021-11-30 |title=Inside YouTuber MrBeast's real-life Squid Game – that cost US$3.5 million |url=https://www.scmp.com/magazines/style/news-trends/article/3157862/inside-youtuber-mrbeasts-real-life-squid-game-viral |access-date=2023-05-30 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> while others spell it "Stephen".<ref>{{Cite web |last=India Today Lifestyle Desk |title=Is YouTuber MrBeast really going to die in 3 years? Here's the truth |url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/celebrity/story/is-youtuber-mrbeast-really-going-to-die-in-3-years-heres-the-truth-2395037-2023-06-19 |access-date=2023-06-27 |website=[[India Today]] |language=en}}</ref> Donaldson's business filing lists his legal name as "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=North Carolina Secretary of State |author-link=North Carolina Secretary of State |title=Registered Agent James Stephen Donaldson |url=https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |access-date=2023-06-11 |website=sosnc.gov |archivedate=2023-06-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230611112332/https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |url-status=dead }}</ref> In October 2022, one of Donaldson's staff members stated Donaldson's full name was "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=MrBeastStaff |date=2022-10-23 |title=James Stephen Donaldson |url=http://www.reddit.com/r/MrBeast/comments/yb9jqv/what_is_mrbeasts_actual_name/itfl6py/ |access-date=2023-06-10 |website=r/MrBeast}}</ref>|name="name"}} (កើតថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ដោយឈ្មោះក្រៅអ៊ីនធឺណិតរបស់គាត់ '''MrBeast''' គឺជា YouTuber ជនជាតិ[[សហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិក]] និង បុគ្គលិកលក្ខណៈអនឡាញ ។ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារវីដេអូដែលមានល្បឿនលឿន និងផលិតភាពខ្ពស់របស់គាត់ ដែលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏ឧឡារិក និងការផ្តល់ជូនរង្វាន់ធំ។ <ref>{{Cite news|last=Lloyd|first=Andrew|last2=Cheong|first2=Charissa|last3=Theil|first3=Michele|title=From fan to friendly rival, here's how MrBeast's 10-year journey to overtake PewDiePie as YouTube's biggest creator finally paid off|work=Insider|url=https://www.insider.com/mrbeast-pewdiepie-relationship-history-biggest-youtubers-2022-11|access-date=25 November 2023}}</ref> ជាមួយនឹងអ្នកជាវជាង 230 លាននាក់ គាត់គឺជាបុគ្គលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេនៅលើ YouTube និងជា ឆានែលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេទីពីរ ។ ដូណាល់សាន់ ធំធាត់នៅ Greenville រដ្ឋ North Carolina ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមបង្ហោះវីដេអូទៅ YouTube នៅដើមឆ្នាំ 2012 នៅអាយុ 13 ឆ្នាំ <ref name="NightMedia">{{Cite web |date=January 23, 2019 |title=Night Media Signs Top Influencer, 'MrBeast' |url=https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526074211/https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |archive-date=May 26, 2019 |access-date=May 26, 2019 |website=Business Wire}}</ref> ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ '''MrBeast6000''' ។ ខ្លឹមសារដំបូងរបស់គាត់មានចាប់ពី Let's Plays រហូតដល់ "វីដេអូប៉ាន់ស្មានទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ YouTubers ផ្សេងទៀត"។ <ref name="Newsweek">{{Cite news|last=Asarch|first=Steven|date=April 2, 2019|title=How YouTuber MrBeast Pulled Off a Real-life Battle Royale in three Weeks|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|url-status=live|access-date=May 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191109164325/https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|archive-date=November 9, 2019}}</ref> គាត់បានទទួលការពេញនិយមនៅឆ្នាំ 2017 បន្ទាប់ពីវីដេអូ "រាប់ដល់ 100,000" របស់គាត់ទទួលបានអ្នកមើលរាប់ម៉ឺនដងក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែពីរបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់កាន់តែមានប្រជាប្រិយភាពចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយវីដេអូរបស់គាត់ភាគច្រើនទទួលបានការចូលមើលរាប់សិបលានដង។ វីដេអូ​របស់​គាត់​កាន់​តែ​ធំ​ឡើង និង​ហួស​ហេតុ។ <ref name=":16">{{Cite journal|last=Miller|first=Vincent|last2=Hogg|first2=Eddy|date=2023-03-08|title='If you press this, I'll pay': MrBeast, YouTube, and the mobilisation of the audience commodity in the name of charity|journal=Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies|language=en|volume=29|issue=4|pages=997–1014|doi=10.1177/13548565231161810|issn=1354-8565|doi-access=free}}</ref> នៅពេលដែលប៉ុស្តិ៍របស់គាត់បានដំណើរការ លោក ដូណាល់សាន់ បានជួលមិត្តភក្តិកុមារភាពរបស់គាត់មួយចំនួន ដើម្បីសហការគ្រប់គ្រងម៉ាកយីហោនេះ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2023 ក្រុម '''មីស្ទើបីត''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សជាង 250 នាក់ រួមទាំងលោក '''ដូណាល់សាន់''' ផ្ទាល់ផងដែរ។ <ref>{{Cite web |title=MrBeast: Overview |url=https://www.linkedin.com/company/mrbeastyoutube/ |access-date=23 August 2023 |website=LinkedIn |publisher=LinkedIn Corporation}}</ref> ក្រៅពីឆានែល MrBeast លោក '''ដូណាល់សាន់''' បានបង្កើតឆានែលផ្សេងទៀតដូចជា YouTube Beast Reacts, MrBeast Gaming, MrBeast 2 (អតីត MrBeast Shorts) <ref>{{Cite web |date=November 5, 2022 |title=MrBeast Shorts - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-url=https://web.archive.org/web/20221105184855/https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-date=November 5, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> និងបណ្តាញសប្បុរសធម៌ Beast Philanthropy ។ <ref>{{Cite web |last=Weiss |first=Geoff |date=May 15, 2020 |title=MrBeast Just Launched A Gaming Channel. Now He's Looking To Hire An Editor. |url=https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210111175805/https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |archive-date=January 11, 2021 |access-date=January 5, 2021 |website=Tubefilter}}</ref> <ref name=":14">{{Cite web |title=Beast Philanthropy Official Site - Help End Hunger |url=https://www.beastphilanthropy.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625002934/https://www.beastphilanthropy.org/ |archive-date=June 25, 2022 |access-date=July 16, 2022 |website=Beastphilanthropy.org}}</ref> គាត់ពីមុនបានដំណើរការ MrBeast 3 (ដំបូងគឺ MrBeast 2) ដែលឥឡូវត្រូវបានបញ្ឈប់សកម្មភាពហើយ។ <ref name=":15">{{Cite web |title=MrBeast 3 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221111173256/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |archive-date=November 11, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=YouTube.com}}</ref> <ref>{{Cite web |date=October 31, 2022 |title=MrBeast 2 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031160825/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-date=October 31, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> Donaldson គឺជាស្ថាបនិកនៃ MrBeast Burger and Feastables ; និងអ្នកបង្កើត Team Trees ដែលជាអ្នករៃអង្គាសថវិកាសម្រាប់ មូលនិធិ Arbor Day ដែលរៃអង្គាសបានជាង 23 លានដុល្លារ <ref>{{Cite web |title=Help Us Plant 20 Million Trees – Join #TeamTrees |url=https://teamtrees.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517210957/https://teamtrees.org/ |archive-date=May 17, 2020 |access-date=May 17, 2020 |website=teamtrees.org}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Leskin|first=Paige|date=December 19, 2019|title=YouTuber MrBeast's tree-planting campaign reached its goal of raising $20 million. Here's the list of prominent people who have donated, including Elon Musk, Jeffree Star, and even the CEO of YouTube.|work=Business Insider|url=https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|url-status=live|access-date=May 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209061044/https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|archive-date=February 9, 2020}}</ref> និង Team Seas ដែលជាកម្មវិធីរៃអង្គាសប្រាក់សម្រាប់ Ocean Conservancy និង The Ocean Cleanup ដែលបានរៃអង្គាសប្រាក់បានជាង 30 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |title=Team Seas |url=https://teamseas.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220209151757/https://teamseas.org/ |archive-date=February 9, 2022 |access-date=February 9, 2022 |website=teamseas.org}}</ref> Donaldson បានឈ្នះពានរង្វាន់អ្នកបង្កើតមាតិកាប្រចាំឆ្នាំចំនួន 4 ដងក្នុង កម្មវិធី Strreamy Awards ក្នុងឆ្នាំ 2020, 2021, 2022, និង 2023 គាត់ក៏បានឈ្នះពានរង្វាន់ Favorite Male Creator Awards ពីរដងក្នុងកម្មវិធី Nickelodeon Kids' Choice Awards ក្នុងឆ្នាំ 2022 និង 2023 ។ នៅឆ្នាំ 2023 ''Time'' បានដាក់ឈ្មោះគាត់ថាជា មនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម 100 នាក់ដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតរបស់ពិភពលោក ។ គាត់បានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងបញ្ជី ''Forbes'' សម្រាប់អ្នកបង្កើត YouTube ដែលរកចំណូលបានខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2022 <ref>{{Cite web |last=Brown |first=Abram |title=The Highest-Paid YouTube Stars: MrBeast, Jake Paul And Markiplier Score Massive Paydays |url=https://www.forbes.com/sites/abrambrown/2022/01/14/the-highest-paid-youtube-stars-mrbeast-jake-paul-and-markiplier-score-massive-paydays/ |access-date=2023-08-25 |website=Forbes |language=en}}</ref> ហើយមានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបប្រមាណ 500 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |last=Sorvino |first=Chloe |date=2022-11-30 |title=Could MrBeast Be The First YouTuber Billionaire? |url=https://www.forbes.com/sites/chloesorvino/2022/11/30/could-mrbeast-be-the-first-youtuber-billionaire/ |access-date=2023-06-04 |website=[[Forbes]]}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == តំណ​ភ្ជាប់​ខាងក្រៅ == * [https://mrbeast.store/| mrbeast.store]{{Dead link|date=មករា 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == កុមារភាព និងការតស៊ូ == ====== translated section into khmer ====== == កុមារភាពនិង ការតស៊ូ == ជេមស៍ ស្ទេហ្វេន ដូណាល់សុន {{Efn|name="name"}} កើតនៅ វីឈីតា, រដ្ធខាន់សាស់, <ref name="Stokel-Walker 2022">{{Cite web |last=Stokel-Walker |first=Chris |date=November 18, 2022 |title=New YouTube king MrBeast: amateur poster who became $54m-a-year pro |url=https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230906051647/https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |archive-date=September 6, 2023 |access-date=February 9, 2023 |website=The Guardian}}</ref> នៅថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998។ <ref>{{Cite web |date=October 23, 2020 |title=MrBeast makes a name for himself with expensive stunts and philanthropy |url=https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221228192036/https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |archive-date=December 28, 2022 |access-date=December 28, 2022 |website=In The Know (Yahoo!)}}</ref> 86tpfaat5hxaqrgwied4kacfs3okzxa 321735 321734 2025-06-08T02:20:33Z Carter Corleone 45952 deleted the useless section 321735 wikitext text/x-wiki {| class=infobox | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''មីស្ទើរបីត'''</span> |- | Align="center" colspan="2" | [[File:MrBeast 2023 (cropped).jpg|250px]]<br>មីស្ទើបីតក្នុងឆ្នាំ2023 |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន'''</span> |- |'''កើត''' || ជេម ស្ទេភេន ដូណាល់សាន់ <br> 7 ឧសភា 1998 (អាយុ 25) <br> [[:en:Wichita, Kansas|វិឈីតា, កានសាស]] |- |'''ឈ្មោះផ្សេងទៀត''' || ជីមមី ដូណាល់សាន់ • <br>មីស្ទើរបីត6000 |- |'''អាជីព''' || [[:en:YouTuber|យូធូបបឺ]]<br>[[:en:Businessperson|Businessman]] <br> [[:en:Philanthropy|philanthropist]] |- |'''ហត្ថលេខា''' || [[File:MrBeast signature.svg|70px]] |- |'''វេបសាយ''' || [https://mrbeast.store/ mrbeast.store] |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានលើយូធូប'''</span> |- |'''ឆានែល''' || [https://youtube.com/@MrBeast?si=KdPHZfMAHpJzE3cS មីស្ទើបីត] |- |'''ឆ្នាំចេញសកម្មភាព''' || 2012—បច្ចុប្បន្ន |- |'''ប្រភេទ''' || កំប្លែង • ការកម្សាន្ត • វ្លក់ • ហ្គេមមីង • រីអេកសិន |- |'''ចំនួនជាវ''' || 231លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 368លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- |'''ចំនួនអ្នកមើលសរុប''' || 41.1ពាន់លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 60 ពាន់លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ពានរង្វាន់សម្រាប់ការបង្កើតមាតិកា'''</span> |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Silver Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |100,000នាក់ || Align="right" | 2016 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Gold Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |1,000,000នាក់ || Align="right" | 2017 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |10,000,000នាក់ || Align="right" | 2018 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Ruby Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |50,000,000នាក់ || Align="right" | 2021 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Red Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |100,000,000នាក់ || Align="right" | 2022 |} '''ជេម ស្ទេភេន''' '''ដូណាល់សាន់''' " '''ជីមមី''' " {{Efn|Sources conflict on the spelling of Donaldson's middle name. Some spell it "Steven",<ref>{{Cite web |last=Karl |first=Chris |date=2021-11-30 |title=How MrBeast's Squid Game Was Made Revealed In BTS Video |url=https://screenrant.com/mr-beast-squid-game-show-making-bts-video/ |access-date=2023-05-30 |website=[[Screen Rant]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Asuncion |first=Joseph |date=2021-12-03 |title=MrBeast's viral Squid Game video is breaking every YouTube record {{!}} ONE Esports |url=https://www.oneesports.gg/culture/mrbeast-squid-game-break-youtube-record/ |access-date=2023-05-30 |website=ONE Esports |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Ishan |date=2021-11-30 |title=Inside YouTuber MrBeast's real-life Squid Game – that cost US$3.5 million |url=https://www.scmp.com/magazines/style/news-trends/article/3157862/inside-youtuber-mrbeasts-real-life-squid-game-viral |access-date=2023-05-30 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> while others spell it "Stephen".<ref>{{Cite web |last=India Today Lifestyle Desk |title=Is YouTuber MrBeast really going to die in 3 years? Here's the truth |url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/celebrity/story/is-youtuber-mrbeast-really-going-to-die-in-3-years-heres-the-truth-2395037-2023-06-19 |access-date=2023-06-27 |website=[[India Today]] |language=en}}</ref> Donaldson's business filing lists his legal name as "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=North Carolina Secretary of State |author-link=North Carolina Secretary of State |title=Registered Agent James Stephen Donaldson |url=https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |access-date=2023-06-11 |website=sosnc.gov |archivedate=2023-06-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230611112332/https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |url-status=dead }}</ref> In October 2022, one of Donaldson's staff members stated Donaldson's full name was "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=MrBeastStaff |date=2022-10-23 |title=James Stephen Donaldson |url=http://www.reddit.com/r/MrBeast/comments/yb9jqv/what_is_mrbeasts_actual_name/itfl6py/ |access-date=2023-06-10 |website=r/MrBeast}}</ref>|name="name"}} (កើតថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ដោយឈ្មោះក្រៅអ៊ីនធឺណិតរបស់គាត់ '''MrBeast''' គឺជា YouTuber ជនជាតិ[[សហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិក]] និង បុគ្គលិកលក្ខណៈអនឡាញ ។ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារវីដេអូដែលមានល្បឿនលឿន និងផលិតភាពខ្ពស់របស់គាត់ ដែលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏ឧឡារិក និងការផ្តល់ជូនរង្វាន់ធំ។ <ref>{{Cite news|last=Lloyd|first=Andrew|last2=Cheong|first2=Charissa|last3=Theil|first3=Michele|title=From fan to friendly rival, here's how MrBeast's 10-year journey to overtake PewDiePie as YouTube's biggest creator finally paid off|work=Insider|url=https://www.insider.com/mrbeast-pewdiepie-relationship-history-biggest-youtubers-2022-11|access-date=25 November 2023}}</ref> ជាមួយនឹងអ្នកជាវជាង 230 លាននាក់ គាត់គឺជាបុគ្គលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេនៅលើ YouTube និងជា ឆានែលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេទីពីរ ។ ដូណាល់សាន់ ធំធាត់នៅ Greenville រដ្ឋ North Carolina ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមបង្ហោះវីដេអូទៅ YouTube នៅដើមឆ្នាំ 2012 នៅអាយុ 13 ឆ្នាំ <ref name="NightMedia">{{Cite web |date=January 23, 2019 |title=Night Media Signs Top Influencer, 'MrBeast' |url=https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526074211/https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |archive-date=May 26, 2019 |access-date=May 26, 2019 |website=Business Wire}}</ref> ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ '''MrBeast6000''' ។ ខ្លឹមសារដំបូងរបស់គាត់មានចាប់ពី Let's Plays រហូតដល់ "វីដេអូប៉ាន់ស្មានទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ YouTubers ផ្សេងទៀត"។ <ref name="Newsweek">{{Cite news|last=Asarch|first=Steven|date=April 2, 2019|title=How YouTuber MrBeast Pulled Off a Real-life Battle Royale in three Weeks|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|url-status=live|access-date=May 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191109164325/https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|archive-date=November 9, 2019}}</ref> គាត់បានទទួលការពេញនិយមនៅឆ្នាំ 2017 បន្ទាប់ពីវីដេអូ "រាប់ដល់ 100,000" របស់គាត់ទទួលបានអ្នកមើលរាប់ម៉ឺនដងក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែពីរបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់កាន់តែមានប្រជាប្រិយភាពចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយវីដេអូរបស់គាត់ភាគច្រើនទទួលបានការចូលមើលរាប់សិបលានដង។ វីដេអូ​របស់​គាត់​កាន់​តែ​ធំ​ឡើង និង​ហួស​ហេតុ។ <ref name=":16">{{Cite journal|last=Miller|first=Vincent|last2=Hogg|first2=Eddy|date=2023-03-08|title='If you press this, I'll pay': MrBeast, YouTube, and the mobilisation of the audience commodity in the name of charity|journal=Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies|language=en|volume=29|issue=4|pages=997–1014|doi=10.1177/13548565231161810|issn=1354-8565|doi-access=free}}</ref> នៅពេលដែលប៉ុស្តិ៍របស់គាត់បានដំណើរការ លោក ដូណាល់សាន់ បានជួលមិត្តភក្តិកុមារភាពរបស់គាត់មួយចំនួន ដើម្បីសហការគ្រប់គ្រងម៉ាកយីហោនេះ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2023 ក្រុម '''មីស្ទើបីត''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សជាង 250 នាក់ រួមទាំងលោក '''ដូណាល់សាន់''' ផ្ទាល់ផងដែរ។ <ref>{{Cite web |title=MrBeast: Overview |url=https://www.linkedin.com/company/mrbeastyoutube/ |access-date=23 August 2023 |website=LinkedIn |publisher=LinkedIn Corporation}}</ref> ក្រៅពីឆានែល MrBeast លោក '''ដូណាល់សាន់''' បានបង្កើតឆានែលផ្សេងទៀតដូចជា YouTube Beast Reacts, MrBeast Gaming, MrBeast 2 (អតីត MrBeast Shorts) <ref>{{Cite web |date=November 5, 2022 |title=MrBeast Shorts - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-url=https://web.archive.org/web/20221105184855/https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-date=November 5, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> និងបណ្តាញសប្បុរសធម៌ Beast Philanthropy ។ <ref>{{Cite web |last=Weiss |first=Geoff |date=May 15, 2020 |title=MrBeast Just Launched A Gaming Channel. Now He's Looking To Hire An Editor. |url=https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210111175805/https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |archive-date=January 11, 2021 |access-date=January 5, 2021 |website=Tubefilter}}</ref> <ref name=":14">{{Cite web |title=Beast Philanthropy Official Site - Help End Hunger |url=https://www.beastphilanthropy.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625002934/https://www.beastphilanthropy.org/ |archive-date=June 25, 2022 |access-date=July 16, 2022 |website=Beastphilanthropy.org}}</ref> គាត់ពីមុនបានដំណើរការ MrBeast 3 (ដំបូងគឺ MrBeast 2) ដែលឥឡូវត្រូវបានបញ្ឈប់សកម្មភាពហើយ។ <ref name=":15">{{Cite web |title=MrBeast 3 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221111173256/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |archive-date=November 11, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=YouTube.com}}</ref> <ref>{{Cite web |date=October 31, 2022 |title=MrBeast 2 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031160825/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-date=October 31, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> Donaldson គឺជាស្ថាបនិកនៃ MrBeast Burger and Feastables ; និងអ្នកបង្កើត Team Trees ដែលជាអ្នករៃអង្គាសថវិកាសម្រាប់ មូលនិធិ Arbor Day ដែលរៃអង្គាសបានជាង 23 លានដុល្លារ <ref>{{Cite web |title=Help Us Plant 20 Million Trees – Join #TeamTrees |url=https://teamtrees.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517210957/https://teamtrees.org/ |archive-date=May 17, 2020 |access-date=May 17, 2020 |website=teamtrees.org}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Leskin|first=Paige|date=December 19, 2019|title=YouTuber MrBeast's tree-planting campaign reached its goal of raising $20 million. Here's the list of prominent people who have donated, including Elon Musk, Jeffree Star, and even the CEO of YouTube.|work=Business Insider|url=https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|url-status=live|access-date=May 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209061044/https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|archive-date=February 9, 2020}}</ref> និង Team Seas ដែលជាកម្មវិធីរៃអង្គាសប្រាក់សម្រាប់ Ocean Conservancy និង The Ocean Cleanup ដែលបានរៃអង្គាសប្រាក់បានជាង 30 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |title=Team Seas |url=https://teamseas.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220209151757/https://teamseas.org/ |archive-date=February 9, 2022 |access-date=February 9, 2022 |website=teamseas.org}}</ref> Donaldson បានឈ្នះពានរង្វាន់អ្នកបង្កើតមាតិកាប្រចាំឆ្នាំចំនួន 4 ដងក្នុង កម្មវិធី Strreamy Awards ក្នុងឆ្នាំ 2020, 2021, 2022, និង 2023 គាត់ក៏បានឈ្នះពានរង្វាន់ Favorite Male Creator Awards ពីរដងក្នុងកម្មវិធី Nickelodeon Kids' Choice Awards ក្នុងឆ្នាំ 2022 និង 2023 ។ នៅឆ្នាំ 2023 ''Time'' បានដាក់ឈ្មោះគាត់ថាជា មនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម 100 នាក់ដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតរបស់ពិភពលោក ។ គាត់បានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងបញ្ជី ''Forbes'' សម្រាប់អ្នកបង្កើត YouTube ដែលរកចំណូលបានខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2022 <ref>{{Cite web |last=Brown |first=Abram |title=The Highest-Paid YouTube Stars: MrBeast, Jake Paul And Markiplier Score Massive Paydays |url=https://www.forbes.com/sites/abrambrown/2022/01/14/the-highest-paid-youtube-stars-mrbeast-jake-paul-and-markiplier-score-massive-paydays/ |access-date=2023-08-25 |website=Forbes |language=en}}</ref> ហើយមានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបប្រមាណ 500 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |last=Sorvino |first=Chloe |date=2022-11-30 |title=Could MrBeast Be The First YouTuber Billionaire? |url=https://www.forbes.com/sites/chloesorvino/2022/11/30/could-mrbeast-be-the-first-youtuber-billionaire/ |access-date=2023-06-04 |website=[[Forbes]]}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == តំណ​ភ្ជាប់​ខាងក្រៅ == * [https://mrbeast.store/| mrbeast.store]{{Dead link|date=មករា 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == កុមារភាពនិង ការតស៊ូ == ជេមស៍ ស្ទេហ្វេន ដូណាល់សុន {{Efn|name="name"}} កើតនៅ វីឈីតា, រដ្ធខាន់សាស់, <ref name="Stokel-Walker 2022">{{Cite web |last=Stokel-Walker |first=Chris |date=November 18, 2022 |title=New YouTube king MrBeast: amateur poster who became $54m-a-year pro |url=https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230906051647/https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |archive-date=September 6, 2023 |access-date=February 9, 2023 |website=The Guardian}}</ref> នៅថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998។ <ref>{{Cite web |date=October 23, 2020 |title=MrBeast makes a name for himself with expensive stunts and philanthropy |url=https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221228192036/https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |archive-date=December 28, 2022 |access-date=December 28, 2022 |website=In The Know (Yahoo!)}}</ref> biohxq0b9sz8rvq7uscyvb2vq035dot 321736 321735 2025-06-08T02:22:24Z Carter Corleone 45952 321736 wikitext text/x-wiki {| class=infobox | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''មីស្ទើរបីត'''</span> |- | Align="center" colspan="2" | [[File:MrBeast 2023 (cropped).jpg|250px]]<br>មីស្ទើប៊ីសត៍ក្នុងឆ្នាំ2023 |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន'''</span> |- |'''កើត''' || ជេម ស្ទេភេន ដូណាល់សាន់ <br> 7 ឧសភា 1998 (អាយុ 25) <br> [[:en:Wichita, Kansas|វិឈីតា, កានសាស]] |- |'''ឈ្មោះផ្សេងទៀត''' || ជីមមី ដូណាល់សាន់ • <br>មីស្ទើរបីត6000 |- |'''អាជីព''' || [[:en:YouTuber|យូធូបបឺ]]<br>[[:en:Businessperson|Businessman]] <br> [[:en:Philanthropy|philanthropist]] |- |'''ហត្ថលេខា''' || [[File:MrBeast signature.svg|70px]] |- |'''វេបសាយ''' || [https://mrbeast.store/ mrbeast.store] |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានលើយូធូប'''</span> |- |'''ឆានែល''' || [https://youtube.com/@MrBeast?si=KdPHZfMAHpJzE3cS មីស្ទើបីត] |- |'''ឆ្នាំចេញសកម្មភាព''' || 2012—បច្ចុប្បន្ន |- |'''ប្រភេទ''' || កំប្លែង • ការកម្សាន្ត • វ្លក់ • ហ្គេមមីង • រីអេកសិន |- |'''ចំនួនជាវ''' || 231លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 368លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- |'''ចំនួនអ្នកមើលសរុប''' || 41.1ពាន់លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 60 ពាន់លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ពានរង្វាន់សម្រាប់ការបង្កើតមាតិកា'''</span> |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Silver Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |100,000នាក់ || Align="right" | 2016 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Gold Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |1,000,000នាក់ || Align="right" | 2017 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |10,000,000នាក់ || Align="right" | 2018 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Ruby Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |50,000,000នាក់ || Align="right" | 2021 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Red Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |100,000,000នាក់ || Align="right" | 2022 |} '''ជេម ស្ទេភេន''' '''ដូណាល់សាន់''' " '''ជីមមី''' " {{Efn|Sources conflict on the spelling of Donaldson's middle name. Some spell it "Steven",<ref>{{Cite web |last=Karl |first=Chris |date=2021-11-30 |title=How MrBeast's Squid Game Was Made Revealed In BTS Video |url=https://screenrant.com/mr-beast-squid-game-show-making-bts-video/ |access-date=2023-05-30 |website=[[Screen Rant]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Asuncion |first=Joseph |date=2021-12-03 |title=MrBeast's viral Squid Game video is breaking every YouTube record {{!}} ONE Esports |url=https://www.oneesports.gg/culture/mrbeast-squid-game-break-youtube-record/ |access-date=2023-05-30 |website=ONE Esports |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Ishan |date=2021-11-30 |title=Inside YouTuber MrBeast's real-life Squid Game – that cost US$3.5 million |url=https://www.scmp.com/magazines/style/news-trends/article/3157862/inside-youtuber-mrbeasts-real-life-squid-game-viral |access-date=2023-05-30 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> while others spell it "Stephen".<ref>{{Cite web |last=India Today Lifestyle Desk |title=Is YouTuber MrBeast really going to die in 3 years? Here's the truth |url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/celebrity/story/is-youtuber-mrbeast-really-going-to-die-in-3-years-heres-the-truth-2395037-2023-06-19 |access-date=2023-06-27 |website=[[India Today]] |language=en}}</ref> Donaldson's business filing lists his legal name as "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=North Carolina Secretary of State |author-link=North Carolina Secretary of State |title=Registered Agent James Stephen Donaldson |url=https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |access-date=2023-06-11 |website=sosnc.gov |archivedate=2023-06-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230611112332/https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |url-status=dead }}</ref> In October 2022, one of Donaldson's staff members stated Donaldson's full name was "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=MrBeastStaff |date=2022-10-23 |title=James Stephen Donaldson |url=http://www.reddit.com/r/MrBeast/comments/yb9jqv/what_is_mrbeasts_actual_name/itfl6py/ |access-date=2023-06-10 |website=r/MrBeast}}</ref>|name="name"}} (កើតថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ដោយឈ្មោះក្រៅអ៊ីនធឺណិតរបស់គាត់ '''MrBeast''' គឺជា YouTuber ជនជាតិ[[សហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិក]] និង បុគ្គលិកលក្ខណៈអនឡាញ ។ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារវីដេអូដែលមានល្បឿនលឿន និងផលិតភាពខ្ពស់របស់គាត់ ដែលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏ឧឡារិក និងការផ្តល់ជូនរង្វាន់ធំ។ <ref>{{Cite news|last=Lloyd|first=Andrew|last2=Cheong|first2=Charissa|last3=Theil|first3=Michele|title=From fan to friendly rival, here's how MrBeast's 10-year journey to overtake PewDiePie as YouTube's biggest creator finally paid off|work=Insider|url=https://www.insider.com/mrbeast-pewdiepie-relationship-history-biggest-youtubers-2022-11|access-date=25 November 2023}}</ref> ជាមួយនឹងអ្នកជាវជាង 230 លាននាក់ គាត់គឺជាបុគ្គលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេនៅលើ YouTube និងជា ឆានែលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេទីពីរ ។ ដូណាល់សាន់ ធំធាត់នៅ Greenville រដ្ឋ North Carolina ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមបង្ហោះវីដេអូទៅ YouTube នៅដើមឆ្នាំ 2012 នៅអាយុ 13 ឆ្នាំ <ref name="NightMedia">{{Cite web |date=January 23, 2019 |title=Night Media Signs Top Influencer, 'MrBeast' |url=https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526074211/https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |archive-date=May 26, 2019 |access-date=May 26, 2019 |website=Business Wire}}</ref> ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ '''MrBeast6000''' ។ ខ្លឹមសារដំបូងរបស់គាត់មានចាប់ពី Let's Plays រហូតដល់ "វីដេអូប៉ាន់ស្មានទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ YouTubers ផ្សេងទៀត"។ <ref name="Newsweek">{{Cite news|last=Asarch|first=Steven|date=April 2, 2019|title=How YouTuber MrBeast Pulled Off a Real-life Battle Royale in three Weeks|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|url-status=live|access-date=May 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191109164325/https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|archive-date=November 9, 2019}}</ref> គាត់បានទទួលការពេញនិយមនៅឆ្នាំ 2017 បន្ទាប់ពីវីដេអូ "រាប់ដល់ 100,000" របស់គាត់ទទួលបានអ្នកមើលរាប់ម៉ឺនដងក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែពីរបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់កាន់តែមានប្រជាប្រិយភាពចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយវីដេអូរបស់គាត់ភាគច្រើនទទួលបានការចូលមើលរាប់សិបលានដង។ វីដេអូ​របស់​គាត់​កាន់​តែ​ធំ​ឡើង និង​ហួស​ហេតុ។ <ref name=":16">{{Cite journal|last=Miller|first=Vincent|last2=Hogg|first2=Eddy|date=2023-03-08|title='If you press this, I'll pay': MrBeast, YouTube, and the mobilisation of the audience commodity in the name of charity|journal=Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies|language=en|volume=29|issue=4|pages=997–1014|doi=10.1177/13548565231161810|issn=1354-8565|doi-access=free}}</ref> នៅពេលដែលប៉ុស្តិ៍របស់គាត់បានដំណើរការ លោក ដូណាល់សាន់ បានជួលមិត្តភក្តិកុមារភាពរបស់គាត់មួយចំនួន ដើម្បីសហការគ្រប់គ្រងម៉ាកយីហោនេះ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2023 ក្រុម '''មីស្ទើបីត''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សជាង 250 នាក់ រួមទាំងលោក '''ដូណាល់សាន់''' ផ្ទាល់ផងដែរ។ <ref>{{Cite web |title=MrBeast: Overview |url=https://www.linkedin.com/company/mrbeastyoutube/ |access-date=23 August 2023 |website=LinkedIn |publisher=LinkedIn Corporation}}</ref> ក្រៅពីឆានែល MrBeast លោក '''ដូណាល់សាន់''' បានបង្កើតឆានែលផ្សេងទៀតដូចជា YouTube Beast Reacts, MrBeast Gaming, MrBeast 2 (អតីត MrBeast Shorts) <ref>{{Cite web |date=November 5, 2022 |title=MrBeast Shorts - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-url=https://web.archive.org/web/20221105184855/https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-date=November 5, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> និងបណ្តាញសប្បុរសធម៌ Beast Philanthropy ។ <ref>{{Cite web |last=Weiss |first=Geoff |date=May 15, 2020 |title=MrBeast Just Launched A Gaming Channel. Now He's Looking To Hire An Editor. |url=https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210111175805/https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |archive-date=January 11, 2021 |access-date=January 5, 2021 |website=Tubefilter}}</ref> <ref name=":14">{{Cite web |title=Beast Philanthropy Official Site - Help End Hunger |url=https://www.beastphilanthropy.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625002934/https://www.beastphilanthropy.org/ |archive-date=June 25, 2022 |access-date=July 16, 2022 |website=Beastphilanthropy.org}}</ref> គាត់ពីមុនបានដំណើរការ MrBeast 3 (ដំបូងគឺ MrBeast 2) ដែលឥឡូវត្រូវបានបញ្ឈប់សកម្មភាពហើយ។ <ref name=":15">{{Cite web |title=MrBeast 3 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221111173256/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |archive-date=November 11, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=YouTube.com}}</ref> <ref>{{Cite web |date=October 31, 2022 |title=MrBeast 2 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031160825/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-date=October 31, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> Donaldson គឺជាស្ថាបនិកនៃ MrBeast Burger and Feastables ; និងអ្នកបង្កើត Team Trees ដែលជាអ្នករៃអង្គាសថវិកាសម្រាប់ មូលនិធិ Arbor Day ដែលរៃអង្គាសបានជាង 23 លានដុល្លារ <ref>{{Cite web |title=Help Us Plant 20 Million Trees – Join #TeamTrees |url=https://teamtrees.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517210957/https://teamtrees.org/ |archive-date=May 17, 2020 |access-date=May 17, 2020 |website=teamtrees.org}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Leskin|first=Paige|date=December 19, 2019|title=YouTuber MrBeast's tree-planting campaign reached its goal of raising $20 million. Here's the list of prominent people who have donated, including Elon Musk, Jeffree Star, and even the CEO of YouTube.|work=Business Insider|url=https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|url-status=live|access-date=May 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209061044/https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|archive-date=February 9, 2020}}</ref> និង Team Seas ដែលជាកម្មវិធីរៃអង្គាសប្រាក់សម្រាប់ Ocean Conservancy និង The Ocean Cleanup ដែលបានរៃអង្គាសប្រាក់បានជាង 30 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |title=Team Seas |url=https://teamseas.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220209151757/https://teamseas.org/ |archive-date=February 9, 2022 |access-date=February 9, 2022 |website=teamseas.org}}</ref> Donaldson បានឈ្នះពានរង្វាន់អ្នកបង្កើតមាតិកាប្រចាំឆ្នាំចំនួន 4 ដងក្នុង កម្មវិធី Strreamy Awards ក្នុងឆ្នាំ 2020, 2021, 2022, និង 2023 គាត់ក៏បានឈ្នះពានរង្វាន់ Favorite Male Creator Awards ពីរដងក្នុងកម្មវិធី Nickelodeon Kids' Choice Awards ក្នុងឆ្នាំ 2022 និង 2023 ។ នៅឆ្នាំ 2023 ''Time'' បានដាក់ឈ្មោះគាត់ថាជា មនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម 100 នាក់ដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតរបស់ពិភពលោក ។ គាត់បានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងបញ្ជី ''Forbes'' សម្រាប់អ្នកបង្កើត YouTube ដែលរកចំណូលបានខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2022 <ref>{{Cite web |last=Brown |first=Abram |title=The Highest-Paid YouTube Stars: MrBeast, Jake Paul And Markiplier Score Massive Paydays |url=https://www.forbes.com/sites/abrambrown/2022/01/14/the-highest-paid-youtube-stars-mrbeast-jake-paul-and-markiplier-score-massive-paydays/ |access-date=2023-08-25 |website=Forbes |language=en}}</ref> ហើយមានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបប្រមាណ 500 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |last=Sorvino |first=Chloe |date=2022-11-30 |title=Could MrBeast Be The First YouTuber Billionaire? |url=https://www.forbes.com/sites/chloesorvino/2022/11/30/could-mrbeast-be-the-first-youtuber-billionaire/ |access-date=2023-06-04 |website=[[Forbes]]}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == តំណ​ភ្ជាប់​ខាងក្រៅ == * [https://mrbeast.store/| mrbeast.store]{{Dead link|date=មករា 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == កុមារភាពនិង ការតស៊ូ == ជេមស៍ ស្ទេហ្វេន ដូណាល់សុន {{Efn|name="name"}} កើតនៅ វីឈីតា, រដ្ធខាន់សាស់, <ref name="Stokel-Walker 2022">{{Cite web |last=Stokel-Walker |first=Chris |date=November 18, 2022 |title=New YouTube king MrBeast: amateur poster who became $54m-a-year pro |url=https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230906051647/https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |archive-date=September 6, 2023 |access-date=February 9, 2023 |website=The Guardian}}</ref> នៅថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998។ <ref>{{Cite web |date=October 23, 2020 |title=MrBeast makes a name for himself with expensive stunts and philanthropy |url=https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221228192036/https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |archive-date=December 28, 2022 |access-date=December 28, 2022 |website=In The Know (Yahoo!)}}</ref> f0n23x22ph8oruy1jbnn5nbvfb85lqd 321737 321736 2025-06-08T02:22:50Z Carter Corleone 45952 321737 wikitext text/x-wiki {| class=infobox | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''មីស្ទើរប៊ីសត៍'''</span> |- | Align="center" colspan="2" | [[File:MrBeast 2023 (cropped).jpg|250px]]<br>មីស្ទើប៊ីសត៍ក្នុងឆ្នាំ2023 |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន'''</span> |- |'''កើត''' || ជេម ស្ទេភេន ដូណាល់សាន់ <br> 7 ឧសភា 1998 (អាយុ 25) <br> [[:en:Wichita, Kansas|វិឈីតា, កានសាស]] |- |'''ឈ្មោះផ្សេងទៀត''' || ជីមមី ដូណាល់សាន់ • <br>មីស្ទើរបីត6000 |- |'''អាជីព''' || [[:en:YouTuber|យូធូបបឺ]]<br>[[:en:Businessperson|Businessman]] <br> [[:en:Philanthropy|philanthropist]] |- |'''ហត្ថលេខា''' || [[File:MrBeast signature.svg|70px]] |- |'''វេបសាយ''' || [https://mrbeast.store/ mrbeast.store] |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ព័ត៌មានលើយូធូប'''</span> |- |'''ឆានែល''' || [https://youtube.com/@MrBeast?si=KdPHZfMAHpJzE3cS មីស្ទើបីត] |- |'''ឆ្នាំចេញសកម្មភាព''' || 2012—បច្ចុប្បន្ន |- |'''ប្រភេទ''' || កំប្លែង • ការកម្សាន្ត • វ្លក់ • ហ្គេមមីង • រីអេកសិន |- |'''ចំនួនជាវ''' || 231លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 368លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- |'''ចំនួនអ្នកមើលសរុប''' || 41.1ពាន់លាន (ឆានែលសំខាន់) <br> 60 ពាន់លាន (ឆានែលទាំងអស់) |- | Align="center" colspan="2" style="background-color:#B60000" |<span style="color:#FFFFFF">'''ពានរង្វាន់សម្រាប់ការបង្កើតមាតិកា'''</span> |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Silver Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |100,000នាក់ || Align="right" | 2016 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Gold Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |1,000,000នាក់ || Align="right" | 2017 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |10,000,000នាក់ || Align="right" | 2018 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Ruby Play Button 2.svg|35px]] || Align="center" |50,000,000នាក់ || Align="right" | 2021 |- | Align="left" colspan="3" |[[File:YouTube Red Diamond Play Button.svg|35px]] || Align="center" |100,000,000នាក់ || Align="right" | 2022 |} '''ជេម ស្ទេភេន''' '''ដូណាល់សាន់''' " '''ជីមមី''' " {{Efn|Sources conflict on the spelling of Donaldson's middle name. Some spell it "Steven",<ref>{{Cite web |last=Karl |first=Chris |date=2021-11-30 |title=How MrBeast's Squid Game Was Made Revealed In BTS Video |url=https://screenrant.com/mr-beast-squid-game-show-making-bts-video/ |access-date=2023-05-30 |website=[[Screen Rant]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Asuncion |first=Joseph |date=2021-12-03 |title=MrBeast's viral Squid Game video is breaking every YouTube record {{!}} ONE Esports |url=https://www.oneesports.gg/culture/mrbeast-squid-game-break-youtube-record/ |access-date=2023-05-30 |website=ONE Esports |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Singh |first=Ishan |date=2021-11-30 |title=Inside YouTuber MrBeast's real-life Squid Game – that cost US$3.5 million |url=https://www.scmp.com/magazines/style/news-trends/article/3157862/inside-youtuber-mrbeasts-real-life-squid-game-viral |access-date=2023-05-30 |website=[[South China Morning Post]] |language=en}}</ref> while others spell it "Stephen".<ref>{{Cite web |last=India Today Lifestyle Desk |title=Is YouTuber MrBeast really going to die in 3 years? Here's the truth |url=https://www.indiatoday.in/lifestyle/celebrity/story/is-youtuber-mrbeast-really-going-to-die-in-3-years-heres-the-truth-2395037-2023-06-19 |access-date=2023-06-27 |website=[[India Today]] |language=en}}</ref> Donaldson's business filing lists his legal name as "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=North Carolina Secretary of State |author-link=North Carolina Secretary of State |title=Registered Agent James Stephen Donaldson |url=https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |access-date=2023-06-11 |website=sosnc.gov |archivedate=2023-06-11 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230611112332/https://www.sosnc.gov/online_services/Search/Business_Registration_profile?Id=13727036 |url-status=dead }}</ref> In October 2022, one of Donaldson's staff members stated Donaldson's full name was "James Stephen Donaldson".<ref>{{Cite web |last=MrBeastStaff |date=2022-10-23 |title=James Stephen Donaldson |url=http://www.reddit.com/r/MrBeast/comments/yb9jqv/what_is_mrbeasts_actual_name/itfl6py/ |access-date=2023-06-10 |website=r/MrBeast}}</ref>|name="name"}} (កើតថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ដោយឈ្មោះក្រៅអ៊ីនធឺណិតរបស់គាត់ '''MrBeast''' គឺជា YouTuber ជនជាតិ[[សហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិក]] និង បុគ្គលិកលក្ខណៈអនឡាញ ។ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារវីដេអូដែលមានល្បឿនលឿន និងផលិតភាពខ្ពស់របស់គាត់ ដែលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដ៏ឧឡារិក និងការផ្តល់ជូនរង្វាន់ធំ។ <ref>{{Cite news|last=Lloyd|first=Andrew|last2=Cheong|first2=Charissa|last3=Theil|first3=Michele|title=From fan to friendly rival, here's how MrBeast's 10-year journey to overtake PewDiePie as YouTube's biggest creator finally paid off|work=Insider|url=https://www.insider.com/mrbeast-pewdiepie-relationship-history-biggest-youtubers-2022-11|access-date=25 November 2023}}</ref> ជាមួយនឹងអ្នកជាវជាង 230 លាននាក់ គាត់គឺជាបុគ្គលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេនៅលើ YouTube និងជា ឆានែលដែលមានអ្នកជាវច្រើនជាងគេទីពីរ ។ ដូណាល់សាន់ ធំធាត់នៅ Greenville រដ្ឋ North Carolina ។ គាត់បានចាប់ផ្តើមបង្ហោះវីដេអូទៅ YouTube នៅដើមឆ្នាំ 2012 នៅអាយុ 13 ឆ្នាំ <ref name="NightMedia">{{Cite web |date=January 23, 2019 |title=Night Media Signs Top Influencer, 'MrBeast' |url=https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20190526074211/https://www.businesswire.com/news/home/20190123005544/en/Night-Media-Signs-Top-Influencer-%E2%80%9CMrBeast%E2%80%9D |archive-date=May 26, 2019 |access-date=May 26, 2019 |website=Business Wire}}</ref> ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ '''MrBeast6000''' ។ ខ្លឹមសារដំបូងរបស់គាត់មានចាប់ពី Let's Plays រហូតដល់ "វីដេអូប៉ាន់ស្មានទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ YouTubers ផ្សេងទៀត"។ <ref name="Newsweek">{{Cite news|last=Asarch|first=Steven|date=April 2, 2019|title=How YouTuber MrBeast Pulled Off a Real-life Battle Royale in three Weeks|work=[[Newsweek]]|url=https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|url-status=live|access-date=May 26, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191109164325/https://www.newsweek.com/mrbeast-youtube-interview-how-did-youtuber-make-money-battle-royale-airsoft-1383921|archive-date=November 9, 2019}}</ref> គាត់បានទទួលការពេញនិយមនៅឆ្នាំ 2017 បន្ទាប់ពីវីដេអូ "រាប់ដល់ 100,000" របស់គាត់ទទួលបានអ្នកមើលរាប់ម៉ឺនដងក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែពីរបីថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ហើយគាត់កាន់តែមានប្រជាប្រិយភាពចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយវីដេអូរបស់គាត់ភាគច្រើនទទួលបានការចូលមើលរាប់សិបលានដង។ វីដេអូ​របស់​គាត់​កាន់​តែ​ធំ​ឡើង និង​ហួស​ហេតុ។ <ref name=":16">{{Cite journal|last=Miller|first=Vincent|last2=Hogg|first2=Eddy|date=2023-03-08|title='If you press this, I'll pay': MrBeast, YouTube, and the mobilisation of the audience commodity in the name of charity|journal=Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies|language=en|volume=29|issue=4|pages=997–1014|doi=10.1177/13548565231161810|issn=1354-8565|doi-access=free}}</ref> នៅពេលដែលប៉ុស្តិ៍របស់គាត់បានដំណើរការ លោក ដូណាល់សាន់ បានជួលមិត្តភក្តិកុមារភាពរបស់គាត់មួយចំនួន ដើម្បីសហការគ្រប់គ្រងម៉ាកយីហោនេះ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ 2023 ក្រុម '''មីស្ទើបីត''' ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមនុស្សជាង 250 នាក់ រួមទាំងលោក '''ដូណាល់សាន់''' ផ្ទាល់ផងដែរ។ <ref>{{Cite web |title=MrBeast: Overview |url=https://www.linkedin.com/company/mrbeastyoutube/ |access-date=23 August 2023 |website=LinkedIn |publisher=LinkedIn Corporation}}</ref> ក្រៅពីឆានែល MrBeast លោក '''ដូណាល់សាន់''' បានបង្កើតឆានែលផ្សេងទៀតដូចជា YouTube Beast Reacts, MrBeast Gaming, MrBeast 2 (អតីត MrBeast Shorts) <ref>{{Cite web |date=November 5, 2022 |title=MrBeast Shorts - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-url=https://web.archive.org/web/20221105184855/https://www.youtube.com/channel/UC4-79UOlP48-QNGgCko5p2g |archive-date=November 5, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> និងបណ្តាញសប្បុរសធម៌ Beast Philanthropy ។ <ref>{{Cite web |last=Weiss |first=Geoff |date=May 15, 2020 |title=MrBeast Just Launched A Gaming Channel. Now He's Looking To Hire An Editor. |url=https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210111175805/https://www.tubefilter.com/2020/05/15/mrbeast-launches-new-gaming-channel/ |archive-date=January 11, 2021 |access-date=January 5, 2021 |website=Tubefilter}}</ref> <ref name=":14">{{Cite web |title=Beast Philanthropy Official Site - Help End Hunger |url=https://www.beastphilanthropy.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220625002934/https://www.beastphilanthropy.org/ |archive-date=June 25, 2022 |access-date=July 16, 2022 |website=Beastphilanthropy.org}}</ref> គាត់ពីមុនបានដំណើរការ MrBeast 3 (ដំបូងគឺ MrBeast 2) ដែលឥឡូវត្រូវបានបញ្ឈប់សកម្មភាពហើយ។ <ref name=":15">{{Cite web |title=MrBeast 3 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221111173256/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ/about |archive-date=November 11, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=YouTube.com}}</ref> <ref>{{Cite web |date=October 31, 2022 |title=MrBeast 2 - YouTube |url=https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-url=https://web.archive.org/web/20221031160825/https://www.youtube.com/channel/UCZzvDDvaYti8Dd8bLEiSoyQ |archive-date=October 31, 2022 |access-date=November 11, 2022 |website=[[YouTube]]}}</ref> Donaldson គឺជាស្ថាបនិកនៃ MrBeast Burger and Feastables ; និងអ្នកបង្កើត Team Trees ដែលជាអ្នករៃអង្គាសថវិកាសម្រាប់ មូលនិធិ Arbor Day ដែលរៃអង្គាសបានជាង 23 លានដុល្លារ <ref>{{Cite web |title=Help Us Plant 20 Million Trees – Join #TeamTrees |url=https://teamtrees.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200517210957/https://teamtrees.org/ |archive-date=May 17, 2020 |access-date=May 17, 2020 |website=teamtrees.org}}</ref> <ref>{{Cite news|last=Leskin|first=Paige|date=December 19, 2019|title=YouTuber MrBeast's tree-planting campaign reached its goal of raising $20 million. Here's the list of prominent people who have donated, including Elon Musk, Jeffree Star, and even the CEO of YouTube.|work=Business Insider|url=https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|url-status=live|access-date=May 8, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200209061044/https://www.businessinsider.com/elon-musk-pewdiepie-jeffree-star-donate-mrbeast-youtube-tree-planting-2019-10|archive-date=February 9, 2020}}</ref> និង Team Seas ដែលជាកម្មវិធីរៃអង្គាសប្រាក់សម្រាប់ Ocean Conservancy និង The Ocean Cleanup ដែលបានរៃអង្គាសប្រាក់បានជាង 30 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |title=Team Seas |url=https://teamseas.org/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220209151757/https://teamseas.org/ |archive-date=February 9, 2022 |access-date=February 9, 2022 |website=teamseas.org}}</ref> Donaldson បានឈ្នះពានរង្វាន់អ្នកបង្កើតមាតិកាប្រចាំឆ្នាំចំនួន 4 ដងក្នុង កម្មវិធី Strreamy Awards ក្នុងឆ្នាំ 2020, 2021, 2022, និង 2023 គាត់ក៏បានឈ្នះពានរង្វាន់ Favorite Male Creator Awards ពីរដងក្នុងកម្មវិធី Nickelodeon Kids' Choice Awards ក្នុងឆ្នាំ 2022 និង 2023 ។ នៅឆ្នាំ 2023 ''Time'' បានដាក់ឈ្មោះគាត់ថាជា មនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម 100 នាក់ដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតរបស់ពិភពលោក ។ គាត់បានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងបញ្ជី ''Forbes'' សម្រាប់អ្នកបង្កើត YouTube ដែលរកចំណូលបានខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2022 <ref>{{Cite web |last=Brown |first=Abram |title=The Highest-Paid YouTube Stars: MrBeast, Jake Paul And Markiplier Score Massive Paydays |url=https://www.forbes.com/sites/abrambrown/2022/01/14/the-highest-paid-youtube-stars-mrbeast-jake-paul-and-markiplier-score-massive-paydays/ |access-date=2023-08-25 |website=Forbes |language=en}}</ref> ហើយមានទ្រព្យសម្បត្តិសរុបប្រមាណ 500 លានដុល្លារ។ <ref>{{Cite web |last=Sorvino |first=Chloe |date=2022-11-30 |title=Could MrBeast Be The First YouTuber Billionaire? |url=https://www.forbes.com/sites/chloesorvino/2022/11/30/could-mrbeast-be-the-first-youtuber-billionaire/ |access-date=2023-06-04 |website=[[Forbes]]}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} == តំណ​ភ្ជាប់​ខាងក្រៅ == * [https://mrbeast.store/| mrbeast.store]{{Dead link|date=មករា 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == កុមារភាពនិង ការតស៊ូ == ជេមស៍ ស្ទេហ្វេន ដូណាល់សុន {{Efn|name="name"}} កើតនៅ វីឈីតា, រដ្ធខាន់សាស់, <ref name="Stokel-Walker 2022">{{Cite web |last=Stokel-Walker |first=Chris |date=November 18, 2022 |title=New YouTube king MrBeast: amateur poster who became $54m-a-year pro |url=https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230906051647/https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/18/new-youtube-king-mrbeast-amateur-poster-who-became-54m-a-year-pro |archive-date=September 6, 2023 |access-date=February 9, 2023 |website=The Guardian}}</ref> នៅថ្ងៃទី 7 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1998។ <ref>{{Cite web |date=October 23, 2020 |title=MrBeast makes a name for himself with expensive stunts and philanthropy |url=https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221228192036/https://www.yahoo.com/now/mrbeast-makes-name-himself-expensive-190833226.html |archive-date=December 28, 2022 |access-date=December 28, 2022 |website=In The Know (Yahoo!)}}</ref> 69y6rasjgjcp2zi28iiuu5v92019m2s 14 52386 321717 2025-06-07T12:05:04Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន]] 321717 wikitext text/x-wiki [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន]] 17hgqun5h7dljxnonjbry1d7ev1051n 10 52387 321718 2025-06-07T12:10:07Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ <includeonly>{{CS1 language sources/core |1={{#invoke:String|match|{{PAGENAME}}|sources %((.-)%)}} |2={{#invoke:String|match|{{PAGENAME}}|CS1 (.-)%-language}} }} [[Category:Articles with non-English-language CS1 sources]]</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> 321718 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{CS1 language sources/core |1={{#invoke:String|match|{{PAGENAME}}|sources %((.-)%)}} |2={{#invoke:String|match|{{PAGENAME}}|CS1 (.-)%-language}} }} [[Category:Articles with non-English-language CS1 sources]]</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> 53szo0z4ipccukw32vkbk3eboogzwwh 10 52388 321719 2025-06-07T12:11:07Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ <includeonly>{{#if: {{#invoke:Cs1 documentation support|code_name_pair_exists|{{{1}}}|{{{2}}}}} | {{Tracking category}} This is a tracking category for [[WP:CS1|CS1 citations]] that use the parameter {{para|language|{{{1}}}}} to identify a source in [[{{{2}}} language|{{{2}}}]]. Pages in this category should only be added by CS1 templates and [[Module:Citation/CS1]]. {{#ifexist: Category:Articles containing {{{2}}}... 321719 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#if: {{#invoke:Cs1 documentation support|code_name_pair_exists|{{{1}}}|{{{2}}}}} | {{Tracking category}} This is a tracking category for [[WP:CS1|CS1 citations]] that use the parameter {{para|language|{{{1}}}}} to identify a source in [[{{{2}}} language|{{{2}}}]]. Pages in this category should only be added by CS1 templates and [[Module:Citation/CS1]]. {{#ifexist: Category:Articles containing {{{2}}}-language text | ==See also== {{Category link if exists|Articles with {{{2}}}-language sources ({{{1}}})|bullet=yes|hide_display=yes}}<!-- -->{{Category link if exists|Articles with {{{2}}}-collective sources ({{{1}}})|bullet=yes|hide_display=yes}}<!-- -->{{Category link if exists|CS1 uses {{{2}}}-language script ({{{1}}})|bullet=yes|hide_display=yes}}<!-- -->{{Category link if exists|Articles containing {{{2}}}-language text|bullet=yes|hide_display=yes}}<!-- -->{{Category link if exists|Articles with text in {{{2}}}|bullet=yes|hide_display=yes}}<!-- -->{{Category link if exists|Pages with {{{2}}} IPA|bullet=yes|hide_display=yes}} }} {{Automatic category TOC}} | {{Error|Error: <code>{{{1|}}}</code> and <code>{{{2}}}</code> are not a supported pair found at [[Template:Citation Style documentation/language/doc]]. Please see [[Help talk:Citation Style 1]] for assistance.|tag=span}} [[Category:Language templates errors]] }}</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> 7m7p1ckx5f9g3c4nic6v0x52rntonyp 0 52389 321720 2025-06-07T12:13:07Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 បកប្រែជាភាសាខ្មែរពីវិគីភីឌាភាសាអង់គ្លេស 321720 wikitext text/x-wiki '''សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ West Philippine Sea; [[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ Kanlurang Dagat ng Pilipinas<ref>{{cite web |title=Senate Bill No. 405, 19th Congress |url=https://legacy.senate.gov.ph/lisdata/3816634606!.pdf |publisher=[[19th Congress of the Philippines]] |access-date=2024-08-27 |language=en |date=2022-07-01}}</ref><ref>{{cite web |title=Pnoy, naalala sa tensyon sa China |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/showbiz/2024/06/25/2365382/pnoy-naalala-sa-tensyon-sa-china |publisher=Philstar.com |access-date=2024-08-27 |language=fil |date=2024-06-25 |quote=Kaya’t naalala ng mga Pilipino kung paano iginiit ni dating pangulo ang mga karapatan ng bansa sa Kanlurang Dagat ng Pilipinas sa paggunita sa anibersaryo ng kanyang kamatayan sa gitna ng kasalukuyang tensyon sa lugar kasunod ng panghihimasok ng China.}}</ref> ឬ Karagatang Kanlurang Pilipinas;<ref>{{cite web |title=Ang West Philippine Sea: Isang Sipat |trans-title=The West Philippine Sea: A Briefer |url=https://dfa.gov.ph/images/2015/center/doc/WPS_Isang%20Sipat.pdf |publisher=[[Department of Foreign Affairs (Philippines)]] |access-date=2022-02-18 |language=fil |date=2014-12-01 |page=2 |quote=Nasa kanlurang bahagi ng Pilipinas ang Karagatang Kanlurang Pilipinas o West Philippine Sea (WPS).}}</ref> អក្សរកាត់៖ '''WPS''') គឺជាឈ្មោះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានដាក់ឲ្យតំបន់មួយនៃ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]] ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចជាពិសេស (EEZ) របស់ប្រទេស។ ប៉ុន្តែពាក្យនេះមួយរយៈខ្លះក៏ត្រូវបានប្រើខុសផ្លូវផងដែរ ដើម្បីយោងទៅដល់[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ទាំងមូល។ {{Infobox សមុទ្រ | ឈ្មោះ = សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន | ផែនទី = [[ឯកសារ:West Philippine Sea.svg|250px|ផែនទីសមុទ្រហ្វីលីពីន]] | ពណ៌នា = ផែនទីបង្ហាញតំបន់ប្រហែលសមាមាត្រដែលផ្គូរផ្គងនឹងដែនកំណត់ផ្លូវការនៃសមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន។ ផែនទីនេះរួមបញ្ចូលទាំងព្រំដែនតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ (ខ្សែបន្ទាត់ក្រហម ដូចបានកំណត់ក្នុងសន្ធិសញ្ញាពារីស ឆ្នាំ ១៨៩៨) និងកោះស្រាប់ Spratly ដែលភាគច្រើនត្រូវបានគេហៅថា ក្រុមកោះ Kalayaan ក្នុងផែនទីហ្វីលីពីន (ខ្សែបន្ទាត់បៃតង ដូចបានកំណត់ក្នុងព្រះរាជក្រឹត្យលេខ ១៥៩៦ ឆ្នាំ ១៩៧៨)។<ref>{{cite web |title=Presidential Decree No. 1596, s. 1978 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |website=[[Official Gazette of the Republic of the Philippines]] |access-date=2024-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170714060036/https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |archive-date=2017-07-14 |date=1978-06-11 |language=en}}</ref> | ផ្ទៃទឹក = | ជំរៅអតិបរមា = | ជំរៅមធ្យម = | ប្រភេទ = [[សមុទ្រ]] | ទីតាំង = [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]] | ប្រទេស = {{ទង់ជាតិ២|ហ្វីលីពីន}} | អនុតំបន់គោក = | អនុតំបន់ទឹក = }} == ប្រវត្តិផ្នែកខាងក្រោយ == ពាក្យ "សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន" ត្រូវបានប្រើដោយសហគមន៍អន្តរជាតិយ៉ាងហោចណាស់ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយមានការបង្ហោះក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រជីអូឡូស៊ីនិងសមុទ្រវិទ្យា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពាក្យនេះត្រូវបានប្រើដើម្បីយោងទៅដល់ផ្នែកខាងលិចនៃសមុទ្រហ្វីលីពីន ដែលស្ថិតនៅខាងកើតនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន។<ref name="aGuyotatNorthMargin">{{cite journal |last1=Sato |first1=T. |title=A guyot at the north margin of the West Philippine Sea Basin |journal=Japanese Journal of Geology and Geography |date=1961 |volume=32 |issue=2 |language=en}}</ref><ref name="structureOfEastChinaSeaWestPhilippineSea">{{cite journal |last1=Ludwig |first1=W.J. |title=Structure of East China Sea-West Philippine Sea Margin off southern Kyushu, Japan |journal=[[Journal of Geophysical Research]] |date=1973-05-10 |volume=78 |issue=14 |pages=2526–2536 |doi=10.1029/JB078i014p02526 |url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/JB078i014p02526 |url-access=subscription |language=en}}</ref><ref name="originOfMarginalSeas">{{cite journal |last1=Correspondent |first1=A |title=Origin of Marginal Seas |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |date=1973-12-21 |volume=246 |issue=5434 |pages=447–448 |doi=10.1038/246447a0 |url=https://doi.org/10.1038/246447a0 |url-access=subscription |language=en}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សមុទ្រ|សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន]] 30hp34dxgmxwlb8fxs495q8vozav5qo 321721 321720 2025-06-07T12:13:38Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 321721 wikitext text/x-wiki '''សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ West Philippine Sea; [[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ Kanlurang Dagat ng Pilipinas<ref>{{cite web |title=Senate Bill No. 405, 19th Congress |url=https://legacy.senate.gov.ph/lisdata/3816634606!.pdf |publisher=[[19th Congress of the Philippines]] |access-date=2024-08-27 |language=en |date=2022-07-01}}</ref><ref>{{cite web |title=Pnoy, naalala sa tensyon sa China |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/showbiz/2024/06/25/2365382/pnoy-naalala-sa-tensyon-sa-china |publisher=Philstar.com |access-date=2024-08-27 |language=fil |date=2024-06-25 |quote=Kaya’t naalala ng mga Pilipino kung paano iginiit ni dating pangulo ang mga karapatan ng bansa sa Kanlurang Dagat ng Pilipinas sa paggunita sa anibersaryo ng kanyang kamatayan sa gitna ng kasalukuyang tensyon sa lugar kasunod ng panghihimasok ng China.}}</ref> ឬ Karagatang Kanlurang Pilipinas;<ref>{{cite web |title=Ang West Philippine Sea: Isang Sipat |trans-title=The West Philippine Sea: A Briefer |url=https://dfa.gov.ph/images/2015/center/doc/WPS_Isang%20Sipat.pdf |publisher=[[Department of Foreign Affairs (Philippines)]] |access-date=2022-02-18 |language=fil |date=2014-12-01 |page=2 |quote=Nasa kanlurang bahagi ng Pilipinas ang Karagatang Kanlurang Pilipinas o West Philippine Sea (WPS).}}</ref> អក្សរកាត់៖ '''WPS''') គឺជាឈ្មោះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានដាក់ឲ្យតំបន់មួយនៃ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]] ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចជាពិសេស (EEZ) របស់ប្រទេស។ ប៉ុន្តែពាក្យនេះមួយរយៈខ្លះក៏ត្រូវបានប្រើខុសផ្លូវផងដែរ ដើម្បីយោងទៅដល់[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ទាំងមូល។ {{Infobox សមុទ្រ | ឈ្មោះ = សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន | ផែនទី = [[ឯកសារ:West Philippine Sea.svg|250px|ផែនទីសមុទ្រហ្វីលីពីន]] | ពណ៌នា = ផែនទីបង្ហាញតំបន់ប្រហែលសមាមាត្រដែលផ្គូរផ្គងនឹងដែនកំណត់ផ្លូវការនៃសមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន។ ផែនទីនេះរួមបញ្ចូលទាំងព្រំដែនតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ (ខ្សែបន្ទាត់ក្រហម ដូចបានកំណត់ក្នុងសន្ធិសញ្ញាពារីស ឆ្នាំ ១៨៩៨) និងកោះស្រាប់ Spratly ដែលភាគច្រើនត្រូវបានគេហៅថា ក្រុមកោះ Kalayaan ក្នុងផែនទីហ្វីលីពីន (ខ្សែបន្ទាត់បៃតង ដូចបានកំណត់ក្នុងព្រះរាជក្រឹត្យលេខ ១៥៩៦ ឆ្នាំ ១៩៧៨)។<ref>{{cite web |title=Presidential Decree No. 1596, s. 1978 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |website=[[Official Gazette of the Republic of the Philippines]] |access-date=2024-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170714060036/https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |archive-date=2017-07-14 |date=1978-06-11 |language=en}}</ref> | ផ្ទៃទឹក = | ជំរៅអតិបរមា = | ជំរៅមធ្យម = | ប្រភេទ = [[សមុទ្រ]] | ទីតាំង = [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]] | ប្រទេស = {{ទង់ជាតិ២|ហ្វីលីពីន}} | អនុតំបន់គោក = | អនុតំបន់ទឹក = }} == ប្រវត្តិផ្នែកខាងក្រោយ == ពាក្យ "សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន" ត្រូវបានប្រើដោយសហគមន៍អន្តរជាតិយ៉ាងហោចណាស់ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយមានការបង្ហោះក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រជីអូឡូស៊ីនិងសមុទ្រវិទ្យា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពាក្យនេះត្រូវបានប្រើដើម្បីយោងទៅដល់ផ្នែកខាងលិចនៃសមុទ្រហ្វីលីពីន ដែលស្ថិតនៅខាងកើតនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន។<ref name="aGuyotatNorthMargin">{{cite journal |last1=Sato |first1=T. |title=A guyot at the north margin of the West Philippine Sea Basin |journal=Japanese Journal of Geology and Geography |date=1961 |volume=32 |issue=2 |language=en}}</ref><ref name="structureOfEastChinaSeaWestPhilippineSea">{{cite journal |last1=Ludwig |first1=W.J. |title=Structure of East China Sea-West Philippine Sea Margin off southern Kyushu, Japan |journal=[[Journal of Geophysical Research]] |date=1973-05-10 |volume=78 |issue=14 |pages=2526–2536 |doi=10.1029/JB078i014p02526 |url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/JB078i014p02526 |url-access=subscription |language=en}}</ref><ref name="originOfMarginalSeas">{{cite journal |last1=Correspondent |first1=A |title=Origin of Marginal Seas |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |date=1973-12-21 |volume=246 |issue=5434 |pages=447–448 |doi=10.1038/246447a0 |url=https://doi.org/10.1038/246447a0 |url-access=subscription |language=en}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សមុទ្រ|សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន]] 1pn3r2x0indyh1mg5h6vrd5mr75iqdk 321722 321721 2025-06-07T12:15:15Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 321722 wikitext text/x-wiki {{Infobox សមុទ្រ | ឈ្មោះ = សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន | ផែនទី = [[ឯកសារ:West Philippine Sea.svg|250px|ផែនទីសមុទ្រហ្វីលីពីន]] | ពណ៌នា = ផែនទីបង្ហាញតំបន់ប្រហែលសមាមាត្រដែលផ្គូរផ្គងនឹងដែនកំណត់ផ្លូវការនៃសមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន។ ផែនទីនេះរួមបញ្ចូលទាំងព្រំដែនតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ (ខ្សែបន្ទាត់ក្រហម ដូចបានកំណត់ក្នុងសន្ធិសញ្ញាពារីស ឆ្នាំ ១៨៩៨) និងកោះស្រាប់ Spratly ដែលភាគច្រើនត្រូវបានគេហៅថា ក្រុមកោះ Kalayaan ក្នុងផែនទីហ្វីលីពីន (ខ្សែបន្ទាត់បៃតង ដូចបានកំណត់ក្នុងព្រះរាជក្រឹត្យលេខ ១៥៩៦ ឆ្នាំ ១៩៧៨)។<ref>{{cite web |title=Presidential Decree No. 1596, s. 1978 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |website=[[Official Gazette of the Republic of the Philippines]] |access-date=2024-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170714060036/https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |archive-date=2017-07-14 |date=1978-06-11 |language=en}}</ref> | ផ្ទៃទឹក = | ជំរៅអតិបរមា = | ជំរៅមធ្យម = | ប្រភេទ = [[សមុទ្រ]] | ទីតាំង = [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]] | ប្រទេស = {{ទង់ជាតិ២|ហ្វីលីពីន}} | អនុតំបន់គោក = | អនុតំបន់ទឹក = }} '''សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន''' ([[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ West Philippine Sea; [[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ Kanlurang Dagat ng Pilipinas<ref>{{cite web |title=Senate Bill No. 405, 19th Congress |url=https://legacy.senate.gov.ph/lisdata/3816634606!.pdf |publisher=[[19th Congress of the Philippines]] |access-date=2024-08-27 |language=en |date=2022-07-01}}</ref><ref>{{cite web |title=Pnoy, naalala sa tensyon sa China |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/showbiz/2024/06/25/2365382/pnoy-naalala-sa-tensyon-sa-china |publisher=Philstar.com |access-date=2024-08-27 |language=fil |date=2024-06-25 |quote=Kaya’t naalala ng mga Pilipino kung paano iginiit ni dating pangulo ang mga karapatan ng bansa sa Kanlurang Dagat ng Pilipinas sa paggunita sa anibersaryo ng kanyang kamatayan sa gitna ng kasalukuyang tensyon sa lugar kasunod ng panghihimasok ng China.}}</ref> ឬ Karagatang Kanlurang Pilipinas;<ref>{{cite web |title=Ang West Philippine Sea: Isang Sipat |trans-title=The West Philippine Sea: A Briefer |url=https://dfa.gov.ph/images/2015/center/doc/WPS_Isang%20Sipat.pdf |publisher=[[Department of Foreign Affairs (Philippines)]] |access-date=2022-02-18 |language=fil |date=2014-12-01 |page=2 |quote=Nasa kanlurang bahagi ng Pilipinas ang Karagatang Kanlurang Pilipinas o West Philippine Sea (WPS).}}</ref> អក្សរកាត់៖ '''WPS''') គឺជាឈ្មោះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានដាក់ឲ្យតំបន់មួយនៃ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]] ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចជាពិសេស (EEZ) របស់ប្រទេស។ ប៉ុន្តែពាក្យនេះមួយរយៈខ្លះក៏ត្រូវបានប្រើខុសផ្លូវផងដែរ ដើម្បីយោងទៅដល់[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ទាំងមូល។ == ប្រវត្តិផ្នែកខាងក្រោយ == ពាក្យ "សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន" ត្រូវបានប្រើដោយសហគមន៍អន្តរជាតិយ៉ាងហោចណាស់ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយមានការបង្ហោះក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រជីអូឡូស៊ីនិងសមុទ្រវិទ្យា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពាក្យនេះត្រូវបានប្រើដើម្បីយោងទៅដល់ផ្នែកខាងលិចនៃសមុទ្រហ្វីលីពីន ដែលស្ថិតនៅខាងកើតនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន។<ref name="aGuyotatNorthMargin">{{cite journal |last1=Sato |first1=T. |title=A guyot at the north margin of the West Philippine Sea Basin |journal=Japanese Journal of Geology and Geography |date=1961 |volume=32 |issue=2 |language=en}}</ref><ref name="structureOfEastChinaSeaWestPhilippineSea">{{cite journal |last1=Ludwig |first1=W.J. |title=Structure of East China Sea-West Philippine Sea Margin off southern Kyushu, Japan |journal=[[Journal of Geophysical Research]] |date=1973-05-10 |volume=78 |issue=14 |pages=2526–2536 |doi=10.1029/JB078i014p02526 |url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/JB078i014p02526 |url-access=subscription |language=en}}</ref><ref name="originOfMarginalSeas">{{cite journal |last1=Correspondent |first1=A |title=Origin of Marginal Seas |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |date=1973-12-21 |volume=246 |issue=5434 |pages=447–448 |doi=10.1038/246447a0 |url=https://doi.org/10.1038/246447a0 |url-access=subscription |language=en}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សមុទ្រ|សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន]] 28omauj3ldw0g5l5doe1s111xjrdakq 321740 321722 2025-06-08T04:01:34Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 321740 wikitext text/x-wiki {{Infobox សមុទ្រ | ឈ្មោះ = សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច | ផែនទី = [[ឯកសារ:West Philippine Sea.svg|250px|ផែនទីសមុទ្រហ្វីលីពីន]] | ពណ៌នា = ផែនទីបង្ហាញតំបន់ប្រហែលសមាមាត្រដែលផ្គូរផ្គងនឹងដែនកំណត់ផ្លូវការនៃសមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច។ ផែនទីនេះរួមបញ្ចូលទាំងព្រំដែនតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ (ខ្សែបន្ទាត់ក្រហម ដូចបានកំណត់ក្នុងសន្ធិសញ្ញាពារីស ឆ្នាំ ១៨៩៨) និងកោះស្រាប់ Spratly ដែលភាគច្រើនត្រូវបានគេហៅថា ក្រុមកោះ Kalayaan ក្នុងផែនទីហ្វីលីពីន (ខ្សែបន្ទាត់បៃតង ដូចបានកំណត់ក្នុងព្រះរាជក្រឹត្យលេខ ១៥៩៦ ឆ្នាំ ១៩៧៨)។<ref>{{cite web |title=Presidential Decree No. 1596, s. 1978 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |website=[[Official Gazette of the Republic of the Philippines]] |access-date=2024-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170714060036/https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |archive-date=2017-07-14 |date=1978-06-11 |language=en}}</ref> | ផ្ទៃទឹក = | ជំរៅអតិបរមា = | ជំរៅមធ្យម = | ប្រភេទ = [[សមុទ្រ]] | ទីតាំង = [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]] | ប្រទេស = {{ទង់ជាតិ២|ហ្វីលីពីន}} | អនុតំបន់គោក = | អនុតំបន់ទឹក = }} '''សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច''' ([[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ West Philippine Sea; [[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ Kanlurang Dagat ng Pilipinas<ref>{{cite web |title=Senate Bill No. 405, 19th Congress |url=https://legacy.senate.gov.ph/lisdata/3816634606!.pdf |publisher=[[19th Congress of the Philippines]] |access-date=2024-08-27 |language=en |date=2022-07-01}}</ref><ref>{{cite web |title=Pnoy, naalala sa tensyon sa China |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/showbiz/2024/06/25/2365382/pnoy-naalala-sa-tensyon-sa-china |publisher=Philstar.com |access-date=2024-08-27 |language=fil |date=2024-06-25 |quote=Kaya’t naalala ng mga Pilipino kung paano iginiit ni dating pangulo ang mga karapatan ng bansa sa Kanlurang Dagat ng Pilipinas sa paggunita sa anibersaryo ng kanyang kamatayan sa gitna ng kasalukuyang tensyon sa lugar kasunod ng panghihimasok ng China.}}</ref> ឬ Karagatang Kanlurang Pilipinas;<ref>{{cite web |title=Ang West Philippine Sea: Isang Sipat |trans-title=The West Philippine Sea: A Briefer |url=https://dfa.gov.ph/images/2015/center/doc/WPS_Isang%20Sipat.pdf |publisher=[[Department of Foreign Affairs (Philippines)]] |access-date=2022-02-18 |language=fil |date=2014-12-01 |page=2 |quote=Nasa kanlurang bahagi ng Pilipinas ang Karagatang Kanlurang Pilipinas o West Philippine Sea (WPS).}}</ref> អក្សរកាត់៖ '''WPS''') គឺជាឈ្មោះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានដាក់ឲ្យតំបន់មួយនៃ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]] ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចជាពិសេស (EEZ) របស់ប្រទេស។ ប៉ុន្តែពាក្យនេះមួយរយៈខ្លះក៏ត្រូវបានប្រើខុសផ្លូវផងដែរ ដើម្បីយោងទៅដល់[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ទាំងមូល។ == ប្រវត្តិផ្នែកខាងក្រោយ == ពាក្យ "សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន" ត្រូវបានប្រើដោយសហគមន៍អន្តរជាតិយ៉ាងហោចណាស់ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយមានការបង្ហោះក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រជីអូឡូស៊ីនិងសមុទ្រវិទ្យា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពាក្យនេះត្រូវបានប្រើដើម្បីយោងទៅដល់ផ្នែកខាងលិចនៃសមុទ្រហ្វីលីពីន ដែលស្ថិតនៅខាងកើតនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន។<ref name="aGuyotatNorthMargin">{{cite journal |last1=Sato |first1=T. |title=A guyot at the north margin of the West Philippine Sea Basin |journal=Japanese Journal of Geology and Geography |date=1961 |volume=32 |issue=2 |language=en}}</ref><ref name="structureOfEastChinaSeaWestPhilippineSea">{{cite journal |last1=Ludwig |first1=W.J. |title=Structure of East China Sea-West Philippine Sea Margin off southern Kyushu, Japan |journal=[[Journal of Geophysical Research]] |date=1973-05-10 |volume=78 |issue=14 |pages=2526–2536 |doi=10.1029/JB078i014p02526 |url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/JB078i014p02526 |url-access=subscription |language=en}}</ref><ref name="originOfMarginalSeas">{{cite journal |last1=Correspondent |first1=A |title=Origin of Marginal Seas |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |date=1973-12-21 |volume=246 |issue=5434 |pages=447–448 |doi=10.1038/246447a0 |url=https://doi.org/10.1038/246447a0 |url-access=subscription |language=en}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សមុទ្រ|សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន]] ig5wbjg3fk6p2d1h08pkwlg9yevdxfs 321741 321740 2025-06-08T04:02:14Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 /* ប្រវត្តិផ្នែកខាងក្រោយ */ 321741 wikitext text/x-wiki {{Infobox សមុទ្រ | ឈ្មោះ = សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច | ផែនទី = [[ឯកសារ:West Philippine Sea.svg|250px|ផែនទីសមុទ្រហ្វីលីពីន]] | ពណ៌នា = ផែនទីបង្ហាញតំបន់ប្រហែលសមាមាត្រដែលផ្គូរផ្គងនឹងដែនកំណត់ផ្លូវការនៃសមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច។ ផែនទីនេះរួមបញ្ចូលទាំងព្រំដែនតាមសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ (ខ្សែបន្ទាត់ក្រហម ដូចបានកំណត់ក្នុងសន្ធិសញ្ញាពារីស ឆ្នាំ ១៨៩៨) និងកោះស្រាប់ Spratly ដែលភាគច្រើនត្រូវបានគេហៅថា ក្រុមកោះ Kalayaan ក្នុងផែនទីហ្វីលីពីន (ខ្សែបន្ទាត់បៃតង ដូចបានកំណត់ក្នុងព្រះរាជក្រឹត្យលេខ ១៥៩៦ ឆ្នាំ ១៩៧៨)។<ref>{{cite web |title=Presidential Decree No. 1596, s. 1978 |url=https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |website=[[Official Gazette of the Republic of the Philippines]] |access-date=2024-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170714060036/https://www.officialgazette.gov.ph/1978/06/11/presidential-decree-no-1596-s-1978/ |archive-date=2017-07-14 |date=1978-06-11 |language=en}}</ref> | ផ្ទៃទឹក = | ជំរៅអតិបរមា = | ជំរៅមធ្យម = | ប្រភេទ = [[សមុទ្រ]] | ទីតាំង = [[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក]] | ប្រទេស = {{ទង់ជាតិ២|ហ្វីលីពីន}} | អនុតំបន់គោក = | អនុតំបន់ទឹក = }} '''សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច''' ([[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ West Philippine Sea; [[ភាសាហ្វីលីពីន]]៖ Kanlurang Dagat ng Pilipinas<ref>{{cite web |title=Senate Bill No. 405, 19th Congress |url=https://legacy.senate.gov.ph/lisdata/3816634606!.pdf |publisher=[[19th Congress of the Philippines]] |access-date=2024-08-27 |language=en |date=2022-07-01}}</ref><ref>{{cite web |title=Pnoy, naalala sa tensyon sa China |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/showbiz/2024/06/25/2365382/pnoy-naalala-sa-tensyon-sa-china |publisher=Philstar.com |access-date=2024-08-27 |language=fil |date=2024-06-25 |quote=Kaya’t naalala ng mga Pilipino kung paano iginiit ni dating pangulo ang mga karapatan ng bansa sa Kanlurang Dagat ng Pilipinas sa paggunita sa anibersaryo ng kanyang kamatayan sa gitna ng kasalukuyang tensyon sa lugar kasunod ng panghihimasok ng China.}}</ref> ឬ Karagatang Kanlurang Pilipinas;<ref>{{cite web |title=Ang West Philippine Sea: Isang Sipat |trans-title=The West Philippine Sea: A Briefer |url=https://dfa.gov.ph/images/2015/center/doc/WPS_Isang%20Sipat.pdf |publisher=[[Department of Foreign Affairs (Philippines)]] |access-date=2022-02-18 |language=fil |date=2014-12-01 |page=2 |quote=Nasa kanlurang bahagi ng Pilipinas ang Karagatang Kanlurang Pilipinas o West Philippine Sea (WPS).}}</ref> អក្សរកាត់៖ '''WPS''') គឺជាឈ្មោះដែលរាជរដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានដាក់ឲ្យតំបន់មួយនៃ[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]] ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចជាពិសេស (EEZ) របស់ប្រទេស។ ប៉ុន្តែពាក្យនេះមួយរយៈខ្លះក៏ត្រូវបានប្រើខុសផ្លូវផងដែរ ដើម្បីយោងទៅដល់[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង]]ទាំងមូល។ == ប្រវត្តិផ្នែកខាងក្រោយ == ពាក្យ "សមុទ្រហ្វីលីពីនខាងលិច" ត្រូវបានប្រើដោយសហគមន៍អន្តរជាតិយ៉ាងហោចណាស់ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយមានការបង្ហោះក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍វិទ្យាសាស្ត្រជីអូឡូស៊ីនិងសមុទ្រវិទ្យា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ពាក្យនេះត្រូវបានប្រើដើម្បីយោងទៅដល់ផ្នែកខាងលិចនៃសមុទ្រហ្វីលីពីន ដែលស្ថិតនៅខាងកើតនៃសាធារណរដ្ឋហ្វីលីពីន។<ref name="aGuyotatNorthMargin">{{cite journal |last1=Sato |first1=T. |title=A guyot at the north margin of the West Philippine Sea Basin |journal=Japanese Journal of Geology and Geography |date=1961 |volume=32 |issue=2 |language=en}}</ref><ref name="structureOfEastChinaSeaWestPhilippineSea">{{cite journal |last1=Ludwig |first1=W.J. |title=Structure of East China Sea-West Philippine Sea Margin off southern Kyushu, Japan |journal=[[Journal of Geophysical Research]] |date=1973-05-10 |volume=78 |issue=14 |pages=2526–2536 |doi=10.1029/JB078i014p02526 |url=https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1029/JB078i014p02526 |url-access=subscription |language=en}}</ref><ref name="originOfMarginalSeas">{{cite journal |last1=Correspondent |first1=A |title=Origin of Marginal Seas |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |date=1973-12-21 |volume=246 |issue=5434 |pages=447–448 |doi=10.1038/246447a0 |url=https://doi.org/10.1038/246447a0 |url-access=subscription |language=en}}</ref> == ឯកសារយោង == {{Reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ហ្វីលីពីន| ]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សមុទ្រ|សមុទ្រខាងលិចហ្វីលីពីន]] 6kkj86sdoqcagg33hfiqv4adb4wye0q 1 52390 321723 2025-06-07T12:16:10Z ពិសិដ្ឋ វណ្ណៈ 46505 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ {{Talk header for guidelines}} 321723 wikitext text/x-wiki {{Talk header for guidelines}} 2a9x77ib702auaskxcdin0152pk8rvu 2 52391 321724 2025-06-07T17:08:18Z Carter Corleone 45952 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ whatever. 321724 wikitext text/x-wiki whatever. 9qf9sg5d174nig3c38f9it9x0d6zl4h 0 52392 321725 2025-06-07T17:45:09Z 103.26.129.21 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ ប្រាសាទព្រៃគី ជាប្រាសាទដ៏ចំណាស់មួយក្នុងចំណោមប្រាសាទទាំង៩ នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ។ ប្រាសាទនេះ ត្រូវបានសង់នៅលើទីទួលមានកសិន្ទទឹកជុំវិញ និងមានតួប៉មបីសង់... 321725 wikitext text/x-wiki ប្រាសាទព្រៃគី ជាប្រាសាទដ៏ចំណាស់មួយក្នុងចំណោមប្រាសាទទាំង៩ នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ។ ប្រាសាទនេះ ត្រូវបានសង់នៅលើទីទួលមានកសិន្ទទឹកជុំវិញ និងមានតួប៉មបីសង់ពីឥដ្ឋ លាយ​ថ្មបាយក្រៀម នៅលើខឿនថ្ម បាយក្រៀម ដែលមានបណ្តោយប្រវែង ២៣,៤០ម៉ែត្រ និងទទឹង ប្រវែង​១២,៦០ម៉ែត្រ។ប្រាសាទព្រៃគី ស្ថិតនៅភូមិអណ្តោត ឃុំកណ្តោលជ្រុំ ស្រុក ពញាក្រែក ខេត្តត្បូងឃ្មុំ មានទំហំ ៤ម៉ែត្របួនជ្រុង និងមានកម្ពស់ ៧.៥ម៉ែត្រ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១០ រចនាបថកោះកេរ្តិ៍ ដោយរាជព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤​ ។បច្ចុប្បន្នប្រាសាទនេះ នៅសល់កំពូលតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដោយកំពូលពីរទៀតត្រូវបានដួលរលំពីការលួចជីកកោះកាយរកវត្ថុបុរាណ។ លើសពីនេះទួលប្រាសាទដែលនៅសល់ក៏ប្រឈមនឹងការពុកផុយផងដែរព្រោះនៅម្លប់មិនសូវត្រូវពន្លឺព្រះអាទិត្យ។ kn1gqg15ixis43nbj1ihsxmr1qokcou 0 52393 321742 2025-06-08T04:26:58Z Carter Corleone 45952 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ '''នរា''', ផ្លូវការ '''អធិរាជាណាចក្រនរា''' គឺជារដ្ធមួយក្នុងទម្រង់ជា [[w:Micronation|Micronation]] ដែលមានន័យថាពួកគេមិនមានឯករាជ្យត្រឹមត្រូវ ខ្វះការទទួលស្គាល់ និងមិនមែនជាបញ្ហា... 321742 wikitext text/x-wiki '''នរា''', ផ្លូវការ '''អធិរាជាណាចក្រនរា''' គឺជារដ្ធមួយក្នុងទម្រង់ជា [[w:Micronation|Micronation]] ដែលមានន័យថាពួកគេមិនមានឯករាជ្យត្រឹមត្រូវ ខ្វះការទទួលស្គាល់ និងមិនមែនជាបញ្ហាសម្រាប់ប្រទេសដែលពួកគេស្ថិតនៅក្នុងនោះទេ ព្រោះគេគ្មានសិទ្ធក្នុងការបង្កើតច្បាប់ ឬឥទ្ធិពលនយោបាយអ្វីនោះទេ គឺមានសិទ្ធត្រឹមតែជាពលរដ្ធធម្មតាទូទៅប៉ុណ្ណោះ។ នរាមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៃប្រទេសកម្ពុជា។ jz8cu18holqn9ahy471dcw3em4elorg 321743 321742 2025-06-08T04:29:36Z Carter Corleone 45952 បានជំរះទំព័រ 321743 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1