ស្រុកបាធាយ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="km">
  <siteinfo>
    <sitename>វិគីភីឌា</sitename>
    <dbname>kmwiki</dbname>
    <base>https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">មេឌា</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ពិសេស</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ការពិភាក្សា</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">អ្នកប្រើប្រាស់</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">វិគីភីឌា</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ឯកសារ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">មេឌាវិគី</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ទំព័រគំរូ</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ជំនួយ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ស្រុកបាធាយ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2855</id>
    <revision>
      <id>322375</id>
      <parentid>285728</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T02:59:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>203.144.86.48</ip>
      </contributor>
      <comment>បន្ថែម</comment>
      <origin>322375</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5179" sha1="k5h99h89pa92qkw4bvcq4g40xyj9a17" xml:space="preserve">{{Infobox District Cambodia|
ឈ្មោះស្រុក= &lt;b&gt;{{pagename}}&lt;/b&gt; |
ឈ្មោះខេត្ត=[[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] |
ផ្ទៃដី=|
ប្រជាជន=៩០៩២០|
ឆ្នាំកាល=១៩៩៨
[[ដង់ស៊ីតេប្រជាជន|ដង់ស៊ីតេ]]|
ឃុំ=១២|
ភូមិ=៨១|
កូដស្រុក=១៤០៩|
រូបភាព=Cambodia-Kampong Cham.png|
}}
{{coord|8|41|35|N|106|36|34|E|type:isle_region:CAM|display=title}}
{{Location map many|Cambodia
| caption = &lt;center&gt;&lt;b&gt;ប្លង់នៃស្រុកបាធាយ&lt;/b&gt;&lt;/center&gt;
| width= 500
| float= top
| label1 = &lt;b&gt; {{pagename}} &lt;/b&gt;
  | pos1 = top
  | mark1size = 10
  | lat1_deg = 12
  | lon1_deg = 105.2
| label2 = &lt;b&gt; &lt;/b&gt;
  | pos2 = top
  | mark2size = 10 
  | lat2_deg = 
  | lon2_deg = 
 }}​


'''{{pagename}}''' ('''{{lang-en|Batheay District}}''') ជាដែនរដ្ឋបាលស្ថិតនៅ [[ខេត្តកំពង់ចាម]] ដែលមានរដ្ឋបាល ១២ឃុំ និង ៨០ភូមិ&lt;ref name=&quot;NCDD-gZ&quot;&gt;{{Cite web |url=http://db.ncdd.gov.kh/gazetteer |title= Cambodia Gazetteer Database Online |date=2019 |publisher= គណៈកម្មាធិការជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ (គ.ជ.អ.ប) |access-date= 2019-08-27}}&lt;/ref&gt;÷
{| class=&quot;wikitable&quot;
! colspan=&quot;4&quot; |{{pagename}}
|-
! លេខកូដឃុំ 
! ឈ្មោះឃុំជាអក្សរខ្មែរ 
! ឈ្មោះឃុំជាអក្សរអង់គ្លេស
! ចំនួនភូមិ
|-
|០៣០១០១
|[[ឃុំបាធាយ |ឃុំបាធាយ ]]
|Batheay Commune
|៦
|-
|០៣០១០២
|[[ឃុំច្បារអំពៅ |ឃុំច្បារអំពៅ ]]
|Chbar Ampov Commune
|៤
|-
|០៣០១០៣
|[[ឃុំជាលា |ឃុំជាលា ]]
|Chealea Commune
|៥
|-
|០៣០១០៤
|[[ឃុំជើងព្រៃ |ឃុំជើងព្រៃ ]]
|Cheung Prey Commune
|៦
|-
|០៣០១០៥
|[[ឃុំមេព្រីង |ឃុំមេព្រីង ]]
|Me Pring Commune
|៥
|-
|០៣០១០៦
|[[ឃុំផ្អាវ |ឃុំផ្អាវ ]]
|Ph'av Commune
|៦
|-
|០៣០១០៧
|[[ឃុំសំបូរ |ឃុំសំបូរ ]]
|Sambour Commune
|៧
|-
|០៣០១០៨
|[[ឃុំសណ្ដែក |ឃុំសណ្ដែក ]]
|Sandaek Commune
|៥
|-
|០៣០១០៩
|[[ឃុំតាំងក្រាំង |ឃុំតាំងក្រាំង ]]
|Tang Krang Commune
|៨
|-
|០៣០១១០
|[[ឃុំតាំងក្រសាំង |ឃុំតាំងក្រសាំង ]]
|Tang Krasang Commune
|១០
|-
|០៣០១១១
|[[ឃុំត្រប់ |ឃុំត្រប់ ]]
|Trab Commune
|១១
|-
|០៣០១១២
|[[ឃុំទំនប់ |ឃុំទំនប់ ]]
|Tumnob Commune
|៧
|-
! colspan=&quot;3&quot;|ចំនួនភូមិសរុប
|៨០
|}
*យោងតាម ប្រកាសលេខ ៤៩៣ ប្រ.ក របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ


'''ព្រំប្រទល់នៃ{{pagename}}'''
{|class=&quot;wikitable&quot;
|+
!rowspan=&quot;3&quot; style=&quot;background:#000080;color:white;&quot;|{{pagename}}
!colspan=&quot;4&quot; style=&quot;background:#000080;color:white;&quot;|ទិស
|-
!  |ខាងកើត (E)
!  |ខាងលិច (W)
!  |ខាងត្បូង (S)
!  |ខាងជើង (N)
|-
|
|
|
|
|}

=អប់រំ=
==បឋមសិក្សា==
==អនុវិទ្យាល័យ==
=មណ្ឌលសុភាព=
=មន្ត្រី=
==មន្ត្រីស្រុក==
==មន្ត្រីឃុំ==
==មន្ត្រីប៉ុស្ដិ៍==
=សាសនា=
==ព្រះពុទ្ធសាសនា==
===វត្ត===
=ផ្សារ=
=តំបន់ទេសចរណ៍=
១- វត្តប្រើសមាស

២- ប្រាសាទភ្នំត្រប់ (ប្រាសាទវត្តប្រើសមាស)

៣- ប្រសាទគោកខ្វិត (ប្រាសាទស្រីលក្ខ័ណ៍)

៤- មណ្ឌលផ្អាវយើង

==តំណក្រៅ==
*[http://www.cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/province/kampong_cham.html  វិបសាយគ្រប់គ្រងភូមិបាល] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090210173438/http://cambodia.gov.kh/unisql1/egov/english/province/kampong_cham.html |date=2009-02-10 }}
==ឯកសារពិគ្រោះ==
*^^[http://www.necelect.org.kh/Khmer/ElecResult.htm គណកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100911034133/http://www.necelect.org.kh/Khmer/ElecResult.htm |date=2010-09-11 }}
{{ខេត្តក្រុងខ្មែរ}}
{{ខេត្តកំពង់ចាម}}
[[Category:ខេត្តកំពង់ចាម]]</text>
      <sha1>k5h99h89pa92qkw4bvcq4g40xyj9a17</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ហ្គូហ្គល</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4094</id>
    <revision>
      <id>322352</id>
      <parentid>316493</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:24:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>117.20.115.96</ip>
      </contributor>
      <origin>322352</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8228" sha1="kce2hkd56vr6fc4t296txif2yv071zp" xml:space="preserve">[[រូបភាព:Google 2015 logo.svg|right|200px]]
'''[[កម្ពុជា|ភាសាខ្មែរ]]គូកហ្កល''' (ឡាតាំង:Google) ជាក្រុមហ៊ុនសាវជីកម្មរបស់[[សហរដ្ឋអាមេរិក]] មួយដែលផ្តល់នូវ សេវាកម្មអ៊ីនធើណែត ដែលមានដូចជា សេវាកម្ម និង​ផលិតផលរាប់បញ្ចូលទាំង I’m going back , សេវាកម្មផ្សេងទៀតជាច្រើន , ផ្នែកសូហ្វែ(ផ្នែកទន់នៃកុំព្យូទ័រ) និងការផ្សព្វផ្សាយបច្ចេកវិទ្យាថ្មីៗ &lt;ref&gt;មើលក្នុងបញ្ជីផលិតផលនៃហ្គូហ្កល [[:w:List of Google products|ជាភាសាអង់គ្លេស]]&lt;/ref&gt;។ ប្រាក់ចំណូលនៃការផ្សព្វផ្សាយ​ដែលបានមកពីការបង្កើត [http://adwords Adwords] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130717112509/http://adwords/ |date=2013-07-17 }}   ស្ទើរតែទាំងអស់កា្លយទៅជាប្រាក់ចំណូលនៃក្រុមហ៊ុន ។

ក្រុមហ៊ុន ហ្គូហ្កល ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ [[:w:Larry Page|Larry Page]] និង [[:w:Sergey Brin|Sergey Brin]] នៅពេលដែលអ្នកទាំងពីរមានបំណងរៀននៅសកលវិទ្យាល័យ [http://standford%20http://en.wikipedia.org/wiki/Stanford_University Stanford] . ហ្គូហ្កល បានបង្កើតជាសាវជីកម្មលើកដំបូងជាក្រុមហ៊ុនឯកជន នៅថ្ងៃទី ០៤ ខែ កញ្ញា​ ឆ្នាំ ១៩៩៨  ហើយវាបានបញ្ចេញជាសាធារណៈ​ នៅថ្ងៃទី ១៩ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៤ ។ &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Brin|first=Sergey|author-link=Sergey Brin|last2=Page|first2=Lawrence|author-link2=Larry Page|year=1998|title=The anatomy of a large-scale hypertextual Web search engine|url=http://infolab.stanford.edu/pub/papers/google.pdf|journal=Computer Networks and ISDN Systems|volume=30|issue=1–7|pages=107–117|citeseerx=10.1.1.115.5930|doi=10.1016/S0169-7552(98)00110-X}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Barroso |first=L.A. |last2=Dean |first2=J. |last3=Holzle |first3=U. |date=April 29, 2003 |title=Web search for a planet: the google cluster architecture |journal=IEEE Micro |volume=23 |issue=2 |pages=22–28 |doi=10.1109/mm.2003.1196112 |quote=We believe that the best price/performance tradeoff for our applications comes from fashioning a reliable computing infrastructure from clusters of unreliable commodity PCs.|url=https://semanticscholar.org/paper/8db8e53c92af2f97974707119525aa089f6ed53a }}&lt;/ref&gt;

ការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័ស តាំងពីក្រុមហ៊ុនត្រូវបានធ្វើអោយកើតមានឡើងនៅផលិតផលដ៏ច្រើន ។

== ប្រវត្តិសាស្រ្ត ==
ហ្គូហ្កលបានចាប់ផ្តើមកកើតឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៩៦ ដែលបានស្រាវជ្រាវគម្រោងដោយ [[:w:Larry Page|Larry Page]] និង [[:w:Sergey Brin|Sergey Brin]] នៅពេលដែលអ្នកទាំងពីរ មានបំណងរៀននៅ សកលវិទ្យាល័យ [http://standford%20http://en.wikipedia.org/wiki/Stanford_University Stanford]ក្នុងរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា &lt;ref group=&quot;jeangroo&quot;&gt;[http://www.google.com/intl/en/corporate/history.html Google Milestones] សហប្រតិបត្តិការព័ត៌មាន , ហ្គូហ្កល&lt;/ref&gt; ។
[[ឯកសារ:Google1998.png|150px|ស៊ុម|ធ្វេង|''ហ្គូហ្កលឆ្នាំ ១៩៩៨'']]
ម៉ាស៊ីនស្វែងរកព័ត៌មានដ៏តូចមួយត្រូវបានគេហៅថា &quot;[[:w:PageRank|RankDex]]&quot; ចេញពី សេវាកម្មព័ត៌មាន IDD ដែលបានរចនាដោយ [[:w:Robin Li|Robin Li]] តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៦ ។ បច្ចេកវិទ្យាដែលប្រើប្រាស់នៅក្នុង RankDex នឹងមានភាពជាក់ស្តែងច្បាស់លាស់  និង ត្រូវបានប្រើប្រាស់ក្នុងពេលក្រោយនៅពេលដែល Robin Li ត្រូវបានរកឃើញ [[:w:Baidu|Baidu]] នៅប្រទេសចិន ។
កាលពីមុន មានឈ្មោះហៅក្រៅថា «BackRub» ,​ប៉ុន្តែត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមកជា«Google» ដែលមានកំណើតមកពី ការប្រកបតួខុសនៃពាក្យ«[[:w:Googol|googol]]» , ដែលបន្ទាប់ពីតួទីមួយ មានលេខ០ ដល់ទៅជាងមួយរយលេខ , ដែលចង់ប្រាប់ថា ម៉ាស៊ីនស្វែងរកនៃ ហ្គូហ្កល អាចផ្តល់នៅបរិមាណព័ត៌មានដ៏ធំទូលំទូលាយ សម្រាប់អ្នកស្វែងរក ទៅតាមចំនួននៃលេខសូន្យនោះ ។  ហ្គូហ្កល ស្ថិតនៅក្រោមដំណើរការរបស់ គេហទំព័រនៃ សកលវិទ្យាល័យស្តេនហ្វត(Stanford University website) , ដែលមានអាស័យដ្ឋានឬឌូម៉ែន (domain) [http://google.stanford.edu/ google.stanford.edu] ។

អាស័យដ្ឋានពេញនៃ ហ្គូហ្កល (The domain name for Google)ត្រូវបានបង្កើតនៅ ថ្ងៃទី១៥ ខែ​ កញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៩៧ , ហើយនិង កុ្រមហ៊ុនត្រូវបាន បង្កើតជាសាវជីកម្ម​ នៅថ្ងៃទី៤ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៩៨ ។ វាត្រូវបានពឹងផ្អែកទៅលើដៃគូ ([[:w:Susan Wojcicki|Susan Wojcicki]]) ដែលជាយានដ្ឋាន នៅក្នុងឧទ្យាន ម៉ែនឡូ([[:w:Menlo Park, California|Menlo Park]]),​រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា , Craig Silverstein , ដែលជាសមាជិកនៃ ក្រុមនិស្សិតនៅសកលវិទ្យាល័យ ស្តេនហ្វ័ត , ដែលត្រូវបានជួលជា និយោជកលើកទី១ ។

នៅក្នុង ខែឧសភា ឆ្នាំ ២០១១​ , ចំនួននៃអ្នកប្រើប្រាស់ហ្គូហ្កល ជារៀងរាល់ខែមានចំនួនលើសពី ១០លាននាក់ ជាលើកដំបូង  , ដែលជាការកើនឡើង ៨.៤ ភាគរយ ចាប់ពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១០ (មាន៩១៣០ លាននាក់)។

== សូមមើលផងដែរ ==
* [[Gmail]] - សេវាកម្មអ៊ីមែលដោយឥតគិតថ្លៃរបស់Google
* [[Google Translate]] - អ្នកបកប្រែវិបរបស់ Google
* [[Googlebot]]
* [[Google China]]
* [[Google File System]]
* [[Google platform|Google Platform]]
* [[Google logo]]
* [[Google Reader]]
* [[Google search]]
* [[Search engine]]
* [[Google's hoaxes]]
* [[TrustRank]]
* [[YouTube]]

== ឯកសារយោង ==
{{reflist|1}}

[[Category:ហ្គូហ្គល]]</text>
      <sha1>kce2hkd56vr6fc4t296txif2yv071zp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ខេត្តនៃកម្ពុជា</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24539</id>
    <revision>
      <id>322353</id>
      <parentid>322347</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:30:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន */</comment>
      <origin>322353</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60382" sha1="4c1ni991aja2gdz39jg2hj42lkjwesr" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។

បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Flag map of Cambodia (1970-1975).svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Flag-map of Democratic Kampuchea.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Flag-map of the People's Republic of Kampuchea.svg|thumb]]
[[File:Flag map of the State of Cambodia (1989-1993).png|thumb]]
[[File:Flag-map of the United Nations Transitional Authority in Cambodia.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨===
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; 

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>4c1ni991aja2gdz39jg2hj42lkjwesr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322354</id>
      <parentid>322353</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:32:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ */</comment>
      <origin>322354</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60373" sha1="62o9ktf1ztugfwbcgxny6jy3f59b50b" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។

បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Flag-map of Democratic Kampuchea.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Flag-map of the People's Republic of Kampuchea.svg|thumb]]
[[File:Flag map of the State of Cambodia (1989-1993).png|thumb]]
[[File:Flag-map of the United Nations Transitional Authority in Cambodia.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨===
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; 

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>62o9ktf1ztugfwbcgxny6jy3f59b50b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322355</id>
      <parentid>322354</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:32:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត */</comment>
      <origin>322355</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60364" sha1="c8dq7y99na4ahryn9ui7a1xtlh000wq" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។

បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Flag-map of the People's Republic of Kampuchea.svg|thumb]]
[[File:Flag map of the State of Cambodia (1989-1993).png|thumb]]
[[File:Flag-map of the United Nations Transitional Authority in Cambodia.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨===
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; 

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>c8dq7y99na4ahryn9ui7a1xtlh000wq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322356</id>
      <parentid>322355</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់ */</comment>
      <origin>322356</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60191" sha1="prdahbrq007dhdrqkbej7gswjji5x7q" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។

បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨===
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; 

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>prdahbrq007dhdrqkbej7gswjji5x7q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322357</id>
      <parentid>322356</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:45:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក */</comment>
      <origin>322357</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60247" sha1="ewimat7dijxlmpwi7el3o87h9rs7mpv" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។

បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨===
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; 

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>ewimat7dijxlmpwi7el3o87h9rs7mpv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322358</id>
      <parentid>322357</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក */</comment>
      <origin>322358</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60246" sha1="h8bsaqr35d702s1scct383fcvkpuk7d" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨===
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt; 

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>h8bsaqr35d702s1scct383fcvkpuk7d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322359</id>
      <parentid>322358</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ */</comment>
      <origin>322359</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60258" sha1="ddklhjjyd5adhbz17kt5a6dkcsb6698" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៣===
នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>ddklhjjyd5adhbz17kt5a6dkcsb6698</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322360</id>
      <parentid>322359</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:57:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322360</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60112" sha1="m0g38d6oggng1fx1kr5y5y4zuc8a94q" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>m0g38d6oggng1fx1kr5y5y4zuc8a94q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322361</id>
      <parentid>322360</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T17:59:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <comment>/* សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១ */</comment>
      <origin>322361</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60113" sha1="ajylv8z7igclcirzy1973bcwn8xofmu" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។ 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>ajylv8z7igclcirzy1973bcwn8xofmu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322362</id>
      <parentid>322361</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:04:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322362</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60734" sha1="0qqe1ccmj11v6qhem8rtyqfktvac0d4" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ &lt;ref&gt;ត្រឹង ងារ ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ទំព័រ៧៤-៧៥&lt;/ref&gt;

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>0qqe1ccmj11v6qhem8rtyqfktvac0d4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322363</id>
      <parentid>322362</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:07:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322363</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61044" sha1="0w6wvukhk31jjixfjrn4sf2e2lbbqj6" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>0w6wvukhk31jjixfjrn4sf2e2lbbqj6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322364</id>
      <parentid>322363</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:13:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322364</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61050" sha1="iznruxxxmdyrhb96fqmu8kljkzdxd5z" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>iznruxxxmdyrhb96fqmu8kljkzdxd5z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322365</id>
      <parentid>322364</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:20:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322365</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61211" sha1="fs4qu93kdju79xexsplagzevc45a132" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>fs4qu93kdju79xexsplagzevc45a132</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322366</id>
      <parentid>322365</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322366</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61557" sha1="5kjngeowwzn4ajom01kwtdbd73fnpbz" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]] ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>5kjngeowwzn4ajom01kwtdbd73fnpbz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322367</id>
      <parentid>322366</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:26:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322367</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61858" sha1="pdcc8dwoybb0ng9m69ysljel7f5dxk3" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.pailin.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.pailin.gov.kh}}&lt;/ref&gt; ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>pdcc8dwoybb0ng9m69ysljel7f5dxk3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322368</id>
      <parentid>322367</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:27:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322368</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62187" sha1="m49kfxw9at206qvhse3rp9e1tsrp0st" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.preahvihear.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9F%8B%E1%9E%8A%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.preahvihear.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.pailin.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.pailin.gov.kh}}&lt;/ref&gt; ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web|url =http://www.phnompenhpost.com/national/kampong-cham%E2%80%99s-great-divide|title = Kampong Cham's great divide|}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>m49kfxw9at206qvhse3rp9e1tsrp0st</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322369</id>
      <parentid>322368</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:28:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322369</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="62386" sha1="n90jyu9ius028j1q6hf591mwtcoyp1b" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.preahvihear.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9F%8B%E1%9E%8A%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.preahvihear.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.pailin.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.pailin.gov.kh}}&lt;/ref&gt; ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.tboungkhmum.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%BC%E1%9E%84%E1%9E%83%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%BB |access-date=2025-06-20 |website=www.tboungkhmum.gov.kh}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>n90jyu9ius028j1q6hf591mwtcoyp1b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322370</id>
      <parentid>322369</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:32:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322370</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63272" sha1="h0aw6y2duajspj0sz2hw78x25xgu56q" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.preahvihear.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9F%8B%E1%9E%8A%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.preahvihear.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.mondulkiri.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%98%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8C%E1%9E%9B%E1%9E%82%E1%9E%B7%E1%9E%9A%E1%9E%B8 |access-date=2025-06-20 |website=www.mondulkiri.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.ratanakiri.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F |access-date=2025-06-20 |website=www.ratanakiri.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://kohkong.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=kohkong.gov.kh}}&lt;/ref&gt; និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]](១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.pailin.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.pailin.gov.kh}}&lt;/ref&gt; ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.tboungkhmum.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%BC%E1%9E%84%E1%9E%83%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%BB |access-date=2025-06-20 |website=www.tboungkhmum.gov.kh}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>h0aw6y2duajspj0sz2hw78x25xgu56q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322371</id>
      <parentid>322370</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:38:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322371</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63687" sha1="m5l7bxyd12nh5zwfweb57fnkmcqeqbo" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.preahvihear.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9F%8B%E1%9E%8A%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.preahvihear.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.mondulkiri.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%98%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8C%E1%9E%9B%E1%9E%82%E1%9E%B7%E1%9E%9A%E1%9E%B8 |access-date=2025-06-20 |website=www.mondulkiri.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.ratanakiri.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F |access-date=2025-06-20 |website=www.ratanakiri.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://kohkong.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=kohkong.gov.kh}}&lt;/ref&gt; និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://sihanoukville.gov.kh/?page_id=56 |access-date=2025-06-20 |website=sihanoukville.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.kep.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%82%E1%9E%94 |access-date=2025-06-20 |website=www.kep.gov.kh}}&lt;/ref&gt; និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​ផ្ការំចេក ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​ភ្នំដិល ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​ស្រកានាគ ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​ថ្មកែវ (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.pailin.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.pailin.gov.kh}}&lt;/ref&gt; ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.tboungkhmum.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%BC%E1%9E%84%E1%9E%83%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%BB |access-date=2025-06-20 |website=www.tboungkhmum.gov.kh}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>m5l7bxyd12nh5zwfweb57fnkmcqeqbo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322372</id>
      <parentid>322371</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T18:40:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>សុត្តន្ត សិរីហ្វុង</username>
        <id>44959</id>
      </contributor>
      <origin>322372</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63703" sha1="rh04oc9iwjdyosv78p09ym865s88gc5" xml:space="preserve">
'''[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]''' ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ២៥ ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១។[[រាជធានីភ្នំពេញ]]មិនមែនជាខេត្តនោះទេតែជាតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាខេត្តដោយហេតុថាវាត្រូវបានគ្រប់គ្រងនៅក្នុងកម្រិតដូចគ្នាទៅនឹងខេត្ត ២៤ ទៀតដែរ។ឈ្មោះនៃខេត្តដូចគ្នាទៅនឹងក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្តាល]] [[កំពង់ធំ]] [[កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]] [[តាកែវ]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[បន្ទាយមានជ័យ]] [[មណ្ឌលគិរី]] [[រតនគិរី]] និង [[ឧត្តរមានជ័យ]]ចេញ។

[[ភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]មានសន្ទភាពនិងប្រជាជនខ្ពស់បំផុត។ខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីធំជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]ហើយខេត្តដែលមានទំហំផ្ទៃដីតូចជាងគេនៅក្នុង[[ប្រទេសកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]]គឺ[[ខេត្តកែប]]។[[ខេត្តកែប]]មានអត្រាប្រជាជនទាបបំផុតស្របពេលដែល[[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]មានសន្ទភាពប្រជាជនទាបបំផុតដូចគ្នាដែរ(ស្ដែងតាមរយៈជំរឿនឆ្នាំ ២០០០)។

[[កម្ពុជា|ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]ត្រូវបានបែងចែកជាបន្តបន្ទាប់ទៀតទៅជា ''[[ស្រុក]]''  ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ ចំណែកឯ ''[[ខណ្ឌ]]'' មានតែនៅក្នុង[[រាជធានីភ្នំពេញ]]ប៉ុណ្ណោះ។ចំនួន ''[[ស្រុក]]'' / ''[[ខណ្ឌ]]'' នៅក្នុង ''[[ខេត្ត]]-[[រាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា|រាជធានី]]'' នីមួយៗមានចំនួនខុសៗគ្នារាប់ចាប់តាំងពីខេត្តតូចៗរហូតដល់ខេត្តធំៗ។ខេត្តនីមួយៗត្រូវមានតំបន់រដ្ឋបាលពិសេសមួយផងដែរហៅថាក្រុង(ទីរួមខេត្ត)លើកលែងតែខេត្ត[[ខេត្តកណ្តាល|កណ្តាល]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]ដែលមានក្រុងច្រើន(ចាប់ពី ០២ ឡើងទៅ)។ ''[[ឃុំ]]'' / ''[[សង្កាត់]]''  គឺជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៣ និងចុងក្រោយបង្អស់គឺ ''[[ភូមិ]]'' ដែលជាបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០៤។នៅ[[រាជធានីភ្នំពេញ]]គ្មាន ''[[ឃុំ]]'' នោះទេដោយប្រើប្រាស់ ''[[សង្កាត់]]'' ជំនួសឲ្យ ''[[ឃុំ]]'' វិញ។
{{short description|First-level administrative division of Cambodia}}
{{Infobox subdivision type
| name              = ខេត្ត ឬ ខែត្រ&lt;br /&gt;{{lang|en|Province}}&lt;br /&gt;{{nobold|{{transl|km|Khétt}}}}
| alt_name          =
|map                = Provincial Boundaries in Cambodia.svg
|category           = បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០១
|territory          = {{CAM}}
|start_date         =
|current_number     = ២៥
|number_date        = 
|population_range   = ៤២,៦៦៥ ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– ២,២៨១,៩៥១ ([[រាជធានីភ្នំពេញ]])&lt;ref name=census2019 /&gt;
|area_range         = {{Convert|336|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តកែប]])&amp;nbsp;– {{Convert|14288|sqkm|abbr=on}} ([[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]])
|government         = រដ្ឋបាលខេត្ត
|subdivision        = [[ស្រុក|ខណ្ឌ/ក្រុង/ស្រុក]](បំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទី ០២ បន្ទាប់ពីខេត្ត)
}}

==បញ្ជីរាជធានី-ខេត្ត==
[[File:Cambodia, administrative divisions - km - colored.svg|center|700px]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរកាត់
! អក្សរខ្មែរ
! អក្សរកាត់ខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រាជធានី&lt;br&gt;
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| '''PP'''
| [[រាជធានីភ្នំពេញ|រាជធានីភ្នំពេញ]]
| '''ភព'''
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh
|- 
! ០២
| Banteay Meanchey
| '''BMC'''
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ]]
| '''បមជ'''
| [[ក្រុងប៉ោយប៉ែត|ក្រុងប៉ោយប៉ែត]] [[ក្រុងសិរីសោភ័ណ|ក្រុងសិរីសោភ័ណ]]
|Krong Poipet, Krong Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| '''BB'''
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|ខេត្តបាត់ដំបង]]	
| '''បប'''
| [[ក្រុងបាត់ដំបង|ក្រុងបាត់ដំបង]]
| Krong Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| '''KC'''
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|ខេត្តកំពង់ចាម]]
| '''កច'''
| [[ក្រុងកំពង់ចាម|ក្រុងកំពង់ចាម]]
| Krong Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| '''KCH'''
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង]]
| '''កឆ'''
| [[ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង|ក្រុងកំពង់ឆ្នាំង]]
| Krong Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| '''KS'''
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្តកំពង់ស្ពឺ]]
| '''កស'''
| [[ក្រុងច្បារមន|ក្រុងច្បារមន]] [[ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ|ក្រុងឧដុង្គម៉ែជ័យ]]
|Krong Chbar Mon, Krong Odongk Meae Chey
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| '''KT'''
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្តកំពង់ធំ]]
| '''កធ'''
| [[ក្រុងស្ទឹងសែន|ក្រុងស្ទឹងសែន]]
|Krong Stueng Saen 
|-
! ០៨
| Kampot
| '''KP'''
| [[ខេត្តកំពត|ខេត្តកំពត]]
| '''កព'''
| [[ក្រុងកំពត|ក្រុងកំពត]] [[ក្រុងបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]]
| Krong Kampot, Krong Bokor 
|-
! ០៩
| Kandal
| '''KD'''
| [[ខេត្តកណ្តាល|ខេត្តកណ្ដាល]]
| '''កណ'''
| [[ក្រុងតាខ្មៅ|ក្រុងតាខ្មៅ]] [[ក្រុងសំពៅពូន|ក្រុងសំពៅពូន]] [[ក្រុងអរិយក្សត្រ|ក្រុងអរិយក្សត្រ]]
| Krong Ta Khmau, Krong Sampov Poun, Krong Arey Ksat 
|-
! ១០
| Koh Kong
| '''KK'''
| [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្តកោះកុង]]
| '''កក'''
| [[ក្រុងខេមរភូមិន្ទ|ក្រុងខេមរភូមិន្ទ]]
| Krong Khemarak Phoumin 
|-
! ១១
| Kep
| '''KEP'''
| [[ខេត្តកែប|ខេត្តកែប]]
| '''កែប'''
| [[ក្រុងកែប|ក្រុងកែប]]
| Krong Kep 
|-
! ១២
| Kratíe 
| '''KRC'''
| [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្តក្រចេះ]]
| '''ក្រច'''
| [[ក្រុងក្រចេះ|ក្រុងក្រចេះ]]
| Krong Kratíe 
|-
! ១៣
| Mondulkiri
| '''MK'''
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]
| '''មគ'''
| [[ក្រុងសែនមនោរម្យ|ក្រុងសែនមនោរម្យ]]
| Krong Senmonorom 
|-
! ១៤
| Oddar Meanchey
| '''OMC'''
| [[ខេត្តឧត្តរមានជ័យ|ខេត្តឧត្តរមានជ័យ]]
| '''ឧមជ'''
| [[ក្រុងសំរោង|ក្រុងសំរោង]]
| Krong Samraong 
|-
! ១៥
| Pailin
| '''PL'''
| [[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្តប៉ៃលិន]]
| '''បល'''
| [[ក្រុងប៉ៃលិន|ក្រុងប៉ៃលិន]]
| Krong Pailin 
|-
! ១៦
| Preah Sihanouk
| '''SN'''
| [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ខេត្តព្រះសីហនុ]]
| '''សន'''
| [[ក្រុងកំពង់សោម|ក្រុងកំពង់សោម]] [[ក្រុងកោះរ៉ុង|ក្រុងកោះរ៉ុង]] [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុងព្រះសីហនុ]]
| Krong Kampong Som, Krong Koh Rong, Sihanoukville(Krong Preah Sihanouk)
|-
! ១៧
| Preah Vihear
| '''PV'''
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្តព្រះវិហារ]]
| '''ពវ'''
| [[ក្រុងព្រះវិហារ|ក្រុងព្រះវិហារ]]
| Krong Preah Vihear 
|-
! ១៨
| Pursat
| '''PS'''
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្តពោធិ៍សាត់]]
| '''ពស'''
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ក្រុងពោធិ៍សាត់]]
| Krong Pursat 
|-
! ១៩
| Prey Veng
| '''PRV'''
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្តព្រៃវែង]]
| '''ព្រវ'''
| [[ក្រុងព្រៃវែង|ក្រុងព្រៃវែង]]
| Krong Prey Veng 
|-
! ២០
| Ratanakiri
| '''RK'''
| [[ខេត្តរតនគីរី|ខេត្តរតនគីរី]]
| '''រគ'''
| [[ក្រុងបានលុង|ក្រុងបានលុង]]
| Krong Banlung 
|-
! ២១
| Siem Reap
| '''SR'''
| [[ខេត្តសៀមរាប|ខេត្តសៀមរាប]]
| '''សរ'''
| [[ក្រុងរុនតាឯក|ក្រុងរុនតាឯកតេជោសែន]] [[ក្រុងសៀមរាប|ក្រុងសៀមរាប]]
| Krong Run Ta EK Techo Sen, Krong Siem Reap 
|-
! ២២
| Stung Treng
| '''ST'''
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ខេត្តស្ទឹងត្រែង]]
| '''សត'''
| [[ក្រុងស្ទឹងត្រែង|ក្រុងស្ទឹងត្រែង]]
| Krong Stung Treng 
|-
! ២៣
| Svay Rieng
| '''SVR'''
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ខេត្តស្វាយរៀង]]
| '''ស្វរ'''
| [[ក្រុងបាវិត|ក្រុងបាវិត]] [[ក្រុងស្វាយរៀង|ក្រុងស្វាយរៀង]]
| Krong Bavet, Krong Svay Rieng 
|-
! ២៤
| Takéo
| '''TK'''
| [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្តតាកែវ]]
| '''តក'''
| [[ក្រុងដូនកែវ|ក្រុងដូនកែវ]]
| Krong Doun Kaev 
|-
! ២៥
| Tbong Khmum
| '''TKH'''
| [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]]
| '''តឃ'''
| [[ក្រុងសួង|ក្រុងសួង]]
| Krong Suong 
|}
[[File:Mappa Impero Khmer (it).svg|center|700px]]

==អភិបាលកិច្ច==
'''រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត'''នីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាតាមរយៈ'''ការបោះឆ្នោតអសកល'''ពី'''ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់'''ដែលឲ្យឈ្មោះថា'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''។'''ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''គឺជាតំណាងប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរាជធានី-ខេត្ត។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យតាមរសំណើពី'''នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា'''និង'''រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ'''។'''គណៈអភិបាលរាជធានី-ខេត្ត'''ត្រូវមានអភិបាលមួយរូបមានតួនាទីដឹកនាំរួមនិងអភិបាលរង(តាមការកំណត់របស់[[ក្រសួងមហាផ្ទៃ|ក្រសួងមហាផ្ទៃ]])ជាជំនួយការដឹកនាំអភិបាលលើជំនាញវិស័យនានានៅក្នុងរាជធានី-ខេត្ត។ 

រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្តនីមួយៗត្រូវបង្កើតឲ្យមាន'''គណៈកម្មាធិការរបស់ក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្ត'''តាមលក្ខខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ដើម្បីធានាការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដើម្បីសម្របសម្រួលលើវិស័យជំនាញក៏ត្រូវឲ្យមានការបង្កើត'''គណៈបញ្ជាការឯកភាពរាជធានី-ខេត្ត'''មានសមាសភាពពីមន្ទីរអង្គភាពនានាទាំងអស់នៅក្នុងដែនរាជធានី-ខេត្តសាមីដែលអភិបាលរាជធានី-ខេត្តជាប្រធាន។

==ប្រវត្តិ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ (ត្រឹង ងារ) {{!}} PDF |url=https://www.scribd.com/document/448583288/%E1%9E%94-%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F-%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%81-%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A-%E1%9E%8F-%E1%9E%9A%E1%9E%B9%E1%9E%84-%E1%9E%84%E1%9E%B6%E1%9E%9A |access-date=2025-06-20 |website=Scribd |language=en}}&lt;/ref&gt;==

==='''សម័យនគរវ្នំ ឬ ហ្វូណន'''===
[[File:Funan Kingdom.png|thumb]]
ព្រះរាជា[[នគរភ្នំ|នគរវ្នំ]]និយមធ្វើសង្គ្រាមពង្រីកទឹកដីតួយ៉ាងដូចជា[[ព្រះបាទហ្វាន់ ឆេម៉ាន់ ឬស្រីមារៈ|ព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់]]បានលើកទ័ពជើងទឹកទៅវាយរដ្ឋជាច្រើនមកដាក់ជាចំណុះរួមមានរដ្ឋ[[ខ្មែរ]] ខ្លះ [[រដ្ឋមន|មន]] ខ្លះ [[ចាម]] ឬ [[ម៉ាឡេយូ]]។ក្នុងសង្គ្រាមគេច្រើនចាប់ឈ្លើយសឹកមកធ្វើជាទាសាទាសី។ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងហៅ[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ថាជាអធិរាជាណាចក្រហើយស្ដេចមានឋានៈជា ''[[មហារាជ|មហារាជ]]'' ឬជា ''[[សាវ៌កៅ|សាវ៌កៅ]]'' (ស្ដេចចក្រវាឡ)។រដ្ឋដែល​ឋិតក្រោមអំណាចរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ទាំងនោះមានស្ដេចសោយរាជ្យគ្រប់ៗរដ្ឋទាំងអស់ហើយរដ្ឋទាំងនោះមានតួនាទីលើកសួយសារអាករមកថ្វាយអធិរាជ[[ហ៊្វូណន|នគរវ្នំ]]រៀងរាល់ឆ្នាំរដ្ឋនេះគេហៅថា ''[[សាមន្តរាជ្យ|សាមន្តរាជ្យ]]''។ហើយរដ្ឋបែបទី ០២ គឺត្រូវគ្រប់គ្រងដោយព្រះរាជបុត្រឬព្រះញាតិវង្សរបស់ស្ដេចអាណាចក្រវ្នំគេហៅថា ''[[វិស័យរដ្ឋ|វិស័យរដ្ឋ]]'' ដែលជាសម្បត្តិរបស់[[ហ៊្វូណន|អាណាចក្រវ្នំ]]ផ្ទាល់ដែលបង្កើតឡើងដោយ[[ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី១|ព្រះបាទកៅណ្ឌិន្យទី ១]] ប៉ុន្តែត្រូវបានរំលាយចោលទៅវិញដោយ[[ហ៊ុនប៉ានហួង|ព្រះបាទហ៊ុនប៉ានហួង]]វិញ។គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថារចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយបែបនេះគឺមានគ្រោះថ្នាក់ណាស់គឺដោយសារតែពេលណាអំណាចកណ្ដាលចុះខ្សោយនោះ ''[[សាមន្តរាជ្យ]]'' មួយចំនួននឹងងើបឡើងបះបោរដូចករណី ''​[[សាមន្តរដ្ឋ|សាមន្តរដ្ឋ]][[ចេនឡា]]'' នៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី ០៦។

==='''សម័យនគរកម្វុជ ឬ ចេនឡា'''===
[[File:Chen-La_locator.png|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័នទី១|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័នទី ១]] ទ្រង់បានតាំងរាជធានីនៅ[[ឦសានបុរៈ]]ហើយមានគ្រួសារ ២០០០ នាក់រស់នៅ។នៅកណ្ដាលក្រុងមានសាលធំមួយជាទីដែលព្រះរាជាទ្រង់ព្រះប្រទានសវនាការនិងជួបជុំពួកមន្ត្រី សេនាបតី។នៅខាងក្រៅរាជធានីមានក្រុងចំនួន ៣០ ទៀតហើយក្រុងនីមួយៗមានគ្រួសារជាច្រើនពាន់នាក់រស់នៅហើយគ្រប់គ្រងដោយអភិបាលម្នាក់។ 

==='''សម័យអង្គរ(ចក្រភពខ្មែរ)'''===
[[File:Khmer_Empire.png|thumb]]
====ប្រមាណ====
បច្ចេកពាក្យ ''[[ប្រមាន-ប្រមាណ]]'' ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]ដើម្បីសម្គាល់ឈ្មោះដល់បំណែងចែកទឹកដីដ៏ធំៗ ឬ មួយភូមិភាគនៃកម្ពុជទេស។តាមសិលាចារឹក(អក្សរសិលាចារឹកទំព័រ ៤៧ ៤៨ និង ៤៩)យើងបានឃើញដែនដី ''[[ប្រមាណ]]''  ប្រហែលជា ២០ គឺជាផែនដីដ៏ធំៗនៃប្រទេស។

នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងនៅក្នុងសម័យសតវត្សរ៍ទី ០៧ (សិលាចារឹកអ្នកតា)មានសរសេរឈ្មោះពាក្យថា ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ។

តើភូមិភាគនេះនៅឯណា ឬ មួយក៏មានទីតាំងនៅកន្លែងវត្តព្រៃវែងសព្វថ្ងៃ?នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះទៀតក៏មានសរសេរព្រះនាម[[ព្រះបាទឥសានវរ្ម័ន|ព្រះបាទឦសានវរ្ម័ន]]ដែលជាព្រះមហាក្សត្រលើមហាក្សត្រ''[[សាមន្តរាជ]]'' នៃភូមិភាគទាំង ០៣។

តើ ''[[ប្រមាណមហាត្មល]]'' ជាភូមិភាគមួយនៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ(ឬទីក្រុង)ទាំង ០៣ កន្លែងដែលមានចារនៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តព្រៃវែងដែលឬទេ?

នៅក្នុងបណ្ដាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ០៥  ដែលត្រូវបានពណ៌នាតាមឧទាហរណ៍ខាងលើនេះយើងអាចសង្កេតឃើញថាភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]'' ( ''[[ប្រមាណ]]'' ពាក្យនេះមានន័យ  ០២ មានន័យថា រង្វាស់និងការប៉ាន់ស្មាន)មួយចំនួនមានដើមកំណើតពីពាក្យ[[ខ្មែរ]]ហើយឈ្មោះភូមិភាគចំនួន ១១ មានដើមកំណើតពី[[សំស្ក្រឹត]]។

ម្យ៉ាងវិញទៀតបើតាមសិលាចារឹក K.៩៨៩ ភូមិភាគ ''[[ប្រមាណ]]''មួយមានឈ្មោះថា ''[[សតគ្រាម]]'' ដែលមានន័យថា'''ភូមិចំនួនមួយរយ'''បានសេចក្ដីថាតាមរយៈអត្ថន័យរបស់ភូមិភាគនេះ យើងអាចទាញមតិដែលបញ្ជាក់ទំហំដ៏ធំធេងនៃស្ថាននាមដែលបានប្រើប្រាស់ពាក្យ ''[[ប្រមាណ]]'' នៅខាងដើម។នៅក្នុងសិលាចារឹកនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]នា[[សម័យអង្គរ]]ក៏មានការប្រើប្រាស់ ''[[ប្រមាណ]]'' សម្រាប់សម្គាល់នូវភូមិភាគផ្សេងៗនៃ[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ផងដែរ។

====វិសយ====

''[[វិសយ]]'' ពាក្យ[[សំស្ក្រឹត]]មានន័យថា [[តំបន់]] [[ខេត្ត]]

ពាក្យ ''[[វិសយ]]'' ប្រើសម្រាប់សម្គាល់នូវបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋការឬក៏បំណែងចែករាជការមួយៗដ៏ច្បាស់លាស់នៅក្នុង[[សម័យអង្គរ]]។ តាមសិលាចារឹកនានាពាក្យ ''[[វិសយ]] (Visaya)''សម្គាល់នូវ[[ទីរួមខេត្ត]]ដែលនៅក្នុងនោះមានស្ថាប័នរាជការផ្សេងៗខាងគ្រហស្ថ និងសាសនា។

''[[វិសយ]]'' នីមួយៗស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតត្រារបស់ ''[[ខ្លោញវិសយ]]''(ស្ដេចត្រាញ់ ឬ ចៅហ្វាយខេត្ត)។

រាជការដែលធ្វើការអម ''[[ខ្លោញវិសយ]]'' គឺមាន ''[[ខ្លោញវលវិសយ]] (Khlon Vala Visaya K.២២១)''។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការធញ្ញជាតិគឺមានស្រូវអង្ករជាអាទិភាព។''[[ខ្លោញ]]'' ទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការទារប្រេងមានប្រេងធ្វើអំពីរុក្ខជាតិនិងប្រេងធ្វើអំពីខ្លាញ់គោ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១) ''[[វ្រីហិបយ៌្យនវិសយ]] (Vrihi paryyan Visaya'' ''K.៤៤៤'')ព្រមទាំងមាន''[[ខ្លោញ]]'' ឬមួយក៏អធិបតីទទួលបន្ទុកតុលាការដែលនៅតាមសិលាចារឹកថា ''[[សភាវិសយ]]។'' 

បើប្រៀបធៀបទៅនិងសម័យបច្ចុប្បន្នពាក្យ ''[[វិសយ]]'' មានន័យថាជាបំណែងចែកទឹកដីរដ្ឋបាលដូចជាខេត្តដែរ(សិលាចារឹកទំព័រ ៥១)។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថាមានឈ្មោះស្ថាននាមខ្លះដែលត្រូវបានបង្កបង្កើតឡើងដោយការប្រើពាក្យ ''[[ភូមិសាស្ត្រ]] ផង [[ប្រមាណ]] ផង និង [[វិសយ]] ផង''។

ឧទាហរណ៍ : (សិលាចារឹក ទំព័រ ៥១)

[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]] = បុរីដ៏ល្អ ដ៏ប្រសើរ គឺជាភូមិភាគនៅខាងទិសឧត្ដរនៃកម្ពុជទេសគឺនៅតំបន់[[វត្តភូ]]ឬហៅថា[[តំបន់បាសាក់]]នៅខាងភូមិភាគឧត្ដរ។

តាមមតិអ្នកស្រាវជ្រាវខ្លះ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]គឺជារាជធានីចាស់នៃប្រទេស[[ចេនឡា]]ហើយព្រះមហាក្សត្រដែលសោយរាជ្យមុនគេនៅទីនោះព្រះនាមថា[[ស្រេស្ឋវម៌្ម|ព្រះបាទស្រេស្ឋវរ្ម័ន]]។

សន្ទុក = ប្រហែលជាចេញមកពីពាក្យ ស្ទុក ស្ដុក មានន័យថា ធំ មាំមួន ប៉ុន្តែន័យរបស់ពាក្យនេះម្យ៉ាងទៀតគឺបឹង។

សព្វថ្ងៃមានពាក្យ'''[[ភ្នំសន្ទុក]]'''ដែលនៅលើនោះមានប្រាសាទបុរាណតាមសិលាចារឹកក៏មានសរសេរអំពី ''Mahanasa = អ្នកធ្វើម្ហូបអាហារនៅ [[វិសយសន្ទុក]](Visaya Sanduk)''។

ប្រសិនបើពាក្យ[[ស្រេស្ឋបុរ|ស្រេស្ឋបុរៈ]]និង'''សន្ទុក'''បានត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ភូមិភាគផងខេត្តផងគេអាចសន្និដ្ឋានថានៅតាមសិលាចារឹកមានពាក្យសម្គាល់ភូមិភាគដទៃទៀតដែលត្រូវប្រើសម្រាប់សំគាល់ខេត្ត។យើងបានរកឃើញ ''[[ប្រមាណ]]'' ប្រហែលចំនួន ២០ ហើយនៅក្នុង ''[[ប្រមាណ]]'' នីមួយៗមាន ''[[វិសយ]]'' គឺខេត្តច្រើន។ដូច្នេះ ''[[វិសយ]]'' នៅក្នុងសម័យបុរាណជាពិសេសនៅ[[សម័យអង្គរ]]មានមិនតិចជាងពាក្យរបស់[[ជីវ តាក្វាន់]]ដែលបានសរសេរថានៅក្នុង[[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា]]មានខេត្តច្រើនជាង ៩០ ខេត្ត។ &lt;ref&gt;[http://phumikhmer.wordpress.com/2012/07/16/%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%90%E1%9E%B6%E1%9E%93%E2%80%8B%E1%9E%93%E1%9E%B6%E1%9E%98%E2%80%8B%E1%9E%9C%E1%9E%B7%E1%9E%91%E1%9F%92%E1%9E%99%E1%9E%B6-toponymie%E2%80%8B-%E1%9E%94%E1%9E%8E%E1%9F%92/?relatedposts_exclude=92 ស្ថាននាមវិទ្យារបស់បណ្ឌិតឡុងសៀម]&lt;/ref&gt;

===សម័យចតុមុខ និង សម័យលង្វែក ===
[[File:Southeast_Asian_history_-_Around_1540.png|thumb]]
នៅក្នុងសម័យនោះ[[ប្រទេសកម្ពុជា]]លែងជាមហាអំណាចមួយខាងទឹកដីទៀតហើយ។ទឹកដីជាន់ក្រៅគឺស្រុក'''[[បច្ចន្តជនបទ]]'''ដូចជាស្រុក'''[[សុខោទ័យ]]''' ស្រុក'''[[អយុធ្យា]]''' ស្រុក'''[[លពបុរី]]''' [[ស្រុកពិមាឃ(ខេត្តនគររាជ)|ស្រុកពិមាឃ]]ត្រូវបាត់បង់អស់ទៅហើយរីឯប្រទេស ''[[សាមន្តរាជ]]'' ដូចជា'''[[ចាម្ប៉ា]] [[អណ្ណាម]] [[ប្រទេសជ្វា|ជ្វា]] [[រដ្ឋមន|មន]]'''ក៏លែងមានទៀតដែរហើយ។ព្រំដែនខាងជើងរបស់[[ខ្មែរ]]ធ្លាក់មកនៅត្រឹម'''[[ទន្លេមូល]]'''ឬនៅលើនេះបន្តិចបន្តួចនឹង[[ឡាវ|ប្រទេសលាវ]]។ព្រះនគរខាងលិចទល់នឹង'''[[ខេត្តបស្ចឹមបុរី|បស្ចឹមបុរី]]''' និង '''[[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]]'''ខាងពាយ័ព្យទល់នឹង'''[[ស្រុកនាងរង]] [[ខេត្តនគររាជសីមា|នគររាជសីមា]]'''ខាងកើតទល់នឹង[[ប្រទេសចម្ប៉ា]]ខាងត្បូងទល់នឹង[[សមុទ្រចិនខាងត្បូង|សមុទ្រចិន]]និង[[ឈូងសមុទ្រសៀម]]។
[[File:Spanish protectorate of Cambodia map.png|thumb]]
បើតាមពង្សាវតាររាជាណាចក្រ[[ខ្មែរ]]សម័យនោះមានប្រមាណ ៧០ ខេត្តគឺ : '''[[ខេត្តលង្វែក|លង្វែក]] [[ខេត្តបរិបូរណ៍|អម្រិន្ទបូរ]] [[ខេត្តក្រគរ|ក្រគរ]] [[ខេត្តគ្រង|គ្រង]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តឫស្សីសាញ|ឫស្សីសាញ]] [[ខេត្តតាមសីមា|តាមសីមា]] [[ខេត្តមង្គលបុរី|មង្គលបុរី]] [[ខេត្តរយ៉ង|រយ៉ង]] [[ខេត្តសុរិន្ទ|សុរិន្ទ្រ]] [[ខេត្តសិង្គារ|សិង្គារ]] [[ខេត្តកំពង់សៀម|កំពង់សៀម]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តជើងព្រៃ|ជើងព្រៃ]] [[ខេត្តគោកសេះ|គោកសេះ]] [[ខេត្តអន្លង់រាជ|អន្លង់រាជ]] [[ខេត្តព្រហ្មទេព|ព្រហ្មទេព]] [[ខេត្តព្រៃក្ដី|ព្រៃក្ដី]] [[ខេត្តស្ទោង|ស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង|ជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស|រលួស]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តម្លូព្រៃ|ម្លូព្រៃ]] [[ខេត្តជាំក្សាន្ត|ជាំក្សាន្ត]] [[ខេត្តត្នោត|ត្នោត]] [[ខេត្តទឹកជោរ|ទឹកជោរ]] [[ខេត្តសៀមបូក|សៀមបូក]] [[ខេត្តសម្បុកសម្បូណ៌|សម្បុកសម្បូណ៌]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តឆ្លូង|ឆ្លូង]] [[ខេត្តត្បូង|ត្បូង]] [[ខេត្តបាសាន|បាសាន]] [[ខេត្តទទឹងថ្ងៃ|ទទឹងថ្ងៃ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ|ត្បូងឃ្មុំ]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តរោងដំរី|រោងដំរី]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តជើងបាដែង|ជើងបាដែង]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តបាទី|បាទី]] [[ខេត្តលើកដែក|លើកដែក]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តថ្ពង|ថ្ពង]] [[ខេត្តបាសាក់|បាសាក់]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពាម|ពាម]] [[ខេត្តកោះស្លាកែត|កោះស្លាកែត]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រះសីហនុ|កំពង់សោម]] [[ខេត្តទឹកខ្មៅ|ទឹកខ្មៅ]] [[ខេត្តពាមមេសរ|ពាមមេសរ]] [[ខេត្តព្រះត្រពាំង|ព្រះត្រពាំង]] [[ខេត្តក្រមួនស|ក្រមួនស]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]]'''។ល។

គួរកត់សម្គាល់ផងដែរថានៅក្នុងចំណោមខេត្តទាំងប៉ុន្មាននេះខេត្តខ្លះនៅឋានៈជាខេត្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះដូចជា'''[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]'''។ល។រីឯខេត្តខ្លះធ្លាក់ឋានៈមកស្រុកវិញដូចជា'''[[ខេត្តមង្គលបុរី]] [[ខេត្តស្ទោង]] [[ខេត្តជីក្រែង]] [[ខេត្តរលួស]] [[ខេត្តទឹកជោរ]]'''។ល។ចំណែកខេត្តខ្លះទៀតត្រូវបាត់ឈ្មោះរលាយចូលនឹងខេត្តឯទៀតៗអស់ទៅ។

ខេត្តនីមួយៗត្រូវបែងចែកជាស្រុកហើយ[[ស្រុក]]នីមួយៗត្រូវបែងចែកជា[[ឃុំ]]និង[[ភូមិ]]ជាច្រើនទៅទៀត។ប៉ុន្តែខេត្តជាច្រើនត្រូវបានប្រមូលផ្ដុំជាតំបន់ធំៗដែលគេឲ្យឈ្មោះថា'''ដី'''។ 

'''ដី&gt;រាជធានី-ខេត្ត&gt;ស្រុក/ខណ្ឌ&gt;ឃុំ/សង្កាត់&gt;ភូមិ'''

===សម័យឧដុង្គ===
[[File:Southeast Asia in 1683 Map (Cambodia, Pegu, Siam) by Cantelli.jpg|thumb]]
[[File:Indochina_map_(1770s).jpg|thumb]]
នៅក្នុង[[សម័យឧដុង្គ]]ឃើញមានខេត្តដូចជា : [[ខេត្តកំពង់ក្របី|កំពង់ក្របី]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តកំពង់ស្វាយ|កំពង់ស្វាយ]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តច័ន្ទបុរី|ច័ន្ទបុរី]] [[ខេត្តចុងកាល់|ចុងកាល់]] [[ខេត្តដូនណៃ|ដូនណៃ]] [[ខេត្តទ្រាំង|ទ្រាំង]] [[ខេត្តបន្ទាយមាស|បន្ទាយមាស]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តបាភ្នំ|បាភ្នំ]] [[ខេត្តព្រះសួគ៌ា|ព្រះសួគ៌ា]] [[ខេត្តអូរកាប់|អូរកាប់]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តព្រៃនគរ|ព្រៃនគរ]] [[ខេត្តមហានគរ|មហានគរ]] [[ខេត្តរំដួល|រំដួល]] [[ខេត្តលង់ហោរ|លង់ហោរ]] [[ខេត្តសំរោងទង|សំរោងទង]] [[ខេត្តស្វាយទាប|ស្វាយទាប]] [[ខេត្តកំពង់លែង|កំពង់លែង]]។

===សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង និង សម័យអាណានិគមនិយមជប៉ុន===
[[File:Cambodia indochina map 1886.jpg|thumb]]
[[File:French_Indochina_1900-1945-fr.svg|thumb]]
[[File:Map of Japanese Empire August 1942 - DPLA - 0a5010ede7fcba8bd85ef9771b44d17b.jpg|thumb]]
នៅក្នុងរជ្ជកាល[[ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស|ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ-មុនីវង្ស]]មានខេត្តនិងភូមិភាគដូចជា ៖
====ខេត្ត​====
*[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]]
*[[​ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*​[[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
*[[ខេត្តកំពត|កំពត]]
*[[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
*[[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|​កំពង់ឆ្នាំង]]
*[[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
*[[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*[[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
*[[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*[[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
*[[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*[[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
*[[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]

====ភូមិភាគរដ្ឋបាល====
នៅក្នុង ​គ.ស ​១៩៤៧ មាន​ព្រះរាជ្យក្រម​បង្កើត​ឲ្យ​មាន​ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ចំនួន ០​៧ ​គឺ ៖

*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​១ : [[ខេត្ត​បាត់ដំបង]] និង [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០២ : [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ខេត្ត​ពោធិសាត់]] និង [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៣ : [[ខេត្តកំពង់ធំ|ខេត្ត​កំពង់ធំ]] និង [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៤ : [[ខេត្តក្រចេះ|ខេត្ត​ក្រចេះ]] និង [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៥ : [[ខេត្តព្រៃវែង|ខេត្ត​ព្រៃវែង]] និង​ [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី​ ០៦ : [[ខេត្តកណ្ដាល|ខេត្ត​កណ្ដាល]] និង [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
*ភូមិភាគ​រដ្ឋបាល​ទី ០​៧ : [[ខេត្តតាកែវ|ខេត្ត​តាកែវ]] និង [[ខេត្តកំពត|កំពត]]

===សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ឬ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០១===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
[[File:Flag-map of Cambodia (precise boundaries).svg|thumb]]
[[ប្រទេសកម្ពុជា]]បានបន្សល់ទុកនូវខេត្តដែលសេសសល់ស្រាប់នៅក្នុង[[សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង]]រហូតមកដល់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]។

នៅក្នុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម]]​​ខេត្ដចំនួន ០​៥ ត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ថែមទៀតនិង​ក្រុងចំនួន ​០៣ គឺ : [[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.preahvihear.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%8F%E1%9F%8B%E1%9E%8A%E1%9F%86%E1%9E%94%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.preahvihear.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.mondulkiri.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%98%E1%9E%8E%E1%9F%92%E1%9E%8C%E1%9E%9B%E1%9E%82%E1%9E%B7%E1%9E%9A%E1%9E%B8 |access-date=2025-06-20 |website=www.mondulkiri.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.ratanakiri.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F |access-date=2025-06-20 |website=www.ratanakiri.gov.kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.oddarmeanchey.gov.kh/historyofprovince |access-date=2025-06-20 |website=www.oddarmeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]]) [[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://kohkong.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=kohkong.gov.kh}}&lt;/ref&gt; និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://sihanoukville.gov.kh/?page_id=56 |access-date=2025-06-20 |website=sihanoukville.gov.kh}}&lt;/ref&gt;(១៩៥៧) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.kep.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%82%E1%9E%94 |access-date=2025-06-20 |website=www.kep.gov.kh}}&lt;/ref&gt; និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។សរុប ១៩ ខេត្ត និង ០៣ ក្រុង ។

===សម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ឬ លន់ នល់ ===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
ខេត្តនិងក្រុងសល់ពីជំនាន់[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សង្គមរាស្ត្រនិយម]]មានខេត្ត[[ខេត្តកណ្ដាល|កណ្ដាល]] [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]] [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]] [[ខេត្តកំពត|កំពត]] [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]] [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]] [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]] [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]] [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]] [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]] [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]] [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]] [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]][[ខេត្តព្រះវិហារ|ខេត្ត​ព្រះវិហារ]] [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី]] [[ខេត្តរតនគិរី|ខេត្ត​រតនគីរី]] [[ខេត្តឧត្ដរមានជ័យ|ខេត្ត​ឧត្ដរមានជ័យ]](បំបែកចេញពី[[ខេត្តសៀមរាប]])[[ខេត្តកោះកុង|ខេត្ត​កោះកុង]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ក្រុង​ព្រះសីហនុ]] (១៩៥៧ ដល់[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] ឬ សម័យលន់ នល់ [[ខេត្តព្រះសីហនុ|ក្រុងកំពង់សោម]]) [[ក្រុងកែប|ក្រុង​កែប]] និង [[ភ្នំបូកគោ|ក្រុងបូកគោ]](១៩៥៩) និង ​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|ក្រុង​គីរីរម្យ]]។

នៅ​ចុង​[[សម័យសង្គមរាស្ដ្រនិយម|សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម]]និង​សម័យ[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]] មាន​បង្កើត​អនុខេត្ត ​១១ និង​ ខេត្ត​ ០១ ដូច​ខាងក្រោម ៖
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំពង់សីលា|កំពង់សិលា]] ([[ស្រុកស្រែអំបិល|ស្រុក​ស្រែអំបិល]])
*អនុខេត្ត​[[ផ្ការំចេក]] ([[ស្រុកមេមត់|ស្រុក​មេមត់]])
*អនុខេត្ត​[[ភ្នំដិល]] ([[ស្រុកបាធាយ|ស្រុក​បាធាយ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកថ្មពួក|ថ្មពួក]] ([[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|ស្រុក​សិរីសោភ័ណ]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រកានាគ]] ([[តាកែនកោះស្លា​ស្រកានាគ]] [[ស្រុកឈូក|ស្រុក​ឈូក]])
*អនុខេត្ត​[[ថ្មកែវ]] (ជិត​[[ឧទ្យានជាតិព្រះសុរាម្រិតកុសុមៈគិរីរម្យ|គីរីរម្យ]])
*អនុខេត្ត​[[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]] ([[ឃុំវិហារសួគ៌|វិហារសួគ៌]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] ([[ស្រុកកំចាយមារ|កំចាយមារ]] [[​ព្រៃវែង]])
*អនុខេត្ត​[[ស្រុកអន្លង់វែង|អន្លង់វែង]] (ជិត​[[សៀមរាប]])
*អនុខេត្ត​[[ទន្លេសាប]] (ទីតាំង​សាលាខេត្ត​នៅ​[[ឃុំកំពង់ហ្លួង(ស្រុកក្រគរ)|ឃុំ​កំពង់ហ្លួង]] [[ស្រុកក្រគរ|ស្រុក​ក្រគរ]] [[ខេត្ត​ពោធិ៍សាត់]])
*អនុ[[ខេត្តប៉ៃលិន]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.pailin.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%80%E1%9F%84%E1%9F%87%E1%9E%80%E1%9E%BB%E1%9E%84 |access-date=2025-06-20 |website=www.pailin.gov.kh}}&lt;/ref&gt; ក្រោយ​មក​ដាក់​ជា​[[ខេត្តប៉ៃលិន|ខេត្ត​ប៉ៃលិន]]ក្រោយ​មក​ទៀត​កែ​ដាក់​ថា'''ក្រុង​ប៉ៃលិនមង្គល'''
*ខេត្ត​[[ឧត្ដុង្គមានជ័យ]] (តាំង​នៅ​[[ស្រុកឧដុង្គ|ស្រុក​ឧត្ដុង្គ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=អនុក្រឹត្យស្ដីពីការបំបែកស្រុកឧដុង នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ លេខ : ២៧១ អនក្រ.បក, 2022-12-23 {{!}} MPWT |url=https://www.mpwt.gov.kh/kh/documents/sub-decree/564 |access-date=2025-06-18 |website=ក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន (MPWT) |language=kh}}&lt;/ref&gt; [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|ខេត្ត​កំពង់ស្ពឺ]])។ សរុប ២១ ខេត្ត ក្រោយមក ២០ ខេត្ត ក្រុង ០៣ ក្រោយមក ក្រុង ០៤ និង អនុខេត្ត ១១ ក្រោយមក ១០។&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |title=ខេត្តខ្មែរសម័យអាណានិគម ដល់ សម័យលន់នល់ |access-date=2014-03-01 |archivedate=2015-04-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150423002908/http://choukhmer.com/2009/05/27/titles-of-provincial-district-and-regional-leaders-during-king-sisowath-monivong/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ឬ ប៉ុល ពត===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាល[[ខ្មែរក្រហម]]បានលុបបំបាត់ចោលបំណែងចែករដ្ឋបាលពីមុនរបស់[[កម្ពុជា]]ចេញទាំងអស់។ជំនួសឲ្យខេត្ត[[កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ]]ត្រូវបានបែងចែកទៅជា ០៧ ភូមិភាគគឺភូមិភាគ'''ពាយ័ព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល'''។&lt;ref&gt;{{Citation|title=ភូមិសាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ|url=https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%9E%97%E1%9E%BC%E1%9E%98%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9F%92%E1%9E%8B%E1%9E%94%E1%9E%B6%E1%9E%9B%E1%9E%93%E1%9F%83%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%BB%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%92%E1%9E%B7%E1%9E%94%E1%9E%8F%E1%9F%81%E1%9E%99%E1%9F%92%E1%9E%99&amp;oldid=302048|date=2023-11-07|accessdate=2025-06-20|language=km}}&lt;/ref&gt; 

ភូមិភាគទាំងនេះត្រូវបានយកតាមបំណែងចែកដែល​បង្កើតឡើងដោយពួក[[ខ្មែរក្រហម]]នៅពេលដែលពួកគេបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរបប[[សាធារណរដ្ឋខ្មែរ]]ដឹកនាំដោយ​លោកឧត្តមសេនីយ៍[[លន់ នល់]]។&lt;ref&gt;James A. Tyner, ''The Killing of Cambodia''&lt;/ref&gt;

===សម័យសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា សម័យរដ្ឋកម្ពុជា និង សម័យអ៊ុនតាក់===
[[File:Location_Cambodia_ASEAN.svg|thumb]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|-
! លេខរៀង
! អក្សរឡាតាំង
! អក្សរខ្មែរ
! ទីរួមខេត្ត-រដ្ឋធានី&lt;br&gt;(អាសនៈ)
! អក្សរឡាតាំង
|-
! ០១
| Phnom Penh
| [[ភ្នំពេញ]]
| [[ខណ្ឌដូនពេញ|ដូនពេញ]]
| Doun Penh or Daun Penh
|-
! ០២
| Banteay Meanchey
| [[ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ|បន្ទាយមានជ័យ]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Request Rejected |url=https://www.banteaymeanchey.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%94%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%91%E1%9E%B6%E1%9E%99%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%93 |access-date=2025-06-20 |website=www.banteaymeanchey.gov.kh}}&lt;/ref&gt;
| [[ស្រុកសិរីសោភ័ណ|សិរីសោភ័ណ]]
| Serei Saophoan 
|-
! ០៣
| Battambang
| [[ខេត្តបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]	
| [[ស្រុកបាត់ដំបង|បាត់ដំបង]]
| Battambong 
|-
! ០៤
| Kampong Cham
| [[ខេត្តកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| [[ស្រុកកំពង់ចាម|កំពង់ចាម]]
| Kampong Cham 
|-
! ០៥
| Kampong Chhnang
| [[ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| [[ស្រុកកំពង់ឆ្នាំង|កំពង់ឆ្នាំង]]
| Kampong Chhnang 
|-
! ០៦
| Kampong Speu
| [[ខេត្តកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| [[ស្រុកកំពង់ស្ពឺ|កំពង់ស្ពឺ]]
| Kampong Speu
|-
! ០៧
| Kampong Thom
| [[ខេត្តកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| [[ស្រុកកំពង់ធំ|កំពង់ធំ]]
| Kampong Thom
|-
! ០៨
| Kampot
| [[ខេត្តកំពត|កំពត]]
| [[ស្រុកកំពត|កំពត]]
| Kampot
|-
! ០៩
| Kandal
| [[ខេត្តកណ្តាល|កណ្ដាល]]
| [[ស្រុកតាខ្មៅ|តាខ្មៅ]]
| Ta Khmau
|-
! ១០
| Koh Kong
| [[ខេត្តកោះកុង|កោះកុង]]
| [[ស្រុកកោះកុង|កោះកុង]]
| Koh Kong
|-
! ១១
| Kratié
| [[ខេត្តក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| [[ស្រុកក្រចេះ|ក្រចេះ]]
| Kratié
|-
! ១២
| Mondulkiri
| [[ខេត្តមណ្ឌលគីរី|មណ្ឌលគីរី]]
| [[ស្រុកសែនមនោរម្យ|សែនមនោរម្យ]]
| Saen Monourom
|-
! ១៣
| Siem Reap - Oddar Meanchey
| [[ខេត្តសៀមរាប]] [[ឧត្តរមានជ័យ]]
| [[ស្រុកសៀមរាប|សៀមរាប]]
| Siem Reap 
|-
! ១៤
| Kampong Saom
| [[ក្រុងកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| [[ស្រុកកំពង់សោម|កំពង់សោម]]
| Kampong Saom
|-
! ១៥
| Preah Vihear
| [[ខេត្តព្រះវិហារ|ព្រះវិហារ]]
| [[ស្រុកភ្នំត្បែងមានជ័យ|ភ្នំត្បែងមានជ័យ]]
| Phnom Thbeng Meanchey 
|-
! ១៦
| Pursat
| [[ខេត្តពោធិ៍សាត់|ពោធិ៍សាត់]]
| [[ក្រុងពោធិ៍សាត់|ស្រុកពោធិ៍សាត់]]
| Pursat 
|-
! ១៧
| Prey Veng
| [[ខេត្តព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| [[ស្រុកព្រៃវែង|ព្រៃវែង]]
| Prey Veng 
|-
! ១៨
| Ratanakiri
| [[ខេត្តរតនគីរី|រតនគីរី]]
| [[ស្រុកលំផាត់|លំផាត់]]
| Lumphat
|-
! ១៩
| Stung Treng
| [[ខេត្តស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| [[ស្រុកស្ទឹងត្រែង|ស្ទឹងត្រែង]]
| Stung Treng
|-
! ២០
| Svay Rieng
| [[ខេត្តស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| [[ស្រុកស្វាយរៀង|ស្វាយរៀង]]
| Svay Rieng
|-
! ២១
| Takéo
| [[ខេត្តតាកែវ|តាកែវ]]
| [[ស្រុកតាកែវ|តាកែវ]]
| Takéo
|-
|}

===សម័យព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាទី ០២===
[[File:Cambodia_Cold_War_(orthographic_projection).svg|thumb]]
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានផ្លាស់ប្ដូរក្រុង[[កែប]] [[ប៉ៃលិន]] និង [[ក្រុងព្រះសីហនុ|ព្រះសីហនុ]]ទៅជាខេត្តវិញនិងបានកែសម្រួលព្រំប្រទល់សីមាខេត្តជាច្រើន។&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://khmerization.blogspot.com/2008/12/decree-creates-three-new-provinces.html|title = Decree Creates Three New Provinces|publisher = khmerization.blogspot.com|date=December 2008}}&lt;/ref&gt;

នៅថ្ងៃទី ៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ [[នរោត្តម សីហមុនី|ព្រះបាទនរោត្តម-សីហមុនី]]ទ្រង់បានឡាយព្រះហស្ថលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យមួយដោយបានបំបែក[[ខេត្តកំពង់ចាម]]ទៅជា ០២ [[ខេត្តកំពង់ចាម]](ត្រើយខាងលិច[[ទន្លេមេគង្គ]]) និង [[ខេត្តត្បូងឃ្មុំ]](ត្រើយខាងកើត[[ទន្លេមេគង្គ]])។&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rejected Request |url=https://www.tboungkhmum.gov.kh/%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%9C%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%B7%E1%9E%81%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%8F%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9E%BC%E1%9E%84%E1%9E%83%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9E%BB |access-date=2025-06-20 |website=www.tboungkhmum.gov.kh}}&lt;/ref&gt;

==ឯកសារយោង==
{{Reflist}}

==តំណខាងក្រៅ==
* [http://www.statoids.com/ukh.html Statoid site]


{{ខេត្ត-រាជធានីកម្ពុជា}}
{{អត្ថបទអំពីបំណែងចែករដ្ឋបាលថ្នាក់ទីមួយនៃប្រទេសអាស៊ី}}
{{Portal bar|កម្ពុជា}}

[[Category:បំណែងចែករងនៃកម្ពុជា]]
[[Category:បញ្ជីបំណែងចែករងប្រទេស|Cambodia, Provinces]]
[[Category:បំណែងចែករងប្រទេសនៃអាស៊ី|Cambodia 1]]
[[Category:បំណែងចែករដ្ឋបាលរងរបស់ប្រទេសថ្នាក់ទីមួយ|Provinces, Cambodia]]
[[Category:បញ្ជីទាក់ទងកម្ពុជា]]</text>
      <sha1>rh04oc9iwjdyosv78p09ym865s88gc5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>អូម៉ូសាព្យាង</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25567</id>
    <revision>
      <id>322351</id>
      <parentid>285288</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T13:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>32568</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>322351</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22018" sha1="qlkzyvhufavu35tkrdnauhf0xuy1ofs" xml:space="preserve">{{speciesbox
| name = ''Homo sapiens''
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| fossil_range = [[Pleistocene]] - Recent
| taxon = Homo sapiens
| authority = [[Carolus Linnaeus|Linnaeus]], 1758
| subdivision_ranks = [[Subspecies]]
| subdivision =
†''[[Homo sapiens idaltu]]''&lt;br&gt;
''[[Homo sapiens sapiens]]''
}}
'''''អូម៉ូសាព្យាង''''' ([[Latin|ភាសាឡាតាំង]]: Homo sapiens &quot;'''មនុស្ស​ ឆ្លាត'''&quot;) គឺជា​​[[scientific name|ឈ្មោះ​បែប​វិទ្យាសាស្ត្រ]] សម្រាប់ អំបូរ​[[human|មនុស្ស]] . ''[[Homo (genus)|អូម៉ូ]]''  ជាអំបូរ​មនុស្ស​ដែល​រួម​បញ្ចូល​ទាំង​ [[Neanderthal]]s និងប្រភេទដែលបាន​ផុត​ពូជ​ដទៃ​ទៀ​ត​នៃ​ [[Hominidae|hominid]]។ '''''អូម៉ូសាព្យាង''''' ​ជាអំបូរឬ​ប្រភេទ​''Homoដែល​នៅ​សេសសល់​ងតែមួយ​គត់។ មនុស្ស​បច្ចុប្បន្ន​ជា​អនុប្រភេទ​​'' អូម៉ូសាព្យាង​ សាព្យាង​''''' ('''''''[[Homo sapiens sapiens]])'' អ្វី​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​ពួក​គេ​ខុស​ប្លែក​នោះ​ត្រូវ​បា​នគេ​ជជែក​តវ៉ា​ថា​មក​ពីបុព្វបុរស​ផ្ទាល់​របស់​គេ​នោះគឺ​អូម៉ូសាព្យាង​ អ៊ីដាល់ទូ( ''[[Homo sapiens idaltu]])។''

==អនុប្រភេទ==
[[Subspecies|អនុប្រភេទ]]​ របស់​​អូម៉ូសាព្យាង​រួមមានអូម៉ូ​សាព្យាង​ អ៊ីដាល់ទូ( ''[[Homo sapiens idaltu]])'' និង​អនុប្រភេទ​ដ៏​ចំណាស់​គឺ អូម៉ូសាព្យាង​ សាព្យាង​(''[[Anatomically-modern humans|Homo sapiens sapiens]])។''  ប្រភពខ្លះ​បាន​បង្ហាញ​ថា ''[[Neanderthal|Homo sapiens neanderthalensis]] ''ជាអនុប្រភេទ​របស់​  អូម៉ូសាព្យាង។ ស្រដៀង​គ្នា​នោះ​ដែរ​គឺ​ ការ​រក​ឃើញនូវ​ប្រភេទ​ ''[[Homo rhodesiensis]]'' ត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ចូល​ជា​អនុ​ប្រភេទ​​​ប៉ុន្តែ​ការ​ចាត់​ចូល​នេះ​មិន​ត្រូវ​បាន​គេ​ទទួល​ស្គាល់ទូលំទូលាយ​នោះ​ទេ។

==ការ​វិវត្តន៍==
{{Main|Human evolution}}
{{See|Anthropology|Homo (genus)|Timeline of human evolution}}

ការសិក្សា​បែប​វិទ្យាសាស្ត្រ​នៃ​ [[human evolution|ការវិរត្តន៍​របស់​មនុស្ស]] ត្រូវបាន​គេ​ព្រួយ​បារម្ភ​ យ៉ាង​ខ្លាំង​ ពិសេស​ គឺ​​ការ​អភិវឌ្ឍន៍​នៃ​អំបូរ​ ''[[Homo (genus)|អូម៉ូ]]'' តែ​ជាធម្មតា​តែង​តែ​មាន​សិក្សា​ពាក់ព័ន្ធ​និង​ប្រភេទ [[hominidae|hominids]] និង [[homininae|hominines]] ផ្សេង​ទៀត​ផង​ដែររូមទាំង​ ''[[Australopithecus]]។''&quot;មនុស្ស​បច្ចុប្បន្ន&quot; ត្រូវ​បានគេ​ចាត់​ទុក​ថាជាប្រភេទអូម៉ូ​សាព្យាង​,ដែល​ជា​អនុប្រភេទ​ចំណាស់​តែ​មួយគត់​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​ស្គាល់​ថា​ អូម៉ូសាព្យាង​ សាព្យាង​។. 

អូម៉ូ​សាព្យាង​ អ៊ីដាល់(''[[Homo sapiens idaltu]])'' (បក​ប្រែ​ថា​:  &quot;មនុស្ស​មាន​ប្រាជ្ច&quot;ទូ​ដែល​ជាអនុ​ប្រភេទដទៃ​ទៀត​នោះ​បាន​ផុត​ពូជ​ទៅ​ហើយ​។&lt;ref&gt;[http://www.anth.ucsb.edu/projects/human/# Human evolution: the fossil evidence in 3D], by Philip L. Walker and Edward H. Hagen, Dept. of Anthropology, University of California, Santa Barbara. Retrieved April 5, 2005.&lt;/ref&gt; ''[[Neanderthal|Homo neanderthalensis]]'', ដែល​បាន​ផុត​ពូជ កាល​ពី ៣០០០០ឆ្នាំ​មុន​ត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ទិក​ថា​ជា​អនុ​ប្រភេទ។ការ​សិក្សា​ពី​សែន​បាន​បង្ហាញ​ថា​មុខងារ​សែន​របស់​មនុស្សបច្ចុប្បន្ននិង​ពពួក​  Neanderthals បានផ្ដាច់​ចេញពី​គ្នា​កាល​ពី​៥០០០០០ឆ្នាំ​មុន។&lt;ref&gt;{{cite book |author=Green, R. E., Krause, J, Ptak, S. E., Briggs, A. W., Ronan, M. T., Simons, J. F., et al. |year=2006 |title=Analysis of one million base pairs of Neanderthal DNA |publisher=Nature |pages= 16, 330–336 |url=http://www.nature.com/nature/journal/v444/n7117/abs/nature05336.html}}&lt;/ref&gt; 

ស្រដៀង​គ្ន​និង​នេះ​ដែរ​ ការ​រក​ឃើញ​នៃ ប្រភេទ ''[[Homo rhodesiensis]]'' ត្រូ​វ​បាន​អ្នក​ខ្លះ​ចាត់​ទុក​ជា​អនុប្រភេទ។ 

មនុស្ស​បច្ចុប្បន្ន​ លេច​ឡើង​លើក​ដំបូង​ក្នុង​ការ​កត់​ត្រា​ផូស៊ីល​នៅ​ទ្វីប​អាហ្វ្រិច​ កាល​ពី​១៩៥០០០ឆ្នាំ​មុន​។ការ​សិក្សា​ជីវវិទ្យា​ម៉ូលេគុល​ក៏​បាន​ផ្ដល់ភស្តុតាង​ដែរ​ថា​​ពេល​នៃ​ការ​ផ្ដាច់​ចេញ​ពី​គ្នា​ពី​បុព្វ​បុរស​តែ​មួយ​នៃ​មនុស្ស​បច្ចុប្បន្ន​គឺ​ប្រហែល​កាល​ពី​២០០០០០​ឆ្នាំ​មុន&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=102968 |title=nsf.gov - National Science Foundation (NSF) News - New Clues Add 40,000 Years to Age of Human Species - US National Science Foundation (NSF)&lt;!-- Bot generated title --&gt; |access-date=2014-02-08 |archivedate=2009-12-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091210041439/http://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=102968 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;
{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4269299.stm | work=BBC News | title=Age of ancient humans reassessed | date=February 16, 2005 | accessdate=April 10, 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.sciencedaily.com/releases/2005/02/050223122209.htm The Oldest Homo Sapiens:] – URL retrieved May 15, 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Alemseged, Z., Coppens, Y., Geraads, D. |title=Hominid cranium from Homo: Description and taxonomy of Homo-323-1976-896 |journal=Am J Phys Anthropol |volume=117 |issue=2 |pages=103–12 |year=2002 |pmid=11815945 |doi=10.1002/ajpa.10032}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Stoneking, Mark; Soodyall, Himla |title=Human evolution and the mitochondrial genome |journal=Current Opinion in Genetics &amp; Development |volume=6 |issue=6 |pages=731–6 |year=1996 |doi=10.1016/S0959-437X(96)80028-1}}&lt;/ref&gt; ការ​សិក្សា​នៃ​ភាព​ចម្រុះ​គ្នា​នៃសែន​អាហ្វ្រិចបាន​រក​ឃើញ[[San people]]{{which|date=February 2014}}{{fix|text=The San are not a distinct population}} ដើម្បី​បង្ហាញ​ពី​ភាព​ចម្រុះ​គ្នា​នៃ​សែន​ដ៏​អស្ចារ្យ​ក្នុង​ចំណោម​គម្រូ​ខុសគ្នា​១១៣​យ៉ាង​ដែល​ធ្វើ​ឲ្យពួក​គេជា​ម្រង​បុព្វបុរស​១​ក្នុ​ង​ចំណោម​១៤​​ ។ការស្រាវជ្រាវ​ក៏​បាន​រក​ឃើញ​ប្រភព​ដើម​នៃ​ការ​អន្តោប្រវេសន៍​របស់​មនុស្ស្​បច្ចុប្បន្ន​នៅ​​​ ភាគ​ខាង​ត្បូង​ឈាង​ខាង​លិច​នៅ​ទ្វីប​អាហ្វ្រិច​ ជិត​ព្រំ​ប្រទល់ឈូង​សមុទ្រ​រវាង​ [[Namibia]]និង [[Angola]]។&lt;ref name=&quot;news.bbc.co.uk&quot;&gt;{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8027269.stm | work=BBC News | first=Victoria | last=Gill | title=Africa's genetic secrets unlocked | date=May 1, 2009}}; the results were published in the online edition of the journal ''Science''.&lt;/ref&gt;

===ប្រវត្តិ​នៃ​ការ​វិវត្តន៍​របស់​ស្វាឪ===
ប្រវត្តិ​នៃ​ការ​វិវត្តន៍​របស់​ស្វាឪអាច​ឲ្យ​គេ​ដឹងថា​វា​កើត​ឡើង​កាលពី​៦៥​លាន​ឆ្នាំ​មុន​។&lt;ref name=&quot;2010Williams&quot;&gt;{{cite journal | last1 = Williams | first1 = B.A. | last2 = Kay | first2 = R.F. | last3 = Kirk | first3 = E.C. | title = New perspectives on anthropoid origins | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences | volume = 107 | pages = 4797–4804 | doi = 10.1073/pnas.0908320107 | issue = 11 | pmid = 20212104 | year = 2010 | pmc = 2841917 | bibcode=2010PNAS..107.4797W}}&lt;/ref&gt; សត្វស្វាឪ​ជា​ប្រភេទ​សត្វចិញ្ចឹម​កូន​ដោយ​ទឹកដោះ​ចំណាស់​មួយដែល​នៅ​រស់​រាន​មាន​ជីវិត។​​ប្រភេទ​សត្វចិញ្ចឹម​កូន​ដោយ​ទឹកដោះ​ដែល​មាន​លក្ខណៈស្រដៀង​គ្នា​និង​ស្វាឪ មក​ពី​អាមេរិក​ខាង​ជើង​តែមក​រស់​នៅ អឺរ៉ាស៊ី​និង​អាហ្វ្រិចអំឡុង​ពេល​លក្ខណៈ​ត្រូពិច​នៃ  [[Paleocene]] និង [[Eocene]]។ភស្តុតាង​ម៉ូលេគុល​សន្និដ្ឋាន​ថា​បុព្វបុរស​ចុងក្រោយ​របស់​រវាង​មនុស្ស​និង​ស្វាឪ​បាន​ផ្ថដាច់​ចេញ​ពី​គ្នា​កាល​ពី​៤-៨​លាន​ឆ្នាំ​មុន។

ស្វា​កូរីឡា​( [[gorilla]]s )ជា​ក្រុម​ទី​១​ដែល​ចាក​ចេញ​បន្ទាប់​មក​​គឺស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់។​DNA របស់​មនុស្ស​គឺ មាន​ភាព​ស្រដៀងគ្នា​ទៅ និង​ស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់ប្រហែល​៩៨.៤%។ dដូច្នេះ​ សាច់ញាតិ​ជិត​ស្និទ្ធិ​របស់​មនុស្ស​ជា​ង​គេគឺ ស្វាឪនិង​ស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់​ ព្រោះ​ពួកគេ​មាននបុព្វបុរស​ដូចគ្នា។&lt;ref name=Wood&gt;{{cite journal |author=Wood B, Richmond BG |title=Human evolution: taxonomy and paleobiology |journal=J. Anat. |volume=197 ( Pt. 1) |issue= |pages=19–60 |date=July 2000 |pmid=10999270 |pmc=1468107 |doi=10.1046/j.1469-7580.2000.19710019.x}}&lt;/ref&gt;

មនុស្ស​ប្រហែល​ជា​ពាក់​ព័ន្ធ​ជាមួយ​ស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់២​ប្រភេទ​ [[Common Chimpanzee|ស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់ធម្មតា]]និង [[Bonobo]].&lt;ref name=Wood/&gt; ការ​សន្និដ្ឋាន​បច្ចុប្បន្ន​នៃ​ការ​ផ្ដល់​យោបល់នៃ​ភាពស្របគ្នា​រវាង​លំដាប់​មុខងារ​DNAរបស់​មនុស្សនិង​ស្វាអ៊ូរ៉ង់អ៊ូតង់​គឺ​មាន​ពី​៩៥%ទៅ៩៩%។&lt;ref&gt;[[Frans de Waal]], ''Bonobo''. Berkeley: University of California Press, 1997. ISBN 0-520-20535-9 [http://www.2think.org/bonobo.shtml]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | author=Britten RJ | title=Divergence between samples of chimpanzee and human DNA sequences is 5%, counting indels | url=http://www.pnas.org/cgi/content/full/99/21/13633 | journal=Proc Natl Acad Sci USA | year=2002 | pages=13633–5 | volume=99 | issue=21 | pmid=12368483 | doi=10.1073/pnas.172510699 | pmc=129726 | accessdate=2014-02-08 | archive-date=2008-05-04 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080504094001/http://www.pnas.org/cgi/content/full/99/21/13633 | dead-url=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | author = Wildman, D., Uddin, M., Liu, G., Grossman, L., Goodman, M. | title = Implications of natural selection in shaping 99.4% nonsynonymous DNA identity between humans and chimpanzees: enlarging genus Homo | url = http://www.pnas.org/cgi/content/full/100/12/7181 | journal = Proc Natl Acad Sci USA | volume = 100 | issue = 12 | pages = 7181–8 | year = 2003 | pmid = 12766228 | doi = 10.1073/pnas.1232172100 | pmc = 165850 | accessdate = 2014-02-08 | archive-date = 2008-05-15 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080515215618/http://www.pnas.org/cgi/content/full/100/12/7181 | dead-url = yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | author = Ruvolo M | title = Molecular phylogeny of the hominoids: inferences from multiple independent DNA sequence data sets | url=http://mbe.oxfordjournals.org/cgi/reprint/14/3/248 | journal = Mol Biol Evol | volume = 14 | issue = 3 | pages = 248–65 | date=1 March 1997| pmid = 9066793 | doi=10.1093/oxfordjournals.molbev.a025761}}&lt;/ref&gt; 

ការ​ប៉ាន់ស្មាន​ដំបូង​បាន​បង្ហាញ​ថា​ពូជពង្ស​មនុស្ស​ប្រហែល​ត្រូវ​បាន​បែក​ចេញ​ពី​ស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់ប្រហែល​កាល​ពី៥លាន​ឆ្នាំ​មុននិង​បែក​ចេញ​ពី​ស្វា​កូរីឡាប្រហែឡ​៨​លាន​ឆ្នាំ​មុន។ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​លលាដ៏​ក្បាល​ដែល​មា​ន​លក្ខណៈស្រដៀង​និង​លលាដ៏​ក្បាល​មនុស្ស​ត្រូវ​បាន​គេ​រក​ឃើញ​នៅប្រទេស [[Chad|ឆែត]] ក្នុង​ឆ្នាំ​២០០១ ដែល​ត្រូវ​បាន​ចាត់​ទុក​ជា''[[Sahelanthropus tchadensis]]​​ ''ដែល​មាន​អាយុ​ប្រហែល​៧​លាន​ឆ្នាំហើយ​ក៏​ប្រហែល​ជា​ភស្តុតាង​នៃ​ការ​បែក​ចេញ​ដំបូង​ដែរ។&lt;ref&gt;{{cite journal | author = Brunet, M., Guy, F., Pilbeam, D., Mackaye, H., Likius, A., Ahounta, D., Beauvilain, A., Blondel, C., Bocherens, H., Boisserie, J., De Bonis, L., Coppens, Y., Dejax, J., Denys, C., Duringer, P., Eisenmann, V., Fanone, G., Fronty, P., Geraads, D., Lehmann, T., Lihoreau, F., Louchart, A., Mahamat, A., Merceron, G., Mouchelin, G., Otero, O., Pelaez Campomanes, P., Ponce De Leon, M., Rage, J., Sapanet, M., Schuster, M., Sudre, J., Tassy, P., Valentin, X., Vignaud, P., Viriot, L., Zazzo, A., Zollikofer, C. | title = A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa | url=http://www.nature.com/nature/journal/v418/n6894/full/nature00879.html | journal = Nature | volume = 418 | issue = 6894 | pages = 145–51 | year = 2002 | pmid = 12110880 | doi = 10.1038/nature00879}}&lt;/ref&gt;

ការ​វិត្តរបស់​មនុស្ស​ត្រូវបាន​បង្ហាញ​លក្ខណៈដោយ​ការ​ផ្លាស់​ប្ដូរ​សំខាន់ៗ​មួយ​ចំនួន​ដូចដែល​ទាក់​ទង​និង​ការ​អភិវឌ្ឍ​ រូបរាង​ ឥរិយាបថ និង​ទម្រង់ឆ្អឹង​​​ដែល​បាន​កើត​ឡើង​តាំងពី​ការ​បែកចេញ​នៃបុព្វបុរស​ចុងក្រោយ​រួម​គ្នា​របស់​មនុស្ស​និង​ស្វា​អ៊ូរ៉ង់អ៊ូ​តង់។ 

មនុស្ស​បាន​អភិវឌ្ឍ​ខួរ​ក្បាល​ដែល​មាន​ទំហំ​ធំ​ជាង​សត្វ​ស្វា​ផ្សេងៗ​ពោល​គឺ​មាន​ទំហំ​ធំ​ជា​ង​២​ដង។ គីរូ​ការ​លូតលាស់​របស់​ខួរ​ក្បាលមនុស្ស​គឺ​មាន​ភាព​ខុសពី​ស្វាឪ​ហើយ​អនុញ្ញាតនូ​វ​ការ​សិក្សា​ពី​សង្គម​និង​ភាសា​កាន់​តែ​ច្រើន​។ជាតិពន្ធុវិទូបាន​ជជែក​តវ៉ា​ថា​ភាព​ខុស​គ្ន​រវាង​រចនា​សម្ព័ន្ធ [[human brain|ខួរក្បាល​របស់​មនុស្ស]] ហើយ​និង​ស្វាឪ​ គឺ​មាន​ភាព​សំខានើ​មិន​មែន​ត្រឹម​តែ​ទំហំ​ខុស​គញនា​ទេ។

ភាព​ខុស​គ្នា​ដ៏​សំខាន់​ផ្សេង​ទៀត​រួម​បញ្ចូល​ទាំង​ការ​វិវត្ត​នៃ​ថាមពល​និង​ភាព​ជាក់​លាក់​​​ ការ​កាត់​បន្ថយ​នៃ​ប្រព័ន្ធនៃ​ការ​ទំពារ​ ការ​ថយ​ចុះ​នៃធ្មេញ​ចង្កូម​​និង​ខ្សែស្រលាយ​នៃ​ឆ្អឹង​ឃោសិត​និង​ឆ្អឹង​កញ្ចឹង​ក​ ដែល​ធ្វើ​ឲ្យ​មនុស្ស​អាច​និយាយ​បាន​។ ការ​ប្រែប្រួល​ខាង​រូបរាង​ដ៏​សំខាន់​មួយទៀត​គី​ការ​វិវត្ត​នៃអូវុល​តាម​ដំណាក់ៗ ដែល​ប្រហែល​ជា​មាន​ភាព​ទាក់​ទង​និង​ការ​វិវត្ត​នៃ​ការ​ផ្លាស់​ប្ដូរឥរិយាបថ​សំខាន់ៗ​ដូច​ជា​ការ​ចាប់​ដៃ​គូជាដើម។ ការ​ផ្លាស់​ម្ដូរ​ឥរិយាបថ​សំខាន់ផ្សេង​ទៀត​គឺ​ការ​អភិវឌ្ឍ​នៃ​វប្បធម៌​សម្ភារៈ ជាមួយ​និង​ឧបករណ៍​ធ្វើ​ដោយ​មនុស្សដែល​កាន់​តែ​មាន​ភាពទូទៅ​និង​សម្បូរ​បែប​។ ទំនាក់​ទំនង​រវាង​ការ​ផ្លាស់ប្ដូរទាំង​នេះ​គឺជា​ប្រធាន​នៃ​ការ​ជជែក​ពិភាក្សា​ជាបន្តបន្ទាប់។&lt;ref&gt;Boyd, Robert &amp; Silk, Joan B. (2003). ''How Humans Evolved''. New York: Norton &amp; Company. ISBN 0-393-97854-0.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Dobzhansky, Theodosius (1963). ''Anthropology and the natural sciences-The problem of human evolution'', ''Current Anthropology '4'' (2): 138–148.&lt;/ref&gt;

កម្លាំង​នៃ​[[natural selection|ការ​ជ្រើស​រើស​ដោយ​ធម្មជាតិ​]]បាន​បន្ត​ប្រត្តិបត្តិ​លើចំនួន​ប្រជាជន ជាមួយ​នឹ​ង​ភស្តុតាង​ថា​តំបន់​ជាក់លាក់នៃបណ្ដុំ​ពន្ធុ​បាន​បង្ហាញ​[[directional selection|ការជ្រើស​រើស​ទិសដៅ]] កាលពី​១​៥០០០​ឆ្នាំមុន។&lt;ref&gt;{{cite news | url = http://www.nytimes.com/2006/03/07/science/07evolve.html | title = Still Evolving, Human Genes Tell New Story | last =Wade | first = N | date = 2006-03-07 | accessdate = 2008-07-10 | publisher = The New York Times }}&lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង==
{{reflist}}</text>
      <sha1>qlkzyvhufavu35tkrdnauhf0xuy1ofs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ប៉ូរ៉ូរ៉ូ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40007</id>
    <revision>
      <id>322377</id>
      <parentid>231022</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T08:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2603:9000:9900:5155:6095:6383:6E9A:181</ip>
      </contributor>
      <comment>Ocon Studios</comment>
      <origin>322377</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2889" sha1="1g8jsb7gqrk0396wfswts7kwwcf3clj" xml:space="preserve">{{Infobox television|show_name=ប៉ូរ៉ូរ៉ូ (Pororo the Little Penguin)|native_name={{Infobox name module|ko|뽀롱뽀롱 뽀로로}}|genre=[[ក្មេង]]|country={{Flagicon|South Korea}}[[កូរ៉េខាងត្បូង]]&lt;br/&gt;{{Flagicon|North Korea}}[[កូរ៉េខាងជើង]]|language=[[ភាសាកូរ៉េ]]&lt;br/&gt;[[ភាសាជប៉ុន]]&lt;br/&gt;[[ភាសាអង់គ្លេស]]|num_seasons=6|num_episodes=150|runtime=10 នាទីក្នុងមួយភាគនៃខ្លីពីរ&lt;br/&gt;(រហូតដល់ Season 3)&lt;br/&gt;11 នាទីក្នុងមួយភាគ&lt;br/&gt;(Season 4 – បច្ចុប្បន្ន)|company={{unbulleted list|Ocon Animation Studios|[[Iconix Entertainment]]}}|channel=[[TBS Television|TBS]], [[MBS TV|MBS]], [[EBS1]], [[Disney Junior]]|first_aired={{Start date|2003|11|27}}|last_aired=បច្ចុប្បន្ន}}
'''ប៉ូរ៉ូរ៉ូ'''  ([[ភាសាកូរ៉េ|កូរ៉េ]] ៖ 뽀롱뽀롱 뽀로로; ''ប៉ូរ៉ុងប៉ូរ៉ុងប៉ូរ៉ូរ៉ូ''  [[ភាសាអង់គ្លេស|អង់គ្លេស]] ៖ Pororo the Little Penguin) គឺជាគំនូរជីវចល[[កូរ៉េខាងត្បូង]] បង្កើត​ឡើង​ដោយ The Jim Henson Company OCON Studios EBS SK Broadband និង Channel One ជាមួយចលនាដែលបានធ្វើដោយ Studio Gail និង បង្ហាញដោយ Seoul Animation Center ពីមុនជាមួយក្រុមហ៊ុន[https://www.henson.com/ The Jim Henson Company Co Ltd] សាំមឆូលលី (Samchŏlli) នៅ [[ខែសុង]] (Kaesong) ពី Season 1-2 ផលិតកម្មបានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ 2002 ហើយកម្មវិធីនេះចាប់ផ្តើមចាក់ផ្សាយនៅប្រទេស[[កូរ៉េខាងត្បូង]] នៅលើ EBS នៅឆ្នាំ 2003 

== ប្រភពដើម ==
វាត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ 2003 ដោយ Iconix Entertainment Co., Ltd ក្រុមហ៊ុនដែលមានមូលដ្ឋាននៅ[[សេអ៊ូល]] [[កូរ៉េខាងជើង|កូរ៉េខាងត្បូង]]

== តួអង្គ ==

=== តួអង្គសំខាន់ ===

* ប៉ូរ៉ូរ៉ូ (Pororo)
* គ្រោង (Crong)
* ភូប៊ី (Poby)
* អេតឌី (Eddy)
* លូពី (Loopy)
* ប៉េតទី (Petty)
* ហារី (Harry)
* រ៉ូឌី (Rody) 
* ថុងថុង (Tong-tong)
* ប៉ូប៉ូ (Popo)
* ពីពី (Pipi)
* ទូទូ (Tutu)

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រូបថ្លុកកូរ៉េ]]</text>
      <sha1>1g8jsb7gqrk0396wfswts7kwwcf3clj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>សម្តេច</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47949</id>
    <revision>
      <id>322348</id>
      <parentid>287413</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T12:16:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>32568</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>322348</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6177" sha1="gkyqfka3ggqwxx6zcrzaxaeb7yt6sce" xml:space="preserve">
'''សម្តេច''' មានន័យថាលោកអ្នកមានតេជះច្រើន, លោកអ្នកមានបុណ្យមានអំណាចធំ ។ '''គុ.''' ខ្ពង់ខ្ពស់, ឧដុង្គឧត្ដម, ថ្កើងស័ក្ដិ ថ្កើងអំណាច, ថ្កើងថ្កាន( សមតែនឹងយល់ថាក្លាយមកពី បា. សំ + តេជ ឬ សំ. សំតេជស៑ &quot;ដែលមានតេជះខ្លាំង&quot; ព្រោះខ្មែរបុរាណសរសេរជា សម្ដេជ ក៏មាន ) ។ ពាក្យសម្រាប់ប្រើបន្ថែមលើព្រះនាម ឬលើឋានន្ដរក្សត្រិយ៍ មន្រ្តីស័ក្តិខ្ពស់ : '''ព្រះបាទសម្ដេចព្រះហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតី...,''' '''សម្ដេចព្រះមហាក្សត្រិយានី'''; '''សម្ដេចព្រះឧបយុវរាជ'''; '''សម្ដេចព្រះឧភយោរាជ'''; '''សម្ដេចព្រះវររាជជននី'''; '''សម្ដេចព្រះមហាឧបរាជ'''; '''សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ'''; '''សម្ដេចព្រះរៀម'''; '''សម្ដេចព្រះអនុជ''' ។ ល ។ '''សម្ដេចចៅពញា''' ឋានន្ដរសេនាបតីទី ១ សម្រាប់ទោ ( មានតែពីក្នុងសម័យបុរាណ ) ។ ល ។&lt;ref group=&quot;វចនានុក្រមខ្មែរសម្តេចសង្ឃរាជជួនណាតភាគ១ ភាគ២&quot;&gt;ដកស្រង់ចេញពីវចនានុក្រមសម្តេចសង្ឃរាជជួន ណាត&lt;/ref&gt;

'''សម្តេច''' គឺជាកិត្តិយសរបស់[[ភាសាខ្មែរ|ខ្មែរ]]ដែលត្រូវបាន[[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា|ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ]] ប្រគល់ជូនដល់បុគ្គលនានា ដែលចាត់ទុកថាបានរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ដល់ប្រទេសជាតិ។ &lt;ref name=&quot;rfa&quot;&gt;{{Cite web |date=12 May 2016 |title=In a Title Fight, Phnom Penh Orders the Press to Use 'Samdech' for Top Government Officials |url=https://www.rfa.org/english/news/cambodia/in-a-title-fight-05122016154401.html |access-date=27 June 2020 |website=Radio Free Asia}}&lt;/ref&gt; ជារឿយៗវាត្រូវបានអមដោយចំណងជើងវែងជាង។ ឧទាហរណ៍ ចំណងជើងពេញរបស់[[នាយករដ្ឋមន្រ្តីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|នាយករដ្ឋមន្ត្រី]] [[ហ៊ុន សែន]] គឺសម្តេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន។ &lt;ref name=&quot;guardian&quot;&gt;{{Cite news|date=12 May 2016|title=Welcome, Lord Prime Minister: Cambodian media told to use leader's full royal title|work=[[The Guardian]]|url=https://www.theguardian.com/world/2016/may/12/cambodian-media-prime-minister-hun-sen-full-royal-title|access-date=27 June 2020}}&lt;/ref&gt; សមាជិក​រាជវង្ស និង​មេ​ដឹក​នាំ[[ព្រះ​ពុទ្ធសាសនា​នៅ​កម្ពុជា|សាសនា​មួយ]]​ចំនួន​ក៏​មាន &quot; ''សម្តេច'' &quot; ជា​ផ្នែក​នៃ​ឋានៈ​របស់​ពួក​គេ​ដែរ។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statement by His Royal Highness Samdech Krom Preah Norodom Ranariddh The First Prime Minister of Kingdom of Cambodia |url=https://asean.org/?static_post=statement-by-his-royal-highness-samdech-krom-preah-norodom-ranariddh-the-first-prime-minister-of-kingdom-of-cambodia |access-date=27 June 2020 |website=asean.org}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;post&quot;&gt;{{Cite web |date=8 April 2011 |title=Chuon Nath: Guardian of Cambodian culture |url=https://www.phnompenhpost.com/post-plus/chuon-nath-guardian-cambodian-culture |website=Phnom Penh Post}}&lt;/ref&gt; នៅខែកក្កដាឆ្នាំ ២០១៦ រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជាឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប្រើប្រាស់ចំណងជើងពេញរបស់មេដឹកនាំ។ &lt;ref name=&quot;rfa&quot; /&gt;

ងារ​នេះ​ធ្លាប់​ជា​កម្រមាន​ដូច​ក្នុង[[បញ្ជីព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា|រជ្ជកាល​ព្រះបាទ]] [[នរោត្ដម សីហនុ|​នរោត្តម សីហនុ]] មាន​អ្នក​នយោបាយ​តែ​បួន​រូប​ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​បាន​ទទួល​ងារ​នោះ​រួម​មាន [[ប៉ែន នុត]] លោក [[ញឹក ជូឡុង]] លោក [[សឺន សាន]] និង​លោក [[ចៅ​សែន​ កុសល​ឈុំ|ចៅ សែន កុសលឈុំ]] ដែល​សុទ្ធ​សឹង​បាន​ធ្វើ​ជា​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី។ &lt;ref name=&quot;cdaily&quot;&gt;{{Cite web |date=22 June 2015 |title=If a Republican Can Be a Samdech, Why Not CPP Leaders? |url=https://english.cambodiadaily.com/news/if-a-republican-can-be-a-samdech-why-not-cpp%E2%80%88leaders-86083/ |website=The Cambodia Daily }}{{Dead link|date=មិថុនា 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== អ្នកទទួលដែលស្គាល់ ==

=== រាជានិយម ===

=== រាជវង្ស ===

=== អ្នក​នយោបាយ ===

=== អ្នកដឹកនាំសាសនា ===

== ឯកសារយោង ==</text>
      <sha1>gkyqfka3ggqwxx6zcrzaxaeb7yt6sce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49688</id>
    <revision>
      <id>322350</id>
      <parentid>317199</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T13:35:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>32568</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>322350</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15276" sha1="qwxgvl10zknn0ks15c9jzv3rj0rbus5" xml:space="preserve">{{ត្រូវការឯកសារយោងបន្ថែមទៀត|date=March 2023}}{{ប្រអប់ព័ត៌មាន អាកាសយានដ្ឋាន
| name                = អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ
| nativename          = Siem Reap–Angkor International Airport&lt;br/&gt;Aéroport International de Siem Reap-Angkor
| image               = SAI Airport Logo.png
| image-width         = 
| image2              = New Siem Reap-Angkor International Airport 01.jpg
| image2-width        = 250
| IATA                = SAI
| ICAO                = VDSA
| pushpin_map         = 
| pushpin_map_caption = 
| pushpin_label       = 
| pushpin_label_position = right
| type                = សាធារណៈ
| owner               = អាកាសយានដ្ឋានកម្ពុជា
| operator            = NSIA Company
| city-served         = [[ក្រុងសៀមរាប]]
| location            = [[ស្រុកសូត្រនិគម|សូត្រនិគម]], [[ខេត្តសៀមរាប|សៀមរាប]], [[កម្ពុជា]]
| hub                 = {{ubl|
  | {{nowrap|[[ខេមបូឌាអ៊ែរវ៉េ]]}}
  | {{nowrap|[[ខេមបូឌាអង្គរអ៊ែរ]]}}
  | {{nowrap|[[ឡានមីអ៊ែរឡាន]]}}
  | {{nowrap|[[ស្កាយអង្គរអ៊ែរឡាន]]}}
   }}
| focus_city          = {{nowrap|[[វៀតណាមអ៊ែរឡាន]]}}
| elevation-f         = 
| elevation-m         = 
| coordinates         = {{coord|13|22|31|N|104|13|15|E|region:KH_type:airport|display=inline,title}}
| opened              = {{start date and age|2023|10|16|df=yes|p=n|br=n}}&lt;ref name=&quot;CAPA&quot;&gt;{{Cite web |title=New Siem Reap-Angkor International Airport New Airport Profile {{!}} CAPA |url=https://centreforaviation.com/data/profiles/newairports/new-siem-reap-angkor-international-airport |access-date=2022-12-06 |website=centreforaviation.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ABC&quot;&gt;{{cite news|last=Cheang|first=Sopheng|title=Cambodia opens new airport to serve Angkor Wat as it seeks to boost tourist arrivals|url=https://abcnews.go.com/Travel/wireStory/cambodia-opens-new-airport-serve-angkor-wat-seeks-104011346|work=[[ABC News]]|date=16 October 2023|access-date=16 October 2023|language=en}}&lt;/ref&gt;
| website             = {{URL|english.sai-airport.com}}
| metric-rwy          = y
| r1-number           = 05/23
| r1-length-m         = 3,605
| r1-length-f         = 11,827
| r1-surface          = [[Concrete]]
| stat-year           = 
| stat1-header        = 
| stat1-data          = 
| footnotes           = 
}}

'''អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ''' {{Efn|{{lang-km|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប-អង្គរ}}, {{lang-fr|Aéroport International de Siem Reap-Angkor}}}} គឺជា[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិ]] ដែលមានទីតាំងនៅ [[ស្រុកសូទ្រនិគម]] [[ខេត្តសៀមរាប]] ដែលបម្រើឱ្យក្រុង[[ក្រុងសៀមរាប|សៀមរាប]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]] ។ ដោយស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណ ១៨គីឡូម៉ែត្រ (១១ម៉ាយ៍) ភាគឦសាននៃស្រុកដំដែក, ៤០គីឡូម៉ែត្រ (២៥ម៉ាយ៍) ខាងកើត[[ប្រាសាទ អង្គរវត្ត|ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] និង ៥០គីឡូម៉ែត្រ (៣១ម៉ាយ៍) ខាងកើតក្រុងសៀមរាប។ អាកាសយានដ្ឋាននេះបានជំនួស[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]] ដែលមានធ្លាប់ជាអាកាសយានដ្ឋានដ៏សំខាន់របស់ទីក្រុងសៀមរាប ក៏ដូចជាសម្រាប់បណ្តាខេត្តនានារបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅឯភាគខាងលិចផងដែរ។ នៅ​ពេល​បើក​ដំណើរការ អាកាសយានដ្ឋាននេះក៏បានក្លាយជាព្រលានយន្តហោះធំជាងគេ​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា។  ការសាងសង់បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ ហើយត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០២១/២២ ប៉ុន្តែដោយសារតែការរឹតបន្តឹង[[ជំងឺរាតត្បាតកូវីដ ១៩|ការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ-១៩]] និងកង្វះកម្លាំងពលកម្មបានពន្យារពេលការបញ្ចប់ព្រលានយន្តហោះ។ អាកាសយានដ្ឋានបានបើកនៅថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៣។  អាកាសយានដ្ឋានសៀមរាប-អង្គរ គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី៧០០[[ហិចតា|ហិកតា]] (១,៧៣០[[ហិចតា|ផ្ទៃដី]] ) និងមានផ្លូវរត់ប្រវែង ៣,៦០០ម៉ែត្រ។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Cambodia Opens New Airport To Serve Angkor Wat |url=https://www.washingtonpost.com/business/2023/10/16/cambodia-airport-angkor-wat-tourism-siem-reap/1fa94f8e-6c2f-11ee-b01a-f593caa04363_story.html |access-date=October 18, 2023 |website=Washingtonpost.com}}&lt;/ref&gt;

== ប្រវត្តិសាស្ត្រ ==
ដោយសារតម្រូវការ និងចរាចរណ៍កើនឡើង[[អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ|អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាប]] ចាស់ដែលមានស្រាប់នឹងមិនអាចគាំទ្របាននៅពេលអនាគតទេ ដោយសារវាមានសមត្ថភាពផ្ទុកអ្នកដំណើរត្រឹមជាង ១០លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ។ ដូច្នេះ ដើម្បី​ដោះស្រាយ​ចរាចរណ៍​នាពេល​អនាគត រដ្ឋាភិបាល[[នយោបាយនៅកម្ពុជា|កម្ពុជា]] ​សម្រេច​សាងសង់​ព្រលានយន្តហោះ​ថ្មី​ជំនួស​អាកាសយានដ្ឋាន​សៀមរាបចាស់។ គម្រោងនេះត្រូវបានបង្ហាញជាសាធារណៈជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ២០១០ &lt;ref name=&quot;Govindasamy&quot;&gt;{{Cite web |last=Govindasamy |first=Siva |date=22 September 2010 |title=Cambodia eyes new airport for Siem Reap |url=https://www.flightglobal.com/cambodia-eyes-new-airport-for-siem-reap/95979.article |access-date=2022-12-06 |website=Flight Global |language=en}}&lt;/ref&gt; ហើយក្រុមហ៊ុនចិនមួយឈ្មោះ យូណានអ៊ីនវេសមេនហូលឌីងលីមីតធី (Yunnan Investment Holdings Limited) ត្រូវបានជ្រើសរើសឱ្យសាងសង់ព្រលានយន្តហោះនៅខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦។ អាកាសយានដ្ឋាន​នេះ​ត្រូវ​បាន​សាងសង់​ក្រោម​កិច្ច​ព្រមព្រៀង[[សាងសង់-ប្រតិបត្តិការ-ផ្ទេរ]] ​រយៈពេល ៥៥ឆ្នាំ។ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Kenyon |first=Barry |date=2023-10-18 |title=New Cambodian airport opens in Siem Reap |url=https://www.pattayamail.com/latestnews/news/new-cambodian-airport-opens-in-siem-reap-443380 |access-date=2023-10-19 |website=Pattaya Mail |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ហេតុផលមួយទៀតសម្រាប់គម្រោងនេះគឺដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាបំពុលបរិយាកាស។ គេបានរកឃើញថា ការបំភាយឧស្ម័នចេញពីអាកាសយានដ្ឋានដែលមានស្រាប់ ដែលនៅជិតបរិវេណប្រាសាទអង្គរវត្តខ្លាំងជាងអាកាសយានដ្ឋានថ្មី &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ហើយការបំពុលខ្យល់ខ្លាំងពេករបស់ទីក្រុងទាំងមូលកំពុងបង្កការខូចខាតដល់បរិវេណប្រាសាទអង្គរវត្ត។ ប្រសិនបើមិនបានត្រួតពិនិត្យទេ ដែលអាចបណ្តាលឱ្យមានការលុបបំបាត់ចម្លាក់ និងការខូចខាតផ្សេងទៀតចំពោះអគារទាំងមូល។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=In Cambodia, Toxic Air Threatens Timeless Ruins |url=https://www.nbcnews.com/news/asian-america/cambodia-toxic-air-threatens-timeless-ruins-n152026 |access-date=2022-12-06 |website=www.nbcnews.com |language=en}}&lt;/ref&gt; ដោយមើលឃើញពីបញ្ហាទាំងនេះ នៅពេលដែលអាកាសយានដ្ឋានត្រូវបានបើក ជើងហោះហើរពាណិជ្ជកម្មទាំងអស់ត្រូវបានប្តូរមកទីនេះពីអាកាសយានដ្ឋានចាស់ដែលត្រូវបានបិទ។  &lt;ref name=&quot;XN&quot;&gt;{{Cite news|date=16 October 2023|title=Feature: High hopes for Cambodia's touristic, economic growth as Chinese-invested airport starts operation|language=en|work=[[Xinhua News]]|url=http://www.chinaview.cn/asiapacific/20231016/e451fd897c424207b252ecb21e0a9888/c.html|access-date=16 October 2023}}&lt;/ref&gt;

== លក្ខណៈពិសេស ==
អាកាសយានដ្ឋាននេះកំពុងត្រូវបានសាងសង់ជាបីដំណាក់កាល ដោយចំណាយថវិកាអស់ ១.១ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក និងលើផ្ទៃដី ៧០០ ហិកតា អាកាសយានដ្ឋាននេះមានចំណតអ្នកដំណើរដែលមាន ១៥[[ស្ពានអាកាស|ស្ពានអាកាសចរណ៍]] (aerobridges) ចំណតដឹកទំនិញ អគារ [[ការគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍ផ្លូវអាកាស|ត្រួតពិនិត្យចរាចរណ៍ផ្លូវអាកាស]] [[ផ្លូវរត់]] ប្រវែង ៣,៦០៥ម៉ែត្រ។ [[ផ្លូវតាក់ស៊ី]] ប៉ារ៉ាឡែល។ ស្ថានីយនេះអាចផ្ទុកអ្នកដំណើរបាន ៧លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំក្នុងដំណាក់កាលដំបូង។ &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

ផ្លូវរត់របស់អាកាសយានដ្ឋាននេះ ដំបូងឡើយអាចគ្រប់គ្រង[[យន្តហោះរាងតូចចង្អៀត|យន្តហោះតួតូចចង្អៀត]] ដូចយន្តហោះ [[Boeing 737]] និង [[យន្តហោះ Airbus A320|Airbus A320]] ខណៈដែលក្នុងដំណាក់កាលទីពីរ ផ្លូវរត់នឹងត្រូវបានពង្រីកដើម្បីគ្រប់គ្រង[[យន្តហោះរាងកាយធំទូលាយ|យន្តហោះដែលមានតួធំទូលាយ]] ដូចជា [[ប៊ូអ៊ីង ៧៤៧|Boeing 747]], [[ប៊ូអ៊ីង ៧៧៧|Boeing 777]], [[ប៊ូអ៊ីង ៧៨៧|Boeing 787]], [[ក្រុមហ៊ុន Airbus A330|Airbus A330]] ។ និង [[យន្តហោះ Airbus A350|Airbus A350]] ហើយនឹងបង្កើនសមត្ថភាពអាកាសយានដ្ឋានដល់ ១២លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំនៅឆ្នាំ២០៣០ &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ដំណាក់កាលទីបី ដែលគ្រោងនឹងបញ្ចប់នៅឆ្នាំ២០៥០ នឹងបង្កើនសមត្ថភាពសរុបដល់ជាង២០លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ។ អាកាសយានដ្ឋាន​ត្រូវ​បាន​គេ​គ្រោង​ភ្ជាប់​ជាមួយ​ផ្លូវ​ល្បឿន​លឿន​អាកាសយានដ្ឋាន​ផ្ទាល់​ពី​ទីក្រុង។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=New Road Siem Reap Link to Angkor International Airport Good Opportunity Invest |url=https://www.cambodiaproperty.info/property/new-road-siem-reap-angkor-international-airport/?amp |access-date=2022-12-06 |website=www.cambodiaproperty.info |archivedate=2022-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221206155220/https://www.cambodiaproperty.info/property/new-road-siem-reap-angkor-international-airport/?amp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; 

សេវាកម្មដឹកជញ្ជូនតាមផ្លូវគោកត្រូវបានផ្តល់ដោយរថយន្តតូចដែលមានកៅអីរហូតដល់១៥ គិតប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមនុស្សម្នាក់សម្រាប់ការជិះរួមគ្នា និងរថយន្តខ្នាតតូចដែលមានកៅអីរហូតដល់៧ គិតប្រាក់ ៤០ដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់ការផ្ទេរឯកជន។ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-10-18 |title=Bus and taxi services at new Siem Reap Angkor International Airport detailed - Khmer Times |url=https://www.khmertimeskh.com/501378324/bus-and-taxi-services-at-new-siem-reap-angkor-international-airport-detailed/ |access-date=2023-10-19 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==
&lt;references /&gt;

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អាកាសយានដ្ឋាន]]</text>
      <sha1>qwxgvl10zknn0ks15c9jzv3rj0rbus5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>សាលសន្និសីទចតុមុខ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51444</id>
    <revision>
      <id>322349</id>
      <parentid>321945</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T12:32:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>32568</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>322349</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21948" sha1="eu2nin9da3xfhadhxkuv2xaxw83535c" xml:space="preserve">{{ប្រអប់ព័ត៌មាន អាគារ|name=Chaktomuk Conference Hall|native_name={{lang|km|សាលសន្និសីទចតុមុខ}}|image=Chaktomuk Conference Hall, Phnom Penh 1.jpg|caption=សាលសន្និសីទចតុមុខ ខាងកើត|former_names=|alternate_names=|map_type=|building_type=|architectural_style=[[ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ|ខ្មែរ]]|structural_system=|cost=|location=[[វិថីព្រះស៊ីសុវត្ថិ]], [[ភ្នំពេញ]]|client=|owner=|current_tenants=|landlord=|coordinates=|altitude=|start_date=|completion_date=១៩៦១|inauguration_date=|demolition_date=|height=|diameter=|other_dimensions=|floor_count=|floor_area=|main_contractor=|architect=[[ វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ]]|structural_engineer=|services_engineer=|civil_engineer=|other_designers=|quantity_surveyor=|awards=|references=}}

'''សាលសន្និសីទចតុមុខ''' គឺជារោងមហោស្រពដែលមានទីតាំងនៅ [[ភ្នំពេញ|ទីក្រុងភ្នំពេញ]] [[ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា|ប្រទេសកម្ពុជា]] ។ សាលដែលមានរាងដូចកង្ហារ គឺជាស្នាដៃមួយក្នុងចំណោមស្នាដៃដ៏ល្បីល្បាញបំផុតរបស់ស្ថាបត្យករខ្មែរដ៏ល្បី [[វណ្ណ មូលីវណ្ណ|លោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ]] ហើយចាប់តាំងពីការសាងសង់នៅឆ្នាំ ១៩៦១ ដែលជា &quot;ទីតាំងសម្គាល់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៃប្រទេសឯករាជ្យថ្មី&quot;។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Molyvann|first=Vann|url=https://books.google.com/books?id=DmTaAAAAMAAJ&amp;q=Chaktomuk+hall|title=Modern Khmer Cities|date=2003|publisher=Reyum|isbn=978-1-58886-045-3|pages=v|language=en}}&lt;/ref&gt;

ត្រូវបានប្រើជាចម្បងសម្រាប់គោលបំណងធ្វើពិធីសម្រាប់អភិបាលបរទេស សាលគឺជារចនាសម្ព័ន្ធបេតុងដែលបានរចនាឡើងដែលបញ្ចេញរស្មីជាទម្រង់កង្ហារសំដៅលើស្លឹកត្នោត។ ការរចនារួមបញ្ចូលគ្នានូវធាតុផ្សំនៃសំណង់បុរាណ ( [[ស្ថាបត្យករខ្មែរ|ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរ]] ) ជាមួយនឹងរចនាសម្ព័ន្ធទំនើប។

== និរុត្តិសាស្ត្រ ==
សាលចតុមុខ យកឈ្មោះវាពីទីតាំងដើមនៃទីក្រុងភ្នំពេញ ត្រង់ចំណុចប្រសព្វនៃទន្លេបួនគឺ ទន្លេមេគង្គលើ,មេគង្គក្រោម ,ទន្លេសាប និងបាសាក់។ &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2DoiAQAAMAAJ&amp;q=Chaktomuk+hall|title=Asian Theatre Journal: ATJ.|date=2003|publisher=University of Hawaii Press|pages=176|language=en}}&lt;/ref&gt; ចតុមុខ​បាន​ដាក់​ឈ្មោះ​ទៅ​សម័យ​បច្ចុប្បន្ន​នៃ​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ខ្មែរ​បន្ទាប់​ពី​សម័យ [[ក្រុងអង្គរ|​អង្គរ]] [[បន្ទាយលង្វែក|លង្វែក]] និង [[ភ្នំឧដុង្គ|​ឧដុង្គ]] ។

== ប្រវត្តិសាស្ត្រ ==

=== The ''Salle de Conférence'' តាំងពីឆ្នាំ ១៩៦១ ===
នៅឆ្នាំ ១៩៦១ សាលសន្និសីទចតុមុខត្រូវបានបើកដំបូងជា ''La salle de conférence ចតុមុខ'' ។ កិច្ចប្រជុំសំខាន់ៗជាច្រើនរបស់រដ្ឋាភិបាលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅសាលប្រជុំនេះក្នុងគោលបំណងសន្និសីទ។

ចតុមុខ​ជា​កន្លែង​នៃ​សន្និបាត​សាសនា​ធំៗ​មុន​ឆ្នាំ​១៩៧៥។ នៅឆ្នាំ ១៩៦១ សមាគមពុទ្ធសាសនិកពិភពលោក ជាមួយគណៈប្រតិភូមកពីប្រទេសចំនួន ២៨ គឺជាព្រឹត្តិការណ៍អន្តរជាតិដ៏សំខាន់ដំបូងគេដែលបានប្រារព្ធឡើងនៅក្នុងសាល។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Falser|first=Michael|url=https://books.google.com/books?id=zIMECAAAQBAJ&amp;dq=Chaktomuk+hall&amp;pg=PA159|title=Cultural Heritage as Civilizing Mission: From Decay to Recovery|date=2015-03-04|publisher=Springer|isbn=978-3-319-13638-7|pages=159|language=en}}&lt;/ref&gt;

ក្នុងអំឡុង [[សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា|សង្គ្រាមស៊ីវិល]] ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧១ សាលសន្និសីទចតុមុខបានស្វាគមន៍ការជួបជុំគ្រិស្តសាសនាធំៗចំនួនពីរដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា &quot;បូជនីយកិច្ចផ្សាយដំណឹងល្អ&quot; ដែលមានការចូលរួមដោយ តាំង ឈីក និងម៉ម បាណាបាស  ក្នុងចំណោមអ្នកដឹកនាំផ្សេងទៀតនៃព្រះវិហារគ្រិស្តក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលអនាគត។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Mam|first1=Barnabas|url=https://books.google.com/books?id=g4CKOEl-0fwC&amp;dq=Chaktomuk+hall&amp;pg=PT50|title=Church Behind the Wire SAMPLER: A Story of Faith in the Killing Fields|last2=Murray|first2=Kitti|date=2012-05-01|publisher=Moody Publishers|isbn=978-0-8024-8637-0|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== សាលាក្តីខ្មែរក្រហមដំបូងបន្ទាប់ពីឆ្នាំ ១៩៧៩ ===
បន្ទាប់ពី [[សង្គ្រាមកម្ពុជា-វៀតណាម|ការឈ្លានពានរបស់យួនមកកម្ពុជា]] ដែលបានបញ្ជូនខ្មែរក្រហមទៅលាក់ខ្លួន [[ប៉ុលពត|ប៉ុល ពត]] ត្រូវបានកាត់ទោស ''កំបាំងមុខ'' នៅក្នុងសាលាក្តីអាដហុក ម្តងម្កាលនៅសាលចតុមុខ។ &quot;ការ​រៀបចំ​ល្ខោន&quot; នេះ​ក្រោយ​មក​នឹង​ត្រូវ​ជំនួស​ដោយ [[សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម|​អង្គ​ជំនុំ​ជម្រះ​វិសាមញ្ញ​នៃ​តុលាការ​កំពូល​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជា]] ដែល​នឹង​កាត់​ក្តី​មេដឹកនាំ​ខ្មែរ​ក្រហម​ដទៃ​ទៀត ដូចជា [[អៀង សារី]] ជាដើម។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Bergsmo|first=Morten|url=https://books.google.com/books?id=yh-7DwAAQBAJ&amp;dq=Chaktomuk+hall&amp;pg=PA93|title=Historical Origins of International Criminal Law: Volume 3|date=2015-11-19|publisher=Torkel Opsahl Academic EPublisher|isbn=978-82-8348-014-6|pages=107–108|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ពី​ការ​បន្ត​វប្បធម៌​ខ្មែរ​ទៅ​ជា​ភ្លើង​ឆេះ​ព្រៃ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៩១ ===
រួមជាមួយនឹង [[មហោស្រពជាតិព្រះសុរាម្រិត|រោងមហោស្រពសុរាម្រឹត]] ក្នុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ សាលចតុមុខបានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលមួយនៃការបង្កើតឡើងវិញនូវវប្បធម៌បន្ទាប់ពីការបំផ្លិចបំផ្លាញនៃវប្បធម៌កម្ពុជាដែលត្រូវបានបំផ្លាញដោយភេរវករខ្មែរក្រហមជិតបួនឆ្នាំ។ ពិធីបុណ្យប្រចាំឆ្នាំពីរដងត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយក្រុមហ៊ុនរបាំជាតិ។ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|last=Ollier|first=Leakthina Chau-Pech|url=https://books.google.com/books?id=esh9AgAAQBAJ&amp;dq=Chaktomuk+hall&amp;pg=PT231|title=Expressions of Cambodia: The Politics of Tradition, Identity and Change|date=2006-10-19|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-17195-8|language=en}}&lt;/ref&gt;

ក្រោយមកនៅឆ្នាំ ១៩៩១ សាលនេះបានកំណត់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍ឡើងវិញជាភោជនីយដ្ឋាន។ ជាមួយនឹងទិដ្ឋភាពដ៏អស្ចារ្យនៃ [[ទន្លេសាប]] អតិថិជនមានការពិនិត្យឡើងវិញដ៏អស្ចារ្យ។ ក្រោយ​ពី​មាន​អគ្គិភ័យ​ឆាបឆេះ​យ៉ាង​សន្ធោសន្ធៅ​នៅ​សាល​ប្រជុំ​នោះ វា​បាន​បំផ្លាញ​មួយ​ផ្នែក​នៃ​សាល​ដែល​បំផ្លាញ​រចនាសម្ព័ន្ធ។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chaktomuk Theatre |url=https://www.facebook.com/ChaktomukTheatre/ |access-date=2019-11-22 |website=www.facebook.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ក្លាយ​ជា​កន្លែង​ប្រកួត​ជាតិ និង​អន្តរជាតិ​ក្នុង​រាជធានី​ភ្នំពេញ ===
សាលសន្និសិទចតុមុខធ្លាប់ជាភោជនីយដ្ឋាន បន្ទាប់មកជារោងមហោស្រព ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃសាលនេះត្រូវបានប្រើជាចម្បងសម្រាប់សន្និសីទ បាឋកថា និងសកម្មភាពសិល្បៈម្តងម្កាល។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chaktomuk Conference Hall, Attraction in Phnom Penh {{!}} Tourism Cambodia |url=https://www.tourismcambodia.com/travelguides/provinces/phnom-penh/what-to-see/327_chaktomuk-conference-hall.htm |access-date=2019-11-22 |website=www.tourismcambodia.com |language=en}}&lt;/ref&gt; សាលសន្និសីទចតុមុខក្នុងរាជធានីភ្នំពេញបានឆ្លងកាត់ការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើន ហើយត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញទាំងស្រុងក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ជាចម្បងដើម្បីផ្តល់សម្ភារៈបរិក្ខារស្តង់ដារអន្តរជាតិសម្រាប់សន្និសីទ សិក្ខាសាលា និងបាឋកថា។ ការរចនាដែលអាចបត់បែនបានអនុញ្ញាតឱ្យប្រើវាកម្រជាសាលមហោស្រពសម្រាប់កម្មវិធីពិសេស និងការប្រគុំតន្ត្រីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Gu|first=Xin|url=https://books.google.com/books?id=3WcKEAAAQBAJ&amp;dq=Chaktomuk+hall&amp;pg=PA295|title=Re-Imagining Creative Cities in Twenty-First Century Asia|date=2020-11-20|publisher=Springer Nature|isbn=978-3-030-46291-8|pages=295|language=en}}&lt;/ref&gt; ប៉ុន្តែមិនមានក្រុមសិល្បៈសំដែងលំនៅដ្ឋានទៀតទេ។ &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

នៅ​ឆ្នាំ​២០០៩ ព្រះបាទ [[នរោត្តម សីហមុនី|​នរោត្តម សីហមុនី]] បាន​អបអរសាទរ​សិល្បករ​ចិន​ពិការ​នៅ​សាល​សន្និសីទ​ចតុមុខ។ &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Green |first=Nathan |title=King has royal pedigree in arts {{!}} Phnom Penh Post |url=https://www.phnompenhpost.com/post-plus/king-has-royal-pedigree-arts |access-date=2019-10-06 |website=www.phnompenhpost.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣ ព្រះសង្ឃប្រហែលពីររយអង្គបានដឹកនាំការតវ៉ានៅមុខសាលចតុមុខក្នុងអំឡុងសន្និសីទនៃថ្នាក់ដឹកនាំព្រះពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា។ ពាក្យបណ្តឹងរបស់ពួកគេពាក់ព័ន្ធនឹងការលួចយក ព្រះសារីរិកធាតុរបស់ព្រះពុទ្ធ នៅលើ [[ភ្នំឧដុង្គ]] កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last1=Hauser-Schäublin|first1=Brigitta|url=https://books.google.com/books?id=ELdTDAAAQBAJ&amp;dq=Chaktomuk+hall&amp;pg=PA108|title=Cultural Property and Contested Ownership: The trafficking of artefacts and the quest for restitution|last2=Prott|first2=Lyndel V.|date=2016-06-10|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-28183-2|pages=108|language=en}}&lt;/ref&gt;

កាលពីឆ្នាំ ២០១៤ រដ្ឋមន្ត្រីព្រះបរមរាជវាំង [[គង់ សំអុល|លោក គង់ សំអុល]] បានដឹកនាំពិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធនៅសាលចតុមុខ ស្តីពី [[ការរត់ជាន់គ្នាទីក្រុងភ្នំពេញ|ការរត់ជាន់គ្នានៅទីក្រុងភ្នំពេញ]] ដែលបានកើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ដែលបានសម្លាប់មនុស្សចំនួន ៣៥៣នាក់ នៅលើស្ពានទៅ [[កោះពេជ្រ]] ក្នុងសាល។ &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sovuthy |first=Khy |date=2014-09-10 |title=Royal Palace Announces Water Festival Curfew |url=https://english.cambodiadaily.com/news/royal-palace-announces-water-festival-curfew-67858/ |access-date=2019-10-06 |website=The Cambodia Daily |language=en-US |archivedate=2019-10-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006151512/https://english.cambodiadaily.com/news/royal-palace-announces-water-festival-curfew-67858/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៩ មក សាលចតុមុខគឺជាកន្លែងជ្រើសរើសដោយវង់តន្រ្តីភ្នំពេញ Symphonic Orchestra សម្រាប់ការសម្តែងរបស់ខ្លួនជាមួយនឹង &quot;សូរស័ព្ទនៃរោងមហោស្រពកក់ក្ដៅ&quot; ដែលជួយធ្វើឱ្យសាលសន្និសីទក្លាយជាកន្លែងតន្ត្រីដ៏មានផាសុកភាពផងដែរ។ &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ericsson |first=Chris |date=2022-06-05 |title=Phnom Penh Symphony Orchestra lights up Chaktomuk Hall |url=https://www.khmernights.com/phnom-penh-symphony-orchestra-lights-up-chaktomuk-hall/ |access-date=2022-06-06 |website=Khmer Nights |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== រចនា ==

=== បរិបទ៖ ស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរថ្មី។ ===
សាលនេះរួមបញ្ចូលគ្នានូវធាតុផ្សំប្រពៃណីខ្មែរ ជាមួយនឹងការរចនារចនាសម្ព័ន្ធទំនើប។ ការ​រចនា​នៅ​ពី​ក្រោយ​សំណង់​នេះ​ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​លោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ដែល​ជា​អ្នក​អនុវត្ត​ដ៏​សំខាន់​ម្នាក់​នៃ ​ស្ថាបត្យកម្ម​ខ្មែរ​ថ្មី ។

ដើម្បីបង្ហាញនូវវប្បធម៌ដែលគាត់ត្រូវបានចិញ្ចឹមបីបាច់ថែរក្សា អគារនេះត្រូវបានរចនាឡើងជារចនាសម្ព័ន្ធបេតុងដែលបញ្ចេញដោយកង្ហារ ធ្វើដើម្បីតំណាងឱ្យស្លឹកត្នោត។ ទីតាំងនេះក៏ត្រូវបានរៀបចំត្រឡប់ទៅសាលជាមួយនឹងទិដ្ឋភាព ២៧០ ដឺក្រេ ដែលអាចមើលឃើញទិដ្ឋភាពពេញលេញនៃទន្លេទាំង 4 ឆ្លងកាត់ជាមួយគ្នា។ វាក៏រួមបញ្ចូលផងដែរនូវលក្ខណៈជីវៈអាកាសប្រលោមលោក &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Brady |first=Brendan |title=Celebrating the past {{!}} Phnom Penh Post |url=https://www.phnompenhpost.com/post-plus/celebrating-past |access-date=2019-10-06 |website=www.phnompenhpost.com |language=en}}&lt;/ref&gt; ហើយត្រូវបានស្ថាបត្យករ វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ មានបំណងបង្កើតភាពសុខដុមជាមួយអគារជុំវិញផ្សេងទៀត ក៏ដូចជាទេសភាពទូទៅ នៅចំណុច [[ទន្លេមេគង្គ]] ប៉ះ [[បឹងទន្លេសាប|ទន្លេសាប]] ។ &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=arPWAAAAMAAJ&amp;q=Chaktomuk+hall|title=Cultures of independence|date=2001|pages=17|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ស្ថាបត្យកម្ម៖ រវាងសិល្បៈខ្មែរ និងការរចនាមុខងារ ===
សាលនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីផ្ទុកមនុស្ស ៨៥០ នាក់។ វាត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីឱ្យមានកន្លែងបើកទូលាយដែលមានមុខងារជាបន្ទប់ពហុគោលបំណង។ ខ្យល់នៅក្នុងអគារត្រូពិចគឺជាលក្ខណៈពិសេសដ៏សំខាន់បំផុតមួយដែលត្រូវបានផ្តល់ឱ្យនៅទីនេះពីជាន់ផ្ទាល់ដីហូរឡើងឆ្ពោះទៅខាងក្រោយឆាកដើម្បីហូរក្នុងទិសដៅទាំងពីរ។
{{Quote|text=Vann Molyvann considers the design of Chaktomuk Conference Hall a reinterpretation of the roofs of the nearby [[Royal Palace of Cambodia|Royal Palace]]. The eight gabled roofs, fanned out across Chaktomuk’s quarter-circle plan, borrow the traditional gables seen in its architecture.}}
កន្លែងអង្គុយត្រូវបានធ្វើឡើងពីជាន់ផ្ទាល់ដីពីខាងក្រោយអាគារដែលហូរនៅក្រោមឆាក ដែលជាការរចនាមិនធម្មតាមួយដែលបានធ្វើឱ្យមានភាពទាក់ទាញដ៏សំខាន់មួយរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ដើម្បីជៀសវាងកំដៅដែលត្រូវបានបញ្ជូនពីពន្លឺព្រះអាទិត្យនៅតាមសាលធំដំបូលពីរត្រូវបានតំឡើង។ ទ្វារចូលសំខាន់ៗចំនួន 4 ត្រូវបានគ្រោងទុក ដោយមានច្រកចេញនៅសងខាងនៃបន្ទប់ ដើម្បីងាយស្រួលសម្រាប់ទស្សនិកជនចូល និងចាកចេញដោយមិនរំខានអ្នកសំដែង។ រូបរាងកង្ហារដ៏ប្លែករបស់អគារនេះ អាចឱ្យទស្សនិកជនអាចទស្សនាបានពេញឆាក ដោយមិនចាំបាច់ឈរឡើង។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Drawings |url=http://www.vannmolyvannproject.org/archive |access-date=2019-11-19 |website=The Vann Molyvann Project |language=en-US |archivedate=2019-11-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20191121163426/http://www.vannmolyvannproject.org/archive |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>eu2nin9da3xfhadhxkuv2xaxw83535c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>សាសនា និងគ្រឿងស្រវឹង</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52433</id>
    <revision>
      <id>322373</id>
      <timestamp>2025-06-20T21:47:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tookai1</username>
        <id>46281</id>
      </contributor>
      <comment>បង្កើតដោយការបកប្រែទំព័រ &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1294423537|Religion and alcohol]]&quot;</comment>
      <origin>322373</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19421" sha1="2iiucoehe6clski9wg7dpd5ekac1l0k" xml:space="preserve">[[ឯកសារ:Monk_tasting_wine_from_a_barrel.jpg|ស្តាំ|រូបភាពតូច| ព្រះសង្ឃមួយអង្គផឹកស្រា]]
'''សាសនា និងគ្រឿងស្រវឹង''' មានប្រវត្តិស្មុគស្មាញ។ [[សាសនា]] របស់ពិភពលោកមានទំនាក់ទំនងផ្សេងគ្នាជាមួយ គ្រឿងស្រវឹង ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីការអនុវត្តវប្បធម៌ សង្គម និងសាសនាចម្រុះតាមប្រពៃណីផ្សេងៗគ្នា។ ខណៈពេលដែលសាសនាមួយចំនួនហាមប្រាមយ៉ាងតឹងរ៉ឹងចំពោះការផឹកស្រា ដោយចាត់ទុកវាជា អំពើបាប ឬបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខុមាលភាពខាងវិញ្ញាណ និងផ្លូវកាយ សាសនាខ្លះទៀតបញ្ចូលវាទៅក្នុងពិធី និងពិធីរបស់ពួកគេ។ ពេញមួយប្រវត្តិសាស្រ្ត គ្រឿងស្រវឹងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការគោរពសាសនា ចាប់ពីការប្រើប្រាស់ ស្រាសាក្រាម៉ង់ នៅក្នុង សាក្រាម៉ង់របស់គ្រិស្តបរិស័ទ រហូតដល់ការថ្វាយ និងការផឹកកម្រិតមធ្យមនៃ omiki ( សាក្រា ម៉ង់) នៅក្នុងពិធីបរិសុទ្ធ [[ស៊ិនតូ|Shinto]] ។

== សាសនាបាហៃ ==
ការបង្រៀនរបស់ [[ជំនឿបាហៃ|បាហៃ]] ហាមឃាត់ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង និងថ្នាំដទៃទៀត លុះត្រាតែមានវេជ្ជបញ្ជាដោយគ្រូពេទ្យ។ គ្រឿង​ស្រវឹង​ដក​យក​ហេតុផល រំខាន​ដល់​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ខាង​សីលធម៌ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​ចិត្ត និង​កាយ។ បាហៃ ក៏ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យជៀសវាងការងារដែលទាក់ទងនឹងការផលិត ឬលក់គ្រឿងស្រវឹង ហើយត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យចូលរួមក្នុងការជួញដូរគ្រឿងញៀន។ អ្នកដែលញៀនស្រា ឬថ្នាំដទៃទៀតគួរតែស្វែងរកជំនួយផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តពីវេជ្ជបណ្ឌិត និង/ឬការគាំទ្រពីអង្គការដែលឧទ្ទិសដល់ការព្យាបាលការញៀន។ &lt;ref name=&quot;PSIntro&quot;&gt;{{Cite book|last=Smith|first=Peter|year=2008|title=An Introduction to the Baha'i (sic) Faith|publisher=[[Cambridge University Press]]|place=[[Cambridge]]|isbn=978-0-521-86251-6|page=168}}&lt;/ref&gt;

[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|ពុទ្ធសាសនិកជន]] ជាធម្មតាជៀសវាងការទទួលទានសុរា (សុរាមេរយមជ្ជ, សំដៅលើប្រភេទ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិ ស្រវឹង) ព្រោះវាបំពានលើ [[សិក្ខាបទ៥|សីល៥]] ដែលជាក្រមសីលធម៌របស់ពុទ្ធសាសនិក ហើយអាចបង្អាក់ដល់ ការត្រាស់ដឹង និងរារាំងដល់ការរីកចំរើនក្នុង [[អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ|អរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨]] ។ &lt;ref name=&quot;accesstoinsight&quot;&gt;{{Cite web |title=Access to Insight: the Panca Sila (with Pali) |url=http://www.bodhimonastery.net/bm/precepts.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20101123211604/http://bodhimonastery.net/bm/precepts.html |archive-date=2010-11-23 |access-date=2011-03-14}}&lt;/ref&gt;

== គ្រិស្តសាសនា ==
ទស្សនៈរបស់គ្រិស្តបរិស័ទលើគ្រឿងស្រវឹងគឺខុសគ្នា។

គ្រូខ្លះបង្រៀនអោយបរិភោគតែគ្រូខ្លះទៀតមិនអោយបរិភោគទេ។

== ព្រហ្មញ្ញសាសនា ==
សាសនាហិណ្ឌូមិនមានសិទ្ធិអំណាចកណ្តាលដែលធ្វើតាមដោយអ្នកកាន់សាសនាហិណ្ឌូទាំងអស់ទេ ទោះបីជាអត្ថបទសាសនាជាទូទៅបង្អាក់ការប្រើប្រាស់ឬការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងក៏ដោយ។ [[ព្រាហ្មណ៍]] ​ក៏​ហាម​មិន​ឲ្យ​ផឹក​ស្រា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អត្ថបទខ្លះសំដៅទៅលើគ្រឿងស្រវឹងដែលមានគំនិតវិជ្ជមានជាង។

== ឥស្លាម ==
នៅក្នុងបរិបទនៃសាសនាឥស្លាម ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងត្រូវបានហាមឃាត់ស្របតាមការបង្រៀនរបស់ឥស្លាមព្រោះវាត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានផលប៉ះពាល់ដល់សុខុមាលភាពទាំងផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។ ការហាមឃាត់នេះច្រើនតែជាទិដ្ឋភាពមូលដ្ឋាននៃអត្តសញ្ញាណមូស្លីម ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះជំនឿ និងការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍សាសនា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងរវាងសាសនាឥស្លាម និងគ្រឿងស្រវឹងមានច្រើនមុខ និងមានឥទ្ធិពលដោយកត្តាដូចជាបរិបទវប្បធម៌ ជំនឿផ្ទាល់ខ្លួន និងកម្រិតនៃសាសនា។

== សាសនាជេន ==
នៅក្នុង សាសនាជេន ហាមពិសារគ្រឿងស្រវឹងគ្រប់ប្រភេទ ហើយក៏មិនមានករណីលើកលែងដែរ ដូចជាការផឹកម្តងម្កាល ឬក្នុងសង្គម។ ហេតុផលដ៏សំខាន់បំផុតប្រឆាំងនឹងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងគឺឥទ្ធិពលនៃជាតិអាល់កុលលើចិត្ត និងព្រលឹង។ នៅក្នុងសាសនាជិន សកម្មភាព ឬប្រតិកម្មណាមួយដែលផ្លាស់ប្តូរ ឬប៉ះពាល់ដល់ចិត្តគឺជាអំពើហឹង្សា (ហិម្ស) ចំពោះខ្លួនឯង ដែលជាមនុស្សមានញ្ញាណប្រាំ។ អំពើ​ហិង្សា​ចំពោះ​វិញ្ញាណ​ទាំង​៥​ផ្សេង​ទៀត ឬ​ចំពោះ​ខ្លួន​ឯង គឺ​ជា​អំពើ​ហិង្សា។ ជេន មិនទទួលទានអាហារដែលមានជាតិ fermented (ស្រាបៀរ ស្រា និងគ្រឿងស្រវឹងផ្សេងទៀត) ដើម្បីជៀសវាងការសម្លាប់ microorganisms មួយចំនួនធំដែលទាក់ទងនឹងដំណើរការ fermenting ។ &lt;ref name=&quot;Jainism&quot;&gt;{{Cite web |title=Jainism: Know It, Understand It &amp; Internalize It |url=https://jainism-says.blogspot.com/2019/08/jainism-perspective-on-alcohol.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191215164306/https://jainism-says.blogspot.com/2019/08/jainism-perspective-on-alcohol.html |archive-date=2019-12-15 |access-date=2019-03-14}}&lt;/ref&gt;

== សាសនាយូដា ==
នៅក្នុងប្រពៃណី របស់ជនជាតិយូដា ស្រាគឺជាកន្លែងសំខាន់មួយនៅក្នុងពិធីសាសនា និងការប្រារព្ធពិធីផ្សេងៗ។ ជន​ជាតិ​យូដា​ជា​ច្រើន​ប្រកាន់​យក​វិធីសាស្ត្រ​កម្រិត​មធ្យម និង​មាន​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​គ្រឿង​ស្រវឹង ដែល​ជា​ញឹក​ញាប់​ត្រូវ​បាន​សង្កត់​ធ្ងន់​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ពិធី​សាសនា និង​ការ​ជួប​ជុំ​សង្គម។ ខណៈ​ដែល​គ្រឿង​ស្រវឹង​គឺ​ជា​ផ្នែក​មួយ​សម្រាប់​ពិធី​សាសនា​ដ៏​ពិសិដ្ឋ​ទាំង​នេះ ការ​បង្រៀន​របស់​ជន​ជាតិ​យូដា ​ក៏​លើក​ទឹក​ចិត្ត​បុគ្គល​ម្នាក់ៗ​ឲ្យ​ជៀស​វាង​ការ​ផឹក​ស្រា​ច្រើន​ហួស​ហេតុ។ &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Unkovic|first=Charles M.|last2=Adler|first2=Rudolf J.|last3=Miller|first3=Susan E.|date=1976|title=The Contemporary State of Jewish Alcoholism|url=https://www.jstor.org/stable/45403801|journal=Contemporary Jewry|volume=3|issue=1|pages=19–26|doi=10.1007/BF02965639|issn=0147-1694|jstor=45403801|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029054709/https://www.jstor.org/stable/45403801|archive-date=2023-10-29|accessdate=2023-10-22}}&lt;/ref&gt; វិធីសាស្រ្តនេះស្របតាមការប្តេជ្ញាចិត្តទូលំទូលាយចំពោះសុខភាព និងសុខុមាលភាព។ ស្រាត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ក្នុងអំឡុងពេល [[ថ្ងៃសប្ប័ទ]] និងអាហារពិធីបុណ្យជាផ្នែកនៃពរជ័យ Kiddush ដែលញែកថ្ងៃជាបរិសុទ្ធ និងទទួលស្គាល់ភាពបរិសុទ្ធនៃឱកាសនោះ។ ស្រាក៏ដើរតួយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[បុណ្យរំលង|រំលង Passover]] Seder ជាកន្លែងដែលអ្នកចូលរួមផឹកស្រាបួនពែង ដើម្បីជានិមិត្ដរូបនៃការប្រោសលោះទាំងបួនដែលបានរៀបរាប់នៅក្នុង [[គម្ពីរតូរ៉ា|តូរ៉ា]] ។ ជាងនេះទៅទៀត ស្រាត្រូវបានគេប្រើនៅក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ជនជាតិយូដា ដែលកូនក្រមុំ និងកូនកំលោះចែករំលែកស្រាមួយពែងនៅក្រោម chuppah (ដំបូលអាពាហ៍ពិពាហ៍) ជានិមិត្តរូបនៃសហជីព និងការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។ លើសពីនេះ សហគមន៍ជ្វីហ្វអាចផ្តល់ការគាំទ្រ និងធនធានសម្រាប់អ្នកដែលជួបបញ្ហាទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹង ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីវិធីសាស្រ្តដែលមានចិត្តមេត្តា និងផ្តោតលើសហគមន៍ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង។ &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Glassner|first=Barry|last2=Berg|first2=Bruce|date=1980|title=How Jews Avoid Alcohol Problems|url=https://www.jstor.org/stable/2095014|journal=American Sociological Review|volume=45|issue=4|pages=647–664|doi=10.2307/2095014|issn=0003-1224|jstor=2095014|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20231030015748/https://www.jstor.org/stable/2095014|archive-date=2023-10-30|accessdate=2023-10-22}}&lt;/ref&gt;

== សាសនាស៊ីនតូ ==
Sake ជាញឹកញាប់ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាផ្នែកនៃពិធីសម្អាត [[ស៊ិនតូ|ស៊ីនតូ]] ។ &lt;ref name=&quot;Kasulis2004&quot;&gt;{{Cite book|last1=Thomas P. Kasulis|title=Shinto|url=https://books.google.com/books?id=yQPWNilhjPcC&amp;pg=PT70|date=August 2004|isbn=978-0-8248-6430-9|page=70}}&lt;/ref&gt; សក្ការៈបូជាដល់ កាមិ (ព្រះ) ជាតង្វាយមុនពេលផឹកត្រូវបានគេហៅថា អូមិកិ {{Nihongo|2=お神酒}} ។ &lt;ref name=&quot;Bocking2005&quot;&gt;{{Cite book|last1=Brian Bocking|title=A Popular Dictionary of Shinto|url=https://books.google.com/books?id=MWGQAgAAQBAJ&amp;pg=PT175|date=30 September 2005|isbn=978-1-135-79738-6|page=175}}&lt;/ref&gt; មនុស្សផឹក អូមិកិ ជាមួយព្រះដើម្បីទំនាក់ទំនងជាមួយពួកគេ និងដើម្បីស្វែងរកការប្រមូលផលដ៏សម្បូរបែបនៅឆ្នាំបន្ទាប់។

== សាសនាស៊ីក ==
សាសនាស៊ីក ដែល​បាន​ផ្តួចផ្តើម​គំនិត​មិន​អាច​ប្រើ ឬ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​បាន​ទេ ដែល​ស្រា​គឺ​មួយ​។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=11 Things You Should and Shouldn't Do in Sikhism |url=https://www.learnreligions.com/sikhism-dos-and-donts-2993495 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231012051221/https://www.learnreligions.com/sikhism-dos-and-donts-2993495 |archive-date=2023-10-12 |access-date=2023-10-12 |website=Learn Religions |language=en}}&lt;/ref&gt; ស៊ីក ''រេហត្នាម៉ាស'' (ក្រមសីលធម៌) និងទំនុកតម្កើងពី ''Guru Granth Sahib'' ទាំងពីរត្រូវបានប្រើដើម្បីគាំទ្រដល់ការហាមឃាត់ សាសនាស៊ីក លើការប្រើប្រាស់សារធាតុបំប្លែងចិត្ត។ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite journal|last=Sandhu|first=Jaswinder Singh|date=2009|title=A Sikh Perspective on Alcohol and Drugs: Implications for the Treatment of Punjabi-Sikh Patients|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17448720902935037|journal=Sikh Formations|language=en|volume=5|issue=1|pages=23–37|doi=10.1080/17448720902935037|issn=1744-8727|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;

== សាសនាតាវ ==
នៅក្នុងពិធីសាសនា និងការអនុវត្តសាសនា [[សាសនាតាវ|តាវ]] អាល់កុលក៏ដើរតួជាតង្វាយ និងជាមធ្យោបាយនៃការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះ។ ភេសជ្ជៈ​មាន​ជាតិ​អាល់កុល​ច្រើន​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​ក្នុង​ពិធី​សាសនា និង​ជា​គ្រឿង​បូជា​ដល់​បុព្វការីជន។ ការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងពិធីសាសនាតាវ អាចតំណាងឱ្យការបន្សុត ពរជ័យ និងការបង្កើតកន្លែងពិសិដ្ឋ។ នៅក្នុងករណីទាំងនេះ ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងលក្ខណៈគ្រប់គ្រង និងសតិអារម្មណ៍ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការសង្កត់ធ្ងន់លើសាសនាតាវលើតុល្យភាព និងភាពសុខដុមរមនា។{{Citation needed|date=March 2024}}&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template Template-Fact&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B; ''[[វិគីភីឌា:ត្រូវការអំណះអំណាង|&lt;span title=&quot;This claim needs references to reliable sources. (March 2024)&quot;&gt;ត្រូវការដកស្រង់&lt;/span&gt;]]'' &amp;#x5D;&lt;/sup&gt;

== សាសនាថេលេម៉ា ==

== សាសនាវូឌូ (Voodoo) ==
នៅក្នុងជំនឿ វូឌូ នៃប្រទេសហៃទី ភេសជ្ជៈមានជាតិអាល់កុលដូចជា rum ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដើម្បីអាចឱ្យវិញ្ញាណហៅថា &quot;lwa&quot; ចូលទៅក្នុងខ្លួនរបស់មនុស្សម្នាក់ និងជួយពួកគេស្វែងរកការលើកទឹកចិត្ត ឬកម្លាំងដើម្បីរស់រានមានជីវិតពីការតស៊ូ ឬជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Tann|first=Mambo Chita|url=https://books.google.com/books?id=_smB9MocN0kC&amp;q=vodou+haiti+alcohol&amp;pg=PA77|title=Haitian Vodou: An Introduction to Haiti's Indigenous Spiritual Tradition|date=2012-02-08|publisher=Llewellyn Worldwide|isbn=978-0-7387-3163-6|language=en|page=77}}&lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==

=== កំណត់ចំណាំ ===

=== ការដកស្រង់ ===

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:Articles containing Japanese-language text]]</text>
      <sha1>2iiucoehe6clski9wg7dpd5ekac1l0k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>322374</id>
      <parentid>322373</parentid>
      <timestamp>2025-06-21T00:15:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>32568</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>322374</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19561" sha1="rlt2nt16hvvjrgn42miagjk4bdv5ux1" xml:space="preserve">[[ឯកសារ:Monk_tasting_wine_from_a_barrel.jpg|ស្តាំ|រូបភាពតូច| ព្រះសង្ឃមួយអង្គផឹកស្រា]]
'''សាសនា និងគ្រឿងស្រវឹង''' មានប្រវត្តិស្មុគស្មាញ។ [[សាសនា]] របស់ពិភពលោកមានទំនាក់ទំនងផ្សេងគ្នាជាមួយ គ្រឿងស្រវឹង ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីការអនុវត្តវប្បធម៌ សង្គម និងសាសនាចម្រុះតាមប្រពៃណីផ្សេងៗគ្នា។ ខណៈពេលដែលសាសនាមួយចំនួនហាមប្រាមយ៉ាងតឹងរ៉ឹងចំពោះការផឹកស្រា ដោយចាត់ទុកវាជា អំពើបាប ឬបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សុខុមាលភាពខាងវិញ្ញាណ និងផ្លូវកាយ សាសនាខ្លះទៀតបញ្ចូលវាទៅក្នុងពិធី និងពិធីរបស់ពួកគេ។ ពេញមួយប្រវត្តិសាស្រ្ត គ្រឿងស្រវឹងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការគោរពសាសនា ចាប់ពីការប្រើប្រាស់ ស្រាសាក្រាម៉ង់ នៅក្នុង សាក្រាម៉ង់របស់គ្រិស្តបរិស័ទ រហូតដល់ការថ្វាយ និងការផឹកកម្រិតមធ្យមនៃ omiki ( សាក្រា ម៉ង់) នៅក្នុងពិធីបរិសុទ្ធ [[ស៊ិនតូ|Shinto]] ។

== សាសនាបាហៃ ==
ការបង្រៀនរបស់ [[ជំនឿបាហៃ|បាហៃ]] ហាមឃាត់ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង និងថ្នាំដទៃទៀត លុះត្រាតែមានវេជ្ជបញ្ជាដោយគ្រូពេទ្យ។ គ្រឿង​ស្រវឹង​ដក​យក​ហេតុផល រំខាន​ដល់​ការ​សម្រេច​ចិត្ត​ខាង​សីលធម៌ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់​ដល់​ចិត្ត និង​កាយ។ បាហៃ ក៏ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យជៀសវាងការងារដែលទាក់ទងនឹងការផលិត ឬលក់គ្រឿងស្រវឹង ហើយត្រូវបានហាមឃាត់មិនឱ្យចូលរួមក្នុងការជួញដូរគ្រឿងញៀន។ អ្នកដែលញៀនស្រា ឬថ្នាំដទៃទៀតគួរតែស្វែងរកជំនួយផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តពីវេជ្ជបណ្ឌិត និង/ឬការគាំទ្រពីអង្គការដែលឧទ្ទិសដល់ការព្យាបាលការញៀន។ &lt;ref name=&quot;PSIntro&quot;&gt;{{Cite book|last=Smith|first=Peter|year=2008|title=An Introduction to the Baha'i (sic) Faith|publisher=[[Cambridge University Press]]|place=[[Cambridge]]|isbn=978-0-521-86251-6|page=168}}&lt;/ref&gt;

[[ព្រះពុទ្ធសាសនា|ពុទ្ធសាសនិកជន]] ជាធម្មតាជៀសវាងការទទួលទានសុរា (សុរាមេរយមជ្ជ, សំដៅលើប្រភេទ ភេសជ្ជៈដែលមានជាតិ ស្រវឹង) ព្រោះវាបំពានលើ [[សិក្ខាបទ៥|សីល៥]] ដែលជាក្រមសីលធម៌របស់ពុទ្ធសាសនិក ហើយអាចបង្អាក់ដល់ ការត្រាស់ដឹង និងរារាំងដល់ការរីកចំរើនក្នុង [[អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គ|អរិយមគ្គ ប្រកបដោយអង្គ ៨]] ។ &lt;ref name=&quot;accesstoinsight&quot;&gt;{{Cite web |title=Access to Insight: the Panca Sila (with Pali) |url=http://www.bodhimonastery.net/bm/precepts.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20101123211604/http://bodhimonastery.net/bm/precepts.html |archive-date=2010-11-23 |access-date=2011-03-14 |archivedate=2010-11-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101123211604/http://bodhimonastery.net/bm/precepts.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== គ្រិស្តសាសនា ==
ទស្សនៈរបស់គ្រិស្តបរិស័ទលើគ្រឿងស្រវឹងគឺខុសគ្នា។

គ្រូខ្លះបង្រៀនអោយបរិភោគតែគ្រូខ្លះទៀតមិនអោយបរិភោគទេ។

== ព្រហ្មញ្ញសាសនា ==
សាសនាហិណ្ឌូមិនមានសិទ្ធិអំណាចកណ្តាលដែលធ្វើតាមដោយអ្នកកាន់សាសនាហិណ្ឌូទាំងអស់ទេ ទោះបីជាអត្ថបទសាសនាជាទូទៅបង្អាក់ការប្រើប្រាស់ឬការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងក៏ដោយ។ [[ព្រាហ្មណ៍]] ​ក៏​ហាម​មិន​ឲ្យ​ផឹក​ស្រា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អត្ថបទខ្លះសំដៅទៅលើគ្រឿងស្រវឹងដែលមានគំនិតវិជ្ជមានជាង។

== ឥស្លាម ==
នៅក្នុងបរិបទនៃសាសនាឥស្លាម ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងត្រូវបានហាមឃាត់ស្របតាមការបង្រៀនរបស់ឥស្លាមព្រោះវាត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានផលប៉ះពាល់ដល់សុខុមាលភាពទាំងផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។ ការហាមឃាត់នេះច្រើនតែជាទិដ្ឋភាពមូលដ្ឋាននៃអត្តសញ្ញាណមូស្លីម ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះជំនឿ និងការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគោលការណ៍សាសនា។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទំនាក់ទំនងរវាងសាសនាឥស្លាម និងគ្រឿងស្រវឹងមានច្រើនមុខ និងមានឥទ្ធិពលដោយកត្តាដូចជាបរិបទវប្បធម៌ ជំនឿផ្ទាល់ខ្លួន និងកម្រិតនៃសាសនា។

== សាសនាជេន ==
នៅក្នុង សាសនាជេន ហាមពិសារគ្រឿងស្រវឹងគ្រប់ប្រភេទ ហើយក៏មិនមានករណីលើកលែងដែរ ដូចជាការផឹកម្តងម្កាល ឬក្នុងសង្គម។ ហេតុផលដ៏សំខាន់បំផុតប្រឆាំងនឹងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងគឺឥទ្ធិពលនៃជាតិអាល់កុលលើចិត្ត និងព្រលឹង។ នៅក្នុងសាសនាជិន សកម្មភាព ឬប្រតិកម្មណាមួយដែលផ្លាស់ប្តូរ ឬប៉ះពាល់ដល់ចិត្តគឺជាអំពើហឹង្សា (ហិម្ស) ចំពោះខ្លួនឯង ដែលជាមនុស្សមានញ្ញាណប្រាំ។ អំពើ​ហិង្សា​ចំពោះ​វិញ្ញាណ​ទាំង​៥​ផ្សេង​ទៀត ឬ​ចំពោះ​ខ្លួន​ឯង គឺ​ជា​អំពើ​ហិង្សា។ ជេន មិនទទួលទានអាហារដែលមានជាតិ fermented (ស្រាបៀរ ស្រា និងគ្រឿងស្រវឹងផ្សេងទៀត) ដើម្បីជៀសវាងការសម្លាប់ microorganisms មួយចំនួនធំដែលទាក់ទងនឹងដំណើរការ fermenting ។ &lt;ref name=&quot;Jainism&quot;&gt;{{Cite web |title=Jainism: Know It, Understand It &amp; Internalize It |url=https://jainism-says.blogspot.com/2019/08/jainism-perspective-on-alcohol.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191215164306/https://jainism-says.blogspot.com/2019/08/jainism-perspective-on-alcohol.html |archive-date=2019-12-15 |access-date=2019-03-14}}&lt;/ref&gt;

== សាសនាយូដា ==
នៅក្នុងប្រពៃណី របស់ជនជាតិយូដា ស្រាគឺជាកន្លែងសំខាន់មួយនៅក្នុងពិធីសាសនា និងការប្រារព្ធពិធីផ្សេងៗ។ ជន​ជាតិ​យូដា​ជា​ច្រើន​ប្រកាន់​យក​វិធីសាស្ត្រ​កម្រិត​មធ្យម និង​មាន​ទំនួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​គ្រឿង​ស្រវឹង ដែល​ជា​ញឹក​ញាប់​ត្រូវ​បាន​សង្កត់​ធ្ងន់​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ពិធី​សាសនា និង​ការ​ជួប​ជុំ​សង្គម។ ខណៈ​ដែល​គ្រឿង​ស្រវឹង​គឺ​ជា​ផ្នែក​មួយ​សម្រាប់​ពិធី​សាសនា​ដ៏​ពិសិដ្ឋ​ទាំង​នេះ ការ​បង្រៀន​របស់​ជន​ជាតិ​យូដា ​ក៏​លើក​ទឹក​ចិត្ត​បុគ្គល​ម្នាក់ៗ​ឲ្យ​ជៀស​វាង​ការ​ផឹក​ស្រា​ច្រើន​ហួស​ហេតុ។ &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Unkovic|first=Charles M.|last2=Adler|first2=Rudolf J.|last3=Miller|first3=Susan E.|date=1976|title=The Contemporary State of Jewish Alcoholism|url=https://www.jstor.org/stable/45403801|journal=Contemporary Jewry|volume=3|issue=1|pages=19–26|doi=10.1007/BF02965639|issn=0147-1694|jstor=45403801|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20231029054709/https://www.jstor.org/stable/45403801|archive-date=2023-10-29|accessdate=2023-10-22}}&lt;/ref&gt; វិធីសាស្រ្តនេះស្របតាមការប្តេជ្ញាចិត្តទូលំទូលាយចំពោះសុខភាព និងសុខុមាលភាព។ ស្រាត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ក្នុងអំឡុងពេល [[ថ្ងៃសប្ប័ទ]] និងអាហារពិធីបុណ្យជាផ្នែកនៃពរជ័យ Kiddush ដែលញែកថ្ងៃជាបរិសុទ្ធ និងទទួលស្គាល់ភាពបរិសុទ្ធនៃឱកាសនោះ។ ស្រាក៏ដើរតួយ៉ាងសំខាន់នៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[បុណ្យរំលង|រំលង Passover]] Seder ជាកន្លែងដែលអ្នកចូលរួមផឹកស្រាបួនពែង ដើម្បីជានិមិត្ដរូបនៃការប្រោសលោះទាំងបួនដែលបានរៀបរាប់នៅក្នុង [[គម្ពីរតូរ៉ា|តូរ៉ា]] ។ ជាងនេះទៅទៀត ស្រាត្រូវបានគេប្រើនៅក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ជនជាតិយូដា ដែលកូនក្រមុំ និងកូនកំលោះចែករំលែកស្រាមួយពែងនៅក្រោម chuppah (ដំបូលអាពាហ៍ពិពាហ៍) ជានិមិត្តរូបនៃសហជីព និងការប្តេជ្ញាចិត្តចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។ លើសពីនេះ សហគមន៍ជ្វីហ្វអាចផ្តល់ការគាំទ្រ និងធនធានសម្រាប់អ្នកដែលជួបបញ្ហាទាក់ទងនឹងគ្រឿងស្រវឹង ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីវិធីសាស្រ្តដែលមានចិត្តមេត្តា និងផ្តោតលើសហគមន៍ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាគ្រឿងស្រវឹង។ &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Glassner|first=Barry|last2=Berg|first2=Bruce|date=1980|title=How Jews Avoid Alcohol Problems|url=https://www.jstor.org/stable/2095014|journal=American Sociological Review|volume=45|issue=4|pages=647–664|doi=10.2307/2095014|issn=0003-1224|jstor=2095014|url-access=subscription|archive-url=https://web.archive.org/web/20231030015748/https://www.jstor.org/stable/2095014|archive-date=2023-10-30|accessdate=2023-10-22}}&lt;/ref&gt;

== សាសនាស៊ីនតូ ==
Sake ជាញឹកញាប់ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ជាផ្នែកនៃពិធីសម្អាត [[ស៊ិនតូ|ស៊ីនតូ]] ។ &lt;ref name=&quot;Kasulis2004&quot;&gt;{{Cite book|last1=Thomas P. Kasulis|title=Shinto|url=https://books.google.com/books?id=yQPWNilhjPcC&amp;pg=PT70|date=August 2004|isbn=978-0-8248-6430-9|page=70}}&lt;/ref&gt; សក្ការៈបូជាដល់ កាមិ (ព្រះ) ជាតង្វាយមុនពេលផឹកត្រូវបានគេហៅថា អូមិកិ {{Nihongo|2=お神酒}} ។ &lt;ref name=&quot;Bocking2005&quot;&gt;{{Cite book|last1=Brian Bocking|title=A Popular Dictionary of Shinto|url=https://books.google.com/books?id=MWGQAgAAQBAJ&amp;pg=PT175|date=30 September 2005|isbn=978-1-135-79738-6|page=175}}&lt;/ref&gt; មនុស្សផឹក អូមិកិ ជាមួយព្រះដើម្បីទំនាក់ទំនងជាមួយពួកគេ និងដើម្បីស្វែងរកការប្រមូលផលដ៏សម្បូរបែបនៅឆ្នាំបន្ទាប់។

== សាសនាស៊ីក ==
សាសនាស៊ីក ដែល​បាន​ផ្តួចផ្តើម​គំនិត​មិន​អាច​ប្រើ ឬ​ប្រើប្រាស់​គ្រឿង​ស្រវឹង​បាន​ទេ ដែល​ស្រា​គឺ​មួយ​។ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=11 Things You Should and Shouldn't Do in Sikhism |url=https://www.learnreligions.com/sikhism-dos-and-donts-2993495 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231012051221/https://www.learnreligions.com/sikhism-dos-and-donts-2993495 |archive-date=2023-10-12 |access-date=2023-10-12 |website=Learn Religions |language=en}}&lt;/ref&gt; ស៊ីក ''រេហត្នាម៉ាស'' (ក្រមសីលធម៌) និងទំនុកតម្កើងពី ''Guru Granth Sahib'' ទាំងពីរត្រូវបានប្រើដើម្បីគាំទ្រដល់ការហាមឃាត់ សាសនាស៊ីក លើការប្រើប្រាស់សារធាតុបំប្លែងចិត្ត។ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite journal|last=Sandhu|first=Jaswinder Singh|date=2009|title=A Sikh Perspective on Alcohol and Drugs: Implications for the Treatment of Punjabi-Sikh Patients|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17448720902935037|journal=Sikh Formations|language=en|volume=5|issue=1|pages=23–37|doi=10.1080/17448720902935037|issn=1744-8727|url-access=subscription}}&lt;/ref&gt;

== សាសនាតាវ ==
នៅក្នុងពិធីសាសនា និងការអនុវត្តសាសនា [[សាសនាតាវ|តាវ]] អាល់កុលក៏ដើរតួជាតង្វាយ និងជាមធ្យោបាយនៃការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយព្រះ។ ភេសជ្ជៈ​មាន​ជាតិ​អាល់កុល​ច្រើន​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​ក្នុង​ពិធី​សាសនា និង​ជា​គ្រឿង​បូជា​ដល់​បុព្វការីជន។ ការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងពិធីសាសនាតាវ អាចតំណាងឱ្យការបន្សុត ពរជ័យ និងការបង្កើតកន្លែងពិសិដ្ឋ។ នៅក្នុងករណីទាំងនេះ ការទទួលទានគ្រឿងស្រវឹងត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងលក្ខណៈគ្រប់គ្រង និងសតិអារម្មណ៍ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងពីការសង្កត់ធ្ងន់លើសាសនាតាវលើតុល្យភាព និងភាពសុខដុមរមនា។{{Citation needed|date=March 2024}}&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template Template-Fact&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B; ''[[វិគីភីឌា:ត្រូវការអំណះអំណាង|&lt;span title=&quot;This claim needs references to reliable sources. (March 2024)&quot;&gt;ត្រូវការដកស្រង់&lt;/span&gt;]]'' &amp;#x5D;&lt;/sup&gt;

== សាសនាថេលេម៉ា ==

== សាសនាវូឌូ (Voodoo) ==
នៅក្នុងជំនឿ វូឌូ នៃប្រទេសហៃទី ភេសជ្ជៈមានជាតិអាល់កុលដូចជា rum ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដើម្បីអាចឱ្យវិញ្ញាណហៅថា &quot;lwa&quot; ចូលទៅក្នុងខ្លួនរបស់មនុស្សម្នាក់ និងជួយពួកគេស្វែងរកការលើកទឹកចិត្ត ឬកម្លាំងដើម្បីរស់រានមានជីវិតពីការតស៊ូ ឬជីវិតប្រចាំថ្ងៃ។ &lt;ref&gt;{{Cite book|last=Tann|first=Mambo Chita|url=https://books.google.com/books?id=_smB9MocN0kC&amp;q=vodou+haiti+alcohol&amp;pg=PA77|title=Haitian Vodou: An Introduction to Haiti's Indigenous Spiritual Tradition|date=2012-02-08|publisher=Llewellyn Worldwide|isbn=978-0-7387-3163-6|language=en|page=77}}&lt;/ref&gt;

== ឯកសារយោង ==

=== កំណត់ចំណាំ ===

=== ការដកស្រង់ ===

[[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:Articles containing Japanese-language text]]</text>
      <sha1>rlt2nt16hvvjrgn42miagjk4bdv5ux1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ចូសេ ម៉ារីយ៉ា វ៉ាស្កុនសេឡូស</title>
    <ns>0</ns>
    <id>52434</id>
    <revision>
      <id>322376</id>
      <timestamp>2025-06-21T08:02:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>175.100.56.204</ip>
      </contributor>
      <comment>Dara Snay I rc car 🚗🚗🚗 you have a</comment>
      <origin>322376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16" sha1="ikt5uy8kj9rzynfnd85ch5ce7izqb7u" xml:space="preserve">Dara Snay

Hanna</text>
      <sha1>ikt5uy8kj9rzynfnd85ch5ce7izqb7u</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>