ವಿಕಿಪೀಡಿಯ knwiki https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%81%E0%B2%96%E0%B3%8D%E0%B2%AF_%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%9F MediaWiki 1.45.0-wmf.5 first-letter ಮೀಡಿಯ ವಿಶೇಷ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸದಸ್ಯ ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಚಿತ್ರ ಚಿತ್ರ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸಹಾಯ ಸಹಾಯ ಚರ್ಚೆಪುಟ ವರ್ಗ ವರ್ಗ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸಂಪುಟ ಸಂಪುಟ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಕರಡು ಕರಡು ಚರ್ಚೆಪುಟ TimedText TimedText talk ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಚರ್ಚೆಪುಟ 3 871 1306695 1306583 2025-06-16T05:42:26Z Pavanaja 5 /* ಅರೆಯೂರು ಚಿ.ಸುರೇಶ್ ಪುಟ ಅಳಿಸಿದ್ದು ಏತಕೆ */ 1306695 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable" style="background-color:#FFFFC0; border: 2px solid #0000FF; padding: 5px 5px 5px 5px; " |- |ಇದು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಸದಸ್ಯ ಹಾಗೂ ನಿರ್ವಾಹಕ [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ಅವರ ಚರ್ಚಾಪುಟ. ಇದರಲ್ಲಿ ಲಾಗಿನ್ ಆಗದೆ ಸಂದೇಶ ಬರೆಯುವುದನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಹಾಗೂ ಭಾಷೆಯಲ್ಲೇ ಬರೆಯಿರಿ |} ==ಪುಟ ರಕ್ಷಣೆ== ನಮಸ್ಕಾರ,<br> ನಾನು ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ ಪುಟವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ, ಅದರ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ನಾನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು 1970 ರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು ನಾನು ಅನೇಕ ಜನಪ್ರಿಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳ ಲಿಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ. ಪುಟವನ್ನು ರಚಿಸಿದ ನಂತರ, '''ಪುಟ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನೀಡುವುದು? ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ವಿನಂತಿಸುವುದು?'''. ನಮಸ್ಕಾರ, ನಾನು ನನ್ನ ಲೇಖನದ ಶೀರ್ಷಿಕೆ 'ಆ_{Subscript text}ರೋಗ್ಯಕರ ಕನ್ನಡ ಉಪಾಹಾರಗಳು' ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ನೀವೊಡ್ಡಿದ ಸಲಹೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಸ್ತೃತ ಮಾಹಿತಿ, ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ಶೈಲಿ, ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಈಗ ಈ ಲೇಖನವು ವಿಶ್ವಕೋಶಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬರೆದಿರುವುದೆಂದು ನಾನು ನಂಬುತ್ತೇನೆ. ದಯವಿಟ್ಟು ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಮತ್ತು ಲೇಖನವನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸಲಹೆಗಳಿದ್ದರೆ ತಿಳಿಸಿರಿ. ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಆರೋಗ್ಯಕರ ಕನ್ನಡ ಉಪಾಹಾರಗಳು<nowiki>Insert non-formatted text here</nowiki> ನಮಸ್ಕಾರ, ನಿಮ್ಮ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ನಿಮ್ಮ ಯೂಸರ್ ಪೇಜ್ ಬದಲಾಯಿಸಿರುವೆ. ಕ್ಷಮೆ. ಸೇರಿಸಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪುಗಳಿದ್ದಲ್ಲಿ ತಪ್ಪದೇ ತಿಳಿಸಿ - ಸರಿಪಡಿಸುವೆ. :) --[[User:Hpnadig|ಹರಿ ಪ್ರಸಾದ್ ನಾಡಿಗ್]] ೦೬:೦೩, ೨೪ July ೨೦೦೫ (UTC) ಸರ್, ಎರಡು ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಗಳನ್ನು ಎಡಿಟ್ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೊಸಾ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಕೂಡಾ ಬರೆದಿದ್ದೇನೆ. ಒಟ್ಟು ೩ ಸಾಧಕಿಯರ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಆಗಿವೆ. [[ಸದಸ್ಯ:Lakshmichaitanya|Lakshmichaitanya]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Lakshmichaitanya|talk]]) ೧೭:೨೨, ೨೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೩ (UTC) :ಲೇಖನಗಳ ಕೊಂಡಿ ನೀಡಿದರೆ ಚೆನ್ನಾಗಿತ್ತು--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೨:೦೨, ೨೨ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೩ (UTC) ಲೇಖನದ ಕೊಂಡಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು ಹೇಗೆ ಸರ್ ? [[ಸದಸ್ಯ:Lakshmichaitanya|Lakshmichaitanya]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Lakshmichaitanya|talk]]) ೦೫:೪೮, ೨೨ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೩ (UTC) :ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಹೇಮಲತಾ_ಮಹಿಷಿ|ಹೇಮಲತಾ ಮಹಿಷಿ]] ಲೇಖನ. ಈ ಪುಟವನ್ನು "ಸಂಪಾದಿಸಿ" ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ ನೋಡಿದರೆ ಕೊಂಡಿ ಹೇಗೆ ನೀಡಿದ್ದು ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೮:೪೧, ೨೨ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ಭಾರತೀಯ ಗೋತಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ == ಭಾರತೀಯ ಗೋತಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ಎರಡು ಪುಟ ಸೇರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಗೋವಿಶ್ವ ಇಪತ್ರಿಕೆಯಿಂದಲೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. ಎಲ್ಲಾ ತಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಸೇರಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್ ಮತ್ತು ಫೋಟೋ ಅಪ್ಲೋಡಿಂಗ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಕಲಿಯಬೇಕಿದೆ ನಾನಿನ್ನೂ ! - ವಿಕಾಸ್ ಹೆಗಡೆ :ಯಾವ್ ಯಾವ ತಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಕಿ ಆಗಿದೆ?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೪:೨೭, ೭ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೩ (UTC) ಖೇರಿ == ಆಕ್ಸೆಸ್ ಟು ನಾಲೆಜ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ೨೦೧೩ == ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಪ್ರಣಾಳಿಕೆ ಓದಿದೆ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಮಾಹಿತಿ ಸೇರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದೇನೋ ಸರಿ, ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚುಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಲೇಖಕರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಒಳ್ಳೆಯದು ಎಂದು ನನ್ನ ಅನಿಸಿಕೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತಂತೆ ಬರಹಗಾರರ ಕಾರ್ಯಾಗಾರ ಮಾಡಿ ಪ್ರತಿ ಕಾರ್ಯಾಗಾರದಿಂದಲೂ ಇಂತಿಷ್ಟು ಲೇಖನಗಳು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಸೇರಬೇಕೆಂಬ ಗುರಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡರೆ ಹೇಗೆ? --[[ಸದಸ್ಯ:Srimysore|ಟಿ. ಜಿ. ಶ್ರೀನಿಧಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Srimysore|talk]]) ೦೯:೨೩, ೩ ಜೂನ್ ೨೦೧೩ (UTC) :ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದಯವಿಟ್ಟು ಪ್ರಣಾಳಿಕೆಯ ಚರ್ಚಾಪುಟದಲ್ಲೇ ಹಾಕಿ. ಯಾರೂ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿಯೇ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಬರುತ್ತಿದೆ --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೨:೫೦, ೩ ಜೂನ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ಅಭಿನಂದನೆಗಳು == ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ೫೦೦ ಕಾಣಿಕೆಗಳು... :ಸಾವಿರ ಆಗಲಿ --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೩:೨೨, ೧೨ ಜೂನ್ ೨೦೧೩ (UTC) == Article requests == Hi! Where do I post article requests? [[:en:Water cycle]] does not yet have an article on here. There is a diagram, [[:File:Watercyclekannadahigh.jpg]], in Kannada which can be used in the article Thank you [[ಸದಸ್ಯ:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:WhisperToMe|talk]]) ೦೨:೨೯, ೨೩ ಜೂನ್ ೨೦೧೩ (UTC) ==[[ಲಲಿತ ಪ್ರಬಂಧ]] ಪ್ರಕಟಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ == ದಯವಿಟ್ಟು [[ಲಲಿತ ಪ್ರಬಂಧ]]ವನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಸುವಿರಾ....? [[ಸದಸ್ಯ:--ನಾಗೇಶ ಮರವಂತೆ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:--ನಾಗೇಶ ಮರವಂತೆ]]) :ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಲಲಿತ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಇದು ವಿಶ್ವಕೋಶ. ಮಾಹಿತಿ ಪೂರಿತ ವಿಶ್ವಕೋಶ ಮಾದರಿಯ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಲಲಿತ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಬ್ಲಾಗ್ ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೧:೫೭, ೩೦ ಜೂನ್ ೨೦೧೩ (UTC) (suMkadavar ೧೦:೨೫, ೩ ಜುಲೈ ೨೦೧೩ (UTC)) ಸರ್, ನಾನೊಬ್ಬ ಹವ್ಯಾಸಿ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಬರಹಗಾರ. ನನ್ನ ಲೇಖನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಈಗ ನನಗಾಗಲೇ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮನವರಿಕೆಯಾಗಿರುವಂತೆ, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರವನ್ನು ನಾನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲಾರೆ ಎನ್ನುವುದು ಇದುವರೆಗೂ ನನ್ನ ಬಗ್ಗ್ಗೆ, ನಾನೇ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಆತ್ಮಾವಲೋಕನದಿಂದ ಗೊತ್ತಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಓದುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ಬರೆಯುವಾಗ ನನಗೆ ಕಣ್ಣಿನ ತೊಂದರೆಯಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಕೆಲಸಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ನಾನು ಹೇಳುವುದೇನೆಂದರೆ, ಈಗ ನಾವು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಕೇವಲ ಶಹರಿನ ಜನರಿಗೆ, ಇಲ್ಲವೇ ಸೆಲೆಬ್ರೆಟಿಗಳಿಗೇ ಮೀಸಲೇನೋ ಎನ್ನುವಂತಿವೆ. ನೋಡಿ. ನಾನು ಏರ್ ಕಮ್ಯಾಂಡರ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟಲಿನೊ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದೆ. ಹೆಚ್ಚು ವಿಶಯಗಳು ಸಿಗುತ್ತಿವೆ. ಅವರ ಜೊತೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣಕಳೆದುಕೊಂಡ ಬಿ ಎಸ್. ಎಫ್ ಯೋಧನ ಬಗ್ಗೆ ನನಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆತನ ದೇಹ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಗೆ ಬಂತೋ ಇಲ್ಲವೊ ಗೊತ್ತಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅದರಂತೆ, ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ನಾಯಕರ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಕಣಜ, ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವರದಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತವೆ. ಬರೆಯುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕೆಳಸ್ತರದಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಸೇವೆಮಾಡಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಓದಿರದಿರಬಹುದು. ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಇರದೆಯೂ ಅವರು ನಮ್ಮ ಜನಮನದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಶೋಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದ್ದರಿಂದ ಅಂತಹವರ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುವ ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿಯಪಡಿಸುವುದೂ ಸಹ ಅಷ್ಟೇ ಮುಖ್ಯಎನ್ನುವುದು ನನ್ನ ಅಭಿಮತ. ಇನ್ನು ನನ್ನ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕೊರತೆ ಮುಂದುವರೆಯಲು ದೊಡ್ಡ ಸ್ಪೀಡ್ ಬ್ರೇಕರ್ ಆಗಿದೆ. ಆ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ತಾವು ಓದಿ ತಿದ್ದಿ. ಹೀಗೆ ಬರೆಯಬಹುದು ಎಂದು ತೋರಿಸಿದರೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಉಪಕಾರ ವಾಗುತ್ತದೆ. ನಮಸ್ಕಾರ. -ರಾಧಾತನಯ(ಕನ್ನಡ) ರಂಗಕುವರ(ಇಂಗ್ಲೀಷ್) :ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಾನೂ ನಿಮ್ಮಷ್ಟೆ ಅಸಹಾಯಕ. ನಿಮ್ಮ ಕಾಯಕ ಮುಂದುವರೆಸಿ. ನೀವು ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾನು ಜುಲೈ ೨೩ಕ್ಕೆ (ಅಪರಾಹ್ನ) ಮುಂಬಯಿ ವಿವಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವವನಿದ್ದೇನೆ. ನೀವೂ ಬನ್ನಿ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೦:೫೯, ೩ ಜುಲೈ ೨೦೧೩ (UTC) == ಧನ್ಯವಾದಗಳು == ನೀವು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ಹಾಗೆ ನಾನು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪುಟವನ್ನು ರಚಿಸಿ, ಕೆಲವು ಪುಟಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದೇನೆ.ತುಂಬ ತುಂಬ ಧನ್ಯವಾದಗಳು.--[[ಸದಸ್ಯ:Vighnesh HJ|Vighnesh HJ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vighnesh HJ|talk]]) ೧೩:೪೯, ೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೩ (UTC) ನಿನ್ನೆ ತಾವು ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟ ಸಂಗತಿಗಳು ತುಂಬಾ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ. ಇವತ್ತೇ ಮೂರು ಸಂಪಾದನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವ ಹುಮ್ಮಸ್ಸಿದೆ. ನಿಮ್ಮ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಬೆಳಕು ಅದನ್ನು ಆಗುಮಾಡೀತೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತೇನೆ. ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನಿನ್ನೆಯ ಪಾಠಗಳಿಗಾಗಿ ಧನ್ಯವಾದಗಳು--[[ಸದಸ್ಯ:Manjappabg|Manjappabg]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Manjappabg|talk]]) ೧೪:೧೨, ೨೯ ಜುಲೈ ೨೦೧೩ (UTC) :ತುಂಬ ಸಂತೋಷ. ಈ ಕಾಯಕ ಹೀಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆಯಲಿ. --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೪:೩೨, ೨೯ ಜುಲೈ ೨೦೧೩ (UTC) == ಅಭಿನಂದನೆಗಳು == ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ೧,೦೦೦ ಕಾಣಿಕೆಗಳು. --[[ಸದಸ್ಯ:Visdaviva|Visdaviva]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Visdaviva|talk]]) ೨೧:೫೩, ೩೧ ಜುಲೈ ೨೦೧೩ (UTC) :ಧನ್ಯವಾದಗಳು --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೪:೩೭, ೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ಹೊಸ ಲೇಖನಗಳ ಸೇರ್ಪಡೆ ಬಗ್ಗೆ == ನನಗೆ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡೀಯಾದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳ ಬಗೆಗೆ ಲೇಖನಗಳು ಇಲ್ಲ. ಇದ್ದರೂ ಮಾಹಿತಿ ಪೂರ್ಣವೆಂಬಂತೆ ಇಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಲೇಖನ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಬಹುದೇ ? ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲೆಲ್ಲೋ ಸಹಿ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದೆ. ಅದು ಹೇಗೆ ? :ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಖಂಡಿತ ಲೇಖನ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದು ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಲೇಖನದ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿರತಕ್ಕದ್ದು. ಯಾವುದೇ ವಿಷಯವನ್ನು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆ ಮಾಡಿ ಬರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ. --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೦:೧೪, ೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ವಿಕಿ ನಿಯಮಗಳು == *ಈ ಕೆಳಗೆ ಇರುವ ಹೆಸರಿನವರಂತೆ-ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ, ಬ್ಲಾಗ್ ಗಳು. ನಮ್ಮ ಇಷ್ಟದ ಕವಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮ್ಮ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು /ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು, ಸ್ವಂತ ವಿಚಾರಗಳು, ಕಾಪಿ ರೈಟ್ ಇರಬಹುದಾದ ಪದ್ಯಗಳ ಪೂರ್ಣಭಾಗ, ಲೇಖನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಹೆಸರು- ವಿಳಾಸ -ನಾವೂ ವಿಕಿ ಗೆ ಹಾಕಬಹುದೇ? Bschandrasgr ೧೬:೨೭, ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) * [[ಸದಸ್ಯ:Satyanbr]] * ನನ್ನ ಹೈಸ್ಕೂಲು ದಿನಗಳು * ಸಂದರ್ಭ ಸಹಿತ ಕುವೆಂಪು ಕವನಗಳ ಸೊಗಸು * ಕುವೆಂಪು ಕವಿತೆ : ದೇವರು ರುಜು ಮಾಡಿದನು * ಕುವೆಂಪು ಕವಿತೆ : ನವಿಲುಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಉಷಃಕಾಲ & ನವಿಲುಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯೋದಯ * ಕುವೆಂಪು ಕವಿತೆ : ಶಿಲಾತಪಸ್ವಿ * ಕುವೆಂಪು ಕವಿತೆ : ವರ್ಧನ್ತಿ * ಅಜ್ಞಾತವರ್ಣಶಿಲ್ಪಿ, ನಿನಗಿದೊ ನಮಸ್ಕಾರ!‎; * :ಖಂಡಿತ ಇಲ್ಲ. ಅವರು ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ಸಂದೇಶ ರವಾನಿಸಿದ್ದೇನೆ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೮:೦೮, ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) ==ಮಾವಂಜಿ== ನಮಸ್ಕಾರ, ಈ ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸುವಿಕೆಗಾಗಿ ಗುರುತುಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ನಿಮಗೆ ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿರೋಧವಿದ್ದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಲಾಗಿರುವ ಲೇಖನಗಳು ಪುಟದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿ. ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಗುರುತು ಮಾಡಲು ಕಾರಣ: ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತ ನಂಬಲರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಲೇಖನದ ಈ ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್ ಅನ್ನು ನಾನು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಗುಬ್ಬಿ ಮೇಲೆ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತ್ರದಂತೆ. ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಲೇಖನವನ್ನು ನಾನು ಸಂಪಾದಿಸಬೇಕಾದಾಗ ನಾನು ಅಧಿಕೃತ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಅಧಿಕೃತ ಉಲ್ಲೇಖ ಎಂದರೆ ನಿಮಗೆ ವಿಕಿ ಪುಟಗಳು ಮಾತ್ರ ಬೇಕೇ? ಈ ಲೇಖನದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿಕೃತ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ನೀಡಲು ಕಡಿಮೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಪುಟಗಳಿವೆ. ಅವರು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿಲ್ಲ, ಪುಸ್ತಕಗಳು, ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಸುದ್ದಿಗಳಂತಹ ಹಲವಾರು ಬಾಹ್ಯ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ನಾನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ನಿಮ್ಮ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಓದಿದ್ದೇನೆ, ನಾನು ಅನೇಕ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ, ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥೆಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪುಟಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಇವೆ. ನೀವು ಆ ಪುಟಗಳನ್ನು ಸಹ ಅಳಿಸಬಹುದು. ಅದ್ನಾನಿಗಳು, ಕುರೈಷ್, ಜಬಲ್ ನೂರ್, ಮಸ್ಜಿದ್ ಅಲ್ ಹರಮ್, ಫಕೀರ, ಆದಮ್, ರಮಝಾನ್. ದೇವರ ಬಗ್ಗೆ ನಂಬಿಕೆಗಳು.. ದೇವರು ನಿಮಗೆ ಅಧಿಕೃತ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆಯೇ.? ಆತ್ಮದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ, ಪುನರ್ಜನ್ಮ ನಾನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ, ಆ ಪುಟಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಿ.. ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣ ಕಥೆ- ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪುಟಗಳನ್ನು ಮೂಲವಾಗಿ ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕೃತ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ. ನೀವು ಆ ಪುಟಗಳನ್ನು ಸಹ ಅಳಿಸಬಹುದು. ಡಾರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಟರ್ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಕ್ ಎನರ್ಜಿಯ ಸ್ವರೂಪ, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಆರಂಭಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು. ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಿ. ಸ್ಟ್ರಿಂಗ್ ಥಿಯರಿ ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಸ್ಕೇಪ್, ಭೂಮ್ಯತೀತ ಜೀವನ, ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳು, ಸಮಾನಾಂತರ ವಿಶ್ವಗಳು, ಪ್ರಾಚೀನ ಗಗನಯಾತ್ರಿ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಮನೋವಿಶ್ಲೇಷಣೆ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು. ನೀವು ಆ ಪುಟಗಳನ್ನು ಸಹ ಅಳಿಸಬಹುದು. ನಾನು ಫೋಟೋಗಳಿಗಾಗಿ ವಿಕಿ ಕಾಮನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದೇನೆ. :ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಸಹಾಯ [[:en:Help:Referencing for beginners|ಇಲ್ಲಿದೆ]]. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಥವಾ ಇನ್ಯಾವುದೇ ಭಾಷೆಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಲೇಖನ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಲಾರದು. ಖ್ಯಾತ ಪತ್ರಿಕೆ, ಸಂಶೋದನಾ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ, ವಿಶ್ವಕೋಶ ಮಾದರಿಯ ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಖ್ಯಾತ ಜಾಲತಾಣಗಳು, ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಜಾಲತಾಣಗಳು, ಆನ್‍ಲೈನ್ ವಿಶ್ವಕೋಶಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲ ಅಧಿಕೃತ ನಂಬಲರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಾಗಬಲ್ಲವು. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬ್ಲಾಗ್, ಯುಟ್ಯೂಬ್ ವಿಡಿಯೋ, ಫೇಸ್ಬುಕ್ ಪೋಸ್ಟ್, ಇತ್ಯಾದಿಗಳೆಲ್ಲ ನಂಬಲರ್ಹ ಅಧಿಕೃತ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಾಗಲಾರವು. ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಗುಣಮಟ್ಟ ತುಂಬ ಸುಧಾರಣೆ ಆಗಬೇಕಾಗಿದೆ. ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ ಆಗಬೇಕಾಗಿರುವ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ನೀವು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿ ಅವುಗಳ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಕೈಜೋಡಿಸಬಹುದು. ಈಗಾಗಲೇ ಒಂದು ಯೋಜನೆ [[:m:Quality improvement and community development of Kannada Wikipedia|ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿದೆ]]. ಅದಕ್ಕೆ ನೀವು ಕೈಜೋಡಿಸಬಹುದು. --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೫೨, ೨೭ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೪ (IST) == ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಮಗಳ ಇತಿಹಾಶಾ ಒಂದೆ ತರಹ == Pavanaja ಯವರೆ, ರಾಜ್ ಯಾದವ್ ಬಿಜಾಪುರ ಯವರು ನೂರಾರು ಗ್ರಾಮಗಳ ಇತಿಹಾಸಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಸಂತೋಷ.ಆದರೇ ಗ್ರಾಮಗಳ ಹೆಸರನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಮಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಒಂದೇ ತರಗ ಇದೆ.ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಮ ಜನಾಭಾ ೨೫೦೦,ಅಂದುಅದರಲ್ಲಿ 1300 ಪುರುಷರು ಮತ್ತು 1200 ಮಹಿಳೆಯರು ಇದ್ದಾರೆ.ದೇವಾಲಯಗಳು,ಬೇಸಾಯ,ಉಡಿಗೊರೆ ಎಲ್ಲಾ ಒಂದೇ ತರಹ್ ಇದೇ.ನೂರಾರು ಗ್ರಾಮಗಳು ಹಿಗೆ ಒಂದೇತರಹ ಇರುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ.ನೋಡಿರಿ.[[ಸದಸ್ಯ:Palagiri|ಪಾಲಗಿರಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Palagiri|talk]]) ೧೦:೧೫, ೫ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ದೋಷಗಳು == Pavanaja ಯವರೆ,ನೀವು ಹೆಳಿದ್ದು ನಿಜ.ಅದರಿಂದ ಎಂತ ಪ್ರಯತ್ನಪಟ್ಟು ಬರೆದಿದ್ದರು,ದೋಷಗಳು ಬರ್ತಾಯಿದಾವೆ,ಕಾರಣ ನನ್ನ ಮಾತೃಭಾಷೆ ತೆಲುಗು.ಇದರೆ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮಸಲಹ ತಿಳಿಸಿರಿ.ಏರಾದರೂ ಇವನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವದೋ,ಇಲ್ಲನನೆಗೆ ಸೂಚನೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರೆ ಸಂತೋಷ.೧೧:೧೦, ೨೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)[[ಸದಸ್ಯ:Palagiri|ಪಾಲಗಿರಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Palagiri|talk]]) ೧೪:೦೬, ೪ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) ಸರ್, ನಮಸ್ತೆ 🙏 ಬಸವರಾಜ ಕಮತ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ಇತಿಹಾಸ ಸಂಶೋಧಕರು ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ತಾವು ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ತಮಗೆ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನ 15 ಆಗಸ್ಟ 1796 ಎಂದು ನಮೂದಿಸಬೇಕು ಭರಮಪ್ಪ ಮತ್ತು ಕೆಂಚಮ್ಮ ದಂಪತಿಗಳ ಏಕೈಕ ಮಗ ಎಂದು ಅಜ್ಜ ರೋಗಪ್ಪ ಆಯುರ್ವೇದ ಪಂಡಿತ ಮತ್ತು ಸಾವಿರ ಒಂಟೆಯ ಸರ್ದಾರ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಈತನೇ ಮರಣದ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಿಚ್ಚುಗತ್ತಿ ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ ಎಂದು ನಮೂದಾಗಬೇಕೆಂದು ವಿನಂತಿಸುತ್ತೇನೆ [[ಸದಸ್ಯ:Basavaraj S Kamat|Basavaraj S Kamat]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Basavaraj S Kamat|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೪೧, ೧೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ (UTC) == ವಾಕ್ಯ ದೋಷಗಳು,ಬೆರಚ್ಚು ತಪ್ಪುಗಳು == Pavanaja ಯವರೆ,ನನ್ನ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಬೆರಳಚ್ಚು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಕರಣ ದೋಷಗಳನ್ನು ಸರಿಮಾಡಿದೆ.ನಿಮಗೆ ಸಮಯ ಇದ್ದರೆ ಒಮ್ಮೆ ನೋಡಿ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ತಿಳಿಸಿರಿ.ಧನ್ಯವಾದಗಳು.[[ಸದಸ್ಯ:Palagiri|ಪಾಲಗಿರಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Palagiri|talk]]) ೧೪:೦೬, ೪ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|talk]]) ೦೩:೨೧, ೮ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)ನಮಸ್ಕಾರ ಸಾರ್, ನೀವು ಹೇಳಿದಂತೆ ವಚನಗಳನ್ನು ಬೇರೆಡೆ ಸೇರಿಸುವ ರೀತಿ ನನಗಿನ್ನು ಗೊತ್ತಾಗಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲೇನಾದರೂ ತಪ್ಪು ,ದೋಷಗಳಿದ್ದರೆ ತಿಳಿಸಿ. ಬರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವಂದನೆಗಳು. == ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇದೆ, ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಹಾಕಬಹುದಾ? == ಸರ್, ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ನಾವು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹಾಕಬಹುದೇ?ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ನಮ್ಮ ಗ್ರಾಮ 'ಪುಣಚ' ದ ಬಗ್ಗೆ ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ಮಾಹಿತಿ ಇದೆ. ಅದನ್ನೇ ಈಗ ನಾನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬಹುದೇ? ಸೇರಿಸಬಹುದಾದರೆ, ಅದೇ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಹಾಕಬಹುದೇ? :ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಲೇಖನ ಇದ್ದರೆ ಅದೇ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಖಂಡಿತ ಲೇಖನ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅದನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಬಹುದು. ಮೊದಲು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಲೇಖನ ಮಾಡಿ. ನಂತರ ನಾನು ಅದನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೫:೦೨, ೧೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ವಿಕಿಪೀಡಿಯ == ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ದಶಮಾನೋತ್ಸವದ ಸ್ಮರಣಿಕೆ ಮತ್ತು ಟಿ-ಷರಟು ತಲುಪಿದೆ; ಕಳಿಸಿದವರ ವಿಳಾಸ ಹೆಸರು ಇಲ್ಲ; ಹೇಗಾದರೂಇರಲಿ .ಅದು ನೀವೇ ಕಳಿಸಿರಬೇಕೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ./ಧನ್ಯವಾದಗಳು/Bschandrasgr ೦೯:೪೩, ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)/[[ಬಿ.ಎಸ್ ಚಂದ್ರಶೇಖರ]] :ಹೌದು. ಅದು ನಾನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದು. ನಮ್ಮ ಕಚೇರಿ ಹುಡುಗರು from ವಿಳಾಸ ಬರೆಯದೆ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದಾರೆಂದು ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೦:೨೦, ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) == ಕರಿಘಟ್ಟ ಚಿತ್ರ == ಕರಿಘಟ್ಟ ಪುಟಕ್ಕೆ ಚಿತ್ರ ಸೇರಿಸಿದ್ದೇನೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Kannadawiki123|Kannadawiki123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kannadawiki123|talk]]) ೧೨:೦೦, ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) ==kannada font converters== I saw some articles written in non-unicode font. I couldn't find any toolin the internet. I'm interested to convert them. Can you tell me the most used kannada fonts, which are not unicode? Please help me faster. :) -[[ಸದಸ್ಯ:தமிழ்க்குரிசில்|ತಮಿೞ್ಕ್ಕುರಿಸಿಲ್ தமிழ்க்குரிசில்]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:தமிழ்க்குரிசில்|talk]]) ೧೫:೫೯, ೧೪ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) :I saw you have already converted them. --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೫:೪೨, ೧೫ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) :Fortunately, I found [http://aravindavk.in/ascii2unicode/ a site] to convert that font. This is available for only one layout. Pleas tell me the names of most used kannada fonts. I will try to convert them to unicode. Need your help. Help me faster. Also, create a category for the articles with unreadable font. We can convert them later. -[[ಸದಸ್ಯ:தமிழ்க்குரிசில்|ತಮಿೞ್ಕ್ಕುರಿಸಿಲ್ தமிழ்க்குரிசில்]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:தமிழ்க்குரிசில்|talk]]) ೦೮:೫೮, ೧೫ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) ==ಕಣಜ ಬಗ್ಗೆ== --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|talk]]) ೦೪:೨೫, ೨೮ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)[[ಸದಸ್ಯ : Dr.K.Soubhagyavathi Iಡಾ.ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]]([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆ ಪುಟ :Dr.K.Soubhagyavathi Italk]])ನಮಸ್ಕಾರ ಸರ್, ನಾನೀಗ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳಿಸಲಿರುವ ಲೇಖನ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ 'ಕಣ'ಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ಈಗಾಗಲೇ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕಣ ಇರುವುದರಿಂದ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಕಣ/ಜ ಎಂದು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಕಣಕ್ಕೂ, ಕಣಜಕ್ಕೂ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ನೀವು ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಈ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆ ತಲೆಬರಹ ಕೊಡಿ. ವಂದನೆಗಳು :ವಿಕಿಪಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ [[ಕಣಜ]] ಎಂಬ ಪುಟ ಈಗಾಗಲೆ ಇದೆ. ನೀವು ಕಣಜ ಎಂಬ ಜಾಲತಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಲೇಖನ ತಯಾರಿಸಲು ಹೊರಟಿದ್ದೀರಿ ಅಂದುಕೊಂಡೆ. ಈಗ ನೋಡಿದರೆ ನೀವು ರೈತರು ಬಳಸುವ ಕಣಜದ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೀರಿ. ದಯವಿಟ್ಟು ಈಗಾಗಲೆ ಇರುವ [[ಕಣಜ]] ಪಟವನ್ನೇ ವಿಸ್ತೃತಗೊಳಿಸಿರಿ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೬:೦೪, ೨೮ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|talk]]) ೦೭:೪೫, ೨೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)ನಮಸ್ತೆ ಸರ್, ಕಣ ಎಂದರೆ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಒಕ್ಕಣೆ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳ, ಕಣಜ ಎಂದರೆ ಹಸನು ಮಾಡಿದ ಧವಸ-ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಶೇಖರಿಸುವ ಗುಡಾಣ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ 'ಕಣ' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ವಿಜ್ಞಾನ ಲೇಖನ ಇರುವುದರಿಂದ ನನ್ನ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಕಣ/ಜ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಇಲ್ಲಿ 'ಜ' ಎಂದರೆ ಜನಪದರು, ಕಣಕ್ಕೆ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಧನ್ಯವಾದಗಳು. --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|talk]]) ೦೮:೩೯, ೨೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)ಸರ್ ಕಣಕ್ಕೂ ಕಣಜಕ್ಕೂ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ನೀವು ಕಣದ ಲೇಖನವನ್ನೂ, ಕಣಜದ ಲೇಖನವನ್ನು ದಯವಿಟ್ಟು ಓದಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. ನನ್ನ ಲೇಖನದ ಶೀರ್ಷಿಕೆ 'ಕಣ(ಕೃಷಿ)', ಅಥವಾ 'ಕೃಷಿಕಣ' ಎಂದು ಮಾಡಿ ಬಿಡಿ. ವಂದನೆಗಳು.. :ನೀವು ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ [[ಕಣ (ಕೃಷಿ)]] ಎಂದು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ನೀವು [[ಕಣಜ]]ದ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ [[ಕಣಜ (ಜಾಲತಾಣ)]]ದ ಬಗ್ಗೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಲೇಖನವಾಗಿಸಿದ್ದೇನೆ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೯:೨೯, ೨೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC) --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|talk]]) ೦೯:೩೩, ೨೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೩ (UTC)ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಸರ್. == Some problem == :Dear Sir, :Ple, Somebody Help me :Kannada Language button does not appear in MY Kannada wiki page ; "Control M" also is not working ?? So I cannot type in kannada in wiki Page and make corrections Please add a button for selecting kannada language ! What shall I do??Bschandrasgr ೧೬:೦೧, ೨೧ ಜನವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) :ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯಗಳು ಪುಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ - > ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ -> Universal Language Selector ಎನೇಬಲ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ.. Universal Language Selector--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೩:೫೯, ೨೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) == Continued == I did as you advised ; But no avail even using Cntrl-M {| class="wikitable" |- |Universal Language Selector has been disabled on 21-01-2014 to work out some performance issues that had affected the Wikimedia sites. Users who need it can enable it by following: User Preferences -> Internationalisation -> Enable the Universal Language Selector. More information about this change will be made available shortly. (this was the notice) |}Can you give a button for the "selection of Kannada"; Thank you.Bschandrasgr ೧೩:೧೧, ೨೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) :It was set right -again problem started. ==5-2-2014== ;HELP- Editing Format does not open since 5-2-2014;did I Commit any mistake ? ;My sand box does not appear . ;Kannada Language button does not appear ;Settings checked; but settings do not work Bschandrasgr ೧೦:೪೭, ೫ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) ::ಕ್ಷಮಿಸಿ. ನನಗೆ ನಿಮ್ಮ ಸಮಸ್ಯೆ ಏನು ಎಂದು ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೧:೦೨, ೫ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) ::'''Help''' ೧ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಟೈಪು ಮಾಡಲು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗೆ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ೨ ನಾನು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡುವ ಪುಟದ ಮೇಲುಗಡೆ ಪ್ರಯೋಗ ಪುಟದ ಸೂಚನೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ೩. ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡುವಾಗ ಮೇಲುಗಡೆ ಬೇಕಾದ ಫಾರ್ಮ್ಯಾಟ್ (gallary- ಚಿನ್ಹೆಗಳು ) ಯಾವ್ಯದೂ ಓಪನ್ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ೪. ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಸೆಟ್ ಮಾಡಿದರೂ ಸರಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ . ಅದರಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪಾಗಿರಬಹುದೇ ?ನನ್ನ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಪುಟ ಸರಿಯಾಗಿ ಓಪನ್ ಆಗಿಲ್ಲವೇ ? In English site it opens Not in Kannada site ? (BoldItalicSignature and timestampLinkEmbedded fileReferenceAdvancedSpecial charactersHelpCite HeadingFormatBulleted listNumbered listIndentationNo wiki formattingNew lineBigSmallSuperscriptSubscriptInsertPicture galleryRedirectTable) (ವರ್ಡನಿಂದ ಕನ್ನಡ ಕನ್ವರ್ಟರ್ ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಹಾಕಿದ್ದೇನೆ)Bschandrasgr ೧೨:೪೭, ೫ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) :೬-೨-೨೦೧೪ -ಈಗ ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು Bschandrasgr ೦೭:೧೧, ೬ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) ---- ==7-2-2014== (I apologize for writing in english, will soon learn to type in kannada)<br> Sir, Could you please let me know how to add "cleanup" tags in kannada? I didn't find any help elsewhere. <br>Thank you in advance.<br> [[ಸದಸ್ಯ:Preethikasanilwiki|Preethikasanilwiki]] ^{[[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Preethikasanilwiki|ಚರ್ಚೆ]]} == ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ ಗ್ರಾಮಗಳ ಇತಿಹಾಸ == [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ಯವರೆ, [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಅರಳಿ ಕಟ್ಟೆ | ಅರಳಿ ಕಟ್ಟೆ]] ಪುಟದಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲಿಯ ಗ್ರಾಮಗಳ ಇತಿಹಾಸ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ತಪ್ಪುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಸಂದೇಶ ಇದೆ.ದಯವಿಟ್ಟು ಅದರೆ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಿರಿ.[[ಸದಸ್ಯ:Palagiri|ಪಾಲಗಿರಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Palagiri|talk]]) ೦೨:೫೭, ೧೦ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೪ (UTC) ==Request== Hello, I work with Right To Information network. Please do help me in writing/improving [[ವಿಲಾಸ ಬಾರಾವಕರ]] this article. Thanka you. [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ಹುಡುಗಿ|ಕನ್ನಡ ಹುಡುಗಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ಹುಡುಗಿ|talk]]) ೧೧:೧೨, ೨೬ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೪ (UTC) :I saw the article it has to be totally re-written. Is there any English article for reference?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೧:೨೧, ೨೬ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೪ (UTC) == ಕತೆಗಾರ್ತಿ ಅಳಿಸಿದ್ದುಯಾತಕ್ಕೆ? == ಕತೆಗಾರ್ತಿ ಅಳಿಸಿದ್ದುಯಾತಕ್ಕೆ? [[ವಿಶೇಷ:Contributions/182.73.165.90|182.73.165.90]] ೦೮:೪೨, ೨೨ ಮೇ ೨೦೧೪ (UTC) :ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಲು ಹಾಕಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದೆ. ಕಥೆಗಾರ್ತಿ ಲೇಖನ ಇದೆ ಆದುದರಿಂದ ಕತೆಗಾರ್ತಿ ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದಾಗಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಕತೆಗಾರ್ತಿಯನ್ನು ಕಥೆಗಾರ್ತಿಗೆ ಮರುನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೦೯:೦೯, ೨೨ ಮೇ ೨೦೧೪ (UTC) --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|talk]]) ೧೦:೨೮, ೯ ಜೂನ್ ೨೦೧೪ (UTC)ನಮಸ್ಕಾರ ಸರ್, ಈಗಷ್ಟೇ ನೋಡಿದೆ. ನಾನು ಈಗಾಗಲೇ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದ ಸುಮಾರು ಐದಾರು ಪುಟದ "ಕೆರೆಗೆಹಾರ ಕಥನಗೀತೆ" ಲೇಖನ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ನೀವೆನಾದರೂ ಅಳಿಸಿ ಹಾಕಿರುವಿರಾ ? :ಇಲ್ಲಿದೆ - [[ಕೆರೆಗೆ ಹಾರ ಕಥನಗೀತೆ]]--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೦:೪೦, ೯ ಜೂನ್ ೨೦೧೪ (UTC) == ನೋಡಿ == [[ವಿ.ಟಿ.ಸ್ವಾಮಿ]]; --Bschandrasgr ೧೬:೫೬, ೨೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೪ (UTC) == {{int:right-upload}}, [[commons:Special:MyLanguage/Commons:Upload Wizard|{{int:uploadwizard}}]]? == [[Image:Commons-logo.svg|right|100px|alt=Wikimedia Commons logo]] Hello! Sorry for writing in English. As you're an administrator here, please check the message I left on [[MediaWiki talk:Licenses]] and the village pump. Thanks, [[m:User:Nemo_bis|Nemo]] ೧೯:೨೨, ೧೮ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ (UTC) <!-- Message sent by User:Nemo bis@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User_talk:Nemo_bis/Unused_local_uploads&oldid=9923284 --> ==[[ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್]]== ;ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಯಾರೋ ವಿಳಾಸ ಕೊಡದ ವ್ಯಕ್ತಿ -ದುರುದ್ದೇಶದ- ಅನಾಮಧೇಯ -ಫುರ್ವಾಗ್ರಹವಿದ್ದಂತೆ ತೋರುವ -(ದುರುಪಯೋಗದ ಅನುಕ್ರಮಣಿಕೆ)ಗೆ ಸೇರಿರುವವರು "ನಾಶ ಮಾಡಿ ಅಸಂಬದ್ಧವಾಕ್ಯಗಳುಳ್ಳ ಲೇಖನವನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. [[ದಯವಿಟ್ಟು ಈ ಬಗೆಯ ದುರುಪಯೋಗ ತಡೆಯಿರಿ]], [[ಉತ್ತಮ ಲೇಖನವನ್ನು ನಾಶಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ]].ದಯವಿಟ್ಟು, ಹಿಂದಿನ ಉತ್ತಮ ಲೇಖನವನ್ನು ಪುನಹ ಹಾಕಿ.Bschandrasgr ೦೪:೪೪, ೧೪ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ (UTC) :ಧನ್ಯವಾದಗಳು -ಸರಿಪಡಿಸಿದೆ.Bschandrasgr == ಕರ್ಪುರ ಪುಟ ಅಳಿಸಲು ಮನವಿ == ಪವನಜರೇ , ಕರ್ಪುರ ಪುಟದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕರ್ಪೂರ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಕರ್ಪುರ ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸಿ/ಕರ್ಪೂರ ಪುಟಕ್ಕೆ ರೀಡೈರೆಕ್ಟ್ ಮಾದಿ --[[ಸದಸ್ಯ:Shreekant.mishrikoti|Shreekant.mishrikoti]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreekant.mishrikoti|talk]]) ೦೫:೩೫, ೧೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ (UTC) :ನೀವು <nowiki>{{ಅಳಿಸುವಿಕೆ| .... ಕಾರಣ.....}}</nowiki> ಎಂದು ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮಾರ್ಕ್ ಮಾಡಿದರೆ ನಾನು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಬಹುದು--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|talk]]) ೧೩:೪೧, ೧೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ (UTC) ==[[ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂಗಡ ಪತ್ರ;2015-2016]]== *ಪವನಜರೇ , [[ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂಗಡ ಪತ್ರ-ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ]] :ಕನ್ನಡ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಡುವ ನಮ್ಮ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಕನ್ನಡ ಬಲ್ಲವರಿಗೆ / ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಈ ಕನ್ನಡ ಅಂಕೆಗಳು ತೊಡಕಾಗಿವೆ . ನಾವು ಕೇವಲ ಕನ್ನಡ ಅಂಕೆಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದರಿಂದ ಕನ್ನಡ ಓದುಗರನ್ನು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಯಿಂದ ದೂರವಿಟ್ಟಂತಾಗುವುದು ; ಈಗ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಅಂಕೆಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ/ಹೇಳಿಯೂ ಕೊಡಡುವುದಿಲ್ಲ ; ಅವರೇ ಬೇಕಾದರೆ ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುವುದು. ಇದರಿಂದ ಕನ್ನಡ ಮಕ್ಕಳು /ಕನ್ನಡಿಗರು ವಿಕಿ ತಾಣಗಳಿಂದ ದೂರವಿರುವಂತಾಗಿದೆ,; ಸರ್ಕಾರವೂ ಕನ್ನಡ ಅಂಕೆಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದು ಅನೇಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವೂ ಆಗಿದೆ . ಸುಲಭವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ.ಕೇವಲ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಇದು/ ಈ ತಾಣ ಕನ್ನಡ ಜನರಿಗೆ/ಹುಡುಗರಿಗ ಉಪಯೋಗವಾಗಬೇಕು. ಕನ್ನಡ ಅಂಕೆ ೧ =ಒಂದು ಸೊನ್ನೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತೆ,ಓದಲು ತೊಡಕು. .ದಯವಿಟ್ಟು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಂಕೆಗಳೆ ಇರಲಿ. :[[ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂಗಡ ಪತ್ರ-ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ]] ಮತ್ತು [[ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂಗಡ ಪತ್ರ ೨೦೧೫-೨೦೧೬]]-ಇವು ಎರಡು ಬೇರೆ ವಿಷಯಗಳು-ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರಾಹಾಕಿದೆ; ([[ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ]]-ಎಂಬ ಬೇರೆ ತಾಣವೂ ಇದೆ; ಅದು ದೊಡ್ಡ ವಿಷಯ). ಯಾರಾದರೂ ತಾವು ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದೇವೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂದು ನೋಡಲು ಅನುಕೂಲ. [[ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂಗಡ ಪತ್ರ ೨೦೧೫-೨೦೧೬]] ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಸ್ತಾವಿಕವಾಗಿ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ವಿಷಯ ಬಂದಿದೆ, ಆದರೆ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ವಿಷಯ,[[ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಂಗಡ ಪತ್ರ-ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ]] ತಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಮಂದಿನ ಬಜೆಟ್`ನ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಹಾಕಬಹುದು; ಮುಂದುವರಿಸಬಹುದು.- ಆದ್ದರಿಂದ ತಲೆಬರೆಹದಲ್ಲಿ 2015-16 ಹಾಕಿಲ್ಲ. ಅದು ಹಾಗೆಯೇ ಇದ್ದರೆ ಈ ವಿಷಯ ಹುಡುಕುವವರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವೆಂದು ನನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ.ಅದರ ಅಗತ್ಯವಿರುವವರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ತಾನದಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಿ ತೆಗೆಯುವುದು ಕಷ್ಟ. ಅದು ಹಾಗೆಯೇ ಇದ್ದು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಮುಂದುವರಿಯಲಿ ಎಂಬುದು ನನ್ನ ವಿಚಾರ.Bschandrasgr ೧೨:೩೫, ೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೫ (UTC) [[ಸದಸ್ಯ:Bschandrasgr]][[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Bschandrasgr|ಚರ್ಚೆ]] ==[[ಬಿ.ಎಸ್.ಚಂದ್ರಶೇಖರ್]] ಹೆಸರಿಗೆ ನನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಜೋಡಿಸಿದ ಬಗೆಗೆ== ẋẋ ಈ ದಿನ ೧೫-೩-೨೦೧೫ ನಅನು ನನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟಗಾರ [[ಬಿ.ಎಸ್.ಚಂದ್ರಶೇಖರ್]]ಅವರ ಹೆಸರಿಗೆ ಪುನರ್ನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದೆ. ಇದು ತೀರಾ ಅನುಚಿತ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಹೆಸರಿನ ಮೇಲೆ ಅನಾವಶ್ಯಕ ಆಕ್ರಮಣ. ನೀವು ನನ್ನ ಹೆಸರಿನ ಪುಟವನ್ನೇ ಬೇಕಾದರೆ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಬುಹದಿತ್ತು . ಅದರ ಬದಲು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಿರುವುದು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಿಯೂ ನನ್ನ ಹೆಸರು ಬರಬಾರದು ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಗೂಗಲ್ಅನಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಹೆಹೆರಿನ ಬ್ಲಾಗ್ ಇದೆ ಅದಕ್ಕೂ ಇದು ತೊಂದರೆ ಕೊಡಬಹುದು. ಈಗ ನನ್ನ ಸದಸ್ಯ ಪುಟದಲ್ಲಿಯೂ ನನ್ನ ಹೆಸರು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ !!!. ;ದಯವಿಟ್ಟು ಆ ಪುನರ್ನಿರ್ದೇಶನವನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಿ;ಆ ನನ್ನ ಪುಟವನ್ನೇ ಬೇಕಾದರೆ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ. ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಬೇಸರವಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತಿಳಿಸಿ. :[[ಎಚ್.ಶಿವರಾಂ]] ಲೇಖಕರು-ಇವರ ಬಗೆಗೆ ಅವರದ್ದೇ ಬ್ಲಾಗ್ ಆಧಾರ ಹಾಕಿದ್ದೀರಿ (?) ಅವರು ನನಗಿಂತ ಉತ್ತಮ ಲೇಖಕರು ಇದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ನಿಯಮ ಅವರಿಗೂ ಅಂತಹವರಿಗೂ ಅನ್ವಯಿಸದೇ? ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಗೆ ಅವರ ಕೊಡಿಗೆ ಏನು?? ಆಧಾರವೇ ಇಲ್ಲದವು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಇವೆ- ಇರಲಿ ನನಗೆ ಅದರ ಗೊಡವೆಬೇಡ ; ಆ ನಂಂತರ ಅವರ ಬಗೆಗೆ ಹಾಕಿದ ಉಳಿದ ಸೈಟುಗಳು ತೆರೆಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಆ ಬಗೆಯ ತೆರೆಯದ ಸೈಟಿನ ಆಧಾರಗಳು ಅನೇಕ ಇವೆ ಎಂದು ನನ್ನ ಭಾವನೆ. :ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಎರಡು ಹೆಸರುಗಳು ಇದ್ದರೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಬಗೆಯ ಪುಟ ತೆರೆಯಿರಿ: :This disambiguation page (ಸಂದಿಗ್ಧ ನಿವಾರಣ ಪುಟ) *ವಂದನೆಗಳು.:Bschandrasgr ೦೯:೧೭, ೧೫ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೫ (UTC)[[ಸದಸ್ಯ:Bschandrasgr]][[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Bschandrasgr|ಚರ್ಚೆ]] :[[ಎಚ್.ಶಿವರಾಂ]] ಲೇಖನವನ್ನು ಖುದ್ದು [[User:HShivaRam ]] ಅವರೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದು ಇಂತದ್ದನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದೇ ತಪ್ಪು. [[ಸದಸ್ಯ:Bschandrasgr]] ಇದನ್ನು ತಿಳಿಯಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಶೀಘ್ರ ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಿದ್ದೇನೆ. ~[[User:Omshivaprakash|ಓಂಶಿವಪ್ರಕಾಶ್]]<sup>/[[User talk:Omshivaprakash|ಚರ್ಚೆ]]/[[Special:Contributions/Omshivaprakash|ಕಾಣಿಕೆಗಳು]]</sup> ೧೪:೨೨, ೧೫ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೫ (UTC) ==ನನ್ನ ಹೆಸರಿನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ== :ಎಚ್.ಶಿವರಾಂ ಲೇಖನವನ್ನು ಖುದ್ದು User:HShivaRam ಅವರೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದು ಇಂತದ್ದನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದೇ ತಪ್ಪು. ಸದಸ್ಯ:Bschandrasgr ಇದನ್ನು ತಿಳಿಯಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಶೀಘ್ರ ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಿದ್ದೇನೆ. ~ಓಂಶಿವಪ್ರಕಾಶ್/ಚರ್ಚೆ/ಕಾಣಿಕೆಗಳು ೧೪:೨೨, ೧೫ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೫ (UTC) * :ಓಂಶಿವಪ್ರಕಾಶ್-ರೇ ಎಚ್.ಶಿವರಾಂ ಲೇಖನವನ್ನು ಖುದ್ದು User:HShivaRam ಅವರೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಿ ನಂತರ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಪಾದಕರು ಯಾವ ಆಧಾರವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರದೇ ಬ್ಲಾಗ್ ಆಧಾರ ಹಾಕಿದರು. ನನಗೆ ಅದು ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ-ಅದು ಮುಖ್ಯವೂ ಅಲ್ಲ. ನನ್ನ ಹೆಸರಿನ ತಾಣವನ್ನ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದು ಶ್ರೀಮತಿ ಜ್ಞಾನಾ ಎನ್ನುವವರು.ಅದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವಕ್ಕೆ ಆಧಾರ ವಿಶೇಷ ಸ್ಮರಣಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತು; ಉಳಿದುದನ್ನು ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಿಹಾಕಿದರು. ಅವರು ವಿಕಿಲೇಖನ ಹಾಕಲು ಕಲಿಯಲು ಹಾಕಿದ್ದು. ಅದರೆ ಏನೂ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪರಿಚಯ ಲೇಖನವಿದೆ; ಅದು ಹೇಗಾದರೂ ಇರಲಿ; ನನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟಗಾರರ ಹೆಸರಿಗೆ ಟ್ಯಾಗ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಸರಿಯೇ?? ಅದನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಿ ಎಂದು ನಾನು ಹೇಳಿದರೆ ಅದು ತಪ್ಪೇ ? ಬೇರೆಯವರ ವಿಷಯ ನನಗೆ ಬೇಡ; ನಾನೇ ಅದನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಬಹುದಿತ್ತು ಆದರೆ ನನ್ನ ಹೆಸರಿಗೆ ಆದ ಅಪಚಾರ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಆಗಬಾರದು- ಅದ್ದರಿಂದ '''ನನ್ನ ಹೆಸರಿಗೆ ಆದ ಅಪಚಾರ/ಅವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅವರೇ ಸರಿಪಡಿಸಬೇಕು''' ಎಂದು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ. ಇದು ಹುಡುಗಾಟಿಕೆಯಾಗಿದೆ (Mischief) ಮತ್ತು ನನಗೆ ಮುಜುಗರ- ಬೇಸರ. ;ದಯವಿಟ್ಟು ಪರಿಹಾರ ಹೇಳಿ -ನಿಮ್ಮವ, [[ಸದಸ್ಯ:Bschandrasgr]] [[ಸದಸ್ಯ:Bschandrasgr|ಚರ್ಚೆ]] ೧೫-೩-೨೦೧೫ == ಚುಟುಕು ಲೇಖನಗಳ ಪಟ್ಟಿ == http://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:AbuseLog&wpSearchFilter=2 == Translating the interface in your language, we need your help == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Hello Pavanaja, thanks for working on this wiki in your language. [http://laxstrom.name/blag/2015/02/19/prioritizing-mediawikis-translation-strings/ We updated the list of priority translations] and I write you to let you know. The language used by this wiki (or by you in your preferences) needs [[translatewiki:Translating:Group_statistics|about 100 translations or less]] in the priority list. You're almost done! [[Image:Translatewiki.net logo.svg|frame|link=translatewiki:|{{int:translateinterface}}]] Please [[translatewiki:Special:MainPage|register on translatewiki.net]] if you didn't yet and then '''[[translatewiki:Special:Translate/core-0-mostused|help complete priority translations]]''' (make sure to select your language in the language selector). With a couple hours' work or less, you can make sure that nearly all visitors see the wiki interface fully translated. [[User:Nemo_bis|Nemo]] ೧೪:೦೬, ೨೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nemo bis@metawiki using the list at http://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Meta:Sandbox&oldid=12031713 --> --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೦೮, ೨೪ ಮೇ ೨೦೧೫ (UTC)ಧನ್ಯವಾದ ಸರ್. ನೀವ್ ಹೇಳಿದ ವಿಚಾರವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವೆ. ==ಬಿ.ಎಸ್.ಚಂದ್ರಶೇಖರ-ಸಾಗರ ಲೇಖನ ಬಗ್ಗೆ== ನಮಸ್ತೆ, ಸರ್ 'ಬಿ.ಎಸ್.ಚಂದ್ರಶೇಖರ-ಸಾಗರ‎' ಇವರು ಒಬ್ಬ ಕನ್ನಡ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಮಾಡದಷ್ಟು ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಈ ಎರಡು ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾಗೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಆಸೆ ಎಂದರೆ ತಮ್ಮ ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ಪುಟ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕೆಂಬುದಾಗಿದೆ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ನಾನು 'ಬಿ.ಎಸ್.ಚಂದ್ರಶೇಖರ-ಸಾಗರ‎'ಅನ್ನುವ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ಪುಟವನ್ನು ಮರುಸೃಷ್ಠಿ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಯಾರೋ 'ಪುಣ್ಯಾತ್ಮರು' ಅನಾಮಧೇಯರಾಗಿ ಅವರ ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ. ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಹಾಕಿರುವ 'ಮಹಾತ್ಮರು' ಈವರೆಗೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಏನೆನನ್ನು ಕಡೆದು ಕಟ್ಟೆ ಹಾಕಿ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿರುವರೋ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಒಂದಂತು ಸತ್ಯ 'ಬಿ.ಎಸ್.ಚಂದ್ರಶೇಖರ-ಸಾಗರ‎' ಅವರ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾಡಿರುವ ಸಾಧನೆ ಬಹಳ ಅಮೂಲ್ಯವಾದುದೆಂದು ನನ್ನ ಅನಿಸಿಕೆ. ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ನೀವು ಗಂಭಿರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿ ಇತ್ಯರ್ಥ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದು ನನ್ನ ಕಳಕಳಿಯ ವಿನಂತಿ. ವಂದನೆಗಳು. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ 'ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಶ್ವಕೋಶ' ಎಂಬ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಠಿಯಾಗಿರುವಂತಹುದು. ಯಾವಾಗಲು ಕಟ್ಟುವ ಕೆಲಸ ಶ್ರಮದಾಯಕವಾದುದು. ಅದನ್ನು ಕೆಡಹುವ ಕೆಲಸ ಒಂದೇ ನಿಮಿಷದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವಂತಹುದು. ನಾವೆಲ್ಲ ಒಂದಾಗಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕೆ ಹೊರತು ಅತೀ ಬುದ್ದಿವಂತಿಕೆಯ ಅಮಲಿನಿಂದ ಕೆಡಹುವ ಕೆಲಸ ಮಾಬಾರದು. ಇದಕ್ಕೆ ನೀವು ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕೊಡಬಾರದು. ಇಲ್ಲಿ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡುವವರು, ಪರಸ್ಪರ ಸೌಹಾರ್ದಯುತವಾಗಿ ಸಂಪಾದಕರ ಸಂಭಂಧಗಳನ್ನು ಬೆಸೆಯಬೇಕೇ ಹೊರತು ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ವರ್ತಿಸುವ "ಹಿಟ್ಲರ್"ಗಳಾಗಬಾರದು. ಹಾಗಾದಾಗ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಸೊರಗಿ ಹೋಗಬಹುದು. ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗೋಸ್ಕರ ಇಡೀ ಒಂದು ಸಮುದಾಯ ಪುಟವೇ ನಾಶವಾಗಬಹುದು. ಹಾಗಾಗದಿರಲಿ ಎಂಬ ಕಾಳಜಿ ಕಳಕಳಿ ಮಾತ್ರ ನನ್ನದಾಗಿದೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೦:೨೭, ೧೯ ಜೂನ್ ೨೦೧೫ (UTC) :ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಿದವರು ಬರೆದ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಹೀಗಿತ್ತು -'''ಸದಸ್ಯರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪುಟವನ್ನೇ ವಿಕಿ ಲೇಖನ ಮಾಡಿದಂತಿದೆ. ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲೇಖ ನೀಡಿಲ್ಲ'''. ನಾನು ಈ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪುತ್ತೇನೆ. ಇಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿಷಯಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಸದಸ್ಯ ಪುಟವನ್ನೇ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಲೇಖನವನ್ನಾಗಿಸಿದ್ದು. ಇದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಲೇಖನ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯರ ಪರಿಚಯ ಪುಟ (ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪುಟ) ಎರಡೂ ಒಂದೇ ಆಗಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಶೈಲಿಗೆ ನೀವು ಬದಲಿಸಬೇಕು. ಇನ್ನು ಎರಡನೆಯದಾಗಿ ಈ ವ್ಯಕ್ತಿ ಏನು ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ವಿಷಯ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರ ಲೇಖನ ಸೇರಿಸಿದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲೇ ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ಲೇಖನ ಸೇರಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಅಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ, ಅಥವಾ ಸಮಾಜ ಸೇವಕರಾಗಿ, ಅಥವಾ ಲೇಖಕರಾಗಿ, ಅಥವಾ ಇನ್ಯಾವುದೇ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಾಧನೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಆಗ ಮಾತ್ರ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಲೇಖನ ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ಲೇಖನ ಮಾಡುವ ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಈ [[w:Wikipedia:Biographies of living persons|ಪುಟದಲ್ಲಿ ಓದಬಹುದು]]. ಒಮ್ಮೆ ಯಾರಾದರೂ ಒಂದು ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸಲು ಹಾಕಿದಲ್ಲಿ ಆ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಬಾರದು. ಆ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಚರ್ಚೆ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಯಾಕೆ ಅಳಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಚರ್ಚೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಆ ಚರ್ಚಾ ಪುಟ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಲಾಗಿರುವ ಲೇಖನಗಳು|ಇಲ್ಲಿದೆ]]. ಆ ಲೇಖನವನ್ನು ಯಾಕೆ ಅಳಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಕಾರಣವನ್ನು ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ ನೀವು ನೀಡಬೇಕು. <nowiki>{{ಅಳಿಸುವಿಕೆ}}</nowiki> ಎಂಬ ಟೆಂಪ್ಲೇಟನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಬಾರದು. :ಅಂದ ಹಾಗೆ ನೀವು ನನ್ನ ಚರ್ಚಾಪುಟದಲ್ಲಿ ''ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ವರ್ತಿಸುವ "ಹಿಟ್ಲರ್"ಗಳಾಗಬಾರದು'' ಎಂದು ಬರೆದದ್ದು ಯಾಕೆಂದು ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ನಾನು ಹಾಗೆ ವರ್ತಿಸಿಲ್ಲ ಅಲ್ಲವೇ?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೫೮, ೧೯ ಜೂನ್ ೨೦೧೫ (UTC) ::ನಮಸ್ಕಾರ ನಾನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಎಲ್ಲಿಯೂ 'ಹಿಟ್ಲರ್' ಎಂದು ಕರೆದಿಲ್ಲ. ಬಿ.ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಅವರ ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಿದವರು ತಮ್ಮ ಹೆಸರನ್ನು ನಮೂದಿಸಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಹಾಗೆ ಹೇಳಿದ್ದೆ. ಯಾರನ್ನು ನೋಯಿಸುವ, ಬೇಸರಗೊಳಿಸುವ ಇಚ್ಛೆ ನನ್ನದಲ್ಲ. ನನ್ನಿಂದೇನಾದರೂ ನಿಮಗೆ ಬೇಸರವಾಗಿದ್ದರೆ ಕ್ಷಮೆಕೋರುತ್ತೇನೆ. ವಂದನೆಗಳೊಂದಿಗೆ --[[ಸದಸ್ಯ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಕೆ.ಸೌಭಾಗ್ಯವತಿ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Dr.K.Soubhagyavathi|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೫೩, ೧೯ ಜೂನ್ ೨೦೧೫ (UTC) :::ನೀವು ನನ್ನ ಚರ್ಚಾಪುಟದಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಕಾರಣ ಅದನ್ನು ಓದುವವರಿಗೆ ಹಾಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ ಅಷ್ಟೆ. ನೀವು ನನಗೆ ಹಾಗೆ ಹೇಳಿಲ್ಲ ಎಂದು ನನಗೆ ಗೊತ್ತು. ಆದರೆ ಓದುವವರಿಗೆ ಬೇರೆ ರೀತಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೧೯, ೧೯ ಜೂನ್ ೨೦೧೫ (UTC) == ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Infobox settlement - ಇಂಪೋರ್ಟ್ ಬಗ್ಗೆ == ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ಟೆಂಪ್ಲೇಟುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ವಿಕಿಯಿಂದ ಇಂಪೋರ್ಟ್ ಮಾಡದಿರಿ. ಮಾಡಿದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ, ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ. ಇಲ್ಲವಾದಲ್ಲಿ ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಬಳಸುವ ಎಲ್ಲ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿನ ಇನ್ಫೋಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತದೆ. ~[[User:Omshivaprakash|ಓಂಶಿವಪ್ರಕಾಶ್/Omshivaprakash]]<sup>/[[User talk:Omshivaprakash|ಚರ್ಚೆ]]/[[Special:Contributions/Omshivaprakash|ಕಾಣಿಕೆಗಳು]]</sup> ೧೦:೫೩, ೬ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ (UTC) == A barnstar for you == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7; width:100%;" |rowspan="2" valign="middle" | {{#ifeq:{{{2}}}|alt|[[File:Helping New Users Barnstar Hires.png|100px]]|[[File:Barnstar-abc.png|100px]]}} |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''Wiki workshop barnstar''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | A barnstar for you for your work at Kannada Wikipedia workshop today. -- [[ಸದಸ್ಯ:Titodutta|Titodutta]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Titodutta|ಚರ್ಚೆ]]) 16:25, 24 June 2012 (UTC) |} == ಚರ್ಚೆ == ನಮಸ್ಕಾರ, ನಾನು ವಿಕಿಗೆ ಹೊಸಬ ನಾನು ನಿಮ್ಮಿಂದ ಒಂದು ಸಹಾಯ ಯಾಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಲೇಖನಗಳಿಗೆ ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಸೇರಿಸುವುದೆಂದು ದಯವಿಟ್ಟು ಹೇಳಿಕೊಡಿ. [[ಸದಸ್ಯ:ಸುಮಂತ ಹೆಗಡೆ]] ([[ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಸುಮಂತ ಹೆಗಡೆ]]) :ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಬೇಕಾದ ಚಿತ್ರ [https://commons.wikimedia.org ವಿಕಿ ಕಾಮನ್ಸ್] ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿರತಕ್ಕದ್ದು. ಅಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಚಿತ್ರ ಇದೆಯೇ ಎಂದು ಹುಡುಕಿ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಕಂಸಾಳೆ]] ಲೇಖನ ನೋಡಿ. ಅದನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿ. ಆಗ ನಿಮಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರ ಸೇರಿಸಿದ್ದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಕಂಸಾಳೆ ಚಿತ್ರ ಕಾಮನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಅದರ ಪೂರ್ತಿ ಕೊಂಡಿ ಈ ರೀತಿ ಇದೆ. - https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Beesu_Kamsale_01.JPG. ಕಂಸಾಳೆ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು <nowiki>[[File:Beesu Kamsale 01.JPG|thumb|ಬೀಸು ಕಂಸಾಳೆ]]</nowiki> ಎಂದು ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಾಮನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ನಿಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಚಿತ್ರ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅದೇ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ಎಡಗಡೆ ಕಾಣುವ Upload file ಎಂದು ಬರೆದ ಕೊಂಡಿ ಮೇಲೆ ಕ್ಲಿಕ್ಕಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಿಮ್ಮ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಚಿತ್ರದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಕ್ಕು ನಿಮ್ಮದಾಗಿರಬೇಕು. ಬೇರೆಯವರು ತೆಗೆದ ಫೋಟೋ, ಫೋಟೋದ ಫೋಟೋ, ಗೂಗ್ಲ್‍ನಿಂದ ಡೌನ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಿದ ಫೊಟೋ, ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವಂತಿಲ್ಲ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೪೧, ೨೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೫ (UTC) ಪವನಜ ಸಾರ್ ದಯವಿಟ್ಟು ನಿಮ್ಮ ಮೊಬೈಲ್ ನಂಬರ್ ಅನ್ನು ಕೊಡಬಹುದೇ? Pavanaja ಸಿರ ದಯವಿಟ್ಟು ನಿಮ್ಮ ಮೊಬೈಲ್ ನಂಬರ್ ಕೊಡಬಹುದೇ? == Ramyatalanki == ಈ ಪುಟ ನನ್ನ ಕಾಲೇಜ್ ನಾ ಒಂದು ಚಟುವಟಿಕೆ. ನಾನು ಆಂಗ್ಲ ಪುಟವನ್ನು ಭಾಷಾಂತರಮಾಡಿದೇನೆ Think Pair Share(https://en.wikipedia.org/wiki/Think-pair-share ). ಇದು ಒಂದು ಬೋಧನಾ ಮಾದರಿ. :ಯಾವ ಲೇಖನ?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೩:೫೫, ೨೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೫ (UTC) ==ಶೀತಕ== ಧನ್ಯವಾದಗಳು,ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಹಾಕುವ ರೀತಿ ಗೊತ್ತಾಗಲಿಲ್ಲ, ಸರ್. ತಿಳಿಸಿಕೊಡಿ.-[[ಸದಸ್ಯ:Nithinhegde.mb|Nithinhegde.mb]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Nithinhegde.mb|ಚರ್ಚೆ]] == ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಕ್ಕೆ ಚಿತ್ತ ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ == ಸಾರ್, ತಮ್ಮ ಸದಸ್ಯರ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಈ ತರ ಇದೆ: "...ತಮ್ಮ ವೆಬ್ ಸೈಟಿನಲ್ಲಿರುವ ಚಿತ್ರಗಳು ಹಾಗೂ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದ ಮುಕ್ತ ಲೈಸೆನ್ಸಿನಡಿ ಹಾಕುವುದಕ್ಕೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿರುವ ಇವರಿಗೆ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಸಮುದಾಯ ಚಿರಋಣಿ ಎಂದು ಹೇಳಿದರೆ ಬಹುಶ: ತಪ್ಪಾಗದು..." ಅಂದರೆ, ತಮ್ಮ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹಾಕಲು ಲೈಸೆನ್ಸಿದಯಾ? == ಸಹಾಯ == ನಮಸ್ಕಾರ,ನಾನು [[ಸೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ, ಹೊನ್ನಾವರ]] ಎಂಬ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದೆ. ನಂತರ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ ಮಧ್ಯೆ ಸ್ಪೇಸ್ ಇರುವ[[ಸೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಪ್ರೌಢ ಶಾಲೆ, ಹೊನ್ನಾವರ]] ಎಂಬ ಕಡಿಮೆ ಮಾಹಿತಿ ಇರುವ ಪುಟ ಕಾಣಿಸಿತು, ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸೇರಿಸುವುದೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ದಯವಿಟ್ಟು ಸೇರಿಸಿ ([[ಸದಸ್ಯ:Sumanth Hegde S]]) ([[ಚರ್ಚೆಪುಟ]]) == ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸಿದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ == ಗುರುಗಳೇ, ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯ ಪುಟವನ್ನು ಯಾಕೆ ಅಳಿಸಿದಿರಿ ಅಂತಾ ಗೊತ್ತಾಗಲಿಲ್ಲ.. [[ಸದಸ್ಯ:Gopikaravindra|Gopikaravindra]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Gopikaravindra|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೦೧, ೪ ಜನವರಿ ೨೦೧೬ (UTC) :ಇಲ್ಲಿದೆ -[[ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆ]]. ನಾನು ಅಳಿಸಿದ್ದು ಖಾಲಿ ಪುಟವನ್ನು--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೪೦, ೪ ಜನವರಿ ೨೦೧೬ (UTC) ==ವರ್ಗಗಳನ್ನು ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ== ಕೆಲವು ವರ್ಗಗಳನ್ನು ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ವರ್ಗ:ಖಾದ್ಯ, ತಿನಿಸು ವರ್ಗ:ಖಾದ್ಯ ವರ್ಗ:ತಿನಿಸು . ಈ ಮೂರೂ ವರ್ಗಗಳು ತಿನ್ನುವ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಇವೆ. ಬಹುಶಃ redirect ಮಾಡಬಹುದು. ಧನ್ಯವಾದಗಳು. [[ವಿಶೇಷ:Contributions/117.192.200.246|117.192.200.246]] ೧೮:೨೬, ೨೦ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೬ (UTC) === ಹದಿಮೂರನೆಯ ವಾರ್ಷಿಕಾಚರಣೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ತಮಗೆ ಈ ಆಹ್ವಾನ === {| style="background-color: #DACEE3; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:St. Aloysius College.jpg|125px]] |style="font-size: large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.00;" | '''ವಿಕಿಪೀಡಿಯ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಹದಿಮೂರನೆಯ ವರ್ಷಾಚರಣೆ|ಹದಿಮೂರನೆಯ ವರ್ಷಾಚರಣೆ]] @ ಮಂಗಳೂರು''' |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wikipedia-logo-v2-kn.svg|130px|alt="Wikidata"]] |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವು ಹದಿಮೂರನೆಯ ಫಲಪ್ರದ ವರ್ಷಗಳ ಸಂಭ್ರಮದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯ ಸಂತಸವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಎಲ್ಲ ವಿಕಿಪೀಡಿಯನ್ನರನ್ನು ಈ ಮೂಲಕ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೩, ೨೦೧೬ರಂದು ಶನಿವಾರ '''ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಫೋಟೋ ನಡಿಗೆ''' ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು '''ಬಂಟ್ವಾಳ''' ಅಥವಾ '''ಪಿಲಿಕುಳ'''ದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೪, ೨೦೧೬ರಂದು ಭಾನುವಾರ ಹದಿಮೂರನೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆಯನ್ನು, [[ಮಂಗಳೂರು|ಮಂಗಳೂರಿನ]] [[ಸಂತ ಅಲೋಶಿಯಸ್ ಕಾಲೇಜು|ಸಂತ ಅಲೋಶಿಯಸ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾಲೇಜಿನ]], '''ಎರಿಕ್ ಮಥಾಯಿಸ್ ಸಭಾಂಗಣ'''ದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುವುದೆಂದು ದಿನ ನಿರ್ಧಾರ ಆಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿರುವ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಹದಿಮೂರನೆಯ ವರ್ಷಾಚರಣೆ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ೧೩ನೆಯ ವರ್ಷಾಚರಣೆ]] ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಸಮುದಾಯದ ಸರ್ವರೂ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಇರುವಿಕೆಯಿಂದ ಹದಿಮೂರನೆಯ ವರ್ಷಾಚರಣೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಜ್ವಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷಾಚರಣೆಯ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಈಗಾಗಲೇ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆ ನಡೆದ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸಂಪಾದನೋತ್ಸವಗಳು|ಸಂಪಾದನೋತ್ಸವ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿರುವ ಅನೇಕ ಹೊಸ ಸಂಪಾದಕರನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ವೇದಿಕೆಯಾಗಲಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಸಮುದಾಯದ ಮಂಗಳೂರಿನ [[ಸಂತ ಅಲೋಶಿಯಸ್ ಕಾಲೇಜು ಕನ್ನಡ ವಿಭಾಗ|ಸಂತ ಅಲೋಶಿಯಸ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಕನ್ನಡ ವಿಭಾಗದ]] ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಮುದಾಯದ ಪರವಾಗಿ ನಿಮಗೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಸ್ವಾಗತ ಬಯಸುತ್ತೇನೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Vishwanatha Badikana|Vishwanatha Badikana]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vishwanatha Badikana|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೫೧, ೧೭ ಜನವರಿ ೨೦೧೬ (UTC) |} == GI edit-a-thon 2016 updates == Geographical Indications in India Edit-a-thon 2016 has started, here are a few updates: # More than 80 Wikipedians have joined this edit-a-thon # More than 35 articles have been created/expanded already (this may not be the exact number, see "Ideas" section #1 below) # [[:en:Template:Infobox geographical indication|Infobox geographical indication]] has been started on English Wikipedia. You may help to create a similar template for on your Wikipedia. [[File:Spinning Ashoka Chakra.gif|right|150px]] ; Become GI edit-a-thon language ambassador If you are an experienced editor, [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon/Ambassadors|become an ambassador]]. Ambassadors are community representatives and they will review articles created/expanded during this edit-a-thon, and perform a few other administrative tasks. ; Translate the Meta event page Please translate [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|this event page]] into your own language. Event page has been started in [[:bn:উইকিপিডিয়া:অনলাইন এডিটাথন/২০১৬/ভারতীয় ভৌগোলিক স্বীকৃতি এডিটাথন|Bengali]], [[:en:Wikipedia:WikiProject India/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|English]] and [[:te:వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/జాగ్రఫికల్ ఇండికేషన్స్ ఇన్ ఇండియా ఎడిట్-అ-థాన్|Telugu]], please start a similar page on your event page too. ; Ideas # Please report the articles you are creating or expanding [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|here]] (or on your local Wikipedia, if there is an event page here). It'll be difficult for us to count or review articles unless you report it. # These articles may also be created or expanded: :* Geographical indication ([[:en:Geographical indication]]) :* List of Geographical Indications in India ([[:en:List of Geographical Indications in India]]) :* Geographical Indications of Goods (Registration and Protection) Act, 1999 ([[:en:Geographical Indications of Goods (Registration and Protection) Act, 1999]]) See more ideas and share your own [[:meta:Talk:CIS-A2K/Events/Geographical_Indications_in_India_Edit-a-thon#Ideas|here]]. ; Media coverages Please see a few media coverages on this event: [http://timesofindia.indiatimes.com/city/bengaluru/Wikipedia-initiative-Celebrating-legacy-of-Bangalore-Blue-grapes-online/articleshow/50739468.cms The Times of India], [http://indiaeducationdiary.in/Shownews.asp?newsid=37394 IndiaEducationDiary], [http://www.thehindu.com/news/cities/Kochi/gitagged-products-to-get-wiki-pages/article8153825.ece The Hindu]. ; Further updates Please keep checking [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|the Meta-Wiki event page]] for latest updates. All the best and keep on creating and expanding articles. :) --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೦:೪೬, ೨೭ ಜನವರಿ ೨೦೧೬ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/GI_participants&oldid=15282198 --> == 7 more days to create or expand articles == [[File:Seven 7 Days.svg|right|250px]] Hello, thanks a lot for participating in [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|Geographical Indications in India Edit-a-thon]]. We understand that perhaps 7 days (i.e. 25 January to 31 January) were not sufficient to write on a topic like this, and/or you may need some more time to create/improve articles, so let's extend this event for a few more days. '''The edit-a-thon will continue till 10 February 2016''' and that means you have got 7 more days to create or expand articles (or imprpove the articles you have already created or expanded). ; Rules The [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical_Indications_in_India_Edit-a-thon#Rules|rules]] remain unchanged. Please [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical_Indications_in_India_Edit-a-thon|report your created or expanded articles]]. ; Joining now Editors, who have not joined this edit-a-thon, may [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon/Participants|also join now]]. [[File:Original Barnstar Hires.png|150px|right]] ; Reviewing articles Reviewing of all articles should be done before the end of this month (i.e. February 2016). We'll keep you informed. You may also [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|check the event page]] for more details. ; Prizes/Awards A special barnstar will be given to all the participants who will create or expand articles during this edit-a-thon. The editors, who will perform exceptionally well, may be given an Indic [[:en:List of Geographical Indications in India|Geographical Indication product or object]]. However, please note, nothing other than the barnstar has been finalized or guaranteed. We'll keep you informed. ; Questions? Feel free to ask question(s) [[:meta:Talk:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon|here]]. -- [[User:Titodutta]] ([[:meta:User talk:Titodutta|talk]]) sent using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೦೮, ೨ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೬ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/GI_participants&oldid=15282198 --> == GI edit-a-thon updates == [[File:Geographical Indications in India collage.jpg|right|200px]] Thank you for participating in the [[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical_Indications_in_India_Edit-a-thon|Geographical Indications in India]] edit-a-thon. The review of the articles have started and we hope that it'll finish in next 2-3 weeks. # '''Report articles:''' Please report all the articles you have created or expanded during the edit-a-thon '''[[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical_Indications_in_India_Edit-a-thon|here]]''' before 22 February. # '''Become an ambassador''' You are also encouraged to '''[[:meta:CIS-A2K/Events/Geographical Indications in India Edit-a-thon/Ambassadors|become an ambassador]]''' and review the articles submitted by your community. ; Prizes/Awards Prizes/awards have not been finalized still. These are the current ideas: # A special barnstar will be given to all the participants who will create or expand articles during this edit-a-thon; # GI special postcards may be sent to successful participants; # A selected number of Book voucher/Flipkart/Amazon coupons will be given to the editors who performed exceptionally during this edit-a-thon. We'll keep you informed. ; Train-a-Wikipedian [[File:Biology-icon.png|20px]] We also want to inform you about the program '''[[:meta:CIS-A2K/Train-a-Wikipedian|Train-a-Wikipedian]]'''. It is an empowerment program where groom Wikipedians and help them to become better editors. This trainings will mostly be online, we may conduct offline workshops/sessions as well. More than 10 editors from 5 Indic-language Wikipedias have already joined the program. We request you to have a look and '''[[:meta:CIS-A2K/Train-a-Wikipedian#Join_now|consider joining]]'''. -- [[User:Titodutta|Titodutta (CIS-A2K)]] using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೦೧, ೧೭ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೬ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/GI_participants&oldid=15355753 --> ==Regarding my edits== Hello Pavanaj, If there is any wrong in my edits please let me know. :Since you did not put your signature, I can't make out which are your edits.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|Pavanaja]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೩:೦೬, ೧೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ (UTC) == CIS-A2K Newsletter 2016 March == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br/> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their March 2016 newsletter. The edition includes details about these topics: # CIS-A2K's work-plan for the year 2016-2017 # National-level Wikipedia Education Program review workshop conducted in Bangalore in mid-January; # BHASHA-Indian Languages Digital Festival event and CIS-A2K's participation; # A learning pattern describing the importance of storytelling over demonstration in a Wikipedia outreach; Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2016|here]]'''.<br/><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].</small> --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೫೮, ೧೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=15522006 --> == CIS-A2K April 2016 Newsletter == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their April 2016 newsletter. The edition includes details about these topics: # Edit-a-thon organised at Christ University, Bangalore to celebrate Women’s Day; # Celebrating the 13th anniversary of Kannada Wikipedia; # Odia-language Women’s History Month edit-a-thons; # Upcoming 14th birth anniversary of Odia Wikipedia; Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2016|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].</small> --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೪೧, ೨೩ ಮೇ ೨೦೧೬ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=15593585 --> == ಬೊಗಸೆಯಲ್ಲಿ ಮಳೆ == ಎಲ್ಲ್ರರಿಗೂ ನಮಸ್ತೆ. ನಾನು [[ಬೊಗಸೆಯಲ್ಲಿ ಮಳೆ (ಪುಸ್ತಕ)|ಬೊಗಸೆಯಲ್ಲಿ ಮಳೆ]] ಪುಸ್ತಕದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿ ಬರೆದು ಅದರ ಮುಖಪುಟವನ್ನು ವಿಕಿ ಕಾಮನ್ಸ್ ಮೂಲಕ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದೆ, ಆದರೆ ಅದು ಇವಾಗ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ಸಹಾಯ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಕೋರುತ್ತೇನೆ. [[ಸದಸ್ಯ:Vageesha jm|ವಾಗೀಶ ಜಾಜೂರು]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vageesha jm|talk]]) :ಪುಸ್ತಕದ ಮುಖಪುಟ ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಕಾಮನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲು ಅಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸದ್ಬಳಕೆಗೆ ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ, ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲೇ ಸೇರಿಸುವ ಸವಲತ್ತು ಇನ್ನೂ ಬಂದಿಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯ ಕೆಲಸಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಒಮ್ಮೆ ಆ ಸವಲತ್ತು ಬಂದ ನಂತರ ಪುಸ್ತಗಳ ಮುಖಪುಟ, ಸಿನಿಮಾ ಪೋಸ್ಟರ್ ಎಲ್ಲ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಸೇರಿಸಬಹುದು.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೩೭, ೧೦ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ (UTC) == CIS-A2K Newsletter : May and June == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their consolidated newsletter for the months of May and June, 2016. The edition includes details about these topics: * Train-the-trainer and MediaWiki training for Indian language Wikimedians * Wikimedia Community celebrates birthdays of Odia Wikipedia, Odia Wiktionary and Punjabi Wikipedia * Programme reports of outreach, education programmes and community engagement programmes * Event announcements and press releases * Upcoming events (WikiConference India 2016) * Articles and blogs, and media coverage Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2016|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> -- [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] [[:m:Talk:CIS-A2K|(talk)]] <small>sent using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೩೭, ೧೪ ಜುಲೈ ೨೦೧೬ (UTC)</small> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=15758527 --> == Rio Olympics Edit-a-thon == Dear Friends & Wikipedians, Celebrate the world's biggest sporting festival on Wikipedia. The Rio Olympics Edit-a-thon aims to pay tribute to Indian athletes and sportsperson who represent India at Olympics. Please find more details '''[[:m:WMIN/Events/India At Rio Olympics 2016 Edit-a-thon/Articles|here]]'''. The Athlete who represent their country at Olympics, often fail to attain their due recognition. They bring glory to the nation. Let's write articles on them, as a mark of tribute. For every 20 articles created collectively, a tree will be planted. Similarly, when an editor completes 20 articles, a book will be awarded to him/her. Check the main page for more details. Thank you. [[:en:User:Abhinav619|Abhinav619]] <small>(sent using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೫೪, ೧೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೬ (UTC), [[:m:User:Abhinav619/UserNamesList|subscribe/unsubscribe]])</small> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Abhinav619/UserNamesList&oldid=15842813 --> == CIS-A2K Newsletter: July 2016 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of July 2016. The edition includes details about these topics: * Event announcement: Tools orientation session for Telugu Wikimedians of Hyderabad * Programme reports of outreach, education programmes and community engagement programmes * Ongoing event: India at Rio Olympics 2016 edit-a-thon. * Program reports: Edit-a-thon to improve Kannada-language science-related Wikipedia articles, Training-the-trainer programme and MediaWiki training at Pune * Articles and blogs, and media coverage Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2016|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೦:೪೬, ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೬ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=15789024 --> ==ಆಂಗ್ಲ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಲಿಂಕ್ == ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಮುಖ್ಯ ಪುಟದ ,'''ಈ ತಿಂಗಳ ಪ್ರಮುಖ ದಿನಗಳು''','''ಸುದ್ದಿಯಲ್ಲಿ''','''ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ''','''ನಮ್ಮ ಹೊಸ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ''' ಬಳಸಲಾದ ಕೆಲವು ಲೇಖನಗಳು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಇರದಿದ್ದರೆ,ಆಂಗ್ಲ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಲಿಂಕ್ ಕೊಡಬಹುದೇ? ಉದಾ:[[ಸ್ಪುಟ್ನಿಕ್ ೧]] = [[m:en:Sputnik 1|ಸ್ಪುಟ್ನಿಕ್ ೧]] --[[ಸದಸ್ಯ:Sangappadyamani|Sangappadyamani]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sangappadyamani|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೮:೨೧, ೮ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) :ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಅರಳಿಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಿದರೆ ಉತ್ತಮ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೩೧, ೧೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) ಧನ್ಯವಾದಗಳು [[ಸದಸ್ಯ:Sangappadyamani|Sangappadyamani]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sangappadyamani|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೦೯, ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) == CIS-A2K Newsletter August 2016 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of August 2016. The edition includes details about these topics: * Event announcement: Tools orientation session for Telugu Wikimedians of Hyderabad * Programme reports of outreach, education programmes and community engagement programmes * Ongoing event: India at Rio Olympics 2016 edit-a-thon. * Program reports: Edit-a-thon to improve Kannada-language science-related Wikipedia articles, Training-the-trainer programme and MediaWiki training at Pune * Articles and blogs, and media coverage Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2016|here]]'''. --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೮:೨೫, ೨೯ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=15874164 --> ==Adding templates== Pavanaja you have added a Template saying that add a proper reference to the article, Instead of adding that Template why can't you add the proper reference ?--[[ಸದಸ್ಯ:Swathipv|Swathipv]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Swathipv|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೧೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) :ಈ ರೀತಿ ಉತ್ತರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವೇನಿದೆ? ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಉಲ್ಲೇಖ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾನು ನೆನಪಿಸಿದ್ದು, ಅಷ್ಟೆ. ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ನಾನು ಈ ರೀತಿ ನೆನಪಿಸಿದಾಗ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಉತ್ತರಿಸಿದ್ದೀರಿ. ದಯವಿಟ್ಟು [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಐದು ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭಗಳು]] ಪುಟವನ್ನು ಓದಿ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೨೯, ೧೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) == CIS-A2K Newsletter September 2016 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of September 2016. The edition includes details about these topics: * Gender gap study: Another 5 Years: What Have We Learned about the Wikipedia Gender Gap and What Has Been Done? * Program report: Wikiwomen’s Meetup at St. Agnes College Explores Potentials and Plans of Women Editors in Mangalore, Karnataka * Program report: A workshop to improve Telugu Wikipedia articles on Nobel laureates * Article: ସଫ୍ଟଓଏର ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ: ଆମ ହାତେ ଆମ କୋଡ଼ ଲେଖିବା Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2016|here]]'''. --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೬:೧೫, ೧೯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC) <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=16000176 --> == CIS-A2K Newsletter October 2016 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of October 2016. The edition includes details about these topics: * '''Blog post''' Wikipedia Asian Month — 2016 iteration starts on 1 November — a revisit * '''Program report''': Impact Report form for the Annual Program Grant * '''Program report''': Kannada Wikipedia Education Program at Christ university: Work so far * '''Article''': What Indian Language Wikipedias can do for Greater Open Access in India * '''Article''': What Indian Language Wikipedias can do for Greater Open Access in India * . . . '''and more''' Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2016|here]]'''. --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೫:೧೮, ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೬ (UTC)<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=16015143 --> == Translation request == Hello, please pardon my use of English. I was wondering if you would be able to read [http://vijaykarnataka.indiatimes.com/district/ballari/siddaramaiah-supports-chaganur-bellary-airport/articleshow/56069213.cms this article] and give me its main points. I am doing research on the [[:en:New Bellary airport|New Ballari airport]] and had not found much recent news until I came upon this article. Thank you very much for your time if this is possible. I was not able to find many active Wikipedians who speak both Kannada and English fluently. [[ಸದಸ್ಯ:Sunnya343|Sunnya343]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sunnya343|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೧:೨೧, ೧೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೭ (UTC) :ನಿಮ್ಮಗೆ ಟೈಮ್ ಇಲ್ಲ? {{smiley}} [[ಸದಸ್ಯ:Sunnya343|Sunnya343]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sunnya343|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೦೦, ೧೯ ಜನವರಿ ೨೦೧೭ (UTC) === Request=== Sir, Would you please tell the name of any Kannada Wikipedian from Bangalore who is ready to interact with the the Kannada Professor. At the time may I shareyour telephone no (What I do have with me ending with 113) with one professor of Kannada. you may let me know on 09447021351.--[[ಸದಸ್ಯ:Drcenjary|Drcenjary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Drcenjary|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೦:೨೫, ೨೫ ಜನವರಿ ೨೦೧೭ (UTC) == proposal for admin rights == ನಾನು ನಿರ್ವಾಹಕ ಆಗಲು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ, ಕಾರಣ *ನಾನು ಕೆಲವು ಭಾಷಾಂತರಿಸದ ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಪುಟಗಳನ್ನು ಅನುವಾದಿಸಲು. *ಲೇಖನದ ಗುಣಮಟ್ಟ ನಿರ್ವಹಿಸಲು. *ಅನಗತ್ಯ ಪುಟಗಳನ್ನು ಅಳಿಸಲು ಅಥವಾ ಸರಿಯಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸರಿಸಲು. <span style="border-radius:1px;padding:5px 5px;background:#ced7e5; text-shadow: 0 0 8px red; color:silver; font-family: papyrus;">[[user:AnoopZ|'''Anoop''']]<sup>([[ಸದಸ್ಯರ_ಚರ್ಚೆಪುಟ:Anoop_Rao|'''Talk''']])</sup>></span> ೧೬:೩೯, ೨೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ (UTC) ===request=== {| class="wikitable" | | colspan="2" |ನಮಸ್ಕಾರ {{PAGENAME}} | | ವಿಕಿ ನಿರ್ವಹಣೆ ನನ್ನ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ /ವಿರೋಧಿಸಲು ಲಿಂಕ್ : [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ನಿರ್ವಾಹಕ_ಮನವಿ_ಪುಟ#Anoop_Rao]] ನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿರಲು ನಾನು ನಿಮ್ಮ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. <span style="border-radius:1px;padding:5px 5px;background:#ced7e5; text-shadow: 0 0 8px red; color:silver; font-family: papyrus;">[[user:AnoopZ|'''Anoop''']]<sup>([[ಸದಸ್ಯರ_ಚರ್ಚೆಪುಟ:Anoop_Rao|'''Talk''']])</sup>></span> ೧೪:೦೧, ೧೨ ಮೇ ೨೦೧೭ (UTC) |} == Bot request for welcoming new users == ಬಾಟ್ ವಿನಂತಿಸಲು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ: ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹೊಸ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸುವಾಗ ಇತ್ತೀಚಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತು೦ಬುವುದಿಲ್ಲ, ಬಾಟ್ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಯಾವುದೇ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತೆನೆ. English translation: I would like to request bot access for [[User:AnoopBot]] so that recent changes wont flood with changes regarding welcoming new users, that being said i would also letting no automated editing will be done using Bot all work will be done manually. <span style="border: 0px solid black; padding:4px; background: silver; color: blue; font-weight:bold;"> [[User:Anoop Rao|Anoop]] .<sup>([[User talk:Anoop Rao|Talk]])</sup><sub>([[Special:Contributions/Anoop Rao|Contributions]])</sub></span> ೧೪:೧೯, ೨೩ ಜೂನ್ ೨೦೧೭ (UTC) == ಸ್ಥಳ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಪುಟ == ನಮಸ್ಕಾರ [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ,ಹಳೆಯ ಪ್ರಯೋಗಪುಟಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿ ಪುನರ್ನಿರ್ದೆಸಿಸಲು. ನಿಮ್ಮ ಸಹಮತವಿದ್ದರೆ ನಾನು ಪುಟಗಳನ್ನು ಜರುಗಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಬಿಸ ಬಯಸುತ್ತೆನೆ. <span style="text-shadow: 0 0 8px red; padding:4px; background: silver; color: blue; font-weight:bold;"> [[User:Anoop Rao|Anoop/ಅನೂಪ್]] <sup>([[User talk:Anoop Rao|Talk]])</sup><sub>([[Special:Contributions/Anoop Rao|Edits]])</sub></span> ೧೦:೫೩, ೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೭ (UTC) :ಯಾವ ಹಳೆಯ ಪುಟಗಳಿಂದ? ನೀವೇ ಬರೆದುದಾದರೆ ಧಾರಾಳವಾಗಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೪೩, ೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೭ (UTC) :: ನಾನು ಬರೆದ ಪುಟವಲ್ಲ, ಬೇರೆ ಲೇಖಕರ ಪ್ರಯೋಗಪುಟಗಳ ಲೇಖನಗಳು, <span style="text-shadow: 0 0 8px red; padding:4px; background: silver; color: blue; font-weight:bold;"> [[User:Anoop Rao|Anoop/ಅನೂಪ್]] <sup>([[User talk:Anoop Rao|Talk]])</sup><sub>([[Special:Contributions/Anoop Rao|Edits]])</sub></span> ೧೫:೩೩, ೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೭ (UTC) :::ಆ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಲೇಖನ ಇಲ್ಲವಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಲೇಖನದ ಭಾಷೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಲೇಖನ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಉತ್ತಮ ಲೇಖನ|ಉತ್ತಮ ಲೇಖನವಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ]], ಮಾಡಬಹುದು--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೫೦, ೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೭ (UTC) == CIS-A2K Newsletter July 2017 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of July 2017. The edition includes details about these topics: * Telugu Wikisource Workshop * Marathi Wikipedia Workshop in Sangli, Maharashtra * Tallapaka Pada Sahityam is now on Wikisource * Wikipedia Workshop on Template Creation and Modification Conducted in Bengaluru Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2017|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೩:೫೮, ೧೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೭ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=16294961 --> == Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon starts with great enthusiasm == [[File:Bhubaneswar_Heritage_Edit-a-thon_poster.svg|right|200px]] Hello,<br/> Thanks for signing up as a participant of [[:m:Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon|Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon]] (2017). The edit-a-thon has started with great enthusiasm and will continue till 10 November 2017. Please create/expand articles, or create/improve Wikidata items. You can see some suggestions [[:m:Bhubaneswar_Heritage_Edit-a-thon/List|here]]. Please report you contribution '''[[:m:Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon/Report contribution|here]]'''. If you are an experienced Wikimedian, and want to lead this initiative, [[:m:Bhubaneswar_Heritage_Edit-a-thon/Participants#Ambassadors|become an ambassador]] and help to make the event a bigger success. Thanks and all the best. -- [[:m:User:Titodutta|Titodutta]] using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೮:೦೫, ೧೪ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೭ (UTC) <small>You are getting this message because you have joined as a participant/ambassador. You can subscribe/unsubscribe [[:m:User:Titodutta/lists/BHEAT|here]].</small> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/BHEAT&oldid=17328544 --> == CIS-A2K Newsletter August September 2017 == Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of August and September 2017. Please find below details of our August and September newsletters: August was a busy month with events across our Marathi and Kannada Focus Language Areas. # Workshop on Wikimedia Projects at Ismailsaheb Mulla Law College, Satara # Marathi Wikipedia Edit-a-thon at Dalit Mahila Vikas Mandal # Marathi Wikipedia Workshop at MGM Trust's College of Journalism and Mass Communication, Aurangabad # Orientation Program at Kannada University, Hampi Please read our Meta newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August_2017|here]]'''. September consisted of Marathi language workshop as well as an online policy discussion on Telugu Wikipedia. # Marathi Wikipedia Workshop at Solapur University # Discussion on Creation of Social Media Guidelines & Strategy for Telugu Wikimedia Please read our Meta newsletter here: '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September_2017|here]]'''<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Sent using --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೨೩, ೬ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=17391006 --> == CS1 Error resolved == CS1 error has been resolved, Modules that resolve CS1 error are in sandbox version please copy the same to actual modules. <span style="text-shadow: 0 0 8px silver; padding:4px; background: ivory; font-weight:bold;"> [[User:Anoop Rao|★ Anoop / ಅನೂಪ್]] <sup>[[User talk:Anoop Rao|<big>✉</big>]]</sup><sub>[[Special:Contributions/Anoop Rao|<big> ©</big>]]</sub></span> ೦೫:೦೨, ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ (UTC) == CIS-A2K Newsletter October 2017 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the months of October 2017. The edition includes details about these topics: * Marathi Wikipedia - Vishwakosh Workshop for Science writers in IUCAA, Pune * Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon * Odia Wikisource anniversary * CIS-A2K signs MoU with Telangana Government * Indian Women Bureaucrats: Wikipedia Edit-a-thon * Interview with Asaf Bartov Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2017|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Sent using --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೫:೪೪, ೪ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ (UTC) <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=17428960 --> == Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon Update == Hello,<br/> Thanks for signing up as a participant of [[:m:Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon|Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon]] (2017). The edit-a-thon has ended on 20th November 2017, 25 Wikipedians from more than 15 languages have created around 180 articles during this edit-a-thon. Make sure you have reported your contribution on [[Bhubaneswar Heritage Edit-a-thon/Report contribution|this page]]. Once you're done with it, Please put a {{tick}} mark next to your username in the list by 10th December 2017. We will announce the winners of this edit-a-thon after this process.-- [[:m:User:Saileshpat|Sailesh Patnaik]] using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೩೦, ೪ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ (UTC) <small>You are getting this message because you have joined as a participant/ambassador. You can subscribe/unsubscribe [[:m:User:Titodutta/lists/BHEAT|here]].</small> <!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/BHEAT&oldid=17509628 --> ==ಎಲ್ ಮಹಲಿಂಗಪ್ಪ ಅಳಿಸಿದ್ದೇಕೆ ?== ಒಬ್ಬ ಮೂರ್ಖ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿ ಬರೆಯುತ್ತೀರಿ , ಆದ್ರೆ ಇಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಸಾಧಾರಣ ಕವಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದ ಪೇಜ್ ಅಳಿಸಿದ್ದೇಕೆ ? ಹಿಂದೆ ಇದೆ ಚರ್ಚೆ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೆಶ್ನೆ ಆಕಿದ್ದನ್ನು ಆಕಿದ್ದನ್ನು ಅಳಿಸಿದ್ದೇರೆಂದರೆ , ನನಗೆ ಎ ವಿಕಿ ಪೀಡಿಯಾ ಬಗ್ಗೆ ನಂಬಿಕೆ ಬರುತ್ತಿಲ್ಲ.ಅಸ್ಟೊಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಯಾರಾದರೂ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸ್ಪಂದಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ಇದು ನಿಮ್ಮ ಏಕ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಅನಿಸಿಕೆ ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಇದೆ ಚರ್ಚೆ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರೆಶ್ನೆ ---Sangappadyamani ಅವರಿಗೆ ನೀವು ಕಳುಹಿಸಿದ ಸಂದೇಶದ ಪ್ರತಿ: ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ವಿ-ಅಂಚೆ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ <wiki@wikimedia.org> Unsubscribe 9/19/17 ಹೆಲೋ, ನಮಸ್ಕಾರ. ನಾನು ಒಂದು ವಿಕಿ ಪುಟವನ್ನು ತೆರೆದಿದ್ದೇನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಯುವ ಕವಿ, ಕನ್ನಡಪರ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಳೆವೊಂದು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರ್ತಿಸಿ , ನನೆಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಹಾಗೆ ತುಂಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ತಾವು ಇದನ್ನ ರಿವ್ಯೂ ಮಾಡುವಿರಾ? ರೀಗಾರ್ಡ್ಸ್, ಧರಣೇಶ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ <wiki@wikimedia.org> 9/19/17 ಒಪ್ಪಿದೆ, ಆದರೆ ಇವರು ಕವಿಗಳೂ ಕೂಡ, ಕ ಸಾ ಪ ಬಿಡಿ, ಆದರೆ ಕವಿಗಳಾಗಿ ಮಾಡಿರುವ ಸಾಧನೆ ಮರೆಯಬರದಲ್ವ, ಎಸ್ಟೋ ವಿಕಿ ಪೇಜ್ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಬರದ ರಾಜಕೀಯದವರ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಸೊ ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದುದು ಅಲ್ವಾ ? ವಿಕಿಪೀಡಿಯ <wiki@wikimedia.org> Unsubscribe 9/19/17 to me ನಮಸ್ಕಾರ Dharanesha.e ರವರೆ. ನಿಮ್ಮ ಈ ಲೇಖನ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದಾಗಿಲ್ಲ.ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ 200ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ತಾಲೂಕುಗಳಿವೆ. ತಲೂಕಿಗೊಂದು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ ಗಳಿವೆ . ಐದು ವರ್ಷಕೊಮ್ಮೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಾರೆ.ಹೀಗೆ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಪುಟ ತೆರೆದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಅದನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅನ್ಯತಾ ಭಾವಿಸಬೇಡಿ. ------------- :[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ_ಹಾಕಲಾಗಿರುವ_ಲೇಖನಗಳು#ಎಲ್_ಮಹಲಿಂಗಪ್ಪ|ಇಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆಯಾಗಿದೆ]].--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೦:೫೪, ೧೯ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೮ (UTC) == Share your experience and feedback as a Wikimedian in this global survey == Hello! Sorry for writing in English. The Wikimedia Foundation is asking for your feedback in a survey. We want to know how well we are supporting your work on and off wiki, and how we can change or improve things in the future. The opinions you share will directly affect the current and future work of the Wikimedia Foundation. You have been randomly selected to take this survey as we would like to hear from your Wikimedia community. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. <big>'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=PL Take the survey now]'''</big> You can find more information about this survey [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|on the project page]] and see how your feedback helps the Wikimedia Foundation support editors like you. This survey is hosted by a third-party service and governed by this [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]] (in English). Please visit our [[m:Special:MyLanguage/Community_Engagement_Insights/Frequently_asked_questions|frequently asked questions page]] to find more information about this survey. If you need additional help, or if you wish to opt-out of future communications about this survey, send an email through the EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]] to remove you from the list. Thank you! --[[User:WMF Surveys|WMF Surveys]] ([[User talk:WMF Surveys|talk]]) ೦೧:೩೨, ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೮ (UTC) <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/pl&oldid=17888276 --> == Reminder: Share your feedback in this Wikimedia survey == Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 26% of Wikimramedia contributors who Wikimedia programs like the Education program, editathons, or image contests. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed. '''[https://www.example.com Take the survey now.]''' If you are not fluent in English, I apologize again for posting in English. If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone.If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thank you! —[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]] ([[:User talk:WMF Surveys|talk]]) ೧೭:೧೮, ೧೫ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೮ (UTC) <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/pl&oldid=17888276 --> == Reminder: Wikimedia survey (corrected link) == Every response for this survey can help the Wikimedia Foundation improve your experience on the Wikimedia projects. So far, we have heard from just 26% of Wikimramedia contributors who Wikimedia programs like the Education program, editathons, or image contests. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes to be completed.'''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=PL Take the survey now.]''' If you are not fluent in English, I apologize for posting in English. If you have already taken the survey, we are sorry you've received this reminder. We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. If you wish to opt-out of the next reminder or any other survey, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thanks! —[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]] ([[m:User talk:WMF Surveys|talk]]) ೧೭:೨೪, ೧೫ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೮ (UTC) <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/pl&oldid=17888276 --> : I have already taken the survey--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೭:೪೫, ೧೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೮ (UTC) == Your feedback matters: Final reminder to take the global Wikimedia survey == Hello! This is a final reminder that the Wikimedia Foundation survey will close on '''23 April, 2018 (07:00 UTC)'''. The survey is available in various languages and will take between 20 and 40 minutes. '''[https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_5ABs6WwrDHzAeLr?aud=PL Take the survey now.]''' If you are not a native speaker of English, I apologize for writing in English. '''If you already took the survey - thank you! We will not bother you again.''' We have designed the survey to make it impossible to identify which users have taken the survey, so we have to send reminders to everyone. To opt-out of future surveys, send an email through EmailUser feature to [[:m:Special:EmailUser/WMF Surveys|WMF Surveys]]. You can also send any questions you have to this user email. [[m:Community_Engagement_Insights/About_CE_Insights|Learn more about this survey on the project page.]] This survey is hosted by a third-party service and governed by this Wikimedia Foundation [[:foundation:Community_Engagement_Insights_2018_Survey_Privacy_Statement|privacy statement]]. Thank you!! --[[m:User:WMF Surveys|WMF Surveys]] ([[m:User_talk:WMF Surveys|talk]]) ೦೫:೫೪, ೨೦ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೮ (UTC) <!-- Message sent by User:EGalvez (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Community_Engagement_Insights/MassMessages/Lists/2018/pl&oldid=17888276 --> == CIS-A2K Newsletter, March & April 2018 == <div style="width:90%;margin:0% 0% 0% 0%;min-width:40em; align:center;"> <div style="color:white;"> :[[File:Access To Knowledge, The Centre for Internet Society logo.png|170px|left|link=https://meta.wikimedia.org/wiki/File:Access_To_Knowledge,_The_Centre_for_Internet_Society_logo.png]]<span style="font-size:35px;color:#ef5317;"> </span> <div style="color: #3b475b; font-family: times new roman; font-size: 25px;padding: 25px; background: #73C6B6;"> <div style="text-align:center">The Center for Internet and Society</div> <div style="text-align:center">Access to Knowledge Program</div> <div style="color: #3b475b; font-family: comforta; font-size: 20px;padding: 15px; background: #73C6B6;"> <div style="text-align:center">Newsletter, March & April 2018</div> </div> </div> </div> <div style="width:70%;margin:0% 0% 0% 0%;min-width:40em;"> {| style="width:120%;" | style="width:120%; font-size:15px; font-family:times new roman;" | ;From A2K * [[:m:Women's Day Workshop at Jeevan Jyoti Women Empowerment Centre, Dist.Pune|Documenting Rural Women's Lifestyle & Culture at Jeevan Jyoti Women Empowerment Centre]] * [[:m:Institutional Partnership with Tribal Research & Training Institute|Open knowledge repository on Biodiversity & Forest Management for Tribal communities in Collaboration with Tribal Research & Training Institute(TRTI), Pune]] * [[:m:Telugu Wikipedia Reading list|Telugu Wikipedia reading list is created with more than 550 articles to encourage discourse and research about Telugu Wikipedia content.]] * [[:m:Telugu Wikipedia Mahilavaranam/Events/March 2018/Visakhapatnam|To address gender gap in participation, a workshop for women writers and literary enthusiasts was conducted in Visakhapatnam under Telugu Wikipedia Mahilavaranam.]] *[[:m:Sambad Health and Women Edit-a-thon|18 journalists from Sambad Media house joined together with Odia Wikipedians to create articles on Women's health, hyiegene and social issues.]] *[[:Incubator:Wp/sat/ᱠᱟᱹᱢᱤᱥᱟᱲᱟ ᱑ (ᱥᱤᱧᱚᱛ)/en|Santali Wikipedians along with Odia Wikipedians organised the first Santali Wikipedia workshop in India]]. *[[:kn:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಕಾರ್ಯಾಗಾರ/ಮಾರ್ಚ್ ಬೆಂಗಳೂರು|Wikimedia Technical workshop for Kannada Wikipedians to help them understand Wikimedia Tools, Gadgets and Auto Wiki Browser]] *[[:m:CIS-A2K/Events/Indian women and crafts|Women and Craft Edit-a-thon, to archive the Women achievers in the field of art and craft on Kannada Wikipedia.]] ; In other News *[[:m:CIS-A2K/Work plan July 2018 - June 2019|CIS-A2K has submitted its annual Work-plan for the year 2018-19 to the APG.]] *[[:m:Supporting Indian Language Wikipedias Program/Contest/Stats|Project Tiger has crossed 3077 articles with Punjabi community leading with 868 articles]]. *[https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimediaindia-l/2018-May/013342.html CIS-A2K is supporting three Wikipedians from India to take part in Wikimania 2018.] *[https://lists.wikimedia.org/pipermail/wikimedia-l/2018-May/090145.html Users have received Multiple failed attempts to log in notifications, Please change your password regularly.] *[[:outreach:2017 Asia report going forward|Education Program team at the Wikimedia Foundation has published a report on A snapshot of Wikimedia education activities in Asia.]] <div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;"> If this message is not on your home wiki's talk page, [[m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|update your subscription]].--[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೮:೫೪, ೨೩ ಮೇ ೨೦೧೮ (UTC) </div> </div> </div> <!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=18069676 --> == A request == Hello Pavanaja! Could you please add the word "Manipuri wikipedia" (mni.wikipedia.org) to the list of Indian wikipedias in the Kannada wiki's main page? Thanks! --[[ಸದಸ್ಯ:Haoreima|Haoreima]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Haoreima|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೧೮, ೨೮ ಜುಲೈ ೨೦೨೨ (UTC) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:National Museum of History of Azerbaijan]] and [[:en:National Art Museum of Azerbaijan]] in Kannada Wikipedia? Yours sincerely, [[ಸದಸ್ಯ:Multituberculata|Multituberculata]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Multituberculata|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೨೩, ೯ ಮೇ ೨೦೨೨ (UTC) == Please unlock the talk page of the Main page for discussion == Please unlock the talk page of the Main page/Wikipedia welcome page for discussion == ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸೇವಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು == ನಮಸ್ಕಾರ. ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸೇವಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು|ಸೇವಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ]] ಪದಕಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ. ದಯವಿಟ್ಟು ಇದರ ಉಪಯೋಗ ಪಡಿಯಬೇಕಾಗಿ ವಿನಂತಿ. ಧನ್ಯವಾದಗಳು. [[ಸದಸ್ಯ:TheUnbeatable|TheUnbeatable]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:TheUnbeatable|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೩೮, ೩ ಜೂನ್ ೨೦೧೮ (UTC) == ಹೊಸ ಲೇಖನದ ಬಗ್ಗೆ == ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು ಅದರೆ ಏನು....? ಅದ್ರೆ ಮೊದಲು ಆ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಯಾಕೆ ಕರಿತ್ತಾ ಇದ್ರು.... ಏಕೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಂತ ಕರಎದರು...‌ಅಂತ ತಿಳಿಸಿ ಹೇಳಿ :ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಶ್ನೆ ಅರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅಂದ ಹಾಗೆ, ನೀವು ಲಾಗಿನ್ ಆಗಿಯೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿ. ಅನಾಮಧೇಯರಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸುವುದಿಲ್ಲ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೩೬, ೨೬ ಜುಲೈ ೨೦೧೮ (UTC) ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಇಂದ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡುವಾಗ, ಆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪುಟದ Infoboxನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಇಮೇಜ್ ಕನ್ನಡ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುವುದು ಹೇಗೆ?? --[[ಸದಸ್ಯ:Raghuveer1995|Raghuveer1995]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Raghuveer1995|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೦೪, ೨೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) == CIS-A2K Newsletter January 2019 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of January 2019. The edition includes details about these topics: ;From A2K * Mini MediaWiki Training, Theni * Marathi Language Fortnight Workshops (2019) * Wikisource training Bengaluru, Bengaluru * Marathi Wikipedia Workshop & 1lib1ref session at Goa University * Collaboration with Punjabi poet Balram ;From Community *TWLCon (2019 India) ;Upcoming events * Project Tiger Community Consultation * Gujarati Wikisource Workshop, Ahmedabad * Train the Trainer program Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2019|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೩೬, ೨೨ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೧೯ (UTC) <!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=18336051 --> == Merging potentially identical pages == (Apologies for writing in English.) In performing some maintenance on Wikidata I have come across some possibly duplicate pages on this wiki. As I do not speak Kannada, it would be helpful if you could merge each pair of pages into whichever name is most appropriate, or leave a note as to why a certain pair of pages should not be merged. (Note that this list may expand as I find more potential duplicates.) [[ಸದಸ್ಯ:Mahir256|ಮಾಹಿರ್೨೫೬]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Mahir256|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೦೨, ೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ (UTC) *[[:ವರ್ಗ:ಗುಲಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ಗುಲ್ಬರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ಕಲಬುರಗಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] *[[:ವರ್ಗ:ವಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ]] *[[:ವರ್ಗ:ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ಗದಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ]] *[[:ವರ್ಗ:ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ಬಾಗಲಕೋಟ ಜಿಲ್ಲೆ]] *[[:ವರ್ಗ:ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] ↔ [[:ವರ್ಗ:ಉಡಿಪಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] *[[ವಿಜಾಪೂರ ತಾಲ್ಲೂಕು]] ↔ [[ವಿಜಯಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು]] ↔ [[ಬಿಜಾಪೂರ ತಾಲ್ಲೂಕು]] ↔ [[ವಿಜಾಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು]] *[[ಬಸವನ ಬಾಗೇವಾಡಿ ತಾಲ್ಲೂಕು]] ↔ [[ಬಸವನಬಾಗೇವಾಡಿ ತಾಲ್ಲೂಕು]] == CIS-A2K Newsletter February 2019 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m: CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of February 2019. The edition includes details about these topics: ; From A2K *Bagha Purana meet-up *Online session on quality improvement Wikimedia session at Tata Trust's Vikas Anvesh Foundation, Pune *Wikisource workshop in Garware College of Commerce, Pune *Mini-MWT at VVIT (Feb 2019) *Gujarati Wikisource Workshop *Kannada Wiki SVG translation workshop *Wiki-workshop at AU Delhi Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2019|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].</small> using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೪೨, ೨೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ (UTC) <!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=18336051 --> == CIS-A2K Newsletter March 2019 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of March 2019. The edition includes details about these topics: ; From A2K *Art+Feminism Edit-a-thon *Wiki Awareness Program at Jhanduke *Content donation sessions with authors *SVG Translation Workshop at KBC *Wikipedia Workshop at KBP Engineering College *Work-plan submission Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2019|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].</small> using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೪೭, ೨೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ (UTC) <!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=18336051 --> == CIS-A2K Newsletter March 2019 == [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of March 2019. The edition includes details about these topics: ; From A2K *Art+Feminism Edit-a-thon *Wiki Awareness Program at Jhanduke *Content donation sessions with authors *SVG Translation Workshop at KBC *Wikipedia Workshop at KBP Engineering College *Work-plan submission Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2019|here]]'''.<br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]].</small> using [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೫೪, ೨೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ (UTC) <!-- Message sent by User:Saileshpat@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=18336051 --> == Gadget Installation == I request you to enable the following gadgets which will enhance the editing of the community members * External tools * Extra toolbar buttons * ExternalSearch * RegexMenuFramework * Mobile-sidebar * MobileMaps --[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೫೬, ೨ ಜೂನ್ ೨೦೧೯ (UTC) :Has it been discussed in VP?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೩:೪೦, ೪ ಜೂನ್ ೨೦೧೯ (UTC) == ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ವಿ.ವಿ. ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆ == ನಮಸ್ಕಾರ, ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ವಿ.ವಿ. ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆಯಅಂಗವಾಗಿ ತಯಾರದ ಲೇಖನಗಳ ಪಟ್ಟಿ, ಈ [https://kn.wikipedia.org/wiki/ವರ್ಗ:ಕ್ರೈಸ್ಟ್_ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ_ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು_ಸಂಪಾದಿಸಿದ_ಲೇಖನಗಳು ವರ್ಗದಲ್ಲಿ] ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಈ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ರಚಿಸಲಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅವು ಸಮುದಾಯದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಇಲ್ಲ. ಈ ಲೇಖನಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯಮಾಡ ಬೇಕೆಂದು ಕೋರುತ್ತೇನೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೮:೨೩, ೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ (UTC) {{clear}} ==ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ವಿನಂತಿ == {|class="wikitable" style="color:#000080; background-color:#ffffcc; border:solid 4px cyan;" | ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್'ನ ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್ / ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬೆಂಬಲ ಯೋಜನೆಯ ನನ್ನ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ. Link: [[meta:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Support/AnoopZ]] |- | ಧನ್ಯವಾದಗಳು--<span style="background: linear-gradient(to right, grey, ivory, #F3F3EA); letter-spacing: 1.5px;">[[User:AnoopZ|★ Ano]][[User talk:AnoopZ|op✉]]</span>{{CURRENTTIME}}, {{CURRENTDAYNAME}} [[{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTDAY}}]] [[{{CURRENTYEAR}}]] ([[w:UTC|UTC]]) |} == Unblocking of User:Ananth subray(Bot) == Hello, I request you to unblock my Bot account. I had requested you to block this account initially as the edit made with the help of pywikibot was out of my control. Now I have fixed those issues and there is a need of my bot account to run OCR4Wikisource and I request you to do the needful. --[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೮:೨೯, ೧೦ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) :ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಬಾಟ್‍ಗಳ ಕೋರಿಕೆಗಾಗಿ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಬಾಟ್/ಅನುಮೋದನೆಗಾಗಿ ವಿನಂತಿಗಳು|ಪುಟ]] ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಕೋರಿಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೨೩, ೧೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) == ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ವಿನಂತಿ == ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದೇನೆ. ದಯಮಾಡಿ ನನ್ನ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. https://meta.wikimedia.org/wiki/Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Support/Manjappabg [[ಸದಸ್ಯ:Manjappabg|Manjappabg]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Manjappabg|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೮:೨೯, ೧೪ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) == Issue with the Infobox template  == In the template "[[Template:Infobox ಊರು|Infobox ಊರು]]" we have an extra "<nowiki>{{#if:|</nowiki>". Which is showing up in all the article where this template has been used. I request you to fix this issue at the earliest. --[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೭:೪೦, ೭ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) :I had also noticed it and tried to fix. But could not find out which is extra. It is extremely difficult to find the nested "if"s. Is there any tool like sublimetext to edit templates, which will show in color the mismatch? Alternatively, can you pinpoint that extra "<nowiki>{{#if:|</nowiki>" by line number?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೦:೫೫, ೭ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) == [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ: ಏಷಿಯನ್ ತಿಂಗಳು/೨೦೧೯]] == ನಮಸ್ಕಾರ, Wikipedia: Asian Month/2019 ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕೋರುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. [[ಸದಸ್ಯ:Manthara|Manthara]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Manthara|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೩೬, ೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) :ಯಾವ ರೀತಿಯ ಸಹಾಯ?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೦೬, ೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) ::ಕ್ಷಮಿಸಿ, ನಾವು ಈ ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲೇ ಪ್ರಾರಂಬಿಸಿರಬೇಕಿತ್ತು. ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಸಹಾಯ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಇದೀಗ ತಡವಾಗಿ ಹೋಗಿದೆ. ಕ್ಷಮೆಯಿರಲಿ.-[[ಸದಸ್ಯ:Manthara|Manthara]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Manthara|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೭:೧೫, ೧೦ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) == Template import == I request you to import the templates and update them at the earliest.  Was working on an article and was not able to find ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Infobox civil servant. Please do the needful at the earliest. --[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೦೮, ೧೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) :Done.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೩೭, ೧೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ (UTC) == Gangaasoonu ಮತ್ತು smjalageri ಎರಡೂ ಒಂದೇ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಮನವಿ == ಮಾನ್ಯ ಪವನಜರಿಗೆ ನಮನಗಳು, ನಾನು ಎಸ್ ಎಂ ಜಲಗೇರಿ, ನನ್ನ ವಿಕಿ ನಾಮಪದವನ್ನು ಗಂಗಾಸೂನು ಎಂದು ಬದಲಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ. [https://tools.wmflabs.org/fountain/editathons/project-tiger-2.0-kn ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್]ನಲ್ಲಿ ಎರಡನ್ನೂ ಪರ್ತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ದಯವಿಟ್ಟು, ಎರಡನ್ನೂ ಒಂದೇ ಅಕೌಂಟ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲು ಮನವಿ. ತಮ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸಿ, [[ಸದಸ್ಯ:Gangaasoonu|Gangaasoonu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Gangaasoonu|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೦೦, ೨೧ ಜನವರಿ ೨೦೨೦ (UTC) == Interest in learning more == Hello, My name is Karishma Mehrotra. I am a reporter with the Indian Express. I want to explore Wikipedia editors who are helping increase the use of Indian languages on the website.  I would like to know a little bit about you and what you enjoy about Wikipedia. Can you email karishmaindianexpress@gmail.com to discuss further? Karishma Mehrotra [[ಸದಸ್ಯ:Karishmamehrotra|Karishmamehrotra]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Karishmamehrotra|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೪೨, ೧೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ (UTC) :Thanks for contacting. I have sent an email. Check.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೦೦, ೧೨ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ (UTC) == ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಬಗ್ಗೆ == ಸರ್, ನೀವು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿ ಹೊಸ ಪುಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಪುಟಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ೧೦೯ನೇ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ೧೧೧ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿರುವುದು ಬೇಸರದ ಸಂಗತಿ. ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಏರಿಸಬೇಕು. ಸದಸ್ಯರು ಹೊಸ ಪುಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಹಿರಿಯರಾದ ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದೇನೆಂದರೆ ನೀವು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಸದಸ್ಯರು ಸಕ್ರಿಯರಾಗುವಂತೆ ಏನಾದರೂ ಒಂದು ಯೋಜನೆ ಅಥವಾ ಮನವಿ ಮಾಡಿ. ನಾನು ದೂರದ ಮೂಡುಬಿದಿರೆಯಲ್ಲಿ ದ್ವಿತೀಯ ಪಿಯುಸಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಪುಟ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ನಾನೂ ನನಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಷ್ಟು ಪುಟಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ಹೇಳುವುದಿಷ್ಟೇ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ಉನ್ನತಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಕೈಗೂಡಿಸಬೇಕು. ನನ್ನ ಮನದ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಏನಾದರೂ ತಪ್ಪಿದ್ದರೆ ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಿ. [[ಸದಸ್ಯ:VINAY C Hukkeri|VINAY C Hukkeri]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:VINAY C Hukkeri|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೩೮, ೧೯ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ (UTC) == ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಭಾರತದಲ್ಲಿ_ಪ್ರಸವ_ಮರಣ == * ಒಮ್ಮೆ ನೋಡಿ: [[ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಭಾರತದಲ್ಲಿ_ಪ್ರಸವ_ಮರಣ]] [[ಸದಸ್ಯ:Gshguru|ಗುರುಪಾದ್ ಹೆಗಡೆ ಮುಂಡಿಗೇಸರ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Gshguru|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೧೬, ೨ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ (UTC) :ಅಲ್ಲೇ ಉತ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೫:೦೮, ೨ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ (UTC) == Template import == I request you to import the templates and update them at the earliest. Was working on an article and was not able to find * ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Infobox genome * ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Medical resources * ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Block indent * ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Collapsed infobox section begin *ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Collapsed infobox section end *ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Block indent *ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Time interval *ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Stringsplit Please do the needful at the earliest. --[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೭:೦೦, ೫ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ (UTC) :{{ping|Pavanaja}} Please do the needful at the earliest, these templates are related COVID-19 aricles. --[[ಸದಸ್ಯ:Ananth subray|Ananth subray]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananth subray|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೫:೫೮, ೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ (UTC) :: Done --[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೬:೫೦, ೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ (UTC) == REMINDER - Feedback from writing contest jury of Project Tiger 2.0 == <div style="border:8px red ridge;padding:6px;> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] Dear Wikimedians, We hope this message finds you well. We sincerely thank you for your participation in Project Tiger 2.0 and we want to inform you that almost all the processes such as prize distribution etc related to the contest have been completed now. As we indicated earlier, because of the ongoing pandemic, we were unsure and currently cannot conduct the on-ground community Project Tiger workshop. We are at the last phase of this Project Tiger 2.0 and as a part of the online community consultation, we request you to spend some time to share your valuable feedback on the article writing jury process. Please '''fill this [https://docs.google.com/forms/d/1UoEQV-3LGbe_YJoalDXBdPgWp1i-HQWIwQglZZyIwB8/viewform form]''' to share your feedback, suggestions or concerns so that we can improve the program further. '''Note: If you want to answer any of the descriptive questions in your native language, please feel free to do so.''' Thank you. [[User:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[User talk:Nitesh Gill|talk]]) 06:24, 13 June 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/list/PT2.0_Jury_members&oldid=20159288 --> ==ಫೋಟೋ ಸೇರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ== (suMkadavar ೦೪:೦೬, ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೨೦ (UTC)) ನಮಸ್ಕಾರ. ಸರ್, ಇದುವರೆಗೆ ನಾನು ನನ್ನ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಆಗಿಲ್ಲ. ನೀವೂ ಯಾಕೋ ಗಮನ ಹರಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ದಯಮಾಡಿ ನನಗೆ ನನ್ನ ಕ್ಯಾಮರದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದ ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಅಪ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯಮಾಡಿ. ದ್ಯನ್ಯವಾದಗಳು. :ನೀವು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಫೋಟೋ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ದಯವಿಟ್ಟು [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸದ್ಬಳಕೆ|ಸದ್ಬಳಕೆ]] ಪುಟ ನೋಡಿ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೫:೩೫, ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೨೦ (UTC) ==ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ== ಸರ್ 🙏💐 ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಪುಟದಲ್ಲಿ ತಾವು ಒಪ್ಪಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿದರೆ This page is protected to prevent vandalism ಲಾಕ್ ತೆರವು ಮಾಡಿದರೆ ಅದನ್ನು ನಾನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದೇನೆ :ಆ ಪುಟವನ್ನು ಅನಾಮಧೇಯರು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡದಂತೆ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿರುವುದು. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಲಾಗಿನ್ ಆದರೆ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಬಹುದು.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೧೩, ೨೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ (UTC) == ಪುಟಗಳ ವಿಲೀನ == ನಮಸ್ಕಾರ ಸರ್, ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ಪುಟಗಳಿರುವುದನ್ನು ನಾನು ಗಮನಿಸಿದೆ - https://kn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%94%E0%B2%B7%E0%B2%A7%E0%B2%BF%E0%B2%AF_%E0%B2%B8%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81 ಮತ್ತು https://kn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%94%E0%B2%B7%E0%B2%A7%E0%B3%80%E0%B2%AF_%E0%B2%B8%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81 ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಬೇಕು ಅಂತ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಅದಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿ ತಂದಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಪುಟಗಳನ್ನು ನೀವು ದಯವಿಟ್ಟು ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿಬಹುದೇ? [[ಸದಸ್ಯ:AVSmalnad77|AVSmalnad77]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:AVSmalnad77|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೪೭, ೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೦ (UTC) :ಹೌದು. ಎರಡನ್ನು ವಿಲೀನ ಮಾಡಬೇಕು.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೫೪, ೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೦ (UTC) == ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯಾದ ತಿಂಗಳು == {{clear}} {| class="wikitable" style="background-color: #b0c4d9; border: 2px solid #000; padding: 5px 5px 5px 5px; " |- |[[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|50px|link=[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ_ಏಷ್ಯನ್_ತಿಂಗಳು_೨೦೨೦]]]] |ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯಾದ ತಿಂಗಳು ವಾರ್ಷಿಕ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಾಗಿದ್ದು, ವಿವಿಧ ಭಾಷೆಯ-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾಗಳಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯಾದ ವಿಷಯದ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಸಮುದಾಯವು ತಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ತಿಂಗಳಿನ ಆನ್ಲೈನ್ ಸಂಪಾದನೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ. [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ_ಏಷ್ಯನ್_ತಿಂಗಳು_೨೦೨೦|ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ/ಭಾಗವಹಿಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ]]. |- !colspan="2"|ಈ ಎಡಿಟ್-ಅ-ಥಾನ್ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿ,ಧನ್ಯವಾದಗಳು. --<span style="background: linear-gradient(to right, #D1DBCB, ivory, #F3F3EA); letter-spacing: 1.5px;">[[User:ಅನೂಪ್|★ Ano]][[User talk:ಅನೂಪ್|op✉]]</span> |} --[[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೬:೪೯, ೧೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ (UTC) {{clear}} <!-- Message sent by User:ಅನೂಪ್@knwiki using the list at https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B2%B8%E0%B2%A6%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF:%E0%B2%85%E0%B2%A8%E0%B3%82%E0%B2%AA%E0%B3%8D/messagelist&oldid=1015909 --> == CIS-A2K Newsletter January 2021 == <div style="border:6px black ridge; background:#EFE6E4;width:60%;"> [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of January 2021. The edition includes details about these topics: {{Div col|colwidth=30em}} *Online meeting of Punjabi Wikimedians *Marathi language fortnight *Online workshop for active citizen groups *Lingua Libre workshop for Marathi community *Online book release event with Solapur University *Punjabi Books Re-licensing *Research needs assessment *Wikipedia 20th anniversary celebration edit-a-thon *Wikimedia Wikimeet India 2021 updates {{Div col end|}} Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2021|here]]'''.<br /> <small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]</small>. </div> [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೧೩, ೮ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೨೧ (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=19307097 --> == ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಟ್ರಸ್ಟಿಗಳ ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಸಮ == Hi, I am writing this message to bring you attention to the discussion at ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಅರಳಿ_ಕಟ್ಟೆ#ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ_ಫೌಂಡೇಶನ್%E2%80%8Cನ_ಆಡಳಿತ_ಮಂಡಳಿಯ_ಟ್ರಸ್ಟಿಗಳ_ಆಯ್ಕೆ_ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ_ಬಗ್ಗೆ_ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ_ಸಮ]]''. Thank you, [[ಸದಸ್ಯ:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KCVelaga (WMF)|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೧೩, ೧೭ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೨೧ (UTC) == ವಿಕಿಮೀಡಿಯ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಚುನಾವಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತುಳು ಸಮುದ == ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ 14 ರ ನಡುವೆ ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಗೆ (ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟ್ರಸ್ಟೀಸ್) ಸಮುದಾಯದ ಸದಸ್ಯರ ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡುವಂತೆ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ವಿನಂತಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ತುಳು ಸಮುದಾಯದ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ 22 ಫೆಬ್ರವರಿ (ಸೋಮವಾರ) ಸಂಜೆ 3 ರಿಂದ 4:30 ರ ವರೆಗೆ ಸಭೆ ನಡೆಯಲಿದೆ. ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಒಳ್ಳೆಯದು. ಈ ಕೊಂಡಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗಬಹುದು https://meet.google.com/pnd-sqdv-odw ಹಾಗೂ ನಿಮ್ಮ ಗೂಗಲ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ಗೆ [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=NDhoa2Y2b2hmcGs5Nm5qZHFwbThjNHFjNjgga2N2ZWxhZ2EtY3RyQHdpa2ltZWRpYS5vcmc&tmsrc=kcvelaga-ctr%40wikimedia.org ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು]. [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], ೧೫:೧೬, ೨೦ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦೨೧ (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Kannada_and_Tulu_volunteers&oldid=21133101 --> == CIS-A2K Newsletter February 2021 == <div style="border:6px black ridge; background:#EFE6E4;width:60%;"> [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of February 2021. The edition includes details about these topics: {{Div col|colwidth=30em}} *Wikimedia Wikimeet India 2021 *Online Meeting with Punjabi Wikimedians *Marathi Language Day *Wikisource Audiobooks workshop *2021-22 Proposal Needs Assessment *CIS-A2K Team changes *Research Needs Assessment *Gender gap case study *International Mother Language Day {{Div col end|}} Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2021|here]]'''.<br /> <small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]</small>. </div> [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೨೨, ೮ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೧ (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=21092460 --> == Invitation for Functionary consultation 2021 == Greetings, Admins of the emerging community, I'm letting you know in advance about a meeting I'd like to invite you to regarding the [[:m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] and the community's ownership of its future enforcement. I'm still in the process of putting together the details, but I wanted to share the date with you: 10/11 July, 2021. I do not have a time on this date yet, but I will let you soon. We have created a [[:m:Universal Code of Conduct/Functionary consultations/June and July 2021|meta page]] with basic information. Please take a look at the meta page and sign up your name under the appropriate section. Thank you for your time.--[[User:BAnand (WMF)|BAnand (WMF)]] 15:14, 10 June 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:BAnand (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=MassMessage/Lists/UCoC_Group&oldid=21568660 --> ==Short url== {{Ping|Pavanaja}} Pardon! for writing in English, I want to ask something to help.Is there any possible ways to make custom url at the top of every page in mni.wikipedia.org. (same as kn.m.wikipedia.org) In tools section of '''Mniwiki''' there is still missing Short Url options. [[ಸದಸ್ಯ:Awangba Mangang|Awangba Mangang]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Awangba Mangang|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೭:೫೬, ೨೯ ಜೂನ್ ೨೦೨೧ (UTC) ::@{{ping|Awangba Mangang}} you can request shorturl extention through phabricator, https://phabricator.wikimedia.org/tag/mediawiki-extensions-shorturl/ , '''Note:'''please discuss with community on your wiki VP, this is example phabricator ticket i created for kn.wikisource - [[phab:T189287]].--<span style="background: linear-gradient(to right, #D1DBCB, ivory, #F3F3EA); letter-spacing: 1.5px;">[[User:ಅನೂಪ್|★ Ano]][[User talk:ಅನೂಪ್|op✉]]</span> ೧೪:೩೩, ೨೯ ಜೂನ್ ೨೦೨೧ (UTC) == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], ೦೬:೩೪, ೨೩ ಜುಲೈ ೨೦೨೧ (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 --> == ''Wiki Loves Women South Asia 2021 Newsletter #1'' == <div style="line-height: 1.2;margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; border:2px solid #808080; border-radius:4px;"> <div style="background-color:#FAC1D4; padding:10px"><span style="font-size:200%;">'''Wiki Loves Women South Asia 2021'''</span><br>'''September 1 - September 30, 2021'''<span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Wiki Loves Women South Asia 2021|<span style="font-size:10px;color:red">''view details!''</span>]]</span></div> <div style="background-color:#FFE7EF; padding:10px">[[File:Wiki Loves Women South Asia.svg|right|frameless]] Thank you for organizing the Wiki Loves Women South Asia 2021 edition locally in your community. For the convenience of communication and coordination, the information of the organizers/judges is being collected through a '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfSK5ghcadlCwKS7WylYbMSUtMHa0jT9H09vA7kqaCEzcUUZA/viewform?usp=sf_link ''Google form'']''', we request you to fill it out. <span style="color: grey;font-size:10px;">''This message has been sent to you because you are listed as a local organizer/judge in Metawiki. If you have changed your decision to remain as an organizer/judge, update [[m:Wiki Loves Women South Asia 2021/Participating Communities|the list]].''</span> ''Regards,''<br>[[m:Wiki Loves Women South Asia 2021|'''''Wiki Loves Women Team''''']] ೦೧:೦೭, ೨೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ (UTC) </div></div> == ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್ 2021ರ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟ್ರಸ್ಟೀಸ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಮರೆಯಬೇಡಿ == ಆತ್ಮೀಯ Pavanaja, ನೀವು ಈ ಇಮೇಲ್ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಯಾಕೆಂದರೆ, ನೀವು ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ 2021ರ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟ್ರಸ್ಟೀಸ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅರ್ಹರಾಗಿದ್ದೀರಿ. ಈ ಚುನಾವಣೆಯು ಆಗಸ್ಟ್ 18, 2021ರಂದು ಶುರುವಾಗಿದ್ದು, ಆಗಸ್ಟ್ 31, 2021ಕ್ಕೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳಲಿದೆ. ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ತರಹದ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅನ್ನು ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟ್ರಸ್ಟೀಸ್ ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬೋರ್ಡ್, ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ನಿರ್ಣಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಘಟಕವಾಗಿದೆ. [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟ್ರಸ್ಟೀಸ್ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ತಿಳಿಯಿರಿ]]. ಈ ವರ್ಷ, ಸಮುದಾಯ ಮತದಾನದ ಮೂಲಕ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಾನಗಳ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಆರಿಸಬೇಕಿದೆ. ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ 19 ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಈ ಸ್ಥಾನಗಳಿಗಾಗಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|2021ರ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಟ್ರಸ್ಟೀಸ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ತಿಳಿಯಿರಿ]]. ನಮ್ಮ ವಿವಿಧ ಸಮುದಾಯಗಳ 70,000 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಮತದಾನ ಮಾಡುವಂತೆ ಕೋರಲಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ನೀವೂ ಒಬ್ಬರು! ಆಗಸ್ಟ್ 31ರ 23:59 UTC ತನಕ ಮಾತ್ರವೇ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ. *[[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''ಈ ಕೂಡಲೇ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಪುಟದಲ್ಲಿರುವ SecurePollನಲ್ಲಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿ''']]. ನೀವು ಈಗಾಗಲೇ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದ್ದರೆ, ಧನ್ಯವಾದಗಳು. ದಯವಿಟ್ಟು ಈ ಇಮೇಲನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಿ ಎಷ್ಟೇ ಖಾತೆಗಳಿದ್ದರೂ, ಒಂದು ಸಲ ಮಾತ್ರವೇ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಬಹುದು. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|ಈ ಚುನಾವಣೆ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯಿರಿ]]. [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೬:೪೭, ೨೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21946184 --> == ನಿಧನರಾದ ಸಂಪಾದಕರ ಪುಟಕ್ಕೆ ಹಾಕುವ ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್ == ಈ ಪುಟ ನೋಡಿ: [[:w:user:Bhadani|Bhadani]]. ನಮ್ಮ ಚಂದ್ರಶೇಖರರ ಪುಟಕ್ಕೂ ಇಂತಹುದನ್ನು ಹಾಕಬೇಕಾಗಿದೆ. --[[ಸದಸ್ಯ:Vikashegde|ವಿಕಾಸ್ ಹೆಗಡೆ&#124; Vikas Hegde]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vikashegde|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೧೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ (UTC) :<nowiki>ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Deceased Wikipedian</nowiki> Import ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಅದನ್ನು ಅನುವಾದಿಸಿ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೦೭, ೧೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ (UTC) == Copyright == ಪವನಜರವರೆ ನಮಸ್ಕಾರ. ನಾನು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಕ್ಕೆ ಹೊಸದಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಇಲ್ಲೂ ಆಂಗ್ಲ ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ತರಹ Copyright violationಗಳಿಗೆ "[[en:WP:REVDEL|revision deletion]]" ಪರಿಹಾರೋಪಾಯ ಉಂಟಾ? [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ]] ಪುಟದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ [[ವಿಶೇಷ:Diff/742370|ಈ diff]] ಇಂದ [[ವಿಶೇಷ:Diff/1080812|ಈ diff]] ವರೆಗೆ "revision delete" ಮಾಡಬೇಕು. [[ಸದಸ್ಯ:Wilhelm Tell DCCXLVI|Wilhelm Tell DCCXLVI]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Wilhelm Tell DCCXLVI|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೯:೦೭, ೬ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ (UTC) == [[ಮೀಡಿಯವಿಕಿ:Tagline]] ಒಂದು ತಪ್ಪು == ಉಚಿತ -> ಸ್ವತಂತ್ರ - ಆಂಗ್ಲ "Free as in ''freedom'', not as in beer". [[ಸದಸ್ಯ:MSG17|MSG17]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MSG17|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೦:೧೦, ೭ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ (UTC) :ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದೇನೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೨:೫೪, ೮ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ (UTC) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> ೧೮:೧೭, ೪ ಜನವರಿ ೨೦೨೨ (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 --> == CIS - A2K Newsletter January 2022 == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As the continuation of the CIS-A2K Newsletter, here is the newsletter for the month of January 2022. This is the first edition of 2022 year. In this edition, you can read about: * Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh * Launching of WikiProject Sangli Biodiversity with Birdsong * Progress report Please find the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2022|here]]. Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೮:೧೩, ೪ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ (UTC) <small> Nitesh Gill (CIS-A2K) </small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=21925587 --> == HELP in spelling == अमृत विश्‍व विद्यापीठम् (https://www.wikidata.org/wiki/Q4748684) and अमृत विद्यालयम् (https://www.wikidata.org/wiki/Q108756612) and माता अमृतानंदमयी (https://www.wikidata.org/wiki/Q465072) are 3 articles on school, university and an leader names based on Sanskrit. Can you give their name in Kannada script equivalent to those spelling. [[ಸದಸ್ಯ:Tamilgirl22|Tamilgirl22]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Tamilgirl22|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೧೪ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ (UTC) == CIS-A2K Newsletter February 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about February 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events. ;Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh|Wikimedia session with WikiProject Rivers team]] * [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 19 February 2022|Indic Wikisource online meetup]] * [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon]] * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Ongoing events * [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022|Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] - You can still participate in this event which will run till tomorrow. ;Upcoming Events * [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|International Women's Month 2022 edit-a-thon]] - The event is 19-20 March and you can add your name for the participation. * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Pune Nadi Darshan 2022]] - The event is going to start by tomorrow. * Annual proposal - CIS-A2K is currently working to prepare our next annual plan for the period 1 July 2022 – 30 June 2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2022|here]]. Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೮, ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=22871201 --> == CIS-A2K Newsletter March 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about March 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events and ongoing events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh|Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh]] * [[c:Commons:RIWATCH|Launching of the GLAM project with RIWATCH, Roing, Arunachal Pradesh]] * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] * [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon]] * [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing & digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022|Relicensing & digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022]] * [https://msuglobaldh.org/abstracts/ Presentation on A2K Research in a session on 'Building Multilingual Internets'] ; Ongoing events * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] * Two days of edit-a-thon by local communities [Punjabi & Santali] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 09:33, 16 April 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 --> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23065615 --> == ಡಾ.ಅಮ್ಮಸಂದ್ರ ಸುರೇಶ್ ರವರ ಕುರಿತ ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸಿರುವ ಕುರಿತು == ಸರ್, ನಾನು ಡಾ.ಅಮ್ಮಸಂದ್ರ ಸುರೇಶ್ ರವರ ಕುರಿತು ಲೇಖನವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದೆ ಅದನ್ನು ತಾವು ಅಳಿಸಿದ್ದೀರಿ. ಕಾರಣ "ಜಾಹೀರಾತು ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದೆ" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದೀರಿ. ಆದರೆ ಸದರಿ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಜಾಹೀರಾತು ಏನಿದೆ? ಜಾಹೀರಾತಿನ ಅಂಶಗಳಾದರೂ ಏನಿವೆ? ಎಂಬುದು ಅರ್ಥವಾಗಲಿಲ್ಲ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಲೇಖನಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿವೆ. ಅದನ್ನುನೋಡಿಯೋ ನಾನು ಡಾ.ಅಮ್ಮಸಂದ್ರ ಸುರೇಶ್ ರವರ ಕುರಿತು ಲೇಖನ ಬರೆದದ್ದು. ಲೇಖಕರೇ ಸ್ವತಃ ತಮ್ಮ ಕುರಿತು ಬರೆದರು ಎಂಬ ಕಾರಣ ನೀಡಿ ಮೊದಲು ಲೇಖಕರು ಬರೆದ ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸಿದ್ದು ಸರಿ. ಆದರೆ ನಾನು ಬರೆದ ಲೇಖವನ್ನು ಅಳಿಸಿದ್ದರ ಕಾರಣ ಸರಿಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ನನಗನಿಸುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ಸಾದಕರ ಕುರಿತು ಬರೆದರೆ ಅದು ಹೇಗೆ ಜಾಹೀರಾತಾಗಲು ಸಾಧ್ಯ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ನೂರಾರು ಲೇಖನಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಂತೆಯೇ ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಸಹಾ ಪರಿಗಣಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕೆಂದು ಮನವಿ. -{{Unsigned|R.MALATHY}} -ಡಾ.ಅಮ್ಮಸಂದ್ರ ಸುರೇಶ್ ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಖಾತೆ ತೆರೆದು ತಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ತಾವೇ ಜಾಹೀರಾತು ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇದು ವಿಕಿಪೀಡಿಯದ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧ. ಆದುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಪುನಃ ಅದೇ ಲೇಖನವನ್ನು ಬರೆಯಲಾಗಿತ್ತು. ಆದುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಒಂದು ವಿಶ್ವಕೋಶ. ಇದರಲ್ಲಿ ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯಬೇಕಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿಜಕ್ಕೂ ರಾಜ್ಯ, ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಾಧಕರಾಗಿದ್ದು ಜನರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅವರಿಂದಾಗಿ ಪರಿಣಾಮ ಆಗಿರಬೇಕು. ಈ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ '''ಸೂಕ್ತ ನಂಬಲರ್ಹ ಉಲ್ಲೇಖ''' ಇರಬೇಕು. ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಇರುವುದು ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆ, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು ಅಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗೆ [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ನೀತಿ ನಿಯಮಗಳು]] ಪುಟ ನೋಡಿ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೧೪, ೧೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೨ (UTC) (ನಿರ್ವಾಹಕ) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:National Museum of History of Azerbaijan]] and [[:en:National Art Museum of Azerbaijan]] in Kannada Wikipedia? Yours sincerely, [[ಸದಸ್ಯ:Multituberculata|Multituberculata]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Multituberculata|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೨೧, ೯ ಮೇ ೨೦೨೨ (UTC) == CIS-A2K Newsletter April 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about April 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:Grants talk:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge|Annual Proposal Submission]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha|Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia Commons sessions of organisations working on river issues|Training sessions of organisations working on river issues]] * Two days edit-a-thon by local communities * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation review and partnerships in Goa|Digitisation review and partnerships in Goa]] * [https://www.youtube.com/watch?v=3WHE_PiFOtU&ab_channel=JessicaStephenson Let's Connect: Learning Clinic on Qualitative Evaluation Methods] ; Ongoing events * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Upcoming event * [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Wikisource Plan 2022-23|Indic Wikisource Work-plan 2022-2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:47, 11 May 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23065615 --> == Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:Science and technology in Azerbaijan]], [[:en:National Museum of History of Azerbaijan]] and [[:en:National Art Museum of Azerbaijan]] in Kannada Wikipedia? They do not need to be long. Yours sincerely, [[ಸದಸ್ಯ:Multituberculata|Multituberculata]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Multituberculata|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೨೫, ೨೯ ಮೇ ೨೦೨೨ (UTC) == CIS-A2K Newsletter May 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about May 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, and ongoing and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Punjabi Wikisource Community skill-building workshop|Punjabi Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Ongoing events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] ; Upcoming event * [[:m:User:Nitesh (CIS-A2K)/June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 14 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23065615 --> == CIS-A2K Newsletter June 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about June 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:m:June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] * [https://pudhari.news/maharashtra/pune/228918/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%AC%E0%A4%B3%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%9A-%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A8-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%85%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%95-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%A4-%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%AE%E0%A4%A4/ar Presentation in Marathi Literature conference] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 19 July 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23409969 --> == CIS-A2K Newsletter July 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is fine. As CIS-A2K update the communities every month about their previous work via the Newsletter. Through this message, A2K shares its July 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad|Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad]] * [[:m:CIS-A2K/Events/O Bharat Digitisation project in Goa Central library|O Bharat Digitisation project in Goa Central Library]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with organisations in Meghalaya|Partnerships with organisations in Meghalaya]] ; Ongoing events * Partnerships with Goa University, authors and language organisations ; Upcoming events * [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:10, 17 August 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23554204 --> == sock spam == I'm curious why you reverted me to restore [https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B2%9F%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B2%BF%E0%B2%AF&oldid=prev&diff=1117970 spam by a globally locked user] who was mass spamming their website which has now been blacklisted? [[ಸದಸ್ಯ:Praxidicae|Praxidicae]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praxidicae|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೫೪, ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) == ಅಳಿಸಿ == [[ಡಿಡಿ ನ್ಯಾಶನಲ್]] ಈ ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸಿ. ಕಾರಣ: [[ದೂರದರ್ಶನ ನ್ಯಾಷನಲ್]] ಎಂಬ ಪುಟ ಮೊದಲೇ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ದಲ್ಲಿ ಇದೆ.... [[ಸದಸ್ಯ:Ishqyk|Ishqyk]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ishqyk|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೪೦, ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (UTC) == CIS-A2K Newsletter August 2022 == <br /><small>Really sorry for sending it in English.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope everything is fine. As CIS-A2K update the communities every month about their previous work via the Newsletter. Through this message, A2K shares its August 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing of Konkani & Marathi books|Relicensing of Konkani & Marathi books]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Inauguration of Digitised O Bharat volumes on Wikimedia Commons by CM of Goa state|Inauguration of Digitised O Bharat volumes on Wikimedia Commons by CM of Goa state]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Rashtrabhasha Prachar Samiti on Hindi Books Digitisation Program|Meeting with Rashtrabhasha Prachar Samiti on Hindi Books Digitisation Program]] ; Ongoing events * Impact report ; Upcoming events * [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 06:51, 22 September 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23554204 --> == ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್ == ನಮಸ್ತೆ, Infobox ಊರು ಎಂಬ ಟೆಂಪ್ಲೇಟ್ ನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪದಗಳು ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇದೆ ಉದಾಹರಣೆ: ಸರ್ಕಾರ ವು Government ಅಂತ ಇದೆ [[ಪುಣಚ]] ಇದರಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಸಂಪಾದನೆ/ ಸರಿ ಹೇಗೆ ಮಾಡುವುದು?? [[ಸದಸ್ಯ:Ishqyk|Ishqyk]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ishqyk|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೧೨, ೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೨ (UTC) :ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:Infobox ಊರು ಅನ್ನು ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಬೇಕು--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೪:೫೮, ೮ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೨ (UTC) == CIS-A2K Newsletter September 2022 == <br /><small>Apologies for sending it in English, feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is well. Here is the CIS-A2K's for the month of September Newsletter, a few conducted events are updated in it. Through this message, A2K shares its September 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Ecological Society & Prof Madhav Gadgil|Meeting with Ecological Society & Prof Madhav Gadgil]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing of 10 books in Marathi|Relicensing of 10 books in Marathi]] * [[:m:Grants:APG/Proposals/2020-2021 round 2/The Centre for Internet and Society/Impact report form|Impact report 2021-2022]]4 * [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೪೧, ೧೫ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೨ (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23856279 --> == CIS-A2K Newsletter October 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of October. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its October 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Wikimedia France on Lingua Libre collaboration|Meeting with Wikimedia France on Lingua Libre collaboration]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Meeting with Wikimedia Deutschland on Wikibase & Wikidata collaboration|Meeting with Wikimedia Deutschland on Wikibase & Wikidata collaboration]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Filmi datathon workshop|Filmi datathon workshop]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi|Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi]] ; Upcoming event * [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022|Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೫೦, ೭ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23972096 --> == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೫೫, ೧೬ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 --> == WikiConference India 2023: Help us organize! == Dear Wikimedian, You may already know that the third iteration of [[:m:WikiConference_India_2023|WikiConference India]] is happening in March 2023. We have recently opened [[:m:WikiConference_India_2023/Scholarships|scholarship applications]] and [[:WikiConference_India_2023/Program_Submissions|session submissions for the program]]. As it is a huge conference, we will definitely need help with organizing. As you have been significantly involved in contributing to Wikimedia projects related to Indic languages, we wanted to reach out to you and see if you are interested in helping us. We have different teams that might interest you, such as communications, scholarships, programs, event management etc. If you are interested, please fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdN7EpOETVPQJ6IG6OX_fTUwilh7MKKVX75DZs6Oj6SgbP9yA/viewform?usp=sf_link this form]. Let us know if you have any questions on the [[:m:Talk: WikiConference_India_2023|event talk page]]. Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೦:೫೧, ೧೮ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24094749 --> == ಶಿರಸಿ == ಶಿರಸಿ ಇದು ಪಟ್ಟಣವಲ್ಲ, ಶಿರಸಿ ನಗರವಾಗಿದೆ Sirsicity.mrc.gov.in [[ಸದಸ್ಯ:Upendrapai|Upendrapai]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Upendrapai|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೧೭, ೨೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) :ಬದಲಿಸಿದ್ದೇನೆ--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೪೩, ೨೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) == ಶಿರಸಿ == ಧನ್ಯವಾದಗಳು , infobox ನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಪಟ್ಟಣ ಅಂತ ಇದೆ ಅದನ್ನು ಕೂಡ ನಗರ ಎಂದು ಸರಿಪಡಿಸಿ.🙏 [[ಸದಸ್ಯ:Upendrapai|Upendrapai]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Upendrapai|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೩೯, ೨೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) :ಮಾಡಿದೆ. ನನಗೊಂದು ಕತೂಹಲ. ನಗರಕ್ಕೂ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೂ ಏನು ವ್ಯತ್ಯಾಸ?--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೯, ೩೦ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) ::ಸರಿ ಮಾಡಿದಕ್ಕೆ ಧನ್ಯವಾದ, ನನಗೆ ಪದಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಆದ್ರೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಊರುಗಳನ್ನು ಗ್ರಾಮಪಂಚಾಯತಿಯಿಂದ ಮಹಾನಗರಗಳ ತನಕ ಅದರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಮತ್ತು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಂಗಡನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ( ಗ್ರಾಮಪಂಚಾಯತಿ, ಪಟ್ಟಣ ಪಂಚಾಯಿತಿ, ಪುರಸಭೆ, ನಗರಸಭೆ, ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ ) ಅದರ ಪಟ್ಟಿಗಳು ಈ ಲಿಂಕ್ ನಲ್ಲಿ ಇದೆ ; http://www.municipaladmn.gov.in/ . [[ಸದಸ್ಯ:Upendrapai|Upendrapai]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Upendrapai|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೯:೧೩, ೩೦ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) |} == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೫೧, ೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 --> == CIS-A2K Newsletter November 2022 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of November. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its November 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikibase orientation session in Pune Nagar Vachan Mandir library|Digitisation & Wikibase presentation in PNVM]] * [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 12 November 2022|Indic Wikisource Community/Online meetup 12 November 2022]] * [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022|Indic Wikisource proofread-a-thon November 2022]] ; Upcoming event * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 16:28, 7 December 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=23972096 --> == WikiConference India 2023:WCI2023 Open Community call on 18 December 2022 == Dear Wikimedian, As you may know, we are hosting regular calls with the communities for [[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]. This message is for the second Open Community Call which is scheduled on the 18th of December, 2022 (Today) from 7:00 to 8:00 pm to answer any questions, concerns, or clarifications, take inputs from the communities, and give a few updates related to the conference from our end. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call. * [WCI 2023] Open Community Call * Date: 18 December 2022 * Time: 1900-2000 [7 pm to 8 pm] (IST) * Google Link: https://meet.google.com/wpm-ofpx-vei Furthermore, we are pleased to share the telegram group created for the community members who are interested to be a part of WikiConference India 2023 and share any thoughts, inputs, suggestions, or questions. Link to join the telegram group: https://t.me/+X9RLByiOxpAyNDZl. Alternatively, you can also leave us a message on the [[:m:Talk:WikiConference India 2023|Conference talk page]]. Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೪೧, ೧೮ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) <small> On Behalf of, WCI 2023 Organizing team </small> <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_organizing_teams&oldid=24099166 --> == ವಿಕಿ ಸಮ್ಮಿಲನ ೨೦೨೩, ಉಡುಪಿ == {| style="background-color: #FFFF00; border: 1px solid #fceb92;border-style:solid; border-width:6px; border-color:#bca9f5; style:{{corners}}" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:The gate to Udupi Town.jpg|The_gate_to_Udupi_Town]|225px]] |style="font-size: large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.00;" | '''ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮ್ಮಿಲನ ೨೦೨೩, ಉಡುಪಿ''' |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wikimedia logo family complete-2013.svg|130px|alt="Wikidata"]] |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಮೀಡಿಯನ್ನರ ಭೌತಿಕ ಸಮ್ಮಿಲನವನ್ನು '''ಜನವರಿ ೨೨,೨೦೨೩ರಂದು ಉಡುಪಿ'''ಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಸಮ್ಮಿಲನದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಯಾವುದೇ ವಿಕಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಎಲ್ಲ ಸಂಪಾದಕರಿಗೆ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಮುಕ್ತ ಅವಕಾಶವಿದ್ದು ಬಹಳ ಸಮಯದ ನಂತರ ಎಲ್ಲರ ಭೇಟಿಯು ಒಂದು ಉಲ್ಲಾಸದಾಯಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಮರುಚೈತನ್ಯ ತಂದುಕೊಡಬಹುದೆಂಬ ಆಶಾಭಾವನೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಹಳೆ ಹೊಸ ವಿಕಿಮೀಡಿಯನ್ನರ ಸಮಾಗಮವು ಜ್ಞಾನದ ಹಂಚಿಕೆಗೆ, ಮಾಹಿತಿ ವಿನಿಮಯಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗುವ ವಿಶ್ವಾಸವಿದೆ. ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಸಮುದಾಯದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪಾದಕರು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಯಶಸ್ವಿಗೊಳಿಸೋಣ. ಎಲ್ಲಾ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಮೀಡಿಯನ್ನರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಸ್ವಾಗತ. '''ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ನೊಂದಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸಮ್ಮಿಲನ/ವಿಕಿ ಸಮ್ಮಿಲನ ೨೦೨೩, ಉಡುಪಿ]] ಪುಟಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ಕೊಡಿ.''' |} {{clear}} ---- ಈ ಸಂದೇಶ [[ಸದಸ್ಯ:Vikashegde|ವಿಕಾಸ್ ಹೆಗಡೆ]] ಅವರ ಪರವಾಗಿ ಕಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <div style="border-bottom: 2px solid red; border-top: 2px solid yellow; border-radius: 40px 0px 40px 0px; padding: 0px 5px; font-weight:bold; letter-spacing: 1.5px; text-align: center;"> <br /> ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಶುಭಾಶಯಗಳು. <span style="text-shadow: 0 0 8px silver; padding:4px; background: ivory; font-weight:bold;">[[User:~aanzx|~aanzx]] <sup>[[user_talk:~aanzx|<big>✉</big>]]</sup><sub>[[Special:Contributions/~aanzx|<big> ©</big>]]</sub></span>೧೪:೩೭, ೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ (IST) <br /> </div> <!-- Message sent by User:~aanzx@knwiki using the list at https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B2%B8%E0%B2%A6%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF:~aanzx/Active_user_list&oldid=1143808 --> == CIS-A2K Newsletter December 2022 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its December 2022 work. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of GLAM projects in Aurangabad|Launching of GLAM projects in Aurangabad]] * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022/Online Meetup 10 Dec 2022|Online Meetup 10 Dec 2022 (Indic Wiki Improve-a-thon 2022)]] * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]] ; Upcoming event * Mid-term Report 2022-2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 16:23, 7 January 2023 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=24192124 --> == ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದದ ಬಗ್ಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಸ್ಪರ್ದೆ ಆಹ್ವಾನ == <div style="border: solid 1px #333; border-radius: 0.2em; box-shadow: 0 4px 4px #999; margin-bottom: 1.5em; display: table; width: 100%; height: 100px; line-height: 1.2; text-align: center; cursor: pointer;"> <p style="font-size: 1.4em;">[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ೨೦೨೩|'''ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದದ''']] ಬಗ್ಗೆ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಫೆಬ್ರವರಿ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾದ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬರವಣಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಜಾನಪದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲುವ ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಕಾಮನ್ಸ್‌ನ ವಿಕಿ ಲವ್ಸ್ ಫೋಕ್ಲೋರ್ (WLF) ಛಾಯಾಗ್ರಹಣ ಅಭಿಯಾನದ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ಪರ್ದೆ 1 ಫೆಬ್ರವರಿ 2023ರಿಂದ 31 ಮಾರ್ಚ್ 2023 ವರೆಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.</p> <span class="mw-ui-button mw-ui-progressive">[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಸ್ತ್ರೀವಾದ_ಮತ್ತು_ಜಾನಪದ_೨೦೨೩|<span style="color:white">ಬಾಗವಹಿಸಲು ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ಕೊಡಿ..</span>]]</span> <div style="display: table-cell; vertical-align: middle;">[[ಚಿತ್ರ:Feminism_and_Folklore_banner.svg|250px|right]]</div></div> <span style="text-shadow: 0 0 8px silver; padding:4px; background: ivory; font-weight:bold; align:center;">[[User:~aanzx|~aanzx]] <sup>[[user_talk:~aanzx|<big>✉</big>]]</sup><sub>[[Special:Contributions/~aanzx|<big> ©</big>]]</sub></span> <!-- Message sent by User:~aanzx@knwiki using the list at https://kn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B2%B8%E0%B2%A6%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF:~aanzx/Active_user_list&oldid=1149743 --> == CIS-A2K Newsletter January 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is well. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of December. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its January 2023 tasks. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities. ; Conducted events * [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|Indic Wiki Improve-a-thon 2022]] * [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Community Training 2022|Project Tiger 2.0 Training]] * [[:m:Grants:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge/Midpoint Report|Mid-term Report 2022-2023]] ; Upcoming event * [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 18:03, 12 February 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=24497260 --> == CIS-A2K Newsletter Feburary 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Hope everything is fine. CIS-A2K's monthly Newsletter is here which is for the month of February. A few conducted events are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its February 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and upcoming events/activities. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitization & Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya|Digitization & Documentation of Cultural Heritage and Literature in Meghalaya]] * [[:d:Wikidata:WikiProject India/Events/International Mother Language Day 2023 Datathon|International Mother Language Day 2023 Datathon]] * Wikidata Online Session ; Upcoming event * March Month Activity on Wikimedia Commons * [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 04:50, 8 March 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=24671601 --> == CIS-A2K Newsletter March 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, There is a CIS-A2K monthly Newsletter that is ready to share which is for the month of March. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. Through this message, A2K wants your attention towards its March 2023 tasks and towards upcoming events. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|Women's Month Datathon on Commons]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|Women's Month Datathon on Commons/Online Session]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Hindi Wikisource Community skill-building workshop|Hindi Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 25 March 2023|Indic Wikisource Community Online meetup 25 March 2023]] ; Ongoing activity * [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೫:೫೯, ೧೦ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=24671601 --> == CIS-A2K Newsletter April 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Greetings! CIS-A2K has done a few activities in the month of April and CIS-A2K's monthly Newsletter is ready to share which is for the last month. A few conducted events and ongoing activities are updated in the Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted and ongoing events/activities. ; Conducted events * [[:m:Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023|Indic Wikisource proofread-a-thon April 2023]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi|CIS-A2K/Events/Wikimedia session on building archive at ACPR, Belagavi]] ; Ongoing activity * [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೨೧, ೧೫ ಮೇ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25000758 --> == CIS-A2K Newsletter May 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of May. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. The newsletter includes updates on the conducted events and ongoing activities, providing a comprehensive overview of A2K's recent endeavours. We have taken care to mention both the conducted and ongoing events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured. ; Conducted events * Preparatory Call for June Month Activity * Update on status of A2K's grant proposal ; Ongoing activity * [[:c:Commons:Mula Mutha Nadi Darshan 2023|Mula Mutha Nadi Darshan 2023]] ; Upcoming Events * Support to Punjabi Community Proofread-a-thon Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೨:೧೮, ೮ ಜೂನ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25000758 --> == CIS-A2K Newsletter June 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of June. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured. ; Conducted events * Community Engagement Calls and Activities ** India Community Monthly Engagement Calls: 3 June 2023 call ** Takeaways of Indian Wikimedians from EduWiki Conference & Hackathon ** Punjabi Wikisource Proofread-a-thon * Skill Development Programs ** Wikidata Training Sessions for Santali Community * Indian Community Need Assessment and Transition Calls * Partnerships and Trainings ** Academy of Comparative Philosophy and Religion GLAM Project ** Wikimedia Commons sessions with river activists ** Introductory session on Wikibase for Academy of Comparative Philosophy and Religion members Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೫೫, ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25000758 --> == CIS-A2K Newsletter July 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Greetings! We are pleased to inform you that CIS-A2K has successfully completed several activities during the month of July. As a result, our monthly newsletter, which covers the highlights of the previous month, is now ready to be shared. We have taken care to mention the conducted events/activities in this newsletter, ensuring that all relevant information is captured. ; Conducted events * Wikibase session with RIWATCH GLAM * Wikibase technical session with ACPR GLAM * Wikidata Training Sessions for Santali Community * An interactive session with some Wikimedia Foundation staff from India ; Announcement * Train The Trainer 2023 Program Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೫೪, ೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25000758 --> == Invitation to Rejoin the [https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:Translation_task_force Healthcare Translation Task Force] == [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|right|frameless|125px]] You have been a [https://mdwiki.toolforge.org/prior/index.php medical translators within Wikipedia]. We have recently relaunched our efforts and invite you to [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php join the new process]. Let me know if you have questions. Best [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 12:34, 13 August 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_translators/60&oldid=25451603 --> == CIS-A2K Newsletter August 2023 == <br /><small>Please feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, CIS-A2K has successfully concluded numerous activities in August. Consequently, our monthly newsletter, summarizing the previous month's highlights, is prepared for distribution. We have diligently included details of the conducted events and activities in this newsletter, ensuring comprehensive coverage of all pertinent information. ; Conducted events * Call with Leadership Development Working Group * Wikimedia workshop in Goa University * Wikimedia & digitisation sessions in 150 year old libraries at Kolhapur and Satara * Review visits to Vigyan Ashram and Pune Nagar Vachan Mandir * Preliminary meeting on Indic Wikisource Hub Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೪೦, ೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25484883 --> == A2K Monthly Newsletter for September 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, In September, CIS-A2K successfully completed several initiatives. As a result, A2K has compiled a comprehensive monthly newsletter that highlights the events and activities conducted during the previous month. This newsletter provides a detailed overview of the key information related to our endeavors. ; Conducted events * Learning Clinic: Collective learning from grantee reports in South Asia * Relicensing and Digitisation workshop at Govinda Dasa College, Surathkal * Relicensing and Digitisation workshop at Sayajirao Gaekwad Research Centre, Aurangabad * Wiki Loves Monuments 2023 Outreach in Telangana * Mula Mutha Nadi Darshan Photography contest results and exhibition of images * Train The Trainer 2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೨೩, ೧೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25484883 --> == A2K Monthly Newsletter for October 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, In the month of October, CIS-A2K achieved significant milestones and successfully concluded various initiatives. As a result, we have compiled a comprehensive monthly newsletter to showcase the events and activities conducted during the preceding month. This newsletter offers a detailed overview of the key information pertaining to our various endeavors. ; Conducted events * Image Description Month in India * WikiWomen Camp 2023 ** WWC 2023 South Asia Orientation Call ** South Asia Engagement * Wikimedia Commons session for Birdsong members * Image Description Month in India Training Session Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೦:೫೬, ೭ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25823131 --> == A2K Monthly Report for November 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, CIS-A2K wrapped up several initiatives in November, and we've compiled a detailed monthly newsletter highlighting the events and activities from the past month. This newsletter provides a comprehensive overview of key information regarding our diverse endeavors. ; Conducted events * Heritage Walk in 175 year old Pune Nagar Vachan Mandir library * 2023 A2K Needs Assessment Event * Train The Trainer Report Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards, [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೨೫, ೧೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25823131 --> == A2K Monthly Report for November 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, CIS-A2K wrapped up several initiatives in November, and we've compiled a detailed monthly newsletter highlighting the events and activities from the past month. This newsletter provides a comprehensive overview of key information regarding our diverse endeavors. ; Conducted events * Heritage Walk in 175 year old Pune Nagar Vachan Mandir library * 2023 A2K Needs Assessment Event * Train The Trainer Report Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards, [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೨೫, ೧೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೩ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25823131 --> == A2K Monthly Report for December 2023 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, In December, CIS-A2K successfully concluded various initiatives, and we have curated an in-depth monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter offers a comprehensive overview of key information, showcasing our diverse endeavors. ; Conducted events * Digital Governance Roundtable * Indic Community Monthly Engagement Calls: Wikimania Scholarship Call * Indic Wikimedia Hackathon 2023 * A2K Meghalaya Visit Highlights: Digitization and Collaboration * Building Bridges: New Hiring in CIS-A2K * Upcoming Events ** Upcoming Call: Disinformation and Misinformation in Wikimedia projects Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2023|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೨೭, ೧೨ ಜನವರಿ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25945592 --> == A2K Monthly Report for January 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, In January, CIS-A2K successfully concluded several initiatives, and we are pleased to present a comprehensive monthly newsletter summarizing the events and activities of the past month. This newsletter provides an extensive overview of key information, highlighting our diverse range of endeavors. ; Conducted Events * Roundtable on Digital Cultures * Discussion on Disinformation and Misinformation in Wikimedia Projects * Roundtable on Digital Access You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೦:೪೮, ೧೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=25945592 --> == A2K Monthly Report for February 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, In February, CIS-A2K effectively completed numerous initiatives, and we are delighted to share a detailed monthly newsletter encapsulating the events and activities from the previous month. This newsletter offers a thorough glimpse into significant updates, showcasing the breadth of our varied undertakings. ; Collaborative Activities and Engagement * Telugu Community Conference 2024 * International Mother Language Day 2024 Virtual Meet * Wiki Loves Vizag 2024 ; Reports * Using the Wikimedia sphere for the revitalization of small and underrepresented languages in India * Open Movement in India (2013-23): The Idea and Its Expressions Open Movement in India 2013-2023 by Soni You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೯:೪೩, ೧೮ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=26211772 --> == A2K Monthly Report for March 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, A2K is pleased to present its monthly newsletter for March, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K during the month. This newsletter provides a comprehensive overview of the events and activities conducted, giving you insight into our collaborative efforts and engagements. ; Collaborative Activities and Engagement * [[Commons:Wiki Loves Vizag 2024|Wiki Loves Vizag: Fostering Open Knowledge Through Photography]] ; Monthly Recap * [[:m:CIS-A2K/Events/She Leads|She Leads Program (Support)]] * [[:m:CIS-A2K/Events/WikiHour: Amplifying Women's Voices|WikiHour: Amplifying Women's Voices (Virtual)]] * [[:m:Wikimedia India Summit 2024|Wikimedia India Summit 2024]] * [[:m:CIS-A2K/Institutional Partners/Department of Language and Culture, Government of Telangana|Department of Language and Culture, Government of Telangana]] ; From the Team- Editorial ; Comic You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೪೯, ೧೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=26211772 --> == A2K Monthly Report for April 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, We are pleased to present our monthly newsletter for April, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K during the month. This newsletter provides a comprehensive overview of the events and activities conducted, giving you insight into our collaborative efforts and engagements. * In the Limelight- Chandan Chiring ; Monthly Recap * [[Commons:Tribal Culture Photography Competition]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Community Monthly Engagement Calls/April 12, 2024 Call]] * [[:m:CIS-A2K/Events/2024/Wikipedia training to Indian Language educators|Wikipedia Training to Indian Language educators]] * [[:m:Wiki Explores Bhadrachalam]] * Wikimedia Summit ; From the Team- Editorial ; Comic You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೫೪, ೧೪ ಮೇ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=26774361 --> == A2K Monthly Report for May 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, We are pleased to present our May newsletter, showcasing the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K throughout the month. This edition offers a comprehensive overview of our events and activities, providing insights into our collaborative efforts and community engagements. ; In the Limelight: Openness for Cultural Heritage ; Monthly Recap * Digitisation Workshop * [[Commons:Tribal Culture Photography Competition]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wiki Technical Training 2024|Wiki Technical Training]] ; Dispatches from A2K ; Coming Soon * Future of Commons Convening You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೮:೦೮, ೨೭ ಜೂನ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=26851406 --> == A2K Monthly Report for June 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, We are excited to share our June newsletter, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K over the past month. This edition provides a detailed overview of our events and activities, offering insights into our collaborative efforts and community engagements and a brief regarding upcoming initiatives for next month. ; In the Limelight- Book Review: Geographies of Digital Exclusion ; Monthly Recap * [[:m:CIS-A2K/Events/Wiki Technical Training 2024|Wiki Technical Training]] * Strategy discussion (Post-Summit Event) ; Dispatches from A2K * Future of Commons ;Coming Soon - Upcoming Activities * Gearing up for Wikimania 2024 * Commons workshop and photo walk in Hyderabad ; Comic You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೫೫, ೨೬ ಜುಲೈ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=26851406 --> == ವಿಕಿ ಹೊಸ ಪುಟದ ಹೆಸರು "ಹುಲ್ಲತ್ತಿ" == ನಾನು ನಮ್ಮ‌ಊರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಹೊಸ ಪುಟವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. [[ಸದಸ್ಯ:Bhoomikaso11|Bhoomikaso11]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Bhoomikaso11|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೦೧, ೨೮ ಜುಲೈ ೨೦೨೪ (IST) == A2K Monthly Report for July 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, We are excited to share our July newsletter, highlighting the impactful initiatives undertaken by CIS-A2K over the past month. This edition provides a detailed overview of our events and activities, offering insights into our collaborative efforts and community engagements and a brief regarding upcoming initiatives for next month. ; In the Limelight- NEP Study Report ; Monthly Recap * [https://cis-india.org/raw/report-on-the-future-of-the-commons Future of Commons] * West Bengal Travel Report ;Coming Soon - Upcoming Activities * [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2024|Train the Trainer 2024]] You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೩೩, ೨೮ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=27178376 --> == A2K Monthly Report for August 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, We are excited to present our August newsletter, showcasing the impactful initiatives led by CIS-A2K throughout the month. In this edition, you'll find a comprehensive overview of our events and activities, highlighting our collaborative efforts, community engagements, and a sneak peek into the exciting initiatives planned for the coming month. ; In the Limelight- Doing good as a creative person ; Monthly Recap * Wiki Women Collective - South Asia Call * Digitizing the Literary Legacy of Sane Guruji * A2K at Wikimania * Multilingual Wikisource ;Coming Soon - Upcoming Activities * Tamil Content Enrichment Meet * Santali Wiki Conference * TTT 2024 You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/August 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೨:೨೨, ೨೬ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=27178376 --> == A2K Monthly Report for September 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, We are thrilled to share our September newsletter, packed with highlights of the key initiatives driven by CIS-A2K over the past month. This edition features a detailed recap of our events, collaborative projects, and community outreach efforts. You'll also get an exclusive look at the exciting plans and initiatives we have in store for the upcoming month. Stay connected with our vibrant community and join us in celebrating the progress we’ve made together! ; In the Limelight- Santali Wiki Regional Conference 2024 ; Dispatches from A2K ; Monthly Recap * Book Lover’s Club in Belagavi * CIS-A2K’s Multi-Year Grant Proposal * Supporting the volunteer-led committee on WikiConference India 2025 * Tamil Content Enrichment Meet * Experience of CIS-A2K's Wikimania Scholarship recipients ;Coming Soon - Upcoming Activities * Train-the-trainer 2024 * Indic Community Engagement Call * A2K at Wikimedia Technology Summit 2024 You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/September 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೦:೪೭, ೧೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=27178376 --> == Translation request == Hello, Pavanaja. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijan Railway Museum]], [[:en:Baku Puppet Theatre]] and [[:en:Azerbaijan State Academic Russian Drama Theatre]] in Kannada Wikipedia? Yours sincerely, [[ಸದಸ್ಯ:Oirattas|Oirattas]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Oirattas|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೧೪, ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) == A2K Monthly Report for October 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, We’re thrilled to share our October newsletter, featuring the impactful work led or support by CIS-A2K over the past month. In this edition, you’ll discover a detailed summary of our events and initiatives, emphasizing our collaborative projects, community interactions, and a preview of the exciting plans on the horizon for next month. ; In the Limelight: TTT ;Dispatches from A2K ; Monthly Recap * Wikimedia Technology Summit ; Coming Soon - Upcoming Activities * TTT follow-ups You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/October 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Regards [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೪೦, ೮ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=27178376 --> == A2K Monthly Report – November 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, We’re excited to bring you the November edition of the CIS-A2K newsletter, highlighting our impactful initiatives and accomplishments over the past month. This issue offers a comprehensive recap of our events, collaborative projects, and community engagement efforts. It also provides a glimpse into the exciting plans we have lined up for the coming month. Stay connected with our vibrant community as we celebrate the progress we’ve made together! ; In the Limelight: Tulu Wikisource ; Dispatches from A2K ; Monthly Recap * Learning hours Call * Dandari-Gussadi Festival Documentation, Commons Education Project: Adilabad * Executive Directors meeting at Oslo ; Coming Soon - Upcoming Activities * Indic Wikimedia Hackathon 2024 * Learning Hours You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/November 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Warm regards, CIS-A2K Team [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೨:೧೯, ೧೦ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=27851144 --> ==ಅಳಿಸಿದ ಪುಟವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಸೇರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೇ?== ಸರ್, ನಾನು [[Y. Ravindranath Rao]] ಎಂಬ ಒಂದು ಲೇಖನವನ್ನು ಬರೆದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಕಿಪಿಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಅದನ್ನು ಅಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರಲ್ಲಿನ ತಪ್ಪುಗಳು ನನಗೆ ಗೊತ್ತಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ restore ಮಾಡಿದರೆ ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಬಹುದಿತ್ತು.ದಯಮಾಡಿ ತಾವು ಸಲಹೆ ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? [[ಸದಸ್ಯ:Manjappabg|Manjappabg]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Manjappabg|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೨೧, ೧೬ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) :ಇದು ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಬಗೆಗಿನ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಮಾಡಬೇಕು.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೧೭ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) ::ಧನ್ಯವಾದಗಳು.......... [[ಸದಸ್ಯ:Manjappabg|Manjappabg]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Manjappabg|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೧:೧೩, ೧೭ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೪ (IST) == Invitation to Participate in the Wikimedia SAARC Conference Community Engagement Survey == Dear Community Members, I hope this message finds you well. Please excuse the use of English; we encourage translations into your local languages to ensure inclusivity. We are conducting a Community Engagement Survey to assess the sentiments, needs, and interests of South Asian Wikimedia communities in organizing the inaugural Wikimedia SAARC Regional Conference, proposed to be held in Kathmandu, Nepal. This initiative aims to bring together participants from eight nations to collaborate towards shared goals. Your insights will play a vital role in shaping the event's focus, identifying priorities, and guiding the strategic planning for this landmark conference. Survey Link: https://forms.gle/en8qSuCvaSxQVD7K6 We kindly request you to dedicate a few moments to complete the survey. Your feedback will significantly contribute to ensuring this conference addresses the community's needs and aspirations. Deadline to Submit the Survey: 20 January 2025 Your participation is crucial in shaping the future of the Wikimedia SAARC community and fostering regional collaboration. Thank you for your time and valuable input. Warm regards,<br> [[:m:User:Biplab Anand|Biplab Anand]] <!-- Message sent by User:Biplab Anand@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Biplab_Anand/lists&oldid=28078122 --> == A2K Monthly Report – December 2024 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedian, Happy 2025! We are thrilled to share with you the December edition of the CIS-A2K Newsletter, showcasing our initiatives and achievements from the past month. In this issue, we offer a detailed recap of key events, collaborative projects, and community engagement efforts. Additionally, we provide a preview of the exciting plans we have in store for the upcoming month. Stay connected with our dynamic community as we celebrate the progress we’ve made together! ; In the Limelight: Santali Food Festival ; Dispatches from A2K ; Monthly Recap * Learning hours Call * Indic Wikimedia Hackathon 2024 * Santali Food Festival ; Coming Soon - Upcoming Activities * She Leads Bootcamp You can access the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/December 2024|here]]. <br /><small>To subscribe or unsubscribe to this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Warm regards, CIS-A2K Team [[ಸದಸ್ಯ:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:MediaWiki message delivery|ಚರ್ಚೆ]]) ೨೨:೪೩, ೧೨ ಜನವರಿ ೨೦೨೫ (IST) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe&oldid=28015818 --> == ಡಾ. ಮಹಾದೇವಯ್ಯ ಕೆ.ಪಿ == ನಮಸ್ಕಾರ, ದಯವಿಟ್ಟು ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸಬೇಡಿ, ಕೆಲವು ಉಲ್ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದೀನಿ, ಲೇಖನವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು ನನಗೆ ಸಮಯಬೇಕು. ಡಾ. ಕೆ.ಪಿ. ಮಹದೇವಯ್ಯನವರು ಸಾಕಷ್ಟು ಉತ್ತಮ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಅವೆಲ್ಲವನ್ನು ಕಲೆ ಹಾಕಲು ನನಗೆ ಸಮಯ ಕೊಡಿ. ತಮ್ಮ ಸಲಹೆಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವೆ. ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಸರ್. [[ಸದಸ್ಯ:Prasadappi123|Prasadappi123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prasadappi123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೯, ೩೦ ಜನವರಿ ೨೦೨೫ (IST) :ಇದನ್ನು [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಲಾಗಿರುವ ಲೇಖನಗಳು|ಅಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಹಾಕಲಾಗಿರುವ ಲೇಖನಗಳು]] ಪುಟದಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸತಕ್ಕದ್ದು. ಸದಸ್ಯರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪುಟದಲ್ಲಲ್ಲ. ಅಂದ ಹಾಗೆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹೆಸರು ಮಾತ್ರ ಲೇಖನದ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಪದವಿ, ಹುದ್ದೆ, ಗೌರವಗಳಲ್ಲ. ಅಂದರೆ ಹೆಸರಿನ ಹಿಂದೆ ಡಾ., ವಿದ್ವಾನ್, ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಇತ್ಯಾದಿ ಇರುವಂತಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಲೇಖನವನ್ನು ಅಳಿಸಲು ಹಾಕಿದಾಗ, ಆ ಲೇಖನದ ತೊಂದರೆ ಏನು ಎಂದು ಅರಿತುಕೊಂಡು ಆ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಬೇಕೇ ವಿನಾ ಹೆಸರು ಬದಲಿಸಿ ಇನ್ನೊಂದು ಲೇಖನ ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದಲ್ಲ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೦:೪೨, ೩೦ ಜನವರಿ ೨೦೨೫ (IST) ::ok, Thank you sir. [[ಸದಸ್ಯ:Prasadappi123|Prasadappi123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prasadappi123|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೦೦, ೩೦ ಜನವರಿ ೨೦೨೫ (IST) == ಟೈಮ್ಸ್‌ನಿಬ್ ಪುಟ ತಿದ್ದುಪಡಿ == ಮೊದಲಿಗೆ ನಿಮ್ಮ ಸಲಹೆ ಹಾಗೂ ತೀಕ್ಷ್ಣ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು, ನಿಜಕ್ಕೂ ಬರವಣಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನನಗೆ ಆ ರೀತಿ ಭಾವನೆ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನಿಮ್ಮ ಸೂಚನೆ ಮೇರೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಅದೇ ಪುಟ ಓದುವಾಗ ಅದರ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅಂತೆಯೇ ಅಭಿಮಾನಿ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ ನೇರ ಹಾಗೂ ವಿಷಯಾನುಸಾರ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ದಯವಿಟ್ಟು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಇನ್ನೂ ಬದಲಾವಣೆ ನೀಡಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ದಯವಿಟ್ಟು ನಿಮ್ಮ ಸಲಹೆ ನಮಗೆ ಬೇಕು. ಸರಿಯಿದ್ದಲ್ಲಿ ಸೂಚನಾ ಫಲಕವನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಸಿ.. ಧನ್ಯವಾದ [[ಸದಸ್ಯ:Moulyags|Moulyags]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Moulyags|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೨೮, ೧ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೫ (IST) == ಕರ್ನಾಟಕ ಅಯೋಧ್ಯಾಪುರಂ ಪುಟದ ಅಳಿಸುವಿಕೆಯ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ == <nowiki>ನಮಸ್ಕಾರ Pavanaja, ನಾನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ನೀವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೫ ರಂದು ‘ಕರ್ನಾಟಕ ಅಯೋಧ್ಯಾಪುರಂ’ ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸಿದ್ದೀರಿ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದೆ. ಈ ಪುಟವನ್ನು ಏಕೆ ಅಳಿಸಲಾಯಿತು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಪುಟವನ್ನು ಅಳಿಸಲು ನಿಖರವಾದ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಿಸುವಿರಾ? ನಿಮ್ಮ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. ಧನ್ಯವಾದಗಳು, ~~~~</nowiki> [[ಸದಸ್ಯ:AShiv1212|AShiv1212]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:AShiv1212|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೩೮, ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೫ (IST) :ಅಳಿಸಿಲ್ಲ. ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಲೇಖನ ಇಲ್ಲಿದೆ - [[ಕರ್ನಾಟಕ ಅಯೋಧ್ಯಾಪುರಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)]]-[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೭:೪೭, ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೫ (IST) == ಅರೆಯೂರು ಚಿ.ಸುರೇಶ್ ಪುಟ ಅಳಿಸಿದ್ದು ಏತಕೆ == ಅರೆಯೂರು ಚಿ.ಸುರೇಶ್ ಪುಟ ಅಳಿಸಿದ್ದು ಏತಕೆ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya121|Kavya121]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya121|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೧:೪೩, ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST) :ಅರೆಯೂರು ಚಿ.ಸುರೇಶ್ ಪುಟ ಅಳಿಸಿದ್ದು ತಪ್ಪು ಸರ್ ಅರೆಯೂರು ಸುರೇಶ್ ರವರ ಲೇಖನಗಳು, ಕಥೆಗಳನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಓದಿ ನೋಡಿ ಅಂತಹ ಬರಹಗಾರನಿಗೆ ನೀವು ಅವಮಾನ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿರಿ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya121|Kavya121]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya121|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೧:೫೫, ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST) ::: ಏಕೆಂದರೆ ಆ ಪುಟವು ತಟಸ್ಥವಲ್ಲದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ತಟಸ್ಥ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ|ತಟಸ್ಥ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ]] & [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಪರಿಶೀಲನಾರ್ಹತೆ|ಪರಿಶೀಲನಾರ್ಹತೆ]] & [[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:ಜೀವಂತವಾಗಿರುವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಗಳು|ಜೀವಂತವಾಗಿರುವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಗಳು]] ನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಿಲ್ಲ. ಈ ಪುಟವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಸಲ ಅಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಲೇಖನ ಬರೆಯುವ ಮೊದಲು ವಿಶ್ವಕೋಶಕ್ಕೆ ತಕ್ಕುದಾದ ಲೇಖನ ಬರೆಯುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳಿ. ನಂತರ "ಕರಡು: <ಲೇಖನದ ಹೆಸರು>" ಎಂದು ತಯಾರು ಮಾಡಿ. ಯಾರಾದರೂ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಅದು ಸರಿಯಿದ್ದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಹೊಗಳಿಕೆಯ ಧಾಟಿಯ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರೆ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.--[[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಪವನಜ ಯು. ಬಿ.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pavanaja|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೧೨, ೧೬ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST) c16jaxwayxlu8tfshvs59acyrsxbwmy 0 1908 1306640 1263639 2025-06-15T12:40:27Z 49.37.161.97 Deleted 1306640 wikitext text/x-wiki <!-- See [[Wikipedia:WikiProject Indian cities]] for details --> {{Infobox Indian Jurisdiction | native_name =ಬೇಲೂರು| other_name=ಬೇಲೂರು| skyline=Belur1.JPG| skyline_caption=ಬೇಲೂರಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇಗುಲ| type = town | latd = 13.1629 | longd = 75.8571 | locator_position = right | state_name = ಕರ್ನಾಟಕ | district = [[ಹಾಸನ]] | leader_title = | leader_name = | altitude = ೯೭೫| population_as_of = ೨೦೦೧ | population_total = ೮೯೬೨| population_density = | area_magnitude= km² | area_total = | area_telephone = ೦೮೧೭೭| postal_code = ೫೭೩ ೧೧೫| vehicle_code_range = ಕೆ ಎ-೪೬| sex_ratio = | unlocode = | website = | footnotes = | }} '''ಬೇಲೂರು''' - [[ಹಾಸನ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲೊಂದು. ''ಶಿಲಾಬಾಲಿಕೆಯರ ಬೇಲೂರು'' ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಬೇಲೂರು, ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗೆ ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿದೆ. [[ಹಳೇಬೀಡು]], [[ಸೋಮನಾಥಪುರ]]ದ ಜೊತೆಗೆ ಬೇಲೂರು, [[ಹೊಯ್ಸಳ|ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯ ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿವೆ.ಬೇಲೂರಿನ ಶ್ರೀ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ಸಹಸ್ರಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ತನ್ನ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಹಳೇಬೀಡಿಗೆ ಮುನ್ನ ಬೇಲೂರು ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. [[Image:royal_Emblem.jpg|thumb|ಹೊಯ್ಸಳರ ಲಾಂಛನ]] [[Image:belur.jpg|thumb|ಶ್ರೀ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೇಲೂರು]] [[Image:Garuda_Emblem.jpg|thumb|ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಗರುಡನ ವಿಗ್ರಹ]] [[Image:hassan.jpg|thumb|ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ]] [[Image:chanakeshv.jpg|thumb|ಶ್ರೀ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೇಲೂರು]] [[Image:belurpiller.jpg|thumb|carved Piller,ಕೆತ್ತನೆಯ ಕಂಬ- ಬೇಲೂರು]] [[Image:govardhana.jpg|thumb|ಗೋವರ್ಧನಗಿರಿಧಾರಿ, ಬೇಲೂರು]] [[File:Kesava Temple, Belur.jpg|thumb|300px|ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರು ನೋಟ]] [[Image:belur01.jpg|thumb|ದೇವಾಲಯದ ಮುಖ್ಯಗೋಪುರ]] <!--[[File:Display board at Belur.JPG|thumb|300px|Display board in front of the temple]]---> <!--[[File:belur statue.jpg|thumb|300px|right|A sculpture of "lady and the mirror" at the Channakeshava temple, Belur]]--->[8/30, 14:28] ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವ ಬೇಲೂರು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೇವಾಲಯದ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರ ಚೆನ್ನಕೇಶವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಭವ್ಯವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬೇಲೂರು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದು, ಬೆಂಗಳೂರು ಬಳಿ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವು 10-14ನೇ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಡಳಿತಗಾರರಾದ ಹೊಯ್ಸಳರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸುಂದರವಾದ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಬೇಲೂರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ಯಗಚಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಸೊಂಪಾದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ನಡುವೆ ಇದೆ. ವೇಲಾಪುರ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಲೆನಾಡು ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರು. ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರಂಗತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ಕಲಚೂರಿ ರಾಜವಂಶದ ನಡುವೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಆಂತರಿಕ ಯುದ್ಧಗಳ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಣ್ಣ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತೆಲಂಗಾಣದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಹಾಸನದಿಂದ 38 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಬೇಲೂರು ಹೊಯ್ಸಳರ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ದಂತಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವೇಲಾಪುರ, ವೇಲೂರು ಮತ್ತು ಬೆಲಹೂರ್ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರ ಕೆಲಸಗಾರಿಕೆಯ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪಟ್ಟಣವು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮ ರಚನೆಗಳಿಗೆ ಮೃದುವಾದ ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದವು. ವಿಜಯನಗರ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಗೋಪುರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಕಾರದಿಂದ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು ವೇದಿಕೆ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಕಲಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಉಸಿರುಗಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸ ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸ. ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸ ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಕ್ರಿ.ಶ.1117 ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಈ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮೇರುಕೃತಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ರಾಜಮನೆತನದ ಮೂರು ತಲೆಮಾರಿನವರು 103 ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಈ ಅದ್ಭುತವನ್ನು ರಚಿಸಲು 1000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಲಾವಿದರು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. ಚೋಳರ ಮೇಲೆ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ ಅವರು ಮಾಡಿದ ಪ್ರಮುಖ ಮಿಲಿಟರಿ ವಿಜಯದ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ ಜೈನ ಧರ್ಮದಿಂದ ವೈಷ್ಣವಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ ಅವರು ಜೈನ ಧರ್ಮದವರಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವರನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿದೇವ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಅವರು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು. ಅವನ ರಾಣಿ ಶಾಂತಲಾ ದೇವಿಯು ಕಲೆ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯಗಳ ಮಹಾನ್ ಪೋಷಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವಳು ಸ್ವತಃ ಬಹುಮುಖ ಭರತನಾಟ್ಯ ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅವಳನ್ನು ನೃತ್ಯದ ರಾಣಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಸೋಪ್‌ಸ್ಟೋನ್‌ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹೊಯ್ಸಳ ಶೈಲಿಯ ನೀಲನಕ್ಷೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಅತ್ಯಂತ ವಿವರವಾದ ಮುಕ್ತಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅದರ ಮಿಲಿಟರಿ ವಿಜಯಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅದರ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಲದ ನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇವಾಲಯಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಇವೆ. ಮೂರು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದರೆ ಸೋಮನಾಥಪುರದ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ, ಬೇಲೂರಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಹಳೇಬೀಡುವಿನ ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ. ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯದ ಕಲೆ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ದೇವಾಲಯದ ಕಂಬಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಮತ್ತು ಕಲಾಕೃತಿಯ ಕೆಲವು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿವರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಕಂಬಗಳಲ್ಲಿ ನರಸಿಂಹ ಸ್ತಂಭವು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 48 ಕಂಬಗಳಿದ್ದು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಕೇಂದ್ರ ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಕುಶಲಕರ್ಮಿಗಳು ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಮದನಿಕಾಗಳು ಅಥವಾ ಆಕಾಶದ ಡ್ಯಾಮ್ಸ್‌ಗಳು ಕೈಯಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಿದ್ದರು . ಮದನಿಕರು ವಿಭಿನ್ನ ಭಂಗಿಗಳಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಮತ್ತು ಕಲಾ ಉತ್ಸಾಹಿಗಳ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಕೆಲವು ಜನಪ್ರಿಯವಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಹಿಳೆ ಮತ್ತು ಬೇಟೆಗಾರ್ತಿ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಯ ಶಿಲ್ಪಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಉತ್ಸುಕರಾಗಿರುವ ಸಂದರ್ಶಕರು ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳ ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಣಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಗೋಡೆಯ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಗಳು, ಆನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಂಹಗಳು ಸಹ ನೋಡಬಹುದು. ದೇವಾಲಯದ ಮಂಟಪದ ದ್ವಾರಗಳು ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜನು ಹುಲಿ ಅಥವಾ ಸಿಂಹ ಎಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ನಂಬುವದನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಚೋಳರ ಸೋಲಿನ ಸಾಂಕೇತಿಕ ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ರಾಜ ಲಾಂಛನವು ಹುಲಿಯಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಗಂಧರ್ವ ನರ್ತಕಿ ಮತ್ತು ಶಾಂತಲಾದೇವಿಯ ಆಕೃತಿಗಳು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವರ ಪರಿಕರಗಳು ಚಲಿಸಬಲ್ಲವು. ರಾಣಿಯ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣದ ಮೇಲಿನ ಸಣ್ಣ ಉಂಗುರ ನೈಋತ್ಯ ಸ್ತಂಭ ಮತ್ತು ನರ್ತಕಿಯ ತೋಳಿನ ಮೇಲೆ ಬಳೆ ವಾಯುವ್ಯ ಕಂಬದಲ್ಲಿ ತಿರುಗಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚೆನ್ನಕೇಶವನ ದಂತಕಥೆ ಚೆನ್ನಕೇಶವನ ದಂತಕಥೆ ಚೆನ್ನಕೇಶವನ ದಂತಕಥೆ ರಾಜ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಬಾಬಾ ಬುಡನ್ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿ ತಂಗಿದ್ದಾಗ ಭಗವಾನ್ ಕೇಶವನ ಬಗ್ಗೆ ಕನಸು ಕಂಡನು ಮತ್ತು ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಚನ್ನ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಬಾಬಾ ಬುಡನ್ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿಯಿಂದ ಅವನು ತಿಳಿಯದೆ ಭಗವಂತನನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದನು. ಭಗವಂತನು ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿಯನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಲು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಚಮ್ಮಾರ ಸಮುದಾಯವು ದೇವಾಲಯದ ಬಲಿಪೀಠದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ತಾಜಾ ಸ್ಯಾಂಡಲ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಭಗವಂತನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ ನಂತರ ಚಪ್ಪಲಿಗಳು ಮಾಯವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪುವುದು ಹೇಗೆ? ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ತಲುಪಲು NH75 ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರವನ್ನು 220 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬೇಲೂರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವಾಗ ಪ್ರಯಾಣವು SH 57 ಮೂಲಕ 155 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. NH73 ಮಂಗಳೂರನ್ನು ಕರಾವಳಿ ನಗರವಾದ ಮಂಗಳೂರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು 153 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಹಾಸನ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು, ಬೆಂಗಳೂರು, ಮೈಸೂರು, ಮತ್ತು ಮಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಬೇಲೂರಿಗೆ ನಿಯಮಿತ ಬಸ್ಸುಗಳು ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ರೈಲಿನ ಮೂಲಕ ತಲುಪಲು 22 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಬೇಲೂರಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಸನ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ಬೇಲೂರು ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ಸರಿಸುಮಾರು 32 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಣಗಳ ನಡುವೆ ಹಲವಾರು ಬಸ್ಸುಗಳು ಸಂಚರಿಸುತ್ತವೆ. ವಿಮಾನದ ಮೂಲಕ ತಲುಪಲು : ಬೇಲೂರು ಮಂಗಳೂರು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಸರಿಸುಮಾರು 130 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಸರಿಸುಮಾರು 222 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವು 10-14ನೇ ಶತಮಾನದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಡಳಿತಗಾರರಾದ ಹೊಯ್ಸಳರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸುಂದರವಾದ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಬೇಲೂರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ಯಗಚಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಸೊಂಪಾದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ನಡುವೆ ಇದೆ. ವೇಲಾಪುರ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಲೆನಾಡು ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರು. ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರಂಗತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ಕಲಚೂರಿ ರಾಜವಂಶದ ನಡುವೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಆಂತರಿಕ ಯುದ್ಧಗಳ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. 13 ನೇ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಸಣ್ಣ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತೆಲಂಗಾಣದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಬೇಲೂರು ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಹಾಸನದಿಂದ 38 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವು ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಬೇಲೂರು ಹೊಯ್ಸಳರ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ದಂತಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವೇಲಾಪುರ, ವೇಲೂರು ಮತ್ತು ಬೆಲಹೂರ್ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರ ಕೆಲಸಗಾರಿಕೆಯ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪಟ್ಟಣವು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳರು ತಮ್ಮ ರಚನೆಗಳಿಗೆ ಮೃದುವಾದ ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದವು. ವಿಜಯನಗರ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಗೋಪುರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಕಾರದಿಂದ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು ವೇದಿಕೆ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಕಲಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಗಿ ಉಸಿರುಗಟ್ಟುತ್ತದೆ ಬಿಕ್ಕೋಡು ಬಿಕ್ಕೋಡು, ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮ. ಇದು ಬಿಕ್ಕೋಡು ಪಂಚಾಯತ್ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೈಸೂರು ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರ ಹಾಸನದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ 31 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಬೇಲೂರಿನಿಂದ 8 ಕಿ.ಮೀ. ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 219 ಕಿ.ಮೀ ಬಿಕ್ಕೋಡು ಪಿನ್ ಕೋಡ್ 573215 ಮತ್ತು ಅಂಚೆ ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿ ಬಿಕ್ಕೋಡು. ಮದಘಟ್ಟ (6 ಕಿಮೀ), ಕೆಸಗೋಡು (7 ಕಿಮೀ), ಅರೇಹಳ್ಳಿ (7 ಕಿಮೀ), ತೊಳಲು (8 ಕಿಮೀ), ಅನುಘಟ್ಟ (8 ಕಿಮೀ) ಬಿಕ್ಕೋಡುಗೆ ಸಮೀಪದ ಗ್ರಾಮಗಳು. ಬಿಕ್ಕೋಡು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಆಲೂರು ತಾಲೂಕು, ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸಕಲೇಶಪುರ ತಾಲೂಕು, ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಮೂಡಿಗೆರೆ ತಾಲೂಕು, ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹಾಸನ ತಾಲೂಕು ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ. ಸಕಲೇಶಪುರ, ಹಾಸನ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು, ಅರಸೀಕೆರೆ ನಗರಗಳು ಬಿಕ್ಕೋಡುಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ==ಶಾಸನಗಳ ಪ್ರಕಾರ== ಶಾಸನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈ ನಗರವನ್ನು '''ವೇಲಾಪುರಿ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತಿತ್ತು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. [[೨೦೦೫]]ರಲ್ಲಿ [http://asi.nic.in ಆರ್ಖಿಯಾಲಾಜಿಕಲ್ ಸರ್ವೆ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ]ದವರು ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ [[ಬಾಹುಬಲಿ|ಗೊಮ್ಮಟ]]ನ ಜೊತೆಗೆ ಬೇಲೂರು-ಹಳೇಬೀಡನ್ನೂ ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಿಲಯವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲು ನೇಮಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.hindu.com/2005/06/16/stories/2005061610870500.htm |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2007-01-14 |archive-date=2008-10-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081025035639/http://www.hindu.com/2005/06/16/stories/2005061610870500.htm |url-status=dead }}</ref> ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ವಿಜಯನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವೆಂದೂ, ಸೌಮ್ಯಕೇಶವಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವೆಂದೂ ಕರೆಯುವ ವಾಡಿಕೆ ಇರುವುದಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಂದ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. == ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು == ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಕೇಶವಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣವೇ ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆ. ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗೇ ನಿದರ್ಶನವಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಜೊತೆಗೆ, ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪೆಚೆನ್ನಿಗರಾಯನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು. ಇದಲ್ಲದೇ ಮುಖ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಶಿಲಾಬಾಲಿಕೆಗಳು, ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಾಂಗಣದ ಕಂಬಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರ ನಯನ ಮನೋಹರ. == ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ಥಳ == ಬೇಲೂರು ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿನ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೋಡಲು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಜನರು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಥೋತ್ಸವ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ದ್ವಾರಸಮುದ್ರ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯವೂ ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಯಾಯಿತು ಹಾಗೂ ಈ ದೇವಾಲಯವು ನಕ್ಷತ್ರ ಆಕಾರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕೆತ್ತನೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಹಾಗೂ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚುಹೆಚ್ಚು ಜನ ಬಂದು ಈ ದೇವಾಲಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಭೂಗೋಳ== ಬೇಲೂರು [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯದ ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. [[ಯಗಚಿ ನದಿ]]ಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಬೇಲೂರು, [[ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ]] ೨೨೨ ಕಿ.ಮಿ, [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನಿಂದ]] ೧೪೯ ಕಿ.ಮಿ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ೩೭ಕಿ.ಮಿ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರಲು ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗವೇ ಮುಖ್ಯ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದ್ದು, ಹತ್ತಿರದ ಅರಸೀಕೆರೆಗೆ ಅಥವಾ ಬಾಣಾವರಕ್ಕೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಬಂದು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬರಬಹುದು. ಬಾಣಾವರದದಿಂದ ಹಳೇಬೀಡು ಕೇವಲ ೨೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಬೇಲೂರು ಕೇವಲ ೧೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ರೈಲು ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಬಾಣಾವರದ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಇಳಿದರೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಪ್ರತಿ ಅರ್ಧ ಗಂಟೆಗೊಮ್ಮೆ ಬಸ್ಸಿನ ಸೌಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ==ಇತಿಹಾಸ== ಇದನ್ನು ಹಿ೦ದೆ '''ವೇಲುಪುರ'''' ಎ೦ದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ದೇವಾಲಯ ಕಟ್ಟುವ ಕಾರ್ಯ ಹೊಯ್ಸಳ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾದ [[ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ]]ನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ರಾಜಾ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ತಲಕಾಡಿನಲ್ಲಿ [[ಚೋಳರು|ಚೋಳರ]] ಮೇಲಿನ ವಿಜಯೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಸಮಯವಾದ ೧೧೧೭ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀ [[ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು|ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರ]] ಆಶಿರ್ವಾದದೊಂದಿಗೆ ಚೆನ್ನಕೇಶವಸ್ವಾಮಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ ಮಾಡಿದನು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಿಜಯನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವೆಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಸುಮಾರು ೧೦೩ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದಂತಹ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯ, ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನ ಮೊಮ್ಮಗನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ವೀರ ಬಲ್ಲಳನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಗೊಂಡಿತು. ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ವಿಮಾನ ಗೋಪುರವಿದ್ದು, ಈ ಕಾರಣವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಹೊಯ್ಸಳದ ಏಕಕೂಟ ಶೈಲಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದ ಗೋಪುರವು ೭೦ ಅಡಿಗಳಿಗೂ ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದು ಧಾಳಿಕಾರರ ಹಾವಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ವಿರೂಪಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ೧೩೯೭ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರಾದ [[ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯ]]ರ ಮುತ್ತಜ್ಜರಾದ ಹರಿಹರ ಮಹಾರಾಜರ ದಂಡಾಧಿಪತಿ ಸಾಲುವ ಗೊಂಡನೆಂಬವರು ಇದರ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಬಾಗಿಲಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ 'ಆನೆ ಬಾಗಿಲು' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಬೇಲೂರೀನಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಚನ್ನ ಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಪ್ರಸಿದ್ದವಾಗಿದೆ. ==ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು== ಗೋಪುರದ ಮೂಲಕ ಒಳಗೆ ಬಂದ ಕೂಡಲೆ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಾಕಾರದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸುತ್ತಿದರೆ ಕಾಣುವ ಮುಖ್ಯ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. # ಚೆನ್ನಕೇಶವಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ. # ಕಪ್ಪೆ ಚೆನ್ನಿಗರಾಯ ದೇವಸ್ಥಾನ # ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ # ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪ # ವೀರನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ # ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇದಲ್ಲದೆ ಗೋಪುರದ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಂಟಪ ಸಾಲನ್ನು ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ನಂತರ ಶ್ರೀ ರಾಮದೇವರ ಗುಡಿ ಇದೆ. ಗೋಪುರದ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪುಷ್ಕರಣಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ದೇವಸ್ಥಾನವಾದ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನದ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಮುಂದಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಿಕ್ಕ ಆವರಣವನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ===ಕಪ್ಪೆ ಚೆನ್ನಿಗರಾಯ ದೇವಸ್ಥಾನ=== ಈ ಗುಡಿಯು ಮುಖ್ಯ ಗುಡಿಯ ಹಾಗೆ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರವಾದ/ಶ್ರೀಚಕ್ರದ ಪೀಠದ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಕೆಲವು ಜನರಿಂದ ಇದೇ ಮೂಲವಾಗಿ ಪ್ರಧಾನ ದೇವಾಲಯವಾಗಬೇಕಿತ್ತು ಎಂದು ಕೇಳಿ ಬಂದರೂ ಈ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಪೀಠವನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳು ಮೂಡಿ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆ ಚೆನ್ನಿಗರಾಯನ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ. ಈ ವಿಗ್ರಹದ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆಯನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಪ್ಪೆಯ ಕೆತ್ತನೆಗೆ ಒಂದು ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇದೆ ಹಿಂದೆ [[ಜಕಣಾಚಾರಿ]]ಗೂ ಅವರ ಮಗ ಡಂಕಣಾಚಾರ್ಯರಿಗೂ ವಾದ ನಡೆದು, ಡಂಕಣನು ಚೆನ್ನಿಗರಾಯನ ವಿಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ದೋಷವಿರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ, ಅದನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ಹೊರಟಾಗ ವಿಗ್ರಹದ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪೆ ಕಂಡು ಬರಲು, ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೇ ಒಳಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ, ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು-ಲಕ್ಷ್ಮಿಯರ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿಗಳಿವೆ. ===ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ=== ಕಪ್ಪೆ ಚೆನ್ನಿಗರಾಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎಡಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನ ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಚತುರ್ಭುಜಾಧಾರಿಯಾದಿ ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರು. ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರು ಚೆನ್ನಕೇಶವನ ಮೆಚ್ಚಿನ ಪತ್ನಿಯೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ===ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪ=== ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಾಲಯದ ನಂತರ ಸಿಗುವುದೇ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪ. ಇಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಕೇಶವ ಸ್ವಾಮಿಗೂ ಸೌಮ್ಯನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರಿಗೂ ಕಲ್ಯಾಣೋತ್ಸವವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಜಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೋಮಯಾಗಾದಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ===ವೀರನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ=== ಇದು ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪದ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಒಳಗೆ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಗ್ರಹ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣವಾಗಿ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಾಗಿಲು ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ===ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನ=== ವೀರನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನದ ನಂತರ ಸಿಗುವುದು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ. ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರನ್ನು ಚೆನ್ನಕೇಶವಸ್ವಾಮಿಯ ಜೇಷ್ಠ ಪತ್ನಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕಾರಣಾಂತರಗಳಿಂದ ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರಿಗೆ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ತೊಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ==ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಇತರೆ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು== ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಕಂಡ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನೋಡಲು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಿವೆ. ಯಜ್ಞ ಯಾಗಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಯಾಗಶಾಲೆ, ಅಡಿಗೆ ಮಾಡಲು ಪಾಕಶಾಲೆ, ಪುಷ್ಕರಣಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಈ ಕೆಳಗೆ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ===ದೀಪಾಲೆ ಕಂಬ=== ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗೋಪುರದ ಮೂಲಕ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ ಆವರಣದ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರ್ಉ ೪೦ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಒಂದು ಕಂಬ ಕಾಣಿಸುವುದು. ಈ ಕಂಬವನ್ನು ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಒಂದು ಜಗುಲಿಯ ಮೇಲೆ ನಿರಾಧಾರವಾಗಿ ನಿಲ್ಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಂಬವು ಈ ಜಗುಲಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದು ಇದರ ಕೆಳಗಡೆ ೪ಸಂದುಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂದುಗಳ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಕಡೆ ಇಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ನೋಡಬಹುದು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಈ ಕಂಬವು ಯಾವ ಆಧಾರವೂ ಇಲ್ಲದೆ ನಿಂತಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ವಾಯವ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಒಂದು ತೆಳುವಾದ ಬಟ್ಟೆ ಅಥವ ಪೇಪರ್ ಚೂರನ್ನು ತುದಿಯಿಂದ ಮಧ್ಯದ ವರೆಗೆ ತಳ್ಳಿದರೆ ಸಲೀಸಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ - ಹೀಗಾಗಿ ಇದು ಮೂರೇ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದೆ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣಾಂತರಗಳಿಂದ ಇದನ್ನು ''ಗುರುತ್ವಾಕೇಂದ್ರ ಕಂಬ''(ಗ್ರಾವಿಟಿ ಪಿಲ್ಲರ್) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.ಈ ತುದಿಯ ಬೆಳಕನ್ನು ಆ ತುದಿಯಿಂದ ನೋಡಬಹುದು. ===ಆನೆ ಬಾಗಿಲು=== ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇನ್ನೊಂದು ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಆನೆಬಾಗಿಲು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಮೂಲ ದ್ವಾರ ಗೋಪುರದ ದ್ವಾರವಾಗಿದ್ದರೂ, ದೇವರಿಗೆ ನಡೆಯುವ ಎಲ್ಲಾ ಉತ್ಸವಗಳು ಈ ದ್ವಾರದ ಮೂಲಕವಾಗಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಇದು ವೈಶಿಷ್ಟತೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ===ಮಂಟಪದ ಸಾಲು=== ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗೋಪುರ ಮತ್ತು ಆನೆಬಾಗಿಲ ನಡುವೆ ಮಂಟಪದ ಸಾಲನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಗುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರು, ಯೋಗನರಸಿಂಹರು, ಕಾಳಿಮರ್ಧನ ಕೃಷ್ಣ, ಆಂಜನೇಯ ಮುಂತಾದ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ರಂಗನಾಯಕಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೂ ಮಂಟಪದ ಸಾಲು ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಶಿಲಾವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ನೋಡಲು ಅನುಕೂಲ ಮಾಡಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಮೂಲತಃ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣವನ್ನು ಅಗೆದಾಗ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಶಿಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೪ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗಣಪತಿಯ ವಿಗ್ರಹ, ವಿಷ್ಣು, ಆಂಜನೇಯರ ವಿಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ನಾಗ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಶಾಸನ ಕಂಬಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ.ಈ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ಇತಿಹಾಸ, ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ಶಿಲ್ಪಿಗಳ ಹೆಸರಿದೆ ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯರಿಂದ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ===ಪಾಕ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಯಾಗ ಶಾಲೆ=== ಆನೆ ಬಾಗಿಲಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವುದೇ ಪಾಕಶಾಲೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ದಿವಿಸವೂ ದೇವರ ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಯಾಗಶಾಲೆ ಉಂಟು. ರಥೋತ್ಸವ ಅಥವ ಉತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ನಡೆಯಬೇಕಾದ ಯಜ್ಞ-ಯಾಗಾದಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ===ಶ್ರೀ ರಾಮದೇವರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಾಹನ ಮಂಟಪ=== ಯಾಗಶಾಲೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ರಾಮದೇವರ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಮ, ಸೀತೆ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಮತ್ತು ಮಾರುತಿಯರ ವಿಗ್ರಹಗಳಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಮನ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಸೀತೆ, ಇಲ್ಲಿ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.<br> ರಾಮದೇವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ವಾಹನ ಮಂಟಪವಿದೆ. ಉತ್ಸವಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾಗುವ ವಾಹನ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು ೭ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಹಿತ್ತಾಳೆಯಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುವ ಗರುಡ, ಹಂಸ, ಆನೆ, ಆಂಜನೇಯ, ಕುದುರೆ, ನವಿಲು ಮುಂತಾದ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ಸವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇವರ ಉತ್ಸವ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಚಿನ್ನದ ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡಿ, ಈ ವಾಹನಗಳ ಮೇಲೆ ಕೂರಿಸಿ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ಸವ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ===ಗಜಾ ಗುಂಡ=== ಗೋಪುರದ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪುಷ್ಕರಣಿ/ಕಲ್ಯಾಣಿಗೆ ಗಜಾಗುಂಡ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದನ್ನು ವಾಸುದೇವತೀರ್ಥ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಲ್ಯಾಣಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕರೀತಿಯ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಲ್ಯಾಣಿಯ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಮುಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ನೀರಿನ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗುವ ಪ್ರವೇಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಅವರು ಇಲ್ಲಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿ "ಶಿಲೆಯಲ್ಲವೀ ಗುಡಿಯು ಕಲೆಯ ಬಲೆಯು ಸೌಂದರ್ಯ ವಿಪ್ಲವದ ಪಲ್ಲವಿಯು" ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://www.ourkarnataka.com/states/hassan/belur.htm Hassan]</ref> ==Gallery== <gallery> File:Belur1.JPG| A profile of the Chennakeshava temple File:Dhwaja Sthamba at Belur.jpg | ''Dhwaja Sthamba'' (pillar) at the Chennakeshava temple File:Belur 1.jpg | Close up of ''gopura'' (tower) over main entrance File:Stone Carvings, Chennakeshava Temple, Beluru.JPG | The Hoysala emblem, Chennakeshava temple File:Patterns, Chennakeshava Temple, Beluru.JPG | A frieze pattern at the Chennakeshava temple File:Sculptures at the Chennakesava Temple, Belur, Hassan Karnataka, India (2013).jpg|Frieze on moldings and perforated windows at the Chennakeshava temple </gallery> ==ನೋಡಿ== *ಡಿ.ವಿ.ಜಿ. ಕವನಗಳು:[https://kn.wikisource.org/s/1w7n ಬೇಲೂರಿನ ಶಿಲಾಬಾಲಿಕೆಯರು- ವಿಕಿ ಸೋರ್ಸ್] *[[ಬೇಲೂರು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬರುವ ಮದನಿಕೆಗಳು]] *[https://kn.wikisource.org/s/1vy4 ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಬೇಲೂರು] ==ಬಾಹ್ಯಪುಟಗಳು== ೧. http://www.kamat.com/kalranga/deccan/hoysala/belur.htm ೨. http://www.art-and-archaeology.com/india/belur/bel01.html ೩. http://www.ourkarnataka.com/states/hassan/belur.htm ೪. [http://kstdc.nic.in Karnataka Tourism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061205021834/http://kstdc.nic.in/ |date=2006-12-05 }} ೫. https://archive.is/20121127202507/hassan-history.blogspot.com/ ೬.[http://hoysalatourism.org/ ಹೊಯ್ಸಳ ಟೂರಿಸಮ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140209004127/http://www.hoysalatourism.org/ |date=2014-02-09 }} ==ಉಲ್ಲೇಖ== {{reflist}} {{ಹಾಸನ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ]] [[ವರ್ಗ:ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ: ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಾಲೂಕುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳು]] qtrfjcw7lsclxzwhh418nyqomj5unqa 0 2985 1306641 1306638 2025-06-15T12:53:13Z Pavanaja 5 Reverted edit by [[Special:Contributions/2401:4900:32A0:77AC:6351:1FE1:5EC3:B48F|2401:4900:32A0:77AC:6351:1FE1:5EC3:B48F]] ([[User talk:2401:4900:32A0:77AC:6351:1FE1:5EC3:B48F|talk]]) to last revision by [[User:ChiK|ChiK]] 1293545 wikitext text/x-wiki {{Infobox ಊರು | name = ಕನಕಪುರ | native_name = ಕನಕಪುರ | native_name_lang = kn | other_name = | nickname = | settlement_type = town | image_skyline = Kanakapura-Road-Thalaghattapura-Post.jpg | image_alt = | image_caption = [[NH 209]], Bangalore-[[Coimbatore]] National Highway passing through Kanakapur town. | pushpin_map = India Karnataka | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Karnataka, India | latd = 12.55 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 77.417 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = inline,title | subdivision_type = Country | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = State | subdivision_name1 = Karnataka | subdivision_type2 = District | subdivision_name2 = [[Ramanagar district]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = 7.80 | elevation_footnotes = | elevation_m = 637 | population_total = 54014 | population_as_of = 2012 | population_rank = | population_density_km2 = 6536.11 | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = Languages | demographics1_title1 = Official | demographics1_info1 = [[Kannada]] | timezone1 = IST | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 562 117 | area_code_type = Telephone code | area_code = 08117 | area_sub_code_type = telephone index number | area_sub_code = 75, 275 | registration_plate = KA 42 | website = | footnotes = }} | '''ಕನಕಪುರ''': ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ಒಂದು ನಗರ.ಮತ್ತು ಇದೇ ಹೆಸರಿನ ತಾಲೂಕಿನ ಆಡಳಿತ ಕೇಂದ್ರ.ದೇಶದಲ್ಲಿಯೇ ಅತೀ ಹೆಚ್ಚು ರೇಷ್ಮೆ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ತಾಲೂಕು [['''ರೇಷ್ಮೆ ಕಣಿವೆ''']] ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತಿ.ಗ್ರಾನೈಟ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸಹ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕದ '''ಗ್ರಾನೈಟ್ ರಾಜಧಾನಿ ''' ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದಿದೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿತ್ತು. ಹಾಗೂ ಹಿಂದೆ '''ದೇಶದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಲೋಕಸಭಾಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತ್ತು'''. ಈ ತಾಲೂಕು ಬಹಳ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹರಡಿದೆ(1553 ಚ ಕಿ). ಹಾಗೂ ಈ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶ ಬಹಳ ವಿಶಾಲವಾಗಿದ್ದು '''ಬನ್ನೇರುಘಟ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ''' ಸುಮಾರು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಭಾಗ ನಮ್ಮ ಕನಕಪುರದಲ್ಲಿದೆ '''ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ ವನ್ಯ ಜೀವಿ ವಲಯ''', '''ಹಾರೋಹಳ್ಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿವಲಯ'''ಇದರ ವಿಭಾಗಗಳು,ಹಾಗೂ '''ಕಾವೇರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಧಾಮದ''' ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ವಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಅವುಗಳೆಂದರೆ '''ಸಂಗಮ ವನ್ಯ ಜೀವಿ ವಲಯ''', '''ಮುಗ್ಗೂರು ವನ್ಯ ಜೀವಿವಲಯ''', 23.08.07ರಿಂದ ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿತು. ಉ.ಅ. 1 33' ಮತ್ತು ಪು.ರೇ. 77ಂ 29' ನಲ್ಲಿ ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ, ಉತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಹಬ್ಬಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು-ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ೨೦೯ನಲ್ಲಿರುವ ಈ ನಗರ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ58 ಕಿಮೀ, ದೂರ ಮಳವಳ್ಳಿಯಿಂದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ೫೦ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆದಲ್ಲಿದೆ. ರಾಮನಗರ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ೩೦ಕಿಮೀ ಅಂತರವಿನಗರದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 47,047 (2001). 1974ರ ವರೆಗೂ ಇದಕ್ಕೆ '''ಕಾನಕಾನಹಳ್ಳಿ''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿತ್ತು. ಕಾನಕಾನನೆಂಬವ ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಕಾನಿಕಾರ್ನ ಹಳ್ಳಿ ಎಂಬುದು ಮೂಲನಾಮವೆಂದೂ ಕಾಣಿಕಾರ್ (ನೆಲದೊಡೆಯ) ಎಂಬುದರಿಂದ ಈ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದೂ ಇಲ್ಲಿಯ ಜನ ತಿಳಿದು ಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆಂದೂ ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಇದು ಕನ್ಯಾ-ಕರ್ಣ (ಭವಾನಿಯ ಕಿವಿ) ಎಂದಿರಬೇಕೆಂದೂ ಬುಕಾನನ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. 13ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಶಾಸನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಇದರ ಹೆಸರು ಕಾಣಿಕಾರಹಳ್ಳಿ. ಈಗ ಇದರ ಹೆಸರು ಕನಕಪುರ ಎಂದಿರುವುದರಿಂದ ಹಳೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಕುರಿತ ವಾದ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ. ಕನಕಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದಾತ ಚನ್ನಪಟ್ಟಣದ ಪಾಳೆಗಾರನಾಗಿದ್ದ ಜಗದೇವರಾಯ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆತ ಇಲ್ಲಿದ್ದ ಸಣ್ಣ ಕೋಟೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ. 1630ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮೈಸೂರಿನ ಚಾಮರಾಜ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡ. ಇಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣವಾದ ರಂಗನಾಥ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಕಡೆಗೆ ನುಗ್ಗಿಬರುತ್ತಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನೆಗೆ ಠಾವು ದೊರೆಯದಿರಲೆಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಟಿಪ್ಪುಸುಲ್ತಾನ ಎರಡು ಸಾರಿ ಈ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಹಾಳುಗೆಡವಿದ. ಅನಂತರ ಬಹುಕಾಲ ಕೋಟೆಯೊಳಗಡೆಯಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯೇ ಮುಂತಾದ ದುಷ್ಟಮೃಗಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಮನುಷ್ಯರನ್ನೂ ದನಕರುಗಳನ್ನೂ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದುವು. ಹಸಿರು ಹೊದೆದ ಬೆಟ್ಟಗಳ ನಡುವೆ ಮಲಗಿರುವ ಕನಕಪುರ ಒಂದು ರಮ್ಯಪ್ರದೇಶ. ಅರ್ಕಾವತಿಯ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಹಬ್ಬಿದ ತೆಂಗಿನ ಮರಗಳ ಸಾಲು ಈ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಹಸುರು ಕುಚ್ಚಿನ ಅಂಚು ಕಟ್ಟಿದಂತಿದೆ. ಶಿವಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ಶಿಂಷಾಗಳಿಂದ ಬರುವ ವಿದ್ಯುತ್ ಕನಕಪುರದಿಂದ ಮುಂದೆ ರಾಮನಗರ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಕೋಲಾರದ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿ ಮುಂತಾದ ಎಡೆಗಳಿಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ರೇಷ್ಮೆ ಬಿತ್ತನೆ ಕೋಠಿಗಳೂ ರೇಷ್ಮೆಗೂಡಿನಿಂದ ನೂಲು ಸುತ್ತುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಯೂ (ಫಿಲೇಚರ್ಸ್‌) ಇಲ್ಲುಂಟು. ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜೂ ಇವೆ. ಪ್ರತಿ ಗುರುವಾರವೂ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಂತೆ ಸುತ್ತೆಲ್ಲ ಪ್ರಸಿದ್ಧ. ಕನಕಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕು ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿದೆ. ಎಲೆಯಾಕಾರದ, ಕಾವೇರಿ ಜಲಾನಯನ ಭೂಮಿಯ ಪುರ್ವಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಪುರ್ವದಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಕೃಷ್ಣಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆ, ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ಆನೆಕಲ್ ತಾಲ್ಲೂಕು, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಬೆಂಗಳೂರು ತಾಲ್ಲೂಕು, ವಾಯವ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಮನಗರ ತಾಲ್ಲೂಕು, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಮಳವಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿ, ಅದರ ಬೆನ್ನಿಗೇ ಕೊಳ್ಳೆಗಾಲ ತಾಲ್ಲೂಕು ಇವೆ. ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 161,460 ಚ ಕಿಮೀ. ಇದು ಇಡೀ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ತಾಲ್ಲೂಕು. ನೆಲಮಂಗಲದ ಪಶ್ಚಿಮದ ಕಡೆಯಿಂದ ಬರುವ ಶಿಲಾಬೆಟ್ಟಗಳು ಮಾಗಡಿ, ರಾಮನಗರ ತಾಲೂಕುಗಳನ್ನು ಹಾಯ್ದು, ಈ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನು ಉತ್ತರಭಾಗದಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಪುರ್ವ, ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಕವಚದಂತೆ ಒತ್ತಾಗಿ ಹಬ್ಬಿವೆ. ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ಕಾವೇರಿ ಕಣಿವೆಯ ಕಡೆಗೆ ನೆಲ ಇಳಿಜಾರಾಗಿದೆ.ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರ ಕಬ್ಬಾಳು ಇಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅತಿ ಎತ್ತರವಾದ ದುರ್ಗವು ಇದೆ(1071 ಮೀ), ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಬಾಣಂತಿ ಮಾರಿಬೆಟ್ಟ (1046 ಮೀ), ಭೀಮಕಂಡಿ(1057 ಮೀ), ಕಡಕಲ್, ಮುದವಾಡ ಮತ್ತು ನರಸಿಂಹದೇವರ ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ ದೇವರಬೆಟ್ಟ, ಕೊಪ್ಪಬೆಟ್ಟ (860 ಮೀ), ಬರೀಕಲ್ಲು ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ಪುರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಿಳೀಕಲ್ಲು ಬೆಟ್ಟ, ಗುಲಕಲ್ ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ನೈಋತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಧಾರಿದೇವ ಇತ್ಯಾದಿ ಬೆಟ್ಟಗಳೂ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಗಂಗಾಧರನ ಬೆಟ್ಟವೂ ಇವೆ. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಾರ್ನಕೈಟ್ ಶಿಲಾಪದರಗಳಿವೆ. ಉಳಿದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿರುವುದು ಬೆಣಚುಕಲ್ಲಿನ ಶಿಲೆಗಳು. ರಾಮನಗರದ ಕಣಶಿಲಾ (ಗ್ರಾನೈಟ್) ಸಮುದಾಯ ಕನಕಪುರದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ರಾಮನಗರದ ಕಡೆಗೆ ಹರಡಿದೆ. ಈ ಶಿಲೆಗಳದು ಗೋಳಾಕೃತಿ. ಚಾರ್ನಕೈಟ್ನಂತಿರುವ ಡೈಕ್ ಮತ್ತು ಹಾರ್ನ್‌ಬ್ಲೆಂಡ್ ಶಿಲೆಗಳು ಹಾರೋಹಳ್ಳಿಗೆ ವಾಯವ್ಯದಲ್ಲಿವೆ. ಸಾಲಹುಣಿಸೆ ಮತ್ತು ಮರಳವಾಡಿ ಬಳಿ ಪದ್ಮರಾಗ ಶಿಲೆ ಉಂಟು. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಭುಜಾಕೃತಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವುದು ಎರೆಮಣ್ಣು, ಉಳಿದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಶಿಲೆಯಿಂದಾದ, ಹಗುರ ರಚನೆಯುಳ್ಳ ಕೆಂಪು ಮಣ್ಣಿದೆ. ಕಾವೇರಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಅರ್ಕಾವತಿ ವಾಯವ್ಯದಿಂದ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ-ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಹರಿದು, ಸಂಗಮದ ಬಳಿ ಕಾವೇರಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಅರ್ಕಾವತಿಗೆ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಿಂದ ಬಂದು ಸೇರುವ ನದಿಗಳೂ ಹೊಳೆಗಳೂ ಅನೇಕ. ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗಲೇ ಮುದುವಾಡಿಯ ಬಳಿ ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಈಶಾನ್ಯದ ಕಡೆಯಿಂದ ಹರಿದು ಬರುವ ಅಂತರಗಂಗೆ, ಬಸವನ ಹೊಳೆ, ಕೂಟ್ಲೆ ಹೊಳೆಗಳು ಒಂದುಗೂಡಿ ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಸೇರುವುದು ಕನಕಪುರದ ಬಳಿ. ಆಗ್ನೇಯ ಎಲ್ಲೆಯವರೆಗೂ ದೊಡ್ಡ ಹೊಳೆ ಹರಿದು ಬಂದು ಸಂಗಮದ ಎದುರು ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಹಳ್ಳಿಯ ಬಳಿ ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪಶ್ವಿಮದ ಕಡೆಯಿಂದ ಉಯ್ಯಂ ಬಳ್ಳಿ-ಕಬ್ಬಾಳ ರಸ್ತೆಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಹರಿದು ಅರ್ಕಾವತಿಯನ್ನು ಸೇರುವುದೇ ಬಂಡಿಹಳ್ಳ. ಮೇಯಿಂದ ನವೆಂಬರ್ವರೆಗೆ ನೈಋತ್ಯ ಮಾರುತಗಳಿಂದ ಇಲ್ಲಿ 70-75 ಸೆಂಮೀ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. (ಕನಕಪುರ 75 ಸೆಂಮೀ, ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ 71 ಸೆಂಮೀ, ಸಾತನೂರು 75 ಸೆಂಮೀ). ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಳೆ ಆದದ್ದೆಂದರೆ ಕನಕಪುರದಲ್ಲಿ-1897ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22ರಂದು (22.5 ಸೆಂಮೀ). ಬೆಟ್ಟದ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಸಂರಕ್ಷಿತ ಅರಣ್ಯಗಳು ಅನೇಕ ಉಂಟು. ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಚಿಲಂದವಾಡಿ, ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ ಮೂಗೂರು, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಾಳ. ತಲ್ಲೂರು ಮತ್ತು ಬಾಣಂತಿಮಾರಿ, ಪುರ್ವದಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಕೆರೆ ಮತ್ತು ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ರಾಗಿಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಕಾಡುಗಳಿವೆ. ಕನಕಪುರದ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ತೇಗ, ಹೊನ್ನೆ, ಬೀಟೆ, ಕಮ್ಮಾರ ಮುಂತಾದ ಮರಗಳುಂಟು. ಶ್ರೀಗಂಧದ ಮರಗಳೂ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನದಿ-ಹೊಳೆಗಳ ದಡಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸಾಯ ಸಾಧ್ಯ. ಅರ್ಕಾವತಿ ನದೀಬಂiÀÄಲು ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು.ಒಟ್ಟು ಬೇಸಾಯದ ನೆಲ 70,106 ಹೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಸಾಯಕ್ಕೊಳಗಾಗಿರುವ ನೆಲದಲ್ಲಿ 1/6 ಭಾಗ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶ 45,622 ಹೆ. (61.72%), ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಪ್ರದೇಶ (1,88 ಹೆ (2.54%), ವಾಣಿಜ್ಯ ಬೆಳೆ ಬೆಳೆಯುವ ಪ್ರದೇಶ 25,256 ಹೆ. (34.17%), ನೀರಾವರಿಗೊಳಪಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶ 10,828 ಹೆ. (15.45%), ಬತ್ತ, ರಾಗಿ, ಹಿಪ್ಪನೇರಳೆ, ಅವರೆ, ತೆಂಗು, ಹರಳು, ಹುಣಿಸೆ, ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಇತರ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳಸುಗಳು. ನೀರಾವರಿ ಅನುಕೂಲವಿದ್ದರೆ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಫಸಲು ತೆಗೆಯಬಹುದು. ಕನಕಪುರದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ 12 ಕಿಮೀ ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ 25 ಲಕ್ಷ ರೂ ವೆಚ್ಚದ ಸಾತನೂರು ಯೋಜನೆ ಮಧ್ಯಮ ತರಗತಿಯ ನೀರಾವರಿ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಇದರ ಆಯಕಟ್ಟಿನಿಂದ 4047 ಹೆ. ನೆಲ ನೀರಾವರಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. [[ಮೇಕೆ ದಾಟು|ಮೇಕೆದಾಟು]] ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯೂ ಪರಿಶೀಲನೆ ಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕೆರೆಗಳಿವೆ. ಇವು ಬಹುತೇಕ ಸಣ್ಣವು. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ವಾಯವ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪದ್ಮರಾಗವೂ ಹಾರೋಶಿವರದ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರೂ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ರೈಲುಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲದ ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಗಳು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿವೆಯೆನ್ನಬಹುದು. ಒಟ್ಟು ರಸ್ತೆ ಉದ್ದ 748 ಕಿಮೀ ಸುಧಾರಿತ ರಸ್ತೆಗಳೆ ಹೆಚ್ಚು. ಕನಕಪುರ ಪಟ್ಟಣ ಇವುಗಳ ಕೇಂದ್ರ. ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಳವಳ್ಳಿ-ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆ ಇದರ ಮುಖಾಂತರ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಹಲಗೂರು-ಕನಕಪುರ, ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ-ಹಸನಹಳ್ಳಿ, ರಾಮನಗರ-ಕನಕಪುರ, ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ-ಕನಕಪುರ ಇವು ಇತರ ರಸ್ತೆಗಳು. ಸು. 7291 ಟೆಲಿಪೋನ್ ಸಂಪರ್ಕ ಹಾಗೂ 58 ಅಂಚೆ ಕಛೇರಿಗಳಿವೆ. ಹಾರೋಹಳ್ಳಿ, ಕನಕಪುರ, ಮರಳವಾಡಿ, ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ, ಸಾತನೂರು, ಉಯ್ಯಂಬಳ್ಳಿ-ಇವು ಈ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹೋಬಳಿಗಳು. ಒಟ್ಟು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 229, ಜನಸಂಖ್ಯೆ 1951ರಲ್ಲಿ 1,68,789 ಇದ್ದುದು 1961ರಲ್ಲಿ 1,98,053 ಆಯಿತು. ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 3,37,208 (2001). ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಶೇ. 50, ನಗರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ : 47,060. (ಕೆ.ಆರ್.ಆರ್. ) '''ಕನಕಪುರ''' [[ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ]] ಯ ಪ್ರಮುಖ ತಾಲ್ಲೂಕು.ಹಿಂದೆ ಕನಕಪುರ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿತ್ತು ಕನಕಪುರ ನಗರಸಭೆ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ '''ಕನಕಪುರ ತಾಲೂಕಿನ ಚಿತ್ರರಂಗದವರು :''' ಮಠ ಗುರುಪ್ರಸಾದ್- ನಿರ್ದೇಶಕರು ಹೃದಯ ಶಿವ - ಚಿತ್ರ ಸಾಹಿತಿ ಎಂ ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ - ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಅಂಜಲಿ ಸುಧಾಕರ್ (ಶಾಂತ) ತರ್ಲೆ ನನ್ಮಗ - ಚಿತ್ರನಟಿ ಸಪ್ತಮಿ ಗೌಡ ಕಾಂತಾರ ಚಿತ್ರದ ನಾಯಕಿ. '''ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು :''' ಎಸ್ ಕರಿಯಪ್ಪನವರು (ಕನಕಪುರದ ಗಾಂಧಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರುವಾಸಿ) ಎಂ ವಿ ರಾಜಶೇಖರನ್ ಡಿಕೆ ಶಿವಕುಮಾರ್ ಡಿಕೆ ಸುರೇಶ್ ಕೆ ಎನ್ ಶಿವಲಿಂಗೇಗೌಡ ಪಿ ಜಿ ಆರ್ ಸಿಂಧ್ಯಾ ಪಟೇಲ್ ಜವರಿಗೌಡ ಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ ಅಚ್ಚಲು ಪಂಚಾಯತ್ ಮೊದಲ ಪ್ರಸ್ತುತ.ಮತ್ತು (ಗಾಂಧಿಜಿ ಅನುಯಾಯಿ). == ತಲುಪುವ ವಿಧಾನ == ಕನಕಪುರ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೫೫ ಕಿ.ಮೀ ಇದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಅನೇಕ ಬಸ್ ಗಳು ಕನಕಪುರಕ್ಕೆ ಇವೆ. ರಸ್ತೆ ಸಹ ಬಹಳ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ. ಸ್ವಂತ ವಾಹನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಹ ಇಲ್ಲಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸು೦ದರವಾದ ಪರ್ವತಗಳೂ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ.. ಅವೆ೦ದರೆ,ಬಿಳೀಕಲ್ಲು ಬೆಟ್ಟ,,ಸ೦ಗಮ,ಬಸವನ ಬೆಟ್ಟ, ಶಿವನಾ೦ಕಾರೇಶ್ವರ ಇನ್ನೂ ಮು೦ತಾದ ಪ್ರೇಕ್ಷಣಿಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ. == ಕನಕಪುರದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು == ಕನಕಪುರ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾದ ತಾಲೂಕು. ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಮಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು, ಸುಂದರವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಇವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಒಂದು ಪುರಾತನವಾದ ದೇವಸ್ತಾನದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದೇನೆ. ಕನಕಪುರದಿಂದ ಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗಮಕ್ಕಿಂತ ೧ ಕಿ.ಮೀ ಮುಂಚೆ ಎಡಭಾಗಕ್ಕೆ ಒಂದು ಕಿರಿದಾದ ರಸ್ತೆ ಇದೆ ಆ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮುಂದೆ ನಡೆದರೆ 'ಕೊಗ್ಗೆ ದೊಡ್ಡಿ'ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿದೆ. ಆ ಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋದರೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದರೆ ಸುಮಾರು ೫ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಮಡಿವಾಳ (ತಂಬಡಗೇರಿ)ಎಂಬ ಚಿಕ್ಕ ಹಳ್ಳಿಯಿದೆ ಆ ಹಳ್ಳಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋದರೆ ಸುಮಾರು ೧ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ===ಶ್ರೀ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸ=== *ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ತುಂಬಾ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ್ದಾಗಿದ್ದು, ತುಂಬಾ ಪುರಾತನವಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ನೋಡುವುದರಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದಾಗಿದೆ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆಗಳು ನಮಗೆ ದೊರೆತಿರುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಲ್ಲ. ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪುರೋಹಿತರ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಈಗಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮುಂಭಾಗದ ಬಲ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೫೦ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಈಗಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕಿಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದ್ದು ಅದರ ಅಳಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. *ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೨ ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪುರೋಹಿತರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಭಂದಿಕರು ವಾಸವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ತಂಬಡಗೇರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಈಗಲೂ ಅದು ತಂಬಡಗೇರಿ ಏಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ನಾಮಾಂಕಿತಗೊಂಡಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಹೊಳೆಯೊಂದು ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದು ಮಳೆಗಾಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಂದ ಮತ್ತು 'ಚಿಕ್ಕೊಂಡನಹಳ್ಳಿ ಕೆರೆ' ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಕೆರೆಯಿಂದ ಬರುವ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ನೀರಿನಿಂದ ಆ ಹೊಳೆ(ತೊರೆ)ಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. *ಅಂದು ಮಳೆಗಾಲದ ಒಂದು ದಿನ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಆ ಹೊಳೆಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಎಂದೂ ಕಾಣದ ಹುಚ್ಚು ಹೊಳೆ ಹರಿದು ಬಂದಿತು.ಆ ಹೊಳೆಯ ರಭಸವು ಸುತ್ತ-ಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಗೆ ನಡುಕವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿತ್ತು. ಆ ಗಂಗೆಯು ನೇರವಾಗಿ ಹರಿದು ಬರುತ್ತಿರಲು ಹೊಳೆಯ ದಡದಲ್ಲಿದ್ದ ತಂಬಡಗೇರಿಯನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮುನ್ಸೂಚನೆ ಕಂಡು ಬಂತು. ಆ ಕೂಡಲೇ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯು ತನ್ನ ಭಕ್ತರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಗಂಗೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತರಂತೆ, ಗಂಗೆಯು ಎಷ್ಟು ಬೇಡಿದರೂ ಮುಂದೆ ಹೋಗಲು ಬಿಡದೆ ಕುಳಿತರಂತೆ. *ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯು ಮುಂದೆ ಹೋಗಲು ಯಾವ ದಾರಿಯೂ ಇಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಬಲ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ದಾರಿಯಿದ್ದು ಆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಸ್ಥಾನವಿತ್ತು. ಆಗ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯು ತನ್ನ ಗುಡಿ ಹೋದರೂ ಸರಿಯೇ ತನ್ನ ಭಕ್ತರು ಉಳಿಯಬೇಕೆಂದು ಆ ಗಂಗೆಗೆ ತನ್ನ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕಡೆ ದಾರಿ ನೀಡಿದರಂತೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯು ಆ ಸ್ವಾಮಿಯ ಗುಡಿಯನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿದೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಈಗಲೂ ಸಹ ಆ ಹಳೆಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಅವಶೇಷಗಳು ಅಂದರೆ ಕಟ್ಟಡದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಚಲ್ಲಾಂಪಿಲ್ಲಿಯಾಗಿ ಬಿದ್ದಿವೆ. *ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗೋಪುರದ ಕಳಸವು ಆ ಗಂಗೆಯೊಡನೆ ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಸಂಗಮದ ಹತ್ತಿರ ಯಾವುದೋ ಆಳವಾದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅನಂತರ ಸ್ವಾಮಿಯ ಭಕ್ತರು ಹಳೆ ದೇವಸ್ತಾನದ ಕೆಲವು ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ತಂದು ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೫೦ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದಾದ ದೇವಸ್ಥಾನವೊಂದನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ, ಅದೇ ಈಗಿನ 'ಶ್ರೀ ಶಿವನಂಕಾರೆಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ಸನ್ನಿಧಿ'. *ಅಲ್ಲಿನ ಹಿರಿಯರು ಹೇಳುವಂತೆ ಆ ಹಿಂದಿನ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಸುಮಾರು ೧೦೧ಅಂಕಣದಷ್ಟಿದ್ದು, ಈಗಿನ ದೇವಸ್ತಾನವು ಸುಮಾರು ೩೦ ರಿಂದ ೪೦ ಅಂಕಣವಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ೩ ಪುಟ್ಟ ಗುಡಿಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಶಿವನಂಕಾರೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ವೀರಭದ್ರ ಸ್ವಾಮಿ ಮತ್ತೊಂದರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಲಗಿತ್ತಿಯಮ್ಮ ತಾಯಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೂರು ಪುಟ್ಟ ಗುಡಿಗಳ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಸವನ ವಿಗ್ರಹವಿದೆ, ಆ ವಿಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಸ್ವಾಮಿಯು ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತಿದ್ದು ಅದರ ಬಾಯಿಯ ಭಾಗವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. *ಬಸವಣ್ಣನ ಬಾಯಿಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿರುವ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕತೆಯು ರೂಡಿಯಲ್ಲಿದೆ: ಅಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರು, ಭಕ್ತರು, ಮತ್ತು ಪುರೋಹಿತರ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಆ ಬಸವ‌‌ ದೈವದತ್ತವಾಗಿ ಜನಿಸಿದ್ದು, ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ರೈತನ ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಮೆಯ್ಯಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದು, ನಂತರ ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮಲಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಹೊಲದ ಮಾಲಿಕನಿಗೆ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ಹಸು ಬಂದು ಮೆಯ್ಯುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯದೆ ಅದನ್ನು ತಿಳಿಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಒಂದು ದಿನ ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ಕಾಯುತ್ತಾ ಮಚ್ಚು ಹಿಡಿದು ಕುಳಿತನಂತೆ. *ಎಂದಿನಂತೆ ಬಸವಣ್ಣ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮೆಯ್ಯುತ್ತಿರಲು ಸಿಟ್ಟೀಗೆದ್ದ ರೈತನು ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಅದರ ಮೊಖವನ್ನು ಕೊಚ್ಚಿದನಂತೆ. ಆಗ ಬಸವಣ್ಣನು ಮೆಯ್ಯಲು ಬಾಯಿ ಇಲ್ಲದೆ ದೇವಸ್ತಾನದ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಬಂದು ಮಲಗಿರಲು ಮುಂಜಾನೆ ಆ ರೈತನು ಬಂದು ನೋಡಲು ಸತ್ಯ ತಿಳಿದ ರೈತನು ಮರುಗಿದನಂತೆ. ಈ ಕತೆಯ ಸತ್ಯಾಂಶದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ದೇವಸ್ತಾನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆ ರೈತನು ಮಚ್ಚು ಹಿಡಿದು ನಿಂತಿರುವ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ದೇವಸ್ತಾನದ ಹಿಂಭಾಗದ ಗೋಡೆಗೆ ಹೊಂದಿಸಿದಂತೆ ತೇರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಜಾಗವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ===ಕಬ್ಬಾಳು ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆ ಆದ ಕಬ್ಬಾಳಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರ=== ಕನಕಪುರದಿಂದ ಸಾತನೂರು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿ. ಮೀ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಿದರೆ ಕಬ್ಬಾಳು ಕ್ಷೇತ್ರವಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಗೆ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಬಂದು ಕಬ್ಬಾಳಮ್ಮ ದೇವಿಯ ದರ್ಶನ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದೊಂದು ಪುರಾತನ ಇತಿಹಾಸವುಳ್ಳ ಪವಿತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ===ಕನಕಪುರದ ಕೋಟೆಯ ಬಗ್ಗೆ=== ಕನಕಪುರದ ಕೋಟೆ ಅರ್ಕಾವತಿ ನದಿ ತೀರದಲ್ಲಿದ್ದು ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಾದ ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ್ಣ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧಿಪತಿ ಶ್ರೀ ಜಗದೇವರಾಯ - ಈತ ಬಣಜಿಗ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದವನಾಗಿದ್ದನು ಈ ಕೋಟೆಯು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಯುದ್ದ ಯುಕ್ತಿಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾರಿ ಅಗ್ನಿಗೆ ಆಹುತಿಯಾಗಿ ಬಹುಶಃ ನಾಶವಾಯಿತು. [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] [[ವರ್ಗ:ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ]] dkxv26gb8ax4jbv98u7hlx8c8gau76u 0 5885 1306677 1182923 2025-06-15T23:00:42Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306677 wikitext text/x-wiki '''ವೈ-ಫೈ''' ಎ೦ಬುದು ಸ್ಥಳೀಯ ಗಣಕ ಜಾಲ (Local Area Network)ದ [[ನಿಸ್ತಂತು]] ಸ್ವರೂಪ. ವೈ-ಫೈ ಪದವು ವೈ-ಫೈ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಥೆಯು [[ಟ್ರೇಡ್ ಮಾರ್ಕ್]] ಆಗಿದೆ. [[Image:Wi-Fi_logo.png|right|frame|ವೈ-ಫೈ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ನ ಲೋಗೊ]] ಸಂಚಾರಿ ಗಣಕ ಯಂತ್ರಗಳ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ನಿರೂಪಿತಗೋಂಡ ವೈ-ಫೈ ತಂತ್ರಜ್ನಾನದಿಂದಾಗಿ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಪ್-ಟಾಪ್ ಗಳು ಹಾಗು ಹ್ಯಾಂಡ್-ಹೆಲ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳು ಯಾವುದೇ ತಂತಿಗಳ ನೆರವಿಲ್ಲದೆ [[ಅಂತರಜಾಲ]]ಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ನಾನದಿಂದ ಬಳಕೆದಾರರು ಮನೆ ಹಾಗು ಕಚೇರಿಗಳಲ್ಲದೆ, ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ, ಕಾಫಿ-ಷಾಪ್ ಹಾಗು ಇತರೆ ಸಾರ್ವಜಾನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ [[ಅಂತರಜಾಲ]]ಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದ ಬಹುದಾಗಿದೆ. ವೈ-ಫೈ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು, ಇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ತಯಾರಾದ ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಪ್ರಮಾಣಿಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಈ ಪರಿಕರಗಳು, ಯಾವುದೇ ಅಡಚಣೆಗಳಿಲ್ಲದೆ ಒಂದರ ಜೊತೆ ಒಂದು ಕೆಲಸ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. == ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ == ವೈ-ಫೈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ೨.೪ GHz (೮೦೨.೧೧b/g) ಹಾಗು ೫ GHz (೮೦೨.೧೧a) ಬ್ಯಾಂಡ ರೇಡಿಯೋ ಫ್ರೀಕ್ವೆನ್ಸೀ ಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತದ್ದೆ. == ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು == ವೈಫೈ ವೈಫೈ ಒಂದು ಲೋಕಲ್‌ ಏರಿಯಾ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌. ಡಾಟಾ ವಿನಿಮಯಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಅಂತರಜಾಲ ಬಳಕೆಗೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌, ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್‌ ರೀತಿಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್‌ ಸಾಧನಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಡಬ್ಲ್ಯುಲ್ಯಾನ್‌ (ವೈರ್‌ಲೆಸ್‌ ಲೋಕಲ್‌ ಏರಿಯಾ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌) ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. 2000ದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ವೈಫೈ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲಿಗೆ ವೈಫೈ ಸಂಪರ್ಕ ಪಡೆದ ನಗರ ಮೈಸೂರು. 2004ರಲ್ಲಿ ವೈಫೈ ನೆಟ್‌ ಎಂಬ ಕಂಪೆನಿ ಇಡೀ ಮೈಸೂರು ನಗರ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದ ಕೆಲವು ಗ್ರಾಮಗಳಿಗೆ ವೈಫೈ ಸಂಪರ್ಕ ನೀಡಿತು. * [http://www.wi-fi.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091007005125/http://www.wi-fi.org/wifi-protected-setup |date=2009-10-07 }} ವೈ-ಫೈ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ನ ಮುಖ ಪುಟ. [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] c10v3uhllztyjz7q5erw63nr07rps49 0 7523 1306647 1297676 2025-06-15T16:01:37Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306647 wikitext text/x-wiki {{Infobox religious text | subheader = '''रामायणम्''' | image = Indischer Maler von 1780 001.jpg | caption = [[ರಾಮ]] ತನ್ನ ಪತ್ನಿ [[ಸೀತಾ]] ಮತ್ತು ಸಹೋದರ ಲಕ್ಷ್ಮಣರೊಂದಿಗೆ ಅರಣ್ಯ, ಹಸ್ತಪ್ರತಿ, ಸಿ.ಎ. ೧೭೮೦ | author = [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] | religion = [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]] | language = [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] | verses = ೨೪೦೦೦ }} {{ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ}} [[ಚಿತ್ರ:Ramayana.jpg|thumb|ರಾಮಾ ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ]] '''ರಾಮಾಯಣ''' [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂಗಳ]] ಪವಿತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಈ ಬೃಹದ್ಕಾವ್ಯವು [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] ಮಹರ್ಷಿಗಳಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.ರಾಮಾಯಣವನ್ನು [[ತತ್ಪುರುಷ ಸಮಾಸ|ತತ್ಪುರುಷ ಸಮಾಸವಾಗಿ]] ವಿಭಜಿಸಿದರೆ (ರಾಮನ+ಅಯನ=ರಾಮಾಯಣ) ''ರಾಮನ ಇತಿಹಾಸ'' ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಬರುತ್ತದೆ. ರಾಮಾಯಣವು ೨೪೦೦೦ ಶ್ಲೋಕಗಳಿಂದುಂಟಾದ ೭ ಕಾಂಡಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅಯೋಧ್ಯೆಯ [[ಸೂರ್ಯ ವಂಶ|ಸೂರ್ಯ ವಂಶದ]] ರಾಜಪುತ್ರ [[ರಾಮ]], ಆತನ ಮಡದಿ [[ಸೀತೆ]] ಹಾಗೂ ಸೀತೆಯ ಅಪಹರಣ ಮಾಡಿದ [[ರಾವಣ|ರಾವಣನ]] ಸಂಹಾರ ಕುರಿತಾಗಿದೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮಹರ್ಷಿಗಳಿಂದ ರಚಿತವಾದ ಈ ಕಾವ್ಯ ರಾಮನ ಮಕ್ಕಳಾದ [[ಲವ]]-[[ಕುಶ|ಕುಶರಿಂದ]] ಪ್ರಚಲಿತವಾಯಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ರಾಮಾಯಣವು [[ಭಾರತ ಉಪಖಂಡ|ಭಾರತ ಉಪಖಂಡದ]] ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಆಳವಾದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ರಾಮನ ಕಥೆಯು ಅನೇಕ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ನಂತರದ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಯಿತು. ==ರಾಮಾಯಣದ ಇತಿವೃತ್ತ== *ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಂತೆ ರಾಮಾಯಣದ ರಚನಾ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಪೂ ೫ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಕ್ರಿ.ಪೂ ೧ನೇ ಶತಮಾನವೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಲವು ಮಹಾಭಾರತದ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಕಾಲ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬೇರೆ ಪೌರಾಣಿಕಗಳಂತೆ ಈ ಕಾವ್ಯವೂ ಅನೇಕ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದರ ನಿಖರವಾದ ಕಾಲ ಊಹಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿದೆ. *ರಾಮಾಯಣವು [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಕಾವ್ಯದ ಮೇಲೆ ಶ್ಲೋಕದ ಹೊಸ [[ಛಂದಸ್ಸು|ಛಂದಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಿ]] ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ.ಇದು ಪುರಾತನ ಹಿಂದೂ ಋಷಿಗಳ ಬೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕಥಾಮಾಧ್ಯಮದ ಮೂಲಕ ಹಾಗೂ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಸಂಬಂಧಿತ ಚರ್ಚಾಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [[ರಾಮ]], [[ಸೀತೆ]], [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ]], [[ಭರತ]], [[ಹನುಮಂತ]] ಮತ್ತು ಕಥೆಯ ಖಳನಾಯಕನಾದ [[ರಾವಣ]] ಈ ಎಲ್ಲ ಪಾತ್ರಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಭಾಗವಾಗಿವೆ. *ರಾಮ ಕಥೆಯಿಂದ ಪ್ರಭಾವಗೊಂಡ ಪ್ರಮುಖರೆಂದರೆ - ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದ [[ಹಿಂದಿ]] ಕವಿ [[ತುಳಸಿದಾಸ|ತುಳಸೀದಾಸರು]], ೧೩ನೇ ಶತಮಾನದ [[ತಮಿಳು ಭಾಷೆ|ತಮಿಳು]] ಕವಿ [[ಕಂಬ]], ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ [[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದ]] ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]]([[ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ]]). *ರಾಮಾಯಣ ಕೇವಲ [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ]] ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೃತಿಯಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲ. ಎಂಟನೆ ಶತಮಾನದಿಂದ ಅನೇಕ [[ಭಾರತೀಯ]] ವಸಾಹತುಗಳು [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಏರ್ಪಟ್ಟಾಗ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆ ವಿವಿಧ ರೂಪಾಂತರಗಳ ಮೂಲಕ ಆ ದೇಶಗಳಿಗೂ ಹರಡಿತು.ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಖ್ಮೇರ್,ಮಜಪಾಹಿತ್, ಶೈಲೇಂದ್ರ,ಚಂಪಾ,ಶ್ರೀವಿಜಯ ಮೊದಲಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳು ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ರಾಮಾಯಣ [[ಇಂಡೊನೇಷ್ಯಾ]] (ಜಾವಾ,ಸುಮಾತ್ರಾ ಮತ್ತು ಬೋರ್ನಿಯೊ)[[ಥೈಲೆಂಡ್]], [[ಕಾಂಬೋಡಿಯ]],[[ಮಲೇಶಿಯ]], [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್]] ಮತ್ತು [[ಲಾಓಸ್|ಲಾಓಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ಸಾಹಿತ್ಯ,ಶಿಲ್ಪಕಲೆ ಮತ್ತು ನಾಟಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಯಿತು. == ಸಾರಾಂಶ == ರಾಮಾಯಣದ ನಾಯಕನಾದ ರಾಮ ಹಿಂದೂಗಳಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಜನಪ್ರಿಯ ದೇವರುಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ. ರಾಮ ನಡೆದ ದಾರಿಯೆಂದು ಹೇಳಲಾದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಿಗಳು ಭೇಟಿ ಕೊಡುವುದುಂಟು. ರಾಮಾಯಣ ಕೇವಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಯಾಗಿರದೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಒಂದು ಭಾಗವೇ ಆಗಿದೆ.ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲುವ ಗೌರವ ಎಷ್ಟೆಂದರೆ ರಾಮಾಯಣ ಅಥವಾ ಅದರ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಓದಿ ಅಥವಾ ಕೇಳಿದಲ್ಲಿ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ದೊರಕುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯೂ ಇದೆ. ಹಿಂದೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಐತಿಹ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಮ, ಹಿಂದೂ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ಅವತಾರ. ರಾಮನ ಅವತಾರದ ಉದ್ದೇಶ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು. ರಾಮನನ್ನು ನಂಬಿದವರಿಗೆ ಎಂದೂ ಅನ್ಯಾಯ ಆಗದು ಎಂದು ಜನರು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. == ರಾಮಾಯಣದ ರಚನೆ == *ರಾಮಾಯಣಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹಳೆಯದೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಓದುವಂಥದೂ ಆದ [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ|ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ]] ''ರಾಮಾಯಣ''ವು ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ರಾಮಾಯಣದ ಆವೃತ್ತಿಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ. ಈ ಕೃತಿಯು ಅನೇಕ ಪೂರ್ಣ ಮತ್ತು ಅಪೂರ್ಣ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯದು ೧೧ನೆಯ ಶತಮಾನದ್ದು.<ref>Robert P. Goldman, ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'', pp 5</ref> ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿಯು [[ಉತ್ತರ ಭಾರತ|ಉತ್ತರ ಭಾರತದ]] ಹಾಗೂ [[ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ|ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ]] ಎರಡು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗಿದೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ರಾಮನ ಜನ್ಮದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅವನ ಅವತಾರ ಸಮಾಪ್ತಿಯವರೆಗಿನ ಜೀವನವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಏಳುಕಾಂಡಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. #'''''ಬಾಲಕಾಂಡ''''' – [[ರಾಮ|ರಾಮನ]] ಜನನ, ಬಾಲ್ಯ, ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ]] ರಾಮ ಕಳೆದ ದಿನಗಳು, ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು ಅವನೊಡನೆ ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ತೆರಳುವುದು, ಸೀತಾ ಸ್ವಯಂವರ- ಈ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. #''ಅಯೋಧ್ಯಾ ಕಾಂಡ'' – ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ [[ಕೈಕೇಯಿ|ಕೈಕೇಯಿಯು]] [[ದಶರಥ|ದಶರಥನಲ್ಲಿ]] ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಮೂರು ವರಗಳಿಂದ ರಾಮನಿಗೆ ವನವಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ದಶರಥನು ಪುತ್ರಶೋಕವನ್ನು ತಾಳಲಾರದೆ ಮರಣ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. #'''''ಅರಣ್ಯ ಕಾಂಡ''''' – ವನವಾಸದಲ್ಲಿ ರಾಮನ ಜೀವನ, ಸೀತೆಯ ಅಪಹರಣ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿದೆ. #'''''ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ ಕಾಂಡ''''' – ಸೀತೆಯನ್ನು ಅರಸುತ್ತಾ [[ರಾಮ]] [[ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ|ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆ]] ಎಂಬ ವಾನರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ [[ಸುಗ್ರೀವ]], [[ಹನುಮಂತ]] ಮುಂತಾದ ಕಪಿವೀರರ ಗೆಳೆತನವಾಗುತ್ತದೆ. ವಾನರಸೈನ್ಯವು ಸೀತೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. #'''''ಸುಂದರ ಕಾಂಡ''''' – [[ಹನುಮಂತ|ಹನುಮಂತನ]] ಬಗೆಗಿನ ವಿವರಗಳಿವೆ. ಹನುಮಂತನ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಸುಂದರೆ ಎಂದಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಭಾಗಕ್ಕೆ [[ಸುಂದರ ಕಾಂಡ]] ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಹನುಮಂತ ಸಮುದ್ರ ಲಂಘನ ಮಾಡಿ ಲಂಕೆ ಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾನೆ. [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯು]] [[ರಾವಣ|ರಾವಣನ]] ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ [[ಅಶೋಕ ವನ|ಅಶೋಕವನದಲ್ಲಿ]] ಇರುವ ವಿಷಯವನ್ನು[[ರಾಮ|ರಾಮನಿಗೆ]] ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. #'''''ಯುದ್ಧ ಕಾಂಡ''''' - ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ [[ರಾಮ]] - [[ರಾವಣ|ರಾವಣರ]] ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ರಾವಣ ಸಂಹಾರದ ನಂತರ ರಾಮ ತನ್ನ ಪರಿವಾರದೊಡನೆ [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ]] ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ನಡೆಯುವುದರ ಕುರಿತಾದ ವರ್ಣನೆಗಳಿವೆ. #'''''ಉತ್ತರ ಕಾಂಡ''''' – ರಾಮ, ಸೀತೆ ವನವಾಸದ ನಂತರ ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ದಿನಗಳು. ಅಗಸನ ಮಾತಿನ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸೀತೆಯನ್ನು ರಾಮ ಕಾಡಿಗಟ್ಟುವುದು, ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ರಾಮಾವತಾರ ಸಮಾಪ್ತಿಗೊಂಡ ವಿವರಗಳಿವೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಕಡೆಯ ಕಾಂಡಗಳನ್ನು ವಾಲ್ಮೀಕಿಯೇ ಬರೆದಿರುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಂದೇಹಗಳಿವೆ. ಈ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಭಾಗದ ನಡುವೆ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಿರೋಧಾಭಾಸಗಳಿದ್ದರೂ ಈ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳು ಕೃತಿಯ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ ಅಂಗ ಎಂದು ಅನೇಕ ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ.<ref>Raghunathan, N. (trans.), ''Srimad Valmiki Ramayana''</ref> ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ರಾಮನ ಜನ್ಮ, ಅವನ ದೈವೀ ಅಂಶ ಮತ್ತು [[ರಾವಣ|ರಾವಣನನ್ನು]] ಕುರಿತಾದ ದಂತಕಥೆಗಳಂಥ ಅನೇಕ ಪೌರಾಣಿಕ ಅಂಶಗಳ ಬಹುಭಾಗ ಈ ಎರಡು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲೇ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. == ರಾಮಾಯಣದ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Hanuman in Terra Cotta.jpg|thumb|[[ದ್ರೋಣಗಿರಿ]] ಪರ್ವತವನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುತ್ತಿರುವ [[ಹನುಮಂತ|ಹನುಮಂತನ]] ಪ್ರತಿಮೆ]] *'''[[ರಾಮ]]''' - [[ರಾಮ]] ರಾಮಾಯಣದ ನಾಯಕ. ರಾಮನನ್ನು [[ದೇವರು|ದೇವರ]] ಅವತಾರವೆಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಮನು [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯ]] [[ಸೂರ್ಯ ವಂಶ|ಸೂರ್ಯ ವಂಶದ]] ರಾಜನಾದ [[ದಶರಥ|ದಶರಥನ]] ಹಿರಿಯ ಮಗ. ದಶರಥನಿಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರೀತಿ ಪಾತ್ರನಾದ ಮಗ. ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆಲ್ಲ ರಾಮನನ್ನು ಕಂಡರೆ ಬಹಳ ಪ್ರೀತಿ. ರಾಮ ಸದ್ಗುಣಗಳ ಸಾಕಾರ ರೂಪವಾಗಿದ್ದನು. ದಶರಥನ ಮೂವರು ಪತ್ನಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬಳಾದ [[ಕೈಕೇಯಿ|ಕೈಕೇಯಿಯು]] ತನ್ನ ವರಗಳ ಮೂಲಕ [[ರಾಮ|ರಾಮನ]] ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣಳಾಗುತ್ತಾಳೆ. ರಾಮನು ರಾಜನಾಗುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟು, ತಂದೆಯಿಂದ ದೂರವಾಗಿ ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ವನವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ರಾಕ್ಷಸನಾದ ರಾವಣನು ರಾಮನಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಡುತ್ತಾನೆ. *'''[[ಸೀತಾ]]''' - [[ಸೀತಾ|ಸೀತೆಯು]] ರಾಮನ ಹೆಂಡತಿ ಮತ್ತು [[ಮಿಥಿಲಾ(ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯ)|ಮಿಥಿಲೆಯ]] ರಾಜನಾದ [[ಜನಕ|ಜನಕನ]] ಮಗಳು. ಸೀತೆಯು ಸ್ತ್ರೀ ಸಚ್ಚಾರಿತ್ರ್ಯದ ಪ್ರತಿರೂಪವಾಗಿದ್ದವಳು. ಸೀತೆಯು ರಾಮನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಹೊರಡುತ್ತಾಳೆ. ಅಲ್ಲಿ [[ರಾವಣ|ರಾವಣನಿಂದ]] ಅಪಹರಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾಳೆ. ರಾವಣನು ಸೀತೆಯನ್ನು [[ಲ೦ಕಾ|ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ]] ಬಂಧನದಲ್ಲಿರಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೆ ರಾಮ ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಂದು ಅವನ ಸೆರೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಸೀತೆಯನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತಾನೆ. *'''[[ಹನುಮಂತ]]''' - ಹನುಮಂತ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಕಪಿಯ ಹೆಸರು. ಇವನು [[ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾ|ಕಿಷ್ಕಿಂದಾ]] ಎಂಬ ವಾನರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನು. ಹನುಮಂತ [[ರಾಮ|ರಾಮನ]] ಭಕ್ತ. ಮಹಾ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಹಾರಿ [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯು]] [[ಲಂಕಾ|ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿರುವ]] ವಿಷಯವನ್ನು ರಾಮನಿಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೆ ಸೀತೆಯನ್ನು ಲಂಕೆಯಿಂದ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬರಲು ರಾಮನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. *'''[[ಲಕ್ಷ್ಮಣ]]''' - ಲಕ್ಷ್ಮಣ ರಾಮನ ತಮ್ಮ. ರಾಮ ವನವಾಸಕ್ಕೆಂದು ಹೊರಟಾಗ ಲಕ್ಶ್ಮಣನೂ ಅವನನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕಾಡಿನಲ್ಲಿದ್ದಷ್ಟೂ ದಿನ ತನ್ನ ಅಣ್ಣ, ಅತ್ತಿಗೆಯರಾದ ರಾಮ ಮತ್ತು ಸೀತೆಯ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ರಾವಣನಿಂದ ಪ್ರೇರಿತನಾದ [[ಮಾರೀಚ]] ಚಿನ್ನದ ಜಿಂಕೆಯ ವೇಷದಲ್ಲಿ ಸುಳಿದಾಡಿದಾಗ ಸೀತೆ ಆ ಜಿಂಕೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಆಸೆ ಪಡುತ್ತಾಳೆ. ರಾಮನು ಲಕ್ಷ್ಮಣನನ್ನು ಕಾವಲಿಟ್ಟು ಅದನ್ನು ಹಿಡಿದು ತರಲೆಂದು ಹೋದಾಗ, ರಾಮನ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಆರ್ತನಾದ ಕೇಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣನು ಸೀತೆ ಒತ್ತಾಯದ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ರಾಮನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆಂದು ಹೋದಾಗ, ಓಂಟಿಯಾಗಿದ್ದ ಸೀತೆಯನ್ನು [[ರಾವಣ]] ಅಪಹರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. *'''[[ರಾವಣ]]''' - ರಾವಣನು [[ಲಂಕಾ|ಲಂಕೆಯ]] ರಾಜನಾಗಿದ್ದು '''ಲಂಕಾಧಿಪತಿ''' ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದವನು. ರಾವಣನು [[ಬ್ರಹ್ಮ|ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು]] ಕುರಿತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳು ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ, ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾನೆ. "ದೇವತೆಗಳಿಂದಲೂ, [[ರಾಕ್ಷಸ|ರಾಕ್ಷಸರಿಂದ]] ಅಥವಾ ಯಕ್ಷಕಿನ್ನರರಿಂದಲೂ" ಸಾವು ಬಾರದಿರಲಿ ಎಂಬುದೇ ಆ ವರ. ರಾವಣನಿಗೆ ಹತ್ತು ತಲೆಗಳು, ಇಪ್ಪತ್ತು ಕೈಗಳು. [[ಬ್ರಹ್ಮ|ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ]] ಚಿರಂಜೀವಿಯಾಗುವ ವರ ಪಡೆದ ರಾವಣ ಲೋಕಕಂಟಕನಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತಾನೆ. ದುಷ್ಟತನದಿಂದ ಮೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು [[ರಾಮ]] ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಜನ್ಮ ತಾಳುತ್ತಾನೆ. *'''[[ದಶರಥ]]''' - ದಶರಥ [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯ]] ರಾಜ. [[ರಾಮ|ಶ್ರೀರಾಮನ]] ತಂದೆ. ದಶರಥನಿಗೆ [[ಕೌಸಲ್ಯೆ]], [[ಸುಮಿತ್ರ|ಸುಮಿತ್ರೆ]], [[ಕೈಕೇಯಿ]] ಎಂಬ ಮೂರು ಜನ ಪತ್ನಿಯರು. ರಾಮನು ಕೌಸಲ್ಯೆಯ ಮಗ. [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ|ಲಕ್ಷ್ಮಣನು]] ಸುಮಿತ್ರೆಯ ಮಗ. [[ಭರತ]] ಮತ್ತು [[ಶತ್ರುಘ್ನ|ಶತ್ರುಘ್ನರು]] ಕಿರಿಯ ರಾಣಿಯಾದ ಕೈಕೇಯಿಯ ಮಕ್ಕಳು. ಕೈಕೇಯಿ ದಶರಥನ ಪ್ರೀತಿಯ ಹೆಂಡತಿ. ದಶರಥನಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡು ರಾಮನನ್ನು ದಶರಥನಿಂದ ದೂರ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ಪ್ರಿಯಪುತ್ರನಾದ ರಾಮನ ವಿರಹವನ್ನು ಸಹಿಸದೆ ದಶರಥ ಎದೆಯೊಡೆದುಕೊಂಡು ಸಾಯುತ್ತಾನೆ. *'''[[ಭರತ]]''' - ಭರತನು ದಶರಥನ ಎರಡನೆಯ ಮಗ. ರಾಮನು ಸೀತಾ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ ರೊಡನೆ ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಹೊರಟಾಗ ಭರತ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ತಾಯಿಯೇ ರಾಮನನ್ನು ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಕಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ತನ್ನ ತಂದೆ [[ದಶರಥ|ದಶರಥನ]] ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣಳಾದ ವಿಷಯ ಭರತನಿಗೆ ನಂತರ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಕೂಡಲೇ ತಾಯಿಯ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಂಡು ರಾಮನನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ಭರತ ಎಷ್ಟೇ ವಿನಂತಿಸಿಕೊಂಡರೂ, ತನ್ನ ತಂದೆಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಮಾತಿಗೆ ತಪ್ಪ್ಪಲು ಒಪ್ಪದ ರಾಮ ಭರತನೊಡನೆ ಹಿಂತಿರುಗಲು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಆಗ ಭರತ ರಾಮನ ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತಾನೆ. ತಾನು ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳದೆ, ಅಣ್ಣನ ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನೇ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲಿಟ್ಟು, ರಾಮನ ಪರವಾಗಿ ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. *'''[[ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ]]''' - [[ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ]] ಒಬ್ಬ ಋಷಿ. ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹೋಮ, ಹವನಾದಿಗಳಿಗೆ ತೊಂದರೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು ರಾಮ, ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಹೋಮ, ಹವನಾದಿಗಳು ಮುಗಿದ ನಂತರ, ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ರಾಮನನ್ನು [[ಮಿಥಿಲಾ(ಪ್ರಸ್ತಾವಿತ ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯ)|ಮಿಥಿಲಾ]] ನಗರಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಜನಕರಾಜನು ಸೀತಾ ಸ್ವಯಂವರ ಏರ್ಪಡಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ರಾಮನು ಶಿವ ಧನುಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿದು [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯನ್ನು]] ವಿವಾಹವಾಗುತ್ತಾನೆ. == ರಾಮ ಪುರಾಣ == [[ಚಿತ್ರ:Ravi Varma-Rama-breaking-bow.jpg|thumb|300px|ಮಿಥಿಲೆಯ ಸೀತಾ ಸ್ವಯಂವರದಲ್ಲಿ ರಾಮ ಶಿವನ ಧನುಸ್ಸನ್ನು ಮುರಿಯುತ್ತಿರುವುದು, [[ರಾಜಾ ರವಿವರ್ಮ]] ರಚನೆಯ ಚಿತ್ರ]] *ವಿಶ್ವದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನಾದ ಬ್ರಹ್ಮನು ರಾಕ್ಷಸರರ ರಾಜ ರಾವಣನ ಘೋರ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಮೆಚ್ಚಿ ಅವನನ್ನು ದೇವತೆಗಳು, [[ರಾಕ್ಷಸ|ರಾಕ್ಷಸರು]] ಅಥವಾ ಯಕ್ಷಕಿನ್ನರರು ಕೊಲ್ಲಲಾಗದೆಂಬ ವರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನು. ಅದನ್ನು ಅವನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವದು ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಂಥ ವರವನ್ನು ಪಡೆದು ರಾವಣನು ತನ್ನ ಸಹಚರ ರಾಕ್ಷಸರೊಡಗೂಡಿ ಭೂಸಂಹಾರಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿ, ಶಿಷ್ಟಜನರಿಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ|ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ]] ಅವರ ಜಪ-ತಪಗಳಿಗೆ ಉಪದ್ರವ ಕೊಡಲಾರಂಭಿಸಿದನು. *ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳು ಭೂಮಿಯನ್ನೂ ತಮ್ಮನ್ನು ಈ ದುಷ್ಟನಿಂದ ಕಾಪಾಡು ಎಂದು ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೊರೆ ಹೊಕ್ಕರು. ಬ್ರಹ್ಮನು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಬಳಿಸಾರಿ ದೇವತೆಗಳ ಚಿಂತೆಯನ್ನು ಅರುಹಿ, ರಾವಣನು ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಮರಣ ಹೊಂದದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ವಿಷ್ಣುವೇ ಮಾನವನಾಗಿ ಅವತಾರವೆತ್ತಿ ರಾವಣನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡನು. *ಈ ಮಧ್ಯೆ ಕೋಸಲವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯ]] ರಾಜ [[ದಶರಥ|ದಶರಥನಿಗೆ]] ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ತನ್ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತೆಯಲ್ಲಿದ್ದನು. ಮಂತ್ರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಪುರೋಹಿತರ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪುತ್ರಸಂತಾನಕ್ಕಾಗಿ ಪುತ್ರಕಾಮೇಷ್ಟಿ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ವಿಷ್ಣು ದಶರಥನ ಜ್ಯೇಷ್ಠ ಪುತ್ರನಾಗಿ ಜನಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ದೈವೀ ಪುರುಷನೊಬ್ಬನನ್ನು ಯಜ್ಞಕುಂಡದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿದನು. ಈ ದೈವೀ ಪುರುಷ ದಶರಥನಿಗೆ ಅಮೃತವಿದ್ದ ಚಿನ್ನದ ಕಲಶವೊಂದನ್ನು ನೀಡಿ ತನ್ನ ರಾಣಿಯರಿಗೆ ಅದನ್ನು ನೀಡುವಂತೆ ಹೇಳಿದನು. *ದಶರಥನು ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಮೂವರು ರಾ‍ಣಿಯರಾದ [[ಕೌಸಲ್ಯೆ]], [[ಸುಮಿತ್ರ|ಸುಮಿತ್ರೆ]] ಮತ್ತು [[ಕೈಕೇಯಿ]] ಇವರ ನಡುವೆ ಹಂಚಿದನು. ಕಾಲ ಕ್ರಮೇಣ ಅವರು ಗರ್ಭಿಣಿಯರಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜನ್ಮವಿತ್ತರು. ರಾಣಿ [[ಕೌಸಲ್ಯೆ|ಕೌಸಲ್ಯೆಗೆ]] ಹಿರಿಯ ಮಗನಾಗಿ [[ರಾಮ|ರಾಮನೂ]], [[ಕೈಕೇಯಿ|ಕೈಕೇಯಿಗೆ]] [[ಭರತ|ಭರತನೂ]] ಮತ್ತು [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಶತ್ರುಘ್ನ|ಶತ್ರುಘ್ನರು]] ಸುಮಿತ್ರೆಗೆ ಜನಿಸಿದರು. *ಈ ಬಾಲಕರು [[ವಸಿಷ್ಠ|ವಸಿಷ್ಠರಿಂದ]] ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ, ಬಿಲ್ಲುವಿದ್ಯೆಯನ್ನೂ ಕಲಿಯುತ್ತ ಬೆಳೆದರು. ಒಂದು ದಿನ [[ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ|ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು]] ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬಂದು [[ದಶರಥ|ದಶರಥನಲ್ಲಿ]] ತಮ್ಮ ಯಜ್ಞ ಯಾಗಾದಿಗಳಿಗೆ ಭಂಗ ತರುತ್ತಿರುವ ರಾಕ್ಷಸರಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ರಾಮನನ್ನು ಕಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೋರಿದರು. ಒಲ್ಲದ ಮನ್ಸಸ್ಸಿನಿಂದ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರೊಡನೆ ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ಕಳಿಸಿಕೊಡಲು ಅವನು ಒಪ್ಪಿದನು. ಈ ಸೋದರರು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರನು ಸಂತೋಷಪಟ್ಟು ಅವರಿಗೆ ಅನೇಕ ದಿವ್ಯಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸಿದನು. *ಹಿಂತಿರುಗುವಾಗ [[ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ|ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರೊಡನೆಯ]] ಪ್ರಯಾಣದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಮನು ಮಿಥಿಲಾ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಅಲ್ಲಿ [[ಜನಕ]] ಮಹಾರಾಜನು ತನ್ನ ಮಗಳು ಅಪ್ರತಿಮ ಸುಂದರಿ [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯನ್ನು]] ತನ್ನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಶಿವ|ಶಿವನ]] ಬಹಳ ಬಲಿಷ್ಠವಾದ ಧನುಸ್ಸನ್ನು ಎದೆಯೀರಿಸಿದವನಿಗೆ ತನ್ನ ಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆ ಮಾಡಿ ಕೊಡಲಿರುವ ಸ್ವಯಂವರವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಅರಿತನು. ಅನೇಕ ವಿವಾಹೇಚ್ಛುಗಳು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ಸೋತಿದ್ದ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ರಾಮನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದನು. ಅವನು ಜನಕನ ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಜನಕನು ಅವನ ಲಾವಣ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾರು ಹೋದನು. ಐದು ಸಾವಿರ ಜನರು ಆ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಎಂಟು ಗಾಲಿಗಳ ರಥದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಎಳೆದು ತಂದರು. ರಾಮನು ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಮುರಿಯುವಷ್ಟು ಬಗ್ಗಿಸಿದನು. ಜನಕನು ಸಂತಸದಿಂದ ತನ್ನ ಲಾವಣ್ಯವತಿ ಮಗಳನ್ನು ರಾಮನಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟನು. ಭವ್ಯವಾದ ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭದ ನಂತರ ನವಜೋಡಿಯು ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿತು. === ರಾಮನ ವನವಾಸ === *ರಾಜ ದಶರಥನು ತನ್ನ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಹಾಗೂ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ರಾಮನನ್ನು ಯುವರಾಜನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಅವನ ಪ್ರಜೆಗಳು ಈ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಸಂತಸದಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು.ಇಡೀ ನಗರವು ಈ ಸಂಬಂಧದ ಉತ್ಸವವನ್ನೂ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸಲು ಸಿದ್ಧತೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿತು.ದಶರಥನು ಈ ಆಚರಣೆಗಳ ಸಂಬಂಧ ಚರ್ಚಿಸಲು ತನ್ನ ಪತ್ನಿ ಕೈಕೇಯಿ ಇದ್ದಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದನು. ಆದರೆ, ದುಷ್ಟದಾಸಿಯಾದ [[ಮಂಥರ|ಮಂಥರೆಯಿಂದ]] ದುರ್ಬೋಧನೆಗೊಳಗಾಗಿ 'ಯುವರಾಜನಾಗುತ್ತಿರುವುದು ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮಗ ಭರತನಲ್ಲ,ಆದ ಕೌಸಲ್ಯೆಯ ಮಗ ರಾಮ' ಎಂದು ಅಸೂಯೆಪಟ್ಟು ದುಃಖಿಸಿದಳು.ದಶರಥನು ಬಂದಾಗ ಅವಳು ಅಂತಃಪುರದಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣೀರುಗರೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು.ಚಿಂತಿತನಾದ ದಶರಥನ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ಕೈಕೇಯಿ,ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ದಶರಥ ತನಗಿತ್ತಿದ್ದ ಎರಡು ವರಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸಿದಳು.ಈ ವರಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರೆ ಪ್ರಸನ್ನಳಾಗುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದಳು. *ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಅವಳು,ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ತನ್ನ ಮಗ ಭರತನನ್ನು ಯುವರಾಜನಾಗಿ ನೇಮಿಸಬೇಕೆಂದೂ,ಎರಡನೆಯದಾಗಿ,ರಾಮನನ್ನು ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಕಾಲ ಘೋರವಾದ ದಂಡಕಾರಣ್ಯಕ್ಕೆ ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಕಳಿಸ ಬೇಕೆಂದೂ ಕೇಳಿದಳು. ದುಃಖಿತನಾದ ದಶರಥ,ಆದಾಗ್ಯೂ ತನ್ನ ವಚನವನ್ನು ಪರಿಪಾಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು.ಆದರ್ಶ ಪುತ್ರನಾದ ರಾಮ,ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ತನಗಿದ್ದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟು ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಹೊರಡಲು ಸಿದ್ಧನಾದನು. ಅವನ ನಿಷ್ಠಾವಂತ ಪತ್ನಿ [[ಸೀತೆ]] ಮತ್ತು ತಮ್ಮ [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ]], [[ರಾಮ|ರಾಮನ]] ಜೊತೆ ಹೊರಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ದಶರಥ ದುಃಖದಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ರಾಮ,ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಪರಿತಪ್ತ ಜನರಿಂದ ಹಿಂಬಾಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ವನವಾಸಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದನು. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲಾನಂತರ ದಶರಥ ದುಃಖದಿಂದ ಮರಣವನ್ನಪ್ಪಿದನು. === ಸೀತಾಪಹರಣ === [[ಚಿತ್ರ:Ravi Varma-Ravana Sita Jathayu.jpg|thumb|300px|ರಾವಣ ಜಟಾಯುವಿನ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುತ್ತಿರುವುದು, [[ರಾಜಾ ರವಿವರ್ಮ]] ರಚನೆಯ ಚಿತ್ರ]] *ರಾಮ, ಸೀತೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣ [[ಅಯೋಧ್ಯೆ]] ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿನ ಜನರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು [[ಗಂಗಾ]] ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಕಾಡಿನೊಳಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಚಿತ್ರಕೂಟ ಎಂಬ ಸುಂದರ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಅಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕುಟೀರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿದ್ದ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಫಲಪುಷ್ಪಗಳಿದ್ದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರೇಮದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಕುಟೀರ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿದ್ದ ಸ್ವರ್ಗವೇ ಆಯಿತು. ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ರಾಮ ಗರುಡರಾಜನಾದ ಜಟಾಯುವಿನೊಂದಿಗೆ ಮಿತ್ರತ್ವವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ. ಇಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಮರಳಿ ಬಂದ ಭರತ, ನಡೆದ ವಿಷಯವನ್ನು ಕೇಳಿ, ರಾಮನನ್ನು ವನವಾಸಕ್ಕೆ ಕಳಿಸುವಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಾಯಿ ಕೈಕೇಯಿ ವಹಿಸಿದ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಬೇಸರ, ಕೋಪಗೊಂಡನು. *ರಾಮನನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತರುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದು ರಾಮನನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಬೇಡಿಕೊಂಡನು. ತಂದೆಯ ವಚನದಿಂದ ಬದ್ಧನಾದ ರಾಮ ಇದಕ್ಕೆ ನಿರಾಕರಿಸಿದಾಗ ರಾಮನ ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನು ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಒಯ್ದು ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ರಾಮನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ನಂದಿಗ್ರಾಮದಿಂದ ಭರತ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದನು. ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ರಾಮ ಮರಳಿ ಬರದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನೂ ಭರತ ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. *ಒಂದು ದಿನ ರಾವಣನ ತಂಗಿಯಾದ [[ಶೂರ್ಪನಖಿ]] ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸಿ, ಚಿತ್ರಕೂಟದಲ್ಲಿ ರಾಮನನ್ನು ಕಂಡು ಅವನನ್ನು ಮೋಹಿಸಿದಳು. ಸುಂದರ ಹುಡುಗಿಯ ವೇಷ ಧರಿಸಿ ರಾಮನನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು. ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯತ್ತ ನಿಷ್ಠಾವಂತನಾದ ರಾಮ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ತೋರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಶೂರ್ಪನಖಿಯ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ಕುಪಿತನಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಅವಳ ಮೂಗು ಮತ್ತು ಕಿವಿಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಬಿಟ್ಟನು. ರಾವಣನತ್ತ ಮರಳಿ ಶೂರ್ಪನಖಿ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ದೂರಿತ್ತಳು. ಅವಳಿಂದ ಸೀತೆಯ ಸೌಂದರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದ ರಾವಣ, ರಾಮನನ್ನು ಕೊಂದು ಸೀತೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವ ನಿರ್ಧಾರ ವನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ರಾವಣನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬಂದ [[ಮಾರೀಚ]] ರಾಮ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಸೀತೆಯನ್ನು ಕುಟೀರದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟು ದೂರ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿದನು. *ಹೊರಡುವ ಮುನ್ನ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗೆರೆಯನ್ನು ಎಳೆದು ಅದರ ಒಳಗೆ ಇರುವವರೆಗೂ ಸೀತೆ ಸುರಕ್ಷಿತಳಾಗಿ ಇರುವಳೆಂದು ತಿಳಿಸಿ ಹೋದನು. ಮುದುಕನ ವೇಷ ಧರಿಸಿ ಬಂದ ರಾವಣ ಅನ್ನದಾನ ಮಾಡುವಂತೆ ಸೀತೆಯನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಂಡನು. ಗೆರೆಯನ್ನು ದಾಟಲು ಹೆದರಿದರೂ, ಅವನಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಲು ಸೀತೆ ಮುಂದೆ ಬಂದಾಗ ರಾವಣ ಅವಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ತನ್ನ [[ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನ|ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ]] ಹಾರಿದನು. ಇದನ್ನು ಕಂಡ ಜಟಾಯು ಸೀತೆಯ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಬಂದಾಗ ರಾವಣ ಜಟಾಯುವಿನ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹೋದನು. ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಮರಳಿದ ರಾಮ-ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಾಣದೆ ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಜಟಾಯುವಿನಿಂದ ಸೀತಾಪಹರಣದ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿದರು. === ವಾನರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ === *ತಮ್ಮ ಹುಡುಕಾಟವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿ ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಕಿಷ್ಕಿಂದೆಯ ವಾನರ ರಾಜನಾದ [[ಸುಗ್ರೀವ]] ಹಾಗೂ [[ಹನುಮಂತ|ಹನುಮಂತನನ್ನು]] ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹನುಮಂತ ಸುಗ್ರೀವನ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇನಾಧಿಪತಿ. ಸೀತೆ ರಾವಣನ ರಥದಿಂದ ಎಸೆದ ಆಭರಣಗಳು ವಾನರರಿಗೆ ದೊರೆತಿರುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಅಣ್ಣ [[ವಾಲಿ|ವಾಲಿಯಿಂದ]] ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಹೊರಗಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟ ಸುಗ್ರೀವ ರಾಮನ ಸಹಾಯ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ರಾಮನ ಸಹಾಯ ಪಡೆದ ಸುಗ್ರೀವನಿಂದ ವಾಲಿ ಮಡಿಯುತ್ತಾನೆ. ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ರಾಮನೊಂದಿಗೆ ಸುಗ್ರೀವ ತನ್ನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕೂಡಿ ಲಂಕೆಯೆಡೆಗೆ ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ರಾಮ, ಸುಗ್ರೀವರು ಸೀತೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಲು ತಮ್ಮ ವಾನರಸೇನೆಯನ್ನು ನಾನಾ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಕಳಿಸಿದರು. *ಅವರು ರಾವಣನಿಂದ ಹತನಾದ ಜಟಾಯುವಿನ ಸೋದರ, [[ಸಂಪಾತಿ|ಸಂಪಾತಿಯನ್ನು]] ಭೇಟಿಯಾಗುವವರೆಗೆ ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಫಲ ದೊರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಸಂಪಾತಿಯು ಅಂಗವೈಕಲ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಹಾರಲು ಅಸಮರ್ಥನಾಗಿದ್ದನು. ಅವನು ಸೂರ್ಯನ ಅತಿ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಹಾರಿದ್ದರಿಂದ ಅವನ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಸುಟ್ಟು ಹೋಗಿದ್ದವು. ಬಲಶಾಲಿಯಾದ ಜಟಾಯುವು ಅವನನ್ನು ಸಾವಿನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದ್ದನು. ಇಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಜಟಾಯು ದೇಹಬಲದಿಂದ ಗಟ್ಟಿಗನಾದರೂ ಸಂಪಾತಿಗೆ ಕಣ್ಣಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಿದ್ದು ನೂರಾರು [[ಯೋಜನ|ಯೋಜನಗಳಷ್ಟು]] ದೂರ ನೋಡಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದನು. * ರಾವಣನು ತನ್ನ ಸೋದರನನ್ನು ಕೊಂದದ್ದನ್ನು ಕೇಳಿ ಅವನು ವಾನರರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿದನು. ಅನತಿಕಾಲದಲ್ಲೇ ಅವನು ಸೀತೆಯನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುವುದಾಗಿ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದನು. ಅವಳು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಾಚೆಗಿನ ಲಂಕಾದ್ವೀಪದಲ್ಲಿನ [[ಅಶೋಕ ವನ|ಅಶೋಕವನವೊಂದರಲ್ಲಿ]] ಸೆರೆಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಹೇಳಿದನು. === ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತ === *ಸುಗ್ರೀವನು ತನ್ನ ವಾನರಸೈನ್ಯವನ್ನು ಅಂಗದನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದನು. ಹನುಮಂತನು ಅಂಗದನ ಸೇನಾಪತಿಯಾಗಿ ತೆರಳಿದನು. ಅವರು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಬಹುದೂರ ಹೋದಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಮತ್ತು ಲಂಕಾದ್ವೀಪದ ನಡುವೆ ಮಹಾಸಾಗರವನ್ನು ಕಂಡರು. ಆ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟುವ ಬಗೆ ಹೇಗೆಂದು ತಿಳಿಯದಾದರು. ತನ್ನ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇರಹೇಳಿ ಹನುಮಂತನು ತನ್ನದೇಹವನ್ನು ಹಿಗ್ಗಿಸಿ ಮಹಾರೂಪ ತಾಳಿ ಅಪಾರ ಜಲರಾಶಿಯನ್ನು ಜಿಗಿದು ದಾಟಿ ತ್ರಿಕೂಟ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ ಇಳಿದು [[ಲಂಕಾ|ಲಂಕಾಪಟ್ಟಣದತ್ತ]] ನೋಡಿದನು. ನಗರಕ್ಕೆ ಭಾರೀ ಪಹರೆ ಇದ್ದದ್ದರಿಂದ ಬೆಕ್ಕಿನ ರೂಪತಾಳಿ ನಗರವನ್ನು ನುಸುಳಿ ನಗರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದನು. ರಾವಣನು ತನ್ನ ಅಂತಃಪುರದಲ್ಲಿ ಸುಂದರ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಸೀತೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. *ತನ್ನ ಅನ್ವೇಷಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿ ಕೊನೆಗೆ ಆಶೋಕವನದಲ್ಲಿ ಮರದ ಕೆಳಗೆ ರಾಕ್ಷಸಿಯರಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟು ದುಃಖದಿಂದ ಕಳೆಗುಂದಿದ ಸೌಂದರ್ಯವುಳ್ಳ ಸೀತೆಯನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಸಣ್ಣ ಕಪಿಯೊಂದರ ವೇಷ ತಾಳಿ [[ಹನುಮಂತ|ಹನುಮಂತನು]] ಮರದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಜಿಗಿದು ಅವಳಿಗೆ ರಾಮನ ಉಂಗುರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಅವಳಿಂದ ಒಂದು ಉಂಗುರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. ಅವಳನ್ನು ತನ್ನೊಡನೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಲು, ರಾಮನೇ ತನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಬರಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಹುಡುಕಿದ್ದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ಒಂದು ಬೆಲೆಯುಳ್ಳ ವಜ್ರವನ್ನು ರಾಮನಿಗೆ ಕೊಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹನುಮಂತನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಳು. ಅವರು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಬಂದ ರಾವಣನು ಅವಳ ಮನವೊಲಿಸಲು ವ್ಯರ್ಥ ಪ್ರಯತ್ನಮಾಡಿ ಅವಳು ಇನ್ನೆರಡು ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವಶವಾಗದಿದ್ದರೆ, ತನ್ನ ಬೆಳಗಿನ ಉಪಾಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅವಳ ಅಂಗಾಂಗಗಳನ್ನು ತುಂಡರಿಸುವುದಾಗಿ ಬೆದರಿಸಿದನು. *ರಾವಣನ ಮಾತಿನಿಂದ ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದ ಹನುಮಂತನು ಮಾವಿನ ತೋಟವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡಿದನು. ಅವನನ್ನು ರಾಕ್ಷಸರು ಬಂಧಿಸಿ ರಾವಣನ ಮುಂದೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದರು. ಹನುಮಂತನು ತಾನು ರಾಮನ ದೂತನೆಂದು ಹೇಳಿ, ಸೀತೆಯನ್ನು ರಾಮನಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸು ಇಲ್ಲವೆ ರಾಮನ ಕ್ರೋಧಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗು ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದ ರಾವಣನು ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದನು. ಆಗ ರಾವಣನ ನ್ಯಾಯಪರ ತಮ್ಮನಾದ [[ವಿಭೀಷಣ|ವಿಭೀಷಣನು]] ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿ ರಾವಣನಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಪ್ರಕಾರ ದೂತನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಅನುಚಿತ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಅವನ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲು ಸಲಹೆ ಮಾಡಿದನು. * ಇದಕ್ಕೆ ರಾವಣನು ಒಪ್ಪಿ ತನ್ನ ರಾಕ್ಷಸ ಸೇವಕರಿಗೆ ಹನುಮಂತನ ಬಾಲಕ್ಕೆ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಲು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದನು. ಬಾಲಕ್ಕೆ ಬೆಂಕಿ ಹತ್ತಿದ ನಂತರ ಹನುಮಂತನು ತನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ಸಣ್ಣದಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಪಾರಾಗಿ ಮನೆಗಳ ಮೇಲೆಲ್ಲ ಜಿಗಿಯುತ್ತ ಹೋಗಿ ಲಂಕೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಹರಡಿದನು. ಅವನು ರಾಮ, ಸುಗ್ರೀವರಿದ್ದಲ್ಲಿಗೆ ಮರಳಿ ಬಂದು ಸೀತೆಯು ಬಂಧನದಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿ ಯುದ್ಧಸಿದ್ಧತೆಗೆ ತೊಡಗಿದನು. === ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ === [[ಚಿತ್ರ:Prince Rama preparing to lay siege to Lanka.jpg|thumb|300px|right|ಲಂಕೆಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಲು ರಾಮನ ಸಿದ್ಧತೆ - ಸ್ಮಿತ್‍ಸೋನಿಯನ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಚಿತ್ರ]] *ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟದೆ ಹೋದರೆ, ಹನುಮಂತನ ಹೊರತು ಬೇರಾರೂ ಅದನ್ನು ದಾಟಲಾರರು ಎಂದು ರಾಮನು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದನು. ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಮೂರು ದಿನ ಕಾದರೂ ತನ್ನನ್ನು ಅಲಕ್ಷಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದ ರಾಮನು ತನ್ನ ಬಾಣಗಳನ್ನು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಿಡಲು [[ವರುಣ|ವರುಣನು]] ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾದನು. ಸಮುದ್ರದೇವತೆಯಾದ ಅವನು 'ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದಾದರೆ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಿದಷ್ಟು ದೃಢವಾಗಿರುವಂತೆ ಸೇತುವೆಗೆ ಅಲೆಗಳು ಅನುಕೂಲವಾಗಿರುವಂತೆ ಏರ್ಪಡಿಸುವುದಾಗಿ' ಮಾತು ಕೊಟ್ಟನು. ರಾಮನು ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಬರುವ ವಾರ್ತೆಯಿಂದ ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಭೀತಿಯ ವಾತಾವರಣ ಉಂಟಾಯಿತು. *ರಾವಣನ ತಮ್ಮನಾದ ವಿಭೀಷಣನು, ರಾಮನೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ರಾವಣನಿಗೆ ಸಲಹೆಯಿತ್ತಾಗ ರಾವಣನು ಅತೀವ ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದದ್ದರಿಂದ, ರಾಮನನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡನು. (ನಂತರ ನಡೆದ ಘನಘೋರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳೂ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. [[ವಿಷ್ಣು]] ಮತ್ತು [[ಇಂದ್ರ]], [[ರಾಮ|ರಾಮನ]] ಪಕ್ಷವನ್ನೂ ಅಸುರರು [[ರಾವಣ|ರಾವಣನ]] ಪಕ್ಷವನ್ನೂ ವಹಿಸಿದರು) ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮಿಶ್ರಫಲಗಳೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ನಡೆದ ನಂತರ ರಾಮ-ರಾವಣರ ನಡುವೆ ನೇರ ಹೋರಾಟದ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವುದೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾಳಗದ ತೀವ್ರತೆಯಿಂದ ದೇವ-ದೇವತೆಗಳೂ ಭೀತರಾದರು. *ರಾಮನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬಾಣವೂ ರಾವಣನ ಒಂದು ತಲೆ ಕತ್ತರಿಸಿದರೂ ಅದು ಮತ್ತೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಏನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ತೋಚದೆ ಇದ್ದ ರಾಮನಿಗೆ ರಾವಣನ ದೇಹದತ್ತ ಗುರಿಯಿಡುವಂತೆ ವಿಭೀಷಣ ತಿಳಿಸಿಕೊಟ್ಟ. ಈ ಉಪಾಯ ಫಲಿಸಿ ರಾವಣ ಉರುಳಿ ಬಿದ್ದಂತೆ, ಆಕಾಶದಿಂದ ಪುಷ್ಪಗಳು ರಾಮನ ಮೇಲೆ ಮಳೆಗರೆದವು. ಅವನ ಕಿವಿಗಳಲ್ಲಿ ದೈವೀ ಸಂಗೀತ ಅನುರಣಿಸಿತು. ರಾವಣನ ಪತ್ನಿ [[ಮಂಡೋದರಿ|ಮಂಡೋದರಿಯ]] ವಿಲಾಪವನ್ನು ಕೇಳಿದ ರಾಮ ರಾವಣನಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತ ಅಂತ್ಯ ಸಂಸ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿ ಲಂಕೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. *ಸಂತೋಷದಿಂದ ಬೀಗುತ್ತಿದ್ದ ಸೀತೆ ರಾಮನ ಜೊತೆಗೂಡಿದಳು. ಆದರೆ ಅವಳ ಸಂತೋಷ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿತ್ತು. ತಲೆ ತಗ್ಗಿಸಿ ಅವಳನ್ನು ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡ ರಾಮ, ರಾವಣನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅವಳು ಇದ್ದುದರಿಂದ ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯಾಗಲು ಅವಳು ತಕ್ಕವಳಾಗಿ ಉಳಿದಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದ. ತನ್ನ ಪಾತಿವ್ರತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅವನಿಗೆ ಭರವಸೆಯಿತ್ತಳು ಸೀತೆ. ಆದರೂ ರಾಮನ ಅನುಮಾನ ಮುಂದುವರೆದಿದ್ದರಿಂದ ಸೀತೆ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಚಿತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿದಳು. *ಎಲ್ಲ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಅಂತಃಕರಣವೂ ಸೀತೆಯ ಕಡೆಗಿದ್ದಿತು. ಸೀತೆ ಚಿತೆಯನ್ನೇರಿ ಕೆಲ ಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿಯೇ [[ಅಗ್ನಿ]] ಆಕೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಬಾಹುಗಳಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿ ತಂದು ಬಿಟ್ಟನು. ಅಗ್ನಿಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನಿರಪರಾಧವನ್ನು ತೋರಿಸಿದ ಸೀತೆಯನ್ನು ರಾಮ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದನು. ರಾಮನ ನಡತೆಯನ್ನು ಸೀತೆ ಕ್ಷಮಿಸಿದಳು. ಯುದ್ಧವನ್ನು ಗೆದ್ದು, ರಾವಣನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಸೀತೆಯನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆದು, ರಾಮ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಅಯೋಧ್ಯೆಗೆ ಮರಳಿ ಭರತ ಮತ್ತು ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಜನರ ಅಪಾರ ಸಂತೋಷಕ್ಕೆ ರಾಜ್ಯಭಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡನು. === ಸೀತಾ ಪರಿತ್ಯಾಗ === *[[ರಾಮ|ಶ್ರೀರಾಮನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ]] ಸುಖ, ಸಮೃದ್ಧಿಗಳು ನೆಲಸಿದ್ದವು. ಪ್ರಜೆಗಳು ಆನಂದದಿಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಈ ನೆಮ್ಮದಿ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಉಳಿಯಲಿಲ್ಲ. [[ರಾವಣ|ರಾವಣನ]] ಸೆರೆಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕಾಲವಿದ್ದ [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯ]] ಪಾವಿತ್ರ್ಯದ ಬಗೆಗೆ ಜನರು ಅನುಮಾನದಿಂದ ಮಾತಾಡ ತೊಡಗಿದರು. ಈ ವಿಷಯ ಗೂಢಚಾರರಿಂದ ರಾಮನಿಗೂ ತಿಳಿದು ಬಂದಿತು. ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಬರಗಾಲಕ್ಕೂ ಸೀತೆಯಿಂದಾಗಿರುವ ತಪ್ಪೇ ಕಾರಣವೆಂದು ಜನ ಗುಸುಗುಸು ಮಾತಾಡತೊಡಗಿದರು. ತನ್ನ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನು ಸಂತೋಷ ಪಡಿಸಲು ರಾಮ ಸೀತೆಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಸೀತೆಯು ವನವಾಸ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಮನೊಡನೆ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಕಾಲಕಳೆದ ಅರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಹೋಗಬೇಕಾಯಿತು. *ತುಂಬು ಗರ್ಭಿಣಿಯಾದ ಸೀತೆಯನ್ನು, ವಿಹಾರದ ನೆಪ ಹೇಳಿ ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣನೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಕಾಡಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಅವಳನ್ನು ಅಲ್ಲೆ ಬಿಟ್ಟು ಬರುವಂತೆ ತಿಳಿಸಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರೇಮವನ್ನು ಮೆರೆಯುತ್ತಾನೆ. ಜನಾಪವಾದದಿಂದ ರಾಮ ತನ್ನನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿರುವನೆಂಬ ಸುದ್ದಿಯಿಂದ ಸೀತೆ ದುಃಖತಪ್ತಳಾಗಿ ಕಲ್ಲು ಕರಗುವಂತೆ ರೋದಿಸುತ್ತಾಳೆ. ನಂತರ ರಾಮನಿಂದ ಪರಿತ್ಯಕ್ತೆಯಾದ ಸೀತೆಗೆ [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] ಮುನಿಯು ತನ್ನ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದನು. [[ಸೀತೆ]] ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ [[ಲವ]] ಮತ್ತು [[ಕುಶ]] ಎಂಬ ಅವಳಿ-ಜವಳಿ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುತ್ತಾಳೆ. ಸೀತೆಯು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಿ ದೊಡ್ಡವರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಲವ-ಕುಶರಿಗೆ ಗುರುವಾಗಿ ಸಕಲ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡುತ್ತಾನೆ. *ಲವ-ಕುಶರು ಬೆಳೆದು ಎಂಟು ವರ್ಷದವರಾಗಿದ್ದರು (Ẋಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷದ ಯುವಕರಾಗಿದ್ದರುẊ.) ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಮನನ್ನು ಒಂದು ಚಿಂತೆ ಕಾಡುತ್ತಿತ್ತು. [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ|ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ]] ಮಗನಾಗಿದ್ದ [[ರಾವಣ|ರಾವಣನನ್ನು]] ಕೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ತನಗೆ ಬಂದಿರಬಹುದಾದ ಬ್ರಹ್ಮ ಹತ್ಯೆ ಎಂಬ ಪಾಪವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದನು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ [[ಅಶ್ವಮೇಧ]] ಯಾಗ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಈ ಯಾಗಕ್ಕೆ ತನ್ನ ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನೂ, ಋಷಿ ಮುನಿಗಳಿಗೂ ಆಹ್ವಾನವಿರುತ್ತದೆ. [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] ಮುನಿಗಳು ಲವ-ಕುಶರೊಡನೆ ಈ ಯಾಗಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಯಾಗದ ದಿನ ಲವ-ಕುಶರಿಬ್ಬರು ರಾಮನ ಎದುರು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಋಷಿಗಳಿಂದ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ರಾಮನಿಗೆ ಆ ಗಾಯನದ ಮೂಲಕ ತನ್ನದೇ ಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಸೋಜಿಗವಾಗುತ್ತದೆ. * ವಾಲ್ಮೀಕಿಯಿಂದ ರಾಮನಿಗೆ [[ಲವ]], [[ಕುಶ|ಕುಶರು]] ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯು]] ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿಗಳ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿರುವ ವಿಷಯ ತಿಳಿದು, ಅವಳನ್ನು ತಾನಿರುವಲ್ಲಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ಹೇಳಿ ಕಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿಯು ಸೀತೆಯನ್ನು ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಕರೆದು ಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ರಾಮ ಸೀತೆಯು ಮತ್ತೊಂದು ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಮೇಲಿರುವ ಕಳಂಕದಿಂದ ದೂರಾಗಬೇಕೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ರಾಮನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ಸೀತೆಯನ್ನು ದುಃಖ ಆವರಿಸುತ್ತದೆ. *ಆಗ ಸೀತೆಯು ತನ್ನ ತಾಯಿಯಾದ ಭೂದೇವಿಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ - ತಾನು ಪತಿವ್ರತೆಯೇ ಆಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿ ಬಾಯಿ ಬಿರಿಯಲಿ, ನನ್ನನ್ನು ನಿನ್ನೊಂದಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗು ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ಎಲ್ಲರೂ ನೋಡುತ್ತಿರುವಂತೆಯೇ ಭೂಮಿ ದೊಡ್ಡ ಸದ್ದಿನೊಂದಿಗೆ ಬಾಯಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಗಾಗಿ]] ಸಿಂಹಾಸನವೊಂದು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗುತ್ತದೆ. ಸೀತೆಯ ತಾಯಿಯಾದ [[ಭೂದೇವಿ|ಭೂದೇವಿಯನ್ನು]] ತನ್ನ ಮಗಳನ್ನು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡು [[ಭೂಮಿ]] ಒಳಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಭೂಮಿ ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. * ಈ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕಂಡು ರಾಮ ಸೀತೆಯನ್ನು ಅನುಮಾನಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪ ಪಡುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಮುನಿಗಳು [[ರಾವಣ|ರಾವಣನ]] ಸಂಹಾರದ ನಿಮಿತ್ತಕ್ಕಾಗಿ ಸೀತೆಯ ಅವತಾರವಾಗಿತ್ತು. ತನ್ನ ಕಾರ್ಯ ಮುಗಿದಿದ್ದರಿಂದ ಅವಳು ಹೋಗಿದ್ದಾಳೆ. ನೀನು ದುಃಖಿಸಬೇಡ ಎಂದು ರಾಮನನ್ನು ಸಮಾಧಾನಿಸುತ್ತಾರೆ. == ನಾರದನ ಹೇಳುವ ಆದರ್ಶ ಮನುಷ್ಯನ ೧೬ ಗುಣಗಳು == # ಗುಣವಾನ್ - ನೀತಿವಂತ # ವೀರ್ಯವಾನ್- ಶೂರ # ಧರ್ಮಜ್ಞ - ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿದವನು # ಕೃತಜ್ಞ್ನ - ಮಾಡಿದ ಸಹಾಯ/ಉಪಕಾರವನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುವವನು # ಸತ್ಯವಾಕ್ಯ – ಸತ್ಯವನ್ನು ನುಡಿಯುವವನು # ಧೃಡವೃತ – ಮನೋನಿಶ್ವಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದವನು # ಚರಿತ್ರವಾನ್ – ಒಳ್ಳೆಯ ನಡತೆಯುಳ್ಳವನು # ಸರ್ವಭೂತಹಿತ – ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳ ಹಿತವನ್ನು ಬಯಸುವವನು # ವಿದ್ವಾನ್ - ಎಲ್ಲ ವಿದ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಲ್ಲವನು # ಸಮರ್ಥ – ಸಮರ್ಥನು # ಸದೈಕ ಪ್ರಿಯದರ್ಶನ – ನೋಡಲು ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸದಾ ಸುಖಕರನು # ಆತ್ಮವಂತ – ಧೈರ್ಯಸ್ಥ # ಜಿತಕ್ರೋಧ – ಕೋಪವನ್ನು ಗೆದ್ದವನು # ದ್ಯುತಿಮಾನ್ – ಕಾಂತಿಯುಳ್ಳವನು # ಅನಸೂಯಕ – ಅಸೂಯೆ ಇಲ್ಲದವನು # ಕಸ್ಯ ಬಿಭ್ಯತಿ ದೇವಾಶ್ಚ ಜಾತರೋಶಸ್ಯ ಸಂಯುಗೆ - ಯಾರ ಕೋಪಕ್ಕೆ ದೇವತೆಗಳೂ ಹೆದರುವರೋ ಅಂಥವನು. ರಾಮನೇ ಸ್ವತಃ ತಾನು ಮನುಷ್ಯ ಮಾತ್ರನೆಂದು ಹೇಳಿದರೂ, ಒಮ್ಮೆ ಕೂಡ ತಾನು ದೈವಾಂಶವುಳ್ಳವನೆಂದು ಹೇಳದಿದ್ದರೂ <ref>''ಆತ್ಮಾನಂ ಮಾನುಷಂ ಮನ್ಯೆ ''</ref>, ಹಿಂದುಗಳು ಅವನನ್ನು ಆದರ್ಶವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂದೂ [[ವಿಷ್ಣು]] ದೇವರ ಪ್ರಮುಖ ಅವತಾರಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬ ಎಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. == ರಾಮಾಯಣದ ನೀತಿಪಾಠ == *[[ವಾಲ್ಮೀಕಿ|ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು]] ತನ್ನ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ರಾಮನ ಮೂಲಕ ಮಾನವನ ಬಾಳುವೆಯ ರೀತಿಯ ಕುರಿತು ತನ್ನ ನೀತಿಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಜೀವನವು ಕ್ಷಣ ಭಂಗುರವಾಗಿದ್ದು, ಭೋಗಲಾಲಸೆಯ ನೀತಿಯು ಅರ್ಥಹೀನವಾದದ್ದು. ಆದರೆ ಹಾಗೆಂದು ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಪುರಾತನ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಹಕ್ಕುಬಾಧ್ಯತೆಗಳಿಗೆ ವಿಮುಖನಾಗಬಾರದು. [[ವೇದ|ವೇದದಲ್ಲಿ]] ಉಕ್ತವಾದದ್ದೇ [[ಧರ್ಮ]], ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಧರ್ಮವನ್ನು ಧರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಪಾಲಿಸಬೇಕೇ ಹೊರತು ಅದರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಲಾಭ, ನಷ್ಟಗಳಿಗಾಗಿ ಅಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಅವನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. *ಇಂಥ ಧರ್ಮಪಾಲನೆಯಿಂದ ಇಹಲೋಕದಲ್ಲೂ ಪರಲೋಕದಲ್ಲೂ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕಲ್ಯಾಣವಾಗುವುದು <ref>ರಘುನಾಥನ್ ಎನ್. (ಅನುವಾದ), ''ಶ್ರೀಮದ್ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣಂ''</ref> ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಯಾವುದೇ ಮಾತು ಕೊಡುವ ಮೊದಲೇ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಒಮ್ಮೆ ಮಾತು ಕೊಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಎಷ್ಟೇ ಕಷ್ಟವಾಗಲಿ ಅದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ರಾಮಾಯಣವು ಒತ್ತು ಕೊಡುತ್ತದೆ. [[ನಾರದ]] ಮುನಿಯು ಇಡೀ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪದರಲ್ಲಿ ವಾಲ್ಮೀಕಿಗೆ ಹೇಳಿದ ''ಸಂಕ್ಷೇಪ ರಾಮಾಯಣ''ವು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದ ಮೊದಲ ಸರ್ಗವಾಗಿದೆ. ನಾರದನು ಆದರ್ಶ ಮನುಷ್ಯನ ೧೬ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿ ರಾಮನು ಈ ಎಲ್ಲ ೧೬ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾನವ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. *ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಅತಿಮಾನವ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸದೆ, ಎಲ್ಲ ಗುಣ ದೋಷಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ, ನೈತಿಕ ಸಂದಿಗ್ಧಗಳನ್ನೆದುರಿಸಿ ಅವುಗಳನ್ನು ''ಧರ್ಮ'' (ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗ)ವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ಗೆದ್ದ ಒಬ್ಬ ಸಹಜ ಮಾನವನನ್ನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಕಥಾನಾಯಕನ ಪರಿಶುದ್ಧ ಚಾರಿತ್ರ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಶಯವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ- *#ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು ಸುಗ್ರೀವನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ವಾಲಿಯನ್ನು ಮರದ ಮರೆಯಿಂದ ರಾಮನು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಯುದ್ಧದ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ವಿರೋಧವಾಗಿತ್ತು. *#ಸೀತೆಯು ರಾವಣನ ಸೆರೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದಾಗ ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ತನ್ನ ಪರಿಶುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧ ಮಾಡುವಂತೆ ರಾಮನು ಅವಳನ್ನು ಬಲವಂತಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. *#ನಂತರ ಶೂದ್ರ ಶಂಬೂಕನನ್ನು ಸಮಾಜದ ಕೆಳವರ್ಗದಲ್ಲಿದ್ದು ಯೋಗಿಗಳಂತೆ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ರಾಮನು ಕೊಲ್ಲುವನು. ಇವು ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಅನೇಕ ಇಂಥ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ಕಥಾನಾಯಕನಾದ ರಾಮನ ಮನುಷ್ಯ ಸಹಜ ಗುಣವನ್ನೆತ್ತಿ ತೋರಿಸಿ ಕಥೆಯ ಮೂಲ ನೀತಿಯಾಗಿರುವ 'ಮನುಷ್ಯನು ಸತ್ಯಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅತಿಮಾನವನಿರುವುದು ಅವಶ್ಯವಿಲ್ಲ' ಎಂಬುದನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತವೆ. == ಪಠ್ಯದ ಚರಿತ್ರೆ == *ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಂಬುಗೆಯಂತೆ ಈ ಕಾವ್ಯವು ಹಿಂದೂ ಕಾಲಗಣನೆಯ ನಾಲ್ಕು ಯುಗಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ [[ತ್ರೇತಾಯುಗ|ತ್ರೇತಾಯುಗಕ್ಕೆ]] ಸೇರಿದ್ದು, [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ|ವಾಲ್ಮೀಕಿಯು]] ರಚಿಸಿದ್ದು. ವಾಲ್ಮೀಕಿಯೂ ಈ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ರಾಮಾಯಣದ ಭಾಷೆ [[ಪಾಣಿನಿ|ಪಾಣಿನಿಯ]] ಕಾಲಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದಾದ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]]. ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ರಾಮಾಯಣಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಈ ಪ್ರಭೇದ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ರಾಮಾಯಣದ ಮೂಲ ಕೃತಿಯ ರಚನೆ ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಐದನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆದದ್ದಿರಬಹುದು. *ಅನೇಕ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಬಾಯಿಂದ ಬಾಯಿಗೆ ಹಾಗೂ ಲಿಖಿತ ರೂಪದಲ್ಲೂ ಒಬ್ಬರಿಂದ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆ ಹೊಂದುತ್ತಾ, ಮಧ್ಯೆ ಮಧ್ಯೆ ಅನೇಕ ಮಾರ್ಪಾಟುಗಳನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತ ಇಂದಿನ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ರಾಮಾಯಣದ ರಚನಾಕಾಲವನ್ನು ಕೇವಲ ಭಾಷಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗದು. ದೀರ್ಘವಾದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಇಂದಿನ ರೂಪವನ್ನು ರಾಮಾಯಣ ಪಡೆದಿದ್ದು, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಐದನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು ಕ್ರಿ.ಶ. ನಾಲ್ಕನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. *ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯ ಕಾಲ ಇನ್ನೂ ಹಳೆಯದಿರಬಹುದು. ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪಾತ್ರಗಳ ಹೆಸರುಗಳು - ರಾಮ, ಸೀತೆ, ದಶರಥ, ಜನಕ, ವಸಿಷ್ಠ, ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ - ಈ ಎಲ್ಲ ಹೆಸರುಗಳೂ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣಕ್ಕಿಂತ ಹಳೆಯದಾದ ವೇದಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ.<ref>In the [[Veda|Vedas]] ''Sita'' means [[furrow]] relating to a goddess of agricuture. - S.S.S.N. Murty, A note on the Ramayana</ref> ಆದರೆ ವೇದಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೋಲುವ ಯಾವ ಕಥೆಯೂ ಕಂಡು ಬರುವುದಿಲ್ಲ.<ref>Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp 24</ref> *ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುವ ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ವೇದೋಕ್ತ ದೇವತೆಗಳಲ್ಲ. ಮಹಾಭಾರತ-ರಾಮಾಯಣಗಳ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳ ರಚನಾನಂತರವೇ ಈ ದೇವರುಗಳ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ರಾಮಾಯಣದ ಎರಡನೆ ಕಾಂಡದಿಂದ ಆರನೆ ಕಾಂಡದವರೆಗಿನ ಭಾಗಗಳು ಈ ಕಾವ್ಯದ ಅತಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾಗಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ಕಾಂಡವಾದ ಬಾಲಕಾಂಡ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯದಾದ ಉತ್ತರಕಾಂಡ ನಂತರ ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭಾಗಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿತ ವಾಗಿವೆ.<ref>Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp 15-16</ref> *ಬಾಲಕಾಂಡ ಮತ್ತು ಅಯೋಧ್ಯಾಕಾಂಡದ ಕರ್ತೃ ಅಥವಾ ಕರ್ತೃಗಳು ಗಂಗಾ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ''ಹದಿನಾರು ಜನಪದ''ಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿನ ಮಗಧ ಹಾಗೂ ಕೋಸಲ ಪ್ರದೇಶಗಳ ನಿಕಟ ಪರಿಚಯ ಪಡೆದಿದ್ದರೆನ್ನುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ರಾಮಾಯಣದ ಈ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿನ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಭೌಗೋಳಿಕ ವರ್ಣನೆಗಳು ''ಹದಿನಾರು ಜನಪದ''ಗಳ ಕಾಲದ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ರಾಮಾಯಣದ ಅರಣ್ಯಕಾಂಡವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ರಾಕ್ಷಸರು, ವಿಚಿತ್ರ ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಕಲ್ಪನಾಲೋಕದತ್ತ ವರ್ಣನೆಗಳು ಸರಿಯುತ್ತವೆ. *ಮಧ್ಯ ಹಾಗೂ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಭೌಗೋಳಿಕ ವರ್ಣನೆಗಳು ವಾಸ್ತವದಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರವಿರುವುದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ]] ದ್ವೀಪದ ಸರಿಯಾದ ಸ್ಥಳದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಗಳು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರುವುದು ಸಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.<ref>Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' pp 28</ref> ಈ ಅಂಶಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಚರಿತ್ರಜ್ಞ ಎಚ್.ಡಿ.ಸಂಕಾಲಿಯಾ ಅವರು ರಾಮಾಯಣದ ಕಾಲ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ನಾಲ್ಕನೆಯ ಶತಮಾನ ಇದ್ದಿರಬಹುದೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>See Sankalia, H.D., ''Ramayana: Myth or Reality'', New Delhi, 1963</ref> ಆದರೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಚರಿತ್ರಕಾರರಾದ ಎ.ಎಲ್.ಬಾಷಮ್ ಅವರು [[ರಾಮ]]ನು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೭ ನೆಯ ಅಥವಾ ೮ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿರಬಹುದಾದ ಸಣ್ಣ ರಾಜ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.<ref>Basham, A.L., ''The Wonder that was India'', London, 1956, pp 303</ref> ಇನ್ನು ಕೆಲವರು ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯ ಕಾಲ ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೬೦೦೦ ದಷ್ಟು ಹಳೆಯದಿರಬಹುದೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' p. 14</ref> == ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಾಂತರಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Thai_Ramayan.jpg|thumb|right|300px|ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆ ಏಷ್ಯಾದ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರಾಮ-ರಾವಣರ ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ ಥೈಲೆಂಡಿನ ಒಂದು ಚಿತ್ರವನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ]]. *ಅನೇಕ ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಂತೆ, ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯ ವಿವಿಧ ರೂಪಾಂತರಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ ಮತ್ತು [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ರೂಪಾಂತರಕ್ಕಿಂತ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. *ರಾಮಾಯಣದ ಕಥಾಸಂಪ್ರದಾಯ [[ಥೈಲೆಂಡ್]], [[ಕಾಂಬೋಡಿಯ]], [[ಮಲೇಷಿಯಾ|ಮಲೇಷಿಯ]], [[ಲಾಓಸ್]], [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್]] ಮತ್ತು [[ಇಂಡೊನೇಷ್ಯಾ]] ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿವೆ. [[ಮಲೇಷಿಯಾ|ಮಲೇಷಿಯಾದ]] ಕೆಲವು ರೂಪಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ|ಲಕ್ಷ್ಮಣನಿಗೆ]] [[ರಾಮ|ರಾಮನ]] ಪಾತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದು, ರಾಮನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ದುರ್ಬಲ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಂತರಗಳು === *[[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ವಿವಿಧ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬರಹಗಾರರು ಬರೆದ ರಾಮಾಯಣದ ರೂಪಾಂತರಗಳಿವೆ. ಈ ವಿವಿಧ ರೂಪಾಂತರಗಳು ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಸಾಕಷ್ಟು ಭಿನ್ನವಾಗಿಯೂ ಇವೆ. ೧೪-೧೫ ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, [[ಕುಮಾರ ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] ಕನ್ನಡಲ್ಲಿ ತೊರವೆ ರಾಮಾಯಣ ಎಂಬ ರೂಪಾಂತರದ ಕರ್ತೃ. *ಕನ್ನಡದ ಇತರ ಮುಖ್ಯ ರಾಮಾಯಣಗಳೆಂದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಅವರ [[ಜ್ಞಾನಪೀಠ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಕೃತಿ "[[ಶ್ರೀ ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ]]" ಮತ್ತು ರಂಗನಾಥ ಶರ್ಮಾ ಅವರ "ಕನ್ನಡ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ." *೧೨ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ತಮಿಳು]] ಕವಿ ಕಂಬ "ರಾಮಾವತಾರಮ್" ಅಥವಾ ಕಂಬರಾಮಾಯಣ ರಚಿಸಿದ. [[ಹಿಂದಿ]] ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಾಮಾಯಣ ೧೫೭೬ ರಲ್ಲಿ [[ತುಲಸಿದಾಸ್|ತುಲಸೀದಾಸರು]] ರಚಿಸಿದ ಶ್ರೀ ರಾಮಚರಿತ ಮಾನಸ. *ಇದಲ್ಲದೆ [[ಗುಜರಾತ್|ಗುಜರಾತಿ]] ಕವಿ ಪ್ರೇಮಾನಂದರು ೧೭ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಬಂಗಾಲಿ ಕವಿ ಕೃತ್ತಿವಾಸರು ೧೪ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಒರಿಯಾ ಕವಿ ಬಲರಾಮದಾಸರು ೧೬ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, [[ಮರಾಠಿ]] ಕವಿ ಶ್ರೀಧರ ೧೮ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, [[ತೆಲುಗು]] ಕವಿ ರಂಗನಾಥರು ೧೫ ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣದ ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. *ರಾಮಾಯಣದ ಉಪ-ರೂಪಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾವಣನ ಕೇಡಿಗ ತಮ್ಮಂದಿರಾದ ಅಹಿ ರಾವಣ ಮತ್ತು ಮಹಿ ರಾವಣರನ್ನು ಕುರಿತದ್ದು. ಈ ಕಥೆಯಂತೆ ಅಹಿ-ಮಹಿ ರಾವಣರು ರಾಮ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ಕಾಳಿಗೆ ಬಲಿ ಕೊಡಲು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನ ಪಾತ್ರ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಅವನೇ ರಾಮ-ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತಾನೆ. *ಕೇರಳದ ಮಾಪಿಳ್ಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ರಾಮಾಯಣದ ಒಂದು ರೂಪಾಂತರದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>See ''A different song'', [http://www.hinduonnet.com/thehindu/fr/2005/08/12/stories/2005081201210200.htm ''The Hindu'', Aug 12, 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101027001647/http://www.hinduonnet.com/thehindu/fr/2005/08/12/stories/2005081201210200.htm |date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 27, 2010 }}</ref> "ಮಾಪಿಳ್ಳೆ ರಾಮಾಯಣ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಈ ರೂಪಾಂತರ ಮಾಪಿಳ್ಳೆಗಳ ಜಾನಪದ ಹಾಡುಗಳ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ. ಮುಸಲ್ಮಾನ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುವ ಈ ರೂಪಾಂತರದಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣದ ನಾಯಕ ಒಬ್ಬ [[ಮುಸ್ಲಿಮ್]] ಸುಲ್ತಾನ. ರಾಮನ ಹೆಸರನ್ನು "ಲಾಮನ್" ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿರುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಬೇರೆಲ್ಲ ಪಾತ್ರಗಳೂ ರಾಮಾಯಣದಲ್ಲಿ ಇರುವಂತೆಯೇ ಇವೆ. ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ರೀತಿನೀತಿಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿ ಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ತುಸು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳಾಗಿವೆ. *ಜನಪದರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲೂ 'ಗೊಂಡ ರಾಮಾಯಣ' ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ರಾಮ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ನಾಯಕ. ಈ ಕೃತಿ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಜನಪದ ಐಚ್ಛಿಕ ಪದವಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಪಠ್ಯವಾಗಿದೆ. === ದಕ್ಷಿಣ ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾದ ರೂಪಾಂತರಗಳು === *[[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದ]] ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಮದು ಪಡೆದಿದ್ದು, ಕೆಲವು ದೇಶಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ರಾಮಾಯಣದಿಂದಲೇ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದಿವೆ. *[[ಚೀನಾ]] ದೇಶದ ಮಹಾಕಾವ್ಯ "ಪಶ್ಚಿಮದತ್ತ ಪಯಣ" ದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದವು. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಈ ಕಾವ್ಯದ "ಸುನ್ ವುಕಾಂಗ್" ಪಾತ್ರ [[ಹನುಮಂತ|ಹನುಮಂತನನ್ನು]] ಆಧರಿಸಿದ ಪಾತ್ರ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. *ಇಂಡೊನೇಷ್ಯಾದ ಜಾವಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಒಂಬತ್ತನೆ ಶತಮಾನದ ಸುಮಾರಿನಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣದ ಒಂದು ರೂಪಾಂತರವಾದ "ಕಾಕಾವಿನ್ ರಾಮಾಯಣ" ಜನ್ಮತಾಳಿತು. ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಬದಲಿಸದೆ ಮಾಡಿದ ಭಾಷಾಂತರವಾಗಿದೆ. *ಲಾಓಸ್ ದೇಶದ ಕಾವ್ಯ "ಫ್ರಾ ಲಕ್ ಫ್ರಾ ಲಾಮ್" ರಾಮಾಯಣದ ರೂಪಾಂತರ; ಇದರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿರುವ "ಲಕ್" ಮತ್ತು "ಲಾಮ್" ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಮತ್ತು ರಾಮರ ಹೆಸರಿನ ಲಾಓ ರೂಪಾಂತರಗಳು. ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಮನ ಜೀವನವನ್ನು ಬುದ್ಧನ ಹಿಂದಿನ ಅವತಾರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. *ಮಲೇಷ್ಯಾದ "ಹಿಕಾಯತ್ ಸೆರಿ ರಾಮ" ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ದಶರಥ ಪ್ರವಾದಿ ಆದಮನ ಮೊಮ್ಮಗ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆಯಲ್ಲದೆ, ರಾವಣ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ವರ ಪಡೆಯುವುದರ ಬದಲು ಅಲ್ಲಾನಿಂದ ವರ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ.<ref>See ''Effect Of Ramayana On Various Cultures And Civilisations''</ref> *[[ಥೈಲೆಂಡ್|ಥೈಲೆಂಡಿನ]] ಕಾವ್ಯವಾದ "ರಾಮಕಿಯೆನ್" ಸಹ ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯನ್ನು ರಾವಣ ಮತ್ತು ಮಂಡೋದರಿಯರ ಮಗಳೆಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜ್ಯೋತಿಷಿಯಾದ [[ವಿಭೀಷಣ|ವಿಭೀಷಣನು]] [[ಸೀತೆ|ಸೀತೆಯ]] ಜಾತಕವನ್ನು ನೋಡಿ ಅಪಶಕುನವನ್ನು ಮುನ್ನುಡಿಯುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗಾಗಿ ರಾವಣ ಅವಳನ್ನು ನೀರಿಗೆ ಎಸೆಯುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಜನಕ ಸೀತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಮುಖ್ಯ ಕಥೆ ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯಂತಿದ್ದರೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಥಾಯಿ ಸಮಾಜದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನ ಪಾತ್ರ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾವ್ಯದ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಬ್ಯಾ೦ಗ್‍ಕಾಕ್ ನಲ್ಲಿರುವ "ವಾತ್ ಫ್ರಾ ಕಯೆವ್" ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. *ಇತರ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ]] ರೂಪಾಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲಿಯ "ರಾಮಕವಚ", ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್ ನ "ಮರಡಿಯ ಲಾವಣ", ಕಾಂಬೋಡಿಯದ "ರೀಮ್‍ಕರ್" ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನ್‍ಮಾರ್ ನ "ಯಾಮ ಜಾತ್‍ದವ್" ಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಬಹುದು. === ವರ್ತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ === *[[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದ]] ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿಯಾಗಿದ್ದ [[ಕುವೆಂಪು]] ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು [[ರಾಮಾಯಣ ದರ್ಶನಂ]] ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. *[[ತೆಲುಗು]] ಕವಿಯಾದ [[ವಿಶ್ವನಾಥ ಸತ್ಯನಾರಾಯಣ]] ಎಂಬುವವರು ರಾಮಾಯಣ ಕಲ್ಪವೃಕ್ಷಮು ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಇಬ್ಬರು ಕವಿಗಳಿಗೂ [[ಜ್ಞಾನಪೀಠ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭಿಸಿತ್ತು. *ಅಶೋಕ್ ಬ್ಯಾಂಕರ್ ಎಂಬ [[ಆಂಗ್ಲ]] ಲೇಖಕರು ರಾಮಾಯಣವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಆರು ಸರಣಿ ಕಾದಂಬರಿಗಳನ್ನು ಹೊರತಂದಿದ್ದಾರೆ. *[[ಕಾಂಚೀಪುರಂ|ಕಾಂಚೀಪುರಂನ]] ಗೇಟಿ ರೈಲ್ವೇ ಥಿಯೇಟರ್ ಕಂಪನಿಯು ದ್ರಾವಿಡರ ಸ್ವಾಭಿಮಾನವನ್ನು ಪುನರ್ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಈ ಕಾವ್ಯದ ಪರಿಷ್ಕೃತ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ರಾವಣನನ್ನು ವಿದ್ವಾಂಸನೆಂದೂ, ರಾಜನೀತಿಜ್ಞನೆಂದೂ, ಸೀತೆ ಅವನಿಗೆ ಮರುಳಾ ದಳೆಂದೂ, ರಾಮನು ನೀತಿ, ನಿಯಮ, ನಯನಾಜೂಕುಗಳಿಲ್ಲದ ಲಂಪಟ ರಾಜಕುಮಾರನೆಂದೂ, ಕುಡಿದು ಉನ್ಮತ್ತಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಮಾರಣಹೋಮಕ್ಕೆ ಆಜ್ಞೆ ನೀಡಿದನೆಂದೂ ಚಿತ್ರಿಸುವ ರಾಮಾಯಣದ ಈ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳಿಂದ ಬಹಳಷ್ಟು ದೂರ ಇವೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಪಾತ್ರ ಚಿತ್ರಣಗಳು ತನ್ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪುನರ್ ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ದ್ರಾವಿಡ ಚಳುವಳಿಯ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಗುಪ್ತಪ್ರಯತ್ನದ ಅಂಗಗಳಾಗಿವೆ. == ರಾಮಾಯಣದ ಗುರುತುಗಳು == *[[ಹಂಪೆ|ಹಂಪೆಯ]] ಹತ್ತಿರ ಇರುವ [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ]] ಅವಶೇಷಗಳ ನಡುವೆ [[ಸುಗ್ರೀವ|ಸುಗ್ರೀವನ]] ಗುಹೆ ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ಒಂದು ಗುಹೆಯಿದೆ. ಈ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಗುರುತುಗಳಿವೆ. *ಈ ಸ್ಥಳವು ಸುಂದರ ಕಾಂಡದಲ್ಲಿನ ಕಿಷ್ಕಿಂಧೆಯ ವರ್ಣನೆಯಂತೆ ಇದೆ. ರಾಮನು ಹನುಮಂತನನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಭೇಟಿಯಾದನೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹಜಾರರಾಮನ (ಸಾವಿರ 'ರಾಮ'ರ) ದೇವಾಲಯವಿದೆ. * ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ರಾಮಮಂದಿರ * ರಾಮಸೇತು == ಈ ಪುಟಗಳನ್ನೂ ನೋಡಿ == *[[ಮಹಾಭಾರತ]] *[[:ವರ್ಗ:ರಾಮಾಯಣ]] *[[ತ್ರೇತಾಯುಗ]] *[[:ವರ್ಗ:ರಾಮಾಯಣದ ಪಾತ್ರಗಳು]] *[[ಏಕ ಶ್ಲೋಕೀ ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತ]] *[[ಖರ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == * Milner Rabb, Kate, ''National Epics'', 1896 - [http://www.gutenberg.org/dirs/etext05/8ntle10.txt See eText] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110914003423/http://www.gutenberg.org/dirs/etext05/8ntle10.txt |date=2011-09-14 }} [[Project Gutenburg]] * Raghunathan, N. (Trans), ''Srimad Valmiki Ramayanam'', Vighneswara Publishing House, Madras (1981) *''A different Song'' - Article from "The Hindu" August 12, 2005 - [http://www.hinduonnet.com/thehindu/fr/2005/08/12/stories/2005081201210200.htm] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101027001647/http://www.hinduonnet.com/thehindu/fr/2005/08/12/stories/2005081201210200.htm |date=2010-10-27 }} * Dr. Gauri Mahulikar ''Effect Of Ramayana On Various Cultures And Civilisations'', Ramayan Institute [http://www.ramayanainstitute.org/.../Papers/ EFFECTOFRAMAYANAONVARIOUSCULTURESANDCIVILISATIONS.pdf -]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * Goldman, Robert P., ''The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India'' Princeton University Press, 1999 ISBN 0-691-01485-X * S. S. N. Murthy, A note on the Ramayana, Jawaharlal Nehru University, New Delhi [http://www1.shore.net/~india/ejvs/ejvs1006/ejvs1006article.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061003170332/http://www1.shore.net/~india/ejvs/ejvs1006/ejvs1006article.pdf |date=2006-10-03 }} == ಅಡಿ ಟಿಪ್ಪಣಿ == <references /> == ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು == ;ಮೂಲ ಪಠ್ಯ *[[oldwikisource:रामायण|रामायण]] ([[Devanagari]] version on [[Wikisource]]) ; ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷಾಂತರಗಳು *[http://www.sacred-texts.com/hin/rama/index.htm ರಾಲ್ಫ್ ಗ್ರಿಫಿತ್ ಅವರಿಂದ ಭಾಷಾಂತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ (೧೮೭೦-೧೮೭೪)] *[http://www.valmikiramayan.net/ ಅರ್ಥಸಹಿತ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ರಾಮಾಯಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070113034155/http://www.valmikiramayan.net/ |date=2007-01-13 }} ;ಆನ್‍ಲೈನ್ ಮಾಹಿತಿ *[http://www.swargarohan.org/Ramayana/Ramcharitmanas.htm ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷಾಂತರದೊಂದಿಗೆ ತುಲಸಿ ರಾಮಾಯಣದ ಪಠ್ಯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060221105454/http://www.swargarohan.org/Ramayana/Ramcharitmanas.htm |date=2006-02-21 }} *[http://ebooks.iskcondesiretree.com/index.php?f=%2Fpdf%2FRamayana&q=f ರಾಮಾಯಣದ ಬಗೆಗೆ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಮಾಹಿತಿ] *[http://www.sacred-texts.com/hin/dutt/index.htm ಆರ್.ಸಿ.ಭಟ್ ಅವರಿಂದ ಸರಳೀಕೃತ ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತ (೧೮೯೯)] *[http://www.onlinedarshan.com/ramayana/index.htm ಆನ್‍ಲೈನ್ ರಾಮಾಯಣ] (ನೋಂದಣಿ ಅಗತ್ಯ) *[http://eol.jsc.nasa.gov/scripts/sseop/photo.pl?mission=STS033&roll=74&frame=74 ನಾಸಾ ಸಂಸ್ಥೆ ತೆಗೆದಿರುವ ಚಿತ್ರ(ಇದನ್ನ ರಾಮಾಯಣ ಕಾಲದ ಸೇತುವೆ ಇರಬಹುದು ಎಂದು ಶಂಕಿಸಲಾಗಿದೆ)] ; ರಾಮಾಯಣ ಆಧಾರಿತ ಕೃತಿಗಳು *[http://www.kamat.com/kalranga/mythology/ramayan/index.htm Illustrated Ramayana] contains paintings, sculptures, and other Indian art inspired by Ramayana. *[http://www.borobudur.tv/temple_index.htm The Ramayana reliefs at Prambanan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070203034717/http://www.borobudur.tv/temple_index.htm |date=2007-02-03 }} *[https://www.gadima.com/category/4/0/0/geetramayan-akashwani Marathi lyrical representation of Ramayana by G D Madgulkar and Sudhir Phadke] *[http://www.ninapaley.com/Sitayana/ ''Sita Sings the Blues''] - clips of a 21st century animated portrayal of the Ramayana from [[Sita Devi|Sita's]] perspective ; ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳು *[http://www.umassd.edu/indic/effectoframayanaonvariousculturesandcivilisations.pdf ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಮಾಯಣದ ಪ್ರಭಾವ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060327190747/http://www.umassd.edu/indic/effectoframayanaonvariousculturesandcivilisations.pdf |date=2006-03-27 }} - (ಪಿಡಿಫ್ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ.) ; ವರ್ಗೀಕರಣಗೊಳ್ಳದ ಕೆಲವು ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣಗಳು *[http://www.ramayana.com/ Ramayana.com] *[http://puja.net/Podcasts/PodcastMenu.htm Weekly podcast on Vedic Chanting, Mantras, Vedic Mythology and stories from the Puranas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070127000537/http://puja.net/Podcasts/PodcastMenu.htm |date=2007-01-27 }} *[http://www.iskconkolkata.com/25-life-lessons-ramayana/ 25 Lessons from Ramayana] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210127222410/http://www.iskconkolkata.com/25-life-lessons-ramayana/ |date=2021-01-27 }} *http://www.atributetohinduism.com/Hindu_Scriptures.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060719113311/http://www.atributetohinduism.com/Hindu_Scriptures.htm |date=2006-07-19 }} *[http://ramsss.com/bhakti/books/ramayana/index.htm Ramayana] *[https://www.thespiritualscientist.com/category/vedic-scriptures/ramayana/ Ramayana - The Spiritual Scientist] {{ರಾಮಾಯಣ}} {{ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿ}} [[ವರ್ಗ:ರಾಮಾಯಣ|*]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]] [[ವರ್ಗ:ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳು]] b9sctch3hjq45o8t493orpyxp26unea 0 7647 1306706 1281354 2025-06-16T09:32:59Z Shashikumara Naik K C 85145 1306706 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ಮಂಜುಳ | image = Kannada actress Manjula.jpeg | image_size = 220px | caption = | birth_name = ಹೊನ್ನೇನಹಳ್ಳಿ ಶಿವಣ್ಣ, ಮಂಜುಳಾ | birth_date = {{birth date|1954|11|08|df=yes}} | birth_place = [[ತುಮಕೂರು]], [[ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ]], [[ಭಾರತ]]. | death_date = {{death date and age|1986|09|12|1954|11|08|df=yes}} | death_place = [[ಬೆಂಗಳೂರು]], ಭಾರತ. | resting_place_coordinates = {{Coord|13.371298|77.087395|display=inline,title}} | occupation = ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿ | yearsactive = ೧೯೭೨–೧೯೮೬ | spouse = ಅಮೃತಂ | children = ೧ | website = }} '''ಹೊನ್ನೇನಹಳ್ಳಿ ಶಿವಣ್ಣ ಮಂಜುಳ''' (೮ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೫೪ - ೧೨ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೮೬) ಇವರು [[ತಮಿಳು]] ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಕುಮಾರಿ ಮಂಜುಳಾ ಮತ್ತು [[ತೆಲುಗು]] ಭಾಷೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಕನ್ನಡ ಮಂಜುಳ ಎಂದು ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು [[ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ|ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ]] ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ ಭಾರತೀಯ ನಟಿ. ಅವರು ೧೯೭೦ ಮತ್ತು ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ನಟಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಅಭಿನಯಕ್ಕಾಗಿ [[ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು|ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{cite web |url=http://www.chitraranga.com/en/profiles/manjula.asp |title=Manjula's Profile |website=Chitraranga.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20070204040236/http://www.chitraranga.com/en/profiles/manjula.asp |archive-date=4 February 2007 |access-date=18 August 2009}}</ref> ==ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ== ಮಂಜುಳ ಅವರು [[ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ|ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ]], ಹೊನ್ನೇನಹಳ್ಳಿ ಎಂಬಲ್ಲಿ ''ಎಂ.ಎಚ್.ಶಿವಣ್ಣ ಮತ್ತು ದೇವಮ್ಮ'' ದಂಪತಿಗೆ ಮಗಳಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಶಿವಣ್ಣ ಪೊಲೀಸ್ ಸಬ್ ಇನ್ಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ|ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದ]] '''ಅಮೃತಮ್''' ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರು ಅವರೊಂದಿಗೆ [[ಹುಡುಗಾಟದ ಹುಡುಗಿ]] ಮತ್ತು [[ಕನಸು ನನಸು]] ಹೀಗೆ ಮುಂತಾದ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಈ ದಂಪತಿಗೆ '''ಅಭಿಷೇಕ್''' ಎಂಬ ಮಗನಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{cite book |last=Patil |first=S.H. |title=Community dominance and political modernisation: the Lingayats |year=2002 |publisher=Mittal Publications |page=50 |url=https://books.google.com/books?id=R84n-Wv1S-8C&pg=PA50 |isbn=81-7099-867-0}}</ref> ==ವೃತ್ತಿಜೀವನ== ಮಂಜುಳರವರು ೧೯೬೫ ರಲ್ಲಿ [[ಪ್ರಭಾತ್ ಕಲಾವಿದರು]] ಎಂಬ [[ನಾಟಕ]] ತಂಡದೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಟನಾ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೬೬ ರಲ್ಲಿ [[ಮನೆಕಟ್ಟಿ ನೋಡು (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಮನೆಕಟ್ಟಿ ನೋಡು]] ಎಂಬ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಕಂಡ ಹಿರಿಯ ನಿರ್ದೇಶಕ [[ಎಂ.ಆರ್.ವಿಠಲ್]] ನಿರ್ದೇಶನದ ''[[ಯಾರ ಸಾಕ್ಷಿ?]]'' ಚಿತ್ರದ ಮೂಲಕ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು. <ref>{{Cite web |url=https://newsable.asianetnews.com/editorial/this-sandalwood-sensation-rose-from-dustbin-to-success-and-met-a-fiery-end-manjula-kannada-film-sampathige-saval |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2024-03-08 |archive-date=2024-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240308054805/https://newsable.asianetnews.com/editorial/this-sandalwood-sensation-rose-from-dustbin-to-success-and-met-a-fiery-end-manjula-kannada-film-sampathige-saval |url-status=dead }}</ref>[[ರಾಜ್‌ಕುಮಾರ್|ರಾಜ್ ಕುಮಾರ್]], [[ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್ (ನಟ)|ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನ್]], [[ಶ್ರೀನಾಥ್]], [[ಅಶೋಕ್]] ಮತ್ತು [[ಶಂಕರ್ ನಾಗ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಕನ್ನಡ ನಟರೊಂದಿಗೆ ಅವರು ತೆರೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ಜೋಡಿಯಾದ ''ಶ್ರೀನಾಥ್'' ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಸುಮಾರು ೩೫ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{cite news |url=http://www.hinduonnet.com/thehindu/fr/2007/03/30/stories/2007033001690100.htm |newspaper=[[The Hindu]] |title=Made for each other |date=30 March 2007 |author=B. V. Shiva Shankar |access-date=18 August 2009 |url-status=usurped |archive-url=https://web.archive.org/web/20080916193749/http://www.hinduonnet.com/thehindu/fr/2007/03/30/stories/2007033001690100.htm |archive-date=16 September 2008}}</ref> ಮಂಜುಳರವರು ನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>https://www.wikiwand.com/en/Manjula_(Kannada_actress)</ref> ಅವರು ಬಾಸ್ ಟಾಂಬೋಯಿಶ್ ಹಳ್ಳಿ ಹುಡುಗಿಯ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಪಡೆದರು. ಇದು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಅಗ್ರ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಭಾರಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. [[ಸಂಪತ್ತಿಗೆ ಸವಾಲ್]], [[ಎರಡು ಕನಸು]], [[ಸೊಸೆ ತಂದ ಸೌಭಾಗ್ಯ]], [[ಬೆಸುಗೆ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಬೆಸುಗೆ]] ಮತ್ತು [[ಸೀತಾರಾಮು]] ಇವೆಲ್ಲ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಅವರ ಗಮನಾರ್ಹ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರು [[ರಾಮಕೃಷ್ಣ]] ([[ತೆಲುಗು]]), [[ಕಮಲ್ ಹಾಸನ್]] ಮತ್ತು [[ರಜನೀಕಾಂತ್|ರಜನಿಕಾಂತ್]] ([[ತಮಿಳು]]) ನಂತಹ ಇತರ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಟರೊಂದಿಗೆ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>https://timesofindia.indiatimes.com/india/South-Indian-actor-Manjula-Vijayakumar-passes-away-at-59/articleshow/21272050.cms</ref> ==ಮಂಜುಳರವರ ಅಭಿನಯದ ಚಿತ್ರಗಳು== ===[[ಕನ್ನಡ]]=== {| class="wikitable sortable" |- ! ವರ್ಷ ! ಚಲನಚಿತ್ರ ! ಪಾತ್ರ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೧೯೬೬ || [[ಮನೆಕಟ್ಟಿ ನೋಡು (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಮನೆಕಟ್ಟಿ ನೋಡು]] || ಮಂಜು || ಬಾಲ ನಟಿ |- | ೧೯೬೭ || [[ಪದವಿಧರ]] || || ಬಾಲ ನಟಿ |- | ೧೯೬೯ || [[ಎರಡು ಮುಖ]] || || ಬಾಲ ನಟಿ (ಕೀರ್ತಿ ಕುಮಾರಿ ಮಂಜುಳಾ) |- | ೧೯೭೨ || [[ಯಾರ ಸಾಕ್ಷಿ?]] || || ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ |- | ೧೯೭೩ || [[ಮೂರೂವರೆ ವಜ್ರಗಳು]] || ಸತ್ಯಭಾಮಾ || |- | ೧೯೭೪ || [[ಎರಡು ಕನಸು]] || ಲಲಿತಾ || |- | ೧೯೭೪ || [[ಸಂಪತ್ತಿಗೆ ಸವಾಲ್]] || ದುರ್ಗಾ || |- | ೧೯೭೪ || [[ಭಕ್ತ ಕುಂಬಾರ]] || ಗೋರಾ ಅವರ ಅತ್ತಿಗೆ || |- | ೧೯೭೪ || [[ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಹುಚ್ಚುರಾಯ]] || ಎಂ.ಎನ್.ಗೀತಾ || |- | ೧೯೭೪ || [[ಶ್ರೀ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕಲ್ಯಾಣ]] || ಪದ್ಮಾವತಿ || |- | ೧೯೭೫ || [[ದೇವರಗುಡಿ]] || ವಸಂತಿ || |- | ೧೯೭೫ || [[ದಾರಿ ತಪ್ಪಿದ ಮಗ]] || ಪುಷ್ಪಾ || |- | ೧೯೭೫ || [[ನಿನಗಾಗಿ ನಾನು]] || || |- | ೧೯೭೫ || [[ಮಯೂರ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಮಯೂರ]] || ಪ್ರೇಮಾವತಿ || |- | ೧೯೭೫ || [[ನಿರೀಕ್ಷೆ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ನಿರೀಕ್ಷೆ]] || ವಸುಮತಿ || |- | ೧೯೭೫ || [[ಹೆಣ್ಣು ಸಂಸಾರದ ಕಣ್ಣು]] || || |- | ೧೯೭೬ || [[ಹುಡುಗಾಟದ ಹುಡುಗಿ]] || || |- | ೧೯೭೬ || [[ಬದುಕು ಬಂಗಾರವಾಯಿತು]] || ಮಹಾದೇವಿ || |- | ೧೯೭೬ || [[ಬೆಸುಗೆ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಬೆಸುಗೆ]] || ಸುಮಾ || |- | ೧೯೭೬ || [[ಚಿರಂಜೀವಿ (ಚಲನಚಿತ್ರ ೧೯೭೬)|ಚಿರಂಜೀವಿ]] || || |- | ೧೯೭೬ || [[ಬಂಗಾರದ ಗುಡಿ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಬಂಗಾರದ ಗುಡಿ]] || ರಾಧಾ || |- | ೧೯೭೬ || [[ತುಳಸಿ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ತುಳಸಿ]] || || |- | ೧೯೭೬ || [[ಕನಸು ನನಸು]] || || |- | ೧೯೭೭ || ದೀಪಾ || ದೀಪಾ || ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಟಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್ ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ - ಕನ್ನಡ |- | ೧೯೭೭ || [[ಶ್ರೀ ರೇಣುಕಾದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮೆ]] || || |- | ೧೯೭೭ || [[ಧನಲಕ್ಷ್ಮಿ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಧನಲಕ್ಷ್ಮಿ]] || || |- | ೧೯೭೭ || [[ಬಯಸದೇ ಬಂದ ಭಾಗ್ಯ]] || || |- | ೧೯೭೭ || [[ಸೊಸೆ ತಂದ ಸೌಭಾಗ್ಯ]] || ಗೀತಾ || |- | ೧೯೭೭ || [[ತಾಯಿಗಿಂತ ದೇವರಿಲ್ಲ]] || || |- | ೧೯೭೭ || [[ವೀರಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ವೀರಸಿಂಧೂರ ಲಕ್ಷ್ಮಣ]] || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೭೭ || "[[ಚಂಡಮಾರುತ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಚಂಡಮಾರುತ]]" || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೭೭ || [[ಕಿಟ್ಟು ಪುಟ್ಟು (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಕಿಟ್ಟು ಪುಟ್ಟು]] || ರೂಪಾ || |- | ೧೯೭೭ || [[ಗಂಡ ಹೆಂಡ್ತಿ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಗಂಡ ಹೆಂಡ್ತಿ]] || || |- | ೧೯೭೭ || [[ಕುಂಕುಮ ರಕ್ಷೆ]] || || |- | ೧೯೭೭ || [[ಗಲಾಟೆ ಸಂಸಾರ]] || ಜಾನಕಿ || |- | ೧೯೭೮ || [[ಹಳ್ಳಿ ಹೈದ]] || || |- | ೧೯೭೮ || [[ಮುಯ್ಯಿಗೆ ಮುಯ್ಯಿ]] || || |- | ೧೯೭೮ || ಅನುರಾಗ ಬಂಧನ || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೭೮ || [[ಅಪರಾಧಿ ನಾನಲ್ಲ]] || || |- | ೧೯೭೮ || [[ನನ್ನ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ನನ್ನ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ]] || || |- | ೧೯೭೮ || [[ಸ್ನೇಹ ಸೇಡು]] || || |- | ೧೯೭೮ || [[ವಸಂತ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] || ಲಕ್ಷ್ಮಿ || |- | ೧೯೭೮ || [[ಚಿತೆಗೂ ಚಿಂತೆ]] || || |- | ೧೯೭೮ || [[ಭಲೇ ಹುಡುಗ]] || || |- | ೧೯೭೮ || [[ಮಧುರ ಸಂಗಮ]] || ಶಾರದಾ || |- | ೧೯೭೮ || [[ಸಿಂಗಪೂರಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಾ ಕುಳ್ಳ]] || ತಾರ || |- | ೧೯೭೯ || [[ಅದಲು ಬದಲು]] || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೭೯ || [[ಅಳಿಯ ದೇವರು]] || || |- | ೧೯೭೯ || [[ಸೀತಾರಾಮು]] || ಸೀತಾ || |- | ೧೯೭೯ || [[ಪಕ್ಕಾ ಕಳ್ಳ]] || || |- | ೧೯೭೯ || [[ಪುಟಾಣಿ ಏಜೆಂಟ್ ೧೨೩ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಪುಟಾಣಿ ಏಜೆಂಟ್ ೧೨೩]] || || |- | ೧೯೭೯ || [[ಸವತಿಯ ನೆರಳು]] || ಪದ್ಮಿನಿ|| |- | ೧೯೭೯ || [[ಪ್ರೀತಿ ಮಾಡು ತಮಾಷೆ ನೋಡು]] || ಮಾಧವಿ || |- | ೧೯೭೯ || [[ಮಲ್ಲಿಗೆ ಸಂಪಿಗೆ]] || || |- | ೧೯೭೯ || [[ಏನೇ ಬರಲಿ ಪ್ರೀತಿ ಇರಲಿ]] || || |- | ೧೯೮೦ || [[ಪಾಯಿಂಟ್ ಪರಿಮಳ]] || ಪರಿಮಳಾ || |- | ೧೯೮೦ || [[ರಾಮ ಪರಶುರಾಮ]] || || |- | ೧೯೮೦ || [[ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣ]] || || |- | ೧೯೮೦ || [[ಮೂಗನ ಸೇಡು]] || ಮಂಗಳಾ || |- | ೧೯೮೦ || [[ಹದ್ದಿನ ಕಣ್ಣು]] || "ಬೆಣ್ಣೆ" ಭಾಗ್ಯ || |- | ೧೯೮೦ || [[ಮಂಜಿನ ತೆರೆ]] || || |- | ೧೯೮೦ || [[ಉಷಾ ಸ್ವಯಂವರ]] || ಉಷಾ || |- | ೧೯೮೦ || [[ಸಿಂಹಜೋಡಿ]] || || |- | ೧೯೮೦ || [[ಮಂಕುತಿಮ್ಮ]] || || |- | ೧೯೮೦ || [[ರುಸ್ತುಂ ಜೋಡಿ]]|| ಪದ್ಮಾ || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೦ || [[ಜನ್ಮ ಜನ್ಮದ ಅನುಬಂಧ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಜನ್ಮ ಜನ್ಮದ ಅನುಬಂಧ]] || || |- | ೧೯೮೦ || ಮಿಥುನಾ || || |- | ೧೯೮೦ || [[ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಬಂದ ಪತ್ನಿಯರು]] || || |- | ೧೯೮೧ || [[ನೀ ನನ್ನ ಗೆಲ್ಲಲಾರೆ]] || ನಳಿನಿ || |- | ೧೯೮೧ || [[ಪ್ರೇಮಾನುಬಂಧ]] || || |- | ೧೯೮೧ || [[ಅವಳಿ ಜವಳಿ]] || || |- | ೧೯೮೧ || [[ಸಿಂಹದಮರಿ ಸೈನ್ಯ]] || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೧ || [[ಗುರು ಶಿಷ್ಯರು]] || ಚಿತ್ರಲೇಖಾ || |- | ೧೯೮೧ || [[ಮರೆಯದ ಹಾಡು]] || || |- | ೧೯೮೧ || [[ಸ್ನೇಹಿತರ ಸವಾಲ್]] || || |- | ೧೯೮೧ || [[ಶಿಕಾರಿ]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ರುದ್ರಿ]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಕೆಂಪು ಹೋರಿ]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಚೆಲ್ಲಿದ ರಕ್ತ]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಮರೆಯಲಾಗದ ಕಥೆ]] || || |- | ೧೯೮೨ || ಅರ್ಚನಾ || ರಾಣಿ || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೨ || [[ಸ್ವರ್ಣಮಹಲ್ ರಹಸ್ಯ]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಗುಣ ನೋಡಿ ಹೆಣ್ಣು ಕೊಡು]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಬೆಂಕಿಚೆಂಡು]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಮಾವ ಸೊಸೆ ಸವಾಲ್]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಸ್ನೇಹದ ಸಂಕೋಲೆ]] || || |- | ೧೯೮೨ || [[ಹಾಸ್ಯರತ್ನ ರಾಮಕೃಷ್ಣ]] || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೨ || [[ಬೆತ್ತಲೆ ಸೇವೆ]] || || |- | ೧೯೮೩ || [[ಹೊಸ ತೀರ್ಪು]] || ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೩ || [[ಕೆರಳಿದ ಹೆಣ್ಣು]] || ಜಯಲಕ್ಷ್ಮಿ || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೩ || [[ಕ್ರಾಂತಿಯೋಗಿ ಬಸವಣ್ಣ]] || ನೀಲಾಂಬಿಕೆ || |- | ೧೯೮೩ || [[ಆನಂದಸಾಗರ]] || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೩ || [[ಒಂಟಿಧ್ವನಿ]] || || ವಿಶೇಷ ನೋಟ |- | ೧೯೮೩ || [[ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ]] || ಮುತ್ತು || |- | ೧೯೮೩ || ಎಂಕ ಮಂಕ || || |- | ೧೯೮೫ || [[ಸಾವಿರ ಸುಳ್ಳು]] || || |- | ೧೯೮೫ || [[ಭಯಂಕರ ಭಸ್ಮಾಸುರ]] || || |- |} ===ತಮಿಳು=== {| class="wikitable sortable" |- ! ವರ್ಷ ! ಚಲನಚಿತ್ರ ! ಪಾತ್ರ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೧೯೭೫ || ಪುತ್ತು ವೆಲ್ಲಂ || || |- | ೧೯೭೫ || ಮಾಲೈ ಸೂಡಾ ವಾ || || |- | ೧೯೭೫ || ಎಡುಪ್ಪರ್ಕೈ ಪಿಳ್ಳೈ || || |- | ೧೯೮೦ || ಕಾಲಂ ಬಾಧಿಲ್ ಸೊಲ್ಲಮ್ || || |- | ೧೯೮೧ || [[ಬಾಲನಾಗಮ್ಮ]] || ಮೋಹನ || |- |} ===ತೆಲುಗು=== {| class="wikitable sortable" |- ! ವರ್ಷ ! ಚಲನಚಿತ್ರ ! ಪಾತ್ರ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- |೧೯೭೪|| ತೋಟ ರಾಮುಡು ||ದುರ್ಗಾ || |- |೧೯೭೫|| ಪೂಜಾ ||ಲಲಿತಾ || (ಎರಡು ಕನಸು ಚಿತ್ರದ ರಿಮೇಕ್) |- |೧೯೮೨ || [[ಬಾಲನಾಗಮ್ಮ]] | |} ==ಮರಣ== ೧೯೮೬ ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೯ ರಂದು ಅಡುಗೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯ ಅಪಘಾತದಿಂದ ಮಂಜುಳರವರು ಮೃತಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, [[ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ]] ಈ ಸಾವನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite news |date=5 February 2020 |title=From Soundarya and Shankar Nag to Kalpana, Manjula and Sunil - Sandalwood stars who passed away too soon |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/photo-features/from-soundarya-and-shankar-nag-to-kalpana-manjula-and-sunil-sandalwood-stars-who-passed-away-too-soon/photostory/73962495.cms |access-date=4 March 2023 |issn=0971-8257}}</ref> ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== * {{IMDb name|nm6222099}} ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗದ ನಾಯಕಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಸಿನೆಮಾ]] [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೫೪ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೮೬ ನಿಧನ]] pwkds0qk23fcroadvubz4snc4vs39ud 0 8245 1306649 1304731 2025-06-15T16:29:41Z Prasadchandu 56721 1306649 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement | name = ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ | native_name = | native_name_lang = | other_name = | settlement_type = [[ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು]] | image_skyline = {{Photomontage |size = 250 |photo1a = Brigade Road Bangalore.jpg |photo1b = Nandi Temple Bangalore 5-11-2008 12-13-27 PM.JPG |photo2a = Vidhana Soudha, front (01).jpg |photo2b = Bangalore_Palace_,_Main_Entrance.jpg |photo3a = Bangalore skyline (7121517855).jpg }} | image_alt = | image_caption = [[ಬ್ರಿಗೇಡ್ ರಸ್ತೆ]] ರಾತ್ರಿಯ ದೃಶ್ಯ, [[:en:Dodda Basavana Gudi|ದೊಡ್ಡ ಬಸವನ ಗುಡಿ]], [[ಬೆಂಗಳೂರು ಅರಮನೆ]], ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸ್ಕೈಲೈನ್, [[ವಿಧಾನಸೌಧ]]. | nickname = | image_map = Karnataka Bangalore Urban locator map.svg | image_map1 = | map_alt = | map_caption = ಕರ್ನಾಟಕದ ಸ್ಥಳ | coordinates = {{coord|12.970214|N|77.56029|E|display=inline,title}} | subdivision_type = ದೇಶ | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = ರಾಜ್ಯ | subdivision_name1 = [[ಕರ್ನಾಟಕ]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | seat_type = ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ | seat = [[ಬೆಂಗಳೂರು]] | parts_type = ತಾಲ್ಲೂಕು | parts = [[ಬೆಂಗಳೂರು]] , [[ಕೆಂಗೇರಿ]], [[ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಪುರ]], [[ಯಲಹಂಕ]] ಮತ್ತು [[ಆನೇಕಲ್]]. | government_type = | governing_body = | leader_title = ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ | leader_name = ದಯಾನಂದ ಕೆ.ಎ ([[:en:Indian Administrative Service|ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆ]]) | unit_pref = ಮೆಟ್ರಿಕ್ | area_footnotes = | area_total_km2 = ೨,೧೯೬ | area_rank = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = ೯,೬೨೧,೫೫೧ | population_as_of = ೨೦೧೧ | population_footnotes = <ref>[https://www.census2011.co.in/census/district/242-bangalore.html Bangalore District Population Census 2011, Karnataka literacy sex ratio and density]</ref> | population_density_km2 = auto | population_rank = ೩ ನೇ (ಭಾರತ) | population_demonym = | demographics_type1 = ಭಾಷೆಗಳು | demographics1_title1 = ಅಧಿಕೃತ | demographics1_info1 = [[ಕನ್ನಡ]] | demographics1_title2 = | demographics1_info2 = | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = <!-- [[Postal Index Number|PIN]] --> | postal_code = | registration_plate = * [[:en:HSR Layout|ಎಚ್ಎಸ್ಆರ್ ಲೇಔಟ್]] ಕೆಎ ೦೧ * [[ರಾಜಾಜಿನಗರ]] ಕೆಎ ೦೨ * [[ಇಂದಿರಾನಗರ]] ಕೆಎ ೦೩ * [[ಯಶವಂತಪುರ]] ಕೆಎ ೦೪ * [[ಜಯನಗರ, ಬೆಂಗಳೂರು|ಜಯನಗರ]] ಕೆಎ ೦೫ * [[ಕೆಂಗೇರಿ]] ಕೆಎ ೪೧ * [[ಯಲಹಂಕ]] ಕೆಎ ೫೦ * [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿಟಿ]] ಕೆಎ ೫೪ * [[:en:Krishnarajapura|ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರ]] ಕೆಎ ೫೩ * [[:en:Atal Bihari Vajpayee TTMC|ಶಾಂತಿನಗರ]] ಕೆಎ ೫೭ [[:en:Karnataka State Road Transport Corporation|ಕೆಎಸ್ಆರ್‌ಟಿಸಿ]], [[:en:Bangalore Metropolitan Transport Corporation|ಬಿಎಮ್‌ಟಿಸಿ]] ಮತ್ತು [[:en:autorickshaws|ಆಟೋರಿಕ್ಷಾಗಳು]] * [[:en:Chandapura|ಚಂದಾಪುರ]] ಕೆಎ ೫೯ | website = | footnotes = | official_name = ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ | leader_title1 = ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ | leader_name1 = ಟಿ.ಎನ್. ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ }} '''ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ'''ಯು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೂವತ್ತೊಂದು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು [[ಪೂರ್ವ]] ಮತ್ತು [[ಉತ್ತರ|ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ]] [[ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆ]], [[ಪಶ್ಚಿಮ|ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ]] [[ರಾಮನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ]] ಮತ್ತು [[ದಕ್ಷಿಣ|ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ]] [[ತಮಿಳುನಾಡು|ತಮಿಳುನಾಡಿನ]] [[:en:Krishnagiri district|ಕೃಷ್ಣಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಿಂದ]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಹಿಂದಿನ ಬೆಂಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ಗ್ರಾಮಾಂತರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಯಿತು ತದನಂತರ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರವು, [[ಬೆಂಗಳೂರು]], [[ಯಲಹಂಕ]], [[ಕೆಂಗೇರಿ]], [[ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಪುರ]], ಮತ್ತು [[ಆನೇಕಲ್]] ಎಂಬ ಐದು [[ತಾಲ್ಲೂಕು|ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಹದಿನೇಳು [[ಹೋಬಳಿ|ಹೋಬಳಿಗಳು]], ೮೭೨ [[ಗ್ರಾಮಗಳು]], ಹನ್ನೊಂದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನವಸತಿಗಳು, ಐದು [[ಪಟ್ಟಣ|ಪಟ್ಟಣಗಳು]], [[:en:tier-three city|ಒಂದು ಶ್ರೇಣಿ - ೩ ನಗರ]] ಮತ್ತು [[:en:tier-one city|ಒಂದು ಶ್ರೇಣಿ -೧ ನಗರವನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ತೊಂಬತ್ತಾರು [[:en:Village Panchayats (Grama Panchayitis)|ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳು (ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತಿ)]], ತೊಂಬತ್ತೇಳು [[:en:Taluk Panchayats (Taluk Panchayitis)|ತಾಲ್ಲೂಕು ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳು (ತಾಲ್ಲೂಕು ಪಂಚಾಯತ್)]], ಐದು [[:en:Town Municipal Councils (Purasabes)|ಪಟ್ಟಣ ಪುರಸಭೆಗಳು (ಪುರಸಭೆಗಳು)]], ಒಂದು [[:en:City Municipal Council (Nagarasabe)|ನಗರ ಪುರಸಭೆ (ನಾಗರಸಭೆ)]] ಮತ್ತು ಒಂದು [[:en:City Corporation (Mahanagara Palike)|ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ (ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ)]] ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯು ೬,೫೩೭,೧೨೪ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿ ೮೮.೧೧% ರಷ್ಟು ನಗರ ಮತ್ತು ೨೦೦೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಅದರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ೯,೬೨೧,೫೫೧ ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. <ref>[http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm Census GIS India] {{webarchive |url=https://archive.today/20120524115750/http://www.censusindiamaps.net/page/India_WhizMap/IndiaMap.htm |date=24 May 2012 }}</ref> ಲಿಂಗ ಅನುಪಾತವು ೯೦೮ ಮಹಿಳೆಯರು / ಪುರುಷರು. ಇದು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಪ್ರತಿ ಚದರ ಕಿ.ಮೀ.ಗೆ ೪,೩೭೮ ಜನರು. <ref>{{cite news| url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-06/bangalore/29387924_1_bangalore-today-population-dakshina-kannada | archive-url=https://web.archive.org/web/20121105042324/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-06/bangalore/29387924_1_bangalore-today-population-dakshina-kannada | url-status=dead | archive-date=5 November 2012 | work=[[The Times of India]] | title=Girls are still scarce in IT City | date=6 April 2011}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 11, 2005 ರಂದು, ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಯು. ಆರ್. ಅನಂತಮೂರ್ತಿಯವರ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರು ಎಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು.[14] ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 27, 2006 ರಂದು, ಬೃಹತ್ ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ ಹೆಸರು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ನವೆಂಬರ್ 1, 2014 ರಿಂದ ಹೆಸರು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು.<ref>{{Cite web |title= |url= |website=wikipedia.com}}</ref> ==ಗ್ರಾಮಗಳ ಪಟ್ಟಿಗಳು== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" |+ ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗ್ರಾಮಗಳು<ref>{{cite web|title=Taluk and Hobli Details of Wards|url=https://nadakacheri.karnataka.gov.in/AJSK/Assets/Documents/Ward_No_Details_Bangalore_Dist.pdf|access-date=2020-06-09|publisher=karnataka.gov.in|archive-date=2020-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20201019074203/https://nadakacheri.karnataka.gov.in/AJSK/Assets/Documents/Ward_No_Details_Bangalore_Dist.pdf|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Taluk and Hobli Details of BBMP|url=http://bbmp.gov.in/documents/10180/9437432/ERO+and+AERO++Contact+details+for+BBMP.pdf/0eddab3f-41c7-4e09-997f-512e0e67d9d6|access-date=2020-06-09|publisher=bbmp.gov.in|archive-date=2019-09-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20190928184613/http://bbmp.gov.in/documents/10180/9437432/ERO+and+AERO++Contact+details+for+BBMP.pdf/0eddab3f-41c7-4e09-997f-512e0e67d9d6|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=ERO Details|url=http://218.248.45.172/documents/10180/672231/TDR+NEW+FORMATE+YELAHANKA.pdf/41ca05d5-f972-4f78-96d2-e36523ceee8e|access-date=2020-06-09|publisher=karnataka.gov.in}}{{Dead link|date=ಏಪ್ರಿಲ್ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|title=BLO Details|url=https://www.ceokarnataka.kar.nic.in/BLOList_2020/pdfs/AC150.pdf|access-date=2020-06-09|publisher=ceokarnataka.kar.nic.in}}</ref><ref>{{cite web|title=RTI Details|url=https://kspcb.gov.in/RTI_12012018Yelahanka_41a.pdf|access-date=2020-06-09|publisher=kspcb.gov.in|archive-date=2020-10-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20201018150204/https://kspcb.gov.in/RTI_12012018Yelahanka_41a.pdf|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Enchroached Storm water drain details|url=https://www.rajakaluve.org/?village=18504|access-date=2020-06-09|publisher=rajakaluve.org}}</ref><ref>{{cite web|title=Enchroached Storm water drain details|url=https://www.rajakaluve.org/?village=18909|access-date=2020-06-09|publisher=rajakaluve.org}}</ref><ref>{{cite web|title=Enchroached Storm water drain details|url=https://www.rajakaluve.org/?village=18670|access-date=2020-06-09|publisher=rajakaluve.org}}</ref> |- ! ಕ್ರ.ಸಂ. !! ಗ್ರಾಮ/ಸ್ಥಳದ ಹೆಸರು !! ತಾಲ್ಲೂಕು !! ಹೋಬಳಿ |- | ೧ || ಅಡಕಮಾರನಹಳ್ಳಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨ || ಆಲೂರು || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೩ || ಬೆತ್ತನಗೆರೆ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೪ || ಬೊಮ್ಮಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೫ || ದಾಸನಪುರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೬ || ಗೋಪಾಲಪುರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೭ || ಗೋವಿಂದಪುರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೮ || ಹೆಗ್ಗಡದೇವನಪುರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೯ || ಹೊನ್ನಸಂದ್ರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೦ || ಹೊಸಹಳ್ಳಿಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೧ || ಹುಚ್ಚನಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೨ || ಹುಸ್ಕೂರು || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೩ || ಕೋಡಿಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೪ || ಕುದುಗೆರೆ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೫ || ಮಕಾಲಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೬ || ಮರಿಯನಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೭ || ಮತ್ತಹಳ್ಳಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೮ || ಮುನಿಯನಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೧೯ || ನಾಗರೂರು || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೦ || ನರಸೀಪುರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೧ || ನಾರಾಯಣಪ್ಪನಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೨ || ಪಿಳ್ಳಹಳ್ಳಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೩ || ಸೈದಮಿಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೪ || ಶೇಷಗಿರಿರಾವ್ ಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೫ || ಶ್ಯಾಮಭಟ್ಟರಪಾಳ್ಯ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೬ || ತಮ್ಮೇನಹಳ್ಳಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೭ || ತೊರೆನಾಗಸಂದ್ರ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೮ || ತೋಟಗೆರೆ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- | ೨೯ || ವಡೇರಹಳ್ಳಿ || ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ - ೧ |- |೩೦ |ಎ. ಮೇಡಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೧ |ಅಬ್ಬಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೨ |ಬೈಲುಕೋನೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೩ |ಬೈಯಂಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- | ೩೪ || ಬೆಟ್ಟಹಳ್ಳಿ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೫ |ಚಿಕ್ಕಬಿದರಕಲ್ಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೬ |ದೊಂಬರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೭ |ಗವಿಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೩೮ |ಗಿಡ್ಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- | ೩೯ || ಗೋಗಂಡನಹಳ್ಳಿ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೦ |ಹನುಮಂತಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೧ |ಕಾಚೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೨ |ಕಡಬಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೩ |ಕದರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- | ೪೪ || ಕಮ್ಮಸಂದ್ರ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೫ |ಕೆ.ಎಚ್.ಜಿ.ಎಚ್.ಲಕ್ಕೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೬ |ಕೆ.ಎಚ್.ಜಿ.ಎಚ್.ಶ್ರೀಕಂಠಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೭ |ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೪೮ |ಮಾಚೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- | ೪೯ || ಮಾದನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೫೦ |ಮಾದವಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೫೧ |ಸಿದ್ದನಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೫೨ |ತೋಟದಗುಡ್ಡದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- |೫೩ |ವಡ್ಡರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೨ |- | ೫೪ || ಆವರೆಹಳ್ಳಿ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೫೫ |ಬೈರೇಗೌಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೫೬ |ಗಟ್ಟಿಸಿದ್ದನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೫೭ |ಗೆಜ್ಜಗದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೫೮ |ಗೌಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- | ೫೯ || ಗುಲ್ಲರಪಾಳ್ಯ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೦ |ಹುಲ್ಲೇಗೌಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೧ |ಹುಣಸಿಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೨ |ಕೆಂಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೩ |ಕಿಟ್ಟನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- | ೬೪ || ಲಕ್ಕೇನಹಳ್ಳಿ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೫ |ಮಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೬ |ನಾಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೭ |ರಾವುತನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೬೮ |ಶಿವನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- | ೬೯ || ಸೊಂಡೆಕೊಪ್ಪ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೭೦ |ವಂಕಟಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ದಾಸನಪುರ-೩ |- |೭೧ |ಅಕ್ಕಿತಿಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೭೨ |ಅಣ್ಣಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೭೩ |ಅರೆಕೆಂಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- | ೭೪ || ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ರೂ. | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ಕಸಬಾ |- |೭೫ |ಬರಿಗೆಮುದ್ದೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೭೬ |ಭೋಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೭೭ |ಬಿಳೇಕಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೭೮ |ಬಿನ್ನಮಂಗಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- | ೭೯ || ಬೊಗೇನಹಳ್ಳಿ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ಕಸಬಾ |- |೮೦ |ಬ್ಯಾಡರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೧ |ಬ್ಯಾಟರಾಯನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೨ |ಚಿಕ್ಕಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೩ |ದಂಡುಪ್ಪಾರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- | ೮೪ || ದೊಡ್ಡಬೈಲಖಾನೆ | ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ || ಕಸಬಾ |- |೮೫ |ದೊಡ್ಡಬೈಲಖಾನೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೬ |ದೊಡ್ಡಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೭ |ದೊಮ್ಮಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೮ |ದುಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೮೯ |ದ್ಯಾವಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೦ |ಗಂಗೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೧ |ಗವಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೨ |ಗೇರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೩ |ಗುರಿಹೋಯಿಡೆಯುವಮೈದನ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೪ |ಗುಟ್ಟಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೫ |ಹನುಮಂತಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೬ |ಜಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೭ |ಜೇಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೮ |ಕಾರಂಜಿಬೀಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೯೯ |ಕರಿತಿಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೦ |ಕೆಂಪಾಂಬುದಿಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೧ |ಕೆಂಪಾಪುರ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೨ |ಲಾಲ್ ಬಾಗ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೩ |ಮಾಳೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೪ |ಮತ್ತದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೫ |ಮತ್ತಿಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೬ |ಮಾವಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೭ |ನೀಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೮ |ರಾಜ್ ಮಹಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೦೯ |ರಂಗನಾಥಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೦ |ಸಾವರ್ಲೈನ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೧ |ಸಿದ್ದಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೨ |ಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೩ |ಸುಂಕೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೪ |ಟಾಟಾ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೫ |ಹಲಸೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೬ |ವೈಯಾಲಿಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೭ |ವಾಟರ್ ವರ್ಕ್ಸ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ |- |೧೧೮ |ಬ್ಯಾಟೆಗುಟ್ಟೆಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೧೯ |ದೇವರಜೀವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೨೦ |ಹೆಣ್ಣೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೨೧ |ಕಾಡುಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೨೨ |ಕಾಚರಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೨೩ |ಲಿಂಗರಾಜಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೨೪ |ನಾಗವಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೧ |- |೧೨೫ |ಭೂಪಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೨೬ |ಚೋಳನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೨೭ |ಗೆಡ್ಡಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೨೮ |ಗುಡ್ಡದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೨೯ |[[ಹೆಬ್ಬಾಳ]] |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೦ |ಹೆಬ್ಬಾಲ ಅಮಾನಿ ಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೧ |ಕಾವಲ್ ಬೈರಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೨ |ಲೊಟ್ಟೆಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೩ |ನಾಗಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೪ |ಪೂರ್ಣಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೫ |ಶಂಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೬ |ವಿಶ್ವನಾಥನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಕಸಬಾ-೨ |- |೧೩೭ |ಅಬ್ಬಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೩೮ |ಬಾಗಲಗುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೩೯ |ಚಿಕ್ಕ ಬಾಣಾವರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೦ |ಚಿಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೧ |ದೊಡ್ಡಬಿದರಕಲ್ಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೨ |ಗಾಣಿಗರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೩ |ಜಾಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೪ |ಕಮ್ಮಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೫ |ಕೆರೆಗುಲ್ಲದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೬ |ಲಗ್ಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೭ |ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೮ |ಮಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೪೯ |ಮ್ಯಾಡರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೦ |ಮೈಕಲಾ ಚೆನ್ನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೧ |ನಾಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೨ |ಪೀಣ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೩ |ಸೀಡೇದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೪ |ಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೫ |ಸೋಮಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೬ |ತಣ್ಣೀರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೭ |ತಿರುಮಲಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ - ೧ |- |೧೫೮ |ಅಂದ್ರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೫೯ |ಚೊಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೦ |ದಾಸರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೧ |ಗಿಡ್ಡದಕೋನೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೨ |ಹೆಗ್ಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೩ |ಹೇರೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೪ |ಹೊಸಳ್ಳಿ ಗೊಲ್ಲರಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೫ |ಹುಲ್ಲಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೬ |ಕನ್ನಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೭ |ಕರಿವಾಬನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೮ |ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೬೯ |ಲಿಂಗಧೀರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೦ |ಮಲಗಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೧ |ಮಲ್ಲತ್ತಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೨ |ಮಂಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೩ |ನಾಗರಭಾವಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೪ |ನೆಲಗದರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೫ |ಸಜ್ಜೆಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೬ |ಸಾಣೇಗುರುವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೭ |ಶೀಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೮ |ಶ್ರೀಗಂಧಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ-೨ |- |೧೭೯ |ಅಗ್ರಹಾರದಾಸರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ |- |೧೮೦ |ಗಂಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ |- |೧೮೧ |ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ |- |೧೮೨ |ಕೇತಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ |- |೧೮೩ |ಶಿವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ |- |೧೮೪ |ಯಶವಂತಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ |ಯಶವಂತಪುರ |- |೧೮೫ |ಐವರಕಂಡಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೮೬ |ಬಿಳಿಜಾಜಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೮೭ |ಬ್ಯಾಲಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೮೮ |ದಾಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೮೯ |ದಿಬ್ಬೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೦ |ಗುಣಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೧ |ಹೆಸರಘಟ್ಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೨ |ಹುರಳಿಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೩ |ಇಟ್ಟೇಗಾಲಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೪ |ಕಾಳತಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೫ |ಕಾಳೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೬ |ಕಸಘಟ್ಟಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೭ |ಕೆಂಪಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೮ |ಕೊಡಿಗೆ ತಿರುಮಲಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೧೯೯ |ಕೊಲುವರಾಯನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೦ |ಕೊಂಡಶೆಟ್ಟಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೧ |ಕುಂಬಾರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೨ |ಲಿಂಗರಾಜಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೩ |ಮಧುಗಿರಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೪ |ಮಟ್ಟಕೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೫ |ಸಾಸುವೇಘಟ್ಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೬ |ಶಿವಕೋಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೭ |ಸೂಲದೇವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೮ |ತಮ್ಮರಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೦೯ |ತರಬನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ - ೧ |- |೨೧೦ |ಆದಿವಿಶ್ವನಾಥಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೧ |ಅದ್ದಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೨ |ಅಮಾನಿಮಾರಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೩ |ಅರಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೪ |ಬೈರಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೫ |ಬುಡಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೬ |ಬ್ಯಾಟಾ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೭ |ಚಳ್ಳಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೮ |ಚನ್ನಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೧೯ |ಚೊಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೦ |ಹನಿಯೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೧ |ಕಕ್ಕೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೨ |ಕಾಕೋಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೩ |ಕಾಮಾಕ್ಷಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೪ |ಕೇದನಮ್ಲೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೫ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೬ |ಲಿಂಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೭ |ಲಿಂಗರಾಜಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೮ |ಮಾದಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೨೯ |ಮೈಲಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೦ |ಮಾವಳ್ಳಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೧ |ಮುತ್ತಗದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೨ |ನೆಲ್ಲುಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೩ |ರಾಜನಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೪ |ಸಾದೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೫ |ಸೀತಾಕೆಂಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೬ |ಶೀರೇಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೭ |ಶ್ರೀರಾಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೮ |ಶ್ಯಾನುಬೋಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೩೯ |ಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೪೦ |ಸುರದೇನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಹೆಸರಘಟ್ಟ -೨ |- |೨೪೧ |ಬೇಗೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೨ |ಬಿಲ್ಲಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೩ |ಚನ್ನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೪ |ಚಿಕ್ಕಜಾಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೫ |ಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೬ |ಚೊಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೭ |ದೊಡ್ಡಜಾಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೮ |ದೊಡ್ಡಜಾಲ ಅಮಾನಿಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೪೯ |ಹುತ್ತನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೦ |ಮಾರನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೧ |ಮೀನಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೨ |ಮೀಸಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೩ |ಮುತ್ತುಗದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೪ |ನವರತ್ನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೫ |ಶೆಟ್ಟಿಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೬ |ತರಬನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೧ |- |೨೫೭ |ಬೈಯಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ, ಬೆಂಗಳೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೫೮ |ಬೆಟ್ಟಹಲಸೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೫೯ |ಗಾದೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೦ |ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೧ |ಹುಣಸಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೨ |ಕಡಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೩ |ಕಟ್ಟಿಗೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೪ |ಕುದುಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೫ |ನೆಲ್ಲುಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೬ |ಪಾಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೭ |ಸಾತನೂರು, ಬೆಂಗಳೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೮ |ಸೊಣ್ಣಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೬೯ |ಸುಗ್ಗುಟಾ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೭೦ |ತಾರಾಹುಣಸೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೭೧ |ತಿಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೨ |- |೨೭೨ |ಅರೆಬಿನ್ನಮಂಗಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೩ |ಬಿ.ಕೆ.ಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೪ |ಬಿ.ಕೆ.ಹಳ್ಳಿ ಅಮಾನಿಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೫ |ಬಾಗಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೬ |ಬೋಯಿಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೭ |ಚಗಲಟ್ಟಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೮ |ಚಾಲುಮೆಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೭೯ |ದಾಸನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೦ |ದುಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೧ |ಇ.ಎಂ.ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೨ |ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೩ |ಹೂವಿನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೪ |ಮಹಾದೇವ ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೫ |ಮೈಲನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೬ |ಮರಳಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೭ |ಮಾರಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೮ |ಮಾರೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೮೯ |ಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೯೦ |ಸಿಂಗಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೯೧ |ಉಣಸೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಜಲ-೩ |- |೨೯೨ |ಅನಂತಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೩ |ಆವಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೪ |ಬೆಳ್ಳಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೫ |ಗಂಟಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೬ |ಗೋವಿಂದಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೭ |ಹಾರೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೮ |ಹೊನ್ನೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೨೯೯ |ಕೆಂಚೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೦ |ಕೋಗಿಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೧ |ಕೃಷ್ಣಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೨ |ಲಕ್ಷ್ಮೀಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೩ |ಮಂಚೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೪ |ಮಂಡಲಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೫ |ಮುದ್ದೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೬ |ನಾಗದಾಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೭ |ಪುಟ್ಟೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೮ |ರಾಮಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೦೯ |ಶಿವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೦ |ಶ್ರೀನಿವಾಸಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೧ |ಸಿಂಗನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೨ |ಸಿಂಗನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ ಅಮಾನಿಕೇರಾ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೩ |ತಿರುಮೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೪ |ವಡೇರಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೫ |ವಾಸುದೇವಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೬ |ವೆಂಕಟಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೭ |ಯಲಹಂಕ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೮ |ಯಲಹಂಕ ಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೧ |- |೩೧೯ |ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೦ |ಅಲ್ಲಾಳಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೧ |ಬ್ಯಾಟರಾಯಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೨ |ಚಿಕ್ಕಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೩ |ಚೊಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೪ |ಗಸ್ತಿಕೆಂಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೫ |ಜಕ್ಕೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೬ |ಜಕ್ಕೂರು ನೆಡುತೋಪು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೭ |ಸಂಪಿಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೮ |ಶ್ರೀರಾಮಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೨೯ |ತಿಂಡ್ಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೩೦ |ವೆಂಕಟೇಶಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೨ |- |೩೩೧ |ಅಮೃತಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೨ |ಅಟ್ಟೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೩ |ಚೆ ಬಿ ಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೪ |ಚಿಕ್ಕಬೆಟ್ಟದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೫ |ದೊಡ್ಡಬೆಟ್ಟದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೬ |ದೊಡ್ಡಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೭ |ಕೆಂಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೮ |ಕೆಂಪಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೩೯ |ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೦ |ಕೋಟಿಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೧ |ಮಾಧ್ಯಮ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೨ |ನರಸೀಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೩ |ರಾಮಚಂದ್ರಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೪ |ಶ್ಯಾಮರಾಜಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೫ |ಸಿಂಗಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೬ |ವಡೇರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೭ |ವೀರಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ-೩ |- |೩೪೮ |ಜೆ.ಬಿ.ಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ |- |೩೪೯ |ಪೀಣ್ಯ ಪ್ಲಾಂಟೇಷನ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಉತ್ತರ (ಹೆಚ್ಚುವರಿ) |ಯಲಹಂಕ |- |೩೫೦ |ಕಾಡುಗೋಡಿ ತೋಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ |- |೩೫೧ |ಬಂಡಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೨ |ಬೆಳತ್ತೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೩ |ಬೆಂಡಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೪ |ಬಿದರೆ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೫ |ಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೬ |ಚನ್ನಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೭ |ಚಿಕ್ಕಬನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೮ |ದೊಡ್ಡಬನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೫೯ |ದೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೦ |ಗೊರವಿಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೧ |ಹಂಚರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೨ |ಹುಸ್ಕೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೩ |ಕಾಡುಗೋಡಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೪ |ಕನ್ನಮಂಗಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೫ |ಕಟನಲ್ಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೬ |ಖಾಜಿಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೭ |ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೮ |ಕೋನದಾಸಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೬೯ |ಕುಂಬೇನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೭೦ |ಲಗುಮೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೭೧ |ನಿಂಬೆಕಾಯಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೭೨ |ರಘುವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೭೩ |ಶೀಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೩೭೪ |ಆಡೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೭೫ |ಆವಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೭೬ |ಬೈಯ್ಯಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೭೭ |ಭಟ್ಟರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೭೮ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೭೯ |ಚೀಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೦ |ಚಿಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೧ |ದೊಡ್ಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೨ |ಗುಂಡೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೩ |ಹಳೇಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೪ |ಹಿರಂಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೫ |ಜ್ಯೋತಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೬ |ಕಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೭ |ಕಟ್ಟುಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೮ |ಕಿಟ್ಟಗಾನೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೮೯ |ಕುರುಡು ಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೦ |ಮಂಡೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೧ |ಮಾರಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೨ |ಮೇಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೩ |ಶೃಂಗಾರಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೪ |ತಿರುಮೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೫ |ವನಜೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೬ |ವಾರಣಾಸಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೭ |ವೀರೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೩೯೮ |ಅನಗಲಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೩೯೯ |ಬಂಡೆಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೦ |ಭೈರತಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೧ |ಬಿಳಿಶಿವಾಲೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೨ |ಚಿಕ್ಕಗುಬ್ಬಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೩ |ದೊಡ್ಡಗುಬ್ಬಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೪ |ಹೂವಿನಾನಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೫ |ಕಡಗ್ರಹ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೬ |ಕಾಡುಸೊಣ್ಣಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೭ |ಕಣ್ಣೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೮ |ಮಿಟ್ಟಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೦೯ |ನಾಡಗೌಡ ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೧೦ |ರಾಮಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೧೧ |ವಡೇರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೧೨ |ಯರಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಬಿದರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೪೧೩ |[[ಬೈಯ್ಯಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ]] |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೧೪ |ಬಾಣಸವಾಡಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೧೫ |ಬಸವನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೧೬ |ಬೆನ್ನಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೧೭ |ಬಿನ್ನಮಂಗಲ ಮನವರ್ತೆ ಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೧೮ |ಚೇಳಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೧೯ |ದೇವಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೦ |ಕೌಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೧ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೨ |ಮಹದೇವಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೩ |ಸಣ್ಣತಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೪ |ಶೀಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೫ |ವಿಜಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೧ |- |೪೨೬ |ಅಮಾನಿ ಬೈರತಿಖಾನೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೨೭ |ದಾಸರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೨೮ |ಗೆಡ್ಡಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೨೯ |ಹೊರಮಾವು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೦ |ಹೊರಮಾವು ಅಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೧ |ಕೆ ಚನ್ನಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೨ |ಕೆ ನಾರಾಯಣಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೩ |ಕಲ್ಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೪ |ಕೊತ್ತನೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೫ |ಕ್ಯಾಲಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೬ |ನಗರೇಶ್ವರ ನಾಗೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೭ |ರಾಚೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೮ |ಥಣಿಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೨ |- |೪೩೯ |ಚಿನ್ನಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೦ |ಹಗದೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೧ |ಹೂಡಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೨ |ಕೊಡಿಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೩ |ಕುಂದಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೪ |ನಾಗಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೫ |ನಲ್ಲೂರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೬ |ಪಟ್ಟಂದೂರು ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೭ |ಆರ್ ನಾರಾಯಣಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೮ |ಸಾದರಮಂಗಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೪೯ |ಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೫೦ |ವೈಟ್ ಫೀಲ್ಡ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರಂ - ೩ |- |೪೫೧ |ಬಿ ನಾರಾಯಣಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೨ |ಬೈಯ್ಯಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೩ |[[ಬೈಯ್ಯಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ ಮನವರ್ತೆ ಕಾವಲ್]] |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೪ |ಬೆನ್ನಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೫ |ಬಿನ್ನಮಂಗಲ ಮನವರ್ತೆ ಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೬ |ಮಹದೇವಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೭ |ವಿಜಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಹದೇವಪುರ |- |೪೫೮ |ಬೈರಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೫೯ |ಬೇಲೂರು ನಾಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೦ |ದೊಡ್ಡನೆಕ್ಕುಂದಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೧ |ಕಗ್ಗದಾಸನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೨ |ಕೆಂಪಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೩ |ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ, ಬೆಂಗಳೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೪ |ಕೊನೇನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೫ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೬ |ತಿಪ್ಪಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೭ |ವಿಭೂತಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |- |೪೬೮ |ಅಮಾನಿ ಬೆಳ್ಳಂದೂರುಖಾನೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೬೯ |ಬೈರಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೦ |ಬೇಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೧ |ಬೇಲೂರು ನಾಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೨ |ಚಲ್ಲಘಟ್ಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೩ |ದೊಡ್ಡನೆಕ್ಕುಂದಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೪ |ಗುಂಜೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೫ |ಕಾಚಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೬ |ಕೆಂಪಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೭ |ಖಾನೆ ಕಂದಾಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೮ |ಕೋಡಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೭೯ |ಕೊನೇನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೦ |ಮಾರತಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೧ |ಮುನ್ನೆಕೋಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೨ |ರಾಮಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೩ |ಸಿದ್ದಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೪ |ಸೊರಾಹುನಸೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೫ |ತಿಪ್ಪಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೬ |ತೊಬರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೭ |ವಾಲೇಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೮ |ವರ್ತೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೮೯ |ವಿಭೂತಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೯೦ |ಯಮಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೧ |- |೪೯೧ |ಅಂಬಲಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೨ |ಬಳಗಾರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೩ |ಬೆಳ್ಳಂದೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೪ |ಭೋಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೫ |ಚಿಕ್ಕಬೆಳ್ಳಂದೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೬ |ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೭ |ಚಿಕ್ಕನಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೮ |ದೇವರಬೀಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೪೯೯ |ದೊಡ್ಡಕನ್ನಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೦ |ಹಡಸಿದ್ದಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೧ |ಹಾಲನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೨ |ಹರಳೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೩ |ಜುನ್ನಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೪ |ಕಾಡುಬೀಸನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೫ |ಕೈಕೊಂಡ್ರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೬ |ಕರಿಯಮ್ಮನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೭ |ಕಸವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೮ |ಕೊಡತಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೦೯ |ಮುಳ್ಳೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೧೦ |ಪಣತ್ತೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೧೧ |ಸೂಲಿಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ಪೂರ್ವ |ವರ್ತೂರು-೨ |- |೫೧೨ |ಆಡುಗೋಡಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೩ |ಅಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೪ |ಈಜಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೫ |ಇಬ್ಬಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೬ |ಜಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೭ |ಕೋರಮಂಗಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೮ |ಲಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೧೯ |ಮಡಿವಾಳ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೨೦ |ರೂಪೇನಾ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೨೧ |ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೨೨ |ಶ್ರೀನಿವಾಸಗಿಲು ಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೨೩ |ತಾವರೆಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೨೪ |ವಾಂಕೋಜಿರಾವ್ ಖಾನೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೨೫ |ಬಸಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೨೬ |ಬೆರಟೆನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೨೭ |ಬೆಟ್ಟದಾಸನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೨೮ |ಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೨೯ |ಚಿಕ್ಕತೋಗೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೦ |ದೊಡ್ಡನಾಗಮಂಗಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೧ |ದೊಡ್ಡತೋಗೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೧ |- |೫೩೨ |ಎಲ್ಲುಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೩ |ಹರಳುಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೪ |ಹೊಂಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೫ |ಕೋಡಿಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೬ |ಕೋನಪ್ಪನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೭ |ನಾಗನಾಥಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೮ |ಪರಪ್ಪನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೩೯ |ಸಿಂಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೪೦ |ವಿಟ್ಟಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೨ |- |೫೪೧ |ಅರಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೨ |ಬಸವನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೩ |ಬೇಗೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೪ |ಬಿಳೇಕಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೫ |ಚಂದ್ರಶೇಖರಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೬ |ದೇವರಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೭ |ಎಲೆನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೮ |ಹೊಮ್ಮದೇವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೪೯ |ಹುಳಿಮಾವು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೦ |ಕಾಳೇನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೧ |ಕಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೨ |ಮೈಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೩ |ನ್ಯಾನಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೪ |ನೈನಪ್ಪನಶೆಟ್ಟಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೫ |ಸಾರಕ್ಕಿ ಅಗ್ರಹಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಬೇಗೂರು-೩ |- |೫೫೬ |ಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ |- |೫೫೭ |ಬಿ ಆರ್ ಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೫೮ |ಚೂದೇನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೫೯ |ದೀವಟಿಗರಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೦ |ಗಾಣಕಲ್ಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೧ |ಕೆ ಕೃಷ್ಣಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೨ |ಕೆಂಚನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೩ |ಕೆಂಗೇರಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೪ |ಕೊಮ್ಮಘಟ್ಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೫ |ನಾಗದೇವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೬ |ನಾಯಂಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೭ |ಪಂತರಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೮ |ರಾಮಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೬೯ |ಸೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೭೦ |ಸೂಲಿಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೭೧ |ವಳಗೇರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೧ |- |೫೭೨ |ಭೀಮನಕುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೩ |ಚಲ್ಲಘಟ್ಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೪ |ಚಿನ್ನಕುರ್ಚಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೫ |ಎಂ ಕೃಷ್ಣಸಾಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೬ |ಗೋಣಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೭ |ಹಂಪಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೮ |ಕಂಬಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೭೯ |ಕನಿಮಿಣಿಕೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೦ |ಕೃಷ್ಣರಾಜಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೧ |ಕುಂಬಳಗೋಡು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೨ |ಮಾಲಿಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೩ |ಮಾರಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೪ |ರಾಮೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೫ |ಶೀಗೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೬ |ತಿಪಟೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೭ |ವಸಂತನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೨ |- |೫೮೮ |ಅಗರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೮೯ |ಬಡಮನವರ್ತೆಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೦ |ದೇವಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೧ |ದೊಡ್ಡಬೆಲೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೨ |ಗಂಗಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೩ |ಗುಡಿಮಾವು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೪ |ಹಮ್ಮಿಗೆಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೫ |ಕೆ ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೬ |ಕುಂಬಳಗೋಡು ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೭ |ಲಿಂಗದೀರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೮ |ರಚನಮಡು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೫೯೯ |ಸೋಂಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೬೦೦ |ತಗಚಗುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೬೦೧ |ವರಾಹಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೬೦೨ |ವೆಂಕಟಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಕೆಂಗೇರಿ-೩ |- |೬೦೩ |ಅಜ್ಜನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೦೪ |ಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೦೫ |ಚೋಳನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೦೬ |ದೊಡ್ಡೇರಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೦೭ |ಗಂಗಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೦೮ |ಹುಲುವೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೦೯ |ಕೆಂಪಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೧೦ |ಕುರುಬರಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೧೧ |ಮಾದಪಟ್ಟಣ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೧೨ |ತವಕದಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೧೩ |ತಿಪ್ಪಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೧೪ |ವಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೧ |- |೬೧೫ |ಬೈಚಗುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೧೬ |ಚನ್ನೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೧೭ |ದೇವಮಾಚೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೧೮ |ಗಾಣಕಲ್ಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೧೯ |ಗಂಗೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೦ |ಹೊನ್ನಗಾನಹಟ್ಟಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೧ |ಜೋಗೇರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೨ |ಕುರುಬರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೩ |ಮಾರೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೪ |ನಾಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೫ |ಪೆದ್ದನಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೬ |ತಾವರೆಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೭ |ವರ್ತೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೮ |ವರ್ತೂರು ನರಸೀಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೨೯ |ಯಲಚಗುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೩೦ |ಯಲಚಗುಪ್ಪೆ ರಾಂಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೨ |- |೬೩೧ |ಬ್ಯಾಲಾಳು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೨ |ಚಿಕ್ಕಲ್ಲೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೩ |ಚಿಕ್ಕಲ್ಲೂರು ರಾಂಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೪ |ಚಿಕ್ಕಲ್ಲೂರು ವೆಂಕಟಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೫ |ಚುಂಚನಕುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೬ |ದೊಡ್ಡಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೭ |ದೊಣ್ಣೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೮ |ಗಣಪತಿಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೩೯ |ಕರಿಗಿರಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೦ |ಕೇತೋಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೧ |ಕೇತೋಹಳ್ಳಿ ನರಸೀಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೨ |ಕೇತೋಹಳ್ಳಿ ರಾಂಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೩ |ಕೆ.ಗುರುರಾಯನಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೪ |ಕೋಳೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೫ |ಕೋಳೂರು ನಂಜುಂಡಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೬ |ಮುದ್ದಯ್ಯನಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೭ |ಪುನಗಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೮ |ಪುರದಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೪೯ |ಶೇಷಗಿರಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೫೦ |ಸುಲಿವಾರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೫೧ |ಸುಲಿವಾರ ರಾಂಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ತಾವರೆಕೆರೆ - ೩ |- |೬೫೨ |ಆಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೩ |ಅಂಜನಾಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೪ |ಚುಂಚಘಟ್ಟ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೫ |ದೊಡ್ಡಕಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೬ |ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೭ |ಗೊಟ್ಟಿಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೮ |ಗೋವಿಂದಗೋವಿಂದನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೫೯ |ಜರಗನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೦ |ಕರೀಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೧ |ಕೆಂಬತ್ತಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೨ |ಕೋಣನಕುಂಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೩ |ಕೊತ್ತನೂರು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೪ |ಮಾರೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೫ |ಪಿಳ್ಳಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೬ |ಪುಟ್ಟೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೭ |ರಾಘವನಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೮ |ಸಾರಕ್ಕಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೬೯ |ಸಾರಕ್ಕಿ ಕೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೭೦ |ಯಲಚೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ - ೧ |- |೬೭೧ |ಗುಳಿಕಾಮಲೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೨ |ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೩ |ಕಗ್ಗಲೀಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೪ |ಮಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೫ |ಓ.ಬಿ.ಚೂಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೬ |ರಘುವನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೭ |ತಲಘಟ್ಟಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೮ |ತರಾಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೭೯ |ತಿಪ್ಪಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೮೦ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ ಮನವರ್ತೆಕಾವಲ್ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೮೧ |ಉತ್ತರಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೮೨ |ವಾಜರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೨ |- |೬೮೩ |ಅಲಕಬಾಳು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೮೪ |ಕೆ ಚೂಡಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೮೫ |ನಾಗನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೮೬ |ನೆಲಗುಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೮೭ |ನೆಟ್ಟಿಗೆರೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೮೮ |ರಾವುಗುಡ್ಲು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೮೯ |ಸೋಮನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೯೦ |ಸುಂಕದಕಟ್ಟೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೯೧ |ತಟ್ಟಗುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೯೨ |ವಡ್ಡರಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೩ |- |೬೯೩ |ಅರೇಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೬೯೪ |ಆವಲಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೬೯೫ |ಬೈರಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೬೯೬ |ಬಿಕಾಶಿಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೬೯೭ |ಚನ್ನಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೬೯೮ |ಚಿಕ್ಕಕಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೬೯೯ |ಗುಬ್ಬಿಲಾಲ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೧ |ಹೊಸಕೆರೆಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೨ |ಇಟ್ಟಮಡು |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೩ |ಕದಿರೇನಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೪ |ಕತ್ರಿಗುಪ್ಪೆ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೫ |ಸುಬ್ರಮಣ್ಯಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೬ |ತುರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೭ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೮ |ವಡ್ಡರಪಾಳ್ಯ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೦೯ |ವಸಂತಪುರ |ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ |ಉತ್ತರಹಳ್ಳಿ-೪ |- |೭೧೦ |ಆದಿಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೧ |ಅರೇಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೨ |ಅರೆನೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೩ |ಭಕ್ತಿಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೪ |ಬಳ್ಳೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೫ |ಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೬ |ಎಂ ಮೇಡಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೭ |ಗುಡ್ಡಹಟ್ಟಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೮ |ಹಳೇಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೧೯ |ಇಂಡ್ಲಬೆಲೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೦ |ಜಿಗಳಾ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೧ |ಕಂಬಳಿಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೨ |ಕೊಡ್ಲಿಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೩ |ಮಂಚನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೪ |ಮಾರನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೫ |ಮಾಯಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೬ |ಮುತ್ತುಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ - ೧ |- |೭೨೭ |ಆನಂದಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೨೮ |ಬಾಳೆಗಾರನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೨೯ |ಬನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೦ |ಬೆಂಡಿಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೧ |ಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೨ |ಚಂದಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೩ |ಗಿಡ್ಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೪ |ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೫ |ಹೆಬ್ಬಗೋಡಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೬ |ಹೀಲಳಿಗೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೭ |ಇಚ್ಚಂಗೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೮ |ಇಗ್ಗಲೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೩೯ |ಕಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೦ |ಕಿಟ್ಟಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೧ |ಕೃಷ್ಣಸಾಗರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೨ |ನೆರಳೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೩ |ತಿರುಮಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೪ |ವೀರಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೫ |ಯಡವನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಅತ್ತಿಬೆಲೆ-೨ |- |೭೪೬ |ಅಮಾನಿಭುಜಂಗದಾಸನಕೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೪೭ |ಅಮಾನಿಬಿದರಕೆರೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೪೮ |ಬೈರಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೪೯ |ಬಂದೇನಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೦ |ಬನ್ನೇರುಘಟ್ಟ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೧ |ಬೇಗಿಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೨ |ಭೂತನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೩ |ಬಿಲ್ವರದಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೪ |ಬೊಮ್ಮಂಡಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೫ |ಬುಕ್ಕಸಾಗರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೬ |ದ್ಯಾವಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೭ |ಗಿಡ್ಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೮ |ಹಾರಗದ್ದೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೫೯ |ಹರಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೦ |ಹೆನ್ನಾಗರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೧ |ಹಿನ್ನಕ್ಕಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೨ |ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೩ |ಹುಲಿಮಂಗಲ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೪ |ಹುಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೫ |ಹುಲ್ಲುಕಸವನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೬ |ಜೆ ಬಿಂಗೀಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೭ |ಕಾಚನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೮ |ಕಾಡುಜಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೬೯ |ಕಲ್ಕೆರೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೦ |ಕಲ್ಲುಬಾಳು |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೧ |ಕನ್ನನಾಯಕನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೨ |ಕೋನಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೩ |ಕೊಪ್ಪ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೪ |ಕ್ಯಾಲಸನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೫ |ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೬ |ಮಹಾಂತಲಿಂಗಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೭ |ಮಂಟಪ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೮ |ಮಾರಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೭೯ |ನಲ್ಲಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೦ |ನಂಜಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೧ |ನೊಸೆನೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೨ |ರಾಗಿಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೩ |ರಾಜಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೪ |ರಾಮಕೃಷ್ಣಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೫ |ರಾಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೬ |ಸಕಾಲವಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೭ |ಶೀತನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೮ |ಶಿವನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೮೯ |ಆದ್ದರಿಂದ ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೦ |ತಿರುಪಾಳ್ಯ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೧ |ವಾಬಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೨ |ವಡೇರಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೩ |ವಡೇರಮಂಚನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೪ |ಯಾ ಅಮಾನಿಕೆರೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೫ |ಯರಂಡಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಜಿಗಣಿ |- |೭೯೬ |ಎ. ಮೇಡಿಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೭೯೭ |ಆಡೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೭೯೮ |ಅಗಸತಿಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೭೯೯ |ಅಮಾನಿದೊಡ್ಡಕೆರೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೦ |ಅರವಂತಿಗೆಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೧ |ಅವಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೨ |ಬಗ್ಗನದೊಡ್ಡಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೩ |ಬೆಸ್ತಮನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೪ |ಬಿದರಗೆರೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೫ |ಬಿದರಕಡಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೬ |ಬ್ಯಾಗದೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೭ |ಚನ್ನೇನ್ ಅಗ್ರಹಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೮ |ಚಿಕ್ಕಹಗಡೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೦೯ |ಚಿಕ್ಕಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೦ |ಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೧ |ಚಿಕ್ಕಣ್ಣನಹಟ್ಟಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೨ |ಚೂಡೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೩ |ದೊಡ್ಡ ಹಗಡೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೪ |ಗೆರಟಿಗನಬೆಲೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೫ |ಗೌರೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೬ |ಗುಡ್ಡನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೭ |ಹಲ್ದೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೮ |ಹಂಪಲಘಟ್ಟ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೧೯ |ಹಸಿರುವಾಣಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೦ |ಹೊನ್ನಕಲಸಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೧ |ಇಂಡ್ಲವಾಡಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೨ |ಇಂಡ್ಲವಾಡಿಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೩ |ಕಾಳನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೪ |ಕಮ್ಮಸಂದ್ರ ಅಗ್ರಹಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೫ |ಕರ್ಪುರು |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೬ |ಕವಲಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೭ |ಕೆಂಪವಡೇರಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೮ |ಕೋನಮಡಿವಾಲ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೨೯ |ಕುಂಬಾರನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೦ |ಕುರುಬರಹಟ್ಟಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೧ |ಲಿಂಗಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೨ |ಮಡಿವಾಳ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೩ |ಮರಸೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೪ |ಮರಸೂರು ಅಗ್ರಹಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೫ |ಮೆಣಸಿಗನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೬ |ಮುತ್ತಗಟ್ಟಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೭ |ಪಿ ಗೊಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೮ |ರಾಚಮನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೩೯ |ಸಬ್ಮಂಗಲ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೦ |ಸಮಂದೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೧ |ಸಿಡಿಹೊಸಕೋಟೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೨ |ಸಿಂಗಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೩ |ಸೋಲೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೪ |ಸೊಣ್ಣಿನಾಯಕನಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೫ |ಸೊಪ್ಪಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೬ |ಸುನಾವರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೭ |ಸುರಜಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೮ |ತಮ್ಮನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೪೯ |ತತ್ನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೫೦ |ತೆಲುಗಾರಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೫೧ |ತಿಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೫೨ |ವನಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಕಸಬಾ |- |೮೫೩ |ಬನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೫೪ |ಚಿಕ್ಕದಾಸರಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೫೫ |ಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ ಕಾಮನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೫೬ |ಚಿಕ್ಕನೆಕ್ಕುಂದಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೫೭ |ಚಿಕ್ಕವಡೇರಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೫೮ |ದೇಶಪಂಡೆಗಟ್ಟಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೫೯ |ದೊಡ್ಡತಿಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೦ |ದೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೧ |ಗೋಣಿಘಟ್ಟಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೨ |ಗುಡಿಗಟ್ಟನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೩ |ಹಲಸಹಳ್ಳಿ ತಿಪ್ಪಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೪ |ಹೆಗ್ಗಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೫ |ಇಟ್ಟಂಗೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೬ |ಜಂತಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೭ |ಕತ್ರಿಗುಪ್ಪೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೮ |ಕುಗುರು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೬೯ |ಕುಟಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೦ |ಮಾದಪ್ಪನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೧ |ಮಹಲ್ ಚೌಡದೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೨ |ಮಟ್ಟನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೩ |ಮಂಗಳೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೪ |ನಾಗೇನ ಅಗ್ರಹಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೫ |ನೆಕ್ಕುಂದಿದೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೬ |ನೆರಿಗಾ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೭ |ಪಂಡಿತ ಅಗ್ರಹಾರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೮ |ರಾಮನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೭೯ |ಸರ್ಜಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೮೦ |ಶೀಗನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೮೧ |ತಿಗಳಚೌಡದೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೮೨ |ತಿಂಡ್ಲು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೮೩ |ವಳಗೆರೆ ಕಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ - ೧ |- |೮೮೪ |ಅಡಿಗರಕಲ್ಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೮೫ |ಅಲಿಬೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೮೬ |ಆವಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೮೭ |ಬಿ ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೮೮ |ಬಾಲಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೮೯ |ಬಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೦ |ಬಿಳಿಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೧ |ಬಿಲ್ಲಾಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೨ |ಬುರಗುಂಟೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೩ |ಚಂಬೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೪ |ಚಿಕ್ಕದುನ್ನಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೫ |ಚಿಕ್ಕನಾಗಮಂಗಲ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೬ |ಚಿಕ್ಕತಿಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೭ |ಚಿಂತಲಮಡಿವಾಳ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೮ |ಚೊಕ್ಕಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೮೯೯ |ಚೂಡಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೦ |ಗಟ್ಟಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೧ |ಗಟ್ಟಮಾರನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೨ |ಗೋಪಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೩ |ಗೂಳಿಮಂಗಲ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೪ |ಹಂದೇನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೫ |ಹಾರೋಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೬ |ಹುಸ್ಕೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೭ |ಕಡಗ್ರಹ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೮ |ಕಗ್ಗಲೀಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೦೯ |ಕೊಮ್ಮಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೦ |ಕೂಡ್ಲು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೧ |ಕುಟಗಾನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೨ |ಮುತ್ತನಲ್ಲೂರು |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೩ |ಮುತ್ತನಲ್ಲೂರು ಅಮಾನಿಕೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೪ |ನಾರಾಯಣಘಟ್ಟ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೫ |ರಾಯಸಂದ್ರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೬ |ಸಮನಹಳ್ಳಿ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೭ |ಶ್ರೀರಾಮಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೮ |ಸಿಂಗೇನಗ್ರಹ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೧೯ |ಸೊಲ್ಲೆಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೨೦ |ಸೋಂಪುರ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |- |೯೨೧ |ಯಮಾರೆ |ಆನೇಕಲ್ |ಸರ್ಜಾಪುರ-೨ |} == ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು == * [[ಬೆಂಗಳೂರು]] * [[ಕೆಂಗೇರಿ]] * [[ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಪುರ]] * [[ಆನೇಕಲ್]] * [[ಯಲಹಂಕ]] ==ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ== ===ಹವಾಮಾನ=== ಇಲ್ಲಿನ ಹವಾಮಾನವು ಮಧ್ಯಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು 16–18 °C (61–64 °F) ಆಗಿದೆ. {{Weather box |collapsed = |location = ಭಾರತದ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಹವಾಮಾನ ಮಾಹಿತಿ. |metric first = Y |single line = Y |Jan high C = 27 |Feb high C = 29.6 |Mar high C = 32.4 |Apr high C = 33.6 |May high C = 32.7 |Jun high C = 29.2 |Jul high C = 27.5 |Aug high C = 27.4 |Sep high C = 28 |Oct high C = 27.7 |Nov high C = 26.6 |Dec high C = 25.9 |year high C = 29 |Jan low C = 15.1 |Feb low C = 16.6 |Mar low C = 19.2 |Apr low C = 21.5 |May low C = 21.2 |Jun low C = 19.9 |Jul low C = 19.5 |Aug low C = 19.4 |Sep low C = 19.3 |Oct low C = 19.1 |Nov low C = 17.2 |Dec low C = 15.6 |year low C = 18.6 |rain colour = green |Jan rain mm = 2.7 |Feb rain mm = 7.2 |Mar rain mm = 4.4 |Apr rain mm = 46.3 |May rain mm = 119.6 |Jun rain mm = 80.6 |Jul rain mm = 110.2 |Aug rain mm = 137 |Sep rain mm = 194.8 |Oct rain mm = 180.4 |Nov rain mm = 64.5 |Dec rain mm = 22.1 |Jan rain days = 0.2 |Feb rain days = 0.5 |Mar rain days = 0.4 |Apr rain days = 3 |May rain days = 7 |Jun rain days = 6.4 |Jul rain days = 8.3 |Aug rain days = 10 |Sep rain days = 9.3 |Oct rain days = 9 |Nov rain days = 4 |Dec rain days = 1.7 |Jan sun = 263.5 |Feb sun = 248.6 |Mar sun = 272.8 |Apr sun = 258 |May sun = 241.8 |Jun sun = 138 |Jul sun = 111.6 |Aug sun = 114.7 |Sep sun = 144 |Oct sun = 173.6 |Nov sun = 189 |Dec sun = 210.8 |source 1 = WMO<ref>{{cite web | url = http://www.worldweather.org/066/c00523.htm | title = ಬೆಂಗಳೂರು | access-date = 21 March 2010 | publisher = [[World Meteorological Organisation]]| archive-url= https://web.archive.org/web/20100406084804/http://www.worldweather.org/066/c00523.htm| archive-date= 6 April 2010 | url-status= live}}</ref> |source 2 = HKO (sun only, 1971–1990)<ref>{{cite web | url = http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/asia/india/bangalore_e.htm | title = ಭಾರತದ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಹವಾಮಾನ ಮಾಹಿತಿ | access-date = 4 May 2011 | publisher = [[Hong Kong Observatory]] | archive-url = https://web.archive.org/web/20120118112518/http://www.weather.gov.hk/wxinfo/climat/world/eng/asia/india/bangalore_e.htm | archive-date = 18 January 2012 | url-status = dead }}</ref> |date = August 2010 }} ===ನೀರು=== ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗದ್ದೆ ಅಟ್ಲಾಸ್ (೨೦೧೦) ಪ್ರಕಾರ, ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ೫೮೦ ಗದ್ದೆಗಳಿವೆ. <ref>{{Citation |title=National Wetland Atlas - Karnataka |date=August 2010 |url=https://vedas.sac.gov.in/vedas/downloads/atlas/Wetlands/NWIA_Karnataka_Atlas.pdf |page=104 |department=National Wetland Inventory and Assessment (NWIA). Ministry of Environment and Forests, Government of India |publisher=Space Applications Centre (ISRO), Ahmedabad. Karnataka State Remote Sensing Applications Centre, (KSRSAC), Bangalore}}</ref> ==ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ== {{historical populations|11=೧೯೦೧|12=3,94,794|13=೧೯೧೧|14=4,28,228|15=೧೯೨೧|16=4,80,675|17=೧೯೩೧|18=5,90,218|19=೧೯೪೧|20=7,38,393|21=೧೯೫೧|22=12,53,542|23=೧೯೬೧|24=14,99,333|25=೧೯೭೧|26=21,97,347|27=೧೯೮೧|28=34,95,566|29=೧೯೯೧|30=48,39,162|31=೨೦೦೧|32=65,37,124|33=೨೦೧೧|34=96,21,551|percentages=pagr|footnote=source:<ref>[http://www.censusindia.gov.in/2011census/PCA/A2_Data_Table.html Decadal Variation In Population Since 1901]</ref>|align=center}} {{bar box |title=ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಧರ್ಮಗಳು (೨೦೧೧)<ref>{{Cite web |date=2011 |title=Table C-01 Population by Religion: Karnataka |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11378/download/14491/DDW29C-01%20MDDS.XLS |website=censusindia.gov.in |publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India]]}}</ref> |titlebar=#Fcd116 |left1=Religion |right1=Percent |float=left |bars= {{bar percent|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|darkorange|80.29}} {{bar percent|ಇಸ್ಲಾಂ|green|12.97}} {{bar percent|ಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮ|dodgerblue|5.25}} {{bar percent|ಜೈನ ಧರ್ಮ|brown|0.86}} {{bar percent|ಇತರೆ ಹೇಳಲಾಗಿಲ್ಲ|black|0.63}} }} ೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯು ೯,೬೨೧,೫೫೧ [[ಜನಸಂಖ್ಯೆ|ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸರಿಸುಮಾರು [[ಬೆಲಾರಸ್]] ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web |date=2011 |title=District Census Handbook: Bengaluru |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/584/download/1984/DH_2011_2918_PART_A_DCHB_BANGALORE.pdf |website=censusindia.gov.in |publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India]]}}</ref> ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ (ಒಟ್ಟು ೬೪೧ ರಲ್ಲಿ). ಜಿಲ್ಲೆಯು ಪ್ರತಿ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌‌ಗೆ ೪,೩೭೮ ನಿವಾಸಿಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ (೧೧,೪೦/ಚದರ ಮೈಲಿ). <ref>{{cite web | author = US Directorate of Intelligence | title = Country Comparison:Population | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20070613004507/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html | url-status = dead | archive-date = 13 June 2007 | access-date = 1 October 2011 | quote = Belarus 9,577,552 July 2011 est.}}</ref> ೨೦೦೧-೨೦೧೧ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇದರ [[:en:population growth rate|ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರವು]] ೪೬.೬೮% ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ೧೦೦೦ [[ಪುರುಷ|ಪುರುಷರಿಗೆ]] ೯೦೮ [[ಮಹಿಳೆ|ಮಹಿಳೆಯರ]] ಲಿಂಗ ಅನುಪಾತವಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣವು ೮೮.೪೮% ಆಗಿದೆ. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೯೦.೯೪% ರಷ್ಟು ಜನರು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. [[ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ವರ್ಗ|ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳು]] ಕ್ರಮವಾಗಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೧೨.೪೬% ಮತ್ತು ೧.೯೮% ರಷ್ಟಿದೆ. ೨೦೧೧ ರ ಜನಗಣತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೪೪.೪೭% ರಷ್ಟು [[ಕನ್ನಡ]], ೧೫.೨೦% [[ತಮಿಳು]], ೧೩.೯೯% [[ತೆಲುಗು]], ೧೨.೧೧% [[ಉರ್ದೂ|ಉರ್ದು]], ೪.೫೫% [[ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆ|ಹಿಂದಿ]], ೨.೯೪% [[ಮಲಯಾಳಂ]] ಮತ್ತು ೧.೯೨% [[ಮರಾಠಿ]] ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web |title=Table C-16 Population by Mother Tongue: Karnataka |url=https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/10208/download/13320/DDW-C16-STMT-MDDS-2900.XLSX |website=www.censusindia.gov.in |publisher=[[Registrar General and Census Commissioner of India]]}}</ref> ==ದೇವಾಲಯಗಳು== * [[ಗವಿ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು|ಗವಿ ಗಂಗಾಧರೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ.]] * [[:en:Dodda Basavana Gudi|ದೊಡ್ಡ ಬಸವನ ಗುಡಿ.]] * [[ಹಲಸೂರು ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಬೆಂಗಳೂರು]] * [[:en:ISKCON Temple Bangalore|ಇಸ್ಕಾನ್ ದೇವಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು.]] * [[:en:Kote Venkataramana Temple, Bangalore|ಕೋಟೆ ವೆಂಕಟರಮಣ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಬೆಂಗಳೂರು.]] * [[:en:Banashankari Amma Temple|ಬನಶಂಕರಿ ಅಮ್ಮನ ದೇವಸ್ಥಾನ.]] ==ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ== * [[:en:Ajjanahalli, Bangalore South|ಅಜ್ಜನಹಳ್ಳಿ, ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ.]] * [[:en:Bangalore Division|ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಭಾಗ.]] {{ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು}} ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ]] g1kzxc03tb6hzaqwdbhf8ophh6xz7dj 0 12312 1306679 1297691 2025-06-15T23:52:19Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306679 wikitext text/x-wiki {{Short description|ಮಹಾದೇವ}} '''ಶಿವ''' (ಮಂಗಳಕರನು) ಹಾಗೂ '''ಮಹಾದೇವ''' (ದೇವರುಗಳಿಗೆ ದೇವರು) {{Sfn|Sharma|2000|p=65}}{{Sfn|Issitt|Main|2014|pp=147, 168}}{{Sfn|Flood|1996|p=151}} ಶಿವನು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮುಖ ದೇವರು.<ref>{{cite web|url=https://www.outlookindia.com/national/shiva-in-mythology-let-s-reimagine-the-lord-magazine-231225|title=Shiva In Mythology: Let's Reimagine The Lord|access-date=30 October 2022|archive-date=30 October 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221030120611/https://www.outlookindia.com/national/shiva-in-mythology-let-s-reimagine-the-lord-magazine-231225|url-status=live}}</ref>. ಶಿವನು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನ್ನು, ಇತರರು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು,{{sfn|Zimmer|1972|pp=124–126}}{{sfn|Gonda|1969}} ಶೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯಲ್ಲಿ ಶಿವನೂ ಸರ್ವೋಚ್ಚನಾಗಿದ್ದಾನೆ, ಈತನು ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ, ರಕ್ಷಣೆ, ಮತ್ತು ಪರಿವರ್ತನೆಯ ದೈವ.{{sfnm|Flood|1996|1pp=17, 153|Sivaraman|1973|2p=131}} {{Sfn|Sharma|2000|p=65}}{{Sfn|Issitt|Main|2014|pp=147, 168}}{{Sfn|Flood|1996|p=151}}, [[ಆದಿ ಪರಾಶಕ್ತಿ|ಆದಿಶಕ್ತಿ]] ಕೇಂದ್ರಿತ ಶಕ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ದೇವಿಯ ಪತಿ ಮತ್ತು ಸರಿಸಮನನಾಗಿದ್ದಾನೆ.{{sfn|Kinsley|1988|pp=50, 103–104}}{{sfn|Pintchman|2015|pp=113, 119, 144, 171}}, [[ಸ್ಮಾರ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯ]]ದ ಐದು ಪ್ರಮುಖ ದೇವರಲ್ಲಿ ಶಿವನು ಒಬ್ಬನು.{{sfn|Flood|1996|pp=17, 153}} ಶಿವನು ಶಾಂತ ಹಾಗೂ ರೌದ್ರ ಸ್ವರೂಪನು, ಶಾಂತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಯೋಗಿಯಾಗಿ ವೈರಾಗ್ಯ ಜೀವನವನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂಸಾರಿಯಾಗಿ ಪತ್ನಿ [[ಪಾರ್ವತಿ]] ಹಾಗೂ ಮಕ್ಕಳು [[ಗಣೇಶ]], ಕಾರ್ತಿಕೇಯನ ಜೊತೆ ಇರವನು.{{sfn|Zimmer|1972|pp=124–126}}, ರೌದ್ರ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದುಷ್ಟರನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವ ಮಹಾಕಾಲ, ಭೈರವ, [[ವೀರಭದ್ರ]] ಹಾಗೂ ಇತರ ರೂಪಗಳನ್ನು ಅವತರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಶಿವನು [[ಯೋಗ]], ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ದೇವರಾಗಿ ಆದಿಯೋಗಿ, ನಟರಾಜ ಎಂಬ ರೂಪವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ.<ref>''Shiva Samhita'', e.g. {{harvnb|Mallinson|2007}}; {{harvnb|Varenne|1976|p=82}}; {{harvnb|Marchand|2007}} for Jnana Yoga.</ref> ಶಿವನು ಪ್ರತಿಮಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಕೊರಳಲ್ಲಿ ಸರ್ಪಗಳ ರಾಜ ವಾಸುಕಿ, ಕೇಶದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧಚಂದ್ರ, ಗಂಗೆ, ಮತ್ತು ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಮೂರನೇ ಕಣ್ಣು, ಕೈಯಲ್ಲಿ ತ್ರಿಶೂಲ ಮತ್ತು ಡಮರುನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. ಶಿವನನ್ನು ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{sfn|Fuller|2004|p=58}} {{Infobox deity | name = ಶಿವ <hr> ಮಹಾದೇವ | type = ಹಿಂದೂ | image ={{multiple image | border = infobox | total_width = 300 | image_style = | perrow = 2/2 | caption_align = center | image1 = Aikya Linga in Varanasi.jpg | caption1 = ಶಿವಲಿಂಗ <br> ನಿರ್ಗುಣ ರೂಪ | image2 = Shiva and Parvati pose for a formal portrait (bazaar art, 1940's).jpg | caption2 = ಪಾರ್ವತಿ ಪರಮೇಶ್ವರ <br> ಸುಗುಣ ರೂಪ}} | day = {{hlist|ಸೋಮವಾರ|ತ್ರಯೋದಶಿ}} | mantra = *ಓಂ ಲಿಂಗಾಯ ನಮಃ *ಓಂ ನಮಃ ಶಿವಾಯ | affiliation = {{hlist|ತ್ರಿಮೂರ್ತಿ|ಈಶ್ವರ|ಪರಮಾತ್ಮ}} | deity_of =ಸರ್ವೋಚ್ಚ ದೇವರು (ಶೈವ)<hr> {{hlist|God of|ಸೃಷ್ಟಿ|ರಕ್ಷಣೆ|ಪರಿವರ್ತನೆ|<br>ಕಾಲ|ಯೋಗ|ನೃತ್ಯ|ಧ್ಯಾನ|ಕಲೆ|ಔಷದಿ}}<ref>{{Cite encyclopedia|title=Hinduism |url=https://books.google.com/books?id=dbibAAAAQBAJ&pg=PA445|year=2008 |encyclopedia=Encyclopedia of World Religions|publisher=Encyclopaedia Britannica, Inc.|isbn=978-1593394912 |pages=445–448}}</ref> | weapon = *ತ್ರಿಶೂಲ *ಪಾಶುಪತಸ್ತ್ರ *ಪರಶು *ಪಿನಾಕ ಬಿಲ್ಲು{{sfn|Fuller|2004|p=58}} | symbols = {{hlist|ಶಿವಲಿಂಗ|{{sfn|Fuller|2004|p=58}}|ಅರ್ಧ ಚಂದ್ರ|ಡಮರು|ವಾಸುಕಿ (ನಾಗ)|ಮೂರನೇ ಕಣ್ಣು}} | children = *ಕಾರ್ತಿಕೇಯ {{sfn|Cush|Robinson|York|2008|p=78}} *[[ಗಣೇಶ]] {{sfn|Williams|1981|p=62}} *[[:en:Ashokasundari|ಅಶೋಕ ಸುಂದರಿ]] <ref>{{cite book |title = Puranic Encyclopaedia: a Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Puranic Literature |url = https://archive.org/details/puranicencyclopa00maniuoft | publisher = Motilal Banarsidass Publishers |year = 1975| isbn = 978-0-8426-0822-0 |first = Vettam|last = Mani}}</ref><ref>{{Cite web|last=Nair|first=Roshni|date=2015-09-13|title=Beyond Ganesh: The other children of Shiva-Parvati|url=https://www.dnaindia.com/lifestyle/report-beyond-ganesh-the-other-children-of-shiva-parvati-2124690|access-date=2020-11-19|website=DNA India|language=en}}</ref> | abode = *ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತ {{sfn|Zimmer|1972|pp=124–126}} | mount = [[ನಂದಿ]]{{sfn|Javid|2008|pp=20–21}} | festivals = {{hlist|[[ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ]]|ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸ|ಕಾರ್ತಿಕ ಪೌರ್ಣಮಿ{{sfn|Dalal|2010|pp=137, 186}}}} | other_names = {{hlist|ಶಂಕರ|ಭೋಲೆನಾಥ|ಮಹೇಶ್ವರ|ರುದ್ರ|ಮಹಾದೇವ|ಮಹಾಕಾಲ|ವೀರಭದ್ರ|ಸದಾಶಿವ|ಭೈರವ|ನಟರಾಜ|ಪಶುಪತಿ}} | member_of = ತ್ರಿಮೂರ್ತಿ | texts = {{hlist|[[ಲಿಂಗ ಪುರಾಣ]]|[[ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ]]}} | consort = [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿ/ಸತಿ]] {{refn|group=note|Sati, the first wife of Shiva, was reborn as Parvati after she immolated herself. According to [[Shaivism]], Parvati has various appearances like [[Durga]] and [[Kali]] with the supreme aspect of [[Adi Shakti]] which are also associated with Shiva. All these goddesses are the same [[Ātman (Hinduism)|Atma (Self)]] in different bodies.{{sfn|Kinsley|1998|p=35}}}} }} {{Hinduism}} ಶಿವನಿಗೆ ವೇದಪೂರ್ವದ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ.{{sfnm|Sadasivan|2000|1p=148|Sircar|1998|2pp=3 with footnote 2, 102–105}}, ಶಿವನ ಸುಗುಣ ಆಕೃತಿಯು ವಿವಿಧ ಹಳೆಯ ವೈದಿಕವಲ್ಲದ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಒಂದೇ ಪ್ರಮುಖ ದೇವರಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿದೆ.{{Sfn|Flood|1996|p=152}}{{sfnm|Flood|1996|1pp=148–149|Keay|2000|2p=xxvii|Granoff|2003|3pp=95–114|Nath|2001|4p=31}} ಶಿವ ಸರ್ವ ಹಿಂದೂ ದೇವನಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಭಾರತ, ನೇಪಾಳ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾನೆ.{{sfnm|Keay|2000|1p=xxvii|Flood|1996|2p=17}} ==ಶಿವನ ಹೆಸರು == [[ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆ]]ಯಲ್ಲಿ '''ಶಿವ''' ಅಂದರೆ "ಶುಭಕರ, ಅನುಕೂಲಕರ, ಸೌಮ್ಯ, ದಯೆ, ಸ್ನೇಹಪರ" ಎಂದರ್ಥ <ref name="mmwshiva">Monier Monier-Williams (1899), [http://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/1100/mw__1107.html Sanskrit to English Dictionary with Etymology] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170227192855/http://www.ibiblio.org/sripedia/ebooks/mw/1100/mw__1107.html |date=27 February 2017 }}, Oxford University Press, pp. 1074–1076</ref> ಜಾನಪದ ಮೂಲಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಶಿವ ಎಂಬ ಹೆಸರು '''ಶಿ''' "ಇವರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಅಡಗಿದೆ, ವ್ಯಾಪಕತೆ, ಮತ್ತು '''ವ''' "ಕೃಪೆಯ ಸಾಕಾರ" ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.<ref name="mmwshiva" />{{sfn|Prentiss|2000|p=199}} ಋಗ್ವೇದದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ({{Circa|1700–1100 BCE}}) "ಶಿವ" ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು "ರುದ್ರ" ಹೆಸರಿನ ವಿಶೇಷ ಗುಣವಾಚಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref>For use of the term ''{{transliteration|sa|ISO|śiva}}'' as an epithet for other Vedic deities, see: {{harvnb|Chakravarti|1986|p=28}}.</ref> ಶಿವ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥವು "ಮುಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಅಂತಿಮ ವಿಮೋಚನೆ" ಮತ್ತು "ಶುಭದಾಯಕ" ಎಂದು ಸಹ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ವಿಶೇಷಣವನ್ನು ವೈದಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬೋಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="mmwshiva" />{{Sfn|Chakravarti|1986|pp=21–22}} ಈ ಪದವು ವೈದಿಕ "ರುದ್ರ-ಶಿವ" ದಿಂದ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ "ಶಿವ" ಎಂಬ ನಾಮಪದಕ್ಕೆ "ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, ಪುನರುತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ದುಷ್ಠವಿನಾಶ" ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಂಗಳಕರ ದೇವರ ಹೆಸರಾಗಿ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿತು.<ref name="mmwshiva" />{{Sfn|Chakravarti|1986|pp=1, 7, 21–23}} ಇನ್ನೊಂದು ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ ಶಿವ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಸಂಸ್ಕೃತದ "ಶರ್ವ್" ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಇದರರ್ಥ "ದುಷ್ಠ ವಿನಾಶಕ" ಎಂಬುದಾಗಿದೆ.<ref>For root ''{{transliteration|sa|ISO|śarv}}-'' see: {{harvnb|Apte|1965|p=910}}.</ref>{{Sfn|Sharma|1996|p=306}} ಸಂಸ್ಕೃತದ "ಶೈವ" ಪದವು "ಶಿವ ದೇವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದವರು" ಅಥವಾ "ಶಿವನ ಅನುಯಾಯಿಗಳು" ಎಂಬರ್ಥವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ, ಈ ಪದವು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮುಖ ಪಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಆ ಪಂಥದ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಹೆಸರಾಗಿದೆ.{{sfn|Ahmed|8 n|Apte|1965|p=927}} ಶೈವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಕೆಲವು ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ಇದನ್ನು ವಿಶೇಷಣವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>For the definition "Śaivism refers to the traditions which follow the teachings of {{transliteration|sa|ISO|Śiva}} (''{{transliteration|sa|ISO|śivaśāna}}'') and which focus on the deity {{transliteration|sa|ISO|Śiva}}... " see: {{harvnb|Flood|1996|p=149}}</ref> ಕೆಲವು ಲೇಖಕರು ಶಿವನ ಹೆಸರನ್ನು ತಮಿಳು ಪದ "ಶಿವಪ್ಪು" ಅಂದರೆ "ಕೆಂಪು" ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತಾರೆ, ಶಿವನು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅಥವಾ ಬೆಂಕಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಅವರದ್ದು, ( ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ "ಶಿವನ್" ಅಂದರೆ "ಕೆಂಪು" ) ಮತ್ತು ರುದ್ರನನ್ನು ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ "ಬಭ್ರು" (ಕಂದು ಅಥವಾ ಕೆಂಪು) ಎಂದೂ ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite book|last1=van Lysebeth|first1=Andre|title=Tantra: Cult of the Feminine|date=2002|publisher=Weiser Books|isbn=978-0877288459|page=213|url=https://books.google.com/books?id=R4W-DivEweIC&pg=FA213}}</ref><ref>{{cite book|last1=Tyagi|first1=Ishvar Chandra|title=Shaivism in Ancient India: From the Earliest Times to C.A.D. 300|publisher=Meenakshi Prakashan|year=1982| page=81| url=https://books.google.com/books?id=WH3XAAAAMAAJ}}</ref> [[ವಿಷ್ಣು ಸಹಸ್ರನಾಮ]]ದಲ್ಲಿ "ಶಿವ" ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು "ಶುದ್ಧ" ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮೂರು ಗುಣಗಳಾದ "[[ಸಾತ್ವಿಕ]], [[ರಜಸ್]] ಮತ್ತು [[ತಾಮಸಿಕ|ತಮಸ್ಸು]]" ಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತನಾಗದವನು ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದೆ.{{sfnm|Sri Vishnu Sahasranama|1986|1pp=47, 122|Chinmayananda|2002|2p=24}} ಶಿವನಿಗೆ ಅತ್ತ್ಯುನ್ನತ ಹೆಸರು ಮಹಾದೇವ (ದೇವರಿಗೆ ದೇವರು), ಮತ್ತು ಪರಮೇಶ್ವರ (ಸರ್ವ್ಚೊಚ್ಚ ದೇವರು).{{sfn|Kramrisch|1994a|p=476}}<ref>For appearance of the name {{lang|sa|महादेव}} in the ''Shiva Sahasranama'' see: {{Harvnb|Sharma|1996|p=297}}</ref> {{sfn|Kramrisch|1994a|p=477}}<ref>For appearance of the name in the Shiva Sahasranama see: {{Harvnb|Sharma|1996|p=299}}</ref><ref>For {{transliteration|sa|ISO|Parameśhvara}} as "Supreme Lord" see: {{harvnb|Kramrisch|1981|p=479}}.</ref> ಶಿವನನ್ನು ವಿಶ್ವನಾಥ, ಮಂಜುನಾಥ, ಮಹೇಶ್ವರ, ಶಂಕರ, ಶಂಭು, ರುದ್ರ, ಹರ, ನೀಲಕಂಠ, ವೀರಭದ್ರ, ಭೈರವ, ಮಹಾಕಾಲ, ಶುಭಂಕರ ಮುಂತಾದ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.{{sfn|Powell|2016|p=27}}{{sfn|Berreman|1963|p=[https://archive.org/details/hindusofhimalaya00inberr/page/385 385]}} <ref name="Manmatha">For translation see: {{harvnb|Dutt|1905|loc=Chapter 17 of Volume 13}}.</ref><ref name="Kisari">For translation see: {{harvnb|Ganguli|2004|loc=Chapter 17 of Volume 13}}.</ref><ref name="Chidbhav">{{harvnb|Chidbhavananda|1997}}, ''Siva Sahasranama Stotram''.</ref>{{sfn|Lochtefeld|2002|p=247}} '''ಸಹಸ್ರನಾಮ'''ವು ಮಧ್ಯಕಾಲದ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದೇವತೆಯ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷಣಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಸಾವಿರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡುತ್ತದೆ.<ref name="mmwsahasran">Sir Monier Monier-Williams, ''sahasranAman'', A Sanskrit-English Dictionary: Etymologically and Philologically Arranged with Special Reference to Cognate Indo-European Languages, Oxford University Press (Reprinted: Motilal Banarsidass), {{ISBN|978-8120831056}}</ref> ಶಿವನ ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡುವ ಶಿವ ಸಹಸ್ರನಾಮದ ಕನಿಷ್ಠ ಎಂಟು ವಿಭಿನ್ನ ಆವೃತ್ತಿಗಳಿವೆ.<ref>{{Harvnb|Sharma|1996|pp=viii–ix}}</ref> "ಮಹಾಭಾರತದ" ಪುಸ್ತಕ 13ರಲ್ಲಿ "ಅನುಶಾಸನಪರ್ವನ್" ಆವೃತ್ತಿಯು ಅಂತಹ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.{{refn|group=note|This is the source for the version presented in Chidbhavananda, who refers to it being from the Mahabharata but does not explicitly clarify which of the two Mahabharata versions he is using. See {{harvnb|Chidbhavananda|1997|p=5}}.}} ಶಿವನಿಗೆ "ಮಹನ್ಯಾಸ"ದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ "ದಶ-ಸಹಸ್ರನಾಮಗಳು" (10,000 ಹೆಸರುಗಳು) ಇವೆ. "ಶ್ರೀ ರುದ್ರಂ ಚಮಕಂ" ಅಥವಾ "ಶತರುದ್ರಿಯ", ಇದು ಶಿವನನ್ನು ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಸ್ತುತಿಸುವ ಭಕ್ತಿ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. <ref>For an overview of the ''Śatarudriya'' see: {{harvnb|Kramrisch|1981|pp=71–74}}.</ref><ref>For complete Sanskrit text, translations, and commentary see: {{harvnb|Sivaramamurti|1976}}.</ref> ==ನಿರ್ಗುಣ ನಿರಾಕಾರ ರೂಪ== ===ಶಿವಲಿಂಗ=== '''ಶಿವಲಿಂಗ''' ಅಥವಾ '''ಲಿಂಗೋದ್ಭವ'''ವು ಮಹಾದೇವನ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ಮತ್ತು ನಿರ್ಗುಣ ನಿರಾಕಾರ ರೂಪವಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ, ಬೆಳಕಿನ ಸ್ಥಂಭ, ಪರಮಶಿವ ಎಂದು ಸಹ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಹಾದೇವನಿಗೆ ಆದಿಯು ಇಲ್ಲ, ಅಂತ್ಯವೂ ಇಲ್ಲ, ಶಿವಲಿಂಗವು ಆರಂಭವಿಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದ ದೈವಿಕ ಬೆಳಕಿನ ಸ್ಥಂಭವಾಗಿದೆ, ಇದರಿಂದಲೇ ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ, ರಕ್ಷಣೆ, ವಿನಾಶ ನಡೆಯುವುದು ಎಂದು ಮಹಾದೇವನ ನಿರ್ಗುಣ ನಿರಾಕಾರ ರೂಪವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯ ಲಿಂಗಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡದ ವಚನಗಳು ಶಿವನ ಅನಂತ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಲಿಂಗದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಿಂದೂ ಗ್ರಂಥಗಳಾಗಿವೆ.<ref name="british museum">{{cite web|url=https://www.britishmuseum.org/explore/highlights/highlight_objects/asia/s/stone_statue_of_shiva_as_lingo.aspx|title=Stone statue of Shiva as Lingodbhava|last=Blurton|first=T. R.|year=1992|work=Extract from Hindu art (London, The British Museum Press)|publisher=British Museum site|access-date=2 July 2010}}</ref> <ref name="E. U. Harding">{{cite book | last = Harding | first = Elizabeth U. | title = Kali: The Black Goddess of Dakshineswar | chapter = God, the Father | publisher = Motilal Banarsidass | year = 1998 | pages = 156–157 | isbn = 978-81-208-1450-9}}</ref><ref name="paris_congress">{{cite book | last = Vivekananda | first = Swami | title = The Complete Works of Swami Vivekananda | chapter = The Paris congress of the history of religions | chapter-url = http://www.ramakrishnavivekananda.info/vivekananda/volume_4/translation_prose/the_paris_congress.htm | volume = 4}}</ref><ref name="Chaturvedi">{{cite book|last=Chaturvedi|title=Shiv Purana|publisher=Diamond Pocket Books|isbn=978-81-7182-721-3|pages=11 |url=https://books.google.com/books?id=bchgql0em9YC&q=shiva+purana&pg=PA29|edition=2006|year=2004}}</ref> [[File:Lingothbhavar.jpg|thumb|Lingodbhava is a Shaiva sectarian icon where Shiva is depicted rising from the Lingam (an infinite fiery pillar) that narrates how Shiva is the foremost of the Trimurti; Brahma on the left and Vishnu on the right are depicted bowing to Shiva in the centre.]] [[ಲಿಂಗಪುರಾಣ]]ದ ಪ್ರಕಾರ ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲ್ಭಾಗ (ಓವಲ್ ಆಕಾರ) ನಿರಾಕಾರ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ (ಚಿಹ್ನೆ), ಮತ್ತು ಕೆಳಭಾಗ ಪೀಠ ಅಥವಾ ಗದ್ದುಗೆಯಾಗಿದೆ.<ref name="Sivananda 1996">{{cite book|last=Sivananda|first=Swami|title=Lord Siva and His Worship|publisher=The Divine Life Trust Society|year=1996|chapter=Worship of Siva Linga|chapter-url=http://www.dlshq.org/download/lordsiva.htm#_VPID_80}}</ref> ಇದೇ ರೀತಿಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಸಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ:"ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದ ಆಕಾಶವು (ಇಡೀ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮಹಾ ಶೂನ್ಯ) ಲಿಂಗವಾಗಿದೆ, ಭೂಮಿಯು ಅದರ ಆಧಾರವಾಗಿದೆ, ಸಮಯದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ದೇವರುಗಳು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ." ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="paris_congress"/><ref name="Skanda">{{cite web|url=http://is1.mum.edu/vedicreserve/skanda.htm|title=Reading the Vedic Literature in Sanskrit|website=is1.mum.edu|access-date=2 June 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303192901/http://is1.mum.edu/vedicreserve/skanda.htm|archive-date=3 March 2016|url-status=dead}}</ref> ====ಪುರಾಣ==== [[File:Lingodbhava murti.JPG|200px|thumb|left|Picture depicting the legend]] ಲಿಂಗಪುರಾಣ ಮತ್ತು [[ಶೈವ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]ಗಳ ಪ್ರಕಾರ, [[ವಿಷ್ಣು]] ಮತ್ತು [[ಬ್ರಹ್ಮ]]ನು ಜಗತ್ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮಿಬ್ಬರಲ್ಲೀ ಯಾರು ಶ್ರೇಷ್ಠರು ಎಂದು ವಾದ ವಿವಾದದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವಾಗ ಅವರಿಗೆ ಮಹಾದೇವನು ಬೆಳಕಿನ ಸ್ಥಂಭ/ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಗೋಚರವಾಗಿ ಇಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಯಾರು ಈ ಬೆಳಕಿನ ಆದಿ ಅಥವಾ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತಿರ ಅವರೇ ಶ್ರೇಷ್ಠರು ಎಂದು ಸವಾಲು ಆಕುತ್ತಾನೆ, ಬ್ರಹ್ಮನು ಹಂಸ ರೂಪತಾಳಿ ಮೇಲ್ಭಾಗಕ್ಕೆ ಹೊರಟರೆ ವಿಷ್ಣು ವರಾಹ ರೂಪ ತಾಳಿ ಕೆಳಭಾಗಕ್ಕೆ ತೆರಳುತ್ತಾನೆ, ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸಂಚರಿಸಿದರು ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಕೊನೆ ಸಿಗದೆ ಇದ್ದಾಗ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಕೇತಕಿ ಹೂವು ಸಿಗುತ್ತದೆ ಬ್ರಹ್ಮನು ತಾನು ಶಿಖರವನ್ನು ತಲುಪಿದ್ದೆನೆ ಎಂದು ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳಲು ಕೇತಕಿ ಹೂವಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿ ಹಿಂತಿರಿಗುತ್ತಾನೆ, ವಿಷ್ಣು ಕೊನೆ ಸಿಗದೆ ನಿರಾಶನಾಗಿ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತಾನೆ, ಮರಳಿ ಮೊದಲಿದ್ದ ಜಾಗಕ್ಕೆ ತಲುಪಿದಾಗ ಬ್ರಹ್ಮನು ತಾನು ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಶಿಖರ ತಲುಪಿದ್ದೆನೆ ಇದಕ್ಕೆ ಕೇತಕಿ ಹೂವೆ ಸಾಕ್ಷಿ ಎನ್ನುತ್ತಾನೆ, ವಿಷ್ಣು ತನ್ನ ಪರಾಜಯವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾನೆ, ಶಿವನೂ ತನ್ನ ನಿರಾಕಾರ ರೂಪದಿಂದ ಸುಗುಣ ರೂಪಕ್ಕೆ ಅವತರಿಸಿ, ಬ್ರಹ್ಮನು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿರುವುದಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಮತ್ತು ಕೇತಕಿ ಹೂವಿಗೆ ಪೂಜೆಗೆ ಅನರ್ಹರು ಎಂದು ಶಾಪ ನೀಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಗೆ ತನ್ನ ಸರಿಸಮಾನ ಸ್ಥಾನದ ವರ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ತಮ್ಮ ಜನ್ಮವು ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದಿಂದಲೇ ಆಗಿದ್ದು ಎಂದು ವಿವರಿಸಿ. ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಮತ್ತು ಪಾಲನೆಯ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ.<ref>{{cite book |last=Pattanaik |first=Devdutt |title=Devlok, volume 2 |publisher=Random House Publishers India Pvt. Limited |year=2017 |isbn=9789386495150 |page=126}}</ref><ref>{{cite web|url=http://municipality.tn.gov.in/thiruvannamalai/abcity_Historical%20Moments.htm |title=Tiruvannamali Historical moments |year=2011 |access-date=6 September 2012 |publisher=Tiruvannamalai Municipality |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131029191523/http://municipality.tn.gov.in/thiruvannamalai/abcity_Historical%20Moments.htm |archive-date=29 October 2013 }}</ref> {{further|ಶಿವ#ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು|label1=12 ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು}} ==ಸುಗುಣ ರೂಪ== ===ಆದಿಯೋಗಿ=== [[File:Adiyogi Shiva steel burst 2018.jpg|thumb|ಆದಿಯೋಗಿ- ಇದು ಇಶಾ ಯೋಗ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಲಿಂಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಕೊಯಮತ್ತೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟದ ಒಂದು ಶ್ರೇಣಿಯ ವೆಲ್ಲಿಯಂಗಿರಿ ಪರ್ವತಗಳ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಪ್ರತಿಮೆಯ ಎತ್ತರ, 112 ಅಡಿ (ಶೂನ್ಯವಾದಿ- ಜಗ್ಗಿ ವಾಸುದೇವ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ)ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ಜಾತಿ ಬೇದ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆ ಆಚರಣೆ ಮಾಡುವವರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದರೆ ಅವರ ಸಂತತಿಯೆ ಸರ್ವನಾಶವಾಗುತದೆ]] ==ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು== {{Quote_box| width=23em|align=center|center|quote= ಸೌರಾಷ್ಟ್ರೇ ಸೋಮನಾಥಂ ಚ ಶ್ರೀಶೈಲೇ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಂ।<br> ಉಜ್ಜಯಿನ್ಯಾಂ ಮಹಾಕಾಲಮೋಂಕಾರಮಮಲೇಶ್ವರಂ॥<br> ವೈದ್ಯನಾಥಂ ಚಿತಾಭೂಮೌ ಡಾಕಿನ್ಯಾಂ ಭೀಮಶಂಕರಂ।<br> ಸೇತುಬಂಧೇ ತು ರಾಮೇಶಂ ನಾಗೇಶಂ ದಾರುಕಾವನೇ॥<br> ವಾರಾಣಸ್ಯಾಂ ತು ವಿಶ್ವೇಶಂ ತ್ರ್ಯಂಬಕಂ ಗೌತಮೀತಟೇ।<br> ಹಿಮಾಲಯೇ ತು ಕೇದಾರಂ ಘುಶ್ಮೇಶಂ ಚ ಶಿವಾಲಯೇ॥<br> ಸಪ್ತಜನ್ಮಕೃತಂ ಪಾಪಂ ಸ್ಮರಣೇನ ವಿನಶ್ಯತಿ॥<br> ಏತೇಷಾಂ ದರ್ಶನಾದೇವ ಪಾತಕಂ ನೈವ ತಿಷ್ಠತಿ।<br> ಕರ್ಮಕ್ಷಯೋ ಭವೇತ್ತಸ್ಯ ಯಸ್ಯ ತುಷ್ಟೋ ಮಹೇಶ್ವರಾಃ॥:<ref>{{Cite web |title=Dwadasa Jyotirlinga Stotram |work=Vaidika Vignanam |date=n.d. |url= https://vignanam.org/veda/dwadasa-jyotirlinga-stotram-devanagari.html |language=sa |ref={{SfnRef|Vaidika Vignanam|n.d.}} }}</ref> }} ====[[ಶ್ರೀ ಸೋಮನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ಸೋಮನಾಥ]]==== [[File:Somnath-current.jpg|150px|center]] ಸೋಮನಾಥವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮೊದಲ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ: ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯು ಸೋಮನಾಥ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಹದಿನಾರು ಬಾರಿ ನಾಶವಾಗಿ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ, ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ವೆರಾವಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಭಾಸ್ ಪಟಾನ್‌ನಲ್ಲಿದೆ.<ref>[https://www.gujarattourism.com/saurashtra/gir-somnath/somnath-temple.html Shree Somnath Jyotirlinga Temple], Tourism Corporation of Gujarat Limited – a State Government company, Government of Gujarat (2021)</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{url|https://somnath.org/}} ====[[ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ಶ್ರೀಶೈಲ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ]]==== [[File:Srisailam.jpg|150px|center]] ಶ್ರೀಶೈಲ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಆಂದ್ರಪ್ರದೇಶದ ರಾಯಲ್ ಸಿಮಾದ ನಂದ್ಯಾಲ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪರ್ವತದ ಮೇಲಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಯಿಂದ ಶ್ರೀಮಂತವಾಗಿರುವ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಆದಿಶಕ್ತಿಯ ಶಕ್ತಿಪೀಠ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇರುವ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಆದಿಶಂಕರರು ತಮ್ಮ ಶಿವಾನಂದ ಲಹರಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web |title=Temple Tourism |url=https://nandyal.ap.gov.in/temple-tourism/ |website=Nandyal District administration}}</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{URL|srisailadevasthanam.org}} ====[[ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ]] ==== [[File:Mahakal Temple Ujjain.JPG|150px|center]] ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗೃಹದ ಚಾವಣಿಯ (ಶಿವಲಿಂಗವಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ) ತಲೆಕೆಳಗಾಗಿ ಶ್ರೀ ರುದ್ರ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಎದುರಾಗಿರುವ ಏಕೈಕ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಆದಿಶಕ್ತಿಯ ಶಕ್ತಿ ಪೀಠ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇರುವ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Shree Mahakaleshwar Temple |url=https://ujjain.nic.in/en/tourist-place/shri-mahakaleshwar-temple/ |website=Ujjain district administration}}</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{url|shrimahakaleshwar.com}} ====[[ಶ್ರೀ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ]]==== [[File:Omkareshwar Temple 01.jpg|150px|center]] ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದೇವಾಲಯವು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಖಂಡ್ವ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ನರ್ಮದಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ, ಒಂದು ಓಂಕಾರೇಶ್ವರಕ್ಕೆ ("ಓಂಕಾರದ ಭಗವಂತ) ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಅಮಲೇಶ್ವರ (ಅಮರ ಭಗವಂತ) ಇದು ಮುಖ್ಯ ಭೂಭಾಗದಲ್ಲಿ ನರ್ಮದಾ ನದಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Omkareshwar Mandhata |url=https://khandwa.nic.in/en/tourist-place/omkareshwar/ |website=Khandwa District administration}}</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{Url|shriomkareshwar.org}} ====[[ಕೇದಾರನಾಥ]]==== [[File:Kedarnath Temple - OCT 2014.jpg|150px|center]] ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲಿರುವ ಕೇದಾರನಾಥವು ಒಂದು ಪುರಾತನ ದೇಗುಲ, ಶಿವನ ಶಾಶ್ವತ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾದ [[ಕೈಲಾಸಪರ್ವತ]]ದ ಉತ್ತರದ ದಿಕ್ಕಿನ ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೆಂದು ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ಪೌರಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾದ ದೇಗುಲ, ಕೇದಾರನಾಥ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಚಾರ್ ಧಾಮ್ ತಿರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಒಂದು ಭಾಗ, ಹಿಮದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುವ ಕೇದಾರನಾಥ ದೇವಾಲಯವು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆರು ತಿಂಗಳು ಮಾತ್ರ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite web |title=Kedaranath Rudraprayag district |url=https://rudraprayag.gov.in/temples/ |website=Rudraprayag District}}</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{url|badrinath-kedarnath.gov.in}} ====[[ಭೀಮಾಶಂಕರ ದೇವಾಲಯ|ಭೀಮಾಶಂಕರ]]==== [[File:BhimaShankar - panoramio (6).jpg|150px|center]] ಭೀಮಾಶಂಕರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪುಣೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಮೇಲಿರುವ [[ಭೀಮಾ|ಭೀಮಾನದಿಯ]] ಉಗಮ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ. ಭೀಮಾಶಂಕರ ದೇವಾಲಯವು ನಾಗರ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Bhimashankar Temple |url=https://pune.gov.in/tourism/religious-places/#1520593309797-2185adbe-3fcb |website=Pune District}}</ref> ====[[ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥ]]==== [[File:Benares- The Golden Temple, India, ca. 1915 (IMP-CSCNWW33-OS14-66).jpg|150px|center]] ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾಗಿದೆ, ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ವಿಶ್ವನಾಥ ಅಥವಾ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಒಡೆಯ ಎಂದರ್ಥ.<ref>{{Cite web |title=Shree Kashi Vishwanath Temple |url=https://varanasi.nic.in/tourist-place/shri-kashi-vishwanath-temple/ |website=Varanasi District administration}}</ref> ಕಾಶಿ (ವಾರಣಾಸಿ) ಯು 3500 ವರ್ಷಗಳ ದಾಖಲಿತ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಇದನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಜೀವಂತ ನಗರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಪವಿತ್ರ ಗಂಗಾ ನದಿಯ ಪಶ್ಚಿಮ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಶಕ್ತಿ ಪೀಠ ಮತ್ತು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇರುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=About Kashi |url=https://varanasi.nic.in/about-district/ |website=Varanasi District administration}}</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{url|shrikashivishwanath.org}} ====[[ತ್ರ್ಯಂಬಕೇಶ್ವರ]]==== [[File:Trimbakeshwar Temple-Nashik-Maharashtra-1.jpg|150px|center]] ತ್ರ್ಯಂಬಕೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ನಾಶಿಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ ಪರ್ವತದ ಗೋದಾವರಿ ನದಿಯ ಉಗಮ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ. ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಶಿವನ ಮೂರು ಮುಖಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Trimbakeshwar Temple |url=https://nashik.gov.in/tourist-place/trimbakeshwar-temple/ |website=Nashik District Administration}}</ref> *ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ : {{url|trimbakeshwartrust.com}} ====ನಾಗೇಶ್ವರ==== [[File:Aundha nagnath temple, hingoli, maharastra, India.jpg|150px|center]] ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯದ ಹಿಂಗೋಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿಯರುವ ಔಂಧ ನಾಗನಾಥ್ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ, ದೇವಾಲಯದ ಜೊತೆಗೆ ಸುಂದರವಾದ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಯಾತ್ರಾ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=hingoli district aundha-nagnath |url=https://hingoli.nic.in/tourist-place/aundha-nagnath/ |website=hingoli.nic.in}}</ref><ref>{{Cite web |title=aundha nagnath temple |url=https://www.maharashtratourism.gov.in/-/aundha-nagnath-temple |website=Maharashtra Tourism}}</ref> ====ಪಾರ್ಲಿ ವೈದ್ಯನಾಥ ಅಥವಾ [[ಶ್ರೀ ವೈದ್ಯನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ದಿಯೋಘರ್ ಭೈದ್ಯನಾಥ]]==== {{multiple image | border = infobox | total_width = 300 | image_style = | perrow = 2/2 | caption_align = center | image1 = Parli Vaijnath Temple in AP W IMG 7914.jpg | caption1 =Parli Vaidyanath Temple |image2 = Baba_Dham.jpg | caption2 = Deoghar Baidyanath}} ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪಾರ್ಲಿ ವೈದ್ಯನಾಥ್<ref>{{Cite web |title=Beed district Parli Vaidyanath Temple |url=https://beed.gov.in/en/tourist-place/shri-vaidyanath-mandir-parali/ |website=Beed district administration}}</ref> ಮತ್ತು ಝಾರ್ಖಂಡದ ದಿಯೋಘರ್ ಭೈದ್ಯನಾಥ<ref>{{Cite web |title=deoghar baidyanath-temple |url=https://deoghar.nic.in/tourist-place/baidyanath-temple/ |website=deoghar.nic.in/}}</ref> ಎರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಇವರೇಡರಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ನಿಜವಾದ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಎಂಬುದು ವಿವಾದಿತ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಜನವರಿ 2018 ರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಹನ್ನೆರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳ ಅರ್ಚಕರ ಮೂರು ದಿನಗಳ ಸಭೆಯನ್ನು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಸರ್ಕಾರವು ಮತ್ತು ಉಜ್ಜಯಿನಿಯ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಆಡಳಿತ ಸಮಿತಿಯು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಆಯೋಜಿಸಿ, ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಪಾರ್ಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ವೈದ್ಯನಾಥ ದೇವಾಲಯವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಇದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಯಾವುದೇ ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಣ ನೀಡಿಲ್ಲ.<ref>{{Cite news |title=Removal of Deoghar Jyotirlinga from List |work=Times of India |url=https://m.timesofindia.com/city/ranchi/deoghar-priests-slam-removal-of-temple-from-jyotirlinga-list/articleshow/62519444.cms}}</ref> ====[[ರಾಮನಾಥೇಶ್ವರ|ರಾಮೇಶ್ವರಂ]]==== [[File:Ramanathar-temple.jpg|150px|center]] ರಾಮೇಶ್ವರಂ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ರಾಮನಾಥಪುರಂ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ, ತಮಿಳಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶಿವ ಸಂತರುಗಳಾದ [[ನಾಯನಾರರು]] ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ತಮ್ಮ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿ ಹೊಗಳಿದ್ದಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಲಿಂಗವನ್ನು [[ರಾಮ]]ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದು ಎಂದು ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗದೆ. ದೇಗುಲವು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ತಮಿಳ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Rameshwaram |url=https://ramanathapuram.nic.in/tourist-place/ramanathaswamy-temple/ |website=Ramanathapuram district administration}}</ref> ====[[ಶ್ರೀ ಗೃಷ್ಣೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ|ಗೃಷ್ಣೇಶ್ವರ]]==== [[File:Grishneshwar temple in Aurangabad district.jpg|150px|center]] ಗೃಷ್ಣೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವೂ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಔರಂಗಾಬಾದ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲೋರಾ ಗುಹೆಯಿಂದ 1 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಗೃಷ್ಣೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದೇಗುಲವು 44,000 ಚದರ ಅಡಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟಟ್ಟಿದ್ದು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Aurangabad tourism |url=https://aurangabad.gov.in/en/tourist-place/kailas-temple-verul/ |website=aurangabad.gov.in}}</ref> ==ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಿವಾಲಯಗಳು== ====[[ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ]]==== [[File:Kotilingeshwara.JPG|150px|center]] ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರವೂ [[ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯ [[ಬಂಗಾರಪೇಟೆ]] ತಾಲೂಕಿನ ಕಮ್ಮಸಂದ್ರ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ದೇಗುಲವೂ 15 ಎಕರೆ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ 108 ಅಡಿಯ ಶಿವಲಿಂಗ, 35 ಅಡಿಯ ನಂದಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲೂ ವಿವಿಧ ಅಳತೆಯ 90 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಿವಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕೋಟಿಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇಗುಲದ ಕುರಿತು ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಕನ್ನಡದ [[ಶ್ರೀ ಮಂಜುನಾಥ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಶ್ರೀ ಮಂಜುನಾಥ]] ಚಲನಚಿತ್ರ 2001ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/story/4-of-the-most-amazing-shiva-temples-in-india-other-than-amarnath-and-kedarnath-maha-shivratri-tungnath-himachal-pradesh-uttarakhand-karnataka/1/613620.html|title=4 of the most amazing Shiva temples in India other than Amarnath and Kedarnath|work=[[India Today]]|date=7 March 2016|first=Samonway|last=Duttagupta|access-date=25 February 2017}}</ref><ref>{{cite web |last1=Choudhury |first1=Nupur |title=Kotilingeshwara Temple - A Day Trip from Bengaluru |url=https://www.tripclap.com/stories/kotilingeshwara-temple-a-day-trip-from-bengaluru |website=tripclap.com |publisher=tripclap |access-date=1 February 2021 |ref=3}}</ref><ref>{{cite web | url=https://www.karnatakatourism.org/kotilingeshwara-temple | title=Kotilingeshwara Temple Kolar - Lord Shiva Temple | date=3 February 2022 | access-date=29 ಆಗಸ್ಟ್ 2023 | archive-date=22 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2023 | archive-url=https://web.archive.org/web/20230922072903/https://www.karnatakatourism.org/kotilingeshwara-temple/ | url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Kotilingeshwar Temple |url=https://kolar.nic.in/en/tourist-place/kotilingeshwar-temple-kgf-kolar/ |website=Kolar district administration}}</ref> ====[[ಮುರುಡೇಶ್ವರ|ಮುರ್ಡೇಶ್ವರ]]==== [[File:Joggo 125.jpg|150px|center]] ಮುರ್ಡೇಶ್ವರವು [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ]] ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ, ದೇಗುಲವೂ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿದ್ದು 237.5 ಅಡಿಯ ಭವ್ಯ ರಾಜಗೋಪುರ ಮತ್ತು 123 ಅಡಿಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿಯೇ ಎರಡನೇ ಅತೀ ಎತ್ತರದ ಶಿವನ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |title=Murudeshwar Temple |url=https://www.mahashivratri.org/shiva-temples/murudeshwara-temple.html |website=Mahashivratri.org}}</ref><ref>{{Cite web |title=ಮುರ್ಡೇಶ್ವರ |url=https://uttarakannada.nic.in/tourist-place/ಮುರ್ಡೇಶ್ವರ |website=Uttara Kannada district administration}}</ref> ====[[ಸಹಸ್ರ ಲಿಂಗ|ಸಹಸ್ರಲಿಂಗ]]==== [[File:Sahasr linga sirsi.jpg|150px|center]] ಸಹಸ್ರ ಲಿಂಗವು [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಸಿರ್ಸಿ]] ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಸಾವಿರಾರು ಶಿವಲಿಂಗಗಳು ಶಾಲ್ಮಲ ನದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳ.<ref>A brief introduction to Sahasralinga is provided by the Local Municipal Corporation {{cite web |url=http://www.sirsicity.gov.in/gallery |title=Tourism &#124; ಶಿರಸಿ ನಗರಸಭೆ |access-date=2015-07-30 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20151216225505/http://sirsicity.gov.in/gallery |archive-date=2015-12-16 }}</ref> ====[[ಧರ್ಮಸ್ಥಳ]]==== [[File:Dharmasthala temple, karnataka.jpg|150px|center]] ಧರ್ಮಸ್ಥಳ ಮಂಜುನಾಥ ದೇಗುಲವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಬೆಳ್ತಂಗಡಿ]] ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಲಕ್ಷ ದೀಪೋತ್ಸವವೂ ಜೊತೆಗೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಹಾಗು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite web |title=ಧರ್ಮಸ್ಥಳ |url=https://dk.nic.in/tourist-place/ಧರ್ಮಸ್ಥಳ |website=Dakshina Kannada district administration}}</ref> ====[[ಗೊಡಚಿ]]==== [[File:ಶ್ರೀಕ್ಷೇತ್ರ ಗೊಡಚಿ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ಜಾತ್ರೆ.jpg|150px|center]] ಗೊಡಚಿ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇಗುಲವು [[ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯ [[ರಾಮದುರ್ಗ]] ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನೂ ವೀರಭದ್ರನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಆದಿಶಕ್ತಿಯು ಭದ್ರಕಾಳಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದಂಪತಿ ಸಮೇತರಾಗಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಾರ್ಷಿಕ ಜಾತ್ರೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದಿದೆ, ಈ ದೇಗುಲವು ಲಿಂಗಾಯತರ ಪವಿತ್ರ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite news |date=15 December 2018 |title=Godachi Shree Veerabhadreshwara Kshetra |language=Kn |work=Udayavani |url=https://m.udayavani.com/article/godichi-sri-veerabhadreshwa-temple/345603 |access-date=29 ಆಗಸ್ಟ್ 2023 |archive-date=18 ಆಗಸ್ಟ್ 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230818082405/https://m.udayavani.com/article/godichi-sri-veerabhadreshwa-temple/345603 |url-status=dead }}</ref><ref name=":0">{{Cite book |url=https://gazetteer.karnataka.gov.in/storage/pdf-files/Belgaum%201987%20Chapter%20(19).pdf |title=Belagavi Gazette |publisher=gazetter.karnataka.gov.in |year=1987 |location= |pages=30–31 |language=En |access-date=2023-08-29 |archive-date=2023-08-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230817114717/https://gazetteer.karnataka.gov.in/storage/pdf-files/Belgaum%201987%20Chapter%20%2819%29.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Godachi Bhadrakali Veerabhadreshwara |url=https://www.karnataka.com/badami/godachi-veerabhadra-temple/ |website=Karnataka.com|date=8 June 2011 }}</ref> ====[[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು|ನಂಜನಗೂಡು]]==== [[File:Nanjanagud.jpg|150px|center]] ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇಗುಲವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ, ಇದು [[ಮೈಸೂರು ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯಲ್ಲಿರುವ [[ಕಾವೇರಿ ನದಿ]]ಯ ಉಪನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಕಪಿಲಾ ನದಿಯ ಬಲ ತೀರದಲ್ಲಿದೆ. ದೇಗುಲವನ್ನು ದ್ರಾವಿಡ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web |title=sri nanjundeswara temple |url=https://mysore.nic.in/en/tourist-place/srikanteshwarananjundeswara-temple/ |website=Mysuru District administration}}</ref> ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ== *ಶಿವ ಎಂದರೆ ಯಾರು? ಮನುಷ್ಯನೇ? ದೇವರೇ? ಅಥವಾ ಕಟ್ಟುಕಥೆಯೆ? - ಸದ್ಗುರು ಜಗ್ಗಿ ವಾಸುದೇವ್‌ [https://vijaykarnataka.com/news/vk-special/sadguru-jaggi-vasudev-talk-about-god-shiva/articleshow/62889575.cms] ==ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು== {{notelist}} {{reflist|group=note|refs= }} ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{reflist}} {{refbegin|30em|indent=yes}} * {{cite book |last1=Chinmayananda |first1=Swami |year=2002 |title=Vishnusahasranama |publisher=Central Chinmaya Mission Trust |isbn=978-8175972452 |url=https://books.google.com/books?id=J3jMswEACAAJ |language=en}} * {{cite book|last=Dutt|first=Manmatha Nath|title=A Prose English Translation of the Mahabharata: (translated Literally from the Original Sanskrit Text). Anushasana Parva, Volume 13.|year=1905|publisher=Dass, Elysium Press|location= Calcutta}} * {{cite book|last=Ganguli|first=Kisari Mohan|title=Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa|year=2004|publisher=Munshirm Manoharlal Pub Pvt Ltd|isbn=8121505933|url-access=registration|url=https://archive.org/details/mahabharataofkri0004unse}} * {{cite book |title=Śrī Viṣṇu sahasranāma : with text, transliteration, translation and commentary of Śrī Śaṅkarācārya |date=1986 |publisher=Sri Ramakrishna Math |location= Madras |isbn=978-8171204205 |ref={{sfnref|Sri Vishnu Sahasranama|1986}} }} {{refend}} {{refbegin|30em|indent=yes}} <!-- A --> * {{cite book |last1=Anthony |first1=David W. |title=The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World |date=2007 |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0691058870 |url=https://books.google.com/books?id=mTxQmQEACAAJ |language=en }} * {{Cite book|last=Apte|first=Vaman Shivram|year=1965|title=The Practical Sanskrit Dictionary|place=Delhi|author-link=Vaman Shivram Apte|publisher=Motilal Banarsidass Publishers|edition=Fourth revised and enlarged|isbn=8120805674}} * {{cite book |last1=Arya |first1=Ravi Prakash |last2=Joshi |first2=K. L. |title=Ṛgveda Saṃhitā: Sanskrit Text, English Translation |publisher=Parimal Publications |location=Delhi |year=2001}} {{ASIN|B008RXWY7O}} (Set of four volumes). Parimal Sanskrit Series No. 45; 2003 reprint: {{ISBN|8170200709}}. <!-- B --> * {{cite book | last =Beckwith | first =Christopher I. | year =2009 | title =Empires of the Silk Road | publisher =Princeton University Press}} * {{cite book |last=Berreman |first=Gerald Duane |title=Hindus of the Himalayas |url=https://archive.org/details/hindusofhimalaya00inberr |year=1963 |publisher=University of California Press |language=en }} * {{cite book |last=Blurton |first=T. Richard |title=Hindu Art |url=https://books.google.com/books?id=xJ-lzU_nj_MC |year=1993 |publisher=Harvard University Press |isbn=978-0674391895 |access-date=6 October 2016 |archive-date=15 January 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230115090452/https://books.google.com/books?id=xJ-lzU_nj_MC |url-status=live }} * {{cite book |last=Bongard-Levin |first=Grigoriĭ Maksimovich |title = Ancient Indian Civilization | publisher = Arnold-Heinemann| year = 1985}} * {{cite book |last=Boon |first=James A. |title=The Anthropological Romance of Bali 1597–1972 |url=https://books.google.com/books?id=AzI7AAAAIAAJ |year=1977 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0521213981 }} * {{cite book|last=Brown|first=Cheever Mackenzie|title=The Devi Gita: The Song of the Goddess: A Translation, Annotation, and Commentary|url=https://books.google.com/books?id=28CIEnZCcqMC&pg=PA77|year=1998|publisher=SUNY Press|isbn=978-0791439395}} <!-- C --> * {{Cite book|last=Chakravarti|first=Mahadev|year=1986|title=The Concept of Rudra-Śiva Through The Ages|place=Delhi|publisher=Motilal Banarsidass|edition=Second Revised|isbn=8120800532}} * {{cite book|author=Sitansu S. Chakravarti|title=Hinduism, a Way of Life|url=https://books.google.com/books?id=J_-rASTgw8wC|year=1991|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-8120808997}} * {{cite book|author=Suresh Chandra|title=Encyclopaedia of Hindu Gods and Goddesses|url=https://books.google.com/books?id=mfTE6kpz6XEC|year=1998|publisher=Sarup & Sons|isbn=978-8176250399}} * {{cite book|last=Chatterji|first=J.C.|title=Kashmir Shaivism|year=1986|publisher=State University of New York Press|location=Albany|isbn=8176254274}} * {{cite book|last=Chidbhavananda|first=Swami|title=Siva Sahasranama Stotram: With Navavali, Introduction, and English Rendering|year=1997|publisher=Sri Ramakrishna Tapovanam|isbn=8120805674}} (Third edition). The version provided by Chidbhavananda is from chapter 17 of the Anuśāsana Parva of the Mahābharata. * {{cite book|last=Coburn|first=Thomas B.|url=https://books.google.com/books?id=c7vIzNrC-coC|title=Encountering the Goddess: A translation of the Devi-Mahatmya and a Study of Its Interpretation|publisher=State University of New York Press|year=1991|isbn=0791404463}} * {{cite book|last=Coburn|first=Thomas B.|url=https://books.google.com/books?id=hy9kf7_TOHgC|title=Devī Māhātmya, The Crystallization of the Goddess Tradition|publisher=South Asia Books|year=2002|isbn=8120805577}} * {{cite book|last=Courtright|first=Paul B.|title={{transliteration|sa|ISO|Gaṇeśa}}: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings|year=1985|publisher=Oxford University Press|location=New York|isbn=0195057422}} * {{cite book |last1=Cush |first1=Denise |last2=Robinson |first2=Catherine A. |last3=York |first3=Michael |title=Encyclopedia of Hinduism |url=https://books.google.com/books?id=i_T0HeWE-EAC |year=2008 |publisher=Routledge |isbn=978-0700712670 |access-date=12 September 2017 |archive-date=21 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230421115354/https://books.google.com/books?id=i_T0HeWE-EAC |url-status=live }} <!-- D --> * {{cite book |last=Dalal |first=Roshen |title=Hinduism: An Alphabetical Guide |url=https://books.google.com/books?id=DH0vmD8ghdMC |year=2010 |publisher=Penguin Books |isbn=978-0143414216 }} * {{Cite book|last=Davidson|first=Ronald M.|year=2004|title=Indian Esoteric Buddhism: Social History of the Tantric Movement|publisher=Motilal Banarsidass}} * {{cite book|last=Davis|first=Richard H.|title=Ritual in an Oscillating Universe: Worshipping Śiva in Medieval India|year=1992|publisher=Princeton University Press|location=Princeton, New Jersey|isbn=978-0691073866}} * {{cite book|last=Debnath|first=Sailen|title=The Meanings of Hindu Gods, Goddesses and Myths|year=2009|publisher=Rupa & Co.|location=New Delhi|isbn=978-8129114815}} * {{cite book|last=Deussen|first=Paul|title=Sixty Upanishads of the Veda|url=https://books.google.com/books?id=XYepeIGUY0gC&pg=PA791|year=1997|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-8120814677}} <!-- E --> <!-- F --> * {{cite book|last=Flood|first=Gavin|author-link=Gavin Flood|title=An Introduction to Hinduism|url=https://archive.org/details/introductiontohi0000floo|url-access=registration|year=1996|publisher=[[Cambridge University Press]]|location=Cambridge|isbn=0521438780}} * {{cite book|last=Flood|first=Gavin|author-link=Gavin Flood|chapter=The Śaiva Traditions|editor=Flood, Gavin|title=The Blackwell Companion to Hinduism|year=2003|publisher=[[Blackwell Publishing]]|location=Malden, MA|isbn=1405132515}} * [[David Frawley|Frawley, David]]. 2015. Shiva: the lord of yoga. Twin Lakes, WI : Lotus Press. * {{cite book|last=Fuller|first=Christopher John|title=The Camphor Flame: Popular Hinduism and society in India|year=2004|publisher=Princeton University Press|location=Princeton, New Jersey|isbn=978-0691120485}} <!-- G --> * {{cite book |last1=Ghose |first1=Rajeshwari |title=Saivism in Indonesia During the Hindu-Javanese Period |date=1966 |publisher=University of Hong Kong |url=https://books.google.com/books?id=cRQ1mgEACAAJ |language=en }} * {{cite book|last=Goldberg|first=Ellen|title=The Lord Who is Half Woman: Ardhanārīśvara in Indian and Feminist Perspective|year=2002|publisher=[[State University of New York Press]]|location=Albany|isbn=079145326X}} * {{cite journal |last1=Gonda |first1=Jan |title=The Hindu Trinity |journal=Anthropos |date=1969 |volume=63/64 |issue=1/2 |pages=212–226 |jstor=40457085 |issn=0257-9774}} * {{cite book |last=Gonda |first=Jan |title=Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions |url=https://books.google.com/books?id=X7YfAAAAIAAJ |year=1975 |author-link=Jan Gonda |publisher=Brill Academic |isbn=9004043306 }} * {{cite journal |last=Granoff |first=Phyllis |year=2003 |jstor=41913237 |title=Mahakala's Journey: from Gana to God |journal=Rivista degli studi orientali |volume=77, Fasc. 1/4 |pages=95–114}} * {{Cite book|last=Griffith|first=T. H.|year=1973|title=The Hymns of the {{transliteration|sa|ISO|Ṛgveda}}|place=Delhi|publisher=Motilal Banarsidass|edition=New Revised|isbn=812080046X}} * {{cite book|last=Gupta|first=Shakti M.|title=Karttikeya: The Son of Shiva|year=1988|publisher=Somaiya Publications Pvt. Ltd.|location=Bombay|isbn=8170391865}} <!-- H --> * {{cite book |last=Hiriyanna |first=M. |year=2000 |title=The Essentials of Indian Philosophy |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-8120813304 }} * {{cite book|last=Hopkins|first=E. Washburn|title=Epic Mythology|year=1969|publisher=Biblo and Tannen|location=New York}} Originally published in 1915. * {{cite book |last=Hopkins |first=Keith |url=https://www.worldcat.org/oclc/47286228 |title=A World Full of Gods: The Strange Triumph of Christianity |date=July 2001 |publisher=[[Plume (publisher)|Plume]] |isbn=0-452-28261-6 |location=New York |oclc=47286228 }} * {{cite book |last=Hume |first=Robert |chapter-url=https://archive.org/stream/thirteenprincipa028442mbp#page/n419/mode/2up |chapter=Shvetashvatara Upanishad |title=The Thirteen Principal Upanishads |publisher=Oxford University Press |year=1921 }} <!-- I --> * {{cite book|last1=Issitt|first1=Micah Lee|last2=Main|first2=Carlyn|title=Hidden Religion: The Greatest Mysteries and Symbols of the World's Religious Beliefs|url=https://books.google.com/books?id=kmFhBQAAQBAJ|year=2014|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1610694780}} <!-- J --> * {{cite book|last=Jansen|first=Eva Rudy|title=The Book of Hindu Imagery|year=1993|publisher=Binkey Kok Publications BV|location=Havelte, Holland|isbn=9074597076}} * {{cite book |last=Javid |first=Ali |title=World Heritage Monuments and Related Edifices in India |url=https://books.google.com/books?id=54XBlIF9LFgC&pg=PA21 |date=2008 |publisher=Algora Publishing |isbn=978-0875864846 }} * {{cite book |last1=Jones |first1=Constance |last2=Ryan |first2=James D. |title=Encyclopedia of Hinduism |url=https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC |year=2006 |publisher=Infobase |isbn=978-0816075645 |access-date=26 September 2016 |archive-date=20 October 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221020070415/https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC |url-status=live }} <!-- K --> * {{Cite book|last=Keay|first=John|author-link=John Keay|title=India: A History|year=2000|publisher=Grove Press|location=New York|isbn=0802137970|url=https://books.google.com/books?id=3aeQqmcXBhoC}} * {{cite book |last=Kenoyer |first=Jonathan Mark |title=Ancient Cities of the Indus Valley Civilization |location=Karachi |publisher=Oxford University Press |year=1998}} * {{cite book|last=Kinsley|first=David|title=Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition|url=https://archive.org/details/hindugoddessesvi0000kins|url-access=registration|year=1988|publisher=University of California Press|isbn=978-0520908833}} * {{Cite book|last=Kinsley|first=David|url=https://books.google.com/books?id=hgTOZEyrVtIC|title=Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition|date=1998|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-8120803947|language=en|access-date=17 September 2020|archive-date=11 January 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230111150125/https://books.google.com/books?id=hgTOZEyrVtIC|url-status=live}} * {{cite book|first=Klaus K.|last=Klostermaier|author-link=Klaus Klostermaier|title=Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India|year=1984|publisher=Wilfrid Laurier University Press|isbn=978-0889201583}} * {{cite book | title=A Survey of Hinduism, 3rd Edition | last=Klostermaier | first=Klaus K. | author-link=Klaus Klostermaier | year=2007 | isbn=978-0791470824 | publisher=State University of University Press | url=https://books.google.com/books?id=E_6-JbUiHB4C }} * {{Cite book|last=Kramrisch|first=Stella|url=https://archive.org/details/manifestationsof00kram|title=Manifestations of Shiva|year=1981|publisher=Philadelphia Museum of Art|isbn=978-0876330395|language=en}} * {{cite book|last=Kramrisch|first=Stella|title=The Presence of Śiva|url=https://archive.org/details/presenceofsiva0000kram|url-access=registration|year=1994a|publisher=Princeton University Press|location=Princeton, New Jersey|isbn=0691019304}} * {{cite journal |last1=Kunst |first1=Arnold |title=Some notes on the interpretation of the Ṥvetāṥvatara Upaniṣad |journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies |date=June 1968 |volume=31 |issue=2 |pages=309–314 |doi=10.1017/S0041977X00146531|s2cid=179086253 | issn=0041-977X }} <!-- L --> * {{cite book|last=Lochtefeld|first=James|year=2002|title=The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1 & 2|publisher=Rosen Publishing|isbn=978-0823931798|url-access=registration|url=https://archive.org/details/illustratedencyc0000loch}} * {{cite book |last=Long |first=Bruce |editor=Guy Richard Welbon and Glenn E. Yocum |title=Religious Festivals in South India and Sri Lanka (Chapter: "Mahāśivaratri: the Saiva festival of repentance") |url=https://books.google.com/books?id=PozZAAAAMAAJ |year=1982 |publisher=Manohar |isbn=9780836409000 }} <!-- M --> * {{cite book|last=Macdonell|first=Arthur Anthony|title=A Practical Sanskrit Dictionary|year=1996|publisher=Munshiram Manoharlal Publishers|location=New Delhi|isbn=8121507154}} * {{cite book |last=Mahony |first=William K. |title=The Artful Universe: An Introduction to the Vedic Religious Imagination |url=https://books.google.com/books?id=B1KR_kE5ZYoC |year=1998 |publisher=State University of New York Press |isbn=978-0791435793 }} * {{Cite book|last=Mallinson|first=James|year=2007|title=The Shiva Samhita, A critical edition and English translation by James Mallinson|publisher=YogVidya|location=Woodstock, NY|isbn=978-0971646650}} * {{Cite book|last=Marchand|first=Peter|year=2007|title=The Yoga of Truth: Jnana: The Ancient Path of Silent Knowledge|publisher=Destiny Books|location=Rochester, VT|isbn=978-1594771651}} * {{cite book|last=Marshall|first=John|title=Mohenjo-Daro and the Indus Civilization|year=1996|publisher=Asian Educational Services; Facsimile of 1931 ed edition|isbn=8120611799}} * {{cite book |last=Mate |first=M. S. |title=Temples and Legends of Maharashtra |year=1988 |publisher=Bharatiya Vidya Bhavan |location=Bombay}} * {{cite book |last=Mathpal |first=Yashodhar |author-link=Yashodhar Mathpal |title=Prehistoric Rock Paintings of Bhimbetka, Central India |url=https://books.google.com/books?id=GG7-CpvlU30C |year=1984 |publisher=Abhinav Publications |isbn=978-8170171935 }} * {{cite book|last=McDaniel|first=June|title=Offering Flowers, Feeding Skulls : Popular Goddess Worship in West Bengal: Popular Goddess Worship in West Bengal|url=https://books.google.com/books?id=caeJpIj9SdkC&pg=PA90|date=2004|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195347135}} * {{cite book|last=Michaels|first=Axel|title=Hinduism: Past and Present|year=2004|publisher=Princeton University Press|url=https://books.google.com/books?id=jID3TuoiOMQC|isbn=978-0691089522}} <!-- N --> * {{cite journal | last =Nath | first =Vijay | date =March–April 2001 | title =From 'Brahmanism' to 'Hinduism': Negotiating the Myth of the Great Tradition | journal =Social Scientist | volume =29 | issue =3/4 | pages =19–50 | doi=10.2307/3518337 |jstor=3518337 }} * {{cite book |last1=Neumayer |first1=Erwin |title=Prehistoric Rock Art of India |date=2013 |publisher=OUP India |isbn=978-0198060987 |url=https://www.harappa.com/content/prehistoric-rock-art-india |access-date=1 March 2017 |archive-date=28 September 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180928122504/https://www.harappa.com/content/prehistoric-rock-art-india |url-status=live }} <!-- O --> * {{cite book |last=Owen |first=Lisa |title=Carving Devotion in the Jain Caves at Ellora |url=https://books.google.com/books?id=vHK2WE8xAzYC |year=2012 |publisher=Brill Academic |isbn=978-9004206298 }} <!-- P --> * {{cite book|last=Parmeshwaranand|first=Swami|title=Encyclopaedia of the Śaivism, in three volumes|year=2004|publisher=Sarup & Sons|location=New Delhi|isbn=8176254274}} * {{cite book|last=Pintchman|first=Tracy|title=The Rise of the Goddess in the Hindu Tradition|url=https://books.google.com/books?id=JsDpBwAAQBAJ|year=2015|publisher=State University of New York Press|isbn=978-1438416182}} * {{cite book|last=Pintchman|first=Tracy|title=Seeking Mahadevi: Constructing the Identities of the Hindu Great Goddess|url=https://books.google.com/books?id=JfXdGInecRIC|year=2014|publisher=State University of New York Press|isbn=978-0791490495}} * {{cite book |last=Powell |first=Robert |title=Himalayan Drawings |date=2016 |publisher=Taylor & Francis |language=en |isbn=978-1317709091 }} * {{cite book |last=Prentiss |first=Karen Pechilis |title=The Embodiment of Bhakti |url=https://books.google.com/books?id=Vu95WgeUBfEC |year=2000 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0195351903 }} <!-- Q --> <!-- R --> * {{Cite journal |last=Rajarajan |first=R.K.K. |year=1996 |title=Vṛṣabhavāhanamūrti in Literature and Art |url=https://www.academia.edu/12964639 |journal=Annali del Istituto Orientale, Naples |volume=56 |issue=3 |pages=305–310 |access-date=21 March 2017 |archive-date=13 June 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220613142619/https://www.academia.edu/12964639 |url-status=live }} * {{cite book |last=Rocher |first=Ludo |year=1986|author-link=Ludo Rocher|title=The Puranas|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|isbn=978-3447025225}} * {{cite book |last1=Rosen |first1=Steven |last2=Schweig |first2=Graham M. | title = Essential Hinduism | publisher = Greenwood Publishing Group| year = 2006 }} <!-- S --> * {{cite book|last=Sadasivan|title=A Social History of India|url=https://books.google.com/books?id=Be3PCvzf-BYC|first=S. N.|publisher=APH Publishing|year=2000|isbn=978-8176481700}} * {{citation|first=Sarvapalli|last=Radhakrishnan|year=1953|url=https://archive.org/stream/PrincipalUpanishads/129481965-The-Principal-Upanishads-by-S-Radhakrishnan#page/n929/mode/2up|title=The Principal Upanishads|location=New Delhi|publisher=HarperCollins Publishers India (1994 Reprint)|isbn=8172231245|author-link=Sarvepalli Radhakrishnan}} * {{cite book|last=Sastri|first=A Mahadeva|year=1898|publisher=Thomson & Co.|title=Amritabindu and Kaivalya Upanishads with Commentaries|url=https://archive.org/stream/amritabindukaiva00mahauoft#page/70/mode/2up}} * {{cite book|last=Sarup|first=Lakshman|title=The {{transliteration|sa|ISO|Nighaṇṭu}} and The Nirukta|orig-year=1927|publisher=Motilal Banarsidass|year=1998|isbn=8120813812}} * {{cite book |last=Scharf |first=Peter M. |year=1996 |title=The Denotation of Generic Terms in Ancient Indian Philosophy: Grammar, Nyāya, and Mīmāṃsā |publisher=American Philosophical Society |isbn=978-0871698636}} * {{cite book |last=Sharma |first=Arvind |title=Classical Hindu Thought: An Introduction |url=https://books.google.com/books?id=gDmUToaeMJ0C |year=2000 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0195644418 }} * {{Cite book|last=Sharma|first=Ram Karan|year=1988|title=Elements of Poetry in the Mahābhārata|place=Delhi|publisher=Motilal Banarsidass|edition=Second|isbn=8120805445}} * {{cite book |last1=Sharma |first1=Debabrata Sen |title=The philosophy of sādhanā : with special reference to the Trika philosophy of Kashmir |date=1990 |publisher=State University of New York Press |location=Albany |isbn=978-0791403471}} * {{Cite book|last=Sharma|first=Ram Karan|year=1996|title={{transliteration|sa|ISO|Śivasahasranāmāṣṭakam}}: Eight Collections of Hymns Containing One Thousand and Eight Names of Śiva|place=Delhi|publisher=Nag Publishers|isbn=8170813506|author-link=Ram Karan Sharma}} This work compares eight versions of the Śivasahasranāmāstotra with comparative analysis and Śivasahasranāmākoṣa (A Dictionary of Names). The text of the eight versions is given in Sanskrit. * {{cite journal |last=Singh |first=S. P. |title=Rgvedic Base of the Pasupati Seal of Mohenjo-Daro |journal=Purātattva |volume=19 |pages=19–26 |year=1989}} * {{cite book |last=Sircar |first=Dineschandra |title=The Śākta Pīṭhas |url=https://books.google.com/books?id=I969qn5fpvcC&pg=PA3 |year=1998 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-8120808799 }} * {{cite book|last=Sivaramamurti|first=C.|title=Śatarudrīya: Vibhūti of Śiva's Iconography|year=1976|publisher=Abhinav Publications|location=Delhi|author-link=C. Sivaramamurti}} * {{cite book |last=Sivaraman |first=K. |title=Śaivism in Philosophical Perspective: A Study of the Formative Concepts, Problems, and Methods of Śaiva Siddhānta |url=https://books.google.com/books?id=I1blW4-yY20C&pg=PA131 |year=1973 |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-8120817715 }} * {{cite book |last=Sivaramamurti |first=C. |title=Satarudriya: Vibhuti Or Shiva's Iconography |url=https://books.google.com/books?id=rOrilkdu-_MC |year=2004 |publisher=Abhinav Publications |isbn=978-8170170389 }} * {{cite book |last1=Sontheimer |first1=Günther-Dietz |title=Biroba, Mhaskoba und Khandoba: Ursprung, Geschichte und Umwelt von pastoralen Gottheiten in Maharastra |date=1976 |publisher=Franz Steiner |language=de}} * {{cite book |last=Srinivasan |first=Doris Meth |year=1997 |title=Many Heads, Arms, and Eyes: Origin, Meaning and Form in Multiplicity in Indian Art |publisher=Brill |isbn=978-9004107588}} * {{cite book|last=Srinivasan|first=Sharada|author-link=Sharada Srinivasan|title=World Archaeology|chapter=Shiva as 'cosmic dancer': On Pallava origins for the Nataraja bronze|doi=10.1080/1468936042000282726821|volume=36|year=2004|issue=3|pages=432–450|publisher=The Journal of Modern Craft|s2cid=26503807|url=https://www.tandfonline.com/doi/citedby/10.1080/1468936042000282726821|access-date=11 September 2021|archive-date=13 June 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220613142703/https://www.tandfonline.com/doi/citedby/10.1080/1468936042000282726821|url-status=live}} * {{cite book |last=Storl |first=Wolf-Dieter |author-link=Wolf-Dieter Storl |year=2004 |title=Shiva: The Wild God of Power and Ecstasy |publisher=Simon and Schuster}} * {{cite book|last=Stutley|first=Margaret|title=The Illustrated Dictionary of Hindu Iconography|year=1985}} First Indian Edition: Munshiram Manoharlal, 2003, {{ISBN|8121510872|}}. <!-- T --> * {{cite book |last=Tagare |first=G. V. |date=2002 |title=The Pratyabhijñā Philosophy |publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-8120818927}} * {{cite book|last=Tattwananda|first=Swami|title=Vaisnava Sects, Saiva Sects, Mother Worship|year=1984|publisher=Firma KLM Private Ltd.|location=Calcutta}} First revised edition. * {{cite book |last=Thakur |first=Upendra |title=Some Aspects of Asian History and Culture |url=https://books.google.com/books?id=m42TldA_OvAC |year=1986 |publisher=Abhinav Publications |isbn=978-8170172079 }} * {{cite book |last=Tulsidas |first=Goswami |title=Hanuman Chalisa|year=1985|publisher=Sri Ramakrishna Math|location=Chennai|isbn=8171200869 |postscript=none}}; original text, transliteration, English translation and notes. <!-- U --> <!-- V --> * {{Cite book|last=Varenne|first=Jean|year=1976|title=Yoga and the Hindu Tradition|publisher=The University of Chicago Press|location=Chicago|isbn=0226851168}} * {{cite book| last = Vohra| first = Ranbir| title = The Making of India: A Historical Survey| url = https://archive.org/details/makingindiahisto00vohr| url-access = limited| publisher = M.E. Sharpe| year = 2000| isbn = 978-0765607119}} <!-- W --> * {{cite book |last=Warrier |first=AG Krishna |title=Śākta Upaniṣads|year=1967|oclc=2606086|isbn=978-0835673181|publisher=Adyar Library and Research Center}} * {{cite journal |last1=Wayman |first1=Alex |author1-link=Alex Wayman |last2=Singh |first2=Jaideva |title=Review: A Trident of Wisdom: Translation of Paratrisika-vivarana of Abhinavagupta |journal=Philosophy East and West |volume=41 |issue=2 |year=1991 |pages=266–268 |doi=10.2307/1399778 |jstor=1399778}} * {{cite book |last=Williams |first=Joanna Gottfried |title=Kalādarśana: American Studies in the Art of India |url=https://books.google.com/books?id=-qoeAAAAIAAJ |year=1981 |publisher=Brill Academic |isbn=9004064982 }} * {{cite book |last=Winstedt |first=Richard |year=2020 |title=Shaman, Saiva and Sufi: A Study of the Evolution of Malay Magic |publisher=Library of Alexandria}} <!-- X --> <!-- Y --> <!-- Z --> * {{cite book |last=Zimmer |first=Heinrich |year=1972 |title=Myths and Symbols in Indian Art and Civilization |orig-year=1946 |publisher=Princeton University Press |location=Princeton, New Jersey |isbn=0691017786 |url=https://archive.org/stream/HeinrichRobertZimmerMythsAndSymbolsInIndianArtAndCivilization/Heinrich%20Robert%20Zimmer%20Myths%20and%20Symbols%20in%20Indian%20Art%20and%20Civilization#page/n3/mode/2up }} ** {{cite book |last=Zimmer |first=Heinrich |year=2000 |title=Myths and Symbols in Indian Art and Civilization |publisher=Motilal Banarsidass Publishers}} {{refend}} [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು]] qptzu0gufevo1da9bbg67ma8v4qtmf2 0 13313 1306689 1284598 2025-06-16T03:29:25Z Karwar history 93282 Word 1306689 wikitext text/x-wiki {| class="infobox geography vcard" style="width: 23em; margin-bottom: 53px;" ! colspan="2" id="7" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;font-size:1.25em; white-space:nowrap" |ಕಾರವಾರ<br /> |- id="9" | colspan="2" id="10" style="text-align:center;background-color:#cddeff; font-weight:bold;" |<span class="category">[[ನಗರ]]<br /></span> |- class="mergedtoprow" id="13" | colspan="2" id="14" style="text-align:center" | [[File:Karwarbeach2.jpg|250x250px|Beach at Karwar]]<div id="15">ಕಾರವಾರದ ಕಡಲು ತೀರ<br /></div> |- class="mergedtoprow" id="17" ! id="18" scope="row" |ದೇಶ<br /> | id="20" |[[ಭಾರತ]]<br /> |- class="mergedrow" id="23" ! id="24" scope="row" |[[ರಾಜ್ಯ]]<br /> | id="27" |[[ಕರ್ನಾಟಕ]]<br /> |- class="mergedrow" id="30" ! id="31" scope="row" |[[ಜಿಲ್ಲೆ]]<br /> | id="34" |[[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ]]<br /> |- class="mergedtoprow" id="37" ! colspan="2" id="38" style="text-align:center;text-align:left" |ಸರ್ಕಾರ<br /> |- class="mergedrow" id="40" ! id="41" scope="row" |&nbsp;• ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ | id="44" |ಡಾ.ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಪ್ರೀಯಾ ಕೆ (ಭಾಆಸೇ)<br /> |- class="mergedrow" id="47" ! id="48" scope="row" |&nbsp;• ಶಾಸಕ | id="51" | ಸತೀಶ್ ಸೈಲ್ |- class="mergedrow" id="52" ! id="53" scope="row" |&nbsp;•ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಕಾರವಾರ ತಾಲೂಕ ಪಂಚಾಯತ್ |id="54" | ಪ್ರಮೀಳಾ ಸು ನಾಯ್ಕ<br /> |- class="mergedtoprow" id="54" ! colspan="2" id="55" style="text-align:center;text-align:left" |ಚದರ<br /> |- class="mergedrow" id="57" ! id="58" scope="row" |&nbsp;•&nbsp;ಒಟ್ಟು | id="60" |೨೭.೯ ಚದರ ಕಿಮೇ<br /> |- class="mergedtoprow" id="62" ! id="63" scope="row" |ಎತ್ತರ<br /> | id="65" |೬ ಮೇ<br /> |- class="mergedtoprow" id="67" ! colspan="2" id="68" style="text-align:center;text-align:left" |ಜನಸಂಖ್ಯೆ (೨೦೧೪)<ref name="Census2001"><cite class="citation web">[http://www.censusindia.gov.in/PopulationFinder/Sub_Districts_Master.aspx?state_code=29&district_code=10 "Sub-District Details"]. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 March</span> 2012</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Sub-District+Details&rft.pub=Office+of+the+Registrar+General+%26+Census+Commissioner%2C+India&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.censusindia.gov.in%2FPopulationFinder%2FSub_Districts_Master.aspx%3Fstate_code%3D29%26district_code%3D10&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3AKarwar">&nbsp;</span></ref> |- class="mergedrow" id="70" ! id="71" scope="row" |&nbsp;•&nbsp;ಒಟ್ಟು | id="73" |೧,೫೧,೭೩೯ |- class="mergedrow" id="75" ! id="76" scope="row" |&nbsp;•&nbsp;ಸಾಂದ್ರತೆ | id="78" |೫೫೬೩.೧೮/ ಚದರ ಕಿಮೀ  |- class="mergedtoprow" id="80" ! colspan="2" id="81" style="text-align:center;text-align:left" |ಭಾಷೆಗಳು<br /> |- class="mergedrow" id="83" ! id="84" scope="row" |&nbsp;•&nbsp;ಅಧಿಕೃತ | id="86" |[[ಕನ್ನಡ]]<br /> |- class="mergedtoprow" id="89" ! id="90" scope="row" |[[ಸಮಯ ವಲಯ]] | id="93" |[[ಯುಟಿಸಿ+5:30|ಯುಟಿಸಿ+5:30 (ಐಎಸ್ಟಿ)]]<br /> |- class="mergedtoprow" id="97" ! id="98" scope="row" |[[ಪಿನ್]]<br /> | class="adr" id="101" |೫೮೧೩೦೧<br /> |- class="mergedrow" id="103" ! id="104" scope="row" |[[ದೂರವಾಣಿ ಕೋಡ್]]<br /> | id="106" |೯೧-೮೩೮೨-XXX XXX |- class="mergedrow" id="108" ! id="109" scope="row" |ವಾಹನ ನೊಂದಣಿ<br /> | id="112" | '''KA-30''' |- class="mergedtoprow" id="114" ! id="115" scope="row" |ವೆಬ್ಸೈಟ್<br /> | id="117" | <span class="url">[http://www.karwarcity.gov.in www.karwarcity.gov.in] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090202124719/http://karwarcity.gov.in/ |date=2009-02-02 }}</span> |} '''ಕಾರವಾರ '''[[ಕರ್ನಾಟಕ]] [[ರಾಜ್ಯ]]ದ [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಗರವಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮ ಕರವಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಳಿ ನದಿ ಮುಖಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾರವಾರ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಬಂದರು ನಗರದಾಗಿರುವುದಿಂದ, ಕಾರವಾರ ಊರು [[ಕೃಷಿ]], [[ಉತ್ಪಾದನೆ]], ಮತ್ತು [[ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ]]ದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ [[ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ]] ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ ಕಾಡಿದೆ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಅರಬಿಯಾ ಸಮುದ್ರ, ಮತ್ತು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ [[ಕಾಳಿ ನದಿ]]. ಕಾರವಾರ ೭೭೧೩೯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೧೯೫೬ ವರೆಗು, ಕಾರವಾರ ಊರು [[ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]] ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರ == ಕಾರವಾರ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ಗ್ರಾಮದ ಕಡವಾಡದಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ (ಕಡೆ ವಡ, ಕಡೆಯ ವಾಡೊ). ಕರಾವಳಿ ಕನ್ನಡ ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ''ಕಡೆ'' ಎಂದರೆ ಕೊನೆಯದು ಮತ್ತು ''ವಾಡ'' ಎಂದರೆ ಪ್ರದೇಶ. ಬೈತ್ ಕೋಲ್ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯ ಪದವಾಗಿದೆ. ಬೈತ್ ಎ ಕೋಲ್ ಅಂದರೆ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಕೊಲ್ಲಿ. == ಇತಿಹಾಸ == ಉತ್ತರದಿಂದ ಬರುವ ದಾಳಿಗಳಿಂದ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು, ಬಿಜಾಪುರ ಸುಲ್ತಾನ್ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು (ಶಿವೇಶ್ವರ ಹಳ್ಳಿ ಬಳಿ). ಶಿವೇಶ್ವರ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮುಸ್ಲಿಂ ಸ್ಮಶಾನ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪ್ರವೇಶದಲ್ಲಿ ಸುರಂಗದಿದೆ. [[ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್]] ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಕಾರವಾರವನ್ನು ಸಿಂತಚೊರ, ಚಿತ್ರಕುಲ್, ಚಿತ್ತಕುಲ ಅಥವಾ ಸಿಂದ್ಪುರ್ ಹೆಸರಿಸಿದರು. ೧೫೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಪೋರ್ಚುಗೇಸ ಸೈನಿಕರು ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋಟೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಂ ದರ್ಗಾ ([[ಸುಫಿ]] ಸನ್ತರ ಶಹರಮುದ್ದಿನ್ ಸಮಾಧಿಯ) ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಆ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಫೋರ್ತೆ ದೆ ಪಿಎರೊ ಕರೆದರು. ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಪೋರ್ಚುಗೇಸ್ ಆಡಳಿತದಿಂದ ಅನೇಕ ನಿರಾಶ್ರಿತರು ಗೋವದಿಂದ ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು.   ೧೬೩೮ ರಲ್ಲಿ, ಕೋರ್ತೀನ್ ಅಸ್ಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಅವರು ಕಡವಾಡ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾರ್ಖಾನೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಅವರು ಅರೆಬಿಯಾ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದರು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸರಕುಗಳೆಂದರೆ, [[ಮಸ್ಲಿನ್]],[[ಕರಿ ಮೆಣಸು|<nowiki/>]] [[ಕರಿ ಮೆಣಸು|ಕರಿಮೆಣಸು]], [[ಏಲಕ್ಕಿ]], [[ಕ್ಯಾಸಿಯರ್]], ಮತ್ತು ಒರಟಾದ ನೀಲಿ ಹತ್ತಿ ಬಟ್ಟೆ. ೧೬೪೯ ರಲ್ಲಿ, ಕೋರ್ಟೀನ್ ಅಸ್ಸೋಸಿಯೇಷನ್ [[ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪೆನಿ]]ಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು, ಮತ್ತು ಕಾರವಾರ ಒಂದು ಕಂಪೆನಿ ಪಟ್ಟಣವಾಯಿತು.  ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪೆನಿ ಕಾರವಾರ ಬಂದರಿನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧದ ಹಡಗುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಉದಾಹರನೆಗೆ, ಮರಾಠ ಅಡ್ಮಿರಲ್ ಕನ್ಹೋಜಿ ಆಂಗ್ರರಿಂದ ಬಾಂಬೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮ ಬಂದೂಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ (೧೭೧೫) ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="john">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=EVA79yjVhVwC&printsec=frontcover|title=The Pirates of Malabar And an Englishwoman in India Two Hundred Years Ago|last1=Biddulph|first1=Colonel John|publisher=Smith, Elder & co.|year=1907|edition=Reprint 2005|volume=|location=London|page=40}}</ref> ೧೬೩೮ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಕಾರವಾರವು ಮರಾಠರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೂರನೇ ಅಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮರಾಠರ ಸೋಲಿನ ನಂತರ, ಕಾರವಾರವು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಆಧೀನಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು.  ಬೆಂಗಾಲಿ ಕವಿ ಮತ್ತು ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ, [[ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಗೋರ್]], ೧೮೮೨ ರಲ್ಲಿ ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು, ಮತ್ತು ಅವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ನಗರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು.<ref name="Karwar in Tagore's memoirs">[http://www.online-literature.com/tagore-rabindranath/my-reminiscences/37/ Karwar in Tagore's memoirs]. online-literature.com</ref> ಟಾಗೋರ್ ೨೨ ವರ್ಷದವನಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಹೋದರ ಸತ್ಯಾಂಡ್ರಾನಾಥ ಟಾಗೋರೊಂದಿಗೆ ಉಳಿದರು, ಇವರು ಕಾರವಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಇದ್ದರು.  ೧೮೬೨ ರಿಂದ, ರಾಜ್ಯಗಳ ಪುನರ್ವಿಂಗಡಣೆಯಾಗುವವರೆಗೆ, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೇನ್ಸಿ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಹೊಸ ರಸ್ತೆಗಳು, ಒಂದು ವಾರ್ಫ್, ವಾರ್ಫ್ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಸೀವಾಲ್ ಕಾರವಾರ ಬಂದರಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಒಂದು ಶೇಖರಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಬಹು ಅಂತಸ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡ, ಅಂಚೆ ಕಛೇರಿ, [[ಜಮೇಂದಾರ]]ದ ಕಚೇರಿಗಳು, ಮತ್ತು ಒಂದು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸ್ಮಶಾನ.<ref name="Public works (1866)">[https://books.google.com.au/books?id=BZEIAAAAQAAJ&dq=karwar&source=gbs_navlinks_s "Report of proceedings at the conference held at Poona, 1865."] Department of Public Works, Bombay Presidency, 1866 p251 (Original held at Oxford University). Accessed at Google books, 5 April 2014.</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಕೊಂಕಣಿ ಮಾತನಾಡುವ ಜನರು ಮುಂಬೈಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬನ್ಧ ಹೊಂದ್ದರು. ಅನೇಕ ಮರಾಠಿ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಕಾರವಾರ ಮತ್ತು ಜೋಯ್ಡ ತಾಲ್ಲುಕುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಮರಾಠಿ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ, ಮರಾಠಿ ನಾಟಕ ತಂಡಗಳು [[ಮುಂಬೈ]] ಮತ್ತು ಪುಣೆಯಿಂದ ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದವು. ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕಾರವಾರ ಒಂದು ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾ ತರಬೇತಿ ಸೈಟ್ ಆಗಿತ್ತು.<ref name="Hiranandani (2005)">Hiranandani G. M. [https://books.google.com.au/books?id=1WxI9TlAxIQC&dq=karwar&source=gbs_navlinks_s "Transition to Eminence: The Indian Navy 1976-1990."] Lancer Publishers, 2005. ISBN 8170622662, 9788170622666.</ref> == ಭೂಗೋಳ == [[ಚಿತ್ರ:Sturnia_blythii.jpg|alt=|thumb|left]] ಕಾರವಾರ [[ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ]]ದ ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಗರವಾಗಿದೆ. ನಗರದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟ]]ಗಳಿವೆ. ಕಾರವಾರವು ಕುಶಾವಲಿ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ೧೫೩ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ [[ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ]]ಕ್ಕೆ ಹರಿಯುವ [[ಕಾಳಿ ನದಿ]]ಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ.  ಕಾರವಾರವು ಗೋವ-ಕರ್ನಾಟಕದ ಗಡಿಯಿಂದ ೧೫ ಕಿಮೀ ಕಕ್ಷಿಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ರಾಜಧಾನಿ, [[ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರಿ]]ನಿಂದ, ೫೧೯ ಕಿ.ಮೀ. ವಾಯುವ್ಯವಾಗಿದೆ. === ಜೀವವೈವಿಧ್ಯ === ಕಾರವಾರದಿಂದ ೬೦ ಕಿಮೀ ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಅಣಶಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಕಾಳಿ ಹುಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶ]]ವಿದೆ. ಈ ಹುಲಿ ಮೀಸಲುಯಲ್ಲಿ ೧೯೭ ಅಪರೂಪ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹಾಗೂ ೧೯ ಸ್ಥಳೀಯ ಜಾತಿಗಳನ್ನು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ದೊಡ್ಡ ದಾಸಮಂಗಟ್ಟೆ]], [[ಹುಲಿ]],[[ಚಿರತೆ]], [[ಕಪ್ಪು ಪ್ಯಾಂಥರ್]], ಕರಡಿ, [[ಆನೆ]], ಮತ್ತು ಜಿಂಕೆಗಳು. == ಹವಾಮಾನ == ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಚ್ನಿಂದ ಮೇವರೆಗೆ, [[ತಾಪಮಾನ]]ವು ೩೭° ತಲುಪಬಹುದು. ಡಿಸೇಂಬರ್ನಿಂದ ಫೆಬ್ರುವರಿವರೆಗೆ, ತಾಪಮಾನವು ತುಂಬ ಸೌಮ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ (೨೪°-೩೨°). ಮುಂಗಾರು ಸಮಾಯದಲ್ಲಿ, ಸರಾಸರಿ ಮಳೆಯು ೪೦೦ ಸೆಂಟಿಮೇಟರ್ ಆಗತ್ತೆ. <br /> {{Weather box|collapsed = |location = ಕಾರವಾರ |metric first = Yes |single line = Yes |Jan high C = 32.8 |Feb high C = 33 |Mar high C = 33.5 |Apr high C = 34 |May high C = 33.3 |Jun high C = 29.7 |Jul high C = 28.2 |Aug high C = 28.4 |Sep high C = 29.5 |Oct high C = 30.9 |Nov high C = 32.3 |Dec high C = 32.8 |Year high C = |Jan low C = 20.8 |Feb low C = 21.8 |Mar low C = 23.6 |Apr low C = 25 |May low C = 25.1 |Jun low C = 24.4 |Jul low C = 24.9 |Aug low C = 24 |Sep low C = 24.1 |Oct low C = 24.1 |Nov low C = 24.4 |Dec low C = 24.2 |Year low C = |Jan precipitation mm = 1.1 |Feb precipitation mm = 0.2 |Mar precipitation mm = 2.9 |Apr precipitation mm = 24.4 |May precipitation mm = 183.2 |Jun precipitation mm = 1027.2 |Jul precipitation mm = 1200.4 |Aug precipitation mm = 787.3 |Sep precipitation mm = 292.1 |Oct precipitation mm = 190.8 |Nov precipitation mm = 70.9 |Dec precipitation mm = 16.4 |Year precipitation mm = |date=December 2010}} == ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ == ಕಾರವಾರದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ೧,೫೭೭,೩೯ ಆಗಿದೆ. ಕಾರವಾರದ ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತೆ ಪ್ರಮಾನವು ೮೫% ಆಗಿದೆ, ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೇಯ ಸರಾಸರಿಯ ೭೪% ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಸರಾಸರಿಯ ೭೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ : ಪುರುಷರ ಸಾಕ್ಷರತೆ ೮೫% ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ಸಾಕ್ಷರತೆ ೭೫% ಆಗಿತ್ತು. ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ೧೦% ೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮಕ್ಕಳು.   === ಭಾಷೆ === ಕನ್ನಡ ನಗರದ ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ೨೦೧೧ ಜನಗಣತಿಯಲ್ಲಿ, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷೆಗಳೆಂದರೆ [[ಕನ್ನಡ]] (೫೫.೧೯%), [[ಕೊಂಕಣಿ]] (೧೯.೨೦%), [[ಉರ್ದೂ]] (೧೦.೯೦%), [[ಮರಾಠಿ]] (೯.೧೭%) ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾಷೆಗಳು(೩.೧೨%) ಆಗಿತ್ತು.  {{bar box |title=ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಗಳು <ref name="Census2011">https://www.censusindia.co.in/towns/karwar-population-uttara-kannada-karnataka-803090 |publisher=Census2011}}</ref> |titlebar=#Fcd116 |left1=ಧರ್ಮ |right1=ಶೇಕಡಾವಾರು |float=right |bars= {{bar percent|[[ಹಿಂದು]]|orange|84.19}} {{bar percent|[[ಮುಸ್ಲಿಂ]]|green|10.93}} {{bar percent|[[ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ|ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್]]|blue|4.73}} {{bar percent|[[ಸೀಖ್ ಧರ್ಮ|ಸೀಖ್]]|yellow|0.04}} {{bar percent|[[ಜೈನ]]|white|0.04}} }} === ಧರ್ಮ === ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು [[ಹಿಂದು ಧರ್ಮ]]ವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತರೆ. ಗೋವದಲ್ಲಿ [[ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್]] ಅಡಳಿತ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ [[ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ]]ದ ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತುಆಗಮನವಾಯಿತು. [[ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರು|ಬಹಮನಿ]] ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ, [[ಮುಸ್ಲಿಂ]] ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಕಾರವಾರಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದರು. ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ [[ದೇವಸ್ಥಾನ]]ಗಳೆಂದರೆ: ಶ್ರೀ ಶೆಜ್ಜೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, [[ಕಾಳಿ]]ಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶ್ರೀ [[ನರಸಿಂಹ]] ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶ್ರೀ [[ರೇಣುಕ|ರೇಣುಕ ಎಲ್ಲಮ್ಮ]] ದೇವಸ್ಥಾನ, ಆದಿಮಯ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶ್ರೀ [[ಶಿವ|ಮಹಾದೇವ]] ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮತ್ತು ಶ್ರೀ [[ದುರ್ಗೆ|ದುರ್ಗಾ ದೇವಿ]] ದೇವಸ್ಥಾನ. == ಗಡಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು == [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ]]ವು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಒಂದು [[ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಕೊಂಕಣಿ]] ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯನ್ನು [[ಬಾಂಬೆ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]]ಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದರು. ಅನೇಕ ಕೊಂಕಣಿ ಜನರು [[ಮುಂಬೈ]]ಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, [[ಮರಾಠಿ]] ಜನರು ಕೊಂಕಣಿ ಒಂದು ಮರಾಠಿ ಉಪಭಾಷೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡರು, ಇದು ಕೊಂಕಣಿ ಜನರಿಗೆ ಕೋಪವಾಯಿತು, ಅವರು ಕೊಂಕಣಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾಷೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.ಕಾರವಾರ [[ಕರ್ನಾಟಕ]]ದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಮಹಾಜನ್ ಆಯೋಗದ ಮುಂದೆ ಕೊಂಕಣಿ ನಾಯಕ [[ಪಿ.ಎಸ್ ಕಕಾಮತ್]] ಅವರು ವಾದಿಸಿದರು.              == ಆರ್ಥಿಕತೆ == [[ಚಿತ್ರ:Devbagh.jpg|thumb|ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದಲ್ಲಿ ಮನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದ ಮೀನುಗಾರರು, ದೇವಭಾಗ್, ಕಾರವಾರ.|alt=|200x200px]] === ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉದ್ಯಮ === ಕಾರವಾರ ಒಂದು [[ಕೃಷಿ]] ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಬೆಳೆಗಳೆಂದರೆ [[ಅಕ್ಕಿ]], [[ಕಡಲೇಕಾಯಿ]], [[ಧಾನ್ಯ]]ಗಳು, [[ಈರುಳ್ಳಿ]], ಮತ್ತು [[ಕಲ್ಲಂಗಡಿ]]. ಇತರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉದ್ಯಮಗಳೆಂದರೆ, [[ಪಶುಪಾಲನೆ]], [[ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ]], [[ತೋಟಗಾರಿಕೆ]], [[ಜೇನುಸಾಕಣೆ]], ಮತ್ತು [[ಮರಕೆಲಸ]].   ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ  ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ಯಮವಾಗಿದೆ. ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ದೋಣಿಗಳ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಪರದೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೀಗಡಿ ಸಾಕಣೆ ಕೂಡ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಳಿ ನದೀಮುಖದಲ್ಲಿರುವ ಉಪ್ಪು ನೀರಿನಿಂದ ಕಾರಣ. <ref>Qasim S. Z. [https://books.google.com.au/books?id=qgE_ghb2G5YC&dq=karwar&source=gbs_navlinks_s "Indian Estuaries."] Allied Publishers 2003 p270 ISBN{{ISBN|817764369X}}817764369X, 9788177643695.</ref>[[ಚಿತ್ರ:Fitting_muslin_dummy.jpg|thumb|ಮಸ್ಲಿನ್ ಬಳಸಿ ಉಡುಗೆ ತಯಾರಿಕೆ.|alt=|left|220x220px]] === ದ್ವಿತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆ === [[ಆಭರಣ]] ವಿನ್ಯಾಸ, [[ಉತ್ಪಾದನೆ]], ಮತ್ತು [[ಸೋನಗಾರ]]ರ ಕೆಲಸಗಳು ಕಾರವಾರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಾಗಿವೆ. ಬಿಣಗಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ರಾಸಾಯನಿಕ ಕಂಪನಿ, ಆದಿತ್ಯ ಬಿರ್ಲಾ ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್, ಕಾಸ್ಟಿಕ್ ಸೋಡಾ, ಲೈ ಫ್ಲೇಕ್ಸ್, ದ್ರವ ಮತ್ತು ಪುಡಿಮಾಡಿದ [[ಕ್ಲೋರಿನ್]], [[ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ|ಹೈಡ್ರೋಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ]], [[ಫಾಸ್ಪರಿಕ್ ಆಮ್ಲ]], ಮತ್ತು [[ಬ್ರೋಮಿನ್]]ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತದೆ.  {{Fact}} === ತೃತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆ === ಕೈಗಾದಲ್ಲಿ, ಕಾರವಾರದಿಂದ  ಭಾರತೀಯ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಪವರ್ ಕಾರ್ಪೋರೇಷನ್ ಒಂದು ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಅದು [[ಕೈಗಾ ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಸ್ಥಾವರ]]. ಈ ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವು ೮೮೦ ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೩ ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರುವಾಗಿದೆ. ಮಲ್ಲಾಪುರ್ ಮತ್ತು ಕದ್ರಾ ಊರುಗಳ ನಡುವೆ, [[ಕಾಳಿ ನದಿ]]ಯ ಮೇಲೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯುತ್ ನಿಗಮ ಕದ್ರಾ [[ಕಟ್ಟೆ|ಆಣೆಕಟ್ಟು]] ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. == ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ == [[ಚಿತ್ರ:Heading_for_a_new_journey_at_Tagore_Beach.JPG|thumb|ಠಾಗೋರ್ ಕಡಲು ತೀರ]] === ಆಸಕ್ತಿಯ ಸ್ಥಳಗಳು === ==== ಕಡಲುತೀರಗಳು ==== *ಬಿಣಗಾ ಕಡಲುತೀರ[[ಚಿತ್ರ:IMS_Chapal.jpg|thumb|ರಾವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಗೋರ್ ಕಡಲುತೀರದಲ್ಲಿ ಐಎನೆಸ್ ಚಪಲ್ ಯುದ್ಧನೌಕೆ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ.|alt=]] * ದೇವಭಾಗ ಕಡಲುತೀರ * ಕಾಳಿ ಕಡಲುತೀರ * ಕಾರವಾರ ಕಡಲುತೀರ * ಕುರುಂಗಡ ದ್ವೀಪ ಕಡಲುತೀರ * ಮಜಲಿ ಕಡಲುತೀರ * ಒಯ್ಸ್ಟರ್ ರಾಕ್ ಲೈಟ್ ಹೌಸ್  * ತಿಳಮತ್ತಿ ಕಡಲುತೀರ ==== ಒಳನಾಡು ==== * [[ಅಣಶಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ]] * ಚೈತನ್ಯ ಉದ್ಯಾನ * ಚೆಂದಿಯ ಮತ್ತು ನಾಗರಮಡಿ ಜಲಪಾತಗಳು * ದೇವಕರ್ ಜಲಪಾತ * ಗುಡ್ಡಹಳ್ಳಿ ಬೆಟ್ಟ * ಹಬ್ಬು ಬೆಟ್ಟ * ಮುದ್ಗೆರಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು * ಶೀರ್ವೆ ಘಟ * ಮಕ್ಕೆರಿ == ಸಂಸ್ಕೃತಿ == [[ಚಿತ್ರ:Crabmasala.jpg|thumb|ಕುರ್ಲೆ ಅಮ್ಬತ್ (ಏಡಿ ಮಸಾಲ), ಸ್ಥಳೀಯ ಖಾದ್ಯ.|alt=]] === ಪಾಕಪದ್ಧತಿ === ಕಾರವಾರ ತನ್ನ ಸಮುದ್ರಾಹಾರ ತಿನಿಸುಗಳಿಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.<ref name="Tennebaum">Tennebaum T. D. [https://books.google.com.au/books?id=VYwQAAAAQBAJ&pg=PT20&dq=karwar&hl=en&sa=X&ei=xBpAU-6sN86UkgW56YHgCg&ved=0CFoQ6AEwCQ#v=onepage&q=karwar&f=false "A Sense for Spice : Recipes and Stories from a Konkan Kitchen."] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407135743/http://books.google.com.au/books?id=VYwQAAAAQBAJ&pg=PT20&dq=karwar&hl=en&sa=X&ei=xBpAU-6sN86UkgW56YHgCg&ved=0CFoQ6AEwCQ#v=onepage&q=karwar&f=false |date=2014-04-07 }} Westland ISBN{{ISBN|938261849X}}938261849X, 9789382618492.</ref> <br /> == ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು == * [[ರಾಮ ರಾಘೋಬ ರಾಣೆ]], (೧೯೧೮ - ೧೯೯೪), [[ಪರಮ ವೀರ ಚಕ್ರ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ * [[ಜಯಶ್ರೀ ಗಡ್ಕರ್]], ಮರಾಠಿಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿ * [[ಅನುರಾಧಾ ಪೌಡ್ವಾಲ್]], ಗಾಯಕಿ == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[ಸದಾಶಿವಗಡ]] * [[ಕಾಳಿ ನದಿ]] * [[ಮಂಗಳೂರು]] *[[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ]]  == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಉಲ್ಲೇಖಗಳ ಅಗತ್ಯ ಇರುವ ಲೇಖನಗಳು]] 9wms37xko5vo3q178kti38e2kfsrquf 0 17098 1306657 1290015 2025-06-15T16:47:34Z Prasadchandu 56721 1306657 wikitext text/x-wiki {{Infobox ಊರು | name = ಕೆಂಗೇರಿ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Karnataka | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Karnataka, India | | name = Kengeri | native_name =ಕೆಂಗೇರಿ | native_name_lang =ಕನ್ನಡ | other_name = | settlement_type = ಮಹಾನಗರ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | nickname = | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = India Bangalore | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = 12.91 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 77.48 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = | subdivision_type = ದೇಶ | subdivision_name = [[ಭಾರತ]] | subdivision_type1 = ರಾಜ್ಯ | subdivision_name1 = [[ಕರ್ನಾಟಕ]] | subdivision_type2 = ಜಿಲ್ಲೆ | subdivision_name2 = [[ಬೆಂಗಳೂರು]] | subdivision_type3 = ತಾಲ್ಲೂಕು | subdivision_name3 = ಕೆಂಗೇರಿ | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 826 | population_total = 42386 | population_as_of = 2001 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ಅಧಿಕೃತ | demographics1_title1 = ಭಾ‌‌ಷೆ | demographics1_info1 = [[ಕನ್ನಡ]] | timezone1 = IST | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[ಪಿನ್ ಕೋಡ್]] | postal_code = 560060 | area_code_type = Telephone code | area_code = | registration_plate = KA 41 | website = | footnotes = }} '''ಕೆಂಗೇರಿ:''' [[ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಂಗೇರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶ ಇದು ಕಸಬಾ ಹೋಬಳಿಯ ಮತ್ತು ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ. ಇದು ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆಯ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿದೆ.ಬೆಂಗಳೂರುನಿಂದ 16 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮೊದಲು ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ ತಾಲೂಕು ಆಗಿದ್ದು ನಂತರ ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿ ರಚನೆ ಮಾಡಿ ಕೆಂಗೇರಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ರಚನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಕೆಂಗೇರಿ ತಾಲೂಕು 540 ಚ.ಕಿ.ಮೀ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಹೊಂದಿದೆ. ಆಡಳಿತದ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಬೃಹತ್ ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ (ಬಿ.ಬಿ.ಎಂ.ಪಿ)ಯನ್ನು ತಾಲ್ಲೂಕುವಾರು ರಚನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. '''ಕೆಂಗೇರಿ ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ''' ==ಇತಿಹಾಸ== ಕೆಂಗೇರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕನ್ನಡ ಪದಗಳಾದ ತೆಂಗು ಎಂದರೆ ಮತ್ತು ಕೇರಿ ಎಂದರೆ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಇನ್ನೂ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಸಾಕಣೆ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ವಿಲ್ಪೇರಿ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಬ್ಯಾರನ್ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಗಂಗಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ರಾಜವಂಶಗಳು ಆಳಿವೆ, ನಂತರ ಚೋಳರು. ಕ್ರಿ.ಶ 1050 ರಲ್ಲಿ, ಚೋಳ ರಾಜ ರಾಜೇಂದ್ರ ಚೋಳರು ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಅನುದಾನದ ವಿವರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ತಮಿಳು ಶಾಸನವೊಂದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಕೆಂಗೇರಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಕುಕ್ಕಲನಾಡು ರಾಜರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಬಂದವು, ಅವರು ಕಿಟ್ನಾಹಲ್ಲಿಯನ್ನು ತವರೇಕೆರೆ ಬಳಿ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನೇಲಮಂಗಲ, ರಾಮನಗರಂ, ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣವನ್ನು ಆಳಿದರು (ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಈ ಹಿಂದೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಕನಕಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು ) ಮತ್ತು ಮಗಡಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು. ಹೊಯ್ಸಳ ಆಡಳಿತಗಾರನ ಆಡಳಿತದ ನಂತರ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೆಂಗೇರಿಯನ್ನು ಯಲಹಂಕ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ಮರಾಠಾ ಯೋಧ ಶಹಾಜಿ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ಕೆಂಗೇರಿ ಶಹಾಜಿಯ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಕ್ರಿ.ಶ 1677 ರಲ್ಲಿ, ಮೈಸೂರು ರಾಜ ಚಿಕ್ಕದೇವರಜ ವೊಡೆಯಾರ್ ಕೆಂಗೇರಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಟಿಪ್ಪು ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಕೆಂಗೇರಿ ಸೆರಿಕಲ್ಚರ್ ಉದ್ಯಮದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಟಿಪ್ಪು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸೆರಿಕಲ್ಚರ್‌ನ ವಿದೇಶಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ, ಅದೇ ರೀತಿ ಕೃಷಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಜನರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿತು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. 1866 ರಲ್ಲಿ, ಇಟಾಲಿಯನ್ ಸಿಗ್ನರ್ ಡಿ ವೆಚಿ, ರೇಷ್ಮೆ ಉದ್ಯಮದ ಅಂದಿನ ಖಿನ್ನತೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಅದರ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅವನತಿಗೆ ಕಾರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಕೆಲವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಈ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು, ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಜಪಾನ್‌ನಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಜನರಿಗೆ ವಿತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಎಂಟು ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ರೇಷ್ಮೆ-ತಂತುಗಾಗಿ ಉಗಿ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಕಾನ್ವೆಂಟ್‌ನ ಮಹಿಳಾ ಅನಾಥರು ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರು. ಕೆಂಗೇರಿ ಗುರುಕುಲ ವಿದ್ಯಾ ಪೀಠವನ್ನು 1926 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಡಾ. ಸಿ ಬಿ ರಾಮರಾವ್, ಸ್ವಾಮಿ ವಿಶ್ವಾನಂದ, ಟಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಕೆ ಬಿ ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ಅವರಂತಹ ಗಾಂಧಿಯನ್ನರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಯುವಕರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದರು. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಗುರುಕುಲಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಅವರು ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಜನರನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು ಯುವಕರಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಭೇಟಿಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರಕ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ವಿದ್ಯಾಪೀಠ ಎಂಬ ಎನ್ಜಿಒ ಅನಾಥಾಶ್ರಮ, ಉಚಿತ ವಸತಿ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಪುನರ್ವಸತಿಗಾಗಿ ಆಶಿಸುತ್ತಿರುವ ದೀನದಲಿತ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಮನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಂಗೇರಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಹಲವಾರು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಬಂದಿವೆ. == ಬೆಂ.ಮ.ಸಾ.ಸಂ ಡಿಪೋ == ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ 2 ಬಿಎಂಟಿಸಿ ಡಿಪೋಗಳಿವೆ: ಡಿಪೋ -12 ನೈಸ್ ರಸ್ತೆ ಜಂಕ್ಷನ್ ಬಳಿ ಇದೆ ಮತ್ತು ಡಿಪೋ -37 ಕೆಂಗೆರಿ ಟಿಟಿಎಂಸಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೆಂಗೇರಿಯಿಂದ ನಗರದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಗೆ 375 ಡಿ, ಬನಶಂಕರಿ ಕಡೆಗೆ 378, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿಟಿ ಕಡೆಗೆ 378, ಯಶ್ವಂತ್ಪುರದ ಕಡೆಗೆ 401 ಎಂ ಮತ್ತು 401 ಕೆಬಿ, ಯಲಹಂಕ ಕಡೆಗೆ 401 ಕೆ, ಹೆಬ್ಬಾಲ್ ಕಡೆಗೆ 401 ಕೆ, ಹೆಬ್ಬಾಲ್ ಕಡೆಗೆ 501 ಎ, 502 ಹೆಚ್ ಚಿಕ್ಕಬನವರ ಕಡೆಗೆ, 502 ಎಫ್ ಜಲಹಳ್ಳಿ ಕ್ರಾಸ್ ಮತ್ತು ಜಿ 6 ನಿಲ್ದಾಣ. ಇದು ಬೀಡಾಡಿ ಮತ್ತು ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣ / ಕೆ. ಆರ್. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನಡುವಿನ ಬಸ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಧ್ಯಂತರ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. == ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ == ಕೆಂಗೇರಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು ರೈಲು ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಚಾಮುಂಡಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಮೈಸೂರು-ಬೆಂಗಳೂರು ರಾಜ್ಯ ರಾಣಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಮೈಸೂರು-ತಿರುಪತಿ ಫಾಸ್ಟ್ ಪ್ಯಾಸೆಂಜರ್, ಮೈಸೂರು-ಚೆನ್ನೈ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು, ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಟುಟಿಕೊರಿನ್-ಮೈಸೂರು ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ವಿಮಾನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು. ಗಣಕೀಕೃತ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಮೀಸಲಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ನೈ Western ತ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ಸಿಟಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವು ಕೆಂಗೇರಿಯ ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ನೈ -ತ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ಬೀಡಾಡಿ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವು ಹತ್ತಿರದ ಮುಖ್ಯ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. ಕೆಂಗೇರಿ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣವು ಹತ್ತಿರದ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ ಆಗಿದೆ. ಬಿಎಂಟಿಸಿ ಈಗ ಪಟ್ಟಣದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು (ಟಿಟಿಎಂಸಿ) ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಈ ಕೇಂದ್ರವು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ದೂರದ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. == ಉಪನಗರ == ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ಅನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು 30 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಉಪಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯ ಹಿಡಿಯಿತು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸೈಬರ್ ಕೆಫೆಗಳು, ಟೆಲಿಫೋನ್ ಬೂತ್‌ಗಳು, ಬಹು-ತಿನಿಸು ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಉಪಯುಕ್ತ ಸೇವೆಗಳು ಬಂದಿವೆ. ನಮ್ಮ ಮೆಟ್ರೊ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆಯ ನಯನಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗುವುದು. ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮದ ಸಂಚಾರ ಸಾರಿಗೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು (ಟಿಟಿಎಂಸಿ) ಸಹ ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು R ಟರ್ ರಿಂಗ್ ರಸ್ತೆಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳ ವೃತ್ತದ ಹತ್ತಿರ 80 ಅಡಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಎಸ್‌ಆರ್‌ಟಿಸಿ ಮೀಸಲಾತಿ ಕೌಂಟರ್ ಇದೆ. ಅಯೋಧ್ಯೆ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಬಳಿ ಇರುವ ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ಕೊನೆಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣವು ವಸತಿ, ಹಲವಾರು ಆಭರಣಗಳು, ಸೀರೆ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮತ್ತು ಉಡುಗೊರೆ ಅಂಗಡಿಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಅನೇಕ ತಿನಿಸುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಂಜೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸ್ಥಳ. ಕೊಮ್ಮಘಟ್ಟ ರಸ್ತೆ, ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ಕ್ಲಬ್, ಕೆಂಗೇರಿಯಿಂದ ಮಗಡಿ ರಸ್ತೆಗೆ 100 ಅಡಿ ರಸ್ತೆ, ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ವಿನ್ಯಾಸ, ಗ್ಲೋಬಲ್ ವಿಲೇಜ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಎಚ್‌ಬಿ ಎತ್ತರದ ಅಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ. ರಾಜಾಜಿ ನಗರ, ಮಲ್ಲೇಶ್ವರಂ ಮತ್ತು ವಿಜಯ್ ನಗರಗಳ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಇದರ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮ ನಮ್ಮ ಮೆಟ್ರೋ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನ ಪರಿಚಯವು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ತೋರಿಸಿದೆ. == ಪೂಜಿಸುವ ಸ್ಥಳಗಳು == ಈ ಸ್ಥಳವು ಇಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಕೆಲವು ಇತ್ತೀಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು 1845 ರಲ್ಲಿ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಗರ್ಭಗೃಹದ ಒಳಗೆ, ನೆಲಕ್ಕೆ ರತ್ನಗಂಬಳಿ ಹಾಕಿದ ಎರಡು ಶಾಸನ ಚಪ್ಪಡಿಗಳು, ಒಂದು ಹಿಂದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯ ಮುಂದೆ, ಹೊಯ್ಸಳ ನರಸಿಂಹ. ಮಿಲಿಟರಿ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಅವರು ರಾಜನೊಬ್ಬ ವೆಚಿಯಾನಾಗೆ ಕೆಲವು ಅನುದಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಳೆಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದ ಎದುರು ಬೆಂಗಳೂರು - ಮೈಸೂರು ಹೆದ್ದಾರಿ ಬ್ಯಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮಸೀದಿ (ಮಸೀದಿ) ಇದೆ. ಹಳೆಯ ಮಸೀದಿಯನ್ನು ನೆಲಸಮ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮಸೀದಿಯನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಸುಮಾರು 2000 ಜನರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎರಡು ಅಂತಸ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಪಂಗಡಗಳ ಕ್ರೈಸ್ತರಿಗಾಗಿ, ಕ್ರಿಸ್ಟೋಸ್ ಮಾರ್ ಥೋಮಾ ಚರ್ಚ್, ಸೇಂಟ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಆಫ್ ಅಸ್ಸಿಸಿ ಚರ್ಚ್, ಶಾಲೋಮ್ ಚರ್ಚ್, ಸೇಂಟ್ ಆಂಥೋನಿ ದೇಗುಲ, ದಿ ಪೆಂಟೆಕೋಸ್ಟಲ್ ಮಿಷನ್ ಚರ್ಚ್, ನ್ಯೂ ಲೈಫ್ ಎಜಿ ಚರ್ಚ್, ಪ್ಯಾನಿಯೆಲ್ ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ತೆಲುಗು ಚರ್ಚ್, ಹೋಪ್ ಎಜಿ ಚರ್ಚ್, ಕೆಂಗೇರಿ ಇವಾಂಜೆಲಿಕಲ್ ಆರಾಧನಾ ಮನೆ, ನ್ಯೂ ಜೆರುಸಲೆಮ್ ಪ್ರೇಯರ್ ಹೌಸ್, ದಿ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಲೈಟ್, ಪುಷ್ಪಾ ಸದಾನ್ ಚರ್ಚ್ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.. == ಮಠಗಳು == ವೀರಶೈವರ ಬಂಡೆ ಮಾತಾ ಸುಮಾರು 800 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕಲಾಚೂರಿ ರಾಜರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ಬಿಜ್ಜಾಲಾದ ಸಮಕಾಲೀನನೆಂದು ನಂಬಲಾದ ಚನ್ನವೀರಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬಾತ ಈ ಮಾತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಬೀರ್ ಮಾತಾ ಮತ್ತು ಶಂಕರ ಮಾತಾ ಕೂಡ ಇದ್ದಾರೆ. == ಭೌಗೋಳಿಕತೆ == ಕೆಂಗೇರಿ 12.9 ° ಉ 77.48 ° ಪೂ ನಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಸರಾಸರಿ 826 ಮೀಟರ್ (2709 ಅಡಿ) ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. == ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ == 2001 ರ ಭಾರತ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕೆಂಗೇರಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 42,386. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 52% ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು 48%. ಕೆಂಗೇರಿಯ ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ 75%, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿ 59.5% ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ: ಪುರುಷರ ಸಾಕ್ಷರತೆ 79%, ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ಸಾಕ್ಷರತೆ 70%. ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 11% ರಷ್ಟು 6 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರು. == ಸ್ಥಳ == == ಇವರಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು == ವಿಕೀಪೀಡಿಯ ಬಳಕೆದಾರ [https://kn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%A6%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%B0_%E0%B2%9A%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9A%E0%B3%86%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%9F:Master_Sam_77?markasread=260879&markasreadwiki=knwiki Master Sam 77] ಮತ್ತು ಅವರು ಮಾಡಿರುವ editಗಳನ್ನು [[ವಿಶೇಷ:Contributions/Master Sam 77|ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಿ]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಡಾವಣೆಗಳು]] bvmlqdovpe4uw17uxgkef9dhm1cdh5n 1306660 1306657 2025-06-15T16:50:51Z Prasadchandu 56721 1306660 wikitext text/x-wiki {{Infobox ಊರು | name = ಕೆಂಗೇರಿ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Karnataka | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = Location in Karnataka, India | | name = Kengeri | native_name =ಕೆಂಗೇರಿ | native_name_lang =ಕನ್ನಡ | other_name = | settlement_type = ಮಹಾನಗರ | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | nickname = | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = India Bangalore | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | latd = 12.91 | latm = | lats = | latNS = N | longd = 77.48 | longm = | longs = | longEW = E | coordinates_display = | subdivision_type = ದೇಶ | subdivision_name = [[ಭಾರತ]] | subdivision_type1 = ರಾಜ್ಯ | subdivision_name1 = [[ಕರ್ನಾಟಕ]] | subdivision_type2 = ಜಿಲ್ಲೆ | subdivision_name2 = [[ಬೆಂಗಳೂರು]] | subdivision_type3 = ತಾಲ್ಲೂಕು | subdivision_name3 = ಕೆಂಗೇರಿ | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = 826 | population_total = 42386 | population_as_of = 2001 | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ಅಧಿಕೃತ | demographics1_title1 = ಭಾ‌‌ಷೆ | demographics1_info1 = [[ಕನ್ನಡ]] | timezone1 = IST | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[ಪಿನ್ ಕೋಡ್]] | postal_code = 560060 | area_code_type = Telephone code | area_code = | registration_plate = KA 41 | website = | footnotes = }} '''ಕೆಂಗೇರಿ:''' [[ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ|ಬೆಂಗಳೂರು ನಗರ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಂಗೇರಿ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶ ಇದು ಕಸಬಾ ಹೋಬಳಿಯ ಮತ್ತು ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ. ಇದು ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆಯ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿದೆ.ಬೆಂಗಳೂರುನಿಂದ 16 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮೊದಲು ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ ತಾಲೂಕು ಆಗಿದ್ದು ನಂತರ ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿ ರಚನೆ ಮಾಡಿ ಕೆಂಗೇರಿ ತಾಲ್ಲೂಕು ರಚನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಕೆಂಗೇರಿ ತಾಲೂಕು 540 ಚ.ಕಿ.ಮೀ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಹೊಂದಿದೆ. ಆಡಳಿತದ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಬೃಹತ್ ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ (ಬಿ.ಬಿ.ಎಂ.ಪಿ)ಯನ್ನು ತಾಲ್ಲೂಕುವಾರು ರಚನೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. '''ಕೆಂಗೇರಿ ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆ''' ==ಇತಿಹಾಸ== ಕೆಂಗೇರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕನ್ನಡ ಪದಗಳಾದ ತೆಂಗು ಎಂದರೆ ಮತ್ತು ಕೇರಿ ಎಂದರೆ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಇನ್ನೂ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಸಾಕಣೆ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ವಿಲ್ಪೇರಿ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಬ್ಯಾರನ್ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಗಂಗಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ರಾಜವಂಶಗಳು ಆಳಿವೆ, ನಂತರ ಚೋಳರು. ಕ್ರಿ.ಶ 1050 ರಲ್ಲಿ, ಚೋಳ ರಾಜ ರಾಜೇಂದ್ರ ಚೋಳರು ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಈಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಅನುದಾನದ ವಿವರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ತಮಿಳು ಶಾಸನವೊಂದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಕೆಂಗೇರಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಕುಕ್ಕಲನಾಡು ರಾಜರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಬಂದವು, ಅವರು ಕಿಟ್ನಾಹಲ್ಲಿಯನ್ನು ತವರೇಕೆರೆ ಬಳಿ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನೇಲಮಂಗಲ, ರಾಮನಗರಂ, ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣವನ್ನು ಆಳಿದರು (ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಈ ಹಿಂದೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಕನಕಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು ) ಮತ್ತು ಮಗಡಿ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು. ಹೊಯ್ಸಳ ಆಡಳಿತಗಾರನ ಆಡಳಿತದ ನಂತರ, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೆಂಗೇರಿಯನ್ನು ಯಲಹಂಕ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ಮರಾಠಾ ಯೋಧ ಶಹಾಜಿ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ಕೆಂಗೇರಿ ಶಹಾಜಿಯ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಕ್ರಿ.ಶ 1677 ರಲ್ಲಿ, ಮೈಸೂರು ರಾಜ ಚಿಕ್ಕದೇವರಜ ವೊಡೆಯಾರ್ ಕೆಂಗೇರಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಟಿಪ್ಪು ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಕೆಂಗೇರಿ ಸೆರಿಕಲ್ಚರ್ ಉದ್ಯಮದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಟಿಪ್ಪು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸೆರಿಕಲ್ಚರ್‌ನ ವಿದೇಶಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ, ಅದೇ ರೀತಿ ಕೃಷಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಜನರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿತು ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. 1866 ರಲ್ಲಿ, ಇಟಾಲಿಯನ್ ಸಿಗ್ನರ್ ಡಿ ವೆಚಿ, ರೇಷ್ಮೆ ಉದ್ಯಮದ ಅಂದಿನ ಖಿನ್ನತೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಅದರ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅವನತಿಗೆ ಕಾರಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಕೆಲವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಈ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು, ರೇಷ್ಮೆ ಹುಳು ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಜಪಾನ್‌ನಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಜನರಿಗೆ ವಿತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಎಂಟು ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ರೇಷ್ಮೆ-ತಂತುಗಾಗಿ ಉಗಿ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಕಾನ್ವೆಂಟ್‌ನ ಮಹಿಳಾ ಅನಾಥರು ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರು. ಕೆಂಗೇರಿ ಗುರುಕುಲ ವಿದ್ಯಾ ಪೀಠವನ್ನು 1926 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಡಾ. ಸಿ ಬಿ ರಾಮರಾವ್, ಸ್ವಾಮಿ ವಿಶ್ವಾನಂದ, ಟಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಕೆ ಬಿ ಪುರುಷೋತ್ತಮ್ ಅವರಂತಹ ಗಾಂಧಿಯನ್ನರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಯುವಕರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದರು. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಗುರುಕುಲಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಅವರು ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಜನರನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು ಯುವಕರಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಭೇಟಿಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರಕ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ವಿದ್ಯಾಪೀಠ ಎಂಬ ಎನ್ಜಿಒ ಅನಾಥಾಶ್ರಮ, ಉಚಿತ ವಸತಿ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಪುನರ್ವಸತಿಗಾಗಿ ಆಶಿಸುತ್ತಿರುವ ದೀನದಲಿತ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಮನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಂಗೇರಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಹಲವಾರು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಬಂದಿವೆ. == ಬೆಂ.ಮ.ಸಾ.ಸಂ ಡಿಪೋ == ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ 2 ಬಿಎಂಟಿಸಿ ಡಿಪೋಗಳಿವೆ: ಡಿಪೋ -12 ನೈಸ್ ರಸ್ತೆ ಜಂಕ್ಷನ್ ಬಳಿ ಇದೆ ಮತ್ತು ಡಿಪೋ -37 ಕೆಂಗೆರಿ ಟಿಟಿಎಂಸಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೆಂಗೇರಿಯಿಂದ ನಗರದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಗೆ 375 ಡಿ, ಬನಶಂಕರಿ ಕಡೆಗೆ 378, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಿಟಿ ಕಡೆಗೆ 378, ಯಶ್ವಂತ್ಪುರದ ಕಡೆಗೆ 401 ಎಂ ಮತ್ತು 401 ಕೆಬಿ, ಯಲಹಂಕ ಕಡೆಗೆ 401 ಕೆ, ಹೆಬ್ಬಾಲ್ ಕಡೆಗೆ 401 ಕೆ, ಹೆಬ್ಬಾಲ್ ಕಡೆಗೆ 501 ಎ, 502 ಹೆಚ್ ಚಿಕ್ಕಬನವರ ಕಡೆಗೆ, 502 ಎಫ್ ಜಲಹಳ್ಳಿ ಕ್ರಾಸ್ ಮತ್ತು ಜಿ 6 ನಿಲ್ದಾಣ. ಇದು ಬೀಡಾಡಿ ಮತ್ತು ಕೆಂಪೇಗೌಡ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣ / ಕೆ. ಆರ್. ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ನಡುವಿನ ಬಸ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಧ್ಯಂತರ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. == ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ == ಕೆಂಗೇರಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು ರೈಲು ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಚಾಮುಂಡಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಮೈಸೂರು-ಬೆಂಗಳೂರು ರಾಜ್ಯ ರಾಣಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಮೈಸೂರು-ತಿರುಪತಿ ಫಾಸ್ಟ್ ಪ್ಯಾಸೆಂಜರ್, ಮೈಸೂರು-ಚೆನ್ನೈ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು, ಬೆಂಗಳೂರು-ಮಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಟುಟಿಕೊರಿನ್-ಮೈಸೂರು ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ವಿಮಾನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು. ಗಣಕೀಕೃತ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಮೀಸಲಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ನೈ Western ತ್ಯ ರೈಲ್ವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರು ಸಿಟಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವು ಕೆಂಗೇರಿಯ ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. ನೈ -ತ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ಬೀಡಾಡಿ ರೈಲ್ವೆ ನಿಲ್ದಾಣವು ಹತ್ತಿರದ ಮುಖ್ಯ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. ಕೆಂಗೇರಿ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣವು ಹತ್ತಿರದ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ ಆಗಿದೆ. ಬಿಎಂಟಿಸಿ ಈಗ ಪಟ್ಟಣದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು (ಟಿಟಿಎಂಸಿ) ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಈ ಕೇಂದ್ರವು ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ದೂರದ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. == ಉಪನಗರ == ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ಅನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು 30 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಉಪಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯ ಹಿಡಿಯಿತು. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸೈಬರ್ ಕೆಫೆಗಳು, ಟೆಲಿಫೋನ್ ಬೂತ್‌ಗಳು, ಬಹು-ತಿನಿಸು ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಉಪಯುಕ್ತ ಸೇವೆಗಳು ಬಂದಿವೆ. ನಮ್ಮ ಮೆಟ್ರೊ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆಯ ನಯನಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗುವುದು. ಬೆಂಗಳೂರು ಮಹಾನಗರ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮದ ಸಂಚಾರ ಸಾರಿಗೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು (ಟಿಟಿಎಂಸಿ) ಸಹ ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು R ಟರ್ ರಿಂಗ್ ರಸ್ತೆಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೊಯ್ಸಳ ವೃತ್ತದ ಹತ್ತಿರ 80 ಅಡಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಎಸ್‌ಆರ್‌ಟಿಸಿ ಮೀಸಲಾತಿ ಕೌಂಟರ್ ಇದೆ. ಅಯೋಧ್ಯೆ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಬಳಿ ಇರುವ ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ಕೊನೆಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣವು ವಸತಿ, ಹಲವಾರು ಆಭರಣಗಳು, ಸೀರೆ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮತ್ತು ಉಡುಗೊರೆ ಅಂಗಡಿಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಅನೇಕ ತಿನಿಸುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಂಜೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸ್ಥಳ. ಕೊಮ್ಮಘಟ್ಟ ರಸ್ತೆ, ಕೆಂಗೇರಿ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಟೌನ್ ಕ್ಲಬ್, ಕೆಂಗೇರಿಯಿಂದ ಮಗಡಿ ರಸ್ತೆಗೆ 100 ಅಡಿ ರಸ್ತೆ, ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ವಿನ್ಯಾಸ, ಗ್ಲೋಬಲ್ ವಿಲೇಜ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಎಚ್‌ಬಿ ಎತ್ತರದ ಅಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ. ರಾಜಾಜಿ ನಗರ, ಮಲ್ಲೇಶ್ವರಂ ಮತ್ತು ವಿಜಯ್ ನಗರಗಳ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಇದರ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮ ನಮ್ಮ ಮೆಟ್ರೋ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನ ಪರಿಚಯವು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ತೋರಿಸಿದೆ. == ಪೂಜಿಸುವ ಸ್ಥಳಗಳು == ಈ ಸ್ಥಳವು ಇಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಕೆಲವು ಇತ್ತೀಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು 1845 ರಲ್ಲಿ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಗರ್ಭಗೃಹದ ಒಳಗೆ, ನೆಲಕ್ಕೆ ರತ್ನಗಂಬಳಿ ಹಾಕಿದ ಎರಡು ಶಾಸನ ಚಪ್ಪಡಿಗಳು, ಒಂದು ಹಿಂದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯ ಮುಂದೆ, ಹೊಯ್ಸಳ ನರಸಿಂಹ. ಮಿಲಿಟರಿ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಅವರು ರಾಜನೊಬ್ಬ ವೆಚಿಯಾನಾಗೆ ಕೆಲವು ಅನುದಾನವನ್ನು ಘೋಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಳೆಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣದ ಎದುರು ಬೆಂಗಳೂರು - ಮೈಸೂರು ಹೆದ್ದಾರಿ ಬ್ಯಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮಸೀದಿ (ಮಸೀದಿ) ಇದೆ. ಹಳೆಯ ಮಸೀದಿಯನ್ನು ನೆಲಸಮ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮಸೀದಿಯನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಸುಮಾರು 2000 ಜನರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎರಡು ಅಂತಸ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ. ವಿವಿಧ ಪಂಗಡಗಳ ಕ್ರೈಸ್ತರಿಗಾಗಿ, ಕ್ರಿಸ್ಟೋಸ್ ಮಾರ್ ಥೋಮಾ ಚರ್ಚ್, ಸೇಂಟ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಆಫ್ ಅಸ್ಸಿಸಿ ಚರ್ಚ್, ಶಾಲೋಮ್ ಚರ್ಚ್, ಸೇಂಟ್ ಆಂಥೋನಿ ದೇಗುಲ, ದಿ ಪೆಂಟೆಕೋಸ್ಟಲ್ ಮಿಷನ್ ಚರ್ಚ್, ನ್ಯೂ ಲೈಫ್ ಎಜಿ ಚರ್ಚ್, ಪ್ಯಾನಿಯೆಲ್ ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ತೆಲುಗು ಚರ್ಚ್, ಹೋಪ್ ಎಜಿ ಚರ್ಚ್, ಕೆಂಗೇರಿ ಇವಾಂಜೆಲಿಕಲ್ ಆರಾಧನಾ ಮನೆ, ನ್ಯೂ ಜೆರುಸಲೆಮ್ ಪ್ರೇಯರ್ ಹೌಸ್, ದಿ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಲೈಟ್, ಪುಷ್ಪಾ ಸದಾನ್ ಚರ್ಚ್ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.. == ಮಠಗಳು == ವೀರಶೈವರ ಬಂಡೆ ಮಾತಾ ಸುಮಾರು 800 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕಲಾಚೂರಿ ರಾಜರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ಬಿಜ್ಜಾಲಾದ ಸಮಕಾಲೀನನೆಂದು ನಂಬಲಾದ ಚನ್ನವೀರಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬಾತ ಈ ಮಾತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಬೀರ್ ಮಾತಾ ಮತ್ತು ಶಂಕರ ಮಾತಾ ಕೂಡ ಇದ್ದಾರೆ. == ಭೌಗೋಳಿಕತೆ == ಕೆಂಗೇರಿ 12.9 ° ಉ 77.48 ° ಪೂ ನಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಸರಾಸರಿ 826 ಮೀಟರ್ (2709 ಅಡಿ) ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. == ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ == 2001 ರ ಭಾರತ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕೆಂಗೇರಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 42,386. ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 52% ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು 48%. ಕೆಂಗೇರಿಯ ಸರಾಸರಿ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಪ್ರಮಾಣ 75%, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿ 59.5% ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ: ಪುರುಷರ ಸಾಕ್ಷರತೆ 79%, ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀ ಸಾಕ್ಷರತೆ 70%. ಕೆಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 11% ರಷ್ಟು 6 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರು. == ಸ್ಥಳ == == ಇವರಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು == ವಿಕೀಪೀಡಿಯ ಬಳಕೆದಾರ [https://kn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%A6%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%B0_%E0%B2%9A%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9A%E0%B3%86%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%9F:Master_Sam_77?markasread=260879&markasreadwiki=knwiki Master Sam 77] ಮತ್ತು ಅವರು ಮಾಡಿರುವ editಗಳನ್ನು [[ವಿಶೇಷ:Contributions/Master Sam 77|ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಿ]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಡಾವಣೆಗಳು]] kgkr379xrx1tnlotwe0g0z1pboxunan 0 21566 1306672 1285421 2025-06-15T19:48:18Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306672 wikitext text/x-wiki {{Infobox Company |company_name=ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್ |company_logo= |company_type=[[Public company|Public]] ({{nyse|WWE}}) |foundation=1952 |founder=[[Roderick McMahon]]<br>[[Toots Mondt]] |location_city=[[Stamford, Connecticut]] |location_country=U.S. |key_people=[[Vince McMahon]]<br>([[Chairman]] and [[Chief executive officer|CEO]])<br/>[[Shane McMahon]]<br>(Executive Vice President of Global Media)<br/>[[Stephanie McMahon|Stephanie McMahon-Levesque]]<br> (Executive Vice President of Talent Relations, Live Events and Creative Writing) |industry=[[Professional wrestling]], [[sports entertainment]] |revenue={{profit}} $526.46 million <small>(2008)</small><ref name=2008Q4>{{cite web|url= http://corporate.wwe.com/news/documents/PRESSRELEASEFINAL2-24-09.pdf|title=WWE Reports 2008 Fourth Quarter and Full Year Results| accessdate=2008-02-24|format=PDF|pages=5}}</ref> |operating_income={{profit}} $70.29 million <small>(2008)</small><ref name=2008Q4 /> |net_income={{decrease}} $45.42 million <small>(2008)</small><ref name=2008Q4 /> |assets={{decrease}} $429.41 million <small>(2008)</small><ref name=2008Q4 /> |equity={{decrease}} $359.97 million <small>(2008)</small><ref name=2008Q4 /> |num_employees=564 (as of February 2009, excluding wrestlers)<ref name=200810-K>{{cite web|title=WWE 2008 10-K Report|publisher=WWE|url=http://corporate.wwe.com/documents/200810-K_002.pdf|accessdate=2009-04-10|archive-date=2009-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20090324205929/http://corporate.wwe.com/documents/200810-K_002.pdf|url-status=dead}}</ref> |homepage=[http://www.wwe.com/ Official Site]<br />[http://corporate.wwe.com/ Corporate WWE Web Site] }} '''ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್'''(World Wrestling Entertainment, Inc.) '''''' ('''WWE''' ) ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ-ವ್ಯಾಪಾರ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ, ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ-ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ [[ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದ ಕಲೆಗಳು|ಸಂಯೋಜಿತ ಮಾಧ್ಯಮ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ರೀಡಾ ಮನೋರಂಜನೆ|ಕ್ರೀಡಾ ಮನರಂಜನೆಯ]] ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, (ಇದು [[ದೂರದರ್ಶನ]], [[ಅಂತರಜಾಲ]] ಮತ್ತು ನೇರ ಪಂದ್ಯಾವಳಿಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನಹರಿಸುತ್ತಿದೆ), ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ [[ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ವೃತ್ತಿ ನಿರತರು|ವೃತ್ತಿನಿರತ ರೆಸ್ಟಲಿಂಗ್]] ಕ್ರೀಡೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ [[ಚಲನಚಿತ್ರ|ಸಿನೆಮಾ]], [[ಸಂಗೀತ]], ಉತ್ಪನ್ನ ಪರವಾನಗಿ ಮಾಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ನೇರ ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾರಾಟಗಳೂ [[ಆದಾಯ|ಆದಾಯ ಮೂಲ]]ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ [[ಮಾಲಿಕತ್ವ|ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲು ಹೊಂದಿದ]] [[ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]] ರವರು, ಇದರ [[ಚೇರ್ಮನ್|ಅಧ್ಯಕ್ಷ]] ಮತ್ತು [[ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ|ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಅಧಿಕಾರಿ]] (CEO) ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಹೆಂಡತಿ [[ಲಿಂಡಾ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]] ಮತ್ತು ಅವರ ಮಕ್ಕಳು, ಗ್ಲೋಬಲ್ ಮೀಡಿಯಾದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದ [[ಶೇನ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]]‍, ಪ್ರತಿಭೆ ಮತ್ತು ಸೃಜನಶೀಲ ಬರವಣಿಗೆ ವಿಭಾಗದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದ [[ ಸ್ಟೆಫನಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್| ಸ್ಟೀಫನ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್-ಲೆವೆಸ್ಕ್]] ಇವರನ್ನೊಡಗೂಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಕುಟುಂಬದವರು WWEಯ ಸುಮಾರು 70% ನಷ್ಟು [[ಆರ್ಥಿಕತೆ|ಅರ್ಥಿಕ]] ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಮತ್ತು 96% ನಷ್ಟು [[ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಆಸಕ್ತಿ|ಮತದಾನದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು]] ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಕಂಪೆನಿಯ ಜಾಗತಿಕ [[ಪ್ರಧಾನಕಚೇರಿ|ಕೇಂದ್ರಕಾರ್ಯಾಲಯ]] [[ಸ್ಟಾಮ್‍ಫೊರ್ಡ್,ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್|ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್‌‌ನ ಸ್ಟಾಮ್‌ಫೊರ್ಡ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ [[ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್|ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್]], [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂ‌ಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿ]], [[ಲಂಡನ್‌|ಲಂಡನ್]] ಮತ್ತು [[ಟೊರೊಂಟೊ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕಛೇರಿಗಳಿವೆ. ಕಂಪೆನಿಯು ಮೊದಲು ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಷನ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್ ಎಂದು ಬದಲಾಗುವ ಮುಂಚೆ ಟೈಟನ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್‌ ಎಂದು ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿತ್ತು ಮತ್ತು ನಂತರ ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್ ಎಂದಾಯಿತು. WWEಯ ವ್ಯವಹಾರ ಪೃತ್ತಿಪರ [[ಕುಸ್ತಿ]]ಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕುಸ್ತಿಯ ಜೊತೆಗೆ [[ನಟನೆ ಮಾಡುವುದು|ಅಭಿನಯ]] ಮತ್ತು [[ರಂಗಭೂಮಿ|ನಾಟಕಕಲೆ]]ಯ ಮಿಶ್ರಣವಿರುವ ಒಂದು [[ತೋರಿಕೆ|ಅಭಿನಯ]][[ಕ್ರೀಡೆ]] ಯಾಗಿದೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಬೃಹತ್ [[ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹನೆ|ವೃತ್ತಿಪರ ಕುಸ್ತಿ ಪ್ರಚಾರ]]ವಾಗಿದ್ದು, ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಪರ ಕುಸ್ತಿಯ ದೃಶ್ಯ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗಗಳಿರುವ [[WWE ವಿಡಿಯೋ ಗ್ರಂಥಾಲಯ|ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಒಂದು ವೀಡಿಯೊ ಲೈಬ್ರರಿ]]ಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಮೊದಲು ಪ್ರಚಾರವು ಕ್ಯಾಪಿಟೊಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಎಂದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ವರ್ಲ್ಡ್ಸ್ ವೈಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಷನ್(WWWF) ಬ್ಯಾನರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಅದು ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೆಷನ್ (WWF) ಎಂದು ಆಯಿತು. WWE ಈ ಮೂರು ಬ್ರಾಂಡ್‌ಗಳಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತದೆ: [[WWE ರಾ|ರಾ (Raw)]], [[WWE ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್|ಸ್ಮ್ಯಾ‌ಕ್‌ಡೌನ್]], ಮತ್ತು [[ECW (WWE)|ECW]]. WWEಯು ಈ ಮೂರು [[ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೆವಿವೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿ)|ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೇವಿವೈಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ಗಳಿಗೆ]] ತವರು ಕೂಡ ಆಗಿದೆ: [[WWE ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWE ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌]], [[ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೇವಿವೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ (WWE)|ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೇವಿವೈಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]], ಮತ್ತು [[ECW ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]]. ==ಸಂಸ್ಥೆಯ ಇತಿಹಾಸ== {{Main|History of World Wrestling Entertainment}} ===ಕ್ಯಾಪಿಟೊಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್=== [[ರೊಡ್ರಿಕ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್|ರಾಡ್ರಿಕ್ ಜೇಮ್ಸ್ "ಜೇಸ್" ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]] ಬಾಕ್ಸಿಂಗ್ ಪ್ರವರ್ತಕನಾಗಿದ್ದು, 1915ರಲ್ಲಿ [[ಜೆಸ್ಸ್ ವಿಲಿಯರ್ಡ್|ಜೆಸ್ ವಿಲ್ಲಿಯಾರ್ಡ್]] ಮತ್ತು [[ಜಾಕ್ ಜಾನ್ಸನ್ (ಬಾಕ್ಸರ್)|ಜಾಕ್ ಜಾನ್ಸನ್]] ನಡುವೆ ನಡೆದ ಒಂದು ಕುಸ್ತಿಯ ಸುತ್ತಿನ ಸಹಪ್ರವರ್ತಕ ಆಗಿದ್ದು ಅವನ ಸಾಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. 1926ರಲ್ಲಿ,[[ಟೆಕ್ಸ್ ರಿಖಾರ್ಡ್|ಟೆಕ್ಸ್ ರಿಕ್‌ಯಾರ್ಡ್]](ಇವನು ನಿಜವಾಗಿ ಕುಸ್ತಿಯನ್ನು ಎಷ್ಟು ದ್ವೇಷಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂದರೆ 1939 ಮತ್ತು 1948ರ ನಡುವೆ [[ಮಡಿಸನ್ ಸ್ಕ್ವೆರ್ ಗಾರ್ಡನ್|ಮ್ಯಾಡಿಸನ್ ಸ್ಕ್ವಯರ್ ಗಾರ್ಡನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕುಸ್ತಿ ಪಂದ್ಯಾವಳಿಗಳು ನಡೆಯದಂತೆ ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸಿದ್ದನು.) ಜೊತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ, [[ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌ನ]] ಮ್ಯಾಡಿಸನ್ ಸ್ಕ್ವಯರ್ ಗಾರ್ಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ತರಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಇವರ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಪಂದ್ಯವು [[ಜಾಕ್ ಡೆಲನಿ|ಜಾಕ್ ಡೆಲಾನೈ]] ಮತ್ತು [[ಪೌಲ್ ಬರ್ಲೆನ್‌ಬಾಶ್|ಪೌಲ್ ಬೆರ್ಲೆನ್‌ಬಚ್]] ನಡುವೆ ಲೈಟ್ ಹೇವಿವೈಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಪಂದ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಅದೇ ಸಮಯಕ್ಕೆ, ವೃತ್ತಿಪರ ಕುಸ್ತಿಪಟು [[ಟೂಟ್ಸ್ ಮಾಂಡ್ಟ್|ಜೋಸೆಫ್ ರೈಮಂಡ್ "ಟೋಟ್ಸ್" ಮೊಂಡ್ಟ್]] ಹೊಸ ವಿಧದ ಕುಸ್ತಿ ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಿದನು. ವೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ಈ ಕ್ರೀಡೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಕರ್ಷಿತವಾಗಲು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಇದನ್ನು ಆತ ಸ್ಲಾಮ್ ಬ್ಯಾಂಗ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಸ್ಟೈಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂದು ಕರೆದನು. ನಂತರ ಅವನು ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ [[ಎಡ್ ಲೆವಿಸ್ (ಕುಸ್ತಿಪಟು)|ಎಡ್ ಲೆವಿಸ್]] ಮತ್ತು ಅವನ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಆದ [[ಬಿಲ್ಲಿ ಸಾಂಡೋ|ಬಿಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಂಡೊ]] ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಒಂದು ಪ್ರಚಾರ ರೂಪಿಸಿದನು. ಅವರು ಅನೇಕ ಕುಸ್ತಿ ಪಟುಗಳಿಗೆ ಅವರ ಜೊತೆ [[ಗೋಲ್ಡ್ ಡಸ್ಟ್ ಟ್ರಾಯೊ|ಗ್ಲೋಡ್ ಡಸ್ಟ್ ಟ್ರಿಯೋ]] ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಮನ ಒಲಿಸಿದರು.ಅವರಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಯಶಸ್ಸು ದೊರೆತ ನಂತರ, ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಜಗಳ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದರಿಂದಾಗಿ ಟ್ರಿಯೋ ರದ್ದಾಯಿತು. ಜೊತೆಗೆ ಅವರ ಪ್ರಚಾರವೂ ಕೂಡಾ ರದ್ದಾಯಿತು. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ [[ಜಾಕ್ ಕರ್ಲಿ|ಜಾಕ್ ಕರ್ಲಿ‌]]ಯನ್ನೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಮೊಂಡ್ಟ್ ಹಲವು ಇತರೆ ಪ್ರವರ್ತಕರೊಡನೆ ಸಹಭಾಗಿತ್ವ ರೂಪಿಸಿದ್ದ. ಕರ್ಲಿ ಸಾಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮೊಂಡ್ಟ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್‌ನ್ನು ಹಲವು ಕಾಯ್ದಿರಿಕೆದಾರರ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ, ಅದರಲ್ಲಿ ಜೆಸ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಒಬ್ಬನಾಗಿದ್ದ. ರಾಡಿಕ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಮತ್ತು ರೇಮಂಡ್ ಮೊಂಡ್ಟ್ ಜೊತೆಸೇರಿ ಕ್ಯಾಪಿಟೊಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್(CWC) ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು. 1953ರಲ್ಲಿ CWC [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕುಸ್ತಿ ಒಕ್ಕೂಟ|ನ್ಯಾಷನಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಅಲೈನ್ಸ್]] ಸೇರಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಮೊಂಡ್ಟ್‌ನ ಜೊತೆಗಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ ರೇ ಫಬಿಯಾನಿಯು ಜೆಸ್‌ನ ಬದಲಿಗೆ ಅವನ ಮಗನಾದ [[ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಜೆ.ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್|ವಿನ್‌ಸೆಂಟ್ ಜೆ.ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]] ಪ್ರಚಾರ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಕರೆತಂದ. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಮತ್ತು ಮೊಂಡ್ಟ್ ಒಂದು ಯಶಸ್ವಿ ಜೋಡಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು NWAನ ಕಾಯ್ದಿರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 70% ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿದ ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಅವರ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‌ಗೆ ಕಾಯ್ದಿರಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕುಸ್ತಿ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟವನು ಮೊಂಡ್ಟ್. ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಬಲ್ಯದಿಂದಾಗಿ [[ಅಮೇರಿಕಾದ ಕುಸ್ತಿ ಸಂಘ|ಅಮೆರಿಕಾದ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್]] ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮತ್ತು[[WWE ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್|WWEನ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮರ್]] [[ನಿಕ್ ಬೊಕ್‌ವಿಂಕೆಲ್|ನಿಕ್ ಬಾಕ್ವಿಂಕಲ್]] ಅವರು [[ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್]], [[ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌, D.C.|ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್.ಡಿ.ಸಿ]] ಮತ್ತು [[ಮೈನೆ|ಮೈನ್]] ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ನಾರ್ಥ್ ಈಸ್ಟ್ [[ತ್ರಿಕೋನ]]ವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.<ref>''The Spectacular Legacy of the AWA DVD''</ref> ===ವರ್ಲ್ಡ್ ವೈಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಶನ್=== NWA ಒಂದು ವಿವಾದರಹಿತ [[NWA ವರ್ಲ್ದ್ ಹೇವಿವೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|NWA ವರ್ಲ್ದ್ ಹೇವಿವೇಯಿಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌]] ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಅದು ಒಂದು ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಕಂಪೆನಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಂಪೆನಿಗೆ ಹೋಗಿ ಹೋರಾಡಿ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಬೆಲ್ಟನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. 1963ರಲ್ಲಿ, [[ಬಡ್ಡಿ ರೊಜರ್ಸ್ (ಕುಸ್ತಿಪಟು)|"ನೇಚರ್ ಬಾಯ್" ಬಡ್ಡಿ ರೋಜರ್ಸ್]] ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆದನು. ಉಳಿದ NWAಗಳು ಮೊಂಡ್ಟ್‌ಯೊಂದಿಗೆ ಅತೃಪ್ತಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಏಕೆಂದರೆ ಅವನು ರೋಜರ್ಸ್‌ನನ್ನು ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ನಾರ್ಥ್‌ಈಸ್ಟ್‌‌ನ ಹೊರಗೆ ಕುಸ್ತಿಯಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಮೊಂಡ್ಟ್‌ ಮತ್ತ್ತುಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ರೋಜರ್ಸ್‌ನನ್ನು NWA ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಆಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿದರು, ಆದರೆ ರೊಜರ್ಸ್‌ಗೆ ಅವನ $25,೦೦೦ ಮುಂಗಡ ಹಣವನ್ನು ತ್ಯಾಗಮಾಡಲು ಇಷ್ಟವಿರಲಿಲ್ಲ (ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಿರುದು ಪಡೆದವನು ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗಿ ಅವರ ಬದ್ಧತೆಯ ಮಾನ್ಯತೆಗೆ ವಿಮೆಯಾಗಿ ಮುಂಗಡ ಹಣ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು). ರೋಜರ್ಸ್ ಜನವರಿ 24, 1963 ರಲ್ಲಿ, ಒಂಟಾರಿಯೋನ ಟೋರೊಂಟೊದಲ್ಲಿ ಒಂದು-ಪತನ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಲೌ ಥೆಸ್|Lou Thesz]] ವಿರುದ್ಧ NWA ವರ್ಲ್ಡ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ನ್ನು ಸೋತನು. ಇದು ಮೊಂಡ್ಟೊ, ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಮತ್ತು CWC ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಲ್ಲಿ NWAನ್ನು ನಿರ್ಗಮಿಸಲು ದಾರಿಯಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ವರ್ಲ್ಡ್ ವೈಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಶನ್‌ನ (WWWF) ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್‍ನಲ್ಲಿ, [[ರಿಯೋ ಡಿ ಜನೆರೊ]]ನಲ್ಲಿ ಒಂದು [[ಅಪೊಕ್ರೈಫಾ|ಕಲ್ಪಿತ]] ಪಂದ್ಯಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ರೊಜರ್ಸ್‌ಗೆ ಹೊಸ WWWF ವರ್ಲ್ಡ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಆತನಿಗೆ ಪಂದ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಮುನ್ನ [[ಮಯೋಕಾರ್ಡಿಯಲ್ ಇನ್ಫಾರ್ಕ್ಷನ್|ಹೃದಯಾಘಾತ]] ಉಂಟಾದ್ದರಿಂದಾಗಿ, ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಅಂದರೆ ಮೇ ೧೭, ೧೯೬೩ ರಂದು [[ಬ್ರೂನೊ ಸ್ಯಾಮ್ಮರಟಿನೊ|ಬ್ರುನೊ ಸ್ಯಾಮಾರ್ಟಿನೊ]] ಆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದನು. ರೋಜರ್ಸ್‌ನ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಾಗಿ ಆ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಒಂದು ನಿಮಿಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಡಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. ಅರವತ್ತರ ದಶಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮೊಂಡ್ಟ್ ಕಂಪೆನಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ. WWWFನ್ನು NWAಯಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದರೂ, ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಸೀನಿಯರ್ ಬೋರ್ಡ್ ಅಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದರು. ನಾರ್ಥ್‌ಈಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರದೇಶ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಚಾಂಪಿಯನ್ ವರ್ಸಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಪಂದ್ಯಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು.(ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಅನರ್ಹತೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವುದು ಅಥವಾ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗದೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವುದು) ಮಾರ್ಚ್‌ 1979 ರಲ್ಲಿ WWWF ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಶನ್(WWF) ಅಯಿತು. ಈ ಬದಲಾವಣೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹೊರನೋಟಕ್ಕೇ ಆದರೂ ಮತ್ತು ಈ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಲಿಕತ್ವ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಕಛೇರಿ ನೌಕರರ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ===ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಶನ್ === [[File:Vince McMahon hof.jpg|thumb|250px|ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್,Titan Sports,Inc.ಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂಟರ್ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್‌ನ ಹಾಲಿ ಬಹುಮತದ ಮಾಲೀಕ]] 1980ರಲ್ಲಿ, ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಜೆ.ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‌ನ ಮಗ [[ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್|ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಕೆನ್ನೆಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]], Titan Sports, Inc. ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮತ್ತು 1982ರಲ್ಲಿ ಅವನ ತಂದೆಯಿಂದ ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಕಾರ್ಪೋರೇಶನ್ ಖರೀದಿಸಿದನು. ಹಿರಿಯ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ನಾರ್ಥ್‌ಈಸ್ಟ್ ಪ್ರದೇಶ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದಾಗಿನಿಂದ NWA ನ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸದಸ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದ. ಅವನು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ವೃತ್ತಿಪರ ಕುಸ್ತಿಯನ್ನು ನಿಜವಾದ ಕ್ರೀಡೇಗಿಂತ [[ಕ್ರೀಡಾ ಮನೊರಂಜನೆ|ಮನೋರಂಜನೆ]] ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದವನು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಆಸೆಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‍ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಶುರುಮಾಡಿದನು. ಅದು ಮೂಲತ:ವಾಗಿ ಇಡೀ ಕ್ರೀಡೆಯನ್ನೇ ಬದಲಿಸಿತು. NWA ಜೊತೆಗೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನ್ನು ತೊಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಿದ್ದು WWF ಒಂದೇ ಅಲ್ಲ; [[ಅಮೇರಿಕನ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಸಂಘ|ಅಮೆರಿಕನ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಅಸೋಸಿಯೆಷನ್]](AWA) ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ NWAಯ ಅಧಿಕೃತ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತ್ತು (ಅದರೂ WWF ನಂತೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ). ಹಾಗಿದ್ದರೂ, ಪಕ್ಷಾಂತರ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಸದಸ್ಯರು ಅರ್ಧಶತಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಉದ್ಯಮದ ಅಡಿಪಾಯವಾಗಿದ್ದ ಈ [[ ರಾಷ್ಟೀಯ ಕುಸ್ತಿ ಒಕ್ಕೂಟ#ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು|ಪ್ರದೇಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]]ಯನ್ನು ವಿಫಲಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ WWF ನ ದೂರದರ್ಶನ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು WWFನ ಸಾಂಪ್ರಾದಾಯಿಕ ನಾರ್ಥ್‌ಈಸ್ಟ್‌ನ ಕೋಟೆಯ ಹೊರಗೆ ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ, [[ದೂರದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರ]]ಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಉಳಿದ ಪ್ರವರ್ತಕರು ರೊಚ್ಚಿಗೆದ್ದರು.ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ತನ್ನ ಹಂಚಿಕೆ ಕಂಪೆನಿ [[WWE ಹೊಮ್ ವಿಡಿಯೊ|ಕೊಲಿಸೆಂ ವೀಡಿಯೊ]] ಮೂಲಕ ನಾರ್ಥ್‌‍ಈಸ್ಟ್‌ನ ಹೊರಗೆ WWFಯ ಘಟನೆಗಳ [[ವಿಡಿಯೋಟೇಪ್|ವೀಡಿಯೊ ಟೇಪ್‌]]ಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದನು. ಅಲಿಖಿತ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಕಾನೂನಿನ ಸುತ್ತ ನೆಲೆಯೂರಿದ್ದ ಇಡೀ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಅವನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಒಡೆದನು. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಜಾಹೀರಾತುಗಳಿಂದ, ದೂರದರ್ಶನದ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಟೇಪ್ ಮಾರಾಟಗಳಿಂದ ಗಳಿಸಿದ ಹಣವನ್ನು ಎದುರಾಳಿಗಳ ಪರ ಕುಸ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಪಟುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡನು. ಇದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಹದಗೆಡಿಸಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರದೆಲ್ಲೆಡೆ ಕುಸ್ತಿ ಪ್ರವರ್ತಕರು ಈಗ WWFನೊಂದಿಗೆ ನೇರ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಇಳಿದರು. [[ಹಲ್ಕ್ ಹೊಗನ್|ಹಲ್ಕ್‌ ಹೊಗನ್]] ''[[ರಾಕಿ III]]'' ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಕೆಲವೇ ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾದ ರಾಷ್ಟೀಯ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದನು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‌ ಹೂಗನ್‌ನನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಸ್ಥೆಯೊಡನೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಿ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡನು. [[ರೊಡ್ಡಿ ಪೈಪರ್|ರೊಡ್ಡಿ ಪೈಪರ್‍ನ್ನು]], ಹಾಗೆಯೇ [[ಜೆಸ್ಸಿ ವೆನ್‌ಟ್ಯೂರಾ|ಜೆಸ್ಸೆ ವೆನ್‌ಟುರ]] ನನ್ನೂ ಕರೆತರಲಾಯಿತು. (ಆದರೆ ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೆನ್‌ಟುರ ಕುಸ್ತಿಯಾಡಿದ್ದು ಕಡಿಮೆ. ಆತ ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ನಿವೃತಿ ಹೊಂದಿದ ಮತ್ತು [[ಗೊರಿಲ್ಲಾ ಮಾನ್‌ಸೂನ್|ಗೊರಿಲ್ಲ ಮಾನ್‌ಸನ್]] ಜೊತೆಗೆ ವಿಶ್ಲೇಷಕನಾಗಿ ಸೇರಿದ). [[ಆಂಡ್ರೆ ದಿ ಜೈಂಟ್|ಅಂಡ್ರೆ ದ ಜೇಂಟ್]], [[ಜಿಮ್ಮಿ ಸ್ನೂಕಾ|ಜಿಮ್ಮಿ ಸ್ನುಕಾ]], [[ಡಾನ್ ಮುರಾಕೊ]], [[ಪೌಲ್ ಒರ್ನ್‌ಡೊರ್ಫ್|ಪೌಲ್ ಓರ್ನ್‌ಡಾರ್ಫ್]], [[ಗ್ರೆಗ್ ವಾಲೆಂಟೈನ್|ಗ್ರೆಗ್ ವ್ಯಾಲೆಂಟಿನ್]],[[ರಿಕ್ಕಿ ಸ್ಟೀಮ್‌ಬೋಟ್|ರಿಕಿ ಸ್ಟೀಮ್‌ಬೊಟ್]] ಮತ್ತು [[ಐರನ್ ಶೇಖ್|ಐರನ್ ಶೇಕ್]] (ಹುಸೇನ್ ಖೋಸ್ರೋ ಅಲಿ ವಜೀರಿ)ಸರದಿಯಾಗಿ ಬಂದರು. ಹೊಗನ್ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‌ನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸ್ಟಾರ್, ಆದರೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವನಿಲ್ಲದೇ WWF ಯಶಸ್ಸು ಗಳಿಸಲು ಸಾದ್ಯವಾಗುತ್ತಿತೇ ಎಂಬ ಚರ್ಚೆಯು ಇತ್ತು. ಹಲವು ವರದಿಗಾರ ಪ್ರಕಾರ ಹಿರಿಯ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ತನ್ನ ಮಗನನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದ: ವಿನ್ನಿ, "ನೀನು ಏನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಿಯಾ? ನೀನು ದಿವಾಳಿಯಾಗುತ್ತಿಯಾ." ಆ ರೀತಿಯ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಕಿರಿಯ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಇನ್ನೂ ದಿಟ್ಟ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ. ಅದು: WWFನ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪ್ರವಾಸ. ಆದರೆ ಆ ರೀತಿಯ ಸಾಹಸಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ಹಣದ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿತ್ತು. ಅದು WWFನು ಅರ್ಥಿಕ ಪತನಕ್ಕೆ ಇರುಸುವಂತದಾಗಿತ್ತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಬರಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‌ನ ಪ್ರಯೋಗದ ಭವಿಷ್ಯವಲ್ಲದೆ, WWF, NWA ಗಳು ಮತ್ತು ಇಡೀ ಉದ್ದಿಮೆಯ ಭವಿಷ್ಯ ಕೂಡ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್‌ನ ಉನ್ನತವಾದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ [[ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾ|WrestleMania]]ದ ಯಶಸ್ಸು ಅಥವಾ ವೈಫಲ್ಯದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿತ್ತು. WrestleMania ಒಂದು [[ಶುಲ್ಕವಿಧಿತ ಪ್ರದರ್ಶನ]]ವಾಗಿದ್ದು ( ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ; ದೇಶದ ಹಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ WrestleMania [[ಮುಚ್ಚಿದ-ವಿದ್ಯುತ್‌ಪಥದ ದೂರದರ್ಶನ|ಕ್ಲೋಸ್ಡ್-ಸರ್ಕ್ಯೂಟ್-ಟೆಲೆವಿಶನ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗಿತ್ತು) ಅದನ್ನು ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್‌ನ [[ಸೂಪರ್ ಬೌಲ್]] ಎಂದು ಹೇಳಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದ. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕುಸ್ತಿಯ [[ಕಾರ್ಡ್ (ಕ್ರೀಡೆ)|ಸೂಪರ್‍ಕಾರ್ಡ್{/0 }ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಹೊಸತೇನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; NWAಯು ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾಕ್ಕಿಂತ ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ]] [[ಸ್ಟಾರ್‌ಕೇಡ್|ಸ್ಟಾರ್‍ಕೆಡ್‌‍]] ನಡೆಸುತ್ತಿತು. ಮತ್ತು ಹಿರಿಯ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಕ್ಲೋಸ್ಡ್-ಸರ್ಕ್ಯೂಟ್-ಟೆಲೆವಿಶನ್‌ನಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದ್ದ [[ಶಿಯಾ ಸ್ಟೇಡಿಯಮ್|ಷಿಯಾ ಸ್ಟೇಡಿಯಂ]] [[ಶಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶೋಡೌನ್|ಕಾರ್ಡ್‌]]ಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟಮಾಡಿದ್ದನು.ಅದಾಗಿಯೂ, ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಖಾಯಂ ಕುಸ್ತಿಯ ಅಭಿಮಾನಗಳಲ್ಲದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು WWFನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ತರಲು ಬಯಸಿದ. ಅವನು ಹೆಸರುವಾಸಿಗಳಾದ [[Mr. T|ಮಿಸ್ಟರ್.ಟಿ]] ಮತ್ತು [[ಸಿಂಡಿ ಲೌಪರ್|ಸಿಂಡಿ ಲೌಪೆರ್‌]] ರನ್ನು ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಆಹ್ವಾನಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿ ಮಾಧ್ಯಮದ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆದ. [[MTV|ಎಮ್‍ಟಿವಿ]], ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, WWFನ ವರದಿಯ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಬಿತ್ತರಿಸಿತ್ತು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮಾಡುವಾಗ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ''[[1980ರ ಕುಸ್ತಿಯ ಉತ್ಕರ್ಷ#ದಿ ರಾಕ್ ’ಎನ್' ಕುಸ್ತಿಯ ನೆಂಟು|ರಾಕ್ ’ಎನ್’ ರೋಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಕನೆಕ್ಷನ್]]'' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿತ್ತು. ===ಸುವರ್ಣ ಯುಗ=== ನಿಜವಾದ [[ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾ (1985)|WrestleMania]] 1985ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು, ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿತು. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನ, ಅವನ ತಂದೆಯ ಶುದ್ಧ ಕುಸ್ತಿಯ ಅಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದರೂ, ಯಾವುದನ್ನು ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ "ಕ್ರೀಡಾಮನೋರಂಜನೆ" ಎಂದು ಕರೆದನೋ ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶ ಎಂದು ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆಯಿತು. WWFನ ವಿಸ್ಮಯಕಾರಿಯಾದ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಮತ್ತು ಪೂರ್ಣ ಅಮೆರಿಕದ [[ಫೆಸ್ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿ)|ಮಗುಮುಖ]]ದ ಅವನ ನಾಯಕ, [[ಹಲ್ಕ್ ಹೊಗನ್|ಹಲ್ಕ್‌ ಹೊಗನ್]], ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ನಂತರದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳು, ವೃತ್ತಿಪರ ಕುಸ್ತಿಯ ಎರಡನೆ ಸುವರ್ಣ ಯುಗ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕೆಲವರು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. 1985ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ[[NBC]]ಯ ''[[ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿಯ ಮುಖ್ಯ ಪಂದ್ಯ|ಸ್ಯಾಟರ್‌ಡೇ ನೈಟ್ಸ್‌ ಮೇನ್ ಈವೆಂಟ್‍]]'' ಪರಿಚಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಕುಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ದೂರದರ್ಶನ ಜಾಲದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಸಾರ 1950ರಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. 1987ರಲ್ಲಿ, WWF ಸೃಸ್ಟಿಸಿದೆಲ್ಲಾ 1980ರ ಕುಸ್ತಿಯ ಪರಾಕಾಷ್ಟೆ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಉತ್ಕರ್ಷ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, [[ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾ III]].<ref>{{cite web|url=http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/Wrestlemania20/WrestleMania3.html|title=Steamboat&nbsp;— Savage rule WrestleMania 3|last=Powell|first=John|publisher=SLAM! Wrestling|accessdate=2007-10-14|archive-date=2015-04-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20150416180551/http://slam.canoe.ca/Slam/Wrestling/Wrestlemania20/WrestleMania3.html|url-status=dead}}</ref> ===ಹೊಸ ಪಿಳಿಗೆ=== 1994ರಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಎದ್ದ[[ಅನಾಬೊಲಿಕ್ ಸ್ಟೆರಾಡ್|ಸ್ಟೇರಾಯಿಡ್]] ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೆ ಅಪಾದನೆಗಳು WWFಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ದಕ್ಕೆ ಉಂಟುಮಾಡಿತು[[ಲೈಂಗಿಕ ಹಿಂಸಾಚರ|WWFನ ನೌಕರರಿಂದ ಸಹ ಲೈಂಗಿಕ ಕಿರುಕಳ]]ದ ಅಪಾದನೆಗಳು ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದವು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ನಿರಪರಾಧಿ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು, ಅದರೆ ಇದು WWFಗೆ ಒಂದು[[ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಬಾಂಧವ್ಯ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಪರ್ಕ]]ಕ್ಕೆ ಘೋರಸ್ವಪ್ನವಾಯಿತು. ಸ್ಟೇರಾಯಿಡ್ ಮೊಕದ್ದಮೆಯ ಖರ್ಚು ಅಂದಾಜು $5 ಮಿಲಿಯನ್ ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆದಾಯಗಳು ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಇತ್ತು. ನಷ್ಟ ತುಂಬಲು, ನಂತರದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳು ಮತ್ತು ನೌಕರ ವರ್ಗ ಇಬ್ಬರದ್ದು ಸಂಬಳದಲ್ಲಿ ಅಸುಪಾಸು 40% ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದನು(ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 50% ಮೇಲ್ಪಟ್ಟು ಮ್ಯಾನೇಜರ್‍ಗಳಾದ [[ಬೋಬಿ ಹೀನನ್|ಬಾಬಿ ಹೀನಾನ್]] ಮತ್ತು[[ಜಿಮ್ಮಿ ಹಾರ್ಟ್]] ಕಡಿತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಕೆಲಸವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದರು). ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ WWF ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳಿಗೆ 1993 ಮತ್ತು 1996 ನಡುವೆ ಏಕೈಕ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಪರ್ಧೆ [[ ವರ್ಲ್ಡ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್|ವರ್ಲ್ಡ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್]](WCW) ಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಭಾಗವಹಿಸುವಂತಾಯಿತು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, "ದ ನ್ಯೂ WWF ಜನೆರೇಷನ್" ಬ್ಯಾನರ್‍ನಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಶಾನ್ ಮೈಕಲ್ಸ್|ಶಾನ್ ಮೈಕೆಲ್]],[[ಕೆವಿನ್ ನ್ಯಾಶ್|ಡೀಸೆಲ್]], [[ಸ್ಕಾಟ್ ಹಾಲ್|ರೊಜರ್ ರೋಮನ್]], [[ಬ್ರೆಟ್ ಹಾರ್ಟ್]] ಮತ್ತು [[ದಿ ಅಂಡರಟೇಕರ್|ದ ಅಂಡರ್‍ಟೆಕರ್]] ರನ್ನು ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಂದುವ ಮೂಲಕ ಸ್ವತಃ WWF ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅವರನ್ನು ಮತ್ತು ಇತರ ಹೊಸ ಯುವ ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ಕಣದ ಹೊಸ ಸೂಪರ್‍ಸ್ಟಾರ್ ಆಗಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ WWF ವಯಸ್ಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹಾಕಿತು. ಮಾಜಿ ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳಾದ [[ಹಲ್ಕ್ ಹೊಗನ್]] ಮತ್ತು [[ರೇಂಡಿ ಸೇವೇಜ್|ರಾನ್‌ಡಿ ಸೇವೇಜ್]] (ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವರು WCW ಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು) ಅದರ ಪರಿಣಾಮ ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಇದನ್ನು 1996 ರ ಪ್ರಾರಂಭದ ವರ್ಷಗಳ "ಬಿಲಿಯನೇರ್ ಟೆಡ್" (WCW ನ ಮಾಲೀಕ ಮತ್ತು ಪೋಷಕನಾದ ಮಾಧ್ಯಮ ದೊರೆ [[ಟೆಡ್‌ ಟರ್ನರ್|ಟೆಡ್ ಟರ್ನರ್]] ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ) ಪ್ರಹಸನಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾ XII|WrestleMania XII]] ನ ಆರಂಭ ಕ್ರೀಡೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಡೆದ "[[ವೃತ್ತಿನಿರತ ಕುಸ್ತಿಯ ಶಬ್ದಗಳ ಪಟ್ಟಿ#R|rasslin']]" ಪಂದ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ===ಸೋಮವಾರ ರಾತ್ರಿಯ ಯುದ್ಧಗಳು=== [[File:Seriesscrewjob.jpg|thumb|left|250px|ದಿ "Montreal Screwjob"- WWE ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಕ್ಷಣ]] {{Main|Monday Night Wars}} 1993ರಲ್ಲಿ, WWF ನ ಕೇಬಲ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ''[[WWE ರಾ|WWF ಮಂಡೇ ನೈಟ್ ರಾ]]'' ನ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶದೊಂದಿಗೆ ದೂರದರ್ಶನದ ಪ್ರಸಾರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ನೆಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಮಿತಿಮೀರಿದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ, 1995ರಲ್ಲಿ WCW ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಕೇಬಲ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ''[[WCW ಮಂಡೇ ನೈಟ್ರೋ]]'' ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ Raw ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸವಾಲೆಸೆಯಿತು<ref>{{cite book|last1=Shields|first1=Brian|last2=Sullivan|first2=Kevin|title=WWE: History of WrestleMania|year=2009|page=53|accessdate=2009-07-16}}</ref>. 1996ರ ಮಧ್ಯದವರೆಗೆ, ಈ ಎರಡು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಸ್ಪರ್ಧೆಯ [[ನೀಲ್ಸೆನ್‌ ರೇಟಿಂಗ್ಸ್‌|ರೇಟಿಂಗ್ಸ್‌]] ಅರುಸುತ್ತಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಗಳಿಸಿದವು. WCW ಸುಮಾರು 2 ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಪ್ರಾಬಲ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೀಪಕ[[ನ್ಯೂ ವರ್ಲ್ಡ್ ಆರ್ಡರ್ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತ ಕುಸ್ತಿ)|ನ್ಯೂ ವರ್ಲ್ಡ್ ಅರ್ಡರ್‌]], ಮಾಜಿ ಸೂಪರ್‍ಸ್ಟಾರ್‌ಗಳಾದ ಹಲ್ಕ್ ಹೊಗನ್, ಸ್ಕಾಟ್ ಹಾಲ್ ಮತ್ತು ಕೆವಿನ್ ನ್ಯಾಶ್‌ರ ದೃಡ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ===1996–1997=== 1990ರ ಮದ್ಯದಲ್ಲಿ ದಾವಾ ಮತ್ತು ಪಂದ್ಯದ ವಿಧಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿ ಕುಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಯುಗ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. WWFನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು [[ಫೇಸ್ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತ ಕುಸ್ತಿ)|ಗುಡ್ ಗೈ]] ಗಿಂತ [[ ಹೀಲ್ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತ ಕುಸ್ತಿ)|ಬ್ಯಾಡ್ ಗೈ]] ಎಂದು ತೋರಿದವರ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲವು ತೋರಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಕಂಡರು. WWF ಕ್ರಿಯೇಟಿವ್ ಮಂಡಳಿ ಮಾಡಿದ ಸೃಜನಶೀಲ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಕುಸ್ತಿಯನ್ನು "ಬೀದಿ ಜಗಳ", "ಕೆಟ್ಟ ಧೋರಣೆ" ಎಂಬುದಾಗಿ ನೋಡಿತು. ಕ್ರೀಡಾ ಮನೋರಂಜನೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಬಲಾವಣೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ WCW ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿ ಈ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಷಗಳು WWF ಕಡಿಮೆ ಅರ್ಥಿಕ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಷ್ಟದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಿತು, 1996 ಮತ್ತು 1997ರಲ್ಲಿ WWFನ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರತಿಭೆಗಳು WCWಗೆ ಸೋತಿದ್ದರು. ರೋಜರ್ ರಾಮೊನ್ [[ಸ್ಕಾಟ್ ಹಾಲ್]], ಡೀಸೆಲ್, [[ಕೆವಿನ್ ನ್ಯಾಶ್]], ಸೈಕೋ ಸಿದ್, [[ಸಿಡ್ ಯುಡಿ|ಸಿದ್ ಯುಡಿ]] ಅಲುಂಡ್ರಾ ಬ್ಲೆಜ್, [[ಡೆಬ್ರಾ ಮಿಸಲಿ|ಡೆಬ್ರಾ ಮಿಕೆಲಿ]] ಮತ್ತು ದಿವಂಗತ [[ರಿಕ್ ರೂಡ್|ರಿಕ್ ರುಡ್‌‌]] ಸೇರಿದ್ದರು.WWF ಅವರೆನೆಲ್ಲಾ ಬದಲಿಸಿ WCWಯ ಮಾಜಿ ಪ್ರತಿಭೆಗಳಾದ ವಡೆರ್ ([[ಬಿಗ್ ವ್ಯಾನ್ ವ್ಯಾಡರ್|ಲಿಯಾನ್ ವೈಟ್,]]) [[ಸ್ಟೋನ್ ಕೊಲ್ಡ್ ಸ್ಟೀವ್ ಆಸ್ಟಿನ್|ಸ್ಟೋನ್ ಕೊಲ್ಡ್ ಸ್ಟೀವ್ ಅಸ್ಟಿನ್]], [[ಬ್ರಿಯನ್ ಪಿಲ್ಲ್ಮನ್|ಬ್ರೈನ್ ಪಿಲ್ಲ್‌ಮ್ಯಾನ್]]ಮ್ಯಾನ್‌ಕೈಂಡ್ ([[ ಮೈಕ್ ಫಾಲೆಯ್|ಮಿಕ್ ಫೊಲೇ]]) ಮತ್ತು ಫರೂಕ್ [[ರೊನ್ ಸಿಮ್ಮನ್ಸ್|ರಾನ್ ಸಿಮ್ಮನ್ಸ್]] ರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಎರಿಕ್ ಬಿಷಪ್‌ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ WWFಗೆ ಅವಮಾನ ಮಾಡಿದ, WCWಯಿಂದ ವಜಾ ಮಾಡಿದ ಕುಸ್ತಿ ಪಟುಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು WWF ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳು WCWನೊಂದಿಗೆ ಸಹಿಹಾಕಲು WCWನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂದಾಯ ಕಾರಣ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದನು, [[ಸೋಮವಾರ ರಾತ್ರಿಯ ಯುದ್ಧಗಳು|ಮಂಡೇ ನೈಟ್ ವಾರ್ಸ್‌]]ಅನ್ನು ''ನಿಟ್ರೊ'' ಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ತೀವ್ರಗೊಳಿಸಿತು. WWF ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಮರಳಿಪಡೆಯಲು ಹೆಣಗಾಡಿತು. ಬ್ರೆಟ್ ಹಾರ್ಟ್ WCWಗೆ ಮರಳುವಂತೆ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ನಿಭಾಯಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಹಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಅಸ್ಟೀನ್ ಜೊತೆ ದಾವ ಶುರುಮಾಡಿದನು. [[ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾ XII|WrestleMania XII]] ನಂತರದ ಹಾರ್ಟ್‌ನ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೀವ್ ಆಸ್ಟಿನ್ [[:ಸ್ಟೋನ್ ಕೊಲ್ಡ್ ಸ್ಟೀವ್ ಆಸ್ಟಿನ್#ಆಸ್ಟಿನ್ 3:16 ಮತ್ತು ಸೂಪರ್‌ಸ್ಟಾರ್‌ಡಮ್‌ಗೆ ಏರಿಕೆ (1996-1997)|ಆಸ್ಟಿನ್ 3:16]] ಭಾಷಣದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ, 1996ರ[[ಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ದ ರಿಂಗ್|ಕಿಂಗ್ ಅಫ್ ರಿಂಗ್‌]]ನ ಶುಲ್ಕವಿಧಿತ ಪ್ರದರ್ಶನ ಪಂದ್ಯಾವಳಿಯ ಫೈನಲ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಜೆಕ್ ರೊಬರ್ಟ್ಸ್|ಜೇಕ್ ರಾಬರ್ಟ್ಸ್‌]]ನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಸ್ಟೀವ್ ಅಸ್ಟಿನ್ ಆ ಕಂಪೆನಿಯ ಹೊಸ ಮುಖವಾದ.<ref>{{cite book |author=Mick Foley |title=[[Have a Nice Day: A Tale of Blood and Sweatsocks]] |publisher=HarperCollins |date=2000 |pages=229 |isbn=0061031011}}</ref>[[ವ್ರೆಸಲ್‌ಮೇನಿಯಾ 13|WrestleMania 13]]ರ ಒಂದು ಶ್ಲಾಘನೀಯ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾರ್ಟ್ ಆಸ್ಟಿನ್‌ನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ, ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಹಾರ್ಟ್ [[ದಿ ಹಾರ್ಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್|ದಿ ಹಾರ್ಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ ]]ನನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ.ಆಸ್ಟಿನ್ ಮತ್ತು [[ಶಾನ್ ಮೈಕಲ್ಸ್]] ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಲ್ಲಿ ದಾವೆ ಹೂಡಿದರು. ಇದು ಕಂಪೆನಿಯ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಬದಲಾವಣೆಯ ಘಟ್ಟ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಯಿತು. ತನ್ನ ಬಹುಕಾಲದ ಬಲವಾದ ವರ್ಚಸ್ಸಿನ ಹೊರತು, [[ಕೆನಡಾ|ಕೆನಡಾದ]] ಹಾರ್ಟ್ ಒಂದು Anti-USA ಗಿಮಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ [[ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿಯ ಶಬ್ದಗಳ ಪಟ್ಟಿ#T|ಪರಾಭವಗೊಂಡ.]] ಆತನನ್ನು ಕೆಳಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತರುವ ಹಲವು ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರವೂ ಸ್ಟೀವ್ ಅಸ್ಟೀನ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಂದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು(see [[ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿಯ ಶಬ್ದಗಳ ಪಟ್ಟಿ#T|tweener]]). [[ಡ್ವಾಯ್ನೆ ಜಾನ್ಸನ್|ರಾಕಿ ಮೈವಿಯಾ]] ತನ್ನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಅವನ "ಒಳ್ಳೆಯ ಹುಡುಗ" ಎಂಬ ವರ್ಚಸ್ಸನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ [[ನೇಷನ್ ಆಫ್ ಡೊಮಿನೇಷನ್|ನೆಶನ್ ಆಫ್ ಡಾಮಿನೇಶನ್]] [[ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿಯ ಶಬ್ದಗಳ ಪಟ್ಟಿ#S|ಸ್ಟೇಬಲ್‌]] ಸೇರಿದ, ಮತ್ತು ಶಾನ್ ಮೈಕಲ್ಸ್‌ [[ಟ್ರಿಪಲ್ H]] ಮತ್ತು [[ಶೀನಾ|ಚೈನಾ]]ರೊಂದಿಗೆ [[D-ಜೆನರೇಷನ್ X|D-Generation X]] ಬೀದಿ ಗುಂಪು ಪಕ್ಷ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ; ಸ್ಟೋನ್ ಕೋಲ್ಡ್ ಸ್ಟೀವ್ ಆಸ್ಟಿನ್ ಪಾತ್ರದಂತೆ, DXನನ್ನು ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳು ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಯೋಚಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಲಕ್ಷಿಸದೇ ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ಶಾನ್ ಮೈಕಲ್ಸ್ ಮತ್ತು [[ದಿ ಅಂಡರ್‌ಟೇಕರ್|ದಿ ಅಂಡರ್‍ಟೇಕರ್]] ನಡುವಿನ [[ಹೆಲ್ ಇನ್ ಎ ಸೆಲ್]] ಪಂದ್ಯ WWFನ ಕ್ರಿಯೇಟಿವ್ ಬೋರ್ಡ್‌ಗೆ ಹೊಸದಾದ ಮತ್ತು ಬಲವಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. WWFನಿಂದ ಬ್ರೆಟ್‍ ಹಾರ್ತ್‌ನ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿದಾಯದಿಂದ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಆತನನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ 1997 ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು (ನೋಡಿ: [[Montreal Screwjob]]), ಇದು [[ಧೋರಣೆಯ ಯುಗ|ದಿ ಆ‍ಯ್‌ಟಿಟ್ಯೂಡ್ ಎರಾ]]ದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಬಲವಾದ ಪ್ರಾರಂಭ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಯಿತು. ===ಆ‍ಯ್‌ಟಿಟ್ಯೂಡ್ ಎರಾ (ದೋರಣೆಯ ಯುಗ)=== {{Main|The Attitude Era}} ಜನವರಿ 1998ರಷ್ಟರಲ್ಲಿ, WCW ಜೊತೆಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ WWF ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಿಂಸೆ, ಶಪಥ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹರಿತ ಕೋನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲು ಶುರುಮಾಡಿತು. ಮೊಂಟ್‌ರಿಯಲ್‍ ಸ್ಕ್ರೂಜಾಬ್ ಘಟನೆಯ ನಂತರ ಬ್ರೆಟ್ ಹಾರ್ಟ್ WCWಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡ,<ref>{{cite book|author=Mick Foley|title=Have a Nice Day: A Tale of Blood and Sweatsocks|publisher=HarperCollins|date=2000|pages=648|isbn=0061031011}}</ref> ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಆಘಾತದ ನಂತರ "[[ ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್#ಮಿ.ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್|ಮಿ.ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]]" ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು. ಈ ಪಾತ್ರವು [[ನಿರಂಕುಶ ಪ್ರಭು|ನಿರಕುಂಶ]], ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತಗಾರ ಮತ್ತು "ವ್ಯವಹಾರಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ" ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹೊಂದುವ ಪಾತ್ರವಾಗಿ, "ಸರಿಹೊಂದದ" ಆಸ್ಟಿನ್‌ಗಿಂತ ಉತ್ತಮ ಎಂಬ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಪ್ರತಿಫಲವಾಗಿ, ಆ‍ಯ್‌ಸ್ಟಿನ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ವ್ಯಾಜ್ಯಕ್ಕೆ, ಮತ್ತು ಡಿ-ಜೆನರೆಷನ್ X ನೊಂದಿಗೆ, ಆ‍ಯ್‌ಟಿಟ್ಯೂಡ್ ಎರಾ ಅಥವಾ ದೋರಣೆಯ ಯುಗ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸೋಮವಾರ ರಾತ್ರಿಯ ಕುಸ್ತಿಯನ್ನು ಸಹಾ ಹೊಂದಿತ್ತು. WCW ಮತ್ತು WWF ಎರಡೂ ಸಹಾ ಸೋಮವಾರ ರಾತ್ರಿ ಶೋಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅವು ರೇಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಾದವು. WWF ಗೆ ಹಲವು ಹೊಸ ಕುಸ್ತಿ ಪಟುಗಳಾದ[[ಕ್ರಿಸ್ ಜೆರಿಖೊ|ಕ್ರಿಸ್‍ ಜೆರಿಕೋ]], [[ದಿ ರಾಡಿಕಲ್ಸ್|ದಿ ರಾಡಿಕಾಲ್ಜ್]] ([[ಕ್ರಿಸ್ ಬೆನೊಯಿಟ್]], [[ಎಡ್ಡಿ ಗುರೇರೊ|ಎಡ್ಡಿ ಗುರೆರೊ]], [[ಪೆರ್ರಿ ಸಾಟರ್ನ್|ಪೆರ್ರಿ ಸ್ಯಾಟರ್ನ್]], [[ಡೀನ್ ಮಲೆಂಕೋ|ಡೀನ್ ಮಲೆನ್ಕೋ]]) ಮತ್ತು [[1996 ಸಮ್ಮರ್ ಓಲಂಪಿಕ್ಸ್|1996 ಓಲಂಪಿಕ್]] ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ವಿಜೇತ, [[ಕರ್ಟ್ ಎಂಗಲ್|ಕರ್ಟ್ ಯಾಂಗಲ್]], WWFಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ರಾಕ್ (ಮೊದಲ ಹೆಸರು ರಾಕಿ ಮೈವೈ), ಮತ್ತು ಮಿಕ್ಕಿ ಫೊಲೆ (ಮ್ಯಾನ್‌ಕೈಂಡ್, ಕಾಕ್ಟಸ್ ಜಾಕ್ ಮತ್ತು ಡ್ಯೂಡ್ ಲವ್) ಮುಖ್ಯ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವವರಾದರು. ಈ ಯುಗ ವೀಕ್ಷಕರನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ವಿವಿಧ ಶರತ್ತುಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೃಗೀಯ ಪಂದ್ಯಗಳ ಕ್ರಾಂತಿ ಕಂಡಿತು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹೆಲ್‍ ಇನ್‍ ಸೆಲ್ (ಇದರ ಎರಡನೆಯ ಪ್ರವೇಶದಲ್ಲಿ ಅಂಡರ್‍ಟೇಕರ್ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಮ್ಯಾನ್‌ಕೈಂಡ್‌ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು) ಮತ್ತು ಇನ್‌ಫರ್ನೊ ಪಂದ್ಯ ([[ಗ್ಲಿನ್ ಜಾಕೊಕ್ಸ್|ಕೆನ್]] ವಿರುದ್ಧ ಅಂಡರ್‌ಟೇಕರ್ ಎದುರಾಗಿದ್ದು).<ref>{{cite web|url=http://www.wwe.com/inside/specialtymatches/infernomatch|title=Specialty Matches|work=WWE|accessdate=2008-12-20|archive-date=2008-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20080319090856/http://www.wwe.com/inside/specialtymatches/infernomatch|url-status=dead}}</ref> ===ವ್ಯವಹಾರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ=== ಏಪ್ರಿಲ್ 29, 1999 ರಂದು, ಅನನುಭವಿ[[ಭೌಮಿಕ ದೂರದರ್ಶನ|UPN]] ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ WWF ''[[WWE ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್|ಸ್ಮಾಕ್‌ಡೌನ್]]'' ಎಂಬ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೂಲಕ [[UPN|ದೂರದರ್ಶನ ಪ್ರಪಂಚ]]ಕ್ಕೆ ವಾಪಸಾಯಿತು. ಅಗಸ್ಟ್‌ 26, 1999ರಂದು, ಮಂಗಳವಾರ ರಾತ್ರಿ ಶೋ ವಾರದ ಸರಣಿಯಾಯಿತು. ಆ‍ಯ್‌ಟಿಟ್ಯೂಡ್ ಎರಾದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲೇ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 19, 1999ರಂದು ಪೋಷಕ WWFನ ಕಂಪನಿ, ಟೈಟಾನ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ (ಆ ವೇಳೆಗೆ World Wrestling Federation Entertainment, Inc. ಎಂದು ಪುನರ್‍ನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತ್ತು) ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ದಿಮೆ ಕಂಪೆನಿಯಾಯಿತು, ಒಂದಕ್ಕೆ $17 ಬೆಲೆಯ 10ಮಿಲಿಯನ್ ಶೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟಕ್ಕಿಟ್ಟಿತು.<ref name="wwfstock">{{cite web|url=http://www.pbs.org/newshour/extra/features/july-dec99/wwf.html|title=WWF Enters the Stock Market|accessdate=2007-05-05|date=1999-10-19|archive-date=2012-11-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20121111073135/http://www.pbs.org/newshour/extra/features/july-dec99/wwf.html|url-status=dead}}</ref> [[The World (WWE)|ಟೈಮ್ಸ್ ಸ್ಕ್ವೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ನೈಟ್‍ಕ್ಲಬ್‌]]ನ ಸೃಷ್ಟಿ, [[WWE Studios|ಚಲಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಣ]], ಮತ್ತು ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ತನ್ನ ವೈವಿಧ್ಯೀಕರಣದ ಆಸೆಯನ್ನು ‎WWF ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. 2000ರಲ್ಲಿ, WWF, ದೂರದರ್ಶನ ಜಾಲ [[NBC]]ಯ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ,[[XFL]] ಎಂಬ ಒಂದು ಹೊಸ ವೃತ್ತಿಪರ [[ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್‌|ಫುಟ್ಬಾಲ್]] ಲೀಗ್‌ನ್ನು ಸೃಸ್ಟಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಘೊಷಿಸಿತು.ಅದು 2001ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.<ref name="xfl">{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/news/2000/2000_02_03.jsp|title=WWE Entertainment, Inc. announces the formation of the XFL -- a new professional football league|accessdate=2007-05-05|month=02|date=03|year=2000|archive-date=2007-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20070406072307/http://corporate.wwe.com/news/2000/2000_02_03.jsp|url-status=dead}}</ref> ಆ ಲೀಗ್ ಅಶ್ಚರ್ಯಕರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ಕೆಲವು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ರೇಟಿಂಗ್ ಗಳಿಸಿತು, ಅದರೆ ಪ್ರಾರಂಭದ ಆಸಕ್ತಿ ನಂತರದಲ್ಲಿ ನಾಶವಾದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದರ ರೇಟಿಂಗ್ ಕೆಳಮಟ್ಟಕ್ಕಿಳಿಯಿತು(ಅದರ ಒಂದು ಆಟ ಅಮೆರಿಕದ ದೂರದರ್ಶನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ರೇಟಿಂಗ್ ಇರುವ ಪ್ರೈಮ್‌ಟೈಮ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ). ಒಂದೇ ಒಂದು ಸಿಸನ್ ನಂತರ NBC ಈ ಸಾಹಸದಿಂದ ಹೊರ ನಡೆಯಿತು, ಅದರೆ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ ಒಬ್ಬನೇ ಮುಂದುವರಿಯಲು ಯೋಚಿಸಿದ.ಅದರೆ, UPN ಜೊತೆ ವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದಾಗ, ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ XFLನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದ.<ref name="xflfolds">{{cite web|url=http://sportsillustrated.cnn.com/football/news/2001/05/10/xfl_folds_ap/|title=XFL folds after disappointing first season|accessdate=2007-05-05|date=2001-05-10|archive-date=2013-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20131023061121/http://sportsillustrated.cnn.com/football/news/2001/05/10/xfl_folds_ap/|url-status=dead}}</ref> ===WCW ಮತ್ತು ECW ಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದ್ದು=== ಧೋರಣೆಯ ಯುಗವು ಸೋಮವಾರ ರಾತ್ರಿ ಯುದ್ಧಗಳ ಅಲೆಯನ್ನು WWFನ ಹಿತಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಿತು. ಟೈಮ್ ವಾರ್ನರ್ [[AOL]] ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿದ ಮೇಲೆ,[[ಟೆಡ್‌ ಟರ್ನರ್|ಟೆಡ್ ಟರ್ನರ್]] ರವರ ಪ್ರಭಾವ WCW ಮೇಲೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಹೊಸ ಕಂಪನಿ WCWಯನ್ನು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.ಮಾರ್ಚ್ 2001ರಲ್ಲಿ WWF Entertainment,Inc. ಸುಮಾರು $7 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ World Championship Wrestling, Inc. AOL ಟೈಮ್ ವಾರ್ನರ್ ಇವರಿಂದ ಗಳಿಸಿತು ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ.<ref name="wcw">{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/news/2001/2001_03_23.jsp|title=WWE Entertainment, Inc. Acquires WCW from Turner Broadcasting|accessdate=2007-05-05|month=03|date=23|year=2001|archive-date=2014-03-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20140313012636/http://corporate.wwe.com/news/2001/2001_03_23.jsp|url-status=dead}}</ref> ಈ ಖರೀದಿಯಿಂದ WWF ಕುಸ್ತಿಯು ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಚಾರವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಇಡೀ ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಚಾರವಿರುವ ಏಕೈಕ ಪ್ರಕಾರವಾಯಿತು. ಇದು 2002 ರಲ್ಲಿ [[ಟೋಟಲ್ ನಾನ್‌ಸ್ಟಾಪ್ ಆಕ್ಷನ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್|ಟೋಟಲ್ ನಾನ್‌ಸ್ಟಾಪ್ ಆಕ್ಷನ್ ಕುಸ್ತಿ]] ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗುವರೆಗೂ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಯಿತು. [[ಎಕ್ಸ್‌ಟ್ರೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್|ಎಕ್ಸಟ್ರೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಕುಸ್ತಿ]] (ECW)ಯ ಆಸ್ತಿ [[ದಿವಾಳಿಯಾಗುವಿಕೆ|ದಿವಾಳಿ]]ಯಾಗದಂತೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂದು ಎಪ್ರಿಲ್ 2001ರಲ್ಲಿ ಕೋರಿದಾಗ, ಅದನ್ನು WWE ಮಧ್ಯ-2003ರಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿತು..<ref>{{cite book|last1=Shields|first1=Brian|last2=Sullivan|first2=Kevin|title=WWE: History of WrestleMania|year=2009|page=58|accessdate=2009-07-16}}</ref> ===ಹೆಸರಿನ ವಿವಾದ=== 2000ರಲ್ಲಿ [[ವರ್ಲ್ಡ್ ವೈಡ್ ಫಂಡ್ ಫಾರ್ ನೇಚರ್|ವರ್ಲ್ಡ್ ವೈಡ್ ಫನ್ಡ್ ಫಾರ್ ನೇಚರ್]] (ಇದು ಕೂಡ WWF) ಎಂಬ ಪರಿಸರ ಸಂಘಟನೆಯವರು ವರ್ಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಷನ್ ಮೇಲೆ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹಾಕಿದರು. [[ಲಾರ್ಡ್ ಆಫ್ ಅಪೀಲ್ ಇನ್ ಆರ್ಡಿನರಿ|ನ್ಯಾಯಾಧಿಪತಿಗಳು]] ಟೈಟನ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ 1994ರ ಒಪ್ಪಂದ ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿತು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿದರು. ಆ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ WWF ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲಕ್ಷರಗಳ ಬಳಕೆ ಹೊರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾರಾಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸೀಮಿತವಿರಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ಎರಡು ಕಂಪನಿಗಳು ಈ ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 1979ಯಿಂದ ಬಳಸಿದರು.<ref name="Agreement">{{cite web|title=Agreement-WWF-World Wide Fund for Nature and Titan Sports Inc.|url= http://contracts.corporate.findlaw.com/agreements/wwf/worldwildlife.1997.01.20.html|accessdate=2006-11-23}}</ref> ಮೇ 5,2002ರಂದು ಈ ಕಂಪನಿ ನಿಶ್ಯಬ್ಧವಾಗಿ ತನ್ನ ವೆಬ್‌ಸೈಟಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು "WWF" ಯಿಂದ "WWE"ಗೆ ಬದಲಿಸಿತು ಹಾಗೂ ತನ್ನ [[ಯೂನಿಫಾರ್ಮ್ ರಿಸೋರ್ಸ್ ಲೊಕೇಟರ್|URL]] ಅನ್ನು ''WWF.com'' ನಿಂದ ''WWE.com'' ಗೆ ಬದಲಿಸಿತು. ಮರುದಿನ ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಹೆಸರನ್ನು ''World Wrestling Federation Entertainment, Inc'' ರಿಂದ ''World Wrestling Entertainment, Inc.'' ಅಥವಾ WWEಯೆಂದು ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಈ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ನಂತರ ಅದೇ ದಿನ ''ಮಂಡೆ ನೈಟ್ ರಾ'' ದ ಪ್ರಸಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು [[ಹಾರ್ಟ್‌ಫರ್ಡ್, ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್|ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್‌ನ ಹಾರ್ಟ್‌ಫರ್ಡ್‌]]ನಲ್ಲಿರುವ [[XL ಕೇಂದ್ರ|ಹಾರ್ಟ್‌ಫರ್ಡ್ ಸಿವಿಕ್ ಸೆಂಟರ್]] ನಿಂದ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ WWE ಯವರು "ಗೆಟ್ ದ ’ಎಫ್’ ಔಟ್" ಎಂಬ ಘೋಷಣೆ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="GetFOut">{{cite web|title=World Wrestling Federation Entertainment Drops The "F" To Emphasize the "E" for Entertainment|publisher=WWE|url=http://corporate.wwe.com/news/2002/2002_05_06.jsp|accessdate=2006-08-28|archive-date=2009-01-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20090119180317/http://corporate.wwe.com/news/2002/2002_05_06.jsp|url-status=dead}}</ref> ಹಳೇಯ ''WWF'' ಧೋರಣೆ ಚಿನ್ಹೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಯಾವುದೆ ಸ್ವತ್ತುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸುವುದು ನಿಲ್ಲಿಸುವಂತೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಎಲ್ಲಾ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಲ್ಲಿ WWF ಹೆಸರನ್ನು ತೆಗೆಯುವಂತೆ ಕಂಪನಿಗೆ ಆದೇಶಿಸಲಾಯಿತು. ಏಕೆಂದರೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ''WWF'' ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲಕ್ಷರಗಳ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಮುದ್ರೆ ಈಗ ಅವರ ಸ್ವಂತದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite news|url=http://corporate.wwe.com/news/2002/2002_05_06.jsp|title=World Wrestling Federation Entertainment Drops The "F" To Emphasize the "E" for Entertainment|publisher=WWE|accessdate=2008-12-20|date=2002-05-06|archive-date=2009-01-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20090119180317/http://corporate.wwe.com/news/2002/2002_05_06.jsp|url-status=dead}}</ref> ಹಲವು ವಿವಾದಗಳಿದ್ದರೂ WWEಗೆ 1984ರಿಂದ 1997ರ ವರೆಗೆ ಬಳಸಿದ ಆರಂಭದ WWF ಚಿನ್ಹೆ ಮತ್ತು 1994ರಿಂದ 1998ರ ವರೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ "ಹೊಸ WWF ಪೀಳಿಗೆ" ಚಿನ್ಹೆಯನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಯಿತ್ತು. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಈ ಕಂಪನಿಯು "ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಷನ್" ಮತ್ತು "ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಫೆಡರೇಷನ್ ಎಂಟರ್‌ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್" ಎಂಬ ಪೂರ್ತಿ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಅಡಚಣೆಯಿಲ್ಲದೆ ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು. ===ಬ್ರಾಂಡ್ ವಿಸ್ತಾರ=== ಹೆಸರು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಸುಮಾರು ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಮುಂಚೆ ಮಾರ್ಚ್ 2002ರಲ್ಲಿ WWE ಎರಡು ಸರದಿಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಅವು ''ರಾ'' ಮತ್ತು ''[[WWE ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್|ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್!]]'' ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ [[ಧಾಳಿ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿ)|ಇನ್ವೇಶನ್ ಸ್ಟೋರಿ‌ಲೈನ್‌]]ನಿಂದ ಉಳಿದ ಪ್ರತಿಭೆಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನರಿದ್ದದ್ದು. ಇದನ್ನೇ [[WWE ಬ್ರಾಂಡ್ ವಿಸ್ತಾರ|WWEನ ಬ್ರಾಂಡ್ ವಿಸ್ತಾರ]] ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಾಂಡ್ ವಿಸ್ತಾರದ ಜೊತೆಗೆ, WWE ಪ್ರತೀ ವರ್ಷ [[WWE ಡ್ರಾಫ್ಟ್|ಕರಡು ಲಾಟರಿ]]ಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತದೆ. ===ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳು=== 2005ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ,[[WWE ರಾ]] TNN(ಈಗ [[ಸ್ಪೈಕ್ (TV ಚಾನಲ್)|Spike TV]] ಆಗಿದೆ)ನಲ್ಲಿನ ತನ್ನ ಐದು ವರ್ಷದ ನಿಗದಿತ ಕಾಲದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಗಿಸಿ ತನ್ನ ಆರಂಭದ ನಿವಾಸ [[USA ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್|USA ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌]]ಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿತು. USA ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ನ ಮಾತೃ ಕಂಪನಿಯಾದ NBC ಯುನಿವರ್ಸಲ್‌ನೊಡನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಕರಾರಿನ ಕಾರಣ 2006ರಲ್ಲಿ WWEಗೆ ಅದರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿಯ ಶೋ ಆದ [[ಶನಿವಾರ ರಾತ್ರಿಯ ಮುಖ್ಯ ಪಂದ್ಯ|ಸ್ಯಾಟರ್‌ಡೇ ನೈಟ್ಸ್ ಮೇನ್ ಈವೆಂಟ್(SNME)]]ಗೆ, ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷದ ಬಿಡುವಿನ ನಂತರ, ಮತ್ತೆ [[NBC]]ಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ದೊರಕಿತು. ಹೀಗಾಗಿ WWE ಕಂಪನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಿಲ್ಲದ ಕೇಬಲ್ ಚಾನಲ್ USA ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಅಥವಾ [[ದಿ CW ಟೆಲಿವಿಷನ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌|CW]] ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮುಖವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿತು. NBCಯಲ್ಲಿ WWE ಯ ವಿಶೇಷ ಸರಣಿಗಳನ್ನು SNME ಕೆಲವು ಸಲ ಪ್ರಸಾರಮಾಡುತ್ತದೆ. === ECW ಮರಳುವಿಕೆ, HDಯ ಪರಿಚಯ=== [[File:WWEHD logo.jpg|right|thumb|330px|ಹಾಲಿಯ WWE HD ಲೊಗೊ]] ಮೇ 26,2006ಗೆ WWE ಯು [[ಎಕ್ಸಟ್ರೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್|ಎಕ್ಸಟ್ರೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್‌]] ನ ಪುನಃಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು [[WWE ಬ್ರಾಂಡ ವಿಸ್ತಾರ|ವ್ವೆ ಬ್ರಾಂಡ್]] ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. [[ECW (WWE)|ಹೊಸ ECW]] ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಮಂಗಳವಾರ ರಾತ್ರಿ [[ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ]] [[Syfy]]ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="SciFi">{{cite web|title=WWE brings ECW to Sci Fi Channel|publisher=WWE.com|url=http://www.wwe.com/shows/ecw/scifi|accessdate=2006-08-28}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 26,2007ರಲ್ಲಿ WWEಯು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಚರಣೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಹಾಲಿ ಲಂಡನ್ ಮತ್ತು ಟೊರಾಂಟೋದಲ್ಲಿನ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಛೇರಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ [[ಸಿಡ್ನಿ]]ಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಒಂದು ಹೊಸ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗುವುದು.<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/news/2007/2007_09_26.jsp|title=WWE: Flexing its Muscle|date=2007-09-01|access-date=2009-11-13|archive-date=2014-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20141016164709/http://corporate.wwe.com/news/2007/2007_09_26.jsp|url-status=dead}}</ref> ಜನವರಿ 21,2008ರಂದು WWE [[ಹೈ-ಡೆಫಿನಿಷನ್ ಟೆಲಿವಿಷನ್|ಹೈ-ಡೆಫಿನಿಷನ್]] (HD)ಗೆ ಬದಲಾಯಿತು. ಈ ನಂತರ ಎಲ್ಲಾ TV ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮತ್ತು ಶುಲ್ಕವಿಧಿತ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು HDಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಗತೊಡಗಿದವು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, WWE ಒಂದು ಹೊಸ [[ಸ್ಟೆಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಟ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್]] ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಮೂರೂ ಬ್ರಾಂಡ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="HD">{{cite web|title=WWE Goes HD|url=http://corporate.wwe.com/news/2008/2008_01_14.jsp|publisher=WWE|accessdate=2008-01-25|archive-date=2008-01-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20080118074358/http://corporate.wwe.com/news/2008/2008_01_14.jsp|url-status=dead}}</ref> ===WWE ಯೂನಿವರ್ಸ್=== ನವೆಂಬರ್ 19,2008ರಲ್ಲಿ WWE,"WWE ಯೂನಿವರ್ಸ್" ಎಂಬ ತನ್ನ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ತಿಂಗಳ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಇದು ''WWE ಫಾನ್ ನೇಶನ್'' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. [[MySpace|ಮೈಸ್ಪೇಸ್‌]]ನ ಹಾಗೆ ಇದು ಕೂಡ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳು,ಫೋರಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು WWE ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|title=WWE.com launches much anticipated online social network|url=http://corporate.wwe.com/news/2008/2008_11_19.jsp|publisher=WWE|accessdate=2008-12-29|archive-date=2008-12-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20081217182535/http://corporate.wwe.com/news/2008/2008_11_19.jsp|url-status=dead}}</ref> ಜನವರಿ 9,2009ರಂದು WWE, $20 ಮಿಲಿಯನ್ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಉಳಿಸಲು ತನ್ನ ಒಟ್ಟು ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಶೇಖಡಾ 10% ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://corporate.wwe.com/news/2009/2009_01_09.jsp |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2009-11-13 |archive-date=2010-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101205064355/http://corporate.wwe.com/news/2009/2009_01_09.jsp |url-status=dead }}</ref> ==ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ== ಪ್ರತಿಭೆ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎನ್‍ಟರಟೇನ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಾಗಿನ ಒಂದು ವ್ಯಾಪ್ತವಾದ ಔಷಧ,ಮದ್ಯ ಮತ್ತು ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಮೂವತ್ತೆಂಟು ವರ್ಷದ [[ಎಡ್ಡಿ ಗುರೇರೊ]] ಅವರ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಸಾವಿನ ಕೆಲ ಸಮಯದ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ 2006ರಲ್ಲಿ ಶುರು ಮಾಡಿದರು. ಎಡ್ಡಿ ಗುರೇರೊ WWEನ ಒಬ್ಬ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪ್ರತಿಭೆ ಆಗಿದ್ದರು.<ref name="wwepolicy">{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/documents/TalentWellnessProgramOutline2-27-06CORPweb.pdf|title=WWE Talent Wellness Program|accessdate=2007-10-11|date=2007-02-27|publisher=Corporate WWE Web Site|archive-date=2014-08-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20140831122008/http://corporate.wwe.com/documents/TalentWellnessProgramOutline2-27-06CORPweb.pdf|url-status=dead}}</ref> ಈ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯು [[ವಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಔಷಧಿಗಳ ಉಪಯೋಗ|ಚೈತನ್ಯ ನೀಡುವ ಔಷಧಿ]]ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತು [[ಅನಾಬೊಲಿಕ್ ಸ್ಟೆರಾಯ್ಡ್|ಅನಾಬೊಲಿಕ್ ಸ್ಟೇರಾಯ್ಡ್]] ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ವೈದ್ಯರ ಲಿಖಿತ ಔಷಧೀಕರಣದ ಸಲಹೆಯ ದುರ್ಬಳಕೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.<ref name="wwepolicy" /> ಈ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಭೆಗಳ ಪೂರ್ವ-ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಅಥವಾ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಹೃದಯದ ಕಾಯಿಲೆಗಳ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಉದ್ದೀಪನ ಔಷಧ ತಪಾಸಣೆಯನ್ನು ಏಜಿಸ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಹೃದಯದ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಕಾರ್ಡಿಯಾಲಜಿ ಅಸೋಶಿಯೇಟ್ಸ್ P.C.ಯವರು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="wwepolicy" /> ಈ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಣೆಗೆ ತಂದ ಮೇಲೂ ಕೆಲವು WWE ಪಟುಗಳು ಸ್ಟೇರಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದ ಕುರಿತು ಹಲವು ಅಕ್ರಮ ಔಷಧಿಗಳ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದುದರಿಂದಾಗಿ, ಈ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯನ್ನು WWE ಹಾಗು ಅದರ ನೌಕರರು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸಬೇಕಾಯಿತು. 11 ಜನ ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳ ಹೆಸರು ಅನಾಬೊಲಿಕ್ ಸ್ಟೇರಾಯ್ಡಿನ ಖರೀದಿಯ ಸಂಬಂಧವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಾಗ, WWE ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಮಾನತ್ತು ಮಾಡಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://sportsillustrated.cnn.com/2007/more/08/30/wrestlers/|title=Fourteen wrestlers tied to pipeline|publisher=Sports Illustrated|date=2007-08-30|accessdate=2007-10-11|archive-date=2013-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20130227035900/http://sportsillustrated.cnn.com/2007/more/08/30/wrestlers/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|first=Paul|last=Farhi|title=Pro Wrestling Suspends 10 Linked to Steroid Ring|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/08/31/AR2007083101961.html|publisher=[[The Washington Post|Washington Post]]|date=2007-09-01|accessdate=2007-10-11}}</ref> ಪ್ರಾಯಶಃ ಅನಾಬಾಲಿಕ್ ಸ್ಟೇರಾಯಿಡ್‌ ದುರ್ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ, WWEನ ಕ್ರಿಸ್ ಬೆನೊಯಿಟ್‌ ಎಂಬ [[ಕ್ರಿಸ್ ಬೆನೊಯಿಟ್‌ನ ದ್ವಿಗುಣ ಹತ್ಯೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ|ಕುಸ್ತಿಪಟುವಿನ ಸಾವಿನ]] ನಂತರ, [[ದುರ್ಲಕ್ಷ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೆಟ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಸಮಿತಿ|ಯುನಿಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಕಮಿಟಿ ಆನ್ ಓವರ್‌ಸೈಟ್ ಅಂಡ್ ಗವರ್ನಮೆಂಟ್ ರೀಫಾರ್ಮ್]] ನಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತ WWE ತನಿಖೆ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ.<ref name="steroid">{{cite web|url=http://www.msnbc.msn.com/id/20002071/|title=Congress wants WWE's info on steroids, doping|accessdate=2007-07-29|archive-date=2007-11-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20071117012701/http://www.msnbc.msn.com/id/20002071/|url-status=dead}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 2007ರಲ್ಲಿ WWE ತನ್ನ ಹತ್ತು ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಪಕ ಕಾರ್ಯನೀತಿ ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ ಕಾರಣ ಅಮಾನತು ಮಾಡಿತು. ಇವರುಗಳು [[ಒರ್ಲ್ಯಾಂಡೊ,ಫ್ಲೋರಿಡಾ|ಫ್ಲೊರಿಡಾದ ಓರ್ಲ್ಯಾಂಡೊ]] ಸಿಗ್ನೇಚರ್ ಔಷಧಿ ಅಂಗಡಿಯ ಗಿರಾಕಿಗಳಾಗಿದ್ದರು ಎಂದು ವರದಿ ಬಂದಿತ್ತು. WWEಯ ಅಟಾರ್ನಿ ಜೆರ್ರಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೆವಿಟ್ ಅವರ ಒಂದು ಹೇಳಿಕೆ ಪ್ರಕಾರ, ನಂತರ ಒಬ್ಬ ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಕುಸ್ತಿಪಟುವನ್ನು ಸಹಾ ಅಮಾನತ್ತು ಮಾಡಲಾಯಿತು<ref>{{cite web|url=http://www.headlineplanet.com/base/articles/1188623664.html|title="WWE Suspends Yet Another Wrestler"|date=2007-09-01|work=Headline Planet|access-date=2009-11-13|archive-date=2009-05-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20090516024840/http://headlineplanet.com/base/articles/1188623664.html|url-status=dead}}</ref>. ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ಕಾರಣ ವೈದ್ಯರು ಒಬ್ಬ ಕುಸ್ತಿಪಟುವಿನ ಹೃದಯ ರೋಗವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇದು ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಯಾರ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗಸ್ಟ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಆಗ ಪ್ರಬಲವಾಗಿದ್ದ [[WWE ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೆಟ್ಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|ಯುನೈಟಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್]] ಆಲ್ವಿನ್ ಬರ್ಕ್ ಜೂನಿಯರ್ (ಆತನ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿನ ಹೆಸರು [[ಮಾಂಟೆಲ್ ವೊಂಟಾವಿಯಸ್ ಪೋರ್ಟರ್]]) ಗೆ [[ವೋಲ್ಫ್-ಪಾರ್ಕಿನ್‌ಸನ್-ವ್ಹೈಟ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]] ಎಂಬ ಕಾಯಿಲೆಯಿದೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.wwe.com/shows/smackdown/archive/08102007/articles/mvpmostvaluableprogram|title=MVP's Most Valuable Program|publisher=WWE|date=2007-08-10|accessdate=2007-12-07}}</ref> ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಾರಕವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ರೋಗವನ್ನು MVPರವರ ನಿಯಮಿತ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ತಪಾಸಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದಾಗ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. == ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಮೀರಿ ವಿಸ್ತರಿಸುವಿಕೆ == ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳು ಹಾಗೂ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಬಯಸುವ [[Acclaim Entertainment|ಅಕ್ಲೈಮ್]],[[THQ]] ಮತ್ತು [[ಜ್ಯಾಕ್ಸ್ ಪಾಸಿಫಿಕ್|ಜಾಕ್ಸ್ ಪೆಸಿಫಿಕ್]] ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ವಿಡಿಯೊ ಗೆಮ್ಸ್ ಹಾಗು ಆಕ್ಷನ್ ಫಿಗರ್ಸ್ ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಅನುಮತಿ ಕೊಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, WWE ತನ್ನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮಾರಾಟ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಬೇರೆ ಆಸಕ್ತ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳತ್ತ ಕೂಡ ತಿರುಗಿತು. * [[WWE ಸ್ಟೂಡಿಯೋಗಳು]]: ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಹಾಗು ವೃದ್ಧಿಸಲು 2002ರಲ್ಲಿ WWEಯ ಶಾಖೆಯೊಂದನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ WWE ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ ಎಂದು ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿತ್ತು. *[[WWE ನಯಗರ ಜಲಪಾತ|WWE ನಯಾಗಾರಾ ಫಾಲ್ಸ್]]: ಇದು [[ನಯಗರ ಜಲಪಾತ,ಒಂಟಾರಿಯೊ|ಒಂಟಾರಿಯೊದಲ್ಲಿರುವ ನಯಾಗಾರಾ ಜಲಪಾತ]]ದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಬಿಡಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಹಾಗೂ ಮನೋರಂಜನೆಯ ನೆಲೆಗಟ್ಟಾಗಿದ್ದು, WWE ಇದರ ಮಾಲಿಕತ್ವ ಹೊಂದಿದೆ. * ಆರಂಭದಲ್ಲಿ WWF ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಎಂದು ಪ್ರಚಲಿತವಿದ್ದ [[ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ (WWE)|ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್]]: ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಒಂದು ಉಪಹಾರ ಗೃಹ,ರಾತ್ರಿ ಕ್ಲಬ್ ಮತ್ತು ಸ್ಮರಣಾರ್ಹ ವಸ್ತುಗಳ ಅಂಗಡಿ. * [[WWE ಸಂಗೀತದ ಗುಂಪು|WWE ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಗ್ರೂಪ್]]: WWE ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳ ಪ್ರವೇಶ ನಿರೂಪಣಾ ವಿಷಯದ ವಿಡಿಯೋ ಸಂಗ್ರಹ ಸಂಕಲನವನ್ನು ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷತೆ ಪಡೆದ ಒಂದು ಶಾಖೆ. ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳು ಸ್ವತಃ ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. * [[WWE ಹೋಮ್ ವಿಡಿಯೊ|WWE ಹೊಮ್ ವಿಡಿಯೋ]]: WWE ಶುಲ್ಕವಿಧಿತ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ VHS ಸಂಕಲನ,DVD ಹಾಗು ಬ್ಲು-ರೇ ಡಿಸ್ಕ್ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು, WWE ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳ ಕುಸ್ತಿಗಳ ಸಂಕಲನಗಳು ಮತ್ತು WWE ನಿರ್ವಾಹಕರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷತೆ ಪಡೆದ ಒಂದು ಶಾಖೆ. *[[WWE ಪುಸ್ತಕಗಳು]]: WWEಯ ಗಣ್ಯವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ಮತ್ತು ದಂತ-ಕಥೆ, WWEನ ದೃಶ್ಯದ ಹಿಂದಿನ ನೋಟಗಳ ನಿರ್ದೇಶನ,ದೃಷ್ಟಾಂತವಿರುವ ಪುಸ್ತಕಗಳು,ಕಿರಿಯ ಯುವಕರ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಘೋಷಣೆಗಳ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ WWEಯ ಒಂದು ಶಾಖೆ. *WWE ಕಿಡ್ಸ್: ಮಕ್ಕಳ ದೃಷ್ಟಿಯ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಒಂದು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಮತ್ತು ಹಾಸ್ಯಪತ್ರಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಸ್ಯಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಎರಡು ತಿಂಗಳಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ 15,2008ರಂದು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. == ಮುಖ್ಯ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳು== === ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು=== [[File:WWE Corporate HQ, Stamford, CT, jjron 02.05.2012.jpg|thumb|right|250px| ವ್ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂಟರ್ಟೇನ್‌ಮೆಂಟ್‌ನ ರಾಜಧಾನಿ,ಸ್ಟಾಂಫೋರ್ಡ್,ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್]] *[[ವಿನ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]]ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಕೆ. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್ <ref name="vince">{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/vk_mcmahon.jsp|title=WWE Corporate Biography of Vince McMahon|accessdate=2007-05-20|archive-date=2007-12-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20071215125621/http://corporate.wwe.com/company/bios/vk_mcmahon.jsp|url-status=dead}}</ref>(ಚೇರ್ಮನ್ ಮತ್ತು CEO) *ಮೈಕಲ್ ಸೈಲೆಕ್ (ಚೀಫ್ ಆಪರೇಟಿಂಗ್ ಆಫೀಸರ್)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/m_sileck.jsp|title=WWE Corporate Biography of Michael Sileck|accessdate=2007-05-20|archive-date=2008-12-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20081220073025/http://corporate.wwe.com/company/bios/m_sileck.jsp|url-status=dead}}</ref> *[[ಶೇನ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್|ಶೇನ್ ಬಿ. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್]](ಎಕ್ಸೆಕ್ಯುಟಿವ್ ವೈಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟ್, ಗ್ಲೋಬಲ್ ಮೀಡಿಯಾ)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/sb_mcmahon.jsp|title=WWE Corporate Biography of Shane McMahon|accessdate=2007-05-20|archive-date=2007-12-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20071214162438/http://corporate.wwe.com/company/bios/sb_mcmahon.jsp|url-status=dead}}</ref> * ಕೆವಿನ್ ಡನ್ (ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು,ಚಲನಚಿತ್ರ ತಯಾರಿಕೆ)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/k_dunn.jsp|title=WWE Corporate Biography of Kevin Dunn|accessdate=2007-05-20|archive-date=2007-05-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20070518150506/http://corporate.wwe.com/company/bios/k_dunn.jsp|url-status=dead}}</ref> * ಫ್ರಾಂಕ್ ಜಿ. ಸರ್ಪ್ (ಮುಖ್ಯ ಹಣಕಾಸು ಅಧಿಕಾರಿ)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/fg_serpe.jsp|title=WWE Corporate Biography of Frank Serpe|accessdate=2007-05-20|archive-date=2009-07-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20090727040225/http://corporate.wwe.com/company/bios/fg_serpe.jsp|url-status=dead}}</ref> * ಡೊನ್ನಾ ಗೋಲ್ಡ್‌ಸ್ಮಿತ್ (ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು,ಬಳಕೆದಾರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು)<ref>{{cite web|url= http://corporate.wwe.com/company/bios/d_goldsmith.jsp|title= WWE Corporate Biography of Donna Goldsmith|accessdate= 2007-05-20|archive-date= 2014-01-29|archive-url= https://web.archive.org/web/20140129221203/http://corporate.wwe.com/company/bios/d_goldsmith.jsp|url-status= dead}}</ref> *[[ಸ್ಟೆಫಾನಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್|ಸ್ಟೆಫಾನಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್-ಲೆವೆಸ್ಕ್]](ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು,ಸೃಜನಶೀಲ ವಿಕಾಸ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ)<ref>{{cite web|url= http://corporate.wwe.com/company/bios/s_mcmahon_levesque.jsp|title= WWE Corporate Biography of Stephanie McMahon-Levesque|accessdate= 2007-05-20|archive-date= 2011-04-29|archive-url= https://web.archive.org/web/20110429193359/http://corporate.wwe.com/company/bios/s_mcmahon_levesque.jsp|url-status= dead}}</ref> *ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಎಲ್. ಕಾಫ್‌ಮನ್ (ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ಜೆನರಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/el_kaufman.jsp|title=WWE Corporate Biography of Edward Kaufman|accessdate=2007-05-20|archive-date=2008-12-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20081220073010/http://corporate.wwe.com/company/bios/el_kaufman.jsp|url-status=dead}}</ref> *[[ಜಾನ್ ಲಾರಿನೈಟಿಸ್|ಜಾನ್ ಲಾರನೆಟಿಸ್]](ಹಿರಿಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು,ಪ್ರತಿಭಾ ಸಂಪರ್ಕ)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/company/bios/j_laurinaitis.jsp|title=WWE Corporate Biography of John Laurinaitis|accessdate=2007-05-20|archive-date=2010-02-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20100214131333/http://corporate.wwe.com/company/bios/j_laurinaitis.jsp|url-status=dead}}</ref> * ಮೈಕಲ್ ಲೇಕ್ (ಅಧ್ಯಕ್ಷರು,WWE ಫಿಲ್ಮ್ಸ್)<ref>{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/governance/bios/m_lake.jsp|title=WWE Corporate Biography of Michael Lake|accessdate=2008-01-08|archive-date=2009-05-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20090503110630/http://corporate.wwe.com/governance/bios/m_lake.jsp|url-status=dead}}</ref> * ಜಾನ್ ಪಿ.ಸೆಬೂರ್ '' ಹಿರಿಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು,ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು.'' <ref>{{cite news|url=http://corporate.wwe.com/news/2008/2008_07_28a.jsp|title=Saboor New WWE Ambassador|date=2008-07-28|accessdate=2008-12-20|work=WWE Corporate|archive-date=2014-10-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20141027041934/http://corporate.wwe.com/news/2008/2008_07_28a.jsp|url-status=dead}}</ref> === ನಿರ್ದೇಶಕರ ಸಮಿತಿ=== *ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಕೆ. ಮ್ಯಾಕ್‌ಮೋಹನ್(ನಿರ್ದೇಶಕರ ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ-WWE)<ref name="vince" /><ref name="directors">{{cite web|url=http://corporate.wwe.com/governance/board.jsp|title=Corporate Board of Directors|accessdate=2007-05-20|archive-date=2009-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20090924084351/http://corporate.wwe.com/governance/board.jsp|url-status=dead}}</ref> * ಮೈಕಲ್ ಸೈಲೆಕ್ (ನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ-WWE)<ref name="directors" /> *[[ಲಾವೆಲ್ ಪಿ.ವೈಕರ್, ಜೂ.|ಲೊವಲ್ ಪಿ. ವಿಕರ್, ಜೂನಿಯರ್]] ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಟೆಟ್ ಅಫ್ ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್‌ನ ಗೌವರ್ನರ್ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೆನೆಟರ್ ಆಗಿದ್ದರು)<ref name="directors" /> * ಡೇವಿಡ್ ಕೆನಿನ್ (ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು - ಹಾಲ್‌ಮಾರ್ಕ್ ಚಾನೆಲ್)<ref name="directors" /> * ಜೊಸೆಫ್ ಪರಕಿನ್ಸ್ (ಅಧ್ಯಕ್ಷರು - Communications Consultants,Inc.)<ref name="directors" /> * ಮೈಕಲ್ ಬಿ.ಸೊಲೊಮನ್ (ಮ್ಯಾನೆಜಿಂಗ್ ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಲ್ - Gladwyne Partners,LLC)<ref name="directors" /> * ರಾಬರ್ಟ್ ಏ. ಬೌಮ್ಯಾನ್ (ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾಧಿಕಾರಿ - ಮೇಜರ್ ಲೀಗ್ ಬೇಸ್‌ಬಾಲ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ಮೀಡಿಯಾ)<ref name="directors" /> == ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಗಳು== {{Main|List of current champions in World Wrestling Entertainment}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin:1em 1em 1em 0;background:#FCFDFF;border:1px #aaa solid;border-collapse:collapse;font-size:95%" | | ಹಾಲಿ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ | ಗೆದ್ದ ದಿನಾಂಕ | ಪಂದ್ಯ | ಹಿಂದಿನ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ |- ! colspan="6" style="background-color:#FFBBBB"|[[WWE ರಾ|ರಾ]] |- | [[WWE ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]] | [[ಜಾನ ಸೆನಾ|ಜಾನ್ ಸೇನಾ]] | ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 13, 2009 | [[WWE ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ಪಾಯಿಂಟ್|ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ಪಾಯಿಂಟ್]] | [[ರೇಂಡಿ ಓರ್ಟನ್]] |- | [[WWE ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]] | [[ಕೊಫಿ ಕಿಂಗಸ್ಟನ್]] | ಜೂನ್ 1, 2009 | ''[[WWE ರಾ|ರಾ]]'' | [[ಮಾಂಟಲ್ ವೊಂಟಾವಿಯಸ್ ಪೋರ್ಟರ್|ಮೊಂಟೆಲ್ ವೊಂಟಾವಿಯಸ್ ಪೋರ್ಟರ್]] |- | [[WWE ದಿವಾಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWE ದಿವಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]] | [[ಮಿಕಿ ಜೇಮ್ಸ್|ಮೈಕಿ ಜೆಮ್ಸ್]] | ಜುಲೈ 26, 2009 | [[ನೈಟ್ ಆಪ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್(2009)|ನೈಟ್ ಆಫ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್(2009)]] | [[ಮೆರಿಸ್ ವಿಲ್ಲಾಟ್|ಮೆರೈಸ್]] |- ! colspan="6" style="background-color:#BBBBCC"|[[ECW (WWE)|ECW]] |- | [[ECW ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]] | [[ಜೆಸನ್ ರೆಸೊ|ಕ್ರಿಸ್ಚಿಯನ್]] | ಜುಲೈ 26, 2009 | ನೈಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ (2009) | [[ಟಾಮಿ ಡ್ರೀಮರ್|ಟೊಮಿ ಡ್ರೀಮರ್]] |- ! colspan="6" style="background-color:#BBBBFF"|[[WWE ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್|ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್]] |- | [[ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೇವಿವೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್(WWE)|World ಹೆವಿ ವೈಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]] | [[CM ಪಂಕ್|CM ಪನ್ಕ್]] | ಆಗಸ್ಟ್ 23, 2009 | [[ಸಮ್ಮರ್‌ಸ್ಲ್ಯಾಮ್(2009)|ಸಮ್ಮರ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ (2009)]] | [[ಜೆಫ್ ಹಾರ್ಡಿ]] |- | [[WWE ಅಂತರಖಂಡಗಳ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWE Intercontinental Championship]] | [[ಜಾನ ಹೆನ್ನಿಗನ್|ಜಾನ್ ಮೊರಿಸನ್]] | ಸೆಪಟೆಂಬರ್ 1, 2009 | ''[[WWE ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್|ಫ್ರೈಡೇ ನೈಟ್ ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೌನ್]]'' | [[ರೆ ಮಿಸ್ಟೇರಿಯೊ, ಜೂ.|ರೆ ಮಿಸ್ಟೀರಿಯೊ]] |- | [[WWE ಮಹಿಳೆಯರ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWE Women's Championship]] | [[ಮೈಕಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಕ್‍ಕೂಲ್|ಮೈಕಲ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಕೂಲ್]] | ಜೂನ್ 28, 2009 | [[ದಿ ಬಾಶ್(2009)|ದಿ ಬಾಶ್ (2009)]] | [[ಮೆಲಿನ ಪೆರೆಜ|ಮೆಲಿನಾ]] |- ! colspan="6" style="background-color:#FFFFCC"|[[ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಏಕೀಕರಣ|ಯುನಿಫೈಡ]] |- | [[WWE ಟ್ಯಾಗ್ ಟೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWE Tag Team Championship]]* | rowspan="2"| [[ಕ್ರಿಶ್ ಜೆರಿಖೊ]]ಕ್ರಿಸ್ ಜೆರಿಕೊ ಮತ್ತು [[ಪೌಲ್ ವೈಟ್]]ದಿ ಬಿಗ್ ಶೋ | rowspan="2"|ಜೂನ್ 28, 2009 | rowspan="2"|ದಿ ಬಾಶ್ (2009) | rowspan="2"|[[ದಿ ಕೊಲೊನ್ಸ್]]<br>{{small|([[Carly Colón|Carlito]] and [[Eddie Colón|Primo]])}} |- | [[ಟ್ಯಾಗ್ ಟೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್(WWE)|World Tag Team Championship]]* |- |} <small> '''' *ಈ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು [[ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ಏಕೀಕರಣ]]ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ; ಇವುಗಳ ಪ್ರವೇಶಾಧಿಕಾರ ಮೂರೂ ಬ್ರಾಂಡ್‌ಗಳಿಗೆ<ref>{{cite web|url= http://www.wwe.com/superstars/smackdown/|title=Superstars of SmackDown|publisher=World Wrestling Entertainment|accessdate= 2009-04-06}}</ref> ಇದೆ.</small> ===ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin:1em 1em 1em 0;background:#FCFDFF;border:1px #aaa solid;border-collapse:collapse;font-size:95%" | |ಇತ್ತೀಚಿನ ವಿಜೇತರು | ಗೆದ್ದ ದಿನಾಂಕ |- | [[ರೋಯಲ್ ರಂಬಲ್#ಮ್ಯಾಚ್|ರಾಯಲ್ ರಂಬಲ್]] | [[ರೇಂಡಿ ಓರ್ಟನ್]] | ಜನವರಿ 25, 2009 |- | [[ಮನಿ ಇನ್ ದಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲ್ಯಾಡರ್ ಮ್ಯಾಚ್|ಮನಿ ಇನ್ ದಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] | [[CM ಪಂಕ್|CM ಪನ್ಕ್]] | ಏಪ್ರಿಲ್ 5, 2009 |- | [[ಕಿಂಗ್ ಆಪ್ ದಿ ರಿಂಗ್]] | [[ಡೆರೆನ್ ಮ್ಯಾಥಿವ್ಸ್|ವಿಲಿಯಮ್ ರೀಗಲ್]] | ಏಪ್ರಿಲ್ 21, 2008 |} ===ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಕ್ಷೇತ್ರ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್=== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin:1em 1em 1em 0;background:#FCFDFF;border:1px #aaa solid;border-collapse:collapse;font-size:95%" | | ಹಾಲಿ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ | ಗೆದ್ದ ದಿನಾಂಕ | ಹಿಂದಿನ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ |- ! colspan="6" style="background-color:#FFFFCC"|[[ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್|ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಚಾಂಪಿಯನಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್]] |- | [[FCW ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಹೇವಿವೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|FCW ಪ್ಲಾರಿಡಾ ಹೆವಿವೈಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]] | [[ಹೀಥ್ ಮಿಲ್ಲರ್ (ಕುಸ್ತಿಪಟು)|ಹೀತ್ ಸ್ಲಾಟರ್]] | ಆಗಸ್ಟ್ 13, 2009 | [[ಗೇಬ್ ಟಪ್ಟ್|ಟೈಲರ್ ರೆಕ್ಸ್]] |- | [[FCW ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಟ್ಯಾಗ್ ಟೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|FCW ಫ್ಲಾರಿಡಾ ಟ್ಯಾಗ್ ಟೀಮ್]] | [[ಟೇಲರ್ ರೊಟಂಡಾ]]ಬೊ ಮತ್ತು ಡ್ಯುಕ್ ರೊಟನ್‌ಡೋ[[ವಿಂಧಾಮ್ ರೊಟಂಡಾ]] | ಜುಲೈ 23, 2009 | [[ಪೌಲ್ ಲಾಯ್ಡ್, ಜೂ.|ಪೌಲ್ ಲಾಯ್ಡ್]]ಜಸಟಿನ್ ಏಂಜೆಲ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಸ್ ಲೋಗನ್ |} == ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ಸ್== {{Main|List of former championships in World Wrestling Entertainment}} 50 ವರ್ಷದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, WWE ಇಪ್ಪತ್ತಕ್ಕೂ ಹೇಚ್ಚು ವಿಭಿನ್ನ [[ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ (ವೃತ್ತಿ ನಿರತರ ಕುಸ್ತಿ)|ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]]ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ಗಳ ಕಾರ್ಯಚರಣೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಇದರ ಮೊದಲನೆಯ ಟೈಟಲನ್ನು 1958ರಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಗಿತ್ತು. [[WWWF ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಟೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWWF ಯುನೈಟಡ್ ಸ್ಟೆಟ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಟೀಮ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್]]; ಇದು 1967ರಲ್ಲಿ ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿತು. ಇತಿಹಾಸದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ, WWE ಇತರ ಅಂತರರಾಷ್ಟೀಯ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕರ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ರಚಿಸಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಈ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕರಿಗೆ ಹಲವು ಟೈಟಲ್‌ಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿ ಮಾಡಲು ದಾರಿ ಆಯಿತು. ಆದರೆ, ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಾಗ, ಈ ಟೈಟಲ್‌ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು ಅಥವಾ ಇವುಗಳನ್ನು WWE ಯುನೈಟಡ್ ಸ್ಟೆಟ್ಸ್‌ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿ 17 ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ಗಳನ್ನು ಈ ಕಂಪನಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಿದೆ. ಇತ್ತಿಚೆಗೆ ಮಾರ್ಚ್ 2008ರಲ್ಲಿ [[WWE ಕ್ರ್ಯೂಸರ್‌ವೇಯಿಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್|WWE ಕ್ರೂಸರ್‌ವೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌]] ನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು. ==ಆಕರಗಳು== {{reflist|2}} ==ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{Portal|Professional wrestling|break=yes}} *[http://www.wwe.com/ WWE.com] *[http://corporate.wwe.com/ WWE Corporate website] *[http://www.wweglobal.com/ WWE Global website] *[http://fans.wwe.com/ WWE Universe website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090416072851/http://fans.wwe.com/ |date=2009-04-16 }} *[https://finance.yahoo.com/q?d=t&amp;s=WWE WWE Stock] *[http://www.wweaffiliates.com WWE Affiliate website] *[http://www.wweeuroshop.com/ WWE Euro Shop website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090107062107/http://wweeuroshop.com/ |date=2009-01-07 }} *[http://www.wwe.co.jp WWE Japanese website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210816011204/https://wwe.co.jp/ |date=2021-08-16 }} *[http://www.wwekids.com/ WWE Kids website] *[http://www.wweshop.com/ WWE Shop website] *[http://hispano.wwe.com WWE Hispano website] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091018081840/http://hispano.wwe.com/ |date=2009-10-18 }} {{Navboxes| |list1= {{World Wrestling Entertainment}} {{Professional wrestling in the United States}} {{WWE Championships}} {{WWE Albums}} {{WWE programs}} {{WWE video games}} {{World Wrestling Entertainment employees}} {{Former WWE Championships}} }} [[ವರ್ಗ:ವರ್ಲ್ಡ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಎಂಟರ್ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೇರಿಕನ್ ಪ್ರೊಫೆಶನಲ್ ವ್ರೆಸ್ಲಿಂಗ್ ಪ್ರೊಮೊಷನ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಎಂಟರ್ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಂಪನೀಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟಡ್ ಸ್ಟೆಟ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಫಾಮಿಲಿ ಬಿಸಿನಸ್‌ಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕಂಪನೀಸ್ ಬೇಸ್ಡ್ ಇನ್ ಫೇರ್‌ಫೀಲ್ಡ್ ಕೌಂಟಿ,ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್]] [[ವರ್ಗ:1952ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಕಂಪನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಮೂಹ ಮಾಧ್ಯಮ]] at73414er4uhtllnyl9fgmxnn3ja27v 0 22782 1306639 1305021 2025-06-15T12:17:35Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 2 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306639 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | <!-- See Wikipedia:WikiProject Musicians --> | Name = Megadeth | Img = Megadeth Live at Brixton Academy.JPG | Img_size = 250 | Img_capt = Megadeth at the [[Brixton Academy]], 2008 | Landscape = yes | Background = group_or_band | Origin = [[Los Angeles]], [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ]], {{nowrap|United States}} | Genre = [[heavy metal music|Heavy metal]], [[ಥ್ರಾಶ್ ಮೆಟಲ್]], [[hard rock]], [[speed metal]] | Years_active = 1983–2002, 2004–present | Label = [[Combat Records|Combat]], [[Capitol Records|Capitol]], [[Sanctuary Records|Sanctuary]], [[Roadrunner Records|Roadrunner]] | Associated_acts = <!-- Please only add bands that are CURRENTLY associated with Megadeth. If you feel a change should be made, please discuss it on the talk page first. --> [[Metallica]], [[F5 (band)|F5]], Panic, [[MD.45]] | URL = [http://www.megadeth.com/ www.megadeth.com] | Current_members = [[Dave Mustaine]]<br />[[David Ellefson]]<br />[[Chris Broderick]]<br />[[Shawn Drover]] | Past_members = See: [[List of Megadeth band members|Megadeth band members]] }} '''ಮೆಗಾಡೆಟ್‌''' ಇದು ಅಮೆರಿಕದ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಡ್, 1983ರಲ್ಲಿ [[ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌]], [[ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]]ದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಗೊಂಡಿತು. [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]]ಬ್ಯಾಂಡಿನಿಂದ ಮುಸ್ಟೇನ್ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದ ನಂತರ [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಡೇವ್ ಎಲೇಫ್‌ಸನ್]] ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಹನ್ನೆರಡು [[ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಮ್]], ಆರು [[ಲೈವ್ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌]], ಎರಡು [[ಇ.ಪಿ.ಗಳು]], ಇಪ್ಪತ್ತಾರು [[ಏಕಗೀತೆ]]ಗಳು, ಮೂವತ್ತೆರಡು [[ಸಂಗೀತ ವಿಡಿಯೋ]]ಗಳು, ಮತ್ತು ಮೂರು [[ಸಂಗ್ರಹ]]ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಅಮೆರಿಕದ [[ತ್ರ್ಯಾಶ್‌ ಮೆಟಲ್‌]] ಚಳುವಳಿಯ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಮೆಗಾಡೆಟ್, 1980ರ ಸುಮಾರಿನಲ್ಲಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು [[ಮೆಟಾಲಿಕ]], [[ಸ್ಲೇಯರ್]], ಮತ್ತು [[ಆಂತ್ರ್ಯಾಕ್ಸ್‌]] ಸೇರಿದಂತೆ ತ್ರ್ಯಾಶ್‌ ಮೆಟಲ್‌ ಎಂಬ ಉಪ-ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ, ಬೆಳೆಸಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಾರಣೀಭೂತವಾದ "ತ್ರ್ಯಾಶ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ ನಾಲ್ಕರಲ್ಲಿ" ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ತನ್ನ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಆ ತಂಡದವರ [[ಕುಡಿತ-ಡ್ರಗ್ಸ್‌]]ನ ಚಟಗಳು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. 1983ರಿಂದ 2002ರವರೆಗೆ, ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮತ್ತು [[ಡೇವ್‌ ಎಲಿಫ್‌ಸನ್‌]] ಇಬ್ಬರೇ ನಿರಂತರವಾಗಿ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡವರು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಮಚಿತ್ತ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರ ತಂಡವಾದ ನಂತರ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ 1990ರಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌-ಮಾರಾಟ ಕಂಡಂತಹ ''[[ರಸ್ಟ್‌ ಇನ್‌ ಪೀಸ್‌]]'' ಮತ್ತು 1992ರಲ್ಲಿ [[ಗ್ರ್ಯಾಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮಾಂಕಿತಗೊಂಡ ಬಹು-ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌ ''[[ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್‌ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್‌]]'' ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌ ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನೇ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಮುಸ್ಟೇನ್ ತನ್ನ ಎಡಗೈಯ ತೋಳಿನ ಸ್ನಾಯುವಿಗೆ ಬಲವಾದ ಪೆಟ್ಟುಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ 2002ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ನಿಂತುಹೋಗಿತ್ತು. ಆದರೂ, [[ದೈಹಿಕ ಚಿಕಿತ್ಸೆ]] ಮುಗಿದ ನಂತರ, ಮುಸ್ಟೇನ್ 2004ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ಅನ್ನು ಪುನರ್ಚಿಸಿ ''[[ದ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ ಹ್ಯಾಸ್‌ ಫೇಲ್ಡ್‌]]'' ಎಂಬ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ 2007ರಲ್ಲಿ ''[[ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಎಬೊಮಿನೇಷನ್ಸ್]] '' ಎಂಬ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು; ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ [[ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ ಟಾಪ್‌ 200|''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ '' ಟಾಪ್‌ 200]]ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ #18 ಮತ್ತು #8 ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ತಮ್ಮ ಹೊಸ ಪ್ರಮುಖ ಗಿಟಾರ್‌‌‍ವಾದಕ [[ಕ್ರಿಸ್‌ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್‌]] ಜೊತೆಗೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15, 2009ರಂದು ತಮ್ಮ ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ''[[ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್‌]]'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು, ಇದು [[ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ 200]]ರಲ್ಲಿ #9ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಸಕ್ರಿಯ 27 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ [[20 ಅಧಿಕೃತ ಸದಸ್ಯ]]ರನ್ನು ಹೊಂದಿತು, ಇದ್ದರಲ್ಲಿ ಡೇವ್‌ ಮುಸ್ಟೇನ್‌‍ರವರು ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖ ಗೀತರಚನಕಾರರಾಗಿ ಉಳಿದರು. ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟ ವಾದ್ಯಶೈಲಿಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಟ್ಟವಾದ, ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಪದ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಮಾದರಿಯ ಗಿಟಾರ್ ಏಕವಾದನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಮುಸ್ಟೇನ್ ತನ್ನ ’[[ಗಡುಸಾ]]’ದ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯ ಶೈಲಿಗಾಗಿಯೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧ, ಹಾಗೆಯೇ ರಾಜಕೀಯವನ್ನೊಳಗೊಂಡ, ಯುದ್ಧ, ಚಟ, ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ನಿಗೂಢತೆಗಳ ಬಗೆಗೆ ಪುನರಾವೃತ್ತಿಗೊಳ್ಳುವ ವಿಷಯಗಳಿಗೂ ಸಹ ಈತ ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಯುಎಸ್‌ಎನಲ್ಲಿ ಸತತವಾಗಿ ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಗಳೆಂದು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿದ ಐದು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ 25 ಮಿಲಿಯನ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌<ref name="roadrunnerrecords.com">{{Cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/artists/Megadeth/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-03-10 |archive-date=2010-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100309081832/http://www.roadrunnerrecords.com/artists/Megadeth/ |url-status=dead }}</ref> ಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ’[[ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮೆಟಲ್‌ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ]]’ಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಏಳು ಬಾರಿ ನಾಮಾಂಕಿತವಾದ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಕೂಡ ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ನಾಮಾಂಕಿತವಾಗಿತ್ತು. == ಇತಿಹಾಸ == === ಆರಂಭದ ದಿನಗಳು(1983–1984) === [[ಕುಡಿತ]], ಡ್ರಗ್‌ ಬಳಕೆ, ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಸಂಘರ್ಷಗಳ<ref>ಸೆಕೊಲಿನಿ, ವಿನಿ. ''"ಫೋರ್‌ಕ್ಲೋಸರ್ ಆಫ್ ಎ ಟೀಮ್"'', ನವೆಂಬರ್ 1998, ''ಮೆಟಾಲ್ ಹ್ಯಾಮರ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_metalhammer1998_2.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100529094538/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_metalhammer1998_2.html |date=2010-05-29 }}‌ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಜನವರಿ 20, 2007ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಕಾರಣ [[ಡೇವ್‌ ಮುಸ್ಟೇನ್]]ನರವರನ್ನು [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]]ದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಿದ ಎರಡು ತಿಂಗಳುಗಳ ನಂತರ, ಮುಸ್ಟೇನ್, ಬಾಸ್‌ವಾದಕ [[ಮೈಕ್‌ ಗೋಂಜಾಲಿಜ್‌]], ಗಿಟಾರ್‌ವಾದಕ [[ಗ್ರೆಗ್‌ ಹ್ಯಾಂಡೆವಿಡ್ಟ್‌]], ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್‌ವಾದಕ ಡಿಜೊನ್‌ ಕ್ಯಾರದರ್ಸ್‌ [[ಲಾಸ್‌ ಏಂಜಲಿಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮುಂದೊಮ್ಮೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು, "ನನಗೆ ನೆನಪಿರುವುದೊಂದೆ, ಮೆಟಾಲಿಕದಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಮೇಲೆ ನನಗೆ ಬೇಕಾಗಿದ್ದದ್ದು ರಕ್ತ ಅಷ್ಟೇ. ಅವರದ್ದು. ಅಲ್ಲಿ ನಾನು ಅವರಿಗಿಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ತೂಕವಾಗಿ ಇರಬಯಸಿದ್ದೆ".<ref name="Killing Is My Business album notes">''"ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಈಸ್ ಮೈ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್... ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಈಸ್ ಗುಡ್"'' ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು''. '' ''ಮೇ 2002, [[ಲೌಡ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]], 9046-2.''</ref> ಮುಸ್ಟೇನ್‌‌ರವರ ಪ್ರಕಾರ, "ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಎನ್ನುವ ಹೆಸರು ಅಧಿಕಾರದ ನಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ನಾವು ಆ ಪದಕ್ಕೆ ಧ್ವನಿವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿಯೇ ಕಾಗುಣಿತ ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅದರ ಅರ್ಥ ನಿಮಗೆ ನಿಘಂಟಿನಲ್ಲಿ ಏನು ಸಿಗುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ; ಅದು ಅಣುಬಾಂಬ್‌ ವಿಕಿರಣದ ನಂತರ ನಡೆಸುವ ದೇಹಗಳ ಅಂದಾಜು ಲೆಕ್ಕ. ಅಲ್ಲಿ ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಟ್ಟಲೆ ಸಾವುಗಳಾಗುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ನಾವು ಎಲ್ಲೇ ಹೋದರೂ ನಮ್ಮ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಸ್ಪೋಟನಾಘಾತವಾಗುವಂತಹ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಬೇಕೆಂಬುದೇ ನಮ್ಮ ಆಸೆ."<ref>{{cite journal|last=Summers|first=Jodi Beth|date=June 1987|title=Out to Lunch|journal=[[Hit Parader]]|url=http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_hitparader1987.html|accessdate=December 7, 2009|archive-date=ಮಾರ್ಚ್ 3, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303192141/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_hitparader1987.html|url-status=dead}}</ref> ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಆದರೂ, [[ಪಿಂಕ್‌ ಫ್ಲ್ಯಾಡ್‌]] ತನ್ನ ಪ್ರಾರಂಭದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಇದೇ ಹೆಸರನಲ್ಲಿ ಕಾಗುಣಿತವನ್ನು (Megadeaths) ಬದಲಾಯಿಸಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite book|last=Di Perna|first=Alan|title=Guitar World Presents Pink Floyd|publisher=Hal Leonard Corporation|date=2002|page=3|isbn=9780634032868}}</ref> ಪ್ರತೀಕಾರದ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಉರಿಯುತ್ತಿದ್ದ<ref>ಲಿಂಗ್, ಡೇವ್. ''"ಅಟ್ ದಿ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಈಟ್ ವಾಸ್ ಎಬೌಟ್ ರಿವೇಂಜ್"'', ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1999, ''ಮೆಟಾಲ್ ಹ್ಯಾಮರ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/articles_metalhammer1999.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110526031229/http://megadeth.rockmetal.art.pl/articles_metalhammer1999.html |date=2011-05-26 }}‌ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ನವೆಂಬರ್ 28, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಮುಸ್ಟೇನ್, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಸಂಗೀತದ ಗಾಢತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ, ಮೊದಲೇ ಇದ್ದ "[[ದಿ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ಸ್‌]]"ನ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ, ಇದನ್ನು ಮೆಟಾಲಿಕಾದ ಹೊಸ ತಂಡವು ನಿಧಾನವೇಗದ "[[ದಿ ಫೋರ್‌ಹಾರ್ಸ್‌ಮೆನ್‌]]"ನಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆರು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಹಾಡುಗಾರನಿಗಾಗಿ ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಹುಡುಕಾಡಿದ ನಂತರ, ಮುಸ್ಟೇನ್ ಪ್ರಮುಖ ಗಾಯನವನ್ನು ತಾನೇ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ, ಜೊತೆಗೆ ತಂಡದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯಕಾರ, ಪ್ರಮುಖ ಗೀತ ರಚನಕಾರ, ಮತ್ತು ಸಹಾಯಕ-ಪ್ರಮುಖ ಮತ್ತು ಲಯ ಗಿಟಾರ್‌ವಾದಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. 1984ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಮೂರು ಹಾಡುಗಳ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಯೊಂದನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾಡಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್, ಎಲಿಫ್‌ಸನ್‌ ಮತ್ತು ರಾಷ್‌ ಇದ್ದರು ಮತ್ತು "ಲಾಸ್ಟ್‌ ರೈಟ್ಸ್‌/ಲವ್ಡ್‌ ಟು ಡೆತ್‌",{{audio| Last Rites-Loved to Death demo sample.ogg |sample}} "ಸ್ಕಲ್‌ ಬಿನೀತ್‌ ದ ಸ್ಕಿನ್‌", ಮತ್ತು "ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ಸ್‌" ಹಾಡುಗಳ ಮೊದಲ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಇದ್ದವು. ಸ್ಥಿರವಾದ ಬದಲಿಯೊಬ್ಬರನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ ([[ಸ್ಲೇಯರ್‌]] ಖ್ಯಾತಿಯ) [[ಕೆರ್ರಿ ಕಿಂಗ್‌]] ಕೆಲವು ಲೈವ್‌ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. 1984ರಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ನಂತರ, [[ಫ್ಯೂಷನ್‌]] ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕ [[ಗಾರ್‌ ಸ್ಯಾಮುಯಲ್‌ಸನ್‌]]ನ ಬದಲಾಗಿ ಲೀ ರಾಷ್‌ ಬಂದರು.<ref name="MegadethTimeline" /> ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ತಮ್ಮ ಮೂರು ಹಾಡುಗಳ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಯ ಬಲದ ಮೇಲೆ, ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌ನ [[ಸ್ವತಂತ್ರ ಲೇಬಲ್‌]] [[ಕಾಂಬ್ಯಾಟ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು, ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಗಿಟಾರ್‌ ವಾದಕ [[ಕ್ರಿಸ್‌ ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್‌]]ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು, ಈತ ಫ್ಯೂಷನ್‌ ಸೀನ್‌ನಿಂದ ಬಂದ ಗಾರ್‌‌ನ ಸ್ನೇಹಿತ. ===''ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ ಈಸ್‌ ಮೈ‌ ಬಿಸಿನೆಸ್‌... ಅಂಡ್‌ ಬಿಸಿನೆಸ್‌ ಈಸ್‌ ಗುಡ್‌!'' '' ''(1985–1986)=== [[ಚಿತ್ರ:Megadeth86.jpg|thumb|right|200px|1984-1986, 1986-1987 ರಲ್ಲಿನ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ : ಕ್ರಿಸ್ ಪೊಲ್ಯಾಂಡ್,ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್, ಗರ್ ಸ್ಯಾಮ್ಯೊಲ್‌ಸನ್, ಡೇವಿಡ್ ಎಲೇಫ್‌ಸನ್]] ಮೆಗಾಡೆಟ್ 1985ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, [[ಕಾಂಬ್ಯಾಟ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]] ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗೆ ಅವರ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾಡಲು $8,000ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref name="Killing Is My Business album notes" /> ಆದರೆ, ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಡ್ರಗ್ಸ್‌, ಮಧ್ಯಪಾನ, ಮತ್ತು ಊಟಕ್ಕೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದ ಮೇಲೆ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ತನ್ನ ನಿರ್ಮಾಪಕನನ್ನು ಹೊರಕಳಿಸಿ ತಾವೇ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು.<ref name="Killing Is My Business album notes" /> ಹೀಗೆ ಕಳಪೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾದರೂ ಕೂಡ, ''[[ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ ಈಸ್‌ ಮೈ‌ ಬಿಸಿನೆಸ್‌...ಅಂಡ್‌ ಬಿಸಿನೆಸ್‌ ಈಸ್‌ ಗುಡ್‌!]]'' ಆಲ್ಬಮ್ 1985 ಮೇನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು, [[ತ್ರ್ಯಾಷ್‌]], ಮತ್ತು [[ಸ್ಪೀಡ್‌ ಮೆಟಲ್‌]]ನ ಸಮ್ಮಿಶ್ರಣ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಈ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಸಿಕ್ಕಿತು.<ref name="AMGK">ಹ್ಯೂಇ, ಸ್ಟೀವ್. ''"ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಈಸ್ ಮೈ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್... ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಈಸ್ ಗುಡ್! '' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:eif2zfahehok AMG.com] ನಲ್ಲಿ ''ಎ‍ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ"'' ; ನವೆಂಬರ್ 16, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>ಬ್ರೆಗ್‌ಮ್ಯಾನ್,ಆ‍ಯ್‌ಡಂ. ''"ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಈಸ್ ಮೈ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್... ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಈಸ್ ಗುಡ್!" '' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:qzxuakok0m3n AMG.com] ನಲ್ಲಿ ''ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಯಾದ ಆವೃತ್ತಿಯ ಎ‍ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ನವೆಂಬರ್ 16, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದ ಹಲವು [[ಕವರ್ ಹಾಡು]]ಗಳು ಇದ್ದವು; [[ನ್ಯಾನ್ಸಿ ಸಿನಾತ್ರಾ]]ರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ "[[ದೀಸ್‌ ಬೂಟ್ಸ್‌ ಆರ್ ಮೇಡ್‌ ಫಾರ್ ವಾಕಿಂಗ್‌']]"ನ [[ಸ್ಪೀಡ್‌ ಮೆಟಲ್‌]] ಆವೃತ್ತಿ ಕೂಡ ಇತ್ತು, ಇದರ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿದ್ದರು{{audio| Megadeth-These Boots 2002.ogg|sample}} ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಹಾಡಿನ ಮೂಲ ರಚನಕಾರರಾದ [[ಲೀ ಹ್ಯಾಜಲ್‌ವುಡ್‌]] ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮಾಡಿದ ಬದಲಾವಣೆಗಳು "ದುಷ್ಟ ಮತ್ತು ವಿಕೃತ" ಎಂದು ಆರೋಪ ಮಾಡಿ,<ref name="Killing Is My Business album notes" /> ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನಿಂದ ಆ ಹಾಡನ್ನು ತೆಗೆಯಬೇಕೆಂದು ಆಗ್ರಹಿಸಿದಾಗ ಸಣ್ಣ ವಿವಾದವೊಂದು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದು ಎಂಬ ಬೆದರಿಕೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, 1995ರ ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಎಲ್ಲ ಮುದ್ರಣಗಳಿಂದ ಆ ಹಾಡನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, 2002ರಲ್ಲಿ, ಹಾಡಿನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ಅನ್ನು ಮರುಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು,ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿದ್ದ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು "ಬೀಪ್‌"ನಿಂದ ಸಂಕಲನ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ''ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ ಈಸ್‌ ಮೈ‌ ಬಿಸಿನೆಸ್‌...'' ನ ಡಿಲಕ್ಸ್ ಎಡಿಶನ್ ಲೈನರ್ ನೋಟ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹ್ಯಾಝಲ್‌ವುಡ್‌ರನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಅವರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವ ಮೊದಲು ಸುಮಾರು ಹತ್ತುವರ್ಷ [[ಗೌರವಧನ]]ವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref name="autogenerated3">''"ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಈಸ್ ಮೈ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್... ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಈಸ್ ಗುಡ್!"'' ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು''. '' ''ಮೇ 2002, [[ಲೌಡ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]], 9046-2.''</ref> 1985ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ಈ ತಂಡವು [[ಎಕ್ಸೈಟರ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ''ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ ಈಸ್‌ ಮೈ‌ ಬಿಸಿನೆಸ್‌...'' ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ, ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾ ಪ್ರಯಾಣ ಹೊರಟರು. ಪ್ರಯಾಣದ ವೇಳೆ, ಹೊಸ ಗಿಟಾರ್‌ವಾದಕ [[ಕ್ರಿಸ್‌ ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್‌]] ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ಅನ್ನು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಬಿಟ್ಟು, ಮತ್ತು ಅವನ ಬದಲಾಗಿ ಟೂರಿಂಗ್‌ ಗಿಟಾರ್‌ವಾದಕ ಮೈಕ್‌ ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌‌‌ರವರನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು.<ref name="MegadethTimeline" /> ತಮ್ಮ ಎರಡನೇ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ [[ಕೊಂಬ್ಯಾಟ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ಅನ್ನು ಶುರುಮಾಡುವ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳ ಮೊದಲು, 1985 ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದು ಹೇಗೂ ಪೊಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಮತ್ತೆ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ತಂಡವನ್ನು ಕೂಡಿಕೊಂಡರು. === ''ಪೀಸ್‌ ಸೆಲ್ಸ್‌...ಬಟ್‌ ಹೂಸ್‌ ಬೈಯಿಂಗ್‌?'' (1986–1987) === 1986 ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲೇ ಮುಗಿದಿದ್ದರೂ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಎರಡನೇ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ಕೂಡ [[ಕೊಂಬ್ಯಾಟ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ನ ಕಡಿಮೆ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ ಬಜೆಟ್‌ನಿಂದಾಗಿ ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಮಿಶ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನದ ಬಗೆಗೆ ಕೂಡ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗೆ ಅಸಂತೃಪ್ತಿ ಇತ್ತು. ಸಣ್ಣ ಲೇಬಲ್‌ಗಳ ಹಣಕಾಸು ಕೊರತೆಯಿಂದ ರೋಸಿಹೋದ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ [[ಕ್ಯಾಪಿಟೊಲ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]] ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಲೇಬಲ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು, ಅವರು ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಕೊಂಡುಕೊಂಡರು. ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರೀಮಿಕ್ಸ್‌ ಮಾಡಲು ಕ್ಯಾಪಿಟೊಲ್‌ ಪಾಲ್‌ ಲಾನಿಯನ್ನು ಗೊತ್ತುಮಾಡಿತು, ಮತ್ತು 1986 ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ ಶುರುಮಾಡಿದ ಒಂದು ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲದ ನಂತರ ''[[ಪೀಸ್‌ ಸೆಲ್ಸ್‌...ಬಟ್‌ ಹೂಸ್‌ ಬೈಯಿಂಗ್‌?]]'' <ref name="MegadethTimeline" /> ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನಿಂದಾಗಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮಹತ್ತರ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು,<ref name="AMGHuey">ಹ್ಯೂಇ, ಸ್ಟೀವ್. ''"ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್... ಬಟ್ ಹೂ’ಸ್ ಬೈಯಿಂಗ್? '' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:dekvikz6bb39 AMG.com] ನಲ್ಲಿ ''ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ನವೆಂಬರ್ 16, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಮುಂದೆ ಯುಎಸ್‌ ಒಂದು ಕಡೆಯಲ್ಲೇ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟಮಾಡಿತು. [[ತ್ರ್ಯಾಶ್‌ ಮೆಟಲ್‌]] ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಎಂದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾದ ''ಪೀಸ್‌ ಸೆಲ್ಸ್‌...ಬಟ್‌ ಹೂಸ್‌ ಬೈಯಿಂಗ್‌?'' ಅನ್ನು ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' "ದಶಕದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಬಲ ಮೆಟಲ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌, ಮತ್ತು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಸ್ಪಷ್ಟ ತ್ರ್ಯಾಶ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು".<ref name="birchmeier2006">ಬರ್ಚ್‌ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. ''"ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್... ಬಟ್ ಹೂ’ಸ್ ಬೈಯಿಂಗ್?" '' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:kifixq9sldfe ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌]‌ನಲ್ಲಿ ''ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕ ಆವೃತ್ತಿಯ ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ನವೆಂಬರ್ 23, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನ ಟೈಟಲ್‌ ಹಾಡು "ಪೀಸ್‌ ಸೆಲ್ಸ್‌" {{audio| Peace Sells 2004 clip.ogg|sample}}ಅನ್ನು ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಮೊದಲ ಸಂಗೀತ ವಿಡಿಯೋ ಎಂದು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು [[ಎಂ‌ಟಿವಿ]]ಯ [[ಹೆಡ್‌ಬ್ಯಾಂಗರ್ಸ್‌ ಬಾಲ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಪ್ರಸಾರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. "ಪೀಸ್‌ ಸೆಲ್ಸ್‌" ಹಾಡು ವಿಎಚ್‌1ನ 40 ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ಹಾಡು<ref name="VH1Greatest">''"ವಿಹೆಚ್1 40 ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್ ಮೆಟಾಲ್ ಸಾಂಗ್ಸ್"'', ಮೇ 1–4, 2006, ''ವಿಹೆಚ್1'' ಚಾನೆಲ್,[http://www.vh1.com/shows/dyn/the_greatest/103446/episode_this_list.jhtml VH1.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090226200543/http://www.vh1.com/shows/dyn/the_greatest/103446/episode_this_list.jhtml |date=2009-02-26 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 10, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಗಳಲ್ಲಿ #11 ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಾರಂಭದ ಬಾಸ್‌ ಸಾಲನ್ನು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ [[ಎಂ‌ಟಿ‌ವಿ ನ್ಯೂಸ್‌]]ಗೆ ಥೀಮ್‌ ಸಂಗೀತವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ''ಪೀಸ್‌ ಸೆಲ್ಸ್‌...ಬಟ್‌ ಹೂಸ್‌ ಬೈಯಿಂಗ್‌?'' [[ಎಡ್‌ ರೆಪ್ಕಾ]]ರವರ ಕಲೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌, ಇವರು ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಮ್ಯಾಸ್ಕಟ್‌ [[ವಿಕ್‌ ರ್ಯಾಟಲ್‌ಹೆಡ್‌]]ಅನ್ನು ಈಗಿರುವಂತೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಬಹುತೇಕ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಅವರೇ ಮಾಡಿದರು. 1987 ರ ಫೆಬ್ರುವರಿ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ [[ಅಲೈಸ್ ಕೂಪರ್‌]]ರವರ ಕಾನ್ಸ್‌ಟ್ರಿಕ್ಟರ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಪ್ರವಾಸದ ಆರಂಭಿಕ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು ಹಾಗೂ [[ಮರ್ಸಿಫುಲ್ ಫೇಟ್‌]]ಬ್ಯಾಂಡ್‌‍ನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು. ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯವರ ಮಾದಕ ವಸ್ತುವಿನ ಚಟದಿಂದ ಭೀತಿಗೊಂಡ ಕೂಪರವರು ಅ ಮಂದಿಯ ಎಡಬಿಡದ ಮಾದಕ ವಸ್ತುವಿನ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ದ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಲು ಆತ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಬಸ್ಸಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಕರೆಯಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=eyZkVwRuBYQ&amp;feature=related ಯೂಟ್ಯೂಬ್ - ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ(ಪಾರ್ಟ್ 5 ಆಫ್ 11)]</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಅ ವರ್ಷದ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌‌ಡಮ್ ಹೆಡ್‌‌ಲೈನಿಂಗ್ ಆ‍ಯ್‌‍ಕ್ಟ್‌‍ನಂತೆ(ಮುಖ್ಯ ಶಾಸನ) ಪ್ರಥಮ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡು, [[ಓವರ್‌ಕಿಲ್]] ಮತ್ತು [[ನೆಕ್ರೋಸ್]] ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗಳ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವನ್ನು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯೀಕರಿಸಿತು.<ref name="MegadethTimeline" /> [[ವಿಷಯ ನಿಂದನೆಯಿಂದ]] ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿ, ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ [[ಗಾರ್ ಸ್ಯಾಮುಯೆಲ್]] ಮತ್ತು [[ಕ್ರಿಸ್ ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್]] ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಹವಾಯಿನ ಪ್ರವಾಸದ ಅಂತಿಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮುಗಿಯುತ್ತಿದ್ದಂತೇ ಮೆಗಾಡೆಟ್‍ನಿಂದ 1987ರ ಜುಲೈ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ವಜಾ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಮಾದಕವಸ್ತುವಿನ ನಶೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಸ್ಯಾಮುಯೆಲ್‌ಸನ್‌‌ನನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವುದು ತೀರಾ ಕಷ್ಟವೆಂದು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹೇಳಿದರು ಹಾಗೂ ಸ್ಯಾಮುಯೆಲ್‌ಸನ್ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಬಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲಾರನೇನೋ ಎಂಬ ಭಯದಿಂದ ಪ್ರವಾಸದ ಕೆಲ ದಿನಗಳ ಹಿಂದೆ ಆತನ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಡ್ರಮ್ಮರ್ [[ಚಕ್ ಬೆಹ್ಲರ್‌]] ಅವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಂಡರು.<ref name="Rock88" /> ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್ ವಿಪರೀತ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿರುವ ತನ್ನ ಮಾದಕವ್ಯಸನದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸಲು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಸಾಧನ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಮಾರಿದ್ದಾನೆ, "ಲೈಯರ್" ಎಂಬ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಈ ಕುರಿತು ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ಹಾಡನ್ನು ಸಹ ಪೋಲ್ಯಾಂಡ್‌ಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಈತನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ [[ಮಾಲಿಸ್‌]]ನ ಜೇ ರೇನಾಲ್ಡ್‌‍ಸ್ ತುಂಬಿದ್ದನು, ಆದರೆ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ ತನ್ನ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ಕೆಲಸ ಆರಂಭಿಸಿದ್ದರಿಂದ ರೇನಾಲ್ಡ್‌‍‍ಸ್‌‌ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಈತನ ಗಿಟಾರ್ ಗುರು [[ಜೆಫ್ ಯಂಗ್]] ತುಂಬಿದರು,‍ ಇವರು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‍ನ ಮೂರನೇ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ಆರು ವಾರಗಳ ಕಾಲ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ ಜೊತೆಗಿದ್ದರು.<ref name="Rock88">ಗೊಮ್ಸ್, ಸೆಲೆಸೆಟ್. ''"ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌ ಫಾರ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್"'', ಆಗಸ್ಟ್ 1988, ''ರಾಕ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_rock1988.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090720120651/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_rock1988.html |date=2009-07-20 }} ನಿಂದ ವರದಯಾಗಿದೆ; ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ===''ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌... ''ಸೋ ವಾಟ್‌'' !''(1987–1989)=== ಮುಖ್ಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಬಜೆಟ್ ಜೊತೆಗೆ, ನಿರ್ಮಾಪಕ ಪೌಲ್ ಲ್ಯಾನಿಯವರ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ರವರು ‌‍ಅವರ ಮೂರನೇ ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌...]]'' ''[[ಸೋ ವಾಟ್‌!ನ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌‍ಗಾಗಿ ಐದು ತಿಂಗಳು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ]]'' ಮುಸ್ಟೇನ್‌‍ರವರು ದುಷ್ಟಚಟಗಳ ಮೇಲೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವಂತಹ ಹೋರಾಟದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ರಿಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಿಲುಕಿದವು. ನಂತರ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು: "ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ದೃಢತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ನಮಗೆ ದೊರೆಯಿತು ಅಥವಾ ಸರಿಯಾದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ದೊರೆತಿರಲಿಲ್ಲ, ಅದರಿಂದ ''ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌...'' ಆಲ್ಬಮ್‌‍ ನಿರ್ಮಾಣವು ತುಂಬಾ ಭಯಂಕರವಾಗಿತ್ತು" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="AMG">ಬರ್ಚ್‌‍ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. ''"ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌... '' ''ಸೋ ವಾಟ್‌! '' ''ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ"'', [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:06xsa9tge23s AMG.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101003032225/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg |date=2010-10-03 }} ನಲ್ಲಿ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್'' ; ನವೆಂಬರ್ 15, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾನಿಯವರು ಸೈಂಬಲ್ಸ್ (ರಾಕ್ ಡ್ರಮ್ಸ್‌‍ನ ಅಶುತ್ರ ವಿಧಾನ)ನಿಂದ ಡ್ರಮ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಪಟ್ಟುಹಿಡಿದಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರು ಲ್ಯಾನಿಯವರೊಂದಿಗೂ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.<ref name="So Far, So Good... remastered album notes" /> ಆಲ್ಬಮ್‌‌ನ ಸಂಗೀತ ಮಿಶ್ರಣವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾನಿಯವರು ಹೊರನಡೆದರು, ಮತ್ತು ಲ್ಯಾನಿಯವರ ಬದಲಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಮೈಕಲ್ ವ್ಯಾಗನರ್‌‍]] ಅವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ನಂತರ ಇವರು ಆಲ್ಬಮ್‌‍ ರೀಮಿಕ್ಸ್ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದರು.<ref name="AMG" /> [[ಚಿತ್ರ:Megadeth88.jpg|thumb|right|200px|1987-1989ರಲ್ಲಿನ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ: ಚಕ್ ಬೆಹ್ಲರ್, ಡೇವಿಡ್ ಎಲೇಫ್‌ಸನ್, ಜೆಫ್ ಯಂಗ್, ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್]] ಮೆಗಾಡೆಟ್ 1988ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ''[[ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌...]]'' ''[[ಸೋ ವಾಟ್]]'' ! ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಕೊನೆಗೂ ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌ಗೆ ಪ್ರಮಾಣಿಕೃತಗೊಂಡಾಗ, ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಟೀಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಇದರೊಂದಿಗೆ "ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಹೊಂದಿಕೆ ಹಾಗೂ ಸಂಗೀತದ ಅಭಿರುಚಿಗೆ ಹಿನ್ನೆಡೆಯಾಗಿದೆ" ಮತ್ತು "ಅದು ಭಯ ಹುಟ್ಟಿಸುವಂತಹ ಶಬ್ದವಾಗಿರಬೇಕಿತ್ತು ಆದರೆ ಅದು ಒತ್ತಾಯಾ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಪ್ರಬುದ್ಧವಲ್ಲದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿದೆ" ಎಂದು ''[[ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್]]'' ದೂರಿದೆ.<ref>ಹ್ಯೂಇ, ಸ್ಟೀವ್. ''"ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌... '' ''ಸೋ ವಾಟ್‌! '' ''ವಿಮರ್ಶೆ"'', [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:gk6gtq6ztu45 AMG.com] ನಲ್ಲಿ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್'' ; ನವೆಂಬರ್ 15, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ''ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌...'' ಆಲ್ಬಮ್‌‍ನ "[[ಇನ್ ಮೈ ಡಾರ್ಕಸ್ಟ್ ಅವರ್]]" ಹಾಡಿಗೆ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ರವರೇ ಸಾಹಿತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರು. ಇದಕ್ಕೆ [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]]ಬ್ಯಾಂಡಿನ ಬಾಸ್ಸಿಸ್ಟ್ [[ಕ್ಲಿಫ್ ಬರ್ಟನ್]] ಅವರ ಶ್ಲಾಘನೆಗೆ ಒಳಗಾದರು. ಈ ಗೀತೆ ಸದಾ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ನೆಚ್ಚಿನ ಗೀತೆಯಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಶೋನಲ್ಲೂ ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ''ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌...'' ನಲ್ಲಿ [[ಸೆಕ್ಸ್‌ ಪಿಸ್ತೋಲ್‌]]ನ "[[ಅನಾರ್ಕಿ ಇನ್‌ ದಿ ಯುಕೆ]]"ಯ [[ಕವರ್ ಆವೃತ್ತಿ]] ಕೂಡ ಇತ್ತು, ಅದರಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಕೆಲವು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದರು (ನಂತರ ಅದು ಅವರಿಗೆ ತಪ್ಪಾಗಿ ಕೇಳಿಸಿದ್ದಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು).<ref name="So Far, So Good... remastered album notes" /> 1988 ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ, [[ಪೆನೆಲೊಪ್‌ ಸ್ಫೀರಿಸ್‌]]ನ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ''[[ದ ಡಿಕ್ಲೈನ್‌ ಆಫ್‌ ಸಿವಿಲೈಜೇಷನ್‌ II: ದಿ ಮೆಟಲ್‌ ಇಯರ್ಸ್‌]]'' ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ಇದು 1980ರಲ್ಲಿನ [[ಲಾಸ್‌ ಏಂಜಲೀಸ್‌]]ನ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿತು,ಅದು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ [[ಗ್ಲ್ಯಾಮ್‌ ಮೆಟಲ್‌]] ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿತ್ತು. ''ಇನ್‌ ಮೈ‌ ಡಾರ್ಕೆಸ್ಟ್‌ ಅವರ್‌'' ನ ವಿಡಿಯೋವನ್ನು ಸ್ಫೀರಿಸ್‌ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿದ ("ವೇಕ್‌ ಅಪ್‌ ಡೆಡ್‌" ಮತ್ತು "ಅನಾರ್ಕಿ ಇನ್‌ ದಿ ಯುಕೆ" ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಈತನೇ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ) ಆದರೆ ಅದು ಚಿತ್ರದ ಕೊನೆಯ ದೃಶ್ಯವಾಗಿ ಕಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. 1991ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ''ರಸ್ಟೆಡ್‌ ಪೀಸಸ್‌'' ವಿಎಚ್‌ಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್, ಆ ಸಿನಿಮಾ ನಿರಾಶೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿತ್ತೆಂದು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ಗೆ "ಸಾಲುಸಾಲಾಗಿ ಅನವಶ್ಯಕ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು".<ref>''ಮೆಗಾಡೆಟ್: ರಸ್ಟೆಟ್ ಪೀಸಸ್'' ವಿಹೆಚ್‌ಎಸ್, ಜನವರಿ 1, 1991ರಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಪಿಟೊಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]/[[ಇಎಮ್‌ಐ]]ನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು, Inc, UPC 077774001335, [http://www.upcdatabase.com/item.asp?upc=077774001335 UPC ಡೇಟಾಬೇಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930023939/http://www.upcdatabase.com/item.asp?upc=077774001335 |date=2007-09-30 }} ನಲ್ಲಿ; ನವೆಂಬರ್ 20, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ''ಸೊ ಫಾರ್‌, ಸೊ ಗುಡ್‌...'' ಆಲ್ಬಮ್‌‍ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತ್ತು. 1988 ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಯೂರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಡಿಯೋ]]ನ ಪ್ರಾರಂಭಕ್ಕಾಗಿ, ನಂತರ ಯೂಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಐರನ್‌ ಮೇಡನ್‌]]ನ ಬೇಸಿಗೆ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ''[[ಸೆವೆಂತ್‌ ಸನ್‌ ಆಫ್‌ ಸೆವೆಂತ್‌ ಸನ್‌]]'' ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕ [[ಚಕ್‌ ಬೆಹ್ಲರ್‌]] ಜೊತೆಗೆ ತೊಂದರೆಗಳಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಮುಸ್ಟೇನ್, ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕ [[ನಿಕ್‌ ಮೆಂಜಾ]]ರನ್ನು ಬೆಹ್ಲರ್‌‌‌‌‌‌ನ [[ಡ್ರಮ್‌ ತಂತ್ರಜ್ಞ]]ನನ್ನಾಗಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಈ ಹಿಂದಿನ ಗಾರ್‌ ಸ್ಯಾಮುಯೆಲ್‌ಸನ್‌ನಂತೆಯೇ, ಬೆಹ್ಲರ್‌‍ರವರು ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯಲು ಆಗದಿದ್ದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಮೆಂಜಾ ಅವರು ಬೆಹ್ಲರ್ ಅವರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬಲು ತಯಾರಾಗಿದ್ದರು.<ref>ಡೊರೈನ್, ರಾಬಿನ್. ''"ದಿ ಬಿಗ್ ಫೋರ್"'', ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1990, ''ಹಾಟ್ ಮೆಟಾಲ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/articles_hotmetal1990.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120225120429/http://megadeth.rockmetal.art.pl/articles_hotmetal1990.html |date=2012-02-25 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ನವೆಂಬರ್ 16, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> 1988 ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, [[ಕಿಸ್‌]], [[ಐರನ್‌ ಮೇಡನ್‌]], [[ಹೆಲೋವೀನ್‌]], [[ಗನ್ಸ್‌ ಎನ್‌ ರೋಸಸ್‌]], ಮತ್ತು [[ಡೆವಿಡ್‌ ಲೀ‌ ರೊತ್‌]] ಜೊತೆಗೆ [[ಕ್ಯಾಸಲ್‌ ಡಾನಿಂಗ್‌ಟನ್‌]] ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿ, ಯುಕೆ‌ಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಮಾನ್ಸ್‌ಟರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ರಾಕ್‌]] ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡು 100,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರನ್ನು ರಂಜಿಸಿದರು. ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ಅನ್ನು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ "ಮಾನ್ಸ್‌ಟರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ರಾಕ್‌"ನ ಯೂರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಮೊದಲ ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. ಆ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮುಗಿದನಂತರ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲೇ, ಮುಸ್ಟೇನ್ [[ಚಕ್‌ ಬೆಹ್ಲರ್‌]] ಮತ್ತು ಗಿಟಾರ್‍ವಾದಕ [[ಜೆಫ್‌ ಯಂಗ್‌]] ಅವರನ್ನು ಹೊರಹಾಕಿದರು, ಮತ್ತು 1988ಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತು ಮಾಡಿದ್ದ ಅವರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಪ್ರವಾಸದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ರದ್ದುಮಾಡಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಆತ "ಹಾದಿಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿ, ಸಣ್ಣ ಕಾದಾಟಗಳಿಂದಾದ ವಿಷಯಗಳು ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಮುಂದೊಮ್ಮೆ ದೊಡ್ದ ಕದನಗಳೇ ನಡೆದು ಹೋಯಿತು" ಎಂದು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು, "ನಾವು ಬಹಳಷ್ಟು ಜನ (1988ರ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ) ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ನಾವು ಅಸಮಂಜಸವಾಗಿ ವರ್ತಿಸಿದೆವು ಎಂದು ಎನಿಸುತ್ತದೆ", ಎಂದರು.<ref>ನೈಲ್ಸ್, ಎರಿಕ್. ''"ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್"'', ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1990, ''ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಕನೆಕ್ಷನ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_musicconnection1990.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090723233916/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_musicconnection1990.html |date=2009-07-23 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> 1989ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಡ್ರಮ್‌ ನುಡಿಸಲು ಬೆಹ್ಲರ್‌‌‌‍ನ ಬದಲಿಗೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಡ್ರಮ್ ವಾದಕ [[ನಿಕ್‌ ಮೆಂಜಾ]] ಅವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸರಿಯಾದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಗಿಟಾರ್‌ವಾದಕ ಸಿಗಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ [[ಆಲಿಸ್‌ ಕ್ಯೂಪರ್‌]]ರವರ "ನೋ ಮೋರ್‌ ಮಿಸ್ಟರ್. ನೈಸ್‌ ಗೈ‌"{{audio| Megadeth-No More Mr Nice Guy.ogg|sample}} ಆಲ್ಬಮ್‌ನ [[ಕವರ್‌ ಆವೃತ್ತಿ]] ಯನ್ನು ಮೂರು ಭಾಗಗಳ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ಆಗಿ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ನಂತರ 1989ರ [[ವೆಸ್‌ ಕ್ರೇವರ್‌]]ರವರ [[ಭಯಾನಕ]] ಚಲನಚಿತ್ರ ''[[ಶಾಕರ್‌]]'' ನ ಸೌಂಡ್‌ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. 1989ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ ಹೊಸ ಪ್ರಧಾನ ಗಿಟಾರ್‌ವಾದಕರಿಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಾ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಸಮಯದಲ್ಲಿ,[[ಮಧ್ಯಪಾನ ಸೇವಿಸಿದ ಅಮಲಿನಲ್ಲಿ ವಾಹನ ಚಾಲನೆ]] ಮಾಡಿ ಕೆಲಸದ ಮೇಲಿಲ್ಲದ ಪೊಲೀಸ್‌ ವಶದಲ್ಲಿದ್ದಂತ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ವಾಹನಕ್ಕೆ ಡಿಕ್ಕಿಹೊಡೆದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ, ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಕೋರ್ಟು ಆದೇಶಿಸಿದ ಪುನರ್ವಸತಿಗೆ ಹೋಗಿ ಬಂದ ನಂತರದಲ್ಲಿ, ಹತ್ತು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ತಾಳ್ಮೆಯುಳ್ಳವನಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref name="MegadethTimeline" /> === ''ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್'' (1990–1991) === ಮುಸ್ಟೇನ್ಸ್‌ನ ಈ ಹೊಸ ತಾಳ್ಮೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಹೊಸ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕನಿಗಾಗಿ ಅತಿ ದೀರ್ಘ ಹುಡುಕಾಟ ಪ್ರಾರ೦ಭಿಸಿತು. [[ಡಾರ್ಕ್ ಏಂಜಲ್]] ಖ್ಯಾತಿಯ [[ಎರಿಕ್ ಮೇಯರ್]] ಅವರಂತಹವರ ನಡುವೆ [[ಹೇಥೆನ್‌]] ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ [[ಲೀ ಅಲ್‌‍ಟಸ್]] ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿಭಾ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಿಂದ ಕ್ರಿಸ್ ಪೊಲಾ೦ಡ್‌ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದ ನಂತರ ಮೇಯರ್ ಅವರನ್ನು ಬ್ಯಾಂಡಿಗೆ ಸೇರುವಂತೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅವರು ಡಾರ್ಕ್ ಏಂಜಲ್‌‌‌‌ ಬ್ಯಾಂಡಿನಲ್ಲೇ ಉಳಿದು ಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಪೊಲಾ೦ಡ್‌ ಅವರ ಆಹ್ವಾನವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಆಗಿನ್ನೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿರದ [[ಪ್ಯಾ೦ಥೆರಾ]] ಬ್ಯಾ೦ಡಿನ [[ಡ್ಯಾಮ್‌ಬ್ಯಾಗ್ ಡ್ಯಾರೆಲ್ ಆಬೋಟ್]] ಕೂಡ ಧ್ವನಿಪರೀಕ್ಷೆ ಹೊಂದಿ ನಂತರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಆಯ್ಕೆಗೊ೦ಡರು. ಆದರೆ ಡ್ಯಾರೆಲ್ ತನ್ನ ಸಹೋದರ ಪ್ಯಾ೦ಥೆರಾದ ಡ್ರಮ್ ವಾದಕ [[ವಿನ್ನೀ ಪೌಲ್ ಆಬೋಟ್]] ಜೊತೆಯಿಲ್ಲದೇ ತಾನು ಬ್ಯಾ೦ಡ್‌ಗೆ ಸೇರುವುದಿಲ್ಲ ಎ೦ದರು ಮತ್ತು ಅಷ್ಟರಲ್ಲಾಗಲೇ ನಿಕ್ ಮೆ೦ಜಾ ನೇಮಕಗೊ೦ಡಿದ್ದರಿ೦ದ ಡ್ಯಾರೆಲ್‌ರನ್ನು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. 1987 ರಲ್ಲಿ 16 ವರ್ಷದ [[ಜೆಫ್ ಲೂಮೀಸ್]] ([[ಸಾ೦ಕ್ಚುಯರಿ]] ಹಾಗೂ ನಂತರದಲ್ಲಿ [[ನೆವರ್‌ಮೋರ್‌]]ನ) ಅವರ ಧ್ವನಿಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಯಿತು. ಅದಾದ ನಂತರ ಲೂಮಿಸ್‌ನ ನುಡಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಪ್ರಶ೦ಸಿಸಿದರೂ ಆತನ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಾರಣದಿ೦ದಾಗಿ ಅವನನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="interview1">Metal-Rules.com, [http://metal-rules.com/interviews/Nevermore-July2003.htm Metal-Rules.com] ನಲ್ಲಿ'''' ಜೆಫಿ ಲೂಮಿಸ್‌ರೊಂದಿಗೆ ನೆವರ್‌ಮೋರ್ ಸಂದರ್ಶನ{/1 ;ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಏಪ್ರಿಲ್ 28, 2007.</ref> ಲೂಮಿಸ್ ನಂತರದಲ್ಲಿ [[ಮಾರ್ಟಿ ಫ್ರೈಡ್‍ಮನ್‌]]ರೊಂದಿಗೆ [[ಕಕೊಫೊನಿ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಸನ್ ಬೇಕರ್]] ಅವರನ್ನು ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದನು, ಪ್ರೈಡ್‍ಮನ್ 1988ರಲ್ಲಿ ಆಗಷ್ಟೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದ್ದ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಏಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರಯತ್ನದ ''[[ಡ್ರಾಗನ್’ಸ್ ಕಿಸ್‌]]'' ನ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೇಳಿದನು. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ರೈಡ್‌ಮನ್ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಧ್ವನಿಪರೀಕ್ಷೆಗೊ೦ಡರೂ, ಆತನ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಕೂದಲಿನ ವಿನ್ಯಾಸದಿ೦ದಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು. ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರ ”ರಾಕ್ ಸ್ಟಾರ್ 101” ಆಲ್ಬಂ ನಂತರ ಫ್ರೈಡ್‌ಮನ್ 1990ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಸೇರಿದರು.<ref>ಸ್ಟಿಕ್ಸ್, ಜಾನ್. ''"ಎ ಫೌಂಡಿಗ್ ಫೊರ್‌ಫಾದರ್ ಆಫ್ ಥ್ರಾಶ್"'', 1990, ''ಸಂಗೀತಗಾರರ ತರಭೇತಿಗಾಗಿ ಗೀಟಾರ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_practisingmusician1990.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌‍] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120214232012/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_practisingmusician1990.html |date=2012-02-14 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006.</ref> ಹೀಗೆ ಮರುಜೀವ ಪಡೆದ ಮೆಗಾಡೆಟ್ 1990ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಹ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಮೈಕ್ ಕ್ಲಿ೦ಕ್‌]]‌ರೊ೦ದಿಗೆ, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ತನ್ನ ಅಲ್ಬಮ್ ''[[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]]'' ಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ರ೦ಬೋ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ಮು೦ಚಿನ ಅಲ್ಬಮ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎದುರಿಸಿದ ಅನೇಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿಕೊ೦ಡು, ಅವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬ್ಯಾ೦ಡ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯ೦ತ ಸ೦ಯಮದಿ೦ದ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿತು. ಯಾವುದೇ ಟೀಕೆಗೊಳಪಡದೇ ಮೊದಲಿನಿ೦ದ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಅಲ್ಬಮ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮೊದಲ ನಿರ್ಮಾಪಕ ಕ್ಲಿ೦ಕ್.<ref>''"ಡೇವ್ ದಿ ಹ್ಯೂಮನ್, ಮುಸ್ಟೇನ್ ದಿ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್"'', ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1990, ''ಹೋಲಿ ವಾರ್ಸ್... '' ''ದಿ ಪನಿಡ್‌ಮಂಟ್ ಡ್ಯೂ'' ಸಿಂಗಲ್, [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_holywars1990.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಪಡೆದದು ಅಕ್ಟೋಬರ್13, 2006.</ref> ಸೆಪ್ಟೆ೦ಬರ್ 24, 1990ರ೦ದು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯ೦ತ ಬಿಡುಗಡೆಗೊ೦ಡ ''[[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]]'' ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಹಾಗೂ ವಿಮರ್ಶಕರಿಬ್ಬರಿಂದಲೂ ಯಶಸ್ಸು ಪಡೆಯಿತು,ಅದು ಯುಎಸ್‍ನ [[ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್]] ಟಾಪ್ 200ನ #23ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯುಕೆಯ #8ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref>ರಾಕ್ ಡಿಟೆಕ್ಟರ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ. [https://web.archive.org/web/20080122144009/http://www.rockdetector.com/discography,5742.sm Rock Detector.com] ನಲ್ಲಿ ''"ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್ ಚಾರ್ಟ್ ಪೊಸಿಷನ್ಸ್"'' ;ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರ ಬರಹ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಲಯಬದ್ಧವಾದ ಸಂಕೀರ್ಣ [[ಪ್ರಗತಿಪರ]] ಮುನ್ನಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಅತ್ಯಧಿಕ ಗಟ್ಟಿ ಶಬ್ದವನ್ನು ಆಲ್ಬಂ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತ್ತು, [[ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್]] ''ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್‌'' ಅನ್ನು "ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಅತ್ಯಂತ ಬಲಾಡ್ಯ ಸಂಗೀತದ ಶ್ರಮ"ದಂತೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದೆ.<ref name="autogenerated1">ಹ್ಯೂಇ, ಸ್ಟೀವ್. ''"ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್ ರಿವ್ಯೂ"'',[http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:1mzyxdabjola AMG.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050501014543/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&sql=10:1mzyxdabjola |date=2005-05-01 }} ನಲ್ಲಿ ''ಆಲ್‍ಮ್ಯೂಸಿಕ್'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 15, 2006.</ref> ಆಲ್ಬಮ್ ಸಿಂಗ‍ಲ್‌ಗಳಾದ ”[[ಹೋಲಿ ವಾರ್ಸ್...]][[ದ ಪನಿಶ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ಯೂ]]”,({{audio| Holy Wars clip.ogg|sample}}) ಮತ್ತು [["ಹ್ಯಾ೦ಗರ್ 18"]] ಅನ್ನು ({{audio| Hangar 18 sample clip.ogg |sample}}) ಒಳಗೊ೦ಡಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಇವೆರಡೂ ಸ೦ಗೀತ ವೀಡಿಯೋಗಳಾದವು ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಪಲ್ಸ್‌ ಕೇಂದ್ರಗಳ ನೇರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಾದವು. ಯು.ಎಸ್ ನಲ್ಲಿ ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ''ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್'' ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾದವು ಹಾಗೂ 1991 ರಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮ್ಮಿ ನಿರ್ದೇಶನಗಳು ಮತ್ತು 1992ರಲ್ಲಿ [[ಬೆಸ್ಟ್ ಮೆಟಲ್ ಪರ್ಫಾರ್ಮನ್ಸ್]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations" /> ಅವರೀಗ ಬ್ಯಾ೦ಡ್‌ನ 20 ವರ್ಷಗಳ ಆಚರಣೆಗಾಗಿ 20ನೇ ವರ್ಷದ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1990ರಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಯುರೋಪಿನ [["ಕ್ಲಾಶ್ ಆಫ್ ದಿ ಟಿಟಾನ್ಸ್" ಪ್ರವಾಸ]]ಕ್ಕಾಗಿ [[ಸ್ಲೇಯರ್]], [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್]] ಮತ್ತು [[ಸುಸಿಡಾಲ್ ಟೆಂಡೆನ್ಸೀಸ್]]‌ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವು ಆರಂಭದ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಆಗಿದ್ದ [[ಜೂಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್‌]]ರ ''[[ಪೈನ್‌ಕಿಲ್ಲರ್]]'' ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡವು, ಅದು ಬ್ರೆಜಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ 1991ರಲ್ಲಿ [[ರಾಕ್ ಇನ್ ರಿಯೊ]] ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ 140,000 ಜನರಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತ್ತು. ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ [["ಕ್ಲಾಶ್ ಆಫ್ ದಿ ಟಿಟಾನ್ಸ್" ಯುಎಸ್‌ ಪ್ರವಾಸ]]ವನ್ನು ಮೇ 1991ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿತು. ಅದು ಮೆಗಾಡೆಟ್, [[ಸ್ಲೇಯರ್]], [[ಆಂಥ್ರಾಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ [[ಅಲೈಸ್ ಇನ್ ಚೈನ್ಸ್]] ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‍ನ "ಗೋ ಟು ಹೆಲ್" ({{audio| Megadeth Go To Hell sample.ogg|sample}}) ಅನ್ನು ''[[ಬಿಲ್ &amp; ಟೆಡ್ಸ್ ಬೋಗಸ್ ಜರ್ನಿ]]'' ಧ್ವನಿವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ "ಬ್ರೇಕ್‌ಪಾಯಿಂಟ್" ಅನ್ನು ''[[ಸೂಪರ್ ಮ್ಯಾರಿಯೋ ಬ್ರದರ್ಸ್]]'' ಧ್ವನಿವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸರಿಸಲಾಯಿತು. 1991 ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ [[ಹೋಮ್ ವೀಡಿಯೋ]] ಆದ ''[[ರಸ್ಟೆಡ್ ಪೀಸಸ್]]'' ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಆರು [[ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೋ]]ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಜೊತೆಗೆ ಒಂದು ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ವೀಡಿಯೋ ಸಂದರ್ಶನ ಸಹಾ ಅದರಲ್ಲಿ ಇತ್ತು. === ''ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್'' (1992-1993) === ಜನವರಿ 1992 ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಡೆಟ್ ಸಹ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ನಾರ್ಮನ್]] ಅವರೊಂದಿಗೆ [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾದ ಬರ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನಲ್ಲಿ]] ಉದ್ಯಮ ಸ್ಟುಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ನಾರ್ಮನ್ ''[[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್‌]]'' ಗೆ ಸಂಗೀತ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರು, ಅದು ಚಿಕ್ಕ ಹಾಡುಗಳ, ಸಂಕೀರ್ಣವಲ್ಲದ, ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ರೇಡಿಯೋ ಸ್ನೇಹಿ ಹಾಡುಗಳಿರುವ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಸಂಗೀತದ ಉನ್ನತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರವಾಗಿತ್ತು.<ref>ಹ್ಯೂಇ, ಸ್ಟೀವ್. ''"ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್ಟಿಂಕ್ಷನ್" ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:4sjb7i3jg72r ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101003032225/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg |date=2010-10-03 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 20, 2006.</ref> ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯು ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ನಾರ್ಮನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಕಾಲಕಳೆಯಿತು, ಆಗ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಯಶಸ್ಸಿನ ಪ್ರಯತ್ನವಾದ ''[[ಕೌಂಟ್‌‍ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್‌]]'' ‌ನ ಬರಹ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಆಲ್ಬಂ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯನಿಂದಲೂ ಬರಹ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಂ ಆಗಿತ್ತು. ಅದು ಡ್ರಮರ್ [[ನಿಕ್ ಮೆಂಜಾ]] ಅವರಿಂದ ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref>ಸಮರ್ಸ್,ಜೊಡಿ. ''"ಡೆತ್ ಮೆಟಾಲ್!"'', ಮಾರ್ಚ್ 1992, ''ಮೆಟಾಲ್ ಹ್ಯಾಮರ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/articles_metalhammer1992.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120225115839/http://megadeth.rockmetal.art.pl/articles_metalhammer1992.html |date=2012-02-25 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22, 2006.</ref> ಜುಲೈ 14, 1992 ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ''[[ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್]]'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಂ ತಕ್ಷಣದಲ್ಲೇ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಯುಎಸ್‌ನ ಬಿಲ್ಲಿಬೋರ್ಡ್ ಟಾಪ್ 200ನ ಆಲ್ಬಂ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ #2 ಮತ್ತು ಯುಕೆಯ #5ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref name="BB-A">ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ರ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ. [http://web.archive.org/20110829071415/www.billboard.com/bbcom/retrieve_chart_history.do?model.chartFormatGroupName=Albums&amp;model.vnuArtistId=5179&amp;model.vnuAlbumId=646198 Billboard.com] ನಲ್ಲಿ ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಚಾರ್ಟ್ ಪೊಸಿಷನ್ಸ್"'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> [[ಮೆಯಿನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ರಾಕ್]] "ಸಿಂಫೋನಿ ಆಫ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್ "(#29){{audio| Symphony of Destruction clip.ogg|sample}},"ಫೊರ್ಕ್ಲೊಜರ್ ಆಫ್ ಡ್ರೀಮ್"(#30)<ref name="BB-S">ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ರ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ. ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಚಾರ್ಟ್ ಪೊಸಿಷನ್ಸ್"'',[http://web.archive.org/20110829071415/www.billboard.com/bbcom/retrieve_chart_history.do?model.vnuArtistId=5179&amp;model.vnuAlbumId=646198 Billboard.com] ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಮತ್ತು "ಸ್ವೀಟಿಂಗ್ ಬುಲ್ಲೆಟ್ಸ್"(#27)<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations" /> ಹಿಟ್‌ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟಿತು, ಆಲ್ಬಂ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಯುಎಸ್‌ನ ಡಬಲ್ ಪ್ಲಾಟಿನಂಗೆ ಹೋಯಿತು ಮತ್ತು 1993 ರಲ್ಲಿ [[ಬೆಸ್ಟ್ ಮೆಟಲ್ ಪರ್ಫಾರ್ಮೆನ್ಸ್]]ಗಾಗಿ [[ಗ್ರಾಮೀ]] ಪುರಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ಆಲ್ಬಂನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಹಾಡು "ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್‌ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್" [[ಡೋರಿಸ್ ಡೇ]] ಸಂಗೀತದ ಪುರಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದ ಏಕೈಕ ಮೆಟಾಲ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಎಂಬ ವಿಶೇಷ ಗೌರವವನ್ನು ಸಹ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ಗೆ ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಈ ಪುರಸ್ಕಾರವನ್ನು ವಂಶ ವಿನಾಶದ ಬಗೆಗೆ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು [[ಕ್ಯಾನ್ಡ್ ಹಂಟ್]] ಭಯಾನಕ ಆಟಗಳಿಗಾಗಿ 1993 ರಲ್ಲಿ ಹ್ಯೂಮನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ನೀಡಲಾಯಿತು.| 1993 ರಲ್ಲಿ [[ಹ್ಯೂಮನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌]]ನಿಂದ ನೀಡಲಾಯಿತು.<ref>ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಮಾನವ ಸಮಾಜದ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ. [https://web.archive.org/web/20051123171017/http://www.hsus.org/about_us/hsus_hollywood_office/the_genesis_awards/genesis_award_winners_and_memorable_moments/1993_genesis_awards.html HSUS.org] ನಲ್ಲಿ ''"1993 ಜೆನೆಸಿಸ್ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್"'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006.</ref>]] ಈ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯು ನವೆಂಬರ್ 1992ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಎರಡನೇ [[ಸ್ವಂತ ವೀಡಿಯೋ]] ''[[ಎಕ್ಸ್‌ಪೊಜರ್ ಆಫ್ ಎ ಡ್ರೀಮ್]]'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಅದು ''[[ರಸ್ಟೆಡ್ ಪೀಸಸ್‌]]'' ಮಾದರಿಯ ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲೇ ಮುಂದುವರಿದಿತ್ತು, ಈ ಬಿಡುಗಡೆಯು ''ಕೌಂಟ್‌ ಡೌನ್‌'' ಗೂ ಮುಂಚೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಗೀತ ವಿಡಿಯೊಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಡಿಸೆಂಬರ್ 1992ರಲ್ಲಿ [[ಪಂಟೆರಾ]] ಮತ್ತು [[ಸುಸೈಡಲ್ ಟೆಂಡೆನ್ಸೀಸ್]]‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ''ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್'' ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ತನ್ನ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿತು. ಜನವರಿ 1993ರಲ್ಲಿ [[ಸ್ಟೋನ್ ಟೆಂಪಲ್ ಪೈಲಟ್ಸ್]] ಜೊತೆಗೆ ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕದ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿತ್ತು. ಒಂದು ತಿಂಗಳಿನ ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯು ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ಉಳಿದ ಎಲ್ಲ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮತ್ತೆ [[ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಸೇವನೆಯಿಂದ]] ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ತುರ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸಾ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದ್ದರು.<ref>ಚಿರಾಜಿ, ಸ್ಟೆಫನ್. ''"ಟ್ರೈಯಲ್ ಬೈ ಫೈರ್"'',ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1993, ''ಆರ್‌ಐಪಿ'',[http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_rip1993.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120214232455/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_rip1993.html |date=2012-02-14 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006.</ref> ಏಳು ವಾರಗಳ ನಿಗದಿತ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ನಂತರ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹುಷಾರಾಗಿ ಮೊದಲಿನಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯು 1993 ರಲ್ಲಿ ''[[ಲಾಸ್ಟ್ ಆ‍ಯ್‌ಕ್ಷನ್ ಹೀರೋ]]'' ಎಂಬ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿನ "ಆ‍ಯ್‌೦ಗ್ರಿ ಎಗೈನ್"{{audio| Angry Again clip.ogg |sample}} ಎಂಬ ಹಾಡಿನ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋಗೆ ಮರಳಿತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ 1994ರಲ್ಲಿ [[ಗ್ರಾಮಿ]] ಪುರಸ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತಗೊಂಡಿತು.<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations" /> ಜೂನ್ 1993ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ವೇದಿಕೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ, [[ಮೆಟಾಲಿಕ]]ದ [[ಮಿಲ್ಟನ್ ಕೇನೆಸ್ ಬೌಲ್]] ಉತ್ಸವದ "ವಿಶೇಷ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ" ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಉತ್ಸವವು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಮಾಜಿ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ಮೊದಲನೆಯ ಬಾರಿ ಒಂದೇ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು. ಜೋಡಿಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರ ವೇದಿಕೆಯ ಘೋಷಣೆಯೆನೆಂದರೆ "ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಅಸಂಬದ್ಧವಾದವು ಮೆಟಾಲಿಕ ಮತ್ತು ಮೆಗಾಡೆಟ್ ನಡುವೆ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು!", ಆದರೆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ದೀರ್ಘ-ವೈರತ್ವ ಸಾಧಿಸುವ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಟಿಗಳ ನಡುವೆ ಮರುತೋರಿಕೆಯಾಗಿವೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಏರೋಸ್ಮಿತ್]] ನ ''[[ಗೆಟ್ ಎ ಗ್ರಿಪ್ ಯುಎಸ್ ಪ್ರವಾಸ]]'' ಕ್ಕೆ ಓಫನಿಂಗ್ ಆ‍ಯ್‌ಕ್ಟ್ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಆಯ್ಕೆಗೊಂಡಿತು, ಆದರೆ ಒಪ್ಪಂದದ ಬಗೆಗಿನ ತಕರಾರಿನಿಂದ ಮತ್ತು ಏರೋಸ್ಮಿತ್‌ನ ಪ್ರಗತಿಯ ಸಮಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮಾಡಿದ ಟೀಕೆಯಿಂದ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಕೇವಲ ಏಳು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರವಾಸದಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref>ಲಿಂಗ್, ಡೇವ್. ''"ಗೆಟ್ ಇನ್ ದಿ ವ್ಯಾನ್"'', ಜನವರಿ 1998, ''ಮೆಟಾಲ್ ಹ್ಯಾಮರ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_metalhammer1998.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101129005954/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_metalhammer1998.html |date=2010-11-29 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 21, 2006.</ref> ‍ಅವರ ಯುಎಸ್ ಪ್ರವಾಸ ರದ್ದಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಮೆಗಾಡೆಟ್ "99 ವೇಸ್ ಟು ಡೈ"{{audio| 99 Ways To Die.ogg|sample}} ಅನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾಡಲು ಸ್ಟುಡಿಯೋಗೆ ಮರಳಿತು. ಆ ಹಾಡು ''[[ಬೀವಿಸ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬಟ್-ಹೆಡ್ ಎಕ್ಸಪೀರಿಯನ್ಸ್‌]]'' ‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಆಲ್ಬಮ್ ಸಂಗ್ರಹವು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 1993ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿದ್ದ [[ಬೀವಿಸ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬಟ್-ಹೆಡ್‌]]ನಿಂದ ವಿವರಣೆ ಜೊತೆಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. 1995ರಲ್ಲಿ ಈ ಹಾಡು [[ಉತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ಪರ್ಫಾರ್ಮನ್ಸ್‌]]ಗಾಗಿ ಗ್ರಾಮಿ ಪುರಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತವಾಯಿತು.<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations" /> ಅದೇ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ "ಪ್ಯಾರಾನಾಯ್ಡ್" ಬ್ಲಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್ ಟ್ರಿಬ್ಯುಟ್ ಆಲ್ಬಂಗಾಗಿ ದಾಖಲಾಯಿತು. ಪ್ಯಾರಾನಾಯ್ಡ್ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸಬೇಕೆಂಬ ವೀಕ್ಷಕರ ಕೂಗಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನೂ ನೀಡಿತ್ತು. === ''ಯುಥನೆಶಿಯಾ '' (1994–1995) === 1994ರ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮತ್ತೆ ಸಹ-ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ನಾರ್ಮನ್]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ''ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್'' ಅನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈಗ ಅರಿಜೊನದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತಂಡದ ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರ ಜೊತೆ ಆರಂಭಿಕ ಕೆಲಸವನ್ನು ಫೊನಿಕ್ಸ್‌ನ ಫೇಸ್ ಫೋರ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಪೂರ್ವ-ನಿರ್ಮಾಣ ಹಂತದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಫೇಸ್ ಫೋರ್‌ನ ಸಲಕರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆ ಉಂಟಾಗಿ ತಂಡದವರಿಗೆ ಬೇರೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಹುಡುಕುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಯಿತು. ಹಾಗಿದ್ದರೂ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಅರಿಜೊನದಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು ಪಟ್ಟುಹಿಡಿದರು ಮತ್ತು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಯಾವುದೇ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಸೂಕ್ತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಹ-ನಿರ್ಮಾಪಕ ನಾರ್ಮನ್ ಅವರ ಕೋರಿಕೆಯಂತೆ, ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಟಿಯು [[ಅರಿಜೊನದ ಫಿನಿಕ್ಸ್‌]]ನ ಬಾಡಿಗೆ [[ಮಳಿಗೆವೊಂದರಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸ್ಟುಡಿಯೋವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು, ನಂತರ "ಫ್ಯಾಟ್ ಪ್ಲಾನೆಟ್ ಇನ್ ಹ್ಯಾಂಗರ್ 18" ಅನ್ನು ಡಬ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸ್ಟುಡಿಯೋದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ, ಪೂರ್ವ-ನಿರ್ಮಾಣದ ಗೀತ ರಚನೆ ಮತ್ತು ತಯಾರಿ ಕಾರ್ಯಗಳು ಫಿನಿಕ್ಸ್‌ನ ವಿಂಟೇಜ್ ರೆಕಾರ್ಡರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದವು(ಈ ಸ್ಟುಡಿಯೋವನ್ನು ಎಂಡಿ45 ಹಾಗೂ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೈಡ್‌ಮನ್‌ರ ಸೊಲೊ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿಯೂ ಸಹ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು). ಅವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮೊತ್ತ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಟಿಯು ಬರಹದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ತಂಡದಿಂದ ಮೂಲ ಸಂಗೀತಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಂತೆ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref name="Parader1995" /> ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವನ್ನು ವೀಡಿಯೋ ಆಗಿಯೂ ಸಹ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಅದು ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು.''[[Evolver: The Making of Youthanasia]]'' ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಎಂಟು ತಿಂಗಳು ಕಳೆದ ನಂತರ, ''[[ಯುಥನೆಶಿಯಾ]]'' ನವೆಂಬರ್ 1,1994 ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 31,1994ರಂದು (ಹಲೋವೀನ್) ಎಂಟಿವಿಯ "ನೈಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಲಿವಿಂಗ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್"‌ನಲ್ಲಿ ನೇರ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಅದು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೇಳುಗರಿಗೆ ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಯುಥನೆಶಿಯಾವು ಯುಎಸ್‌ನ [[ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್]] ಟಾಪ್ 200 ಆಲ್ಬಂ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ #4ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯಿತು.<ref name="BB-A" /> ಈ ಆಲ್ಬಂ ಬರೇ ಮೂವತ್ತು ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್‌ಗೆ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಇನ್ನಿತರ ಆಲ್ಬಂಗಳಿಗಿಂತ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಹೊಂದಿ ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಟಿನಂಗೆ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ನಿರ್ಮಾಪಕ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ನಾರ್ಮನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಆಗಲೂ ನಿಧಾನವಾಗಿ, ಹೆಚ್ಚು ವಾಣಿಜ್ಯಾತ್ಮಕ ಸಂಗೀತಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ''ಯುಥನೆಶಿಯಾದಲ್ಲಿ'' ''ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್'' ‌ನ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿದ್ದ ವಿಭಿನ್ನ ಶೈಲಿಯನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>ಎರ್ಲೆವೈನ್, ಸ್ಟೀಪನ್ ಥಾಮಸ್. ''"ಯುಥಾನೇಷಿಯಾ" ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'', at [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:itouaknkhm3z AMG.com] ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಕೋರ್ ಮೆಟಲ್ ಅಂಶಗಳು ಆಗಲೂ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಆಲ್ಬಂ ಇನ್ನೂ ಬಲವಾದ ಹಾಡುಗಳ ಸ್ವರ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಸುಲಭವಾಗಿ ಜನರನ್ನು ತಲುಪಬಲ್ಲ ರೇಡಿಯೋ ಸ್ನೇಹಿ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು.<ref name="AMGY">ಬರ್ಚ್‌ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:06xsa9tge23u AMG.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101003032225/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg |date=2010-10-03 }} ನಲ್ಲಿ ''"ಯುಥಾನೇಷಿಯಾ" ರಿಮಾಸ್ಟರ್ಡ್ ಆವೃತ್ತಿಯ ಎ‌ಎಮ್‌‍ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ತಂಡವು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ನಮೂನೆಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರಸಿದ್ದ ಫ್ಯಾಶನ್ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಕಾರ ರಿಚರ್ಡ್ ಅವೆಡನ್ ಅವರನ್ನು ಸಹ ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ವಿನೂತನ ಮಾದರಿಯ ರೂಪ ಕೊಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಟಿ-ಶರ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು.<ref name="Parader1995">ಮರ್ಕ್ಲೆ, ಪಿ.ಜೆ. ''"'' ''ಮೆಗಾಡೆಟ್: ಬಿವಿಚ್ಡ್, ಬಾದರ್ಡ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬಿವೈಲ್ಡರ್ಡ್"'', ಮೇ 1995, ''ಹಿಟ್ ಪಾರ್ಡರ್'',[http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_hitparader1995.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿತ್ತು; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22, 2006.</ref> ''[[ಯುಥಾನೆಶಿಯಾ]]'' ಬಿಡುಗಡೆಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಟಿಕರ್‌ವೊಂದು ತಂಡದ [[ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌]]ನ ಹೊಸ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿತ್ತು, ಅದು ವಿಶ್ವಾಸನೀಯ "ಮೆಗಾಡೆಟ್, ಅರಿಜೋನಾ" ಎಂಬುದಾಗಿತ್ತು. ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಮೆಗಾ-ಡೈನರ್‌ನಲ್ಲಿ ತಂಡದವರೊಂದಿಗೆ ಇ-ಮೇಲ್ ಮೂಲಕ ಸಂಭಾಷಣೆ ನಡೆಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು, ಹಾಡುಗಳ ನೇರಪ್ರಸಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕೋರಿಕೆ ಕಳುಹಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ಬರೆದ ಅಂಕಣಗಳು ಹಾಗೂ ಪ್ರವಾಸ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಓದಬಹುದಾಗಿತ್ತು.<ref name="Eleven1995" /> ''ಯುಥಾನೆಶಿಯಾ'ದ'' ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್, "ಟ್ರೈನ್ ಆಫ್ ಕಾನ್ಸಿಕ್ವೇನ್ಸಸ್",({{audio| Train of Consequences.ogg|sample}}) ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌’ಸ್ ಮೈನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ರಾಕ್ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ #29 ಅನ್ನು ತಲುಪಿತು, ಮತ್ತು 1994ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್ ''[[ಲೇಟ್ ಶೋ ವಿತ್ ಡೇವಿಡ್ ಲೆಟರ್‌ಮ್ಯಾನ್‌]]'' ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು, ಆಲ್ಬಂನ ಎರಡನೆ ಸಿಂಗಲ್ "[[ಎ ಟಾಟ್ ಲೆ ಮಾಂಡೆ]]"ಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿತ್ತು. {{audio| A Tout Le Monde.ogg|sample}}<ref name="Eleven1995">ಬೊಯೆರಿಯೊ, ಜೆಫ್. ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್: ಆನ್‍ಲೈನ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಆನ್‌ಸ್ಟೇಜ್"'', 1995, ''ಆನ್ ಇಲೆವೆನ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_eleven1995.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101129010054/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_eleven1995.html |date=2010-11-29 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22, 2006.</ref> [["ಎ ಟಾಟ್ ಲೆ ಮಾಂಡೆ "]] ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿತ್ತು, ಅದನ್ನು [[ಎಂಟಿವಿ]] ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿತ್ತು, ಏಕೆಂದರೆ ಅದರ ಸಾಹಿತ್ಯ [[ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ]] ಸಮ್ಮತಿ ನೀಡುವಂತಿತ್ತು.<ref name="Youthanasia album notes" /> 1994 ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಯುಥನೆಶಿಯಾಕ್ಕೆ'' ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನೇರಬೆಂಬಲ ದೊರಕಲು ಆರಂಭವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಹನ್ನೊಂದು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯದಾಗಿದ್ದು, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರವಾಸ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ತಂಡವು ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ಪ್ರವಾಸ ಎರಡರಲ್ಲೂ [[ಕೊರ್ರೋಸಿಯನ್ ಆಫ್ ಕನ್ಫರ್ಮಿಟಿ]]‌ಯನ್ನು ಮತ್ತು ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಫ್ಲೊಟ್ಸಂ ಹಾಗೂ ಜೇಟ್ಸಂ]],[[ಕೊರ್ನ್]] ಹಾಗೂ [[ಫಿಯರ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ]] ತಂಡಗಳ ಜೊತೆಗೂಡಿತು. ಈ ಪ್ರವಾಸವು ಬ್ರೆಜಿಲ್‌ನ ''[[ಮಾನ್ಸ್‌ಟರ್ಸ್ ಆಫ್ ರಾಕ್]] '' ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಂಡು ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ [[ಅಲೈಸ್ ಕೂಪರ್]] ಮತ್ತು [[ಓಜಿ ಓಸ್ಬೊರ್ನ್]] ಜೊತೆಗೆ ಸಹ-ಪ್ರಮುಖರೆನಿಸಿದ್ದರು. 1995 ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ತಂಡವು ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರ ''[[ಟೇಲ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ದ ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್ಸ್: ಡೆಮನ್ ನೈಟ್]]'' ದಲ್ಲಿ "ಡಿಯಾಡೆಮ್ಸ್" ಎಂಬ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಪ್ರಥಮ [[ಬ್ಲಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್]] ಟ್ರಿಬ್ಯುಟ್ ಆಲ್ಬಂ ಆದ ''[[ನೆಟಿವಿಟಿ ಇನ್ ಬ್ಲಾಕ್‌]]'' ಗೆ "ಪ್ಯಾರಾನಾಯ್ಡ್"‌ನ{{audio| Paranoid clip.ogg |sample}} ಕವರ್ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಸಹ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಒದಗಿಸಿತ್ತು. ತಂಡದ "ಪ್ಯಾರಾನಾಯ್ಡ್" ಆವೃತ್ತಿಯು 1996ರಲ್ಲಿ [[ಉತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ಪರ್ಫಾರ್ಮನ್ಸ್‌]]ಗಾಗಿ ಗ್ರಾಮಿ ಪುರಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನವಾಯಿತು, ಇಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಆರನೆಯ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನವಾಗಿತ್ತು.<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations" /> ಮಾರ್ಚ್ 1995ನಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಯುಥನೆಶಿಯಾದ'' ವಿಶೇಷ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು, ''[[ಹಿಡನ್ ಟ್ರೆಜರ್ಸ್]]'' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಡಿಸ್ಕ್ ಅನ್ನು ಕೂಡ ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಡಿಸ್ಕ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಾಡು, ಸಿನಿಮಾದ ಹಾಡುಗಳು, ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಮೆಚ್ಚಿಗೆ ಪಡೆದ ಆಲ್ಬಂಗಳ ಜೊತೆಗೆ [[ಸೆಕ್ಸ್ ಪಿಸ್ಟಲ್ಸ್]] "ಪ್ರಾಬ್ಲಮ್ಸ್" ಎಂಬ ಹೊಸ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ ಅನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಡಿಸ್ಕ್‌ ಜುಲೈ 1995ರಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದರ ಸ್ವಂತ [[EP]]ಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. [[ಚಿತ್ರ:Megadeth96.jpg|thumb|right|200px|1996, 1989-1998ರಲ್ಲಿನ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ, ಡೇವಿಡ್ ಎಲೇಫ್‌ಸನ್, ಮಾರ್ಟಿ ಪ್ರೆಡ್‌‍ಮನ್,ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್, ನಿಕ್ ಮೆನ್‌ಜಾ]] 1995ರ ಬೇಸಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಂಡವು ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡಿತು, ತಂಡದ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಾದ ರಾನ್ ಲ್ಯಾಫಿಟ್‌ ಅವರು ಇಎಮ್‌ಐ ದಾಖಲೆಗಳಿಂದ ನೇಮಕಾತಿ ಹೊಂದಿದರು ಮತ್ತು ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದರು. ನಂತರ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಇಎಸ್‌ಪಿ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸ "ಸೃಜನಶೀಲ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ" ಬಡ್ ಪ್ರೇಗರ್‌‍ರನ್ನು ನೇಮಕಾತಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು, ಅವರು ಇದಕ್ಕೂ ಮುಂಚೆ ಫಾರಿನರ್ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಡ್ ಕಂಪನಿಯವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಮುಂಚೆ ಇದ್ದಂತಹ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ನಾರ್ಮನ್‌ನಂತೆ, ಪ್ರೇಗರ್ ಕೂಡ ತಂಡದ ನಿರ್ದೇಶನದ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿ ಉತ್ತಮ ರೂಪ ಕೊಡುವಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದರು. === ''ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್‌ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್‌‍'' (1996–1998) === ''ಯುಥನೆಶಿಯ'' ದ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಬಹು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಪಂಚ ಪರ್ಯಟನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ 1995 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯ ಬಿಡುವು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಮುಸ್ತೈನ್ [[ಎಂ ಡಿ.45]] ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿ [[ಫಿಯರ್]] ನ ಗಾಯಕ [[ಲೀ ವಿಂಗ್]] ಮತ್ತು ಡ್ರಂ ವಾದಕ ಜಿಮ್ಮಿ ಡೆಗ್ರಾಸ್ಸೊ (ಮೊದಲು ಅಲೈಸ್ ಕೂಪರ್ ಅವರ ತಂಡದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕನ್ ಮೊನ್ಸ್ಟರ್ಸ್ ಆಫ್ ರಾಕ್ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಡ್ರಂ ನುಡಿಸಿದ್ದರು) ಅವರ ಜೊತೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಕೆಲಸವು ವಿಂಟೇಜ್ ರೆಕಾರ್ಡರ್ಸ್ ಮತ್ತು ದೆವ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಮನೆಯಲ್ಲೂ ಸಹ ನಡೆಯಿತು. ಮಾರ್ಟಿ ಫ್ರೈಡ್ ಮ್ಯಾನ್ ತಮ್ಮ ಫಿನಿಕ್ಸ್‍ನ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಒಂದು ಸ್ಟುಡಿಯೋವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ ಒಂದೇ ಯೋಜನೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮನೆಯ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಮತ್ತು ವಿಂಟೇಜ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. 1996 ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆತ್ ತಮ್ಮ ಮುಂದಿನ ಸಂಗೀತದ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಗಾಗಿ ಲಂಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ''ನೀಡಲ್ಸ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್‌ ಪಿನ್ಸ್'' ಎಂದು ಹೆಸರಿಟ್ಟರು. ಬರಹದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೊಸ ನಿರ್ಮಾಪಕ ಗಿಲ್ಸ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರು ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಅವಲೋಕಿಸಿದರು. ಇವರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಇವರು ಹಾಡಿನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಕೂಡ ತಮ್ಮ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರು. ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ಕೊರಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಹಾಡುಗಳ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಶೀರ್ಷಿಕೆಗಳು ಸಹ ಬದಲಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರು ನೀಡಿದ ಯೋಗದಾನದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಮುಂದೆ ಮುಸ್ತೈನ್ ಅವರು ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ "ನನಗೆ ಈವರೆಗೆ ದೊರಕದೆ ಇದ್ದ ಹಾಗೂ ನಾನು ಬಹಳ ಹಂಬಲಿಸುತ್ತಿರುವ ನಂಬರ್ ಒನ್ ದಾಖಲೆ ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ(ಮಾರ್ಟಿನ್) ನನಗೆ ದೊರಕಬಹುದು"<ref name="Cryptic Writings album notes" /> ಎಂದು ಬರೆದರು. ಆದರೆ ಈ ಸಂಗೀತದ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯ ಮೂಲಮಾತೃಕೆಯ ಚಿತ್ರ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿನ ದೋಷದಿಂದಾಗಿ. ಇದರ ಆಲ್ಬಮ್ ಕವರ್ ಮೇಲಿನ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ "ಮಾಟ ಮಂತ್ರದ ಚಿನ್ಹೆಯ" ಚಿತ್ರವನ್ನು ಹಾಕಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದರ ಹೆಸರನ್ನು ''[[ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್‌ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್‌]]'' ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಜೂನ್ 17, 1997, ''[[ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್‌ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್‌]]'' ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯ‍ [[ಮುಖ್ಯ ಹಾಡುಗಳು]] ಬಿಡುಗಡೆಯಾದವು. ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ನ ಉತ್ತಮ 200 <ref name="BB-A" /> ರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 10ನೆಯ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಈ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯು ಯು ಎಸ್‌‍ನಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್‌ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಮೆಗಾಡೆತ್‌ನ ನಿರಂತರ ಆರನೆಯ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯಾಯಿತು.<ref name="Blabber">Blabbermouth.net ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ. ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ - ಆಲ್ಬಮ್ ಸೇಲ್ಸ್ ಅಪ್‌ಡೇಟ್"'' [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=45667 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090710173605/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=45667 |date=2009-07-10 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ''ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್‌ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್‌'' ಇದು ಮೆಗಾಡೆ‌‍ಟ್‌ನ ಇವರೆಗಿನ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಹಿಟ್‌ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಗೀತೆಯಾಗಿದೆ. #5 [[ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ರಾಕ್‌ ಗೀತೆ]][["ಟ್ರಸ್ಟ್‌"]]{{audio| Trust.ogg|sample}} ಇದು ಕೂಡ 1998ರ [[ಗ್ರಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]]ಯ [[ಬೆಸ್ಟ್‌ ಮೆಟಲ್‌ ಪರ್ಪಾರ್ಮೆನ್ಸ್‌]]ಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತವಾಗಿತ್ತು.<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations" /> ಈ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಗೆ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಂದ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿತ್ತು.<ref>ವೈಡರ್ಹೊರ್ನ್, ಜಾನ್. ''"ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್" ರಾಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ ವಿಮರ್ಶೆ'' [http://www.rollingstone.com/artists/megadeth/albums/album/258853/review/5946247/cryptic_writings Rolling Stone.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071107093810/http://www.rollingstone.com/artists/megadeth/albums/album/258853/review/5946247/cryptic_writings |date=2007-11-07 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref><ref>ಎರ್ಲೆವೈನ್, ಸ್ಟೀಪನ್ ಥಾಮಸ್. ''"ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್" ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:ybaxlfwehcqr AMG.com] ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref><ref>ಬರ್ಚ್‌ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. ''"ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್" ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕಾ ಆವೃತ್ತಿಯ ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'',[http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:1gjyeaz74xu7 AMG.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101003032225/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg |date=2010-10-03 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಆದರೆ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯು ಉತ್ತಮ 20 ರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಲ್ಕು [[ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ರಾಕ್‌ ಗೀತೆಗಳಾ]]ದ, "[[ಆಲ್‌ಮೊಸ್ಟ್‌ ಹಾನೆಸ್ಟ್‌]]"(#8), "[[ಯೂಸ್‌ ದಿ ಮ್ಯಾನ್]]" (#15), "[[ಎ ಸಿಕ್ರೇಟ್‌ ಪ್ಲೇಸ್‌‍]]"(#19) ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.{{audio| A Secret Place.ogg|sample}}<ref name="BB-S" /> ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯ ವಿಶೇಷತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮುಸ್ತೈನ್ ಅವರನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಅವರು ಈ ಧ್ವನಿ ಸುರುಳಿಯನ್ನು ಮೂರು ಭಾಗಗಲ್ಲಿ ವಿಭಾಗಿಸಿದ್ದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯ ಒಂದು ಭಾಗವು ವೇಗವಾದ ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಹಾಡುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದು. ಇನ್ನೊಂದು ಭಾಗವು ಮಧುರ ಸಂಗೀತದಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಮೂರನೆಯ ಭಾಗವು ''ಯುಥನೆಶಿಯಾದಂತಹ" ರೇಡಿಯೊ ಸ್ನೇಹಿ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="GW1998">ವೈಡರ್ಹೊರ್ನ್, ಜಾನ್. ''"ಲಾಸ್ಟ್ ಮೆನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡಿಂಗ್"'', ಜೂನ್ 1998, ''ಗೀಟಾರ್ ವರ್ಲ್ಡ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_guitarworld1998.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20020621101009/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_guitarworld1998.html |date=2002-06-21 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006.</ref>'' ಒಂದು ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ದೂರವಿದ್ದ ನಂತರ ಮೆಗಾಡೆತ್ 1997ರ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಮಿಸ್ಫಿಟ್ಸ್‌‍]]ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಮತ್ತೆ ತನ್ನ ನೇರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ನಂತರ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌‍ನ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು [[ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಎಗೊನಿ]] ಮತ್ತು [[ಕೋಲ್ ಚೇಂಬರ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆತ್ [[ಒಜ್‌‍ ಫೆಸ್ಟ್‌ 98]] ಸೇರಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯಾಣ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಆದರೆ ಅರ್ಧ ದಾರಿಯಲ್ಲೆ ಡ್ರಮ್‌‍ ವಾದಕ ನಿಕ್ ಮೆನ್ಜಾ ಅವರ ಮೊಣಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ಗಂಟು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ [[ಜಿಮ್ಮಿ ಡೆಗ್ರಾಸೊ]] ಅವರನ್ನು ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕನ ಜಾಗಕ್ಕೆ ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರಯಾಣದ ನಂತರ ಮುಸ್ತೈನ್ ಅವರು "ಮೆನ್ಜಾ ತನಗೆ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಇರುವುದಾಗಿ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದ್ದಾಗಿ" ಆರೊಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಡೆಗ್ರಾಸೊ ಕಾಯಂ ಆಗಿ ಮೆನ್ಜಾ ಆವರ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಬಂದರು.<ref>ಫೆರೆಸ್, ನಿಕ್. ''"ಆ‍ಯ್‌ನ್ ಅಗ್ಲೀ ಅಮೆರಿಕನ್"'', ಮಾರ್ಚ್ 2001, ''Rockmetal.pl'',[http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_rockmetal2001.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120214232254/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_rockmetal2001.html |date=2012-02-14 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> 1998ರಲ್ಲಿ [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಆಟಗಳನ್ನು]] ತಯಾರಿಸುವ [[3D ರಿಯಾಲ್ಮ್ಸ್‌‍]] ಕಂಪನಿಯು ಮೆಗಾಡೆತ್‌ನ ಇನ್ನೂ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗದ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಅವರ ಪ್ರಚಾರ ಜಾಹೀರಾತು ಆಲ್ಬಮ್ [[ಡ್ಯೂಕ್ ನುಕೆಮ್]]ಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಒಂದು ಪ್ರಕಟಣೆ ಹೊರಡಿಸಿತು. ಡ್ಯೂಕ್ ನುಕೆಮ್‌ಗೆ ಅರ್ಪಣೆಯಾದ ಮೊದಲ ಹಾಡು ಗ್ರಬ್ಬಾಗ್ ಮೂಲತ: ಲೀ ಜಾಕ್ಸನ್ ಅವರಿಂದ ರಚನೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಮೆಗಾಡೆತ್‌ನ ಹಾಡು ನ್ಯೂ ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಆರ್ಡರ್, ಇದರ ಮೂಲ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ 1995ರಲ್ಲಿ ಆಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಇದರ ಮರು ಮಾದರಿಯ ಪ್ರತಿ ''[[ಹಿಡನ್ ಟ್ರೆಜರ್ಸ್]]'' ಎಂದಾಯಿತು.<ref>[http://www.3drealms.com/news/1999/08/duke_nukem_musi.html ಡ್ಯುಕ್ ನುಕೆಮ್: ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಟು ಸ್ಕೋರ್ ಬೈ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110217194949/http://www.3drealms.com/news/1999/08/duke_nukem_musi.html |date=2011-02-17 }}; 3ಡಿ ರೀಮ್ಸ್, ಆಗಸ್ಟ್ 9, 1999; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಮಾರ್ಚ್ 12,2009.</ref> ಈ ಹಾಡಿನ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪ್ರತಿ 1994ರ ಜಪಾನಿ ಆವೃತ್ತಿಯ ಹಿಡನ್ ಟ್ರೆಜರ್ಸ್. ಆದರೆ ಇದು ಯುಥನೆಶಿಯದ ಮರುಮಾದರಿಯ ಪ್ರತಿಯ ಜೊತೆ ಸೇರಿತು. === ''ರಿಸ್ಕ್'' (1999–2000) === ಈ ಬ್ಯಾಂಡಿನ ''ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್‌ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್‌‍'' ಸಂಗೀತ ಆಲ್ಬಮ್ ಪ್ರಥಮ ರೇಡಿಯೋ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ [[ನಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ]]ಯಲ್ಲಿ [[ಕಂಟ್ರಿ ಪೋಪ್]] ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಡ್ಯಾನ್ ಹಫ್‌]]‍ರವರೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಹದಿನೆಂಟನೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಇದು ಜನವರಿ 1999ರಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಯಿತು. ಆಲ್ಬಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‍ನ ಬರವಣಿಗೆಯನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ಬಡ್ ಪ್ರೇಗರ್ ಪುನಃ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಐದು ಆಲ್ಬಮ್‌‌‍ಗಳ ಹನ್ನೆರಡು ಗೀತೆಗಳಿಗೆ ಸಹ ಬರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರು.<ref>''"ರಿಸ್ಕ್"'' ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಷಯಗಳು''. '' ''ಆಗಸ್ಟ್ 31, 1999, [[ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]], 7243-4-99134-0-0.''</ref> ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ನಡೆಸಲು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಡ್ಯಾನ್ ಹಫ್‌ರವರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಬೇಕೆಂದು ಪ್ರೇಗರ್‌‍ರವರು ಮುಸ್ಟೇನ್‌‍ರವರಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರ "ರಿಸ್ಕ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಮಾಡುವಾಗ" ಮಸ್ಟೇನ್ "ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಬಂದಿರುವಂತಹ ಜನರು ಯಾರು? ಎಲ್ಲಿಯವರು? ಅಥವಾ ಯಾವ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರು? ಎಂಬುದು ಸಹ ನನಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನಾನು ಅದನ್ನು ಬಳಸಲು ಇಲ್ಲ". ಎಂದು ಬರೆದರು. ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್‌ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್‌‍ ಆಲ್ಬಮ್‌ನಿಂದ ನಮಗೆ ದೊರೆತ ಯಶಸ್ಸಿನಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೆದರಿಕೆಯುಂಟಾಗಿದೆ. ''ಏಕೆಂದರೆ ಇಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಒಂದು ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್ ಸೃಷ್ಠಿಸುವುದೆಂದರೆ ಸುಲಭವಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಯಶಸ್ಸಿನ "ಶಕ್ತಿ ಪಾನೀಯ" ಕುಡಿದವರಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಹಿಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌‍ಗೆ ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಶ್ರಮವನ್ನು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ವಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.'' '' "ಟ್ರಸ್ಟ್" ಆಲ್ಬಮ್ ಯಶಸ್ಸಾದ ನಂತರ ನನಗೆ ನಾನೆ "ವ್ಹಾವ್ ನಮಗೆ ನಂ ಒನ್ ಹಿಟ್ ಸಿಕ್ಕಿತೆಂದು ಅಂದುಕೊಂಡೆ. '' '' ನಾವು ಒಂದೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಉನ್ನತ ಐದು ಹಿಟ್‌‍ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮುಂದಿನ ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬಂದಾಗ ನಾನು ಯಾಕೆ ಡ್ಯಾನ್‌ಗೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾಡಬಾರದು? '' '' ಅದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಆತನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರೋಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ ಹಿಂತಿರುಗಿದೆ".<ref>ಯೆಮ್, ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್. "ಈಟ್ ವಾಸಂಟ್ ಫನ್ ಆ‍ಯ್‌ನಿಮೋರ್"'', 2001, '' ಶಾಕ್‌ವೇವ್ಸ್ ಆನ್‌ಲೈನ್'',[http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_shockwaves2001.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 21, 2006.''</ref>'' ಆಗಸ್ಟ್ 31, 1999ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ''[[ರಿಸ್ಕ್]]'' ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹಾಗೂ ವಾಣಿಜ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿಯೂ ಸೋಲನುಭವಿಸಿತು, ಇದರಿಂದ ಇವರ ಸುಧೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಆಘಾತವಾಯಿತು.<ref name="AMGRisk">ಬರ್ಚ್‌ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:jgjueaz74xh7 AMG.com] ನಲ್ಲಿ ''"ರಿಸ್ಕ್" ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕಾ ಆವೃತ್ತಿಯ ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref><ref name="MR" /><ref>ಬಿಲ್‌ರೇ-ಮೊಸಿಯರ್, ರೊಜರ್. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1999, [https://web.archive.org/web/20071224081817/http://www.ssmt-reviews.com/db/searchrev.php?artistID=720&amp;showReview=true#R1657 ssmt-reviews.com] ನಲ್ಲಿ ''"ರಿಸ್ಕ್" ಆಲ್ಬಮ್ ರಿವ್ಯೂ'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಹಾಗೆಯೇ ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ರಾಕ್ ಸಂಗೀತದ ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೆವಿಮೆಟಲ್ ಸಂಗೀತ ಶಬ್ಧಗಳಿಂದ ಸಂಯೋಜಿತವಾಗುತ್ತಿವೆ. ''ರಿಸ್ಕ್'' ನೃತ್ಯವನ್ನಾಧಾರಿದ ಸಂಗೀತವಲ್ಲದೆ, [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕಾ]] ಮತ್ತು [[ಡಿಸ್ಕೋ]] ಪ್ರಭಾವಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಗದೆ. ಮೆಟಲ್ ಸಂಗೀತದಿಂದ ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ವಿಭಜನೆಯಾಗಿದೆ. 1985ರ ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಮೆಗಡೆಟ್‌ನ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಮ್ ''ರಿಸ್ಕ್'' ಯುಎಸ್‌‍ನಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್‌‍ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಅಥವಾ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟಕ್ಕೇರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರಮಾಣಿಕರಿಸಿದೆ.<ref name="Blabber" /> ಆಲ್ಬಮ್ ಏಕ ಗೀತೆಗಳಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ "ಕ್ರಷ್ ಇಎಮ್" {{audio| Crush Em.ogg|sample}} ಆಲ್ಬಮ್‌‍ನ ಸೌಂಡ್ ಟ್ರಾಕ್ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ [[ವರ್ಲ್ಡ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ ವ್ರೆಸ್ಟ್‌‍ಲಿಂಗ್‌‍]]ನಲ್ಲಿ [[ಬಿಲ್ ಗೋಲ್ಡ್‌‍ ಬರ್ಗ]]ರ ಅಖಾಡ ಪ್ರವೇಶ ಥೀಮ್ ಗೀತೆಯಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ''[[Universal Soldier: The Return]]'' ನಂತರ ಅದು ಅಧಿಕೃತ [[ಎನ್‌ಎಚ್‌ಎಲ್]] ಗೀತೆಯಾಯಿತು. ಹಾಕಿ ಆಟಗಳನ್ನು ಆಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಗೀತೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="MR">Music-Reviewer.com. ನವೆಂಬರ್ 1999, [http://www.music-reviewer.com/11_99/newrel25i.htm Music-Reviewer.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110724065334/http://www.music-reviewer.com/11_99/newrel25i.htm |date=2011-07-24 }} ನಲ್ಲಿ ''"ರಿಸ್ಕ್" ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಏಕಗೀತೆಗಳಿಂದಲೇ [[ಕ್ರಷ್ ದೆಮ್‌‍]], [[ಬ್ರೆಡ್‌ಲೈನ್]] ಮತ್ತು [[ಇನ್ಸೊಮ್ನಿಯಾ]] ಆಲ್ಬಂಗಳು ತಯಾರಾದವು. ಜುಲೈ 1999ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಡೆಟ್‌ [[ಬ್ಲಾಕ್ ಸಬ್ಬಥ್]] ಹಾಡಿನ ಕವರ್ ವರ್ಶನ್ "[[ನೆವರ್ ಸೇ ಡೈ]]" ಹಾಡನ್ನು ಮುದ್ರಣಮಾಡಿದರು. ಈ ಗೀತೆಯು ಎರಡನೇ ಭಾರಿ "[[ನೇಟಿವಿಟಿ ಇನ್ ಬ್ಲಾಕ್]]‌" ಎನ್ನುವ ಜನಪ್ರಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ನ‍ಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಅವರು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1999ರಲ್ಲಿ ''ರಿಸ್ಕ್‌'' ನ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಯೂರೋಪಿಯನ್ನ್ ಲೀಗ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ [[ಐರನ್ ಮೇಡಿನ್]] ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಭಾಗವಹಸಿದ್ದರು. ಈ ತಂಡದ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಿಂದ ಮೂರು ತಿಂಗಳ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿನ ಅನುಭವಿ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕ [[ಮಾರ್ಟಿ ಫ್ರೀಡ್‌‍ಮನ್]] ತಾವು ಬ್ಯಾಂಡ್ ತೊರೆಯುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.<ref name="MegadethTimeline" /> ನಂತರ ಮಸ್ಟೇನ್ ಹೀಗೆ ವಿವರಣೆ ನೀಡಿದರು: "''ರಿಸ್ಕ್'' ‌‌ನಂತರ ನಾವು ಮತ್ತೆ ನಮ್ಮ ಹಳೆ ಬೇರುಗಳು ಲೋಹದ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಹೋಗೋಣವೆಂದು (ಮಾರ್ಟಿಗೆ) ಹೇಳಿದೆ ಆದರೆ ಆತ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದ".<ref name="BM2">Blabbermouth.net. [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=33201 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930201113/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=33201 |date=2007-09-30 }} ನಲ್ಲಿ ''"ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ಸ್ ಫಾರ್ಮರ್ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಮೇಟ್ಸ್, ಡಿಫೆಂಡ್ಸ್ ಹೀಸ್ ಕರೆಂಟ್ ’ಬಾಯ್ಸ್’"'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> ಜನವರಿ 2000ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಫ್ರೀಡ್‌‍ಮನ್ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಗೀಟಾರ್ ವಾದಕ [[ಅಲ್ ಪಿಟ್ರೇಲಿ]]ಯವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇವರು ಈ ಮೊದಲು [[ಸವಟೇಜ್]], [[ಅಲೈಸ್ ಕೂಪರ್]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಈಗ [[ಟ್ರಾನ್ಸ್-ಸೈಬೀರಿಯನ್ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ]]ದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.<ref name="MegadethTimeline" /> ಮೆಗಡೆಥಟ್‌ ಅವರ ಹತ್ತೊಂಭತ್ತನೇಯ ಸುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಮ್ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಏಪ್ರಿಲ್ 2000ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ಟುಡಿಯೋಗೆ ಮರಳಿತು. ಆದರೂ, ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಅಂಥ್ರಾಕ್ಸ್‌‍ ಮತ್ತು [[ಮೊಟ್ಲೆ ಕ್ರೂ]] ತಂಡಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ "ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಮ್ ರಾಕ್" ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡಿತ್ತು. 2000ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮೆಗಡೆಟ್‌ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿತ್ತು.<ref name="MegadethTimeline" /> ಪ್ರವಾಸದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂಥ್ರಾಕ್ಸ್‌‍ ತಾನು ಈ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಬಾದ್ಯವಾಗದ್ದನ್ನು ಮನಗಂಡು ಕೋ-ಹೆಡ್‌ಲೈನಿಂಗ್ ಸೆಟ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‍ಗೆ ಪ್ರವೇಶನೀಡಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಸಮಯ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಅನುಮತಿಸಿತು. ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2000ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮತ್ತು [[ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]] ಬೇರ್ಪಟ್ಟವು. ಅತ್ಯಂತ ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳಿಂದ ಬ್ಯಾಂಡಿನ ಗುರುತು ಮರುಕಳಿಸಿತು ಹಾಗೂ [[ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್ ಹಿಟ್ಸ್‌‍{/0ಗಳನ್ನು ಪುನಃ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.{1/}]] ಈ ಆಲ್ಬಮ್ " ಕಿಲ್ ದಿ ಕಿಂಗ್" ಮತ್ತು "ಡ್ರೀಡ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ದಿ ಫ್ಯುಗಿಟಿವ್ ಮೈಂಡ್"{{audio| Dread And The Fugitive Mind.ogg|sample}} ಎಂಬ ಎರಡು ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಈ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳು ''ರಿಸ್ಕ್‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ತಮ್ಮ ಮೂಲ ಸಂಗೀತವಾದ ಮೆಟಲ್‌‍ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಬಂದಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. === ''ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೋ '' (2001–2002) === ನವೆಂಬರ್ 2000ದಲ್ಲಿ, ಮೆಗಡೆಟ್‌ [[ಸ್ಯಾಂಕ್ಚರಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌‌]]‌ರವರ ಹೊಸ ಯೋಜನೆಯ ಗುರುತಿಗೆ ಸಹಿ ಮಾಡಿತು. ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಅವರ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್ ಕೊನೆಯ ಹಂತದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮುಗಿಸಲು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌‍ನಲ್ಲಿ ಸ್ಟುಡಿಯೋಗೆ ವಾಪಸ್ಸಾಯಿತು. "ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಮ್ ರಾಕ್" ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಆರು ತಿಂಗಳ ಮುನ್ನವೇ ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಮುಕ್ತಾಯದ ಹಂತದಲ್ಲಿತ್ತು. ''ರಿಸ್ಕ್‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ನಿಂದ ಬಂದಂತಹ ಅಗಾಧ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಮಸ್ಟೇನ್ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ಬಡ್ ಪ್ರೇಗರ್‌ರವರನ್ನು ಕೆಲಸದಿಂದ ಅಮಾನತ್ತುಗೊಳಿಸಿದರು.<ref name="AMGW">ಹ್ಯೂಇ, ಸ್ಟೀವ್. [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:vt8m96hojepo Allmusic] ನಲ್ಲಿ ''"ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೊ" ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 20, 2006.</ref> ನಂತರ ಮೆಗಡೆಟ್‌‍ರವರ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅನ್ನು ತಾವೇ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ''[[ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೋ]]'' ಇದು ''ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್....ಬಟ್ ಹೂ ಇಸ್‌‍ ಬೈಯಿಂಗ್‌? '' ಆಲ್ಬಮ್ ನಂತರ ಮೆಗಡೆಟ್‌ನ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಮ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಮುಸ್ಟೇನ್‌‍ರವರೇ ಬರೆದರು ("ಪ್ರಾಮಿಸೆಸ್" ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಗೀತೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಅಲ್ ಪಿಟ್ರೆಲ್ಲಿರವರು ಸಹಕರಿಸಿದ್ದರು). ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅನ್ನು ಮೇ 15, 2001ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ವ್ಯಕ್ತವಾದವು.<ref name="AMGW" /><ref>ಇಂಗೆಲ್ಸ್, ಜಾನ್. ''"ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೊ" ವಿಮರ್ಶೆ'', ಜೂನ್ 14, 2001, [http://www.orlandoweekly.com/music/review.asp?rid=2359 OrlandoWeekly] ನಲ್ಲಿ ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref> ಆಲ್ಬಮ್ ನೀರೀಕ್ಷೆಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೇರದೆ ಮತ್ತೆ ಪ್ರಮುಖ ರಾಕ್ ನಿರ್ದೇಶನ ''ರಿಸ್ಕ್'' ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ, ಕೆಲವು ವಿಮರ್ಶಕರು ಹೇಳುವಂತೆ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ನೀರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಷ್ಟವಾಗಿದೆ.<ref>ಎಲ್ಡೆಫೊರ್ಸ್, ವಿನ್ಸೆಂಟ್. ''"ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೊ" ವಿಮರ್ಶೆ'', 2001, [http://www.tartareandesire.com/reviews/megadeth_hero.html Tartarean Desire.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061215164548/http://www.tartareandesire.com/reviews/megadeth_hero.html |date=2006-12-15 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref><ref>ಚಂದ್ರಶೇಖರ್, ಚೈತ್ರಾ. ''"ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೊ" ವಿಮರ್ಶೆ'', "ದಿ ಟೆಕ್" ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೇ 15, 2001ರಂದು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದೆ, ಸಂಪುಟ 121, ಸಂಖ್ಯೆ 26, [http://tech.mit.edu/V121/N26/Megadeth.26a.html ದಿ ಟೆಕ್ ಆಧಿಕೃತ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150925080114/http://tech.mit.edu/V121/N26/Megadeth.26a.html |date=2015-09-25 }} ದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref>[[ಚಿತ್ರ:Megadeth2001.jpg|thumb|right|200px|ಮೆಗಾಡೆಟ್, 2000-02 (L-R) ಪಿಟ್ರೇಲಿ, ಡೇಗ್ರಾಸೋ, ಎಲೇಫ್‌‍ಸನ್ ಮುಸ್ಟೇನ್.ಬ್ರೇಕಪ್‌ಗೆ ಮುಂಚಿನ ಅಂತಿಮ ಮೈತ್ರಿ ಕೂಟ.]] ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಹಡಗು ದಾರಿತಪ್ಪಿ ಬಂದರಿಗೆ ಬರುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಆಲ್ಬಮ್ನ ಸೋಲಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. "[[ಮೋಟೋ ಸೈಕೋ]]" ಸಿಂಗಲ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ನಂತರ ಬಿಲ್‌‍ಬೋರ್ಡ್ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ {{audio| Motopsycho.ogg|sample}}ರಾಕ್ ಚಾರ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ #22ರ ಮಟ್ಟಕ್ಕೇರಿತು. [[ವಿಎಚ್‌1]]ಸ್‌‍ನ ''ರಾಕ್ ಶೋ'' ದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಾಡುವಂತೆ ಅಪೇಕ್ಷೆಗಳು ಕೇಳಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದವು. ''ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೋ'' ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ ಯೂರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಎಸಿ/ಡಿಸಿ/]] ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ 200ನೇ ಇಸವಿಯ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌‍ನಲ್ಲಿ [[ಐಸ್ಡ್ ಅರ್ತ್]] ಮತ್ತು [[ಇಂಡೋ]]ದೊಂದಿಗೆ ಅಮೇರಿಕಾ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದರು. ಆದರೆ [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್11]]ರಂದು ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ದಾಳಿಗಳು ನಡೆದ ಕಾರಣ ಪ್ರವಾಸ ಅರ್ಧಕ್ಕೆ ನಿಂತಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಡ್ ಒತ್ತಾಯ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ [[ಅರ್ಜೆಂಟೇನಾ]]ದಲ್ಲಿ ಡಿವಿಡಿ ಚಿತ್ರೀಕರಣವನ್ನೊಳಗೊಂಡ ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ದಿನಾಂಕಗಳನ್ನು ರದ್ದುಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅದರೂ ಅವರು ವ್ಯಾನ್‌‌‍ಕವರ್ ಬಿ.ಸಿಯಲ್ಲಿಯ ಕಾಮಾಡರ್ ಬಾಲ್‌ ರೋಮ್‌‍ನಲ್ಲಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 12ರಂದು ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್ ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಅಜಿಜೊನ್‌ದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಶೋಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಬದಲು ಅಲ್ಲೆ ಅದನ್ನು ''[[ರೂಡ್ ಅವೇಕಿಂಗ್]]'' ಆಲ್ಬಮ್ ಆಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿ ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಮೆಗಡೆಟ್‌ ತಂಡದ ಮೊದಲ ಅಧಿಕೃತ ನೇರ ಬೀಡುಗಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ಡಿವಿಡಿಗೆ ಜುಲೈ 23, 2002ರಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್‌ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಫೆಬ್ರುವರಿ 2002ರಲ್ಲಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ರವರ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಇಸ್ ಮೈ ಬಿಸಿನೆಸ್....ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಇಸ್ ಗಾಡ್]]'' ! ಅನ್ನು ಹೊಸ ಬಗೆ ರೀಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಾಸ್ಟರೇಡಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊಸ ಬಗೆಯ ಮೆಟಲ್ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಬೌನ್ಸ್ ಟ್ರಾಕ್‌‍ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ರೀಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ರೀಮಾಸ್ಟರೇಡ್ ಮಾಡಿದರು.<ref name="MegadethTimeline">ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ತಾಣ, ''"ಟೈಮ್‌ಲೈನ್"'', 2006, [https://web.archive.org/web/20070506213407/http://www.megadeth.com/index.php?section=history Megadeth.com] ನಲ್ಲಿ ;ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು October 11, 2006.</ref> === ಬ್ರೇಕಪ್ (2002–2004) === ಜನವರಿ 2002ರಲ್ಲಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ [[ಮೂತ್ರ ಪಿಂಡದಲ್ಲಿನ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು]] ತೆಗೆಸಲು ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ದಾಖಲಾದರು. ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಔಷಧಿಕರಣದಿಂದ ಅವರು ನೋವನ್ನು ನಿರ್ವಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇದು ಅವರ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಮರುಕಳಿಸಿತು. ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಇವರು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref name="GW2003" /> ಮುಸ್ಟೇನ್ ಚಿಕಿತ್ಸಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬಳಲಿಕೆಯಿಂದ ಬಿದ್ದ ಗಾಯಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರ ಎಡಕೈ ತೋಳಿನಲ್ಲಿ ನರಕ್ಕೆ ತೀವೃತರದ ಪೆಟ್ಟಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುತ್ತದ್ದಾಗ ಕೆಳಗೆ ಬಿದ್ದು ಕುರ್ಚಿಯ ಹಿಂಬಾಗದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡ ಅವರ ಎಡ ತೋಳಿನ [[ರೇಡಿಯಲ್ ನರದ]] ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ಪೆಟ್ಟಾಗಿತ್ತು. ಅವರು [[ರೇಡಿಯಲ್ ನ್ಯೂರೋಪತಿ]] ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಒಳಗಾದರು, ಅದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಎಡ ಗೈಯಿಂದ ಏನನ್ನು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಹಿಡಿಯಲು ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಮುಷ್ಟಿಯನ್ನೂ ಸಹ ಹಿಡಿಯಲಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ( ಈ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸ್ಯಾಟರ್ ಡೇ ನೈಟ್ ಪಾಲ್ಸಿ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ).<ref name="Megadeth Disbands Press Release" /> ಏಪ್ರಿಲ್ 3, 2002 ಮುಸ್ಟೇನ್ ಪತ್ರಿಕಾ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಎಡಕೈ ತೋಳಿಗೆ ಪೆಟ್ಟಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಕೆಲ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಮೆಗಡೆಟ್‌ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.<ref name="Megadeth Disbands Press Release">ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ತಾಣ, ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಡಿಸ್‌ಬ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ ರೀಲೀಸ್"'', 2006, [http://www.megadeth.com/news/pr/disband.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061021225745/http://www.megadeth.com/news/pr/disband.html |date=2006-10-21 }} ನಲ್ಲಿ;ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 15, 2006.</ref> ನಂತರ ಮುಸ್ಟೇನ್ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳು ಕಾಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ಐದುದಿನಗಳು [[ಫಿಸಿಕಲ್ ಥೆರಪಿ]]ಗೆ ಅಥವಾ ದೈಹಿಕ ವ್ಯಾಯಾಮ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದರು.<ref name="GW2003">ಎಪ್‌ಸ್ಟೈನ್, ಡ್ಯಾನ್. ''"ಡೈ ಅನೊದರ್ ಡೇ"'', ಆಗಸ್ಟ್ 2003, ''ಗಿಟಾರ್ ವರ್ಲ್ಡ್'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_guitarworld2003.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190729174243/http://megadeth.rockmetal.art.pl/interviews_guitarworld2003.html |date=2019-07-29 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 21, 2006.</ref> ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮತ್ತೆ ಸಂಗೀತ ನುಡಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಅವರ ಎಡಗೈಯಿಂದ ಮತ್ತೆ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಬಹಳ ಪ್ರಯಾಸ ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೆಗಡೆಟ್‌ [[ಸ್ಯಾಂಕ್ಚೂರಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌‍‌]]ನೊಂದಿಗಿನ ಗುತ್ತಿಗೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ''[[ಸ್ಟಿಲ್ ಅಲೈವ್....ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ?]]'' ಎನ್ನುವಆಲ್ಬಮ್ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್10, 2002ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಮೊದಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಲೈವ್ ಗೀತೆಗಳಿವೆ. ಈ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 17, 2001ರಂದು [[ಫೊನೆಕ್ಸ್ ಅರಿಜೋನ]]ದಲ್ಲಿನ ವೆಬ್ ಥಿಯೇಟ್‌ರ್‌‍ನಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಣಗೊಂಡಿರುವಂತಹ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ''ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಎ ಹೀರೋ'' ಆಲ್ಬಮ್‌ನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಮುಸ್ಟೇನ್ ಫಿಸಿಕಲ್ [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಶಾಕ್]] ಥೆರಪಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಿಂದ ಗುಣಮುಖರಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ವರ್ಷವೇ ಆಯಿತು.<ref name="MetalTemple" /> ನಂತರ ಅವರ ಮೊದಲ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ (ಸೊಲೊ) ಕೆಲಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಸಂಚಿಕೆ ಸಂಗೀತಗಾರರಾದ [[ವಿನ್ನಿ ಕಾಲೈಯುತ]] ಮತ್ತು [[ಜಿಮ್ಮ ಸ್ಲೊಸ್]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅಕ್ಟೋಬರ್2003ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್ ರೆಕಾರ್ಡ್(ಮುದ್ರಣ) ಮಾಡಿದರು,ಆದರೆ [[ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್‌‍ರ್ಸ್]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ರವರ [[ಎಂಟನೇ ಆಲ್ಬಮ್ ಬ್ಯಾಕ್ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್]] ಅನ್ನು ರೀಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ರಿಮಾಸ್ಟರ್ ಮಾಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಕಾರಣ ಅವರ ಯೋಜನೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಮುಸ್ಟೇನ್ ಕಳೆದ ಬಾರಿ ಬಿಟ್ಟಿರುವಂತದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮರು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದರು ಅಥವಾ ಕೆಳೆದ ಬಾರಿ ಅವರಿಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಬಿಟ್ಟಿರುವುದನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದರು. === ''ದಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್'' (2004–2005) === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ (ಸೊಲೊ) ಶ್ರಮದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮೇ 2004ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹೊಸ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ಸ್‌ಗೆ ಮರಳಿದ. ಆದರೆ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಶೀರ್ಷಿಕೆ [[ಇಎಮ್‌ಐ]] ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಕಾನೂನು ಒಪ್ಪಂದವಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಅವನು "ಮೆಗಾಡೆಟ್‌" ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಪಡಿಸಿದ.<ref name="HardRadio">ನಾಲ್ಬಂಡಿಯಾನ್, ಬಾಬ್. ''"ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸಂದರ್ಶನ"'', ಆಗಸ್ಟ್ 28, 2004, ''Hard Radio.com'', [http://www.hardradio.com/shockwaves/mustaine6.php3 Hard Radio.com] ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref> ಮುಸ್ಟೇನ್ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯನ್ನು ಮರುರಚನೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಹಳೆ ಹಾಡುಗಳ ಮರು-ದ್ವನಿ ಮುದ್ರಣಕ್ಕೆ ಅಭಿಮಾನಿ ಇಚ್ಚೆಯ "ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್ ಲೈನ್-ಅಪ್" ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. ಡ್ರಮ್ಮರ್ ನಿಕ್ ಮೆಂಜಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಟಿ ಫ್ರೈಡ್‌ಮನ್ ಮತ್ತು ಡೇವಿಡ್ ಎಲ್ಲೆಫ್ಸನ್- ಈ ಇಬ್ಬರು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಜೊತೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಬರಲು ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕಿದರು.<ref name="autogenerated2">ನಾಲ್ಬಂಡಿಯಾನ್, ಬಾಬ್. ''"ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸಂದರ್ಶನ"'', ಆಗಸ್ಟ್ 28, 2004, ''Hard Radio.com'', [http://www.hardradio.com/shockwaves/mustaine2.php3 Hard Radio.com] ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref> ದೀರ್ಘಾವಧಿ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಗೀಟಾರ್ ವಾದಕ ಎಲ್ಲಿಫ್ಸನ್ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗೆ ಮರಳಿ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮುಸ್ಟೇನ್, "ಡೇವಿಡ್ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ, ಅವನು ನನ್ನ ಭುಜಕ್ಕೆ ಗಾಯವಾಗಿದ್ದು ಸುಳ್ಳು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ನನ್ನನ್ನು ಎಲ್ಲರೆದುರು ದೂಷಣೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾವು ಅವನಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಅವಕಾಶವನ್ನು (ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗೆ ಮರು ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಲು) ನೀಡಿದೇವು. ಅವನು ಬರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದನು. ಅದರರ್ಥ ನಾನು ನಿನಗೆ ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟಾಗ ನೀನು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸದೆ ಬೇಡ ಎಂದಿದ್ದೀಯಾ ಇದು ಸರೀನಾ?"<ref name="MetalTemple">''"ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರೊಂದಿಗೆ ಸಂದರ್ಶನ"'', ಜುಲೈ 20, 2004, ''Metal-Temple.com'', [http://www.metal-temple.com/interview.asp?id=94 Metal Temple.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061118075813/http://metal-temple.com/interview.asp?id=94 |date=2006-11-18 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref> ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್ ಎಲೆಫ್ಸನ್‌ನ ಚಹರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ನ ಪ್ರಥಮ ಆಲ್ಬಮ್ ಎನಿಸಿತ್ತು. ಹೊಸದಾಗಿ ಗೀಟಾರ್ ವಾದಕ [[ಕ್ರಿಸ್ ಪೊಲಂಡ್‌]]ರನ್ನು ಮುಸ್ಟೇನ್ (’ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಈಸ್ ಮೈ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್’ಮತ್ತು ’ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್’ ಪರ್ವದಿಂದ) ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್ಗೆ ಗೀಟಾರ್ ವಾದ್ಯವನ್ನು ನುಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಗೊತ್ತು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು; 1980ರ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯಿಂದ ಪೊಲಂಡ್‌‍ರನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಕರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಪೊಲಂಡ್‌ರನ್ನು ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವರು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ [[ಜಾಜ್ ಫ್ಯೂಷನ್‌]] ವಾಧ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಯೋಜನೆಯಾದ [[ಒಹೆಚ್‍ಎಮ್‌]]ನತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 14, 2004ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ತನ್ನ ಮತ್ತೊಂದು ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ದಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್]]'' ಅನ್ನು ಯುಎಸ್‌ನ [[ಸ್ಯಾಂಚುಯೆರಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್‌ನ [[ಇಎಮ್ಐ‌]]ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.<ref name="AMGS">ಬರ್ಚ್‌ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. ''"ದಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್" ಎಎಮ್‍ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'', [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:emf5zfg4ehak ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌] ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref>''[[ರಿವೊಲ್ವರ್]]'' ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಯು ಆಲ್ಬಮ್ನ ನಾಲ್ಕು ನಟರನ್ನು ''ದಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಮೂಲಕ ಸುಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳುವಂತೆ ಘೋಷಿಸಿದೆ, "''[[ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್‌]]'' ನಿಂದ ಕಟುವಾದ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಿರುವ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ತಂಡವು ಪ್ರತೀಕಾರ ಸ್ವಭಾವದ್ದಾಗಿದೆ".<ref name="BB-A" /><ref>ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ರ ಅಧಿಕೃತ ತಾಣದ ಪತ್ರಿಕಾ ಪ್ರಕಟಣೆ ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್:"ಬ್ಲಾಕ್‌ಮೇಲ್ ದ ಯೂನಿವರ್ಸ್ ಟ್ಯೂರ್" ಗಾಗಿ ದಿನಾಂಕ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಿಡಿ ‘ದಿ ಸಿಸ್ಟಮ್‍ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್'‌ನಂತಹ ತಂಡದ ಮೈತಿಕೂಟವು ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು"'', ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್, 2004, [http://www.megadeth.com/news/pr/releasetour.html Megadeth.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061021225728/http://www.megadeth.com/news/pr/releasetour.html |date=2006-10-21 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 19, 2006.</ref> ಆಲ್ಬಮ್ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' 200ನಲ್ಲಿ #18ನೇ ಸ್ಥಾನದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ರೇಡಿಯೊ ಸಿಂಗಲ್ "ಡೈ ಡೆಡ್ ಎನಫ್"{{audio| Die Dead Enough.ogg|sample}} ಅನ್ನು ಹಿಂದಿಕ್ಕಿತು. ಅದು ಯುಎಸ್‌ ಮೈನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಮ್‌ ರಾಕ್ ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ #21ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿತ್ತು.<ref name="BB-S" /> ಬೀಳ್ಕೊಡುಗೆ ಪ್ರವಾಸದ ನಂತರ ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಕೊನೆಯ ಆಲ್ಬಮ್ ಆಗಲಿದೆ, ತರುವಾಯ ತಾನು ಏಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸುವುದಾಗಿ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಘೋಷಿಸಿದರು.[[ಚಿತ್ರ:Megadeth at Sauna crop.jpg|thumb|left|200px|(ಜೂನ್ 2005) 2004-06 ರಲ್ಲಿನ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮೈತ್ರಿ ಕೂಟ. (l-r) ಶಾನ್ ಡ್ರೊವರ್, ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನೌಫ್, ಮುಸ್ಟೇನ್, ಗ್ಲೇನ್ ಡ್ರೊವೆರ್]] ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2004ರಲ್ಲಿ ''ಬ್ಲಾಕ್‌ಮೇಲ್ ದ ಯೂನಿವರ್ಸ್'' ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು, ಗೀಟಾರ್ ವಾದಕ [[ಜೇಮ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನಫ್]] ([[ಐಸ್ಡ್ ಅರ್ಥ್]]) ಮತ್ತು ಗೀಟಾರ್‌ ವಾದಕ [[ಗ್ಲೆನ್ ಡ್ರೊವರ್]] ([[ಕಿಂಗ್‌ ಡೈಮಂಡ್‌]]ನ [[ಇಡೊಲಾನ್]]) ಅವರನ್ನು ಸಂಗೀತ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಈ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕಾಗಿ ತಾಲೀಮು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಡ್ರಮರ್ [[ನಿಕ್ ಮೆಂಜಾ]] ತಂಡದಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟರು, ಅವರು ಯುಎಸ್ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮದ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ತಯಾರಿ ನಡೆಸಲು ಅಶಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು.<ref>Brave Words.com ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಟ್ಯೂರ್ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಟಕ್ಸ್ ಎಬೌಟ್ ಡ್ರಮರ್ ನಿಕ್ ಮೆಂಜಾ’ಸ್ ಡೆಪಾರ್ಚರ್"'', ನವೆಂಬರ್ 5, 2004, [http://www.bravewords.com/news/19670 Brave Words.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130515172806/http://www.bravewords.com/news/19670 |date=2013-05-15 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ;ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್</ref> ಮೊದಲ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಕೇವಲ ಐದು ದಿನಗಳಿಗೂ ಮುಂಚೆ ಅವರ ಜಾಗಕ್ಕೆ [[ಶಾನ್ ಡ್ರೊವರ್‌‌]]ರನ್ನು ([[ಇಡೊಲಾನ್]]) ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು,ಇವರು ಹೊಸ ಗೀಟಾರ್ ವಾದಕ ಗ್ಲೆನ್ ಡ್ರೊವರ್‌ನ ಸಹೋದರರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಕೆನಡಾದ [[ಥ್ರಾಶ್ ಮೆಟಾಲ್]] ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ [[ಇಡೊಲಾನ್‌]]ನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯು ಯುಎಸ್‌ನ [[ಎಕ್ಸೊಡಸ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿನ [[ಡೈಮಂಡ್ ಹೆಡ್]] ಮತ್ತು [[ಡಂಗೆನ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದರು.<ref name="MegadethTimeline" /> ಜೂನ್ 2005ರಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]],ಮುದ್ರಣವಾಗದ ''ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಪನಿಶ್‌ಮೆಂಟ್'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ [[ಗ್ರೆಟೆಸ್ಟ್ ಹಿಟ್ಸ್]] ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.''[[Greatest Hits: Back to the Start]]'' ಅದು ಮೊದಲ ಎಂಟು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಹಾಡುಗಳ ಆವೃತ್ತಿಯ ಹೊಸ ಮರುಮಿಶ್ರಣ ಮತ್ತು ಮರು ಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಯ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.<ref name="MegadethTimeline" /> === ಗಿಗಾಂಟೂರ್ (2005–2006) === 2005ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್ ವಾರ್ಷಿಕ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌‍ ಉತ್ಸವ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು [[ಗಿಗಾಂಟೂರ್]] ಎಂದು ಕರೆದರು. [[ಡ್ರೀಮ್ ಥಿಯೇಟರ್]], ಮೆಗಾಡೆಟ್ [[ನೆವರ್‌ಮೋರ್]], [[ಆಂಥ್ರಾಕ್ಸ್]], [[ಫಿಯರ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ]], [[ಡಿಲಿಂಗರ್ ಎಸ್ಕೇಪ್ ಪ್ಲಾನ್]], [[ಲೈಪ್ ಆಫ್ ಎಗೊನಿ]], [[ಸಿಂಪೊನಿ ಎಕ್ಸ್]], [[ಡ್ರೈ ಕಿಲ್ ಲಾಜಿಕ್]] ಮತ್ತು [[ಬೊಡಾಫ್ಲೆಕ್ಸ್]]‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉದ್ಘಾಟನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿತ್ತು. [[ಮಾಂಟ್ರಿಯಲ್]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾನ್‌ಕವರ್]] ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಲೈವ್ [[ಡಿವಿಡಿ]] ಮತ್ತು [[ಸಿಡಿ]]ಗಾಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಣಗೊಂಡವು ಹಾಗೆಯೇ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗೊಂಡವು. ಇವೆರಡು 2006ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡವು.<ref name="MegadethTimeline" /> [[ಚಿತ್ರ:Metalmania 2008 Megadeth James LoMenzo 02.jpg|thumb|130px|2008ರ ಮೆಟಲ್‌ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಲೊಮೆನ್‌ಜೊ]] ಅಕ್ಟೋಬರ್ 9, 2005ರಲ್ಲಿ ''[[ದಿ ಸಕ್ಸಸ್ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್]]'' ‌ ಮತ್ತು ದಿ''ಬ್ಲಾಕ್‌ಮೇಲ್ ದಿ ಯೂನಿವರ್ಸ್'' ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ, ಮುಸ್ಟೇನ್ [[ಅರ್ಜೇಂಟೈನಾ]]ದ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಂಡವನ್ನು ಪೆಪ್ಸಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ರಾಕ್ ಪೆಸ್ಟಿವಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಅಂದರೆ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು "... ಮತ್ತು ನಾವು ಮತ್ತೆ ಮರಳಿದ್ದೇವೆ!" ಎಂದರು. ಈ ಗಾನಗೋಷ್ಠಿಯು ಮಾರ್ಚ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಡಿವಿಡಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ[[That One Night: Live in Buenos Aires]] ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಈ ಡಿವಿಡಿಯು ಜುಲೈ 19, 2007ರಂದು ಗೋಲ್ಡ್‌ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. 2 ಸಿಡಿ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 4, 2007ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಫೆಬ್ರುವರಿ 2006ರಲ್ಲಿ ಗೀಟಾರ್ ವಾದಕ [[ಜೇಮ್ಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನಫ್]] ತಂಡದೊಂದಿಗಿನ "ವೈಯಕ್ತಿಕ ಭಿನ್ನತೆಗಳಿಂದಾಗಿ" ತಮ್ಮ ಹಾದಿಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿದರು.<ref>Blabbermouth.net ''"ಎಕ್ಸ್-ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಬಾಸಿಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನಫ್: 'ದೇರ್ ಈಸ್ ನೊ ಆನಿಮೊಸಿಟಿ ಹಿಯರ್' "'', ಫೆಬ್ರುವರಿ 20, 2006, [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=48617 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111015090204/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=48617 |date=2011-10-15 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 20, 2006.</ref> ನಂತರ ಅವರ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಬಾಸ್ ವಾದಕ [[ಜೇಮ್ಸ್ ಲೊಮೆಂಜೊ]] ಬಂದರು. ಇವರು ಮೊದಲು [[ಡೇವಿಡ್ ಲೀ ರೊಥ್]], [[ವೈಟ್ ಲಯನ್]] ಮತ್ತು [[ಬ್ಲಾಕ್ ಲೇಬಲ್ ಸೊಸೈಟಿ]]ಯೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು.<ref name="MegadethTimeline" /> ಮಾರ್ಚ್ 16, 2006ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವನ್ನು [[ದುಬೈ ಡೆಸರ್ಟ್ ರಾಕ್]] ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಥಮ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆ ಸಮ್ಮೇಳನವು [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್]] ಮತ್ತು [[3 ಡೋರ್ಸ್ ಡೌನ್]] ಜೊತೆ ಜೊತೆಯಾಗಿಯೇ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಅರಬ್ ಎಮಿರೇಟ್ಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಜರುಗಿತು. ಮಾರ್ಚ್ 21, 2006ರಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]] ''[[ಅರ್ಸೆನಾಲ್ ಆಫ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್]]'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಎರಡು ಡಿಸ್ಕ್ [[ಡಿವಿಡಿ]]ಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಅದು ದಾಖಲೆಯ ಫೂಟೇಜ್, ಸಂದರ್ಶನಗಳು, ನೇರ ಪ್ರಸಾರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಅನೇಕ ಸಂಗೀತ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಸಿನಿಮಾ ಧ್ವನಿಪಥ ವಿಡಿಯೋಗಳ ಪರವಾನಗಿ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗದ ವಿಡಿಯೋಗಳು ಡಿವಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="MegadethTimeline" /> ಆದರೂ ಈ ಡಿವಿಡಿಯು ಹಿಡನ್ ಟ್ರೆಷರ್ಸ್‌ನಿಂದ ನೊ ಮೋರ್ ಮಿ. ನೈಸ್ ಗೈ ಮತ್ತು [[ಗೊ ಟು ಹೆಲ್]] ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಡಿವಿಡಿಯು ಜುಲೈ27, 2007 ರಂದು ಗೋಲ್ಡ್‌ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಗಿಗಾಂಟೂರ್‌ನ ಎರಡನೆ ಕಂತು 2006ರ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ [[ಲ್ಯಾಂಬ್ ಆಫ್ ಗಾಡ್]], [[ಓಪೆಥ್]], [[ಆರ್ಚ್ ಎನೆಮಿ]], [[ಓವರ‍್‌ಕಿಲ್]], [[ಇಂಟೊ ಎಟರ್ನಿಟಿ]], [[ಸ್ಯಾನ್ಕ್ಟಿಟಿ]] ಮತ್ತು [[ದಿ ಸ್ಮ್ಯಾಶ್‌ ಅಪ್]]‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಉದ್ಘಾಟನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಗಿಗಾಂಟುರ್ 2006 [[ಸೌಲ್‌ಫ್ಲೇ]], [[ಆರ್ಚ್ ಎನೆಮಿ]] ಮತ್ತು [[ಕಾಲಿಬಾನ್]] ಮೈತ್ರಿಕೂಟವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ 3 ದಿನಗಳವರೆಗೂ ಸಹ ಮುಂದುವರಿದಿತ್ತು. [[ಸನ್‌ರೈಸ್]], [[ಫ್ಲೋರಿಡಾ]]ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಲೈವ್ [[ಡಿವಿಡಿ]] ಮತ್ತು [[ಸಿಡಿ]]ಗಾಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಣಗೊಂಡವು ಮತ್ತು ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಣಗೊಂಡವು, ಇವೆರಡು 2008ರ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದವು.<ref>{{Cite web |url=http://www.videostatic.com/vs/2006/week42/index.html#entry-13525962 |title=ವಿಡಿಯೊ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಕ್: ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವಿಡಿಯೊ ನ್ಯೂಸ್: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 15, 2006 - ಅಕ್ಟೋಬರ್ 21, 2006 |access-date=2010-03-10 |archive-date=2009-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090402220123/http://www.videostatic.com/vs/2006/week42/index.html#entry-13525962 |url-status=dead }}</ref> === ''ಯುನೈಟೆಡ್ ಅಬಾಮಿನೇಷನ್ಸ್'' (2006–2009) === ಮೇ 2006ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ''[[ಯುನೈಟೆಡ್ ಅಬಾಮಿನೇಷನ್ಸ್]]'' ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ತಮ್ಮ ಹನ್ನೊಂದನೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು, ಅದು ಮುಕ್ತಾಯದ ಹಂತಕ್ಕೆ ಬಂದಿತ್ತು. ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 2006ರಲ್ಲಿ [[ರೋಡ್‌ರನ್ನರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ನಿಂದ ಅದರ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಮೊದಲೇ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆಗಸ್ಟ್ 2006ರಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್, ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯು "ಅದಕ್ಕೆ ಅಂತಿಮ ರೂಪವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದೆ" ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು. ಮೇ 15, 2007ರಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತೆನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು.<ref>Blabbermouth.net ''"MEGADETH: New Album Pushed Back To 2007"'', 23 August 2006, at [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=56952 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070309103606/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=56952 |date=2007-03-09 }}; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 27, 2006.</ref> ''ಯುನೈಟೆಡ್ ಅಬಾಮಿನೇಷನ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಂ, [[ಗ್ಲೆನ್ ಡ್ರೊವರ್]], [[ಶಾನ್ ಡ್ರೊವರ್]], ಮತ್ತು [[ಜೇಮ್ಸ್ ಲೊಮೆಂಜೊ]] ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮಾರ್ಚ್ 2007ರಲ್ಲಿ [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್]] ಮೆಗಾಡೆಟ್ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ, "[[ಎ ಟಾಟ್ ಲೆ ಮಾಂಡೆ (ಸೆಟ್ ಮೆ ಫ್ರೀ)]]"ಯ ಹೊಸ ಆವೃತ್ತಿಯು ಆಲ್ಬಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಅದು [[ಲ್ಯಾಕುನಾ ಕಾಯಿಲ್]] ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ [[ಕ್ರಿಸ್ಟಿನಾ ಸ್ಕಾಬಿಯಾ]]ರೊಂದಿಗಿನ ಯುಗಳಗೀತೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದೆ. ಅದು [[ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಈಸ್ ನೆಕ್ಸ್ಟ್‌!]]ನಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುವರೆಗೂ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ<ref>ಫೊರಂಸ್.ಮೆಗಾಡೆಟ್.ಕಾಂ ''"ಎ ಟಾಟ್ ಲೆ ಮಾಂಡೆ (ಸೆಟ್ ಮಿ ಫ್ರೀ)"'', 3 ಮಾರ್ಚ್ 2007,[http://forums.megadeth.com/showthread.php?p=7963189 ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070306063257/http://forums.megadeth.com/showthread.php?p=7963189 |date=2007-03-06 }} ರಲ್ಲಿ.</ref> ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿತ್ತು. [[ಚಿತ್ರ:Metalmania 2008 Megadeth Chris Broderick 02.jpg|thumb|left|130px|2008ರ ಮೆಟಲ್‌ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಸ್ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್]] ''ಯುನೈಟೆಡ್ ಅನಾಮಿನೇಷನ್ಸ್'' ಮೇ 15, 2007ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಅದು ಯುಎಸ್‍ನ #8ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಾರದ ನಂತರ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, 1994ರ ''[[ಯುಥಾನೇಷಿಯಾ]]'' ಆಲ್ಬಂನ ತರುವಾಯ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪಟ್ಟಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೇರಿತ್ತು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲೇ 54,000 ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾಗಿದ್ದವು.<ref>{{cite web| author=Hasty, Katie |date=2007-05-23 |url=http://www.billboard.com/search/?keyword=%22Linkin+Park+Scores+Year%27s+Best+Debut+With+%27Midnight%22&x=50&y=4#/news/linkin-park-scores-year-s-best-debut-with-1003589114.story |title=Linkin Park Scores Year's Best Debut With 'Midnight' |publisher=Billboard charts |accessdate=2008-02-03}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಯುಎಸ್‌ನ [[ಮೆಷಿನ್ ಹೆಡ್‌]] ಮತ್ತು ಕೆನಡಿಯನ್ ಡೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ [[ಡೌನ್]] ಜೊತೆಗೂಡಿ ಹೊಸದಾಗಿ-ಮರುರಚನೆಗೊಂಡ [[ಹೆವನ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಹೆಲ್‌]]ಗೆ ಓಪನ್ ಆ‍ಯ್‌ಕ್ಟ್‌ನ ಪ್ರಕಾರ ಕೆನಡಾ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮೂಲಕ ಪ್ರವಾಸವೊಂದನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಪ್ರವಾಸ ಸಮಯವು ಯುರೋಪ್ ಮೂಲಕ ಬೇಸಿಗೆ ಸಮಾರಂಭ ಪ್ರವಾಸದಿಂದ ಮುಂದುವರಿದಿತ್ತು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್, ಅವರ ''ಟೂರ್ ಆಫ್ ಡ್ಯೂಟಿ'' ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿನ ಹೆಡ್‌ಲೈನ್ ಆ‍ಯ್‌ಕ್ಟ್ ಪ್ರಕಾರ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಅದು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ರಿಮ್ ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉದ್ಘಾಟನೆಯಾದ ಗಿಗಾಂಟೂರ್‌ನ ಮೂರನೇ ಕಂತನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು, ಅದರ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು [[ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಕ್-ಎಕ್ಸ್]], [[ಲ್ಯಾಕುನಾ ಕಾಯಿಲ್]], [[ಡೆವಿಲ್‌ಡ್ರೈವರ್]] ಮತ್ತು [[ಬ್ರಿಂಗ್ ಮಿ ದಿ ಹೊರಿಜೊನ್‌‌]] ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಜನವರಿ 13, 2008ರಲ್ಲಿ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್, ಗ್ಲೆನ್ ಡ್ರೊವರ್ ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಲು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ಅನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಅವರ ಜಾಗಕ್ಕೆ [[ಕ್ರಿಸ್ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್]] (ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು [[ನೆವರ್‌ಮೋರ್]] ಮತ್ತು [[ಜ್ಯಾಗ್ ಪ್ಯಾಂಜರ್‌]]ನಲ್ಲಿದ್ದರು) ಬರುವುದಾಗಿ ಖಚಿತಪಡಿಸಿದರು. ಹೊಸ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು ಫೆಬ್ರುವರಿ 4 ರಲ್ಲಿ ಫೈನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ನೇರ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಮಾಡಿತು, ಹೆಡ್‌ಲೈನ್ ಆ‍ಯ್‌ಕ್ಟ್‌ನ ಪ್ರಕಾರ ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ''ಟೂರ್ ಆಫ್ ಡ್ಯೂಟಿ'' ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಅದೇ ತಿಂಗಳು ಯುಕೆಗೆ ಮತ್ತು ಗಿಗಾಂಟೂರ್ 2008ಗಾಗಿ ವಸಂತ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಚಿಕ್ಕ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವೊಂದನ್ನು ಬಯಸಿದ್ದರು, ಅದರಂತೆ ಪ್ರತಿ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗೂ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಉತ್ತಮ ಅವಕಾಶವಿತ್ತು. 2008ರ ಕಂತಿನ ಪ್ರವಾಸವು [[ಇನ್ ಫ್ಲೇಮ್ಸ್]], [[ಚಿಲ್ಡ್ರನ್ ಆಫ್ ಬಾಡಾಮ್]], [[ಜಾಬ್ ಫಾರ್ ಎ ಕೌಬಾಯ್]], ಮತ್ತು [[ಹೈ ಆನ್ ಫೈರ್]] (ಮತ್ತು ಯುಕೆಗಾಗಿ [[ಇವೈಲ್]] ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಂಡಿನೇವಿಯಾ ಪ್ರವಾಸ)ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. <ref>{{Cite web |url=http://megadeth.com/announcement.php |title=megadeth.com ''"ಪತ್ರಿಕಾ ಪ್ರಕಟಣೆ"'', 14 ಜನವರಿ 2008,ಯಲ್ಲಿ |access-date=2010-03-10 |archive-date=2011-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111108011144/http://www.megadeth.com/announcement.php |url-status=dead }}</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮೇ ಮತ್ತು ಜೂನ್ 2008ರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕ ಮತ್ತು ಮೆಕ್ಸಿಕೋದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ''ಟೂರ್ ಆಫ್ ಡ್ಯೂಟಿ'' ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮಾಡಿತ್ತು. ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿರುವುದಕ್ಕೆ ಬಂದ ಟೀಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯುತ್ತರವಾಗಿ ಡ್ರೊವರ್, "ನಾನು ವದಂತಿಗಳಿಂದ ಜಾಗೃತನಾಗಿದ್ದೇನೆ, ನಾನು ಕುಟುಂಬದತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಲು ಮೆಗಾಡೆಟ್ ತೊರೆದಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಯಾವಾಗಲೂ ನನ್ನ ಪ್ರಥಮ ಆದ್ಯತೆ. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ದುಃಖಿತನಾಗಿದ್ದೇನೆ, ಅದು ನನ್ನ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕ ಸಮಯವನ್ನು ಕಳೆಯುಲೇ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ, ನನ್ನ ಈ ಸಮಯವು ನನ್ನ ಸಂಗೀತದ ವೃತ್ತಿಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಅಧ್ಯಾಯಕ್ಕೆ ದೂಡುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ಮನದಟ್ಟಾಗಿದೆ, ನನ್ನಲ್ಲಿ ಈ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಜನರ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ ಸುಮಾರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ ಬಹಳಷ್ಟು ನೆನಪುಗಳಿವೆ" ಎಂದರು. <ref>[http://www.komodorock.com/latest-news/latest-news/glenn-drover-on-his-time-with-megadeth%3a-i-have-a-lot-of-great-memories-200801153441/ www.komodorock.com]</ref> ತನಗೆ ಡ್ರೊವರ್‌ರ ನಿರ್ಧಾರದಿಂದ ಸಂತೋಷವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್ ಬಂದಿರುವುದು ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹೇಳಿದರು. "ಕ್ರಿಸ್ ಚೆನ್ನಾಗಿಯೇ ನುಡಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಸಹ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88648 |title=Dave Mustaine: New Megadeth guitarist is "Doing just fine" |publisher=Blabbermouth.net |date=2008-01-17 |accessdate=2008-02-04 |archive-date=2008-02-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080207154818/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88648 |url-status=dead }}</ref> ಮಾಜಿ ನೆವರ‍್ಮೋರ‍್ ತಂಡದ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿ [[ವ್ಯಾನ್ ವಿಲಿಯಂಸ್]] ಈ ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಮೆಗಾಡೆಟ್ "ಒಬ್ಬ ಒಳ್ಳೆಯ ವಾದಕನನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅವರು ಒಬ್ಬ ಒಳ್ಳೆಯ ಜೊತೆಗಾರ ಗೆಳೆಯನನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಉತ್ತಮ ಸ್ನೇಹಿತನಾಗಬಲ್ಲ ವ್ಯಕ್ತಿ" ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88633 |title=Nevermore drummer: Megadeth is getting "One Hell Of A Good Player, Great Guy And True Friend" |publisher=Blabbermouth.net |date=2008-01-16 |accessdate=2008-02-04 |archive-date=2008-01-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080120141329/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88633 |url-status=dead }}</ref> ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್ "ನನಗರ್ಥವಾಗಿದೆ ನಾನು ಕೆಲವು ಉನ್ನತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಜೊತೆ ಒಡನಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ನಾನು ಅದನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಬಲ್ಲೆ" ಎಂದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88626 |title=New Megadeth guitarist: "I Realize I Have Some Big Shoes To Fill" |publisher=Blabbermouth.net |date=2008-01-16 |accessdate=2008-02-04 |archive-date=2008-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080211234049/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88626 |url-status=dead }}</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ಗೆ ಕ್ರಿಸ್ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್‌ರ ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯವಾಗುತ್ತಾರೆ ಅವರ ಸ್ಥಾನ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಂದರ್ಶನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದಾಗ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ "...ಕ್ರಿಸ್‌ ನಮ್ಮ ತಂಡವನ್ನು ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದ್ದು ತುಂಬಾ ಖುಷಿಯಾದ ವಿಚಾರ..... ಅದು ನನಗೆ [[ರಾಂಡಿ ರೋಡ್ಸ್‌‌]]ಗೆ [[ಔಸ್ಸಿ]] ಜೊತೆಯಾದ ಸಮಯವನ್ನು ನೆನಪು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿದೆ" ಎಂದು ಸಂತಸ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web |url=http://headbangersblog.mtv.com/2008/02/01/exclusive-podcast-megadeth-ringleader-dave-mustaine-discusses-gigantour-politics-coffee-more/ |title=ಹೆಡ್‌ಬ್ಯಾಂಗರ್ಸ್ ಬ್ಲಾಗ್ » ಎಕ್ಸ್‌ಕ್ಲೂಸಿವ್ ಪೊಡ್‌ಕಾಸ್ಟ್:ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಗಿಗಾಂಟೂರ್, ರಾಜಕೀಯ, ಕಾಫೀ, ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದರು |access-date=2010-03-10 |archive-date=2009-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090105001816/http://headbangersblog.mtv.com/2008/02/01/exclusive-podcast-megadeth-ringleader-dave-mustaine-discusses-gigantour-politics-coffee-more/ |url-status=dead }}</ref> ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಸಂಗ್ರಹವು''[[Anthology: Set The World Afire]]'' ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 30, 2008ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು.<ref>[http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=103165 BLABBERMOUTH.NET - MEGADETH: 'ಆಂಥಾಲಜಿ: ಸೆಟ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ಅಫೈರ್' ಟ್ರಾಕ್ ಲಿಸ್ಟಿಂಗ್ ಕರೆಕ್ಟೆಡ್]</ref> === ''ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್'' (2009 ರಿಂದ) === ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ "ವಿಕ್’ಸ್ ಗ್ಯಾರೇಜ್" ಹೆಸರಿನ ಹೊಸ ಸ್ಟುಡಿಯೊವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿ [[ಆ‍ಯ್೦ಡಿ ಸ್ನೀಪ್]] ನಿರ್ಮಾಣದೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಾಗಿ ಪೂರ್ವ-ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008ರ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=101953|title=Megadeth to Start Recording in the Fall|date=2008-07-31|publisher=Blabbermouth.net|accessdate=2008-10-15|archive-date=2008-08-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20080827215412/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=101953|url-status=dead}}</ref><ref name="Vic's Garage">{{cite web|url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=106587|title=Megadeth Begins Recording at Vic's Garage|date=2008-10-10|publisher=Blabbermouth.net|accessdate=2008-10-15|archive-date=2008-10-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20081013163417/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=106587|url-status=dead}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬಮ್ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಾನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದು, ಆ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹೊಸ ಪ್ರವಾಸವೊಂದನ್ನು ಮಾರ್ಚ್ 2010ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸುವುದಾಗಿಯೂ ಸಹ ಡೇವ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಆ‍ಯ್೦ಡಿ ಸ್ನೀಪಿರವರ ವೀಸಾ ತೊಂದರೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹಾಕಲಾಯಿತು. ಹಾಗಿದ್ದರೂ ಫೆಬ್ರುವರಿ 2009ನಲ್ಲಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್ ದಿ ಲೈವ್ ಲೈನ್‌ಗೆ<ref>{{Cite web |url=http://www.theliveline.com/ |title=ದಿ ಲೈ ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರ ಉತ್ತರಿಸುವ ಯಂತ್ರ |access-date=2010-03-10 |archive-date=2010-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100507152609/http://theliveline.com/ |url-status=dead }}</ref> ತಾನು ಲಯಬದ್ಧ ಗಿಟಾರ್ ನುಡಿಸುವುದನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸಿದ್ದು, ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಗಾಯಕನಾಗಿದ್ದೇನೆ ಎಂದರು. ಇದು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನೊಂದಿಗೆ [[ಕ್ರಿಸ್ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್‌ರ]] ಪ್ರಥಮ ಆಲ್ಬಮ್ ಆಗಿದೆ. ಆ‍ಯ್೦ಡಿ ಸ್ನೀಪಿರವರು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯ ಮುಂಬರುವ ಡಿವಿಡಿಗೆ''[[Blood in the Water: Live in San Diego]]'' ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಹ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ಗಿಗಾಂಟೂರ್ 2008 ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೊದ ಕಾಕ್ಸ್ ಅರೆನಾದಲ್ಲಿ ಮೇ 20, 2008ನಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗೊಂಡಿದ್ದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಗಾಯನಗೋಷ್ಟಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ; ಭಿತ್ತಿಪತ್ರದಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ನಿಯಮಗಳು ಡಿವಿಡಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದವು, ಆದರೆ ಅದು ತಿರಸ್ಕೃತಗೊಂಡಿತು.<ref name="DVD Details">{{cite web|url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=106257|title=Megadeth: More Concert DVD Details Revealed|date=2008-10-06|publisher=Blabbermouth.net|accessdate=2008-10-15|archive-date=2008-10-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20081013053752/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=106257|url-status=dead}}</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ "ಪ್ರೀಸ್ಟ್ ಫೀಸ್ಟ್" ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಶ್ರೇಷ್ಟನಟರಾದ [[ಜೂಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್‌]] ಮತ್ತು [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಫೆಬ್ರುವರಿ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ 2009ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=107888 |title=BLABBERMOUTH.NET - 'ಪ್ರೀಸ್ಟ್ ಫೀಸ್ಟ್' ಜೂಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್, ಮೆಗಾಡೆಟ್, ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ಡಚ್ ಡೇಟ್ ಆ‍ಯ್‌ಡೆಡ್ |access-date=2021-08-10 |archive-date=2011-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111015090147/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=107888 |url-status=dead }}</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಒಂದು ಹೊಸ ಹಾಡಿನ ಹೆಸರನ್ನು "1,320" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಡ್ರಾಗ್ ರೇಸಿಂಗ್ ಪಂದ್ಯದ ಕುರಿತ ವಿಷಯವಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite news|url=http://www.ultimate-guitar.com/news/general_music_news/megadeth_announces_first_song_title_on_new_album.html|title=Megadeth Announces First Song Title on New Album|date=February 24, 2009|publisher=Ultimate-Guitar.Com|accessdate=March 26, 2009}}</ref> ಮೆಟಾಲಿಕ ತಮ್ಮ [[ರಾಕ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ರೋಲ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್]] ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಗೆ ಹಾಜರಾಗಲು ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿತ್ತು; ಮುಸ್ಟೇನ್ ಗೌರವಯುತವಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸಿದರಾದರೂ, ಜೂಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್‌ರೊಂದಿಗೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ತಾವು ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite news |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=115274 |title=Dave Mustaine to Metallica: I Am So Very Proud of All You Have Accomplished |date=February 27, 2009 |work=Blabbermouth.net |publisher=Roadrunner Records |accessdate=March 26, 2009 |archive-date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 15, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111015084508/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=115274 |url-status=dead }}</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮತ್ತು [[ಸ್ಲೇಯರ್]] ಕೆನಡಿಯನ್ ಕಾರ್ನೇಜ್‌ನ ಸಹ-ಪ್ರಮುಖರಾಗಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ 15ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅವರು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದರು. ಆರಂಭಿಕ ನಿಯಮಗಳಂತೆ ನಾಲ್ಕು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಜೂನ್‌ ನಂತರದಲ್ಲಿ ನಡೆದವು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ [[ಮೆಷಿನ್ ಹೆಡ್]] ಮತ್ತು [[ಸುಸೈಡ್ ಸೈಲೆನ್ಸ್]] ತಂಡಗಳು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದವು.<ref>{{Cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.Net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=118898 |title=BLABBERMOUTH.NET - 'ಕ್ಯಾನಾಡಿಯನ್ ಕಾರ್ನೇಜ್‌' ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಮತ್ತು ಸ್ಲೇವರ್ ಸಹ-ಪ್ರಮುಖರು |access-date=2021-08-29 |archive-date=2011-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110914085526/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.Net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=118898 |url-status=dead }}</ref> ಮೇ 19, 2009ರಂದು ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕೃತ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಅಪ್‌ಡೇಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ: "ನಾನು ಈಗ ವಿಕ್’ಸ್ ಗ್ಯಾರೇಜ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋದಲ್ಲಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು ನಾವು ಅದನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ! ನಾವು ಹೊಸ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಈಗಷ್ಟೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ್ದೇವೆ, ಮತ್ತು ಆ‍ಯ್೦ಡಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಗುಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಲಾಸ್‌ ಏಂಜಲೀಸ್‌ಗೆ ನಾಳೆ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊರಡಲು ಅಣಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಅವರ ಮನೆಗೆ ಗುರುವಾರದಂದು ತಲುಪುತ್ತಾರೆ. ಇದು ದೀರ್ಘಕಾಲ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು ಶಕ್ತಿಗುಂದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಬಹುಕಾಲ ಅನುಭವಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ಆದರೂ ಅದು ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯಯುತವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ನಾನು ತುಂಬಾ ಭಾವುಕನಾಗಿದ್ದೇನೆ. 1980ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ಗಿಂತಲೂ ಈ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಬಗ್ಗೆ ನಾನು ಹೆಚ್ಚು ಸಂಭ್ರಮದಿಂದಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದೇನೆಂದರೆ, "ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್"ನಷ್ಟು ನನಗೆ ಈ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಪ್ರೇರೆಪಿತವಾದುದು ಯಾವುದು ಇಲ್ಲ, ಒಂದು ವೇಳೆ "ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್" ಈ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇದ್ದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಇದು ಮಾತ್ರ ನನ್ನನ್ನು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಹುಚ್ಚನನ್ನಾಗಿಸಿದೆ."<ref>{{Cite web |url=http://www.theliveline.com/EntertainerProfile.aspx?entertainerId=144175 |title=ದಿಲೈವ್‌ಲೈನ್: ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ |access-date=2010-03-10 |archive-date=2010-04-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100406064111/http://theliveline.com/EntertainerProfile.aspx?entertainerId=144175 |url-status=dead }}</ref> ಮೇ 19ರಂದು ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಆಲ್ಬಮ್‌‍ನ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿ, ಜುಲೈ 18ರಂದು ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ''[[ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್]]'' ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತು.<ref name="megadeth.com">{{Cite web |url=http://www.megadeth.com/home_popup.php?news_id=950 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-03-10 |archive-date=2010-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100227081829/http://www.megadeth.com/home_popup.php?news_id=950 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.megadeth.com/home.php |title=Megadeth.com - ಮುಖಪುಟ |access-date=2010-03-10 |archive-date=2009-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090713071912/http://www.megadeth.com/home.php |url-status=dead }}</ref> ಮೇ 26, 2009ರಂದು ಕ್ರಿಸ್ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್ ತನ್ನ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ: "ಸಿಡಿಗಾಗಿ, ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸಗಳೂ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೂಡಿಬರುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಾನು ನಂಬುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ವಿಶಿಷ್ಟತೆ ಮತ್ತು ನೈಜ ಶಬ್ದವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಬೇರೆ ಗುಂಪಿನ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಾನು ಆಲೋಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಡೇವ್‌ನ ದೊಡ್ಡ ಸ್ವರದ ಹಾಡುಗಳು, ಜೇಮ್ಸ್‌ ಹ್ಯೂಗ್‌ರ ಅದ್ಭುತ ಬಾಸ್‌ನ ಶಬ್ಧ, ಶಾನ್‌ನ ಅತ್ಯಂತ ನಿಖರವಾದ ಡ್ರಮ್‌ ನುಡಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಆ‍ಯ್‌೦ಡಿಯ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಾರಥ್ಯ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಬೇಕಾದ ಸಿಡಿಯ ಸಂಗೀತದ ಕಡೆಗೆ ತೀವೃ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ನನಗೆ ವಿವಿಧ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನುಡಿಸಲು ಇದು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು ಅಲ್ಲದೆ ನನ್ನ ಜ್ಞಾನ ವೃದ್ಧಿಗೆ ಇದು ಸಹಕಾರಿಯಾಯಿತು. ನನ್ನಿಂದ ಅದರ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಕಾಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿ ನೀವೆಲ್ಲರೂ ಏನಾದರೂ ನಿಮಗಿಷ್ಟವಾಗಿರುವುದನ್ನ ಹುಡುಕುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ನಾನು ನಂಬಿದ್ದೇನೆ".<ref>{{Cite web |url=http://forums.megadeth.com/showthread.php?t=380001 |title=ಮೆಗಾಡೆಟ್ ವೇದಿಕೆಗಳು |access-date=2010-03-10 |archive-date=2009-05-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090528201645/http://forums.megadeth.com/showthread.php?t=380001 |url-status=dead }}</ref> ಮೇ 27, 2009ರಂದು [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್]] ಎಲ್ಲಾ 12 ಹಾಡುಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದು, ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವುಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಿಕ್ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಾಸ್ಟರಿಂಗ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದರು.<ref>{{Cite web |url=http://forums.megadeth.com/showthread.php?t=380109 |title=ಮೆಗಾಡೆಟ್ ವೇದಿಕೆಗಳು |access-date=2010-03-10 |archive-date=2010-03-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100327081828/http://forums.megadeth.com/showthread.php?t=380109 |url-status=dead }}</ref> ರೇಡಿಯೊ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸಿದ ಇನ್‌ಫೊವರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದಂತೆ, "''[[ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್]]'' " ಆಲ್ಬಮ್‌‌‍ನ ಹೆಸರು, ಅದೇ ಹೆಸರಿನ [[ಅಲೆಕ್ಸ್ ಜೋನ್ಸ್‌]]ರ "ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್" ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಗೌರವಾರ್ಪಣೆಯಾಗಿದೆ.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=_pl0TW6UYhQ</ref> ಜೂನ್ 5, 2009ರಂದು, ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಅದೇ ವರ್ಷದ ಜಪಾನ್ ಲೌಡ್ ಪಾರ್ಕ್ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಬಿಗ್ ರಾಕ್ ಸ್ಟೇಜ್ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುವುದಾಗಿ ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿದರು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಮಕುಹರಿ ಮೆಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 17–18ರಂದು ಸ್ಥಳವನ್ನು ಗೊತ್ತು ಪಡಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಜಪಾನಿನ ಕನ್ವೆನ್ಷನ್ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಟೊಕಿಯೊ ಸಮೀಪದ ಚಿಬಾಪ್ರಿಫೆಕ್ಚರ್‌ನ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿದೆ. [[ಸ್ಲೇಯರ್]], [[ರಾಬ್ ಜಾಂಬಿ]], ಆಂಥ್ರಾಕ್ಸ್, [[ಆರ್ಚ್ ಎನೆಮಿ]], ಮತ್ತು ಉತ್ಸವದ ಸಮಾರೋಪದಲ್ಲಿ [[ಜೂಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್‌]] ರೊಂದಿಗೆ [[ಚಿಲ್ಡ್ರನ್ ಆಫ್ ಬೊಡಮ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಮತ್ತಿತರ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗಳು ಎರಡು-ದಿನದ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.<ref>[http://www.loudpark.com/09/ ಲೌಡ್ ಪಾರ್ಕ್ 09]</ref> ಜುಲೈ 7ರಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್ [[ರೋಡ್‌ರನ್ನರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]] ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ಪ್ರಥಮ ಸಿಂಗಲ್ "[[ಹೆಡ್ ಕ್ರೂಷರ್]]" ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಈ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 11 ಗಂಟೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಕೇವಲ 24ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಆಗಸ್ಟ್ 15ರಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್ [[ರೋಡ್‌ರನ್ನರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]] ತಾಣದಲ್ಲಿ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಾಗಿಯೇ ಮತ್ತೊಂದು ಹಾಡು "1,320" ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. "''[[ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್]]'' " ಆಲ್ಬಮ್ನ‌‌‌‍ ಬಿಡುಗಡೆ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15, 2009 ಎಂದು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಮೆಟಾಲ್ ಹಮ್ಮರ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್‌ನ ಜಾಲತಾಣವು ಆಲ್ಬಮ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಒಂದರ ನಂತರ ಒಂದರಂತೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಿದೆ.<ref>{{cite news|url=http://www.metalhammer.co.uk/news/megadeth-endgame-track-by-track-preview/|title=Megadeth Track-By-Track|date=August 10, 2009|publisher=MetalHammer.com|accessdate=August 10, 2009}}</ref> ಈ ಸಂಪೂರ್ಣ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವುದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 10ರಲ್ಲಿ [[ಮೈಸ್ಪೇಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite news|url=http://www.angrymetalguy.com/?p=595/|title=Megadeth - Endgame Review|date=Sep 10, 2009|publisher=AngryMetalGuy.com|accessdate=09-11-2009}}</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ ತನ್ನ ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 14ರಂದು ಮಿಚಿಗನ್‌ನ ಗ್ರಾಂಡ್ ರಾಪಿಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿ, ಡಿಸೆಂಬರ್ 13ರಂದು ನೆವಡಾದ ಲಾಸ್‌ ಏಂಜಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿತು. ಈ ಪ್ರವಾಸವು [[ಮೆಷಿನ್ ಹೆಡ್]], [[ಸುಸೈಡ್ ಸೈಲೆನ್ಸ್]], [[ವಾರ್‌ಬ್ರಿಂಗರ್]], ಮತ್ತು [[ಆಕೇನಿಯಮ್]]‌ ತಂಡಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದೇ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್ [[ಸ್ಲೇಯರ್]] ಮತ್ತು [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ "ಅಮೇರಿಕನ್ ಕಾರ್ನೇಜ್"‌ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತ್ತು, ಅವೆರಡೂ ಥ್ರಾಶ್ ಮತ್ತು ಹೆವಿ ಮೆಟಾಲ್ ಸೀನ್‌ನ ದೈತ್ಯವಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಜನವರಿ 18ರಂದು ಆರಂಭಿಸಲು ನಿಗದಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಟಾಮ್ ಅರೆಯ್‌ರ ಬೆನ್ನುಹುರಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ವಸಂತಕಾಲದ ಕೊನೆ ಅಥವಾ ಬೇಸಿಗೆಕಾಲದವರೆಗೆ ಪ್ರವಾಸದ ಆರಂಭವನ್ನು ಮುಂದೂಡಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=130454 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-08-10 |archive-date=2013-07-22 |archive-url=https://www.webcitation.org/6IJDS048J?url=http://www.blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article |url-status=dead }}</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ "[[ಹೆಡ್ ಕ್ರೂಷರ್]]" ಆಲ್ಬಮ್ 2010ರ ಗ್ರಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತವಾಯಿತು.<ref>http://www.grammy.com/grammy_awards/52nd_show/list.aspx</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ "ಬಿಗ್ ಫೋರ್ ಟೂರ್"‌ವೊಂದನ್ನು (ಮೆಟಾಲಿಕ, ಸ್ಲೇಯರ್ ಮತ್ತು ಆಂಥ್ರಾಕ್ಸ್‌ರೊಡನೆ) ಸಹ ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ನಾಲ್ಕು ಥ್ರಾಶ್ ದೈತ್ಯ ಮೆಟಾಲ್ ತಂಡಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.<ref>http://www.thrashhits.com/2009/12/ಮೆಟಾಲಿಕ-ದೊಡ್ಡ-ನಾಲ್ಕು-ಪ್ರವಾಸವನ್ನು-ಸೊನಿಸ್‌ಫೇರ್-ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿದೆ/</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ "ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್‌ನ 20ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು" ಮಾರ್ಚ್ 1ರಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಇದು [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್]] ಮತ್ತು [[ಎಕ್ಸೊಡಸ್‌]] ತಂಡಗಳ ಬೆಂಬಲವಿರುವ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ ಪ್ರವಾಸವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರವಾಸದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಅದರ ಪೂರ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ [[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]] ಅನ್ನು ಮತ್ತು ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್ ಅದರ ಪೂರ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ [[ದಿ ಲೆಗಸಿ]]ಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವರು.<ref>http://www.megadeth.com</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ 2010ರಲ್ಲಿ "ಅಮೆರಿಕನ್ ಕಾರ್ನೇಜ್"‌ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು. ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ನಟರಾದ [[ಸ್ಲೇಯರ್]] ಮತ್ತು [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್]] ಅವರು ಭಾಗವಹಿಸುವರು. ಈ ಪ್ರವಾಸವು ಜುಲೈ 23, 2010ರಂದು ಕ್ಯೂಸಿ ಕೆನಡಾದ ಕ್ಯೂಬೆಕ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡು, 2010ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ಆರಂಭದವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆಯುವುದು.<ref>{{cite news|url=http://www.metalcallout.com/metal-music-news/slayer-megadeth-testament-north-american-tour-dates.html#dates|title=Slayer, Megadeth & Testament North American Tour Dates|publisher=Metal Call-Out|date=February 1, 2010|accessdate=February 2, 2010}}</ref> ಫೆಬ್ರುವರಿ 8, 2010ರಂದು, ಮುಸ್ಟೇನ್ ಮೊದಲಿದ್ದ ಬಾಸ್ ವಾದಕ [[ಡೇವಿಡ್ ಎಲಿಫ್ಸನ್]] ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಜೇಮ್ಸ್ ಲೊಮೆಂಜೊ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು.<ref>http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=134737</ref> == ಗೀತ ಸಾಹಿತ್ಯದ ವಸ್ತು ವಿಷಯ == ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಗೀತ ರಚನೆಕಾರನಾಗಿ, ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಆಗಾಗ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ, ರಾಜಕೀಯ, ಮತ್ತು ಬಹಳ ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗೀತ ರಚನೆಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="AMGS" /> ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು [[ಅಣ್ವಸ್ತ್ರ ಯುದ್ಧ]]ಗಳು [[ಮಿಲಿಟರಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಂಕೀರ್ಣ]] ("ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರೆಶನ್ ", "[[ಹ್ಯಾಂಗರ್ 18]]", "ರಿಟರ್ನ್ ಟು ಹಂಗರ್ ", ಟೇಕ್ ನೊ ಪ್ರಿಸನರ್ಸ್") ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮ ("ಡಾವ್ನ್ ಪಟ್ರೋಲ್ ", "ಎಶಸ್ ಇನ್ ಯುವರ್ ಮೌತ್ ")ಗಳು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಷಯಗಳಾಗಿವೆ. ''megadeth'' ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು [[ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ]]ವಾಗಿ [[megadeath]] ಎಂದು [[ತಪ್ಪಾಗಿ]] ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ, 1953ರಲ್ಲಿ [[ಮಿಲಿಟರಿ]] ಆಯೋಗದ [[ಹರ್ಮನ್ ಕಾನ್]] ಈ ಪದವನ್ನು [[RAND]] ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿ, ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಸಾವುಗಳು ಎಂದು ವಿವರಿಸಿ,1960ರ ತನ್ನ ''ಆನ್ ಥರ್ಮೋನ್ಯುಕ್ಲಿಯರ್ ವಾರ್'' ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೊಳಿಸಿದ್ದಾನೆ.<ref>ಕಾನ್, ಹರ್ಮನ್. ''ಆನ್‌ದೇರ್ಮೊನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್'' (ಪ್ರಿನ್ಸೆಟನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್), ISBN 0-313-20060-2</ref> ಹಲವು ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಗೀತೆಗಳಿಗೆ ರಾಜಕೀಯವು ಸಹ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗೀತ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಿಷಯ ವಸ್ತುವಾಗಿದೆ,<ref name="AMGY" /><ref name="AMGS" /> [[ಟಿಪ್ಪರ್ ಗೋರ್‌‍]]ರವರ [[ಪಿಎಂಆರ್‌‍ಸಿ]] ಬ್ಯಾಂಡ್ ಕುರಿತ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರ ಕಟುವಾದ ನಿರ್ಧಾರ ಮತ್ತು "ಹುಕ್ ಇನ್ ಮೌತ್ " ಹಾಡಿನಲ್ಲಿನ [[ಸೆನ್ಸಾರ್‌ಶಿಫ್]]ಗೆ ಒಳಗಾದ ಸಾಹಿತ್ಯವೂ ಕೂಡ ಇದೇ ರೀತಿಯದ್ದಾಗಿದೆ.<ref>ಬರ್ಚ್‌ಮಿಯರ್, ಜಾಸನ್. ''"ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌... '' ''ಸೋ ವಾಟ್‌!" '' [http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=10:06xsa9tge23s ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101003032225/http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg |date=2010-10-03 }} ನಲ್ಲಿ ''ಮರು ಮಾದರಿತಯಾರಿಕೆ ಆವೃತ್ತಿಯ ಎ‌ಎಮ್‌ಜಿ ವಿಮರ್ಶೆ'' ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 20, 2006.</ref> ಮುಸ್ಟೇನ್‌ "ಕೌಂಟ್‌‍ಡೌವ್ನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿನ್ಶನ್" ಮತ್ತು " ಡಾವ್ನ್ ಪಟ್ರೋಲ್" ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರು [[ಪರಿಸವಾದಿ]] ನಿಲುವನ್ನು ತಾಳಿದ್ದಾರೆ, ಮತ್ತು "ಸಿಂಫೋನಿ ಆಫ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್" ನಂತಹ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ದೋರವಿರುವಂತಹ ವಿಷಯವನ್ನು ಸಾರಿದ್ದಾರೆ.<ref name="RollingStone2">ಪಾಲ್ಮರ್, ರಾಬರ್ಟ್. ''"ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್ ರೊಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ ರಿವ್ಯೂ'', [http://www.rollingstone.com/reviews/album/253180/rust_in_peace Rolling Stone.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071111045326/http://www.rollingstone.com/reviews/album/253180/rust_in_peace |date=2007-11-11 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> "ಯುನೈಟೆಡ್ ಅಬೋಮಿನೆಶನ್ಸ್ " ನಲ್ಲಿ ಇದರ ನಿಷ್ಪರಿಣಾಮತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ [[ಯುಎನ್]] ಟೀಕೆ ಮಾಡಿದೆ. ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರಿಗೆ [[ರಾಜಕೀಯ]]ದ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ [[ಹತಾಶೆ]] "ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್",<ref name="AMGHuey" /> "ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಅ ಹೀರೊ" ಮತ್ತು "ಬ್ಲಾಕ್ ಮೇಲ್ ದಿ ಯುನಿವರ್ಸ್"ಗಳಂತಹ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ.<ref name="AMGHuey" /><ref name="AMGS" /> ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಅರ್ಥವಾಗದ ಗೀತ ರಚನೆಗಳಿಂದಲೂ ಬ್ಯಾಂಡ್ ವೃಂದದವರಿಗೆ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನುಂಟಾಗಿವೆ, ಈ ಹಾಡು ಪ್ರೊ-[[ಸುಸೈಡ್]] ಆಗಿದೆ ಎಂದು ಸಂಗೀತ ಚಾನೆಲ್‌ಗೆ ತಿಳಿದಾಗ 1988 ರಲ್ಲಿ "[[ಇನ್ ಮೈ ಡಾರ್ಕೆಸ್ಟ್ ಅವರ್]] " [[ಸಂಗೀತ ವಿಡಿಯೋ]]ವನ್ನು [[ಎಂಟಿವಿ]]ಯಿಂದ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="So Far, So Good... remastered album notes">''"ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್‌, ಸೋ ವಾಟ್‌!"'' ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಗೊಂಡ ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಷಯಗಳು''. '' ''ಜುಲೈ 24, 2004, [[ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]], 72435-98626-2-0.''</ref> ಮತ್ತೆ ಪ್ರೊ-ಸುಸೈಡ್ ಎಂಬ ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆಯಿಂದ "[[ಎ ಟೌಟ್ ಲೆ ಮೊಡ್]] " ಸಂಗೀತ ವಿಡಿಯೋವನ್ನು ಎಂಟಿವಿಯಿಂದ ನಿಷೇಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಆದರೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಅದು ಒಬ್ಬ ಸಾಯುತ್ತಿರುವಂತಹ ಮನುಷ್ಯ ಆಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರರಿಗೆ ಹೇಳುವಂತಹ ಕೊನೆ ಮಾತುಗಳನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬರೆದಂತಹ ಸಾಹಿತ್ಯವಾಗಿತ್ತು.<ref name="Youthanasia album notes">"ಯುಥಾನೇಷಿಯಾ" ''ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಯಾದ ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಷಯಗಳು''. ಜುಲೈ 24, 2004, [[ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]], 72435-98623-2-3.</ref> "ಯೂಸ್ ದ ಮ್ಯಾನ್ ", "ಬರ್ನ್ಟ್ ಐಸ್" ಆಲ್ಬಮ್‌‌ಗಳಲ್ಲಿ ದುಶ್ಚಟವು ಸಹ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗೀತ ಸಾಹಿತ್ಯದ ವಸ್ತು ವಿಷಯವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು "ಅಡಿಕ್ಟೆಡ್ ಟು ಕೆಯಾಸ್" ಇದರಲ್ಲಿ [[ಮಾದಕ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನಿಂದಿಸುವ]] ಮಾಜಿ ಕೌನ್ಸಲರ್ ರ‍ವರು ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ ಮಾದಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಸೇವಸಿ ಮರಣದೊಂದಿದ್ದರು ಎನ್ನುವ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.|ರ‍ವರು [[ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ ಮಾದಕ ಪದಾರ್ಥವ]]ನ್ನು ಸೇವಸಿ ಮರಣದೊಂದಿದ್ದರು ಎನ್ನುವ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.<ref name="Cryptic Writings album notes">''"ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್" '' ಮರುಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಯಾದ ಆಲ್ಬಮ್ ವಿಷಯಗಳು''. '' ''ಜುಲೈ24, 2004, [[ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]], 72435-98625-2-1.''</ref>]] ಇತ್ತೀಚಿನ ಕೆಲವು ಗೀತ ರಚನೆಗಳು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಷಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿವೆ, ಅದರಂತೆ "[[ನೆವರ್ ವಾಕ್ ಅಲೋನ್]]...[[ಅ ಕಾಲ್ ಟು ಆರ್ಮ್ಸ್]]" ಆಲ್ಬಮ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಅವರಿಗೆ ದೇವರ ಜೊತೆ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು "ಶಾಡೋ ಆಫ್ ಡೆತ್ ", [[ಕಿಂಗ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಬೈಬಲ್]]ನ [[23ನೇ ಅಧ್ಯಾಯ]]ದಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಮಾತಿನಸಾಹಿತ್ಯ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. "ಮೈ ಕಿಂಗ್ ಡಮ್ " ಮತ್ತು "ಆಫ್ ಮೈಸ್ ಎಂಡ್ ಮೆನ್ " ಗೀತೆಗಳು ಸಹ ಕ್ರೈಸ್ತ ಗೀತ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. == ವಿವಾದ == : ''ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಫುಯೇಡ್ಸ್ ಎಂಡ್ ರೈವಲ್ರಿಸ್]] ಅನ್ನು ನೋಡಿ.'' ಪತ್ರಿಕಾ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದರಲ್ಲಿ [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌]] ಅಪಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ,<ref name="BM2" /> ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಗೆತನ ಮತ್ತು ಈ ಹಿಂದಿನ ಹಾಗೂ [[ಸ್ಲೇಯರ್]] ಮತ್ತು [[ಮೆಟಲಿಕ]]ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಬೇರೆ ಬ್ಯಾಂಡಿನ ಸಹ ವಾದ್ಯಗಾರರೊಂದಿನ ಸಮಸ್ಯಗಳು ಅಥವಾ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ಕುರಿತಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಬಹುಶಃ ಮೆಟಾಲಿಕ ಸದಸ್ಯರಾದ [[ಜೇಮ್ಸ್ ಹೆಟ್ ಫೀಲ್ಡ್]] ಮತ್ತು [[ಲಾರ್ಸ್ ಉಲ್ರಿಚ್]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಹಗೆತನವಿದ್ದಿದ್ದರಿಂದ ಅವರನ್ನು ವಿರೋಧವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಡಿನಿಂದ ಉಚ್ಚಾಟನೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ವಿಧಾನ, ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಹಾಡು ಬರೆಯುವ ವಿಶ್ವಾಸದ ಮೇಲಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು.<ref name="ROD">ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್. ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ವರ್ಸಸ್ ಮೆಟಾಲಿಕ"'', [http://megadeth.rockmetal.art.pl/related_metallica.html ದಿ ರೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೆತ್]‌ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 16, 2006.</ref> 1988 ಎಪ್ರಿಲ್ ನಲ್ಲಿ [[ಉತ್ತರ ಭಾಗದ ಐರ್ಲೆಂಡ್]] ನ [[ಅಂಟ್ರಿಮ್]]‌‌‍ನ್ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗಾನಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ "ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದೇ" ಅಂತಿಮ ಹಾಡನ್ನು [[ಐಆರ್ಎ]] ಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದರು.<ref>... ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬೂಟ್‌ಲೆಗ್ಸ್ ಫಾರ್ ಆಲ್''"ಮೆಗಾಡೆಟ್&nbsp;— ಲೈವ್ ಇನ್ ಆಂಟ್ರಿಮ್, ಐರ್ಲೆಂಡ್, 1988"'' ನಲ್ಲಿ [http://bootlegs.ws/mega/mega88-05-11.html... ]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}[http://bootlegs.ws/mega/mega88-05-11.html ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬೂಟ್‌ಲೆಗ್ಸ್ ಫಾರ್ ಆಲ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100827005828/http://www.bootlegs.ws/mega/mega88-05-11.html |date=2010-08-27 }}</ref><ref>contactmusic.com ''"ಮುಸ್ಟೇನ್’ಸ್ ಟೆರಾರಿಸ್ಟ್ ಬ್ಲಂಡರ್"'', ಡೆಸೆಂಬರ್ 11, 2005, [http://www.contactmusic.com/new/xmlfeed.nsf/mndwebpages/mustaines%20terrorist%20blunder contactmusic.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090614092245/http://www.contactmusic.com/new/xmlfeed.nsf/mndwebpages/mustaines%20terrorist%20blunder |date=2009-06-14 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ.</ref> ಅಂತಿಮ ಹಾಡು "[[ಅನರ್ಚಿ ಇನ್ ದಿ ಯುಕೆ]]" ಗಿಂತ ಮೊದಲು ಮುಸ್ಟೇನ್‌ "''ದಿಸ್ "ಇಸ್ ಒನ್ಸ್ ಫಾರ್ ದಿ ಕಾಜ್!"("ಇದು ಒಂದರ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ"!)'' " ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಲ್ಲಿ ಹೊಡೆದಾಟ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟಂಟರು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು,ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದಂತೆ ವಾದ್ಯಗಾರರ ತಂಡವು ಉಳಿದ [[ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್]] ಮತ್ತು [[ಐರ್ಲೆಂಡ್ ಗಣರಾಜ್ಯ]]ಗಳ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ "ಬುಲ್ಲೆಟ್ ಪ್ರೂಫ್ ಬಸ್"ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್ ತಾವು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಸ್ಥಳದ ಹೊರಗಿದ್ದ ಟಿ-ಶರ್ಟ್ ಆಕ್ರಮ ಮಧ್ಯ ಮಾರಾಟಗಾರರು "ದಿ ಕಾಜ್" ಎಂಬುದರ ಅರ್ಥದ ಕುರಿತು ತಮ್ಮನ್ನು ದಾರಿ ತಪ್ಪಿಸಿದರು ಎಂದು ಆರೋಪ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಘಟನಾವಳಿಯು ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‍ನ "[[ಹೋಲಿ ವಾರ್ಸ್....]]" [["ದಿ ಪನಿಶ್ಮೆಂಟ್ ಡ್ಯೂ"]] ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ನೀಡಿತು. ಜುಲೈ 2004ರಲ್ಲಿ, ಮಾಜಿ ಬೆಸ್ಸಿಸ್ಟ್ [[ಡೇವಿಡ್ ಎಲೆಫ್ಸನ್]] [[ಮನ್ಹತ್ತನ್]][[ಫೆಡರಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯ]]ನಲ್ಲಿ $18.5 ಮಿಲಿಯನ್ ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರ ವಿರುದ್ಧ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡುತ್ತಾರೆ. ಎಲೆಫ್‌ಸನ್‌‌‌‌‌‌‌‌ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ರವರ ಮೇಲೆ, ಆತ ಬಂದ ಲಾಭದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಪಾಲು ನೀಡಲಿಲ್ಲ, ಅಲ್ಲದೇ ಈ ಹಿಂದೆ 2002ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಡ್ ವಿಭಜನೆಗೊಂಡಾಗ ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಒಪ್ಪಂದದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಆತ ಪಾಲಿಸಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಆರೋಪ ಮಾಡಿದರು.<ref>Blabbermouth.net ''"ಫಾರ್ಮರ್ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಬಾಸಿಸ್ಟ್ ಸೂಸ್ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಫಾರ್ $18.5 ಮಿಲಿಯನ್"'', ಜುಲೈ15, 2004, [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=24760 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071224031813/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=24760 |date=2007-12-24 }} ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 20, 2006.</ref> ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಮುಸ್ಟೇನ್ ತನ್ನನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆ ರಾಯಧನಗಳಿಂದಲೂ ದೂರವಿಟ್ಟು ಮೋಸ ಮಾಡಿದ ಎಂದು ಎಲೆಫ್ಸನ್ ದೂರಿದರು. 2005 ರಲ್ಲಿ ಈ ಮೊಕದ್ದಮೆ ವಜಾ ಆಯಿತು,<ref>Blabbermouth.net ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್: ಡೆವಿಡ್ ಎಲ್ಲೆಫ್ಸನ್'ಸ್ $18.5 ಮಿಲಿಯನ್ ಲಾ ಸೂಯಿಟ್ ಡಿಸ್‍ಮಿಸ್ಡ್ "'', ಜನವರಿ 16, 2005, [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=31575 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071224050011/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=31575 |date=2007-12-24 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 20, 2006.</ref> ಮತ್ತು ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಅ ಮೊಕದ್ದಮೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಮೊಕದ್ದಮೆಯೊಂದನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದರು, ಇದು ನಂತರ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಹೊರಗೆ ಇತ್ಯರ್ಥವಾಯಿತು. ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಹೊಸದಾಗಿ [[ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್]] ಆಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಕೆಲವು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಲೈವ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು, ಮುಸ್ಟೇನ್‌‌‍ರವರ ಈ ಘೋಷಣೆ ‍ಸಣ್ಣ ವಿವಾದದ ಕಿಡಿಯಾಯಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=41167 |title=ಮೆಗಾಡೆಟ್’ಸ್ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್: 'ಐ ಎಕ್ಸ್‌ಪಿರಿಮೆಂಟೆಡ್ ವಿತ್ ಬ್ಲಾಕ್ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ವಿಚ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ' |access-date=2021-08-10 |archive-date=2011-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111117152358/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=41167 |url-status=dead }}</ref><ref>Blabbermouth.net ''"ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸೇಸ್ ಹಿ ವೊಂಟ್ ಪ್ಲೇ ಪಿಸ್ಟೊಲ್ಸ್' 'ಆನರ್ಕಿ' ಬಿಕಾಸ್ ಆಫ್ 'ಆ‍ಯ್೦ಟಿ-ಕ್ರಿಸ್ಟ್' ರೆಫೆರೆನ್ಸ್"'', ಆಗಸ್ಟ್ 1, 2005, [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=39974 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080507152245/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=39974 |date=2008-05-07 }} ನಿಂದ ವರದಿಯಾಗಿದೆ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್20, 2006.</ref> ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ರವರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿ [[ಮತ್ತೆ ಜನ್ಮ]] ತಾಳಿದ್ದಾರೆ. ಮೇ 2005ರಲ್ಲಿ, [[ರೋಟಿಂಗ್ ಕ್ರಿಸ್ಟ್]] ಮತ್ತು [[ಡಿಸೆಕ್ಷನ್]] [[ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಮೆಟಲ್]] ಬ್ಯಾಂಡ್ ಗಳ ಜೊತೆ ಗ್ರೀಸ್ ಮತ್ತು ಇಸ್ರೇಲ್‌‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಹೆದರಿಸಿದರು, ಏಕೆಂದರೆ ಬ್ಯಾಂಡ್‌‍ಗಳು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತಿದ್ದವು, ಇದು ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಡ್‌‌‍ಗಳು ತಮ್ಮ ಅಸ್ಥಿತ್ವವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref>ಕೆರ್ಬಿ, ಜೆಫ್. ''"ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಸ್ಪೀಕ್ಸ್ ಟು KNAC.com ಫ್ರಂ ಗಿಗಾಂಟೂರ್"'', 24 ಜುಲೈ 2005, [http://www.knac.com/article.asp?ArticleID=3761 KNAC.com] ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 11, 2006.</ref> == ಪರಂಪರೆ == ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಮಿಲಿಯನ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಲ್ಬಮ್‌‍ಗಳನ್ನೂ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ,<ref name="roadrunnerrecords.com" /> ಹತ್ತು ಟಾಪ್ 40 ಆಲ್ಬಮ್‌‍ಗಳು (ಐದು ಟಾಪ್ 10 ಆಲ್ಬಮ್‌‍ಗಳು ಸೇರಿವೆ),<ref name="BB-A" /> ಹದಿನೆಂಟು ಟಾಪ್ 40 ಮೇನ್ ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ರಾಕ್ ಸಿಂಗಲ್ಸ್,<ref name="BB-S" /> ಮತ್ತು ಎಂಟು [[ಗ್ರಾಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮಾಂಕಿತಗೊಂಡಿವೆ,<ref name="Rock On The Net's list of Best Metal Performance Grammy nominations">ರಾಕ್ ಆನ್ ದಿ ನೆಟ್'ನ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ. ''"ಗ್ರಾಮ್ಮಿ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್: ಬೆಸ್ಟ್ ಮೆಟಾಲ್ ಪರ್ಫಾಮೆನ್ಸ್"'', [http://www.rockonthenet.com/grammy/metal.htm Rockonthenet.com] ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2006.</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್ ದೀರ್ಘಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಡ್‌‌‍ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ.<ref name="Megadeth Behind the Music Press Release">ಮೆಗಾಡೆಟ್’ಸ್ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ ''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಬಿಹೈಂಡ್ ದ"'', 2001, [http://www.megadeth.com/news/pr/behindthemusic.html Megadeth.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061021225800/http://www.megadeth.com/news/pr/behindthemusic.html |date=2006-10-21 }} ನಲ್ಲಿ; ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪಡೆದದ್ದು ನವೆಂಬರ್ 15, 2006.</ref> "ನಾಲ್ಕು ದೊಡ್ಡ" [[ರಭಸದ ಮೆಟಲ್]] ಬ್ಯಾಂಡ್ ಗಳಲ್ಲಿ (ಮೆಗಾಡೆಟ್‌, [[ಮೆಟಲಿಕಾ]], [[ಅಂತ್ರಾಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಸ್ಲೇಯರ್]]), ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯದ ಯಶಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಮೆಟಲಿಕಾದ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ. [[ತ್ರ್ಯಾಶ್ ಮೆಟಲ್‌‍]]ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮೊದಲು, 1980ರ ದಶಕದ ನಂತರ ಮತ್ತು 1990ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ [[ಎಕ್ ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ಮೆಟಲ್]] ನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ತಳಹದಿಗೆ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ, ಮೆಟಲ್ ಕಾರ್ಯಗಳ ನಂತರದ ಪ್ರಭಾವ ಎಂದು ಆಗಾಗ ಉದಾಹರಿಸಬಹುದು, ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿ [[ಪಂಟೆರ]], [[ಆರ್ಚ್ ಎನೆಮಿ]], [[ಲಂಬ್ ಆಫ್ ಗಾಡ್]],<ref>''Blabbermouth.net'',''"ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಆರ್ಚ್ ಎನೆಮಿ, ಲ್ಯಾಂಬ್ ಆಫ್ ಗಾಡ್ ಮೆಂಬರ್ಸ್ ಡಿಸ್ಕಸ್ಸ್ ಗಿಗನ್ಟೋರ್"'',ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 16, 2006,[http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=58545 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930224014/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=58545 |date=2007-09-30 }} ನಲ್ಲಿ;ಕೊನೆ ಪ್ರವೇಶ ನವೆಂಬರ್23, 2006.</ref> ಮತ್ತು [[ಇನ್ ಫ್ಲೇಮ್ಸ್]] ಗಳು ಸೇರಿವೆ.<ref>''Blabbermouth.net'', ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ''’ಇನ್ ಪ್ಲೇಮ್ಸ್ ಬಾಸಿಸ್ಟ್ ಸೇಸ್ ಮಟಿಂಗ್ ರೋನೇ ಜೇಮ್ಸ್ ಡೈಯೊ ಹ್ಯಾಸ್ ಬೀನ್ ಆ‍ಯ್‌ನ್ ಇನ್ಸ್‌ಪಿರೇಷನ್ "'' ಅಕ್ಟೋಬರ್ October 19, 2006,ಆ‍ಯ್‌ಟ್ [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=60567 Blabbermouth.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927223945/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=60567 |date=2007-09-27 }};ಕೊನೆ ಪ್ರವೇಶ ನವೆಂಬರ್ 23, 2006.</ref> ''[[ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್.....ಬಟ್ ಹು ಈಸ್ ಬಯಿಂಗ್?]]'' ಇದು [[ತ್ರ್ಯಾಶ್ ಮೆಟಲ್]] ನ ಇತಿಹಾಸದ [[ಮೈಲಿಗಲ್ಲು]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ "ಈ ದಶಕದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಮೆಟಲ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮತ್ತು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಕೆಲವು ನೈಜ ಸ್ಪಷ್ಟ ತ್ರ್ಯಾಶ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು" ಇದರಂತೆ " ಪ್ರಾರಂಭದಿಂದ ಕೊನೆಯವರೆಗೆ ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಉತ್ತಮವಾಗಿರುವ ಮೆಟಲ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು" ಎಂದು ''ಆಲ್ ಮ್ಯುಸಿಕ್'' ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಬಗ್ಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದೆ.<ref name="birchmeier2006" /> ಮೇ 2006ರಲ್ಲಿ ನಲವತ್ತು ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮೆಟಲ್ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ [[ವಿಎಚ್ 1]] "ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್" ಹಾಡಿಗೆ ಹನ್ನೊಂದನೇ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಿತು.<ref name="VH1Greatest" /> ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, [[ಮೆಟಲ್ ಹೆಮ್ಮರ್]] ನಿಯತಕಾಲಿಕದ ಪ್ರಕಾರ, [[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]] ಮೂರನೆಯ ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠ ತ್ರ್ಯಾಶ್‌‍ ಮೆಟಲ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಎಂದು ಹೆಸರು ಗಳಿಸಿತ್ತು. "ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್....ಬಟ್ ಹು ಈಸ್ ಬಯಿಂಗ್?" ಹನ್ನೊಂದನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿತ್ತು. 2004ರಲ್ಲಿ ''[[ಗಿಟಾರ್ ವರ್ಲ್ಡ್]]'' ನಿಯತಕಾಲಿಕ ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಟಿ ಫ್ರೆಡ್ಮೆನ್‌‍ರವರಿಗೆ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಸರ್ವಕಾಲಿಕ 100 ಶ್ರೇಷ್ಠ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕರಲ್ಲಿ 19ನೇ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಿತ್ತು.<ref name="GuitarWorld100"> ''"ಗೀಟಾರ್ ವರ್ಲ್ಡ್ಸ್ 100 ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಗೀಟಾರಿಸ್ಟ್ ಆಫ್ ಆಲ್ ಟೈಮ್"'', ಜನವರಿ 23, 2004, ''ಗೀಟಾರ್ ವರ್ಲ್ಡ್'' ಮ್ಯಾಗ್‌‍ಜೈನ್, ರಿಪೋರ್ಟೆಡ್ ಬೈ [http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID=18446 Blabbermouth.net];ಕೊನೆಯ ಪ್ರವೇಶ ನವೆಂಬರ್23, 2006.</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಸಹ "ವಿಎಚ್ 1ರ ಹಾರ್ಡ್ ರಾಕ್ ನ 100 ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಲಾವಿದರು" ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 69ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ.[http://www.rockonthenet.com/archive/2000/vh1hardrock1.htm ][http://www.rockonthenet.com/archive/2000/vh1hardrock1.htm ] === ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳು === {| class="wikitable" border="1" width="85%" |- ! ಪ್ರಶಸ್ತಿ ! width="30"| ವರ್ಷ ! ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತ ಕೆಲಸ ! ವಿಭಾಗ ! ಫಲಿತಾಂಶ |- | [[ಜಿನೆಸಿಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]] | 1993 | ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ | ಡೋರಿಸ್ ಡೇ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿ <ref>{{cite web|url=http://www.hsus.org/about_us/offices_and_affiliates/hsus_hollywood_office/the_genesis_awards/genesis_award_winners_and_memorable_moments/1993_genesis_awards.html|title=1993 Genesis Awards|work=[[Genesis Awards]]|publisher=[[The Humane Society of the United States]]|accessdate=March 30, 2009|archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 14, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090214074456/http://www.hsus.org/about_us/offices_and_affiliates/hsus_hollywood_office/the_genesis_awards/genesis_award_winners_and_memorable_moments/1993_genesis_awards.html|url-status=dead}}</ref> | {{won}} |- | rowspan="8"| [[ಗ್ರಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]] | {{grammy|1990}} | ''[[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]] '' | [[ಉತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ಪ್ರದರ್ಶನ]]<ref name="LAT Database">{{cite web|url=http://theenvelope.latimes.com/factsheets/awardsdb/env-awards-db-search,0,7169155.htmlstory?searchtype=all&query=megadeth&x=2&y=13|title=Awards Database|publisher=''[[Los Angeles Times]]''|accessdate=March 26, 2009}}</ref> | {{nom}} |- | {{grammy|1991}} | "[[ಹ್ಯಾಂಗರ್ 18]]" | rowspan="3"| ಉತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ವೋಕಲ್ ಪ್ರದರ್ಶನ <ref name="LAT Database" /> | {{nom}} |- | {{grammy|1992}} | ''[[ಕೌಂಟ್ ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್ ಟಿನ್ಷನ್]] '' | {{nom}} |- | {{grammy|1993}} | "[[ಆ‍ಯ್೦ಗ್ರಿ ಅಗೇನ್]]" | {{nom}} |- | {{grammy|1994}} | "[[99 ವೇಸ್ ಟು ಡೈ]]" | rowspan="4"| ಉತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ಪ್ರದರ್ಶನ <ref name="LAT Database" /> | {{nom}} |- | {{grammy|1995}} | "[[ಪರನೈಡ್]]" | {{nom}} |- | {{grammy|1998}} | "[[ಟ್ರಸ್ಟ್]] " | {{nom}} |- | {{grammy|2010}} | "[[ಹೆಡ್ ಕ್ರಷರ್]] " | {{nom}} |- | rowspan="3"| [[ಮೆಟಲ್ ಹಮ್ಮರ್ ಗೋಲ್ಡನ್ ಗಾಡ್ಸ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]] | 2007 | rowspan="2"| [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌]] | rowspan="2"| ರಿಫ್ ಲಾರ್ಡ್ <ref name="Golden Gods 2007">{{cite news |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=70294 |title=Lamb of God, Iron Maiden, Slayer, Machine Head Among 'Golden Gods' Nominees |date=10 April 2007 |work=Blabbermouth.net |publisher=Roadrunner Records |accessdate=8 March 2009 |archive-date=26 ಮಾರ್ಚ್ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326051747/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=70294 |url-status=dead }}</ref><ref name="Golden Gods 2008">{{cite news |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=99168 |title=Metal Hammer Golden Gods Awards: Complete List of Winners |date=17 June 2008 |work=Blabbermouth.net |publisher=Roadrunner Records |accessdate=8 March 2009 |archive-date=26 ಮಾರ್ಚ್ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090326044435/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=99168 |url-status=dead }}</ref> | {{nom}} |- | rowspan="2"| 2008 | {{won}} |- | ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ | ಉತ್ತಮ ಲೈವ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ | {{nom}} |- | [[ರೆವೊಲ್ವರ್ ಗೋಲ್ಡನ್ ಗಾಡ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]] | 2009 | ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ | ಗೋಲ್ಡನ್ ಗಾಡ್ <ref>{{cite news|url=http://www.exclaim.ca/articles/generalarticlesynopsfullart.aspx?csid1=131&csid2=844&fid1=37723|title=Isis, Metallica, Slipknot Winners at the Epiphone Revolver Golden Gods Awards|last=Carman|first=Keith|date=April 8, 2009|publisher=''[[Exclaim!]]''|accessdate=April 10, 2009}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | {{won}} |} === ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ === ಅನೇಕ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು [[ದೂರದರ್ಶನದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ''[[ದಿ ಸಿಂಪ್ಸನ್ಸ್]]'' "ಡೈಪೊಡ್" ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿತು ಅದರಲ್ಲಿ ಇನ್ಸ್ಟಂಟ್‌ ಡೆತ್‌, ಸ್ಲೊ-ಪೇನ್‌ಫುಲ್‌ ಡೆತ್‌ ಮತ್ತು "ಮೆಗಾಡೆಟ್‌" ಎಂಬ ಆಯ್ಕೆಯ ಚಿನ್ಹೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. ''[[ನಾರ್ಥರ್ನ್ ಎಕ್ಸ್ ಪೋಸರ್]]'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿನ ಶೆಲ್ಲಿ ಟಂಬೋನ ಪಾತ್ರವು ಯಾರಾದರೊಬ್ಬರ ಗಾಯವು "ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಆಲ್ಬಂನ ಕವರಿನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ''[[ಮ್ಯಾಡ್ ಅಬೌಟ್ ಯು]]'', ''[[ದಿ ಡ್ರಿವ್ ಕೆರಿ ಷೋ]]'' (ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್‌ ಒಂದು ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೇ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ). ''[[ದಿ ಎಕ್ಸ್ ಫೈಲ್ಸ್]]'' (ಮಲ್ಡರ್, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ನಿಂದ ಸ್ಕಲಿಯವರೆಗೆ ಎಂದು ನಮೂದಿಸುತ್ತಾನೆ) ಮತ್ತು ''[[ಡಕ್ ಡೊಜರ್ಸ್]]'' ಅವರು ''ಬ್ಯಾಕ್ ಇನ್ ದಿ ಡೆ'' ಹಾಡಿನ ಜೊತೆಗೆ ''ಇನ್ ಸ್ಪೇಸ್ ನೋಬಡಿ ಕ್ಯಾನ್ ಹಿಯರ್ ಯು ರಾಕ್‌'' ನ 2005ರ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಡ್ (ಕಾರ್ಟೂನ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ) ಗೋಚರಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref name="IMDB" /> ಅತ್ಯಂತ ಆರಂಭದ ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಕುರಿತಾದ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು 1988ರ [[ಆಲಿವರ್ ಸ್ಟೋನ್]] ಚಲನಚಿತ್ರ ''[[ಟಾಕ್ ರೇಡಿಯೋ]]'' ದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ದೃಶ್ಯವೊಂದರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಸ್ಟೋನರ್ ನುಡಿಸುವ [[ಮೈಕೆಲ್ ವಿನ್‌ಕಟ್]] ತೀವ್ರವಾಗಿ ಸಮಾಜದ ಕುಸಿತದ ಕುರಿತು [[ಎರಿಕ್ ಬೋಗೋಸಿಯನ್‌]] ಅರಾಜಕತೆಯಿಂದ ಮಾತನಾಡಿದ ನಂತರ, ಅವರ ಎದುರು "ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್" ಗೀತೆಯನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾನೆ. [[ಪೆನಲೋಪ್ ಸ್ಫಿರಿಸ್]] ರವರ 1988ರ ಚಿತ್ರ " [[The Decline of Western Civilization Part II: The Metal Years]] " ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಲಕ್ಷಣಗಳಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ. ಈ ವಿನೋದದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರಚಲಿತ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ "ಹೇರ್-ಮೆಟಲ್‌" ತಂಡಗಳ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರಭಾವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಮೆಟಲ್ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಸೇರಿತ್ತು. ಈ ಚಿತ್ರವು ತಂಡದ ಪ್ರದರ್ಶನವಾದ "ಇನ್ ಮೈ ಡಾರ್ಕೆಸ್ಟ್ ಅವರ್"ಗೂ ಸಹ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಾರ್ಟೂನ್ ತಂಡ [[ಡೆತ್‌ಕ್ಲಾಕ್]] ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ನ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂಬಂತೆ ಸೋಗು ಹಾಕುತ್ತದೆ. ''[[ವೇಯ್‌ನೆ’ಸ್ ವರ್ಲ್ಡ್ 2]]'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಇದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ, ಹನಿ ಹಾರ್ನಿ([[ಕಿಂ ಬಸಿನ್ಜೆರ್]]) ಗರ್ಥ್ ([[ಡಾನ ಕಾರ್ವೆ]])ರನ್ನು "ನೀವು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲವೇ?" ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ "ಯಾವುದಾದರೂ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಸಿಕ್ಕಿದೆಯೇ?" ಎಂದು ಗರ್ಥ್ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ. }0}ಕಾಮ್ ಮೀನೆ ಮತ್ತು ಡೊನಾಲ್ ಒಕೆಲಿ ನಟಿಸಿರುವ [[ಸ್ಟಿಫನ್ ಫಿಯರ್ಸ್]]‌ರ 1996ರ ಚಿತ್ರ "ದಿ ವ್ಯಾನ್"ನಲ್ಲಿ ([[ರೊಡ್ಡಿ ಡೋಯ್ಲ್]] ರ ಐರಿಷ್ ಕಾದಂಬರಿ ಆಧಾರಿತ) ಒಂದು ದೃಶ್ಯವಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು "ಫಿಶ್ &amp; ಚಿಪ್ಸ್ ವ್ಯಾನ್" ಮಾಲೀಕರು ಮೆಗಾಡೆಟ್ ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಹೊರಗಡೆ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಸಿದ್ಧಾಹಾರ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. 1991ರ ''[[ಬಿಲ್ &amp; ಟೆಡ್ಸ್ ಬೋಗಸ್ ಜರ್ನಿ]]'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಇಬ್ಬರು [[ನರಕ]]ದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಬಿಲ್ ([[ಅಲೆಕ್ಸ್ ವಿಂಟರ್]]) ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ಟೆಡ್ ([[ಕೆನು ರೀವ್ಸ್]]), ನಾನು ಸತ್ತರೆ, ನೀನು ನನ್ನ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ನಿನಗೆ ತಿಳಿದಿದೆ" ಎಂದು ತಂಡವು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.<ref> ''ಅಂತರಜಾಲ ಚಲನಚಿತ್ರ ದತ್ತಾಂಶಮೂಲ'' "ಮೆಮೋರಿಯಬಲ್ ಕೋಟ್ಸ್ ಫ್ರಂ ಬಿಲ್ ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಟೆಡ್ಸ್ ಬೊಗಸ್ ಜರ್ನಿ" ವರದಿ [http://www.imdb.com/title/tt0101452/quotes IMDB.com]; ಕೊನೆಯ ಪ್ರವೇಶ ನವೆಂಬರ್20, 2006.</ref> ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ರಾಕ್ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ ಅನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಮಾಡುವಂತೆ ಜಾಕ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ರ ಮುಂಚಿನ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ಗೆ "ಮೆಗೊಟ್‌ಡೆಟ್" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. 1993ರ ''[[ಏರ್ ಬೋರ್ನ್]]'' ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರಧಾರಿ ವಿಲೇಯ ([[ಸೆಥ್ ಗ್ರೀನ್]]) ಕೊಠಡಿಗೆ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ''ಕೌಂಟ್ ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್'' ಆಲ್ಬಮ್ ಕವರ್‌ನ ದೊಡ್ಡ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರ ನಿಮಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0106233/ ಐಎಮ್‌‍ಡಿಬಿ]</ref> 2007ರ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ ಚಿತ್ರ "ಈಗಲ್ ವರ್ಸಸ್ ಶಾರ್ಕ್"<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0494222/ ಇಗಲ್ ವರ್ಸ್ಸ್ ಶಾರ್ಕ್(2007)]</ref> ಜೆಮೈನ್ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್‌ನ ಫ್ಲೈಟ್ ಆಫ್ ದ ಕಾನ್‌ಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ,<ref> [http://www.imdb.com/title/tt0863046/ "ದಿ ಫೈಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಕನ್ಕೊರ್ಡಸ್"(2007)]</ref> ಅದರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರದ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರತಿ ದೃಶ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಟಿ-ಶರ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. 1991ರ ''[[ಕೇಪ್ ಫಿಯರ್]]'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ''ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್'' ಆಲ್ಬಂ ಕವರ್‌ನ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರ ಡೆನಿಯಲ್‌ಳ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಇರುತ್ತದೆ.<ref> ಸ್ಕೋರ್ಸ್ಸ್, ಮಾರ್ಟಿನ್ (ನಿರ್ದೇಶಕ), ವೆಸ್ಲೆಯ್ ಸ್ಟ್ರಿಕ್(ಬರಹಗಾರ): '''ಕೆಪ್ ಪಿಯರ್''', ಯುನಿವೆರ್ಸಲ್ ಪಿಕ್ಕಚ್ಚರ್ಸ್</ref> ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಅನ್ನು ''[[ಶಾಕರ್]]'', ''[[ಬಿಲ್ &amp; ಟೆಡ್ಸ್ ಬೋಗಸ್ ಜರ್ನಿ]]'', ''[[ಲಾಸ್ಟ್ ಆ‍ಯ್‌ಕ್ಷನ್ ಹೀರೋ]]'', ''[[ಟೇಲ್ಸ್ ಫ್ರಾಮ್ ದ ಕ್ರಿಪ್ಟ್]]'' ಅರ್ಪಿಸುವ ಡೆಮನ್ ನೈಟ್, ''[[ಸುಪರ್ ಮಾರಿಯೋ ಬ್ರೋಸ್]]'',''[[Universal Soldier: The Return]]'',''[[Mortal Kombat: Annihilation]]'' ಮತ್ತು ''[[ಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ದ ಲಾಸ್ಟ್]]'' ಮುಂತಾದ ಸೌಂಡ್‌ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಸಂಗೀತವು ಲೆವೆಲ್ 1 ರಲ್ಲಿನ "ಹಿ ಇಸ್ ಬ್ಯಾಕ್" ಹಾಡಿನ ಮೂಲದ ಡ್ಯೂಕ್ ನುಕೆಮ್ II ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಬೇರೆ "ಜೈಲ್" ಲೆವೆಲ್ ಗಳಲ್ಲಿ, ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಲೆವೆಲ್ 5ರ " ಸ್ಕ್ವೇಕ್ " ಹಾಡು ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಅನೇಕ "ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ" ಲೆವೆಲ್‌ಗಳ [[ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್‌]] ಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು, ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ "ಆ‍ಯ್೦ಗ್ರಿ ಎಗೇನ್" ಮತ್ತು "ಸ್ಕಿನ್ ಓ ಮೈ ಟೀತ್" ಮೆಗಾಡೆಟ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಒಂದು [[ಅಲ್ಟಿಮೇಟ್ ಫೈಟಿಂಗ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ ಶಿಪ್]] ಆಗಿದೆ. [[ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್]] ಅನ್ನು ರೇಡಿಯೋ ಸ್ಟೇಷನ್ [[ವಿ-ರಾಕ್‌]]ನ 2002ರ [[ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್‌]]ನಲ್ಲಿ [[Grand Theft Auto: Vice City]], ಹಾಗೇ 2003ರ ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್‌[[True Crime: Streets of LA]] ''ಮತ್ತು [[ಎನ್‌ಹೆಚ್‌ಎಲ್‌ 10]]'' ನಲ್ಲಿಯೂ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. "ಸಿಂಫೋನಿ ಆಫ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್"ನ ಕವರ್ ಆವೃತ್ತಿಯು, [[ಪ್ಲೇ ಸ್ಟೇಷನ್ 2]] ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್‌ಗಳಾದ ''[[ಗಿಟಾರ್ ಹೀರೊ]]'' ಮತ್ತು ''[[ಡಬ್ಲುಡಬ್ಲುಇ ಸ್ಮ್ಯಾಕ್ ಡೌನ್]]'' ''[[ವರ್ಸಸ್ ರಾ 2006]]'' ನಲ್ಲಿ ''[[ಫ್ಲಾಟ್‌ಔಟ್ 2]]'' ಆಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. "[[ಹ್ಯಾಂಗರ್ 18]]" ನ ಕವರ್ ಆವೃತ್ತಿಯು ಪ್ಲೇ ಸ್ಟೇಷನ್ 2 ಮತ್ತು [[ಎಕ್ಸ್‌ಬಾಕ್ಸ್ 360]] ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ '' [[ಗಿಟಾರ್ ಹೀರೊ II]]'' ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.<ref name="IMDB"> ಅಂತರಜಾಲ ಚಲನಚಿತ್ರ ದತ್ತಾಂಶಮೂಲ ''"ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್ ಐಎಮ್‌‍ಡಿಬಿ ವೆಬ್ ಪೇಜ್"'', ವರದಿ [http://www.imdb.com/name/nm0615962/ IMDB.com]; ಕೊನೆಯ ಪ್ರವೇಶ ನವೆಂಬರ್20, 2006.</ref> [[ಎನ್‌ಎಫ್‌ಎಲ್‌ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ 3]] ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್, ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ನ ''[[ಸಿಂಫೋನಿ ಆಫ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್]]'' ನ ಗೇಮ್ ಪ್ಲೇ ಸಮಯದ ರಿಮಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌ನ ''[[ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್]]'' ಹಾಡು ರಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ 2 ನಲ್ಲಿದ್ದು, ಆಲ್ಬಂ ''[[ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್.....ಬಟ್ ಹು ಇಸ್ ಬಯಿಂಗ್?]]'' ನ ಉಳಿದ ಭಾಗದಲ್ಲೂ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಆಲ್ಬಂ "[[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]]" ಆಗಿದೆ. ''[[ಸ್ಲೀಪ್‌ವಾಕರ್]]'' ಹಾಡನ್ನು ಡೌನ್ ಲೋಡ್ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಹಾಡುಗಳಂತೆ ''[[ರಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಸರಣಿ]]'' ಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. "ಗಿಯರ್ಸ್ ಆಫ್ ವಾರ್" ಹಾಡು [[ಗಿಯರ್ಸ್ ಆಫ್ ವಾರ್]] ಗೇಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಸಾಧನವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. "[[ಹೈ ಸ್ಪೀಡ್ ಡರ್ಟ್]]" ಮತ್ತು "[[ಟೊರ್ನಡೊ ಆಫ್ ಸೌಲ್ಸ್]]" ಹಾಡುಗಳು ಇನ್ ಗೇಮ್ ಸೌಂಡ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ನಿಂದ [[ಬ್ರುಟಲ್ ಲೆಜೆಂಡ್]] ವರೆಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. == ಸದಸ್ಯರು == {{details|List of Megadeth band members}} ;ಪ್ರಸ್ತುತ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ * [[ಡೇವ್ ಮುಸ್ಟೇನ್]] – [[ಪ್ರಮುಖ ಗಾಯಕ]], [[ಪ್ರಮುಖ]] & [[ಲಯ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕ]] (1983–ರಲ್ಲಿ) * [[ಡೇವಿಡ್ ಎಲಿಫ್ಸನ್]] – [[ಬಾಸ್]], [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕ]] (1983–2002, 2010–ರಲ್ಲಿ) <ref>http://roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&amp;newsitemID-134737{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * [[ಶಾನ್ ಡ್ರೊವರ್]] – [[ಡ್ರಮ್ಸ್]], [[ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಆನದ್ಧವಾದ್ಯಗಳ ವಿಭಾಗ]] (2004–ರಲ್ಲಿ) * [[ಕ್ರಿಸ್ ಬ್ರೊಡೆರಿಕ್]] – [[ಪ್ರಮುಖ]] & [[ಲಯ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕ]], [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕ]] (2008–ರಲ್ಲಿ) == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ ಪಟ್ಟಿ == {{Main|Megadeth discography}} * ''[[ಕಿಲ್ಲಿಂಗ್ ಇಸ್ ಮೈ ಬಿಸಿನೆಸ್...ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಇಸ್ ಗಾಡ್!]]'' (1985) * ''[[ಪೀಸ್ ಸೆಲ್ಸ್...ಬಟ್ ಹೂ’ಸ್ ಬೈಯಿಂಗ್?]]'' (1986) * ''[[ಸೋ ಫಾರ್, ಸೋ ಗುಡ್...]] '' ''[[ಸೋ ವಾಟ್!]]'' (1988) * ''[[ರಸ್ಟ್ ಇನ್ ಪೀಸ್]]'' (1990) * ''[[ಕೌಂಟ್‌ಡೌನ್ ಟು ಎಕ್ಸ್‌‍ಟಿಂಕ್ಷನ್]]'' (1992) * ''[[ಯೂಥನೆಶಿಯಾ]]'' (1994) * ''[[ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್ ರೈಟಿಂಗ್ಸ್]]'' (1997) * ''[[ರಿಸ್ಕ್]]'' (1999) * ''[[ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ನೀಡ್ಸ್ ಹೀರೋ]]'' (2001) * ''[[ದಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಹ್ಯಾಸ್ ಫೇಲ್ಡ್‌]]'' (2004) * ''[[ಯುನೈಟೆಡ್ ಅಬಾಮಿನೇಷನ್ಸ್]]'' (2007) * ''[[ಎಂಡ್‌ಗೇಮ್]]'' (2009) == ಆಕರಗಳು == {{Reflist|colwidth=30em}} == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Commons category|Megadeth}} * [http://www.megadeth.com/ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ] [[ವರ್ಗ:1980ರ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:1990 ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:2000ರ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:2010ರ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾ ಹೆವಿ ಮೆಟಾಲ್ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕ್ಯಾಪಿಟೋಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಕಲಾವಿದರು]] [[ವರ್ಗ:ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾದ ಲಾಸ್‌ಏಂಜಲ್ಸ್‌ನ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮೆಗಾಡೆಟ್]] [[ವರ್ಗ:1983ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ನಾಲ್ವರು ಗಾಯಕರ ಸಂಗೀತ]] [[ವರ್ಗ:ರೋಡ್‌ರನ್ನರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಕಲಾವಿದರು]] [[ವರ್ಗ:ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾದ ಥ್ರಾಶ್ ಮೆಟಾಲ್ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಪೀಡ್ ಮೆಟಾಲ್ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಹಾರ್ಡ್ ರಾಕ್ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತಗಾರರು]] kia8ne58e665nyms8dc2i2269px493l 0 23016 1306646 1286459 2025-06-15T15:07:29Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306646 wikitext text/x-wiki [[File:Blood donation at Fleet Week USA.jpg|thumb|ಓರ್ವ ಪುರುಷ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು.]] ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಇಚ್ಛೆಯಿಂದ [[ರಕ್ತ]] ನೀಡಲು ಬಂದಾಗ '''ರಕ್ತದಾನ''' ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯುವುದು. ಅಂತಹ ರಕ್ತವನ್ನು [[ರಕ್ತಪೂರಣ|ರಕ್ತಪೂರಣಗಳಿಗೆ]] ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಅಂಶೀಕರಣ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ [[ಔಷಧಿ]] ತಯಾರಿಕೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ರಕ್ತದಾನಿಗಳು [[ಹಣ|ಹಣವನ್ನು]] ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಸ್ವ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಸಮೂಹ ಪೂರೈಕೆಗೆಂದು ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬಡ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರಕ್ತಪೂರೈಕೆಯು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ರಕ್ತದಾನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ರಕ್ತಪೂರಣದ ಅಗತ್ಯ ಇದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬಹುತೇಕರು ದಾನವಾಗಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಆದರೂ ಕೆಲವರು ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಬಳ ಸಹಿತ ರಜೆಯಂತಹ ಸವಲತ್ತಿಗೋಸ್ಕರ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ರಕ್ತದಾನಿಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಭವಿಷ್ಯದ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಾಗಿಯೂ ತೆಗೆದಿರಿಸಬಹುದು. ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವುದು ಸುರಕ್ಷಿತವಾದರೂ, [[ಸೂಜಿ]] ಚುಚ್ಚುವಾಗ ಅಥವಾ [[ಆಯಾಸ|ಆಯಾಸವಾದಾಗ]] ಕೆಲವರಿಗೆ [[ನೋವು|ನೋವಾಗುವ]] ಅನುಭವವಾಗಬಹುದು. ಸಂಭಾವ್ಯ ರಕ್ತ ದಾನಿಗಳು ತಮ್ಮ ರಕ್ತವು ದಾನಮಾಡಲು ಅರ್ಹವಾಗದಿರಬಹುದಾದ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆಯೇ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಪರೀಕ್ಷೆಗೊಳಪಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ತಪೂರಣದಿಂದ ಹರಡಬಹುದಾದ [[ಎಚ್‌.ಐ.ವಿ.|ಎಚ್.ಐ.ವಿ.]] ಮತ್ತು ವೈರಸ್‌ ಪೂರಿತ ಹೆಪಟೈಟಿಸ್‌ನಂತಹ [[ರೋಗ|ರೋಗಗಳ]] ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ರಕ್ತದಾನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ದಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ [[ಆರೋಗ್ಯ|ಆರೋಗ್ಯದ]] ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ರಕ್ತ ಕೊಡಲು ಆಕೆ ಅಥವಾ ಆತ ಆರೋಗ್ಯವಂತರೇ ಹಾಗೂ ರಕ್ತದಾನದಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗುವುದೊ ಇಲ್ಲವೊ ಎಂಬುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಅವರ ದೈಹಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಲಾಗುವುದು. ಆತ ಅಥವಾ ಆಕೆ ಏನನ್ನು ದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ದಾನ ನಡೆಯುವ ದೇಶದ ನೀತಿ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳ ಮೇಲೆ ದಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು ತಿಂಗಳುಗಳು ಮತ್ತು ದಿನಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ]] ದಾನಿಯು ಒಂದು ಬಾರಿ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡಿದರೆ ಎಂಟು ವಾರಗಳ (56 ದಿನಗಳು) ನಂತರ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡಲು ಅರ್ಹವಾದರೆ ರಕ್ತದ [[ಕಿರುಬಿಲ್ಲೆ]] ದಾನಗಳಿಗೆ ಮೂರು ದಿನಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆ ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{citeweb|url=http://www.givelife2.org/donor/faq.asp#3|title=FAQs About Donating Blood|accessdate=2009-10-26|publisher=American Red Cross Biomedical Services}}</ref> ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ರಕ್ತದ ಪ್ರಮಾಣ ಹಾಗೂ ವಿಧಾನಗಳು ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗಬಹುದು, ಆದರೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ 450 ಮಿಲಿಲೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು (ಅಥವಾ ಒಂದು US ಪಿಂಟ್) ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತವನ್ನು ತಮ್ಮ ರಕ್ತದಿಂದ ನೀಡಬಹುದು. ರಕ್ತ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ರೂಢಿಯಂತೆ ಅಥವಾ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ರಕ್ತಸಂಗ್ರಹಣ ಯಂತ್ರದಿಂದಲೂ ರಕ್ತದ ನಿಗದಿತ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು. ರಕ್ತಪೂರಣ ನಡೆಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ರಕ್ತದ ಬಹುತೇಕ ಘಟಕಗಳ ಶೇಖರಣಾ ಅವಧಿ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ. ಅವುಗಳ ನಿರಂತರ ಪೂರೈಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಚಿರಸ್ಥಾಯಿ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. == ರಕ್ತದಾನದ ವಿಧಗಳು == [[File:Blood Drive Bus 2008 March MA.JPG|thumb|ರಕ್ತ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಬಸ್‌ (ಬ್ಲಡ್‌ಮೊಬೈಲ್‌) ಬಾಸ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಚಿಲ್ಡ್ರನ್ಸ್‌ ಹಾಸ್ಪಿಟಲ್‌ನಿಂದ ಮೆಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ತಯಾರಿಕಾ ಘಟಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವುದು. ರಕ್ತನಿಧಿಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಬಸ್‌ ಅಥವಾ ಇತರೆ ದೊಡ್ಡ ವಾಹನಗಳನ್ನು ರಕ್ತದಾನಕ್ಕೆ ಸಂಚಾರಿ ಸೌಲಭ್ಯ ನೀಡಲು ಬಳಸುತ್ತವೆ.]] ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ರಕ್ತವನ್ನು ಯಾರು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇರೆಗೆ ರಕ್ತದಾನಗಳನ್ನು ಗುಂಪುಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>M. E. Brecher, Editor (2005), ''AABB Technical Manual'', fifteenth edition, Bethesda, MD: AABB, ISBN 1-56935-19607, p.98-103</ref> ''ಅಲೋಜೆನಿಕ್'' (''ಸದೃಶ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ರಕ್ತದಾನ ಎಂದರೆ ಒಬ್ಬ ದಾನಿಯು ರಕ್ತವನ್ನು ರಕ್ತಸಂರಕ್ಷಣಾಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡುವುದು ಮತ್ತು ಆ ರಕ್ತವನ್ನು ಅಪರಿಚಿತರಿಗೆ ರಕ್ತಪೂರಣ ಮಾಡಲು ಬಳಸುವುದು. ''ನಿರ್ದೇಶಿತ'' ರಕ್ತದಾನ ಎಂದರೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ರಕ್ತಪೂರಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆಂದು ದಾನ ಮಾಡುವುದು.<ref>{{cite web|url=http://www.mayoclinic.org/donateblood/directed.html|title=Directed Donation|publisher=Mayo Clinic|accessdate=2008-06-25}}</ref> ನಿರ್ದೇಶಿತ ರಕ್ತದಾನಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ.<ref>{{cite journal |author=Wales PW, Lau W, Kim PC |title=Directed blood donation in pediatric general surgery: Is it worth it? |journal=J. Pediatr. Surg. |volume=36 |issue=5 |pages=722–5 |year=2001 |month=May |pmid=11329574 |doi=10.1053/jpsu.2001.22945 |url=}}</ref> ''ಬದಲಿ ದಾನಿ'' ರಕ್ತದಾನ ಎಂಬುದು ಮೇಲಿನೆರಡರ ಮಿಶ್ರವಿಧಾನ ಹಾಗೂ ಇದು [[ಘಾನಾ]]ದಂತಹಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಸಾಮಾನ್ಯ.<ref name="PEPFAR Progress2">T. Brown "Strengthening Blood Systems In Africa: Progress Under PEPFAR and Remaining Challenges" ''AABB News''. April, 1998:page 30</ref> ಈ ರೀತಿಯ ರಕ್ತದಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಅಥವಾ ಸ್ನೇಹಿತರು ರಕ್ತವರ್ಗಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿಟ್ಟ ರಕ್ತದ ಬದಲಿಗೆ ರಕ್ತದ ಪೂರೈಕೆ ನಿರಂತರವಾಗುವ ಹಾಗೆ ರಕ್ತ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮೊದಲೇ ರಕ್ತ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ, ಕೆಲಕಾಲಾನಂತರ, ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ [[ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ|ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ]] ನಂತರ ಅವರಿಗೆ ಮರುಪೂರಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ''ಸ್ವಯಂಪೂರಣ'' ದಾನವೆನ್ನುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.aabb.org/Content/About_Blood/Facts_About_Blood_and_Blood_Banking/fabloodautoallo.htm|title=Autologous (self-donated) Blood as an Alternative to Allogeneic (donor-donated) Blood Transfusion|publisher=[[AABB]]|accessdate=2008-06-25|archive-date=2008-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20080612135452/http://www.aabb.org/Content/About_Blood/Facts_About_Blood_and_Blood_Banking/fabloodautoallo.htm|url-status=dead}}</ref> ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಬಳಸುವ ರಕ್ತವನ್ನು ಅಲೋಜೆನಿಕ್‌ ರಕ್ತದಾನಗಳು ಅಥವಾ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆಂದೇ ಉದ್ದೇಶಿತವಾದ ರಕ್ತದಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.aabb.org/Content/Members_Area/Members_Area_Regulatory/Blood_Component_Preparation_and_Testing/plasbpac061302.htm|title=Recovered Plasma|publisher=[[AABB]]|accessdate=2008-06-25|archive-date=2008-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20080612060217/http://www.aabb.org/Content/Members_Area/Members_Area_Regulatory/Blood_Component_Preparation_and_Testing/plasbpac061302.htm|url-status=dead}}</ref> ರಕ್ತದಾನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಆಯಾ ರಾಷ್ಟ್ರದ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ದಾನಿಗಳು ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ಶಿಫಾರಸುಗಳು ರಕ್ತ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಘಟಕಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಂತೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="australiatips">{{cite web| url=http://www.donateblood.com.au/page.aspx?IDDataTreeMenu=45&parent=31 | title=Giving Blood -> What to Expect | publisher=Australian Red Cross Blood Service| accessdate=2007-10-06}}</ref><ref name="canadatips">{{cite web| url=http://www.bloodservices.ca/centreapps/internet/uw_v502_mainengine.nsf/page/The%20Donation%20Experience?OpenDocument| title=The Donation Experience| publisher=Canadian Blood Services| accessdate=2006-12-17| archive-date=2007-02-03| archive-url=https://web.archive.org/web/20070203060915/http://www.bloodservices.ca/CentreApps/Internet/UW_V502_MainEngine.nsf/page/The%20Donation%20Experience?OpenDocument| url-status=dead}}</ref><ref name="usarctips">{{cite web| url=http://www.givelife2.org/donor/tips.asp| title=Tips for a Good Donation Experience| publisher=American Red Cross| accessdate=2006-12-17| archive-date=2006-12-14| archive-url=https://web.archive.org/web/20061214131808/http://www.givelife2.org/donor/tips.asp| url-status=dead}}</ref> [[ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆ|ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ]]ಯು ರಕ್ತದಾನದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು,<ref>{{cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs279/en/|title = WHO Blood Safety and Donation|publisher = World Health Organization|accessdate=2008-06-01}}</ref> ರೂಪಿಸಲು ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ಆದರೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವನ್ನು ಪಾಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾದ ರಕ್ತ ತಪಾಸಣೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು, ತರಬೇತಿ ಹೊಂದಿದ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಹಾಗೂ ವಿಶೇಷ ಕಾರಕಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಲಭ್ಯವೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ದುಬಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="WBDD 2006">{{cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/news/releases/2006/pr33/en/index.html|title= World Blood Donor Day 2006|publisher=World Health Organization|accessdate=2008-06-26}}</ref> ದಾನಿಗಳು ಬಂದು ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವ ಶಿಬಿರಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ''ರಕ್ತದಾನ ಮೇಳ'' ಅಥವಾ ''ರಕ್ತದಾನ ಕೂಟ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳು ರಕ್ತಸಂಗ್ರಹಣಾ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬಹುದಾದರೂ, ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಮಾರಾಟ ಮಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ, [[ಶಾಲೆ|ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ]] ಅಥವಾ [[ದೇವಾಲಯ|ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ]] ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.givelife2.org/sponsor/|title=Sponsoring a Blood Drive|publisher=American Red Cross|accessdate=2008-06-25|archive-date=2011-07-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20110726111114/http://www.givelife2.org/sponsor/|url-status=dead}}</ref> == ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡಲು ಇರಬೇಕಾದ ಅರ್ಹತೆಗಳು == ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿ (ಸ್ತ್ರೀ/ಪುರುಷ) ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆರೋಗ್ಯವಂತರಾಗಿರಬೇಕು. * ವಯಸ್ಸು - 18ರಿಂದ 60 ವರ್ಷ * ದೇಹದ ತೂಕ 45 ಕಿಗ್ರಾಂ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರಬೇಕು * ಯಕೃತ್ತಿನ ಕಾಯಿಲೆಗಳು/[[ಕಾಮಾಲೆ]] ರೋಗವಿರಬಾರದು. * [[ಮೂತ್ರಪಿಂಡ|ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ]] ಕಾಯಿಲೆಗಳಿರಬಾರದು * [[ಮಧುಮೇಹ]]/ಅಧಿಕ ರಕ್ತದೊತ್ತಡ/ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿರಬಾರದು. * [[ಏಡ್ಸ್ ರೋಗ|ಏಡ್ಸ್]] ರೋಗಿಯಾಗಿರಬಾರದು/[[ಸಿಫಿಲಿಸ್]] ರೋಗಿಯಾಗಿರಬಾರದು * [[ಕ್ಯಾನ್ಸರ್]] ರೋಗಿಯಾಗಿರಬಾರದು * ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, ಅಂದರೆ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ 6 ತಿಂಗಳು ಅಥವಾ ಒಂದು ವರ್ಷದೊಳಗಾಗಿ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರಬಾರದು * [[ವಿಷಮಶೀತ ಜ್ವರ|ಟೈಫಾಯಿಡ್]] ಅಥವಾ ಮಲೇರಿಯಾ ಜ್ವರ ಬಂದಿದ್ದರೆ, ಅದರಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಗುಣಹೊಂದಿರಬೇಕು. * ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಾರಾಯಿ ಕುಡಿಯುವ ಚಟವಿರಬಾರದು. * ಯಾವುದೇ ತರಹದ [[ಔಷಧಿ|ಔಷಧಿಯನ್ನು]] ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಬಾರದು. * ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ 6 ತಿಂಗಳ ಒಳಗಾಗಿ, [[ಶಿಶುಜನನ|ಹೆರಿಗೆ]] ಅಥವಾ ಗರ್ಭಸ್ರಾವವಾಗಿರಬಾರದು. ಅಥವಾ ಋತುಸ್ರಾವದ ದಿನಗಳಾಗಿರಬಾರದು. * ಒಂದು ವರ್ಷದ ಒಳಗೆ, ಹುಚ್ಚುನಾಯಿಕಡಿತದ ಸಲುವಾಗಿ [[ರೇಬೀಸ್]] [[ಲಸಿಕೆ]] ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರಬಾರದು. ==ರೋಗ ತಪಾಸಣೆ== ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ದಾನಿಗಳು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಸಲು [[ಒಪ್ಪಿಗೆ]] ಸೂಚಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಪ್ರಾಪ್ತರು ಪೋಷಕರ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ದಾನ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|url=http://www.donateblood.com.au/admin%5Cfile%5Ccontent1%5Cc5%5Cwaconsent%20.pdf|format=pdf|title=Parental consent form|publisher=Australian Red Cross Blood Service|accessdate=2008-06-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080625001730/http://www.donateblood.com.au/admin%5Cfile%5Ccontent1%5Cc5%5Cwaconsent%20.pdf|archivedate=2008-06-25}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ತದಾನಿಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅನಾಮಿಕತ್ವ ಸೂಚಿಸಲು ಹೆಸರಿನ ಬದಲಿಗೆ ದಾನಿಯ ರಕ್ತದೊಂದಿಗೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಂತಹ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ತದಾನಿಗಳ ಹೆಸರನ್ನೂ ನಮೂದಿಸಿ ಅನರ್ಹ ದಾನಿಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=610.41|title=FDA regulations on donor deferral|accessdate=2008-06-01|publisher= US Food and Drug Administration}}</ref> ಸಂಭಾವ್ಯ ದಾನಿಯು ಈ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅವರ ದಾನವನ್ನು ''ಮುಂದೂಡಲಾಗುತ್ತದೆ''. ಈ ಪರಿಭಾಷೆಯನ್ನು ಏಕೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆಂದರೆ ಅನರ್ಹರಾಗಿರುವ ದಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಕೆಲಕಾಲದ ನಂತರ ಅರ್ಹತೆ ಹೊಂದಬಹುದು. ದಾನಿಯ ವಂಶ ಅಥವಾ ಜನಾಂಗೀಯ ಮೂಲವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಕೆಲ ರಕ್ತದ ವಿಧಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಪರೂಪದವು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C0CEEDC123DF930A25752C0A966958260|title=Donors' Races to Be Sought To Identify Rare Blood Types|publisher= New York Times|accessdate=2008-06-01}}</ref> ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ದಾನಿಗಳನ್ನು ವಂಶ, [[ಧರ್ಮ]] ಅಥವಾ ಜನಾಂಗದ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ ವಿಂಗಡಣೆ ಅಥವಾ ಬೇರ್ಪಡಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದಾದರೂ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|url=http://www.pbs.org/wnet/redgold/innovators/bio_drew.html|title=Red Gold, Innovators and Pioneers|publisher=Public Broadcasting Service (United States)|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20080517052129/http://www.pbs.org/wnet/redgold/innovators/bio_drew.html|url-status=dead}}</ref> ===ರಕ್ತ ಪಡೆಯುವವರ ಸುರಕ್ಷತೆ=== ರಕ್ತಗ್ರಾಹಿಗಳಿಗೆ ದಾನವು ಅಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಬಾರದೆಂದು ದಾನಿಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಆರೋಗ್ಯ ತಪಾಸಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಎಚ್‍ಐವಿ ರೋಗದ ಅಪಾಯದಿಂದ ದೂರವಿರಿಸಲು ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ ಪುರುಷರನ್ನು ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡದಂತೆ ತಡೆಯುವಂತಹ ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳು ವಿವಾದಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ.<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2007/05/24/washington/24blood.html?_r=2&oref=slogin|title=Drug Agency Reaffirms Ban on Gay Men Giving Blood|publisher=[[New York Times]]|accessdate=2009-03-26}}</ref> ರಕ್ತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವವರು ತಾವೇ ಆದ ಕಾರಣದಿಂದ ಸ್ವಯಂಪೂರಣ ದಾನಿಗಳನ್ನು ಸುರಕ್ಷತಾ ಕಾರಣಕ್ಕೆಂದು ಪ್ರತಿಬಾರಿಯೂ ತಪಾಸಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದೇನಿಲ್ಲ.<ref>{{cite journal |author=Heim MU, Mempel W |title=[The need for thorough infection screening in donors of autologous blood] |language=German |journal=Beitr Infusionsther |volume=28 |issue= |pages=313–6 |year=1991 |pmid=1725645 |doi= |url=}}</ref> ದಾನಿಗಳನ್ನು ಡುಟೆಸ್ಟರೈಡ್‌ನಂತಹ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದೀರಾ ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿಚಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ರಕ್ತ ಪಡೆಯುವ ಗರ್ಭಿಣಿ ಮಹಿಳೆಗೆ ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾಗಬಲ್ಲದಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.fda.gov/cder/consumerinfo/druginfo/avodart.htm|title=Avodart consumer information|publisher=US Food and Drug Administration|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-02-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20080223133910/http://www.fda.gov/cder/consumerinfo/druginfo/avodart.htm|url-status=dead}}</ref> ಎಚ್‍ಐವಿ, [[ಮಲೇರಿಯಾ]], ಹಾಗೂ ವೈರಸ್‌ ಪೂರಿತ ಹೆಪಟೈಟಿಸ್‌ನಂತಹ ರಕ್ತಪೂರಣದಿಂದ ಹರಡಬಹುದಾದ [[ರೋಗ|ರೋಗಗಳ]] ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ದಾನಿಗಳು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಯೇ ಎಂದು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ತಪಾಸಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರೋಗಗಳಲ್ಲಿನ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಂಶಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ, [[ಮಲೇರಿಯಾ]] ಅಥವಾ ಮತ್ತೊಂದು ರೂಪದ ಕ್ರ್ಯೂಟ್ಜ್‌ಫೆಲ್ಡ್‌ಟ್‌-ಜಾಕೊಬ್‌ ರೋಗದಂತಹ (vCJD) ರೋಗಪೀಡಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯಾಣದಂತಹವೂ ಸೇರಿರುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.fda.gov/cber/dhq/dhq11/dhq11a.htm|title=AABB Full-Length Donor History Questionnaire (UDHQ)|publisher=[[AABB]], [[Food and Drug Administration (United States)|U.S. Food and Drug Administration]]|accessdate=2008-06-25|archive-date=2008-10-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20081004172453/http://www.fda.gov/cber/dhq/dhq11/dhq11a.htm|url-status=dead}}</ref> ಈ ಅಪಾಯಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕ್ವಿಬೆಕ್‌, [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌]]ನಲ್ಲಿ ವಾಸವಿದ್ದ ದಾನಿಗಳನ್ನು vCJD,<ref name="canadaCJD">{{cite web | title=Donor Qualification criteria | publisher=Héma-Québec, Canada | url=http://www.hema-quebec.qc.ca/anglais/dondesang/qualifidonneurs.htm | accessdate=2006-12-17 | archive-date=2010-06-07 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100607122645/http://www.hema-quebec.qc.ca/anglais/dondesang/qualifidonneurs.htm | url-status=dead }}</ref> ಯ ಅಪಾಯ ನಿವಾರಣೆಗೆಂದು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೆ ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನಲ್ಲಿನ ದಾನಿಗಳು ತಾವು ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನಲ್ಲಿಯೇ ರಕ್ತಪೂರಣ ನಡೆಸುವುದಾದರೆ ಮಾತ್ರ vCJD ತಪಾಸಣೆಗೆ ಒಳಪಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://transfusionguidelines.org.uk/Index.aspx?Publication=RB&Section=25&pageid=546|title=Guidelines for UK Blood Services|accessdate=2008-06-01|publisher=UK Blood and Tissue Services|archive-date=2008-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080515023549/http://www.transfusionguidelines.org.uk/index.aspx?Publication=RB|url-status=dead}}</ref> ===ದಾನಿಗಳ ಸುರಕ್ಷತೆ=== ದಾನಿಗಳನ್ನು ತಪಾಸಣೆ ಮಾಡಲಾಗುವುದಲ್ಲದೇ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವಾಗ ಇದರಿಂದ ನಿಮ್ಮ [[ಆರೋಗ್ಯ|ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ]] ಅಪಾಯ ಇದೆಯೇ ಎಂದು ಅವರ ಆರೋಗ್ಯ ಇತಿಹಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ದಾನಿಯ ಹಿಮಟೋಕ್ರಿಟ್ ಮತ್ತು [[ಹಿಮೋಗ್ಲಾಬಿನ್|ಹಿಮೋಗ್ಲೋಬಿನ್]] ಮಟ್ಟವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಅವರು ರಕ್ತಹೀನರಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆಯೇ ಎಂದು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ರೋಗಿಯು ರಕ್ತ ನೀಡಲು ಅರ್ಹನೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಫಲಿತಾಂಶವೇ ಬಹು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಾನಿಗಳನ್ನು ಅನರ್ಹರನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Gómez-Simón A, Navarro-Núñez L, Pérez-Ceballos E, ''et al.'' |title=Evaluation of four rapid methods for hemoglobin screening of whole blood donors in mobile collection settings |journal=Transfus. Apher. Sci. |volume=36 |issue=3 |pages=235–42 |year=2007 |month=Jun |pmid=17556020 |doi=10.1016/j.transci.2007.01.010 |url=}}</ref> [[ನಾಡಿಮಿಡಿತ]], [[ರಕ್ತದೊತ್ತಡ]], ಹಾಗೂ ದೇಹದ [[ಉಷ್ಣತೆ|ಉಷ್ಣತೆಗಳನ್ನೂ]] ತಪಾಸಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿರಿಯ ದಾನಿಗಳನ್ನು ಆರೋಗ್ಯದ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೇವಲ ವಯಸ್ಸಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆಯೇ ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Goldman M, Fournier E, Cameron-Choi K, Steed T |title=Effect of changing the age criteria for blood donors |journal=Vox Sang. |volume=92 |issue=4 |pages=368–72 |year=2007 |month=May |pmid=17456161 |doi=10.1111/j.1423-0410.2007.00897.x |url=}}</ref> ಗರ್ಭಿಣಿಯರು ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವುದರ ಸುರಕ್ಷತೆ ಬಗ್ಗೆ ವಿಸ್ತೃತ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆದಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರ ರಕ್ತದಾನವನ್ನು ಮುಂದೂಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.bloodbankofalaska.org/donating/faq.html|title=Donating - Frequently Asked Questions|accessdate=2008-06-01|publisher=Blood Bank of Alaska|archive-date=2008-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20080606001946/http://www.bloodbankofalaska.org/donating/faq.html|url-status=dead}}</ref> === ರಕ್ತ ತಪಾಸಣೆ === ರಕ್ತಪೂರಣಕ್ಕೆ ಬಳಸುವುದಾದರೆ ದಾನಿಯ ರಕ್ತದ ವಿಧವನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ರಕ್ತವನ್ನು A, B, AB, ಅಥವಾ O ವಿಧಗಳಾಗಿ ಹಾಗೂ ದಾನಿಯ Rh (D) ವಿಧಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದಲ್ಲದೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲದ ಪ್ರತಿಜನಕಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಬಲ್ಲ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತಪಾಸಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಹೊಂದಾಣಿಕೆಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ರಕ್ತಪೂರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. O ಗುಂಪನ್ನು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ "ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ದಾನಿ"<ref>{{cite web|url=http://www.webmd.com/a-to-z-guides/blood-type-test|title=Blood Type Test|publisher=WebMD.com|accessdate=2008-06-01}}</ref> ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವರಾದರೂ ಇದು ಕೇವಲ [[ಕೆಂಪು ರಕ್ತ ಕಣ|ಕೆಂಪು ಕೋಶ]] ವರ್ಗಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ವರ್ಗಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಗುಂಪನ್ನು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ದಾನಿ ಗುಂಪಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://donatebloodnow.org/apheresis/docs/Plasma_Fact%20Sheet.pdf|title= Plasma fact sheet|publisher=American Red Cross|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080625001730/http://donatebloodnow.org/apheresis/docs/Plasma_Fact%20Sheet.pdf|archivedate=2008-06-25}}</ref> ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ ಕೆಲ [[ಮೇಹರೋಗ|ಮೇಹರೋಗಗಳೂ]] ಸೇರಿದಂತೆ ರಕ್ತವನ್ನು ಅನೇಕ ರೋಗಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಗೆ ತಪಾಸಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Bhattacharya P, Chandra PK, Datta S, ''et al.'' |title=Significant increase in HBV, HCV, HIV and syphilis infections among blood donors in West Bengal, Eastern India 2004-2005: exploratory screening reveals high frequency of occult HBV infection |journal=World J. Gastroenterol. |volume=13 |issue=27 |pages=3730–3 |year=2007 |month=Jul |pmid=17659734 |doi= |url=http://www.wjgnet.com/1007-9327/13/3730.asp |access-date=2010-04-06 |archive-date=2016-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160106193904/http://www.wjgnet.com/1007-9327/13/3730.asp |url-status=dead }}</ref> ಈ ತಪಾಸಣೆಗಳು ಅತಿ-ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶೋಧನೆಗಳಾಗಿದ್ದು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ [[ರೋಗನಿದಾನ|ರೋಗನಿದಾನವನ್ನು]] ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲ ತಪಾಸಣಾ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಪಾಸಣೆಗಳ ನಂತರ ಮಿಥ್ಯಾಪತ್ತೆಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.aabb.org/Content/About_Blood/Facts_About_Blood_and_Blood_Banking/fabloodtesting.htm|title=Testing of Donor Blood for infectious disease|publisher=[[AABB]]|accessdate=2008-06-25|archive-date=2008-05-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509055313/http://www.aabb.org/Content/About_Blood/Facts_About_Blood_and_Blood_Banking/fabloodtesting.htm|url-status=dead}}</ref> ಮಿಥ್ಯಾ ಅಭಾವಾತ್ಮಕತೆಗಳು ಅಪರೂಪವಾದರೂ, ಮಿಥ್ಯಾ ಅಭಾವಾತ್ಮಕತೆಯು ಕಲುಷಿತ ಘಟಕವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದರಿಂದ ಅನಾಮಿಕ STD ತಪಾಸಣೆಯ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ದಾನಿಗಳಿಗೆ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡದಿರುವಂತೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ತಪಾಸಣೆಗಳ ಫಲಿತಾಂಶವು ಧನಾತ್ಮಕವಾದರೆ ರಕ್ತವನ್ನು, ಸ್ವಯಂಪೂರಣ ದಾನಗಳಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದಂತೆ ನಿರಾಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಾನಿಗೆ ತಪಾಸಣೆಯ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ತಿಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=R. Miller, P.E. Hewitt, R. Warwick, M.C. Moore, B. Vincent |title=Review of counselling in a transfusion service: the London (UK) experience |journal=Vox Sang |volume=74 |issue=3 |pages=133–9 |year=1998 |pmid=9595639 |doi=10.1046/j.1423-0410.1998.7430133.x}}</ref> ದಾನ ಮಾಡಿದ ರಕ್ತವನ್ನು ಅನೇಕ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ತಪಾಸಿಸಲಾಗುತ್ತದಾದರೂ ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ತಪಾಸಣೆಗಳು ಇವು ನಾಲ್ಕು: *ಹೆಪಟೈಟಿಸ್‌ B ಮೇಲ್ಮೈ ಪ್ರತಿಜನಕ *ಹೆಪಟೈಟಿಸ್‌ Cಗೆ ಪ್ರತಿಕಾಯವಾಗುವಿಕೆ *HIVಗೆ ಪ್ರತಿಕಾಯವಾಗುವಿಕೆ, ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ 1 ಹಾಗೂ 2ನೇ ಉಪವಿಧಗಳಿಗೆ *[[ಸಿಫಿಲಿಸ್|ಉಪದಂಶದ]] ಸಾಧ್ಯತೆಗೆ ರಕ್ತಸಾರ ಸಂಬಂಧಿ ತಪಾಸಣೆ 2006ರಲ್ಲಿ WHO ಸಂಸ್ಥೆಯು ನೀಡಿದ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿದ ಒಟ್ಟು 124ರಲ್ಲಿ 56 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಎಲ್ಲಾ ರಕ್ತದಾನಗಳಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ.<ref name="WBDD 2006" /> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಗತ್ಯಗಳ ಮೇರೆಗೆ ರಕ್ತಪೂರಣದಿಂದ ಹರಡಬಹುದಾದ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕಗಳ ಇತರ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನೂ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ತಪಾಸಣೆಗಳು ದುಬಾರಿಯಾಗಿವೆ. ಕೆಲ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವೆಚ್ಚದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯೇ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|url=http://www.advisorybodies.doh.gov.uk/acmsbtt/msbtsum280605.pdf|title=Advisory Committe on MSBTO, 28 June 2005|accessdate=2008-06-01|archive-date=2012-03-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20120325193331/http://www.advisorybodies.doh.gov.uk/acmsbtt/msbtsum280605.pdf|url-status=dead}}</ref> ಪಶ್ಚಿಮ ನೈಲ್‌ [[ವೈರಾಣು|ವೈರಸ್‌ನಂತಹ]] ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳ ತಪಾಸಣೆಯೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ.<ref name="westnile">{{cite web| title=Precautionary West Nile virus blood sample testing| publisher=Héma-Québec, Canada| url=http://www.hema-quebec.qc.ca/anglais/centredepresse/coms2005/20050808.htm| accessdate=2006-12-17| archive-date=2010-06-03| archive-url=https://web.archive.org/web/20100603151829/http://www.hema-quebec.qc.ca/anglais/centredepresse/coms2005/20050808.htm| url-status=dead}}</ref> ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದೇ ರೋಗದ ಪತ್ತೆಗೆ ಹಲವು ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆಗಳನ್ನು ನೀಗಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, HIV ಪ್ರತಿಕಾಯ ತಪಾಸಣೆಯು ದಾನಿಯ ಇತ್ತೀಚಿನ [[ಸೋಂಕು|ಸೋಂಕುಗಳನ್ನು]] ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಕೆಲ ರಕ್ತನಿಧಿಗಳು p24 ಪ್ರತಿಕಾರಕ ಅಥವಾ HIV ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಿಕ್‌ ಆಮ್ಲ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರತಿಕಾಯಗಳ ತಪಾಸಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೋಂಕಿತರಾದವರನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುತ್ತವೆ. ಸೈಟೊಮೆಗಾಲೋವೈರಸ್‌ ಎಂಬುದು ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದ್ದು ತಪಾಸಣೆಯಲ್ಲಿ ದಾನಿಗಳು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಧನಾತ್ಮಕ ಫಲಿತಾಂಶ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.<ref name="Circular of Information">{{cite web|url=http://www.aabb.org/Documents/About_Blood/Circulars_of_Information/coi0702.pdf|title=Circular of Information for use of Blood and Blood Products|publisher=[[AABB]], [[American Red Cross|ARC]], [[America's Blood Centers]]|format=pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060618184222/http://www.aabb.org/Documents/About_Blood/Circulars_of_Information/coi0702.pdf|archivedate=2006-06-18}}</ref> ಈ ವೈರಸ್‌ ಆರೋಗ್ಯವಂತ ಗ್ರಾಹಿಗಳಿಗೆ ತೊಂದರೆ ಉಂಟುಮಾಡದಿದ್ದರೂ [[ಶಿಶು|ಶಿಶುಗಳಿಗೆ]]<ref name="neonatal-rbc1">{{cite web |url=http://www.cps.ca/english/statements/fn/fn02-02.htm#What%20type%20of%20RBCs%20should%20be%20used |title=Red blood cell transfusions in newborn infants: Revised guidelines |publisher=Canadian Paediatric Society (CPS) |accessdate=2007-02-02 |archive-date=2007-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070203095445/http://www.cps.ca/english/statements/fn/fn02-02.htm#What%20type%20of%20RBCs%20should%20be%20used |url-status=dead }}</ref> ಹಾಗೂ ದುರ್ಬಲ ರೋಗನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿಯಿರುವವರಿಗೆ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲದು.<ref name="Circular of Information"/> ==ರಕ್ತ ಪಡೆಯುವಿಕೆ== [[File:Blood donation needle.jpg|thumb|300px|ರಕ್ತದಾನದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ದಾನಿಯ ತೋಳು. ಎಡದಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳು ರಕ್ತದೊತ್ತಡದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ರಕ್ತಬಂಧಕ ಪಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ.]] ದಾನಿಯಿಂದ ರಕ್ತವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ವಿಧಾನಗಳಿವೆ. ಸಾಧಾರಣವಾದ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ [[ಧಮನಿ|ರಕ್ತನಾಳದಿಂದ]] ನೇರವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತವಾಗಿ ಪಡೆಯುವುದು. ಈ ರಕ್ತವನ್ನು ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳು ಹಾಗೂ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾಗಳಾಗಿ ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಗ್ರಾಹಿಗಳು ರಕ್ತಪೂರಣಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಘಟಕದ ಅಗತ್ಯ ಮಾತ್ರವೇ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತೊಂದು ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ದಾನಿಯಿಂದ ರಕ್ತವನ್ನು ಪಡೆದು, ಅಪಕೇಂದ್ರಕ ಅಥವಾ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ, ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಘಟಕವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು, ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ದಾನಿಗೆ ಮರಳಿಸುವುದು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದಲ್ಲದೇ, ಇದೇ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆಂದೇ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಸಾಧನದ ಮೂಲಕವೇ ಇದನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೇರ ರಕ್ತಪೂರಣಗಳಿಗೆ ರಕ್ತನಾಳವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು, ಅಥವಾ ಬದಲಿಗೆ [[ಧಮನಿ]]ಗಳಿಂದಲೂ ರಕ್ತವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.<ref>{{cite journal |author=Sagi E, Eyal F, Armon Y, Arad I, Robinson M |title=Exchange transfusion in newborns via a peripheral artery and vein |journal=Eur. J. Pediatr. |volume=137 |issue=3 |pages=283–4 |year=1981 |month=Nov |pmid=7318840 |doi=10.1007/BF00443258 |url=http://www.springerlink.com/content/u18xn2491012nr8x/ }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಕ್ತವನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿಡದೇ ದಾನಿಯಿಂದ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಹರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ರಕ್ತಪೂರಣದ ಹಳೆಯ ವಿಧಾನವಾಗಿದ್ದು, ಆಧುನಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಪರೂಪವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/wnet/redgold/basics/bloodonhoof.html |title=Blood on the Hoof |publisher=Public Broadcasting Service |accessdate=2008-06-25 |archive-date=2008-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080604035952/http://www.pbs.org/wnet/redgold/basics/bloodonhoof.html |url-status=dead }}</ref> ಈ ವಿಧಾನದ ಬಳಕೆಯನ್ನು [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ವಿಶ್ವ ಸಮರ II]]ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜಾರಿವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತಲ್ಲದೇ, ಗಾಯಗೊಂಡ [[ಸೈನಿಕ|ಸೈನಿಕರನ್ನು]] ಉಪಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ [[ವೈದ್ಯ|ವೈದ್ಯರು]] ನಾಗರಿಕ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಮರಳಿದ ನಂತರ ಶೇಖರವಾಗುವ ರಕ್ತಕ್ಕೆ ಸಂಗ್ರಹನಿಧಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.isbt-web.org/files/tt/TT63.pdf|format=pdf|title=ISBT Quarterly Newsletter, June 2006, "A History of Fresh Blood", page 15|accessdate=2008-07-31|publisher=[[International Society of Blood Transfusion]] (ISBT/SITS)|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060813134203/http://www.isbt-web.org/files/tt/TT63.pdf|archivedate=2006-08-13}}</ref> ===ರಕ್ತ ಪಡೆಯುವಿಕೆ ಹಾಗೂ ಸಿದ್ಧತೆ=== [[ತೋಳು|ತೋಳಿನ]] ದೀರ್ಘವಾದ [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮಕ್ಕೆ]] ಸಮೀಪವಾಗಿರುವ ರಕ್ತನಾಳದಿಂದ, ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ [[ಮೊಣಕೈ|ಮೊಣಕೈನ]] ಒಳಭಾಗದ ಮುಂಗೈ ಮಧ್ಯಸ್ಥ ರಕ್ತನಾಳದಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಕ್ತನಾಳದ ಮೇಲಿನ ಚರ್ಮವನ್ನು [[ಅಯೊಡಿನ್|ಅಯೋಡಿನ್‌]] ಅಥವಾ ಕ್ಲಾರಹೆಕ್ಸಿಡಿನ್‌<ref name="CKL arm prep">{{cite journal |author=Lee CK, Ho PL, Chan NK, Mak A, Hong J, Lin CK |title=Impact of donor arm skin disinfection on the bacterial contamination rate of platelet concentrates |journal=Vox Sang. |volume=83 |issue=3 |pages=204–8 |year=2002 |month=Oct |pmid=12366760 |doi=10.1046/j.1423-0410.2002.00219.x |url=http://www.doi.org/10.1046/j.1423-0410.2002.00219.x}}</ref> ನಂತಹ ಪೂತಿನಾಶಕಗಳ ಮೂಲಕ ಚರ್ಮದ ಮೇಲಿರುವ ಕ್ರಿಮಿಗಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ರಕ್ತವನ್ನು ಕಲುಷಿತಗೊಳಿಸದಂತೆ<ref name="CKL arm prep" /> ಹಾಗೂ ದಾನಿಯ ಚರ್ಮದೊಳಕ್ಕೆ ಸೂಜಿಯನ್ನು ಚುಚ್ಚುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸೋಂಕು ಉಂಟಾಗದಂತೆ ಸ್ವಚ್ಛ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite book |author=M. L. Turgeon|title=Clinical Hematology: Theory and Procedures |url= https://books.google.com/books?id=v2iyQBKx00kC&pg=PA30&lpg=PA30&dq=phlebotomy+complications&source=web&ots=GSRbgp8ydH&sig=T4APht_sZdr-zDtw0BfNu6vD-zU&hl=en&sa=X&oi=book_result&resnum=6&ct=result#PPA30,M1 |accessdate= 2008-06-21 |edition= fourth |year= 2004 |publisher= Lippincott Williams & Wilkins |isbn= 0781750075 |pages= 30}}</ref> ದೊಡ್ಡ<ref>ಸಂಗ್ರಹ ಸಾಧನಗಳ ಓರ್ವ ಪ್ರಮುಖ ತಯಾರಕರು 16 [[ಮಾನಕ]] (1.651 mm) ಗಾತ್ರವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ {{cite web |title=Blood banking laboratory supplies |url=http://www.genesisbps.com/PDF/blood_bags_terumo.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080625001730/http://www.genesisbps.com/PDF/blood_bags_terumo.pdf |archivedate=2008-06-25 |accessdate=2008-06-01 |publisher=Genesis BPS}}</ref> ಸೂಜಿಯನ್ನು (16ರಿಂದ 17 ರವರೆಗಿನ ಮಾಪನದವು) ಸೂಜಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವಾಗ ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಹಾನಿಗೊಳಿಸದಂತೆ ಸುಲಿತದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url= http://www.bd.com/vacutainer/pdfs/techtalk/TechTalk_Jan2004_VS7167.pdf| title=What is Hemolysis?|accessdate=2008-06-01|publisher= [[Becton-Dickinson]]}}</ref> ತೋಳಿನ ರಕ್ತನಾಳಗಳಲ್ಲಿ [[ರಕ್ತದೊತ್ತಡ|ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡ]] ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಹಾಗೂ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವೇಗಗೊಳಿಸಲು ಅನೇಕ ವೇಳೆ ರಕ್ತಬಂಧಕ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ತೋಳಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತದೆ. ದಾನಿಯು ವಸ್ತುವೊಂದನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಹಿಚುಕುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ರಕ್ತನಾಳದಲ್ಲಿ ರಕ್ತದ ಹರಿವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. [[File:Blood Donation 12-07-06 2.JPG|thumb|left|ಯಾಂತ್ರಿಕ ತಟ್ಟೆ/ಟ್ರೇಯೊಂದು ಚೀಲವೊಂದನ್ನು ಕಲಕುತ್ತಾ ರಕ್ತ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರಕ್ತಹೆಪ್ಪುನಿರೋಧಕದೊಂದಿಗೆ ರಕ್ತವನ್ನು ಮಿಶ್ರಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು.]] ===ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತ=== ಬಹುಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ದಾನಿಯ ರಕ್ತನಾಳನಿಂದ ಧಾರಕವೊಂದರಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು. ಪಡೆಯುವ ರಕ್ತದ ಪ್ರಮಾಣವು 200 ಮಿಲಿಲೀಟರ್‌ಗಳಿಂದ 550 ಮಿಲಿಲೀಟರ್‌ಗಳವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಆದರೆ 450-500 ಮಿಲಿಲೀಟರ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಸಾಮಾನ್ಯ.<ref name="Circular of Information" /> ರಕ್ತವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೋಡಿಯಂ ಸಿಟ್ರೇಟ್‌, ಫಾಸ್ಫೇಟ್‌, [[ಗ್ಲುಕೋಸ್|ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌]]/ಡೆಕ್ಸ್‌ಟ್ರೋಸ್‌‌, ಹಾಗೂ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಆಡನೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಮ್ಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ ಚೀಲವೊಂದರಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಶೇಖರಗೊಂಡ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟದಂತೆ ಹಾಗೂ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Akerblom O, Kreuger A |title=Studies on citrate-phosphate-dextrose (CPD) blood supplemented with adenine |journal=Vox Sang. |volume=29 |issue=2 |pages=90–100 |year=1975 |pmid=238338 |doi= 10.1111/j.1423-0410.1975.tb00484.x|url=}}</ref> [[ಸಂಸ್ಕರಣ]]ದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇತರೆ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ರಕ್ತಪೂರಣದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು ಅಥವಾ ಅಂಶೀಕರಣ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೂಲಕ ಇತರೆ ಔಷಧೀಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಬಹುದು. ವಿಶ್ವ ಸಮರ IIರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡವರನ್ನು ಉಪಚರಿಸಲು ಒಣ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅದರ ರೂಪಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಈಗಲೂ ಇತರೆ ವೈವಿಧ್ಯದ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://history.amedd.army.mil/booksdocs/wwii/blood/chapter7.htm|title=Plasma Equipment and Packaging, and Transfusion Equipment|publisher=Office of Medical History ([[OTSG]])|accessdate=2008-06-19|archive-date=2017-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20170609105142/http://history.amedd.army.mil/booksdocs/wwii/blood/chapter7.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.sanquin.nl/Sanquin-eng/sqn_From_blood_to_medicine.nsf/All/Plasma-Fractionation---Medicines-Derived-From-Plasma.html|title=Medicines derived from human plasma|publisher=Sanquin Blood Supply Foundation|accessdate=2008-06-01|archive-date=2009-01-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20090101223605/http://www.sanquin.nl/Sanquin-eng/sqn_From_blood_to_medicine.nsf/All/Plasma-Fractionation---Medicines-Derived-From-Plasma.html|url-status=dead}}</ref> ===ಅಫೆರೆಸಿಸ್‌=== [[File:Blood Donation 12-07-06 1.JPG|thumb|ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಸೂಜಿಯನ್ನು ರಕ್ತದಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ಅಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಎಂಬುದು ಸಾಧನವೊಂದರ ಮೂಲಕ ರಕ್ತವನ್ನು ಹರಿಸಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಘಟಕವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ದಾನಿಗೆ ಮರಳಿಸುವ ರಕ್ತದಾನದ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಮರಳಿಸುವ ಘಟಕವು ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವು ಬದಲಿಕೆಯಾಗಲು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ವಿಧಾನದ ಮೂಲಕ ಓರ್ವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತವನ್ನು ದಾನ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ [[ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ]] ಅಥವಾ [[ಕಿರುಬಿಲ್ಲೆ|ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳನ್ನು]] ದಾನ ಮಾಡಬಹುದು.<ref>[http://www.blood.co.uk/pages/b8apher.html ಘಟಕಗಳ ದಾನ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091011201240/http://www.blood.co.uk/pages/b8apher.html |date=2009-10-11 }} UK ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ತ ಸೇವೆ. 2009-10-10ರಲ್ಲಿ ಪುನರ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಓರ್ವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಹಾಗೂ ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳೆರಡನ್ನು ನೀಡುವುದಾದರೆ ಒಂದೇ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂಯೋಜಿಸಲೂಬಹುದು. ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವನ್ನು ಅನೇಕ ದಾನಗಳಿಂದ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಚಿಕಿತ್ಸಕ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಮೂರರಿಂದ ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಷ್ಟು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತವು ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.scbcinfo.org/publications/bulletin_v2_n2.htm|title=Indications for Platelet Transfusion Therapy|publisher=Southeastern Community Blood Center|accessdate=2008-06-10|archive-date=2008-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20080512120421/http://www.scbcinfo.org/publications/bulletin_v2_n2.htm|url-status=dead}}</ref> ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಪ್ರತಿ ದಾನದಿಂದ ಒಂದು ಪೂರ್ಣ ಘಟಕದಷ್ಟನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದಿಂದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಪಡೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಮೂಲ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪ್ಲಾಸ್ಮಾಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಆಗ್ಗಾಗ್ಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ''ಏಕಕಾಲೀನ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಫೆರೆಸಿಸ್‌ಅನ್ನು ಒಂದೇ ದಾನದಲ್ಲಿ ರೂಢಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಹಾಗೂ [[ಬಿಳಿ ರಕ್ತ ಕಣಗಳು|ಬಿಳಿ ರಕ್ತಕಣಗಳನ್ನು]] ರಕ್ತಪೂರಣಕ್ಕೆಂದು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="dblred-ubs">{{cite web|url = http://www.unitedbloodservices.org/automation.html|title = "Double Up to Save Lives"|publisher = [[United Blood Services]]|accessdate = 2007-02-23|archive-date = 2006-12-30|archive-url = https://web.archive.org/web/20061230200404/http://www.unitedbloodservices.org/automation.html|url-status = dead}}</ref><ref name="dblred-arccpr">{{cite web| url = http://www.my-redcross.org/index.cfm/p/Double-Red-Cell| title = "Double the Difference"| publisher = [[American Red Cross]] (Greater Chesapeake and Potomac)| accessdate = 2007-02-23| archive-date = 2007-05-13| archive-url = https://web.archive.org/web/20070513184529/http://www.my-redcross.org/index.cfm/p/Double-Red-Cell| url-status = dead}}</ref> ==ಚೇತರಿಕೆ ಹಾಗೂ ದಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಅವಧಿ== ದಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ 10–15 ನಿಮಿಷಗಳ ಕಾಲ ದಾನ ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ದಾನಿಗಳನ್ನು ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮಗಳು ರಕ್ತದಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅಥವಾ ರಕ್ತದಾನದ ಮಾಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.<ref>{{cite journal |author=Eder AF, Hillyer CD, Dy BA, Notari EP, Benjamin RJ |title=Adverse reactions to allogeneic whole blood donation by 16- and 17-year-olds |journal=JAMA |volume=299 |issue=19 |pages=2279–86 |year=2008 |month=May |pmid=18492969 |doi=10.1001/jama.299.19.2279 |url=}}</ref> ರಕ್ತಕೇಂದ್ರಗಳು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ದಾನಿಗಳಿಗೆ [[ಚಹಾ|ಟೀ]] ಹಾಗೂ ಬಿಸ್ಕೆಟ್‌ಗಳಂತಹ ಲಘು ಉಪಹಾರಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಆಹಾರ ಭತ್ಯೆಯನ್ನು ದಾನಿಯು ಚೇತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://siba2.unile.it/ese/issues/288/660/RelazDonazSanguigne_p6.pdf| title=Report on the promotion by Member States of voluntary unpaid blood donation|publisher=Commission of the European Communities|accessdate=2008-06-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080803020034/http://siba2.unile.it/ese/issues/288/660/RelazDonazSanguigne_p6.pdf|archivedate=2008-08-03}}</ref> ಸೂಜಿ ಚುಚ್ಚಿದ ಪ್ರದೇಶದ ಸುತ್ತ ಔಷಧೀಯ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿರಲಾಗುತ್ತದಲ್ಲದೇ ದಾನಿಯು ಅದನ್ನು ಅನೇಕ ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಧರಿಸಿರುವಂತೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Mayo" /> ಸಾಧಾರಣ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದಾನವು ಸುಮಾರು 650 ಕ್ಯಾಲೊರಿಗಳಷ್ಟು ವ್ಯಯಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಮ.<ref>{{citeweb|url=http://www.mayoclinic.org/donate-blood-jax/know.html|title=Did you know?|publisher=mayoclinic.org|accessdate=2009=10-26}}</ref> ದಾನ ಮಾಡಿದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ 2-3 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮರುಪೂರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.cbccts.org/donating/automated.htm|title=Donating Apheresis and Plasma|publisher=Community Blood Center|accessdate=2008-06-11}}</ref> ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳು [[ಎಲುಬು ಮಜ್ಜೆ|ಅಸ್ಥಿಮಜ್ಜೆಯ]] ಮೂಲಕ ಪರಿಚಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ನಿಧಾನಗತಿಯಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ಆರೋಗ್ಯವಂತ ಪ್ರಾಪ್ತವಯಸ್ಕ ಪುರುಷರಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ 36 ದಿನಗಳ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ತಿಳಿದು ಬಂದ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಚೇತರಿಕೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು 20ರಿಂದ 59 ದಿನಗಳಷ್ಟಿತ್ತು.<ref>{{cite journal |author=Pottgiesser T, Specker W, Umhau M, Dickhuth HH, Roecker K, Schumacher YO |title=Recovery of hemoglobin mass after blood donation |journal=Transfusion |volume=48 |issue=7 |pages=1390–7 |year=2008 |month=Jul |pmid=18466177 |doi=10.1111/j.1537-2995.2008.01719.x |url=}}</ref> ಈ ಪೂರಣ ವೇಗಗಳೇ ದಾನಿಯು ಅವಧಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ ದಾನ ಮಾಡಬಹುದೆಂಬುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ಲಾಸ್ಮಾಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಹಾಗೂ ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಫೆರೆಸಿಸ್‌ ದಾನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ದಾನ ನೀಡಬಹುದು ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ದಾನಿಯೊಬ್ಬ ಎಷ್ಟು ಕಾಲಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ರಕ್ತನೀಡಬಲ್ಲ ಎಂಬುದು ರಾಷ್ಟ್ರದಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ದಾನಿಗಳು ವಾರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ವರ್ಷವೊಂದಕ್ಕೆ ಸರ್ವೇಸಾಧಾರಣವಾಗಿ 83 ಲೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು (ಸುಮಾರು 22 ಗ್ಯಾಲನ್‌ಗಳಷ್ಟು) ನೀಡಬಹುದಾಗಿದ್ದರೆ, [[ಜಪಾನ್|ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಅದೇ ದಾನಿಯು ಪರ್ಯಾಯ ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ನೀಡಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ವರ್ಷವೊಂದಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 16 ಲೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಮಾತ್ರವೇ (ಸುಮಾರು 4 ಗ್ಯಾಲನ್‌ಗಳಷ್ಟು) ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/03/transcripts/4014T2.htm|title=Blood Products Advisory Committee, 12 December 2003|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-11-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20081108142506/http://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/03/transcripts/4014T2.htm|url-status=dead}}</ref> ಕೆಂಪುರಕ್ತಕಣಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದಾನಕ್ಕೆ ಮಿತಿಯನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುವ ಮಾನಕವಾಗಿದ್ದು, ದಾನದ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯ ಅವಧಿಯು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್|ಹಾಂಗ್‌ಕಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಇದು ಮೂರರಿಂದ ಆರು ತಿಂಗಳಾದರೆ,<ref>{{cite web|url=http://www5.ha.org.hk/rcbts/e_donation.html|title=Blood Donation|publisher=Hong Kong Red Cross Blood Transfusion Service|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-02-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20080221174710/http://www5.ha.org.hk/RCBTS/e_donation.html|url-status=dead}}</ref> [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ಇದು ಹನ್ನೆರಡು ವಾರಗಳು,<ref>{{cite web|url=http://www.donateblood.com.au/page.aspx?IDDataTreeMenu=48&parent=31|title=Before and after giving blood|publisher=Australian Red Cross Blood Service|accessdate=2008-06-01}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಂಟು ವಾರಗಳು<ref>{{cite web|url=http://www.lmbb.org/whole_blood.html|title=Donating Whole Blood|publisher=Lane Memorial Blood Bank|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-05-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20080513041330/http://www.lmbb.org/whole_blood.html|url-status=dead}}</ref> ಹಾಗೂ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುಕೆಯಲ್ಲಿ]] ಇದು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಹದಿನಾರು ವಾರಗಳು ಆದರೆ ಹನ್ನೆರಡು ವಾರಗಳಷ್ಟು ಮುಂಚೆಯೂ ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|url=https://secure.blood.co.uk/c11_cant.asp|title=Who can't give blood|publisher=National Blood Service for England and Wales|accessdate=2009-02-026}}</ref> ==ತೊಡಕುಗಳು== ದಾನಿಗಳು ರಕ್ತ ನೀಡುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ಗಮನಾರ್ಹ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಥಮ-ಬಾರಿಯ ದಾನಿಗಳು, ಹದಿಹರೆಯದವರು, ಹಾಗೂ ಮಹಿಳೆಯರು ಪ್ರತಿರೋಧಕ್ಕೊಳಪಡುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ.<ref name="pmid18492969">{{cite journal |author=A.F. Eder, C.D. Hillyer, B.A. Dy, E.P. Notari, R.J. Benjamin |title=Adverse reactions to allogeneic whole blood donation by 16- and 17-year-olds |journal=JAMA |volume=299 |issue=19 |pages=2279–86 |year=2008 |month=May |pmid=18492969 |doi=10.1001/jama.299.19.2279 |url=http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/299/19/2279}}</ref><ref name="pmid18346014">{{cite journal |author=Yuan S, Gornbein J, Smeltzer B, Ziman AF, Lu Q, Goldfinger D |title=Risk factors for acute, moderate to severe donor reactions associated with multicomponent apheresis collections |journal=Transfusion |volume=48 |issue=6 |pages=1213–9 |year=2008 |month=Jun |pmid=18346014 |doi=10.1111/j.1537-2995.2008.01674.x |url=}}</ref> ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ, ದಾನಿಗಳಲ್ಲಿ 2%ರಷ್ಟು ಜನ ಪ್ರತಿರೋಧ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.redcross.or.th/extra/blood_seminar_50/files/211_1525-1536.pdf|title=Adverse Effect of Blood Donation, Siriraj Experience|publisher=American Red Cross|accessdate=2008-06-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080625001733/http://www.redcross.or.th/extra/blood_seminar_50/files/211_1525-1536.pdf|archivedate=2008-06-25}}</ref> ಈ ಪ್ರತಿರೋಧಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಗೌಣವಾದವು. 194,000 ದಾನಗಳ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ತೊಡಕುಗಳುಂಟಾದ ದಾನಿಯು ಕೇವಲ ಒಬ್ಬರೇ ಇದ್ದರು.<ref>{{cite journal | author = B. Newman, S. Graves | title = A study of 178 consecutive vasovagal syncopal reactions from the perspective of safety | journal = Transfusion | volume = 41 | issue = 12 | pages = 1475–9 | year = 2001 | pmid = 11778059 | doi = 10.1046/j.1537-2995.2001.41121475.x}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ, ರಕ್ತದಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ [[ಮರಣ|ಸಾವನ್ನು]] ರಕ್ತನಿಧಿಯು ವರದಿ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ. 2004ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ 2006ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ವರೆಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ವರದಿಗಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು 22 ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಯಾವುದೊಂದೂ ರಕ್ತದಾನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟದ್ದೆಂದು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಒಂದರಲ್ಲಿ ಆ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|url=http://www.fda.gov/Cber/blood/fatal0506.htm#g|title=Fatalities Reported to FDA|publisher=US Food and Drug Administration|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080915151230/http://www.fda.gov/Cber/blood/fatal0506.htm#g|url-status=dead}}</ref> [[File:Blooddonation.jpg|thumb|right|ರಕ್ತದಾನದ ಮೂರು ದಿನಗಳ ನಂತರ ಹಿಸುಕಿದಂತಾಗಿರುವುದು]] ಹೈಪೋವಾಲೆಮಿಕ್‌‌ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ದಿಢೀರ್‌ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಂದಾಗಿ ಆಗಬಲ್ಲವು. [[ಪ್ರಜ್ಞಾಶೂನ್ಯತೆ|ಮೂರ್ಛೆ ಹೋಗುವುದು]] ಇದರಿಂದಾಗಬಹುದಾದ ಪರಮಾವಧಿಯ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal |author=Wiltbank TB, Giordano GF, Kamel H, Tomasulo P, Custer B |title=Faint and prefaint reactions in whole-blood donors: an analysis of predonation measurements and their predictive value |journal=Transfusion |volume= 48|issue= 9|pages= 1799|year=2008 |month=May |pmid=18482188 |doi=10.1111/j.1537-2995.2008.01745.x |url=}}</ref> ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ನಾಳಛೇದನದ ಇತರೆ ರೂಪಾಂತರಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ಸೂಜಿ|ಸೂಜಿಯ]] ಚುಚ್ಚುವಿಕೆಯಿಂದುಂಟಾಗುವ ತೋಳಿನ ಹಿಸುಕುವಿಕೆಯು ಸರ್ವೇ ಸಾಧಾರಣ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ ದಾನಿಗಳಲ್ಲಿ 1%ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಂದಿ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗೊಳಪಟ್ಟಿದ್ದರು.<ref name="bruising">{{cite journal |author=Ranasinghe E, Harrison JF |title=Bruising following blood donation, its management and the response and subsequent return rates of affected donors |journal=Transfus Med |volume=10 |issue=2 |pages=113–6 |year=2000 |month=Jun |pmid=10849380 |doi= 10.1046/j.1365-3148.2000.00240.x|url=http://www.doi.org/10.1046/j.1365-3148.2000.00240.x}} </ref> ರಕ್ತದಾನದಿಂದುಂಟಾಗಬಹುದಾದ ತೀರಾ ಅಪರೂಪವಲ್ಲದ ಅನೇಕ ತೊಡಕುಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಧಮನಿಯ ರಂಧ್ರವಾಗುವಿಕೆ, ತಡವಾದ [[ರಕ್ತಸ್ರಾವ]], [[ನರ]] ಕೆರಳಿಕೆ, ನರ ಹಾನಿ, ಸ್ನಾಯುರಜ್ಜು ಹಾನಿ, ಥ್ರೋಂಬೋಫ್ಲೆಬಿಟಿಸ್‌, ಹಾಗೂ ಒಗ್ಗದಿರುವಿಕೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಸೇರಿವೆ.<ref name="complications">{{cite journal |author=Working Group on Complications Related to Blood Donation JF |title=Standard for Surveillance of Complications Related to Blood D Donation |journal=European Haemovigilance Network |pages=11 |year=2008 |url=http://www.isbt-web.org/members_only/files/society/StandardSurveillanceDOCO.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100215092521/http://www.isbt-web.org/members_only/files/society/StandardSurveillanceDOCO.pdf|archivedate=2010-02-15}} </ref> ಅಫೆರೆಸಿಸ್‌ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟದಂತೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸುವ ಸೋಡಿಯಂ ಸಿಟ್ರೇಟ್‌ನಿಂದ ದಾನಿಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. ಸಂಗ್ರಹಿಸದೆ ರಕ್ತದಾನಿಗೆ ಮರಳಿಸುವ ರಕ್ತಘಟಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಪ್ಪುನಿರೋಧಕವೂ ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ, ಅದು ದಾನಿಯ ರಕ್ತಕ್ಕೆ [[ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ]]ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಸೈಪೋಕ್ಯಾಲ್ಷೀಮಿಯಾವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು.<ref>{{cite journal |author=Bolan CD, Greer SE, Cecco SA, Oblitas JM, Rehak NN, Leitman SF |title=Comprehensive analysis of citrate effects during plateletpheresis in normal donors |journal=Transfusion |volume=41 |issue=9 |pages=1165–71 |year=2001 |month=Sep |pmid=11552076 |doi=10.1046/j.1537-2995.2001.41091165.x |url=http://www.doi.org/10.1046/j.1537-2995.2001.41091165.x}}</ref> ಈ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು [[ತುಟಿ|ತುಟಿಗಳಲ್ಲಿ]] ಜುಮ್ಮೆನ್ನಿಸುವಂಥ ಅನುಭವ ಉಂಟುಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ, ಸೆಳೆತ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರ ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಉಂಟು ಮಾಡಬಲ್ಲವು. ದಾನಿಗಳಿಗೆ ಈ ಅಡ್ಡಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ ಪೂರಕಗಳನ್ನು ದಾನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.redcross.org/services/biomed/0,1082,0_543_,00.html|title=Jerome H. Holland Laboratory for the Biomedical Sciences Volunteer Research Blood Program (RBP)|publisher=American Red Cross|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-03-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080315230152/http://www.redcross.org/services/biomed/0,1082,0_543_,00.html|url-status=dead}}</ref> ಅಫೆರಿಸಿಸ್‌ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳನ್ನು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಮರಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಅಯಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಮಾಡುವುದಾದರೆ ದಾನಿಯು ಬೇರೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದ ರಕ್ತವನ್ನು ಪಡೆದರೆ, ರಕ್ತಪೂರಣದ ಪ್ರತಿರೋಧ ಉಂಟಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಅಪಾಯದಿಂದಾಗಿಯೇ ಅಯಾಂತ್ರಿಕ ಅಫೆರಿಸಿಸ್‌, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಅಪರೂಪದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಕ್ತದಾನಗಳಷ್ಟೇ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref>{{cite journal |author=Wiltbank TB, Giordano GF |title=The safety profile of automated collections: an analysis of more than 1 million collections |journal=Transfusion |volume=47 |issue=6 |pages=1002–5 |year=2007 |month=Jun |pmid=17524089 |doi=10.1111/j.1537-2995.2007.01224.x |url=}}</ref> ರಕ್ತದಾನಿಗಳಿಗೆ ಒದಗಬಹುದಾದ ಅಂತಿಮ ಅಪಾಯವೆಂದರೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಕ್ರಿಮಿಶುದ್ಧೀಕರಿಸದ ಸಾಧನಗಳಿಂದುಂಟಾಗುವುದು. ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ರಕ್ತದ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ ಉಪಕರಣವನ್ನು ಬಳಕೆಯ ನಂತರ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.ibts.ie/generic.cfm?mID=2&sID=9|title=Blood Donor Information Leaflet|publisher=Irish Blood Transfusion Service|accessdate=2008-06-01|archive-date=2007-11-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20071119034136/http://www.ibts.ie/generic.cfm?mID=2&sID=9|url-status=dead}}</ref> ಮರು-ಬಳಕೆಯಾದ ಉಪಕರಣಗಳು 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ [[ಚೀನಾ]]ದಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಮಸ್ಯೆ ಉಂಟುಮಾಡಿದ್ದವು, ಹಾಗೂ 250,000ರಷ್ಟು ಮಂದಿ ರಕ್ತದ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ದಾನಿಗಳು ಒಂದೇ ಉಪಕರಣವನ್ನು ಬಳಸಿದ ದಾನಿಗಳು HIV ಸೋಂಕನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.usembassy-china.org.cn/sandt/webaids5.htm|title=Keeping China's blood supply free of HIV|publisher=US Embassy, Beijing|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-09-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20080907143947/http://www.usembassy-china.org.cn/sandt/webaids5.htm|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite journal |author=Cohen J |title=HIV/AIDS in China. An unsafe practice turned blood donors into victims |journal=Science (journal) |volume=304 |issue=5676 |pages=1438–9 |year=2004 |month=Jun |pmid=15178781 |doi=10.1126/science.304.5676.1438 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/304/5676/1438}}</ref> ==ಸಂಗ್ರಹ, ಸರಬರಾಜು ಹಾಗೂ ಬೇಡಿಕೆ== ಸಂಗ್ರಹಿತ ರಕ್ತವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಘಟಕಗಳಾಗಿ ಶೇಖರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹಾಗೂ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅಲ್ಪಕಾಲದ ಶೇಖರಣಾ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ಲೇಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅವಧಿಗೆ ಶೇಖರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. 2008ರ ವೇಳೆಗೆ ಕೆಲ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು,<ref>{{cite web|url=http://www.ingentaconnect.com/content/bsc/trans/2006/00000016/A00101s1/art00057|title=In Vitro Evaluation of Buffy Coat Derived Platelet Concentrates in SSP+ Platelet Storage Medium|publisher=Transfusion Medicine (Blackwell Publishing|accessdate=2008-06-01}}</ref> ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಶೇಖರಣಾ ಅವಧಿಯೆಂದರೆ ಏಳು ದಿನಗಳು.<ref>{{cite web|url=http://transfusionguidelines.org.uk/index.asp?Publication=HTM&Section=9&pageid=1106|title=Transfusion Handbook, summary information for Platelets|publisher=National Blood Transfusion Committee|accessdate=2008-06-02|archive-date=2008-08-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080804171854/http://www.transfusionguidelines.org.uk/index.asp?Publication=HTM&Section=9&pageid=1106|url-status=dead}}</ref> ಬಹು ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಳಕೆಯ ಕೆಂಪು ರಕ್ತಕಣಗಳು 35–42 ದಿನಗಳ ಶೇಖರಣಾ ಅವಧಿಯನ್ನು ಶೀತಲೀಕರಣ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.<ref>{{cite journal |author=Lockwood WB, Hudgens RW, Szymanski IO, Teno RA, Gray AD |title=Effects of rejuvenation and frozen storage on 42-day-old AS-3 RBCs |journal=Transfusion |volume=43 |issue=11 |pages=1527–32 |year=2003 |month=Nov |pmid=14617310 |doi= 10.1046/j.1537-2995.2003.00551.x|url=http://www.doi.org/10.1046/j.1537-2995.2003.00551.x|title=Transfusion handbook, Summary information for Red Blood Cells|accessdate=2008-06-02|publisher=National Blood Transfusion Committee}}</ref> ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಗ್ಲಿಸೆರಾಲ್‌‍ನ<ref name="Circular of Information" /> ಮಿಶ್ರಣದೊಂದಿಗೆ ಶೀತಲೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದರೂ, ಆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ದುಬಾರಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಮಾತ್ರವೇ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ವಿಪರೀತ ಅಲ್ಪ ಉಷ್ಣತೆಯ ಶೀತಕದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ಲಾಸ್ಮಾವನ್ನು ಶೀತಲೀಕರಿಸಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅವಧಿಗೆ ಶೇಖರಿಸಿಡಬಹುದು ಹಾಗೂ ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://agmed.sante.gouv.fr/ang/pdf/glffpl.pdf|title=Transfusion of Fresh Frozen Plasma, products, indications|publisher=Agence française de sécurité sanitaire des produits de santé|accessdate=2008-06-02|archive-date=2008-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20080625001730/http://agmed.sante.gouv.fr/ang/pdf/glffpl.pdf|url-status=dead}}</ref> ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರ ಸರಬರಾಜು ಸಮಸ್ಯೆಯೆನಿಸಿಲ್ಲ. ಮಿತಿಗೊಳಪಟ್ಟ ಶೇಖರಣಾ ಅವಧಿಯೆಂದರೆ ವಿಪತ್ತಿನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಕ್ತದ ದಾಸ್ತಾನು ಮಾಡುವಿಕೆಯು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯ ಎಂದರ್ಥ. ಯುನೈಟೆಡ್‌‌‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 11ರ ದಾಳಿಯ ನಂತರ ಇದೇ ಹೆಚ್ಚು ಚರ್ಚಿತ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ, ಹಾಗೂ ಒಮ್ಮತಾಭಿಪ್ರಾಯವು ವಿಪತ್ತಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಅವಧಿಯಲ್ಲೂ ನಿರಂತರ ಸರಬರಾಜು ಇರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರೆಡೆ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕು ಎಂಬುದಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite web|url=http://www.gao.gov/new.items/d021095t.pdf|title=Maintaining an Adequate Blood Supply Is Key to Emergency Preparedness|publisher=[[Government Accountability Office]]|accessdate=2008-06-01}}</ref> U.S.ನಲ್ಲಿನ ರಕ್ತಕೇಂದ್ರಗಳು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ರೂಢಿಗತ ವರ್ಗಾವಣಾ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವಷ್ಟು ಮೂರು ದಿನಗಳ ಮಟ್ಟಿನ ನಿರಂತರ ಸರಬರಾಜು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಸಹ ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://members.americasblood.org/plsql/ecat/supply_monitor_pkg.web_report|title=Current status of America's Blood Centers blood supply|publisher=America's Blood Centers|access-date=2010-04-06|archive-date=2009-02-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20090201061335/http://members.americasblood.org/plsql/ecat/supply_monitor_pkg.web_report|url-status=dead}}</ref> ರಕ್ತದಾನವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು [[ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ]]ಯು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷದ ಜೂನ್‌ 14ರಂದು ವಿಶ್ವ ರಕ್ತದಾನಿಗಳ ದಿನವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಈ ದಿನವು [[ಎಬಿಒ ರಕ್ತ ಗುಂಪು ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಎಬಿಒ ರಕ್ತದ ಗುಂಪಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು]] ಆವಿಷ್ಕರಿಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನಿ [[ಕಾರ್ಲ್ ಲಾಂಡ್‍ಸ್ಟೈನರ್|ಕಾರ್ಲ್‌ ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಸ್ಟೀನರ್‌]]ರ ಹುಟ್ಟಿದ ದಿನವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.wbdd.org/index.php?id=24|title=World Blood Donor Day|publisher=World Health Organization|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080915165850/http://www.wbdd.org/index.php?id=24|url-status=dead}}</ref> 2008ರ ಹಾಗೆ, WHO ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 81 ದಶಲಕ್ಷ ಘಟಕಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ರಕ್ತವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ.<ref>{{citeweb|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs279/en/|title=Blood safety and donation|publisher=World Health Organization|accessdate=2009-10-26}}</ref> ==ಸೌಕರ್ಯ ಹಾಗೂ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಧನಗಳು== ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು 1997ರಲ್ಲಿ ಹಣಕ್ಕಾಗಿಯಲ್ಲದೇ ಐಚ್ಛಿಕ ದಾನಿಗಳ ಎಲ್ಲಾ ರಕ್ತದಾನಗಳಿಗೆ ಗುರಿಯನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿತ್ತು,<ref name="WBDD 2006" /> ಆದರೆ 2006ರ ವೇಳೆಗೆ, ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆದ 124ರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 49 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಮಾತ್ರವೇ ಇದನ್ನು ಮಾನಕವನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿವೆ. ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾಫೆರೆಸಿಸ್‌ ದಾನಿಗಳು ಈಗಲೂ ತಮ್ಮ ದಾನಗಳಿಗೆ ಹಣ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.gao.gov/archive/1998/he98205.pdf|title=Blood Plasma Safety|publisher=[[GAO]]|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20080625001728/http://www.gao.gov/archive/1998/he98205.pdf|url-status=dead}}</ref> ಕೆಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ನಿರಂತರ ಸರಬರಾಜಿಗಾಗಿ ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ದಾನ ಮಾಡುವವರನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ.<ref>{{cite journal|title=Safety of the Blood Supply in Latin America|pmc=544183|year=2005|month=Jan |journal=Clinical Microbiology Reviews|author=G. A. Schmunis (corresponding author for [[PAHO]])|pmid=15653816|doi=10.1128/CMR.18.1.12-29.2005|volume=18|pages=12|issue=1}}</ref> [[ಟಾಂಜಾನಿಯ|ತಾನ್ಜೇನಿಯಾ]]ದಂತಹ ಅನೇಕ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು, ಈ ಮಾನಕದೆಡೆಗೆ ದಾಪುಗಾಲು ಹಾಕಿದ್ದು 2005ರಲ್ಲಿನ 20 ಪ್ರತಿಶತ ದಾನಿಗಳು ಐಚ್ಛಿಕ ದಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದರೆ 2007ರಲ್ಲಿ,<ref name="PEPFAR Progress">T. ಬ್ರೌನ್‌ "ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ರಕ್ತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಬಲಪಡಿಸುವಿಕೆ: ಪ್ರೋಗ್ರೆಸ್‌ ಅಂಡರ್‌‌ PEPFARನಡಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಾಗೂ ಉಳಿದ ಸವಾಲುಗಳು" ''AABB ನ್ಯೂಸ್‌''. ಏಪ್ರಿಲ್‌, 1998:ಪುಟ 30</ref> 80 ಪ್ರತಿಶತವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿತ್ತು, ಆದರೆ ಸಮೀಕ್ಷೆಗೊಳಪಟ್ಟ 124ರಲ್ಲಿ 68 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಉನ್ನತಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಉನ್ನತಿ ಸಾಧಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಕೆಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]],<ref>L. Fusco "From Latin America to Asia, Rising Above Difficulties, Achieving New Heights" ''AABB News''. April, 1998:page 30</ref> ನಂತಹವುಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ತದಾನ ಅಥವಾ ಇತರೆ ಮಾನವ ಅಂಗಾಂಶಗಳನ್ನು ದಾನ ಮಾಡುವುದರ ಬದಲಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ಅಥವಾ ಇನ್ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ. ಕಬ್ಬಿಣಾಂಶದ ಅತಿಪೂರಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿರುವ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ರಕ್ತದಾನವು ವಿಷಕಾರಿ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Fields AC, Grindon AJ |title=Hemochromatosis, iron, and blood donation: a short review |journal=Immunohematology |volume=15 |issue=3 |pages=108–12 |year=1999 |pmid=15373512 |doi= |url=}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ರಕ್ತನಿಧಿಗಳು ಚಿಕಿತ್ಸಕ ದಾನಿಯಿಂದ ಪಡೆದ ರಕ್ತವಾಗಿದ್ದರೆ ರಕ್ತದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವುದು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಂದಿ ಯಾವುದೇ ರಕ್ತರೋಗಪೀಡಿತರ ರಕ್ತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="hemochromatosis guidance">{{cite web | title=Variances for Blood Collection from Individuals with Hereditary Hemochromatosis | publisher=US Food and Drug Administration | url=http://www.fda.gov/cber/gdlns/hemchrom.htm | accessdate=2007-07-18 | archive-date=2007-07-08 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070708113601/http://www.fda.gov/cber/gdlns/hemchrom.htm | url-status=dead }}</ref> ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್‌ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ ಬ್ಲಡ್‌ ಸರ್ವಿಸ್‌ನಂತಹ ಇತರೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಹಿಮೊಕ್ರೊಮಾಟೊಸಿಸ್‌ನಂತಹ ರೋಗಪೀಡಿತ ದಾನಿಗಳಿಂದ ರಕ್ತವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದೊಂದು [[ವಂಶವಾಹಿ]] ವಿಕೃತಿಯಾಗಿದ್ದು ರಕ್ತದ ಸುರಕ್ಷತೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಅಪಾಯ ಉಂಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|title=Hereditary Hemochromatosis: Perspectives of Public Health, Medical Genetics, and Primary Care|url=http://www.cdc.gov/genomics/training/perspectives/other/hfe.htm|accessdate=2008-06-03|publisher=CDC Office of Public Health Genomics}}</ref> ಪುರುಷರಿಗೆ ರಕ್ತದಾನವು [[ಹೃದಯರೋಗ|ಹೃದಯದ ಕಾಯಿಲೆಗಳ]] ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದೆಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಿದ್ದರೂ,<ref name="heartdisease">{{cite journal |author=Tuomainen TP, Salonen R, Nyyssönen K, Salonen JT |title=Cohort study of relation between donating blood and risk of myocardial infarction in 2682 men in eastern Finland |journal=BMJ |volume=314 |issue=7083 |pages=793–4 |year=1997 |month=Mar |pmid=9080998 |pmc=2126176 |doi= |url=http://bmj.bmjjournals.com/cgi/content/full/314/7083/793 }} </ref> ಅವುಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಇನ್ನೂ ದೃಢಪಟ್ಟಿಲ್ಲ. [[ಇಟಲಿ|ಇಟಲಿಯಲ್ಲಿ]], ರಕ್ತದಾನಿಗಳಿಗೆ ರಕ್ತದಾನ ಮಾಡುವ ದಿನವು ವೇತನಸಹಿತ ರಜಾದಿನವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/05219l.htm|title=Legge 21 ottobre 2005, n. 219 (Law 21st October 2005, n.219)|publisher=Italian Parliament|accessdate=2009-09-04|archive-date=2009-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20090427112804/http://www.camera.it/parlam/leggi/05219l.htm|url-status=dead}}</ref> ಇತರೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕಗಳೂ ಕೂಡಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಸೇರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದು ರಕ್ತದಾನಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸಮಯದ ಬಿಡುವು ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.labor.state.ny.us/workerprotection/laborstandards/PDFs/Blood%20guidelinesFINAL.pdf|title=Guidelines for Implementation of Employee Blood Donation Leave|publisher=New York State Department of Labor|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20080625001730/http://www.labor.state.ny.us/workerprotection/laborstandards/PDFs/Blood%20guidelinesFINAL.pdf|url-status=dead}}</ref> ರಕ್ತಕೇಂದ್ರಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ದಾನಿಗಳಿಗೆ ಕೊರತೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವಂತಹ, ಉಚಿತ ಟೀಷರ್ಟ್‌ಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಸಣ್ಣ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕಗಳನ್ನು (ಉದಾ., ಪ್ರಥಮ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ, ಕಾರಿನ ಗಾಜು ಒರೆಸುಗ, ಲೇಖನಿಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ), ಅಥವಾ ದಾನಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು ಹಾಗೂ ಯಶಸ್ವಿ ಮೇಳಗಳ ಆಯೋಜಕರಿಗೆ ಇನಾಮುಗಳಂತಹ ಇತರೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.bloodct.org/announcements.php|title=Incentives program for blood donors and organizers|publisher=American Red Cross Connecticut Blood Services Region|accessdate=2008-06-01|archive-date=2008-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20080602155009/http://www.bloodct.org/announcements.php|url-status=dead}}</ref> ಬಹಳಷ್ಟು ಅಲ್ಲೋಜೆನಿಕ್‌ ರಕ್ತದಾನಿಗಳು ಪರೋಪಕಾರಾರ್ಥವೆಂಬಂತೆ ದಾನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದು, ದಾನದಿಂದ ಯಾವುದೇ ನೇರ ಪ್ರತಿಫಲವನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವುದಿಲ್ಲ.<ref>{{cite journal |author=Steele WR, Schreiber GB, Guiltinan A, ''et al.'' |title=The role of altruistic behavior, empathetic concern, and social responsibility motivation in blood donation behavior |journal=Transfusion |volume=48 |issue=1 |pages=43–54 |year=2008 |month=Jan |pmid=17894795 |doi=10.1111/j.1537-2995.2007.01481.x |url=}}</ref> ==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ== * [[ರಕ್ತಪೂರಣ]] * [[ರಕ್ತಸ್ರಾವ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{reflist|2}} ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ== {{commons|Blood#Blood donation|Blood donation}} * [http://library.med.utah.edu/WebPath/TUTORIAL/BLDBANK/BBPROC.html ರಕ್ತದಾನ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕರಣ] * [http://www.anemia.org/patients/blood-donation/index.php ಮುಂದೂಡಲ್ಪಟ್ಟ ದಾನಿಗಳು: ರಕ್ತಹೀನತೆ & ರಕ್ತದಾನ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090312073700/http://www.anemia.org/patients/blood-donation/index.php |date=2009-03-12 }} * [http://transfusionguidelines.org.uk/ ರಕ್ತಪೂರಣ ಔಷಧಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಸೂತ್ರ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090805175110/http://www.transfusionguidelines.org.uk/ |date=2009-08-05 }} * {{cite journal |author=Harrison E |title=Blood cells for sale |journal=Sci. Am. |volume=297 |issue=5 |pages=108–9 |year=2007 |month=Nov |pmid=17990831 |doi= 10.1038/scientificamerican1107-108|url=http://www.sciam.com/article.cfm?id=blood-cells-for-sale| quote=(subtitle) There's more to blood banking than just bagging blood }} [[ವರ್ಗ:ರಕ್ತ]] [[ವರ್ಗ:ವೈದ್ಯಕೀಯ]] moe1r6ctcveb5xy8s77yduuslvc9uey 0 23044 1306701 1291724 2025-06-16T07:27:26Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306701 wikitext text/x-wiki {{Refimprove|date=November 2007}} ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ, '''ಹ್ಯಾಕರ್ ''' ವ್ಯಕ್ತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನನ್ನು ಶಿಥಿಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಂತದ್ದಾಗಿದೆ.<ref name="crackdown" /> ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್‌ನ ಸುತ್ತಲೂ ಆವೃತವಾಗಿರುವ ಉಪಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಭೂಗತ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಪಾದಕರ ಒತ್ತಾಯವನ್ನು ಕಲಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವಲಯದಿಂದ ಪ್ರಚೋದಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅಕ್ರಮವಾದ ವಿಧಾನದ ಕುರಿತು ಯಾವಾಗಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ತೋರುವುದಿಲ್ಲ.<ref>ಬ್ಲೂಮ್ ಕ್ವಿಸ್ಟ್, ಬ್ರೇನ್ (ಮೇ 29, 1999). "[http://archive.nypost.com/a/475198 ಎಫ್‌ಬಿಐ'ನ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ಹೊಡೆತದಂತೆ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಟಾರ್ಗೆಟ್ ಫೆಡ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}". ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ಪೋಸ್ಟ್. ಪುನರ್ಲಭ್ಯತೆಯ ಅಕ್ಯೋಬರ್ 21, 2008.</ref> ಹ್ಯಾಕರ್ ಪದದ ಇತರ ಬಳಕೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ ಅವುಗಳು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಭದ್ರತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿಲ್ಲ ([[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್]] ಮತ್ತು [[ಹೋಂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಹವ್ಯಾಸಿಗರು]]), ಆದರೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತವೆ. ಇದೀಗ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವವರು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ, ಈ ಮೊದಲು ಮಾಧ್ಯಮವು ವಿವರಿಸುವಂತೆ ಹ್ಯಾಕರ್‌ಗಳಂತೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಡೆಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿರುವಂತೆ ಹ್ಯಾಕರ್ ಸಮುದಾಯವಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಮುದಾಯವು ಜನರ ಸಮುದಾಯವಾಗಿದ್ದು, ಇವರು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಮಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಓಪನ್ ಸೋರ್ಸ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ರಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಜನರನ್ನು ಸೈಬರ್-ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಇದೀಗ "ಕ್ರ್ಯಾಕರ್ಸ್" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Citation needed|date=February 2010}} ==ಇತಿಹಾಸ== {{Main|Timeline of hacker history}} ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ "[[ಫೋನ್ ಪ್ರೀಕಿಂಗ್]]", ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಅಧಿಕೃತವಲ್ಲದ ಫೋನ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ನಡೆದಂತೆಯೆ ಇದೂ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ, ಹಾಗೂ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವವರ ನಡುವೆ ಯಾವಾಗಲೂ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ಹರಡಿದೆ. [[ಬ್ರೂಸ್ ಸ್ಟೆರ್ಲಿಂಗ್]] [[ಯಿಪ್ಪೀಸ್‌]]ಗೆ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತಿನ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಜಾಲಾಡಿದ್ದಾರೆ, 1960ರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ''ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಅಸಿಸ್ಟೆನ್ಸ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ'' (ಟಿಎಪಿ) ವಾರ್ತಾಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. <ref>ಟಾಪ್ ಮ್ಯಾಗಸೀನ್ ದಾಖಲೆ. http://servv89pn0aj.sn.sourcedns.com/~gbpprorg/2600/TAP/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090529062159/http://servv89pn0aj.sn.sourcedns.com/~gbpprorg/2600/TAP/ |date=2009-05-29 }}</ref>. ಎಂಐಟಿ ಲ್ಯಾಬ್ಸ್ ಅಥವಾ ಹೋಮ್‌ಬ್ರೂ ಕ್ಲಬ್ ಸೇರಿದಂತೆ 70ರ ದಶಕಕ್ಕೂ ಮೊದಲ ಹ್ಯಾಕರ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್‌ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಂತೆ ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ, ಇದು ನಂತರ ಮುಂಚಿನ ಪರ್ಸನಲ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಓಪನ್ ಸೋರ್ಸ್ ಮೂವ್‌ಮೆಂಟ್ ಎಂದು ಹೊರಗೆಡವಿದೆ. ==ಮಾನವನಿರ್ಮಿತಗಳು ಮತ್ತು ಕಸ್ಟಮ್‌ಗಳು== ಭೂಗತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್<ref name="crackdown">{{cite book |last=Sterling |first=Bruce |authorlink=Bruce Sterling |title=[[The Hacker Crackdown]] |origyear=1993 |publisher=IndyPublish.com |location=McLean, Virginia |isbn=1-4043-0641-2 |chapter=Part 2(d) |page=61 }}</ref> ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಇದು ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ವಂತ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲದ ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕಾಗುಣಿತಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[1337]]ಸ್ಪೀಕ್. ಈ ರೀತಿಯ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದಕ್ಕೆ [[ಹ್ಯಾಕ್ಟಿವಿಸಮ್]] ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗುರಿ ಸಾಧಿಸುವಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಅಕ್ರಮ ಕ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಸಮರ್ಥನೆ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ; ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಕಾರವೆಂದರೆ [[ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಡೀಫೇಸ್‌ಮೆಂಟ್]] ಆಗಿದೆ.{{Citation needed|date=May 2008}} ಭೂಗತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ವೈಲ್ಡ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite book |author=Tim Jordan, Paul A. Taylor |pages=133–134 |title=Hacktivism and Cyberwars |publisher=Routledge |year=2004 |isbn=9780415260039 |quote=Wild West imagery has permeated discussions of cybercultures.}}</ref> ಅವರ ನೈಜ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸದೆ ಗುರುತನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಅಲಿಯಾಸ್ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ರೂಢಿಯಾಗಿದೆ. ===ಹ್ಯಾಕರ್ ಗುಂಪುಗಳು=== {{Main|Hacker conference|Hacker group}} [[ಹ್ಯಾಕರ್ ಕನ್ವೆನ್ಶನ್‌]]ಗಳು ಅಥವಾ "ಹ್ಯಾಕರ್ ಕಾನ್ಸ್" ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ಭೂಗತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ನೈಜ ಜಗತ್ತಿನ ಗುಂಪು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. [[ಸಮ್ಮರ್‌ಕಾನ್]] (ಬೇಸಿಗೆ), [[ಡಿಇಎಫ್ ಕಾನ್]], [[ಹೊಹೋಕಾನ್]] (ಕ್ರಿಸ್‌ಮಸ್), ಶ್ಮೂಕಾನ್ (ಫೆಬ್ರವರಿ), ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಹ್ಯಾಟ್, ಹ್ಯಾಕರ್ ಹಾಲ್ಟೆಡ್, ಮತ್ತು [[ಹೆಚ್.ಒ.ಪಿ.ಇ.]] ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಹಲವಾರು ಜನರನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ.{{Citation needed|date=October 2008}} ಅವರು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಭೂಗತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಘನೀಕರಿಸಿದರು.{{Citation needed|date=October 2008}} == ಹ್ಯಾಕರ್ ನಿಲುವುಗಳು == ವಿಭಿನ್ನ ನಿಲುವುಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಎಲ್ಲೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಭೂಗತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಉಪಗುಂಪುಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಅಥವಾ ಅವರು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೇ ಇರುವಂತಹ ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ ಬೇರೆಯಾಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಭೂಗತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಕರೆಯಬೇಕೆಂದು ಎರಿಕ್ ಎಸ್. ರೇಮಂಡ್ ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇನ್ನೂ, ಆ ಜನರು ಅವರನ್ನೇ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಅಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ರೇಮಂಡ್‌ನಿಂದಲೇ ತೀವ್ರವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸಲಾಗುವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಹೊಂದಿರುವ ಹ್ಯಾಕರ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ರೇಮಂಡ್‌ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನೂ ಇವರು ಸೇರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹ್ಯಾಕರ್ - ಕ್ರ್ಯಾಕರ್ ದ್ವಿವಿಭಜನೆಯ ಬದಲಾಗಿ, ಇವರು ವಿಭಿನ್ನ ವರ್ಗಗಳ ರೋಹಿತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಾರೆ, ಅಂದರೆ [[ವೈಟ್ ಹ್ಯಾಟ್]] (ನೈತಿಕ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್), [[ಗ್ರೇ ಹ್ಯಾಟ್]], [[ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಟ್]] ಮತ್ತು [[ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಕಿಡ್ಡಿ]]ಯಂತಹವು. ರೇಮಂಡ್‌ಗೆ ಭೇದ್ಯವಾಗಿ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಟ್ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್, ಅಥವಾ ಅಕ್ರಮ ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಅವರು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಟ್ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕ್ರ್ಯಾಕರ್ ಪದವನ್ನು ನಿಗಧಿಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. === ವೈಟ್ ಹ್ಯಾಟ್ === {{Main|White hat}} ದುರುದ್ದೇಶವಲ್ಲದ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ವೈಟ್ ಹ್ಯಾಟ್ ಹ್ಯಾಕರ್ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಭದ್ರತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹ್ಯಾಕರ್ ಆನಂದವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶವಾಗಿ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಆಳವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ರೀತಿಯ ಜನರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ನ್ಯಾಯ ಸಮ್ಮತವಾದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಅಂದರೆ ಭದ್ರತೆ ಆಲೋಚಕರಾಗುವುದು. ಹ್ಯಾಕರ್ ಭದ್ರತೆಯಲ್ಲಿರುವವನಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ 'ಹ್ಯಾಕರ್' ಪದವು ಮೂಲವಾಗಿ ಈ ರೀತಿಯ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. === ಗ್ರೇ ಹ್ಯಾಟ್ === {{Main|Grey hat}} ಗ್ರೇ ಹ್ಯಾಟೆಡ್ ಹ್ಯಾಕರ್ ದ್ವಂದ್ವಾರ್ಥ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಬಾರ್ಡರ್‌ಲೈನ್ ನೀತಿತ್ವದ ಹ್ಯಾಕರ್ ಆಗಿದೆ, ಯಾವಾಗಲೂ ಸರಳವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಟ್ === {{Main|Black hat}} ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಟ್ ಹ್ಯಾಕರ್ ಅನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ಕ್ರ್ಯಾಕರ್" ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಯಾವುದೇ ದೃಢೀಕರಣವಿಲ್ಲದೆ ಅಥವಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್, ಫೋನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಥವಾ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್) ನಾಶಪಡಿಸಲು, ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ವಂಚನೆ, ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಕಳ್ಳತನ, ವಂಚನೆ, ಅಥವಾ ಇತರ ರೀತಿಯ ಅಕ್ರಮ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. === ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಕಿಡ್ಡಿ === {{Main|Script kiddie}} ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಕಿಡ್ಡಿ ಎಂಬುದು ಇತರರಿಂದ ರಚಿಸಲಾದ ಪ್ರೀ-ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಲಾದ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ತಂತ್ರಜ್ಞರಲ್ಲದವರು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯೊಂದಿಗಿರುವವರು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳೆಲ್ಲಾ ಹ್ಯಾಕರ್ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿನ ಬಹಿಷ್ಕೃತವಾದವಾಗಿವೆ. === ಹ್ಯಾಕ್ಟಿವಿಸ್ಟ್ === {{Main|Hacktivism}} ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ಅಥವಾ ರಾಜಕೀಯ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹ್ಯಾಕರ್ ಅನ್ನು ಹ್ಯಾಕ್ಟಿವಿಸ್ಟ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಹ್ಯಾಕ್ಟಿವಿಸಮ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ವಿರೂಪಗೊಳಿಸುವುದು ಅಥವಾ ಸೇವೆ ದಾಳಿಗಳ ನಿರಾಕರಣೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ತೀವ್ರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಹ್ಯಾಕ್ಟಿವಿಸಮ್ ಅನ್ನು [[ಸೈಬರ್‌ಬಯೋತ್ಪಾದನೆ]]ಯ ಸಾಧನದಂತೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹ್ಯಾಕ್ಟಿವಿಸ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ನಿಯೋ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಧಾನಗಳು == {{Main|Computer insecurity}} {{Computer security}} ಇಂಟರ್ನೆಟ್-ಸಂಪರ್ಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಾಂಕೇತಿಕ ನಡತೆ: # [[ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ವಿವರಗಳ ಪಟ್ಟಿ]]: ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಗುರಿಯ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು. # [[ಟೀಕೆಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]]: ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಭಾವ್ಯ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು. # [[ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು]]: ಟೀಕೆಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರಿಂದ ಸಿಸ್ಟಂಗೆ ಅಡಗಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು.<ref>[http://www.informit.com/articles/article.aspx?p=25916 ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪ]</ref> ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು, ಅಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಅವಶ್ಯಕ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಪರಾಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಾ ತಜ್ಞರನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಕಾರ್ಯರೂಪ === {{Main|Exploit (computer security)}} ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಕಾರ್ಯರೂಪವು ಸಿದ್ದಗೊಳಿಸಿದ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಆಗಿದ್ದು ತಿಳಿದಿರುವ ಕೊರತೆಯ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸುರಕ್ಷತೆ ಕಾರ್ಯರೂಪದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದರೆ [[ಎಸ್‌ಕ್ಯುಎಲ್ ಇಂಜೆಕ್ಷನ್]], [[ಕ್ರಾಸ್ ಸೈಟ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟಿಂಗ್]] ಮತ್ತು [[ಕ್ರಾಸ್ ಸೈಟ್ ರಿಕ್ವೆಸ್ಟ್ ಫೋರ್ಜರಿ]]ಯು ಉಪಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ರೂಢಿಯಿಂದ ಉಪಪ್ರಮಾಣಿತವಾದ ಫಲಿತಾಂಶದಿಂದ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ರಂಧ್ರಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇತರ ಕಾರ್ಯರೂಪಗಳನ್ನು [[ಎಫ್‌ಟಿಪಿ]], [[ಹೆಚ್‌ಟಿಟಿಪಿ]], [[ಪಿಹೆಚ್‌ಪಿ]], [[ಎಸ್‌ಎಸ್‌ಹೆಚ್]], [[ಟೆಲ್‌ನೆಟ್]] ಮತ್ತು ಕೆಲವು ವೆಬ್-ಪುಟಗಳು. ವೆಬ್‌ಸೈಟ್/ಡೊಮೇನ್ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಇವುಗಳು ಬಹಳ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. === ಭೇದ್ಯತೆಗಳ ಸ್ಕಾನರ್ === {{Main|Vulnerability scanner}} ತಿಳಿದಿರುವ ಬಲಹೀನತೆಗಾಗಿ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಗಳ ಶೀರ್ಘ್ರ ಶೋಧನೆಯ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಭೇದ್ಯತೆಗಳ ಸ್ಕ್ಯಾನರ್‌ನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಪೋರ್ಟ್ ಸ್ಕ್ಯಾನರ್‌]]ಅನ್ನು ಸಹ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವ ಪೋರ್ಟ್‌ಗಳು "ತೆರೆದಿದೆ" ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಲಭ್ಯವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಯಾವ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅಥವಾ ಸೇವೆಯನ್ನು ಆ ಪೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಮತ್ತು ಅದರ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ. ([[ಫೈರ್‌ವಾಲ್‌ಗಳು]] ಇನ್‌ಬೌಂಡ್ ಮತ್ತು ಔಟ್‌ಬೌಂಡ್ ಎರಡೂ ಪೋರ್ಟ್‌ಗಳು/ಮೆಷಿನ್‌ಗಳಿಗೆ ಒಳನುಗ್ಗುವವರನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ಸಹ ಸುತ್ತವರಿಯುವ ಸಂಭವವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ.) === ಪಾಸ್‌ವರ್ಡ್ ಕ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ === {{Main|Password cracking}} === ಪ್ಯಾಕೆಟ್ ಸ್ನಿಫರ್ === {{Main|Packet sniffer}} ಪ್ಯಾಕೆಟ್ ಸ್ನಿಫರ್ ಡೇಟಾ ಪ್ಯಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಪ್ಚರ್ ಮಾಡುವ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಆಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪಾಸ್‌ವರ್ಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಡೇಟಾವನ್ನು ಕ್ಯಾಪ್ಚರ್ ಮಾಡಲು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ನಾದ್ಯಂತ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಸ್ಫೂಫಿಂಗ್ ದಾಳಿ === {{Main|Spoofing attack}} ಸ್ಪೂಫಿಂಗ್ ದಾಳಿಯು ಒಂದು ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ, ಸಿಸ್ಟಂ, ಅಥವಾ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಅನ್ನು ಕಪಟವಾಗಿ ಮತ್ತೊಂದರಂತೆ ಡೇಟಾವನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಈ ಮೂಲಕ ಬಳಕೆದಾರ ಅಥವಾ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗೆ ನಂಬಲರ್ಹ ಮೂಲವೆಂದು ನಂಬುವಂತೆ ಮಾಡುವಂತಹವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳು, ಸಿಸ್ಟಂಗಳು, ಅಥವಾ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಬಳಕೆದಾರ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಸ್‌ವರ್ಡ್‌ಗಳಂತಹ ಗೌಪ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ದಾಳಿಕೋರರಿಗೆ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿರುತ್ತದೆ. === ರೂಟ್‌ಕಿಟ್ === {{Main|Rootkit}} ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಭದ್ರತೆಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿರಿಸುವಂತೆ ರೂಟ್‌ಕಿಟ್ ಅನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಆಪರೇಟಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಂನ ತನ್ನ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಆಪರೇಟರ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳ ಯಾವುದೇ ಜೋಡಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ರೂಟ್‌ಕಿಟ್ ತನ್ನ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಿಸ್ಟಂ ಭದ್ರತೆಯ ಮೂಲಕ ಉಪಆವೃತ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಲ್ಲಿ ತಡೆಗಟ್ಟುತ್ತದೆ. ರೂಟ್‌ಕಿಟ್ಸ್ ಸಿಸ್ಟಂ ದ್ವಿಮಾನಗಳಿಗೆ ಬದಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ ಈ ಮೂಲಕ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಒಳಪ್ರವೇಶಿಸುವವರ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯನ್ನು [[ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಟೇಬಲ್‌]]ಗಳನ್ನು ನೋಡುವುದರಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. === ಸಾಮಾಜಿಕ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ === {{Main|Social engineering (computer security)}} ಸಿಸ್ಟಂನ ಕುರಿತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಒಂದು ಕಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಯಾರಾದರೂ ಪರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಆ ರೀತಿಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ನೀವು ಅನುಮತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಿರಿ ಎಂದು ನಂಬುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಟ್ರೋಜನ್ ಹಾರ್ಸ್‌ಗಳು === {{Main|Trojan horse (computing)}} ಟ್ರೋಜನ್ ಹಾರ್ಸ್ ಎಂಬುದು ಒಂದು ರೀತಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಬೇರೇನನ್ನೋ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಟ್ರೋಜನ್ ಹಾರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಹಿಂದಿನ ಬಾಗಿಲಿ]]ನಂತೆ ಹೊಂದಿಸಿ ನಂತರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಳಪ್ರವೇಶಿಸುವಂತೆ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ([[ಟ್ರೋಜಾನ್ ವಾರ್ಸ್‌]]ನಿಂದ [[ಹಾರ್ಸ್]] ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ, ಒಳಪ್ರವೇಶಿಸುವವರನ್ನು ಒಳಕ್ಕೆ ಅನುಮತಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅದೇ ರೀತಿಯ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರಣ ಇದಕ್ಕೆ ಆ ಹೆಸರು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.) === ವೈರಸ್ === {{Main|Computer virus}} ಇತರ ಎಕ್ಸಿಕ್ಯೂಟಬಲ್ ಕೋಡ್ ಅಥವಾ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಗೆ ನಕಲುಗಳನ್ನು ಸೇರ್ಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹರಡುವ ಸ್ವಯಂ-ಪುನರಾವರ್ತನೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ವೈರಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಜೀವಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿ ಹೇಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆಯೊ ಅದೇ ರೀತಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವೈರಸ್ [[ಜೈವಿಕ ವೈರಸ್‌]]ನಂತೆಯೆ ವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಹಾನಿಯಿಲ್ಲದಿರುವುದಾಗಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಮೋಸವಾಗಿದ್ದರೆ ಹಲವಾರು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವೈರಸ್ ಅನ್ನು ವಂಚನೀಯ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. === ವರ್ಮ್ === {{Main|Computer worm}} ವೈರಸ್‌ನಂತೆಯೆ ವರ್ಮ್ ಸಹ ಸ್ವಯಂ-ಪುನರಾವರ್ತನೀಯ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಆಗಿದೆ. ಬಳಕೆದಾರನ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಇಲ್ಲದೆಯೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ನ ಮೂಲಕ ಹರಡುವಲ್ಲಿ ವರ್ಮ್ ವೈರಸ್‌ನಿಂದ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ವೈರಸ್‌ನಂತೆ, ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರಬೇಕೆಂದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸ್ವಯಂ-ಪುನರಾವರ್ತನೀಯ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಹಲವಾರು ಮಂದಿ "ವೈರಸ್" ಮತ್ತು "ವರ್ಮ್" ಅನ್ನು ಎರಡನ್ನೂ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತಾರೆ. === ಕೀ ಲಾಗರ್ಸ್ === {{Main|Keystroke logging}} ಕೀಲಾಗರ್ ಎಂಬುದು ಭಾದಿತ ಮೆಷಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕೀಸ್ಟ್ರೋಕ್ ಅನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿ ('ಲಾಗ್') ಅನ್ನು ನಂತರ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಾಧಿತ ಮೆಷಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರ ಪಾಸ್‌ವರ್ಡ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಖಾಸಗಿ ಡೇಟಾದಂತಹ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿದ ಗೌಪ್ಯ ಮಾಹಿತಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿರಲು ಮತ್ತು ಮರೆಯಾಗಿರಲು ಕೆಲವು ಕೀ ಲಾಗರ್ಸ್ ವೈರಸ್-, ಟ್ರಾಜನ್-, ಮತ್ತು ರೂಟ್‌ಕಿಟ್‌ನಂತಹ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೆಲವು ಕೀ ಲಾಗರ್ಸ್ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಹಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಹಲವು ಬಾರಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ವರ್ಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆ]]ಯು ತನ್ನ ಮಾರಾಟದ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಉದ್ಯೋಗಿಯ ವಂಚನೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಕೀ ಲಾಗರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು. == ಪ್ರಮುಖ ಒಳನುಗ್ಗುವವರು ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಿ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ == {{Main|List of convicted computer criminals}} == ಪ್ರಮುಖ ಭದ್ರತೆ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ == === ಕೆವಿನ್ ಮಿಟ್‌ನಿಕ್ === {{Main|Kevin Mitnick}} ಕೆವಿನ್ ಮಿಟ್‌ನಿಕ್ ಎಂಬುವರು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಭದ್ರತೆ ಸಮಾಲೋಚಕ ಮತ್ತು ಲೇಖಕ, ಮೊದಲಿಗೆ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌]]ನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಪರಾಧಿ. === ಎರಿಕ್ ಕಾರ್ಲೆ === {{Main|Eric Gorden Corley}} ಎರಿಕ್ ಕಾರ್ಲೆ (ಕೂಡಾ ಗೊತ್ತಿರುವಂತೆ[[ಎಮ್ಯಾನುಯೆಲ್ ಗೋಲ್ಡ್ ಸ್ಟೈನ್]]) ದೀರ್ಘ ಮಟ್ಟದ ಪ್ರಚಾರಕರು [[2600: ಹ್ಯಾಕರ್ ಕ್ವಾರ್ಟಲಿ]]. ಇವರು [[ಹೆಚ್.ಒ.ಪಿ.ಇ.]]ಸಮಾಲೋಚನೆಯ ಸ್ಥಾಪಕರು. 70ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇವರು ಹ್ಯಾಕರ್ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದರು. === ಫೈಡಾರ್ === {{Main|Gordon Lyon}} ಗಾರ್ಡನ್ ಲೆಯಾನ್, ಫೈಡಾರ್‌ ಗೊತ್ತಿರುವ ಹಾಗೆ [[ಮ್ಯಾಪ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸ್ಕ್ಯಾನರ್]] ಲೇಖಕರ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಸುರಕ್ಷಾ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್ ಸೈಟ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರು [[ಸಮಾಜ ಜವಬ್ದಾರಿಗಾಗಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವೃತ್ತಿಗಳ]]. ಉಪ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು 0}ಹನಿನೆಟ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌ನ ಸ್ಥಾಪನಾ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. === ಸೂರ್ಯನ ವಿನ್ಯಾಸಕ === {{Main|Solar Designer}} ಸೂರ್ಯನ ವಿನ್ಯಾಸವು [[ತೆರೆದ ಯೋಜನೆಯ]] ಕಲ್ಪಿತನಾಮದ ಸಂಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದೆ. === ಮಿಚೆಲ್ ಜೆಲಾಕ್ಸಿ === {{Main|Michal Zalewski}} ಮಿಚೆಲ್ ಜೆಲಾಕ್ಸಿ (ಐಕಾಮ್ ಟಫ್) ಪ್ರಧಾನವಾದ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಸಂಶೋಧನೆಯಾಗಿದೆ. === ಗ್ಯಾರಿ ಮಿಕ್ಕಿನಾನ್ === {{Main|Gary McKinnon}} ಗ್ಯಾರಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಕಿನ್ನೊನ್ ಅವರು ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಹ್ಯಾಕರ್ "ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯದ ದೊಡ್ಡ ಮಿಲಿಟರಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಹ್ಯಾಕ್" ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗುವ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಎಸಗಿ [[ಅಮೇರಿಕ]]ದ [[ದೂರಗ್ರಹಣ]]ದ ಅಪವಾದವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.<ref name="bbcprofile">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/4715612.stm |title=Profile: Gary McKinnon |publisher=BBC News |date=30 July 2008 |first=Clark |last=Boyd |accessdate=2008-11-15 }}</ref> ==ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ== {{Prose|section|date=August 2008}} ===ಹ್ಯಾಕರ್ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳು=== {{maincat|Hacker magazines}} ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿರುವ ಹ್ಯಾಕರ್ ಆಧಾರಿತ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳೆಂದರೆ ''[[ಫರಕ್]]'', ''[[ಹಕೀನ್9]]'' ಮತ್ತು ''[[2600: The Hacker Quarterly]]''. ಹ್ಯಾಕರ್ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳಲ್ಲಿನ ಮತ್ತು [[ಇಜೈನ್‌]]ನಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿಯು ಯಾವಾಗಲೂ ಅವಧಿ ಮೀರಿದ್ದಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರ ಯಶಸ್ಸುಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುದವರ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು.<ref name="thomas">{{cite book |last=Thomas |first=Douglas |title=Hacker Culture |origyear=2003 |publisher=University of Minnesota Press |location= |isbn=9780816633463 |chapter= |quote= |page=90 }}</ref> ===ಕಾಲ್ಪನಿಕವಾಗಿ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್=== ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಲ್ಪನಿಕದಲ್ಲಿ [[ಸೈಬರ್‌ಪಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಸೈಬರ್‌ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಿನಿಮಾಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ [[ಕಾಲ್ಪನಿಕ]] [[ಕಲ್ಪಿತಹೆಸರು]]ಗಳು, ಚಿಹ್ನೆಗಳು, ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು [[ರೂಪಕಾಲಂಕಾರ]]ಗಳು ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ.{{Citation needed|date=October 2008}} ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್‌ನ ಭಾವಚಿತ್ರಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಪುಸ್ತಕಗಳು: * [[ವಿಲಿಯಂ ಗಿಬ್ಸನ್]] ರ [[ಸೈಬರ್ ಪಂಕ್ —ವಿಶೇಷವಾಗಿಸ್ಪಾವಲ್ ಟ್ರೈಲಾಜಿ — ಹ್ಯಾಕರ್ ಜೊತೆಗೆ ತುಂಬಾ ಹೆಸರುವಾಸಿಗಳು.|ಸೈಬರ್ ಪಂಕ್ —ವಿಶೇಷವಾಗಿ[[ಸ್ಪಾವಲ್ ಟ್ರೈಲಾಜಿ]] — ಹ್ಯಾಕರ್ ಜೊತೆಗೆ ತುಂಬಾ ಹೆಸರುವಾಸಿಗಳು.<ref name="ntygibson">{{cite web |url=https://www.nytimes.com/2003/05/11/opinion/11SUN3.html?ex=1367985600&en=9714db46bfff633a&ei=5007&partner=USERLAND |title=A Prince of Cyberpunk Fiction Moves Into the Mainstream |first=Brent |last=Staples |date=May 11, 2003 |accessdate=2008-08-30 |quote=Mr. Gibson's novels and short stories are worshiped by hackers }}</ref>]] * [[ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ (ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು)|''ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್'' (ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು)]] * ''[[ಸ್ನೋ ಕ್ರ್ಯಾಶ್]]'' * ಹೆಲ್ಬದಿಂದ [[.ಹ್ಯಾಕ್]] ಮಂಗ ಮತ್ತು ಅನಿಮೆ ಸರಣಿಗಳು. * [[ಲಿಟಲ್ ಬ್ರದರ್]] [[ಕೋರಿ ಡಾಕ್ಟರೋರಿಂದ]] * [[ರೈಸ್ ಟೀ]] ಜುಲಿಯನ್ ಮ್ಯಾಕ್ ಆರ್ಡಲ್ * ಮ್ಯಾನ್ ಹು ಹೇಟ್ ವುಮೆನ್ ನಲ್ಲಿ ಲೆಸ್‌ಬೆಟ್ ಸ್ಯಾಲೆಂಡರ್[[ಸ್ಟಿಂಗ್ ಲಾರ್ಸನ್ ಅವರಿಂದ]] ಸಿನಿಮಾಗಳು ಕೂಡಾ ಭಾವಚಿತ್ರ ರಚನೆಯ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್: * ''[[ಸೈಪರ್]]'' * ''[[ಟ್ರೋನ್]]'' * ''[[ವಾರ್ ಗೇಮ್ಸ್]]'' * [[ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸರಣಿಗಳು|''ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್'' ಸರಣಿಗಳು]] * ''[[ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್]]'' * ''[[ಸ್ವೊರ್ಡ್ ಫಿಶ್]]'' * ''[[ದಿ ನೆಟ್]]'' * ''[[ನೆಟ್ 2.0]]'' * ''[[ಆಂಟಿ ಟ್ರಸ್ಟ್]]'' * ''[[ರಾಜ್ಯದ ಶತ್ರು]]'' * ''[[ಸ್ನೇಕರ್ಸ್]] '' * ''[[ಗುರುತಿಸಲಾಗದ]]'' * ''[[ಅಗ್ನಿರೋಧಕ]]'' * ''[[ಡೈ ಹಾರ್ಡ್ "4": ಉಚಿತ ಪ್ರಸಾರ ಅಥವಾ ಡೈ ಹಾರ್ಡ್]]'' * ''[[ಹದ್ದಿನ ಕಣ್ಣು]]'' * ''[[ಕೆಳಗೆ ತೆಗೆದುಕೋ]]'' * ''[[ನಿಗೂಢ ವಿಜ್ಞಾನ]]'' ===ಅಕಲ್ಪಿತ ವಸ್ತು ಪುಸ್ತಕಗಳು=== * ''[[Hacking: The Art of Exploitation, Second Edition]]'' ಜಾನ್ ಎರಿಕ್‌ಸನ್ ಅವರಿಂದ * ''[[ಹ್ಯಾಕರ್ ಕ್ರ್ಯಾಕ್ ಡೌನ್]]'' * ಕೆವಿನ್ ಡಿ.ಮಿಟ್‌ನಿಕ್ ಅವರಿಂದ ''[[ದಿ ಆರ್ಟ್ ಆಫ್ ಇನ್‌ಟ್ರೂಶನ್]]'' * ಕೆವಿನ್ ಡಿ.ಮಿಟ್‌ನಿಕ್ ಅವರಿಂದ ''[[ದಿ ಆರ್ಟ್ ಆಫ್ ಡಿಸೆಪ್‌ಶನ್]]'' * ''[[ಟೇಕ್‌ಡೌನ್]]'' * ''[[ಹ್ಯಾಕರ್ ಕೈಪಿಡಿ]]'' * ಕ್ಲಿಫರ್ಡ್ ಸ್ಟೋಲ್ ಅವರಿಂದ ''[[ದಿ ಕುಕ್ಕೂಸ್ ಎಗ್]]'' ===ಕಲ್ಪಿತ ಪುಸ್ತಕಗಳು=== * ''[[ಎಂಡರ್ಸ್ ಗೇಮ್]]'' * ''[[ನ್ಯೂರೊಮಾನ್ಸಾರ್]]'' * ''[[ಈವಿಲ್ ಜೀನಿಯಸ್]]'' ==ಆಕರಗಳು== ; ಟೇಲರ್, 1999 : {{cite book |title=Hackers |first=Paul A. |last=Taylor |isbn=9780415180726 |publisher=Routledge |year=1999 }} {{Reflist}} == ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ == * {{cite book |title=Hacking For Dummies | author=Kevin Beaver }} * ಕೋಡ್ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್: ರಿಚರ್ಡ್ ಕಾನ್‌ವೇ ಅವರಿಂದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ದಿಕಾರರ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ * [http://www.scribd.com/doc/14361572/Dotcon-Dangers-of-Cybercrime-by-Johanna-Granville “Dot.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090712023156/http://www.scribd.com/doc/14361572/Dotcon-Dangers-of-Cybercrime-by-Johanna-Granville |date=2009-07-12 }}[http://www.scribd.com/doc/14361572/Dotcon-Dangers-of-Cybercrime-by-Johanna-Granville ಕಾನ್: ಸೈಬರ್ ಅಪರಾಧದ ಅಪಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪರಿಹಾರಗಳಿಗಾಗಿ ಕರೆ,”] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090712023156/http://www.scribd.com/doc/14361572/Dotcon-Dangers-of-Cybercrime-by-Johanna-Granville |date=2009-07-12 }} ಜೋಹಾನಾ ಗ್ರಾನ್‌ವಿಲ್ಲಿ'' ಅವರಿಂದ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದದ ದಿನಚರಿ'', ವಾಲ್ಯೂಮ್. 49, ಸಂಖ್ಯೆ. 1. (ವಿಂಟರ್ 2003), pp.&nbsp;102–109. * {{cite book | author=Katie Hafner & John Markoff | title=Cyberpunk: Outlaws and Hackers on the Computer Frontier | year=1991 | isbn=0-671-68322-5 | publisher=Simon & Schuster }} * {{cite book | author=David H. Freeman & Charles C. Mann | title=@ Large: The Strange Case of the World's Biggest Internet Invasion | year=1997 | isbn=0-684-82464-7 | publisher=Simon & Schuster }} * {{cite book | author=Suelette Dreyfus | title=[[Underground (Suelette Dreyfus book)|Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier]] | year=1997 | isbn=1-86330-595-5 | publisher=Mandarin }} * {{cite book | author=Bill Apro & Graeme Hammond | title=Hackers: The Hunt for Australia's Most Infamous Computer Cracker | year=2005 | isbn=1-74124-722-5 | publisher=Five Mile Press }} * {{cite book | author=Stuart McClure, Joel Scambray & George Kurtz | title=Hacking Exposed | year=1999 | isbn=0-07-212127-0 | publisher= Mcgraw-Hill}} * {{cite book | author=Michael Gregg | title=Certfied Ethical Hacker | year=2006 | isbn= 978-0789735317 | publisher=Pearson}} * {{cite book | author=Clifford Stoll | title=The Cuckoo's Egg | year=1990 | isbn=0-370-31433-6 | publisher=The Bodley Head Ltd }} ==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ== {{wikibooks|Hacking}} * [[ವೈರ್‌ಲೆಸ್ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್]] * [[ಸೈಬರ್ ಗೂಢಚಾರಿಕೆ]] * [[ಸೈಬರ್ ಸ್ಟಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆ]] {{DEFAULTSORT:Hacker (Computer Security)}} [[ವರ್ಗ:ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಭದ್ರತೆ]] [[ವರ್ಗ:ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ]] [[ar:هاكر]] [[he:האקינג]] [[hr:Haker]] eacdwddatshm1m845oo2qt1sut8qqki 0 23304 1306697 1255201 2025-06-16T06:42:45Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306697 wikitext text/x-wiki {{About|ಪ್ರಾಣಿಯ}} {{Taxobox | name =ಹಿಮ ಕರಡಿ | image = Polar Bear 2004-11-15.jpg | image_width = 250px | status = VU<!-- Note that this is the IUCN designation. It is listed as "threatened" under the U.S. Endangered Species Act, but "vulnerable" internationally.--> | trend = down | status_ref =<ref name="iucn31">Schliebe et al. (2008). [http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/22823/0 Ursus maritimus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120502164810/http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/22823/0 |date=2012-05-02 }}. [[IUCN]] Red List of Threatened Species. Retrieved on 5 January 2010.</ref> | status_system = iucn3.1 | regnum = Animalia | phylum = Chordata<small> | classis = [[Mammal]]ia</small> | ordo = [[Carnivora]] | familia = [[bear|Ursidae]] | genus = ''[[Ursus (genus)|Ursus]]'' | species = '''''U. maritimus''''' | binomial = ''Ursus maritimus'' | binomial_authority = [[Constantine John Phipps|Phipps]], 1774<ref name="Phipps1774">{{cite book| last = Phipps | first = John | authorlink = John Phipps | title = A voyage towards the North Pole undertaken by His Majesty's command, 1773 /by Constantine John Phipps.| publisher = London :Printed by W. Bowyer and J. Nicols, for J. Nourse | year = 1774| page = 185| url = http://www.biodiversitylibrary.org/page/628763| accessdate = 8 September 2008}}</ref> | range_map = Polar_bear_range_map.png | range_map_caption = Polar bear range | synonyms= ''Ursus eogroenlandicus''<br /> ''Ursus groenlandicus''<br /> ''Ursus jenaensis''<br /> ''Ursus labradorensis''<br /> ''Ursus marinus''<br /> ''Ursus polaris''<br /> ''Ursus spitzbergensis''<br /> ''Ursus ungavensis''<br /> ''Thalarctos maritimus'' }} '''ಹಿಮಕರಡಿ''' ('' ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌'' ) - ಇದು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸಾಗರ, ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಸಮುದ್ರ ಮತ್ತು ನೆಲೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವೃತ್ತ]]ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ [[ಕರಡಿ]]. ಇದು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ನೆಲವಾಸಿ [[ಮಾಂಸಾಹಾರಿ]] ಪ್ರಾಣಿ. ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಅಷ್ಟೇ ಗಾತ್ರದ [[ಸರ್ವಭಕ್ಷಕ]] [[ಕೊಡಿಯಾಕ್‌ ಕರಡಿ]]ಯಂತೆಯೇ ಇದು ಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web | url = http://www.fws.gov/endangered/factsheets/polar_bear.pdf | format = PDF | title = Polar bear, (Ursus maritimus) | publisher = U.S. Fish and Wildlife service | accessdate = 9 September 2009 | quote = Appearance. The polar bear is the largest member of the bear family, with the exception of Alaska’s Kodiak brown bears, which equal polar bears in size. | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080605045644/http://www.fws.gov/endangered/factsheets/polar_bear.pdf | archivedate = 5 June 2008 }} ([http://ecos.fws.gov/speciesProfile/SpeciesReport.do?spcode=A0IJ ಸ್ಥೂಲ ಸಮೀಕ್ಷಾ ಪುಟ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090418222432/http://ecos.fws.gov/speciesProfile/SpeciesReport.do?spcode=A0IJ |date=2009-04-18 }})</ref> ದೊಡ್ಡ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಯು ಸುಮಾರು {{convert|350|-|680|kg|abbr=on}},<ref name="Animal">{{cite book |last=Kindersley |first= Dorling |year=2001,2005 |title=Animal |location=New York City |publisher=DK Publishing |isbn=0-7894-7764-5}}</ref> ತೂಕ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ದೊಡ್ಡ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯು ಇದರ ಅರ್ಧದಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯು [[ಕಂದುಬಣ್ಣದ ಕರಡಿ]]ಗೆ ಹತ್ತಿರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಸಹ, ತನ್ನದೇ ಆದ [[ವಿಶೇಷ ಪರಿಸರೀಯ ಸ್ಥಾನ]]ವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇದು ವಿಕಸನ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಬಹಳ ತಣ್ಣನೆಯ ಉಷ್ಣಾಂಶಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಹಿಮ, ಇಬ್ಬನಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಲು ಹಲವು ಶಾರೀರಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ತನ್ನ ಆಹಾರದ ಪ್ರಮುಖಾಂಶವಾಗಿರುವ [[ನೀರುನಾಯಿ]]ಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ತಕ್ಕುದಾದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Ursus_maritimus.html |title=Ursus Maritimus |accessdate=27 October 2007 |last=Gunderson |first=Aren |year=2007 |work=Animal Diversity Web |publisher=University of Michigan Museum of Zoology}}</ref> ಹಲವು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರೂ ಸಹ, ತಮ್ಮ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಮಯವನ್ನು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿಯೇ ಕಳೆಯಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತವೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇದರ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು '[[ಕಡಲ]]‌ ಕರಡಿ ([[maritime]] bear)'. ಇವು ಕೇವಲ [[ಸಮುದ್ರದ ಇಬ್ಬನಿ]]ಯಲ್ಲಿಯೇ ಸುಸಂಗತವಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾಡಬಲ್ಲದು. ಹಾಗಾಗಿ ಇ‌ವು ವರ್ಷದ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಮಯವನ್ನು ಇಬ್ಬನಿಗಟ್ಟಿದ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿಯೇ ಕಳೆಯುತ್ತವೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು '[[ಅಳಿವಿಗೆ ಈಡಾಗಬಹುದಾದ ಪ್ರಭೇದ]]' ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಿಮಕರಡಿಗಳ 19 ಉಪಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ 8 ಪ್ರಭೇದಗಳ ಅವಸಾನವಾಗುತ್ತಿದೆ.<ref name="pbsg2009">IUCN ಪೊಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಸ್ಪೆಷಲಿಸ್ಟ್‌ ಗ್ರೂಪ್‌, 2009.[http://pbsg.npolar.no/en/meetings/press-releases/15-Copenhagen.html 2009ರಲ್ಲಿ ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್‌ನ ಕೊಪನ್‌ಹ್ಯಾಗೆನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ PBSGನ 15ನೆಯ ಸಭೆ: ಸುದ್ದಿ ಬಿಡುಗಡೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100708215730/http://pbsg.npolar.no/en/meetings/press-releases/15-Copenhagen.html |date=2010-07-08 }} ದಿನಾಂಕ 10 ಜನವರಿ 2010ರಂದು ಪುನರ್ಪಡೆದದ್ದು.</ref> ದಶಕಗಳ ಕಾಲದಿಂದಲೂ, ಲಂಗುಲಗಾಮಿಲ್ಲದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಬೇಟೆ {{Clarify|date=February 2010|reason=See talk page, "Purpoted Population Recovery"}} ಮತ್ತು ಮಾರಣಹೋಮವಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಭೇದದ ಉಳಿವಿನ ಕುರಿತು ತಳಮಳ ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಬೇಟೆ ನಿಯಂತ್ರಣಾ ಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಟಾಗಳು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಪುನಃ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆ. {{Citation needed|date=February 2010}} ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ, [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್]]‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ [[ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನತೆ]]ಯ ಭೌತದ್ರವ್ಯದ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಬೇಟೆಯು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗುಳಿದಿದೆ. [[ಜಾಗತಿಕ ಉಷ್ಣಾಂಶ ಏರಿಕೆ]] ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ಬಹಳ ಗಮನಾರ್ಹ ಅಪಾಯ ಎಂದು [[IUCN]] ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಸಮುದ್ರದ ಇಬ್ಬನಿ ಕರಗುವುದರಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿ ಆಹಾರ ಹುಡುಕುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಅಡೆತಡೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. 'ಹವಾಗುಣದ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳು ಇದೇ ರೀತಿ ಮುಂದುವರೆದಲ್ಲಿ, 100 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಳಿದುಹೋಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ' ಎಂದು IUCN ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref name="iucn">{{IUCN2006|assessors=Schliebe ''et al.''|year=2008|id=22823|title=Ursus maritimus|downloaded=9 May 2006}} ದತ್ತಾಂಶ ನಮೂದನೆಯು ಈ ಪ್ರಭೇದವು ಏಕೆ ಅಳಿವಿಗೆ ಈಡಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಮರ್ಥನೆಯ ಸಹ ಸುದೀರ್ಘ ವಿವರಣೆ.</ref> ದಿನಾಂಕ 14 ಮೇ 2008ರಂದು, [[ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಳನಾಡು ವಿಭಾಗ]]ವು [[ವಿಪತ್ತಿಗೊಳಗಾದ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆ]]ಯಡಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು [[ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಿರುವ ಪ್ರಭೇದ]]ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿತು. == ನಾಮಕರಣ ಮತ್ತು ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ಶಾಸ್ತ್ರ == ಹಿಮಕರಡಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರಭೇದ ಎಂದು [[ಕಾಂಸ್ಟಾಂಟಿನ್‌ ಜಾನ್‌ ಫಿಪ್ಸ್]]‌ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ವಿವರಿಸಿದ್ದರು.<ref name="iucn"/> ಅವರು ಹಿಮಕರಡಿಯ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಾಸಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ''ಅರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್'' ([[ಲ್ಯಾಟೀನ್]]‌: 'ಕಡಲ ಕರಡಿ')‌ <ref name="LatDic">{{cite book | last=Kidd |first=D.A. |year=1973 |title= Collins Latin Gem Dictionary |publisher= Collins |location= London |isbn=0-00-458641-7}}</ref> ಎಂಬ [[ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರ]]ನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. [[ಇನೂಯಿಟ್‌]] ಜನತೆಯು ತಮ್ಮ ಭಾಷೆ [[ಇನುಪಿಯಾಖ್]]‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ''[[ನಾನೂಕ್]]'' <ref>{{Cite web |url=http://www.marinemammalcenter.org/learning/education/mammalinfo/polarbear.asp |title=ದಿ ಮೆರೈನ್‌ ಮ್ಯಾಮಲ್‌ ಸೆಂಟರ್‌ |access-date=2010-05-12 |archive-date=2009-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090604063108/http://www.marinemammalcenter.org/learning/education/mammalinfo/polarbear.asp |url-status=dead }}</ref> (''nanuuq'' ಎಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರ) ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ.‌ <ref>[http://www.thearcticsounder.com/news/show/1309 ದಿ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸೌಂಡರ್‌]</ref> [[ಯುಪಿಕ್]]‌ ಜನತೆಯೂ ಸಹ ತಮ್ಮ [[ಸೈಬೀರಿಯನ್‌ ಯುಪಿಕ್]]‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ''ನಾನೂಕ್'' ‌ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. {{Citation needed|date=September 2008}} [[ಚುಕ್ಚಿ ಭಾಷೆ]]ಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ''ಉಮ್ಕಾ'' ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ರಷ್ಯನ್‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಅದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ бе́лый медве́дь (''bélyj medvédj'' , ಬಿಳಿಯ ಕರಡಿ) ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ, ошку́й (''Oshkúj'' ) ಎಂಬ ಹಳೆಯ ಪದವೂ ಸಹ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು [[ಕೊಮಿ]] ''ಒಸ್ಕಿ'' , (ಕರಡಿ) ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಉದ್ಭವವಾಗಿತ್ತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.nicomant.fils.us.edu.pl/jrn/2000/j12/pril/etim-zv.html |title=Этимологический Словарь - ಪೀಟರ್‌ ಸಿಜರ್ವಿನ್ಸ್ಕಿ → ಒಷ್ಕುಯ್‌ |access-date=2010-05-12 |archive-date=2008-05-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080504040221/http://www.nicomant.fils.us.edu.pl/jrn/2000/j12/pril/etim-zv.html |url-status=deviated |archivedate=2008-05-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080504040221/http://www.nicomant.fils.us.edu.pl/jrn/2000/j12/pril/etim-zv.html }}</ref> ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ''ಆವರ್ಸ್‌ ಬ್ಲಾಂಕ್‌'' (ಬಿಳಿಯ ಕರಡಿ) ಅಥವಾ ''ಆವರ್ಸ್‌ ಪೊಲೇರ್'' ‌ (ಹಿಮಕರಡಿ) ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>[http://grandquebec.com/faune-quebecoise/ours-polaire ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ ಕ್ವೀಬೆಕ್‌]</ref> ನಾರ್ವೇಜಿಯನ್‌-ಆಡಳಿತದ [[ಸ್ವಾಲ್ಬಾರ್ಡ್]]‌ ದ್ವೀಪಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ''Isbjørn'' (ಇಬ್ಬನಿ ಕರಡಿ) ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ತನ್ನದೇ [[ಪ್ರಭೇದ]] ''ಥಾಲಾರ್ಕ್ಟೊಸ್‌'' ನಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="Liddell 1980">[[ಪುರಾತನ ಗ್ರೀಕ್‌]] ಶಬ್ದಗಳಾದ ''ಥಲಾಸ್ಸಾ'' /θαλασσα 'ಸಮುದ್ರ' ಹಾಗೂ ''ಆರ್ಕ್ಟೊಸ್‌'' /αρκτος 'ಕರಡಿ' ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ, ಹಾಗೂ, [[ಅರ್ಸಾ ಮೇಜರ್‌]], 'ಉತ್ತರ' ಅಥವಾ 'ಉತ್ತರ ಧ್ರುವೀಯ'ಕ್ಕೆ ಉಲ್ಲೇಖನ ಹೊಂದಿದೆ. {{cite book | author = [[Henry George Liddell|Liddell, Henry George]] and [[Robert Scott (philologist)|Robert Scott]] | year = 1980 | title = [[A Greek-English Lexicon]] (Abridged Edition) | publisher = [[Oxford University Press]] | location = United Kingdom | isbn = 0-19-910207-4}}</ref> ಆದರೆ, [[ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಂದು ಕರಡಿಗಳ]] ನಡುವಿನ ಸಂಕರಗಳ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಮತ್ತು ಇವೆರಡೂ ಪ್ರಭೇದಗಳ ವಿಕಸನಾತ್ಮಕ ದಿಕ್ಚ್ಯುತಿಯು ಈ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರಭೇದದ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ, ಇಂದು ಒಪ್ಪಲಾದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರು ''ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್'' ‌ ಆಗಿದೆ. ಫಿಪ್ಸ್‌ ಮೂಲತಃ ಇದೇ ಹೆಸರನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದರು.<ref name="IUCN">{{cite web | last = | first = | title = IUCN Red List: ''Ursus maritimus'' | url = {{IUCNlink|22823}}| accessdate = 15 February 2008}}</ref> == ಜೀವವರ್ಗೀಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಿಕಸನ == [[ಚಿತ್ರ:Polarbearonice.jpg|thumb|right|ನೀರುನಾಯಿ (ಸೀಲ್‌)ಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಸಮುದ್ರದ ಇಬ್ಬನಿಯನ್ನು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತವೆ.ದೊಡ್ಡ ಪಾದಗಳು, ಮೊನಚಾದ, ಸ್ಥೂಲವಾದ ಉಗುರುಗಳು ಈ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿವೆ.]] ಸುಮಾರು 38 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಕರಡಿಯ [[ಕುಟುಂಬ]] ಉರ್ಸಿಡೇ (Ursidae) ಇತರೆ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಸಸ್ತನಿ ಕುಟುಂಬಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಯಿತು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 4.2 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಉರ್ಸಿನೇ (Ursinae) ಉಪಕುಟುಂಬವು ಉಗಮಿಸಿತು. ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಮತ್ತು DNA ಇವೆರಡರ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ 150,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಕಂದು ಕರಡಿ ''ಉರ್ಸಸ್‌ ಆರ್ಕ್ಟೊಸ್ (Ursus arctos)'' ‌ನಿಂದ ದಿಕ್ಚ್ಯುತಿ ಹೊಂದಿತು.<ref name="Lindqvist">{{Cite journal |title=Complete mitochondrial genome of a Pleistocene jawbone unveils the origin of polar bear |first=Charlotte |last=Lindqvist |first2=Stephan C. |last2=Schuster |first3=Yazhou |last3=Sun |first4=Sandra L. |last4=Talbot |first5=Ji |last5=Qi |first6=Aakrosh |last6=Ratan |first7=Lynn P. |last7=Tomsho |first8=Lindsay |last8=Kasson |first9=Eve |last9=Zeyl |journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences|PNAS]] |volume=107 |issue=11 |pages=5053–5057 |doi=10.1073/pnas.0914266107 |year=2010 }}.</ref> [[ಪ್ರಿನ್ಸ್‌ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಫೋರ್ಲೆಂಡ್]]‌ನಲ್ಲಿ 2004ದ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಸುಮಾರು 130,000ದಿಂದ 110,000 ವರ್ಷ ಹಳೆಯ ದವಡೆ ಮೂಳೆಯು, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ಪಳೆಯುಳಿಕೆ]]ಯಾಗಿದೆ.<ref name="Lindqvist"/> ಹತ್ತರಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ [[ದವಡೆ ಹಲ್ಲಿನ ರೂಪ]]ವು ಕಂದುಕರಡಿಯದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿತು ಎಂದು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. [[ಪ್ಲೀಸ್ಟೊಸೀನ್]]‌ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಂಡ ಕಂದು ಕರಡಿಗಳ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ದಿಕ್ಚ್ಯುತಿಯಾದವು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.<ref name="DeMaster1981"/> ಇನ್ನಷ್ಟು ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ತಳೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳು, ಕಂದು ಕರಡಿಯ ಕೆಲವು [[ಏಕಮೂಲ ವರ್ಗ]]ಗಳು ಇತರೆ ಕಂದು ಕರಡಿಗಳ ವರ್ಗಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ.<ref name="Waits">{{cite web |url= http://www.cnrhome.uidaho.edu/documents/Waits%20et%20al%201998%20cb.pdf%26pid%3D78496%26doc%3D1 |title= Mitochondrial DNA Phylogeography of the North American Brown Bear and Implications for Conservation |accessdate= 1 August 2006 |author= Lisette P. Waits, Sandra L. Talbot, R.H. Ward and G. F. Shields |year= 1998 |month= April |publisher= Conservation Biology |pages= 408–417 |archive-date= 12 ಮೇ 2011 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110512212252/http://www.cnrhome.uidaho.edu/documents/Waits%20et%20al%201998%20cb.pdf%26pid%3D78496%26doc%3D1 |url-status= deviated |archivedate= 12 ಮೇ 2011 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20110512212252/http://www.cnrhome.uidaho.edu/documents/Waits%20et%20al%201998%20cb.pdf%26pid%3D78496%26doc%3D1 }}</ref> ಇದರ ಅರ್ಥ, ಕೆಲವು [[ಪ್ರಭೇದ ಕಲ್ಪನೆ]]ಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಹಿಮಕರಡಿಯು ನೈಜ ಪ್ರಭೇದವಲ್ಲ.<ref>{{Cite journal |last=Marris |first=E. |year=2007 |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |title=Linnaeus at 300: The species and the specious |volume=446 |issue=7133 |pages=250–253 |doi=10.1038/446250a }}.</ref> ಜೊತೆಗೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಂದು ಕರಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಕರೀಕರಿಸಿ, ಫಲವತ್ತಾದ [[ಕಂದುಕರಡಿ-ಹಿಮಕರಡಿ ಸಂಕರ]]ಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಬಹುದು.<ref name="DeMaster1981">{{Cite book | last1=DeMaster | first1=Douglas P. | last2=Stirling | first2=Ian | author2-link=Ian Stirling | date=8 May 1981 | title=Ursus Maritimus | periodical=Mammalian Species | publisher=[[American Society of Mammalogists]] | volume=145 | pages=1–7 | url=http://links.jstor.org/sici?sici=0076-3519(19810508)2%3A145%3C1%3AUM%3E2.0.CO%3B2-D | doi=10.2307/3503828 | oclc=46381503 | accessdate=21 January 2008 | journal=Mammalian Species | year=1981 | issue=145}}</ref><ref name="Schliebe 2006">{{Cite book | last1 =Schliebe | first1 =Scott | last2 =Evans | first2 =Thomas | last3 =Johnson | first3 =Kurt | last4 =Roy | first4 =Michael | last5 =Miller | first5 =Susanne | last6 =Hamilton | first6 =Charles | last7 =Meehan | first7 =Rosa | last8 =Jahrsdoerfer | first8 =Sonja | date =21 December 2006 | title =Range-wide Status Review of the Polar Bear (Ursus maritimus) | place =Anchorage, Alaska | publisher =[[U.S. Fish and Wildlife Service]] | url =http://alaska.fws.gov/fisheries/mmm/polarbear/pdf/Polar_Bear_%20Status_Assessment.pdf | format =PDF | accessdate =31 October 2007 | archive-date =10 ಮೇ 2009 | archive-url =https://web.archive.org/web/20090510095701/http://alaska.fws.gov/fisheries/mmm/polarbear/pdf/Polar_Bear_%20Status_Assessment.pdf | url-status =deviated | archivedate =10 ಮೇ 2009 | archiveurl =https://web.archive.org/web/20090510095701/http://alaska.fws.gov/fisheries/mmm/polarbear/pdf/Polar_Bear_%20Status_Assessment.pdf }}</ref> ಇವೆರಡೂ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಕೇವಲ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದಿಕ್ಚ್ಯುತಿಯಾಗಿದ್ದು ಅವು ತಳೀಯವಾಗಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯದ್ದಾಗಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="first">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= The First Polar Bears}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಒಂದು ಪ್ರಭೇದವು ಇನ್ನೊಂದರ ಪರಿಸರೀಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕಾಲ ಉಳಿಯದು ಹಾಗೂ, [[ಆಕೃತಿ]], ಚಯಾಪಚಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆಹಾರ-ಸೇವನೆಯ ವರ್ತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ [[ಪ್ರಕಟಲಕ್ಷಣ]]ಗಳು ಎರಡು ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆ-ಬೇರೆ ರೀತಿಯದ್ದಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಎರಡೂ ಕರಡಿಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="first"/> ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಮೂಲತಃ ದಾಖಲಿಸಿದಾಗ, ಎರಡು ಉಪಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು: 1774ರಲ್ಲಿ ಕಾಂಸ್ಟನ್ಟೀನ್‌ ಜೆ. ಫಿಪ್ಸ್‌ರಿಂದ ''ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌ (Ursus maritimus)'' ಮತ್ತು 1776ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್‌ ಸೈಮನ್‌‌ ಪಲ್ಲಸ್‌ರಿಂದ ''ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌ ಮೆರೈನಸ್‌ (Ursus maritimus marinus)'' <ref>{{Cite book | last =Rice | first =Dale W. | year =1998 | title =Marine Mammals of the World: Systematics and Distribution | volume =4 | series =Special Publications of the Society for Marine Mammals | place =Lawrence, Kansas | publisher =The Society for Marine Mammalogy | isbn =1-891276-03-4}}</ref> ಈ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯನ್ನು ಅನೂರ್ಜಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಯ ಉಪಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ''[[ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌ ಟಿರನಸ್]]'' ‌ - ಇದು ''ಉರ್ಸಸ್‌ ಅರ್ಕ್ಟೊಸ್'' ‌ನಿಂದ ಉಗಮಿಸಿದ್ದು, ಪ್ಲೀಸ್ಟೋಸೀನ್‌ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಅಳಿಸಿಹೋಯಿತು. ''U.m. tyrannus'' ಈಗ ಬದುಕುಳಿದುರುವ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿತ್ತು.<ref name="DeMaster1981"/> [[ಚಿತ್ರ:Polar bears near north pole.jpg|thumb|left|ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದಿಂದ ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ USS ಹೊನೊಲುಲು [45]ವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು.]] == ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವ್ಯಾಪಿಸುವಿಕೆ == ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವೃತ್ತ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ನೆಲೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ದೂರದ ವಾಸಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಮಾನವ ವಾಸಸ್ಥಳವಿರದ ಕಾರಣ, [[ಈಗಲೂ ಇರುವ]] ಬೇರೇ ಯಾವುದೇ [[ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿ]]ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ತನ್ನ ಮೂಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಗವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.<ref name="derocher2004"/> 88°ಗೂ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ವಿರಳವಾಗಿವೆಯಾದರೂ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನಾದ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಿಸಿ, ಕೆನಡಾದ [[ಜೇಮ್ಸ್‌ ಬೇ]]ಯಷ್ಟು ದೂರದ ದಕ್ಷಿಣದ ವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿವೆ. ಅವುಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಮುದ್ರ ಇಬ್ಬನಿಯೊಂದಿಗೆ [[ತೇಲ]]ಬಹುದು. ನಾರ್ವೇಜಿಯನ್‌ ಮುಖ್ಯಭೂಮಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬರ್ಲೆವಾಗ್]]‌ ಹಾಗೂ [[ಒಖೊಟ್ಸ್ಕ್‌ ಸಮುದ್ರ]]ದಲ್ಲಿ [[ಕುರಿಲ್‌ ಐಲೆಂಡ್]]‌ನ ನಷ್ಟು ದೂರದ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿಯೂ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಂಡುಬಂದದ್ದು ವರದಿಯಾಗಿವೆ. ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಎಷ್ಟು ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿವೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗದು. ಆದರೆ, ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ 20,000ದಿಂದ 25,000 ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿವೆ.<ref name="iucn31"/><ref name="PBI"/> ಇದರಲ್ಲಿ 19 ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾದ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳಿವೆ.<ref name="PBI"/><ref name="PBSG14">{{cite conference | year = 2005 | month = June | title = Status of the Polar Bear | conference = Polar Bears | conferenceurl = http://pbsg.npolar.no/ | booktitle = Proceedings of the 14th Working Meeting of the IUCN/SSC Polar Bear Specialist Group | editor = Compiled and edited by Jon Aars | others = Nicholas J. Lunn and Andrew E. Derocher | volume = 32 | publisher = [[IUCN]] | location = Gland, Switzerland | pages = 33–55 | url = http://pbsg.npolar.no/docs/PBSG14proc.pdf | format = PDF | accessdate = 15 September 2007 | id = ISBN 2-8317-0959-8 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070622192916/http://pbsg.npolar.no/docs/PBSG14proc.pdf | archivedate = 22 June 2007 }} HTML ಉದ್ಧೃತಗಳನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಿ: ಇಸವಿ 2005ರಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸಂಖ್ಯಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ವಿವರಿಸುವ [http://pbsg.npolar.no/pop-maps.htm ಸಂಖ್ಯಾ ಸ್ಥಿತಿ ಪರಿಶೀಲನೆ] ಮತ್ತು [http://pbsg.npolar.no/status-table14.htm ಪಟ್ಟಿ 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090422084105/http://pbsg.npolar.no/ |date=2009-04-22 }}.</ref> ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಋತುವಾರು ತಾಳೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಆದರೆ [[DNA]] ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಅವುಗಳು ಪುನರುತ್ಪಾದಿಸುವಂತೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿತವಾಗಿಲ್ಲ.<ref>{{Cite news | last1=Paetkau | first1=S. | last2=Amstrup | first2=C. | last3=Born | first3=E. W. | last4=Calvert | first4=W. | date=October 1999 | title=Genetic structure of the world's polar bear populations | periodical=Molecular Ecology | publisher=Blackwell Science | volume=8 | issue=10 | pages=1571–1584 | url=http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Paetkau_et_al_1999.pdf |format=PDF| issn=1471-8278 | accessdate=17 November 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050525210037/http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Paetkau_et_al_1999.pdf|archivedate=25 May 2005}}</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಹದಿಮೂರೂ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳು [[ಬ್ಯೂಫರ್ಟ್‌ ಸಮುದ್ರ]]ದಿಂದ [[ಹಡ್ಸನ್‌ ಬೇ]] ವರೆಗೆ ಹಾಗೂ [[ಬ್ಯಾಫಿನ್‌ ಬೇ]] ಇಂದ [[ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌]] ವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿವೆ. ಯುರೇಷ್ಯಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪೂರ್ವ ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌, [[ಬರೆಂಟ್ಸ್‌ ಸಮುದ್ರ]], [[ಖಾರಾ ಸಮುದ್ರ]], [[ಲ್ಯಾಪ್ಟೆವ್‌ ಸಮುದ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಚುಕ್ಚಿ ಸಮುದ್ರ]] ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿ ವಿತರಿತವಾಗಿವೆ. ಆದರೆ, ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ [[ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಮರುಗ್ರಾಹಿಕೆ]] ಮಾಹಿತಿ ಬಹಳ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇಂತಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ರೂಪರಚನೆ ಕುರಿತು ಬಹಳಷ್ಟು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. [[ಚಿತ್ರ:Play fight of polar bears edit 1.avi.OGG|250px|thumb|ಆಟವಾಡುತ್ತಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು]] ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಐದು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪ್ರಾಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: [[ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್]]‌ ([[ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌]]), [[ನಾರ್ವೇ]] ([[ಸ್ವಾಲ್ಬಾರ್ಡ್]]‌), ರಷ್ಯಾ, [[US]] ([[ಅಲಾಸ್ಕಾ]]) ಹಾಗೂ [[ಕೆನಡಾ]]. ಇಸವಿ 1973ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ [[ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಪ್ಪಂದ]]ವು ಹಿಮಕರಡಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಯತ್ನಗಳ ಕುರಿತು ಸಹಕಾರದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಈ ಐದೂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಈ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿವೆ. ಹಿಮಕರಡಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಜಾಡುಹಿಡಿಯುವ ಆಧುನಿಕ ರೀತಿಗಳನ್ನು ಕೇವಲ 1980ರ ದಶಕಗಳಿಂದ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿವೆ. ವಿಶಾಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸುಸಂಗತವಾಗಿ ನಡೆಸುವುದು ದುಬಾರಿ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref name="campbell"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಬಹಳಷ್ಟು ನಿಖರ ರೀತಿಯೆಂದರೆ, ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವಲಯ]]ದ ಮೇಲೆ ಹಾರಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿ, ಅದರತ್ತ ಶಾಮಕ ಚುಚ್ಚುಮದ್ದು ಹಾರಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಟ್ಯಾಗ್‌ ಹಾಕುವುದು.<ref name="campbell"/> [[ನುನಾವುಟ್‌]]ನಲ್ಲಿ, ಮಾನವ ವಸತಿಗಳ ಸನಿಹದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಂಡುಬಂದ ಘಟನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿವೆಯೆಂದು ಕೆಲವು ಇನೂಯಿಟ್‌ಗಳು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಹಸಿದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮಾನವ ವಸತಿಗಳ ಸಮೀಪ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಬಹುದು ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಅಂದುಕೊಂಡದ್ದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಭ್ರಮೆಯೂ ಉಂಟು.<ref name="campbell">{{cite news |first=Colin |last=Campbell |authorlink= |coauthors=Lunau, Kate |title=The war over the polar bear: Who's telling the truth about the fate of a Canadian icon? |url=http://www.macleans.ca/science/environment/article.jsp?content=20080123_5242_5242&page=1 |work=Maclean's |publisher= |date=25 January 2008 |accessdate=9 March 2008 |archive-date=16 ಮೇ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120516032545/http://www.macleans.ca/science/environment/article.jsp?content=20080123_5242_5242&page=1 |url-status=dead }}</ref> ಸಮರ್ಥಿಸುವಂತಹ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನದ ಬೆಂಬಲವಿಲ್ಲದೆ, ಕೇವಲ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪರಿಸರೀಯ ಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಅಥವಾ [[ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಕುಯ್ಲು]] ಪ್ರಮಾಣಗಳ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಬಾರದು' ಎಂದು IUCN ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಸ್ಪೆಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ಗ್ರೂಪ್‌ ನಿಲುವು ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref name="pbsgpr">{{cite conference | year = 2005 | month = June | title = Press Release | conference = Polar Bears | conferenceurl = http://pbsg.npolar.no/ | booktitle = Proceedings of the 14th Working Meeting of the IUCN/SSC Polar Bear Specialist Group | editor = Compiled and edited by Jon Aars | others = Nicholas J. Lunn and Andrew E. Derocher | volume = 32 | publisher = [[IUCN]] | location = Gland, Switzerland | pages = 61–62 | url = http://pbsg.npolar.no/docs/PBSG14proc.pdf | format = PDF | accessdate = 19 April 2008 | id = ISBN 2-8317-0959-8|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070622192916/http://pbsg.npolar.no/docs/PBSG14proc.pdf|archivedate=22 June 2007}}</ref> ಗುರುತಿಸಲಾದ ಹತ್ತೊಂಬತ್ತು ಹಿಮಕರಡಿ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಂಟು ಅವಸಾನದಲ್ಲಿವೆ, ಮೂರು ಸ್ಥಿರವಾಗಿವೆ, ಒಂದು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ, ಏಳು ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿ ಸಾಲದಾಗಿದೆ.<ref name="pbsg2009"/><ref name="PBI">[http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂರಕ್ಷಣೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100210010512/http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts |date=2010-02-10 }} ಮತ್ತು {{cite web | title = Polar Bear FAQ | url = http://www.polarbearsinternational.org/faq/ | work = Polar Bears International | accessdate = 14 July 2009 }}</ref> == ಆವಾಸಸ್ಥಾನ == [[ಚಿತ್ರ:Cub polar bear is nursing 2.OGG|ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮರಿ|250px|thumb]] ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು [[ಕಡಲ ಸಸ್ತನಿ]]ಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಹಲವು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ.<ref name="stirling1988intro">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |authorlink=Ian Stirling |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= Introduction}}</ref> ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ [[ಖಂಡದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಮುದ್ರದ ಆಳವಿಲ್ಲದ ಭಾಗ]] ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ [[ದ್ವೀಪಸಮೂಹ]]ಗಳ ಮೇಲೆ ಆವರಿಸುವ [[ಸಮುದ್ರದ ಇಬ್ಬನಿ]]ಯು ಹಿಮಕರಡಿಯ ನೆಚ್ಚಿನ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವಲಯದ ಆಳವಾದ ಸಮುದ್ರಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಜೀವನಾ ವರ್ತುಲ ಎನ್ನಲಾದ ಈ ವಲಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜೈವಿಕ ಉತ್ಪಾದಕತೆ ಹೊಂದಿವೆ.<ref name="derocher2004"/><ref name="distribution"/> [[ನೀರ್ಗಲ್ಲುಗಳ ನಡುವಣ ನೀರಿನ ಹರವುಗಳು]]ಹಾಗೂ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಇಬ್ಬನಿಯ ನಡುವೆ ನೀರಿನ ಪಟ್ಟೆಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ಸಮದ್ರ ಇಬ್ಬನಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಮಿಲನಸ್ಥಳಗಳಿರುವ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ನೆಚ್ಚಿನ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಹೊಂಚುಹಾಕುತ್ತವೆ.<ref>{{Cite news | last1=Stirling | first1=Ian | date=January 1997 | title=The importance of polynyas, ice edges, and leads to marine mammals and birds | periodical=Journal of Marine Systems | publisher=Elsevier | volume=10 | issue=1-4 | pages=9–21 | doi=10.1016/S0924-7963(96)00054-1 | journal=Journal of Marine Systems}}</ref> ಹಾಗಾಗಿ, ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ [[ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ]] ಸಮೀಪದ [[ಧ್ರುವೀಯ ಬೋಗುಣಿ]]ಯ ಬದಲಾಗಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಧ್ರುವೀಯ ಇಬ್ಬನಿ ಗುಡ್ಡೆ]]ಯ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ.<ref name="matthews15">ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್‌, ಪು. 15</ref> [[ಚಿತ್ರ:Polar bear hg.jpg|thumb|200px|ಹಿಮಕರಡಿ.]] ವಾರ್ಷಿಕ ಇಬ್ಬನಿಯಲ್ಲಿ, ಹವಾಮಾನವು ಬದಲಾದಾಗೆಲ್ಲ ವರ್ಷದುದ್ದಕ್ಕೂ ಉಗಮಿಸಿ, ಮಾಯವಾಗುವ ನೀರಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ನೀರುನಾಯಿಗಳು ವಲಸೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಈ ಬೇಟೆಗಳನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="distribution">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= Distribution and Abundance}}</ref> ಪ್ರತಿ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿಯೂ, [[ಹಡ್ಸನ್‌ ಬೇ]], [[ಜೇಮ್ಸ್‌ ಬೇ]] ಮತ್ತು ಇತರೆ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬನಿಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕರಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೆಲಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಮುಂದಿನ ಸಲ ಇಬ್ಬನಿಯಾಗುವ ವರೆಗೂ ಕಾಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="distribution"/> [[ಚುಕ್ಚಿ]] ಮತ್ತು [[ಬ್ಯೂಫರ್ಟ್]]‌ ಸಮುದ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಪ್ರತಿ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲೂ, ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಇಬ್ಬನಿಯಾಗೇ ಉಳಿಯುವ ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನ ಇಬ್ಬನಿಯತ್ತ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯುತ್ತವೆ. == ಜೀವವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವರ್ತನೆ == === ಭೌತಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Polarskeleton.jpg|left|thumb|ಹಿಮಕರಡಿ ಆಸ್ಥಿಪಂಜರ|link=Special:FilePath/Polarskeleton.jpg]] ಭೂಚರ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪೈಕಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಇದು [[ಸೈಬೀರಿಯನ್‌ ಹುಲಿ]]ಯ ಎರಡರಷ್ಟು ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿದೆ.<ref name="lords">{{cite book|title=Lords of the Arctic: A Journey Among the Polar Bears |last=Davids |first=Richard C.|coauthors=Guravich, Dan |location= New York| publisher=MacMillan Publishing Co., Inc. | year=1982|isbn=0-02-529630-2 |chapter=Lords of the Arctic}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಯು, ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪರಭಕ್ಷಕ ಹಾಗೂ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕರಡಿಯ ಪ್ರಭೇದದ ಹಣೆಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು [[ಕೊಡಿಯಾಕ್‌ ಕರಡಿ]]ಯೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ.<ref name="kodiak">{{cite web | url = http://www.fws.gov/endangered/factsheets/polar_bear.pdf | format = PDF | title = Polar bear, (Ursus maritimus) | publisher = U.S. Fish and Wildlife service | accessdate = 22 March 2008 | quote = Appearance. The polar bear is the largest member of the bear family, with the exception of Alaska’s Kodiak brown bears, which equal polar bears in size. | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080605045644/http://www.fws.gov/endangered/factsheets/polar_bear.pdf | archivedate = 5 June 2008 }} ([http://ecos.fws.gov/speciesProfile/SpeciesReport.do?spcode=A0IJ ಸ್ಥೂಲ ಸಮೀಕ್ಷಾ ಪುಟ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090418222432/http://ecos.fws.gov/speciesProfile/SpeciesReport.do?spcode=A0IJ |date=2009-04-18 }})</ref> ಪೂರ್ತಿ ಬೆಳೆದ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಸುಮಾರು 350-680 ಕೆಜಿ (770-1500 ಪೌಂಡ್‌ಗಳು) ತೂಕ ಹೊಂದಿ, {{convert|2.4|-|3|m|ft|abbr=on}} ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.<ref name="hemstock4">ಹೆಮ್‌ಸ್ಟಾಕ್‌, ಪು. 4</ref> ಪೂರ್ತಿ ಬೆಳೆದ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಗಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ {{convert|150|-|249|kg|abbr=on}} ತೂಕವಿದ್ದು, {{convert|1.8|-|2.4|m|ft}} ಉದ್ದವಿದೆ. ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅವು {{convert|499|kg|abbr=on}} ರಷ್ಟು ತೂಕವಿರಬಹುದು.<ref name="hemstock4"/> ಹಿಮಕರಡಿಯು ಸಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ [[ಲೈಂಗಿಕವಾಗಿ ದ್ವಿರೂಪಿ]]ಯಾಗಿದೆ. ಕೇವಲ [[ರೆಕ್ಕೆಪಾದಿ]] (ಪಿನಿಪೆಡ್‌) ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಮೀರಿಸಿ ಈ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.<ref name="perrin">{{cite book|last=Perrin|first= William F. |coauthors=Bernd Würsig, J. G. M. Thewissen|title=Encyclopedia of Marine Mammals|publisher=Academic Press|location=San Diego, CA|year=2008|edition=2|page=1009|url=http://books.google.ca/books?id=2rkHQpToi9sC&pg=PA1009&lpg=PA1009&dq=polar+bear+sexually+dimorphic&source=bl&ots=hCixMz68As&sig=evEUSfMPY2yMqmVP3qJPuZjs6Hs&hl=en&ei=43cfSuKOCJa8swPBy7GQBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4#PPA1009,M1}}</ref> ವಾಯುವ್ಯ ಅಲಾಸ್ಕಾದ [[ಕೊಟ್ಜೆಬ್ಯೂ ಸೌಂಡ್]]‌ನಲ್ಲಿ 1960ರಲ್ಲಿ ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಲ್ಲಲಾದ ಗಂಡು ಕರಡಿಯು ದಾಖಲಿತ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಹಿಮಕರಡಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅದು {{convert|1002|kg|abbr=on}} ತೂಕವಿದ್ದದ್ದು ವರದಿಯಾಗಿತ್ತು.<ref name="Wood">{{cite book |last= Wood |first=G.L. |year= 1981 |title= The Guinness Book of Animal Records |page=240}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Polar Bear ANWR 1.jpg|thumb|right|ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ, ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ತುಪ್ಪಳುಳ್ಳ ಪಾದಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ಅಪೂರ್ವ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಸನ ಹೊಂದಿವೆ.]] ತನ್ನ ಅತಿಸನಿಹದ ಸಂಬಂಧಿ ಕಂದು ಕರಡಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಶರೀರ, ತಲೆಬುರುಡೆ ಮತ್ತು ಮೂತಿ ಇನ್ನೂ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ.<ref name="first"/> ಉತ್ತರ ಗೋಲಾರ್ಧದ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಾಣಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವ [[ಅಲೆನ್‌ರ ನಿಯಮ]]ವು ಮುಂಗಾಣುವಂತೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕಾಲುಗಳು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿವೆ, ಹಾಗೂ ಕಿವಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಲ ಕಿರಿದಾಗಿವೆ.<ref name="first"/> ಆದರೂ, ಹಿಮ ಅಥವಾ ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದಾಡಲು ಹಾಗೂ ಈಜುವಾಗ ಮುನ್ನುಗ್ಗಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪಾದಗಳು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಾಗಿವೆ. ಪೂರ್ತಿ ಬೆಳೆದ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪಾದಗಳು 30 ಸೆಮೀ. (12 ಅಂಗುಲ) ಅಗಲವಿವೆ.<ref name="lw2">ಲಾಕ್ವುಡ್‌, ಪಿಪಿ. 10 - 16</ref> ಪಂಜಗಳ ಮೆತ್ತೆಗಳು ಸಣ್ಣ, ಮೃದುವಾದ [[ಚೂಚುಕ]]ಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯು ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವಾಗ ಈ ಚೂಚುಕಗಳು ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="first"/> ಕಂದು ಕರಡಿಯ ಉಗುರುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಉಗುರುಗಳು ಕಿರಿದಾಗಿ, ಸ್ಥೂಲವಾಗಿವೆ. ಭಾರೀ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಮತ್ತು ಹಿಮದ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಲು ಉಗುರುಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="first"/> ಉಗುರುಗಳ ಒಳಭಾಗವು ಆಳವಾಗಿ ತೋಡಿದಂತಿವೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯು ತನ್ನ ವಾಸಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಇಬ್ಬನಿಯಲ್ಲಿ ಅಗೆಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಎಡಚವಾಗಿವೆ ಎಂದು [[ಅಂತರಜಾಲ]]ದಲ್ಲಿ ವಿಷಯಗಳು ಪದೇ ಪದೇ ಹರಡಲಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ,<ref>{{Cite web | date=September 2006| title=Are polar bears left-handed or right-handed?| url=http://www.blurtit.com/q497068.html | accessdate=25 November 2007}}</ref><ref>{{Cite web| year=2007| title=Bear Facts: Myths and Misconceptions| url=http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/myths-and-misconceptions/| accessdate=25 November 2007| archive-date=21 ಆಗಸ್ಟ್ 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20080821125159/http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/myths-and-misconceptions/| url-status=deviated| archivedate=22 ಮಾರ್ಚ್ 2009| archiveurl=https://web.archive.org/web/20090322012758/http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/myths-and-misconceptions/}}</ref> ಈ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಪುರಾವೆ ಲಭ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ.<ref>ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸುವವರು ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವಾಮಹಸ್ತತ್ವದ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾಗಿಲ್ಲ. ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮುಂಗಾಲು ಗಾಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದಾಗ, ಎಡ ಮುಂಗಾಲಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಬಲ ಮುಂಗಾಲಿಗೆ ಗಾಯಗಳಾಗಿದ್ದದ್ದು ಕಂಡುಬಂದಿತ್ತು. ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಬಲಗೈ ಬಳಕೆಯ ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಂದು ಬಹುಶಃ ಇದೇ ಸೂಚಿಸಬಹುದು. {{Cite web | title=Fractures of the Radius and Ulna secondary to possible Vitamin 'D' deficiency in Captive Polar Bears (''Ursus maritimus'') | url=http://www.polarbearsinternational.org/pbhc/fractures.htm | accessdate=25 November 2007 | archive-date=26 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100226210104/http://www.polarbearsinternational.org/pbhc/fractures.htm | url-status=deviated | archivedate=26 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100226210104/http://www.polarbearsinternational.org/pbhc/fractures.htm }}</ref> ಕಂದುಕರಡಿಗೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಕೂಡಿಹಾಕಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿರುವುದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ತೂಕ ಹೊಂದಿರುವುದು ಅತಿ ವಿರಳ. ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳಲ್ಲಿರುವ ಬೆಚ್ಚನೆಯ ಉಷ್ಣಾಂಶಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿರಬಹುದು. ಹಿಮಕರಡಿಯ 42 ಹಲ್ಲುಗಳು ತನ್ನ ಅತೀ ಮಾಂಸಾಹಾರ ಕ್ರಮವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="first"/> ಕಂದು ಕರಡಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕಪೋಲ ಹಲ್ಲುಗಳು ಸಣ್ಣದಾಗಿದ್ದು, ಇನ್ನಷ್ಟು ಹರಿತವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಕೋರೆಹಲ್ಲುಗಳು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಮೊನಚಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="first"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಶೀತ-ತಡೆಯುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು [[ತಿಮಿಕೊಬ್ಬಿ]]ನ {{convert|10|cm|abbr=on}}, ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ತುಪ್ಪುಳಿನವರೆಗೂ ಉತ್ತಮ ರೀತಿಯಲ್ಲಿದೆ. {{convert|10|°C|abbr=on}}ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಉಷ್ಣಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಅವು ತಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. [[ಅವಕೆಂಪು ಛಾಯಾಚಿತ್ರಣ]]ದಲ್ಲಿ ಅವು ಬಹುಶಃ ಕಾಣದಂತಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="stirling1988"/> ಹಿಮಕರಡಿಯ ತುಪ್ಪುಳು ದಟ್ಟವಾದ ಒಳ-ತುಪ್ಪುಳು ಮತ್ತು ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ [[ರೋಮ]]ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅವು ನೋಡಲು ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣ ಅಥವಾ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಕಂದು ಬಣ್ಣದಂತೆ ಕಂಡುಬಂದರೂ, ಅವು ನಿಜಕ್ಕೂ ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿವೆ.<ref name="lw2"/> ಹೊರ-ರೋಮವು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಶರೀರದ ರಕ್ಷಣೆಗೆ {{convert|5|-|15|cm|abbr=on}} ಇದೆ.<ref>{{cite book |last= Uspenskii |first=S. M. |title=The Polar Bear |year= 1977 |publisher= Nauka |location= Moscow }}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮೇ ತಿಂಗಳಿಂದ ಆಗಸ್ಟ್‌ ತಿಂಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ [[ಕೂದಲು ಉದುರಿಸು]]ತ್ತವೆ. ಆದರೆ, ಇತರೆ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸಸ್ತನಿಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಅವು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ನಿಗೂಢಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೆಂದು ತಮ್ಮ ಮೇಲ್ಪದರವನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಹಿಮಕರಡಿಯ ಹೊರ-ರೋಮಗಳು ತನ್ನ ಚರ್ಮದತ್ತ ಬೆಳಕನ್ನು ರವಾನಿಸಲು ನಾರು-ದ್ಯುತಿವಹನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೆಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆದಿವೆ.<ref>{{Cite news | last=Koon | first=Daniel W. | year=1998 | title=Is Polar Bear Hair Fiber Optic? | periodical=Applied Optics | publisher=[[Optical Society of America]] | volume=37 | issue=15 | pages=3198–3200 | url=http://www.opticsinfobase.org/abstract.cfm?URI=ao-37-15-3198 | doi=10.1364/AO.37.003198 | journal=Applied Optics | pmid=18273269}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Swimming Polar Bear 2.jpg|thumb|left|ಪ್ರಾಣಿಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯೊಂದು ಧುಮುಕುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ.]] [[ಚಿತ್ರ:Polarbearzoo.JPG|thumb|right|250px|ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಪ್ರಾಣಿಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಸಂಶ್ಲೇಷಿತ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ.]] ಬಿಳಿಯ ತುಪ್ಪುಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ವಯಸ್ಸಾದಂತೆ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಚ್ಚನೆಯ, ಆರ್ದ್ರ ಹವೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ತುಪ್ಪುಳು, ಹೊರ-ರೋಮಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಪಾಚಿಗಳ ಕಾರಣ, ತಿಳಿ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗಬಹುದು.<ref>ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಖಾಲಿಯಾದ ಕೊಳವೆಗಳು ಪಾಚಿಗಳಿಗೆ ಸೂರಾಗುತ್ತವೆ. ಕರಡಿಗಳಿಗೆ ಈ ಪಾಚಿಗಳು ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಯೊಡ್ಡದಿದ್ದರೂ, ಕರಡಿಗಳನ್ನು ಸಾಕುವ ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳಿಗೆ ಇದು ತಳಮಳ ತಂದೊಡ್ಡಿದೆ. ಅವುಗಳ ತುಪ್ಪಳು ಬೆಳ್ಳನೆಯ ಹೊಳಪು ನೀಡಲು, ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಲವಣದ ದ್ರವ ಅಥವಾ ನಯವಾದ ಪೆರಾಕ್ಸೈಡ್‌ ಬ್ಲೀಚ್‌ ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.</ref> ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮುಂಗಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ರೋಮಗಳು ಇನ್ನೂ ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ. ಹಿಮಕರಡಿ 14 ವರ್ಷಗಳ ವಯಸ್ಸು ತಲುಪುವವರೆಗೂ ರೋಮಗಳು ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುವುದು. ಸಿಂಹದ ಕೇಸರಗಳಂತೆಯೇ, ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಅಲಂಕಾರದ ಮುಂಗಾಲು ಕೂದಲುಗಳು ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವುದು ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ.<ref name="Dimorph">{{cite journal |last= Derocher |first=Andrew E. |coauthors= Magnus Andersen, and Øystein Wiig |year=2005 |month=October |title= Sexual dimorphism of polar bears |journal= Journal of Mammalogy |volume=86 |issue=5 |pages=895–901 |url=http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Sexual%20dimorphism%20of%20polar%20bears%202005.pdf |doi= 10.1644/1545-1542(2005)86[895:SDOPB]2.0.CO;2|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060301163819/http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Sexual%20dimorphism%20of%20polar%20bears%202005.pdf|archivedate=2006-03-01}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿ ಉತ್ತಮವಾದ [[ವಾಸನೆ ಗ್ರಹಿಸುವ ಶಕ್ತಿ]] ಹೊಂದಿದೆ. ಸರಿಸುಮಾರು {{convert|1|mi|abbr=on}} ದೂರವಿರುವ ಹಾಗೂ ಸುಮಾರು {{convert|3|ft|abbr=on}} ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಹೂಳಲಾಗಿರುವ ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬಲ್ಲವು.<ref name="rosing20-23">ರೋಸಿಂಗ್‌, ಪಿಪಿ. 20-23</ref> ಇದರ ಗ್ರಹಣ ಮತ್ತು ಶ್ರವಣ ಶಕ್ತಿಯು ಮಾನವನಷ್ಟೇ ಚುರುಕಾಗಿದೆ, ಹಾಗೂ ಬಹಳ ದೂರದ ತನಕ ಜೀವಿ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವಂತಹ ಚುರುಕಿನ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನೂ ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ.<ref name="rosing20-23"/> ಹಿಮಕರಡಿಯು ಉತ್ತಮವಾಗಿ [[ಈಜುವ ಪ್ರಾಣಿ]]. ಅದು ನೆಲದಿಂದ {{convert|200|mi|abbr=on}} ದೂರದ ತನಕ ಉತ್ತರ ಧೃವದ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಈಜುವುದುಂಟು. ಅದರ ಶರೀರದ ಕೊಬ್ಬು ಪ್ರಮಾಣವು ಶಕ್ತಿ ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಅದು [[ನಾಯಿಯ ಓಟದಂತೆ]], ಅಗಲವಾದ ತನ್ನ ಮುಂಗಾಲು ಪಾದಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ತೇಲುವ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತದೆ.<ref name="behavior"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಪ್ರತಿ ಗಂಟೆಗೆ ಆರು ಮೈಲ್‌ಗಳ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಈಜಬಲ್ಲವು. ನಡೆಯುವಾಗ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ತಡವರಿಸಿ ನಡೆಯುವ ಭಂಗಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರತಿಗಂಟೆಗೆ 5.5 ಕಿ.ಮೀ. (ಪ್ರತಿ ಗಂಟೆಗೆ 3.5 ಮೈಲ್‌ಗಳು) ವೇಗದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.<ref name="behavior"/> === ಬೇಟೆ ಮತ್ತು ಆಹಾರ === [[ಚಿತ್ರ:Polarbear spitzbergen 1.jpg|thumb|right|ಆಳವಾದ ಕಂದರಗಳಲ್ಲಿ ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಉದ್ದನೆಯ ಮೂತಿ ಮತ್ತು ಕತ್ತು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಪ್ರಬಲವಾದ ತನ್ನ ಹಿಂಗಾಲುಗಳು ದೊಡ್ಡಗಾತ್ರದ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಎಳೆಯಲು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ.<ref name=matthews73-88/>]] ಕರಡಿಯ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಕಠಿಣ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ. ಅದು ತನ್ನ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ [[ದುಂಡಾಗಿ]] ಮತ್ತು [[ಗಡ್ಡದ ನೀರುನಾಯಿ]]ಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತದೆ.<ref>{{cite episode | title = Arctic Bears | url = http://www.pbs.org/wnet/nature/arcticbears/index.html | series = PBS Nature | serieslink = Nature (TV series) | airdate = 17 February 2008 | access-date = 12 ಮೇ 2010 | archivedate = 16 ಜೂನ್ 2008 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080616221443/http://www.pbs.org/wnet/nature/arcticbears/index.html }}</ref> ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವಲಯವು ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ನೀರುನಾಯಿಗಳಿಗೆ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಉಸಿರಾಡಲೆಂದು ಇಬ್ಬನಿಗಳಲ್ಲಿನ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯ ಸಣ್ಣ ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ಅಥವಾ, ವಿಶ್ರಮಿಸಲೆಂದು ಇಬ್ಬನಿಯಿಂದ ಹೊರಬರುವಾಗ ಅವು ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ಬೇಟೆಯಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="matthews73-88">ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್‌, ಪಿಪಿ. 73-88</ref> ಹಿಮಕರಡಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಬ್ಬನಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಗಾಳಿಯ ಮಿಲನಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತವೆ. ಅವು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಿ ಹಿಡಿಯುವುದು ವಿರಳ.<ref name="amstrup2007"/> ಹಿಮಕರಡಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ತಟಸ್ಥ-ಬೇಟೆ'' <ref name="hemstock24-27">ಹೆಮ್‌ಸ್ಟಾಕ್‌, ಪಿಪಿ. 24-27</ref> ಎನ್ನಲಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಅದ್ಭುತವಾದ ವಾಸನೆ ಗ್ರಹಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿ, ನೀರುನಾಯಿಗಳು ಉಸಿರಾಡಲು ಬರುವ ಇಬ್ಬನಿ ಚಿಕ್ಕ ಗುಹಾತಾಣ ಗುರುತಿಸಿ, ಅದರ ಬಳಿ ನಿಃಶಬ್ಬವಾಗಿ ಬಂದು ಹೊಂಚುಹಾಕಿ, ನೀರುನಾಯಿ ಗೋಚರಿಸುವುದನ್ನು ಕಾಯುತ್ತದೆ.<ref name="matthews73-88"/> ನೀರುನಾಯಿಯು ಶ್ವಾಶೋಚ್ಛಾದ ಮಾಡಿದಾಗ, ಅದರ ಜಾಡು ಹಿಡಿದು ಹಿಮಕರಡಿ ಇದರ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ, ತನ್ನ ಮುಂಗಾಲು ಪಂಜವನ್ನು ಇಬ್ಬನಿ ರಂಧ್ರದಲ್ಲಿ ಚಾಚಿ ನೀರುನಾಯಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ಹೊರಗೆಳೆಯುತ್ತದೆ.<ref name="matthews73-88"/> ಹಿಮಕರಡಿಯು ನೀರುನಾಯಿಯ ತಲೆಯನ್ನು ಕಚ್ಚಿ ಬುರುಡೆಯನ್ನು ಪುಡಿಗೊಳಿಸಿ ಅದನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ.<ref name="matthews73-88"/> ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತದೆ. ನೀರುನಾಯಿಯನ್ನು ನೋಡಿದ ಕೂಡಲೆ, ಅದು ಸುಮಾರು {{convert|100|yd|abbr=on}} ಸನಿಹದ ವರೆಗೂ ನಡೆದು, ನಂತರ ಮುದುರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ನೀರುನಾಯಿಯು ಹತ್ತಿರ ನುಸುಳುತ್ತಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅದು ನೀರುನಾಯಿಯ ಇನ್ನೂ {{convert|30|to|40|ft}} ಸನಿಹಕ್ಕೆ ನುಸುಳಿ, ಹಠಾತ್ತನೆ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="matthews73-88"/> ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ನೀರುನಾಯಿಗಳು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮರಿಹಾಕಲು ಬೇಕಾಗುವ ಗೂಡುಗಳ ಮೇಲೆ ಹಿಮಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಬೇಟೆಯಾಡುವುದು ಮೂರನೆಯ ರೀತಿಯಾಗಿದೆ.<ref name="hemstock24-27"/> [[ಚಿತ್ರ:Polar Bear ANWR 10.jpg|200px|left|thumb|ತಿಮಿಂಗಿಲದ ಅವಶೇಷದೊಂದಿಗೆ ಹಿಮಕರಡಿ.]] ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಲಾದ ಕಟ್ಟುಕಥೆಯೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ, ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಸಮಯ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಪ್ಪುಬಣ್ಣದ ಮೂಗುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪಂಜಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವಂತೆ. ಇದು ನಿಜ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾದರೂ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡುವುದು ಬಹಳ ವಿರಳ. ಆದರೂ ಸ್ಥಳೀಯ [[ಮೌಖಿಕ ಇತಿಹಾಸ]] ಹಾಗೂ ಅರಂಭಿಕ [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಪರಿಶೋಧಕ]]ರ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ಕಥೆಯಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮೂಗುಮುಚ್ಚುವಿಕೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ-ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳಿಲ್ಲ.<ref name="behavior">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |authorlink=Ian Stirling |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= Behavior}}</ref> ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೀರುನಾಯಿಯ ಕೇವಲ ಕ್ಯಾಲರಿಯುಕ್ತ ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ತಿಮಿಕೊಬ್ಬನ್ನು ಮಾತ್ರ ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಕಿರಿಯ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಪ್ರೋಟೀನ್‌-ಯುಕ್ತ ಕೆಂಪು ಮಾಂಸವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಭಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="matthews73-88"/> ತನ್ನ ತಾಯಿಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿದ್ದು, ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಶರೀರ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಪಡೆಯದ ಕಿರಿಯ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ಇತರೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಬೇಟೆಯಾಡಿದ ಸತ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮುಖ್ಯ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶ ನೀಡುವ ಮೂಲಗಳಾಗಿವೆ. ಕಿರಿಯ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೀರುನಾಯಿಯೊಂದನ್ನು ಕೊಂದರೂ ಸಹ, ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಂದ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದೆ, ಅರ್ಧ ತಿಂದುಹೋದ ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನು ತಿನ್ನಬೇಕಾದೀತು. ಬೇಟೆಯನ್ನು ತಿಂದ ನಂತರ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲೋ, ಹಿಮದಲ್ಲೋ ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.<ref name="behavior"/> ಹಿಮಕರಡಿಯು ಅಗಾಧ ಬಲವುಳ್ಳ ಪರಬಕ್ಷಕ. ಅದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ [[ಕಡಲಸಿಂಹ]]ವನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಹುದು, ಆದರೆ ಕಡಲಸಿಂಹವು ಹಿಮಕರಡಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ತೂಕ ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರಣ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ಅದನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ.<ref name="Clarkson1994"/> ಉಸಿರಾಡುವ ರಂಧ್ರಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪಂಜ ಬೀಸಿ [[ಬಿಳಿ (ಬಿಲೂಗ) ತಿಮಿಂಗಿಲ]]ಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಿರುವುದುಂಟು. ತಿಮಿಂಗಿಲಗಳು ಕಡಲಸಿಂಹಗಳಂತೆ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ಇವುಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಹಲವು ನೆಲ-ವಾಸಿ ಜೀವಿಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಗಿಂತಲೂ ವೇಗವಾಗಿ ಓಡಿ ಅದನ್ನು ಮೀರಿಸಬಹುದು. ಏಕೆಂದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಬೇಗನೆ ತಪ್ತವಾಗುತ್ತವೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯು ಎದುರಿಸುವಂತಹ ಹಲವು ಕಡಲ ಜೀವಿಗಳು ಈಜಿ ಅದನ್ನು ಹಿಂದಿಕ್ಕಬಹುದು. ಕೆಲವಡೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಡಲಸಿಂಹದ ಮರಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಕಡಲ ಸಿಂಹ ಅಥವಾ ತಿಮಿಂಗಿಲದ ಮೃತ ದೇಹಗಳು ಪೂರಕವಾಗಿದೆ. ತಿಮಿಂಗಿಲದ ತಿಮಿಕೊಬ್ಬು ಕೊಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೂ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆಹಾರವಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="bruemmer2533"/> ಗರ್ಭಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಹೆಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ವರ್ಷದುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="tick"/> ಆದರೂ ಅವುಗಳ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಪಯುಕ್ತವಲ್ಲದ [[ಚಳಿನಿದ್ದೆ ಜರುಗಿಸುವ ಪ್ರೇರಕ]]ವಿರುತ್ತದೆ. ಕಂದು ಮತ್ತು ಕರಿ ಕರಡಿಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಬೇಸಿಗೆಯ ಅಪರಾರ್ಧ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಶರತ್ಕಾಲದ ಸಮಯ, ಹಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ [[ಆಹಾರ ಸೇವಿಸದೆ]] ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಗರದ ನೀರು ಕರಗಿರುವುದರಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="tick"/> ಬೇಸಿಗೆ ಹಾಗೂ ಶರತ್ಕಾಲದ ಆರಂಭಿಕ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿ ಅಲಭ್ಯವಾದಾಗ, ಕೆಲವು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಹಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ತಮ್ಮ ಕೊಬ್ಬು ಶೇಖರಣೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡೇ ಜೀವಿಸಬಲ್ಲವು.<ref name="stirling1988"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು [[ಕಸ್ತೂರಿ-ಗೋವು]], [[ಹಿಮಸಾರಂಗ]], ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಮೊಟ್ಟೆಗಳು, ದಂಶಕಗಳು, ಚಿಪ್ಪುಮೀನುಗಳು, ಏಡಿಗಳು, ಇತರೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಇತರೆ ವನ್ಯ ಆಹಾರಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. [['ಬೆರಿ'ಗಳು]], ಬೇರುಗಳು ಮತ್ತು [[ಕಡಲುಚೇಣಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ಗಿಡಗಳನ್ನೂ ಸಹ ತಿನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಸಹ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಆಹಾರಕ್ರಮದ ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಗವಾಗಿಲ್ಲ.<ref name="Clarkson1994"/> ಕಡಲ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಪಡೆಯುವಂತೆ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಶರೀರದ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ರಚನೆ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅದು ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಆಹಾರದಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಕ್ಯಾಲೊರಿಯುಕ್ತ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾರದು.<ref>{{Cite news | last1=Ramsay | first1=M. A. | last2=Hobson | first2=K. A. |date=May 1991 | title=Polar bears make little use of terrestrial food webs: evidence from stable-carbon isotope analysis | periodical=Oecologia | place=Berlin / Heidelberg | publisher=Springer | volume=86 | issue=4 | pages=598–600 | doi=10.1007/BF00318328 | journal=Oecologia}}</ref><ref>{{Cite news | last=Best | first=R. C. | year=1985 | title=Digestibility of ringed seals by the polar bear | periodical=Canadian Journal of Zoology | place=Ottawa | publisher=[[National Research Council of Canada]] | volume=63 | issue=5 | pages=1033–1036 | doi=10.1139/z85-155}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಬಹಳ ಕುತೂಹಲವುಳ್ಳ ಹಾಗೂ ಮಿಕ್ಕಿಹೋದ ಮಾಂಸವನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ,<ref name="Clarkson1994"/><ref name="Manning"/> ಮಾನವನ ವಾಸಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮಾನವರು ಹಾಕುವ ಕಸ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಆಯ್ದು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ತಿನ್ನುವುದುಂಟು. [[ಸ್ಟೈರೊಫೋಮ್‌]], [[ಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿಕ್‌]], [[ಕಾರ್‌ ವಿದ್ಯುತ್ಕೋಶ]]ಗಳು, [[ಇಥಿಲೀನ್‌ ಗ್ಲೈಕಾಲ್‌]], [[ದ್ರವೀಯಗಳು]] ಹಾಗೂ [[ಮೋಟಾರ್‌ ತೈಲ]]ದಂತಹ ಅಪಾಯಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಾಣಸಿಕ್ಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ತಿನ್ನುವುದುಂಟು.<ref name="Clarkson1994">{{Cite book | last=Clarkson | first=Peter L. | last2=Stirling | first2=Ian | author2-link=Ian Stirling | year=1994 | contribution=Polar Bears | contribution-url=http://icwdm.org/handbook/carnivor/ca_c25.pdf | editor1-last=Hygnstrom | editor1-first=Scott E. | editor2-last=Timm | editor2-first=Robert M. | editor3-last=Larson | editor3-first=Gary E. | title=Prevention and Control of Wildlife Damage | place=Lincoln | publisher=University of Nebraska | pages=C–25 to C–34 | url=http://icwdm.org/handbook/index.asp | accessdate=13 November 2007 | archive-date=20 ನವೆಂಬರ್ 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20071120204546/http://icwdm.org/handbook/index.asp | url-status=dead }}</ref><ref name="Manning">{{Cite news | last=Manning | first=T. H. | date=March 1961 | title=Comments on "Carnivorous walrus and some Arctic zoonoses" | periodical=Arctic | volume=14 | issue=1 | pages=76–77 | url=http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic14-1-76.pdf | format=PDF | issn=0004-0843 | accessdate=13 November 2007 | archive-date=9 ಏಪ್ರಿಲ್ 2008 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080409082148/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic14-1-76.pdf | url-status=deviated | archivedate=9 ಏಪ್ರಿಲ್ 2008 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080409082148/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic14-1-76.pdf }}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲೆಂದು, ಕೆನಡಾ ದೇಶದ [[ಮ್ಯಾನಿಟೋಬಾ]]ದ [[ಚರ್ಚಿಲ್]]‌ ನಗರದಲ್ಲಿರುವ [[ವಿಲೇವಾರಿ ಕೇಂದ್ರ]]ವನ್ನು 2006ರಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು. ಈಗ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಮರುಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಅಥವಾ [[ಮ್ಯಾನಿಟೋಬಾದ ಥಾಮ್ಸನ್]]‌ ನಗರಕ್ಕೆ ಒಯ್ಯಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite news | last1=Lunn | first1=N. J. | last2=Stirling | first2=Ian | year=1985 | title= The significance of supplemental food to polar bears during the ice-free period of Hudson Bay | periodical= Canadian Journal of Zoology | publication-place=Toronto | publisher=NRC Research Press | volume=63 | issue=10 | pages=2291–2297 | doi=10.1139/z85-340}}</ref><ref name="eliasson">{{cite web|url=http://www.polarbearalley.com/churchill-dump.html|title=Hudson Bay Post - Goodbye Churchil Dump|last=Eliasson|first=Kelsey|month=May|year=2004|accessdate=9 June 2008|archive-date=9 ಮೇ 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080509135223/http://www.polarbearalley.com/churchill-dump.html|url-status=dead}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Polar Bears Play fight.JPG|thumb|left|ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಆಟವಾಡಿ ಕಾದಾಡುತ್ತವೆ.ಜತೆಗೂಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ನಡುವಿನ ಕದನವು ಇನ್ನೂ ತೀವ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಗಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಮುರಿದ ಹಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತದೆ.]] === ನಡವಳಿಕೆ === ಕಂದು ಕರಡಿಗಳಿರುವಂತೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆಯಾ [[ಪ್ರದೇಶರಕ್ಷಕ]]ಗಳಲ್ಲ. ಅವು ಒಂದೇ ತೆರನಾದ ನಡವಳಿಕೆ ಹೊಂದಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಘರ್ಷಣೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಅವು ಬಹಳ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕಾದಾಡುವ ಬದಲು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="matthews2729">ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್‌, ಪಿಪಿ. 27-29</ref> ತೀವ್ರವಾಗಿ ಕೆರಳಿಸಿದ ಹೊರತು, ಸ್ಥೂಲವಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮನುಷ್ಯರ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡುವುದು ವಿರಳ. ಆದರೆ ಹಸಿದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮುಂದೇನು ಮಾಡುತ್ತವೆ; ಎಂದು ಊಹಿಸುವುದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟ; ಅವು ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಕೊಂದು ತಿಂದ ಪ್ರಕರಣಗಳುಂಟು.<ref name="bruemmer2533">ಬ್ರೂಮರ್‌, ಪಿಪಿ. 25-33</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕದ್ದು ಮುಚ್ಚಿ ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಸ್ವಭಾವದವು. ಹಿಮಕರಡಿ ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡುವ ತನಕ, ಹಿಮಕರಡಿ ಹತ್ತಿರ ನುಸುಳುತ್ತಿರುವುದು ಬೇಟೆಗೆ ತಿಳಿದಿರುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="conflicts"/> [[ಕಂದು ಕರಡಿ]]ಯು ಮನುಷ್ಯನ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲೆ ನಡೆಸಿ ಹೊರಟುಹೋದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇಂತಹ ಹಲ್ಲೆಗಳು ಎಂದಿಗೂ ಮಾರಣಾಂತಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="conflicts">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |authorlink=Ian Stirling |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= Distribution and Abundance}}</ref> ಆದರೂ, [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್]]‌ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದರಿಂದ, ಇಂತಹ ಹಲ್ಲೆಗಳು ಅಪರೂಪ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಒಂಟಿಯಾಗಿಯೇ ಜೀವಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೂ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಗಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಆಟವಾಡಿ, ಒಂದನ್ನೊಂದು ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಮಲಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ.<ref name="bruemmer2533"/> ಹಿಮಕರಡಿ ತಜ್ಞ ನಿಕಿತಾ ಒವ್ಸಿಯಾನಿಕೊವ್‌ರ ಪ್ರಕಾರ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು 'ಆಪ್ತ ಸ್ನೇಹ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು' ರೂಢಿ.<ref name="matthews2729"/> ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮರಿಗಳು ಸಹ ಆಟವಾಡುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಕಿರಿಯ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಾದಾಡುವ ಆಟವನ್ನು ಒಂದು ರೀತಿಯ ತಾಲೀಮಿನಂತೆ ಆಡುತ್ತವೆ. ಇದು ಮುಂದೆ ಒಟ್ಟುಗೂಡುವ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಪೈಪೋಟಿಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಬಹುದು.<ref>ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್‌, ಪಿ. 95</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಗರ್ಜನೆ, ಅಬ್ಬರ, ಗುರುಗುಟ್ಟುವಿಕೆ, ತೃಪ್ತಿಸೂಚಕ ಧ್ವನಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ.<ref>ಗ್ಯಾರಿ ಬ್ರೌನ್‌‌ರ ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್‌ ಬೇರ್ ಅಲ್ಮನ್ಯಾಕ್‌'' ನಲ್ಲಿ ''ಬೇರ್ ಬಿಹೇವಿಯರ್‌ ಅಂಡ್‌ ಆಕ್ಟಿವಿಟೀಸ್'' ‌ ಲಯನ್ಸ್‌ &amp; ಬರ್ಫರ್ಡ್‌, ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್‌, 1993.</ref> ಇಸವಿ [[1992]]ರಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ತನ್ನ ಗಾತ್ರದ ಹತ್ತನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟಿದ್ದ [[ಕೆನಡಿಯನ್‌ ಎಸ್ಕಿಮೊ ನಾಯಿ]]ಯೊಂದಿಗೆ ಸಲ್ಲಾಪವಾಡುತ್ತಿರುವ, ಇಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಹಂಚಲಾದ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಲ್‌ ಬಳಿ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕರೊಬ್ಬರು ಸೆರೆಹಿಡಿದಿದ್ದರು.<ref name="rosing128132"/><ref>[http://nifplay.org/polar-husky.html ವೈ ಡಿನ್ಟ್‌ ದಿ ವೈಲ್ಡ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಈಟ್‌ ದಿ ಹಸ್ಕಿ?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140318174652/http://nifplay.org/polar-husky.html |date=2014-03-18 }} ದಿ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಇಂಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಫಾರ್ ಪ್ಲೇ</ref> ಈ ಜೋಡಿಯು ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ, ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನವೂ ವಿನಾ ಕಾರಣ ವಿನೋದವಾಗಿ ಹೊರಳಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ನಾಯಿಯು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲೆಂದು ಹಿಮಕರಡಿಯು ನಾಯಿಯತ್ತ ಸ್ನೇಹ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ತೋರುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದು ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="rosing128132">ರೋಸಿಂಗ್‌, ಪಿಪಿ. 128-132</ref> ಇಂತಹ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯೋನ್ಯತೆಯು ಬಹಳ ವಿರಳ, ಏಕೆಂದರೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನಾಯಿಗಳತ್ತ ಆಕ್ರಮಕ ನಡತೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದು ರೂಢಿ.<ref name="rosing128132"/> === ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮತ್ತು ಜೀವನಚಕ್ರ === [[ಚಿತ್ರ:Polar bear arctic.JPG|thumb|ಈಜುತ್ತಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿ]] ಏಪ್ರಿಲ್‌ ಮತ್ತು ಮೇ ತಿಂಗಳಂದು, ನೀರುನಾಯಿ ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಸೇರಿದಾಗ, ಹಿಮಕರಡಿ ಜೋಡಿಗಳು ಒಟ್ಟುಗೂಡುತ್ತವೆ.<ref name="reproduction"/> {{convert|100|km|abbr=on}}ಗಾಗಿ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಯು ಮರಿ ಹಾಕುವ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಜಾಡು ಹಿಡಿಯಬಹುದು. ಅದನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ಮೇಲೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಸ್ವಾಮ್ಯ ಸಾಧಿಸಲು ಈ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಯು ಇತರೆ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾದಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಮೈಮೇಲೆ ತರಚುಗಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಹಲ್ಲು ಮುರಿತ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="reproduction"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಬಹುಪ್ರಾಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಸೇರುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದೆ. ಆದರೂ ಸಹ, ಮರಿ ಹಾಕಿದ ಹಿಮಕರಡಿ ಮತ್ತು ಮರಿಗಳ ಮೇಲೆ ತಳೀಯ ಪ್ರಯೋಗ ನಡೆಸಿದಾಗ, ಮರಿಗಳು ಬೇರೆ-ಬೇರೆ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಪಡೆದ ಸಂತತಿಯೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ.<ref name="carpenter">{{cite journal|last=Carpenter|first=Tom|date=November/December 2005|title=Who's Your Daddy?|journal=[[Canadian Geographic]]|publisher=The Royal Canadian Geographic Society|location=Ottawa|pages=44–56}}</ref> ಜೋಡಿಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆಯಿದ್ದು, ಇಡೀ ವಾರದ ಸಮಯ ಪದೇ ಪದೇ ಒಂದುಗೂಡುತ್ತವೆ. ಈ ಒಟ್ಟುಗೂಡುವಿಕೆಯು ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಅಂಡೋತ್ಪತ್ತಿ]]ಯಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="rosing42-48">ರೋಸಿಂಗ್‌, ಪಿಪಿ. 42-48</ref> ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದ ನಂತರ, ಫಲವತ್ತಾದ ಅಂಡಾಣು ಆಗಸ್ಟ್‌ ಅಥವಾ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ ತನಕ ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಟಸ್ಥವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ, ಗರ್ಭಣಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯು ಬೃಹತ್ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಹಾರ ಸೇವಿಸಿ, ತನ್ನ ಶರೀರ ಕನಿಷ್ಠ {{convert|200|kg|abbr=on}} ಹಾಗೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ತೂಕದ ಎರಡಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ತೂಕ ಗಳಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="reproduction"/> ==== ತಾಯ್ತನದ ಗುಹೆವಾಸ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==== [[ಚಿತ್ರ:Ursus maritimus us fish.jpg|thumb|ಮರಿಗಳು ಬಹಳ ದುರ್ಬಲ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ಎರಡೂವರೆ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕಾವು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬನಿಯು ಕರಗಿದಾಗ, ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗರ್ಭಿಣಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯೂ ''ಮಾತೃತ್ವದ ಗುಹೆ'' ಯನ್ನು ಅಗೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಗುಹೆಯು ಇಕ್ಕಟ್ಟಾದ ಪ್ರವೇಶ ಸುರಂಗ ಹೊಂದಿದ್ದು ಇದು ಮೂರು ಕೋಣೆಗಳತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ.<ref name="reproduction"/> ಹಲವು ಮಾತೃತ್ವ ಗುಹೆಗಳು ಹಿಮದ ರಾಶಿಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ, ಆದರೂ, ಒಂದು ವೇಳೆ ಹಿಮ ಬೀಳುವಷ್ಟು ಶೈತ್ಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಯು [[ಶೀತ ಕೆಳ ಭೂಸ್ತರ]]ದಲ್ಲಿ ಗುಹೆಯನ್ನು ಅಗೆಯುವುದುಂಟು.<ref name="reproduction"/> ಹಲವು ಹಿಮಕರಡಿ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ, ಮಾತೃತ್ವ ಗುಹೆಗಳು ಸಾಗರ ತೀರದಿಂದ ಕೆಲವು ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ ದೂರದ ನೆಲದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಉಪ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹಿಮಕರಡಿಯು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಅದೇ ಗುಹೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಬಳಸುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ತೋರುತ್ತದೆ.<ref name="derocher2004"/> ನೆಲದ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ವಾಸದ ಗುಹೆ ನಿರ್ಮಿಸದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಗುಹೆಗಳನ್ನು ಅಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಗುಹೆಯಲ್ಲಿ, ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯು [[ಚಳಿನಿದ್ದೆ]]ಯ ತರಹದ ಸ್ಥಿತಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಚಳಿನಿದ್ದೆಯಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯು ನಿರಂತರದ ನಿದ್ದೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ; ಆದರೂ, ಈ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಹೃದಯದ ಬಡಿತ ಪ್ರತಿನಿಮಿಷಕ್ಕೆ 46 ಇದ್ದದ್ದು 27ಕ್ಕಿಳಿಯುತ್ತದೆ.<ref name="lockwood17-21">ಲಾಕ್ವುಡ್‌, ಪಿಪಿ.17-21</ref> ಚಳಿನಿದ್ದೆಯಲ್ಲಿರುವ ಇತರೆ ಸಸ್ತನಿಗಳಂತೆ ಈ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಶಾರೀರಿಕ ಉಷ್ಣಾಂಶವು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="stirling1988"/><ref>{{Cite news | last1=Bruce | first1=D. S. | last2=Darling | first2=N. K. | last3=Seeland | first3=K. J. | last4=Oeltgen | first4=P. R. | last5=Nilekani | first5=S. P. | last6=Amstrup | first6=S. C. | date=March 1990 | title=Is the polar bear (Ursus maritimus) a hibernator?: Continued studies on opioids and hibernation | periodical=Pharmacology Biochemistry and Behavior | volume=35 | issue=3 | pages=705–711 | doi=10.1016/0091-3057(90)90311-5 | journal=Pharmacology Biochemistry and Behavior}}</ref> ನವೆಂಬರ್‌ ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗಳ ನಡುವೆ, ಹಿಮಕರಡಿ ಮರಿಗಳು ಹುಟ್ಟಿದಾಗ ಕುರುಡಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಇವು ಕಡಿಮೆ ಹೊಳಪುಳ್ಳ ತುಪ್ಪುಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, {{convert|0.9|kg|abbr=on}}ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ತೂಕ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.<ref name="rosing42-48"/> ಸರಾಸರಿಯಲ್ಲಿ, ಒಮ್ಮೆಗೆ ಎರಡು ಸಂತತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ.<ref name="reproduction"/> ಕುಟುಂಬವು ಫೆಬ್ರವರಿ ಅಥವಾ ಏಪ್ರಿಲ್‌ ತಿಂಗಳ ಮಧ್ಯದ ವರೆಗೂ ಗುಹೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ. ತಾಯಿಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಯು ತನ್ನ ಆಹಾರ ರಹಿತ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆದು, ತನ್ನ ಸಂತತಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕೊಬ್ಬಿನಾಂಶವುಳ್ಳ ಹಾಲು ಉಣಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="reproduction"/> ತಾಯಿಯು ಗುಹೆಯ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವನ್ನು ಒಡೆಯುವ ಸಮಯಕ್ಕೆ, ತನ್ನ ಸಂತತಿಗಳು ಸುಮಾರು {{convert|10|to|15|kg}} ತೂಕ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.<ref name="reproduction"/> ಸುಮಾರು 12ರಿಂದ 13 ದಿನಗಳ ಕಾಲ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕುಟುಂಬವು ಗುಹೆಯ ಹೊರಭಾದಲ್ಲಿಯೇ ಕಾಲ ಕಳೆದು. ಅದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ತಾಯಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಅಲ್ಲಿನ ಸಸ್ಯವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮೇಯುತ್ತಿರುವಾಗ, ಸಂತತಿಗಳು ನಡೆದಾಡುವುದು, ಆಟವಾಡುವುದನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತದೆ.<ref name="reproduction"/> ಆನಂತರ, ಅವು ಗುಹೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ದೂರ ನಡೆದು ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತವೆ. ಆಗ ತಾಯಿಯು ಪುನಃ ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತದೆ.<ref name="reproduction"/> ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಾಗರದ ಹಿಮವು ಒಡೆಯುವ ಸಮಯವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ, ತಾಯಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಸುಮಾರು ಎಂಟು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಆಹಾರವಿಲ್ಲದೆ ವಾಸಿಸಿರಬಹುದು.<ref name="reproduction"/> ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮರಿಗಳು ತೋಳಗಳ ಬೇಟೆಯಾಗಬಹುದು, ಅಥವಾ ಆಹಾರವಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಮರಿಗಳತ್ತ ವಾತ್ಸಲ್ಯ ತೋರಿಸಿದಷ್ಟೇ, ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಎದುರಾದಾಗ ಅವುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಕಲ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ತಳೀಯ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಒಂದು ಮರಿಯನ್ನು ದತ್ತು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರುವುದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದೆ.<ref name="carpenter"/> ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮರಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದು ತಿನ್ನುವುದೂ ಉಂಟು;<ref>ಡೆರೊಷರ್‌, AE ಮತ್ತು ವೀಗ್‌, ಓಯಿ; [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic52-3-307.pdf ಇನ್ಫೆಂಟಿಸೈಡ್‌‌ ಅಂಡ್‌ ಕ್ಯಾನಿಬಲಿಸ್ಮ್‌ ಇನ್‌ ಜುವೆನೈಲ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್ಸ್‌ (ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌) ಇನ್‌ ಸ್ವಾಲ್ಬಾರ್ಡ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170808142329/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic52-3-307.pdf |date=2017-08-08 }} ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ [ಅರ್ಕ್ಟಿಕ್‌]. ಸಂಪುಟ. 52, ಸಂಖ್ಯೆ. 3, ಪಿಪಿ. 307-310. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 1999</ref> ಇದಕ್ಕೆ ಸಕಾರಣಗಳಿಲ್ಲ.<ref name="pbi_survival"/> ಅಲಾಸ್ಕಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ, 15 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಿಮಕರಡಿ ಮರಿಗಳು 12 ತಿಂಗಳ ಆಯುಸ್ಸು ತಲುಪುತಿದ್ದದ್ದು, ಅದು ಇಂದು 42%ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ.<ref name="regehr2006"/> ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ತಾಯಿಯು ಹಿಮಕರಡಿ ಮರಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅವುಗಳನ್ನು ತೊರೆಯುವುದೊಂದಿಗೆ, ಎರಡೂವರೆ ವರ್ಷದ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ <ref name="reproduction"/> ಅವುಗಳನ್ನು [[ಮೊಲೆಹಾಲಿನಿಂದ ಬಿಡಿಸ]]ಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಡ್ಸನ್‌ ಬೇಯ ಪಶ್ಚಿಮ ತೀರ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಮ್ಮ ಪರಿಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಆಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಮೊಲೆ ಹಾಲು ಬಿಡಿಸುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.<ref name="reproduction"/> 1980ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 40%ರಷ್ಟು ಹಿಮಕರಡಿ ಮರಿಗಳಿಗೆ ಮೊಲೆ ಹಾಲು ಬಿಡಿಸಲಾದ ಘಟನೆಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ, 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಇದು 20%ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿತ್ತು.<ref name="stirling1999"/> ತಾಯಿಯು ತೊರೆದುಹೋದ ನಂತರ, ಸೋದರ-ಸೋದರಿ ಮರಿಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸಂಚರಿಸಿ ವಾರಗಳ ಅಥವಾ ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಆಹಾರವನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.<ref name="bruemmer2533"/> [[ಚಿತ್ರ:Sea ice pb den.jpg|thumb|left|ತಾಯ್ತನದ ಗುಹೆಯಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತಿರುವ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿ.]] ==== ಆನಂತರದ ಜೀವನ ==== ಹಲವು ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ನಾಲ್ಕನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮರಿ ಹಾಕುತ್ತವೆ; ಬ್ಯೂಫರ್ಟ್‌ ಸಮುದ್ರ ವಯಲದಲ್ಲಿನ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಐದನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮರಿ ಹಾಕುತ್ತವೆ.<ref name="reproduction">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= Reproduction}}</ref> ಗಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಆರನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಲೈಂಗಿಕ ಪರಿಪಕ್ವತೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪೈಪೋಟಿ ತೀವ್ರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಹಲವು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಎಂಟನೆಯ ಅಥವಾ ಹತ್ತನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನ ತನಕ ಮರಿ ಹಾಕುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="reproduction"/> ಹಡ್ಸನ್ ಬೇಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ, ಹದಿಹರೆಯದ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಸಾಫಲ್ಯ ಮತ್ತು ತಾಯ್ತನದ ತೂಕವೆರಡೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದವು.<ref>ಈ ಹಂತದ ನಂತರ ತಾಯ್ತನದ ಸಾಫಲ್ಯವು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು, ಏಕೆಂದರೆ, ತನ್ನ ಮರಿಗಳನ್ನು ಸಾಕಲು ಅಗತ್ಯ ಕೊಬ್ಬು ಶೇಖರಿಸಲು ವಿಘ್ನವೊಡ್ಡುವ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ತೊಂದರೆ. {{cite journal |last=Derocher |first=A.E. |coauthors=Stirling, I. |year=1994 |title=Age-specific reproductive performance of female polar bears (Ursus maritimus) |journal=Journal of Zoology |volume=234 |issue=4 |pages=527–536 |url=http://md1.csa.com/partners/viewrecord.php?requester=gs&collection=ENV&recid=3794443&q=Ursus+maritimus+reproduction&uid=792151267&setcookie=yes |accessdate=15 February 2008 |doi=10.1111/j.1469-7998.1994.tb04863.x |archive-date=3 ಜೂನ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130603111741/http://md1.csa.com/partners/viewrecord.php?requester=gs&collection=ENV&recid=3794443&q=Ursus+maritimus+reproduction&uid=792151267&setcookie=yes |url-status=dead }}</ref> ಹಲವು ನೆಲವಾಸಿ ಸಸ್ತನಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಯಾವುದೇ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗ ಅಥವಾ ಪರಾವಲಂಬಿಯಿಂದ ಪೀಡಿತವಾದದ್ದು ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ.<ref name="pbi_survival"/> [[ಸ್ವಜಾತಿಭಕ್ಷಣೆ]] <ref>{{Cite news | last1=Larsen | first1=Thor | last2=Kjos-Hanssen | first2=Bjørn | date=October 1983 | editor-last=Goldman | editor-first=Helle V. | title=Trichinella sp. in polar bears from Svalbard, in relation to hide length and age | periodical=Polar Research | place=Oslo | publisher=Norwegian Polar Institute | volume=1 | issue=1 | pages=89–96 | doi=10.1111/j.1751-8369.1983.tb00734.x | journal=Polar Research}}</ref> ಮೂಲಕ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ''[[ಟ್ರೈಕಿನೆಲಾ]]'' ಎಂಬ ಪರಾವಲಂಬಿ ಜಂತುಹುಳುವಿಗೆ ಈಡಾಗಬಹುದು. ಆದರೂ ಈ ಸೋಂಕು ಮಾರಣಾಂತಿಕವಲ್ಲ.<ref name="pbi_survival"/> [[ರೇಬೀಸ್]]‌ ವಾಹಕ ಎನ್ನಲಾದ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿಕೊಂಡರೂ, ಕೇವಲ ಒಂದೇ ಒಂದು ನಿದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ರೇಬೀಸ್‌ ಸೋಂಕಿತವಾದದ್ದು ದಾಖಲಿತವಾಗಿದೆ.<ref name="pbi_survival"/> ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ-ರೀತಿಯ [[ಲೆಪ್ಟೊಸ್ಪಿರೊಸಿಸ್]]‌ ಮತ್ತು [[ಮೊರ್ಬಿಲಿವೈರಸ್]]‌ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. [[ಕಜ್ಜಿ ಹುಳು]] ಅಥವಾ ಇತರೆ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳು ತರುವ ವಿಭಿನ್ನ [[ಚರ್ಮರೋಗ]]ಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಈಡಾಗುವುದುಂಟು. ಹಿಮಕರಡಿಗಳು 25 ವರ್ಷಗಳ ಮೇಲೆ ಬದುಕುವುದು ಅಪರೂಪ.<ref name="hemstock29-35">ಹೆಮ್‌ಸ್ಟಾಕ್‌, ಪಿಪಿ. 29-35</ref> ತನ್ನ 32ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸತ್ತದ್ದು ಅತಿ ವಯಸ್ಸಾದ ವನವಾಸಿ ಹಿಮಕರಡಿಯೆಂದು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಸವಿ 1991ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ 43ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸತ್ತ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಯು, ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದ ಅತಿ ಮುದಿ ಕರಡಿಯೆಂದು ದಾಖಲಾಗಿದೆ.<ref name="wrigley">{{cite web|url=http://www.polarbearsinternational.org/rsrc/files/pbispring08.pdf|title=The Oldest Living Polar Bear|last=Wrigley|first=Robert E.|date=Spring 2008|work=Polar Bears International Newsletter|publisher=Polar Bears International|accessdate=9 June 2008|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080626110834/http://www.polarbearsinternational.org/rsrc/files/pbispring08.pdf|archivedate=26 June 2008}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್‌ 1966ರಲ್ಲಿ, [[ಅಸಿನಿಬೊಯ್ನ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌]] ಪ್ರಾಣಿ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ 'ಡೆಬ್ಬಿ' ಹೆಸರಿನ ಹಿಮಕರಡಿ, ಜೀವಿತವಾದ ಅತಿ ಮುದಿ ಹಿಮಕರಡಿಯಾಗಿದೆ.<ref name="wrigley"/> ವನದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ಈ ಪ್ರಭೇದದ ಕಡುಶೀತವಾದ ವಾಸಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇದರ ಮೃತದೇಹಗಳು ಲಭ್ಯವಾಗಿರುವುದು ಅತಿ ವಿರಳ.<ref name="pbi_survival">{{cite web|url=http://www.polarbearsinternational.org/polar-bears-in-depth/survival/page1/|title=Polar bears in depth: Survival|publisher=Polar Bears International|accessdate=20 October 2008|archive-date=8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091208231221/http://www.polarbearsinternational.org/polar-bears-in-depth/survival/page3|url-status=deviated|archivedate=8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091208231221/http://www.polarbearsinternational.org/polar-bears-in-depth/survival/page3}}</ref> ವನದಲ್ಲಿ, ಮುದಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಬಹಳ ದುರ್ಬಲಗೊಂಡ ಕಾರಣ, ಆಹಾರವನ್ನು ಹಿಡಿಯಲಾಗದೆ ಹಂತ-ಹಂತವಾಗಿ ಆಹಾರವಿಲ್ಲದೆ ಸತ್ತುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಕದನ ಅಥವಾ ಅಪಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮಗಾದ ಗಾಯಗಳ ಅಥವಾ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾಡದ ಕಾರಣ ಆಹಾರವಿಲ್ಲದೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ.<ref name="pbi_survival"/> === ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪಾತ್ರ === [[ಚಿತ್ರ:Nursing Ursus maritimus.jpg|thumb|right|ಎರಡು ವರ್ಷದ ಮರಿಗೆ ಕಾವು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿ.]] ಹಿಮಕರಡಿಯು ತನ್ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ [[ಅಗ್ರ ಪರಭಕ್ಷಕ]]ವಾಗಿದೆ. ಹಲವು ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು, ಅದರಲ್ಲೂ [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನರಿ]]ಗಳು ಮತ್ತು [[ಗ್ಲಾಕಸ್‌ ಗಲ್‌ (ಮಾಸಲು ಬೂದು ಹಸಿರು-ನೀಲಿಯ ಗಲ್‌ ಹಕ್ಕಿ)]]ಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಬೇಟೆಯಾಡಿದ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಕೊಳೆತ ಮಾಂಸವನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತವೆ.<ref name="behavior"/> ಉಂಗುರದ ನೀರುನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವು ಅದೆಷ್ಟು ನಿಕಟವಾಗಿದೆ ಎಂದರೆ, ಕೆಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿರುವ ಉಂಗುರದ ನೀರುನಾಯಿಗಳು ಹಿಮಕರಡಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವಂತಿದೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪರಭಕ್ಷಣೆಯು ಉಂಗುರ ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ನಿಗಾ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="amstrup2007"/> ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪರಭಕ್ಷಣೆಯಿಂದಾಗುವ [[ವಿಕಸನೀಯ ಒತ್ತಡ]]ವು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಮತ್ತು ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನೀರುನಾಯಿಗಳ ನಡುವಿನ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ನೆಲವಾಸಿ ಪರಭಕ್ಷಕವಿಲ್ಲದ [[ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕ್‌]]ಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನೀರುನಾಯಿಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉಸಿರಾಡುವ ರಂಧ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ; ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲೆ ಎಳೆತಂದಾಗ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅವಿಶ್ರಾಂತವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಹಾಗೂ ಅವು ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲೆ ಮಲವಿಸರ್ಜನೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="behavior"/> ಬಹಳಷ್ಟು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನೀರುನಾಯಿ ಪ್ರಭೇದದ ತುಪ್ಪುಳು ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಬಹುಶಃ ಇದು ಪರಭಕ್ಷ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೆಂದು ಈ ರೀತಿಯಿರುತ್ತದೆ; ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನೀರುನಾಯಿಗಳು ಜನಿಸಿದಾಗಿಂದಲೂ ಕಡುಬಣ್ಣದ ತುಪ್ಪುಳು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.<ref name="behavior"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಇತರೆ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಘರ್ಷಣೆಗಿಳಿಯುವುದು ಬಹಳ ವಿರಳ. ಅದರೂ ಹಿಮಕರಡಿ ವಲಯಗಳೊಳಗೆ [[ಕಂದು ಕರಡಿ]]ಗಳು ಅಕ್ರಮ-ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಇವೆರಡರ ನಡುವೆ ಕಾದಾಟಗಳಾದ ನಿದರ್ಶನಗಳಿವೆ. ಬೇಟೆಯ ಮೃತ ದೇಹಗಳ ಕುರಿತು ಕಂದು ಕರಡಿಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮೆರೆಯುವುದುಂಟು.<ref>{{Cite web |url=http://dwb.adn.com/front/story/6415667p-6294323c.html |title=adn.com {{!}} front : ಉತ್ತರ ಇಳಿಜಾರಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು, ಬೂದುಗರಡಿಗಳು |access-date=2010-05-12 |archive-date=2008-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080401001816/http://dwb.adn.com/front/story/6415667p-6294323c.html |url-status=dead }}</ref> ಕಂದು ಕರಡಿಗಳ ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ತ ಹಿಮಕರಡಿ ಮರಿಗಳು ಕಂಡುಬಂದದ್ದೂ ಉಂಟು.<ref>{{cite web|url=http://abcnews.go.com/Technology/DyeHard/Story?id=582243&page=3 |title=ABC News: Grizzlies Encroaching on Polar Bear Country |publisher=Abcnews.go.com |date= |accessdate=10 October 2009}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು [[ತೋಳ]]ಗಳೊಂದಿಗೆ ಘರ್ಷಣೆಗಿಳಿಯುವುದು ಅಪರೂಪ. ಆದರೂ, ತೋಳಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮರಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದ ಎರಡು ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ.<ref>[http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic59-3-322.pdf ಕೆನಡಾ ದೇಶದ ನಾರ್ತ್ವೆಸ್ಟ್‌ ಟೆರಿಟರೀಸ್‌ನ ನಾರ್ತ್ವೆಸ್ಟರ್ನ್‌ ಬ್ಯಾನ್ಕ್ಸ್‌ ಐಲೆಂಡ್‌ ಆಚೆ ಸೀ ಐಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ (ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌) ಮರಿಯನ್ನು ಕೊಂದು ತಿನ್ನುತ್ತಿರುವ ತೋಳ (ಕ್ಯಾನಿಸ್‌ ಲೂಪಸ್‌)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170808142212/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic59-3-322.pdf |date=2017-08-08 }} [http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic59-3-322.pdf ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸಂಪುಟ. 59, ಸಂಚಿಕೆ. 3 (ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 2006) ಪಿ. 322– 324] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170808142212/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic59-3-322.pdf |date=2017-08-08 }}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ''[[ಅಲಾಸ್ಕೊಜೆಟ್ಸ್‌ ಅಂಟಾರ್ಕ್ಟಿಕಸ್‌]]'' ನಂತಹ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಕಜ್ಜಿ ಹುಳುಗಳ ವಾಹಕಗಳಾಗಿವೆ.<ref name="behavior"/> == ಬೇಟೆ == === ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು === [[ಚಿತ್ರ:Greenland-polarbear-skin hg.jpg|thumb|ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಇಟೊಕೊರ್ಟೋರ್ಮಿಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಚರ್ಮಗಳು.]] ಇನೂಯಿಟ್‌, [[ಯೂಪಿಕ್‌]], [[ಚುಕ್ಚಿ]], [[ನೆನೆಟ್ಸ್‌]], ರಷ್ಯನ್‌ [[ಪೊಮೊರ್ಸ್‌]] ಮತ್ತು ಇತರೆ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಾಂಗದವರು ಹಿಮಕರಡಿಯ ದೇಹಭಾಗಗಳನ್ನು ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಬೇಟೆಗಾರರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಾಯಿಗಳ ತಂಡಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಗಮನವನ್ನು ಇನ್ನೆಲ್ಲೋ ಸೆಳೆಸುವರು. ಬೇಟೆಗಾರರು ಆಗ ಹತ್ತಿರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಯತ್ತ ಈಟಿ ಅಥವಾ ಬಿಲ್ಲು-ಬಾಣ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿ ಕೊಲ್ಲುವರು.<ref name="original"/> ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಬಹುಶಃ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಗಗಳೂ ಸಹ ಒಂದೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದ್ದವು.<ref name="lw6-9"/> ಹಿಮಕರಡಿಯ ತುಪ್ಪುಳನ್ನು ಷರಾಯಿಗಳನ್ನು ಹೊಲೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನೆನೆಟ್‌ ಜನಾಂಗದವರು ಹಿಮಕರಡಿಯ ತುಪ್ಪುಳನ್ನು ''ಟೊಬೊಕ್‌'' ಎಂಬ ಹೊರಗಿನ ಪಾದರಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಿಮಕರಡಿಯ [[ಮಾಂಸ]]ವು [[ಟ್ರೈಕೈನೊಸಿಸ್‌]] ಅಪಾಯ ಹೊತ್ತಿದ್ದರೂ, ತಿನ್ನಬಹುದಾದ ಪದಾರ್ಥವಾಗಿದೆ. ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಮತ್ತು ತಿಮಿಂಗಿಲಗಳ ತಿಮಿಕೊಬ್ಬಿನೊಂದಿಗೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕೊಬ್ಬನ್ನು ಸಹ ಅಹಾರ ಮತ್ತು ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ದೀಪಗಳನ್ನು ಉರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಿಮಕರಡಿಯ ರಜ್ಜುಗಳನ್ನು ಬಟ್ಟೆ ಹೊಲೆಯುವ ದಾರದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು; [[ಪಿತ್ತ-ಕೋಶ]] ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಹೃದಯ]]ವನ್ನೂ ಸಹ ಒಣಗಿಸಿ, ಪುಡಿ ಮಾಡಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಉಪಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಕೋರೆಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಬೆಲೆಬಾಳುವ [[ರಕ್ಷೆ]]ಯಾಗಿ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="Uspensky"/> ಕೇವಲ [[ಪಿತ್ತಜನಕಾಂಗ]]ವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ [[A ಜೀವಸತ್ತ್ವ]]ವು ಮಿತಿಮೀರಿದ ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೊಂದಿದ್ದು ವಿಷಕಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref>[[ಮೀನು]] ತಿನ್ನುವ ಮಾಂಸಭಕ್ಷಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಮಾಂಸಭಕ್ಷಕ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ಅವುಗಳ [[ಪಿತ್ತಜನಕಾಂಗ]]ದಲ್ಲಿರುವ [[A ಜೀವಸತ್ವ]]ವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಪರಿಣಮಿಸುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳು [[A ಹೈಪರ್ವಿಟಾಮಿನೊಸಿಸ್‌]] ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. {{Cite news | last1=Rodahl | first1=K. | last2=Moore | first2=T. | date=July 1943 | title=The vitamin A content and toxicity of bear and seal liver | periodical=The Biochemical Journal | publication-place=London | publisher=Portland Press | volume=37 | issue=2 | pages=166–168 | url=http://www.pubmedcentral.nih.gov/picrender.fcgi?artid=1257872&blobtype=pdf | issn=0264-6021 | accessdate=11 November 2007 }}{{Dead link|date=ನವೆಂಬರ್ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಬೇಟೆಗಾರರು ತಮ್ಮ ನಾಯಿಗಳು ಅದನ್ನು ತಿನ್ನದಿರಲೆಂದು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪಿತ್ತಜನಕಾಂಗವನ್ನು ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಎಸೆಯುವರು ಅಥವಾ ಹೂಳುವರು.<ref name="Uspensky">{{cite book |title=Белый Медведь (tr: Belyi Medved') - (in Russian)|last=Uspensky|first=Savva Mikhailovich|year=1977 |publisher=Nauka|location=Moscow}}</ref> ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ, ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಪ್ರಮಾಣವು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪಲ್ಲಟನ ಮಾಡದಷ್ಟು ಮಿತವಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. ಹಿಮಕರಡಿ ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.<ref name="lw31-36"/> === ವಾಣಿಜ್ಯ ಕುಯ್ಲಿನ ಇತಿಹಾಸ === ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ, 14ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ತುಪ್ಪುಳುಗಳನ್ನು ಆಗಲೇ ವಾಣಿಜ್ಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಹಿವಾಟು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ನರಿ ಅಥವಾ ಹಿಮಸಾರಂಗದ ತುಪ್ಪುಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ತುಪ್ಪುಳಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಬೆಲೆ ಲಭಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="Uspensky"/> 16 ಮತ್ತು 17ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ, ಯುರೇಷ್ಯನ್‌ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೆಚ್ಚಳ, ಜೊತೆಗೆ ಶಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ವಹಿವಾಟು, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕುಯ್ಲನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು.<ref name="stirling1988"/><ref name="nwt">{{cite web |url=http://wildlife.enr.gov.nt.ca/NWTWildlife/bears/PolarBear/management.htm |title=Polar Bear Management |publisher=Government of the Northwest Territories |accessdate=14 March 2008 |archive-date=4 ಮೇ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080504105354/http://wildlife.enr.gov.nt.ca/NWTWildlife/bears/PolarBear/management.htm |url-status=deviated |archivedate=4 ಮೇ 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080504105354/http://wildlife.enr.gov.nt.ca/NWTWildlife/bears/PolarBear/management.htm }}</ref> ಆದರೂ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ತುಪ್ಪುಳು ಎಂದಿಗೂ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕುಯ್ಲಿನ ಕುರಿತು ಸರಿಯಾದ ಮಾಹಿತಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 1784/1785ರ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ, ನಾರ್ವೇ ದೇಶದ ದ್ವೀಪ [[ಸ್ಪಿಟ್ಜ್‌ಬರ್ಜನ್]]ನ ರಷ್ಯನ್‌ ಪೊಮೊರ್‌ ಜನರು [[ಮೆಗ್ಡಲೀನ್‌ಫ್ಜೊರ್ಡೆನ್]]‌ನಲ್ಲಿ 150 ಕರಡಿಗಳನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಿದರು.<ref name="Uspensky"/> 20ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ನಾರ್ವೇ ದೇಶದ ಬೇಟೆಗಾರರು ಇದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ 300 ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಟ್ಟು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೊಯ್ಲಿನ ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, 18ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ, ಯುರೇಷ್ಯಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ 400-500 ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. 20ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅತಿಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಾದ 1,300ರಿಂದ 1,500ಕ್ಕೇರಿತು. ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಇಳಿಮುಖವಾದಾಗ, ಕೊಯ್ಲಾದವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯೂ ಇಳಿಮುಖವಾಯಿತು.<ref name="Uspensky"/> 20ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಯಂತ್ರೀಕೃತ ಹಾಗೂ ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ದಕ್ಷವಾದ ಬೇಟೆಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಬೋನು ಮಾಡುವಿಕೆಯು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲೂ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿತು.<ref name="bruemmer93-111"/> [[ಹಿಮವಾಹನ]]ಗಳು, [[ಹಿಮದೋಣಿ]]ಗಳು ಮತ್ತು ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಅಟ್ಟಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಸವಿ 1965ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ''ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ಟೈಮ್ಸ್'' ‌ ಸಂಪಾದಕೀಯವು ಇದನ್ನು 'ಹಸುವನ್ನು ಮೆಷಿನ್‌ಗನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲುವಂತಿದೆ' ಎಂದು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸಿತ್ತು.<ref name="bruemmer93-111">ಬ್ರೂಮರ್‌, ಪಿಪಿ. 93-111</ref> 1960ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಹಿಡಿಯಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಅಗಾಧವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿತು. 1968ರಲ್ಲಿ ಇದು ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿತು. ಆ ವರ್ಷ 1,250 ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="PBSG2">{{cite conference | year = 1970 | month = February | conference = Polar Bears | conferenceurl = http://pbsg.npolar.no/ | title = Proceedings of the 2nd Working Meeting of Polar Bear Specialists | publisher = [[IUCN]] | location = Morges, Switzerland | url = http://pbsg.npolar.no/Meetings/PressReleases/02-Morges.htm | accessdate = 24 October 2007 | archive-date = 4 ಮೇ 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080504190729/http://pbsg.npolar.no/Meetings/PressReleases/02-Morges.htm | url-status = dead }}</ref> === ಸಮಕಾಲೀನ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳು === ಹಿಮಕರಡಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಉಳಿವಿನ ಕುರಿತು ಬಹಳಷ್ಟು ತಳಮಳಗಳು ವ್ಯಕ್ತವಾದ ಮೇಲೆ, 1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವುದರ ಮೇಲೆ ರಾಷ್ಟ್ರಾದ್ಯಂತ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳನ್ನು ಹೇರಲಾಯಿತು.<ref>ನಾರ್ವೇ ದೇಶವು 1965ರಿಂದ 1973ರ ತನಕ ಹಂತ-ಹಂತವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿ, ಅಂದಿನಿಂದ ಬೇಟೆಯಾಡುವುದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ. ಇಸವಿ 1956ರಲ್ಲಿ ಸೋವಿಯತ್‌ ಒಕ್ಕೂಟವು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಬೇಟೆಯಾಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು. ಇಸವಿ 1968ರಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾ ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಕೋಟಾಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾರಂಭಿಸಿತು. U.S. 1971ರಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾರಂಭಿಸಿ, [[ಮೆರೈನ್‌ ಮ್ಯಾಮಲ್‌ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಷನ್‌ ಆಕ್ಟ್]]‌ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು 1972ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು.</ref> ಇಸವಿ 1973ರಲ್ಲಿ, [[ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಅಗ್ರೀಮೆಂಟ್‌ ಆನ್‌ ದಿ ಕಂಸರ್ವೇಷನ್‌ ಆಫ್‌ ಪೋಲರ್ ಬೇರ್ಸ್‌]] (ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಕುರಿತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಪ್ಪಂದ) ಹಿಮಕರಡಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಐದೂ ದೇಶಗಳು ([[ಕೆನಡಾ]], [[ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್‌]] ([[ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌]]), [[ನಾರ್ವೇ]] ([[ಸ್ವಾಲ್ಬಾರ್ಡ್‌]]), [[USSR]] (ಇಂದು [[ರಷ್ಯನ್‌ ಫೆಡರೇಷನ್‌]]) ಹಾಗೂ [[USA]] ([[ಅಲಾಸ್ಕಾ]])) ಈ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದವು. [[ಚಿತ್ರ:Isbjornskilt.png|thumb|right|ನಾರ್ವೇಯ ಸ್ವಾಲ್ಬಾರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಕುರಿತು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಸೂಚಿಸುತ್ತಿರುವ ಫಲಕ.]] ಇದನ್ನು ಒಸ್ಲೋ ಒಪ್ಪಂದ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. [[ಶೀತಲ ಸಮರ]] ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ, ಇದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಕಾರದ ಒಂದು ನಿದರ್ಶನವಾಗಿತ್ತು. ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[ಇಯಾನ್‌ ಸ್ಟರ್ಲಿಂಗ್]]‌ ಹೀಗೆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ: 'ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ, ಇಡೀ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ವಲಯದಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಐರನ್‌ ಕರ್ಟನ್‌ನ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿರುವ ದೇಶಗಳು‌ ಒಪ್ಪಂದವೊಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವಷ್ಟು ಒಮ್ಮತವಿದ್ದದ್ದು ಒಂದೇ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ - ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ. ಇಂತಹ ಅದ್ಭುತವಾದ ಪರಭಕ್ಷಕ ಹಾಗೂ ಏಕೈಕ ಕಡಲ ಕರಡಿ ಕುರಿತು ಮಾನವ ಅಷ್ಟೊಂದು ಕುತೂಹಲ ಹೊತ್ತಿದ್ದ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಇದೇ ಸಾಕ್ಷಿ.' <ref>[[ಸ್ಟರ್ಲಿಂಗ್‌, ಇಯಾನ್‌]] ''ಫೋರ್ವರ್ಡ್‌'' ಇನ್‌ {{cite book |title=The World of the Polar Bear|last=Rosing |first=Norbert |year=1996 |publisher=Firefly Books Ltd. |location= Willowdale, ON |isbn=1-55209-068-X}}</ref> ಈ ಒಪ್ಪಂದವು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಸದಸ್ಯ ದೇಶಗಳು ಮನರಂಜನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ರೂಪದ ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆ, ವಿಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮದೋಣಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಹೇರಲು, ಹಾಗೂ ಇನ್ನಷ್ಟು ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡವು.<ref>[http://pbsg.npolar.no/ConvAgree/agreement.htm ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಆಗ್ರೀಮೆಂಟ್‌ ಆನ್‌ ದಿ ಕನ್ಸರ್ವೇಷನ್ ಆಫ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್ಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030409113042/http://pbsg.npolar.no/ConvAgree/agreement.htm |date=2003-04-09 }}, 15 ನವೆಂಬರ್‌ 1973, ಒಸ್ಲೊ.</ref> ಈ ಒಪ್ಪಂದವು 'ಕೇವಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರೀತಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು' ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದೆ. ಆದರೂ, ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಇದನ್ನು ಯಥೇಚ್ಛವಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಈ ಐದು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪೈಕಿ [[ನಾರ್ವೇ]] ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಬೇಟೆ ಮತ್ತು ಕೊಯ್ಲನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಂಚಲಾದ ತಮ್ಮ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮಾತುಕತೆಗಳ ನಂತರ, ಅಲಾಸ್ಕಾ ಮತ್ತು [[ಚುಕೊಟ್ಕಾ]] ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿಗಾಗಿ ಬೇಟೆಗಾಗಿ ಕೋಟಾಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು, ರಷ್ಯಾ ಮತ್ತು [[U.S.]] ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 2000ದಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದವು.<ref>{{cite news |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=980DE3DD1F3FF934A25753C1A9669C8B63|title=U.S. and Russia Sign Pact To Protect the Polar Bear |work=New York Times|accessdate=12 April 2008|date=17 October 2000}}</ref> ಈ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 2007ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite news|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2007/10/071014202952.htm|title=US-Russia Polar Bear Treaty Ratified|date=18 October 2007|work=ScienceDaily|accessdate=12 April 2008}}</ref> ==== ರಷ್ಯಾ ==== [[ಸೋವಿಯತ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ]] (ಇಂದಿನ ರಷ್ಯಾ) ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಬೇಟೆ ಮತ್ತು ಕೊಯ್ಲನ್ನು 1956ರಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿಸಿತು. ಆದರೂ ಕಾನೂನು-ಬಾಹಿರ ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆಯು ಮುಂದುವರೆದಿದ್ದು, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ತೀವ್ರ ಅಪಾಯ ತಂದೊಡ್ಡಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.<ref name="PBSG14"/> ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯು ಕರಗುತ್ತಿರುವ ಕಾರಣ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಚುಕೊಟ್ಕಾ ವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಸಾಗರತೀರದ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಹತ್ತಿರ ಪದೇ ಪದೇ ಆಗಮಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಅಪಾಯದ ಜೊತೆಗೆ, ಕಾನೂನು-ಬಾಹಿರ ಬೇಟೆಯು ಇನ್ನಷ್ಟೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.<ref name="myers"/> ಇಸವಿ 2007ರಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾ ಸರ್ಕಾರವು ಕೇವಲ ಚುಕೊಟ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿನ ಬೇಟೆ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವೆಂದು ತಿದ್ದುಪಡಿ ತಂದಿತು. ಕಾನೂನು-ಬಾಹಿರ ಬೇಟೆಯಾಡುವುದನ್ನು ತಡಯುವ ಈ ಯತ್ನವನ್ನು ರಷ್ಯಾದ ಪ್ರಮುಖ ಹಿಮಕರಡಿ ಸಂಶೋಧಕರು ಮತ್ತು [[ವರ್ಲ್ಡ್‌ವೈಡ್‌ ಫಂಡ್‌ ಫಾರ್‌ ನೇಚರ್‌]] ಸಂಸ್ಥೆಯು ಬೆಂಬಲ ಸೂಚಿಸಿದವು.<ref name="myers">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2007/04/16/world/europe/16polar.html?_r=1&oref=slogin |title=Russia Tries to Save Polar Bears With Legal Hunt |author=Steven Lee Myers|work=New York Times|accessdate=12 April 2008|date=16 April 2007}}</ref> ==== ಗ್ರೀನ್‌ಲೆಂಡ್ ==== ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಭೇದದ ಕುರಿತು ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 1994ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿ, ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಆದೇಶದ ಮೂಲಕ 2005ರಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="PBSG14"/> ಇಸವಿ 2005ರ ತನಕ, ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಾಂಗದವರು ಬೇಟೆಯಾಡುವುದರ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೇರಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ದ್ವೀಪದ ಆಡಳಿತವು ಇಸವಿ 2006ಕ್ಕಾಗಿ 150ರ ಮಿತಿಯನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮನರಂಜನಾತ್ಮಕ ಬೇಟೆಯಾಡುವಿಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.hsus.org/marine_mammals/marine_mammals_news/Hitting_polar_bears_when_they_are_down.html |title=ದಿ ಹ್ಯೂಮೇನ್‌ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್‌ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ 'ಹಿಟ್ಟಿಂಗ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್ಸ್‌ ವೆನ್‌ ದೇ ಆರ್‌ ಡೌನ್‌' |access-date=2010-05-12 |archive-date=2009-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090215111747/http://www.hsus.org/marine_mammals/marine_mammals_news/Hitting_polar_bears_when_they_are_down.html |url-status=deviated |archivedate=2009-02-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090215111747/http://www.hsus.org/marine_mammals/marine_mammals_news/Hitting_polar_bears_when_they_are_down.html }}</ref> ಇತರೆ ವಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮರಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ರಕ್ಷಣೆ, ಬಂದೂಕುಗಳ ಬಳಕೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು, ಬೇಟೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲೆಂದು ಹಲವು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಅಗತ್ಯಗಳು ಸೇರಿದ್ದವು.<ref name="PBSG14"/> ==== ಕೆನಡಾ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ==== [[ಚಿತ್ರ:Dogsledquebec.jpg|thumb|left|ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಮನರಂಜನಾ ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಬಳಸಲಾದ ಸ್ಲೆಜ್‌ ಗಾಡಿ.ಮೋಟಾರ್‌ ಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.]] [[ಕೆನಡಾ]] ದೇಶಾದ್ಯಂತ, ಮನುಷ್ಯರು ವಾರ್ಷಿಕ 500 ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವರು.<ref name="cdnmgt">{{cite conference | first = N. J. | last = Lunn | coauthors = et al. | year = 2005 | month = June | title = Polar Bear Management in Canada 2001-2004 | conference = Polar Bears | conferenceurl = http://pbsg.npolar.no/ | booktitle = Proceedings of the 14th Working Meeting of the IUCN/SSC Polar Bear Specialist Group | editor = Compiled and edited by Jon Aars | others = Nicholas J. Lunn and Andrew E. Derocher | volume = 32 | publisher = [[IUCN]] | location = Gland, Switzerland | pages = 101–116 | url = http://pbsg.npolar.no/docs/PBSG14proc.pdf | format = PDF | accessdate = 15 September 2007 | id = ISBN 2-8317-0959-8|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070622192916/http://pbsg.npolar.no/docs/PBSG14proc.pdf|archivedate=22 June 2007}}</ref> ಕೆಲವು ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ - ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ [[ಬ್ಯಾಫಿನ್‌ ಬೇ]]ಯಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಮಾಣವು ತೀರಾ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ.<ref name="PBI"/> ಕೆನಡಾ [[1970]]ರಿಂದಲೂ, ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು ಮತ್ತು ನಾಯಿಗಾಡಿ ತಂಡಗಳ ಸಹಿತ, ಕ್ರೀಡೆಗಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಬೇಟೆಯಾಡುವವರಿಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದೆ.<ref>{{Cite news | last1=Freeman | first1=M.M.R. | last2=Wenzel | first2=G.W. | date=March 2006 | title=The nature and significance of polar bear conservation hunting in the Canadian Arctic | periodical=Arctic | volume=59 | issue=1 | pages=21–30 | url= | issn=0004-0843 | accessdate= }}</ref> ಆದರೆ ಈ ಪದ್ಧತಿಯು [[1980ರ ದಶಕ]]ದ ತನಕ ರೂಢಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="wenzel2005"/> ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆಗಾರರಿಗಾಗಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವು, ಆರ್ಥಿಕ ಅವಕಾಶಗಳು ತೀರ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶದ ಜೊತೆಗೆ, ಆದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.<ref name="campbell"/> ಉತ್ತರದ (ಸ್ಥಳೀಯ) ಸಮುದಾಯದವರಿಗೆ ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆಯು, ಪ್ರತಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆಗೆ CDN$20,000ದಿಂದ $35,000ದಷ್ಟು ಆದಾಯ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಇದುವರೆಗೂ ಬಹುಶಃ ಅಮೆರಿಕಾ ಮೂಲದ ಬೇಟೆಗಾರರಿಂದ ಬರುತ್ತಿತ್ತು.<ref>{{cite news | title = Nunavut hunters can kill more polar bears this year | publisher = CBC News | date = 10 January 2005 | url = http://www.cbc.ca/news/story/2005/01/10/polar-bear-hunt050110.html | accessdate = 15 September 2007 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ದಿನಾಂಕ 15 ಮೇ 2008ರಂದು U.S. [[ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಿರುವ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆ]]ಯಡಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಿರುವ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿತು. ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಹಿಮಕರಡಿ ಸ್ಮಾರಕರೂಪಗಳ ಆಮುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು. ಕಡಲ ಸಸ್ತನಿ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಅಂಗಗಳಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಆಮುದು 1972ರಿಂದ 1994ರ ವರೆಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಿ, 1994ರಿಂದ 2008ರ ತನಕ ನಿರ್ಬಂಧಿತವಾಗಿತ್ತು. ಈ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಡಿ, ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡಿ ಕ್ರೀಡಾ-ಬೇಟೆಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸ್ಮಾರಕರೂಪಗಳನ್ನು ಆಮುದು ಮಾಡಲು, [[ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಮೀನು ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಿ ಸೇವೆ]]ಯಿಂದ ಅನುಪತಿ ಪಡೆಯುವ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ದೃಢವಾದ ನಿರ್ವಹಣಾ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಮಾಡಲಾದ ಕೋಟಾಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ವಲಯದಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಒಯ್ದಿರತಕ್ಕದ್ದು ಎಂದು ಅನುಮತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ವಿಧಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/hunting/ |title=Bear Facts: Harvesting/Hunting |publisher=Polar Bears International |accessdate=14 March 2008 |archive-date=27 ಮಾರ್ಚ್ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080327111143/http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/hunting/ |url-status=deviated |archivedate=27 ಮಾರ್ಚ್ 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080327111143/http://www.polarbearsinternational.org/bear-facts/hunting/ }}</ref> ಇಸವಿ 1994ರಿಂದಲೂ, ಸುಮಾರು 800ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ರೀಡಾ-ಬೇಟೆಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸ್ಮಾರಕರೂಪಗಳನ್ನು U.S.ನೊಳಗೆ ಆಮುದು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |url=https://community.hsus.org/campaign/FED_2007_polar_bear_trophy |title=ದಿ ಹ್ಯೂಮೇನ್‌ ಸೊಸೈಟಿ ಆಪ್‌ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ 'ಸಪೋರ್ಟ್‌ ದಿ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಷನ್‌ ಆಕ್ಟ್‌' |access-date=2010-05-12 |archive-date=2008-11-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129082945/https://community.hsus.org/campaign/FED_2007_polar_bear_trophy |url-status=deviated |archivedate=2008-11-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081129082945/https://community.hsus.org/campaign/FED_2007_polar_bear_trophy }}</ref> ವಿಪರ್ಯಾಸವೆಂಬಂತೆ, [[ಕೆನಡಾ]]ದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆಯ ಕೋಟಾಗಳ ನಿರ್ವಹಣಾ ರೀತಿಯ ಕಾರಣ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕ್ರೀಡಾ-ಬೇಟೆಗೆ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಯತ್ನವು, ಬೇಟೆಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲೇ ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="campbell"/> ಕೆನಡಾ ದೇಶವು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಕ್ರೀಡಾ ಹಾಗೂ ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿನ ಬೇಟೆಗಾಗಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ನಿಗಧಿತ ಅನುಮತಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆಗೆ ಬಳಸಿಲ್ಲದ ಅನುಮತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರ ಹೊಟ್ಟೆಪಾಡಿನ ಬೇಟೆಗೆ ಮರುವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯದವರು ತಮಗೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕೊಲ್ಲಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದರೆ, ಅನುಮತಿ ಹೊಂದಿದ ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆಗಾರರಲ್ಲಿ 50%ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಒಂದು ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವಲ್ಲಿ ಸಫಲರಾಗುವರು. ಒಬ್ಬ ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆಗಾರರು ಅನುಮತಿಪತ್ರವು ಅಸಿಂಧುವಾಗುವ ಮುಂಚೆ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಈ ಅನುಮತಿಪತ್ರವು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಬೇಟೆಗಾರರಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗದು.<ref name="campbell"/> ಕೆನಡಾ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಪೈಕಿ ನೂನಾವುಟ್‌ನದ್ದೇ 80%ರಷ್ಟು ಪಾಲಿದೆ.<ref name="cdnmgt"/> ಇಸವಿ 2005ರಲ್ಲಿ, ನೂನಾವುಟ್‌ ಸರ್ಕಾರವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ, ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆಯ ಕೋಟಾವನ್ನು 400ರಿಂದ 518ಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿತು.<ref>[https://web.archive.org/web/20110512212326/http://www.cbc.ca/health/story/2005/07/04/polar-bears050704.html CBC ನ್ಯೂಸ್‌, 4 ಜುಲೈ 2005, "ರೀಥಿಂಕ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಹಂಟ್‌ ಕೋಟಾಸ್‌, ಸೈಯಂಟಿಸ್ಟ್ಸ್‌ ಟೆಲ್‌ ನುನಾವುಟ್ ಹಂಟರ್ಸ್‌"]</ref> ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗೋಚರಿಸಿದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾಡಬಹುದಾದ ಕೋಟಾ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾದ ಎರಡು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಇಳಿಮುಖವಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ವಿಜ್ಞಾನ-ಆಧಾರಿತ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಸೂಚಿಸಿವೆ. ಮೂರನೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ.<ref name="sd2007"/> ಈ ಕೋಟಾದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಇನೂಯಿಟ್‌ ಜನರು ಬೇಟೆಯಾಡಿದರೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪಾಲನ್ನು ಮನರಂಜನಾ ಬೇಟೆಗಾರರಿಗೆ ಮಾರಲಾಗುತ್ತದೆ. (1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ 0.8%, 1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ 7.1% ಹಾಗೂ 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ 14.6%) <ref name="wenzel2005">{{Cite web | last1=Wenzel | first1=George W. | date=September 2004 | contribution=Polar Bear as a Resource: An Overview | title=3rd NRF Open Meeting | place=Yellowknife | url=http://www.nrf.is/Open%20Meetings/Yellowknife_2004/Wenzel.pdf | format=PDF | accessdate=3 December 2007 | archive-date=9 ಏಪ್ರಿಲ್ 2008 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080409082143/http://www.nrf.is/Open%20Meetings/Yellowknife_2004/Wenzel.pdf | url-status=dead }}</ref> ಸದ್ಯದ ಬೇಟೆಯ ಮಿತಿಗಳೊಳಗೇ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು, ಮುಂಚೆ ನೂನಾವುಟ್‌ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊತ್ತಿದ್ದ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿ ಮಿಚೆಲ್‌ ಟೇಲರ್‌ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Taylor"/> [[ನಾರ್ತ್‌ವೆಸ್ಟ್‌ ಟೆರಿಟರೀಸ್]] ಸರ್ಕಾರವು, [[ಇನುವಿಯಲುಟ್]]‌ ಸಮುದಾಯದೊಳಗೆ 72-103 ಕರಡಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ತಮ್ಮದೇ ಕೋಟಾವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆಗಾರರಿಗೆ ಪಾಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಸವಿ 2010ರಲ್ಲ್ಲಿ 2005ರಲ್ಲಿ ಕೋಟಾ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಫಿನ್‌ ಬೇ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಕೋಟಾವನ್ನು ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿ, ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ 105 ಇದ್ದದ್ದು 2013ರೊಳಗೆ 65ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಗುವುದು ನೂನಾವುಟ್‌ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಘೋಷಿಸಿದರು.<ref name="nunatsiaq">{{Cite web | last1=George | first1=Jane | date=April 2010 | title=Nunavut hunters still enraged over bear quotas | place=Iqaluit | url=http://www.nunatsiaqonline.ca/stories/article/8976_nunavut_hunters_still_enraged_over_bear_quotas/ | accessdate=4 April 2010 | archive-date=11 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100411011134/http://www.nunatsiaqonline.ca/stories/article/8976_nunavut_hunters_still_enraged_over_bear_quotas/ | url-status=deviated | archivedate=11 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20100411011134/http://www.nunatsiaqonline.ca/stories/article/8976_nunavut_hunters_still_enraged_over_bear_quotas/ }}</ref> [[ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟ್‌ ಕೆನಡಾ]] ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು ಸಹ, ದಿನಾಂಕ 1 ಜನವರಿ 2010ರಿಂದ ಬ್ಯಾಫಿನ್‌ ಬೇ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹಿಡಿಯಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ತುಪ್ಪುಳು, ಉಗುರುಗಳು, ತಲೆಬುರುಡೆ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಅಂಗಗಳ ಮಾರಾಟವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು.<ref name="nunatsiaq"/> == ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಥಿತಿ, ಯತ್ನಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಾದಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Polar Bear Habitat.png|thumb|right|250px|U.S. ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಈ ನಕ್ಷೆಯು, 2001-2010ರಿಂದ 2041-2050 ವರೆಗೆ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆವಾಸಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮುಂಗಾಣುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾದ ವಲಯಗಳು ನೆಲೆಯ ನಷ್ಟ, ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ್ದು ನೆಲೆಯ ಲಾಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.]] ಇಸವಿ 2008ರಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು 20,000ರಿಂದ 25,000ದ ವರೆಗಿದೆ, ಇದರ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಇಳಿಮುಖವಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಕನ್ಸರ್ವೇಷನ್‌ ಯುನಿಯನ್‌ (IUCN) ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.<ref name="iucn31"/> ಇಸವಿ 2006ರಲ್ಲಿ, IUCN ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು '[[ಯಾವುದೇ ಅಪಾಯವಿಲ್ಲ]]' ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ '[[ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಬಹುದಾದ ಪ್ರಭೇದ]]' ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು.<ref>{{cite web | title = Release of the 2006 IUCN Red List of Threatened Species reveals ongoing decline of the status of plants and animals | url = http://www.iucn.org/en/news/archive/2006/05/02_pr_red_list_en.htm | work = World Conservation Union | accessdate = 1 February 2006 | archive-date = 12 ಮೇ 2006 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060512071333/http://www.iucn.org/en/news/archive/2006/05/02_pr_red_list_en.htm | url-status = deviated | archivedate = 12 ಮೇ 2006 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20060512071333/http://www.iucn.org/en/news/archive/2006/05/02_pr_red_list_en.htm }}</ref> [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆ]]ಯ ಕಾರಣ, 'ಮೂರು ತಲೆಮಾರುಗಳಲ್ಲಿ (45 ವರ್ಷಗಳು) ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಸುಮಾರು 30%ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಬಹುದು' ಎಂಬ ಸಕಾರಣ ವಿವರಿಸಿತು.<ref name="iucn"/> ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ಇತರೆ ಅಪಾಯಗಳ ಪೈಕಿ, ವಿಷಮಯ ಕಶ್ಮಲಕಾರಕಗಳು, ಹಡಗು ಸೇವಾ ಉದ್ದಿಮೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಘರ್ಷಣೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಂದವರಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಒತ್ತಡ, ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಪರಿಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಗಳು ಸೇರಿವೆ.<ref name="iucn"/> ಕಾನೂನು-ಸಮ್ಮತ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು-ಬಾಹಿರ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಬೇಟೆಯಿಂದ [[ಅತಿಯಾದ ಕೊಯ್ಲು]] ಸಹ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು IUCN ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref name="iucn"/> [[ವಿಶ್ವ ವನ್ಯಜೀವ ನಿಧಿ]] ಪ್ರಕಾರ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಪರಿಸರೀಯ ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವಲಯದುದ್ದಕ್ಕೂ ಏನು ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ; ಏಕೆಂದರೆ, ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಕಡಲ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಏನೋ ಎಡವಟ್ಟಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref>WWF: ಎ ಲೀಡರ್‌ ಇನ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಕನ್ಸರ್ವೇಷನ್‌. ದಿನಾಂಕ 29 ಜೂನ್‌ 2009ರಂದು WFFನಿಂದ ಪುನರ್ಪಡೆದದ್ದು - ಹಿಮಕರಡಿ ಜಾಲತಾಣ: http://www.worldwildlife.org/species/finder/polarbear/polarbear.html#</ref> === ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆ === IUCN, [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಹವಾಗುಣ ಪ್ರಭಾವ ಮಾಪನ]], [[ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ]] ಹಾಗು ಹಲವು ಖ್ಯಾತ ಹಿಮಕರಡಿ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆ ಕುರಿತು ತೀವ್ರ ತಳಮಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸದ್ಯದ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯ ದರದಲ್ಲಿ ಈ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಭೇದದ ಉಳಿವಿಗೆ ತೀವ್ರ ಅಪಾಯವೊಡ್ಡಬಹುದು ಎಂದೂ ನಂಬಲಾಗಿದೆ.<ref name="derocher2004">{{Cite news | last1=Derocher | first1=Andrew E. | last2=Lunn | first2=Nicholas J. | last3=Stirling | first3=Ian | author3-link=Ian Stirling | date=April 2004 | title=Polar Bears in a Warming Climate | periodical=Integrative and Comparative Biology | volume=44 | issue=2 | pages=163–176 |url= http://icb.oxfordjournals.org/cgi/content/full/44/2/163 | accessdate=12 October 2007 | doi=10.1093/icb/44.2.163 | journal=Integrative and Comparative Biology}}</ref><ref name="stirling2006">{{cite journal | last = Stirling | first = Ian | authorlink=Ian Stirling | coauthors = and Claire L. Parkinson | year = 2006 | month = September | title = Possible Effects of Climate Warming on Selected Populations of Polar Bears (Ursus maritimus) in the Canadian Arctic | journal = Arctic | volume = 59 | issue = 3 | pages = 261–275 | issn = 0004-0843 | url = http://neptune.gsfc.nasa.gov/publications/pdf/pubs2006/Stirling%20-%20Possible%20Effects%20of%20Climate%20Warming.pdf | format = PDF | accessdate = 15 September 2007 | laysummary = | laysource = | laydate = | quote = |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070925185910/http://neptune.gsfc.nasa.gov/publications/pdf/pubs2006/Stirling%20-%20Possible%20Effects%20of%20Climate%20Warming.pdf|archivedate=25 September 2007}}</ref><ref name="stirling2004">{{cite journal | last = Stirling | first = Ian | authorlink=Ian Stirling | coauthors = N.J. Lunn, John Iacozza, Campbell Elliott and Martyn Obbard | year = 2004 | month = March | title = Polar Bear Distribution and Abundance on the Southwestern Hudson Bay Coast During Open Water Season, in Relation to Population Trends and Annual Ice Patterns | journal = Arctic | volume = 57 | issue = 1 | pages = 15–26 | issn = 0004-0843 | url = http://umanitoba.ca/ceos/files/publications_pdf/058.pdf | format = PDF | accessdate = 15 September 2007 | laysummary = | laysource = | laydate = | quote = |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070925185910/http://umanitoba.ca/ceos/files/publications_pdf/058.pdf|archivedate=25 September 2007}}</ref><ref name="Barber2004">{{cite journal | last = Barber | first = D.G. | coauthors = J. Iacozza | year = 2004 | month = March | title = Historical analysis of sea ice conditions in M'Clintock Channel and the Gulf of Boothia, Nunavut: implications for ringed seal and polar bear habitat. | journal = Arctic | volume = 57 | issue = 1 | pages = 1–14 | issn = 0004-0843 | url = http://goliath.ecnext.com/coms2/gi_0199-263435/Historical-analysis-of-sea-ice.html | format = PDF | accessdate = | laysummary = | laysource = | laydate = | quote = }}</ref><ref name="Appenzeller">ಟಿ. ಅಪೆನ್ಜೆಲರ್‌ ಮತ್ತು ಡಿ. ಆರ್‌. ಡಿಮಿಕ್‌, "ದಿ ಹೀಟ್‌ ಈಸ್‌ ಆನ್‌," ''[[ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಜಿಯೊಗ್ರಾಫಿಕ್‌]]'' 206 (2004): 2-75. ಉಲ್ಲೇಖಿತ {{cite book | last = Flannery | first = Tim | authorlink = Tim Flannery | title = The Weather Makers | publisher = [[HarperCollins]] |year=2005 | location = Toronto, Ontario | isbn = 0-00-200751-7 | pages=101–103 }}</ref><ref name="acia">{{Cite book | author=[[Arctic Climate Impact Assessment]] | year=2004 | title=Impact of a Warming Arctic: Arctic Impact Climate Assessment | place=Cambridge | publisher=Cambridge University Press | isbn =0 521 61778 2 | oclc =56942125 | url=http://amap.no/workdocs/index.cfm?dirsub=%2FACIA%2Foverview}}. [http://amap.no/workdocs/index.cfm?action=getfile&amp;dirsub=%2FACIA%2Foverview&amp;filename=Finding4.pdf&amp;CFID=1282&amp;CFTOKEN=1454CA86-1283-9480-2B88165DE19F817F&amp;sort=default ಕೀ ಫೈಂಡಿಂಗ್‌ 4] ಎಂಬುದು ಸಂಬಂಧಿತ ಪತ್ರ.</ref> ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯಿಂದ [[ವಾಸಸ್ಥಾನದ ನಷ್ಟ]], ಪೌಷ್ಟಿಕಾಹಾರದ ಕೊರತೆ ಅಥವಾ ನಿರಾಹಾರ ಸ್ಥಿತಿ ಎದುರಾಗಬಹುದು. ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಯು ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತವೆ. ಏರುತ್ತಿರುವ ಉಷ್ಣಾಂಶದಿಂದ ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸಮಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮುಂಚೆಯೇ ಕರಗಿಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಬೇಸಿಗೆಯ ಅಪರಾರ್ಧ ಮತ್ತು ಶರತ್ಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಆಹಾರದ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಕೊಬ್ಬು ಶೇಖರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮುಂಚೆಯೇ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಸಾಗರತೀರಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಬೇಕಾದೀತು.<ref name="stirling1999">{{Cite news | last1=Stirling | first1=Ian | last2=Lunn | first2=N. J. | last3=Iacozza | first3=J. | author1-link=Ian Stirling | date=September 1999 | title=Long-term Trends in the Population Ecology of Polar Bears in Western Hudson Bay in Relation to Climatic Change | periodical=Arctic | volume=52 | issue=3 | pages=294–306 | issn=0004-0843 | url=http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic52-3-294.pdf | format=PDF | accessdate=11 November 2007 | archive-date=28 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190928135003/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic52-3-294.pdf | url-status=deviated | archivedate=28 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2019 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20190928135003/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic52-3-294.pdf }}</ref> ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿ ಹಾಸು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದರಿಂದ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ದೂರ ಈಜಬೇಕಾದೀತು. ತಮ್ಮ ಶರೀರದಲ್ಲಿನ ಶಕ್ತಿ ಶೇಖರಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದೀತು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯೆಲ್ಲಾ ಬಳಸಿದ ನಂತರ ಹಿಮಕರಡಿ ಮುಳುಗಿಹೋಗುವ ಅಪಾಯಗಳೂ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು.<ref name="monnett2006"/> ಬಹಳ ತೆಳುವಾದ ಸಾಗರ ಇಬ್ಬನಿಯು ಸುಲಭವಾಗಿ ಒಡೆದುಹೋಗಬಹುದು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದು ಕಷ್ಟವಾದೀತು.<ref name="amstrup2007"/> ಸಾಲದಾದ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾದ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಹಾಗೂ ಮರಿಗಳು ಉಳಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಎಲ್ಲಾ ವಯಸ್ಸಿನ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಾರೀರಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಕಳಪೆಯಾಗುವ ಸಂಭವವಿದೆ.<ref name="derocher2004"/> ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಒತ್ತಡದ ಜೊತೆಗೆ, ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಹವಾಗುಣವು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಜೀವನದ ಇತರೆ ರೀತಿಗಳ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಸಾಗರ ಇಬ್ಬನಿ ಕರಗುವುದರಿಂದ ಗರ್ಭಿಣಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಮಾತೃತ್ವ ಗುಹೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕ್ಷಮತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವಬೀರುತ್ತದೆ. ಇಬ್ಬನಿಯ ರಾಶಿ ಮತ್ತು ಸಾಗರತೀರದ ನಡುವಿನ ಅಂತರವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಮಾತೃತ್ವ ಗುಹೆ ನಿರ್ಮಿಸಲು ತಮಗೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ ಹೆಚ್ಚು ದೂರ ಈಜಬೇಕಾಗುವುದು.<ref name="derocher2004"/> ಶೀತ ಕೆಳಭೂಸ್ತರವು ಕರಗುವುದರಿಂದ, ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಗುಹೆ ತೋಡುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಬಹುದು. ಚಳಿಗಾಲ ಬೆಚ್ಚಗಿರುವ ಕಾರಣ, ಗುಹೆಯ ಛಾವಣಿಯು ಕುಸಿದುಬೀಳುವ ಅಥವಾ ಶಾಖನಿರೋಧಕ ಮೌಲ್ಯ ತಗ್ಗಿಹೋಗಬಹುದು.<ref name="derocher2004"/> ಹಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಇಬ್ಬನಿಯಲ್ಲಿ ಗುಹೆ ತೋಡುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ, ಇಬ್ಬನಿ ತೇಲುವಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾದಲ್ಲಿ, ವಸಂತ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಬೇಟೆಯಾಡಲು ವಾಪಸಾಗಲು ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮರಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೂರ ನಡೆಯಬೇಕಾದೀತು.<ref name="derocher2004"/> ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಹವಾಗುಣದಲ್ಲಿ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಗಳು ಮೆರೆಯುತ್ತವೆ.<ref name="amstrup2007"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವಿನ ಘರ್ಷಣೆಗಳು - ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆ ಹಾಗೂ ಹಿಮದ ರಾಶಿ ಒಡೆತ ಬಹಳ ಬೇಗ ಸಂಭವಿಸುವಾಗ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಸದ ತೊಟ್ಟಿಗಳ ಬಳಿ ಬರುವುದು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.<ref name="stirling2006"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಂದ ಮನುಷ್ಯರ ಮೇಲಿನ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಹಲ್ಲೆಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಾದ ಮನುಷ್ಯ-ಹಿಮಕರಡಿ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಂಭವವಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯು ಕ್ಷೀಣವಾಗಿ, ಹಸಿದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಆಹಾರವನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬರಬಹುದು.<ref name="stirling2006"/><ref>ನುನಾವುಟ್‌ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಜಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಸಂಶೋಧಕ ಮಿಟ್ಚೆಲ್‌ ಟೇಲರ್‌, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಂದ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯುಂಟಾಗುತ್ತಿದೆ, ಇದು ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಅಪಾಯವನ್ನು ಒಡ್ಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಸ್ಪೆಷಲಿಸ್ಟ್‌ ಗ್ರೂಪ್‌ಗೆ ಪುನಃ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಕುರಿತು ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ಕಾರಣ ಅವರನ್ನು ಈ ಸಂಘಟನೆಯಿಂದ ಹೊರಗಿಡಲಾಯಿತು ಎಂಬ ಮಾತುಗಳು ಕೇಳಿಬಂದವು. PBSG ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಮಕರಡಿ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿರುವವರಿಗೆ PBSGಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಾತಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿವೃತ್ತರಾದ ಮಿಟ್ಚೆಲ್ ಟೇಲರ್‌ ಅರ್ಹರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. (ಉಲ್ಲೇಖಗಳು: {{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/comment/columnists/christopherbooker/5664069/Polar-bear-expert-barred-by-global-warmists.html|title=Polar bear expert barred by global warmists|last=Booker|first=Christopher|date=27 June 2009.|work=[[The Daily Telegraph]]|accessdate=12 August 2009}}</ref> ==== ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಗಮನಿಸಲಾದ ವಿಚಾರಗಳು ==== ಹಿಮಕರಡಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯ ಪ್ರಭಾವ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಅವಸಾನ ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="acia"/> ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಪಶ್ಚಿಮ ಹಡ್ಸನ್‌ ಕೊಲ್ಲಿ ಉಪಸಂಖ್ಯೆ, ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಉಪಸಂಖ್ಯೆಯು ವಸಂತ ಋತುವಿನ ಅಪರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಉಂಗುರ ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಿ ಭಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ಮೊಲೆ ಹಾಲು ಬಿಡಿಸಲಾದ, ಸುಲಭ ಬೇಟೆಯಾಗಬಲ್ಲ ನೀರುನಾಯಿ ಮರಿಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="sd2007"/> ಇಬ್ಬನಿಯು ಕರಗಿ ಒಡೆದುಹೋದಾಗ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ವಸಂತ ಋತುವಿನ ಅಪರಾರ್ಧದ ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಕಾಲವು ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಮುದ್ರ ಪುನಃ ಇಬ್ಬನಿಗಟ್ಟುವ ವರೆಗೂ ಬೇಸಿಗೆ ಕಾಲದುದ್ದಕ್ಕೂ ಅವು ನಿರಾಹಾರವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ತಿನ್ನುತ್ತವೆ. ಬೆಚ್ಚಗಾಗುತ್ತಿರುವ ವಾತಾವರಣದ ಉಷ್ಣಾಂಶಗಳ ಕಾರಣ, ಪಶ್ಚಿಮ ಹಡ್ಸನ್‌ ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬನಿ ರಾಶಿಯ ಮುರಿತ 30 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನಕ್ಕಿಂತಲೂ ಮೂರು ವಾರಗಳ ಮುಂಚೆಯೇ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇದು ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆಯಾಡಿ ಭಕ್ಷಿಸುವ ಋತುವಿನ ಅವಧಿ ಮೊಟಕಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="sd2007"/> ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಶಾರೀರಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯು ಇಳಿಮುಖವಾಗಿದ್ದು, ಒಂಟಿ (ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಗರ್ಭಿಣಿ ಹೆಣ್ಣು) ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸರಾಸರಿ ತೂಕವು 1980ರಲ್ಲಿ {{convert|290|kg|abbr=on}} ಮತ್ತು 2004ರಲ್ಲಿ {{convert|230|kg|abbr=on}} ಇತ್ತು.<ref name="sd2007"/> 1987ರಿಂದ 2004ರ ತನಕ, ಪಶ್ಚಿಮ ಹಡ್ಸನ್‌ ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು 22%ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು.<ref name="regehr2007">{{Cite news | last1=Regehr | first1=E. V. | last2=Lunn | first2=N. J. | last3=Amstrup | first3=N. C. | last4=Stirling | first4=I. | date=November 2007 | title=Effects of earlier sea ice breakup on survival and population size of polar bears in western Hudson Bay | periodical=Journal of Wildlife Management | publication-place=Bethesda | publisher=The Wildlife Society | volume=71 | issue=8 | pages=2673–2683 | doi=10.2193/2006-180 | journal=Journal of Wildlife Management}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Ursus maritimus Polar bear with cub 2.jpg|thumb|left|ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮರಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶವುಳ್ಳ ಆಹಾರದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ನೀರುನಾಯಿಗಳ ಬೇಟೆಯ ಋತು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಈ ಅಗತ್ಯದ ಪೂರೈಕೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ.]] ಅಲಾಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ [[ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿ ಕ್ಷೀಣಿಸುವಿಕೆ]]ಯ ಪ್ರಭಾವವು ಹಿಮಕರಡಿ ಮರಿಗಳ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗರ್ಭಿಣಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮಾತೃತ್ವ ಗುಹೆಗಳ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬೇಕಾಗುವುದು.<ref name="regehr2006">{{Cite book | last = Regehr | first = Eric V. | last2=Amstrup | first2=Steven C. | last3=Stirling | first3=Ian | author3-link=Ian Stirling | year = 2006 | title = Polar Bear Population Status in the Southern Beaufort Sea | publication-place =Reston, Virginia | place =Anchorage, Alaska | publisher = U.S. Geological Survey | id = Open-File Report 2006-1337 | url = http://pubs.usgs.gov/of/2006/1337/pdf/ofr20061337.pdf |format=PDF| accessdate =15 September 2007}}</ref><ref>ತಾಯ್ತನದ ಗುಹೆಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು 1985-1994 ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 62% ಇದ್ದದ್ದು, 1998-2004 ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 37%ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿತ್ತು. ಅಲಾಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಈಗ ಬಹುಶಃ ವಿಶ್ವ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅದು ನೆಲದಲ್ಲಿಯೇ ಗುಹೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. {{Cite news | last1=Fischbach | first1=A. S. | last2=Amstrup | first2=S. C. | last3=Douglas | first3=D. C. | date=October 2007 | title=Landward and eastward shift of Alaskan polar bear denning associated with recent sea ice changes | periodical=Polar Biology | publication-place=Berlin | publisher=Springer | volume=30 | issue=11 | pages=1395–1405 | doi=10.1007/s00300-007-0300-4 | journal=Polar Biology}} </ref> ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, 2005ರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಬ್ಬನಿ ಕ್ಷೀಣಿಸುವಿಕೆಯ ಕಾರಣ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಎಂದಿನಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಈಜಬೇಕಾಗಿದ್ದವು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮುಳುಗಿಹೋದ ಕುರಿತು ನಾಲ್ಕು ದಾಖಲಾಗಿದ್ದವು.<ref name="monnett2006">{{Cite news | last1=Monnett | first1=Charles | last2=Gleason | first2=Jeffrey S. | date=July 2006 | title=Observations of mortality associated with extended open-water swimming by polar bears in the Alaskan Beaufort Sea | periodical=Polar Biology | publication-place=Berlin | publisher=Springer | volume=29 | issue=8 | pages=681–687 | doi=10.1007/s00300-005-0105-2 | journal=Polar Biology}}</ref> === ಮಾಲಿನ್ಯ === ಹಿಮಕರಡಿಗಳು [[ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಸಾವಯವ ಮಲಿನಕಾರಕ]]ಗಳನ್ನು [[ಕೂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳು]]ತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ [[ಪಾಲಿಕ್ಲೋರಿನೇಟೆಡ್‌ ಬೈಫಿನೈಲ್]]‌ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರಿನೇಟೆಡ್‌ [[ಕೀಟನಾಶಕಗಳು]] ಸೇರಿವೆ. [[ಆಹಾರ ಪಿರಮಿಡ್]]‌ನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿರುವ ಹಾಗೂ, ಹ್ಯಾಲೊಕಾರ್ಬನ್‌ಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆಯಿರುವ [[ತಿಮಿಕೊಬ್ಬು]] ಸೇರಿರುವ ಪಥ್ಯಾಹಾರವಿರುವ ಕಾರಣ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪೈಕಿ ಅವುಗಳ ಶರೀರಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಮಲಿನವಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="ec_bulletin">{{cite web|url=http://www.ec.gc.ca/Science/sandemay00/article4_e.html|title= Polar Bears at the Top of POPs|date=May/June 2000|work=The Science and the Environment Bulletin|publisher=[[Environment Canada]]|accessdate=20 October 2008}}</ref> ಹ್ಯಾಲೋಕಾರ್ಬನ್‌ಗಳು ಇತರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೂ ಸಹ ವಿಷಮಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವು [[ಹಾರ್ಮೋನ್]]‌ಗಳ ರಸಾಯನವನ್ನು ಅಣಕಿಸುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ, [[ಇಮ್ಯೂನೊಗ್ಲೊಬ್ಯೂಲಿನ್‌ G]] ಮತ್ತು ರೆಟಿನಾಲ್‌ನಂತಹ [[ಬಯೊಮಾರ್ಕರ್‌]]ಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಭಾವಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. PCBಗಳ ಕುರಿತು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳು ಜನ್ಮ ದೋಷಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿರೋಧ ಶಕ್ತಿಯ ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ.<ref>{{Cite news | last1=Skaare | first1=Janneche Utne | last2=Larsen | first2=Hans Jørgen | last3=Lie | first3=Elisabeth | last4=Bernhoft | first4=Aksel | date=December 2002 | title=Ecological risk assessment of persistent organic pollutants in the arctic | periodical=Toxicology | publication-place=Shannon, Ireland | publisher=Elsevier Science | volume=181-182 | issue= | pages=193–197 | url=http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Skaare_et_al_2002.pdf |format=PDF| accessdate=17 November 2007 | doi=10.1016/S0300-483X(02)00280-9 | journal=Toxicology | pmid=12505309 | last5=Derocher | first5=AE | last6=Norstrom | first6=R | last7=Ropstad | first7=E | last8=Lunn | first8=NF | last9=Wiig | first9=O|archiveurl=https://web.archive.org/web/20031105234254/http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Skaare_et_al_2002.pdf|archivedate=5 November 2003}}</ref> ಈ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾಗಿರುವ PCBಗಳು ಮತ್ತು [[DDT]]ಯನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಷೇಧದ ನಂತರ ದಶಕಗಟ್ಟಲೆ ಈ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆಯು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಅಂಗಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ಈ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಆಹಾರ ಸರಣಿಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಆದರೂ, 1989-1993 ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು 1996-2002 ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ನಡುವೆ ಈಗ ಸಾಂದ್ರತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.<ref>{{Cite news | last1=Verreault | first1=Jonathan | last2=Muir | first2=Derek C.G. | last3=Norstrom | first3=Ross J. | last4=Stirling | first4=Ian | date=December 2005 | title=Chlorinated hydrocarbon contaminants and metabolites in polar bears (Ursus maritimus) from Alaska, Canada, East Greenland, and Svalbard: 1996-2002 | periodical=Science of the Total Environment | publication-place=Shannon, Ireland | publisher=Elsevier | volume=351-352 | issue= | pages=369–390 | url=http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Verreault%20et%20al%20STOTEN%202005.pdf |format=PDF| doi=10.1016/j.scitotenv.2004.10.031 | accessdate=17 November 2007 | journal=Science of The Total Environment | pmid=16115663 | last5=Fisk | first5=AT | last6=Gabrielsen | first6=GW | last7=Derocher | first7=AE | last8=Evans | first8=TJ | last9=Dietz | first9=R|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060301163753/http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Verreault%20et%20al%20STOTEN%202005.pdf|archivedate=1 March 2006}}</ref> ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ [[ಭಾರೀ ಲೋಹಗಳು]] ಸಹ ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. === ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ === ಹಿಮಕರಡಿ ವಾಸಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಬಹುದು. ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ [[ತೈಲ ಚೆಲ್ಲುವಿಕೆ]]ಯು ಹಿಮಕರಡಿ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಬೇಟೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಾಸಿಸುವೆಡೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿ ತೀರಗಳು.<ref name="iucn"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಶಾಖನಿರೋಧನಕ್ಕಾಗಿ ಭಾಗಶಃ ತಮ್ಮ ತುಪ್ಪುಳುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗಾಗಿ ತೈಲವು ಅದರ ತುಪ್ಪುಳಿಗೆ ಮೆತ್ತಿಕೊಂಡಲ್ಲಿ ಅದರ ನಿರೋಧನ ಮೌಲ್ಯವು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ತೈಲ ಚೆಲ್ಲುವಿಕೆಯಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು [[ಲಘೂಷ್ಣತೆ]]ಯ ಕಾರಣ ಸತ್ತುಹೋಗುವ ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="tick">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |authorlink=Ian Stirling |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= What Makes a Polar Bear Tick?}}</ref> ತೈಲ ಚೆಲ್ಲುವಿಕೆಗೆ ಈಡಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ತುಪ್ಪುಳುಗಳಿಂದ ತೈಲವನ್ನು ನೆಕ್ಕುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಮೂತ್ರಕೋಶಗಳು ವಿಫಲವಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="tick"/> ಗರ್ಭಿಣಿ ಹೆಣ್ಣು ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಮರಿ ಹಾಕಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ವಾಸಿಸುವ ಮಾತೃತ್ವ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಸನಿಹದಲ್ಲಿ ತೈಲ ಪರಿಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ತೊಂದರೆಯಾಗಬಹುದು. ಸಂವೇದನಾಶೀಲ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಈ ರೀತಿ ತೊಂದರೆಯಾದಲ್ಲಿ, ತಾಯಿ ಹಿಮಕರಡಿಯು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ತನ್ನ ಗುಹೆ ಅಥವಾ ಮರಿಗಳನ್ನು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ತೊರೆದುಬಿಡಬಹುದು.<ref name="iucn"/> ==== ಭವಿಷ್ಯನುಡಿಗಳು ==== ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯ ಕಾರಣ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಾಗರ ಇಬ್ಬನಿಯ ಮುನ್ನಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಇಸವಿ 2050ಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮೂರರ ಎರಡರಷ್ಟು ಅಳಿವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು U.S. ಭೂವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಮನಗಂಡಿದೆ.<ref name="amstrup2007">{{Cite book | last = Amstrup | first = Steven C. | last2 = Marcot | first2 = Bruce G. | last3 = Douglas | first3 = David C. | year = 2007 | title = Forecasting the Range-wide Status of Polar Bears at Selected Times in the 21st Century | publication-place = Reston, Virginia | publisher = U.S. Geological Survey | id = | url = http://www.usgs.gov/newsroom/special/polar_bears/docs/USGS_PolarBear_Amstrup_Forecast_lowres.pdf | format = PDF | accessdate = 29 September 2007 | archive-date = 25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071025220330/http://www.usgs.gov/newsroom/special/polar_bears/docs/USGS_PolarBear_Amstrup_Forecast_lowres.pdf | url-status = dead }}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಯುರೋಪ್‌, ಏಷ್ಯಾ ಹಾಗೂ ಅಲಾಸ್ಕಾದಿಂದ ಮಾಯವಾಗುವುದಲ್ಲದೆ, ಕೆನಡಾದ ದ್ವೀಪಸಮೂಹ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಉತ್ತರ ತೀರದಾಚೆಗಿನ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಲಿದೆ. ಇಸವಿ 2080ಕ್ಕೆ ಅವು ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್‌ನಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಕೆನಡಾದ ಉತ್ತರ ತೀರದಿಂದ ಮಾಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ದ್ವೀಪಸಮೂಹದ ಒಳವಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತವೆಯಷ್ಟೆ.<ref name="amstrup2007"/> ನೆಲದಲ್ಲಿರುವ ಆಹಾರ ಮೂಲಗಳತ್ತ ವಲಸೆ ಹೋಗುವುದರ ಮೂಲಕ, ಹವಾಗುಣ ಬದಲಾವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೆಂಬ ಕುರಿತು ಭವಿಷ್ಯನುಡಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ನುನಾವುಟ್‌ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಸಂಶೋಧನಾ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದ ಮಿಚೆಲ್‌ ಟೇಲರ್‌, US ಮೀನು ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಿ ಸೇವಾ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರೆದ ಪತ್ರವೊಂದರಲ್ಲಿ, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಜಾಗತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಾಲದಾದ ಆಧಾರಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಪತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, 'ಸದ್ಯಕ್ಕೆ, ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸಸ್ತನಿಗಳ ಪೈಕಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾದ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೂ ಹಿಮಕರಡಿ ಒಪ್ಪಂದದ ನೀತಿ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಲ್ಲಿ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಭವಿಷ್ಯ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿದೆ.... ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಖಚಿತವಾಗಿಯೂ ಸಹ ಹವಾಗುಣ ಬದಲಾವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವ ಹವಾಗುಣಗಳುಳ್ಳ ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳಿಂದಲೂ ಅವು ವಿಕಸನ ಹೊಂದಿ, ಮುಂದುವರೆದಿವೆ.' <ref name="Taylor">{{cite paper | author = Taylor, Mitchell K. | title = Review of CBD Petition | publisher = Letter to the U.S. Fish and Wildlife Service |date= 6 April 2006 | url = http://www.ff.org/centers/csspp/pdf/200701_taylor.pdf | format = PDF | accessdate = 8 September 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070925185910/http://www.ff.org/centers/csspp/pdf/200701_taylor.pdf|archivedate=25 September 2007}}</ref> 'ಕಂದು ಕರಡಿಗಳಂತೆ ಹಿಮಕರಡಿಗಳೂ ಸಹ ಸ್ಯಾಲ್ಮೊನ್‌ ಮೀನುಗಳನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಕಲಿತರೆ ನನಗೆ ಅಚ್ಚರಿಯಾಗದು' ಎಂದು [[ಅಲಾಸ್ಕಾ ಮೀನು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆ ಇಲಾಖೆ]]ಯ ಉಪ ಆಯುಕ್ತ ಕೆನ್‌ ಟೇಲರ್‌ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.<ref name="campbell"/> ಆದರೆ, ಹಲವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ನಿರಾಧಾರ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ;<ref name="campbell"/> ಏಕೆಂದರೆ, ನೆಲದ ಆಹಾರ ಮೂಲಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿರುವುದಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಕರಿ ಮತ್ತು ಕಂದು ಕರಡಿಗಳು ಇತರೆಡೆ ವಾಸಿಸುವ ಕರಡಿಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಸಣ್ಣ ಗಾತ್ರದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="sd2007">{{Cite news | last1=Stirling | first1=Ian | last2=Derocher | first2=Andrew E. | publication-date=Fall 2007 | title=Melting Under Pressure: The Real Scoop on Climate Warming and Polar Bears | periodical=The Wildlife Professional | publication-place=Lawrence, Kansas | publisher=The Wildlife Society | volume=1 | issue=3 | pages=24–27, 43 | url=http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Stirling_Derocher_Wildlife_Professional_PB_climate_2007.pdf |format=PDF| accessdate=17 November 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080409082136/http://www.biology.ualberta.ca/faculty/andrew_derocher/uploads/abstracts/Stirling_Derocher_Wildlife_Professional_PB_climate_2007.pdf|archivedate=9 April 2008}}</ref> ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪಾಯವೇನೆಂದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಕಳೆದರೆ ಅವು ಕಂದು ಅಥವಾ ಗ್ರಿಜ್ಲಿ ಕರಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಕರಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="acia"/> IUCN ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯಿತು: {{cquote|Polar bears exhibit low reproductive rates with long generational spans. These factors make facultative adaptation by polar bears to significantly reduced ice coverage scenarios unlikely. Polar bears did adapt to warmer climate periods of the past. Due to their long generation time and the current greater speed of global warming, it seems unlikely that polar bear will be able to adapt to the current warming trend in the Arctic. If climatic trends continue polar bears may become extirpated from most of their range within 100 years.<ref name=iucn/>}} === ಪ್ರಭೇದ ರಕ್ಷಣೆ ಕುರಿತು ವಿವಾದಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Polar Bear at Central Park Zoo, Manhattan.JPG|right|thumb|USAದ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ಸಿಟಿಯ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌ ಜೂನಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ.]] ಹಿಮಕರಡಿಯ ಭವಿಷ್ಯ ಕುರಿತು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ತದ್ವಿರುದ್ಧ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಹಿಮಕರಡಿ ಅಂದಾಜು ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಕಳೆದ ಸುಮಾರು 50 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು, ಈಗ ಇಂದು ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ.<ref name="usfwsa">{{cite web|url=http://alaska.fws.gov/fisheries/mmm/polarbear/pbmain.htm|title=Marine Mammals Management: Polar Bear|publisher=U.S. Fish and Wildlife Service, Alaska|accessdate=9 June 2008|archive-date=15 ಮೇ 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080515103458/http://alaska.fws.gov/fisheries/mmm/polarbear/pbmain.htm|url-status=deviated|archivedate=15 ಮೇ 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080515103458/http://alaska.fws.gov/fisheries/mmm/polarbear/pbmain.htm}}</ref><ref name="WWF">{{cite web |url=http://www.panda.org/what_we_do/where_we_work/arctic/area/species/polarbear/population/ |title=WWF - Polar bear status, distribution & population|accessdate=2010-03-22 |publisher=World Wildlife Foundation}}</ref> ಜಾಗತಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಅಂದಾಜನ್ನು 1970ರ ದಶಕದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 5,000-10,000 ಇದ್ದವು <ref name="NYT">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/05/27/world/americas/27bears.html |title= Bear Hunting Caught in Global Warming Debate |accessdate=11 March 2008 | last = Krauss | first = Clifford|work= New York Times}}</ref>; 1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇತರೆ ಅಂದಾಜುಗಳ ಪ್ರಕಾರ 20,000-40,0000 ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿದ್ದವು.<ref name="distribution"/><ref name="stirling1988">{{Cite book | last = Stirling | first = Ian | author-link=Ian Stirling | year = 1988 | title =Polar Bears | place =Ann Arbor | publisher =University of Michigan Press | isbn =0-472-10100-5}}</ref> ಸದ್ಯದ ಅಂದಾಜುಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಜಾಗತಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯು 20,000ದಿಂದ 25,000ದ ವರೆಗಿದೆ.<ref name="PBSG14"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಹಿಂದಿನ ಮತ್ತು ಮುನ್ನಂದಾಜಿನ ಸಂಖ್ಯೆ ಕುರಿತು ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿವೆ: 1950ರ ಮತ್ತು 1960ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿನ ಅಂದಾಜುಗಳು, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಪರಿಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ಬೇಟೆಗಾರರು ನೀಡಿದ ವೃತ್ತಾಂತಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದವು.<ref name="increasing">{{cite web |url=http://www.polarbearsinternational.org/ask-the-experts/population/ |title=Ask the Experts: Are Polar Bear Populations Increasing? |accessdate=9 March 2008 |author=Derocher, Andrew |work=Polar Bears International |archive-date=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080229080530/http://www.polarbearsinternational.org/ask-the-experts/population/ |url-status=deviated |archivedate=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080229080530/http://www.polarbearsinternational.org/ask-the-experts/population/ }}</ref><ref>ಬ್ರೂಮರ್‌, ಪಿ. 101. ದಿನಾಂಕ 6 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 1965ರಂದುಮ ಐದು ಪರಿಧ್ರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ 5,000ದಿಂದ 19,000ದ ವರೆಗಿತ್ತು. "ನಿಜವೇನೆಂದರೆ, ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ... ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಹಿತಿ ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ, ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕುರಿತು ಜ್ಞಾನವು ಕೇವಲ ಪರಿಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ಬೇಟೆಯಾಡುವವರ ವೃತ್ತಾಂತಗಳು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದವು."</ref> ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಕೊಯ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬೇಟೆಯಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಪುನಃ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="increasing"/> ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯ ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ವಿವಿಧ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಮಟ್ಟಗಳ ವರೆಗೂ, ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿವೆ.<ref name="increasing"/> [[WWF]] ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, 19 ಹಿಮಕರಡಿ [[ಉಪಸಂಖ್ಯೆ]]ಗಳ ಪೈಕಿ ಕೇವಲ ಒಂದೇ ಒಂದು ಮತ್ರ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದು, ಮೂರು ಸ್ಥಿರವಾಗಿವೆ, ಎಂಟು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತಿವೆ, ಉಳಿದ ಏಳು ಉಪಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತು, ಸಂಖ್ಯಾ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ.<ref name="WWF"/> ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಿರುವ ಪ್ರಭೇದ ಶಾಸನದಡಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದರ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆಯು ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸಮುದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೆನಡಾದ [[ಇನೂಯಿಟ್]]‌ ನಡುವೆ ಘರ್ಷಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.<ref name="campbell"/> ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾಗಿರುವ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸುವ U.S. ಯತ್ನವನ್ನು ಕೆನಡಾದ [[ನೂನಾವುಟ್]]‌ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ನಲವು ಉತ್ತರ ತೀರದ ನಿವಾಸಿಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news | title = Nunavut MLAs condemn U.S. proposal to make polar bears threatened species | publisher = CBC News |date=4 June 2007 | url = http://www.cbc.ca/canada/north/story/2007/06/04/nu-pbear.html | accessdate = 15 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070703045949/http://www.cbc.ca/canada/north/story/2007/06/04/nu-pbear.html|archivedate=3 July 2007}}</ref><ref>{{cite news | title = Inuit reject U.S. Polar Bear Proposal | publisher = CBC News |date=21 June 2007 | url = http://www.cbc.ca/canada/north/story/2007/06/21/polar-bears.html | accessdate = 15 September 2007 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070703045949/http://www.cbc.ca/canada/north/story/2007/06/21/polar-bears.html|archivedate=3 July 2007}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಹೆಚ್ಚುತಿದೆಯೆಂದು ಹಲವು ಇನೂಯಿಟ್‌ರು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. ಕ್ರೀಡಾ ಬೇಟೆ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೇರಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಆದಾಯ ನಷ್ಟವಾಗುವುದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.<ref name="campbell"/><ref name="nrf_wenzel">ನಾರ್ದರ್ನ್‌ ರಿಸರ್ಚ್‌ ಫೋರಮ್‌. ''[http://www.nrf.is/Open%20Meetings/Yellowknife_2004/Wenzel.pdf ಪೋಲಾರ್‌ ಬೇರ್‌ ಆಸ್ ಎ ರಿಸೋರ್ಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080409082143/http://www.nrf.is/Open%20Meetings/Yellowknife_2004/Wenzel.pdf |date=2008-04-09 }}. '' ಕೆನಡಾ ದೇಶದ ಯೆಲ್ಲೊನೈಫ್‌ ಮತ್ತು ರೇ ಎಡ್ಜೋದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮೂರನೆಯ NRF ಓಪನ್‌ ಮೀಟಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾದ ಪತ್ರ. 15–18 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 2004</ref> === U.S. ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಶಾಸನ === ದಿನಾಂಕ 14 ಮೇ 2008ರಂದು, U.S. ಒಳನಾಡು ವಲಯ ಇಲಾಖೆಯು ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಸಾಗರದ ಇಬ್ಬನಿಯು ಕರಗುತ್ತಿರುವುದು ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ವಿವರಿಸಿತು.<ref name="hassett">{{cite news|url=http://www.nationalpost.com/opinion/story.html?id=533276|title=Bush's polar bear legal disaster|last=Hassett|first=Kevin A|date=23 May 2008|work=National Post|accessdate=7 June 2008}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಆದರೂ, ಈ ಪಟ್ಟಿಯ ಮೂಲಕ [[ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲ]] ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗದು ಎಂದು ಇಲಾಖೆಯು ಕೂಡಲೇ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿತು. 'ಇದು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆಯ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಯಾಗುವುದು. U.S. ಹವಾಗುಣ ನೀತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ESA ಸಮರ್ಪಕ ಸಾಧನವಲ್ಲ.' <ref>ಅಂತರ್ದೇಶೀಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಡಿರ್ಕ್‌ ಕೆಂಪ್ಥೋರ್ನ್‌]]ರಿಂದ ಉದ್ಧರಣ, {{cite news|url=http://www.nationalpost.com/opinion/story.html?id=533276|title=Bush's polar bear legal disaster|last=Hassett|first=Kevin A|date=23 May 2008|work=National Post|accessdate=7 June 2008}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ರಲ್ಲಿ</ref> ಆದರೂ, ಸರ್ಕಾರದ ನಿಲುವು ತಾಳಿದ್ದರೂ, ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ಅಪಾಯ ಒಡ್ಡುವಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೇರಲು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು ಎಂದು ಕೆಲವು ನೀತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ.<ref name="hassett"/> ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಈ ರೀತಿ ನಿರೂಪಿಸುವಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸಮುದಾಯಗಳು ಪಣ ತೊಟ್ಟಿವೆ.<ref name="hassett"/> ಈ ನೀತಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲಾಗುವುದೆಂದು ಬರಾಕ್‌ ಒಬಾಮಾ ಸರ್ಕಾರವು 8 ಮೇ 2009ರಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>[http://www.mcclatchydc.com/washington/story/67800.html U.S. ಟು ಕೀಪ್‌ ಬುಷ್‌ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಷನ್‌ ರೂಲ್‌ ಆನ್‌ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್ಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090511003534/http://www.mcclatchydc.com/washington/story/67800.html |date=2009-05-11 }}, ಮೆಕ್ಲ್ಯಾಚಿ ನ್ಯೂಸ್ಪೇಪರ್ಸ್‌, 8 ಮೇ 2009</ref> ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿದಾಗ, ಒಳನಾಡು ವಲಯ ಇಲಾಖೆಯು ಎಂದಿಗೂ ಬಳಸಲಾಗಿಲ್ಲದ ವಿಧಿಯೊಂದನ್ನು ಸಹ ಸೇರಿಸಿತು: ಕಡಲ ಸಸ್ತನಿ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆಯು ಈಗಾಗಲೇ ವಿಧಿಸಿದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಉದ್ದಿಮೆಗಳು ಸಹಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಹಿಮರಡಿಗಳು ವಾಸಿಸುವ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಉದ್ದಿಮೆಗಳು ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಪರಿಶೋಧನಾ ಚಟುವಟಿಕೆ ನಡೆಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ.<ref name="barringer"/> ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳಡಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ಪ್ರಮುಖ ರಕ್ಷೆಯೇನೆಂದರೆ ಬೇಟೆಗಾರರು ಕೆನಡಾ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡಿದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಸ್ಮಾರಕರೂಪಗಳನ್ನು ಆಮುದುಕೊಳ್ಳಲು ಯಾವುದೇ ಅವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="barringer">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/05/15/us/15polar.html?fta=y|title=Polar Bear Is Made a Protected Species|last=Barringer|first=Felicity|date=15 May 2008|work=New York Times|accessdate=7 June 2008}}</ref> ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯ ಕಾರಣ ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ, [[ಎಲ್ಕ್‌ ಹೆಜ್ಜಿಂಕೆ]] ಮತ್ತು [[ಕಡವೆ]]ಗಳ ನಂತರ ಹಿಮಕರಡಿಯು ರಕ್ಷಿಸಲಾದ ಮೂರನೆಯ ಪ್ರಭೇದವಾಗಿದೆ. ಅಲಾಸ್ಕಾ ರಾಜ್ಯವು ದಿನಾಂಕ 4 ಆಗಸ್ಟ್‌ 2008ರಂದು, ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ತೆಗೆಯಬೇಕೆಂದು U.S. ಒಳನಾಡು ಇಲಾಖೆಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಡಿರ್ಕ್‌ ಕೆಂಪ್‌ಥಾರ್ನ್‌ ವಿರುದ್ಧ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿತು. ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುವುದರಿಂದ ಅಲಾಸ್ಕಾ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.<ref name="Joling">{{cite ews|url=http://www.theglobeandmail.com/servlet/story/RTGAM.20080805.wpolarbears0805/BNStory/International/|title=Alaska sues over listing polar bear as threatened|last=Joling|first=Dan|date=5 August 2008|work=Globe and Mail|accessdate=29 August 2008}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅಲಾಸ್ಕಾ ರಾಜ್ಯದ ಅಂದಿನ ರಾಜ್ಯಪಾಲ [[ಸಾರಾ ಪ್ಯಾಲಿನ್]]‌ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಸಾರಾರ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಹಿಮಕರಡಿ ತಜ್ಞರು ತಳ್ಳಿಹಾಕಿದರು.<ref name="Joling"/> ಹಲವು ವರ್ಷಗಳ ವಿವಾದಗಳ ನಂತರ ಈ ತೀರ್ಪು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಬೇಕೆಂದು [[ಜೀವವಿಜ್ಞಾನದ ವೈವಿಧ್ಯ ಕೇಂದ್ರ]]ವು 17 ಫೆಬ್ರವರಿ 2005ರಂದು ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿತು. ದಿನಾಂಕ 5 ಜೂನ್‌ 2006ರಂದು ಒಪ್ಪಂದವೊಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿ ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಒಪ್ಪಂದದಂತೆ, ದಿನಾಂಕ 9 ಜನವರಿ 2007ರಂದು, US ಮೀನು ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಿ ಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಿತು. ದಿನಾಂಕ 9 ಜನವರಿ 2008ರೊಳಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಂತಿಮ ನಿರ್ಣಯದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ಆಗ ನಿಯೋಗವು ಇನ್ನೂ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ಸಮಯಾವಕಾಶ ಕೋರಿತು.<ref name="josef"/> ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಎರಡು ತಿಂಗಳ ವಿಳಂಬದ ಕಾರಣವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು, U.S. ಒಳನಾಡು ವಲಯ ಇಲಾಖೆಯ ಮಹಾನಿರೀಕ್ಷಕರು 7 ಮಾರ್ಚ್‌ 2008ರಂದು ಆರಂಭಿಕ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಿಸಿದರು.<ref name="josef"> {{cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/03/08/MNL8VG2VC.DTL|title=Delay in polar bear policy stirs probe|work=San Francisco Chronicle|author=Hebert, H. Josef| date= 8 March 2008|accessdate=9 March 2008}}</ref> U.S. ಮೀನು ಮತ್ತು ವನ್ಯಜೀವಿ ನಿರ್ದೇಶಕ ಡೇಲ್‌ ಹಾಲ್‌, ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಅನಗತ್ಯವಾಗಿ ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸಿ, (ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಪ್ರಮುಖ ತಾಣವಾದ) ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಚುಕ್ಚಿ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಗುತ್ತಿಗೆ ಹರಾಜು ಮಾಡಲು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದ ನೀಡಿದ ನಿಯೋಗದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದರು ಎಂಬ ಆರೋಪಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಈ ತನಿಖೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು.<ref name="josef"/> ಫೆಬ್ರವರಿ 2008ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹರಾಜು ನಡೆಯಿತು.<ref name="josef"/> ''[[ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ಟೈಮ್ಸ್]]'' ‌ನ ಸಂಪಾದಕೀಯವು, 'ಈ ಎರಡೂ ಕ್ರಮಗಳು ಖಚಿತವಾಗಿಯೂ, ಸಿನಿಕತನದಿಂದ ಕೂಡಿವೆ' ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ.<ref name="campbell"/><ref name="regulatory">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/01/15/opinion/15tue2.html|title=Regulatory Games and the Polar Bear|last=Editorial|date=15 January 2008|work=New York Times|accessdate=20 October 2008}}</ref> ಡೇಲ್‌ ಹಾಲ್‌ ಈ ನಿರ್ಧಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ರಾಜಕೀಯ ಹಸ್ತಾಕ್ಷೇಪವನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕಿದರು. ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗಬಲ್ಲ ರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲೆಂದು ವಿಳಂಬ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು.<ref name="josef"/> ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಕುರಿತು ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ದಿನಾಂಕ 15 ಮೇ 2008ರೊಳಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಸಂಯುಕ್ತತಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ದಿನಾಂಕ 28 ಏಪ್ರಿಲ್‌ 2008ರಂದು, ತೀರ್ಪು ನೀಡಿತು.<ref name="biello">{{cite news|url=http://www.sciam.com/article.cfm?id=court-orders-polar-bear-announcement|title=Court Orders U.S. to Stop Keeping Polar Bear Status on Ice|last=Biello|first=David|date=30 April 2008|work=Scientific American News|accessdate=8 June 2008}}</ref> ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು 14 ಮೇ 2008ರಂದು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.<ref name="barringer"/> === ಕೆನಡಿಯನ್‌ ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದ ಶಾಸಸ === ಕೆನಡಾದ [[ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ವನ್ಯಜೀವಿಗಳ ಸ್ಥಿತಿ ಕುರಿತು ಸಮಿತಿ]], ಸಂಯುಕ್ತತೆಯ [[ಅಪಾಯ ಎದುರಿಸುವ ಪ್ರಭೇದ ಕಾಯಿದೆ]] (SARA) ಅಡಿ ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು [[ವಿಶೇಷ ಕಾಳಜಿಯ ಪ್ರಭೇದ]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವಂತೆ, ಏಪ್ರಿಲ್‌ 2008ರಲ್ಲಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು. ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು ಅಪಾಯಕ್ಕೀಡಾದ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವುದು ಅಂದರೆ, ಐದು ವರ್ಷಗಳೊಳಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಈ ಅವಧಿ ತೀರಾ ದೀರ್ಘಕಾಲದ್ದು, ಹವಾಗುಣ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದಾಗುವ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವಾಸಸ್ಥಾನ ನಷ್ಟವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಯತ್ನ ಸಾಲದು ಎಂಬ ವ್ಯಾಪಕ ಟೀಕೆ ಕೇಳಿಬಂದಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.canada.com/topics/news/national/story.html?id=eaeb2409-16eb-4227-9fca-0e6e955917c8&k=98911|title=Experts seek more protection for polar bears|last=Brach|first=Bal|date=25 April 2008|publisher=Canwest News Service|accessdate=9 May 2008|archive-date=6 ನವೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091106212559/http://www.canada.com/topics/news/national/story.html?id=eaeb2409-16eb-4227-9fca-0e6e955917c8&k=98911|url-status=dead}}</ref> == ಸಂಸ್ಕೃತಿ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ == [[ಚಿತ್ರ:PolarBearWalrusTuskCarving.jpg|right|thumb|ಸುಮಾರು 1940ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಚುಕ್ಚಿ ಕಲಾವಿದರು ಕಡಲಸಿಂಹದ ದಂತದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಈ ಕೆತ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿ ಕಡಲಸಿಂಹವನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿರುವುದು.]] === ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಪದ ಕಥೆಗಳು === ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ವಲಯದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನತೆಗೆ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದಲೂ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ವಸ್ತುದ್ರವ್ಯದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ.<ref name="lw6-9">ಲಾಕ್ವುಡ್‌, ಪಿಪಿ 6-9</ref><ref name="Uspensky"/> ಸುಮಾರು 2,500ರಿಂದ 3,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಅವಶೇಷಗಳು ದೊರೆತಿವೆ.<ref name="lw31-36">ಲಾಕ್ವುಡ್‌, ಪಿಪಿ. 31-36</ref> [[ಚುಕೊಟ್ಕಾ]]ದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವ 1,500 ವರ್ಷ ಹಳೆಯ ಗುಹೆಗಳ ಚಿತ್ರರಚನೆಗಳು ದೊರಕಿವೆ.<ref name="Uspensky"/> ಖಚಿತವಾಗಿಯೂ, ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ ಜನತೆ ನೀರುನಾಯಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಮತ್ತು [[ಮಂಜು ಗುಡಿಸಲು]] ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕುಶಲತೆಯನ್ನು ಭಾಗಶಃ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಂದಲೇ ಕಲಿತಂತಿದೆ.<ref name="Uspensky"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ಕುರಿತು [[ಇನೂಯಿಟ್‌]] ಮತ್ತು [[ಎಸ್ಕಿಮೊ]] ಜನರಲ್ಲಿ ಹಲವು [[ಜನಪದ ಕಥೆ]]ಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುಕಥೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ತಮ್ಮ ಗುಹೆಗಳೊಳಗಿರುವಾಗ ಮನುಷ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು, ಹೊರಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಹಿಮಕರಡಿ ಚರ್ಮಗಳನ್ನು ಹೊದ್ದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದವಂತೆ. ಬೃಹತ್‌ ಹಿಮಕರಡಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ನಾಯಿಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ [[ತಾರಾಪುಂಜ]]ದ ಕುರಿತು ಕಥೆಗಳೂ ಸಹ ಕೇಳಿಬಂದಿದ್ದವು.<ref name="original">{{cite book|last=Stirling |first= Ian |year=1988 |title= Polar Bears |location= Ann Arbor |publisher= University of Michigan Press |isbn= 0-472-10100-5 |chapter= The Original Polar Bear Watchers}}</ref> ಈ ಕಟ್ಟುಕಥೆಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕುರಿತು ಅಪಾರ ಮರ್ಯಾದಾ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ; ಏಕೆಂದರೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಬಲಶಾಲಿ ಹಾಗೂ ಮಾನವನಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವಷ್ಟು ಸನಿಹ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.<ref name="original"/> ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಎರಡು ಕಾಲ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲುವಾಗ ಮತ್ತು ಕೂರುವಾಗ ಮಾನವನಂತೆ ಕಾಣುವುದು; ಚರ್ಮ ತೆಗೆದಾಗ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಮೃತದೇಹವು ಮಾನವನನ್ನು ಹೋಲುವ ವಿಚಾರವು, ಮಾನವ ಮತ್ತು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆತ್ಮವು ಪರಸ್ಪರ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ಆಧಾರವಾಯಿತು.<ref name="original"/> ಎಸ್ಕಿಮೋ ಕಟ್ಟುಕಥೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಬೇಟೆಯಾಡುವುದನ್ನು ಮಾನವನು ಹಿಮಕರಡಿಗಳಿಂದ ಕಲಿತನಂತೆ. ಲಬ್ರೆಡಾರ್‌ನ ಇನೂಯಿಟ್‌ ಜನತೆಗೆ, ಹಿಮಕರಡಿಯು ಮಹಾ ಆತ್ಮವಾದ ಟೂರ್ನ್ಗಾಸುಕ್‌ನ ಒಂದು ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>ಬಾಲಿಸನ್ಸೆಟ್‌, (2008, 8 22). ದಿ ಬೇರ್‌ ಇನ್‌ ಮಿತ್‌, ಮಿತಾಲಜಿ ಅಂಡ್‌ ಫೊಲ್ಕ್‌ಲೋರ್‌. ಸೊಸೈಬರ್ಟಿ > ಫೊಲ್ಕ್‌ಲೋರ್‌ ಜಾಲತಾಣದಿಂದ 29 ಜೂನ್‌ 2009ರಂದು ಪುನರ್ಪಡೆದದ್ದು: http://www.socyberty.com/Folklore/The-Bear-in-Myth-Mythology-and-Folklore.222065/1{{Dead link|date=ಜನವರಿ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಇನೂಯಿಟ್ ಮತ್ತು ಎಸ್ಕಿಮೊ ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಕುರಿತು ಬಹಳ ಮರ್ಯಾದಾಭಾವವಿದೆ. ಪೂರ್ವ [[ಸೈಬೀರಿಯಾ]]ದ [[ಚುಕ್ಚಿ]] ಮತ್ತು [[ಯುಪಿಕ್]]‌ ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ, [[ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅನುಸರಿಸಲಾದ ಷ್ಯಾಮನ್‌ ಮತದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆ]]ಯನ್ನು ಬೇಟೆಯಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞನತಾ ನಿವೇದನೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನು ಕೊಂದ ನಂತರ, ಅದರ ತಲೆ ಮತ್ತು ಚರ್ಮವನ್ನು ತೆಗೆದು, ಸ್ಚಚ್ಛಗೊಳಿಸಿ, ಮನೆಗೆ ತಂದು, ಬೇಟೆ ಶಿಬಿರದಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಒಂದು ಔತಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆತ್ಮವನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸಲು, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಾಡು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯ ನುಡಿಸುವರು; ಹಿಮಕರಡಿಯ ತಲೆಬುರುಡೆಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತವಾಗಿ ಆಹಾರ ತುಂಬಿಸಿ, ಪೈಪು ಸಹ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite paper |author=Kochnev AA, Etylin VM, Kavry VI, Siv-Siv EB, Tanko IV |title=Ritual Rites and Customs of the Natives of Chukotka connected with the Polar Bear|pages=1–3|publisher=Preliminary report submitted for the meeting of the Alaska Nanuuq Commission (Nome, Alaska, USA) |date=December 17–19, 2002}}</ref> ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆತ್ಮ ಶಾಂತವಾದ ಮೇಲೆಯೇ ತಲೆಬುರುಡೆಯನ್ನು ಚರ್ಮದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ, ಊರಿನಿಂದ ಬಹಳ ದುರ ಒಯ್ದು, ನೆಲದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಇಡಲಾಗುವುದು.<ref name="Uspensky"/> ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಮಾಸಿಹೋದವು. [[ಸೋವಿಯತ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ]]ವು (ಇಂದಿನ ರಷ್ಯಾ) 1955ರಿಂದಲೂ ಹಿಮಕರಡಿ ಬೇಟೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ ಕಾರಣ ಈ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಉತ್ತರ-ಮಧ್ಯ ಸೈಬೀರಿಯಾದ [[ನೆನೆಟ್]]‌ಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಪ್ರಮುಖ [[ಕೋರೆಹಲ್ಲು]]ಗಳ ರಕ್ಷೆಯಂತಹ ಮಹತ್ತಿಗೆ ಬೆಲೆ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವುಗಳನ್ನು ತಗ್ಗುಪ್ರದೇಶದ [[ಯೆನಿಸೇಯ್‌]] ಮತ್ತು [[ಖತಂಗಾ]] ನದಿಗಳ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ಇನ್ನೂ ದಕ್ಷಿಣದ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರಿಗೆ ಮಾರಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಕಂದು ಕರಡಿ]]ಗಳಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೆಂದು ಈ ಜನರು ಈ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಟೋಪಿಗಳಿಗೆ ಹೊಲಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ತನ್ನ 'ದೊಡ್ಡ ಸೋದರಮಾವ' (ಹಿಮಕರಡಿ) ಹಲ್ಲನ್ನು ಧರಿಸಿರುವ ಮನುಷ್ಯನನ್ನು 'ಸಣ್ಣ ಸೋದರಳಿಯ' (ಕಂದು ಕರಡಿ) ಹಲ್ಲೆ ಮಾಡಲು ಧೈರ್ಯ ತೋರದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="Uspensky"/> '''ಸೆದ್ಯಂಗಿ'' ' ಎಂಬ ವಿಶಿಷ್ಟ, ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಯಾಡಿ ಕೊಲ್ಲಲಾದ ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ತಲೆಬುರುಡೆಗಳನ್ನು ಹೂಳಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸೆದ್ಯಂಗಿಗಳನ್ನು ಹಿಮಕರಡಿಗಳ ತಲೆಬುರುಡೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಹಲವು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು [[ಯಮಲ್‌ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ವೀಪ]]ದಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿವೆ.<ref name="Uspensky"/> === ಸಂಕೇತಗಳು ಮತ್ತು ಭಾಗ್ಯದಾಯಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳಾಗಿ ಹಿಮಕರಡಿ === [[ಚಿತ್ರ:pbear.jpg|100px|thumb|right|ಹಿಮಕರಡಿಯ ಅಂಚೆಚೀಟಿಯನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿದ ಕೆನಡಾ ದೇಶ.|link=Special:FilePath/Pbear.jpg]] [[ಚಿತ್ರ:Coat of Arms of Chukotka.svg|100px|thumb|right|ರಷ್ಯನ್‌ ಫೆಡೆರೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಚುಕೊಟ್ಕಾ ಆಟೊನಾಮಸ್‌ ಓಕ್ರುಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೋಟ್‌ ಆಫ್‌ ಆರ್ಮ್ಸ್‌.]] ಹಿಮಕರಡಿಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ರೂಪ ಮತ್ತು ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯ ಕಾರಣ, ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಅವು ಸ್ಥಳೀಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿವೆ. ಕೆನಡಿಯನ್‌ [[ಟೂನೀ]] (ಎರಡು ಡಾಲರ್‌ ನಾಣ್ಯ) ಹಿಮಕರಡಿಯ ಚಿತ್ರವನ್ನಹ ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆನಡಾ ದೇಶದ [[ನಾರ್ತ್ವೆಸ್ಟ್‌ ಟೆರಿಟರೀಸ್]]‌ ಮತ್ತು [[ನೂನಾವುಟ್‌ ವಾಹನ ಸಂಖ್ಯಾ ಫಲಕಗಳು]] ಹಿಮಕರಡಿಯ ಆಕಾರದಲ್ಲಿವೆ. ಹಿಮಕರಡಿಯು [[ಮೇಯ್ನ್]]‌ನಲ್ಲಿರುವ [[ಬೊಡೊಯಿನ್‌ ಕಾಲೇಜ್]]‌ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. [[ಕ್ಯಾಲ್ಗ್ಯಾರಿ]]ಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[1988 ಶೀತಲ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್]]‌ನ ಲಾಂಛನವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಯಿತು. [[ಕೊಕಾ ಕೋಲಾ]], [[ಪೋಲರ್‌ ಬಿವರೇಜಸ್]]‌, [[ನೆಲ್ವಾನಾ]], [[ಬುಂಡಾಬರ್ಗ್‌ ರಮ್]] ಮತ್ತು [[ಗುಡ್‌ ಹ್ಯೂಮರ್‌-ಬ್ರೇಯರ್ಸ್]]‌ ನಂತಹ ಉದ್ದಿಮೆಗಳು ಹಿಮಕರಡಿಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಜಾಹೀರಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಿವೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.bundabergrum.com.au/flash/home.htm |title=Bundaberg Rum website - history section |accessdate=26 March 2008 |work=Bundaberg Rum website |archive-date=16 ಮೇ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080516203123/http://www.bundabergrum.com.au/flash/home.htm |url-status=deviated |archivedate=16 ಮೇ 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080516203123/http://www.bundabergrum.com.au/flash/home.htm }}</ref> [[ಫಾಕ್ಸ್ ಗ್ಲೇಷಿಯರ್‌ ಮಿಂಟ್ಸ್‌]] ಉದ್ದಿಮೆಯು ಪೆಪ್ಪಿ ಎಂಬ ಒಂದು ಹಿಮಕರಡಿಯನ್ನು 1922ರಿಂದಲೂ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ ಮ್ಯಾಸ್ಕಟ್‌ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿದೆ. === ಸಾಹಿತ್ಯ === ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಲ್ಪನಾಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಕಿರಿಯರು ಮತ್ತು ಯುವಕರಿಗಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾದ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ''ದಿ ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಸನ್‌'' ಎಂಬುದನ್ನು [[ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಇನೂಯಿಟ್‌ ಕಥೆ]]ಯಿಂದ ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite book |title=The Polar Bear Son: An Inuit Tale |last=Dabcovich |first=Lydia |year=1997 |publisher=Clarion Books |location=New York |isbn=0-395-72766-9}}</ref> [[ಇಡಿತ್‌ ಪಟ್ಟೌ]]ರವರ ''[[ಈಸ್ಟ್‌]]'' (''ನಾರ್ತ್‌ ಚೈಲ್ಡ್‌'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ), [[ರೇಮಂಡ್‌ ಬ್ರಿಗ್ಸ್‌]]ರ ''ದಿ ಬೇರ್‌'' ಹಾಗೂ [[ಕ್ರಿಸ್‌ ಡಿ'ಲೇಸೀ]]ರ ''[[ದಿ ಫಯರ್‌ ವಿದಿನ್‌]]'' ಸರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮಕರಡಿಗಳು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. [[ಫಿಲಿಪ್‌ ಪುಲ್ಮನ್]]ರ ಕಲ್ಪನಾಕಥಾ ಕೃತಿತ್ರಯ ''[[ಹಿಸ್‌ ಡಾರ್ಕ್‌ ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್‌]]'' ನಲ್ಲಿ ''[[panserbjørne]]'' ಎಂಬುದು ವಿವೇಕಬುದ್ಧಿಯುಳ್ಳ, ಘನತೆಯುಳ್ಳ, [[ಮಾನವರೂಪಿ]] ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹಿಮಕರಡಿಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು [[ದಿ ಗೋಲ್ಡನ್‌ ಕಾಂಪಾಸ್‌ ಕೃತಿಯ ಸಿನೆಮಾ ಅವತಾರ|''ದಿ ಗೋಲ್ಡನ್‌ ಕಾಂಪಾಸ್'' ‌ ಕೃತಿಯ ಸಿನೆಮಾ ಅವತಾರ]]ವಾಗಿದ್ದು, 2007ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಕಂಡಿತ್ತು. == ಆಕರಗಳು == * {{cite book|title=World of the Polar Bear |last=Bruemmer |first=Fred |year=1989|publisher=Key Porter Books |location=Toronto, ON |isbn=1-55013-107-9}} * {{cite book |title=Polar Bear |last=Matthews |first=Downs |authorlink= |coauthors= |year=1993 |publisher=Chronicle Books|location= San Francisco, CA|isbn=0-8118-0050-X}} * {{cite book |title= The Polar Bear |last= Hemstock|first=Annie |authorlink= |coauthors= |year=1999 |publisher=Capstone Press |location=Manakato, MN |isbn=0-7368-0031-X |pages= }} * {{cite book |title=Polar Bears |last=Lockwood |first=Sophie |authorlink= |coauthors= |year=2006 |publisher=The Child's World |location= Chanhassen, MN|isbn=1-59296-501-6}} * {{cite book |title=The World of the Polar Bear|last=Rosing |first=Norbert |year=1996 |publisher=Firefly Books Ltd. |location= Willowdale, ON |isbn=1-55209-068-X}} == ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು == {{clear}} {{Reflist|colwidth=30em}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{commons|Ursus maritimus}} * ''ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌'' ಗಾಗಿ [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Ursus_maritimus ಬಯೊಡೈವರ್ಸಿಟಿ ಹೆರಿಟೇಜ್‌ ಲೈಬ್ರರಿ ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ] * [http://www.nwf.org/polarbear ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ವೈಲ್ಡ್‌ಲೈಫ್ ಫೆಡರೇಷನ್‌ನ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಜಾಲಪುಟ] * [http://www.polarbearsinternational.org/ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಸಂಖ್ಯೆ, ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು DNA ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಧನ ಸಂಗ್ರಹಣಾರ್ಥವಾಗಿ, ಪೊಲರ್‌ ಬೇರ್ಸ್‌ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ಹಿಮಕರಡಿಯ ಚಿತ್ರಗಳು, ಅಂಕಿ-ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು] * ARKive - [http://www.arkive.org/species/GES/mammals/Ursus_maritimus/ ಹಿಮಕರಡಿಯ (''ಉರ್ಸಸ್‌ ಮೆರಿಟೈಮಸ್‌'' ) ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060317030045/http://www.arkive.org/species/GES/mammals/Ursus_maritimus/ |date=2006-03-17 }} * [http://www.mnh.si.edu/mna/image_info.cfm?species_id=418 ಸ್ಮಿತ್ಸನಿಯನ್‌ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್‌ ಆಫ್‌ ನ್ಯಾಚುರಲ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ ಪ್ರಭೇದ ವಿವರಣೆ - ಹಿಮಕರಡಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160121210532/http://www.mnh.si.edu/mna/image_info.cfm?species_id=418 |date=2016-01-21 }} * [http://www.usgs.gov/newsroom/special/polar%5Fbears/ USGS ಪೋಲರ್‌ ಬೇರ್‌ ಸ್ಟಡೀಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090510154609/http://www.usgs.gov/newsroom/special/polar%5Fbears/ |date=2009-05-10 }} * [http://www.nunavut.ca/en/map?zoom=0&amp;lat=69.59292&amp;lon=-86.95845&amp;layers=BTFTTFFFFFFFFFFFFTFFFFFFTTT ನುನಾವುಟ್‌ ಪ್ಲ್ಯಾನಿಂಗ್‌ ಕಮೀಷನ್‌ನಿಂದ ನುನಾವುಟ್‌ನಲ್ಲಿನ ಹಿಮಕರಡಿಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮತ್ತು ಗುಹೆಯ ವಲಯಗಳ ನಕ್ಷೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151016024839/http://www.nunavut.ca/en/map?zoom=0&lat=69.59292&lon=-86.95845&layers=BTFTTFFFFFFFFFFFFTFFFFFFTTT |date=2015-10-16 }} [[ವರ್ಗ:ಹಿಮಕರಡಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕರಡಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಸಸ್ತನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಏಷ್ಯಾದ ಸಸ್ತನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪ್ರಾಣಿಗಳು]] brx55zz28fexat8icjl9cicc329h4kv 0 23321 1306661 1289530 2025-06-15T16:55:06Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306661 wikitext text/x-wiki {{Infobox Government agency |agency_name = National Security Agency |nativename = |nativename_a = |nativename_r = |logo = |logo_width = |logo_caption = |seal = Seal of the U.S. National Security Agency.svg |seal_width = 200px |seal_caption = |formed = November 4, 1952 |preceding1 = [[National Security Agency#History|Armed Forces Security Agency]] |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = United States |headquarters = [[Fort George G. Meade|Fort Meade]], [[Maryland]] |employees = [[Classified information|Classified]] |budget = [[Classified information|Classified]] |chief1_name = [[Lieutenant general (United States)|Lieutenant General]] [[Keith B. Alexander]], [[United States Army|USA]] |chief1_position = [[Director of the National Security Agency|Director]] |chief2_name = [[John C. Inglis]] |chief2_position = [[Deputy Director of the National Security Agency|Deputy Director]] |parent_agency = [[United States Department of Defense]] |child1_agency = |child2_agency = }} '''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆ''' /ಅಥವಾ ಕೇಂದ್ರ ಭದ್ರತಾ ಸೇವೆ ('''NSA/CSS''' )ಯು ಅಮೆರಿಕಾದ [[ಕ್ರಿಪ್ಟೊಲಾಜಿಕ್]] ಮತ್ತು [[ಗುಪ್ತಚರ ಇಲಾಖೆ]]ಯು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸರ್ಕಾರ]]ದ[[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ನ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ]]ಯ ಆಡಳಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ನವೆಂಬರ್ 4,1952ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಹಾರ್ರಿ ಎಸ್.ತ್ರುಮ್ಯಾನ್]] ಅವರಿಂದ ರಚಿತವಾಗಿರುವ ಇದು ವಿದೇಶೀ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆಯಲ್ಲದೇ ವಿದೇಶೀ [[ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಜ್ಞೆ]]ಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.ಇದು ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಂದ [[ಕ್ರಿಪ್ಟೊಎನಲೈಸಿಸ್]] ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. U.S.ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.ಇದೇ ತೆರನಾದ ತನ್ನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿರುವ ಕಡೆಗಳಿಂದ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ತನ್ನ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. U.S.ನ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ {{As of|2008}}NSA ಗೆ ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಲಾಗಿರುತ್ತದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ [[ಕಾಂಪೂಟರ್ ಜಾಲ]]ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ <ref name="Nakashima" /> ಮಾಡಿರಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. NSA ಯನ್ನು [[ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್]] ಅಥವಾ [[ವೈಸ್ ಎಡ್ಮಿರಲ್]] ಅವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. NSA ಯು [[U.S.ದ ಗುಪ್ತಚರ ಸಮೂಹ]] ವಿಭಾಗದ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಂಡಿಯಾಗಿದೆ.[[ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಆಫ್ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಇಂಟೆಲೆಜೆನ್ಸ್]]ಅವರ ಮುಂದಾಳುತ್ನದಲ್ಲಿ ಇದು ನಡೆಯಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಕೇಂದ್ರ ಭದ್ರತಾ ಸೇವೆ]]ಯು ಗುಪ್ತಚರ ವಿಭಾಗದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಹಾಗು U.S.ಮತ್ತು NSA ನಡುವಿನ ಮಿಲಿಟರಿ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಆಗಾಗ ಸಹಕರಿಸಿ ನಿರಂತರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. NSA ದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯು ಸಂಪರ್ಕ-ಸಂವಹನದ ಗುಪ್ತಚರ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ನಿಗದಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.ಇದು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಅಥವಾ [[ಮಾನವ ಗುಪ್ತಚರ]]ದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಲಾರದು. ಕಾನೂನು ಪ್ರಕಾರ NSAದ ಗುಪ್ತಚರ ಕಾರ್ಯವು ವಿದೇಶಿ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಈ ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಮೀರುತ್ತದೆ ಎಂಬ [[ಅಸಂಖ್ಯಾತ ವರದಿಗಳಿ]]ವೆ ==ಸಂಸ್ಥೆ== <ref name="National Security Agency">{{cite web|title=The National Security Agency Frequently Asked Question Sex is goods|publisher=National Security Agency|url=http://www.nsa.gov/about/about00018.cfm#1|accessdate=2008-07-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040307234226/http://www.nsa.gov/about/about00018.cfm#1|archivedate=2004-03-07|url-status=dead}}</ref> ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಎರಡು ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ:ದಿ ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟೊರೇಟ್ (SID),ಇದು ವಿದೇಶಿ [[ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಜ್ಞೆಗಳ]] ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ,ಅಲ್ಲದೇU.S.ನ ಮಾಹಿತಿ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಇನ್ ಫಾರ್ಮೇಶನ್ ಅಸ್ಸುರನ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟೊರೇಟ್ (IAD),ಕಾರ್ಯ <ref name="National Security Agency"/> ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ===ಪಾತ್ರ=== [[File:Cray X-MP.jpg|thumbnail|right|ಕ್ರಯ್ X-MP/24 (ser. no. 115) ನ್ಯಾಶನಲ್ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಲಾಜಿಕ್ ಮ್ಯುಸಿಯಮ್ ನಲ್ಲಿ ಸೂಪರ್ ಕಂಪೂಟರ್ ಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ]] NSA ನ [[ಆಯಾ ಘಟನೆಗಳ]] ದಾಖಲಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ [[ರೇಡಿಯೊ]][[ಪ್ರಸಾರ]],ಅಂದರೆ ಎರಡು ಕಂಡೆಯಿಂದ ವಿವಿಧ ಸಂಘಟನೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪ್ರಸಾರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.ಅದೂ ಅಲ್ಲದೇ [[ಇಂಟರ್ ನೆಟ್]],ದೂರವಣಿ ಕರೆಗಳು ಹಾಗು ಇನ್ನುಳಿದ ವಾರ್ತಾ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಇದು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿರುವ ಉದ್ದೇಶಗಳೆಂದರೆ ಭದ್ರತಾ ವಲಯದ [[ಮಿಲಿಟರಿ]],[[ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ]] ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಸಂವೇದನಾಶೀಲ,ಸೂಕ್ಷ್ಮ,ರಹಸ್ಯ ಅಥವಾ ಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಬಗೆಗೆ ಇದು ಗಮನಹರಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ [[ಗಣಿತಜ್ಞ]]ರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಏಕೈಕ ಸಂಸ್ಥೆ ಇದಾಗಿದ್ದು ಅದಲ್ಲದೇ ಅತಿಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ [[ಸೂಪರ್ ಕಂಪೂಟರ್]] ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಸಮೂಹವು ಅತ್ಯಂತ ಸರಳ <ref>{{cite speech|title=Statement for the Record|author=Harvey A. Davis|first=Harvey|last=Davis|date=12 March 2002|location=342 Dirksen Senate Office Building, Washington, D.C.|url=http://www.nsa.gov/public_info/speeches_testimonies/12mar02.shtml|accessdate=2009-11-24|archive-date=2010-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20100527155439/http://www.nsa.gov/public_info/speeches_testimonies/12mar02.shtml|url-status=dead}}</ref>{{Clarify me|date=May 2009}}ಸಂಘಟನೆಯೆನಿಸಿದೆ. ಹಲವಾರು ವರ್ಶಗಳ ವರೆಗೆ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು U.S. ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಜ್ಞಾತವಾಗಿತ್ತು.ಇದನ್ನು ಸಣ್ಣದಾಗಿ "ಇಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಯೇ ಇಲ್ಲ".(NSA)ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತಿತ್ತು. ಯಾಕೆಂದರೆ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ವಿರಳವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಹೊರಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರಲ್ಲಿ.ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿ ಎಂದರೆ "ಎಂದೂ ಯಾರಿಗೂ ಏನೂ ಹೇಳುವದಿಲ್ಲ" NSA/CSS ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಪಟ್ಟಿ ಎಂದರೆ[[ಕ್ರಿಪ್ಟಾನಾಲಿಟಿಕ್]] ಸಂಶೋಧನೆಯು ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ [[ವಿಶ್ವ ಯುದ್ದ II]] ಸಂಭವಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.[[ಕೋಡ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಸೈಫರ್]] ಗಳು (ನೋಡಿ'ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಪರ್ಪಲ್]],[[ವೆನೊನಾ ಯೋಜನೆ]] ಮತ್ತು[[JN-25]]) ಇಸವಿ 2004ರಲ್ಲಿ NSA,[[ಕೇಂದ್ರ ಭದ್ರತಾ ಸೇವೆ]] ಮತ್ತು [[ಡಿಪಾರ್ಟ್ ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಹೋಮ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ]]ಯ[[ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೈಬರ್ ಸೆಕುರಿಟಿ ಡಿವಿಜನ್]] (DHS)ಗಳು NSA ದ ಅಕಾಡೆಮಿಕ್ ಎಕ್ಸೆಲೆನ್ಸ್ ಇನ್ ಇನ್ ಫಾರ್ಮೇಶನ್ ಅಸ್ಯುರನ್ಸ್ ಪ್ರೊಗ್ರಾಮ್ ನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಗೆ <ref>{{cite press release|title=National Security Agency and the U.S. Department of Homeland Security Form New Partnership to Increase National Focus on Cyber Security Education|url=http://www.nsa.gov/public_info/press_room/2004/nsa_dhs_new_partnership.shtml|publisher=NSA Public and Media Affairs|accessdate=2008-07-04|date=2004-04-22|archive-date=2010-06-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20100621132848/http://www.nsa.gov/public_info/press_room/2004/nsa_dhs_new_partnership.shtml|url-status=dead}}</ref> ಸೂಚಿಸಿತು. <ref name="Nakashima">{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/01/25/AR2008012503261_pf.html|title=Bush Order Expands Network Monitoring: Intelligence Agencies to Track Intrusions|author=Ellen Nakashima|publisher=The Washington Post|date=2008-01-26|accessdate=2008-02-09}}</ref> ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ [[ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ ಶಿಯಲ್ ಡೈರೆಕ್ಟಿವ್]] 54/ಹೋಮ್ಲಾಂಡ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ ಶಿಯಲ್ ಡೈರೆಕ್ಟಿವ್ 23 (NSPD 54),ನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಬುಶ್ ಜನವರಿ8,2008ರಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಿ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಮೆರಿಕಾ ಸರ್ಕಾರದ ಎಲ್ಲಾ ಕಂಪೂಟರ್ ಜಾಲಗಳನ್ನು [[ಸೈಬರ್ -ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ]]ಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ <ref name="Nakashima"/> ವಹಿಸಿಕೊಡಲಾಯಿತು. ===ಸೌಲಭ್ಯಗಳು=== [[File:National Security Agency headquarters, Fort Meade, Maryland.jpg|thumbnail|300px|right|ಫೊರ್ಟ್ ಮೆಡೆಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್ ನಲ್ಲಿರುವ, NSA ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ, ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು "ದಿ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್" ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಗಳು,[[ಫೊರ್ಟ್ ಜಾರ್ಜ್ ಜಿ.ಮೆಡೆ]],[[ಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್]],ಸುಮಾರು [[ಬಾಲ್ಟಿಮೊರ್]] ನಿಂದ 15ಮೈಲು ಅಥವಾ 24ಕಿ ಮೀ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕಿದೆ "NSA ಗೆ ಅದರ [[ಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್ ರೂಟ್ 295 ದಕ್ಷಿಣ]] ಭಾಗವನ್ನು "NSA ನೌಕರಿರಿಗೆ ಮಾತ್ರ"ಎಂಬ ಫಲಕದೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಹೊರಬಾಗಿಲನ್ನು ತೆರೆದಿದೆ. NSA ದ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯವುದು ತುಂಬಾ ಕಠಿಣ ಕೆಲಸವಾಗಿದೆ.ಅಲ್ಲಿನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಅದರ ನಿವೇಶನದಲ್ಲಿ 18,000 ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಜಾಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 2006ರಲ್ಲಿ ದಿ''[[ಬಾಲ್ಟಿಮೊರ್ ಸನ್]]'' ವರದಿಯಂತೆ NSA ಯು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ವಿಪರೀತ ಒತ್ತಡದ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದೆ.ಫೊರ್ಟ್ ಮೆಡ್ಸೆನಲ್ಲಿ ಇದರ ಒತ್ತಡ ತಡೆಯಲು ಮೂಲಭೂತ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ಒದಗಿಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 1990ರಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ ಅದನ್ನು ಅಷ್ಟಾಗಿ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಆದ್ಯತೆ ಮೇಲೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ."ಇದು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು "ಹೆಚ್ಚಿಸಿ ಅದನ್ನು ಹೆದರಿಸಿ ಅದರ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆ <ref>{{cite web |url=http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/bal-te.nsapower06aug06,0,5137448.story?coll=bal-home-headlines |accessdate=2006-08-06 |author=Gorman, Siobhan |title=NSA risking electrical overload |archive-date=2006-08-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060820135709/http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/bal-te.nsapower06aug06,0,5137448.story?coll=bal-home-headlines |url-status=dead }}</ref> ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸರ್ಕಾರದ ಭದ್ರತಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನೋಡುವುದಲ್ಲದೇ ಇದರೊಂದಿಗೆ NSA ಯು ಸರ್ಕಾರದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ವಲಯಗಳು ಹಾಗು ಸಂಪರ್ಕದ ಹಾರ್ಡ್ ವೇರ್ ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿಗೂ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.[[ಸೆಮಿಕಂಡರ್]] ಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ([[ಫೊರ್ಟ್ ಮೆಡೆ]]ಯಲ್ಲಿ ಚಿಪ್ ತಯಾರಿಕಾ ಸ್ಥಾವರ)ಅದಲ್ಲದೇ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಗೂಢಚರ್ಯ ವಿಷಯಗಳ [[ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿ]] ಸಂಶೋಧನೆ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಇದು ಗಮನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಸಲಕರಣೆಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಫೊರ್ಟ್ ಮೆಡೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲದೇ,NSA ಯು ಇನ್ನುಳಿದೆಡೆ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುವದರಲ್ಲಿ ನಿರತವಾಗಿದೆ.[[ಸ್ಯಾನ್ ಅಂಟೊನಿಯೊ]],ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ,[[ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಲಾಜಿ ಸೆಂಟರ್]][[ರ್ಫೊರ್ಟ್ ಗೊರ್ಡನ]],[[ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಹಲವೆಡೆ ಇದರ ಕಾರ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿ ಪಸರಿಸಿದೆ. ಸುಮಾರು USD $1.9 ಬಿಲಿಯನ್ ಮೊತ್ತದಲ್ಲಿ [[ಉತಾಹ]]ದಲ್ಲಿನ [[ಕ್ಯಾಂಪ್ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್]] ಅಂಕಿಅಂಶದ ಕೇಂದ್ರವೊಂದನ್ನು <ref>{{cite news|author=LaPlante, Matthew D.|title=Spies like us: NSA to build huge facility in Utah|url=http://www.sltrib.com/ci_12735293|date=July 2, 2009|publisher=MediaNews Group|work=Salt Lake Tribune|accessdate=2009-07-05}}</ref> ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ===ನ್ಯಾಶನಲ್ ಕಂಪೂಟರ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸೆಂಟರ್=== '''ನ್ಯಾಶನಲ್ ಕಂಪೂಟರ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸೆಂಟರ್''',ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು 1981ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ಥಾಪನೆಗೊಂಡಿದೆ.ಉನ್ನತ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಅಥವಾ ರಹಸ್ಯ ಅಳವಡಿಕೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸುವ ಕಾಂಪೂಟರ್ ಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮತ್ತುಅಂತಹ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಉತ್ತಮ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಈ ಸೆಂಟರ್ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕಂಪೂಟಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನೆಟ್ ವರ್ಕ್ ವೇದಿಕೆಯ ವಿಶೇಷತೆಗಳನ್ನು NCSC ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ [[ಆರೇಂಜ್ ಬುಕ್]] ಮತ್ತು [[ರೆಡ್ ಬುಕ್]] ಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ ಗಳಿಸಿವೆ.[[ಟ್ರಸ್ಟೆಡ್ ಕಂಪೂಟಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟೆಮ್ ಇವ್ಯಾಲ್ಯುವೇಶನ್ ಕ್ರೈಟೇರಿಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಟ್ರಸ್ಟೆಡ್ ನೆಟ್ ವರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ ಪ್ರಿಟೇಶೇನ್]],ಹಾಗು [[ರೇನ್ ಬೊ ಸೆರೀಸ]],ಇತ್ಯಾದಿ ಆದರೆ ಇವು ಬಹುತೇಕ [[ಕಾಮನ್ ಕ್ರಿಟೇರಿಯಾ]]ದಿಂದಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದಿವೆ. ===ಇತಿಹಾಸ=== ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಗತಕಾಲಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದರೆ ಅದು ಮೇ20,1949ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ '''ಆರ್ಮಡ್ ಫೊರ್ಸೆಸ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಏಜೆನ್ಸಿ''' (AFSA)ಇಂದಿನ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರತಿರೂಪದಂತಿದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ [[U.S.ನ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ]]ಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ.[[ಜಾಯಿಂಟ್ ಚೀಫ್ಸ್ ಆಫ್ ಸ್ಟಾಫ್]] ಅವರ ಆದೇಶಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಇದು ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹ್ಸಿಸುತ್ತದೆ. AFSA ಸಂಸ್ಥೆಯುU.Sಸರ್ಕಾರದ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಇಂಟೆಲಿಜಿಸ್ನಿ ಚತುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ [[ಮಿಲಿಟರಿ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ]] ಘಟಕಗಳು:ದಿ [[ಆರ್ಮಿ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಏಜೆನ್ಸಿ]], ದಿ [[ನಾವಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಗ್ರುಪ್]],ಮತ್ತು ದಿ [[ಏರ್ ಫೊರ್ಸ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸರ್ವಿಸ್]] ಮುಂತಾದವು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅದಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಈ ಏಜೆನ್ಸಿಯು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿದೆ,ಅಲ್ಲದೇ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಸಹಕಾರದ ವಿಧಾನದಿಂದ ವಂಚಿತವಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ 10,1951ರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಲು ಕಾರಣವಾದದ್ದು ಇದಕ್ಕಾಗಿ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯೊಂದನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಯಿತು. [[CIA]]ನ ನಿರ್ದೇಶಕ [[ವಾಲ್ಟರ್ ಬೆಡೆಲ್ ಸ್ಮಿತ್]] ಅವರು [[ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಕೌನ್ಸಿಲ್]] ನ NSA ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಎಸ್.ಲೆ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಪತ್ರವನ್ನು ಕಳಿಸಿ <ref name="NSACreated">ಇನ್ ಎ ಫೂಟ್ ನೋಟ್ ಆನ್ p. 30 ಆಫ್ ''ಬಾಡಿ ಆಫ್ ಸೆಕ್ರೆಟ್ಸ್ '' (ಆಂಕರ್ ಬುಕ್ಸ್2002), ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್ ಪ್ರಕಾರ ಇದರ ಶ್ರೇಣೀಕರಣ ಮೆಮೊರ್ಯಾಂಡಮ್ CIA "ಪ್ರೊಪೊಸ್ಡ್ ಸರ್ವೆ ಆಫ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಅಕ್ಟಿವಿಟೀಸ್" (ದಿಸೆಂಬರ್10, 1951).</ref> ತಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮಾಹಿತಿ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ "ಇದರ ಮೇಲಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ,ಸಂಪರ್ಕದ ಗುಪ್ತ ಮಾಹಿತಿಯ ಸಂಗ್ರಹದ ಕ್ರಿಯೆಯು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ"ಇದರಿಂದಾಗಿ ಗೂಢಚಾರ ಸಂಪರ್ಕದ ವಿವರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಗಮನಿಸಿ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವಂತೆ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 13,1951,ರಲ್ಲಿ ದೊರೆತು ಡಿಸೆಂಬರ್ 28ರಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ರೂಪಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಲಾಯಿತು. ಇದರ ಬಗೆಗಿನ ವರದಿಯು ಜೂನ್ 13, 1952ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ [[ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಬ್ರೊವ್ ನೆಲ್]] ಅವರ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಇದನ್ನು "ಬ್ರೊವ್ ನೆಲ್ ಕಮೀಟಿ ರಿಪೊರ್ಟ್ "ಎಂದೇ ಕರೆಯಲಾಯಿತು.ಅದು U.S. ಸಂಪರ್ಕ ಗೂಧಚರ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿತು.ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ಜಾಗರೂಕತೆಯ ಎಚ್ಚ್ಕರಿಕೆಯನ್ನೂ ನೀಡಿತು. ಹೀಗೆ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾದಂತೆ NSA ಯು ಆರ್ಮಡ್ ಫೊರ್ಸಿಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾರ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿ ಬಂದು ತಲುಪಿತು.ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯೂ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. NSA ರಚನೆಯು ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಹ್ಯಾರಿ ಎಸ್,ಟ್ರುಮ್ಯಾನ್]] ಅವರು ಬರೆದ ಪತ್ರದ ಮುಖಾಂತರ ಜೂನ್ 1952ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆಯಿತು. ಈ ಏಜೆನ್ಸಿಯು ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಇಂಟೆಲ್ಲಿಜೆನ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟಿವ್ (NSCID)ಆಕ್ಟೋಬರ್ 24,1952ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತಗೊಂಡಿತು.ಅದು ನಂತರ ನವೆಂಬರ್ 4,1952ರಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ <ref name="NSACreated">[https://web.archive.org/web/20040720023826/http://www.nsa.gov/truman/truma00001.pdf ಮೆಮೊರಾಂಡಮ್ ಆನ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಶನ್ಸ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಆಕ್ಟಿವಿಟೀಸ್]– ದಿ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ವ್ಹಿಸ್ಚ್ ಕ್ರಿಯೆಟೆಡ್ NSA. ಪ್ರಸಿದೆಂಟ್ [[ಹ್ಯಾರಿ ಎಸ್ ಟ್ರುಮನ್]]. ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 24, 2007. ಏಪ್ರಿಲ್‌ 21,2006ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಬಂದಿತು. ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಟ್ರುಮ್ಯಾನ್ ಅವರ ಪತ್ರವು [[ವರ್ಗೀಕೃತ]] ವಿವರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.ಆದರೆ ಸುಮಾರು ಪೀಳಿಗೆಯ ಕಾಲಾವಧಿ ಮುಗಿವವರೆಗೆ ಇದು ಸಾರ್ವಜನಿಕಗೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ===ಇನ್ ಸಿಗ್ನಿಯಾ(ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಾಂಛನ)=== [[File:Seal of the U.S. National Security Agency.svg|thumb|125px|right|ದಿ NSA'ನ ಇನ್ ಸೈನ್ಸ್.]] NSA ಸಂಸ್ಥೆಯ [[ಪಾರಂಪರಿಕ ಲಾಂಛನ]]ವು ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ [[ಬೋಳು ಹದ್ದು]] ತನ್ನ ಬಲಭಾಗವು ಆ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ತಿರುಗಿದ್ದು,ಅದರ ರೆಕ್ಕೆಯ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೀಲಿ ಕೈ ಇದ್ದು ಇದು NSA ಯು ತನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶವಾದ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅದು ತನ್ನ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಿದ ಚಿನ್ಹೆ ಇದಾಗಿದೆ. ಈ ಗರುಡ ಅಥವಾ ಹದ್ದು ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಪರದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಎದೆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಶೀಲ್ಡ್ ಹದಿಮೂರು ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಬಿಳಿ ಬ್ಯಾಂಡಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಸುತ್ತುವರಿದ ಶ್ವೇತ ವರ್ಣವು ಗಡಿಯು "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆ"ಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.ಮೇಲ್ಭಾಗಕ್ಕೆ "[[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಮೆರಿಕಾ]]" ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿಎರಡು ಐಮೂಲೆಯಿರುವ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುತ್ತದೆ. ಈಗಿನ NSAದ ಲಾಂಛನವು 1965ರಿಂದಲೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ.ಆಗಿನ [[ನಿರ್ದೇಶಕ]] LTG [[ಮಾರ್ಶೆಲ್ ಎಸ್,ಕಾರ್ಟರ್]] ([[USA]])ಅವರು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಗುರುತೊಂದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿ <ref>{{cite web|title=The National Security Agency Insignia|publisher=National Security Agency|url=http://www.nsa.gov/history/histo00018.cfm|accessdate=2008-07-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20040307182659/http://www.nsa.gov/history/histo00018.cfm|archivedate=2004-03-07|url-status=dead}}</ref> ಅದೇಶಿಸಿದರು. ==ಸರ್ಕಾರೇತರ ಗೂಢಚರ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಮೇಲಿನ ಪರಿಣಾಮ== NSA ಯು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಯೋಜನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಚರ್ಚೆಗೆ ಮುಂದಾಗುತ್ತದೆ.ಅಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿ ಇಲ್ಲವೆ ಪರದೆಯ ಹಿಂದೆ ನಿಂತು ಅದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಇಲಾಖೆಯ ಆಗುಹೋಗುಗಳಿಗೆ ತನ್ನ ನೆರವಿನ ಹಸ್ತ ಚಾಚುತ್ತದೆ.ಈ ಮೊದಲುಮತ್ತು ಆನಂತರ [[ವೈಸ್ ಎಡ್ಮಿರಲ್ ಬಾಬಿ ರೇ ಇನ್ಮಾನ್]] ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ.NSA NSA ಯು 1990ರ [[ಗೂಢಚರ ವಿಷಯಗಳ ರವಾನೆ]]ಗಾಗಿ ನಡೆದ ಚರ್ಚೆಗಾಳಲ್ಲಿ ಅದು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಸುಮಾರು 1996ರಲ್ಲಿ.ರಫ್ತಿನ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಭಂಧವನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ ಅದನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಲಿಲ್ಲ. ===ಡಾಟಾ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್(DES)=== {{main|Data Encryption Standard}} NSA ಯು [[ಡಾಟಾ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್]] (DES)ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣಪ್ರಮಾಣದ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು.ಒಂದು ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ [[ಬ್ಲಾಕ್ ಸೈಫರ್]] [[ಅಲ್ಗೊರಿದಮ್]] ಇತ್ಯಾದಿಗಳು [[U.S.ಸರ್ಕಾರ]]ದಿಂದ ಬಳಕೆಯಾದ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಪರ್ಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲಮಟ್ಟಿಗೆ ಅದು ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದರೂ ರಚನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ. DES ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ಹೆಸರಲ್ಲಿ1970ರ ಸುಮಾರಿಗೆ [[IBM]]ಅದರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿತು.ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ NSAಯು ಕೆಲವು ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಸಮಯ ಕಳೆದಂತೆ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿದವು.ಇದರಲ್ಲಿನ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ವಿಷಯಾಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಎ ನಡೆಸ್ಸಲಾಯಿತು.ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ[[S-ಪಟ್ಟಿಗೆ]] ಗಳು ರೂಪ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡು "[[ಬ್ಯಾಕ್ ಡೋರ್]]"ನ್ನು ಒಳಸೇರುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಇದರಿಂದಾಗಿ NSA ಯು ಬೃಹತ್ ಕಂಪೂಟರ್ ಶಕ್ತಿಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು DES ಬೀಗದ ಕೈ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ DES ನಲ್ಲಿರುವ S-boxes ಗಳ ವಿಭಿನ್ನತೆ ಮತ್ತು [[ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿರುವ ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಎನ್ ಲೈಸಿಸ್]] ಗಳಲ್ಲಿನ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತತೆಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಈ ತಂತ್ರವನ್ನು ಆಗ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ತಿಳಿಸದಿದ್ದರೂ 1980ರಲ್ಲಿ ಇದು IBM ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗೆ ತಿಳಿದ ವಿಷಯವಾಗಿತ್ತು. ದಿ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸಿನೇಟ್ ಸೆಲೆಕ್ಟ್ ಕಮೀಟಿ ಆನ್ ಇಂಟೆಲ್ಲಿಜೆನ್ಸ್]] NSAಯುನ ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಪಾತ್ರ ಇದರಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅದು ಅಂದಾಜಿಸಿತು.ಇದರಿಂದಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಕೆಲಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಹಕಾರ ನೀಡಿತಲ್ಲದೇ ಅದರ ಕಾರ್ಯವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಡತಡೆ <ref>{{cite book|first=D.W.|last=Davies|coauthors=W.L. Price|title=Security for computer networks, 2nd ed.|publisher=John Wiley & Sons|year=1989}}</ref><ref>{{cite journal|author=Robert Sugarman (editor)|title=On foiling computer crime|journal=IEEE Spectrum|month=July | year=1979|publisher=[[IEEE]]}}</ref> ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಕಳೆದ 2009ರ ಸುಮಾರಿಗೆ NSAಯು ಮಾಹಿತಿ ವಿವರಗಳನ್ನು ಮರುವಿಂಗಡಿಸಿತು.ಇದರ ಮೂಲಕ ''NSA ಯು ತನ್ನ ಶಕ್ತಿ ವರ್ಧನೆಗೆ IBMನೊಡನೆ ಕೈಜೋಡಿಸಿತು.ಯಾವುದೇ ಆಕ್ರಮಣಶಾಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿಗಳನ್ನು ಅದು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಯಿತು.ಅದರೊಂದಿಗೆ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುವS-boxes'' ಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ತನ್ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ''NSA ಯು ತನ್ನ ಕಂಪೂಟಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಬೆಗದ ಕೈಗಳ ಕಾರ್ಯವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು 64ರ ಬಿಟ್ಸ್ ನಿಂದ 48ರ ವರೆಗೆ ತರುವ ಮೂಲಕ IBM ನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. '' ''ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು 56-ಬಿಟ್ '' ಕೀಗಾಗಿ <ref>{{cite web|url=http://cryptome.org/0001/nsa-meyer.htm|format=html|title="American Cryptology during the Cold War, 1945-1989.Book III: Retrenchment and Reform, 1972-1980, page 232" |author = Thomas R. Johnson| accessdate=2010-01-03 |publisher = [[NSA]], DOCID 3417193 (file released on 2009-12-18, hosted at cryptome.org)| date= 2009-12-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100805014833/http://cryptome.org/0001/nsa-meyer.htm|archivedate=2010-08-05}}</ref> ಸಮ್ಮತಿಸಿದರು. ===ಕ್ಲಿಪ್ಪರ್ ಚಿಪ್=== {{main|Clipper chip}} ದೊಡ್ದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿ ಬಳಸುವದರಿಂದ ಸರಕಾರದ [[ವೈಯರ್ ಟ್ಯಾಪ್]] ಗಳ ಅಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಅಡತಡೆಯುಂಟಾಗುತದೆ.ಇದರ ತಡೆಗಾಗಿ NSA ಯು 1993ರಲ್ಲಿ [[ಕೀ ಎಸ್ಕ್ರಿವ್]] ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ[[ಕ್ಲಿಪರ್ ಚಿಪ್]] ನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದು DESಗಿಂತ ಹೆಚ್ಕು ಬಲಶಾಅಲಿಯಾಗಿದೆ.ಇದರ ಮೂಲಕ ಕಾನೂನುನ್ ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ್ಯ್ ಸೂಕ್ತ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತಲ್ಲದೇ ಎಸ್ಕ್ರಿವ್ ಕೀ ಬೇಡಿಕೆಗಳು ಕಾಣದಾದವು. NSAದ [[ಫೊರ್ಟೆಜಾ]] ಹಾರ್ಡವೇರ್ ಮೂಲದ ಎನ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟಿಕ್ ಕಾರ್ಡ್ ಗಳನ್ನು ಕ್ಲಿಪರ್ ಚಿಪ್ಸ್ ಗಳಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮೇಸಲಾಗಿದೆ.ಅವುಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸರ್ಕಾರದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿಉ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಸದ್ಯ NSA ಯು SKIPJACK ಸೈಫರ್ ನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತನ್ನ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.(ಆದರೆ ಇದು ಕೀ ಬದಲಿಯ ಶಿಷ್ಟಾಚಾರವಲ್ಲ) ===ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್(AES)=== {{main|Advanced Encryption Standard}} ಈ ಹಿಂದಿನ ವಿವಾದಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿNSA ದ ಕಾರ್ಯವೇನಿಸಿದ್ದ DESಗೆ ಉತ್ತಾರಾಧಿಕಾರಿಯ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ತಪ್ಪಿ ಅದು [[ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್]](AES)ದ ಕಾರ್ಯವು ಕೇವಲ [[ಹಾರ್ಡ್ ವೇರ್]] ಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತಗೊಂಡು ಅದರ ತಪಾಸಣೆ ಮಾತ್ರ ಅದರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಿತು.(ನೋಡಿ [[AES ಪೈಪೊಟಿ]]). NSA ಯು ಬರಬರುತ್ತಾ AES ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯ ವರ್ಗೀಕರಣ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿತು.(ಬಹುತೇಕ ಎರಡು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ:ಉದಾಹರಣೆಗೆ,SECRET {ರಹಸ್ಯ}ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನಿಗದಿತ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸದಿದ್ದಾಗ)ಇದನ್ನು NSA ಸಮ್ಮತಿಸಿದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಅದರ ಕಾರ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆ ಚುರುಕಾಯಿತು. ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ [[SHA-1]] ಮತ್ತು [[SHA-2]]ಕಾರ್ಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು NSAದಿಂದ ರಚಿತವಾದವು. === ದ್ವಿಪದಿಯ EC DRBG ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರೇಟರ್=== {{main|Dual EC DRBG}} ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಯ್ಕೆಯ ಸರ್ವಮಾನ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರೇಟರ್ ನ್ನು NSA ಉತ್ತೇಜಿಸಿ U.S.ನಲ್ಲಿ[[ದ್ವಿಪದಿ EC DRBG]]ನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.ಇದು [[ನ್ಯಾಶನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಟೆಕ್ನಾಲಾಜಿ]]ಯ 2007ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ತನ್ನ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು [[ಬ್ಯಾಕ್ ಡೋರ್]] ಬಗ್ಗೆNSA ಯು ಬೇರೆ ತೆರನಾದ ಊಹಾಪೋಹಾಗಳಿಗೆ ಎಡೆಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು.ಇದು ಎನ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟೆಡ್ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು <ref>{{cite news |url=https://www.wired.com/politics/security/commentary/securitymatters/2007/11/securitymatters_1115 |title=Did NSA Put a Secret Backdoor in New Encryption Standard? |author=Bruce Schneier |publisher=Wired News |date=2007-11-15 |accessdate=2008-07-04 |archiveurl=https://archive.is/20120919094854/http://www.wired.com/politics/security/commentary/securitymatters/2007/11/securitymatters_1115 |archivedate=2012-09-19 |url-status=live }}</ref> ಆರಂಭಿಸಿತು. ===ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಶೋಧನೆ=== NSA ಯು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಾಗು ಪ್ರಸಕ್ತ ಕಾರ್ಯಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ದಶಲಕ್ಷಗಟ್ಟಲೇ ಡಾಲರ್ ಗಳನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ''MDA904'',ಎಂಬ ಕೋಡ್ ಪ್ರಕಾರ ಸರ್ಕಾರ ಸಹಾಯಧನದ ಮೂಲಕ 3000 ಸಂಶೋಧನೆ ಕಾಗದಪತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಕಾರ್ಯ ಮುಂದಾಗುತ್ತದೆ.(ದಿನಾಂಕ 2007-10-11) NSA/CSSಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಈ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಮುಂದಾಯಿತು.ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಸಲು ಕ್ರಿಟೊಗ್ರಾಫಿ;ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಖುಫ್ ಅಂಡ್ ಖಾಫ್ರೆ]] ಬ್ಲಾಕ್ ಸೈಫರ್ಸ್ ಗಳು ಸ್ವಯಂ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ===ಪೆಟೆಂಟ್‌ಗಳು=== NSA ಯು ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ [[ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯ]]ವನ್ನು [[U.S.ಪೇಟೆಂಟ್ ಅಂಡ್ ಟ್ರೇಡ್ ಮಾರ್ಕ್ ಆಫಿಸ್]]ಮತ್ತು ಅದರ [[ಉನ್ನತ ಆದೇಶ]] ಇದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಕೆಲವು ಸಮಾನರೂಪದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೇಟೆಂಟ್ ಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಪ್ರಚರಪಡಿಸಿತು.ಅವು ಮಹತ್ವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಹೇಗೆಯಾದರೂ ಪೇಟೆಂಟ್ ಆಫಿಸ್ ನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಯಾವುದಾದರು ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯಕ್ಕೆ ಅರ್ಜಿ ಹಾಕಿದ್ದನ್ನು ಈ ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.NSA ಯು ಈ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಆ ದಿನಾಂಕದಿಂದ ಪೂರ್ಣಾವಧಿಯನ್ನು <ref>{{cite book |last=Schneier |first=Bruce |authorlink = Bruce Schneier |title=Applied Cryptography, Second Edition |publisher=[[John Wiley & Sons]] |year=1996 |pages=609–610 |isbn=0-471-11709-9 }}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. NSA ಯು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯದ ಪದ್ದತಿಯು [[ಭೌಗೊಳಿಕ ಸ್ಥಳೀಯತೆ]]ಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿಬಹುದಾಗಿದೆ.ಇಂಟೆರ್ ನೆಟ್ ಜಾಲವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ತನ್ನ ಹತೋಟಿಗಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ [[ರಹಸ್ಯ]] ವಿಷಯಗಳ ಬಹುದ್ದೇಶದ ಜಾಲಗಳು ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು <ref>{{cite web |publisher=United States Patent and Trademark Office |title=United States Patent 6,947,978 - Method for geolocating logical network addresses. |url=http://patft.uspto.gov/netacgi/nph-Parser?Sect2=PTO1&Sect2=HITOFF&p=1&u=%2Fnetahtml%2FPTO%2Fsearch-bool.html&r=1&f=G&l=50&d=PALL&RefSrch=yes&Query=PN%2F6947978 |date=2005-09-20 |accessdate=2008-07-04 |archive-date=2015-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150904005823/http://patft.uspto.gov/netacgi/nph-Parser?Sect2=PTO1&Sect2=HITOFF&p=1&u=%2Fnetahtml%2FPTO%2Fsearch-bool.html&r=1&f=G&l=50&d=PALL&RefSrch=yes&Query=PN%2F6947978 |url-status=dead }}</ref> ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ==NSA ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ== ===ECHELON=== {{main|ECHELON}} NSA/CSS,ಎರಡು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸಮಾನ ಕಾರ್ಯವನ್ನು[[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ ಡಮ್]] ನಲ್ಲಿನ ([[ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಪರ್ಕಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಗಳು]]),[[ಕೆನಡಾ]][[ಸಂಪರ್ಕಗಳ ಭದ್ರತಾ ಸ್ಥಾಪನೆ]]),[[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ]],[[ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟೊರೇಟ್]] ಮತ್ತು [[ನ್ಯುಜಿಲ್ಯಾಂಡ್]]([[ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಪರ್ಕದ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಬ್ಯುರೊ]])ಇಲ್ಲದೇ ಹೋದರೆ [[UKUSA{/ ಗ್ರುಪ್ {2/}ನಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆECHELON|UKUSA{/ ಗ್ರುಪ್ {2/}ನಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ[[ECHELON]]]]ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಉಸ್ತುವಾರಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವದ ನಾಗರಿಕ ಸೌಲಭ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನ ಹರಿಸಲು ಅದರ ಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ [[ಫಾಕ್ಸ್]], [[ಟೆಲೆಫೋನ್]],ಮತ್ತು ಡಾಟಾ ಸಂಚಾರವನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಅದೇ ಡಿಸೆಂಬರ್ 16,2005ರಲ್ಲಿ ''[[ನ್ಯುಯಾರ್ಕ ಟೈಮ್ಸ್]]'' ನಲ್ಲಿ ಇದರ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಲೇಖನವನ್ನು <ref>{{cite web |url=https://www.nytimes.com/2005/12/16/politics/16program.html?ei=5088&en=e32070df8d623ac1&ex=1292389200&pagewanted=print |work=The New York Times |title=Bush Lets U.S. Spy on Callers Without Courts |author=[[James Risen]] and [[Eric Lichtblau]] |date=December 16, 2005 |accessdate=2008-07-04 }}</ref> ಪ್ರಕಟಿಸಿತ್ತು. ಸದ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಆಧುನಿಕ ದೂರವಾಣಿ,ಇಂಟೆರ್ ನೆಟ್,ಫ್ಯಾಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹದ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಲಲು ಮುಂದುವರೆದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.ಇದು 'ಮುಕ್ತ ಹವೆ' ಎಂಬ ವಿಶ್ವದ ಜಾಲದ ಬಗ್ಗೆ ರೇಡಿಯೊ ಸಂಪರ್ಕವು ಅದರ ಸಾಮಾನ್ಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. NSAದ ಒಟ್ಟು ಸಂಪರ್ಕದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಹಳಷ್ಟು ಟೀಕೆಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು.NSA/CSS ಎರಡು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಇಡೀ ಅಮೆರಿಕಾದ [[ರಹಸ್ಯ]]ವನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. NSAದ [[ಯುನೈಟೆದ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟೆವ್ 18]](USSID 18)ಯಾವುದೇ ಗುಪ್ತಚರ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಮಾಹಿತಿ ಅಥವಾ ವಿಷಯವನ್ನು ಕಲೆಹಾಕುವುದನ್ನು ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ."U.S. ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು,ಸಂಘಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನಿಗಮಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಘಟನೆಗಳು "ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿಕೃತ ಪರವಾನಿಗೆಯನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಅಟಾರ್ನಿ ಜನರಲ್ ಅವರ ಮೂಲಕ ಪಡೆದು ಮುಂದುವರೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.ಯಾವಾಗ ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಥವಾ ವಿದೇಶಿ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಸರ್ವೆಲ್ಲನ್ಸ್ ಕೋರ್ಟ್ U.S ಗಡಿಯೊಳಗೆ ಇದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಅದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. [[.U.S.ಸುಪ್ರೀಮ್ ಕೋರ್ಟ್]] ಈಗಾಗಲೇ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಅಮೆರಿಕಾ ನಾಗರಿಕರಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಕೆಲವು ಅತಿ ಅಪರೂಪದ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ[[U.S.ನ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಬಣದ ಸಂಸ್ಥೆ]] ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗೆ USSID 18ವೇವರ್ ನ ಪರವಾನಿಗೆ ಇಲ್ಲದೇ ವಿಷಯವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿದೆ.ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11, 2001 ರ ದಾಳಿಗಳು]];ಹೇಗೆಯಾದರೂ [[USA ಪ್ಯಾಟ್ರಿಯಟ್ ಕಾನೂನು]] ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಬದಲಾವಣೆ ತಂದು ಖಾಸಗಿ ಅಧಿಕೃತೆಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಯತ್ನಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹಲವಾರುUSSID 18ನ ಕೆಲವು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ವರದಿಯಾಗಿವೆ,ಆದರೂ NSAನ ಶಿಸ್ತಿನ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ನಿಯಮಗಳು ಇಂತಹ ಕಾನೂನು ಉಇಲ್ಲಂಘನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು {{Citation needed|date=February 2007}}ಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಕಿನದೆಂದರೆ ECHELON ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ [[UKUSA]]ದ ಹೊರಗಿರುವ ನಾಗರಿಕರ ಅನವಶ್ಯಕ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕಲೆಹಾಕಲು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದೂ ಅಪವಾದಗಳಿವೆ.ಬೇರೆ ದೇಶಗಳ [[ರಾಜಕೀಯ]] ಮತ್ತು [[ಕೈಗಾರಿಕಾ ರಹಸ್ಯ ವಿಷಯ]]ಗಳನ್ನು ಅನಧಿಕೃತವಾಗಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಕಲೆಹಾಕುತ್ತದೀಂದು ದೂರುಗಳು ಕೇಳಿ <ref name="EP">{{cite web|url=http://www.fas.org/irp/program/process/rapport_echelon_en.pdf|format=PDF|title=European Parliament Report on ECHELON|year=2001|month=July|accessdate=2008-07-04}}</ref><ref>{{cite web|url=http://cryptome.org/echelon-nh.htm|title=Nicky Hager Appearance before the European Parliament ECHELON Committee|year=2001|month=April|accessdate=2008-07-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20011021055210/http://cryptome.org/echelon-nh.htm|archivedate=2001-10-21}}</ref> ಬಂದಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ ಗಿಯರ್ ಲೆಸ್ [[ಗಾಳಿ ಟರ್ಬೈನ್]] ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜರ್ಮನ್ ಕಂಪನಿ [[ಎನೆರ್ಕೊನ್]] ಮಾಡಿದರೆ ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಶ್ರವಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬೆಲ್ಜಿಯಮ್ ನ [[ಲರ್ನ್ ಔಟ್ &amp;ಹಾಸ್ಪೈ]] ಕಂಪನಿಯು <ref>ಡೈ ಜೆಟ್ : 40/1999 ''"ವೆರ್ರಟ್ ಅಂಟರ್ ಫ್ರೆಂಡುನ್ "'' ("ಟ್ರೆಚರಿ ಅಮಂಗ್ ಫ್ರೆಂಡ್ಸ್", ಜರ್ಮನ್ ), ದೊರೆಯುವ ಸ್ಥಳ [http://www.zeit.de/1999/40/199940.nsa_2_.xml archiv.zeit.de] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081009044725/http://www.zeit.de/1999/40/199940.nsa_2_.xml |date=2008-10-09 }}</ref><ref>ರಿಪೊರ್ಟ್ಸ್ A5-0264/2001 ಆಫ್ ದಿ ಯುರೊಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ (English), ದೊರೆಯುವ ಸ್ಥಳ [http://www.europarl.eu.int/omk/sipade3?PROG=REPORT&amp;L=EN&amp;PUBREF=-//EP//TEXT+REPORT+A5-2001-0264+0+NOT+SGML+V0//EN ಯುರೊಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೆಬ್ ಸೈಟ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ''ಬಾಲ್ಟ್ ಮೊರ್ ಸನ್'' ನಲ್ಲಿ 1995ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ [[ಏರ್ ಬಸ್]] ಎಂಬ ಏರೊಸ್ಪೇಸ್ ಕಂಪನಿಯು ಸುಮಾರು $6ಬಿಲಿಯನ್ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು ಅದು[[ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]]ದೊಂದಿನ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದಾಗಿ,ಇದನ್ನು NSA ಯು 1994ರಲ್ಲಿ ಏರ್ ಬಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸೌದಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಲಂಚ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಈ ಒಪ್ಪಂದ ಪಡೆದುಕೊಂಡರೆಂದು ವರದಿ <ref>{{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/820758.stm |title=BBC News | EUROPE | Echelon: Big brother without a cause |accessdate=2008-07-04 | date=July 6, 2000}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.cyber-rights.org/interception/stoa/ic2kreport.htm#Report |title=Interception capabilities 2000 |accessdate=2008-07-04}}</ref> ಮಾಡಿತ್ತು. ಈಗಲೂ ಕೂಡಾ NSA/CSS ಜಂಟಿಯಾಗಿ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಗೂಧಚರ್ಯ,ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿಯರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಯಾವಾಗಲೂ ನಿರತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ===ಸ್ಥಳೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆ=== NSA ದ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವು ತನ್ನ [[ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಆದೇಶ 12333]],ಪ್ರಕಾರ ವಿದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು "ವಿದೇಶ ಇಂಟೆಲೆಜೆನ್ಸ್ ಅಥವಾ ಕೌಂಟರ್ ಇಂಟಎಲಿಜೆನ್ಸ್ "ಆದರೆ ''ಅಲ್ಲ'' " ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಹಿತಿಯು" ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕಲೆಹಾಕುತ್ತದೆ. ತಾನು ವಿದೇಶದ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ವಿವರಗಳನ್ನು ಕಲೆಹಾಕಲು ಅಥವಾ ಇನ್ನುಳಿದ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು FBI ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.USAದ ಗಡಿ ಹಾಗು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ವಿವರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು USAದ ರಾಯಭಾರಿ ಕಚೇರಿ ಹಾಗು ವಿದೇಶಗಳ ಗುರಿಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ಅದು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. NSAದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ವೆಲನ್ಸ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು [[U.S.ನ ಸಂವಿಧಾನದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ತಿದ್ದುಪಡಿ]] ಮೂಲಕ ಸೀಮಿತಗೊಂಡಿವೆ.ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಹೊರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುವ U.S.ನಾಗರಿಕರಲ್ಲದವರ ವಿವರ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು NSA ಮುಂದಾಗುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಈ ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಭಂಧನೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುವದಿಲ್ಲ.ಆದ್ದರಿಂದ U.S ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟರೂ ಅದು ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತವೆನಿಸಬಹುದಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ <ref name="Jordan_David">ಡೇವಿಡ್ ಅಲನ್ ಜೊರ್ಡಾನ್. [http://iilj.org/documents/Jordan-47_BC_L_Rev_000.pdf ಡಿಕ್ರಿಪ್ಟಿಂಗ್ ದಿ ಫೊಥ್ ಅಮೆಂಡ್ ಮೆಂಟ್ : ವಾರಂಟ್ ಲೆಸ್ಸ್ NSA ಸರ್ವೆಲ್ಲನ್ಸ್ ಮತ್ತು ದಿ ಎನ್ಹಾನ್ಸ್ಡ್ ಎಕ್ಸೆಪೆಕ್ಟೇಶನ್ ಆಫ್ ಪ್ರೈವಸಿ ಪ್ರೊವೈಡೆಡ್ ಬೈ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಟೆಡ್ ವಾಯಿಸ್ ಒವರ್ ಇಂಟೆರ್ ನೆಟ್ ಪ್ರೊಟೊಕೊಲ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030095250/http://www.ss8.com/pdfs/Ready_Guide_Download_Version.pdf |date=2007-10-30 }}. ಬಾಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್ ಲಾ ರಿವಿವ್. ಮೇ 2005 Last access date January 23, 2007</ref> ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ವಿಶೇಷ ಮಾಹಿತಿಯ ಸರ್ವೆಲನ್ಸ್ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಬೇಕಾದ ನಿಯಮಗಳು [[ವಿದೇಶಿ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಸರ್ವೆಲನ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ ಆಫ್ 1978]]ರಲ್ಲಿ (FISA)ನಮೂದಿಸಲಾಗಿದೆ.ಇದು ಹೊರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುವ U.S [[ನಾಗರಿಕ]]ರ ರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವದಿಲ್ಲ ಯಾಕೆಂದರೆ ಇವರು [[U.S.ಪ್ರದೇಶ]]ದ ಆಚೆ <ref name="Jordan_David" /> ವಾಸವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. .ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ದೂರವಾಣಿ ಕದ್ದಾಲಿಕೆ ಡಾಟಾ ಮೂಲದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನುNSA ಅನಧಿಕೃತವಾಗಿ ವಿವರ ಪಡೆಯುತ್ತದೆಯೋ ಎಂಬ ಸಂಶಯದ ಹುತ್ತ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.ಇದರಿಂದಾಗಿ ಖಾಸಗಿಯವರ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹದ ಅನಧಿಕೃತೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಚಟ್ವಟಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಸಂಶಯದ ಕತ್ತಿ ನೇತಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಸಾಧ್ಯವಾದುದು. ====ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲದ ಕದ್ದಾಲಿಕೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ==== =====ರಿಚರ್ಡ್ ನಿಕ್ಸನ್ ಅವರ ಅದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲದ ಕದ್ದಾಲಿಕೆ===== {{Further|[[Church Committee]]}} ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಾಕ್ಷ [[ರಿಚರ್ಡ್ ನಿಕ್ಸನ್]] ಅವರ ರಾಜಿನಾಮೆಯ ನಂತರ [[ಕೇಂದ್ರ ಗೂಢಚರ್ಯದ ಏಜೆನ್ಸಿ]]ಯ (CIA) ಹಾಗು NSA ಸೌಲಭ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಬಳಕೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಹಲವಾರು ತನಿಖೆ ಮೂಲಕ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ದುರುಪಯೋಗದ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲಾಗಿದೆ. ಸೆನೇಟರ್[[ಫ್ರಾಂಕ್ ಚರ್ಚ್]] ಅವರ ನೇತೃತ್ವದ ತನಿಖಾ ಸಮಿತಿಯು(ದಿ [[ಚರ್ಚ್ ಕಮೀಟಿ]] ಮೊದಲು ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಕಲೆಹಾಕಿತು.ಅಂದರೆ CIA ನ ಯೋಜನೆಯ (ಇದನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಜಾನ್ ಎಫ್ ಕೆನ್ನಡಿ]] ಆದೇಶಿಸಿದ್ದ ಅಂದರೆ [[ಫಿಡೆಲ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟ್ರೊ]] ಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಚು ರೂಪಿಸಿದ್ದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ತನಿಖೆಯಿಂದ ಅಮೆರಿಕಾ ನಾಗರಿಕರ ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲದ NSA ದ ಕದ್ದಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಪಟ್ಟೆಹಚ್ಚಲಾಯಿತು.ಇದು ನಾಗರಿಕರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಕದ್ದಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಅದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ಚರ್ಚ್ ಕಮೀಟಿಯ ವಾದವಿವಾದಗಳ ಆಲಿಸಿದ ನಂತರ [[ಫಾರೆನ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಸರ್ವೆಲ್ಲನ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ ಆಫ್ 1978]] ರಲ್ಲಿ ಅದು ಕಾನೂನಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಟಾಯಿತು. =====ತೆಳು ದಾರದ ಸಂಪರ್ಕದ ಕದ್ದಾಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡಾಟಾ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆ===== {{main|ThinThread}} ಈ ಸಂಪರ್ಕ ಕದ್ದಾಲಿಕೆಯನ್ನು [[ಥಿನ್ ಥ್ರೆಡ್]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.ಇದನ್ನು 1990ರಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಮತೆಂದೂ ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರಲಾಗುತ್ತದೆ. ಥಿನ್ ಥ್ರೆಡ್ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ [[ಡಾಟಾ ಹೊರತೆಗೆಯುವುದ]]ರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ನಿರ್ಮಿತ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ಮೀಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಖಾಸಗಿ ರಕ್ಷಣೆಗಳು [[9/11]]ಭಯೋತ್ಪಾದನೆಯ ದಾಳಿಯ ನಂತರ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾರ್ಜ್ ಡಬ್ಲು ಬುಶ್ ಅವರು ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸಿ ಸಮೂದಾಯದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಅವರ ಆದೇಶ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿ ಯಾವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಂತರ ಕಂಡು <ref name="Sun">{{cite news |first=Siobhan |last=Gorman |authorlink=Siobhan Gorman |title=NSA killed system that sifted phone data legally |url=http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/bal-te.nsa18may18,1,5386811.story?ctrack=1&cset=true |work=[[Baltimore Sun]] |publisher=[[Tribune Company]] (Chicago, IL) |date=2006-05-17 |accessdate=2008-03-07 |quote=The privacy protections offered by ThinThread were also abandoned in the post-September 11 push by the president for a faster response to terrorism. |archive-date=2007-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927193047/http://www.baltimoresun.com/news/nationworld/bal-te.nsa18may18,1,5386811.story?ctrack=1&cset=true |url-status=dead }}</ref> ಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. =====ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲದ ಕದ್ದಾಲಿಕೆಯನ್ನು ಜಾರ್ಜ್ ಬುಶ್ ಅವರ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು.===== {{main|NSA warrantless surveillance controversy}} ಡಿಸೆಂಬರ್ 16,2005ರಲ್ಲಿ [[ನ್ಯುಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]] ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾದಂತೆ [[ಶ್ವೇತ ಭವನ]]ದ ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಜಾರ್ಜ್ ಬುಶ್]] ಅವರ ಒಂದು [[ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಆದೇಶ]]ದ ಮೇರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು [[ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ]]ಯ ತಡೆಯುವ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಆಯ್ದ ಆಮೆರಿಕನ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ [[ದೂರವಾಣಿಗಳನ್ನು ಕದ್ದಾಲಿಸು]]ವುದನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಯಿತು.ವಿದೇಶದಲ್ಲಿನ ಅಮೆರಿಕನ್ ರು ಮತ್ತುU.S.ನಲ್ಲಿನ ವಿದೇಶಿಯರ ಕರೆಗಳನ್ನು ಕದ್ದಾಲಿಸಲಾಯಿತು.ಇಲ್ಲಿ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಫಾರೆನ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಸರ್ವೆಲ್ಲನ್ಸ್ ಕೋರ್ಟ್]] ನ [[ಸಮರ್ಥನೀಯ]] ಒಪ್ಪಿಗೆ ಇಲ್ಲದೇ ಇದನ್ನು ಮಾದಲಾಯಿತೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.ಇದನ್ನು ಒಂದು ರಹಸ್ಯ [[ಫಾರೆನ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಸರ್ವೆಲನ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್]] (FISA)ರಚಿಸಿ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು <ref name="NYTWarrantless">[[ಜೇಮ್ಸ್ ರೈಸನ್]] &amp; [[ಎರಿಕ್ ಲಿತ್ ಬಾಲು]] (ಡಿಸೆಂಬರ್ 16, 2005), [https://www.nytimes.com/2005/12/16/politics/16program.html ಬುಶ್ ಲೆಟ್ಸ್ U.S. ಸ್ಪೈ ಆನ್ ಕಾಲರ್ಸ್ ಉತೌಟ್ ಕೋರ್ಟ್ಸ್ ], ''[[ನ್ಯುಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]]''</ref> ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಇಂತಹ ಒಂದು ಸರ್ವೆಲನ್ಸ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾರ್ಜ್ ಬುಶ್ ಅವರ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟಿವ್ 18 ಸಂಸ್ಥೆಯು ಹೈಲೆಂಡರ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಿತು.ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆರ್ಮಿ]] 513ನೆಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಕಾರ್ಯಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಿದ್ದಪಡಿಸಿತ್ತು. NSA ಯು ಈ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ (ಸೆಲ್ ಫೋನ್ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ)ನೆಲ ದೂರವಾಣಿಗಳು,ವೈಮಾನಿಕ ದೂರವಾಣಿ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹ ಉಸ್ತುವಾರಿಯ ಸಜಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಹಾಕಿತು.ಅದನ್ನು ವಿವಿಧ [[U.S. ಆರ್ಮಿ]] ಕೇಂದ್ರಗಳ ಸಂಪರ್ಕದೊಂದಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಕಲೆಹಾಕಿತು.ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಸಿಗ್ನಲ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಆಫಿಸರ್ಸ್ ಅಂದರೆ 201ನೆಯ ಮಿಲಿಟರಿ ಬಟಾಲಿಯನ್ ಅವರನ್ನೊ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ನ ನಾಗರಿಕರ ಸಂಭಾಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಉಳಿದ ದೇಶಗಳ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನೂ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಸರ್ವಲನ್ಸ್ ಯೋಜನೆಯ ಕೆಲವರು ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ ಇಂತಹ ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಮೀರಿ ಚಲಾಯಿಸಬಹ್ದುದೆನ್ನುತ್ತಾರೆ.ಆತನಿಗೆ [[ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಅಧಿಕಾರ]] ಇರುತ್ತದೆ,ಉದಾಹರಣೆಗೆ FISA ನಂತಹಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ತಮ್ಮ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಮೀರಿ ಬಳಸಬಹ್ದುದೆಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವರ ಪ್ರಕಾರ FISA ನ್ನು ಹಲವಾರು ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ.ಇದರಲ್ಲಿ[[ಮಿಲಿಟರಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸಹ ಬಳಸುವ ಪರಮಾಧಿಕಾರ]] ಇರುತ್ತದೆ.ಆದರೂ ಸುಪ್ರಿಮ್ ಕೋರ್ಟ್ ನ [[ಹ್ಯಾಮ್ಡನ್ ವಿ ರಮ್ಸ್ ಫೆಲ್ಡ್]] ಅವರ ತೀರ್ಪಿನಂತೆ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂವಿಧಾನಿಕ ಅಲ್ಲವಾದರೂ ಅದರ ದುರುಪಯೋಗದ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕಳಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಆಗಷ್ಟ್ 2006ರಲ್ಲಿ[[U.S.ನ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೋರ್ಟ್]]''[[ACLU v. NSA]]'', ನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಾದ ಅನ್ನಾ ಡಿಗ್ಸ್ ಟೇಲರ್ ಅವರುNSA ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಇಂತಹ ಚಟುವಟಿಕೆಯು ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರ ಮತ್ತು ಅಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದ್ದರು. ಜುಲೈ 6, 2007 ರಲ್ಲಿ[[6ನೆಯ ಸರ್ಕ್ಯುಟ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಅಪೀಲ್ಸ್]] ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಟೇಲರ್ ಅವರ ತೀರ್ಪನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕಿಅದರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ತದ್ವಿರುದ್ದ ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref>[http://fl1.findlaw.com/news.findlaw.com/nytimes/docs/nsa/aclunsa70607opn.pdf 6ನೆಯ ಸರ್ಕುಯ್ಟ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಅಪೀಲ್ಸ್ ಡಿಸಿಜನ್]</ref> =====AT&amp;T ಇಂಟರ್ ನೆಟ್ ಉಸ್ತುವಾರಿ===== {{Further|[[Hepting v. AT&T]], [[Mark Klein]], [[NSA warrantless surveillance controversy]]}} ಕಳೆದ ಮೇ 2006ರಲ್ಲಿ[[AT&amp;T]]ಕಂಪನಿಯ ನಿವೃತ್ತ ನೌಕರ [[ಮಾರ್ಕ್ ಕ್ಲಿನ್]] ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ NSAನೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕಂಪನಿ ಸಹಕರಿಸಿ ಹಾರ್ಡ್ ವೇರ್ ನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ.ಅಮೆರಿಕನ್ ನಾಗರಿಕರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲವನ್ನು ಕದ್ದು ನೋಡಲು ನೆರವಾಗಿದೆ ಎಂದು <ref name="mark">{{cite journal |year=2007 |month=February 16, |title=For Your Eyes Only? |journal=[[NOW (TV series)|NOW]] |url=http://www.pbs.org/now/shows/307/index.html |access-date=2010-05-13 |archive-date=2010-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100921221539/http://www.pbs.org/now/shows/307/index.html |url-status=dead }} on [[PBS]]</ref> ದೂರಿದ. =====ಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲದ ಕದ್ದು ನೋಡುವಿಕೆ, ಬರಾಕ ಒಬಾಮಾ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ===== ''ದಿ ನ್ಯುಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಪ್ರಕಾರ 2009ರಲ್ಲಿ ಬಂದ ವರದಿಯಂತೆNSA ಯು ಅಮೆರಿಕಾದ ಪ್ರಜೆಗಳ ಸ6ಪರ್ಕ ಜಾಲಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದು,ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸದಸ್ಯ ರಾಜಕಾರಣಿಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಅದು ಟ್ಯಾಪ್ ಮದಿದೆ ಎಂದರೂ ಸಹ [[ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಇಲಾಖೆ]]ಯು NSA ಈಗಾಗಲೇ ಇಂತಹ ತಪ್ಪನ್ನು ಸರಿಪದಿಸ್ಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಸಮಜಾಯಿಸಿ <ref>{{cite news|author=Lichtblau, Eric and Risen, James|date=April 15, 2009|title=N.S.A.’s Intercepts Exceed Limits Set by Congress|url=https://www.nytimes.com/2009/04/16/us/16nsa.html|publisher=The New York Times|accessdate=2009-04-15}}</ref> ನೀಡಿದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಟಾರ್ನಿ ಜನರಲ್ [[ಎರಿಕ್ ಹೊಲ್ಡರ್]] ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಫಾರೆನ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಸರ್ವೆಲನ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ ಆಫ್ ದಿ 1978 ಕಾನೂನು ಇದ್ದರೂ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮಾಡಿಲ್ಲ.ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 2008ರಲ್ಲಿ ಈ ಕಾನೂನು ಪಾಸ್ ಮಾಡಿದರೂ ಅದರ ನಿಯಮ ಪಾಲನೆ ಮಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದು <ref>{{cite news|author=Ackerman, Spencer|title=NSA Revelations Spark Push to Restore FISA|url=http://washingtonindependent.com/39153/nsa-revelations-spark-movement-to-restore-fisa|date=April 16, 2009|work=The Washington Independent|publisher=Center for Independent Media|accessdate=2009-04-19|archive-date=2009-04-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20090418170843/http://washingtonindependent.com/39153/nsa-revelations-spark-movement-to-restore-fisa|url-status=dead}}</ref> ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ====ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆ ==== NSA ಯು ಯಾವಾಗಲೂ ತನ್ನ ಕಂಪೂಟಿಂಗ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮೇಲೆಯೊಂದು ಕಣ್ಣಿಡಲು ಬಳಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಿಂದ ಬರುವ ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅದು ಯಾವಾಗಲೂ ಆಯಾ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಕಾನೂನು ನ್ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡಿ ಪರಿಗಣಿಸಿ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಸದ್ಯ ಅದು ತನ್ನ ಕಾರ್ಯವಿಶಾಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಇಮೇಲ್ ಗಳು ಮತ್ತು ಇಂಟರ್ ನೆಟ್ ಸರ್ಚ್ ಗಳನ್ನು NSA ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.ಅದರಂತೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವರ್ಗಾವಣೆಗಳು,ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಚಾರ ಹಾಗು ದೂರವಾಣಿ ದಾಖಲೆಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ [[ವಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ಜರ್ನಲ್]] ನ ವರದಿಗಾರರು ಹಲವು ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶನ <ref>{{cite news |url=http://online.wsj.com/public/article_print/SB120511973377523845.html |title=NSA's Domestic Spying Grows As Agency Sweeps Up Data |first=Siobahn |last=Gorman |publisher=The Wall Street Journal Online |date=2008-03-10 |accessdate=2008-03-17}}</ref> ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ==ಟೀಕೆಗಳು== ಜನವರಿ 17,2006ರಲ್ಲಿ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಕಾನ್ಸ್ಟಿಟುಶನಲ್ ರೈಟ್ಸ್ [[CCR v. ಬುಶ್]] ಮೊಕದ್ದಮೆ ವಿರುದ್ದ [[ಬುಶ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ]] ಕಾಲಾವಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿತ್ತು. ಈ ಕಾನೂನು ಸಮರವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಯ (NSA)ಕಾರ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಜನರ ಸರ್ವಲನ್ಸ್ ಬಗ್ಗೆ ಹಾಗು CCRನ ಇಮೇಲ್ಸ್ ನ ಬಗ್ಗೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ನ ಒಳಗಡೆ ಈ ರೀತಿ ಅಡಚಣೆ ಉಂಟಾಗುವುದನ್ನು ಹಲವರು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಯಾವುದೇ ಸಮರ್ಥೀನಿಯ ಆದೇಶವನ್ನು ನೋಡದೇ ಅದು ಇಮೇಲ್ ಟ್ಯಾಪ್ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಕೂಡಾ <ref name="TheJurist200705may21">{{cite news | url=http://jurist.law.pitt.edu/paperchase/2007/05/ex-guantanamo-lawyers-sue-for.php | date=May 19, 2007 | title=Ex-Guantanamo lawyers sue for recordings of client meetings | author=[[Mike Rosen-Molina]] | publisher=[[The Jurist]] | accessdate=2007-05-22 | archive-date=2008-05-02 | archive-url=https://web.archive.org/web/20080502051556/http://jurist.law.pitt.edu/paperchase/2007/05/ex-guantanamo-lawyers-sue-for.php | url-status=dead }}</ref><ref name="CcrVBushDocket"> {{cite web | url=http://ccrjustice.org/ourcases/current-cases/ccr-v.-bush | title=CCR v. Bush | publisher=[[Center for Constitutional Rights]] | accessdate=June 15, 2009 }}</ref> ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾರೆ. ==ಸಂಘರ್ಷದಲ್ಲಿ== {{main|NSA in fiction}} ಸುಮಾರು 1990ರಲ್ಲಿ NSA ದ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಆದಾಗಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ಒಂದೆರಡು ದಶ್ಕಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಪರಿಚಯವಾಗಿದೆ.ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಬಹಳಷ್ಟು ಭಾಗ ತನ್ನ ಗೂಢಚರ್ಯ ಕೆಲಸಗಳಿಂದ ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿದೆ. ಹಲವಾರು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಇದರ ಗುಪ್ತಚರ್ಯದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಅತಿಯಶಯವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಿರುವುದೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.ಇದರ ಗೂಢಚರ್ಯ ಕಾರ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಅಪರೂಪದ ಕುತೂಹಲವೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಈಗ ಹಲವಾರು ಪುಸ್ತಕಗಳು,ಚಲಾನ್ಚಿತ್ರಗಳು,ಟೆಲೆವಿಜನ್ ಶೊಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಪೂಟರ್ ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾತ್ರ ತೋರಿಸಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಚಕ್]] ಎಂಬ TV ಸರಣಿಯಲ್ಲಿNSA ಯ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸಲಾಗಿದೆ.ಕ್ಷೇತ್ರವಾರು ಕೆಲಸಗಳು ಅದರ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ==ಸಿಬ್ಬಂದಿ== {{main|Director of the National Security Agency}} {{Col-begin}} {{Col-break}} ===ನಿರ್ದೇಶಕರುಗಳು=== *ನವೆಂಬರ್ 1952 – ನವೆಂಬರ್1956 [[ಲೆ. ಜ.]] [[ರಾಲ್ಫ್ ಜೆ. ಕೆನೈ]], [[USA]] *ನವೆಂಬರ್ 1956 – ನವೆಂಬರ್ 1960 [[ಲೆ. ಜೆ.]] [[ಜಾನ್ ಎ. ಸ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್]], [[USAF]] *ನವೆಂಬರ್ 1960 – ಜನವರಿ 1962 [[ವಿ. ಅಡಮ್.]] [[ಲಾರೆನ್ಸ್ ಎಚ್. ಫ್ರಾಸ್ಟ್]], [[USN]] *ಜನವರಿ 1962 – June 1965 [[ಲೆ. ಜೆ.]] [[ಗೊರ್ಡಾನ್ ಎ. ಬ್ಲೇಕ್]], [[USAF]] *ಜೂನ್ 1965 – ಆಗಷ್ಟ್ 1969 [[ಲೆ. ಜೆ.]] [[ಮಾರ್ಶೆಲ್ ಎಸ್. ಕಾರ್ಟ್ರ]], [[USA]] *ಆಗಷ್ಟ್ 1969 – ಆಗಷ್ಟ್ 1972 [[ವಿ. ಅಡಮ್.]] [[ನೊಯಿಲ್ ಎ. ಎಮ್. ಗೇಲರ್]], [[USN]] *ಆಗಷ್ಟ್ 1972 – ಆಗಷ್ಟ್ 1973 [[ಲೆ. ಜೆ.]] [[ಸ್ಯಾಮ್ಯುಲ್ ಸಿ. ಫಿಲಿಪ್ಸ್]], [[USAF]] *ಆಗಷ್ಟ್ 1973 – ಜುಲೈ 1977 [[ಲೆ. ಜ.]] [[ಲೆವ್ ಅಲ್ಲನ್, ಜೂ.]], [[USAF]] *ಜುಲೈ 1977 – ಏಪ್ರ್ಫಿಲ್ 1981 [[ವಿ. ಅಡಮ್.]] [[ಬಾಬಿ ರೇ ಇನ್ಮಾನ್]], [[USN]] *ಏಪ್ರಿಲ್ 1981 – ಮೇ 1985 [[ಲೆ. ಜ.]] [[ಲಿಂಕ್ಲನ್ ಡಿ. ಫಾರರ್]], [[USAF]] *ಮೇ 1985 – ಆಗಷ್ಟ್ 1988 [[ಲೆ. ಜ.]] [[ವಿಲಿಯಮ್ ಇ. ಒಡಮ್]], [[USA]] *ಆಗಷ್ಟ್ 1988 – ಮೇ 1992 [[V. Adm.]] [[ವಿಲಿಯಮ್ ಒ. ಸ್ಟುಡ್ ಮ್ಯಾನ್]], [[USN]] *ಮೇ 1992 – ಫೆಬ್ರವರಿ 1996 [[ವಿ. ಅಡ್ಮ್.]] [[ಜಾನ್ ಎಮ್. ಮ್ಯಾಕ್ಮ್ ನೆಲ್]], [[USN]] *ಫೆಬ್ರವರಿ 1996 – ಮಾರ್ಚ್ 1999 [[ಲೆ. ಜ.]] [[ಕೆನ್ನೆಥ್ ಎ. ಮೊನಿಹಾನ್]], [[USAF]] *ಮಾರ್ಚ್ 1999 – ಏಪ್ರಿಲ್ 2005 [[ಲೆ. ಜ.]] [[ಮೈಕೆಲ್ ವಿ. ಹೇಡನ್]], [[USAF]] *ಏಪ್ರಿಲ್ 2005 – ಸದ್ಯ [[ಲೆ. ಜ.]] [[ಕೀಥ್ ಬಿ. ಅಲೆಕ್ಸಾಂದರ್]], [[USA]] {{Col-break}} ===ಹೆಸರಾಂತ ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಅನಲಿಸ್ಟ್ಸ್=== *[[ಲಾಂಬ್ರೊಸ್ ಡಿ. ಕಾಲಿಮೊಸ್]] *[[ಎಗ್ನೆಸ್ ಮೆಯರ್ ಡ್ರಿಸ್ಕೊಲ್]] *[[ವಿಲಿಯಮ್ ಎಫ್. ಫ್ರೈಡ್ಮಾನ್]] *[[ಸೊಲೊಮನ್ ಕುಲ್ ಬಾಕ್]] *[[ರಾಬರ್ಟ್ ಮೊರಿಸ್]] *[[ಫ್ರಾಂಕ್ ರೊವೆಲ್ಟ್]] *[[ಅಬ್ಱಾಮ್ ಸಿಂಕೊ]] *[[ಲ್ಪ್ಪ್ಯಿಸ್ ಡ್ಬ್ಲು. ಟೊರ್ಡ್ಸೆಲಾ]] *[[ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಯಾರ್ಡ್ಲಿ]] {{Col-end}} ==NSA ಎನ್ ಸ್ಕ್ರಿ ಪಶನ್ ಸ್ಯ್ಸ್ಟೆಮ್ಸ್== [[File:STU-IIIphones.nsa.jpg|thumb|right|250px|ನ್ಯಾಶನಲ್ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಲಾಜಿಕ್ ಮ್ಯುಸಿಯಮ್ ನಲ್ಲಿSTU-III ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕವಾಗಿರುವ ದೂರವಾಣಿಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ]] NSA ಯು ಎನ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಬಿಡಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಉಸ್ತುವಾರಿಗಾಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. *[[EKMS]] ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಕಕಿ ಮ್ಯಾನೇಜ್ ಮೆಂಟ್ ಸಿಸ್ಟೆಮ್ *[[FNBDT]] ಫುಚರ್ ನ್ಯಾರೊ ಬಾಂಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ *[[ಫೊರ್ಟೆಜಾ]] ಎನ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಬೇಸ್ಡ್ ಆನ್ ಪೊರ್ಟೇಬಲ್ ಕ್ರೊಪ್ಯೊ ತೊಕನ್ ಇನ್ [[PC ಕಾರ್ಡ್]] ಫಾರ್ಮೆಟ್ *[[KL-7]] ADONIS ಆಫ್-ಲೈನ್ ರಾಟರ್ ಎನ್ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ ಮಶಿನ್ (post-WW II to 1980s) *[[KW-26]] ROMULUS ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಇನ್ -ಲೈನ್ ಟೆಲೆಟೈಪ್ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಟರ್ (1960s–1980s) *[[KW-37]] JASON ಫ್ಲೀಟ್ ಬ್ರಾಡ್ ಕಾಸ್ಟ್ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಟರ್ (1960s–1990s) *[[KY-57]] VINSON ಟ್ಯಾಕ್ಟಿಕಲ್ ರೇಡಿಯೊ ವಾಯಿಸ್ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಟರ್ *[[KG-84]] ಡೆಡಿಕೇಟೆಡ್ ಡಾಟಾ ಎನ್ ಕ್ರಿಪ್ಶನ್ /ಡೆಕ್ರಿಪ್ಶನ್ *[[SINCGARS]] ಟ್ಯಾಕ್ಟಿಕಲ್ ರೇಡಿಯೊ ಉಯಿತ್ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿಕಲಿ ಕಂಟ್ರಲ್ ಫ್ರೆಕ್ವೆನ್ಸಿ ಹಾಪಿಂಗ್ *[[STE]] ಸೆಕ್ಯುರ್ ಟೆರ್ಮಿನಲ್ ಇಕ್ವೆಪ್ ಮೆಂಟ್ *[[STU-III]] ಸೆಕ್ಯುರ್ ಟೆಲಿಫೊನ್ ಉನಿಟ್, ಕರಂಟ್ಲಿ ಬಿಯಿಂಗ್ ಫೇಸ್ಡ್ ಔಟ್ ಬೈ ದಿ [[STE]] *[[TACLANE]] ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ ಲೈನ್ ಬೈ[[ಜನರಲ್ ಡೆನಾಮಿಕ್ಸ್ C4 ಸಿಸ್ಟೆಮ್ಸ್]] NSA ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ U.S ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ವಿಶೇಷ [[ಸೂಟೆ A]] ಮತ್ತು [[ಸೂಟೆ B]]ಎಂಬ ಹಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಲ್ಗೊರಿದಮ್ ಗಳನ್ನು ಈ ಹಿಂದೆ [[NIST]] ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.ಇಡೀ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾಹಿತಿಯು ವಿದೇಶಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಗೂಢಚರ್ಯ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಇದು ಇಂಬು ನೀಡುತ್ತದೆ.ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಹಾರ ಇತರೆ ಕಾರ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅದು ನಿಗಾ ಇಡುತ್ತದೆ. ==ಕೆಲವು ಹಿಂದಿನ NSAದ SIGINT ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು== * [[ಗಲ್ಫ್ ಆಫ್ ಟೊಂಕಿನ್ ಇನ್ಸಿಡೆಂಟ್]] * [[ಕಒರಿಯನ್ ಏರ್ ಲೈನ್ಸ್ ಫ್ಲೈಟ್ 007]] * [[ಆಪಎರೇಶನ್ ಐವಿ ಬೆಲ್ಸ್]] * [[USS ಲಿಬರ್ಟಿ ಇನ್ಸಿಡೆಂಟ್]] * [[USS ಫಿಬ್ಲೊ(AGER-2)]] * [[VENONA ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್]] ==ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ== <div> * [[ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್]] * [[ಬಯೊಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಕನ್ಸೊರ್ಟಿಯಮ್]] * [[ಬ್ಯುರೊ ಆಫ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ರಿಸರ್ಚ್]] * [[ಕೇಂದ್ರೀಯ ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಸ್ಥೆ]] * [[ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸರ್ವಿಸ್]] * [[U.S. ಏರ್ ಫೊರ್ಸ್ ಆಫಿಸ್ ಆಫ್ ಸ್ಪೆಸಿಯಲ್ ಇನ್ ವೆಸ್ಟಿಗೇಶನ್ಸ್]] * [[ಕೌಂಟರ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಫೀಲ್ಡ್ ಆಕ್ಟಿವಿಟಿ]] * [[ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿಕ್ ಕ್ವಾರ್ಟೆರ್ಲಿ]] * [[ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟೊರೇಟ್]] * [[ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿ]] * [[ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸರ್ವಿಸ್]] * [[ಎಸ್ಪಿನೊಸ್]] * [[ತನಿಖೆಯ ಫೆಡರಲ್ ಬ್ಯೂರೊ]] * [[ಫೆಡರಲ್ ಲಾ ಎನ್ ಫೊರ್ಸೆಮೆಂಟ್ ಇನ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್]] * [[ಗವರ್ನ್ ಮೆಂಟ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಶನ್ಸ್ ಹೆಡ್ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ]] * [[ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅಂಡ್ ಮಿಚೆಲ್ ಡೆಫೆಕ್ಸನ್]] * [[ನಾರಸ್]] * [[ನ್ಯಾಶನಲ್ ಜಿಯೊಸ್ಪ್ಯಾಸಿಯಲ್-ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿ]] * [[ನ್ಯಾಶನಲ್ ರಿಕೊನೈಸೈನ್ಸ್ ಆಫಿಸ್]] * [[ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ವ್ಹಿಶಲ್ ಬ್ಲೊವರ್ಸ್ ಕೊಯಿಲೇಶನ್]] * [[NSA ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಆನರ್]] * [[ರೊನಾಲ್ಡ್ ಪೆಲ್ಟೊನ್]] * [[ಪ್ರೊಜೆಕ್ಟ್ SHAMROCK]] * [[Q ಗ್ರುಪ್]] * [[ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ -ಎನ್ಹಾನ್ಸ್ಡ್ ಲಿನುಕ್ಸ್]] * [[ಸಿಗ್ನಲ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್]] * [[ಸ್ಕಿಪ್ ಜ್ಯಾಕ್ (ಸೈಫರ್)]] * [[TEMPEST]] * [[ಟೈಪ್ 1 ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಹೋಮ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ]] * [[ಜಾನ್ ಆಂಥೊನಿ ವಾಕರ್]] </div> ===NSA ಕಂಪೂಟರ್ಸ್=== * [[IBM 7950 ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್]] * [[FROSTBURG]] ==ಆಕರಗಳು== {{Reflist}} ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ== * [[ಬಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್, ಜೇಮ್ಸ್]], ''[[Body of Secrets: Anatomy of the Ultra-Secret National Security Agency]]'', ದಬಲ್ ಡೇ, 2001, ISBN 0-385-49907-8. * [[ಬ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್, ಜೇಮ್ಸ್]], ''[[ದಿ ಪಜಲ್ ಪ್ಯಾಲೇಸ್]]'', ಪೆಂಗ್ಯುಇನ್ ಬುಕ್ಸ್, ISBN 0-14-006748-5. *{{cite book | last = Hanyok | first = Robert J. | year = 2002 | url = http://www.fas.org/irp/nsa/spartans/index.html | title = Spartans in Darkness: American SIGINT and the Indochina War, 1945-1975 | series = | location = | publisher = National Security Agency | accessdate = 2008-11-16 }} *{{cite book | last = Johnson | first = Thomas R. | year = 2008 | url = http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB260/ | title = American Cryptology during the Cold War | series = | location = | publisher = National Security Agency: Center for Cryptological History | accessdate = 2008-11-16 }} * [[ಲೆವಿ, ಸ್ಟಿವೆನ್]], ''[[Crypto: How the Code Rebels Beat the Government—Saving Privacy in the Digital Age]]'' – ಡಿಸ್ಕಸನ್ ಆಫ್ ದಿ ಡೆವಲಪ್ ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ನಾನ್ -ಗವರ್ನ್ ಮೆಂಟ್ ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿ, ಇನ್ಕ್ಲುಡಿಂಗ್ ಮೇನಿ ಅಕೌಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಟಸೆಲ್ಸ್ ಉಯಿತ್ ದಿ NSA. * [[ರಾಡೆನ್ ಕೀಫೆ, ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್]], ''[[Chatter: Dispatches from the Secret World of Global Eavesdropping]]'', ರಾಂಡಮ್ ಹೌಸ್, ISBN 1-4000-6034-6. * [[ಲಿಸ್ಟನ್, ರಾಬರ್ಟ್ A.]], ''[[The Pueblo Surrender: a Covert Action by the National Security Agency]]'', ISBN 0-87131-554-8. * [[ಕಹನ, ಡೇವಿಡ್]], ''[[ದಿ ಕೋಡ್ ಬ್ರೆಕರ್ಸ್]]'', 1181 pp., ISBN 0-684-83130-9. ಲುಕ್ ಫಾರ್ ದಿ 1967 ರಾದರ್ ದ್ಯಾನ್ ದಿ 1996 ಸಂಪುಟ. * [[ಟುಲ್ಲಿ, ಅಂಡ್ರಿವ್]], ''[[The Super Spies: More Secret, More Powerful than the CIA]]'', 1969, LC 71080912. * [[ಬ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್, ಜೇಮ್ಸ್]], [[ನ್ಯುಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]], ಡಿಸೆಂಬರ್ 25, 2005; ದಿ ಏಜೆನ್ಸಿ ದ್ಯಾಟ್ ಕುಡ್ ಬೆ ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್. [https://www.nytimes.com/2005/12/25/weekinreview/25bamford.html?_r=1&amp;scp=1&amp;sq=The%20Agency%20That%20Could%20Be%20Big%20Brother.&amp;st=cse Nytimes.com] * [[ಸ್ಯಾಮ್ ಆಡಮ್ಸ್]], ''[[War of Numbers: An Intelligence Memoir]]'' ಸ್ಟೀರ್ ಫೊರ್ಥ್ ; ನಿವ್ Ed ಸಂಪುಟ(ಜೂನ್1, 1998) * [[ಜಾನ್ ಪ್ರಡೊಸ್]], ''ದಿ ಸೊಯಿಯತ್ ಅಂದಾಜು: U.S. ಇಂಟೆಲ್ಲಿಜೆನ್ಸಿ ಅನ್ ಲೈಸಿಸ್ & ರಸಿಯನ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಸ್ಟ್ರೆಂಗ್ತ್ '', ಹಾರ್ಡ್ ವೇರ್, 367 pages, ISBN 0-385-27211-1, ಡೈಲ್ ಪ್ರೆಸ್ (1982). * [[ವಾಲ್ಟರ್ ಲ್ಯಾಕ್ವೆರ್]], ''ಎ ವರ್ಲ್ಡ್ ಆಫ್ ಸೆಕ್ರೆಟ್ಸ್ '' * [[ಶೆರ್ಮಾನ್ ಕೆಂಟ್]], ''ಸ್ಟ್ರಾಟಿಜಿಕ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸಿ ಫಾರ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಪಾಲಿಸಿ'' * [[ಮ್ಯಾಥಿವ್ ಏಡ್]], [[ದಿ ಸೆಕ್ರೆಟ್ ಸೆಂಟ್ರಿ]]: ದಿ ಅನ್ ಟೊಲ್ಡ್ ಹಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ್ ದಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಏಜೆನ್ಸಿ, 432 pages, ISBN 978-1596915152, ಲೂಮ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ಸ್ (June 9, 2009) ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{commons |Category: NSA images}} {{wikinews | NSA to participate in U.S. cybersecurity}} * [http://www.nsa.gov/ NSA ಕಚೇರಿ ಸೈಟ್] * [http://www.archives.gov/research/guide-fed-records/groups/457.html ರಿಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಏಜಎನ್ಸಿ /ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸರ್ವಿಸ್] * [http://history.sandiego.edu/gen/20th/nsa.html NSA ಇತಿಹಾಸ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515111519/http://history.sandiego.edu/gen/20th/nsa.html |date=2008-05-15 }} * [http://history.sandiego.edu/gen/text/coldwar/nsa-charter.html ದಿ NSA ಚಾರ್ಟರ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080720172513/http://history.sandiego.edu/gen/text/coldwar/nsa-charter.html |date=2008-07-20 }} * [http://www.thememoryhole.org/nsa/origins_of_nsa.htm "ದಿ ಒರಿಜಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಏಜೆನ್ಸಿ, 1940-1952"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080103233603/http://www.thememoryhole.org/nsa/origins_of_nsa.htm |date=2008-01-03 }} —ನ್ಯುವ್ಲಿ ದಿಕ್ಲಾಸಿಫೈಡ್ ಬುಕ್-ಲೆಂಗ್ತ್ ರಿಪೊರ್ಟ್ ಪ್ರೊವೈಡೆಡ್ ಬೈ''[http://www.thememoryhole.org/ ದಿ ಮೆಮರಿ ಹೋಲ್]''. * [http://www.gwu.edu/~nsarchiv/ ದಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಆರ್ಚಿವ್, ಜಾರ್ಜ್ ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ಯುನ್ವರ್ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ] * {{cite web |url=http://www.intelligence.gov/1-members_nsa.shtml |title=United States Intelligence Community: Who We Are / NSA section |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060925221125/http://www.intelligence.gov/1-members_nsa.shtml |archivedate=2006-09-25}} * [http://www.fas.org/irp/eprint/nsa-interview.pdf ಫರ್ಸ್ಟ್ ಪರ್ಸನ್ ಅಕೌಂಟ್ ಆಫ್ NSA ಇಂಟರಿವ್ ಅಂಡ್ ಕ್ಲಿಎರನ್ಸ್] ಜನವರಿ 2004 * [[ಜ್ಸೇಮ್ಸ್ ಬ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್]] [https://www.theatlantic.com/doc/200604/nsa-surveillance ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್ ಈಸ್ ಲಿಸ್ನಿಂಗ್ ] [[ದಿ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್]], April 2006 * [http://www.prx.org/pieces/19730 ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ಯಾಮ್ ಫೊರ್ಡ್ ಇನ್ಸೈಡ್ ದಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಏಜೆನ್ಸಿ (ಉಪನ್ಯಾಸ)] [[ACLU]], [[KUOW-FM]], [[PRX]], [[NPR]], ಫೆಬ್ರವರಿ 24, 2007 (53: ಮಿನ್ಯುಟ್ಸ್) * ದಿ [[ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಸ್ಟಡೀಸ್]] ಟ್ರೇನ್ಸ್ ನ್ಯು ಅನಲಿಸ್ಟ್ಸ್ ಇನ್ [[ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಆನ್ ಲೈಸಿಸ್]] {{Template group |list = {{DOD agencies}} {{Intelligence agencies of USA}} {{Signals intelligence agencies}} {{United States topics}} {{coord|39.108705646052|N|76.77016458628501|W|region:US-MD_type:landmark|display=title}} }} [[ವರ್ಗ:ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆ]] [[ವರ್ಗ:ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಏಜೆನ್ಸೀಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ಏಜೆನ್ಸೀಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಮಾಸ್ ಸರ್ವೆಲ್ಲನ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಗವ್ರ್ನ್ ಮೆಂಟ್ ಸಿಕ್ರೆಸಿ]] [[ವರ್ಗ:ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಆರಂಭಗೊಂಡಿದ್ದು 1949ರಲ್ಲಿ]] [[ವರ್ಗ:ಸೂಪರ್ ಕಂಪೂಟರ್ ಸೈಟ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಕಂಪೂಟರ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಆರ್ಗೈನೈಸೇಶನ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]] cbqlxptswdq2und5tuen5hjarlzq3qi 0 23685 1306687 1302564 2025-06-16T02:06:17Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306687 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | image = SarahPalinElon.jpg | imagesize = 300px | caption = | name = Sarah Palin | order1 = 11th | office1 = Governor of Alaska | term_start1 = December 4, 2006 | term_end1 = July 26, 2009 | lieutenant1 = [[Sean Parnell]] | predecessor1 = [[Frank Murkowski]] | successor1 = [[Sean Parnell]] | order2 = | office2 = Chairperson of the [[Alaska Oil and Gas Conservation Commission]] | term_start2 = 2003 | term_end2 = 2004 | predecessor2 = Camille Oechsli Taylor<ref name="AOGCC who"/> | successor2 = John K. Norman<ref name="AOGCC who"/> | office3 = Mayor of [[Wasilla, Alaska]] | term_start3 = 1996 | term_end3 = 2002 | predecessor3 = [[John Stein (mayor)|John Stein]] | successor3 = [[Dianne M. Keller]] | office4 = Member of the<br />[[Wasilla, Alaska]] City Council | term_start4 = 1992 | term_end4 = 1996 | predecessor4 = Dorothy Smith | successor4 = Colleen Cottle | birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1964|02|11}}<ref name="nga">{{cite web|accessdate=May 19, 2010|url=http://www.nga.org/portal/site/nga/menuitem.29fab9fb4add37305ddcbeeb501010a0/?vgnextoid=864bb9006da3f010VgnVCM1000001a01010aRCRD|publisher=[[National Governors Association]]|work=Governor's Information|title=Alaska Governor Sarah Palin|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 14, 2008|archive-url=https://www.webcitation.org/5cJoxdls2?url=http://www.nga.org/portal/site/nga/menuitem.29fab9fb4add37305ddcbeeb501010a0/?vgnextoid=864bb9006da3f010VgnVCM1000001a01010aRCRD|url-status=dead}}</ref> | birth_place = [[Sandpoint, Idaho]], U.S. |ethnicity=English, Irish and German<ref name="stock"/> |citizenship={{flagcountry|USA}} | residence = [[Wasilla, Alaska]] | party = [[Republican Party (United States)|Republican]] | occupation = Local news [[sportscasting]]<br />[[Commercial fishing]]<br />[[Politician]] <br /> [[Author]] <br /> [[Speaker (politics)]]<br />[[Political commentator]]<ref>{{cite web|url=http://www.foxnews.com/politics/2010/01/11/palin-join-fox-news-contributor/ |title=Palin to Join Fox News as Contributor |publisher=FOXNews.com |date=January 11, 2010|accessdate=May 19, 2010}}</ref> | profession = | alma_mater = [[University of Hawaii at Hilo]]<br />[[Hawaii Pacific University|Hawaii Pacific College]]<ref name="noticed">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/10/24/us/politics/24palin.html?pagewanted=2|title=Little-Noticed College Student to Star Politician |last= Davey|first=Monica|date=October 23, 2008|accessdate=May 25,2010}}</ref><br />[[North Idaho College]]<br />[[Matanuska-Susitna College]]<ref name="USNewsCollegeCareer" /><br />[[University of Idaho]]<small> - ([[Bachelor of Science|B.S.]], 1987)</small><ref name="stateBio">{{cite web |url=http://gov.state.ak.us/bio.php|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080417165654/http://gov.state.ak.us/bio.php|archivedate=2008-04-17|title=About the Governor|work=Office of Alaska Governor|accessdate=October 19, 2009}}</ref> | spouse = [[Todd Palin]]<small> (m. 1988)</small> | children = Track <small>(b. 1989)</small><br /> [[Bristol Palin|Bristol]]<small> (b. 1990)</small><br /> Willow <small>(b. 1994)</small><br /> Piper <small>(b. 2001)</small><br /> Trig<small> (b. 2008)</small><ref name="nytimes bio">{{cite news | url=http://topics.nytimes.com/top/reference/timestopics/people/p/sarah_palin/index.html?scp=1-spot&sq=sarah%20palin%20&st=cse |author=New York Times staff| title=Times Topics, People, Sarah Palin | work=Biography | accessdate=May 30, 2010}}</ref> | religion = [[Non-denominational Christianity|Non-denominational Christian]]<ref name="NewtonTIME" /><ref name="energized"/> | signature = Sarah palin signature.svg | website = [http://www.facebook.com/sarahpalin Official Facebook], [http://www.sarahpac.com/ SarahPAC] | footnotes = | box_width = 300px }} {{SarahPalinSegmentsUnderInfoBox}} '''ಸಾರಾ ಲೊಯಿಸೆ ಪಾಲಿನ್ ''' ({{IPA-en|ˈpeɪlɨn|pron|Sarah-Louise-Palin-en-US-pronunciation.ogg}}; [[ನೀ]] '''ಹೆತ್''' ; ಪೆಬ್ರವರಿ 11, 1964 ರಂದು ಜನನ) ಅವರು ಒಬ್ಬ ಅತೀ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನ ಅಮೆರಿಕಾದ ರಾಜಕಾರಿಣಿ, ಲೇಖಕಿ, ಉಪನ್ಯಾಸಕಿ, ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವಾರ್ತಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು [[ಅಲಸ್ಕಾದ ರಾಜ್ಯಪಾಲ]]ರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ ಇವರು. 2006ರಿಂದ [[2009ರಲ್ಲಿ ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡುವವರೆಗು]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದ್ಧರು. ಆಗಸ್ಟ್ 2008ರಲ್ಲಿ [[ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಗೆ]] [[ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಾರ್ಟಿಯ]]ಅಭ್ಯರ್ಥಿ [[ಜಾನ್ ಎಮ್ಸಿಕೈನ್]] ಇವರಿಂದ ಆ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿನ [[ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಯ ಚುನಾವಣೆ]]ಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟರು,<ref name="abcnews 08-29-09">{{cite news|url=http://abcnews.go.com/Politics/Vote2008/story?id=5684098&page=1|title= McCain Taps Alaska Governor Palin as Vice Presidential Running Mate|last= Stephanopoulos|first=George|coauthors=O'Keefe, Ed|date=August 29, 2008|publisher=ABC News}}</ref> ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಟಿಕೆಟ್ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಅಲಸ್ಕಾನಿಯರು ಇವರಾಗಿದ್ದರು, ಹಾಗು [[ಉಪ ಅದ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಗೆ]] ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಾರ್ಟಿಯಿಂದ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯು ಇವರೆ. ಅವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಮರುಚುನಾವಣೆಯನ್ನು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಅವಧಿ ಮುಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಹದಿನೆಂಟು ತಿಂಗಳು ಮುಂಚಿತವಾಗಿ, ಜುಲೈ 26, 2009ರಿಂದ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪದವಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು, ಜುಲೈ 3, 2009, ರಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಜಾನ್ ಎಮ್ಸಿಕೈನ್‌ರ ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಾದ ನೀತಿತತ್ವದ ದೂರುಗಳು ತಮ್ಮ ರಾಜೀನಾಮೆಗೆ ಒಂದು ಕಾರಣವೆಂದು ಅವರು ಎತ್ತಿತೋರಿಸಿದರು, ಹಾಗು ವಿಚಾರಣೆಗಳ ಪಲಿತಾಂಶಗಳು ರಾಜ್ಯಪಾಲನೆ ಮಾಡಲು ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಮಾಡಿವೆಯೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="transcript 07-03-09">{{cite news|url=http://community.adn.com/adn/node/142176|title=Transcript of Palin's Speech|date=July 3, 2009|publisher=[[Anchorage Daily News]]|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 12, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100712103313/http://community.adn.com/adn/node/142176|url-status=dead}}</ref><ref name="video 07-03-09">{{cite news|url=http://community.adn.com/adn/node/142175|title=Gov. Palin's resignation announcement|format=Video|date=July 3, 2009|publisher=Anchorage Daily News|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 7, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090707001336/http://community.adn.com/adn/node/142175|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=Palin announcement an early start to weekend fireworks|date=July 3, 2009|url=http://www.ktuu.com/Global/story.asp?S=10641495|first=Andrew|last=Hinkelman|coauthors=Lori Tipton, Jason Lamb and Ted Land|publisher=[[KTUU-TV]]|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 4, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090704202819/http://www.ktuu.com/Global/story.asp?S=10641495|url-status=dead}}</ref><ref name="press release 07-03-09">{{cite news|url=http://media.adn.com/smedia/2009/07/03/12/Palinpressrelease.20427.source.prod_affiliate.7.pdf|title=Governor Palin Announces No Second Term, No Lame Duck Session Either|author=Press Release, Office of the Governor|publisher=Anchorage Daily News|date=July 3, 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090711015847/http://media.adn.com/smedia/2009/07/03/12/Palinpressrelease.20427.source.prod_affiliate.7.pdf|archivedate=July 11, 2009}}</ref> 2008ರಲ್ಲಿನ ಎಮ್ಸಿಕೈನ್-ಪಾಲಿನ್ ಟಿಕೆಟ್‌ನ ಪರಾಜಯದ ಮೊದಲೇ 2012ರಲ್ಲಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಗೆ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯು ಸಾರಾರವರಾಗುವರೆಂಬ ಊಹಾಪೋಹಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು.<ref name="fn 01-13-09">{{cite news|url=http://www.foxnews.com/politics/2009/01/13/palin-fascination-scorn-shows-sign-receding/ |title=Palin Fascination, Scorn Shows No Sign of Receding|last=Rosen|first=James|work=Political News|publisher=Fox News|date=January 13, 2009|accessdate=October 24, 2009}}</ref><ref name="wapo 07-03-09">{{cite news|url=http://voices.washingtonpost.com/thefix/governors/palin-will-not-run-for-reelect.html|title=Palin To Resign, Focus on Presidential Run|first=Paul|last=Volpe|date=July 3, 2009|accessdate=July 3, 2009|publisher=Washington Post|archive-date=ಏಪ್ರಿಲ್ 28, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110428213259/http://voices.washingtonpost.com/thefix/governors/palin-will-not-run-for-reelect.html|url-status=dead}}</ref> 2010 ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ತಾವು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು.<ref name="NYT 2010-02-07"/><ref name="guardian 2010-02-07"/> ಅವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುವ ಮೊದಲು, 1992ರಿಂದ 1996ರವರೆಗೆ ಅವರು [[ವಸಿಲ್ಲ, ಅಲಸ್ಕ]]ದ [[ನಗರ ಸಭೆ]]ಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು 1996ರಿಂದ 2002ರವರೆಗೆ ನಗರದ [[ಮೇಯರ್]] ಆಗಿದ್ದರು. 2002ರಲ್ಲಿ ಅಲಸ್ಕಾದ [[ಉಪ ರಾಜ್ಯಪಾಲ]]ರಾಗುವ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾದಾಗ ಅವರು 2003ರಿಂದ [[ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಘಟಕದ ಸಂರಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ]] 2004ರಲ್ಲಿ ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡುವವರೆಗು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. ನವೆಂಬರ್ 2009ರಲ್ಲಿ, ಅವರ ಆತ್ಮಕಥೆ''[[Going Rogue: An American Life]]'' ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಎರಡು ಮಿಲಿಯನ್ ಪ್ರತಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾರಾಟದೊಂದಿಗೆ, ಇದು ಅತೀ ವೇಗವಾಗಿ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಮಾರಾಟದ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು.<ref name="CBSNews2010-05-11">{{cite news|url=http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-20004729-503544.html|title=Sarah Palin's New Book: 'America by Heart'|last=Montopoli|first=Brian|work=Political Hotsheet|date=May 11, 2010|accessdate=May 20, 2010|archiveurl=https://archive.today/20121208132041/http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-20004729-503544.html|archivedate=ಡಿಸೆಂಬರ್ 8, 2012|url-status=live}}</ref> ಜನವರಿ 2010ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್ ರವರು ಬಹು ವರ್ಷಗಳ ಒಪ್ಪಂದದಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಪೊಕ್ಸ್ ವಾರ್ತಾ ಚಾನೆಲ್‌ಗೆ]] ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.<ref name="fn 01-11-10">{{cite news|author=Fox News staff|title=Palin to Join Fox News as Contributor |date=January 11, 2010|publisher=[[Fox News]]|url=http://www.foxnews.com/politics/2010/01/11/palin-join-fox-news-contributor/ | accessdate =January 11, 2010}}</ref> 2010 ಮಾರ್ಚ್‌ರಲ್ಲಿ ಅವರು ''[[Sarah Palin's Alaska]]'' ಅನ್ನುವ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ದೂರದರ್ಶನದ ಪ್ರದರ್ಶನದಿಂದ ಮನರಂಜಿಸುವರೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ''[[America By Heart: Reflections on Family, Faith and Flag|America By Heart]]'' ಅನ್ನುವ ಎರಡನೇ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ನವೆಂಬರ್ 23, 2010ಕ್ಕೆ ಮುಗಿಯಬಹುದೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="CBSNews2010-05-11"/> {{TOC limit|3}} == ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಬದುಕು == ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಸಾಂಡ್‌ಪೊಯಿಂಟ್]], [[ಇಡಹೊ]]ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು, ಅವರು ವಿಜ್ಞಾನದ ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು [[ಟ್ರಾಕ್]] ಕೋಚ್ ಆಗಿದ್ದ ಚಾರ್ಲೆಸ್ "ಚುಕ್" ಹೇತ್, ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಸಾರಾ "ಸಲ್ಲಿ" ಹೇತ್ (ನೀ ಶೀರನ್), ದಂಪತಿಗಳ ನಾಲ್ಕುಜನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೇಯವರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಇರಿಷ್ ಮತ್ತು ಜೆರ್ಮನ್ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು,<ref name="stock">{{cite news| accessdate =April 25, 2009| url =http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/uselection2008/republicans/2646949/Sarah-Palin-profile-Former-beauty-queen-was-an-unlikely-choice.html| title =Sarah Palin profile: Former beauty queen was an unlikely choice| date =August 29, 2008| work =[[The Daily Telegraph]]| location =London| first =Toby| last =Harnden| archive-date =ಮೇ 30, 2010| archive-url =https://web.archive.org/web/20100530080909/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/uselection2008/republicans/2646949/Sarah-Palin-profile-Former-beauty-queen-was-an-unlikely-choice.html| url-status =dead}}</ref> ಮತ್ತು ಅವರು ಶಿಶುವಾಗಿದ್ದಾಗ ಅಲಾಸ್ಕಾಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="more">{{cite news|url=http://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/09/06/palin_more_and_less_than_she_seems/|title=Palin: More and less than she seems|first=Martha|last= Mendoza|date=September 6, 2008|publisher=Boston.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080910062616/http://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/09/06/palin_more_and_less_than_she_seems/|archivedate=September 10, 2008}}</ref> ಅವರು ಜುನಿಯರ್ ಹೈ ಬೇಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೊಳಲನ್ನು ನುಡಿಸಿದ್ದರು, ನಂತರ [[ವಸಿಲ್ಲ ಉನ್ನತ ಶಾಲೆಗೆ]] ಹಾಜರಾದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಕ್ರಿಸ್ಟಿಯನ್ ಅತ್ಲೆಟಿಸ್‌ ಸದಸ್ಯತ್ವದ]] ಮುಖಂಡರಾಗಿದ್ದರು,<ref name="energized">{{cite news|url=http://www.usatoday.com/news/politics/2008-08-30-1495391136_x.htm|title=Evangelicals energized by McCain-Palin ticket|last=Gorski|first=Eric|date=August 30, 2008|publisher=USA Today|accessdate= February 7, 2010}}</ref> ಮತ್ತು [[ಬಾಸ್ಕೆಟ್‌ಬಾ]]ಲಿನ ಹುಡುಗಿಯರ ತಂಡ ಮತ್ತು [[ಕ್ರಾಸ್ ಕಂಟ್ರಿ ರನ್ನಿಂಗ್]] ತಂಡಗಳ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು.<ref name="more"/> ಅವರ ಹಿರಿಯ ವರ್ಷದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಲಾಸ್ಕ ರಾಜ್ಯದ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಷಿಪ್ಪನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಂತ ಬಾಸ್ಕೆಟ್‌ಬಾಲ್ ತಂಡದ [[ಪಾಯಿಂಟ್ ಗಾರ್ಡ್]] ಮತ್ತು ಉಪನಾಯಕಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಅವರ ಅನಿಯಮಿತವಾದ ಪೈಪೋಟಿಗೆ "ಸಾರಾ ಬರಾಕುಡ" ಅನ್ನುವ ಉಪನಾಮದಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="Johnson"/><ref>{{cite news|url=http://nbcsports.msnbc.com/id/27091580/|title=Palin was no pushover on basketball court|agency=Associated Press|date=October 8, 2008|publisher=MSNBC.com|accessdate=November 5, 2008|archive-date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 9, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081009204624/http://nbcsports.msnbc.com/id/27091580/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1837523_1837531_1837532,00.html|title=A Jock and a Beauty Queen|last=Suddath|first=Claire|date=August 29, 2008|publisher=Time|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 24, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101124030241/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1837523_1837531_1837532,00.html|url-status=dead}}</ref> 1984ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಮಿಸ್ಸ್ ವಸಿಲ್ಲ [[ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು]] ಗೆದ್ದರು.<ref>{{cite news| url =http://www.marketwatch.com/news/story/mccain-surprises-palin-pick/story.aspx?guid={BA5FEDF2-42BA-496B-A3ED-511268BD02A1}| title = McCain surprises with Palin pick| accessdate =August 29, 2008| date = August 29, 2008| work = [[MarketWatch]]| publisher = Wall Street Journal}}</ref><ref name="StLouisPD_20080830">{{cite news| author = Peterson, Deb| title = Palin was a high school star, says schoolmate| work = St. Louis Post-Dispatch| date = August 30, 2008| url = http://www.stltoday.com/stltoday/news/columnists.nsf/debpeterson/story/23D7A0CF8A2E3A61862574B50011DB30?OpenDocument| archiveurl = https://www.webcitation.org/5aWTqJxmb?url=http://www.stltoday.com/stltoday/news/columnists.nsf/debpeterson/story/23D7A0CF8A2E3A61862574B50011DB30?OpenDocument| archivedate = 2008-09-02| access-date = 2010-06-18| url-status = live}}</ref> ಅವರು ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುವ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೊಳಲನ್ನು ನುಡಿಸುವುದರಿಂದ,<ref>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2008/10/01/sarah-palins-beauty-pagea_n_130901.html|title= Sarah Palin On Flute: Watch Her Beauty Pageant Talent|format= VIDEO|date=October 1, 2008|publisher=Huffington Post|accessdate=February 9, 2010}}</ref> [[ಮಿಸ್ಸ್ ಅಲಸ್ಕಾ]] ಕೊಳಲು ವಾಧನ ಪ್ರತಿಭಾ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ,<ref name="WaPo">{{cite news| last = Argetsinger| first = Amy| authorlink = Amy Argetsinger| last2 = Roberts| first2 = Roxanne M.| authorlink2 = Roxanne Roberts| title = Miss Alaska '84 Recalls Rival's Winning Ways| work = [[Washington Post]]| page = C1| date = September 8, 2008| url = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/08/AR2008090800094.html| accessdate =April 4, 2009}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/10/24/us/politics/24palin.html|title=Little-Noticed College Student to Star Politician|last=Davey|first=Monica|date=October 24, 2008|publisher=New York Times}}</ref> ಮೂರನೇಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜಿನ ವಿಧ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ಪಡೆದರು.<ref name="Johnson"/> ಅವರು 1982ರ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಹವೈ ಪಸಿಪಿಕ್ ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯ]]ಕ್ಕೆ ಮತ್ತು 1983ರ ವಸಂತಕಾಲ ಮತ್ತು ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ನಾರ್ತ್ ಇಡಹೊ ಮಹಾವಿಧ್ಯಾಲಯ]]ಕ್ಕೆ ಹಾಜರಾದರು.<ref name="AP College"/> (ಜುನ್ 2008ರಲ್ಲಿ, ನಾರ್ತ್ ಇಡಹೊ ಕಾಲೇಜಿನ ಅಲುಮ್ನಿ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಅದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಪಡೆದ ಅಲುಮ್ನಿ ಅಚೀವ್ಮೆಂಟ್ ಅವಾರ್ಡನ್ನು ಸಾರಾರವರಿಗೆ ನೀಡಿದೆ).<ref>{{cite web|url=http://www.nic.edu/websites/index.asp?dpt=5&pageID=497|title=Alumni Awards|publisher=North Idaho College|accessdate=February 14, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 18, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110718224929/http://www.nic.edu/websites/index.asp?dpt=5&pageID=497|url-status=dead}}</ref> ಅವರು 1984ರ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 1985ರ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಇಡಹೊ ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯ]]ಕ್ಕೆ ಹಾಜರಾದರು, ಮತ್ತು 1985ರ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಮಟನುಸ್ಕ-ಸುಸಿಟ್ನ ಮಹಾವಿಧ್ಯಾಲ]]ಯಕ್ಕೆ ಹಾಜರಾದರು. 1986ರ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವರು ಇಡಹೊ ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು 1987ರಲ್ಲಿ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್ಸ್ ವಿತ್ ಯನ್ ಎಂಪಸಿಸ್ ಇನ್ ಜರ್ನಲಿಸಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಚುಲರ್ಸ್ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.<ref name="USNewsCollegeCareer">{{cite web|url=http://www.usnews.com/blogs/paper-trail/2008/09/05/sarah-palins-extensive-college-career.html |title=Sarah Palin's Extensive College Career |publisher=USNews.com |date=September 5, 2008 |accessdate=October 24, 2009}}</ref><ref name="AP College">{{cite news | url = http://www.suntimes.com/news/elections/rnc/1145855,college090408.article | title = Palin switched colleges 6 times in 6 years | agency = Associated Press | publisher = Chicago Sun-Times | date = September 4, 2008 | accessdate = November 11, 2009 | archive-date = ಏಪ್ರಿಲ್ 15, 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100415001747/http://www.suntimes.com/news/elections/rnc/1145855,college090408.article | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web|last=Noah |first=Timothy |url=http://www.slate.com/id/2201332/ |title=Sarah Palin's college daze |publisher=Slate.com |date=October 1, 2008 |accessdate=October 24, 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aYY9hiQdr5E4&refer=home |title=Palin, 'Average' Student at 5 Schools, Prayed, Planned for TV |publisher=Bloomberg.com |date=September 7, 2008 |accessdate=October 24, 2009}}</ref> ಪದವೀದರರಾದನಂತರ, ಅವರು [[ಕ್ರೀಡಾವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಾರರಾಗಿ]] [[KTUU-TV]]ಗೆ ಮತ್ತು [[KTVA-TV]]ಗೆ [[ಜೀವನಾಧಾರ]]ಕ್ಕಾಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದರು,<ref name="biographycom">{{cite web| accessdate =July 19, 2009| url =http://www.biography.com/articles/Sarah-Palin-360398?print| title =Sarah Palin Biography| work =[[The Biography Channel]]| archive-date =ಆಗಸ್ಟ್ 17, 2010| archive-url =https://web.archive.org/web/20100817012715/http://www.biography.com/articles/Sarah-Palin-360398?print| url-status =dead}}</ref><ref name="Sportsannouncer 08-30-08">{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2008/08/30/sarah-palin-from-tv-sport_n_122676.html|title=Sarah Palin: From TV Sports Anchor To Vice Presidential Candidate|format=VIDEO|date=August 30, 2008|publisher=Huffington Post|accessdate=February 9, 2010}}</ref> ಮತ್ತು [[ಕ್ರೀಡಾ ವರದಿಗಾರರಾಗಿ]] ''[[Mat-Su Valley Frontiersman]]'' ರೊಂದಿಗೆ,<ref name="point">{{cite news| url = http://www.itemonline.com/opinion/local_story_196113857.html| title = Palin: Point guard for the GOP| first = Naomi| last = Lede| publisher = [[The Huntsville Item]]| date = July 15, 2009| accessdate = July 19, 2009| archive-date = ಜನವರಿ 3, 2013| archive-url = https://archive.is/20130103103438/http://www.itemonline.com/opinion/local_story_196113857.html| url-status = dead}}</ref><ref name="Frontiersman20080906">{{cite news| url = http://frontiersman.com/articles/2008/09/06/opinion/editorials/doc48ba20a98c56e204165664.txt| title = We know Sarah Palin|work=Opinion| publisher = [[Mat-Su Valley Frontiersman]]| date = August 30, 2008| accessdate =November 9, 2008}}</ref> ತಮ್ಮ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.<ref name="early">{{cite news| url =http://www.esquire.com/features/what-ive-learned/sarah-palin-interview-0309| title = Sarah Palin: What I've Learned| publisher = Esquire|first=Ryan|last=D'Agostino|date = November 16, 2009| accessdate =February 12, 2010}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 29, 1988ರಂದು, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪೋಷಕರನ್ನು "ಬಿಗ್ ವೈಟ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್‌ನ"<ref name="nyt09-01-08">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2008/09/02/us/politics/02palin.html?pagewanted=2&_r=1|title=Interrupts G.O.P. Convention Script|last=Davey|first=Monica |date=September 1, 2008|newspaper=The New York Times|accessdate=May 19, 2010}}</ref><ref name="nytoutsider0829"/><ref name="White wedding">{{cite news|accessdate =September 1, 2008|url =http://www.dailymail.co.uk/news/worldnews/article-1050881/Why-John-McCains-beauty-queen-running-mate-grizzly-bear-office-wall.html|title= Why John McCain's beauty queen running mate has a grizzly bear on her office wall|last = Graham|first = Caroline|date = August 31, 2008|work = Daily Mail|location=UK}}</ref><ref name="SlateFAQ">{{cite web|url=http://www.slate.com/id/2199362/pagenum/all|title= The Sarah Palin FAQ: Everything you ever wanted to know about the Republican vice presidential nominee|date=September 4, 2008|publisher=Slate|first=Derek|last=Thompson|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ವೆಚ್ಚದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಲು,ತಮ್ಮ ಶಾಲೆಯ ಪ್ರೇಮಿ [[ಟೊಡ್ ಪಾಲಿನ್‌]]ರವರೊಂದಿಗೆ [[ಓಡಿಹೋದರು]]. ಮದುವೆಯನಂತರ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತಿಯ [[ವಾಣಿಜ್ಯ ಮೀನಿನ]] ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="NatlJournal">{{cite news| accessdate =September 3, 2008| title = Gov. Sarah Palin (R)| work = Almanac of American Politics 2008| publisher = [[National Journal]]}}</ref> == ಆರಂಭದ ರಾಜಕೀಯ ಬದುಕು == {{Main|Early political career of Sarah Palin|Electoral history of Sarah Palin}} ನಗರ ಸಭೆಯಲ್ಲಿನ ಅವರ ಅಧಿಕಾರದುದ್ದಕ್ಕೂ ಮತ್ತು ಅವರ ಉಳಿದ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನದಲ್ಲಿಯು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ರಾಗಿಯೇ ಉಳಿದರು, ಅವರು 1982ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ರಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref>{{cite news|url=http://blogs.abcnews.com/politicalpunch/2008/09/members-of-frin.html|title=Members of 'Fringe' Alaskan Independence Party Incorrectly Say Palin Was a Member in 90s; McCain Camp and Alaska Division of Elections Deny Charge|first=Jake|last=Tapper|date=September 1, 2008|work=Political Punch|publisher=ABC News}}</ref> === ವಸಿಲ್ಲ ನಗರ ಸಭೆ === 310ಕ್ಕೆ 530 ಮತಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದರಮೂಲಕ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ವಸಿಲ್ಲ ನಗರ ಸಭೆ]]ಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.<ref name="bostonglobe 09-03-2008">{{cite news| url =http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/09/03/palins_alaskan_town_proud_wary/| title = Palin's Alaskan town proud, wary|first=Michael |last=Levenson| publisher = Boston Globe| date = September 3, 2008| accessdate =June 21, 2009}}</ref><ref name="WasillaVote">{{cite web| accessdate = September 12, 2008| url = http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=451| title = 1992 Vote Results| publisher = City of Wasilla| archive-date = ಜನವರಿ 6, 2009| archive-url = https://web.archive.org/web/20090106135322/http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=451| url-status = dead}}</ref> ಅವರು 1995ರಲ್ಲಿ ಮರುಚುನಾವಣೆಗೆ ತೆರಳಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು 185ಕ್ಕೆ 413 ಮತಗಳಿಂದ ಜಯಶೀಲರಾದರು.<ref>{{cite web| accessdate = September 12, 2008| url = http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=452| title = 1995 Vote Results| publisher = City of Wasilla| archive-date = ಜನವರಿ 6, 2009| archive-url = https://web.archive.org/web/20090106135747/http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=452| url-status = dead}}</ref> === ವಸಿಲ್ಲಾದ ಮೇಯರ್ === ಹೊಸಾ ವಸಿಲ್ಲಾದ [[ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆ]]ಯಿಂದ ಬಂದ ಆದಾಯವನ್ನು ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಲ್ಲವೆಂಬ ವಿವಾದವು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು,<ref name="nytoutsider0829">{{cite news| last = Yardley| first = William| title = Sarah Heath Palin, an Outsider Who Charms| publisher = New York Times| date = August 29, 2008| url = https://www.nytimes.com/2008/08/30/us/politics/30palin.html?pagewanted=3| accessdate =August 30, 2008}}</ref> 1996ರಲ್ಲಿ,ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವಸಿಲ್ಲಾದ ಮೇಯರ್ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಜಾಹ್ನ್ ಸ್ಟೈನ್‌ರನ್ನು<ref name="ADN_Kizzia_20061023">{{cite news | first = Tom | last = Kizzia | url = http://www.adn.com/sarah-palin/background/story/510447.html | title = Part 1: 'Fresh face' launched Palin: Wasilla mayor was groomed from an early political age | publisher = Anchorage Daily News | date = October 23, 2006 | accessdate = February 14, 2010 | archive-date = ಆಗಸ್ಟ್ 9, 2011 | archive-url = https://www.webcitation.org/60oWlVgHw?url=http://www.adn.com/2006/10/23/510447/part-1-fresh-face-launched-carries.html | url-status = dead }}</ref> 651 ರಲ್ಲಿ 440 ಮತಗಳಿಂದ ಸೋಲಿಸಿ ವಸಿಲ್ಲಾದ ಮೇಯರ್‌ರಾದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=1817|title=1996 Regular election|publisher=City of Wasilla|accessdate=February 8, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 31, 2013|archive-url=https://archive.is/20130731055424/http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=1817|url-status=dead}}</ref> ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಬರೆದವರು ಅವರ ಚುನಾವಣ ಅಭಿಯಾನವು ಅನಗತ್ಯ ಖರ್ಚುಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದರು;<ref name="Johnson"/> ಅವರ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಸ್ಟೈನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಗರ್ಭಪಾತ]], [[ಬಂದೂಕು ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು]], [[ಮತ್ತು ಕಾಲಾನುಮಿತಿಗಳನ್ನು]] ಪರಿಚಯಿಸಿದರೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="nytimes090208">{{cite news| first = William| last = Yardley| url=https://www.nytimes.com/2008/09/03/us/politics/03wasilla.html?pagewanted=all| title = Palin's Start in Alaska: Not Politics as Usual| work = The New York Times| date = September 2, 2008| accessdate =September 2, 2008}}</ref> ಚುನಾವಣೆಯು ನಿಸ್ಪಕ್ಷಪಾತವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದ ರಾಜ್ಯ ಘಟಕವು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಕುರಿತ ಜಾಹೀರಾತು ಮೂಲಕ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಅಭೂತಪೂರ್ವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದವು.<ref name="nytimes090208"/> ಪಾಲಿ‌ರವರು 1999ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೈನ್‌ರ ವಿರುದ್ಧ ಮರುಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು 909 ಮತಗಳಿಂದ ಗೆದ್ದರು.<ref>{{cite web| url = http://cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=41| title = October 5, 1999 Regular Election; Official Results| accessdate = September 1, 2008| publisher = City of Wasilla| date = October 11, 2005| format = PDF| archive-date = ಡಿಸೆಂಬರ್ 23, 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20081223080516/http://cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=41| url-status = dead}}</ref> 2002ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ [[ಎರಡನೇಯ ಮೂರುವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ]] ನಗರಾಡಳಿತವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು ಅವರು ನಗರದ ವಿಶೇಷ ಅಧಿಕಾರದಿಂದ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸುವ ಅನುಮತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="WasMuniCode">{{cite web| title = Wasilla Municipal Code| url = http://www.codepublishing.com/AK/Wasilla/Wasilla02/Wasilla0216.html| publisher = City of Wasilla| accessdate = December 24, 2008| archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1, 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20080901235453/http://www.codepublishing.com/AK/Wasilla/Wasilla02/Wasilla0216.html| url-status = dead}}</ref> 1999ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಲಸ್ಕಾದ ಮೇಯರುಗಳ<ref>{{cite web|url=http://www.akml.org/affiliates/acom.asp#|title=Alaska Conference of Mayors, About Us|access-date=2010-06-18|archive-date=2010-05-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20100520192045/http://www.akml.org/affiliates/acom.asp|url-status=dead}}</ref> ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.<ref name="ref1">{{cite web| url = http://www.adn.com/politics/v-printer/story/510153.html| title = From Wasilla's basketball court to the national stage: Sarah Palin timeline| accessdate = February 14, 2010| publisher = Anchorage Daily News| date = August 29, 2008| archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2, 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20080902071541/http://www.adn.com/politics/v-printer/story/510153.html| url-status = dead}}</ref> ==== ಮೊದಲ ಅವಧಿ ==== ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿನ ಅವರ ಮೊದಲನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವಸಿಲ್ಲ ನಿವಾಸಿಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಜಾಡಿಯನ್ನು ಅವರ ಮೇಜಿನ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ, ಅದರಿಂದ ಒಂದು ಹೆಸರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅವರಿಗೆ ದೂರವಾಣಿಕರೆ ಮಾಡಿ; "ನಗರ ಹೇಗಿದೆ?"<ref name="turb">{{cite news|author = Armstrong, Ken and Bernton, Hal | url=http://seattletimes.nwsource.com/html/politics/2008163431_palin070.html|title = Sarah Palin had turbulent first year as mayor of Alaska town|work = [[Seattle Times]]|date = September 7, 2008|accessdate=June 21, 2009}}</ref> ಎಂದು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1992ರಲ್ಲಿ,<ref>{{cite web|url=http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=582|format=PDF|page=A1|work=1992 to 2002 Budgets|title=Fiscal Year Budget 1993 part 1|publisher=City of Wasilla|date=Fiscal year ending June 30, 1994|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 31, 2013|archive-url=https://archive.is/20130731055940/http://www.cityofwasilla.com/Modules/ShowDocument.aspx?documentid=582|url-status=dead}}</ref> ವಸಿಲ್ಲ ಮತದಾರರಿಂದ ಅಂಗೀಕೃತಗೊಂಡ 2% ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆಯಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಗೊಂಡ ಆದಾಯವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಆಸ್ತಿ ತೆರಿಗೆ]]ಗಳನ್ನು 75% ರಷ್ಟು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಸ್ತಿಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಸರಕು ಸಾಮಾನುಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದರು.<ref name="ADN_Kizzia_20061023"/><ref name="wapo 09-16-09">{{cite news | url = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/13/AR2008091302596.html|title = As Mayor of Wasilla, Palin Cut Own Duties, Left Trail of Bad Blood|first=Alec|last= MacGillis|publisher=Washington Post|date=September 14, 2008| accessdate =September 16, 2009}}</ref> [[ಪೌರಸಭೆಯ ಬಾಂಡು]]ಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ, ಅವರು ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಗಲಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪೋಲಿಸ್ ಇಲಾಖೆಗೆ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು.<ref name="nytimes090208"/> ಅವರು ಹೊಸಾ ಬೈಕ್ ಮಾರ್ಗಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ಸಹ ನೋಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಶುದ್ಧಜಲ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಸ್ಟೊರ್ಮ್-ವಾಟೆರ್ ಚಿಕಿತ್ಸಾಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು.<ref name="ADN_Kizzia_20061023"/> ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಗರವು ಪಟ್ಟಣದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಕ್ಕೆ ಖರ್ಚುಮಾಡುವುದನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸಾ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಮತ್ತು ನಗರದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭಾಂಗಣಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು.<ref name="ADN_Kizzia_20061023"/> ಅಕ್ಟೊಬರ್ 1996ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದನಂತರ ಕೂಡಲೆ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರ<ref name="pressure">{{cite news|url = http://www.adn.com/sarah-palin/story/515512.html|title = Palin pressured Wasilla librarian|last = White|first = Rindi|date = September 4, 2008|work = Anchorage Daily News|page = 1B|accessdate = September 5, 2008|archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 5, 2008|archive-url = https://web.archive.org/web/20080905040240/http://www.adn.com/sarah-palin/story/515512.html|url-status = dead}}</ref> ಪದವಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿದರು ಮತ್ತು ಪೋಲಿಸ್ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೆಲಸಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ, ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ, ಮತ್ತು ಗಂಥಾಲಯದ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನೊಳಗೊಂಡು "ನಗರದ ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ಮುಖಂಡರುಗಳು ಯಾರುಯಾರು ಸ್ಟೈನ್‌ಗೆ ನಿಸ್ಟಾವಂತರಾಗಿದ್ದಾರೊ,"<ref>{{cite news |last=Thornburgh |first=Nathan |url=http://www.time.com/time/politics/article/0,8599,1837918,00.html |title=Mayor Palin: A Rough Record |publisher=Time |date=September 2, 2008 |accessdate=October 24, 2009 |archive-date=ಆಗಸ್ಟ್ 26, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130826061404/http://www.time.com/time/politics/article/0,8599,1837918,00.html |url-status=dead }}</ref> ಅವರೆಲ್ಲರಿಂದ ಎಲ್ಲಾಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಪರಿಚಯದ ಸಾರಾಂಶಪತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ರಾಜೀನಾಮೆ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರು.<ref name="newmayor">{{cite news|title = New Wasilla mayor asks city's managers to resign in loyalty test|first=S.J.|last= Komarnitsky|format=Archives, fee required|page=D4|date = October 26, 1996| work = Alaska Daily News}}</ref> ಈ ವಿಜ್ಞಾಪನೆಯು ಅವರ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಮತ್ತು ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರಾ ಇಲ್ಲವಾ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಎಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="newmayor"/> ಎಲ್ಲಾ ಇಲಾಖೆಗಳ ಮುಖಂಡರುಗಳು ಮೊದಲು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತದ ನೀತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಚಿರಪರಿಚಿತರಾಗಬೇಕೆಂದು ಹೇಳುವುದರೊಂದಿಗೆ, ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಅವರು ಸುದ್ದಿಗಾರರೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುವಮೊದಲು ತಮ್ಮ ಅನುಮತಿ ಪಡಿಯಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="newmayor"/> ಅವರು ನಗರ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಪದವಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು,<ref name="nytimes090208"/> ಮತ್ತು ಅವರ ಸ್ವಂತ $68,000ಗಳ ಸಂಬಳವನ್ನು 10%ರಷ್ಟು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಿದರು, ಅದಾಗ್ಯೂ 1998ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದು ನಗರ ಸಭೆಯಿಂದ ಕಾಯ್ದಿಡಲಾಯಿತು.<ref name="Palin wins 10-02-96">{{cite news | title = Palin wins Wasilla mayor's job | date =October 2, 1996| last = Komarnitsky| first = S.J.|format=Archives fee required|page= B1| publisher=Anchorage Daily News}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1996ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರಾದ ಮೇರಿ ಎಲ್ಲೆನ್ ಎಮ್ಮೊನ್ಸ್‌ರಲ್ಲಿ, ಜನರು ಹಿಂಪಡೆದ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಗ್ರಂತಾಲಯಕ್ಕೆ ತರಬೇಕೆಂದು ಪ್ರತಿಭಟಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಗ್ರಂಥಾಲಯದಿಂದ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಲು ನಿಮ್ಮ ವಿರೋಧವಿದೆಯೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದರು.<ref name="library">{{cite news|url=http://www.frontiersman.com/articles/2008/09/06/breaking_news/doc48c1c8a60d6d9379155484.txt |title=Palin: Library censorship inquiries 'Rhetorical'|last=Stuart|first=Paul|date=December 18, 1996|work=Mat-Su Valley Frontiersman|accessdate=September 6, 2008}}</ref> ಎಮ್ಮೊನ್ಸ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ್ದೇನೆಂದರೆ, ಅವರು ಮಾತ್ರ ವಿರೋದಿಸುವುದಿಲ್ಲ: "ಮತ್ತು ನಾನು ಅವರಿಗೆ ಹೇಳಿದೆ ಇದು ನಾನು ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲ. ಇದು ಒಂದು ಶಾಸನಬದ್ಧ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯುನಿಯನ್ (ACLU) ಕೂಡ ಇದರಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಯಾಗಬಹುದು."<ref name="library"/> ಡಿಸೆಂಬರ್ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪುಸ್ತಕ ತೆಗೆಯುವ ವಿಜ್ಞಾಪನೆಗೆ ಒಂದು ಲಿಖಿತ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು, ಅದೇನೆಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಿಬ್ಬಂದಿವರ್ಗವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು "ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿರುವ ಎರಡನ್ನೊಳಗೊಂಡು" ಅನೇಕ ಸಮಾಚಾರಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="library"/> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಮೇಯರ್‌ಯಾಗಿದ್ದಾಗಿನ ಅವರ ಅಧಿಕಾರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯದಿಂದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನ ಕೂಡ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite news|url=http://www.usatoday.com/news/politics/election2008/2008-09-09-Palin-book-ban_N.htm?loc=interstitialskip|title=Palin did not ban books in Wasilla as mayor|date=September 9, 2008|newspaper=USA Today|accessdate=December 5, 2008 | first=John | last=Fritze}}</ref> ಪೋಲಿಸ್ ಮುಖಂಡರಾದ Irl ಸ್ಟಾಂಬಾಗ್‌ರವರು, ನಗರ ಪಾಲನೆ ಮಾಡುವ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಅವರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಹಕಾರನೀಡಿಲ್ಲವೆಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ತಾವು ಅವರನ್ನು ದಂಡಿಸಿದ್ದಾಗಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="firings">{{cite news|url = http://www.adn.com/sarahpalin/story/510219.html|title = Wasilla keeps librarian, but police chief is out|last = Komarnitsky|first = S.J.|date = February 1, 1997|work = Anchorage Daily News|pages = 1B|accessdate = August 31, 2008|archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2, 2008|archive-url = https://web.archive.org/web/20080902060348/http://www.adn.com/sarahpalin/story/510219.html|url-status = dead}}</ref> ಸ್ಟಾಂಬಾಗ್‌ರವರು ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ [[ತಪ್ಪಾದ ಅಮಾನತು ನಿರ್ಣಯದ]] ವಿರುದ್ಧ ಮತ್ತು ವಾಕ್‌ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕಿನ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಮೊಕದ್ಧಮೆ ದಾಖಲಿಸಿದರು.<ref name="seatimes 09-27-08">{{cite news|url=http://seattletimes.nwsource.com/html/nationworld/2008151136_palin01m0.html|title=Palin's swift rise wins both admirers, enemies|last=Bernton|first=Hal|date=September 1, 2008|publisher=Seattle Times|accessdate=March 27, 2010}}</ref> ಪೋಲಿಸ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಮೇಯರ್‌ರವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಮೇರೆಗೆ ನಡೆದರು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಯಾವುದೇ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಸರಿಯೆಂದು ಕಾಣಿಸಿದ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಅಮಾನತು ಮಾಡಬಹುದು, ಇದು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂದಿಸಿದ್ದಾಗಿರಲೂಬಹುದು,<ref name="newsweek 09-13-08">{{cite news|url=http://www.newsweek.com/id/158738|title=A Police Chief, A Lawsuit And A Small-Town Mayor|last=Isikoff |first=Michael|coauthors=Mark Hosenball|date=September 13, 2008|work=Campaign 2008|publisher=Newsweek|accessdate=March 26, 2010}}</ref><ref name="lawsuit">{{cite web|last = Komarnitsky|first = S.J.|date = March 1, 2000|url = http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=AS&p_theme=as&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0F793D42B8AA7008&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|title = Judge Backs Chief's Firing|work = Anchorage Daily News|format = archive, fee required|accessdate = September 1, 2008|archive-date = ಅಕ್ಟೋಬರ್ 13, 2012|archive-url = https://web.archive.org/web/20121013112526/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=AS&p_theme=as&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0F793D42B8AA7008&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM|url-status = dead}}ADN ನಿರ್ಣಯದ ಸಾರಾಂಶ</ref> ಎಂದು ಹೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಸ್ಟಾಂಬಾಗ್‌ರ ಮೊಕದ್ದಮೆಯನ್ನು ನ್ಯಾಯಾದೀಶರು ವಜಾಗೊಳಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾದೀಶರು ಸ್ಟಾಂಬಾಗ್‌ರವರಿಗೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಭರ್ತಿಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಿದರು.<ref name="newsweek 09-13-08"/> {{Double image stack|right|Wasilla City Hall.jpg|AKMap-doton-Wasilla.PNG|250|[[Wasilla, Alaska|Wasilla]] City Hall|Location of [[Wasilla, Alaska]]}} ==== ಎರಡನೇ ಅವಧಿ ==== ಮೇಯರಾಗಿದ್ದಾಗಿನ ಅವರ ಎರಡನೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು 0.5%<ref name="nytimes090208"/> ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು $14.7 ಮಿಲಿಯನ್ ಬಾಂಡ್ ಇಷ್ಯು ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಪೌರಸಭೆಯ ಕ್ರೀಡಾ ಕೇಂದ್ರದ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಒದಗಿಸುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರೊತ್ಸಾಹಿಸಿದರು.<ref name="wsjhockeyrink">{{cite web| last = Phillips| first = Michael M.| title = Palin's Hockey Rink Leads To Legal Trouble in Town She Led| work = [[Wall Street Journal]]| date = September 6, 2008| url = http://online.wsj.com/article/SB122065537792905483.html| accessdate = September 8, 2008| archive-date = ನವೆಂಬರ್ 18, 2010| archive-url = https://web.archive.org/web/20101118062326/http://online.wsj.com/article/SB122065537792905483.html| url-status = dead}}</ref> ಮತದಾರರು 20 ಮತಗಳ ಅಂತರದಿಂದ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು [[ವಸಿಲ್ಲ ಮಲ್ಟಿ ಯುಸ್ ಸ್ಪೊರ್ಟ್ಸ್ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌]]ನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳದಲ್ಲಿಯೇ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು. ಏನೇಯಾಗಲಿ, ಕಟ್ಟಡದ ನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲೇ ಸ್ಪಸ್ಟ ಶಿರೋನಾಮೆಯನ್ನು ದೊರಕಿಸುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಉಂಟಾದ [[ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಭೂಸ್ವತ್ತಿನ]] ಮೊಕದ್ದಮೆಯ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ನಗರವು $1.3ನಷ್ಟು ಅಧಿಕ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಖರ್ಚುಮಾಡಿತು.<ref name="wsjhockeyrink"/> ಕ್ರೀಡಾ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ಗೆ $15 ಮಿಲಿಯನ್, ರಸ್ತೆ ಯೊಜನೆಗಳಿಗೆ $5.5 ಮಿಲಿಯನ್, ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಸುದಾರಣೆಯ ಯೊಜನೆಗಳಿಗೆ $3ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಳಷ್ಟು ವ್ಯಯಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ನಗರದ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಸಾಲವು $1 ಮಿಲಿಯನ್‌ರಿಂದ $25 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ಬೆಳೆದಿದೆ. ದಿ ವಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಯೋಜನೆಯನ್ನು "ಆರ್ಥಿಕ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆ"ಯೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref name="wsjhockeyrink"/> ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿನ ನಗರದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ಖರ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆಯೆಂದು ನಗರ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.<ref name="fiscal">{{cite web|url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/705/|title=Palin "inherited a city with zero debt, but left it with indebtedness of over $22-million : Numbers right, context missing|author=Truth-O-Meter|work= Politifact.com|publisher=St. Petersburg Times|date=August 31, 2008}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಕೂಡ ಹತ್ತಿರದ ಸಮುದಾಯದ ಜೊತೆಗೂಡಿ ರಾಬೆರ್ಟ್ಸೊನ್‌, ಮೊನಗಲ್ ಮತ್ತು ಈಸ್ಟಗ್‌ರವರಿಗೆ ಸೇರಿದ, ಲಂಗರು ಹಾಕುವ ಸ್ಥಳದ ಮುಖ್ಯದ್ವಾರದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪೆಡರಲ್ ಪಂಡ್ಸ್‌‌ರವರಿಗಾಗಿ ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಪಡೆದರು. ಯುವಜನ ತಾಣಗಳಿಗೆ $500,000, ಸಾರಿಗೆ ನಾಭಿಗೆ $1.9 ಮಿಲಿಯನ್, ಮತ್ತು ಚರಂಡಿಗಳ ರಿಪೇರಿಗೆ $900,000ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು, ಸಂಸ್ಥೆಯು ವಸಿಲ್ಲ ನಗರದ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಾಗಿಡಲು,<ref name="ABCNews20080910">{{cite web| url = http://abcnews.go.com/Blotter/Story?id=5765926&page=1| last = Schwartz| first = Emma| title = Palin's Record on Pork: Less Sizzle than Reported| date=September 10, 2008|publisher = [[ABC News]]| accessdate =September 24, 2008}}</ref> ಹತ್ತಿರತ್ತಿರ $8 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಸಂಪಾದಿಸಿದೆ.<ref name="wpearmarks090208">{{cite news|last = Kane|first = Paul|title = Palin's Small Alaska Town Secured Big Federal Funds|newspaper= Washington Post| page = A1| date = September 2, 2008| url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/01/AR2008090103148.html?hpid=topnews| accessdate =April 3, 2009}}</ref> 2008ರಲ್ಲಿ, ಆಗಿನ ವಸಿಲ್ಲದ ಮೇಯರ್ ಪಾಲಿನ್‌ರ 75% ಆಸ್ತಿತೆರಿಗೆಯ ವಿನಾಯಿತಿ ಮತ್ತು [["ದೊಡ್ಡ-ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಅಂಗಡಿ]]ಗಳು" ಮತ್ತು ದಿನಕ್ಕೆ 50,000 ಖರೀದಿಮಾಡುವವರನ್ನು ವಸಿಲ್ಲಗೆ ತಂದ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.<ref name="bostonglobe 09-03-2008 "/> ಸ್ಥಳೀಯ ಬಂದೂಕು ಅಂಗಡಿಯ ಮಾಲಿಕರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು "ನಗರವನ್ನು ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಸಮಾಜಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು... ಇದು ಇನ್ನು ಮುಂದೆಂದಿಗೂ ಚಿಕ್ಕ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿ ನಿಮ್ಮ ಮನಸಲ್ಲಿ ಮೂಡಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="bostonglobe 09-03-2008"/> 2002ರಲ್ಲಿ ಮೇಯರಾಗಿ ಪಾಲಿನ್‌ರ ಅವಧಿ ಮುಗಿಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಗರವು ಸುಮಾರು 6,300 ನಿವಾಸಿಗರನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.<ref name="popest2">{{cite web| date = June 21, 2006| url = http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv| title = Table 4: Annual Estimates of the Population for Incorporated Places in Alaska, Listed Alphabetically: April 1, 2000 to July 1, 2007| format = [[Comma-separated values]]| work = 2007 Population Estimates| publisher = U.S. Census Bureau, Population Division| accessdate =September 5, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080912000504/http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2007-04-02.csv|archivedate=September 12, 2008}}</ref>{{Clarify|date=April 2010}} === ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ರಾಜಕೀಯ === 2002ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಉಪರಾಜ್ಯಪಾಲರ]] ಪಧವಿಗೆ ರಿಪಾಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದಿಂದ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು,ಪೈವ್-ವೇ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ಪ್ರೈಮರಿಯಲ್ಲಿ [[ಲೊರೆನ್ ಲೆಮನ್]]ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿದರು.<ref>{{cite web| url =http://www.elections.alaska.gov/02prim/data/results.htm| title =State of Alaska Primary Election - August 27, 2002 Official Results| accessdate =September 3, 2008| publisher =Alaska Division of Elections| archive-date =ಮಾರ್ಚ್ 4, 2010| archive-url =https://web.archive.org/web/20100304124104/http://www.elections.alaska.gov/02prim/data/results.htm| url-status =dead}}</ref> ಅವರ ಸೋಲಿನ ನಂತರ, ಅವರು [[ಪ್ರಾಂಕ್ ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿ]] ಮತ್ತು ಲೊರೆನ್ ಲೆಮನ್‌ರ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ರಾಜ್ಯಪಾಲರ-ಉಪರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಟಿಕೀಟಿಗೋಸ್ಕರ ರಾಜ್ಯಾದ್ಯಂತ ಆಂದೋಲನ ನಡೆಸಿದರು.<ref name="ADN_Kizzia_20061024"/> ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿ ಮತ್ತು ಲೆಮನ್ ಜಯಶೀಲರಾದರು, ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿಯವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲತ್ವವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಹೊಂದಿದ್ದ [[U.S. ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ]] ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2002ರಲ್ಲಿ ರಾಜೀನಾಮೆಮಾಡಿದರು. ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿಯವರ U.S.ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಲಘು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತು, ಏನೇಯಾದರು, ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮಗಳು [[ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರತಿನಿಧಿ]] [[ಲಿಸ ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿ]]ಯವರನ್ನು ಅವರ ವಾರಸುದಾರರಾಗಿ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಮಾಡಿಕೊಂಡರು.<ref>{{cite web|url=http://www.salonmag.com/news/feature/2010/01/18/palin_murkowski|title=Sarah Palin unites her enemies|first=Shushannah|last=Walshe|date=January 18, 2010|publisher=Salon}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿಯವರು ಅನೇಕ ಇತರ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿದರು, ಮತ್ತು ಪೆಬ್ರವರಿ 2003ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಅಲಸ್ಕದ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನೋದಿಕೊಳ್ಳುವಂತ, [[ಅಲಸ್ಕಾದ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ಘಟಕದ ಸಂರಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿ]]ಯಾಗಿ ನೆಮಕಾತಿಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರು.<ref name="ADN_Kizzia_20061024"/> ಆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಅನುಭವ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಅವರು ತೈಲ ಕೈಗಾರಿಕೆಬಗ್ಗೆ ತಾವು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಲಿಯಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆಂದು ಹೇಳಿದರು, ಮತ್ತು ಅವರು ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ನೀತಿತತ್ವದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರಾಗಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಗೊಂಡರು.<ref name="AOGCC who">{{cite web|url=http://doa.alaska.gov/ogc/WhoWeAre/terms.html|title=Commissioners - Terms in Office|publisher=Alaska Department of Administration|work=Alaska Oil & Gas Conservation Commission|accessdate=February 8, 2010|archive-date=ಆಗಸ್ಟ್ 9, 2011|archive-url=https://www.webcitation.org/60oVljLyn?url=http://doa.alaska.gov/ogc/WhoWeAre/terms.html|url-status=dead}}</ref><ref name="ADN_Kizzia_20061024"/><ref name="explains"/> ನವೆಂಬರ್ 2003ರಷ್ಟೊತ್ತಿಗೆ ಅವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾರಕವಾದ ನೀತಿತತ್ವದ ದೂರುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮುಖ್ಯಸ್ತರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಪಾಲರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸಹಆಡಳಿತ ಸದಸ್ಯರಾದ, ರಾಂಡಿ ರುಡ್ರಿಚ್‌ರ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಿಸಿದರು, ರಾಂಡಿ ರುಡ್ರಿಚ್‌ರವರು ಮಾಜಿ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಇಂಜಿನೀರ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ರಾಜ್ಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="ADN_Kizzia_20061024"/> ರುಡ್ರಿಚ್‌ರವರು ರಾಜ್ಯದ ಸಮಯದಮೇಲೆ ಪಕ್ಷದ ವ್ಯವಹಾರ ಮಾಡುವುದನ್ನು, ಮತ್ತು ಗುಟ್ಟಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತೈಲ ಕೈಗಾರಿಕೆಯ ಒಳಗಿನವರಿಗೆ ಕದ್ದು ರವಾನಿಸುವುದನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಗಮನಿಸಿದರು. ನವಂಬರ್ 2003ರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="ADN_Kizzia_20061024"/> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜನವರಿ 2004ರಲ್ಲಿ ರಾಜೀನಾಮೆಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಣದಲ್ಲಿ "ನೀತಿತತ್ವದ ಕೊರತೆಯಿರುವ"<ref name="Johnson">{{cite book|title=Sarah: How a Hockey Mom Turned Alaska's Political Establishment Upside Down|last=Johnson|first=Kaylene|date=April 1, 2008|publisher=Epicenter Press|page=80|isbn=978-0979047084}}</ref><ref name="ADN_Kizzia_20061024">{{cite news| last = Kizzia| first = Tom| date = October 24, 2006| url = http://www.adn.com/sarah-palin/background/story/217384.html| title = Part 2: Rebel status has fueled front-runner's success| publisher = Anchorage Daily News| accessdate = September 1, 2008| archive-date = ಆಗಸ್ಟ್ 7, 2011| archive-url = https://web.archive.org/web/20110807071454/http://www.adn.com/2006/10/24/217384/part-2-rebel-status-has-fueled.html| url-status = dead}}</ref> ರುಡ್ರಿಚ್‌ರ ವಿರುದ್ಧ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ದೂರು ದಾಖಲಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ,<ref>{{cite web| url = http://alaskareport.com/news31/z49193_randy_ruedrich.htm| title = Randy Ruedrich defiant, still employed| last = Zaki| first = Taufen| last2 = Dennis| first2 = Stephen| date = March 14, 2008| publisher = Alaska Report| accessdate =September 3, 2008}}</ref> ರುಡ್ರಿಚ್‌ರ ವಿರುದ್ಧ ತಮ್ಮ ವಿರೋಧವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು, ಆಗ ರುಡ್ರಿಚ್‌ರವರಿಗೆ $12,000ಗಳಷ್ಟು ದಂಡ ವಿದಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಶಾಸಕರಾದ [[ಎರಿಕ್ ಕ್ರೊಪ್ಟ್]]<ref name="weeklystandard">{{cite news| url = http://weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/013/851orcjq.asp?pg=1| title = The Most Popular Governor| last = Barnes| first = Fred| date = July 16, 2007| publisher = The Weekly Standard| accessdate = October 7, 2008| archive-date = ನವೆಂಬರ್ 12, 2010| archive-url = https://web.archive.org/web/20101112132710/http://www.weeklystandard.com/Content/Public/Articles/000/000/013/851orcjq.asp?pg=1| url-status = dead}}</ref> ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಅಲಸ್ಕಾದ ಮಾಜಿ [[ಕಾನೂನು ಮುಖಂಡರಾದ]], ಗ್ರೆಗ್ಗ್ ರೆಂಕೆಸ್‌ರವರು,<ref>{{cite web| url =http://www.sitnews.us/0205news/020605/020605_resignation.html| title = Attorney General Gregg Renkes Resigns| date = February 6, 2005| work = Stories in the News| publisher = SitNews.US| accessdate =September 3, 2008}}</ref> ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ರಪ್ತುಮಾಡುವ ವ್ಯವಹಾರದ ಒಪ್ಪಂದದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆಂದು, ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ದೂರಿದರು.<ref name="JuneauDailyNews2005">{{cite news| url = http://www.kinyradio.com/juneaunews/archives/week_of_03-07-05/juneau_news_03-08-05.html| title = Personnel board drops complaint against Renkes| agency = Associated Press| publisher = Juneau Daily News| date = March 8, 2005| accessdate = February 14, 2010| archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 12, 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20080912045153/http://www.kinyradio.com/juneaunews/archives/week_of_03-07-05/juneau_news_03-08-05.html| url-status = dead}}</ref><ref>{{cite web| title = Renkes Mixed Personal, State Business| author = Dobbyn, Paula| url = http://www.adn.com/news/government/renkes/story/42104.html| date = December 5, 2004| accessdate = September 9, 2008| publisher = Anchorage Daily News| archive-date = ಜನವರಿ 6, 2009| archive-url = https://web.archive.org/web/20090106125951/http://www.adn.com/news/government/renkes/story/42104.html| url-status = dead}}</ref> ರೆಂಕೆಸ್‌ರವರು ಕೂಡ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡಿದರು.<ref name="Johnson"/><ref name="explains">{{cite news|url=http://www.adn.com/sarah-palin/story/510276.html|title=Palin explains her actions in Ruedrich case|first=Richard|last=Mauer|date=August 29, 2008|accessdate=August 30, 2008|publisher=Anchorage Daily News|archive-date=ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 17, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080917064445/http://www.adn.com/sarah-palin/story/510276.html|url-status=dead}}</ref> 2003ರಿಂದ ಜುನ್ 2005ರವರೆಗೆ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು "ಟೆಡ್ ಸ್ಟೆವೆನ್ಸ್ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ ಇನ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸರ್ವಿಸ್‌‌ನ," ಮೂವರು ಆಡಳಿತಗಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದರು, ಅಲಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ರಾಜಕೀಯದ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲು ರಚನೆಮಾಡಿದ [[527 ಗುಂಪನ್ನೂ]] ಒಳಗೊಂಡು.<ref name="palin-stevens-527">{{cite news| last = Mosk| first = Matthew| title = Palin Was a Director of Embattled Sen. Stevens's 527 Group| publisher = Washington Post| date = September 1, 2008| url = http://voices.washingtonpost.com/the-trail/2008/09/01/palin_was_a_director_of_embatt.html| work = The Trail| accessdate = September 1, 2008| archive-date = ಮೇ 19, 2011| archive-url = https://web.archive.org/web/20110519105101/http://voices.washingtonpost.com/the-trail/2008/09/01/palin_was_a_director_of_embatt.html| url-status = dead}}</ref> 2004ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ''[[Anchorage Daily News]]'' ಗೆ ತಾವು ಆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ U.S.ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯದ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ, ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿದ [[ಲಿಸ ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿ]]ಯವರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋಗದಿರಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು, ಕಾರಣ ಅವರ ಫ್ರೌಡವಯಸ್ಸಿನ ಮಗ ಇದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು, "ನಾನು U.S.ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯದ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯಯಾದರೆ ನಾನೇಗೆ ಟೀಮ್ ಮಾಮ್‌ಆಗಿರುವೆ?"<ref>{{cite news| first = Robin| last = Abcarian| url =http://www.latimes.com/news/nationworld/nation/la-na-motherhood4-2008sep04,0,1284515.story| title = Insiders see 'new feminism' Outside the GOP convention, however, questions are raised about Palin's family responsibilities| work =Article collections, Republican National Convention|publisher = Los Angeles Times| date = September 4, 2008|accessdate=February 14, 2010}}</ref> ಎಂದರು. == ಅಲಾಸ್ಕದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು == {{Main|Governorship of Sarah Palin}} [[ಚಿತ್ರ:Sarah Palin Kuwait Crop2.jpg|right|thumb|ಅಲಸ್ಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಕತಂಡದ ಸೈನಿಕರೊಂದಿಗೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಭೆಟ್ಟಿ,ಜುಲೈ 24, 2007.]] 2006ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಚ್ಚಾ ಸರಕಾರ ಆಡಳಿತದಿಂದ, ಸಹಾಯಕ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಪ್ರಾಂಕ್ ಮುರ್ಕೊವ್ಸ್ಕಿಯವರನ್ನು ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಗುಬೆರ್ನಾಟೊರಿಯಲ್ [[ಪ್ರೈಮರಿ]]ಯಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.washingtontimes.com/news/2008/aug/30/palins-rise-shows-willingness-buck-establishment/|title= Palin's rise a model for maverick politicians|first=David R.|last=Sands| publisher=[[Washington Times]]|date=August 30, 2008|accessdate=September 3, 2008}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2006/08/23/washington/24alaskacnd.html|title=Alaska Governor Concedes Defeat in Primary|first=William|last=Yardley|accessdate=September 3, 2008|date=August 23, 2006|publisher=New York Times}}</ref> ರಾಜ್ಯದ ಸೆನೇಟಿನ ಸದಸ್ಯರಾದ [[ಸೆಯನ್ ಪರ್ನೆಲ್]] ಇವರ ಸಂಗಡಿಗರಾಗಿದ್ದರು. [[ನವೆಂಬರ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ]], ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದಣಿದರು, ಆದರೆ ಮಾಜಿ [[ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರು [[ಟೊನಿ ಕ್ನೊವ್ಲೆಸ್‌ರನ್ನು]] 48.3% ರಿಂದ 40.9% ಮತಗಳ ಅಂತರಿಂದ ಸೋಲಿಸುವುದರಮೂಲಕ ಜಯಶೀಲರಾದರು.<ref name="Johnson"/> ಅವರು ತಮ್ಮ 42ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಮೊದಲ [[ಮಹಿಳಾ ರಾಜ್ಯಪಾಲ]]ರಾದರು, ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಅತೀ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಇವರಾಗಿದ್ದರು, ಅಲಾಸ್ಕ U.S. [[ರಾಷ್ಟ್ರತ್ವ]]ವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡನಂತರದ ಮೊದಲ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಇವರೇ ಆಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು ಮೊದಲು ಜುನೆಯುನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭೋತ್ಸವಮಾಡುವುದು ಬೇಡವೆಂದರು (ಬದಲಾಗಿ ಅವರು ಪೈರ್‌ಬಾಂಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಮಾರಂಭ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು). ಅವರು ಡಿಸೆಂಬರ್ 4, 2006ರಲ್ಲಿ, ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದರು, ಮತ್ತು ಅಲಸ್ಕಾದ ಮತದಾರರಲ್ಲಿ ಇವರ ಆಡಳಿತಾವಧಿಯು ತುಂಬಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು. 2007ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮತದಾನಗಳು 93% ಮತ್ತು 89% ಎಣಿಕೆಗಳಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಮತದಾರರಲ್ಲಿನ ಅವರ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದವು,<ref name="adn-popularity">{{cite news| last = Ayres| first = Sabra| title = Alaska's governor tops the approval rating charts| url = http://www.accessmylibrary.com/article-1G1-164232650/alaska-governor-tops-approval.html| format = Archives, fee required| publisher = Anchorage Daily News| date = May 30, 2007| accessdate = September 16, 2008| archiveurl = https://archive.today/20130101182705/http://www.accessmylibrary.com/search/?q=Alaska's%20governor%20tops%20the%20approval%20rating%20charts.| archivedate = ಜನವರಿ 1, 2013| url-status = live}}</ref> ಇದರಿಂದ ಕೆಲವು ಮಾದ್ಯಮಗಳು ಅವರನ್ನು "ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲೇ ಅತೀ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಗೊಂಡ ರಾಜ್ಯಪಾಲರೆಂದು" ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದವು.<ref name="weeklystandard"/><ref name="adn-popularity"/> ನ್ಯಾಷನಲ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಟಿಕೆಟಿಗೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿದನಂತರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008ರ ತರುವಾಯಿ ನಡೆದ ಮತಎಣಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಲಸ್ಕಾದಲ್ಲಿನ ಅವರ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯು 68%ರಷ್ಟಿಗೆ ಇಳಿಯಿತು.<ref>{{cite news| title = Palin approval rating takes huge dive|author=From an Ivan Moore press release| publisher = Alaska Report| date = September 24, 2008| url = http://alaskareport.com/news98/x61643_approval_rating.htm| accessdate =June 21, 2009}}</ref> ಮೇ 2009ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮತಎಣಿಕೆಯು, ಅಲಾಸ್ಕಾನಿಯರಲ್ಲಿನ ಪಾಲಿನ್‌ರ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು 54% ಪರವಾಗಿ ಮತ್ತು 41.6% ವಿರೋಧವಾಗಿ ಸೂಚಿಸಿದೆ.<ref>{{cite news| url =http://www.miamiherald.com/515/story/1035915.html| title = New poll shows slump in Palin's popularity among Alaskans| last = Cockerham| first = Sean| date = May 6, 2009| publisher = Anchorage Daily News| accessdate =May 7, 2009}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು, ಮೂಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆ, ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತಸೌಕರ್ಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯೇ ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತದ ಮೊದಲ ಆದ್ಯತೆಯೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅವರ ಚುನಾವಣೆಯ ಅಭಿಯಾನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಅವರು ತಿದ್ದುಪಡಿಮಾಡಿದ ವೀರಾಗ್ರೇಸರ ನಿತಿತತ್ವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬಂದನಂತರ ಎರಡುಪಂಗಡದ ನೀತಿತತ್ವದ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಬೆಲೆಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದೇ ಅವರ ಮೊದಲ ಶಾಸನಾಧಿಕಾರದ ಕೃತ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಅದರ ಪರಿಣಾಮದ ಶಾಸನವನ್ನು ಅವರು ಜುಲೈ 2007ರಲ್ಲಿ ಸಹಿಮಾಡಿದರು, ಅದನ್ನು "ಮೊದಲ ಹಂತ"ವೆಂದು ಕರೆದರು, ಮತ್ತು ತಾವು ಅಲಾಸ್ಕ ರಾಜಕೀಯಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುವ ಖಚಿತ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref>{{cite news | last = Halpin | first = James | title = Palin signs ethics reforms | publisher = Anchorage Daily News | date = July 10, 2007 | url = http://www.adn.com/324/story/150137.html | accessdate = September 12, 2008 | archive-date = ಜುಲೈ 18, 2012 | archive-url = https://archive.today/20120718061523/http://www.adn.com/324/story/150137.html | url-status = dead }}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Sarah Palin Kuwait 14.jpg|thumb|left|ಪ್ರತಿಭಾ ತರಬೇತಿಗಾರರ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು.ಜುಲೈ 24,2007.]] ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಸ್ಟೇಟ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://alaskadispatch.com/blogs/palin-watch/74-how-palin-turned-on-her-own-party-and-became-governor|title=How Palin turned on her own party and became governor|publisher=Alaska Dispatch|date=August 29, 2006|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ಆಗಸ್ಟ್ 24, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100824050207/http://alaskadispatch.com/blogs/palin-watch/74-how-palin-turned-on-her-own-party-and-became-governor|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nysun.com/national/mccain-picks-alaska-governor-sarah-palin-as/84934/|title=McCain Picks Alaska Governor Sarah Palin as Running Mate|first=Russell|last=Berman|date=August 29, 2008|publisher=The New York Sunl|accessdate=October 24, 2009|archive-date=ಜುಲೈ 27, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100727194154/http://www.nysun.com/national/mccain-picks-alaska-governor-sarah-palin-as/84934/|url-status=dead}}</ref> ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅವರು ಸೆನ್ ಪಾರ್ನೆಲ್‌ರು ರಾಜ್ಯದ ದೀರ್ಘಕಾಲದ U.S.ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದ [[ಡಾನ್ ಯಂಗ್‌ರನ್ನು]] ಹೊರಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೆಂದು ದೃಢಪಡಿಸಿದರು,<ref name="WSJ">{{cite news| last = Carlton| first = Jim| title = Alaska's Palin Faces Probe| work = Wall Street Journal| page = A4| date = 2008-07-31| url = http://online.wsj.com/article/SB121746477267499109.html| accessdate = September 4, 2008| archive-date = 2010-11-16| archive-url = https://web.archive.org/web/20101116140258/http://online.wsj.com/article/SB121746477267499109.html| url-status = dead}}</ref> ಮತ್ತು ಅವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಸೆನೆಟರ್ [[ಟೆಡ್ ಸ್ಟೆವೆನ್ಸ್]]ರವರಿಗೆ ಅವರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪೆಡರಲ್ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುವಂತೆ ಸವಾಲೊಡ್ಡಿದರು. ಜುಲೈ 2008ರ ಅವರಮೇಲಿನ ದೋಷಾರೋಪಣೆಯ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊದಲು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸ್ಟೆವೆನ್ಸ್‌ರವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸುದ್ಧಿಘೋಸ್ಟಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, [[ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಪೊಸ್ಟ್]] ಪತ್ರಿಕೆಯು ಇದನ್ನು ತನ್ನ ವರದಿಯಲ್ಲಿ, "ಅವರು ಸ್ಟೆವೆನ್ಸ್‌ರವರನ್ನು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ದೂರಮಾಡಿಲ್ಲವೆಂದು ದೃಢಪಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದು" ವಿವರಿಸಿತು.<ref name="palin-stevens-527 "/> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಲಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಮೂಲಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು, [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ವೈಲ್ಡ್‌ಲೈಪ್ ರೆಪುಜ್]](ANWR)ನಲ್ಲಿ ಕೊರೆಯುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು . ANWRನಲ್ಲಿ ತೈಲ ಗೋಸ್ಕರ ಕೊರಿಯುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪನೆಯು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯಮಟ್ಟದ ಚರ್ಚೆಯ]]ವಿಷಯವಾಯಿತು.<ref name="ANWR">{{cite news| url = http://www.stateline.org/live/details/speech?contentId=172665| title = Alaska State of the State Address 2007| date = January 17, 2007| accessdate = February 14, 2010| archive-date = ನವೆಂಬರ್ 28, 2010| archive-url = https://web.archive.org/web/20101128033240/http://www.stateline.org/live/details/speech?contentId=172665| url-status = dead}}</ref> 2006ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ರಹದಾರಿಪರವಾನಿಗೆಯನ್ನು]]<ref>{{cite news | first = Bryan | last = Bender |coauthors=Issenberg, Sasha | title = Palin not well traveled outside US | url =http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/09/03/palin_not_well_traveled_outside_us/ | publisher = Boston Globe | date = September 3, 2008 | accessdate =September 3, 2008}}</ref> ಪಡೆದರು ಮತ್ತು 2007ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಹೊರಗೆ [[ಕುವೈಟ್‌ನ]] ಪ್ರವಾಸದಮೇರೆಗೆ ಹೋದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಖಬಾರಿ ಅಲವಾಜೆಮ್‍ನ್ನು ಕುವೈಟ್–[[ಇರಾಕ್]] ಸರಿಹದ್ದಿನಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಅಧಾರಗಳಲ್ಲಿ [[ಅಲಸ್ಕ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಗಾರ್ಡ್‌]]ನ ಸದಸ್ಯರುಗಳನ್ನು ಭೆಟ್ಟಿಯಾದರು.<ref name="visit">{{cite news | first = Bryan | last = Bender |coauthors= | title = Palin camp clarifies extent of Iraq trip: Says she never ventured beyond Kuwait border| url =http://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/09/13/palin_camp_clarifies_extent_of_iraq_trip/ | publisher = Boston Globe | date = September 13, 2008 | accessdate =September 13, 2008}}</ref> ಅವರ U.S.ಗಿನ ತಿರುಗು ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಜೆರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿದರು.<ref name="interview">{{cite news | title = Excerpts: Charlie Gibson Interviews Sarah Palin | publisher = ABC News | date =September 11, 2008 | accessdate =October 26, 2008|url = http://abcnews.go.com/print?id=5782924}}</ref> === ಬಜೆಟ್, ವ್ಯಯ ಮತ್ತು ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರದ ನಿಧಿ === [[ಚಿತ್ರ:Sarah Palin Germany 3 Cropped Lightened.JPG|right|thumb|upright|ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜೆರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಜುಲೈ 2007]] ಜೂನ್ 2007ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್ $6.6 ಬಿಲಿಯನ್ ದಾಖಲೆ ಉದ್ದೇಶ ಸಾಧನೆ ಬಜೆಟ್‌ನ ಕಾನೂನಿಗೆ ಸಹಿ ಮಾಡಿದರು.<ref name="Shinohara">{{cite news| accessdate =December 27, 2007| last = Shinohara| first = Rosemary| title = No vetoes here| publisher = Anchorage Daily News| date = July 16, 2007}}</ref> ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತನ್ನ ವೀಟೊ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ರಾಜ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ ಬಜೆಟ್‌ಗೆ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿತವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. $237 ಮಿಲಿಯನ್ ಕಡಿತವು 300 ಸ್ಥಳೀಯ ಯೋಜನೆಗಳ ಪರವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣದ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು $1.6 ಬಿಲಿಯನ್‌‍ನಷ್ಟು ಇಳಿಯಿತು.<ref name="alaskajournal1">{{cite news| url = http://www.alaskajournal.com/stories/070807/hom_20070708005.shtml| accessdate = September 1, 2008| title = Lawmakers cringe over governor's deep budget cuts| last = Bradner| first = Tim| date = July 8, 2007| work = Alaska Journal of Commerce| archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1, 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20080901185306/http://www.alaskajournal.com/stories/070807/hom_20070708005.shtml| url-status = dead}}</ref> 2008 ರಲ್ಲಿ, FY09 ಬಂಡವಾಳ ಬಜೆಟ್‌ನಿಂದ ನಿಧಿಯನ್ನು 350 ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಕಡಿತಗೊಳಿಸುವುದು ಅಥವಾ ಮಿತಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ, ಪಾಲಿನ್ $286 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ತನ್ನ ವೀಟೊ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಳು.<ref>{{cite news| url = http://www.adn.com/legislature/story/415749.html| accessdate = September 15, 2008| title = Palin's veto ax lops $268 million from budget| last = Cockerham| first = Sean| date = May 24, 2008| publisher = Anchorage Daily News| archive-date = ಮೇ 27, 2008| archive-url = https://web.archive.org/web/20080527181734/http://www.adn.com/legislature/story/415749.html| url-status = dead}}</ref> ಪಾಲಿನ್, 2005 ರಲ್ಲಿ ಮುರ್ಕೌಸ್ಕಿಯ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ $2.7 ಮಿಲಿಯನ್ ಕೊಟ್ಟು ಖರೀದಿಸಿದ್ದ [[ವೆಸ್ಟ್ ವಿಂಡ್ II]] ಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಮಾರುವ [[ಚುನಾವಣಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ್ದ ಆಶ್ವಾಸನೆ]]ಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದಳು.<ref>{{cite news| url =https://www.nytimes.com/2007/08/25/us/25jet.html| title = "Jet that Helped Defeat an Alaska Governor is Sold."| author = Yardley, William| publisher = The New York Times| date =August 25, 2007| accessdate =September 18, 2008}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಆ ಜೆಟ್ [[eBay]]ಯ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಆದರೆ ಮಾರಾಟ ಬಿದ್ದು ಹೋಯಿತು ನಂತರ ಒಂದು ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಆ ವಿಮಾನವನ್ನು $2.1 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite news| last = Kornblut| first = Anne Elise| authorlink = Anne Kornblut| title = Governor's Plane Wasn't Sold on Ebay| work = Washington Post|page=A7| date = September 6, 2008| url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/05/AR2008090503722.html| accessdate =April 4, 2009}}</ref> ==== ಸರ್ಕಾರಿ ವೆಚ್ಚಗಳು ==== ಪಾಲಿನ್ ಶಾಸಕ ಅಧಿವೇಶನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜುನೆವುನಲ್ಲಿದ್ದರು ಮತ್ತು ವಾಸಿಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ವರ್ಷದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಆಂಖೊರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಛೇರಿಯ ಹೊರಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಆಂಖೊರೇಜ್‌ನಿಂದ ಜುನೆವುದ ಕಚೇರಿ ಬಹಳ ದೂರವಿದ್ದುದರಿಂದ, ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಆಕೆಗೆ ''[[ಪ್ರತಿ ಬಾರಿಗೆ]]'' $58 ಪ್ರಯಾಣದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲ್ಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದರು, ಆಕೆಯು (ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತ $16,951) ತೆಗೆದುಕೊಂಡಳು, ಮತ್ತು ಹೋಟೆಲ್‌ಗಳ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಆಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ, ಅದರ ಬದಲಾಗಿ 50&nbsp;ಮೈಲುಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದ ಆಕೆಯ ವಸಿಲ್ಲಾದ ಮನೆಯಿಂದಲೇ ಹೋಗಿಬರುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="wash-post-nights">{{cite news| last = Grimaldi| first = James V.| authorlink = James V. Grimaldi|last2=Vick|first2=Karl|authorlink2=| title = Palin Billed State for Nights Spent at Home - Taxpayers Also Funded Family's Travel| work = Washington Post|page=A1| date =September 9, 2008| url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/08/AR2008090803088.html| accessdate = April 4, 2009}}</ref> ಆಕೆ ಮೊದಲ ಗವರ್ನರ್‌ ಅವರ ಅಡುಗೆಯವನನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ.<ref>''The Anchorage Daily News'' , ಜನವರಿ 20, 2008: ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಖಾಸಗಿ ಅಡುಗೆಯವರ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಅವರನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಶಾಸನಸಭೆಗೆ ಆರಾಮವಾಗಿರಲು ವರ್ಗಾವಣೆಮಾಡಿದರು.</ref> ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಡೆಮೊಕ್ರಾಟ್ಸ್‌ ಪಕ್ಷದವರು ಆಕೆ ''ಪ್ರತಿ ಬಾರಿ'' ಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕುಟುಂಬವು ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ವೆಚ್ಚ $43,490ವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡದ್ದನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದರು.<ref name="Luo"/><ref>{{cite web|first=Joan|last=Walsh|url=http://www.salon.com/opinion/walsh/politics/2009/07/09/palin_lying/|title=Why is Palin lying about state ethics probes?|publisher=Salon.com|date=July 9, 2009|accessdate=October 24, 2009|archive-date=ಜುಲೈ 12, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090712002409/http://www.salon.com/opinion/walsh/politics/2009/07/09/palin_lying/|url-status=dead}}</ref> ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಗವರ್ನರರ ನೌಕರವರ್ಗದವರು ರಾಜ್ಯದ ನಿಯಮದ ಅಭ್ಯಾಸದಂತೆ ಇವರು ಕೂಡಾ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು, ಆಕೆಯ ಸರ್ಕಾರಿ ವೆಚ್ಚಗಳು ಮೊದಲಿದ್ದ ಗವರ್ನರ್ ಫ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮುರ್ಕೊವ್‌ಸ್ಕಿಯವರ ವೆಚ್ಚಗಳಿಗಿಂತ 80% ಕಡಿಮೆ ಇದೆ ಎಂದರು,<ref name="Luo">{{cite news | first = Michael | last = Luo | authorlink = |coauthors=Wayne, Leslie | title = Palin Aides Defend Billing State for Time at Home | url = https://www.nytimes.com/2008/09/10/us/politics/10billing.html | work = The New York Times | publisher = | date = September 9, 2008 | accessdate=}}</ref> ಮತ್ತು "ಪಕ್ಷವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗಾಗಿ ಆಕೆಯ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಕರೆತರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಆಕೆ ನೂರಾರು ಕೋರಿಕೆ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿದರು.<ref name="wash-post-nights" /> ಫೆಬ್ರವರಿ 2009ರಲ್ಲಿ, ಅಲಾಸ್ಕಾ ರಾಜ್ಯವು, [[W-2]] ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು.<ref>{{cite news | title = Palin Now Owes Taxes on Payments for Nights at Home, State Rules | first = James V. | last = Grimaldi | work = The Washington Post | date = February 19, 2009 |page=A04 | url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/02/18/AR2009021803177.html?nav=hcmoduletmv | accessdate = June 21, 2009}}</ref> ಪಾಲಿನ್ ಸ್ವತಃ ತೆರಿಗೆ ನಿಯಮವನ್ನು ಪುನರವಲೋಕನ ಮಾಡಲು ಆದೇಶಿಸಿದರು.<ref>{{cite news | first = Lisa | last = Demer | title = Palin owes tax on per diem, state says | url = http://www.adn.com/palin/story/693695.html | work = Anchorage Daily News | date = February 17, 2008 | accessdate = February 19, 2009 | quote = 'At the Governor's request, we reviewed the situation to determine whether we were in full compliance with the pertinent Internal Revenue Service regulations,' Kreitzer wrote. | archive-date = ಫೆಬ್ರವರಿ 19, 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090219152928/http://www.adn.com//palin//story//693695.html | url-status = dead }}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008ರಲ್ಲಿ, ಅಲಾಸ್ಕಾ ರಾಜ್ಯ ಆಯೋಗವು ಗವರ್ನರರ ವಾಷಿಕ ವೇತನವನ್ನು $125,000 ರಿಂದ $150,000ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ವೇತನ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿ ಹೇಳಿಕೆ ಕೊಟ್ಟರು.<ref>{{cite news | first = Kyle | last = Hopkins | title = Palin won't accept raise | url = http://www.adn.com/palin/story/626781.html | publisher = Anchorage Daily News | date = December 17, 2008 | quote = But if the commission pushes ahead with a pay raise, Palin won't accept the money, said spokesman Bill McAllister. | accessdate = January 12, 2009 | archive-date = ಫೆಬ್ರವರಿ 1, 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090201194921/http://www.adn.com/palin/story/626781.html | url-status = dead }}</ref> ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಆಯೋಗವು ಶಿಫಾರಸನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟಿತು.<ref>{{cite news | title = State commission nixes Palin pay increase | url = http://www.adn.com/news/government/legislature/story/650524.html | author = Associated Press staff | publisher = Anchorage Daily News | date = January 11, 2009 | accessdate = January 12, 2009 | archive-date = ಜನವರಿ 19, 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090119043053/http://www.adn.com/news/government/legislature/story/650524.html | url-status = dead }}</ref> ==== ಫೆಡರಲ್ ಹೂಡಿಕೆ ==== ಜನವರಿ 17, 2008ರಂದು [[ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ ಹೇಳಿಕೆ]] ನೀಡಿದ ಅವರು, ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಜನರು "ನಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಮಾಡಬೇಕು, ಏಕೆಂದರೆ ನಾವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರ [ಹೂಡಿಕೆ]ದ ಮೇಲೆ ಭರವಸೆ ಇಡಬಾರದು." ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು.<ref>{{cite web | url =http://www.cagw.org/site/News2?page=NewsArticle&id=11244 | title =Alaska Begins to Grow Up | work =Wastewatcher, January 2008 | publisher =Citizens Against Government Waste | first =Leslie K. | last =Paige | date =January 29, 2008 | accessdate =September 15, 2008 | archive-date =ಜನವರಿ 13, 2009 | archive-url =https://web.archive.org/web/20090113165553/http://www.cagw.org/site/News2?page=NewsArticle&id=11244 | url-status =dead }}</ref> ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಫೆಡರಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಷನಲ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು [[ಪೋರ್ಕ್ ಬ್ಯಾರೆಲ್]] ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪಾಲಿನ್ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿರುವ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೋರಿಕೆ ಮುಂದಿಟ್ಟರು; ಇದಾದಾಗ್ಯೂ, ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು $750 ಮಿಲಿಯನ್ ವಿಶೇಷ ಫೆಡರಲ್ ಹೂಡಿಕೆ ಹಣವನ್ನು ಕೋರಿಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ 2008ರಲ್ಲಿ ಫೆಡರಲ್ [[ಸ್ವಾಮ್ಯ ಚಿಹ್ನೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಅಲಾಸ್ಕಾವು ದೊಡ್ಡ ಪರ್-ಕ್ಯಾಪಿಟಾ ಗ್ರಾಹಕನೆಂದು ನಮೂದಿತವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web | url = http://www.msnbc.msn.com/id/26611103/ | title = McCain, Palin criticize Obama on earmarks | author = Associated Press staff | work = Decision '08 archive- John McCain News | publisher = MSNBC.com | date = September 8, 2008 | accessdate = September 16, 2008 | archive-date = ಜೂನ್ 2, 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110602093736/http://www.msnbc.msn.com/id/26611103/ | url-status = dead }}</ref> ಆಗ ಅಲಾಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆ ಅಥವಾ ಆದಾಯ ತೆರಿಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ, ರಾಜ್ಯದ ಆದಾಯವು 2008ರಲ್ಲಿ ಎರಡರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ $10 ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಳಾಯಿತು. 2009ರ ಬಡ್ಜೆಟ್‌ಗಾಗಿ, ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಒಟ್ಟು $197 ಮಿಲಿಯನ್ ವೆಚ್ಚದ 31 ಯೋಜಿತ ಫೆಡರಲ್ ಸ್ವಾಮ್ಯ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಅಥವಾ ಕೋರಿಕೆಗಳನ್ನು ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಸೆನೆಟರ್ [[ಟೆಡ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸ್‌]]ಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web| publisher = Seattle Times| title = Palin's earmark requests: more per person than any other state| url = http://seattletimes.nwsource.com/html/nationworld/2008154532_webpalin02m.html|first=Hal |last=Bernton |coauthors=Heath, David|date=September 2, 2008| accessdate = June 21, 2009}}</ref><ref>{{cite web| publisher = Associated Press| last = Taylor| first = Andrew| url = http://www.newsvine.com/_news/2008/09/02/1817859-palins-pork-requests-confound-reformer-image| title = Palin's pork requests confound reformer image| date=September 2, 2008|accessdate =October 23, 2008}}</ref> ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಫೆಡರಲ್ ಫಂಡಿಂಗ್‌ಗೆ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿರುವುದು ಆಕೆಯ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಕಾಂಗ್ರೆಷನಲ್ ಡೆಲಿಗೇಷನ್‌ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ಘರ್ಷಣೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ; ಆಕೆಗೂ ಮೊದಲಿದ್ದ ಫ್ರಾಂಕ್ ಮುರ್ಕೊವ್‌ಸ್ಕಿಯವರು ಅವರ ಕೊನೆಯ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಫೆಡರಲ್ ಫಂಡಿಂಗ್ ಕೋರಿಕೆಗಿಂತ ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕಡಿಮೆ ಕೋರಿಕೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ <ref>{{cite news|url=http://www.adn.com/politics/story/516743.html|title=Palin's Take On Earmarks Evolving|last=Bolstad|first=Erika|publisher=Anchorage Daily News|date=September 8, 2008|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 20, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081020074550/http://www.adn.com/politics/story/516743.html|url-status=dead}}</ref> ==== ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಟು ನೋವೇರ್ ==== {{Main|Gravina Island Bridge}} 2005ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗುವ ಮೊದಲು, [[ಓಮ್ನಿಬಸ್ ಸ್ಪೆಂಡಿಗ್ ಬಿಲ್‌]]ನ ಭಾಗವಾಗಿ ಎರಡು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸೇತುವೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ $442-ಮಿಲಿಯನ್ ಹಣವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿ [[ಸ್ವಾಮ್ಯ ಚಿಹ್ನೆ]]ಯಾಗಿ ಹೊರಡಿಸಿತು. ಗ್ರಾವಿನಾ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪೋರ್ಕ್ ಬ್ಯಾರೆಲ್ ಖರ್ಚಿನ ಚಿಹ್ನೆಯಾಗಿ ಎಲ್ಲರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು, ವಾರ್ತಾ ವರದಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿದರೆ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ವೆಚ್ಚವು ಫೆಡರಲ್ ಹೂಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ $233ನಷ್ಟಾಗಬಹುದು. ಏಕೆಂದರೆ ಗ್ರೇವಿನಾ ಐಲ್ಯಾಂಡ್, ಕೆಟ್ಚಿಕನ್ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದ ಪ್ರದೇಶವು 50 ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿದೆ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಸೇತುವೆಯು ದೇಶದಾದ್ಯಂತ "ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಟು ನೋವೇರ್" ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು [[US ಸೆನೇಟ್]] ಸದಸ್ಯರ ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಕೂಗಾಟದಿಂದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸೇತುವೆ ಸ್ವಾಮ್ಯ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಸ್ಪೆಂಡಿಂಗ್ ಬಿಲ್‌ನಿಂದ ತೆಗೆದು ಹಾಕಿತು ಆದರೆ ಹಣವನ್ನು ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾರಿಗೆ ನಿಧಿಗಾಗಿ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2007/09/23/us/23bridge.html| date = September 23, 2007| publisher = New York Times| title = Alaska Seeks Alternative to Bridge Plan| author = Associated Press staff| accessdate = April 3, 2009}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:palin nowhere.jpg|thumb|left|2006ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಗುಬೆರ್ನಟೊರಿಯಲ್ ಅಭಿಯಾನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಿಟ್ಚಿಕನ್‌ಗೆ ಸಂದರ್ಶಿಸಿದಾಗ,ಪಾಲಿನ್‌ರವರು t-ಷರ್ಟನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು "ನೊವ್‌ಹಿಯರ್ ಅಲಸ್ಕ 99901" ಎಂದು ಓದುತ್ತಿರುವುದು; ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಜಿಪ್ ಕೋಡ್ 99901.]] 2006ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಗವರ್ನರ್ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಿ "ಬಿಲ್ಡ್-ದಿ-ಬ್ರಿಡ್ಜ್" ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿ ಮುಂದಿಟ್ಟರು,<ref name="ADN_Kizzia_20080831">{{cite news |title=Palin touts stance on 'Bridge to Nowhere,' doesn't note flip-flop | work=Anchorage Daily News | first=Tom | last = Kizzia|format=Archives, fee required| date=August 31, 2008}}</ref> "ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ತಿರುಚುವುದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ... ಇದು ತುಂಬಾ ನಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ" ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆ ಕೊಟ್ಟರು.<ref name="Palin backed">{{cite news | url=http://www.usatoday.com/news/politics/election2008/2008-08-31-palin-bridge_N.htm | title=Palin backed ‘bridge to nowhere’ in 2006 | publisher=USA Today | author=Dilanian, Ken | date=August 31, 2008| quote = 'We need to come to the defense of Southeast Alaska when proposals are on the table like the bridge, and not allow the spinmeisters to turn this project or any other into something that’s so negative,' Palin said in August 2006, according to the Ketchikan (Alaska) Daily News.|accessdate=February 14, 2010}}</ref> ಪಾಲಿನ್ "ನೋವೇರ್" ಪದವನ್ನು ಟೀಕಿಸಿ ಅದು ಅಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರನ್ನು ಅವಮಾನಿಸಿದಂತೆ ಎಂದರು<ref name="ADN_Kizzia_20080831"/><ref name="ADN_20080829_wheretheystand">{{cite news|author=Staff | title = Where they stand|page=A12|publisher =Anchorage Daily News |date =October 22, 2006|format=Archives, fee required | quote = 5. Would you continue state funding for the proposed Knik Arm and Gravina Island bridges? Yes. I would like to see Alaska's infrastructure projects built sooner rather than later. The window is now - while our congressional delegation is in a strong position to assist.| accessdate = June 21, 2009}}</ref> ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡದ ಅಡಿರಚನೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲು ವೇಗವಾಗಿ ಮುಂದಾದರು "ನಮ್ಮ ಕಾಂಗ್ರೆಷನಲ್ ನಿಯೋಜನೆಯು ಸಹಾಯಮಾಡಲು ಪ್ರಬಲವಾಗಿದೆ" ಎಂದರು.<ref name="ADN_20080829_wheretheystand"/> ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ, 2007ರಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಗ್ರೇವಿನಾ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಅನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಿದರು, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ "ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ವ್ಯಯಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಇಲ್ಲ" ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದರು ಅದನ್ನು ಅವರು "ಯೋಜನೆಗಳ ಸರಿಯಲ್ಲದ ವರ್ಣನೆಗಳು" ಎಂದರು.<ref name="release">{{cite press release| url =http://www.dot.state.ak.us/comm/pressbox/arch_2007/PR_0921_GravinaAccessProjRed.pdf| title = Gravina Access Project Redirected| date = September 21, 2007| author = Governor's Office| publisher = Governor's Office–State of Alaska|work=Press release 0921| quote = Governor Sarah Palin today directed the Department of Transportation and Public Facilities to look for the most fiscally responsible alternative for access to the Ketchikan airport and Gravina Island instead of proceeding any further with the proposed $398-million bridge.| accessdate =February 9, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090429205108/http://www.dot.state.ak.us/comm/pressbox/arch_2007/PR_0921_GravinaAccessProjRed.pdf|archivedate=April 29, 2009}}</ref> ಅಲಸ್ಕಾವು $442 ಮಿಲಿಯನ್ ಫೆಡರಲ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟೇಶನ್ ನಿಧಿಯನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿತು.<ref name="Reuters_Rosen_20080901">{{cite news| last = Rosen| first = Yereth| title = Palin 'bridge to nowhere' line angers many Alaskans| publisher = Reuters| date = September 1, 2008| url =http://www.reuters.com/article/vcCandidateFeed7/idUSN3125537020080901| accessdate = September 1, 2008| quote = In the city Ketchikan, the planned site of the so-called 'Bridge to Nowhere,' political leaders of both parties said the claim was false and a betrayal of their community....}}</ref> 2008ರಲ್ಲಿ, ಉಪ-ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ, ಪಾಲಿನ್ ಆಕೆಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಗಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಟು ನೋವೇರ್ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ "ಥ್ಯಾಂಕ್ಸ್, ಬಟ್ ನೋ ಥ್ಯಾಂಕ್ಸ್, ಎಂದು ಹೇಳಿದರು." ಇದು ಕೆಟ್ಚಿಕನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲ ಅಲಸ್ಕನ್ನರಿಗೆ ಕೋಪ ತರಿಸಿತು, ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ನಂಬಿಕೆ ದ್ರೋಹ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="Reuters_Rosen_20080901"/> ಕೆಲ ವಿಮರ್ಶಾಕಾರರು ಈ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆ ಎಳೆಯುವಂತಹದ್ದು ಎಂದರು, ಆಕೆ ಮೊದಲು ಯೋಜನೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಿ ನಂತರ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಿಯೂ ಸಹ ಫೆಡರಲ್ ಹಣವನ್ನು ಹಾಗೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡುದುದು ತಪ್ಪು ಎಂಬ ಕಾರಣ ನೀಡಿದರು.<ref>{{cite news | url =http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/09/18/fact-check-did-palin-say-no-thanks-to-the-bridge-to-nowhere/ | title =Fact Check: Did Palin say 'no thanks' to the Bridge to Nowhere? | work =CNN Politics, Political Ticker | date =September 18, 2008 | publisher =CNN | quote =The Facts: Palin voiced support for the plan while running for governor...She rejected the bridge after she was elected and the project became a famous symbol of government waste. When she rejected the project as governor, Palin said objections to the project were "based on inaccurate portrayals," [[CNN]] has reported. Alaska kept the federal money intended for the project, using it on other transportation projects. Verdict: MISLEADING" | accessdate =June 21, 2009 | archive-date =ನವೆಂಬರ್ 19, 2010 | archive-url =https://web.archive.org/web/20101119094110/http://politicalticker.blogs.cnn.com/2008/09/18/fact-check-did-palin-say-no-thanks-to-the-bridge-to-nowhere/ | url-status =dead }}</ref> ಮೂಲ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬದಿಗಿಟ್ಟು ಫೆಡರಲ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟೇಷನ್ ನಿಧಿಯಿಂದ $25 ಮಿಲಿಯನ್ ಹಣದಿಂದ 3 -ಮೈಲಿಗಳಷ್ಟು ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದುದಕ್ಕಾಗಿಯೂ ಆಕೆ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾದರು. ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟೇಶನ್ ಇಲಾಖೆಯ ವಕ್ತಾರನೊಬ್ಬ ರಸ್ತೆ ಕಾಮಗಾರಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವುದು ಪಾಲಿನ್ ಅವರ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ, ಆದರೆ ರಾಜ್ಯವು ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದನು.<ref>{{cite news| last=Kizzia| first=Tom| url=http://www.adn.com/sarahpalin/story/511471.html| title=Palin touts stance on 'Bridge to Nowhere,' doesn't note flip-flop| publisher=Anchorage Daily News| date=August 31, 2008| access-date=ಜೂನ್ 18, 2010| archive-date=ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 10, 2008| archive-url=https://web.archive.org/web/20080910092459/http://www.adn.com/sarahpalin/story/511471.html| url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news| title = Alaska town opens 'road to nowhere'| first = Steve| last = Quinn| url =http://www.usatoday.com/news/topstories/2008-09-20-2839100226_x.htm| agency = Associated Press| publisher =USA Today| date = September 20, 2008| accessdate = April 28, 2009| quote = "Roger Wetherell, speaking for the state Transportation Department, said the road opened several days ago might someday get people to and from Gravina Island after all, if cheaper designs for a bridge become a reality. Meantime, it opens access to land development, he said."}}</ref> === ಅನಿಲದ ಕೊಳವೆ ಮಾರ್ಗ === {{See also|Alaska Gas Pipeline}} ಆಗಸ್ಟ್ 2008ರಲ್ಲಿ, ರಾಜ್ಯದ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಕೆಮಾಡಬಲ್ಲಂತಹ ಏಕೈಕ ಕಂಪನಿಯೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಿಕೊಂಡ [[ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಕೆನಡ ಪೈಪ್‌ಲೈನ್‌ಗಳಿಗೆ]] [[ನಾರ್ತ್ ಸ್ಲೋಪಿ]]ನಿಂದ ಕೆನಡದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ [[ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಯುನೈಟೆಡ್ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ]] ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಕೊಳವೆ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಅಲಸ್ಕ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಕೊಡುವ ಪತ್ರಕ್ಕೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಹಿಹಾಕಿದರು.<ref name="canada1">{{cite news | first = Yereth | last = Rosen | title = Alaska governor signs natgas pipeline license bill | publisher = [[Calgary Herald]] | date = August 27, 2008 | accessdate = September 5, 2008 | url = http://www.canada.com/calgaryherald/news/story.html?id=2e84b1e8-9a4a-4558-ad05-21b517c50fae | archive-date = ಆಗಸ್ಟ್ 26, 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100826035442/http://www.canada.com/calgaryherald/news/story.html?id=2e84b1e8-9a4a-4558-ad05-21b517c50fae | url-status = dead }}</ref> ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಸಹ ಸ್ಪೀಡ್ ಮನಿಯ ಮುಖಾಂತರ $500 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಳ ನೆರವನ್ನು ನೀಡಿದರು.<ref name="AGIA-unveil">{{cite web| date = March 2, 2007| url = http://gov.state.ak.us/print_news.php?id=170| title = Governor Palin Unveils the AGIA| work = News & Announcements| publisher = State of Alaska| accessdate = May 27, 2010| archive-date = ಜುಲೈ 26, 2009| archive-url = https://wayback.archive-it.org/1200/20090726180436/http://gov.state.ak.us/print_news.php?id=170| url-status = bot: unknown}}</ref> ಈ ಯೋಜನೆಗೆ $500 ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಖರ್ಚಾಗಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="canada1"/> ಯೋಜನೆಯನ್ನು "ಅಲಸ್ಕಾ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿದ್ದಾಗಿನ ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಅವಧಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನೆಯೆಂದು" ''[[Newsweek]]'' ವರ್ಣಿಸಿದೆ.<ref name="Newsweek-pipeline-to-nowhere">{{cite news| title = Periscope: Palin's Pipeline to Nowhere| first = Mark| last = Hosenball| publisher = Newsweek| date = September 20, 2008| format = From the magazine issue dated September 29, 2008| url =http://www.newsweek.com/id/160088| accessdate = September 23, 2008}}</ref> ಅನಿಲದ ಕೊಳವೆಮಾರ್ಗವು ಕೆನಡಿಯನ್ [[ಪಸ್ಟ್ ನೇಷನ್ಸ್‌ನಿಂದ]] ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾದ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು.<ref name="Newsweek-pipeline-to-nowhere"/> === ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಹತೋಟಿ === {{See also|Governorship of Sarah Palin#Environment}} 2007ರಲ್ಲಿ, ಆಹಾರ ಸಂಗ್ರಹಕಾರರ ಮತ್ತು ಇತರ ಬೇಟೆಗಾರರಗಾಗಿ ಅಮೆರಿಕಾದ [[ಕಡವೆಗಳ]] ಮತ್ತು [[ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ ಖಂಡದ ಹಿಮಸಾರಂಗಗಳ]] ಸಂಖ್ಯಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಹೊಂದಿದ್ದ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಹತೋಟಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಂಗವಾಗಿ [[ತೋಳಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು]] ಅನುಮತಿಸುವ 2003ರ [[ಪಿಷ್ ಆಂಡ್ ಗೇಮ್‌ನ ಅಲಸ್ಕ ವಿಭಾಗದ ನೀತಿಯನ್ನು]] ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು.<ref name="AP_wolf">{{cite news| url = http://www.juneauempire.com/stories/032207/sta_20070322019.shtml| title = State puts bounty on wolves to boost predator control| work = Juneau Empire Story Archive| author = Associated Press staff| date = March 22, 2007| accessdate = February 14, 2010| archive-date = ಅಕ್ಟೋಬರ್ 16, 2011| archive-url = https://web.archive.org/web/20111016221458/http://juneauempire.com/stories/032207/sta_20070322019.shtml| url-status = dead}}</ref><ref name="ADFG_pressrelease_20070511">{{cite press release| url = http://www.adfg.state.ak.us/news/2007/5-11-07_nr.php| title = Governor Palin Introduces Bill to Streamline Predator Management Laws| date = May 11, 2007| publisher = Alaska Department of Game and Fish| accessdate =June 21, 2009}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ 2007ರಲ್ಲಿ, ಅಲಸ್ಕಾದ ಐದು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇಂದನದ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸಲು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಆಡಳಿತ ಅಧಿಕಾರವು ಒಂದು ತೋಳಕ್ಕೆ $150 [[ಉದಾರತೆ|ಔದಾರ್ಯ]]ವನ್ನು 180 ಸ್ವಯಂಸೇವಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಬಂದೂಕುಗಾರರಿಗೆ ಕೊಡಲಾಗುವುದೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರುI. ಮೊದಲ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಆರುನೂರ ಏಳು ತೋಳಗಳನ್ನು ಸಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಏಪ್ರಿಲ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಹತೋಟಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿಯುವ ಸಮಯಕ್ಕೆ 382 ರಿಂದ 664 ತೋಳಗಳನ್ನು ಸಾಯಿಸುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಕಾಡುಜೀವನದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಾರರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ದಾವೆಹೂಡಿದರು, ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ನ್ಯಾಯಾದೀಶರು ಅವರು ಒಡ್ಡಿದ ಔದಾರ್ಯವು ನ್ಯಾಯಬದ್ದವಾದುದಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಔದಾರ್ಯ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕಾದುದು ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಗೇಮ್‌ನಿಂದ ಹೊರತು ಪಿಷ್ ಆಂಡ್ ಗೇಮ್‌ನ ವಿಭಾಗದಿಂದಲ್ಲವೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref name="AP_wolf"/><ref name="ADN_deMarban_20070331">{{cite news| author = deMarban, Alex| url = http://www.adn.com/news/alaska/wildlife/wolves/story/204937.html| title = Judge orders state to stop wolf bounties: Option: The ruling says Game Board has authority to offer cash incentives| publisher = Anchorage Daily News| date = March 31, 2007| accessdate = February 14, 2010| archive-date = ಫೆಬ್ರವರಿ 11, 2010| archive-url = https://web.archive.org/web/20100211102141/http://www.adn.com/news/alaska/wildlife/wolves/story/204937.html| url-status = dead}}</ref> === ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾಧಿಕಾರಿಯ ಅಮಾನತು === {{Main|Alaska Public Safety Commissioner dismissal}} ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾಧಿಕಾರಿಯಾದ [[ವಾಲ್ಟ್ ಮೊನೆಗಾನ್‌]]ರವರನ್ನು ಜುಲೈ 11, 2008ರಂದು, ಅವರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ವಿವಾದಾಂಶಗಳಾದ, "ಬಜೆಟಿನ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರನೀಡದೇಯಿರುವುದು",<ref name="Staff pushed"/> ಮತ್ತು "ಅವರ ಅಲೌಕಿಕ ದುರ್ಮಾರ್ಗಿ ಪ್ರವರ್ತನೆಗಳನ್ನು" ಕಾರಣವಾಗಿತೋರಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅಮಾನತು ಮಾಡಿದರು.<ref>{{cite news| first=Dan| last=Fagan| date=September 16, 2008| title=No one is above the truth, even Palin| work=Opinion| publisher=Anchorage Daily News| url=http://www.adn.com/opinion/story/528420.html| access-date=ಜೂನ್ 18, 2010| archive-date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 4, 2009| archive-url=https://web.archive.org/web/20091204082423/http://www.adn.com/opinion/story/528420.html| url-status=dead}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾದ ತೋಮಸ್ ವಾನ್ ಪ್ಲೆಯನ್‌ರವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಇನ್ನೂ ಅನಿಮೋಧಿಸದ ಮುಲ್ಟಿಮಿಲಿಯನ್-ಡೋಲರ್ ಸೆಕ್ಸುಯಲ್ ಅಸ್ಸಲ್ಟ್ ಇನಿಷಿಯೇಟಿವ್‌ಗೆ ಬಂಡವಾಳಹೂಡುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಮೊದಲೇ ಸಜ್ಜುಮಾಡಿದಂತೆ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌, D.C.ಯವರನ್ನು ಬೇಟಿಯಾಗಲು ಹೋಗಿದ್ದೇ ಮೊನೆಗಾನ್ಸ್‌ರವರ ಕೊನೆಯ ಅಲಕ್ಷಿತ ಕಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite news| first=Wesley| last=Loy| date=September 16, 2008| title=Palin accuses Monegan of insubordination, Troopergate: Governor's lawyer attempts to clear her of misconduct in the firing| publisher=Anchorage Daily News| url=http://www.adn.com/troopergate/story/527346.html| access-date=ಜೂನ್ 18, 2010| archive-date=ಜುಲೈ 24, 2009| archive-url=https://web.archive.org/web/20090724095247/http://www.adn.com/troopergate/story/527346.html| url-status=dead}}</ref> ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯವರಾದ [[ಟಲಿಸ್ ಕೊಲ್ಬೆರ್ಗ್]]ರವರನ್ನೊಳಗೊಂಡು, ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಂದ, ಅವರ ಪತಿಯವರಿಂದ, ಮತ್ತು ಅವರ ಸಿಬ್ಬಂಧಿ ವರ್ಗದವರಿಂದ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಮಾಜಿ ಬಾವ, 0}ಅಲಸ್ಕ ರಾಜ್ಯದ ಸೇನಾಧಿಕರಿಯಾದ ಮೈಕ್ ವೂಟೆನ್‌ರವರನ್ನು ದಂಡಿಸುವಂತೆ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಛಲದ ಒತ್ತಡವೇರಿದರೆಂದು ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು; ವೋಟೆನ್‌ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ತಂದೆಯವರ ವಿರುದ್ಧ ಆಪಾದಿಸಿದ [[ಸಾವಿನ ಬೆದರಿಕೆ]]ಯನ್ನೊಳಗೊಂಡು, ಪಾಲಿನ್‌ರ ಸಹೋದರಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಹಿ ವಿಚ್ಚೇದನದನಂತರ ಶಿಶು ಬಂದನದ ಸಮರವನ್ನೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="Demer">{{cite news| last = Demer| first = Lisa| url = http://www.adn.com/sarahpalin/story/510080.html| title = 'Troopergate' inquiry hangs over campaign: 'Troopergate' inquiry hangs over campaign| publisher = Anchorage Daily News| date = August 30, 2008| quote = For the record, no one ever said fire Wooten. Not the governor. Not Todd. Not any of the other staff. What they said directly was more along the lines of 'This isn't a person that we would want to be representing our state troopers.'| accessdate = 2008-09-05| archive-date = 2008-09-05| archive-url = https://web.archive.org/web/20080905015703/http://www.adn.com/sarahpalin/story/510080.html| url-status = dead}}</ref><ref name="monegan1a">{{cite news | first = Megan | last = Holland | title = Monegan says he was pressured to fire cop | date = July 19, 2008 | format=Archives, fee required |publisher = Anchorage Daily News|page=A1 }}</ref> ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಾರಾ ಮತ್ತು ಟೊಡ್ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವೂಟೆನ್‌ರವರನ್ನು ಶಿಸ್ತುಪಾಲನೆಗೆ ತರಲು ಒಬ್ಬ ಖಾಸಗಿ ತನಿಖೆಗಾರನನ್ನು ನೇಮಿಸಿದರು.<ref name="IsWootenGood"/> ಆಂತರಿಕ ತನಿಖೆಗಳು ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದವೆಂದು ನಾನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ ಆದರೆ ಎರಡು ಆರೋಪಗಳು ನಿಜವಾದವಲ್ಲವೆಂದು, ಮತ್ತು ವೂಟೆನ್‌ರವರ ವಿದುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರವಾಗಿ [[ಅಮೆರಿಕಾದ ಕಡವೆಗಳನ್ನು]] ಕೊಂದದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು 11ವರ್ಷದ ಕಡವೆಯನ್ನು ಹಿಂಸಿಸಿದ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಶಿಸ್ತು ಕ್ರಮವನ್ನು ಜರಿಗಿಸಿದರೆಂದು ಮೊನೆಗಾನ್‌ ಹೇಳಿದರು.<ref name="monegan1a"/> ವಿಷಯವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಹಾಕಿದ್ದರಿಂದ ಅವರಿಂದ ಏನನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಅವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ಹೇಳಿದರು.<ref name="grimaldi"/> ಪತ್ರಿಕೆಯವರು ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರನ್ನು ಇದರಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ, ಮೊದಲು ಅವರು ತಮ್ಮಮೇಲಿದ್ದ ವೂಟೆನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರು ಆದರೆ ತಮ್ಮನ್ನು ದಂಡಿಸಿದ್ದು ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದವೆಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ಹೇಳಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದರು;<ref name="monegan1a"/> ನಂತರ ಅವರೇ ವೂಟೆನ್‌ಮೇಲಿನ ವಿವಾದಗಳೇ ತಮ್ಮ ಈ ದಂಡನೆಗೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವೆಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದರು.<ref name="Demer1">{{cite news| last = Demer| first = Lisa| url = http://www.adn.com/sarahpalin/story/510080.html| title = 'Troopergate' inquiry hangs over campaign| publisher = Anchorage Daily News| date = August 30, 2008| accessdate = 2008-09-05| quote = Monegan said he believes his firing was directly related to the fact Wooten stayed on the job.| archive-date = 2008-09-05| archive-url = https://web.archive.org/web/20080905015703/http://www.adn.com/sarahpalin/story/510080.html| url-status = dead}}</ref> ವೂಟೆನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸಲು ಮೊನೆಗಾನ್‍ರವರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡಹೇರಲಿಲ್ಲ, ಹಾಗು ಅವರು ವೂಟೆನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸದೇಯಿದ್ದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಮಾನತುಮಾಡಲಿಲ್ಲವೆಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜುಲೈ 17ರಂದು ಹೇಳಿಕೆಕೊಟ್ಟರು.<ref name="Staff pushed">{{cite news | first = Sean | last = Cockerham | title = Palin staff pushed to have trooper fired | url = http://www.adn.com/monegan/story/492964.html | work = Anchorage Daily News | date = August 14, 2008 | accessdate = 2008-09-01 | archive-date = 2008-08-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080826101457/http://www.adn.com/monegan/story/492964.html | url-status = dead }}</ref><ref name="grimaldi">{{cite news| title = Long-Standing Feud in Alaska Embroils Palin| publisher = The Washington Post| first = James V.| coauthor=Kindy, Kimberly | date = August 31, 2008| url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/30/AR2008083002366.html?hpid=topnews| accessdate = 2008-08-31}}</ref> ವೂಟೆನ್‌ರವರ ವಿಷಯ ಬಂದದ್ದೇ, ಪೆಬ್ರವರಿ 2007ರಲ್ಲಿ ಜುನೆಯುನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಶಾಸನಾಧಿಕಾರದ ಅದಿವೇಶನದ ಸಭೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೊನೆಗಾನರು ಅವರ ಕಸಿನ್‌, ರಾಜ್ಯದ ಸೆನೆಟರಾದ ಲೈಮನ್ ಹೊಪ್‌ಮನ್‌ರ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಿದಾಗ ಎಂದು ಮೊನೆಗಾನ್ ಹೇಳಿದರು. "ನಾವು ರಾಜಧಾನಿ ಕಟ್ಟಡದ ಪಾವಟಿಗೆಯ ಕೆಳಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಾಜಿ ಬಾವನಬಗ್ಗೆ ನನ್ನಹತ್ತಿರ ಮಾತನಾಡಲು ಬಯಸಿದರು," ಎಂದು ಮೊನೆಗಾನ್ ಹೇಳಿದರು. "ನಾನು ಹೇಳಿದೆ, 'ಮೇಮ್, ನಾನು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಇದರಿಂದ ದೂರವಿಡಬೇಕಿದೆಯಾ. ನಾನು ನಿಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಡೀಲ್ ಮಾಡೊಕೆ ಆಗೋದಿಲ್ಲ."<ref name="ArmsLength">{{cite news | url=http://voices.washingtonpost.com/washingtonpostinvestigations/2008/08/monegan_to_palin_maam_i_need_t.html | author=The Editors | date=August 30, 2008 | title=Monegan to Palin: 'Ma'am, I Need to Keep You at Arm's Length' | work=Washington Post Investigations | publisher=Washington Post | accessdate=2008-09-05 | archive-date=2010-11-20 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101120173813/http://voices.washingtonpost.com/washingtonpostinvestigations/2008/08/monegan_to_palin_maam_i_need_t.html | url-status=dead }}</ref> "ಅವರು ಹೇಳಿದರು, 'ಓಕೆ, ಅದು ಒಳ್ಳೆಯ ಉಪಾಯ.'"<ref name="monegan1a"/><ref name="monegan1a"/> "ಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರಮೇಲೆ ನಿರಂಕುಶವಾಗಿ ಯಾವತ್ತು ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಯಾರನ್ನೇ ಆಗಲಿ ನೇಮಿಸುವ ಅಥವಾ ದಂಡಿಸುವ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರಲೇಯಿಲ್ಲವೆಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು. ನಾನು ನನ್ನ ಆಡಳಿತದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಯಾವತ್ತು ದುರುಪಯೋಗಮಾಡಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಮತ್ತು ಆ ನಿಜವನ್ನು ಹೇಳಲು, ಇನ್ನೂ ಹೇಗೆ ನಿರ್ಭಿಡೆಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ನೆರವಾಗಿ ಹಾಗು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿರಬೇಕೆಂಬುದು ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಯಾರನ್ನೂ ದಂಡಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಯಾವತ್ತೂ ಯಾರಮೇಲೂ ಹಾಕಲಿಲ್ಲ." "ಅವರಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಯಾವತ್ತೂ ಹೇರಲಿಲ್ಲ," ಟೋಡ್ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು.<ref>{{cite news| first=Matthew| last=Simon| date=November 7, 2008| url=http://www.ktva.com/ci_9929780| title=Monegan says Palin administration and first gentleman used governor's office to pressure firing first family's former brother-in-law| publisher=KTVA, CBS News 11| access-date=ಜೂನ್ 18, 2010| archive-date=ಜೂನ್ 25, 2009| archive-url=https://web.archive.org/web/20090625223109/http://www.ktva.com/ci_9929780| url-status=dead}}</ref> ಆದರೆ ಆಗಸ್ಟ್ 13ರಂದು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತವರ್ಗದ ಅರ್ದ ಡಜೆನ್ ಸದಸ್ಯರು ಎರಡು ಡಜೆನುಗಳಿಗಿಂತಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಕರೆಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ವಿಷಯಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಖಚಿತಪಡಿಸಿದರು. "ನಾನು ಅಲಾಸ್ಕಾದವರಿಗೆ ಹೇಳಬೇಕಾಗಿದ್ದೇನೆಂದರೆ ಆರೀತಿಯ ಒತ್ತಡವು ಈಗ ಇರುವವರಿಗೂ ಬಂದಿರಬಹುದು, ಅದರಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಈಗಸ್ಟೆ ಅರಿವಾಗಿದ್ದರು," ಎಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="grimaldi"/><ref name="ArmsLength"/><ref name="emails">{{cite news | title = Palin E-Mails Show Intense Interest in Trooper's Penalty | last = Grimaldi | first = James V. |coauthors=Vick, Karl | work = Washington Post| date = September 4, 2008 | url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/03/AR2008090303210_pf.html | accessdate= 2008-09-03}}</ref> "ಅನೇಕ ಈ ರೀತಿಯ ತನಿಖೆಗಳು ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿರುತ್ತವೆಂದು, ಅದಾಗ್ಯೂ, ಸಂಪರ್ಕಗಳ ಸರಣಿಯ ಸ್ವಭಾವಗಳು ಕೆಲವೊಂದು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಬಹುದು, ಬಹುಶಃ ನನ್ನ ದಿಶೆಯಲ್ಲಿ" ಎಂದು ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಹೇಳಿದರು<ref name="Staff pushed"/><ref name="contacts">{{cite web | url = http://www.mcclatchydc.com/homepage/story/48172.html | title = Alaska's governor admits her staff tried to have trooper fired | author = Sean Cockerham | work = Anchorage Daily News | publisher = McClatchy | date = August 14, 2008 | accessdate = 2008-08-29 | archive-date = 2008-09-01 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080901001514/http://www.mcclatchydc.com/homepage/story/48172.html | url-status = dead }}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಂದ ಮೊನೆಗಾನ್‌ರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅವರ ಬದಲಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಚುಕ್ ಕೊಪ್‌ರವರು, ಕೇವಲ ಎರಡು ವಾರಗಳ ಕಾಲವಷ್ಟೆ ಕೆಲಸಮಾಡಿ ರಾಜೀನಾಮೆಮಾಡಿದ ನಂತರ ಅವರು ರಾಜ್ಯದ ಅಗಲುವಿಕೆಯ ಧನವಾಗಿ $10,000ಗಳಷ್ಟು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು. ಕೊಪ್, ಮಾಜಿ ಕೆನೈ ಪೋಲಿಸ್ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿ, 2005ರ ಲೈಂಗಿಕ ಕಿರುಕಳದ ದೂರು ಮತ್ತು ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ವಾಗ್ದಂಡನೆಮಾಡಿದ ಪತ್ರ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡ ನಂತರ ಜುಲೈ 25ರಂದು ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡಿದರು. ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಅವರು ಯಾವುದೇ ಅಗಲುವಿಕೆಯ ಧನವನ್ನು ಪಡೆಯಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="Staff pushed"/> ==== ಶಾಸನಾಧಿಕಾರದ ತನಿಖೆ ==== ಆಗಸ್ಟ್1, 2008 ರಂದು [[ಅಲಸ್ಕ ಶಾಸನಸಭೆಯು]] ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿ ಸ್ಟೆಫೆನ್ ಬ್ರಾಂಚ್‌ಪ್ಲವೆರ್‌ರವರನ್ನು ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರ ಅಮಾನತನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲನೆ ಮಾಡಲು ನೇಮಕ ಮಾಡಿತು. ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರನ್ನು ದಂಡಿಸುವ ಕಾನೂನುಬದ್ದ ಅಧಿಕಾರ ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ಇದೆಯೆಂದು ಶಾಸನಕಾರರು ಹೇಳಿದರು, ಆದರೆ ವೋಟೆನ್‌ರವರನ್ನು ದಂಡಿಸದೇಯಿದ್ದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರ ಮೇಲಿನ ಅವರ ಕೋಪವೇ ಅವರ ಈ ಕೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಅವರು ಬಯಸಿದ್ದರು.<ref name="Lawmakers">{{cite news|last = Quinn| first = Steve | title = Lawmakers formally call for investigation into Palin's Public Safety firing| publisher = [[Fairbanks Daily News-Miner]]| date = July 28, 2008| url = http://beta.newsminer.com/news/2008/jul/28/lawmakers-formally-call-investigation-palins-publi/| agency=Associated Press| accessdate = 2010-02-09}}</ref><ref name="narrative">{{cite news| last = Espo| first = David | title = Palin probe has parallels to 2000 recount fight| work = Boston Globe| date = September 19, 2008| url =http://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/09/19/palin_probe_has_parallels_to_2000_recount_fight/| accessdate = 2009-06-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090104173021/http://www.boston.com/news/politics/2008/articles/2008/09/19/palin_probe_has_parallels_to_2000_recount_fight/|archivedate=2009-01-04}}</ref> ಸನ್ನಿವೇಶದ ವಾತಾವರಣವು ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಹಕರಿಸುವುದಾಗಿ ವಾಗ್ದಾನ ಕೊಟ್ಟರು.<ref name="Lawmakers"/><ref name="narrative"/><ref name="HiredHelp">{{cite news | url = http://www.adn.com/monegan/story/478090.html | title = Hired help will probe Monegan dismissal | author = Loy, Wesley | publisher = Anchorage Daily News | date = July 29, 2008 | accessdate = 2008-08-29 | archive-date = 2008-08-31 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080831213521/http://www.adn.com/monegan/story/478090.html | url-status = dead }}</ref> ವೂಟೆನ್‌ರವರು ರಾಜ್ಯದ ಸೈನಿಕವೃತ್ತಿಯಲ್ಲೇ ಉಳಿದರು.<ref name="IsWootenGood">{{cite news| format=Archives, fee required | title = Is Wooten a good trooper? | author = Demer, Lisa| publisher=Anchorage Daily News\page=A1 | date = July 27, 2008 }}</ref> ಅವರು ಟೇಪ್ ರೆಕಾರ್ಡರ್ ಸಂಭಾಷಣೆಯು ಅನುಚಿತವಾಗಿರುವುದೆಂದು ಧೃಡಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ಸಂಬಳ ಸಹಿತ ರಜೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕನನ್ನು ನೇಮಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಪರವಾಗಿ ಟ್ರೂಪರ್‌ರವರಿಗೆ ವೂಟನ್‌‌ರವರು ಗುಂಡುಹಾರಿಸಲಿಲ್ಲವೆಂದು ದೂರು ನೀಡಲು ಸೂಚಿಸಿದರು.<ref name="Bailey">{{cite news| url=http://community.adn.com/adn/node/128981| last=Hulen| first=David| title="Namely, specifically, most disturbing, is a telephone recording apparently made and preserved by the troopers..."| publisher=Anchorage Daily News| date=August 13, 2008| accessdate=2009-06-21| archive-date=2009-07-26| archive-url=https://web.archive.org/web/20090726101413/http://community.adn.com/adn/node/128981| url-status=dead}}</ref> ಹಲವು ವಾರಗಳ ನಂತರ ಮಾಧ್ಯಮ ವರದಿಯಾದ [[ಟ್ರೂಪೆರ್ಗೇಟ್]] ಪ್ರಕಾರ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌ ರವರ ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.<ref name="narrative"/> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1ರಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜಾಹ್ನ್ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರ ಸಹ ಅಧ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು, ಆಗ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ನೀತಿತತ್ವದ ವಿವಾದಗಳ ಮೇಲೆ ಪರ್ಸ್ನಲ್ ಬೋರ್ಡ್ ತನ್ನ ಶಾಸನಾಧಿಕಾರದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ, ಶಾಸನಸಭೆಯನ್ನು ಅದರ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವಂತೆ ಕೋರಿದರು.<ref name="ADN_Demer_20080903">{{cite news| first = Lisa| last = Demer| date = September 3, 2008| title = Palin seeks review of Monegan firing case: Board: Governor makes ethics complaint against herself to force action| url = http://www.adn.com/monegan/story/514163.html| publisher = Anchorage Daily News| accessdate = 2008-09-05| archive-date = 2008-09-05| archive-url = https://web.archive.org/web/20080905080059/http://www.adn.com/monegan/story/514163.html| url-status = dead}}</ref> ಪರ್ಸ್ನಲ್ ಬೋರ್ಡ್‌ನ ಮೂವರು ಸದಸ್ಯರು ಪಾಲಿನ್‌ರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಇದ್ದವರಿಂದ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು, ಮತ್ತು 2008ರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಮರುನೇಮಕ ಮಾಡಿದರು.<ref name="cnn1">{{cite news| url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/09/03/palin.investigation/| title = Palin wants quick state board ruling in trooper probe| work=ElectionCenter2008| date = September 3, 2008| publisher = CNN}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 19ರಂದು, [[ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಪತಿ]] ಮತ್ತು ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯದ ನೌಕರರು [[ಸಬ್ಪೊಯನಾಸ್‌]]ರವರನ್ನು ಗೌರವಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋದಿಸಿದರು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಂದ ಅಲಸ್ಕಾದ ಕಾನೂನಿನ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ [[ತಲಿಸ್ ಕಾಲ್ಬೆರ್ಗ್‌ರವರು]] ಇದರ ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು.<ref name="ABCNews_Quinn_20080915">{{cite news| author = Associated Press Staff| title = Alaska AG: Palin subpoenas won't be honored and five Alaska lawmakers file suit to end ‘Troopergate’ probe| publisher = MSNBC| date = September 16, 2008| url = http://www.msnbc.msn.com/id/26742379/| accessdate = 2010-02-10| archive-date = 2011-11-05| archive-url = https://web.archive.org/web/20111105140807/http://www.msnbc.msn.com/id/26742379/| url-status = dead}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರಂದು, ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಸಬ್ಪೊಯನಾಸ್‌ರವರಿಗೆ ಕಾಲ್ಬೆರ್ಗ್‌ರವರು ಒಡ್ಡಿದ ಸವಾಲನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿತು,<ref name="ADN_Cockerham_20081002">{{cite news| last = Cockerham| first = Sean| title = Judge refuses to halt Troopergate probe| publisher = Anchorage Daily News| date = October 2, 2008| url = http://www.adn.com/palin/story/543892.html| accessdate = 2009-06-21| archive-date = 2009-07-13| archive-url = https://web.archive.org/web/20090713082945/http://www.adn.com/palin/story/543892.html| url-status = dead}}</ref> ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಕಡೆಗೆ ಟೊಡ್ಡ್ ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಏಳು ಜನ ಸಾಕ್ಷಿಗಾರರು, ಸಾಕ್ಷಿಹೇಳಿದರು.<ref name="AP_Apuzzo_20081005">{{cite news| title = 7 Palin aides to testify in abuse-of-power probe| agency = Associated Press| date = October 5, 2008| last = Apuzzo| first = Matt| publisher = USA Today| url = http://www.usatoday.com/news/politics/2008-10-05-1503106214_x.htm| accessdate = 2008-11-16}}</ref> ==== ಬ್ರಾಂಚ್‌ಪ್ಲವೆರ್‌ರ ವರದಿ ==== ಅಕ್ಟೋಬರ್ 10, 2008ರಂದು, [[ಅಲಸ್ಕ ಶಾಸನಾಧಿಕಾರದ ಮಂಡಲಿಯು]] ಬ್ರಾಂಚ್‌ಪ್ಲವೆರ್‌ರ ವರದಿಯನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸದೆ ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಲು, ಸರ್ವಾನುಮತದಿಂದ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದೆ,<ref name="PeninsulaClarion_Spence_20081012">{{cite news | last = Spence | first = Hal | title = Branchflower report draws mixed reactions | work = Peninsula Clarion | location = Kenai, Alaska | date = October 12, 2008 | url = http://www.peninsulaclarion.com/stories/101208/new_295453733.shtml | quote = The council voted unanimously to make the report public, but did not vote to endorse its findings. | accessdate = 2009-06-21 | archive-date = 2009-01-06 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090106134559/http://www.peninsulaclarion.com/stories/101208/new_295453733.shtml | url-status = dead }}</ref> ವರದಿಯಲ್ಲಿ ತನಿಖೆದಾರರಾದ ಸ್ಟೆಪೆನ್ ಬ್ರಾಂಚ್‌ಪ್ಲವೆರ್‌ರವರು ಮೊನೆಗಾನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸಿದ್ದು, "ಅವರ ಸಂವಿಧಾನದ ಮತ್ತು ಕಾಯಿದೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ದವಾಗಿದೆ," ಆದರೆ ವೂಟೆನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸುವಂತೆ ಮೊನೆಗಾನ್‌ರವರನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದಾಗ,ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಕಾರ್ಯಕಾರಿಯ ವಿಭಾಗದ ನೀತಿತತ್ವಗಳ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿದರೆಂಬುದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.<ref name="Branchflower report">{{cite web | url=http://download2.legis.state.ak.us/DOWNLOAD.pdf | format=PDF | title=Report to the Legislative Council, Public Report | author=Branchflower, Stephen | publisher=State of Alaska Legislature | date=October 10, 2008 | accessdate=2008-10-10 | archive-date=2008-10-11 | archive-url=https://web.archive.org/web/20081011024655/http://download2.legis.state.ak.us/DOWNLOAD.pdf | url-status=dead }} 268 ಪುಟಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವರದಿ, ನಿರ್ಣಯಗಳಿಗಾಗಿ 8ನೇಯ ಪುಟವನ್ನು ನೋಡಿ.</ref> ವರದಿಯ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ "ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳನ್ನು ಸುದಾರಿಸಲು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗದಂತಹ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನೇಕ ಕೆಳಗಿನ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯಮೇಲೇರುವಂತಹ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತಿದ್ದೇ ಅವಕಾಶನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಉದಾ: ಟ್ರೋಪೆರ್ ಮಿಚಯಲ್ ವೂಟೆನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಲು."<ref name="branchflower66">{{harvnb|Branchflower|2008|p=66}}</ref> "ಟೋಡ್ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ರಾಜ್ಯಪಾಲರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ[...] ರಾಜ್ಯದ ಕೆಳವರ್ಗದ ನೌಕರರೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದು ಟ್ರೋಪೆರ್ ವೂಟೆನ್‌ರನ್ನು ದಂಡಿಸುವ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಅನುಮತಿಯನ್ನು" ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ನೀಡಿದ್ದರೆಂಬುದನ್ನು ಸಹ ವರದಿಯ ಹೇಳಿಕೆ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="branchflower66"/><ref name="Rood1010">{{cite news | url=http://abcnews.go.com/Blotter/story?id=6004368&page=1| title= Troopergate Report: Palin Abused Power: Palin Says She Did 'Nothing Unlawful or Unethical' in Firing of Safety Commissioner| author=Rood, Justin |coauthors=Rutherford, Jessica and Delawala, Imtiyaz| publisher=ABC News | date =October 10, 2008| accessdate= 2008-10-10}} ಮುಂದಿನ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಕೊಲ್ಬರ್ಗ್‌ರವರು ತನಿಖೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಹಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾದರು.</ref> ಅಕ್ಟೊಬರ್ 11ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು, ಬ್ರಾಂಚ್‌ಪ್ಲವೆರ್‌ರ ವರದಿಯನ್ನು "ತಪ್ಪುದಾರಿಹಿಡಿಸುವ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ದವಾಗಿ ಸರಿಯಿಲ್ಲದ್ದು," ಎಂದು ಖಂಡಿಸಿದರು.<ref name="Palin response">{{cite news | url=http://media.adn.com/smedia/2008/10/10/19/349-Response_to_Branchflower_Report_10-10-08.source.prod_affiliate.7.pdf | format=PDF | title=The Governor's Attorney Condemns the Branchflower Report as Misleading and Wrong on the Law" | author=Clapp, Peterson, Van Flein, Tiemessen, Thorsness LLC | date=October 11, 2008 | accessdate=2008-10-11 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರಾದ, ತೋಮಸ್ ವಾನ್ ಪ್ಲೆಯಿನ್‌ರವರು ಇದೊಂದು "ರಾಜ್ಯಪಾಲರನ್ನು ವ್ಯಂಗೋಕ್ತಿಯಿಂದ ಬಳೆಯುವ" ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="Dobbs">{{cite news| last=Dobbs| first=Michael| url=http://voices.washingtonpost.com/fact-checker/2008/10/four_pinocchios_for_palin.html| title=Four Pinocchios for Palin| work=The Fact Checker, Candidate Watch| publisher=Washington Post| date=October 13, 2008| access-date=ಜೂನ್ 18, 2010| archive-date=ನವೆಂಬರ್ 28, 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20111128073458/http://voices.washingtonpost.com/fact-checker/2008/10/four_pinocchios_for_palin.html| url-status=dead}}</ref> ನಂತರದ ದಿನದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್ ಅವರು ಅಲಸ್ಕನ್ ವರದಿಗಾರರೊಂದಿಗಿನ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ "ವೆಲ್, ಕಾನೂನಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಿಸಲು ನಾನು ತುಂಬಾ ತುಂಬಾ ತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ... ಅಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅನೀತಿಯ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆ ನಡೆದ ಯಾವುದೇ ಸುಳಿವಿರಲಿ. ಯಾವುದಾದರೂ ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಿಸಲು ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದಳು<ref>{{cite web| last=Demer| first=Lisa| url=http://community.adn.com/adn/node/132625| title=Palin: 'Very much appreciating being cleared of any legal wrongdoing or unethical activity at all' (Updated with audio)| work=Alaska Politics Blog| publisher=Anchorage Daily News| date=October 11, 2008| accessdate=2009-10-24| archive-date=2009-10-03| archive-url=https://web.archive.org/web/20091003201458/http://community.adn.com/adn/node/132625| url-status=dead}}</ref> ==== ರಾಜ್ಯದ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸಮಿತಿಯ ತನಿಖೆ ==== ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ವಿನಂತಿಯ ಮೇರಿಗೆ ರಾಜ್ಯದ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸಮಿತಿಯು (SPB) ವಿಷಯವನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸಿತು.<ref name="ADN0902">{{cite news | first = Lisa | last = Demer | title = Attorney challenges Monegan firing inquiry | date = September 2, 2008 | work = Anchorage Daily News | url = http://www.adn.com/monegan/story/513137.html | accessdate = 2008-09-02 | archive-date = 2008-09-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080903025551/http://www.adn.com/monegan/story/513137.html | url-status = dead }}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 15ರಂದು, ಪ್ರಾಣಾಧಾರದ ಕಾನೂನು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಕ್ಲಾಪ್, ಪೆಟೆರ್ಸೊನ್, ವಾನ್ ಪ್ಲೆಯಿನ್, ಟೈಮೆಸ್ಸೆನ್ ಮತ್ತು ತೋರ್ಸ್ನೆಸ್ಸ್‌ರವರು , ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಪರವಾಗಿ “ಸಂಬವಿಸಬಹುದಾದ ಕಾರಣ ಯಾವುದೂಯಿಲ್ಲ” ಎಂಬ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು SPB ಯೊಂದಿಗೆ ದಾಖಲಿಸಿದರು.<ref name="VanFlein_20080915">{{cite web| accessdate=| last = Van Flein, Thomas| format = PDF| pages=54 | url =http://sayanythingblog.s3.amazonaws.com/09-08/palin-response.pdf | title = Before The State Of Alaska Personnel Board, In The Matter of Sarah Palin, Governor, Motion For Determination Of No Probable Cause| date = September 15, 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081002001438/http://sayanythingblog.s3.amazonaws.com/09-08/palin-response.pdf|archivedate=October 2, 2008}}</ref><ref name="insubordination">{{cite news| last = Loy| first = Wesley| title = 'Rogue' Monegan accused of insubordination|publisher = Anchorage Daily News| date = September 16, 2008|format=Archives, fee required|page A1}}</ref> SPBಯು ಒಬ್ಬ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ವಕೀಲರಾದ ಟಿಮೊತಿ ಪೆತುಮೆನಸ್‌ರವರನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪರಿಶೀಲನಗಾರರಾಗಿ ನೇಮಕ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 24ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸೆಂಟ್ ಲೂಯಿಸ್ ಮಿಸ್ಸೊರಿಯಲ್ಲಿ ಬೋರ್ದ್‌ನವರೊಂದಿಗೆ ಮೂರು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲದ ವಾಙ್ಮೂಲ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ನೀಡಿದರು..<ref name="CNN_deposition_20081025">{{cite news|title = Palin gives deposition in trooper case| author=CNN staff| work=ElectionCenter200| publisher = CNN | date = October 25, 2008| url =http://www.cnn.com/2008/POLITICS/10/24/palin.deposition| accessdate = 2008-10-26}}</ref> ನವೆಂಬರ್ 3ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಇತರ ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ರಾಜ್ಯದ ನೀತಿತತ್ವದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಮಾನಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಕಾರಣಗಳಿಲ್ಲವೆಂಬುದನ್ನು ಪೆತುಮೆನಸ್‌ರವರು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದರು..<ref>{{cite news|url=http://voices.washingtonpost.com/the-trail/2008/11/03/2nd_alaska_probe_finds_palin_d.html?hpid=topnews|title=2nd Alaska Probe Finds Palin Did Not Violate Ethics Rules|first=James V.|last=Grimaldi|publisher=Washington Post|work=The Trail|date=November 3, 2008|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 27, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111127173142/http://voices.washingtonpost.com/the-trail/2008/11/03/2nd_alaska_probe_finds_palin_d.html?hpid=topnews|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://cnnwire.blogs.cnn.com/2008/11/03/2nd-probe-clears-palin-in-trooper-case/|title=2nd probe clears Palin in trooper case|publisher=CNN|work=The CNN Wire|date=October 3, 2008|accessdate=2009-10-24|archive-date=2011-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20110114094044/http://cnnwire.blogs.cnn.com/2008/11/03/2nd-probe-clears-palin-in-trooper-case/|url-status=dead}}</ref><ref name="nytimesb1"> {{cite news| url = https://www.nytimes.com/2008/11/04/us/politics/04palin.html| title = Report Backs Palin in Firing of Commissioner| first = William | last = Yardley |coauthors=Serge F. Kovaleski| publisher = New York Times| date = November 3, 2008}}</ref><ref name="Breitbart_DOro_20081103">{{cite news| title = Report clears Palin in Troopergate probe| first = Rachel | last = D'Oro| date = November 3, 2008| agency =[Associated Press| publisher =Seattle Times| url =http://seattletimes.nwsource.com/html/politics/2008346215_appalintroopergate.html| accessdate = 2008-11-04}}</ref> === ಸಮ್ಮತಿಯ ಸ್ಥಾನಗಳು === ಅಲಸ್ಕಾದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರ ಸಮ್ಮತಿಯ ಸ್ಥಾನದ ಶ್ರೇಣಿಯು ಜುನ್ 2007ರಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ 93% ರಿಂದ ಮೇ 2009ರಲ್ಲಿನ 54% ವರೆಗಿದೆ. {| class="wikitable" |- ! ದಿನಾಂಕ ! ಸಮ್ಮತಿ ! ಅಸಮ್ಮತಿ |- | ಮೇ 30, 2007<ref>{{cite web| url=http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-30905072_ITM| title=Alaska's governor tops the approval rating charts| publisher=Anchorage Daily News| work=Archived at AccessMyLibrary| date=May 30, 2007| accessdate=2009-10-24| archiveurl=https://archive.today/20120718141521/http://www.accessmylibrary.com/search/?q=Alaska's%20governor%20tops%20the%20approval%20rating%20charts.| archivedate=2012-07-18| url-status=live}}</ref> | 89% | ? |- | ಜೂನ್ 21, 2007<ref>{{cite news|last=Cauchon |first=Dennis |url=http://www.usatoday.com/news/politics/2007-06-21-state-bipartisanship_N.htm |title=At state level, GOP, Dems learn to get along| publisher=USA Today| date=June 21, 2007| accessdate=2009-10-24}}</ref> | 93% | ? |- | ನವೆಂಬರ್ 4, 2007<ref>{{cite web|url=http://www.alaskajournal.com/stories/110407/hom_20071104035.shtml|title=Palin ranks among nation's most popular governors|first=Carly|last=Horton|publisher=The Alaska Journal of Commerce|date=November 4, 2007|accessdate=2010-02-13|archive-date=2007-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20071225192026/http://www.alaskajournal.com/stories/110407/hom_20071104035.shtml|url-status=dead}}</ref> | 83% | 11% |- | ಏಪ್ರಿಲ್ 10, 2008<ref>{{cite web |url=http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/alaska/alaska_mccain_48_obama_43 |title=Alaska: McCain 48% Obama 43% |publisher=Rasmussen Reports |date=April 10, 2008 |accessdate=2009-10-24 |archive-date=2008-07-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080704191905/http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/alaska/alaska_mccain_48_obama_43 |url-status=dead }}</ref> | 73% | [7]. |- | ಮೇ17, 2008<ref name="rasmussenreports1">{{cite web|url=http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/alaska/alaska_mccain_50_obama_41|title=Alaska: McCain 50% Obama 41%|publisher=Rasmussen Reports|date=May 17, 2008|accessdate=2009-10-24|archive-date=2008-12-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20081201210621/http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/alaska/alaska_mccain_50_obama_41|url-status=dead}}</ref> | 69% | 9% |- | ಆಗಸ್ಟ್ 29, 2008<ref name="rasmussenreports1"/> | 64% | 14% |- | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 7, 2008<ref>{{cite web|url=http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/alaska/mccain_leads_by_15_in_alaska|title=McCain Leads By 15 in Alaska|date=October 7, 2008|publisher=Rasmussen Reports|accessdate=2009-10-24|archive-date=2012-09-10|archive-url=https://archive.is/20120910120928/http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/alaska/mccain_leads_by_15_in_alaska|url-status=dead}}</ref> | 63% | 37% |- | ಮಾರ್ಚ್ 24–25, 2009<ref name="MiamiHerald 1035915"/> | 59.8% | 34.9% |- | ಮೇ5, 2009<ref name="MiamiHerald 1035915">{{cite web| title = New poll shows slump in Palin's popularity among Alaskans| publisher = Miami Herald| url = http://www.miamiherald.com/515/story/1035915.html|first=Sean|last= Cockerham| date = May 7, 2009 | accessdate = 2009-07-05 }}</ref> | 54% | 41.6% |- | ಜೂನ್14–18, 2009<ref>{{cite news|last=Cillizza|first=Chris|url=http://voices.washingtonpost.com/thefix/morning-fix/071709morning-fix-winners-and.html#more|title=Morning Fix: Winners and Losers, Sotomayor Day 4|work=The Fix|publisher=Washington Post|date=July 17, 2009|accessdate=2009-10-24|archive-date=2011-11-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20111127173224/http://voices.washingtonpost.com/thefix/morning-fix/071709morning-fix-winners-and.html#more|url-status=dead}}</ref> | 56% | 35% |} === ರಾಜೀನಾಮೆ === {{Main|Resignation of Sarah Palin}} [[ಚಿತ್ರ:Palin resignation.jpg|thumb|right|300px|ಪೈರ್ಬಾಂಕ್ಸ್‌ನ ಪಯನೀರ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‍‌ರವರು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸೇನ್ ಪಾರ್ನೆಲ್ಲ್‌ರವರಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡಲು ಸೇರಿದ ಅಂದಾಜು 5,000 ಜನರು.<ref>[413]</ref> ]] ಜುಲೈ3, 2009ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪತ್ರಿಕಾಗೋಸ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತಾವು 2010ರ ಅಲಸ್ಕಾದ ಗುಬೆರ್ನ್ಯಾಟೋರಿಯಲ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಮರುಚುನಾವಣೆಗೆ ಧಾವಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಜುಲೈ ತಿಂಗಳ ಅಂತ್ಯದ ಮೊದಲೇ ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅವರ ಪ್ರಕಟನೆಯಲ್ಲಿ,<ref name="reasons"/> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತನ್ನ ವಿರುದ್ಧ ದಾಖಲಾದ ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ನೀತಿತತ್ವದ ದೂರುಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ನಾನು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಇಬ್ಬರು "ಹುಚ್ಚುಹಿಡಿಯಬಹುದಾತಂತಹ" ಸಮಯ ಮತ್ತು ಹಣವನ್ನು ವುನಿಯೋಗಿಸಿದ್ದೇವೆ,,<ref name="reasons"/><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2009/07/06/us/06palin.html| title=Legal Bills Swayed Palin, Official Says| author=New York Times staff| publisher=New York Times| date=July 5, 2009}}</ref><ref>{{cite news| last=Carlton| first=Jim| url=http://online.wsj.com/article/SB124691179571701975.html| title=Palin Confidante Says Governor Felt Hampered by Probes| publisher=Wall Street Journal| date=July 7, 2009}}</ref><ref>{{cite news | author = Wall Street Journal Staff | title = Palin to quit as governor; cost of probes is cited | publisher = [[The Wall Street Journal Asia]] | date = July 6, 2009 | page = 12 | format = WSJ roundup | quote = Sarah Palin’s decision to resign as Alaska governor was primarily prompted by her concern over the large sums of money being spent on ethics investigations targeting her, Alaska Lt. Gov. Sean Parnell said Sunday.}}</ref> ಮತ್ತು ಮರುಚುನಾವಣೆಗೆ ಹೋಗದೆಯಿರುವ ತಮ್ಮ ನಿರ್ಧಾರವು ತಮ್ಮನ್ನು [[ಅಶಕ್ತ]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="reasons">{{cite news|url=http://voices.washingtonpost.com/44/2009/07/03/palins_remarks_in_stepping_dow.html?wprss=44|work=44 The Obama Presidency|format=Transcript and Video|title=Palin's Reasons for Stepping Down|publisher=Washington Post|date=July 3, 2009|access-date=ಜೂನ್ 18, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 27, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111127173218/http://voices.washingtonpost.com/44/2009/07/03/palins_remarks_in_stepping_dow.html?wprss=44|url-status=dead}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪತ್ರಿಕಾಗೋಸ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಸಹಾಯಕ ಒತ್ತಿಹೇಳಿದ್ದೇನೆಂದರೆ ಪಾಲಿನ್‌‌ರವರಿಂದ "ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚುಕಾಲ ಕೆಲಸಮಾಡಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅವರು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಗತ್ಯವಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಕಟ್ಟುವವರು ಸಾರಾ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರತಿದಿನ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವೇತನ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು."<ref>{{Cite news| url=http://online.wsj.com/article/SB124700261179807839.html| title=Why Palin Quit: Death by a Thousand FOIAs|work=Opinion|date= July 7, 2009| authorlink=John Fund| first=John| last=Fund| publisher=Wall Street Journal}}</ref> == 2008ರ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿಯ ಅಭಿಯಾನ == {{Main|John McCain presidential campaign, 2008}} {{See also|Republican Party (United States) vice presidential candidates, 2008}} [[ಚಿತ್ರ:Palin waving-RNC-20080903 cropped.jpg|thumb|ಸೈಂಟ್ ಪಾಲ್, ಮಿನ್ನೆಸೊಟದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು 2008ರ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಭೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವುದು]] 2007ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮದ್ಯಮವರ್ಗದ ಮನಸ್ತತ್ವದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಾರರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಬೆಟ್ಟಿಯಾದರು.<ref name="NewYorker_Mayer_20081027">{{cite magazine| last = Mayer| first = Jane| authorlink = Jane Mayer | journal = [[The New Yorker]]| title = The Insiders: How John McCain came to pick Sarah Palin | date = October 27, 2008| url = http://www.newyorker.com/reporting/2008/10/27/081027fa_fact_mayer?currentPage=1| accessdate = 2009-06-21}}</ref> ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು, [[ಬಿಲ್ಲ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೋಲ್‌]]ನಂತವರು, ನಂತರ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೇರೇಪಿತರಾದರು, ಮತ್ತು ಟಿಕೀಟಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಾಜರಾತಿಯು ರಿಪಾಬ್ಲಿಕಾನ್ ಪಕ್ಷದ ದರ್ಮನಿಷ್ಟೆಯುಳ್ಳ ಬಲಪಕ್ಷಗಳ ನಡುವ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆಂದು ವಾದಿಸಿದರು, ಹಾಗು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವುದು ಕೂಡ ನಮಗೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗುತ್ತದೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="Salon Radio">{{cite interview| subject = Horton, Scott| subjectlink = Scott Horton (lawyer)| interviewer = [[Glenn Greenwald]]| title = Salon Radio: Scott Horton| format = Transcript and link to Audio| url = http://www.salon.com/opinion/greenwald/radio/2008/10/15/horton/index1.html| date = October 15, 2008| accessdate = 2009-06-21| archivedate = 2009-01-13| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090113203938/http://www.salon.com/opinion/greenwald/radio/2008/10/15/horton/index1.html}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 24, 2008ರ ಸಾಮಾನ್ಯ ರಣನೀತಿ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, [[ಸ್ಟೆವ್ ಸ್ಚ್‌ಮಿಡ್ತ್‌]] ಮತ್ತು [[ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರ ಅಭಿಯಾನದ]] ಕೆಲವು ಇತರ ಹಿರಿಯ ಸಲಹೆಗಾರರು, ಪಾಲಿನ್‌‍ರನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದ ಒಮ್ಮತಗಳಿಂದ ಸಂಭವನೀಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಪಧವಿಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಆಯ್ಕೆಯಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿದರು. ಮಾರನೆಯದಿನ, ರಣನೀತಿ ವಿಶಾರದವರು ತಮ್ಮ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು [[ಅಲಸ್ಕ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿದ್ದ]] ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಖುದ್ದಾಗಿ ಕರೆದರು.<ref>{{cite news | last = Draper | first = Robert | authorlink = Robert Draper | title = The Making (and Remaking and Remaking) of McCain | work = The New York Times Magazine | date = October 26, 2008 | pages = 52–59, 74, 112 | url = https://www.nytimes.com/2008/10/26/magazine/26mccain-t.html | accessdate = 2009-09-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 27ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಸೆನೊಡ ಹತ್ತಿರದ,ಅರಿಜೊನ]]ದ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರ ರಜೆ ಮನೆಗೆ ಬೇಟಿನೀಡಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಧವಿಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಸ್ಥಾನವನ್ನು ಒಡ್ಡಲಾಯಿತು.<ref name="WashingtonPost_Balz-Barnes_20080831">{{cite news | last = Balz | first = Dan | authorlink = Dan Balz | last2 = Barnes | first2 = Robert | title = Palin Made an Impression From the Start | work=The Making Of A Running Mate | publisher = Washington Post | date = August 31, 2008 | page = A1 | url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/08/30/AR2008083002377.html | accessdate = 2009-09-06}}</ref> ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರ ವಕ್ತಾರಿಣಿ, ಜಿಲ್ ಹಜೆಲ್ಬಕೆರ್‌ರ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೆ ಪೆಬ್ರವರಿ 2008ರಲ್ಲಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ನ್ಯಾಷನಲ್ ಗವರ್ನೆರ್ಸ್ ಅಸೊಸಿಯೇಷನ್]] ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟಿಯಾದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಬಗ್ಗೆ "ಅಸಾಧಾರಣದ ಅಭಿಪ್ರಾಯದೊಂದಿಗೆ" ಬಂದರು.<ref name="WSJ_WashingtonWire_20080829">{{cite news | last = Davis | first = Susan | work = Washington Wire | publisher = The Wall Street Journal | title = When John Met Sarah: How McCain Picked Palin | date = August 29, 2008 | url = http://blogs.wsj.com/washwire/2008/08/29/when-john-met-sarah-how-mccain-picked-palin/ | accessdate = 2008-10-21 | archive-date = 2008-09-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080911190245/http://blogs.wsj.com/washwire/2008/08/29/when-john-met-sarah-how-mccain-picked-palin/ | url-status = dead }}</ref> ಆ ವಾರದಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲು ಚರ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖತ ಸಂದರ್ಶನ ಹೊಂದಿದ ಏಕೈಕ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರಾಗಿದ್ದರು.<ref name="NYT">{{cite news | last = Bumiller | first = Elizabeth | authorlink = Elizabeth Bumiller | last2 = Cooper | first2 = Michael | title = Conservative Ire Pushed McCain From Lieberman | publisher = New York Times | date = August 31, 2008 | page = A26 | url = https://www.nytimes.com/2008/08/31/us/politics/31reconstruct.html | accessdate = 2009-09-06}}</ref> ಅದಾಗ್ಯು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಆಯ್ಕೆಯು ಊಹಾಲೋಕದಲ್ಲಿದ್ದ ಇತರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಾದ,[[ಮಿನ್ನೆಸೊಟದ]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರು [[ಟಿಮ್ ಪಾವ್ಲೆಂಟಿ]], [[ಲೊಯಿಸಿಯನದ]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರು [[ಬೊಬ್ಬಿ ಜಿಂದಾಲ್]], [[ಮಸ್ಸಚುಸೆಟ್ಸ್‌ನ]] ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು [[ಮಿಟ್ಟ್ ರೊಮ್ನಿ]], [[ಕೊನ್ನೆಕ್ಟಿಕುಟ್‌ನ]] U.S. ಸೆನೆಟರು [[ಜೊಯ್ ಲಿಬೆರ್ಮನ್]] ಮತ್ತು [[ಪೆನ್ಸಿಲ್ವಾನಿಯದ]] ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು [[ಟೊಮ್ ರಿಡ್ಜ್]] ಮುಂತಾದವರನ್ನು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸಿತು.<ref name="cnn-taps"/> ಆಗಸ್ಟ್ 29ರಂದು, [[ಡಯ್ಟೊನ್,ಒಹಿಯೊ]]ದಲ್ಲಿ, ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ತಮ್ಮ [[ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ]]ಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref name="cnn-taps"/> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು U.S.ನ ಪ್ರಮುಖ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಮೊದಲ ಅಲಸ್ಕದವರು ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="cnn-taps">[[1984]]ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿಗೆ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ, ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯು [[ಗೆರಾಲ್ಡೈನ್ ಪೆರ್ರರೊ]], ಅವರು ಮಾಜಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು [[ವಾಲ್ಟೆರ್ ಮೊಂಡಲೆ]] ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು.{{cite news| url =http://www.cnn.com/2008/POLITICS/08/29/palin.republican.vp.candidate/index.html| title = McCain taps Alaska Gov. Palin as vice president pick| work=ElectionCenter2008| publisher = CNN| date = August 29, 2008| accessdate = 2008-08-29}}</ref> ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುವ ಮೊದಲು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಬಗ್ಗೆ ಅಲಸ್ಕಾದ ಹೊರಗಿನವರಾರಿಗು ಗಿತ್ತಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅವರ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಜೀವನ, ಪದವಿಗಳು, ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯದ ದಾಖಲೆಗಳು ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಶೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಶೀಲನೆಹೊಳಗಾದವು.<ref name="FairbanksDailyNewsMiner"/> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1, 2008ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಮಗಳು ಬ್ರಿಸ್ಟೊಲ್ ಗರ್ಭಿಣಿ ಮತ್ತು ಅವಳು ಫಾದರ್ [[ಲೆವಿ]]ರವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಬಹುದೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref>{{cite news| last = Shear | first = Michael D. | last2 = Vick | first2 = Karl | title = No Surprises From Palin, McCain Team Says | work = The Washington Post | date = September 2, 2008 | page = A17 | url =http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/01/AR2008090100710.html| accessdate = 2009-09-06}}</ref> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನರು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಮೇಲೆ ಅಸಮಂಜಸವಾಗಿ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದರೆಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟರು.<ref name="BostonGlobe_Wangsness_20080905">{{cite news|url=http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/09/05/republicans_point_fingers_at_media_over_palin_coverage/ | title = Republicans point fingers at media over Palin coverage | newspaper = The Boston Globe | author = Wangsness, Lisa | date = September 5, 2008| accessdate=2008-09-08}}</ref> ಅವರ ವಿವಿಧ ಕ್ಷುಲ್ಲಕ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಪತ್ರಿಕಾಗೋಸ್ಟಿಯು ಅವರಿಗೆ ದಕ್ಕೆ ಉಂಟುಮಾಡಿದ ಮತ್ತು ಅವರ ಭಾಷಣದ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಅಂಗೀಕೃತ ಭಾಷಣವು "ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಶಂಸೆಗೊಳಗಾಗಿ" ಕೊನೆಗೆ ಅವರು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಅಧವಿಗೆ ಅನರ್ಹರೆಂಬ ಉಹಾಪೋಹಗಳಿಂದ ಕೊನೆಗಾಣುವುದೆಂದು [[ಸ್ಟೇಟ್ ಮೇಗಜಿನ್]] ಮೊದಲೆ ಊಹಿಸಿತ್ತು.<ref name="Salon 08-03-08">{{cite web|url=http://www.slate.com/id/2199322|title=Sarah Palin Wows Convention! Why success is foreordained for the vice-presidential nominee's convention speech|last=Noah|first=Timothy|date=September 3, 2008|publisher=Slate magazine|accessdate=2010-05-20}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 3, 2008ರಂದು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು 40-ನಿಮಿಷಗಳ ಅಂಗೀಕೃತ ಭಾಷಣವನ್ನು ಮಾಡಿದರು, ಅದನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು 40 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="AP_Bauder_20080904">{{cite news| title = More than 40 million people see Palin speech| url = http://www.ktuu.com/Global/story.asp?S=8955464| agency = Associated Press| publisher = KTUU News| date = September 4, 2008| accessdate = 2010-02-14}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 51% ಅಮೆರಿಕಾನರು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರಚಾರದಿಂದ ಪಾಲಿನ್‌ರವನ್ನು ನೋಯಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡುತ್ತಿವೆಯಂದು ನಂಬಿವೆ, ಮತ್ತು 40% ಜನರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಅಧವಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸಲು ಸಿದ್ದರಿದ್ದಾರೆಂದು ನಂಬಿದ್ದಾರೆಂಬುದನ್ನು, ಸಭೆಯ ನಂತರ ನಡೆದ ಮತದಾರರ ಎಣಿಕೆಯು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು.<ref name="freshface">{{cite web | url = http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/palin_power_fresh_face_now_more_popular_than_obama_mccain | title = Palin Power: Fresh Face Now More Popular Than Obama, McCain | publisher = Rasmussen Reports | date = September 5, 2008 | accessdate = 2008-09-07 | archive-date = 2008-09-06 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080906053604/http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/palin_power_fresh_face_now_more_popular_than_obama_mccain | url-status = dead }}</ref> [[ಚಿತ್ರ:McCainPalin1.jpg|thumb|left|ಪೈರ್ಪಾಕ್ಸ್, ವಿರ್ಜಿನಿಯದಲ್ಲಿನ ಪಾಲಿನ್‍ರವರು ಮತ್ತು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರು, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008.]] ಅಭಿಯಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪಲಿನ್‌ರವರ ಗುಬೆರ್ನೇಟೋರಿಯಲ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಧವಿಯ ಅಧ್ಯರ್ಥಿಯ ಸ್ಥಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಅಪಾದನೆಗಳು ಚರ್ಚೆಗೊಳಗಾದವು. ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ನಂತರ, ''[[ನ್ಯುವ್ಸ್ ವೀಕ್]]'' ಮತ್ತು ''[[ಟೈಂಮ್]]'' ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಅವರ ಮೇಗಜುನ್‌ ಕವರುಗಳ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿದರು,<ref>{{cite web | author = Calderone, Michael | title = Sarah Palin has yet to meet the press | publisher = Politico | accessdate = 2010-02-15 | url =http://www.politico.com/news/stories/0908/13208.html }}</ref> ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌ರವರ ಅಭಿಯಾನವು ಕೇವಲ ಮೂರುಜನರನ್ನು ಅದರಲ್ಲು ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರನ್ನಾಗಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಸಂದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಅನುಮತಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಜೊತೆಗಿನ ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಟಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ದೂರಿದರು.<ref>{{cite web| author = Garofoli, Joe| title = Palin: McCain campaign's end-run around media | date=September 30, 2008 | publisher = San Francisco Chronicle | accessdate = 2008-09-30| url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/09/30/MNTB1374LU.DTL}} ಮಾದ್ಯಮಗಳ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಂದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿರುವ ಹೆಸರನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ಪ್ರಚೋದನೆಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರ ಅಭಿಯಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಇರಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಕಾರಣ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜನರ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.</ref> [[ABC ನ್ಯುವ್ಸ್‌]]ನ [[ಚಾರ್ಲೆಸ್ ಗಿಬ್ಸೊನ್‌]]ರ ಜೊತೆಗಿನ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಮೊದಲ ಅತೀದೊಡ್ಡ ಸಂದರ್ಶನವು, ಮಿಶ್ರ ವಿಮರ್ಶೆಗಳಿಗೊಳಗಾಯಿತು.<ref>{{cite news | author = Swaine, Jon | title = Sarah Palin interview: pundits give mixed reviews | publisher = Telegraph (UK) | date = September 12, 2008 | url = http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/uselection2008/sarahpalin/2823573/Sarah-Palin-interview-pundits-give-mixed-reviews.html | accessdate = 2008-09-30 | location = London | archive-date = 2008-12-20 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081220183146/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/uselection2008/sarahpalin/2823573/Sarah-Palin-interview-pundits-give-mixed-reviews.html | url-status = dead }}</ref> ಐದು ದಿನಗಳ ನಂತರದ ಅವರ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ [[ಪೊಕ್ಸ್ ನ್ಯುವ್ಸ್‌]]ನ [[ಸೆಯನ್ ಹನ್ನಿಟಿ]]ರವರು ಕೂಡ ಬಹುತೇಕ ಗಿಬ್ಸೊನ್‌ರವರ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದಂತಹ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಿದ್ದರು.<ref>{{cite news | last = Stanley | first = Alessandra | authorlink = Alessandra Stanley | title = A Question Reprised, but the Words Come None Too Easily for Palin | publisher = New York Times | date = September 26, 2008 | page = A20 | url = https://www.nytimes.com/2008/09/26/us/politics/26watch.html | accessdate = 2009-09-06}}</ref> [[CBS ನ್ಯೂ‌ಸ್‌]]ನ, ಸಂದರ್ಶನಗಾರ [[ಕಟಿ ಕೊರಿಕ್‌]]ರವರೊಂದಿನ, [[ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಮೂರನೇ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅವರ ಕಾರ್ಯದಕ್ಷತೆ]]ಯನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಲಾಯಿತು; ಅವರ ಬೆಂಬಲಿಗರ ಸಂಖೆ ಕ್ಷೀಣಿಸಿತು, ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನರು ಅವರನ್ನು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಹೊರೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಮರ್ಶಕರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪಧವಿಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆನೀಡುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು.<ref name="nytimes1">{{cite news | last = Nagourney | first = Adam | authorlink = Adam Nagourney | title = Concerns About Palin’s Readiness as Big Test Nears | publisher = New York Times | date = September 30, 2008 | page = A16 | url =https://www.nytimes.com/2008/09/30/us/politics/30palin.htm | accessdate = 2009-09-06}}</ref><ref>{{cite news| author = Alberts, Sheldon| title = Palin raising fears among Republican conservatives| agency = Canwest News Service| date = September 29, 2008| publisher = Canada.com| accessdate = 2008-09-30| url = http://www.canada.com/topics/news/world/story.html?id=3d17bbf2-556a-480a-9dce-21b958a89663| archive-date = 2008-10-02| archive-url = https://web.archive.org/web/20081002022809/http://www.canada.com/topics/news/world/story.html?id=3d17bbf2-556a-480a-9dce-21b958a89663| url-status = dead}}</ref> ಇತರ ಸುದಾರಣವಾದಿಗಳು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ನಿಂತು, ಟೀಕಿಸುವವರನ್ನು [[ವಿರೋಧಿಗಳೆಂದು]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದರು.<ref name="NYT_Bumiller_20081105">{{cite news | last = Bumiller | first = Elizabeth | authorlink = Elizabeth Bumiller | coauthors=Julie Bosman and Michael Cooper | title = Internal Battles Divided McCain and Palin Camps | publisher = New York Times | date = November 6, 2008 | page = P9 | url =https://www.nytimes.com/2008/11/06/us/politics/06mccain.html | accessdate =May 30, 2010}}</ref> ಈ ಸಂದರ್ಶನದ ನಂತರ, [[ಮಿಟ್ಟ್ ರೊಮ್ನೆಯ್]] ಮತ್ತು [[ಬಿಲ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೊಲ್‌]]ರವರನ್ನೊಳಗೊಂಡು, ಕೆಲವು ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನರು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಟಿಯ ಸಂದರ್ಶನದಿಂದ ದೂರವಿಡುತ್ತಿದ್ದ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರ ಅಭಿಯಾನದ ಯುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು.<ref name="CNN_Costello-Anderson_20080929">{{cite news| first = Carol | last = Costello |coauthors=Dana Bash and Scott J. Anderson| title = Conservatives to McCain camp: Let Palin be Palin| date = September 29, 2008 | publisher = CNN|accessdate=May 30, 2010|url=http://www.cnn.com/2008/POLITICS/09/29/conservatives.palin/?iref=hpmostpop}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರಂದು [[St. ಲೊಯಿಸ್‌ನ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಯುನಿವೆರ್ಸಿಟಿ]]ಯಲ್ಲಿ, [[ಡೆಮೊಕ್ರಟಿಕ್]] ಪಕ್ಷದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಧವಿಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾದ [[ಜೊಯ್ ಬಿಡೆನ್‌]]ರವರೊಂದಿಗೆ ನಡೆಯುವ [[ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಧವಿಯ ಚರ್ಚೆಗೆ]] ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವರದಿಯುಕ್ತವಾಗಿ ಬಹಳ ಆಳವಾದ ತಯರಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಜ್ಜಾಗಿದ್ದರು. ಕೆಲವು ರಿಪಾಬ್ಲಿಕಾನರು ಸೂಚಿಸಿದ ಪ್ರಕಾರ ಸಂದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿನ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಕಾರ್ಯವೈಕರಿಯಿಂದ ಕಡಿಮೆ ನಿರೀಕ್ಷೆಹೊಂದಿದ್ದ ಜನರಲ್ಲಿ ಅವರ ಚರ್ಚಾ ಸಾಧನೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು.<ref name="nytimes1"/><ref>{{cite news|title = Palin prepping for debate in seclusion | author=UPI staff | date = September 30, 2008| publisher = UPI |location=Sedona, AZ| accessdate =May 30, 2010 | url =http://www.upi.com/Top_News/2008/09/30/Palin_prepping_for_debate_in_seclusion/UPI-67411222783104/ }}</ref><ref name="HoustonChronicle_Douglass_20080802">{{cite news| author = Daniel K., Douglass| url =http://www.chron.com/disp/story.mpl/politics/5921063.html| accessdate =May 30, 2010| title = Obama backs away from McCain's debate challenge | publisher = Houston Chronicle | date = August 2, 2008| agency = Associated Press}}</ref> [[CNN]], {0ಪೊಕ್ಸ್{/0} ಮತ್ತು [[CBS]]ನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಪಲಿನ್‌ರವರು ಬಹುತೇಕ ಬೆಂಬಲಿಗರ ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮೀರಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಬಿಡೆನ್‌ರವರೇ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರೆಂದು ಬಾವಿಸಿದರು.<ref>{{cite news | url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/10/03/debate.poll/?iref=hpmostpop | title = Debate poll says Biden won, Palin beat expectations | date = October 3, 2008 | author=CNN staff|work=ElectionCenter2008|publisher=CNN | accessdate =May 30, 2010}}</ref><ref>{{cite news | url=http://www.foxnews.com/wires/2008Oct03/0,4670,VicePresidentialDebate,00.html | title=Palin says debate went well as polls favor Biden | last=Fouhy | first=Beth | date = October 3, 2008| agency= Associated Press | publisher=Fox News|accessdate=May 30, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081006065809/http://www.foxnews.com/wires/2008Oct03/0,4670,VicePresidentialDebate,00.html|archivedate=October 6, 2008}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Palin In Carson City On 13 September 2008.jpg|right|thumb|upright|ಕಾರ್ಸೊನ್ ನಗರ, NVನಲ್ಲಿನ ಅಭಿಯಾನದ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008]] ಅವರ ಚರ್ಚೆಯ ತಯಾರಿ ನಂತರ ಅಭಿಯಾನದ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ವಾಪಾಸಾದಮೇಲೆ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪಧವಿಗೆ ಡೆಮೊಕ್ರಟಿಕ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾದ, ಸೆನೆಟರ್ [[ಬರಕ್ ಒಬಾಮ]]ರ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ದಾಳಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಬಂಡವಾಳ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಆಕ್ರಮಣಶೀಲ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, "ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ಒಂದು ಸಮಯ ಕೂಡಿಬರಿತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆ ಸಮಯವೇ ಇದಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="gloves">{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=aJ7Yeq09eR4Q&refer=home|title= Palin Takes `Gloves Off,' Filling Attack-Dog Role (Update 2) | last=Johnston | first=Nicholas | date=October 6, 2008| publisher=Bloomberg|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 18ರಂದು ''[[Saturday Night Live]]'' ಅನ್ನುವ ದೂರದರ್ಶನದ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಮೊದಲು, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗೆ ತಕ್ಕಹಾಗೆ ಅವರ ದೈಹಿಕ ಹೋಲಿಕೆಯಿರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನೇಮಿಸಿದ [[ಟಿನ ಪೆಯ್‌]]ರವರಿಂದ ಅನೇಕ ಬಾರಿ [[ಅವರ ನಕಲಿ ರೂಪದ ಅಭ್ಯಸ]] ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite news| title = Palin drops in on 'Saturday Night Live'| date=October 19, 2008|agency=Reuters | publisher= Reuters| author = Michaud, Chris| url = http://www.reuters.com/article/wtMostRead/idUSTRE49G6ZE20081019?sp=true| accessdate = May 30, 2010}}</ref> ಚುನಾವಣಾದಿನ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಯುಟುಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಾವಿಷಯವಾದರು.<ref name="WashingtonTimes_Chapman_20080918">{{cite news | last = Chapman | first = Glenn | title = Palin parodies flood the Web|agency=AFP |newspaper = The Washington Times | date = September 18, 2008 | url =http://www.washingtontimes.com/news/2008/sep/18/palin-parodies-flood-the-web/ | accessdate = May 30, 2010}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008ರಲ್ಲಿ ರಿಪಾಬ್ಲಿಕಾನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕಮಿಟಿ (RNC)ಯು $150,000ಗಳಷ್ಟು ಅಭಿಯಾನದ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರ ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬದವರ ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕಾರ, ಕೇಶವಿನ್ಯಾಸ, ಮತ್ತು ವೇಷದ ರೀತಿಗೆ ಖರ್ಚುಮಾಡಿದೆಯೆಂದು ವರದಿಯಾದ ನಮ್ತರ ವಿವಾದಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾದವು.<ref name="AP azcentral.com">{{cite news|url=http://www.azcentral.com/news/articles/2008/10/22/20081022palinclothes22-on.html|title=GOP spent $150,000 in donations on Palin's look|author=AP staff|agency=Associated Press|publisher=AZCentral.com|date=October 22, 2008|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಅಭಿಯಾನದ ವಕ್ತಾರರೊಬ್ಬರು ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ದಾನಧರ್ಮ ಮಾಡಲಾಗುವುದೆಂದು ಹೇಳಿಕೆನೀಡಿದರು.<ref name="AP azcentral.com"/> ಪಾಲಿನ್ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ವಿವಾದಗಳಲ್ಲಿನ ಲಿಂಗ ಬೇಧಗಳನ್ನು ನಿಂದಿಸಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.thestar.com/news/world/article/523869|title=Palin blames gender bias for clothing controversy|author=AP staff|agency=Associated Press|date=October 23, 2008|publisher=The Toronto Star|accessdate=May 30, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2008/10/23/campbell-brown-calls-out_n_137106.html|title=Campbell Brown Calls Out Double Standard On Palin Clothes Controversy|author=Huffington Post staff|publisher=Huffington Post|date=October 23, 2008|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಅಭಿಯಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು RNCಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.huffingtonpost.com/2008/11/10/palin-sorts-clothes-to-se_n_142766.html|title=Palin Sorts Clothes To See What Belongs To The RNC|last=Johnson|first=Gene|date=November 10, 2008|publisher=Huffington Post|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ನವೆಂಬರ್ 4ರಂದು ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯಿತು, ಮತ್ತು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಸ್ಟೇಂಡರ್ಡ್ ಸಮಯ 11:00 PM ರಂದು ಒಬಮರವರನ್ನು ವಿಜೇತರಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="CNN_concession_20081104">{{cite news| url = http://edition.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/mccain.transcript/| title = Transcript: McCain concedes presidency| location = Phoenix, Arizona| work = ElectionCenter2008| publisher = CNN| date = November 4, 2008| accessdate = May 30, 2010| archive-date = ನವೆಂಬರ್ 10, 2010| archive-url = https://web.archive.org/web/20101110133628/http://edition.cnn.com/2008/POLITICS/11/04/mccain.transcript/| url-status = dead}}</ref> ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯ ಬಾಷಣದಲ್ಲಿ "ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ನಾನು ಇಲ್ಲಿಯ ವರೆಗೆ ನೋಡಿದ ಅತ್ಯಂತ ಉತ್ತಮ ಅಭಿಯಾನಗಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೆಂದು ಹೇಳುವದೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಇದೊಂದು ಪರಿಣಾಮಕಾರಕ ಹೊಸಾ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಮೂಲತತ್ವಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ನಮ್ಮ ಮಹತ್ತರ ಸಂಪನ್ನ್ಮೂಲಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆಯೆಂದು" ಹೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಅವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕೃತಜ್ಞತೆಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿದರು.<ref name="CNN_concession_20081104"/> ಸಹಾಯಕರು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರ ಭಾಷಣಕ್ಕೆ ಟೆಲಿಪ್ರೊಂಪ್ಟೆರನ್ನು ತಯಾರಿಸುವಾಗ, ಬುಷ್‌ರವರ ಭಾಷಣಬರಹಗಾರರಾದ [[ಮಾತೆವ್ ಸ್ಕುಲ್ಲಿ]]ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಗೆಯ ಭಾಷಣ ಬರೆದಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡರು. ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರುಗಳಾದ [[ಸ್ಟೆವ್ ಸ್ಕುಮಿಡ್ತ್]] ಮತ್ತು [[ಮಾರ್ಕ್ ಸಾಲ್ಟೆರ್]]ರವರು, ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಿಂದ ಚುನಾವಣೆಯ ರಾತ್ರಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿಯಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ನೀವು ಭಾಷಣ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲವೆಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ಹೇಳಿದರು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರಿಗೆ ವಿಜ್ಞಾಪಿಸಿಕೊಂಡರು, ಆದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಹೇಳಿದ್ದೇ ಸರಿಯೆಂದರು.<ref name="Vanity Fair ICFW">{{cite news | last = Purdum | first = Todd S. | authorlink = Todd Purdum | title = It Came from Wasilla | work = Vanity Fair | issue = 588 | date = August 2009 | pages = 60–65, 107–112 | url = http://www.vanityfair.com/politics/features/2009/08/sarah-palin200908?printable=true&currentPage=all | accessdate =May 30, 2010}}</ref> "ಗೇಮ್ ಚೇಂಜ್",ಅನ್ನುವ 2008ರ ವಿವಿಧ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಒಂದು ಅತೀ ಕ್ಲಿಷ್ಟವಾದ ಪುಸ್ತಕವು 2010ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶನಮಾಡಲಾಯಿತು, ಇದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಏಕರೂಪಿ ಮತ್ತು ವಿಷಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅವರ ಮನಸ್ಥಿತಿ ತೂಗಾಡುತ್ತೆಂದು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿತು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ವಕ್ತಾರರಿಂದ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಇದೊಂದು ಸರಿಯಿಲ್ಲದ ಗೊಡ್ಡು ಹರಟೆಯೆಂದು ಖಂಡಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="NYDN 01-11-10">{{cite news|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/2010/01/11/2010-01-11_new_book_game_change_sarah_palin_believed_.html|title=Book 'Game Change' portrays Sarah Palin as unstable ignoramus who believed Saddam was behind 9/11|last=Kennedy|first=Helen|date=January 11, 2010|newspaper=New York Daily News|accessdate=May 30, 2010|archive-date=ಜನವರಿ 14, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100114063648/http://www.nydailynews.com/news/politics/2010/01/11/2010-01-11_new_book_game_change_sarah_palin_believed_.html|url-status=dead}}</ref> == 2008ರ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ == [[ಚಿತ್ರ:Sarah Palin at Chambliss rally.jpg|thumb|ಸವನ್ನಹ್, ಜಾರ್ಜಿಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಸ್‌ಬಿ ಚಾಂಬ್ಕಿಸ್ಸ್‌ಜೊತೆಸೇರಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಮೇಳ, ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008]] ಜನವರಿ 19,2009ರಂದು [[ಪೊಕ್ಸ್ ನ್ಯೂಸ್]]ನ [[ಗ್ಲೆನ್ ಬೆಕ್]] ವಿಮರ್ಶಕರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ದೂರದರ್ಶನ ಪ್ರಸಾರದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ [[ಬರಾಕ್ ಒಬೋಮ]]ರವರನ್ನು ಕುರಿತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ಮೊದಲ ಅಥಿತಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ಒಬೋಮ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ದವಾದ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡದೆ ದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯಿಂದಲೂ ಅವರಿಗೆ ಬೆಂಬಲನೀಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.boston.com/news/politics/politicalintelligence/2009/01/palin_hopeful_a.html|title=Palin hopeful about Obama presidency|last=Rhee|first=Foon|work=Political Intelligence|publisher=Boston.com|date=January 19, 2009|accessdate=May 30, 2010|archiveurl=https://archive.today/20120722043917/http://www.boston.com/news/politics/politicalintelligence/2009/01/palin_hopeful_a.html|archivedate=ಜುಲೈ 22, 2012|url-status=live}}</ref> 2008ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಧವಿಯ ಅಭಿಯಾನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯು ಅವರು 2012ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪಧವಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವರೆಂಬ ಊಹಾಪೋಹಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ 2008ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಸಕ್ರಿಯವಾದ "ಡ್ರಾಪ್ಟ್ ಪಾಲಿನ್‌" ಅನ್ನುವ ಚಳುವಳಿಯಿತ್ತು.<ref>{{cite news | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/us_elections_2008/7713358.stm | title=What next for Sarah Palin? | first=Ali |last=Reed | publisher=BBC News| date= November 6, 2008 | accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಕೆಲವು ಆಯ್ದವರಿಂದ ಮಾತ್ರ ಧೃಡೀಕರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಪಕ್ಷೇತರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಪರವಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಅಭಿಯಾನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗು ಅವರು ಧನ ಜಾಗೃತಿಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲವಾಗಿ ಉಳಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.politico.com/news/stories/1208/16162.html|title=Chambliss: Palin 'allowed us to peak' | first=Andy | last=Barr | publisher=The Politico |date=December 3, 2008 | accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಅವರ ಈ ವಿಜಯವು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು 2012ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪಧವಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಬಹುದೆಂಬ ಊಹಾಪೋಹಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು.<ref>{{cite news|url=http://voices.washingtonpost.com/thefix/2008/10/sarah_palin_st_louis_and_2012.html|title=Sarah Palin, St. Louis and 2012|last=Cillizza|first=Chris|date=October 3, 2008|work=The Fix|publisher=Washington Post|accessdate=May 30, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 28, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111128073552/http://voices.washingtonpost.com/thefix/2008/10/sarah_palin_st_louis_and_2012.html|url-status=dead}}</ref> ಜನವರಿ 27, 2009ರಂದು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಾರಾPAC ಅನ್ನುವ, [[ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕೃತ್ಯಗಳ ಸಮಿತಿ]]ಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.<ref>{{cite news| title = Sarah Palin Launches Political Action Committee| url = http://blogs.wsj.com/washwire/2009/01/27/sarah-palin-launches-political-action-committee/| first = Mary Lu| last = Carnevale| coauthors = Davis, Susan| work = Washington Wire| newspaper = Wall Street Journal| date = January 27, 2009| accessdate = May 30, 2010| archive-date = ಜನವರಿ 31, 2009| archive-url = https://web.archive.org/web/20090131202950/http://blogs.wsj.com/washwire/2009/01/27/sarah-palin-launches-political-action-committee/| url-status = dead}}</ref> ಸಂಸ್ಥೆಯು, ತನ್ನನ್ನು ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿದ್ದ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದ ಸ್ಥಾನಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು "ಎನರ್ಜಿ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆನ್ಸ್" ವಕೀಲರಾಗಿ,<ref>{{cite web| title = Palin Forms Political Committee That Could Help a 2012 Campaign | url = https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=azCCxotgdG1E&refer=home| first=Jonathan D. | last=Salant | publisher = Bloomberg News | date = January 27, 2009| accessdate =May 30, 2010}}</ref> ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref>{{cite news| title = Sarah Palin Launches Political Action Committee|url=http://www.cbsnews.com/blogs/2009/01/27/politics/politicalhotsheet/entry4758742.shtml | first=Ken |last=Millstone | work= Political Hotsheet |date = January 27, 2009| publisher= CBS News | accessdate =May 30, 2010}}</ref> ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, "ಪಕ್ಷ, ಗುರುತು, ಅಥವಾ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ, ಇವಾವುದರ ಸಂಬಂದವಿಲ್ಲದೆ ನ್ಯಾಯವಾದ ಸಂಗತೆಗಳಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಹೊಂದಿದ್ದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಪರವಾಗಿ", ಅಭಿಯಾನ ನಡೆಸುವ ಉದ್ಧೇಶಹೊಂದಿರುವುದಾಗಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.washingtontimes.com/news/2009/jul/12/palin-stump-conservative-democrats |title=Exclusive: Palin to stump for conservative Democrats, Vows to shun 'partisan stuff' | last=Hallow | first=Ralph |publisher=Washington Times |date=July 12, 2009 |accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಸಾರಾPAC ಸರಿಸುಮಾರು $1,000,000ಗಳಷ್ಟು ಧನ ಜಾಗೃತಿಗೊಳಿಸಿದೆಯೆಂದು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="sarahpac">{{cite news | last=Bolstad | first=Erika | coauthors=Cockerham, Sean | url=http://www.adn.com/front/story/863368.html | title=SarahPAC collections reach nearly a million: Nearly 11,000 Contributors:: Donations are mostly from Lower 48 | newspaper= Anchorage Daily News | date=July 14, 2009|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಕಾನೂನುಬದ್ದವಾದ ರಕ್ಷಣಾ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಸಹ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ನೀತಿತತ್ವದ ದೂರುಗಳ ಸವಾಲುಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯಮಾಡಲು ಮೀಸಲಿಡಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಜುಲೈ 2009ರ ಮದ್ಯದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಅಂದಾಜು $250,000ಗಳಷ್ಟು ಸಂಗ್ರಹಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref name="sarahpac"/><ref>{{cite news | url=http://www.cbsnews.com/stories/2009/04/28/politics/main4973428.shtml?tag=topHome;topStories | author=AP staff | agency=Associated Press | title=Palin's Legal Fund Faces Ethics Challenge | date=August 28, 2009 | publisher=CBS News | accessdate=May 30, 2010 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[ಚಿತ್ರ:5.3.10SarahPalinByDavidShankbone.jpg|left|thumb|upright|ಮನ್‌ಹತ್ತನ್‌ದಲ್ಲಿನ 100ನೇ ವೈಭವದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‍ರವರು, ಮೇ 4, 2010.]] ಪೆಬ್ರವರಿ 6, 2010ರಂದು, ಪೊಕ್ಸ್ ನ್ಯೂಸ್‌ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ನೀವು 2012ರ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪಧವಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತೀರ ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರು "ಇದು ದೇಶಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯದೆಂದು ನಾನು ನಂಬಿದರೆ, ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲೂ ಬಹುದೆಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದರು,"<ref name="guardian 2010-02-07">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2010/feb/07/sarah-palin-tea-party-speech1|title=Sarah Palin fires up Tea Party faithful and hints at 2012 run|first=Ed|last= Pilkington|date=February 7, 2010|publisher=The Guardian|accessdate=2010-02-07 | location=London}}</ref> ಹಾಗು "ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ನನಗಾಗಿ ಬಂದ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನಾನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು".<ref name="NYT 2010-02-07">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/02/08/us/politics/09palin.html|title=Palin Responds to ‘Run, Sarah, Run’|last=Zernike|first=Kate|date=February 7, 2010|publisher=New York Times|access-date=ಜುಲೈ 14, 2021|archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 10, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100210202559/http://www.nytimes.com/2010/02/08/us/politics/09palin.html|url-status=dead}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ 2010ರಲ್ಲಿ, ಡಿಸ್ಕವರಿ ಚಾನೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ "ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್‌ರ ಅಲಸ್ಕ", ಅನ್ನುವ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://latimesblogs.latimes.com/unleashed/2010/04/wildlife-group-urges-discovery-to-drop-sarah-palins-docuseries.html|title=Wildlife Group urges Discovery to Drop Sarah Palin's docu-series|first=Lindsay|last= Barnett|work=L.A. Unleashed |publisher=LA Times|date=April 9, 2010 |accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು T.V.ನಿರ್ಮಾಪಕರಾದ ಮಾರ್ಕ್ ಬೆನ್ನೆಟ್‌ರವರಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="articles.chicagotribune.com">{{cite web|url=http://articles.chicagotribune.com/2010-03-30/news/ct-talk-sarah-palin-fox-news-0331-20100330_1_levi-johnston-fox-reality|title=Palin's new Fox show debuts this week|first=Matea|last=Gold|newspaper=Chicago Tribune|date=March 30, 2010|accessdate=May 30, 2010|archive-date=ಜುಲೈ 27, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100727133125/http://articles.chicagotribune.com/2010-03-30/news/ct-talk-sarah-palin-fox-news-0331-20100330_1_levi-johnston-fox-reality|url-status=dead}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಕೂಡ ಈಚೆಗೆ ಪೊಕ್ಸ್ ನ್ಯೂಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾಗತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದರು.<ref name="articles.chicagotribune.com"/> ಅವರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಲು ತೋರಿಸಿದ ಕೆಲವು ಅಥಿತಿಗಳು ಯವತ್ತೂ ಇವರನ್ನು ಬೇಟಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದಾಗಿನಿಂದ, ಪ್ರದರ್ಶನವು ಕೆಲವು ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. L.L. ಕೂಲ್ J ಮತ್ತು ಟೊಬಿ ಕೆಯಿತ್‌ರವರಿಬ್ಬರು ಬೇರೆಯವರ ಸಂದರ್ಶನದಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಪೂಟೆಜನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆಯೆಂದು ದೂರಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.montrealgazette.com/entertainment/Guests+Palin+show+dishonest/2755374/story.html|title='Guests' say Palin's TV show dishonest|last=Leonard|first=Tom|newspaper=The Gazette|date=April 2, 2010|accessdate=May 30, 2010}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> === ''ಗೋಯಿಂಗ್ ರೋಗ್'' ಮತ್ತು ''ಅಮೆರಿಕ ಬೈ ಹಾರ್ಟ್'' === {{Main|Going Rogue: An American Life}} ನವೆಂಬರ್ 2009ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ''Going Rogue: An American Life'' ಅನ್ನುವ ಸ್ವಾನುಭವವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಾವು ಅಲಸ್ಕದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದ್ದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು, ಅವರ ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯದ ಜೀವನವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಅಭಿಯಾನದಲ್ಲಿ ವಿವಾದಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದಾಗ, Mcಕೈನ್‌ರವರ ಸಿಬ್ಬಂಧಿ ವರ್ಗದವರು ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ 'gone rogue' ಅನ್ನುವ ಪದಸಮುಚ್ಚಯದಿಂದ ತಾವು ಶಿರೋನಾಮೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವುದಾಗಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಿಳಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.slate.com/id/2202658/|title=Palin's Campaign vs. McCain's: When Sarah Palin disagrees with John McCain, it means something. Or does it? |last=Dickerson|first=John|date=October 20, 2008|publisher=Slate|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಉಪನಾಮ, "ಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಲೈಪ್" ಅನ್ನುವುದು, ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ [[ರೊನಾಲ್ಡ್ ರೆಯಗನ್‌]]ರ [[1990ರ ಆತ್ಮಕಥೆಯನ್ನು]] ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="ew 2009-10-06">{{cite web|url=http://shelf-life.ew.com/2009/10/06/sarah-palin-memoir-going-rogue-american-life/|title=Sarah Palin's new memoir: Gosh that subtitle sounds familiar|last=Geier|first=Thom|date=October 6, 2009|accessdate=May 30, 2010|work=Shelf Life|publisher=Entertainment Weekly|archive-date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 29, 2009|archive-url=https://www.webcitation.org/5mO7OxZ4n?url=http://shelf-life.ew.com/2009/10/06/sarah-palin-memoir-going-rogue-american-life/|url-status=bot: unknown}}</ref> ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಎರಡು ವಾರಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪುಸ್ತಕದ ಮಾರಾಟವು, ಮೊದಲನೆಯ ದಿನವೇ 300,000 ಪ್ರತಿಗಳ ಮಾರಾಟದೊಂದಿಗೆ, ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಅಂಕವನ್ನು ಮೀರಿದೆ. ಇದರ ಉತ್ತಮ ಮಾರಾಟದ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು [[ಬಿಲ್ಲ್ ಕ್ಲಿಂಟನ್]], [[ಹಿಲರಿ ಕ್ಲಿಂಟನ್]] ಮತ್ತು ಬರಾಕ್ ಒಬಮರವರ ಆತ್ಮಕಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref name="CBS 12-1-09">{{cite web|url=http://www.cbsnews.com/stories/2009/12/01/print/main5851137.shtml|title=Sarah Palin Book Goes Platinum Former Vice Presidential Candidate's "Going Rogue" Joins the Ranks of Top Selling Political Memoirs by Obama and the Clintons|agency=Associated Press|author=AP staff|date=December 1, 2009|publisher=CBS News|accessdate=May 30, 2010|archive-date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 29, 2009|archive-url=https://www.webcitation.org/5mO5i6RUe?url=http://www.cbsnews.com/stories/2009/12/01/print/main5851137.shtml|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{cite web|title=Sarah Palin Tops New York Times Best Seller List with 'Going Rogue'|url=http://www.hispanicbusiness.com/media/2009/12/9/sarah_palin_tops_new_york_times.htm|publisher=HispanicBusiness.com| first=Rob | last=Kuznia |date=December 9, 2009|accessdate=May 30, 2010}}</ref><ref>{{cite web|title=Sarah Palin's 'Going Rogue' sells 1 million. How does it stack up to Barack and Hillary's books?|url=http://blog.zap2it.com/thedishrag/2009/12/sarah-palins-going-rogue-sells-1-million-how-does-it-stack-up-to-barack-and-billarys-books.html|last=Reither|first=Andrea|work=The Dishrag|publisher=Zap2It Blog|date=December 1, 2009|accessdate=May 30, 2010|archive-date=ಜನವರಿ 14, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100114232438/http://blog.zap2it.com/thedishrag/2009/12/sarah-palins-going-rogue-sells-1-million-how-does-it-stack-up-to-barack-and-billarys-books.html|url-status=dead}}</ref> ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ತರಲು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, 11 ರಾಜ್ಯಗಳ ಪರ್ಯಟನೆ ಮಾಡಿದರು. ನವೆಂಬರ್ 16, 2009ರಂದು [[ಒಪ್ರಾ ವಿನ್ಪ್ರೆಯ್‌]]ರವರೊಂದಿಗೆ ನಡೆದ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಸಂದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು, ಅವರು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2009/11/19/arts/television/19arts-SARAHPALINGE_BRF.html |title=Sarah Palin Generates High Ratings for ‘Oprah’ |last=Stelter |first=Brian|coauthor=compiled by Dave Itzkoff|work=Arts, Briefly |newspaper=New York Times |date=November 18, 2009 |accessdate= May 30, 2010}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಸಹಯೋಗಿಯವರೊಂದಿಗೆ ಇನ್ನು ಶಿರೋನಾಮೆ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಎರಡನೆಯ ಪುಸ್ತಕದ ತಯಾರಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ''[[America By Heart: Reflections on Family, Faith and Flag]]'' , ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 23, 2010ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="CBSNews2010-05-11"/><ref>{{cite news|last=Italie |first=Hillel |url=http://www.usatoday.com/life/books/news/2010-05-11-sarah-palin_N.htm |title=Sarah Palin's book, 'America By Heart,' out Nov. 23 |publisher=USAToday.Com |date=May 12, 2010|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಪ್ರಕಾಶಕರಾದ ಹರ್‌ಪೆರ್ ಕೊಲಿನ್ಸ್‌ರವರ ಪ್ರಕಾರ ಪುಸ್ತಕವು ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಪ್ರಿಯವಾದ ಭಾಷಣದಿಂದ, ಧರ್ಮೋಪದೇಶದಿಂದ, ಅವರ ಲೇಖನಗಳಿಂದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಅವರ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕದ ಪರ್ಯಟನದಲ್ಲಿ ರೂರಲ್ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಬೇಟಿಯಾದ ಕೆಲವರನ್ನೊಳಗೊಂಡು, ಪಾಲಿನ್ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಕೆಲವರ ಭಾವಚಿತ್ರಗಳನ್ನೊಂದಿದೆ.<ref name="CBSNews2010-05-11"/> === ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಕನ್ವೆನ್ಷನ್ ಕೀನೋಟ್ ಸ್ಪೀಚ್ === ಪೆಬ್ರವರಿ 6, 2010ರಂದು, ನಶ್ವಿಲೆ,ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರಾರಂಭೋತ್ಸವದ ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಕೀನೋಟ್ ಭಾಷಣಕಾರರಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಚಳುವಳಿಯು]] "ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿನ ರಾಜಕಾರಣಗಳ ಭವಿಷ್ಯವೆಂದು" ಹೇಳಿದರು.<ref name="nytimes2">{{cite news |last=Zernike |first=Kate |url=https://www.nytimes.com/2010/02/07/us/politics/08palin.html |title=Palin Assails Obama at Tea Party Meeting |location=Nashville, TN) |newspaper=New York Times |date=Februray 6, 2010 |accessdate=May 30, 2010 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 9, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100209220722/http://www.nytimes.com/2010/02/07/us/politics/08palin.html |url-status=dead }}</ref> ಅವರ 40 ನಿಮಿಷಗಳ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜನಸಮೂಹವನ್ನು "ಹೊಪೆಯ್-ಚಂಗೆಯ್ ಸ್ಟುಪ್‌ನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯು ಹೇಗಿದೆಯೆಂದು" ಕೇಳಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article7026300.ece|title=Sarah Palin and Scott Brown set the United States frothing|publisher=The Sunday Times|location=London|date=February 14, 2010|accessdate=May 30, 2010|first=Christina|last=Lamb|archive-date=ಜೂನ್ 6, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100606050149/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article7026300.ece|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.cbsnews.com/video/watch/?id=6182081n |title=In Full: Palin's Tea Party Speech |work=CBS News Video |publisher=CBSNews.com |date=February 6, 2010 |accessdate=May 30, 2010 |archive-date=ಜುಲೈ 28, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100728164214/http://www.cbsnews.com/video/watch/?id=6182081n |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=123462728|title='How's That Hopey, Changey Stuff?' Palin Asks|first=Don|last=Gonyea|date=February 7, 2010|work=see photograph|accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಒಬಾಮರವರು ಕಡಿಮೆಯಾದ ನಿಧಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ, ಮತ್ತು ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಅವರ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ "ಅಮೆರಿಕಾದಪರ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ", ಅವರನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಟೀಕಿಸಿದರು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು, ಒಬಾಮರನ್ನು ಬಯೋದ್ಪಾದಕರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವಲ್ಲಿ ತುಂಬ ದುರ್ಬಲ ನಿಲುವನ್ನು ತಳೆದಿದ್ದರು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕ್ರಿಸ್‌ಮನ್‌ನಂದು ಆತ್ಮಾಹುತಿ ಬಾಂಬು ದಾಳಿಗಾರ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ವಿಮಾನದೊಳಗೆ ನುಗ್ಗಲು ಸಾದ್ಯವಾಯಿತೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/01/08/AR2010010801057.html |first=Howard|last= Kurtz|title= Obama Takes the Blame|work=Media Notes |publisher=Washington Post|date=January 8, 2010|accessdate=May 27, 2010}}</ref> "ಆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು, ನಮಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ, ಕಾನೂನಿನ ಅಧ್ಯಾಪಕರದ್ದಲ್ಲ," ಎಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="nytimes2"/> ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ಸಮಾವೇಶವಾದ ಉದ್ಧೇಶವೇನೆಂದರೆ, ವಿವಿಧ ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಒಟ್ಟುಗೂಡುವಿಕೆಯ ಸಕ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ನಿಜವಾದ ರಾಜಕೀಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸುವುದೆಂದು ಸನ್ನಿವೇಶದ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರು ಹೇಳಿದರು. ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು "...ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ವಿಲೀನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ರಿಪಾಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷವು ಚುರುಕಾಗಿರುತ್ತದೆಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="nytimes2"/> Ms. ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಭಾಷಣದ ಶುಲ್ಕವು $100,000 ಯಾಗಿರುತ್ತದೆಂದು ವರಿದಿಯಾಗಿತ್ತು, ಆಗ ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಚಳುವಳಿಯು ಆರ್ಥಿಕ ಮಧ್ಯಮಮಾರ್ಗಿಗಳಿಗೆ ಇದನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆಂದು ಟೀಕಿಸಿತು. ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ನೇಷನ್‌ನ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ, ಜುಡ್‌ಸೊನ್ ಫಿಲಿಪ್ಸ್‌ರವರಿಗೆ, ಸಭೆಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದ ಸೋಸಿಯಲ್ ನೆಟ್ವರ್ಕಿಂಗ್ ಸೈಟ್‌ನವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಬಹಿರಂಗ ಪಡಿಸದಂತೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿದರು. "ನಾನು ಸುಮ್ಮನೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ: ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಭಾಷಣಕಾರರಾಗಿ ಪಡೆದಾಗ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ , ಇದು ಬರೀ ಹಸ್ತಲಾಗವದಿಂದ ಆಗುದಿಲ್ಲವೆಂದು," ಅವರು ಹೇಳಿದರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಾವು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಶುಲ್ಕದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವಿನಾಯಿತಿಯಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ತಾವು ಅದನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೆಲಸಗಳ ನಿಧಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.<ref name="nytimes2"/> ಅವರ ಭಾಷಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌‌ರವರು ತಮ್ಮ ಹಸ್ತದಲ್ಲಿ "ಎನರ್ಜಿ", "ಟಾಕ್ಸ್ ಕುಟ್ಸ್", ಮತ್ತು "ಲಿಪ್ಟ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸ್ಪಿರಿಟ್" ಅನ್ನುವ ಶಬ್ಧಗಳನ್ನು ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಭಾಷಣ ಮಾಡುವಾಗ ತಮ್ಮ ಕೈಯನ್ನು ನೋಡಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನಂತರ ನಡೆದ ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕೈಯನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಇದರಿಂದ ನಂತರ [[ವೈಟ್ ಹೌಸ್ ಪ್ರೆಸ್ಸ್ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ]], [[ರೊಬೆರ್ಟ್ ಗಿಬ್ಸ್‌]]ರವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು, ಅನೇಕ ಕಲಾವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಪರಿಹಾಸ್ಯಕ್ಕೊಳಗಾದರು.<ref name="crib">{{cite web |last=Morgan |first=David S |url=http://www.cbsnews.com/blogs/2010/02/08/politics/politicalhotsheet/entry6185820.shtml |title=Palin Hand Crib Notes Attract Scrutiny |work=Political Hotsheet |publisher=CBS News |date=February 8, 2010 |accessdate=May 30, 2010 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 13, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100213032754/http://www.cbsnews.com/blogs/2010/02/08/politics/politicalhotsheet/entry6185820.shtml |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tmz.com/2010/02/07/sarah-palin-hand-cheat-notes-photo/ |title=Sarah Palin's Hand Gets Job Done|author=TMZ staff |publisher=TMZ.com |date=February 7, 2010 |accessdate=May 30, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.usnews.com/blogs/mary-kate-cary/2010/02/08/palin-hand-notes-are-alarming-embarrassing.html |title=Palin Hand Notes Are Alarming, Embarrassing|first= Mary Kate|last=Cary |publisher=USNews.com |work=Opinion|date=February 8, 2010 |accessdate=May 30, 2010}}</ref> ಮುಂದಿನ ದಿನ [[ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ [[ರಾಜ್ಯಪಾಲ]]ರಾದ [[ರಿಕ್ ಪೆರ್ರಿ]]ರವರ ಪರವಾಗಿ ಅಭಿಯಾನ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಹಸ್ತದಲ್ಲಿ "ಹಾಯ್ ಮಾಮ್" ಎಂದು ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು, ಇದು ತಮ್ಮ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದವರಿಂದ ಹಾಸ್ಯಕ್ಕೊಳಗಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.<ref>{{cite web|url=http://blogs.abcnews.com/politicalpunch/2010/02/robert-gibbs-mocks-sarah-palin-from-white-house-podiumwhen-imitation-isnt-flattery.html |title=Robert Gibbs Mocks Sarah Palin from White House Podium...When Imitation Isn’t Flattery|first=Karen|last=Travers|work=Political Punch |publisher=ABC News|date=February 9, 2010|accessdate=May 30, 2010}}</ref> == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬದುಕು == [[ಚಿತ್ರ:Palin family retouched.jpg|thumb|left|ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಯ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಾಗಿದ್ದ ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರು, ಆಗಸ್ಟ್ 29, 2008. ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ: ಟೊಡ್ಡ್, ಪಿಪೆರ್, ವಿಲ್ಲೊವ್, ಬ್ರಿಸ್ಟೊಲ್ ಮತ್ತು ಟ್ರಿಗ್.]] ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮನ್ನು [[ಹಾಕಿ ತಾಯಿ]]ಯೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಐದುಜನ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ: ಗಂಡುಮಕ್ಕಳು ಟ್ರಾಕ್ (ಜ. 1989)<ref name="SlateFAQ"/> ಮತ್ತು ಟ್ರಿಗ್ ಪಕ್ಸೊನ್ ವನ್ (ಜ.2008), ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು [[ಬ್ರಿಸ್ಟೊಲ್ ಶೇರನ್ ಮಾರಿ]] <ref>{{cite web |last=Sobieraj Westfall |first=Sandra |url=http://www.people.com/people/archive/article/0,,20282000,00.html |title=Bristol Palin 'My Life Comes Second Now' |work=Archive |publisher=People |date=June 1, 2009 |accessdate=May 30, 2010 |archive-date=ಜುಲೈ 29, 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100729210938/http://www.people.com/people/archive/article/0,,20282000,00.html |url-status=dead }}</ref> (ಜ. 1990), ವಿಲ್ಲೊವ್ (ಜ. 1994), ಮತ್ತು ಪಿಪೆರ್ (ಜ. 2001)<ref name="nytimes bio"/><ref name="quinn">{{cite news | url = http://www.usatoday.com/news/politics/2008-08-29-2867523509_x.htm | title = McCain makes history with choice of running mate| agency = Associated Press | author = Quinn, Steve and Calvin Woodward| date = August 30, 2008 |location=Juneau, Alaska|publisher=USA Today | accessdate =May 29, 2010}}</ref> ಟ್ರಾಕ್‌ರನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11, 2007ರಂದು,<ref name="AP-SonEnlists">{{cite news | last = Quinn | first = Steve | url = http://www.adn.com/2007/09/19/220586/palins-son-leaves-brfor-army-boot.html | title = Palin's son leaves for Army boot camp: Track: Governor supports enlistment 'for the right reasons' | newspaper = Anchorage Daily News | date = September 19, 2007 | accessdate = May 29, 2010 | archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1, 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100901114734/http://www.adn.com/2007/09/19/220586/palins-son-leaves-brfor-army-boot.html | url-status = dead }}</ref> [[U.S. ಆರ್ಮಿಯಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕ ವೃತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ತರುವಾಯಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ನ ಕಾಲ್ದಳ|U.S. ಆರ್ಮಿಯಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕ ವೃತ್ತಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ತರುವಾಯಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ನ [[ಕಾಲ್ದಳ]]]]ವಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರ ತಂಡವನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008ರಲ್ಲಿ ಇರಾಕ್‌ಗೆ 12 ತಿಂಗಳಕಾಲ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite news | title = Palin's son's job to guard his commanders in Iraq | agency = Associated Press | url =http://www.military.com/news/article/palins-sons-to-guard-his-commanders.html|author=AP Staff |work=Today in the Military | date = September 6, 2008| publisher=Military.com|accessdate=May 27, 2010}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರ ಕಿರಿಯ ಮಗ, ಟ್ರಿಗ್‌ಗೆ ಜನನದ ಪೂರ್ವವೇ [[ಡವ್ನ್ ಸಿಂಡ್ರೊಮ್|<ref name="DemberADN">{{cite news| url = http://www.adn.com/2008/04/21/382560/palin-confirms-baby-has-down-syndrome.html| title = Palin confirms baby has Down syndrome| author = Demer, Lisa| date = April 21, 2008| newspaper = Anchorage Daily News| accessdate = May 29, 2010| archive-date = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 20, 2010| archive-url = https://web.archive.org/web/20100920195152/http://www.adn.com/2008/04/21/382560/palin-confirms-baby-has-down-syndrome.html| url-status = dead}}</ref> ಡವ್ನ್ ಸಿಂಡ್ರೊಮ್]]ಅನ್ನುವ (ಸಹಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳುಳ್ಳ) ಕಾಯಿಲೆಯಿದೆಯೆಂದು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಯಿತು.<ref name="DemberADN"/> ಪಾಲಿನ್‌ರವರಿಗೆ ಒಬ್ಬ ಮಮ್ಮೊಗ ಇದ್ದಾನೆ, 2008ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಿರಿಯ ಮಗಳು ಬ್ರಿಸ್ಟೊಲ್‌ಗೆ ಜನಿಸಿದ, ಆ ಹುಡುಗನ ಹೆಸರು ಟ್ರಿಪ್ ಈಸ್ಟೊನ್ ಮಿಟ್ಚೆಲ್ ಜೊಹ್ನ್‌ಸ್ಟೊನ್.<ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20245389,00.html|title=Bristol Palin Welcomes a Son|first=Lorenzo|last=Benet|publisher=People Magazine|date=December 29, 2008|accessdate=May 29, 2010}}</ref> ಅವರ ಪತಿ ಟೊಡ್‌ರವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ತೈಲ ಕಂಪನಿಯಾದ [[BP]]ನಲ್ಲಿ ತೈಲ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಸ್ವಂತ [[ವಾಣಿಜ್ಯ ಮೀನುಹಿಡಿಯುವ]] ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="nytoutsider0829"/><ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/2008/sep/07/nation/na-todd7|title=New frontier in campaign spouses: Alaska's 'first dude' Todd Palin is a moose hunter, snowmobile racer, oil worker, union man and hockey dad|last=Miller|first=Marjorie|work=Article Collections, Presidential Elections (2008)|date=September 7, 2008|newspaper=Los Angeles Times|accessdate=May 29, 2010}}</ref> ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ರೊಮನ್ ಕಾಥೊಲಿಕ್]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದರು.<ref name="NewtonTIME">{{cite news | first = Jay | last = Newton-Small | title = Transcript: Time's interview with Sarah Palin | date = August 29, 2008 | url = http://www.time.com/time/printout/0,8816,1837536,00.html | publisher = [[Time (magazine)|Time]] | accessdate = May 29, 2010 | archive-date = ಜೂನ್ 6, 2012 | archive-url = https://www.webcitation.org/68EC1Pxt5?url=http://www.time.com/time/printout/0,8816,1837536,00.html | url-status = dead }}</ref> ನಂತರ, ಅವರ ಕುಟುಂಬ [[ವಸಿಲ್ಲಾದ ದೇವರ ಕೂಟವಾದ]], [[ಪೆಂಟೆಕೊಸ್ಟಲ್]] ಚರ್ಚ್‌ಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಯಿತು,<ref>{{cite web| url = http://www.wasillaag.org/index.php?nid=3720&s=au| title = About us| publisher = Wasilla Assembly of God| accessdate = May 29, 2010| archive-date = ಜುಲೈ 28, 2011| archive-url = https://web.archive.org/web/20110728171552/http://www.wasillaag.org/index.php?nid=3720&s=au| url-status = dead}}</ref> ಅಲ್ಲಿ ಅವರು 2002ರವರೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ನಂತರ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ವಸಿಲ್ಲ ಬೈಬಲ್ ಚರ್ಚ್‌ಗೆ]] ವರ್ಗಾವಣೆಯಾದರು ಕಾರಣ, ಅಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಕ್ಕಳ ಸೇವೆಗೆ ಅವರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಧ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರೆಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="miller">{{cite news| last= Miller|first=Lisa|coauthors=Coyne, Amanda |url=http://www.newsweek.com/2008/09/01/a-visit-to-palin-s-church.html | title= A Visit to Palin’s Church: Scripture and discretion on the program in Wasilla | publisher=Newsweek | date= September 2, 2008 |accessdate=May 29, 2010}}</ref> ಜುನೆಯುನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ಜುನೆಯುನ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{cite web | title = Statement Concerning Sarah Palin | url = http://www.jccalaska.com/images/10000/3000/582JU/user/palin.htm | publisher = Juneau Christian Center | date = September 3, 2008 | accessdate = May 29, 2010 | archive-date = ಫೆಬ್ರವರಿ 14, 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100214021953/http://jccalaska.com/images/10000/3000/582JU/user/palin.htm | url-status = dead }}</ref> ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮನ್ನು "[[ಬೈಬಲ್‌-ಬಿಲಿವಿಂಗ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್‌]]" ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref name="NewtonTIME"/> ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸಭೆಯ ನಂತರ, ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌ ಅಭಿಯಾನದ ವಕ್ತಾರ CNNಗೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮನ್ನು "ಪೆಂಟೆಕೊಸ್ಟಲಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ" ಮತ್ತು ಅವರು "ಮಹತ್ತರವಾದ ಧಾರ್ಮಿಕ ದೃಢಸಂಕಲ್ಪಗಳನ್ನು" ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.<ref name="pastor">{{cite news| author = Kaye, Randi| url = http://www.cnn.com/2008/POLITICS/09/08/palin.pastor/index.html| title = Pastor: GOP may be downplaying Palin's religious beliefs| publisher = CNN| date = September 12, 2008|accessdate=May 29, 2010}}</ref> == ರಾಜಕೀಯದ ಸ್ಥಾನಗಳು == {{Main|Political positions of Sarah Palin}} * 1982ರಿಂದ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ನೊಂದಾಯಿಸಿದ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ಆಗಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.factcheck.org/elections-2008/sliming_palin.html|title=Sliming Palin: False Internet claims and rumors fly about McCain's running mate|author=FactCheck.org staff|publisher=FactCheck.org|date=September 8, 2008|accessdate=May 29, 2010|archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 27, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110227194045/http://www.factcheck.org/elections-2008/sliming_palin.html|url-status=dead}}</ref> * ಪಾಲಿನ್‌ರವರು 2010ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಮಾಡಿದ ಆರೋಗ್ಯ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿರೋದಿಸಿದರು, ಹಾಗು ಇದು [[ಸಾವಿನ ಬಾಗಿಲಿಗೆ]] ಕರೆದೊಯ್ಯಬಹುದೆಂದು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಶಾಸನವು [[ಹೆಲ್ತ್ ಕೇರ್ ಮತ್ತು ಎಜ್ಯುಕೇಷನ್ ರಿಕೊನ್ಸಿಲೇಷನ್ ಕಾಯಿದೆ 2010]]ರಿಂದ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ [[ರೋಗಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಮತ್ತು ವದಗಿಸಬಹುದಾತಂಹ ಕಾಳಜಿಯ ಕಾಯಿದೆ]] ಯಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.facebook.com/note.php?note_id=213042303434 |title=Midnight Votes, Backroom Deals, and a Death Panel|last=Palin|first=Sarah|work=Sarah's Notes|date=December 22, 2009|publisher=Facebook |accessdate=May 29, 2010}}</ref> ಕಾಯಿದೆಯ ಭಾಗಗಳನ್ನು ರದ್ದುಮಾಡುವುದನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|last=Condon|first=Stephanie|url=http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-20000912-503544.html|title=Palin: Health Care Vote a 'Clarion Call' to Action|work=Political Hotsheet|publisher=CBS News|date=March 22, 2010|accessdate=May 29, 2010|archiveurl=https://archive.today/20130102081444/http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-20000912-503544.html|archivedate=ಜನವರಿ 2, 2013|url-status=live}}</ref> * ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು ಒಬಾಮಾವರು ಮರುಆಯ್ಕೆಯಾಗಬಹುದು ಆದರೆ "ಅವರು ಸಮರದ ಕಾರ್ಡನ್ನು ಆಡಿದ್ದರೆ. ಅಂದರೆ ನಾನು ಅವರು ಏನನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು ಅಂತ ಅಂದುಕೊಂಡನೊ ಹಾಗೆ, ಅವರು ಇರಾನ್‌ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸುವುದು ಅಥವಾ ನಿಜವಾಗಿಯು ಅದರಿಂದ ಹೊರ ಬರುವ ನಿರ್ಧಾರಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಇಸ್ರೇಯಲರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಅವರಿಂದಾಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು."<ref>{{cite news|url=http://www.politicsdaily.com/2010/02/07/sarah-palin-on-fox-news-sunday/|title=Sarah Palin on Fox News Sunday|date=February 7, 2010|publisher=PoliticsDaily.com|author=Transcript|accessdate=May 29, 2010|archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 7, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100207225438/http://www.politicsdaily.com/2010/02/07/sarah-palin-on-fox-news-sunday/|url-status=dead}}</ref> * [[ಸ್ವಲಿಂಗ ಮದುವೆ]],<ref>{{cite web| url=http://www.ontheissues.org/2008/Sarah_Palin_Civil_Rights.htm|title=Sarah Palin on Civil Rights |publisher=OnTheIssues.org | date=updated November 25, 2009|accessdate=May 29, 2010}}</ref> [[ಗರ್ಭಪಾತ]] [[ಬಲಾತ್ಕಾರ]]ದಿಂದ ಆದ ಗರ್ಭಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡು ಮತ್ತು [[ಬಂಧುಜೊತೆಗಿನ ಲೈಂಗಿಕ ಸಂಪರ್ಕ]], ಮತ್ತು [[ಭ್ರೂಣ ಲಿಂಗ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವುದು]]ಗಳನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="gibson p7">{{cite web| last = Gibson | first = Charles | authorlink = Charles Gibson| url = cite web|url=http://abcnews.go.com/Politics/Vote2008/story?id=5795641&page=7 | title =Full Excerpts: Charlie Gibson Interviews GOP Vice Presidential Candidate Sarah Palin | publisher = ABC News | date = September 13, 2008 | accessdate = May 29, 2010}}</ref> [[ಗಲ್ಲು ಶಿಕ್ಷೆ]],<ref>{{cite news| url=https://www.theguardian.com/world/2008/aug/30/johnmccain.palin2 | title=Meet the Barracuda: anti-abortion, pro-death penalty and gun-lover | first=Suzanne | last=Goldenberg |publisher=Guardian (UK) | date=August 30, 2008 | location=London|accessdate=May 29, 2010}}</ref> ಗರ್ಭಪಾತ ಬಯಸುವ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಸಿನ ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ [[ಪೋಷಕರು ಅನುಮತಿಕೊಡುವ ಅವಶ್ಯಕತೆ]] ಯಿರುವುದು,<ref name="NYT_ElectionGuide2008_VP">{{cite news|url=http://elections.nytimes.com/2008/president/issues/vice-presidents/index.html |title=Running Mates on the Issues |author=New York Times staff|work=Election Guide 2008 |newspaper=New York Times|accessdate=May 29, 2010}}</ref> ಮತ್ತು [[ಪಬ್ಲಿಕ್ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ]] ಸೃಷ್ಟಿ ಕೃತಿ ಮಾಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿ ಕಲಿಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="ADN_Kizzia_20061027">{{cite news | url = http://www.adn.com/sarah-palin/background/story/217111.html | author = Kizzia, Tom | date = October 27, 2006 | title = 'Creation science' enters the race: Governor: Palin is only candidate to suggest it should be discussed in schools | publisher = Anchorage Daily News | accessdate = May 29, 2010 | quote = the discussion of alternative views should be allowed to arise in Alaska classrooms: 'I don't think there should be a prohibition against debate if it comes up in class. It doesn't have to be part of the curriculum. Palin added that, if elected, she would not push the state Board of Education to add such creation-based alternatives to the state's required curriculum. | archive-date = ನವೆಂಬರ್ 26, 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20091126131449/http://www.adn.com/sarah-palin/background/story/217111.html | url-status = dead }}</ref> * ಗರ್ಭನಿರೋಧಕದ ಜೊತೆಗೆ ಲೈಂಗಿಕತೆಯಿಂದ ದೂರವಿರಲು ನೆರವಾಗುವ, ಪಬ್ಲಿಕ್ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿನ ಲೈಂಗಿಕ ಭೋದನೆಯನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು,<ref>{{cite news | url =http://www.latimes.com/news/politics/la-na-sexed6-2008sep06,0,3119305.story| first = Seema | last = Mehta | title = GOP ticket split over condom use: While running for state office, Palin said their use ought to be discussed|work=Article collections |newspaper = Los Angeles Times | date = September 6, 2008 | accessdate =May 29, 2010}}</ref> * [[ನ್ಯಾಷನಲ್ ರೈಪಲ್ ಅಸ್ಸೋಸಿಯೇಷನ್‌]] (NRA)ನ ಜೀವಮಾನದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, [[ಕೈ ಪಿಸ್ತೂಲಿನ]] ಒಡೆತನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು, ಮತ್ತು [[ಅರೆ-ಯಾಂತ್ರಿಕ]] [[ಆಕ್ರಮಣ ಆಯುಧಗಳ]] ನಿಷೇಧಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವುದು.<ref name="abcnews1">{{cite web| last = Gibson | first = Charles | authorlink = Charles Gibson| url = http://abcnews.go.com/Politics/Vote2008/story?id=5795641 | title =Full Excerpts: Charlie Gibson Interviews GOP Vice Presidential Candidate Sarah Palin | publisher = ABC News | date = September 13, 2008 | accessdate = May 29, 2010}}</ref> ಮತ್ತು [[ಬಂದೂಕು ಭದ್ರತೆಯ]] ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಯುವಜನರಿಗೆ ಒದಗಿಸುವುದನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಎರಡನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿ]]ಯನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದ್ದರು.<ref name="Braiker">{{cite news| url = http://www.newsweek.com/id/156276 | title =On the Hunt: Sarah Palin, a moose-hunting, lifetime NRA member guns for D.C| last = Braiker | first = Brian | date = August 29, 2008 | publisher=Newsweek |accessdate=May 29, 2010}}</ref> * [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ವೈಲ್ಡ್‌ಲೈಪ್ ರೆಪುಜ್‌]]ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ದಡದಾಚೆಯ ಕೊರೆತಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="ANWR"/><ref>{{cite news|url=http://www.cnbc.com/id/25394468/Drill_Drill_Drill_My_Interview_with_Alaska_Governor_Sarah_Palin|title=Drill, Drill, Drill: My Interview with Alaska Governor Sarah Palin|last=Kudlow|first=Larry|work=Money & Politics|date=June 26, 2008|publisher=CNBC|8=|accessdate=May 29, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 3, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121103101940/http://www.cnbc.com/id/25394468/Drill_Drill_Drill_My_Interview_with_Alaska_Governor_Sarah_Palin|url-status=dead}}</ref> ಗಲ್ಪ್ ಕೋಸ್ಟ್ ಆಯಿಲ್ ದಿಸಾಸ್ಟೆರ್‌ಬಗ್ಗೆ ವಿಮರ್ಶಿಸುವಾಗ, " ನಾನು ಉದ್ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಪುನರುಚ್ಚರಿಸುತ್ತೇನೆ ’ಡ್ಡ್ರಿಲ್ ಹಿಯರ್, ಡ್ರಿಲ್ ನೊವ್’" ಎಂದು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="Weigel">{{cite news|first=David|last=Weigel|date=April 30, 2010|newspaper=The Washington Post|url=http://voices.washingtonpost.com/right-now/2010/04/palin_on_oil_spill_no_human_en.html|title=Palin on oil spill: 'No human endeavor is ever without risk'|work=Right Now|accessdate=May 28, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 28, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111128073534/http://voices.washingtonpost.com/right-now/2010/04/palin_on_oil_spill_no_human_en.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Weigel"/> "ನಮ್ಮ ದೇಶವು ತೈಲ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಭರಸೆಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆಂದು", ಅವರು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.kansascity.com/2010/05/01/1916939/key-to-us-prosperity-is-energy.html|title=Key to U.S. prosperity is energy security, Palin says during speech in Independence|last=Kraske|4=|first=Steve|date=May 1, 2010|newspaper=The Kansas City Star|accessdate=May 28, 2010|archive-date=ಮೇ 4, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100504144058/http://www.kansascity.com/2010/05/01/1916939/key-to-us-prosperity-is-energy.html|url-status=dead}}</ref> * ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಗ್ಲೊಬಲ್ ವಾರ್ಮಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಣಾಮಗಳಬಗ್ಗೆ ಸಂದಿಗ್ದತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು,<ref name="anthroGW">{{cite news| accessdate = 2008-08-29 | url = http://www.newsmax.com/Headline/sarah-palin-vp/2008/08/29/id/325086 | last = Coppock | first = Mike | title = Palin Speaks to Newsmax About McCain, Abortion, Climate Change | publisher = Newsmax | date = August 29, 2008|accessdate=May 28, 2010}}</ref> ಆದರೆ "ಮಾನವರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಖಚಿತವಾಗಿ ಸಮಸ್ಯಗೆ ದಾರಿಮಾಡುತ್ತವೆ" ಮತ್ತು ಈ ಸಮಸ್ಯಗೆ ಪರಿಹಾರ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲೇಬೇಕೆಂದು ಒಪ್ಪಿದರು.<ref name="Palin Goldman">{{cite news| url =http://abcnews.go.com/print?id=5778018|title = Palin Takes Hard Line on National Security, Softens Stance on Global Warming publisher = ABC News | author = Goldman, Russell | date = September 11, 2008 |accessdate=May 28, 2010}}</ref> ಸೆನೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಿಲ್ಲ್ ಇನ್ನೂ ಬಾಕಿಯಿರುವ, [[ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ಲೀನ್ ಆಂಡ್ ಸೆಕುರಿಟಿ ಯಾಕ್ಟ್‌]]ನಂತಹ [[ಕ್ಯಾಪ್-ಆಂಡ್-ಟ್ರೇಡ್]] ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳನ್ನು ಅವರು ವಿರೋಧಿಸಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/07/13/AR2009071302852.html |title= The 'Cap And Tax' Dead End | last=Palin | first=Sarah | work=Opinion |publisher=Washington Post | date=July 13, 2009 |accessdate=May 28, 2010}}</ref> * [[ವಿದೇಶಿ ನೀತಿ]]ಗಳಲ್ಲಿ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[ಇರಾಕ್‌]]ನಲ್ಲಿನ ಬುಷ್‌ರವರ ಆಡಳಿತದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು, ಆದರೆ ವಿದೇಶಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಗಮನ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದೆಂದು ಚಿಂತಿಸಿದರು.<ref name="Sullivan">{{cite news| last = Sullivan| first = Andrew| authorlink = Andrew Sullivan| title = Palin on Iraq| publisher =[[The Atlantic]] | work=The Daily Dish | date =August 29, 2008 | url =http://andrewsullivan.theatlantic.com/the_daily_dish/2008/08/palin-on-iraq.html | |accessdate=May 28, 2010}}</ref><ref>{{cite news| url = http://www.newyorker.com/talk/2008/09/08/080908ta_talk_gourevitch| title = Palin on Obama| work = Butting Heads| last = Gourevitch| first = Philip| date = September 8, 2008| publisher = [[The New Yorker]]| accessdate = May 28, 2010| archiveurl = https://archive.today/20120910045343/http://www.newyorker.com/talk/2008/09/08/080908ta_talk_gourevitch| archivedate = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 10, 2012| url-status = live}}</ref> ಅಪಾಯ ಸನ್ನಿಹಿಸುವಂತಹ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಮಿಲಿಟರಿಯವರು ಮೊದಲೇ ಕಾರ್ಯಕೃತರಾಗಿರುವುದನ್ನು ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಸಮರ್ಥಿಸಿದರು, ಮತ್ತು [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ]]ದಲ್ಲಿನ U.S.ಮಿಲಿಟರಿ ಕಾರ್ಯಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಪಾಲಿನ್‌ರವರು [[Ukರೈನ್]] ಮತ್ತು [[ಜಾರ್‌ಜಿಯ]]ರವರ [[NATO]] ಸದಸ್ಯ್ತ್ವವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದರು,<ref name="url">{{cite news|url = https://www.nytimes.com/2008/09/12/us/politics/12palin.html | last = Rutenberg | first = Jim | date = September 11, 2008 | title = In First Big Interview, Palin Says, ‘I’m Ready’ | publisher = The New York Times|accessdate=May 28, 2010}}</ref> ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾ ಒಬ್ಬ NATO ಸದಸ್ಯರಮೇಲೆ ದಾಳಿನಡೆಸಿದರೆ, ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಜ್ಯಗಳು ತಮ್ಮ [[ಒಪ್ಪಂದ]]ಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ನಡೆಯಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸಿದರು.<ref>{{cite news|url=http://voices.washingtonpost.com/44/2008/09/11/war_with_russia_palin_talks_fo.html|title=War with Russia? Palin Talks Foreign Policy with ABC|last=Kessler|first=Glenn|date=September 11, 2008|work=TheTrail: A Daily Diary of Campaign 2008|publisher=The Washington Post|accessdate=May 21, 2010|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 27, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111127173205/http://voices.washingtonpost.com/44/2008/09/11/war_with_russia_palin_talks_fo.html|url-status=dead}}</ref> == ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ == {{Main|Public image of Sarah Palin}} [[ಚಿತ್ರ:SarahPalinRaleigh.jpg|left|thumb|ರಾಲೆಘ್, NCದಲ್ಲಿನ, ಅಭಿಯಾನದ ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು, ನವೆಂಬರ್, 2008]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಘಟಕದ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ಸಭೆಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ, [[ಗಲ್ಲುಪ್ ಪೊಲ್]] ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಪ್ರಕಾರ ಬಹುತೇಕ ಮತದಾರರಿಗೆ ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಪರಿಚಿತವಾಗಿದ್ದರು. ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಲು ಅವರ ಅಭಿಯಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, 39% ಜನರು ಅಗತ್ಯಬಂದರೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳಿದರು, 33% ಜನರು ಅವರಿಂದ ಸಾದ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳೀದರು, ಮತ್ತು 29% ಜನರು ಯಾವುದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಿಲ್ಲ. "1988ರಲ್ಲಿ [[ಹಿರಿಯ ಜಾರ್ಜ್ ಬುಶ್]]ರವರು ಭಾರತೀಯ ಸೆನೆಟರ್‌ [[ಡಾನ್ ಕ್ವಾಯಲ್]]ರವರನ್ನು ತಮ್ಮ ತಂಡಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಾಗಿನಿಂದ ಇದು ಸಹ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದ ಅತ್ಯಂತ ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಯ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ ವಾಗಿತ್ತು."<ref>{{cite news| url=http://www.usatoday.com/news/politics/election2008/2008-08-30-palin-poll_N.htm | first=Susan|last=Page| title=Poll: Voters uncertain on Palin|date=August 30, 2008|work=2008 Election Coverage|newspaper=USA Today|accessdate=May 28, 2010}}</ref> ಸಭೆಯ ಅನಂತರ, ಅವರ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವು ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಶೀಲನೆಗೊಳಗೊಂಡಿದೆ,<ref name="FairbanksDailyNewsMiner">{{cite news | url = http://2-fdnm.newsminer.com/news/2008/sep/03/alaska-delegates-see-more-republican-convention-at/ | title = Alaska delegates see more Republican convention attention | publisher = Fairbanks Daily News-Miner | author = Delbridge, Rena | date = September 3, 2008 | accessdate = 2010-02-15 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news| url =http://www.boston.com/news/nation/articles/2008/09/05/mccain_takes_stage_turns_down_heat/ | title = McCain takes stage, turns down heat| author = Weiss, Joanna|work=Television |newspaper=The Boston Globe | accessdate =May 28, 2010|September 5, 2008}}</ref> ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜನರದ ಜೀವನದ ಮೇಲಿನ ಅವರ ಧಾರ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿ, ಸಾಮಾನಿಕವಾಗಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಕವಾದ ಅವರ ಭಾವನೆಗಳು, ಮತ್ತು ಅವರ ಅನುಭವದ ಕೊರತೆಗಳಿಂದ ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಚಿತರಾದರು. ಉಪಾದ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿಗೆ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಹೆಸರನ್ನು ನೊಂದಾಯಿಸಿದ ಅನಂತರ ಅವರ [[ವಿದೇಶಿ]] ಮತ್ತು [[ಸ್ವದೇಶಿ]] ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿನ ಅನುಭವಗಳು [[ಸಂಪ್ರದಾಯಪಾಲಕರ]] ಹಾಗು [[ಉದಾತ್ತ ಮನಸ್ಸಿನವರ]] ಒಳಗೆ ವಿಮರ್ಶೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾದವು.<ref name="Frerking">{{cite news| first=John F. | last=Harris |coauthors=Frerking, Beth | url=http://www.politico.com/news/stories/0908/13129.html |title=Clinton aides: Palin treatment sexist | publisher=Politico | date=September 3, 2008|accessdate=May 27, 2010 }}</ref><ref name="David Frum">{{cite web| url =http://frum.nationalreview.com/post/?q=M2VhOWE0N2VkOWI3MDdlODRlZWE4ODljMDc2NjliZDk= | title = Palin | last = Frum| first = David | authorlink = David Frum | date = August 29, 2008 | publisher = National Review Online |accessdate=May 27, 2010}}</ref><ref name="WP_Will">{{cite news | first=George | last=Will | title=Impulse, Meet Experience | date=November 3, 2008 | url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/02/AR2008090202441.html | work=Opinions | newspaper=Washington Post | accessdate=May 27, 2010}}</ref><ref name="guardian1">{{cite news | author = Collins, Britt| url =https://www.theguardian.com/environment/2008/sep/17/poles.wildlife | title = Sarah Palin: The ice queen; Sarah Palin, the Republican party's vice-president nominee, governs an oil-rich area that has seen some of the most dramatic effects of climate change. So what's her record on environmental concerns?| work = Environment, Polar regions |newspaper= The Guardian (UK) | date = September 17, 2008 | accessdate=May 27, 2010| location=London}}</ref> ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನರಲ್ಲಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಜಾಹ್ನ್ ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರಗಿಂತಲು ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಂಡರು.<ref name="freshface"/> ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌‌ರವರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಹಸ್ಪರ್ಧಿಯೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಜೊಯ್ ಬಿಡೆನ್‌ರ ಗಿಂತಲು ಹೆಚ್ಚು ಅನುಕೂಲವಾಗಿಯು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿಯು ಎರಡನ್ನು ಮತದಾರರ ಒಳಗೆ ಕಂಡರು.<ref name="Rasmussen 09-24-08">{{cite web|url=http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/elections2/election_20082/2008_presidential_election/palin_still_viewed_more_favorably_and_unfavorably_than_biden| title=Palin Still Viewed More Favorably – And Unfavorably – Than Biden | date=September 24, 2008 |publisher=Rasmussen Reports}}{{dead link|date=May 2010}}</ref> ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ದೂರದರ್ಶನದ ವೀಕ್ಷಕರು [[2008ರ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ]] ಬಿಡೆನ್‌ರವರ ಸಾಧನೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿತ್ತೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರು.<ref name="Rasmussen 09-24-08"/><ref>{{cite news | title=45% Say Biden Won Debate, 37% Say Palin | date=2008-10-04 | url=http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/45_say_biden_won_debate_37_say_palin | publisher=Rasmussen Reports | accessdate=2008-12-25 | archive-date=2008-12-01 | archive-url=https://web.archive.org/web/20081201201824/http://www.rasmussenreports.com/public_content/politics/election_20082/2008_presidential_election/45_say_biden_won_debate_37_say_palin | url-status=dead }}</ref> ಇತರ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಕಂಪನಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಪ್ರಭಾವಿಗಳೊಂದಿನ ಅವರ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಂದ, ಹಾಗು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ತೈಲ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೇಲಿನ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದಾಗ ಅವರು ಕೇಳಬೇಕಾದ ದೂಷಣೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ, ಅಲಸ್ಕದ ತೈಲ ಮತ್ತು ಅನಿಲ ರಕ್ಷಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ 11 ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಅವರು ರಾಜೀನಾಮೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಅವರು "[[ಬಿಗ್ ಆಯಿಲ್‌ನ ಪರ]] ನಿಂತರು", ಎಂಬ ಪಾಲಿನ್‌ರವರ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಮಾದ್ಯಮಗಳು ಪದೇ ಪದೇ ಪ್ರಚಾರಮಾಡಿದವು.<ref name="politifact1">{{cite web | url=http://www.politifact.com/truth-o-meter/statements/679/ | work=Politifact Truth-O-Meter | title=Palin sought more taxes and more development from oil companies| publisher=St Petersburg Times | date= August 29, 2008|accessdate=May 27, 2010}}</ref><ref name="reuters1">{{cite news| url = http://www.reuters.com/article/reutersEdge/idUSN1150293420080912 | first = Ed | last = Stoddard |coauthors=Yereth Rosen | title = Is Palin foe of big oil or a new Cheney? | publisher = Reuters| date = September 12, 2008|accessdate=May 27, 2010}}</ref> ಇದರ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ, [[ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ವೈಲ್ಡ್ ಲೈಪ್ ರೆಪುಜ್‌]]ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಕೊರಿಯುವಿಕೆ ಮತ್ತು [[ಪೊಲಾರ್ ಕರಡಿ]]ಗಳನ್ನು [[ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವರ್ಗ]]ಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸದಿರುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡು ತೈಲ ಶೋಧಿಸುವಿಕೆಯ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸುವಿಕೆಯ ಸಮರ್ಥನೆಯಿಂದ ಇತರರು ಪಾಲಿನ್‌ರವರನ್ನು ಬಿಗ್ "ಆಯಿಲ್‌ನ ಸ್ನೇಹಿತೆ"ಯೆಂದು ಕರೆದರು.<ref name="politifact1"/><ref name="reuters1"/> [[ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆರ್ಗನೈಜೇಷನ್ ಫರ್ ವುಮೆನ್]] ಅನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮೆಕ್‌‌ಕೈನ್‌/ಪಾಲಿನ್‌ ಯಾರನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿಲ್ಲ.<ref name="Frerking"/><ref name="thenation1">{{cite web| first = Jon | last = Nichols | url = http://www.thenation.com/blog/clinton-praises-palin-pick| title = Clinton Praises Palin Pick | work=Blogs, The Beat | publisher = The Nation | date = August 30, 2008 | accessdate = accessdate=May 27, 2010}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 4,2008ರಂದು [[ಬರ್ಬರ ವಾಲ್ಟರ್ಸ್]] [[ABC]]ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಅಮೆರಿಕಾದ 2008ರ "ಅತ್ಯುನ್ನತ ಆಕರ್ಷಕ ಮೊದಲ 10ಜನರಲ್ಲಿ" ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.<ref name="dimond1">{{cite web| title = Barbara Walters Gets Up Close with 2008's Most Fascinating People| url = http://www.tvguide.com/News/Barbara-Walters-Special-1000398.aspx| first = Anna| last = Dimond| publisher = [[TV Guide]]| date = December 1, 2008| accessdate = May 27, 2010| archive-date = ಮೇ 26, 2009| archive-url = https://web.archive.org/web/20090526090629/http://www.tvguide.com/News/Barbara-Walters-Special-1000398.aspx| url-status = dead}}</ref> ಏಪ್ರಿಲ್ 2010ರಲ್ಲಿ, ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್‌ರವರು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಅತೀಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಬಲ ವರ್ಚಸ್ಸಿನ 100 ಜನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿ TIME ಮೇಗಜಿನ್‌ನಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.<ref name="tm 04-2010">{{cite news|url=http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1984685_1984864_1984871,00.html/|last=Nugent|first=Ted|work=The 2010 TIME 100|title=Leaders: Sarah Palin|publisher=Time Magazine|date=April 29, 2010|accessdate=May 27, 2010|archiveurl=https://archive.today/20130105054454/http://www.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1984685_1984864_1984871,00.html/|archivedate=ಜನವರಿ 5, 2013|url-status=dead}}</ref> == ಆಕರಗಳು == {{clear}} {{Reflist|colwidth=30em}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Portal box|Alaska|Biography}} {{sisterlinks}} {{Wiktionary|Palinista}} * [http://www.sarahpac.com/ Sarah PAC (Sarah Palin Political Action Committee)] * [http://www.facebook.com/sarahpalin Facebook.com/sarahpalin (official Facebook)] * [http://twitter.com/SarahPalinUSA SarahPalinUSA (official Twitter)] * [https://www.youtube.com/user/SarahPalinAK SarahPalinAK (official YouTube)] * {{GovLinks | natgov = 864bb9006da3f010VgnVCM1000001a01010aRCRD | followmoney = | votesmart = 27200 | ontheissues = Sarah_Palin.htm | nyt = p/sarah_palin/index.html|findagrave =}} * ''Follow the Money'' - ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್: [http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=98269 2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109173349/http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=98269 |date=2011-11-09 }}[http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=89776 2006a] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109174344/http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=89776 |date=2011-11-09 }}[http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=94263 2006b] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109175734/http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=94263 |date=2011-11-09 }}[http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=17335 2002] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111109180927/http://www.followthemoney.org/database/StateGlance/candidate.phtml?c=17335 |date=2011-11-09 }} campaign contributions * [http://www.adn.com/sarah-palin/ Ongoing news and commentary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081026071023/http://www.adn.com/sarah-palin/ |date=2008-10-26 }} from ''[[The Anchorage Daily News]]'' * [http://www.snopes.com/politics/palin/palin.asp Sarah Palin]{{Dead link|date=ಫೆಬ್ರವರಿ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} rumor control from [[Snopes]] * [http://www.factcheck.org/elections-2008/gop_convention_spin_part_ii.html Republican Convention Spin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080917055322/http://www.factcheck.org/elections-2008/gop_convention_spin_part_ii.html |date=2008-09-17 }} ಆಂಡ್ [http://www.factcheck.org/elections-2008/sliming_palin.html Sliming Palin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110227194045/http://www.factcheck.org/elections-2008/sliming_palin.html |date=2011-02-27 }} ರುಮರ್ ಕಂಟ್ರೊಲ್ ಪ್ರಮ್[[FactCheck.org]] * {{dmoz|Regional/North_America/United_States/Alaska/Government/Executive_Branch/Governor_Sarah_Palin/}} * [http://www.pbs.org/now/shows/434/video-webex.html NOW: Meet Sarah Palin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100612183145/http://www.pbs.org/now/shows/434/video-webex.html |date=2010-06-12 }} ''[[PBS]]'' ನಿಂದ ವೀಡಿಯೋಗಳು * [http://abcnews.go.com/Politics/Vote2008/story?id=5795641 Full Excerpts: Charlie Gibson Interviews GOP Vice Presidential Candidate Sarah Palin] from ''[[ABC News]]'' , ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 * [http://www.cbsnews.com/stories/2008/09/24/eveningnews/main4476173.shtml One-On-One with Sarah Palin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101022193529/http://www.cbsnews.com/stories/2008/09/24/eveningnews/main4476173.shtml |date=2010-10-22 }},''[[CBS News]]'' ನಿಂದ ಕೇಟಿ ಕೊರಿಕ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೋಗಳು, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 * {{cite news|url=https://www.nytimes.com/2010/05/24/us/24wasilla.html|title=For Roaming Palin, Home Base Is Still In Alaska|work=Waslla Journal|last=Yardley|first=William|date=May 23, 2010|newspaper=The New York Times|accessdate=May 25, 2010}} * {{cite news|url=http://www.chicagotribune.com/topic/politics/government/sarah-palin-PEPLT0007504.topic |title=Sarah Palin : Sarah Palin News and Photos|work=Search |publisher=ChicagoTribune.com ||accessdate=May 30, 2010}} {{s-start}} {{s-off}} {{s-bef|before = [[John Stein (mayor)|John Stein]]}} {{s-ttl| title = [[List of mayors of Wasilla, Alaska|Mayor of Wasilla, Alaska]]|years=1996&nbsp;– 2002}} {{s-aft|after=[[Dianne M. Keller]]}} |- {{s-bef|before = [[Frank Murkowski]]}} {{s-ttl| title = [[List of Governors of Alaska|Governor of Alaska]]|years=2006&nbsp;– 2009}} {{s-aft|after=[[Sean Parnell]]}} {{s-ppo}} {{s-bef|before= [[Dick Cheney]]}} {{s-ttl| title = [[List of United States Republican Party presidential tickets|Republican Party vice presidential candidate]]|years=2008}} {{s-aft|after=N/A: Most Recent}} {{s-bus}} {{s-bef|before = Camille Oechsli Taylor}} {{s-ttl| title = Chairperson, [[Alaska Oil and Gas Conservation Commission]]|years=2003&nbsp;– 2004}} {{s-aft|after = John K. Norman}} {{end box}} {{Sarah Palin|state=expanded}} {{Governors of Alaska}} {{USRepVicePresNominees}} {{United States presidential election, 2008}} {{Persondata |NAME = Palin, Sarah Heath |ALTERNATIVE NAMES = Heath, Sarah Louise; Palin, Sarah Louise |SHORT DESCRIPTION = Governor of Alaska |DATE OF BIRTH = February 11, 1964 |PLACE OF BIRTH = [[Sandpoint, Idaho]] }} {{DEFAULTSORT:Palin, Sarah}} [[ವರ್ಗ:ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್]] [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಬದುಕಿರುವ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:೨೧ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಹಿಳಾ ಲೇಖಕಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಸ್ಕಾ ನಗರದ ಆಲೋಚನಾಚಭೆಯ ಸದಸ್ಯರುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಸ್ಕಾದ ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾ ಪ್ರಸಾರದ ವಾರ್ತಾ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೀನುಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟ್ಸ್-ಐರಿಶ್ ಸಂತತಿಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕದ ರಾಜಕೀಯ ಪರಿಣಿತರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕದ ರಾಜಕೀಯ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕದ ದೂರದರ್ಶನದ ಕ್ರೀಡಾ ವಿಜ್ಞಾಪಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕದ ಮಹಿಳಾ ಮೇಯರ್‌ಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಹಿಳಾ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಹಿಳಾ ಲೇಖಕಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಸೌಧರ್ಯವಾದ ವೈಭವ ಉತ್ಸವದ ಸ್ಪರ್ಧಾಳುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಸಂಪ್ರದಾಯಶರಣತೆ(ಕನ್ಸರ್ವೇಟಿಸಂ)]] [[ವರ್ಗ:ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಉಪ-ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಯ ಮಹಿಳಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು.]] [[ವರ್ಗ:ಪೂರ್ವ ಕಾಲದ ರೋಮನ್ ಕಾಥೊಲಿಕ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಸ್ಕಾದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಸಿಲ್ಲ, ಅಲಸ್ಕಾದ ಮೇಯರುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:2008ರ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಬೊನ್ನೆರ್ ದೇಶ, ಇಡಾಹೊದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ರಿಪಬ್ಲಿಕಾನ್ ಪಕ್ಷದ (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ) ಉಪ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪದವಿಯ ನೇಮಕಕ್ಕೆ ಹೆಸರು ಸೂಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟವರು.]] [[ವರ್ಗ:ಇಡಾಹೊ ಅಲುಮ್ನಿದ ವಿಶ್ವವಿಧ್ಯಾಲಯ]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಸ್ಕಾದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿನ ಮಹಿಳೆಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಸ್ಕಾದ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಇಡಾಹೊದ ಲೇಖಕರು]] 4zyhjepj9conr8vxm5ur6yn8yrr0hi1 0 23712 1306642 1200170 2025-06-15T12:57:31Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306642 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Mitochondria, mammalian lung - TEM.jpg|thumb|250px|right|ಸಸ್ತನಿಯ ಶ್ವಾಸಕೋಶದ(ಲಂಗ್‌)ಟಿಸ್ಯೂವಿನ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಮೈಕ್ರೊಗ್ರಾಫ್‌. ಇದರಲ್ಲಿ ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌‌ ಮತ್ತು ಮೆಂಬರೇನ್‌ಗಳನ್ನು(ಪದರ) ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.]] [[ಚಿತ್ರ:Biological cell.svg|thumb|250px|ಪ್ರಾಣಿಯ ಜೀವಕೋಶದ ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಚಿತ್ರಣ. ಇದರಲ್ಲಿ ಜೀವಕೋಶದೊಳಗಿನ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನು (ಸಬ್‌‌ಸೆಲ್ಯುಲಾರ್‌ ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್‌)ಕಾಣಬಹುದು. ಜೀವಕೋಶಗಳ ವಿಶೇಷ ಭಾಗ (ಆರ್ಗೆನಲ್‌): (1) ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೊಲಸ್‌ (2) ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್(ಬೀಜಕಣ) (3)ರೈಬೊಸೋಮ್‌ (4) ವೆಸಿಕಲ್(5) ರಫ್ ಎಂಡೊಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್‌ ರೆಟಿಕುಲಮ್ (ER)(6) ಗಾಲ್ಗಿ ಆಪರೇಟಸ್ (7) ಸೈಟೊಸ್ಕೆಲಿಟನ್ (8) ಸ್ಮೂತ್ ER (9) ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ (10) ವಾಕ್ಯುಓಲ್(ಕುಹರ) (11) ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸಮ್ (ಜೀವಕೋಶದ ದ್ರವ) (12) ಲೈಸೊಸೋಮ್ (13) ಸೆಂಟ್ರೊಸೋಮ್‌ ಒಳಗಿರುವ ಸೆಂಟ್ರಿಯೋಲ್‌ಗಳು.]] [[ಸೆಲ್ ಬೈಯಲಾಜಿಯಲ್ಲಿ (ಜೀವಕೋಶಗಳ ಜೀವವಿಜ್ಞಾನ ಶಾಸ್ತ್ರ)]] '''ಮೈಟಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌''' (ಬಹುವಚನ: '''ಮೈಟ್ರೊಕಾಂಡ್ರಿಯ''' )- ತಂತುಮಯ ಸಂಯೋಜಕ ಅಂಗಾಂಶಗಳ ಮೆಂಬರೇನ್‌ಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಒಂದು [[ಅಂಗಕ(ಆರ್ಗನೆಲ್‌)]] ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಬಹಳಷ್ಟು [[ಯೂಕರಿಯಾಟಿಕ್‌]] [[ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ]] ಸಿಗುತ್ತದೆ.<ref name="mitosomes">{{cite journal |author=Henze K, Martin W |title=Evolutionary biology: essence of mitochondria |journal=Nature |volume=426 |issue=6963 |pages=127–8 |year=2003 |pmid=14614484 |doi=10.1038/426127a}}</ref> ಈ ಅಂಗಕಗಳ ವ್ಯಾಸ 0.5 ರಿಂದ 10 ಮೈಕ್ರೊಮಿಟರ್‌ ([[μm]]) ಗಳಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಮೈಟಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ಸೆಲುಲಾರ್ ಪವರ್‌ ಪ್ಲಾಂಟ್ಸ್‌" (ಜೀವಕೋಶದ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲ) ಎಂದು ಕೆರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಜೀವಕೋಶಗಳು ಪೂರೈಸುವ [[ಕೆಮಿಕಲ್‌ ಎನರ್ಜಿಯ (ರಸಾಯನಿಕ ಶಕ್ತಿ)]] ಮೂಲವಾದ [[ಅಡಿನೊಸೀನ್ ಟ್ರೈಫಾಸ್ಫೇಟ್‌]] (ATP), ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite book | last = Campbell | first = Neil A. | coauthors = Brad Williamson; Robin J. Heyden | title = Biology: Exploring Life | publisher = Pearson Prentice Hall | date = 2006 | location = Boston, Massachusetts | pages = | url = http://www.phschool.com/el_marketing.html | doi = | id = | isbn = 0-13-250882-6 | access-date = 2010-06-21 | archive-date = 2014-11-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141102041816/http://www.phschool.com/el_marketing.html | url-status = dead }}</ref> ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು(ಸೆಲುಲಾರ್‌ ಎನರ್ಜಿಯನ್ನು) ಪೂರೈಸುವುದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ಇತರ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಅವು: [[ಸಿಗ್ನಲಿಂಗ್‌]], [[ಸೆಲುಲಾರ್ ಡಿಫರೆನ್ಷಿಯೇಷನ್ (ಜೀವಕೋಶಗಳ ಭೇದಕರಣ)]]‌, [[ಸೆಲ್‌ ಡೆತ್ (ಜೀವಕೋಶಗಳ ಮರಣ)]]‌, ಇದಲ್ಲದೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ [[ಸೆಲ್‌ ಸೈಕಲ್‌(ಜೀವಕೋಶದ ಜೀವನಚಕ್ರ)]] ಮತ್ತು [[ಸೆಲ್‌ ಗ್ರೋತ್(ಜೀವಕೋಶದ ಬೆಳವಣಿಗೆ)‌]] ಅನ್ನು ಕೂಡ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=McBride HM, Neuspiel M, Wasiak S |title=Mitochondria: more than just a powerhouse |journal=Curr. Biol. |volume=16 |issue=14 | pages = R551 |year=2006 |pmid=16860735 | doi = 10.1016/j.cub.2006.06.054}}</ref> [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ರೋಗಗಳು]],<ref>{{cite journal | author=Gardner A, Boles RG |title=Is a "Mitochondrial Psychiatry" in the Future? A Review | journal=Curr. Psychiatry Review |volume=1 |issue=3 |pages=255–271 |year=2005| doi=10.2174/157340005774575064}}</ref> ಕಾರ್ಡಿಯಾಕ್‌ ಡಿಸ್‌ಫಂಕ್ಷನ್‌ಗಳನ್ನು(ಹೃದಯದ ಅಸಹಜ ಕ್ರಿಯೆ(ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡದಿರುವುದು)<ref>{{cite journal | author=Lesnefsky EJ, et al. |title=Mitochondrial dysfuntion in cardiac disease ischemia-reperfusion, aging and heart failure | journal=J. Mol. Cell. Cardiol. |volume=33 |issue=6 |pages=1065–1089 |year=2001| doi=10.1006/jmcc.2001.1378}}</ref> ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ರೋಗಗಳಿಗೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಕಾರಣವಿರಬಹುದು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಇದು [[ವಯಸ್ಸಾಗುವ (ಏಜಿಂಗ್‌) ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ]] ಕೂಡ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್ ಎನ್ನುವ ಪದವು ಗ್ರೀಕ್‌ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಬಂದಿದೆ, ''μίτος '' ಅಥವಾ ಮೈಟೊಸ್, ಎಂದರೆ ತಂತು (ತ್ರೆಡ್) + ''χονδρίον'' ಅಥವಾ ''ಕಾಂಡ್ರಿಯಾನ್'' , ಎಂದರೆ ಹರಳು/ಕಣ(ಗ್ರಾನ್ಯೂಲ್). ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಹಲವಾರು ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣವಿಶೇಷಗಳು ಇದನ್ನು ಅನನ್ಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಜೀವಕೋಶದಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಸಂಖ್ಯೆಯು [[ಜೀವಿ]] ಮತ್ತು [[ಟಿಸ್ಯೂ (ಅಂಗಾಂಶ)]] ವಿಧದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆನೇಕ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವಿರಬಹುದು, ಹಾಗೆಯೆ ಮತ್ತೆ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸಾವಿರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳಿರಬಹುದು.<ref name="Alberts">{{cite book| last = Alberts| first = Bruce| coauthors = Alexander Johnson, Julian Lewis, Martin Raff, Keith Roberts, Peter Walter| year = 1994| title = Molecular Biology of the Cell| publisher = Garland Publishing Inc.| location = New York| isbn = 0815332181}}</ref><ref name="Voet">{{cite book | last = Voet | first = Donald | coauthors = Judith G. Voet, Charlotte W. Pratt | title = Fundamentals of Biochemistry, 2nd Edition | publisher = John Wiley and Sons, Inc. | year = 2006 | pages = 547 |isbn=0471214957 }}</ref> ಈ ಅಂಗಕವು(ಆರ್ಗೆನಲ್), ಅನೇಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ವಿವಿಧ ಅಂಕಣಗಳಿಂದ (ಕಂಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌) ಕೂಡಿದ ರಚನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂಕಣಗಳು (ಕಂಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌) ಅಥವಾ ಭಾಗಗಳೆಂದರೆ: [[ಹೊರ ಮೆಂಬರೇನ್(ಔಟರ್‌ ಮೆಂಬರೇನ್)‌]], [[ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ (ಮೇಂಬರೇನ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಪ್ರದೇಶ)]], [[ಒಳ ಮೆಂಬರೇನ್ (ಇನ್ನರ್‌ ಮೆಂಬರೇನ್‌)]] ಹಾಗು [[ಕ್ರಿಸ್ಟೆ]] ಮತ್ತು [[ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌]]. (ಮೆಂಬರೇನ್‌: ಪೊರೆ/ಪರೆ, ತಂತುಮಯ ಸಂಯೋಜಕ ಅಂಗಾಂಶ). ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು ಟಿಸ್ಯೂ ಮತ್ತು ಪ್ರಭೇದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಹಾಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತವೆ. ಮನುಷ್ಯರ [[ಕಾರ್ಡಿಯಾಕ್‌]] ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದಲ್ಲಿ (ಹೃದಯದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ) 615 ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ;<ref>{{cite journal | author=Taylor SW, Fahy E, Zhang B, Glenn GM, Warnock DE, Wiley S, Murphy AN, Gaucher SP, Capaldi RA, Gibson BW, Ghosh SS | title=Characterization of the human heart mitochondrial proteome | journal=Nat Biotechnol. | date=2003 March | volume=21 | issue=3 | pages=281–6 | pmid=12592411 | doi=10.1038/nbt793 }}</ref> ಅದಾಗ್ಯೂ, [[ಮ್ಯುಅರೈನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]](ಇಲಿಗಳು), ಭಿನ್ನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ (ಜೀನ್‌: ವಂಶವಾಹಿ) ಎನ್‌ಕೋಡ್‌ ಮಾಡಲ್ಪಟಂತಹ 940 ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿವೆ, ಎಂದು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Zhang J, Li X, Mueller M, Wang Y, Zong C, Deng N, Vondriska TM, Liem DA, Yang J, Korge P, Honda H, Weiss JN, Apweiler R, Ping P | title=Systematic characterization of the murine mitochondrial proteome using functionally validated cardiac mitochondira | journal=Proteomics | year=2008 | volume=8 | issue=8 | pages=1564–1575 | pmid=18348319 | doi=10.1002/pmic.200700851 | pmc=2799225}}</ref> ಮೈಟ್ರೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ [[ಪ್ರೋಟಿಒಮ್‌]] ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Zhang J, Liem DA, Mueller M, Wang Y, Zong C, Deng N, Vondriska TM, Yang J, Korge P, Drews O, Maclellan WR, Honda H, Weiss JN, Apweiler R, Ping P | title=Altered Proteome Biology of Cardiac Mitochondria Under Stress Conditions | journal=J. Proteome Res | year=2008 | pmid=18484766 | doi=10.1021/pr070371f | volume=7 | pages=2204 | issue=6}}</ref> ಜೀವಕೋಶದ DNA ಯ ಬಹುಭಾಗವು [[ಸೆಲ್‌ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌‌ನಲ್ಲಿದೆ]] ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದರೂ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ತನ್ನದೆ ಅದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ [[ಜೀನೊಮ್‌]] ಹೊಂದಿದೆ. ಇಷ್ಟಲ್ಲದೆ, ಇದರ DNAಯು [[ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರೀಯದ]] [[ಜೀನೊಮ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ಸಾಮ್ಯತೆಯಿದೆ.<ref>{{cite journal |author=Andersson SG, Karlberg O, Canbäck B, Kurland CG |title=On the origin of mitochondria: a genomics perspective |journal=Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. |volume=358 |issue=1429 |pages=165–77; discussion 177–9 |year=2003 |month=January |pmid=12594925 |pmc=1693097 |doi=10.1098/rstb.2002.1193}}</ref> == ರಚನೆ == [[ಚಿತ್ರ:Animal mitochondrion diagram en (edit).svg|thumb|300px]] ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಹೊರಗಿನ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು [[ಪಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌ ಬೈಲೇಯರ್]] (ಪಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌ ನ ಎರಡು ಲೇಯರ್‌ಗಳು(ಪದರಗಳು)) ಮತ್ತು [[ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಂದ]] ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Alberts"/> ಆದರೆ, ಎರಡೂ ಮೆಂಬರೇನ್‌ಗಳೂ ಅದರದೆ ಆದ ಬೇರೆಬೇರೆ ಗುಣವಿಶೇಷಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಎರಡು-ಮೆಂಬರೇನಿನ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಐದು ಅಂಕಣಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಅವು: [[ಮೈಟ್ರೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್]], [[ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್ (ಅಂತರ ಮೆಂಬರೇನುಗಳ ಪ್ರದೇಶ)]], (ಹೊರ ಮೆಂಬರೇನ್ ಮತ್ತು ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನ ನಡುವೆ ಇರುವ ಪ್ರದೇಶ), [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನ್]], [[ಕ್ರಿಸ್ಟ]] ಪ್ರದೇಶ (ಒಳಮೆಂಬರೇನ್ ಒಳಗಡೆ ಮಡಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ರಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ.)‌ ಮತ್ತು [[ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌]](ಒಳ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಒಳಗಡೆಯಿರುವ ಪ್ರದೇಶ). {{clear}} === ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ === {{main|Outer mitochondrial membrane}} ಮೈಟ್ರೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್, ಸಂಪೂರ್ಣ [[ಅಂಗಕವನ್ನು(ಆರ್ಗೆನಲ್)]] ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ; ಇದು ಯೂಕರಿಯಾಟಿಕ್‌ ಪ್ಲಾಸ್ಮ ಮೆಂಬರೇನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಪ್ರೋಟೀನ್‌-[[ಫಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌]] ಪ್ರಮಾಣದ ನಿಷ್ಟತ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ (ತೂಕದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1:1). ಇದು ''[[ಪೊರಿನ್ಸ್‌]] '' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ [[ಇಂಟೆಗ್ರಲ್‌‌ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು]] (ಮೆಂಬರೇನಿನೊಂದಿಗೆ ಅವಿಭಾಜ್ಯವಾಗಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು) ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಪೊರಿನ್ಸ್‌ಗಳು ದಾರಿಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತವೆ, ಇದರ ಮೂಲಕ 5000 [[ಡಾಲ್ಟನ್‌]] ಅಥವಾ ಇನ್ನು ಕಡಿಮೆಯ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲಾರ್ ಗಾತ್ರವಿರುವ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳನ್ನು ಮೆಂಬರೇನಿನ ಒಂದು ಕಡೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ [[ವಿಸ್ತರಿಸಲು]] (ಡಿಪ್ಯೂಸ್‌ ಆಗಲು) ಅವಕಾಶವಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Alberts"/> ದೊಡ್ಡ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಬೇಕಾದರೆ ಅದರ [[ಎನ್‌-ಟರ್ಮಿನಸ್‌]](ತುದಿಗೆ), [[ಹೊರ ಮೆಂಬರೇನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌ಲೋಕೆಸ್‌]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ದೊಡ್ಡ [[ಮಲ್ಟಿಸಬ್‌ಯುನಿಟ್‌]] ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿದೆ ಎನ್ನುವ ಸೇರು ಸಿಗ್ನಿಲಿಂಗ್‌ ಸಿಕ್ವೆನ್ಸ್‌(ಸಂಕೇತ ಸರಣಿ) ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾದಾಗ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಮೆಂಬರೇನ್ ಮೂಲಕ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Neupert">{{cite journal | author=Herrmann JM, Neupert W | title=Protein transport into mitochondria | journal=Curr Opin Microbiol | volume=3 | issue=2 | date= 2000 April | pages=210–214 | doi=10.1016/S1369-5274(00)00077-1}}</ref> ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ನಾಶವಾದರೆ ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು [[ಸೈಟೊಸೊಲ್‌ಗೆ]] ಸೂಸಿಹೋಗುವುದರಿಂದಾಗಿ ಜೀವಕೋಶ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮರಣ ಹೊಂದುತ್ತದೆ.<ref name="Chipuk">{{cite journal | author= Chipuk JE, Bouchier-Hayes L, Green DR | title= Mitochondrial outer membrane permeabilization during apoptosis: the innocent bystander scenario | journal= Cell Death and Differentiation. | year=2006 | volume=13 | pages= 1396–1402 | doi=10.1038/sj.cdd.4401963 }}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಹೊರ ಮೆಂಬರೇನ್, [[ಎಂಡೊಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್‌ ರೆಟಿಕುಲಮ್‌]](ER)ಮೆಂಬರೇನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು MAM (ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ಅಸೋಸಿಯೇಟೆಡ್‌ ER-ಮೆಂಬರೇನ್‌) ಎನ್ನುವ ರಚನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ER-ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಕ್ಯಾಲ್‌ಷಿಯಂ ಸಿಗ್ನಲಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ER ಮತ್ತು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳ ನಡುವೆ ಲಿಪಿಡ್‌ಗಳ ಸ್ಥಾನಾಂತರದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Hayashi T, Rizzuto R, Hajnoczky G, Su TP |title=MAM: more than just a housekeeper |journal=Trends Cell Biol. |volume=19 |issue=2 |pages=81–8 |year=2009 |month=February |pmid=19144519 |doi=10.1016/j.tcb.2008.12.002 |pmc=2750097}}</ref> === ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ === ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ ಮತ್ತು ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ ನಡುವಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು [[ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌]] (ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಅಂತರ ಪ್ರದೇಶ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ ಮೂಲಕ ಚಿಕ್ಕ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಸಾಧ್ಯವಿರುವುದರಿಂದ, ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಅಯಾನು ಮತ್ತು ಷುಗರ್‌‌ಗಳಂತಹ ಚಿಕ್ಕ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು [[ಸೈಟೊಸಾಲ್‌]] ಗಳ ಹಾಗೆಯೆ ಇರುತ್ತದೆ.<ref name="Alberts"/> ಆದರೆ, ದೊಡ್ಡ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಮೂಲಕ ರವಾನಿಸಬೇಕಾದರೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಿಗ್ನಲಿಂಗ್‌ ಸಿಕ್ವೆನ್ಸ್‌ (ಸಂಕೇತಗಳ ಸರಣಿ) ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿರುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಸಂಯೋಜನೆಯು [[ಸೈಟೊಸಾಲ್‌ಗಿಂತ]] ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ಗೆ ಸೀಮಿತವಾದ(ಲೋಕಲೈಸ್‌ ಆದ) ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಅಂದರೆ [[ಸೈಟೊಕ್ರೋಮ್ c]].<ref name="Chipuk"/> === ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ === {{main|Inner mitochondrial membrane}} ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ ಐದು ರೀತಿಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ:<ref name="Alberts"/> # [[ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್ ಫಾಸ್ಫಾರಿಲೇಷನ್‌]] ಗಳ [[ರೆಡಾಕ್ಸ್‌]] ರಿಯಾಕ್ಷನ್‌ಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯೆ) ನಡೆಸುವಂತಹ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು. # [[ATP ಸಿಂಥೇಸ್]]‌, ಇದು [[ATP]] ಯನ್ನು ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. # ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌‌ಗಳ ಒಳಗೂ ಹೊರಗೂ [[ಮೆಟಬೊಲೈಟ್‌ಗಳ]] (ಮೆಟಬೊಲೈಟ್‌: ಉಪಾವಚಯಕ, ಮೆಟಬಾಲಿಸಮ್‌ ಕ್ರಿಯೆಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು) ಸಾಗಣೆಯನ್ನು (ಪ್ಯಾಸೆಜ್‌) ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಟ್ರಾನ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು. # ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಕ್ರಿಯಾವಿಧಾನ. # ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಫ್ಯೂಷನ್‌ ಮತ್ತು ಫಿಷನ್‌ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು. (ಫ್ಯೂಷನ್‌: ಒಂದುಗೂಡುವುದು; ಫಿಷನ್: ವಿದಳನ) ಇದು 150 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವಿಧ [[ಪಾಲಿಪೈಪ್ಟೈಡ್‌ಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರೋಟೀನ್-ಪಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಯಿದೆ (ತೂಕದಲ್ಲಿ 3:1 ಕ್ಕಿಂತ ಜಾಸ್ತಿ, ಅಂದರೆ ಇದು ಸುಮಾರು 15 ಪಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌‌ಗಳಿಗೆ 1 ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಇರುತ್ತದೆ). ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನಿನ ಒಟ್ಟು ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ 1/5 ಭಾಗ ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನಿನಲ್ಲಿದೆ.<ref name="Alberts"/> ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್ [[ಕಾರ್ಡಿಯೊಲಿಪಿನ್‌]] ಎನ್ನುವ ಬಹಳ ವಿಶೇಷವಾದ ಪಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌ನಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಈ ಪಾಸ್ಪೊಲಿಪಿಡ್‌ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 1942ರಲ್ಲಿ ದನಗಳ (ಭೀಫ್‌‌) ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯದ ಪ್ಲಾಸ್ಮ ಮೆಂಬರೇನ್‌ಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಗುಣ.<ref name="McMillin">{{cite journal| author=McMillin JB, Dowhan W | title=Cardiolipin and apoptosis | journal=Biochim. Et Biophys. Acta. | date=2002 December | volume=1585 | pages=97–107 | pmid=12531542 | doi=10.1016/S1388-1981(02)00329-3| issue=2-3 }}</ref> ಕಾರ್ಡಿಯೊಲಿಪಿನ್‌ ಎರಡರ ಬದಲಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಮೇದಾಮ್ಲಗಳನ್ನು (ಫ್ಯಾಟಿ ಆಸಿಡ್‌) ಹೊಂದಿದೆ, ಇದು ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನ್‌‌ ಅನ್ನು ಅಪ್ರವೇಶ್ಯವನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ(ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ).<ref name="Alberts"/> ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನಿನ ಹಾಗಿರದೆ, ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನಿನಲ್ಲಿ ಪೊರಿನ್‌ಗಳಿರುವುದಿಲ್ಲ ಹಾಗು ಇದು ಎಲ್ಲಾ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಹು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಅಪ್ರೇವಶ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ (ಒಳಗೆಹೊಗಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ). ಸುಮಾರು ಎಲ್ಲಾ ಅಯಾನು ಮತ್ತು ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ ಒಳಗೆ ಮತ್ತು ಹೊರಬರಲು ವಿಶೇಷ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟರ್ಸ್‌‌‌ಗಳ(ರವಾನಿಸುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪದಾರ್ಥಗಳ) ಅವಶಕ್ಯತೆಯಿರುತ್ತದೆ. [[ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಲೋಕೇಸ್]]‌‌(TIM) ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ Oxa1 ಮೂಲಕ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.<ref name="Neupert"/> ಇದಲ್ಲದೆ, [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಚೈನಿನ]] (ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ರವಾನೆಯಾಗುವ ಸರಣಿ) ಎಂಜೈಮಿನ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನ್ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಪಟೆನ್ಷಲ್‌ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ==== ಕ್ರಿಸ್ಟೆ ==== [[ಚಿತ್ರ:MitochondrionCAM.jpg|thumb|right|250 px|ಇಲಿಯ ಲಿವರ್(ಯಕೃತ್) ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಕ್ರಿಸ್ಟೆಯ ಅಡ್ಢ ಛೇದದ ಚಿತ್ರಣ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಭವನಿಯ 3D ರಚನೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನ ಜೊತೆಯಿರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.]] {{main|Crista}} ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾದ ಪದರನ್ನು ಅನೇಕ [[ಕ್ರಿಸ್ಟೆಗಳ]] ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಂಕಣಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳ ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನಿನ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ATP ಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಯಕೃತ್(ಲಿವರ್) ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳಗಿನ ಮೆಂಬರೇನಿನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವು ಅದರ ಹೊರಗಿನ ಮೆಂಬರೇನಿನ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಕ್ಕಿಂತ ಐದು ಪಟ್ಟು ಜಾಸ್ತಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಯು ಚರವಾಗಿರುತ್ತದೆ(ಆಸ್ಥಿರ: ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ); ATPಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೇಡಿಕೆಯಿರುವ ಮಸಲ್‌ ಸೆಲ್‌‌ಗಳಂತಹ(ಸ್ನಾಯುಗಳ ಜೀವಕೋಶ) ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ರಿಸ್ಟೆಗಳಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಮಡಿಕೆಗಳನ್ನು(ಫೋಲ್ಡ್‌) ಚಿಕ್ಕ ವರ್ತುಲಕಾರದ ಅಂಶಗಳಾದ [[F1 ಪಾರ್ಟಿಕಲ್‌|F₁ ಪಾರ್ಟಿಕಲ್‌]] ಅಥವಾ ಆಕ್ಸಿಸೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಒತ್ತಾಗಿಡಲಾಗಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಇವು ಕೇವಲ ಸರಳ ಸ್ವೇಚ್ಛೆಯಾಗಿರುವ ಫೋಲ್ಡ್‌ಗಳಲ್ಲ, ಆದರೆ ಒಳ ಪದರದ ಒಳಮಡಿಕೆಗಳಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಟ್ಟಾರೆ [[ಕೀಮಿಯೊಸೊಮಾಟಿಕ್‌]] ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.<ref name="Mannella">{{ cite journal | author=Mannella CA | title= Structure and dynamics of the mitochondrial inner membrane cristae _{| volume=1763 |issue=5–6|year=2006 | pages=542–548 | doi=10.1016/j.bbamcr.2006.04.006 | pmid=16730811 | journal=Biochimica et biophysica acta | unused_data=|} journal=Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Mol Cell Res. }}</ref> {{clear}} === ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ === {{main|Mitochondrial matrix}} ಒಳಮೆಂಬರೇನಿನ ಒಳಗಡೆಯಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನಿನ ಒಟ್ಟಾರೆ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಅಂಶದ 2/3 ಭಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Alberts"/> ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ ATP ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ. ಇದು ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನಲ್ಲಿರುವ ATP ಸಿಂಥೇಸ್‌ ಜೊತೆಗೆ ಕೂಡಿ ATP ಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರಿಕೃತವಾದ ನೂರಾರು ಎಂಜೈಮುಗಳ ಮಿಶ್ರಣ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ವಿಶೇಷ [[ರೈಬೊಸೋಮ್‌]],[[tRNA]] ಮತ್ತು [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA]] [[ಜೀನೊಮಿನ]] ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಎಂಜೈಮುಗಳ ಮುಖ್ಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳೆಂದರೆ [[ಪೈರೊವೇಟ್]] ಮತ್ತು [[ಮೇದಾಮ್ಲಗಳ (ಫ್ಯಾಟಿ ಆಸಿಡ್)‌]] ಅಕ್ಸಿಡೀಕರಣ ಮತ್ತು [[ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್‌]] (ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಮ್ಲದ ರಚನೆಯಾಗುವ ಸರಣಿ)‌.<ref name="Alberts"/> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ತಮ್ಮದೆ ಆದ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ (ಅನುವಂಶಿಕ) ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇವು ತಮ್ಮದೆ ಆದ [[RNA]] ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು [[ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು]] ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ. (''[[ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಬೈಯೊಸಿಂಥೆಸಿಸ್‌]] ಯನ್ನು ನೋಡಿ'' ). ಪ್ರಕಟವಾಗಿರುವ ಮನುಷ್ಯರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ 16,569 ಬೇಸ್‌ ಪೇರ್‌ಗಳನ್ನು, 37 ಎನ್‌ಕೋಡಿಂಗ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು(ವಂಶವಾಹಿ) ತೋರಿಸಿತು: 22 [[tRNA]], 2 [[rRNA]], ಮತ್ತು 13 [[ಪೆಪ್ಟೈಡ್‌]] ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Anderson S, Bankier AT, Barrell BG, de Bruijn MH, Coulson AR, et al. | title=Sequence and organization of the human mitochondrial genome | journal=Nature. | date=1981-04-09 | volume = 410 | issue=5806 | pages = 141 | doi = 10.1038/290457a0}}</ref> ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿರುವ 13 ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ [[ಪೆಪ್‌ಟೈಡ್‌ಗಳು]] , ಅತಿಥೇಯ ಜೀವಕೋಶದ [[ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ]] [[ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ]] ಎನ್‌ಕೋಡ್‌ ಮಾಡಲಾಗುವ [[ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳ]] ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. == ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸರಣ == ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ [[ಯೂಕರಿಯೋಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಜೀವಕೋಶದ ವಿಧಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇದರ ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ನೆಲೆಯು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಯೂನಿಸೆಲ್ಯುಲರ್ (ಏಕಕೋಶಿಯ) ಜೀವಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌ ಇರುತ್ತದೆ. ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಮನುಷ್ಯರ ಯಕೃತ್ (ಲಿವರ್) ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಇರುತ್ತದೆ; ಸುಮಾರು ಒಂದು ಜೀವಕೋಶಕ್ಕೆ 1000-2000 ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳಷ್ಟು ಇರುತ್ತದೆ, ಹಾಗು ಇದು ಜೀವಕೋಶದ ಗಾತ್ರದ 1/5 ಭಾಗದಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Alberts"/> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳು [[ಮಸಲ್‌ಗಳ(ಸ್ನಾಯು)]] [[ಮೈಓಫೈಬ್ರಿಲ್‌ಗಳ(ಸ್ನಾಯುತಂತಗಳು)]] ನಡುವೆ ಗುಚ್ಛಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಅಥವಾ [[ಸ್ಪರ್ಮ್‌]] [[ಫ್ಲಾಜೆಲಮ್‌]] ಸುತ್ತಲೂ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Alberts"/> ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವು ಜೀವಕೋಶದೊಳಗಡೆ [[ಸೈಟೊಸ್ಕೆಲಿಟನ್‌]] ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ 3D ಉಪವಿಭಾಗಗಳ ಜಾಲವನ್ನು (ಬ್ರಾಂಚಿಂಗ್‌ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌) ರಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸೈಟಸ್ಕೆಲಿಟನ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡುವಿಕೆಯು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾದ ಅಕಾರವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ಇದರ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕೂಡ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author=Rappaport L, Oliviero P, Samuel JL | title=Cytoskeleton and mitochondrial morphology and function | journal=Mol and Cell Biochem. | volume=184 |pages=101–105 | year= 1998 | doi=10.1023/A:1006843113166}}</ref> ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು [[ವಿಮೆಂಟಿನ್]], ಎನ್ನುವ ಸೈಟೊಸ್ಕೆಲಿಟನ್‌ನ ಅಂಶವು, ಸೈಟೊಸ್ಕೆಲಿಟನ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡಲು ಬಹಳ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author=Tang HL, Lung HL, Wu KC, Le AP, Tang HM, Fung MC | title=Vimentin supports mitochondrial morphology and organization | journal=Biochemical J | year=2007 | doi=10.1042/BJ20071072 | pmid=17983357 | volume=410 | pages=141 | issue=1 }}</ref> == ಕ್ರಿಯೆಗಳು(ಫಂಕ್ಷನ್‌) == ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಯದ ಬಹಳ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು [[ATP]] ಯನ್ನು ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌(ಶ್ವಾಸನ) ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸುವುದು (ಅಂದರೆ [[ADP]] ಯ ಫಾಸ್ಫಾರಿಲೇಷನ್‌), ಹಾಗೂ ಸೆಲ್ಯುಲರ್(ಜೀವಕೋಶದ) [[ಮೆಟಾಬಲಿಸಮ್‌(ಚಯಾಪಚಯ)]] ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರನ ಮಾಡುವುದು.<ref name="Voet"/> ATP ಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಣೆಯಲ್ಲಿ ರಿಯಾಕ್ಷನ್‌ಗಳ(ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ) ಮುಖ್ಯವಾದ ಗುಂಪನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ [[ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್‌]] ಅಥವಾ ಕ್ರೆಬ್ಸ್‌ ಸೈಕಲ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ATP ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದೇ ಅಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. === ಶಕ್ತಿಯ ಪರಿವರ್ತನೆ === ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕ್ರಿಯೆಯು [[ATP]] ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಈ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನುಗಳ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಇದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಸೈಟಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುವ [[ಗ್ಲೂಕೋಸ್]], [[ಪೈರೊವೇಟ್]] ಮತ್ತು [[NADH]] ಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಆಕ್ಸಿಡೀಕರಣ ಮಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> [[ಸೆಲ್ಯುಲರ್‌ ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌]] ನಿನ (ಜೀವಕೋಶಗಳ ಉಸಿರಾಟ) ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು [[ಏರೋಬಿಕ್‌ ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹಾಗು ಇದು [[ಆಕ್ಸಿಜನ್‌]] ನ್ನಿನ (ಅಮ್ಲಜನಕದ) ಪ್ರಮಾಣದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆಕ್ಸಿಜನ್ನಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ, ಗ್ಲೈಕಲಿಟಿಕ್‌ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು [[ಆನೇರೋಬಿಕ್‌ ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌]] (ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ ಇಲ್ಲದೆ (ಅಮ್ಲಜನಕವಿಲ್ಲದೆ)) ಮೂಲಕ ಮೆಟಾಬೊಲೈಸ್‌ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಉಪಾವಚಿಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ). ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ನಿಂದ ಅನೇರೋಬಿಕ್‌ ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುವ ATPಯ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕಿಂತ ಏರೋಬಿಕ್‌ ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುವ ATPಯ ಪ್ರಮಾಣ 13 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Rich PR |title=The molecular machinery of Keilin's respiratory chain |journal=Biochem. Soc. Trans. |volume=31 |issue=Pt 6 |pages=1095–105 |year=2003 |pmid=14641005 |url=http://www.biochemsoctrans.org/bst/031/1095/bst0311095.htm |doi=10.1042/BST0311095}}</ref> ಸಸ್ಯಗಳ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ ಇಲ್ಲದೆ, ಅದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ 0}ನೈಟ್ರೇಟ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಿ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ATP ಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ.<ref name="pmid17333252">{{cite journal |author=Stoimenova M, Igamberdiev AU, Gupta KJ, Hill RD |title=Nitrite-driven anaerobic ATP synthesis in barley and rice root mitochondria |journal=Planta |volume=226 |issue=2 |pages=465–74 |year=2007 |month=July |pmid=17333252 |doi=10.1007/s00425-007-0496-0}}</ref> ==== ಪೈರೊವೇಟ್ : ಸಿಟ್ರಿಕ್ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್ (ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಮ್ಲ ರಚನೆಯಾಗುವ ಸರಣಿ) ==== {{main|Pyruvate decarboxylation|Citric acid cycle}} [[ಗ್ಲೈಕಾಲಿಸಿಸ್‌ನಿಂದ]] ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪೈರೊವೇಟ್ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ ಅನ್ನು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನ ಮೂಲಕ ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌‌ಗೆ [[ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ]]. ಅಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು [[ಕೊಎಂಜೈಮ್‌ A]] ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ [[ಅಕ್ಸಿಡಿಕರಣಗೊಳಿಸಿ]]CO₂, [[acetyl-CoA]], ಮತ್ತು [[NADH]] ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> ''[[ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್‌]]'' ಅನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಬ್‌ಸ್ಟ್ರೇಟ್(ಅಧ:ಸ್ತರ) ಎಂದರೆ ಅಸಿಟೈಲ್-CoA. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ''ತ್ರಿಕಾರ್ಬಾಕ್ಸಿಲಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ (TCA) ಸೈಕಲ್‌'' ಆಥವಾ ''ಕ್ರೆಬ್ಸ್‌ ಸೈಕಲ್‌'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್‌ನ ಎಂಜೈಮ್‌ಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ [[ಸುಕಿನೇಟ್‌ ಡಿಹೈಡ್ರೋಜಿನೇಸ್‌]] ಎನ್ನುವ ಒಂದು ಎಂಜೈಮ್‌ ಮಾತ್ರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ IIಅಂಶವಾಗಿ ಕೂಡಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author=King A, Selak MA, Gottlieb E| journal=Oncogene. | year=2006 | volume=25 | pages=4675–4682 | doi=10.1038/sj.onc.1209594 | title=Succinate dehydrogenase and fumarate hydratase: linking mitochondrial dysfunction and cancer}}</ref> ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಸಿಟೈಲ್-CoA ಅನ್ನು ಕಾರ್ಬನ್‌ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಗೆ ಆಕ್ಸಿಡಿಕರಣ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ರೆಡ್ಯುಸ್ಡ್‌ ಕೊಫಾಕ್ಟರ್‌ಗಳು([[NADH]] ನ ಮೂರು ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು [[FADH2|FADH₂]]) ನ ಒಂದು ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ''[[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಚೈನಿನ]]'' ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗೆ ಮತ್ತು [[GTPಯ]] ಒಂದು ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗೆ (ಇದು ATPಯಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ) ಮೂಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> ==== NADH ಮತ್ತು FADH₂: ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟ್ರಾನ್‌ಸ್ಪೋರ್ಟ್‌ ಚೈನ್‌ ==== {{main|Electron transport chain|Oxidative phosphorylation}} [[ಚಿತ್ರ:ETC electron transport chain.svg|thumb|300px|ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನಿನ ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಚೈನ್‌ ನ ಚಿತ್ರಣ.]] NADH ಮತ್ತು FADH₂ ವಿನ ರೆಡಾಕ್ಸ್‌ ಶಕ್ತಿಯು(ಎನರ್ಜಿ) ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ಗೆ (O_{<small>2</small>}) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಚೈನ್‌‌ ಮೂಲಕ ಹಲವು ಹಂತದಲ್ಲಿ ರವಾನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಶಕ್ತಿ-ಸಮೃದ್ಧ ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ ಒಳಗಡೆ ಸಿಟ್ರಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಸೈಕಲ್‌ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಇದು ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸಮ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಗ್ಲೈಕಾಲಿಸಿಸ್]] ನಿಂದ ಕೂಡ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸಮ್‌ನಿಂದ ರೆಡ್ಯೂಸಿಂಗ್‌ ಇಕ್ವಿವೇಲೆಂಟ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳ [[ಅಂಟಿಪೋರ್ಟರ್‌]] ನ [[ಮಾಲೇಟ್‌ ಅಸ್ಪರಟೇಟ್‌ ಷಟಲ್]] ಸಿಸ್ಟಂ ಮೂಲಕ ಕಳುಹಿಸಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಇದನ್ನು [[ಗ್ಲೈಸೆರಾಲ್‌ ಪಾಸ್ಪೇಟ್‌ ಷಟಲ್‌]] ಬಳಸಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಚೈನ್‌ ಗೆ ಕಳುಹಿಸಬಹುದು.<ref name="Voet" /> ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನಲ್ಲಿರುವ [[ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌‌ಗಳು ]]([[NADH ಡಿಹೈಡ್ರೋಜಿನೇಸ್]], [[ಸೈಟೊಕ್ರೋಮ್ c ರಿಡಕ್ಟ್ಎಸ್]], ಮತ್ತು [[ಸೈಟೊಕ್ರೋಮ್‌ c ಅಕ್ಸಿಡೇಸ್‌]]) ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಹೊರಬರುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು (ಇನ್‌ಕ್ರಿಮೆಂಟಲ್‌ ರಿಲೀಸ್‌ ಆಫ್ ಎನರ್ಜಿ) ಬಳಸಿ ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ಗೆ (ಅಂತರ ಮೆಂಬೆರೇನುಗಳ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ) [[ಪ್ರೋಟಾನ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ]](H⁺) ಪಂಪ್ ಮಾಡತ್ತವೆ.‌(ರವಾನೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ). ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆಯಾದರೂ ಒಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ ಅನ್ನು ಅತಿಮುಂಚೆ(ಪ್ರೆಮಚ್ಯುರಿಲಿ) ರೆಡ್ಯುಸ್‌ ಮಾಡುತ್ತವೆ; ಇದರಿಂದಾಗಿ [[ಸೂಪರ್‌ಆಕ್ಸೈಡ್‌ಗಳ ‌]] ಹಾಗಿರುವ [[ರಿಯಾಕ್ಟಿವ್‌ ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ ಸ್ಪೀಷೀಸ್‌]] ಗಳು (ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಿಸುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ಗಳ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು) ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="Voet" /> ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದಲ್ಲಿ [[ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್‌ ಸ್ಟ್ರೇಸ್‌(ಒತ್ತಡ)]] ಕೂಡ ಉಂಟು ಮಾಡಬಹುದು ಹಾಗು ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬಹುದು, ಇದು ವಯಸ್ಸಾಗುವದರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರಬಹದು.<ref name="oxidativedamage">{{cite journal| first=K. |last=Huang| coauthors=K. G. Manton| year=2004| title=The role of oxidative damage in mitochondria during aging: A review| journal=Frontiers in Bioscience| volume=9|pages=1100–1117| doi=10.2741/1298}}</ref> ಇಂಟರ್‌ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟಾನ್‌ ಪ್ರಮಾಣ ಜಾಸ್ತಿಯಾದ ಹಾಗೆ, ಒಳ ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಸುತ್ತಲೂ ಒಂದು ಬಲಿಷ್ಠವಾದ [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಕೆಮಿಕಲ್‌ ಗ್ರೇಡಿಯಂಟ್‌]] ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರೋಟಾನ್‌ಗಳು [[ATP ಸಿಂಥಸೇಸ್‌]] ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ ಮೂಲಕ ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳ ಪಟೆನ್ಷಲ್‌ ಎನರ್ಜಿಯನ್ನು (ವಿಭವ ಶಕ್ತಿ) ಬಳಸಿ ADP ಯಿಂದ [[ATP]]ಯನ್ನು ಮತ್ತು ಇನ್‌ಆರ್ಗಾನಿಕ್‌ ಫಾಸ್ಪೆಟ್‌ (P_i) ಅನ್ನು ಸಂಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕಿಮಿಯೊಸಿಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ; ಇದನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪೀಟರ್‌ ಮಿಚಲ್‌ ವಿವರಿಸಿದನು.<ref name="Mitchella">{{cite journal | author=Mitchell P, Moyle J | title=Chemiosmotic hypothesis of oxidative phosphorylation | journal=Nature. | date= 1967-01-14 | volume=213 | issue=5072 | pages=137–9 | doi = 10.1038/213137a0}}</ref><ref name="Mitchellb">{{cite journal | author=Mitchell P | title=Proton current flow in mitochondrial systems | journal=Nature. | date=1967-06-24 | volume = 25 | issue=5095 | pages=1327–8 | pmid=6056845 | doi = 10.1038/2141327a0}}</ref> ಈತನ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ 1978ರಲ್ಲಿ [[ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೋಬಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು]] ಪಡೆದನು. ನಂತರ, ATP ಸಿಂಥೇಸ್‌ನ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶದೀಕರಣ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ 1997ರಲ್ಲಿ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ನೋಬಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು [[ಪಾಲ್‌ ಡಿ. ಬಾಯರ್]] ಮತ್ತು [[ಜಾನ್‌ .ಇ. ವಾಲ್ಕರ್‌]] ಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web | last =Nobel Foundation | title =Chemistry 1997 | date = | url =http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1997/ | accessdate =2007-12-16 }}</ref> ==== ಶಾಖದ ಉತ್ಪಾದನೆ(ಹೀಟ್‌ ಪ್ರೋಡಕ್ಷನ್‌) ==== ಕೆಲವೊಂದು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರೋಟಾನ್‌ಗಳು ATP ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಮರುಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ''ಪ್ರೋಟಾನ್‌ ಲೀಕ್‌ '' ಅಥವಾ ''ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್ ಅನ್‌ಕಪಲಿಂಗ್‌'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ನೊಳಗೆ ಪ್ರೋಟಾನ್‌ಗಳ [[ಸುಗಮವಾದ ವಿಸರಣ]] ನಿಂದಾಗಿ (ಫಸಿಲಿಟೇಟ್‌ಡ್‌ ಡಿಫ್ಯೂಷನ್‌) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು, ಪ್ರೋಟಾನ್‌ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೊಕೆಮಿಕಲ್‌ ಗ್ರೇಡಿಯಂಟಿನ ಉಪಯೋಗವಾಗದ (ಬಳಕೆಯಾಗದ) ವಿಭವ ಶಕ್ತಿಯು(ಪಟೆನ್ಷಲ್‌ ಎನರ್ಜಿ) ಶಾಖದ ರೂಪವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು [[ಥರ್ಮೊಜೆನಿನ್‌]] ಅಥವಾ [[UCP1]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರೋಟಾನ್‌ ಚಾನಲ್‌ರಿಂದ ಮೀಡಿಯೇಟ್‌ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Mozo">{{cite journal | author=Mozo J, Emre Y, Bouillaud F, Ricquier D, Criscuolo F | title=Thermoregulation: What Role for UCPs in Mammals and Birds? | journal=Bioscience Reports. | date=2005 November | pages=227–249 | doi=10.1007/s10540-005-2887-4 | volume=25 }}</ref> ಥರ್ಮೊಜೆನಿನ್‌-33k[[Da]] ಯಿರುವ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಆಗಿದ್ದು ಇದನ್ನು 1973ರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.<ref name="Nicholls">{{cite journal | author=Nicholls DG, Lindberg O | year=1973 | title=Brown-adipose-tissue mitochondria. The influence of albumin and nucleotides on passive ion permeabilities | journal=Eur. J. Biochem. | volume=37 | pages = R551 | pmid=4777251 | doi = 10.1111/j.1432-1033.1973.tb03014.x | issue=3}}</ref> ಥರ್ಮೊಜೆನಿನ್ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಬ್ರೌನ್‌ ಅಡಿಪೋಸ್‌ ಟಿಸ್ಯೂ]] ಅಥವಾ ಬ್ರೌನ್‌ ಫ್ಯಾಟ್‌ ದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ನಾನ್‌-ಶಿವರಿಂಗ್‌ ಥರ್ಮೊಜೆನಿಸಿಸ್‌ಗೆ (ಉಷ್ಣೋತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು) ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರೌನ್‌ ಆಡಿಪೋಸ್‌ ಟಿಸ್ಯೂ ಸಸ್ತನಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಪ್ರಾರಂಭದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೈಬರ್ನೇಟಿಂಗ್ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಂತದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ, ಬ್ರೌನ್‌ ಅಡಿಪೋಸ್ ಟಿಸ್ಯೂ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದಲ್ಲದೇ ವಯಸ್ಸಾದ ಹಾಗೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Mozo"/> === ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಮ್‌ ಅಯಾನುಗಳ ಶೇಖರಣೆ === [[ಚಿತ್ರ:Chondrocyte- calcium stain.jpg|right|thumb|300 px|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಮೈಕ್ರೊಸ್ಕೋಪಿಯ(ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದ) ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಕಾಂಡ್ರೊಸೈಟ್‌‌ ಒಳಗಿರುವ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ(M), ಇದನ್ನು ಕ್ಯಾಲ್‌ಷಿಯಮ್‌ ಗೆ ಸ್ಟೇನ್‌ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.]] ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂನ ಪ್ರಮಾಣವು ರಿಯಾಕ್ಷನ್‌ಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ; ಇದು ಜೀವಕೋಶದಲ್ಲಿ [[ಸಿಗ್ನಲ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌ಡಕ್ಷನ್‌]] ಗೆ ಬಹಳ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲದ ಮಟ್ಟಿಗೆ [[ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂಯನ್ನು ಶೇಖರಿಸುತ್ತದೆ]], ಇದು ಜೀವಕೋಶದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂನ ಸಂತುಲನವನ್ನು (ಹೋಮಿಯೊಸ್ಟಾಟಿಸ್) ಕಾಪಾಡುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.<ref name="Siegel_Basic_Neurochemistry">{{cite book | editor=Siegel GJ, Agranoff BW, Fisher SK, Albers RW, Uhler MD | title=Basic Neurochemistry | edition=6 | year=1999 | isbn=0-397-51820-X | publisher=Lippincott Williams & Wilkins | author=Editor-in-chief, George J. Siegel; editors, Bernard W. Agranoff... [et al.]; illustrations by Lorie M. Gavulic }}</ref> ವಸ್ತುತಃ, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅನ್ನು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಇವುಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಇವುಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂಗೆ ಬಹಳ ಒಳ್ಳೆಯ "ಸೈಟೊಸೊಲಿಕ್‌ ಬಫರ್‌" ಗಳನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="Rossier"/><ref>ಬ್ರೈಟಾನ್‌, ಕಾರ್ಲ್‌ ಟಿ ಮತ್ತು ರಾಬರ್ಟ್‌ ಎಂ. ಹಂಟ್‌ (1974): "ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾಲ್‌ ಕ್ಯಾಲ್ಷಿಯಂ ಅಂಡ್‌ ಇಟ್ಸ್‌ ರೋಲ್‌ ಇನ್‌ ಕಾಲ್ಸಿಫಿಕೇಷನ್‌", ''ಕ್ಲಿನಿಕಲ್‌ ಆರ್ಥೋಪೆಡಿಕ್ಸ್‌ ಅಂಡ್‌ ರಿಲೇಟೆಡ್‌ ರಿಸರ್ಚ್‌'' '''100''' : 406-416</ref><ref>ಬ್ರೈಟಾನ್‌, ಕಾರ್ಲ್‌ ಟಿ ಮತ್ತು ರಾಬರ್ಟ್‌ ಎಂ. ಹಂಟ್‌ (1978): "ದ ರೋಲ್‌ ಆಫ್‌ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ಇನ್‌ ಗ್ರೋತ್‌ ಪ್ಲೇಟ್‌ ಕಾಲ್ಸಿಫಿಕೇಷನ್‌ ಆಸ್‌ ಡೆಮಾನ್‌ಸ್ಟ್ರೇಟೆಡ್‌ ಇನ್‌ ಎ ರಕಿಟಿಕ್ ಮಾಡಲ್‌", ''ಜರ್ನಲ್‌ ಆಫ್‌ ಬೋನ್‌ ಅಂಡ್‌ ಜಾಯಿಂಟ್‌ ಸರ್ಜರಿ'' , '''60-A''' : 630-639</ref> ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅನ್ನು ಶೇಖರಿಸುವ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಜಾಗವೆಂದರೆ ಎಂಡೊಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್ ರೆಟಿಕುಲಮ್ (ER). ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಮತ್ತು ER ನಡುವೆ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಇಂಟರ್‌ಪ್ಲೇಯಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | title=Mitochondria–endoplasmic reticulum choreography: structure and signaling dynamics | author=Pizzo P, Pozzan T | journal=Trends Cell Bio. | volume=17 | issue=10 | date=2007 October | pages=511–517 | doi=10.1016/j.tcb.2007.07.011 | pmid=17851078}}</ref> [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಒಳ ಮೆಂಬರೇನಿನ]] ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ [[ಯುನಿಪೋರ್ಟರ್‌]] ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅನ್ನು [[ಮಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌]] ಒಳಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡುಹೋಗುತ್ತದೆ.<ref name="MillerRJ">{{cite journal | author=Miller RJ | title=Mitochondria – the kraken wakes! | journal=Trends in Neurosci. | volume=21| issue=3| year=1998 | pages=95–97 doi=10.1016/S0166–2236(97)01206–X | doi=10.1016/S0166-2236(97)01206-X }}</ref> ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ [[ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಪಟೆನ್ಷಲ್‌]] ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾಡುತ್ತದೆ.<ref name="Siegel_Basic_Neurochemistry"/> ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಅನ್ನು ಜೀವಕೋಶದೊಳಗೆ ಪುನಃ ಬಿಡುಗಡೆಯು ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂಗಳ ಪ್ರೋಟಾನುಗಳ ವಿನಿಮಯದೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ "ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಉಂಟುಮಾಡುವ-ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ-ಬಿಡುಗಡೆ" ಯ ಮಾರ್ಗಗಳ ಮೂಲಕ ಆಗಬಹುದು.<ref name="MillerRJ"/> ಇದರಿಂದಾಗಿ [[ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಪಟೆನ್ಷಲ್‌]] ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿ, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಸ್ಪೈಕ್ ಅಥವಾ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ವೇವ್‌ಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಇವುಗಳು [[ಎರಡನೇಯ ಮೆಸ್ಸೆಂಜರ್‌ ಸಿಸ್ಟಂ]] ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಬಹದು, ಇದು ನರ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ(ನರ್ವ್ ಸೆಲ್‌) [[ನ್ಯೂರೊಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಮಿಟರ್‌ ರೀಲಿಸ್‌]] ಮತ್ತು ಎಂಡೊಕ್ರೈನ್‌ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ [[ಹಾರ್ಮೋನ್‌]] ಗಳ ರಿಲೀಸ್‌ ಅಂತಹ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸಹಯೋಜಕಗೊಳಿಸಬಹದು. {{clear}} === ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕ್ರಿಯೆಗಳು === ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಅನೇಕ [[ಮೆಟಬಾಲಿಕ್‌]] ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ (ಚಯಾಪಚಯ ಕ್ರಿಯೆ)ಪ್ರಮುಖವಾದ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳು: * ಇದು [[ಮೆಂಬರೇನ್‌ ಪಟೆನ್ಷಲ್‌]] ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="Voet"/> * [[ಅಪೊಪ್ಟೊಸಿಸ್]]‌- ಜೀವ ಕೋಶದ ಪ್ರೋಗ್ರ್ಯಾಮ್ಡ್‌ (ನಿಯಂತ್ರಿತ) ಅಂತ್ಯ<ref>{{cite journal | author=Green DR | title=Apoptotic pathways: the roads to ruin | journal=Cell. | date=1998 September | volume=94 | issue=6 | pages=695–8 | doi=10.1016/S0092-8674(00)81728-6 | pmid=9753316}}</ref> * ಕ್ಯಾಲ್‌ಷಿಯಂ ಸಿಗ್ನಲಿಂಗ್‌ (ಕ್ಯಾಲ್‌ಷಿಯಂ-ಪ್ರೇರಿತ ಅಪೊಪ್ಟೊಸಿಸ್‌‌ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ)<ref>{{cite journal | journal=Cell Calcium | title=Mitochondrial calcium signalling and cell death: approaches for assessing the role of mitochondrial Ca2+ uptake in apoptosis | author=Hajnóczky G, Csordás G, Das S, Garcia-Perez C, Saotome M, Sinha Roy S, Yi M | pmid=17074387 | doi=10.1016/j.ceca.2006.08.016 | year=2006 | volume=40 | pages=553 | issue=5-6 | pmc=2692319}}</ref> * ಸೆಲ್ಯುಲರ್‌ ಪ್ರೊಲಿಪೆರೆಷನ್‌ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="McBride">{{cite journal | author=McBride HM, Neuspiel M, Wasiak S | title=Mitochondria: more than just a powerhouse | journal=Curr Biol. | date=2006 July | volume=16 | issue=14 | pages=R551–60 | pmid=16860735 | doi=10.1016/j.cub.2006.06.054 }}</ref> * ಸೆಲ್ಯುಲರ್‌ [[ಮೆಟಬಾಲಿಸಮ್]] (ಜೀವಕೋಶದ ಉಪಾವಚಯ) ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="McBride"/> * ಕೆಲವೊಂದು ಹೀಮ್‌ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಾಗುವ ರಿಯಾಕ್ಷನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ''([[ಪೊರ್‌ಫೈರಿನ್‌]] ಅನ್ನು ಕೂಡ ನೋಡಿ) '' * [[ಸ್ಟಿರಾಯ್ಡ್‌ಗಳ]] ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ.<ref name="Rossier">{{cite journal | title=T channels and steroid biosynthesis: in search of a link with mitochondria | author=Rossier MF | journal=Cell Calcium. | year=2006 | volume=40 | issue=2 | pages=155–64 | pmid=16759697 | doi=10.1016/j.ceca.2006.04.020 }}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಕೆಲವೊಂದು ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಕೆಲವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಬಗೆಯ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೆ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಮೆಟಬಾಲಿಸಂನಲ್ಲಿ ತಯಾರಾಗುವ ನಿರುಪಯುಕ್ತ ಉಪಉತ್ಪನ್ನವಾದ(ವೇಸ್ಟ್‌ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್‌) [[ಅಮೊನಿಯಾವನ್ನು]] ಡಿಟಾಕ್ಸಿಫೈ ಮಾಡಬಲ್ಲ ಕೆಲವು ಎಂಜೈಮ್‌ಗಳನ್ನು [[ಲಿವರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ (ಯಕೃತ್‌‌)]] ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಜೀನ್‌‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌ಗಳ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗಿ [[ಮೈಟಕಾಂಡ್ರಿಯದ ರೋಗಗಳು]] ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. == ಉತ್ಪತ್ತಿ/ಮೂಲ == {{main|Endosymbiotic theory}} ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ [[ಪ್ರೊಕಾರಿಯೋಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಅನೇಕ ಸಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಇದು ಮೂಲತ: [[ಎಂಡೊಸಿಂಬೈಯೊಟಿಕ್‌]] ಪ್ರೊಕಾರಿಯೋಟ್‌ಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿರಬಹುದೆಂದಯ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್ [[DNA]] ಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ; ಇದು ಒಂದು ವೃತ್ತೀಯ ಕ್ರೊಮೊಸೊಮ್‌ನ ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ರೆಸ್ಪಿರೇಟರಿ ಚೈನ್‌ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಕ್ರೊಮೊಸೊಮ್‌ಗಳು [[ರಿಡಾಕ್ಸ್‌]] ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿಗೆಯೆ ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. '''ರಿ''' ಡಾಕ್ಸ್‌‌ '''ರೆ''' ಗ್ಯುಲೇಷನ್‌ಗೆ '''Co''' -ಲೊಕೇಷನ್‌ನ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ ಎಂದು [[CoRR ಹೈಪಾತಿಸೀಸ್‌]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ ಕೆಲವು [[ರೈಬೊಸೊಮ್‌ಗಳ]] RNAಗಳನ್ನು ಕೊಡ್‌ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಇದು [[ಮೆಸೆಂಜರ್‌ RNA]] ಗಳನ್ನು ಪ್ರೋಟಿನ್‌ಗಳಾಗಿಸುವ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಲೇಷನ್‌ಗೆ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿರುವ ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡು [[tRNA]] ಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಕೋಡ್‌‌ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ರಚನೆಯು ಪ್ರೊಕಾರಿಯೋಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು [[ಪ್ರೊಟಿಯೊಬಾಕ್ಟಿರಿಯ]] ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೆ ಪರಿವರ್ತವಾದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಯು [[ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಕೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ]] (ಅನುವಂಶಿಕ ಸಂಕೇತ) ಕೂಡ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref name="Shoulders1">{{cite journal | author=Futuyma DJ | title=On Darwin's Shoulders | journal=Natural History | volume=114 | issue=9 | year=2005 | pages=64–68}}</ref> ಇದು,[[ಪ್ರೊಟೊ-ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌]] ಎಂದು ಕೆರೆಯಲಾಗಿವ ಇದರ ಪೂರ್ವಜ, [[ಪ್ರೊಟಿಯೊಬಾಕ್ಟಿರಿಯ]] ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿತ್ತು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="Shoulders1"/> ಅದರಲ್ಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರೊಟೊ-ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌, [[ರಿಕೆಟ್ಟ್‌ಸಿಯ]] ಜೊತೆ ಪ್ರಾಯಶಃ ಸಂಬಂಧಹೊಂದಿರಬಹುದು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Emelyanov VV | year=2003 | title=Mitochondrial connection to the origin of the eukaryotic cell | journal=Eu J Biochem. | volume=270 | issue=8 | pages=1599–1618 | doi=10.1046/j.1432-1033.2003.03499.x | unused_data=|pm[id=12694174}}</ref> ಆದರೆ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಪೂರ್ವಜನಿಗೂ ಅಲ್ಫಾ-ಪ್ರೊಟಿಯೊಬಾಕ್ಟಿರಿಯ ನಡುವೆಯಿರುವ ನಿಖರ ಸಂಬಂಧ ಕುರಿತಂತೆ, ಹಾಗು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಸ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ನಂತರ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಯಿತೆನ್ನುವುದು ಈಗಲೂ ವಿವದಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal|author=Gray MW, Burger G, Lang BF |title=Mitochondrial evolution |journal=Science (journal) |volume=283 |issue=5407 |pages=1476–81 |year=1999 |month=March |pmid=10066161}}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಗಳಿಂದ ಕೋಡ್‌ ಮಾಡಲಾದ ರೈಬೊಸೋಮ್‌ಗಳು, ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೆ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಆಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತದೆ.<ref name="O">{{cite journal | author=O'Brien TW | title=Properties of human mitochondrial ribosomes | journal=IUBMB Life. | date=2003 September | volume=55 | issue=9 | pages=505–13 | doi = 10.1080/15216540310001626610}}</ref> ಇವು ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯದ [[70S]] ರೈಬೊಸೋಮ್‌ ಅನ್ನು ಬಹಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತದ್ದೆಯೆ ಹೊರತು [[80S]] [[ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸ್ಮಿಕ್‌]] ರೈಬೊಸೋಮ್‌ಗಳನ್ನಲ್ಲ, ಇದು [[ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಾರ್‌]] DNAಗಾಗಿ ಕೋಡ್‌ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಅದರ ಅತಿಥೇಯ ಜೀವಕೋಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿರುವ [[ಎಂಡೊಸಿಂಬಯಾಟಿಕ್‌]] ಸಂಬಂಧವನ್ನು [[ಲಿನ್‌ ಮಾರ್ಗುಲಿಸ್‌]] ಎನ್ನುವ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದ.<ref>{{cite journal | author=Lynn Sagan | year=1967 | title=On the origin of mitosing cells | journal=J Theor Bio. | volume=14 | issue=3 | pages=255–274 | pmid=11541392 | doi=10.1016/0022-5193(67)90079-3}}</ref> [[ಎಂಡೊಸಿಂಬಯಟಿಕ್‌ ಹೈಪಾತಿಸೀಸ್‌]] ಎನ್ನುವ ಊಹನವು, ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಹೇಗೋ ಇನ್ನೊಂದು ಜೀವಕೋಶದ [[ಎಂಡೊಸೈಟೊಸಿಸ್‌ನಿಂದ]] ಪಾರಾಗಿ [[ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸಮ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ಒಂದುಗೂಡಿತು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯಗಳು ಅತಿಥೇಯ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ [[ರೆಸ್ಪಿರೇಷನ್‌]] (ಶ್ವಸನ) ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದು [[ಗ್ಲೈಕಾಲಿಸಿಸ್‌]] ಮತ್ತು [[ಫರ್ಮೆಂಟೆಷನ್‌]] ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬರವಾಗಿದ್ದ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ವಿಕಾಸ ಹೊಂದುವ ಸಾಕಷ್ಟು ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿದವು. ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಅತಿಥೇಯ ಜೀವಕೋಶಗಳು [[ಪೋಟೋಸಿಂಥೆಸಿಸ್‌]] (ದ್ಯುತಿಸಂಶ್ಲೇಷಣೆ) ಮಾಡಲು ಸಕ್ಷಮವಾಗಿರುವ ಸಿಂಬಯಾಟಿಕ್‌ ಬ್ಯಾಕ್ಟಿರಿಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆದವು. ಸಿಂಬೈಯೊಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೊತೆಗೂಡಿದಾಗ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಜೀವಿಸಬಲ್ಲಂತಹ ಪರಿಸರಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಸಿಂಬೈಯಾಟಿಕ್‌ ಸಂಬಂಧ ಪ್ರಾಯಶ: 1.7<ref>{{cite journal | author=Emelyanov VV | year=2001 | title=Rickettsiaceae, rickettsia-like endosymbionts, and the origin of mitochondria | journal=Biosci. Rep. | volume=21 | pages=1–17 | pmid=11508688 | doi = 10.1023/A:1010409415723 | issue=1}}</ref> ರಿಂದ 2<ref>{{cite journal | author=Feng D-F, Cho G, Doolittle RF | year=1997 | title=Determining divergence times with a protein clock: update and reevaluation | journal=Proc. Natl Acad. Sci. | volume=94 | pages=13028–13033 | pmid=9371794 | doi = 10.1073/pnas.94.24.13028 | issue=24 | pmc=24257}}</ref> ಬಿಲಿಯನ್‌ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಉಂಟಾಗಿರಬಹುದು. ಕೆಲವು ಯುನಿಸೆಲ್ಯುಲಾರ್‌ ಯೂಕರಿಯಾಟ್‌ಗಳ ಗುಂಪುನಿಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಇರವುದಿಲ್ಲ,ಅವು:[[ಮೈಕ್ರೊಸ್ಪೊರಿಡಿಯನ್ಸ್‌]], [[ಮೆಟಮೊನಾಡ್ಸ್‌]]ಮತ್ತು [[ಆರ್ಕ್‌ಅಮಿಬೆ]].<ref name="Cavlier-Smith">{{cite journal | author=Cavalier-Smith T | title=Archamoebae: the ancestral eukaryotes? | year=1991| journal=Biosystems. | volume=25 | pages = 1241 | pmid=1854912 | doi = 10.1016/0303-2647(91)90010-I | issue=1-2}}</ref> [[rRNA]] ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ರಚಿತವಾದ [[ಫೈಲೋಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಟ್ರೀ]] (ಜೀವವಿಕಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ರಚಿಸಲದ ವಂಶವೃಕ್ಷ) ಪ್ರಕಾರ ಈ ಗುಂಪುಗಳು ಬಹಳ ಪ್ರಿಮಿಟಿವ್‌(ಆದಿಮ) ಆದ ಯೂಕರಿಯಾಟ್‌ಗಳೆಂದು ಕಂಡು ಬಂದಿವೆ. ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾಗಳಿಗು ಮುಂಚೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಇದನ್ನು [[ಲಾಂಗ್‌-ಬ್ರಾಂಚ್‌ ಅಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಷನ್‌]] ಗಳ ಆರ್ಟಿಫ್ಯಾಕ್ಟ್‌(ಕೃತಕಜ) ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವು ಡಿರೈವ್ಡ್‌ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದಿಂದ ಪಡೆದ ಜೀನ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಆರ್ಗೆನಲ್‌ಗಳನ್ನು(ಅಂಗಕ) ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ (ಉದಾ: [[ಮೈಟೊಸೊಮ್]] ಮತ್ತು [[ಹೈಡ್ರೊಜಿನೊಸೊಮ್‌]]). == ಜೀನೋಮ್ == {{main|Mitochondrial DNA}} ಮನುಷ್ಯಯರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾದ [[DNA]] ಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್‌ ಆಗಿದ್ದು, ಸುಮಾರು 16 [[ಕಿಲೊಬೇಸ್‌ಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.<ref name="ChanDC">{{cite journal | author=Chan DC | title= Mitochondria: Dynamic Organelles in Disease, Aging, and Development | journal= Cell | volume=125 | issue=7 | date=2006-06-30 | pages=1241–1252 | doi=10.1016/j.cell.2006.06.010 | pmid=16814712}}</ref> ಇದು 37 ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಎನ್‌ಕೋಡ್‌ ಮಾಡುತ್ತದೆ: 13 ರೆಸ್ಪಿರೇಟರಿ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌‌‌ I, III, IV ಮತ್ತು V ರ [[ಸಬ್‌ಯುನಿಟ್‌]] ಗಳಿಗಾಗಿ, 22 ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ [[tRNA]] ಗಾಗಿ (ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್‌ ಅಮೀನೊ ಆಮ್ಲಗೆ 20, ಹಾಗು ಲ್ಯೂಸೀನ್‌ ಮತ್ತು ಸೆರಿನ್‌ಗಾಗಿ ಒಂದೊಂದು ಅಧಿಕ ಜೀನ್‌), ಮತ್ತು 2 [[rRNA]] ಗಾಗಿ.<ref name="ChanDC"/> ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌ ಅದರ DNAಯ ಎರಡರಿಂದ ಹತ್ತು ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು.<ref name="Wiesner">{{cite journal | author=Wiesner RJ, Ruegg JC, Morano I |year=1992 |title=Counting target molecules by exponential polymerase chain reaction, copy number of mitochondrial DNA in rat tissues | journal=Biochim Biophys Acta | volume=183 |pages=553–559 | pmid=1550563 | issue=2}}</ref> ಪ್ರೊಕಾರಿಯೂಟ್‌ಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೆ, ಕೋಡಿಂಗ್‌ DNA (ಡಿ.ಎನ್.ಎ.) ಯ ಪ್ರಮಾಣ ಹಾಗು ಆಬ್ಸೆನ್ಸ್‌‌ ಆಫ್‌ ರೀಪೀಟ್ಸ್‌‌ ಅನುಪಾತವು ಬಹಳ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನ್‌ಗಳು ಮಲ್ಟಿಜೆನಿಕ್‌ ಟ್ರಾನ್‌ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ಸ್‌‌ ಗಳನ್ನಾಗಿ [[ಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌ಸ್ಕ್ರೈಬ್‌‌]] ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಛೇದಿಸಿ ಮತ್ತು [[ಪಾಲಿಅಡಿನೈಲೇಟ್]] ಮಾಡಿ, ಮಟ್ಯುಅರ್(ಪಕ್ವ) ಆದ [[mRNA]] ಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ ಎನ್‌ಕೋಡ್‌ ಮಾಡಬೇಕು ಎನ್ನುವ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಏನಿಲ್ಲ. ಬಹಳಷ್ಟು [[ಸೆಲ್‌ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ‌]]‌ (ಜೀವಕೋಶದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌) ನಲ್ಲಿರುವ ಜೀನ್‌ಗಳು ಕೋಡ್‌ ಮಾಡುತ್ತವೆ, ಹಾಗು ಇದಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌ಗೆ ಬೇರೆಕಡೆಯಿಂದ ರವಾನಿಯಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Anderson">{{cite journal | author=Anderson S, Bankier AT, Barrell BG, de-Bruijn MHL, Coulson AR, et al.|year=1981 | title=Sequence and organization of the human mitochondrial genome | journal=Nature | volume=290 | pages=427–465 | doi = 10.1038/290457a0}}</ref> ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ ಮತ್ತು [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮಿನಲ್ಲಿ]] ಎನ್‌ಕೋಡ್‌ ಆಗುವ ಜೀನಗಳ ನಿಖರವಾದ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಆದರೂ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಪವಾದಗಳು ಕೂಡ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಆಧ್ಯಯನಗಳು ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref name="Fukuhara">{{cite journal | author = Fukuhara H, Sor F, Drissi R, Dinouël N, Miyakawa I, Rousset, and Viola AM|year=1993 |title=Linear mitochondrial DNAs of yeasts: frequency of occurrence and general features |journal=Mol Cell Biol. |volume= 13 | issue=4 |pages=2309–2314 | pmid=8455612 | pmc = 359551}}</ref> ಸಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNAಗಳಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯಯರಲ್ಲಿರುವ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ಗಳ ಹಾಗೆ [[ಇಂಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌]] ಗಳಿರುವುದಿಲ್ಲ;<ref name="Anderson"/> ಆದರೆ, ಕೆಲವೊಂದು ಯುಕಾರಿಯೊಟಿಕ್‌ಗಳ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNAಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಟ್ರಾನ್ಸ್‌‌ಗಳಿದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ,<ref>{{cite journal | author=Bernardi G | title= Intervening sequences in the mitochondrial genome | journal=Nature. | year=1978 | volume=276 | issue= 5688| pages=558–559 | pmid=214710 | doi=10.1038/276558a0 }}</ref> ಉದಾಹರಣಗೆ [[ಯೀಸ್ಟ್‌]] <ref>{{cite journal | author=Hebbar SK, Belcher SM, Perlman PS | title=A maturase-encoding group IIA intron of yeast mitochondria self-splices in vitro | journal=Nucleic Acids Res. | date=1992 April | volume=20 | issue=7 | pages=1747–54 | pmid=1579468 | doi = 10.1093/nar/20.7.1747 | pmc=312266}}</ref> ಮತ್ತು ''[[ಡೈಕ್ಟಿಯೊಸ್ಟೆಲಿಯಮ್]] ಡಿಸ್ಕೊಇಡಿಯಮ್<ref>{{cite journal | author= Gray MW, Lang BF, Burger G | title=Mitochondria of protists | journal=Ann Rev of Genetics. | volume=38 | pages=477–524 | year=2004 | doi=10.1146/annurev.genet.37.110801.142526 | pmid=15568984}}</ref> (Dictyostelium discoideum)'' ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ [[ಪ್ರೊಟಿಸ್ಟ್‌ಗಳು]].<ref>{{cite journal | author= Gray MW, Lang BF, Cedergren R, Golding GB, Lemieux C, Sankoff D, et al. | title= Genome structure and gene content in protist mitochondrial DNAs | journal= Nucl Acids Res. | volume= 26 | issue=4 | year=1998 | pages=865–878 | pmid=9461442 | doi = 10.1093/nar/26.4.865 | pmc= 147373}}</ref> ‌ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ ವೈಶಿಷ್ಟವಾಗಿ 16-kb ಉದ್ದವಿದ್ದು, ಮತ್ತು 37 ಜೀನ್‌ಗಳಿದ್ದು ಒಂದು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್‌ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಜೀನ್‌ಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿತಗೊಂಡಿದ್ದು ಹಾಗು ಅದರ ಸ್ಥಾನವು ವ್ಯತಾಸವಾಗುತಿರುತ್ತದೆ. ಕುತೂಹಲ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಈ ಪಾಟರ್ನ್‌ ಮನುಷ್ಯ ದೇಹಕ್ಕೆ ಹತ್ತುವ ಹೇಣುಗಳಲ್ಲಿ (ಲೌಸ್) (''[[ಪೆಡಿಕುಲುಸ್ ಹುಮನಸ್ (Pediculus humanus)]]'' ) ಇದು ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಈ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ ಅನ್ನು 3–4 kb ಉದ್ದದ್ದ, ಒಂದರಿಂದ ಮೂರು ಜೀನ್‌ಗಳಿರುವ 18 ಮಿನಿಸರ್ಕುಲರ್‌ ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಸಂಯೊಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Shao">{{cite journal |author=Shao R, Kirkness EF, Barker SC |title=The single mitochondrial chromosome typical of animals has evolved into 18 minichromosomes in the human body louse, Pediculus humanus |journal=Genome Res. |volume= 19|issue= 5|pages= 904–12|year=2009 |month=March |pmid=19336451 |doi=10.1101/gr.083188.108 |pmc=2675979}}</ref> ಈ ಪಾಟರ್ನ್‌(ವಿನ್ಯಾಸ), ಹೀರುವ ಹೇಣುಗಳಲ್ಲಿ(ಸಕ್ಕಿಂಗ್ ಲೈಸ್) ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅಗಿಯುವ ಹೇಣುಗಳಲ್ಲಿ(ಚ್ಯೂಯಿಂಗ್‌ ಲೈಸ್) ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಮಿನಿಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವೆ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯತಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೇನೆಂದು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌(ಮಾನಕ) ಕೋಡ್‌ಗೆ ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ವ್ಯತಾಸಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಊಹೆಗಳನ್ನು ಮುಂಚಿನಿಂದಲ್ಲೂ ಮಾಡಲಾಯಿತ್ತಾದರೂ ಅದನ್ನು 1979ರ ತನಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>ಕ್ರಿಕ್‌, ಎಫ್. ಎಹ್‌. ಸಿ. ಮತ್ತು ಆರ್ಗೆಲ್‌, ಎಲ್‌.ಇ.(1973) "ಡೈರೆಕ್ಟೆಡ್‌ ಪಾನ್ಸ್‌ಪೆರ್ಮಿಯ." ಇಕಾರ್ಸ್‌ 19:341-346. p. 344: "ಸ್ವಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿರುವ ಕೋಡ್‌ಗಳಿರುವ ಜೀವಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನು ಅಲ್ಲ.(ಇಟ್‌ ಇಸ್‌ ಎ ಲಿಟ್ಲ್‌ ಸರ್ಪರೈಸಿಂಗ್‌ ಥಟ್ ಆರ್ಗಾನಿಸಂಸ್ ವಿತ್‌ ಸಮ್‌ವಾಟ್‌ ಡಿಪರೆಂಟ್‌ ಕೋಡ್ಸ್‌ ಡು ನಾಟ್‌ ಕೊಎಕ್ಸಿಸ್ಟ್‌)." (ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಣೆಗಳು [http://www.talkorigins.org/faqs/comdesc/section1.html ] ರಲ್ಲಿ)</ref> ಸಂಶೋಧಕರು [[ಮನ್ಯಷ್ಯರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಜೀನ್‌ಗಳ]] ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬೇಕಾದರೆ, ಅವು ಇನ್ನೊಂದು ಪರ್ಯಾಯ ಕೋಡ್‌ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.<ref>{{cite journal | author= Barrell BG, Bankier AT, Drouin J | title= A different genetic code in human mitochondria | journal=Nature. | volume=282 | pages=189–194 | year=1979 |doi=10.1038/282189a0 }}</ref> ಇದಾದ ನಂತರ, ಅನೇಕ ಪರ್ಯಾಯ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಕೋಡ್‌ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಂತೆ,<ref>[http://130.14.29.110/Taxonomy/Utils/wprintgc.cgi?mode=c NCBI: "ದ ಜೆನೆಟಿಕ್‌ ಕೋಡ್ಸ್‌", ಕಂಪೈಲ್ಡ್‌ ಬೈ ಆಂಡ್ರೆಜ್ (ಆಂಜೆ) ಎಲ್ಸನೊವಸ್ಕಿ ಅಂಡ್‌ ಜಿಮ್‌ ಒಸ್ಟೆಲ್‌]</ref> ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾಗುವ ಪರಿವರ್ತಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Jukes TH, Osawa S | title=The genetic code in mitochondria and chloroplasts | journal=Experientia. | date=1990-12-01 | volume=46 | issue=11–12 | pages = 1117–26 | pmid=2253709 | doi = 10.1007/BF01936921}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ, AUA, AUC, ಮತ್ತು AUU ಕೋಡಾನ್‌‌ಗಳೆಲ್ಲವು ಸ್ಟಾರ್ಟ್‌ ಕೋಡಾನ್‌ಗಳಾಗಿ ಅಂಗೀಕಾರವಾಗಬಹುದಾಗಿದೆ. {| class="wikitable" width="55%" align="center" |+ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಕೋಡ್‌‌ಗೆ(UGC) ಕೆಲವು ಅಪವಾದಗಳು(ಎಕ್ಸೆಪ್ಷನ್‌)<td><ref name="Alberts"/></td> |- !ಜೀವಿ !ಕೋಡಾನ್‌ !ಮಾನಕ !ನವೀನ (ನಾವೆಲ್) |- | rowspan="3"|ಸಸ್ತಿನಿ(ಮ್ಯಾಮೇಲಿಯನ್) | AGA,&nbsp;AGG | ಅರ್ಜಿನೈನ್‌ | ಸ್ಟಾಪ್‌ ಕೋಡಾನ್ |- | AUA | ಐಸೊಲುಸೀನ್ | ಮೆಥಿಯೊನೈನ್ |- | UGA | ಸ್ಟಾಪ್‌ ಕೋಡಾನ್ | ಟ್ರಿಪ್ಟೊಫಾನ್ |- | rowspan="3"|ಆಕಶೇರುಕಗಳು (ಇನ್‌ವರ್ಟಿಬ್ರೇಟ್‌) | AGA, AGG | ಅರ್ಜಿನೈನ್ | ಸೇರೀನ್ |- | AUA | ಐಸೊಲುಸೀನ್ | ಮೆಥಿಯೊನೈನ್ |- | UGA | ಸ್ಟಾಪ್‌ ಕೋಡಾನ್ | ಟ್ರಿಪ್ಟೊಫಾನ್ |- | rowspan="3"|ಯೀಸ್ಟ್‌ | AUA | ಐಸೊಲುಸೀನ್‌ | ಮೆಥಿಯೊನೈನ್ |- | UGA | ಸ್ಟಾಪ್‌ ಕೋಡಾನ್ | ಟ್ರಿಪ್ಟೊಫಾನ್ |- | CUA | ಲುಸೀನ್ | ಥ್ರೆಯೊನೈನ್ |} ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಜೇನಿಟಿಕ್‌ ಕೋಡ್‌ನ(ಅನುವಂಶಿಕ ಸಂಕೇತ) ಸ್ಯೂಡೋ-ಚೇಂಚ್‌ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತೆ; ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನ್ಯವಾದ [[RNA ಎಡಿಟಿಂಗ್‌]] ಎನ್ನುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಾಗಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ಉಚ್ಚ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ(ಉಚ್ಚ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ವಿಕಾಸ ಹೊಂದಿದ ಸಸ್ಯಗಳು) CGG [[ಟ್ರಿಪ್ಟೊಫಾನ್]] ಗೆ ಹೊರತು ಕೋಡ್‌ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಹೊರತು [[ಅರ್ಜಿನೈನ್‌]] ಗಲ್ಲ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಯಿತು; ಆದರೆ, ಸಂಸ್ಕರಣಗೊಂಡ RNA ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕೊಡಾನ್‌, UGG ಎಂದು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಇದು ಟ್ರಿಪ್ಟೊಫಾನ್ ನಿನ [[ಯುನಿವರ್ಸಲ್‌ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಕೋಡ್‌]] ಗೆ ಸಮಂಜಸವಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite journal | author=Hiesel R, Wissinger B, Schuster W, Brennicke A | year = 2006 | title=RNA editing in plant mitochondria | journal=Science. | volume=246 | issue=4937 | pages=1632–4 | pmid=2480644 | doi = 10.1126/science.2480644}}</ref> ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಆರ್ತ್ರೊಪೊಡ್‌‌ಗಳ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಕೋಡ್‌ ಒಂದು ಫೈಲಮ್‌(ವಿಭಾಗ) ಒಳಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ವಿಕಾಸವಾಗಿದೆ, ಕೆಲವು ಜೀವಿಗಳು ವಿಶಿಷ್ಠವಾಗಿ AGG ಯನ್ನು ಲೈಸೀನ್‌ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | title=Parallel Evolution of the Genetic Code in Arthropod Mitochondrial Genomes | author=Abascal F, Posada D, Knight RD, Zardoya R | journal=PLoS Biology. | volume=4 | issue=5 | pages=0711–0718 | doi=10.1371/journal.pbio.0040127 | pmid=16620150 | year=2006 | pmc=1440934}}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೊಮ್‌ಗಳು ಅವುಗಳು ವಿಕಾಸವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಹಿಸಲಾಗಿರುವ [[ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಗಳಿಗೆ]] ಹೊಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆ ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಅದಾಗ್ಯೂ ಕೆಲವು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಳೆದುಹೋಗಿದ್ದರೂ, ರೆಸ್ಪಿರೇಟರಿ II ಪ್ರೋಟೀನ್‌ ಸಬ್‌ಯುನಿಟ್‌ಗಳಂತಹ ಆನೇಕವನ್ನು [[ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ಗೆ]] ರವಾನಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.<ref name="ChanDC"/> ಇದನ್ನು ವಿಕಾಸಾದ ಕಾಲಘಟದಲ್ಲಿ ಸಮಾನ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ''[[ಕ್ರೈಪ್ಟೊಸ್ಪೊರಿಡಿಯಮ್ (Cryptosporidium)]]'' ಗಳಂತಹ ಕೆಲವು ಜೀವಿಗಳ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ DNA ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಪ್ರಾಯಶಃ ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಜೀನ್‌ಗಳು ಕಳೆದುಹೋಗಿವೆ ಅಥವಾ ರವಾನೆಯಾಗಿದೆ.<ref name="Henriquez">{{cite journal | author=Henriquez FL, Richards TA, Roberts F, McLeod R, Roberts CW | title=The unusual mitochondrial compartment of Cryptosporidium parvum | journal=Trends Parasitol. | date=2005 February | volume=21 | issue=2 | pages=68–74 | pmid=15664529| doi=10.1016/j.pt.2004.11.010}}</ref> ''ಕ್ರೈಪ್ಟೊಸ್ಪೊರಿಡಿಯಮ್ (Cryptosporidium)'' ದಲ್ಲಿ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವು [[ATP]] ಯನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಪರ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿರುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಜೀವಿಯು ಅನೀಕ [[ಸೈಯನೇಡ್‌]], [[ಅಸೈಡ್‌]] ಮತ್ತು [[ಅಟೊವಾಕ್ಯೂನ್‌]] ಗಳಂತಹ ಅನೇಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಪ್ರತಿರೋಧಕಗಳನ್ನು [[ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ]].<ref name="Henriquez"/> == ಪ್ರತಿರೂಪಣ ಮತ್ತು ಅನವಂಶಿಕ ಲಕ್ಷಣ (ರೆಪ್ಲಿಕೇಷನ್‌ ಮತ್ತು ಇನ್‌ಹೆರಿಟನ್ಸ್‌) == {{seealso|mitochondrial genome}} ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಗಳ ಸೆಲ್‌ ಡಿವಿಷನ್‌ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಕೂಡ [[ದ್ವಿವಿದಲನ (ಬೈನರಿ ಫಿಶನ್‌)]] ಮೂಲಕ ಡಿವೈಡ್‌ (ವಿಭಜನೆ) ಆಗುತ್ತವೆ; ಆದರೆ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಗಳ ಹಾಗಿರದೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಬೇರೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳ ಜೊತೆ ಕೂಡ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ(ಪ್ಯೂಸ್).<ref name="ChanDC"/><ref>{{cite journal | author=Hermann GJ, Thatcher JW, Mills JP, Hales KG, Fuller MT, Nunnari J, Shaw JM | title=Mitochondrial Fusion in Yeast Requires the Transmembrane GTPase Fzo1p | journal=J. Cell. Bio. | volume = 143 | number=2 | date=1998 October | pages=359–373 | pmid=9786948 | doi = 10.1083/jcb.143.2.359 | issue=2 | pmc=2132826}}</ref> (ಪ್ರತಿರೂಪಣ: ಅನುವಂಶಿಕ ಪದಾರ್ಥವು ಅದರ ತನ್ನ ನಕಲನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ). . ಈ ಡಿವಿಷನ್‌ ನ(ವಿಭಜನೆಯ) ನಿಯಂತ್ರಣ ಬೇರೆಬೇರೆ ಯೂಕರಿಯೋಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಏಕ-ಕೋಶಿಯ ಯೂಕರಿಯೋಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಡಿವಿಷನ್‌, [[ಜೀವಕೋಶದ ಜೀವಚಕ್ರದೊಂದಿಗೆ (ಸೆಲ್‌ ಸೈಕಲ್‌)]] ಸಂಬಂಧಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಯನ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಏಕಕಾಲಕ್ಕೆ ಡಿವೈಡ್‌(ವಿಭಜನೆ) ಆಗಬಹುದು. ಈ ಡಿವಿಷನ್‌ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಬಹಳ ಬಿಗುವಿನಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡಬೇಕು, ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಪ್ರತಿ ಜೀವಕೋಶ ಕಡೆಪಕ್ಷ ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌ ಅದರೂ ಪಡೆಯುವ ಹಾಗೆ ನಡೆಯಬೇಕು. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಯೂಕರಿಯೋಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸಸ್ತನಿಗಳು), ಜೀವಕೋಶದ ಜೀವನಚಕ್ರ ಹಂತಗಳಿಗಿಂತ, ಜೀವಕೋಶದ ಶಕ್ತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಅದರ DNA ಯನ್ನು ಪ್ರತಿರೂಪ ಮಾಡಿ ಹಾಗು ಡಿವೈಡ್‌ ಆಗಬಹುದು. ಜೀವಕೋಶಗಳ ಶಕ್ತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಬೆಳೆದು ಡಿವೈಡ್‌ (ವಿಭಜನೆ)ಆಗುತ್ತದೆ. ಶಕ್ತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದಾಗ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಈ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಏಕ ಕೋಶಿಯ ಯೂಕರಿಯೋಟ್‌ಗಳಿಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[ಸೈಟೊಪ್ಲಾಸಮ್‌]](ಜೀವಕೋಶ ದ್ರವ) ಗಳು ಡಿವೈಡ್‌ ಆಗುವಾಗ ಜಾತ ಜೀವಕೋಶಗಳಿಗೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವು ರಾಂಡಮ್‌(ನಿಯಮಿತವಾಗಿಲ್ಲದ) ಆಗಿ ಹಂಚಿಕೆ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಜೀವಿಯ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳು ಇನ್‌ಹೆರಿಟ್‌ (ಪಡೆಯುವ) ಆಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನ್‌ಗಳು ಇನ್‌ಹೆರಿಟ್‌ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು [[ಅಂಡಾಣು(ಎಗ್‌ ಸೆಲ್‌)]] ಅನ್ನು ಒಂದು ವೀರ್ಯಾಣುವಿನಿಂದ ಫಲೀಕರಣವಾಗುವಾಗ, ಅಂಡ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ (ಎಗ್‌ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್) ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಮ್‌ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌,ಎರಡೂ ಸಮನಾಗಿ [[ಯುಗ್ಮಜ (ಜೈಗೋಟ್)]] ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ ನ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಮೇಕ್‌ಅಪ್‌ಗೆ (ಅನುವಂಶಿಯ ಗುಣಗಳಿಗೆ) ಸಮನಾಗಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ, ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೇವಲ ಎಗ್‌ ನಿಂದ ಮಾತ್ರ ಬರುತ್ತದೆ. ಸ್ಪರ್ಮ್‌ನ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಯ ಎಗ್‌ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೂ ಕೂಡ ಅವು ಎಂಬ್ರಿಯೋವಿನ ಜೆನೆಟಿಕ್‌ ಇನ್ಫಾರ್ಮೇಷನ್‌ಗೆ(ಅನುವಂಶಿಕ ಮಾಹಿತಿ( ಯಾವುದೆ ರೀತಿ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ.<ref>ಕಿಂಬಾಲ್‌, ಜೆ.ಡಬ್ಲ್ಯೂ.(2006) [http://home.comcast.net/~john.kimball1/BiologyPages/S/Sexual_Reproduction.html#Copulation_and_Fertilization "ಸೆಕ್ಷುಯಲ್‌ ರಿಪ್ರೊಡ್‌ಕ್ಷನ್‌ ಇನ್‌ ಹ್ಯೂಮನ್ಸ್‌: ಕಾಪುಲೇಷನ್‌ ಅಂಡ್‌ ಫರ್ಟಿಲೈಸೇಷನ್‌,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151002175927/http://home.comcast.net/~john.kimball1/BiologyPages/S/Sexual_Reproduction.html#Copulation_and_Fertilization |date=2015-10-02 }} ''ಕಿಂಬಾಲ್ಸ್‌ ಬೈಯಾಲಜಿ ಪೇಜಸ್‌'' (ಬೇಸ್ಡ್‌‌ ಆನ್‌ ''ಬೈಯಾಲಜಿ'' , 6th ed., 1996)]</ref> ಆದರೆ, ಪಟರ್ನಲ್‌ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳನ್ನು (ತಂದೆಯಿಂದ ಪಡೆದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ) [[ಭ್ರೂಣ(ಎಂಬ್ರಿಯೊ)]] ದಲ್ಲಿ ನಾಶಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು [[ಯುಬಿಕ್ಯುಟಿನ್n]] ನಿಂದ ಮಾರ್ಕ್(ಗುರುತು)ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author=Sutovsky, P., et al.|year=1999|title=Ubiquitin tag for sperm mitochondria|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=402|pages=371–372|doi=10.1038/46466}}[http://www.sciencenews.org/20000101/fob3.asp ''ಸೈನ್ಸ್ ನ್ಯೂಸ್'' ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071219174548/http://www.sciencenews.org/20000101/fob3.asp |date=2007-12-19 }} ರಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಅಂಡಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ(ಎಗ್‌ ಸೆಲ್‌) ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದೇ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಡಿವೈಡ್‌ ಆಗಿ ಒಂದು ಪ್ರೌಢ ಜೀವಿಯ ಜೀವಕೋಶಗಳನ್ನು ತುಂಬುತ್ತವೆ. ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳು ಹೀಗಾಗಿ, ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಫೀಮೇಲ್‌ ಲೈನ್‌‌ಗಳಿಂದ(ತಾಯಿ) ಇನ್‌ಹೆರಿಟ್‌ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು [[ಮಟರ್ನಲ್ ಇನ್‌ಹೆರಿಟನ್ಸ್‌]] (ತಾಯಿಯಿಂದ ಬಂದ ಅನುವಂಶಿಯ ಗುಣಗಳು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಂತೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆದರೆ, ಕೆಲವೊಂದು ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಂದೆಯಿಂದ ಅನುವಂಶಿಯವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು(ಪಟರ್ನಲಿ ಇನ್‌ಹೆರಿಟ್‌ ಆಗಬಹುದು). ಕೆಲವೊಂದು ಕೋನಿಫರಸ್‌ ಮರಗಳಲ್ಲಿ (ಶಂಕುಮರದ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ) ಇದೇ ನಿಯಮವಾದರೂ, [[ಪೈನ್‌ ಮರ]] ಮತ್ತು [[ಯೂ ಮರ]] ಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal| author=Mogensen HL|year=1996| title=The Hows and Whys of Cytoplasmic Inheritance in Seed Plants| journal=American Journal of Botany| volume=83 | pages = 247 | doi = 10.2307/2446172| issue=3}}</ref> ಇದು ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕೆಳ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತದೆ, ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal| first=D. R.| last=Johns|year=2003|title=Paternal transmission of mitochondrial DNA is (fortunately) rare| journal=Annals of Neurology|volume=54| pages=422–4 | doi=10.1002/ana.10771 | pmid=14520651| issue=4}}</ref> ಒಂದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌ ಅದರ DNA ಯ 2-10 ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ [[ಯುನಿಪರೆಂಟಲ್‌ ಇನ್‌ಹೆರಿಟನ್ಸ್‌]] ಬೇರೆಬೇರೆ ಲೈನೇಜ್‌ಗಳ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗಳ ನಡುವೆ [[ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌]] ಆಗುವುದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref name="Wiesner"/> ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಅನ್ನು [[ದ್ವಿವಿದಲನ (ಬೈನರಿ ಫಿಶನ್‌)]] ದಿಂದಾಗಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಗುವ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಇನ್ಟೆಗ್ರಿಟಿಯನ್ನು(ಅನವಂಶಿಕ ಸಮಗ್ರತೆ) ಕಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆಯೆ ಹೊರತು ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ನಲ್ಲಿ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ರೆಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ಗೆ ಬೇಕಾದ ಎಂಜೈಮ್‌ಗಳು ಸಸ್ತನಿಗಳ ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಇದೆ ಎನ್ನುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Thyagarajan B, Padua RA, Campbell C | title=Mammalian mitochondria possess homologous DNA recombination activity | journal=J. Biol. Chem. | volume=271 | issue=44 | year=1996 | pages=27536–27543 | pmid=8910339 | doi=10.1074/jbc.271.44.27536}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ ಆಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಕೂಡ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಿವೆ.<ref>{{cite journal| author=Lunt DB, Hyman BC | title=Animal mitochondrial DNA recombination | journal=Nature | volume=387 | date=15 May 1997 | pmid=9153388 | doi=10.1038/387247a0 | pages=247| issue=6630 }}</ref> ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಈ ಮಾಹಿತಿಗಳು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿವೆ, ಆದರೆ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ ಆಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಪರೋಕ್ಷ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಿವೆ.<ref>{{cite journal | author=Eyre-Walker A, Smith NH, Maynard Smith J | title=How clonal are human mitochondria? | journal= Proc. Royal Soc. Biol. Sci. (Series B) | volume=266 | issue=1418 | date=1999-03-07 | pages=477–483 | pmid=10189711 | doi=10.1098/rspb.1999.0662 | pmc=1689787 }}</ref><ref>{{cite journal | author=Awadalla P, Eyre-Walker A, Maynard Smith J | title=Linkage Disequilibrium and Recombination in Hominid Mitochondrial DNA | journal=Science. | date=24 December 1999 | volume=286 | issue=5449 | pages=2524–2525 | pmid=10617471 | doi=10.1126/science.286.5449.2524 }}</ref> ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌ ಆಗದಿದ್ದರೆ, ಪೂರ್ತಿಯ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಸಿಕ್ವೆನ್ಸ್‌(ಸರಣಿ) ಒಂದು [[ಹಾಪ್ಲೊಟೈಪ್‌]] ಅನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಜನಾಂಗಗಳು ಹೇಗೆ ವಿಕಾಸವಾದವು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬಹಳ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. == ಜನರ ಅನುವಂಶಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೈಗೊಂಡ ಅಧ್ಯಯನಗಳು(ಪಾಪುಲೇಷನ್‌ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಸ್ಟಡಿಸ್‌) == {{Main|Human mitochondrial genetics}} ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾದ DNA ದಲ್ಲಿನ ಸರಿಸುಮಾರು [[ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ರಿಕಾಂಬಿನೇಷನ್‌]] ಇಲ್ಲದಿರುವ ಅಂಶವು ಇದನ್ನು [[ಪಾಪುಲೇಷನ್‌ ಜೆನಿಟಿಕ್ಸ್‌‌]] ಮತ್ತು [[ಎವಲ್ಯೂಷನರಿ ಬೈಯಾಲಜಿ]] ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಉಪಯುಕ್ತ ಮಾಹಿತಿಯ ಮೂಲವನ್ನಾಗಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author=Castro JA, Picornell A, Ramon M | title=Mitochondrial DNA: a tool for populational genetics studies | journal=Int Microbiol. | year=1998 | volume=1 | issue=4 | pages=327–32| pmid=10943382}}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNAಯನ್ನು ಒಂದು ಏಕ ಘಟಕ ಅಥವಾ [[ಹ್ಯಾಪ್ಲೊಟೈಪ್‌]] ಆಗಿ ಅನುವಂಶೀವಾಗಿ ಪಡೆಯುವ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಬೇರೆಬೇರೆ ಜೀವಿಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಯನ್ನು ಒಂದು [[ಜೀನ್‌ ಟ್ರೀ]] (ವಂಶವಾಹಿಗಳ ವಂಶವೃಕ್ಷ) ಅನ್ನಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು. ಈ ಜೀನ್‌ ಟ್ರೀ ಗಳಲ್ಲಿನ ನಮೂನೆಗಳನ್ನು(ಪ್ಯಾಟರ್ನ್‌) ಬಳಸಿ ಜನಾಂಗಗಳು ಹೇಗೆ ವಿಕಾಸವಾದವು ಎನ್ನುವುದುರ ಬಗ್ಗೆ ತರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಒಳ್ಳೆಯ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ [[ಹ್ಯೂಮನ್‌ ಎವಲ್ಯೂಷನರಿ ಜೆನಿಟಿಕ್ಸ್‌]] ನಲ್ಲಿ [[ಮಾಲಿಕ್ಯುಲಾರ್‌ ಕ್ಲಾಕ್‌]] ಬಳಸಿ [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಇವ್‌]]‌ ನ ಇತ್ತೀಚಿನ ಕಾಲವನ್ನು(ಡೇಟ್‌) ಕೊಡಬಹುದು.<ref>{{cite journal | journal=Nature. | volume=325 | pages=31–36 | date=1987 January | doi=10.1038/325031a0 | title=Mitochondrial DNA and human evolution | author=Cann RL, Stoneking M, Wilson AC | pmid=3025745 | issue=6099}}</ref><ref>{{cite journal |author=Torroni A, Achilli A, Macaulay V, Richards M, Bandelt HJ |title=Harvesting the fruit of the human mtDNA tree |journal=Trends Genet. |volume=22 |issue=6 |pages=339–45 |year=2006 |pmid=16678300 | doi=10.1016/j.tig.2006.04.001 }}</ref> ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಆಫ್ರಿಕಾದಿಂದಾಚೆ (ಔಟ್‌ ಆಫ್‌ ಆಫ್ರಿಕಾ)]] ಅಧುನಿಕ ಮನುಷ್ಯ ಬಂದ ಎನ್ನುವ ವಾದಕ್ಕೆ ಬಲವಾದ ಸಾಕ್ಷಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Garrigan06">{{cite journal |author=Garrigan D, Hammer MF |title=Reconstructing human origins in the genomic era |journal=Nat. Rev. Genet. |volume=7 |issue=9 |pages=669–80 |year=2006 |pmid=16921345 | doi=10.1038/nrg1941}}</ref> ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಪಡೆದ ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ [[ನಿಯಾಂಡರ್ಟಾಲ್‌]] (ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗದ ಯೂರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸಿದ್ದ) ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNAಯ ಸೀಕ್ವೆನ್ಸಿಂಗ್(ಸರಣಿ). d ನಿಯಾಂಡರ್ಟಾಲ್‌ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಬದುಕಿರುವ ಮನುಷ್ಯರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾಗಳ DNA ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ(ಸರಣಿ) ಎವಲ್ಯುಷನರಿ(ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ) ಅಂತರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವನ್ನು ನಿಯಾಂಡರ್ಟಾಲ್‌ ಮತ್ತು ,ಅಂಗರಚನಾ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಧುನಿಕವಾದ, ಮನುಷ್ಯರ ನಡುವೆ ಇಂಟರ್‌ಬ್ರೀಡಿಂಗ್‌ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಿಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ DNA ಕೇವಲ ಒಂದು ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿನ ಮಹಿಳೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನಷ್ಟೆ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಒಂದು ಇಡೀ ಜನಾಂಗದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ [[Y-ಕ್ರೊಮೊಸೋಮ್‌ಗಳ]] [[ನಾನ್‌-ರಿಕಂಬೈನಿಂಗ್‌]] ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಪರ್ಟನಲ್‌ ಜೆನಿಟಿಕ್‌ ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್‌‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಸರಿದೂಗಬಹದು. ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ನೋಡಿದರೆ, [[ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್‌ DNA]]ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರವೆ ಒಂದು ಜನಾಂಗ ಹೇಗೆ ವಿಕಾಸವಾಯಿತು ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಒಟ್ಟಾರೆಯಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | journal=Am J Hum Genet. | date=1997 April | volume=60 | issue=4 | pages=772–89 | title=Archaic African and Asian lineages in the genetic ancestry of modern humans | author=Harding RM, Fullerton SM, Griffiths RC, Bond J, Cox MJ, Schneider JA, Moulin DS, Clegg JB | pmid=9106523 | pmc=1712470}}</ref> == ಅಪಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ರಿಯೆ,ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ (ಡಿಸ್‌ಫಂಕ್ಷನ್‌) ಮತ್ತು ರೋಗ == === ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ರೋಗಗಳು === {{main|Mitochondrial disease}} ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಚಯಾಪಚಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ (ಸೆಲ್‌ ಮೆಟಬಾಲಿಸಂ) ಕೇಂದ್ರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುವ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ನಾಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅದರಿಂದಾಗಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡಲಾಗದಿರುವುದು ಮನುಷ್ಯರ ರೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತದೆ. (ಅಪಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ರಿಯೆ: ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸದಿರುವುದು). ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ರೋಗಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನ್ಯುರಲಾಜಿಕಲ್‌ (ನರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ) ರೋಗಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ; ಅದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಮೈಯೊಪತಿ]], [[ಡೈಯಾಬೀಟೀಸ್‌]], ಮತ್ತು ಮಲ್ಟಿಪಲ್‌ ಎಂಡೊಕ್ರಿನೊಪತಿ ಅಥವಾ ಹಲವು ಇತರ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರೋಗಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳಬಹುದು.<ref name="Zeviani">{{cite journal | author=Zeviani M, Di Donato S| title=Mitochondrial disorders | journal=Brain. | year=2004 | volume=127 | pages=2153–2172 | doi=10.1093/brain/awh259 | pmid=15358637 | issue=Pt 10}}</ref> mtDNAಯಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಆಗುವ ರೋಗಗಳು: [[ಕಿಅರನ್ಸ್‌-ಸೇರೆ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]]‌, [[MELAS ಸಿಂಡ್ರೋಮ್‌]] ಮತ್ತು [[ಲೆಬೆರ್‌ ಹೆರೆಡಿಟರಿ ಆಪ್ಟಿಕ್‌ ನ್ಯೂರೊಪತಿ]].<ref name="pmid15861210">{{cite journal |author=Taylor RW, Turnbull DM |title=Mitochondrial DNA mutations in human disease |journal=Nat. Rev. Genet. |volume=6 |issue=5 |pages=389–402 |year=2005 |pmid=15861210 |doi=10.1038/nrg1606 |pmc=1762815}}</ref> ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ರೋಗಗಳು ಒಬ್ಬ ಮಹಿಳೆಯಿಂದ ಆಕೆಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹರಡುತ್ತದೆ.(ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಮಿಟ್‌ ಆಗುತ್ತದೆ). ಏಕೆಂದರೆ, [[ಸೈಗೋಟ್‌]] ಅದರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯವನ್ನು ಓವಮ್‌ನಿಂದ(ಅಂಡ) ಪಡೆಯುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ mtDNAಯನ್ನು ಕೂಡ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. [[ಕಿಅರನ್ಸ್‌-ಸೇರೆ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]], ಪಿಯರ್‌ಸನ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್‌ ಮತ್ತು [[ಪ್ರೊಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಟರ್ನಲ್‌ ಆಪ್‌ತ್ಯಾಲ್ಮೋಪ್ಲಿಜಿಯ]] ಗಳಂತಹ ರೋಗಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ mtDNA ಗಳ ರಿಅರೇಂಜ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, [[MELAS ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]]‌‌, [[ಲೆಬೆರ್‌ರ ಹೆರಿಡಿಟರಿ ಆಪ್ಟಿಕ್‌ ನ್ಯೂರೊಪತಿ]], ಮೈಯೊಕ್ಲೊನಿಕ್‌ ಎಪಿಲೆಪ್ಸಿ ವಿತ್‌ ರಾಗಡ್‌ ರೆಡ್‌ ಫೈಬರ್ಸ್‌ (MERRF), ಮತ್ತು ಇತರ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ mtDNAಯಲ್ಲಿ ಆಗುವ [[ಪಾಯಿಂಟ್‌ ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌]] ಕಾರಣ.<ref name="Zeviani"/> ಇನ್ನಿತರ ರೋಗಗಳಲ್ಲಿ, ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಾರ್‌ ಜೀನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆಗಳು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಪ್ರೋಟೀನ್‌‌ಗಳ ಸಮರ್ಪಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತವೆ. [[ಫೆಡಿರಿಚ್‌ ಅಟಾಕ್ಸಿಯ]], [[ಹೆರಿಡಿಟರಿ ಸ್ಪಾಸ್ಟಿಕ್‌ ಪ್ಯಾರಪ್ಲೀಜ]] ಮತ್ತು [[ವಿಲ್ಸ್‌ನ್‌ ರೋಗದಲ್ಲಿ]] ಇದು ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal |author=Chinnery PF, Schon EA |title=Mitochondria |journal=J. Neurol. Neurosurg. Psychiatr. |volume=74 |issue=9 |pages=1188–99 |year=2003 |pmid=12933917 |doi=10.1136/jnnp.74.9.1188 |pmc=1738655}}</ref> ಇತರ ಅನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಬರುವ (ಜೆನಿಟಿಕ್) ರೋಗಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಹಾಗೆಯೆ ಈ ರೋಗಗಳು ಕೂಡ [[ಡಾಮಿನೆನ್ಸ್‌ ರಿಲೇಷನ್‌ಶಿಪ್‌]] ನ ಮೂಲಕ ಅನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್ ಫಾಸ್ಪೊರಿಲೇಷನ್‌ ಎಂಜೈಮ್‌ಗಳ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಾರ್‌ ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ(ಕಿಣ್ವಗಳ ಕ್ಷಾರೀಕರಣದಿಂದಾಗಿ) ಅನೇಕ ರೋಗಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ, ಅವು: [[ಕೋಎಂಜೈಮ್‌ Q10]] ಕೊರತೆ ಮತ್ತು [[ಬಾರ್ತ್‌ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]]‌‌.<ref name="Zeviani"/> ಪರಿಸರದ ಅಂಶಗಳು ಅನುವಂಶಿಕ (ಹೆರಿಡಿಟರಿ) ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ(ಪ್ರೀಡಿಸ್‌ಪಸಿಷನ್) ಸ್ಪಂದಿಸಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ಕ್ರಿಮಿನಾಶಕ/ಕೀಟನಾಶಕ (ಪೆಸ್ಟಿಸೈಡ್‌)]] ಗಳ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕವು (ಎಕ್ಸ್‌ಪೋಷರ್‌) [[ಪಾರ್ಕಿನ್‌ಸನ್ ರೋಗ]] ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೂ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಂಬಂಧವಿರಬಹುದು.<ref>{{cite journal |author=Sherer TB, Betarbet R, Greenamyre JT |title=Environment, mitochondria, and Parkinson's disease |journal=The Neuroscientist. |volume=8 |issue=3 |pages=192–7 |year=2002 |pmid=12061498 | doi=10.1177/1073858402008003004}}</ref><ref>{{cite journal |author=Gomez C, Bandez MJ, Navarro A |title=Pesticides and impairment of mitochondrial function in relation with the parkinsonian syndrome |journal=Front. Biosci. |volume=12 |issue= |pages=1079–93 |year=2007 |pmid=17127363 | doi = 10.2741/2128}}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಅಪಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ರಿಯೆಯೊಂದಿಗೆ (ಡಿಸ್‌ಫಂಕ್ಷನ್‌)ಸಂಬಂಧವಿರುವ ಇತರ ರೋಗಗಲಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ರೋಗನಿದಾನಗಳೆಂದರೆ:[[ಷಿಜೊಫ್ರೀಮಿಯ (ಛಿದ್ರಮನಸ್ಕತೆ)]], [[ಬೈಪೊಲಾರ್‌ ಡಿಸ್‌ಆರ್ಡರ್‌]], [[ಡಿಮೆನ್ಷಿಯ (ಬುದ್ಧಿಮಾಂದ್ಯ)]], [[ಅಲ್‌ಸೈಮರ್ ರೋಗ]] , ಪಾರ್ಕಿನ್‌ಸನ್‌ ರೋಗ ‌, [[ಎಪಿಲೆಪ್ಸಿ (ಅಪಸ್ಮಾರ)]], [[ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌]] , [[ಕಾರ್ಡಿಯೊವ್ಯಾಸ್ಕುಲಾರ್‌ ರೋಗ ‌]], [[ರೆಟಿನಿಟಿಸ್‌ ಪಿಗ್ಮೆಂಟೊಸ]], ಮತ್ತು [[ಡಯಾಬೀಟೀಸ್‌ ಮೆಲ್ಲಿಟಸ್]].<ref>{{cite journal |author=Schapira AH |title=Mitochondrial disease |journal=Lancet |volume=368 |issue=9529 |pages=70–82 |year=2006 |pmid=16815381 | doi=10.1016/S0140-6736(06)68970-8}}</ref><ref name="Pieczenik">{{cite journal |author=Pieczenik SR, Neustadt J |title=Mitochondrial dysfunction and molecular pathways of disease |journal=Exp. Mol. Pathol. |volume=83 |issue=1 |pages=84–92 |year=2007 |pmid=17239370 | doi=10.1016/j.yexmp.2006.09.008 }}</ref> ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಹಾಗೆ ಕಾಣುವ ಈ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಒಂದು ಎಳೆಯೆಂದರೆ ಸೆಲ್ಯುಲರ್‌ (ಅಂಗಾಂಶ)ನಾಶವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ [[ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್‌ ಸ್ಟ್ರೆಸ್‌]](ಒತ್ತಡ). ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಅಪಸಾಮಾನ್ಯ ಕ್ರಿಯೆ(ಡಿಸ್‌ಫಂಕ್ಷನ್‌) ಹೇಗೆ ಈ ರೋಗಲಕ್ಷಣಗಳ ರೋಗನಿದಾನಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತದೆ, ಎನ್ನುವುದು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಬೇಕಿದೆ.{{Citation needed|date=January 2009}} === ವಯಸ್ಸಾಗುವದಕ್ಕೆ(ಏಜಿಂಗ್) ಇರುವ ಸಂಭಾವ್ಯ ಸಂಬಂಧಗಳು === ಜೀವಕೋಶದ ಪವರ್‌ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಪಾತ್ರದಿಂದಾಗಿ ರೆಸ್ಪಿರೇಟರಿ ಚೈನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕ-ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ (ಎನರ್ಜಿ) [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ಗಳು]] ಲೀಕ್‌ ಆಗಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ಅದರಿಂದಾಗಿ [[ರಿಯಾಕ್ಟಿವ್‌ ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ ಸ್ಪೀಷೀಸ್‌‌]] ಗಳು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ [[ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್‌ ಸ್ಟ್ರೆಸ್‌(ಒತ್ತಡ)]] ಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNAಯ ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌ ಗತಿಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{ cite journal | author= Richter C, Park J, Ames BN | title=Normal Oxidative Damage to Mitochondrial and Nuclear DNA is Extensive | journal=PNAS | date =1988 September | volume=85 | issue=17 | pages=6465–6467 | pmid=3413108 | doi = 10.1073/pnas.85.17.6465 | pmc= 281993}}</ref> ಒಂದು ವಿಷವರ್ತುಲ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ, ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್ ಸ್ಟ್ರೇಸ್‌(ಒತ್ತಡ) ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ DNA ಮ್ಯೂಟೀಷನ್‌ಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಎಂಜೈಮ್‌ಗಳ ವೈಪರೀತ್ಯಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್ ಸ್ಟ್ರೇಸ್‌ಗೆ (ಒತ್ತಡ) ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಯಸ್ಸಾಗುವ ಪ್ರಕಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳಾಗುತ್ತವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.circuitblue.com/biogerontology/mito.shtml|title=Mitochondria and Aging.}}</ref> ವಯಸ್ಸಾದ ರೋಗಿಗಳ(ಪೇಷಂಟ್‌) ಟಿಸ್ಯೂಗಳಲ್ಲಿ ರೆಸ್ಪಿರೇಟರಿ ಚೈನ್‌ನ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳ ಎಂಜೈಮಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite journal | author=Boffoli D, Scacco SC, Vergari R, Solarino G, Santacroce G, Papa S | title=Decline with age of the respiratory chain activity in human skeletal muscle | journal=Biochim. Biophys. Acta. | volume=1226 | year=1994 | pages=73–82 | pmid=8155742 | issue=1}}</ref> ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಜೀನೊಮ್‌ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣವು ಹಾನಿ ಆದಾಗ (ಡಿಲೀಷನ್‌), ಅದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ [[ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್‌ ಸ್ಟ್ರೆಸ್‌ಗೆ(ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ)]] ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು [[ಪಾರ್ಕಿನ್ಸನ್ ರೋಗದಲ್ಲಿ]] ನ್ಯೂರಾನಿನ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author=Bender A, Krishnan KJ, Morris CM, Taylor GA, Reeve AK, Perry RH, Jaros E, Hersheson JS, Betts J, Klopstock T, Taylor RW, Turnbull DM| title=High levels of mitochondrial DNA deletions in substantia nigra neurons in aging and Parkinson disease |journal=Nat Gen. | volume=38 | pages=515–517 | year=2006 | pmid=16604074| doi=10.1038/ng1769 | issue=5}}</ref> ವಯಸ್ಸಾಗುವುದಕ್ಕೂ ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್‌ ಸ್ಟ್ರೆಸ್‌ಗೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧದ ಬಗೆಗಿರುವ ಊಹೆಗಳು ಹೊಸದೇನು ಅಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಇವೆರಡರ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಸುಮಾರು 50 ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಹಿಂದಿಯೇ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ;<ref>{{cite journal | author=Harman D |title=Aging: a theory based on free radical and radiation chemistry | journal= J. Gerontol. | volume=11 | year=1956 | pages=298–300 | pmid=13332224 | issue=3}}</ref> ಆದರೆ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದಾಗಿ ವಯಸ್ಸಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅಥವಾ ಅದು ವಯಸ್ಸಾಗುವುದರ ಲಕ್ಷಣವೋ ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಪಕ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಇಲಿಗಳ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಲಾದ ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಜಾಸ್ತಿಯಾದಾಗ ಅದರ ಜೀವಾವಧಿ(ಲೈಫ್‌ ಸ್ಪಾನ್‌) ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಆದರೂ ರಿಯಾಕ್ಟಿವ್‌ ಆಕ್ಸಿಜನ್‌ ಸ್ಪೀಷೀಸ್‌ ಪ್ರಮಾಣ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಇದು ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ DNA ಮ್ಯೂಟೇಷನ್‌ಗಳು ಬೇರೆ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಜೀವಾವಧಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite journal | author= Trifunovic A, Hansson A, Wredenberg A, Rovio AT, Dufour E, Khvorostov I, Spelbrink JN, Wibom R, Jacobs HT, Larsson NG | title=Somatic mtDNA mutations cause aging phenotypes without affecting reactive oxygen species production | journal=PNAS. | year=2005 | volume=102 | issue=50 | pages=17993–8 | pmid=16332961 | doi=10.1073/pnas.0508886102 | pmc= 1312403 }}</ref> ಇದರ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗಿ, ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾಗೂ, ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್ ಸ್ಟ್ರೆಸ್‌ಗೂ‌, ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾಗುವುದಕ್ಕೂ ಇರುವ ನಿಖರವಾದ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಯಾವುದೇ ತಿರ್ಮಾನಕ್ಕೆ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. == ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ == {{Commons|Mitochondrion}} * [[ಆನ್ಟಿ-ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಾಲ್‌ ಆನ್ಟಿಬಾಡಿಸ್]] * [[ಬೈಯೊಎನೆರ್ಜೆಟಿಕ್ಸ್‌]] * [[CoRR ಹೈಪಾತಿಸೀಸ್‌]] * [[ಹ್ಯೂಮನ್‌ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್ ಜೆನಿಟಿಕ್ಸ್‌]] * [[ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್‌ ಪರ್ಮಿಯಬಿಲಿಟಿ ಟ್ರ್ಯಾನ್‌ಸಿಷನ್‌ ಪೋರ್]] * [[ನೆಬೆಂಕೆರ್ನ್]] * [[ಅಂಕೋಸೈಟ್]] * [[ಅಂಕೋಸೈಟೋಮ]] * [[ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಡ್‌]] * [[ಸಬ್‌‌ಮೈಟ್ರೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್‌ ಪಾರ್ಟಿಕಲ್‌]] * [[TIM/TOM ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌]] == ಅಕರಗಳು == {{Reflist|2}} == ಬಾಹ್ಯಕೊಂಡಿಗಳು == * [[ಮೈನ್ಸ್‌ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ]]ಯಲ್ಲಿನ [http://www.uni-mainz.de/FB/Medizin/Anatomie/workshop/EM/EMMitoE.html ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಅಟ್ಲಾಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120629101035/http://www.uni-mainz.de/FB/Medizin/Anatomie/workshop/EM/EMMitoE.html |date=2012-06-29 }} * mitochondrial.net ನಲ್ಲಿನ [http://www.mitochondrial.net ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ರೀಸರ್ಚ್‌‌ ಪೋರ್ಟಲ್] * cytochemistry.net ನಲ್ಲಿನ [http://www.cytochemistry.net/Cell-biology/mitoch1.htm ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ: ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ ಡಿಕ್ಟೇಟ್ಸ್‌ ಫಂಕ್ಷನ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100125062948/http://www.cytochemistry.net/Cell-biology/mitoch1.htm |date=2010-01-25 }} * [[ಅಲಬಾಮ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ]] ಯ [http://bama.ua.edu/~hsmithso/class/bsc_495/mito-plastids/mito_web.html ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯ ಲಿಂಕ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090418174136/http://bama.ua.edu/~hsmithso/class/bsc_495/mito-plastids/mito_web.html |date=2009-04-18 }} * [http://www.mitophysiology.org/ MIP] ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್ ಫಿಸಿಯಲಜಿ ಸೊಸೈಟಿ * [[ಮಿಷಿಗನ್‌ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ]] ಯ [http://opm.phar.umich.edu/localization.php?localization=Mitochondrial%20inner%20membrane 3D ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಪ್ರೋಟೀನ್ಸ್ ಫ್ರಮ್‌ ಇನ್ನರ್ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್‌ ಮೆಂಬರೇನ್] * [[ಮಿಷಿಗನ್‌ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ]] ಯ [http://opm.phar.umich.edu/localization.php?localization=Mitochondrial%20outer%20membrane 3D ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಪ್ರೋಟೀನ್ಸ್ ಅಸೋಸಿಯೆಷನ್‌ ವಿತ್ ಔಟರ್‌ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್‌ ಮೆಂಬರೇನ್] * [http://ccdb.ucsd.edu/sand/main?stype=lite&amp;keyword=mitochondrion&amp;Submit=Go&amp;event=display&amp;start=1 ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್-ಸೆಲ್‌ ಸೆಂಟರ್ಡ್‌ ಡಾಟಾಬೇಸ್‌] * [[ಸಾನ್‌ ಡಿಯಾಗೋ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ]] ಯ [http://www.sci.sdsu.edu/TFrey/MitoMovie.htm ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್ ರಿಕನ್ಸ್‌ಟ್ರಕ್ಟಡ್‌ ಬೈ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟೊಮೊಗ್ರಾಫಿ] * [http://www.wadsworth.org/databank/electron/cryomito_dis2.html ವಿಡೀಯೋ ಕ್ಲಿಪ್‌ ಆಫ್‌ ರಾಟ್‌-ಲಿವರ್‌ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯನ್‌ ಫ್ರಮ್‌ ಕ್ರಯೊ-ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್‌ ಟೊಮೊಗ್ರಾಫಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031211051649/http://www.wadsworth.org/databank/electron/cryomito_dis2.html |date=2003-12-11 }} {{organelles}} {{Mitochondrial enzymes}} {{NCBI-scienceprimer}} [[ವರ್ಗ:ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ]] c68nsvbyuq085smt4y3yrz6ej1nzas6 0 23779 1306693 1226373 2025-06-16T05:07:42Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306693 wikitext text/x-wiki [[File:Quartz Saint Lary Ariège.jpg|thumb|ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜ್ ಸ್ಫಟಿಕ . ಬಹುಸ್ಫಟಿಕತೆಯ ಖನಿಜ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಣುಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿವೆ.]] ಒಂದು '''ಸ್ಫಟಿಕ''' (ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್) ಅಥವಾ '''ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ಘನ''' (ಕ್ರಿಸ್ಟಲೈನ್ ಸಾಲಿಡ್) ಒಂದು [[ಘನ]] ಪದಾರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಇದರ [[ಪರಮಾಣು]]ಗಳು, [[ಅಣು]]ಗಳು ಅಥವಾ [[ಅಯಾನ್‌]]ಗಳು ಒಂದು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಪುನರಾವರ್ತನೆ ಮಾದರಿಯಿಂದ ಎಲ್ಲ ಮೂರು ಗಾತ್ರದ ಆಯಾಮಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡು ರಚನೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಸ್ಫಟಿಕ ಹಾಗು ಅದರ ರಚನೆಯ ಬಗೆಗಿನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು [[ಕ್ರಿಸ್ಟಲಾಗ್ರಫಿ]] (ಸ್ಫಟಿಕಶಾಸ್ತ್ರ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಸ್ಫಟಿಕದ ಬೆಳವಣಿಗೆ]]ಯ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು [[ಕ್ರಿಸ್ಟಲೈಸೇಷನ್]](ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣ) ಅಥವಾ ಘನೀಕರಣ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ''ಸ್ಫಟಿಕ'' ಎಂಬ ಪದವು [[ಗ್ರೀಕ್]] ನ ಪದವಾದ "kpoiuyσταλλος"ಯಿಂದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ(''ಕೃಸ್ಟಲೋಸ್'' ), ಇದು "ಶಿಲಾ-ಸ್ಫಟಿಕ" ಎಂಬ ಅರ್ಥದ ಜೊತೆಗೆ "ಐಸ್",<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dkru%2Fstallos κρύσταλλος], ಹೆನ್ರಿ ಜಾರ್ಜ್ ಲಿಡ್ಡೆಲ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಸ್ಕಾಟ್, ''ಏ ಗ್ರೀಕ್-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಲೆಕ್ಸಿಕಾನ್'' , ಪೆರ್ಸಯುಸ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ</ref> "ಹಿಮ ಶೀತಲ, ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ" ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವ "κρύος"(''ಕ್ರುವೊಸ್'' ) ಪದದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ.<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dkru%2Fos κρύος], ಹೆನ್ರಿ ಜಾರ್ಜ್ ಲಿಡ್ಡೆಲ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಸ್ಕಾಟ್, ''ಏ ಗ್ರೀಕ್-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಲೆಕ್ಸಿಕಾನ್'' , on ಪೆರ್ಸಯುಸ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ</ref><ref>{{Cite journal|year=2000|contribution=kreus-|contribution-url=http://www.bartleby.com/61/roots/IE243.html|title=The American Heritage Dictionary of the English Language: Fourth Edition: Appendix I: Indo-European Roots|postscript=<!--None-->|access-date=2010-06-25|archive-date=2008-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20080625005229/http://www.bartleby.com/61/roots/IE243.html|url-status=dead}}.</ref> ಈ ಪದವು ಒಂದೊಮ್ಮೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ [[ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜ್]], ಅಥವಾ "ಸ್ಫಟಿಕ ಶಿಲೆ" ಗೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನಾವು ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಎದುರುಗೊಳ್ಳುವ ಹಲವು ಲೋಹಗಳು [[ಪಾಲಿಕ್ರಿಸ್ಟಲ್]](ಬಹುಸ್ಫಟಿಕ) ಗಳಾಗಿವೆ. ಸ್ಫಟಿಕಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಮ್ಮಿತೀಯವಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಹೊಂದಿದಾಗ [[ಸ್ಫಟಿಕ ಜೋಡಿ]]ಯ ರಚನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ==ಸ್ಫಟಿಕದ ರಚನಾ-ಕ್ರಮ == [[File:Insulincrystals.jpg|thumb|ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಸ್ಫಟಿಕಗಳನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ]] [[File:Halite(Salt)USGOV.jpg|thumb|ಸೈಂಧವ ಲವಣ (ಸೋಡಿಯಂ ಕ್ಲೋರೈಡ್) - ಒಂದು ಏಕವಾದ ದೊಡ್ಡ ಸ್ಫಟಿಕ]] ದ್ರವ ಅಥವಾ ದ್ರವದಲ್ಲಿ ಕರಗಿದ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ರಚನೆಯಾಗುವ ಒಂದು ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ರಚನಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ '''[[ಕ್ರಿಸ್ಟಲೈಸೇಷನ್]]''' (ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಫಟಿಕ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವ ಒಂದು ಹಳೆಯ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೂಚಿತವಾದಂತೆ, ನೀರನ್ನು ತಂಪು ಮಾಡಿದಾಗ ಅದು ದ್ರವದಿಂದ ಘನವಾಗಿ ಒಂದು ಹಂತದ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಈಡಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ನೀರ್ಗಲ್ಲು ಸ್ಫಟಿಕಗಳಿಂದ ಆರಂಭವಾಗಿ,ಅವು ಬೆಳೆದು ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಒಂದು ಬಹುಸ್ಫಟಿಕ ವಿನ್ಯಾಸದ ರಚನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ನೀರ್ಗಲ್ಲಿನ ಭೌತ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಗಾತ್ರ ಹಾಗು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸ್ಫಟಿಕಗಳ ಅಥವಾ ಹರಳುಗಳ ಜೋಡಣೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಲೋಹಗಳು ಒಂದು ದ್ರವದ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಘನ ರೂಪಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹಂತದಲ್ಲೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. [[ದ್ರವ]]ವು ಯಾವ ರೂಪದಲ್ಲಿ [[ಸ್ಫಟಿಕದ ರಚನೆ]]ಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ದ್ರವದ [[ಸಂಯೋಜನೆ]]ಯ ಮೇಲೆ, ಯಾವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ಘನೀಕರಣಗೊಂಡಿದೆ, ಹಾಗು [[ಸುತ್ತುವರಿದ ಒತ್ತಡ]]ದ ಮೇಲೂ ಸಹ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ತಂಪಾಗುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ವಸ್ತುವಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಫಲ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ದ್ರವವು ಒಂದು ಸ್ಫಟಿಕವಲ್ಲದ ಹಂತದಲ್ಲೇ ಘನೀಕರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಹಲವು ಪರಿಸ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ದ್ರವದ ತಂಪಾಗಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದರಂತೆ [[ಪರಮಾಣು]]ಗಳು ಚಲನೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮುಂಚೆ ತಮ್ಮ [[ಜಾಲರಿ]] ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ತಲುಪಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ [[ದೂರ-ವ್ಯಾಪ್ತಿ]]ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಒಂದು ಸ್ಫಟಿಕವಲ್ಲದಂತಹ ವಸ್ತುವನ್ನು [[ಅಸ್ಫಾಟಿಕ]], [[ಗಾಜನ್ನು ಹೋಲುವ]], ಅಥವಾ [[ಗಾಜಿನಂಥ]] ವಸ್ತು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ಘನ ವಸ್ತುಗಳು ಹಾಗು ಗಾಜಿನಂಥ ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವೆ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದ್ದರೂ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಸ್ಫಾಟಿಕ ಘನ ವಸ್ತುವೆಂದೂ ಸಹ ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ: ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ, ಗಾಜಿನ ರಚನಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಅದು [[ದ್ರವಣದ ಸುಪ್ತೊಷ್ಣ]]ವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ರಚನೆಯು ವಸ್ತುಗಳ ಎಲ್ಲ ವರ್ಗಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ [[ರಾಸಾಯನಿಕ ಬಂಧಕ]]ಗಳ ಎಲ್ಲ ಮಾದರಿಗಳಲ್ಲೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಎಲ್ಲ [[ಲೋಹ]]ಗಳು ಬಹುಸ್ಫಟಿಕ ಹಂತದಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತದೆ; ಅಸ್ಫಾಟಿಕ ಅಥವಾ ಏಕ-ಸ್ಫಟಿಕ ಲೋಹಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಹಳ ಕ್ಲಿಷ್ಟತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಶ್ಲೇಷಿತವಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು. [[ಐಯಾನಿಕ್ ಬಾಂಡ್]] ಸ್ಫಟಿಕಗಳು [[ಲವಣ]]ಗಳ ಘನೀಕರಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯ. [[ಕರಗಿದ]] ಒಂದು ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಅಥವಾ ಒಂದು ದ್ರಾವಣದ ಸ್ಪಟಿಕೀಕರಣದಿಂದ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಬಹುದು. [[ಕೋವೆಲೆಂಟ್‌]] ಬಾಂಡೆಡ್ ಸ್ಫಟಿಕಗಳು ಸಹ ಬಹಳ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ, ಇದರ ಗಮನಾರ್ಹ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ [[ವಜ್ರ]], [[ಸಿಲಿಕ]], ಹಾಗು [[ಗ್ರ್ಯಾಫೈಟ್]]. [[ಪಾಲಿಮರ್]] ವಸ್ತುಗಳು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ಭಾಗವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಕಣಗಳ ಉದ್ದಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುತ್ತವೆ. ದುರ್ಬಲವಾದ [[ವ್ಯಾನ್ ಡೇರ್ ವಾಲ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್]](ಅಣುಗಳ ನಡುವೆ ಆಕರ್ಷಣೆ ಅಥವಾ ವಿಕರ್ಷಣೆ ಶಕ್ತಿ)ಗಳು ಸಹ ಸ್ಫಟಿಕದ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತವೆ,ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಈ ಮಾದರಿಯ ಬಾಂಡಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಗ್ರ್ಯಾಫೈಟ್‌ನಲ್ಲಿನ [[ಷಟ್ಕೊಣೀಯ]]-ಮಾದರಿಯ ಶೀಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ಹಲವು ವಸ್ತುಗಳು ವಿವಿಧ[[ಸ್ಫಟಿಕಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ದೋಷ]]ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ದೋಷಗಳ ವಿಧಗಳು ಹಾಗು ರಚನೆಗಳು ವಸ್ತುಗಳ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಗಂಭೀರವಾದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ==ಸ್ಫಟಿಕೀಯ ಹಂತಗಳು == ನೋಡಿ: [[ಘನವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಹಂತ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳು]] *[[ಪಾಲಿಮಾರ್ಫಿಸಮ್]](ಬಹುರೂಪತೆ/ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಆಕೃತಿಗಳಿರುವ ಹರಳುಗಳಾಗುವಿಕೆ) ಎಂಬುದು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಫಟಿಕ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಘನವಸ್ತುವಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನೀರ್ಗಲ್ಲು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಷಟ್ಕೊಣೀಯ ರೂಪದ [[ಐಸ್Ihನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಘನರೂಪದ ಐಸ್ Ic ನಲ್ಲಿ, ರಾಂಬೋಮುಖಿಯ ಐಸ್ II|ಐಸ್I_h[[ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಘನರೂಪದ [[ಐಸ್ I_c]] ನಲ್ಲಿ, [[ರಾಂಬೋಮುಖಿಯ]] [[ಐಸ್ II]]]]]], ಹಾಗು ಇತರ ಹಲವು ರೂಪದಲ್ಲೂ ಸಹ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. *[[ಅಸ್ಫಾಟಿಕ]] ಹಂತವೂ ಸಹ ಅದೇ ಕಣದಿಂದ ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಅಸ್ಫಾಟಿಕ ಐಸ್‌]] ನಿಂದ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಇಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಈ ಸಂಗತಿಯನ್ನು [[ಪಾಲಿಅಮಾರ್ಫಿಸಂ]](ಬಹುಅಸ್ಫಾಟಿಕತೆ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. *ಶುದ್ಧವಾದ ರಾಸಾಯನಿಕ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಅಸ್ಫಾಟಿಕತೆಯನ್ನು [[ಅಲಾಟ್ರಪಿ]](ಬಹುರೂಪತೆ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ವಜ್ರ]], [[ಗ್ರ್ಯಾಫೈಟ್]], ಹಾಗು [[ಫುಲ್ಲೇರೀನ್]] ಗಳು [[ಕಾರ್ಬನ್]]ನ ವಿವಿಧ ಬಹುರೂಪತೆಗಳು. == ವಿಶೇಷ ಮಾದರಿಗಳು == [[File:Monocristal dsc03676.jpg|thumb|ಪೊಟಾಷಿಯಂ ಡಿಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಫಾಸ್ಫೇಟ್‌ನ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಏಕಸ್ಫಟಿಕವನ್ನು ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ CEAನ ಮೆಗಾಜೌಲ್ ಲೇಸರ್‌ಗಾಗಿ ಸೈಂಟ್-ಗೊಬೈನ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ.]] [[File:Gallium1 640x480.jpg|thumb|ಒಂದು ಲೋಹವಾದ ಗೇಲಿಯಂ, ಸುಲಭವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಏಕಸ್ಫಟಿಕಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ]] [[File:Ice crystals.jpg|thumb|right|ಐಸ್ ಸ್ಫಟಿಕಗಳು]] [[File:CalciteEchinosphaerites.jpg|thumb|ಕ್ಯಾಲ್ಸೈಟ್ ಸ್ಫಟಿಕಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಚಿಪ್ಪು]] [[ಡಾನ್ ಶೆಚ್ತ್ಮ್ಯಾನ್]], 1982ರಲ್ಲಿ ನಿಯತವಾಗಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಗದ,ಸ್ಫಟಿಕದ ರೀತಿಯ ಪರಮಾಣುಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಶೋಧನೆಯ ನಂತರ,[[ಕ್ವಾಸಿಕ್ರಿಸ್ಟಲ್]] ಎಂಬ ಪದ ಹಾಗು ಅದರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಅಂಗೀಕಾರದಿಂದಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು [[ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯುನಿಯನ್ ಆಫ್ ಕ್ರಿಸ್ಟಲೋಗ್ರಫಿ]] ಮರುವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸಿತು.ಇದರಂತೆ "ಯಾವುದೇ ಘನವಾದ ವಸ್ತು ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ವಿಭಿನ್ನ ವಿವರ್ತನೆಯ ಸ್ಥೂಲಚಿತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ" ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸ್ಫಾಟಿಕತೆಯ ಮುಖ್ಯವಾದ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು [[ಪೊಸಿಷನ್ ಸ್ಪೇಸ್]] ನಿಂದ [[ಫೂರಿಯರ್ ಸ್ಪೇಸ್‌]]ಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಸ್ಫಟಿಕದ ಜಾತಿಯೊಳಗೆ ಆವರ್ತಕ ಸ್ಫಟಿಕಗಳು ಅಥವಾ ಪರಮಾಣು ಮಾಪನದಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಾಗುವ ಸ್ಫಟಿಕಗಳಾದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ಫಟಿಕಗಳು, ಹಾಗು ಅನಿಯತ(ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಮವಲ್ಲದ)ಸ್ಫಟಿಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು. ಕಳೆದ 1996ರಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಅಂಗೀಕೃತವಾದ ಅರ್ಥ ನಿರೂಪಣೆಯು, ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಆವರ್ತನವು ಸ್ಫಟಿಕಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಅಗತ್ಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೇ ಹೊರತು ಅನಿವಾರ್ಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲ ಎಂಬ ಪ್ರಸಕ್ತ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಡುವೆ "ಸ್ಫಟಿಕ" ಎಂಬ ಪದವು [[ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್ ಸೈನ್ಸ್]] ಹಾಗು [[ಘನಸ್ಥಿತಿಯ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ]]ದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿಖರವಾದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ "ಸ್ಫಟಿಕ" ಎಂಬ ಪದವು, ಸ್ಫುಟತೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಹಾಗು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಷ್ಟವಾಗುವಂತಹ ಜ್ಯಾಮಿತಿಯ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಘನವಾದ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಸೂಚಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಪದದ ಅರ್ಥದ ಪ್ರಕಾರ, ಹಲವು ಮಾದರಿಯ ಸ್ಫಟಿಕಗಳು ನಿಸರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಸ್ಫಟಿಕಗಳ ಆಕಾರವು, ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಪರಮಾಣುಗಳ ನಡುವಿನ ಅಣು ಬಂಧಕಗಳ ಮಾದರಿಗಳು ಹಾಗು ಅವುಗಳು ರಚನೆಯಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಸ್ಫಟಿಕಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದರೆ [[ಸ್ನೋಫ್ಲೇಕ್]](ಹಿಮ-ಹಳಕುಗಳು)ಗಳು, ವಜ್ರಗಳು, ಹಾಗು ಪುಡಿ [[ಉಪ್ಪು]]. ಕೆಲವು ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ವಸ್ತುಗಳು ವಿಶೇಷವಾದ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಫೆರೋವಿದ್ಯುತ್ ಪರಿಣಾಮ]] ಅಥವಾ [[ಸಂಪೀಡನ ವಿದ್ಯುತ್ ಪರಿಣಾಮ]]. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಸ್ಫಟಿಕದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುವ [[ಬೆಳಕು]] ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ವಕ್ರೀಕರಣ]] ಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ವಿವಿಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ವಾಲುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, [[ಬಣ್ಣ]]ಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ; ಈ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅಧ್ಯಯನವೇ [[ಸ್ಫಟಿಕ ದೃಗ್ವಿಜ್ಞಾನ]]. ಆವರ್ತಕ [[ಅವಾಹಕ]] ವಿನ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ದೃಗ್ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು [[ಫೋಟೋನಿಕ್ ಸ್ಫಟಿಕ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವಂತೆ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ==ಸ್ಫಾಟಿಕ ಶಿಲೆಗಳು == [[ಅಕಾರ್ಬನಿಕ]] [[ವಸ್ತು]] ವು, ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಿರವಾದ [[ಭೌತಿಕ ಸ್ಥಿತಿ]]ಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮುಕ್ತವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದು ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸ್ಫಟಿಕವು ಸೂಕ್ತ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ತಲುಪುವ ಒಂದು ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಮಿತಿಗಳಿಲ್ಲ, ಜೊತೆಗೆ 10 mಗೂ ಮೀರಿದ [[ಸೆಲೆನೈಟ್]] ಏಕಸ್ಫಟಿಕಗಳು ಮೆಕ್ಸಿಕೋದಲ್ಲಿರುವ ನೈಕಾದ [[ಕೇವ್ ಆಫ್ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್ಸ್]] ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.<ref>[http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text ನ್ಯಾಷನಲ್ ಜಿಯೋಗ್ರ್ಯಾಫಿಕ್, 2008. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081012045116/http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text |date=2008-10-12 }}[http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text ಕಾವೆರ್ನ್ ಆಫ್ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಜೈಂಟ್ಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081012045116/http://ngm.nationalgeographic.com/2008/11/crystal-giants/shea-text |date=2008-10-12 }}</ref> ಸ್ಫಾಟಿಕ [[ಶಿಲಾ]] ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳು [[ನೀರಿನ]] [[ದ್ರಾವಣ]]ದಿಂದ ಅಥವಾ ಕರಗಿದ [[ಶಿಲಾದ್ರವ]] ದಿಂದ [[ಘನೀಕರಣ]]ಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ [[ಅಗ್ನಿ ಶಿಲೆಗಳು]] ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ ಹಾಗು ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣದ ಹಂತವು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಅವು ಘನೀಕರಣಗೊಂಡ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಬಹಳ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗು ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡದಡಿಯಲ್ಲಿ ತಂಪಾಗುವ[[ಗ್ರ್ಯಾನೈಟ್]] ನಂತಹ ಶಿಲೆಗಳು, ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕೃತಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ಹಲವು [[ಲಾವಗಳನ್ನು]](ಶಿಲಾರಸಗಳು) ಹೊರತಲಕ್ಕೆ ಸುರಿದು, ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಅದನ್ನು ತಂಪುಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ವಿಧಾನದ ಅಂತಿಮ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಸ್ಫಟಿಕೀಯ ಅಥವಾ [[ಗಾಜಿನಂತಹ]] ಪದಾರ್ಥವು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಸ್ಫಟಿಕದಂತಹ ಇತರ ಶಿಲೆಗಳು, ಎವಾಪೊರೈಟ್‌ಗಳು(ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವ ಖನಿಜದ ಕಣಗಳು)ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಕಲ್ಲುಪ್ಪು]], [[ಜಿಪ್ಸಮ್]] ಹಾಗು ಕೆಲವು [[ಸುಣ್ಣಕಲ್ಲು]]ಗಳು ನೀರಿನ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಸಂಚಯಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಶುಷ್ಕ]] [[ವಾತಾವರಣ]]ದಲ್ಲಿ [[ಬಾಷ್ಪೀಕರಣ]] ಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಮತ್ತೊಂದು ಗುಂಪು, [[ಅಮೃತಶಿಲೆ]]ಗಳು, [[ಮೈಕಾ-ಪದರಶಿಲೆ]]ಗಳು ಹಾಗು [[ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜೈಟ್]]ಗಳನ್ನು(ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಕ್ವಾರ್ಟ್ಜ್ ಉಳ್ಳ ಒಂದು ರೂಪಾಂತರ ಶಿಲೆ) ಒಳಗೊಂಡ [[ರೂಪಾಂತರಿಕ ಶಿಲೆಗಳು]]; ಮರುಸ್ಫಟಿಕೀಕೃತಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ಬೇರೆ ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಅವುಗಳು [[ಸುಣ್ಣಕಲ್ಲು]], [[ಷೇಲ್]](ಜೇಡಿ ಪದರಗಲ್ಲು) ಹಾಗು [[ಮರಳುಗಲ್ಲು]] ಗಳ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಒಡೆದ ಶಿಲೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ ಜೊತೆಗೆ ಇವು [[ಕರಗಿದ]] ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ದ್ರವದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕ ತಾಪಮಾನ ಹಾಗು [[ರೂಪಾಂತರಣ]]ದ ಒತ್ತಡದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು, ಅವುಗಳ ಮೂಲ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮರುಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣವನ್ನು ಘನವಾದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ.<ref name="EB1911">{{1911|article=Petrology}}</ref> ==ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು== {| class="wikitable crystals" |- ! ಸ್ಪಟಿಕ ! ಕಣಗಳು ! ಆಕರ್ಷಣಾ ಶಕ್ತಿಗಳು ! [[ಕರಗುವ ಬಿಂದು]] ! ಇತರ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು |- | [[ಅಯಾನಿಕ್]] | ಧನಾತ್ಮಕ ಹಾಗು ಋಣಾತ್ಮಕ [[ಅಯಾನ್]] ಗಳು | [[ಸ್ಥಾಯಿವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಆಕರ್ಷಣೆ]] ಗಳು | ಅಧಿಕ | ಕರಗಿದ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ, ಭಂಗುರವಾದ, ಉತ್ತಮ [[ವಿದ್ಯುತ್ ವಾಹಕ]] |- | [[ಆಣ್ವಿಕ]] | [[ಪೋಲಾರ್ ಅಣುಗಳು]] | [[ಲಂಡನ್ ಶಕ್ತಿ]] ಹಾಗು [[ದ್ವಿಧ್ರುವಿ -ದ್ವಿಧ್ರುವಿ ಆಕರ್ಷಣೆ]] | ಕಡಿಮೆ | ಮೃದುವಾದ, [[ಅವಾಹಕ]] ಅಥವಾ [[ದ್ರವ]] ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಕಳಪೆ ವಿದ್ಯುತ್ ವಾಹಕ |- | ಆಣ್ವಿಕ | ಪೋಲಾರ್-ಅಲ್ಲದ ಅಣುಗಳು | ಲಂಡನ್ ಶಕ್ತಿ | ಕಡಿಮೆ | ಮೃದು ವಾಹಕ |} ==ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ== {{colbegin|3}} *[[ಪರಮಾಣುವಿನ ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಅಂಶ]] *[[ಕಲಿಲವಾದ ಸ್ಫಟಿಕ]] *[[ಸ್ಫಟಿಕದ ವೃದ್ಧಿ]] *[[ಸ್ಫಟಿಕದ ಪ್ರಕೃತಿ]] *[[ಸ್ಫಟಿಕದ ಆಂದೋಲಕ]] *[[ಸ್ಫಟಿಕದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] *[[ಕ್ರಿಸ್ಟಲೈಟ್]] *[[ಸ್ಫಟಿಕಶಾಸ್ತ್ರದ ದತ್ತಾಂಶ ಸಂಗ್ರಹ]] *[[ದ್ರವ ಸ್ಫಟಿಕ]] *[[ಕ್ವಾಸಿಸ್ಫಟಿಕ(ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸ್ಫಟಿಕವೆನಿಸುವ) ]] *[[ಏಕ ಸ್ಫಟಿಕ]] {{colend}} ==ಆಕರಗಳು== {{reflist}} ===ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ=== *{{cite web|last=Howard|first=J. Michael|coauthors=Darcy Howard (Illustrator)|url=http://www.rockhounds.com/rockshop/xtal/index.html|title=Introduction to Crystallography and Mineral Crystal Systems|publisher=Bob's Rock Shop|year=1998|accessdate=2008-04-20}} *{{cite web|last=Krassmann|first=Thomas|date=2005–2008|title=The Giant Crystal Project|publisher=Krassmann|accessdate=2008-04-20|url=http://giantcrystals.strahlen.org/|archive-date=2008-04-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20080426185221/http://giantcrystals.strahlen.org/|url-status=deviated|archivedate=2008-04-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080426185221/http://giantcrystals.strahlen.org/}} *{{cite web|author=Various authors|title=Teaching Pamphlets|publisher=Commission on Crystallographic Teaching|year=2007|url=http://www.iucr.ac.uk/iucr-top/comm/cteach/pamphlets.html|accessdate=2008-04-20|archive-date=2008-04-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20080417001743/http://www.iucr.ac.uk/iucr-top/comm/cteach/pamphlets.html|url-status=dead}} *{{cite web|author=Various authors|title=Crystal Lattice Structures:Index by Space Group|url=http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/spcgrp/|year=2004|accessdate=2008-04-20|publisher=[[U.S. Naval Research Laboratory]], Center for Computational Materials Science|archive-date=2008-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20080324193801/http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/spcgrp/|url-status=deviated|archivedate=2008-03-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080324193801/http://cst-www.nrl.navy.mil/lattice/spcgrp/}} *{{cite web|author=Various authors|title=Crystallography|url=http://www.xtal.iqfr.csic.es/Cristalografia/index-en.html|year=2010|accessdate=2010-01-08|publisher=[[Spanish National Research Council]], Department of Crystallography}} [[ವರ್ಗ:ಸ್ಫಟಿಕಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮೂಲಭೂತ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರೀಕ್ ನ ಎರವಲು ಪದಗಳು]] 4awguz284aoopypii67l57imhr88291 0 24144 1306692 1291661 2025-06-16T05:07:02Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306692 wikitext text/x-wiki {{coord|37|4|55|N|22|25|25|E|region:GR_type:city|display=title}} {{Infobox Former Country |native_name = Σπάρτα |conventional_long_name = Sparta |common_name = Sparta |continent = Europe |region = Mediterranean |country = Greece |era = Classical Antiquity |government_type = Oligarchy |year_start = 11th century BC |year_end = 195 BC |event1 = [[Peloponnesian League]] |date_event1 = 546-371 BC |p1 = Greek Dark Ages |s1 = Roman Republic |s2 = Achaean League |image_coat = |image_map = Sparta territory.jpg |image_map_caption = Territory of ancient Sparta |capital = Sparta |common_languages = [[Doric Greek]] |religion = [[Ancient greek religion|Polytheism]] |category= }} '''ಸ್ಪಾರ್ಟಾ''' ([[ಡಾರಿಕ್]] Σπάρτα; [[ಆಟಿಕ್]] [[wikt:Σπάρτη|Σπάρτη]] ''Spartē'' ) ಅಥವಾ '''ಲ್ಯಾಸಿಡಮನ್''', ಎಂಬುದು ಲ್ಯಾಕೋನಿಯದ [[ಯುರೋಟಸ್ ನದಿಯ]] ತೀರದಲ್ಲಿರುವಂತಹ ಹಾಗು ಆಗ್ನೇಯದ ಕಡೆಗೆ [[ಪೆಲೊಪೊನೀಸ್]] ನ ವರೆಗಿರುವ [[ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಸ್]] ನ ಪ್ರಮುಖ [[ನಗರ-ರಾಜ್ಯವಾಗಿದೆ]].<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=91}}</ref> ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಾದ [[ಡೋರಿಯನ್ನರು]] ಸ್ಥಳೀಯ ಡೋರಿಯನ್ನರಲ್ಲದ ಜನಾಂಗದವರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಾಗ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 10ನೇ ಶತಮಾನದ ಸುಮಾರಿಗೆ ಇದು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮೂಲಕ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. [[c.]]ನಿಂದ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 650 ರವರೆಗೆ ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಸ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಿಲಿಟರಿ ಭೂ ಒಡೆತನವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಮಿಲಿಟರಿ ಸರ್ವೊಚ್ಛತೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ವನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಮಾಡಿದ [[ಗ್ರೀಕೊ-ಪರ್ಸಿಯನ್ ಯುದ್ಧಗಳ]] ಒಟ್ಟಾರೆ ನೇತಾರನೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=174}}</ref> ಬಾರಿ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ [[ಅಥೆನ್ಸ್]] ನ ಮೂಲಕ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ, ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 431 ಮತ್ತು 404 ರ ನಡುವಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಪೆಲೊಪೊನೀಸಿಯನ್ ಯುದ್ಧದ]]<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=192}}</ref> ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಥೆನ್ಸ್ ನ ಪರಮ ಶತ್ರುವಾಗಿತ್ತು. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 371 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಲೆಯುಕ್ಟ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ]] ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು [[ಥೇಬ್ಸ್]]ರಿಂದ ಪರಜಯವಾಗೊಂಡದ್ದು ಗ್ರೀಸ್ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿತು. ಆದರೂ ಅದು ಅದರ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು [[ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 146]] ರ ವರೆಗೆ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿ ಹಾಗು ಪರಿಣಿತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಕೊಟ್ಟ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಅದರ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕಾಗಿ [[ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಸ್]] ನಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನಪಡೆದಿದೆ. ಇದರ ನಿವಾಸಿಗಳನ್ನು [[ಸ್ಪಾರಟೈಟ್ಸ್]](ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪಾರ್ಟಾನ್ ನ ಪ್ರಜೆಗಳು) ಗಳೆಂದು, [[ಮೋಥಕೆ]] (ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರಲ್ಲದ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನನಾಗಿ ಉದಯಿಸಿದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮನುಷ್ಯ) ಗಳೆಂದು, [[ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯ್]] (ಪ್ರೀಡ್ ಮೆನ್)ಗಳೆಂದು, ಮತ್ತು [[ಹೆಲಾಟ್ಸ್]] ( ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರಲ್ಲದ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಾಂಗದಿಂದ ಗುಲಾಮರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ರಾಜ್ಯದ ಅಡಿಯಾಳಾದ ಜೀತದಾಳುಗಳು) ಗಳೆಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಸ್ಪಾರಟೈಟ್ಸ್]] ಗಳಿಗೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವಂತಹ, ಕಠಿಣವಾದ [[ಅಗೋಗೆ]] ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ [[ಫ್ಯಾಲ್ಯಾಂಕ್ಸ್]](ಪಂಕ್ತಿವ್ಯೂಹ)ನ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರಪಂಚಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆಯರು ಪುರುಷರೊಡನೆ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಅದರ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಪಶ್ಚಿಮದವರು ಅನುಸರಿಸುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಲಿಕೆಯ ಪುನರುದಯದಲ್ಲಿ ಆಕರ್ಷಕ ವಿಷಯವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ಪಾರ್ಟಾ [[ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]ಯನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವುದು ಮುಂದುವರೆಸಿತು; ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಆಡಳಿತವನ್ನು [[ಲ್ಯಾಕೊನೊಫಿಲಿಯ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=255}}</ref><ref>{{Harvnb|Ehrenberg|2004|p=28}}</ref> == ಹೆಸರುಗಳು == ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕ್ಸ್ ನಿಂದ '''ಲ್ಯಾಸಿಡಮನ್''' ('''Λακεδαίμων''' ) ಅಥವಾ ಲ್ಯಾಸಿಡಮೋನಿಯ'''''' ('''Λακεδαιμονία''' ) ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ; ಇವುಗಳು [[ಹೋಮರ್]] ಹಾಗು ಅಥೇನಿಯಾದ ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ [[ಹೆರೋಡಾಟಸ್]] ಮತ್ತು [[ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್]] ನ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿರುವ ಹೆಸರುಗಳಾಗಿವೆ. ಹೆರೋಡಾಟಸ್ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ಹೆಸರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸಿದ್ದಾನೆ.ಅಲ್ಲದೇ ಕೆಲವೊಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕೆಳ ನಗರದ ಬದಲಿಗೆ [[ಟ್ರೇಪ್ನೆ]] ನಲ್ಲಿರುವ [[ಗ್ರೀಕ್ ನ ಮೈಸೀನಿಯನ್]] ಕೋಟೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ '''ಲ್ಯಾಕೋನಿಯ''' ('''Λακωνία''' )ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಟಾಯ್ ಗೆಟೋಸ್ ಪರ್ವತದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕಿರುವ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ನಗರದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಈ ಹೆಸರನ್ನು, [[ಮೆಸ್ಸೆನಿಯ]]ವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರ ನೇರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಮೈಸೀನಿಯನ್ ಗ್ರೀಕ್]] ''ರಾ-ಕೆ-ಡಾ-ಮಿ-ನಿ-ಜೊ'' ಎಂಬುದು ಲ್ಯಾಸಿಡಮನ್ ಗೆ ಹಿಂದೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದಂತಹ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು [[ಲಿನಿಯರ್ B]] ಉಚ್ಚಾರಾಂಶಸೂಚಕ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ "ಲ್ಯಾಸಿಡಮೋನಿಯನ್" ಎಂದು ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.palaeolexicon.com/ Palaeolexicon], ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾಷೆಗಳ ಪದವನ್ನು ಓದುವ ಸಾಧನ</ref> [[ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣ]]ದಲ್ಲಿ, ಅಪ್ಸರೆ [[ಟಾಯ್ ಗೇಟ್]] ಗೆ ಹುಟ್ಟಿದ ಲ್ಯಾಸಿಡಮನ್ [[ಸ್ಯೂಸ್]] ನ ಮಗ. ಅವನು [[ಯುರೋಟಸ್]] ನ ಮಗಳಾದ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ವನ್ನು ಮದುವೆಯಾದನು. ಇವಳಿಂದಾಗಿ ಅವನು [[ಅಮಿಕ್ಲಾಸ್]], [[ಯುರೇಡೈಸ್]], ಮತ್ತು [[ಅಸಿನ್]] ನ ತಂದೆಯಾದನು. ಅವನು ರಾಜನಾಗಿದ್ದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಅವನ ನಂತರ ಅವನ ಹೆಸರನ್ನೇ ಇಡಲಾಯಿತು. ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯ ನಂತರ ರಾಜಧಾನಿಗೆ ಅವಳ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಯಿತು. ಇವನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಮತ್ತು [[ಅಮೈಕ್ಲೇ]] ಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇವೆ ಎಂದು ಹೇಳುವಂತಹ [[ಧಾರ್ಮಿಕ]] ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ ಆ ದೇವರುಗಳಿಗೆ [[ಕ್ಲೆಟಾ]] ಮತ್ತು ಫ್ಯಾನ್ನ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಇಟ್ಟಿದ್ದಾನೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಅವನ [[ಸಮಾದಿಯನ್ನು]] ಪಕ್ಕದ ಟ್ರೇಪ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು. ಲ್ಯಾಸಿಡಮನ್ ಆಧುನಿಕ ಗ್ರೀಕ್ ನಲ್ಲಿರುವ [[ಲ್ಯಾಕೋನಿಯ]]ದ [[ಆಡಳಿತ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ]]ಇರುವಂತಹ [[ಜಿಲ್ಲೆಯ]] ಹೆಸರಾಗಿದೆ. == ಭೂಗೋಳ == ಸ್ಪಾರ್ಟಾವು ಲ್ಯಾಕೋನಿಯಾದ ಆಗ್ನೇಯ ಭಾಗಕ್ಕಿರುವ, ಪೆಲೊಪೊನೀಸ್ ನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು, ಇದಕ್ಕೆ ತಾಜಾನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಲ್ಯಾಕೋನಿಯಾದ ಪ್ರಮುಖ ನದಿಯಾದ [[ಯುರೋಟಸ್ ನದಿಯ]] ತೀರದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿತ್ತು. ಯುರೋಟಸ್ ನ ಕಣಿವೆಯು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಕೋಟೆಯಾಗಿದ್ದು, ಪಶ್ಚಿಮವನ್ನು [[Mt. ಟೈಗೆಟಸ್]] (2407 ಮೀ)ನಿಂದಲೂ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವವನ್ನು [[Mt. ಪ್ಯಾರನಾನ್]] (1935 m)ನಿಂದಲೂ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ 1000 ಮೀಟರ್ ನಷ್ಟು ಉದ್ದವಿರುವ ಎತ್ತರವಾದ ಮಲೆನಾಡಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದಾಗಿ, ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಲ್ಯಾಕೋನಿಯ [[ಅರ್ಕೇಡಿಯ]] ದಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಈ ನೈಸರ್ಗಿಕ ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕೆ ಲಾಭವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿವೆಯಲ್ಲದೇ,ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಎಂದಿಗೂ ಲೂಟಿಯಾಗದಂತೆ ಅದಕ್ಕೆ ರಕ್ಷಣೆನೀಡಿವೆ. ನೇಲಾವೃತವಾಗಿದ್ದರೂ, ಲ್ಯಾಕೋನಿಯನ್ ಗಲ್ಫ್ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ [[ಗೈಥಿಯೋ]],ಎಂಬ ಬಂದರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಇತಿಹಾಸ ಪೂರ್ವ === ಅದು ಹೇಳುವಂತಹ ಘಟನೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲೆ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ನಾಶವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಹಾಗು ಅವುಗಳು ಜನಪದ(ಮೌಖಿಕ) ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿಂದ ತಿರುಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿದೆ.<ref name="Herodot, Book I, 56.3">ಹೆರೊಡಾಟ್, ಪುಸ್ತಕ I, 56.3</ref> ಆದರೂ, ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಾನವರು ನೆಲೆಸಿದ್ದರೂ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಇರುವಂತಹ ಅತ್ಯಂತ ಹಿಂದಿನ ಕೆಲವು ಪುರಾವೆಗಳು,ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನೈರುತ್ಯದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಕೌಫೋವೊನೊ ಪ್ರದೇಶಗಳ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಕಿಲೋಮೀಟರುಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿರುವ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ [[ನಿಯೋಲಿಥಿಕ್]] ಯುಗದವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ [[ಮಣ್ಣಿನಪಾತ್ರೆಗಳ]]ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=28}}</ref> ಹೋಮರನ ''[[ಇಲಿಯಡ್]]'' ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಇವುಗಳು ನಿಜವಾದ [[ಮೈಸೀನಿಯನ್]] ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಗುರುತುಗಳಾಗಿವೆ. ಹೆರೋಡಾಟಸ್ ನ ಪ್ರಕಾರ [[ಡೋರಿಯನ್]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಉತ್ತರದ ಗಡಿಯ ಮೆಸಿಡೋನಿಯನ್ ಬುಡಕಟ್ಟುಜನರು, ಪೆಲೊಪೊನೀಸ್ ಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಸಲು ಅಲ್ಲಿನ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಈ ನಾಗರಿಕತೆಯು [[ತಾಮ್ರಯುಗದ]] ಉತ್ತಾರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅವನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.<ref name="Herodot, Book I, 56.3"/> ಅವರದೇ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮೊದಲು ಡೋರಿಯನ್ನರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಹವಣಿಸಿದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ.<ref name="Ehrenberg 2004 31">{{Harvnb|Ehrenberg|2004|p=31}}</ref> ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ [[ಅರ್ಗೈವ್]] ಡೋರಿಯನ್ನರ ವಿರುದ್ಧ ಹಾಗು ವಾಯವ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಅರ್ಕೇಡಿಯನ್]] ಅಕೀಯನ್ನರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು.ಮೊದಲಿನಿಂದಾಲೇ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿರುವ ಟೈಗೆಟನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ: ಇದನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಎಂದಿಗೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದೇ ಹೇಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Ehrenberg 2004 31"/> ಹೆರೋಡಾಟಸ್ ಮತ್ತು ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ ಇಬ್ಬರು ತರುವಾಯ ಧೃಡಪಡಿಸುವವಂತೆ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ಎಂಟು ಮತ್ತು ಏಳನೇ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಕಾನೂನು ಇಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಘರ್ಷದಂತಹ ಕಾಲವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಯಿತು.<ref>{{Harvnb|Ehrenberg|2004|p=36}}</ref><ref name="Ehrenberg 2004 33">{{Harvnb|Ehrenberg|2004|p=33}}</ref> ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶವೆಂಬಂತೆ ಅವರು ಅವರದೇ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಸರಣಿಗಳನ್ನೇ ತಂದರು.ತರುವಾಯ ಈ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಅರೆ-ಮಿಥ್ಯ ಎಂದರಲ್ಲದೇ ನ್ಯಾಯನಿಂಬಂಧಕಾರನೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ [[ಲಿಕುರ್ಗಸ್]] ನ ಮೇಲೆ ಆರೋಪಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="Ehrenberg 2004 33"/> ಈ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. [[ಚಿತ್ರ:Lycurgus.jpg|thumb|150px|ಲಿಕುರ್ಗಸ್]] === ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ === thumb|ಸ್ಪಾರ್ಟಾದಲ್ಲಿರುವ ಲಿಯೋನಿಡಸ್ I ರಾಜನ ಪ್ರತಿಮೆ [[ಎರಡನೆಯ ಮೆಸ್ಸೆನಿಯನ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ]], ಪೆಲೊಪೊನೀಸಸ್ ನಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ವನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ ಗ್ರೀಸ್ ನ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಪ್ರಬಲವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಶತಮಾನಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ,ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಭೂಮಿಗಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಸರಿಸಮಾನವಲ್ಲದ ಸೈನ್ಯವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿತ್ತು.<ref>"ತುಸಿಡೈಡ್ಸ್ ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಟೀಕೆ"—ಡೇವಿಡ್ ಕಾರ್ಟ್ ರೈಟ್, p. 176</ref> ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 480 ರಲ್ಲಿ [[ಲಿಯೋನಿಡಸ್]] ರಾಜನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರ ಥೆಸ್ಪಿಯನ್ನರ ಮತ್ತು ಥೆಬನ್ನರ ಸಣ್ಣ ಸೈನ್ಯದ ತುಕಡಿ (ಸರಿ ಸುಮಾರರು 300 ಜನರು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಪಾರಟೈಟ್ಸ್ ಆಗಿದ್ದರು, 700 ಜನರು ಥೆಸ್ಪಿಯನ್ಸ್ ಆಗಿದ್ದರು, ಮತ್ತು 400 ಜನರು ಥೆಬನ್ಸ್ ಆಗಿದ್ದರು; ಈ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಕೊನೆಯ ಯುದ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆ ಗಾಯಗೊಂಡವರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಹೇಳಲಾಗಿರುವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿವೆ),ಪರ್ಶಿಯನ್ ಸೇನೆ ಸುತ್ತುವರೆಯುವ ಮೊದಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಹಾನಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೂಲಕ [[ಟ್ರೆಂಪೆಲೇ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ]] ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ಪರ್ಶಿಯನ್ ಸೈನ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಐತಿಹಾಸಿಕ [[ದಾಖಲೆಯನ್ನು]] ನಿರ್ಮಿಸಿತು.<ref>{{Harvnb|Green|1998|p=10}}</ref> [[ಪ್ಲಾಟೀಯ ಕದನದಲ್ಲಿ]] ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಂತು ಗ್ರೀಕ್ ನ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಗ್ರೀಕ್ ನ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಪದ್ಧತಿಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಶಸ್ತ್ರಸಮೂಹ, ಸಮರ ತಂತ್ರ ಮತ್ತು [[ತಾಮ್ರದ]] ರಕ್ಷಾಕವಚ ಹಾಗು ಅವರ ಪಂಕ್ತಿವೂಹ (ಫ್ಯಾಲ್ಯಾಂಕ್ಸ್) ಗಳು ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿ(ಯೋಗ್ಯತೆ)ಯನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದವು. ಪ್ಲ್ಯಾಟೀಯ ಕದನದಲ್ಲಿನ ಗ್ರೀಕ್ ನ ಗೆಲುವು ಯುರೋಪ್ ಅನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ ಮಹಾತ್ವಾಂಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ [[ಗ್ರೀಕೊ-ಪರ್ಸಿಯನ್ ಯುದ್ಧ]]ವನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿತು. ಈ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಪ್ಯಾನ್-ಗ್ರೀಕ್ ಸೇನೆ ಗೆದ್ದಿದ್ದರು, ಇಡೀ ಗ್ರೀಕ್ ದಂಡಯಾತ್ರೆಯ ನಿಜವಾದ ನೇತಾರನಾಗಿದ್ದು ಪ್ಲ್ಯಾಟೀಯ ಮತ್ತು ಟ್ರೆಮೊಪೈಲೇ ಕದನದಲ್ಲಿ ನಾಯಕನಾಗಿದ್ದಂತಹ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಯಿತು.<ref>ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ed. 2006, "ಸ್ಪಾರ್ಟಾ"</ref> ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ನಂತರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರರ ವಿರುದ್ಧ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಾದಾಡುತ್ತಿರುವವರಲ್ಲಿ, [[ಅಥೆನ್ಸ್]], [[ಥೇಬ್ಸ್]], ಮತ್ತು [[ಪರ್ಶಿಯ]]ಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವು ಪ್ರಮುಖ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. [[ಪೆಲೊಪೊನೀಸಿಯನ್ ಯುದ್ಧದ]] ಫಲಿತಾಂಶವಾಗಿ, ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಐರೋಪ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನೌಕಾಶಕ್ತಿಯಾಯಿತು. ಪ್ರಾಬಲ್ಯತೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶಿಖರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಗ್ರೀಕ್ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾದ ಅಥೇನಿಯನ್ ನೌಕಾಪಡೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತ್ತು. [[ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ]]ವನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಕಾಲವಾದ 5ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ [[ಅಥೇನಿಯನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದಂತಹ ಹಾಗು ಅನಟೋಲೈ ದಲ್ಲಿರುವ ಪರ್ಶಿಯನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಕೊಂಡಂತಹ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ನಿಂತುಕೊಂಡಿತು. [[ಕಾರಿಂತಿಯನ್ ಯುದ್ಧದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಗ್ರೀಕ್ ನ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜ್ಯಗಳ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು(ಸಂಯೋಜನೆ) ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು: [[ಥೇಬ್ಸ್]], [[ಅಥೆನ್ಸ್]], [[ಕಾರಿಂತ್]], ಮತ್ತು [[ಅರ್ಗೋಸ್]]. [[ಅನಟೋಲೈ]]ದಲ್ಲಿದ್ದಂತಹ ಅದರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಕಾರಣ ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಮುಂದೆ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲೂ ಅದರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಭಯದ ಕಾರಣ ಪರ್ಶಿಯಾ ಒಕ್ಕೂಟದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅದರ ಆಸರೆಯಾಯಿತು.<ref>"ಪ್ರಾಚೀನ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುದ್ಧದ ಪದಕೋಶ"—ಮ್ಯಾಥ್ಯೂ ಬೆನೆಟ್, p. 86</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ಸರಣಿಗೆಲುವು ಪಡೆಯಿತು.ಆದರೆ ಪರ್ಶಿಯಾ ಅಥೆನ್ಸ್ ಗೆ ಒದಗಿಸಿದ್ದಂತಹ ಸಂಬಳಕ್ಕಾಗಿ ಯುದ್ಧಮಾಡುವಂತಹ ಗ್ರೀಕ್-ಫಿನೀಷಿಯನ್ ನೌಕಾ ಸೇನೆಯಿಂದಾಗಿ [[ಸಿಂಡಸ್ ಕದನ]]ದಲ್ಲಿ ಇದರ ಅನೇಕ ಹಡಗುಗಳು ನಾಶವಾದವು. ಈ ಯುದ್ಧ ಉಗ್ರವಾಗಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನೌಕಾ ಪಡೆಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿತ್ತು.ಅಥೇನಿಯನ್ [[ಕಾನಾನ್]] ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕರಾವಳಿ ತೀರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸುವ ವರೆಗೂ ಹಾಗು [[ಜೀತದಾಳು]]ಗಳ ದಂಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರಿಗೆ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ಭಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವವರೆಗು ಅವರು ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ ಮೇಲೆ ಮತ್ತೆ ದಂಡೆತ್ತಿ ಹೋಗುವ ಮಹಾತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="boardman">"ಆಕ್ಸ್ ಫರ್ಡ್ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿರುವ ಹೆಲೆನಿಸ್ಟಿಕ್ ಪ್ರಪಂಚದ ಮತ್ತು ಗ್ರೀಸ್ ನ ಇತಿಹಾಸ " p. 141, ಜಾನ್ ಬ್ರಾಡ್ ಮನ್, ಜ್ಯಾಸ್ ಪರ್ ಗ್ರಿಫ್ಫಿನ್, Oswyn ಮ್ಯೂರೇ</ref> ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 387 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳ ಹೋರಾಟದ ನಂತರ {0 ಪ್ಈಸ್ ಆಫ್ ಟ್ಯಾಲಿಡಸ್{/0} ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ [[ಲೋನಿಯಾದ]] ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರೀಕ್ ನಗರಗಳು ಮತ್ತೆ ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವು ಹಾಗು ಪರ್ಶಿಯದ ಗಡಿಪ್ರದೇಶಗಳು ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರ ಭಯದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದವು.<ref name="boardman"/> ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವು ಗ್ರೀಕ್ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಲು ಹಾಗು ಗ್ರೀಕ್ ನ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಪರ್ಶಿಯನ್ನರು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಅವರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪುನರ್ದೃಢೀಕರಿಸಿತು.<ref>ಫೈನ್, ''ದಿ ಏನ್ ಷಿಯಂಟ್ ಗ್ರೀಕ್ಸ್'', 556-9</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾ [[ಲೆಯುಕ್ಟ್ರ ಕದನದಲ್ಲಿ]] ಥೇಬ್ಸ್ ನ [[ಎಪ್ಯಾಮಿನೊಡಾಸ್]] ರಿಂದ ಅನೇಕ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ ನಂತರ ಸುದೀರ್ಘವಾದ ಅವನತಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ [[ಸ್ಪಾರ್ಟಾನ್ ಸೈನ್ಯ]] ಸೋತದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು, ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಅದರ ಪ್ರಜೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಮೀರಿಸುತ್ತಿರುವ ಗುಲಾಮ ಜನಾಂಗವನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಭಯಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪ್ರಜೆಗಳ ಅವನತಿಯ ಬಗ್ಗೆ [[ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್]] ಟೀಕೆಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. === ಹೆಲಿನಿಸ್ಟಿಕ್ ಮತ್ತು ರೋಮನ್ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ === ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 371 ರಲ್ಲಿ ಲೆಯುಕ್ಟ್ರ ಯುದ್ಧದಿಂದ ಮತ್ತು ಅನಂತರದ [[ಜೀತದಾಳುಗಳ ದಂಗೆಯಿಂದ]] ಅನುಭವಿಸಿದಂತಹ ನಷ್ಟವನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಇದು ಶತಮಾನಗಳ ವರೆಗೆ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ(ಸ್ಥಳೀಯ) ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ(ಪ್ರಾಬಲ್ಯ) ಮುಂದುವರೆಯಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿತ್ತು. [[ಫಿಲಿಪ್ II]] ಆಗಲಿ ಅವನ ಮಗನಾದ [[ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಆಗಲಿ]] ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಿಲ್ಲ: ಯಾವುದೇ ಆಕ್ರಮಣಗವನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದರೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಯೋಚಿಸುವ ವರೆಗೂ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಯುದ್ಧ ಕೌಶಲಗಳು ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್ ನ ಪಶ್ಚಿಮ ದಂಡಯಾತ್ರೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕಾಗಿ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಅನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತಗೊಳಿಸುವ (ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು)ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ, [[ಆಗಿಸ್ III]] ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 333 ರಲ್ಲಿ ಕ್ರೆಟ್ ಗೆ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು<ref>{{Cite web |url=http://www.livius.org/ag-ai/agis/agis_iii.html |title=ಆಗಿಸ್ III |access-date=2010-08-01 |archive-date=2013-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130508045716/http://www.livius.org/ag-ai/agis/agis_iii.html |url-status=deviated |archivedate=2013-05-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130508045716/http://www.livius.org/ag-ai/agis/agis_iii.html }}</ref>. ನಂತರ ಆಗಿಸ್, ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಮೆಸಿಡನ್ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 331ರಲ್ಲಿ [[ಮೆಗ್ಯಾಲೊಪೋಲಿಸ್]] ನ ಮೇಲೆ ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕುವ ಮೊದಲು ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಗ್ರೀಕ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ತನ್ನ ಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು.ಜನರಲ್ [[ಅಂಟಿಪ್ಯಾಟರ್]] ನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮ್ಯಾಸಿಡೋನಿಯನ್ ಸೈನ್ಯ ಅದರ ಶಾಂತಿಗಾಗಿ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ನಡೆಯಿತು ಹಾಗು ಪಾಳೆಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಮುಖ ಸೈನ್ಯಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿತು<ref>[http://www.jstor.org/pss/4475455 ''ಆಗಿಸ್ III'', by E. ಬ್ಯಾಡಿಯನ್ © 1967 - Jstor]</ref>. 5,300 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಮತ್ತು ಅವರ ಒಕ್ಕೂಟದವರು ಕದನದಲ್ಲಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು ಹಾಗು ಆಂಟಿ ಪೀಟರ್ ನ ತಂಡಗಳಲ್ಲಿ<ref>ಡಿಯೋಡರಸ್, ಪ್ರಪಂಚದ ಇತಿಹಾಸ</ref> 3,500 ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. ಆಗ ಆಗಿಸ್ ಗಾಯಗೊಂಡು ಹಾಗು ಎದ್ದು ನಿಲ್ಲಲೂ ಕೂಡ ನಿಶಕ್ತನಾಗಿ ಮುಂದೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ಮೆಸಿಡೋನಿಯನ್ ಸೇನೆಯನ್ನು ಮಣಿಸಲು ಅವನನ್ನು ಅವನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಿ ಎಂದು ಅವನ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದ. ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜ ಜಾವ್ಲಿನ್ ನಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಡುವವರೆಗು ಮಂಡಿಯೂರಿಕೊಂಡೆ ಅನೇಕ ಶತ್ರು ಸೈನಿಕರನ್ನು ಸಾಯಿಸಿದನು.<ref>ಡಿಯೋಡರಸ್, ಪ್ರಪಂಚದ ಇತಿಹಾಸ, 17.62.1-63.4;tr. C.B. ವೆಲ್ಲೆಸ್</ref> ಅದರ ಅವನತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲೂ,ಸ್ಪಾರ್ಟಾ "ಹೆಲಿನಿಸಮ್(ಗ್ರೀಕ್ ರಾಷ್ಟ್ತ್ರೀಯತೆ) ನ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು" ಮತ್ತು ಅದರ[[ಲ್ಯಾಕೋನಿಕ್ (ಸೂಕ್ಷಭಾಷೆಯ) ಚಾತುರ್ಯ]]ವನ್ನು ಮರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಫಿಲಿಪ್ II "ನಾನೇನಾದರೂ ಲ್ಯಾಕೋನಿಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆಯೇ ಇರದಂತೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ನಾನು ಅಳಿಸಿಬಿಡುವೆ" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಇದಕ್ಕೆ "ಇಫ್"(ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೆ): ಎಂಬ ಒಂದೇ ಒಂದು ಮಾತಿನ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು ಎಂಬ ದಂತಕಥೆಯಿದೆ.<ref>ಯುರೋಪ್: ಇತಿಹಾಸ —ನಾರ್ ಮನ್ ಡೇವಿಸ್</ref> ಫಿಲಿಪ್, ಪರ್ಶಿಯಾದ ವಿರುದ್ಧ ಗ್ರೀಸ್ಅನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ [[ಲೀಗ್ ಆಫ್ ದಿ ಗ್ರೀಕ್ಸ್]] ಅನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದಾಗ, ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಅದನ್ನು ಸೇರಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಪ್ಯಾನ್ ಗ್ರೀಕ್ ದಂಡಯಾತ್ರೆ ಒಂದುವೇಳೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆಯದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ದಂಡಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಸೇರುವ ಆಸಕ್ತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಹೆರೋಡಾಟಸ್ ನ ಪ್ರಕಾರ ಮೆಸಿಡೋನಿಯನ್ನರು [[ಡೋರಿಯನ್]] ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದರು, ಅಕ್ಕಿನ್ನರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದವರಾಗಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಈ ವಿಷಯವು ಯಾವುದೇ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಮಾಡಲಾರದು. ಹೀಗೆ ಪರ್ಶಿಯದ ವಿಜಯದ ಮೇಲೆ,ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ 300 ರಕ್ಷಾಕವಚಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ ಶಾಸನ "'''ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ''' ''ಫಿಲಿಪ್ ನ ಮಗನಾದ ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್, ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರೀಕರಿಗೆ, ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಹೊರದೇಶದವರಿಂದ ಕೊಡಲಾದ ದಾನ [ಎಂಫಸಿಸ್ ಆಡಿಡ್]'' " ದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ನನ್ನು ಅಥೆನ್ಸ್ ಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. [[ಪ್ಯೂನಿಕ್ ಯುದ್ಧಗಳ]] ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ [[ರೋಮನ್ ಗಣರಾಜ್ಯದ]] ಸ್ನೇಹಿತನಾಗಿತ್ತು (ಸಹಾಯಕನಾಗಿತ್ತು). [[ಅಕೀಯನ್ ಸರಣಿ]]ಯ ಮೇಲೆ ಅಂತಿಮಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ಹೇರಿದಾಗ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜಕೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತಾಯ ಹಾಡಲಾಯಿತು. ರೋಮನ್ ಜನರಲ್ ಆದ [[ಲೂಸಿಅಸ್ ಮುಮ್ಮಿಯಸ್]] ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 146 ರಲ್ಲಿ ಗ್ರೀಸ್ ಅನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ರೋಮನ್ ವಿಜಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಅದರ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ನೋಡಲು ಬರುವ ರೋಮನ್ ಗಣ್ಯರಿಗೆ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಕರ್ಷಣೀಯ ನಗರವಾಯಿತು. ಎಲ್ಲರು ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ, [[ಆಂಡ್ರಿನೋಪಲ್ ಕದನದಲ್ಲಿ]](AD 378) ರೋಮನ್ ನ ಬಲಿಷ್ಠ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ದುರ್ಘಟನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರ [[ಪಂಕ್ತಿವ್ಯೂಹ]] ಸೈನಿಕ ಪಡೆ ಕದನದಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ [[ವಿಸಿಗಾತರನ್ನು]] ಸೋಲಿಸಿದರು.<ref>ಅಮೇರಿಕನ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಗಳ ಸಮಾಜದಿಂದ ದಿ ಮಿಲಿಟರಿ ಇಂಜಿನಿಯರ್</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ === ಬೈಸ್ಯಾಂಟೈನ್ ಮೂಲದ ಪ್ರಕಾರ,ಲ್ಯಾಕೋನಿಯನ್ ಭೂಭಾಗದ [[ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು]] ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ 10ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ? ಆಗುವವರೆಗು [[ಅಜ್ಞಾನದಲ್ಲೇ]] ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೇ [[ಡಾರಿಕ್]]-ಮಾತನಾಡುವ ಜನಾಂಗವು ಇಂದು [[ಟಾಸ್ಕೋನಿಯ]] ದಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿದೆ. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದ ಲ್ಯಾಕೋನಿಯವನ್ನು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಮೈಸ್ಟ್ರಾಸ್]] ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. [[ಆಟೋ ಆಫ್ ಗ್ರೀಸ್]] ರಾಜನ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ [[ಸ್ಪಾರ್ಟಿ]] 1834 ರಲ್ಲಿ ಪುನರ್ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. == ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಸಮಾಜದ ರಚನೆ == === ಸಂವಿಧಾನ === ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಡಾರಿಕ್ ರಾಜ್ಯವು, ಡಾರಿಕ್ [[ಕ್ರಿಟನ್ಸ್]] ಅನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ [[ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಮಿಶ್ರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಈ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಅಗೈಡ್ ಮತ್ತು ಯುರಿಪಾಂಟಿಡ್ಸ್ [[ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ]]<ref>ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಅಂಡ್ ಲ್ಯಾಕೋನಿಯ ಪೌಲ್ ಕಾರ್ಟಲೆಡ್ಜ್ ನಿಂದ</ref> ಸೇರಿದಂತಹ [[ವಂಶಪಾರಂಪರ್ಯವಾಗಿ ಬಂದಂತಹ ರಾಜರುಗಳು]] ಆಳಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾವಿಸಿರುವಂತೆ [[ಹೆರ್ಯಾಕಲ್ಸ್]] ನ ವಂಶಜರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಎರಡರಲ್ಲಿಯೂ ಒಬ್ಬ ಮತ್ತೊಬ್ಬನ್ನ [[ನಿರಾಕಾರಣಧಿಕಾರದ]](ವೀಟೋ) ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಪ್ರಜೆಗಳ ಶಾಸನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಮೂಲ ಹಕ್ಕುಗಳು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜ್ಯ ರಹಸ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಅಜ್ಞಾತದಲ್ಲಿವೆ. ರಾಜರ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ, ನ್ಯಾಯಿಕ, ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯವಾಗಿದ್ದವು. ಇವರುಗಳು ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಧಾನ ಪುರೋಹಿತರಾಗಿದ್ದರು ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ಡೆಲ್ಫಿನ್(ದೇವವಾಣಿ)ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳದೊಡನೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಹೆರೋಡಾಟಸ್ ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ(ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 450 ರ ಸುಮಾರಿಗೆ), ಅವರ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ದತ್ತುಸ್ವೀಕಾರದ, ಉತ್ತಾರಾಧಿಕಾರಿಣಿಯ ಹಾಗು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದಂತೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದವು. ಸಿವಿಲ್(ನಾಗರಿಕರ ಹಕ್ಕು ಬಾಧ್ಯತೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮೊಕ್ಕದ್ದಮೆ) ಮತ್ತು ಕ್ರಿಮಿನಲ್(ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮೊಕದ್ದಮೆ) ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳನ್ನು [[ಹಿರಿಯರು]] (ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ)ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅಧಿಕೃತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ತಂಡ,ಮತ್ತು [[ಜೆರೋಸಿಯ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಥಳಿಯ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ [[ಸದಸ್ಯರು]]ಗಳು ತೀರ್ಮಾನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜೆರೋಸಿಯ ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ 60 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ 28 ಹಿರಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಆರಿಸಲ್ಪಡುವ ಮತ್ತು ರಾಜವಂಶದ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದಂತಹ ಹಾಗು ಇಬ್ಬರು ರಾಜರುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.<ref>ದಿ ಗ್ರೀಕ್ಸ್ ಅಟ್ ವಾರ್ ಫಿಲಿಫ್ ಡಿಸೋಜಾ, ವಾಲ್ಡೆಮರ್ ಹೆಕ್ಕೆಲ್, ಲಾಯ್ಡ್ ಲೆವ್ಲಿಯನ್-ಜಾನ್ಸ್, ವಿಕ್ಟರ್ ಡೇವಿಸ್ ಹ್ಯಾನ್ ಸನ್ ರವರಿಂದ</ref> ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಕೀಯ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ಈ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯೊಡನೆ ಚರ್ಚಿಸಿದ ನಂತರ ''ಡಮೋಸ್'' ಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿರುವಂತಹ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ವಿನಂತಿಸಬುಹುದು. ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಜೆಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ [[ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದನ್ನು ಮತಚಲಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ]].<ref>ದಿ ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್, ಥಾಂಸನ್ ಅಲನ್ ಸಿನ್ ಕ್ಲೇರ್, ಟ್ರೆವೋರ್ J.ಸೌಂಡರ್ಸ್ ರವರಿಂದ</ref><ref>ಅ ಕಂಪ್ಯಾನಿಯನ್ ಟು ಗ್ರೀಕ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಲಿಯೋನಾರ್ಡ್ ವಿಬ್ಲೇ</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾದಲ್ಲಿ ರಾಜತ್ವ "ಒಂದು ಬಗೆಯ ಮೀತಿಯಿಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತ ಜನರಲ್ ನ ಅಧಿಕಾರ" ದಂತಿತ್ತು ಎಂದು [[ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್]] ವಿವರಿಸಿದಾನೆ.(Pol. iii. I285a),<ref>ದಿ ''ಎನ್ ಸೈಕ್ಲಾಪೀಡಿಯ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ'' : ಕಲೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪದಕೋಶ ಮತ್ತು... - ಪುಟ 611. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪರೋಕ್ಷ ಮೂಲ</ref> ಆದರೂ [[ಐಸೋಕ್ರೆಟ್ಸ್]] ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು "ದಂಡಯಾತ್ರೆಯ ಮೇಲಿನ ಒಡೆತನಕ್ಕಾಗಿ ಮನೆಯಲ್ಲಿ [[ಮಿತಜನತಂತ್ರ]]ಕ್ಕೆ ವಸ್ತುವಾಗಬಹುದು" ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾನೆ (iii. 24).<ref>ದಿ ''ಎನ್ ಸೈಕ್ಲ್ ಪೀಡಿಯ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ'' : ಕಲೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪದಕೋಶ ಮತ್ತು... - ಪುಟ 611. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪರೋಕ್ಷ ಮೂಲ</ref> ಅದೇನೇ ಆದರೂ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ, ರಾಜಮನೆತನದ ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕು ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ(ಅಧಿಕಾರವಧಿಯ) ನಂತರ ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಪರ್ಸಿಯನ್ ಯುದ್ಧ ನಡೆದಂತಹ ಕಾಲದಿಂದ ರಾಜ [[ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸುವ]] ಹಕ್ಕನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡನು. ಅಲ್ಲದೇ ಯುದ್ಧ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಎಫರ್ ಗಳ ಜೊತೆ ಸೇರಬೇಕಾಯಿತು. ಹೊರಗಿನ ನೀತಿಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಅವನು ಎಫರ್ ಗಳಿಂದ ಪದಚ್ಯುತಿಗೊಳಗಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ಕಾಲಸರಿದಂತೆ ರಾಜನು ಕೇವಲ ಹೆಸರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಜನರಲ್ ಆಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡನು. ನಿಜವಾದ ಅಧಿಕಾರ ಎಫರ್ ಮತ್ತು ಜೆರೋಸಿಯಗಳಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. === ಪೌರತ್ವ === ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳು ಪ್ರಜೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುವುದಿಲ್ಲ. [[ಅಗೋಗೆ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರು ಮಾತ್ರ ಇದರ ಪ್ರಜೆಗಳಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಸ್ಪಾರಟೈಟ್ಸ್]] ನ ಜನರು ಮಾತ್ರ [[ಅಗೋಗೆ]] ಪಡೆಯಲು ಅಱರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ವಂಶಸ್ಥರನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳೆಂದು ತೋರಿಸಬಲ್ಲ ಜನರು ಮಾತ್ರ ಇದಕ್ಕೆ ಯೋಗ್ಯರಾಗಿತ್ತಾರೆ. ಎರಡು ವಿನಾಯಿತಿಗಳಿವೆ. [[ಟ್ರೊಫಿಮೋಯ್]] ಅಥವಾ "ಸಾಕು ಮಕ್ಕಳು" ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾದ ಹೊರದೇಶದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅಥೇನಿಯನ್ ಜನರಲ್ [[ಎಸ್ಕೆನೊಫೋನ್]], ಅವನ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕೆ ಟ್ರೊಫಿಮೋಯ್ ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಮತ್ತೊಂದು ವಿನಾಯಿತೆಯೆಂದರೆ ಸ್ಪಾರ್ಟೈಟ್ ವಿದಿವಿಹಿತವಾಗಿ ಅವನನ್ನು ದತ್ತು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು ಅವನ ಜೀವನದ ಖರ್ಚು ವೆಚ್ಚವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಬರಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಹೆಲೋಟ್ ನ ಮಗನನ್ನು [[ಸ್ಯಿನ್ಟ್ರೋಪೋಸ್]]ಆಗಿ ದಾಖಲಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿತ್ತು (ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿತ್ತು). ಒಂದು ವೇಳೆ ಸ್ಯಿನ್ಟ್ರೋಪೋಸ್ ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತೃಪ್ತಿಕರವಾಗಿದ್ದರೆ ಸ್ಪಾರ್ಟೈಟ್ ಆಗುವಂತೆ ಅವನನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>ದಿ ಗ್ರೀಕ್ ವಲ್ಡ್ ಅಂಟಾನ್ ಪೊವೆಲ್ ನಿಂದ</ref> [[ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯ್]] ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಇರುವಂತಹ ಇತರ ಜನಾಂಗವಾಗಿದೆ. ಇವರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಕ್ತ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳಾಗಿದ್ದರೆ ಇವರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಜೆಗಳಲ್ಲ [[ಜೀತದಾಳು]]ಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ,<ref>ಏನ್ ಷಿಯಂಟ್ ಗ್ರೀಸ್ ಸರಹ B. ಪೋಮೆರಾಯ್, ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲೇ M. ಬ್ರುಸ್ಟೀನ್, ವಾಲ್ಟರ್ ಡೋನ್ ಲ್ಯಾನ್, ಜೆನಿಫರ್ ಟಾಲ್ ಬರ್ಟ್ ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ರವರಿಂದ</ref> ರಾಜ್ಯದ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ [[ಜೀತದಾಳುಗಳು]]. ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರಲ್ಲದ ಪ್ರಜೆಗಳ ಸಂತತಿಯು ಅಗೋಗೆ ಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅಗೋಗೆಯ ಖರ್ಚನ್ನು ಭರಿಸಲಾಗದಂತಹ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಅವರ ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕಾನೂನುಗಳು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಮತ್ತೆ ನೀಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ವಲಸಿಗರು ಇಲ್ಲಿಯ ಪ್ರಜೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಮೀರಿಸಬಹುದು, ಇದು ಜೀತದಾಳುಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಅಪಾಯಕರವಾಗಿದೆ ಹೀಗೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಾಜ್ಯ ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆದರೆ ಇದು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಘಾತಕವಾಗಬಹುದು ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. === ಜೀತದಾಳುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯ್ === ==== ಜೀತದಾಳುಗಳು ==== ಲ್ಯಾಕೋನಿಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲಿರುವಂತಹ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರ ವರ್ಗವೆಂದರೆ ಜೀತದಾಳುಗಳದು([[ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕ್]] ನಲ್ಲಿ {{polytonic|Εἵλωτες}} / ''Heílôtes'' ).<ref>ಹೆರೋಡಾಟಸ್ (IX, 28–29)</ref><ref>ಎಕ್ಸ್ ಎನೋಪೋನ್, ''ಹೆಲೆನಿಕ'', III, 3, 5</ref> ಜೀತದಾಳುಗಳು ಮೂಲತಃ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದಂತಹ ಹಾಗು ಅನಂತರ ಗುಲಾಮರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಂತಹ [[ಮೆಸ್ಸೆನಿಯ]] ಮತ್ತು [[ಲ್ಯಾಕೋನಿಯ]]ದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಬಂದಂತಹ ಸ್ವತಂತ್ರ ಗ್ರೀಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಗ್ರೀಕ್ ನ ಇತರ ನಗರ-ರಾಜ್ಯಗಳ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರಜೆಗಳು ಯುದ್ದಕ್ಕೆ ಬಳಸದೆ ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರಗಳಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವಂತಹ ಅರೆಕಾಲದ ಸೈನಿಕರಾಗಿದ್ದರು. ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪುರುಷರು ಪೂರ್ಣಾವಧಿಯ ಸೈನಿಕರಾದ ಕಾರಣ ಅವರನ್ನು ದೈಹಿಕ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಅವರು ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=140}}</ref> ಜೀತಗಾರವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನೆಲದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸಾಯ ಮಾಡಲು ಕೌಶಲವಿಲ್ಲದ [[ಜೀತದಾಳುಗಳಂತೆ]] ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜೀತಗಾರ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಮೊಲೆಯುಡಿಸುವ ದಾದಿಗಳಂತೆ]] ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಜೀತಗಾರವರ್ಗದವರು ಯೋಧನಾಗಿರದೆ ಜೀತದಾಳಿನಂತೆಯೂ ಕೂಡ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಸೇನೆಯೊಡನೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. [[ಟ್ರೆಮೊಪೈಲೇ ಕದನ]]ದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಗ್ರೀಕ್ ನ ಸಾವು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮುನ್ನೂರು ಐತಿಹ್ಯ ಸೈನಿಕರ ಸಾವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಒಳಗೊಂಡಿರದೆ [[ತೆಸ್ಪಿಯನ್]] ಮತ್ತು [[ಥೆಬಾನ್]] ತಂಡಗಳ ನೂರಾರು ಜನರ ಹಾಗು ಜೀತವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಅನೇಕ ಜೀತದಾಳುಗಳ ಸಾವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.<ref>{{Harvnb|Ehrenberg|2004|p=159}}</ref> ಜೀತವರ್ಗದವರ ಮತ್ತು ಅವರ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಧಣಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಆಗಾಗ ಪ್ರತಿಕೂಲತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ "ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಜೀತವರ್ಗದವರ ವಿರುದ್ಧ ಮುಂಜಾಗ್ರತಾ ಕ್ರಮವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು "ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ.<ref>ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ (4, 80); ದಿ ಗ್ರೀಕ್ ಈಸ್ ಅಂಬಿಗ್ಯುವಸ್</ref><ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=211}}</ref> ಮೈರನ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿಯೇನ್ಸ್ ನ ಪ್ರಕಾರ <ref>ಟಾಲ್ ಬರ್ಟ್, p.26.</ref> ನ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 3 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, {{quote| "They assign to the Helots every shameful task leading to disgrace. For they ordained that each one of them must wear a dogskin cap ({{polytonic|κυνῆ}} / ''kunễ'') and wrap himself in skins ({{polytonic|διφθέρα}} / ''diphthéra'') and receive a stipulated number of beatings every year regardless of any wrongdoing, so that they would never forget they were slaves. Moreover, if any exceeded the vigour proper to a slave's condition, they made death the penalty; and they allotted a punishment to those controlling them if they failed to rebuke those who were growing fat".<ref>Apud Athenaeus, 14, 647d = ''FGH'' 106 F 2. Trans. by Cartledge, p.305.</ref>}} ಪ್ಲೂಟಾರ್ಚ್, ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಜೀತಗಾರವರ್ಗದವರನ್ನು "ಒರಟಾಗಿ ಮತ್ತು ಕ್ರೂರವಾಗಿ" ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಕೂಡ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ: ಅವರು ಶುದ್ಧ [[ವೈನ್]] ಅನ್ನು ಕುಡಿಯುವಂತೆ ಜೀತದಾಳುಗಳನ್ನು ಬಲವಂತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.( ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ಕುಡಿಯುವಂತಹದ್ದು - ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ)"''…ಅಲ್ಲದೇ ಕುಡಿದಿರುವ ಮನುಷ್ಯ ಹೇಗಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಮಕ್ಕಳು ನೋಡಲೆಂದು ಅವರನ್ನು ಅದೇ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು;[[ಸಿಸ್ಸಿಟಿಯ]](ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಜೌತಣಕೂಟಗಳು) ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಅಸಹ್ಯವಾಗಿ ನರ್ತಿಸುವಂತೆ ಹಾಗು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು …'' "<ref>''ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಲಿಕರ್ಗಸ್'' 28, 8-10. ಇದನ್ನು ಕೂಡ ನೋಡಿ, ''ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಡೆಮಿಸ್ಟ್ರಿಯಸ್'', 1, 5; ''ಕಾನ್ ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್ ಆಫ್ ದಿ ಲೆಸಿಡಮೋನಿಯನ್ಸ್'' 30; ''ಡೆ ಕೋಹಿಬೆಂಡಾ ಇರಾ'' 6; ''ಡೆ ಕಮ್ಮ್ ಮ್ಯೂನಿಬಸ್ ನೋಟೈಟೀಸ್'' 19.</ref> ಗ್ರೀಕ್ ನ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲವು ವಿನಾಯಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಗ್ರೀಕನ್ನರಲ್ಲದ [[ಚಾಟೆಲ್ ಗುಲಾಮರಿಗೆ]] ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಜೀತಗಾರವರ್ಗದವರಿಗೆ ಮತಚಾಲಾಯಿಸುವ ಹಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕವಿಯಾದ [[ಟೈರ್ಟಾಯಸ್]], ಜೀತಗಾರರಿಗೆ ಮದುವೆಯಾಗುವ ಅವಕಾಶವಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.<ref>{{Harvnb|West|1999|p=24}}</ref> ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ ನ ಹೇಳಿರುವ ಪ್ರಕಾರ ಅವರಿಗೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಅವಕಾಶ ಹಾಗು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅವಕಾಶವು ಇದ್ದಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=141}}</ref> ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಎಫರ್ ಗಳು ಕಚೇರಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಅವರು ಸಂಸ್ಕಾರವೆಂಬಂತೆ ಜೀತವರ್ಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಘೋಷಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಮೂಲಕ ಮತಾಚಾರಣೆಯು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಅಪಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಅವರನ್ನು ಸಾಯಿಸಲು ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref>(ಪ್ಲೂಟಾರ್ಚ್, ''ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಲಿಕುರ್ಗಸ್'' 28, 7)</ref> ''[[ಕ್ರಿಪ್ಟಿಯ]]'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ರಹಸ್ಯ ಸಂಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ''ಅಗೋಗೆ'' ಯ ಪದವೀಧರರಾದ ''ಕ್ರಿಪ್ಟೆಸ್'' ಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. (sing. κρύπτης).<ref>{{Harvnb|Powell|2001|p=254}}</ref> ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 424 ರ ಸುಮಾರಿಗೆ, ಜೋಪಾನವಾಗಿ ಏರ್ಪಡಿಸಲಾದ ಈ ಮತಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಾವಿರದಷ್ಟು ಜೀತದಾಳುಗಳನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಕೊಂದಿದ್ದರು. ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ: <blockquote> "ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆಯಲು ಶತ್ರುಗಳಿಗಿಂತ ತಾವು ಶಕ್ತಿವಂತರು ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಜೀತದಾಳುಗಳು ಮುಂದೆ ಬರುವಂತೆ ಘೋಷಣೆಯ ಮೂಲಕ ಅವರನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು; ಅವರನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಮೊದಲು ಲೂಟಿಮಾಡುವಂತಹ ಮತ್ತು ದಂಗೆ ಮಾಡುವಂತಹ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರ ಸ್ವತಂತ್ರವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಯಾರು ಕಿರೀಟವನ್ನು ಧರಿಸುವರು ಹಾಗು ತಮಗಾಗಿ ಸಂತೋಷವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೋ ಅಂತಹವರನ್ನು ಸಂದರ್ಭಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಎರಡು ಸಾವಿರದಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತಿತ್ತು. ಅದೇನೇ ಆದರೂ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ನಂತರ ತಕ್ಷಣವೇ ಅವರನ್ನು ಕೊಂದುಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನು ಹೇಗೆ ಸತ್ತನೆಂದು ಯಾರಿಗೂ ಎಂದಿಗೂ ತಿಳಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ."<ref>ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ (ಪುಸ್ತಕ IV 80.4).</ref><ref>ಐತಿಹಾಸುಕ ಇತಿಹಾಸಗಾರ ಅಂಟಾನ್ ಪೊವೆಲ್ 1980ರ [[El ಸ್ಯಾಲ್ವಾಡೋರ್]] ನಿಂದ ಸೌಮ್ಯತೆ ಇರುವ ಕಥೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. Cf. ಪೊವೆಲ್, 2001, p. 256</ref> </blockquote> ==== ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯ್ ==== ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯ್ ಗಳು ಕೂಡ ಜೀತಗಾರವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸಾಮ್ಯವಿರುವಂತಹ ಮೂಲದಿಂದಲೇ ಬಂದಂತವರು ಆದರೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಅವರು ಸಂಪೂರ್ಣ ಪೌರ ಹಕ್ಕನ್ನು ಅನುಭವಿಸದಿದ್ದರರೂ, ಅವರು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಜೀತವರ್ಗದವರನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಷ್ಟು ಒರಟಾಗಿ ಅವರನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರಿಗೆ ವಿಧೇಯತೆಯಿಂದಿದ್ದರು ಎಂಬುಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲ ರೀತಿಯ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಿಲಿಟರಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಪರಿಣಿತ ವಿಮಾನಚಾಲಕರಾಗಿ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=153-155}}</ref> ಆದರೂ ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯಿಕ್ ಕಾಲಾಳುಗಳು ಯಾವಾಗಲಾದರೊಮ್ಮೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಪ್ಲ್ಯಾಟೀಯ ಕದನದಲ್ಲಿ]],ರಕ್ಷಾಕವಚಗಳ ಮತ್ತು ಆಯುಧಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದ್ದು ಹಾಗು ಅವುಗಳನ್ನು ರಿಪೇರಿ ಮಾಡಿದ್ದು ಪೆರೋಯ್ ಕಾಯ್ ಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2002|p=158,178}}</ref> === ಆರ್ಥಿಕತೆ === ವಾಣಿಜ್ಯ ಅಥವಾ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಕಾನೂನಿನಿಂದಾಗಿ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನೆ ಪರಿವೊಯ್ ಕೊಯ್ ಕೈಸೇರಿದವು. ಅಲ್ಲದೇ ಅವರು ಬಂಗಾರ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು.(ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ) ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕರೆನ್ಸಿ [[ಕಬ್ಬಿಣದ]] ಗಟ್ಟಿಗಳನ್ನು<ref>ಎಕ್ಸೆಲ್ HSC ಏನ್ ಷಿಯಂಟ್ ಹಿಸ್ಟ್ರಿ ಪೀಟರ್ ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ನಿಂದ, ISBN 1-74125-178-8, 9781741251784</ref> ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು,ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹಾಗು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರ ನಡೆಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿಸುವಂತೆ ಹಾಗು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಇಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.<ref name="48LawsPower420">{{Citation|last=Greene|first=Robert|title=[[The 48 Laws of Power]]|publisher=[[Penguin Books]]|year=2000|pages=420|isbn=0140280197}}</ref> ಈ ಸಂಪತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭೂಆಸ್ತಿಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿತ್ತಲ್ಲದೇ,ಇದು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದ್ದಂತಹ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಜೀತದಾಳುಗಳ ವರ್ಷದ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಆದರೆ ಒಡೆತನವನ್ನು ಸಮನಾಗಿ ಹಂಚುವ ಈ ಪ್ರಯತ್ನ ವಿಫಲವಾಯಿತು:ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ [[ಪೆಲೊಪೊನೀಸಿಯನ್ ಯುದ್ಧ]]ನಡೆದ ಕೆಲ ಕಾಲದ ನಂತರ ಹೊರಡಿಸಲಾದ [[ಎಪಿಟ್ಯಾಡಿಯಸ್]] ಕಾನೂನಿನ ನಂತರ ಈ ಕಂದಕ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿತ್ತು.<ref>ಸೋಷಿಯಲ್ ಕಾನ್ ಫ್ಲಿಕ್ಟ್ ಇನ್ ಏನ್ ಷಿಯಂಟ್ ಗ್ರೀಸ್ ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್ ಫುಕ್ಸ್ ನಿಂದ, ISBN 965-223-466-4, 9789652234667</ref> ಜೀತದಾಳುಗಳು ಸಾಗುವಳಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವಂತಹ ಯಾವುದೇ ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಳ್ಳ ಪ್ರಜೆಗಳು ಬಿಡುಗಡೆಹೊಂದಿದರು. ಕಾಲ ಸರಿದಂತೆ ಭೂಮಿಯ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಗ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಭೂಮಾಲೀಕರ ಕೈಸೇರಿತು, ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಪ್ರಜೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕುಸಿಯಿತು. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 5ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ 10,000 ಪ್ರಜೆಗಳಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ನ ಕಾಲಕ್ಕೆಲ್ಲ(384–322 ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ) 1,000 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಮುಂದೆ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 244 ರಲ್ಲಿ [[ಆಗಿಸ್ IV]] ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ 700ಕ್ಕೆ ಇಳಿಯಿತು. ಹೊಸ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಯಿತು. ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾಗದೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವವರಿಗೆ ಹಾಗು ತಡವಾಗಿ ಮದುವೆಯಾದವರಿಗೆ ಕೆಲವೊಂದು ದಂಡಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೂ ಈ ಕಾನೂನುಗಳು ತಡವಾಗಿ ಬಂದವಲ್ಲದೇ ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಪಲವಾಗಿದ್ದವು. == ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದಲ್ಲಿನ ಜೀವನ == === ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸಾವು === ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಮಿಲಿಟರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವ ನೀಡಿದೆ, ಹುಟ್ಟಿನಿಂದಲೆ ಇಲ್ಲಿನ ಜನರು ಸೈನ್ಯದೆಡೆಗೆವಾಲುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಮಿಲಿಟರಿ ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಮಗು ಜನಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ನಂತರದಲ್ಲೇ ಮಗು ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದೇ ಎಂದು ನೋಡಲು ಮಗುವಿನ ತಾಯಿ ಮಗುವನ್ನು ವೈನ್ ನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಮಗು ಬದುಕುಳಿದರೆ ಮಗುವಿನ ಅಪ್ಪ ಅದನ್ನು ಜೆರೋಸಿಯಾದ ಮುಂದಿರಿಸುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ಮಗುವನ್ನು ಸಾಕುವುದೋ ಬೇಡವೋ ಎಂದು ಜೆರೋಸಿಯ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಮಗುವನ್ನು ಒಂದು ವೇಳೆ "ಅನಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಕುರೂಪಿ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ, ಮಗುವನ್ನು ಸೌಮ್ಯೋಕ್ತಿ ಭರಿತವಾಗಿ ''ಅಪೋಥೇಟ್'' (Gr., ''ἀποθέτας'', "ಡೆಪಾಸಿಟ್ಸ್") ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ [[ಟೈಗೆಟೋಸ್ ಪರ್ವತದ]] ಮೇಲಿನಿಂದ ಕಂದಕಗಳಿಗೆ ಎಸೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="Cartledge 2001 84">{{Harvnb|Cartledge|2001|p=84}}</ref><ref>{{Harvnb|Plutarch|2005|p=20}}</ref> ಇದು ಸರಳ ರೂಪದ [[ಸುಸಂತಾನಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ]] ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref name="Cartledge 2001 84"/> ಕಾರ್ಯ ಅಥೆನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಗ್ರೀಕ್ ನ ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಡದಿರುವ ಮಗುವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ಬಿಡುವ (ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ) ಪದ್ಧತಿ ಇತ್ತೆಂಬುದ್ದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಪುರಾವೆಗಳಿವೆ.<ref>{{Harvnb|Buxton|2001|p=201}}</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಮೃತಪಟ್ಟಾಗ, ವಿಜಯೋತ್ಸವಾದ ದಂಡಯಾತ್ರೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಿ ಮೃತಪಟ್ಟಂತಹ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕೆತ್ತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತಲೆಗಲ್ಲನ್ನು ಕೊಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಅಥವಾ ದೇವರ ಸೇವೆಯಲ್ಲೇ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ಅಥವಾ ಹೆರಿಗೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತೀರಿಕೊಂಡ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. === ಶಿಕ್ಷಣ === ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನ್ ಪುರುಷರು ಅವರ ಏಳನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅವರು ''ಅಗೋಗೆ'' ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವರು. ''ಅಗೋಗೆ'' ಯನ್ನು ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ದೃಢತೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಲು ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹುಡುಗರು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಮೆಸ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಆಹಾರವನ್ನು ಕದಿಯುವ ಕೌಶಲವನ್ನು ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳಲೆಂದು ಅವರನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಅರೆಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿರಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಆಂತರ್ಯ ಯುದ್ಧದ ತರಬೇತಿಯ ಹೊರತಾಗಿ ಹುಡುಗರು ಓದುವುದನ್ನು ಬರೆಯುವುದನ್ನು ಸಂಗೀತ ಹಾಗು ನೃತ್ಯವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹುಡುಗರು ಒಂದು ವೇಳೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಸಾಕುವಷ್ಟು "ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ"(ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ) ಉತ್ತರವನ್ನು ಕೊಡಲು ವಿಫಲವಾದರೆ ಅವರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ದಂಡನೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2001|p=85}}</ref> ಹನ್ನೆರಡನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮದುವೆಯಾಗದ ಯುವಕರಿಗೆ ''ಅಗೋಗೆ'' ವಯಸ್ಸಾದ ಪುರುಷ ಸಲಹೆಗಾರನನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಆಜ್ಞೆಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ವಯಸ್ಸದ ಮನುಷ್ಯ ತಂದೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಅವನ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು ಹಾಗು ಅವನ ಕಿರಿಯ ಜೊತೆಗಾರನಿಗೆ ಮಾದರಿ ಮನುಷ್ಯನಾಗಬೇಕು ಎಂದು ಅಪೇಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ;ಅದೇನೇ ಆದರೂ ಅವರು ನ್ಯಾಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಲೈಗಿಂಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ಖಚಿತವಾಗಿದೆ.([[ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರ ಪೆಡರಾಸ್ಟ್ರಿ]] ಪ್ರವೃತ್ತಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ).<ref>{{Harvnb|Cartledge|2001|p=91-105}}</ref> ಹದಿನೆಂಟನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಯುವಕರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಸೈನ್ಯದ ಕಾಯಂ ಸದಸ್ಯರಾಗುತ್ತಾರೆ. ''ಅಗೋಗೆ'' ಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಮೇಲೆ ಅವರನ್ನು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಯಿತು.ಅದಾದ ತಕ್ಷಣ ಕೆಲವರಿಗೆ ಕೇವಲ ಚಾಕುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೊಟ್ಟು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕಡೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು ಹಾಗು ಅವರ ಚಾತುರ್ಯದ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಮೋಸಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಿ ಬದುಕುವಂತೆ ಅವರನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನೇ ''[[ಕ್ರಿಪ್ಟಿಯ]]'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಜೀತದಾಳುಗಳ ಜನಾಂಗದವರಲ್ಲಿ ಭಯಹುಟ್ಟಿಸಲು ಹಾಗು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುವಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವೆಂಬಂತೆ ಜೀತದಾಳುಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವುದು ಮತ್ತು ಯಾವಾ ಜೀತದಾಳನ್ನು ಬೇಕಾದರು ಕೊಲ್ಲುವುದು ಇದರ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2001|p=88}}</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಹುಡುಗಿಯರ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಹುಡುಗರ ಶಿಕ್ಷಣ ಪದ್ಧತಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಆದರೆ ಮಿಲಿಟರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ಕೊಡದ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಅವರು ಪಡೆದಿರುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಿದಾಗಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಸ್ ನಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ವಿಶೇಷವಾಗಿತ್ತು. ಇನ್ಯಾವುದೇ ನಗರ- ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದಿಲ್ಲ.<ref>{{Harvnb|Cartledge|2001|p=83-84}}</ref> === ಮಿಲಿಟರಿ ಜೀವನ === [[ಚಿತ್ರ:Helmed Hoplite Sparta.JPG|thumb|ಗ್ರೀಸ್ ನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಾಹಲಯದಲ್ಲಿರುವ, ತಲೆಕಾಪು ಧರಿಸಿದ ಕಾಲಾಳಿನ ಮಾರ್ಬಲ್ ಪ್ರತಿಮೆ(ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 5ನೇ ಶತಮಾನ)]] ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ನಾಗರಿಕ ಇಪ್ಪತ್ತನೇಯ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಯಾವುದಾರು ಒಂದು ''[[ಸಿಸ್ಸಿಟಿಯ]]'' ದಲ್ಲಿ(ಭೋಜನದ ಮೆಸ್ ಗಳು ಅಥವಾ ಕ್ಲಬ್ ಗಳು) ಅವನ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯನಾಗಬೇಕೆಂದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನು ಸುಮಾರು ಹದಿನೈದು ಮಂದಿಯನ್ನಾದರೂ ಸೇರಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತೊಬ್ಬರೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು ಹಾಗು ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತೊಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ನಂಬಿಕೆ ಇಟ್ಟಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರತಿ ಗುಂಪು ಕಲಿಯುತ್ತದೆ. ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರು ಅವರ ಮೂವತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಹಾಗು ಎಲ್ಲಾ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೇವಲ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮೂಲ ನಿವಾಸಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಪ್ರಜೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು.ಅಲ್ಲದೇ ಕಾನೂನಿಂದ ಸೂಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವಂತೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲದಿರೆ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ''ಸಿಸ್ಸಿಟಿಯ'' ಗೆ ಹಣಕಾಸಿನ ಸಹಾಯವನ್ನು ಮಾಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಬೇಕು.<ref>ಅರಿಸ್ಟೋಫ್ಯಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅಥೇನಿಯನ್ ಸೋಸೈಟಿ ಆಫ್ ದಿ ಅರ್ಲಿ ಫೋರ್ತ್ ಸೆಂಚ್ಯುರಿ B.C. E. ಡೇವಿಡ್ ನಿಂದ</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪುರುಷರು ಅರವತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಕಾಯಂ ಸದಸ್ಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಪುರುಷರು ಅವರ ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾಗಬಹುದಿತ್ತು ಆದರೆ ಅವರ ಮುವತ್ತನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇವೆಯಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸುವವರೆಗೂ ಅವರು ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸೈನಿಕ ಅವನ ಸಹ ಸೈನಿಕನಿಗಿಂತ ದೊಡ್ಡವನಲ್ಲ(ಶ್ರೇಷ್ಠನಲ್ಲ) ಎಂಬ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಇಡುವಂತಹ ಅವರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ಹಾಗು [[ಫ್ಯಾಲ್ಯಾಂಕ್ಸ್]] ನ ಶಿಸ್ತುಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅವರು "''ಹೊಮೋಯ್ ಒಯ್'' " (ಸಮಾನರು) ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="cowley">ರಿಡರ್ಸ್ ಕಾಮ್ ಪ್ಯಾನಿಯನ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಹಿಸ್ಟ್ t p. 438—ಕೌಲೆ</ref> ಇದುವರೆಗಿನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾಗಳು ತಮ್ಮ ಯುದ್ಧದ ಗುಂಗಿನಿಂದ ಹೊರಬಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Harvnb|Adcock|1957|p=8-9}}</ref> ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪುರುಷರು ಯುದ್ದಕ್ಕೆ ಹೊರಟಾಗ ಅವರ ಹೆಂಡತಿಯರು (ಅಥವಾ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಹತ್ವದ ಬೇರೆ ಮಹಿಳೆ) ಪದ್ದತಿಯಂತೆ ಅವರ ಗುರಾಣಿಯನ್ನು ಕೈಗೆ ಕೊಟ್ಟು "ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಅಥವಾ ಇದರ ಮೇಲೆ" (Ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς, ''Èi tàn èi èpì tàs'' )ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಕಳುಹಿಸಿಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ನಿಜವಾದ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಕೇವಲ ವಿಜಯಿಗಳಾಗಿ(ಅವರ ಗುರಾಣಿಗಳನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು) ಅಥವಾ ಶವವಾಗಿ(ಅದರ ಮೇಲೆ ತರಲಾಗುವ ಮೂಲಕ) ಮಾತ್ರ ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಬೇಕು ಎಂಬುದು ಇದರ ಅರ್ಥವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ.<ref>{{Harvnb|Plutarch|2004|p=465}}</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕಾಲಾಳು ಅವನ ಗುರಾಣಿಯಿಲ್ಲದೇ ಸ್ಪಾರ್ಟಾಕ್ಕೆ ಜೀವಂತವಾಗಿ ಹಿಂದಿರುಗಿದನೆಂದರೆ ಅವನು ರಣರಂಗದಿಂದ ಓಡಿ ಬರುವಾಗ ಅದನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ಬಂದಿರುತ್ತಾನೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು: ಅಂತಹವರಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಅಥವಾ ಅವರನ್ನು ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡಿಬಿಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಒಬ್ಬ ಸೈನಿಕ ತಲೆಕಾಪನ್ನು ಮತ್ತು ಎದೆಕಾಪು ಅಥವಾ ಕಣಕಾಲಿನ ಕಾಪನ್ನು (ಕಾಲಿನ ರಕ್ಷಾಕವಚ) ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಅವನನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಈ ಆಯುಧಗಳು ಒಬ್ಬನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲೆಂದೇ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ರಕ್ಷಾಕವಚದ ಭಾಗಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಗುರಾಣಿ ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ಸೈನಿಕನನ್ನು ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸೈನಿಕರನ್ನು ಅಪಾಯದಿಂದ ಪಾರುಮಾಡಲು ಭದ್ರವಾಗಿ ಅಡಗಿರುವ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನ್ ಫ್ಯಾಲ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಕೂಡ ಸೈನಿಕರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿದ್ದಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಗುರಾಣಿ ಘಟಕದ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವ ಒಬ್ಬ ಸೈನಿಕನ ಸಂಕೇತವಾಗಿರದೇ ಇಡೀ ತಂಡದ ವಿಜಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಅವನ ಸಹ ಸೈನಿಕನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಗುರುತರವಾದ ಹೊಣೆ-ಊಟದ ತಂಡದ ಜೊತೆಗಾರೋ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು ಹಾಗು ರಕ್ತ ಸಂಬಂಧಿಗಳುನ್ನೂ ಕೂಡ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಿಸ್ಟಾಟಲ್ ನ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಿಲಿಟರಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಿಜವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೂರಾಲೋಚನೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾನೆ:<blockquote> ಯುದ್ದದಲ್ಲಿ ಪಶುವಿನಂತೆ ವರ್ತಿಸದೇ ಯಾರು ನಿಜವಾದ ಧೈರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾರೋ ಅಂಥವರು ನಾಗರಿಕರು. ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಶುವಿನಂತೆ ವರ್ತಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ ನಿಜವಾದ ನಾಗರಿಕನಂತೆ ವರ್ತಿಸುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರಂತವರು ಅವರ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಬ್ಬರ ಮೇಲೆಯೇ ಗಮನಕೊಟ್ಟು ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಕಡೆಗಾಣಿಸುತ್ತಾರೋ ಅಂತಹವರು ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಯಂತ್ರಗಳಂತಾಗುತ್ತಾರೆ ಹಾಗು ಅಂತಹವರು ನಗರದ ಜೀವನದ ಒಂದು ಮುಖಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಕೀಳರಿಮೆಯಲ್ಲಿಯೇ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>{{Harvnb|Forrest|1968|p=53}}</ref></blockquote> ತಾಯಂದಿರೂ ಕೂಡ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪುರುಷ ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಸೈನಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ನೀವನ ಶೈಲಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾಳೆ. ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಿಂದ ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಹತ್ತಿರ ಓಡಿಹೋದಂತಹ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಸೈನಿಕರ ಕಥೆಗಲು ಇವೆ. ಹೀಗೆ ಯುದ್ಧದಿಂದ ತಾಯಿಯ ಬಳಿಗೆ ಓಡಿ ಹೋದಂತಹ ಸೈನಿಕರು ಅವರ ತಾಯಂದಿರಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದರೂ ಆಕೆ ಅದರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ವರ್ತಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅವಮಾನದಿಂದ ಅವಳ ಮಗನನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಬದಲು, ಅವಳು ಮತ್ತು ಅವಳ ಕೆಲ ಸ್ನೇಹಿತರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಬೀದಿಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ದೊಣ್ಣೆಯಿಂದ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ತದನಂತರ ಅವನ ಹೇಡಿತನವನ್ನು ಮತ್ತು ಕೀಳರಿಮೆಯನ್ನು ಅರಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಕೆಳಗೆ ಓಡುವಂತೆ ಅವನನ್ನು ಬಲವಂತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>ಸ್ಪಾರ್ಟಾನ್ ಉಮೆನ್ ಸರಹ B. ಪೊಮೆರಾಯ್ ನಿಂದ</ref><ref>ದಿ ಗ್ರೀಕ್ಸ್ H. D. F. ಕಿಟ್ಟೊ ನಿಂದ, ISBN 0-202-30910-X, 9780202309101</ref> === ಮದುವೆ === ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪುರುಷರು ''ಕ್ರಿಪ್ಟಿಯ'' ವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ 30ನೇ<ref>ಸರಹ B. ಪೊಮೆರಾಯ್, ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ M. ಬ್ರೂಸ್ಟೀನ್, ವಾಲ್ಟರ್ ಡೋನ್ ಲ್ಯಾನ್, ಜೆನಿಫರ್ ಟಾಲ್ ಬರ್ಟ್ಸ್ ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ರವರಿಂದ ಏನ್ ಷಿಯಂಟ್ ಗ್ರೀಸ್,</ref> ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾಗಬಹುದ್ದಿತ್ತು.<ref>ಡೆರೆಕ್ ಬೆನ್ ಜೂಮಿನ್ ಹೀಟರ್, ಡೆರಿಕ್ ಹೀಟರ್ ರವರಿಂದ ಅ ಬ್ರೀಫ್ ಹಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ್ ಸಿಟಿಜನ್ ಷಿಪ್</ref> ಪ್ಲೂಟಾರ್ಚ್ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮದುವೆಯರಾತ್ರಿಗೆ(ನಿಷೇಕದ ರಾತ್ರಿ) ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಶೇಷವಾದ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ:<blockquote>ಮದುವೆಗಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸುವುದು ಪದ್ದತಿಯಾಗಿದೆ (...) 'ಮಧುಮಗಳಗೆಳತಿಯರು' ಅಪಹರಿಸಿದ ಹುಡುಗಿಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವರು. ಮೊದಲು ಅವಳ ತಲೆಯನ್ನು ಬೊಳುಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ನಂತರ ಪುರುಷನ ಮೇಲಂಗಿಯನ್ನು ತೊಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಒಬ್ಬಳನ್ನೇ ಕೂರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮದುಮಗ— ಅವನು ಕುಡಿದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹಾಗೇಯೇ ಷಂಡನು ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಎಂದಿನಂತೆ ಸಮಚಿತ್ತದಿಂದಿರುತ್ತಾನೆ—ಮೊದಲು ಊಟ ಮುಗಿಸಿ ನಂತರ ಅವಳ ಬೆಲ್ಟ್ ಅನ್ನು ಬಿಚ್ಚಿ ಹಾಸಿಗೆಯ ಬಳಿ ಅವಳನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಮಲಗಲು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ.<ref>{{Harvnb|Plutarch|2005|p=18-19}}</ref></blockquote> ಮದುವೆಯಾದ ಕೆಲ ಕಾಲದ ನಂತರವೂ ಗಂಡ ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನ ನೋಡಲು ಹೋಗುವುದನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಾನೆ. ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿರುವ ಈ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸ ಲಾಗಿದೆ. "ಅಪಹರಣವನ್ನು" [[ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ]] ರಕ್ಷಿಸಲು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಹೆಂಡತಿಯ ಕೂದಲನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುವುದು ಹೊಸ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅವಳ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಪ್ರಾಯಶಃ ಮತಾಚರಣೆಯ ಭಾಗವೆಂಬಂತೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Harvnb|Pomeroy|2002|p=42}}</ref> == ಮಹಿಳೆಯ ಪಾತ್ರ == ==== ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಾನತೆ ==== ಇತರ ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸದಂತಹ ಅಂತಸ್ತು ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಗೌರವವನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆಯರು ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಮಹಿಳೆಯರು ಅವರ ಸ್ವಂತ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರಲ್ಲದೇ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿದಂತಹ ಅವರ ಪುರುಷ ಸಂಬಂಧಿಗಳ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು 35% ನಷ್ಟು ಆಸ್ತಿಗೆ ಏಕಮಾತ್ರ ಮಾಲೀಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜುಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>ಪೊಮೆರಾಯ್, 1975</ref> ವಿವಾಹ ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾನೂನುಗಳು ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿದ್ದವು. ಅಥೆನ್ಸ್ ನ ಮಹಿಳೆಯರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆ ವಂಶ ಪಾರಂಪರ್ಯವಾಗಿ([[ಎಪಿಕ್ಲೆರೋಸ್]]) ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವಳಿಗೆ ಅಣ್ಣ ತಮ್ಮಂದಿರು ಇಲ್ಲದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವಳ ತಂದೆಯ ಆಸ್ತಿಗೆ ಉತ್ತಾರಾಧಿಕಾರಿಣಿ ಆಗಬಹುದಿತ್ತು.<ref name="Pomeroy1995">ಪೊಮೆರಾಯ್, ಸರಹ B. ''ಗಾಡೆಸ್, ವೋರ್ಸ್, ವೈವಸ್, ಅಂಡ್ ಸ್ಲೇವ್ಸ್: ವಿಮೆನ್ ಇನ್ ಅ ಕ್ಲಾಸಿಕಲ್ ಅಂಟಿಕ್ವಿಟಿ ''. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಶೋಕೆನ್ ಪುಸ್ತಕಗಳು, 1995 p. 60-62</ref> ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆಯರು 20 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದದ್ದು ವಿರಳವಾಗಿದೆ. ಮರೆಮಾಚುವಂತಹ ದಪ್ಪನೆಯ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ತೊಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಹಾಗು ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ವಿರಳವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುವಂತಹ ಅಥೇನಿಯನ್ ಮಹಿಳೆಯರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆಯರು ತುಂಡು ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗು ಅವರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾದ ಜಾಗಗಳಿಗೆಲ್ಲ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಹುಡುಗಿಯರು ಮತ್ತು ಹುಡುಗರು ನಗ್ನವಾಗಿಯೂ ಇರುತ್ತಿದ್ದರು, ಹಾಗು ಯುವಕರು ಮತ್ತು ಯುವತಿಯರು ''[[ಜಿಮ್ನೋಪೇಡಿಯ]]'' ("ನಗ್ನವಾಗಿರುವ ಯುವಜನಾಂಗದ ಉತ್ಸವ") ದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>ಗುಟ್ಟೆನ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಅಂಡ್ ಸೆಕಾರ್ಡ್, 1983; ಫಿನ್ಲೆ, 1982; ಪೊಮೆರಾಯ್, 1975</ref><ref>{{Harvnb|Pomeroy|2002|p=34}}</ref> ==== ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹಿಳೆ ==== ಅನೇಕ ಮಹಿಳೆಯರು [[ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಇತಿಹಾಸ]]ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref name="autogenerated2">[http://www.oocities.com/Athens/Aegean/7849/spwomen.html ಗೊರ್ಗೊ ಮತ್ತು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆ]</ref> ಸಿಂಹಾಸನದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಂತಹ ಮತ್ತು [[ಲಿಯೋನಿಡಸ್ I]] ನ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿದ್ದಂತಹ [[ರಾಣಿ ಗೋರ್ಗೊ]], ಪ್ರಾಭಾವಶಾಲಿ ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಯಾಗುವ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಉಳ್ಳವಳಾಗಿದ್ದಳು. ಅವಳು ಪುಟ್ಟ ಹುಡುಗಿಯಾಗಿದ್ದಾಗಲೇ ಅವಳ ತಂದೆಯಾದ [[ಸೆಲೋಮೆನೆಸ್]] ಗೆ ಲಂಚವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುವಂತೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ್ದಳು ಎಂದು ಹೆರೋಡಾಟಸ್ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ತರುವಾಯ ಪರ್ಶಿಯನ್ ಸೈನ್ಯಗಳು ಗ್ರೀಸ್ ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಮಾಡಬೇಕೆಂದಿವೆ ಎಂಬ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ವಿಸಂಕೇತಿಕರಿಸಲು ಕಾರಣಳಾದಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ; ಜೇನು ಮೇಣದಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದ್ದಂತಹ ಮರದ ಫಲಕವನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಜನರಲ್ ಗಳು ವಿಸಂಕೀತಿಕರಿಸಲು ವಿಫಲರಾದಾಗ, ಮೇಣವನ್ನು ತೆಗೆದು ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದಳು.<ref name="autogenerated1">[http://www.elysiumgates.com/~helena/Women.html ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪುನರ್ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ—ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆ]</ref> ಪ್ಲೂಟಾರ್ಚ್ ನ ''[[ಮೊರಲಿಯ]]'' ಗೋರ್ಗೊಳ ಮೇಲೆ ಆರೋಪಿಸಲಾದ ವ್ಯಂಗ್ಯ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ "ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆಯರ ಹೇಳಿಕೆಗಳ" ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: [[ಆಟಿಕಾದ]] ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬಳಿಗೆ ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಪುರುಷರನ್ನು ಆಳುವಂತಹ ಮಹಿಳೆಯರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಹಿಳೆಯರು ಮಾತ್ರ ವಾಗಿದ್ದರೆ ಏಕೆಂದು ಕೇಳಿದಾಗ ಇದ್ದಕ್ಕೆ ಅವಳು "ಏಕೆಂದರೆ ಪುರುಷರ ತಾಯಿಯಂದಿರಾಗಿರುವ ನಾವುಗಳು ಮಾತ್ರ ಮಹಿಳೆಯರು" ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದಳು.<ref>{{Harvnb|Plutarch|2004|p=457}}</ref> == ಲ್ಯಾಕೊನೊಫಿಲಿಯ == [[ಚಿತ್ರ:Young Spartans National Gallery NG3860.jpg|right|thumb|220px|ಎಡ್ಜರ್ ಡಿಗಾಸ್ ನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಯುವ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು (1834-1917).]] ಲ್ಯಾಕೊನೊಫಿಲಿಯ ಎಂಬುದು ಪ್ರೀತಿಯಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಆಡಳಿತವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಅಥವಾ ಸಂವಿಧಾನದವಾಗಿದೆ. ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಅದರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ [[ಅಥೆನ್ಸ್]] ಗಿಂತಲೂ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಪ್ರಾಚೀನಕಾಲದಲ್ಲಿ " ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ಮತ್ತು ಅಥೇನಿಯನ್ನರಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ದೇಶವು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಸಫಲವಾದಂತಹ ಸಿದ್ಧಂತವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಯಾವಗಲು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು." <ref>ಮ್ಯೂಲ್ಲರ್:''ಡೋರಿಯನ್'' II, 192</ref> ಅನೇಕ ಗ್ರೀಕ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ಲೇಟೋವಿನ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು, ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಪ್ರಬಲವಾದ, ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸಿನ ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಭ್ರಷ್ಟಚಾರದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವಂತಹ ಮಾದರಿ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. [[ಯುರೋಪಿನ ನವೋದಯದಲ್ಲಿ]] ಪ್ರಾಚೀನ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪುನರುದಯಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಲ್ಯಾಕೊನೊಫಿಲಿಯ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಮ್ಯಾಕಿಅವೆಲಿ]] ಯ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ಎಲಿಜಬೆತ್ ಕಾಲದ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸಂವಿಧಾನಾಭ್ಯಾಸಿ [[ಜಾನ್ ಅಯ್ಲ್ ಮರ್]] "ಲೆಸಿಡೋಮೆನಿಯ [ಅಂದರೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ], [ಆಗಿದ್ದ] ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಹಾಗು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಳ್ವಿಕೆ ಇದ್ದಂತಹ ನಗರವಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಟ್ಯೂಡರ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನ ಸಂಮಿಶ್ರ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ನ ಜೊತೆ ಹೋಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾನೆ. ಸ್ವಿಸ್-ಫ್ರೆಂಚ್ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿಯಾದ [[ಜಿನ್-ಜಾಕ್ಯೂಸ್ ರೌಸೆಅವ್]] ಅವನ [[ಡಿಸ್ ಕೋರ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ಆರ್ಟ್ ಅಂಡ್ ಸೈನ್ಸ್]] ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕಠಿಣವಾದ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕಿಂತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯುಳ್ಳಂತಹ ಅಥೇನಿಯನ್ ಜೀವನವೇ ಮೇಲು ಎಂದು ವಾದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಅಥೆನ್ಸ್ ನ ಪರವಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಮತ್ತು ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಮನೆತನದ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ವಚ್ಛತೆಗೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತು. ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಸೇರುವಂತಹ ಗ್ರೀಕ್ ನ ಉಪ-ಗುಂಪಿನ ಜನಾಂಗವಾದ ಡೋರಿಯನ್ ಜನಾಂಗ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಭಾವಿಸಿರುವ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮಾದರಿ ಪುರುಷರುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದಂತಹ [[ಕಾರ್ಲ್ ಆಟ್ ಫ್ರೈಡ್ ಮುಲ್ಲರ್]] ಎಂಬುವವನು ಲ್ಯಾಕೊನೊಫಿಲಿಯಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಅಂಶವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದನು. [[ಆಡಾಲ್ಫ್ ಹಿಟ್ಲರ್]] "ಬದುಕಲು ಅವಕಾಶಕೊಟ್ಟಂತಹ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು" ಮಿತಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಜರ್ಮನಿ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು 1928 ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಾ ಅವರನ್ನು ಹೊಗಳಿದ್ದಾನೆ. ಹೀಗೆ ಹೇಳುವುದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ "ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನರು ಅಂತಹ ವಿವೇಕ ಪೂರ್ಣ ಅಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು... 350,000 ಜೀತದಾಳುಗಳನ್ನು 6,000 ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರಿಂದ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರ ಜನಾಂಗೀಯ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು." ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರೇ "ಮೊದಲನೇಯ ವರ್ಣಭೇಧನೀತಿಯ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.<ref name="un.org">{{Cite web |url=https://www.un.org/holocaustremembrance/docs/paper3.shtml |title=ಪ್ರೋಫೆಸರ್ ಬೆನ್ ಕೈರ್ ನ್ಯಾನ್, ''ಹಿಟ್ಲರ್, ಪಾಲ್ ಪಾಟ್, ಅಂಡ್ ಹುತು ಪವರ್ : ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ ವಿಷಿಂಗ್ ಥೀಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಜೆನೋಸಿಡಲ್ ಐಡಿಯಾಲಜಿ'', ಹೋಲೋಕಾಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೈಡ್ ಡಿಸ್ಕಷನ್ ಪೇಪರ್ |access-date=2021-07-21 |archive-date=2009-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091225202246/http://www.un.org/holocaustremembrance/docs/paper3.shtml |url-status=dead }}</ref> ಆದುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ "ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ" ಗುಣವಿಶೇಷವನ್ನು ಸರಳತೆ,ಮಿತವ್ಯಯ ವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲ್ಲು ಅಥವಾ ಆರಾಮದಾಯ ಮತ್ತು ಐಶ್ವರ್ಯದ ಜೀವನವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು.<ref>Webster Dictionary http://www.merriam-webster.com/dictionary/Spartan%5B2%5Dhttp://www.merriam-webster.com/dictionary/Spartan{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[ಲಾಕೋನಿಕ್ ಫ್ರೇಸ್]] ಪದವು ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾದ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುವ ಸ್ಪಾರ್ಟ್ಟನ್ನರ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕ [[ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲೂ]]([[ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು]] ನೋಡಿ) ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಟ್ರೆಮೊಪೈಲೇ ಕದನದಲ್ಲಿ]] ( [[ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಮೊಪೈಲೇ ಕದನವನ್ನು]]ನೋಡಿ). == ಪುರಾತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ == [[ಚಿತ್ರ:Ancient sparta theater.jpg|right|220px|thumb|ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ Mt. ಟೈಗೆಟಸ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಂಗಮಂದಿರ]] [[ಚಿತ್ರ:Sparta ruins.PNG|thumb|ಪ್ರಾಚೀನ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಅವಶೇಷಗಳು.]] ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ:<blockquote>ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಲ ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ ಮರುಭೂಮಿಯಾಗಿರುವ ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ಗಮನಿದರೆ ಲ್ಯಾಸಿಡಮೋನಿಯನ್ನರ ಅಧಿಕಾರ ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ದಿಯಷ್ಟೇ ಇತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರ ನಗರ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿಲ್ಲ ಹಾಗು ಯಾವುದೇ ಭವ್ಯವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಸೌಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ; ಹೆಲಾಸ್ ನ ಪ್ರಾಚೀನ ನಗರಗಳಂತಹ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಗುಂಪ್ಪನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಇದರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ನೋಡಬಹುದು.<ref>ಟ್ಯುಸಿಡೈಡ್ಸ್, i. 10</ref> </blockquote> ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದ ವರೆಗು ರಂಗಮಂದಿರ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಪ್ರಮುಖ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿತ್ತು.ಆದರೂ ಇದರ [[ಉಳಿದಿರುವ ಗೋಡೆಯ]] ಭಾಗಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ಕೇವಲ ಸ್ವಲ್ಪ ನೆಲ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ.''ಟಾಂಬ್ ಆಫ್ [[ಲಿಯೋನಿಡಸ್]]'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಚತುರ್ಭುಜೀಯ ಕಟ್ಟಡ ಬಹುಶಃ ದೇವಸ್ಥಾನ ವಿಶಾಲವಾದ ಕಲ್ಲುಗಳ ಬಂಡೆಗಳಿಂದ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ ಹಾಗು ಎರಡು ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ; [[ಯುರೋಟಸ್]] ನ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಲಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಚೀನ ಸೇತುವೆ; ವೃತ್ತಾಕಾರ ವಿನ್ಯಾಸವುಳ್ಳಂತಹ ಕಟ್ಟಡಗಳು; ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ನಂತರದ ರೋಮನ್ ಕೋಟೆಗಳು; ಅನೇಕ ಇಟ್ಟಿಗೆಯ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ಬೆರಕೆಗಲ್ಲಿನ ಕಾಲುದಾರಿಗಳು. ಉಳಿದಿರುವಂತಹ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಆಸ್ತಿಗಳು ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಶಿಲೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು 1872 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟಮ್ಯಾಟಾಕಿಸ್ ರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ(1907 ವಿಸ್ತರಿಸಲಾದ)ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಗ್ರಾಹಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಥೆನ್ಸ್ ನ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಪೂರ್ವಗ್ರಹವಿಲ್ಲದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಉತ್ಖನನವನ್ನು 1892 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 1893 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿತು. ರೋಮನ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಪುನರ್ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಹೆಲೆನಿಕ್ ಮೂಲದ ಕಟ್ಟಡದ ವಿನ್ಯಾಸ ಅರ್ಧ ವೃತ್ತಾಕಾರವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಅಥೆನ್ಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸ್ಕೂಲ್ 1904ರಲ್ಲಿ [[ಲ್ಯಾಕೋನಿಯಾ]] ದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪರಿಶೋಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಥಲಮೇ, ಜೆನರಾನ್ ತರೆ, ಮತ್ತು [[ಮೊನೆಮ್ ವೆಸಿಯ]] ದ ಬಳಿಯಿರುವ ಅನ್ ಜಲೋನ್ ನಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನನವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. 1906 ರಲ್ಲಿ,ಸ್ಪಾರ್ಟಾದಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. [[ಲೀಕ್]] ವಿವರಿಸಿರುವ ಸಣ್ಣ ವೃತ್ತ ರಂಗಮಂದಿರದಂತಹ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು AD 200ಯ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ [[ಅರ್ಮೆಟಿಸ್ ಒರ್ಥಿಯ]] ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರಿಗೆ ಪೂಜವೇದಿಕೆಯ ನ ಸುತ್ತಲೂ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತದ ಮತ್ತು ಕಸರತ್ತಿನ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರಿಗೆ ಹೊಡೆಯುವ (''ಡೈಮಾಸ್ಟಿಗೋಸಿಸ್'' ) ಜನಪ್ರಿಯ ಆಚರಣೆಯು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. 2ನೇ ಶತಮಾನದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುವ ದೇವಸ್ಥಾನವು 6ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದೇವಾಲಯಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳಕನ್ನು ಹರಿಸುತ್ತದೆ, ಹಾಗು ಇದರ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿಯೇ 9ನೇ ಶತಮಾನದ್ದು ಅಥವಾ 20ನೇ ಶತಮಾನದ್ದು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹಿಂದಿನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಲಾಯಿತು. ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣು,ಬಿಳಿಚಿನ್ನ, ತಾಮ್ರ ಮತ್ತು ದಂತಗಳಿಂದ [[ಹರಕೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು]].ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಧಾರಾಣವಾಗಿ ನಡೆಯತ್ತಿದ್ದ ಹರಕೆ ಸಲ್ಲಿಕೆ ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 9 ರಿಂದ 4 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗಿನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಕಲೆಗೆ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಸಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. 1907 ರಲ್ಲಿ ಅಥೇನಾದ ಪವಿತ್ರಸ್ಥಳವಾದ "ಬ್ರೇಸನ್ ಹೌಸ್" (''ಚಲ್ಕಿವೈಕಾಸ್'' ) ಅನ್ನು ನಗರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ರಂಗಮಂದಿರದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.ನಿಜವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶವಾಗಿದ್ದರು ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಈಗಲೂ ಇರುವಂತಹ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದವಾಗಿರುವ ಲ್ಯಾಕೋನಿಯಾದ ಶಾಸನಫಲಕವನ್ನು ಹಾಗು ಅನೇಕ ಕಂಚಿನ ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಫಲಕಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಹರಕೆ ಸಲ್ಲಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ 4ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 2ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಕಟ್ಟಲಾದ ಗ್ರೀಕ್ ನ [[ನಗರ ಗೋಡೆಯನ್ನು]], ಅದರ 48 ಸ್ಟೇಡ್ಸ್ ಅಥವಾ ಸುಮಾರು 10 ಕಿಲೋಮೀಟರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. (Polyb. 1X. 21). ಅನಂತರದ ರೋಮನ್ ಗೋಡೆ ನಗರದುರ್ಗವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಇದರ ಭಾಗವನ್ನು ಗಾಥಿಕ್ ಆಕ್ರಮಣ ಕಾಲವಾದ AD 262 ವಿರಬಹುದೆನ್ನಲಾಗಿರುವುದು ಕೂಡ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಂಡುಹಿಡಿದಂತಹ ನಿಜವಾದ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಹಿಂದೆ ಅನೇಕ ಅಂಶಗಳಿವೆ ಹಾಗು [[ಪೌಸನಿಯಸ್]] ನ ವಿವರಣೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸ್ಪಾರ್ಟನ್ನ್ ಸ್ಥಳಾಕೃತಿ ವಿವರಣೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೈಸೀನಿಯನ್ ಕಾಲದ ನಗರಗಳು ಯುರೋಟಸ್ ನದಿಯ ಎಡಬದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಆಗ್ನೇಯದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲ ನಗರಗಳಿದ್ದವು ಎಂಬುದನ್ನು ಉತ್ಖನನಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ. ಮನೆಗಳು ಮೇಲೆ ನೋಡುತ್ತಿರುವಂತ ಅವುಗಳ ತುದಿಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ತ್ರಿಕೋಣಾಕಾರದ ಆಕೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದವು. ಇದರ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು "ನೆವೆರ್" ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಸ್ತರ ದರ್ಶನ ಅದರ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಪಾಳುಬಿದ್ದ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ಮುರಿದಿರುವ ಮಣ್ಣಿನ ಸಾಮಾನುಗಳ ಚೂರುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಮತ್ತೇನು ಉಳಿದಿಲ್ಲ. == ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಗರಿಕರು == * [[ಆಗಿಸ್ I]]—ರಾಜ * [[ಆಗಿಸ್ II]]—ರಾಜ * [[ಆಗಿಸಿಲಸ್ II]]—ರಾಜ * [[ಸೆಲೋಮೆನಸ್I]]—ರಾಜ * [[ಲಿಯೋನಿಡಸ್ I]] (c. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 520-480 )—ರಾಜ, [[ಟ್ರೆಮೊಪೈಲೇ ಕದನದಲ್ಲಿ]] ಅವನ ಶೌರ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ * [[ಸೆಲೋಮೆನಸ್ III]]—ರಾಜ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಕ * [[ಲಿಸ್ಯಾಂಡರ್]] (ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ [[5ನೇ]]-4ನೇ ಶತಮಾನ)—ಜನರಲ್ * [[ಲಿಕುರ್ಗಸ್]] (ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 10ನೇ ಶತಮಾನ)—ನ್ಯಾಯನಿಬಂಧಕಾರ * [[ಚಿಒನೀಸ್]] (ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 7ನೇ ಶತಮಾನ)—ಕ್ರಿಡಾಪಟು * [[ಸಿನಿಸ್ಕಾ]] (ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ 4ನೇ ಶತಮಾನ)—ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಡಾಪಟುವಾಗಿದ್ದಳು * [[ಚಿಲೋನ್]]—ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ * [[ಗೋರ್ಗೊ]]-ರಾಣಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಿಣಿ * [[ಹೆಲೆನ್]]— ಟ್ರಾಜನ್ ಯುದ್ಧದ, ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಣಿ * [[ಮೆನೆಲಾಸ್]]—ಟ್ರಾಜನ್ ಕದನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಂತಹ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜ == ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ == * [[ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ರಾಜರುಗಳ ಪಟ್ಟಿ]] * [[ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ]] * [[ಸ್ಪಾರ್ಟಿ (ಪುರಸಭೆ)]] == ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು == {{Reflist|3}} == ಆಕರಗಳು == * {{citation |last=Adcock |first=F.E. |title=The Greek and Macedonian Art of War |publisher=University of California Press |year=1957 |location=Berkeley |isbn=0520000056}} * {{citation |last=Bradford |first=Ernle |authorlink=Ernle Bradford |title=Thermopylae: The Battle for the West |publisher=Da Capo Press |year=2004 |location=New York |isbn=0306813602}} * {{citation |last=Buxton |first=Richard |title=From Myth to Reason?: Studies in the Development of Greek Thought |publisher=Clarendon Press |year=1999 |location=Oxford |isbn=0753451107}} * {{citation |last = Cartledge |first = Paul |authorlink=Paul Cartledge |title = Sparta and Lakonia: A Regional History 1300 to 362 BC |edition=2 |publisher=Routledge |year=2002 |location=Oxford |isbn=0415262763}} * {{citation |last=Cartledge |first=Paul |authorlink=Paul Cartledge |title= Spartan Reflections |publisher=Duckworth |year=2001 |location=London |isbn=0715629662}} * ಕಾರ್ಟಲೆಡ್ಜ್, ಪೌಲ್. ""ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ನ್ನರು ನಮಗಾಗಿ ಏನು ಮಾಡಿದರು ?: ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ದ ಕೊಡುಗೆ", ''ಗ್ರೀಕ್ &amp; ರೋಮ್'', Vol.&nbsp;51, Issue&nbsp;2 (2004), pp.&nbsp;164–179. * {{citation |last1=Cartledge |first1=Paul |authorlink1=Paul Cartledge |last2=Spawforth |first2=Antony |edition=2 |title=Hellenistic and Roman Sparta |publisher=Routledge |year=2001 |location=Oxford |isbn=0415262771}} * {{citation |last=Ehrenberg |first=Victor |authorlink=Victor Ehrenberg |title=From Solon to Socrates: Greek History and Civilisation between the 6th and 5th centuries BC |publisher=Routledge |edition=2 |year=2004 |location=London |isbn=0415040248}} * {{citation |last=Forrest |first=W.G. |title=A History of Sparta, 950–192 B.C. |publisher=W. W. Norton & Co. |year=1968 |location=New York}} * {{citation |last=Green |first=Peter |authorlink=Peter Green (historian) |title=The Greco-Persian Wars |edition=2 |publisher=University of California Press |year=1998 |location=Berkeley |isbn=0520203135}} * {{citation |last=Morris |first=Ian |title=Death-Ritual and Social Structure in Classical Antiquity |publisher=Cambridge University Press |year=1992 |location=Cambridge |isbn=0521376114}} * {{citation |last=Pomeroy |first=Sarah B. |title=Spartan Women |publisher=Oxford University Press |year=2002 |location=Oxford |isbn=0195130676}} * {{citation |last=Powell |first=Anton |title=Athens and Sparta: Constructing Greek Political and Social History from 478 BC |edition=2 |publisher=Routledge |year=2001 |location=London |isbn=0415262801}} * {{citation |last=Plutarch |authorlink=Plutarch |editor=Richard J.A. Talbert |title=On Sparta |edition=2 |publisher=Penguin Books |year=2005 |location=London |isbn=0140449434}} * {{citation |last=Plutarch |authorlink=Plutarch |editor=Frank Cole Babbitt |title=Moralia Vol. III |series=Loeb Classical Library |publisher=Harvard University Press |location=Cambridge |year=2004 |isbn=0674992709}} * {{citation |last=Thompson |first=F. Hugh |title=The Archaeology of Greek and Roman Slavery |publisher=Duckworth |year=2002 |location=London |isbn=0715631950}} * {{citation |last=Thucydides |authorlink=Thucydides |editor=M.I. Finley, Rex Warner |title=History of the Peloponnesian War |publisher=Penguin Books |year=1974 |location=London |isbn=0140440399}} * {{citation |last=West |first=M.L. |authorlink=Martin Litchfield West |title=Greek Lyric Poetry |publisher=Oxford University Press |year=1999 |location=Oxford |isbn=0199540396}} {{1911}} == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{commonscat|Sparta}} * [http://www.gtp.gr/LocPage.asp?id=9773 GTP—ಸ್ಪಾರ್ಟಾ] * [http://www.gtp.gr/LocPage.asp?id=61562 GTP—ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ] * [http://elysiumgates.com/~helena ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಮರುಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು— ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ದ ಇತಿಹಾಸ, ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ] * [http://www.journaloflaconicstudies.markoulakispublications.org.uk ಲ್ಯಾಕೋನಿಯನ್ ಅಧ್ಯಯನದ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ—ಲ್ಯಾಕೋನಿಯನ್ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವ ದಿನಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಮಕಾಲೀನ ವಿಮರ್ಶೆ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100211192222/http://www.journaloflaconicstudies.markoulakispublications.org.uk/ |date=2010-02-11 }} * [http://www.sparta.markoulakispublications.org.uk ಸ್ಪಾರ್ಟಾ—ಸ್ಪಾರ್ಟಾ ಮತ್ತು ಗ್ರೀಕ್ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161021064543/http://www.sparta.markoulakispublications.org.uk/ |date=2016-10-21 }} * [http://www.fordham.edu/halsall/ancient/eb11-sparta.html ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸದ ಮೂಲಪುಸ್ತಕ: 11ನೇ ''ಬ್ರಿಟಾನಿಕ'' : ಸ್ಪಾರ್ಟಾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100907215431/http://www.fordham.edu/halsall/ancient/eb11-sparta.html |date=2010-09-07 }} * [http://www.sikyon.com/sparta/history_eg.html ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಇತಿಹಾಸ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091210135050/http://www.sikyon.com/sparta/history_eg.html |date=2009-12-10 }} * [http://www.laconia.org/sparti_h_1.htm ಸ್ಪಾರ್ಟಾದ ಮೇಲಿನ ಸತ್ಯಾಂಶಗಳು ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100818164419/http://www.laconia.org/sparti_h_1.htm |date=2010-08-18 }} [[ವರ್ಗ:ಸ್ಪಾರ್ಟಾ]] [[ವರ್ಗ:ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರೀಕ್ ನ ನಗರಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರೀಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ನಗರಗಳು ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣ]] [[ವರ್ಗ:ಪೌರಾಣಿಕ ರಾಜರುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಪಾರ್ಟಾವನ್ನು ಆಳಿದವರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಯೂಸ್ ನ ಪೀಳಿಗೆ]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರೀಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಹಿಂದೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದ ಸ್ಥಳ]] [[ವರ್ಗ:ಯುರೋಪ್ ಖಂಡದ ದೇಶಗಳು]] 52rfbaz6w03d7cdnf8vt1hx4an00v54 0 24513 1306675 1287171 2025-06-15T21:38:51Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306675 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Principe-de-Asturias Wasp Forrestal Invincible 1991 DN-ST-92-01129s.jpg|thumb|350px|ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ: ಪ್ರಿನ್ಸೈಪ್‌ ಡೆ ಆಸ್ಟೂರಿಯಸ್‌, ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ದಾಳಿ ಹಡಗು [1], [2] ಮತ್ತು ಲಘು V/STOL ವಾಹಕ ನೌಕೆ [3], 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಂದ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿರುವುದು]] [[ಚಿತ್ರ:HMS Illustrious01.jpg|thumb|upright|ಮುನ್ನೆಲೆಯಿಂದ ಹಿನ್ನೆಲೆಗೆ: [4], [5], ಮತ್ತು [6]]] '''ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ''' ಎಂಬುದು ಒಂದು ಸಮರನೌಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ವಿಮಾನವನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಪುನರ್ವಶಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಮುದ್ರಯೋಗ್ಯ ವಾಯುನೆಲೆಯಾಗಿ ಇದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಮಾನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸ್ಥಳೀಯ ನೆಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೆಯೇ, ನೌಕಾ ಪಡೆಯೊಂದು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ತನ್ನ ವಾಯುಬಲವನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಬಲೂನುಗಳನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಮರದ ನೌಕೆಗಳಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಸಮರನೌಕೆಗಳವರೆಗೆ ಅವು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ; ಡಜನ್‌ಗಟ್ಟಲೆ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸ್ಥಿರ ಮತ್ತು ಸುತ್ತುವ ವಾಯುಫಲಕಗಳಿಂದ ಏರುಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು, ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಸದರಿ ಸಮರನೌಕೆಗಳು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶ. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:Wakamiya.jpg|thumb|ಜಪಾನಿಯರ ಕಡಲ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾದ ವಕಾಮಿಯಾ, ನೌಕೆಯಿಂದ-ಉಡಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಪಂಚದ ಮೊದಲ ವಾಯುದಾಳಿಗಳನ್ನು 1914ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿತು.]] ಬಲೂನು ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವೀಕ್ಷಣಾ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮಾನವಚಾಲಿತ ವಿಮಾನವನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲು 19ನೇ ಶತಮಾನ ಮತ್ತು 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೊದಲ ಹಡಗುಗಳಾಗಿದ್ದವು. 1903ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರ ರೆಕ್ಕೆಯ ವಿಮಾನಗಳು ಉದಯವಾದವು. ಇದರ ಹಿಂದೆಯೇ 1910ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನೌಕಾಪಡೆಗೆ ಸೇರಿದ ಒಂದು ಠಳಾಯಿಸುವ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದಿಂದ ಇಂಥದೊಂದು ವಿಮಾನದ ಮೊದಲ ಹಾರಾಟವು ನಡೆಯಿತು. ಕಡಲ ವಿಮಾನಗಳು ಮತ್ತು, {{HMS|Engadine|1911|6}}ನಂಥ ಕಡಲ ವಿಮಾನದ ಸೇವಾ ಹಡಗಿನ ಬೆಂಬಲದ ಹಡಗುಗಳು ಇದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವು. 1914ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರದ]] ಟ್ಸಿಂಗ್‌ಟಾವೊನ ಕದನದಲ್ಲಿ, ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯದ ಜಪಾನಿಯರ ನೌಕಾಪಡೆಯ ''ವಕಾಮಿಯಾ'' ಎಂಬ ಕಡಲ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯು, ನೌಕೆಯಿಂದ-ಉಡಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಪಂಚದ ಮೊದಲ ವಾಯುದಾಳಿಗಳನ್ನು<ref>"ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ವಾಯುದಾಳಿಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿಯು" ವಕಾಮಿಯಾಗೆ ದೊರೆತಿದೆ [http://www.globalsecurity.org/military/world/japan/index.html ಮೂಲ:GlobalSecurity.org]</ref> ಕಿಯೌಚೌ ಕೊಲ್ಲಿಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಿತು.<ref>"ಸಬ್ರೆ ಎಟ್‌ ಪಿನ್ಸಿಯು", ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್‌ ಪೊಲಾಕ್‌‌, ಪುಟ 92.</ref> ಇದು ನಾಲ್ಕು ಮೌರಿಸ್‌ ಫರ್ಮಾನ್‌‌ ಕಡಲ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಿತು; ಈ ವಿಮಾನಗಳು ಜರ್ಮನ್‌ ಸಂಪರ್ಕ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣಾ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಸತತವಾಗಿ ಬಾಂಬ್‌ದಾಳಿ ಮಾಡಿದವು ಹಾಗೂ ಒಂದು ಜರ್ಮನ್‌ ಸಿಡಿಗುಂಡು ಸ್ಥಾಪಕವನ್ನು ಹಾನಿಗೊಳಿಸಿದವು.<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/world/japan/wakamiya-av.htm IJN ವಕಾಮಿಯಾ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ]</ref> ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಹಡಗುಪಡೆಯ ಮೊದಲ ಹಡಗುಗಳು ತಯಾರಾದವು. 1920ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ವೇಳೆಗೆ, ಈ ವಿಕಸನವು ಉತ್ತಮ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಕಂಡಿತು; ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ {{HMS|Hermes|95|6}}, ''ಹೋಷೋ'', ಮತ್ತು {{Sclass|Lexington|aircraft carrier|1}}ನಂಥ ಹಡಗುಗಳು ತಯಾರಾದವು. [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರವು]] ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ-ಪ್ರಮಾಣದ ಬಳಕೆ ಹಾಗೂ ಮತ್ತಷ್ಟು ಪರಿಷ್ಕರಣೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಬಗೆಗಳ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. {{USS|Bogue|CVE-9|6}}ನಂಥ ಬೆಂಗಾವಲು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಕೇವಲ ೨ನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡವು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಂದು ಉದ್ದೇಶ-ನಿರ್ಮಿತ ನೌಕೆಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಬಹುಪಾಲು ನೌಕೆಗಳು ವಾಣಿಜ್ಯ ಹಡಗುಗಳಿಂದ ಮಾರ್ಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟವುಗಳಾಗಿದ್ದವು; ಬೆಂಗಾವಲು ರಕ್ಷಣೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ಆಕ್ರಮಣಗಳಿಗೆ ವಾಯುದಾಳಿಯ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾದ ಒಂದು ಹಂಗಾಮಿ ಕ್ರಮ ಇದಾಗಿತ್ತು. {{USS|Independence|CVL-22|6}}ನಂಥ ಲಘು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಬೆಂಗಾವಲು ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಒಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ, ಹೆಚ್ಚಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ "ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ" ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಬೆಂಗಾವಲು ವಾಹಕನೌಕೆಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಲಘು ವಾಹಕನೌಕೆಗಳೂ ಸಹ ಅದೇ ಗಾತ್ರದ ವಿಮಾನ ಸಮೂಹಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಿದವಾದರೂ, ಅವು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು; ನಿರ್ಮಾಣದ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದ ಠಳಾಯಿಸುವ ಹಡಗುಗಳನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳಾಗಿಸಿದ್ದು ಅವುಗಳ ಈ ವೇಗಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಯುದ್ಧಕಾಲದ ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಸೃಷ್ಟಿ ಅಥವಾ ಮಾರ್ಪಾಡು ಕಂಡುಬಂದಿತು. {{SS|Michael E}}ನಂಥ ಸಿಎಎಂ ಹಡಗುಗಳು ಸರಕು-ಸಾಗಿಸುವ ವಾಣಿಜ್ಯ ಹಡಗುಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವು ಒಂದು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಯಿಂದ ಹೋರಾಟದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಬಲ್ಲವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅವನ್ನು ಪುನರ್ವಶಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅಸಮರ್ಥವಾಗಿದ್ದವು. ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಜ್ಜುಗೊಂಡ ಸರಕು-ಸಾಗಿಸುವ ವಾಣಿಜ್ಯ ಹಡಗುಗಳನ್ನು ಕಂಡ ಮತ್ತೊಂದು ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿಯ ಕ್ರಮವಾದ, {{MV|Empire MacAlpine}}ನಂಥ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ (ಮರ್ಚೆಂಟ್‌ ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌‌-MACಗಳ) ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ, ಈ ನೌಕೆಗಳೂ ಸಹ ೨ನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿಯ ಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದವು. ಮಧ್ಯಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿಯೇ ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಬಲವು ನಷ್ಟವಾಗುವುದನ್ನು ಭಾಗಶಃ ಸರಿಹೊಂದಿಸಲು ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯದ ಜಪಾನಿಯರ ನೌಕಾಪಡೆಯಿಂದ ಕದನದ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ ಎರಡು ನೌಕೆಗಳನ್ನು 1943ದ ಅಂತ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ {{Sclass|Ise|battleship}}ಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹಿಂಭಾಗದ ತಿರುಗು-ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ ಅವುಗಳ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಮಾನಖಾನೆ, ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟ ಮತ್ತು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಯನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ''ಮೊಗಾಮಿ'' ಎಂಬ ಒಂದು ಭಾರೀಗಾತ್ರದ ಠಳಾಯಿಸುವ ಹಡಗು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಒಂದು ಮಾರ್ಪಾಡನ್ನು ಏಕಕಾಲೀನವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿತು. ಈ "ಅರೆಬೆರಕೆ" ವಿನ್ಯಾಸವು ಆ ಕಡೆಯೂ ಇಲ್ಲ ಈ ಕಡೆಯೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬಂತಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಒಂದು ವಿಫಲ ಹೊಂದಾವಣೆ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಫ್ರೆಂಚರ ''ಸರ್ಕೌಫ್‌'', ಮತ್ತು ಮೂರು ಐಚಿ ಎಂ6ಎ ''ಸೀರನ್‌‌'' ವಿಮಾನವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥವಾಗಿದ್ದ ಜಪಾನಿಯರ ಐ-400 ವರ್ಗ ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿಯಂಥ ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು, 1920ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡವಾದರೂ, ಯುದ್ಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಗಿದ್ದವು. [[ಚಿತ್ರ:USS Tripoli LPH10 a.jpg|thumb|ಟ್ರೈಪೊಲಿ, ಯುಎಸ್ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಒಂದು ಐವೊ ಜಿಮಾ-ವರ್ಗದ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ ವಾಹಕ ನೌಕೆ]] ಇಂಥ ಹಡಗುಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಆಧುನಿಕ ನೌಕಾಪಡೆಗಳು, ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಹಡಗುಪಡೆಯ ಭಾರೀ ಹಡಗಿನಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತವೆ; ಈ ಒಂದು ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹಿಂದೆಲ್ಲ ಕದನದ ಹಡಗು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಯುದ್ಧಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶವಾಗಿರುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಾಯುಬಲದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು, ೨ನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿತು. ವಾಹಕನೌಕೆಯಿಂದ-ಉಡಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಿಮಾನದ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಶ್ರೇಣಿ, ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವಗಳಿಂದ ಈ ಬದಲಾವಣೆಯು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಯುದ್ಧವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು, ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳ ಕಾಣುವುದರೊಂದಿಗೆ ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮುಂದುವರಿದವು. ವಿನೂತನ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಾದ ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು, ವಿಶಿಷ್ಟವೆಂಬಂತೆ 75,000 ಟನ್ನುಗಳು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ, ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪರಮೋಚ್ಚ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ನೌಕೆಗಳು ಪರಮಾಣು ರಿಯಾಕ್ಟರ್‌‌‌‌‌‌‌ಗಳಿಂದ ಚಾಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟವುಗಳಾಗಿದ್ದು, ನೆಲೆಯಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡು ನಿರ್ವಹಿಸಲೆಂದು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಹಡಗುಪಡೆಯೊಂದರ ತಿರುಳುಭಾಗವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿವೆ. {{USS|Tarawa|LHA-1|6}} ಮತ್ತು {{HMS|Ocean|L12|6}}ನಂಥ ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ದಾಳಿ ಹಡಗುಗಳು ಸಾಗಣೆಯ ಮತ್ತು ಇಳಿದಾಣದ ನೌಕಾಸಂಗ್ರಹಗಳ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಈಡೇರಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಮೀಸಲಿರುವ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ಗಳ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ದತ್ತದಳವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. "ಕಮಾಂಡೋ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು" ಅಥವಾ "ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು" ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಅನೇಕವು, ವಿಎಸ್‍ಟಿಒಎಲ್ ವಿಮಾನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ದ್ವಿತೀಯಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇತರ ಸಮರನೌಕೆಗಳು ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಫೋಟಕ ಶಕ್ತಿಯು ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅವು ಸ್ವತಃ ಇತರ ಹಡಗುಗಳು, ವಿಮಾನ, ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿಗಳು, ಅಥವಾ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳಿಂದ ದಾಳಿಗೆ ಈಡಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ನಾಜೂಕಾಗಿಲ್ಲದ ವಾಹಕನೌಕೆಗೆ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು, ಪೂರೈಕೆಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು, ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲೆಂದು ಅನೇಕ ಇತರ ಹಡಗುಗಳು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೊತೆನೀಡುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಅನೇಕಬಾರಿ ಕದನದ ಗುಂಪು ಅಥವಾ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಗುಂಪು ಎಂದು ಕರೆದರೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಕದನದ ಗುಂಪು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ೨ನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ, 1922, 1930 ಮತ್ತು 1936ರ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೌಕಾ ಒಡಂಬಡಿಕೆಗಳು, ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರೀ ಹಡಗುಗಳ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿದವು. ೨ನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರವಾದಾಗಿನಿಂದ ಆಗಿರುವ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಯಾವುದೇ ಪರಿಗಣನಾ ಉಳಿತಾಯದ ಆಯವ್ಯಯದಿಂದಾಗಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡದಾದ ವಿಮಾನವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಹಡಗುಗಳು ತಮ್ಮ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳ ಕಂಡಿವೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳ ದೊಡ್ಡ, ಆಧುನಿಕ {{Sclass|Nimitz|aircraft carrier|4}}ವು ೨ನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರದ–ಕಾಲದ {{USS|Enterprise|CV-6|6}}ಕ್ಕಿಂತ ಸರಿಸುಮಾರು ನಾಲ್ಕುಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಪಲ್ಲಟನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ಆದರೂ ಸಹ ಇದರ ವಿಮಾನ-ಭರಣ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸರಿಸುಮಾರು ಅಷ್ಟೇ ಇದೆ- ವರ್ಷಗಳಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಸೇನಾ ವಿಮಾನದ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ತೂಕವನ್ನು ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದುದರ ಒಂದು ಪರಿಣಾಮ ಇದಾಗಿದೆ. == ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಬಗೆಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Sao Paulo carrier.jpg|thumb|right|ಬ್ರೆಜಿಲ್‌ ದೇಶದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ ಸಾವೊ ಪೌಲೊ (ಎ12)]] === ಪಾತ್ರವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಬಗೆಗಳು === ಮುಖ್ಯ ಹಡಗುಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ತೊಡಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಹಡಗುಪಡೆಯ ವಾಹಕನೌಕೆಯೊಂದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನೌಕೆಗಳು ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಸಾಗುವಷ್ಟು ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹೋಲಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬೆಂಗಾವಲು ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಮತ್ತು ಹಡಗುಗಳಿಗೆ ಬೆಂಗಾವಲು ರಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಇವು ನಿಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅವು ಚಿಕ್ಕದಾದ ಮತ್ತು ನಿಧಾನಗತಿಯ ನೌಕೆಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ವಾಣಿಜ್ಯದ ನೌಕೆಯ ಒಡಲುಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದವು ಅಥವಾ, ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಅವು ಬೃಹತ್‌‌ ಸರಕು ಹಡಗುಗಳಾಗಿದ್ದು ತಮ್ಮ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಲಘು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಹಡಗುಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕಾಗುವಷ್ಟಿರುವ ವೇಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳ ಗಾತ್ರ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿಮಾನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ತಗ್ಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. * ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ-ನಿರೋಧಕ ಯುದ್ಧ ವಾಹಕನೌಕೆ * ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ ವಾಹಕನೌಕೆ * ಲಘು ವಿಮಾನ ವಾಹಕನೌಕೆ * ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ದಾಳಿ ಹಡಗು === ರಚನಾ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಬಗೆಗಳು === ನೌಕಾಪಡೆಗಳ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ರಚನಾ-ವಿನ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಬಗೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ: * ಕ್ಯಾಟಪಲ್ಟ್‌ ಅಸಿಸ್ಟೆಡ್‌ ಟೇಕ್‌-ಆಫ್‌ ಬಟ್‌ ಅರೆಸ್ಟೆಡ್‌ ರಿಕವರಿ (CATOBAR) * ಷಾರ್ಟ್‌ ಟೇಕ್‌-ಆಫ್‌ ಬಟ್‌ ಅರೆಸ್ಟೆಡ್‌ ರಿಕವರಿ (STOBAR) * ಷಾರ್ಟ್‌ ಟೇಕ್‌-ಆಫ್‌ ವರ್ಟಿಕಲ್‌ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್‌‌ (STOVL) === ಗಾತ್ರವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಬಗೆಗಳು === * ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕನೌಕೆ * ನೌಕಾಪಡೆಯೊಂದರ ಪ್ರಮಾಣಕ ಗಾತ್ರದ ವಾಹಕವಾದ ವಾಹಕ ನೌಕೆ. * ಲಘು ವಿಮಾನದ ವಾಹಕನೌಕೆ * ಬೆಂಗಾವಲು ವಾಹಕನೌಕೆ == ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟ == [[ಚಿತ್ರ:US_Navy_E-2C_Hawkeye_carrier_landing_fuselage_detail.jpg|thumb|right|ಯುಎಸ್ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಇ-2ಸಿ ಹಾಕಿಯೆಗೆ ಸೇರಿದ ವಿಮಾನದ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಸಣ್ಣ ಅಲೆಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು; [26]ನ ಮೇಲೆ ಇಳಿದ ಕಾರಣದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹೊರೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಇದು ಕಂಡುಬಂತು.]] [[ಚಿತ್ರ:USS Harry S Truman (CVN-75) Flight Deck.JPG|thumb|right|ನಿಮಿಟ್ಜ್‌‌-ವರ್ಗದ ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯ [27] ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ ಎಫ್/ಎ-18 ಹಾರ್ನೆಟ್ಸ್‌]] [[ಚಿತ್ರ:DeHavilland Vampire HMS Ocean Dec1945 NAN1 47.jpg|thumb|ವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಮೇಲಿನ ಒಂದು ಜೆಟ್‌ ವಿಮಾನದ ಮೊದಲ ಇಳಿಯುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಉಡಾವಣೆ: 1945ರಲ್ಲಿ [28] ಮೇಲೆ ಎರಿಕ್‌ "ವಿಂಕಲ್‌" ಬ್ರೌನ್‌‌ ಇಳಿಯುತ್ತಿರುವುದು.]] [[ಚಿತ್ರ:FRS.1 ski-jump take-off HMS Invincible.JPEG|thumb|ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಾಹಕ ನೌಕೆ [29] ಮೇಲಿನ ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತ.]] "ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿನ ಓಡುದಾರಿಗಳಂತೆ" ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಆಧುನಿಕ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು, ಒಂದು ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ-ಮೇಲ್ಮೈನ ಅಟ್ಟದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು ವಿಮಾನದ ಉಡ್ಡಯನ ಹಾಗೂ ಇಳಿಯುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಒಂದು ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಮಾನವು ಮುಂಭಾಗಕ್ಕೆ, ಗಾಳಿಯೊಳಗೆ ಉಡ್ಡಯನಗೊಳ್ಳಲು, ಮತ್ತು ಹಿಂಭಾಗದಿಂದ ಇಳಿಯಲು ಇದು ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಉಡ್ಡಯನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಸುವ್ಯಕ್ತ ಗಾಳಿಯ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ವೇಗವಾಗಿ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ {{nowrap|35 [[knot (nautical)|knots]]}} ({{nowrap|65&nbsp;km/h}})ವರೆಗೆ ಆವಿಯನ್ನು ಗಾಳಿಯೊಳಗೆ ಬಿಡುತ್ತವೆ; ಇದರಿಂದಾಗಿ ಹಡಗಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಮಾನದ ವೇಗವು ತಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ಹಡಗುಗಳಲ್ಲಿ, ಆವಿಯಿಂದ-ಚಾಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿಮಾನವನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ; ಇದರಿಂದಾಗಿ ವಿಮಾನದ ಎಂಜಿನುಗಳ ಶಕ್ತಿಗೆ ನೆರವು ಸಿಕ್ಕಂತಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅನ್ಯಥಾ ಅಗತ್ಯವಾಗುವುದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನವು ಉಡ್ಡಯನಗೊಳ್ಳಲು ಇದು ಅನುವುಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇತರ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಡ್ಡಯನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ ನೆರವಿನ ಅಗತ್ಯವು ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ- ನೆರವಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯು ವಿಮಾನದ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಮಾನವು ವಾಹಕನೌಕೆಯೊಂದರ ಮೇಲೆ ಇಳಿಯುವಾಗ ಅದು ಹಿಂಭಾಗದ ಕೊಕ್ಕೆಯೊಂದನ್ನು ನೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ; ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂತರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನವನ್ನು ನಿಲುಗಡೆಗೆ ತರಲು, ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಹಿಗ್ಗಿಸಲಾದ ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ತಂತಿಗಳನ್ನು ಸದರಿ ಹಿಂಭಾಗದ ಕೊಕ್ಕೆಯು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ವಿಮಾನಗಳು— ಅಂದರೆ, ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌‌‌‌‌‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿ/ಎಸ್‍ಟಿಒಎಲ್ (ಲಂಬವಾಗಿರುವ/ಅಲ್ಪ ಉಡ್ಡಯನ ಮತ್ತು ಇಳಿಯುವಿಕೆಯ) ವಿನ್ಯಾಸಗಳು— ಲಂಬವಾಗಿ ಇಳಿಯಲು ತಮ್ಮ ಸುಳಿದಾಟ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಇಳಿದ ನಂತರ ವೇಗ ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅವಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನೆರವಿನ ಅಗತ್ಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ವಿಮಾನದ ಇಳಿದಾಣದ ಸಮೀಪಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು, ಎತ್ತರ, ವರ್ತನೆ, ಮತ್ತು ವೇಗವನ್ನು ಗೋಚರಿಸುವಂತೆ ಅಳೆಯಲು ಹಾಗೂ ಆ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ವಿಮಾನಚಾಲಕನಿಗೆ ರವಾನಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ("ಹಿಂಭಾಗದ ಕೊಕ್ಕೆ"ಯುಳ್ಳ) ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಮಾನವು ಓರ್ವ ಇಳಿದಾಣದ ಸಂಕೇತ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನು (ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್‌ ಸಿಗ್ನಲ್‌ ಆಫೀಸರ್‌‌-LSO, "ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವವರು" ಎಂಬುದಾಗಿ ಇವರನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ನೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೋನೀಯವಾಗಿರುವ ಅಥವಾ ಓರೆಯಾಗಿ ಇಟ್ಟ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟವು 1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ, ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರಿಗೆ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳ ಕುರಿತು ಸೂಚನೆಯನ್ನು ನೀಡಲು, LSOಗಳು ಬಣ್ಣದ ಹುಟ್ಟಿನಾಕಾರದ ಸಲಕರಣೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು (ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಅವರಿಗೆ ಈ ಅಡ್ಡಹೆಸರಿದೆ). 1950ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದಿಂದೀಚೆಗೆ, ಕನ್ನಡಿಗಳಂಥ ಇಳಿದಾಣದ ವೀಕ್ಷಣ ಸಾಧನಗಳು ಸೂಕ್ತವಾದ ಜಾರುವಿಕೆಯ ಇಳಿಜಾರಿನ ಕುರಿತಾಗಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದವಾದರೂ, ಇಳಿಯುವಿಕೆಗೆ ಸಜ್ಜಾಗುತ್ತಿರುವ ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರಿಗೆ LSOಗಳು ಈಗಲೂ ಸಹ ರೇಡಿಯೋದ ಮೂಲಕ ಧ್ವನಿ ಕರೆಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯುಎಸ್ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯೊಂದರ ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ಸರಾಗಗೊಳಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ನಾವಿಕರು ಬಣ್ಣದ ಅಂಗಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ; ಈ ಅಂಗಿಗಳು ಅವರ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಆಧುನಿಕ ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಾಹಕನೌಕೆ ವಾಯುದಾಳಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ ಏಳು ವಿಭಿನ್ನ ವರ್ಣಗಳ ಅಂಗಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇತರ ದೇಶಗಳ ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಇದೇ ರೀತಿಯ ವರ್ಣ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಲ್ಲಿ ಗುರಿಕಾರರು, ನಿರ್ವಾಹಕ, ಮತ್ತು ಏರ್‌‌ ಬಾಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅಧಿಕಾರಿ ಸೇರಿರುತ್ತಾರೆ. ಗುರಿಕಾರರು, ನೌಕಾ ವೈಮಾನಿಕರು ಅಥವಾ ನೌಕಾ ಹಾರಾಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಿಮಾನವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇವರು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ನಿರ್ವಾಹಕನು ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದಿಂದ ಕೇವಲ ದ್ವೀಪದ ಒಳಗಡೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಉಡಾಯಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚಿತವಾದ ಹಾಗೂ ಇಳಿಯುವಿಕೆಯ ನಂತರದ ವಿಮಾನದ ಚಲನೆಗೆ ಇವನು ಜವಾಬ್ದಾರನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಏರ್‌‌ ಬಾಸ್‌‌ (ಈತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಓರ್ವ ಕಮಾಂಡರು ಆಗಿರುತ್ತಾನೆ) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅಧಿಕಾರಿಯು ಎತ್ತರವಾದ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು (ಇದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಹಾರಾಟ ನಿಯಂತ್ರಣವಾಗಿದ್ದು, "ಪ್ರಾಥಮಿಕ" ಅಥವಾ "ಗೋಪುರ" ಎಂಬುದಾಗಿಯೂ ಇದನ್ನು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಉಡ್ಡಯನಗಳನ್ನು, ಇಳಿಯುವಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು, "ಹಡಗಿಗೆ ಸಮೀಪವಾಗಿ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ವಿಮಾನವನ್ನು, ಮತ್ತು ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ ವಿಮಾನಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು ಅವನ ಒಟ್ಟಾರೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುತ್ತವೆ; ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವತಃ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿ-ನಿರ್ದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ಗೀತರೂಪಕವನ್ನು ಹೋಲುವಂತಿರುತ್ತವೆ".<ref>{{cite web |url= http://www.navy.mil/navydata/ships/carriers/powerhouse/powerhouse.asp |title= The US Navy Aircraft Carriers |publisher= Navy.mil |date= |accessdate= 2009-01-30 |archive-date= 2009-02-21 |archive-url= https://web.archive.org/web/20090221142917/http://www.navy.mil/navydata/ships/carriers/powerhouse/powerhouse.asp |url-status= dead }}</ref> ನೌಕಾಯಾನದ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಗೋಪುರಕ್ಕಿಂತ ಒಂದು ಹಂತದಷ್ಟು ಕೆಳಗೆ, ಹಡಗಿನ ಕಫ್ತಾನನು ತನ್ನ ಬಹುಪಾಲು ಸಮಯವನ್ನು ವಿನಿಯೋಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಧ್ವಜ ವೇದಿಕೆಯಿದ್ದು, ಇದು ನೌಕಾರೋಹಣ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಧಾನ ನೌಕಾಧಿಪತಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಹಡಗಿನ ಶ್ರೇಣಿಗೆ ಕೋನೀಯವಾಗಿರುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದರಿನ ಆಚೆಗೆ ಇಳಿದಾಣದ ಚೇತರಿಕೆಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುವುದು 1950ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಪಾಠವಾಗಿದೆ. "ಬೋಲ್ಟರ್‌‌" ಎಂಬುದಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಡುವ ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ತಂತಿಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶನೀಡುವುದು, ಕೋನೀಯವಾಗಿರುವ ಅಥವಾ ಓರೆಯಾಗಿ ಇಟ್ಟ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದ ಇಳಿದಾಣ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯಾಗಿದೆ; ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದ ಮುಂದಿನ ಭಾಗಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಲುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿರುವ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ ಬಡಿಯುವುದರ ಅಪಾಯವಿಲ್ಲದೆಯೇ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ವಾಯುಗಾಮಿಯಾಗಲು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಇತರ ವಿಮಾನಗಳು ಇಳಿಯುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೇ ವಿಮಾನವೊಂದನ್ನು ಉಡಾಯಿಸಲೂ ಸಹ ಓರೆಯಾಗಿ ಇಟ್ಟ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟವು ಅವಕಾಶನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಮರನೌಕೆಯ ಅಟ್ಟದ ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಪ್ರದೇಶಗಳು (ವೇದಿಕೆ, ಹಾರಾಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಗೋಪುರದಂಥವು), "ದ್ವೀಪ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದ ಬಲಪಕ್ಕದ ಭಾಗದ ಕಡೆಗೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ವಾಹಕನೌಕೆಗಳು ದ್ವೀಪವಿಲ್ಲದೆಯೇ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ ಅಥವಾ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಹಾಗೂ ಇಂಥದೊಂದು ರಚನಾ-ವಿನ್ಯಾಸವು ಹಡಗುಪಡೆಯ-ಗಾತ್ರದ ಒಂದು ವಾಹಕನೌಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. ನೌಕಾಯಾನ, ವಾಯುಯಾನ-ದಟ್ಟಣೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಜಟಿಲಗೊಳಿಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ನ್ಯೂನತೆಗಳನ್ನು "ಸಮತಲದಲ್ಲಿರುವ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದ" ರಚನಾ ವಿನ್ಯಾಸವು ಹೊಂದಿರುವುದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ. ಬ್ರಿಟನ್‍ನ ನೌಕಾಪಡೆಯಿಂದ ಮೂಲತಃ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ, ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ ಚಿಕ್ಕದಾದ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅನೇಕ ನೌಕಾಪಡೆಗಳಿಂದ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ರಚನಾ-ವಿನ್ಯಾಸವು, ಹಡಗಿನ ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದ ಮುಂಭಾಗದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತದ ಒಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೀ ಹ್ಯಾರಿಯರ್‌‌‌‌‌‌‌ನಂಥ VTOL (ಅಥವಾ STOVL) ವಿಮಾನಗಳನ್ನು (ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಚಲನೆಯ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಮುಂಚಲನೆಯಿಲ್ಲದೆ ಉಡ್ಡಯನಗೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇಳಿಯಬಲ್ಲ ವಿಮಾನಗಳು) ಉಡಾಯಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಗಲು ಇದು ಮೊದಲು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟದಿಂದ ಲಂಬವಾಗಿ ಉಡ್ಡಯನಗೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಈ ವಿಮಾನಗಳು ಸಮರ್ಥವಾಗಿವೆಯಾದರೂ, ಮೆಟ್ಟಿಲೇಣಿಯನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಇಂಧನ ಕ್ಷಮತೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಭಾರೀ ತೂಕದ ಉಡಾವಣೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಇದು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ಕೇಬಲ್‌ಗಳು ಅನವಶ್ಯಕವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ತೂಕ, ಸಂಕೀರ್ಣತೆ, ಮತ್ತು ಉಪಕರಣಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುವ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವನ್ನು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳು ತಗ್ಗಿಸುತ್ತವೆ. ರಷ್ಯಾದ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಭಾರತೀಯ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿಮಾನವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತದ ಮೆಟ್ಟಿಲೇಣಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಒಂದು ಅನನುಕೂಲತೆಯೆಂದರೆ, ವಿಮಾನದ ಗಾತ್ರ, ಒಯ್ಯುವ ಉಪಕರಣಗಳು, ಮತ್ತು ಇಂಧನ ಹೊರೆ (ಮತ್ತು ತನ್ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿ) ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ಅದು ತೊಡಕನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ: ಇ-2 ಹಾಕಿಯೆಯಂಥ ದೊಡ್ಡದಾದ, ನಿಧಾನಗತಿಯ ವಿಮಾನಗಳು ಮತ್ತು F/A-18E/F ಸೂಪರ್‌‌ ಹಾರ್ನೆಟ್‌ ಹಾಗೂ ಸುಖೋಯ್‌ ಸು-33ನಂಥ ಅಗಾಧವಾಗಿ ಭಾರ ಹೊತ್ತ ದಾಳಿಯ ವಿಮಾನಗಳು ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಉಡಾವಣೆಗೊಳ್ಳಲಾರವು; ಏಕೆಂದರೆ, ಅವುಗಳ ಅಗಾಧ ಹೊರೆಯ ತೂಕಕ್ಕೆ, ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಹಡಗಿನ ಅಟ್ಟವೊಂದರ ಮೇಲೆ ಸಾಧ್ಯವಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದಾದ, ಉದ್ದವಾದ ಉಡ್ಡಯನದ ಉರುಳು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಯ ನೆರವು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಆದರೂ ಸಹ ಸು-33 ವಿಮಾನವು ಲಘು ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಹೊರೆಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ಕೀ ನೆಗೆತದಿಂದ ಉಡಾವಣೆಗೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. [[ಚಿತ್ರ:F-18 - A 3-wire landing.ogv|thumb|ಎಫ್-18 ಇಳಿದಾಣ]] == ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:HMS Invincible (R05) Norfolk.jpg|thumb|[36]]] [[ಚಿತ್ರ:Fleet 5 nations.jpg|thumb|ವಿಭಿನ್ನ ಬಗೆಗಳ ನಾಲ್ಕು ಆಧುನಿಕ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು [37], FS ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೆ ಗೌಲೆ, [38] ಮತ್ತು [39]—ಮತ್ತು ಬೆಂಗಾವಲು ನೌಕೆಗಳು 2002ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವುದು.ಕಾಳಗದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಕಟವಾಗಿ ಹಡಗುಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಯಾನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು.]] [[ಚಿತ್ರ:CHAKRI NARUEBET Kitty Hawk.JPEG|thumb|HTMS ಚಾಕ್ರಿ ನ್ಯಾರ್ಯುಬೆಟ್‌‌ ಮತ್ತು [40]]] [[ಚಿತ್ರ:Russian_aircraft_carrier_Kuznetsov.jpg|thumb|ರಷ್ಯಾದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ ಅಡ್ಮಿರಲ್‌ ಕುಜ್ನೆಟ್ಸೊವ್‌‌]] ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಹಡಗುಗಳಾಗಿದ್ದು, ನೌಕಾಪಡೆಗಳಿಂದ ಅವು ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಒಟ್ಟು 22 ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಸಕ್ರಿಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಒಂಬತ್ತು ನೌಕಾಪಡೆಗಳಿಂದ ಅವು ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿವೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಪೀಪಲ್ಸ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌ ಆಫ್‌ ಚೈನಾದ]] ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ಲಿಬರೇಷನ್‌ ಆರ್ಮಿ ನೇವಿಯು ಹಿಂದಿನ [[ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ|ಸೋವಿಯೆಟ್‌‌]] ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾದ ''ವರ್ಯಾಗ್‌‌‌‌‌‌'' ನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಬ್ರೆಜಿಲ್‌‌, ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌, ಭಾರತ, ಇಟಲಿ, ಜಪಾನ್‌, ನೆದರ್ಲೆಂಡ್ಸ್‌, ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ, ಸ್ಪೇನ್‌‌, ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌ ಆಫ್‌ ಚೈನಾ ಇವು ಬಹು ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುವ ನೌಕೆಗಳನ್ನೂ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಸದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವ ವರ್ಗಗಳೆಂದರೆ: {| class="wikitable" ! width="11%"|ದೇಶ ! width="4%"|ಪ್ರಮಾಣ ! width="85%"|ವಿವರಗಳು |- | ಬ್ರೆಜಿಲ್‌ | align="center"|1 | NAe ''ಸಾವೊ ಪೌಲೊ'' : 32,800-ಟನ್‌‌ ಹಿಂದಿನ-ಫ್ರೆಂಚ್‌ ವಾಹಕ ನೌಕೆ FS ''ಫಾಚ್‌‌'' (1960ರಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಲಾಯಿತು), 2000ರಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. |- | ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌ | align="center"|1 | ''ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೆ ಗೌಲೆ'' (R 91): 42,000-ಟನ್‌‌ ಪರಮಾಣು-ಚಾಲಿತ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ, 2001ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. |- | ಭಾರತ | align="center"|1 | [[ಐ.ಎನ್.ಎಸ್ ವಿರಾಟ್ (ಆರ್೨೨)|INS ''ವಿರಾಟ್‌‌'']] : 28,700-ಟನ್‌‌ ಹಿಂದಿನ-ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ವಾಹಕನೌಕೆ HMS ''ಹರ್ಮೆಸ್‌‌'' (1953ರಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಲಾಯಿತು), 1986ರಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು 1987ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, 2019ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ನಿಗದಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.strategypage.com/htmw/htnavai/articles/20090820.aspx ]</ref> |- | ಇಟಲಿ | align="center"|2 | ''ಗಿಯುಸೆಪ್ಪೆ ಗ್ಯಾರಿಬಾಲ್ಡಿ (551)'' : 14,000-ಟನ್‌‌ ಇಟಲಿ ದೇಶದ STOVL ವಾಹಕ ನೌಕೆ, 1985ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.<br /> ''ಕೆವೌರ್ (550)'' : 27,000-ಟನ್‌‌ ಇಟಲಿ ದೇಶದ STOVL ವಾಹಕ ನೌಕೆ, 2008ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. |- | ರಷ್ಯಾ | align="center"|1 | ''ಅಡ್ಮಿರಲ್‌ ಫ್ಲೋಟಾ ಸೋವೆಟ್ಸ್‌ಕೊ ಸೊಯುಜಾ ಕುಜ್ನೆಟ್ಸೊವ್‌‌‌'' : 67,500-ಟನ್‌‌ ಕುಜ್ನೆಟ್ಸೊವ್‌‌‌'''' -ವರ್ಗ STOBAR ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ. ''ಟ್ಬಿಲಿಸಿ'' ಎಂಬುದಾಗಿ 1985ರಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಲಾಯಿತು, 1995ರಿಂದ ಪುನರ್‌‌ನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರತವಾಯಿತು. |- | ಸ್ಪೇನ್‌ | align="center"|1 | ''ಪ್ರಿನ್ಸೈಪ್‌ ಡೆ ಆಸ್ಟೂರಿಯಸ್‌'' : 17,200-ಟನ್‌‌ STOVL ವಾಹಕ ನೌಕೆ, 1988ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. |- | ಥೈಲೆಂಡ್‌‌ | align="center"|1 | HTMS ''ಚಾಕ್ರಿ ನ್ಯಾರ್ಯುಬೆಟ್‌‌'' : 11,400-ಟನ್‌‌ ವಾಹಕನೌಕೆ, ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್‌‌ ''ಪ್ರಿನ್ಸೈಪ್‌ ಡೆ ಆಸ್ಟೂರಿಯಸ್‌'' ವಿನ್ಯಾಸದ ಮೇಲೆ ಆಧರಿಸಿದೆ. 1997ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ, ನಿಧಿಗಳ ಕೊರತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ.{{Citation needed|date=October 2009}} |- | ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ | align="center"|2 | ''ಇನ್‌ವಿನ್ಸಿಬಲ್'' ವರ್ಗ: ಮೂರು STOVL ವಾಹಕನೌಕೆಗಳನ್ನು ಮೂಲತಃ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು, ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ ಎರಡು ನೌಕೆಗಳು ಸಕ್ರಿಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯದು ಮೀಸಲು ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. |- | ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು | align="center"|11 | USS ''ಎಂಟರ್‌‌ಪ್ರೈಸ್‌'' (CVN-65): 93,500-ಟನ್‌‌ ಪರಮಾಣು-ಚಾಲಿತ ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕ ನೌಕೆ, 1961ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಪರಮಾಣು-ಚಾಲಿತ ಮೊದಲ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ. 2013ರಲ್ಲಿ ಕಾಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಗುವುದು.<br />''ನಿಮಿಟ್ಜ್‌‌'' ವರ್ಗ: ಹತ್ತು 101,000-ಟನ್‌‌ ಪರಮಾಣು-ಚಾಲಿತ ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು, ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು 1975ರಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. |- |} == ಭವಿಷ್ಯದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು == ಸದ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು, ಸದ್ಯದ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಹೊಸ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಯೋಜಿಸುವುದರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ಸಂಗ್ರಹದ ಹಡಗಿನಂಥ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಬಡತಿ ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತೀರಾ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಿದ ಆವೃತ್ತಿಗಳಂತೆ ನೋಡಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಪ್ರಪಂಚದ ನೌಕಾಪಡೆಗಳು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯನ್ನು ಭವಿಷ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಭಾರೀ ಹಡಗಿನ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತವೆ. === ಚೀನಾ === [[ಚಿತ್ರ:USNWC Varyag02.jpg|thumb|left|ಎಳೆದೊಯ್ಯಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ವರ್ಯಾಗ್‌]] ''ವರ್ಯಾಗ್‌‌‌'' ಎಂಬ ಸಂಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿರದ ಸೋವಿಯೆಟ್‌‌ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯನ್ನು [[ಯುಕ್ರೇನ್|ಉಕ್ರೇನ್‌‌‌]]ನಿಂದ ಚೀನಾ 2001ರಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿತು; ಇದನ್ನು ಒಂದು ತೇಲುವ ಮೋಜುಮಂದಿರವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸುವುದು ಅದರ ಹಿಂದಿದ್ದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಬಂದರಿನಲ್ಲಿರುವಾಗ ತೆಗೆದ ಚಿತ್ರಗಳು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಕೆಲಸವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಚಿತ್ರಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಚೀನಾದ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಯಾವ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲಿದೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತಾಗಿ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪುರಾವೆಯು ಇನ್ನೂ ದಕ್ಕಿಲ್ಲ. 2008ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌‌‌ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 2009ರ ಜನವರಿಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾದ ಅನೇಕ ವರದಿಗಳ ಅನುಸಾರ, 50,000–60,000 ಟನ್ನುಗಳನ್ನು ಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸುವ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಚಾಲಿಸಲ್ಪಡುವ ಎರಡು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಚೀನಾ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದು, 2015ರಲ್ಲಿ<ref>{{Cite web |url = http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200812310046.html |title = Herald Asahi |format = {{Dead link|date=November 2009}} |archiveurl = https://web.archive.org/web/20090101003650/http://www.asahi.com/english/Herald-asahi/TKY200812310046.html |archivedate = 2009-01-01 |access-date = 2010-09-01 |url-status = live }}</ref> ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿದೆ; ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕುರಿತಾದ ಚೀನಾದ ಆಶಯವನ್ನು ಹಲವಾರು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳು ಸೂಚಿಸಿವೆ.<ref name="chinadaily">{{Cite web| url = http://www.chinadaily.com.cn/china/2009-03/23/content_7607571.htm |title = China Daily}}</ref> === ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌ === ''ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೆ ಗೌಲೆ'' ನೌಕೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿರುವಂತೆ, ಎರಡನೇ CTOL ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಿರುವ ಸಂಭವನೀಯ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್‌ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಚಾಲನೆಗೊಳಿಸಿದೆ. ಇದರ ವಿನ್ಯಾಸವು ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದಾಗಿ, 65–74,000 ಟನ್ನುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರಲಿದೆ, ಮತ್ತು ''ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೆ ಗೌಲೆ'' ನೌಕೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಮಾಣು-ಚಾಲಿತ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅದು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. CATOBAR ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸದ್ಯದ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಿನ್ಯಾಸದ ಮೇಲೆ ವಾಹಕನೌಕೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಲು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. (ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿರುವ ಥೇಲ್ಸ್‌‌/ಬಿಎಇ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್‌‌ ವಿನ್ಯಾಸವು STOVL ವಾಹಕ ನೌಕೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಿದ್ದು, ಅದನ್ನು CATOBAR ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಮರುವಿನ್ಯಾಸಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ.) ಸದರಿ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌ನ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ತಡೆಹಿಡಿಯಲು 2008ರ ಜೂನ್‌ 21ರಂದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ನಿಕೋಲಸ್‌ ಸಾರ್ಕೋಝಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ. ಫ್ರೆಂಚ್‌ ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಭವಿಷ್ಯದ ಕುರಿತು 2011 ಅಥವಾ 2012ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಂತಿಮ ತೀರ್ಮಾನವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಅವನು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದ. ಎರಡು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಿರುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಯೋಜನೆಗಳು ಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆಯೇ ಮುಂದುವರಿಯಲಿವೆ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಅವು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ನಿಯಮಾಧೀನವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite news |url=http://business.timesonline.co.uk/tol/business/industry_sectors/engineering/article4183255.ece |title=President Sarkozy ditches Franco-British carrier project |publisher=Business.timesonline.co.uk |date=2008-06-21 |accessdate=2009-01-30 |location=London |archive-date=2009-07-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090701104216/http://business.timesonline.co.uk/tol/business/industry_sectors/engineering/article4183255.ece |url-status=dead }}</ref> === ಭಾರತ === [[ಚಿತ್ರ:INS Vikramaditya cg.png|thumb|right|ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ ಪುನಸ್ಸಜ್ಜುಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ INS ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ನೌಕೆಯ ಛಾಪು.]] 40,000 ಟನ್ನು ತೂಕದ, 260-ಮೀಟರ್‌‌‌-ಉದ್ದದ ವಿಕ್ರಾಂತ್‌‌‌'''' -ವರ್ಗದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯೊಂದರ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಭಾರತವು 2005ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.<ref name="iac">{{cite web |title=Indian Aircraft Carrier (Project-71) |work=Indian Navy [Bharatiya Nau Sena] |publisher=Bharat Rakshak |url=http://www.bharat-rakshak.com/NAVY/Ships/Future/185-Indian-Aircraft-Carrier.html |accessdate=11 September 2009}}</ref> ಈ ಹೊಸ ವಾಹಕನೌಕೆಗೆ 762 ದಶಲಕ್ಷ US$ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತವು ವೆಚ್ಚವಾಗಲಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ-ನಿರ್ಮಿತ [[ಹೆಚ್.ಎ.ಎಲ್ ಧ್ರುವ್|HAL ಧ್ರುವ]] ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಮಿಗ್-29ಕೆ, ನೌಕಾ [[ಎಚ್ಎಎಲ್ ತೇಜಸ್|HAL ತೇಜಸ್‌‌‌]] ಮತ್ತು ಸೀ ಹ್ಯಾರಿಯರ್‌‌ ವಿಮಾನವನ್ನು ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಲಿದೆ.<ref name="iac"/> ಈ ಹಡಗು ನಾಲ್ಕು ನೀರ್ಗಾಲಿ ಎಂಜಿನುಗಳಿಂದ ಚಾಲಿಸಲ್ಪಡಲಿದ್ದು, 8,000 ನಾವಿಕ ಮೈಲುಗಳಷ್ಟಿರುವ (14,000 ಕಿ.ಮೀ.) ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಅದು ಹೊಂದಲಿದೆ ಹಾಗೂ 1,400 ನಾವಿಕರು, ಮತ್ತು 30 ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಅದು ಸಾಗಿಸಬಲ್ಲದಾಗಿದೆ. ಕೊಚಿನ್‌‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ-ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಒಂದು ಹಡಗು ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಂಗಳವೊಂದರಿಂದ ಈ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯು ನಿರ್ಮಾಣಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ‌‌.<ref name="iac"/> ಈ ಹಡಗನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿ 2014ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಲು ನಿಗದಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="indiatoday.intoday.in">http://indiatoday.intoday.in/site/Story/73256/Top%20Stories/First+indigenous+aircraft+carrier+to+be+launched+next+year:+Navy+ಮುಖ್ಯಸ್ಥ.html</ref> 2009ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ ವೇಳೆಗೆ ಇದ್ದಂತೆ, ನೌಕಾಪಡೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದ ಪ್ರಧಾನ ನೌಕಾಧಿಪತಿ ನಿರ್ಮಲ್‌ ವರ್ಮಾ ತನ್ನ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಾರದ ಪತ್ರಿಕಾಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, IAC-2 ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಎರಡನೇ ಸ್ವದೇಶಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನೌಕಾ ವಿನ್ಯಾಸದ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯದಿಂದ ಸದ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಚಾಲಿಸಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ವಾಹಕ ನೌಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ. ಇದು 50,000 ಟನ್ನುಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಲಿದ್ದು, ನಾಲ್ಕನೇ ಪೀಳಿಗೆಯ ವಿಮಾನವನ್ನು ಉಡಾಯಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಆವಿಯ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ (ಗೋರ್ಶ್‌‌ಕೊವ್‌‌/ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಮತ್ತು IACಯ ಮೇಲಿನ ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತದ ಬದಲಿಗೆ) ಸಜ್ಜುಗೊಳ್ಳಲಿದೆ ಎಂದೂ ಸಹ ಅವನು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ.<ref name="indiatoday.intoday.in"/> 2004ರಲ್ಲಿ, 1.5 ಶತಕೋಟಿ US$ನಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಪಾವತಿಸಿ ರಷ್ಯಾದಿಂದ ''ಅಡ್ಮಿರಲ್‌ ಗೋರ್ಶ್‌‌ಕೊವ್‌‌'' ನೌಕೆಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಭಾರತವು ಸಮ್ಮತಿಸಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಐಎನ್ಎಸ್ ''ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ'' <ref name="rss">[http://en.rian.ru/russia/20081113/118299115.html ರಷ್ಯನ್‌ ಏರ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್‌ ರೆಡಿ ಇನ್‌ 2012 ಇಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ ಪೇಸ್‌ $2 ಬಿಲಿಯನ್‌ ಮೋರ್‌]</ref> ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಪುನಸ್ಸಜ್ಜು ಆದ ನಂತರ 2008ರಲ್ಲಿ ಇದು [[ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆ]]ಯನ್ನು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲಿದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite web|url=http://www2.chinadaily.com.cn/english/doc/2005-04/12/content_433517.htm |title=Article on India's indigenously built aircraft carrier |publisher=.chinadaily.com.cn |date=2005-04-12 |accessdate=2009-01-30}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪುನಸ್ಸಜ್ಜು ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿನ ವಿಳಂಬಗಳನ್ನು 2007ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ಹಡಗಿನ ಹದಗೆಟ್ಟ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಾಗಿ ಮಿತಿಮೀರಿದ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ವೆಚ್ಚದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ರಷ್ಯಾವು 2008ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಬೆಲೆಯನ್ನು 3.4 ಶತಕೋಟಿ US$ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು.<ref name="rss"/> ಲಭ್ಯವಿರುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿ ''ಅಡ್ಮಿರಲ್‌‌ ಗೋರ್ಶ್‌‌ಕೊವ್‌‌'' ನೌಕೆಯನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದರ ಪರವಾಗಿ ಭಾರತವು 2008ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.<ref>[http://www.indianexpress.com/news/gorshkov-medvedev-on-his-way-centre-okays-price-renegotiation/393524/ ]</ref> ''ಅಡ್ಮಿರಲ್‌‌ ಗೋರ್ಶ್‌‌ಕೊವ್‌‌'' ನೌಕೆಯ ಮರುನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ 700 ದಶಲಕ್ಷ $ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತದ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಪಾವತಿಯನ್ನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು 2009ರ ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾ ಕೇಳಿತು; ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಷ್ಯಾದವರಿಂದ ಮನವಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟ ಒಟ್ಟು ಬೆಲೆಯು 2.9 ಶತಕೋಟಿ $ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತವನ್ನು ತಲುಪಿ, ಇದು ಮೂಲತಃ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದ್ದ ಬೆಲೆಗಿಂತ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದಂತಾಯಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.defencetalk.com/news/publish/navy/Indian_Navy_Stunned_By_Latest_Russian_Demand_For_Gorschkov120017208.php |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-09-01 |archive-date=2009-02-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090227074246/http://www.defencetalk.com/news/publish/navy/Indian_Navy_Stunned_By_Latest_Russian_Demand_For_Gorschkov120017208.php |url-status=dead }}</ref> 2009ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌‌‌ 8ರಂದು ವರದಿಯಾದ ಪ್ರಕಾರ, 2.2 ಶತಕೋಟಿ US$ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತದ ಬೆಲೆಗೆ ಸಮ್ಮತಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಗೋರ್ಶ್‌‌ಕೊವ್‌‌ ಬೆಲೆಯ ವ್ಯವಹಾರದ ಕುರಿತಾದ ಇಕ್ಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಭಾರತ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾ ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸಿದವು.<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/India/India-Russia-end-stalemate-over-Gorshkov‌‌-price-deal/articleshow/5314150.cms</ref><ref>http://www.indianexpress.com/news/usd-2.2billion/551431/</ref> === ರಷ್ಯಾ === ರಷ್ಯಾದ ನೌಕಾಪಡೆಯ ಪ್ರಧಾನ ದಂಡನಾಯಕನಾದ ಅಡ್ಮಿರಲ್‌‌‌‌ ವ್ಲಾದಿಮಿರ್‌‌ ಮಸೋರಿನ್‌‌ 2007ರ ಜೂನ್‌‌ 23ರಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಒಂದು ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿ, ಸುಮಾರು ಒಂದು ತಿಂಗಳು ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಮೊದಲು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಒಂದು ಹೊಸ ಪರಮಾಣು ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕಾವಿನ್ಯಾಸದ<ref>{{cite web |url=http://kommersant.com/p-10807/r_500/aircraft_carrier/ |title=Russia to Build New Aircraft Carrier |accessdate=2007-06-23 |archive-date=2007-06-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614061821/http://kommersant.com/p-10807/r_500/aircraft_carrier/ |url-status=dead }}</ref><ref name="lenta 6/23">[http://www.lenta.ru/news/2007/06/23/aircarrier/ ಲೆಂಟಾ. ][http://www.lenta.ru/news/2007/06/23/aircarrier/ ರೂ ನ್ಯೂಸ್‌ಸೈಟ್‌][http://translate.google.com/translate?hl=en&amp;sl=ru&amp;u=http://www.lenta.ru/news/2007/06/23/aircarrier/&amp;sa=X&amp;oi=translate&amp;resnum=1&amp;ct=result&amp;prev=/search%3Fq%3Dhttp://www.lenta.ru/news/2007/06/23/aircarrier/%26num%3D100%26hl%3Den%26safe%3Doff%26sa%3DG Google translation to English 23 June‌ 2007]</ref> ತಪಸೀಲು ಪಟ್ಟಿಗಳು ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೌಕಾಪಡೆಯು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ. ಸೆವೆರೊಡ್ವಿನ್ಸ್ಕ್‌‌ ಎಂಬಲ್ಲಿರುವ ಜ್ವೆಜ್‌ಡೊಚ್ಕಾ ಸ್ಥಾವರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 2010ರ ವೇಳೆಗೆ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯು ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ 100,000 ಟನ್‌‌‌ಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಲ್ಲಟನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದೊಂದಿಗಿನ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿಸಬಲ್ಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಒಣ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆಯು ಈಗ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ.<ref name="lenta 07/04">[http://lenta.ru/news/2006/07/04/carrier/ ಲೆಂಟಾ. ][http://lenta.ru/news/2006/07/04/carrier/ ರೂ ನ್ಯೂಸ್‌ಸೈಟ್‌] [http://translate.google.com/translate?hl=en&amp;sl=ru&amp;u=http://lenta.ru/news/2006/07/04/carrier/&amp;sa=X&amp;oi=translate&amp;resnum=1&amp;ct=result&amp;prev=/search%3Fq%3Dhttp://lenta.ru/news/2006/07/04/carrier/%26num%3D100%26hl%3Den%26safe%3Doff%26sa%3DG Google translation to English 4 July 2006]</ref> ಯೋಜನೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ನಿರ್ಣಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಅಡ್ಮಿರಲ್‌ ಮಸೋರಿನ್‌‌ ತನ್ನ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸುಮಾರು 50,000 ಟನ್ನುಗಳಷ್ಟನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಮತ್ತು 30–50ರಷ್ಟು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ವಿಮಾನ ಹಾಗೂ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳ ವಾಯುವಿಭಾಗವನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು, ಯೋಜಿತ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯು ಪರಮಾಣು ಚಾಲಿತ ಮುನ್ನೂಕುವಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಲಿದೆ; ಈ ವಿಶಿಷ್ಟತೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಸದರಿ ನೌಕೆಯನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್‌ ''ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೆ ಗೌಲೆ'' ನೌಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಕುರಿತು ಅಡ್ಮಿರಲ್‌‌ ಮಸೋರಿನ್‌‌ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, "ಯುಎಸ್ ನೌಕಾಪಡೆಯು ನಿರ್ಮಿಸುವ ದೈತ್ಯನೌಕೆಗಳು 100–130 ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಲ್ಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ; ಆ ರೀತಿಯ ಯಾವುದನ್ನೇ ಆಗಲಿ ನಾವು ನಿರ್ಮಿಸುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ.<ref name="lenta 6/23"/> ರಷ್ಯಾದ ನೌಕಾಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾದ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು, ಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿವರಗಳು ಅಥವಾ ತಪಸೀಲು ಪಟ್ಟಿಗಳು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ; ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಪಡೆದ ಕ್ಷಿಪಣಿ ಹಡಗುಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇದು ಒಂದು ವಾಯುದಾಳಿಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ''ಕೀವ್‌'' -ವರ್ಗದ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳನ್ನು ಕಾಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಿದಾಗಿನಿಂದ, ರಷ್ಯಾದ ನೌಕಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ ತನ್ನ ಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ, ಏಕೈಕ ಕಾರ್ಯನಿರತ ವಾಹಕ ನೌಕೆಯಾದ ''ಅಡ್ಮಿರಲ್‌ ಕುಜ್ನೆಟ್ಸೊವ್‌‌'' ಸೇವೆಯು ಸಾಕಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ನೌಕಾಪಡೆಯ ವಾಯದಾಳಿಯ ಬೆಂಬಲದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಈಡೇರಿಸಲು ಮೂರು ಅಥವಾ ನಾಲ್ಕು ವಾಹಕನೌಕೆಗಳು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದ್ದವು ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಹಣಕಾಸಿನ ಮತ್ತು ಸಂಘಟನಾತ್ಮಕ ಸಂಕ್ಷೋಭೆಯಿಂದಾಗಿ, ''ಅಡ್ಮಿರಲ್‌ ಕುಜ್ನೆಟ್ಸೊವ್‌‌'' ನೌಕೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯೂ ಸಹ ಕಷ್ಟಕರ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು. 2000ನೇ ವರ್ಷದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ರಷ್ಯಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಆದ ಸುಧಾರಣೆಯು, ರಕ್ಷಣಾಕಾರ್ಯ ಸಂಬಂಧಿ ವಿನಿಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶನೀಡಿದೆ. 2008ರ ನೌಕಾದಿನದಂದು ಅಡ್ಮಿರಲ್‌‌ ವ್ಲಾದಿಮಿರ್‌ ವೈಸೊಟ್ಸ್ಕಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, ಉತ್ತರದ ಮತ್ತು ಪೆಸಿಫಿಕ್‌‌ ಹಡಗುಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಹೊಸ ವಿನ್ಯಾಸದ ಐದು ಅಥವಾ ಆರು ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ರಷ್ಯಾ ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಇದು ಸುಮಾರು 2012–2013ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಳ್ಳಲಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ.<ref>RIA ನೊವೊಸ್ಟಿ. 2008, 27 ಜುಲೈ. [http://en.rian.ru/russia/20080727/115004797.html "ರಷ್ಯಾ ಟು ಹ್ಯಾವ್‌ 5–6 ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌‌ ಇನ್‌ ನಾರ್ದರ್ನ್‌, ಪೆಸಿಫಿಕ್‌ ಫ್ಲೀಟ್ಸ್‌"].</ref> ಸದರಿ ಹೊಸ ವಾಹಕನೌಕೆಯ ಗುಂಪುಗಳು ಸುಮಾರು 2050–2060ರ ವೇಳೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬಲವನ್ನು ಹೊಂದುವಂತೆ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.<ref>RIA ನೊವೊಸ್ಟಿ. 2008, 4 ಏಪ್ರಿಲ್‌‌. [http://en.rian.ru/russia/20080404/103745057.html "ರಷ್ಯಾ ಟು ಹ್ಯಾವ್‌ 5–6 ಏರ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌ ಬೈ 2060—ನೇವಿ ಕಮಾಂಡರ್‌‌"].</ref> ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಷಿಪ್‌ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್‌ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌‌‌‌ಗೆ ಸೇರಿದ ಮೂಲಗಳ ಅನುಸಾರ, ಹೊಸ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳು ಐದನೇ-ಪೀಳಿಗೆಯ ಹೊಸ ಕದನ-ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಮಾನವಚಾಲಿತವಲ್ಲದ ಅಂತರಿಕ್ಷದ ವಾಹನಗಳನ್ನೂ ಸಾಗಿಸಲಿವೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 60,000 ಮೆಟ್ರಿಕ್‌‌ ಟನ್ನುಗಳವರೆಗಿನ ಪಲ್ಲಟನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಲಿವೆ.<ref>http://en.rian.ru/russia/20090227/120342249.html</ref> === ಸ್ಪೇನ್‌ === ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್‌‌ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ ಮೀಸಲಾದ 231-ಮೀಟರ್‌‌‌-ಉದ್ದದ, 27,000 ಟನ್ನುಗಳಷ್ಟಿರುವ ''ಜುವಾನ್‌ ಕಾರ್ಲೋಸ್‌ I'' ನೌಕೆಗೆ 2003ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆಯು ದಕ್ಕಿತು, ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ನವಾಂಟಿಯಾ ಎಂಬ ಹಡಗು ನಿರ್ಮಾಣ ಸಂಸ್ಥೆಯು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರೊಂದಿಗೆ, 2005ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.<ref name="sa-jci">{{cite web| url = http://www.armada.mde.es/ArmadaPortal/page/Portal/ArmadaEspannola/conocenos_modernizacion/02_jc_i--01_antecedentes_es |title = LHD Juan Carlos I |publisher = Armada Española official web site |accessdate = 2009-02-24}}</ref> 2008ರ<ref name="sa-jci"/> ಮಾರ್ಚ್‌ 10ರಂದು ಸದರಿ ಹಡಗು ತನ್ನನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು 2011ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಾರ್ಯಾಚರನೆಗೆ ನಿಯೋಜಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸಿ, ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ಒಂದು ದಾಳಿ ಹಡಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು STOVL ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡಲು ಅನುವಾಗುವಂತೆ, ''ಜುವಾನ್‌ ಕಾರ್ಲೋಸ್‌ I'' ನೌಕೆಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="sa-jci"/> ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್‌‌ ನೌಕಾಪಡೆಯು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿರುವ ಕಡಿಮೆ-ತೀವ್ರತೆಯ ಘರ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸದರಿ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ವಾಯುದಾಳಿಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹಡಗನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಅದು 24,660 ಟನ್ನುಗಳಷ್ಟನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು AV-8B+ ಮೆಟಡಾರ್‌ಗಳು, F-35 ವಿಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ 30 ವಿಮಾನಗಳವರೆಗಿನ ಮಿಶ್ರಿತ ಪಡೆಯನ್ನು ಸಾಗಿಸುವಷ್ಟು ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="sa-jci"/> ಈ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಕೀ-ನೆಗೆತದ ಮತ್ತು ಮೂರು-ಆಯಾಮದ ರೆಡಾರ್‌‌-ಆಧರಿತ ಕಾಳಗದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="sa-jci"/> === ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ === [[ಚಿತ್ರ:Pa2 uk.svg|thumb|right|ಕ್ವೀನ್‌ ಎಲಿಜಬೆತ್‌‌-ವರ್ಗದ ಛಾಪು, ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಎರಡು ಬ್ರಿಟನ್‍ನ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಳ್ಳುತ್ತಿವೆ.]] ''ಕ್ವೀನ್‌ ಎಲಿಜಬೆತ್‌‌'' -ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಎರಡು ಹೊಸ ದೊಡ್ಡದಾದ STOVL ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ನೌಕಾಪಡೆಯು ವ್ಯವಹಾರವೊಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿಹಾಕಿದ್ದು, ಇದರ ಹಿಂದೆ ''ಇನ್‌ವಿನ್ಸಿಬಲ್‌‌‌'' -ವರ್ಗದ ಮೂರು ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವಿದೆ. ಸದರಿ ಹಡಗುಗಳಿಗೆ {{HMS|Queen Elizabeth|CVF|6}} ಮತ್ತು {{HMS|Prince of Wales|CVF|6}} ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="pike_cvf">"[http://www.globalsecurity.org/military/world/europe/cvf.htm ''ಕ್ವೀನ್‌ ಎಲಿಜಬೆತ್‌'' ಕ್ಲಾಸ್‌ ಫ್ಯೂಚರ್‌ ಏರ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್‌ CVF (002)]." ಪೈಕ್‌, J. GlobalSecurity.org.</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/7486683.stm |title=UK &#124; £3.2bn giant carrier deals signed |publisher=BBC News |date=2008-07-03 |accessdate=2009-01-30}}</ref> ಸುಮಾರು 40 ವಿಮಾನಗಳವರೆಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅವು ಹೊಂದಲಿವೆ, ಮತ್ತು ಸರಿಸುಮಾರು 65,000 ಟನ್ನುಗಳವರೆಗಿನ ಪಲ್ಲಟನವನ್ನು ಅವು ಹೊಂದಲಿವೆ. ಮೂಲತಃ ಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದಿನಾಂಕಕ್ಕೆ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ತಡವಾಗಿ, ಈ ಎರಡು ಹಡಗುಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 2016 ಮತ್ತು 2018ರಲ್ಲಿ ಸೇವೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿವೆ.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/7776695.stm ಕ್ಯಾರಿಯರನ್ಸ್‌ ಟು ಎಂಟರ್‌ ಸರ್ವೀಸ್‌ ಲೇಟ್‌]</ref> ಅವುಗಳ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿಮಾನ ಭರಣವು F-35B ಲೈಟ್ನಿಂಗ್‌‌ II ವಿಮಾನಗಳಿಂದ ಪೂರೈಸಲ್ಪಡಲಿದೆ, ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಹಡಗಿನ ಕೂಟವು ಸುಮಾರು 1450ರಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರಲಿದೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.royalnavy.mod.uk/operations-and-support/surface-fleet/future-ships/queen-elizabeth-class/facts-and-figures/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-09-01 |archive-date=2010-08-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100808095121/http://www.royalnavy.mod.uk/operations-and-support/surface-fleet/future-ships/queen-elizabeth-class/facts-and-figures/ |url-status=dead }}</ref> ಈ ಎರಡು ಹಡಗುಗಳು ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ನೌಕಾಪಡೆಗಾಗಿ ಹಿಂದೆಂದೂ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಡದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಮರನೌಕೆಗಳಾಗಲಿವೆ. ಆರಂಭಿಕವಾಗಿ STOVL ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆಂದು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಡಬೇಕಿದ್ದ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು, ಅವುಗಳಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಬೇಕಾಗುವ ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಯ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲು, STOBAR ಅಥವಾ CATOBAR ರಚನಾ-ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲಂತೆ ಇರಬೇಕಾದುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. === ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:CVN-78 Artist Image.jpg|thumb|US ಜೆರಾಲ್ಡ್‌‌ R. ಫೋರ್ಡ್‌-ವರ್ಗದ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಯ ಕಲಾವಿದನ ಛಾಪು]] ಸದ್ಯದ US ಹಡಗುಪಡೆಯಲ್ಲಿರುವ ''ನಿಮಿಟ್ಜ್‌‌'' -ವರ್ಗದ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ''ಜೆರಾಲ್ಡ್‌‌ ಆರ್. ಫೋರ್ಡ್‌'' -ವರ್ಗದ ನೌಕೆಗಳು ಸೇವೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿವೆ (ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಂದು ನಿದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ನಿಮಿಟ್ಜ್‌‌-ವರ್ಗದ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಿವೆ). ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ತೊಡಗಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುವ ಧನಸಹಾಯದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಇರುವ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ, ಹಡಗುಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವಿಮಾನ ಉಡಾವಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ (ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಮ್ಯಾಗ್ನೆಟಿಕ್‌ ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಲಾಂಚ್‌ ಸಿಸ್ಟಂ-EMALS) (ಇದು ಹಳೆಯ ಆವಿ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ) ಮತ್ತು ಮಾನವಚಾಲಿತವಲ್ಲದ ಅಂತರಿಕ್ಷದ ವಾಹನಗಳ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಮುಖ್ಯವಾದ ಹೊಸ ಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. 2007ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ {{USS|John F. Kennedy|CV-67|6}}ನ್ನು ಕಾಯಾಚರಣೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಯುಎಸ್ ಹಡಗುಪಡೆಯು 11 ಭರ್ಜರಿ ವಾಹಕನೌಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಏಳು ಅಥವಾ ಪ್ರಾಯಶಃ ಎಂಟು ಹೊಸ ವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳಿಗಾಗಿ (ಪ್ರತಿ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಗೆ ಒಂದು) ಹೌಸ್‌ ಆರ್ಮ್ಡ್‌ ಸರ್ವೀಸಸ್‌ ಸೀಪವರ್‌‌ ಉಪಸಮಿತಿಯು 2007ರ ಜುಲೈ 24ರಂದು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, F-35Bನ ನೌಕಾದಳಗಳನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುವ, ಚಿಕ್ಕದಾದ, 2 ಶತಕೋಟಿ $ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತದ, 45,000 ಟನ್‌‌‌ನಷ್ಟಿರುವ, ''ಅಮೆರಿಕಾ'' -ವರ್ಗದ ಉಭಯಪಡೆಗಳ ದಾಳಿ ಹಡಗುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ, 100,000 ಟನ್‌‌‌ನಷ್ಟಿರುವ ''ಜೆರಾಲ್ಡ್‌ ಫೋರ್ಡ್‌'' -ವರ್ಗ ವಾಹಕನೌಕೆಗೆ (ಅಂದಾಜಿಸಿದ ಸೇವೆ 2015) ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ 12–14.5 ಶತಕೋಟಿ $ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತದ (ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ 12 ಶತಕೋಟಿ $ನಷ್ಟು ಮೊತ್ತ) ಆಯವ್ಯಯ ರೂಪಿಸುವಿಕೆಯ ಕುರಿತಾದ ಚರ್ಚೆಯು ಆಳಕ್ಕಿಳಿದಿದೆ.<ref name="AFAmag">{{cite journal |last = Kreisher |first = Otto|title = Seven New Carriers (Maybe) |journal = AIR FORCE MAGAZINE, Journal of the Air Force Association |volume = 90 |issue = 10 |pages = 68–71 |month = October |year = 2007 |publisher = Air Force Association |url = http://www.airforce-magazine.com/MagazineArchive/Pages/2007/October%202007/1007carriers.aspx |id = {{ISSN|0730-6784}} |accessdate = 2007-10-02 |format = }}</ref> === ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಇತರ ಬಗೆಗಳು === * ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ-ನಿರೋಧಕ ಯುದ್ಧಸ್ಥಿತಿಯ ವಾಹಕ ನೌಕೆ * ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌‌‌ ವಾಹಕ ನೌಕೆ * ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ದಾಳಿ ಹಡಗು * ಕಡಲವಿಮಾನದ ಸೇವಾ ಹಡಗು * ಬಲೂನು ವಾಹಕ ನೌಕೆ * ವಾಯುಗಾಮಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ * ಜಲಾಂತರ್ಗಾಮಿ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆ === ಸಂಬಂಧಿತ ಪಟ್ಟಿಗಳು === * ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ** ದೇಶದ ಆಧಾರದ ಮೇಲಿನ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ** ರಚನಾ ವಿನ್ಯಾಸದ ಆಧಾರದ ಮೇಲಿನ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ** ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ** ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕಾ ಸೇವೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾಲಯೋಜನೆ * ಉಭಯಪಡೆಗಳ ಸಹಕಾರದ ಯುದ್ಧದ ಹಡಗುಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಮರನೌಕೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|2}} ==ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ== {{Refbegin}} * ಅಡರ್‌‌, ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್‌, "ಮಿಲಿಟರಿ ಏವಿಯೇಷನ್‌", 1909, ಸಂಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಅನುವಾದ: ಲೀ ಕೆನೆಟ್‌, ಏರ್‌ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್‌, ಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌‌ವೆಲ್‌ ವಾಯುಪಡೆಯ ನೆಲೆ ಅಲಬಾಮಾ, 2003, ISBN 1-58566-118-X * ಫ್ರಾನ್ಸಿಲ್ಲಾನ್‌‌, ರೆನೀ J, ''ಟೋಂಕಿನ್‌ ಗಲ್ಫ್‌ ಯಾಚ್ಟ್‌ ಕ್ಲಬ್‌ US ಕ್ಯಾರಿಯರ್‌ ಆಪರೇಷನ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ವಿಯೆಟ್ನಾಂ'', (1988) ISBN 0-87021-696-1 * ಫ್ರೀಡ್‌ಮನ್‌‌, ನೋರ್ಮನ್‌‌, ''U. S. ಏರ್‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌: ಆನ್‌ ಇಲಸ್ಟ್ರೇಟೆಡ್‌ ಡಿಸೈನ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ'', ನೇವಲ್‌ ಇನ್‌‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌‌, 1983. ISBN 0-87021-739-9. ಹಡಗಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ವಿವರವಾದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. * ನೋರ್ಡೀನ್‌‌, ಲೊನ್‌‌, ''ಏರ್‌‌ ವಾರ್‌‌ಫೇರ್‌ ಇನ್‌ ದಿ ಮಿಸೈಲ್‌ ಏಜ್‌‌'', (1985) ISBN 1-58834-083-X * {{cite book|author=Polak, Christian|year=2005|title=Sabre et Pinceau: Par d'autres Français au Japon. 1872–1960|others=Hiroshi Ueki (植木 浩), Philippe Pons, foreword; 筆と刀・日本の中のもうひとつのフランス (1872–1960)|language=French, Japanese|publisher=éd. L'Harmattan}} * {{cite book |last = Sturtivant |first = Ray |title = British Naval Aviation, The Fleet Air Arm, 1917–1990 |publisher = Arm & Armour Press |year = 1990 |location = London |isbn = 0 85368 938 5}} {{Refend}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Commons category|Aircraft carriers}} * [http://www.worldwideaircraftcarriers.com/ ವರ್ಲ್ಡ್‌‌ವೈಡ್‌ ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌‌: ದೆರ್‌ ಸ್ಪೆಸಿಫಿಕೇಷನ್ಸ್‌, ಹಿಸ್ಟರಿ, ಅಂಡ್‌ ಪಿಕ್ಟೋರಿಯಲ್‌ ರಿವ್ಯೂ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100722060901/http://www.worldwideaircraftcarriers.com/ |date=2010-07-22 }} * [http://www.armedforces-int.com/projects/naval-fleet-ships/the-future-carrier-for-uk.asp ಫ್ಯೂಚರ್‌ ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್‌‌: UK. ಆರ್ಮ್ಡ್‌‌ ಫೋರ್ಸಸ್‌ ಇಂಟರ್‌‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090415172246/http://www.armedforces-int.com/projects/naval-fleet-ships/the-future-carrier-for-uk.asp |date=2009-04-15 }} * [http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=4200&amp;tid=200&amp;ct=4 ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ USN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131017130812/http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=4200&tid=200&ct=4 |date=2013-10-17 }} * [http://www.globalsecurity.org/military/systems/ship/cv-design.htm ಹಾರಾಟದ ಅಟ್ಟದ ಸಿಬ್ಬಂದಿ, ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ಕೇಬಲ್‌ಗಳು, ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕವಣೆಗಳ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿ] * [http://science.howstuffworks.com/aircraft-carrier.htm ಹೌ ಸ್ಟಫ್‌ ವರ್ಕ್ಸ್‌‌—ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್ಸ್‌‌] * [http://www.hazegray.org/navhist/carriers/ ಹೇಜ್‌ ಗ್ರೇ & ಅಂಡರ್‌‌ವೇ, ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಏರ್‌‌ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌‌ ಕ್ಯಾರಿಯರ್‌‌ ಲಿಸ್ಟ್ಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170616122119/http://www.hazegray.org/navhist/carriers/ |date=2017-06-16 }}: 1913–2001ರ ಅವಧಿಯ ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಾ ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಡಲ ವಿಮಾನದ ಸೇವಾಹಡಗುಗಳ ಸಮಗ್ರವಾದ ಮತ್ತು ವಿವರವಾದ ಪಟ್ಟೀಕರಣಗಳು, ಛಾಯಾಚಿತ್ರದ ಸಂಪುಟದೊಂದಿಗೆ. * [https://books.google.com/books?id=7igDAAAAMBAJ&amp;pg=PA80 ''ಷಿಪ್ಸ್‌ ದಟ್‌ ಮದರ್‌ ಸೀಪ್ಲೇನ್ಸ್‌: ಕ್ರಾಫ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ "ಹಷ್‌-ಹಷ್‌" ಫ್ಲೀಟ್‌ ಮೇ ಪೇ ಎ ಪಾರ್ಟ್‌ ಇನ್‌ ಫಸ್ಟ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌-ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್‌ ಫ್ಲೈಟ್‌'' ]. ‌‌‌ಪಾಪ್ಯುಲರ್‌ ಸೈನ್ಸ್ ಮಾಸಿಕ, ಫೆಬ್ರುವರಿ 1919, ಪುಟ 80, ಗೂಗಲ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌ ತಾಣದಲ್ಲಿ. {{Warship types of the 19th & 20th centuries}} {{DEFAULTSORT:Aircraft Carrier}} [[ವರ್ಗ:ವಿಮಾನವಾಹಕ ನೌಕೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಡಗಿನ ಬಗೆಗಳು]] ccax78bni3c5wrvusvrjrpsqhn0s3tg 0 24615 1306665 1167664 2025-06-15T18:00:25Z Prnhdl 63675 /* ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ */ 1306665 wikitext text/x-wiki [[File:Gopalaswamy Temple, Gundlupet.jpg|thumb|ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ]] '''ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ''' [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯದ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ]] ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಮೈಸೂರಿನ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೮೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಊಟಿ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಈ ಬೆಟ್ಟವು ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯದ ತಾಣ. ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೪೪೦ ಮೀ. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಮಲೆಯ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ==ಇತಿವೃತ್ತ== * ವರ್ಷದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ತಂಪಾದ ಹವಾಗುಣವಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಲ ಹಾಗೂ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸದಾ ಮಂಜುಮುಸುಕಿದ ವಾತಾವರಣ. ಮಂಜಿನ ಜೊತೆಗೆ ಮಳೆಯ ತುಂತುರು ಹನಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಹಾಗೂ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮೋಡಗಳ ನಡುವೆಯೇ ನಡೆದಾಡಬೇಕಾದ ಸನ್ನಿವೇಶ ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ. ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಬಾಗಿಲಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಿಮದನೀರು ಜಿನುಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. * ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಹಿಮವದ್ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇಲ್ಲಿಯ ದೇವನಿಗೆ. ಬೆಟ್ಟವನ್ನೇರುವ ರಸ್ತೆ ಬಲು ಕಡಿದು. ಮಲೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ಕಾಣಬರುವ ನೋಟ ಅಸದೃಶ. ಬಂಡಿಪುರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಓಡಾಡುವ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ತ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ರಾಶಿ ಹಾಕಿದರೆ ಅದೇ ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ. * ಮೂಲತಃ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರಿದರೂ ತನ್ನ ಅನುಪಮ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ, ತನ್ನದೆ ಆದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸ್ಥಳ ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ. ಪ್ರಚಾರದಿಂದ ತುಂಬಾ ದೂರ. ಅದರಿಂದಾನೆ ಇರಬೇಕು ಇಲ್ಲಿನ ವನ್ಯ ಸಿರಿ ತೀರ ಸಹಜವಾಗಿದೆ. ==ಪುರಾಣ ಹಿನ್ನೆಲೆ== * ದ್ವಾಪರದ ಕೃಷ್ಣನ ವೇಣುಗಾನಕ್ಕೆ ಗೋವುಗಳೆಲ್ಲಾ ಅವನ ಸುತ್ತಲು ಬಂದು ಸೇರುತ್ತಿದ್ದವಂತೆ. ಇಂದು ಅದೇ ಕೃಷ್ಣ, ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತನ್ನ ಕೊಳಲಿನಿಂದ ಸುಮಧುರ ಗಾನ ಸುಧೆ ಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ, ಪ್ರಕೃತಿ ದೇವತೆ ಅವನ ಸುತ್ತಲು ಅಮೋಘವಾಗಿ ನರ್ತಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ವಿಗ್ರಹದ ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ವರ್ಷದ ೩೬೫ ದಿನಗಳೂ ನೀರು ಜಿನುಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. * ಈ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೭೭ ತೀರ್ಥ ಸ್ಥಳಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ ನೋಡಬಹುದು. ಮತ್ತೊಂದು ಅಚ್ಚರಿ ಎಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಗೆಗಳು ಕಾಣ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಐತಿಹ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ ಕಾಗೆಗಳು ಇಲ್ಲಿರುವ ತೀರ್ಥ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಂದು ಹಂಸಗಳಾಗಿ ಹಾರಿ ಹೋದವು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ==ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ== * ಮಾರ್ಗ:ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು-ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ-ಅಲ್ಲಿಂದ ಕೇವಲ ೨೨ ಕಿ.ಮೀ. ಬಂಡಿಪುರದಿಂದ ೧೦ ಕಿ,ಮೀ. ಸಮಯ: ಬೆಳಿಗ್ಗೆ: ೮.೩೦ ರಿಂದ ಸಂಜೆ ೪.೦೦ (ಇದು ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆ ವಿಧಿಸಿರುವ ಸಮಯ) ಪ್ರವೇಶ ಧನ ಕಾರಿನಲ್ಲಾದರೆ ೫೦ ರೂಪಾಯಿ, ಬೈಕಿನಲ್ಲಾದರೆ ೨೫ ರೂಪಾಯಿಗಳು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ಸಹ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಬಸ್ಸೊಂದು ಸಂಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ೫ ಘಂಟೆಗಳ ಪ್ರಯಾಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ(೨೦೫ ಕಿ,ಮೀ.) *ಇಂತಹ ರುದ್ರ-ರಮಣೀಯ ಸ್ಥಳ ಇದೆ. ಬೆಟ್ಟದ ಪ್ರವೇಶದಲ್ಲೆ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಶುಲ್ಕ ಕಟ್ಟುವಾಗ, ಮಧ್ಯಪಾನ, ಧೂಮಪಾನ, ಮಾಂಸಾಹಾರಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಸಂಜೆ ೬ ಘಂಟೆ ಮೇಲೆ ಅಲ್ಲಿ ಇರೋಹಾಗಿಲ್ಲ. ರಾತ್ರಿ ವಾಸ್ತವ್ಯ ಅಂತೂ ಇಲ್ಲವೇಇಲ್ಲಾಂತ ವನಪಾಲಕರೆ ಎಚ್ಚರಿಸ್ತಾರೆ. ಸಂಜೆ ೭ ರ ನಂತರ ಕಾಡಾನೆಗಳ ಸಂಚಾರ ಶುರುವಾಗತ್ತೆ. ಅಪಾಯ ಕಟ್ಟಿಟ್ಟ ಬುತ್ತಿ ಎಂಬ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಅದು. ==ಪ್ರಯಾಣದ ಅನುಭವ/ನಿಸರ್ಗದ ರಮಣೀಯತೆ== * ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೋಕೆ ಮುಂಚೆ ಮೇಲೆ ನಡುಕ ಹುಟ್ಟಿಸೋಷ್ಟು ಚಳಿಯಾಗುತ್ತೆ ಅನ್ನೋ ಯಾವ ಸೂಚನೆನೂ ಅಲ್ಲಿನ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಸಿಗೋಲ್ಲ. ಎರಡು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಗುತ್ತೆ ನೋಡಿ ಥಂಡಿಯ ಅನುಭವ. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಹವಾ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅನುಭವ ಅನ್ನಿಸಿದ್ರು, ಆಮೇಲೆ ಗಾಳಿ ಬೀಸೋಕೆ ಶುರುವಾದ್ರೆ, ಹಲ್ಲುಗಳೆಲೆಲ್ಲಾ ಕಟಕಟಾಂತಾ ಮೈ ನಡುಗೋಕೆ ಶುರುವಾಗುತ್ತೆ. * ೬ ಕಿ.ಮಿ. ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶೆಖೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮೇಲೆ ಗಡಗಡ ನಡುಗಿಸೋ ಚಳಿ. ಜೂನ್ನಲ್ಲೆ ಹೀಗೆ ಇನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್‍ನಲ್ಲಿ ಆ ಕೃಷ್ಣನೆ ಗತಿ. ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿ ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಬೆಕ್ಕಸ ಬೆರೆಗಿನ ಉದ್ಗಾರ. ಅರಳಿದ ಕಂಗಳು, ಮೂಕ ವಿಸ್ಮಿತ ನೋಟ, ಮಾತು ಮರೆತ ಮೆದುಳು, ಭೂಲೋಕವೋ, ಗಂಧರ್ವ ಲೋಕವೋ, ಒಂದು ತಿಳಿಯದ ಗೊಂದಲ. ಇದು ತಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗುವ ಅನುಭವ. * ಎತ್ತಣಿಂದೆತ್ತ ನೋಡಿದರೂ ಹಚ್ಚ ಹಸುರಿನ ರಾಶಿ. ಅತ್ತ ಓಡುವಾಸೆ, ಆದರೆ ಗೋಪಾಲನನ್ನು ಕಾಣದೆ ಹೋಗುವುದಾದ್ರು ಹೇಗೆ. ದೈವ ಭಕ್ತಿ ನಮ್ಮ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ದೇವಾಲಯದೆಡೆಗೆ ಎಳೆದರೆ, ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಮಾತ್ರ ಕೃಷ್ಣನ ಲೀಲಾಲೋಕದ ಕಡೆ. ನಮಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ದೇವಾಲಯದ ಬಳಿ ಬಂದಿರುತ್ತೀವಿ. ಆ ಕಾಡಿನ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಮನಸೋತ ಆ ಕೃಷ್ಣನೇ ನಾಟ್ಯಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು, ಕೊಳಲು ನುಡಿಸುತ್ತಾ ಮಂದಸ್ಮಿತವಾಗಿ ನಸುನಗುತ್ತಾ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಾನೆ. ಅದೆಂತಹ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿ. * ಅವನೆದುರು ನಿಂತು ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿದರೆ, ಕಿವಿಗೆ ಕೊಳಲಿನ ಇಂಪಿನ ದನಿ. ಮನದಲ್ಲಿ ಹೊರಗಿನ, ಪ್ರಕೃತಿಸೌಂದರ್ಯ, ಇವೆರೆಡರಲ್ಲು ಲೀನವಾಗಿ ನಾನು ನಿನ್ನೊಳಗೋ, ನೀನು ನನ್ನೊಳಗೊ ಎಂಬಂತೆ ದರುಶನ ನೀಡುವ ಆ ಭಗವಂತ. ದರುಶನ ಮುಗಿಸಿ ಅಲ್ಲಿನ ಅರ್ಚಕರು ಕೊಡುವ ಅಮೃತ ಸಮಾನವಾದ, ರುಚಿಯಾದ ಸಿಹಿ [[ಪೊಂಗಲ್]] ಮತ್ತು [[ಪುಳಿಯೋಗರೆ]] ಎಂಬ ಪ್ರಸಾದ ಸವಿದು ಹೊರ ಬಂದರೆ ಕೃಷ್ಣನ ಲೀಲಾ ಲೋಕ, ಕಾಡಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಕೈ ಬೀಸಿ ಕರೆಯುತ್ತೆ. * ಪುಟಿದೇಳುವ ಮನಸ್ಸು, ಚಿಗರೆಯಂತ ಉತ್ಸಾಹ, ಕಾಡಿನ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿ ಬಿಡಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆ. ಕಾಡಿನೊಳಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಶುರುವಾದ್ರೆ ಅವರ್ಣನೀಯ ಅನುಭವ. ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಿನ ಬೋಳುಗುಡ್ಡ. ಅದರ ಹಿಂದೆ ಅಗಾಧ ಮರಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ದಟ್ಟ ಹಸಿರಿನ ವನ, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಬಂಡೆಗಳು, ಕೊಳಗಳು, ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಕೇಳುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಗಾನ, ತಂಪಾದ ಗಾಳಿ, ಅವುಗಳ ಕೂಗು, ಸಾರಂಗ, ಜಿಂಕೆಗಳ ನೆಗೆದಾಟ. ಅಬ್ಬಬ್ಬ ಇದೇ ಇರಬೇಕು ಕೃಷ್ಣನ ಗೋವರ್ಧನ ಗಿರಿ. * ಮುಂಜಾನೆ ಭೇಟಿ ನಿಜಕ್ಕು ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯ. ಅರಣ್ಯವೇ ಮಾಯ. ಆಗಸದಲ್ಲಿ ನಿಂತ ನಾರದನಂತೆ ನಾವುಗಳು. ಮೋಡಗಳ ಮಡಿಲಿನಲ್ಲಿ ಓಲಾಡುತ್ತಿರುವ ಅನುಭವ. ಸುತ್ತಲು ನಮ್ಮನ್ನಾವರಿಸಿದ ಹಿಮ, ಆ ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾದ ಅರಣ್ಯ. ಅದರೊಳಗೆ ನಾವು ನಮ್ಮೊಳಗೆ ಭಗವಂತ. ಅದೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವ. ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೧೧ ಘಂಟೆವರೆಗೂ ಹಿಮದ ರಾಶಿ. ಹತ್ತಿಪ್ಪತ್ತು ಅಡಿಯ ದೂರದ ದೃಶ್ಯಗಳು ಕಣ್ಮರೆ. * ಗಾಳಿ ಬೀಸಿದಾಗ ಕಾಣುವ ಅರಣ್ಯ, ಅಬ್ಬಬ್ಬಾ ಇಂತಹ ರಮಣೀಯ ದೃಶ್ಯಗಳು ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಸಂಜೆನೆ ಚಳಿ ಅನುಭವ ಆಗಿದ್ರಿಂದ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಉಡುಪು ಧರಿಸಿ ಬಂದಿದ್ರಿಂದ ಚಳಿಯಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಪಾರಾದ್ವಿ. ಆದರು ಗಡಗಡ ನಡುಗಿಸುವ ಚಳಿ. ಊಟಿ ಕೊಡೈಕೆನಾಲ್ನ ನೀವಾಳಿಸಬೇಕು. ಇದರ ಸೌಂದರ್ಯದ ಮುಂದೆ. ಹನ್ನೊಂದರ ನಂತರ ಶುರುವಾಯ್ತು. ಪ್ರಕೃತಿ ಮಾತೆಯ ನರ್ತನದ ದೃಶ್ಯಗಳ ಸರಮಾಲೆ. * ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಿ ಆನೆಗಳು ಅನೋ ಉದ್ಗಾರ. ದೂರದಲ್ಲ್ ನಾಲ್ಕು ಆನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬರ್ತಿದೆ ಸಣ್ಣ ಮರಿಯಾನೆಯೊಂದು. ಅದೆಂತಹ ಗಜ ಗಾಂಭೀರ್ಯ. ಝೂನಲ್ಲಿ ನೋಡೋಕ್ಕೂ ಆ ಕಾಡಿನ ಮದ್ಯ ನೋಡೊಕು. ಅದೆಂತಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸ. ಸುಮಾರ್ ೪೫ ನಿಮಿಷ ಗಜ ಪಡೆಯ ದರ್ಶನ. ಅಷ್ಟ್ರಲ್ಲಿ ನಾವೇನ್ ಕಮ್ಮಿ ನಮ್ಮನ್ನೂ ನೋಡಿಂತ ಬಂದ್ವು ಸಾರಂಗಗಳ ಹಿಂಡು. ಅಯ್ಯಯ್ಯೊ ಬೈನಾಕುಲರ್ ತರಲಿಲ್ವೆ ಅನ್ನೋ ಸಂಕಟ. * ಆದ್ರು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರ, ಸಾರಂಗಗಳು ಮೇಯ್ತಿದ ಬೋಳುಗುಡ್ಡದ ಪಕ್ಕದ ಗುಡ್ಡದಿಂದ ಬಂತು ನೋಡಿ ಜಿಂಕೆಗಳ ಹಿಂಡು. ಜಿಂಕೆ, ಸಾರಂಗ, ಆನೆಗಳು, ಒಂದೆಡೆ ಕೂತು ಮೂರು ವನ್ಯಜೀವಿಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ನೋಡೋ ಸೌಭಾಗ್ಯ. ನಮ್ಮನ್ನು ಕಂಡು ಬೆದರಿದಂತೆ ವರ್ತಿಸಿದ ಆನೆಗಳ ಹಿಂಡು ಒಮ್ಮೆ ಜೋರಾಗಿ ಘೀಳಿಟ್ವು. ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆದರಿಸಲಿಕ್ಕೆ ಶುರು ಮಾಡಿದ್ವು. ಕೆಲ ಕ್ಷಣದ ನಂತರ ನಮ್ಮಿಂದ ಅವಕ್ಕೇನು ತೊಂದರೆ ಇಲ್ಲಾಂತ ಗೊತ್ತಾಗಿ ಹಾಯಾಗಿ ಮರಿ ಜೊತೆ ಮೇಯ್ತಾ ಮೇಯ್ತಾ ನಲಿದಾಡೋಕೆ ಶುರು ಮಾಡಿದ್ವು. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೂ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಮರಾಕ್ಕೂ ಬಿಡುವು ಅಂಬೋದೆ ಇಲ್ಲಾ. ಗಜಪಡೆಯನ್ನ ಕ್ಯಾಮರಾದಲ್ಲಿ ಹೆಡೆಮುರಿಕಟ್ಟಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದ್ದಾಯ್ತು. ಜಿಂಕೆ ಸಾರಂಗಗಳು ತುಂಬಾ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿದ್ರ್ರಿಂದ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಲಿಲ್ಲ. ==Gallery== <gallery> File:GOPALSWAMY HILLS 012.jpg| The Road to GS Hill File:GOPALSWAMY HILLS 107.jpg|<center>helianthus garden</center> File:2012-bandipur-gopalaswamy.jpg|Views from the hill File:Hindu Temple Entrance.jpg|The temple arch File:HimavadGopalaswamyBetta01.JPG|The temple road File:Gopala Swamy Temple in Bandipur National Park.jpg|View of the temple File:2005-himavad-gopalaswamy.jpg|The temple courtyard </gallery> {{ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಟ್ಟಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಟ್ಟಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ದೇವಾಲಯಗಳು]] n4a0yuixmssh34lnbwyqbhsteu7ave3 1306713 1306665 2025-06-16T10:44:28Z Prnhdl 63675 ಇನ್ಪೋಬಾಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಯಾಣ ಸಂಭಂದಿತ ಮಾಹಿತಿ ಸೇರಿಸಿದೆ. 1306713 wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain | name = ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಡ | etymology = ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ | other_name = ದಕ್ಷಿಣ ಗೋವರ್ಧನಗಿರಿ | native_name_lang = kn | language = ಕನ್ನಡ | location = ಕಾಳಿಪುರ, [[ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ]] ತಾಲೂಕು, [[ಚಾಮರಾಜನಗರ]] ಜಿಲ್ಲೆ, [[ಕರ್ನಾಟಕ]] | map = India Karnataka#India | map_caption = ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ, ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ | map_size = 290 | label_position = right | photo = File:Sri Himavad Gopalaswamy Hill, Bandipur, Gundalpet, Karnataka, South India, South Asia.jpg | photo_caption = ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಡ | elevation_m = 1454 | elevation_ref = above [[Mean Sea Level|MSL]] | elevation_ft = | elevation_ref = | coordinates ={{coord|11|43|14.2|N|76|34|49.2|E|type:mountain_region:IN_scale:100000|format=dms|display=inline,title}} }} [[File:Gopalaswamy Temple, Gundlupet.jpg|thumb|ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ]] '''ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ''' [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯದ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ]] ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. ಮೈಸೂರಿನ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ೮೦ ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಊಟಿ ಹೆದ್ದಾರಿಯ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಈ ಬೆಟ್ಟವು ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯದ ತಾಣ. ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೪೪೦ ಮೀ. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಮಲೆಯ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ==ಇತಿವೃತ್ತ== * ವರ್ಷದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ತಂಪಾದ ಹವಾಗುಣವಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಲ ಹಾಗೂ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸದಾ ಮಂಜುಮುಸುಕಿದ ವಾತಾವರಣ. ಮಂಜಿನ ಜೊತೆಗೆ ಮಳೆಯ ತುಂತುರು ಹನಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಹಾಗೂ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮೋಡಗಳ ನಡುವೆಯೇ ನಡೆದಾಡಬೇಕಾದ ಸನ್ನಿವೇಶ ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ. ದೇವಾಲಯದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಬಾಗಿಲಿನ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಿಮದನೀರು ಜಿನುಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. * ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಹಿಮವದ್ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇಲ್ಲಿಯ ದೇವನಿಗೆ. ಬೆಟ್ಟವನ್ನೇರುವ ರಸ್ತೆ ಬಲು ಕಡಿದು. ಮಲೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಿಂದ ಕಾಣಬರುವ ನೋಟ ಅಸದೃಶ. ಬಂಡಿಪುರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಓಡಾಡುವ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ತ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಒಂದೆಡೆ ರಾಶಿ ಹಾಕಿದರೆ ಅದೇ ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲ ಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ. * ಮೂಲತಃ ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರಿದರೂ ತನ್ನ ಅನುಪಮ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ, ತನ್ನದೆ ಆದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸ್ಥಳ ಹಿಮವದ್ ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ಬೆಟ್ಟ. ಪ್ರಚಾರದಿಂದ ತುಂಬಾ ದೂರ. ಅದರಿಂದಾನೆ ಇರಬೇಕು ಇಲ್ಲಿನ ವನ್ಯ ಸಿರಿ ತೀರ ಸಹಜವಾಗಿದೆ. ==ಪುರಾಣ ಹಿನ್ನೆಲೆ== * ದ್ವಾಪರದ ಕೃಷ್ಣನ ವೇಣುಗಾನಕ್ಕೆ ಗೋವುಗಳೆಲ್ಲಾ ಅವನ ಸುತ್ತಲು ಬಂದು ಸೇರುತ್ತಿದ್ದವಂತೆ. ಇಂದು ಅದೇ ಕೃಷ್ಣ, ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತನ್ನ ಕೊಳಲಿನಿಂದ ಸುಮಧುರ ಗಾನ ಸುಧೆ ಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ, ಪ್ರಕೃತಿ ದೇವತೆ ಅವನ ಸುತ್ತಲು ಅಮೋಘವಾಗಿ ನರ್ತಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ವಿಗ್ರಹದ ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ವರ್ಷದ ೩೬೫ ದಿನಗಳೂ ನೀರು ಜಿನುಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. * ಈ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೭೭ ತೀರ್ಥ ಸ್ಥಳಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ ನೋಡಬಹುದು. ಮತ್ತೊಂದು ಅಚ್ಚರಿ ಎಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಗೆಗಳು ಕಾಣ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಐತಿಹ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ ಕಾಗೆಗಳು ಇಲ್ಲಿರುವ ತೀರ್ಥ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಂದು ಹಂಸಗಳಾಗಿ ಹಾರಿ ಹೋದವು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ==ಮಾರ್ಗಸೂಚಿ== * ಮಾರ್ಗ:ಬೆಂಗಳೂರು-ಮೈಸೂರು-ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಕೇವಲ ೨೨ ಕಿ.ಮೀ. ಬಂಡಿಪುರದಿಂದ ೧೦ ಕಿ,ಮೀ. ಪ್ರವೇಶ ಧನ ಕಾರಿನಲ್ಲಾದರೆ ೫೦ ರೂಪಾಯಿ, ಬೈಕಿನಲ್ಲಾದರೆ ೨೫ ರೂಪಾಯಿಗಳು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ಸಹ ಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಬಸ್ಸೊಂದು ಸಂಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ೫ ಘಂಟೆಗಳ ಪ್ರಯಾಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ(೨೦೫ ಕಿ,ಮೀ.) * ಸಮಯ: ಬೆಳಿಗ್ಗೆ: ೮.೩೦ ರಿಂದ ಸಂಜೆ ೪.೦೦ (ಇದು ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆ ವಿಧಿಸಿರುವ ಸಮಯ) * ಖಾಸಗಿ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಪ್ರವೇಶ ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ. ಬೆಟ್ಟದ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದಿಂದ [[ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮ|ಕ.ರಾ.ರ.ಸಾ.ನಿ]]ದ ಬಸ್ಸುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಹೋಗಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಬಸ್ಸುಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಹೋಗಿ ಬರುವ ದರ ೭೦ ರೂಪಾಯಿಗಳು. * ಮೊಬೈಲ್ ಪೋನ್ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇತರೆ ಯಾವುದೇ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. * ಕಾರು, ಬಸ್ಸು, ಇತರೆ ವಾಹನ ನಿಲುಗಡೆಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವಿದೆ. ಇದು ಪಾವತಿ ನಿಲುಗಡೆ ಮಾತ್ರ. * [[ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮ|ಕ.ರಾ.ರ.ಸಾ.ನಿ]]ದ ಬಸ್ಸುಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ರಹಿತ(ದರ-ಒಬ್ಬರಿಗೆ ೮೫ ರೂ) ಬಸ್ಸುಗಳು ಸಂಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಗುಂಡ್ಲುಪೇಟೆಯಿಂದ ಬೆಟ್ಟದ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರಕ್ಕೆ ದರ-ಒಬ್ಬರಿಗೆ ೩೫ ರೂ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಹೋಗಿ ಬರುವ ದರ ೭೦ ರೂಪಾಯಿಗಳು. (ಎಲ್ಲಾ ದರಗಳು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ ರಲ್ಲಿ ಇದ್ದಂತೆ) * ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮದ್ಯಾಹ್ನ ಉಚಿತ ಅನ್ನ ಪ್ರಸಾದವಿರುತ್ತದೆ. *ಇಂತಹ ರುದ್ರ-ರಮಣೀಯ ಸ್ಥಳ ಇದೆ. ಬೆಟ್ಟದ ಪ್ರವೇಶದಲ್ಲೆ ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯ ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಶುಲ್ಕ ಕಟ್ಟುವಾಗ, ಮಧ್ಯಪಾನ, ಧೂಮಪಾನ, ಮಾಂಸಾಹಾರಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಸಂಜೆ ೪.೩೦ ರ ನಂತರ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಇರಲು ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ರಾತ್ರಿ ವಾಸ್ತವ್ಯ ಅಂತೂ ಇಲ್ಲವೇಇಲ್ಲಾಂತ ವನಪಾಲಕರೆ ಎಚ್ಚರಿಸ್ತಾರೆ. ಸಂಜೆ ೭ ರ ನಂತರ ಕಾಡಾನೆಗಳ ಸಂಚಾರ ಶುರುವಾಗತ್ತೆ. ಅಪಾಯ ಕಟ್ಟಿಟ್ಟ ಬುತ್ತಿ ಎಂಬ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಅದು. ==ಪ್ರಯಾಣದ ಅನುಭವ/ನಿಸರ್ಗದ ರಮಣೀಯತೆ== * ಬೆಟ್ಟ ಹತ್ತೋಕೆ ಮುಂಚೆ ಮೇಲೆ ನಡುಕ ಹುಟ್ಟಿಸೋಷ್ಟು ಚಳಿಯಾಗುತ್ತೆ ಅನ್ನೋ ಯಾವ ಸೂಚನೆನೂ ಅಲ್ಲಿನ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ಸಿಗೋಲ್ಲ. ಎರಡು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಗುತ್ತೆ ನೋಡಿ ಥಂಡಿಯ ಅನುಭವ. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಹವಾ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅನುಭವ ಅನ್ನಿಸಿದ್ರು, ಆಮೇಲೆ ಗಾಳಿ ಬೀಸೋಕೆ ಶುರುವಾದ್ರೆ, ಹಲ್ಲುಗಳೆಲೆಲ್ಲಾ ಕಟಕಟಾಂತಾ ಮೈ ನಡುಗೋಕೆ ಶುರುವಾಗುತ್ತೆ. * ೬ ಕಿ.ಮಿ. ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶೆಖೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮೇಲೆ ಗಡಗಡ ನಡುಗಿಸೋ ಚಳಿ. ಜೂನ್ನಲ್ಲೆ ಹೀಗೆ ಇನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್‍ನಲ್ಲಿ ಆ ಕೃಷ್ಣನೆ ಗತಿ. ಬೆಟ್ಟದ ತುದಿ ತಲುಪುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಬೆಕ್ಕಸ ಬೆರೆಗಿನ ಉದ್ಗಾರ. ಅರಳಿದ ಕಂಗಳು, ಮೂಕ ವಿಸ್ಮಿತ ನೋಟ, ಮಾತು ಮರೆತ ಮೆದುಳು, ಭೂಲೋಕವೋ, ಗಂಧರ್ವ ಲೋಕವೋ, ಒಂದು ತಿಳಿಯದ ಗೊಂದಲ. ಇದು ತಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗುವ ಅನುಭವ. * ಎತ್ತಣಿಂದೆತ್ತ ನೋಡಿದರೂ ಹಚ್ಚ ಹಸುರಿನ ರಾಶಿ. ಅತ್ತ ಓಡುವಾಸೆ, ಆದರೆ ಗೋಪಾಲನನ್ನು ಕಾಣದೆ ಹೋಗುವುದಾದ್ರು ಹೇಗೆ. ದೈವ ಭಕ್ತಿ ನಮ್ಮ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ದೇವಾಲಯದೆಡೆಗೆ ಎಳೆದರೆ, ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಮಾತ್ರ ಕೃಷ್ಣನ ಲೀಲಾಲೋಕದ ಕಡೆ. ನಮಗೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದಂತೆ ದೇವಾಲಯದ ಬಳಿ ಬಂದಿರುತ್ತೀವಿ. ಆ ಕಾಡಿನ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಮನಸೋತ ಆ ಕೃಷ್ಣನೇ ನಾಟ್ಯಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು, ಕೊಳಲು ನುಡಿಸುತ್ತಾ ಮಂದಸ್ಮಿತವಾಗಿ ನಸುನಗುತ್ತಾ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಾನೆ. ಅದೆಂತಹ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿ. * ಅವನೆದುರು ನಿಂತು ಕಣ್ಮುಚ್ಚಿದರೆ, ಕಿವಿಗೆ ಕೊಳಲಿನ ಇಂಪಿನ ದನಿ. ಮನದಲ್ಲಿ ಹೊರಗಿನ, ಪ್ರಕೃತಿಸೌಂದರ್ಯ, ಇವೆರೆಡರಲ್ಲು ಲೀನವಾಗಿ ನಾನು ನಿನ್ನೊಳಗೋ, ನೀನು ನನ್ನೊಳಗೊ ಎಂಬಂತೆ ದರುಶನ ನೀಡುವ ಆ ಭಗವಂತ. ದರುಶನ ಮುಗಿಸಿ ಅಲ್ಲಿನ ಅರ್ಚಕರು ಕೊಡುವ ಅಮೃತ ಸಮಾನವಾದ, ರುಚಿಯಾದ ಸಿಹಿ [[ಪೊಂಗಲ್]] ಮತ್ತು [[ಪುಳಿಯೋಗರೆ]] ಎಂಬ ಪ್ರಸಾದ ಸವಿದು ಹೊರ ಬಂದರೆ ಕೃಷ್ಣನ ಲೀಲಾ ಲೋಕ, ಕಾಡಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಕೈ ಬೀಸಿ ಕರೆಯುತ್ತೆ. * ಪುಟಿದೇಳುವ ಮನಸ್ಸು, ಚಿಗರೆಯಂತ ಉತ್ಸಾಹ, ಕಾಡಿನ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿ ಬಿಡಬೇಕೆಂಬ ಬಯಕೆ. ಕಾಡಿನೊಳಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಶುರುವಾದ್ರೆ ಅವರ್ಣನೀಯ ಅನುಭವ. ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಿನ ಬೋಳುಗುಡ್ಡ. ಅದರ ಹಿಂದೆ ಅಗಾಧ ಮರಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ದಟ್ಟ ಹಸಿರಿನ ವನ, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಬಂಡೆಗಳು, ಕೊಳಗಳು, ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ಕೇಳುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಗಾನ, ತಂಪಾದ ಗಾಳಿ, ಅವುಗಳ ಕೂಗು, ಸಾರಂಗ, ಜಿಂಕೆಗಳ ನೆಗೆದಾಟ. ಅಬ್ಬಬ್ಬ ಇದೇ ಇರಬೇಕು ಕೃಷ್ಣನ ಗೋವರ್ಧನ ಗಿರಿ. * ಮುಂಜಾನೆ ಭೇಟಿ ನಿಜಕ್ಕು ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯ. ಅರಣ್ಯವೇ ಮಾಯ. ಆಗಸದಲ್ಲಿ ನಿಂತ ನಾರದನಂತೆ ನಾವುಗಳು. ಮೋಡಗಳ ಮಡಿಲಿನಲ್ಲಿ ಓಲಾಡುತ್ತಿರುವ ಅನುಭವ. ಸುತ್ತಲು ನಮ್ಮನ್ನಾವರಿಸಿದ ಹಿಮ, ಆ ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾದ ಅರಣ್ಯ. ಅದರೊಳಗೆ ನಾವು ನಮ್ಮೊಳಗೆ ಭಗವಂತ. ಅದೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವ. ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೧೧ ಘಂಟೆವರೆಗೂ ಹಿಮದ ರಾಶಿ. ಹತ್ತಿಪ್ಪತ್ತು ಅಡಿಯ ದೂರದ ದೃಶ್ಯಗಳು ಕಣ್ಮರೆ. * ಗಾಳಿ ಬೀಸಿದಾಗ ಕಾಣುವ ಅರಣ್ಯ, ಅಬ್ಬಬ್ಬಾ ಇಂತಹ ರಮಣೀಯ ದೃಶ್ಯಗಳು ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಸಂಜೆನೆ ಚಳಿ ಅನುಭವ ಆಗಿದ್ರಿಂದ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಉಡುಪು ಧರಿಸಿ ಬಂದಿದ್ರಿಂದ ಚಳಿಯಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಪಾರಾದ್ವಿ. ಆದರು ಗಡಗಡ ನಡುಗಿಸುವ ಚಳಿ. ಊಟಿ ಕೊಡೈಕೆನಾಲ್ನ ನೀವಾಳಿಸಬೇಕು. ಇದರ ಸೌಂದರ್ಯದ ಮುಂದೆ. ಹನ್ನೊಂದರ ನಂತರ ಶುರುವಾಯ್ತು. ಪ್ರಕೃತಿ ಮಾತೆಯ ನರ್ತನದ ದೃಶ್ಯಗಳ ಸರಮಾಲೆ. * ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಿ ಆನೆಗಳು ಅನೋ ಉದ್ಗಾರ. ದೂರದಲ್ಲ್ ನಾಲ್ಕು ಆನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬರ್ತಿದೆ ಸಣ್ಣ ಮರಿಯಾನೆಯೊಂದು. ಅದೆಂತಹ ಗಜ ಗಾಂಭೀರ್ಯ. ಝೂನಲ್ಲಿ ನೋಡೋಕ್ಕೂ ಆ ಕಾಡಿನ ಮದ್ಯ ನೋಡೊಕು. ಅದೆಂತಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸ. ಸುಮಾರ್ ೪೫ ನಿಮಿಷ ಗಜ ಪಡೆಯ ದರ್ಶನ. ಅಷ್ಟ್ರಲ್ಲಿ ನಾವೇನ್ ಕಮ್ಮಿ ನಮ್ಮನ್ನೂ ನೋಡಿಂತ ಬಂದ್ವು ಸಾರಂಗಗಳ ಹಿಂಡು. ಅಯ್ಯಯ್ಯೊ ಬೈನಾಕುಲರ್ ತರಲಿಲ್ವೆ ಅನ್ನೋ ಸಂಕಟ. * ಆದ್ರು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರ, ಸಾರಂಗಗಳು ಮೇಯ್ತಿದ ಬೋಳುಗುಡ್ಡದ ಪಕ್ಕದ ಗುಡ್ಡದಿಂದ ಬಂತು ನೋಡಿ ಜಿಂಕೆಗಳ ಹಿಂಡು. ಜಿಂಕೆ, ಸಾರಂಗ, ಆನೆಗಳು, ಒಂದೆಡೆ ಕೂತು ಮೂರು ವನ್ಯಜೀವಿಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ನೋಡೋ ಸೌಭಾಗ್ಯ. ನಮ್ಮನ್ನು ಕಂಡು ಬೆದರಿದಂತೆ ವರ್ತಿಸಿದ ಆನೆಗಳ ಹಿಂಡು ಒಮ್ಮೆ ಜೋರಾಗಿ ಘೀಳಿಟ್ವು. ನಮ್ಮನ್ನು ಹೆದರಿಸಲಿಕ್ಕೆ ಶುರು ಮಾಡಿದ್ವು. ಕೆಲ ಕ್ಷಣದ ನಂತರ ನಮ್ಮಿಂದ ಅವಕ್ಕೇನು ತೊಂದರೆ ಇಲ್ಲಾಂತ ಗೊತ್ತಾಗಿ ಹಾಯಾಗಿ ಮರಿ ಜೊತೆ ಮೇಯ್ತಾ ಮೇಯ್ತಾ ನಲಿದಾಡೋಕೆ ಶುರು ಮಾಡಿದ್ವು. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೂ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಮರಾಕ್ಕೂ ಬಿಡುವು ಅಂಬೋದೆ ಇಲ್ಲಾ. ಗಜಪಡೆಯನ್ನ ಕ್ಯಾಮರಾದಲ್ಲಿ ಹೆಡೆಮುರಿಕಟ್ಟಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದ್ದಾಯ್ತು. ಜಿಂಕೆ ಸಾರಂಗಗಳು ತುಂಬಾ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿದ್ರ್ರಿಂದ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಲಿಲ್ಲ. ==Gallery== <gallery> File:GOPALSWAMY HILLS 012.jpg| The Road to GS Hill File:GOPALSWAMY HILLS 107.jpg|<center>helianthus garden</center> File:2012-bandipur-gopalaswamy.jpg|Views from the hill File:Hindu Temple Entrance.jpg|The temple arch File:HimavadGopalaswamyBetta01.JPG|The temple road File:Gopala Swamy Temple in Bandipur National Park.jpg|View of the temple File:2005-himavad-gopalaswamy.jpg|The temple courtyard </gallery> {{ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಟ್ಟಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಟ್ಟಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ದೇವಾಲಯಗಳು]] l5i9armbg93duc4e125pndqx6yk1985 0 24978 1306696 1287838 2025-06-16T06:05:38Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306696 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Village of karnataka|thumbnail]] {{For|the Willie Nelson album|Country Music (Willie Nelson album)}} {{Infobox music genre |name=Country music |color=white |bgcolor=brown |stylistic_origins=[[Appalachian music|Appalachian folk music]], [[Music of the Maritimes|Maritime folk music]], [[Gospel music|Gospel]], [[Music of the United Kingdom|Anglo]], [[Celtic music]] and [[Old-time music]] |cultural_origins=Early 20th century [[Atlantic Canada]] and the [[Southern United States]] |instruments=[[Guitar]] - [[Bass guitar|Bass]] - [[Dobro]] - [[Pedal steel guitar|Steel Guitar]] - [[Mandolin]] - [[Banjo]] - [[Double Bass]] - [[Fiddle]] - [[Piano]] - [[electronic keyboard]] - [[Drum]]s - [[Harmonica]] - [[Vocals]] |popularity= 1920s–present High in [[Australia]], [[Canada]] and the US, <br /> Medium in [[United Kingdom]], [[Ireland]], Scandinavia and [[New Zealand]]<br /> Low in [[Asia]], [[Africa]], [[Latin America]] and mainland [[Europe]]. <!--- sources needed ---> |derivatives=[[Rock and Roll]], [[Dansband]], [[Roots rock]], [[Southern rock]], [[Heartland rock]] |subgenrelist= [[List of country genres]] |subgenres=[[Bakersfield sound]] - [[Bluegrass music|Bluegrass]] - [[Close harmony]] - [[Honky tonk]] - [[Jug band]] - [[Lubbock sound]] - [[Nashville sound]] - [[Neotraditional country]] - [[Outlaw country]] - [[Red Dirt (music)|Red Dirt]] - [[Western swing]] - [[Texas country music|Texas country]] |fusiongenres=[[Alternative country]] - [[Country rock]] - [[Psychobilly]] - [[Rockabilly]] - [[Gothabilly]] - [[Cowpunk]] - [[Country-rap]] - [[Country pop]] - [[Country soul]] - [[Southern soul]] |other_topics=[[List of country musicians|Country musicians]] - [[List of years in country music]] }} [[ಚಿತ್ರ:Dolly Parton in Nashville cropped.jpg|thumb|right|80px|ಡೊಲಿ ಪಾರ್ಟನ್‌]] [[ಚಿತ್ರ:Vernon Dalhart 01.jpg|thumb|right|80px|ವೆರ್ನಾನ್‌‌ ಡಾಲ್‌ಹಾರ್ಟ್‌]] '''ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ''' (ಅಥವಾ '''ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡು''' ) ಎಂಬುದು, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ದಕ್ಷಿಣದ ಭಾಗ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾದ ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕಂಡು ಬಂದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಗೀತದ ಸ್ವರೂಪಗಳ ಒಂದು ಹದವಾದ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ. ಇದು 1920ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು ಕ್ಷಿಪ್ರವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು.<ref name="Peterson">ಪೀಟರ್‌‌ಸನ್‌‌, ರಿಚರ್ಡ್‌ A. (1999). ''ಕ್ರಿಯೇಟಿಂಗ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌: ಫ್ಯಾಬ್ರಿಕೇ ಟಿಂಗ್‌ ಅಥೆಂಟಿಸಿಟಿ'', ಪುಟ 9. ISBN 0-226-66285-3.</ref> ==''ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ''ಪ್ರಕಾರ== *ಈ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಹಿಂದೆ ''ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು ಅದು ಹೆಸರು ಕೆಡಿಸುವಂತೆ ಕಂಡು ಬಂದಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ, ''ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ'' ಎಂಬ ಪರಿಭಾಷೆಯು 1940ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. ''ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ'' ವು 1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಆ ಕಾಲದಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ''ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡು'' ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಕುಸಿಯಿತು; ಆದರೂ ಸಹ [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‍ಡಮ್|ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ]] ಮತ್ತು [[ಐರ್ಲೆಂಡ್ |ಐರ್ಲೆಂಡ್‌]] ಪ್ರದೇಶಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಾಗಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಕಾರವು ಈಗಲೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ.<ref name="Peterson"/> *ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಮಿಶ್ರಣವು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ಸಂಗೀತವೊಂದು, ''ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡು'' ಎಂಬ ಪರಿಭಾಷೆಯ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು. *ಅನೇಕ ಶೈಲಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಪ-ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ''ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ'' ಎಂಬ ಪರಿಭಾಷೆಯು ಇಂದು ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ. ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾಗುವ ಒಂಟಿಗಾಯನದ ಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇಬ್ಬರು ಕಲಾವಿದರನ್ನು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ಫ್ರಾಂಕ್ ಪಾಟರ್‌‌ ಎಂಬಾತ ಈ ಪೈಕಿ ಮೊದಲನೆಯ ವನಾಗಿದ್ದು, "ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತದ ಬೆಕ್ಕು" ಎಂದೇ ಈತ ಹಿಂದೆ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ''ಮೊಂಟಾನಾ ರೆಡ್‌ನೆಕ್‌‌'' <ref>[http://www.jim-reeves.com/hayride.html Jim-reeves.com] ''Jim-reeves.com''</ref> ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ರೇಡಿಯೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಓರ್ವ ನಿಯತ ಕಲಾವಿದನಾಗಿದ್ದ; ರಾಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಲ್‌‌ ಪ್ರಕಾರದ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇವನು ಓರ್ವ ವಿಶದೀಕರಿಸುವ ಬಿಂಬವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟ. *ಗಾರ್ಥ್‌ ಬ್ರೂಕ್ಸ್‌‌‌ ಎಂಬ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಂಗೀತಗಾರನು ಈ ಪೈಕಿ ಎರಡನೆಯವನಾಗಿದ್ದು, ಈತನ 128 ದಶಲಕ್ಷ ಗೀತಸಂಪುಟಗಳು ಮಾರಾಟವಾಗಿವೆ; ಈತ U.S. ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾಗುವ ದೇಶೀಯ ಒಂಟಿ ಗಾಯನದ ಕೃತಿಗಳ U.S. ಕಲಾವಿದನಾಗಿದ್ದಾನೆ.<ref>[http://www.acountry.com/music/2008_academy_of_country_music_awards_winners/ Acountry.com] "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅಕಾಡೆಮಿಯು ಗಾರ್ಥ್‌ ಬ್ರೂಕ್ಸ್‌‌‌ಗೆ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್‌ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನೂ ಸಹ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. *ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ, ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿ ಶ್ಲಾಘಿಸಲು ಓರ್ವ ಕಲಾವಿದನಿಗೆ ಅಥವಾ ಉದ್ಯಮದ ನಾಯಕನಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. 128 ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರತಿಗಳಷ್ಟು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳು ಮಾರಾಟಗೊಳ್ಳುವುದರೊಂದಿಗೆ, U.S. ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತಿಹೆಚ್ಚು-ಮಾರಾಟವಾಗುವ ಒಂಟಿಗಾಯನದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ಕಲಾವಿದ ಎಂಬುದಾಗಿ ಬ್ರೂಕ್ಸ್‌‌‌ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.</ref> *ಸುಮಾರು 2005ರ ವರ್ಷದ ವೇಳೆಗೆ ಬಹುತೇಕ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಗೀತಸಂಪುಟಗಳ ಮಾರಾಟಗಳು ಕುಸಿದಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ, 2006ರ ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಮಾಡಿದ ಸಾಧನೆಯು ಅದರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಾಧನೆಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು; ಈ ವರ್ಷದ ಮೊದಲ ಆರು ತಿಂಗಳುಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, U.S.ನಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಗೀತ ಸಂಪುಟಗಳು 17.7 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಕಾಣುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಮಾರಾಟಗಳು 36 ದಶಲಕ್ಷ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿತು. *ಮೇಲಾಗಿ, ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿಯಾಗಿ ಕೇಳಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಮಾಣವು ಹೆಚ್ಚೂಕಮ್ಮಿ ಒಂದು ದಶಕದವರೆಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ವಾರವೂ 77.3 ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ವಯಸ್ಕರನ್ನು ಅದು ತಲುಪುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಆರ್ಬಿಟ್ರಾನ್‌‌, ಇಂಕ್‌ ಎಂಬ ರೇಡಿಯೋ-ಶ್ರೇಯಾಂಕಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದೆ.<ref>[http://www.roughstock.com/history/garthnew.html Roughstock.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090129151636/http://www.roughstock.com/history/garthnew.html |date=2009-01-29 }} ''Roughstock.com''</ref><ref>{{cite news| url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/08/21/MNGEJKM7F11.DTL&feed=rss.news | title=L.A. radio loses its twang / Last country station switches to pop format to attract more Hispanic adult women | first1=Charles | last1=Duhigg | first2=Geoff | last2=Boucher | date=2006-08-21 | work=The San Francisco Chronicle}}</ref> == ಆರಂಭಿಕ ಇತಿಹಾಸ == *ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದ ಅಪಲಾಚಿಯಾದ ಪರ್ವತಗಳ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು 300 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆಯೇ ಬಂದ ವಲಸೆಗಾರರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ವಾರ್ಧ ಗೋಳದ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ತಂದರು. ಅವರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ವಸ್ತುಗಳ ಪೈಕಿ ಕೆಲವನ್ನು ತಂದರು ಹಾಗೂ ಅವರಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕರಿಗೆ ಒಂದು ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯವೇ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಮತ್ತು ಬೆಲೆಬಾಳುವ ವಸ್ತುವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶ: *"ಮುಂಚಿನ ಸ್ಕಾಟಿಷ್‌ ವಸಾಹತುಗಾರರು ಅಥವಾ ಮೊದಲ ನೆಲಸಿಗರಿಗೆ ಪಿಟೀಲು ಅತ್ಯಂತ ಇಷ್ಟದ ವಾದ್ಯವಾಗಿತ್ತು; ಏಕೆಂದರೆ, ದುಃಖ ಮತ್ತು ಶೋಕಸೂಚಕ ಅನುಭೂತಿಯನ್ನು ಅಥವಾ ಉಲ್ಲಾಸದ ಮತ್ತು ಲವಲವಿಕೆಯಿಂದ ಪುಟಿಯುವ<ref>‌‌ಗಿಶ್, D.L. ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌. ಉತ್ತರ ಮನಕಾಟೊ, MN: ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ ಆಪಲ್‌ ಮೀಡಿಯಾ, 2002.ಮುದ್ರಣ.</ref> ಅನುಭೂತಿಯನ್ನು ಧ್ವನಿಸಲು ಇದನ್ನು ನುಡಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು"; *ಐರ್ಲಂಡಿನ ಪಿಟೀಲು, ಜರ್ಮನ್‌‌ ಜನ್ಯ ಪಿಯಾನೊ ಮಾದರಿಯ ತಂತಿವಾದ್ಯ (ಡಲ್ಸಿಮರ್‌‌), ಇಟಲಿಯ ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್‌‌, ಸ್ಪೇನಿನ ಗಿಟಾರು, ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಕೈವೀಣೆ (ಬ್ಯಾಂಜೊ)<ref>[http://bluegrassbanjo.org/banhist.html Bluegrassbanjo.org]</ref> ಇವೇ ಮೊದಲಾದವು ಹೀಗೆ ಬಂದ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದವು. *ವಿಭಿನ್ನ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಸಂಗೀತಗಾರರ ನಡುವಿನ ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಹನಗಳು, [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ]]ದ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಅನನ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದವು. ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯ ಅಪಲಾಚಿಯಾದ ತಂತಿವಾದ್ಯ ಮೇಳಗಳು ಪಿಟೀಲು, ಗಿಟಾರು, ಮತ್ತು ಕೈವೀಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು.<ref>{{Cite web |url=http://www.shoppbs.org/sm-pbs-the-appalachians-dvd--pi-2048969.html#Details |title=Shoppbs. org |access-date=2010-09-27 |archive-date=2008-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081119155625/http://www.shoppbs.org/sm-pbs-the-appalachians-dvd--pi-2048969.html#Details |url-status=deviated |archivedate=2008-11-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081119155625/http://www.shoppbs.org/sm-pbs-the-appalachians-dvd--pi-2048969.html#Details }}</ref> *ಮುಂಚಿನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿತ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಆರಂಭಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಹಳೆಯ-ಕಾಲದ ಸಂಗೀತ ಎಂಬುದಾಗಿ ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗು ತ್ತದೆ. ''ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ U.S.A'' ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಲ್‌ ಮ್ಯಾಲೋನ್‌‌ ಎಂಬಾತ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿರುವ ಅನುಸಾರ, "ದಕ್ಷಿಣದ ಭಾಗದ ಒಂದು ವಿದ್ಯಮಾನವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು."<ref> *ಮ್ಯಾಲೋನ್‌‌, ಬಿಲ್‌‌. ''ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ U.S.A.'' ಆಸ್ಟಿನ್‌‌: ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್‌ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌, 2002. ಮುದ್ರಣ.</ref> ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತವು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪೀಳಿಗೆಗಳ ಒಂದು ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳ ಸಂಗೀತದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಅದು ಸಂಯೋಜಿ ಸಿತ್ತು. *ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಆಂಗ್ಲ-ಕೆಲ್ಟರ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ವಲಸೆಗಾರರಿಂದ ಬಂದ ಕೆಲವೊಂದು ವಾದ್ಯಸಂಗೀತದ ತುಣುಕುಗಳು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಮೂಲನೆಲೆಯಾಗಿರುವ, ಈಗ ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ಸಂಗೀತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಜಾನಪದ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಲಾವಣಿಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿದ್ದವು. *ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ಸಂಗೀತದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಇಂಗ್ಲಂಡಿನ (ಬ್ರಿಟಿಷರ) ಮತ್ತು ಐರ್ಲಂಡಿನ (ಐರಿಷ್‌ ಜನಗಳ) ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತವು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಗಿ ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. U.S.ನ ದಕ್ಷಿಣದ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಆದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಮತ್ತು ಐರ್ಲಂಡಿನ ಜನರ ಆಗಮನಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್‌, ವೇಲ್ಸ್‌‌, ಐರ್ಲೆಂಡ್‌, ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಬಂದ ವಲಸೆಗಾರರು ಸೇರಿದ್ದರು. *ಅನೇಕ ವೇಳೆ, ಅನೇಕ ಜನರು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಅಥವಾ ಅದರ ಕುರಿತು ಆಲೋಚಿಸಿದಾಗ, ಇದನ್ನು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ-ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಒಂದು ಸೃಷ್ಟಿ ಎಂಬ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಸಂಗೀತ ಶೈಲಿಯು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾದ ನೀಗ್ರೋಗಳಿಂದ ಬಂತು ಎನ್ನಬಹುದು; ಅತ್ಯಂತ ಮುಂಚಿನ ಅಮೆರಿಕಾದ ಜಾನಪದ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಗೀತವಾದ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಕೈವೀಣೆಗೂ ಈ ಮಾತು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. * ಅಮೆರಿಕಾದ-ನೀಗ್ರೋಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲದೇ ಐರೋಪ್ಯ ಸಂತತಿಯ-ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದಕ್ಕೆ ಇರುವ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದರೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕರಿಯರು ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯರು ಅನೇಕಬಾರಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಆಡುತ್ತಿದ್ದರು; ''ಡಿಫೋರ್ಡ್‌ ಬೇಲಿ: ಎ ಲೆಜೆಂಡ್‌ ಲಾಸ್ಟ್‌‌'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ PBS ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಡಿಫೋರ್ಡ್‌ ಬೇಲಿ<ref>{{Cite web |url=http://www.pbs.org/deford/music/influences.html |title=PBS.org |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-12-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101203082856/http://www.pbs.org/deford/music/influences.html |url-status=dead }}</ref> ಎಂಬಾತ ಇದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.pbs.org/deford/ |title=PBS.org |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100822011944/http://www.pbs.org/deford/ |url-status=dead }}</ref> *19ನೇ ಶತಮಾನದಾದ್ಯಂತವೂ [[ಯುರೋಪ್|ಯುರೋಪ್‌‌]] ವಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹಲವಾರು ವಲಸೆಗಾರ ಗುಂಪುಗಳು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡವು; ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ [[ಐರ್ಲೆಂಡ್|ಐರ್ಲೆಂಡ್‌]], [[ಜರ್ಮನಿ]], [[ಸ್ಪೇನ್|ಸ್ಪೇನ್‌‌]], ಮತ್ತು [[ಇಟಲಿ]] ದೇಶಗಳಿಂದ ಬಂದ ವಲಸೆಗಾರ ಗುಂಪುಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದವು. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದ ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ದೇಶದ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳವಂದಿಗರು, ಹಾಗೂ U.S. ಸಮುದಾಯಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಗುಂಪುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡವು. *ಈ ಸಹ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಂಪರ್ಕದ ಫಲವಾಗಿ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿರುವ ಅನನ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ವಲಯವು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಅದರ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಮೂಲಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.<ref>[http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/xbc03 ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಬುಕ್‌ ಆನ್‌ಲೈನ್‌‌]</ref> == 1920ರ ದಶಕ == *ಅಟ್ಲಾಂಟಾ ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್‌ ವರ್ತ್‌ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರಸ್ತುತಿಕಾರರು 1922ರಲ್ಲಿ ರೇಡಿಯೋ ಕೇಂದ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರಸ್ತುತಿಕಾರರ ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಕಣಜದ ಕುಣಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳೂ ಸಹ ರೇಡಿಯೋ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. *ಜಾರ್ಜಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಕೆಲವೊಂದು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಂಪನಿಗಳು ಫಿಡ್ಲಿನ್‌‌' ಜಾನ್‌‌ ಕಾರ್ಸನ್‌‌ನಂಥ ಮುಂಚಿನ ಕಲಾವಿದರನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರೆ, ದೇಶಗಳ ವ್ಯಾವಸಾಯಿಕ ಕೆಲಸಗಾರರ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಅವನ ಸಂಗೀತವು ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಅರಿತುಕೊಂಡವು.<ref> *ರಿಚರ್ಡ್‌, ಕ್ರಾಫೋರ್ಡ್‌,. ಅಮೆರಿಕಾ'ಸ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕಲ್‌ ಲೈಫ್‌ ಎ ಹಿಸ್ಟರಿ. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ನಾರ್ಟನ್, 2001. ಮುದ್ರಣ.</ref> ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಕಾರದ ಮೊದಲ ವ್ಯಾಪಾರೀ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವು "ಸ್ಯಾಲೀ ಗುಡನ್‌‌" ಎಂಬುದಾಗಿತ್ತು; ಪಿಟೀಲುವಾದಕನಾದ A.C. (ಎಕ್‌‌) ರಾಬರ್ಟ್‌ಸನ್‌‌ ಎಂಬಾತ ಇದನ್ನು ವಿಕ್ಟರ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ 1922ರಲ್ಲಿ ನೆರವೇರಿಸಿದ. *ಕೊಲಂಬಿಯಾ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು 1924ರಷ್ಟು ಮುಂಚೆಯೇ "ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ" ಸಂಗೀತವನ್ನು (ಸರಣಿ 15000D "ಓಲ್ಡ್‌ ಫೆಮಿಲಿಯರ್‌ ಟ್ಯೂನ್ಸ್‌") ಬಳಸಿ ಕೊಂಡಿ ರುವ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಶುರುಮಾಡಿತು.<ref>[http://www.78discography.com/COL15000D.htm 78Discography.com] ''ದಿ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಡಿಸ್ಕೋಗ್ರಫಿ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌''.</ref> *ಒಂದು ವರ್ಷ ಹಿಂದೆ, 1923ರ ಜೂನ್‌‌ 14ರಂದು ಒಕೆಹ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌‌ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ "ಲಿಟ್ಲ್‌ ಲಾಗ್‌ ಕ್ಯಾಬಿನ್‌ ಇನ್‌ ದಿ ಲೇನ್‌‌" ಗೀತೆಯನ್ನು ಫಿಡ್ಲಿನ್‌‌' ಜಾನ್‌‌ ಕಾರ್ಸನ್‌‌ ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಿಸಿದ.<ref>{{Cite web |url=http://ourgeorgiahistory.com/chronpop/215 |title=ಅವರ್‌‌ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಹಿಸ್ಟರಿ |access-date=2010-09-27 |archive-date=2008-11-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121232820/http://www.ourgeorgiahistory.com/chronpop/215 |url-status=dead }}</ref> 1924ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಬಂದ "ರೆಕ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಓಲ್ಡ್‌‌ '97" ಎಂಬ ಗೀತೆಯೊಂದಿಗೆ ವೆರ್ನಾನ್ ಡಾಲ್‌ಹಾರ್ಟ್‌ ಎಂಬಾತ, ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಯನ್ನು ತನ್ನ ತೆಕ್ಕೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರದ ಮೊದಲ ಗಾಯಕ ಎನಿಸಿಕೊಂಡ.<ref>{{Cite web |url=http://www.blueridgeinstitute.org/ballads/old97song.html |title=ಬ್ಲೂ ರಿಡ್ಜ್‌ ಇನ್‌‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ & ಮ್ಯೂಸಿಯಂ |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-12-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101206151824/http://blueridgeinstitute.org/ballads/old97song.html |url-status=deviated |archivedate=2010-12-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101206151824/http://blueridgeinstitute.org/ballads/old97song.html }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.blueridgeinstitute.org/ballads/old97.html |title=ಬ್ಲೂ ರಿಡ್ಜ್‌ ಇನ್‌‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ & ಮ್ಯೂಸಿಯಂ |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101209090006/http://www.blueridgeinstitute.org/ballads/old97.html |url-status=deviated |archivedate=2010-12-09 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101209090006/http://www.blueridgeinstitute.org/ballads/old97.html }}</ref> *ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ "ಲೋನ್‌ಸಮ್‌ ರೋಡ್‌ ಬ್ಲೂಸ್‌" ಎಂಬ ಗೀತೆಯೂ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.<ref name="cohn">{{cite book |last=Cohn|first=Lawrence|title=Nothing but the Blues: The Music and the Musicians |origmonth =Septe mber|origyear=1993|coauthors=Aldin,Mary Katherine; Bastin,Bruce|publisher=Abbeville Press|isdn=978-1558592711|page=238}}</ref> 1924ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ, "ಆಂಟ್‌" ಸಮಂತಾ ಬಮ್‌ಗಾರ್ನರ್‌ ಮತ್ತು ಇವಾ ಡೇವಿಸ್‌ ಎಂಬಿಬ್ಬರು ಗಾಯಕಿಯರು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಸಂಗೀತಗಾರ್ತಿಯರೆಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು.<ref>{{Cite web |url=http://www.thesylvaherald.com/B-Full-Sam-workout022201.htm |title=Thesylvaherald.com |access-date=2010-09-27 |archive-date=2006-05-09 |archive-url=https://archive.today/20060509040132/http://www.thesylvaherald.com/B-Full-Sam-workout022201.htm |url-status=deviated |archivedate=2006-05-09 |archiveurl=https://archive.today/20060509040132/http://www.thesylvaherald.com/B-Full-Sam-workout022201.htm }}</ref> *ಕ್ಲಿಫ್‌‌ ಕಾರ್ಲೈಲ್‌‌‌ನಂಥ ಅನೇಕ "ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ" ಸಂಗೀತಗಾರರು ದಶಕದ<ref>ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಒರಿಜಿನಲ್ಸ್‌ - ದಿ ಲೆಜೆಂಡ್ಸ್‌ ಅಂಡ್‌ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್‌. ಟೋನಿ ರಸ್ಸೆಲ್‌‌. 2007. ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್‌. ಪುಟಗಳು 14, 15, 25, 31, 45, 59, 73, 107, 157, 161, 165,167, 225. ISBN 978019532506.</ref> ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಮತ್ತು 30ರ ದಶಕದಲ್ಲಿಯೂ ಬ್ಲೂಸ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದರು. * ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ರಿಲೆ ಪುಕೆಟ್‌, ಡಾನ್‌ ರಿಚರ್ಡ್‌ಸನ್‌‌, ಫಿಡ್ಲಿನ್‌‌' ಜಾನ್‌‌ ಕಾರ್ಸನ್‌‌, ಅಲ್‌‌ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್‌, ಅರ್ನೆಸ್ಟ್‌ V. ಸ್ಟೋನ್‌ಮನ್‌‌, ಚಾರ್ಲೀ ಪೂಲ್‌‌ ಮತ್ತು ನಾರ್ತ್‌ ಕರೋಲಿನಾ ರ್ಯಾಂಬ್ಲರ್ಸ್‌‌ ಹಾಗೂ ದಿ ಸ್ಕಿಲ್ಲೆಟ್‌ ಲಿಕರ್ಸ್ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ‌.<ref>[http://www.southernmusic.net/gidtanner.htm Southernmusic.net]</ref> *1922ರಷ್ಟು ಆರಂಭದಲ್ಲೇ ಉಕ್ಕಿನ ಗಿಟಾರು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು; ಫ್ರಾಂಕ್‌‌ ಫೆರೆರಾ ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹವಾಯಿಯ ಗಿಟಾರು ವಾದಕನನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ತೀರ ಪ್ರದೇಶ ದಲ್ಲಿ ಜಿಮ್ಮೀ ಟಾರ್ಲ್‌ಟನ್‌ ಭೇಟಿಮಾಡಿದಾಗ ಈ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ನಾಂದಿಯಾಯಿತು.<ref>‌‌ಕೊಹ್ನ್, ಲಾರೆನ್ಸ್‌‌: "ನಥಿಂಗ್‌ ಬಟ್‌ ದಿ ಬ್ಲೂಸ್‌" ಚಾಪ್ಟರ್‌ ಟೈಟ್ಲ್ಸ್‌ "ಎ ಲೈಟರ್‌ ಷೇಡ್‌ ಆಫ್‌ ಬ್ಲೂ - ವೈಟ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಬ್ಲೂಸ್‌" -ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌‌ ವೋಲ್ಫ್‌ ಪುಟ 247, 1993</ref> *ಜಿಮ್ಮೀ ರಾಡ್ಗರ್ಸ್‌‌ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಟರ್‌‌ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಎಂಬಿಬ್ಬರನ್ನು ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಗಾರರೆಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 1927ರ ಆಗಸ್ಟ್‌‌ 1ರಂದು ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್‌‌‌‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಹಾಡುಗಳು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸೆರೆ ಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟವು; ಇಲ್ಲಿ ರಾಲ್ಫ್‌‌ ಪೀರ್‌‌ ಪ್ರತಿಭಾ ಶೋಧಕ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಕನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದ.<ref>‌ *ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಒರಿಜಿನಲ್ಸ್‌ - ದಿ ಲೆಜೆಂಡ್ಸ್‌ ಅಂಡ್‌ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್. ಟೋನಿ ರಸ್ಸೆಲ್‌‌. 2007. ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್‌. ಪುಟ 68. ISBN 978019532506</ref><ref name="Sanjek">ಡೇವಿಡ್‌ ಸಂಜೆಕ್‌‌, "ಆಲ್‌ ದಿ ಮೆಮರೀಸ್‌ ಮನಿ ಕೆನ್‌ ಬೈ: ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್‌ ಅಥೆಂಟಿಸಿಟಿ ಅಂಡ್‌ ಮ್ಯಾನುಫ್ಯಾಕ್ಚರಿಂಗ್‌ ಆಥರ್‌ಷಿಪ್‌," ಪುಟ 155–172; ಎರಿಕ್‌ ವೀಸ್‌ಬಾರ್ಡ್‌, ಸಂಪಾದಿತ ''ದಿಸ್‌ ಈಸ್‌ ಪಾಪ್‌'' ಕೃತಿಯಲ್ಲಿರುವಂಥದು, ಹಾರ್ವರ್ಡ್‌ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್‌, 2004. ISBN 0-674-01321-2 (ಬಟ್ಟೆಯ ಹೊದಿಕೆ), ISBN 0-674-01344-1 (ಕಾಗದದ ಹೊದಿಕೆ). ಪುಟ 158.</ref> *ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದದ ಛಾಯೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ, ಸುವಾರ್ತೆ, ಜಾಝ್‌‌, ಬ್ಲೂಸ್‌, ಪಾಪ್‌, ಕೌಬಾಯ್‌‌, ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರಗಳನ್ನು ರಾಡ್ಗರ್ಸ್‌ ಬೆಸುಗೆಹಾಕಿದ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು; ಮತ್ತು ಅವನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಹಾಡುಗಳ ಪೈಕಿ ಅನೇಕವು ಅವನದೇ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಪೈಕಿ “ಬ್ಲೂ ಯೊಡೆಲ್‌‌”<ref>[http://www.lpdiscography.com/r/Rodgers/jimmie-sp.htm LPdiscography.com]</ref> ಎಂಬ ಗೀತ-ಸಂಯೋಜನೆಯ ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಿಕೆಗಳು ಒಂದು ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾದವು ಹಾಗೂ ರಾಡ್ಗರ್ಸ್‌‌ನನ್ನು ಆರಂಭಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಧಾನ ಗಾಯಕನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅವು ನೆಲೆ ಗೊಳಿಸಿದವು.<ref>{{Cite web |url=http://www.alamhof.org/rodgersj.htm |title=Alamhof.org |access-date=2010-09-27 |archive-date=2008-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080523161403/http://www.alamhof.org/rodgersj.htm |url-status=deviated |archivedate=2008-05-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080523161403/http://www.alamhof.org/rodgersj.htm }}</ref><ref>ನಥಿಂಗ್‌ ಬಟ್‌ ದಿ ಬ್ಲೂಸ್‌ 1993, ವೈಟ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಬ್ಲೂಸ್‌ -ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌‌ ವೋಲ್ಫ್‌, ಪುಟ 233</ref> *1927ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡ ಹಾಗೂ ಮುಂದಿನ 17 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಮುಂದುವರಿದ ಕಾರ್ಟರ್ಸ್‌, ಸುಮಾರು 300ರಷ್ಟು ಹಳೆಯ-ಕಾಲದ ಲಾವಣಿಗಳು, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಾಗಗಳು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಸುವಾರ್ತೆ ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದ; ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅಮೆರಿಕಾದ ಆಗ್ನೇಯ ಭಾಗದ ಜನಶ್ರುತಿ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವಂತಿದ್ದವು ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶ.<ref>[http://www.southernmusic.net/carterfamily.htm Southernmusic. net], ದಿ ಕಾರ್ಟರ್‌‌ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ.</ref> == 1930ರ ದಶಕದಿಂದ 1940ರ ದಶಕದವರೆಗೆ == *ಮಹಾನ್‌ ಕೈಗಾರಿಕಾರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತದ ಒಂದು ಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ, ಮಾರಾಟವಾಗಬಹುದಾಗಿದ್ದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಅದು ತಗ್ಗಿಸಿತು. ರೇಡಿಯೋ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಸೇವೆಯು ಮನರಂಜನೆಯ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಮೂಲವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು; ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ "ಕಣಜದ ನೃತ್ಯ" ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಆರಂಭವಾಗಿ, ತೀರಾ ಉತ್ತರಕ್ಕಿದ್ದ ಚಿಕಾಗೊದಿಂದ ತೀರಾ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕಿದ್ದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿದವು. *1925ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ WSM-AMನಿಂದ ಬಿತ್ತರಗೊಂಡ ''ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿ'' ಯು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಸ್ತುತಿ ಎನಿಸಿತು. ಇದು ಇಂದಿಗೂ ಮುಂದುವರಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ''ಓಪ್ರಿ'' ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಿ ನೀಡಿದ ಕೆಲವೊಂದು ಆರಂಭಿಕ ತಾರೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಕಲ್‌ ಡೇವ್‌ ಮೆಕಾನ್‌‌, ರಾಯ್‌‌ ಅಕುಫ್‌‌ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದ ನೀಗ್ರೋ ಆಗಿದ್ದ ಹಾರ್ಮೋನಿಕಾ ವಾದಕ ಡಿಫೋರ್ಡ್‌ ಬೇಲಿ ಸೇರಿದ್ದರು. WSMನ 50,000 ವ್ಯಾಟ್‌ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಪ್ರಸಾರ ಸಂಕೇತವು (1934) ದೇಶದ<ref>{{Cite web |url=http://www.pbs.org/americanrootsmusic/pbs_arm_episode_summaries.html |title=PBS - ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೂಲಗಳ ಸಂಗೀತ : ಸಂಚಿಕೆಯ ಸಾರಾಂಶಗಳು |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-06-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100621062037/http://www.pbs.org/americanrootsmusic/pbs_arm_episode_summaries.html |url-status=dead }}</ref> ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಹಲವು ಬಾರಿ ಹೇಳಿ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಈ ಯುಗವು "ಬಂಗಾರದ ಯುಗ" ಎಂಬ ಅವಧಿಯೊಂದರ ಹುಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಈ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯ ಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ; ಆಧಾರನಾದದ ಉಕ್ಕಿನ ಗಿಟಾರಿನಂಥ ಹೊಸ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯದ ಬಳಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಪರ್ವತದ ಧ್ವನಿಗಳು ಹದವಾಗಿ ಮಿಶ್ರಣಗೊಳಿಸಲ್ಪಡುವುದನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. *ಜಾರ್ಜ್‌ ಜೋನ್ಸ್‌‌, ಪೋರ್ಟರ್‌‌ ವ್ಯಾಗನರ್‌‌, ಮತ್ತು ಲೊರೆಟ್ಟಾ ಲಿನ್‌‌‌‌‌ರಂಥ ಕಲಾವಿದರು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ<ref>[http://www.timelife.com/webapp/wcs/stores/servlet/ProductDisplay?langId=-1&amp;storeId=1001&amp;catalogId=10001&amp;productId=125001 Timelife.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120326095953/https://www.timelife.com/webapp/wcs/stores/servlet/ProductDisplay?langId=-1&storeId=1001&catalogId=10001&productId=125001 |date=2012-03-26 }} ''ಗೋಲ್ಡನ್‌ ಏಜ್‌ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ''</ref> ಸಂಗೀತದ ಬಂಗಾರದ ಯುಗವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ಈ ಹಾಡುಗಳ ಪೈಕಿ ಅನೇಕವು ತಮ್ಮ ಸರಳತೆಯ ಮೂಲಕ ಇಂದಿಗೂ ಅನುರಣಿಸುತ್ತಿವೆ. *ಅನೇಕ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಬಹಳಷ್ಟು ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: ಮೂನ್ ಮುಲ್ಲಿಕನ್‌‌ ಎಂಬಾತ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನುಡಿಸಿದ್ದರ ಜೊತೆಗೆ ರಾಕಬಿಲಿ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದಾದ ಪ್ರಕಾರದ ಹಾಡುಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದ. ಬಿಲ್‌‌ ಹ್ಯಾಲೆ ಎಂಬಾತ ಕೌಬಾಯ್‌‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡಿದ ಮತ್ತು ಒಂದು ಅವಧಿಗಂತೂ ಅವನು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಧ್ವನಿ ಹಾಗೂ ಕೀರಲು ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಹಾಡುವ ಓರ್ವ ಕೌಬಾಯ್‌‌ ಗಾಯಕನಾಗಿದ್ದ. *ಜಿಮ್ಮೀ ರಾಡ್ಗರ್ಸ್‌‌-ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಗಾಯನ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಹ್ಯಾಲೆಯು ರಾಕ್‌ ಎನ್‌ ರೋಲ್‌‌ ಪ್ರಕಾರದ ಓರ್ವ ಆರಂಭಿಕ ವಾದಕನಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ; ಇದರಿಂದ ಅವನದೇ ಸ್ವಂತಿಕೆಯ ಧ್ವನಿಯೊಂದು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಮೆಲುದನಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುವ ಗಾಯಕನಾದ ಎಡ್ಡಿ ಅರ್ನಾಲ್ಡ್‌‌ ಎಂಬಾತ 1947 ಮತ್ತು 1949ರ ನಡುವೆ 10 ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಗೀತೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಎಂಟು ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಾನ ಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದ.<ref>[https://archive.is/20120525025310/www.billboard.com/bbcom/charts/yearend_chart_index.jsp Billboard‌.com] ''Billboard‌.com''</ref> === ಹಾಡುವ ಕೌಬಾಯ್‌‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿ === *ಕೌಬಾಯ್‌‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು, ಅಥವಾ 1920ರ ದಶಕದಿಂದಲೂ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಹಾಲಿವುಡ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು 1930ರ ದಶಕ ಮತ್ತು 1940ರ ದಶಕದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದವು. *ಜೀನ್‌ ಆಟ್ರಿ, ಸನ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಪಯನೀರ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ರಾಯ್‌‌ ರೋಜರ್ಸ್‌‌ ಇವರೇ ಮೊದಲಾದವರು ಈ ಯುಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಜನಪ್ರಿಯರಾದ ಹಾಡುವ ಕೌಬಾಯ್‌‌‌ಗಳ ಪೈಕಿ ಕೆಲವರಾಗಿದ್ದರು.<ref>{{Cite web |url=http://www.roughstock.com/history/cowboy.html |title=ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ರಫ್‌ಸ್ಟಾಕ್‌ನ ಇತಿಹಾಸ - ಕೌಬಾಯ್‌‌ ಸಂಗೀತ |access-date=2010-09-27 |archive-date=2004-02-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040216083920/http://www.roughstock.com/history/cowboy.html |url-status=deviated |archivedate=2004-02-16 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040216083920/http://www.roughstock.com/history/cowboy.html }}</ref> *ಹಾಗಂತ ಕೇವಲ ಕೌಬಾಯ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರವೇ ತಮ್ಮ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಲಿಲ್ಲ; ಹಲವಾರು ಕುಟುಂಬ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಕೌಗರ್ಲ್‌ಗಳೂ ಸಹ ಧ್ವನಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರು. ಇತಿಹಾಸ ನಿರ್ಮಿಸಿದ "ಐ ವಾಂಟ್‌ ಟು ಬಿ ಎ ಕೌಬಾಯ್‌'ಸ್‌ ಸ್ವೀಟ್‌ಹಾರ್ಟ್‌" ಎಂಬ ತನ್ನ ಗೀತೆಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ಮೊಂಟಾನಾ ಎಂಬಾಕೆಯು ಮಹಿಳಾ ಕಲಾವಿದರಿಗಾಗಿ ಬಾಗಿಲನ್ನು ತೆರೆದಳು. *ಒಂಟಿಗಾಯನದ ಯಶಸ್ವಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮದಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಇದು ಅವಕಾಶಗಳೆಡೆಗಿನ ಒಂದು ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಶುರುಮಾಡಿತು.‌ಲೋಯರ್‌ ಗ್ರೇಟ್‌ ಪ್ಲೇನ್ಸ್‌ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದಿದ್ದ ಬಾಬ್‌ ವಿಲ್ಸ್ ಎಂಬಾತ ಮತ್ತೋರ್ವ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಗಾರನಾಗಿದ್ದ; ಈತ "ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತಂತಿವಾದ್ಯ ಮೇಳ"ವೊಂದರ ನಾಯಕನಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯನಾಗಿದ್ದ ಮತ್ತು ಹಾಲಿವುಡ್‌ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ಸ್‌‌‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಈತ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ. *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಜಾಝ್‌‌ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಬೆರೆಸಿ ಅವನು ರೂಪಿಸಿದ ಪ್ರಕಾರವು ನೃತ್ಯಭವನದ ಸಂಗೀತವಾಗಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು, ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿಯ ಸಂಗೀತವಾಗಿ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾಯಿತು. *ಸ್ಪೇಡ್ ಕೂಲೆ ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸ್‌ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ ಕೂಡಾ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ವಾದ್ಯವೃಂದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿಯ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರವು ತನ್ನ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಇತರ ದೊಡ್ಡ ವಾದ್ಯವೃಂದದ ಜಾಝ್‌‌ ಸಂಗೀತದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಗೆ ತೀವ್ರ ಪೈಪೋಟಿಯನ್ನು ಒಡ್ಡಿತು. === ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವಿಕೆ === *ಡ್ರಮ್‌ಗಳು "ತೀರಾ ಅಬ್ಬರವಾಗಿವೆ" ಮತ್ತು ಅವು "ಅಪ್ಪಟ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊಮ್ಮಿಸುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂಬ ಕಾರಣವನ್ನು ಮುಂದು ಮಾಡಿ ಆರಂಭಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಅವನ್ನು ಅಲಕ್ಷಿಸಿದರು; ಆದರೆ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿಯ ದೊಡ್ಡ ವಾದ್ಯವೃಂದದ ನಾಯಕನಾದ ಬಾಬ್‌ ವಿಲ್ಸ್‌ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ 1935ರ ವೇಳೆಗೆ ಪ್ಲೇಬಾಯ್ಸ್ ತಂಡಕ್ಕೆ ಡ್ರಮ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಿದ್ದ. 1940ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಪ್ಲೇಬಾಯ್ಸ್‌ ತಂಡದ ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕನು ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿಯು ಬಯಸಲಿಲ್ಲ. *1955ರ ವೇಳೆಗೆ ರಾಕಬಿಲಿ ಗುಂಪುಗಳು ಡ್ರಮ್‌ಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದವಾದರೂ, ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿದ್ದ ''ಲೂಸಿಯಾನಾ ಹೇರೈಡ್‌'', ವಿರಳವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ ತನ್ನ ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕನನ್ನು 1956ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ನೇಪಥ್ಯಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿತ್ತು. *ಆದಾಗ್ಯೂ, 1960ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ವಾದ್ಯವೃಂದವೊಂದು ಓರ್ವ ಡ್ರಮ್‌ ವಾದಕನನ್ನು ಹೊಂದಿರದೇ ಇರುವುದು ಅಪರೂಪವಾಗಿತ್ತು.<ref name="autogenerated1">[http://www.countrymusichalloffame.com/site/experience-museum-programs-school-instruments.aspx ಇನ್ಸ್‌‌ಟ್ರುಮೆಂಟ್ಸ್‌ | ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಹಾಲ್‌ ಆಫ್‌ ಫೇಮ್‌ ಅಂಡ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ | ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ, ಟೆನೆಸ್ಸೀ]</ref> *ಬಾಬ್‌ ವಿಲ್ಸ್‌ 1938ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವಾದ್ಯವೃಂದಕ್ಕೆ ವಿದ್ಯುತ್‌ಚಾಲಿತ ಗಿಟಾರೊಂದನ್ನು ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಈ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಗಾರರ ಪೈಕಿ ಮೊದಲಿಗ ಎನಿಸಿಕೊಂಡ.<ref>[http://takecountryback.com/reviews/merlebobwills.htm Takecountryback.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080513085028/http://takecountryback.com/reviews/merlebobwills.htm |date=2008-05-13 }}, ಮೆರ್ಲೆ ಹಗಾರ್ಡ್‌ - ಬಾಬ್‌ ವಿಲ್ಸ್‌</ref> *ಒಂದು ದಶಕದ ನಂತರ (1948) ಅರ್ಥರ್‌‌ ಸ್ಮಿತ್‌‌ ಎಂಬಾತ, MGM ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದ "ಗಿಟಾರ್‌‌ ಬೂಗೀ" ಎಂಬ ತನ್ನ ಗೀತೆಯ ಮೂಲಕ USನ 10 ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸಿದ; ಇದು ಅಲ್ಲಿಂದ US ಪಾಪ್‌ ಕೋಷ್ಟಕಕ್ಕೂ ದಾಟಿತು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್‌ಚಾಲಿತ ಗಿಟಾರ್‌ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅನೇಕ ಜನರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿತು. *ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ ಅವಧಿಯ ವಾದಕರು ಹಲವಾರು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಕಮಾನು ತುದಿಯ ಮಾದರಿಯ ಗಿಬ್ಸನ್‌‌ ಮತ್ತು ಗ್ರೆಟ್ಷ್‌ ವಿದ್ಯುತ್‌ಚಾಲಿತ ಗಿಟಾರ್‌ಗಳು ಹೊಮ್ಮಿಸುವ ಹೃತ್ಪೂರ್ವಕವಾದ ನಾದಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ನೀಡಿದ್ದರು; ಆದರೆ 1950ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗಲು ಶುರುವಾದ ಗಿಟಾರುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಒಂದು "ಜನಪ್ರಿಯ" ಫೆಂಡರ್‌ ಶೈಲಿಯು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣದ ಗಿಟಾರು ಧ್ವನಿಯಾಗಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿತು.<ref name="autogenerated1"/><ref>[http://www.empsfm.org/exhibitions/index.asp?categoryID=129&amp;ccID=132 Empsfm.org ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101203052822/http://www.empsfm.org/exhibitions/index.asp?categoryID=129&ccID=132 |date=2010-12-03 }}, ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು - ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ರೂಪಕಗಳು</ref> === ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ ಬೂಗೀ === *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಗಾರರು 1939ರಲ್ಲಿ ಬೂಗೀಯನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಲು ಶುರು ಮಾಡಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಇದು ನುಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಜಾನಿ ಬಾರ್‌‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಎಂಬಾತ "ಬೂಗೀ ವೂಗೀ"ಯನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದ ನಂತರದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವು ನಡೆಯಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ ಬೂಗೀ, ಅಥವಾ ಒಕೀ ಬೂಗೀ (ನಂತರ ಇದೇ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಬೂಗೀ ಎಂಬುದಾಗಿ ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಕಾರದ ನಿಧಾನ ಹರಿವು 1945ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರವಾಹವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು. *ಡೆಲ್‌ಮೋರ್‌‌ ಬ್ರದರ್ಸ್‌‌ ವತಿಯಿಂದ ಬಂದ "ಫ್ರೈಟ್‌ ಟ್ರೇನ್‌‌ ಬೂಗೀ" ಈ ಅವಧಿಗೆ ಸೇರಿದ ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇದು ರಾಕಬಿಲಿ ಪ್ರಕಾರದೆಡೆಗಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಬ್ಲೂಸ್‌ ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಸಂಯೋಜಿತ ವಿಕಸನ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. 1948ರಲ್ಲಿ, MGM ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಸಂಸ್ಥೆಗಾಗಿ ಅರ್ಥರ್‌‌ "ಗಿಟಾರ್‌‌ ಬೂಗೀ" ಸ್ಮಿತ್‌‌ ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಿಸಿದ "ಗಿಟಾರ್‌‌ ಬೂಗೀ" ಮತ್ತು "ಕೈವೀಣೆ ಬೂಗೀ"ಯ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ US ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಹತ್ತು ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಗಿಟ್ಟಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದ; *ಇವೆರಡರ ಪೈಕಿ "ಗಿಟಾರ್‌‌ ಬೂಗೀ" ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಯು US ಪಾಪ್‌ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಿಗೂ ಲಗ್ಗೆಯಿಟ್ಟಿತು.<ref>[http://www.oldies.com/artist-biography/Arthur-Smith.html Oldies.com], ಅರ್ಥರ್‌‌ ಸ್ಮಿತ್‌‌ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ.</ref> ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಬೂಗೀ ಪ್ರಕಾರದ ಇತರ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಮೆರಿಲ್‌ ಮೂರ್‌ ಮತ್ತು ಟೆನೆಸ್ಸೀ ಅರ್ನೀ ಫೋರ್ಡ್‌ ಸೇರಿದ್ದರು. ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ ಬೂಗೀ ಪ್ರಕಾರದ ಅವಧಿಯು 1950ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ಮುಂದುವರಿಯಿತು ಮತ್ತು 21ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಅಡಿಯಿಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅನೇಕ ಉಪ-ಪ್ರಕಾರಗಳ ಪೈಕಿ ಅದು ಒಂದಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು. === ಬ್ಲೂಗ್ರಾಸ್‌‌, ಜಾನಪದ ಮತ್ತು ಸುವಾರ್ತೆ === [[ಚಿತ್ರ:Clyde J Foley.jpg|thumb|right|80px|ರೆಡ್‌ ಫೋಲೆ]] *[[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|IIನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರ]]ದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಬ್ಲೂಗ್ರಾಸ್‌‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ "ಪರ್ವತಾರೋಹಿ" ತಂತಿವಾದ್ಯ ಮೇಳದ ಸಂಗೀತವು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು; ರಾಯ್‌‌ ಅಕುಫ್‌‌ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಲೆಸ್ಟರ್‌‌ ಫ್ಲಾಟ್‌ ಮತ್ತು ಅರ್ಲ್‌ ಸ್ಕ್ರಗ್ಸ್‌‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬಿಲ್‌‌ ಮನ್ರೋ ಸೇರಿಕೊಂಡಾಗ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿತು. ಸುವಾರ್ತೆ ಸಂಗೀತವೂ ಸಹ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಅಂಗಭಾಗವಾಗಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು. *IIನೇ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರದ ನಂತರ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದ ರೆಡ್‌ ಫೋಲೆ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ತಾರೆಯು, ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ದಶಲಕ್ಷ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಸುವಾರ್ತೆಯ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳ ಪೈಕಿ ("ಪೀಸ್‌ ಇನ್‌ ದಿ ವ್ಯಾಲಿ") ಒಂದನ್ನು ತನ್ನ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡ ಹಾಗೂ ಬೂಗೀ, ಬ್ಲೂಸ್‌ ಮತ್ತು ರಾಕಬಿಲಿ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಆತ ಹಾಡಿದ. *ಯುದ್ಧಾನಂತರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ವ್ಯಾಪಾರದ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ "ಜಾನಪದ" ಪ್ರಕಾರ ಎಂಬುದಾಗಿಯೂ, ಉದ್ಯಮದೊಳಗಡೆ "ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ" ಪ್ರಕಾರ ಎಂಬುದಾಗಿಯೂ ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref>ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ ಗೋಸ್‌ ಟು ವಾರ್‌ -ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌‌ K. ವೋಲ್ಫ್‌, ಜೇಮ್ಸ್‌‌ ಎಡ್ವರ್ಡ್‌ ಅಕೆನ್ಸನ್‌‌. 2005. ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್‌ ಆಫ್‌ ಕೆಂಟುಕಿ. ಪುಟ = 55. ISBN 0813123089 [https://books.google.com/books?id=Hj9r6l_OZoEC&amp;pg=PA55&amp;lpg=PA55&amp;dq=ted+daffin&amp;source=web&amp;ots=iXw0R8mAmb&amp;sig=uCGzsONxuDs-Rj3i1YtX9YHDMTc#PPA55,M1 ಗೂಗಲ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌]</ref> *1944ರಲ್ಲಿ, "ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ" ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು "ಜಾನಪದ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ಲೂಸ್‌" ಎಂಬುದರಿಂದ ''ದಿ ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌'' ಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸಿತು, ಮತ್ತು 1949ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ" ಸಂಗೀತ ಅಥವಾ "ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡು" ಎಂಬುದಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿತು.<ref>ಲಾಂಗ್‌ ಸ್ಟೀಲ್‌ ರೈಲ್‌: ದಿ ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ ಇನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಫೋಕ್‌ಸಾಂಗ್‌. -ನಾರ್ಮ್‌ ಕೊಹೆನ್‌, ಡೇವಿಡ್‌ ಕೊಹೆನ್‌. ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಇಲಿನಾಯ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್. 2000. ಪುಟ 31. ISBN 0252068815, 9780252068812</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=AY7St4-8x10C&amp;pg=PA30&amp;lpg=PA30&amp;dq=john+carson+Hallelujah++i'm+A+Bum&amp;source=web&amp;ots=OcYOjz7qCb&amp;sig=kLd6WRJivF5Vdc3wo_dWBss7zPI&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;resnum=8&amp;ct=result#PPA31,M1 ಗೂಗಲ್ ಬುಕ್ಸ್‌‌]</ref> === ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ === *ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಚಿತ್ತಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹಾಗೂ ಗಿಟಾರು, ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ, ಡೊಬ್ರೊ ಅಥವಾ ಉಕ್ಕಿನ ಗಿಟಾರು (ಮತ್ತು ನಂತರದಲ್ಲಿ) ಡ್ರಮ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಮೇಳದೊಂದಿಗಿನ, ಆವರಣ ಕಳಚಿದ ಮತ್ತು ಕಚ್ಚಾ ಸಂಗೀತದ ಮತ್ತೊಂದು ಬಗೆಯು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಬಿಳಿಯ ಬಡಜನರ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ವಾಯಿತು. ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ಪ್ರಕಾರವು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. *ಬಾಬ್‌ ವಿಲ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಅವನ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಪ್ಲೇಬಾಯ್ಸ್‌ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ಈ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಾಕಾರರೂಪವನ್ನು ನೀಡಿದರು; "ಒಂದಷ್ಟು ಇದು, ಮತ್ತು ಒಂದಷ್ಟು ಅದು, ಒಂದಷ್ಟು ಕರಿಯರ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಒಂದಷ್ಟು ಬಿಳಿಯರ ಸಂಗೀತ. ನೀವು ತೀರಾ ಆಲೋಚನೆಗೆ ಇಳಿಯದಂತೆ ಮಾಡುವ ಹಾಗೂ ವಿಸ್ಕಿಗೆ ಮೊರೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಬಲ್ಲ ಅಬ್ಬರದ ಸದ್ದು" ಇವುಗಳ ಹದವಾದ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿ ಈ ಸಂಗೀತವು ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.<ref name="Workin 1999. page 135">ವರ್ಕಿನ್‌' ಮ್ಯಾನ್‌ ಬ್ಲೂಸ್‌ - ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಇನ್‌ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ. ಜೆರಾಲ್ಡ್‌ W. ಹಾಲ್ಸನ್‌‌‌. ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ಪ್ರೆಸ್. 1999. ಪುಟ 135. ISBN 0-520-21800-0.</ref> *ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನ ಪೂರ್ವ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿರವನಾದ ಅಲ್‌ ಡೆಕ್ಸ್‌ಟರ್‌‌ ಎಂಬಾತ "ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ ಬ್ಲೂಸ್‌"ನೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಯನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಮತ್ತು ಏಳು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ "ಪಿಸ್ಟಲ್‌ ಪ್ಯಾಕಿನ್‌' ಮಾಮಾ" ಗೀತೆಯ ಯಶಸ್ಸು ಅವನದಾಯಿತು.<ref>ಗೋ, ಕ್ಯಾಟ್‌, ಗೋ! -ಕಾರ್ಲ್‌ ಪರ್ಕಿನ್ಸ್‌‌ ಮತ್ತು ಡೇವಿಡ್‌ ಮೆಕ್‌ಗೀ 1996 ಪುಟಗಳು 23–24 ಹೈಪೆರಿಯನ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌ ISBN 0-7868-6073-1</ref> ಪಾನಕೋಣೆಗಳಿಗೆ ಲಗತ್ತಾಗಿದ್ದ ಈ "ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌" ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಅರ್ನೆಸ್ಟ್‌ ಟಬ್‌‌, ಟೆಡ್‌ ಡಾಫನ್‌, ಫ್ಲಾಯ್ಡ್‌‌ ಟಿಲ್‌ಮನ್‌‌, ಮತ್ತು ಮೆಡಾಕ್ಸ್‌ ಬ್ರದರ್ಸ್‌‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಸ್‌, ಲೆಫ್ಟಿ ಫ್ರಿಜೆಲ್‌‌ ಮತ್ತು ಹ್ಯಾಂಕ್‌ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ ಇವರೇ ಮೊದಲಾದ ಕಲಾವಿದರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದರು. * ಈ ಹಾಡುಗಳು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ "ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ" ಹಾಡುಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟವು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ನ ಪ್ರಭಾವವು ಅಗಾಧ ಪ್ರಮಾಣ ದಲ್ಲಿದ್ದು, ಎಲ್ವಿಸ್‌ ಪ್ರೆಸ್ಲೆ ಮತ್ತು ಜೆರ್ರಿ ಲೀ ಲೆವಿಸ್‌‌‌ರಂಥ ರಾಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಲ್ ಪ್ರಕಾರದ ಪಥನಿರ್ಮಾಪಕರ ಪೈಕಿ ಅನೇಕರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಜಾರ್ಜ್‌ ಜೋನ್ಸ್‌ ‌ನಂಥ ಚಿಗುರುತ್ತಿರುವ ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ ಪ್ರತಿಭೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಒಂದು ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಅದು ಒದಗಿಸಿತು. *ವೆಬ್ ಪಿಯರ್ಸ್‌‌ ಎಂಬಾತ 1950ರ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ-ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಸ್ಥಾನಪಡೆದಿದ್ದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕಲಾವಿದನಾಗಿದ್ದು, ಅವನ 13 ಏಕಗೀತೆಗಳು 113 ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಮೊದಲನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡಿದ್ದವು. ಆ ದಶಕದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವನ 48 ಏಕಗೀತೆಗಳು ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಪಡೆದವು; ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ 31 ಗೀತೆಗಳು ಹತ್ತು ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಗೀತೆಗಳ ಪೈಕಿ ಸ್ಥಾನಪಡೆದರೆ, 26 ಗೀತೆಗಳು ನಾಲ್ಕು ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಗೀತೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಕಂಡವು. == 1950ರ ದಶಕದಿಂದ 1960ರ ದಶಕದವರೆಗೆ == 1950ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ, ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಬೂಗೀ, ಮತ್ತು ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಒಂದು ಹದವಾದ ಮಿಶ್ರಣವು ಬಹುಪಾಲು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ವಾದ್ಯವೃಂದಗಳಿಂದ ನುಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತಾದರೂ, ಒಂದು ಹೊಸ ಶೈಲಿಯು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿತ್ತು.<ref>ಗೋ ಕ್ಯಾಟ್‌ ಗೋ! ರಾಕಬಿಲಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ಇಟ್ಸ್‌ ಮೇಕಿಂಗ್‌. ಕ್ರೇಗ್‌‌ ಮಾರಿಸನ್‌‌. 1996. ಇಲಿನಾಯ್ಸ್‌‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ. ಪುಟ 28. ISBN 0-252-02207-6</ref> === ರಾಕಬಿಲಿ === [[ಚಿತ್ರ:JohnnyCash1969.jpg|thumb|left|80px|ಜೊನಿ ಕ್ಯಾಶ್]] *ರಾಕಬಿಲಿ ಪ್ರಕಾರವು 1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ನಡುವೆ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ 1956ರ ವರ್ಷವನ್ನು ರಾಕಬಿಲಿ ಪ್ರಕಾರದ ವರ್ಷ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ರಾಕಬಿಲಿ ಪ್ರಕಾರವು, ರಾಕ್‌-ಅಂಡ್‌-ರೋಲ್‌‌ ಮತ್ತು ಬೆಟ್ಟಗಾಡಿನ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ವಿಸ್‌ ಪ್ರೆಸ್ಲೆಯು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದೆಡೆಗೆ ಹೊರಳುದಾರಿ ತುಳಿದು ಪರಿವರ್ತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲೇ ಆತ ಸಂಗೀತದ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೃಹತ್‌‌ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ. *ಆ ವರ್ಷದ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ನ'' ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿನ ಎರಡು, ಮೂರು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೇ ಸ್ಥಾನಗಳು [[ಎಲ್ವಿಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಲಿ|ಎಲ್ವಿಸ್‌ ಪ್ರೆಸ್ಲೆ]]ಯ ಹಾಡುಗಳ ಪಾಲಾಗಿದ್ದವು; "ಹಾಟ್‌ಬ್ರೇಕ್‌ ಹೊಟೇಲ್‌"; ಜಾನಿ ಕ್ಯಾಶ್‌‌, "ಐ ವಾಕ್‌ ದಿ ಲೈನ್‌‌"; ಮತ್ತು ಕಾರ್ಲ್‌ ಪರ್ಕಿನ್ಸ್‌‌, "ಬ್ಲೂ ಸ್ಯೂಡ್‌ ಷೂಸ್‌" ಇವೇ ಆ ನಾಲ್ಕು ಹಾಡುಗಳಾಗಿದ್ದವು.<ref>[https://archive.is/20120724182238/www.billboard. com/bbcom/charts/ yearend_ chart_ display.jsp?f=Hot+Country+Songs&amp;g=Year-end+Singles&amp;year=1956 Billboard.com]</ref> *1958ರ ವರ್ಷದ 5 ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಹಾಡುಗಳ ಪೈಕಿ ಕ್ಯಾಶ್‌‌ ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ಲೆಯವರ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಜಾಗ ಸಿಕ್ಕಿತು; ಕ್ಯಾಶ್‌‌ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ "ಗೆಸ್‌ ಥಿಂಗ್ಸ್‌ ಹ್ಯಾಪನ್‌ ದಟ್‌ ವೇ/ಕಮ್‌ ಇನ್‌, ಸ್ಟ್ರೇಂಜರ್‌" ಎಂಬ ಗೀತೆಯು 3ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದರೆ, ಪ್ರೆಸ್ಲೆ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ "ಡೋಂಟ್‌/ಐ ಬೆಗ್‌ ಆಫ್‌ ಯು" ಎಂಬ ಗೀತೆಯು 5ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿತು.<ref>[https://archive.is/20120720111512/www.billboard.com/bbcom/charts/yearend_chart_display.jsp?f=Hot+Country+Songs&amp;g=Year-end+Singles&amp;year=1958 Billboard.com] ''Billboard.com''</ref> *ತನ್ನ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ ಶೈಲಿಯ ಮೇಲೆ ಲಯ ಮತ್ತು ಬ್ಲೂಸ್‌ ಕಲಾವಿದರ ಪ್ರಭಾವವಿದೆ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಪ್ರೆಸ್ಲೆ ಸಮ್ಮತಿಸಿದ. "ನಾನು ಈಗ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ವರ್ಣ ರಂಜಿತ ಜಾನಪದ ಕಲಾವಿದರು ಹಾಡುತ್ತಾ, ಸಂಗೀತವನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ನನಗೆ ತಿಳಿದಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚಿನಿಂದಲೂ ಇದು ನಡೆದು ಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ ಆತ, "ನನ್ನ ಸಂಗೀತದ ಮೂಲದ್ರವ್ಯವು ಕೇವಲ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿದೆ" ಎಂದೂ ಹೇಳಿದ.<ref name="Workin 1999. page 135"/> *ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳೊಳಗಾಗಿ, ಅನೇಕ ರಾಕಬಿಲಿ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಅತೀವವಾದ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿ ಶೈಲಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು ಅಥವಾ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಅನನ್ಯ ಶೈಲಿಯನ್ನು ವಿಶದೀಕರಿಸಿದ್ದರು. 1955ರಿಂದ 1960ರವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಮಿಸ್ಸೌರಿಯ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌‌‌ನಿಂದ ರೇಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ABC-TVಯಲ್ಲಿನ ''ಒಜಾರ್ಕ್‌ ಜುಬಿಲೀ'' ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬಿತ್ತರಗೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೂರದರ್ಶನದ ಪ್ರದರ್ಶನದ-ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. *ಒಜಾರ್ಕ್‌ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಕೆಲವೊಂದು ಕಲಾವಿದರೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ಹಲವಾರು ರಾಕಬಿಲಿ ಕಲಾವಿದರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ತಾರೆಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಪ್ರದರ್ಶನ-ವೇದಿಕೆಯಾಯಿತು. 1956ರಲ್ಲಿ ವೆಬ್‌‌ ಪಿಯರ್ಸ್‌‌ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ, "ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ನಗರದಂಥ ಪ್ರದೇಶವೊಂದರಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಮಾರುವುದು ಬಹುಪಾಲು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು. * ಇಂದು, ದೂರದರ್ಶನವು ನಮ್ಮನ್ನು ಎಲ್ಲೆಡೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಿದೆ, ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳು ಹಾಗೂ ಸಂಗೀತದ ಕೃತಿಹಾಳೆಗಳು ಬೇರೆಡೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬೃಹತ್‌‌ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾಗುತ್ತವೆ."<ref>‌‌ಷುಲ್‌ಮನ್, ಆರ್ಟ್‌ "ಡೈನಮೊ - ಕಂಟ್ರಿ ಸ್ಟೈಲ್‌‌" (1956), ''TV ಗೈಡ್‌'', ಪುಟ, 28</ref> *1950ರ ದಶಕದ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದ ವೇಳೆಗೆ ಲಬಾಕ್‌ ಧ್ವನಿಯ ಉದಯವಾಯಿತಾದರೂ, ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಕಂಡು ಬಂದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹಾಗೂ ರೇ ಪ್ರೈಸ್‌, ಮಾರ್ಟಿ ರಾಬಿನ್ಸ್‌‌, ಮತ್ತು ಜಾನಿ ಹಾರ್ಟನ್‌‌‌ರಂಥ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಲಾವಿದರು, 50ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ರಾಕ್‌ ಎನ್‌' ರೋಲ್‌‌ ಪ್ರಭಾವಗಳಿಂದ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಬೇರೆಡೆಗೆ ವರ್ಗಾ ಯಿಸಲು ಶುರುಮಾಡಿದರು. === ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಧ್ವನಿಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Jim Reeves.jpg|thumb|right|80px|ಜಿಮ್‌‌ ರೀವ್ಸ್‌‌]] *1950ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡು, 1960ರ ದಶಕದ ಆರಂಭಿಕ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗವನ್ನು ತಲುಪಿದ ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ ಧ್ವನಿಯು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ವನ್ನು ಟೆನೆಸ್ಸೀಯ ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದಶಲಕ್ಷಗಟ್ಟಲೆ-ಡಾಲರ್‌‌ ಮೌಲ್ಯದ ಒಂದು ಉದ್ಯಮವನ್ನಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿತು. ಚೆಟ್‌ ಆಟ್ಕಿನ್ಸ್‌‌, ಒವೆನ್‌‌ ಬ್ರಾಡ್ಲೆಯಂಥ ನಿರ್ಮಾಪಕರು, ಮತ್ತು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಬಿಲ್ಲಿ ಷೆರಿಲ್‌‌‌‌‌ನ ನಿರ್ದೇಶನದ ಅನುಸಾರ, ಸದರಿ ಧ್ವನಿಯು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿಸಿತು. * ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ವ್ಯಾಪಾರೀ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಚುರುಕಿಲ್ಲದ ಅವಧಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಅದರ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕೂ ಅದು ನೆರವು ನೀಡಿತು.<ref>[http://www.rockhall.com/inductee/floyd-cramer Rockhall.com]</ref> 1950ರ ದಶಕದ ಪಾಪ್‌ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ಎರವಲು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಈ ಉಪ-ಪ್ರಕಾರವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿತ್ತು: ಒಂದು ಎದ್ದು ಕಾಣುವ ಮತ್ತು "ನವಿರಾದ" ಗಾಯನಭಾಗ, ಒಂದು ತಂತಿವಾದ್ಯ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ಗಾಯನಭಾಗದ ಸಮೂಹಗಾಯನಗಳು ಅದಕ್ಕೆ ಒತ್ತಾಸೆಯಾಗಿರುವುದು ಇದರಲ್ಲಿನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿತ್ತು. *"ಲಿಕ್ಸ್‌‌" ಹಣೆಪಟ್ಟಿಯ ಪರವಾಗಿ ವಾದ್ಯಸಂಗೀತದ ತನಿಪ್ರಸ್ತುತಿಯ ಮೇಲಿನ ಒತ್ತನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಯಿತು. ಈ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿನ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾಟ್ಸಿ ಕ್ಲೈನ್‌, ಜಿಮ್‌‌ ರೀವ್ಸ್‌‌ ಮತ್ತು ಎಡ್ಡಿ ಅರ್ನಾಲ್ಡ್‌‌ ಸೇರಿದ್ದರು. ಅವಧಿ ಸಂಗೀತಗಾರ ಫ್ಲಾಯ್ಡ್‌‌ ಕ್ರೇಮರ್‌‌ ಎಂಬಾತನ "ಜಾರು-ಸ್ವರದ" ಪಿಯಾನೊ ಶೈಲಿಯು ಈ ಶೈಲಿಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗಭಾಗ ವಾಗಿತ್ತು. *ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆಯ ಪಾಪ್‌ ಹಾಡಿನ ಸ್ವರೂಪವು ಹೆಚ್ಚು ಎದ್ದು ಕಾಣುವ ರೂಪವನ್ನು ತಳೆಯಿತು ಹಾಗೂ ಹಳ್ಳಿಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಭೇದವಾಗಿ ಅದು ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಿತು. ಹಳ್ಳಿಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಕಾರವು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ ಕಡೆಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಗುರಿಯಿರಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು ಹಾಗೂ 1960ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು 1970ರ ದಶಕದ ಆರಂಭಿಕ ಭಾಗದವರೆಗೂ ಅದು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾಯಿತು. ಟ್ಯಾಮಿ ವೈನೆಟ್‌ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಲೀ ರಿಚ್‌ ಮೊದಲಾದವರು ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದರು. === ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಜೀವಾಳ === *1962ರಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಗಮನವನ್ನು ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸುವ ಮೂಲಕ, ರೇ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌‌ ಪಾಪ್‌ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಅಚ್ಚರಿಗೀಡುಮಾಡಿದ; ಈ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಆತ ಸಂಗೀತದ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯತೆಯನ್ನು ಮೆರೆದ, "ಐ ಕಾಂಟ್‌ ಸ್ಟಾಪ್‌ ಲವಿಂಗ್‌ ಯು" ಎಂಬ ಏಕಗೀತೆಯ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ನ'' ಪಾಪ್‌ ಕೋಷ್ಟಕ <ref>[https://archive.is/20120724053757/www.billboard.com/bbcom/charts/yearend_chart_display.jsp?f=The+Billboard+Hot+100&amp;g=Year-end+Singles&amp;year=1962 Billboard.com]</ref> ದಲ್ಲಿ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಮೂರನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡ, ಮತ್ತು ''ಮಾಡರ್ನ್‌ ಸೌಂಡ್ಸ್‌ ಇನ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಅಂಡ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' ಎಂಬ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರ-ಸೂಚಕ ಗೀತಸಂಪುಟವನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದ. === ಬೇಕರ್ಸ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಧ್ವನಿ === *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಕಾರವು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿಯ ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗಿನ ಕಟ್ಟಾ ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌ನಿಂದಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಬೇಕರ್ಸ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌‌ನಲ್ಲಿನ ಲಾಸ್‌ ಏಂಜಲೀಸ್‌‌‌ನ ಉತ್ತರ-ವಾಯವ್ಯ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ೧೧೨ ಕಿಲೋ ಮೀ ನಷ್ಟು ದೂರವಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅದು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಒಂದು-ಕಾಲದ ಪಶ್ಚಿಮ ತೀರಪ್ರದೇಶ ನಿವಾಸಿಗಳಾದ ಬಾಬ್‌ ವಿಲ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಲೆಫ್ಟಿ ಫ್ರಿಜೆಲ್‌‌‌ರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ಪ್ರಕಾರವು 1966ರ ವೇಳೆಗೆ ಬೇಕರ್ಸ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಧ್ವನಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. *ಆ ಯುಗದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಇತರ ಉಪ-ಪ್ರಕಾರಗಳು ನೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವಿದ್ಯುತ್‌ಚಾಲಿತ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಧ್ವನಿವರ್ಧನೆಯನ್ನು, ಅದರಲ್ಲೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಟೆಲಿಕ್ಯಾಸ್ಟರ್‌‌ ವಿದ್ಯುತ್‌ಚಾಲಿತ ಗಿಟಾರನ್ನು ಇದು ಅವಲಂಬಿಸಿತು. ಒಂದು ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ, ಗಡುಸಾದ, ಪ್ರೇರಕ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ, ಅಲಂಕಾರಗಳಿಲ್ಲದ, ಸ್ಫುಟವಾದ ಸೊಗಡನ್ನು ಇದು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. *ಈ ಶೈಲಿಯ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಾರರಲ್ಲಿ ಬಕ್‌‌ ಒವೆನ್ಸ್‌, ಮೆರ್ಲೆ ಹಗಾರ್ಡ್‌, ಟಾಮಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್‌, ಡ್ವೈಟ್‌ ಯೋವಾಕಾಮ್‌ ಮತ್ತು ವಿನ್‌ ಸ್ಟಿವರ್ಟ್‌ ಮೊದಲಾದವರು ಸೇರಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref>[http://www.cmt.com/artists/az/haggard_merle/bio.jhtml CMT.com : ಮೆರ್ಲೆ ಹಗಾರ್ಡ್‌ : ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ]</ref> <ref>[http://www.buckowens.com/aboutbuck18.html Buckowens.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131213024906/http://www.buckowens.com/aboutbuck18.html |date=2013-12-13 }}, ಬಕ್‌‌ ಒವೆನ್‌‌'ಸ್‌ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್‌ ಪ್ಯಾಲೇಸ್‌: ಎಬೌಟ್‌ ಬಕ್‌‌</ref> === ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತ === *1960ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರಕಾರಗಳೊಳಗೆ ಕಂಡುಬಂದ ಸಂಪ್ರದಾಯಶರಣ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಒಂದು ಫಲವಾಗಿ, ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಂಗೀತವು ಒಂದು ಅನನ್ಯ ವಾದ ಹದವಾದ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಕ್ರಮಣದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ರಾಕ್‌ ಎನ್‌' ರೋಲ್ ಪ್ರಕಾರದ "ಹಳೆಯ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಗೆ" ಹಿಂದಿರುಗಲು ಅನೇಕರು ಬಯಸಿ ದರು. ಅದೇ ವೇಳೆಗೆ ಸರಿಯಾಗಿ, ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ-ನಿರ್ಮಿತ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉತ್ಸಾಹದ ಕೊರತೆ ಕಂಡು ಬಂದಿತು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ರಾಕ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಮಿಶ್ರತಳಿಯ ಪ್ರಕಾರವು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. [[ಚಿತ್ರ:Gram Parsons promo.jpg|thumb|left|80px|1960ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ದಿ ರೋಲಿಂಗ್‌ ಸ್ಟೋನ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ದಿ ಬೈರ್ಡ್ಸ್‌ವರೆಗಿನ ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನು ಗ್ರಾಮ್‌ ಪಾರ್ಸನ್ಸ್‌‌ ಪ್ರಭಾವಿಸಿದ]] *60ರ ದಶಕ ಮತ್ತು 70ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತದ ಈ ಹೊಸ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ಹೊಸತನದ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರವರ್ತಕರಲ್ಲಿ ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿದ್ದರು: ರಾಕ್‌ ಎನ್‌' ರೋಲ್‌‌ ಮಾದರಿಯ ವಾದ್ಯವೃಂದವಾದ ದಿ ಬೈರ್ಡ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಧೀನ-ವಿಭಾಗವಾದ ದಿ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್‌ ಬುರಿಟೊ ಬ್ರದರ್ಸ್‌‌ (ಎರಡೂ ತಂಡಗಳು ಗ್ರಾಮ್‌ ಪಾರ್ಸನ್ಸ್‌‌ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ವು), ಗಿಟಾರು ವಾದಕ ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್‌‌ ವೈಟ್‌, ಮೈಕೇಲ್‌‌ ನೆಸ್ಮಿತ್‌‌ (ಮಂಕೀಸ್‌ ಮತ್ತು ಫಸ್ಟ್‌ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಬ್ಯಾಂಡ್‌), ದಿ ಗ್ರೇಟ್‌ಫುಲ್‌ ಡೆಡ್‌, ನೀಲ್‌ ಯಂಗ್‌, ಕಮಾಂಡರ್‌ ಕೋಡಿ, ದಿ ಆಲ್‌ಮನ್‌‌ ಬ್ರದರ್ಸ್‌‌, ದಿ ಮಾರ್ಷಲ್‌ ಟಕರ್‌ ಬ್ಯಾಂಡ್‌, ಪೊಕೊ, ಬಫೆಲೊ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌‌, ಮತ್ತು ದಿ ಈಗಲ್ಸ್‌. "ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ ವುಮೆನ್‌‌" ಮತ್ತು "ಡೆಡ್‌ ಫ್ಲವರ್ಸ್‌"ನಂಥ ಹಾಡುಗಳೊಂದಿಗೆ ದಿ ರೋಲಿಂಗ್‌ ಸ್ಟೋನ್ಸ್ ಕೂಡಾ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿ ಕೊಂಡಿತು. *ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ನಿಂದ "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ-ರಾಕ್‌ನ ಜನಕ"<ref>[http://www.allmusic.com/cg/amg.dll?p=amg&amp;sql=11:wifpxqr5ldhe Allmusic.com], ಗ್ರಾಮ್‌ ಪಾರ್ಸನ್ಸ್‌‌: ಓವರ್‌ವ್ಯೂ</ref> ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಗ್ರಾಮ್‌ ಪಾರ್ಸನ್ಸ್‌‌ನ ಕೆಲಸವು ಅದರ ಅಪ್ಪಟತನದಿಂದಾಗಿ 70ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವನು ತೋರಿಸಿದ ಗುಣ ಗ್ರಹಣವೂ ಸಹ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಯಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.rollingstone.com/artists/gramparsons |title=Rollingstone.com |access-date=2010-09-27 |archive-date=2009-04-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090429081141/http://www.rollingstone.com/artists/gramparsons |url-status=deviated |archivedate=2009-04-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090429081141/http://www.rollingstone.com/artists/gramparsons }}</ref> *1973ರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಅವನ ಸಾವಿನಿಂದಾಗಿ ಅವನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವು ದುರಂತಮಯವಾಗಿ ಮೊಟುಕುಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತಾದರೂ, ಅವನ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆದ ಹಾಗೂ ಯುಗಳ ಗಾಯನದಲ್ಲಿ ಅವನ ಸಹಭಾಗಿಯಾದ ಎಮಿಲೌ ಹ್ಯಾರಿಸ್‌ ಎಂಬಾಕೆಯಿಂದ ಅವನ ಪರಂಪರೆಯು ಮುಂದುವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು; 1975ರಲ್ಲಿ ಅವಳ ಪ್ರಥಮ ಪರಿಚಯದ ಒಂಟಿಗಾಯನದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಹ್ಯಾರಿಸ್‌ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ; *ಇದು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ, ರಾಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಲ್‌‌, ಜಾನಪದ, ಬ್ಲೂಸ್‌ ಮತ್ತು ಪಾಪ್‌ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಒಂದು ಸಮ್ಮಿಲನವಾಗಿತ್ತು.ಧ್ರುವೀಯವಾಗಿ ಎದುರಾಗಿದ್ದ ಎರಡು ಪ್ರಕಾರಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಹದವಾದ ಮಿಶ್ರಣದ ಫಲವಾಗಿ ತರುವಾಯದಲ್ಲಿ ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಯಾದವು; ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಕ್‌, ಹಾರ್ಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ರಾಕ್‌ ಮತ್ತು ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪರ್ಯಾಯ ಪ್ರಕಾರ ಇವು ಅದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ್ದವು. *ಇದರ ನಂತರದ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದ ಕಲಾವಿದರು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ರಾಕ್‌ ಪ್ರಭಾವದ ಕಡೆಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಆ ಕಲಾವಿದರೆಂದರೆ: ಜೂಸ್‌ ನ್ಯೂಟನ್‌‌, ಅಲಬಾಮಾ, ಹ್ಯಾಂಕ್‌ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌, ಜೂನಿಯರ್‌‌, ಗ್ಯಾರಿ ಅಲನ್‌, ಷೇನಿಯಾ ಟ್ವೈನ್‌‌, ಬ್ರೂಕ್ಸ್‌‌‌ & ಡನ್‌, ಫೇತ್‌ ಹಿಲ್‌‌, ಗಾರ್ಥ್‌ ಬ್ರೂಕ್ಸ್‌‌‌, ಡ್ವೈಟ್‌ ಯೋವಾಕಾಮ್‌, ಸ್ಟೀವ್‌ ಅರ್ಲೆ, ಡಾಲಿ ಪಾರ್ಟನ್‌‌, ರೊಸಾನ್ನೆ ಕ್ಯಾಶ್‌‌ ಮತ್ತು ಲಿಂಡಾ ರೋನ್ಸ್‌ಡ್ಟ್‌. == 1970ರ ದಶಕದಿಂದ 1980ರ ದಶಕದವರೆಗೆ == === ಅನಧಿಕೃತ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ === *ರೇ ಪ್ರೈಸ್‌‌‌ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ (ಇವನ ವಾದ್ಯವೃಂದವಾದ "ಚೆರೋಕೀ ಕೌಬಾಯ್ಸ್‌‌"ನಲ್ಲಿ ವಿಲ್ಲೀ ನೆಲ್ಸನ್‌‌ ಮತ್ತು ರೋಜರ್‌‌ ಮಿಲ್ಲರ್‌‌ ಇದ್ದರು) 1950ರ ದಶಕದ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧ ಮತ್ತು 1960ರ ದಶಕದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಾಗೂ ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌ ಧ್ವನಿಗಳಿಂದ ಜನ್ಯವಾದ ಮತ್ತು ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಪರಭಾರೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಉಪಸಂಸ್ಕೃತಿಯೊಂದರ ಕೋಪದೊಂದಿ ಗೆ ಬೆರೆತಿದ್ದ ಅನಧಿಕೃತ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿತು. [[ಚಿತ್ರ:WillieNelson.jpg|thumb|right|80px|ವಿಲ್ಲೀ ನೆಲ್ಸನ್‌‌]] *"ನಾನು ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟನಂತರ (70ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ), ವಿರಮಿಸುಸಲು ತೆರಳುವುದು ಮತ್ತು ನಾನು ನುಡಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನುಡಿಸುವುದು ನನ್ನ ಬಯಕೆಯಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಲ್ಲಿ, ಸಾಧ್ಯವಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯಶಃ ಓಕ್ಲಹಾಮಾದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವುದು ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಅನಧಿಕೃತ ಸಂಗೀತದ ಬಿಂಬವು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವುದು ವೇಲಾನ್‌‌ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಅರಿವಿಗೆ ಬಂದಿತ್ತು. ಅದು ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾದಾಗ, ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ಮಾರಾಟವನ್ನು ನಾವು ಶುರುಮಾಡಿದೆವು ಹಾಗೂ ನಮಗದು ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇಡೀ ಅನಧಿಕೃತ ಸಂಗೀತದ ವಿಷಯವು ಸಂಗೀತದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. * ಲೇಖನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಅದು ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದೇ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿತ್ತು; ಯುವಜನರೂ ಸಹ, 'ಸರಿ, ಅದು ಸಾಕಷ್ಟು ಲವಲವಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ' ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟರು ಹಾಗೂ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕೇಳಲು ಶುರುಮಾಡಿದರು." (ವಿಲ್ಲೀ ನೆಲ್ಸನ್‌‌)<ref>ದಿ ರೂಟ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌" ಕಲೆಕ್ಟರ್ಸ್‌ ಎಡಿಷನ್‌ ಬೈ ಲೈಫ್‌ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌‌ 1, 1994 ಪುಟ 72</ref> *''ಅನಧಿಕೃತ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ'' ಸಂಗೀತ ಎಂಬ ಶಬ್ದ ಅಥವಾ ಪರಿಭಾಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡವರಲ್ಲಿ ಹ್ಯಾಂಕ್‌ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌, ಜೂನಿಯರ್‌‌, ವಿಲ್ಲೀ ನೆಲ್ಸನ್‌‌, ವೇಲಾನ್‌‌ ಜೆನ್ನಿಂಗ್ಸ್‌‌, ಡೇವಿಡ್‌ ಅಲನ್‌ ಕೋಯೆ,ಜಾನ್‌‌ ಪ್ರೈನ್‌‌, ಬಿಲ್ಲಿ ಜೋ ಷೇವರ್‌, ಗ್ಯಾರಿ ಸ್ಟಿವರ್ಟ್‌, ಟೊವೆನ್ಸ್‌ ವಾನ್‌ ಝಾಂಡ್ಟ್‌ ಹಾಗೂ ಜೆಸ್ಸಿ ಕೋಲ್ಟರ್‌‌ ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಮಿ ಸ್ಮಿತ್‌‌‌‌ರಂಥ ಕೆಲವು ಗಾಯಕಿಯರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. 1976ರಲ್ಲಿ ಬಂದ ''ವಾಂಟೆಡ್‌! '' ''ದಿ ಔಟ್‌ಲಾಸ್'' ಎಂಬ ಗೀತಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಅದು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ರೆಡ್‌ ಡರ್ಟ್‌ ಎಂಬುದು ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಒಂದು ಉಪ-ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. === ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪಾಪ್‌ === *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪಾಪ್‌ ಅಥವಾ ನವಿರಾದ ಪಾಪ್ ಎಂಬ ಪ್ರಕಾರವು‌, ಹಳ್ಳಿಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನವಿರಾದ ರಾಕ್‌‌‌‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದು 1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ ಒಂದು ಉಪ-ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ರೇಡಿಯೋದ 40 ಅಗ್ರಗಣ್ಯರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಗಿಟ್ಟಿಸಿ ಕೊಂಡ ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ಈ ಶಬ್ದವು ಮೊದಲು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತಾದರೂ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪಾಪ್‌ ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳು ಈಗ ವಯಸ್ಕರ ಸಮಕಾಲೀನ ಸಂಗೀತದ ವಲಯಕ್ಕೆ ಲಗ್ಗೆ ಹಾಕುವ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಣುತ್ತಿವೆ. *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿರುವ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪಾಪ್‌ ಸಂಗೀತದ ಗಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ಇದು ಆರಂಭವಾಯಿತು; ಅಂಥ ಗಾಯಕರೆಂದರೆ, ಮೈಕೇಲ್‌‌ ನೆಸ್ಮಿತ್‌‌, ದಿ ಬೆಲ್ಲಾಮಿ ಬ್ರದರ್ಸ್‌‌, ಗ್ಲೆನ್‌‌ ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್‌‌, ಜಾನ್‌‌ ಡೆನ್ವರ್‌‌, ಒಲಿವಿಯಾ ನ್ಯೂಟನ್‌‌-ಜಾನ್‌‌, ಮೇರೀ ಓಸ್ಮಾಂಡ್‌, B.J. ಥಾಮ ಸ್‌ ಮತ್ತು ಆನ್ನೆ ಮರ್ರೇ. ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್‌‌ನ "ರೈನ್‌ಸ್ಟೋನ್‌ ಕೌಬಾಯ್‌‌" ಎಂಬ ಗೀತೆಯು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿನ ಹಾಯುದಾಣದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆ ಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. [[ಚಿತ್ರ:Lynnanderson(by Scott Dudelson).jpg|thumb|90px|left|ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ಲಿನ್‌‌ ಆಂಡರ್‌‌ಸನ್‌‌]] *ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಓರ್ವ ಪಾಪ್‌ ಗಾಯಕಿಯಾದ ನ್ಯೂಟನ್‌‌-ಜಾನ್‌‌ ಎಂಬಾಕೆಯು 1974ರಲ್ಲಿ "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯನ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ" ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದಳು; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಮಹಿಳೆಯರು ಪಡೆಯಲು ಅತೀವವಾಗಿ ಬಯಸುವ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ "ವರ್ಷದ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕಿ" ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನೂ ಅವಳು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಳು. *ಈ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಿಂದ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಕಲಾವಿದರ ಒಂದು ಗುಂಪು ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಎಂಟರ್‌ಟೈನರ್ಸ್‌ ಎಂಬ ಒಂದು ಅಲ್ಪಕಾಲಿಕ ತಂಡವನ್ನು ರೂಪಿಸಿತು. ಉತ್ಕಟಗೊಂಡ ಚರ್ಚೆಯು 1975ರ ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಮುಂದುವರಿಯಿತು ಮತ್ತು ಅದೇ ವರ್ಷದ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರದಾನ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಅದು ತನ್ನ ಪರಮಾವಧಿಗೆ ತಲುಪಿತು; *ವರ್ಷದ ಮನರಂಜಕ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಹೊತ್ತಿದ್ದ ಚಾರ್ಲೀ ರಿಚ್‌ (ಈತ ಸ್ವತಃ ಹಾಯುದಾಣದ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳ ಒಂದು ಸರಣಿಯನ್ನೇ ಹೊಂದಿದ್ದ) ತನ್ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಜಾನ್‌‌ ಡೆನ್ವರ್‌‌ ಎಂಬಾತನಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಿದಾಗ ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಕಂಡುಬಂತು. ಡೆನ್ವರ್‌‌ನ ಹೆಸರನ್ನು ಓದಿದ ನಂತರ, ಅದರ ಲಕೋಟೆಗೆ ಒಂದು ಸಿಗರೇಟ್‌ ಲೈಟರ್‌ನಿಂದ ರಿಚ್‌ ಬೆಂಕಿಹಚ್ಚಿದ. ಈ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇದ್ದ ಪಾಪ್‌ ಶೈಲಿಯ ವಿರುದ್ಧದ ಒಂದು ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. *60ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅತೀವ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಕಲಾವಿದೆಯಾದ ಡಾಲಿ ಪಾರ್ಟನ್‌‌ ಎಂಬಾಕೆಯು, 1970ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಪ್‌ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಹಾಯಲೆಂದು ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಪ್ರಚಾರಾಂದೋಲನವೊಂದನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿದಳು; ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, 1977ರಲ್ಲಿ ಬಂದ "ಹಿಯರ್‌ ಯು ಕಮ್‌ ಎಗೇನ್‌" ಎಂಬ ಅವಳ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಯು U.S.ನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಏಕಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪಾಪ್‌ ಏಕಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅದು 3ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡಿತು. *ಪಾರ್ಟನ್‌‌ಳ ಪುರುಷ ಸಹಭಾಗಿಯಾದ ಕೆನ್ನಿ ರೋಜರ್ಸ್‌‌ ಅವಳಿಗೆ ಎದುರಾಗಿರುವ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಬಂದ; ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಂಗೀತವು ಇರಬೇಕೆಂಬುದು ಅವನ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪಾಪ್‌, ರಾಕ್‌ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಯಶಸ್ವಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಭಾಗೀದಾರನಾದ ಆತ, ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ "ಲ್ಯೂಸಿಲ್ಲೆ" ಎಂಬ ಗೀತೆ ಯೊಂದಿಗೆ ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸಿದ್ದ. *ಈ ಗೀತೆಯು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತ್ತು ಮತ್ತು U.S. ಪಾಪ್‌ ಏಕಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ 5ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿತ್ತು. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಪಾಪ್‌ ಸಂಗೀತದ ಕೋಷ್ಟಕಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಯಶಸ್ಸು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಏಕಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದ ಪಾರ್ಟನ್‌‌ ಮತ್ತು ರೋಜರ್ಸ್‌, 1980ರ ದಶಕಕ್ಕೆ ಅಡಿ ಯಿರಿಸಿದರು. ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್‌ ಗೇಯ್ಲ್‌‌, ರೊನ್ನೀ ಮಿಲ್ಸಾಪ್‌‌ ಮತ್ತು ಬಾರ್ಬರಾ ಮ್ಯಾಂಡ್ರೆಲ್‌‌‌‌ರಂಥ ಕಲಾವಿದರೂ ಸಹ ತಂತಮ್ಮ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ನೆರವಿನೊಂದಿಗೆ ಪಾಪ್‌ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. *1975ರಲ್ಲಿ, ಪಾಲ್‌ ಹೆಮ್‌ಫಿಲ್‌ ಎಂಬ ಲೇಖಕ ''ಸಾಟರ್ಡೆ ಈವ್ನಿಂಗ್‌ ಪೋಸ್ಟ್‌'' ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೆಯೊಂದನ್ನು ನೀಡಿ, "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಈಗ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ತನ್ನತನವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿಲ್ಲ; ಇದು ಹೆಚ್ಚೂಕಮ್ಮಿ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ವರೂಪದ ಒಂದು ಸಂಕರಜಾತಿಯಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟ.<ref>ಹೆಮ್‌ಫಿಲ್‌, ಪಾಲ್‌. "ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ--ವೇರ್‌ ಇಟ್‌ ಆಲ್‌ ಸ್ಟಾರ್ಟೆಡ್‌." ಸಾಟರ್ಡೆ ಈವ್ನಿಂಗ್‌ ಪೋಸ್ಟ್‌ 247.3 (1975): 44-86. ಅಕಾಡೆಮಿಕ್‌ ಸರ್ಚ್‌ ಪ್ರೀಮಿಯರ್‌‌. EBSCO. ವೆಬ್‌‌. 1 ಫೆಬ್ರುವರಿ 2010.</ref> *1980ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ತಂತಮ್ಮ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳು ಪಾಪ್‌ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕಲಾವಿದರು ಕಲಾಕ್ಷಮತೆ ಯನ್ನು ಮೆರೆದರು. ಎಂಬತ್ತರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, 100 ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳ ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿನ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ 5 ಹಾಡುಗಳ ಪೈಕಿ, ವಿಲ್ಲೀ ನೆಲ್ಸನ್‌‌ ಮತ್ತು ಜೂಸ್‌ ನ್ಯೂಟನ್‌‌ ಇಬ್ಬರೂ ತಲಾ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು: *ನೆಲ್ಸನ್‌‌ನ "ಆಲ್ವೇಸ್‌ ಆನ್‌ ಮೈ ಮೈಂಡ್‌" (5ನೇ ಸ್ಥಾನ, 1982) ಮತ್ತು "ಟು ಆಲ್‌ ದಿ ಗರ್ಲ್ಸ್‌ ಐ ಹ್ಯಾವ್‌ ಲವ್ಡ್‌ ಬಿಫೋರ್‌" (5ನೇ ಸ್ಥಾನ, 1984) ಗೀತೆಗಳು ಹಾಗೂ ನ್ಯೂಟನ್‌ನ "ಕ್ವೀನ್‌ ಆಫ್‌ ಹಾರ್ಟ್ಸ್‌" (2ನೇ ಸ್ಥಾನ, 1981) ಮತ್ತು "ಏಂಜಲ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಮಾರ್ನಿಂಗ್‌" (4ನೇ ಸ್ಥಾನ, 1981) ಗೀತೆಗಳು ಹೀಗೆ ಸ್ಥಾನಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತರಿಗೆ ಯಶಸ್ಸು ತಂದುಕೊಟ್ಟವು. *1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಹಾಡುಗಳು 100 ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿದವು: 1980ರ ಶರತ್ಕಾಲದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಕೆನ್ನಿ ರೋಜರ್ಸ್‌‌‌ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ "ಲೇಡಿ"; ಡಾಲಿ ಪಾರ್ಟನ್‌‌ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ "9 ಟು 5", ಎಡ್ಡೀ ರ್ಯಾಬಿಟ್‌ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ "ಐ ಲವ್‌ ಎ ರೈನಿ ನೈಟ್‌" (ಈ ಎರಡು ಗೀತೆಗಳು 1981ರ ಪ್ರಥಮಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡವು); ಹಾಗೂ 1983ರಲ್ಲಿ ಬಂದ ಡಾಲಿ ಪಾರ್ಟನ್‌‌ ಮತ್ತು ಕೆನ್ನಿ ರೋಜರ್ಸ್‌‌ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ "ಐಲಂಡ್ಸ್ ಇನ್‌ ದಿ ಸ್ಟ್ರೀಮ್‌‌" ಎಂಬ ಒಂದು ಯುಗಳ ಗಾಯನ ಇವೇ ಆ ನಾಲ್ಕು ಗೀತೆಗಳಾಗಿದ್ದವು. *ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ "ಐಲಂಡ್ಸ್ ಇನ್‌ ದಿ ಸ್ಟ್ರೀಮ್" ಗೀತೆಯು ಪಾಪ್‌‌-ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಹಾಯುದಾಣದ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಯಾಗಿದ್ದು, ಬೀ ಗೀಸ್‌ ತಂಡದ ಬ್ಯಾರಿ, ರಾಬಿನ್‌, ಮತ್ತು ಮೌರಿಸ್‌ ಗಿಬ್‌‌ರಿಂದ ಅದು ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ನ್ಯೂಟನ್‌‌ನ "ಕ್ವೀನ್‌ ಆಫ್‌ ಹಾರ್ಟ್ಸ್‌" ಗೀತೆಯು ಬಹುಪಾಲು ಮೊದಲನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಿತ್ತಾದರೂ, ಡಯಾನ ರಾಸ್‌ ಮತ್ತು ಲಯೋನೆಲ್‌‌ ರಿಚೀಯಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ "ಎಂಡ್‌ಲೆಸ್‌ ಲವ್‌" ಎಂಬ ಪಾಪ್‌ ಲಾವಣಿಯ ಮಹಾಶಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಆ ಸ್ಥಾನವು ಅದಕ್ಕೆ ದಕ್ಕಲಿಲ್ಲ. <ref>[https://archive.is/20120525025310/www.billboard.com/bbcom/charts/yearend_chart_index.jsp Billboard.com], ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಚಾರ್ಟ್ಸ್‌ ಆರ್ಕೀವ್‌.</ref> *1980ರ ದಶಕದ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡಹಾಯ್ಕೆಯ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದವಾದರೂ, 1989ರ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ರಾಯ್‌‌ ಓರ್ಬಿನ್‌ಸನ್‌‌‌‌‌ನ "ಯು ಗಾಟ್‌ ಇಟ್‌" ಎಂಬ ಗೀತೆಯು ‌''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌‌‌'' ನ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಏಕಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕ ಹಾಗೂ ಜನಪ್ರಿಯ 100 ಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕಗಳೆರಡರ 10 ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref>‌ವಿಟ್‌ಬರ್ನ್, ಜೋಯೆಲ್‌, "ಟಾಪ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಸಾಂಗ್ಸ್‌: 1944-2008," 2009.</ref><ref>ವಿಟ್‌ಬರ್ನ್‌, ಜೋಯೆಲ್‌, "ಟಾಪ್‌‌ ಪಾಪ್‌ ಸಿಂಗಲ್ಸ್‌: 1955-2006," 2007</ref> === ನವ-ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ === *1980ರಲ್ಲಿ, "ನವ-ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಡಿಸ್ಕೋ ಸಂಗೀತ"ದ ಶೈಲಿಯೊಂದು ''ಅರ್ಬನ್‌‌ ಕೌಬಾಯ್‌‌'' <ref name="Workin 1999. page 259">ವರ್ಕಿನ್‌' ಮ್ಯಾನ್‌ ಬ್ಲೂಸ್‌ - ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಇನ್‌ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ. ಜೆರಾಲ್ಡ್‌ W. ಹಾಲ್ಸನ್‌‌‌. ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯ ಪ್ರೆಸ್. 1999. ಪುಟ 259. ISBN 0-520-21800-0.</ref> ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರದಿಂದ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು; *ಈ ಚಲನಚಿತ್ರವು ಚಾರ್ಲೀ ಡೇನಿಯಲ್ಸ್‌ ವಾದ್ಯವೃಂದದಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ "ದಿ ಡೆವಿಲ್‌ ವೆಂಟ್‌ ಡೌನ್‌ ಟು ಜಾರ್ಜಿಯಾ"ದಂಥ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಾಡುಗಳನ್ನೂ ಒಳ ಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref>[http://www.lyricsoncall.com/lyrics/charlie-daniels-band/the-devil-went-down-to-georgia-lyrics.html Lyricsoncall.com ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080519004952/http://www.lyricsoncall.com/lyrics/charlie-daniels-band/the-devil-went-down-to-georgia-lyrics.html |date=2008-05-19 }} ''Lyricsoncall.com''</ref> ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಉಪ-ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ. *1981ರಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ಮಳಿಗೆಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾರಾಟಗಳ ಮೌಲ್ಯವು 250 ದಶಲಕ್ಷ $ ಮೊತ್ತದಷ್ಟು ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಮಿತು; 1984ರ ವೇಳೆಗೆ 900 ರೇಡಿಯೋ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಅಥವಾ ನವ-ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪಾಪ್‌ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪೂರ್ಣಾವಧಿಗೆ ಬಿತ್ತರಿಸಲು ಶುರುಮಾಡಿದವು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅತ್ಯಂತ ಹಠಾತ್‌ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವಂತೆ, 1984ರ ವೇಳೆಗೆ ಮಾರಾಟಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು 1979ರಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಅಂಕಿ-ಅಂಶಕ್ಕಿಂತ ಕೆಳಗೆ ಕುಸಿದಿದ್ದವು.<ref name="Workin 1999. page 259"/> === ಟ್ರಕ್‌‌ ಚಾಲನೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ === *ಟ್ರಕ್‌‌ ಚಾಲನೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ<ref name="truckers-jukebox">{{cite book | title = Trucker's Jukebox: Various Artists: Music | url = http://www.amazon.com/Truckers-Jukebox-Various-Artists/dp/B0009A1ATG | accessdate = 2009-02-24 | publisher = [[Amazon.com]] | quote = Trucker's Jukebox covers the Country landscape: outlaw, honkey tonk, country-rock, Bakers field sound, country comedy, truck driving country and more.}}</ref> ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ-ರಾಕ್‌ ಮತ್ತು ಬೇಕರ್ಸ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಧ್ವನಿ ಇವೇ ಮೊದಲಾದವುಗಳ ಒಂದು ಬೆಸುಗೆಯಾಗಿದೆ.<ref name="starpulse">{{cite web | title = Truck Driving Country Music | url = http://www.starpulse.com/Genre/MusicGenres.html?Genre=CTRY&ID=D4307&Lvl=4 | publisher = All Media Guide LLC | accessdate = 2009-02-24 | archive-date = 2012-06-04 | archive-url = https://archive.today/20120604195447/http://www.starpulse.com/Genre/MusicGenres.html?Genre=CTRY&ID=D4307&Lvl=4 | url-status = deviated | archivedate = 2012-06-04 | archiveurl = https://archive.today/20120604195447/http://www.starpulse.com/Genre/MusicGenres.html?Genre=CTRY&ID=D4307&Lvl=4 }}</ref> ಇದು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ-ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತದ ಗತಿ ಮತ್ತು ಹಾಂಕಿ-ಟಾಂಕ್‌<ref name="starpulse"/> ಸಂಗೀತದ ಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದರ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಓರ್ವ ಟ್ರಕ್‌‌ ಚಾಲಕನ ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಮೇಲೆ ಗಮನವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="amazon">{{cite web | title = Dave Dudley: Albums, Songs, Bios, Photos | url = http://www.amazon.com/Dave-Dudley/e/B000APBUEU | accessdate = 2009-02-24 | publisher = [[Amazon.com]]}}</ref> ಟ್ರಕ್‌‌ ಚಾಲನೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಹಾಡುಗಳು, ಟ್ರಕ್ಕು‌‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯ ಕುರಿತಾದ ಹೂರಣವನ್ನು ಅನೇಕವೇಳೆ ತಮ್ಮೊಳಗೆ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.<ref name="starpulse"/> ಟ್ರಕ್‌‌ ಚಾಲನೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುವ ಸುಪರಿಚಿತ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ, ಡೇವ್‌ ಡ್ಯೂಡ್ಲೆ, ರೆಡ್‌ ಸೊವೀನ್‌, ಡಿಕ್‌‌ ಕರ್ಲೆಸ್‌, ರೆಡ್‌ ಸಿಂಪ್ಸನ್‌‌, ಕರ್ನಲ್‌ ರಾಬರ್ಟ್‌ ಮೋರಿಸ್‌, ಮತ್ತು ವೇಲಾನ್‌‌ ಸ್ಪೀಡ್‌ ಮೊದಲಾದವರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.<ref name="starpulse"/> ಡ್ಯೂಡ್ಲೆಯು ಟ್ರಕ್‌‌ ಚಾಲನೆಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳ ಜನಕ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.<ref name="amazon"/><ref name="mp3com">{{cite web | title = Dave Dudley | url = http://www.mp3.com/genre/193/subgenre.html | accessdate = 2009-02-24 | publisher = CBS Interactive | archive-date = 2009-03-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090305202416/http://www.mp3.com/genre/193/subgenre.html | url-status = dead }}</ref> === ನವ-ಸಂಪ್ರದಾಯ ಶರಣ ಆಂದೋಲನ === *1980ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕಲಾವಿದರ ಒಂದು ಗುಂಪು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂತು; ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಗೀತೆಗಳ ಪರವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಈ ಗುಂಪು, ರೇಡಿಯೋ ಮತ್ತು ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಎದ್ದುಕಾಣುವಂತಿದ್ದ ಹೆಚ್ಚು ಪುಟವಿಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ-ಪಾಪ್‌‌ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು. ರ್ಯಾಂಡಿ ಟ್ರಾವಿಸ್‌ನ 1986ರ ಪ್ರಥಮ ಪರಿಚಯದ ''ಸ್ಟಾರ್ಮ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಲೈಫ್‌'' ಎಂಬ ಗೀತಸಂಪುಟವು ನಾಲ್ಕು ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರತಿಗಳಷ್ಟು ಮಾರಾಟವಾಗಿತ್ತು. * ಅದು 1987ರ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ನ ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಗೀತಸಂಪುಟವಾಗಿತ್ತು. ಇಂಥ ರ್ಯಾಂಡಿ ಟ್ರಾವಿಸ್‌ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ 80ರ ದಶಕದ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಕಲಾವಿದರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಾಂಕಿ ಟಾಂಕ್‌‌, ಬ್ಲೂಗ್ರಾಸ್‌‌, ಜಾನಪದ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ತೀವ್ರಧಾಟಿ ಪ್ರಕಾರಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಈ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ, ಟ್ರಾವಿಸ್‌ ಟ್ರಿಟ್‌, ರಿಕಿ ಸ್ಕ್ಯಾಗ್ಸ್‌, ಕ್ಯಾಥಿ ಮೇಟಿಯಾ, ಜಾರ್ಜ್‌ ಸ್ಟ್ರೈಟ್‌ ಮತ್ತು ದಿ ಜ್ಯೂಡ್ಸ್‌ ಸೇರಿದ್ದರು. == 1990ರ ದಶಕ == *1989ರಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ರಂಗಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ರಂಗಪ್ರವೇಶವು ಆಗುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಕ್ಲಿಂಟ್‌ ಬ್ಲಾಕ್‌‌ ಎಂಬ ಗಾಯಕ ಮತ್ತು ಗೀತರಚನೆಕಾರನು ಹೊಸ ಧ್ವನಿ ಯೊಂದರಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಆಗಮನದ ಘೋಷಣೆಯು 1990ರ ದಶಕ ಮತ್ತು ಅದರಾಚೆಗಿನ ಅವಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಬಹುಭಾಗವನ್ನು ವಿಶದೀಕರಿಸಿತು. 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಒಂದು ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿ ಸಂಗತಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು; *ಬಿಲ್ಲಿ ರೇ ಸೈರಸ್‌ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಥ್‌ ಬ್ರೂಕ್ಸ್‌‌‌ ಎಂಬಿಬ್ಬರು ಇದರ ಕಾರಣ ಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು.<ref name="Country Worldwide">{{cite web |url=https://news.google.com/newspapers?id=0LYxAAAAIBAJ&sjid=_OIFAAAAIBAJ&pg=1510,3298161&dq=billy+ray+cyrus+country+worldwide&hl=en |title=Country is No. 1 musical style |date=1992-08-19 |publisher=Reading Eagle |accessdate=2010-07-26}}</ref><ref name="Country Worldwide2">{{cite web |url=https://news.google.com/newspapers?id=TjQfAAAAIBAJ&sjid=B88EAAAAIBAJ&pg=4760,3698051&dq=billy+ray+cyrus+country+worldwide&hl=en |title=Country music reflects the time |date=1992-09-27 |publisher=Herald-Journal |accessdate=2010-07-26}}</ref><ref name="Country Worldwide3">{{cite web |url=http://pqasb.pqarchiver.com/thestar/access/504338431.html?dids=504338431:504338431&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Nov+25%2C+1993&author=Jack+Hurst&pub=The+Record&desc=Country+music+is+making+waves+across+the+seas&pqatl=google |title=Country music is making waves across the seas |date=1993-11-25 |publisher=thestar.com |accessdate=2010-07-26 |archive-date=2011-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110506081606/http://pqasb.pqarchiver.com/thestar/access/504338431.html?dids=504338431:504338431&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Nov+25%2C+1993&author=Jack+Hurst&pub=The+Record&desc=Country+music+is+making+waves+across+the+seas&pqatl=google |url-status=dead }}</ref> *ಈ ಇಬ್ಬರ ಪೈಕಿ ಗಾರ್ಥ್‌ ಬ್ರೂಕ್ಸ್, ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಗೀತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ಕ್ಷಣಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ; ಆ ದಶಕದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಅವನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ಮಾರಾಟಗಳು ಹಾಗೂ ಅವನ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳಲ್ಲಿನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಹಾಜರಿಯ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವನು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮುರಿದಿದ್ದು ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿತ್ತು. RIAA ಸಂಸ್ಥೆಯು ಒಂದು ಸಂಯೋಜಿತ (128× ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌‌)ನಲ್ಲಿ ಅವನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿದ್ದು, ಇದು ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ 113 ದಶ ಲಕ್ಷದಷ್ಟು U.S. ಸಾಗಣೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?table=SEARCH_RESULTS RIAA.com]</ref> *1990ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತದ ಮೇಲೆ ಸಾಲು ನರ್ತನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯು ಪ್ರಭಾವಬೀರಿತು. ಈ ಪ್ರಭಾವ ಅದೆಷ್ಟು ಮಹತ್ತರವಾಗಿ ತ್ತೆಂದರೆ, ಚೆಟ್‌ ಆಟ್ಕಿನ್ಸ್‌‌ ಈ ರೀತಿ ಹೇಳಿದ ಎಂಬುದಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತವು ತೀರಾ ಹದಗೆಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ನನಗನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಆ ಅತ್ಯಲ್ಪ ಮಟ್ಟದ ಸಾಲು ನರ್ತನವೇ ಕಾರಣ."<ref> *ದಿ ರೂಟ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌" ಕಲೆಕ್ಟರ್ಸ್‌ ಎಡಿಷನ್‌ ಬೈ ಲೈಫ್‌ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌‌ 1, 1994</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ, ಉತ್ತಮವಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಾಲು ನೃತ್ಯ ಸಂಗೀತವು ಈಚೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಾಗಿ ಸಾಲು ನೃತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ ಓರ್ವ ನೃತ್ಯಸಂಯೋಜಕನು ದೂರಲು ತೊಡಗಿದ. === ಪರ್ಯಾಯವಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ === *1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮದ ಹೊರಗಡೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ನಡೆಸುವ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಮತ್ತು ಗಾಯಕರ ಒಂದು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಗುಂಪನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು, ಪರ್ಯಾಯವಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂತು. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಒಂದು ಕಡಿಮೆ-ಸ್ಥಾಯಿಯ ಧ್ವನಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಲು, ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ-ಪ್ರಾಬಲ್ಯದ ಉದ್ಯಮದ ಉನ್ನತ ನಿರ್ಮಾಣ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಪ್‌ ಹೊರನೋಟವನ್ನು ಅವರು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟರು. *ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಾಢವಾದ ಪಂಕ್‌ ಶೈಲಿ ಹಾಗೂ ಪರ್ಯಾಯ ಸಂಗೀತದ ಕಲಾಮೀಮಾಂಸೆಯನ್ನು ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ತುಂಬಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅವರು ಬಗ್ಗಿಸಿದರು. ಗೀತಸಾಹಿತ್ಯಗಳು ಅನೇಕವೇಳೆ ನಿರಾಶಾದಾಯಕವಾಗಿ, ಒರಟಾಗಿ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಅರಿವುಳ್ಳವಾಗಿದ್ದವು. ಇದರ ಉಪಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ಇತರ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಓಲ್ಡ್‌‌ 97'ಸ್‌, ಲೈಲ್‌ ಲೊವೆಟ್‌, ಸ್ಟೀವ್‌ ಅರ್ಲೆ, ಅಂಕಲ್‌ ಟ್ಯುಪೆಲೊ, ಸಾನ್‌ ವೋಲ್ಟ್‌, ರೈಯಾನ್‌ ಆಡಮ್ಸ್‌, ಮೈ ಮಾರ್ನಿಂಗ್‌ ಜಾಕೆಟ್‌, ಬ್ಲಿಟ್ಜೆನ್‌‌ ಟ್ರಾಪರ್‌‌, ಆರ್‌, ದಿ ವೇಲ್‌‌ ಮತ್ತು ಡ್ರೈವ್‌-ಬೈ ಟ್ರಕರ್ಸ್‌ ಸೇರಿದ್ದರು. == 2000ದ ದಶಕ == [[ಚಿತ್ರ:Carrie Underwood 2008 at Nokia Theatre.jpg|thumb|right|80px|ಕ್ಯಾರೀ ಅಂಡರ್‌ವುಡ್‌]] *ಹಲವಾರು ರಾಕ್‌ ಮತ್ತು ಪಾಪ್‌ ತಾರೆಗಳು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದೊಳಗೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡುವ ಸಾಹಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. 2000ದಲ್ಲಿ, ರಿಚರ್ಡ್‌ ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌‌ ಎಂಬಾತ ತನ್ನ ''ಡೇಸ್‌ ಇನ್‌ ಅವಲಾನ್‌‌'' ಗೀತಸಂಪುಟದೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಅಡ್ಡ ಹಾಯ್ಕೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡ; ಈ ಗೀತಸಂಪುಟವು ಐದು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಗಾಯಕರು ಹಾಗೂ ಸಂಗೀತಗಾರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. *ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌‌ನ "ಸ್ಟ್ರೈಟ್‌ ಫ್ರಂ ಮೈ ಹಾರ್ಟ್‌" ಎಂಬ ಏಕಗೀತೆಗೆ ‌‌ಆಲಿಸನ್ ಕ್ರೌಸ್‌ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಗಾಯನಭಾಗಗಳನ್ನು ಹಾಡಿದ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಶುಗರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌‌ನ ಜೆನ್ನಿಫರ್‌‌ ನೆಟಲ್ಸ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ "ಹೂ ಸೇಸ್‌ ಯು ಕಾಂಟ್‌ ಗೋ ಹೋಮ್‌‌" ಎಂಬ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಯನ್ನು [[ಬಾನ್‌ ಜೊವಿ|ಬಾನ್‌ ಜೋವಿ]] ತನ್ನ ದಾಖಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ. ತಮ್ಮ ಗೀತಸಂಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡೊಂದನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ ಇತರ ರಾಕ್‌ ತಾರೆಗಳಲ್ಲಿ ಡಾನ್‌ ಹೆನ್ಲೆ ಮತ್ತು ಪಾಯಿಸನ್‌‌ ಸೇರಿದ್ದರು. *ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ, ಮಣಿಯದ ಸ್ವತಂತ್ರಭಾವವು ಆಧುನಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ವಿರಳವಾದ, ಆದರೆ ಸುಸಂಗತವಾದ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. "ಕೌಂಟಿ ಬಾಯ್‌ ಕೆನ್‌ ಸರ್ವೈವ್‌‌" ಮತ್ತು "ಕಾಪರ್‌ಹೆಡ್‌ ರೋಡ್‌"<ref>[http://steveearle.net/lyrics/ly-coppe.php Steveearle.net]</ref> ಎಂಬೆರಡು ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರ ಸ್ವರೂಪದ ಹಾಡುಗಳು ಇದೇ ಶೈಲಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರೆ, "ಸಮ್‌ ಗರ್ಲ್ಸ್‌ ಡೂ"<ref>[http://www.cowboylyrics.com/lyrics/sawyer-brown/some-girls-do-15017.html Cowboylyrics.com]</ref> ಮತ್ತು "ರೆಡ್‌ನೆಕ್‌‌ ವುಮನ್‌‌"<ref>{{Cite web |url=http://www.lyricstop.com/r/redneckwoman-gretchenwilson.html |title=Lyricstop.com |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100815080555/http://www.lyricstop.com/r/redneckwoman-gretchenwilson.html |url-status=deviated |archivedate=2010-08-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100815080555/http://www.lyricstop.com/r/redneckwoman-gretchenwilson.html }}</ref> ಎಂಬೆರಡು ಹಾಡುಗಳು ವಿಷಯದ ಕುರಿತಾದ ಅತೀವ ಲಘು-ಹೃದಯದ ರೂಪಾಂತರಗಳಾಗಿವೆ. *2005ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾರೀ ಅಂಡರ್‌ವುಡ್‌ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಗಾಯಕಿಯು ''ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಐಡಲ್‌'' ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ನಾಲ್ಕನೇ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾಗುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಬಂದಳು; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಆಕೆಯು ಬಹು-ಪ್ಲಾಟಿನಮ್‌‌ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳ ಮಾರಾಟದ ಕೀರ್ತಿಪಡೆದ ಓರ್ವ ಕಲಾವಿದೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಗ್ರಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಓರ್ವ ವಿಜಯಶಾಲಿ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಳು. *ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ 3 ಗೀತಸಂಪುಟಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ತನ್ನೆಲ್ಲಾ ಏಕಗೀತೆಗಳಿಗೂ ಒಂದನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡು ಉತ್ತುಂಗವನ್ನೇರಿದ ಮೊದಲ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕಲಾವಿದೆ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಅವಳು ಪಾತ್ರಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್‌ ವತಿಯಿಂದ ನೀಡಲಾಗುವ ವರ್ಷದ ಮನರಂಜಕಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವಲ್ಲಿನ ಏಳನೇ ಮಹಿಳೆ ಎನಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅಂಡರ್‌ವುಡ್‌ ಇತಿಹಾಸವನ್ನೂ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದಳು. *ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್‌ ವತಿಯಿಂದ ವರ್ಷದ ಮನರಂಜಕಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಎರಡು ಬಾರಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲದೇ ಎರಡು ಬಾರಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಳು. "ಸಮ್‌ ಹಾರ್ಟ್ಸ್‌" ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ, ಅಂಡರ್‌ವುಡ್‌ಳ ಪ್ರಥಮ ಪರಿಚಯದ ಗೀತ ಸಂಪುಟವು, ಪ್ರಥಮ ಪರಿಚಯದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ-ಮಾರಾಟವಾದ ಯಾವುದೇ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕಲಾವಿದರ ಗೀತಸಂಪುಟ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, 2000-2009 ದಶಕದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಗೀತಸಂಪುಟ ಎಂಬ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು Billboard.comನಿಂದ ಪಡೆಯಿತು. *2008ರಲ್ಲಿ, [[ಟೈಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್|ಟೇಲರ್‌ ಸ್ವಿಫ್ಟ್‌]] ಎಂಬಾಕೆಯು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ-ಪಾಪ್‌ ಪ್ರಕಾರದ ಓರ್ವ ಪ್ರಮುಖ ಕಲಾವಿದೆಯಾಗಿ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಳು; ಈ ಅವಧಿ ಯಲ್ಲಿ "ಲವ್‌ ಸ್ಟೋರಿ" ಎಂಬ ಅವಳ ಏಕಗೀತೆಯು ನೀಲ್‌ಸೆನ್‌‌ BDS CHR/ಅಗ್ರಗಣ್ಯ 40 ಗೀತೆಗಳ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಮೊದಲ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡು ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಯಿತು. ಸ್ವಿಫ್ಟ್‌ಳ ಮುಂದಿನ ಏಕಗೀತೆಯಾದ "ಯು ಬಿಲಾಂಗ್‌ ವಿತ್‌ ಮಿ" ಕೂಡಾ ಮೊದಲನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಿತು. *ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಕೋಷ್ಟಕದ ಉಚ್ಚಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡ ಎರಡು ಏಕಗೀತೆಗಳನ್ನು ತನ್ನ ದಾಖಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡ ಏಕಮಾತ್ರ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಕಲಾವಿದೆ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಯು ಅವಳಿಗೆ ದಕ್ಕಿತು. "ಲವ್‌ ಸ್ಟೋರಿ" ಮತ್ತು "ಯು ಬಿಲಾಂಗ್‌ ವಿತ್‌ ಮಿ" ಗೀತೆಗಳೆರಡೂ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ-ಮಾರಾಟವಾದ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಹಳ್ಳಿ ಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳೆಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾದವು; ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ "ಲವ್‌ ಸ್ಟೋರಿ" ಗೀತೆಯು ಸ್ವದೇಶಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 4.4 ದಶಲಕ್ಷ ಡಿಜಿಟಲ್‌‌ ಪ್ರತಿಗಳಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾದರೆ, ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ "ಯು ಬಿಲಾಂಗ್‌ ವಿತ್‌ ಮಿ" ಗೀತೆಯು 3.4 ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರತಿಗಳಷ್ಟು ಮಾರಾಟವನ್ನು ಕಂಡಿತು. *(ಗಮನಾರ್ಹವೆಂಬಂತೆ, ಈ ಎರಡೂ ಹಾಡುಗಳು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಅತೀವವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು; ಈ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಭಾವವು ಅಲ್ಪಮಟ್ಟದಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ ಈ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಅವಳ ಉಳಿದ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಛಾಯೆಯು ಇದ್ದಕಾರಣದಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ಈ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು.) *2010ರಲ್ಲಿ, "ಫಿಯರ್‌ಲೆಸ್‌" ಎಂಬ ಸ್ವಿಫ್ಟ್‌ಳ ದ್ವಿತೀಯ ಗೀತಸಂಪುಟಕ್ಕೆ ವರ್ಷದ ಗೀತಸಂಪುಟಕ್ಕಾಗಿರುವ ಗ್ರಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರದಾನಮಾಡಲಾಯಿತು; ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸದರಿ ಗೀತಸಂಪುಟವು ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅವಾರ್ಡ್‌ (AMA), ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅವಾರ್ಡ್‌ (ACM), ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (CMA), ಮತ್ತು ವರ್ಷದ ಗೀತಸಂಪುಟಕ್ಕಾಗಿರುವ ಗ್ರಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವಲ್ಲಿನ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ ಗೀತಸಂಪುಟ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು. *ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಹೂಟಿ & ದಿ ಬ್ಲೋಫಿಷ್‌ ಗಾಯಕನಾದ ಡೇರಿಯಸ್‌ ರಕರ್‌ ಎಂಬಾತ ''ಲರ್ನ್‌ ಟು ಲಿವ್‌‌'' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ತನ್ನ ಒಂಟಿಗಾಯನದ ಎರಡನೇ ಗೀತ ಸಂಪುಟ ಹಾಗೂ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ರಂಗಪ್ರವೇಶದ ಗೀತಸಂಪುಟವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ. ಆ ಗೀತಸಂಪುಟದ ಮೊದಲ ಮೂರು ಏಕಗೀತೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಮೊದಲನೇ ಸ್ಥಾನ ವನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ, ಒಂದು ದಶಕದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಮೂರು ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ಮೊದಲ ಒಂಟಿಗಾಯನ ಕಲಾವಿದ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ರಕರ್‌ ಪಾತ್ರನಾಗಲು ಕಾರಣವಾದವು. *1983ರಲ್ಲಿ ಚಾರ್ಲೆ ಪ್ರೈಡ್‌ ಎಂಬಾತನು ದಾಖಲಿಸಿದ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ, ಒಂದು ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಮೊದಲ ಅಮೆರಿಕಾದ ನೀಗ್ರೋ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನೂ ಅವನು ಪಡೆದ.2009ರಲ್ಲಿ, ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಜಾರ್ಜ್‌ ಸ್ಟ್ರೈಟ್‌‌ನ್ನು ದಶಕದ ಕಲಾವಿದ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಿತು. == ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಹೊರಗಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ == === ಕೆನಡಾ === *USನಿಂದ ಹೊರಗಿನ ವಲಯವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಾದರೆ, ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಾಭಿಮಾನಿಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಕಲಾವಿದರ ನೆಲೆಯನ್ನು ಕೆನಡಾ ಹೊಂದಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ನೋವಾ ಸ್ಕಾಟಿಯಾ, ನ್ಯೂ ಬ್ರನ್ಸ್‌ವಿಕ್‌‌, ಪ್ರಿನ್ಸ್‌‌ ಎಡ್ವರ್ಡ್‌ ಐಲಂಡ್‌, ಆಲ್ಬರ್ಟಾ, ಸಾಸ್ಕಾಟ್‌ಚೆವಾನ್‌‌, ಮತ್ತು ಮನಿಟೋಬಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರುಬಿಟ್ಟಿದೆ: ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್‌‌ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ನಿವಾಸಿಗಳಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಂಶ. *ಕೆನಡಾದ ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಿಗೆ (ನೋವಾ ಸ್ಕಾಟಿಯಾ, ನ್ಯೂ ಬ್ರನ್ಸ್‌ವಿಕ್‌‌, ಮತ್ತು ಪ್ರಿನ್ಸ್‌‌ ಎಡ್ವರ್ಡ್‌ ಐಲಂಡ್‌) ವಲಸೆಗಾರರಾಗಿ ಬಂದ ಐರ್ಲಂಡಿನ ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟಿಷ್‌ ಜನರ ನಡುವೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಕೆಲ್ಟಿಕ್‌‌ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತದ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ, ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್‌‌ ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. USನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗ ಮತ್ತು ಅಪಲಾಚಿಯಾ ಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ಹೋಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಕೆನಡಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಗಳಿರುವುದು ಅಚ್ಚರಿಯೇನಲ್ಲ. *ಈ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಪ್ರದೇಶಗಳೂ ಅತೀವ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಐಲ್ಸ್‌ಗೆ ಸೇರಿದ ಮನೆತನದ ಜನ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು, USನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗ ಮತ್ತು ಅಪಲಾಚಿಯಾ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿತು. ಡಾನ್‌ ಮೆಸ್ಸರ್‌‌'ಸ್‌‌ ಜುಬಿಲೀ ಎಂಬುದು ನೋವಾ ಸ್ಕಾಟಿಯಾದ ಹ್ಯಾಲಿಫ್ಯಾಕ್ಸ್ ಮೂಲದ ಒಂದು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ/ಜಾನಪದ ಪ್ರಭೇದದ ದೂರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, 1957ರಿಂದ 1969ರ ವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಗಿತ್ತು. *ಇದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಎಡ್‌ ಸಲ್ಲಿವಾನ್‌‌ ಷೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಜನರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು ಮತ್ತು 1960ರ ದಶಕದ ಬಹುಭಾಗದಾದ್ಯಂತವೂ ಕೆನಡಾ ದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದ ದೂರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಡಾನ್‌ ಮೆಸ್ಸರ್‌‌'ಸ್‌ ಜುಬಿಲೀ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ತಾನು ಪ್ರಸಾರವಾದ ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿ ಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಒಂದು ಏಕನಿಷ್ಠೆಯ ಅಥವಾ ಸುಸಂಗತವಾದ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಬಂದಿತು; *"ಗೋಯಿಂಗ್‌ ಟು ದಿ ಬ್ರಾನ್‌ಡಾನ್ಸ್‌ ಟುನೈಟ್‌" ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ರಾಗದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಗೊಂಡು, ಮೆಸ್ಸರ್ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ ಪಿಟೀಲು ರಾಗಗಳಿಂದ, ಗಾಯಕರಾದ ಮಾರ್ಗ್‌ ಓಸ್ಬರ್ನ್‌ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಲೀ ಚೇಂಬರ್‌ಲೇನ್‌ರ ಅತಿಥಿ ಪ್ರಸ್ತುತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಮೆಸ್ಸರ್‌ನ "ಐಲಂಡರ್ಸ್‌‌"ಗೆ ಸೇರಿದ ಕೆಲವೊಂದು ಹಾಡುಗಳಿಂದ ಅದು ಅನುಸರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು; ಮತ್ತು ಒಂದು ಮುಕ್ತಾಯದ ಸ್ತೋತ್ರಗೀತೆಯನ್ನು ಅದು ಹೊಂದಿರುತ್ತಿತ್ತು. "ಟಿಲ್‌ ವಿ ಮೀಟ್‌ ಎಗೇನ್‌‌" ಗೀತೆಯೊಂದಿಗೆ ಅದು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. *ಅತಿಥಿ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವು ಸ್ಟೊಂಪಿನ್‌‌' ಟಾಮ್‌ ಕೊನಾರ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಥರೀನ್‌ ಮೆಕ್‌ಕಿನ್ನನ್‌‌ ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆನಡಾದ ಹಲವಾರು ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತಗಾರರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಸಮುದ್ರ ತೀರಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕೆಲವೊಂದು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಪ್ರಸ್ತುತಿಕಾರರು ಕೆನಡಾದಿಂದ ಆಚೆಗೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರ ಪೈಕಿ ಹ್ಯಾಂಕ್‌ ಸ್ನೋ, ವಿಲ್ಫ್‌ ಕಾರ್ಟರ್‌‌ (ಮೊಂಟಾನಾ ಸ್ಲಿಮ್ ಎಂದೂ ಸಹ ಈತ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ‌‌), ಮತ್ತು ಆನ್ನೆ ಮರ್ರೇ ಎಂಬ ಮೂವರು ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದಾರೆ. *1969ರಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಸಾರಕ ಕೇಂದ್ರವು ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಿದ್ದು ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು; ಕೆನಡಾದ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುವವರೆಗೆ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಗಳಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಕೆನಡಾದ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗ ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅನೇಕ ಕಲಾವಿದರು ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. *ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯಲ್ಲಿ ಪಿಟೀಲು ಮತ್ತು ಆಧಾರನಾದದ ಉಕ್ಕಿನ ಗಿಟಾರಿನ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆನಡಾದ ಕೆಲವೊಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕಲಾವಿದರಲ್ಲಿ ಇವರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ: ಷೇನಿಯಾ ಟ್ವೈನ್‌‌, ಬ್ಲೂ ರೋಡಿಯೋ, ಮಾರ್ಗ್‌ ಓಸ್ಬರ್ನ್‌, ಹ್ಯಾಂಕ್‌ ಸ್ನೋ, ಜಾನಿ ಮೂರಿಂಗ್‌‌, ಡಾನ್‌ ಮೆಸ್ಸರ್‌‌, ಡಾಕ್‌‌ ವಾಕರ್‌‌, ಎಮರ್‌‌ಸನ್‌‌ ಡ್ರೈವ್‌‌, ಪಾಲ್‌ ಬ್ರಾಂಡ್ಟ್‌‌, ದಿ ವಿಲ್ಕಿನ್ಸನ್ಸ್‌, ವಿಲ್ಫ್‌ ಕಾರ್ಟರ್‌‌, ಮಿಚೆಲ್ಲೆ ರೈಟ್‌, ಕೊರ್ಬ್‌ ಲುಂಡ್‌ ಅಂಡ್‌ ದಿ ಹರ್ಟಿನ್‌ ಆಲ್ಬರ್ಟನ್ಸ್‌, ಸ್ಟೊಂಪಿನ್‌‌' ಟಾಮ್‌ ಕೊನಾರ್ಸ್‌, ಟೆರ್ರಿ ಕ್ಲಾರ್ಕ್‌, ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್‌ ಷಾವಂಡಾ, ಶೇನ್‌‌ ಯೆಲ್ಲೋಬರ್ಡ್‌, ದಿ ರೋಡ್‌ ಹ್ಯಾಮರ್ಸ್‌‌, ಮತ್ತು ಆನ್ನೆ ಮರ್ರೇ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === *ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ]]ದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಸಮಯಗಳಲ್ಲೂ ತನ್ನ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಸ್ವಭಾವವು ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಪೊದೆಗಾಡಿನ ಲಾವಣಿ ಗಾಯಕರು ಪೊದೆಗಾಡಿನ ಕುರಿತಾಗಿ ತಮ್ಮದೇ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಸರ್ಕಾರದ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಹಾಡುಗಳಾಗಿ 1800ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಇದು ಆರಂಭವಾಯಿತು. *1940ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸ್ಲಿಮ್‌ ಡಸ್ಟಿ ತನ್ನನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ; ಅದು ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಿಗೆ ಹಬ್ಬಿತು ಮತ್ತು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 100ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗೀತಸಂಪುಟಗಳು ಹೊರಬಂದವು. ಸ್ಮೋಕಿ ಡಾಸನ್‌‌ ಎಂಬಾತ ಕೂಡಾ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಓರ್ವ ಪಥನಿರ್ಮಾಪಕನಾಗಿದ್ದ; ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೌಬಾಯ್‌‌ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ತನ್ನನ್ನು ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಆತ, ತನ್ನದೇ ಸಚಿತ್ರ ಕಥಾಪುಸ್ತಕಗಳು ಹಾಗೂ ರೇಡಿಯೋ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ. *ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಕೀತ್‌ ಅರ್ಬನ್‌‌ ಮತ್ತು ಷೆರ್ರಿ ಆಸ್ಟಿನ್‌‌‌ರಂಥ ಕಲಾವಿದರು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಅನುಭೂತಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವು ತನ್ನದೇ ಆದ ಅನನ್ಯ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿತು; ಇದು ಲೀ ಕೆರ್ನಾಘಾನ್‌‌, ಸ್ಲಿಮ್‌ ಡಸ್ಟಿ ಮತ್ತು ಗ್ರೇಮ್‌‌ ಕೊನಾರ್ಸ್‌‌‌ರಂಥ ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. *ಟ್ಯಾಮ್‌ವರ್ತ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಫೇಸ್ಟಿವಲ್‌‌ ಎಂಬುದು ನ್ಯೂಸೌತ್‌‌ ವೇಲ್ಸ್‌‌ನ ಟ್ಯಾಮ್‌ವರ್ತ್‌ನಲ್ಲಿ (ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ರಾಜಧಾನಿ) ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಸವವಾಗಿದೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಇದು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಉತ್ಸವದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು CMAA ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡನ್‌‌ ಗಿಟಾರ್‌‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಫಲಕಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. *ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿರುವ ಇತರ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವಗಳಲ್ಲಿ ಇವು ಸೇರಿವೆ: ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್‌ನ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ವಿಟ್ಲ್‌ಸೀ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವ, ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಬಾಯಪ್‌‌ ಬ್ರೂಕ್‌‌ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವ, ಜೂನ್‌‌ನಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಬಮೆರಾ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವ, ಆಗಸ್ಟ್‌‌ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮಸ್ಟರ್‌, ಅಕ್ಟೋಬರ್‌‌ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಸಂಪೂರ್ಣ "ಸ್ವತಂತ್ರ" ಪ್ರಸ್ತುತಿಕಾರರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಮಿಲ್ಡ್ಯೂರಾ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವ ಹಾಗೂ ನವೆಂಬರ್‌‌ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಕ್ಯಾನ್‌ಬೆರಾ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವ. *ಕೆಲವೊಂದು ಉತ್ಸವಗಳು ಅವು ನಡೆಯುವ ತಾಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಅನನ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿವೆ: ನ್ಯೂ ಸೌತ್‌‌ ವೇಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಗ್ರಾಬೈನ್‌‌ ಸ್ಟೇಟ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌ ತನ್ನ ಗ್ರಾಬೈನ್‌‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಮಸ್ಟರ್‌ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್ ಮೂಲಕ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ; ಮೆರಿಲಿನ್ಸ್‌‌ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವವು ಒಂದು ಅನನ್ಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಸ್ಮೋಕಿ ಬೇ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಅದು ಪ್ರತಿವರ್ಷ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಿಂಪಿ ದೋಣಿಮನೆಯೊಂದನ್ನು ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನಡೆಸಲ್ಪಡುವ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿನ ಏಕೈಕ ಸಂಗೀತ ಉತ್ಸವವಾಗಿದೆ. *ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ರಂಗಸ್ಥಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ಹೊಸ ಪ್ರತಿಭೆಗಳಿಗೆ ''ಕಂಟ್ರಿ HQ'' ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿನ ತಡೆರಹಿತ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆಂದೇ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿರುವ 24 ಗಂಟೆಗಳ ಸಂಗೀತ ವಾಹಿನಿಯೊಂದನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಹೊಂದಿದೆ. CMCಯನ್ನು (ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಚಾನೆಲ್‌‌) ಫಾಕ್ಸ್‌ಟೆಲ್‌‌ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟರ್‌‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು; *ಇದು ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ದಿ ವಿಲ್ಕಿನ್ಸನ್ಸ್‌, ದಿ ರೋಡ್‌ ಹ್ಯಾಮರ್ಸ್‌‌, ಮತ್ತು ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಕ್ರಾಸ್‌ ಅಮೆರಿಕಾದಂಥ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ, ಗೋಲ್ಡನ್‌‌ ಗಿಟಾರ್‌‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಮಾರಂಭಗಳು, CMA ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಮಾರಂಭಗಳು ಮತ್ತು CCMA ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸಮಾರಂಭಗಳನ್ನೂ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. === ಇತರ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ === *ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ಗೆ ಸೇರಿದ ಟಾಮ್‌ ರೋಲ್ಯಾಂಡ್ ಎಂಬಾತ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಜಾಗತಿಕ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ: "ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಭೂಮಂಡಲದೆಲ್ಲೆಡೆ ಇರುವ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕೇಳುಗರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕೇಳುಗರ ನಡುವೆ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವ ಅಂಶವಿದೆ. *ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ, ಈ ಪ್ರಕಾರದೆಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿಸಲ್ಪಡುವ ಮೂರು ಸಾಮಾನ್ಯ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ರೋಹ್ರ್‌‌ಬ್ಯಾಚ್‌ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ: ಅಮೆರಿಕಾದ ಕೌಬಾಯ್‌‌ ಮಾದರಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ತಳೆದಿರುವ ಜನರು, ಗಡುಸಾದ ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯ ಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುತ್ತಿರುವ ಮಧ್ಯ-ವಯಸ್ಸಿನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಕ್ತ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುವ ಪಾಪ್‌‌-ಪ್ರಭಾವಿತ ಧ್ವನಿಯೆಡೆಗೆ ಆಕರ್ಷಿತರಾಗಿರುವ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನ ಕೇಳುಗರು.”<ref name="int"/> *IVನೇ ಜಾರ್ಜ್‌ ಹ್ಯಾಮಿಲ್ಟನ್‌‌ ಎಂಬಾತ ಹೊರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬನಾಗಿದ್ದ. ಅವನು ಸೋವಿಯೆಟ್‌ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯನ್ನು ನೀಡುವಲ್ಲಿನ ಮೊದಲ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತಗಾರನಾಗಿದ್ದ; ಆತ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದ. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಜಾಗತೀಕರಣಕ್ಕೆ ಅವನು ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಂದಾಗಿ, "ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಯಭಾರಿ" ಎಂಬುದಾಗಿ ಅವನು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟ.<ref>[http://www.lib.unc.edu/spotlight/hamilton_loudermilk.html Lib.unc.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130729111222/http://www.lib.unc.edu/spotlight/hamilton_loudermilk.html |date=2013-07-29 }} *''“ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಫಿಗರ್ಸ್‌ ಡೊನೇಟ್‌ ಪೇಪರ್ಸ್‌, ಗಿವ್‌ ಕನ್ಸರ್ಟ್‌”''</ref> ಜಾನಿ ಕ್ಯಾಶ್‌‌, ಎಮಿಲೌ ಹ್ಯಾರಿಸ್‌, ಕೀತ್‌ ಅರ್ಬನ್‌‌, ಮತ್ತು ಡ್ವೈಟ್‌ ಯೋವಾಕಾಮ್‌ ಮೊದಲಾದವರೂ ಸಹ ಹಲವಾರು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರವಾಸಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.<ref name="int">{{Cite web |url=http://www.cmaworld.com/international/default.asp |title=CMAworld.com |access-date=2010-09-27 |archive-date=2010-09-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100923182808/http://www.cmaworld.com/international/default.asp |url-status=deviated |archivedate=2010-09-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100923182808/http://www.cmaworld.com/international/default.asp }}</ref> ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಹಲವಾರು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref name="int"/> *ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆಯ ವಾರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾದ ಸ್ಯಾನ್‌ ಪೆಡ್ರೊ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ "ಸ್ಯಾನ್‌ ಪೆಡ್ರೊ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್‌‌"<ref>[http://www.country2.com Country2.com]</ref> ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಅರ್ಜೆಂಟೀನ|ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾ]]ದ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶ ಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ವಾದ್ಯ ವೃಂದಗಳನ್ನೇ ಅಲ್ಲದೇ, [[ಬ್ರೆಜಿಲ್|ಬ್ರೆಜಿಲ್‌‌]], [[ಉರುಗ್ವೆ]], [[ಚಿಲಿ]], [[ಪೆರು]] ಮತ್ತು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ]] ಸೇರಿದ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ಈ ಉತ್ಸವವು ಪ್ರದರ್ಶನದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. *ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ TG4 ವಾಹಿನಿಯು ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮುಂದಿನ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ತಾರೆಗಾಗಿ ''ಗ್ಲಾರ್‌ ಟೈರ್‌‌'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಪ್ರತಿಭಾಶೋಧದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಶುರುಮಾಡಿತು; ಅನುವಾದಿಸಿದಾಗ 'ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಧ್ವನಿ' ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವ 'ಗ್ಲಾರ್‌ ಟೈರ್' ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ತನ್ನ 6ನೇ ಋತುವನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು TG4 ವಾಹಿನಿಯ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ವೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುವ TV ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದೆನಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್‌ ಸ್ವಿಂಗ್‌‌ ಎಂಬುದು ಐರ್ಲಂಡಿನ ಅಖಾಡದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ದಾಖಲಿಸಿದ ಒಂದು ಇತ್ತೀಚಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. *1970ರ ದಶಕದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ರೊಡೇಷಿಯಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಒಂದು ಸಕ್ರಿಯವಾದ ರಂಗಸ್ಥಲವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅನೇಕ ಹಾಡುಗಳು ದೇಶಭಕ್ತಿಯ ಅಥವಾ ಸೇನಾಪ್ರೇರಿತ ಸಾಹಿತ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಲಾವಣಿಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದವು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕ್ಲೆಮ್‌‌ ಥೊಲೆಟ್‌‌‌ನ ''ರೊಡೇಷಿಯನ್ಸ್‌ ನೆವರ್‌ ಡೈ'', ರೊಡೇಷಿಯಾದ ಪಾಪ್‌ ಕೋಷ್ಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಗಣ್ಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೇರಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತಿಕಾರರು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು == {{Main|List of country music performers|List of country performers by era|List of country television and radio shows}} === US ಕೇಬಲ್‌ ದೂರದರ್ಶನ === *ನಾಲ್ಕು U.S. ಕೇಬಲ್‌ ಜಾಲಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ ಈ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಭಾಗಶಃ ಸಮರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ: CMT ಮತ್ತು CMT ಪ್ಯೂರ್‌ ಕಂಟ್ರಿ (ಎರಡಕ್ಕೂ ವಯಾಕಾಮ್‌ ‌‌‌ನ ಮಾಲೀಕತ್ವವಿದೆ), ರೂರಲ್‌ ಫ್ರೀ ಡೆಲಿವರಿ TV (ಇದಕ್ಕೆ ರೂರಲ್‌ ಮೀಡಿಯಾ ಗ್ರೂಪ್‌ನ ಮಾಲೀಕತ್ವವಿದೆ‌‌) ಮತ್ತು GAC (ಇದಕ್ಕೆ ದಿ E. W. ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಸ್‌‌ ಕಂಪನಿಯ ಮಾಲೀಕ ತ್ವವಿದೆ). 1980ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ದಿ ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌, ಅಮೆರಿಕಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಮೊದಲ ವಿಡಿಯೊ ಕೇಬಲ್‌ ವಾಹಿನಿಯಾಗಿತ್ತು. *2000ನೇ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ, ದಿ ''ನ್ಯಾಷನಲ್‌'' ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ ಎಂಬುದಾಗಿ ಈ ವಾಹಿನಿಯು ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು; ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ-ಆಸಕ್ತಿಯ ಜಾಲವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸ್ಪೈಕ್‌ TV ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. == ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ == * ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ * ಕೆನಡಿಯನ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ * ಹಳ್ಳಿಗರ ಹಾಡಿನ ನೃತ್ಯ * ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ * ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಕೀರ್ತಿಭವನ * ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿ * ಗ್ರೇಟ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕಂಟ್ರಿ * ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹಾಡುಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಮ್ಯೂಸಿಕಾ ಸೆರ್ಟನೆಜಾ * ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಸ್ವೀಕೃತಿ * ದಕ್ಷಿಣದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ * ತೆಜಾನೊ: ಪೊಲ್ಕಾ ಲಯವೊಂದಕ್ಕೆ ಸ್ಪೇನಿನ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾದ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ * ವೆಸ್ಟರ್ನ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ * ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತ (ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ) * WSM ರೇಡಿಯೋ == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ == <div style="font-size:90%"> * {{cite book|title=Comedians of Country Music|first=Stacy|last=Harris|publisher=Lerner Publications Company|year=1978|isbn=0-8225-1409-5}} * ''ದಿ ಕಾರ್ಟರ್‌ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ: ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'ಸ್‌ ಫಸ್ಟ್‌ ಫ್ಯಾಮಿಲಿ'',<br />ಸ್ಟೇಸಿ ಹ್ಯಾರಿಸ್‌, ಲೆರ್ನರ್‌‌ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್‌‌ ಕಂಪನಿ, 1978, ISBN 0-8225-1403-6 * ‌‌''ಇನ್‌ ದಿ ಕಂಟ್ರಿ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ: ಎ ಜರ್ನಿ ಟು ದಿ ರೂಟ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್'',<br />ನಿಕೋಲಸ್‌ ಡಾವಿಡಫ್‌‌, ವಿಂಟೇಜ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌‌, 1998, ISBN 0-375-70082-X * ''ಆರ್‌ ಯು ರೆಡಿ ಫಾರ್‌ ದಿ ಕಂಟ್ರಿ: ಎಲ್ವಿಸ್‌, ಡೈಲನ್‌‌, ಪಾರ್ಸನ್ಸ್‌ ಅಂಡ್‌ ದಿ ರೂಟ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ರಾಕ್‌'',<br />ಪೀಟರ್‌‌ ಡಾಗೆಟ್‌, ಪೆಂಗ್ವಿನ್‌ ಬುಕ್ಸ್‌, 2001, ISBN 0-14-026108-7 * ''ರೋಡ್‌ಕಿಲ್‌ ಆನ್‌ ದಿ ಥ್ರೀ-ಕಾರ್ಡ್‌ ಹೈವೇ'',<br />ಕಾಲಿನ್‌‌ ಎಸ್ಕಾಟ್‌, ರೌಲೆಟ್ಜ್‌‌, 2002, ISBN 0-415-93783-3 * ‌''ಗಿಟಾರ್ಸ್‌ &amp; ಕ್ಯಾಡಿಲ್ಯಾಕ್ಸ್'',<br />ಸಬೈನ್‌‌ ಕೀವಿಲ್‌‌, ಥಿಂಕಿಂಗ್‌ ಡಾಗ್‌ ಪಬ್ಲಿಷಿಂಗ್‌, 2002, ISBN 0-9689973-0-9 * ''ಪ್ರೌಡ್‌ ಟು ಬಿ ಆನ್‌ ಒಕೀ: ಕಲ್ಚರಲ್‌ ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್‌, ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌, ಅಂಡ್‌ ಮೈಗ್ರೇಷನ್‌ ಟು ಸದರ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ'',<br />ಪೀಟರ್‌‌ ಲಾ ಚಾಪೆಲ್ಲೆ, ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್‌ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪ್ರೆಸ್‌, 2007, ISBN 0-52-024889-9 * ''ಕ್ರಿಯೇಟಿಂಗ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌: ಫ್ಯಾಬ್ರಿಕೇಟಿಂಗ್‌ ಅಥೆಂಟಿಸಿಟಿ'',<br />ರಿಚರ್ಡ್‌ A. ಪೀಟರ್‌‌ಸನ್‌‌, ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್‌ ಚಿಕಾಗೊ ಪ್ರೆಸ್‌, 1999, ISBN 0226662853 * ‌''ದಿ ಬೆಸ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ಕಂಟ್ರಿ: ದಿ ಅಫಿಷಿಯಲ್‌ CD ಗೈಡ್'',<br />ಸ್ಟೇಸಿ ಹ್ಯಾರಿಸ್‌, ಕಾಲಿನ್ಸ್‌ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್‌, 1993, ISBN 0-00-255335-X * ''ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ USA'',<br />ಬಿಲ್‌‌ C. ಮ್ಯಾಲೋನ್‌‌, ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್‌ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌, 1985, ISBN 0-292-71096-8, ಎರಡನೇ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆವೃತ್ತಿ, 2002, ISBN 0-292-75262-8 * ''ಡೋಂಟ್‌ ಗೆಟ್‌ ಎಬೌ ಯುವರ್‌ ರೈಸಿನ್‌: ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ದಿ ಸದರ್ನ್‌ ವರ್ಕಿಂಗ್‌ ಕ್ಲಾಸ್‌ (ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಇನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಲೈಫ್‌)'',<br />ಬಿಲ್‌‌ C. ಮ್ಯಾಲೋನ್‌‌, ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್‌ ಇಲಿನಾಯ್ಸ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌, 2002, ISBN 0-252-02678-0 * {{cite book|title=It All Happened In Renfro Valley|first=Pete|last=Stamper|publisher=[[University of Kentucky Press]]|year=1999|isbn=978-0813109756}} </div> == ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು == {{Reflist|2}} == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.cmaworld.com ದಿ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ - ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ, ಟೆನೆಸ್ಸೀ(CMA)] * [http://www.westernmusic.com/ ವೆಸ್ಟರ್ನ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ (WMA)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101017092208/http://www.westernmusic.com/ |date=2010-10-17 }} * [http://www.countryradiotoolbar.com/ ಕಂಟ್ರಿ ಇಂಟರ್‌ನೆಟ್‌ ರೇಡಿಯೋ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101006101632/http://countryradiotoolbar.com/ |date=2010-10-06 }} * [http://www.countrymusichalloffame.com/ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಹಾಲ್‌ ಆಫ್‌ ಫೇಮ್‌ ಅಂಡ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ - ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ, ಟೆನೆಸ್ಸೀ] * [http://www.carthagetexas.com/HallofFame/index.html ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಹಾಲ್‌ ಆಫ್‌ ಫೇಮ್‌ & ಟೆಕ್ಸ್‌ ರಿಟ್ಟರ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ - ಕಾರ್ಥೇಜ್‌‌, ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100802002751/http://www.carthagetexas.com/halloffame/index.html |date=2010-08-02 }} * [http://www.hillbillyhits.com/ ಹಾರ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ - ಬ್ರಾಡಿ, ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌] * [http://www.countrychart.com/ ಕಂಟ್ರಿ ಚಾರ್ಟ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು] * [http://www.opry.com/ ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಓಲೆ ಓಪ್ರಿ - ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ, ಟೆನೆಸ್ಸೀ] * [http://www.nashvillesongwritersfoundation.com/ ನ್ಯಾಶ್‌ವಿಲ್ಲೆ ಸಾಂಗ್‌ರೈಟರ್ಸ್‌ ಹಾಲ್‌ ಆಫ್‌ ಫೇಮ್‌ ಫೌಂಡೇಷನ್‌] * ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಗತಿಯ ಕುರಿತಾದ [https://archive.is/20121208200235/www.time.com/time/archive/collections/0,21428,c_country_music,00.shtml/ TIME ದಾಖಲೆ ಪತ್ರಾಗಾರ] * [http://xroads.virginia.edu/~MA98/molinaro/alt.country/thesis-cover.html Xroad.virginia.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100617221420/http://xroads.virginia.edu/~MA98/molinaro/alt.country/thesis-cover.html |date=2010-06-17 }}, ವರ್ಜೀನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸ್ಟಡೀಸ್‌ಗೆ ಸೇರಿದ ಪರ್ಯಾಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ {{americanrootsmusic}} {{countrymusic}} {{United States topics}} {{DEFAULTSORT:Country Music}} [[ವರ್ಗ:ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಸಂಗೀತ]] [[ವರ್ಗ:ದಕ್ಷಿಣದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]] [[ವರ್ಗ:ರೇಡಿಯೋ ಸ್ವರೂಪಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಚಿತ್ರ (ಪ್ರಕಾರ)]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ನೀಗ್ರೋ ಸಂಗೀತ]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಂಗೀತ ಶೈಲಿಗಳು]] qipd2oz3v5282nfj946xokp8wvmrq5t 0 25284 1306691 1233882 2025-06-16T03:59:06Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306691 wikitext text/x-wiki {{ಯಂತ್ರಾನುವಾದ}} {{otheruses}} {{Cyborg}} '''ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್''' ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಂಪರ್ಕಗಳ ಇಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸಮೂಹ ಸಂವಹನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="www.thefreedictionary.com/cyberspace"> [http://www.thefreedictionary.com/cyberspace ''"ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಡಿಫೈನ್ಡ್"'' ] ಉಚಿತ ಶಬ್ದಕೋಶ</ref> ಇದು ಸಂಪರ್ಕ ರವಾನೆ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ವಿಶಾಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವಲ್ಲಿ ಅಂತರ್‌‍ಸಂಪರ್ಕ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಅನೇಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ (ಸಂವೇದಕಗಳು, ಸಿಗ್ನಲ್ಸ್, ಸಂಪರ್ಕಗಳು, ರವಾನೆ, ಪ್ರೊಸೆಸರ್‌ಗಳು, ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಕಗಳು) ಭೂ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಮಿತಿಗೊಳ್ಳದೇ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಎಲ್ಲಿಂದಲಾದರೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ಸತ್ಯವೆನ್ನಿಸುವ ಅನುಭವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ವಿಕಾಸಗೊಳಿಸಿದೆ. ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ಶಕ್ತಿಯ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಸಾಧನೆಯಾಗಿದೆ. ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಈ ಕ್ರಿಯೆಯು ಜಾಗತಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದೊಳಗೆ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳು (ಐಟಿಐ), ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಜಾಲ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಂಸ್ಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಸಂಯೋಜಿತ ಸಂವೇದಕಗಳು, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಜಾಲ ಹಾಗೂ ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬನೆಗೆ ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳು ವಿದ್ಯುತ್‌ ಕಾಂತೀಯ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಸಂಪರ್ಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಾದಿಸಬಹುದು, ವಿಚಾರ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಮಾಹಿತಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಬಹುದು, ವ್ಯಾಪಾರ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು, ನೇರ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಡಿಸಬಹುದು, ಕಲಾತ್ಮಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಸೃಷ್ಟಿಸಬಹುದು, ಆಟವಾಡಬಹುದು, ರಾಜಕೀಯ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರಬಹುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಪ್ರಯೋಜನಗಳಿವೆ. ಈ ಶಬ್ದವು ಸೈಬರ್‌ನೆಟಿಕ್ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಗ್ರೀಕ್‌ನ κυβερνήτης (kybernētēs, ಹಡಗಿನ ಚಾಲಕ, ಗವರ್ನರ್, ವಿಮಾನಚಾಲಕ, ಅಥವಾ ಚುಕ್ಕಾಣಿ ಫಲಕ) ದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಮತ್ತು ನಾರ್ಬರ್ಟ್ ವೀನರ್‌ನ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ, ಇತ್ತೀಚಿನ ಮಾಹಿತಿ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನದ ಹರಿಕಾರ. "ಸೈಬರ‍್ಸ್ಪೇಸ್" ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ವಿಲಿಯಂ ಗಿಬ್ಸನ್ ಎಂಬ ಲೇಖಕ ಸೈಬರ್‌ಪಂಕ್ ಎಂಬ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿದ.<ref>{{cite news |work=WIRED |title=26 Years After Gibson, Pentagon Define8-05-23}}</ref> ನಂತರ ಇದನ್ನು ಇವನು "evocative and essentially meaningless" ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಇದು ಆತನ ಎಲ್ಲ cybernetic ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. (ಈ ಶಬ್ದದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿ.) ಈಗ ಎಲ್ಲೆಡೆಯು ಈ ಶಬ್ದವನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್,ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ,ಇಂಟರ್ನೆಟ್,ಇಂಟರ್ನೆಟ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದವುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲವುಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅಂತರ್‌ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಈ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬಿತ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕ್ರಿಟಿಕಲ್ ಇನ್ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಸರ್ಕಾರ ಗುರುತಿಸಿದೆ.<ref name="georgewbush-whitehouse.archives.gov">ವೈಟ್ ಹೌಸ್, [http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/pcipb/ ''"ದ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾಟರ್ಜಿ ಟು ಸೆಕ್ಯೂರ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್"'' ]</ref> ಚಿಪ್ ಮಾರ್ನಿಂಗ್‌ಸ್ಟಾರ್ ಮತ್ತು ಎಫ್.ರ್ಯಾಂಡಲ್ ಫಾರ್ಮರ್ ಪ್ರಕಾರ ಸೈಬರ‍್ಸ್ಪೇಸ್ ಇದರ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್‌ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಹಲವಾರು ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂಳಗೊಂಡ ಪರಿಸರವು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮಿಥ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿನ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆ,ಸಂಕೀರ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಆಳಗಳ ಅವಲೋಕನದಿಂದ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಾಂಪ್ಯುಟೇಶನಲ್ ಮಾಧ್ಯಮವು ಜನರ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಅಧಿಕಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.<ref>ಮಾರ್ನಿಂಗ್‌ಸ್ಟಾರ್, ಚಿಪ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಎಫ್. ರಾಂಡಾಲ್ ಫಾರ್ಮರ್. ಲಿಕಾಸ್‌ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ ಹ್ಯಾಬಿಟೇಟ್‌ನ ಪಾಠಗಳು. ದಿ ನ್ಯೂ ಮೀಡಿಯಾ ರೀಡರ್‌. Ed. ವಾರ್ಡಿಪ್-Fruin ಆ‍೦ಡ್‌ ನಿಕ್ ಮುಫ: ಎಮ್‌ಐಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ೨೦೦೩. ೬೬೪-೬೬೭. ಮುದ್ರಣ ಮಾಧ್ಯಮ</ref> == ಪದದ ಮೂಲ == "ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್" (''ಸೈಬರ್‌ನೆಟಿಕ್ಸ್'' ಮತ್ತು ''ಸ್ಥಳ'' ದಿಂದ) ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸೆಮಿಯಲ್ ಸೈಬರ್‌ಪಂಕ್ ಲೇಖಕ ವಿಲಿಯಂ ಗಿಬ್ಸನ್ ೧೯೮೪ರಲ್ಲಿ "ಬರ್ನಿಂಗ್ ಕ್ರೋಮ್" ಎಂಬ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದ,ಮತ್ತು ೧೯೮೪ರ ಕಾದಂಬರಿ ''ನ್ಯೂರೊಮ್ಯಾನ್ಸರ್'' ಕೂಡ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು.<ref>''ಪೊ-ಮೊ ಎಸ್‌ಎಫ್'' [http://www.georgetown.edu/faculty/irvinem/technoculture/pomosf.html "ವಿಲಿಯಮ್ ಗಿಬ್‌ಸನ್ಸ್ ನ್ಯೂರೊಮಾನ್ಸರ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಪೋಸ್ಟ್-ಮಾಡರ್ನ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫಿಕ್ಷನ್"]</ref> ಈ ಅಂಶದ ಬಗೆಗೆ''ನ್ಯೂರೊಮ್ಯಾನ್ಸರ್'' ‌ದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಈ ಕೆಳಗಿನವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ:<ref>{{cite book | last = Gibson | first = William | title = Neuromancer | publisher = Ace Books | location = New York | year = 1984 | isbn = 0441569560 | page = 69 }}</ref> {{quote|Cyberspace. A consensual hallucination experienced daily by billions of legitimate operators, in every nation, by children being taught mathematical concepts... A graphic representation of data abstracted from the banks of every computer in the human system. Unthinkable complexity. Lines of light ranged in the nonspace of the mind, clusters and constellations of data. Like city lights, receding.}} ಇದು ಮೂಲತಹ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಸೂಚ್ಯರ್ಥವಾಗಿದ್ದರೂ, ಶಬ್ದವು ಈಗ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಒಳರ್ಥವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವದಿಲ್ಲ.<ref name="Worldwidewebamc" /> ನಂತರ ಬಿಗ್ಸನ್ ಈ ಶಬ್ದದ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ೨೦೦೦ನೇಯ ಇಸವಿಯ ಡಾಕ್ಯೂಮೆಂಟರಿ ''ನೋ ಮ್ಯಾಪ್ಸ್ ಫಾರ್ ದೀಸ್ ಟೆರಿಟರಿಸ್'' ನಲ್ಲಿ ಟೀಕಿಸಿದ: {{quote|All I knew about the word "cyberspace" when I coined it, was that it seemed like an effective buzzword. It seemed evocative and essentially meaningless. It was suggestive of something, but had no real semantic meaning, even for me, as I saw it emerge on the page.}} === ರೂಪಕವಾಗಿ === ಈ ರೂಪಕವನ್ನು, "ಒಂದು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಮೀಸಲಾದ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿಸರವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು.... ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅವಕಾಶದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ, ಬದಲಾಗಬಹುದಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ." (ಸ್ಲ್ಯಾಟರ್ ೨೦೦೨, ೩೫೫) ೧೯೯೦ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ "ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್" ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ,ಮತ್ತು ನಂತರ [[ವರ್ಲ್ಡ್‌ ವೈಡ್‌ ವೆಬ್‌|ವರ್ಲ್ಡ್ ವೈಡ್ ವೆಬ್]] ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ವಸ್ತುಶಃ ಪರ್ಯಾಯ ಪದವಾಗಿ ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವರ್ತುಲದಲ್ಲಿ<ref>ವಂಡರ್‌ಬಿಲ್ಟ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, [http://www.vanderbilt.edu/ans/english/clayton/sch295.htm ''"ಪೋಸ್ಟ್‌ಮಾಡರ್ನಿಸಮ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ದ ಕಲ್ಚರ್ ಆಫ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್"'' ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070107094002/http://www.vanderbilt.edu/AnS/english/Clayton/sch295.htm |date=2007-01-07 }}, ೧೯೯೬ರ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದ ಸರಣಿಯ ಸೇರ್ಪಡೆ</ref> ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ. "ಲೇಖಕ ಬ್ರೂಸ್ ಸ್ಟೇರ್ಲಿಂಗ್ ಈ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪ್ರಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿದ,<ref>''ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಿಯ ಸೈಬರ್‌ನೆಟಿಕ'' [http://pespmc1.vub.ac.be/CYBSPACE.html "ಸೈಬರ್‌‍ಸ್ಪೇಸ್"]</ref> ಆದರೆ ಜಾನ್ ಪೆರ್ರಿ ಬಾರ್ಲೊ ಮೊದಲಿಗೆ " ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮತ್ತು ದೂರಸಂಪರ್ಕಗಳ ಜಾಲದ ಇಂದಿನ ಸಂಬಧ" ಎಂಬುದಾಗಿ ಬಳಸಿದ. ಜೂನ್ ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ಬಾರ್ಲೊ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫ್ರಂಟೀಯರ್ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ( ಪ್ರಾದೇಶಿಲ್ಕ ರೂಪಕವಾಗಿ) ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತನ್ನ ಎಸ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ.<ref>ಜಾನ್ ಪೆರ್ರಿ ಬಾರ್ಲೊ, [https://web.archive.org/web/20020723192259/http://www.eff.org/Misc/Publications/John_Perry_Barlow/HTML/crime_and_puzzlement_1.html "ಕ್ರೈಮ್ ‍ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಪಜನ್‌ಮೆಂಟ್,"] ಜೂನ್ ೮, ೧೯೯೦</ref> {{quote|In this silent world, all conversation is typed. To enter it, one forsakes both body and place and becomes a thing of words alone. You can see what your neighbors are saying (or recently said), but not what either they or their physical surroundings look like. Town meetings are continuous and discussions rage on everything from sexual kinks to depreciation schedules. Whether by one telephonic tendril or millions, they are all connected to one another. Collectively, they form what their inhabitants call the Net. It extends across that immense region of electron states, microwaves, magnetic fields, light pulses and thought which sci-fi writer William Gibson named Cyberspace.|John Perry Barlow|"Crime and Puzzlement," 1990-06-08}} ಬಾರ್ಲೊ ಮತ್ತು ಇಎಫ್‌ಎಫ್‌ನಂತೆ,"ಡಿಜಿಟಲ್ ರೈಟ್ಸ್" ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮುಂದುವರೆಸಲು ಸಾರ್ವಜಿನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು,೧೯೯೦ರ ನಂತರ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಶಬ್ದದ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. === ಮಿಥ್ಯ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು === ೧೯೮೯ರಲ್ಲಿ, ಆಟೋಡೆಸ್ಕ್, ಎಂಬ ಅಮೆರಿಕಾದ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯು ೨D ಮತ್ತು ೩D ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಗಮನಹರಿಸಿತು ,ಮತ್ತು ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಮಿಥ್ಯ ವಿನ್ಯಾಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸಿತು .<ref>ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ರ್ಯೂ ಪೊಲಾಕ್, ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌ ಟೈಮ್ಸ್, [https://www.nytimes.com/1989/04/10/business/for-artificial-reality-wear-a-computer.html ಫಾರ್ ಆರ್ಟಿಫಿಶಿಯಲ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ, ವಿಯರ್ ಎ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್,"] ಎಪ್ರಿಲ್ ೧೦, ೧೯೮೯</ref> ==ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ರೂಪಕವಾಗಿ ಸೈಬರ‍್ಸ್ಪೇಸ್== ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು ಇಂಟರ್ನೆಟ್(ಅಂತರಜಾಲ) ಎಂದು ತಪ್ಪು ತಿಳಿಯಬಾರದು, ಈ ಪದವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಹೇಳುವಾಗ ಬಳಸುವರು ಮತ್ತು ದೊಡ್ದದಾದ ಸಂವಹನ ಜಾಲದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಹೀಗೆ ಗುರುತಿಸುವರು, ಆದ್ದರಿಂದ ಅದು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಆಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, "ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ" ಎಂದು ರೂಪಕಾಲಂಕಾರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಬಹುದು. ಈ ಅರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಇಂಟರ್ನೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಗುವ ಘಟನೆಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿರುವ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸರ್ವರ್(ಸೇವಕ)‌ನಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಇದು "ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌"ನಲ್ಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸಿದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಜಾಲದ ಮೂಲಕ ಅಂಕೀಯ ದತ್ತದ ಹರಿವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ: ಇದು ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ವಾಸ್ತವಲ್ಲದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗದಿರಬಹುದು ಆದರ ಇದರ ಪರಿಣಾಮಗಳು "ವಾಸ್ತವ"ವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸಂಬಂಧಗಳು ಮತ್ತು ಬದಲೀ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಒಂದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿರಿಸಿದ ಸಂವಹನ(ಸಿಎಮ್‌ಸಿ)ದ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣವಾಗಿದೆ, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬಳಕೆಯ ಬಗೆಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮನಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗೆಗಿನ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು "ಆನ್‌ಲೈನ್" ಮತ್ತು "ಆಫ್‌ಲೈನ್" ನಡುವಿನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಂವಾದದ, ಮತ್ತು ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಮಿಥ್ಯದ ಸಂಬಂಧವಾಗಿದೆ. ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಹೊಸ ಮಾದ್ಯಮದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪರಿಹಾರಗಳೆಡೆ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ: ಇದು ಕೇವಲ ಸಂವಹನ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿರದೆ ಸಾಮಾಜವನ್ನು ತಲುಪುವ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ತನ್ನದೇ ಆದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಕ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು "ಅವ್ಯಕ್ತ" ಗುರುತುಗಳ ಮೂಲಕ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಸ ಅವಕಾಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಮರುರೂಪ ನೀಡುವಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅಥವಾ ಇದನ್ನು ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಂತೆ ಕಾಣಲಾಗುತ್ತಿದೆ.<ref>ನ್ಯೂ ಮೀಡಿಯ, ಆ‍ಯ್‌ನ್ ಇಂಟ್ರಡಕ್ಷನ್: ಫ್ಲೇವ್, ಟೆರ್ರಿ</ref> {{quotation|Cyberspace is the "place" where a telephone conversation appears to occur. Not inside your actual phone, the plastic device on your desk. Not inside the other person's phone, in some other city. '''The place between''' the phones. [...] in the past twenty years, this electrical "space," which was once thin and dark and one-dimensional—little more than a narrow speaking-tube, stretching from phone to phone—has flung itself open like a gigantic jack-in-the-box. Light has flooded upon it, the eerie light of the glowing computer screen. This dark electric netherworld has become a vast flowering electronic landscape. Since the 1960s, the world of the telephone has cross-bred itself with computers and television, and though there is still no substance to cyberspace, nothing you can handle, it has a strange kind of physicality now. It makes good sense today to talk of cyberspace as a place all its own.|Bruce Sterling|Introduction to '''[[The Hacker Crackdown]]'''}} ಗಣಿತದ ಪದಗಳ (ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು ನೋಡಿ) ಅರ್ಥವು ಭೌತಿಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕಿಂತ, ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸಿನಲ್ಲಿ "ಸ್ಪೇಸ್" ಅಮೂರ್ತತೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಧನಾತ್ಮಕತೆ ಮತ್ತು ಋಣಾತ್ಮಕತೆಯ ನಡುವಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ದ್ವಂದ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿನ ಭೌತಿಕ ಸ್ಥಳವು ಋಣಾತ್ಮಕ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಬಳಸುವ ಸ್ಥಳವು ಧನಾತ್ಮಕ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಗೋಡೆಗಳಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹಾಗೆಯೇ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬಳಕೆದಾರರು ಅವರಿರುವ ಸ್ಥಳದಿಂದ ವಿಸ್ತರಿಸಿರುವ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ), ಆದರೆ ವಿವಿಧ ಪುಟಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಅರ್ಥವನ್ನು ತೆರೆಯದ ಪುಟಗಳನ್ನು (ಪುಸ್ತಕ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸರ್ವರ್‌ಗಳ) "ಇವೆ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಮೂಲಕ ಜಾಗದ ಅರ್ಥಕ್ಕೆ ಅರೋಪಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುಪಡಿಸಲಾದ ವಿಷಯದಿಂದ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ವಿವಿಧ ಅಂತರಜಾಲ ಪುಟಗಳ ನಡುವಿನ ಹುಡುಕುವಿಕೆಯ ಸಾಧ್ಯತೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಇದು ಬಳಕೆದಾರ ಮತ್ತು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಅಪರಿಚಿತವಾದವನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ಎದುರಿಸುವ ಉಳಿದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಡುವಿನ ಮರುಮಾಹಿತಿ ಆವರ್ತನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ವಿಡಿಯೊಆಟಗಳು ಪಠ್ಯ ಅಧಾರಿತ ಸಂವಹನದಿಂದ ಬೇರೆಯಾಗಿದ್ದು ಪರದೆಯ ಮೇಲಿನ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಈ ಚಿತ್ರಗಳು ಸ್ಥಳವನ್ನಾಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಕೃತಿಗಳಿಗೆ ಚಲನೆಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಅನೆಮೇಶನ್ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರಗಳು ಖಾಲಿ ಜಾಗಗಳನ್ನಾಕ್ರಮಿಸುವ ಧನಾತ್ಮಕ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡಿತ್ತದೆ. ಆಟವು ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಟಗಾರರನ್ನು ಆಟದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ನಂತರ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಪರದೆಯ ಮೇಲೆ ಅವತಾರ್‌ಗಳಂತೆ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗಿತ್ತದೆ. ಆಟವನ್ನು ಅವತಾರ್ ಆಟಗಾರರ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಪಸ್ತುತ ಅನ್ವಯಿಸುವಿಕೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಗ್ನವಾಗಿಸುವ ಆಟದ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಗುರಿಯಿಡುತ್ತವೆ (ಲೇಸರ್ ಟ್ಯಾಗ್) ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ಗಿಂತ ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾದುದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಗ್ನವಾದ ಮಿಥ್ಯ ವಾಸ್ತವಗಳು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಜಾಗತಿಕ ಸಂವಹನ ಜಾಲದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕೆಲವು ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಪ್ರತಿಪಾದಕಗಳು ಮುನ್ನುಡಿಯುತ್ತವೆ (ಅದೆಂದರೆ ಜಾನ್ ಪೆರ್ರಿ ಬಾರ್ಲೊನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿ<ref>ಜಾನ್ ಪೆರ್ರಿ ಬಾರ್ಲೊ, [http://homes.eff.org/~barlow/Declaration-Final.html ''"ಎ ಡಿಕ್ಲರೇಶನ್ ಆಫ್ ದ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆನ್ಸ್ ಆಫ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್,"'' ] ಫೆಬ್ರವರಿ‌ ೮, ೧೯೯೬</ref>) ಇವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿಸಲು ವಿಫಲವಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪದವು ಅದರ ನವೀನತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಇದು ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿರುವಂತೆಯೇ ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref name="georgewbush-whitehouse.archives.gov" /><ref>[http://news.findlaw.com/legalnews/scitech/cyber/ ''ಫೈಂಡ್‌ಲಾ ಲೀಗಲ್‌ ನ್ಯೂಸ್'' ಸೈಟ್], ಟೆಕ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಐಪಿ: ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ವಿಭಾಗ, ನವೆಂಬರ್ ೧೪, ೨೦೦೬ರಂದು ನೋಡಲಾಗಿದೆ .</ref> ಕೆಲವು ಮಿಥ್ಯ ಪಂಗಡಗಳು ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಲಿಂಡನ್ ಲ್ಯಾಬ್ ತನ್ನ ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ಸೆಕೆಂಡ್ ಲೈಫ್‌ನ "ನಿವಾಸಿಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಹಾಗೆಯೇ ಎಲ್ಲಾ ಪಂಗಡಗಳನ್ನೂ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಹೋಲಿಕೆಗಾಗಿ "ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸಿನೊಳಗೆ" ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ (ಸ್ಟೆರ್ಲಿಂಗ್ ''ದ ಹ್ಯಾಕರ್ ಕ್ರಾಕ್‌ ಡೌನ್'' ‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುವಂತೆ, ಇದನ್ನು ಅನೇಕ ಪತ್ರಕರ್ತರು ಅನುಸರಿಸಿದರು), ರೂಪಕ ಅಲಂಕಾರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾದ ಸೈಬರ್-ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಲಾಯಿತು. ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಯುಎಸ್ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯ(DoD) ನಾಯಕತ್ವದ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ನಾಯಕರಿಗೆ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹೊಸ ಸೈನ್ಯದ ತಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಲು ರೂಪಕ ಅಲಂಕಾರವು ಸಹಾಯಕವಾಯಿತು.<ref>ಸೈಬರ್ ಕಾನ್‌ಫ್ಲಿಕ್ಟ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಅಸ್ಸೋಸಿಯೇಶನ್, [http://www.cyberconflict.org ಸಿಸಿಎಸ್‌ಎ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071013160121/http://cyberconflict.org/ |date=2007-10-13 }}</ref> ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು ರೂಪಕವಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಇದರ ಮಿತಿಯಲ್ಲೆ,ಆದರೂ, ಭೌತಿಕ ರಚನಾ ವಿನ್ಯಾಸದೊಂದಿಗಿನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರೂಪಕವು ಗೊಂದಲವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ==ತತ್ವಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕಲೆಯಲ್ಲಿನ ಬದಲಿ ವಾಸ್ತವಗಳು== === ಪೂರ್ವದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು=== ಸೈಬರ್ ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಆಧುನಿಕ ಯೋಚನೆಗಳ ಭವಿಷ್ಯಸೂಚಕವೆಂದರೆ ಪಿಶಾಚಿಯೊಂದು ಸುಳ್ಳು ನೈಜತೆಯನ್ನು ಜನರ ಮುಂದೊಡ್ಡಿ ಅವರನ್ನು ಮೋಸಗೊಳಿಸುವಂತಹ ಕಾರ್ಟೇಶಿಯನ್ ಕಲ್ಪನೆಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ವಾದವು ಬ್ರೈನ್ ಇನ್ ಅ ವ್ಯಾಟ್ ಆಧುನಿಕ ಯೋಚನೆಗಳ ನೇರವಾದ ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಕಾರ್ಟೆಸ್‌ನ ಯೋಚನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾರಂಭವೆಂಬಂತೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಸೌಬರ್‌ಸ್ಪೇಸಿನ ಅನೇಕ ಜನಪ್ರಿಯ ಕಲ್ಪನೆಗಳಾಗಿವೆ. ದೃಗ್ ಕಲೆಯು ಪ್ರಾಚೀನತೆಗೆ ಮರಳುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಉಪಕರಣ (ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಧನ)ವೆಂದರೆ ಜನರ ಕಣ್ಣನ್ನು ಮೋಸಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವವಲ್ಲದಿರುವುದಾಗಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುವುದು ಕೆಲವು ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಿದ್ಧಾಂತವಾದಿಗಳಿಗೆ{{Citation needed|date=December 2007}}, ಕಲೆಯು ಜನರನ್ನು ಸತ್ಯವಲ್ಲದ ಹೊಸದೊಂದು ಲೋಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಮೋಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಕಲೆಯ ಮೇಲೆ ನಂಬಿಕೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿತು(ಅನಿಕೊನಿಸಮ್‌ನ್ನು ನೋಡಿ). ಛಾಯಾಚಿತ್ರ, ಸಿನೆಮಾ (''ಅರೈವಲ್ ಆಫ್ ಎ ಟ್ರೈನ್ ಎಟ್ ಲ ಸಿಯೊಟಾಟ್'' ) ಹಾಗೂ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮೂಲಕ ಹೊಸ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕಲಾತ್ಮಕ ಸವಾಲು ಮರಳಿ ಬಂದಿತು. ===ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪ್ರಭಾವ=== ====ಸಿದ್ಧಾಂತ==== ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಬುರೋಸ್ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗಿಬ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಸೈಬರ್‌ಪಂಕ್ ಮೇಲೆ ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು<ref>ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಲಾರೆನ್ಸ್, [http://www.altx.com/int2/john.shirley.html, 1994ರ ಜಾನ್ ಶಿರ್ಲಿ]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂದರ್ಶನ</ref><ref>[http://www.streettech.com/bcp/BCPgraf/CyberCulture/bgtg.htm "ಬರೊಗ್ಸ್/ಗೈಸಿನ್/ಥ್ರೋಬಿಂಗ್ ಗ್ರಿಸ್ಟಲ್"], ೩೧, ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೦೬‌ರಂದು ನೋಡಲಾಗಿದೆ</ref>) ಮತ್ತು ತಿಮೋಥಿ ಲೀರಿಯಂತಹ<ref>"ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ವಿಲ್ ಬಿ ದ ಎಲ್‌ಸಿಡಿ ಆಫ್ ದ ೯೦ಸ್", [http://www.timothyleary.us/timothyleary.html ಆನ್-ಲೈನ್ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಿಂದ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061209063453/http://www.timothyleary.us/timothyleary.html |date=2006-12-09 }} ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಅಮೇರಿಕಾದ ಪ್ರತಿಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಿರೂಪಕರು ಕಂಪ್ಯೂಟರ‍್ಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಧಿಕೃತ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಮೊದಲು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಾಡಿದ್ದರು.<ref>ಡಾಗ್ಲಸ್ ರಶ್ಕಾಫ್, [http://www.deepleafproductions.com/utopialibrary/text/rushkoff-godfathers.html "ಗಾಡ್‌ಫಾದರ್ಸ್ ಆಫ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್"]</ref> ಕೆಲವು ಸಮಕಾಲೀನ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು (ಅಂದರೆ ''ದಿ ಫೆಬ್ರಿಕ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಯಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ಡಚ್) ವಿವಿಧ ವಿಚಾರಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಥ್ಯ ನೈಜತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಫಿಲಿಫ್ ಜೈ ''ಗೆಟ್ ರಿಯಲ್‌ನಲ್ಲಿ: ಅ ಫಿಲೊಸಫಿಕಲ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ ಇನ್ ವರ್ಚುವಲ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು ಪ್ಲೇಟೊನ ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. {{quote|Let us imagine a nation in which everyone is hooked up to a network of VR infrastructure. They have been so hooked up since they left their mother's wombs. Immersed in cyberspace and maintaining their life by teleoperation, they have never imagined that life could be any different from that. The first person that thinks of the possibility of an alternative world like ours would be ridiculed by the majority of these citizens, just like the few enlightened ones in Plato's allegory of the cave.}} ಈ ಬ್ರೇನ್-ಇನ್-ಅ-ವ್ಯಾಟ್ ವಾದ ನೈಜತೆಯ ಜೊತೆ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ, ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ವಿವರಣೆಗಳು "ನೈಜ ಪ್ರಪಂಚ" ದ ಜೊತೆ ಇದರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿವೆ. ====ಕಲೆ==== ''ಮುಖ್ಯ ಲೇಖನ:'' ಹೊಸ ಮಾಧ್ಯಮ ಕಲೆ ಬರಹಗಾರರ ಮಧ್ಯೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಇತರ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕಲಾಕಾರರು ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ, ರಾಯ್ ಎಸ್ಕೊಟ್‌ರ ಡಿಜಿಟಲ್ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ "ಸೈಬರ‍್ಸ್ಪೇಸ್" ಇದು ಮುಳುಗಿಸುವ ಮಿಥ್ಯ ನೈಜತೆಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕದಂತೆ ಹೆಚ್ಚು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.<ref>ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಕಾಚ್, [http://www.ekac.org/Telepresence.art._94.html ''"ಟೆಲಿಪ್ರೆಸೆನ್ಸ್ ಆರ್ಟ್"'' ] {{Webarchive|url=http://arquivo.pt/wayback/20090713053014/http://www.ekac.org/Telepresence.art._94.html |date=2009-07-13 }}</ref> ಋಷಿ ವ್ಯಾಸರು ಬರೆದ ಭಾರತದ ಮಹಾಕಾವ್ಯ ಮಹಾಭಾರತ ಇವತ್ತು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವ ಮಿಥ್ಯ ನೈಜತೆ, ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್ ಸಮಾಲೋಚನೆಯ ರವಾನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ====ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಪರಾಧ ==== ''ಮೂಲ ಲೇಖನ:'' ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಪರಾಧ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ ಕಲ್ಪನೀಯ ಕಪ್ಪು ಹಣವನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರತಿ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಹತ್ತಿರ ತರುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡುಗಳು, ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳು, ಗೂಢ ಲಿಪಿಕರಣಗೊಂಡ ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಕ ಮೊಬೈಲ್ ದೂರವಾಣಿಗಳು, ಮತ್ತು ಸುಳ್ಳು ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಐಬಿಸಿಯ (ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್, ಅಥವಾ ಅನಾಮಿಕ ಒಡೆತನದ ಜೊತೆಯ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌ಗಳು) ಅಥವಾ ಒಎಫ್‌ಸಿಗಳಲ್ಲಿ (ಆಫ್‌ಶೊರ್ ಫೈನಾನ್ಸಿಯಲ್ ಸೆಂಟರ್ಸ್) ಅದೇ ರೀತಿಯವುಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಲು ಇದರಿಂದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಲಹೆಗಾರರಿಗೆ ಹಣ ಕೊಡಬಹುದು. ಇಂತಹ ಸಲಹೆಗಾರರು ಅವರ ಕಕ್ಷಿಗಾರರ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಲು ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಅಪರಾಧಿಗಳು ಕೊಡುವ ಸರಾಸರಿ ಶುಲ್ಕಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ೨೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref>ಯೊಹಾನಾ ಗ್ರಾನ್‌ವಿಲ್ಲೆ [http://www.scribd.com/doc/14361572/Dotcon-Dangers-of-Cybercrime-by-Johanna-Granville “ಡಾಟ್.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090712023156/http://www.scribd.com/doc/14361572/Dotcon-Dangers-of-Cybercrime-by-Johanna-Granville |date=2009-07-12 }} ಕಾನ್: ಸೈಬರ್ ಅಪರಾಧದ ಅಪಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪರಿಹಾರಗಳಿಗಾಗಿ ಕರೆ,”ಜೋಹಾನಾ ಗ್ರಾನ್‌ವಿಲ್ಲಿ ಅವರಿಂದ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದದ ದಿನಚರಿ, ವಾಲ್ಯೂಮ್ . ೪೯, ಸಂಖ್ಯೆ. ೧. (ವಿಂಟರ್ ೨೦೦೩), pp. ೧೦೨-೧೦೯.</ref> == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಉದಾಹರಣೆಗಳು == * ಎನಿಮೆ ''ಡಿಜಿಮೊನ್'' ಎಂಬುದು ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ವಿಷಯದ ಒಂದು ವೈವಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ "ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ರಪಂಚ" ಎಂದು ಕರೆಯುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ರಪಂಚ ಅಂತರಜಾಲದ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಮಾಡಿದ ಒಂದು ಸಮಾನಾಂತರ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಹಾಗೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದರ ಬದಲಾಗಿ ದೈಹಿಕವಾಗಿಯೇ ಈ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಬರುವುದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ. *ಸಿಜಿಐ ಶೋ, ರಿಬೂಟ್‌ಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಒಳಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ, ಇದು ಎರಡು ಜಗತ್ತುಗಳ ಸಂಯೋಗವಾಗಿದೆ: ನೆಟ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್. * ''ಟ್ರಾನ್'' ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಒಬ್ಬ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್ ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರೊಗ್ರಾಮ್‌ಗಳು ಅದರ ಸೃಷ್ಟಿಕಾರರ ರೂಪವನ್ನು ಹೋಲುವ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಗಳಾಗಿತ್ತು. * ''ವರ್ಚುವೊಸಿಟಿ'' ಎನ್ನುವ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಒಬ್ಬ ಸುಪರ್-ಅಪರಾಧಿಯನ್ನು ಒಂದು ಮಿಥ್ಯ ಪ್ರಪಂಚದೊಳಗೆ ಕೋಶದಲ್ಲಿರಿಸುತ್ತಾ "ನೈಜ ಪ್ರಪಂಚ"ದೊಳಗೆ ಪಾರುಮಾಡುತ್ತದೆ. * ''ಸಿಮ್ಯುಲಕ್ರೋನ್-೩'' ಎನ್ನುವ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಲೇಖಕ ಡೆನಿಯಲ್ ಎಫ್.ಗಲೌಯ್ ಅವರು "ನೈಜತೆ"ಯ ಬಹು ಹಂತಗಳನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಪಾತ್ರ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಬಹು ಹಂತಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ವಿಚಾರ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. * ''[[ದಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಸ್‌|ದಿ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್]]'' ಎನ್ನುವ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ "ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್" ಎನ್ನುವ ವಿಚಾರ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್‌ನ ಒಂದು ಸಂಕೀರ್ಣ ರೀತಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಇಲ್ಲಿ ಜನರು ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ "jacked in" ಮತ್ತು ಅವರ ಅನುಭವ ಮಿಥ್ಯ ಎನ್ನುವ ನೈಜತೆ ತಿಳಿದಿರುವುದಿಲ್ಲ. == ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ == * ವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವೀಕ್ಷಣೆ * ವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಮಿಥ್ಯ * ಸೈಬರ್‌ಗ್ಲೊವ್ * ಸೈಬರ್ನೆಟಿಕ್ಸ್‌ * ಸೈಬರ್‌‌ಅಪರಾಧ * ಸೈಬರ್ ಕಾನೂನು * ಸೈಬರ್ ಕಾರ್ಯಾಚರೆಗಳು * ಸೈಬರ್‌ಸುರಕ್ಷೆ * ಸೈಬರ್ ಯುದ್ಧ * ಸೈಬರ್‌ಲೈಂಗಿಕತೆ * ಸೈಬರ್‌ಜಿನ್ * ಸೈಫರ್‌‍ಸ್ಪೇಸ್ * ಕ್ರೈಪ್ಟೊ-ಅರಾಜಕತಾವಾದ * ಕೃತಕ ಮುದ್ದಿನ ಪ್ರಾಣಿ * ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಆಟಗಳು * ಮಾಹಿತಿ ಹೆದ್ದಾರಿ * ಇನ್‌ಫೊಸ್ಫಿಯರ್ * ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಕಲೆ * ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸಿನ ವಿರುದ್ದವಾದ ಮೀಟ್‌ಸ್ಪೇಸ್ * ಮೆಟವರ್ಸ್ * ಮಿಶ್ರ ವಾಸ್ತವ * ನೂಸ್ಪಿಯರ್ * ಭಾವವನ್ನು ತಾನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ನಟಿಸು ವಾಸ್ತವ * ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ * ಟೆಲಿಪ್ರೆಸೆನ್ಸ್‌ * ಮಿಥ್ಯಪ್ರಪಂಚ * ಮಿಥ್ಯತೆಯ ಅಖಂಡತೆ * ಮಿಥ್ಯ ನೈಜತೆ ==ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು== {{reflist|colwidth=30em}} ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== * ವಿಲಿಯಮ್ ಗಿಬ್‌ಸನ್. ''ನ್ಯೂರೊಮಾನ್ಸರ್:೨೦ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ ಆವೃತ್ತಿ'' . ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌:ಏಸ್ ಬುಕ್ಸ್, ೨೦೦೪. * {{cite journal | last=Ippolito | first=Jon | title=Cross Talk: Is Cyberspace Really a Space? | journal=Artbyte | date=December 1998 – January 1999 | pages=12 – 24 }} * ಇರ್ವಿನ್, ಮಾರ್ಟಿನ್. [http://www.georgetown.edu/faculty/irvinem/technoculture/pomosf.html "][http://www.georgetown.edu/faculty/irvinem/technoculture/pomosf.html ಪೋಸ್ಟ್‌ಮಾಡರ್ನ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫಿಕ್ಷನ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಸೈಬರ್‌ಪಂಕ್"], ೨೦೦೬-೦೭-೧೯ರಂದು ನೋಡಲಾಗಿದೆ. * ಆಲಿವರ್ ಗ್ರೌ : ''ವರ್ಚುಯಲ್ ಆರ್ಟ್. '' ''ಫ್ರಓ ಇಲ್ಯೂಶನ್ ಟು ಇಮ್ಮರ್ಶನ್'' , ಎಮ್‌ಐಟಿ-ಪ್ರೆಸ್, ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ೨೦೦೩. (೪ ಅಫ್ಲಜೆನ್). * ಸ್ಟರ್ಲಿಂಗ್, ಬ್ರೂಸ್. ''ದ ಹ್ಯಾಕರ್‌ಕ್ರಾಕ್‌ಡೌನ್: ಲಾ ಆ‌೦ಡ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್ ಆನ್ ದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್.'' ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರ ಬುಕ್ಸ್, ೧೯೯೨. * ಝೈ, ಫಿಲಿಪ್. ''ಗೆಟ್ ರಿಯಲ್: ಫಿಲಾಸಾಫಿಕಲ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ ಇನ್ ವರ್ಚುಯಲ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' . ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌: ರೊಮನ್ & ಲಿಟಲ್‌ಫೀಲ್ಡ್ ಪಬ್ಲಿಶರ್ಸ್, ೧೯೯೮. *ಡೇವಿಡ್ ಕೊಎಪ್ಸೆಲ್, ''ದ ಆಂಟೊಲಜಿ ಆಫ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್'' , ಚಿಕಾಗೊ: ಓಪನ್‌ಕೋರ್ಟ್, ೨೦೦೦. *ಕ್ರಿಸ್ಟೈನ್-ಗ್ಲುಕ್ಸ್‌ಮನ್ , "L’art à l’époque virtuel", in Frontières esthétiques de l’art, Arts ೮, Paris: L’Harmattan, ೨೦೦೪ * ಡೇವಿಡ್ ಬೆಲ್,ಬ್ರೈನ್ ಡಿ.ಲೋಡರ್,ನಿಕೊಲಸ್ ಪ್ಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಡಾಗ್ಲಸ್ ಶೂಲರ್ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಸೈಬರ್‌ಕಲ್ಚರ್, ದ ಕಿ ಕಾನ್ಸೆಪ್ಟ್ಸ್ *ಸ್ಲಾಟರ್, ಡಾನ್ ೨೦೦೨, 'ಸೋಶಿಯಲ್ ರಿಲೇಶನ್‍ಶಿಪ್ಸ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಐಡೆಂಟಿಟಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಆಫ್‌ಲೈನ್', ಇನ್ ಎಲ್.ಲೀವ್ರೋ ಮತ್ತು ಎಸ್. ಲಿವಿಂಗ್‌ಸ್ಟನ್(eds), ದ ಹ್ಯಾಂಡ್ ಬುಕ್ ಆಫ್ ನ್ಯೂ ಮೀಡಿಯ, ಸೇಯ್ಜ್, ಲಂಡನ್, pp೫೩೩–೪೬. == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{wiktionary|cyberspace}} * ಜಾನ್ ಪೆಟ್ರಿ ಬಾರ್ಲೊನಿಂದ [https://web.archive.org/web/20010603162041/http://www.eff.org/~barlow/Declaration-Final.html ಎ ಡಿಕ್ಲರೇಶನ್ ಆಫ್ ದ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆನ್ಸ್ ಆಫ್ ಸೈಬರ್‌ ಸ್ಪೇಸ್] * ಜೊಹಾನ್ ಸ್ಟೇಯ್ನಿಂಜರ್‌ರ [http://www.foto360.at ವರ್ಚ್ಯುಯಲ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ ಫೋಟೊಸ್, ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ] * ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಬೆನ್‌ಶಪ್ [http://www.sociosite.org/index_en.php ಪೆಕುಲಾರಿಟೀಸ್ ಆಫ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060408081239/http://www.sociosite.org/index_en.php |date=2006-04-08 }} * ರಿಚರ್ಡ್ ಥೀಮ್ ರ [http://www.thiemeworks.com/islands/aug/sexrnc.html ಸೆಕ್ಸ್, ರಿಲಿಜನ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040406025300/http://www.thiemeworks.com/islands/aug/sexrnc.html |date=2004-04-06 }} * ಫಿಲಿಪ್ ಜೈರ [https://web.archive.org/web/20091026235839/http://geocities.com/Athens/3328/ ಗೆಟ್ ರಿಯಲ್:ಎ ಫಿಲೊಸಾಫಿಕಲ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ ಇನ್ ವರ್ಚುಯಲ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ] * ಹಿಲರಿ ಪುಟ್ನಮ್‌ರ [http://www.uwichill.edu.bb/bnccde/ph29a/putnam.html ಬ್ರೈನ್ಸ್ ಇನ್ ವ್ಯಾಟ್] ಆರ್ಗ್ಯೂಮೆಂಟ್ ಅಗೆನೆಸ್ಟ್ ದಿ ಐಡಿಯ ದಟ್ ವಿ ಕುಡ್ ಬಿ ಇನ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ನಾಟ್ ನೊ ಇಟ್ * [https://archive.is/20121212025734/http://www.af.mil/library/speeches/speech.asp?id=283 ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಆ‍ಯ್‌ಸ್ ಎ ಡೊಮೈನ್] ಇನ್ ವಿಚ್ ದ ಏರ್‌ಫೋರ್ಸ್ ಫ್ಲೈಸ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ಫೈಟ್ಸ್, ಸ್ಪೀಚ್ ಬೈ ಸೆಕ್ರೆಟರಿ ಆಫ್ ದ ಏರ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮೈಕೆಲ್ ವಿನ್ * [http://www.dtic.mil/doctrine/dod_dictionary/data/c/10160.html ಡಿಒಡಿ - ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111129140710/http://www.dtic.mil/doctrine/dod_dictionary/data/c/10160.html |date=2011-11-29 }} * [http://www.dhs.gov/xabout/structure/editorial_0839.shtm ಡಿಹೆಚ್‌ಎಸ್ - ನ್ಯಾಶನಲ್ ಸೈಬರ್‌ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿ ಡಿವಿಶನ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120515162355/http://www.dhs.gov/xabout/structure/editorial_0839.shtm |date=2012-05-15 }} * [http://www.vhumanforum.com/ ವರ್ಚ್ಯುಯಲ್ ಹ್ಯೂಮನ್ಸ್ ಫೋರಮ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150928175705/http://vhumanforum.com/ |date=2015-09-28 }} * [http://www.fantastique-arts.com/en/definition-of-cyberspace.php ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ ನಾವೆಲ್ಸ್ ಸೆಟ್ ಇನ್ ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100922061337/http://fantastique-arts.com/en/definition-of-cyberspace.php |date=2010-09-22 }} {{Gibsonian}} [[ವರ್ಗ:ಸೈಬರ್‌ಸ್ಪೇಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಸೈಬರ್‌ಪಂಕ್ ನಿರೂಪಣಾ ವಿಷಯ]] [[ವರ್ಗ:ಅಂತರಜಾಲದ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ಮಿಥ್ಯ ನೈಜತೆ]] [[ವರ್ಗ:ವಿಲಿಯಮ್ ಗಿಬ್‌ಸನ್]] [[ವರ್ಗ:ಮಾಹಿತಿ ಯುಗ]] [[ವರ್ಗ:ನವಪದಗಳ ಬಳಕೆ‌ಗಳು]] [[ವರ್ಗ:1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿನ ಪದಗಳ ಉಗಮ]] [[ವರ್ಗ:ಅಂತರಜಾಲ]] mzj3gyuvtkco6qmy7806emv26dj0gv5 0 25663 1306698 1306614 2025-06-16T07:21:39Z Shashikumara Naik K C 85145 ಭಾಷೆ ಸರಿಪಡಿಸಿದ್ದೇನೆ ಹಾಗೂ ಶಾಸನ ಕೆತ್ತಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹೆಸರು ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿಲ್ಲ, ಕುಬ್ಜ ಎಂಬುದು ತಾಳಗುಂದ ಶಾಸನ ಕೆತ್ತಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಈ ಲೇಖನದಿಂದ ತೆಗೆದಿರುತ್ತೇನೆ. 1306698 wikitext text/x-wiki {{Infobox inscription |name= |dynasty = ಕದಂಬರ ಕಾಲ |image= File:Halmidi inscription4.png |caption= ಡಿಜಿಟಲೀಕೃತ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಚಿತ್ರ |material=ಶಿಲಾ ಶಾಸನ |inscription_type = ದತ್ತಿ ಶಾಸನ |script= ಕದಂಬ ಕನ್ನಡ |language= ಪೂರ್ವ ಹಳಗನ್ನಡ |translation= |dimensions= |condition= ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ |culture= |place_found= [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] |date_discovered= ೧೯೩೬ |date_created= ಕ್ರಿ.ಶ.೪೦೦ - ಕ್ರಿ.ಶ.೫೦೦ |location= [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ಬೆಂಗಳೂರು)|ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು]] | author = | engraver = ಕವಿಕುಬ್ಜ | king_name = ಕಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ) ಭಟ್ಟೋರಕ | kingdom_name = | place_names = ನರಿದಾವಿಳೆ ನಾಡು | people_names = ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ |official_designation= ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಸನ | Coordinates = {{Coord|13|14|42.698|N|75|49|7.554|E}} | Extension = <!-- optional --> | Danger = <!-- optional --> | Area = <!-- optional --> | Buffer_zone = <!-- optional --> | Website = <!-- optional --> | locmapin = India Karnataka | pushpin_label_position = Right | map_caption = ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ | map_width = <!-- optional --> }} [[ಚಿತ್ರ:Halmidi3.jpg|thumb|right|ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವಿರುವ ಸ್ಮಾರಕ.]] [[ಚಿತ್ರ:Halmidi2.jpg|thumb|right|ಮೂಲ ಶಾಸನದ ನಕಲು ಪ್ರತಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Halmidi1.jpg|thumb|right|ಶಾಸನದ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಬರೆಹ]] '''ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ''' [[ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ]]ಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಸನ ಎಂದು ೨೦೧೭ವರೆಗೂ ದಾಖಲಾಗಿತ್ತು (ಭಾರತೀಯ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ತಾಳಗುಂದದ ಶಾಸನ ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಶಾಸನ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು). ಇದು [[ಹಾಸನ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಡಾ. [[ಎಂ. ಎಚ್. ಕೃಷ್ಣ]] ಎಂಬುವವರಿಂದ ಸಂಶೋಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದು ಹದಿನಾರು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ೩ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಬಳಸಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಇನ್ನುಳಿದಂತೆ ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದೆ ಇದು [[ಹಳಗನ್ನಡ]] ಹಾಗೂ [[ಬ್ರಾಹ್ಮೀ]] ಲಿಪಿಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಹ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕದಂಬ ವಂಶದ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮ ಬರೆಸಿದ ದತ್ತಿಶಾಸನ ಇದಾಗಿದೆ. ಶತೃರಾಜರ ಮೇಲೆ ಹೋರಾಡಿ ಗೆದ್ದ ವಿಜಯರಸ ಎಂಬ ಯೋಧನಿಗೆ, ಪಲ್ಮಿಡಿ (ಇಂದಿನ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗ್ರಾಮ) ಮತ್ತು ಮೂಳಿವಳ್ಳಿಯನ್ನು (ಇಂದಿನ ಮೂಳವಳ್ಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗ್ರಾಮ) ದತ್ತಿಯಾಗಿ ಬಿಟ್ಟ ರಾಜಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ಈ ಶಾಸನ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದರೂ, ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪ್ರೌಢ ಕನ್ನಡವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿಯ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಇದು ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿಯಿಂದ ಕವಲೊಡೆದ ಮೊದಲ ಸ್ವತಂತ್ರ [[ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ]]. ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ [[ಷಡಕ್ಷರಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟರ್]] ಅವರು ಕನ್ನಡದ ಲಿಪಿ ಉಳಿದ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಿಗಿಂತ ಪ್ರಾಚೀನವೆಂದು ಸಂಶೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ==ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ== * ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗರಿಮೆ ದೊರಕಿಸಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಹಲವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಥಮಗಳು ಮುನ್ನುಡಿಯಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ [[ವಡ್ಡಾರಾಧನೆ]] ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಗದ್ಯವಾದರೆ, [[ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ]] ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ ಅಥವಾ ಛಂದಸ್ಸು (ವ್ಯಾಕರಣ) ಎನ್ನುವ ಹಿರಿಮೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ಇತಿಹಾಸವು ಹೇಳುವಂತೆ [[ಶಾತವಾಹನ]] ರಾಜ ವಂಶದ ನಂತರ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ [[ಕದಂಬರು]] ಕನ್ನಡವನ್ನು ನಾಡು ನುಡಿಯನ್ನಾಗಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಈಗಿನ [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯ [[ಬನವಾಸಿ]] ಯನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಒಳನಾಡಿನವರೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಸಾಮಂತರನ್ನೂ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನೂ ನೇಮಿಸಿ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡು ಕನ್ನಡ ನುಡಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಹಲವು ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಪೂರ್ವ ಹಳಗನ್ನಡವೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಹಳಗನ್ನಡದ ಲಿಪಿಗಿಂತಲೂ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇಂತಹ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕನ್ನಡದ ಅಂತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ "ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ". ಈ ಶಾಸನದ ಕಾಲವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. ೪೫೦ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಲವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ಶಿಲಾ ಶಾಸನವೆಂಬ ಹಿರಿಮೆಗೂ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ==ಊರಿನ ಪರಿಚಯ== {{ಮುಖ್ಯ|ಹಲ್ಮಿಡಿ}} ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಊರಿನ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದು, ಈ ಊರು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. [[ಹಾಸನ]]-[[ಬೇಲೂರು]]-[[ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು]] ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ, ಬೇಲೂರಿನಿಂದ ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯ ದೊಡ್ಡ ಫಲಕ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಳಗೆ ೬ ಕಿ.ಮೀ. ತೆರಳಿದರೆ, ಹಲ್ಮಿಡಿಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಶಾಸನದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ತೋರಬಲ್ಲರು. ಇಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಈ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ, ಇದೇ ಪ್ರದೇಶದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಊರಿಗೂ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಬಂದಿದೆ. ===ಹಿನ್ನೆಲೆ=== ಕ್ರಿ.ಶ. ೪೫೦ ನೆಯ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಶಾಸನವು ಕದಂಬರ ರಾಜ ’ಕಾಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ)ವರ್ಮನ ಅಧಿಪತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನ ’ವೀರಗಲ್ಲು’ (Hero Stone) ಎಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯು ’ಪಲ್ಲವ ಗ್ರಾಂಥಿಕ’ (elongated sricpts) ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಿದ್ದು, ಇದು ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಲಿಪಿಯು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ಶಾಸನದಲ್ಲಿರುವ ವಿಷಯ ಮತ್ತು ನುಡಿಯು ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಿರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನದ ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಸ ಗನ್ನಡ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಮೂಲ ಶಾಸನವನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಾಜ್ಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನ ದೊರೆತದ್ದು ಇದೇ ಊರಿನ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಾದ್ದರಿಂದ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಮತ್ತು ಸಂಘ-ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಶಾಸನ ದೊರೆತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕಾಯಕಲ್ಪ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಊರು ಇನ್ನೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾಣಬೇಕಿದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ''ಪಲ್ಮಿಡಿ'' ಎಂಬುದರ ರೂಪಾಂತರವೆಂಬುದನ್ನು ಶಾಸನದಿಂದಲೇ ತಿಳಿಯಬಹುದು. == ಶಾಸನ ಪಠ್ಯ == ೧.ಜಯತಿ ಶ್ರೀ ಪರಿಷ್ವರ್ಙ್ಗ ಶ್ಯಾರ್ಙ್ಗ [ವ್ಯಾ]ನತಿರ್ ಅಚ್ಯುತಃ ದಾನಕ್ಷೆರ್ ಯುಗಾನ್ತಾಗ್ನಿಃ [ಶಿಷ್ಟಾನಾನ್ತು ಸುದರ್ಶನಃ ನಮಃ ೨.ಶ್ರೀಮತ್ ಕದಂಬಪನ್ ತ್ಯಾಗ ಸಂಪನ್ನನ್ ೩.ಕಲಭೋg[ನಾ] ಅರಿ ಕಕುಸ್ಥಭಟ್ಟೋರನ್ ಆಳೆ ೪.ನರಿದಾವಿ[ಳೆ] ನಾಡುಳ್ ಮೃಗೇಶನಾಗೇನ್ದ್ರಾಭೀಳರ್ ೫.ಭ್ಭಟಹರಪ್ಪೋರ್ ಶ್ರೀ ಮೃಗೇಶ ನಾಗಾಹ್ವಯರ್ ೬.ಇರ್ವ್ವರಾ ಬಟರಿ ಕುಲಾಮಲ ವ್ಯೋಮತಾರಾಧಿನಾಥನ್ ೭.ಅಳಪ ಗಣ ಪಶುಪತಿಯಾ ದಕ್ಷಿಣಾಪಥ ೮.ಬಹುಶತಹವನಾಹವದು[ಳ್] ಪಶುಪ್ರದಾನ ೯.ಶೌರ್ಯ್ಯೋದ್ಯಮ ಭರಿತೋ[ನ್ದಾನ]ಪಶುಪತಿಯೆನ್ದು ೧೦.ಪೊಗೞೆಪ್ಪೊಟ್ಟಣ ಪಶುಪತಿ ನಾಮಧೇಯನ್ ೧೧.ಆಸರಕ್ಕೆಲ್ಲಭಟರಿಯಾ ಪ್ರೇಮಾಲಯಸುತನ್ಗೆ ಸೇನ್ದ್ರಕ ೧೨.ಬಣೋಭಯ ದೇಶದಾ ವೀರಪುರುಷಸಮಕ್ಷದೆ ೧೩.ಕೇಕಯ ಪಲ್ಲವರಂ ಕಾದೆಱದು ಪೆತ್ತಜಯನಾ ವಿಜ ೧೪.ಅರಸಂಗೆ ಬಾಳ್ಗೞ್ಚು ಪಲ್ಮಡಿಉಂ ಮೂೞುವಳ್ಳಿಉಂ ೧೫.ಕೊಟ್ಟಾರ್ ಬಟಾರಿ ಕುಲದೊನಳ ಕದಂಬನ್ ೧೬.ಕೞ್ದೋನ್ ಮಹಾಪಾತಕನ್ ಸ್ವಸ್ತಿ ಭಟ್ಟರ್ಗ್ಗೀಗೞ್ದೆ ಒಡ್ಡಲಿ ಆ ಪತ್ತೊನ್ದಿ ವಿಟ್ಟಾರಕ<ref>http://appaaji.blogspot.in/</ref> ===ಶಾಸನದ ತಿರುಳು=== [[ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ತಿರುಳು ಹೀಗಿದೆ-]] ಮೊದಲೆರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಅಚ್ಯುತನ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. "ಲಕ್ಷ್ಮಿಯೊಡನಿರುವ ಅಚ್ಯುತನು ಶ್ಯಾಙ್ಗ ವೆಂಬ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಬಗ್ಗಿಸಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದು ದಾನವರಿಗೆ ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದ ಅಗ್ನಿಯಂತೆಯೂ ಸಜ್ಜನರಿಗೆ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರದಂತೆಯೂ ತೋರುತ್ತಾನೆ ". ನಂತರದ ಸಾಲುಗಳು ರಾಜನಿಗೆ ನಮನಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನಾವಳಿಯನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ. " ಕದಂಬರಾಜ, ತ್ಯಾಗಸಂಪನ್ನ, ಕಲಭೋರನ ಶತ್ರು ಎಂದೆನಿಸಿರುವ ಕಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ) ಭಟ್ಟೋರಕನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ. ಅವನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ’ನರಿದಾವಿಳೆ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ’ ( ಇಲ್ಲಿಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಒಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶ) ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ ಎಂಬ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿದ್ದರು. ಅವರು ಮೃಗರಾಜ ಮತ್ತು ಸರ್ಪರಾಜರಂತೆ ವೈರಿಗಳಿಗೆ ಭಯಂಕರರೆನಿಸಿದ್ದರು. ಇವರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ’ಕೀರ್ತಿಗೊಂಡ ಭಟರಿ’ ವಂಶವೆಂಬ ನಿರ್ಮಲಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಚಂದ್ರನಂತೆ ಹೊಳೆಯುವ ಪಶುಪತಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನವನಿದ್ದ. ಅಳೂಪ ವಂಶ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಇವನು ಶಿವ (ಪಶುಪತಿ) ನಂತಿದ್ದ. ಪ್ರಸಿದ್ದವಾದ ದಕ್ಷಿಣಾ ಪಥದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಯುದ್ಧಗಳೆಂಬ ಯಙ್ಞ ಮಾಡಿ ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿ ಶೌರ್ಯ ತೋರಿದ್ದ. ದಾನ ಪಶುಪತಿ ಎಂದು ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ. ಅವನು ’ಸೇಂದ್ರಕರು’ ಮತ್ತು ’ಬಾಣರ’ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಕಯ ಪಲ್ಲವರೆದುರು ಕದಂಬರ ಪರವಾಗಿ ಯುದ್ದಮಾಡಿ ಜಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ’ಸೇಂದ್ರಕ’ ಮತ್ತು ’ಬಾಣ’ ದೇಶದ ಜನರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪಲ್ಮಡಿ(ಹಲ್ಮಿಡಿ) ಯನ್ನೂ ಮೂಳಿವಳ್ಳಿ ( ಇಂದಿನ ಮುಗುಳುವಳ್ಳಿ) ಯನ್ನೂ ಅವನ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಪ್ರೀತಿ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕೊಡಲಾಯಿತು. ಇದು ವೀರನ ಕತ್ತಿ ತೊಳೆದು ವೀರದಾನ ಕೊಡುವ ಸಮಾರಂಭವಾಗಲು ನಾಡ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ ಅವರುಗಳು ಹಾಜರಿದ್ದು ಆ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ವಿಜಯಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಈ ದಾನವನ್ನು ಕದ್ದವನಿಗೆ ಪಾಪ ಬರುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯದ ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗರು ಹಲ್ಮಿಡಿಯ ’ಕುರುಬ’ರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯಾದ ’ಕುರುಂಬಿಡಿ’ ಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು. ಇದನ್ನು ಕೆಡಿಸಿದವನಿಗೆ ಮಹಾಪಾತಕವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. " ಎಂದು ಬರೆಸಲಾಗಿದೆ. ಮುಂದೆ ಎಡಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಸಾಲನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅದು ಹೀಗಿದೆ.. " ಇಲ್ಲಿನ ಗದ್ದೆಯ ಉತ್ಪನ್ನದಲ್ಲಿ ಭಟ್ಟರಿಗೆ (ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ) ಹತ್ತನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು ". ಇದು ಈ ಶಾಸನದ ತಿರುಳು. ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ== *[https://kn.wikisource.org/s/1j9i ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋ/ಹಲ್ಮಿಡಿಶಾಸನ] https://youtube.com/playlist?list=PLW2pN3NZ0nDR2876Z24mIzPXdKgyu419S&si=6JIIoouWW4p7H7xu == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references/> <ref>[http://subrahmanyabhat.blogspot.in/2010/03/blog-post_12.html subrahmanyabhat.blogspot]</ref> [http://www.classicalkannada.org/DataBase/KannwordHTMLS/CLASSICAL%20KANNADA%20INSCRIPTIONS%20HTML/HALMIDI%20INSCRIPTION%20HTML.htm classicalkannada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130506055912/http://www.classicalkannada.org/DataBase/KannwordHTMLS/CLASSICAL%20KANNADA%20INSCRIPTIONS%20HTML/HALMIDI%20INSCRIPTION%20HTML.htm |date=2013-05-06 }} *3.[https://www.prajavani.net/news/article/2017/01/12/465434.html ಪ್ರಜಾವಾಣಿ-2017/01/12] [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಾಸನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಾಸನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಶಾಸನಗಳು]] cxqolmr6sso7uk1hakwydecmjd8mew1 1306699 1306698 2025-06-16T07:22:59Z Shashikumara Naik K C 85145 1306699 wikitext text/x-wiki {{Infobox inscription |name= |dynasty = ಕದಂಬರ ಕಾಲ |image= File:Halmidi inscription4.png |caption= ಡಿಜಿಟಲೀಕೃತ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಚಿತ್ರ |material=ಶಿಲಾ ಶಾಸನ |inscription_type = ದತ್ತಿ ಶಾಸನ |script= ಕದಂಬ ಕನ್ನಡ |language= ಪೂರ್ವ ಹಳಗನ್ನಡ |translation= |dimensions= |condition= ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ |culture= |place_found= [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] |date_discovered= ೧೯೩೬ |date_created= ಕ್ರಿ.ಶ.೪೦೦ - ಕ್ರಿ.ಶ.೫೦೦ |location= [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ಬೆಂಗಳೂರು)|ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು]] | author = | engraver = ಕವಿಕುಬ್ಜ | king_name = ಕಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ) ಭಟ್ಟೋರಕ | kingdom_name = | place_names = ನರಿದಾವಿಳೆ ನಾಡು | people_names = ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ |official_designation= ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಸನ | Coordinates = {{Coord|13|14|42.698|N|75|49|7.554|E}} | Extension = <!-- optional --> | Danger = <!-- optional --> | Area = <!-- optional --> | Buffer_zone = <!-- optional --> | Website = <!-- optional --> | locmapin = India Karnataka | pushpin_label_position = Right | map_caption = ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ | map_width = <!-- optional --> }} [[ಚಿತ್ರ:Halmidi3.jpg|thumb|right|ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವಿರುವ ಸ್ಮಾರಕ.]] [[ಚಿತ್ರ:Halmidi2.jpg|thumb|right|ಮೂಲ ಶಾಸನದ ನಕಲು ಪ್ರತಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Halmidi1.jpg|thumb|right|ಶಾಸನದ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಬರೆಹ]] '''ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ''' [[ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ]]ಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಸನ ಎಂದು ೨೦೧೭ವರೆಗೂ ದಾಖಲಾಗಿತ್ತು (ಭಾರತೀಯ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ತಾಳಗುಂದದ ಶಾಸನ ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಶಾಸನ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು). ಇದು [[ಹಾಸನ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಡಾ. [[ಎಂ. ಎಚ್. ಕೃಷ್ಣ]] ಎಂಬುವವರಿಂದ ಸಂಶೋಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದು ಹದಿನಾರು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ೩ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಬಳಸಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಇನ್ನುಳಿದಂತೆ ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದೆ ಇದು [[ಹಳಗನ್ನಡ]] ಹಾಗೂ [[ಬ್ರಾಹ್ಮೀ]] ಲಿಪಿಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಹ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕದಂಬ ವಂಶದ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮ ಬರೆಸಿದ ದತ್ತಿಶಾಸನ ಇದಾಗಿದೆ. ಶತೃರಾಜರ ಮೇಲೆ ಹೋರಾಡಿ ಗೆದ್ದ ವಿಜಯರಸ ಎಂಬ ಯೋಧನಿಗೆ, ಪಲ್ಮಿಡಿ (ಇಂದಿನ [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗ್ರಾಮ) ಮತ್ತು ಮೂಳಿವಳ್ಳಿಯನ್ನು (ಇಂದಿನ ಮೂಳವಳ್ಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗ್ರಾಮ) ದತ್ತಿಯಾಗಿ ಬಿಟ್ಟ ರಾಜಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ಈ ಶಾಸನ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದರೂ, ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪ್ರೌಢ ಕನ್ನಡವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿಯ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಇದು ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿಯಿಂದ ಕವಲೊಡೆದ ಮೊದಲ ಸ್ವತಂತ್ರ [[ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ]]. ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ [[ಷಡಕ್ಷರಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟರ್]] ಅವರು ಕನ್ನಡದ ಲಿಪಿ ಉಳಿದ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಿಗಿಂತ ಪ್ರಾಚೀನವೆಂದು ಸಂಶೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ==ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ== * ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗರಿಮೆ ದೊರಕಿಸಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಹಲವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಥಮಗಳು ಮುನ್ನುಡಿಯಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ [[ವಡ್ಡಾರಾಧನೆ]] ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಗದ್ಯವಾದರೆ, [[ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ]] ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ ಅಥವಾ ಛಂದಸ್ಸು (ವ್ಯಾಕರಣ) ಎನ್ನುವ ಹಿರಿಮೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ಇತಿಹಾಸವು ಹೇಳುವಂತೆ [[ಶಾತವಾಹನ]] ರಾಜ ವಂಶದ ನಂತರ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ [[ಕದಂಬರು]] ಕನ್ನಡವನ್ನು ನಾಡು ನುಡಿಯನ್ನಾಗಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಈಗಿನ [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯ [[ಬನವಾಸಿ]] ಯನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಒಳನಾಡಿನವರೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಸಾಮಂತರನ್ನೂ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನೂ ನೇಮಿಸಿ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡು ಕನ್ನಡ ನುಡಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಹಲವು ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಪೂರ್ವ ಹಳಗನ್ನಡವೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಹಳಗನ್ನಡದ ಲಿಪಿಗಿಂತಲೂ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇಂತಹ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕನ್ನಡದ ಅಂತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ "ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ". ಈ ಶಾಸನದ ಕಾಲವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. ೪೫೦ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಲವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ಶಿಲಾ ಶಾಸನವೆಂಬ ಹಿರಿಮೆಗೂ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ==ಊರಿನ ಪರಿಚಯ== {{ಮುಖ್ಯ|ಹಲ್ಮಿಡಿ}} ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಊರಿನ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದು, ಈ ಊರು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. [[ಹಾಸನ]]-[[ಬೇಲೂರು]]-[[ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು]] ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ, ಬೇಲೂರಿನಿಂದ ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯ ದೊಡ್ಡ ಫಲಕ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಳಗೆ ೬ ಕಿ.ಮೀ. ತೆರಳಿದರೆ, ಹಲ್ಮಿಡಿಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಶಾಸನದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ತೋರಬಲ್ಲರು. ಇಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಈ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ, ಇದೇ ಪ್ರದೇಶದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಊರಿಗೂ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಬಂದಿದೆ. ===ಹಿನ್ನೆಲೆ=== ಕ್ರಿ.ಶ. ೪೫೦ ನೆಯ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಶಾಸನವು ಕದಂಬರ ರಾಜ ’ಕಾಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ)ವರ್ಮನ ಅಧಿಪತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನ ’ವೀರಗಲ್ಲು’ (Hero Stone) ಎಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯು ’ಪಲ್ಲವ ಗ್ರಾಂಥಿಕ’ (elongated sricpts) ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಿದ್ದು, ಇದು ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಲಿಪಿಯು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ಶಾಸನದಲ್ಲಿರುವ ವಿಷಯ ಮತ್ತು ನುಡಿಯು ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಿರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನದ ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಸ ಗನ್ನಡ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಮೂಲ ಶಾಸನವನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಾಜ್ಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನ ದೊರೆತದ್ದು ಇದೇ ಊರಿನ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಾದ್ದರಿಂದ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಮತ್ತು ಸಂಘ-ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಶಾಸನ ದೊರೆತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕಾಯಕಲ್ಪ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಊರು ಇನ್ನೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾಣಬೇಕಿದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ''ಪಲ್ಮಿಡಿ'' ಎಂಬುದರ ರೂಪಾಂತರವೆಂಬುದನ್ನು ಶಾಸನದಿಂದಲೇ ತಿಳಿಯಬಹುದು. == ಶಾಸನ ಪಠ್ಯ == ೧.ಜಯತಿ ಶ್ರೀ ಪರಿಷ್ವರ್ಙ್ಗ ಶ್ಯಾರ್ಙ್ಗ [ವ್ಯಾ]ನತಿರ್ ಅಚ್ಯುತಃ ದಾನಕ್ಷೆರ್ ಯುಗಾನ್ತಾಗ್ನಿಃ [ಶಿಷ್ಟಾನಾನ್ತು ಸುದರ್ಶನಃ ನಮಃ ೨.ಶ್ರೀಮತ್ ಕದಂಬಪನ್ ತ್ಯಾಗ ಸಂಪನ್ನನ್ ೩.ಕಲಭೋg[ನಾ] ಅರಿ ಕಕುಸ್ಥಭಟ್ಟೋರನ್ ಆಳೆ ೪.ನರಿದಾವಿ[ಳೆ] ನಾಡುಳ್ ಮೃಗೇಶನಾಗೇನ್ದ್ರಾಭೀಳರ್ ೫.ಭ್ಭಟಹರಪ್ಪೋರ್ ಶ್ರೀ ಮೃಗೇಶ ನಾಗಾಹ್ವಯರ್ ೬.ಇರ್ವ್ವರಾ ಬಟರಿ ಕುಲಾಮಲ ವ್ಯೋಮತಾರಾಧಿನಾಥನ್ ೭.ಅಳಪ ಗಣ ಪಶುಪತಿಯಾ ದಕ್ಷಿಣಾಪಥ ೮.ಬಹುಶತಹವನಾಹವದು[ಳ್] ಪಶುಪ್ರದಾನ ೯.ಶೌರ್ಯ್ಯೋದ್ಯಮ ಭರಿತೋ[ನ್ದಾನ]ಪಶುಪತಿಯೆನ್ದು ೧೦.ಪೊಗೞೆಪ್ಪೊಟ್ಟಣ ಪಶುಪತಿ ನಾಮಧೇಯನ್ ೧೧.ಆಸರಕ್ಕೆಲ್ಲಭಟರಿಯಾ ಪ್ರೇಮಾಲಯಸುತನ್ಗೆ ಸೇನ್ದ್ರಕ ೧೨.ಬಣೋಭಯ ದೇಶದಾ ವೀರಪುರುಷಸಮಕ್ಷದೆ ೧೩.ಕೇಕಯ ಪಲ್ಲವರಂ ಕಾದೆಱದು ಪೆತ್ತಜಯನಾ ವಿಜ ೧೪.ಅರಸಂಗೆ ಬಾಳ್ಗೞ್ಚು ಪಲ್ಮಡಿಉಂ ಮೂೞುವಳ್ಳಿಉಂ ೧೫.ಕೊಟ್ಟಾರ್ ಬಟಾರಿ ಕುಲದೊನಳ ಕದಂಬನ್ ೧೬.ಕೞ್ದೋನ್ ಮಹಾಪಾತಕನ್ ಸ್ವಸ್ತಿ ಭಟ್ಟರ್ಗ್ಗೀಗೞ್ದೆ ಒಡ್ಡಲಿ ಆ ಪತ್ತೊನ್ದಿ ವಿಟ್ಟಾರಕ<ref>http://appaaji.blogspot.in/</ref> ===ಶಾಸನದ ತಿರುಳು=== [[ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ತಿರುಳು ಹೀಗಿದೆ-]] ಮೊದಲೆರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಅಚ್ಯುತನ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. "ಲಕ್ಷ್ಮಿಯೊಡನಿರುವ ಅಚ್ಯುತನು ಶ್ಯಾಙ್ಗ ವೆಂಬ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಬಗ್ಗಿಸಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದು ದಾನವರಿಗೆ ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದ ಅಗ್ನಿಯಂತೆಯೂ ಸಜ್ಜನರಿಗೆ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರದಂತೆಯೂ ತೋರುತ್ತಾನೆ ". ನಂತರದ ಸಾಲುಗಳು ರಾಜನಿಗೆ ನಮನಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನಾವಳಿಯನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ. " ಕದಂಬರಾಜ, ತ್ಯಾಗಸಂಪನ್ನ, ಕಲಭೋರನ ಶತ್ರು ಎಂದೆನಿಸಿರುವ ಕಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ) ಭಟ್ಟೋರಕನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ. ಅವನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ’ನರಿದಾವಿಳೆ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ’ ( ಇಲ್ಲಿಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಒಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶ) ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ ಎಂಬ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿದ್ದರು. ಅವರು ಮೃಗರಾಜ ಮತ್ತು ಸರ್ಪರಾಜರಂತೆ ವೈರಿಗಳಿಗೆ ಭಯಂಕರರೆನಿಸಿದ್ದರು. ಇವರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ’ಕೀರ್ತಿಗೊಂಡ ಭಟರಿ’ ವಂಶವೆಂಬ ನಿರ್ಮಲಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಚಂದ್ರನಂತೆ ಹೊಳೆಯುವ ಪಶುಪತಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನವನಿದ್ದ. ಅಳೂಪ ವಂಶ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಇವನು ಶಿವ (ಪಶುಪತಿ) ನಂತಿದ್ದ. ಪ್ರಸಿದ್ದವಾದ ದಕ್ಷಿಣಾ ಪಥದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಯುದ್ಧಗಳೆಂಬ ಯಙ್ಞ ಮಾಡಿ ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿ ಶೌರ್ಯ ತೋರಿದ್ದ. ದಾನ ಪಶುಪತಿ ಎಂದು ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ. ಅವನು ’ಸೇಂದ್ರಕರು’ ಮತ್ತು ’ಬಾಣರ’ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಕಯ ಪಲ್ಲವರೆದುರು ಕದಂಬರ ಪರವಾಗಿ ಯುದ್ದಮಾಡಿ ಜಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ’ಸೇಂದ್ರಕ’ ಮತ್ತು ’ಬಾಣ’ ದೇಶದ ಜನರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪಲ್ಮಡಿ(ಹಲ್ಮಿಡಿ) ಯನ್ನೂ ಮೂಳಿವಳ್ಳಿ ( ಇಂದಿನ ಮುಗುಳುವಳ್ಳಿ) ಯನ್ನೂ ಅವನ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಪ್ರೀತಿ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕೊಡಲಾಯಿತು. ಇದು ವೀರನ ಕತ್ತಿ ತೊಳೆದು ವೀರದಾನ ಕೊಡುವ ಸಮಾರಂಭವಾಗಲು ನಾಡ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ ಅವರುಗಳು ಹಾಜರಿದ್ದು ಆ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ವಿಜಯಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಈ ದಾನವನ್ನು ಕದ್ದವನಿಗೆ ಪಾಪ ಬರುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯದ ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗರು ಹಲ್ಮಿಡಿಯ ’ಕುರುಬ’ರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯಾದ ’ಕುರುಂಬಿಡಿ’ ಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು. ಇದನ್ನು ಕೆಡಿಸಿದವನಿಗೆ ಮಹಾಪಾತಕವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. " ಎಂದು ಬರೆಸಲಾಗಿದೆ. ಮುಂದೆ ಎಡಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಸಾಲನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅದು ಹೀಗಿದೆ.. " ಇಲ್ಲಿನ ಗದ್ದೆಯ ಉತ್ಪನ್ನದಲ್ಲಿ ಭಟ್ಟರಿಗೆ (ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ) ಹತ್ತನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು ". ಇದು ಈ ಶಾಸನದ ತಿರುಳು. ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ== *[https://kn.wikisource.org/s/1j9i ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋ/ಹಲ್ಮಿಡಿಶಾಸನ] https://youtube.com/playlist?list=PLW2pN3NZ0nDR2876Z24mIzPXdKgyu419S&si=6JIIoouWW4p7H7xu == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references/> <ref>[http://subrahmanyabhat.blogspot.in/2010/03/blog-post_12.html subrahmanyabhat.blogspot]</ref> [http://www.classicalkannada.org/DataBase/KannwordHTMLS/CLASSICAL%20KANNADA%20INSCRIPTIONS%20HTML/HALMIDI%20INSCRIPTION%20HTML.htm classicalkannada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130506055912/http://www.classicalkannada.org/DataBase/KannwordHTMLS/CLASSICAL%20KANNADA%20INSCRIPTIONS%20HTML/HALMIDI%20INSCRIPTION%20HTML.htm |date=2013-05-06 }} *3.[https://www.prajavani.net/news/article/2017/01/12/465434.html ಪ್ರಜಾವಾಣಿ-2017/01/12] [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಾಸನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಾಸನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಶಾಸನಗಳು]] edva68ls63mb0ga25gosuuquu1jz71b 1306700 1306699 2025-06-16T07:24:43Z Shashikumara Naik K C 85145 1306700 wikitext text/x-wiki {{Infobox inscription |name= |dynasty = ಕದಂಬರ ಕಾಲ |image= File:Halmidi inscription4.png |caption= ಡಿಜಿಟಲೀಕೃತ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಚಿತ್ರ |material=ಶಿಲಾ ಶಾಸನ |inscription_type = ದತ್ತಿ ಶಾಸನ |script= ಕದಂಬ ಕನ್ನಡ |language= ಪೂರ್ವ ಹಳಗನ್ನಡ |translation= |dimensions= |condition= ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ |culture= |place_found= [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] |date_discovered= ೧೯೩೬ |date_created= ಕ್ರಿ.ಶ.೪೦೦ - ಕ್ರಿ.ಶ.೫೦೦ |location= [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ (ಬೆಂಗಳೂರು)|ಸರ್ಕಾರಿ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು]] | author = | engraver = ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿಲ್ಲ | king_name = ಕಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ) ಭಟ್ಟೋರಕ | kingdom_name =ಕದಂಬ | place_names = ಪಲ್ಮಿಡಿ, ಮೂಳವಳ್ಳಿ, ನರಿದಾವಿಳೆ ನಾಡು | people_names = ಕಾಕುತ್ಸಭಟಾರ, ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ, ವಿಜಅರಸ |official_designation= ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಸನ | Coordinates = {{Coord|13|14|42.698|N|75|49|7.554|E}} | Extension = <!-- optional --> | Danger = <!-- optional --> | Area = <!-- optional --> | Buffer_zone = <!-- optional --> | Website = <!-- optional --> | locmapin = India Karnataka | pushpin_label_position = Right | map_caption = ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ | map_width = <!-- optional --> }} [[ಚಿತ್ರ:Halmidi3.jpg|thumb|right|ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವಿರುವ ಸ್ಮಾರಕ.]] [[ಚಿತ್ರ:Halmidi2.jpg|thumb|right|ಮೂಲ ಶಾಸನದ ನಕಲು ಪ್ರತಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Halmidi1.jpg|thumb|right|ಶಾಸನದ ಹೊಸಗನ್ನಡ ಬರೆಹ]] '''ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ''' [[ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ]]ಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಶಾಸನ ಎಂದು ೨೦೧೭ವರೆಗೂ ದಾಖಲಾಗಿತ್ತು (ಭಾರತೀಯ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ತಾಳಗುಂದದ ಶಾಸನ ಕನ್ನಡದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಶಾಸನ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು). ಇದು [[ಹಾಸನ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] ಎಂಬ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಡಾ. [[ಎಂ. ಎಚ್. ಕೃಷ್ಣ]] ಎಂಬುವವರಿಂದ ಸಂಶೋಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದು ಹದಿನಾರು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ೩ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಬಳಸಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಇನ್ನುಳಿದಂತೆ ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದೆ ಇದು [[ಹಳಗನ್ನಡ]] ಹಾಗೂ [[ಬ್ರಾಹ್ಮೀ]] ಲಿಪಿಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಹ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕದಂಬ ವಂಶದ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮ ಬರೆಸಿದ ದತ್ತಿಶಾಸನ ಇದಾಗಿದೆ. ಶತೃರಾಜರ ಮೇಲೆ ಹೋರಾಡಿ ಗೆದ್ದ ವಿಜಯರಸ ಎಂಬ ಯೋಧನಿಗೆ, ಪಲ್ಮಿಡಿ (ಇಂದಿನ [[ಹಲ್ಮಿಡಿ]] ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗ್ರಾಮ) ಮತ್ತು ಮೂಳಿವಳ್ಳಿಯನ್ನು (ಇಂದಿನ ಮೂಳವಳ್ಳಿ ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಗ್ರಾಮ) ದತ್ತಿಯಾಗಿ ಬಿಟ್ಟ ರಾಜಾಜ್ಞೆಯನ್ನು ಈ ಶಾಸನ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದರೂ, ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪ್ರೌಢ ಕನ್ನಡವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿಯ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಇದು ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿಯಿಂದ ಕವಲೊಡೆದ ಮೊದಲ ಸ್ವತಂತ್ರ [[ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ]]. ಖ್ಯಾತ ಇತಿಹಾಸಕಾರ [[ಷಡಕ್ಷರಪ್ಪ ಶೆಟ್ಟರ್]] ಅವರು ಕನ್ನಡದ ಲಿಪಿ ಉಳಿದ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಿಗಿಂತ ಪ್ರಾಚೀನವೆಂದು ಸಂಶೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ==ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ== * ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗರಿಮೆ ದೊರಕಿಸಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದ ಹಲವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಥಮಗಳು ಮುನ್ನುಡಿಯಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ [[ವಡ್ಡಾರಾಧನೆ]] ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಗದ್ಯವಾದರೆ, [[ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ]] ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಕಾವ್ಯ ಅಥವಾ ಛಂದಸ್ಸು (ವ್ಯಾಕರಣ) ಎನ್ನುವ ಹಿರಿಮೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ಇತಿಹಾಸವು ಹೇಳುವಂತೆ [[ಶಾತವಾಹನ]] ರಾಜ ವಂಶದ ನಂತರ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ [[ಕದಂಬರು]] ಕನ್ನಡವನ್ನು ನಾಡು ನುಡಿಯನ್ನಾಗಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಈಗಿನ [[ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ]]ಯ [[ಬನವಾಸಿ]] ಯನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಒಳನಾಡಿನವರೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಸಾಮಂತರನ್ನೂ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನೂ ನೇಮಿಸಿ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡು ಕನ್ನಡ ನುಡಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಹಲವು ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಪೂರ್ವ ಹಳಗನ್ನಡವೆಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಹಳಗನ್ನಡದ ಲಿಪಿಗಿಂತಲೂ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗಿನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಇಂತಹ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕನ್ನಡದ ಅಂತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ "ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ". ಈ ಶಾಸನದ ಕಾಲವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. ೪೫೦ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಲವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಥಮ ಶಿಲಾ ಶಾಸನವೆಂಬ ಹಿರಿಮೆಗೂ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. ==ಊರಿನ ಪರಿಚಯ== {{ಮುಖ್ಯ|ಹಲ್ಮಿಡಿ}} ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಊರಿನ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದು, ಈ ಊರು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿದೆ. [[ಹಾಸನ]]-[[ಬೇಲೂರು]]-[[ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು]] ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ, ಬೇಲೂರಿನಿಂದ ೧೩ ಕಿ.ಮೀ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯ ದೊಡ್ಡ ಫಲಕ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಳಗೆ ೬ ಕಿ.ಮೀ. ತೆರಳಿದರೆ, ಹಲ್ಮಿಡಿಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು. ಶಾಸನದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ತೋರಬಲ್ಲರು. ಇಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಈ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ, ಇದೇ ಪ್ರದೇಶದ ವಿವರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಊರಿಗೂ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಬಂದಿದೆ. ===ಹಿನ್ನೆಲೆ=== ಕ್ರಿ.ಶ. ೪೫೦ ನೆಯ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಈ ಶಾಸನವು ಕದಂಬರ ರಾಜ ’ಕಾಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ)ವರ್ಮನ ಅಧಿಪತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನ ’ವೀರಗಲ್ಲು’ (Hero Stone) ಎಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯು ’ಪಲ್ಲವ ಗ್ರಾಂಥಿಕ’ (elongated sricpts) ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲುವಂತಿದ್ದು, ಇದು ಕದಂಬರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಲಿಪಿಯು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ ಶಾಸನದಲ್ಲಿರುವ ವಿಷಯ ಮತ್ತು ನುಡಿಯು ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಿರಿಮೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶಾಸನದ ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಸ ಗನ್ನಡ ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಮೂಲ ಶಾಸನವನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ರಾಜ್ಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣದ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಶಾಸನ ದೊರೆತದ್ದು ಇದೇ ಊರಿನ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದ ಆವರಣದಲ್ಲಾದ್ದರಿಂದ ಈ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಮತ್ತು ಸಂಘ-ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಒಂದು ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಶಾಸನ ದೊರೆತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕಾಯಕಲ್ಪ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಊರು ಇನ್ನೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಮೂಲ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾಣಬೇಕಿದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ''ಪಲ್ಮಿಡಿ'' ಎಂಬುದರ ರೂಪಾಂತರವೆಂಬುದನ್ನು ಶಾಸನದಿಂದಲೇ ತಿಳಿಯಬಹುದು. == ಶಾಸನ ಪಠ್ಯ == ೧.ಜಯತಿ ಶ್ರೀ ಪರಿಷ್ವರ್ಙ್ಗ ಶ್ಯಾರ್ಙ್ಗ [ವ್ಯಾ]ನತಿರ್ ಅಚ್ಯುತಃ ದಾನಕ್ಷೆರ್ ಯುಗಾನ್ತಾಗ್ನಿಃ [ಶಿಷ್ಟಾನಾನ್ತು ಸುದರ್ಶನಃ ನಮಃ ೨.ಶ್ರೀಮತ್ ಕದಂಬಪನ್ ತ್ಯಾಗ ಸಂಪನ್ನನ್ ೩.ಕಲಭೋg[ನಾ] ಅರಿ ಕಕುಸ್ಥಭಟ್ಟೋರನ್ ಆಳೆ ೪.ನರಿದಾವಿ[ಳೆ] ನಾಡುಳ್ ಮೃಗೇಶನಾಗೇನ್ದ್ರಾಭೀಳರ್ ೫.ಭ್ಭಟಹರಪ್ಪೋರ್ ಶ್ರೀ ಮೃಗೇಶ ನಾಗಾಹ್ವಯರ್ ೬.ಇರ್ವ್ವರಾ ಬಟರಿ ಕುಲಾಮಲ ವ್ಯೋಮತಾರಾಧಿನಾಥನ್ ೭.ಅಳಪ ಗಣ ಪಶುಪತಿಯಾ ದಕ್ಷಿಣಾಪಥ ೮.ಬಹುಶತಹವನಾಹವದು[ಳ್] ಪಶುಪ್ರದಾನ ೯.ಶೌರ್ಯ್ಯೋದ್ಯಮ ಭರಿತೋ[ನ್ದಾನ]ಪಶುಪತಿಯೆನ್ದು ೧೦.ಪೊಗೞೆಪ್ಪೊಟ್ಟಣ ಪಶುಪತಿ ನಾಮಧೇಯನ್ ೧೧.ಆಸರಕ್ಕೆಲ್ಲಭಟರಿಯಾ ಪ್ರೇಮಾಲಯಸುತನ್ಗೆ ಸೇನ್ದ್ರಕ ೧೨.ಬಣೋಭಯ ದೇಶದಾ ವೀರಪುರುಷಸಮಕ್ಷದೆ ೧೩.ಕೇಕಯ ಪಲ್ಲವರಂ ಕಾದೆಱದು ಪೆತ್ತಜಯನಾ ವಿಜ ೧೪.ಅರಸಂಗೆ ಬಾಳ್ಗೞ್ಚು ಪಲ್ಮಡಿಉಂ ಮೂೞುವಳ್ಳಿಉಂ ೧೫.ಕೊಟ್ಟಾರ್ ಬಟಾರಿ ಕುಲದೊನಳ ಕದಂಬನ್ ೧೬.ಕೞ್ದೋನ್ ಮಹಾಪಾತಕನ್ ಸ್ವಸ್ತಿ ಭಟ್ಟರ್ಗ್ಗೀಗೞ್ದೆ ಒಡ್ಡಲಿ ಆ ಪತ್ತೊನ್ದಿ ವಿಟ್ಟಾರಕ<ref>http://appaaji.blogspot.in/</ref> ===ಶಾಸನದ ತಿರುಳು=== [[ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ತಿರುಳು ಹೀಗಿದೆ-]] ಮೊದಲೆರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಅಚ್ಯುತನ ಧ್ಯಾನವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. "ಲಕ್ಷ್ಮಿಯೊಡನಿರುವ ಅಚ್ಯುತನು ಶ್ಯಾಙ್ಗ ವೆಂಬ ಬಿಲ್ಲನ್ನು ಬಗ್ಗಿಸಿ ಹಿಡಿದಿದ್ದು ದಾನವರಿಗೆ ಪ್ರಳಯ ಕಾಲದ ಅಗ್ನಿಯಂತೆಯೂ ಸಜ್ಜನರಿಗೆ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರದಂತೆಯೂ ತೋರುತ್ತಾನೆ ". ನಂತರದ ಸಾಲುಗಳು ರಾಜನಿಗೆ ನಮನಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನಾವಳಿಯನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ. " ಕದಂಬರಾಜ, ತ್ಯಾಗಸಂಪನ್ನ, ಕಲಭೋರನ ಶತ್ರು ಎಂದೆನಿಸಿರುವ ಕಕುಸ್ಥ(ತ್ಸ) ಭಟ್ಟೋರಕನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲ. ಅವನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ’ನರಿದಾವಿಳೆ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ’ ( ಇಲ್ಲಿಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಒಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶ) ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ ಎಂಬ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿದ್ದರು. ಅವರು ಮೃಗರಾಜ ಮತ್ತು ಸರ್ಪರಾಜರಂತೆ ವೈರಿಗಳಿಗೆ ಭಯಂಕರರೆನಿಸಿದ್ದರು. ಇವರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ’ಕೀರ್ತಿಗೊಂಡ ಭಟರಿ’ ವಂಶವೆಂಬ ನಿರ್ಮಲಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಚಂದ್ರನಂತೆ ಹೊಳೆಯುವ ಪಶುಪತಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನವನಿದ್ದ. ಅಳೂಪ ವಂಶ ಸಮೂಹಕ್ಕೆ ಇವನು ಶಿವ (ಪಶುಪತಿ) ನಂತಿದ್ದ. ಪ್ರಸಿದ್ದವಾದ ದಕ್ಷಿಣಾ ಪಥದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಯುದ್ಧಗಳೆಂಬ ಯಙ್ಞ ಮಾಡಿ ಬಲಿದಾನ ಮಾಡಿ ಶೌರ್ಯ ತೋರಿದ್ದ. ದಾನ ಪಶುಪತಿ ಎಂದು ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ. ಅವನು ’ಸೇಂದ್ರಕರು’ ಮತ್ತು ’ಬಾಣರ’ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಕಯ ಪಲ್ಲವರೆದುರು ಕದಂಬರ ಪರವಾಗಿ ಯುದ್ದಮಾಡಿ ಜಯ ತಂದುಕೊಟ್ಟ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ’ಸೇಂದ್ರಕ’ ಮತ್ತು ’ಬಾಣ’ ದೇಶದ ಜನರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪಲ್ಮಡಿ(ಹಲ್ಮಿಡಿ) ಯನ್ನೂ ಮೂಳಿವಳ್ಳಿ ( ಇಂದಿನ ಮುಗುಳುವಳ್ಳಿ) ಯನ್ನೂ ಅವನ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಪ್ರೀತಿ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕೊಡಲಾಯಿತು. ಇದು ವೀರನ ಕತ್ತಿ ತೊಳೆದು ವೀರದಾನ ಕೊಡುವ ಸಮಾರಂಭವಾಗಲು ನಾಡ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾದ ಶ್ರೀ ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗ ಅವರುಗಳು ಹಾಜರಿದ್ದು ಆ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ವಿಜಯಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಈ ದಾನವನ್ನು ಕದ್ದವನಿಗೆ ಪಾಪ ಬರುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯದ ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಮೃಗೇಶ ಮತ್ತು ನಾಗರು ಹಲ್ಮಿಡಿಯ ’ಕುರುಬ’ರಿಗೆ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯಾದ ’ಕುರುಂಬಿಡಿ’ ಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು. ಇದನ್ನು ಕೆಡಿಸಿದವನಿಗೆ ಮಹಾಪಾತಕವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. " ಎಂದು ಬರೆಸಲಾಗಿದೆ. ಮುಂದೆ ಎಡಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಸಾಲನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅದು ಹೀಗಿದೆ.. " ಇಲ್ಲಿನ ಗದ್ದೆಯ ಉತ್ಪನ್ನದಲ್ಲಿ ಭಟ್ಟರಿಗೆ (ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ) ಹತ್ತನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು ". ಇದು ಈ ಶಾಸನದ ತಿರುಳು. ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ== *[https://kn.wikisource.org/s/1j9i ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋ/ಹಲ್ಮಿಡಿಶಾಸನ] https://youtube.com/playlist?list=PLW2pN3NZ0nDR2876Z24mIzPXdKgyu419S&si=6JIIoouWW4p7H7xu == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references/> <ref>[http://subrahmanyabhat.blogspot.in/2010/03/blog-post_12.html subrahmanyabhat.blogspot]</ref> [http://www.classicalkannada.org/DataBase/KannwordHTMLS/CLASSICAL%20KANNADA%20INSCRIPTIONS%20HTML/HALMIDI%20INSCRIPTION%20HTML.htm classicalkannada] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130506055912/http://www.classicalkannada.org/DataBase/KannwordHTMLS/CLASSICAL%20KANNADA%20INSCRIPTIONS%20HTML/HALMIDI%20INSCRIPTION%20HTML.htm |date=2013-05-06 }} *3.[https://www.prajavani.net/news/article/2017/01/12/465434.html ಪ್ರಜಾವಾಣಿ-2017/01/12] [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಶಾಸನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಾಸನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಶಾಸನಗಳು]] h5w1981kv7f8osizmwj53vxnttrc0vn 0 25870 1306683 1291849 2025-06-16T01:11:49Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306683 wikitext text/x-wiki {{Infobox military unit |unit_name= United States Army |image= [[File:Emblem of the United States Department of the Army.svg|centre|150px]] |caption= [[Department of the Army Seal and Emblem|United States Army Seal]] |dates= 14 June 1775 – present |country= United States |allegiance= |branch= |type= [[Army]] |size= 549,015 Active personnel<br/>563,688 Reserve and National Guard personnel |command_structure= <small>[[United States Department of War|Department of War]]<br>(1789-1947)<br/>[[United States Department of the Army|Department of the Army]]<br>(1947-present)</small> |garrison= |garrison_label= |nickname= |patron= |motto= "This We'll Defend" |song= [[The Army Goes Rolling Along]] |mascot= |equipment= |equipment_label= |battles= [[Revolutionary War]] <br/>[[American Indian Wars|Indian Wars]] <br/>[[War of 1812]] <br/>[[Mexican-American War]] <br/>[[Utah War]] <br/>[[American Civil War]]<br/>[[Spanish-American War]] <br/>[[Philippine-American War]] <br/>[[Banana Wars]] <br/>[[Boxer Rebellion]] <br/>[[World War I]] <br/>[[World War II]] <br/>[[Korean War]] <br/>[[Vietnam War]] <br/>[[Gulf War]] <br/>[[Somali Civil War]] <br/>[[Kosovo War]] <br/>[[War In Afghanistan]] <br/>[[Iraq War]] |anniversaries= |decorations= |battle_honours= <!-- Senior Leaders --> |commander1= GEN [[George W. Casey, Jr.]] |commander1_label= [[Chief of Staff of the United States Army|Chief of Staff]] |commander2= GEN [[Peter W. Chiarelli]] |commander2_label= [[Vice Chief of Staff of the United States Army|Vice Chief of Staff]] |commander3= SMA [[Kenneth O. Preston]] |commander3_label= [[Sergeant Major of the Army]] |commander4= |commander4_label= |notable_commanders= <!-- Insignia --> |identification_symbol= [[File:US Army logo.svg|50px]] |identification_symbol_label= Recruiting Logo "Army Strong" |identification_symbol_2= |identification_symbol_2_label= |identification_symbol_3= |identification_symbol_3_label= |identification_symbol_4= |identification_symbol_4_label= <!-- Aircraft --> |aircraft_helicopter= }} '''ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ''' ವು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆ ಗಳ ಒಂದು ಶಾಖೆಯಾಗಿದ್ದು, ಭೂ-ನೆಲೆಯ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಅಮೆರಿಕ ಸೈನ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಸ್ಥಾಪಿತ ಶಾಖೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏಳು ಅಮೆರಿಕದ ಸಮವಸ್ತ್ರಸಹಿತ ಸೇವೆ (ಯುನಿಫಾರ್ಮ್‌ಡ್ ಸರ್ವಿಸಸ್‌)ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಸೈನ್ಯವು [[ಅಮೇರಿಕ ಖಂಡದ ಸೈನ್ಯ|ಭೂಖಂಡ (ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್) ಸೈನ್ಯ]] ಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೧೭೭೫ರ ಜೂನ್ ೧೪ರಂದು ರೂಪುಗೊಂಡಿತು<ref name="Army_birth" />. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗುವ ಮೊದಲೇ [[ಅಮೇರಿಕದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಯುದ್ಧ|ಅಮೆರಿಕದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಯುದ್ಧ]]ಗಳ ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಸರಿಗಟ್ಟಲು ಈ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಒಕ್ಕೂಟದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಭೂಖಂಡ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ೩ ಜೂನ್, ೧೭೮೪ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು.<ref name="Army_LOC">ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, [http://memory.loc.gov/cgi-bin/ampage?collId=lljc&amp;fileName=027/lljc027.db&amp;recNum=166&amp;itemLink=r%3Fammem%2Fhlaw%3A@field%28DOCID%2B@lit%28jc0271%29%29%230270001&amp;linkText=1 ಜರ್ನಲ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಸಂಚಿಕೆ 27]</ref><ref name="Army_History">[http://www.history.army.mil/faq/branches.htm ಆರ್ಮಿ ಬರ್ತ್‌ಡೇಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100420124819/http://www.history.army.mil/faq/branches.htm |date=20 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 }}. history.army.mil</ref> ಸೈನ್ಯವು ತಾನು ಭೂಖಂಡ ಸೈನ್ಯದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ತನ್ನ ಆರಂಭದ ದಿನವನ್ನು ಆ ಪಡೆಯ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="Army_birth">{{cite web| publisher = [[United States Army Center of Military History]]| url = http://www.history.army.mil/html/faq/birth.html| title = 14 June: The Birthday of the U.S. Army| access-date = 25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010| archive-date = 1 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2018| archive-url = https://web.archive.org/web/20181001214256/https://history.army.mil/html/faq/birth.html| url-status = dead}} ರಾಬರ್ಟ್‌ ರೈಟ್ ಅವರಿಂದ ಉದ್ಧೃತ, ''ದಿ ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಆರ್ಮಿ ''</ref> ಸೈನ್ಯದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಧ್ಯೇಯ(ಮಿಶನ್) ಎಂದರೆ "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ, ಅಗತ್ಯವಿರುವಷ್ಟು ಸೇನಾಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು..."<ref>[http://www.army.mil/APS/05/index.html 2005 ಪೋಸ್ಚರ್ ಸ್ಟೇಟ್‌ಮೆಂಟ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080709062237/http://www.army.mil/aps/05/index.html |date=9 ಜುಲೈ 2008 }}. ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ, ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೫</ref> ಆರ್ಮಿ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಭೂಸೈನ್ಯವು (ಆರ್ಮಿ) ಒಂದು ಸೇನ್ಯ ಸೇವೆಯಾಗಿದ್ದು, ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ ಯ ಮೂರು ಸೈನ್ಯದ ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ/ಸಚಿವರು ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಸೇನಾ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು (ಚೀಫ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಮಿ) ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೈನ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ೨೦೦೯ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷ ದಲ್ಲಿ, ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯವು ೫೪೯,೦೧೫ ಜನ ಸೈನಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಾಗಿ ವರದಿಯಾಗಿತ್ತು; ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯ(ಆರ್ಮಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಗಾರ್ಡ್) (ARNG) ೩೫೮,೩೯೧ ಜನ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ (USAR) ವು ೨೦೫,೨೯೭ ಜನ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಎರಡೂ ಸೇರಿ ಒಟ್ಟು ಸೇನಾ ಬಲ ೧,೧೧೨,೭೦೩ ಸೈನಿಕರು ಇದ್ದಾರೆ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.armyg1.army.mil/HR/docs/demographics/FY09%20Army%20Profile.pdf ಸೈನ್ಯ FY2009 ಡೆಮೋಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್ ಬ್ರೋಶರ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101203140228/http://www.armyg1.army.mil/HR/docs/demographics/FY09%20Army%20Profile.pdf |date=3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 }}. (ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯ)</ref> ==ಧ್ಯೇಯ (ಮಿಶನ್)== ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯವು ಅಮೆರಿಕಾ ಸೈನ್ಯದ ಭೂ-ಆಧಾರಿತ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. [http://www.law.cornell.edu/uscode/usc_sec_10_00003062----000-.html US ಕೋಡ್ §3062ನ ಶೀರ್ಷಿಕೆ 10 (§3062 of Title 10 US Code] ಸೈನ್ಯದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೀಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ.<ref>DA ಪಾಂಪ್ಲೆಟ್ ೧೦-೧ ''''' ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯಸಂಘಟನೆ '' ''' ''; ರೇಖಾಚಿತ್ರ ೧.೨ '' '''ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ''' ''.''</ref> *ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್‌ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಸ್ವಾಮ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಆಕ್ರಮಿಸಿರುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು. *ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದು *ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧ್ಯೇಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವುದು *ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಗೆ ಗಂಡಾಂತರವೊಡ್ಡುವ ಆಕ್ರಮಣಶೀಲ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಯಾವುದೇ ದೇಶಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದು [[File:Da Pam 10-1 - Figure 1-2 Small.svg]] ==ಮೌಲ್ಯಗಳು== ೧೯೯೦ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ ಕೊನೆಯಭಾಗದವರೆಗೆ, ಸೈನ್ಯವು "''೭ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಸೇನಾ ಮೌಲ್ಯಗಳು (ದಿ ೭ ಆರ್ಮಿ ಕೋರ್ ವ್ಯಾಲ್ಯೂಸ್)''." ಅನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂತ್ತು. ಸೈನ್ಯವು ಈ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಯೋಧರ ಮೂಲಭೂತ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಗಳು ಎಂದು ಬೋಧಿಸಲಾರಂಭಿಸಿತು. ಏಳು ಬಹುಮುಖ್ಯ ಸೇನಾ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿವೆ : # '''ನಿಷ್ಠೆ''' – ಸಂಯುಕ್ತಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ, ನಿಮ್ಮ ಯೂನಿಟ್‌ಗೆ ಮತ್ತು ಸಹ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ನೈಜ ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಮಿನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು. # '''ಕರ್ತವ್ಯ''' – ನಿಮ್ಮ ಬಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವುದು # '''ಗೌರವಿಸು''' – ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಹೇಗೆ ಕಾಣಬೇಕೋ ಹಾಗೆ ಕಾಣುವುದು # '''ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ಸೇವೆ ''' – ನಿಮ್ಮ ಸ್ವಂತಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ದೇಶ, ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಅಧೀನ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಒಳಿತನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಿ. # '''ಘನತೆ''' – ಸೈನ್ಯದ ಮೌಲ್ಯಗಳಂತೆ ಬದುಕುವುದು # '''ಸಮಗ್ರತೆ ''' – ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ನೈತಿಕವಾಗಿ ಯಾವುದು ಸರಿಯಿದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಮಾಡುವುದು. # '''ವೈಯಕ್ತಿಕ ಧೈರ್ಯ ''' – ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ನೈತಿಕವಾಗಿ ಭಯ, ಅಪಾಯ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವುದು ಈ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಥಮಾಕ್ಷರಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ LDRSHIP ( leadership - ನಾಯಕತ್ವ)ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web| url = http://www.history.army.mil/LC/The%20Mission/the_seven_army_values.htm| title = The 7 Army Values| work = The Corps of Discovery, The United States Army| publisher = [[United States Army Center of Military History]]| accessdate = 5 January 2007| archive-date = 23 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020| archive-url = https://web.archive.org/web/20200923041018/https://history.army.mil/LC/The%20Mission/the_seven_army_values.htm| url-status = dead}}</ref> ==ಇತಿಹಾಸ== {{Main|History of the United States Army}} {{Cleanup split|History of the United States Army|date=August 2010}} ===ಹುಟ್ಟು=== [[File:Bataille Yorktown.jpg|thumb|ಯಾರ್ಕ್‌ಟೌನ್ ಮುತ್ತಿಗೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರೆಡೌಟ್‌ #10ನ ಮಳೆಗರೆಯುತ್ತಿರುವುದು]] [[ಅಮೇರಿಕ ಖಂಡದ ಸೈನ್ಯ|ಭೂಖಂಡದ ಸೈನ್ಯ]] ವನ್ನು ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ ನಿಂದ ೧೭೭೫ರ ಜೂನ್ ೧೪ರಂದು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಬ್ರಿಟನ್,ಜೊತೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಏಕೀಕೃತ ಸೈನ್ಯದ ಹಾಗೆ ಇದನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದು, ಆಗ [[ಜಾರ್ಜ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್|ಜಾರ್ಜ್‌ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] ಇದರ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದರು.<ref name="Army_birth" /> ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆಲ್ಲಿಸಿದ ಅಥವಾ ವಸಾಹತು ಸಹಾಯಕ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವರು ಸೈನ್ಯದ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸೈನ್ಯದ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ತಂದಿದ್ದರು. ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಯುದ್ಧ ಮುಂದುವರೆದಂತೆ, ಫ್ರೆಂಚ್ ಸಹಾಯ, ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯದ ಚಿಂತನೆಯು ಹೊಸ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿಸಿತು. ಇದೇ ವೇಳೆ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಹಾಯ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ ವಿಲ್ಹೆಮ್ ವಾನ್ ಸ್ಟ್ಯುಬೆನ್ ರಂತಹ ಬೋಧಕರೂ ಗಾಢವಾದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದರು. ಜಾರ್ಜ್‌ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಅವರು ಫೇಬಿಯನ್ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ವನ್ನು ಬಳಸಿದರು ಮತ್ತು ಹೊಡೆದು-ಓಡಿ ಹೋಗುವ (ಹಿಟ್ ಆಂಡ್ ರನ್) ತಂತ್ರ ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಶತ್ರು ದುರ್ಬಲನಾಗಿರುವ ಕಡೆ ಹೊಡೆತ ನೀಡುವ ಈ ತಂತ್ರವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರ ಹಣದಾಸೆಯ ಹೆಸಿಯನ್ (ಜರ್ಮನಿಯ ಹೆಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದವರು) ಮಿತ್ರರನ್ನು ದಮನ ಮಾಡಲು ಬಳಸಿದರು. ಟ್ರೆಂಟನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಿನ್ಸ್‌ಟನ್ ಗಳಲ್ಲಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಜಯ ಗಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ದಕ್ಷಿಣದತ್ತ ತಿರುಗಿದರು. ಯಾರ್ಕ್‌ಟೌನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ವಿಜಯ ಗಳಿಸಿದ ನಂತರ, ಫ್ರೆಂಚ್, ಸ್ಪಾನಿಷರು ಮತ್ತು ಡಚ್‌ರ ಸಹಾಯದಿಂದ, ಭೂಖಂಡ ಸೈನ್ಯವು ಬ್ರಿಟನ್ ವಿರುದ್ಧ ಮೇಲುಗೈ ಸಾಧಿಸಿತು. ಆಗ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಒಪ್ಪಂದ ವಾಗಿ, ನಂತರ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸ್ವಂತಂತ್ರಗೊಂಡಿತೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಯುದ್ದಾನಂತರ,ಭೂಖಂಡ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಾಯಿ ಸೈನ್ಯಗಳ ಅವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಅನಿಯಮಿತ ರಾಜ್ಯ ಸಹಾಯಕ ಸೈನ್ಯದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ಎಂದು ಕೂಡಲೇ ವಿಸರ್ಜಿಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮದ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಕಾಯಲು ಒಂದು ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ವೆಸ್ಟ್ ಪಾಯಿಂಟ್'ನ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಕೋಠಿಯನ್ನು ಕಾಯಲು ಫಿರಂಗಿದಳದ ಒಂದು ತುಕಡಿಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಇದು ಹೊಸ ದೇಶದ ಏಕೈಕ ಭೂ ಸೈನ್ಯವಾಯಿತು. ಆದರೆ, ಅಮೆರಿಕದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮುಂದುವರಿದ ಸಂಘರ್ಷದಿಂದಾಗಿ, ತರಬೇತಿ ಹೊಂದಿದ ಒಂದು ಸ್ಥಾಯಿ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವುದು ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಅರಿಯಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದೇ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಲೀಜನ್ (ಲೀಜನ್ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್), ಇದನ್ನು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು. ===೧೯ನೇ ಶತಮಾನ=== ೧೮೧೨ರ ಯುದ್ಧ ವು, ಬ್ರಿಟಿಶರ ವಿರುದ್ಧ ಅಮೆರಿಕಾದ ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಯುದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿತ್ತು. ಕೆನಡಾದ ಮೇಲಿನ ಆಕ್ರಮಣ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪಡೆಗಳು ಬ್ರಿಟಿಶರು ಹೊಸ ರಾಜಧಾನಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಡಿಸಿಯನ್ನು ಸುಟ್ಟುಹಾಕುವುದನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ವಿಫಲವಾದವು. ಆದರೆ, ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯವು, ವಿನ್‌ಫೀಲ್ಡ್ ಸ್ಕಾಟ್ ಮತ್ತು ಜಾಕೋಬ್ ಬ್ರೌನ್ರಂತಹ ಜನರಲ್‌ ಅವರ ಕೈಕೆಳಗೆ ೧೮೧೪ರ ನಯಾಗರಾ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ತಾವು ವೃತ್ತಿಪರರು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೋಲಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳವರು ಎಂದು ಸಾಬೀತು ಪಡಿಸಿದರು. ಒಪ್ಪಂದವೊಂದನ್ನು ಸಹಿ ಹಾಕಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳ ತರುವಾಯವೂ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಜಾಕ್‌ಸನ್ ನ್ಯೂ ಆರ್ಲಿಯನ್ಸ್ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಶರು ಮಾಡಿದ ಆಕ್ರಮಣ ವನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಿದನು. ಆದರೆ ಇದು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪರಿಣಾಮ ಹೊಂದಿತ್ತು ; ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಎರಡೂ ಕಡೆಯವರು ಯಥಾಸ್ಥಿತಿ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ಮರಳಬೇಕಿತ್ತು. ೧೮೧೫ ಮತ್ತು ೧೮೬೦ರ ಮಧ್ಯೆ, ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿ ಅಂದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕ ಖಂಡದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಡೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ದೈವನಿಯತಿ ತಮಗಿದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಯ ಶಕ್ತಿಯು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ವಸಾಹತುಗಾರರು ಪಶ್ಚಿಮದತ್ತ ಹೋದಂತೆ, ವಸಾಹತುಗಾರರು ಎತ್ತಂಗಡಿ ಮಾಡಿದ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳೊಡನೆ ಮುಂಗಾವಲು ಪಡೆಯ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗಳ ಸುಧೀರ್ಘ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ಮೆಕ್ಸಿಕಾ-ಅಮೆರಿಕಾ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಎರಡೂ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಘಟನೆಯಾಗಿತ್ತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.pbs.org/kera/usmexicanwar/ |title="ಯುಎಸ್‌-ಮೆಕ್ಟಿಕನ್ ವಾರ್ (1846-1848)" PBS.org |access-date=25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 |archive-date=22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101222033432/http://www.pbs.org/kera/usmexicanwar/ |url-status=dead }}</ref> ಯುಎಸ್ ವಿಜಯವು ಹಲವಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅವು ನಂತರದಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]], ನೆವಡಾ, [[ಯೂಟ|ಉಟಾಹ್]], ಕೊಲರೊಡೊ, [[ಆರಿಜೋನ|ಅರಿಜೋನ]], [[ವಯೋಮಿಂಗ್|ವ್ಯೋಮಿಂಗ್]] ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೋಗಳ ಭಾಗಗಳಾದವು ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯಗಳಾದವು. [[File:Battle_of_Gettysburg,_by_Currier_and_Ives.png|thumb|ಗೆಟಿಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಯುದ್ಧ, ಅಮೆರಿಕಾ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಮಹತ್ವದ ತಿರುವು]] ಯು.ಎಸ್‌.ಗೆ [[ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ|ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ]] ವು ಸಾವುನೋವಿನ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ ಬಹಳ ದುಬಾರಿಯಾಗಿತ್ತು. ದಕ್ಷಿಣದ ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಂಡು ಅಮೆರಿಕದ ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಜ್ಯಗಳು ಆಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ನಂತರ, CSA ಪಡೆಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಕರೊಲಿನಾದ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಟನ್ ನಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿದ್ದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಸ್ಮಟರ್ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ, ಯುದ್ಧ ಆರಂಭಿಸಿದವು. ಮೊದಲ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪಡೆಗಳು ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದವು. ಆದರೆ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಗೆಟಿಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ವಿಕ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಬಲ ಹಾಗೂ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದಾಗಿ ಯುನಿಯನ್ ಪಡೆಗಳು ಒಕ್ಕೂಟದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಕ್ರೂರ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿತು. ಅಪ್ಪೊಮಟಾಕ್ಸ್ ಕೋರ್ಟ್‌ಹೌಸ್‌ ನಲ್ಲಿ ೧೮೬೫ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು ಶರಣಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವು ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ೧೮೬೦ರ ಗಣತಿಯ ಅಂಕಿಅಂಶದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಶೇ. ೬ರಷ್ಟು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಶೇ. ೧೫ರಷ್ಟು ಸೇರಿದಂತೆ, ಶೇ ೮%ರಷ್ಟು ೧೩ ರಿಂದ ೪೩ರ ವಯೋಮಾನದ ಎಲ್ಲ ಬಿಳಿಯ ಗಂಡಸರು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸತ್ತರು.<ref>{{Cite web |url=http://www.harvardmagazine.com/on-line/050155.html |title=ದಿ ಡೆಡ್‌ಲಿಸ್ಟ್ ವಾರ್ |access-date=25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 |archive-date=27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927225020/http://www.harvardmagazine.com/on-line/050155.html |url-status=dead }}</ref> ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ತರುವಾಯ, ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು [[ಅಮೆರಿಕ]]ದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳೊಡನೆ ಸುದೀರ್ಘ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳು ಅಮೆರಿಕಾ ಖಂಡದ ಮಧ್ಯ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಯುಎಸ್‌ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ಪ್ರತಿರೋಧಿಸಿದರು. ೧೮೯೦ರ ಸುಮಾರಿಗೆ, ಯು.ಎಸ್‌. ತಾನು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥ ದೇಶ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಸ್ಪ್ಯಾನಿಶ್ - ಅಮೆರಿಕನ್ ಯುದ್ಧ ದಲ್ಲಿ ಯು.ಎಸ್‌.ನ ವಿಜಯ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಚಿತವಲ್ಲದ, ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಪಿಲಿಫ್ಪಿನ್-ಅಮೆರಿಕನ್ ಯುದ್ಧ, ಜೊತೆಗೆ, [[ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೇರಿಕ|ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕದ]] ಮತ್ತು ಬಾಕ್ಸರ್ ರೆಬೆಲಿಯನ್ ಹೋರಾಟಗಳಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಮಧ್ಯಸ್ತಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ, ಅಮೆರಿಕವು ಮತ್ತಷ್ಟು [[ಭೂಮಿ]]ಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. ===೨೦ನೇ ಶತಮಾನ=== [[File:Crossingtherhine.jpg|thumb|ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯದ 89ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗದ ಸೈನಿಕರು ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ದೋಣಿಗಳಲ್ಲಿ ರೈನ್ ನದಿ ದಾಟುತ್ತಿರುವುದು, 1945.]] ೧೯೧೦ರ ಆರಂಭದಿಂದ, ಸೈನ್ಯವು ಫಿಕ್ಸ್‌ಡ್ ವಿಂಗ್ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಆರಂಭಿಸಿತು.<ref>ಕ್ರ್ಯಾಗ್, ಪು.೨೭೨.</ref> ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‍ಡಮ್|ಬ್ರಿಟನ್]], [[ಫ್ರಾನ್ಸ್]], [[ರಷ್ಯಾ]] ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಗಳ ಕಡೆಯಿಂದ ೧೯೧೭ರಲ್ಲಿ[[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ವಿಶ್ವ ಸಮರ I]] ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ಯುಎಸ್ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಯುದ್ಧರಂಗದ ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಜರ್ಮನ್‌ ಗಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮುನ್ನುಗ್ಗುವುದರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಪಡೆಗಳು ಸೇರಿತ್ತು. ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಕದನ ವಿರಾಮವಾದ ನಂತರ, ಸೈನ್ಯವು ತನ್ನ ಪಡೆಯ ಬಲವನ್ನು ಪುನಾ ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿತು. ಜಪಾನೀಯರು ಪರ್ಲ್‌ ಹಾರ್ಬರ್ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಯು.ಎಸ್‌. [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ವಿಶ್ವ ಸಮರ II]]ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ಐರೋಪ್ಯ ಕದನರಂಗದಲ್ಲಿ, [[ಉತ್ತರ ಆಫ್ರಿಕಾ]] ಮತ್ತು ಸಿಲಿಸಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಪಡೆಗಳು ಮಹತ್ವದ ಸೇನಾಬಲವಾಗಿತ್ತು. D-ದಿನ ದಂದು ಮತ್ತು ತದನಂತರದ ಯೂರೋಪನ್‌ನ ವಿಮೋಚನೆಯಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಾಜಿ ಜರ್ಮನಿಯ ಸೋಲಿನಲ್ಲಿ, ಲಕ್ಷಾಂತರ ಯುಎಸ್ ಸೇನಾ ಪಡೆಗಳು ಕೇಂದ್ರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದ್ದವು. ಪೆಸಿಫಿಕ್ ನಲ್ಲಿ, ಸೈನ್ಯದ ಸೈನಿಕರು ಯು.ಎಸ್‌. ನೌಕಾದಳ (ಮರೀನ್ಸ್) ದ ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿ ಜಪಾನೀಯರ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿದ್ದ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ೧೯೪೫ರ ಮೇನಲ್ಲಿ (ಜರ್ಮನಿ) ಮತ್ತು ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ (ಜಪಾನ್)ಆಕ್ಸಿಸ್‌ (ಜರ್ಮನಿ, ಜಪಾನ್, ಇಟಲಿ, ಹಂಗೆರಿ ಇನ್ನಿತರ ದೇಶಗಳ ಮೈತ್ರಿಕೂಟಕ್ಕೆ ಆಕ್ಸಿಸ್ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ)ದೇಶಗಳ ಶರಣಾಗತಿಯ ನಂತರ, ಸೋತ ಎರಡು ದೇಶಗಳಾದ ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಲು ಸೇನಾ ಪಡೆಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಶ್ವ ಸಮರ II ಮುಗಿದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಸೇನಾ ವಾಯುದಳ ವನ್ನು ಸೈನ್ಯದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ವಾಯುದಳ ವನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ಎರಡು ದಶಕಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರೂ, ಇದು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಂಡಿದ್ದು ೧೯೪೭ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ. ಜೊತೆಗೆ ೧೯೪೮ರಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿಯನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವಿಶ್ವ ಸಮರ IIದ ಅಂತ್ಯವು ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮದ ಮಧ್ಯೆ [[ಶೀತಲ ಸಮರ|ಶೀತಲ-ಯುದ್ಧ]] ವೆಂದು ಹೆಸರಾದ ಸಂಘರ್ಷಕ್ಕೆ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿತು. [[ಕೊರಿಯನ್ ಯುದ್ಧ|ಕೊರಿಯಾ ಯುದ್ಧ]] ದ ಆರಂಭದೊಂದಿಗೆ, ಪಶ್ಚಿಮ ಯೂರೋಪ್‌ನ ರಕ್ಷಣೆ ಕುರಿತ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಏಳನೇ ಸೈನ್ಯದಡಿಯಲ್ಲಿ, V ಮತ್ತು VII, ಎರಡು ಪಡೆಗಳನ್ನು ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಪುನಾಕ್ರಿಯಾಶೀಲಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಬಲವು ಒಂದು ವಿಭಾಗದಿಂದ ನಾಲ್ಕಕ್ಕೇರಿತು. ಸಂಭಾವ್ಯ ಸೋವಿಯೆತ್ ದಾಳಿಯ ಊಹೆಯಿಂದ ೧೯೯೦ರವರೆಗೂ ಪಶ್ಚಿಮ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಯು.ಎಸ್‌. ಪಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಪಡೆಗಳು ಬೆಲ್ಜಿಯಂ, ನೆದರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಬೀಡುಬಿಟ್ಟಿದ್ದವು. [[File:U.S. Army machine gun team near the Chongchon River in North Korea (November 1950).jpg|thumb|2ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗದ ಸೈನಿಕರು; ಕೊರಿಯನ್ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಒಂದು ಮಶಿನ್ ಗನ್]] ಶೀತಲ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾದ ಪಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಮಿತ್ರಪಡೆಗಳು ಕೊರಿಯಾ ಮತ್ತು [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]]ನಲ್ಲಿ [[ಕಮ್ಯೂನಿಸಮ್|ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್]] ಪಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿದವು. ಸೋವಿಯೆತ್‌ ಒಕ್ಕೂಟವು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಭದ್ರತಾ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಂಭಾವ್ಯ ವಿಟೋವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ ಹೊರನಡೆದಾಗ, ಕೊರಿಯಾ ಯುದ್ಧವು ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು. [[ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ|ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ]] ಆಶ್ರಯದಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸಾವಿರಾರು ಯುಎಸ್ ಪಡೆಗಳು [[ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾ|ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾವು]] [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ|ದಕ್ಷಿಣಾ ಕೊರಿಯಾ]]ವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಮತ್ತು ನಂತರ ಉತ್ತರ ದೇಶದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಹೋರಡಿದವು. ಎರಡೂ ಕಡೆಯಿಂದ ಮುನ್ನುಗ್ಗುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುವಿಕೆಯು ಬಹಳ ಸಲ ಪುನರಾವರ್ತನೆಗೊಂಡ ನಂತರ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ದೇಶದದ ಪ್ರವೇಶದ ನಂತರ ಕದನ-ವಿರಾಮವು ಘೋಷಣೆಗೊಂಡು, ಉಪಖಂಡವು ೧೯೫೩ರಲ್ಲಿ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳಿತು. [[File:DakToVietnam1966.jpg|thumb|left|ಒಂದು ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಗಸ್ತುದಳವು ದಕ್ಷಿಣ ವಿಯೆಟ್ನಾಂನ ಡಕ್ ಟೊನಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ವಿಯೆಟ್ ಕಾಂಗ್‌ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ದಾಳಿಮಾಡಲು ಹೋಗುತ್ತಿರುವುದು, ಹಾಥ್ರೋನ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಯೆಟ್ ಕಾಂಗ್ ಆರ್ಟಿಲರಿ ಪೊಸಿಶನ್ ಅನ್ನು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ ನಂತರ ಇದು ನಡೆಯಿತು.]] ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧವು ಸೈನ್ಯದ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೀಳುಮಟ್ಟದ್ದು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿದೆ. ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿದ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಬಳಕೆ, ಅಮೆರಿಕದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಲ್ಲಿಯೂ ಯುದ್ಧದ ಅಪಖ್ಯಾತಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರು ಸೈನ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹೇರಿದ ಜುಗುಪ್ಸೆ ಹುಟ್ಟಿಸಿದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು, ಈ ಎಲ್ಲ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಕೆಟ್ಟಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಗಣರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ೧೯೫೯ರಿಂದಲೇ ಅಮೆರಿಕದ ಪಡೆಗಳು ಬೀಡುಬಿಟ್ಟಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಲಹಾ/ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ೧೯೬೫ರವರೆಗೂ, ಅಂದರೆ ಗಲ್ಫ್‌ ಆಫ್‌ ಟೋಂಕಿನ್ ಘಟನೆ ನಡೆಯುವವರೆಗೂ ಅಪಾರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಮೆರಿಕದ ಪಡೆಗಳು "ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ" ಯುದ್ಧರಂಗವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದವು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡವು. ಆದರೆ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ವಿಯೆಟ್ ಕಾಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ವಿಯೆಟ್ನಾಂನ ಸೈನ್ಯ ಯ ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಮಾದರಿಯ ಹೊಡೆದು, ಓಡುವ ಅಂದರೆ ಹಿಟ್‌ ಆಂಡ್ ರನ್ ಯುದ್ಧತಂತ್ರವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಶ್ರಮಪಟ್ಟರು.<ref>ವುಡ್‌ರಫ್ ಮಾರ್ಕ್‌. ''ಅನ್‌ಹೆರಾಲ್ಡೆಡ್‌ ವಿಕ್ಟರಿ : ದಿ ಡಿಫೀಟ್ ಆಫ್ ದಿ ವಿಯೆಟ್ ಕಾಂಗ್ ಆಂಡ್ ನಾರ್ತ್‌ ವಿಯೆಟ್ನಾಮೀಸ್ ಆರ್ಮಿ ೧೯೬೧-೧೯೭೩'' (ಅಲಿಂಗ್ಟನ್, VA: ವ್ಯಾಂಡಮರ್ ಪ್ರೆಸ್, ೧೯೯೯).</ref> ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧದ ತರುವಾಯ ಸೇನಾ ಜನರಲ್‌ರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಕ್ರೈಗ್‌‌ಟನ್ ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್ ಅವರು ದಿ ಟೋಟಲ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ಪಾಲಿಸಿಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರು. ಇದು ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ, ಸೈನ್ಯದ ಈ ಮೂರು ಘಟಕಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಪಡೆಯನ್ನಾಗಿ ನೋಡುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.<ref name="Army National Guard Constitution">{{Cite web |url=http://www.arng.army.mil/aboutus/history/Pages/ConstitutionalCharteroftheGuard.aspx |title=ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯ ಸಂವಿಧಾನ |access-date=25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 |archive-date=21 ಮೇ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521130934/http://www.arng.army.mil/aboutus/history/Pages/ConstitutionalCharteroftheGuard.aspx |url-status=dead }}</ref> ಯಾವ ಯು.ಎಸ್‌. ಅಧ್ಯಕ್ಷರೂ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು (ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯ) ಅಮೆರಿಕಾದ ಜನತೆಯ ಬೆಂಬಲವಿಲ್ಲದೇ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿರಿಸಿ, ಜನರಲ್ ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್ ಅವರು ಸೈನ್ಯದ ಮೂರು ಘಟಕಗಳ ಸಂರಚನೆಯನ್ನು ಹೆಣೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅದು ಹೇಗಿದೆ ಎಂದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೇನಾ ಗಾರ್ಡ್‌ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ, ಈ ಎರಡೂ ಘಟಕಗಳ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಇಲ್ಲದೇ ವಿಸ್ತರಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಅಸಾಧ್ಯವಾಗುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>ಕ್ಯಾರಫನೊ, ಜೇಮ್ಸ್, [http://www.fpri.org/enotes/20050203.military.carofano.totalforcepolicyabramsdoctrine.html ''ಟೋಟಲ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ಪಾಲಿಸಿ ಆಂಡ್ ದಿ ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್ ಡಾಕ್ಟ್ರಿನ್ : ಅನ್‌ಫುಲ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಪ್ರಾಮಿಸ್, ಅನ್‌ಸರ್ಟೈನ್ ಫ್ಯೂಚರ್ '' ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100410064613/http://www.fpri.org///enotes/20050203.military.carofano.totalforcepolicyabramsdoctrine.html |date=10 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 }}, ವಿದೇಶಾಂಗ ನೀತಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ೩ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೦೫.</ref> ೧೯೮೦ರ ಸಮಯವು ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿ ಪುನಾಸಂಘಟನೆಯ ದಶಕವಾಗಿದೆ. ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸೈನ್ಯವು ಸರ್ವ-ಸ್ವಯಂಸೇವಕತನದ ಪಡೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತಗೊಂಡಿತು. ೧೯೮೬ರ ಗೋಲ್ಡ್‌ ವಾಟರ್ -ನಿಕೋಲ್ಸ್ ಕಾಯಿದೆ ಯು ಏಕೀಕೃತ ಕಾದಾಳು ತುಕಡಿ ( ಯುನಿಫೈಡ್ ಕಂಬಟಂಟ್ ಕಮಾಂಡ್) ಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. ಇದು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಇನ್ನೂ ನಾಲ್ಕು ಬೇರೆ ಸೈನ್ಯ ದೊಂದಿಗೆ ಏಕೀಕೃತ, ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಸಂಘಟಿಸಿದ ತುಕಡಿ ಸಂರಚನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದುಗೂಡಿಸಿತು. ೧೯೮೩ರಲ್ಲಿ [[ಗ್ರೆನಾಡ|ಗ್ರೆನಡಾ]] ದ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿದ ದಾಳಿ (ಆಪರೇಶನ್ ಅರ್ಜೆಂಟ್ ಫರಿ ) ಮತ್ತು ೧೯೮೯ರಲ್ಲಿ [[ಪನಾಮಾ|ಪನಾಮ]] ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿದ ದಾಳಿ (ಆಪರೇಶನ್ ಜಸ್ಟ್ ಕಾಸ್, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯವು ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿತ್ತು. ೧೯೮೯ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಜರ್ಮನಿಯ ಪುನರೇಕೀಕರಣ ಹತ್ತಿರವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಶೀತಲ ಯುದ್ಧವು ನಿಲುಗಡೆಗೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಸೈನ್ಯದ ನಾಯಕತ್ವವು ಆಗ ಸಂಖ್ಯಾಬಲವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವ ಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿತು. ನವೆಂಬರ್ ೧೯೮೯ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಪೆಂಟಗಾನ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸೈನ್ಯದ ಬಲವನ್ನು ಶೇ. ೨೩ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು, ೭೫೦,೦೦೦ರಿಂದ ೫೮೦,೦೦೦ಗೆ ಇಳಿಸಲು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.<ref>ಆನ್ ಆರ್ಮಿ ಅಟ್ ವಾರ್ : ಚೇಂಜ್ ಇನ್ ದಿ ಮಿಡ್ಸ್‌ಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಕಾನ್‌ಫ್ಲಿಕ್ಟ್, ಪು.೫೧೫, ಗೂಗಲ್ ಬುಕ್ಸ್ಮೂಲಕ</ref> ಪೂರ್ವಭಾವಿ ನಿವೃತ್ತಿಯಂತಹ ಹಲವಾರು ಉತ್ತೇಜಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ [[ಇರಾಕ್]] ತನ್ನ ಚಿಕ್ಕ ನೆರೆಯ ದೇಶ [[ಕುವೈತ್]] ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ಭೂಪಡೆಗಳನ್ನು ವಾಯುಯಾನ ದಳದವರು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು, [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] ಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ಒದಗಿಸಲು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ನಿಯೋಜಿಸಿದರು. ಜನವರಿ ೧೯೯೧ರಲ್ಲಿ ಡೆಸರ್ಟ್‌ ಸ್ಟಾರ್ಮ್‌ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಯುಎಸ್ ನೇತೃತ್ವದ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವು ಸುಮಾರು ೫೦೦,೦೦೦ ಪಡೆಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿತು. ಇರಾಕಿ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ನೇಮಿಸಲಾದ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಪಡೆಯೇ ದೊಡ್ಡದಿತ್ತು. ಯುದ್ಧವು ಸೈನ್ಯದ ವಿಜಯದೊಂದಿಗೆ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು, ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ ಪಡೆಗಳು ಸೋವಿಯೆತ್ ಗಡಿಗಳ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ಇದ್ದ ಇರಾಕಿ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕೇವಲ ೧೦೦ ಗಂಟೆಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸದೆಬಡಿದವು. ಡೆಸರ್ಟ್‌ ಸ್ಟಾರ್ಮ್‌, ನಂತರ, ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೦ರ ಇನ್ನುಳಿದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಯುದ್ಧ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಹಲವಾರು ಶಾಂತಿಸ್ಥಾಪನಾ ಚಟುವಟಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಯಿತು. ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯು ಟೋಟಲ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ನೀತಿಯನ್ನು ಪುನರ್ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಿದ ನಂತರ "ಮರುಸಮತೋಲನ"ದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿತು.<ref>[http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&amp;metadataPrefix=html&amp;identifier=ADA235382 ವಿಭಾಗ 1101, ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ 1990 ಮತ್ತು 1991ಕ್ಕೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಣಾ ಅನುಮೋದನಾ ಕಾಯಿದೆ, ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303170126/http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&metadataPrefix=html&identifier=ADA235382 |date=3 ಮಾರ್ಚ್ 2016 }}, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯ ಮಧ್ಯಂತರ ವರದಿ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೦. (ನೋಡಿ : ಹಣಕಾಸುವಿನಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದಂತೆ "ಮರುಸಮತೋಲನ (ರಿಬ್ಯಾಲೆನ್ಸಿಂಗ್)".)</ref> ಆದರೆ ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಏರ್ ವಾರ್ ಕಾಲೇಜ್ ನ ತಜ್ಞರು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವು "ಸೈನ್ಯ ಬಲದ ಯಶಸ್ವೀ ಅನ್ವಯಿಕತೆಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಘಟಕ"ವಾಗಿರುವ ಟೋಟಲ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ನೀತಿಯನ್ನು ತಿರುವುಮುರುವಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದರು.<ref>ಡೌನಿ, ಕ್ರಿಸ್, [http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&amp;metadataPrefix=html&amp;identifier=ADA424059 ''ದಿ ಟೋಟಲ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ಪಾಲಿಸಿ ಆಂಡ್ ಇಫೆಕ್ಟಿವ್ ಫೋರ್ಸ್‌ '' ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429005034/http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&metadataPrefix=html&identifier=ADA424059 |date=29 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }}, ಏರ್‌ ವಾರ್‌ ಕಾಲೇಜ್, ೧೯ ಮಾರ್ಚ್‌ ೨೦೦೪.</ref> ===೨೧ನೇ ಶತಮಾನ=== [[File:USArmySoldiers.jpg|thumb|ಯುಎಸ್ ಮತ್ತು ಇರಾಕಿ ಸೈನಿಕರು ಇರಾಕ್‌ನ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಸ್ತು ಕಾಯುತ್ತಿರುವುದು]] ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೧ರ ದಾಳಿಗಳ ನಂತರ, ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ ವಿರುದ್ಧ ಜಾಗತಿಕ ಸಮರ ದ ಭಾಗವಾಗಿ, ಯುಎಸ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಟೋ ಏಕೀಕೃತ ಪಡೆಗಳು (ಅಂದರೆ ಸೈನ್ಯ, ನೌಕಾದಳ, ವಾಯುಪಡೆ, ಕಡಲುಪಡೆ, ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪಡೆಗಳು) ಒಂದಾಗಿ ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ [[ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ|ಆಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ]]ದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ತಾಲಿಬಾನ್ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಕಿತ್ತೆಸೆಯಿತು. ಸೈನ್ಯವು ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಆಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಆಕ್ರಮಣ ಮತ್ತು ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ಇರಾಕ್ ಮೇಲಿನ ಆಕ್ರಮಣದಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಮತ್ತು ಮಿತ್ರಕೂಟವನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಸಿತು. ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯದ ಧ್ಯೇಯವು ನಿಯಮಿತ ಸೇನಾಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಂಘರ್ಷದಿಂದ ದಂಗೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿತು. ಅತ್ಯಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಆತ್ಮಹತ್ಯಾ ದಾಳಿಯಿಂದಾಗಿ ಸುಮಾರು ೪,೦೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಮೆರಿಕದ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯು ಸತ್ತರು (ಮಾರ್ಚ್‌ ೨೦೦೮ರ ಪ್ರಕಾರ) ಮತ್ತು ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಗಾಯಗೊಂಡರು.<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/ops/iraq_casualties.htm/ ಯು.ಎಸ್‌. ಕ್ಯಾಶುವಲ್ಟೀಸ್ ಇನ್ ಇರಾಕ್ ]</ref> ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು, ಗಾರ್ಡ್‌ ಪಡೆಗಳನ್ನು ದೀರ್ಘ ಕಾಲ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಸೈನ್ಯದ ಮುಖ್ಯವಾದ ಆಧುನೀಕರಣದ ಯೋಜನೆ ಎಂದರೆ FCS ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಆಗಿತ್ತು. ಇದರಡಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇನ್ನುಳಿದವುಗಳನ್ನು ಬಿಸಿಟಿ ಆಧುನೀಕರಣದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ದಲ್ಲಿ ರದ್ದುಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ==ಸಂಸ್ಥೆ== {{Main|Structure of the United States Army}} [[File:DA Pam 10-1 Figure 1-1.png|thumb|ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ಚಾರ್ಟ್‌ <ಉಲ್ಲೇಖ>DA Pam 10-1 ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆರ್ಮಿ; ರೇಖಾಚಿತ್ರ 1-1. ಸೈನ್ಯ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ಸ್‌ಗಳು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ವಹಿಸಲಾದ ಮಿಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತ ಮಾಡುತ್ತವೆ </ಉಲ್ಲೇಖ>]] ===ಸೇನಾ ಘಟಕಗಳು === [[File:American World War II senior military officials, 1945.JPEG|thumb|left|ಯು.ಎಸ್‌. ಜನರಲ್'ಸ್, ವಿಶ್ವ ಸಮರ II, ಯೂರೋಪ್ : ಹಿಂಬದಿ ಸಾಲು (ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ): ಸ್ಟಿಯರ್ಲಿ, ವ್ಯಾಂಡರ್‌ಬರ್ಗ್‌, ಸ್ಮಿತ್, ವೇಲ್ಯಾಂಡ್. ನ್ಯುಜೆಂಟ್; ಮುಂದಿನ ಸಾಲು : ಐಸೆನ್‌ಹೊವರ್, ಬ್ರಾಡ್ಲಿ, ಹಾಡ್ಜ್ಸ್, ಜೆರೊವ್.]] ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸಂಘಟಿಸುವ ಕೆಲಸವು ೧೭೭೫ರಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು.<ref>[http://www.army.mil/usapa/epubs/pdf/p10_1.pdf ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಸಂಘಟನೆ: ಅಮೆರಿಕಾದ ಸೈನ್ಯ 1775 - 1995, DA PAM 10–1]. ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ, ಸೈನ್ಯದ ಇಲಾಖೆ, ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್, ೧೪ ಜೂನ್ ೧೯೯೪</ref> [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ವಿಶ್ವ ಸಮರ I,]] ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೈನ್ಯ "ವು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕಾದಾಡುವಂತೆ ಸಂಘಟಿತಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="autogenerated3">{{Cite web |url=http://www.history.army.mil/books/Lineage/mi/ch2.htm |title=History.army.mil |access-date=25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 |archive-date=30 ಆಗಸ್ಟ್ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090830141819/http://www.history.army.mil/books/Lineage/mi/ch2.htm |url-status=dead }}</ref> ವಿಶ್ವ ಸಮರ Iರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ನಿಸ್ಯೈನೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಬದಲಿಗೆ ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ, ಮೀಸಲು ಪಡೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಹಾಯಕ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ೧೯೨೦ ಮತ್ತು ೧೯೩೦ರ ಸುಮಾರಿಗೆ "ವೃತ್ತಿ" ಸೈನಿಕರನ್ನು "ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಬಿದ್ದಾಗ "ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ಮೀಸಲು ಪಡೆಗಳನ್ನು" ಮತ್ತು "ಮೀಸಲು ಪಡೆಗಳ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು" ಖಾಲಿಹುದ್ದೆ ತುಂಬಲು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.<ref name="autogenerated1">{{Cite web |url=http://www.defencetalk.com/news/publish/army/Army_Reserve_Marks_First_100_Years110015618.php |title=ಅರ್ಮಿ ರಿಸರ್ವ್‌ ಮಾಕ್ಸ್‌ ಫರ್ಸ್ಟ್ 100 ಈಯರ್ಸ್ : ಲ್ಯಾಂಡ್ ಫೋರ್ಸ್‌ಸ್ : ಡಿಫೆನ್ಸ್ ನ್ಯೂಸ್ ಏರ್‌ ಫೋರ್ಸ್‌ |access-date=25 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 |archive-date=24 ಏಪ್ರಿಲ್ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080424165606/http://www.defencetalk.com/news/publish/army/Army_Reserve_Marks_First_100_Years110015618.php |url-status=dead }}</ref> ೧೯೪೧ರಲ್ಲಿ, "ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ"ವನ್ನು [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ವಿಶ್ವ ಸಮರ II]]ರಲ್ಲಿ ಹೋರಾಡಲು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿ/ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ಮೀಸಲು ಸೈನಿಕರು (ಒಆರ್‌ಸಿ ಮತ್ತು ಇಆರ್‌ಸಿ), ಈ ಪಡೆಗಳೂ ಕೂಡ ಇದೇ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದವು. ವಿಶ್ವ ಸಮರ IIರ ನಂತರ, ಒಆರ್‌ಸಿ ಮತ್ತು ಇಆರ್‌ಸಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯವನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯವನ್ನು [[ಕೊರಿಯನ್ ಯುದ್ಧ|ಕೊರಿಯಾ ಯುದ್ಧ]] ಮತ್ತು ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧ ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪುನಾಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಅಂದರೆ ಕಡ್ಡಾಯ ಸೇನಾ ಸೇವೆಯ ವಿಸರ್ಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ನಿಸ್ಯೈನೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="autogenerated1" /> ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ, ಸೈನ್ಯವನ್ನು ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ, ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯ ಎಂದು ವಿಭಜಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="autogenerated3" /> ಸೈನ್ಯವನ್ನು ವಾಯು ರಕ್ಷಣೆ ಫಿರಂಗಿಪಡೆ (ಏರ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಆರ್ಟಿಲರಿ), ಕಾಲಾಳು ಪಡೆ, ಏವಿಯೇಶನ್, ಸಿಗ್ನಲ್ ಪಡೆ, ಇಂಜಿಯರ್‌ಗಳ ಪಡೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಮರ್ ಎಂಬ ಪ್ರಮುಖ ಶಾಖೆಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ೧೯೦೩ಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ನ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರಿಂದ ಒಕ್ಕೂಟಗೊಳಿಸದಿದ್ದಾಗ ರಾಜ್ಯದ ಸೈನಿಕರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ೧೯೦೩ರ [[ಸಹಾಯಕ ಸೈನ್ಯ ಕಾಯಿದೆ|ಸಹಾಯಕ ಸೈನ್ಯ ಕಾಯಿದೆಯ]] ನಂತರ ಎಲ್ಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಎರಡು ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳಿವೆ : ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಗವರ್ನರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹಾಗೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಅಧಿಕಾರದಡಿಯಲ್ಲಿ ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯದ ಮೀಸಲು ಹಾಗೆ, ಎರಡು ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧಾನಂತರ, ಟೋಟಲ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಾಗಿನಿಂದ, ಮೀಸಲು ಘಟಕದ ಸೈನಿಕರು ಯು.ಎಸ್‌. ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮೀಸಲು ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡ್‌ ಘಟಕಗಳು ಗಲ್ಫ್‌ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, [[ಕೊಸೊವೊ|ಕೊಸೊವೋ]]ದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿಸ್ಥಾಪನಾ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ಇರಾಕ್‌ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದವು. ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯ ರಕ್ಷಣಾ ಪಡೆಗಳು ಕೂಡ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದವು, ಇವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾಜ್ಯ ಸಹಾಯಕ ಪಡೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವನ್ನು ಆಯಾ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಪ್ರಾಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್ ಪಡೆಗೆ ನೆರವು ಅಥವಾ ಸಹಾಯಕ ದಳವಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭೂಭಾಗದ ಮೇಲಿನ ದಾಳಿಯಂತಹ ಗಂಭೀರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿಯ ಸಮಯವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ, ರಾಜ್ಯ ಸಹಾಯಕ ದಳವು ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯದಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇವನ್ನು ಸೈನ್ಯದ ಒಂದು ಘಟಕದ ಬದಲಿಗೆ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಒಂದು ಏಜೆನ್ಸಿಯ ಹಾಗೆ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತವಿರುವ ಸೈನ್ಯವು ಸ್ವ-ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಸೈನ್ಯ ಸೇರಿದವರಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ಮೀಸಲು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ದಳ ಇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ಆದರೂ ಅಮೆರಿಕಾದ ವಿರುದ್ಧ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದ ದಾಳಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಮುಖ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ಧ, ಇತ್ಯಾದಿ ಅನಾಹುತಕಾರಿ ಘಟನೆಯ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ತುರ್ತು ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಕ್ರಮಗಳು ಇದ್ದೇ ಇವೆ. ಸೇನಾ ಒಗ್ಗೂಡುಸುವಿಕೆಯ ಅಂತಿಮ ಹಂತವನ್ನು, "ಅಸಂಘಟಿತ ಸಹಾಯಕ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲಗೊಳಿಸುವುದು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಎಲ್ಲ ಸಮರ್ಥ ಪುರುಷರನ್ನು ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯದ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುತ್ತದೆ. [[ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ|ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ]]ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ಅಮೆರಿಕಾದ ಒಕ್ಕೂಟದ ರಾಜ್ಯಗಳು ೧೮೬೫ರಲ್ಲಿ "ಹೋಂ ಗಾರ್ಡ್‌" ಅನ್ನು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲಗೊಳಿಸಿತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಸು ಅಥವಾ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೇ ಎಲ್ಲ ಪರುಷರನ್ನು ಒಕ್ಕೂಟ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ===ಸೈನ್ಯದ ದಳ/ತುಕಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಸೇವಾ ಘಟಕ ದಳ/ತುಕಡಿಗಳು (ಆರ್ಮಿ ಕಮಾಂಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಮಿ ಸರ್ವಿಸ್ ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್ ಕಮಾಂಡ್ಸ್) === {| class="wikitable" |- !ಸೈನ್ಯದ ದಳ/ತುಕಡಿಗಳು !ಸದ್ಯದ ಕಮಾಂಡರ್ !ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳ (ಹೆಡ್‌ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌) |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಗಳ ದಳ (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ಸ್ ಕಮಾಂಡ್) (FORSCOM) | ಜನರಲ್ ಜೇಮ್ಸ್‌ ಡಿ ಥರ್ಮನ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರಾಗ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕರೊಲಿನಾ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಡಾಕ್ಟ್ರಿನ್ ದಳ (TRADOC) | ಜನರಲ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಡೆಂಪ್ಸೆ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಮೊನ್ರೋ,, [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜಿನಿಯಾ]] |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಸಾಮಗ್ರಿ ದಳ (ಯುಎಸ್ ಆರ್ಮಿ ಮಟಿರಿಯಲ್ ಕಮಾಂಡ್) (AMC) | ಜನರಲ್ ಆನ್ ಇ. ಡನ್‌ವುಡಿ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬೆಲ್ವೊಯಿರ್, ವರ್ಜಿನಿಯಾ |- !ಸೈನ್ಯ ಸೇವಾ ಘಟಕ ದಳ !ಸದ್ಯದ ಕಮಾಂಡರ್ !ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳ (ಹೆಡ್‌ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್) |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಆಫ್ರಿಕಾ (USARAF) | ಮೇ.ಜ.(ಎಂಜಿ) ವಿಲಿಯಂ ಬಿ. ಗರೆಟ್‌ III | ವಿಸೆಂಜಾ, [[ಇಟಲಿ]] |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸೈನ್ಯ (USARCENT) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ವಿಲಿಯಂ ಜಿ. ವೆಬ್‌ಸ್ಟರ್ <ref>{{cite web|date=11 February 2008|title=United States Army Central, CG's Bio|publisher=United States Army Central|url=http://www.arcent.army.mil/welcome/cg_site/cg.asp|accessdate=4 July 2008|archive-date=23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081023173409/http://www.arcent.army.mil/welcome/cg_site/cg.asp|url-status=dead}}</ref> | ಫೋರ್ಟ್‌ ಮೆಕ್‌ಪೆರ್ಸನ್, ಜಾರ್ಜಿಯಾ, |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ದಕ್ಷಿಣದ ಸೈನ್ಯ (USANORTH) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಥಾಮಸ್ ಆರ್ ಟರ್ನರ್ II | ಫೋರ್ಟ್‌ ಸ್ಯಾಮ್ ಹೂಸ್ಟನ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಉತ್ತರದ ಸೈನ್ಯ (USARSO) | ಮೇ.ಜ. ಕೀತ್ ಎಂ ಹ್ಯುಬರ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಸ್ಯಾಮ್ ಹೂಸ್ಟನ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಯೂರೋಪ್ (USAREUR) | ಜನರಲ್ ಕಾರ್ಟರ್ ಎಫ್. ಹ್ಯಾಮ್ <ref>{{cite web|date=25 June 2008|title=United States Army, Seventh Army, Leaders|publisher=United States Army, Seventh Army|url=http://www.hqusareur.army.mil/institution/Leaders/default.htm|accessdate=4 July 2008|archive-date=4 ಜುಲೈ 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704064739/http://www.hqusareur.army.mil/institution/Leaders/default.htm|url-status=dead}}</ref> | ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್ ಬ್ಯಾರಕ್ಸ್, ಹೈಡಲ್‌ಬರ್ಗ್‌,, ಜರ್ಮನಿ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ (USARPAC) | ಲ. ಜನರಲ್ ಬೆಂಜಮಿನ್ ಆರ್. ಮಿಕ್ಸನ್ <ref>{{cite web|date=23 April 2008|title=Commanding General|publisher=United States Army, Pacific|url=http://www.usarpac.army.mil/bios/comgen.asp|accessdate=4 July 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080517051601/http://www.usarpac.army.mil/bios/comgen.asp <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = 17 May 2008}}</ref> | ಫೋರ್ಟ್‌ ಶಾಫ್ಟರ್, ಹವಾಯ್ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ದಳ (USASOC) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಜಾನ್ ಎಫ್ ಮುಲ್ಹೊಲ್ಲಂಡ್ ಜೂನಿಯರ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್. ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾರೊಲಿನ |- | ಭೂಪ್ರದೇಶ ನಿಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ ದಳ (SDDC) | ಬ್ರಿಗೆಡಿಯರ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಎಲ್ ಹಾಡ್ಜ್ <ref>{{cite web|date=30 June 2008|title=Commanding General|publisher=United States Army, Surface Deployment and Distribution Command|url=http://www.sddc.army.mil/Public/Home/About%20SDDC/Commanding%20General|accessdate=4 July 2008|archive-date=14 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080914201335/http://www.sddc.army.mil/Public/Home/About%20SDDC/Commanding%20General|url-status=dead}}</ref> | ಸ್ಕಾಟ್ AFB, ಇಲಿನಾಯ್ಸ್ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಮತ್ತು ಕ್ಷಿಪಣಿ ರಕ್ಷಣಾ ದಳ /ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ರಕ್ಷಣಾನೀತಿ (USASMDC/ARSTRAT) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಕೆವಿನ್ ಟಿ. ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್ | ರೆಡ್‌‌ಸ್ಟೋನ್ ಅರ್ಸೆನಲ್, [[ಅಲಬಾಮ|ಅಲಬಾಮಾ ]] |- !ಫೀಲ್ಡ್‌‌ ಆರ್ಮಿ ಹೆಡ್‌ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್‌ !ಸದ್ಯದ ಕಮಾಂಡರ್ !ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳ (ಹೆಡ್‌ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್) |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಎಂಟನೇ ಸೈನ್ಯ (EUSA) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಜೋಸೆಫ್ ಜೋಸೆಫ್ ಎಫ್ ಫಿಲ್ ಜ್ಯೂನಿಯರ್. | ಯಂಗ್‌ಸಾನ್ ಗ್ಯಾರಿಸನ್, [[ಸೌಲ್|ಸಿಯೋಲ್]] |- !ನೇರ ವರದಿಯ ಘಟಕಗಳು !ಸದ್ಯದ ಕಮಾಂಡರ್ !ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳ (ಹೆಡ್‌ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್) |- | ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ ಎಂಟರ್‌ಪ್ರೈಸ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಕಮಾಂಡ್ / ೯ನೇ ಸಿಗ್ನಲ್ ಕಮಾಂಡ್ (ಆರ್ಮಿ) (NETCOM/೯thSC(A)) | ಮೇ.ಜ. ಸೂಸಾನ್‌ ಲಾರೆನ್ಸ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಹ್ಯುಚುವಾ, [[ಆರಿಜೋನ|ಅರಿಜೋನಾ]] |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಮಾಂಡ್ (MEDCOM) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಎರಿಕ್ ಶೂಮ್ಯಾಕರ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಸ್ಯಾಮ್ ಹೂಸ್ಟನ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಕಮಾಂಡ್ (INSCOM) | ಮೆ.ಜ. ಡೇವಿಡ್ ಬಿ ಲಾಕ್‌ಮೆಂಟ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬೆಲ್ವೊಯಿರ್, ವರ್ಜಿನಿಯಾ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ತನಿಖೆ ಕಮಾಂಡ್ (USACIDC) | ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಜನರಲ್ ಕೊಲೀನ್ ಎಲ್ ಮೆಕ್‌ಗೈರ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬೆಲ್ವೊಯಿರ್, ವರ್ಜಿನಿಯಾ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ (USACE) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ರಾಬರ್ಟ್ ವ್ಯಾನ್ ಆಂಟ್‌ವರ್ಪ್‌ ಜ್ಯೂನಿಯರ್ | [[ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್, ಡಿ.ಸಿ.|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌, ಡಿ.ಸಿ.]] |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಜಿಲ್ಲೆ (MDW) | ಮೆ.ಜ. ಕಾರ್ಲ್‌ ಹರ್ಸ್ಟ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಮೆಕ್‌ನೈರ್, ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್, ಡಿ.ಸಿ.. |- | ಯು.ಎಸ್. ಸೈನ್ಯ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಾಂಕನ ದಳ (ATEC) | ಮೆ.ಜ.ರೋಜರ್ ನಡ್ಯು | ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ,, ವರ್ಜಿನಿಯಾ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮಿಲಿಟರಿ ಅಕಾಡಮಿ (USMA) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಡೇವಿಡ್ ಎಚ್. ಹಂಟೂನ್ | ವೆಸ್ಟ್ ಫ್ರಂಟ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ ದಳ (USARC) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ಜಾಕ್ ಸಿ. ಸ್ಟಲ್ಜ್ | ಫೋರ್ಟ್ ಮೆಕ್‌ಫೆರ್ಸನ್, [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] |- | ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಇನ್‌ಸ್ಟಲೇಶನ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಮಾಂಡ್ (IMCOM) | ಲೆ. ಜನರಲ್ ರಿಕ್ ಲಿಂಚ್ | ಆರ್ಲಿಂಗ್ಟನ್‌,ವರ್ಜಿನಿಯಾ |- | IMCOM ಸಬಾರ್ಡಿನೇಟ್ : ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆ, ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಮನೋರಂಜನೆ ದಳ (FMWRC)<ref>[http://www.imcom.army.mil/hq/about/organization/ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101111230609/http://www.imcom.army.mil/hq/about/organization/ |date=11 ನವೆಂಬರ್ 2010 }}, ಇನ್‌ಸ್ಟಲೇಶನ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಮಾಂಡ್</ref> | ಮೆ.ಜ. ರುಬೆನ್ ಡಿ. ಜೋನ್ಸ್ | ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾ, ವರ್ಜೀನಿಯಾ |- |} ಮೂಲ : ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಸಂಘಟನೆ <ref>[http://www.army.mil/institution/organization ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110214185910/http://www.army.mil/institution/organization/ |date=14 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 }}, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ</ref> ===ರಚನೆ=== ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯವು ಮೂರು ಘಟಕಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ : ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಘಟಕ, ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ; ಮತ್ತು ಎರಡು ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ, ನ್ಯಾಶನಲ್ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ ಎರಡೂ ಮೀಸಲು ಘಟಕಗಳು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಅರೆಕಾಲಿಕ ಸೈನಿಕರಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ, ಇವರಿಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಬ್ಯಾಟಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯೂನಿಟ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಸೆಂಬ್ಲೀಸ್ (UTAs) ನೀಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಎರಡರಿಂದ ಮೂರು ವಾರಗಳ ವಾರ್ಷಿಕ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂಹಿತೆ (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಕೋಡ್) ನ ಟೈಟಲ್ ೧೦ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ಅನ್ನು ಟೈಟಲ್ ೩೨ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯದ ಒಂದು ಘಟಕದ ಹಾಗೆ ಸಂಘಟಿಸಿ, ತರಬೇತಿ ನೀಡಿ, ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಒಕ್ಕೂಟದ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ, ಅದು ಆಯಾ ರಾಜ್ಯದ ದಳದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶೀಕ ಗವರ್ನರ್‌ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಜಿಲ್ಲಾ ಮೇಯರ್ ಅವರಡಿಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಅನ್ನು ಗವರ್ನರ್ ಅವರ ಇಷ್ಟಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿಯೂ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಆದೇಶದ ಮೇರೆಗೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಬಹುದು.<ref>ಪರ್‌ಪಿಕ್ ವಿ. ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ, ೪೯೬ ಯು.ಎಸ್‌. ೩೩೪ (೧೯೯೦)</ref> [[File:Purpose chart of US Army Transformation.jpg|thumb|right|350px|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಲೆಜೆಂಡ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಮಿ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫಾಮೇರ್ಶನ್]] ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಒಬ್ಬರು ನಾಗರಿಕ ಸೈನ್ಯದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ/ಸಚಿವರ ನಿರ್ದೇಶನ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣದ ಮೇರೆಗೆ ಸೈನ್ಯದ ಎಲ್ಲ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಶಾಸನೋಕ್ತ ಅಧಿಕಾರವುಳ್ಳ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.<ref>[http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/USCODE-2008-title10/pdf/USCODE-2008-title10-subtitleB-partI-chap303-sec3013.pdf 10 ಯು.ಎಸ್‌.ಸಿ. 3013]</ref> ಸೈನ್ಯದ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು (ಚೀಫ್‌ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಟಾಫ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಮಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿಯಾಗರುತ್ತಾರೆ, ಅವರಿಗೆ ಎರಡು ಪಾತ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ; ಒಂದು ಪ್ರಧಾನ ಸೇನಾ ಸಲಹಾಗಾರರಾಗಿ ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಏಜೆಂಟ್ ಆಗಿ, ಅಂದರೆ ಅದರ ಸೇವಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ (ಸರ್ವಿಸ್ ಚೀಫ್‌ ಆಗಿ); ಇನ್ನೊಂದು ಪಾತ್ರವೆಂದರೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಜಂಟಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ (ಜಾಯಿಂಟ್ ಚೀಫ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಟಾಫ್) ನ ಒಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರ ಹಾಗೆ,ಇದು ಎಲ್ಲ ನಾಲ್ಕೂ ಸೇನಾ ಸೇವೆಗಳ ಸೇವಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಘಟಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಗೆ ಸೇರಿರುತ್ತದೆ. ಇವರು ಛೇರ್‌ಮನ್ ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಜಂಟಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ(ಜಾಯಿಂಟ್ ಚೀಫ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಟಾಫ್) ಛೇರ್‌ಮನ್ ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಿಗೆ, ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರಿಗೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಮಂಡಳಿಗೆ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸೇನಾ ವಿಚಾರಗಳ ಕುರಿತು, ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ..<ref>[http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/USCODE-2008-title10/pdf/USCODE-2008-title10-subtitleB-partI-chap305-sec3033.pdf 10 ಯು.ಎಸ್‌.ಸಿ. 3033]</ref><ref>[http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/USCODE-2008-title10/pdf/USCODE-2008-title10-subtitleA-partI-chap5-sec151.pdf 10 ಯು.ಎಸ್‌.ಸಿ. 151]</ref> ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ, ಗೋಲ್ಡ್‌ವಾಟರ್ - ನಿಕೋಲಸ್ ಕಾಯಿದೆ ಯು ಸೇವೆಗಳ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ನಿಯಂತ್ರಣವು ಅದೇಶಗಳ ಒಂದು ಸರಣಿಯನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಿದೆ. ಆ ಸರಣಿ ಹೀಗಿದೆ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರಿಂದ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಥವಾ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಹೊಂದಿರುವ ಯೂನಿಫೈಡ್ ಕಂಬಟಂಟ್ ಕಮಾಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಆದೇಶ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ, ಸೇನಾ ಇಲಾಖೆಗಳ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು (ಮತ್ತು ಅವರ ಕೆಳಗಿನ ಸಂಬಂಧಿತ ಸೇವಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು) ತಮ್ಮ ಸೇವಾ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು, ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಸೈನ್ಯವು ತರಬೇತಿ ಹೊಂದಿದ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಕಂಬಟಂಟ್ ಕಮಾಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರ ನಿರ್ದೇಶನದ ಮೇರೆಗೆ ಬಳಸಲು ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/USCODE-2008-title10/pdf/USCODE-2008-title10-subtitleA-partI-chap6-sec162.pdf 10 ಯು.ಎಸ್‌.ಸಿ. 162]</ref> {{Main|Transformation of the United States Army}} ೨೦೧೩ರ ನಂತರ, ಸೈನ್ಯವು ಆರು ಭೌಗೋಳಿಕ ದಳಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಗಲಿದ್ದು, ಅವು ಆರು ಭೌಗೋಳಿಕ ಯೂನಿಫೈಡ್ ಕಂಬಟಂಟ್ ಕಮಾಂಡ್‌‌ಗಳ (COCOM)ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ : * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸೈನ್ಯವು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]]ದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಮೆಕ್‌ಪೆರ್ಸನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ. * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಉತ್ತರ ವು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನ ಫೊರ್ಟ್‌ ಸ್ಯಾಮ್ ಹೂಸ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ. * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ದಕ್ಷಿಣವು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನ ಫೊರ್ಟ್‌ ಸ್ಯಾಮ್ ಹೂಸ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ. * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಯೂರೋಪ್‌ ಜರ್ಮನಿಯ ಹೈಡೆಲ್‌ಬರ್ಗ್‌ ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ. * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಹವಾಯ್‌ನ ಫೋರ್ಟ್‌ ಶಾಫ್ಟರ್ನಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು (ಏಯ್ತ್‌ ಆರ್ಮಿಯೊಂದಿಗೆ ಒಂದುಗೂಡಿದೆ). * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಆಫ್ರಿಕಾವು ಇಟಲಿಯ ವಿಸೆಂಜಾದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿ ದಳವೂ ಒಂದು ಸಂಖ್ಯೆಇರುವ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ದಳವಾಗಿ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಯು.ಎಸ್‌. ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಇದು ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಅದು ಕೊರಿಯಾ ಗಣರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಯ ನಂಬರ್‌ಡ್ ಸೈನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯವು ತನ್ನ ಘಟಕ ನೆಲೆಯನ್ನು ಡಿವಿಶನ್ ಗಳಿಂದ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ಗಳಿಗೆ ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೊನೆಗೊಂಡಾಗ, ಕ್ರಿಯಶೀಲ ಸೈನ್ಯವು ತನ್ನ ಯುದ್ಧ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಗಳನ್ನು ೩೩ರಿಂದ ೪೮ಕ್ಕೆ ಏರಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಪಡೆಗಳೂ ಇದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಡಿವಿಶನ್ ಲೀನಿಯೇಜ್‌ಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ವಿಭಾಗೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯಗಳು ಆ ವಿಭಾಗೀಯ ಲೀನಿಯೇಜ್ ಹೊಂದಿರುವ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಯಾವುದೇ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಭಾಗವೆಂದರೆ ಪ್ರತಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಮಾಡ್ಯಲರ್ ಆಗಿರಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಎಲ್ಲ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಏಕರೂಪವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗೂ ಯಾವುದೇ ಡಿವಿಶನ್ ಆದೇಶ ಕೊಡಬಹುದು. ಮೂರು ಪ್ರಧಾನ ರೀತಿಯ ಭೂ ಯುದ್ಧ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳಿವೆ : *'''ಹೆವಿ ''' ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು ಸುಮಾರು ೩,೭೦೦ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು ಒಂದು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ (ಮಶೀನೈಸ್ಡ್ ಇನ್‌ಫಂಟ್ರಿ) ಅಥವಾ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. *'''ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ''' ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು ೩,೯೦೦ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ರೀತಿಯ ವಾಹನಗಳ ಮೇಲೆ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ./ *'''ಕಾಲಾಳುಪಡೆ(ಇನ್‌ಫಂಟ್ರಿ) ''' ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು ೩,೩೦೦ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಒಂದು ಹಗುರು ಇನ್‌ಫಂಟ್ರಿ ಅಥವಾ ವಾಯು ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ, ಯುದ್ಧ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಬೆಂಬಲ ಮಾಡ್ಯುಲರ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಯುದ್ಧ ಬೆಂಬಲ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು '''ವಾಯುಪಡೆ ''' ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇವು ಹೆವಿ ಮತ್ತು ಲೈಟ್‌ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ, '''ಫೈರ್ಸ್ ''' (ಅರ್ಟಿಲರಿ) ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು '''ಯುದ್ಧರಂಗ ಸರ್ವಿಲನ್ಸ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳ''' ಹಾಗೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಯುದ್ಧ ಸೇವೆ ಬೆಂಬಲ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು '''ಸುಸ್ಥಿರ (ಸಸ್ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್)''' ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗುಣಮಟ್ಟದ ಬೆಂಬಲದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ===ನಿಯಮಿತ ಯುದ್ಧ ಕುಶಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು (ರೆಗ್ಯುಲರ್ ಕಂಬಟ್ ಮನ್ಯೂವರ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ಸ್)=== [[File:First Calv US Army 07 Rose Parade.jpg|thumb|2007ರ ರೋಸ್‌ ಪರೇಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ 1ನೇ ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ವಿಭಾಗ ಫೋರ್ಟ್‌ ಹುಡ್, TX]] [[File:3ACRPatrol(OIF3).jpg|thumb|ಇರಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಗಸ್ತು ತಿರುಗುತ್ತಿರುವ 3ನೇ ಆರ್ಮರ್ಡ್ ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಸೈನಿಕರು]] ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ಪ್ರಸ್ತುತ ೧೦ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೇನಾಬಲವು ಬೆಳವಣಿಗೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿದೆ, ನಾಲ್ಕು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ೨೦೧೩ರ ವೇಳೆಗೆ ಚಾಲನೆಗೊಳ್ಳಲಿವೆ. ೨೦೦೭ ಜನವರಿಯಿಂದ ಒಟ್ಟು ೭೪,೨೦೦ ಸೈನಿಕರ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವಿಭಾಗವೂ ನಾಲ್ಕು ಭೂನೆಲೆಯ ಕುಶಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಮತ್ತು ಒಂದು ವಾಯುಯಾನ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಮತ್ತು ಫೈರ್‌ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಬೆಂಬಲ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಅನ್ನು ಹೊಂದಲಾಗುವುದು. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಧ್ಯೇಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಒಂದು ವಿಭಾಗ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ವಹಿಸಲಾಗುವುದು ಅಥವಾ ಜೋಡಿಸಲಾಗುವುದು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್‌ ಸೈನ್ಯದ ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯದ ಒಳಗೆ ಪುನಾ ಎಂಟು ವಿಭಾಗಗಳಿವೆ, ಸುಮಾರು ಹದಿನೈದು ಕುಶಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು, ಯುದ್ಧ ಸೇವೆ ಬೆಂಬಲ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಮೋಟಾರುವಾಹನ ಪಡೆ (ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ), ಕಾಲಾಳುಪಡೆ (ಇನ್‌ಫಂಟ್ರಿ), ಫಿರಂಗಿದಳ(ಆರ್ಟಿಲರಿ), ವಾಯುದಳ, ಇಂಜಿನಿಯರ್ಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಸ್ತುತಃ ಎಲ್ಲ ಮಾನಸಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. {| class="wikitable" !ಹೆಸರು ! ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ! ಉಪವಿಭಾಗಳು |- |- | [[File:United States Army 1st Armored Division CSIB.svg|25px]] '''1ನೇ ಸಶಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗ ''' | ವೈಸ್‌ಬಾಡನ್ ಸೈನ್ಯ ಏರ್‌ಫೀಲ್ಡ್, [[ಜರ್ಮನಿ]] | ಫೋರ್ಟ್ ಬ್ಲಿಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ 2ನೇ, 4ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು, 1ನೇ ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ ಮತ್ತು 3ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ.1ನೇ ಸಶಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗ ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ಲಿಸ್‌ನ ಬಿಗ್ಸ್ ಆರ್ಮೀ ಏರ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಗೆ 2011ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ. ವಿಭಾಗೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯವು 2011ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಫೋಟ್‌ ಬ್ಲಿಸ್‌ನತ್ತ ಸಾಗುವುದನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. |- | [[File:1 Cav Shoulder Insignia.svg|20px]] '''1ನೇ ಮೋಟಾರುವಾಹನ ಪಡೆ (ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ) ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಹುಡ್ ಟೆಕ್ಸಾಸ್ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಹುಡ್‌ ನಲ್ಲಿ 1ನೇ, 2ನೇ, 3ನೇ, 4ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌. |- | [[File:U.S. Army 1st Infantry Division CSIB.svg|20px]] '''ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ರಿಲೆ, ಕಾನ್ಸಾಸ್‌ | ಫೋರ್ಟ್‌ ರಿಲೆಯಲ್ಲಿ 1ನೇ, 2ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು, 4ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌, ಫೋರ್ಟ್‌ ನಾಕ್ಸ್‌ ಕೆಂಟುಕಿ ಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ. |- | [[File:2nd Infantry Division SSI (full color).svg|20px]] '''2ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗ ''' | ಕ್ಯಾಂಪ್ ರೆಡ್ ಕ್ಲೌಡ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ | ಕ್ಯಾಂಪ್ ಹಂಫ್ರಿಸ್‌ ನಲ್ಲಿ 1ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಂಪ್ ಕ್ಯಾಸೇ, ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ, ಮತ್ತು 2ನೇ, 3ನೇ ಮತ್ತು 4ನೇ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ r ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು (SBCTs) ಫೋರ್ಟ್‌ ಲೆವಿಸ್, ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್. |- | [[File:United States Army 3rd Infantry Division SSI (1918-2015).svg|20px]] '''ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಸ್ಟಿವರ್ಟ್‌,, ಜಾರ್ಜಿಯಾ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಸ್ಟ್ಯೂವರ್ಟ್‌, ಜಾರ್ಜಿಯಾದಲ್ಲಿ1ನೇ, 2ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು ಮತ್ತು 4ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ, ಫೋರ್ಟ್‌ ಬೆನ್ನಿಂಗ್, ಜಾರ್ಜಿಯಾದಲ್ಲಿ 3ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ, ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]]ದ ಹಂಟರ್ ಆರ್ಮಿ ಏರ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌. |- | [[File:4 Infantry Division SSI.svg|25px]] '''4ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರ್‌ಸನ್, ಕೊಲೊರಡೋ | ಕೊಲೊರಡೊದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾರ್ಸನ್ ನಲ್ಲಿ 1ನೇ, 2ನೇ, 3ನೇ ಹೆವಿ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು ಮತ್ತು 4ನೇ ಕಾಲಾಳು ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ. ಫೋರ್ಟ್‌ ಹುಡ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನಲ್ಲಿ 2011ವರೆಗೆ ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌. |- | [[File:10th Mountain Division SSI.svg|20px]] '''10ನೇ ಪರ್ವತ ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಡ್ರಮ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಡ್ರಮ್‌ನಲ್ಲಿ 1ನೇ, 2ನೇ, 3ನೇ ಕಾಲಾಳು ಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್‌ ಪೋಕ್ ಸೂಸಿಯಾನ ದಲ್ಲಿ 4ನೇ ಕಾಲಾಳು ಪಡೆ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ. |- | [[File:25th Infantry Division CSIB.svg|20px]] '''25ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ವಿಭಾಗ''' | ಸ್ಕೊಫೀಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾರಕ್ಸ್, ಹವಾಯ್ | ಸ್ಕೊಫೀಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾರಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, 3ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ ಮತ್ತು 2ನೇ ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ, ವೀಲರ್ ಆರ್ಮಿ ಏರ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌, ಫೋರ್ಟ್‌ ವೈನ್‌ರೈಟ್, ಅಲಾಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ 1ನೇ ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ, ಮತ್ತು ಫೋರ್ಟ್‌ ರಿಚರ್ಡ್‌ಸನ್, ಅಲಾಸ್ಕಾದಲ್ಲಿ 4ನೇ ವಾಯು(ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌) ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ. |- | [[File:82 ABD SSI.svg|20px]] '''822ನೇ ಏರ್‌‌ಬೋರ್ನ್‌ ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್, ಉತ್ತರ ಕರೊಲಿನಾ | ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ 1ನೇ, 2ನೇ, 3ನೇ, 4ನೇ ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ. |- | [[File:US 101st Airborne Division patch.svg|20px]] '''1011ನೇ ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌ ವಿಭಾಗ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್‌, ಕೆಂಟುಕಿ | ಫೋರ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್‌ನಲ್ಲಿ 1ನೇ, 2ನೇ, 3ನೇ, 4ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಗಳು (ವಾಯು ಆಕ್ರಮಣ), 101ನೇ ಮತ್ತು 159ನೇ ಯುದ್ಧ ವಾಯುದಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ಗಳು. |- | [[File:170ibct.JPG|20px]] '''170ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್''' | ಬಾಮ್‌ಹೋಲ್ಡರ್, ಜರ್ಮನಿ | ಎರಡು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳು, ಒಂದುM1A1 ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್, ಒಂದು ಸೆಲ್ಫ್‌-ಪ್ರೊಫೆಲ್ಡ್‌ 155ಎಂಎಂ ಫೀಲ್ಡ್ ಆರ್ಟಿಲರಿ ಬೆಟಾಲಿಯನ್, ಒಂದು ಯುದ್ಧ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್. |- | [[File:172nd Infantry Brigade CSIB.svg|20px]] '''1722ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬ್ರಿಗೇಡ್''' | ಗ್ರಾಫೆನ್‌ವ್ಹೊರ್, ಜರ್ಮನಿ | ಎರಡು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳು, ಒಂದು M1A1ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌, ಒಂದು ಸೆಲ್ಫ್‌-ಪ್ರೊಫೆಲ್ಡ್ 155ಎಂಎಂ ಫೀಲ್ಡ್ ಆರ್ಟಿಲರಿ ಬೆಟಾಲಿಯನ್, ಒಂದು ಯುದ್ಧ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಬೆಟಾಲಿಯನ್. |- | [[File:173Airborne Brigade Shoulder Patch.png|20px]] '''173ನೇ ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡ ''' | ವಿಸಿಂಜಾ, ಇಟಲಿ | ಎರಡು ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌‌ಗಳು, ಒಂದು ಮೋಟಾರುವಾಹನ (ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ) ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್, ಒಂದು ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌ ಫೀಲ್ಡ್ ಆರ್ಟಿಲರಿ ಬೆಟಾಲಿಯನ್, ಒಂದು ವಿಶೇಷ ತಂಡಗಳ ಬೆಟಾಲಿಯನ್, ಮತ್ತು ಒಂದು ಬೆಂಬಲ ಬೆಟಾಲಿಯನ್. |- | [[File:US 2nd Cavalry Regiment SSI.jpg|20px]] '''22ನೇ ಮೋಟಾರುವಾಹನಗಳ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ''' | ವಿಲ್‌ಸೆಕ್, ಜರ್ಮನಿ | 6 ಸಬಾರ್ಡಿನೇಟ್ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ಸ್ : 1ನೇ (ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ), 2ನೇ (ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ), 3ನೇ (ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ), 4ನೇ (ರೆಕನ್‌, ಸರ್ವಿಲೆನ್ಸ್, ಟಾರ್ಗೆಟ್ ಅಕ್ವಿಸಿಶನ್), ಫೈರ್ಸ್ (6x3 155ಎಂಎಂ ಟೋಡ್‌ ಆರ್ಟಿ & RSS (ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಬೆಂಬಲ್‌ ); 5 ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತಂಡಗಳು/ಕಂಪನಿಗಳು :ರೆಜಿಮೆಂಟ್‌ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ತಂಡ, ಸೇನಾ ಬೇಹುಗಾರಿಕಾ ತಂಡ, ಸಿಗ್ನಲ್ ತಂಡ, ಇಂಜಿನಿಯರ್ ತಂಡ ಮತ್ತು ಆಂಟಿ-ಆರ್ಮರ್ ತಂಡ. |- | [[File:3dACRSSI.PNG|20px]] '''3ನೇ ಆರ್ಮರ್‌ಡ್‌ ಮೋಟಾರುವಾಹನಗಳ ಪಡೆ (ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ) ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಹುಡ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ | ಮೂರು ಆರ್ಮರ್‌ಡ್ ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ಸ್, ಒಂದು ವಾಯುದಳ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್, ಮತ್ತು ಒಂದು ಬೆಂಬಲ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌ ಯುದ್ಧ ತಂಡಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತನೆ. |- | [[File:11th Armored Cavalry Regiment CSIB.svg|20px]] '''11ನೇ ಅರ್ಮರ್‌ಡ್ ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಇರ್ವಿನ್, ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯಾ | ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರ (NTC)ದಲ್ಲಿಆಪೋಸಿಂಗ್ ಫೋರ್ಸ್‌ ಹಾಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ (OPFOR). ಮಲ್ಟಿ-ಕಾಂಪೊ ಜೆನರೇಟಿಂಗ್ ಫೋರ್ಸ್‌ HBCT. |} ===ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪಡೆಗಳು === [[File:US Army Special Operations Command SSI.svg|25px]] '''ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯದ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಕಮಾಂಡ್ (ವಾಯುದಳ):''' {| class="wikitable" ! ಹೆಸರು ! ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯ ! ಸಂರಚನೆ ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶ |- | [[File:Us-special forces.svg|20px]] '''ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳು ''' ''(ಗ್ರೀನ್ ಬೆರೆಟ್ಸ್ )'' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್, ಕೆರೊಲಿನಾ | ಅಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಯುದ್ಧರಂಗದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಏಳು ಗುಂಪುಗಳು, ವಿದೇಶಿ ಆಂತರಿಕ ರಕ್ಷಣೆ, ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಳಾನ್ವೇಷಣೆ, ನೇರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ-ವಿರುದ್ಧ. |- | [[File:75 Ranger Regiment Shoulder Sleeve Insignia.svg|20px]] '''75ನೇ ರೇಂಜರ್ ರೆಜಿಮೆಂಟ್''' ''(ರೇಂಜರ್ಸ್)'' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬೆನ್ನಿಂಗ್, ಜಾರ್ಜಿಯಾ | ಮೇಲ್ದರ್ಜೆಯ ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌ ಕಾಲಾಳುಪಡೆಯ ಮೂರು ಬೆಟಾಲಿಯನ್ ಗಳು. |- | [[File:160th SOAR emblem.svg|20px]] '''160ನೇ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ವಾಯುದಳ ರೆಜಿಮೆಂಟ್''' ''( ಬೇಟೆಗರರು- ನೈಟ್ ಸ್ಟಾಕರ್ಸ್)'' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್, ಕೆಂಟುಕಿ | ನಾಲ್ಕು ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶದ ಪಡೆಗಳಿಗೆ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ವಾಯುದಳ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪಡೆಗಳು. |- | [[File:4psyopgp.png|20px]] '''44ನೇ ಮಾನಸಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಗುಂಪು ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕರೋಲಿನಾ | ಮಾನಸಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಘಟಕ, ಆರು ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌‌ಗಳು. |- | [[File:95CivilAffairsBdeSSI.jpg|20px]] '''95ನೇ ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್ ''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕರೋಲಿನಾ | ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಬ್ರಿಗೇಡ್‌. |- | [[File:Soscom crest.gif|20px]] '''528ನೇ ಸಸ್ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್ Bಬ್ರಿಗೇಡ್‌(ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ) (ಏರ್‌ಬೋರ್ನ್‌[[File:Soscom crest.gif|20px]])''' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕರೋಲಿನಾ |- | [[File:US Army Special Operations Command SSI.svg|17px]] '''11ನೇ SFOD-D''' ''(ಟೆಲ್ಟಾ ಪಡೆ)'' | ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕರೋಲಿನಾ | ಮೇಲ್ದರ್ಜೆ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದನಾ ವಿರೋಧಿ ಘಟಕ. ಇದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ರೇಂಜರ್ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಆಯ್ಕೆಮಾಡುತ್ತವೆ, ಕೆಲವು USASOC-ಅಲ್ಲದ ಘಟಕಗಳಿಂದಲೂ ಇರುತ್ತದೆ. |} ==ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು== {{Main|Ranks and Insignia of NATO|United States Army officer rank insignia|United States Army enlisted rank insignia}} ಇವು ಇಂದು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯದ ಶ್ರೇಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಮಾನ ನ್ಯಾಟೋ ನೇಮಕಾತಿ/ಹುದ್ದೆಗಳಾಗಿವೆ. ನಿಯೋಜಿತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಕಮಿಶನ್ಡ್ ಆಫೀಸರ್ಸ್) :<ref name="futuresoldiers">[http://www.futuresoldiers.com ಫ್ಯೂಚರ್ ಸೋಲ್ಜರ್ಸ್ ] ಅಂತರ್ಜಾಲದಿಂದ</ref> {{cquote|There are several paths to becoming a commissioned officer including Army ROTC, the [[United States Military Academy]] at West Point or the [[United States Merchant Marine Academy]] at Kings Point, and Officer Candidate School. Certain professionals, physicians, nurses, lawyers, and chaplains are commissioned directly into the Army. But no matter what road an officer takes, the insignia are the same. Address all personnel with the rank of general as "General (last name)" regardless of the number of stars. Likewise, address both colonels and lieutenant colonels as "Colonel (last name)" and first and second lieutenants as "Lieutenant (last name)." }} {| style="border:1px solid #8888aa;background-color:#f7f8ff;padding:5px;font-size:95%;margin:0px 12px 12px 0px" |- align="center" |- bgcolor="#CCCCCC" | | O-1 | O-2 | O-3 | O-4 | O-5 | O-6 | O-7 | O-8 | O-9 | O-10 |- align="center" | ಲಾಂಛನಗಳು | | [[File:US-OF1B.svg|22px]] | | [[File:US-OF1A.svg|22px]] | | [[File:US-O3 insignia.svg|60px]] | | [[File:US-O4 insignia.svg|60px]] | | [[File:US-O5 insignia.svg|60px]] | | [[File:US-O6 insignia.svg|70px]] | | [[File:US-O7 insignia.svg|35px]] | | [[File:US-O8 insignia.svg|65px]] | | [[File:US-O9 insignia.svg|100px]] | | [[File:US-O10 insignia.svg|135px]] |- align="center" | | ಶೀರ್ಷಿಕೆ | | ಎರಡನೇ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ | | ಮೊದಲನೇ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ | | ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್‌ | | ಮೇಜರ್ | | ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ | | ಕರ್ನಲ್ | | ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಜನರಲ್ | | ಮೇಜರ್ ಜನರಲ್ | | ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ | | ಜನರಲ್ |- align="center" | | ಸಂಕ್ಷೇಪಣ | 2LT | 1LT | CPT | MAJ | LTC | COL | BG | MG | LTG | GEN |- align="center" | | NATO ಕೋಡ್ | colspan="2"|OF-1 | | OF-2 | | OF-3 | | OF-4 | | OF-5 | | OF-6 | | OF-7 | | OF-8 | | OF-9 |- | colspan="12" | |} ವಾರಂಟ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು :<ref name="futuresoldiers" /> {{cquote |Warrant Officers are single track, specialty officers with subject matter expertise in a particular area. They are initially appointed as warrant officers (in the rank of WO1) by the Secretary of the Army, but receive their commission upon promotion to Chief Warrant Officer Two (CW2). Technically, warrant officers are to be addressed as "Mr. (last name)" or "Ms. (last name)." However, many personnel do not use those terms, but instead say "Sir", "Ma'am", or most commonly, "Chief". }} {| style="border:1px solid #8888aa;background-color:#f7f8ff;padding:5px;font-size:95%;margin:0px 12px 12px 0px" |- align="center" |- bgcolor="#CCCCCC" | | W-1 | W-2 | W-3 | W-4 | W-5 |- align="center" | | ಲಾಂಛನಗಳು | | [[File:US-Army-WO1.png|25px]] | | [[File:US-Army-CW2.png|25px]] | | [[File:US-Army-CW3.png|25px]] | | [[File:US-Army-CW4.png|25px]] | | [[File:US-Army-CW5.png|25px]] |- align="center" | | ಶೀರ್ಷಿಕೆ | | ವಾರಂಟ್ ಅಧಿಕಾರಿ 1 | | ಮುಖ್ಯ ವಾರಂಟ್ ಅಧಿಕಾರಿ 2 | | ಮುಖ್ಯ ವಾರಂಟ್ ಅಧಿಕಾರಿ 3 | | ಮುಖ್ಯ ವಾರಂಟ್ ಅಧಿಕಾರಿ 4 | | ಮುಖ್ಯ ವಾರಂಟ್ ಅಧಿಕಾರಿ 5 |- align="center" | | ಸಂಕ್ಷೇಪಣ | WO1 | CW2 | CW3 | CW4 | CW5 |- align="center" | | NATO ಕೋಡ್ | | WO-1 | | WO-2 | | WO-3 | | WO-4 | | WO-5 |} ಸೈನಿಕ ಸೇವೆಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು :<ref name="futuresoldiers" /><ref name="symbolsandinsig">[http://www.army.mil/symbols/Enlisteddescriptions.html ಎನ್‌ಲಿಸ್ಟೆಡ್ ಸೋಲ್ಜರ್ಸ್ ಡಿಸ್ಕ್ರಿಪ್ಷನ್ಸ್ ] ಅಂತರ್ಜಾಲದಿಂದ</ref> {{cquote |Sergeants are referred to as NCOs, short for non-commissioned officers. Corporals are also non-commisioned officers, and serve as the base of the non-commissioned Officer (NCO) ranks. Corporals are also called "hard stripes", in recognition of their leadership position. This distinguishes them from specialists who might have the same pay grade, but not the leadership responsibilities. Address privates (E1 and E2) and privates first class (E3) as "Private (last name)." Address specialists as "Specialist (last name)." Address sergeants, staff sergeants, and sergeants first class as "Sergeant (last name)." Address higher ranking sergeants by their full ranks in conjunction with their names. }} {| style="border:1px solid #8888aa;background-color:#f7f8ff;padding:5px;font-size:95%;margin:0px 12px 12px 0px" |- bgcolor="#CCCCCC" | | E-1 | E-2 | E-3 | colspan="2"|E-4 | E-5 | E-6 | E-7 | colspan="2"|E-8 | colspan="3"|E-9 |- align="center" | | ಲಾಂಛನಗಳು | | ''ಲಾಂಛನಗಳಿಲ್ಲ'' | | [[File:Army-USA-OR-02.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-03.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-04b.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-04a.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-05.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-06.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-07.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-08b.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-08a.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-09c.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-09b.svg|50px]] | | [[File:Army-USA-OR-09a.svg|50px]] |- align="center" | | ಶೀರ್ಷಿಕೆ | | ಖಾಸಗಿ | | ಖಾಸಗಿ | | ಖಾಸಗಿ<br> ಮೊದಲ ದರ್ಜೆ | | ತಜ್ಞರು | | ಸಾರ್ಜಂಟ್ ಕೆಳಗಿನ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೈನ್ಯಾಧಿಕಾರಿ (ಕಾರ್ಪೊರಲ್) | | ಸಾರ್ಜಂಟ್ | | ಸಿಬ್ಬಂದಿ<br>ಸಾರ್ಜಂಟ್ | | ಸಾರ್ಜಂಟ್<br>ಮೊದಲ ದರ್ಜೆ | | ಮಾಸ್ಟರ್<br>ಸಾರ್ಜಂಟ್ | | ಮೊದಲ <br> ಸಾರ್ಜಂಟ್ | | ಸಾರ್ಜಂಟ್ ಮೇಜರ್<br>ಮೇಜರ್ | | ಕಮಾಂಡ್ <br>ಸಾರ್ಜಂಟ್ ಮೇಜರ್ | | ಸೈನ್ಯದ <br>ಸಾರ್ಜಂಟ್ ಮೇಜರ್ |- align="center" | ಸಂಕ್ಷೇಪಣ | PVT ¹ | PV2 ¹ | PFC | SPC ² | CPL | SGT | SSG | SFC | MSG | 1SG | SGM | CSM | SMA |- align="center" | NATO ಕೋಡ್ | OR-1 | OR-2 | OR-3 | OR-4 | OR-4 | OR-5 | OR-6 | OR-7 | OR-8 | OR-8 | OR-9 | OR-9 | OR-9 |- align="left" | colspan="14"| ¹ <small>PVT ಯನ್ನು ವೇತನ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಭಿನ್ನವಾಗಿ ತೋರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಎರಡೂ ಖಾಸಗಿ ಶ್ರೇಣಿಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ </small><br> ² <small>SP4 ಯನ್ನು ಕೆಲವು ಬಾರಿ SPC ತಜ್ಞರಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. </small><small>ಅಧಿಕ ವೇತನ ಶ್ರೇಣಿಯ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ತಜ್ಞರ ರ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಇದ್ದಾಗ ಇದನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ. </small> |} ===ತರಬೇತಿ=== ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಎರಡು ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಜಿಸಲಾಗಿದೆ - ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಮತ್ತು ಸಾಮೂಹಿಕ. ಮೂಲಭೂತ ತರಬೇತಿ ಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ನೇಮಕಾತಿಗಳಿಗೆ ೧೦ ವಾರಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ AIT (ಅಡ್ವಾನ್ಸಡ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ತರಬೇತಿ) ಇರುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರರು ತಮ್ಮ MOS (ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ ತಜ್ಞರು)ಗಳಿಂದ MOSಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಬದಲಾಗುವ AIT ಸ್ಕೂಲ್‌ಗೆ ಸಮನಾದ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗತ MOSಗಳು ೧೪ರಿಂದ ೨೦ ವಾರದವರೆಗೆ ಒಂದು ಸ್ಟೇಶನ್ ಘಟಕ ತರಬೇತಿ, (OSUT) ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ಮೂಲಭೂತ(ಬೇಸಿಕ್) ಮತ್ತು AIT ಎಂದು ಪಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಮೋಸ್ ಹೋಪ್‌ಫುಲ್‌ಗಳು ೯ರಿಂದ ೧೧ ವಾರಗಳ ಮೂಲಭೂತ(ಬೇಸಿಕ್)ಯುದ್ಧ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಾದನಂತರ ಅವರು ಅಡ್ವಾನ್ಸಡ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ (MOS)ದಲ್ಲಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಇರುವ ಹಲವಾರು MOS ತರಬೇತಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕಡೆ ಪಡೆಯಬಹುದು. AIT ಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಯ ಕಾಲಾವಧಿಯು MOSನ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. (ಉದಾ: ೨೫B- IT ತಜ್ಞತೆ MOS ೨೪ ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, , ೧೧B- ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ೧೫–೧೭ ವಾರಗಳು)ಸೈನ್ಯದ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ, BCTಯನ್ನು ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಎರಡು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಮರ್ ಸ್ಕೂಲ್‌ಗಳೆಂದರೆ ಫೋರ್ಟ್‌ ನಾಕ್ಸ್, ಕೆಂಟುಕಿ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಬೆನ್ನಿಂಗ್ನಲ್ಲಿರುವ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಸ್ಕೂಲ್. ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ತರಬೇತಿಯು ಪೂರ್ವ-ನಿಯೋಜನೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಇದು USMA, ROTCನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ OCSನಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ನಿಯೋಜನೆಯಾದ ನಂತರ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಶಾಖೆಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಬೇಸಿಕ್ ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಲೀಡರ್ಸ್ ಕೋರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ (ಮೊದಲು ಇದನ್ನು ಆಫೀಸರ್ ಬೇಸಿಕ್ ಕೋರ್ಸ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು). ಇದರ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳವು ಅವರು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೋಗಲಿರುವ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮೂಹಿಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ವಹಿಸಲಾದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು ತೀವ್ರವಾದ ಸಾಮೂಹಿಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಮೂರು ಯುದ್ಧ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ (CTC) ; ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಇರ್ವಿನ್ ನಲ್ಲಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರ (NTC), ಜಾಯಿಂಟ್ ರೆಡಿನೆಸ್ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರ (JRTC) ಲೂಸಿಯಾನದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಪೋಕ್, ಮತ್ತು ಜಂಟಿ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರ (JMRC) ಜರ್ಮನಿಯ ಹೊಹೆನ್‌ಫೀಲ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿರುವ [http://www.hohenfels.army.mil ಹೊಹೆನ್‌ಫೀಲ್ಸ್ ತರಬೇತಿ ಪ್ರದೇಶ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180326223100/http://www.hohenfels.army.mil/ |date=26 ಮಾರ್ಚ್ 2018 }}. ==ಸಾಧನ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು== {{Main|Equipment of the United States Army}} ===ಆಯುಧಗಳು/ಶಸ್ತ್ರಗಳು=== [[File:National Firearms Museum, Vietnam-era rifles.jpg|thumb|ಒಂದು M16, ಒಂದು AR-10 ಮತ್ತು ಒಮದು ಸೆಮಿ-ಆಟೋಮ್ಯಾಟಿಕ್ AR-15 "ಸ್ಪೋರ್ಟರ್", ಇನ್ನಿತರ ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧ ಕಾಲದ ರೈಫಲ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ.]] ಸೈನ್ಯವು ಅಲ್ಪವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಗುರು ಫೈರ್‌ಪವರ್ ಒದಗಿಸಲು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ '''ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ''' ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯವು ಬಳಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಸ್ತ್ರಗಳು ಎಂದರೆ M೧೬ ಸೀರೀಸ್‌ನ ಅಸಾಲ್ಟ್ ರೈಫಲ್ಸ್ <ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/individual/m16.html M16 ರೈಫಲ್]. ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್.</ref> ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾಂಪಾಕ್ಟ್‌ ವೇರಿಯಂಟ್ ಆದ M೪ ಕಾರ್ಬೈನ್ <ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/individual/m4.html M4]. ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref>. ಇದನ್ನು ಈಗ ಕೆಲವು ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ M೧೬ ಸರಣಿಯ ರೈಫಲ್‌‌ಗಳಿಂದ ಬದಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಕಾಲಾಳುಪಡೆ, ರೇಂಜರ್, ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪಡೆಗಳು ಬಳಸುತ್ತಿವೆ..<ref>[http://www.army.mil/-newsreleases/2007/03/29/2471-army-position--m4-carbine-is-soldiers-battlefield-weapon-of-choice/ ಆರ್ಮಿ ಪೊಸಿಶನ್: M4 ಕಾರ್ಬೈನ್ ಈಸ್ ಸೋಲ್ಜರ್ಸ್ ಬ್ಯಾಟಲ್‌ಫೀಲ್ಡ್ ವೆಪನ್ ಆಫ್ ಚಾಯ್ಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080926005258/http://www.army.mil/-newsreleases/2007/03/29/2471-army-position--m4-carbine-is-soldiers-battlefield-weapon-of-choice/ |date=26 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 }}, www.army.mil</ref> ಹೆಚ್ಚು ಕಾಂಪಾಕ್ಟ್ ಶಸ್ತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕರ್ತವ್ಯದ ಸೈನಿಕರು, ಯುದ್ಧ ವಾಹನಗಳ ಚಾಲಕಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸದಸ್ಯರು, ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಕೂಡ M೪ಅನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯುಎಸ್ ಸೈನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈಡ್‌ಆರ್ಮ್‌ ಎಂದರೆ ೯&nbsp;ಎಂಎಂ M೯ ಪಿಸ್ತೂಲ್<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/individual/m9.html M9 ಪಿಸ್ತೂಲ್], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref>, ಇದನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲ ಘಟಕಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ಯುದ್ಧ ಘಟಕಗಳ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ವಿಶೇಷಬಗೆಯ ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟಿರಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ M೨೪೯ SAW (ಸ್ಕ್ವಾಡ್‌ ಅಟೋಮ್ಯಾಟಿಕ್ ವೆಪನ್), ಕೂಡ ಇದ್ದು, ಇದು ಫೈರ್‌-ತಂಡದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ದಮನಕಾರಿ ಫೈರ್‌ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/individual/m249.html M249], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref>. M೧೦೧೪ ಜಂಟಿ ಸೇವೆ ಯುದ್ಧ ಶಾಟ್‌ಗನ್ ಅಥವಾ ಮಾಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಶಾಟ್‌ಗನ್ ೫೯೦ ಶಾಟ್‌ಗನ್ ಅನ್ನು ಡೋರ್‌ ಬ್ರೀಚಿಂಗ್‌ ಗೆ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋಸ್‌-ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, M೧೪EBR ಅನ್ನು ದೀರ್ಘ-ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಮಾಕ್ಸ್‌ಮನ್‌ಗಳು, ಮತ್ತುM೧೦೭ ದೀರ್ಘ-ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಸ್ನೈಪರ್ ರೈಫಲ್, M೨೪ ಸ್ನೈಪರ್ ವೆಪನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್, ಅಥವಾ M೧೧೦ ಸೆಮಿ-ಆಟೋಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸ್ನೈಪರ್ ರೈಪಲ್ ಗಳನ್ನು ಸ್ನೈಪರ್‌ಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. M೬೭ ಫ್ರಾಗ್ಮಂಟೇಶನ್ ಗ್ರನೇಡ್‌ ಮತ್ತು M೧೮ ಸ್ಮೋಕ್ ಗ್ರನೇಡ್‌ ಗಳಂತಹ ಹ್ಯಾಂಡ್ ಗ್ರನೇಡ್‌ ಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಯುದ್ಧ ಪಡೆಗಳು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಸೈನ್ಯವು ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ಶಸ್ತ್ರಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಮೀರಿದ ಹೆವಿ ಫೈರ್‌ಪವರ್ ಒದಗಿಸಲು ವಿವಿಧ '''ಕ್ರ್ಯೂ-ಸರ್ವಡ್ ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ''' ಬಳಸುತ್ತದೆ. M೨೪೯ ಸೈನ್ಯದ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌ ಹಗುರು ಮಶಿನ್‌ಗನ್ ಆಗಿದೆ. M೨೪೦ ಸೈನ್ಯದ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌ ಮಧ್ಯಮವೇಗದ ಮಶಿನ್‌ಗನ್ ಆಗಿದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/individual/m240b.html M240], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref>.೫೦ Cal.BMG.M೨ ಹೆವಿ ಮಶಿನ್ ಗನ್ ಗಳನ್ನು ಆಂಟಿ-ಮಟಿರಿಯಲ್ ಮತ್ತು ಆಂಟಿ-ಪರ್ಸೊನೆಲ್ ಮಶಿನ್ ಗನ್ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. M೨ ಕೂಡ ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು M೧ ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್‌ಗಳ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಸ್ತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ೪೦&nbsp;ಎಂಎಂ ಎಂಕೆ ೧೯ ಗ್ರನೇಡ್ ಮಶಿನ್ ಗನ್ ಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೋಟರೈಸ್ಡ್ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/individual/mk193.html MK 19], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಅದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ M೨ಗೆ ಪೂರಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯವು ಹೆವಿಯರ್ ಆರ್ಟಿಲರಿಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಅಥವಾ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಮೂರು ಬಗೆಯ ಮಾರ್ಟರ್‌ ಗಳನ್ನು ಪರೋಕ್ಷ ಫೈರ್ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಚಿಕ್ಕದು ಎಂದರೆ ೬೦ ಎಂಎಂ M೨೨೪, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಕಂಪನಿ ಹಂತದಲ್ಲಿ ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/indirect/m224.html M224], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಮುಂದಿನ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರವರ್ಗ, ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕವಾಗಿ ೮೧&nbsp;ಎಂಎಂ M೨೫೨ ಮಾರ್ಟರ್‌ಗಳ ಒಂದು ವಿಭಾಗದಿಂದ ಬೆಂಬಲ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/indirect/m252.html M252], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಸೈನ್ಯದ ತಪಶೀಲುಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಾರ್ಟರ್ ಎಂದರೆ ೧೨೦&nbsp;mm M೧೨೦/M೧೨೧, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳು, ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ಘಟಕಗಳು, ಮತ್ತು ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ದಳಗಳು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ತೂಕದಿಂದಾಗಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಡ್ ವಾಹನ ಅಥವಾ ಟ್ರಕ್‌ ಹಿಂದೆ ಜೋಡಿಸಿ ರವಾನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/indirect/m120.html M120], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಹಗುರು ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಫೈರ್‌ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಟೋಡ್‌ ಹೊವಿಟ್ಜರ್‌ಗಳಿಂದ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವು ೧೦೫&nbsp;ಎಂಎಂM೧೧೯A೧<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/indirect/m119.html M119], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಮತ್ತು ೧೫೫&nbsp;ಎಂಎಂ M೭೭೭ ಅನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ (ಇವು M೧೯೮)ಗೆ ಬದಲಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/systems/ground/lw155.htm M777 ಹಗುರುತೂಕದ 155 ಎಂಎಂ ಹೊವಿಟ್ಜರ್ (LW155)]</ref> ಸೈನ್ಯವು ಕಾಲಾಳುಪಡೆಗೆ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಂಟಿ-ಆರ್ಮರ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನೀಡಲು ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ನೇರ-ಫೈರ್‌ರಾಕೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. SMAW ಮತ್ತು AT೪ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನರಹಿತ ರಾಕೆಟ್‌ಗಳು ಆರ್ಮರ್‌ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ರಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು (ಉದಾ: ಬಂಕರ್‌ಗಳು) ೫೦೦ ಮೀಟರ್‌ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯವರೆಗೆ ನಾಶ ಮಾಡುತ್ತವೆ. FGM-೧೪೮ ಜಾವೆಲಿನ್ ಮತ್ತು BGM-೭೧ TOW ಆಂಟಿ-ಟ್ಯಾಂಕ್ ಗೈಡೆಡ್‌ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳು. ಜಾವೆಲಿನ್ ಹೆವಿ ಮುಖಾಮುಖಿ ಆರ್ಮರ್ಅನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಮೇಲಿನಿಂದ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಜಾವೆಲಿನ್ ಮತ್ತು TOW ತುಂಬ ಭಾರದ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ೨,೦೦೦ ಮೀಟರ್‌ವರೆಗೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಇವು ಕಾಲಾಳುಪಡೆಗೆ ಆರ್ಮರ್ ವಿರುದ್ಧ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ===ವಾಹನಗಳು=== [[File:Hmmwv outline.gif|thumb|right|250px|HMMWV]] ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯವು ತನ್ನ ಸೇನಾ ಆಯವ್ಯಯದ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ವಾಹನಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಖರ್ಚು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸೈನ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾಹನ ಎಂದರೆ ಹೈ ಮೊಬಿಲಿಟಿ ಮಲ್ಟಿಪರ್ಪಸ್ ವೀಲ್ಡ್ ವೆಹಿಕಲ್ (HMMWV), ಇದು ಕಾರ್ಗೋ/ಟ್ರೂಪ್‌ಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸಲು, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ರ್ಮ್ ಆಗಿ ಮತ್ತು ಅಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಆಗಿ, ಹೀಗೆ ವಿವಿಧ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/wheeled/hmmwv.html HMMWV], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಸೈನ್ಯವು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಯುದ್ಧ ಬೆಂಬಲ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ರೀತಿಯದು ಎಂದರೆ HEMTT ವಾಹನಗಳ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. M೧A೨ ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್ ಸೈನ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಯುದ್ಧ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/tracked/abrams.html ಅಬ್ರಾಮ್ಸ್], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> M೨A೩ ಬ್ರಾಡ್ಲಿ ಯು ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್‌ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ಹೋರಾಟದ ವಾಹನ ವಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/tracked/bradley.html ಬ್ರಾಡ್ಲಿ ], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಬೇರೆ ವಾಹನಗಳು ಎಂದರೆM೩A೩ ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ಹೋರಾಟದ ವಾಹನ, ಸ್ಟ್ರೈಕರ್,<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/wheeled/stryker.html ಸ್ಟ್ರೈಕರ್ ], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಮತ್ತು M೧೧೩ ಆರ್ಮರ್‌ಡ್ ಸಿಬ್ಭಂದಿ ವಾಹನ,<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/tracked/m113.html M113], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಮತ್ತು ಬಹುರೀತಿಯಮೈನ್ ರೆಸಿಸ್ಟಂಟ್ ಅಂಬುಶ್ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಟೆಡ್ (MRAP) ವಾಹನಗಳು. ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯದ ಪ್ರಧಾನ ಆರ್ಟಿಲರಿ ಶಸ್ತ್ರಗಳು ಎಂದರೆ M೧೦೯A೬ ಪಲಡಿನ್ ಸೆಲ್ಫ್-ಪ್ರೊಫೆಲ್ಡ್ ಹೊವಿಟ್ಜರ್ <ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/indirect/paladin.html ಪಲಡಿನ್ ], Army.mil</ref> ಮತ್ತು M೨೭೦ ಮಲ್ಟಿಪಲ್ ಲಾಂಚ್ ರಾಕೆಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (MLRS),<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/indirect/mlrs.html MLRS], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಈ ಎರಡನ್ನೂ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಡ್‌ ವೇದಿಕೆ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಿರಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇವನ್ನು ಮತ್ತು ಹೆವಿ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಘಟಕಗಳಿಗೆ ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ಕೆಲವು ನಿಗದಿತ-ವಿಂಗ್ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು, ಇವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ರೋಟರಿ- ವಿಂಗ್ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅವು ಹೀಗಿವೆ AH-೬೪ ಅಪೇಕ್ ದಾಳಿ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್,<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/aircraft/apache.html ಅಪಚೆ], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> OH-೫೮D ಕಿಯೊವ ವಾರಿಯರ್ ಆರ್ಮ್‌ಡ್-ಸ್ಥಳಾನ್ವೇಷಣೆ/ಹಗುರು ದಾಳಿಯ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್,<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/aircraft/kiowa.html ಕಿಯೊವ], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> UH-೬೦ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹಾಕ್ ಯುಟಿಲಿಟಿ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್,<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/aircraft/blackhawk.html ಬ್ಲಾಕ್‌ಹಾಕ್], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ಮತ್ತು CH-೪೭ ಚಿನೂಕ್ ಹೆವಿ -ಲಿಫ್ಟ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್.<ref>[http://www.army.mil/factfiles/equipment/aircraft/chinook.html ಚಿನೂಕ್ ], ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಫೈಲ್ಸ್</ref> ===ಸಮವಸ್ತ್ರಗಳು=== [[File:Army Combat Uniform.jpg|thumb|right|ACU- ಧರಿಸಿರುವ ಇಬ್ಬರು ಸೈನಿಕರು, ಜೊತೆಗೆ ACU- ವಿನ್ಯಾಸದ ಪೆಟ್ರೊಲ್ ಕ್ಯಾಪ್ (ಎಡ)ಮತ್ತು ಬೂನೀ ಹ್ಯಾಟ್ (ಬಲ.]] {{Main|Uniforms of the United States Army}} ಸೇನಾ ಯುದ್ಧ ಸಮವಸ್ತ್ರ (ACU)ವು ಡಿಜಿಟಲ್ ಛದ್ಮವೇಶದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾಡು, ಮರುಭೂಮಿ ಹಾಗೂ ನಗರ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಸದ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತ "ಮಲ್ಟಿಕಾಮ್ " ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿರುವ ಅಗ್ನಿನಿರೋಧಕ ACUಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು.<ref>{{cite web |first= C. |last= Lopez |url= http://www.army.mil/-news/2010/02/20/34738-soldiers-to-get-new-cammo-pattern-for-wear-in-afghanistan/?ref=news-home-title0 |title= Soldiers to get new cammo pattern for wear in Afghanistan|work=US Army |publisher=US Army |date= 20 February 2010 |accessdate= 22 February 2010}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌ ಗ್ಯಾರಿಸನ್ ಸೇವಾ ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಆರ್ಮಿ ಗ್ರೀನ್ಸ್ ಅಥವಾ ಕ್ಲಾಸ್-As ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಅಧಿಕಾರಿಗಳೂ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಎನ್‌ಲಿಸ್ಟ್ ಆದ ಅಂದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾದ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದನ್ನು ೧೯೫೬ರಲ್ಲಿ ಆಲಿವ್ ಡ್ರಾಬ್(OD)ಸಮವಸ್ತ್ರದ ಬದಲಿಗೆ ಆರಂಭಿಸಿಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಕಾಕಿ (ಮತ್ತು ಟ್ಯಾನ್ ವರ್ಸೆಸ್ಟ್ ಅಥವಾ TW) ಸಮವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ೧೯೫೦ರಿಂದ ೧೯೮೫ರ ನಡುವೆ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆರ್ಮಿ ಬ್ಲ್ಯೂ ಸಮವಸ್ತ್ರವು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಈಗ ಅದು ಸೈನ್ಯದ ಫಾರ್ಮಲ್ ಡ್ರೆಸ್ ಸಮವಸ್ತ್ರವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ ಇದರ ಬದಲಿಗೆ ಆರ್ಮಿ ಗ್ರೀನ್ ಮತ್ತು ಆರ್ಮಿ ವೈಟ್ (ಆರ್ಮಿ ಗ್ರೀನ್ ಸಮವಸ್ತ್ರದ ಹಾಗೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಉಷ್ಣವಲಯಕ್ಕೆ ಪೋಸ್ಟಿಂಗ್ ಆದಾಗ ಧರಿಸಲಾಗುವುದು) ಸಮವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು ಇವು ಹೊಸ ಸೈನ್ಯ ಸೇವಾ ಸಮವಸ್ತ್ರವಗಲಿವೆ. ಇವು ಗ್ಯಾರಿಸನ್ ಸಮವಸ್ತ್ರ (ಬಿಳಿಯ ಅಂಗಿ ಮತ್ತು ಟೈ ಜೊತೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡಾಗ)ವಾಗಿ ಮತ್ತು ಒಂದು ಡ್ರೆಸ್ ಸಮವಸ್ತ್ರವಾಗಿ ((ಬಿಳಿಯ ಅಂಗಿ ಮತ್ತು ಪರೇಡ್‌ಗಾಗಿ ನೆಕ್‌ ಟೈ ಜೊತೆ ಅಥವಾ ಆರು ಗಂಟೆ ನಂತರ ಬೋ ಟೈ ಜೊತೆ ಅಥವಾ ಬ್ಯಾಕ್ ಟೈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡಾಗ), ಎರಡೂ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಚಪ್ಪಟೆದುಂಡು ಟೋಪಿ ಅಥವಾ ಬೆರೆಟ್‌ ಅನ್ನು ಹೊಸ ACU ಗ್ಯಾರಿಸನ್ ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ನಾನ್‌-ಸೆರಮೋನಿಯಲ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಆರ್ಮಿ ಸೇವಾ ಸಮವಸ್ತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಧರಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲಾಗುವುದು. ಆರ್ಮಿ ಬ್ಲ್ಯೂ ಸರ್ವಿಸ್ ಕ್ಯಾಪ್ ಅನ್ನು ಮೊದಲು ಎಲ್ಲ ಎನ್‌ಲಿಸ್ಟೆಡ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೂ ಧರಿಸಲು ಆಸ್ಪದ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ CPL ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಅಧಿಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಕಮಾಂಡರ್ ಅವರ ವಿವೇಚನೆ ಮೇರೆಗೆ ಧರಿಸಲು ಆಸ್ಪದವಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಾಕವಚ (ಆರ್ಮರ್)ವು ಸುಧಾರಿತ ಔಟರ್ ಟ್ಯಾಕ್ಟಿಕಲ್ ವೆಸ್ಟ್ ಮತ್ತು MICH TC-೨೦೦೦ ಯುದ್ಧ ಹೆಲ್ಮೆಟ್ ಆಗಿದೆ. ===ಡೇರೆಗಳು (ಟೆಂಟ್‌ಗಳು)=== {{Main|Tent}} [[File:DRASH Maintenance Facility in Iraq.jpg|thumb|ಇರಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು DRASH ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ.]] ಸೈನ್ಯವು ನಿಯೋಜನೆಯ ಮೇಲೆ ಇದ್ದಾಗ ಅವರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಅನೇಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಲು ಅತ್ಯಧಿಕವಾಗಿ ಡೇರೆಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಯುಎಸ್ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯು ಡೇರೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಡೇರೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟತೆಗಳ ಕುರಿತು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ಡೇರೆ ಎಂದರೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಬ್ಯಾರಕ್‌ಗಳು (ಮಲಗುವ ಕ್ವಾರ್ಟ್‌ರ್ಸ್), DFAC ಕಟ್ಟಡಗಳು (ಊಟಮಾಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು), ಮುಂದಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ನೆಲೆಗಳು (FOBs), ಆಫ್ಟರ್ ಆಕ್ಞನ್ ರಿವ್ಯೂ (AAR), ಕುಶಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಕೇಂದ್ರಗಳು (TOC), ನೈತಿಕತೆ, ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಮನೋರಂಜನಾ (MWR) ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಚೆಕ್‌ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳು. ಜೊತೆಗೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಈ ಡೇರೆಗಳನ್ನು ನಾಟಿಕ್ ಸೋಲ್ಜರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಸೆಂಟರ್ ನ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿ, ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡಲಾಗುವುದು. ಯುಎಸ್ DoDಯು ಪ್ರಸ್ತುತ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಚಲಿತ ಸೇನಾ ವಿನ್ಯಾಸವೆಂದರೆ TEMPER ಡೇರೆ. TEMPER ಇದು ಟೆಂಟ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪಾಂಡೇಬಲ್ ಮಾಡ್ಯುಲರ್ ಪೆರ್ಸೊನೆಲ್ (Tent Expandable Modular PERsonnel)ನ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತರೂಪ. ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ಹೆಚ್ಚು ಆಧುನಿಕ ಡೇರೆ, ಡಿಪ್ಲಾಯಬಲ್ ರ್ಯಾಪಿಡ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಶಲ್ಟರ್ ಅಥವಾ DRASH ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಬೇಗನೆ ಜೋಡಿಸಬಲ್ಲ ಡೇರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದೆ. ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ, DRASH ಸೈನ್ಯದ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌ ಇಂಟಗ್ರೇಟೆಡ್ ಕಮಾಂಡ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ನ ಒಂದು ಭಾಗವಾಯಿತು.<ref name="SICPS">[http://www.upi.com/Business_News/Security-Industry/2008/06/18/NG-DHS-Technologies-to-support-SICPSTMSS/UPI-57811213812923/ NG, DHS ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಟು ಸಪೋರ್ಟ್‌ SICPS/TMSS] ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರೆಸ್‌ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್</ref> ==ಶಾಖೆ ಸ್ಥಾಪನೆ == ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ೧೭೭೫, ಜೂನ್‌ ೧೪ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಯುಕ್ತ ಕಾಲನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಿಕ್ಕೆ ರೈಫಲ್‌ಮನ್‌‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಲುವುದನ್ನು ಅಧಿಕೃತಗೊಳಿಸಿತು. ===ಮೂಲ ಶಾಖೆಗಳು=== *'''ಕಾಲಾಳುಪಡೆ, ೧೪ ಜೂನ್, ೧೭೭೫''' ರೈಫಲ್‌ಮನ್‌ಗಳ ಹತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಒಂದು ನಿರ್ಣಯದ ಮೂಲಕ ೧೪ ಜೂನ್ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತಗೊಳಿಸಿತು. ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ರೆಜಿಮೆಂಟ್, ೩ನೇ ಕಾಲಾಳುಪಡೆ ರೆಜಿಮೆಂಟ್, ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೊದಲ ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಆಗಿ ೩ ಜೂನ್ ೧೭೮೪ರಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಯಿತು. *'''ಅಡ್ಜಟಂಟ್ ಜನರಲ್'ರ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫''' ಅಡ್ಜಟಂಟ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಗಿನಿಂದಲೂ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಅದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಅಡ್ಜಟಂಟ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಇಲಾಖೆಯು ಆ ಹೆಸರಿನಿಂದ ೩ ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೮೧೨ರ ಕಾಯಿದೆಯಿಂದ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಅಡ್ಜಟಂಟ್ ಜನರಲ್'ರ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಯಿತು. *'''ಇಂಜಿನಿಯರ್‌‌‌ಗಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ( ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್), ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫''' ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು" ಸೈನ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್"ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿದೆ. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌‌‌ಗಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ೧೧ ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೭೮೯ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತಗೊಳಿಸಿದೆ. ಇಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ೧೬ ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೮೦೨ರಂದು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿದೆ. ಆಗ ಅದ್ಯಕ್ಷರಿಗೆ, " ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲು ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು... ಆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ … ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ವೆಸ್ಟ್ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸೇನಾ ಅಕಾಡೆಮಿಯನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಲಾಯಿತು." ಭೌಗೋಳಿಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಲಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಅನ್ನು, ೪ ಜುಲೈ ೧೮೩೮ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಜೊತೆ ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೮೬೩ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. *'''ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ (ಫೈನಾನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ), ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫'''. ಜೂನ್ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದ ಮೊದಲಿನ ಹಳೆಯ ವೇತನ ಇಲಾಖೆಯ ನಂತರ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಜುಲೈ ೧೯೨೦ರ ಕಾಯಿದೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದು ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಯಿತು. *'''ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫''' ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ಮೂಲತಃ ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ಮಾಸ್ಟರ್ ಇಲಾಖೆ ಎಂದು ರಚಿತಗೊಂಡಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ೧೬ ಜೂನ್ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಸೇರಿಸುವಿಕೆ, ತೆಗೆದುಹಾಕುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಬದಲಾವಣೆಗಳು ನಡೆದು, ಅದರ ಮೂಲ ಪೂರೈಕೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಬೆಂಬಲ ಕಾರ್ಯಗಳು ಹಾಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆದಿವೆ. *'''ಫೀಲ್ಡ್ ಆರ್ಟಿಲರಿ, ೧೭ ನವೆಂಬರ್ ೧೭೭೫''' ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಹೆನ್ರಿ ನಾಕ್ಸ್ ಅವರನ್ನು "ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಆರ್ಟಿಲರಿಯ ಕರ್ನಲ್ " ಎಂದು ೧೭ ನವೆಂಬರ್ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವಾನುಮತದಿಂದ ಚುನಾಯಿಸಿತು. ರೆಜಿಮೆಂಟ್ ಜನವರಿ ೧, ೧೭೭೬ರಲ್ಲಿ ಸೇವೆಗೆ ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು. *'''ಆರ್ಮರ್, ೧೨ ಜೂನ್ ೧೭೭೬''' ಆರ್ಮರ್ ಶಾಖೆಯ ಹುಟ್ಟು ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ (ಮೋಟಾರುವಾಹನಗಳ ಪಡೆ)ಯಲ್ಲಿದೆ. ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೭೭೬ರ ನಿರ್ಣಯದ ಪ್ರಕಾರ ಒಂದು ಕ್ಯಾವಲ್ರಿ ರೆಜಿಮೆಂಟಿಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ನಿರ್ಣಯದ ನಂತರ ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಮೌಂಟೆಡ್ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತಾದರೂ, ಮೊದಲಿನಿಂದ ನಿರಂತರ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿರುವುದು ಎಂದರೆ ೧೮೮೩ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಡ್ರಾಗೂನ್ಸ್ ರೆಜಿಮೆಂಟ್. ಟ್ಯಾಂಕ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ೫ ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೯೧೮ರಂದು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಆರ್ಮರ್ಡ್ ಪಡೆಯನ್ನು ೧೦ ಜುಲೈ ೧೯೪೦ರಂದು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆರ್ಮರ್ ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯದ ಶಾಶ್ವತ ಶಾಖೆಯಾಯಿತು. *'''ಸೈನಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಶಸ್ತ್ರಗಳ ಖಾತೆ (ಆರ್ಡನನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್), ೧೪ ಮೇ ೧೮೧೨''' ಆರ್ಡನನ್ಸ್ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ೧೪ ಮೇ ೧೮೧೨ರ ಕಾಯಿದೆ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸೈನಿಕ ಶಸ್ತ್ರ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಯುದ್ಧದ ಮಂಡಳಿ ಮತ್ತು ಆರ್ಡನನ್ಸ್ನ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆರ್ಡನನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸನಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸಮಯದಿಂದಲೂ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪಾಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈಗಿನ ಅದರ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಅರ್ಡನನ್ಸ್ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಸಾಮಗ್ರಿ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. *'''ಸಿಗ್ನಲ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೨೧ ಜೂನ್ ೧೮೬೦''' ಸಿಗ್ನಲ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ೩ ಮಾರ್ಚ್‌, ೧೮೬೩ರ ಕಾಯಿದೆ ಪ್ರಕಾರ ಸೈನ್ಯದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಅನುಮೋದಿಸಲಾಯಿತು. ಸಿಗ್ನಲ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ೨೧ ಜೂನ್ ೧೮೬೦ರಿಂದಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು. ಆಗ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಸಿಗ್ನಲ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ನೇಮಕಾತಿಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತ್ತು.ಯುದ್ಧ ಇಲಾಖೆ ಆದೇಶವೊಂದು ಕೆಳಗಿನಂತೆ ನಿರ್ದೇಶ ನೀಡಿತ್ತು : "ಸಿಗ್ನಲ್ ಇಲಾಖೆ-ಸಹಾಯಕ ಸರ್ಜನ್ ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಜೆ ಮಿಯರ್ ಅವರು ಮೂಲ ಖಾಲಿಹುದ್ದೆಯನ್ನು ತುಂಬಲು ಸಿಗ್ನಲ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ, ಅವರ ಶ್ರೇಣಿಯು ಮೇಜರ್‌ ಶ್ರೇಣಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ, ೨೭ ಜೂನ್ ೧೮೬೦]" *'''ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ (ಕೆಮಿಕಲ್) ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೨೮ ಜೂನ್ ೧೯೧೮''' ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಯುದ್ಧರಂಗ ಸೇವೆಯನ್ನು ೨೮ ಜೂನ್ ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗಿನವರೆಗೆ ಐದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಹೋಗಿದ್ದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅದನ್ನು ೧೯೨೦ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆ ಪ್ರಕಾರ ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯದ ಶಾಶ್ವತ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ೧೯೪೫ರಲ್ಲಿ, ಅದನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. *'''ಸೇನಾ ಪೊಲೀಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೨೬ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೪೧''' ಒಂದು ಪ್ರೊವೊಸ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ l ಜನರಲ್ 'ರ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ಸೇನಾ ಪೊಲೀಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ೧೯೪೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು, ನಾಗರಿಕ/ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಸಮಯ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಸಮರ I ಅನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಪ್ರೊವೊಸ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ ಜನರಲ್ ಎಂದು ನಿಯಮಿತ ನೇಮಕಾತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ರಚನೆಯಾದ ಸೇನಾ ಪೊಲೀಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಇರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ "ಪ್ರೊವೊಸ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್" ಜನವರಿ ೧೭೭೬ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಇದ್ದುದ್ದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು, ಮತ್ತು "ಪ್ರೊವೊಸ್ಟ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್" ೧೭೭೮ರ ಸುಮಾರಿಗೇ ಇತ್ತು. *'''ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೩೧ ಜುಲೈ ೧೯೪೨''' ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ವಿಶ್ವ ಸಮರ I ರೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು, ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ಮಾಸ್ಟರ್ ಜನರಲ್ ಅವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದ್ದಿತು. ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ಅದರ ಇಂದಿನ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿದ್ದು ೩೧ ಜುಲೈ ೧೯೪೨ರಂದು. ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರ್ಯಾಲಯವು ಫೋರ್ಟ್‌ ಯುಸ್ಟಿಸ್‌, ವಿಎ,ಯಲ್ಲಿ "ಸೂಪರ್‌ಹೆಡ್ ಆಫ್ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್" ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಜನರಲ್ ಬ್ರೈನ್ ಆರ್ ಲೇಯರ್ ಅವರ ಕಮಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. *'''ಸೇನಾ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೧ ಜುಲೈ, ೧೯೬೨''' ಬೇಹುಗಾರಿಕೆಯು ಯುದ್ಧದ ಹಾಗೂ ಶಾಂತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಮೊದಲು, ಸೇನಾ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ ಶಾಖೆಗಳ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಂದ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ವಿವಿಧ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ವರ್ಷ ಬಾದ್ಯತೆ ಇರುವ ಟೂರ್‌ ಆಫಿಸರ್‌ಗಳು, ಒಬ್ಬರು ಟೂರ್-ಲೆವಿ ಮತ್ತು ತಜ್ಞತೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿರುವ ನಿಯಮಿತ ಸೇನಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಕುಶಲ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆಯ ಸೈನ್ಯದ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು, ಒಂದು ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆದೇಶ ಸಂಖ್ಯೆ ೩೮, ೩ ಜುಲೈ ೧೯೬೨ರ ಪ್ರಕಾರ ಜುಲೈ ೧೯೬೨ರಿಂದ ಜಾರಿಯಾಗುವಂತೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಜುಲೈ ೧, ೧೯೬೭ರಲ್ಲಿ ಈ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸೇನಾ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಎಂದು ಪುನಾರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. *'''ವಾಯು ರಕ್ಷಣಾ ಆರ್ಟಿಲರಿ, ೨೦ ಜೂನ್ ೧೯೬೮.''' ಫೀಲ್ಡ್ ಆರ್ಟಿಲರಿಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿ ಮತ್ತು ಒಂದು ಮೂಲಭೂತ ಶಾಖೆಯ ಹಾಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆದೇಶ ೨೫, ೧೪ ಜೂನ್ ೧೯೬೮ರ ಪ್ರಕಾರ ೨೦ ಜೂನ್ ೧೯೬೮ರಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. *'''ವಾಯುದಳ, ೧೨ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೮೩''' ಯುಎಸ್ ವಾಯುಪಡೆಯನ್ನು ೧೯೪೭ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸೇವೆಯನ್ನಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ, ಸೈನ್ಯ ಅಂದೆ ಭೂಸೈನ್ಯವು ಸ್ವಂತ ವಾಯುದಳ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು (ಹಗುರು ವಿಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ರೋಟರಿ ವಿಂಗ್ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು) ಭೂ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸ ತೊಡಗಿತು. ಕೊರಿಯಾ ಯುದ್ಧವು ಈ ಚಾಲನೆಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಚೋದನೆ ನೀಡಿತು, ಮತ್ತು ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಇದು ಫಲಸಾಧನೆ ಕಂಡಿತು. ಆಗ ಸೈನ್ಯ ವಾಯುದಳ ಘಟಕಗಳು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಮಿಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳಾನ್ವೇಷಣೆ, ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಫೈರ್ ಬೆಂಬಲವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹಲವು ರೀತಿಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದವು. ವಿಯೆಟ್ನಾಂನಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ, ಟ್ಯಾಂಕ್‌ ವಿನಾಶಕಗಳ ಹಾಗೆ ಸಶಸ್ತ್ರ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್‌ಗಳ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಸೈನ್ಯ ನೀತಿ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಯುದಳದ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು, ವಾಯುದಳವು ೧೨ ಏಪ್ರಿಲ್, ೧೯೮೩ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯದ ಸಂಯೋಜಿತ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತಂಡದ ಪೂರ್ಣಪ್ರಮಾಣದ ಸದಸ್ಯವಾಗಿಸಲಾಯಿತು. *'''ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳು, ೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೮೭''' ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳ ಘಟಕವನ್ನು ೧೧ ಜೂನ್ ೧೯೫೨ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗ ೧೦ನೇ ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಕರೋಲಿನಾ ದ ಫೋರ್ಟ್‌ ಬ್ರ್ಯಾಗ್ನಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳ ಪ್ರಮುಖ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ೧೯೬೦ರಲ್ಲಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಆಗ ನಿಯಮಿತ ಸೈನ್ಯ, ಮೀಸಲು ಸೈನ್ಯ, ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾರ್ಡ್ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಹದಿನೆಂಟು ಗುಪುಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊಸದಾಗಿ ಒತ್ತು ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ, ವಿಶೇಷ ಪಡೆಗಳ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸೈನ್ಯದ ಮೂಲ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆದೇಶಗಳು ಸಂಖ್ಯೆ ೩೫, ೧೯ ಜೂನ್ ೧೯೮೭ರ ಪ್ರಕಾರ ೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೮೭ರಿಂದ ಜಾರಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. *'''ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೧೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೫೫ (ವಿಶೇಷ ಶಾಖೆ); ೧೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೬ (ಮೂಲ ಶಾಖೆ )''' ಸೈನ್ಯ ಮೀಸಲು ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ /ಸೇನ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ೧೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೫೫ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ನಾಗರಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಶಾಖೆಯನ್ನು ೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೫೫ರಲ್ಲಿ ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಅದು ಕಮಾಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುವ ತನ್ನ ಮಿಶನ್‌ ಅನ್ನು ವಿಶಾಲ ಶ್ರೇಣಿಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ಇವು ಅತಿಥಿ-ಆತಿಥೇಯ ಸಂಬಂಧಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಆಕ್ರಮಿತ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ, ಶಾಸನಾತ್ಮಕ, ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ವಿಚಾರಗಳವರೆಗೆ ಅನೇಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ೧೨ ಜನವರಿ ೨೦೦೭ರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆದೇಶ ೨೯ದ ಪ್ರಕಾರ ಇದನ್ನು ಮೂಲ ಶಾಖೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. *'''ಮಾನಸಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು, ೧೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೬''' ಇದೊಂದು ಮೂಲ ಶಾಖೆಯಾಗಿ ೧೨ ಜನವರಿ ೨೦೦೭ರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆದೇಶ ೩೦ರ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. ಒಂದು TBD ದಿನಾಂಕದಲ್ಲಿ ಇದರ ಹೆಸರನ್ನು ಸೇನಾ ಮಾಹಿತಿ ಬೆಂಬಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಎಂದು ಬದಲಿಸಲಾಗುವುದು. *'''ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್, ೧ ಜನವರಿ ೨೦೦೮''' ೨೭ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೭ರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆದೇಶದ ೬ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. ಇದು ಬಹುಮುಖಿ-ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಮೇಲಿನ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಆರ್ಡನನ್ಸ್, ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ಮಾಸ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ನಿಂದ ರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ===ವಿಶೇಷ ಶಾಖೆಗಳು === *'''ಸೈನ್ಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆ, ೨೭ ಜುಲೈ ೧೭೭೫''' ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಪ್ರ್ಸ್‌ನ ಸ್ಥಾಪನೆಯು ೨೭ ಜುಲೈ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಆಗಿದೆ. ಆಗ ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸೇನಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯನ್ನು "ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರು (ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಜನರಲ್) ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ವೈದ್ಯ"ರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿತ್ತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ೧೮೧೮ರವರೆಗೆ ಸೈನ್ಯದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಘಟನೆಯೊಂದನ್ನು ಕೇವಲ ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ತುರ್ತುಸ್ಥಿತಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವೇ ಒದಗಿಸಿತ್ತು. ೧೮೧೮ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಾಶ್ವತ ಮತ್ತು ನಿರಂತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೫೦ರ ಸೇನಾ ಸಂಘಟನೆ ಕಾಯಿದೆಯು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಸೇನಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. ಜೂನ್ ೧೯೬೮ರಲ್ಲಿ, ಸೇನಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ಸೇನಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆಯಾಗಿ ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆಯು ಕೆಳಗಿನ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: : :*'''ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೨೭ ಜುಲೈ ೧೭೭೫''' :*'''ಸೇನಾ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೦೧''' :*'''ದಂತವೈದ್ಯ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೩ ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೯೧೧''' :*'''ಪಶುವಯದ್ಯಕೀಯ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೩ ಜೂನ್ ೧೯೧೬''' :*'''ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೩೦ ಜೂನ್ ೧೯೧೭''' :*'''ಸೇನಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಜ್ಞತೆ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೧೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೪೭''' *'''ಚ್ಯಾಪ್ಲಿನ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, ೨೯ ಜುಲೈ ೧೭೭೫''' ಚ್ಯಾಪ್ಲಿನ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ನ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಹುಟ್ಟು ಕಾಂಟಿನೆಂಟಲ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ೨೯ ಜುಲೈ ೧೭೭೫ರಂದು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ನಿರ್ಣಯದಲ್ಲಿದೆ., ಅದು ಚ್ಯಾಪ್ಲಿನ್ ಗಳಿಗೆ ವೇತನದ ಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸಿತು. ಚ್ಯಾಪ್ಲಿನ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ೧೯೨೦ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾಯಿದೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುಹಾಖಲಾಗಿದೆ. *'''ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ವಕೀಲ ಜನರಲ್'ರ ಕಾರ್ಪ್ಸ್, (ಜಜ್‌ [[ಅಡ್ವೊಕೇಟ್]] ಜನರಲ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್) ೨೯ ಜುಲೈ ೧೭೭೫''' ಸೈನ್ಯದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ವಕೀಲ ಜನರಲ್'ರ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ೨೯ ಜುಲೈ ೧೭೭೫ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಮೆರಿಕಾದ ಸೇನಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಮಾಂತರವಾಗಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ವಕೀಲ ಜನರಲ್'ರ ಇಲಾಖೆಯನ್ನು ಅದೇ ಹೆಸರಿನಿಂದ ೧೮೮೪ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅದರ ಸದ್ಯದ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಎಂಬ ಹುದ್ದೆಯು ೧೯೪೮ರಿಂದ ಜಾರಿಗೊಂಡಿದೆ. ==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ== {{Portal box|United States Army|Military of the United States}} * ಅಮೆರಿಕಾದ ಸೈನ್ಯ ನೇಮಕಾತಿಗೆ(ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ ಗಳು) * ತುಲನಾತ್ಮಕ ಸೇನಾ ಶ್ರೇಣಿಗಳು/ರ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು * JROTC * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಸೇನಾ ಇತಿಹಾಸ ಘಟನೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಸೇನಾ ಸಂಘಟನೆಗಳು * ROTC * ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪಡೆಗಳು * ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯದ ಪರಿವರ್ತನೆ * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ವಾಯು ರಕ್ಷಣೆ * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಮೂಲ ತರಬೇತಿ * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಶಾಖಾ ಲಾಂಛನಗಳು * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಜಜ್‌ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್'ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಚ್ಯಾಪ್ಲಿನ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ * ಸೇನ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಕೇಂದ್ರ (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆರ್ಮಿ ಸೆಂಟರ್ ಆಫ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಹಿಸ್ಟರಿ) * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೇನಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆ * ಯು.ಎಸ್‌. ಸೈನ್ಯ ಸೈನಿಕರ ಸಿದ್ಧಾಂತ * ಯು.ಎಸ್‌. ವಿಶೇಷ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಪಡೆಗಳು * ವೆಹಿಕಲ್ ಮಾರ್ಕಿಂಗ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮಿಲಿಟರಿ ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist|2}} * ಕ್ರ್ಯಾಗ್, ಡಾನ್, ಎಡ್, ಸಾಜೆಂಟ್. ಮೇಜರ್, ಯುಎಸ್‌ಎ (ನಿವೃತ್ತ). '' ದಿ ಗೈಡ್ ಟು ಮಿಲಿಟರಿ ಇನ್ಸಲೇಶನ್ಸ್, '', ಸ್ಟಾಕ್‌ಪೋಲ್ ಬುಕ್ಸ್, ಹ್ಯಾರಿಸ್‌ಬರ್ಗ್‌, ೧೯೮೩ * [http://memory.loc.gov/cgi-bin/ampage?collId=lljc&amp;fileName=027/lljc027.db&amp;recNum=166&amp;itemLink=r%3Fammem%2Fhlaw%3A@field%28DOCID%2B@lit%28jc0271%29%29%230270001&amp;linkText=1 ಎ ಸೆಂಚುರಿ ಆಫ್ ದಿ ಲಾಮೇಕಿಂಗ್ ಫಾರ್ ಎ ನ್ಯೂ ನೇಶನ್ : ಯು.ಎಸ್‌. ಕಾಂಗ್ರೆಸನಲ್ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಡಿಬೇಟ್ಸ್ ], ೧೭೭೪–೧೮೭೫. ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{Sister project links|United States Army}} *[http://www.army.mil/ Army.mil] – ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ *[http://www.goarmy.com/ GoArmy.com] – ಅಫಿಶಿಯಲ್ ನೇಮಕಾತಿ ಸೈಟ್ *[http://www.americasarmy.com/ ಅಮೆರಿಕದ ಸೈನ್ಯ ] – ಅಧಿಕೃತ ಸೈನ್ಯ ಗೇಮ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಸೈಟ್ *[http://archon.mohistory.org/controlcard.php?id=945&amp;q=army Army Collection -- ಮಿಸೌರಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110501074956/http://archon.mohistory.org/controlcard.php?id=945&q=army |date=1 ಮೇ 2011 }} *[http://www.history.army.mil/reference/Finding%20Aids/research.htm ಫೈಂಡಿಗ್ ಏಡ್ಸ್ ಫಾರ್ ರಿಸರ್ಚಿಂಗ್ ದಿ ಯುಎಸ್ ಆರ್ಮಿ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101109163940/http://www.history.army.mil/reference/Finding%20Aids/research.htm |date=9 ನವೆಂಬರ್ 2010 }} (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆರ್ಮಿ ಸೆಂಟರ್ ಆಫ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಹಿಸ್ಟರಿಯಿಂದ ಸಂಪಾದಿತ ) {{ACMH|url=http://www.history.army.mil/html/faq/branches.html|article=Army Birthdays}} {{US Army navbox}} {{United States armed forces}} {{United States topics}} {{Use dmy dates|date=August 2010}} [[ವರ್ಗ:ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯ]] [[ವರ್ಗ:ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಮವಸ್ತ್ರ ಸೇವೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸೇನಾ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮೇಶನ್ಸ್ 1775ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತ]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]] lb9kfkvipb9x1lb4zrypn2ig4no17qz 0 27026 1306719 1292901 2025-06-16T11:58:14Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306719 wikitext text/x-wiki ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ{{Infobox Person | name = ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ | image = Andrew Carnegie, three-quarter length portrait, seated, facing slightly left, 1913-crop.jpg | caption = 1913 ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ | birth_date = {{birth date|1835|11|25|mf=y}} | birth_place = [[ಡನ್ಫರ್ಮ್ ಲೈನ್]], [[ಫೈಫ್]], [[ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್]], [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್]] | death_date = {{Death date and age|1919|8|11|1835|11|25|mf=y}} | death_place = ಶಾಡೋ ಬ್ರೂಕ್<br />[[ಲೆನಾಕ್ಸ್, ಮೆಸ್ಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್|ಲೆನಾಕ್ಸ್]], [[ಮೆಸ್ಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್]], ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ | occupation = ಉಕ್ಕು ಕೈಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಉದ್ಯಮಿ, ಜನೋಪಕಾರಿ | death_cause = [[ಶ್ವಾಸಕೋಶ ನ್ಯುಮೋನಿಯಾ]] | spouse = [[ಲೂಯಿಸ್ ವೈಟ್ ಫೀಲ್ಡ್]] | children = [[ಮಾರ್ಗರೇಟ್ ಕಾರ್ನಿಗೀ ಮಿಲ್ಲರ್]] | networth = {{profit}} 2007 ಕ್ಕೆ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಂತೆ '''298.3 ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್''' ಪ್ರಖ್ಯಾತ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ ಫೋರ್ಬ್ಸ್ ನ 2008ರ ಫೆಬ್ರವರಿ ತಿಂಗಳಿನ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಕಾರ. | website = | signature = Andrew Carnegie Signature.JPG }}'''''' (ಸರಿಯಾದ ಉಚ್ಚಾರಣೆ ಕಾರ್ನೀಗಿ{{pron-en|kɑrˈneɪɡi}} {{respell|kar|NAY|gee}},/ ಆದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ {{IPA|/ˈkɑrnɨɡi/}} {{respell|KAR|nə-gee}}ಅಥವಾ ಕಾರ್ನೆಗಿ){{IPA|/kɑrˈnɛɡi/}} {{respell|kar|NEG|ee}})<ref name="MacKay p29">ಮೆಕ್‌ಕೇ ''ಲಿಟಲ್ ಬಾಸ್ : ಎ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' ಪು. 29.</ref>) (ನವೆಂಬರ್‌ 25, 1835&nbsp;– 11, ಆಗಸ್ಟ್‌ 1919) ಅವರು ಒಬ್ಬ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ, ವಾಪಾರಿ, ಉದ್ಯಮಿ ಆಗಿದ್ದರು. ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಅವರು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್‌ ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಮಗುವಾಗಿದ್ದಾಗಲೇ ಪೋಷಕರೊಂದಿಗೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದರು. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅವರು ಚಿಕ್ಕವರಿದ್ದಾಗಲೇ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ಕೆಲಸ ಎಂದರೆ ಬಾಬಿನ್ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಗಾರರಾಗಿದ್ದುದು. ನಂತರ ಅವರು ಒಂದು ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಲ್ ಲಾಗರ್ ಆಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಇದಾದನಂತರ ಅವರು ಅವರು ಒಬ್ಬ ಸುದ್ದಿತಲುಪಿಸುವ (ಮೆಸೆಂಜರ್‌) ಹುಡುಗನಾಗಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕ್ರಮೇಣ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ ಕಂಪನಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನ ಶ್ರೇಣಿಗೇರಿದರು. ಅವರು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬಗ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿ ಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅದು ಎಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಎಚ್‌. ಗ್ಯಾರಿ'ಸ್‌ ಫೆಡರಲ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿ ಹಾಗೂ ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಚಿಕ್ಕ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿಲೀನವಾಗಿ ಯು.ಎಸ್‌. ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಇನ್ನಿತರ ವ್ಯಾಪಾರ ವಹಿವಾಟಿನಿಂದ ತಾವು ಗಳಿಸಿದ ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ಅವರು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಹಾಲ್‌ ಕಟ್ಟಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಲೋಕೋಪಕಾರ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಕಡೆ ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಆಫ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌, ಕಾರ್ನೆಗೀ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿ ದತ್ತುನಿಧಿ (ಕಾರ್ನೆಗೀ ಎಂಡೋಮೆಂಟ್ ಫಾರ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಪೀಸ್) ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್ ಆಫ್ ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್, ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮತ್ತು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಅನ್ನೂ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ತಮ್ಮ ಬಹುಭಾಗ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾ,ಬ್ರಿಟನ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ವಿನಿಯೋಗಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ಕಂಪನಿಯ ನಿವೃತ್ತ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪಿಂಚಣಿ ನಿಧಿಗಾಗಿಯೂ ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವರನ್ನು ಜಾನ್‌ ಡಿ ರಾಕ್‌ಫೆಲ್ಲರ್ ನಂತರ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಒಬ್ಬ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ ರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. 1860ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಅವರು ರೈಲುರಸ್ತೆಗಳು, ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ ಸ್ಲೀಪಿಂಗ್ ಕಾರ್‌ಗಳು, ಸೇತುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಯಿಲ್ ಡೆರ್ರಿಕ್ಸ್‌ (ಅಂದರೆ ತೈಲಬಾವಿಗಳಿಂದ ತೈಲವನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತುವ ಸಾಧನಗಳು), ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡತೊಡಗಿದರು. ಅವರು ಅಮೆರಿಕಾದ ಉದ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಯೂರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಾಂಡ್ ಸೇಲ್ಸ್‌ಮನ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತ ಇನ್ನಷ್ಟು ಸಂಪತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಅವರು ಉಕ್ಕಿನ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಹುಭಾಗ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. 1870ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಅದು ಉದ್ಯಮಗಳ ಸರದಾರರಲ್ಲಿ (ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ಸ್ ಆಫ್‌‌ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿ) ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಪ್ರಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿತ್ತು. 1890ರ ಸುಮಾರಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ಲಾಭಗಳಿಸುವ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉದ್ಯಮವಾಗಿತ್ತು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಜೆ.ಪಿ.ಮೋರ್ಗಾನ್‌ಗೆ 480 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಾರಿದರು. ನಂತರ ಮೋರ್ಗಾನ್‌ ಯು.ಎಸ್‌. ಸ್ಟೀಲ್‌ ಅನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ನಂತರದ ಜೀವಿತಾವಧಿಯನ್ನು ಬೃಹತ್‌ ಪ್ರಮಾಣದ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಂರು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು, ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತುನೀಡಿ, ದಾನ-ದತ್ತುನಿಧಿ ನೀಡಿದರು. ಅನೇಕಬಾರಿ ಅವರ ಬದುಕನ್ನು "ಬಡತನದಿಂದ ಸಿರಿತನದೆಡೆಗಿನ " ಒಂದು ನೈಜ ಕಥೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ === [[ಚಿತ್ರ:Birthplace of Andrew Carnegie, Dunfermline.jpg|thumb|left|170px|ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ನಿನಲ್ಲಿರುವ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳ]] '''ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ''' ಅವರು ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್, ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌,, ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ನೇಕಾರರ ಗುಡಿಸಲಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದರು. ಆಗ ಅವರ ಮನೆಯು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನೆಲಮಹಡಿಯ ಅರ್ಧ ಭಾಗವನ್ನು ಪಕ್ಕದ ನೇಕಾರರ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="MacKay pp23-24">ಮೆಕ್‌ಕೇ ''ಲಿಟಲ್ ಬಾಸ್ : ಎ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' ಪುಟಗಳು. 23–24.</ref>{{Missing information|its reference materials and citations|date=February 2010}} ಮುಖ್ಯ ಕೊಠಡಿಯೇ ಅವರ ಲಿವಿಂಗ್ ರೂಂ, ಊಟದ ಕೊಠಡಿ ಮತ್ತು ಮಲಗುವ ಕೊಠಡಿ ಎಲ್ಲವೂ ಆಗಿತ್ತು.<ref name="MacKay pp23-24"/> ಕಾರ್ನಗೀಯವರಿಗೆ ಅವರ ತಂದೆಯ ತಂದೆಯ ಅಂದರೆ ಅಜ್ಜನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="MacKay pp23-24"/> 1836ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಎಡ್ಗರ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಮನೆಗೆ (ರೀಡ್ಸ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌ನ ಎದುರಿಗೆ) ಹೋಯಿತು. ಆಗ ಹೆಚ್ಚು ಭಾರವಾಗಿದ್ದ ಡಮಾಸ್ಕ್‌ ಬಟ್ಟೆಗೆ (ಎರಡೂ ಕಡೆಯೂ ಕಸೂತಿ ಹೆಣಿಗೆಯಿರುವ ಬಟ್ಟೆ) ಅಧಿಕ ಬೇಡಿಕೆ ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಅವರ ತಂದೆ ವಿಲಿಯಂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಲಾಭವಾಗಿದ್ದರಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.<ref name="MacKay pp23-24"/> ತಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ, ಜಾರ್ಜ್‌ ಲಾಡರ್‌‌ರನ್ನು 'ಡಾಡ್‌' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಲಾಡರ್‌ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ [[ರಾಬರ್ಟ್‌ ಬರ್ನ್ಸ್]] ಅವರ ಬರಹಗಳು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ನಾಯಕರುಗಳಾದ ರಾಬರ್ಟ್‌ ದಿ ಬ್ರೂಸ್, ವಿಲಿಯಂ ವ್ಯಾಲೇಸ್ ಮತ್ತು ರಾಬ್ ರೋಯ್ ಇನ್ನಿತರರ ಬರಹಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಕೈಮಗ್ಗದ ನೇಕಾರರಿಗೆ ಅದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಕರ ಸಮಯವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇಶದೆಲ್ಲಡೆ ಹಸಿವೆ ತಾಂಡವವಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ವಿಲಿಯಂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಒಳ್ಳೆಯ ಭವಿಷ್ಯ ದೊರೆಯಬಹುದು ಎಂಬ ಆಶಯದಿಂದ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಲ್ಲೆಗೆನಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾಗೆ 1848ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು.<ref name="MacKay pp37-38">ಮೆಕ್‌ಕೇ ''ಲಿಟಲ್ ಬಾಸ್ : ಎ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' ಪುಟಗಳು. 37–38.</ref> ಹೀಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಲು ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಹಣವನ್ನು ಸಾಲ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಅಲ್ಲೆಗೆನಿಯು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಒಂದು ಬಡಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ತಮ್ಮ 13ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರ 1848ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಿಡಿದ ಮೊದಲನೆಯ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ ಬಾಬಿನ್ ಬಾಯ್ ಆಗಿದ್ದು. ಹತ್ತಿ ಮಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ದಾರದ ಅರಳೆ ಉಂಡೆಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ದಿನಕ್ಕೆ ಹನ್ನೆರಡು ಗಂಟೆಗಳ ಹಾಗೆ ವಾರದಲ್ಲಿ ಆರು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ವೇತನ ಆಗ ವಾರಕ್ಕೆ 2 ಡಾಲರ್ ಆಗಿತ್ತು.<ref>[https://books.google.com/books?id=RekoAAAAYAAJ&amp;printsec=titlepage&amp;dq=Carnegie+knows+the+presid... ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ] ಪುಟ. 34</ref> ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಅವರ ತಂದೆ ವಿಲಿಯಂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಹತ್ತಿ ಗಿರಣಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತ ನೇಕಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಲಿನೆನ್‌ ಪೆಡ್ಲಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಹಣ ಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ತಾಯಿ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ಮಾರಿಸನ್ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಶೂಗಳನ್ನು ಹೊಲೆಯುವ ಮೂಲಕ ಹಣಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. [[ಚಿತ್ರ:Andrew and Thomas Carnegie - Project Gutenberg eText 17976.jpg|thumb|left|upright|16ರ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ, ತಮ್ಮ ಸಹೋದರ ಥಾಮಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] 1850ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಓಹಿಯೋ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಪನಿಯ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ ಸುದ್ದಿತಲುಪಿಸುವ ಹುಡುಗನಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನ ಶಿಫಾರಸಿನ ಮೇಲೆ ದೊರೆತ ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ವಾರಕ್ಕೆ 2.50 ಡಾಲರ್ ಹಣ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref>[https://books.google.com/books?id=RekoAAAAYAAJ&amp;printsec=titlepage&amp;dq=Carnegie+knows+the+presid... ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ] ಪುಟ. 37</ref> ಅವರ ಹೊಸ ಕೆಲಸವು ಅವರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ರಂಗಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಉಚಿತ ಪ್ರವೇಶವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಇದು ಅವರಿಗೆ ಶೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್‌ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯಗೊಳಿಸಿತು. ಅವರು ಬಹಳ ಶ್ರಮವಹಿಸಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಚಹರೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಅವರು ಅನೇಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ನ ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನು ಗಮನವಿಟ್ಟು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. (ಅವರು ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ನ ಕ್ಲಿಕ್‌ ಶಬ್ದವು ಟೇಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಮುದ್ರಿತಗೊಂಡು ಬರುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲೇ ಅದನ್ನು ಏನೆಂದು ಬರೆಯಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದರು) {{Citation needed|date=April 2010}} ಹೀಗಾಗಿ ಒಂದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಆಪರೇಟರ್ ಆಗಿ ಬಡ್ತಿ ದೊರೆಯಿತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಓದುವ ಆಸಕ್ತಿಗೆ ಕರ್ನಲ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಆಂಡರ್‌ಸನ್‌, ಅವರಿಂದ ಬಹಳ ಉತ್ತೇಜನ ದೊರೆಯಿತು. ಆಂಡರ್‌ಸನ್‌ ತಮ್ಮ 400 ಕೃತಿಗಳಿದ್ದ ಗ್ರಂಥಾಲಯದಲ್ಲಿ ಈ ಹುಡುಗನಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಶನಿವಾರ ಓದಲು ಆಸ್ಪದ ನೀಡಿದ್ದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ತಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ನಿರಂತರ ಸಾಲಗಾರ ಮತ್ತು "ಸ್ವ-ನಿರ್ಮಿತ ವ್ಯಕ್ತಿ'ಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಪರಿಶ್ರಮದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಅವರ ಆಸಕ್ತಿ, ಏಕನಿಷ್ಠೆ ಸಾಧನೆ, ಮತ್ತು ಜಾಗರೂಕತೆ, ಈ ಎಲ್ಲವೂ ಸೇರಿ ಅವರಿಗೆ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದವು. ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಒಳಬರುವ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಸಂಕೇತಗಳು ಮಾಡುವ ವಿವಿಧ ಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದನ್ನು ಬೇಗನೆ ಕಲಿತರು ಮತ್ತು ಬರೆಯುವ ಅಗತ್ಯವೇ ಇಲ್ಲದೇ, ಕಿವಿಯಿಂದ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಕೇಳಿಯೇ ಲಿಪ್ಯಂತರ ಮಾಡಲು ಬಹುಬೇಗನೆ ಕಲಿತರು. 1853ರಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ರೈಲ್‌ರೋಡ್ ಕಂಪನಿ ಯ ಥಾಮಸ್ ಎ ಸ್ಕಾಟ್ರು ಕಾರ್ನೆಗೀಯನ್ನು ವಾರಕ್ಕೆ 4 ಡಾಲರ್‌‌ ವೇತನ ನೀಡಿ, ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ/ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಆಪರೇಟರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾರ್ನಗೀಯವರು ತಮ್ಮ 18ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ತ್ವರಿತ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ವಿಭಾಗದ ಸೂಪರಿಂಟೆಂಡೆಂಟ್ ಆದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ರೈಲ್‌ರೋಡ್ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ದೊರೆತಿದ್ದು ಅವರ ಮುಂದಿನ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ರೈಲುರಸ್ತೆಗಳು ಪ್ರಪ್ರಥಮ ದೊಡ್ಡ ವ್ಯಾಪಾರೋದ್ಯಮವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ಇವುಗಳೆಲ್ಲದರಲ್ಲಿ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಿತ್ತು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಈ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಕುರಿತು ಬಹಳಷ್ಟನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸ್ಕಾಟ್ ಅವರಿಂದ ಕಲಿತರು.<ref>ನಾಸಾ, ಡೇವಿಡ್,''ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' (ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌: ದಿ ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಪ್ರೆಸ್, 2006), ಪುಟಗಳು. 54–59, 64–65.</ref> ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಅವರ ಮೊದಲ ಹೂಡಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಕಾಟ್ ಸಹಾಯವನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವುಗಳು ಸ್ಕಾಟ್‌ ಮತ್ತು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ, ಜೆ. ಎಡ್ಗರ್ ಥಾಮ್ಸನ್ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದ್ದವು. ಇವು ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದ್ದ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಂತರಿಕ ವಹಿವಾಟನ್ನು ಅಥವಾ ಗುತ್ತಿಗೆ ಪಕ್ಷಗಳು(ಕಾಂಟ್ರಾಕ್ಟಿಂಗ್ ಪಾರ್ಟಿಗಳು) "ಉಪಕಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ" ಮಾಡಿದ ಪಾವತಿಗಳಾಗಿದ್ದವು ಎಂದು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ ಬರೆದಿರುವ ಡೇವಿಡ್ ನಾಸಾ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref>ನಾಸಾ, ಪುಟಗಳು. 59–60.</ref> 1855ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಕಾಟ್ ಅವರು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಸಂದೇಶವಾಹಕರನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಆಡಮ್ಸ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ನಲ್ಲಿ 500 ಡಾಲರ್ ಹಣಹೂಡಲು ಸಾಧ್ಯಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರ ತಾಯಿಯು ಕುಟುಂಬದ 700 ಡಾಲರ್‌ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಮನೆಯನ್ನು 500 ಡಾಲರ್‌ಗಳಿಗೆ ಒತ್ತೆಯಾಗಿಟ್ಟು ಹಣ ಹೊಂದಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ಆದರೆ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಸ್ಕಾಟ್‌ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಬಹಳ ಆಪ್ತ ಸಂಬಂಧವಿದ್ದಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಅವಕಾಶ ಲಭ್ಯವಾಗಿಯಿತು.<ref>ನಾಸಾ,, ಪುಟಗಳು. 59–60; [https://books.google.com/books?id=RekoAAAAYAAJ&amp;printsec=titlepage&amp;dq=Carnegie+knows+the+presid... ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ] ಪುಟ. 79</ref> ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಅವರು ಟಿ.ಟಿ. ವುಡ್‌ರಫ್‌‌ ಅವರ ಸ್ಲೀಪಿಂಗ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು.ಅವು ವುಡ್‌ರಫ್‌ ಅವರು ಸ್ಕಾಟ್ ಮತ್ತು ಥಾಮ್ಸನ್‌ ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರತಿಫಲದ ಹಾಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದ ಷೇರುಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮಗೆ ಮರಳಿ ಬಂದ ಹಣವನ್ನು ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌-ಸಂಬಂಧಿತ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಆಂತರಿಕ ಹೂಡಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪುನಾ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಹೀಗೆ ([[ಕಬ್ಬಿಣ]], ಸೇತುವೆಗಳು, ಮತ್ತು ರೈಲ್‌ಗಳು) ಈ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಅದು ನಂತರದ ಅವರ ಯಶಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ತಳಹದಿಯಾಯಿತು. ತಮ್ಮ ನಂತರದ ವೃತ್ತಿಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ಗಳಿಗೆ ರೈಲುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಾಗ ಥಾಮ್ಸನ್‌ ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟ್‌ಅವರೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದ ಆಪ್ತ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಈ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಭಾಗಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>ನಾಸಾ, ಪುಟಗಳು. 59–60, 85–88, 102–104, 107.</ref> ==== 1860–1865: ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ ==== [[ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ|ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ]] ಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವುಡ್‌ರಫ್‌ ಅವರ ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಜ್‌ ಎಂ ಪುಲ್‌ಮನ್‌ ಅವರ ಕಂಪನಿಯ ನಡುವೆ ವಿಲೀನ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು. ಪುಲ್‌ಮನ್ ಅವರು ಮೊದಲ ದರ್ಜೆ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಸ್ಲೀಪಿಂಗ್ ಕಾರ್‌‌‌ ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದವರು ಮತ್ತು ಇದು ದೂರದ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧಿ ಪ್ರಯಾಣಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿತ್ತು{{convert|500|mi|km}}. ಇದರಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದು ವುಡ್‌ರಫ್ ಮತ್ತು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಅಪಾರ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಹಾಗೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಲಾಭವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಆಗಿನ್ನೂ ಯುವಕರಾಗಿದ್ದ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಟಾಮ್‌ ಸ್ಕಾಟ್‌ಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. 1861ರ ವಸಂತ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರನ್ನು ಆಗ ಯುದ್ಧದ ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಸ್ಕಾಟ್‌ ಅವರು ಸೇನಾಸಾರಿಗೆಯ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮಿಲಿಟರಿ ರೈಲ್ವೇ ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ಸರ್ಕಾರದ ಪೂರ್ವದ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ ಲೈನ್‌ಗಳ ಸೂಪರಿಂಟೆಂಡೆಂಟ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಡಿಸಿಯಲ್ಲಿ ದಂಗೆಕೋರರು ತುಂಡರಿಸಿದ್ದ ರೈಲ್ವೆ ಲೈನ್‌ಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಅವರು ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಡಿಸಿ ತಲುಪಬೇಕಿದ್ದ ಒಕ್ಕೂಟದ ಮೊದಲ ಪಡೆಗಳ ಉಗಿಬಂಡಿಯನ್ನು ಓಡಿಸಿದರು. ಬುಲ್‌ ರನ್‌ ನಲ್ಲಿ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪಡೆಗಳು ಸೋತ ನಂತರ, ಸೋತ ಪಡೆಗಳ ರವಾನೆಯನ್ನು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರೆ ಖುದ್ದು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಸಂಘಟನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಸೇವೆಯು ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ದಕ್ಷ ಸೇವೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ನಂತರದ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಹಾಯವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಸುತ್ತಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ ತಂತಿಯೊಂದರಿಂದ ಬಿಡಿಸಕೊಂಡ ನಂತರ ಕೆನ್ನೆಯ ಮೇಲೆ ಆದ ಗಾಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತ, 'ಯುದ್ಧದ ಮೊದಲ ಅಪಘಾತ' ಎಂದು ತಮಾಶೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಪಿತೂರಿಯ ಸೋಲಿಗೆ ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ಯುದ್ಧ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಪೂರೈಕೆ ಮತ್ತು ಸರಕುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ಗಳ (ಹಾಗೂ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್‌ ಲೈನ್‌ಗಳ) ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಉದ್ಯಮಗಳು ಹೇಗೆ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಯುದ್ಧವು ನಿರೂಪಿಸಿತು. 1864ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು 40,000 ಡಾಲರ್ ಹಣವನ್ನು ವೆನಗೋ ಕೌಂಟಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಆಯಿಲ್‌ ಕ್ರೀಕ್‌ನ ಸ್ಟೋರಿ ಫಾರ್ಮ್‌ನ ಮೇಲೆ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿದರು. ಒಂದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಫಾರ್ಮ್‌ 1,000,000 ಡಾಲರ್‌ ನಗದು ಡಿವಿಡೆಂಡ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ತೈಲ ಬಾವಿಗಳಿಂದ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ ಅನ್ನು ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿ ಮಾರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾದ ಗನ್‌ಬೋಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಯುದ್ಧಕವಚಗಳು, ಕ್ಯಾನನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಶೆಲ್‌ಗಳು, ಇನ್ನಿತರ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಿತು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಯುದ್ಧಕಾಲದ ತಯಾರಿಕೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಬೇರೆಯವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಒಂದು ಸ್ಟೀಲ್ ರೋಲಿಂಗ್ ಮಿಲ್ ಅನ್ನು ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಉತ್ಪಾದನೆ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಆಂರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಉತ್ತಮ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು ಅವರ ಅದೃಷ್ಟದ ಬಾಗಿಲು ತೆರೆಯಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಯುದ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿಯೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಕಬ್ಬಿಣದ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹೂಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಯುದ್ಧಾನಂತರ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ರೈಲ್‌ರೋಡ್ಸ್‌ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ತಮ್ಮೆಲ್ಲ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ವಿನಿಯೋಗಿಸಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಹಲವಾರು ಕಬ್ಬಿಣದ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೀಸ್ಟೋನ್‌ ಬ್ರಿಜ್ ವರ್ಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಯೂನಿಯನ್ ಐರನ್‌ವರ್ಕ್ಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ರೈಲ್‌ರೋಡ್ ಕಂಪನಿಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಕೂಡ, ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯೊಡನೆ, ಥಾಮಸ್ ಎ ಸ್ಕಾಟ್ ಮತ್ತು ಕೆ ಎಡ್ಗರ್ ಥಾಮ್ಸನ್‌ ಅವರೊಂದಿಗೆ ತುಂಬ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಅವರು ಈ ಇಬ್ಬರೊಂದಿಗಿನ ತಮ್ಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ತಮ್ಮ ಕೀಸ್ಟೋನ್ ಬ್ರಿಜ್ ಕಂಪನಿ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಐರನ್‌ವರ್ಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಾದ ರೈಲುಗಳಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು. ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಸ್ಕಾಟ್ ಮತ್ತು ಥಾಮ್ಸನ್‌ ಅವರಿಗೆ ಷೇರುಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಅವರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಗ್ರಾಹಕನಾಗಿತ್ತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಉಕ್ಕಿನ ಘಟಕವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗ, ಅದನ್ನು ಥಾಮ್ಸನ್‌ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಒಳ್ಳೆಯ ವ್ಯವಹಾರ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿದ್ದ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರನ್ನು ಅನೇಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಆಹ್ವಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಆತ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಲಾಭಕ್ಕೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡರು.<ref>ನಾಸಾ, ಪುಟಗಳು. 105–107.</ref> [[ಚಿತ್ರ:Andrew Carnegie circa 1878 - Project Gutenberg eText 17976.jpg|thumb|ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಕ್ರಿ.ಶ. 1878ರಲ್ಲಿ]] ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕೇವಲ ಹಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಬದಲಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ 50,000 ಡಾಲರ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದರು. {{quote|I propose to take an income no greater than $50,000 per annum! Beyond this I need ever earn, make no effort to increase my fortune, but spend the surplus each year for benevolent purposes! Let us cast aside business forever, except for others. Let us settle in Oxford and I shall get a thorough education, making the acquaintance of literary men. I figure that this will take three years active work. I shall pay especial attention to speaking in public. We can settle in London and I can purchase a controlling interest in some newspaper or live review and give the general management of it attention, taking part in public matters, especially those connected with education and improvement of the poorer classes. Man must have an idol and the amassing of wealth is one of the worst species of [[idolatry]]! No idol is more debasing than the [[worship]] of money! Whatever I engage in I must push inordinately; therefore should I be careful to choose that life which will be the most elevating in its character. To continue much longer overwhelmed by business cares and with most of my thoughts wholly upon the way to make more money in the shortest time, must degrade me beyond hope of permanent recovery. I will resign business at thirty-five, but during these ensuing two years I wish to spend the afternoons in receiving instruction and in reading systematically!}} ==== 1880–1900: ವಿದ್ವಾಂಸ ಮತ್ತು ಹೋರಾಟಗಾರ ==== ಕಾರ್ನೆಗೀ ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮದ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು; ತಮ್ಮ ಕೆಲವು ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಈಡೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಕವಿ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂ ಅರ್ನಾಲ್ಡ್‌‌ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಹರ್ಬರ್ಟ್‌ ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಗೆ ಗೆಳೆಯರಾಗಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆ ಬಹುತೇಕ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಮೆರಿಕದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]<ref>ಜಾನ್ ಕೆ. ವಿಂಕ್ಲರ್ ''ಇನ್‌ಕ್ರೆಡಿಬಲ್ ಕಾರ್ನೆಗೀ'', ಪುಟ. 172, ರೀಡ್ ಬುಕ್ಸ್, 2006 ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-1406729467</ref> ರೊಂದಿಗೆ, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕರೊಡನೆ, ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕರೊಡನೆ ಸಂಪರ್ಕ ವ್ಯವಹಾರವಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸಿದ್ದರು.<ref>ಜಾನ್ ಕೆ. ವಿಂಕ್ಲರ್ ''ಇನ್‌ಕ್ರೆಡಿಬಲ್ ಕಾರ್ನೆಗೀ'', ಪುಟ. 13, ರೀಡ್ ಬುಕ್ಸ್, 2006 ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-1406729467</ref> ಕಾರ್ನೆಗೀ 1879ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತವರೂರು ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್‌ ಜನತೆಗಾಗಿ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿಶಾಲವಾದ ಈಜುಕೊಳಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅದರ ನಂತರದ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಚಿತ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು 40,000 ಡಾಲರ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. 1884ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಬೆಲ್ಲೆವ್ಯು ಹಾಸ್ಪಿಟಲ್ ಆಪ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜ್(ಈಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೆಂಟರ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ)ಗೆ ಹಿಸ್ಟಾಲಾಜಿಕಲ್ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು 50,000 ಡಾಲರ್‌ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು, ಅದನ್ನು ಈಗ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಲ್ಯಾಬೋರೇಟರಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. 1881ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು 70 ವರ್ಷದ ತಾಯಿಯನ್ನೂ ಕರೆದುಕೊಂಡು, ಇಡೀ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಬ್ರಿಟನ್ನಿಗೆ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರು. ಅವರು ಕೋಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಹಲವಾರು ಕಡೆ ಸ್ವಾಗತವನ್ನೂ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇಡೀ ಪ್ರವಾಸದ ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆ ಎಂದರೆ ಅವರು ಅಪಾರ ಯಶಸ್ಸು ಗಳಿಸಿ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್‌ಗೆ ಮರಳಿದ್ದು. ಅಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ ಗ್ರಂಥಾಲಯಕ್ಕೆ ಅವರ ತಾಯಿಯವರು ಅಡಿಗಲ್ಲು ಹಾಕಿದರು. ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸಮಾಜವನ್ನು ಕುರಿತು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಟೀಕಿಸಿದ್ದರೂ, ಅದು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ ಎಂದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂದರೆ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಮಾತನಾಡುವ ಜನರ ಮದ್ಯೆ ವೇಗವರ್ಧಕ (ಕೆಟಾಲಿಸ್ಟ್)ದ ಹಾಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತ, ಆಪ್ತ ಬಾಂಧವ್ಯ ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವುದಾಗಿತ್ತು. ಆ ಸುಮಾರಿಗೆ, 1880ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಂಡರು. ಆ ಎಲ್ಲ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿ, "ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌'ನ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಪರ ವಕಾಲತು ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಆಕರ್ಷಕ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಮತ್ತು ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಅಪಾರ ಸಂಪತ್ತು ಸೇರಿ, ಅವರಿಗೆ ಆಗಿನ ಬ್ರಿಟನ್‌ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ವಿಲಿಯಂ ಎವರ್ಟ್‌ ಗ್ಲಾಡ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಗೆಳೆಯರಿದ್ದರು. 1886ರಲ್ಲಿ, ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಕಿರಿಯ ತಮ್ಮ ಥಾಮಸ್ ಕೇವಲ 43ರ ಹರೆಯದಲ್ಲಿ ತೀರಿಕೊಂಡರು. ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಯಶಸ್ಸು ಹಾಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು. ಉಕ್ಕಿನ ಘಟಕಗಳ ಸ್ವಾಮ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಲೇಕ್‌ ಸುಪೀರಿಯರ್ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಗೆ ಖರೀದಿಸಿದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದರು. ಬ್ರಿಟನ್‌ಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಹೋಗಿಬಂದ ನಂತರ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳ ಕುರಿತು ''ಆನ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಫೋರ್-ಇನ್‌-ಹ್ಯಾಂಡ್ ಬ್ರಿಟನ್ '' ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಹಲವಾರು ವ್ಯಾಪಾರವಹಿವಾಟನ್ನು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮಧ್ಯೆಯೇ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಅನೇಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಿಗೆ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದವು ಎಂದರೆ ಜೇಮ್ಸ್‌ ನೊವೆಲ್ಸ್‌ ಸಂಪಾದಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುತ್ತಿದ್ದ ''ನೈಂಟೀನ್ತ್‌ ಸೆಂಚುರಿ'', ಲಾಯ್ಡ್‌ ಬ್ರೈಸ್‌ ಅವರ ಸಂಪಾದಕತ್ವದ ''ನಾರ್ತ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ ರಿವ್ಯೂ'' ಪತ್ರಿಕೆಗಳು. 1886ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕ ಕೃತಿಯಾದ ''ಟ್ರೈಂಫಂಟ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ'' ರಚಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ವಾದವನ್ನು ಮಂಡಿಸಲು ಹಲವಾರು ಅಂಕಿಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಈ ಕೃತಿಯು, ಅಮೆರಿಕಾ [[ಗಣರಾಜ್ಯ|ಗಣತಂತ್ರ(ರಿಪಬ್ಲಿಕ್)]]ವು ಸರ್ಕಾರದ ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಜತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಿಂತಲೂ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯಿಂದ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿತು. ಈ ಕೃತಿಯು ಅಮೆರಿಕಾದ ಪ್ರಗತಿಯ ಕುರಿತು ತುಂಬ ಸಮರ್ಥನೀಯವಾದ ಮತ್ತು ಆದರ್ಶದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತ, ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಜ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಟೀಕಿಸಿತು. ಪುಸ್ತಕದ ಮುಖಪುಟದಲ್ಲಿ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟ ರಾಜಕಿರೀಟದ ಮತ್ತು ಮುರಿದ ರಾಜದಂಡದ ಚಿತ್ರವಿತ್ತು. ಈ ಕೃತಿಯು ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿವಾದವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. ಆದರೆ ಈ ಕೃತಿಯು ಅನೇಕ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಕುರಿತು ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 40,000 ಪ್ರತಿಗಳು ಖರ್ಚಾದವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಯು.ಎಸ್‌.ನಲ್ಲಿಯೇ ಮಾರಾಟವಾಯಿತು. 1889ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು [http://www.swarthmore.edu/SocSci/rbannis1/AIH19th/Carnegie.html "ವೆಲ್ತ್‌ "] ಅನ್ನು ''ನಾರ್ತ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ರಿವ್ಯೂ'' ದ ಜೂನ್ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ಓದಿದ ನಂತರ, ಗ್ಲಾಡ್‌ಸ್ಟೋನ್‌ ಅವರು ಅದನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ''ಪಾಲ್‌ ಮಾಲ್‌ ಗೆಜೆಟ್‌ '' ನಲ್ಲಿ "ದಿ ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ಆಫ್ ದಿ ವೆಲ್ತ್‌' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಈ ಲೇಖನವು ಬಹಳಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಶ್ರೀಮಂತ ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿಯ ಜೀವನವು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರಬೇಕು ಎಂದು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಮೊದಲನೆಯ ಭಾಗ ಎಂದರೆ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಗಳಿಸಿ, ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು. ಎರಡನೆಯ ಭಾಗವೆಂದರೆ ಈ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾಣಗಳಿಗಾಗಿ ಸೂಕ್ತರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹಂಚುವುದು. ಬದುಕನ್ನು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಲೋಕೋಪಕಾರವು ಬಹುಮುಖ್ಯ. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಪತ್ರಕರ್ತರೆಂದೂ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಪಾದಕರಿಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳಿಂದ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಒಳ್ಳೆಯ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಓದುವ ಅವರ ಹವ್ಯಾಸವು ಅವರ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೇ ಬೆಳೆದುಬಂದಿತ್ತು.<ref>ಸ್ವೆಟ್‌ನಮ್‌ ಜಾರ್ಜ್‌ (1980) ''ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ''. ಟ್ವಾಯ್ನ್‌ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್‌.</ref> ಅವರು ಪ್ರವಾಸದ ಕುರಿತೂ ಮೂರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು "ರೌಂಡ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್" ಅನ್ನು ಅವರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುವಾಗ ಬರೆದರು.<ref>ಲೈವ್‌ಸೇ ಹರೊಲ್ಡ್ (2000) "ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಂಡ್ ದಿ ರೈಸ್ ಆಫ್‌ ಬಿಗ್ ಬಿಸೆನೆಸ್". ಅಡಿಸನ್- ವೆಸ್ಲೆ ಎಜುಕೇಶನಲ್ ಪಬ್ಲಿಶರ್ಸ್.</ref> 1898ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಸ್ಪಾನಿಶ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಯುದ್ಧ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್‌ಅನ್ನು ಸ್ಪೈನ್‌ನಿಂದ 20 ಮಿಲಿಯನ್ [[ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಡಾಲರ್|ಅಮೆರಿಕನ್ ಡಾಲರ್‌ (ಯುಎಸ್‌ಡಿ)]] ಗೆ ಕೊಂಡುಕೊಂಡಿತು.ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ತಾವು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಎಂಬಂತೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಿಂದ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸಿನ ಜನತೆಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ 20 ಮಿಲಿಯನ್ ಯುಎಸ್‌ ಡಾಲರ್‌ ನೀಡಲು ಮುಂದಾದರು.<ref>{{Cite web |url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/carnegie/timeline/timeline2.html |title=ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಟೈಮ್‌ಲೈನ್ ಆಫ್‌ ಈವೆಂಟ್ಸ್ ಅಟ್‌ ಪಿಬಿಎಸ್‌.ಆರ್ಗ್‌ |access-date=2011-01-08 |archive-date=2010-12-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101206083352/http://www.pbs.org/wgbh/amex/carnegie/timeline/timeline2.html |url-status=dead }}</ref> ಆದರೆ ಇದರಿಂದ ಏನೂ ಆಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಫಿಲಿಪ್ಪಿನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯಿತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು [[ಕ್ಯೂಬಾ]]ವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಇನ್ಣೂ ಅನೇಕ ಕನ್ಸ್‌ರ್ವೇಟಿವ್‌ಗಳೊಡನೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಆಂಟಿ ಇಂಪೆರಿಯಲಿಸ್ಟ್ ಲೀಗ್ (ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ ವಿರೋಧಿ ಬಣ) ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಹಿಂದಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಗ್ರೋವರ್ ಕ್ಲೀವ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಜಮಿನ್ ಹ್ಯಾರಿಸನ್, ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕವಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾದ ಮಾರ್ಕ್‌ ಟ್ವೈನ್ ಇನ್ನಿತರರು ಇದ್ದರು.<ref>ರಾಬರ್ಟ್‌ ಪಿ. ಪೋರ್ಟರ್ ''ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕ್ಯೂಬಾ '', ಪುಟ. 43, ಜಿ.ಪಿ. ಪುಟ್ನಾಮ್ಸ್ ಸನ್ಸ್, 1899</ref><ref>ಕ್ಯಾಥರಿನ್ ಹರ್ಶ್‌‌ಫೆಲ್ಡ್ ''ಹೆಲ್ತ್‌, ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಆಂಡ್ ರೆವಲ್ಯೂಶನ್ ಇನ್ ಕ್ಯೂಬಾ '', ಪುಟ. 117, ಟ್ರಾನ್ಸಾಕ್ಷನ್ ಪಬ್ಲಿಶರ್ಸ್, 2008 ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-1412808637</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=t2goAAAAYAAJ&amp;dq=andrew+carnegie+Cuba&amp;lr= ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕ್ಯೂಬಾ ]</ref> === ಉದ್ಯಮಿ === ==== 1885–1900: ಉಕ್ಕಿನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ==== ಕಾರ್ನೆಗೀ ಉಕ್ಕಿನ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಅವರು ಅತ್ಯಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಘಟಕಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟು ಕಂಪನಿಗಳಿದ್ದಿದ್ದು ಅದೇ ಮೊದಲಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಎರಡು ಬಹುದೊಡ್ಡ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಎಂದರೆ ರೈಲ್‌ರೋಡ್ ಲೈನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಉಕ್ಕಿನ ರೈಲುಗಳನ್ನು ಅಗ್ಗದ ಮತ್ತು ದಕ್ಷ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದುದ್ದು. ಎರಡನೆಯದು ಎಂದರೆ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತುಗಳ ಎಲ್ಲ ಪೂರೈಕೆದಾರರನನ್ನು ವರ್ಟಿಕಲ್ ಇಂಟಗ್ರೇಶನ್‌ ಮಾಡಿದ್ದು. 1880ರ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್ ಪಿಗ್ ಐರನ್, ಉಕ್ಕಿನ ರೈಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಕ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಉತ್ಪಾದಕ ಕಂಪನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿದಿನ ಸುಮಾರು 2000 ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಪಿಗ್ ಮೆಟಲ್ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. 1888ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಹೋಮ್‌ಸ್ಟೆಡ್ ಸ್ಟೀಲ್ ವರ್ಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಂಡರು. ಅದು ಅತ್ಯಂತ ವಿಶಾಲವಾದ ಘಟಕವಾಗಿದ್ದು, ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು, 425-ಮೈಲಿ (685&nbsp;ಕಿ.ಮೀ.) ಉದ್ದದ ರೈಲ್ವೆಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ಓಡಾಡುವ ಉಗಿಹಡುಗುಗಳ (ಲೇಕ್ ಸ್ಟೀಮ್‌ಶಿಪ್‌) ಒಂದು ಲೈನ್‌ ಅನ್ನು ಉಪಘಟಕಗಳಾಗಿ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ತಮ್ಮ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಜೊತೆಗಿನವರ/ಸಹಕಂಪನಿಗಳ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು 1892ರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಸೇರಿಸಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿ ಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. 1889ರ ಸುಮಾರಿಗೆ, ಯು.ಎಸ್‌.ನ ಸ್ಟೀಲ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಮೀರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ಬಹಭಾಗ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿತ್ತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಉಕ್ಕಿನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು : ಜೆ. ಎಡ್ಗರ್‌ ಸ್ಟೀಲ್ ವರ್ಕ್ಸ್, (ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಮೊದಲಿನ ಮೇಲಾಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇವೇನಿಯಾ ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಜಾನ್ ಎಡ್ಗರ್ ಥಾಮ್ಸನ್ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಿದ್ದು), ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಬೆಸೆಮರ್ ಸ್ಟೀಲ್ ವರ್ಕ್ಸ್, ದಿ ಲ್ಯೂಸಿ ಫರ್ನೇಸಸ್, ದಿ ಯೂನಿಯನ್ ಐರನ್ ಮಿಲ್ಸ್ ದಿ ಯೂನಿಯನ್ ಮಿಲ್, (ವಿಲ್ಸನ್, ವಾಕರ್‌ & ಕೌಂಟಿ), ಕೀಸ್ಟೋನ್ ಬ್ರಿಜ್ ವರ್ಕ್ಸ್, ಹರ್ಟ್‌ಮನ್ ಸ್ಟೀಲ್ ವರ್ಕ್ಸ್, ಫ್ರಿಕ್ ಕೋಕ್ ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಸ್ಕೋಟಿಯ ಓರ್ ಮೈನ್ಸ್‌. ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಕೀಸ್ಟೋನ್ ಮೂಲಕ, ಮಿಸ್ಸಿಸ್ಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಮೂಲಕ ಸೇಂಟ್ ಲೂಯಿಸ್ ಮಿಸೌರಿ ಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮಹತ್ವದ ಈಡ್ಸ್ ಬ್ರಿಜ್ ಯೋಜನೆಗೆ ಉಕ್ಕನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅದರ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. (ಇದು 1874ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು). ಈ ಯೋಜನೆಯು ಉಕ್ಕಿನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪುರಾವೆಯಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಹೊಸ ಉಕ್ಕಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಒಂದು ಆರಂಭವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. ==== 1901 ಯು.ಎಸ್.ಸ್ಟೀಲ್ ==== 1901ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ 66 ವರ್ಷವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಆಗ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯಾಗುವ ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಗೆ ಸಿದ್ಧತೆಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದರು. ಜಾನ್‌ ಪೀರ್‌ಪಂಟ್ ಮೋರ್ಗಾನ್ ಒಬ್ಬ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಹಣಕಾಸು ದಲ್ಲಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಎಷ್ಟು ದಕ್ಷತೆಯಿಂದ ಲಾಭವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಆತ ಗಮನಿಸಿದ್ದ. ಅವರು ವೆಚ್ಚ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ, ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸರಕು ಪೂರೈಸುವ, ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಕೆಲಸಗಾರರ ವೇತನ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಉಕ್ಕಿನ ಉದ್ಯಮದ ಕುರಿತು ಆಲೋಚಿಸಿ, ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಆ ಹೊತ್ತಿಗೆ,ಅವರು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಪ್ರಮುಖ ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಂಡು ಅವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ, ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಪೋಲಾಗುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಪುನಾರರ್ವತನೆಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿದರು. ಅವರು ಈ ಕುರಿತ ಮಾತುಕತೆಯನ್ನು 1901ರ ಮಾರ್ಚ್‌ 2ರಂದು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅದು ಒಂದು ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ಗೂ ಅಧಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಆಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಈ ಮಾತುಕತೆಯನ್ನು ರಹಸ್ಯವಾಗಿ ನಡೆಸಿದವರು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಎಂ ಸ್ಕ್ವಾಬ್ ( ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಆರ್‌. ಸ್ಕ್ವಾಬ್‌ಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ). ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಅದು ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸ್ವಾದೀನವಾಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲ ಆಸ್ತಿಸ್ವಾಮ್ಯಗಳನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮೋರ್ಗಾನ್‌ ಸಂಘಟಿಸಿದ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ನ ವಶಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮದಿಂದ ನಿವೃತ್ತಿಯಾದರು. ಅವರ ಉಕ್ಕಿನ ಉದ್ಯಮಗಳನ್ನು ಅವರ ವಾರ್ಷಿಕ ಗಳಿಕೆಯಾದ 480 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ಗಳಿಗೆ ಹನ್ನೆರಡು ಪಟ್ಟು ಹಣಕ್ಕೆ ಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. (2003ರ ಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಂದಾಜು 10.3 ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ - ಗೇಲ್ ವರ್ಚುಅಲ್ ರೆಫರೆನ್ಸ್ ಲೈಬ್ರರಿಯ ಪ್ರಕಾರ)- ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದು ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಹಿವಾಟು ಆಗಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಷೇರುಗಳು 225,639,000 ಡಾಲರ್‌ಗಳಿಷ್ಟಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಶೇ. 5ರ 50-ವರ್ಷದ ಗೋಲ್ಡ್ ಬಾಂಡ್ ಮೂಲಕ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅವರ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಕುರಿತ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ 1901ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 26ರಂದು ಸಹಿಹಾಕಲಾಯಿತು. ಮಾರ್ಚ್‌ 2ರಂದು, (1,400,000,000 ಡಾಲರ್‌ ಮೊತ್ತದ — ಅಂದರೆ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯು.ಎಸ್‌. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಪತ್ತಿನ ಶೇ. 4ರಷ್ಟು) ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನ ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಬಂಡವಾಳಹೂಡಿಕೆ ಠರಾವಿಗೆ ಸಹಿಹಾಕುವುದು ಮುಗಿದು ಒಪ್ಪಂದವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಹೊಬೊಕನ್, ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಯ ಹಡ್ಸನ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಕಂಪನಿಗೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ವ್ಯಾಪಾರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ರಾಬರ್ಟ್‌ ಎ ಫ್ರಾಂಕ್ಸ್‌ ಅವರ ವಿಶ್ವಾಸಕ್ಕೆ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ತಲುಪಿಸಬೇಕೆಂದು ಒಪ್ಪಂದವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 230,000,000 ಡಾಲರ್‌ ಮೌಲ್ಯದ ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಇಡಲು ಒಂದು ವಿಶೇಷ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯನ್ನೇ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಬಾಂಡ್‌ಗಳ ಕುರಿತು ಹೀಗೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ ".... ತಮ್ಮ ಉದ್ಯಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವದ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಈ ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಎಂದೂ ನೋಡಲು ಅಥವಾ ಮುಟ್ಟಲು ಬಯಸಿರಲಿಲ್ಲ. ತಾವು ನೋಡಿದೊಡನೆ ಅವು ಲೆಪ್ರಕಾನ್‌(ಐರಿಶ್‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕತುಂಟ ಭೂತ)ನ ಬಂಗಾರದ ಹಗುರುಎಳೆಗಳಂತೆ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಿಬಿಟ್ಟರೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಯಪಟ್ಟಂತೆ ತೋರುತ್ತಿತ್ತು. ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಅವು ನೆಲಮಾಳಿಗೆ ಕೋಣೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಇರಲಿ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರಿಂದ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಲಿ, ತಾವು ಅವುಗಳನ್ನು ಹಂಚಲು ಸಿದ್ಧರಾಗುವವರೆಗೆ ಹಾಗೆಯೇ ಇರಲಿ' ಎಂದು ಬಯಸಿದಂತಿತ್ತು. === ನಿವೃತ್ತಿ === ==== 1901–1919: ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ==== [[ಚಿತ್ರ:James Bryce, 1st Viscount Bryce & Andrew Carnegie - Project Gutenberg eText 17976.jpg|thumb|ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರೈಸ್‌ರೊಂದಿಗೆ, 1ನೇ ವಿಸ್ಕೌಂಟ್ ಬ್ರೈಸ್.]] [[ಚಿತ್ರ:Macomb Public Library.JPG|left|thumb|ಇಲಿನಾಯ್ಸ್, ಮಕಾಂಬ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗ್ರಂಥಾಲಯ]] ಕಾರ್ನೆಗೀ ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಕಡೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಯಾಗಿ ಕಳೆದರು. 1901ರ ನಂತರ ಅವರು ಅಷ್ಟೆಲ್ಲ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾದ ಉದ್ಯಮ ಕುರಿತ ತಮ್ಮ ತೀಕ್ಷ್ಣಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗಮನವು ದತ್ತ ತಿರುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ-ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಉಪಕಾರವಾಗುಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಸಂಪತ್ತು ಹೊಂದಿರುವುದರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾಗಿ ತಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ''ಟ್ರೈಂಫಂಟ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ '' (1886) ಮತ್ತು ''ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ತ್ '' (1889) ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಬರೆದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಕಿಬೋ ಕ್ಯಾಸಲ್ ಕೊಂಡುಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಅವರ ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳನ್ನು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆಯತೊಡಗಿದರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ನೀಡುವುದಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಮೀಸಲಾಗಿಟ್ಟರು. ಅವರು [[ಆಂಗ್ಲ|ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಭಾಷೆಯನ್ನು]] ಪ್ರಚಲಿತಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ವಿಧಾನವಾಗಿ ಸ್ಪೆಲ್ಲಿಂಗ್ ರಿಫಾರ್ಮ್‌ (ಉಚ್ಚಾರಣೆ ಸುಧಾರಣೆ) ಆಂದೋಲನದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಅನೇಕ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂದರೆ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಬ್ರಿಟನ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಇಂಗ್ಲಿಶ್ ಮಾತನಾಡುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿದ್ದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಮೊದಲನೆಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನು ಅವರು 1883ರಲ್ಲಿ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇವುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಅವರ ವಿಧಾನ ಎಂದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡಿ, ಅವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸಬೇಕಿತ್ತು, ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಡುವುದು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಸ್ಥಳೀಯರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಲು, 1885ರಲ್ಲಿ ಅವರು 500,000 ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನ ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ರಂಥಾಲಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು 1886ರಲ್ಲಿ 250,000 ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ಅಲ್ಲೆಗೆನಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಹಾಲ್ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯ ನಿರ್ಮಿಸಲು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಎಡಿನ್‌ಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉಚಿತ ಗ್ರಂಥಾಲಯಕ್ಕೆ 250,000 ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಒಟ್ಟು ಸುಮಾರು 3,000 ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳಿಗೆ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ 47 ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿವೆ, ಕೆಲವು ಕೆನಡಾ, ಬ್ರಿಟನ್‌, ಐರ್ಲೆಂಡ್ ಗಣರಾಜ್ಯ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್, ವೆಸ್ಟ್‌ ಇಂಡೀಸ್‌ ಮತ್ತು [[ಫಿಜಿ]] ಇತ್ಯಾದಿ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನುಗಳಿದ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳಿವೆ. ಅವರು 1899ರಲ್ಲಿ ಬರ್ಮಿಂಗ್‌‌ಹ್ಯಾಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು 50,000 ಡಾಲರ್‌ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ್ದರು.<ref>[http://ecommons.library.cornell.edu/bitstream/1813/3164/11/002_10.pdf ದಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕಮಿಟಿ ], ''ಕರ್ನೆಲ್ ಅಲ್ಯುಮ್ನಿ ನ್ಯೂಸ್ '', II(10), 29 ನವೆಂಬರ್‌ 1899, ಪುಟ. 6</ref> [[ಚಿತ್ರ:Syracuse Carnegie Library.jpg|thumb|left| ಸಿರಾಕ್ಯುಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗ್ರಂಥಾಲಯ]] ವ್ಲಾನ್‌ಸ್ಲಿಕ್ (1991) ಹೇಳಿರುವಂತೆ, 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅಮರಿಕದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಉಚಿತ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು ಎಂಬ ವಿಚಾರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಆದರ್ಶ ಉಚಿತ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳ ವಿನ್ಯಾಸವು ಬಹುಕಾಲದವರೆಗೆ ಬಿಸಿಬಿಸಿ ಚರ್ಚೆಯ ವಿಚಾರವಾಗಿತ್ತು. ಒಂದೆಡೆ, ಗ್ರಂಥಾಲಯ ವೃತ್ತಿಯು ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ದಕ್ಷತೆಯಿಂದ ಬೆಂಬಲಿಸುವ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಕರೆನೀಡಿತು; ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಶ್ರೀಮಂತ ದಾನಿಗಳು ಪೋಷಕ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ಅಧಿಕಗೊಳಿಸುವ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಕುರಿತು ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದರು. 1886 ಮತ್ತು 1917ರ ಮಧ್ಯೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಗ್ರಂಥಾಲಯ ದೇಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯ ವಿನ್ಯಾಸ ಎರಡನ್ನೂ ಸುಧಾರಣೆ ಮಾಡಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ಅವರು ಈ ಎರಡರ ಮದ್ಯೆ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಬ್ರೂಮ್‌ ಕೌಂಟಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಲೈಬ್ರರಿಯನ್ನು 1904ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಬಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಮ್ಟನ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಎಂದು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲಾದ, ಇದನ್ನು ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ 75,000 ಡಾಲರ್‌ ದೇಣಿಗೆಯಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರ ಕಟ್ಟಡವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಕೇಂದ್ರ, ಎರಡೂ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು 1901ರಲ್ಲಿ 2 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ಗಳನ್ನು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಪ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (CIT)ಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಇಷ್ಟೇ ಹಣವನ್ನು 1902ರಲ್ಲಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಡಿ.ಸಿ.ಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ನೀಡಿದರು. ತದನಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರು ಈ ಎರಡೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಇನ್ನಿತರ ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಸಿಐಟಿಯು ಈಗ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಕಾರ್ನೆಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:CMU Hamerschlag Hall.jpg|thumb|right|ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]] 1911ರಲ್ಲಿ, ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಮೌಂಟ್‌ ವಿಲ್ಸನ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ 100&nbsp;ಇಂಚ್‌ (2.5&nbsp;m) ಹುಕರ್‌ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಜಾರ್ಜ್‌ ಎಲೆರಿ ಹೇಲ್‌ ಅವರಿಗೆ ಸಹೃದಯಿ ದಾನಿಯಾದರು ಮತ್ತು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್‌ಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಹತ್ತು ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. [[ದೂರದರ್ಶಕ|ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್‌]] ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಪೂಗೊಳಿಸುವ ಸಲಹೆಯನ್ನು ನೀಡಿ, ಈ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು: "ಮೌಂಟ್ ವಿಲ್ಸನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಆಶಿಸುವೆ. ಅದರಿಂದ ದೊರೆಯಲಿರುವ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಕೇಳಲು ನಾನು ತುಂಬ ಉತ್ಸುಕನಾಗಿರುವೆ. ನಾನು ಇಹಲೋಕ ತ್ಯಜಿಸುವ ಮೊದಲು ಸಂತೃಪ್ತನಾಗಿ ಹೋಗಲು ಬಯಸಿರುವೆ. ಹೊಸ ಸ್ವರ್ಗವನ್ನು ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತ ಇನ್ನಷ್ಟು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪುರಾತನಭೂಮಿಯ ಯಾವುದೋ ಭಾಗಕ್ಕೆ ನಾವು ನೀಡಬೇಕಾದ ಋಣವನ್ನು ಮರಳಿಸಲಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬ ಸಮಾಧಾನದಿಂದ ಹೋಗಬಯಿಸಿರುವೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದರು. ದೂರದರ್ಶಕವು ನವೆಂಬರ್‌ 2, 1917ರಂದು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಇನ್ನೂ ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಮೊದಲ ಬೆಳಕು ಕಂಡಿತು.<ref>[http://www.mtwilson.edu/his/art/g1a4.php ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಮೌಂಟ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಅಬ್ಸರ್ವೇಟರಿ - ಬಿಲ್ಟಿಂಗ್ ದಿ 100-ಇಂಚ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090208191301/http://www.mtwilson.edu/his/art/g1a4.php |date=2009-02-08 }}. ಮೌಂಟ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಅಬ್ಸರ್ವೇಟರಿ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‌‌ (MWOA)ಗಾಗಿ 1984ರಲ್ಲಿ ಮೈಕ್‌ ಸಿಮನ್ಸ್ ಬರೆದ ಲೇಖನ</ref> ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು 10 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಿಗೆ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಅದನ್ನು ಒಂದು ಒಪ್ಪಂದಪತ್ರದ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಒಪ್ಪಂದಪತ್ರಕ್ಕೆ ಜೂನ್ 7, 1901ರಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ರಾಯಲ್ ಚಾರ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಗಸ್ಟ್ 21, 1902ರಂದು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ಗೆ ಅವರು ೧೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ದೇಣಿಗೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದರು. (ಆಗ ಅದು ಊಹಿಸಲಾರದಷ್ಟು ಹಣವಾಗಿತ್ತು : ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಿಗೆ ಒಟ್ಟು ವಾರ್ಷಿಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಅನುದಾನವೇ 50,000 ಪೌಂಡ್‌ ಆಗಿರುತ್ತಿತ್ತು). ಇದರ ಉದ್ದೇಶವು ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಉತ್ತಮಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಅರ್ಹ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಾನ್ವಿತ ಯುವಜನತೆಗೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿತ್ತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.carnegie-trust.org/our_history.htm |title=ಕಾರ್ನೆಗೀ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಫಾರ್ ದಿ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ |access-date=2011-01-08 |archive-date=2008-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080513232654/http://www.carnegie-trust.org/our_history.htm |url-status=dead }}</ref> ಇದಾದನಂತರ ಅವರನ್ನು ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಲಾರ್ಡ್‌ ರೆಕ್ಟರ್‌ ಎಂದು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಹುಟ್ಟೂರಾದ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್‌ಗೂ ಅಪಾರ ಹಣವನ್ನು ದೇಣಿಗೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಒಂದು ಖಾಸಗಿ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ ಖರೀದಿಸಿ, ಪಿಟ್ಟೆನ್‌ಕ್ರಿಫ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌ ರೂಪಿಸಿದರು. ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೂ ತೆರೆದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ ಜನತೆಗೆ ಅನುಕೂಲ ಒದಗಿಸಲು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ <ref>{{Scottish charity|SC015710|Carnegie Dunfermline Trust}}</ref> ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರ ಒಂದು ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು. ನಂತರ ಅವರು 1913ರಲ್ಲಿ ಅನುದಾನ ನೀಡುವ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು 10 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು.<ref>{{Scottish charity|SC012799|Carnegie United Kingdom Trust}}</ref><ref>[http://www.carnegieuktrust.org.uk ಕಾರ್ನೆಗೀ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ]</ref> ಕಾರ್ನೆಗೀ ಹೋಮ್‌ಸ್ಟೆಡ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗಾಗಿ 1901ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕನ್ ಕಾಲೇಜ್‌ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಿಗಾಗಿ ಒಂದು ಬಹುದೊಡ್ಡ ಪಿಂಚಣಿ ನಿಧಿಯನ್ನೂ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಕಾಲೇಜಿನವರಿಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ ನಿಧಿಯನ್ನು ನಂತರ TIAA-CREFಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಯಿತು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಈ ಹಣವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಒಂದು ಬಹುಮುಖ್ಯ ಅಗತ್ಯ ಎಂದರೆ ಚರ್ಚ್‌‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಲೆಗಳು ತಮ್ಮ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿತ್ತು. ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗಿದ್ದ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ ಅವರು 7000 ಚರ್ಚ್‌ ಆರ್ಗನ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌ ನಗರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಹಾಲ್‌‌ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅದರ ಒಡೆತನವೂ ಅವರದೇ ಆಗಿತ್ತು. ಆಫ್ರಿಕನ್-ಅಮೆರಿಕನ್ ಜನರ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಬುಕರ್‌ ಟಿ. ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಟಸ್ಕ್‌ಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌‌ಗೆ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಬಹಳ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಬುಕರ್‌ ಟಿ. ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಅವರಿಗೆ ನ್ಯಾಶನಲ್ ನೀಗ್ರೋ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಲೀಗ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾಗಳಲ್ಲಿ ವೀರತನದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಲು 1904ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಹೀರೋ ಫಂಡ್‌ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. (ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಬ್ರಿಟನ್, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್, ನಾರ್ವೆ, ಸ್ವೀಡನ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಇಟಲಿ, ನೆದರಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್, ಬೆಲ್ಜಿಯಂ, ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್‌ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ನಿಧಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು). ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು 1903ರಲ್ಲಿ 1,500,000 ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ಹೇಗ್‌ ನಗರದಲ್ಲಿ ಪೀಸ್‌ ಪ್ಯಾಲೇಸ್‌ (ಶಾಂತಿ ಅರಮನೆ) ಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ನಗರದಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಬ್ಯೂರೋ ಆಫ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌ನ ತಾಣವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲು ಪ್ಯಾನ್-ಅಮೆರಿಕನ್ ಪ್ಯಾಲೇಸ್ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ 150,000 ಡಾಲರ್ ಹಣವನ್ನು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಅವರ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಕಲೆಗೆ ಅವರ ಸಹಾಯವನ್ನು ಗೌರವಿಸಿ, ಮಸ್ಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್‌‌‌ನ ಬೋಸ್ಟನ್‌ ನಗರದ ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಕನ್ಸ್‌ರ್ವೇಟರಿ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಫಿ ಮ್ಯು ಆಲ್ಫಾ ಸಿನ್‌ಫೋನಿಯಾ ಫ್ರಾಟೆರ್ನಿಟಿಯ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ 1917ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 14ರಂದು ನೇಮಕ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಲು ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಯುವ ಜನತೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಈ ಸಮುದಾಯದ ಧ್ಯೇಯವು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ. 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಭಾರೀ ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾನದಂಡಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡಿದರೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ನಿಷ್ಕರುಣಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಮಾನವೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡೇ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಕಠಿಣವಾಗಿ ಬೆನ್ನತ್ತಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು;<ref>ಪೌಲ್‌ ಕ್ರಯುಸ್ ''ದಿ ಬ್ಯಾಟಲ್ ಫಾರ್‌ ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್ 1880–1892'', ಪುಟ. 233,ಪಿಟ್ಸ್‌ಬಗ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಮುದ್ರಣಾಲಯ, 1992 ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-0822954668</ref> ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಅವರ ಬದುಕು ಮತ್ತು ಅವರ ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಾರರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಡವರ ಜೀವನದ ನಡುವಣ ಹೋಲಿಕೆಯು ಎದ್ದು ಕಾಣುವಂತಿತ್ತು. "ಪ್ರಾಯಶಃ ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ಹೀಗೆ ಹಂಚುವ ಮೂಲಕ ತಾವು ಹಣಗಳಿಸಲು ಏನೆಲ್ಲವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೋ ಅದಕ್ಕೆ ನ್ಯಾಯ ಒದಗಿಸುವಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಕಾರ ಜೋಸೆಫ್ ವಾಲ್ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/carnegie/filmmore/description.html |title=ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪೀರಿಯೆನ್ಸ್ {{!}} ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ {{!}} ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ ಡಿಸ್ಕ್ರಿಪ್ಷನ್ |access-date=2011-01-08 |archive-date=2010-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100418175905/http://www.pbs.org/wgbh/amex/carnegie/filmmore/description.html |url-status=dead }}</ref> ಅಮೆರಿಕನ್ ಕನಸಿನ ಕಲ್ಪನೆ ಏನು ಎಂಬುದನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಅಮೆರಿಕಾಗೆ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಿಂದ ಬಂದ ವಲಸಿಗರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಯಶಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಿ ಮಾತ್ರವೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಬೃಹತ್‌ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಲೋಕಪಕಾರಿ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಕೇವಲ ದೇಣಿಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ, ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ದೇಶಗಳ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಕೆಲಸವನ್ನು ಕೂಡ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಖ್ಯಾತರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref>ಸ್ವೆಟ್ನಮ್‌, ಜಾರ್ಜ್‌. (1980) ಟ್ವಾಯ್ನ್‌ ಪಬ್ಲಿಶರ್ಸ್.</ref> === ಮರಣ === [[ಚಿತ್ರ:Andrew Carnegie Gravesite.JPG|thumb|150px| ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌ನ ನಾರ್ತ್‌ ಟ್ಯಾರಿಟೌನ್‌‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಲೀಪಿ ಹಾಲೋ ಸಿಮೆಟರಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಗೋರಿ ಇರುವ ಸ್ಥಳ.]][[ಚಿತ್ರ:Andrew Carnegie Footstone 2010.JPG|thumb|150px|right|ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಅಡಿಗಲ್ಲು]]ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು 1919ರ ಆಗಸ್ಟ್ 11ರಂದು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ನ್ಯೂಮೋನಿಯಾದಿಂದ ಲಿನಾಕ್ಸ್, ಮಸ್ಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ತೀರಿಕೊಂಡರು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಾಗಲೇ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ 350,695,653 ಡಾಲರ್ ಹಣವನ್ನು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ್ದರು (2005ರ ಅಂಕಿಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಸರಿತೂಗಿಸಿದರೆ ಸುಮಾರು 4.3 ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌).<ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Andrew Carnegie Dies Of Pneumonia In His 84th Year. Taken Ill At Shadow Brook On Friday, He Sinks Rapidly. Wife Is At His Bedside. Estate Estimated At $500,000,000, While His Benefactions Totaled $350,695,650. Started As A Poor Boy. Funeral To Be Held Thursday In Lenox, But No Services in New York. |url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9A05E2DA1338EE32A25751C1A96E9C946896D6CF |quote=Andrew Carnegie died at Shadow Brook of bronchial pneumonia at 7:10 o'clock this morning. |work=New York Times |date=12 August 1919 |accessdate=2008-08-01 |format=PDF |archive-date=2013-05-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521190928/http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9A05E2DA1338EE32A25751C1A96E9C946896D6CF |url-status=dead }}</ref> ಅವರ ಮರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ 30,000,000 ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನಗಳು, ದತ್ತಿ ಮತ್ತು ಪಿಂಚಣಿಗಳಿಗೆ ನೀಡಿದರು.<ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Carnegie's Estate, At Time Of Death, About $30,000,000; Will, Probated Yesterday, Distributes $10,000,000 To Friends And Philanthropies. Residue To Public Use. Wife And Daughter Provided For Long Before Last Testament Was Made. Grants Many Annuities. Total Of Philanthropic Gifts, Including Bequests, Estimatedat $371,065,653. Annuities For Associates. Carnegie's Estate About $30,000,000. Made Void By Contest. Total Benefactions $371,065,653. |url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9E03E3DF103DE533A2575AC2A96E9C946896D6CF |quote=The will of Andrew Carnegie, filed here yesterday and admitted to probate immediately by Surrogate Fowler, disposes of an estate estimated at between $25,000,000 and $30,000,000. The residuary estate of about $20,000,000 goes to the Carnegie Corporation. |work=New York Times |date=29 August 1919 |accessdate=2008-08-01 |format=PDF |archive-date=2013-05-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130521201152/http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9E03E3DF103DE533A2575AC2A96E9C946896D6CF |url-status=dead }}</ref> ಅವರನ್ನು ನಾರ್ತ್‌ ಟ್ಯಾರಿಟೌನ್‌, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಲೀಪಿ ಹ್ಯಾಲೊ ಸಿಮೆಟರಿ ಯಲ್ಲಿ ಹೂಳಲಾಯಿತು. ಗೋರಿಯ ಸ್ಥಳವು ಅರ್ಕಾಡಿಯ ಹೆಬ್ರನ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಸಮಿಟ್ ಅವೆನ್ಯೂ ಮತ್ತು ಡಿಂಗಲ್ ರೋಡ್‌ನ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಗಿಲ್ಡೆಡ್‌ ಏಜ್‌ ಕಾಲಘಟ್ಟದ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದ ಯೂನಿಯನ್ ಸಂಘಟಕ ಸಾಮ್ಯುಯೆಲ್ ಗೋಂಪರ್ಸ್ ಅವರ ಗೋರಿಯಿಂದ ಕೆಲವೇ ಅಡಿಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಗೋರಿಯಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://sleepyhollowcemetery.org/wpress/wp-content/uploads/2009/07/sleepy-hollow-cemetery-map.pdf|title=Sleepy Hollow Cemetery Map|year=2009|publisher=Sleepy Hollow Cemetery Historic Fund|accessdate=19 April 2010|archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110209080936/http://sleepyhollowcemetery.org/wpress/wp-content/uploads/2009/07/sleepy-hollow-cemetery-map.pdf|url-status=dead}}</ref> == ವಿವಾದಗಳು == === 1889: ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್ ಪ್ರವಾಹ === 1889ರಲ್ಲಿ 2,209 ಜನರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್ ಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಕಾರಣರೆಂದು ಆಪಾದಿಸಲಾದ ಸೌತ್‌ ಫೋರ್ಕ್‌ ಫಿಶಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ 50 ಜನ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರೂ ಒಬ್ಬರು. ಅವರ ಗೆಳೆಯರಾದ ಬೆಂಜಮಿನ್ ರಫ್‌ ಅವರ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಪಾಲುದಾರ ಹೆನ್ರಿ ಕ್ಲೇ ಫ್ರಿಕ್ ಅವರು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸೌತ್‌ ಫೋರ್ಕ್‌ ಫಿಶಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಬ್‌ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು. ಸೌತ್‌ ಫೋರ್ಕ್‌ ಫಿಶಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಘೋಷಿತ ಸದಸ್ಯರು ಎಂದರೆ: ಬೆಂಜಮಿನ್ ರಫ್; ಟಿ.ಎಚ್‌.ಐ. ಸ್ವೀಟ್ ; ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಜೆ. ಕ್ಲಾರ್ಕ್‌; ಥಾಮಸ್ ಕ್ಲಾರ್ಕ್‌; ವಾಲ್ಟರ್ ಎಫ್‌ ಫಂಡನ್‌ಬರ್ಗ್‌; ಹೋವರ್ಡ್‌ ಹಾರ್ಟ್ಲಿ; ಹೆನ್ರಿ ಸಿ ಈಗರ್; ಜೆ.ಬಿ. ವೈಟ್; ಹೆನ್ರಿ ಕ್ಲೇ ಫ್ರಿಕ್; ಇ.ಎ. ಮೈರ್ಸ್; ಸಿ.ಸಿ. ಹಸ್ಸೆ; ಡಿ.ಆರ್‌. ಎವರ್; ಸಿ.ಎ. ಕಾರ್ಪೆಂಟರ್; ಡಬ್ಲ್ಯು. ಎಲ್‌. ಮೆಕ್‌ಕ್ಲಿಂಟಾಕ್ ಮತ್ತು ಎ.ವಿ. ಹೋಲ್ಮ್ಸ್. ಸುಮಾರು ಅರವತ್ತು ಸದಸ್ಯರಿದ್ದ ಈ ಕ್ಲಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ಯಮ ಸಿರಿವಂತರು ಇದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ ಫ್ರಿಕ್‌ನ ಆಪ್ತ ಗೆಳೆಯ ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಮೆಲಾನ್, ಆತನ ಅಟಾರ್ನಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಫಿಲಾಂಡರ್ ನಾಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಜೇಮ್ಸ್ ಹೇ ರೀಡ್ ಹಾಗೂ ಫ್ರಿಕ್‌ನ ಉದ್ಯಮ ಪಾಲುದಾರರಾಗಿದ್ದ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರೂ ಸೇರಿದ್ದರು. ನಗರದ ಮೇಲಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಸೌತ್ ಫೋರ್ಕ್‌ ಎಂಬ ಚಿಕ್ಕ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಸೌತ್ ಫೋರ್ಕ್‌ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಇತ್ತು. ಅದನ್ನು 1838 ಮತ್ತು 1853ರ ನಡುವೆ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್‌ ಆಫ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಿಂದ ಕಟ್ಟಲಾಗಿತ್ತು. ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾಲುವೆ ಜಲಾನಯನಕ್ಕೆ ಜಲಾಶಯದಂತೆ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು. ಆ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ರೈಲುರಸ್ತೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ಕಾಲುವೆಯಲ್ಲಿ ದೋಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಸರಕುಸಾರಿಗೆಯು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್‌ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸರೋವರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಅದನ್ನು ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ಗೆ ಮಾರಿತು. ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ ಖಾಸಗಿಯವರಿಗೆ ಮಾರಲಾಯಿತು, ನಂತರ ಅದು 1881ರಲ್ಲಿ ಸೌತ್‌ ಫೋರ್ಕ್‌ ಫಿಶಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಬ್‌ ಒಡೆತನಕ್ಕೆ ದಕ್ಕಿತು. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ 20 ಮೈಲಿಗೂ ಕಡಿಮೆ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ ನಗರವಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ (ಇವರಿಂದಲೇ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಉಕ್ಕುತಯಾರಿಸುವ ತಜ್ಞ ಬಿಲ್‌ ಜೀನ್ಸ್‌ ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ಕಂಪನಿಗೆ ಕರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು) ಕೇಂಬ್ರಿಯಾ ಐರನ್ ಆಂಡ್ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿಯಿತ್ತು. ಅದು ಆಗ ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಾರ್ಷಿಕ ಉಕ್ಕು ಉತ್ಪಾದನಾ ಕಂಪನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಕಳಪೆ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಎತ್ತರ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದುದ್ದು, ಅತ್ಯಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹಿಮ ಕರಗಿದ್ದುದು ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ವಸಂತಕಾಲದ ಮಳೆ, ಈ ಎಲ್ಲವೂ ಸೇರಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು 1889ರ ಮೇ 31ರಂದು ಒಡೆದುಹೋಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ನೀರು ಪ್ರವಾಹವಾಗಿ ಕಣಿವೆಗೆ ಉಕ್ಕಿಹರಿದು, ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ ಪ್ರವಾಹ ಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಣೆಕಟ್ಟು ಒಡೆದ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ಗೆ ತಂತಿ ಮೂಲಕ ಕಳುಹಿಸಿದಾಗ, ಸೌತ್‌ ಫೋರ್ಕ್‌ ಫಿಶಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಫ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಸದಸ್ಯರು ಒಟ್ಟು ಸೇರಿ, ಪ್ರವಾಹಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್ ಪರಿಹಾರ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ಜೊತೆಗೆ ಕ್ಲಬ್‌ ಕುರಿತು ಅಥವಾ ಪ್ರವಾಹದ ಕುರಿತು ಎಂದಿಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಬಾರದು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವು ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು. ಜೊತೆಗೆ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಸದಸ್ಯರ ಮೇಲೆ ಹೂಡಲಾದ ಎಲ್ಲ ಮೊಕದ್ದಮೆಗಳು ವಜಾಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ನಾಕ್ಸ್ ಹಾಗೂ ರೀಡ್‌ ಅವರು ಯಶಗಳಿಸಿದರು. ಪ್ರವಾಹದಿಂದಾಗಿ ಕೇಂಬ್ರಿಯಾ ಐರನ್ ಆಂಡ್ ಸ್ಟೀಲ್‌ ಘಟಕವು ಅಪಾರವಾಗಿ ಹಾನಿಗೀಡಾದರೂ ಒಂದು-ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ಮತ್ತೆ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ತೊಡಗುವಂತೆ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆ ಸಮಯಕ್ಕೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಉಕ್ಕಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಕೇಂಬ್ರಿಯಾದವರ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಮೀರಿಸಿತ್ತು. ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಕೇಂಬ್ರಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ಚೀಫ್‌ ಲೀಗಲ್ ಕೌನ್ಸೆಲ್ ಸೈರಸ್‌ ಎಲ್ಡರ್‌ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದ ಗ್ರಂಥಾಲಯವು ನಾಶವಾಯಿತು. ಅದರ ಬದಲಿಗೆ ಪ್ರವಾಹದ ನಂತರ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀ- ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ ಗ್ರಂಥಾಲಯವು ಈಗ ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ ಏರಿಯಾ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‌ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರವಾಹ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನೂ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. === 1892: ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌ ಮುಷ್ಕರ === [[ಚಿತ್ರ:Homesteadstrike.jpg|thumb|right|ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌ ಮುಷ್ಕರ]] ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌ ಮುಷ್ಕರವು ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ಕಾರ್ಮಿಕ ಹೋರಾಟವಾಗಿದ್ದು, 1982ರಲ್ಲಿ 143 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯಿತು. ಇದು ಅಮೆರಿಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಗಂಭೀರ ಕಾರ್ಮಿಕ ಹೋರಾಟವಾಗಿದೆ. ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟವು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅದು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಅಮಾಲ್ಗಮೇಟೆಡ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆಫ್‌ ಐರನ್ ಆಂಡ್ ಸ್ಟೀಲ್‌ ವರ್ಕರ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಟೀಲ್ ಕಂಪನಿಯ ನಡುವೆ ವಿವಾದವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಈ ಗಲಭೆ ಅತ್ಯಧಿಕಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವಿವಾದವನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಂಗಡಿಗ ಮತ್ತು ಪಾಲುದಾರ ಹೆನ್ರಿ ಕ್ಲೇ ಫ್ರಿಕ್‌ ನ ಮಧ್ಯಸ್ತಿಕೆಗೆ ವಿವಾದವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ಫ್ರಿಕ್‌ ತನ್ನ ಬಲವಾದ ಯೂನಿಯನ್-ವಿರೋಧಿ ಭಾವನೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಉದ್ಯಮದ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದರು. ಶೇ. 60ರಷ್ಟು ಲಾಭವನ್ನು ಕಂಪನಿಯು ಕೆಲದಿನಗಳ ಹಿಂದಷ್ಟೇ ಗಳಿಸಿದ್ದರೂ, ಕೆಲಸಗಾರರ ವೇತನವನ್ನು ಶೇ. 30ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಏರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿತು. ಕೆಲವು ಕೆಲಸಗಾರರು ಪೂರ್ಣ ಶೇ. 60ರಷ್ಟು ಏರಿಕೆ ಬೇಕೆಂಬ ಆಗ್ರಹ ಮುಂದಿಟ್ಟಾಗ, ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯು ಯೂನಿಯನ್‌ಅನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಿ, ಹೊರಹಾಕಿತು. ಹೀಗೆ ಕೆಲಸ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದ್ದನ್ನು ಕೆಲಸಗಾರರು ಮುಷ್ಕರ ನಡೆಸಿದ್ದು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸದೇ, ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಲಾಕ್‌ಔಟ್ " ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ, ಕೆಲಸಗಾರರು ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮಿತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದರು ಮತ್ತು ನಂತರದ ಸರ್ಕಾರಿ ಕ್ರಮಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ದಮನ ಮಾಡಲು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಕ್ರಿಮನಲ್ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳ ಹಾಗೆ ತೋರಿದವು. ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯು ಕಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕು ಆಂದೋಲನವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸಾವಿರಾರು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮುಷ್ಕರನಿಲ್ಲಿಸಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ಉಕ್ಕಿನ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಫ್ರಿಕ್‌ ಕರೆತಂದನು. ಇವರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ಕೊಡಲು ಪಿಂಕರ್‌ಟನ್ ಏಜೆಂಟ್‌ರನ್ನೂ ಕರೆತಂದನು. ಜುಲೈ 6ರಂದು, ನ್ಯೂಯಾಕ್‌ ನಗರ ಮತ್ತು ಚಿಕಾಗೋದಿಂದ 300 ಪಿಂಕರ್‌ಟನ್‌ ಏಜೆಂಟ್‌‌ರ ಪಡೆಯನ್ನು ಕರೆಸಿದ್ದು, ಮುಷ್ಕರನಿರತರು ಮತ್ತು ಇವರ ಮಧ್ಯೆ ಕೈಕೈ ಮಿಲಾಯಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಕಾಳಗದಲ್ಲಿ ಏಳು ಜನ ಮುಷ್ಕರನಿರತರು ಮತ್ತು 3 ಜನ ಪಿಂಕರ್‌ಟನ್‌ ಏಜೆಂಟ್‌‌ ಸೇರಿದಂತೆ ಒಟ್ಟು 10 ಜನರು ಸತ್ತರು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ಜನರು ಗಾಯಗೊಂಡರು. ಮುಷ್ಕರದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ಗವರ್ನರ್‌ ರಾಬರ್ಟ್‌ ಪ್ಯಾಟಿಸನ್ ಸೇನೆಯ ಎರಡು ತುಕಡಿಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಆದೇಶ ನೀಡಿದರು. ಮುಷ್ಕರ ನಿರತ ಕೆಲಸಗಾರರು ಮತ್ತು ಪಿಂಕರ್‌ಟನ್‌ಗಳ ನಡುವಣ ಜಗಳಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ದಂಗೆಕೋರ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬರ್ಕ್‌ಮನ್‌ ಫ್ರಿಕ್‌ನನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಲು ಯತ್ನಿಸಿ, ಫ್ರಿಕ್‌ನತ್ತ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿದ ಎನ್ನಲಾಗಿದ್ದು, ಫ್ರಿಕ್ ಗಾಯಗೊಂಡ. ಮುಷ್ಕರಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಬರ್ಕ್‌ಮನ್‌ಅನ್ನು ಹತ್ಯೆಗೆ ಪ್ರಯತ್ನ ಆರೋಪದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಬರ್ಕ್‌ಮನ್ ಪ್ರಕಾರ, "...ಫ್ರಿಕ್‌ನನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿದರೆ, ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯ ಜವಬ್ದಾರಿಯು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ."<ref>ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬರ್ಕ್‌ಮನ್ ''ಪ್ರಿಸನ್ ಮೆಮೊಯಿರ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಆನ್ ಅನಾರ್ಕಿಸ್ಟ್ '', ಪುಟ. 67, ಮದರ್ ಅರ್ಥ್‌ ಪಬ್ಲಿಶಿಂಗ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್, 1912</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=FC4UAAAAIAAJ&amp;dq=Alexander+Berkman&amp;lr= ಪ್ರಿಸನ್ ಮೆಮೊಯಿರ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಆನ್ ಅನಾರ್ಕಿಸ್ಟ್ ಬೈ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬರ್ಕ್‌ಮನ್]</ref> ತದನಂತರದಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯು, ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌ ಘಟಕದ ಕೆಲಸಗಾರರ ಬದಲಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ -ರಹಿತ ವಲಸೆ ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ಆಗ ಕಾರ್ನೆಗೀಯು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಹೆಸರಿಗೆ ಹೋಮ್‌ಸ್ಟಡ್‌ ಘಟನೆಗಳ ನಂತರ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮಸಿಬಳಿದಂತಾಯಿತು. == ಸಿದ್ಧಾಂತ == === ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ನೀತಿವಾಕ್ಯ === ತಮ್ಮ ಅಂತಿಮ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ನ್ಯೂಮೋನಿಯಾದಿಂದ ಬಳಲಿದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು 1919ರ ಆಗಸ್ಟ್ 11ರಂದು ಮರಣಿಸುವ ಮೊದಲು ವಿವಿಧ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ 350,695,654 ಡಾಲರ್ ಹಣವನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದರು. 'ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ನೀತಿವಾಕ್ಯ'ವು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಉದಾರ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ : *ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಮೊದಲ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದಷ್ಟು ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯಲು ವ್ಯಯಿಸಬೇಕು. *ನಂತರದ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದ ಜೀವಿತವನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಿದ್ದಷ್ಟು ಹಣಗಳಿಸಲು ವ್ಯಯಿಸಬೇಕು. *ಜೀವಿತದ ಕೊನೆಯ ಮೂರನೇ ಒಂದುಭಾಗವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ಹಣವನ್ನು ಯೋಗ್ಯ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ದಾನ ಮಾಡಲು ಬಳಸಬೇಕು. ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಗ್ನರಾಗಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಲಯದಿಂದ ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ದೂರವೇ ಇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ವಿಶ್ವವು ತಮ್ಮನ್ನು 'ಪಾಸಿಟಿವಿಸ್ಟ್ ಅಥವಾ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕ ಪ್ರಮಾಣವಾದಿ' ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬೇಕೆಂದು ಅವರು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ, ಜಾನ್‌ ಬ್ರೈಟ್‌ರಿಂದ ಅಪಾರವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು. === ಸಂಪತ್ತಿನ ಕುರಿತು === [[ಚಿತ್ರ:Andrew Carnegie at Skibo 1914 - Project Gutenberg eText 17976.jpg|thumb|ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಸ್ಕಿಬೋ ಕ್ಯಾಸಲ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, 1914]] [[ಚಿತ್ರ:Stain Glass Andrew Mellon.JPG|thumb|ನ್ಯಾಶನಲ್ ಕೆಥಡ್ರಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾದ ಸ್ಟೈನ್‌ಗಳಿರುವ ಗಾಜಿನ ಕಿಟಕಿ]] 1868ರಲ್ಲಿಯೇ,ತಮ್ಮ 33ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ತಮಗೇ ಒಂದು ಮೆಮೋ ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದರು:ಸಂಪತ್ತಿನ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು ಮೂರ್ತಿಪೂಜೆಯ ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ರೀತಿ. ಯಾವ ಮೂರ್ತಿಯೂ ಹಣದ ಆರಾಧನೆಗಿಂತ ಕೀಳ್ಮಟ್ಟದ್ದೇನಲ್ಲ."<ref>ಮೌರಿ ಕ್ಲೆನ್ ''ದಿ ಚೇಂಜ್‌ ಮೇಕರ್ಸ್ '', ಪುಟ. 57, ಮೆಕ್‌ಮಿಲನ್, 2004 ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-0805075182</ref> ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಕೆಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅವರು ತಾವು 35ನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ನಿವೃತ್ತರಾಗಿ, ಲೋಕೋಪಕರಾದ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಾಗಿ ಮೆಮೋದಲ್ಲಿ ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. "ಹೀಗೆ ಶ್ರೀಮಂತನಾಗಿ ಮರಣಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಳಂಕಿತನಾಗಿ ಮರಣಿಸುತ್ತಾನೆ' ಎಂದು ಬರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಅವರು 1881ರ ವರೆಗೆ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯಿಂದ ಲೋಕೋಪಕಾರದ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ.1881ರಲ್ಲಿ, ತಮ್ಮ ತವರೂರು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ ನಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥಾಲಯಕ್ಕೆ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಜಕಲ್ಯಾಣ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡರು.<ref>ಡ್ವೈಟ್‌ ಬರ್ಲಿಂಗೇಮ್‌ ''ಫಿಲಾಸಫಿ ಇನ್ ಅಮೆರಿಕಾ'', ಪುಟ. 60, ಎಬಿಸಿ-ಸಿಎಲ್‌ಐಒ, 2004 ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 978-1576078600</ref> ಕಾರ್ನೆಗೀ "ದಿ ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ತ್‌ (ಸಂಪತ್ತಿನ ಸುವಾರ್ತೆ)",<ref>ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ [https://books.google.com/books?id=RekoAAAAYAAJ&amp;printsec=titlepage&amp;dq=Carnegie+knows+the+presid... ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ] ಪುಟಗಳು. 255–67</ref> ಎಂಬ ಲೇಖನವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಂತರು ತಮ್ಮ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಮಾಜವನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಬೇಕೆಂಬ ತಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮಗೇ ಬರೆದುಕೊಂಡ ಮೆಮೋಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ವಾಕ್ಯ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ : ಮನುಷ್ಯ ಕೇವಲ ಬ್ರೆಡ್‌ನಿಂದಲೇ ಬದುಕಲಾರ. {{quote|Man does not live by bread alone. I have known millionaires starving for lack of the nutriment which alone can sustain all that is human in man, and I know workmen, and many so-called poor men, who revel in luxuries beyond the power of those millionaires to reach. It is the mind that makes the body rich. There is no class so pitiably wretched as that which possesses money and nothing else. Money can only be the useful drudge of things immeasurably higher than itself. Exalted beyond this, as it sometimes is, it remains Caliban still and still plays the beast. My aspirations take a higher flight. Mine be it to have contributed to the enlightenment and the joys of the mind, to the things of the spirit, to all that tends to bring into the lives of the toilers of Pittsburgh sweetness and light. I hold this the noblest possible use of wealth.{{Citation needed|date=October 2010}}}} 1908ರಲ್ಲಿ ಅವರು, (ವೇತನವಿಲ್ಲದೆ) ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಹಿಲ್‌ ಎಂಬ ಪತ್ರಕರ್ತನನ್ನು, 500ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಾಧಕರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ, ಅವರ ಯಶಸ್ಸಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಎಳೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದರು. ಹಿಲ್‌ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಸಹಭಾಗೀದಾರರಾದರು. ಅವರ ಈ ಕಾರ್ಯವು 1928ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಮರಣಾನಂತರ ಹಿಲ್‌ ಅವರ ಕೃತಿ, ''ದಿ ಲಾ ಆಫ್‌ ಸಕ್ಸಸ್‌ '' (ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-87980-447-5)ನಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿತವಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ 1937ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ, ''ಥಿಂಕ್ ಆಂಡ್ ಗ್ರೋ ರಿಚ್ '' (ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 1-59330-200-2) ಕೃತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಒಡಮೂಡಿದೆ. ಎರಡನೆಯ ಕೃತಿಯೂ ಔಟ್‌ ಆಫ್‌ ಪ್ರಿಂಟ್‌ ಎನ್ನುವ ಸಂದರ್ಭ ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಪ್ರಕಟವಾದಾಗಿನಿಂದ 30 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೂ ಅಧಿಕ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಮಾರಾಟವಾಗಿದೆ. 1960ರಲ್ಲಿ, ಹಿಲ್ ಅವರು ಸಂಪತ್ತು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಒಂದು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಅದೊಂದೇ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೊರೆಯುತ್ತಿತ್ತು,. 2004ರಲ್ಲಿ, ರೋಸ್‌ ಕಾರ್ನ್‌ವೆಲ್‌ ''ಥಿಂಕ್ ಆಂಡ್ ಗ್ರೋ ರಿಚ್‌!: ಮೂಲ ಆವೃತ್ತಿ, ಪುನಸ್ಸಂಪಾದಿತ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕೃತ '' (ಎರಡನೇ ಮುದ್ರಣ 2007) ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಮೂಲ ವಸ್ತುವನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಕೆಲವು ಅಲ್ಪ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರವಾದ ಅಂತಿಮ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು, ಒಂದು ಇಂಡೆಕ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಅನುಬಂಧವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. === ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ === 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಕುರಿತು ಪಂಥೀಯವಾದ ಮತ್ತು ಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು, ತಮ್ಮನ್ನು ಸಂಘಟಿತ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿಕವಾದದಿಂದ ದೂರವಿಟ್ಟುಕೊಂಡರು.<ref>ನಾಸ, ಡೇವಿಡ್. ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ (ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌: ದಿ ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಪ್ರೆಸ್, 2006)</ref> ಬದಲಿಗೆ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ನಿಸರ್ಗವಾದಿ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದೊಂದ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು. "ಆಸ್ತಿಕವಾದ ಮತ್ತು ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ನಾನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ನಾನು ವಿಕಾಸದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡೆ" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ (1920, 2006). ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 1-59986-967-5 ( ಪುಟ. 339)</ref> ನಂತರದ ಅವರ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ, ಧರ್ಮದ ಕುರಿತ ಅವರ ದೃಢ ವಿರೋಧವು ಸ್ವಲ್ಪ ಮೃದುವಾಯಿತು. ಅವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರೆಸ್‌ಬೈಸ್ಟೆರಿಯನ್ ಚರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಪೂಜೆಗಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>[http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FA0E13F6395C1B728DDDAA0A94DC405B898DF1D3 ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌ ಟೈಮ್ಸ್ ], ನವೆಂಬರ್. 29, 1918</ref> ಅವರು ಸೇಂಟ್‌ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್‌ಗೆ ಒಂದು ಭಾಷಣವನ್ನೂ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು (ಆದರೆ ಅದನ್ನು ನೀಡಲಿಲ್ಲ), ಅದರಲ್ಲಿ "ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳು ಒಂದು ಅನಂತ ಮತ್ತು ಚಿರಂತನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತವೆ" ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite book |title= Andrew Carnegie|last= Nasaw|first= David|year= 2006|publisher= The Penguinn Press|location= New York|page=625 |isbn= 1594201048}}</ref> ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು "ಅನಂತ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿ"ಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿಡುವುದರ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ನಪೋಲಿಯನ್ ಹಿಲ್‌ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಪದವನ್ನು ಹಿಲ್‌ "ದೇವರು" ಅಥವಾ "ಪರಮಅಸ್ತಿತ್ವ"ವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದನು.<ref>ಹಿಲ್‌, ನೆಪೋಲಿಯನ್ (1953, 1981, ಪರಿಷ್ಕೃತ 2004) ''ಹೌ ಟು ರೈಸ್ ಯುವರ್ ಓನ್ ಸ್ಯಾಲರಿ '', ದಿ ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಹಿಲ್‌ ಫೌಂಡೇಶನ್, ಪುಟಗಳು. 77–78, ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-9743539-4-9 [ಇದು ''ದಿ ವಿಸ್‌ಡಮ್ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಸ್ ಟೋಲ್ಡ್ ಟು ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಹಿಲ್‌ '' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದೆ, ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0937539457</ref><ref>ಹಿಲ್‌, ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಆಂಡ್ ಕಾನ್‌ವೆಲ್, ರಾಸ್ (2004; 3ನೇ ಆವೃತ್ತಿ 2008) ''ಥಿಂಕ್ ಆಂಡ್ ಗ್ರೋ ರಿಚ್ : ಮೂಲ ಆವೃತ್ತಿ, ಪುನಸ್ಸಂಪಾದಿತ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕೃತ '', ಅವೆಂಟೈನ್ ಪ್ರೆಸ್, ಪುಟ. 330, ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 1-59330-200-2</ref> === ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿ === "ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಚ್ಚಿಮೆಚ್ಚಿನ ಜೀವಂತ ನಾಯಕ" ನಾಗಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಉದಾರವಾದಿ, ಜಾನ್‌ ಬ್ರೈಟ್‌ ರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತಗೊಂಡ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ಯುವ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಗಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು.<ref>ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ (ಬೋಸ್ಟನ್, 1920), ಸಿಎಚ್‌. 21, ಪುಟಗಳು. 282–283</ref> ಅವರ ಧ್ಯೇಯವು, "ಎಲ್ಲವೂ ಚೆನ್ನಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ" ಎಂಬುದಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಅವರ ಯಶಸ್ವಿ ಉದ್ಯಮ ವೃತ್ತಿಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಉತ್ತಮ ತರ್ಕವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅವರ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕುರಿತ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿಯೂ ನಿಜವಾಯಿತು. ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿಯ ಕುರಿತ ಅವರ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಯ ಶೋಧದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗೊಂದಲಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಈ ಗೊಂದಲಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕುರಿತ ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ಅವರ ಇನ್ನಿತರ ನಿಷ್ಠಾವಂತರ ನಡುವಣ ಸಂಘರ್ಷ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, 1880ರ ಮತ್ತು 1890ರ ದಶಕದುದ್ದಕ್ಕೂ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ತಮ್ಮ ಸ್ಟೀಲ್‌ ವರ್ಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತೃತ ನೌಕಾಪಡೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ರಕ್ಞಾಕವಚ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳ ಅಗಾಧ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆಸ್ಪದವಿತ್ತರು; ಅದೇ ವೇಳೆ ಅವರು ಅಮೆರಿಕದ ಸಮುದ್ರ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು.<ref>ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. ಅಮೆರಿಕನ್ ಫೋರ್‌-ಇನ್‌-ಹ್ಯಾಂಡ್ ಇನ್ ಬ್ರಿಟನ್ (ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌, 1883), ಪುಟಗಳು. 14–15</ref> ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಶ್‌ ವರ್ಗ ಸಂರಚನೆ ಕುರಿತು ಅವರು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು, ಅದು ಅವರ ಆಂಗ್ಲೋ -ಅಮೆರಿಕನ್ ಸ್ನೇಹದ ಉತ್ತೇಜನಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ.<ref>ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. ಟ್ರೈಂಫಂಟ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ, ಪಸ್ಸಿಮ್</ref> ಅಮೆರಿಕದ ಆಕ್ರಮಣಗಳ ಕುರಿತು ವಿಚಾರವಾಗಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪರವಾದ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು ತಳೆಯುವುದು ಅವಿವೇಕತನ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. ಅಮೆರಿಕವು ಹವಾಯಿ ದ್ವೀಪಗಳು, ಕ್ಯೂಬಾ ಮತ್ತು ಪ್ಯುರೆಟೋ ರಿಕೋ ದೇಶಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವಿರೋಧಿಸಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಮೆರಿಕದ ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್‌ ಆಕ್ರಮಣದ ಕುರಿತು ಮಾತ್ರ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಏಕೆಂದರೆ ಹವಾಯಿ, ಕ್ಯೂಬನ್ನರು ಮತ್ತು ಪ್ಯುರಿಟೋ ರಿಕನ್ನರಂತೆ ಅಲ್ಲದೇ, ಫಿಲ್ಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್ ಜನರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಡುವ ಇಚ್ಛೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆ ದ್ವೀಪಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಮೂಲ ತತ್ವಗಳನ್ನೇ ಅಲ್ಲಗೆಳೆದಂತೆ ಎಂದು ಕಾರ್ನೆಗೀ ನಂಬಿದ್ದರು. ಅವರು ಅಮೆರಿಕಾದ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮತ್ತು ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್ ಜನತೆಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಿಂದ ಬದುಕುವ ಅವಕಶ ನೀಡುವಂತೆ ಅವರು ವಿಲಿಯಂ ಮೆಕ್‌ಕಿನ್ಲೆಗೆ ಆಗ್ರಹಿಸಿದ್ದರು.<ref>ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. "ಅಮೆರಿಕನ್ ವರ್ಸಸ್‌ ಇಂಪೆರಿಯಲಿಸಮ್," ವಿಶೇಷವಾಗಿ. ಪುಟಗಳು. 12–13</ref> ಅವರ ಈ ಕ್ರಮವು ಅಮೆರಿಕದ ಇನ್ನಿತರ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿ-ವಿರೋಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಆಂಟಿ-ಇಂಪೆರಿಯಲಿಸ್ಟ್‌ (ಸರ್ವಾಧಿಕಾರ-ವಿರೋಧಿ) ಲೀಗ್‌ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1901ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಉಕ್ಕಿನ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಮಾರಿದ ನಂತರ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ದೇಣಿಗೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿಯೂ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ವಿವಿಧ ಶಾಂತಿ-ಪಾಲನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅವು ಬೆಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಹುತೇಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಅವುಗಳಿಗೆ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದರು. ಅವರ ಗೆಳೆಯ, ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಪ್ರಚಾರಕ ವಿಲಿಯಂ ಟಿ. ಸ್ಟೆಡ್ ಅವರಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಸ್ತಿಕೆಯ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಒಂದು ಹೊಸ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕೆಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದಾಗ, ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಸಂಸ್ಥೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ವಿನಿಯೋಗಿಸುವುದು ವಿವೇಕವೆಂದು ನನಗೆ ಅನ್ನಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದರು. {{quote|I do not see that it is wise to devote our efforts to creating another organisation. Of course I may be wrong in believing that, but I am certainly not wrong that if it were dependent on any millionaire's money it would begin as an object of pity and end as one of derision. I wonder that you do not see this. There is nothing that robs a righteous cause of its strength more than a millionaire's money. Its life is tainted thereby.<ref>Quoted in Hendrick. Carnegie 2: p.337</ref>}} ಜನರ ಪ್ರಯತ್ನ ಮತ್ತು ಇಚ್ಛೆಯು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕಾರ್ನೆಗೀ ನಂಬಿದ್ದರು. ಆ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಹಣ ಒಂದು ಉತ್ತೇಜನ ಮಾತ್ರ. ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಯು ಕೇವಲ ಹಣಕಾಸಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರೆ, ಅದು ಒಂದು ಗುರಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಕರುಣೆಯ ಒಂದು ಕ್ರಿಯೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. 1910ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿಗಾಗಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ದತ್ತಿನಿಧಿಯು ಯುದ್ಧವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಮೈಲುಗಲ್ಲು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿದೆ. ಶಾಂತಿ ಉತ್ತೇಜನೆಗೆ 10 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಯುದ್ಧದ ವಿವಿಧ ಕಾರಣಗಳ "ವೈಜ್ಞಾನಿಕ" ಪರಿಶೀಲನೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಕ್ರಮೇಣ ನಿವಾರಿಸುವಂತಹ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದ್ದರು. ಸದ್ಯ ಇರುವ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಯಿದೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ಕುರಿತು ಮಾಹಿತಿ ಪ್ರಚಾರಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಈ ಕಾಯಿದೆಗಳನ್ನು ಅಂಗೀಕೃತಗೊಳಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಿ ವಿಚಾರಸಂಕಿರಣಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ದತ್ತುನಿಧಿಯು ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು.<ref>ಪ್ಯಾಟರ್‌ಸನ್, ಡೇವಿಡ್ ಎಸ್. ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'ಸ್ ಕ್ವೆಸ್ಟ್ ಫಾರ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಪೀಸ್ ಪ್ರೊಸೀಡಿಂಗ್ಸ್ ಆಫ್‌ ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಫಿಲಾಸಾಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ, ಸಂಪುಟ. 114, ಸಂಖ್ಯೆ. 5 (ಅಕ್ಟೋಬರ್ 20, 1970), ಪುಟಗಳು. 371–383</ref> 1914ರಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಸಂಜೆಯಂದು, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಚರ್ಚ್‌ ಪೀಸ್‌ ಯೂನಿಯನ್ (CPU) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಧರ್ಮ, ಅಕೆಡೆಮಿಕ್ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವಲಯದ ನಾಯಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ಗುಂಪಾಗಿತ್ತು. ಸಿಪಿಯು(CPU) ಮೂಲಕ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವಿಶ್ವದ ಚರ್ಚ್‌ಗಳು, ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ನೈತಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಒಂದು ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಕಾಣಿಸಲು ನೈತಿಕ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಆಶಿಸಿದ್ದರು. ಇದರ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಜರ್ಮನಿಯ ಲೇಕ್‌ ಕಾನ್‌ಸ್ಟನ್ಸ್‌ನ ದಡದಲ್ಲಿ 1914ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ 1ರಂದು ಸಿಪಿಯು ಒಂದು ವಿಚಾರಸಂಕಿರಣವನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಜಿಸಿತು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಬಂದಿದ್ದ ನಿಯೋಗಿಗಳು, ಸಂಕಿರಣಕ್ಕಾಗಿ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ತೆರಳುತ್ತಿರುವಂತೆ, ಜರ್ಮನಿಯು ಬೆಲ್ಜಿಯಂ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿತು. ಹೀಗೆ ಅಮಂಗಳಕರವಾದ ಆರಂಭವಿದ್ದರೂ, ಸಿಪಿಯು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಏಳಿಗೆ ಹೊಂದಿತು. ಇಂದು ಅದರ ಗಮನವು ನೈತಿಕಮೌಲ್ಯಗಳ ಕುರಿತಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಫಾರ್ ಎತಿಕ್ಸ್ ಇನ್‌ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಅಫೇರ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂದು ಒಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ, ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತಿ, ಲಾಭರಹಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ನೈತಿಕಮೌಲ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ಧ್ವನಿಯೆತ್ತುವುದು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಧ್ಯೇಯವಾಗಿದೆ. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರಿಗೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಯ ಕುರಿತ ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಸಮರವು ಆರಂಭಗೊಂಡಿದ್ದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಒಂದು ಆಘಾತವಾಗಿತ್ತು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ-ವಿರೋಧ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಅವರ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ವಿಫಲಗೊಂಡವಾದರೂ, ಕಾರ್ನೆಗೀ ದತ್ತಿನಿಧಿಯು ಅವರ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದೆ. ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕುರಿತ ಅವರ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳು ಅವರ ಮರಣಾನಂತರ ಲೀಗ್‌ ಆಫ್‌ ನೇಶನ್ಸ್‌‌ನ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿವೆ ಮತ್ತು ಅದು ವಿಶ್ವ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ತರಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖನಗಳು == * ನನ್ನ ಹೃದಯವು ಕೆಲಸದಲ್ಲಿದೆ. * ನಾನು ದೊಡ್ಡನಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಜನರು ಏನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಗಮನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತೇನೆ. ಅವರೇನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಗಮನಿಸುವೆ. * ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲ ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿಡಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವು ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ. * ನೀವು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಇರಬಯಸಿದರೆ, ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲ ಯೋಚನೆಗಳನ್ನು ಬೇಡುವ, ನಿಮ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವ ಒಂದು ಗುರಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಿ. * ಶ್ರೀಮಂತನಾಗಿ ಸಾಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಪಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. == ಬರಹಗಳು == ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಿಗೆ ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ವಿಚಾರವಾಗಿ ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ''ಟ್ರೈಂಫಂಟ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ'' (1886), ಮತ್ತು ''ದಿ ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ತ್‌ '' (1889) ಕೃತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವರು, ''ಆನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಫೋರ್‌-ಇನ್‌-ಹ್ಯಾಂಡ್‌ ಇನ್‌ ಬ್ರಿಟನ್ '' (1883), ''ರೌಂಡ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್ '' (1884), ''ದಿ ಎಂಪೈರ್ ಆಫ್ ಬಿಸಿನೆಸ್ '' (1902), ''ದಿ ಸೀಕ್ರೆಟ್ ಆಫ್‌ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಈಸ್ ದಿ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಪ್ ಮೆನ್ '' (1903),<ref>ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ (1903). ''[https://books.google.com/books?id=ym0AAAAAYAAJ&amp;pg=PA5&amp;dq=the+world%27s+work&amp;lr=&amp;ei=sfMzStrgEqewkQSD3_CLBQ-a#PPA42,M2 ದಿ ಸೀಕ್ರೆಟ್ ಆಪ್ ಬಿಸಿನೆಸ್ ಈಸ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಮೆನ್ ]''</ref> ಫೇಮಸ್‌ ಸ್ಕಾಟ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್‌ ನಲ್ಲಿ ''ಜೇಮ್ಸ್‌ ವ್ಯಾಟ್‌ '' ಕುರಿತು (1905), ''ಪ್ರಾಬ್ಲಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಟುಡೇ '' (1907), ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ''ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' ಕೃತಿಯನ್ನು ಅವರ ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು (1920). == ಕೀರ್ತಿಪರಂಪರೆ ಹಾಗೂ ಮನ್ನಣೆಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Andrew Carnegie's statue, Dunfermline.jpg|thumb|left|200px|ಹುಟ್ಟೂರು ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ನಿನಲ್ಲಿರುವ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆ]] *ಡೈನೋಸಾರ್‌ ''ಡಿಪ್ಲೊಡೊಕಸ್ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' (ಹ್ಯಾಚರ್) ಅನ್ನು ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಯೂಟ|ಉಟಾಹ್‌]]ನ ಮಾರಿಸನ್ ಫಾರ್ಮೇಶನ್ (ಜುರಾಸಿಕ್ ) ನಲ್ಲಿ ಈ ಡೈನೋಸಾರ್‌ನ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಮಾಡಲು ಉತ್ಖನನಕ್ಕೆ ಅವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು "ಡಿಪ್ಪಿ" ಕುರಿತು ಬಹಳ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಇದ್ದರು. ಮೂಳೆ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟರ್‌ನಿಂದ ರೂಪಿಸಿದ ಡಿಪ್ಪಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಸ್ಥಿಪಂಜರದ ಮರುಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಯೂರೋಪ್‌ನ ಹಲವಾರು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳಿಗೆ ಅವರು ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಡಿಪ್ಪಿಯ ಮೂಲ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಅಸ್ಥಿಪಂಜರವನ್ನು ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್‌ ನ್ಯಾಚುರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಡೈನೋಸಾರ್‌ಗಳ ಹಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಿ, ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಸ್ಪ್ಯಾನಿಶ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ, ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್‌ಗೆ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ 20 ಮಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಡಾಲರ್‌ ನೆರವನ್ನು ನೀಡಲು ಮುಂದಾದರು. *ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ, ಮತ್ತು ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಒಕ್ಲಹಾಮ, ಇವನ್ನು ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. * ಸಗುರೊ ಕ್ಯಾಕ್ಟಸ್‌ನ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹೆಸರನ್ನು, ''ಕಾರ್ನೆಗೀಯ ಎಂದು '', ಆತನ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. * ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಡಲ್‌ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಅದನ್ನು ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ಲೀಡ್ಸ್‌ ಮೆಟ್ಓಪಾಲಿಟನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀ ಫ್ಯಾಕಲ್ಟಿ ಆಫ್‌ ಸ್ಪೋರ್ಟ್‌ ಆಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಆತನ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. * ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸಂಗೀತಕಛೇರಿ ಹಾಲ್‌ಗಳನ್ನು ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಲಾಲಾಗಿದೆ. *ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಬದುಕಿನ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಎರಡನೇ-ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಅವರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್‌ ಆಯಿಲ್‌ನ ಜಾನ್‌ ಡಿ. ರಾಕ್‌ಫೆಲ್ಲರ್‌ ಶ್ರೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. *ಡಿಸ್ನಿಯ ಸ್ಕ್ರೂಜ್ ಮೆಕ್‌ಡಕ್‌ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯರೇ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. *ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಸ್ಕೂಲ್‌ ಆಗಿ ಈ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್‌ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು.[[ಚಿತ್ರ:CarnegieVanguardHighSchool.jpg|thumb|ಕಾರ್ನೆಗೀ ವ್ಯಾನ್‌ಗಾರ್ಡ್‌ ಹೈಸ್ಕೂಲ್]] *ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ನಿನ ಹಾಲ್‌ಬೆತ್‌ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದ (ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದ ಅಂಕಲ್‌ ಲಾಡೆರ್‌ನ ನೆನಪಿಗೆ ಇಡಲಾಗಿದ್ದ)ಲಾಡೆರ್ ಕಾಲೇಜ್‌ ಅನ್ನು 2007ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕಾಲೇಜ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. * ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವ ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇಡ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ (ಸೆರ್ಬಿಯಾ) ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. * ಹೂಸ್ಟನ್‌, ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ ನಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಅಮೆರಿಕನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್‌ಗೆ ಕಾರ್ನೆಗೀ ವ್ಯಾನ್‌ಗಾರ್ಡ್‌ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಎಂದು ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="SchoolHistoriesHoustonISD">"[http://www.houstonisd.org/HISDConnectDS/v/index.jsp?vgnextoid=0afe09c28afc3110VgnVCM10000028147fa6RCRD&amp;vgnextchannel=2e2b2f796138c010VgnVCM10000052147fa6RCRD ಸ್ಕೂಲ್ ಹಿಸ್ಟರೀಸ್: ದಿ ಸ್ಟೋರೀಸ್ ಬಿಹೈಂಡ್ ದಿ ನೇಮ್ಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081012214629/http://www.houstonisd.org/HISDConnectDS/v/index.jsp?vgnextoid=0afe09c28afc3110VgnVCM10000028147fa6RCRD&vgnextchannel=2e2b2f796138c010VgnVCM10000052147fa6RCRD |date=2008-10-12 }}." ಹೂಸ್ಟನ್ ಇಂಟಿಂಪೆಂಡೆಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್. 2008ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 24ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. "ಇದನ್ನು ಉಕ್ಕಿನ ಸಿರಿವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿಯಾಗಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಿದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ವಲಸೆಗಾರ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ."</ref> ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೇಪರ್‌‌‌ಗಳು ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್‌ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಹಸ್ತಪ್ರತಿ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. [http://www.columbia.edu/cu/lweb/indiv/rbml/collections/carnegie/ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಅಪರೂಪದ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ಹಸ್ತಪ್ರತಿ ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸಂಗ್ರಹಗಳು ] ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಆರ್ಕೈವ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಆಫ್‌ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌ (CCNY); ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಂತಿಗಾಗಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ದತ್ತಿನಿಧಿ (ಕಾರ್ನೆಗೀ ಎಂಡೋಮೆಂಟ್‌ ಫಾರ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಪೀಸ್) (CEIP); ಕಾರ್ನೆಗೀ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಫಾರ್‌ ದಿ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಆಫ್‌ ಟೀಚಿಂಗ್ (CFAT); ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆನ್ ಎಥಿಕ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಅಫೇರ್ಸ್ (CCEIA). ಈ ಸಂಗ್ರಹಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಲೋಕೋಪಕಾರದ ಕುರಿತು ಇವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮಿ. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕುರಿತ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿವರಗಳು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಇವೆ. ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರ ಬದುಕಿನ ಕುರಿತ ಡಿಜಿಟಲೈಸ್ ಮಾಡಿರುವ ಆರ್ಕೈವ್‌ಗಳ [http://diva.library.cmu.edu/carnegie/ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸಂಗ್ರಹ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110522150548/http://diva.library.cmu.edu/carnegie/ |date=2011-05-22 }} ವನ್ನು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಮತ್ತು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್‌ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌, ಎರಡೂ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ. == ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ == *ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರು ಸೇರಿದ್ದ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಆಂಟಿ ಇಂಪೆರಿಯಲಿಸ್ಟ್‌ ಲೀಗ್‌ *ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗ್ರಂಥಾಲಯ *ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್‌ ಫಾರ್ ಸೈನ್ಸ್ *ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಇಡಲಾದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಪಟ್ಟಿ *ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಹಿಲ್ *ಥಿಂಕ್‌ ಆಂಡ್ ಗ್ರೋ ರಿಚ್‌ *ಗಾಸ್ಪೆಲ್‌ ಆಫ್‌ ವೆಲ್ತ್‌ *ಹ್ಯಾರಿ ವ್ಯಾಟ್ಸ್ *ಪಬ್ಲಿಕ್ ಲೈಬ್ರರಿ ಅಡ್ವೊಕಸಿ *ಹಿಸ್ಟಾರಿ ಆಫ್‌ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಲೈಬ್ರರಿ ಅಡ್ವೊಕಸಿ *ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ *ಇನ್‌ ಸನ್‌ ಲೈಟ್, ಇನ್‌ ಅ ಬ್ಯೂಟಿಫುಲ್ ಗಾರ್ಡನ್, ಜೋನ್ಸ್‌ಟೌನ್‌ ಫ್ಲಡ್‌ ಕುರಿತ ಒಂದು ಕಾದಂಬರಿ {{-}} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{reflist|colwidth=30em}} *{{Cite EB1911|Carnegie, Andrew}} *{{Cite Appletons'|Carnegie, Andrew|year=1900|author=[[Anne Lynch Botta]]}} == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ == === ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮೂಲಗಳು === *[http://www.wordowner.com/carnegie/preface.htm ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615154600/http://www.wordowner.com/carnegie/preface.htm |date=2013-06-15 }}[http://www.wordowner.com/carnegie/preface.htm ''ಆಟೋಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' (1920, 2006)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615154600/http://www.wordowner.com/carnegie/preface.htm |date=2013-06-15 }}. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್ 1- -59986-967-5 *[http://alpha.furman.edu/~benson/docs/carnegie.htm ಕಾರ್ನೆಗೀ, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100222001055/http://alpha.furman.edu/~benson/docs/carnegie.htm |date=2010-02-22 }}[http://alpha.furman.edu/~benson/docs/carnegie.htm "ಗಾಸ್ಪೆಲ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ತ್‌ " (1888, 1998)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100222001055/http://alpha.furman.edu/~benson/docs/carnegie.htm |date=2010-02-22 }}. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 1-55709-471-3 *ಹಿಲ್‌, ನೆಪೋಲಿಯನ್ ''ಥಿಂಕ್ ಆಂಡ್ ಗ್ರೋ ರಿಚ್‌ '' (1937, 2004). ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್ 1-59330-200-2 (ಹಿಲ್‌ ಅವರಿಗೆ ಕಾರ್ನೆಗೀಯವರೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದ ಸುದೀರ್ಘ ಸಂಬಂಧಗಳ ಕುರಿತ ನೆನಪುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕುರಿತು ಅನೇಕ ಅಡಿಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.) *[http://www.bztx.org/history.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110725113042/http://www.bztx.org/history.html |date=2011-07-25 }} ''ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್‌ ಥೀಟಾ Xi'' === ದ್ವಿತೀಯ ಮೂಲಗಳು === * ಗೋಲ್ಡಿನ್, ಮಿಲ್ಟನ್ "ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಂಡ್ ದಿ ರಾಬರ್‌ ಬ್ಯಾರನ್ ಮಿಥ್". '''ಇನ್ ''' ''ಮಿಥ್ ಅಮೆರಿಕಾ: ಎ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಆಂತಾ;ಜಿ, ಸಂಪುಟ II''. 1997. ಗೆರ್ಸ್ಟರ್, ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಡ್ಸ್, ನಿಕೋಲಸ್ (ಸಂಪಾದಕರು) ಬ್ರಾಂಡಿವೈನ್ ಪ್ರೆಸ್, ಸೇಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್, ಎನ್‌ವೈ, ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 1-881-089-97-5 *ಜೋಸೆಫ್ಸನ್‌; ಮ್ಯಾಥ್ಯೂ. (1938, 1987). ''ದಿ ರಾಬರ್ ಬ್ಯಾರನ್ಸ್ : ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲಿಸ್ಟ್ಸ್ 1861–1901'' ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 99918-47-99-5 *ಕ್ರಾಸ್, ಪೀಟರ್ (2002). ''ಕಾರ್ನೆಗೀ'' ವಿಲೆ. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-471-38630-8 * {{cite journal |last=Lanier |first=Henry Wysham |authorlink= |coauthors= |year=1901 |month=April |title=[https://books.google.com/books?id=688YPNQ5HNwC&pg=PA618-IA2 The Many-Sided Andrew Carnegie: A Citizen of the Republic] |journal=[[World's Work|The World's Work: A History of Our Time]] |volume=I |issue= |pages=618–630 |id= |url= |accessdate=2009-07-09 |quote= }} * ಲೆಸ್ಟರ್, ರಾಬರ್ಟ್‌ ಎಂ. (1941). ''ಫಾರ್ಟಿ ಈಯರ್ಸ್ ಆಫ್ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಗಿವಿಂಗ್: ಎ ಸಮ್ಮರಿ ಆಫ್ ಬೆನೆಫ್ಯಾಕ್ಷನ್ಸ್ ಆಫ್ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಂಡ್ ಆಫ್ ದಿ ವರ್ಕ್‌ ಆಫ್ ದಿ ಫಿಲಾಂಥ್ರಾಪಿಕ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ಸ್ ವಿಚ್ ಹಿ ಕ್ರಿಯೇಟೆಡ್ ''. ಸಿ. ಸ್ಕ್ರೈಬರ್ಸ್ ಸನ್ಸ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌. *ಲಿವ್‌ಸೇ, ಹರಾಲ್ಡ್ ಸಿ. (1999). ''ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಂಡ್ ದಿ ರೈಸ್ ಆಫ್ ಬಿಗ್ ಬಿಸೆನೆಸ್ '', 2ನೇ ಆವೃತ್ತಿ. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-321-43287-8 (ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ) *{{Cite journal | author = Lorenzen, Michael. | year = 1999 | title = Deconstructing the Carnegie Libraries: The Sociological Reasons Behind Carnegie's Millions to Public Libraries | url = | journal = Illinois Libraries | volume = 81 | issue = 2| pages = 75–78 }} *ಮೋರಿಸ್, ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಆರ್.(2005). ''ದಿ ಟೈಕೂನ್ಸ್: ಹೌ ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ,ಜಾನ್ ಡಿ ರಾಕ್‌ಫೆಲ್ಲರ್, ಜೇ ಗುಲ್ಡ್ ಆಂಡ್ ಜೆ.ಪಿ. ಮೋರ್ಗಾನ್ ಇನ್‌ವೆಂಟೆಡ್ ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸೂಪರ್‌ಎಕಾನಮಿ ''. ಟೈಮ್ಸ್ ಬುಕ್ಸ್. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-8050-7599-2 *ನಾಸಾ, ಡೇವಿಡ್. (2005). ''ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' ದಿ ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಪ್ರೆಸ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌. (ವಾಲ್‌ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಬರೆದ ಅತ್ಯಂತ ವಿವರವಾದ ವಿದ್ವತ್‌ಪೂರ್ಣ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ) *{{Cite journal | author = Patterson, David S. | year = | title = Andrew Carnegie's Quest for World Peace | url = | journal = Proceedings of the American Philosophical Society | volume = 114 | issue = 5| pages = 371–383 }} * ರೀಸ್, ಜೋನಾಥನ್. (1997). "ಹೋಮ್‌ಸ್ಟೆಡ್ ಇನ್‌ ಕಂಟೆಕ್ಸ್ಟ್: ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಂಡ್ ದಿ ಡೆಕ್ಲಿನ್ ಆಫ್ ದಿ ಅಮಾಲ್ಗಮೇಟೆಡ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆಫ್ ಐರನ್ ಆಂಡ್ ಸ್ಟೀಲ್ ವರ್ಕರ್ಸ್." ''ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ಹಿಸ್ಟರಿ '' 64(4): 509–533. ಐಎಸ್‌ಎಸ್‌ಎನ್: 0031-4528 *ರಿಟ್‌ ಜ್ಯೂನಿಯರ್ ಮೈಕೆಲ್ ಜೆ. ಆಂಡ್ ಕ್ರಿಕ್ ಲ್ಯಾಂಡರ್ಸ್. (1995). ''ಎ ಲೈಫ್‌ಟೈಮ್ ಆಫ್‌ ರಿಚಸ್‌: ದಿ ಬಯಾಗ್ರಫಿ ಆಫ್ ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಹಿಲ್ '' ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0525940014 * ವ್ಯಾನ್‌ಸ್ಲಿಕ್, ಅಬಿಗೈಲ್ ಎ. "'ದಿ ಅಟ್‌‌ಮೋಸ್ಟ್ ಅಮೌಂಟ್ ಆಫ್‌ ದಿ ಇಫೆಕ್ಟಿವ್ ಅಕಾಮಡೇಶನ್ ': ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಆಂಡ್ ದಿ ರಿಫಾರ್ಮ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಲೈಬ್ರರಿ." ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್‌ ದಿ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್‌ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿಯನ್ಸ್ '' 1991 50(4): 359–383. ಐಎಸ್‌ಎಸ್‌ಎನ್: 0037-9808 (ಪೂರ್ಣಪಠ್ಯ: ಜಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ) *ವಾಲ್‌, ಜೋಸೆಫ್‌ ಫ್ರೇಜರ್. ''ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ'' (1989). ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್‌ 0-8229-5904-6 (ನಾಸ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಬರೆದ ಅತ್ಯಂತ ವಿವರವಾದ ವಿದ್ವತ್‌ಪೂರ್ಣ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ) *[http://www.eh.net/encyclopedia/article/Whaples.Carnegie ವೇಪಲ್ಸ್, ರಾಬರ್ಟ್. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061216082029/http://eh.net/encyclopedia/article/Whaples.Carnegie |date=2006-12-16 }}[http://www.eh.net/encyclopedia/article/Whaples.Carnegie "ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061216082029/http://eh.net/encyclopedia/article/Whaples.Carnegie |date=2006-12-16 }}, ''ಇಎಚ್‌. ನೆಟ್ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪಿಡಿಯಾ ಆಫ್‌ ಎಕಾನಾಮಿಕ್ ಆಂಡ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ''. == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{wikisource author}} === ವರ್ಕ್ಸ್ ಬೈ ಕಾರ್ನೆಗೀ === *{{gutenberg author| id=Andrew+Carnegie | name=Andrew Carnegie}} *{{cite book|last=Carnegie|first=Andrew|editor=John Charles Van Dyke|title=Autobiography of Andrew Carnegie|url=https://books.google.com/books?id=RekoAAAAYAAJ&pg=PP1|accessdate=24 December 2010|year=1920|publisher=Houghton Mifflin company}} === ಕಾರ್ನೆಗೀ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥ ಹೆಸರಿಸಲಾದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು === *[http://www.carnegie.org/ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕಾಪೋರೇಶನ್ ಆಫ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌‌] *[http://www.cmu.edu ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ] *[http://www.clpgh.org ಕಾರ್ನೆಗೀ ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ] *[http://www.carnegiemuseums.org/ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮ್ಯೂಸಿಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ] *[http://www.cceia.org ಕಾರ್ನೆಗೀ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಫಾರ್ ಎಥಿಕ್ಸ್ ಇನ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಅಫೇರ್ಸ್ ] *[http://www.carnegiefoundation.org/ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಫಾರ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಫ್‌ ಟೀಚಿಂಗ್ ] *[http://www.carnegieendowment.org/ ದಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಎಂಡೋಮೆಂಟ್ ಫಾರ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಪೀಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200605112929/https://carnegieendowment.org/ |date=2020-06-05 }} *[http://www.ciw.edu/ ದಿ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್‌ ಫಾರ್ ಸೈನ್ಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100521200756/http://www.ciw.edu/ |date=2010-05-21 }} === ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಸಕ್ತಿ === *[http://www.carnegiebirthplace.com/ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಬರ್ತ್‌ಪ್ಲೇಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ] *{{Find a Grave|173}} *{{NRA|P4936}} {{s-start}} {{s-aca}} {{succession box|title=[[Rector of the University of St Andrews]]|years=1901–1907|before=[[James Stuart (politician)|James Stuart]]|after=[[John Lubbock, 1st Baron Avebury|The Lord Avebury]]}} {{s-end}} {{Carnegie Mellon}} {{Persondata |NAME= Carnegie, Andrew |ALTERNATIVE NAMES= |SHORT DESCRIPTION= American businessman and philanthropist |DATE OF BIRTH= 25 November 1835 |PLACE OF BIRTH= [[Dunfermline]], [[Fife]] |DATE OF DEATH= 11 August 1919 |PLACE OF DEATH= Shadow Brook [[Lenox, Massachusetts]] }} {{DEFAULTSORT:Carnegie, Andrew}} [[ವರ್ಗ:ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಉದ್ಯಮಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಜನೋಪಕಾರಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರು]] [[ವರ್ಗ:ತಾರ್ಕಿಕ ದೈವವಾದಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಉಕ್ಕಿನ ಉದ್ಯಮ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಡನ್‌ಫರ್‌ಮ್ಲಿನ್ ಊರಿನ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿಗಳು(ರೆಕ್ಟರ್‌ಗಳು)]] [[ವರ್ಗ:ರಾಬರ್ ಬ್ಯಾರನ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದಿರುವ ಸ್ಕಾಟಿಷ್‌ ವಲಸೆಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:1835 ಜನನಗಳು]] [[ವರ್ಗ:1910 ಮರಣಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಉದ್ಯಮಿಗಳು]] 6gecw1cabt3wckz8gb859ipgj2rnspb 0 27035 1306710 1287733 2025-06-16T10:25:05Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306710 wikitext text/x-wiki {{Infobox Writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox Writer/doc]] --> | name = Amrita Pritam | image =Amrita Pritam (1919 – 2005), in 1948.jpg | caption = | pseudonym = | birthname= Amrita Kaur | birthdate = {{birth date|1919|8|31|mf=y}} | birthplace = Gujranwala, British India | deathdate = {{death date and age|2005|10|31|1919|8|31|mf=y}} | deathplace = Delhi, India | occupation = Novelist, poet, essayist | nationality = Indian | period = 1936-2004 | genre = poetry, prose, autobiography | subject = partition of India, women, dream | movement = Romantic-Progressivism<ref>''Muslim Feminism and Feminist Movement: Middle-East Asia'', by Abida Samiuddin, Rashida Khanam. Global Vision Pub. House, 2002. ISBN 8187746408. ''Page viii and 426''.</ref> |notableworks = ''Pinjar'' (novel)<br />''Aj Akhan Waris Shah Nu'' (poem)<br />''Suneray'' (poem) | influences = | influenced = | signature = | website = }} '''ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್''' (ಆಗಷ್ಟ್ 31,1919-ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2005) ({{lang-pa|ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ}}''{{IAST|amritā prītam}}'' {{lang-hi|अमृता प्रीतम}}''{{IAST|amr̥tā prītam}}'' ) ಇವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತೀ]]ಯ ಬರೆಹಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಕವಿಯತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಮೊದಲ ಪಂಜಾಬೀ ಕವಿಯತ್ರಿ ಎಂದು ಇವರನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಕಾದಂಬರಿಗಾರ್ತಿ,ಪ್ರಬಂಧಗಾರ್ತಿ ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ 20ನೆಯ ಶತಮಾನದ [[ಪಂಜಾಬಿ|ಪಂಜಾಬೀ ಭಾಷೆ]]ಯ ಕವಿಯತ್ರಿ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿದೆ.ಅವರು ಭಾರತ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನಗಳೆರಡರ ಗಡಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಾನ ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದರು.ಸುಮಾರು ಆರು ದಶಕಗಳ ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 100ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇದರಲ್ಲಿ ಕವಿತೆ-ಕಾವ್ಯ,ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥಾನಕ,ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಗಳು,ಪ್ರಭಂಧಗಳು,ಪಂಜಾಬೀ ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹವೂ ಒಂದಾಗಿದೆ.ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯು ಹಲವು ಭಾರತೀಯ ಮತ್ತು ವಿದೇಶೀ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಣ ಕಂಡಿದೆ.<ref name="guar" /><ref>[https://archive.is/20120724154701/www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2005%5C11%5C14%5Cstory_14-11-2005_pg7_43 ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್: ಎ ಗ್ರೇಟ್ ವರ್ಡ್ಸ್ ಸ್ಮಿತ್ ಇನ್ ಪಂಜಾಬ್ಸ್ ಲಿಟರರಿ ಹಿಸ್ಟ್ರಿ] ''ಡೇಲಿ ಟೈಮ್ಸ್ (ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್)'', ನವೆಂಬರ್ 14, 2005.</ref> ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಹೃದಯಸ್ಪರ್ಶಿಯಾದ ಕವಿತೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ ನೆನಪಿನ ಮರುಕದ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ತುಂಬುತ್ತದೆ.''ಆಜ್ ಆಖಾಂಹ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ನು'' (ಇಂದು ನಾನು ಅನಾಥ ಬಂಧು ವಾರಿಸ್ ಶಾನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತೇನೆ-"ವಾರಿಸ್ ಶಾನಿಗೆ ಶ್ಲಾಘನೆಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ")ಇದೊಂದು 18-ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪಂಜಾಬೀ ಕವಿಯತ್ರಿಯ ಚರಮಗೀತೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ[[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಭಾರತ ವಿಭಜನೆ]]ಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿನ ನರಮೇಧವನ್ನು ಕಂಡು ಮಮ್ಮಲನೆ ಮರಗಿದ ಆ ಜೀವ ಆತಂಕದಿಂದ ಘಾಸಿಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅವರು ಓರ್ವ ಕಾದಂಬರಿಕಾರರಾಗಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೃತಿ ''ಪಿಂಜಾರ್ '' (ಅಸ್ಥಿಪಂಜರ)(1950)ದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಾತ್ರ ''ಪುರೊ'' ವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ,ಒಟ್ಟಾರೆ ಈ ಕಥೆಯ ಸಾರರೂಪವೆಂದರೆ ಆಗ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಅಮಾನವೀಯ ದೌರ್ಜನ್ಯ,ಮರೆತ ಮಾನವೀಯತೆ ಅಲ್ಲದೇ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಶರಣಾಗತಿಯ ದುರ್ಗತಿ ಒದಗಿ ಬಂದಿದ್ದನ್ನು ಕಣ್ಣೀರಿನ ಕಥೆಯಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಈ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ''ಪಿಂಜಾರ್ '' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿಸಿದಾಗ ಅದು 2003 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಯಿತು.<ref>[http://www.tribuneindia.com/2005/20051105/saturday/main1.htm ಆಲ್ವೇಜ್ ಅಮೃತಾ, ಆಲ್ವೇಜ್ ಅಮೃತಾ] ''ಗುಲ್ಜಾರ್ ಸಿಂಗ್ ಸಂಧು ಆನ್ ದಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಡೇಮ್ ಆಫ್ ಪಂಜಾಬಿ ಲೆಟರ್ಸ್'', ''ದಿ ಟ್ರಿಬೂನ್'', ನವೆಂಬರ್ 5, 2005.</ref><ref>{{imdb title|0347779|Pinjar}}</ref> ಯಾವಾಗ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಆಡಳಿತದ ಭಾರತವು 1947 ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ರಾಜ್ಯಗಳಾಗಿ [[ಭಾರತ]] ಮತ್ತು [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ]]ಗಳೆಂದು [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಇಭ್ಹಾಗವಾಯಿತೋ]] ಆಗ ಅವರು ಲಾಹೋರ್ ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದರು.ಆದರೆ ತಮ್ಮ ಜೀವಿತದುದ್ದಕ್ಕೂ ಎರಡೂ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟೇ ಜನಪ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದರು.ಇನ್ನುಳಿದ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಶಿವಕುಮಾರ ಬಾಟಲ್ವಿ ಅವರುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅಮೃತಾ ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ಪ್ರೀತಿ-ಅಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದರು. ಪಂಜಾಬೀ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಹಿಳೆಯರ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಧ್ವನಿಯಾಗಿದ್ದರು.ಅವರು 1956 ರಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಅವಾರ್ಡ್ ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾದರು.ಅವರ ಕೃತಿ ಮ್ಯಾಗ್ನಮ್ ಒಪಸ್ ಒಂದು ನೀಳ ಕವಿತೆ,''ಸುನೆಹೆ '' (ಸಂದೇಶಗಳು)<ref name="mod">[https://books.google.com/books?id=m1R2Pa3f7r0C&pg=PA945&dq=Amrita+Pritam&sig=ACfU3U0CpuZGiTYdM4_fgX4dsZaextbNnA#PPA945,M1 ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] ''ಮಾಡೆರ್ನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಲಿಟರೇಚರ್: ಆನ್ ಅಂಥೊಲಾಜಿ'', ಬೈ ಕೆ.ಎಂ ಜಾರ್ಜ್, ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮೆ. 1992, ISBN 8172013248.''945-947''.</ref> ಉತ್ತಮ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ಗೌರವ ಸಂದಿತು.ನಂತರ ಆಕೆ ಭಾರತೀಯ ಜ್ಞಾನಪೀಠ,ಭಾರತದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಾಹಿತ್ಯ ಗೌರವವಾಗಿದೆ.ಅವರಿಗೆ 1982 ರಲ್ಲಿ ಕಾಗಜ್ ತೆ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ (ಕಾಗದ ಮತ್ತು ಅದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿ) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರಕಿತು. ಅವರಿಗೆ 1969 ರಲ್ಲಿ [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ]] ಗೌರವ ನೀಡಲಾಯಿತು.ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು 2004 ರಲ್ಲಿ [[ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೂ ಪಾತ್ರರಾದರು.ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಸನ್ಮಾನ ಇದಾಗಿದೆ.ಅದೇ ವರ್ಷ ಅವರು ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಅವಾರ್ಡ್ (ಇಂಡಿಯಾಸ್ ಅಕಾಡಮಿ ಆಫ್ ಲೆಟರ್ಸ್)ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಫೆಲೊಶಿಪ್ ನೀಡಿ ಅವರನ್ನು ಸತ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು.ಅದನ್ನು ''ಅವರಿಗೆ "ಇಮ್ಮೊರಟಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಲಿಟರೇಚರ್"'' ಅಂದರೆ ಜೀವಮಾನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಾಧನೆಗೆ ಈ ಸನ್ಮಾನ ಸಂದಿದೆ.<ref>[http://www.hindu.com/2004/10/05/stories/2004100514031300.htm ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಅಕಾಡಮಿ ಫೆಲೊಶಿಪ್ ಫಾರ್ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್,ಅನಂತ ಮೂರ್ತಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041210084639/http://www.hindu.com/2004/10/05/stories/2004100514031300.htm |date=2004-12-10 }} ''ದಿ ಹಿಂದು'', ಅಕ್ಟೋಬರ್ 5, 2004.</ref> ==ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ== === ಆಕಾರ ನೀಡಿದ ವರ್ಷಗಳು === ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಅವರು 1919 ರಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್ ನ ಗುಜ್ರನವಾಲಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.ಅದೀಗ [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ]]ದಲ್ಲಿದೆ.<ref name="guar">[https://www.theguardian.com/news/2005/nov/04/guardianobituaries.india ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ - ಆಬುಟುರಿ] ''ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'', ನವೆಂಬರ್ 4, 2005.</ref> ಶಾಲಾಶಿಕ್ಷಕ,ಕವಿ,ಬ್ರಜ್ ಭಾಷಾ ವಿದ್ವಾಂಸ ಕರ್ತಾರ ಸಿಂಗ್ ಹಿತಕಾರಿ ಅವರ ಏಕೈಕ ಪುತ್ರಿಯಾಗಿ ಅವರು ಜನಿಸಿದ್ದರು.ಅವರ ತಂದೆ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಪತ್ರಿಕೆಯೊಂದಕ್ಕೆ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿಯೂ ದುಡಿದಿದ್ದರು.<ref name="wom" /><ref>[https://books.google.com/books?id=1lTnv6o-d_oC&pg=PA254&dq=Amrita+Pritam&sig=ACfU3U1QKgR3CqBR6Vw_eBNoNj5e38LdYw#PPA254,M1 ನಿವ್ ಪಂಜಾಬಿ ಪೊಯೆಟ್ರಿPanjabi Poetry ( 1935-47)] ''ಹ್ಯಾಂಡ್ ಬುಕ್ ಆಫ್ ಟ್ವೆಂಟಿಯತ್-ಸೆಂಚುರಿ ಲಿಟರೇಚರ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ'', ಬೈ ನಳಿನಿ ನಟರಾಜನ್ ಎಮ್ಯುನ್ಯಾಲನ್ ಸಂಪತ್ ನೆಲ್ಸನ್, ಗ್ರೀನ್ ವುಡ್ ಪಬ್ಲಿಶಿಂಗ್ ಗ್ರುಪ್, 1996. ISBN 0688168949''Page 253-254''.</ref> ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಅವರು ಸಿಖ್ಖ ಮತದ ''ಪ್ರಚಾರಕ'' ರಾಗಿ,-ಓರ್ವ ಬೋಧಕರಾಗಿದ್ದರು.<ref>[http://www.sikhtimes.com/bios_111205a.html ಖುಶ್ವಂತ್ ಸಿಂಗ್, "ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್: ಕ್ವೀನ್ ಆಫ್ ಪಂಜಾಬಿ ಲಿಟರೇಚರ್", ''ದಿ ಸಿಖ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ]</ref> ಅಮೃತಾ ಅವರು ಕೇವಲ ಹನ್ನೊಂದು ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಅವರ ತಾಯಿ ಮೃತರಾಗಿದ್ದರು. ಅದರ ನಂತರವೇ ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಲಾಹೋರ್ ಗೆ ತೆರಳಿದರು;ಅದಾದ ಮೇಲೆ 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬರುವವರೆಗೂ ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವರು ತಾಯಿಯಿಲ್ಲದೇ ಒಂಟಿತನ ಅನುಭವಿಸಿದರು.ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಎಳೆವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಬರೆಹದೆಡೆಗೆ ವಾಲಿದರು. ಅವರ ಮೊದಲ ಕವನ ಸಂಗ್ರಹ ''ಅಮೃತ ಲೆಹೆರಾನ್'' (ಇಮ್ಮೊರ್ಟಲ್ ವೇವ್ಸ್)ಅವರು 16ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನವರಾದಾಗ,1936 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು.ಅದೇ ವರ್ಷ ಅವರು ಪ್ರೀತಮ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು.ಅವರೊಬ್ಬ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರಲ್ಲದೇ ಬಾಲ್ಯಾವಸ್ಥೆಯಿಂದಲೂ ಅಮೃತಾಳನ್ನು ಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದರು.<ref>[http://www.independent.co.uk/news/obituaries/amrita-pritam-513564.html ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ - ಆಬಿಟುವರಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110701200641/http://www.independent.co.uk/news/obituaries/amrita-pritam-513564.html |date=2011-07-01 }} ''ದಿ ಇಂಡೆಪೆಂಡೆಂಟ್'', ನವೆಂಬರ್ 2, 2005.</ref> ಹೀಗೆ 1936 ರಿಂದ 1943 ರ ಅವಧಿಯ ವರೆಗೆ ಅವರ ಅರ್ಧ ಡಜನ್ ನಷ್ಟು ಕವನಸಂಕಲನಗಳು ಬೆಳಕು ಕಂಡವು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಕವಿತೆ-ಕವನಗಳನ್ನು ರೋಮಾಂಚಕಾರಿ ಪ್ರೇಮದ ವಸ್ತು ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಿಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಅವರು ನಂತರ ತಮ್ಮ ಭಾವನೆಗಳಿಗೆ ತಿರುವು<ref name="mod" /> ನೀಡಿದರಲ್ಲದೇ ಪ್ರೊಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್ ರೈಟರ್ಸ್ ಮೂಮೆಂಟ್ ನ ಭಾಗವಾದರು.ಇದರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಅವರ ಸಂಗ್ರಹಗಳಾದ ''ಲೋಕ ಪೀಡ್ '' (ಜನರ ಆಕ್ರೋಶ)(1944);ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು,ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ದದ ಟೀಕಾಸ್ತ್ರವಾಗಿತ್ತು.ಇದು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಯುದ್ದಪೀಡಿತ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಹಿಡಿದ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿತ್ತುಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿನ 1943 ರ ಬರಗಾಲದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಅವಲೋಕನವಿತ್ತು. ಅವರು ಕೆಲಕಾಲ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಭಾರತದ ಇಭ್ಭಾಗ]]ದ ಮುಂಚೆ ಲಾಹೊರ್ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು.<ref>[https://archive.is/20130113114009/www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2005%5C11%5C02%5Cstory_2-11-2005_pg3_1 ಎಡಿಟೋರಿಯಲ್] ''ಡೇಲಿ ಟೈಮ್ಸ್(ಪಾಕಿಸ್ತಾನ್)'', ನವೆಂಬರ್ 2, 2005.</ref> === ಇಬ್ಭಾಗ === ಆಗ 1947ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಭಾರತ ಇಭ್ಭಾಗ]]ದ ನಂತರ ಸುಮಾರು ಒಂದು ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ಮುಸ್ಲಿಮರು,[[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದು]]ಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಖ್ಖರು ಕೋಮುಗಲಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೃತಪಟ್ಟರು.ಆಗ 28 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಲಾಹೊರ್ ನಲ್ಲಿನ ಪಂಜಾಬೀ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ತಾಣದಿಂದ [[ನವ ದೆಹಲಿ|ನವದೆಹಲಿಗೆ]] ತೆರಳಿದರು. ನಂತರ 1948 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುತ್ರನನ್ನು ಒಡಲಲ್ಲಿ ಹೊತ್ತಾಗ [[ದೆಹರಾದೂನ್‌|ಡೆಹರಾಡೂನ್]] ನಿಂದ [[ದೆಹಲಿ]]ಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆಕ್ರೋಶವನ್ನು ತುಂಡು ಕಾಗದವೊಂದರ <ref>[http://www.hindu.com/lr/2005/12/04/stories/2005120400040100.htm ಆನ್ ಅಲ್ಟರ್ ನೇಟಿವ್ ವೈಸ್ ಆಫ್ ಹಿಸ್ಟ್ರಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051208053555/http://www.hindu.com/lr/2005/12/04/stories/2005120400040100.htm |date=2005-12-08 }} ನೊನಿಕಾ ದತ್ತಾ, ದಿ ಹಿಂದು, ಡಿಸೆಂಬರ್04, 2005.</ref> ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಉಗ್ರ ಕವನದ ರೂಪ ಕೊಟ್ಟರು.ಆ ಕವಿತೆ,"ಆಜ್ ಅಖಾನ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ನು" (ನಾನಿಂದು ಶಾಹ್ ನು ವಾರಿಸ್ ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ)ಈ ಕವಿತೆ ನಂತರ ಬಹಳ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಜನಮಾನಸದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರಸ್ಥಾಯಿಯಾಯಿತು.ಭಾರತ ಇಭ್ಭಾಗದ ಅತ್ಯಂತ ಭಯಾನಕ ಕರಾಳ ನೆನಪಾಗಿ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಕಾಡಿತು.<ref>[http://www.hinduonnet.com/thehindu/mag/2005/11/13/stories/2005111300030100.htm ಜಗಲಿಂಗ್ ಟು ಲೈವ್ಸ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ದಿ ಹಿಂದು, ನವೆಂಬರ್ 13, 2005.</ref> ಈ ಕವನವು ಸೂಫಿ ಕವಿ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ,ಅವರು ಬರೆದ ಕರುಣಾಜನಕ ಹೀರ್ ಅಂಡ್ ರಂಜಾಹ್ ರ ಕಥಾನಕದ ಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.ಅವರು ಜನಿಸಿದ ಸ್ಥಳಲ್ಲಿಯೇ ಕವಿಯತ್ರಿ ಜನಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಪಂಜಾಬೀ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಹಾಗ್ರಂಥದ ಮೂಲಸ್ಥಳವೂ ಇದಾಗಿದೆ:<ref> [http://www.apnaorg.com/poetry/heercomp/ ಕಂಪ್ಲೀಟ್ ಹೀರ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್]</ref> == ಕವನಗಳು == ਅੱਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਿਤੋਂ ਕਬਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲ। ਤੇ ਅੱਜ ਕਿਤਾਬੇ ਇਸ਼ਕ ਦਾ ਕੋਈ ਅਗਲਾ ਵਰਕਾ ਫੋਲ। ਇਕ ਰੋਈ ਸੀ ਧੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਤੂ ਲਿਖ ਲਿਖ ਮਾਰੇ ਵੈਣ ਅਜ ਲੱਖਾਂ ਧੀਆਂ ਰੌਂਦੀਆਂ ਤੈਨੂ ਵਾਰਸਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਹਿਣ: ਵੇ ਦਰਦਮੰਦਾਂ ਦਿਆ ਦਰਦੀਆ ਉੱਠ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬ। ਅਜ ਬੇਲੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਿਛੀਆਂ ਤੇ ਲਹੂ ਦੀ ਭਰੀ ਚਨਾਬ <ref>[http://apnaorg.com/poetry/amrita-r/] ಅಕಾಡಮಿ ಆಫ್ ದಿ ಪಂಜಾಬ್ ಇನ್ ನಾರ್ಥ್ ಅಮೆರಿಕಾ (APNA).</ref> '' ಆಜ್ ಆಖಾನ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ನುನ್,ಕಿತೊನ್ ಕಬ್ರಾನ್ ವಿಚ್ಚೊನ್ ಬೋಲ್, '' ''ತೆ ಆಜ್ ಕಿತಾಬ್-ಇ-ಇಶ್ಕ್ ಕೊಯಿ ಅಗ್ಲಾ ವರ್ಕಾ ಫೂಲ್'' ''ಈಕ್ ರೊಯಿ ಸಿ ಧಿ ಪಂಜಾಬ್ ದಿ,ತುನ್ ಲಿಖ್ ಲಿಖ್ ಮಾರೆ ವೆಯೆನ್, '' ''ಆಜ್ ಲಾಖಾಹ್ ಧಿಯೆನ್ ಒಂಡಿಯನ್,ತೇನುನ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ನೋನ್ ಕೆಹೆನ್'' ''ಉಥ್ ದರ್ದ್ ಮಂಡಾನ್ ದಿಯಾ ದರ್ದಿಯಾ,ಉಥ್ ತಕ್ಕ್ ಅಪ್ನಾ ಪಂಜಾಬ್'' ''ಆಜ್ ಬೆಲೆ ಲಾಶಾನ್ ಬಿಚ್ಚಿಯಾನ್ ತೆ ಲಾಹು ದಿ ಭರಿ ಚೆನಾಬ್ '' ನಾನಿಂದು, ವಾರಿಸ್ ಶಾ ಅವರು ತಮ್ಮ "ಸಮಾಧಿಯಿಂದೆದ್ದು ಮಾತನಾಡು"ವಂತೆ ಕರೆ ನೀಡುತ್ತೇನೆ. ಅದಲ್ಲದೇ ಪ್ರೇಮ ಪುಸ್ತಕದ ವಾತ್ಸಲ್ಯದ ಮತ್ತೊಂದು ಪುಟದತ್ತ ವಾಲುತ್ತೇನೆ ಒಮ್ಮೆ ಈ ಪಂಜಾಬದ ಪುತ್ರಿ ಅತ್ತಾಗ ನೀವು ಆ ಕರುಣಾಜನಕದ ಹಾದಿಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದೀರಿ. ಇಂದು,ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ನಿನ್ನ ಪುತ್ರಿಯರು ರೋದಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ,ವಾರಿಶ್ ಶಾಹ್ ರಿಗೆ ಅವರು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಏರಿಕೆ ಓ' ಈ ಜಗದ ದುಖಃ ಪರಿಹಾರಕನೇ;ಏಳು ಎದ್ದೇಳು! ನೋಡು ನಿನ್ನ ಪಂಜಾಬದೆಡೆಗೆ ಇಂದು ಎಲ್ಲೆಡೆಗೂ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಶವಗಳ ರಾಶಿ ಬಿದ್ದಿದೆ,ರಕ್ತ ಚೆನಾಬ್ ನ ಸರೋವರವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.buzzvines.com/amrita-pritham |title=ಕಂಪ್ಲೀಟ್ ವೆರ್ಸೆ ಉಯಿತ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಲೇಶನ್ |access-date=2011-01-10 |archive-date=2016-07-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160718095851/http://www.buzzvines.com/amrita-pritham |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.apnaorg.com/audio/amrita/ ಆಜ್ ಆಖಾನ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ನು- ಪೊಯೆಟ್ರಿ ಇನ್ ಅಮೃತಾಸ್ ಓನ್ ವೈಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110615040900/http://www.apnaorg.com/audio/amrita/ |date=2011-06-15 }} ಅಕಾಡಮಿ ಆಫ್ ದಿ ಪಂಜಾಬ್ ಇನ್ ನಾರ್ಥ್ ಅಮೆರಿಕಾ(APNA).</ref> == ಸಾಹಿತ್ಯ == ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಅವರು ಪಂಜಾಬ್ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿನ ದೆಹಲಿಯ ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ರೇಡಿಯೊ ದಲ್ಲಿ 1961 ವರೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ವಿವಾಹ ವಿಚ್ಛೇದನದ ನಂತರ ಅವರ ಬರೆಹಗಳು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಮಹಿಳಾಪರವಾಗಿ ಹೊರಬಂದವು. ಹಲವಾರು ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಕವಿತೆಗಳು ಅವರ ವಿವಾಹದ ಅಹಿತಕರ ಅನುಭವಗಳ ಸಾರವಾಗಿವೆ. ಅವರ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳು [[ಆಂಗ್ಲ|ಇಂಗ್ಲೀಷ್]], [[ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆ|ಫ್ರೆಂಚ್]], ಡ್ಯಾನಿಶ್, [[ಜಪಾನಿ ಭಾಷೆ|ಜಪಾನೀಸ್]]ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದ ಕಂಡಿವೆ.ಅದಲ್ಲದೇ [[ಪಂಜಾಬಿ]] ಮತ್ತು [[ಉರ್ದೂ|ಉರ್ದು]],ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿವೆ.ಅವರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಕೃತಿಗಳಾದ ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ರೋಜ್'' ಮತ್ತು ''ರೆವಿನ್ಯು ಸ್ಟಾಂಪ್'' (''ರಸೀದಿ ಟಿಕ್ಕಟ್'' ಪಂಜಾಬಿಯಲ್ಲಿ) ಪ್ರಕಾಶನಗೊಂಡಿವೆ. ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಅವರ ಧರ್ತಿ ಸಾಗರ್ ತೆ ಸಿಪ್ಪಿಯಾನ್ ನನ್ನು 'ಕದಂಬರ್'(1965)ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿಸಿದ ಮೊದಲ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ.ಅದರ ನಂತರ 'ಉನಾಹ್'ದಿ ಕಹಾನಿ' ಇದನ್ನು ''ಡಾಕು '' (ಡಕಾಯತ)1976) ಇದನ್ನು ಬಸು ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ ಅವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://www.sikhtimes.com/news_082702a.html ಜೀವನ್ ಪ್ರಕಾಶ್ ಶರ್ಮಾ,"ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್'ಸ್ ನಾವೆಲ್ ಟು ಬಿ ರೆಂಡರ್ಡ್ ಆನ್ ಫಿಲ್ಮ್",''ದಿ ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್'' (ಆಗಷ್ತ್ 27, 2002)]</ref> ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ''ಪಿಂಜಾರ '' (ದಿ ಸ್ಕೆಲೆಟನ್-ಅಸ್ಥಿಪಂಜರ 1970)ಕಥೆಯನ್ನು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಿಟ್ಟಿಸುವ ಹಿಂದಿ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿಸಿದವರು ಚಂದ್ರಪ್ರಕಾಶ ದ್ವಿವೇದಿ,ಅದರ ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ಅದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು."ಅಮೃತಾಜಿ ಅವರು ಎರಡೂ ದೇಶಗಳ ಜನತೆಯ ಕಣ್ಣೀರ ಕಥೆಯನ್ನು ಅದ್ಭುತವಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ." ''ಪಿಂಜಾರ '' ಚಿತ್ರವನ್ನು [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]] ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ ರಾಜ್ಯಗಳ ಗಡಿ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರು "ನಾಗಮಣಿ" ಎಂಬ ಪಂಜಾಬಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮಾಸಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಸುಮಾರು 33 ವರ್ಷಗಳ ವರೆಗೆ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು.ಅವರು ಇಮ್ರೊಜ್ ರೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಹೊರಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.ನಂತರ ಅವರು ಹಿಂದಿಯೆಡೆಗೆ ವಾಲಿದರು.<ref name="lang" /><ref>{{Cite web |url=http://www.pustak.org/bs/home.php?author_name=Amrita%20Pritam |title=ಬುಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ |access-date=2011-01-10 |archive-date=2016-01-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160117031543/http://pustak.org/bs/home.php?author_name=Amrita%20Pritam |url-status=dead }}</ref> ನಂತರ ಅವರು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಶೊರೆಡೆಗೆ ತಮ್ಮ ಒಲವನ್ನು ಹರಿಸಿದರು.ಒಶೊ ಅವರ ಹಲವಾರು ಪುಸ್ತಕಗಳಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.ಅದರಲ್ಲಿ ''ಏಕ್ ಓಂಕಾರ್ ಸತ್ನಮ್'',ಒಂದಾಗಿದೆ.ಅವರು ಆನಂತರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಕುರಿತು ಅದರ ತತ್ವ ಮತ್ತು ಕನಸುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.ಅದರಲ್ಲಿ ''ಕಾಲ್ ಚೆತ್ನಾ'' (ಸಮಯ ಪ್ರಜ್ಞೆ) ಮತ್ತು ''ಅಗ್ಯತ್ ಕಾ ನಿಮಂತ್ರಣ'' (ಅನಾಮೇಧೇಯನ ಕರೆ)ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://www.sannyasworld.com/index.php?name=News&amp;file=article&amp;sid=627 ಎ ಟ್ರಿಬೂಟ್ ಟು ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಬೈ ಒಶೊ ಲೌವರ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716003659/http://www.sannyasworld.com/index.php?name=News&file=article&sid=627 |date=2011-07-16 }} ''Sw. '' ''ಚೈತನ್ಯ್ ಕೀರ್ತಿ'', ''sannyasworld.com''.</ref><ref>[http://www.lifepositive.com/Mind/arts/new-age-fiction/amritapritam.asp ವಿಜನ್ಸ್ ಆಫ್ ಡೈವಿನಿಟಿ-ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080927031242/http://www.lifepositive.com/Mind/arts/new-age-fiction/amritapritam.asp |date=2008-09-27 }} ''ಲೈಫ್ ಪಾಜಿಟಿವ್'', ಏಪ್ರಿಲ್ 1996.</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಅದರಲ್ಲಿ ''ಕಾಲಾ ಗುಲಾಬ್ '' (ಕಪ್ಪು ಗುಲಾಬಿ)(1968),''ರಸೀದಿ ಟಿಕೆಟ್ '' (ದಿ ರೆವ್ಯುನ್ಯು ಸ್ಟ್ಯಾಂಪ್)(1976),ಮತ್ತು ''ಅಕ್ಷರೋಂ ಕಾಯ್ ಸಾಯೇ'' (ಶಾಡೋಜ್ ಆಫ್ ವರ್ಡ್ಸ್)ಪ್ರಮುಖ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡಿವೆ.<ref name="wom">[https://books.google.com/books?id=OjZYf9Xf9bcC&pg=PA160&dq=Amrita+Pritam&sig=ACfU3U3DLfg8nbWhHgcYV9MdIhkuzxviSQ#PPA161,M1 ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] ''ಉಮೆನ್ ರೈಟಿಂಗ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ: 600 B.C. ಟು ದಿ ಪ್ರೆಜೆಂಟ್ '', ಬೈ ಸುಸೀ ಜೆ ಜೆ. ಥರು, ಕೆ ಲಲಿತಾ ಪಬ್ಲಿಶೆಡ್ ಬೈ ಫೆಮಿಸ್ನಿಸ್ಟ್ ಪ್ರೆಸ್, 1991. ISBN 0688168949 ''Page 160-163''.</ref><ref>ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ [http://www.chowk.com/articles/9116 ಬಯೊಗ್ರಾಫಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081205105527/http://www.chowk.com/articles/9116 |date=2008-12-05 }} ''ಚೌಕ್'', ಮೇ 15, 2005.</ref> == ಶ್ಲಾಘನೆ == ಪಂಜಾಬ್ ರತನ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೊದಲಿಗರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಅದನ್ನು ಪಂಜಾಬ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಕ್ಯಾಪ್.ಅಮರಿಂದರ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು 1956 ರಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಅವಾರ್ಡ್ ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಅವರ ''ಸುನೆಹ್ರೆಯ್ '' (''ಸಂದೇಶಗಳು'' )ಕೃತಿಗಾಗಿ ಇದನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಭಾರತೀಯ ಜ್ಞಾನ ಪೀಠ ದ ಗೌರವಕ್ಕೂ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಅದನ್ನು 1982 ರಲ್ಲಿ ''ಕಾಗಜ್ ತೆ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್'' (ಪೇಪರ್ ಅಂಡ್ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್)ಗೆ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://jnanpith.net/laureates/index.html|title=Jnanpith Laureates Official listings|publisher=[[Jnanpith]] Website|access-date=2011-01-10|archive-date=2007-10-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013122739/http://jnanpith.net/laureates/index.html|url-status=dead}}</ref> ಅವರು [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ]](1969)ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಎರಡನೆಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಾಗರಿಕ ಸನ್ಮಾನವಾದ [[ಪದ್ಮ ವಿಭೂಷಣ|ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ]]ವನ್ನೂ ಪಡೆದರು.ಅದಲ್ಲದೇ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಎನಿಸಿದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಫೆಲೊಶಿಪ್ ನ್ನು 2004 ರಲ್ಲಿ ಪಡೆದರು. ಅದಲ್ಲದೇ ಅವರು ಹಲವು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಿಂದ ಡಿ.ಲಿಟ್. ಪದವಿಗಳ ಗೌರವಕ್ಕೂ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ,ಅದರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಯುನ್ವರ್ವಸಿಟಿ (1973), ಜಬಲಪುರ್ ಯುನ್ವರ್ವಸಿಟಿ (1973) ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಭಾರತಿ (1987)ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.<ref>[http://www.punjabilok.com/poetry/amrita_pritam.htm ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] ''www.punjabilok.com''.</ref> ಅವರು ಇಂಟರ್ ನ್ಯಾಶನಲ್ ವಾಪ್ತ್ ಸರೊವ್ ಅವಾರ್ಡ್ ನ್ನು ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ [[ಬಲ್ಗೇರಿಯ|ಬಲ್ಗೇರಿಯಾ]]ದಿಂದ (1979)ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಡಿಗ್ರೀ ಆಫ್ ಆಫೀಸರ್ ಡೆನ್ಸ್ ಆರ್ಡರೆ ದೆಸ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಎಟ್ ದೆಸ್ ಲೆಟ್ಟರ್ಸ್ (ಆಫೀಸಿಯರ್)ಇದನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್ ಸರ್ಕಾರ್ (1987) ದಿ6ದ ಪದೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="lang">[http://www.languageinindia.com/dec2005/amritapritamsunwani1.html ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್Pritam, ದಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ರೋಜ್] ಬೈ ವಿಜಯ್ ಕುಮಾರ್ ಸುನ್ವಾನಿ, ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ, ಸಂಚಿಕೆ 5 : 12 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2005.</ref> ಅವರನ್ನು 1986-92 ರ ವರೆಗಿನ ಅವಧಿಗೆ [[ರಾಜ್ಯಸಭೆ|ರಾಜ್ಯ ಸಭೆ]] ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಕಡೆಯ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪಂಜಾಬಿ ಅಕಾಡಮಿ ಅವರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿತು.ಅದಕ್ಕೆ ಅವರು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ್ದು ಹೀಗೆ ''ಬಡೆ ದಿನೊ ಬಾದ್ ಮೇರೆ ಮೈಕೆ ಕೊ ಮೇರಿ ಯಾದ್ ಆಯೀ..'' ;ಅದಲ್ಲದೇ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಪಂಜಾಬಿ ಕವಿಗಳು ಅವರಿಗೆ ''ಚದ್ದರ್ '' ವೊಂದನ್ನು ಗೌರವ ಸೂಚಕವಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು.ಈ ಚದ್ದರ್ ನ್ನು ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ಅವರ ಗದ್ದುಗೆ ಮೇಲಿಂದ ಅಲ್ಲದೇ ಸೂಫಿ ಪುರಾಣ ಪುರುಷರೆನಿಸಿದ ಕವಿಗಳು ಬುಲ್ಲೆ ಶಾಹ್ ಮತ್ತು ಸುಲ್ತಾನ್ ಬಾಹು ಅವರ ಆಶೀರ್ವಾದದಿಂದ ಇದು ದೊರಕಿತು.<ref name="guar" /> ==ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ== ಅಮೃತಾ ಅವರು ಸಿದ್ದ ಉಡುಪು ಮಾರಾಟದ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಲಾಹೋರ್ ದ ಅನಾರಕಲಿ ಬಜಾರ್ ನ ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ಪುತ್ರ ಪ್ರೀತಮ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರನ್ನು 1935 ರಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದರು. ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ 1960 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪತಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕವಿ [[ಸಾಹಿರ್ ಲುಧಿಯಾನ್ವಿ]] (ಅಬ್ದುಲ್ ಹಾಯೀ)ಅವರೊಂದಿಗೆ ಬಾಳ ಪಥದಲ್ಲಿ ಸಾಗುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿದರು.<ref>[http://www.upperstall.com/people/sahir-ludhianvi ಸಾಹಿರ್ ಬಯಗ್ರಾಫಿ] ''Upperstall.com''.</ref> ಈ ಪ್ರೇಮ ಕಥಾನಕವನ್ನು ಅವರು ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ''ರಸೀದಿ ಟಿಕೆಟ್ '' ನಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಯಾವಾಗ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಹಿಳೆ ಸಾಹಿರ್ ಅವರ ಜೀವನ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳೋ ಆಗ ಅವರು ಹೆಸರಾಂತ ಕಲಾವಿದ ಮತ್ತು ಬರೆಹಗಾರ ಇಮ್ರೊಜ್ ಅವರ ಸಂಗಾತಿಯಾದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಇಮ್ರೊಜ್ ರೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದರು,ಅವರ ಬಹುತೇಕ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಮುಖಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಇಮ್ರೊಜ್ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಇಬ್ಬರ ಜೊತೆ ಬದುಕಿನ ವಿಷಯವಾದ ಪುಸ್ತಕ,''ಅಮೃತಾ ಇಮ್ರೊಜ್:ಎ ಲೌ ಸ್ಟೊರಿ''.<ref>[http://passionforcinema.com/amrita-preetam-imroz-a-love-story-of-a-poet-and-a-painter/ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಇಮ್ರೊಜ್: ಎ ಲೌ ಸ್ಟೊರಿ ಆಫ್ ಪೊಯೆಟ್ ಅಂಡ್ ಎ ಪೇಂಟರ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100108032205/http://passionforcinema.com/amrita-preetam-imroz-a-love-story-of-a-poet-and-a-painter/ |date=2010-01-08 }} Passionforcinema.com, ಆಗಸ್ಟ್ 8, 2008.</ref><ref>[http://www.tribuneindia.com/2006/20061105/spectrum/book4.htm ನಿರುಪಮಾ ದತ್ತ, "ಎ ಲೌ ಲೆಜೆಂಡ್ ಆಫ್ ಅವರ್ ಟೈಮ್ಸ್ "] ''ಟ್ರಿಬೂನ್'', 5 ನವೆಂಬರ್ 2006.</ref> ದೀರ್ಘ ಕಾಲದ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರ ನಿದ್ರಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿಯೇ, ತಮ್ಮ 86 ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವರು [[ನವ ದೆಹಲಿ|ನವದೆಹಲಿ]]ಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 31,2005 ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಗಾತಿ ಇಮ್ರೊಜ್, ಪುತ್ರಿ ಕಂಡ್ಲಾ,ಪುತ್ರ ನವರಾಜ್,ಸೊಸೆ ಅಲ್ಕಾ ಮತ್ತು ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳಾದ ಟೌರಸ್,ನೂರ್,ಅಮಾನ್ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಿ ಇವರನ್ನು ಅಗಲಿದ್ದಾರೆ. ==ಕೃತಿಗಳು== ಅವರು ತಮ್ಮ ಆರು ದಶಕಗಳ ವೃತ್ತಿ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ 28 ಕಾದಂಬರಿಗಳು,18 ಗದ್ಯ ಸಂಕಲನಗಳು,ಐದು ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು 16 ಇನ್ನಿತರ ಬೇರೆಬೇರೆ ಗದ್ಯಸಾಹಿತ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. * ''ಡಾಕ್ಟರ್ ದೇವ್ '' * ''ಕೋರೆ ಕಾಗಜ್, ಉಂಚಾಸ್ ದಿನ್ '' * ''ಸಾಗರ್ ಐರ್ ಸೀಪಿಯನ್'' * ''ರಂಗ್ ಕಾ ಪತ್ತಾ '' * ''ದಿಲ್ಲಿ ಕಿ ಗಾಲಿಯನ್'' * ''ತೆರೆವ್ಹಾನ್ ಸೂರಜ್ '' * ''ಯಾತ್ರಿ'' * ''ಜಿಲಾವತನ್'' (1968) ===ಆತ್ಮಕಥೆ=== * ''ರಸೀದಿ ಟಿಕೆಟ್'' (1976) * ''ಶಾಡೊಸ್ ಆಫ್ ವರ್ಡ್ಸ್'' (2004) ===ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು=== * ''ಕಹಾನಿಯಾ ಜೊ ಕಹಾನಿಯಾ ನಹಿ'' * ''ಕಹಾನಿಯೊಂಕೆ ಆಂಗನ್ ಮೆ '' * ''ಸ್ಟೆಂಚ್ ಆಫ್ ಕೆರೊಸಿನ್ '' ===ಕವನ ಸಂಕಲನಗಳು === * ''ಅಮೃತ್ ಲೆಹರೆ'' (ಅಮೃತ ಅಲೆಗಳು)(1936) * ''ಜಿಯುನ್ಡಾ ಜೀವನ್'' (ದಿ ಎಕ್ಸೆಬೆರೆಂಟ್ ಲೈಫ್) (1939) * ''ತ್ರೆಲ್ ಧೊತೆ ಫೌಲ್'' (1942) * ''O ಗೀತನ್ ವ್ಯಾಲಿಯಾ'' (1942) * ''ಬದ್ಲಾಮ್ ದೆ ಲಾಲಿ'' (1943) * ''ಸಾಂಜ್ ದೆ ಲಾಲಿ'' (1943) * ''ಲೋಕ್ ಪೀರಾ'' (ದಿ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆಂಗ್ವಿಶ್) (1944) * ''ಪಥರ್ ಗೀತೆಯ್ '' (ದಿ ಪೆಬ್ಬಲ್ಸ್) (1946) * ''ಪಂಜಾಬಿ ದಿ ಆವಾಜ್'' (1952) * ''ಸುನೆಹೆರೆಯ್'' (ಮೆಸೇಜಿಸ್) (1955) - ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಅವಾರ್ಡ್ * ''ಅಶೋಕ ಚೆಟಿ'' (1957) * ''ಕಸ್ತೂರಿ'' (1957) * ''ನಾಗಮಣಿ'' (1964) * ''ಏಕ್ ಸಿ ಅನಿತಾ'' (1964) * ''ಚಕ್ ನಂಬರ್ ಛಟ್ಟಿ'' (1964) * ''ಯುನಿಂಜಾ ದಿನ್'' (49 ಡೇಯ್ಸ್) (1979) * ''ಕಾಗಜ್ ತೆ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್'' (1981)- ಭಾರತೀಯ ಜ್ಞಾನಪೀಠ * ''ಚುನಿ ಹುವೀ ಕವಿತಾಯೆ '' ===ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಪತ್ರಿಕೆ === * ''ನಾಗಮಣಿ'', ಕವಿತೆಗಳ ಮಾಸಿಕ. ===ಸಾರಾಂಶಗಳು=== ಕವನಗಳು '''ಸಿಗರೇಟ್ ಅಂಡ್ ಪೊಯಿಟ್ರಿ''' ದೇರ್ ವಾಜ್ ಎ ಪೇನ್ ಐ ಇನ್ ಹೇಲ್ಡ್ ಇಟ್ ಕ್ವೈಟ್ಲಿ ಲೈಕ್ ಎ ಸಿಗರೇಟ್ ಲೆಫ್ಟ್ ಬಿಹೈಂಡ್ ಆರ್ ಎ ಫಿವ್ ಸಾಂಗ್ಸ್ ಐಹ್ಯಾವ್ ಫ್ಲಿಕರೆಡ್ ಆಫ್ ಲೈಕ್ ಆಶಿಸ್ ಫ್ರಾಮ್ ದಿ ಸಿಗರೇಟ್.<ref>[http://www.tribuneindia.com/2003/20030803/spectrum/main7.htm ಲಿವಿಂಗ್ ಲೈಫ್ ಆನ್ ಹರ್ ಓನ್ ಟರ್ಮ್ಸ್] ಕಾಂಚನ್ ಮೆಹ್ತಾ. ''ದಿ ಟ್ರಿಬೂನ್'', 3 ಆಗಷ್ಟ್ 2003.</ref> ಕವನಗಳು<br>'''ಐ ಉಯಿಲ್ ಮೀಟ್ ಯು ಯೆಟ್ ಅಗೇನ್''' (''ಮೈ ತೇನು ಫಿರ್ ಮಿಲಂಗಿ'' ) ಐ ಉಯಿಲ್ ಮೀಟ್ ಯು ಯೆಟ್ ಅಗೇನ್ ಹೌ ಅಂಡ್ ವ್ಹೇರ್ ಐ ನೊ ನಾಟ್ ಪರ್ ಹ್ಯಾಪ್ಸ್ ಐ ಉಯಿಲ್ ಬಿಕಮ್ ಎ ಫಿಗ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಯುವರ್ ಇಮ್ಯಾಜಿನೇಶನ್ ಅಂಡ್ ಮೇಬಿ ಸ್ಪ್ರೆಡಿಂಗ್ ಮೈಸೆಲ್ಫ್ ಇನ್ ಎ ಮಿಸ್ಟಿರಿಯಸ್ ಲೈನ್ ಆನ್ ಯುವರ್ ಕ್ಯಾನ್ವಾಸ್ ಐ ಉಯಿಲ್ ಕೀಪ್ ಗೇಜಿಂಗ್ ಆಟ್ ಯು.<ref>[http://www.littlemag.com/ghosts/amritapritam.htm ''ಐ ಉಯಿಲ್ ಮೀಟ್ ಯುವ್ ಯೆಟ್ ಅಗೇನ್ '' ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ''ಲಿಟ್ಟಲ್ ಮ್ಯಾಗ್ಜಿನ್''.</ref> ==ಪರಂಪರೆ== ಸುಮಾರು 2007 ರಲ್ಲಿ 'ಅಮೃತಾ ರಿಸೈಟೆಡ್ ಗುಲ್ಜರ್'ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಒಂದು ಆಡಿಯೊ ಅಲ್ಬಮ್ ನ್ನು ಹೆಸರಾಂತ ಗೀತ ರಚನೆಗಾರ ಗುಲ್ಜಾರ್ ಅವರು ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಅವರ ಹಲವು ಕವಿತೆಗಳಿಗೆ ಅವರು ಕಂಠ ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://www.gulzaronline.com/default.htm 'ಅಮೃತಾ ರಿಸೈಟೆಡ್ ಬೈ ಗುಲ್ಜಾರ್'] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080705222306/http://www.gulzaronline.com/default.htm |date=2008-07-05 }} www.gulzaronline.com.</ref><ref>[http://timesofindia.indiatimes.com/Cities/City_Supplements/Bombay_Times/Gulzar_recites_for_Amrita_Pritam/articleshow/2008708.cms ಗುಲ್ಜಾರ್ ರಿಸೈಟ್ಸ್ ಫಾರ್ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] ''ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ'', ಮೇ 7, 2007.</ref> ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಚಿತ್ರವೊಂದು ಬರುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿದೆ.<ref>[http://www.realbollywood.com/news/2007/01/movie-on-amrita-pritam-to-be-shot-in-himachal.html ಮೂವೀ ಆನ್ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಟು ಬಿ ಶಾಟ್ ಇನ್ ಹಿಮಾಚಲ್] ''realbollywood.com''.</ref> ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ== * ಉಮಾ ತ್ರಿಲೋಕ್, ''ಅಮೃತಾ ಇಮ್ರೊಜ್:ಎ ಲೌ ಸ್ಟೊರಿ,'' ಪೆಂಗ್ವಿನ್ ಇಂಡಿಯಾ(2006) ISBN 0143100440 * ಇಂದ್ರ ಗುಪ್ತಾ, ''ಇಂಡಿಯಾಸ್’ 50 ಮೊಸ್ಟ್ ಇಲ್ಲುಸ್ಟ್ರೇಟೆಡ್ ಉಮೆನ್'' ISBN 8188086193 * ''ಇಂಡಿಯನ್ ಫಿಕ್ಕನ್ ಇನ್ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಲೇಶನ್'' - ''[https://books.google.com/books?id=R8nsSokP3jUC&amp;pg=PA35&amp;dq=Amrita+Pritam&amp;lr=&amp;sig=ACfU3U23Hh05PAk_jpa50eGg_n202IaRSg#PPA29,M1 ಚಾಪ್ತ್ 4: ಕಮೆಂತ್ಸ್ ಆನ್ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೆಮ್ ಒಪಸ್: ದಿ ಸ್ಕೆಲೆಟೆನ್]'' (ಜಗದೇವ ಸಿಂಗ್), ಬೈ ಶುಭಾ ತಿವಾರಿ. ಅಟ್ಲಂಟಿಕ್ ಪಬ್ಲಿಶರ್ಸ್ & ಡಿಸ್ಟ್ರಿಬುಟರ್ಸ್, 2005. ISBN 812690450X. ''Page 28-35'' * ''ಸ್ಟಡೀಸ್ ಇನ್ ಪಂಜಾಬ್ ಪೊಯೆಟ್ರಿ. '' ''ಚಾಪ್ಟ್. '' ''9- ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್: ದಿ ಪೊಯೆಟ್ರಿ ಆಫ್ ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟ್'', ಬೈ ದರ್ಶನ್ ಸಿಂಗ್ ಮೈನಿ. ವಿಕಾಸ್ ಪಬ್ಲಿ., 1979. ISBN 0688168949 ಪುಟ 349.. * [http://www.apnaorg.com/articles/amrita-biography/ 1 ಸ್ಟ್ ಚಾಪ್ಟರ್ ಆಫ್ ''ರೆವ್ಯುನ್ಯು ಸ್ಟಾಂಪ್ '' ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] * [http://www.littlemag.com/bodypolitic/amritapritam.html "ದಿ ಸೆಲ್ಲರ್" ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] * [http://www.littlemag.com/belonging/amrita.html “ಸಾಹಿಬನ್ ಇನ್ ಎಕ್ಸೈಲ್” ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] * [http://www.thedailystar.net/2004/02/07/d402072101111.htm "ದಿ ವೀಡ್" ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] * [http://www.littlemag.com/jan-feb01/amrita.html "ವೈಲ್ಡ್ ಫ್ಲಾವರ್" ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್] * [http://www.littlemag.com/ghosts/amritapritam.html ''ಮೈ ತೆನು ಫಿರ್ ಮಿಲಂಗಿ'', (ಐ ಉಯಿಲ್ ಮೀಎಟ್ ಯು ಯೆಟ್ ಅಗೇನ್) ಟ್ರಾನ್ಸ್ಲೇಶನ್] ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{reflist}} ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== * [http://www.sawnet.org/books/authors.php?Pritam+Amrita ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಅಂಡ್ ಹರ್ ವರ್ಕ್ಸ್ ಆಟ್ ''ಸೌತ್ ಏಶಿಯನ್ ಉಮೆನ್ಸ್ ನೆಟ್ವರ್ಕ್'' (ಸಾನೆಟ್)] * [http://www.razarumi.com/2008/06/09/amrita-pritam-1919-2005/ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ 1919-2005-ಎ ಟ್ರಿಬೂಟ್ ಬೈ ರಾಜಾ ರುಮಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080618100709/http://www.razarumi.com/2008/06/09/amrita-pritam-1919-2005/ |date=2008-06-18 }} * [https://web.archive.org/web/20091026173015/http://www.geocities.com/kavitayan/amritapritam.html ಪೊಯೆಮ್ಸ್ ಬೈ ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ ಆಟ್ ''ಕವಿತಾಯಾ'']( 2009-10-25) ;ವಿಡಿಯೊ ಲಿಂಕ್ಸ್ * [https://www.youtube.com/watch?v=gvgSY81gVMM&amp;feature=related ''ಆಜ್ ವಾರಿಸ್ ಶಾಹ್ ನು'',ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ಸ್ ಮೊಸ್ಟ್ ಇಂಪಾರ್ಟಂಟ್ ಪೊಯೆಮ್, ರಿಸೈಟೆಡ್ ಬೈ ಗುಲ್ಜಾರ್] * [http://in.youtube.com/watch?v=um6QOvOPol4&amp;feature=related ಅಮೃತಾ ಪ್ರೀತಮ್ಸ್ ಪೊಯೆಮ್''ಮೈ ತುನು ಪಿರ್ ಮಿಲಂಗಿ'' ರಿಸೈಟೈಡ್ ಬೈ ಗುಲ್ಜಾರ್ ] {{SahityaAkademiFellowship}} {{ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು}} {{Persondata |NAME = Pritam, Amrita |ALTERNATIVE NAMES = Kaur, Amrita; Imroz, Amrita |SHORT DESCRIPTION = Novelist, poet, essayist |DATE OF BIRTH = August 31, 1919 |PLACE OF BIRTH = Gujranwala, British India |DATE OF DEATH = October 31, 2005 |PLACE OF DEATH = Delhi India }} {{DEFAULTSORT:Pritam, Amrita}} [[ವರ್ಗ:೧೯೧೯ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೨೦೦೫ ನಿಧನ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಜೀವನಚರಿತ್ರಕಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಪಂಜಾಬಿ ಕವಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡಮಿ ಫೆಲೊಶಿಪ್ ಪಡೆದವರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಸಿಖ್ಖರು]] [[ವರ್ಗ:ಇಂಡಿಯನ್ ಫೆಮಿನಿಸ್ಟ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಪಂಜಾಬಿ-ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್ ಪೊಯೆಟ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಪಂಜಾಬಿ-ಭಾಷೆಯ ಬರಹಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬರಹಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ನಾಮಾಂಕಿತ ರಾಜ್ಯಸಭಾ ಸದಸ್ಯರು]] [[ವರ್ಗ:ದೆಹಲಿಯ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಪಂಜಾಬಿ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] lne2yubt3ypnxxztydh8gn1bh5ljrwn 0 27630 1306718 188779 2025-06-16T11:27:58Z EmausBot 5480 Fixing double redirect from [[ಶಾಟ]] to [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1306718 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1v760a9hwa2bh63h2fb1c8md1fgnwd5 0 27631 1306716 188780 2025-06-16T11:27:38Z EmausBot 5480 Fixing double redirect from [[ಶಾಟ]] to [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1306716 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1v760a9hwa2bh63h2fb1c8md1fgnwd5 0 27641 1306715 188931 2025-06-16T11:27:28Z EmausBot 5480 Fixing double redirect from [[ಶಾಟ]] to [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1306715 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1v760a9hwa2bh63h2fb1c8md1fgnwd5 0 27642 1306717 188932 2025-06-16T11:27:48Z EmausBot 5480 Fixing double redirect from [[ಶಾಟ]] to [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1306717 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಗುಹ್ಯ ರೋಮಗಳು]] 1v760a9hwa2bh63h2fb1c8md1fgnwd5 0 27659 1306673 1306151 2025-06-15T20:34:06Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306673 wikitext text/x-wiki {{Infobox website | logo = [[File:Wikileaks logo.svg|80px|Graphic of hourglass, coloured in blue and grey; a circular map of the western hemisphere of the world drips from the top to bottom chamber of the hourglass]] | screenshot = [[File:WikiLeaks 2010-12-08.png|250px|WikiLeaks <http://leaks.viviti.com> screenshot in 2010-12-08]] | collapsible = yes | caption = WikiLeaks homepage on 8 December 2010 | url = [http://wikileaks.ch/ wikileaks.ch]<ref>{{cite news|title=WikiLeaks.org is dead; long live WikiLeaks.ch|url=http://www.nbr.co.nz/article/wikileaks-offline-faces-triple-threat-134238|accessdate=15 December 2010|newspaper=National Business Review|date=4 December 2010|archive-date=6 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101206082340/http://www.nbr.co.nz/article/wikileaks-offline-faces-triple-threat-134238|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |title= Twitter / WikiLeaks: Cablegate |date=10 December 2010 |url=http://twitter.com/wikileaks/statuses/13275437891321856# |publisher=Twitter |accessdate=15 December 2010}}</ref> <br/> wikileaks.org (originally){{ref label|Note|Note}}<br/> [http://wikileaks.ch/Mirrors.html Official mirrors list] | commercial = No | type = Document archive & disclosure | owner = The Sunshine Press<ref name=aboutwikileaks/> | author=[[Julian Assange]] | revenue = | launch date = {{Start date|2006|10|04|df=yes}}<ref name="whois"/> | registration = | slogan = We [[open government]]s. | current status = Active | alexa = 861 ({{As of|2010|12|alt=December 2010}})<ref>{{cite web |url=http://www.alexa.com/siteinfo/wikileaks.org |title=wikileaks.org – Traffic Details from Alexa |publisher=[[Alexa Internet]], Inc |accessdate=10 December 2010 |archive-date=4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111204145837/http://www.alexa.com/siteinfo/wikileaks.org |url-status=dead }}</ref> }} [[File:Julian Assange (Norway, March 2010).jpg|thumb|right|230px|ಜೂಲಿಯನ್ ಅಸಾಂಜ್, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ದಳವಾಯಿ ಹಾಗೂ ಮುಖ್ಯ-ಸಂಪಾದಕ ]] '''ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ''' ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲಾಭಾಪೇಕ್ಷೆರಹಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ರಹಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅನಾಮಿಕ ಸುದ್ದಿ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಒಂದು ಮುಕ್ತ ಸಮೂಹ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿ ಅನಾಮಿಕ ಸುದ್ದಿ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಸುದ್ದಿ ಸೋರಿಕೆಯನ್ನು ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. 2006ರಲ್ಲಿ ಸನ್‌ಶೈನ್ ಪ್ರೆಸ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್‌‌ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇದರ ಜಾಲತಾಣ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು<ref name="aboutwikileaks" />. ಇದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಕೇವಲ ಒಂದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 1.2ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದಾಖಲೆಗಳ ಅಂಕಿಅಂಶ‌‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#Wikileaks_has_1.2_million_documents.3F |title=Wikileaks has 1.2&nbsp;million documents? |work=WikiLeaks |accessdate=28 February 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080216000537/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#Wikileaks_has_1.2_million_documents.3F <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = 16 February 2008}}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ತೈವಾನ್, ಯೂರೋಪ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ತಂತ್ರಜ್ಞರು ಹಾಗೂ [[ಚೀನಾ|ಚೀನಾದ]] ಭಿನ್ನಮತೀಯರು, ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಗಣಿತಜ್ಞರು, ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹೇಳುತ್ತದೆ.<ref name="aboutwikileaks" /> ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಅಂತರಜಾಲ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನಾದ ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಇದರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="McGreal">{{cite news|last=McGreal|first=Chris |title=Wikileaks reveals video showing US air crew shooting down Iraqi civilians |url=https://www.theguardian.com/world/2010/apr/05/wikileaks-us-army-iraq-attack |accessdate=15 December 2010|newspaper=The Guardian|date=5 April 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮೊದಲು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಾಗ ವಿಕಿಯನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರು ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪ್ರಕಟಣೆಯ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಬಳಕೆದಾರರ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಸ್ವೀಕರಿಸದೇ ಪ್ರಗತಿಶೀಲವಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ 2010ರಲ್ಲಿ, 2007 ಘಟನೆಯಾದ [[ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]]ದ ಪಡೆಗಳಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ [[ಇರಾಕ್|ಇರಾಕಿನ]] ನಾಗರಿಕರು ಮತ್ತು ಪತ್ರಕರ್ತರ ಕೊಲಾಟರಲ್ ಮರ್ಡರ್ ವಿಡಿಯೋವನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅಫ್ಘಾನ್ ವಾರ್ ಡೈರಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು, [[ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ್‌]]ದಲ್ಲಿನ ಯುದ್ಧದ ಕುರಿತಾಗಿ ಇದುವರೆಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ದೊರೆಯದ 76,900ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದಾಖಲೆಗಳ ಸಂಕಲನವನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref name="AssociatedPressNews">{{cite news |title=WikiLeaks to publish new documents |agency=Associated Press |date=7 August 2010 |url=http://www.msnbc.msn.com/id/38606166/ns/us_news-security/ |publisher=MSNBC |accessdate=5 December 2010 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5ukvPaEhj?url=http://www.msnbc.msn.com/id/38606166/ns/us_news-security/ |archivedate=5 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |url-status=live }}</ref> ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥಗಳ ಸಹಕಾರದೊಂದಿದೆ ಇರಾಕ್ ವಾರ್ ಲಾಗ್ಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ 400,000 ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಇರಾಕಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗಡಿಯಾಚೆ ನಡೆದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾವಿನ ಕುರಿತಾಗಿಯು ವಿವರ ನೀಡುವಂತಾಗಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/world/datablog/interactive/2010/oct/23/wikileaks-iraq-deaths-map |title=Wikileaks Iraq war logs: every death mapped |author=Rogers, Simon |work=[[The Guardian]] |date=23 October 2010 |accessdate=11 January 2011}}</ref> 2010 ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿ ವಾರ್ತೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿತು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಹೊಗಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಪಡೆಯಿತು. ''ದಿ ಇಕನಾಮಿಸ್ಟ್‌ನ '' 2008ರ ನ್ಯೂ ಮಿಡೀಯಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ <ref>{{cite web|title=Winners of Index on Censorship Freedom of Expression Awards Announced|url=http://www.indexoncensorship.org/2008/04/winners-of-index-on-censorship-freedom-of-expression-award-announced/|publisher=Index on Censorship|accessdate=15 December 2010|date=22 April 2008}}</ref> ಮತ್ತು [[ಅಮ್ನೆಸ್ಟಿ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್‌]]ನ 2009ರ ಯುಕೆ ಮಿಡೀಯಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಇದು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.<ref>{{cite web|title=The Cry of Blood. Report on Extra-Judicial Killings and Disappearances|url=http://www.ediec.org/library/item/id/402/|publisher=Kenya National Commission on Human Rights|accessdate=15 December 2010|year=2008|archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209122323/http://www.ediec.org/library/item/id/402/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Amnesty announces Media Awards 2009 winners|url=http://amnesty.org.uk/news_details.asp?NewsID=18227|publisher=Amnesty International UK|accessdate=15 December 2010|date=2 June 2009|archiveurl=https://archive.is/20120530055214/http://amnesty.org.uk/news_details.asp?NewsID=18227|archivedate=30 ಮೇ 2012|url-status=live}}</ref> 2010ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿ ''ಡೈಲಿ ನ್ಯೂಸ್'' ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ’ಸುದ್ದಿಯ ರೂಪವನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಮೊದಲ [[ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ]]’ ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref name="5sites">{{cite news |url=http://www.nydailynews.com/money/2010/05/20/2010-05-20_5_pioneering_web_sites_that_could_totally_change_the_news.html |title=5 pioneering Web sites that could totally change the news |last=Reso |first=Paulina |date=20 May 2010 |work=[[Daily News (New York)|Daily News]] |location=New York |accessdate=8 June 2010 |archive-date=27 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111027015113/http://www.nydailynews.com/money/2010/05/20/2010-05-20_5_pioneering_web_sites_that_could_totally_change_the_news.html |url-status=dead }}</ref> ಮತ್ತು 2010ರಲ್ಲಿ ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ''ಟೈಮ್ಸ್‌ನ ವರ್ಷದ ವ್ಯಕ್ತಿ'' ಯಾಗಿ ಓದುಗರ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite news|last=Friedman|first=Megan|title=Julian Assange: Readers' Choice for TIME's Person of the Year 2010|url=http://newsfeed.time.com/2010/12/13/julian-assange-readers-choice-for-times-person-of-the-year-2010/|accessdate=15 December 2010|newspaper=TIME|date=13 December 2010}}</ref> ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮಾಹಿತಿ ಆಯುಕ್ತ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಜನರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಆನ್‌ಲೈನ್ ವಿಧ್ಯಮಾನದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ".<ref>{{cite news |author=Curtis, Polly |url=https://www.theguardian.com/politics/2010/dec/30/wikileaks-freedom-information-ministers-government |title=Ministers must 'wise up not clam up' after WikiLeaks disclosures |work=[[The Guardian]] |date=30 December 2010 |accessdate=1 January 2011}}</ref> ಇದರ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ನ್ಯಾಯಾಂಗೀಯ ಬೆದರಿಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಅಂತರಜಾಲ ಮೇಲ್ಮನವಿಗೆ ಸುಮಾರು ಸುಮಾರು ಆರುನೂರು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಿಗಳು ದೊರೆತಿದ್ದವು.<ref>{{cite web |url=http://www.smh.com.au/technology/technology-news/media-says-governments-reaction-to-wikileaks-troubling-20101214-18vrb.html |title=Media says government's reaction to WikiLeaks 'troubling' |publisher=Sydney Morning Herald |accessdate=28 December 2010}}</ref> ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೋರೇಟ್ ರಹಸ್ಯಗಳು, ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ಪತ್ರಿಕಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ, ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವಾಗ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಜಾಪಭುತ್ವ ಸಂವಾದ ಇವುಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗ ಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಬೆಂಬಲಿಸುವವರು ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹೊಗಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news|title=John Kampfner: Wikileaks shows up our media for their docility at the feet of authority|url=http://www.independent.co.uk/opinion/commentators/john-kampfner-wikileaks-shows-up-our-media-for-their-docility-at-the-feet-of-authority-2146211.html|accessdate=19 December 2010|newspaper=The Independent|date=29 November 2010}}</ref><ref>{{cite news|last=Shafer|first=Jack|title=Why I Love WikiLeaks|url=http://www.slate.com/id/2276312/|accessdate=19 December 2010|newspaper=[[Slate (magazine)|Slate]]|date=30 November 2010}}</ref><ref>{{cite news|last=Greenwald|first=Glenn|title=WikiLeaks reveals more than just government secrets|url=http://www.salon.com/news/opinion/glenn_greenwald/2010/11/30/wikileaks/index.html|accessdate=19 December 2010|publisher=[[Salon.com]]|date=30 November 2010|archive-date=13 ಜನವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110113112018/http://www.salon.com/news/opinion/glenn_greenwald/2010/11/30/wikileaks/index.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|last=Gilmore|first=Dan|title=Defend WikiLeaks or lose free speech|url=http://www.salon.com/technology/dan_gillmor/2010/12/06/war_on_speech|accessdate=19 December 2010|publisher=[[Salon.com]]|date=6 December 2010|archive-date=1 ಜನವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110101093621/http://www.salon.com/technology/dan_gillmor/2010/12/06/war_on_speech|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=First, They Came for WikiLeaks. Then...|url=http://www.thenation.com/article/157017/first-they-came-wikileaks-then|accessdate=19 December 2010|newspaper=[[The Nation]]|date=9 December 2010}}</ref><ref>{{cite news|title=Medb Ruane: Where's the democracy in hunting Wikileaks off the Net?|url=http://www.independent.ie/opinion/columnists/medb-ruane/medb-ruane-wheres-the-democracy-in-hunting-wikileaks-off-the-net-2456960.html|accessdate=19 December 2010|newspaper=[[The Independent]]|date=11 December 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://epw.in/epw/uploads/articles/15542.pdf |title=WikiLeaks, the New Information Cultures and Digital Parrhesia |publisher=Economic & Political Weekly |accessdate=8 January 2011 |archive-date=18 ಜನವರಿ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110118214239/http://epw.in/epw/uploads/articles/15542.pdf |url-status=dead }}</ref> ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಹಸ್ಯ ಮಾಹಿತಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗುವ ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ರಾಜಿಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗ ಪಡಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news|agency=Associated Press |url=http://www.foxnews.com/politics/2010/12/16/congress-mulls-stop-wikileaks-tracks/ |title=Congress Mulls How to Stop WikiLeaks in Its Tracks |publisher=Fox News |date=7 April 2010 |accessdate=17 December 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.latimes.com/news/nationworld/nation/sc-dc-1130-wikileaks-20101129,0,2557036.story |title=WikiLeaks: U.S. tries to contain damage from WikiLeaks disclosures |publisher=Los Angeles Times |date=29 November 2010 |accessdate=17 December 2010 |archive-date=29 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129222358/http://www.latimes.com/news/nationworld/nation/sc-dc-1130-wikileaks-20101129,0,2557036.story |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.politico.com/news/stories/1210/45791.html |author=Jennifer Epstein |title=Bill Clinton: WikiLeaks will cost lives |publisher=Politico.Com |date=1 December 2010 |accessdate=17 December 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=https://news.yahoo.com/s/afp/20101206/pl_afp/usdiplomacywikileaksclinton_20101206225700 |title=Clinton blasts 'deeply distressing' leak of US sites |publisher=Yahoo! News |date=6 December 2010 |accessdate=17 December 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101222021421/http://news.yahoo.com/s/afp/20101206/pl_afp/usdiplomacywikileaksclinton_20101206225700 |archivedate=22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,733088,00.html |title=Outrage and Apologies: Washington Fights to Rebuild Battered Reputation |publisher=Spiegel International |date=6 December 2010 |accessdate=17 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್, ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಡೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ನಾಗರಿಕರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತ್ತು ಆದರೆ ಇದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತೊಂದರೆ ಉಂಟಾಗುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಹಲವಾರು ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಸಂಘಟನೆಗಳು ಇದನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಮನವಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.heraldsun.com.au/news/breaking-news/wikileaks-asked-to-censor-secret-files/story-e6frf7jx-1225903715328 |title=WikiLeaks asked to censor secret files |publisher=Herald Sun |date=11 August 2010 |accessdate=17 December 2010}}</ref> ಸರಿಯಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಒಮ್ಮೆಲೆ ಸಾವಿರಾರು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಸಂಪಾದಕೀಯ ವಿವೇಚನೆಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವು ಪತ್ರಕರ್ತರು ಟೀಕಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://en.rsf.org/united-states-open-letter-to-wikileaks-founder-12-08-2010,38130.html |title=Open letter to Wikileaks founder Julian Assange: "A bad precedent for the Internet's future" |publisher=Reporters Sans Frontières |date=12 August 2010 |accessdate=17 December 2010 |archive-date=28 ಮಾರ್ಚ್ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140328200448/http://en.rsf.org/united-states-open-letter-to-wikileaks-founder-12-08-2010%2C38130.html |url-status=dead }}</ref> ಇದಕ್ಕೆ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು, ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆಯುಕ್ತ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ವಿರುದ್ಧದ "ಸೈಬರ್ ಯುದ್ಧ"ದ ಕುರಿತಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ<ref>{{cite web |url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=37009&Cr=leaked&Cr1 |title=UN human rights chief voices concern at reported 'cyber war' against WikiLeaks |publisher=United Nations website |accessdate=December 28 2010}}</ref> ಮತ್ತು ಈ ರೀತಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನು ತತ್ವಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಆರ್ಗನೈಸೇಶನ್ ಆಫ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಯುಎನ್ ಸ್ಪೇಷಲ್ ರ್ಯಾಪ್‌ಪೊರ್ಟರ್ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿವೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.cidh.oas.org/relatoria/showarticle.asp?artID=829&lID=1 |title=Joint Statement on WikiLeaks |publisher=[[Organization of American States]] website |accessdate=December 28 2010}}</ref> {{TOC limit|3}} ==ಇತಿಹಾಸ== ===ಸ್ಥಾಪನೆ=== ಅಕ್ಟೋಬರ್ 4 2006ರಲ್ಲಿ wikileaks.org ಹೆಸರಿನ ಡೊಮೇನ್ ದಾಖಲಾಯಿತು.<ref name="whois">{{cite web|title=Whois Search Results: wikileaks.org|url=http://who.godaddy.com/WhoIs.aspx?domain=wikileaks.org&isc=ALEXADOM|work=GoDaddy.com|accessdate=10 December 2010|archive-date=2 ಮೇ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120502162443/http://who.godaddy.com/WhoIs.aspx?domain=wikileaks.org&isc=ALEXADOM|url-status=dead}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 2006ರಲ್ಲಿ ಈ ಜಾಲತಾಣ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿ ಮೊದಲ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite news |title=WikiLeaks' War on Secrecy: Truth's Consequences |date=2 December 2010 |author=Calabresi, Massimo |url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2034276-3,00.html |work=TIME |accessdate=19 December 2010 |quote=Reportedly spurred by the leak of the Pentagon papers, Assange unveiled WikiLeaks in December 2006. |archive-date=20 ಮೇ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130520104123/http://www.time.com/time/world/article/0%2C8599%2C2034276-3%2C00.html |url-status=dead }}</ref><ref name="Khatchdourian" /> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ತೈವಾನ್, ಯೂರೋಪ್, [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ]], ಮತ್ತು [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]]ದ ತಂತ್ರಜ್ಞರು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ಚೀನಾ ಭಿನ್ನಮತಿಯರು, ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಗಣಿತಜ್ಞರು, ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹೇಳುತ್ತದೆ.<ref name="aboutwikileaks">{{cite web|url=http://www.wikileaks.org/wiki/WikiLeaks:About |title=Wikileaks:About |publisher=WikiLeaks |date= |accessdate=3 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080314204422/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About |archivedate=14 March 2008}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನಿರ್ಮಾತೃಗಳನ್ನು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.<ref name="NewScientist1">{{cite news |author=Marks, Paul |title=How to leak a secret and not get caught |url=http://www.newscientist.com/channel/tech/mg19325865.500-how-to-leak-a-secret-and-not-get-caught.html |work=[[New Scientist]] |date=12 January 2007 |accessdate=28 February 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080218034421/http://www.newscientist.com/channel/tech/mg19325865.500-how-to-leak-a-secret-and-not-get-caught.html |archivedate=18 ಫೆಬ್ರವರಿ 2008 |url-status=bot: unknown }}</ref> 2007ರಿಂದ ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಮತ್ತು ಇತರರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ತನ್ನನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯನೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.<ref name="afp07">{{cite news |agency=[[Agence France-Presse]] |work=[[The Age]] |publisher=[[Fairfax Media]] |title=Chinese cyber-dissidents launch WikiLeaks, a site for whistleblowers|url=http://www.theage.com.au/news/Technology/Chinese-cyberdissidents-launch-WikiLeaks-a-site-forwhistleblowers/2007/01/11/1168105082315.html |date=11 January 2007|accessdate=17 June 2010 |location=Melbourne}}</ref> ''ದಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್'' ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ಪ್ರಕಾರ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಸ್ಥಾಪಕ".<ref>{{cite news|url=http://www.theaustralian.com.au/news/rudd-government-blacklist-hacker-monitors-police/story-e6frg8yx-1225718288350 |title=Rudd Government blacklist hacker monitors police |work=The Australian| author=Guilliatt, Richard |date=30 May 2009 |accessdate=17 June 2010}}</ref> "ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಹೃದಯ ಮತ್ತು ಆತ್ಮ, ಇದರ ಸ್ಥಾಪಕ, ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ, ವಕ್ತಾರ, ಮೂಲ ಕೋಡರ್, ಸಂಯೋಜಕ, ಬಂಡವಾಳಗಾರ, ಮತ್ತು ಉಳಿದೆಲ್ಲವೂ ನಾನೇ" ಎಂದು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಒಬ್ಬ ವಾಲಂಟಿಯರ್‌ ಜೊತೆಗೆ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಸಂವಾದ ನಡೆಸಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ''ವೈಯರ್ಡ್'' ಮ್ಯಾಗಜೀನ್ ಹೇಳಿದೆ.<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2010/10/24/world/24assange.html |work=The New York Times |title=WikiLeaks Founder on the Run, Trailed by Notoriety |date=23 October 2010|last1=Burns|first1=John F.|last2=Somaiya|first2=Ravi|accessdate=19 December 2010}}</ref>{{As of|2009|6}}1,200ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಾಲಂಟಿಯರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ<ref name="aboutwikileaks" /> ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಂಟು ಮಂದಿ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಕೂಡಾ ಇದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ.<ref name="ab">{{cite news|last=Rintoul|first=Stuart |title=WikiLeaks advisory board 'pretty clearly window-dressing'|url=http://www.theaustralian.com.au/news/nation/wikileaks-advisory-board-pretty-clearly-window-dressing/story-e6frg6nf-1225967895242|accessdate=18 December 2010|newspaper=The Australian|date=9 December 2010}}</ref> ===ಉದ್ದೇಶ=== ಏಷ್ಯಾ, ಪೂರ್ವದ ಸೋವಿಯತ್ ಬ್ಲಾಕ್, ಆಫ್ರಿಕಾದ ಸಹರಾ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಪೂರ್ವ ದೇಶಗಳ ಅಸಹನೀಯ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗ ಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲ ಆದ್ಯತೆ, ಆದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಂತಗಳಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸರ್ಕಾರದ ಮತ್ತು ಪೌರಾಡಳಿತ ವರ್ಗಗಳ ಅನೈತಿಕ ನಡುವಳಿಕೆ ತೋರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಎದುರು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹೇಳಿತು."<ref name="aboutwikileaks" /><ref name="afp07" /> ಜನವರಿ 2007ರಲ್ಲಿ, ಸೋರಿಕೆಯಾದ 1.2 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ತಯಾರಿ ನಡೆಸಿದೆ ಎಂದು ಇದರ ಜಾಲತಾಣ ಹೇಳಿತು.<ref>{{cite web |last=Aftergood |first=Steven |authorlink=Steven Aftergood |title=Wikileaks and Untraceable Document Disclosure |url=http://www.fas.org/blog/secrecy/2007/01/wikileaks_and_untraceable_docu.html |work=Secrecy News |publisher=[[Federation of American Scientists]] |accessdate=19 December 2010 |date=3 January 2007 |archive-date=11 ಮಾರ್ಚ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130311214041/http://www.fas.org/blog/secrecy/2007/01/wikileaks_and_untraceable_docu.html |url-status=dead }}</ref> ''ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕರ್'' ಒಂದು ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಹೇಳಿತು: <blockquote>ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಒಬ್ಬ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಟೋರ್‌ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗೆ ಜಾಲಘಟಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಸ್ವಂತ ಸರ್ವರ್‌ನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಟ್ಟಲೆ ರಹಸ್ಯಗಳು ರವಾನೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಚೀನಾದ ಕನ್ನಕೋರರು (ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್) ಈ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿದೇಶಿ ಸರ್ಕಾರದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಕಾರ್ಯಕರ್ತನು ಕಂಡುಕೊಂಡು ಇದನ್ನೇ ದಾಖಲು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಮಾತ್ರ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಆದರೆ ಜಾಲತಾಣದ ಸ್ಥಾಪನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಭಾಗವು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು "ಹದಿಮೂರು ದೇಶಗಳಿಂದ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೆವೆ" ಎಂದು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Khatchdourian">{{cite news |first=Raffi |last=Khatchadourian |date=7 June 2010 |url=http://www.newyorker.com/reporting/2010/06/07/100607fa_fact_khatchadourian?printable=true |title=No Secrets: Julian Assange's Mission for total transparency |work=The New Yorker |accessdate=8 June 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.wiktionary.org/wiki/tranche#Noun |title=Wiktionary definition of tranche |publisher=En.wiktionary.org |date=13 October 2010 |accessdate=22 October 2010}}</ref></blockquote> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಮೊದಲಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚೀನಾದ [[ಹ್ಯಾಕರ್‌]]ಗಳ ಮೂಲಕ ಸುದ್ಧಿಗಳನ್ನು ಕದಿಯಲಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿ "ಆರೋಪಣೆ ತಪ್ಪು" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. 2006ರ ಚೀನಾ ಗೂಢಚರ್ಯೆಯ ಕುರಿತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಒಂದು ಸುದ್ದಿ ಮೂಲ ಇದರಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದರ ಮಧ್ಯೆ ಕೆಲವು ಅಥವಾ ಸಾಕಷ್ಟು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪ್ರಕಟನೆಗೊಳಿಸಿತ್ತು. ಚೀನಾದ ಗೂಢಚರ್ಯೆಗೆ ಒಳಗಾದವರಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಟಿಬೇಟಿಯನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ನಂತವುಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು."<ref>{{cite news |url=http://www.theregister.co.uk/2010/06/02/wikileaks_tor_snooping_denial/ |title=Wikileaks denies Tor hacker eavesdropping gave site its start |author=Leyden, John |work=[[The Register]] |date=2 June 2010 |accessdate=10 July 2010}}</ref> ನಂತರ ಈ ಗುಂಪು ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹಲವಾರು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಪುಟದ ಸುದ್ಧಿಯಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಇದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಧನ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಖರ್ಚಿನ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಸಂಕಲನ, ಮತ್ತು ಕೀನ್ಯಾದಲ್ಲಿನ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರಕ್ಕೆ ಆಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಯುದ್ಧ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.<ref>{{cite news |author=Channing, Joseph |title=Wikileaks Releases Secret Report on Military Equipment |url=http://www.nysun.com/foreign/wikileaks-releases-secret-report-on-military/62236/ |work=The New York Sun |date=9 September 2007 |accessdate=28 February 2008 |archive-date=21 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140221133936/http://www.nysun.com/foreign/wikileaks-releases-secret-report-on-military/62236/ |url-status=dead }}</ref> ಟಿಯಾನಾನ್ಮೆನ್ ಚೌಕದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಹತ್ಯೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಶಿ ತಾವೋ ಎಂಬ ಚೀನಾದ ಪತ್ರಕರ್ತ ಚೈನಾದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಇಮೇಲ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ 2005ರಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾದಂತೆ ವಿಸಲರ್‌ಬ್ಲೌಬರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪತ್ರಕರ್ತರು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಅಥವಾ ರಹಸ್ಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಮೇಲ್ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಉದ್ದೇಶ ಎಂದು ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ಹೇಳಿದೆ.<ref name="NewScientist1" /> ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ''ದಿ ಕೋಲ್ಬರ್ಟ್ ರಿಪೋರ್ಟ್‌'' ಗೆ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ [[ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ]]ದ ಮಿತಿಯ ಕುರಿತಾಗಿ ಈ ರೀತಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ, "[ಇದು] ಅಂತಿಮವಾದ ಸ್ವಾಂತಂತ್ರ್ಯವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು [[ಕಾನೂನು]] ಏನನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ಮುಕ್ತ ಮಾತು. ಇದು ಯಾಕೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸಂವಿಧಾನದ ಬಿಲ್ ಆಫ್ ರೈಟ್ಸ್ ಹೇಳುತ್ತದೆ, [[ಪತ್ರಿಕಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ]] ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಕಾನೂನಿನ ಹೊರಗೆ ಪತ್ರಿಕಾ ಹಕ್ಕನ್ನು ಇಡಬೇಕು, ಏಕೆಂದರೆ ಪತ್ರಿಕಾ ಹಕ್ಕುಗಳೇ ಕಾನೂನನ್ನು ರಚನೆ ಮಾಡಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಹಕ್ಕುಗಳು ಕಾನೂನಿಗಿಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂವಿಧಾನ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶಾಸನವೂ ಮಾಹಿತಿಯ ಹರಿವಿನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಜನರು ರಾಜಕಾರಣ,ಸಮಾಜದ ರಚನೆಯಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅರ್ಥವಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದಲೇ ಸರ್ಕಾರವೊಂದರ ರಚನೆ, ಚುನಾವಣೆ ಸಾಧ್ಯ".<ref>http://www.colbertnation.com/the-colbert-report-videos/260785/april-12-2010/exclusive---julian- assange-extended-interview</ref> ಈ ಪ್ರೊಜೆಕ್ಟ್‌ ಅನ್ನು 1971ರಲ್ಲಿ ಡೇನಿಯಲ್ ಎಲ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ಪೆಂಟಗಾನ್ ಪೇಪರ್ಸ್ ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="LinuxworldWikileaks1">{{cite news|last=Bradner|first=Scott|authorlink=Scott Bradner|title=Wikileaks: a site for exposure|url=http://www.networkworld.com/columnists/2007/011706bradner.html?page=1|accessdate=19 December 2010|newspaper=[[Network World]]|date=17 January 2007|archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140209131629/http://www.networkworld.com/columnists/2007/011706bradner.html?page=1|url-status=dead}}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸೋರಿಕೆಯಾದ ಕೆಲವು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಿರಬಹುದು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅನಾಮಧೇಯತೆಯ ಅವಕಾಶವನ್ನು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನ|ಸಂವಿಧಾನ]]ವು ನೀಡುತ್ತದೆ, ಕನಿಷ್ಟ ರಾಜಕೀಯ ಚರ್ಚೆಯಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.<ref name="LinuxworldWikileaks1" /> ಲೇಖಕ ಮತ್ತು ಪತ್ರಕರ್ತ ವಿಟ್ಲಿ ಸ್ಟ್ರೈಬರ್ ಅವರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪ್ರೊಜೆಕ್ಟ್‌ನ ಲಾಭಗಳ ಕುರಿತು ಹೇಳುತ್ತಾ, "ಹೀಗೆ ಸರ್ಕಾರೀ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡುವುದು ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು, ಆದರೆ ಈ ಜೈಲುಶಿಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ನಿಜಕ್ಕೂ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕಾದ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಪೂರ್ವಗಳಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲ ಸೆರೆವಾಸ ಅಥವಾ ಸಾವು ವಿಧಿಸಬಹುದು."<ref>{{cite news |title=How to be a Whistle Blower |url=http://www.unknowncountry.com/news/how-be-whistle-blower |work=Unknowncountry.com |date=17 January 2007 |accessdate=17 December 2010 |archive-date=20 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013 |archive-url=https://archive.is/20131220010617/http://www.unknowncountry.com/news/how-be-whistle-blower |url-status=dead }}</ref> ===ನಿಧಿ ಸಹಾಯ=== 24 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009ರಂದು, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನಿಧಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು<ref>{{cite web |url=http://twitter.com/wikileaks/status/6995068005 |title=Twitter / WikiLeaks: To deal with a shortage of... |publisher=Twitter |date=24 December 2009 |accessdate=30 April 2010}}</ref> ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ನಮೂನೆಯೊಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದಂತೆ ತನ್ನ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯಿತು.<ref name="digdeep" /> ಮೊದಲಿಗೆ ಪ್ರಕಟವಾದ ವಿಷಯಗಳು ತುಂಬಾ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಲಭ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವೊಂದು ಅನಧೀಕೃತ ದರ್ಪಣವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web|title=WikiLeaks - Mirrors|url=http://wikileaks.ch/Mirrors.html|publisher=WikiLeaks|accessdate=18 December 2010|archive-date=7 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101207060201/http://www.wikileaks.ch/mirrors.html|url-status=dead}}</ref> ಒಮ್ಮೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ವೆಚ್ಚ ಸರಿಹೊಂದಿದರೆ ಪುನಃ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ತನ್ನ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ.<ref name="digdeep">{{cite news |last= Butselaar |first=Emily |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/libertycentral/2010/jan/29/wikileaks-shut-down |title=Dig deep for WikiLeaks |work=The Guardian |location=UK |date=29 January 2010 |accessdate = 30 January 2010 |location=London}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಇದೊಂದು ರೀತಿಯ ಮುಷ್ಕರದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ, ಅಂದರೆ "ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಕೆಲಸವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಆದಾಯ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಮಯವನ್ನು ವಿನಿಯೋಗಿಸುವುದು".<ref name="leakonomy">{{cite news |title=Leak-o-nomy: The Economy of Wikileaks (Interview with Julian Assange) |author=Mey, Stefan |url=http://stefanmey.wordpress.com/2010/01/04/leak-o-nomy-the-economy-of-wikileaks/ |accessdate=19 December 2010 |work=Medien-Ökonomie-Blog |publisher=WordPress |date=4 January 2010 |archive-date=13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101213110334/http://stefanmey.wordpress.com/2010/01/04/leak-o-nomy-the-economy-of-wikileaks/ |url-status=dead }}</ref> 6 ಜನವರಿ 2010ರಿಂದ ಹಣವನ್ನು ದೊರಕಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಂಸ್ಥೆಯು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು,<ref>{{cite web |author=WikiLeaks |url=http://twitter.com/wikiLeaks |title=at 7:42&nbsp;am 5&nbsp;Jan 2010 |publisher=Twitter |date=|accessdate=30 April 2010}}</ref> ಆದರೆ 3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010ರವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆದು, ಆನಂತರದಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯ ಹಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://twitter.com/wikileaks/status/8613426708 |title=Twitter / Wikileaks: Achieved min. funraising g... |publisher=Twitter |date=|accessdate=30 April 2010}}</ref> 22 ಜನವರಿ 2010ರಂದು ಪೇಪಾಲ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಡೊನೇಶನ್ ಖಾತೆಯನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹೇಳಿತು, ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಇದು ನಡೆದಿತ್ತು, ಮತ್ತು "ಯಾವುದೇ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಕಾರಣವಿಲ್ಲದೇ" ಇದು ನಡೆದಿತ್ತು.<ref>{{cite web |url=http://twitter.com/wikileaks/status/8101847372 |title=WikiLeaks: Paypal has again locked our... |publisher=Twitter | accessdate = 26 January 2010}}</ref> 25 ಜನವರಿ 2010ರಂದು ಖಾತೆಯು ಪುನಃ ಚಾಲ್ತಿಗೆ ಬಂದಿತು.<ref>{{cite web |url=http://twitter.com/wikileaks/status/8192453527 |title=WikiLeaks: Paypal has freed up our... |publisher=Twitter |accessdate=26 January 2010}}</ref> 18 ಮೇ 2010ರಂದು ಇದರ ಜಾಲತಾಣ ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತೆ ಲಭ್ಯವಿವೆ ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=https://twitter.com/wikileaks/status/14270362566 |title=Wikileaks: Next milestone completed:... |publisher=Twitter|date=18 May 2010|accessdate=18 December 2010}}</ref> ಜೂನ್ 2010ರಂತೆ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಜಾನ್ ಎಸ್. ಆ‍ಯ್೦ಡ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಎಲ್.ನೈಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್‌‍ ನೀಡುವ ಅರ್ಧ ಮಿಲಿಯನ್‌ ಡಾಲರ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಣ ಪಡೆಯಲು ಅಂತಿಮ-ಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿತ್ತು,<ref name="Khatchdourian" /> ಆದರೆ ಪಡೆಯಲಾಗಲಿಲ್ಲ.<ref name="Knight">{{cite news|last=Cohen |first=Noam |url=http://mediadecoder.blogs.nytimes.com/2010/06/17/knight-foundation-hands-out-grants-to-12-groups-but-not-wikileaks/ |title=Knight Foundation Hands Out Grants to 12 Groups, but Not WikiLeaks |work=Media Decoder Blog |publisher=The New York Times Company |date=17 June 2010 |accessdate=1 August 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಟ್ವಿಟ್ಟರ್ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿ, "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನೈಟ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ರೇಟೆಡ್ ಯೋಜನೆಯಾಗಿತ್ತು, ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಬಲವಾಗಿ ಶಿಫಾರಸುಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಹಣ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ. ನೋಡೋಣ."<ref name="Cook">{{cite news|url=https://news.yahoo.com/s/ynews/20100617/ts_ynews/ynews_ts2677_3|title=WikiLeaks questions why it was rejected for Knight grant|last=Cook|first=John|date=17 June 2010|work=[[Yahoo! News]]|accessdate=19 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514045824/http://news.yahoo.com/s/ynews/20100617/ts_ynews/ynews_ts2677_3|archivedate=14 ಮೇ 2011|url-status=live}}</ref> ನೈಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದಾಗ "'12 ದತ್ತಿಗಳು ಸುದ್ದಿಯ ಭವಿಷ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತವೆ'&nbsp;– ಆದರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅಲ್ಲ" ಮತ್ತು ನೈಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ "ನಿಜವಾಗಿ ಒಂದು ಮಹತ್ತರ ಬದಲಾವಣೆಗಾಗಿ ಎದುರು ನೋಡುತ್ತಿದೆಯೇ" ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿತು.<ref name="Knight" /> ನೈಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ವಕ್ತಾರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಹೇಳಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿ, " ನೈಟ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಮಂಡಳಿಗೆ ಶಿಪಾರಸ್ಸು ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ."<ref name="Cook" /> ಹೀಗಿದ್ದರೂ, ಸಿಬ್ಬಂದಿಯೇತರರು, ಮತ್ತು ಅವರಲ್ಲಿ ಪತ್ರಕರ್ತ ಜನ್ನಿಫರ್ 8 ಇದ್ದ ನೈಟ್ ಸಲಹಾ ತಂಡವು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪ್ರೊಜೆಕ್ಟ್‌ಗೆ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡಿತ್ತೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು.ಲೀ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪರವಾಗಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಆರ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು.<ref name="Cook" /> ===ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳು=== ಜುಲೈ 17 ರಂದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ 2010 ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಆನ್ ಪ್ಲಾನೆಟ್ ಅರ್ಥ್ (ಹೆಚ್ಓಪಿಇ) ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಪರವಾಗಿ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರ ಬದಲಿಗೆ ಜಾಕೊಬ್ ಆ‍ಯ್‌ಪಲ್‌ಬಮ್ ಅವರು ಮಾತನಾಡಿದರು, ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಫೆಡರಲ್ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.<ref name="repair" /><ref>{{cite web |last=McCullagh |first=Declan |url=http://news.cnet.com/8301-1009_3-20010861-83.html |title=Feds look for WikiLeaks founder at NYC hacker event &#124; Security – CNET News |publisher=News.cnet.com |date=16 July 2010 |accessdate=1 August 2010 |archive-date=27 ಆಗಸ್ಟ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110827013027/http://news.cnet.com/8301-1009_3-20010861-83.html |url-status=dead }}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಸಲ್ಲಿಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡ ಬಳಿಕ ಮತ್ತೆ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಘೋಷಿಸಿದರು.<ref name="repair">{{cite web |author=Singel, Ryan |url=https://www.wired.com/threatlevel/2010/07/wikileaks_repair/ |title=Wikileaks Reopens for Leakers &#124; Threat Level |publisher=Wired.com |date=19 July 2010 |accessdate=1 August 2010 |archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209230740/http://www.wired.com/threatlevel/2010/07/wikileaks_repair/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|last=Appelbaum |first=Jacob|title=Jacob Appelbaum WikiLeaks Next HOPE Keynote Transcript|url=https://docs.google.com/document/pub?id=1ebTGiyaQQ2HSCOpqsD8GD7x_7IBqkeYZ4jfEJ_rYeFQ|publisher=Hackers on Planet Earth conference|accessdate=18 December 2010|date=17 July 2010}}</ref><ref>{{cite video |people= WikiLeaks |date= 16–18 July 2010 |title= Saturday Keynote at The Next HOPE |url= http://c2047862.cdn.cloudfiles.rackspacecloud.com/Saturday%20Keynote%20-%20Wikileaks.mp3 |format= MP3 |medium= Audio |accessdate= 18 December 2010 |archive-date= 26 ಏಪ್ರಿಲ್ 2012 |archive-url= https://web.archive.org/web/20120426042333/http://c2047862.cdn.cloudfiles.rackspacecloud.com/Saturday%20Keynote%20-%20Wikileaks.mp3 |url-status= dead }}</ref> 19 ಜುಲೈ 2010ರಂದು ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಟೆಡ್ ಕಾನ್ಫರೇನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿ ಸಲ್ಲಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು ಜಾಲತಾಣವು ಮತ್ತೆ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>ಅಸ್ಸಾಂಜೆಯ ಟೆಡ್ ನೊಂದಿಗಿನ ಸಂದರ್ಶನ</ref> ಆ‍ಯ್‌ಪಲ್‌ಬಮ್ ಜುಲೈ 29ರಂದು ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡಿನಿಂದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಾಪಾಸ್ಸಾಗುವಾಗ, ಅನಾಮಿಕ ಮೂಲದ ಕರೆಯಿಂದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಏಜೆಂಟರಿಂದ ಮೂರು ತಾಸುಗಳ ಕಾಲ ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="AppelbaumAirport" /> ಆ‍ಯ್‌ಪಲ್‌ಬಮ್‌ರ ಬ್ಯಾಗ್, ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್‌ಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು ಬ್ಯಾಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ರಸೀದಿಯ ಪೋಟೋಕಾಫಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು, ಆದರೂ ಯಾವ ರೀತಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದರು ಎಂಬ ವಿಷಯವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಎಂದು ''Cnet'' ಗೆ ಒಂದು ಮೂಲವು ಹೇಳಿದೆ.<ref name="AppelbaumAirport" /> ಆ‍ಯ್‌ಪಲ್‌ಬಮ್ ತನ್ನ ವಕೀಲರಿಲ್ಲದೇ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಹೇಳಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ದೂರವಾಣಿ ಕರೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇವರ ಮೊಬೈಲ್ ಪೋನ‌ನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು ಅದನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಿಲ್ಲ.<ref name="AppelbaumAirport">{{cite web |last=Mills |first=Elinor |url=http://news.cnet.com/8301-27080_3-20012253-245.html |title=Researcher detained at U.S. border, questioned about WikiLeaks |publisher=News.cnet.com |date=28 July 2010 |accessdate=1 August 2010 |archive-date=10 ಮಾರ್ಚ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130310204021/http://news.cnet.com/8301-27080_3-20012253-245.html |url-status=dead }}</ref> ಜುಲೈ 31ರಂದು, ಇದನ್ನು ಡೇಪ್ಕಾನ್ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದರು ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಪೋನನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು. ಇವರು ಮಾತನಾಡಿದ ನಂತರ ಏಫ್‌ಬಿಐನ ಎರಡು ಏಜಂಟರು ಇವರನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು.<ref name="AppelbaumAirport" /> ಆನ್‌ಲೈನ್‍ನಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸದ ರಹಸ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟಿಂಗ್ ಮಾಡುವ ಪರಿಪಾಠವು "ನಮ್ಮನ್ನೇ ಅಪರಾಧಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/08/17/AR2010081705225.html|publisher=The New Yorker|title=No Secrets|date=7 June 2010|accessdate=20 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.newyorker.com/reporting/2010/06/07/100607fa_fact_khatchadourian?currentPage=9|publisher=The Washington Post|title=The Justice Department weighs a criminal case against WikiLeaks|date=18 August 2010|accessdate=10 December 2010}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜೀವನವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದ್ದರೆ ಅದು ಅಮಾಯಕರಿಗೆ ಅಪಾಯ ಉಂಟಾಗುವುದಕ್ಕಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೌಲ್ಯವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>{{Cite web |url=http://svtplay.se/v/2264028/wikirebels_the_documentary. |title=timestamp 35:45 to 36:03. |access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 |archive-date=16 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110916103604/http://svtplay.se/v/2264028/wikirebels_the_documentary. |url-status=dead }}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ತನಿಖೆಯು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಎತ್ತಿಹಿಡಿದಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://twitter.com/#!/wikileaks/status/27627822775|publisher=Twitter|title=Read closely: NATO tells CNN not a single case of Afghans needing protection or moving due to leak http://bit.ly/dk5NZi|date=17 October 2010|accessdate= 20 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.defence.gov.au/media/DepartmentalTpl.cfm?CurrentId=10997|title=Australian Dept of Defence investigation completed: WikiLeaks caused no harm http://bit.ly/aQQHDk|date=26 October 2010|accessdate= 20 December 2010}}</ref> 2010ರಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು ಡಜನ್‌ಗಟ್ಟಲೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಜಾಲತಾಣವನ್ನು ತೊರೆದರು,<ref>{{cite news|last=Taylor |first=Jerome |url=http://www.independent.co.uk/news/media/online/secret-war-at-the-heart-of-wikileaks-2115637.html |title=Secret war at the heart of Wikileaks|publisher=independent.co.uk |date=25 October 2010 |accessdate=}}</ref> ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾದ ನಿರ್ವಹಣಾ ಮಂಡಳಿ ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಹೊಂದಿರುವ ಹೊಸದಾದ ಸೋರಿಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಜಾಲತಾಣ OpenLeaks.com ನ್ನು ಡೇನಿಯಲ್ ಡಾಮ್ಸ್ಚೆಯಿಟ್- ಬೆರ್ಗ್ ತೊರೆದರು.<ref>{{cite news|last=Nordstrom |first=Louise |url=http://www.washingtontimes.com/news/2010/dec/10/former-wikileaks-worker-rival-site-under-way/ |title=Former WikiLeaks worker: Rival site under way |newspaper=[[The Washington Times]] |date=10 December 2010 |accessdate=13 December 2010}}</ref> ==ಆಡಳಿತ== ಜನವರಿ 2010ರ ಸಂದರ್ಶನದ ಪ್ರಕಾರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತಂಡವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಐದು ಜನ ಪೂರ್ಣಾವಧಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 800ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಅವರಾರಿಗೂ ಸಂಬಳವಾಗಲಿ ಅಥವಾ ಇನ್ನಾವುದೇ ತರಹದ ಪ್ರತಿಫಲವಾಗಲಿ ಇಲ್ಲ.<ref name="leakonomy" /> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಇದರ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಖರ್ಚು 2,00,000ಫೌಂಡ್‌ಗಿಂತಲೂ ಅಧಿಕವಾಗಿದೆ. ಈ ಖರ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮುಖ್ಯ ಗಣಕಯಂತ್ರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವೆಚ್ಚಗಳಾಗಿವೆ. ಒಂದುವೇಳೆ ಅದರ ಪರವಾಗಿ ಕೆಲಸಮಾಡಿದವರಿಗೆ ಪ್ರತಿಫಲ ನೀಡಿದರೆ ಅದರ ಖರ್ಚು6,00,000ಫೌಂಡ್‌ಗಿಂತಲೂ ಅಧಿಕವಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="leakonomy" /> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಯಾವುದೇ ವಕೀಲರಿಕೆ ಹಣ ಪಾವತಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಈಗಾಗಲೇ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಘಟನೆಗಳಾದ 'ಅಸೋಸಿಯೆಟೆಡ್ ಪ್ರೆಸ್','''ಲಾಸ್ ಏಂಜೆಲಿಸ್ ಟೈಮ್ಸ'' ' ಮತ್ತು 'ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಸಂಘ'ಗಳು ಸಾವಿರಗಟ್ಟಲೆ ಡಾಲರ್‌ಗಳನ್ನು ಕಾನೂನು ನೆರವಿಗಾಗಿ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿವೆ.<ref name="leakonomy" /> ಆದರೆ ಇದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಆದಾಯದ ಸಣ್ಣ ಹರಿವಾಗಿದೆ. ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಸವಾಲು ಕರೆಯುವುದರಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಮೊತ್ತದ ಆದಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="leakonomy" /> ವವ್ ಹಾಲೆಂಡ್ ಫೌಂಡೆಶನ್‌ನವರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ.. ಜುಲೈ 2010ರಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು 'ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌' ಕೇವಲ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಖರ್ಚಿಗಾಗಿ ಹಣ ಪಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ, ಅದು ತನ್ನ ಹಾರ್ಡ್‌ವೇರ್, ಓಡಾಟ, ಮತ್ತು ಆವರ್ತನ ಶ್ರೇಣಿಗಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಚುರಪಡಿಸಿತು.<ref name="techeye">{{cite web |url=http://www.techeye.net/internet/wau-holland-foundation-sheds-light-on-wikileaks-donations#ixzz0td0dXhBx |title=Wau Holland Foundation sheds light on WikiLeaks donations – Hardware, ISP, travelling costs |publisher=TechEye |date=13 July 2010 |accessdate=1 August 2010 |archive-date=27 ಜುಲೈ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110727011201/http://www.techeye.net/internet/wau-holland-foundation-sheds-light-on-wikileaks-donations#ixzz0td0dXhBx |url-status=dead }}</ref> TechEye ಲೇಖನನಲ್ಲಿ ಬರೆಯಿತು: {{quote|As a charity accountable under German law, donations for WikiLeaks can be made to the foundation. Funds are held in escrow and are given to WikiLeaks after the whistleblower website files an application containing a statement with proof of payment. The foundation does not pay any sort of salary nor give any renumeration {{sic}} to WikiLeaks' personnel, corroborating the statement of the site's former German representative Daniel Schmitt [real name [[Daniel Domscheit-Berg]]]<ref name="bates"/> on national television that all personnel works voluntarily, even its speakers.<ref name=techeye/>}} ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆರವರನ್ನು ಸೇರಿದಂತೆ ನಾಲ್ಕು ಜನ ಪೂರ್ಣಾವಧಿ ಕೆಲಸಗಾರು ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಸಂಬಳವನ್ನು ಪಡೆಯತೊಡಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು 2010ನೇ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ವವ್ ಹಾಲೆಂಡ್ ಫೌಂಡೆಶನ್‌ ಹೇಳಿತು.<ref>{{cite web|url=http://m.thelocal.de/sci-tech/20101223-31975.html|publisher=The Local|title=Wikileaks donations still flowing, but not to Assange legal fund|accessdate=23 December 2010|archive-date=2 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131002143644/http://m.thelocal.de/sci-tech/20101223-31975.html|url-status=dead}}</ref> ===ತಾಣ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ವಿಷಯಗಳು=== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಕ್ತಾರರಾದ ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಮತ್ತು ಡೇನಿಯಲ್ ಡಾಮ್ಸ್ಚೆಯಿಟ್- ಬೆರ್ಗ್ ಇವರುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು. ಜರ್ಮನ್‌ನ ಮಾಜಿ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಡೇನಿಯಲ್ ಡಾಮ್ಸ್ಚೆಯಿಟ್- ಬೆರ್ಗ್‌ರನ್ನು ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ ವಜಾಗೊಳಿಸಿದರು. ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಜೊತೆಗಿನ ಬಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದಿಂದ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ತೊರೆಯುವುದಾಗಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2010ರಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref name="bates">{{cite web|author=Bates, Theunis |url=http://www.aolnews.com/2010/09/28/wikileaks-woes-grow-as-spokesman-quits-site/ |title=WikiLeaks' Woes Grow as Spokesman Quits Site |publisher= AOL News |date=28 September 2010 |accessdate=22 October 2010}}</ref><ref>{{cite news |first=Raphael G. |last=Satter |url=http://www.physorg.com/news205093515.html |title=WikiLeaks chief lashes out at media during debate |agency=Associated Press |date=30 September 2010 |accessdate=22 October 2010}}</ref><ref>{{cite news |last=Blodget |first=Henry |authorlink=Henry Blodget |title=WikiLeaks Spokesman Quits, Blasts Founder Julian Assange As Paranoid Control Freak, Admits To Using Fake Name |url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fg%2Fa%2F2010%2F09%2F28%2Fbusinessinsider-wikileaks-spokesman-quits.DTL |date=28 September 2010 |newspaper=San Francisco Chronicle |accessdate=12 December 2010 |archive-date=6 ಮಾರ್ಚ್ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120306180126/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=%2Fg%2Fa%2F2010%2F09%2F28%2Fbusinessinsider-wikileaks-spokesman-quits.DTL |url-status=dead }}</ref> ===ಹೋಸ್ಟಿಂಗ್=== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತನ್ನದೇ ಶಬ್ದದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಂತೆ "ಅದೊಂದು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲಾಗದ ಮತ್ತು ಪರಾಮರ್ಶೆಗೆ ಸಿಗದ ಬೃಹತ್ ದಾಖಲೆಗಳ ಸೋರಿಕಾ ತಾಣವಾಗಿದೆ".<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/media/2010/jul/14/julian-assange-whistleblower-wikileaks|title=Julian Assange: the whistleblower|work=The Guardian |location=UK |author=Stephen Moss|date=14 July 2010|accessdate=7 December 2010}}</ref> ಈ ತಾಣವು ಅನೇಕ ಸರ್ವರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಡೊಮೇನ್ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸೇವೆಯನ್ನ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಡೊಮೇನ್ ನೇಂ ಸಿಸ್ಟಮ್ ನೀಡುವವರು (DNS) ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸಿದ್ದರು.<ref name="satter">{{cite news|last=Satter|first=Raphael G.|title=WikiLeaks fights to stay online amid attacks|url=http://www.forbes.com/feeds/ap/2010/12/03/technology-wikileaks_8180890.html?boxes=Homepagebusinessnews|accessdate=11 December 2010|newspaper=[[Forbes]].com|date=3 December 2010|author2=Svensson, Peter|agency=Associated Press|archive-date=22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101222044306/http://www.forbes.com/feeds/ap/2010/12/03/technology-wikileaks_8180890.html?boxes=Homepagebusinessnews|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.independent.co.uk/news/world/politics/wikileaks-hit-by-new-online-onslaught-2151570.html |title=WikiLeaks hit by new online onslaught |last1=Randall |first1=David|last2=Cooper|first2=Charlie |date=5 December 2010 |work=The Independent |accessdate=4 December 2010}}</ref> ಸದ್ಯ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಸ್ವೀಡನ್ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಪಿಆರ್‌ಕ್ಯೂ (PRQ) ಇವರಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಭದ್ರವಾದ, ಮತ್ತು ಪ್ರಶ್ನಾತೀತ ಮುಖ್ಯ [[ಗಣಕಯಂತ್ರ]](ಸರ್ವರ್)ಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಪಿಆರ್‌ಕ್ಯೂ ಗೆ ತನ್ನ ಕ್ಲೈಂಟ್‌ಗಳ ಕುರಿತು ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ತನ್ನದೇ ಲಾಗ್ ಮಾಡುವುದರ ಹೊರತಾಗಿ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="goodwin">{{cite news|url=http://www.theregister.co.uk/2008/02/21/wikileaks_bulletproof_hosting/ |title=Wikileaks judge gets Pirate Bay treatment |author=Goodwin, Dan |publisher=The Register|date=21 February 2008 |accessdate=7 December 2010}}</ref> ಸರ್ವರ್‌ಗಳು ಜಗತ್ತಿನ ನಾನಾ ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿವೆ ಆದರೆ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಸರ್ವರ್‌ಗೆ ಸ್ವೀಡನ್‌‌ನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಳವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.<ref name="DN1">{{cite news|title=Jagad och hatad – men han vägrar vika sig|language=Swedish|trans_title=Chased and hated - but he refuses to give way|author=Fredén, Jonas|newspaper=[[Dagens Nyheter]]|url=http://www.dn.se/nyheter/varlden/jagad-och-hatad-men-han-vagrar-vika-sig-1.1153725|date=14 August 2010|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-date=18 ಆಗಸ್ಟ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100818113905/http://www.dn.se/nyheter/varlden/jagad-och-hatad-men-han-vagrar-vika-sig-1.1153725|url-status=dead}}</ref> ಜೂಲಿಯನ್ ಅಸೆಂಜ್‌ರವರು ಹೇಳಿದಂತೆ ಸರ್ವರನ್ನು ಸ್ವೀಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಇತರ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಇಡಲು ಕಾರಣವೇನೆಂದರೆ ಆ ದೇಶಗಳು ತಮಗೆ ತಮ್ಮ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸುದ್ದಿಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನುಬದ್ದ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ವೀಡನ್‌ನ ಸಂವಿಧಾನವು ಸುದ್ದಿಗಾರರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಹ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ." ಸ್ವೀಡನ್‌ನ ಸಂವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, ಮಾಹಿತಿದಾರರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ಕಾನೂನು ಬದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref name="DN1" /> ಸ್ವಿಡನ್‌ನ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವುದೇ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸುದ್ದಿಯ ಮೂಲವನ್ನು ಅಧಿಕೃತ ವಿಚಾರಣೆಗೊಳಪಡಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ.<ref>{{cite news |title=Därför blir Julian Assange kolumnist i Aftonbladet|language=Swedish|author=Helin, Jan |newspaper=[[Aftonbladet]]|date=14 August 2010 |url=http://blogg.aftonbladet.se/janhelin/2010/08/darfor-blir-julian-assange-kolumnist-i-aftonbladet |accessdate=15 August 2010}}</ref>{1/} ಈ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಪಿಆರ್‌ಕ್ಯೂದ ಆತಿಥ್ಯದಿಂದಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಕಾರ್ಯ ಸ್ಥಗಿತತೆಯು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಒಂದುವೇಳೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಯಾರಾದರೂ ತಕರಾರು ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ ಸುದ್ದಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಾಧಾರಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅಂತರಜಾಲದಲ್ಲಿ ಮಕ್ತ ಮಾತುಕತೆಯ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಸರ್ವರ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿಯದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಯಾವುದೇ ಕೋಷ್ಟಕಗಳನ್ನು ಇಡುವುದಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಯ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಇತರ ಗೌಪ್ಯವಾದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು "ಬುಲೆಟ್ ಫ್ರೂಪ್ ಹೊಸ್ಟಿಂಗ್" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.<ref name="goodwin" /><ref>{{cite news |url=http://news.blogs.cnn.com/2010/07/25/what-is-wikileaks/?iref=storysearch |title=What is WikiLeaks? |publisher=CNN |date=25 July 2010 |accessdate=6 August 2010 |archive-date=14 ಜನವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140114095005/http://news.blogs.cnn.com/2010/07/25/what-is-wikileaks/?iref=storysearch |url-status=dead }}</ref> 17 ಆಗಸ್ಟ್‌ 2010ರಂದು ಘೋಷಣೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ವೀಡಿಷ್ ಪೈರೆಟ್ ಪಾರ್ಟಿಯವರು ಹಲವಾರು ಸುದ್ಧಿ ಸರ್ವರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೋಸ್ಟಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಸ್ವೀಡಿಷ್ ಪೈರೆಟ್ ಪಾರ್ಟಿರಯವರು ಸರ್ವರ್‌ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ದೇಣಿಗೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪಡೆಯದೇ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವೀಡಿಷ್ ಪೈರೆಟ್ ಪಾರ್ಟಿರಯವರು ತಂತ್ರಜ್ಞರು ಆಗಾಗ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಗಣಕಯಂತ್ರಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆಯೋ ಎಂಬುದನ್ನು ಪರಿಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web |author=TT |url=http://www.dn.se/nyheter/sverige/piratpartiet-skoter-wikileak-servrar-1.1155285 |title=Piratpartiet sköter Wikileak-servrar |language=Swedish |trans_title=Pirate Party manages Wikileaks Servers |publisher=DN.se |date=17 August 2010 |accessdate=22 October 2010 |archive-date=19 ಆಗಸ್ಟ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100819122315/http://www.dn.se/nyheter/sverige/piratpartiet-skoter-wikileak-servrar-1.1155285 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|title=Swedish Pirate Party to host WikiLeaks servers|url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/europe/08/18/sweden.wikileaks/#fbid=zfd5Igi2Lea&wom=false|accessdate=21 August 2010|publisher=CNN|date=18 August 2010|archive-date=6 ನವೆಂಬರ್ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106223602/http://edition.cnn.com/2010/WORLD/europe/08/18/sweden.wikileaks/#fbid=zfd5Igi2Lea&wom=false|url-status=dead}}</ref> ಕೆಲವು ಸರ್ವರ್‌ಗಳು ಸ್ಟಾಕ್‌ಹೋಮ್‌ನ ಕೆಲವು ಭೂಗತ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಬಂಕರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.vg.no/nyheter/utenriks/artikkel.php?artid=10018210 |title=Pentagon-papirer sikret i atom-bunker |publisher=[[VG Nett]] | language = Norwegian |date=27 August 2010 |accessdate=6 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://blogs.forbes.com/andygreenberg/2010/08/30/wikileaks-servers-move-to-underground-nuclear-bunker/?boxes=businesschanneltopstories |title=Wikileaks Servers Move To Underground Nuclear Bunker |work=Forbes |date=30 August 2010 |accessdate=6 December 2010}}</ref> ಈ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣಕ್ಕೆ ಸರ್ವರ್ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅನೇಕರು ಹೇಳಿದ ನಂತರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅಮೇಜಾನ್‌‌ರ ಸರ್ವರ್‌ಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು.<ref name="amazon">{{cite web|last=Gross|first=Doug|title=WikiLeaks cut off from Amazon servers|url=http://edition.cnn.com/2010/US/12/01/wikileaks.amazon/index.html?eref=edition|publisher=CNN|accessdate=2 December 2010|archive-date=29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029192138/http://edition.cnn.com/2010/US/12/01/wikileaks.amazon/index.html?eref=edition|url-status=dead}}</ref> ನಂತರ ಈ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣವು ಅಮೇಜಾನ್‌ ಸರ್ವರ್‌ನಿಂದ ಹೊರದೂಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref name="amazon" /> ಅಮೇಜಾನ್‌ ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತನ್ನ ಸೇವೆಯ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. "ಅವರು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಭಾಗಗಳಿವೆ ಎಂದು ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿ ಹೇಳಿತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನಮ್ಮ ಸೇವಾ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ "ನೀವು ಮುಂದಾಳತ್ವ ವಹಿಸಿದ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿದ ಎಲ್ಲ ಸುದ್ದಿಗಳನ್ನು ನೀವು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು.ನೀವು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಸುದ್ದಿಯು ಯಾವುದೇ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ತೊಂದರೆಯುಂಟು ಮಾಡುವಂತದ್ದಾಗಿರಬಾರದು". ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದರಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುವುದೇನೆಂದರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಯಾವುದೇ ಸುದ್ದಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅಥವಾ ಈ ರಹಸ್ಯ ದಾಖಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="Hennigan">{{cite news|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2010/12/amazon-wikileaks-servers.html|title=Amazon says it dumped WikiLeaks because it put innocent people in jeopardy|last=Hennigan|first=W.J.|date=2 December 2010|work=[[Los Angeles Times]]|accessdate=23 December 2010}}</ref> ನಂತರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ವಂತ ಒವಿಎಚ್ ಸರ್ವರ್‌ನ್ನು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.<ref>{{fr}} [http://www.lepoint.fr/high-tech-internet/expulse-d-amazon-wikileaks-s-installe-en-france-02-12-2010-1270137_47.php Expulsé d'Amazon, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ trouve refuge en France]. 2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010, Le Point</ref> ಫ್ರಾನ್ಸಿನ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ದೂಷಣೆಗೆ ಒಳಗಾದ ನಂತರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಎರಡು ನ್ಯಾಯ ಸೂತ್ರಗಳಾದ ನ್ಯಾಯ ಬದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಮಂಡಿಸಿತು. ಆದರೆ ಲೀಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ತಕ್ಷಣದಿಂದ ಜಾರಿಬರುವಂತೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಒವಿಎಚ್ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣವನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿತು. ಆದರೆ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ತಾಂತ್ರಿಕ ಪರಿಶೀಲನೆಗಾಗಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯ ಬೇಕಾಗಬಹುದೆಂದು ಹೇಳಿತು.<ref name="autogenerated3">{{cite web|last= |first=|title=French company allowed to keep hosting WikiLeaks |url=https://www.bloomberg.com/news/2010-12-08/french-company-allowed-to-keep-hosting-wikileaks.html |publisher=Bloomberg |accessdate=8 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|title=French web host need not shut down WikiLeaks site: judge |url=http://www.france24.com/en/20101206-french-web-host-need-not-shut-down-wikileaks-site-judge |publisher=AFP|date=6 December 2010 |accessdate=8 December 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101210142206/http://www.france24.com/en/20101206-french-web-host-need-not-shut-down-wikileaks-site-judge|archivedate=10 December 2010}}</ref> {{Out of date|article|date=December 2010}} ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಹಲವಾರು ತಂತ್ರಾಂಶ(ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್)ಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ ಮೀಡಿಯಾ ವಿಕಿ, ಫ್ರೀನೆಟ್, ಟೋರ್ ಮತ್ತು ಪಿಜಿಪಿ.<ref>{{cite web |author=|title= Is WikiLeaks accessible across the globe or do oppressive regimes in certain countries block the site? |url=http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#Is_Wikileaks_accessible_across_the_globe_or_do_oppressive_regimes_in_certain_countries_block_the_site.3F |work=WikiLeaks |year=2008 |accessdate=28 February 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080216000537/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#Is_Wikileaks_accessible_across_the_globe_or_do_oppressive_regimes_in_certain_countries_block_the_site.3F <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = 16 February 2008}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಖಾಸಗಿತನ ಒದಗಿಸಲು ಟೋರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಬಳಸಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.freehaven.net/anonbib/cache/wpes09-bridge-attack.pdf |title=On the risks of serving whenever you surf |publisher=freehaven.net |format=PDF |accessdate=17 June 2010}}</ref> ನವೆಂಬರ್ 4 2010ರಂದು ಜೂಲಿಯನ್ ಅಸ್ಸಾಂಗಿಯವರು ಸ್ವಿಸ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಟೆಲಿವಿಜನ್(TSR)ಗೆ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಾನು ತಟಸ್ಥ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲ್ಯಾಂಡ್|ಸ್ವಿಡ್ಜರ್ಲ್ಯಾಂಡ್‌]]ನಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆಯಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಸ್ವಿಡ್ಜರ್ಲ್ಯಾಂಡಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮಾಡವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news|url=http://www.tsr.ch/info/suisse/2657308-julian-assange-compte-demander-l-asile-en-suisse.html|title=Julian Assange compte demander l'asile en Suisse|publisher=TSR|date=4 November 2010|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-date=27 ಫೆಬ್ರವರಿ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120227104321/http://www.tsr.ch/info/suisse/2657308-julian-assange-compte-demander-l-asile-en-suisse.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/idUSTRE6A369920101104|title=WikiLeaks founder says may seek Swiss asylum|publisher=Reuters|date=4 November 2010}}</ref> ಅಸ್ಸೆಂಜ್ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ವಿಡ್ಜರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು [[ಐಸ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್|ಐಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌]]ಗಳು ಮಾತ್ರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸುರಕ್ಷಿತ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿವೆ.<ref>{{cite news|url=http://news.orf.at/stories/2023751/|title=WikiLeaks-Gründer erwägt Umzug in die Schweiz|publisher=ORF|date=5 November 2010}}</ref><ref>{{cite news |title=WikiLeaks Founder to Release Thousands of Documents on Lebanon |first= |last= |newspaper=[[Al-Manar]] |date=5 November 2010 |url=http://www.almanar.com.lb/newssite/NewsDetails.aspx?id=161016&language=en |accessdate=28 November 2010 |archive-date=13 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101113051102/http://www.almanar.com.lb/NewsSite/NewsDetails.aspx?id=161016&language=en |url-status=dead }}</ref> ===ಹಣಕಾಸು=== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಒಂದು ಲಾಭೋದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ್ದು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಇದರ ಹಣಕಾಸು ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೂಲಕ ಹಣ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಅಂತರಜಾಲ ಹಣ ಬಟವಾಡೆ ಪದ್ದತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ವವ್ ಹಾಲೆಂಡ್ ಫೌಂಡೆಶನ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಒಂದು ಮುಖ್ಯವಾದ ಹಣಕಾಸು ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009ರಿಂದ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 9,00,000 ಯೂರೋಗಳನ್ನು ಅಂದರೆ ಅಮೇರಿಕಾದ ಡಾಲರ್ನಲ್ಲಿ $1.2ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಳಷ್ಟನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಂದ ದೇಣಿಗೆಯಾಗಿ ಪಡೆದಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ €370,000 ಹಣವನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ವವ್ ಹಾಲೆಂಡ್ ಪೌಂಢೆಶನ್‌ನ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಹೆಂಡ್ರಿಕ್ ಫುಲ್ದಾರವರಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಅವರ ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ ಕಂಪನಿಯು ಪೇ-ಪಾಲ್‌ರವರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಖಾತೆಯನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸುವ ಮೊದಲು ದೇಣಿಗೆ ನೀಡಿದ ಎರಡರಷ್ಟನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ 'ಪೇ-ಪಾಲ' ಮಾದರಿಯ ಹಣವರ್ಗಾವಣೆಯಿಂದ ಪಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಅವರು ತಿಳಿಯಪಡಿಸಿದ ಮತ್ತೊಂದು ಅಂಶವೆಂದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಪ್ರಕಟಣೆಯೂ ಕೂಡ " ಬೆಂಬಲದ ಅಲೆಯನ್ನು" ಬೀಸುತ್ತಿದೆ. ಮತ್ತು ಆ ದೇಣಿಗೆಗಳು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿವಾರ್ತೆಗಳು ಪ್ರಕಟವಾದ ನಂತರ ಮತ್ತಷ್ಟು ಪ್ರಭಲವಾದವು.<ref>{{cite news |title='Donations Were Never as Strong as Now'|first= |last= |newspaper=[[Der Spiegel]] |date=13 December 2010 |url=http://www.spiegel.de/international/world/0,1518,734318,00.html|accessdate=15 December 2010}}</ref><ref>{{cite news |title=Financing WikiLeaks|first= |last= |newspaper=Harpers' Magazine |date=6 August 2010 |url=http://www.harpers.org/archive/2010/08/hbc-90007485|accessdate=15 December 2010}}</ref> ===ಸರ್ವರ್‌ನ ಹೆಸರುಗಳು=== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನವರು 'ಎವರಿ ಡಿಎನ್‌ಎಸ್‌ರವರ ಸೇವೆ ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅದು ಡಿಡಿಓಎಸ್‌ದ ದಾಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.{{clarify|date=December 2010|reason=reword to make clear what host is meant and why using EveryDNS led to DDoS}} ಈ ದಾಳಿಯು ಎವರಿ ಡಿಎನ್ಎಸ್‌ರವರ ಸೇವೆಯ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಡಿಎನ್ಎಸ್‌ರವರು ತಮ್ಮ ಸೇವೆಯನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಿಂದ ಹಿಂಪಡೆದರು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಬೆಂಬಲಿಗರು ಎವರಿ ಡಿಎನ್ಎಸ್ ವಿರುದ್ಧ ಡಿಡಿಓಎಸ್ ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿಕಾರ ತೀರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕೆಲವು ಬೆಂಬಲಿಗರು ಈಸಿಡಿಎನ್ಎಸ್, ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಎವರಿ ಡಿಎನ್ಎಸ್ ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ತಿಳಿದು ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ ಅದಕ್ಕೂ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡಿದರು. ಈಸಿಡಿಎನ್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಎವರಿ ಡಿಎನ್ಎಸ್ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದ ಕಾರಣ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದರ ನಂತರ ಈಸಿಡಿಎನ್ಎಸ್ ಕಂಪನಿಯು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಸರ್ವರ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ನೀಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.<ref>{{cite news |title=Canadian firm caught up in Wiki wars |first=Steve |last=Ladurantaye |url=http://www.theglobeandmail.com/news/technology/canadian-firm-caught-up-in-wiki-wars/article1830732/ |newspaper=The Globe and Mail |date=8 December 2010 |accessdate=9 December 2010}}</ref> ===ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು=== "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌" ಎಂಬ ಹೆಸರಿದ್ದರೂ ಕೂಡಾ ಅದು "ವಿಕಿ"ಗೂ ಅದಕ್ಕೂ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ.{{As of|2010|12|lc=on}} ಅಲ್ಲದೇ, ಈ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹೆಸರಿನ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಜನರಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು<ref>{{cite news|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikipedia_Signpost/2010-09-06/In_the_news|title=Difficult relationship between WikiLeaks and Wikipedia|coauthors=Wackywace, HaeB, and Tony1|date=6 September 2010|work={{srlink|Wikipedia:Signpost/About|The Signpost}}|publisher=[[Wikipedia]]|accessdate=1 December 2010}}</ref>. ಆದರೂ '[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ|ವಿಕಿ-ಪಿಡಿಯಾ]]' ಮತ್ತು 'ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌' ಎರಡು ಕೂಡಾ ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ 'ವಿಕಿ' ಹೆಸರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ ಅವೆರಡಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|url=http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WikiLeaks_is_not_part_of_Wikipedia|title=Wikipedia:WikiLeaks is not part of Wikipedia|work=[[Wikipedia]]|publisher=[[Wikimedia Foundation]]|accessdate=1 December 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/media/online/wiki-giants-on-a-collision-course-over-shared-name-2065561.html|title=Wiki giants on a collision course over shared name|last1=Rawlinson|first1=Kevin |first2=Tom |last2=Peck|date=30 August 2010|work=The Independent |location=UK|accessdate=1 December 2010}}</ref> ಅಂದರೆ "ವಿಕಿ" ಎನ್ನುವುದೊಂದು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ ಹೆಸರು ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಲಾಭ ಗಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ 'ವಿಕಿಯಾ' ಇದು ವಿಕಿಮೀಡಿಯಾ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ದಿಂದ ಬೇರೆಯಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮತ್ತು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರುಗಳಾದ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಡಾಟ್ ಕಾಮ್ ಮತ್ತು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಡಾಟ್‌ನೆಟ್ ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ "ಚಿನ್ಹೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಮಾಪನ" ವಾಗಿ 2007ರಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.wikia.com/Press:Wikia_Does_Not_Own_Wikileaks_Domain_Names|title=Press:Wikia Does Not Own Wikileaks Domain Names|work=[[Wikia]]|publisher=[[Wikia]]|accessdate=13 December 2010}}</ref> ಓದಿದ ನಿಜವಾದ ಅನಿಸಿಕೆಗಳು:<ref name="whatis">{{cite web |author=|title=What is WikiLeaks? How does WikiLeaks operate? |url=http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#What_is_WikiLeaks.3F_How_does_WikiLeaks_operate.3F |work=WikiLeaks |year=2008 |accessdate=28 February 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080216000537/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#What_is_WikiLeaks.3F_How_does_WikiLeaks_operate.3F |archivedate = 16 February 2008}}</ref> <blockquote>ಉಪಯೋಗಿಸುವವರಿಗೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಕೂಡ ವಿಕಿಪಿಡಿಯಾದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಈ ತಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬಹುದು, ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ತಿದ್ದಬಹುದು. ಯಾವುದೇ ತಾಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅರಿವು ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸೋರಿಕೆದಾರರು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅನಾಮಧೇಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ಯಾರಿಗೂ ಕುರುಹು ಸಿಗದಂತೆ ಸೇರಿಸಬಹುದು. ಗ್ರಾಹಕರು ಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ವಿಷಯದ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದು. ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕರು ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲಿನ ಬರಹಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಸಂಭವನೀಯತೆಯ ಮೇಲೆ ತುಲನೆ ಮಾಡಿ ನೋಡಬಹುದು. ಗ್ರಾಹಕರು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿರುವ ವಿಷಯಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿವರವಾಗಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆಯಬಹುದು. ದಾಖಲೆಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಸಕ್ತತೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ತುಂಬಾ ಜನರು ಬಹಿರಂಗ ಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.</blockquote> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ರವರು ಹೊಸದಾಗಿ ಸಂಪಾದಕಿಯವೊಂದನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ್ದು ಅದು ಕೇವಲ ರಾಜಕೀಯ, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಥವಾ ನೈತಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನಾಧರಿಸಿದ(ಅವು ಮೊದಲು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿರಬಾರದು) ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web |url=http://wikileaks.org/wiki/Wikileaks:Submissions |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080419013425/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:Submissions |archivedate=19 April 2008 |title=WikiLeaks' submissions page |publisher=WikiLeaks |accessdate=17 June 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಕೇವಲ ವಿವೇಚನೆಯಿಲ್ಲದ ರಹಸ್ಯ ಸುದ್ದಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ ಯಾವುದೇ ತರಹದ ನೈತಿಕತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲಿನ ಸಂಪಾದಕೀಯ ನೀತಿಯನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂಬ ವಿಮರ್ಶೆಯಿಂದ ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು.<ref>{{cite news |title=Wikileaks and untracable document disclosure |url=http://www.fas.org/blog/secrecy/2007/01/wikileaks_and_untraceable_docu.html |work=Secrecy News |publisher=Federation of American Scientists |date=3 January 2007 |accessdate=21 August 2008 |archive-date=11 ಮಾರ್ಚ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130311214041/http://www.fas.org/blog/secrecy/2007/01/wikileaks_and_untraceable_docu.html |url-status=dead }}</ref> ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಬಹಳದಿನಗಳವರೆಗೆ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಸೇರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತಿದ್ದುವಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಎಫ್‌ಎಕ್ಯೂ ತಿಳಿಸಿದ್ದರು. ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ವಿವರಗಳು ಅಂತರಂಗಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೊಳಪಟ್ಟು ಕೆಲವು ಪ್ರಕಟವೂ ಆದವು, ಆದರೆ ಕೇವಲ ಸಂಪಾದಕನಿಂದ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಂತಿರುವ ಬರಹಗಳನ್ನು ಅನಾಮಿಕ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ವಿಮರ್ಶಕರು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು. ನಂತರ 2008ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಪುನಃ ನೀಡಿದ ಎಫ್ಎಕ್ಯೂ "ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಸೇರಿಸಬಹುದು. [...] ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ತಿದ್ದಬಹುದು. ಮತ್ತು ಬಳಕೆದಾರರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಚರ್ಚಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳ ಸತ್ಯಸತ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡಬಹುದು" ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite web |author=|title=What is Wikileaks? How does Wikileaks operate? |url=http://wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#What_is_Wikileaks.3F_How_does_Wikileaks_operate.3F |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080504122032/http://wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#What_is_Wikileaks.3F_How_does_Wikileaks_operate.3F |archivedate=4 May 2008 |work=WikiLeaks |year=2008}}</ref> 2010ರ ನಂತರ ಪುನಃ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಟಿಪ್ಪಣೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಬಹಳದಿನಗಳ ಕಾಲ ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ<ref>{{cite news |url=http://motherjones.com/mojo/2010/05/wikileaks-assange-returns |title=WikiLeaks Gets A Facelift |publisher=Mother Jones |author=Dave Gilson |date=19 May 2010 |accessdate=17 June 2010}}</ref> ===ಸಲ್ಲಿಸುವಿಕೆಯ ದೃಢೀಕರಣ=== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ ಅದು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಾಕ್ಷಾಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿಲ್ಲ. ಪ್ರಕಟಣೆಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಯಾವಾಗಲೂ ತಪ್ಪು ದಾರಿಹಿಡಿಸಬಹುದಾದ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಗಾ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ತಪ್ಪು ದಾರಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿವೆ. ಮತ್ತು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಯಾವುದೇ ತರಹದ ಬೇರೆಯವರ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ."<ref>{{cite news|last=Trapido|first=Michael|title=Wikileaks: Is Julian Assange a hero, villain or simply dangerously naïve?|url=http://www.newstime.co.za/WorldNews/Wikileaks_:_Is_Julian_Assange_a_hero_villain_or_simply_dangerously_na%C3%AFve/16065/|accessdate=18 December 2010|newspaper=NewsTime|date=1 December 2010|archive-date=13 ಆಗಸ್ಟ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110813024350/http://www.newstime.co.za/WorldNews/Wikileaks_%3A_Is_Julian_Assange_a_hero_villain_or_simply_dangerously_na%C3%AFve/16065/|url-status=dead}}</ref> ಎಫ್ಎಕ್ಯೂದ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಇದೊಂದು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಇರುವ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕಾರಗಳ ಜನರೂ ಕೂಡಾ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶಿಲಿಸಬಹುದಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ."<ref>{{cite web |url=http://wikileaks.org/faq-en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070701115958/http://wikileaks.org/faq-en |archivedate=1 July 2007 |title=Frequently Asked Questions |publisher=WikiLeaks |accessdate=17 June 2010}}</ref> 2010ರಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಂಗಿಯವರು ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಕಟಣೆಯೂ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೀಣರಾದ ಐದು ಜನ ತಜ್ಞ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ವೇಳೆ ಸೋರಿಕೆ ನೀಡಿದವರ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಗಳು ತಿಳಿದಿದ್ದರೆ ಅಂತಹವರ ಹಿನ್ನೆಲೆಯನ್ನೂ ಅಭ್ಯಸಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="motherjones3">{{cite web|url=http://motherjones.com/politics/2010/04/wikileaks-julian-assange-iraq-video?page=3 |title=Inside WikiLeaks’ Leak Factory |publisher=Mother Jones |date=|accessdate=30 April 2010}}</ref> ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ರವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="motherjones3" /> ===ಶಾಸನಬದ್ಧ ಸ್ಥಾನಮಾನ=== ====ಶಾಸನಬದ್ಧ ಹಿನ್ನೆಲೆ==== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಜಟಿಲ. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ತಪ್ಪು ಕರ್ಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ತೋರಿಸುವ ಸುರಕ್ಷತ ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಎಂದು ಅಸೆಂಜ್ ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನೇರವಾಗಿ ತಪ್ಪು ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಬಯಲು ಮಾಡುವ ಬದಲು, ಮತ್ತು ಬಹಿರಂಗತೆ ಹಾಗೂ ಪ್ರತೀಕಾರಕ್ಕೆ ಹೆದರಿ ತಪ್ಪು ಕರ್ಮಗಳ ಬೆಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ತೋರಿಸುವವರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಬಯಲು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಅದು ನಂತರ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಬಯಲು ಮಾಡುತ್ತವೆ.<ref>{{cite news |last=Light |first=Gilead |work=The Great Debate |publisher=Reuters |title=The WikiLeaks story and criminal liability under the espionage laws |date=26 August 2010 |url=http://blogs.reuters.com/great-debate/2010/08/26/the-wikileaks-story-and-criminal-liability-under-the-espionage-laws/ |accessdate=6 December 2010 |archive-date=2 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202055804/http://blogs.reuters.com/great-debate/2010/08/26/the-wikileaks-story-and-criminal-liability-under-the-espionage-laws/ |url-status=dead }}</ref> ಯುರೋಪ್‌ನಾದ್ಯಂತ ಅದರ ಸರ್ವರ್‌ಗಳು ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿವೆ ಹಾಗೂ ಯಾವುದೇ ಪರಾಮರ್ಶಕವಿಲ್ಲದ ಜಾಲ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಈ ಸಮೂಹ ತನ್ನ ಕೇಂದ್ರ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೆ ಗೋಪ್ಯವಾದ ಮೂಲ-ಪತ್ರಕರ್ತರ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ದೃಢವಾದ ಡಾಲು ನಿಯಮಗಳಿವೆ.<ref name="Woolner 2010">{{citation|title=WikiLeaks Secret Records Dump Stays in Legal Clear: Ann Woolner|last=Woolner|first=Ann|date=27 July 2010|url=https://www.bloomberg.com/news/2010-07-28/wikileaks-secret-records-dump-stays-in-legal-clear-ann-woolner.html}}</ref><ref>{{cite news|last=Hennigan|first=W. J.|title=WikiLeaks' new home is in a former bomb shelter|url=http://latimesblogs.latimes.com/technology/2010/12/wikileaks-bahnhof-amazon.html|accessdate=11 December 2010|newspaper=Los Angeles Times|date=2 December 2010}}</ref> "ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕೋರುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Woolner 2010" /> ಹೇಗಿದ್ದರೂ, ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಮಲೇಶಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹ್ಯಾಕ್ ಇನ್ ದಿ ಬಾಕ್ಸ್ ಸಮಾಲೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಭಾಷಣವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹ್ಯಾಕರ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಸುರಕ್ಷತಾ ಸಂಶೋಧಕರ ಗುಂಪನ್ನು ಅದರ "2009ರ ಅತ್ಯಗತದ ಬಯಲು"ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಸಹಾಯ ಕೇಳಿದರು.<ref>{{cite news |last=Nystedt |first=Dan |date=28 October 2009 |work=PC World Australia |publisher=IDG News Service |title=Wikileaks leader talks of courage and wrestling pigs |url=http://www.pcworld.idg.com.au/article/323998/wikileaks_leader_talks_courage_wrestling_pigs/ |accessdate=5 December 2010 |archive-date=2 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140202203230/http://www.pcworld.idg.com.au/article/323998/wikileaks_leader_talks_courage_wrestling_pigs/ |url-status=dead }}</ref> ====ಸಂಭಾವ್ಯ ಅಪರಾಧದ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸುವುದು==== ಯುಎಸ್ನ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಇಲಾಖೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಅಪರಾಧದ ಪರೀಕ್ಷಣ ಒಂದನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪಕ ಜೂಲಿಯನ್‌ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ರಾಜತಂತ್ರದ ತಂತಿಯ ವಾರ್ತೆ ಬಯಲುಗಳ ಕೆಲ ಕಾಲ ನಂತರವೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು.<ref name="Savage20101201">{{cite news |last=Savage |first=Charlie |title=U.S. Weighs Prosecution of WikiLeaks Founder, but Legal Scholars Warn of Steep Hurdles |date=1 December 2010 |url=https://www.nytimes.com/2010/12/02/world/02legal.html |newspaper=The New York Times |accessdate=5 December 2010}}</ref><ref name="WPost">{{cite news|last=Yost|first=Pete|title=Holder says WikiLeaks under criminal investigation|url=http://www.foxnews.com/us/2010/11/29/holder-says-wikileaks-criminal-investigation/|accessdate=5 December 2010|newspaper=[[Fox News]]|date=29 November 2010}}</ref> ಅಟಾರ್ನಿ ಜನರಲ್ ಎರಿಕ್ ಹೋಲ್ಡರ್ ಪರೀಕ್ಷಣ {{q|not sabre-rattling}}ವಾಗಿತ್ತು ಆದರೆ ಇದೊಂದು "ಸಕ್ರಿಯ, ನಿರಂತರ ನಡೆಯುವ ಅಪರಾಧದ ತನಿಖೆ" ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.<ref name="WPost" /> ಎಸ್ಪಿಯೊನೆಜ್ ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇಲಾಖೆಯು ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ''ದಿ ವಾಷಿಂಗಟನ್ ಪೋಸ್ಟ್'' ವರದಿಸಿದೆ. ಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಮೊದಲ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಸುರಕ್ಷತೆಗಳ ಕಾರಣ ಮಾಜಿ ಅಭಿಯೋಜಕರು ಈ ನಡಿಗೆಯನ್ನು "ಕಠಿಣ" ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಿದರು.<ref name="Savage20101201" /><ref name="nakashima">{{cite news |last=Nakashima |first=Ellen |coauthor=Markon, Jerry |title=WikiLeaks founder could be charged under Espionage Act |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/11/29/AR2010112905973.html|accessdate=5 December 2010|newspaper=The Washington Post|date=30 November 2010}}</ref> ಪ್ರಕಾಶಕರು ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆದು ಕೊಳ್ಳುವಾಗ ತಾವಾಗಿಯೆ ಯಾವುದೇ ನಿಯಮ ಉಲ್ಲಂಘಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಂವಿಧಾನ ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ಪಡೆದ ಮಾಹಿತಿಯ ಪುನರ್‌ಪ್ರಕಾಶನವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ತರಹದ ಹಲವು ಪ್ರಸಂಗಗಳು ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಈ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ.<ref>{{cite web| url=http://blogs.wsj.com/law/2010/07/26/pentagon-papers-ii-on-wikileaks-and-the-first-amendment/| accessdate = 6 December 2010 | date=26 July 2010| title= Pentagon Papers II? On WikiLeaks and the First Amendment|work=The Wall Street Journal | author=Ashby Jones}}</ref> ಸಂಯುಕ್ತ ಅಭಿಯೋಜಕರು, ಕದ್ದ ಸರ್ಕಾರಿ ಆಸ್ಥಿಯ ಅಕ್ರಮ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದ ಕಾರಣ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸುವುದಾಗಿ ಕೂಡ ಪರಿಗಣಿಸಿದರು, ಆದರೆ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿ ವಾರ್ತೆ ಭೌತಿಕ ಆಸ್ಥಿವಲ್ಲದೆ ಬೌದ್ಧಿಕವಿದ್ದ ಕಾರಣ ಈ ಹಾದಿಯಲ್ಲು ಅಡಚಣೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸ ಬೇಕಾಯಿತು.<ref>{{cite news|last=Savage|first=Charlie|title=U.S. Prosecutors Study WikiLeaks Prosecution|url=https://www.nytimes.com/2010/12/08/world/08leak.html?partner=rss&emc=rss|accessdate=9 December 2010|newspaper=[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]]|date=7 December 2010}}</ref> ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ನ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅವನನ್ನು ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ವಶಪಡಿಸುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು, ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಜಟಿಲ ಮಾಡಿದಂತಾಯಿತು ಹಾಗೂ ಸ್ವಿಡನ್‌ಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಿಂದಿನ ವಶಪಡಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ತಡ ಮಾಡಿದಂತಾಯಿತು.<ref>{{cite news |first=Anthony |last=Faiola |first2=Jerry |last2=Markon|title=WikiLeaks founder's arrest in Britain complicates efforts to extradite him|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/12/07/AR2010120700721.html|accessdate=9 December 2010|date=7 December 2010}}</ref> ಹೇಗಿದ್ದರೂ, ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ನ ಒಬ್ಬ ವಕೀಲರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಅವರನ್ನು ಸ್ವಿಡನ್‌ಗೆ ಕೈವರ್ತನೆ ಮಾಡುವುದರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕಾರಣ ಇದು ಅ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕೈವರ್ತನೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ದಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite news | url = https://www.theguardian.com/media/2010/dec/05/julian-assange-lawyers-being-watched | title = Julian Assange's lawyers say they are being watched | first=Sam |last=Jones |work=The Guardian |location=UK | date = 5 December 2010 | accessdate = 5 December 2010}}</ref> ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ನ ನ್ಯಾಯವಾದಿ, ಮಾರ್ಕ್ ಸ್ಟೆಫೆನ್ಸ್, "ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡ್ರಿಯಾದಲ್ಲಿ [ವರ್ಜೀನಿಯ] ಒಂದು ಗೌಪ್ಯ ಅತ್ಯುಚ್ಚ ತೀರ್ಪುಗಾರರ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧದ ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ಗೊತ್ತಾಗಿದೆ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ".<ref>{{cite news |title=Assange attorney: Secret grand jury meeting in Virginia on WikiLeaks |url=http://edition.cnn.com/2010/CRIME/12/13/wikileaks.investigation/index.html |date=13 December 2010 |publisher=CNN International |accessdate=13 December 2010 |archive-date=23 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101223042726/http://edition.cnn.com/2010/CRIME/12/13/wikileaks.investigation/index.html |url-status=dead }}</ref> ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರ ಹಾಗೂ ಆಸ್ತ್ರೇಲಿಯ ಸಂಯುಕ್ತ ಪೋಲಿಸ್‌ರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಯಿಂದ ಯಾವ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದ ಕಾನೂನಿನ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಅಡಿಪಾಯಿ ಹಾಗೂ ರಹಸ್ಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಯುಎಸ್ ಆಡಳಿತದಿಂದ ಕದಿಯುವುದು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಜೂಲಿಯ ಗಿಲಾರ್ಡ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite interview |title=Gillard refines verdict on Assange |first=Julia |last=Gillard |date=7 December 2010 |url=http://www.abc.net.au/worldtoday/content/2010/s3086783.htm |interviewer=Lyndal Curtis |program=[[The World Today]] |callsign=[[Australian Broadcasting Corporation|ABC Radio]] |accessdate=12 December 2010}}</ref> ತಮ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು, "ಮಿ. ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ ಅವರಿಂದ ಆಗಿದ್ದಲ್ಲ, ಹೊರತಾಗಿ ಇದು ಯುಎಸ್ ಸೈನಿಕನೊಬ್ಬನಿಂದ ಆಗಿದ್ದು".<ref>{{cite news |first=Patricia |last=Karvelas |title=Party revolt growing over Prime Minister Julia Gillard's WikiLeaks stance |newspaper=[[The Australian]] |date=14 December 2010 |http://www.news.com.au/features/wikileaks/party-revolt-at-pms-wiki-stance/story-fn79cf6x-1225970594165 |accessdate=14 December 2010}}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರೀಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಂಘವಾದ ಲಿಬರ್ಟೀ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಜಿಫ್ಕಾಕ್ ಯಾವುದೇ ದೂರಿಲ್ಲದೇ, ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನಿನ ತನಿಖೆಯಾಗದೇ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಕಾನೂನು ಬಾಹೀರ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುವುದು ತಪ್ಪಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite interview |first=Jennifer |last=Robinson |first2=Spencer |last2=Zifcak |first3=Ben |last3=Saul |title=Law experts say WikiLeaks in the clear |quote="There is no charge and there has been no trial and even given all of those things the Prime Minister had the confidence to say that Mr Assange was guilty of illegality. Now that seems to me to be completely inappropriate." |interviewer=Simon Lauder |program=[[The World Today]] |callsign=[[Australian Broadcasting Corporation|ABC Radio]] |url=http://www.abc.net.au/worldtoday/content/2010/s3086781.htm |date=7 December 2010 |accessdate=12 December 2010}}</ref> ಅನೇಕ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಬೆದರಿಕೆ ಒಡ್ಡಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನು ತಜ್ಞ ಬೆನ್ ಸಾವುಲ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಸ್ಥಾಪಕನಾದ ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ನನ್ನು ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನೀ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಜಾಗತೀಕವಾಗಿ ಒಬ್ಬ ಅಪರಾಧಿಯನ್ನಾಗಿ, ಒಬ್ಬ ಉಗ್ರವಾದಿಯನ್ನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ.<ref>{{harvnb|Lauder|2010}}:ಡಾ.ಬೆನ್ ಸೌಲ್, ಸಿಢ್ನಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನು ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಹೇಳಿಕೆ.</ref> ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಕಾನ್ಸ್‌ಟಿಟ್ಯೂಶನಲ್ ರೈಟ್ಸ್ ಒಂದು ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದು, ಅದು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ನ ಬಂಧನ ಮಾಡುವಲ್ಲಿರುವ "ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನನ್ನು ಮೀರಿದ್ದು ಮತ್ತು ಅಕ್ರಮಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://ccrjustice.org/newsroom/press-releases/ccr-statement-arrest-of-wikileaks-founder-julian-assange |title=CCR Statement on Arrest of WikiLeaks Founder Julian Assange |publisher=[[Center for Constitutional Rights]] |accessdate=21 December 2010}}</ref> ===ಇನ್‌ಶೂರೆನ್ಸ್ ಫೈಲ್=== 29 ಜುಲೈ 2010 ರಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಒಂದು 1.4 ಜಿಬಿ ಗಾತ್ರದ "ಇನ್ಶುರೆನ್ಸ್ ಫೈಲನ್ನು" ಅಫ್ಘಾನ್ ವಾರ್ ಡೈರಿ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿತು. ಆ ಕಡತವು ಎಇಎಸ್ ಎನ್‌ಕ್ರಿಪ್ಟೆಡ್ ಆಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದು ಒಂದು ವೇಳೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅಥವಾ ಅವರ ವಕ್ತಾರರನ್ನು ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಿದ್ದರೆ, ಇದು ವಿಮೆಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದ್ದು, ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಈ ಪಾಸ್‌ಫ್ರೇಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದು ಡೆಡ್ ಮ್ಯಾನ್ಸ್ ಸ್ವಿಚ್ ಕಲ್ಪನೆಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ.<ref name="wired_insurance">{{cite web|last=Zetter|first=Kim|title=WikiLeaks Posts Mysterious 'Insurance' File|url=https://www.wired.com/threatlevel/2010/07/wikileaks-insurance-file/|publisher=Wired.com|accessdate=31 July 2010}}</ref><ref name="telegraph_dns_insuranceaes">{{cite news |first=Victoria |last=Ward |pages= |language= |title=WikiLeaks website disconnected as US company withdraws support |date=3 December 2010 |work=The Daily Telegraph |location=UK |url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/wikileaks/8178457/WikiLeaks-website-disconnected-as-US-company-withdraws-support.html |accessdate=3 December 2010 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5uhylLWl9?url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/wikileaks/8178457/WikiLeaks-website-disconnected-as-US-company-withdraws-support.html |archivedate=3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |deadurl=no |url-status=live }}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟೀಕ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ನಂತರ 28 ನವೆಂಬರ್ 2010 ದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ದೂರದರ್ಶನ ಸಿಬಿಎಸ್ ಹೇಳಿತು, "ಒಂದು ವೇಳೆ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅಥವಾ ಈ ವೆಬ್‌ಸೈ‌ಟ್‌ಗೆ ಏನಾದರೂ ಆದರೆ, ಒಂದು ಕೀಲಿಯು ಈ ಕಡತಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಹಾಗಾದರೆ ಆ ಮಾಹಿತಿಯು ಕಾಡಿನ ಬೆಂಕಿಯಂತೆ ಹಬ್ಬಲಿದ್ದು ಅದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಯಾರಿಗೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಬಹಳಷ್ಟ ಜನರ ಬಳಿ ಪ್ರತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ."<ref name="cbsnews_diplomaticbomb">{{cite news | first=Elizabeth | last=Palmer | pages= | language= | title=WikiLeaks Backup Plan Could Drop Diplomatic Bomb | date=2 December 2010 | publisher=[[CBS]] | url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/12/02/eveningnews/main7111845.shtml | accessdate=3 December 2010 | archiveurl=https://www.webcitation.org/5uhyqi1SX?url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/12/02/eveningnews/main7111845.shtml | archivedate=3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 | deadurl=no | url-status=live }}</ref> ಸಿಬಿಎಸ್ ವರದಿಗಾರ ಡೆಕ್ಲಾನ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಕಲ್ಲಾಗ್ ಪ್ರಕಾರ, "ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕಾರ ಆ ವಿಮಾ ಕಡತವು ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರೆ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನಿಜವಾಗಿ ಪೆಟ್ಟು ನೀಡುವಂತಹದ್ದಾಗಿರುತ್ತದೆ."<ref name="cbsnews_diplomaticbomb" /> ==ಸುದ್ದಿ ಸೋರಿಕೆಗಳು== {{main|Information published by WikiLeaks}} ===2006–08=== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ತನ್ನ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ತನ್ನ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2006ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಆ ವರದಿಯು ಸರಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಕ್ರೂರವಾಗಿ ಕೊಲ್ಲುವ ಬಗೆಗಿನ ತಿರ್ಮಾನವು ಶೇಕ್ ಹಸನ್ ದಾಹಿರ್ ಅವೇಸ್ ಇವರಿಂದ ಸಹಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟದ್ದಾಗಿತ್ತು".<ref name="Khatchdourian" /> ಆಗಸ್ಟ್‌ 2007ರಲ್ಲಿ ''ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' ಪತ್ರಿಕೆಯು ಕಿನ್ಯಾದ ಹಿಂದಿನ ನಾಯಕ ಡೆನಿಯಲ್ ಆರಾಪ್ ಮೋಯಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬದಿಂದಾದ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕತೆಯನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ನ ದಾಖಲೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite news | author=| title=The looting of Kenya | url=https://www.theguardian.com/kenya/story/0,,2159757,00.html | work=The Guardian | date=31 August 2007| accessdate=28 February 2008 | location=London | first=Xan | last=Rice}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007ರಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಚ್‌ 2003ರ ಅಮೇರಿಕಾದ ಗುಂಟಾನಾಮೊ ಡಿಟೆನ್ಶನ್ ಕ್ಯಾಂಪ್‌ನಲ್ಲಿನ ಒಳಸರಿದ ಭಾಗವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮಾಡಿದ ಯುಎಸ್ ಸೈನಿಕ ಶಿಬಿರದ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ '''ಸ್ಟ್ಯಾಂಡಡ್‌ ಆಪರೇಟಿಂಗ್ ಪ್ರೋಸಿಜರ್ಸ್ ಫಾರ್ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಡೆಲ್ಟಾ'' 'ದ ಪ್ರತಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು.<ref>[https://www.wired.com/politics/onlinerights/news/2007/11/gitmo "Sensitive Guantánamo Bay Manual Leaked Through Wiki Site"], ವೈಯರ್ಡ್ 14 ನವೆಂಬರ್ 2007</ref> ಈ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಮಾಹಿತಿ ಪ್ರಕಾರ ಕೆಲವು ಖೈದಿಗಳು [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್ ಸಂಸ್ಥೆ|ರೆಡ್‌ ಕ್ರಾಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಮಿಟಿಯ]] ಹಂತವನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಕೆಲವು ವಿಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ ಯುಎಸ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಈ ಹಿಂದೆ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಿತು.<ref name="Reuters 15 November 2007">{{cite news | first= | last= | coauthors= | title=Guantanamo operating manual posted on Internet | date=15 November 2007 | publisher=| url =http://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN1424207020071114?pageNumber=1 | work=Reuters | pages = | accessdate = 15 November 2007 | language = }}</ref> ಫೆಬ್ರುವರಿ 2008ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಸ್ವಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಜುಲಿಯಸ್ ಬೇರ್ [[ಕೇಮನ್ ದ್ವೀಪಗಳು|ಕೆಮೆನ್ ಐ‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್]] ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆರೋಪಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಆದರೆ ಸ್ವಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ವಿರುದ್ಧ ದಾವೆ ಹೂಡಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ವಿರುದ್ಧ ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ಬಂದು wikileaks.org ತಾಣವು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref name="injunction">{{cite press release | author=| title=Wikileaks.org under injunction | url=http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks.org_under_injunction | archiveurl=https://web.archive.org/web/20080306005837/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks.org_under_injunction | archivedate=6 March 2008 | publisher=WikiLeaks | date=18 February 2008 | accessdate=28 February 2008}}</ref> ಆದರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಂದ ಒತ್ತಾಯ ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಕಾನೂನು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕುರಿತಾದ ಫಸ್ಟ್ ಅಮೆಂಡ್‌ಮೆಂಟ್‌ನ ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ತಕ್ಷಣವೇ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ಅವರದೇ ಆದ ಮೊದಲ ಆದೇಶವನ್ನು ಹಿಂಪಡೆದರು.<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://www.theinquirer.net/inquirer/news/1039527/judge-rethinks-wikileaks |title=Judge reverses Wikileaks injunction |publisher=The Inquirer |date=2 March 2008 |accessdate=23 September 2009 |archive-date=3 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100203065021/http://www.theinquirer.net/inquirer/news/1039527/judge-rethinks-wikileaks |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news | author=Philipp Gollner | work=Reuters| url=http://www.reuters.com/article/internetNews/idUSN2927431720080229 | title=Judge reverses ruling in Julius Baer leak case | date=29 February 2008 | accessdate=1 March 2008}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ 2008ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ "ದ ಕಲೆಕ್ಟೆಡ್ ಸೀಕ್ರೆಟ್ ಬೈಬಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಸೈಂಟಾಲಜಿ" ಎಂದು ತಾನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಅದರ ಮೂರುದಿನದ ನಂತರ ಕೃತಿಸ್ವಾಮ್ಯದ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ಬಗ್ಗೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಖಟ್ಲೆ ಹೂಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಬೆದರಿಕೆ ನೀಡಿ ಪತ್ರ ಕಳುಹಿಸಿತು.<ref>{{cite news|url=http://www.theregister.co.uk/2008/04/08/church_of_scientology_contacts_wikileaks/|title=Scientology threatens Wikileaks with injunction|publisher=The Register|date=8 April 2008|accessdate=7 December 2010}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದವರ ಹೆಸರನ್ನು ಅನಾಮಧೇಯವಾಗಿರಿಸಿ 2008ರ ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಾರಾ ಪಾಲಿನ್(ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಜಾನ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಕೇನ್ ರ ಸಹವರ್ತಿ)ರವರ 'ಯಾಹೂ' ಖಾತೆಯಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಅನಾನಿಮಸ್‌ನ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಕದಿಯಲ್ಪಟ್ಟ ನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://blog.wired.com/27bstroke6/2008/09/group-posts-e-m.html|publisher=[[Wired (magazine)|Wired]]|title=Group Posts E-Mail Hacked From Palin Account&nbsp;– Update}}</ref> ನವೆಂಬರ್ 2008ರಲ್ಲಿ 'ಫಾರ್ ರೈಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಪಾರ್ಟಿ' ಪಕ್ಷದ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಹೊರಬರಬಹುದಾದ ಸದಸ್ಯರ ಯಾದಿಯನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/merseyside/7956824.stm|title ='BNP membership' officer sacked |publisher=BBC | accessdate=23 March 2009 | date=21 March 2009}}</ref> ಅದಾದ ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಅಂದರೆ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎನ್.ಪಿ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರ ಮತ್ತೊಂದು ಯಾದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/politics/2009/oct/20/bnp-membership-list-wikileaks |title=BNP membership list leaked |work=Guardian |location=UK | accessdate=20 October 2009 |location=London |first=Robert |last=Booth |date=20 October 2009}}</ref> ===2009=== ಜನವರಿ 2009ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ 2008ರಲ್ಲಿ ಪೇರುವಿನ ತೈಲ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾದ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ದಿಮೆದಾರರ ನಡುವಿನ 86ರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೂರವಾಣಿ ಸಂಭಾಷಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>{{cite news|url=http://www.terra.com.pe/noticias/noticias/act1609692/aparecen-86-nuevos-petroaudios-romulo-leon.html|title=Aparecen 86 nuevos petroaudios de Rómulo León|publisher=Terra Peru|language=spanish|date=28 January 2009|accessdate=8 December 2010|archive-date=4 ಜನವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110104191418/http://www.terra.com.pe/noticias/noticias/act1609692/aparecen-86-nuevos-petroaudios-romulo-leon.html|url-status=dead}}</ref> ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌‌ನ 6780 ಕಾಂಗ್ರೆಶ್ಶನಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಸರ್ವೀಸ್<ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/02/11/AR2009021101388.html|title=Thousands of Congressional Reports Now Available Online|author=Brian Krebs|work=The Washington Post |date=11 February 2009|accessdate=7 December 2010}}</ref> ವರದಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಅದೇ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ನಾರ್ಮ್ ಕೋಲ್ಮನ್ ಸೆನೆಟೋರಿಯಲ್ ಕ್ಯಾಂಪೇನ್‌<ref>{{cite web |url=http://mirror.wikileaks.info/wiki/The_Big_Bad_Database_of_Senator_Norm_Coleman/index.html |title=The Big Bad Database of Senator Norm Coleman |publisher=Mirror.wikileaks.info |date=11 March 2009 |accessdate=17 December 2010 |archive-date=24 ಜೂನ್ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170624100640/http://mirror.wikileaks.info/wiki/The_Big_Bad_Database_of_Senator_Norm_Coleman/index.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.cnet.com/8301-1009_3-10195434-83.html|title=Coleman Senate campaign in donor data leak mess|publisher=Cnet News|author=Elinor Mills|date=12 March 2009|accessdate=7 December 2010|archive-date=16 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131016213753/http://news.cnet.com/8301-1009_3-10195434-83.html|url-status=dead}}</ref> ಪಾಲುದಾರರ ಯಾದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref name="Oliver Luft">{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2009/jul/06/wikileaks-wikipedia-indiana-jones|title=Read all about it|work=The Guardian |location=UK |author=Oliver Luft|date=6 July 2009|accessdate=7 December 2010}}</ref> ಮತ್ತು ''ದ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' <ref name="Oliver Luft"/>‌ ವೆಬ್‌ಸೈಟಿನಿಂದ ತೆಗೆದು ಹಾಕಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಬರ್ಕ್‌ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸಹಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಇರಾನಿನ ನಟಾನ್ಸ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಫೆಸಿಲಿಟಿಯಲ್ಲಿ 2009 ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಂಭೀರವಾದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಅಪಘಾತವಾಗಿದ್ದ ಕುರಿತು ವರದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |last= |first= |url=http://mirror.wikileaks.info/wiki/Serious_nuclear_accident_may_lay_behind_Iranian_nuke_chief%27s_mystery_resignation/ |title=Serious nuclear accident may lay behind Iranian nuke chief's mystery resignation |publisher=wikileaks |date=16 July 2009 |accessdate=16 October 2010 |archive-date=3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101203160534/http://mirror.wikileaks.info/wiki/Serious_nuclear_accident_may_lay_behind_Iranian_nuke_chief%27s_mystery_resignation/ |url-status=dead }}</ref> ಮತ್ತು ನಂತರ ಅಪಘಾತವು ಸ್ಟಕ್ಸ್ನೆಟ್ ಗಣಕಯಂತ್ರ ಕಿಟಾಣುಗಳಿಂದಾಗಿದೆಯೆಂದು ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ವರದಿ ಮಾಡಿದವು.<ref>{{cite web|author=Paul Woodward |url=http://warincontext.org/2010/09/26/iran-confirms-stuxnet-found-at-bushehr-nuclear-power-plant/ |title=Iran confirms Stuxnet found at Bushehr nuclear power plant|publisher=Warincontext.org |date=22 February 1999 |accessdate=28 September 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://blog.foreignpolicy.com/posts/2010/09/27/6_mysteries_about_stuxnet |title=6 mysteries about Stuxnet |publisher=Blog.foreignpolicy.com |date= |accessdate=28 September 2010 |archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209181744/http://blog.foreignpolicy.com/posts/2010/09/27/6_mysteries_about_stuxnet |url-status=dead }}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಫ್ಥಿಂಗ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಂತರಿಕ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಈ ಪ್ರಕಟಣೆಯು ಐಸ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಹಣಕಾಸು ಕುಸಿತ 2008-2010 ಎಂದೇ ಕರೆಯಲಾದ ಐಸ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ತೀರ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲ ಮೊದಲು ಪ್ರಕಟವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪಾಲುದಾರರಿಗೆ ಆಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಣವನ್ನು ಸಾಲರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡಮೊತ್ತದ ಸಾಲದ ರಖಂನ್ನು ಮನ್ನಾ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿತ್ತು.<ref>{{cite web |title=Miklar hreyfingar rétt fyrir hrun |url=http://www.ruv.is/heim/frettir/frett/store64/item292385/ |date=31 July 2009 |publisher=[[RÚV]] |accessdate=22 September 2009|archiveurl=http://wayback.vefsafn.is/wayback/20090916135753/www.ruv.is/heim/frettir/frett/store64/item292385/|archivedate=16 September 2009}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಹೇಗೆ ತನ್ನ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಹೊರಸೋರದಂತೆ ತಡೆಗಟ್ಟಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ 'ಜಾಯಿಂಟ್ ಸರ್ವಿಸ್ ಪ್ರೊಟೊಕಾಲ್ 440'ರ ರಹಸ್ಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref>ಟಾಮ್‌ ಚೈವರ್ಸ್. "[http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/defence/6261756/MoD-how-to-stop-leaks-document-is-leaked.html MoD ' ಸೋರಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯುವುದು ಹೇಗೆ' ದಾಖಲೆಯೊಂದರ ಸೋರಿಕೆಯಾಗಿದೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110107215301/http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/defence/6261756/MoD-how-to-stop-leaks-document-is-leaked.html |date=7 ಜನವರಿ 2011 }}" ''ದಿ ಡೈಲಿ ಟೆಲೆಗ್ರಾಫ್'' 5 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009. 24 ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 2009 ಪಡೆಯಲಾಯಿತು.</ref> ನಂತರ ಆ ತಿಂಗಳಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಟ್ರಾಫಿಗುರಾ ಎಂಬ ಕಂಪನಿಯು ''ದ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' ಪತ್ರಿಕೆಯು ಐವರಿ ಕೋಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಷಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅದು ಚೆಲ್ಲುತ್ತಿರುವ ಕುರಿತು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿರುವ ದಾಖಲೆಯೊಂದರ ಕುರಿತು ವರದಿ ಮಾಡದಂತೆ ತಡೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ಒಂದು ಸೂಪರ್-ಇಂಜೆಕ್ಷನ್ ಬಳಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref name="wikileaks">{{cite news|url=http://www.indexoncensorship.org/2009/10/a-gag-too-far/|title=A gag too far|work=Index On Censorship|date=October 2009|accessdate=14 October 2009}}</ref><ref>{{cite |title=Minton report secret injunction gagging The Guardian on Trafigura |work=WikiLeaks |url=https://secure.wikileaks.org/wiki/Minton_report_secret_injunction_gagging_The_Guardian_on_Trafigura,_11_Sep_2009 |accessdate=15 October 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100830063054/http://secure.wikileaks.org/wiki/Minton_report_secret_injunction_gagging_The_Guardian_on_Trafigura%2C_11_Sep_2009 |archivedate=30 ಆಗಸ್ಟ್ 2010 |url-status=dead }}</ref> ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ವಾತಾವರಣ ತಜ್ಞರಿಂದ ಅಂತರಜಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರದ ವಿವರಗಳನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಅವರು ಮೂಲತಃ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಇದನ್ನು ನೀಡಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="Mail 6 Dec">{{cite news| title = Were Russian security services behind the leak of 'Climategate' emails? | url = http://www.dailymail.co.uk/news/article-1233562/Emails-rocked-climate-change-campaign-leaked-Siberian-closed-city-university-built-KGB.html | work = [[Daily Mail]]|author1=Stewart, Will|author2=Delgado, Martin| date = 2009-12-06| location=London}}</ref><ref>{{cite news |title=WikiLeaks.org aims to expose lies, topple governments |date=29 November 2009 |work=New York Post |url=http://www.nypost.com/p/news/opinion/opedcolumnists/wikileaks_org_aims_to_expose_lies_flsLqNMO3B0LEtxL5bNaKL}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11 ರ ದಾಳಿಯ ಬಗೆಗಿನ ವಿವರಗಳನ್ನು ಫೇಜರ್‌ನಿಂದ ಮಾಡಲಾದ 5,70,000 ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು<ref>{{cite web |url=http://www.cbsnews.com/8301-504383_162-5770280-504383.html?tag=mncol%3btxt/ |title=Egads! Confidential 9/11 Pager Messages Disclosed;November 2009 |publisher=CBS News |date=25 November 2009 |accessdate=31 December 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110502094524/http://www.cbsnews.com/8301-504383_162-5770280-504383.html |archivedate=2 ಮೇ 2011 |url-status=dead }}</ref>. 2008 ಮತ್ತು 2009ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್, ಮತ್ತು ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕಾನೂನುಬಾಹೀರ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡಿತು. ಇವುಗಳು ಮಕ್ಕಳ ಅಶ್ಲೀಲ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು [[ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ|ಉಗ್ರವಾದ]]ವನ್ನು ತಡೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮಾಡಿದ ತಾಣಗಳಾಗಿದ್ದವು ಆದರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂದಿಸದೇ ಇರುವ ಇತರ ತಾಣಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref>{{cite news|url=http://www.theregister.co.uk/2009/03/18/aussie_firewall_wikileaks/ |title=Aussie firewall blocks Wikileaks |publisher=The Register |author=John Oates |date=18 March 2009 |accessdate=17 December 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.smh.com.au/articles/2009/03/19/1237054961100.html|title=Leaked Australian blacklist reveals banned sites|author=Asher Moses|accessdate=19 March 2009|date=19 March 2009|work=Sydney Morning Herald }}</ref><ref>{{cite web |url=http://secure.wikileaks.org/wiki/Internet_Censorship_in_Thailand |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080116070133/http://secure.wikileaks.org/wiki/Internet_Censorship_in_Thailand |archivedate=16 January 2008 |title=Internet Censorship in Thailand |publisher=wikileaks.org |accessdate=17 June 2010}}</ref> ===2010=== ಮಾರ್ಚ್‌ 2010ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಹೇಗೆ ತಮ್ಮ ಸುದ್ದಿರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬಯಲುಮಾಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸೇನಾ ರಹಸ್ಯಮಾಹಿತಿ ಸೋರಿಕೆ ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ 2008ರಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ ತುಲನಾತ್ಮಕ ವರದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.<ref name="USarmyintel">{{cite web | url = http://news.cnet.com/8301-13578_3-20000469-38.html | title = U.S. Army worried about Wikileaks in secret report | last = Mccullagh | first = Declan | publisher = [[CNET Networks|CNET]] News, CBS Interactive | date = 15 March 2010 | accessdate = 15 March 2010 | archive-date = 12 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131012034413/http://news.cnet.com/8301-13578_3-20000469-38.html | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | url = http://wikileaks.org/file/us-intel-wikileaks.pdf | title = U.S. Intelligence planned to destroy WikiLeaks | format = PDF | archiveurl = https://web.archive.org/web/20101222020934/http://wikileaks.org/file/us-intel-wikileaks.pdf | archivedate = 22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 | access-date = 4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 | url-status = dead }}</ref> ಎಪ್ರಿಲ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ, 12ಜುಲೈ 2007ರಂದು ಚಿತ್ರಿಕರಿಸಿದ ವಿಮಾನದಾಳಿಯ ಒಂದು ದೃಶ್ಯಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದರಲ್ಲಿ ರಾಯಿಟರ್ಸ್‌ನ ನೌಕರರಿಬ್ಬರನ್ನು ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರು ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಓಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಭಾವಿಸಿ ಗುಂಡಿಕ್ಕಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವರ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳಿದ್ದವು.<ref>{{cite news |title=Video Shows U.S. Killing of Reuters Employees |url=https://www.nytimes.com/2010/04/06/world/middleeast/06baghdad.html|date=6 April 2009 |work=The New York Times |author=Elisabeth Bumiller; Brian Stelter |accessdate=7 April 2010 }}</ref> ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ವಾರದಲ್ಲಿ ಅಂತರಜಾಲದಲ್ಲಿ ಜಾಗತೀಕವಾಗಿ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್"ಗಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹುಡುಕಾಟ ನಡೆದಿತ್ತು ಎಂದು [[ಗೂಗಲ್|ಗೂಗಲ್‌]]ನ ಇನ್‌ಸೈಟ್ಸ್ ವರದಿ ಮಾಡಿತ್ತು.<ref name="Google">[http://www.independent.co.uk/news/media/current-google-insights-trends-wikileaks-posts-clasified-military-video-masters-1942629.html ಪ್ರಸ್ತುತ ಗೂಗಲ್‌ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಏರಿಳಿತಗಳು: ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮಿಲಿಟರಿ ವಿಡಿಯೋಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110827012515/http://www.independent.co.uk/news/media/current-google-insights-trends-wikileaks-posts-clasified-military-video-masters-1942629.html |date=27 ಆಗಸ್ಟ್ 2011 }}, ''ದಿ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂಟ್‌'' , (12 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010)</ref> ಜೂನ್ 2010ರಲ್ಲಿ, ಆರ್ಡಿಯನ್ ಲಾಮೋರವರಿಂದ ಪರಸ್ಪರ ವಿನಿಮಯವಾದ ಅಂತರಜಾಲ ಪತ್ರಗಳು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ನಂತರ ಆರೋಪಿಯಾದ 22ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಸೇನಾ ರಹಸ್ಯಸುದ್ದಿ ವಿಮರ್ಶಕರಾದ ಪಿ.ಎಫ್.ಸಿ. (ಮೊದಲು ಇದನ್ನು ಎಸ್.ಪಿ.ಸಿ. ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.) ಬ್ರಾಡ್ಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾನಿಂಗ್‌ರವರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಲಾಮೋರವರು ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ ಬ್ರಾಡ್ಲಿಯವರೇ ಕೊಲ್ಯಾಟರಲ್ ಮರ್ಡರ್ ನಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಗ್ರಾನಾಯಿ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಗಳ ಚಿತ್ರಿತ ಮುದ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಜೊತೆಗೆ 2,60,000 ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌‌ಗೆ ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರು.<ref name="wired">{{cite news | url=https://www.wired.com/threatlevel/2010/06/leak/ | authorlink1=Kevin Poulsen | first1=Kevin | last1=Poulsen | authorlink2=Kim Zetter | first2=Kim | last2=Zetter | title=U.S. Intelligence Analyst Arrested in Wikileaks Video Probe | newspaper=Wired |date=6 June 2010 |accessdate=15 June 2010}}</ref> ಜುಲೈದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ 2004ರಿಂದ 2009ರ ಅಂತ್ಯದ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಅಪಘಾನಿಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ 92,000 ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ''ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' , ''ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' , ಮತ್ತು ''ಡೆರ್ ಸ್ಪೈಗಲ್'' ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ನೀಡಿತು. ಈ ವಿವರಗಳು ತಮಾಷೆಗಾಗಿ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸುವುದರಿಂದ ಹಿಡಿದು ನಾಗರಿಕ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಘನೆಗಳು ಸೇರಿದ್ದವು.<ref name="guardian1">{{cite news | title=Afghanistan war logs: the unvarnished picture | newspaper=[[guardian.co.uk]] | date=25 July 2010 | url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2010/jul/25/afghanistan-war-logs-guardian-editorial?intcmp=239 | accessdate=26 July 2010 | location=London}}</ref> ಜುಲೈ 2010ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ 1.4 ಗಿಗಾಬೈಟ್‌ಗಳಷ್ಟು 'ವಿಮೆ ಫೈಲ್‌ಗಳನ್ನು ಅಫ್ಗಾನ್ ಯುದ್ಧದ ದಿನಚರಿಗೆ ಸೇರಿಸಿತು. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅಥವಾ ಅಸ್ಸೆಂಜ್‌ರಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಅಪಾಯವಾದರೆ ಈ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವುದಾಗಿತ್ತು.<ref name="wired_insurance" /> ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ 92000ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ 15,000 ದಾಖಲೆಗಳು ಇನ್ನೂ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿಲ್ಲ. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಸಂಭವನೀಯ ಹಾನಿಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕೆಲವು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಪೆಂಟಗಾನ್ ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ಗುಂಪುಗಳ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಕೇಳಿತ್ತು ಆದರೆ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite news|title=Pentagon Slams WikiLeaks' Plan to Post More War Logs |url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704407804575425900461793766.html?mod=WSJ_article_LatestHeadlines#articleTabs%3Darticle|accessdate=13 August 2010|newspaper=The Wall Street Journal|date=12 August 2010|author=Julian E. Barnes|author2=Jeanne Whalen}}</ref> ಜರ್ಮನಿಯ ಡೈಸ್ಬರ್ಗ್ ನಲ್ಲಿ 24 ಜುಲೈ 2010ರಂದು ನಡೆದ ಲವ್ ಪೆರೇಡ್ ಸ್ಟಾಂಪೀಡ್ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಥಳೀಯರು ಪ್ರೇಮ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಶಹರದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದರು. ಆಗಸ್ಟ್‌ 16ರಂದು ಸರ್ಕಾರವು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ತಾಣದಿಂದ ತೆಗೆಯುವಂತೆ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಆಜ್ಞೆಯೊಂದನ್ನು ತಂದಿತು.<ref>ಕೊನ್ರಾಡ್ ಲಿಷ್ಚ್ಕಾ: [http://www.spiegel.de/netzwelt/netzpolitik/0,1518,712408,00.html ''Einstweilige Verfügung – Duisburg verbietet Blogger-Veröffentlichung zur Love Parade'' ] at Spiegel Online on 18 August 2010 (German)</ref> ಆಗಸ್ಟ್‌ 20ರಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ '''ಲವ್ ಪರೇಡ್ 2010 ಡ್ಯೂಸ್ಬರ್ಗ್ ದಾಖಲೆಗಳು 2007-2010'' ' ಎಂಬ ಶಿರ್ಷಿಕೆಯಡಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಕಟಣೆಯೊಂದನ್ನು ನೀಡಿತು. ಇದು ಲವ್ ಪರೇಡ್ ಬಗೆಗಿನ 43ದಾಖಲೆಗಳ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref>{{cite web |title=Loveparade 2010 Duisburg planning documents, 2007-2010 |url=http://mirror.wikileaks.info/wiki/Loveparade_2010_Duisburg_planning_documents,_2007-2010/ |publisher=Mirror.wikileaks.info |date=20 August 2010 |accessdate=17 December 2010 |archive-date=17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101217182117/http://mirror.wikileaks.info/wiki/Loveparade_2010_Duisburg_planning_documents%2C_2007-2010/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.news.com.au/technology/wikileaks-releases-documents-on-love-parade-tragedy/story-e6frfrnr-1225908260011 |title=''ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್, 21 ಆಗಸ್ಟ್ 2010ರಂದು news.com.au ಲವ್ ಪೆರೆಡ್ ದುರಂತದ ಕಡತವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ.'' |access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 |archive-date=12 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012015126/http://www.news.com.au/technology/wikileaks-releases-documents-on-love-parade-tragedy/story-e6frfrnr-1225908260011 |url-status=dead }}</ref> ಅಫಘಾನ್‌ ಯುದ್ಧದ ವಿವರಗಳು ಪ್ರಕಟವಾದ ಬೆನ್ನಲ್ಲೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010ರಂದು ಇರಾಕ್ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ 4,00,000 ದಾಖಲೆಗಳು ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಬಿ.ಬಿ.ಸಿಯು ಪೆಂಟಗಾನನ್ನು ಇರಾರ್ ಯುದ್ಧದ ಮಾಹಿತಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಸಮರ್ಥನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿತು. ಇದೊಂದು ಇರಾಕ್ ಯುದ್ಧದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಅತೀಹೆಚ್ಚು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಹೊರಗೆಡವಿತ್ತು. ಹೊರಗೆಡವಲ್ಪಟ್ಟ ಮಾಹಿತಿಯಲ್ಲಿ 2003ರ ನಂತರದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಇರಾಕಿನ ಅಧಿಕಾರಿ ವರ್ಗದವರ ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆಗಳನ್ನು ಅಮೇರಿಕಾದ ಸರ್ಕಾರವು ಮರೆಮಾಚಿದ್ದನ್ನು ಕುರಿತಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite news |title=Huge Wikileaks release shows US 'ignored Iraq torture' |publisher=BBC News |date=23 October 2010 |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-11611319 |accessdate=23 October 2010}}</ref> ====ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್ ಪ್ರಕಟಣೆ==== {{Main|United States diplomatic cables leak|Contents of the United States diplomatic cables leak|l2=contents|Reactions to the United States diplomatic cables leak|l3=reactions}} ನವೆಂಬರ್ 28, 2008ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಇತರ ಐದು ಪ್ರಮುಖ ಪತ್ರಿಕೆಗಳದಾದ ''ಎಲ್ ಪೈಸ್'' (ಸ್ಪೇನ್), ''ಲಿ ಮೊಂಡೆ'' ( ಫ್ರಾನ್ಸ್), ''ಡರ್ ಸ್ಪೆಗಲ್'' (ಜರ್ಮನಿ), ''ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' (ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್) ಮತ್ತು ''ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ( ಅಮೇರಿಕಾ)ಗಳು ಜೊತೆಯಾಗಿ ಆಪ್ತವಾದ ಆದರೆ ಅತ್ಯಂತ ರಹಸ್ಯವಲ್ಲದ 251ರ 220 ಮತ್ತು 257ನೇ ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟೀಕ್ ಕೇಬಲ್ ವರದಿಗಳನ್ನು 274 ಅಮೇರಿಕಾದ ಎಂಬಾಸಿಸ್ ಮೂಲಕ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿದವು.<ref>{{cite news|last=Shane|first=Scott|title=Leaked Cables Offer Raw Look at U.S. Diplomacy|url=https://www.nytimes.com/2010/11/29/world/29cables.html?bl=&_r=3&adxnnl=1&adxnnlx=1292778173-fMW1SzDCUGvclejwT3KnJA&pagewanted=all|accessdate=19 December 2010|newspaper=The New York Times|date=28 November 2010|author2=Lehren, Andrew W.}}</ref><ref name="manila">{{cite web |last=Suarez |first=Kris Danielle |url=http://www.abs-cbnnews.com/nation/11/29/10/1796-memos-us-embassy-manila-wikileaks-cablegate |title=1,796 Memos from US Embassy in Manila in WikiLeaks 'Cablegate' |publisher=[[ABS-CBN News]] |date=Updated 30 November 2010 |accessdate=19 December 2010 |archive-date=27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120927221008/http://www.abs-cbnnews.com/nation/11/29/10/1796-memos-us-embassy-manila-wikileaks-cablegate |url-status=dead }}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ವರದಿಗಳನ್ನು ಹಲವಾರು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ವರದಿಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ.<ref name="manila" /> ಡಿಪ್ಲೋಮೆಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್ ಎಂದರೆ ಅಮೇರಿಕಾದ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರದ ಟೀಕೆ ಮತ್ತು ಶ್ಲಾಘನೆಗಳು, [[ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ|ವಾತಾವರಣದ ವೈಪರಿತ್ಯ]]ದ ಬಗೆಗಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ನೀತಿಗಳು, ಮಧ್ಯಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿರುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ, ಪರಮಾಣು ನಿಶಸ್ತ್ರೀಕರಣ, ಉಗ್ರರ ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾದ ಕ್ರಮಗಳು, ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆದರಿಕೆ ನೀಡುವ ಅಂಶಗಳ ಪಟ್ಟಿ, ವಿವಿಧ ದೇಶಗಳ ಒಪ್ಪಂದಗಳು, ಅಮೇರಿಕಾದ ಗೂಢಾಚಾರ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಗೂಢಚಾರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು, ಮತ್ತು ಇತರ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ರಮಗಳ ಕುರಿತು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಮೇರಿಕಾದ ಡಿಪ್ಲೊಮೆಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ ಸೋರಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಗಾಢವಾದ ಟೀಕೆ, ನಿರೀಕ್ಷೆ, ಪ್ರಶಂಸೆ ಮತ್ತು ನಿಶ್ಚಲತೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕಾದ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅನುಕಂಪ, ಮೋಡಿ ಮಾಡುವಿಕೆ, ಮತ್ತು ನಿರಾಶೆ ಮುಂತಾದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ಬಂದಿವೆ. 14 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಂದು ಅಮೇರಿಕಾದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಇಲಾಖೆಯು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಜೊತೆ ಸಂಬಂಧವಿರುವಂತೆ ದೃಢೀಕರಣ ನೀಡುವಂತೆ ಟ್ವಿಟ್ಟರ್‌ಗೆ ಸಮನ್ಸ್ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite web |url=http://www.salon.com/news/opinion/glenn_greenwald/2011/01/07/twitter/subpoena.pdf |title=Twitter Subpoena |publisher=Salon |accessdate=10 January 2011}}</ref> ಟ್ವಿಟ್ಟರ್‌ ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/media/2011/jan/08/us-twitter-hand-icelandic-wikileaks-messages |title=Icelandic MP fights US demand for her Twitter account details |publisher=[[The Guardian]] |author=Rushe, Dominic |date=8 January 2011 |accessdate=10 January 2011}}</ref> ಕೇಬಲ್‌ನಿಂದ ಸೋರಿಕೆಯಾದ ಸುದ್ಧಿಯಾದ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಟ್ಯುನೀಶಿಯಾದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದಚ್ಯುತಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2011/jan/13/tunisia-youth-revolution |title=Tunisia's youth finally has revolution on its mind |work=The Guardian |author=Sam |date=13 January 2011 |accessdate=20 January 2011}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1347336/Tunisia-riots-blamed-cables-revealed-countrys-corruption-dubbed-First-Wikileaks-Revolution.html?ito=feeds-newsxml |title='First Wikileaks Revolution': Tunisia descends into anarchy as president flees after cables reveal country's corruption |work=The Daily Mail |date=15 January 2011 |accessdate=20 January 2011}}</ref><ref>{{cite news |url=http://wikileaks.foreignpolicy.com/posts/2011/01/13/wikileaks_and_the_tunisia_protests?sms_ss=twitter&at_xt=4d2ffe4d9c2649d7,1 |title=The First WikiLeaks Revolution? |author=Dickinson, Elizabeth |date=13 January 2011 |work=ForeignPolicy.com |accessdate=20 January 2011 |archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209174447/http://wikileaks.foreignpolicy.com/posts/2011/01/13/wikileaks_and_the_tunisia_protests?sms_ss=twitter&at_xt=4d2ffe4d9c2649d7%2C1 |url-status=dead }}</ref> ===ಮುಂಬರುವ ಲೀಕ್ಸ್‌ಗಳು=== ಮೇ 2010ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ 'ತನ್ನ ಬಳಿ ಅಫಘಾನಿಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸೈನಿಕರಿಂದ ಕಗ್ಗೋಲೆಯಾದ ನಾಗರೀಕರ ಚಿತ್ರಿಕರಣವಿದೆ ಅದನ್ನು ಸದ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗುವುದು' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿತು.<ref name="campbell">{{cite news |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article7094234.ece |title=Whistleblowers on US ‘massacre’ fear CIA stalkers |date=11 April 2010 |work=The Sunday Times |location=London |author=Matthew Campbell |accessdate=12 December 2010 |archive-date=30 ಮೇ 2012 |archive-url=https://archive.today/20120530/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article7094234.ece |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite news |title=WikiLeaks works to expose government secrets, but Web site's sources are a mystery |first=Joby |last=Warrick |work=The Washington Post |date=19 May 2010 |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/05/19/AR2010051905333.html |accessdate=21 May 2010}}</ref> ಜುಲೈ 19,2010ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಸ್ ಅಂಡರ್ಸನ್‌ರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸೆಂಜ್‌ರವರು ಅಲ್ಬೇನಿಯಾದ ತೈಲಕಂಪನಿಯ ದಾಖಲೆಯೊಂದನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಅವರು ಬಿ.ಪಿ.ಯೊಳಗಿನ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ, ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಕೊಳವೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅಘಾದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೀಸುವ ಗಾಳಿಯನ್ನೂ ಕೂಡ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪತ್ರಕರ್ತರ ಬಲವಿಲ್ಲದೇ ಹೊಗಿದ್ದರಿಂದ ಆ ವಿಷಯವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite video|title=Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks|people=[[Chris Anderson (entrepreneur)|Chris Anderson]]|publisher=[[TED (conference)|TED]]|time=11:28|quote=November last year ... well blowouts in Albania ... Have you had information from inside BP? Yeah, we have a lot ...|url=http://www.ted.com/talks/julian_assange_why_the_world_needs_wikileaks.html|date=July 2010|medium=Videotape|ref=Assange2010ted|accessdate=2 August 2010|archive-date=27 ಆಗಸ್ಟ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110827013033/http://www.ted.com/talks/julian_assange_why_the_world_needs_wikileaks.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |first=Richard |last=Galant |url=http://edition.cnn.com/2010/TECH/web/07/16/wikileaks.disclosures/ |title=WikiLeaks founder: Site getting tons of 'high caliber' disclosures - CNN.com |publisher=CNN |date=16 July 2010 |accessdate=1 August 2010 |archive-date=22 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022000633/http://edition.cnn.com/2010/TECH/web/07/16/wikileaks.disclosures/ |url-status=dead }}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸೆಂಜ್‌ರವರು ಮಾಸ್ಕೋ ಸುದ್ದಿಪತ್ರಿಗೆ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ ರಷ್ಯಾದ ಕ್ರಿಮ್ಲಿನ್ ಕೋಟೆಯು ಒಳ್ಳೆಯ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಆದರೆ ಮುಂದಿನ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅಲೆಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಿದ್ದೇವೆ.<ref>{{cite news |url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1329561/Wikileaks-Russian-corruption-expose-plan-linked-Alexander-Lebedev-bank-raid.html |title=Bank raid could have been warning against planned WikiLeaks Russian corruption expose says Alexander Lebedev |first1=Glen |last1=Owen |first2=Will |last2=Stewart |date=14 November 2010 |newspaper=[[Mail Online]] |accessdate=28 November 2010}}</ref><ref>{{cite web |first=Fred |last=Weir |url=http://www.csmonitor.com/World/Europe/2010/1026/WikiLeaks-ready-to-drop-a-bombshell-on-Russia.-But-will-Russians-get-to-read-about-it |title=WikiLeaks ready to drop a bombshell on Russia. But will Russians get to read about it? |publisher=The Christian Science Monitor |date=26 October 2010 |accessdate=29 November 2010}}</ref> ಅಸ್ಸೆಂಜ್‌ರವರು ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾ ನಾವು ರಷ್ಯಾದ ಬಹಳಷ್ಟು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದೇವೆ. ಆದರೆ ನಾವು ಕೇವಲ ರಷ್ಯಾದ ಮೇಲೆ ಲಕ್ಷ್ಯ ಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದು ನಿಜವಲ್ಲ.<ref name="Forbes">{{cite news |title=An Interview With WikiLeaks’ Julian Assange |first=Andy |last=Greenberg |newspaper=Forbes |date=29 November 2010 |url=http://blogs.forbes.com/andygreenberg/2010/11/29/an-interview-with-wikileaks-julian-assange/2/ |accessdate=1 December 2010}}</ref> 2009ರಲ್ಲಿ ''ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಲ್ಡ್'' ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸೆಂಜ್ ರವರು ತಮಗೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ 5ಜಿ.ಬಿ. ಸ್ಥಳಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದಾರೆ. 2010ರಲ್ಲಿ ಅವರು ''ಫೋಬ್ಸ್'' ನಿಯತಕಾಲಿಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ "ಲೀಕ್ಸ್ ಸಧ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ 2011ರ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಖಾಸಗಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಒಂದು "ಮೆಗಾಲೀಕ್ಸ್" ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಿದ್ದು, ಅದು ಅಮೇರಿಕಾದ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಯ ದೊಡ್ಡ ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ಕಂತೆಯನ್ನೇ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಪ್ ಅಮೇರಿಕಾದ ಶೇರು ಮೌಲ್ಯ ಶೇ.3ರಷ್ಟು ಕುಸಿದಿವೆ.<ref name="bankofamerica2">{{cite news |first=Mark |last=Memmott |title=Bank Of America Stock Steadies After WikiLeaks-Related Drop |url=http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2010/12/01/131727190/bank-of-america-stock-steadies-after-wikileaks-related-drop |accessdate=2 December 2010 |newspaper=NPR |date=1 December 2010}}</ref><ref name="bankofamerica1">{{cite news |title=Bank of America rumored to be in WikiLeaks’ crosshairs |first=Rick |last=Rothacker |newspaper=[[Boston Herald]] |url=http://news.bostonherald.com/business/general/view.bg?articleid=1299995 |date=1 December 2010 |accessdate=1 December 2010 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಇದರ ಬಿಡುಗಡೆಯಿಂದ ಕನಿಷ್ಟ 2 ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಇಳಿಮುಖ ಸಾಧನೆಯೆಗೆ ಸಾಗಲಿವೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.<ref name="bankofamerica3">{{cite news |last=De La Merced |first=Michael |title=WikiLeaks’ Next Target: Bank of America? |url=http://dealbook.nytimes.com/2010/11/30/wikileaks-next-target-bank-of-america/ |accessdate=2 December 2010 |newspaper=The New York Times |date=30 November 2010}}</ref><ref>{{cite news |first=John |last=Carney |url=http://www.cnbc.com/id/40471184/ |title=Bank of America's Risky WikiLeaks Strategy |publisher=CNBC |date=2 December 2010 |accessdate=5 December 2010}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸೆಂಜ್‌ರವರ ವಕೀಲರಾದ ಮಾರ್ಕ್ ಸ್ಟಿಪನ್ಸ್‌ರವರು ಬಿ.ಬಿ.ಸಿಯ '''ದಿ ಆ‍ಯ್‌೦ಡ್ರೂ ಮಾರ್ ಶೋ'' ' ದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಇದನ್ನು 'ಉಷ್ಣ ಪರಮಾಣು ಯಂತ್ರವಾಗಿದ್ದು ಒಂದು ವೇಳೆ ಸಂಸ್ಥೆಯು ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ವಕಾಲತು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂದರ್ಭ ಬಂದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11921080 |title=Wikileaks' Julian Assange to fight Swedish allegations |publisher=BBC |date=5 December 2010 |accessdate=5 December 2010}}</ref> ಜನವರಿ 2011ರಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ಸ್ವಿಸ್‌ ಬ್ಯಾಂಕರ್ ಆದ ರುಢಾಲ್ಫ್ ಎಲ್ಮರ್ ಅವರು 2000 ಪ್ರಖ್ಯಾತರಾದವರ ಖಾತೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅಸ್ಸೆಂಜ್‌ರವರಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿದರು. ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಮೊದಲು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news |title=Wikileaks given data on Swiss bank accounts |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-12205690 |newspaper=[[BBC News]] |date=17 January 2011 |accessdate=17 January 2011}}</ref> == ಹಿನ್ನಡೆ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡ == ===ಸರ್ಕಾರಗಳು=== ====ಜರ್ಮನಿ==== ಜರ್ಮನ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಆದ wikileaks.de ಡೊಮೇನ್ ಹೆಸರನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸಿದ ಥಿಯೋಡಾರ್ ರೆಪ್ಪೆಯ ಮನೆಯ ಮೇಲೆ 24 ಮಾರ್ಚ್ 2009 ರಂದು ದಾಳಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ವೀಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಶನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಮೀಡಿಯಾ ಅಥಾರಿಟಿಯ (ACMA) ಸೆನ್ಸಾರ್‌ಶಿಪ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಲಿಸ್ಟ್‌ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತ್ತು.<ref>{{cite web |title=Hausdurchsuchung bei Inhaber der Domain wikileaks.de |language=English, translated from German |trans_title=Search of owner of the domain wikileaks.de |accessdate=21 September 2009 |url=http://www.heise.de/newsticker/Hausdurchsuchung-bei-Inhaber-der-Domain-wikileaks-de-Update--/meldung/135147 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090603224840/http://www.heise.de/newsticker/Hausdurchsuchung-bei-Inhaber-der-Domain-wikileaks-de-Update--/meldung/135147 |archivedate=3 ಜೂನ್ 2009 |url-status=bot: unknown }}</ref> ಸೈಟ್ ಗೆ ಯಾವುದೇ ತೊಂದರೆ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web |url=http://www.networkworld.com/news/2009/032509-wikileaks-raided-by-german.html |title=Wikileaks raided by German police |publisher=Networkworld.com |date= |accessdate=30 April 2010 |archive-date=7 ಏಪ್ರಿಲ್ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140407074609/http://www.networkworld.com/news/2009/032509-wikileaks-raided-by-german.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://wikileaks.org/wiki/Police_raid_home_of_Wikileaks.de_domain_owner_over_censorship_lists|title=Police raid home of Wikileaks.de domain owner over censorship lists|publisher=wikileaks.org|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110528001540/http://wikileaks.org/wiki/Police_raid_home_of_Wikileaks.de_domain_owner_over_censorship_lists|archivedate=28 ಮೇ 2011|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|url-status=bot: unknown}}</ref> ====ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌ ಆಫ್‌ ಚೀನಾ==== ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌ ಆಫ್‌ ಚೀನಾ ಸರ್ಕಾರವು "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್" ಗೆ ಹೋಗುವ ಎಲ್ಲ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳ ಯುಆರ್‌ಎಲ್ ದಾರಿಗಳನ್ನು 2007 ರಿಂದ ತಡೆಹಿಡಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತ್ತು, ಆದರೆ, ಎನ್‌ಕ್ರಿಪ್ಟೆಡ್ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಗುಪ್ತ [[ಯು.ಆರ್.ಎಲ್|ಯುಆರ್‌ಎಲ್]] ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ಅದನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web | author=| title=Is Wikileaks blocked by the Chinese government? | url=http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#Is_Wikileaks_blocked_by_the_Chinese_government.3F | publisher=WikiLeaks | year=2008 | accessdate=28 February 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080216000537/http://www.wikileaks.org/wiki/Wikileaks:About#Is_Wikileaks_blocked_by_the_Chinese_government.3F <!-- Bot retrieved archive --> |archivedate = 16 February 2008}}</ref> ====ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ==== 2009 ರ ಮಾರ್ಚ್ 16 ರಂದು ಅಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಮ್ಯೂನಿಕೇಶನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಮೀಡಿಯಾ ಅಥಾರಿಟಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಅವರ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕಪ್ಪುಪಟ್ಟಿಯ ಸೈಟ್‍ಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಿತು. ಇದು ಯೋಜನೆಯಂತೆ ಅಂತರಜಾಲವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದರೆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ನರಿಗೆ ಈ ಸೈಟ್ ನಿರ್ಬಂಧಿತವಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite news |url=http://www.theage.com.au/news/home/technology/banned-hyperlinks-could-cost-you-11000-a-day/2009/03/17/1237054787635.html?page=fullpage#contentSwap1&page=-1/ |title=Banned hyperlinks could cost you $11,000 a day |work=The Age |location=Australia |date=16 March 2009 |accessdate=16 March 2009 | location=Melbourne | first=Asher | last=Moses}}</ref><ref>{{cite web |url=http://mirror.wikileaks.info/wiki/Australia_secretly_censors_Wikileaks_press_release_and_Danish_Internet_censorship_list%2C_16_Mar_2009/index.html |title=Australia secretly censors Wikileaks press release and Danish Internet censorship list, 16 Mar 2009 |publisher=Mirror.wikileaks.info |date=16 March 2009 |accessdate=17 December 2010 |archive-date=15 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110415212707/http://mirror.wikileaks.info/wiki/Australia_secretly_censors_Wikileaks_press_release_and_Danish_Internet_censorship_list%2C_16_Mar_2009/index.html |url-status=dead }}</ref> 2010 ರ ನವೆಂಬರ್ 30 ರಂದು ಕಪ್ಪುಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web |last=Taylor |first=Josh |url=http://www.zdnet.com.au/wikileaks-removed-from-acma-blacklist-339307604.htm |title=Wikileaks removed from ACMA blacklist – Communications – News |publisher=Zdnet.com.au |date=17 March 2009 |accessdate=1 December 2010 |archive-date=29 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129235721/http://www.zdnet.com.au/wikileaks-removed-from-acma-blacklist-339307604.htm |url-status=dead }}</ref> ====ಥೈಲೆಂಡ್‌‌==== ರೆಸೊಲ್ಯೂಶನ್ ಆಫ್ ದ ಎಮರ್ಜೆನ್ಸಿ ಸಿಚುವೇಶನ್ (ಸಿಆರ್ ಇಎಸ್) ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ವೆಬ್ ಸೈಟನ್ನು ಹಾಗೂ 40,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಇತರ ವೆಬ್ ಪೇಜ್ ಗಳನ್ನು ಥೈಲ್ಯಾಂಡಿನಲ್ಲಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸುತ್ತಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಆಜ್ಞೆಯು ರಾಜಕೀಯ ಅಸ್ಥಿರತೆಯ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಥೈಲ್ಯಾಂಡಿನಲ್ಲಿ ವಿಧಿಸಿತು(ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಆಜ್ಞೆಯು 2010 ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ಮೊದಲಿನಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು).<ref>{{cite news|url=http://www.thaivisa.com/forum/topic/391577-thailand-blocks-access-to-wikileaks-website/ |title=Thailand blocks access to WikiLeaks website | publisher=Thai Visa|date=18 August 2010 |accessdate=25 August 2010 | location=Bangkok}}</ref><ref>{{cite news|url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748703824304575435170175485654.html?mod=googlenews_wsj |title=Thai Groups Denounce Website Censorship |work=The Wall Street Journal |date=17 August 2010 |accessdate=25 August 2010 | location=USA | first=Patrick | last=Barta}}</ref><ref>{{cite news|https://www.nytimes.com/2010/07/07/world/asia/07thailand.html |title=Citing Instability, Thailand Extends Emergency Decree |work=The New York Times |date=6 July 2010 |accessdate=25 August 2010 | location=USA}}</ref> ====ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ==== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನ ದಾರಿಯು ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಮೇರಿಕಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ ತಡೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.<ref>{{cite web | last = Raymond | first = Matt | title = Why the Library of Congress Is Blocking Wikileaks | date = 3 December 2010 | url = http://blogs.loc.gov/loc/2010/12/why-the-library-of-congress-is-blocking-wikileaks/ | accessdate = 3 December 2010 }}</ref> 2010 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 3 ರಂದು ಶ್ವೇತ ಭವನದ ಆಡಳಿತ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ಮುಂಗಡಪತ್ರವು ಒಂದು ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ ಎಲ್ಲ ಸಂಯುಕ್ತ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ನೌಕರರು ಮತ್ತು ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರು ವರ್ಗೀಕೃತ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/2010/US/12/03/wikileaks.access.warning/index.html |title=U.S. agencies warn unauthorized employees not to look at WikiLeaks |first1=David |last1=de Sola |date=4 December 2010 |publisher=CNN |accessdate=4 December 2010 |archive-date=21 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131021230819/http://edition.cnn.com/2010/US/12/03/wikileaks.access.warning/index.html |url-status=dead }}</ref> ಯುಎಸ್ ಭೂಸೇನೆ, ಸಂಯುಕ್ತ ತನಿಖಾ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಇಲಾಖೆಯು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಮೇಲೆ "ಸರ್ಕಾರಿ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಕದಿಯಲು ಅವರು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದ್ದರು ಎಂಬ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ" ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಮಾಜಿ ವಕೀಲರ ಪ್ರಕಾರ ಹೀಗೆ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಬಹುದು.<ref name="nakashima" /><ref>{{cite news |title=Prosecutors Eye WikiLeaks Charges |url=http://online.wsj.com/article/NA_WSJ_PUB:SB10001424052748704488404575441673460880204.html |work=The Wall Street Journal |date=21 August 2010 |accessdate=21 August 2010 |first1=Adam |last1=Entous |first2=Evan |last2=Perez |archive-date=21 ಆಗಸ್ಟ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100821062011/http://online.wsj.com/article/NA_WSJ_PUB:SB10001424052748704488404575441673460880204.html |url-status=dead }}</ref> ಡೇಲಿ ಬೀಸ್ಟ್ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಒಬಾಮಾ ಆಡಳಿತವು ಬ್ರಿಟನ್, ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರರು ಕೂಡ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ವಿರುದ್ಧ ಅಪ್ಘಾನ್ ಯುದ್ಧ ಬಹಿರಂಗ ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವುದನ್ನು ನಿಗಧಿತಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವಂತೆ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರಿತು.<ref>{{cite web|last=Shenon|first=Philip|title=U.S. Urges Allies to Crack Down on WikiLeaks|url=http://www.thedailybeast.com/blogs-and-stories/2010-08-10/a-western-crackdown-on-wikileaks/|publisher=The Daily Beast|accessdate=10 August 2010}}</ref> ಅಮೇರಿಕಾ ರಾಜ್ಯ ಇಲಾಖೆಯು ಒಂದು ಇಮೇಲ್ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾಡಿ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನಿಂದ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮತಂತಿಗಳು "ಈಗಲೂ ವರ್ಗೀಕೃತ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಆ ದಾಖಲೆಗಳ ಕುರಿತು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಚರ್ಚೆ ಮಾಡುವುದು ನೀವು ಗುಪ್ತ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತೀರಿ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಭವಿಷ್ಯ ಸೇವಾ ಕಚೇರಿಯು ಎಚ್ಚರಿಸಿತು.<ref name="Associated Press">{{cite web |author=Associated Press |url=http://online.wsj.com/article/APd6c9cea546a949fba6a603f7a7f578fb.html |title=Columbia U diplomacy students warned about cables - WSJ.com |publisher=Online.wsj.com |date=4 December 2010 |accessdate=18 December 2010 |archive-date=8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101208033605/http://online.wsj.com/article/APd6c9cea546a949fba6a603f7a7f578fb.html |url-status=dead }}</ref><ref name="Associated Press"/> ಅಮೇರಿಕಾದ ಎಲ್ಲ ಸಂಯುಕ್ತ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನೋಡುವುದರಿಂದ ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು.<ref>{{cite web|author=Ewen MacAskill in Washington |url=https://www.theguardian.com/world/2010/dec/03/wikileaks-cables-blocks-access-federal |title=US blocks access to WikiLeaks for federal workers &#124; World news &#124; guardian.co.uk |publisher=Guardian |date= |accessdate=18 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಗಣಕಯಂತ್ರಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಹೇರಲ್ಪಟ್ಟ ನಿಷೇಧವು ಅವರ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ತೊಂದರೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತಿವೆ; "ಸಂಯುಕ್ತ ಕೆಲಸಗಾರರನ್ನು ಜಗತ್ತಿನೆಲ್ಲೆಡೆ ಓದಲ್ಪಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟರೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಉಂಟಾಗಬಹುದು" ಎಂದು ಕೆಲವು ಡಿಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಹೋಮ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿಗಳು ಹೇಳಿದವು. ಈ ನಿಷೇಧವು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಗಣಕಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web|author=Ewen MacAskill in Washington |url=https://www.theguardian.com/world/2010/dec/10/us-ban-staff-wikileaks-official |title=Ban on federal staff reading WikiLeaks hampering work, says US official &#124; World news |publisher=The Guardian |date= |accessdate=18 December 2010}}</ref> ====ಐಸ್ಲ್ಯಾಂಡ್==== 2007 ರ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಯ ವಿಡಿಯೋ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಅವರು ಗ್ರಾನೈ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಯ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಲು ಸಿದ್ಧತೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ತನ್ನ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕರ ಗುಂಪು ತೀವ್ರ ಕಣ್ಗಾವಲಿನಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಜೂಲಿಯನ್‌ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಹೇಳಿದರು. ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಟ್ವಿಟ್ಟರ್ ಪೋಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು, ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ರೇಕ್‌ಜಾವಿಕ್‌ನ ಒಂದು ರೆಸ್ಟುರಾಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತಾವು ಸ್ವಯಂ-ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ಒಂದು ಗುಂಪು ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಗೆ ಬಂದಿದೆ. ಪೋಲೀಸರು ಮತ್ತು ವಿದೇಶೀ ರಹಸ್ಯ ಇಲಾಖೆ ಕೂಡಾ ಗುಪ್ತವಾಗಿ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದ್ದು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ತೆಗೆದಿದ್ದು ಗೊತ್ತಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬ ಬ್ರಿಟೀಷನೆಂದು ಕಾಣುವ ಗುಪ್ತಚಾರ ಅಧಿಕಾರಿ ಲಕ್ಸಂಬರ್ಗ್‌ನ ಕಾರ್ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಬಳಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಹೆದರಿಸಿದ. ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನನ್ನು ಪೋಲೀಸರು ಸುಮಾರು 21 ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಹೇಳಿದ, "ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನಮಗೇನಾದರೂ ಆದರೆ, ನಿಮಗೆ ಯಾಕೆ ಎಂದು ಗೊತ್ತು ... ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಯಾರು ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಎಂದು ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತು."<ref name="autogenerated4">{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article7094234.ece|title=Whistleblowers on US ‘massacre’ fear CIA stalkers|date=11 April 2010|work=The Sunday Times|location=London|author=Matthew Campbell|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-date=30 ಮೇ 2012|archive-url=https://archive.today/20120530/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article7094234.ece|url-status=dead}}</ref> ''ಕೋಲಂಬಿಯಾ ಜರ್ನಲಿಸಂ ರಿವ್ಯೂ'' ಪ್ರಕಾರ, "ತಮ್ಮನ್ನು ಪರಿಶೀಲನೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಆರೋಪ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನು ಐಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡಿಕ್ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿದವು[...] ಮತ್ತು, ಅಂತಾದ್ದೇನೂ ಕಂಡುಬರಲಿಲ್ಲ."<ref>{{cite web|url=http://www.cjr.org/behind_the_news/thin_ice.php |title=Thin Ice |publisher=CJR |date=|accessdate=1 August 2010}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 2009ರಲ್ಲಿ, ಕೌಪ್‌ಥಿಂಗ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಐಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಸಾರ ವಾಹಿನಿ RÚV ಯು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕುರಿತಾದ ವರದಿಯೊಂದನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡದಂತೆ ಕೋರ್ಟ್ ಆದೇಶವನ್ನು ತರುವುದರಲ್ಲಿ ಸಫಲವಾಗಿತ್ತು. ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಮಾಹಿತಿದಾರರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಇದನ್ನು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಇದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆದೇಶ ತಂದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ನಿರ್ಧಾರಿತ ವಿಷಯವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡದೇ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿತು. ಐಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ನಾಗರೀಕರು RÚV ಯನ್ನು ಅಗತ್ಯ ಸುದ್ಧಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸದಂತೆ ತಡೆಯಲಾಯಿತು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕೋಪಗೊಂಡರು.<ref>{{cite news |title=Iceland court lifts gag order after public outrage |url=http://www.thefreelibrary.com/Iceland+court+lifts+gag+order+after+public+outrage-a01611956752 |publisher= |agency=[[Associated Press]] |date=4 August 2009 |accessdate=1 January 2011 |archive-date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110430052928/http://www.thefreelibrary.com/Iceland+court+lifts+gag+order+after+public+outrage-a01611956752 |url-status=dead }}</ref> ಆದ್ದರಿಂದ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ವು ಐಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡಿಕ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಮೀಡಿಯಾ ಇನಿಶಿಯೇಟಿವ್ ಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಗೌರವ ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಐಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ 2007 ''ರಿಪೋರ್ಟರ್ಸ್ ವಿಥೌಟ್ ಬಾರ್ಡರ್ಸ್ (ರಿಪೋರ್ಟರ್ಸ್ ಸ್ಯಾನ್ಸ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್)'' ಎಂಬ ಮುಕ್ತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲು ಎಂಬ ರೇಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಮರುಪಡೆಯಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಬಿಲ್ ಆಗಿತ್ತು. ಮೂಲಗಳು, ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಹಾಗೂ ಪ್ರಕಾಶಕರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಕಾನೂನು ಮೂಲಕ ಕಟ್ಟಳೆ ವಿಧಿಸುವುದನ್ನು ಇದು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://immi.is/?l=en|title=Icelandic Modern Media Initiative|publisher=immi.is|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-date=15 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100215131553/http://immi.is/?l=en|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/8510927.stm |title= Iceland's journalism freedom dream prompted by Wikileaks |publisher=BBC|date=13 February 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಏರ್ವ ಮಾಜಿ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಹಾಗೂ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯ ಬರ್ಗಿಟ್ಟಾ ಜೊನ್ಸ್‌ಡುಟ್ಟಿರ್ ಅವರು ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರಾಯೋಜಕರು. ===ಸಂಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು=== ====ಫೇಸ್‌ಬುಕ್‌==== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ 30,000 ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿದ್ದ ಪುಟವನ್ನು ಫೇಸ್‌ಬುಕ್ ಅಳಿಸಿ ಹಾಕಿದೆ ಎಂದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ 2010 ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿತು.<ref>{{Cite news |title=WikiLeaks claims Facebook deleted its page, 30000 fans |url=http://www.news.com.au/technology/wikileaks-claims-facebook-deleted-its-page-30000-fans/story-e6frfro0-1225856489723 |publisher=News.com.au |date=21 April 2010 |accessdate=23 April 2010 |archive-date=30 ಮೇ 2012 |archive-url=https://archive.is/20120530/http://www.news.com.au/technology/wikileaks-claims-facebook-deleted-its-page-30000-fans/story-e6frfro0-1225856489723 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite news |title=Wikileaks Claims Facebook Deleted Their Fan Page Because They "Promote Illegal Acts" |url=http://gawker.com/5520933/wikileaks-claims-facebook-deleted-their-fan-page-because-they-promote-illegal-acts |publisher=Gawker |date=20 April 2010 |accessdate=21 April 2010}}</ref><ref>{{Cite news |title=Wikileaks Fan Page Pulled Down for Being "Inauthentic," Says Facebook |url=http://techpresident.com/blog-entry/wikileaks-fan-page-pulled-down-being-inauthentic-says-facebook |publisher=techPresident |date=21 April 2010 |accessdate=22 April 2010 |archive-date=24 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100424055832/http://techpresident.com/blog-entry/wikileaks-fan-page-pulled-down-being-inauthentic-says-facebook |url-status=dead }}</ref> ಆದರೆ, 2010 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 7 ರಂತೆ ಫೇಸ್‌ಬುಕ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಪುಟವು ಲಭ್ಯವಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿದಿನವೂ 100,000 ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಡಿಸೆಂಬರ್ 1 ರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿ 1.5 ಮಿಲಿಯನ್ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Citation|last=Glanfield|first=Tim|title=WikiLeaks supporters embrace Twitter & Facebook accounts|url=http://www.beehivecity.com/hightech/wikileaks-supporters-embrace-twitter-facebook-as-accounts-boom114012132/|date=2 December 2010|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-date=5 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101205020009/http://www.beehivecity.com/hightech/wikileaks-supporters-embrace-twitter-facebook-as-accounts-boom114012132/|url-status=dead}}</ref> ಇದು ವಾರದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕೂಡ ಹೌದು.<ref>{{cite web |url=http://www.famecount.com/all-platforms/Worldwide |title=search for 'Wikileaks' |publisher=Famecount.com |date= |accessdate=5 December 2010 |archive-date=20 ಜನವರಿ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110120134221/http://www.famecount.com/all-platforms/Worldwide |url-status=dead }}</ref> ಫೇಸ್‌ಬುಕ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಡಿ.ಸಿ.ಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಧೋರಣೆ ಸಂಪರ್ಕಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ನೋಯಿಸ್ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ, "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಫೇಸ್‌ಬುಕ್ ವೆಬ್ ಪುಟವು ನಮ್ಮ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನೂ ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತು ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಧೋರಣೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವಂತಹ ಯಾವುದೇ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವುದೂ ಸಹಾ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.readwriteweb.com/archives/facebook_were_not_kicking_wikileaks_off_our_site.php |title=Facebook: We're Not Kicking Wikileaks Off Our Site |date=6 December 2010 |accessdate=7 December 2010 |first=Marshall |last=Kirkpatrick |publisher=[[ReadWriteWeb]] |archive-date=7 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101207193302/http://www.readwriteweb.com/archives/facebook_were_not_kicking_wikileaks_off_our_site.php |url-status=dead }}</ref> ====ಮನಿಬುಕರ್ಸ್==== ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 ರಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾದಂತೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮನಿಬುಕರ್ಸ್‌ ಆ ಸೈಟ್‌ನೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಮನಿಬುಕರ್ಸ್ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ "ಹಣದ ಮೂಲವನ್ನು ಗೌಪ್ಯವಾಗಿಡುವುದು ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಮಧ್ಯವರ್ತಿಗಳು ಅಥವಾ ಆಯೋಗಗಳಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಟ್ಟ ತನಿಖೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದುವಂತೆ ಮಾಡಲು" ಈ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.<ref name="moneybookers">{{cite news |title=WikiLeaks says funding has been blocked after government blacklisting |author1=Leigh, David |author2=Evans, Rob |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/media/2010/oct/14/wikileaks-says-funding-is-blocked |date=14 October 2010 |accessdate=4 December 2010}}</ref> ===ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ತಂತಿವಾರ್ತೆ ಬಹಿರಂಗಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು=== ''ದಿ ಟೈಮ್ಸ್'' ಪ್ರಕಾರ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಸದಸ್ಯರು ತಮಗೆ ಕಾನೂನು ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಗುಪ್ತ ದಳ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ದಸ್ತಗಿರಿ ಮಾಡಿದ ಸಮಯ ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು, ಗಣಕಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ಅಜ್ಞಾತ ವಾಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಕಿರುಕುಳ ಮತ್ತು ಕಣ್ಗಾವಲು ಇಡುತ್ತಿರುವುದು, “ಇವುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅಡಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದ”ನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದರು.<ref name="campbell" /> ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರ ಇಬ್ಬರು ವಕೀಲರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ''ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' ಗೆ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ, ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ತಂತಿವಾರ್ತೆ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡ ನಂತರ 2010 ರ ನವೆಂಬರ್ 28 ರಿಂದ ಆರಂಭವಾಗಿ ತಾವು ರಕ್ಷಣಾ ಸೇವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಗಮನಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/media/2010/dec/05/julian-assange-lawyers-being-watched |title=Julian Assange's lawyers say they are being watched |author=Sam Jones and agencies|work=The Guardian |location=UK |date=5 December 2010|accessdate=5 December 2010}}</ref> ದಿನಗಳೆದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಜೊತೆಗೆ ಇನ್ನೂ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡವು. 24 ಗಂಟೆಗಳ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟ ನಂತರ 2010 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2 ರಂದು ಅಮೇರಿಕವು ಡಿಡಿಓಎಸ್ನ ಆಕ್ರಮಣವು ಆಧಾರವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಭದ್ರತೆಗೆ ಅಪಾಯವೊಡ್ಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನಿಂದ ಬಿಡಲ್ಪಟ್ಟ ಎವ್ವರಿಡಿಎನ್ಎಸ್ ನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="satter" /><ref>{{cite web|last=Palsule|first=Mahendra|title=EveryDNS.net Terminates Wikileaks.org DNS Services, Wikileaks.ch Back Up in Switzerland|url=http://www.skepticgeek.com/miscellaneous/everydns-net-terminates-wikileaks-dns-services/|work=Skeptic Geek|accessdate=11 December 2010|date=3 December 2010|archive-date=17 ಜನವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110117192657/http://www.skepticgeek.com/miscellaneous/everydns-net-terminates-wikileaks-dns-services/|url-status=dead}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಬ್ಲೆಗೇಟ್ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ವಿಳಾಸವನ್ನು ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ನ ‘ಇನ್ ಫೋ’ ಡಿಎನ್ಎಸ್ ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ತೋರಿತು.<ref>{{cite web |last=Pauli |first=Darren |title=WikiLeaks loses domain name after DoS attacks |date=2 December 2010 |url=http://www.zdnet.co.uk/news/security/2010/12/03/wikileaks-loses-domain-name-after-dos-attacks-40091046/ |publisher=ZDNet |accessdate=11 December 2010}}</ref> ಇದೇ ದಿನ ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಂಸದ ಜೋ ಲೀಬರ್ಮನ್ ಅವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಿದಾಗ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಮೂಲಭೂತ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಮೇಜಾನ್‌.ಕಾಮ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನವಾಯಿತು.<ref name="vance">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2010/12/04/world/europe/04domain.html?_r=1&hp |title=WikiLeaks Struggles to Stay Online After Attacks |work=The New York Times |date=3 December 2010 |author=Vance, Ashlee |accessdate=5 December 2010}}</ref><ref name="agedec4">{{cite news |last=Welch |first=Dylan |date=4 December 2010 |title=Attacks shut down WikiLeaks |url=http://www.theage.com.au/world/attacks-shut-down-wikileaks-20101203-18jqt.html |newspaper=The Age |accessdate=11 December 2010}}</ref><ref name="guadec02">{{cite news |last=MacAskill |first=Ewen |date=2 December 2010 |title=WikiLeaks website pulled by Amazon after U.S. political pressure |url=https://www.theguardian.com/media/2010/dec/01/wikileaks-website-cables-servers-amazon |newspaper=The Guardian |accessdate=11 December 2010}}</ref> ಅಮೇಜಾನ್ ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡದಡಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ತನ್ನ ಸೇವೆಯ ಪರಿಮಿತಿಗಳನ್ನು ಭಂಗಪಡಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ನಿರಾಕರಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://aws.amazon.com/message/65348/ |title=Amazon Web Services Message |publisher=[[Amazon Web Services]] |accessdate=4 December 2010}}</ref> ಅಮೇರಿಕಾ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಬಂದ ಪರೋಕ್ಷ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಟಾಬ್ಲಿಯು ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಕೂಡ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನ ದತ್ತಾಂಶಗಳನ್ನು ತನ್ನ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ನಿಂದ ಜನರಿಗೆ ದತ್ತಾಂಶಗಳು ಕಾಣಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಬಿಟ್ಟಿತು.<ref>{{cite news |url=http://www.readwriteweb.com/cloud/2010/12/tableau-software-drops-wikileaks.php |title=Another Falls: Tableau Software Drops WikiLeaks Data Visualizations |first=Finley |last=Klint |publisher=ReadWriteCloud |date=2 December 2010 |accessdate=10 December 2010 |archive-date=19 ಜನವರಿ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120119100241/http://www.readwriteweb.com/cloud/2010/12/tableau-software-drops-wikileaks.php |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.tableausoftware.com/blog/why-we-removed-wikileaks-visualizations |last=Fink |first=Elissa |title=Why We Removed the WikiLeaks Visualizations |publisher=[[Tableau Software]] |date=2 December 2010 |accessdate=10 December 2010}}</ref> ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸೈಟ್ ನ ನೂರಾರು (ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು<ref>{{cite news |date=9 December 2010 |url=http://www.bbc.co.uk/news/technology-11957367 |title=Pro-Wikileaks activists abandon Amazon cyber attack |publisher=BBC News |accessdate=10 December 2010}}</ref>) ಪ್ರತಿಬಿಂಬಕಗಳು ಕಂಡುಬಂದವು ಮತ್ತು ಹೆಸರಿಲ್ಲದ ಅಂತರಜಾಲ ತೀವ್ರವಾದಿಗಳು ಬೆಂಬಲಿಗರಿಗೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ಗಳಿಗೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡುವಂತೆ,<ref name="somaiya">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2010/12/06/world/europe/06wiki.html |title=Hundreds of WikiLeaks Mirror Sites Appear |last=Somaiya |first=Ravi |work=The New York Times |date=5 December 2010 |accessdate=6 December 2010}}</ref> ಆಪರೇಶನ್ ಪೇಬ್ಯಾಕ್ ಹಣೆಪಟ್ಟಿಯಡಿ ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ-ವಿರೋಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾದವರಿಗೆ ಹೇಳಿದವು.<ref>{{cite news |url=http://www.pcworld.com/businesscenter/article/212701/operation_payback_wikileaks_avenged_by_hacktivists.html |title=Operation Payback: WikiLeaks Avenged by Hacktivists |last=Bradley |first=Tony |publisher=PC World |date=7 December 2010 |accessdate=8 December 2010 |archive-date=8 ಜನವರಿ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110108131417/http://www.pcworld.com/businesscenter/article/212701/operation_payback_wikileaks_avenged_by_hacktivists.html |url-status=dead }}</ref> wikileaks.org ವಿಳಾಸವನ್ನು ಮುಚ್ಚಲು ಕೈಗೊಂಡ ಕ್ರಮಗಳು ಸ್ಟ್ರೇಸಾಂಡ್ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಈ ಮೂಲಕ ಆನ್ ಲೈನ್ ನಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ತಡೆಯುವ ಕ್ರಮಗಳು ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು ಎಂದು ಎಫ್ ಟಿಪಿ ವರದಿ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite news |url=http://www.vancouversun.com/life/Barbra+Streisand+Effect+keeps+WikiLeaks+online/3930694/story.html |title=How the Barbra Streisand Effect keeps WikiLeaks online |publisher=Agence France-Presse |date=5 December 2010 |accessdate=6 December 2010 |archive-date=8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101208211237/http://www.vancouversun.com/life/Barbra+Streisand+Effect+keeps+WikiLeaks+online/3930694/story.html |url-status=dead }}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 3 ರಂದು ಇಬೇ ಮಾಲಿಕತ್ವದ ಹಣ ಪಾವತಿ ಕಾರ್ಯಕಾರಿಯಾದ ಪೇಯ್ ಪಲ್, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ದತ್ತಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ವೂ ಹೊಲಾಂಡ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ನ ಖಾತೆಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಿತು. ಖಾತೆಯು ತನ್ನ "ಅಕ್ಸಪ್ಟೇಬಲ್ ಯೂಸ್ ಪಾಲಿಸಿ" ಯನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿತು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಖಾತೆಯು, "ಇತರರು ಅಕ್ರಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ, ಉತ್ತೇಜನ, ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು ಅಥವಾ ನಿರ್ದೇಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref>{{cite news |url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/12/04/world/main7117213.shtml |title=PayPal Turns Off Tap for WikiLeaks Donations |agency=Associated Press |date=4 December 2010 |publisher=CBS News |accessdate=5 December 2010}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.bloomberg.com/news/2010-12-04/paypal-restricts-wikileaks-account-as-website-comes-under-global-scrutity.html |title=PayPal Restricts WikiLeaks Account as Website Comes Under Global Scrutity |first=Joseph |last=Galante |date=4 December 2010 |publisher=[[Bloomberg L.P.]] |accessdate=4 December 2010}}</ref> ನಂತರ ಪೇಯ್ ಪಲ್ ನ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ, “ಇವು ಅಕ್ರಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ರಾಜ್ಯ ಇಲಾಖೆಯು ನಮಗೆ ಹೇಳಿದ ನಂತರ ಹಣಪಾವತಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದರು. ಇದು ಮುಚ್ಚುಮರೆಯಿಲ್ಲದ್ದಾಗಿದೆ.” ಅದೇ ದಿನದ ನಂತರದಲ್ಲಿ, ಅವರ ಹಿಂದಿನ ಹೇಳಿಕೆಯು ತಪ್ಪಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಅದು ನಿಜವಾಗಿ ರಾಜ್ಯ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರವನ್ನು ಆಧರಿಸಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |url=https://techcrunch.com/2010/12/08/paypal-vp-on-blocking-wikileaks-state-department-told-us-it-was-illegal/ |title=PayPal VP On Blocking WikiLeaks: “State Department Told Us It Was Illegal” |first=Alexia |last=Tsotsis |publisher=Tech Crunch |date=8 December 2010 |accessdate=8 December 2010}}</ref> 2010 ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 8 ರಂದು, ವೂ ಹೊಲಾಂಡ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಒಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಹಣ ಪಾವತಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ ಖಾತೆಯನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದಿರುವುದರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿರುವುದಾಗಿ ಹಾಗೂ ಪೇಯ್ ಪಲ್ ನ "ಅಕ್ರಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು" ಆರೋಪಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ಮಾನನಷ್ಟ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತು.<ref>{{cite press release |title=Presseerklärung der Wau Holland Stiftung zur Sperrung ihres Account bei PayPal |publisher=Wau Holland Stiftung |language=German |date=8 December 2010 |url=http://wauland.de/presseerklaerung_accountsperrung.html |accessdate=8 December 2010 |archive-date=10 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101210073302/http://wauland.de/presseerklaerung_accountsperrung.html |url-status=dead }}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 6 ರಂದು ಸ್ವಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಪೋಸ್ಟ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ತಾವು ಹೊಂದಿದ್ದ ಒಟ್ಟು 31 ಸಾವಿರ ಯುರೋಗಳಷ್ಟು ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದವು. ಅವರ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ನಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಖಾತೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸುವಾಗ "ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಾಸಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ." ಎಂದು ತಿಳಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-11929034 |title=WikiLeaks: Swiss bank freezes Julian Assange's account|publisher=BBC |date=6 December 2010 |accessdate=6 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ, ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರು "ಒಬ್ಬ ವಾಸಸ್ಥಳವಿಲ್ಲದ ನಿರಾಶ್ರಿತರಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ಮನೆಯನ್ನು ಕೊಳ್ಳಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಜಿನೇವಾ ವಕೀಲರ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗೆ ಸರಿಹೊಂದಿಸಲು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು" ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref>{{cite news |last=Weaver |first=Matthew |last2=Adams |first2=Richard |url=https://www.theguardian.com/news/blog/2010/dec/06/wikileaks-us-embassy-cables-live-updates |title=WikiLeaks U.S. embassy cables: live updates (4.52&nbsp;pm) |work=The Guardian |location=UK |date=6 December 2010 |accessdate=6 December 2010}}</ref> ಅದೇ ದಿನ ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಡ್ ಕೂಡ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಡ್-ಮುದ್ರೆ ಹೊಂದಿದ ಉತ್ಪಾದನೆಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ" ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು, ಅಲ್ಲದೆ, "ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಡ್ ನಿಯಮಗಳು ಗ್ರಾಹಕರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಅಕ್ರಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದು ಅಥವಾ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಸೇರಿಸಿತು.<ref>{{cite news |last=McCullagh |first=Declan |title=MasterCard pulls plug on WikiLeaks payments |publisher=Cnet News |date=6 December 2010 |url=http://news.cnet.com/8301-31921_3-20024776-281.html#ixzz17OXwWn1N |accessdate=6 December 2010 |archive-date=29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131229214628/http://news.cnet.com/8301-31921_3-20024776-281.html#ixzz17OXwWn1N |url-status=dead }}</ref> ಮುಂದಿನ ದಿನವೇ, ವೀಸಾ ಇಂಕ್. ತಾನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಹಣಪಾವತಿಯನ್ನು ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಿದ್ದು, "ಮುಂದಿನ ತನಿಖೆಗಳಿಗಾಗಿ" ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=http://www.startribune.com/world/111438579.html |title=Visa says it has suspended all payments to WikiLeaks 'pending further investigation' |agency=Associated Press |date=7 December 2010 |accessdate=7 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವ ಒಂದು ನಡೆಯಾಗಿ ಕ್ಸಿಪ್ ವೈರ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಹಣ ಪಾವತಿಸಲು ಒಂದು ದಾರಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಅವರ ಶುಲ್ಕಗಳನ್ನು ಬಳಸದಿರಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.<ref>{{cite web |last=Webster |first=Stephen C. |title=MasterCard, Visa shut down electronic donations to WikiLeaks |url=http://www.rawstory.com/rs/2010/12/mastercard-shuts-donations-wikileaks-calling-site-illegal/ |work=The Raw Story |accessdate=10 December 2010 |date=7 December 2010 |archive-date=7 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110207143305/http://www.rawstory.com/rs/2010/12/mastercard-shuts-donations-wikileaks-calling-site-illegal/ |url-status=dead }}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಕ್ರಿಡೆಟ್ ಕಾರ್ಡ್ ಹಣಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಅನುಕೂಲ ಒದಗಿಸಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸ್ವಿಸ್ ಆಧಾರಿತ ಐಟಿ ಸಂಸ್ಥೆ ಡಾಟಾಸೆಲ್ ತಾನು ವೀಸಾ ಯುರೋಪ್ ಹಾಗೂ ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಡ್ ವಿರುದ್ಧ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ಗೆ ಹಣ ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{cite news |url=http://www.bbc.co.uk/news/business-11945875 |title=Wikileaks' IT firm says it will sue Visa and Mastercard |agency=BBC News |date=8 December 2010 |accessdate=8 December 2010}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 18 ರಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಾ ತಾನು "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಇದೆ ಎಂದು ನಾವು ನಂಬಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ವ್ಯವಹಾರ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು ಅಲ್ಲದೆ, "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹಣ ಪಾವತಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಆಂತರಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಜೊತೆ ಅಸಮಂಜಸ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ... ತೊಡಗಿರಬಹುದು" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿತು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ತನ್ನ ಬೆಂಬಲಿಗರಾದ ಬಿಓಎ ಗ್ರಾಹಕರು ಖಾತೆ ಮುಚ್ಚಿ ಉತ್ತೇಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಒಂದು ಟ್ವೀಟ್ ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ನೀಡಿತು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನ ಮುಂದಿನ ದೊಡ್ಡ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಗುರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಾ ಎಂದು ನಂಬಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite news |title= Bank of America stops handling Wikileaks payments |url= http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-12028084 |work= [[BBC News]] |date=18 December 2010 |accessdate=18 December 2010}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 7 ರಂದು ''ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್'' ಪ್ರಕಟಣೆ ನೀಡಿ ಜನರು ಈಗಲೂ ಕೂಡ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಜರ್ಮನಿಯ ಕಾಮರ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕಾಸ್ಸೆಲ್ ಅಥವಾ ಐಲ್ಯಾಂಡಿನ ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕಿ ಅಥವಾ ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿನ ಅಂಚೆ ಕಚೇರಿಯಿಂದ ಅಂಚೆಯ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ wikileaks.ch ಸ್ವತ್ತಿಗೆ ಕಾಣಿಕೆ ನೀಡಬಹುದು ಎಂದಿತು.<ref>{{cite news |title= WikiLeaks under attack: the definitive timeline |last=Arthur |first=Charles |url=https://www.theguardian.com/media/2010/dec/07/wikileaks-under-attack-definitive-timeline?intcmp=239 |newspaper=[[The Guardian]] |date=7 December 2010 |accessdate=9 December 2010}}</ref> ಯುಎನ್ ಮಾನವ ಹಕ್ಕಗಳ ರಾಯಭಾರಿ ನವಿ ಪಿಳ್ಳೆ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ, ವೀಸಾ, ಮಾಸ್ಟರ್ ಕಾರ್ಡ್ ಹಾಗೂ ಅಮೇಜಾನ್ ತಮ್ಮ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ವಾಪಸ್ ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ 'ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕಾದ ''ಇ ಪ್ಲರಿಬಸ್ ಯುನಮ್'' ನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದರು.<ref>"[http://www.unmultimedia.org/tv/unifeed/d/16541.html UNifeed Geneva/Pillay] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120324214612/http://www.unmultimedia.org/tv/unifeed/d/16541.html |date=24 ಮಾರ್ಚ್ 2012 }}." UN Website. ದಿನಾಂಕ 27 ಡಿಸೆಂಬರ್‌ 2008ರಂದು ಪುನರ್ಪಡೆಯಲಾಯಿತು.</ref> ಆಪ್ಪಲ್ ತನ್ನ ಆಪ್ ಸ್ಟೋರ್ ನಿಂದ ರಾಯಭಾರ ಸೂಕ್ಷ್ಮತಂತಿಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದು ಉಪಯೋಗವನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಿದೆ ಎಂದು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೧ ರಂದು ಮ್ಯಾಧ್ಯಮ ವರದಿ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite news |title=Apple pulls Wikileaks app |last=Mitchell |first=Stewart |url=http://www.pcpro.co.uk/news/363877/apple-pulls-wikileaks-app |newspaper=pcpro.co.uk |date=21 December 2010 |accessdate=21 December 2010 |archive-date=13 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131013012707/http://www.pcpro.co.uk/news/363877/apple-pulls-wikileaks-app |url-status=dead }}</ref> ತನ್ನ 'ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಂದಾಜಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ... ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಗೆ ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಕಚೇರಿಯು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಲಾಖೆ ಹಾಗೂ ಏಜೆನ್ಸಿಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಗೆ ಒಂದು ಅನೌಚಾರಿಕ ಪತ್ರ ಬರೆದು ಅವರು 'ಆಂತರಿಕ ಭಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಯೇ' ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://msnbcmedia.msn.com/i/msnbc/sections/news/OMB_Wiki_memo.pdf |title=Memorandum for the Heads of Executive Departments and Agencies (M-11-08) |publisher=Executive Office of the President |accessdate=5 January 2011 |archive-date=8 ಜನವರಿ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110108013356/http://msnbcmedia.msn.com/i/msnbc/sections/news/OMB_Wiki_memo.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-12117113 |title=US urges action to prevent insider leaks |publisher=BBC |accessdate=5 January 2011}}</ref> == ಸ್ವೀಕೃತಿ == {{Split section|Reception of WikiLeaks|Talk:WikiLeaks#Split off reaction|date=January 2011}} ===ಬೆಂಬಲ=== [[File:Daniel Ellsberg 2006.jpg|thumb|upright|ಡೆನಿಯಲ್ ಎಲ್ಸಬರ್ಗ್ (2006) ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ ಹಲವಾರು ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref name=daniel/><ref name=daniel2/>]] ಜುಲೈ 2010ರಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿಯ ಅನುಭವಿತರು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಮೈಕ್ ಫರ್ನರ್ ಒಂದು ಸಮೂಹ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಸಂಪಾದಿಸಿದರು "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅಥವಾ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದ ಸೈನಿಕ ಅಥವಾ ಸೈನಿಕರು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಬಾರದು. ನಾವು ಅವರಿಗೆ ಪುರಸ್ಕಾರ ನೀಡ ಬೇಕು."<ref>{{cite web |url=http://www.veteransforpeace.org/Wikileaks_will_spark_resistance.vp.html |title=WikiLeaks revelations will spark massive resistance to Afghanistan War |publisher=Veterans For Peace |date=27 July 2010 |accessdate=1 December 2010 |archive-date=3 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101103021143/http://www.veteransforpeace.org/Wikileaks_will_spark_resistance.vp.html |url-status=dead }}</ref> ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರದ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮಿ ಜಾನ್ ಪಿಲ್ಗರ್ ಆಗಸ್ಟ್‌ 2010ರ ಒಂದು ಸಂಪಾದಕೀಯವನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಪ್ರಕಾಶನೆಯ ''ಗ್ರೀನ್ ಲೆಫ್ಟ್‌'' ನಲ್ಲಿ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮಸ್ಟ್ ಬಿ ಡಿಫೆಂಡಡ್" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆದರು. ಅದರಲ್ಲಿ, ಪಿಲ್ಗರ್ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ "ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ"ಯ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು "ಪ್ರಧಾನ ವಿಭಾಗ ... ಬರಿ ನಿಷ್ಠುರವಾದ ಹಾಗೂ ಅಪಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವ ಶಕ್ತಿ ಹೇಳಿದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ."<ref>{{cite web|author=|url=http://www.greenleft.org.au/node/45225 |title=John Pilger: Wikileaks must be defended &#124; Green Left Weekly |publisher=Greenleft.org.au |date=29 August 2010 |accessdate=1 December 2010}}</ref> ಡೆನಿಯಲ್ ಎಲ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್, 1971ರಲ್ಲಿ ಪೆಂಟಗನ್ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದವರು, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ರಕ್ಷಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ನವೆಂಬರ್ 2010ರ ಯುಎಸ್ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿ ವಾರ್ತೆಯ ಪ್ರಕಟಣೆಯ ನಂತರ, ಜಾಲತಾಣವು ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮತ್ತು ಗುಪ್ತಮಾಹಿತಿ ಸ್ವತ್ತುಗಳ ಜೀವವನ್ನು ವಿಪತ್ತಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಸಿದೆ ಎಂಬ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುತ್ತಾ, ಎಲ್ಸಬರ್ಗ್ "ಯಾವುದೇ ಒಬ್ಬ ಸೈನಿಕ ಅಥವಾ ಮಾಹಿತಿಗಾರನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಕಟಣೆಯಿಂದ ಆಪತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಆ ಅಪಾಯವನ್ನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಅತಿಯಾಗಿ ಉಬ್ಬಿಸಲಾಗಿದೆ."<ref name="daniel">{{cite web|author=Get your FREE! Nation User Name |url=http://www.thenation.com/blog/156709/greg-mitchell-and-daniel-ellsberg-wikileaks-document-dump |title=Greg Mitchell and Daniel Ellsberg on the WikiLeaks Document Dump |publisher=The Nation |date=|accessdate=1 December 2010}}</ref> ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಸರ್ಕಾರ ಸಾಧಿಸಿ ಹೇಳಿದ್ದು "ಯಾವುದೇ ತರಹದ ಬಯಲಾದಾಗ ಒಂದು ಲೇಖನವನ್ನು ಹೂರ ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆಂದು" ಎಲ್ಸಬರ್ಗ್ ಟಿಪ್ಪಣಿಸಿದರು.<ref name="daniel2">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-11879951 |title=WikiLeaks: view of man behind Pentagon Papers leak |publisher=BBC News |date=|accessdate=1 December 2010}}</ref> ಯುಎಸ್ನ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿ ವಾರ್ತೆಯ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ, ಇದನ್ನು ಹಲವು ಮಾದ್ಯಮ ವರದಿಗಳು ಎಲ್ಸಬರ್ಗ್‌ನ ತಪ್ಪು ಚಟುವಟಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಕಾಳಜಿ ತೋರಿಸುವ ಬಗೆಯಿಂದ ವಿಭಿನ್ನ ಎಂದು ಹೇಳಿತು,<ref>{{cite web |url=http://www.cbsnews.com/stories/2010/12/07/opinion/main7124354.shtml |title=Why Julian Assange Is No Daniel Ellsberg |publisher=CBS News |date=7 December 2010 |accessdate=11 December 2010 |archive-date=10 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101210035231/http://www.cbsnews.com/stories/2010/12/07/opinion/main7124354.shtml |url-status=dead }}</ref> "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಜೂಲಿಯನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ವಿರುದ್ಧ ಈಗ ಮಾಡಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಧಾಳಿಯು ನನ್ನ ಹಾಗೂ ಪೆಂಟಗನ್ ಪತ್ರಗಳ ಈಗಿನ ಬಿಡುಗಡೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಎಂದು ಅನಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಎಲ್ಸಬರ್ಗ್ ಘೋಷಿಸಿದರು.<ref name="daniel3">{{cite web|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/blogs/opinionshop/detail?entry_id=78596#ixzz17pMGLvv4 |title=Opinion Shop: Daniel Ellsberg praises WikiLeaks |publisher=SFGate |date=7 December 2010|accessdate=11 December 2010}}</ref> 3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ರಂದು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನ ಗಣತಂತ್ರವಾದಿಯಾದ ಮಹಾಸಭೆಯ ರೊನ್ ಪೌಲ್, ಫೋಕ್ಸ್ ಬಿಸಿನೆಸ್‌ನ ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸ್ಥಾಪಕ ಜೂಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾ ಹೇಳಿದರು; "ಒಂದು ಮುಕ್ತ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕು ಇದೆ". "ಸತ್ಯ ದೇಶದ್ರೋಹ ಆಗುವಂತಹ ಒಂದು ಸಮಾಜವದ್ದಲ್ಲಿ, ನಾವು ದೊಡ್ಡ ತೊಂದರೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿವಿ." "''ದಿ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಅಥವಾ ಇದನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವವರ ವಿರುದ್ಧ ನಾವು ಏಕೆ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ?" ಎಂದು ಪೌಲ್ ಹೇಳಿದರು.<ref name="ron">{{cite news |title=Ron Paul Defends WikiLeaks Founder's Rights |first=Mary |last=Dooe |newspaper=CBS News |date=3 December 2010 |url=http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-20024605-503544.html |accessdate=4 December 2010 |archiveurl=https://archive.today/20121205235524/http://www.cbsnews.com/8301-503544_162-20024605-503544.html |archivedate=5 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2012 |url-status=live }}</ref> ಯುಎಸ್ನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಸಭೆಯ ಇನ್ನೋಂದು ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಪೌಲ್ ಪುನಃ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಸತ್ಯವನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿರುವ ವಿಮರ್ಶೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ಆಡಳಿತವನ್ನು "ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುವುದು ದೇಶಭಕ್ತಿಯಲ್ಲ" ಎಂದು ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite news |title=Ron Paul: Lying is Not Patriotic |first= |last= |publisher=MoxNews.com (Youtube video) |date=December 2010 |url=https://www.youtube.com/watch?v=ywoInPNXZJk |accessdate=10 December 2010}}</ref> ಗಣತಂತ್ರವಾದಿ ಮಹಾಸಭೆಯ ಜತೆಗಾರ ಫ್ಲೋರಿಡದ ಕೋನಿ ಮ್ಯಾಕ್ IV ಕೂಡ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಹೊಗಳಿದರು, "ನಾವು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡರು ಪರವಾಗಿಲ್ಲ", ಅಮೇರಿಕನ್‌ರಿಗೆ ಲೀಕ್ಸ್‌ನ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕಿದೆ ಎಂದರು.<ref>{{cite web|last=Levey |first=Cooper |url=http://floridaindependent.com/16029/rep-connie-mack-americans-have-a-right-to-know-contents-of-wikileaks-dump |title=Rep. Mack: Americans ‘have a right to know’ contents of WikiLeaks dump |publisher=Floridaindependent.com |date=|accessdate=5 December 2010}}</ref> ಅಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜುಲಿಯಾ ಗಿಲಾರ್ಡ್‌ರಿಗೆ ಬರೆದ ಒಂದು ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದ ಅತಿ ಹಿರಿಯ ಹಾಗೂ ಉಚ್ಚ-ಪಾರ್ಶ್ವನೋಟದ ಮಾದ್ಯಮ ವೃತ್ತಿನಿರತರು ತಮ್ಮ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪರ ತೋರಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |title=Statement from Australian Newspaper Editors, Television and Radio Directors |url=http://www.alliance.org.au/documents/101213_letter_wikiLeaks_support.pdf |work=Alliance Online |publisher=Media, Entertainment & Arts Alliance |accessdate=18 December 2010 |date=13 December 2010 |archive-date=22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101222021235/http://www.alliance.org.au/documents/101213_letter_wikiLeaks_support.pdf |url-status=dead }}</ref> ಈ ಪತ್ರವನ್ನು ವಾಕ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಉಪಕ್ರಮಿಸಿತು, ಇವರು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಉತ್ಕೃಷ್ಟತೆಗೆ ವಾಕ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪತ್ರವನ್ನು "ವಾಕ್ಲಿ ಸಲಹೆ ಸಮಿತಿಯ ಹತ್ತು ಸದಸ್ಯರು ಅಲ್ಲದೆ ಪ್ರಮುಖ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ವಾರ್ತಾಪತ್ರಿಕೆ ಹಾಗೂ ವಾರ್ತಾ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಸಂಪಾದಕರು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಮೂರು ವ್ಯಾಪಾರಿ TV ಸಂಪರ್ಕಗಳ ಹಾಗೂ ಎರಡು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುದ್ದಿಪ್ರಸಾರಕರ ವಾರ್ತಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು" ಸಹಿ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಹುದ್ದೆ (ಪತ್ರದ ಒಂದು ಉದ್ಧೃತಭಾಗ) ಹೀಗೆ ಸಂಕ್ಷೇಪಿಸಲಾಗಿದೆ:<blockquote>"ಮೂಲಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್, ಅಧಿಕೃತ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವ ಗುರಿ ಹೊಂದಿದ ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆ, ಮಾದ್ಯಮಗಳು ಪ್ರತಿಬಾರಿ ಮಾಡುವುದನ್ನೆ ಇದು ಕೂಡ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ: ಸರ್ಕಾರ ರಹಸ್ಯವಾಗಿಡಬಯಸುವ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಬೇಳಕು ಚೆಲ್ಲುವುದು.</blockquote> ಇಂತಹ ಅಂಶಗಳು ಅವರ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ ಇದನ್ನು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾಗಿ ವರದಿಸುವುದು ಮಾದ್ಯಮದ ಕರ್ತವ್ಯ. ದುರಾಕ್ರಮಣದಿಂದ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಮುಚ್ಚುವ ಪ್ರಯತ್ನ, ಅಧಿಕೃತ ಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವವರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಬೆದರಿಕೆ ಕುಡುವುದು, ಮತ್ತು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಜೊತೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡುವ ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುವುದು, ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಭಯವಿಲ್ಲದ ಮುದ್ರಣದ ಆಧಾರದ ಮೇಲಿರುವ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯ".<ref>Walkeys [http://www.walkleys.com/news/1076/ "Australian Media's Finest Defend ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ " 13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010] The Walkey Foundation</ref> ನವೆಂಬರ್ 2010ರ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರದ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿವಾರ್ತೆಯ ಬಯಲಿನ ನಂತರ ''ದಿ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್'' , ಒಂದು ಸಿಬ್ಬಂದಿವರ್ಗದ ಸಂಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ, ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದು "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್, ವರದಿಗಾರರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ವಕಾಲತ್ತು ವಹಿಸುವವರಿಗೆ ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಕ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಕೂಲವಾಗಿ ನಿಭಾಯಿಸಲು ಒಂದು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಹೊಸ ದಾರಿ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕನ್ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಉಸಿರುಕಟ್ಟಿಸುತ್ತಿರುವ ಸರ್ಕಾರ ಹಾಗೂ ಸಂಘಗಳ ಗೋಪ್ಯತೆಯ ಭಾರಿ ಮುಖಪರದೆಯನ್ನು ಒಡೆಯಲು ಕೂಡ." ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕರ ಮೇಲೆ ಶಾಸನಾತ್ಮಕ ಹಾಗೂ ದೈಹಿಕ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು "ನಾಚಿಕೆಗೇಡಿನದು" ಎಂದು ಪತ್ರಿಕೆ ಹೇಳಿತು. ಅದು, "ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಿಚರ್ಡ್ ನಿಕ್ಸನ್ ತನ್ನ ರಾಜವಲ್ಲಭರನ್ನು ಪೆಂಟಗನ್ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿದ ಡೆನಿಯಲ್ ಎಲ್ಸಬರ್ಗ್ ಹಾಗೂ ''ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ವರದಿಗಾರ ನೀಲ್ ಶೀಹಾನ್ ಹಿಂದೆ ಕಳಿಸಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ... ಈವರೆಗೂ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯನಿರತ ಪತ್ರಕರ್ತ ಮತ್ತು ಆತನ ಸುದ್ದಿಮೂಲವು ಈ ರೀತಿ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನಿಂಗ್ ಹಿಂದೆ ಒಬಾಮಾನ ಆಡಳಿತದ ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಿದ್ದಂತೆ ಬಿದ್ದಿರಲಿಲ್ಲ."<ref>{{cite web |url=https://www.theatlantic.com/international/archive/2010/12/the-shameful-attacks-on-julian-assange/67440/ |title=The Shameful Attacks on Julian Assange|author=Samuels, David |publisher=The Atlantic |date=3 December 2010 |accessdate=7 December 2010}}</ref> 4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಂದು, ಸೀಮೆಯಿಲ್ಲದೆ ವರದಿಗಾರರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ದತ್ತ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾದ "ತಡೆಹಿಡಿಯುವುದು, ಸೈಬರ್-ದಾಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ರಾಜಕೀಯ ಒತ್ತಡ"ವನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಅದರ ಸ್ಥಾಪಕ ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಅಮೇರಿಕನ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಕೆಲವು ವಿಪರೀತ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೂಡ ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಿದೆ.<ref name="autogenerated2">{{cite news |title=Wikileaks hounded? |first= |last= |newspaper=CBS News |date=4 December 2010 |url=http://en.rsf.org/wikileaks-hounded-04-12-2010,38958.html |accessdate=5 December 2010 |archive-date=8 ಮಾರ್ಚ್ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308082630/http://en.rsf.org/wikileaks-hounded-04-12-2010,38958.html |url-status=dead }}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಯಿಂದ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾದ ಬಯಲಾದ ಯುಎಸ್ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ತಂತಿ ವಾರ್ತೆಗೆ ಒಂದು ಕನ್ನಡಿ ಜಾಲತಾಣದ ಆತಿಥೇಯ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ಡಿಸೆಂಬರ್ 21ರಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://www.journalism.co.uk/news/reporters-without-borders-to-host-mirror-site-for-wikileaks/s2/a542061/ |title=Reporters Without Borders to host mirror site for WikiLeaks |date=21 December 2010 |accessdate=21 December 2010}}</ref> ಆನ್‌ಲೈನ್ ವಿದೇಶಿ ಸಂಗತಿಗಳ ಪತ್ರಿಕೆ ''ದಿ ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟ್‌'' ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ "ಒನ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಕ್ಯಾನ್ ಸೇವ್ ಯುಎಸ್ ಪಾಲಿಸಿ" ಶೀರ್ಷಕೆಯ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಬಯಲುಗಳ ಆಸಕ್ತಿಯ ಮೂಲ ಇತ್ತೀಚಿನ ಯುಎಸ್ ಆಢಳಿತಗಳ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಅಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಮಾಜಿ ಬಹು-ಕಾಲದ ಸಿಐಎ ಭಯೋತ್ಪಾದಕತೆ ಪ್ರತಿಯಾದ ತಜ್ಞ ಮೈಕಲ್ ಶುವರ್ ಹೇಳಿದರು. "ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ತನ್ನ ನಾಯಕರಿಂದ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಅಮೇರಿಕನರನ್ನು ಕಪ್ಪು ಬಿಳಿಯಂತೆ ಎಂದು ಹೇಳುವುದನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆ," ಹೀಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾದ [[ಬಿಲ್ ಕ್ಲಿಂಟನ್]], [[ಜಾರ್ಜ್ ಡಬ್ಲ್ಯು. ಬುಷ್|ಜಾರ್ಜ್ ಡಬ್ಲೂ. ಬುಷ್]] ಹಾಗೂ ಬಾರಕ್ ಒಬಾಮರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಶೂವರ್ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://the-diplomat.com/2010/12/06/only-wikileaks-can-save-obama-policy |title=When WikiLeaks Meets US Policy |publisher=The Diplomat |date=|accessdate=7 December 2010}}</ref> ಇವಾಣ್ ಹ್ಯೂಗ್ಸ್, wired.com ನ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪಾದಕ "ವೈ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಇಸ್ ಗುಡ್ ಫೊರ್ ಅಮೇರಿಕ" ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆನ್‌ಲೈನ್ ಸಂಪಾದಕೀಯವನ್ನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಬೆಂಬಲಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ವೈಯರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದಲ್ಲಿ ಸಹಾಪರಾಧಿತ್ವ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿ ಮತ್ತು ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಲಿ ಮ್ಯಾನಿಂಗ್‌ನ ಬಂಧನ ಇದ್ದು, ''ವೈಯರ್ಡ್'' ಹಾಗೂ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಮಧ್ಯೆ ಗದ್ದಲಕ್ಕೆಡೆ ಮಾಡುವ ಸಂಬಂಧಗಳಿದ್ದರೂ ಸಹ, "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನಮ್ಮ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ದುರ್ಬಲವಾಗಿಸೊಲ್ಲ" ಎಂದು ಹ್ಯೂಗ್ಸ್ ವಾದಿಸಿದರು. "ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಎದುರಿಸುವ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಭೀತಿ ಎಂದರೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಈಗಾಗಲೆ ಚೆಲ್ಲಿದ ಮಾಹಿತಿ ಹಾಗೂ ಮುಂದೆ ಚೆಲ್ಲಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದರಿಂದ ಆಗುವ ಪ್ರತಿಗಾಮಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಬೇಳೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮ ಧಿಕ್ಕರಿಸುವ ವಚನಗಳ ಹಾಗೂ ನಮ್ಮ ಮುಕ್ತ ಮಾತಿನ ಪರಂಪರೆಗೆ ಗಮನಿಸದಿದ್ದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಯುಂಟಾಗ ಬಹುದು" ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web|author=|url=https://www.wired.com/threatlevel/2010/12/wikileaks-editorial/ |title=Why WikiLeaks Is Good for America &#124; Threat Level |publisher=Wired.com |date=4 January 2009 |accessdate=8 December 2010}}</ref> [[File:Wikileaks Rally Hobart 2010 2.jpg|right|thumb|ಜೂಲಿಯನ್ ಅಸಾಂಜ್‌ದತ್ತ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಸರ್ಕಾರದ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದಲ್ಲಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರ ಸಂಘಟನೆ]] ಕೆಲವು ಆಥಿತೇಯ ಕಂಪನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಕಂಪನಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಜಾಲತಾಣಗಳು 200ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹುಟ್ಟಿದವು ಎಂದು ದಿ ನ್ಯೂಯೋರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ ವರದಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.upi.com/Top_News/US/2010/12/06/More-than-200-sites-copy-WikiLeaks-content/UPI-97061291643698/ |title=More than 200 sites copy WikiLeaks content |publisher=UPI.com |date=25 October 2010 |accessdate=8 December 2010}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 5 ರಂದು, "ಅನಾಮಧೇಯ" ಎಂದು ಪರಿಚಿತವಾಗಿದ್ದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳ ಹಾಗೂ ಕೊಚ್ಚುಗರ ಒಂದು ಸಮೂಹವು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ವಿರೋದ್ಧಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಮೇಲೆ ''ಆಪರೇಷನ್ ಅವೆಂಜ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌'' ನ ಭಾಗವೆಂದು ದಾಳಿ ಎಸಗಲು ಬೆಂಬಲಿಗರಿಗೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://thelede.blogs.nytimes.com/2010/12/06/latest-updates-on-leak-of-u-s-cables-day-9/#operation-payback-plans-attacks-on-paypal |title=Latest Updates on Leak of U.S. Cables, Day 9 |work=The New York Times |first=Robert |last=Mackey |date=6 December 2010 |accessdate=7 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ತಮ್ಮ ದೇಣಿಗೆಗಳ ಪರಿಷ್ಕರಣವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಪೆಪಾಲ ಅನ್ನು ಗುರಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.theregister.co.uk/2010/12/06/anonymous_launches_pro_wikileaks_campaign/ |title=Anonymous attacks PayPal in 'Operation Avenge Assange' |date=6 December 2010 |accessdate=7 December 2010 |first=John |last=Leyden |publisher=The Register |work=theregister.co.uk}}</ref><ref>{{cite web|title=Operaton Avenge Assange manifesto|url=https://uloadr.com/u/4.png|accessdate=7 December 2010|archive-date=13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101213031528/https://uloadr.com/u/4.png|url-status=dead}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸದ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಯೋಜನಾತ್ಮಕ ದಾಳಿ ಹೂಡುವ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಅನಾಮಧೇಯ ಜೊತೆ ಹಿಂದೆ ಇತರ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಗ್ರೆಗ್ ಹೌಶ್, ಗಮನಿಸಿ ಹೇಳಿದರು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ತೋರಿಸಿಲಾದ ಬೆಂಬಲದ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ, ಮಿ. ಹೌಶ್ ಹೇಳಿದರು;"ಕಾರಣ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾಗಿ ಸರಳವಾಗಿದೆ, ಮಾಹಿತಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿರ ಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತರಜಾಲ ಮುಕ್ತವಾಗಿರ ಬೇಕು ಎಂದು ನಾವೆಲ್ಲ ನಂಬುತ್ತೇವೆ."<ref name="somaiya" /> 8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ರಂದು, ಅನಾಮಧೇಯರಿಂದ ಸೇವೆಗಳ-ನಿರಾಕರಣೆ ದಾಳಿಯ ಬಲಿ ಪೇಪಾಲ್ ಜಾಲತಾಣ ಆಗಿತ್ತು.<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2010/dec/08/wikileaks-visa-mastercard-operation-payback |title=WikiLeaks supporters disrupt Visa and MasterCard sites in 'Operation Payback' |date=9 December 2010 |accessdate=9 December 2010 |author=Esther Addley and Josh Halliday |work=The Guardian |location=UK |work=guardian.co.ul}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pcmag.com/article2/0,2817,2374023,00.asp |title='Anonymous' Launches DDoS Attacks Against WikiLeaks Foes |work=pcmag.com |publisher=[[PC Magazine]] |first=Leslie |last=Horn |date=8 December 2010 |accessdate=9 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.boingboing.net/2010/12/08/in-pro-wikileaks-act.html |title=Continuing pro-Wikileaks DDOS actions, Anonymous takes down PayPal.com |author=Xeni Jardin |date=8 December 2010 |accessdate=9 December 2010 |work=boingboing.net |publisher=[[Boing Boing]]}}</ref> ನಂತರ ಅದೇ ದಿನ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಹಣ ಕೂಡಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಪೇಪಾಲ ತನ್ನ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಎಲ್ಲ ಹಣವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವುದು ಎಂದು ತನ್ನ ಬ್ಲಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=https://www.thepaypalblog.com/2010/12/updated-statement-about-wikileaks-from-paypal-general-counsel-john-muller/ |title=Updated Statement about WikiLeaks from PayPal General Counsel, John Muller |first=John |last=Muller |work=thepaypalblog.com |publisher=[[PayPal]] |date=8 December 2010 |accessdate=9 December 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://erictric.com/2010/12/08/paypal-vows-to-release-wikileaks-funds-account-to-remain-blocked/ |title=PayPal Vows to Release WikiLeaks Funds, Account to Remain Blocked |first=Bertrand |last=Vasquez |date=8 December 2010 |accessdate=9 December 2010 |work=erictric.com |publisher=[[Erictric]] |archive-date=12 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110412092610/http://erictric.com/2010/12/08/paypal-vows-to-release-wikileaks-funds-account-to-remain-blocked/ |url-status=dead }}</ref> ಅದೇ ದಿನ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಂದ ವಿಸಾ ಹಾಗು ಮಾಸ್ಟರ್‌ ಕಾರ್ಡ್ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಯಾಯಿತು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ WikiLeaks.com ನಲ್ಲಿ ಇನ್ಮುಂದೆ ಸಿಗಲಾಗದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅಥಿತೇಯ ಮಾಡುವ 1,200 ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಜಾಲತಾಣಗಳು ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿತ್ತು. ಅನಾಮಧೇಯ ಒಂದು ಹೊಸ ಹೇಳಿಕೆ ಕೂಡ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು; "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಜೊತೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂಲಗ್ನತೆ ಇಲ್ಲವಾದಕ್ಕೆ , ನಾವು ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ಹೋರಾಡುತ್ತೇವೆ. ನಮಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಬೇಕು, ಹಾಗೂ ನಾವು ಪರಾಮರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತೇವೆ...ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಜಾಗರೂಕತೆಯನ್ನು ಉದ್ಭವಿಸಲು ನಮ್ಮ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸ ಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುತ್ತೇವೆ, ನಮ್ಮ ಜಗತ್ತನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ್ಯೆ ಹಾಗು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದತ್ತ ಸಾಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ, ಹಾಗೂ ವಿರುದ್ಧವಿರುವವರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಎಸಗುತ್ತೇವೆ."<ref>{{cite web |author= |url=http://beta.ca.news.yahoo.com/visa-mastercard-targeted-wikileaks-allies.html |title=Visa, MasterCard targeted by WikiLeaks allies |publisher=Beta.ca.news.yahoo.com |date= |accessdate=10 December 2010 |archive-date=22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101222021208/http://beta.ca.news.yahoo.com/visa-mastercard-targeted-wikileaks-allies.html |url-status=dead }}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅಂತರ್‌ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಳಜಿ ತೋರಿಸಿ ಕೂಡ ಅಂತರಜಾಲ ಸಮಾಜ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿತು, "ಎಲ್ಲ ಅಂತರಜಾಲದ ಜಾಲತಾಣಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯ ಕಾನೂನುಗಳು ಹಾಗೂ ಕರಾರುಗಳ ತರಹ ಇದನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬೇಕೆಂದು ನಾವು ನಂಬಿದ್ದೇವೆ" ಮತ್ತು "ಮುಕ್ತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಹಾರ್ಡ್‌ವೇರ್ ಅಥವಾ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್, ಟೆಲಿಕಂಮುನಿಕ್ಯೇಷನ್ಸ್ ಪೂರ್ವರಚನೆ, ಅಥವಾ ಅಂತರಜಾಲದ ಇತರ ಅಗತ್ಯ ಅಂಶಗಳು ಯಾವುದೇ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಥವಾ ಖಾಸಗಿಯವರ ಮೂಲಕ ನಿಯಂತ್ರಿಸಪಡಲ್ಬಾರದು." "ಅದನ್ನು [ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್] ದ್ವೇಷದಿಂದ ಅಂತರಜಾಲದಿಂದ ತೆಗೆಯಲು ಬಯಸಿದರೆ, ಅಂತಹ ಘಟಕಗಳ (ಯಾವುದಾದ್ದರು ಇದ್ದಲ್ಲಿ) ಅನುಸರಣೆ ಮಾಡಿ ಅದರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಐಎಸ್‌ಒಸಿ ಸೂಕ್ತ ಕ್ರಮಗಳ ಕರೆ ನೀಡಿತು, ಕಾರಣ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯುವುದು ಬರಿ "ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಕ ಅಂತರಜಾಲ ಹಾಗೂ ಅದರ ಕಾರ್ಯಕಾರಿತ್ವದ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುವುದು" ಅಷ್ಟೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.eweekeurope.co.uk/news/isoc-wikileaks-attacks-threaten-free-expression-15294 |title=ISOC: WikiLeaks Attacks Threaten Free Expression |first=Sophie |last=Curtis |work= |publisher=Eweek Europe |date=8 December 2010 |accessdate=10 December 2010 |archive-date=29 ಜುಲೈ 2012 |archive-url=https://archive.is/20120729115352/http://www.eweekeurope.co.uk/news/isoc-wikileaks-attacks-threaten-free-expression-15294 |url-status=dead }}</ref> 8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ರಂದು, ಅಂತರ್‌ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಗರಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ ಆವಾಜ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿ ಒಂದು ಮನವಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು, ಮೊದಲ ಕೆಲವು ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು 250 ಸಾವಿರ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನರು ಸಹಿ ಮಾಡಿದರು, 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ರಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಖ್ಯೆ 600 ಸಾವಿರಕ್ಕೆ ಏರಿತು.<ref>{{cite web|author=|url=http://avaaz.org/en/wikileaks_petition/ |title=WikiLeaks: Stop the crackdown |publisher=Avaaz.org |date=|accessdate=10 December 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.fr-online.de/politik/spezials/wikileaks---die-enthuellungsplattform/kaempfer-fuer-wikileaks/-/4882932/4910614/-/index.html |title=Kämpfer für Wikileaks |first=Andreas |last=Kraft |work= |publisher=Frankfurter Rundschau |language=German |date=10 December 2010 |accessdate=10 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/assange-granted-bail-in-london-but-not-yet-free-20101215-18x1y.html |title=Assange granted bail in London but not yet free |publisher=News.smh.com.au |date=|accessdate=17 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರತಿರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ [[ನೋಅಮ್ ಚಾಮ್ಸ್ಕೀ|ನೊಮ್ ಚೊಮ್ಸಕಿ]] ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದಾದ್ಯಂತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಕಾರರು ರಸ್ತೆಗಳಿಗೆ ಇಳಿಯುವ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡಿದರು.<ref>{{cite web |url= http://www.greenleft.org.au/node/46378|title=Noam Chomsky backs Wikileaks protests in Australia |author= [[Green Left Weekly]]|date=10 December 2010 |work= |publisher=[[Green Left Weekly]] |accessdate=11 December 2010}}</ref> ''ಡೆಮೊಕ್ರೆಸಿ ನೌ'' ಗೆ ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಚೋಮ್ಸಕಿ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗೆ ವಿಮರ್ಶಿಸುತ್ತಾ ಹೇಳಿದರು, "ಬಹುಶ ಇದೊಂದು ಅತಿ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾದ ಪ್ರಕಟನೆ ... ಯುಎಸ್ ಸರ್ಕಾರ - ಹಿಲರಿ ಕ್ಲಿಂಟನ್, ಇತರರು - ಮತ್ತು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸೇವೆಗಳಿಂದ ಕೂಡ ಪ್ರಜಾತಂತ್ರದ ಪ್ರತಿ ಇದು ಕಟುವಾದ ದ್ವೇಷತ್ವವನ್ನು ಬಯಲು ಮಾಡಿತು."<ref>{{cite web |url=http://www.chomsky.info/interviews/20101130.htm |title=WikiLeaks Cables Reveal "Profound Hatred for Democracy on the Part of Our Political Leadership" |publisher=Noam Chomsky website |accessdate=25 December 2010 |archive-date=29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101229234140/http://chomsky.info/interviews/20101130.htm |url-status=dead }}</ref> ====ಸರ್ಕಾರಗಳಿಂದ ಮೆಚ್ಚುಗೆ==== {{Flag|Brazil}}:ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಲೂಯಿಸ್ ಇನಾಷಿಯೋ ಲ್ಯೂಲಾ ಡಾ ಸಿಲ್ವಾ, ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ಗೆ 2010ರಲ್ಲಿಯ ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ‌ ಬಂಧನವನ್ನು ಖಂಡಿಸಿ ತಮ್ಮ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ಲ್ಯೂಲಾ, ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಷಯವನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010—ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪ್ರಕಟಿಸಿತ್ತು ಇದನ್ನು "ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಸಿಗದ ವಿಷಯ" ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite web |url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/putin-leads-backlash-over-wikileaks-boss-detention-20101209-18rgi.html |title=Putin leads backlash over WikiLeaks boss detention |date=9 December 2010 |accessdate=9 December 2010 | first=Maria |last=Antonova |work=Sydney Morning Herald}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=7xAY7KkcUYk |title=President Lula Shows Support for Wikileaks (video available) |date=9 December 2010}}</ref> ಅವರು ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಸ್ಸಾಂಜೆಯವರ ಬಂಧನವನ್ನು "ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೇಲಿನ ಆಕ್ರಮಣ" ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-latin-america-11966193 |title=Wikileaks: Brazil President Lula backs Julian Assange |date=10 December 2010 |accessdate=10 December 2010 | first= |last= |work=BBC News }}</ref> {{Flag|Ecuador}}:ನವೆಂಬರ್ 2010ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಇಕ್ವೆಡಾರ್ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯೊಬ್ಬರು ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸಾಂಜ್‌ಗೆ ಇಕ್ವೆಡಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡರು. ವಿದೇಶಿ ಮಂತ್ರಿ ಕಿಂಟೊ ಲ್ಯೂಕಾಸ್ "ಇಕ್ವೇಡಾರ್‌ ಅಸಾಂಜ್‌ ಅವರನ್ನು ಬರುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಇಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಕೇವಲ ಅಂತರಜಾಲದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಫೋರಮ್‌ಗಳಲ್ಲೂ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಪಡಿಸಬಹುದು" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>[http://www.jpost.com/International/Article.aspx?id=197327 Ecuador offers asylum to ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ founder] The Jerಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನalem Post 11/30/2010</ref> ಲ್ಯೂಕಾಸ್ ಅವರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಕುರಿತಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಅಸಾಂಜ್‌ ತನಗೆ ಬೆಂಬಲ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತಿರುವ ಇವರನ್ನು "ಇವರು ದೃಢವಾಗಿ ಕತ್ತಲು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬೆಳಕಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ತವಕ ಪಡುತ್ತಿರುವವರು" ಎಂದು ಪ್ರಶಂಸಿದರು.<ref>[http://english.aljazeera.net/news/americas/2010/11/2010113033515743921.html Ecuador offers refuge to ಅಸ್ಸಾಂಜೆ] 30 Nov 2010 Al Jazeera</ref> ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ರಫೆಲ್ ಕೊರ್ರಿಯಾ, ತನ್ನ ಆಡಳಿತವು ಅಸಾಂಜ್‌ಗೆ ಯಾವುದೇ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡಿಲ್ಲ. ಲ್ಯೂಕಾಸ್‌ ತಮ್ಮ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಅದು ಸರ್ಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದರು. ಕೊರ್ರಿಯಾ ನಂತರ ಅಸಾಂಜೆಯನ್ನು ಕಾನೂನನ್ನು ಮುರಿದ ಹಾಗೂ ಅಮೇರಿಕಾದ ಕುರಿತಾದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಟೀಕಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://us.mobile.reuters.com/article/topNews/idUSTRE6AT66820101201 |title=Ecuador backs off offer to WikiLeaks' Assange |publisher=Us.mobile.reuters.com |date= |accessdate=1 December 2010 |archive-date=15 ಜುಲೈ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110715175247/http://us.mobile.reuters.com/article/topNews/idUSTRE6AT66820101201 |url-status=dead }}</ref> {{Flag|Russia}}: ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಕಚೇರಿಯಿಂದ [[ಡ್ಮಿಟ್ರಿ ಮೆಡ್ವೆಡೇವ್|ಡಿಮ್ಟ್ರಿ ಮೆಡ್ವಡೇವ್‌]] ಅವರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪರವಾಗಿ ಅಸಾಂಜೆ ಅವರನ್ನು ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಪ್ರಕಟಣೆಯು [[ನ್ಯಾಟೋ|ನ್ಯಾಟೊ]]ಗೆ ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಯಭಾರಿಯಾಗಿರುವ ಡಿಮ್ಟ್ರಿ ರೊಗೊಜಿನ್ ಅವರು ಜೂಲಿಯಾನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜೆ ಅವರನ್ನು ಈ ಮೊದಲು ಸ್ವೀಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಬಂಧಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/media/2010/dec/09/julian-assange-nobel-peace-prize |title=Julian Assange should be awarded Nobel peace prize, suggests Russia |date=9 December 2010 |accessdate=9 December 2010 | first=Luke |last=Harding |location=London |work=The Guardian }}</ref> {{Flag|Venezuela}}: ಹ್ಯೂಗೊ ಚಾವೆಜ್‌, ವೆನಿಜ್ಯುವೆಲಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಅಮೇರಿಕಾದ ನವೆಂಬರ್ 2010ರ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಮೇರಿಕಾ, ವೆನಿಜುವೆಲಾವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳಿಸಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಸಹಕಾರ ನೀಡಿತ್ತು ಎಂಬುದು ಬಹಿರಂಗವಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸದಸ್ಯರ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಹಸವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಲೇಬೇಕು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳು" ಎಂದು ಚಾವೆಜ್ ತಮ್ಮ ದೂರದರ್ಶನ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web|last=Cancel |first=Daniel |url=https://www.bloomberg.com/news/2010-11-30/chavez-praises-wikileaks-for-bravery-while-calling-on-clinton-to-resign.html |title=Chavez Praises Wikileaks for `Bravery' While Calling on Clinton to Resign |publisher=Bloomberg |date=|accessdate=1 December 2010}}</ref> {{Flag|United Nations}}: ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕಾದ, ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ವಿಶೇಷ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಫ್ರಾಂಕ್ ಲಾ ರೂ "ಮುಕ್ತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಲಿಪಶು" ಎಂಬುದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಲಾ ರೂ ಮತ್ತೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ತಂಡವು ಅದರ ನ್ಯಾಯಾಂಗೀಯ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯ ಇಲ್ಲ. "ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತಾನೇ ಒಂದು ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸೋರಿಕೆ ಮಾಡಿದರೆ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆದರೆ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮ ಅದನ್ನು ಬಹಿರಂಗ ಪಡಿಸಿದರೆ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದರು. ಮತ್ತು ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರವನ್ನು ಹಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಎದುರಿಸಲಾಗಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.abc.net.au/worldtoday/content/2010/s3089025.htm |title=UN rapporteur says Assange shouldn't be prosecuted |date=9 December 2010 |accessdate=9 December 2010 |author=Eleanor Hall |work=abc.net.au |publisher=[[ABC Online]]}}</ref> ಮಾನವ ಹಕ್ಕು ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯ ಆಯುಕ್ತ ನವಿ ಪಿಳ್ಳೆ ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿ ಖಾಸಗಿ ಕಂಪೆನಿಗಳಿಗೆ ತಾವು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಜೊತೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಒತ್ತಡ ಹೇರಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.reuters.com/article/idUSLDE6B81RO20101209 |title=UN rights boss concerned at targeting of WikiLeaks |date=9 December 2010 |accessdate=9 December 2010 |work=reutres |publisher=Reuters}}</ref> ====ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==== 2008ರಲ್ಲಿ, ಇಂಡೆಕ್ಸ್ ಆನ್ ಸೆನ್ಸರ್‌ಶಿಫ್, ಇದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ವರ್ಷದ ಎಕಾನಾಮಿಸ್ಟ್‌ ನ್ಯೂ ಮೀಡಿಯಾ ಅವಾರ್ಡ್‌ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.indexoncensorship.org/2008/04/winners-of-index-on-censorship-freedom-of-expression-award-announced/|title=Winners of index on censorship freedom of expression awards announced|publisher=Index on Censorship|date=22 April 2008|accessdate=2011-01-21}}</ref> 2009ರಲ್ಲಿ ಅಮ್ನೆಸ್ಟಿ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಕಿನ್ಯಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ "ನ್ಯಾಯಾಂಗೇತರ ಕೊಲೆ ಹಾಗೂ ಕಣ್ಮರೆ"ಯ ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬೆಳಕಿಗೆ ತಂದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/media/2009/jun/03/amnesty-international-media-awards |title=Amnesty International Media Awards 2009: full list of winners &#124; Media &#124; guardian.co.uk |work=Guardian |location=UK |date=|accessdate=1 December 2010}}</ref> ===ಟೀಕೆಗಳು=== ವಿಕಿಲೀಕ್‌ಗಳು ಹಲವಾರು ವೈವಿಧ್ಯ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಗಿವೆ.<ref>{{cite news|url=http://news.sky.com/skynews/Home/World-News/WikiLeaks-Website-Behind-US-Cable-Leaks-Goes-From-Humble-Start-To-Enemy-Of-Governments-Worldwide/Article/201011415837564?lpos=World_News_First_Home_Page_Feature_Teaser_Region_0&lid=ARTICLE_15837564_WikiLeaks%3A_Website_Behind_US_Cable_Leaks_Goes_From_Humble_Start_To_Enemy_Of_Governments_Worldwide|title=WikiLeaks Revelations Get Global Prominence|date=28 November 2010|author=Richard Williams|publisher=Sky News Online}}</ref> 2007ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಪ್ಟೋಮ್‍ನ ನಿರ್ವಾಹಕ ಜಾನ್ ಯಂಗ್, ಸಿಐಎ ಕಾಂಡ್ಯೂಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಂಪನ್ನು ಆಪಾದನೆಗೊಳಪಡಿಸಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ಸ್‌ನಿಂದ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದನು. ಅನಂತರದಲ್ಲಿ ಯಂಗ್ ತನ್ನ ಹೇಳಿಕೆಯಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದರೂ ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಒರ್ವ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕನಾಗಿಯೇ ಉಳಿದನು.<ref>{{cite web |url=http://www.wired.co.uk/magazine/archive/2009/10/start/exposed-wikileaks-secrets |title=Exposed: Wikileaks' secrets (Wired UK) |publisher=Wired.co.uk |date= |accessdate=1 December 2010 |archive-date=29 ಏಪ್ರಿಲ್ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160429142257/http://www.wired.co.uk/magazine/archive/2009/10/start/exposed-wikileaks-secrets |url-status=dead }}</ref> 2010ರ ಸಿನೆಟ್.ಕಾಂ ಜೊತೆಗಿನ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಆ ಸಮೂಹವನ್ನು ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿನ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸಿನ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಆಪಾದನೆಗೊಳಪಡಿಸಿದನು. ಇವನು ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು, ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾ ಮುಂದುವರೆದು "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸೀಟಿ ಊದುವವರು ಕೋರಿದ ಅನಾಮಕತೆ ಅಥವಾ ಗೋಪ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಭರವಸೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾರದು ಎಂದೂ ಮತ್ತು, ಮಾಹಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಾನು ಯಾವುದೇ ಮೌಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅವರನ್ನು ಅದು ನಂಬಲಾರದು ಅಥವಾ, ಇದು ನನ್ನನ್ನು ಅಥವಾ ನಾನು ಜವಾಬ್ಧಾರಿ ಹೊತ್ತ ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಯಾರನ್ನೇ ಆಗಲಿ, ಯಾವುದೇ ಅಪಾಯಕ್ಕೆ ನೂಕಿದರೂ ಯಾವುದೇ ಭರವಸೆ ನೀಡದು" ಎಂದನು.<ref>{{cite web |last=McCullagh |first=Declan |url=http://news.cnet.com/8301-31921_3-20011106-281.html |title=Wikileaks' estranged co-founder becomes a critic (Q&A) &#124; Privacy Inc. – CNET News |publisher=News.cnet.com |date=20 July 2010 |accessdate=1 December 2010 |archive-date=30 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101130065550/http://news.cnet.com/8301-31921_3-20011106-281.html |url-status=dead }}</ref> ಮಹಿಳಾ ಸಂಘ "ಆಲ್ಫಾ ಸಿಗ್ಮಾ ಟೋ"ದ ಸಂಸ್ಕಾರ ವಿಧಿಗಳ ಸೋರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಸ್ಟೀವನ್ ಆಫ್ಟರ್‌ಗುಡ್ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ "ಕಾನೂನಿನ ಶರತ್ತುಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಜನರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವುದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟನು. ಇನ್ನೂ ಮುಂದುವರೆದ ಆಫ್ಟರ್‌ಗುಡ್ ಪ್ರಜಾತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲಿನ ಗಮನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಬದಲು ಸರಕಾರೇತರ ಆಡಳಿತದ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಅನಿರ್ಬಂಧಿತವಾಗಿ ಇದು ತನ್ನನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು, ಹಲವು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ವಿರೋಧೀ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು ಈ ಸೈಟ್‌ನ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿವೆ" ಎಂದೂ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.<ref>{{cite web|last=Aftergood|first=Steven|authorlink=Steven Aftergood|title=Wikileaks Fails “Due Diligence” Review|url=http://www.fas.org/blog/secrecy/2010/06/wikileaks_review.html|work=Secrecy News|publisher=[[Federation of American Scientists]]|accessdate=18 December 2010|date=28 June 2010|archive-date=17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101217213849/http://www.fas.org/blog/secrecy/2010/06/wikileaks_review.html|url-status=dead}}</ref> ಮುಂದೊದಗಬಲ್ಲ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಯು.ಎಸ್ ಮಿಲಿಟರಿಪಡೆಯ ಸುದ್ದಿಗಾರರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅಫ್ಘನ್ ನಾಗರಿಕರ ಹೆಸರನ್ನು 2010ರಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಸಂಪಾದಿಸಿದೆ ಎಂದು ದೃಢವಾಗಿ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡ ಆಮ್ನೆಸ್ಟಿ ಇಂಟರ್ನಾಷನಲ್ ಇತರ ಹಲವಾರು ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರವಾದ ದಾಖಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೂಲಂಕುಷ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಕರಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಆಮ್ನೆಸ್ಟಿ ಇಂಟರ್ನಾಷನಲ್‌ಗೆ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಜೂಲಿಯನ್‌ ಅಸ್ಸೇಂಜ್ ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು. ಬೇಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಆಮ್ನಿಸ್ಟಿ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ತೋರ್ಪಡಿಸಿದಾಗ "ತನ್ನ ಕತ್ತೆಗಳನ್ನು ಕಾಯುವುದಷ್ಟೇ ತಿಳಿದಿದ್ದು ಬೇರೇನನ್ನೂ ಮಾಡಲಿಚ್ಚಿಸದವನಿಗೆ ಜನರ ಜೊತೆಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಲು ಸಮಯವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಆಸ್ಸೇಂಜ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟರು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಖಂಡಿಸುವ ಆಮ್ನೆಸ್ಟಿ ಇಂಟರ್ನಾಷನಲ್‌ನ್ನು ಸೇರಿದ ಇತರ ಗುಂಪುಗಳು ನಂತರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಿದುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಂತೋಷವಿದ್ದರೂ, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡವು.<ref>{{cite web|last=Whalen |first=Jeanne |url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748703428604575419580947722558.html |title=Human Rights Groups Press WikiLeaks Over Data - WSJ.com |work=The Wall Street Journal |date=9 August 2010 |accessdate=1 December 2010}}</ref> 2010ರ ತನ್ನ ಮುಕ್ತ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಸರಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಯಾವುದೇ ಎಲ್ಲೆಗಳಿಲ್ಲದ ವರದಿಗಾರರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಹಳೆಯ " ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ, ನಾಗರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳ ಗಂಭೀರ ಉಲ್ಲಂಘನೆ"ಯನ್ನು ತೋರ್ಪಡಿಸಿದುದರ ಬಗ್ಗೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಿತು ಅಲ್ಲದೆ "92000 ಜಾಹೀರಾತು ವರದಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಂದವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸಿದ್ದು ಇದು ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರ (ವಿಧಾನಗಳು)ದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ನಿಜವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು, ಆದುದರಿಂದ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮದ ಕೆಲಸವು ಮಾಹಿತಿಯ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ತನ್ನನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮಿಗಳಿಗಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಈ ವಾದವು ಸಮಾಧಾನತರುವಂತಹುದಾಗಿರಲಿಲ್ಲ."<ref>{{cite web |url=http://en.rsf.org/united-states-open-letter-to-wikileaks-founder-12-08-2010,38130.html |title=Reporters Sans Frontières – Open letter to WikiLeaks founder Julian Assange: ‘‘A bad precedent for the Internet's future'' |publisher=En.rsf.org |date= |accessdate=1 December 2010 |archive-date=28 ಮಾರ್ಚ್ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140328200448/http://en.rsf.org/united-states-open-letter-to-wikileaks-founder-12-08-2010%2C38130.html |url-status=dead }}</ref> ಗುಂಪು ಆ ಕ್ಷಣವೇ, "ನಾವು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ನೀಡುವ ಬೆಂಬಲವನ್ನು, ಅದರ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುತ್ತೇವೆ" ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಬದಲಿಸಿ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನಲ್ಲದೇ ಅದರ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಮಾತ್ರ" ಟೀಕಿಸುವ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನಾಗಿ ದೃಢಪಡಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://en.rsf.org/united-states-criticism-of-wikileaks-is-not-a-17-08-2010,38169.html |title=Reporters Sans Frontières – "Criticism of Wikileaks is not a call for censorship or support for the war" |publisher=En.rsf.org |date= |accessdate=1 December 2010 |archive-date=29 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101129233707/http://en.rsf.org/united-states-criticism-of-wikileaks-is-not-a-17-08-2010,38169.html |url-status=dead }}</ref> 2010ರ ನವಂಬರ್ 30 ರಂದು, ಹಿಂದಿನ ಕೆನಡಾ ಸರಕಾರದ ಸಲಹೆಗಾರರಾದ ಟೋಮ್ ಫ್ಲಾನಗನ್ ಸಿಬಿಸಿ ದೂರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ "ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ"ದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಜೂಲಿಯನ್‌ ಅಸ್ಸಾಂಜ್‌ನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವಂತೆ ಕರೆನೀಡಿದನು. "ಅಸ್ಸಾಂಜ್ ಮರಣದಂಡನೆಗೊಳಗಾಗಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು ನುಡಿದ ಫ್ಲಾನಗನ್ ಈವನ್ ಸೊಲೊಮೊನ್‌ಗೆ ಆತಿಥ್ಯವನ್ನು ನೀಡುವ ಮೊದಲೇ "ಇಂದು ನಾನು ಪೌರಷತನವನ್ನು ಅನುಭವಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ" ಎಂದು ನುಡಿದನು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ವಿರೋಧವನ್ನು ಪುನರುಚ್ಛರಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಫ್ಲಾನಗನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಮರಣದ ಕರೆಯನ್ನು ತಕ್ಷಣವೇ ಹಿಂದೆಗೆದುಕೊಂಡನು.<ref>{{cite news|url=http://www.cbc.ca/politics/story/2010/12/01/flanagan-wikileaks-assange.html |title=Flanagan regrets WikiLeaks assassination remark |publisher=Cbc.ca |date=|accessdate=1 December 2010}}</ref> ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳಾದ ಸ್ಟೀಫನ್ ಹಾರ್ಪರ್‌ರ‍ವರ ಪತಿನಿಧಿಗಳಾದ ದಿಮಿತ್ರಿ ಸೌಂಡಾಸ್ ಫ್ಲಾನಗನ್‌ರ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೀಯಾಳಿಸಿ " ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಲ್ಲ" ಎಂಬ ಹಳೆಯ ಟೋರಿ ಪ್ರಾವಿಣ್ಯರ ಹೇಳಿಕೆಗಳು ನೀಡಿದನು. ಲಿಬರಲ್ ಪಕ್ಷದ ಉಪ ನಾಯಕ ರಾಲ್ಫ್ ಗೂಢಲೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗೃಹದಲ್ಲಿ ಫ್ಲಾನಗನ್ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಗಳು "ಕೆನಡಾ ಸಂವಿಧಾನದ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ವಿರುದ್ಧವಾದುದು" ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟನು.<ref>{{cite web |url=http://www.montrealgazette.com/news/WikiLeaks+founder+professor+Flanagan+comments+criminal/3926597/story.html |title=WikiLeaks founder: U of C professor Flanagan's comments criminal |publisher=Montrealgazette.com |date=30 November 2010 |accessdate=7 December 2010 |archive-date=28 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101228233546/http://www.montrealgazette.com/news/WikiLeaks+founder+professor+Flanagan+comments+criminal/3926597/story.html |url-status=dead }}</ref> ರಷಿಯಾದ ಪರೀಕ್ಷಾ ವರದಿಗಾರ ಆಂಡ್ರೀ ಸೋಲ್ಡಟವ್ "ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಅದು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿಷಯದ ನಿಜಾಂಶವನ್ನು ತಿಳಿಯದೆ, ಯಾವುದೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸದೆ, ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸದೆ" ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದರು. ತನಿಖಾ ಪತ್ರಿಕೋಧ್ಯಮದ ಇಳಿಕೆಯಿಂದ ಸಂವೇದನಾಶೀಲ ಪರ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಜೊತೆಗೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಪ್ರತಿಕೋಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಬೆಂಬಲವು ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ತನಿಖಾತ್ಮಕ ವರದಿಗಳ ಮೂಲಗಳ ಇಳಿಕೆಯಿಂದುಂಟಾದ ಆಕ್ರೋಶದಿಂದ ಪ್ರೇರೇಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ "ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಖಾಲಿಜಾಗವನ್ನು ತುಂಬಿಸುವ" ಪ್ರಕ್ರಿಯೇ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಎಂದು ಸೋಲ್ಡಟವ್ ನಂಬಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.kyivpost.com/news/opinion/op_ed/detail/91880/ |title=Kyiv Post. Independence. Community. Trust – Opinion – OP-ED – Agentura.ru: WikiLeaks case highlights crisis in journalism |publisher=Kyivpost.com |date=|accessdate=8 December 2010}}</ref> ====ಸರಕಾರಗಳ ಟೀಕೆ==== ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಿಂದ ಬಹಿರಂಗವಾದ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಸರಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ದಾಖಲೆಗಳಾಗಿದ್ದು ಇವು ಆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಿರ್ಣಾಯಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡವುಗಳಾಗಿವೆ. *{{Flag|Australia}}2010ರ ದಶಂಬರ ಎರಡರಂದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಜುಲಿಯ ಗಿಲ್ಲಾರ್ಡ್ ತಾನು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಅದು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಿತ್ತರಗೊಳಿಸುವ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಒಟ್ಟು ಬೇಜವಾಬ್ಧಾರಿಯುಳ್ಳ ಮತ್ತು ಅನಧಿಕೃತವಾದುದು, ಅದನ್ನು "ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಖಂಡಿಸುತ್ತೇನೆ" ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.<ref name="julia">{{cite web |url=http://www.theage.com.au/technology/gillard-condemns-wikileaks-20101202-18haq.html |title=Gillard condemns WikiLeaks |last1= |first1=AAP |last2= |first2=|editor=Paul Ramadge |date=2 December 2010 |work=The Age |location=Australia |publisher=Fairfax Media |accessdate=4 December 2010}}</ref> ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಜೂಲಿಯನ್‌ ಅಸ್ಸಾಂಜ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ನರು, ತನ್ನನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ನಾಗರಿಕತ್ವ ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಮೋಸಗೊಳಿಸಿದ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯನ್ನು ಆಪಾದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇವರು ಎರಡು ದಿನಗಳ ಬಳಿಕ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಿದರು. ಆದರೂ, 2010 ದಶಂಬರ್ 8 ರಂದು, ಯು ಎಸ್‌ ಡಿಪ್ಲೊಮಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದ ನಂತರ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ರಾಜಾಕೀಯ ದುರೀಣರು ಇವನನ್ನು "ನಿಯಂತ್ರಣ ಮನೋವಿಕಾರ" ಎಂದು ಕರೆದ ಅನಂತರದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಈಗಿನ ವಿದೇಶಾಂಗ ಸಚಿವರಾದ ಕೆವಿನ್ ರುಡ್ಡ್ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಯುಎಸ್ ರಹಸ್ಯ ಕೇಬಲ್‌ಗಳ ಸೋರಿಕೆಯು ಯುಎಸ್‌ನ ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿವೆ. "ಸಮಗ್ರ ಜವಾಬ್ಧಾರಿ ಮತ್ತು ಅದ್ದರಿಂದ ಅಧಿಕೃತ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯು ಮೊದಲ ಅನಧಿಕೃತ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಲ್ಲಬೇಕು" ಎಂದು ರುಡ್ಡ್ ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-11945558|title=Wikileaks: Australia FM blames US, not Julian Assange|date=8 December 2010|publisher=BBC |accessdate=8 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://us.mobile.reuters.com/article/topNews/idUSTRE6B713420101208|title=Australia says U.S, not WikiLeaks founder, responsible for leaks|date=8 December 2010|publisher=Reuters|accessdate=8 December 2010|archive-date=15 ಜುಲೈ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110715175310/http://us.mobile.reuters.com/article/topNews/idUSTRE6B713420101208|url-status=dead}}</ref> "ದಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್" ಎಂಬ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಂಜ್ "ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ವಕೀಲರು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಯುಎಸ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲು ನೀಡಿದ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಸೂಚನೆಗಳ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಯುಎಸ್‌ಗೆ ತಾವು ಮಾಡಬಹುದಾದ ಎಲ್ಲಾ ಸಹಾಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತೇವೆ" ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಂಡರು.<ref>{{cite web |url=http://www.theaustralian.com.au/in-depth/wikileaks/dont-shoot-messenger-for-revealing-uncomfortable-truths/story-fn775xjq-1225967241332|title=Don&#039;t shoot messenger for revealing uncomfortable truths|date=8 December 2010|work=The Australian |accessdate=9 December 2010}}</ref> ಆದರೂ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅಸ್ಸಾಂಜ್ ಯಾವುದೇ ಅನಧಿಕೃತ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನೆಸಗಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web|author=Kelly, Joe |url=http://www.theaustralian.com.au/in-depth/wikileaks/law-not-broken-by-wikileaks-publication-of-us-cables-afp/story-fn775xjq-1225972735066 |title=Law not broken by WikiLeaks' publication of US cables: AFP |publisher=Theaustralian.com.au |date=17 December 2010 |accessdate=18 December 2010}}</ref> *{{Flag|France}}:ಫ್ರೆಂಚ್‌ನ ಉಧ್ಯಮ ಸಚಿವರಾದ ಎರಿಕ್ ಬೆಸ್ಸನ್ ಸಿಜಿಐಇಟಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ರಾಜ ತಾಂತ್ರಿಕ ರಹಸ್ಯದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಜನರನ್ನು ಅಪಾಯ ತಂದೊದಗಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಆದುದರಿಂದ ಈ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರ್ವರ್ ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟು "ಅಸ್ವೀಕೃತ"ವಾಯಿತು. ಸಚಿವರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನಿಂದ ಹೊರಹಾಕಲು ಸೂಕ್ತ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.businessweek.com/news/2010-12-03/wikileaks-flees-to-switzerland-as-u-s-france-options-narrow.html |title=WikiLeaks Flees to Switzerland as U.S., France Options Narrow |work=[[Bloomberg Businessweek]] |location=UK |date=3 December 2010 |accessdate=4 December 2010}}</ref> *{{Flag|Iran}}:ಇರಾನ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ [[ಮಹ್ಮೂದ್ ಅಹ್ಮದೀನೆಜಾದ್|ಮಹಮ್ಮದ್ ಅಹ್ಮದಿನೆಜಾದ್]] ಕೂಡಾ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಡಿಪ್ಲೋಮಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ನ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿರುವುದಕ್ಕೆ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ನಿಂದಿಸಿದರು. ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಕೂಡಾ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಜೊತೆ ಒಳಸಂಚಿನಲ್ಲಿ ಕೈಜೋಡಿಸಿದೆ ಅಥವಾ ಕೇವಲ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರವಿಲ್ಲದೇ ತಾನು ಭಾಗವಹಿಸಿ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಿತು ಎಂದು ಇವರು ಸೂಚಿಸದಿದ್ದರೂ ಕೇಬಲ್‌ಗಳ ಬಿಡುಗಡೆಯು ಇರಾನ್ ಮೇಲೆ ಅರಬ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗಿರುವ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ ತನ್ನ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಅಪಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ತರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಯೋಜಿಸಿದ ಕಾರ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅಹ್ಮದಿನೆಜಾದ್ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2010/nov/29/wikileaks-claims-psychological-warfare-ahmadinejad |title=WikiLeaks claims are 'psychological warfare' says Ahmadinejad &#124; World news |work=The Guardian |location=UK |date=23 November 2010 |accessdate=1 December 2010}}</ref> *{{Flag|Philippines}}: ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮೂರನೇ ಬೆನಿಂಗೋ ಆಕ್ವಿನೋ ಇದು ಮಿತಿಮೀರಿದ ತಪ್ಪು-ಸಂಪರ್ಕವುಂಟಾಗುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನುಂಟುಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20101215-309121/Foreign-Office-slams-WikiLeaks|title=Foreign Office slams WikiLeaks|publisher=Philippine Daili Inquirer|accessdate=16 December 2010|date=15 December 2010|author=Jerry E. Esplanada|archive-date=19 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141219010702/http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/20101215-309121/Foreign-Office-slams-WikiLeaks|url-status=dead}}</ref> *{{Flag|United States}}:2010ರ ನವಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಡಿಪ್ಲೋಮಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ನ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕೆಯ ಹಿಂದೆಯೇ, ಯು.ಎಸ್‌ನ ರಾಜ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾದ ಹಿಲ್ಲರಿ ಕ್ಲಿಂಟನ್ ಈ ಸಮೂಹವನ್ನು ಉಗ್ರವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಿದರು. ಈ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕೆಯು ಕೇವಲ ಅಮೇರಿಕಾದ ವಿದೇಶ ನೀತಿ ಆಸಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಮಾಡಿದ ಆಕ್ರಮಣವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ಆಕ್ರಮಣವೂ ಆಗಿದೆ ಎಂದು ಉಗ್ರವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|author=|url=http://www.nypost.com/p/news/international/obama_administration_in_damage_control_JBSDPnEISQvcyu0ZfHx7XL#ixzz16kRfnGL0 |title=Secretary of State Hillary Clinton calls WikiLeaks documents 'an attack on the international community' |work=New York Post |date=|accessdate=1 December 2010}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ರೆಪ್ರೆಸೆಂಟೇಟಿವ್ಸ್‌ನ ಹೋಮ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಕಮ್ಮಿಟಿಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಪೀಟರ್ ಕಿಂಗ್, ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಒಂದು "ವಿದೇಶೀ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಸಂಸ್ಥೆ" ಎಂಬ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಇವರು "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮಹತ್ತರ ಅಪಾಯವೇ ಆಗಿದೆ" ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದರು.<ref>{{cite news |title=Congressman wants WikiLeaks listed as terrorist group |author=Declan McCullagh |newspaper=CNet |date=28 November 2010 |url=http://news.cnet.com/8301-13578_3-20023941-38.html#ixzz16keYyAPb |accessdate=1 December 2010 |archive-date=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209120027/http://news.cnet.com/8301-13578_3-20023941-38.html#ixzz16keYyAPb |url-status=dead }}</ref> ವಿರುದ್ಧವಾದ ಹೇಳಿಕೆಯಾಗಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಅವು ಬೀರುವ ಬಾಧಕ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದಾಗಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ರಾಬರ್ಟ್ ಗೇಟ್ಸ್ ಈ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕೆಯ ಮೇಲಿನ ಆಸ್ಥೆಯು "ಅತಿ ಕಠಿಣವಾದುದು" ಎಂದು ನುಡಿದನು.<ref>{{cite news |title=Let Us Now Praise Wikileaks |author=Jonathan Weiler |newspaper=[[The Huffington Post]] |date=1 December 2010 |url=http://www.huffingtonpost.com/jonathan-weiler/let-us-now-praise-wikilea_b_790673.html |accessdate=1 December 2010}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ರಾಜ್ಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯ ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಫಿಲಿಪ್ ಜೆ ಕ್ರೌಲಿಯು 2010ರ ದಶಂಬರ ಎರಡರಂದು ಯುಎಸ್ ಇಲಾಖೆಯು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. "ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲ. ಇದು ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ" ಎಂದು ಕ್ರೌಲಿ ಹೇಳಿದನು ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂಜ್ ಪ್ರಕಾರ, "ಒಳ್ಳೆಯದು, ಅವನ, "ಅವನನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ನಟ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಅವನೊಬ್ಬ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯೆಂದು ನನಗನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಅವನು ಪ್ರತಿಕೋಧ್ಯಮಿಯಲ್ಲ."<ref>{{cite web|last=Crowley|first=Philip J.|title=WikiLeaks|url=http://www.state.gov/r/pa/prs/dpb/2010/12/152291.htm|work=Daily Press Briefing |publisher=U.S. Department of State|accessdate=11 December 2010|date=2 December 2010}}</ref> <br>ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಮುಚ್ಚಲು ಮೊತ್ತಮೊದಲು ಅಮೇಜಾನ್‌‌ಗೆ ಕರೆ ನೀಡಿದ ಯುಎಸ್ ಸೆನೇಟರ್ ಜೋ ಲೀಬರ್‌ಮೆನ್ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಹೊಗಳಲಾರಂಭಿಸಿ ಈ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನೇ ಮುಂದಿವರೆಸುವಂತೆ ಇತರ ಕಂಪನಿಯಗಳಲ್ಲಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡನು.<ref name="guadec02" /> ಇಂತಹುದೇ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿ ಮಾನವ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ಪ್ರಸಾರ ಕಾಯ್ದೆಗಳಂತಹ ಹೊಸ ಶಾಸನಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಮಂಡಿಸಿದನು. ಇದು ಶೀಲ್ಡ್ ಆಕ್ಟ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="agedec4" /><ref>{{cite web|last=Poulsen|first=Kevin|title=Lieberman Introduces Anti-WikiLeaks Legislation |url=https://www.wired.com/threatlevel/2010/12/shield|work=[[Wired.com]]|publisher=Condé Nast Digital|accessdate=11 December 2010|date=2 December 2010}}</ref> ಲೀಬರ್‌ಮ್ಯಾನ್ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್‌ ರಾಯಭಾರದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಿಂದ ಬಹಿರಂಗಗೊಂಡ ಕೇಬಲ್ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ''ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಮತ್ತು ಇತರ ವಾರ್ತಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಗೂಢಚರ್ಯೆಯ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಿದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಣೆಗೊಳಪಡಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂದೂ ನುಡಿದನು.<ref>{{cite news |title=WikiLeaks: US Senator Joe Lieberman suggests New York Times could be investigated |author=Paul Owen, Richard Adams and Ewen MacAskill |newspaper=[[The Guardian]] |date=7 December 2010 |url=https://www.theguardian.com/world/2010/dec/07/wikileaks-joe-lieberman-new-york-times-investigated |accessdate=8 December 2010}}</ref> ===ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯ=== *{{Flag|United States}}: ದಶಂಬರ 2010ರಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮಾರಿಸ್ಟ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌‍ನಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಟ್ಟ 18 ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ 1,029 ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಪ್ರಜೆಗಳ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ದೂರವಾಣಿ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಣತಂತ್ರವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಕ ಜನರ ಸಹಿತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಿದ ಅಮೇರಿಕದ 70% ಜನರು ಮಾಹಿತಿ ಸೋರಿಕೆಯು ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ‌ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ ಸರಕಾರದ ಶತ್ರುಗಳು ಗೋಪ್ಯತೆ ಮತ್ತು ರಹಸ್ಯವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಯುಎಸ್‌ನ ವಿದೇಶಾಂಗ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಕೆಡುಕನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಚಿಂತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದಾಜು ಸುಮಾರು 22% ಜನರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತಿಗಳು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕೆಯು ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುಎಸ್ ಸರಕಾರದ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚುಗೊಳಿಸಿ ಜವಾಬ್ಧಾರಿಯುತವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನೇ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. 59%ದ ಬಹುಪಾಲು ಜನರು ಕೂಡಾ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌‍ನ ಹಿಂದಿರುವ ಜನರನ್ನು ಅಪಾದನೆಗೊಳಪಡಿಸುವುದನ್ನು ನೋಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾರಾದರೆ, 31% ಜನರು ರಹಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಕಟಣೆಯು ಉಚಿತ ಮುದ್ರಣಾಲಯದ ಮೊದಲ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಭರವಸೆಯಡಿ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯವಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ.<ref>{{cite web |title=McClatchy-Marist Poll National Survey December 2010 |author= |publisher=[[Marist Institute for Public Opinion]] | pages=21–24 | format=PDF | date=10 December 2010 |url=http://maristpoll.marist.edu/wp-content/misc/usapolls/US101202/McClatchy/McClatchy_Marist%20Poll_National%20Survey_December%2010,%202010.pdf |accessdate=15 December 2010}}</ref> *{{Flag|Germany}}: ಜರ್ಮನಿಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಸಾರಕರಾದ ಎಆರ್‌ಡಿಗಾಗಿ ನವಂಬರ ತಿಂಗಳ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ 18 ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ 1,004 ಜರ್ಮನಿ ವಾಸಿಗಳ ಮೇಲೆ ನಡೆದ ದೂರವಾಣಿ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ 53 ಶೇಕಡಾದಷ್ಟು ಜನರಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಜನರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಅಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರೆ, 43% ಜನರು ಈ ವೇಧಿಕೆಯ ಪರವಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಯುಎಸ್ ಡಿಪ್ಲೊಮಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು (65%) ಜನರು ಈ ದಾಖಲೆಗಳು ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳಬಾರದಿತ್ತು ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರೆ, ಇದಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ, 31% ಜನರು ಅವುಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web |title=ARD Deutschland Trend |author= |publisher=[[Infratest dimap]] |pages=5–6 |format=PDF |date=December 2010 |url=http://www.infratest-dimap.de/uploads/media/dt1012_bericht.pdf |accessdate=23 December 2010 |archive-date=19 ಜುಲೈ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719043949/http://www.infratest-dimap.de/uploads/media/dt1012_bericht.pdf |url-status=dead }}</ref> *{{flag|United Kingdom}}: ದಶಂಬರ್ 2010ರಲ್ಲಿ 2,010 ಜನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪ್ರೌಢರ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿದ ಸಿಎನ್‌ಎನ್ ಮತಗಣನೆಯು ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 42% ರಿಂದ 33% ರವರೆಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ಹಕ್ಕುಗಳು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಇತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದವರ ಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಉಳಿದ 25% ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದೇ ಮತಗಣನೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ರಹಸ್ಯ ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿರುವ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅಸ್ಸಾಂಜ್‌ ಮೇಲೆ ಅಪಾದನೆ ಹೊರಿಸಬಾರದಿತ್ತು ಎಂದು 41% ಬ್ರಿಟಿಷರು ಭಾವಿಸಿದ್ದರೆ, 30% ಜನರು ಅವನ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಿದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಲ್ಲಾ ಜನರು (44%) ಕೂಡಾ ರಹಸ್ಯ ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿರುವುದಕ್ಕೆ ಯುಎಸ್ ಸರಕಾರವು ಆಪಾದನೆಗೊಳಪಡಿಸಿ ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಸುಫರ್ದಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಅಸ್ಸಾಂಜ್ ವಿರುದ್ಧದ ಲೈಂಗಿಕ ಆಪಾದನೆಗಳು "ಒಂದು ಕ್ಷಮಾಪಣೆ" ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರೆ, ಉಳಿದ 13% ಜನರು ಇದನ್ನು ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ರಿಟಿಷರು ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸರಕಾರವು ಅಸ್ಸಾಂಜ್‌‌ನನ್ನು ಸ್ವೀಡನ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಪ್ರೌಢಜನರು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವಂತೆ ಕಂಡುಬಂದರು. 65 ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷ ಜನರ ಶೇಕಡಾ 42ರಷ್ಟು ಜನರು ರಹಸ್ಯ ಡಿಪ್ಲೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿರುವುದಕ್ಕೆ ಅಪಾದನೆಗೊಳಪಡಬೇಕು ಎಂದು ಬಯಸಿದರೆ, ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು j25ವರ್ಷ ಮತ್ತು 34 ವರ್ಷಗಳ ನಡುವಿನ ಜನರಲ್ಲಿ, ಕೇವಲ 21%ರಷ್ಟು ಜನರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.<ref>{{cite web |title=Poll: Almost half of Britons feel WikiLeaks sex charges are "excuse" |author=Michael Martinez |publisher=CNN | date=14 December 2010 |url=http://edition.cnn.com/2010/WORLD/europe/12/13/uk.poll.wikileaks/?hpt=Sbin |accessdate=23 December 2010}}</ref> *{{flag|Australia}}: ದಶಂಬರ್ 2010ರ ಯುಎಮ್‌ಆರ್ ಸಂಶೋಧನಾ ಮತಗಣನೆಯು ಬಹುಪಾಲು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಜನರು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕೃತ ಸರಕಾರ ಸ್ಥಾನದ ವಿರುದ್ಧ ತಮ್ಮ ಅಭಿಮತವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. 1000 ಜನರ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿದ ಶೋಧನೆಗಳು 59% ಜನರು ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿರುವ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌‍ನ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರೆ ಉಳಿದ 25% ಜನರು ಇದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಕೇಬಲ್‌ಗಳು ಮೊದಲು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರದ ಕೆಲವು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಧನಾತ್ಮಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಫಲಿತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ ಜೂಲಿಯನ್ ಅಸ್ಸಾಂಜ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಘಟನೆಗಳ ಮೇಲೆಯೂ ಮತಗಣನೆಯು ಗಮನಹರಿಸಿತ್ತು.<ref>{{cite web |title= Strong support for WikiLeaks among Australians |author= Tim Lester |publisher=The Age | date=6 January 2011 |url=http://www.theage.com.au/national/strong-support-for-wikileaks-among-australians-20110105-19g8z.html |accessdate=22 January 2011}}</ref> ==ಉಪಪ್ರಯೋಜನಗಳು== ಯುಎಸ್‌ನ ಡಿಪ್ಲೊಮಾಟಿಕ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವಿಕೆಯು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ ಇತರ ಹಲವಾರು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವು.<ref>{{cite web|author=Ben Piven |url=http://english.aljazeera.net/indepth/features/2010/12/20101216194828514847.html |title=Copycat WikiLeaks sites make waves - Features |publisher=Al Jazeera English |date=17 December 2010 |accessdate=18 December 2010}}</ref> *ಓಪನ್‌ಲೀಕ್ಸ್ ಅಸ್ಸಾಂಜ್‌ನ ಹಳೆಯ ಸಹಾಯಕರಿಂದ ಆರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. "ಡೆನಿಯಲ್ ಡೊಮ್ಸ್‌ಚೈಟ್‌-ಬರ್ಗ್‌ ಹೇಳಿದ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಮುಕ್ತತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಉದ್ದೇಶವಾಗಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಕಳೆದ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳಿಂದ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ತೆರೆದೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಇದು ಇದರ ತೆರೆದ ಮೂಲಗಳ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು." ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಡೇನಿಯಲ್ ಡೋಮ್ಸ್‌ಚೀಟ್-ಬರ್ಗ್ ನುಡಿದರು. 2011ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಇದು ಹೊಂದಿತ್ತು. *[http://www.brusselsleaks.com/ ಬ್ರೂಸ್ಸೆಲ್ ಲೀಕ್ಸ್:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101225070232/http://brusselsleaks.com/ |date=25 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 }} ಇದು [[ಯುರೋಪಿನ ಒಕ್ಕೂಟ|ಯುರೋಪ್ ಒಕ್ಕೂಟ]]ದೊಳಗಿನ ಶಾಂತಿದಾಯಕ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಗೆ ತರಲು ಮಾಧ್ಯಮ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಹಲವಾರು ವೃತ್ತಿಪರರ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಪ್ರತಿಪಾದಕರ ಸಹಯೋಗದಿಂದ ನಡೆದ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿಪಡೆದ ಯೂರೋಪ್ ಒಕ್ಕೂಟಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿಂದ ಪಡೆಯುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆದಿದ್ದು ಬ್ರೂಸ್ಸೆಲ್ ಲೀಕ್ಸ್ ಬಗೆಗಲ್ಲ.(ಅಥವಾ ಈ ವಿಷಯದ ಯಾವುದೇ "ಲೀಕ್ಸ್" ಗಾಗಿ ಅಲ್ಲ) *[http://www.tradeleaks.com/ ಟ್ರೇಡ್‌ಲೀಕ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101222021014/http://www.tradeleaks.com/ |date=22 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 }}: ಇದನ್ನು "ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್ ಕೈಗೊಂಡ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲು" ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ರುಸ್ಲಾನ್ ಕೋಗನ್‌ರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಇದರ ಉದ್ಧೇಶವು "ಪರಸ್ಪರ ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿದ್ದು, ಬಲವಂತದಿಂದ, ಮೋಸದಿಂದ ಅಥವಾ ವಂಚನೆಯಿಂದ ನಡೆಯದೆ, ಪೂರ್ಣಪ್ರಮಾಣದ ಒಮ್ಮತದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವ್ಯವಹಾರವಾಗಿದ್ದು, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರಗಳೆರಡೂ ಇತರರಿಂದ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವಂತಾಗಬೇಕು" ಎಂಬುದಾಗಿತ್ತು. *[https://www.balkanleaks.eu/ Balkan Leaks] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140421000039/https://www.balkanleaks.eu/ |date=21 ಏಪ್ರಿಲ್ 2014 }} ಇದು ಬಲ್ಗೇರಿಯಾದ ಅಟಾನಸ್ ಚೊಬನೋವ್‌ರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಬಲ್ಕನ್‌ರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪಾರದರ್ಶಕರನ್ನಾಗಿ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವಂತೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ಧೇಶದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದು "ಅಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಜನರು ಒಳ್ಳೆಯ ಉದ್ಧೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಬಲ್ಕನ್‌ರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಇಚ್ಛೆಯುಳ್ಳ ಜನರಿದ್ದರು. ಮತ್ತು ಅವರು ಈ ಸವಾಲನ್ನೆದುರಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ಸಹಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತೇವೆ" ಎಂಬ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. *[http://www.indoleaks.org/ ಇಂಡೋಲೀಕ್ಸ್:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110207235800/http://www.indoleaks.org/ |date=7 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 }} ಇದು ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾ ಮೂಲದ್ದಾಗಿದ್ದು "ಸರಕಾರವು ಯಾವುದೇ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರಲು ಕೋರಿಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿಲ್ಲ" ಎಂದು ''ಜಕರ್ತಾ ಗ್ಲೋಬ್'' ಹೇಳಿದರೂ, ಇಂಡೋನೇಶಿಯಾ ಸರಕಾರದ ಜಾಹೀರಾತು ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಉದ್ಧೇಶವನ್ನು ಈ ಲೀಕ್ಸ್ ಹೊಂದಿತ್ತು. *[http://ruleaks.net/ ರುಲೀಕ್ಸ್:] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200817130120/http://ruleaks.net/ |date=17 ಆಗಸ್ಟ್ 2020 }} ಇದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ಗೆ ಸಮನಾದ ರಷಿಯಾದ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಇದು ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್‌ನ ಅನುವಾದಿತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲ ಉದ್ಧೇಶದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತ್ತು. ಆದರೆ, ''ಮಾಸ್ಕೋ ಟೈಮ್ಸ್'' ವರದಿಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವಿಷಯಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದವು.<ref>{{cite news|url=http://www.themoscowtimes.com/news/article/russias-own-wikileaks-takes-off/429370.html|title=Russia's Own WikiLeaks Takes Off|author=Olga Razumovskaya|publisher=The Moscow Times|date=21 January 2011|accessdate=2011-01-21}}</ref> ==ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ== {{Portal box|Internet}} {{div col|colwidth=15em}} * ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ * ಮಾಹಿತಿಯ ಸ್ವತಂತ್ರ್ಯ * ಮುದ್ರಣದ ಸ್ವತಂತ್ರ್ಯ * ಪಾರದರ್ಶಕತೆ (ಸಾಮಾಜಿಕ) * ಮಾಹಿತಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆ * ಡಿಜಿಟಲ್ ಹಕ್ಕುಗಳು * ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿತ ಮಾಹಿತಿ * ತಣ್ಣಗಾಗಿಸುವ ಪ್ರಭಾವಗಳು (ಸಮೂಹ) * ನ್ಯೂಯೋರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ Co.v. ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ * ತೆರೆದ ಸಮಾಜ {{div col end}} ==ಅಡಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು== ;ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು #{{Note|Note}}wikileaks.org ಡೊಮೇನ್‌ ಇದು ಈಗ mirror.wikileaks.info ಎಂಬ ಡೊಮೇನ್‌ಗೆ ಲಿಂಕ್ ಹೊಂದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಿರರ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ಡೊಮೇನ್‌ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿಲ್ಲ. ;ಉಲ್ಲೇಖಗಳು {{Reflist|colwidth=30em}} ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ== * {{cite news|last=Ampie|first=Guillermo Fernandez|title=Wikileaks and Freedom of the Press |url=http://www.havanatimes.org/?p=31387|accessdate=18 December 2010|newspaper=Havana Times|date=20 October 2010}} * {{cite video |people= Assange, Julian (et al) |date= 18 April 2010 |title= Logan Symposium: The New Initiatives |url= http://fora.tv/2010/04/18/Logan_Symposium_The_New_Initiatives |format= MP4 |medium= Video |publisher= [[University of California, Berkeley Graduate School of Journalism]] |location= Berkeley, CA |accessdate= 18 December 2010 |archive-date= 17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 |archive-url= https://web.archive.org/web/20101217213046/http://fora.tv/2010/04/18/Logan_Symposium_The_New_Initiatives |url-status= dead }} * {{cite news|last=Conway|first=Drew|title=Animated Heatmap of WikiLeaks Report Intensity in Afghanistan|url=http://www.r-bloggers.com/animated-heatmap-of-wikileaks-report-intensity-in-afghanistan/|accessdate=18 December 2010|newspaper=R-bloggers.com|date=17 August 2010}} * {{cite news|last=Garfield|first=Bob|authorlink=Bob Garfield|title=Transcript of 'Leak Proof'|url=http://www.onthemedia.org/transcripts/2009/03/13/04/|accessdate=18 December 2010|newspaper=[[On The Media]]|date=13 March 2009|publisher=[[WNYC]]|archive-date=18 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101218110643/http://onthemedia.org/transcripts/2009/03/13/04|url-status=dead}} * {{cite book|last=Sifry|first=Micah L.|title=WikiLeaks and the Age of Transparency|url=http://www.orbooks.com/our-books/wikileaks/|publisher=[[OR Books]]|access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-date=7 ನವೆಂಬರ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111107110359/http://www.orbooks.com/our-books/wikileaks/|url-status=dead}} * {{cite news|title=Special Reports: WikiLeaks Revelations|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-11863274|publisher=[[BBC News Online]]|accessdate=18 December 2010}} * {{cite news|title=Specials: WikiLeaks|url=http://www.time.com/time/specials/packages/0,28757,2034088,00.html|work=[[Time (magazine)|TIME]]|accessdate=19 December 2010|archive-date=18 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101218153700/http://www.time.com/time/specials/packages/0,28757,2034088,00.html|url-status=dead}} * {{cite news|title=Topics: WikiLeaks|url=http://www.reuters.com/subjects/wikileaks|agency=[[Reuters]]|accessdate=18 December 2010}} * {{cite video |people= Wikileaks |date= 30 December 2008 |title= Wikileaks vs. the World |url= http://chaosradio.ccc.de/25c3_m4v_2916.html |format=M4V |medium= Video |publisher= 25th [[Chaos Communication Congress]] |location= Berlin |accessdate= 18 December 2010}} * {{cite news |title=Wikileaks,the Internet and Democracy |url=http://www.therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=6124 |medium=Video |publisher=[[The Real News]] |accessdate=21 January 2011 |archive-date=8 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121008182300/http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=6124 |url-status=dead }} * {{cite news |title=Daniel Ellsberg: We Need Whistleblowers to Stop Murder |url=http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=6132 |date=24 January 2011 |publisher=[[The Real News]] |access-date=4 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 |archive-date=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120229081039/http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=6132 |url-status=dead }} ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{Wikiquote}} {{Commons category|Wikileaks}} *{{Official website|http://www.wikileaks.ch/}} (15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010ರಿಂದ ಸಕ್ರಿಯ) *{{Facebook|wikileaks}} *{{Twitter|wikileaks}} {{Use dmy dates|date=December 2010}} {{WikiLeaks}} {{DEFAULTSORT:Wikileaks}} [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಲೀಕ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಕ್ರಿಪ್ಟೊಗ್ರಾಫಿಯ ಅನ್ವಯಿಕಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಂಗಡಿಸಿದ ದಾಖಲೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಗುಪ್ತಚರ್ಯೆ]] [[ವರ್ಗ:ಮಾಹಿತಿಯ ಸೂಕ್ಷಮತೆ]] [[ವರ್ಗ:ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಂತರಜಾಲ ಪರಾಮರ್ಶಕತೆ]] [[ವರ್ಗ:2006ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಅಂತರಜಾಲ ಸ್ವತ್ತುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಒಂದು ಶಾಸನದ ಸವಾಲಿನಿಂದ ಅಂತರಜಾಲ ಸೇವೆಗಳು ನಿಂತು ಹೋಗಿವೆ]] [[ವರ್ಗ:ಮಿಡಿಯಾವಿಕಿ ಜಾಲತಾಣಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸುರಕ್ಷತೆ]] [[ವರ್ಗ:ಆನ್‌ಲೈನ್ ಪ್ರಾಚೀನ ಪತ್ರಾಗಾರ]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ವೀಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಧಾರಿತ ಸಂಸ್ಥೆ]] [[ವರ್ಗ:ವೆಬ್ 2.0]] [[ವರ್ಗ:ತಪ್ಪು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ತೋರಿಸುವವ]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ವೀಡನ್‌ನಲ್ಲಿ 2007ರ ಸ್ಥಾಪ್ಪನೆಗಳು]] pz7r8d52ns3kmxl714q238wyphvkkcp 0 27976 1306711 1292741 2025-06-16T10:31:32Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306711 wikitext text/x-wiki {{Dablink|This article is about the indigenous people of the United States. For other indigenous people see [[Indigenous peoples by geographic regions]]}} {{Infobox Ethnic group |group = Native Americans |image =<div style="white-space:nowrap;"><!--If taşaksız swap out an image, change the "x##px" entry for EACH image in the row so that the width of the row lines up with the others--> [[Image:Joseph Brant by Gilbert Stuart 1786.jpg|x97px]][[Image:Sequoyah.jpg|x97px]][[Image:Pushmataha high resolution.jpg|x97px]]<br/>[[Image:Tecumseh02.jpg|x113px]][[Image:Touch the Clouds 1877a.gif|x113px]][[Image:Sitting Bull.jpg|x113px]]<br/>[[Image:ChiefJoseph.jpeg|x99px]][[File:Charles eastman smithsonian gn 03462a-cropped.jpg|x99px]]<br/>[[File:Billy Bowlegs III.jpg|79px]][[Image:Jim Thorpe football.png|x112px]][[Image:JohnBHarrington.jpg|x112px]] |caption = Native Americans of the United States (from top left):<br /> [[Joseph Brant]]{{·}}[[Sequoyah]]{{·}}[[Pushmataha]]<br />[[Tecumseh]]{{·}}[[Touch the Clouds]]{{·}}[[Sitting Bull]]<br />[[Chief Joseph]]{{·}} [[Charles Eastman]] {{·}} [[Holmes Colbert]]<br />[[Billy Bowlegs III]]{{·}}[[Jim Thorpe]]{{·}} [[John Herrington]] |population = '''American Indian and Alaska Native'''<br />'''One race''': 2.5 million are registered <ref name="census-OO">U.S. Census Bureau. (2001–2005). ''[http://www.census.gov/prod/cen2000/dp1/2kh00.pdf Profiles of General Demographic Characteristics 2000: 2000 Census of Population and Housing.]'' U.S. Census Bureau. Retrieved on 2007-05-23.</ref><br />'''In combination with one or more other races''': 1.6 million are registered <ref name="census-OOb">U.S. Census Bureau. (2001–2005). ''[http://www.census.gov/prod/cen2000/dp1/2kh00.pdf Profiles of General Demographic Characteristics 2000: 2000 Census of Population and Housing.]'' U.S. Census Bureau. Retrieved on 2007-05-23. "In combination with one or more of the other races listed." Figure here derived by subtracting figure for "One race (American Indian and Alaska Native)": 2,475,956, from figure for "Race alone or in combination with one or more other races (American Indian and Alaska Native)": 4,119,301, giving the result 1,643,345. Other races counted in the census include: "White"; "Black or African American"; "Asian"; "Native Hawaiian and Other Pacific Islander"; and "Some other race."</ref><br><small>'''1.37% of the U.S. population'''</small> |popplace = Predominantly in the [[Western United States]] |languages = [[American English]], [[Native American languages]] |religions = [[Native American Church]]<br />[[Protestant]]<br />[[Roman Catholic]]<br />[[Russian Orthodox]]<br />Traditional Ceremonial Ways<br/>(Unique to Specific Tribe or Band) |related = [[Indigenous peoples of the Americas]] }} '''ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು''', ಇಂದಿನ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]]ದ ಭೂಖಂಡದಲ್ಲಿರುವ [[ಅಲಾಸ್ಕ|ಅಲಾಸ್ಕಾ]]ದ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳು, ಹಾಗು [[ಹವಾಯಿ]] ದ್ವೀಪದ, [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ]]ದಲ್ಲಿರುವ [[ಅಮೇರಿಕ ಖಂಡಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನ|ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ]]. ಅವರು ಅನೇಕ ವಿಭಿನ್ನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು, [[ದೇಶ|ರಾಜ್ಯಗಳು]] ಮತ್ತು ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸುವ ಪದಗಳು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿವೆ;ಈ 1995ರ US ಜನಗಣತಿ ವಿಭಾಗದ ಮನೆ ಮನೆಗಳ ಸಂದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ ಬಹುಪಾಲು ಜನರು ತಮ್ಮನ್ನು '''ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್''' ಅಥವಾ '''ಇಂಡಿಯನ್ನ''' ರೆಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಕೊನೆಯ 500 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ಆಫ್ರೊ-ಯುರೇಷಿಯನ್ನರು, ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಜಗತ್ತಿನ ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವೆ ಶತಮಾನಗಳ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಬಹುಪಾಲು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳು, ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ವಲಸೆ ಬಂದ ನಂತರ ರೂಪಿಸಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳಾಗಿವೆ.<ref name="test">[http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/2009/1/ ಕೊಲಿನ್ ಜಿ ಕ್ಯಾಲ್ಲೊವೇ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101129115541/http://americanheritage.com/articles/magazine/ah/2009/1/ |date=2010-11-29 }} "ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್ ಫರ್ಸ್ಟ್ ವಿವ್ಯೂ ವೈಟ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ದಿ ಶೋರ್," ''ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹೆರಿಟೇಜ್'', ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ 2009.</ref> ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬೇಟೆಗಾರ-ಸಂಗ್ರಹಗಾರ ಸಮುದಾಯಗಳಂತೆ ಬದುಕಿದ್ದರು. ಆದರೂ ಕೂಡ ಅನೇಕ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆ ವಿಭಿನ್ನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೇಲೆ ಸುಸಂಸ್ಕೃತ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದ್ದಾಳೆ: ಮುಸುಕಿನ ಜೋಳ, ಬೀನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಜಾತಿಯ ತರಕಾರಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ಇವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೇಷಿಯದ ಮೂಲ-ಕೈಗಾರಿಕಾ ವಲಸಿಗರು ಮತ್ತು ಕೃಷಿಕರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ದೀರ್ಘಸ್ಥಾಪಿತ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ವಲಸೆ ಬಂದ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ನಡುವಿನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಭಿನ್ನತೆಗಳು, ಹಾಗು ಪ್ರತಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವಿಭಿನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳು, ರಾಜಕೀಯ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಜನಾಂಗೀಯ ಹಿಂಸಾಚಾರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದವು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುವ ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ 1 ಮಿಲಿಯನ್ ನಿಂದ 18 ಮಿಲಿಯನ್ ವರೆಗಿತ್ತೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref name="ggbook">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=yiKgBuSUPUIC&lpg=RA1-PA44&dq=%22north%20america%22%20%22pre-columbian%22%20population%20million&pg=RA1-PA44 |title=The Native Peoples of North America |author= Bruce E. Johansen |accessdate=June 28, 2009 |publisher==[[Rutgers University Press]] | isbn=9780813538990 |date=2006-11}}</ref><ref name="encbrit">{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1357826/Native-American/273135/North-America-and-Europe-circa-1492 |title=Native American |accessdate=June 28, 2009 |publisher==[[Encyclopaedia Britannica]]}}</ref> ವಸಾಹತುಗಳು ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟನ್ ನ ಮೇಲೆ ದಂಗೆಯೆದ್ದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ, ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷ [[ಜಾರ್ಜ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] ಮತ್ತು ಹೆನ್ರಿ ನಾಕ್ಸ್, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪೌರತ್ವ ಪಡೆಯಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಲೆಂದು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು "ನಾಗರಿಕಗೊಳಿಸುವ" ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಪಡಿಸಿದರು.<ref name="perdue"> {{Cite book | last = Perdue | first = Theda | title = Mixed Blood Indians: Racial Construction in the Early South | publisher= = The University of Georgia Press | chapter = Chapter 2 "Both White and Red" | page = 51 | isbn = 0-8203-2731-X | year = 2003 }} </ref><ref name="remini_reform_begins"> {{Cite book | last = Remini | first = Robert | title = Andrew Jackson | publisher= = History Book Club | chapter = "The Reform Begins" | page = 201 | isbn = 0060801328 | year = 1977, 1998 }}</ref><ref name="remini_submit_adoption"> {{Cite book | last = Remini | first = Robert | title = Andrew Jackson | publisher= = History Book Club | chapter = "Brothers, Listen... You Must Submit" | page = 258 | isbn = 0060801328 | year = 1977, 1998 }}</ref><ref name="eric_miller"> {{cite web | url = http://www.dreric.org/library/northwest.shtml | title = George Washington and Indians | accessdate = 2008-05-02 | author = Eric Miller | last = Miller | first = Eric | year = 1994 | chapter = Washington and the Northwest War, Part One | publisher= = Eric Miller }} </ref><ref name="Tom_Jewett"> {{cite web | url = http://www.earlyamerica.com/review/2002_summer_fall/tj_views.htm | title = Thomas Jefferson's Views Concerning Native Americans | accessdate = 2009-02-17 | author = Tom Jewett | last = Jewett | first = Tom | year = 1996–2009 | publisher= = Archiving America }} </ref> ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯು (ಚಾಕ್ಟವ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಇಚ್ಛೆಯಿಂದ,<ref name="us_congress2"> {{Cite news | title = An Indian Candidate for Congress | publisher= = Christian Mirror and N.H. Observer, Shirley, Hyde & Co. | date = July 15, 1830 }}</ref><ref name="us_citizenship">{{cite web | url = http://digital.library.okstate.edu/kappler/Vol2/treaties/cho0310.htm | title = Indian affairs: laws and treaties Vol. II, Treaties | accessdate = 2008-04-16 | author = Charles Kappler | last = Kappler | first = Charles | year = 1904 | publisher = = Government Printing Office | archive-date = 2008-05-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080517182743/http://digital.library.okstate.edu/kappler/Vol2/treaties/cho0310.htm | url-status = dead }}</ref> ಅಥವಾ ಬಲವಂತವಾಗಿ) ಅಮೆರಿಕದ ಆಡಳಿತಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ನೀತಿಯಾಯಿತು. ಆಗಿನ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿ ನಂಬಿಕೆಯು ಅಮೆರಿಕನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತವಾದಿ ಚಳವಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಯಿತು. ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಂತರ ಯುರೋಪಿಯನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯಿಂದಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ, ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವೆ ಸಮರ ಮತ್ತು ಬಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದವು. ಆಗ 1830ರಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಿಮೂವಲ್ ಆಕ್ಟ್ (ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಕಾಯ್ದೆ)ಅನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು. ಈ ಕಾನೂನು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಿಂದ ಯುರೋಪಿಯನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು, ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಪೂರ್ವದ ಡೀಪ್ ಸೌತ್ ನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಅವರ ತಾಯ್ನಾಡಿನಿಂದ ಬೇರೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ನೀಡಿತ್ತು. ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವಿನ ಕದನ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಉಳಿದಿರುವ ಇಂಡಿಯನ್ನರಿಗೂ ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು. ಉಳಿದ ಗುಂಪುಗಳು ದಕ್ಷಿಣದುದ್ದಕ್ಕೂ ಬದುಕುತ್ತಿರುವ ಸಂತತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಲ್ಲದೇ 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಂದು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರ, ಇವರನ್ನು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೆಂದು ಗುರುತಿಸಿತು. ಮೊದಲ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ತುಪ್ಪಳದ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಸಂಧಿಸಿದರು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಿದಂತೆ, ವಸಾಹತುಗಾರರು ಮತ್ತು ಗಣಿಕೆಲಸದ ವಲಸೆಗಾರರು, ಗ್ರೇಟ್ ಪ್ಲೇನ್ ನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೊಂದಿಗಿನ ಕದನದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಅಲೆಮಾರಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಕಾಡೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಇವರ ವಹಿವಾಟು ಆಧರಿಸಿತ್ತು. ಇವರು ಅಮೆರಿಕನ್ ಆಂತರಿಕ ಕದನದ ನಂತರ ದಶಕಗಳ ವರೆಗೆ ನಡೆದ "ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕದನ" ದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಬಲವಾದ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಈ ಕದನವು 1890 ರ ವರೆಗೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಖಂಡಾಂತರ ರೈಲು ಮಾರ್ಗದ ನಿರ್ಮಿತಿಯು ಪಶ್ಚಿಮದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಸಮಯ ಕಳೆದಂತೆ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಸರಣಿ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮತ್ತು ಜಮೀನನ್ನು ಕಾನೂನು ರೀತ್ಯ ಒಪ್ಪಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಪಡಿಸಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಅನೇಕ ಪಶ್ಚಿಮ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶ ಒದಗಿಸಿತು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಶೈಲಿಯ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಸದೃಶವಾಗಿರುವ ಕಸುಬನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಜಮೀನುಗಳು ಅಂತಹ ಬಳಕೆಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವಷ್ಟು ಫಲವತ್ತಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಮಕಾಲೀನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದೊಡನೆ ಇಂದು ವಿಶೇಷ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಪರಮಾಧಿಕಾರ ಅಥವಾ ಸ್ವತಂತ್ರವನ್ನು ಪಡೆದ ರಾಷ್ಟ್ರ, ಇಲ್ಲವೇ ಬುಡಕಟ್ಟು, ಅಥವಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿರಬಹುದು. ಅವರ ಸಮುದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ವಲಸೆಗಾರರ (ಸ್ವ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಗುಲಾಮ) ಸಂತತಿಯ ಬೃಹತ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯೊಳಗೆ ಬೆಳೆದಿವೆ: ಆಫ್ರಿಕನ್‌, ಏಷ್ಯನ್, ಮಧ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಜನರು. ಮೊದಲೇ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 1924 ರಲ್ಲಿ ಪೌರತ್ವ ನೀಡಿತು. ==ಇತಿಹಾಸ== ===ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್=== {{further|[[Settlement of the Americas]]|[[Paleo-Indians]]|[[Pre-Columbian era]]}} [[File:Poblamiento de America - Teoría P Tardío.png|thumb|300px|ಮಂಜು ಮುಕ್ತ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪೇಲಿಯೊಇಂಡಿಯನ್ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಅಂದಾಜು ಸ್ಥಳವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ನಕ್ಷೆ (ಕ್ಲೊವಿಸ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ).]] ಇನ್ನೂ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಅಮೆರಿಕಾದ ವಸಾಹತೀಕರಣದ ಪ್ರಕಾರ, ಯುರೇಷಿಯದಿಂದ ಅಮೆರಿಕಾಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ಜನರು ಬರಿಂಜಿಯಾದ ಮೂಲಕ ಬಂದರು. ಇದು ಹಿಂದೆ ಬರಿಂಜ್ ಜಲಸಂಧಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಎರಡು ಖಂಡಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಭೂಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ.<ref name="ReferenceA">ಎಹ್ಲರ್ಸ್ ಜೆ. ಮತ್ತು ಪಿ. ಎಲ್. ಗಿಬ್ಬಾರ್ಡ್, 2004a, ''ಕ್ವಾಟರ್ನರಿ ಗ್ಲ್ಯಾಸಿಯೇಶನ್ಸ್: ಎಕ್ಸ್ಟೆಂಟ್ ಆಂಡ್ ಕ್ರೋನೋಲಜಿ 2: ಪಾರ್ಟ್ II ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕಾ'', ಎಲ್ಸೆವಿಯರ್, ಆಮ್ಸ್ಟರ್ಡ್ಯಾಮ್. ISBN 0-444-51462-7</ref> ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟವು ಬರಿಂಜ್ ಭೂ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಇದು [[ಸೈಬೀರಿಯಾ]]ವನ್ನು [[ಅಲಾಸ್ಕ|ಅಲಾಸ್ಕಾ]]ಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯು ಸುಮಾರು 60,000 – 25,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿತ್ತು.<ref name="ReferenceA" /><ref>{{cite web|url=https://www.cambridgedna.com/genealogy-dna-ancient-migrations-slideshow.php?view=step7|title=An mtDNA view of the peopling of the world by Homo sapiens|publisher==Cambridge DNA Services|year=2007|accessdate=2011-06-01|archive-date=2011-05-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20110511091253/https://www.cambridgedna.com/genealogy-dna-ancient-migrations-slideshow.php?view=step7|url-status=dead}}</ref> ಈ ವಲಸೆಯನ್ನು, ಬಗೆಹರಿಸದ ವಾದದೊಂದಿಗೆ (ಅಥವಾ ತುಂಬ ಮುಂಚೆ)ಸುಮಾರು 12,000 ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಡೆದಿದೆ, ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="SpencerWells2">{{Cite book|first1=Spencer |last1=Wells |first2=Mark |last2=Read |title=The Journey of Man - A Genetic Odyssey|url=https://books.google.com/books?id=WAsKm-_zu5sC&lpg=PP1&dq=The%20Journey%20of%20Man&pg=PA138#v=onepage&q&f=true|format=Digitised online by Google books|publisher==Random House|isbn= 0812971469|accessdate=2009-11-21|year=2002|pages=138–140}}</ref><ref>ಡೈಕ್ ಎ. ಎಸ್. ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ಟ್ ವಿ.ಕೆ. (1986). ''ಲೇಟ್ ವಿಸ್ಕನ್ಸಿನಿಯನ್ ಆಂಡ್ ಹೋಲೊಸೀನ್ ರಿಟ್ರೀಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಲ್ಯಾರೆಂಟೈಡ್ ಐಸ್ ಶೀಟ್: ಜಿಯೊಲಾಜಿಕಲ್ ಸರ್ವೆ ಆಫ್ ಕೆನಡಾ ಮ್ಯಾಪ್'' 1702A</ref> ಮುಂಚಿನ ಈ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವ ನೂರಾರು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ವಿಕೇಂದ್ರೀಕರಣದ ಮೂಲಕ, ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೆ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ವ್ಯಾಪಿಸಿದರು.<ref>ಡಿಕ್ಯಾಸನ್, ಆಲಿವ್. ''ಕೆನಡಾಸ್ ಫರ್ಸ್ಟ್ ನೇಶನ್ಸ್: ಎ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಜಿ ಫೌಂಡಿಂಗ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ದಿ ಅರ್ಲಿಯೆಸ್ಟ್ ಟೈಮ್ಸ್''. 2ನೇ ಆವೃತ್ತಿ. ಟೊರೊಂಟೊ: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, 1997.</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ 8000 BCEಯಿಂದ ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು;ಹವಾಮಾನದ ಸ್ಥಿತಿಯು ಇಂದಿನ ಹವಾಮಾನದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ.<ref name="icaage">ಜೆ. ಇಂಬ್ರೀ ಮತ್ತು ಕೆ.ಪಿ. ಇಂಬ್ರೀ, ''ಐಸ್ ಏಜಸ್: ಸಾಲ್ವಿಂಗ್ ದಿ ಮಿಸ್ಟರಿ'' (ಶಾರ್ಟ್ ಹಿಲ್ಸ್, NJ: ಎನ್ಸ್ಲೊ ಪಬ್ಲೀಷರ್ಸ್) 1979.</ref> ಇದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ವಲಸೆಬರುವಂತೆ, ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಹಾಗು ಅಮೆರಿಕದ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಬೇಟೆಯಾಡುವ ದೊಡ್ಡ ಆಟದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಕ್ಲೊವಿಸ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಆಗ ಕಲ್ಲನ್ನು ಕೊರೆದು ತಯಾರಿಸಲಾದ ಚೂಪಾದ ಸಾಧನವನ್ನು ಬಳಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ನ್ಯೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಕ್ಲೊವಿಸ್ ನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿರುವ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳಿಂದಾಗಿ ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ; ಈ ಸಾಧನ ಸಂಕೀರ್ಣದ ಮೊದಲ ಸಾಕ್ಷಿಯನ್ನು 1932 ರಲ್ಲಿ ಉತ್ಖನಿಸಲಾಯಿತು. ಕ್ಲೊವಿಸ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ಬಹುಪಾಲು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಲೊವಿಸ್ ಅಂಶದಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊರೆದು ಬಿಲ್ಲೆಮಾಡಿದ ಚೂಪಾದ ತುದಿಹೊಂದಿರುವ ಚಕಮಕಿ ಕಲ್ಲನ್ನು ಬಾಣದೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕ್ಲೊವಿಸ್ ವಸ್ತುಗಳು ಯಾವ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೂಳೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹಾಗು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೇಟಿಂಗ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೇಟಿಂಗ್ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಾಡಲಾದ ಕ್ಲೊವಿಸ್ ವಸ್ತುಗಳ ಪುನರ್ಪರಿಶೀಲನೆ, ಇವು 11,050 ಮತ್ತು 10,800 ರೇಡಿಯೋ ಕಾರ್ಬನ್ ವರ್ಷ B.P.ಗೆ (ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ 9100 ಯಿಂದ 8850 BCಯ ವರೆಗೆ) ಸೇರಿವೆ ಎಂಬ ಫಲಿತಾಂಶ ನೀಡಿದೆ. ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲದ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾವನ್ನು ಆವರಿಸಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಗ್ರೇಟ್ ಪ್ಲೇನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದ ಆಧುನಿಕ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ [[ಮಹಾ ಸರೋವರಗಳು|ಗ್ರೇಟ್ ಲೇಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೆನಡಾ]] ಹಾಗು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯದ ನೆರೆಹೊರೆಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಿಯ ಜನರ ಮೌಖಿಕ ಇತಿಹಾಸಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರು ಹುಟ್ಟಿದಾಗಿನಿಂದಲೂ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಜೀವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು, ಬೃಹತ್ ಮಟ್ಟದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸೃಷ್ಟಿ ಕಾರಣಗಳ ಮೂಲಕ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>ಡೆಲೋರಿಯಾ, ವಿ. ಜೂನಿಯರ್, (1997) ''ರೆಡ್ ಅರ್ತ್ ವೈಟ್ ಲೈಸ್: ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಮಿತ್ ಆಫ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟ್''.</ref> ಫೊಲ್ಸಮ್ ನ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಫೊಲ್ಸಮ್ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಮೂಲಕ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೋದಕ ಅಂಶಗಳಿಂದ ಹಾಗು ಕಾಡೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ಬಲಿಕೊಡುವುದು ಮತ್ತು ಹತ್ಯಾ ತಾಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಇಂತಹ ಅಂಶಗಳ ಮೂಲಕ ನಿರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫೊಲ್ಸಮ್ ಸಾಧನಗಳು 9000 BCE ಮತ್ತು 8000 BCE ಗಿಂತ ಹಿಂದಿನವಾಗಿವೆ.<ref>ಹಿಲ್ಲರ್‌ಮ್ಯಾನ್, ಆಂಟೋನಿ ಜಿ. (1973). "ದಿ ಹಂಟ್ ಫಾರ್ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌" - ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಟಾವೋಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಬರಿ ಆಂಡ್ ಅದರ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕಂಟ್ರಿ ಅಫೇರ್ಸ್'', ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊ ಪ್ರೆಸ್. ISBN 0-8263-0306-4.</ref> [[File:Folsom point.png|thumb|left|250px|ಈಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಒಂದು ಚೂಪಾದ ಫೋಲ್ಸಮ್ ಉಪಕರಣ]] [[ನಾ-ದೆನೆ ಭಾಷೆಗಳು|ನ್ಯಾ-ಡೆನೆ]] ಜನರು ಸುಮಾರು 8000 BCಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, ಫೆಸಿಫಿಕ್ ವಾಯವ್ಯ ಭಾಗವನ್ನು 5000 BCE <ref>[http://www.jstor.org/pss/670070 ಡಿ.ಇ. ಡಮ್ಮಂಡ್, "ಟುವರ್ಡ್ ಎ ಪ್ರಿ-ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ನಾ-ಡೆನೆ, ವಿದ್ ಎ ಜನರಲ್ ಕಮೆಂಟ್ ಆನ್ ಪಾಪ್ಯುಲೇಶನ್ ಮೂಮೆಂಟ್ಸ್ ಎಮೋಂಗ್ ನೊಮ್ಯಾಡಿಕ್ ಹಂಟರ್ಸ್"], ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಆಂಥ್ರೊಪೊಲಾಜಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್, 1969. 2010ರ ಮಾರ್ಚ್ 30ರಂದು ಪುನಃಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಯಲ್ಲಿ ತಲುಪಿ, ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಫೆಸಿಫಿಕ್ ಕರಾವಳಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ವಲಸೆಹೋಗುವ ಮೂಲಕ ಒಳನಾಡನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ಅವರ ಪೂರ್ವಿಕರು, ಮೊದಲ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕರ ನಂತರ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಲಸೆ ಮಾಡಿದ್ದರೆಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಮೊದಲು ಅವರು ಈಗಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿರುವ ಕ್ವೀನ್ ಚಾರ್ಲೊಟ್ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಗಳ ಬಳಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ಅವರು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಕೆನಡಾ, ಫೆಸಿಫಿಕ್ ಕರಾವಳಿಯೊಂದಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಒಳನಾಡಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದಿದ್ದರು. ಅವರು, ಇಂದಿನ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ನ್ಯಾವ್ಜೊ ಮತ್ತು ಅಪಾಚೆ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅಥಬಾಸ್ಕನ್ ಭಾಷಿಕರ ಹಿಂದಿನ ಪೂರ್ವಿಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಬಹು ಕುಟುಂಬಗಳು ವಾಸಿಸುವಂತಹ ಮನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಜನರು ವರ್ಷವಿಡೀ ಅಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಚಳಿಗಾಲಕ್ಕಾಗಿ ಆಹಾರ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಟೆಗೆ ಮತ್ತು ಮೀನು ಹಿಡಿಯಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>ಲೀರ್, ಜೆಫ್, ಡೌಗ್ ಹಿಟ್ಚ್ ಮತ್ತು ಜಾನ್ ರಿಟ್ಟರ್. 2001. ''ಇಂಟೀರಿಯರ್ ಟ್ಲಿಂಗಿಟ್ ನೌನ್ ಡಿಕ್ಷನರಿ: ದಿ ಡಯಾಲೆಕ್ಟ್ಸ್ ಸ್ಪೋಕನ್ ಬೈ ಟ್ಲಿಂಗಿಟ್ ಎಲ್ಡರ್ಸ್ ಆಫ್ ಕಾರ್‌ಕ್ರಾಸ್ ಆಂಡ್ ಟೆಸ್ಲಿನ್, ಯುಕಾನ್ ಆಂಡ್ ಅಠ್ಲಿನ್, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾ'', ವೈಟ್‌ಹಾರ್ಸ್, ಯುಕಾನ್ ಟೆರಿಟರಿ: ಯುಕಾನ್ ನೇಟಿವ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್ ಸೆಂಟರ್. ISBN 1-55242-227-5.</ref> ಒಷರಾ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಜನರು 5500 BCE ಯಿಂದ 600 CE ವರೆಗೆ ಜೀವಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ನೈಋತ್ಯ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಉತ್ತರ- ಮಧ್ಯ ನ್ಯೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೊ, ಸ್ಯಾನ್ ಜುನ್ ಬ್ಯಾಸಿನ್, ರಿಯೊ ಗ್ರ್ಯಾಂಡೆ ಕಣಿವೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಕಲರಾಡೊ, ಮತ್ತು ಆಗ್ನೇಯದ [[ಯೂಟ|ಉತಹ್]] ದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಪಾವರ್ಟಿ ಪಾಯಿಂಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂಬುದು ಪುರಾತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರ ಜನರು ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯ ಕೆಳ ಕಣಿವೆಯ ಮತ್ತು ಗಲ್ಫ್ ತೀರದ ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 2200 BCಯಿಂದ- 700 BC ವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯಿತು.<ref>^ ಫೇಗನ್, ಬ್ರಿಯಾನ್ ಎಮ್. 2005. ''ಏನ್ಶಿಯೆಂಟ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕಾ: ದಿ ಆರ್ಕಿಯಾಲಜಿ ಆಫ್ ಎ ಕಾಂಟಿನೆಂಟ್''. ನಾಲ್ಕನೇ ಆವೃತ್ತಿ. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್. ಥೇಮ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಹಡ್ಸನ್ ಇಂಕ್. p418.</ref> ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರಗಳು ಪಾವರ್ಟಿ(ಬಡತನ) ಅಂಶದಿಂದ 100 ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿದೆ. ಮೆಸ್ಸಿಸ್ಸಿಪ್ಪಿಯ ಮೆಲ್ಜೊನಿ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಜ್ಯಾಕ್ ಟೌನ್ ನಿಂದ 100 ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಲೂಸಿಯಾನದಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿವೆ. [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕನ್]] ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ವುಡ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಕಾಲಾವಧಿ, ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ 1000 BC ಯಿಂದ 1000 CE ವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. "ವುಡ್ ಲ್ಯಾಂಡ್" ಪದವನ್ನು 1930ರ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲಾವಧಿ ಮತ್ತು ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಅವಧಿಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹೋಪ್ ವೆಲ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂಬುದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಪದವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಈಶಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪಶ್ಚಿಮ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]]ದಲ್ಲಿ 200 BC ಯಿಂದ 500 CE ವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯಿತು.<ref>{{cite web| url = http://www.ohiohistorycentral.org/entry.php?rec=1283 | title = Hopewell-Ohio History Central}}</ref> ಹೋಪ್ ವೆಲ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಅಥವಾ ಸಮಾಜವಲ್ಲ. ಆದರೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಚೆದುರಿಹೋದ ಜನಸಮೂಹವಾಗಿದ್ದು, ಇವರು ಹೋಪ್ ವೆಲ್ ವಿನಿಮಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ವ್ಯಾಪಾರೀ ಮಾರ್ಗಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಪರ್ಕದ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸೇರಿದರು.<ref name="Price">{{Cite book| author= Douglas T. Price, and Gary M. Feinman | year= 2008 | title= Images of the Past, 5th edition | pages= 274–277 | location= New York | publisher==McGraw-Hill | isbn= 978-0-07-340520-9}}</ref> ಅದರ ಉತ್ತುಂಗದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ''ಹೋಪ್ ವೆಲ್ ವಿನಿಮಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು'', ಆಗ್ನೇಯ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]] ದಿಂದ ಆಗ್ನೇಯ [[ಕೆನಡಾ]]ದ ಆನ್ ಟಾರಿಯೋ ಸರೋವರದ ಅಂಚಿನವರೆಗೂ ಹಬ್ಬಿತು. ಈ ಪ್ರದೇಶದೊಳಗೆ, ವಿನಿಮಯದ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಮೂಹದ ಸಮಾಜಗಳು ಜಲಮಾರ್ಗದ ಸೇವೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಭಾರಿ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡವು. ಜಲಮಾರ್ಗವು ಅವರ ಪ್ರಧಾನ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಮಾರ್ಗವಾಗಿತ್ತು. ಹೋಪ್ ವೆಲ್ ವಿನಿಮಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಳಿಂದಲೂ ವಸ್ತುಗಳ ವಹಿವಾಟು ಮಾಡಿತು. ಕೋಲ್ಸ್ ಕ್ರೀಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಎಂಬುದು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇಂದಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ಕೆಳ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿತ್ತು. ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಪ್ರದೇಶದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ತರವಾದ ಬದಲಾವಣೆ ಕಂಡ ಕಾಲಾವಧಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಿತು. ಕೋಲ್ಸ್ ಕ್ರೀಕ್ ಕಾಲಾವಧಿ ಮುಗಿಯುವ ವೇಳೆಗೆ, ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಗೆ ಬಲವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಿವೆ. ರಾಜತ್ವ ಸಮಾಜದ ಅನೇಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ, 1000 CE ಯಿಂದ ಗಣ್ಯನೇತಾರರ ಸರಳ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಕೋಲ್ಸ್ ಕ್ರೀಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸ್ಥಳಗಳು ಅರ್ಕಾನ್ಸಾಸ್, ಲೂಯಿಸಿಯಾನ, [[ಒಕ್ಲಹೋಮ]], ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ಮತ್ತು ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ಲ್ಯಾಕ್ ಮೈನ್ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪೂರ್ವಜ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೊಹೊಕ್ಯಾಮ್ ಎಂಬುದು ಈಗಿನ ಅಮೆರಿಕನ್ ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗದ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.<ref name="mark">ಚೆನಾಲ್ಟ್, ಮಾರ್ಕ್, ರಿಕ್ ಆಹ್ಲ್‌ಸ್ಟ್ರಾಮ್ ಮತ್ತು ಟಾಮ್ ಮಾಟ್ಸಿಂಗರ್, (1993) ''ಇನ್ ದಿ ಶ್ಯಾಡೊ ಆಫ್ ಸೌತ್ ಮೌಂಟೇನ್: ದಿ ಪ್ರಿ-ಕ್ಲ್ಯಾಸಿಕ್ ಹೊಹೊಕ್ಯಾಮ್ ಆಫ್ 'ಲಾ ಸಿಯುಡ್ಯಾಡ್ ಡಿ ಲಾಸ್ ಹಾರ್ನಾಸ್','' ಭಾಗ I ಮತ್ತು II.</ref> ಸರಳವಾದ ಕೃಷಿಕನಂತೆ ಬದುಕುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಜೋಳ ಮತ್ತು ಬೀನ್ಸ್ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಿಂದಿನ ಹೊಹೊಕ್ಯಾನ್, ಮಧ್ಯ ಗಿಲಾ ನದಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಪಂಕ್ತಿಯನ್ನೇ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಸಮುದಾಯಗಳು, ಈ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಒಣಬೇಸಾಯದೊಂದಿಗೆ, ಕೃಷಿಗೆ ಯೋಗ್ಯವಾಗಿರುವ ಉತ್ತಮವಾದ ಜಮೀನಿನ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದವು.<ref name="mark" /> [[ಬಾವಿ]]ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ {{convert|10|ft|m|0}}ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಆಳ ಹೊಂದಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಇವುಗಳನ್ನು 300 CE ದಿಂದ 500 CEಯ ವರೆಗೆ ಗೃಹಬಳಕೆಯ ನೀರಿನ ಸರಬರಾಜಿಗಾಗಿ ತೋಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="mark" /> ಹಿಂದಿನ ಹೊಹೊಕ್ಯಾಮ್ ಮನೆಗಳನ್ನು, ಅರೆ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಸಿದಂತಹ ಕೊಂಬೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅನಂತರ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಕೊಂಬೆಗಳಿಂದ, ಜೊಂಡುಹುಲ್ಲಿನಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಹಾಗು ಅಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಲು ಹಾಕಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="mark" /> ಆದರೂ ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದ ಮುಂದಿನ ಮೆಸೊಅಮೆರಿಕನ್ ನಾಗರಿಕತೆಯಷ್ಟು ಮುಂದುವರೆದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇವರು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಹೊಂದಿದ್ದ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಒಂದೆಡೆ ನೆಲೆಸುವ, ಸುಸಂಸ್ಕೃತ ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ಸಮಾಜಗಳಾಗಿವೆ. ಸೌತ್ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಸೆರೆಮೊನಿಯಲ್ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ ಎಂಬುದು, ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು, ಮೂರ್ತಿಶಿಲ್ಪ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ [[ಪುರಾಣ|ಪೌರಾಣಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯ]]ದ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಶೈಲಿಯ ಸದೃಶ್ಯತೆಗೆ ಪುರಾತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ನೀಡಿದ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಇದು [[ಮೆಕ್ಕೆ ಜೋಳ|ಜೋಳದ]] ವ್ಯವಸಾಯ ಮತ್ತು ನಾಯಕತ್ವ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಸದೃಶವಾಗಿದೆ-ಇದು 1200 CE ಯಿಂದ 1650 CE ವರೆಗೆ ಇದ್ದ ಅಧಿಕಾರ ಜಾಲದ,ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web| url = http://www.siu.edu/~anthro/muller/SECC/sld008.htm| title = Connections| 3 = author muller| access-date = 2011-02-25| archive-date = 2006-09-14| archive-url = https://web.archive.org/web/20060914003946/http://www.siu.edu/~anthro/muller/SECC/sld008.htm| url-status = dead}}</ref><ref>{{Cite book| last = Townsend | first = Richard F., and Robert V. Sharp, eds. | title = Hero, Hawk, and Open Hand| publisher= = [[The Art Institute of Chicago and Yale University Press]] | year = 2004 | isbn = 0300106017}}</ref> ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಂಬಿಕೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಈ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಮೆಸೊಅಮೆರಿಕದೊಂದಿಗೆ ನೇರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಇದು, ಶೇಷ ಜೋಳದ ಸಂಗ್ರಹ, ದಟ್ಟ, ನಿಬಿಡ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಕೌಶಲಗಳ ಪರಿಣತೆಯ ಮೇಲೆ ಉಂಟಾದ ಬದಲಾವಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿತ್ತು.{{Dubious|date=September 2009}} ಈ ಜೌಪಚಾರಿಕ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯು, ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯನ್ ಜನರ [[ಧರ್ಮ|ಧಾರ್ಮಿಕತೆ]]ಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಅವರ ಧಾರ್ಮಿಕತೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಇರುವ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಕೂಡ ಒಂದಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book| editors = F. Kent Reilly and James Garber | title = Ancient Objects and Sacred Realms| publisher= = [[University of Texas Press]] | year = 2007 | isbn = 9780292713475}}</ref> ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು, ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ದಿಬ್ಬಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಹೊಕಿಯಾದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಈಗಿನ ಇಲಿನಾಯ್ಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವುಗಳ 10-ವೃತ್ತಾಂತಗಳುಳ್ಳ ಮಾಂಕ್ಸ್ ಮೌಂಡ್, ಟಿಯೊತಿಹುಕ್ಯಾನ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಪಿರಮಿಡ್ ಆಫ್ ದಿ ಸನ್ ಗಿಂತ ಅಥವಾ [[ಈಜಿಪ್ಟ್]] ನಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರೇಟ್ ಪಿರಮಿಡ್ ಗಿಂತ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಷೇತ್ರಫಲ ಹೊಂದಿವೆ. ಜನರ ವಿಶ್ವವಿಜ್ಞಾನದ ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಆರು ಚದರ ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ನಗರ ಸಂಕೀರ್ಣ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೇ ಇದು 100 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸುಂದರ ದಿಬ್ಬಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿತ್ತು, ಇವು [[ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ|ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನ]]ದ ಬಗೆಗಿನ ಅವರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಮರದ ಸ್ಮಾರಕವೊಂದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು, ಇವುಗಳ ಪವಿತ್ರ ಸಿಡರ್ ಕಂಬಗಳನ್ನು, ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೇಷ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ನೆಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು 1250 AD ಯಲ್ಲಿ 30,000 ದಿಂದ 40,000 ದಷ್ಟು ಜನರನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಇಂದಿನ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಯಾವುದೇ ನಗರದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 1800 ರ ನಂತರ ಈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಸಮನಾಗಿಲ್ಲ. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಕಾಹೊಕಿಯಾವು ನಾಯಕನ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದ್ದು, ಗ್ರೇಟ್ ಲೇಕ್ಸ್ ನಿಂದ ಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಗಲ್ಫ್ ವರೆಗೆ ಹಬ್ಬಿದ್ದಂತಹ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ನಾಯಕತ್ವಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಉಪಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ಲೀಗ್ ಆಫ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಅಥವಾ "ಪೀಪಲ್ ಆಫ್ ದಿ ಲಾಂಗ್ ಹೌಸ್", ಮೈತ್ರಿ ಮಾದರಿ ಹೊಂದಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ತತ್ವಪಾಲನೆಯ ಸರ್ಕಾರದ, ಅನಂತರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಆಲೋಚನೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಲು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲಾಯಿತು. ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ನಡೆದು ಬಂದ ಪ್ರಬಲ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಒಕ್ಕೂಟವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite book|title=33 questions about American history you're not supposed to ask|first=Thomas E|url=http://books.google.ca/books?id=dCMcnBRKR-0C&pg=PA62#v=onepage&q&f=false|last= Woods|page= 62|publisher==Crown Forum|year=2007|isbn=9780307346681|accessdate=2010-10-31}}</ref><ref>{{cite book | last = Wright | first = R | year = 2005 | title = Stolen Continents: 500 Years of Conquest and Resistance in the Americas | publisher= = Mariner Books | isbn = 0-618-49240-2}}</ref> ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು 50 ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸೇಚಮ್ ನಾಯಕರ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದೊಳಗೆ ಒಂದು ಗುಂಪನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು; ಬುಡುಕಟ್ಟುಗಳಾದ ಒನ್ ಐಡಾಸ್ ಮತ್ತು ಮೊಹಾಕ್ ಜನ ಒಂಭತ್ತು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಆನ್ ಆನ್ಡಗಾಸ್ ಹದಿನಾಲ್ಕು, ಕೆಯುಗಾಸ್ ಹತ್ತು ಮತ್ತು ಸೆನೆಕಾಸ್ ಎಂಟು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಸೆನೆಕಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು, ಇತರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದರೂ ಕೂಡ ಸಮನಾಗದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸೇಚಮ್ ನ ನಾಯಕ ಮರಣಹೊಂದಿದಾಗ, ಆತನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಹಿರಿಯ ಮಹಿಳೆಯರು, ಗುಂಪಿನ ಇತರ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಲಹೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಮುಂದಿನ ಮಾತೃ ಸಂತತಿಯ ಪೀಳಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ಮತಚಲಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೆ ಒಮ್ಮತದ ಅಭಿಪ್ರಾಯದೊಂದಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸೇಚಮ್ ನ ನಾಯಕನು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ನಿರಾಕರಣಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಿದ್ದನು. ಆನ್ ಆನ್ಡಗಾಸ್ "ಜ್ವಾಲೆಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸುವವರಾಗಿದ್ದು", ಚರ್ಚಿಸುವ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಉರಿಯುತ್ತಿರುವ ಬೆಂಕಿಯ ಮೂರು ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ (ಬೆಂಕಿಯ ಒಂದು ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಮೊಹಾಕ್ ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆನೆಕಾಸ್ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು; ಅಲ್ಲದೇ ಮತ್ತೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಒನ್ ಐಡಾಸ್ ಮತ್ತು ಕೆಯುಗಾಸ್ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು)ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="Tooker">{{cite book |editor=Clifton JA |title=The Invented Indian: cultural fictions and government policies |url=http://books.google.ca/books?id=ARbVmr941TsC&pg=PA107#v=onepage&q&f=false|publisher==Transaction publisher=s |location=New Brunswick, N.J., U.S.A |year=1990 |pages=107–128 | chapter = The United States Constitution and the Iroquois League |isbn=1-56000-745-1 |oclc= |doi= |accessdate=2010-11-24 | author = Tooker E}}</ref> ಟೆಂಪಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿರುವ ಎಲಿಜಬೆತ್ ಟೂಕರ್,ಪೂರ್ವಿಕರು ಅಳವಡಿಸಿದ ಸರ್ಕಾರದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು,ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾದ ಅಂತಿಮ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇದು ಆನುವಂಶಿಕಕ್ಕಿಂತ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಮಹಿಳಾ ಸದಸ್ಯರು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಚುನಾಯಿತ ನಾಯಕತ್ವವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಒಮ್ಮತದ ನಿರ್ಧಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಕೂಡ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಕೇವಲ ಒಂದು ಗುಂಪು ಮಾತ್ರ ಶಾಸಕಾಂಗದ ಎದುರು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ,ಎಂದು ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Tooker" /> ದೂರ ವ್ಯಾಪಾರವು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ನಡುವಿನ ಕದನಕ್ಕೆ ತಡೆಯುಂಟು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪುರಾತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ' ಮೌಖಿಕ ಇತಿಹಾಸಗಳು ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್, ಸುಮಾರು 1200 CE ಯಲ್ಲಿ ಇಂದಿನ ಕೆನ್ ಟುಕಿ ಯಲ್ಲಿರುವ ಓಹಿಒ ನದಿ ಪ್ರದೇಶದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿವೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರು, ಅನೇಕರನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಅವರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೆಲೆವಾಸಗಳಾದ ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗಕ್ಕೆ ವಲಸೆಗಾಗಿ ಜೊತೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದರು. ಒಸೇಜ್, ಕಾವ್, ಪೊನ್ಕಾ ಮತ್ತು ಒಮಹಾ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಓಹಿಒ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಬೆಳೆದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋದರು. ಆಗ 17 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಈಗಿನ, ಕ್ಯಾನ್ ಸಾಸ್, ನೆಬ್ರಾಸ್ಕ್, ಆರ್ಕಾನ್ಸಸ್ ಮತ್ತು [[ಒಕ್ಲಹೋಮ]] ಗಳಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಭೂಮಿಗಳಲ್ಲಿ ಪುನಃ ನೆಲಸಿದರು. ಒಸೇಜ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಕ್ಯಾಡೊ ಭಾಷೆಯನ್ನು- ಮಾತನಾಡುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧಮಾಡಿ, 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಾವಧಿಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಅವರ ಹೊಸ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಆಳಿದರು.<ref>{{cite web | url = http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/O/OS001.html | title = Osage | publisher = = Oklahoma Encyclopedia of History and Culture | accessdate = 2010-11-29 | last = Burns | first = LF | archive-date = 2011-01-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110102050914/http://digital.library.okstate.edu/encyclopedia/entries/O/OS001.html | url-status = dead }}</ref> ===ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಪರಿಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಗಾರಿಕೆ=== {{Main|Age of Discovery|European colonization of the Americas}} [[File:Discovery of the Mississippi.jpg|left|thumb|ವಿಲಿಯಂ ಹೆನ್ರಿ ಪೋವೆಲ್‌‌ನ (1823–1879) ಡಿಸ್ಕವರಿ ಆಫ್ ಮಿಸ್ಸಿಸ್ಸಿಪ್ಪಿ, ಇದು ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನೋಡುತ್ತಿರುವ ಡಿ ಸೋಟೊನ ರಮ್ಯ ಚಿತ್ರಣವಾಗಿದೆ.ಇದನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಗೋಳಭವನದಲ್ಲಿ ತೂಗುಹಾಕಲಾಗಿದೆ.]] ಆಗ 1492ರಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು‌ ಅಮೆರಿಕಾವನ್ನು ಪರಿಶೋಧಿಸಿದ (ಕಂಡುಕೊಂಡ)ನಂತರ ಹಳೆಯ ಮತ್ತು ನವ ಜಗತ್ತುಗಳು ಹೇಗೆ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಕಂಡುಕೊಂಡವು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದವು. ಆದರೆ ವಿಜಯಿ ಜುನ್ ಪಾನ್ಸ್ ಡೆ ಲಿಯೊನ್ 1513 ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ನಲ್ಲಿ [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಲಾ ಫ್ಲೋರಿಡಾ]]ಗೆ ಬಂದಿಳಿದಾಗ ಅಮೆರಿಕನ್ ಡೀಪ್ ಸೌತ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪರ್ಕಗಳಲೊಂದು ಏರ್ಪಟ್ಟಿತು. ಅನಂತರ 1528 ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾನ್ ಫಿಲ್ಲೊ ಡೆ ನ್ಯಾರ್ವೇಜ್ ಮತ್ತು 1539 ರಲ್ಲಿ ಹೆರ್ನ್ಯಾನ್ಡೊ ಡೆ ಸೊಟೊ ಗಳಂತಹ ಇತರ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಪರಿಶೋಧಕರು ಪಾನ್ಸ್ ಡೆ ಲಿಯೊನ್ ನನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರು. ಅನಂತರ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಬಂದಂತಹ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ವಸಾಹತುಗಾರರು, ಕ್ರೈಸ್ತ ನಾಗರಿಕತೆಯನ್ನು ಹರಡುವ ಮೂಲಕ ಅನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಅಸಂಸ್ಕೃತ ವಿಶ್ವವನ್ನು ಕಾಪಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಮುಂದಾದರು.<ref>{{Cite book |title=Globalization and educational rights: an intercivilizational analysis |author=Joel H. Spring |publisher==Routledge |year=2001 |isbn=9780805838824 |page=[https://books.google.com/books?id=3lobX1DC_i0C&pg=PA92 92] |url=https://books.google.com/?id=3lobX1DC_i0C |postscript=. }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಅಮೆರಿಕದ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ವಸಾಹತುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಿಡಕ್ಷನ್ಸ್ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ, ಉತ್ತರ ''ನ್ಯೂವೊ ಎಸ್ಪ್ಯಾನ್'' ನಲ್ಲಿ, [[ಅಮೇರಿಕ ಖಂಡಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನ|ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು]] ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮ|ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯ]]ಗಳಿಂದ ದೂರಾಗುವಂತೆ, ಹಾಗು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಮತಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದ ನಂಬಿಕೆಗಳಿಂದ ಮತಾಂತರಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಅವರನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ====ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಮೇಲಾದ ಪರಿಣಾಮ==== ಹೀಗೆ 16 ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಕೆಳಕಂಡ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಇಳಿಮುಖವಾಯಿತು: ಯುರೋಪ್ ನಿಂದ ಬಂದ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗ; ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಶೋಷಕರು, ವಸಾಹತುಗಾರರಿಂದ ನಡೆದ ನರಮೇಧ,ಜನಹತ್ಯೆ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಯುದ್ಧ<ref>{{cite web|author=Latest activity 50 minutes ago |url=http://www.amazon.com/dp/0375503749 |title='&#39;The Wild Frontier: Atrocities During the American-Indian War'&#39; |publisher==Amazon.com |date= |accessdate=2010-08-22}}</ref>; ಅವರ ಮೂಲ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳಿಂದ ಅವರನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳಿಸಿದ್ದು; ಆಂತರಿಕ ಯುದ್ಧ,<ref>{{cite web |url=http://www.nativeamericans.com/Huron.htm |title=Native Americans – Huron Tribe |publisher==Nativeamericans.com |date= |accessdate=2010-08-22 |archive-date=2011-06-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110613150921/http://www.nativeamericans.com/Huron.htm |url-status=dead }}</ref> ಗುಲಾಮಗಿರಿ; ಮತ್ತು ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಅಂತರ್ವಿವಾಹಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ.<ref name="accessgenealogy1">[http://www.accessgenealogy.com/native/tribes/history/indianblood.htm "ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮಿಕ್ಸ್ಡ್-ಬ್ಲಡ್"], ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ಹಾಡ್ಗೆ, ''ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಬುಕ್ ಆಫ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್'', 1906</ref><ref name="uwec1">{{Cite web |url=http://www.uwec.edu/freitard/GroupAndMinority/Albuquerque/History/albuquerqueHistory.htm |title=ಮೈನಾರಿಟಿ ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಇನ್ ಆಲ್ಬುಕ್ವೆರ್ಕ್ಯೂ – ಹಿಸ್ಟರಿ |access-date=2011-02-25 |archive-date=2008-02-24 |archive-url=https://archive.is/20080224114408/http://www.uwec.edu/freitard/GroupAndMinority/Albuquerque/History/albuquerqueHistory.htm |url-status=dead }}</ref> ಬಹುಪಾಲು ಪ್ರಚಲಿತ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅನೇಕ ಸಹಾಯಕ ಅಂಶಗಳೊಳಗೆ, ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕುಸಿತ ಉಂಟಾಗಲು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಯುರೋಪ್ ನಿಂದ ಬಂದ ಹೊಸ ರೋಗವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವರಲ್ಲಿದ್ದ ರೋಗ ನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿಯ ಕೊರತೆಯೇ ಕಾರಣವೆನ್ನುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/british/empire_seapower/smallpox_01.shtml |title=Smallpox: Eradicating the Scourge |publisher==Bbc.co.uk |date=2009-11-05 |accessdate=2010-08-22}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.libby-genealogy.com/epidemics.htm |title=Epidemics |publisher==Libby-genealogy.com |date=2009-04-30 |accessdate=2010-08-22 |archive-date=2013-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130722144136/http://www.libby-genealogy.com/epidemics.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pbs.org/gunsgermssteel/variables/smallpox.html |title=The Story Of... Smallpox—and other Deadly Eurasian Germs |publisher==Pbs.org |date= |accessdate=2010-08-22}}</ref> ಕೆಲವು ಜನಾಂಗಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಕುಸಿತ, ಮತ್ತು ಅವರದೇ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಮುಂದುವರೆಸಿದ ಪೈಪೋಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ, ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಸೆಮಿನಾಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಆಲ್ಟಾ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಮಿಷಿನ್ ಇಂಡಿಯನ್ನರಂತಹ ಹೊಸ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪುನಃ ಸಂಘಟಿತವಾದರು. ಪ್ರಬಲ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಅಥವಾ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪರಿಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಗಾರರ ಆಗಮನದ ಮೊದಲು, ಅಮೆರಿಕಾದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದಂತಹ, ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜುಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಈ ವಿಷಯವು ಇನ್ನೂ ಚರ್ಚೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದೆ. ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಜೇಮ್ಸ್ ಮೂನಿಯವರು 1890 ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1 ಮಿಲಿಯನ್ ಇದ್ದಿರಬಹುದೆಂದು ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಅಂದಾಜುಮಾಡಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರದೇಶದ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಅವುಗಳ ಬದುಕುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದು. ನಂತರ 1965ರಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕನ್ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಹೆನ್ರಿ ಡೊಬಾಯ್ಸ್, ನಿಜವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 10 ರಿಂದ 12 ಮಿಲಿಯನ್ ಇದ್ದಿರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಆ ಕುರಿತ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅದೇನೇ ಆದರೂ 1983ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅವರ ಅಂದಾಜನ್ನು, 18 ಮಿಲಿಯನ್ ಗೆ ಏರಿಸಿದರು.<ref>[ಗ್ವೆಂಟರ್ ಲೆವಿ, "ವರ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ದಿ ವಿಕ್ಟಿಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಜೆನೋಸಿಡ್?"], ಹಿಸ್ಟರಿ ನ್ಯೂಸ್ ನೆಟ್ವರ್ಕ್, 11–22–04</ref> ಅವರು, ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಪರಿಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಗಾರರಿಂದ ಪಸರಿಸಿದ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗ ದ ಎದುರು ಸಹಜವಾದ ರೋಗ ನಿರೋಧಕ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದೇ ಮೃತಪಟ್ಟ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಡೊಬೈನ್ಸ, ನಿಜವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದಾದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಹಾಕಲು, ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಯಿಲೆಯ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು, 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ವಿಶ್ವಸನೀಯ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ದಾಖಲೆಯೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref name="ggbook" /><ref name="encbrit" /> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೀತಾಳೆ ಸಿಡುಬು ಮತ್ತು ದಡಾರ, ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಕವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ([[ಏಷ್ಯಾ]]ದಿಂದ ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ), ಆದರೆ ಅವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಮಾರಕವಾಗಿದ್ದವೆಂಬುದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೀತಾಳೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಮಾರಕವಾಗಿತ್ತೆಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ.<ref>ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್ಸ್, http://www.meredith.edu/nativeam/setribes.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106012228/http://www.meredith.edu/nativeam/setribes.htm |date=2012-01-06 }} ಸುಸಾನ್ ಸ್ಕ್ವೈರ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಜಾನ್ ಕಿಂಚೆಲೊ, ಸಿಲೇಬಸ್ ಫಾರ್ HIS 943A, ಮೆರೆಡಿತ್ ಕಾಲೇಜ್, 2005. 2006ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 19ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಪರಿಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ಬರುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಲ್ಲದೇ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರನ್ನೆಲ್ಲಾ ನಾಶ ಮಾಡಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಖಚಿತವಾಗಿ ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಂದಾಜನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗದಿದ್ದಾಗ ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸತಜ್ಞರು, ಮೊದಲ ಸಂಪರ್ಕದ ನಂತರ ಯುರೇಷಿಯನ್ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಿಂದಾಗಿ 80ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಸಮೂಹ ಮರಣಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಯಿತು, ಎಂದು ಅಂದಾಜುಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>ಗ್ರೆಗ್ ಲ್ಯಾಂಗೆ,[http://www.historylink.org/essays/output.cfm?file_id=5100 "ಸ್ಮಾಲ್‌ಪಾಕ್ಸ್ ಎಪಿಡೆಮಿಕ್ ರೆವೇಜಸ್ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ನಾರ್ತ್‌ವೆಸ್ಟ್ ಕೋಸ್ಟ್ ಆಫ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಇನ್ ದಿ 1770"], HistoryLink.org, ''ಆನ್‌ಲೈನ್ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ'', 23 ಜನವರಿ 2003. 2008ರ ಜೂನ್‌ 2ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ವಿನಿಮಯದ ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವು, [[ಕ್ರಿಸ್ಟೊಫರ್ ಕೊಲಂಬಸ್]] ನ ಪರಿಶೋಧನೆಯಿಂದ ಬಂದ ಕೆಲವು ಪರಿಶೋಧಕರು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಂದ ಮೇಹರೋಗ ವನ್ನು (ಚರ್ಮರೋಗ) ಸೋಂಕಿಸಿಕೊಂಡು ಯುರೋಪ್ ಗೂ ಕೊಂಡೊಯ್ದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿತು.<ref>[http://www.livescience.com/history/080114-syphilis-columbus.html "ಕೊಲಂಬಸ್ ಮೇ ಹ್ಯಾವ್ ಬ್ರೋಟ್ ಸಿಫಿಲಿಸ್ ಟು ಯುರೋಪ್"], ಲೈವ್‌ಸೈನ್ಸ್, 15 ಜನವರಿ 2008.</ref> ಕೊಲಂಬಸ್ ಮತ್ತು ಆತನ ಸಹಚರರು ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳಿಯ ಜನರ ಬಳಿಗೆ ಹೊರಗಿನಿಂದ ಮರಳಿ ಬರುವ ಮೊದಲೇ, ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ರೋಗವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತೆಂದು ಇತರ ಸಂಶೋಧಕರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಅವರು ಅದನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ವಿಷಪೂರಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ತಂದರು. (''ಮೇಹ ರೋಗ ನೋಡಿ''.) ಹೀಗೆ 1618–1619 ರಲ್ಲಿ, ಸೀತಾಳೆ 90 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಮ್ಯಾಸಚುಸೆಟ್ಟ್ಸ್ ಕೊಲ್ಲಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.ucpress.edu/books/pages/9968/9968.ch01.html |title=ಡೇವಿಡ್ ಎ. ಕೊಪ್ಲೊ, '' ಸ್ಮಾಮ್‌ಪಾಕ್ಸ್: ದಿ ಫ್ಲೈಟ್ ಟು ಎರಾಡಿಕೇಟ್ ಎ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಸ್ಕೋರ್ಜ್'' |access-date=2011-02-25 |archive-date=2008-09-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080907093641/http://www.ucpress.edu/books/pages/9968/9968.ch01.html |url-status=dead }}</ref> ಇತಿಹಾಸಗಾರರು, ಇಂದಿನ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಲ್ಲಿದ್ದ ಅನೇಕ ಮೊಹಾಕ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, 1634 ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ ಬೆನಿಯಲ್ಲಿ ಡಚ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳ ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ ರೋಗ ಪೀಡಿತರಾದರು. ರೋಗವು ಮೊಹಾಕ್ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ವೇಗವಾಗಿ ಪಸರಿಸಿ 1636 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಲೇಕ್ ಆನ್ ಟಾರಿಯೊನಲ್ಲಿದ್ದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಮತ್ತು 1679 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಇರೊಕ್ವಿಯನ್ನರನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಇದು ಪ್ರವಾಸ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹೊರಹೋದ ಮೊಹಾಕ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಹರಡಿತ್ತು.<ref>ಎಮ್. ಪಾಲ್ ಕೀಸ್ಲರ್, [http://www.paulkeeslerbooks.com/Chap5Iroquois.html#DutchChildren "ಡಚ್ ಚಿಲ್ಡ್ರನ್ಸ್ ಡಿಸೀಸ್ ಕಿಲ್ಸ್ ಥೌಸಂಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಮೊಹಾವ್ಕ್ಸ್"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217225720/http://www.paulkeeslerbooks.com/Chap5Iroquois.html#DutchChildren |date=2007-12-17 }}, ''ಮೊಹಾವ್ಕ್: ಡಿಸ್ಕವರಿಂಗ್ ದಿ ವ್ಯಾಲಿ ಆಫ್ ದಿ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್ಸ್'', 2004. 2008ರ ಜೂನ್‌ 2ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಅಧಿಕ ಮರಣ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಮಾಜಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯದ ಸ್ಥಿತಿ ನಾಶವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಪೀಳಿಗೆಗಳ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿನಿಮಯಕ್ಕೆ ತಡೆಯುಂಟಾಯಿತು. [[File:Conference Between the French and Indian Leaders Around a Ceremonial Fire by Vernier.jpg|thumb|ಒಂದು ಕರ್ಮಾಚರಣೆ ಅಗ್ನಿಯ ಸುತ್ತ ಸೇರಿದ ಫ್ರೆಂಚ್ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮುಖಂಡರ ಸಭೆ.]] ಈ ಹಿಂದೆ 1754 ರಿಂದ 1763 ರ ನಡುವೆ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು, ಫ್ರೆಂಚ್ ಪಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತು ಸೈನಿಕಪಡೆಯ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆದ ಫ್ರೆಂಚ್ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್‌ ಯುದ್ಧ/ಏಳು ವರ್ಷಗಳ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಯುದ್ಧದ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹೋರಾಟಮಾಡಿದರು. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಯುರೋಪಿಯನ್ ವಿಸ್ತರಣೆ ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಭರವಸೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ನೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕೆಲವು ಮೈತ್ರಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಆದರೆ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುವಂತೆ ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಕೋರಿದರು. ಆದರೆ ಅನಂತರ ಇವು ಬುಡಮೇಲಾದಾಗ ಅವರು ನಿರಾಶರಾದರು. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಶಕ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಶತ್ರುಗಳೊಂದಿಗೆ, ಹೋರಾಡಲು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಅವರದೇ ಆದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ [[File:Native California population graph.jpg|250px|thumb|right|ಕುಕ್ 1978ರ ಪ್ರಕಾರ ಸ್ಥಳೀಯ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.]]1770 ರಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪರಿಶೋಧಕರು ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ ನಂತರ, ಸೀತಾಳೆ ಕ್ಷಿಪ್ರವಾಗಿ ವಾಯವ್ಯ ಕರಾವಳಿಯ 30 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ರನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಮುಂದಿನ 80 ರಿಂದ 100 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೀತಾಳೆ ಮತ್ತು ಇತರ ರೋಗಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡವು.<ref>[http://www2.h-net.msu.edu/reviews/showrev.php?id=4547 "ಪ್ಲೇಗ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ನಾರ್ತ್‌ವೆಸ್ಟ್ ಕೋಸ್ಟ್"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101227194037/http://www2.h-net.msu.edu/reviews/showrev.php?id=4547 |date=2010-12-27 }} ಹ್ಯುಮಾನಿಟೀಸ್ ಆಂಡ್ ಸೋಷಿಯಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಆನ್‌ಲೈನ್.</ref> ಪುಜೆಟ್ ಸೌಂಡ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ 37,000 ಸಾವಿರ ಜನರಿದ್ದರೆಂದು ಇದು ಅಧಿಕ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯೆಂದೂ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಈ ಪ್ರಮಾಣ 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಗಾರರು ''ಒಟ್ಟಾಗಿ'', ಸಮೂದಾಯವಾಗಿ ಆಗಮಿಸಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 9,000 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿತ್ತು.<ref>ಗ್ರೆಗ್ ಲ್ಯಾಂಗೆ,[http://www.historylink.org/index.cfm?DisplayPage=output.cfm&File_Id=5100 "ಸ್ಮಾಲ್‌ಪಾಕ್ಸ್ ಎಪಿಡೆಮಿಕ್ ರೆವೇಜಸ್ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್ ಆನ್ ದಿ ನಾರ್ತ್‌ವೆಸ್ಟ್ ಕೋಸ್ಟ್ ಆಫ್ ದಿ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಇನ್ ದಿ 1770"], ''ದಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ'', 23 ಜನವರಿ 2003. 2008ರ ಆಗಸ್ಟ್ 9ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಆಯೋಗವು,ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯನ್ನರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ವಸಾಹತುಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅವರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕುಸಿತ ಕಾಣಿಸಿತು. ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಮತ್ತು 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಮಟ್ಟದ ಕುಸಿತ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.(ಬಲ ಬದಿಯ ಕೋಷ್ಠಕ ನೋಡಿ). ಅನಂತರದ 1780–1782 ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 1837–1838ರಲ್ಲಿ ಬಂದ ಸೀತಾಳೆ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗವು ಪ್ಲೇನ್ಸ್ ಇಂಡಿಯನ್ನರ ತೀವ್ರ ನಿರ್ಜನೀಕರಣ ಮತ್ತು ಹಾನಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref>[http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=2094753 "ದಿ ಫರ್ಸ್ಟ್ ಸ್ಮಾಲ್‌ಪಾಕ್ಸ್ ಎಪಿಡೆಮಿಕ್ ಆನ್ ದಿ ಕೆನಡಿಯನ್ ಪ್ಲೇನ್ಸ್: ಇನ್ ದಿ ಫರ್-ಟ್ರೇಡರ್ಸ್ ವರ್ಡ್ಸ್"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200601214615/http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=2094753 |date=2020-06-01 }}, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಹೆಲ್ತ್</ref><ref>[http://www.thefurtrapper.com/ "ಮೌಂಟೇನ್ ಮ್ಯಾನ್-ಪ್ಲೇನ್ಸ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಫರ್ ಟ್ರೇಡ್"], ದಿ ಫರ್ ಟ್ರ್ಯಾಪರ್</ref> ಅದಲ್ಲದೇ 1832ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಸಂಯುಕ್ತ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗಾಗಿ (''1832 ರ ಇಂಡಿಯನ್ ಚುಚ್ಚುಮದ್ದಿನ ಕಾಯ್ದೆ'' ) ಸೀತಾಳೆ ಸಿಡುಬು ಚುಚ್ಚುಮದ್ದಿನ ಮೂಲಕ ನಿವಾರಣಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು. ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಾಗಿ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡ ಮೊದಲ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಾಗಿದೆ.<ref>[http://muse.jhu.edu/login?uri=/journals/wicazo_sa_review/v018/18.2pearson01.html ರಿವ್ಯೂ ಆಫ್ ಜೆ, ಡೈನೆ ಪಿಯರ್ಸನ್, "ಲೆವಿಸ್ ಕ್ಯಾಸ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಡಿಸೀಸ್: ದಿ ಇಂಡಿಯನ್‌ ವ್ಯಾಸಿನೇಶನ್ ಆಕ್ಟ್ 1832"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080205230347/http://muse.jhu.edu/login?uri=%2Fjournals%2Fwicazo_sa_review%2Fv018%2F18.2pearson01.html |date=2008-02-05 }}, ''ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಮ್ಯೂಸ್'', ಜಾನ್ಸ್ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ</ref><ref>[http://links.jstor.org/sici?sici=0749-6427%28200323%2918%3A2%3C9%3ALCATPO%3E2.0.CO%3B2-H&size=LARGE&origin=JSTOR-enlargePage "ದಿ ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಡಿಸೀಸ್",''ವಿಕಾಜೊ ಸಾ ರಿವ್ಯೂ'' : ಸಂಪುಟ 18, ಸಂಖ್ಯೆ 2, (ಆಟಮನ್, 2003), ಪುಟ 9–35],</ref> ====ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಪರಿಚಯ==== ಎರಡು ಜಗತ್ತುಗಳ ಸಮ್ಮಿಲನದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಎರಡರ ನಡುವೆ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಹಳೆಯ ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರಾಣಿಗಳಾದ ಕುರಿ, ಹಂದಿ ಮತ್ತು ಪಶುಗಳನ್ನು ಸಮಕಾಲೀನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂತಹ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅವರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.{{Citation needed|date=April 2010}} ಆದರೆ 16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಪ್ಯೇನ್ ನವರು ಮತ್ತು ಇತರ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾಕ್ಕೆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ತಂದರು.{{Citation needed|date=April 2010}} ಹಿಂದಿನ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕುದರೆಯನ್ನು ಭೂಖಂಡದಲ್ಲಿದ ಪ್ರಾಚೀನ ಮಾನವರು ಕ್ರೀಡೆಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವುಗಳನ್ನು ಕೊನೆಯ ಹಿಮಶಿಲಾಯುಗ ಕೊನೆಗೊಂಡ ಕೆಲವೇ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಬೇಟೆಯಾಡಿ ಸುಮಾರು 7000 BC ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ನಾಶ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು.{{Citation needed|date=April 2010}} ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಪುನಃ ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಲಾಭವಾಯಿತು.{{Citation needed|date=April 2010}} ಅವರು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಂತೆ, ಅವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ವಾಸ್ತವಿಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅವರ ವಲಯಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು.{{Citation needed|date=April 2010}} ಕೆಲವು ಕುದುರೆಗಳು ಅಲ್ಲಿಂದ ಓಡಿ ಹೋದವು, ಹಾಗು ಕೆಲವುಗಳನ್ನು ಸಾಕಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಯಿತು. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಕುದುರೆಯನ್ನು ಪುನಃ ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದು, ಗ್ರೇಟ್ ಪ್ಲೇನ್ ನಲ್ಲಿದ್ದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೇಲೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಕಲಿತರು. ಅಲ್ಲದೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಮೂಟೆಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ''ಹೊರೆಬಂಡಿಯನ್ನು'' ಎಳೆಯಲು ಬಳಸಿದರು. ಜನರು ಅವರ ಸಮಾಜಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕುದುರೆಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಅವರು ನೆರೆಹೊರೆಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೊಂದಿಗೆ ವಿನಿಮಯಕ್ಕಾಗಿ ಸರಕು ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಕುದುರೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಬೇಟೆ ಆಟಕ್ಕಾಗಿ ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಕಾಡೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು, ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ಮಾಡಲು ಹಾಗು ಕುದುರೆ ಸವಾರಿಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು.{{Citation needed|date=April 2010}} ===ಸ್ವತಂತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಬುನಾದಿ=== {{See|Great Law of Peace}} [[File:Treaty of Penn with Indians by Benjamin West.jpg|thumb|1827ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಬೆಂಜಮಿನ್ ವೆಸ್ಟ್‌ರ ಟ್ರೀಟಿ ಆಫ್ ಪೆನ್ನ್ ವಿತ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್]] ಕೆಲವು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಸುವರ್ಣ ಯುಗದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಜನಪದ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿದಿದೆ.<ref name="rousseau_freedom"> {{cite web |url = http://www.ratical.org/many_worlds/6Nations/EoL/chp4.html |title = Ennobling 'Savages' |accessdate = 2008-09-05 |author = Jean Jacques Rousseau |date = 1700s }} </ref> ರಾಜಕೀಯ ಸಿದ್ಧಾಂತಿ ಜೀನ್ ಜ್ಯಾಕ್ಯೂಸ್ ರೊಸ್ಸೆಯೊ, ಸ್ವತಂತ್ರದ ಆಲೋಚನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆದರ್ಶಗಳು ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವು, ಏಕೆಂದರೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು "ಕೇವಲ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ" 1500 ರಿಂದ 1776 ರ ವರೆಗೆ "ನಿಜವಾಗಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿದ್ದ" ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ನೋಡಿದ್ದರು ಎಂದು ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="rousseau_freedom" /> {{cquote|Natural freedom is the only object of the policy of the [Native Americans]; with this freedom do nature and climate rule alone amongst them... [Native Americans] maintain their freedom and find abundant nourishment... [and are] people who live without laws, without police, without religion.|20x|20x|[[Jean Jacques Rousseau]], ''Jesuit and Savage in New France''<ref name=rousseau_freedom />}} ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ [[ಸರಕಾರ|ಸರ್ಕಾರ]]ವು, ಆರ್ಟಿಕಲ್ಸ್ ಆಫ್ ಕನ್ ಫೆಡರೇಷನ್ ಮತ್ತು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನದ]] ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿವೆ, ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿವೆ.<ref name="ratical"> {{cite web |url = http://www.ratical.org/many_worlds/6Nations/index.html |title = The Six Nations: Oldest Living Participatory Democracy on Earth |publisher= = Ratical.com |accessdate = 2007-10-27 }}</ref><ref name="danile_usner_1992"> {{Cite book |last = Armstrong |first = Virginia Irving |title = I Have Spoken: American History Through the Voices of the Indians |publisher= = Pocket Books |chapter = |page = 14 |id = SBN 671-78555-9 |year = 1971 }} </ref> ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸರ್ಕಾರದ ಮಾದರಿಗಳಿಂದ, ವಸಾಹತುಗಾರರು ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಎರವಲು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಇತಿಹಾಸತಜ್ಞರು ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬುನಾದಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಅನೇಕ ಹಿರಿಯರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ನಾಯಕರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ, ಅವರ ಸರ್ಕಾರದ ಶೈಲಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕಲಿತುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಥಾಮಸ್ ಜೆಫರ್ ಸನ್ ಮತ್ತು [[ಬೆಂಜಮಿನ್ ಫ್ರ್ಯಾಂಕ್ಲಿನ್|ಬೆಂಜಮಿನ್ ಫ್ರಾಂಕ್ಲಿನ್]] ನಂತಹ ಪ್ರಮುಖರು, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಜಾನ್ ರುಟ್ಲೆಡ್ಜ್, ಇತರ ರಚನಕಾರರಿಗಾಗಿ, ಇರೊಕ್ವಿಯನ್ ಕಾನೂನಿನ "ನಾವು, ಜನರು, ಒಕ್ಕೂಟ ರಚನೆ, ಶಾಂತಿ, ಸಮಾನತೆ, ಮತ್ತು ನೀತಿನಿಯಮ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆಗೆ..." ಎಂಬ ಪದಗಳೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಿಸಿ ದೀರ್ಘ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಮಾರು ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ, ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>ಮೀ, ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಎಲ್. ಜೂನಿಯರ್, ''ದಿ ಜೀನಿಯಸ್ ಆಫ್ ಜಿ ಪೀಪಲ್''. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಹಾರ್ಪರ್ ಆಂಡ್ ರೊ, 1987. ಪುಟ 237</ref> {{cquote|"As powerful, dense [Mound Builder] populations were reduced to weakened, scattered remnants, political readjustments were necessary. New confederacies were formed. One such was to become a pattern called up by Benjamin Franklin when the thirteen colonies struggled to confederate: 'If the Iroquois can do it so can we,' he said in substance."|20x|20x|[[Bob Ferguson (music)|Bob Ferguson]], ''Choctaw Government to 1830''<ref name=Bob_Ferguson> {{Cite journal |title = Choctaw Government to 1830 |author = Bob Ferguson |year = 1980 |postscript =. }} </ref>}} ಇತ್ತೀಚಿಗೆ 1988 ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಸಮಾನಹಕ್ಕಿನ ಸಂಕಲ್ಪ 331 ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. ಇದನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ, ಸಂವಿಧಾನದ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳ ಮಸೂದೆಯ ಮೇಲೆ ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web | url=http://www.senate.gov/reference/resources/pdf/hconres331.pdf | accessdate=2008-11-23 | title=H. Con. Res. 331, October 21, 1988 | publisher==United States Senate}}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಚರ್ಚಾ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸಾಕ್ಷಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ, ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ನ ಪ್ರಭಾವವಿಲ್ಲವೆಂದು ವಾದಿಸುವವರು ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಆಲೋಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಭಾವಳಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web | url=http://hnn.us/articles/12974.html | title=Did the Founding Fathers Really Get Many of Their Ideas of Liberty from the Iroquois? | publisher==George Mason University | accessdate=2010-07-14}}</ref> ===ವಸಾಹತಿಗರ ಪ್ರತಿಭಟನೆ=== [[File:Tomo-chi-chi and other Yamacraws Native Americans.jpg|thumb|250px|1734ರ ಜುಲೈ‌ನಲ್ಲಿ ಯಾಮಕ್ರಾವ್ ಕ್ರೀಕ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ವಸಾಹತಿನ ಟ್ರಸ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಭೇಟಿ.ಈ ವರ್ಣಚಿತ್ರವು ಒಬ್ಬ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹುಡುಗ (ನೀಲಿ ಕೋಟಿನಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬಳು (ಕೆಂಪು ಪೋಷಾಕಿನಲ್ಲಿ) ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಉಡುಪಿನಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.]] ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಹೊಸದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲಾದ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]], ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸ್ವಾಮಿನಿಷ್ಠೆಗಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿತು. ಈ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಪರವಾಗಿದ್ದ ಬಹುಪಾಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ತಡೆಯಲು, [[ಅಮೇರಿಕದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಯುದ್ಧ|ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಯುದ್ಧ]] ತಂತ್ರ ಬಳಸಲು ಯೋಜಿಸಿದರು. ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಯಾರ ಪರವಹಿಸಬೇಕೆಂಬುದರ ಮೇಲೆ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಲೆನ್ಯಾಪೆ, ಹೊಸ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದಂತಹ ಮೊದಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯವಾಗಿದೆ. ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕಾಗಿ, ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ರಾಂತಿ [[ಅಂತಃಕಲಹ|ಆಂತರಿಕ ಯುದ್ಧ]]ವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿತು. ಕೇವಲ ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಮಾತ್ರ ಒನ್ ಐಡಾ ಮತ್ತು ತುಸ್ಕರೊರಾ ದಲ್ಲಿದ್ದ ವಸಾಹತಿಗರ ಜೊತೆಗೂಡಿದರು. ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗಡಿನಾಡಿನವರ ಯುದ್ಧವು, ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರೂರವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೇ ವಸಾಹತುಗಾರರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರಂತವರು ಅನೇಕ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ಎಸಗಿದರು. ಯೋಧರಲ್ಲದವರೂ ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ನರಳಿದರು. ಮೊಹಾಕ್ ಕಣಿವೆ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನ ಮೇಲೆ ನಿರಂತರ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿ, ಅಲ್ಲಿನ ಜನರ ಯುದ್ಧ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಕುಂದಿಸಿದಂತೆ, ಎರಡು ಕಡೆಗಳು ನಡೆಸಿದ ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು, ಜನರ ಹೋರಾಟದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕುಂದಿಸಲು ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಆಹಾರ ದೊರೆಯುವ ಮೂಲಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದವು.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9077648/Wyoming-Massacre ಯೋಮಿಂಗ್ ಮಸ್ಸಾಕ್ರೆ], ''ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ''</ref> ಆಗ 1779 ರ ಸುಲಿವ್ಯಾನ್ ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಚರಣೆಯು, ಎಲ್ಲಾ ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ವಸಾಹತು ಸೈನ್ಯಗಳು, ಅಪ್ ಸ್ಟೇಟ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಲ್ಲಿ ಇರೊಕ್ವಾಯ್ ಗಳ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲು, 40 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿದವು. ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಉದ್ದೇಶಿತ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ: ಹೀಗಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಯು ಮತ್ತಷ್ಟು ದೃಢವಾಯಿತು. {{quote|American Indians have played a central role in shaping the history of the nation, and they are deeply woven into the social fabric of much of American life.... During the last three decades of the twentieth century, scholars of ethnohistory, of the "new Indian history," and of Native American studies forcefully demonstrated that to understand American history and the American experience, one must include American Indians.|Robbie Ethridge, ''Creek Country''.<ref name=r_ethridge> {{Cite book | last = Ethridge | first = Robbie | title = Creek Country: The Creek Indians And Their World | publisher= = The University of North Carolina Press | chapter = Introduction | page = 1 | isbn = 0807854956 | year = 2003 }}</ref>}} ಬ್ರಿಟಿಷರು ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಒಪ್ಪಂದದಲ್ಲಿ(173) ಅಮೆರಿಕನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವಿರಾಮ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಒಪ್ಪಂದದ ಮೂಲಕ ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ತಿಳಿಸದೆಯೇ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟು, ತಕ್ಷಣವೇ ವಾಯವ್ಯ ಇಂಡಿಯನ್ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಸಾರಿದರು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಭೂಪ್ರದೇಶ ಕಳೆದುಕೊಂಡ, ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಜನರಂತೆ ನೋಡಿತು. ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ನ ಅನೇಕ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಸ್ವಾಮಿನಿಷ್ಠೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರೊಂದಿಗೆ ಕೆನಡಾಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರೂ ಕೂಡ, ಇತರರು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲೆ ಉಳಿಯಲು ಮತ್ತು ಅವರ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನ ರಾಜ್ಯ ಇರೊಕ್ವಾಯ್ಸ್ ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಹಿಂದೆ ಅವರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದ ಭೂಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮಾರಾಟ {{convert|5000000|acre|km2}}ಕ್ಕಿಟ್ಟಿತು. ರಾಜ್ಯವು ವಸಾಹತುಗಾರರಿಗೆ ಮಿತ್ರರಾಗಿದ್ದ ಆನ್ ಆನ್ಡಗಾಸ್ ಜನಾಂಗದವರಿಗಾಗಿ ಸೆರಕ್ಯುಸ್ ನ ಬಳಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಮೀಸಲಿರಿಸಿತು. {{cquote|The Indians presented a reverse image of European civilization which helped America establish a national identity that was neither savage nor civilized.|20x|20x|Charles Sanford, ''The Quest for Paradise''<ref name=Bob_Ferguson> {{Cite book |title = The Quest for Paradise |author = Charles Sanford |year = 1961 |isbn = ISBN 0-404-60078-6 }} </ref>}} ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಹೊಸ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಹಾಗು ಭೂಪ್ರದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಹಂಬಲಿಸಿ ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನಿಂದ ಮತ್ತು ಹೊಸದಾಗಿ ಬಂದ ವಲಸೆಗಾರರನ್ನು ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಲು ಇನ್ನಷ್ಟೂ ವಿಸ್ತಾರಗೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರವು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಜಮೀನನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ದಾರಿಯನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿತು. ರಾಜ್ಯಗಳ ಜನರು ಮತ್ತು ವಲಸಿಗರು ಈ ನೀತಿ ಖಂಡಿಸಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>[http://www.americanrevolution.org/ind1.html ವಿಲ್ಕಾಂಬ್ ಇ. ವಾಶ್‌ಬರ್ನ್, "ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ರೆವಲ್ಯೂಷನ್"], AmericanRevolution.org, ಹಿಸ್ಟರಿ ಚಾನೆಲ್ ನೆಟ್ವರ್ಕ್. 2006ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 23ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ==ಸ್ವಭಾವದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಕಂಡ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾ == [[File:Portrait of George Washington-transparent.png|upright|thumb|ಜಾರ್ಜ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮಾಜದ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಇಂಡಿಯನ್ನರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿನ ಸದ್ಭಾವನೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು."<ref name=knox_to_washington>[118]</ref>]] ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರ ಇಚ್ಛೆಯ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ)ಕುತೂಹಲದ ವಸ್ತುಗಳೆಂಬಂತೆ ಹಳೆಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದವು. ಅವರು ಅಧಿಕ ಗೌರವ ಧನವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸುಲಿಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವು ಯುರೋಪಿಯನ್ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಕ್ರೈಸ್ತೀಕರಣವು ಯೋಜಿತ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು. {{cquote|Whereas it hath at this time become peculiarly necessary to warn the citizens of the United States against a violation of the treaties.... I do by these presents require, all officers of the United States, as well civil as military, and all other citizens and inhabitants thereof, to govern themselves according to the treaties and act aforesaid, as they will answer the contrary at their peril.|20px|20px|-George Washington, Proclamation Regarding Treaties, 1790.<ref name=washington_treaty_CCC> {{cite web |url = http://avalon.law.yale.edu/18th_century/gwproc13.asp |title = By the President of the United States of America. A proclamation. |accessdate = 2010-08-11 |publisher= = Yale Law School |year = 1790 }} </ref> }} ಅಮೆರಿಕನ್ ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಂತರವೂ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧ, ನಿಯಮ ಹೇರುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. [[ಜಾರ್ಜ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್|ಜಾರ್ಜ್ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌]] ಮತ್ತು ಹೆನ್ರಿ ನಾಕ್ಸ್, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸಮಾನರೇ, ಆದರೆ ಅವರ ಸಮಾಜವು ಕೆಳಮಟ್ಟದಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌, "ನಾಗರಿಕಗೊಳಿಸುವ" ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಸೂತ್ರವೊಂದನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.<ref name="remini_reform_begins"/> ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌, ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ಆರು ಅಂಶಗಳ ಯೋಜನೆ ಹೊಂದಿತ್ತು, ಇವು ಕೆಳಕಂಡಂತಿವೆ: <blockquote> 1. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತವಾದ ನ್ಯಾಯ <br> 2. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜಮೀನುಗಳ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು <br> 3. ವಾಣಿಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ <br> 4. ನಾಗರಿಕಗೊಳಿಸಲು ಮಾಡುವ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಮಾಜವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ <br> 5. ಉಪಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಅಧಿಕಾರ <br> 6. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವವರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆವಿಧಿಸುವುದು.<ref name="eric_miller"/><br> </blockquote> [[File:Benjamin Hawkins and the Creek Indians - higher resolution.jpg|250px|left|thumb|ಬೆಂಜಮಿನ್ ಹಾಕಿನ್ಸ್ ತಮ್ಮ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಕ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಹೇಗೆ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಕಲಿಸಿಕೊಡುತ್ತಿರುವುದು.ಇದನ್ನು 1805ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ.]] ಇತಿಹಾಸತಜ್ಞ ರಾಬರ್ಟ್ ರೆಮಿನಿ, "ಇಂಡಿಯನ್ನರು ಮನೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಬೇಸಾಯ ಮಾಡುವುದು, ಅವರ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸುಶಿಕ್ಷಿತರನ್ನಾಗಿಸುವುದು, ಕ್ರೈಸ್ತ ಮತವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವಂತಹ ಖಾಸಗಿ ಆಸ್ತಿ ಗಳಿಕೆಯ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡರೆಂದರೆ, ಈ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬಿಳಿಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಸಮ್ಮತಿಯನ್ನು ಗೆಲ್ಲಬಹುದು" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="remini_submit_adoption"/> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಬೆಂಜಮಿನ್ ಹಾಕಿನ್ಸ್ ನಂತಹ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ನಡುವೆ ಬದುಕಲು ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯರಂತೆ ಹೇಗೆ ಬದುಕಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ಕಲಿಸಲು ನೇಮಿಸಿದೆ.<ref name="perdue"/> {{cquote|How different would be the sensation of a philosophic mind to reflect that instead of exterminating a part of the human race by our modes of population that we had persevered through all difficulties and at last had imparted our Knowledge of cultivating and the arts, to the Aboriginals of the Country by which the source of future life and happiness had been preserved and extended. But it has been conceived to be impracticable to civilize the Indians of North America&nbsp;— This opinion is probably more convenient than just.|20px|20px|-Henry Knox to George Washington, 1790s.<ref name=knox_to_washington />}} ===ಹೊಂದಾಣಿಕೆ=== {{details|Native American boarding schools }} ಹೀಗೆ 18ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಮತ್ತು ನಾಕ್ಸ್ ರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರು,<ref>''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಕನ್ಫ್ಯೂಜನ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಅಫೇರ್ಸ್: ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್ ಆಂಡ್ ವೈಟ್ಸ್ ಇನ್ ದಿ ಪ್ರೊಗ್ರೆಸ್ಸಿವ್ ಎರಾ'', ಟಾಮ್ ಹಾಲ್ಮ್, http://www.utexas.edu/utpress/excerpts/exholgre.html</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು "[[ನಾಗರೀಕತೆ|ನಾಗರಿಕರನ್ನಾಗಿಸುವ]]" ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬೃಹತ್ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ(ಅವರನ್ನು ಮೀಸಲಾತಿಗೆ ತಳ್ಳುವ ಬದಲು )ಅವರನ್ನು ಸಮೀಕರಿಸಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವುದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದರು. ಆದರೆ 1819 ರ ನಾಗರಿಕತೆ ನಿಧಿ ಕಾನೂನು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೇಕನ್ನರ ಸುಧಾರಣೆಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಾಜಗಳಿಗೆ(ಬಹುಶಃ ಧಾರ್ಮಿಕ) ಧನ ಸಹಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾಗರಿಕರನ್ನಾಗಿಸುವ ನೀತಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿತು. {{cquote|I rejoice, brothers, to hear you propose to become cultivators of the earth for the maintenance of your families. Be assured you will support them better and with less labor, by raising stock and bread, and by spinning and weaving clothes, than by hunting. A little land cultivated, and a little labor, will procure more provisions than the most successful hunt; and a woman will clothe more by spinning and weaving, than a man by hunting. Compared with you, we are but as of yesterday in this land. Yet see how much more we have multiplied by industry, and the exercise of that reason which you possess in common with us. Follow then our example, brethren, and we will aid you with great pleasure....|20px|20px|President Thomas Jefferson, Brothers of the Choctaw Nation, December 17, 1803<ref name=Jefferson_treaty_CCC> {{Cite web |url = http://avalon.law.yale.edu/19th_century/jeffind3.asp |title = To the Brothers of the Choctaw Nation |accessdate = 2010-10-24 |publisher= = Yale Law School |year = 1803 }} </ref> }} ಅಮೆರಿಕನ್ ನಾಗರಿಕ ಯುದ್ದ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್‌ ಯುದ್ಧಗಳ ನಂತರ 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಬೋರ್ಡಿಂಗ್ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕ್ರೈಸ್ತ ಮತಪ್ರಚಾರಕರು ನಡೆಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.authorsden.com/visit/viewarticle.asp?AuthorID=2616&id=7375 |work=authorsden.com |title=What Were Boarding Schools Like for Indian Youth? |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 14, 2013 |archive-url=https://www.webcitation.org/6EQXuoNgG?url=http://www.authorsden.com/visit/viewarticle.asp?AuthorID=2616 |url-status=dead }}</ref> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಮಾಜವು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರು. ಬೋರ್ಡಿಂಗ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಅಹಿತಕರ ಅನುಭವವಾಯಿತು. ಈ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಅವರ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಆಡದಂತೆ ನಿಷೇಧಿಸಿ, [[ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ|ಕ್ರೈಸ್ತ ಮತ]]ವನ್ನು ಭೋಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಅವರ ಸ್ಥಳೀಯ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕೂಡ ನಿರಾಕರಿಸಿ, ಅನೇಕ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಸ್ತಿತ್ವಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವಂತೆ ಮತ್ತು <ref>{{cite web|url=http://www.sacbee.com/static/archive/news/projects/native/day2_main.html |work=California's Lost Tribes |title=Long-suffering urban Indians find roots in ancient rituals |accessdate=February 8, 2006 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20050829051045/http://sacbee.com/static/archive/news/projects/native/day2_main.html |archivedate = August 29, 2005}}</ref> ಯುರೋಪಿಯನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ ಲೈಂಗಿಕ, ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಹಿಂಸೆಗಳು ನಡೆದಿರುವ ಪ್ರಸಂಗಗಳಿಗೆ ದಾಖಲೆಗಳು ಕೂಡ ದೊರಕಿವೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.prsp.bc.ca |work=PRSP Disabilities |title=Developmental and learning disabilities |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 7, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060207222512/http://www.prsp.bc.ca/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.amnestyusa.org/amnestynow/soulwound.html |work=Amnesty International USA |title=Soul Wound: The Legacy of Native American Schools |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 8, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060208092347/http://www.amnestyusa.org/amnestynow/soulwound.html |url-status=dead }}</ref> ====ಅಮೆರಿಕನ್ ನಾಗರಿಕರಂತೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು==== ಆಗ 1857 ರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರೊಜರ್ ಬಿ. ಟ್ಯಾನಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು "ಮುಕ್ತ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಜನರಾದಾಗಿನಿಂದ" ಅವರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರಾಗಬಲ್ಲರು ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref name="chiefJustic_taney"> {{cite web | url = http://lawreview.kentlaw.edu/articles/82-1/Hoxie.pdf | title = What was Taney thinking? American Indian Citizenship in the era of Dred Scott | accessdate = 2009-04-15 | author = Frederick e. Hoxie | last = Hoxie | first = Frederick | year = 2007 | format = PDF | publisher= = Chicago-Kent Law Review |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070915083732/http://lawreview.kentlaw.edu/articles/82-1/Hoxie.pdf |archivedate = September 15, 2007}} </ref> ಟ್ಯಾನಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ದೇಶೀಯರಾಗಿಸಬಹುದು ಹಾಗು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ "ರಾಜಕಿಯ ಸಮುದಾಯ"ವನ್ನು ಸೇರಬಹುದು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref name="chiefJustic_taney" /> {{cquote|[Native Americans], without doubt, like the subjects of any other foreign Government, be naturalized by the authority of Congress, and become citizens of a State, and of the United States; and if an individual should leave his nation or tribe, and take up his abode among the white population, he would be entitled to all the rights and privileges which would belong to an emigrant from any other foreign people.|20x|20x|Chief Justice Roger B. Taney, 1857, ''What was Taney thinking? American Indian Citizenship in the era of Dred Scott'', Frederick e. Hoxie, April 2007.<ref name=chiefJustic_taney />}} ===== ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪೌರತ್ವ ===== ಅಲ್ಲದೇ 1924 ರ ಜೂನ್ 2 ರಂದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಗಣರಾಜ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷ ಕೆಲ್ವಿನ್ ಕೂಲಿಡ್ಜ್, ಇಂಡಿಯನ್‌ ಪೌರತ್ವ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]]ಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವ ಅದರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿ ಮೊದಲೆ ಪೌರತ್ವ ಪಡೆದಿರದ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಪೌರತ್ವ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಮೊದಲೇ ಮೂರನೆ ಎರಡು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರಾಗಿದ್ದರು.<ref name="2-3_us_citizenship"> {{cite web | url = http://digital.library.okstate.edu/kappler/vol4/html_files/v4p1165.html | title = Indian affairs: laws and treaties Vol. IV, Treaties | accessdate = 2008-10-14 | author = Charles Kappler | last = Kappler | first = Charles | year = 1904 | publisher= = Government Printing Office }} </ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರಾದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ದಾಖಲೆಗಳೆಂದರೆ, 1831 ರಲ್ಲಿ ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ಯ ಚಾಕ್ಟವ್,(ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಸಮುದಾಯದ ಪ್ರದೇಶ) ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಶಾಸಕಾಂಗ ಟ್ರೀಟಿ ಆಫ್ ಡ್ಯಾನ್ ಸಿಂಗ್ ರಾಬಿಟ್ ಕ್ರೀಕ್ ಒಪ್ಪಂದದ ನಂತರ ಪೌರರಾದರು.<ref name="us_citizenship"/><ref name="david_baird"> {{Cite book | last = Baird | first = David | title = The Choctaw People | publisher= = Indian Tribal Series | location = United States | chapter = The Choctaws Meet the Americans, 1783 to 1843 | page = 36 | id = Library of Congress 73-80708 | year = 1973 }} </ref><ref name="nrc_programs"> {{Cite web | url = http://www.nrcprograms.org/site/PageServer?pagename=cin_hist_citizenshipact | title = History & Culture, Citizenship Act - 1924 | accessdate = 2008-05-02 | author = Council of Indian Nations | year = 2005 | publisher= = Council of Indian Nations }} </ref><ref name="MAA_k_carlton">{{Cite web | url = http://www.msarchaeology.org/maa/carleton.pdf | title = A Brief History of the Mississippi Band of Choctaw Indians | accessdate = 2009-05-04 | author = Ken H. Carleton | last = Carleton | first = Ken | year = 2002 | format = PDF | publisher = = Mississippi Archaeological Association | archive-date = 2007-07-15 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070715115205/http://www.msarchaeology.org/maa/carleton.pdf | url-status = dead }}</ref> ಯು.ಎಸ್‌. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ರೆಪ್ರೆಸೆಂಟೇಟಿವ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಚಾಕ್ಟವ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗೆ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಲು ಅನುಚ್ಛೇದ 22 ಅನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="us_citizenship"/> ಆ ಒಪ್ಪಂದದ ಅನುಚ್ಛೇದ XIV ಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆಗೊಂಡ ಯಾವ ಚಾಕ್ಟವ್ ನಾದರೂ, ಒಂದುವೇಳೆ ಚಾಕ್ಟವ್ ರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ಹೋಗಲು ಬಯಸದೇ ಇದ್ದಲ್ಲಿ ಅಂತಹವನು ಅಮೆರಿಕಾದ ನಾಗರಿಕನಾಗಬಲ್ಲನು. ಒಪ್ಪಂದದ ದೃಢೀಕರಣದ ನಂತರ ಆತ ನೋಂದಾಯಿಸಿಕೊಂಡು, ನಿಯೋಜಿತ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನೆಲೆಸಿದಲ್ಲಿ ಈ ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲನು. ನೆಲೆವಾಸದ ವರ್ಷಗಳ ಮೂಲಕ, ಮತ್ತು ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಅಂಶಗಳ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರಾಗಬಲ್ಲರು: <blockquote> 1. ಒಪ್ಪಂದದ ನಿಬಂಧನೆ (ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ಚಾಕ್ಟವ್ ನೊಂದಿಗಾದಂತೆ) <br> 2. 1887 ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 8 ರಂದಿನ ಡ್ಯಾವೆಸ್ ಕಾನೂನಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿ ಮತ್ತು ಭೂಮಿ ಹಂಚಿಕೆ<br> 3. ಅನಿರ್ಬಂಧದ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕುಪತ್ರ ನೀಡುವಿಕೆ <br> 4. ನಾಗರಿಕ ಜೀವನದ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು <br> 5. ವಯಸ್ಕರಲ್ಲದ ಮಕ್ಕಳು <br> 6. ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಪೌರತ್ವ <br> 7. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಯುದ್ಧ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕನಾಗುವುದು ಮತ್ತು ನಾವಿಕನಾಗುವುದು <br> 8. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವುದು <br> 9. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ವಿಶೇಷ ಕಾಯ್ದೆ. <br> </blockquote> {{cquote|The Choctaws would ultimately form a territory by themselves, which should be taken under the care of the general government; or that they should become citizens of the State of Mississippi, and thus citizens of the United States.|20x|20x|''-Cherokee Phoenix, and Indians' Advocate, Vol. II, No. 37.'', 1829.<ref name=cherokee_phoenix>{{Cite web | url = http://anpa.ualr.edu/indexes/cherokee_phoenix_index/Cherokee_Phoenix_Index-images/v02/12231829-no37/12231829-v02n37p01.png | title = Indians, from the Missionary Herald | accessdate = 2009-05-08 | editor = E. Boudinott, | date = December 23, 1829 | format = PNG | publisher = = Cherokee Phoenix, and Indians' Advocate. New Echota, Cherokee Nation. | archive-date = 2010-02-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100213121004/http://anpa.ualr.edu/indexes/cherokee_phoenix_index/Cherokee_Phoenix_Index-images/v02/12231829-no37/12231829-v02n37p01.png | url-status = dead }}</ref>}} ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇಂದು ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ನರು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂವಿಧಾನ]]ದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತಚಲಾಯಿಸಬಲ್ಲರು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಬಲ್ಲರು. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು,ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪದ್ದತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರ ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗಿನ ನ್ಯಾಯವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ವಿವಾದವಿದೆ.<ref>{{Cite book|last=Deloria|first=Vincent|title=American Indian policy in the twentieth century|publisher==University of Oklahoma Press|year=1992|page=91|url=https://books.google.com/?id=VzWIpZBZgA0C|isbn=9780806124247}}</ref> {{cquote|Be it enacted by the Senate and House of Representatives of the United States of America in Congress assembled, That all noncitizen Native Americans born within the territorial limits of the United States be, and they are hereby, declared to be citizens of the United States: Provided, That the granting of such citizenship shall not in any manner impair or otherwise affect the right of any Native American to tribal or other property.|20x|20x|''Indian Citizenship Act of 1924''}} ===ಅಮೆರಿಕನ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಸಮರ್ಥನೆ=== [[File:American Progress (John Gast painting).jpg|thumb|ಕೊಲಂಬಿಯಾದ ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿಯ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಚಿತ್ರಣದಿಂದ ತೊರೆದುಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಇದನ್ನು 1872ರಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಗ್ಯಾಸ್ಟ್ ಚಿತ್ರಿಸಿದರು.]] ಆಗ 1845 ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ವೃತ್ತ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಪಾದಕರಾದ ಜಾನ್ ಎಲ್. ಒ’ಸುಲಿವ್ಯಾನ್ ರವರು, “ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿ” ಎಂಬ ಪದಗುಚ್ಛವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪ್ರಾಂತೀಯ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ "ಮುಂಜಾಗ್ರತೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವು" ಹೇಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ರಚಿಸಿದರು.<ref>ವರ್ಲ್ಡ್ಸ್ ಟುಗೆದರ್, ವರ್ಲ್ಡ್ಸ್ ಅಪಾರ್ಟ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಟಿಗ್ನರ್, ಜೆರೆಮಿ ಆಡಲ್‌ಮ್ಯಾನ್, ಸ್ಟೀಫನ್ ಅರಾನ್, ಸ್ಟೀಫನ್ ಕಾಟ್ಕಿನ್, ಸುಜೇನ್ ಮಾರ್ಚ್ಯಾಂಡ್, ಗ್ಯಾನ್ ಪ್ರಕಾಶ್, ಮೈಕೆಲ್ ಟ್ಸಿನ್, ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ನಾರ್ಟನ್ ಆಂಡ್ ಕಂಪನಿ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ 2000, ಪುಟ. 274</ref> ಯಾವಾಗ ಭೂಖಂಡದ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಭೂಮಿಯ ಕಸುಬನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿತೋ, ಆಗ ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿ, ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದ ಚಳವಳಿಯ ವಿವರಣೆ ಅಥವಾ ಸಮರ್ಥನೆಯಾಯಿತು, ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಅರ್ಥವಿವರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಕಾರ್ಯ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಲು ಸಹಾಯಮಾಡಿದ ಚಿಂತನೆ ಅಥವಾ ಭೋಧನೆಯಾಯಿತು. ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿಯ ಸಲಹಾಗಾರರು, ವಿಸ್ತರಣೆ ಕೇವಲ ಒಳ್ಳೆಯದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಇದು ಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ನಿಶ್ಚಿತವಾದುದೆಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪದವನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 1840 ರ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಜ್ಯಾಕ್ ಸೊನಿಯನ್ ಡೆಮೊಕ್ರಾಟ್ಸ್ ರವರು ಈಗಿರುವ ಪಶ್ಚಿಮ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಲು ಬಳಸಿದರು. (ಒರೆಗನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಮೆಕ್ಸಿಕನ್ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ). {{cquote|What a prodigious growth this English race, especially the American branch of it, is having! How soon will it subdue and occupy all the wild parts of this continent and of the islands adjacent. No prophecy, however seemingly extravagant, as to future achievements in this way [is] likely to equal the reality.|20x|20x|Rutherford Birchard Hayes, U.S. President, January 1, 1857, Personal Diary.<ref name=manifestquote>{{cite web |url = http://www.enotes.com/famous-quotes/what-a-prodigious-growth-this-english-race |title = Hayes Quotes: What a prodigious growth this English race,... |accessdate = 2008-09-04 |author = Rutherford Birchard Hayes |year = 1857 |archive-date = 2009-01-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090105132255/http://www.enotes.com/famous-quotes/what-a-prodigious-growth-this-english-race |url-status = dead }}</ref>}} ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟ್ ಡೆಸ್ಟಿನಿಯ ಕಾಲವನ್ನು "ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಿಮೂವಲ್" ಮೂಲಕ ಸ್ಥಾಪಿಸಿತೆಂದು ಹೇಳಲಾಯಿತು. ಆದರೂ ರಿಮೂವಲ್ ನ ಕೆಲವು ಮಾನವಹಿತಕಾರಿ ಸಲಹಾಗಾರರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬಿಳಿಯರಿಂದ ದೂರಹೋದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿರುತ್ತಾರೆ, ಹಾಗು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಂಖ್ಯೆ ಸ್ಥಳೀಯರನ್ನು ಅಮೆರಿಕನ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ "ಅನಾಗರಿಕ"ರೆಂದು ಕರೆಯುವರೆಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಥಾಮಸ್ ಜೆಫರ್ಸನ್, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬಿಳಿಯರಷ್ಟೇ ಬುದ್ಧಿಜೀವಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಮೇಲೆ, ಅವರು ಬಿಳಿಯರಂತೆ ಬದುಕಬೇಕು ಅಥವಾ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಅವರಿಂದ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಜೆಫರ್ಸನ್, ದಾರ್ಶನಿಕ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುವ ಮೂಲಕ, ಎಂದಿಗೂ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳದ ಏಕ ರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಬಿಳಿಯರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಬೇಕು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಕಡೆಗೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಬೇಕು ಮತು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೂಡ ಅವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.{{Citation needed|date=July 2010}} ====1871 ರ ಇಂಡಿಯನ್ ಮೀಸಲಾತಿ ಕಾಯ್ದೆ==== ನಂತರ 1871 ರಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಇಂಡಿಯನ್ ಮೀಸಲಾತಿ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಉಪವಿಧಿಯೊಂದನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು. ಅಧಿಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪರಿಗಣನೆಯನ್ನು ಅಂತ್ಯಮಾಡಿತಲ್ಲದೇ ಅಧಿಕ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು. {{cquote|That hereafter no Indian nation or tribe within the territory of the United States shall be acknowledged or recognized as an independent nation, tribe, or power with whom the United States may contract by treaty: Provided, further, that nothing herein contained shall be construed to invalidate or impair the obligation of any treaty heretofore lawfully made and ratified with any such Indian nation or tribe.|20x|20x|Indian Appropriations Act of 1871<ref name=App_act> {{cite web |url = http://law.onecle.com/constitution/article-2/21-indian-treaties.html |title = Indian Treaties |accessdate = 2009-03-31 |author = Onecle |date = Last modified: November 8, 2005 }} </ref> }} ===ಪ್ರತಿರೋಧ=== [[File:Tecumseh02.jpg|175px|thumb|upright|ಟೆಕುಮ್ಸೇಹ್ ಟೆಕುಮ್ಸೇಹ್-ಕದನದ ಶಾವ್ನೀ ಮುಖಂಡರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಾದ್ಯಂತ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ಮೈತ್ರಿಕೂಟವೊಂದನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು.<ref>[164]</ref>]] ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಗಳು ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾದರು, ಆದರೆ ಅನಂತರ ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಅನೇಕ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮುರಿದರು. ಇತರ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದಾದ "ಜೀವಂತ" ದಾಖಲೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರಮುಖ ಯುದ್ಧಗಳು ಪೆಕೊಟ್ ಯುದ್ಧ, ಕ್ರೀಕ್ ಯುದ್ಧ, ಮತ್ತು ಸೆಮಿನೊಲೆ ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ, ಶಾವ್ನಿ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ನಾಯಕ ಟೆಕ್ಯುಮ್ಸೆ ನಡೆಸಿದ ಬಹು ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಸೈನ್ಯವು, 1811–12 ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು. ಇದನ್ನು ಟೆಕ್ಯುಮ್ಸೆ ಯುದ್ಧವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನಂತರದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, ಟೆಕ್ಯುಮ್ಸೆ ಯ ಗುಂಪು, 1812 ರ ಕದನದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಡೆಟ್ರಾಯ್ಟ್ ನ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಸೆಂಟ್. ಕ್ಲೇರ್ ನ ಸೋಲು (1791) ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಸೋತಂತಹ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸೈನ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ಹೀನಾಯ ಪರಾಜಯವಾಗಿದೆ. ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಅಧಿಕ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದವು, ಹಾಗು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದಂತಹ ಕೊನೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಅಮೆರಿಕನ್ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಮಾಜಗಳ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು "ಇಂಡಿಯನ್‌ ಯುದ್ಧಗಳೆಂದು" ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲಿಟ್ಟಲ್ ಬಿಗ್ ಹಾರ್ನ್ ಯುದ್ಧವು (1876), ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸಾಧಿಸಿದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ವಿಜಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆಗಿನ 1862 ರ ಸಿ ಆಕ್ಸ್ ಅಪ್ರೈಸಿಂಗ್, ಸ್ಯಾಂಡ್ ಕ್ರೀಕ್ ಮ್ಯಾಸಕ್ರೆ (1864) ಮತ್ತು 1890 ರ ವುಂಡೆಡ್ ನೀ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಇವರು ಜಯಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>ರಾಲ್ಪ್, ಕೆ. ಆಂಡ್ರಿಸ್ಟ್.[http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/1962/3/1962_3_8.shtml ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090718000231/http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/1962/3/1962_3_8.shtml |date=2009-07-18 }}[http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/1962/3/1962_3_8.shtml MASSACRE!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090718000231/http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/1962/3/1962_3_8.shtml |date=2009-07-18 }}, ''ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹೆರಿಟೇಜ್'', ಎಪ್ರಿಲ್ 1962</ref> ಈ ಕದನಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪ್ರಧಾನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಅಳಿಯದಂತೆ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದವು. ಆದಾಗ್ಯೂ 1872 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸೈನ್ಯವು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಶರಣಾಗತರಾಗಲು ಸಮ್ಮತಿಸುವವರೆಗೂ, ಹಾಗು "ಅವರದೇ ಆದ ಕ್ರೈಸ್ತಮತ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಅವರು ತಿಳಿಯಪಡಿಸುವ" ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಒಪ್ಪುವವರೆಗೂ ಎಲ್ಲರನ್ನು ನಿರ್ನಾಮ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯನೀತಿ ಅನುಸರಿಸಿತು.<ref>"[http://www.epcc.edu/nwlibrary/borderlands/18_apache.htm ಅಪೇಕ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಡಿಫೆಂಡೆಡ್ ಹೋಮ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಇನ್ ಸೌತ್‌ವೆಸ್ಟ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061007202003/http://www.epcc.edu/nwlibrary/borderlands/18_apache.htm |date=2006-10-07 }}". ರಿಯೋಸ್, ಎಮ್ಮಾ ಮತ್ತು ಟಾಡ್ ಉಜ್ಜೆಲ್. ಎಲ್ ಪ್ಯಾಸೊ ಕಮ್ಯೂನಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್.</ref> {{cquote|The Indian [was thought] as less than human and worthy only of extermination. We did shoot down defenseless men, and women and children at places like Camp Grant, Sand Creek, and Wounded Knee. We did feed strychnine to red warriors. We did set whole villages of people out naked to freeze in the iron cold of Montana winters. And we did confine thousands in what amounted to concentration camps.|20x|20x|''The Indian Wars of the West, 1934''<ref name=Wellman> {{Cite book |last = Wellman |first = Paul |title = The Indian Wars of the West |accessdate = 2008-05-02 |publisher= = Doubleday & Company, INC. |page = 8 |chapter = Preface |id = ISBN NONE |year = 1934 }} </ref>}} ===ತೆಗೆದುಹಾಕುವಿಕೆ(ಸ್ಥಳಾಂತರಗಳು) ಮತ್ತು ಮೀಸಲಾತಿಗಳು=== {{See|List of Native American reservations in the United States}} ಕಳೆದ 19 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಎಡೆಬಿಡದೆ ನಡೆದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪಶ್ಚಿಮ ವಿಸ್ತರಣೆಯು, ಮುಂದಿನ ಪಶ್ಚಿಮದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮರುನೆಲೆಗೊಳಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಅವರ ಇಚ್ಛೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, 1785 ರ ಹೋಪ್ ವೆಲ್ ಒಪ್ಪಂದ ನೀಡಿದ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವ ನೀತಿಯು ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷ ಆಂಡ್ರೀವ್ ಜ್ಯಾಕ್ ಸನ್ ರವರಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, 1830 ರ ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಿಮೂವಲ್ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿತು. ಈ ಕಾಯ್ದೆ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರಿಗೆ, ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ ನದಿಯ ಪಶ್ಚಿಮದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ನದಿಯ ಪೂರ್ವ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಭೂಪ್ರದೇಶದ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಂತಹ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಿಮೂವಲ್ ನೀತಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸುಮಾರು 100,000 ದಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ ವಲಸೆಯು, ಸ್ವ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಮಾಡುವಂತಹದ್ದು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಪೂರ್ವದಲ್ಲೇ ಉಳಿಸುವುದು ಎಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ, ಈ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಸಹಿಹಾಕಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ನಾಯಕರ ಮೇಲೆ ಅತ್ಯಧಿಕ ಒತ್ತಡ ಹೇರಲಾಗಿತ್ತು. ನ್ಯೂ ಎಕೊಟಾ ಒಪ್ಪಂದದಡಿ ಸ್ಥಳಾಂತರ ನೀತಿಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಚುನಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಾಯಕತ್ವ ಸಹಿಹಾಕದೇ, ಚೆರೋಕೀಯರ ಭಿನ್ನಮತೀಯ ಒಳಪಂಗಡ ಸಹಿಹಾಕಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷ ಜ್ಯಾಕ್ ಸನ್ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು. ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶವಾಗಿ ಟೇಲ್ ಆಫ್ ಟಿಯರ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ 4,000 ಚೆರೋಕೀಯರು ಮೃತಪಟ್ಟರು, ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು 17,000 ಚೆರೋಕೀಯರೊಂದಿಗೆ ಸರಿಸುಮಾರು 2,000 ದಷ್ಟು ಚೆರೋಕೀಯರು ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಪ್ಪು ಗುಲಾಮರನ್ನು ಅವರ ಮನೆಗಳಿಂದ ಹೊರಗಟ್ಟಲಾಯಿತು.<ref>ಕಾರ್ಟರ್ (III), ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯೆಲ್ (1976). ''ಚೆರೋಕೀ ಸನ್‌ಸೆಟ್: ಎ ನೇಶನ್ ಬಿಟ್ರೇಯ್ಡ್'' : ಎ ನರೇಟಿವ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವೈಲ್ ಆಂಡ್ ಟ್ರಿಯಂಫ್, ಪರ್ಸಿಕ್ಯೂಶನ್ ಆಂಡ್ ಎಕ್ಸೈಲ್. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಡಬಲ್‌ಡೇ, ಪುಟ 232.</ref> ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಸುಲಭವಾಗಿ ಅವರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜೀವನದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಬಹುದಾದ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲವು ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ 19 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲದವರನ್ನು ನೆಲೆಗೊಳಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಧಿಕ ಕಾನೂನು-ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಚೆದುರಿಹೋದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಶಕ್ತಿಗೆ ಸಹಾನುಭೂತಿಯುಳ್ಳ ಬಿಳಿ ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರಕರು ಸಹಾಯ ಮಾಡದಂತೆ ತಡೆಯಲು ಜಾರಿಗೆತರಲಾಗಿತ್ತು.<ref>ಗಮನಿಸಿ ಜೀನೊಸೈಡ್ಸ್ ಇನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ#ಅಮೆರಿಕಾಸ್</ref> ==ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಗುಲಾಮಗಿರಿ== {{details|Slavery among Native Americans in the United States}} ===ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು=== ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾಕ್ಕೆ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯನ್ನು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೊದಲು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಗುಲಾಮಗಿರಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಯಾವ ಗುಲಾಮಿ ಕೆಲಸಗಾರನನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಶೋಷಿಸಿಲ್ಲ. ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ವಸಾಹತು ಪೂರ್ವಯುಗದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಖೈದಿಯನ್ನೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಖರೀದಿಸಿಲ್ಲ. ಆದರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಶಾಂತಿ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಅಥವಾ ಅವರ ಸದಸ್ಯರ ವಿಮಿಮಯಕ್ಕಾಗಿ, ಇತರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೊಂದಿಗೆ ಗುಲಾಮಗಿರಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಖೈದಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಅವರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ "ಗುಲಾಮ" ಎಂಬುದು ಖಚಿತವಾದ ಪದವಾಗಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು.<ref name="amslav">{{cite web|url=http://mmslibrary.files.wordpress.com/2009/10/slavery-and-native-americans-in-british-north-america-and-the-united-states.pdf|title=Slavery and Native Americans in British North America and the United States: 1600 to 1865|author= Tony Seybert|accessdate=2009-06-20 |year=2009 |publisher==}}</ref> ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಳಲ್ಲಿ ಗುಲಾಮರನ್ನಿಟುಕೊಂಡಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಷರತ್ತುಗಳು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಗುಲಾಮರಾದ ಯುವ ಖೈದಿಗಳನ್ನು, ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕಾಯಿಲೆಯಿಂದ ಮಡಿದ ಸೈನಿಕರ ಸ್ಥಾನ ತುಂಬಲು ಜನಾಂಗದೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇತರ ಬುಡಕಟ್ಟಿನವರು ಸಾಲದ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯನ್ನು ಅಥವಾ ಅಪರಾಧ ಮಾಡಿದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಸದಸ್ಯರ ಮೇಲೆ ಹೇರಲಾದ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು; ಆದರೆ ಇದು ಕೇವಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಎಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಗುಲಾಮನಾದವನು ಬುಟಕಟ್ಟು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅವರ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಕೆಲಸಮಾಡಿ ಆತನ ಋಣವನ್ನು ತೀರಿಸುತ್ತಾನೋ ಅಲ್ಲಿವರಿಗಷ್ಟೇ ಆತ ಗುಲಾಮನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.<ref name="amslav" /> ಕೆಲವು ವಾಯವ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ನಾಲ್ಕುಭಾಗದಷ್ಟು ಜನ ಗುಲಾಮರಾಗಿದ್ದರು.<ref>"[http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display_printable.cfm?HHID=59 ಸ್ಲಾವೆರಿ ಇನ್ ಹಿಸ್ಟೋರಿಕಲ್ ಪರ್ಸ್ಪೆಕ್ಟಿವ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120614062348/http://www.digitalhistory.uh.edu/database/article_display_printable.cfm?HHID=59 |date=2012-06-14 }}". ''ಡಿಜಿಟಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ'', ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಹೌಸ್ಟನ್</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಮರನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಇತರ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರೆಂದರೆ ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನ ಕಾಮ್ಚೆ, ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಕ್ರೀಕ್, ಪ್ಯಾವ್ನೀ ಮತ್ತು ಕಲ್ಮತ್ ಎನಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>"[http://www.britannica.com/blackhistory/article-24156 ಸ್ಲೇವ್-ಓನಿಂಗ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್]". ''ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾಸ್ ಗೈಡ್ ಟು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹಿಸ್ಟರಿ''.</ref> ===ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಗುಲಾಮಗಿರಿ=== ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ವಸಾಹತುಗಾರರಾಗಿ ಆಗಮಿಸಿದಾಗ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಏಕಾಏಕಿ ಅವರ ಗುಲಾಮಗಿರಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತಿಗರು ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣದ ವಸಾಹತುಗಳಲ್ಲಿದ್ದವರು ತಂಬಾಕು, ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಗೋವನ್ನು ಬೆಳೆಯುವುದಕ್ಕಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲು ಅವರನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ಅಥವಾ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬಿಳಿಯರನ್ನು ಅವರ ಸಮಾಜಗಳೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬದಲು ಯುದ್ಧ ಖೈದಿಗಳನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ವೆಸ್ಟ್ ಇಂಡೀಸ್ ನಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿನ ಬೇಸಾಯದೊಂದಿಗೆ ಜೀತಗಾರರ ಬೇಡಿಕೆಯೂ ಬೆಳೆಯಿತು. ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು "ಸಕ್ಕರೆಯ ಐಲೆಂಡ್" ಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲೆಂದು ಅವರನ್ನು ಗುಲಾಮರಾಗಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಷ್ಟು ಜನರನ್ನು ಗುಲಾಮರಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಖಚಿತವಾದ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ. ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಸಾವಿರಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಗುಲಾಮರಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref name="amslav" /> ಗುಲಾಮಗಿರಿಯು ಜನಾಂಗದ ವರ್ಣವಾಯಿತು, ವರ್ಜಿನಿಯದ ಜನರಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ 1705 ರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು: <blockquote>"ಎಲ್ಲಾ ಗುಲಾಮರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಕರೆತರಲಾಯಿತು... ಅವರ ಸ್ಥಳೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರೈಸ್ತಮತಾನುಯಾಯಿ ಅಲ್ಲದವರು... ಅಂತವರನ್ನು ಗುಲಾಮರಾಗಿಯೇ ಇರಲು ಬಿಡಲಾಯಿತು. ಈ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಎಲ್ಲಾ ನೀಗ್ರೋ, ಮ್ಯೂಲ್ಯಾಟೋ(ಐರೋಪ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗೂ ನೀಗ್ರೋ ವ್ಯಕ್ತಿಗೂ ಜನಿಸಿದವ) ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್‌ ಗುಲಾಮರು.... ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ (ಸ್ಥಿರಾಸ್ತಿ) ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಕರೆತರಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಒಂದು ವೇಳೆ ಯಾವನೇ ಗುಲಾಮ ಆತನ ಒಡೆಯನನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರೆ... ಅಂತಹ ಗುಲಾಮನನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದು, ಅಲ್ಲದೇ ಶಿಕ್ಷಿಸುವಾಗ ಆತನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಹುದು... ಒಡೆಯನು ಎಲ್ಲಾ ಶಿಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ... ಆದರೆ ಅಂತಹ ಘಟನೆಯು ಎಂದೂ ನಡೆದಿಲ್ಲ." – ವರ್ಜಿನಿಯ ಜನರಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಘೋಷಣೆ, 1705.<ref name="pbsafna">{{cite web|url=http://www.pbs.org/wgbh/aia/part1/1narr3.html|title=The Terrible Transformation:From Indentured Servitude to Racial Slavery|author=|accessdate=2010-01-07 |year=2009 |publisher==PBS}}</ref></blockquote> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರವು 1730 ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಕೊಂಡಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಇದು ಯಾಮಸೀ ಕದನ ವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರ ನಡುವೆ ಅನೇಕ ವಿಧ್ವಂಸಕ ಕದನಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಆಗ 18ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಇಂಡಿಯನ್ ಕದನಗಳು, ಹೆಚ್ಚಾದ ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಗುಲಾಮರ ಆಮದಿನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಗುಲಾಮಗಿರಿ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು 1750 ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದವು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಗುಲಾಮರು ಈ ಮೂಲಕ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲರು ಎಂಬುದನ್ನು ವಸಾಹತುಗಾರರು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಅಲ್ಲದೇ ಯುದ್ಧಗಳು, ವಸಾಹತುಗಳು ಹೊಂದಿದ್ದ ಅನೇಕ ಗುಲಾಮರ ಬದುಕನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡವು. ಉಳಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಗುಂಪುಗಳು, ಬಲದ ಮೂಲಕ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದವು. ಆಗ್ನೇಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಜನರು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಚಾಕ್ಟವ್, ಕ್ರೀಕ್ ಮತ್ತು ಕಟವ್ಬ್ ದಂತಹ ಕೂಟಗಳನ್ನು ಸೇರಿದರು.<ref name="amslav" /> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮಹಿಳೆಯರು ಗುಲಾಮರಾದರು ಅಥವಾ ಆಗದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುವ ಅಪಾಯವನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು;ದಕ್ಷಿಣದ ಅನೇಕ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ವಸಾಹತು ಪೂರ್ವ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷರ ಸಂಖ್ಯೆ ಸಮನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಲೈಂಗಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದರು.<ref name="udayu">{{cite web|url=http://academic.udayton.edu/Race/05intersection/Gender/rape.htm|title="The Realities of Enslaved Female Africans in America", excerpted from ''Failing Our Black Children: Statutory Rape Laws, Moral Reform and the Hypocrisy of Denial''|author=Gloria J. Browne-Marshall|accessdate=2009-06-20|year=2009|publisher==University of Daytona|archive-date=2011-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20111105133059/http://academic.udayton.edu/race/05intersection/gender/rape.htm|url-status=dead}}</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮತ್ತು ಗುಲಾಮಗಿರಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಮಹಿಳೆಯರು, ಗುಲಾಮರಾಗಿದ್ದ ಪುರುಷರಿಂದ ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಪುರುಷರಿಂದ ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಲೈಗಿಂಕ ಕಿರುಕುಳಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗಿದ್ದರು.<ref name="udayu" /> ===ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು=== ತಮ್ಮ ಭೂ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸುವ ಆಂಗ್ಲೊ-ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಯತ್ನವನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ತಡೆಗಟ್ಟಿ, ತಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಹಾಗೂ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಆಫ್ರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಹಲವು ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತರ-ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಇವೆಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಅಂತರಸಂಪರ್ಕ ಗಳಿಸಿದವು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬಿಳಿಯರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲಾರಂಭಿಸಿದರು.<ref name="nawomen">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=UYWs-GQDiOkC&pg=PA214&lpg=PA214&dq=indian+women+married+black+men|title=Women in early America|author=Dorothy A. Mays|accessdate=2008-05-29 |year=2008 |publisher==ABC-CLIO | isbn=9781851094295 }}</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಆಫ್ರಿಕನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಅನುಭವಗಳು, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಇವೆರಡೂ ಜನಾಂಗದವರು ಗುಲಾಮಗಿರಿಗೆ ಒಳಗಾದಾಗ ಪಡೆದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡರು.<ref name="afrna">{{cite web|url=http://www.nps.gov/history/ethnography/aah/aaheritage/lowCountry_furthRdg1.htm|title=Park Ethnography: Work, Marriage, Christianity|author=National Park Service| date=2009-05-30|publisher==National Park Service}}</ref> ಇತರೆ ಯುರೋಪಿಯನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ರೀತಿ-ನೀತಿಗಳನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡ ಐದೂ ನಾಗರಿಕತೆಯುಳ್ಳ ಪಂಗಡಗಳು, ಗುಲಾಮರ ಸ್ವಾಮ್ಯ ಗಳಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮೆರೆಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು. ಚೆರೊಕಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಮರ ಒಡೆತನದ ಮನೆಮಂದಿಗಳ ಪೈಕಿ 78%ರಷ್ಟು ತಾವು ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಬಿಳಿಯರ ವಂಶಸ್ಥರೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಜನಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರಸಂಪರ್ಕದ ಸ್ವರೂಪವು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪಂಗಡಗಳ, ಗುಲಾಮಗಿರಿಗೊಳಗಾದ ಜನ ಮತ್ತು ಗುಲಾಮರನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿತ್ತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಪರಾರಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಗುಲಾಮರಿಗೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ನೆರವು ನೀಡಿದ್ದುಂಟು. ಈ ಪಂಗಡಗಳು, ಅನೇಕ ಹೊದಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದಂತೆಯೇ ಆಫ್ರಿಕನ್ನರನ್ನು ಬಿಳಿಯರಿಗೆ ಮಾರಿದರು.<ref name="amslav" /> ಯುರೋಪಿಯನ್ನರಂತೆಯೇ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸಹ ಗುಲಾಮಗಿರಿಗೊಳಗಾದವರನ್ನು ಬಹಳ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ನಡೆಸಿಕೊಂಡದ್ದುಂಟು. ಆದರೂ,ಚಾಟೆಲ್‌ ಗುಲಾಮಗಿರಿ ಎನ್ನಲಾದ ದಕ್ಷಿಣ ಬಿಳಿಯ ಜೀತಗಾರಿಕೆಯ ತೀರಾ ಕ್ರೂರ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಒಡೆಯರು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ್ದರು.<ref name="wil">{{cite web |url=http://www.williamlkatz.com/Essays/History/AfricansIndians.php |title=Africans and Indians: Only in America |author=William Loren Katz |accessdate=2008-09-20 |year=2008 |publisher==William Loren Katz |archive-date=2007-05-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070529122255/http://www.williamlkatz.com/Essays/History/AfricansIndians.php |url-status=dead }}</ref> ಗುಲಾಮರನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು 3%ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆಯಾದರೂ, ಜೀತಗಾರಿಕೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪಂಗಡಗಳ ನಡುವೆ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಬಿರುಕು-ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದವು. ಗುಲಾಮರನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಮಿಶ್ರಿತ-ಜನಾಂಗೀಯರು ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಸಂತತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ವರ್ಗ ಶ್ರೇಣಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಅವರ ಅನುಕೂಲವು ತಮ್ಮ ಪೂರ್ವಜರಿಂದ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿತ್ತು.<ref name="wil" /> ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಿಶ್ರಿತ-ಜನಾಂಗೀಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವಾದ ಕಾರಣ, ಇಂಡಿಯನ್‌ ಜನಾಂಗದವರ ಮರುಸ್ಥಳಾಂತರದ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಉದ್ವೇಗಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ತಮ್ಮ ಭೂ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕತೆಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಿಶ್ರಿತವಲ್ಲದ ಶುದ್ಧ ಜನಾಂಗೀಯರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ಬಹಳಷ್ಟು ಗುಲಾಮರನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪಂಗಡ ಸದಸ್ಯರು, ಆಂಗ್ಲೊ-ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಭೂ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮಾರುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು..<ref name="amslav" /> ==ಯುದ್ಧಗಳು== ===ರಾಜ ಫಿಲಿಪ್‌ನ ಯುದ್ಧ=== ರಾಜಾ ಫಿಲಿಪ್‌ನ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮೆಟಾಕಾಮ್‌ ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ಮೆಟಾಕಾಮ್‌ ದಂಗೆ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಂದಿನ ದಕ್ಷಿಣ ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ನಿವಾಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ವಸಾಹತುದಾರರು ಹಾಗು ಅವರ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಮೆರಿಕನ್‌ ಮೈತ್ರಿಪಡೆಗಳ ನಡುವೆ 1675-1676ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸಂಘರ್ಷ ಇದಾಗಿತ್ತು. ರಾಜ ಫಿಲಿಪ್‌ ಹತನಾದ ನಂತರವೂ, ಯುದ್ಧವು ಉತ್ತರ ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ (ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮೇಯ್ನ್‌ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ)ನಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಹೀಗೆ 1678ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಸ್ಕೋ ಬೇಯಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಂದವೊಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವುದರೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧವು ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು.{{Citation needed|date=April 2010}} ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆ, ಜನಗಣತಿ ವಿಭಾಗ ಹಾಗೂ ವಸಾಹತು ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್‌ ಜೆನಿಂಗ್ಸ್‌ರಂತಹವರ ಕೆಲಸದ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಷುಲ್ಟ್ಜ್‌ ಮತ್ತು ಟುಗಿಯಾಸ್‌ ಬರೆದ 'ಕಿಂಗ್‌ ಫಿಲಿಪ್ಸ್‌ ವಾರ್‌, ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಅಂಡ್‌ ಲೆಗಾಸಿ ಆಫ್‌ ಅಮೆರಿಕಾಸ್‌ ಫರ್ಗಾಟನ್‌ ಕನ್ಫ್ಲಿಕ್ಟ್‌'ನಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಅಂದಾಜುಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ನ್ಯೂಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ ಪ್ರದೇಶದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ವಸಾಹತುದಾರರ ಪೈಕಿ 800 ಜನರು (ಪ್ರತಿ 65 ಜನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು) ಹಾಗೂ, 20,000 ಸ್ಥಳೀಯರ ಪೈಕಿ 3000 (ಪ್ರತಿ 20 ಜನರಲ್ಲಿ ಮೂವರು) ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಹತರಾದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣವಾಗಿ ಅಮೆರಿಕಾದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇದು ಅತಿ ರಕ್ತಮಯ ಹಾಗೂ ಅತಿ ದುಬಾರಿ ಯುದ್ಧ ಎನ್ನಲಾಗಿತ್ತು.{{Citation needed|date=April 2010}} ನ್ಯೂಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ತೊಂಬತ್ತು ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಪಟ್ಟಣಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಯೋಧರಿಂದ ದಾಳಿಗೊಳಗಾದವು. ಉಭಯ ಪಕ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಯೋಧರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಗಾಯಗೊಂಡಿದ್ದರು ಅಥವಾ ಮೃತಪಟ್ಟರು.<ref>[http://www.militaryhistoryonline.com/horsemusket/kingphilip/default.aspx ಫಿಲಿಪ್ಸ್ ವಾರ್: ಅಮೆರಿಕಾಸ್ ಮೋಸ್ಟ್ ಡಿವಾಸ್ಟೇಟಿಂಗ್ ಕಾನ್ಫ್ಲಿಕ್ಟ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110516191654/http://www.militaryhistoryonline.com/horsemusket/kingphilip/default.aspx |date=2011-05-16 }}. ವಾಲ್ಟರ್ ಗೈರ್ಸ್‌ಬ್ಯಾಚ್. ಮಿಲಿಟರಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆನ್‌ಲೈನ್.</ref> 'ಕಿಂಗ್‌ ಫಿಲಿಪ್'‌ ಎಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪಂಗಡದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮೆಟಕಾಮೆಟ್‌, ಮೆಟಾಕಾಮ್‌ ಅಥವಾ ಪೊಮೆಟಾಕಾಮ್‌ನ ಹೆಸರನ್ನು ಈ ಯುದ್ಧಕ್ಕಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅವನು ಪೊಕನೊಕೆಟ್‌ ಪಂಗಡ/ಪೊಕನೊಕೆಟ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ವಾಂಪನೊವಗ್‌ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕೊನೆಯ ಮ್ಯಾಸಸೊಯಿಟ್‌ (ಮಹಾ ನಾಯಕ) ಆಗಿದ್ದ. ವಸಾಹತುದಾರರ ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋತು, ಪೊಕನೊಕೆಟ್‌ ಪಂಗಡ ಮತ್ತು ರಾಯಲ್‌ ಲೈನ್‌ನ ಸಾಮೂಹಿಕ ಹತ್ಯೆ ಯತ್ನದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ, ಹಲವರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಉತ್ತರ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಪಲಾಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅಬನಕಿ ಪಂಗಡಗಳು ಮತ್ತು ವಬನಕಿ ಒಕ್ಕೂಟದ ಪಂಗಡಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಗ್ಗೂಡಿ, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್‌ ಬೇ ಕಾಲೊನಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.{{Citation needed|date=April 2010}} ===ಅಂತರ್ಯುದ್ಧಗಳು=== {{details|Native Americans in the American Civil War}} [[File:Ely S. Parker.jpg|125px|thumb|upright|ಎಲಿ ಎಸ್. ಪಾರ್ಕರ್ ಒಬ್ಬ ಯೂನಿಯನ್ ಸಿವಿಲ್ ವಾರ್ ಜನರಲ್, ಅವರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದಿಂದ ಹೊರಬಂದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಒಕ್ಕೂಟದ ಮಧ್ಯೆ ಶರಣಾಗತಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಬರೆದರು.<ref>ಎಲಿ ಪಾರ್ಕರ್ ಫೇಮಸ್ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್</ref> ಅಂತರ್ಯುದ್ಧದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಜನರಲ್ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದ ಇಬ್ಬರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಪಾರ್ಕರ್ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು.]] [[ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ|ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ]]ದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸೇನಾ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂಯುಕ್ತ ಪಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿದರು.<ref name="clr" /> ಬಿಳಿಯರ ಜೊತೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿ, ಯುದ್ಧ ಯತ್ನಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ಸೂಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅನುಕೂಲವನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="clr" /><ref name="ab">{{cite web|title=Union and Confederate Indians in the Civil War "Battles and Leaders of the Civil War"|url=http://www.civilwarhome.com/unionconfedindians.htm|date=2009-01-05|accessdate=2009-01-05|publisher==Civil War Potpourri|author=Wiley Britton|archive-date=2009-02-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20090209115411/http://civilwarhome.com/unionconfedindians.htm|url-status=dead}}</ref> ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯಿಂದ ಭೇದ-ಭಾವ ಹಾಗೂ ಪೂರ್ವಜರ ಭೂಸ್ವತ್ತುಗಳಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮದ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳತ್ತ ಮರುಸ್ಥಳಾಂತರವು ಅಂತ್ಯವಾಗುವುದೆಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು.<ref name="clr" /> ಭಾರಿ ಯುದ್ಧ ನಡೆದು ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸ್ವತಂತ್ರರು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದಾಗ, ಇತ್ತ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರವು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಬೆರೆಯುವಿಕೆ, ಆಧೀನಗೊಳಿಸುವಿಕೆ, ನಿರಾಶ್ರಿತಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಅಥವಾ ನಾಶಗೊಳಿಸುವ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು.<ref name="clr" /> [[File:Cherokee Confederates Reunion.gif|left|325px|thumb|ಚೆರೋಕೀ 1903ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಆರ್ಲಿಯನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪುನರ್ಮಿಲನ ಕೂಟವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದು.]] ಸೆನೆಕಾ ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯ ಜನರಲ್‌ ಎಲಿ ಎಸ್‌. ಪಾರ್ಕರ್‌ ಶರಣಾಗತಿಯ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಜನರಲ್‌ ರಾಬರ್ಟ್‌ ಇ. ಲೀ 1865ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ 9ರಂದು ಅಪೊಮಟೊಕ್ಸ್‌ ಕೋರ್ಟ್‌ ಹೌಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಜನರಲ್‌ ಯುಲಿಸಸ್‌ ಎಸ್‌. ಗ್ರ್ಯಾಂಟ್‌ರ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ, ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದ್ದ ನ್ಯಾಯವಾದಿಯಾಗಿದ್ದ ಜನರಲ್‌ ಪಾರ್ಕರ್‌ ಅವರ ಸಂಯುಕ್ತ ಸೇನಾ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಅವರ ಜನಾಂಗೀಯತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಒಮ್ಮೆ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅಪೊಮಟಾಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಲೀ, 'ಇಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ನೈಜ ಅಮೆರಿಕನ್ನನನ್ನು ನೋಡಲು ನನಗೆ ಬಹಳ ಖುಷಿಯಾಗಿದೆ' ಎಂದು ಪಾರ್ಕರ್‌ಗೆ ಹೇಳಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ, 'ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಸಹ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು' ಎಂದು ಪಾರ್ಕರ್‌ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು.<ref name="clr">{{cite web|title="We are all Americans", Native Americans in the Civil War |url=http://oha.alexandriava.gov/fortward/special-sections/americans/|date=2009-01-05 |accessdate=2009-01-05|publisher==Native Americans.com|author=W. David Baird et al.}}</ref> ===ಸ್ಪೇನ್ - ಅಮೆರಿಕಾ ಸಮರ=== ಸ್ಪೇನ್-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಯುದ್ಧವೆಂಬುದು ಸ್ಪೇನ್‌ ಹಾಗೂ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಡುವೆ, 1898ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಿಂದ ಆಗಸ್ಟ್‌ವರೆಗೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಯುದ್ಧ. ಕ್ಯೂಬಾ, ಫಿಲಿಪೀನ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಪೋರ್ಟೊ ರಿಕೋ ದೇಶಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ವಿಚಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಯುದ್ಧವಿದು. ಕ್ಯೂಬಾ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಅಮೆರಿಕಾ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷ ಥಿಯೊಡೊರ್‌ ರೂಸ್ವೆಲ್ಟ್‌ ಸಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದರು. ಸ್ವಯಂಸೇವಕರ ಪಡೆಯನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿರೆಂದು ಅಮೆರಿಕಾದ ಭೂಸೇನೆಯ ಮನವೊಲಿಸುವಲ್ಲಿ ರೂಸ್ವೆಲ್ಟ್‌ ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್‌ ವುಡ್‌ರೊಂದಿಗೆ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದರು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ಮೊದಲ ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಅಶ್ವದಳ ರಚನೆಯಾಯಿತು. 'ರಫ್‌ ರೈಡರ್ಸ್‌' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂಸೇವೆಯ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯವು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದ ಏಕೈಕ ಪಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವರು ದನಗಾಹಿರಾವುತರು, ಚಿನ್ನ ಅಥವಾ ಗಣಿ ಅನ್ವೇಷಕರು, ಬೇಟೆಗಾರರು, ಜೂಜುಕೋರರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ವೈವಿದ್ಯದ ಜನರ ಗುಂಪನ್ನು ಒಟ್ಟುಸೇರಿಸಿದರು. ಅರವತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು 'ರಫ್‌ ರೈಡರ್ಸ್'‌ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.<ref name="Rough_riders"> {{cite web |url = http://www.spanamwar.com/rrhist.html |title = A Brief History of the 1st United States Volunteer Cavalry ("Rough Riders") |accessdate = 2009-06-17 |author = Patrick McSherry }} </ref> ===ಎರಡನೆಯ ವಿಶ್ವ ಸಮರ=== {{details|Native Americans and World War II}} [[File:General douglas macarthur meets american indian troops wwii military pacific navajo pima island hopping.JPG|right|thumb|ನವಾಜೊ, ಪಿಮಾ, ಪಾವ್ನೀ ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಜನರಲ್ ಡೌಗ್ಲಾಸ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಆರ್ತರ್‌ರ ಭೇಟಿ.]] [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ವಿಶ್ವಯುದ್ಧ]]ದಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು 44,000 ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೇನಾ ಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.<ref name="WorldWarII"> {{cite web |url = http://www.defenselink.mil/specials/nativeamerican01/wwii.html |title = American Indians in World War II |accessdate = 2008-02-25 |author = U.S. Department of Defense |publisher= = www.defenselink.mil }} </ref> ಆಗ 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮರುಸ್ಥಳಾಂತರ ಆರಂಭವಾದಾಗಿನಿಂದಲೂ, ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯರ ಭಾರೀ ಪ್ರಮಾಣದ ವಲಸೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘರ್ಷ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ತಿರುವಾಗಿತ್ತು. ಇತರೆ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪುರುಷರಂತೆಯೇ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂತತಿಯ ಪುರುಷರನ್ನೂ ಸಹ ಸೇನಾ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಅವರ ಸಹ-ಸೈನಿಕರು ಅವರನ್ನು ಬಹಳ ಗೌರವದಿಂದ ಕಂಡರು, ಏಕೆಂದರೆ, ಅತಿ ಕಠಿಣ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಯೋಧರ ಕುರಿತು ದಂತಕಥೆಗಳು ಅಮೆರಿಕಾದ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಮುಖ ಘಟನಾವಳಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದವು. ಬಿಳಿಯ ಸೈನಿಕರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಹ-ಸೈನಿಕರನ್ನು 'ಚೀಫ್‌' ಎಂದು ಹರ್ಷಚಿತ್ತದಿಂದ ಮರ್ಯಾದೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮೀಸಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆಯೇ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ವ್ಯಾಪಕ ಬದಲಾವಣೆ ತಂದಿತು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಆಯುಕ್ತರು 1945ರಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ, 'ಯುದ್ಧವು ಮೀಸಲು ಯುಗದ ಆರಂಭ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಸ್ಥಳೀಯರ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಭಂಗ ಉಂಟುಮಾಡಿತು.' ಇದು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು, ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಮೇಲೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು..<ref>ಬರ್ನ್‌ಸ್ಟೈನ್, ಪುಟ 131</ref> ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಗಮನಾರ್ಹವಾದದ್ದು, ಯುದ್ಧಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರಮಿಕರ ಕೊರತೆಯ ಫಲವಾಗಿ, ಜನರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ವೇತನ ನೀಡಬಲ್ಲ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿತು.. ಆದರೆ ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹಾನಿಗಳೂ ಉಂಟಾಗಿದ್ದವು. ಒಟ್ಟಾರೆ, 12,00 ಪುಯೆಬ್ಲೊ ಜನರು ಎರಡನೆಯ ವಿಶ್ವಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಬದುಕುಳಿದು ವಾಪಸಾದರು. ಜೊತೆಗೆ, ಇನ್ನಷ್ಟು ನವಜೊ ಜನಾಂಗದವರು ಪೆಸಿಫಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೇನೆಗಾಗಿ ಸಂಕೇತ ಭಾಷಿಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ರಚಿಸಿದ ಸಂಕೇತಗಳು, ಗುಪ್ತಭಾಷಿಕವಾಗಿ ಬಹಳ ಸರಳವಾಗಿದ್ದರೂ ಜಪಾನೀಯರು ಅದನ್ನು ಭೇದಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ==ಇಂದಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು== [[File:NativeAmericansToday.jpg|300px|thumb|left|"ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಾಷ್ಟ್ರ"ದಾದ್ಯಂತದ ವಿವಿಧ ಗುಂಪು, ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಜನಾಂಗದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಭಾವಚಿತ್ರ.]] ಅದೇ ವೇಳೆಗೆ 1975ರಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ಧಾರಾಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಾ ನೆರವು ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರೊಂದಿಗೆ 15 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನೀತಿ-ಸೂತ್ರಗಳ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳ ಅಭಿಯಾನ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡಿತು. ನಂತರ 1960ರ ದಶಕದ ಕಾಲದಲ್ಲಿನ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕ್ರಿಯಾವಾದ, ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕು ಚಳವಳಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಸಮುದಾಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ಧಾರಾಧಿಕಾರದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ಗುರುತಿಸಿತು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರವು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆ(ಟರ್ಮಿನೇಷನ್) ನೀತಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸ್ವಯಮಾಧಿಕಾರ ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಯತ್ನಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ 562 ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದ ಪಂಗಡ ಸರ್ಕಾರಗಳಿವೆ. ಈ ಪಂಗಡಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ, ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಿ-ಸಂಬಂಧಿತ ಕಾನೂನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವ, ಕಂದಾಯ ವಿಧಿಸುವ, ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕೆ ನೀತಿ-ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ, ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವುದು ಹಾಗೂ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ, ಪಂಗಡ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಅಥವಾ ಅವುಗಳಿಂದ ಹೊರಗಿಡಲು ಹಕ್ಕಿದೆ. ಸ್ವ-ಸರ್ಕಾರ ರಚಿಸುವ ಪಂಗಡ ಅಧಿಕಾರಗಳ ಮೇಲೆ ಇತಿಮಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವ ಇತಿಮಿತಿಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪಂಗಡಗಳಾಗಲೀ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗಾಗಲೀ ಯುದ್ಧ ನಡೆಸಲು, ಇತರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ, ಅಥವಾ ನಗ-ನಾಣ್ಯ ಮುದ್ರಣ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವಂತಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web|url=http://www.america.gov/st/washfile-english/2005/January/200501281313241CJsamohT0.7689478.html |work=america.gov |title=The U.S. Relationship To American Indian and Alaska Native Tribes |accessdate=February 8, 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090519065837/http://www.america.gov/st/washfile-english/2005/January/200501281313241CJsamohT0.7689478.html|archivedate=May 19, 2009}}</ref> ತಾನು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜನಾಂಗದವರ ಪರಮಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಮನ್ನಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರದ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರದ ಹೇಳಿಕೆಯು ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಮರ್ಥಕರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಈಗಲೂ ಸಹ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜನಾಂಗದ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮುಂದುವರೆಸಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಅವರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತಲಿರುವುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಸಮರ್ಥಕರ ಪ್ರಕಾರ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪರಮಾಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ನಿಜವಾದ ಮರ್ಯಾದೆಯೆಂದರೆ, ಇತರೆ ದೇಶಗಳಂತೆಯೇ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಸರ್ಕಾರವೂ ಸಹ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜನಾಂಗದವರೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಬ್ಯೂರೊ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಅಫೇರ್ಸ್‌ ಬದಲಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯವರ ಮೂಲಕವೇ ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು. ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು, ಇಂಡಿಯನ್‌ ಪಂಗಡಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರಿಗಾಗಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಟ್ರಸ್ಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದ್ದ {{convert|55700000|acre|km2}} ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆಯು ತನ್ನ ಸರ್ವೋನ್ನತ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಾಗಿದೆ, ಎಂದು ಬ್ಯೂರೊ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಅಫೇರ್ಸ್‌ ತನ್ನ ಅಂತರಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.doi.gov/bureau-indian-affairs.html |accessdate=December 25, 2007 |title=Bureau of Indian affairs |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071129013254/http://www.doi.gov/bureau-indian-affairs.html |archivedate = November 29, 2007}}</ref> ಇಂತಹ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳು ಟ್ರಸ್ಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವುದು ಮತ್ತುಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಫೆಡೆರಲ್ ಸರ್ಕಾರವಾಗಲಿ, ಕೆನಡಾ ಆಗಲಿ ಅಥವಾ ಇತರೆ ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಅಲ್ಲದ ಆಡಳಿತ ಮುಂತಾದ ವಿದೇಶೀಶಕ್ತಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು ತಗ್ಗಿನಡೆದಂತಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಮರ್ಥಕರು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. {{cquote|Forced termination is wrong, in my judgment, for a number of reasons. First, the premises on which it rests are wrong... The second reason for rejecting forced termination is that the practical results have been clearly harmful in the few instances in which termination actually has been tried.... The third argument I would make against forced termination concerns the effect it has had upon the overwhelming majority of tribes which still enjoy a special relationship with the Federal government... The recommendations of this administration represent an historic step forward in Indian policy. We are proposing to break sharply with past approaches to Indian problems.|20x|20x|President Richard Nixon, ''Special Message on Indian Affairs'', July 8, 1970.<ref name=Nixon_termination_of_termination> {{cite web | url = http://www.epa.gov/tribalportal/pdf/president-nixon70.pdf | title = President Nixon, Special Message on Indian Affairs | publisher= = U.S. Environmental Protection Agency | accessdate = 2008-03-19 | format = PDF}} </ref> }} [[File:Poldine carlo koyukon.jpg|thumb|upright|ಅಲಾಸ್ಕಾದ ಕೊಯುಕಾನ್ ಲೇಖಕ ಪೋಲ್ಡಿನ್ ಕಾರ್ಲೊ]] ಆಗ 2003ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಜನಗಣತಿ ಮಂಡಳಿ ಅಂದಾಜಿಸಿದ ಪ್ರಕಾರ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ 2,786,652 ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 928884 ಜನರು ಮೂರು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ: [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕೆಲಿಫೊರ್ನಿಯಾ]]ದಲ್ಲಿ 413,382, [[ಆರಿಜೋನ|ಅರಿಝೊನಾ]]ದಲ್ಲಿ 294,137 ಹಾಗೂ [[ಒಕ್ಲಹೋಮ|ಒಕ್ಲಹೊಮಾ]]ದಲ್ಲಿ 279,559 ರಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/states/asrh/tables/SC-EST2003-04.pdf |format=PDF|work=US Census.gov |title=Annual Estimates by Race Alone |accessdate=February 8, 2006}}</ref> ಅದಲ್ಲದೇ 2000ರಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಂಗಡಗಳೆಂದರೆ ನವಜೊ, ಚೆರೊಕಿ, ಚೊಕ್ಟಾ, ಸಿಯುಕ್ಸ್‌, ಚಿಪ್ಪವಾ, ಅಪ್ಯಾಚ್‌, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಫೀಟ್‌, ಇರೊಕ್ವೊಯಿಸ್‌ ಮತ್ತು ಪುಯೆಬ್ಲೊ. ಆದಾಗ್ಯೂ 2000ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂತತಿಯ ಹತ್ತು ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಎಂಟರಲ್ಲಿ ಮಿಶ್ರಿತ ಕುಲದವಾಗಿದ್ದರು. ಮುಂದಿನ 2100ರಷ್ಟರೊಳಗೆ, ಈ ಅನುಪಾತ ಹತ್ತರಲ್ಲಿ ಒಂಬತ್ತಕ್ಕೇರುತ್ತದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.law.nyu.edu/kingsburyb/spring04/indigenousPeoples/classmaterials/class10/Class |work=Columbia Law Review |title=Mixing Bodies and Beliefs: The Predicament of Tribes |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಜೂನ್ 13, 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070613230315/http://www.law.nyu.edu/kingsburyb/spring04/indigenousPeoples/classmaterials/class10/Class |url-status=bot: unknown }}</ref> ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ, ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯತೆಯುಳ್ಳ, ಆದರೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಸರ್ಕಾರವು ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡಿರದ ಹಲವು ಪಂಗಡಗಳಿವೆ. ರಾಜ್ಯಗಳ ಮಾನ್ಯತೆಯೊಂದಿಗಿನ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಸವಲತ್ತುಗಳು ರಾಜ್ಯದಿಂದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುವವು. ಕೆಲವು ಪಂಗಡ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ತಮ್ಮ ಪರಂಪರೆಗಳನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿ ಫೆಡರಲ್ ಮಾನ್ಯತೆ ಗಳಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಗಿವೆ. ಸ್ಯಾನ್‌ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೊ ಕೊಲ್ಲಿ ಪ್ರದೇಶದ ಮುವೆಕ್ಮಾ ಒಹ್ಲೊನ್‌ ಮಾನ್ಯತೆಯಾಗಿ ಸಂಯುಕ್ತತಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಿವೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.muwekma.org |title=The Muwekman Ohlone |accessdate=2007-06-22 |type=html |work=muwekma.org}}</ref> ಪೂರ್ವ ಪ್ರದೇಶದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ತಮ್ಮ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿಕೃತ ಮಾನ್ಯತೆ ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹರಸಾಹಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಾನ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಕೆಲವು ಸವಲತ್ತುಗಳು ಲಭಿಸುವವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಾವಸ್ತು ಮತ್ತು ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಹಾಗೂ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗಾಗಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೀಸಲಿರುವ ಅನುದಾನಗಳಿಗಾಗಿ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಅನುಮತಿಯೂ ಸೇರಿವೆ. ಆದರೆ, ಒಂದು ಪಂಗಡದ ಮಾನ್ಯತೆ ಗಳಿಸುವುದು ಸುಲಭದ ಕೆಲಸವಲ್ಲ. ಈ ರೀತಿಯ ಮಾನ್ಯತೆ ಗಳಿಸಬೇಕೆಂದಲ್ಲಿ, ಆ ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯರು ಪಂಗಡದ ವಂಶದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ವಂಶಪರಂಪರೆಯ ಮಾಹಿತಿ-ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. [[File:Abandoned Mines Shiprock 2009.jpg|thumb|left|ತಮ್ಮ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅದರ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಪರಿತ್ಯಕ್ತ ಯುರೇನಿಯಂ ಗಣಿಗಳ ಉಪಸ್ಥಿ ಕೂಡ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ಪರಿಹರಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.]] ಬಡತನದ ಮಧ್ಯೆ, ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಅಥವಾ ವಿಸ್ತಾರ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಹೋರಾಟಗಳು ನಾನಾ ರೀತಿಯ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೂ ಉಂಟು. ಈ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮಾಣದ [[ಮದ್ಯದ ಗೀಳು|ಮದ್ಯಪಾನ ವ್ಯಸನ]]ದ ಸಮಸ್ಯೆಯಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://erc.msh.org/mainpage.cfm?file=5.4.7e.htm&module=provider&language=English |accessdate=2007-06-22 |title=Challenges to Health and Well-Being of Native American Communities |work=The Provider's Guide to Quality and Culture |archive-date=2003-01-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030123233808/http://erc.msh.org/mainpage.cfm?file=5.4.7e.htm&module=provider&language=English |url-status=dead }}, ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್ ಆಫ್ ಹೆಲ್ತ್</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮುದಾಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತ ನಿಯೋಗಗಳು, ಆ ಪಂಗಡಗಳ ಸಂಪ್ರದಾಯ-ಪರಂಪರೆಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸಿ, ತಮ್ಮದೇ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಔಷಧ ರೀತಿ-ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಔಷಧಗಳ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿವೆ. {{quote|"It has long been recognized that Native Americans are dying of diabetes, alcoholism, tuberculosis, suicide, and other health conditions at shocking rates. Beyond disturbingly high mortality rates, Native Americans also suffer a significantly lower health status and disproportionate rates of disease compared with all other Americans."| The U.S. Commission on Civil Rights, September 2004 <ref>[http://www.usccr.gov/pubs/nahealth/nabroken.pdf Broken Promises: Evaluating the Native American Health Care System] by the U.S. Commission on Civil Rights, September 2004</ref>}} [[File:Americanindiansmapcensusbureau.gif|300px|thumb|ಈ ಜನಗಣತಿ ವಿಭಾಗ ನಕ್ಷೆಯು 2000ರ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿದೆ.]] ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಯುಕ್ತ ಮತ್ತು ಶಾಸಕಾಂಗ ಶಾಖೆಗಳು ಪಂಗಡದ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸುವುದು ಎಂದು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಪಾರ್ಟಿ 2000ರ ಜುಲೈ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಯ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.indiancountry.com/articles/headline-2000-07-12-01.shtml |archiveurl=https://web.archive.org/web/20000902214724/http://www.indiancountry.com/articles/headline-2000-07-12-01.shtml |archivedate=2000-09-02 |title=Indian Country Today Newspaper - Native American Indian News |publisher==Web.archive.org |date=2000-07-12 |accessdate=2010-08-22}}</ref> ಹೀಗೆ 2007ರಲ್ಲಿ, ಡೆಮೊಕ್ರಾಟಿಕ್‌ ಪಾರ್ಟಿಯ ಶಾಸನಸಭಾ ಸದಸ್ಯರ ಗುಂಪು, ಚೆರೋಕೀ ರಾಷ್ಟ್ರ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸಲೆಂದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಹೌಸ್‌ ಆಫ್‌ ರೆಪ್ರೆಸೆಂಟೇಟಿವ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಸೂದೆ ಮಂಡಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.tanasijournal.com/main/index.php?option=com_content&task=view&id=365&Itemid=1&ed=53|title=National Congress of American Indians Opposes Bill to Terminate the Cherokee Nation|date=7 July 2007|work=Tanasi Journal|publisher==Wisdom Keepers, Inc.|accessdate=6 November 2009|archive-date=10 ಮೇ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090510034518/http://www.tanasijournal.com/main/index.php?option=com_content&task=view&id=365&Itemid=1&ed=53|url-status=dead}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ 2004ರಷ್ಟರಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ಮತ್ತು [[ಯುರೇನಿಯಮ್|ಯುರೆನಿಯಮ್]]‌ನಂತಹ ಸೈಸರ್ಗಿನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಇತರರು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಯತ್ನಗಳ ಕುರಿತು ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಜಾಗರೂಕರಾಗಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.angelfire.com/band/senaaeurope/DRelocation.html |work=Senaa |title=The Genocide and Relocation of the Dine'h (Navajo) |accessdate=February 8, 2006}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.shundahai.org/bigmtbackground.html |work=Shundahai.org |title=The Black Mesa Syndrome: Indian Lands, Black Gold |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 22, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110222002949/http://www.shundahai.org/bigmtbackground.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://lists.wayne.edu/cgi-bin/wa?A2=ind9703&L=tamha&F=&S=&P=7661 |work=LISTSERV at Wayne State University|title=Big Mountain Update 1 February 1997 |accessdate=February 8, 2006}}</ref> [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜಿನಿಯಾ]] ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ, ವಿಚಿತ್ರ ಸಮಸ್ಯೆ ಎದುರಿಸುವರು. ವರ್ಜಿನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಫೆಡರಲ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಪಂಗಡಗಳಿಲ್ಲ. ಆ ರಾಜ್ಯದ ಮಹತ್ವ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ಮಂಡಳಿಯ ದಾಖಲೆ ಸಂಗ್ರಹದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ ವಾಲ್ಟರ್‌ ಆಷ್ಬಿ ಪ್ಲೆಕರ್‌, ಒನ್‌ ಡ್ರಾಪ್‌ ರೂಲ್‌ನ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಅನ್ವಯಿಸಿದ್ದರೆಂದು ಇದಕ್ಕೆ ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಕಾರಣ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು 1912ರಿಂದ 1946ರ ತನಕ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. "ಬಿಳಿಯರು" ಮತ್ತು "ವರ್ಣೀಯರು" ಎಂಬ ಕೇವಲ ಎರಡೇ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡುವ ಕಾನೂನೊಂದನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಜನರಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ 1920ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿಸಿತು. ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ವಿವಾಹವಾದ ಕಾರಣ ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಶುದ್ಧ ಜನಾಂಗವನ್ನು ಕಲಬೆರಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಆಂಶಿಕ ಕಪ್ಪು ವಂಶಪರಂಪರೆಯ ಜನರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಾಗಿ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆಯಲು ಯತ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಪ್ಲೆಕರ್‌ ನಂಬಿದ್ದರು. ಪ್ಲೆಕರ್‌ ಹೇಳುವಂತೆ, ನೋಡಲು ಅವರು ಹೇಗಾದರೂ ಇರಲಿ ಅಥವಾ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಗುರುತು ಏನಾದರೂ ಇರಲಿ, ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ವಂಶಪರಂಪರೆಯ ಯಾರೇ ಆದರೂ ಅವರನ್ನು 'ವರ್ಣೀಯರು' ಎಂದೇ ವಿಂಗಡಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ತಮ್ಮಲ್ಲಿದ್ದ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ವರ್ಣೀಯರು ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ಲೆಕರ್‌ ಸ್ಥಳೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು. ಮರುವರ್ಗೀಕರಣ ಪರಿಶೀಲನೆಗೆ ಕುಟುಂಬದ ಉಪನಾಮಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮುದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಖರ ದಾಖಲೆಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ನಾಶಗೊಳಿಸಿದರು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದೇ ಕುಟುಂಬದ ಬೇರೆಬೇರೆ ಸದಸ್ಯರನ್ನು 'ಬಿಳಿಯರು' ಮತ್ತು 'ವರ್ಣೀಯರು' ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲಾಯಿತು. ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೆ ತಾವು 'ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಖ್ಯಗುರುತಿಗೆ ಅವಕಾಶವೇ ಇರಲಿಲ್ಲ.<ref name="home.hamptonroads.com">{{cite web |url=http://home.hamptonroads.com/stories/story.cfm?story=74481&ran=162825 |work=Pilotonline.com |title=The black-and-white world of Walter Ashby Plecker |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಜನವರಿ 3, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060103123937/http://home.hamptonroads.com/stories/story.cfm?story=74481&ran=162825 |url-status=dead }}</ref> ಆದರೂ, ವರ್ಜಿನಿಯಾದಲ್ಲಿರುವ ಪಂಗಡಗಳಿಗೆ ಸಂಯುಕ್ತತಾ,ಒಕ್ಕೂಟ ಮಟ್ಟದ ಮನ್ನಣೆ ನೀಡುವ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಸೆನೇಟ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಮಿತಿಯು 2009ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www2.timesdispatch.com/rtd/news/state_regional/state_regional_govtpolitics/article/INDI23_20091022-223007/301146//|title=Virginia tribes take another step on road to federal recognition|access-date=2011-02-25|archive-date=2009-10-26|archive-url=https://archive.today/20091026175747/http://www2.timesdispatch.com/rtd/news/state_regional/state_regional_govtpolitics/article/INDI23_20091022-223007/301146/|url-status=dead}}</ref> ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಮನ್ನಣೆ ಹಾಗೂ ಸಂಬಂಧಿತ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಲು, ಪಂಗಡಗಳು ತಾವು 1900ರಿಂದಲೂ ಅಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು ಎಂಬುದರ ಪುರಾವೆ ಒದಗಿಸಬೇಕಿದೆ. ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಸರ್ಕಾರವು ಈ ನಿಯಮವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಇತರೆ ಜನಾಂಗದವರೂ ಸಹ, ಇದೇ ರೀತಿಯ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮನ್ನಣೆ ಗಳಿಸಿದ ಪಂಗಡಗಳು ಮಂಡಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಹಠ ಹಿಡಿದಿದ್ದು ಇದಕ್ಕೆ ಭಾಗಶಃ ಕಾರಣ.<ref name="home.hamptonroads.com" /> ಹೀಗೆ 21ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಭೂಚಿತ್ರಣದಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮುದಾಯಗಳು ಬಹಳ ಕಾಲ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಅಗ್ನಿಶಮನ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥಾ ಸೇವೆ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಇಂತಹ ಸಮುದಾಯಗಳು ಸುಸಂಗತವಾಗಿ ರಚಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮುದಾಯಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾಯಿದೆಗಳ ವಿಚಾರವಾಗಿ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಇತ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಲು, ನ್ಯಾಯಾಲಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಿವೆ. ಹಲವು ಸಮುದಾಯಗಳು, ಸಮುದಾಯಗಳೊಳಗಿನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿರುವ ನೈತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ವಸತಿ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ (ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದ ಶಾಸನಸಭೆ) ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವಸತಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಮಾಧಿಕಾರ ಕಾಯಿದೆ'' (NAHASDA)ಯನ್ನು 1996ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗೃಹನಿರ್ಮಾಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹಾಗೂ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಗೃಹನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳಿಗಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ 1937 ಇಸವಿಯ ಗೃಹನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಯಿದೆಯ ಬದಲಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಪಂಗಡಗಳಿಗಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ 'ಬ್ಲಾಕ್‌ ಗ್ರ್ಯಾಂಟ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥೆ'ಯೂ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ===ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಭೇದಭಾವ, ಜನಾಂಗೀಯತೆ ಮತ್ತು ಘರ್ಷಣೆಗಳು=== {{Indigenous rights}} [[File:No beer sold to indians.jpg|left|thumb|300px|ಬಾರೊಂದರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಕಟಪಡಿಸಲಾದ ಒಂದು ತಾರತಮ್ಯದ ಚಿಹ್ನೆ.ಬಿರ್ನೆ, ಮೋಂಟಾನ, 1941.]] ಜನನಿಬಿಡತೆಯುಳ್ಳ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ ದೂರವಿರುವ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಪರಿಚಿತ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ವಾಸಿಸುವ ಕಾರಣ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಲ್ಲಿ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮುದಾಯದವರ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಯತ್ನಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳು ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಆಗ 2007ರಲ್ಲಿ, ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿ ಸಂಘಟನೆಯು ಒಂದು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಸಮೂಹ ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿತು. ತಮ್ಮ ದೈನಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ತಾವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಭೇಟಿಯಾದದ್ದು ಬಹಳ ವಿರಳ ಎಂದು ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯರಲ್ಲದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರತ್ತ ಸಹಾನುಭೂತಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ, ಹಿಂದೆ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ನಡೆದ ಅನ್ಯಾಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಷಾದ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಇತರೆ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಇಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೇನು ಎಂಬುದು ತಮಗೆ ಯಾವುದೇ ನಿಖರ ಕಲ್ಪನೆಯೇ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ತಮ್ಮ ಪಾಲಿಗೆ, ವಿಶಾಲ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಸಹ ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಜನರು ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹದ ಧೋರಣೆ ತೋರುತ್ತಾರೆ, ಹಾಗೂ ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸಮೀಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url=http://www.publicagenda.org/reports/walking-mile-first-step-toward-mutual-understanding |work=Public Agenda |title=Walking a Mile: A Qualitative Study Exploring How Indians and Non-Indians Think About Each Other |accessdate=July 25, 2008 |archive-date=ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 19, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080919174041/http://www.publicagenda.org/reports/walking-mile-first-step-toward-mutual-understanding |url-status=dead }}</ref> {{cquote|He is ignoble—base and treacherous, and hateful in every way. Not even imminent death can startle him into a spasm of virtue. The ruling trait of all savages is a greedy and consuming selfishness, and in our Noble Red Man it is found in its amplest development. His heart is a cesspool of falsehood, of treachery, and of low and devilish instincts... The scum of the earth!'''|20x|20x|[[Mark Twain]], 1870, ''The Noble Red Man'' (a satire on James Fenimore Cooper's portrayals) <ref name=mark_twain> {{cite web |url = http://www.bluecorncomics.com/twain.htm |title = Mark Twain, Indian Hater |accessdate = 2008-08-26 |author = Mark Twain, Blue Corn Comics }} </ref>}} ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ನಡುವಿನ ಘರ್ಷಣೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹಿಂಸಾಚಾರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಆಗಿನ 20ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅತಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಘಟನೆಯೆಂದರೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಡಕೋಟಾ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವೂಂಡೆಡ್‌ ನೀ ಘಟನೆ. ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮೂವ್ಮೆಂಟ್‌(ಎಐಎಮ್‌)ನ ಸುಮಾರು 200 ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು 1973ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 27ರಂದು ವೂಂಡೆಡ್‌ ನೀ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸನಿಹದಲ್ಲಿರುವ ಪೈನ್‌ ರಿಡ್ಜ್‌ ರಿಸರ್ವೇಷನ್‌ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಚಾರಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಂಯುಕ್ತತಾ ಕಾನೂನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನಿಕರು ಈ ಪಟ್ಟಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಮುಂದೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಗುಂಡಿನಚಕಮಕಿಯಲ್ಲಿ, ಎಐಎಮ್‌ನ ಇಬ್ಬರು ಸೈನಿಕರು ಹತರಾದರು; ಹಾಗೂ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮಾರ್ಷಲ್‌ ಒಬ್ಬರಿಗೆ ಗಾಯವಾಗಿ, ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯುವಿಗೆ ತುತ್ತಾದರು.<ref>{{Cite news|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F40616FA38551A7493CAAB178FD85F478785F9 |title=Shot Kills Indian At Wounded Knee |publisher==Select.nytimes.com |date= 1973-04-28|accessdate=2010-08-22 | first=Martin | last=Waldron}}</ref> ನಂತರ 1975ರ ಜೂನ್‌ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಪೈನ್‌ ರಿಡ್ಜ್‌ ರಿಸರ್ವೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಶಸ್ತ್ರ ದರೋಡೆಕೋರರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲು ಹೋದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಗುಂಡಿನ ಚಕಮಕಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡರು. ಆಗ ತೀರಾ ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಹೊಡೆದ ಗುಂಡುಗಳಿಂದ ಹತರಾದರು. ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣನಾಗಿದ್ದ ಎಐಎಂ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್‌ ಪೆಲ್ಷಿಯರ್‌ಗೆ ಎರಡು ಸತತ ಅವಧಿಗಳ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web|last=Crosson |first=Judith |url=http://www.boston.com/news/nation/articles/2003/11/05/appeals_court_denies_peltiers_parole_bid/ |title=Appeals court denies Peltier's parole bid |publisher==Boston.com |date=2003-11-05 |accessdate=2010-08-22}}</ref> {{quote|LeCompte also endured taunting on the battlefield. "They ridiculed him and called him a 'drunken Indian.' They said, 'Hey, dude, you look just like a haji—you'd better run.' They call the Arabs 'haji.' I mean, it's one thing to worry for your life, but then to have to worry about friendly fire because you don't know who in the hell will shoot you?|Tammie LeCompte, May 25, 2007, "Soldier highlights problems in U.S. Army"<ref name="Indian Country Today"> {{cite web |url = http://www.indiancountrytoday.com/archive/28148064.html |title = Soldier highlights problems in U.S. Army |accessdate=2008-09-20 |author = Indian Country Today }} </ref> }} 'ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದೆ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಪಂಗಡಗಳಿಗಾಗಿ ಸರಿಯಿಲ್ಲದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಹೇರಿದಕ್ಕೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪರವಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಕ್ಷಮೆ ಯಾಚಿಸುವ' ಒಂದು ಜಂಟಿ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಕನ್ಸಸ್‌ ಪ್ರದೇಶದ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಸೆನೇಟರ್‌ ಸ್ಯಾಮ್‌ ಬ್ರೌನ್‌ಬ್ಯಾಕ್‌ 2004ರಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದರು.<ref name="HISTORIC RESOLUTION OF APOLOGY TO NATIVE PEOPLES INTRODUCED IN U.S. CONGRESS May 6, 2004">{{cite web |url = http://www.nativevillage.org/Messages%20from%20the%20People/resolution_of_apology_to_native_.htm |title = Senate Joint Resolution 37: APOLOGY TO NATIVE PEOPLES |accessdate = 2004-05-06 |author = Sam Brownback (R) |archive-date = 2004-06-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20040614145406/http://www.nativevillage.org/Messages%20from%20the%20People/resolution_of_apology_to_native_.htm |url-status = dead }}</ref> ಇತ್ತೀಚಿನ 2010ರ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯ ವಿನಿಯೋಗ ಮಸೂದೆಯ ವಿಚಾರವು ಇನ್ನಷ್ಟು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಪಡೆದ ಕಾರಣ, ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷ [[ಬರಾಕ್ ಒಬಾಮ|ಬರಾಕ್‌ ಹುಸೇನ್‌ ಒಬಾಮಾ]] 2009ರಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವುದರೊಂದಿಗೆ ಶಾಸನವು ಕಾನೂನಾಯಿತು.<ref>[http://blogs.wsj.com/washwire/2009/12/22/us-offers-an-official-apology-to-native-americans/ ಯುಎಸ್ ಆಫರ್ಸ್ ಆನ್ ಅಫೀಶಿಯಲ್ ಅಪಾಲಜಿ ಟು ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್]</ref> ಆಗ 1975ರಲ್ಲಿ ಎನ್‌ ಎಸ್‌ ಮಿಮಾಕ್‌ನ್ನು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದ್ದ ಎಐಎಮ್‌ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಜಾನ್‌ ಗ್ರಹಾಮ್‌ನ್ನು ವಿಚಾರಣೆಗೊಳಪಡಿಸಲು, 2007ರಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದಿಂದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಸ್ತಾಂತರಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ವೂಂಡೆಡ್‌ ನೀ ಘಟನೆ ಸಂಭವಿಸಿ, ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ಎಫ್‌ಬಿಐ ಗೂಢಚಾರಿಣಿ ಎಂಬ ಅನುಮಾನದ ಮೇರೆಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಹತ್ಯೆಗೈಯಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="glocan">{{Cite news|date=2004-12-07 |accessdate=2007-06-30 |last=Hume |first=Mark |title=Activist pleaded to live, U.S. says; Extradition hearing in Vancouver told about final days of N.S. Mikmaq killed in 1975 |work=The Globe and Mail (Canada) |publisher==Bell Globemedia Publishing Inc. |page=A12 |type=Newspaper }}</ref><ref name="glocan2">{{Cite news|accessdate=2007-06-30 |date=2007-06-27 |title=Former AIM member loses extradition appeal |last=Mickleburgh |first=Rod |page=A10 |type=Newspaper |work=The Globe and Mail (Canada) |publisher= Bell Globemedia Publishing Inc.}}</ref> ಈಚೆಗೆ 2010ರಲ್ಲಿ ಸಿಗರೆಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ತೆರಿಗೆ ಹೇರುವ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಸೆನೆಕಾ ನೇಷನ್‌ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ನಗರದ ಮಹಾಪೌರ ಬ್ಲೂಂಬರ್ಗ್‌ ನಡುವೆ ವಾಗ್ವಾದ ನಡೆಯಿತು. ಸೆನೆಕಾ ನೇಷನ್‌ ಬ್ಲೂಂಬರ್ಗ್‌ರ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪಟ್ಟು ಹಿಡಿಯಿತು. ರೇಡಿಯೊ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೊಂದರಲ್ಲಿ 'ರಾಜ್ಯಪಾಲ ಪ್ಯಾಟರ್ಸನ್‌ ದನಗಾಹಿರಾವುತನ ಟೊಪ್ಪಿಗೆ ಮತ್ತು ಗನ್ನು ಹಿಡಿದು ತನಗಾಗಿಯೇ ಹಣ ಬೇಕು' ಎಂದು ಬೇಡಿಕೆಯಿಡತಕ್ಕದ್ದು' ಎಂದು ಬ್ಲೂಂಬರ್ಗ್‌ ಹೇಳಿದಾಗ, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 1ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವ ಈ ತೆರಿಗೆಯ ಸಂಬಂಧಿತ ವ್ಯಾಜ್ಯವು ಬಹಳಷ್ಟು ಗಮನ ಸೆಳೆಯಿತು.<ref name="cowboyHat"> {{Cite news |accessdate=2010-08-21 |date=2010-08-21 |title=State & Local American Indian Tribe Miffed by Bloomberg Remark Sues to Block N.Y. Cigarette Tax |type=Newspaper |publisher= = FoxNews.com | url = http://www.foxnews.com/politics/2010/08/21/american-indian-tribe-miffed-bloomberg-remark-sues-block-ny-cigarette-tax/?test=latestnews }}</ref> ====ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಹೊರತಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು==== {{Main|Declaration on the Rights of Indigenous Peoples}} ಸುಮಾರು 25 ವರ್ಷಗಳ ಚರ್ಚೆಯ ನಂತರ, 2007ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 13ರಂದು, ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಹಾಸಭೆಯಲ್ಲಿ 'ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಜನರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಘೋಷಣೆ'ಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. ಈ ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲಿನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ಇದರ ಪರವಾಗಿ 143 ಮತಗಳು ಹಾಗೂ ಕೇವಲ ನಾಲ್ಕು ವಿರೋಧ ಮತಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಾದವು. (ಕೆನಡಾ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ). ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಗೊಳಗಾದ, ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ಮತದಾನ ಹಕ್ಕು ತಪ್ಪಿಸಲಾದ ಸಣ್ಣಪ್ರಮಾಣದ ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ವಸಾಹತುದಾರರ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಅದೆಷ್ಟೋ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಮೀರಿಸಿದ್ದ <ref>{{Cite book | publisher= = McGill-Queen's University Press | isbn = 0773530061 9780773530065 0773523324 9780773523326 | last = Hall | first = Tony | title = The American Empire and the Fourth World : The bowl with one spoon | location = Montreal; Ithaca | series = McGill-Queen's native and northern series, 34. | year = 2003 }}</ref> ಈ ನಾಲ್ಕೂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು, ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಲಾದ ಈ ಘೋಷಣೆಯ ಅಂತಿಮ ಪಠ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ತೀವ್ರ ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದವು. ಆನಂತರ, ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದ ಈ ನಾಲ್ಕೂ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪೈಕಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ ತಮ್ಮ ನಿಲುವು ಬದಲಿಸಿ, ಈ ಘೋಷಣೆಯ ಪರ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಿದವು. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]]ದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡಿದ, ರಿಚರ್ಡ್‌ ಗ್ರೆನೆಲ್‌ರ ಸಹಾಯಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಹಾಗೂ ವಕ್ತಾರರಾಗಿದ್ದ ಬೆಂಜಮಿನ್‌ ಚಾಂಗ್‌ ಹೇಳಿದ್ದು, 'ಇಂದು ಏನು ಮಾಡಲಾಯಿತೋ ಅದು ಅಸ್ಪಷ್ಟ. ಈಗಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯೆಂದರೆ, ಹಲವು ವಿಭಿನ್ನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳಾಗಬಹುದು. ಇದು ಸ್ಪಷ್ಟ ಸರ್ವತ್ರ ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವುದಿಲ್ಲ.<ref>[https://web.archive.org/web/20070914032842/http://www.iht.com/articles/ap/2007/09/13/news/UN-GEN-UN-Indigenous-Peoples.php ಯುಎನ್ ಅಡಾಪ್ಟ್ಸ್ ಡಿಕ್ಲರೇಶನ್ ಆನ್ ರೈಟ್ಸ್ ಫಾರ್ ಇಂಡೀಜಿನಸ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ವರ್ಲ್ಡ್‌ವೈಡ್] ''ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್ ಹೆರಾಲ್ಡ್ ಟ್ರಿಬ್ಯೂನ್,'' 13 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007.</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಿಯೋಗವೂ ಸಹ ಇನ್ನೊಂದು ಕಡತವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. 'ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಜನರ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಘೋಷಣೆಗಳ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು' ಎಂಬ ಪತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಈ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಘೋಷಣೆಗೆ ಆಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇತರೆ ಮೂರು ದೇಶಗಳ ಆಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನೇ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವೂ ಸಹ ಆಧರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ, ಜೊತೆಗೆ, ಘೋಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲನಿವಾಸದ ಜನರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಸೂಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಘೋಷಣೆಯು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ, ಎಂದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ.<ref>[https://www.un.int/usa/press_releases/20070913_204.html ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲನೇಶನ್ ಆಫ್ ವೋಟ್ ಆನ್ ದಿ ಡಿಕ್ಲರೇಶನ್ ಆನ್ ದಿ ರೈಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡೀಜಿನಸ್ ಪೀಪಲ್ಸ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಟು ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಶನ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ ರಿಲೀಸ್, 13 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007.</ref> ====ಕ್ರೀಡಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಶುಭಚಿಹ್ನೆಗಳು==== {{Main|Native American mascot controversy}} [[File:Chief Osceola on Renegade FSU.jpg|thumb|upright|ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಸ್ಟೇಟ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಶುಭಚಿಹ್ನೆಯಾದ ಮುಖ್ಯ ಓಸಿಯೋಲವಾಗಿ ನಟಿಸುತ್ತಿರುವುದು]] ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಲಾಂಛನಗಳ ಬಳಕೆಯು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]] ಮತ್ತು [[ಕೆನಡಾ]] ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಕನಿಷ್ಠ ಪಕ್ಷ 18ನೆಯ ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ 'ಆಟವಾಡುವ ಇಂಡಿಯನ್‌' ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಹೊಂದಿದ್ದುಂಟು.<ref name="Calloway">ಫರ್ಸ್ಟ್ ಪೀಪಲ್ಸ್, ಕೊಲಿನ್ ಜಿ. ಕ್ಯಾಲೊವೇ, 2ನೇ ಆವೃತ್ತಿ, 2004</ref> ಹಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು {{Who|date=June 2009}} ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಯೋಧನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಹೊರಸೂಸುವ ಶೂರತ್ವ ಮತ್ತು ರಮ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಶಂಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಲಾಂಛನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವುದು ಬಹಳ ಅವಹೇಳನಕಾರಿ ಎಂದು ಹಲವು {{Quantify|date=February 2010}} ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು {{Which?|date=February 2010}} ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಹಲವು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನಾರ್ತ್‌ ಡಕೊಟಾ ಫೈಟಿಂಗ್‌ ಸಿಯೊಕ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್‌ ನಾರ್ತ್‌ ಡಕೊಟಾ) ಹಾಗೂ ವೃತ್ತಿಪರ ಕ್ರೀಡಾ ತಂಡಗಳು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚೀಫ್‌ ವಾಹೂ ಆಫ್‌ ಕ್ಲೆವಿಲೆಂಡ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್) ಇಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚಿಸದೆ ಲಾಂಛನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರವು. ಆದರೆ ಕೆಲಿಫೊರ್ನಿಯಾದ CA ವಲೆಜೊದಲ್ಲಿರುವ ವಲೆಜೊ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್‌ ಮತ್ತು ಅದೇ ರಾಜ್ಯದ CA ಕ್ರಾಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಜಾನ್‌ ಸ್ವೆಟ್‌ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್‌ನಂತಹ ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಶಾಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಟ್ಟದ ಕ್ರೀಡಾ ತಂಡಗಳು {{Which?|date=June 2009}} ಲಾಂಛನಗಳನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಬಳಸುತ್ತಿವೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಬೇ ಏರಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಟೊಮೇಲ್ಸ್‌ ಬೇ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್‌ ಮತ್ತು ಸೆಕೊಯಾ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್‌ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಗಳು ತಮ್ಮ ಲಾಂಛನಗಳ ಬಳಕೆ ಕೈಬಿಟ್ಟಿವೆ. {{cquote|(Trudie Lamb Richmond doesn't) know what to say when kids argue, 'I don't care what you say, we are honoring you. We are keeping our Indian.'... What if it were 'our black' or 'our Hispanic'?|20x|20x|-Amy D'orio quoting Trudie Lamb Richmond, March 1996, "Indian Chief Is Mascot No More"<ref name=amy_d> {{Cite news |url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9805E4DF1239F932A05750C0A960958260&n=Top%2FReference%2FTimes%20Topics%2FSubjects%2FM%2FMascots |title = Indian Chief Is Mascot No More |accessdate = 2008-08-26 |author = Amy D'orio | work=The New York Times | date=1996-03-31}}</ref> }} ಇತ್ತೀಚೆಗೆ 2005ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಕಾಲೆಜಿಯೇಟ್‌ ಅಥ್ಲಿಟಿಕ್‌ ಅಸೊಸಿಯೇಷನ್‌ (ಎನ್‌ಸಿಎಎ) ತನ್ನ ಋತುವಾರು ಪಂದ್ಯಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಉಗ್ರಸ್ವರೂಪದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಲಾಂಛನಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/newshour/bb/sports/july-dec05/mascots_8-25.html |work=Online NewsHour |title=NCAA Bans Indian Mascots |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಜನವರಿ 25, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110125095014/http://www.pbs.org/newshour/bb/sports/july-dec05/mascots_8-25.html |url-status=dead }}</ref> ಪಂಗಡವು ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ತನಕ ಪಂಗಡದ ಹೆಸರು ಬಳಕೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಫ್ಲಾರಿಡಾ ರಾಜ್ಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ತಂಡಕ್ಕೆ ಫ್ಲಾರಿಡಾದ ಸೆಮಿನೊಲ್‌ ಪಂಗಡ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.iht.com/articles/2005/08/24/sports/COLLEGE.php|title=Florida State wins its battle to remain the Seminoles|author=Powell, Robert Andrew|date=August 25, 2005|publisher==International Herald Tribune|accessdate=9 August 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050825185653/http://www.iht.com/articles/2005/08/24/sports/COLLEGE.php|archivedate=25 August 2005}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.fsu.com/pages/2005/06/17/historic_vote.html|title=Florida State University thanks Seminoles for historic vote of support|publisher==Florida State University|accessdate=9 August 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070608224336/http://www.fsu.com/pages/2005/06/17/historic_vote.html |archivedate = June 8, 2007}}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಪರ ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ-ಅಮೆರಿಕನ್‌-ವಸ್ತುವಿಷಯಗಳುಳ್ಳ ತಂಡಗಳ ಹೆಸರುಗಳ ಬಳಕೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಚೀಫ್‌ ವಾಹೂದಂತಹ ಲಾಂಛನ ಮತ್ತು ಕ್ಲೆವಿಲೆಂಡ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್‌ ಹಾಗೂ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ರೆಡ್‌ಸ್ಕಿನ್ಸ್‌ನಂತಹ ತಂಡಗಳು ಬಳಸುವ ಲಾಂಛನಗಳು ಕೆಲವರ ಪ್ರಕಾರ ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ. {{quote|"Could you imagine people mocking African Americans in black face at a game?" he said. "Yet go to a game where there is a team with an Indian name and you will see fans with war paint on their faces. Is this not the equivalent to black face?"|"Native American Mascots Big Issue in College Sports",Teaching Tolerance, May 9, 2001<ref name=teachingTolerance>{{cite web |url = http://www.tolerance.org/news/article_tol.jsp?id=165 |title = Native American Mascots Big Issue in College Sports |accessdate = 2008-08-26 |author = Teaching Tolerance |archive-date = 2008-04-20 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080420073332/http://www.tolerance.org/news/article_tol.jsp?id=165 |url-status = dead }}</ref> }} ===ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದ ಚಿತ್ರಣ=== [[File:North carolina algonkin-rituale02.jpg|right|240px|thumb|ರೊನೋಕೆ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್‌ನ ಜಾನ್ ವೈಟ್‌ ಬಿಡಿಸಿದ ರೇಖಾಚಿತ್ರ]] [[File:UsaP340-5Dollars-1899-altered f.jpg|thumb|250px|ಐದು ಡಾಲರ್ ಸಿಲ್ವರ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌, 1899]] [[File:IndianFigureCityHallTowerc.1892.jpg|240px|thumb|1892ರಲ್ಲಿ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಮಿಲ್ನೆ ಕ್ಯಾಲ್ಡರ್ ರಚಿಸಿದ ಶಿಲ್ಪ, ಇದನ್ನು ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯಾ ಸಿಟಿ ಹಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ.]] ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕಲಾವಿದರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ವಿವಿಧ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ರೀತ್ಯಾ ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ 16ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಕಲಾವಿದ ಜಾನ್‌ ವೈಟ್‌, ಅಗ್ನೇಯ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಬಣ್ಣಿಸಲು ನೀರು-ಮಿಶ್ರಿತ ಜಲವರ್ಣಗಳು ಹಾಗೂ ಕೆತ್ತನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಜಾನ್‌ ವೈಟ್‌ ರಚಿಸಿದ ಕೃತಿಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತಾವು ಗಮನಿಸಿದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿಯೇ ಹೋಲುತ್ತಿದ್ದವು. ಆನಂತರ, '''ಎ ಬ್ರೀಫ್‌ ಅಂಡ್‌ ಟ್ರೂ ರಿಪೋರ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ನ್ಯೂ ಫೌಂಡ್‌ ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಆಫ್‌ ವರ್ಜಿನಿಯಾ'' ' ಎಂಬ ಶಿರೋನಾಮೆಯುಳ್ಳ, ಕೆತ್ತನೆಗಳ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕಾಗಿ ಕಲಾವಿದ ಥಿಯೊಡೊರ್‌ ಡಿ ಬ್ರಿ ವೈಟ್‌ರ ಮೂಲ ನೀರು-ಮಿಶ್ರಿತ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಡಿ ಬ್ರಿ ವೈಟ್‌ರ ಕೃತಿಗಳ ಭಂಗಿ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿ, ಇನ್ನಷ್ಟು ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ರೂಪ ನೀಡಿದರು. ವೈಟ್ ಮತ್ತು ಡಿ ಬ್ರಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ನಡುವಿನ ಅಂತರಸಂಪರ್ಕದ ಆರಂಭದ ಕಾಲವಾಗಿತ್ತು. ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿದರು. ಇವರ ಕುತೂಹಲ ಹೆಚ್ಚಾದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಡಿ ಬ್ರಿ ರಚಿಸಿದ ಪುಸ್ತಕವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರೆ ಪುಸ್ತಕಗಳಿಗಾಗಿ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಆಗ 19ನೆಯ ಮತ್ತು 20ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆ ಹೊತ್ತ ಕೆಲವು ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮತ್ತು ಕೆನಡಿಯನ್‌ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿ, ನಿಪುಣತೆ ಹೊಂದಿದರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಎಲ್‌ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಅವರ್‌ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‌, ಜಾರ್ಜ್‌ ಕ್ಯಾಟ್ಲಿನ್‌, ಸೇಠ್‌ ಅಂಡ್‌ ಮೇರಿ ಈಸ್ಟ್‌ಮನ್‌, ಪಾಲ್‌ ಕೇನ್‌, ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಲ್ಯಾಂಗ್ಡನ್‌ ಕಿಹ್ನ್‌, ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಬರ್ಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌, ಜೋಸೆಫ್‌ ಹೆನ್ರಿ ಷಾರ್ಪ್‌ ಹಾಗೂ ಜಾನ್‌ ಮಿಕ್ಸ್‌ ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಲಿ ಖ್ಯಾತನಾಮರು. ನಂತರದ 19ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್‌ ಭವನದ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರವು ರೊಟಂಡಾದ ದ್ವಾರದ ಮೇಲೆ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕೃತಿ ಜೋಡಿಸಲು ನಾಲ್ಕು ಪ್ಯಾನೆಲ್‌ಗಳ ಸರಣಿ ಸೇರಿಸಿತು. ಈ ಪ್ಯಾನೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, 19ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಪೌರಾಣಿಕ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದ ಯುರೂಪಿಯನ್‌-ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಬಂಧಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ನಾಲ್ಕೂ ಪ್ಯಾನೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಆಂಟೊನಿಯೊ ಕ್ಯಾಪೆಲನೊರ ''ದಿ ಪ್ರಸರ್ವೇಷನ್‌ ಆಫ್‌ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್‌ ಸ್ಮಿತ್ ಬೈ ಪೊಕಾಹಾಂಟಾಸ್‌'' (1825), ಎನ್ರಿಕೊ ಕಾಸಿಕಿಯವರ ''ದಿ ಲ್ಯಾಂಡಿಂಗ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಪಿಲ್ಗ್ರಿಮ್ಸ್‌'' (1825) ಮತ್ತು ''ದಿ ಕಾನ್‌ಫ್ಲಿಕ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ಡೇನಿಯಲ್‌ ಬೂನ್‌ ಅಂಡ್‌ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್‌'' (1826–27), ಹಾಗೂ ನಿಕಾಲಸ್ ಜೆವಲೊಟ್‌ರ ''ವಿಲಿಯಮ್‌ ಪೆನ್ಸ್‌ ಟ್ರೀಟಿ ವಿತ್‌ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್‌'' (1827) ಇಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. ಈ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಆದರ್ಶೀಕೃತ ರೂಪಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಸಜ್ಜನರು ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯರು ಉಗ್ರ ಸ್ವಭಾವದವರೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ನಾಲ್ಕೂ ಕೆತ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಲಾದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳುವರು ಎಂಬುದನ್ನು [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜಿನಿಯಾ]]ದ ವ್ಹಿಗ್‌ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ಹೆನ್ರಿ ಎ ವೈಸ್‌ ಚುಟುಕಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ: "ನಾವು ನಿಮಗೆ ಕಾಳು ಕೊಡ್ತೀವಿ, ನೀವು ನಮ್ಮ ಭೂಮಿ ಕಸಿದುಕೊಂಡು ಮೋಸ ಮಾಡ್ತೀರ, ನಾವು ನಿಮ್ಮ ಜೀವ ಕಾಪಾಡ್ತೀವಿ, ನೀವು ನಮ್ಮ ಜೀವ ತೆಗೀತೀರ." ಇದೇ ರೀತಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವ 19ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹಲವು ಚಿತ್ರಗಳು ನಕಾರಾತ್ಮಕ ನಿರೂಪಣೆ ನೀಡಿದರೂ, ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಬರ್ಡ್‌ ಕಿಂಗ್‌ನಂತಹ ಕಲಾವಿದರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಸಮತೋಲನದ ಚಿತ್ರಣ ನೀಡಬಯಸಿದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಬಗ್ಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥಾ ಹಂದರದ ಬರಹಗಾರರಿದ್ದು, ಇವರು ಸಹಾನುಭೂತಿ ಧೋರಣೆಯಿಂದ ಬರೆದರು. ಇಂತಹ ಬರಹಗಾರರಲ್ಲಿ ಮಾರಾ ಎಲಿಸ್ ರಯಾನ್‌ ಸಹ ಒಬ್ಬರು. ಇತ್ತೀಚಿನ 20ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಹಾಗೂ [[ದೂರದರ್ಶನ|ಕಿರುತೆರೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಅಣಕು-ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೆ ಧರಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ''ದಿ ಲಾಸ್ಟ್‌ ಅಫ್‌ ದಿ ಮೊಹಿಕನ್ಸ್‌'' (1920), ''ಹಾಕೈ ಅಂಡ್‌ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಮೊಹಿಕನ್ಸ್‌'' (1957) ಹಾಗೂ ''ಎಫ್‌ ಟ್ರೂಪ್‌'' (1965–67) ಸೇರಿವೆ. ಆನಂತರದ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ, ''ದಿ ಲೋನ್‌ ರೇಂಜರ್‌'' ಕಿರುತೆರೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ (1949–57) ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ಜೇ ಸಿಲ್ವರ್ಹೀಲ್ಸ್‌ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ನಟರು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪಾತ್ರಗಳು ಬಹಳ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ 1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪಾತ್ರಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ''ಲಿಟ್ಲ್‌ ಬಿಗ್‌ ಮ್ಯಾನ್‌'' (1970), ''ಬಿಲ್ಲಿ ಜ್ಯಾಕ್‌'' (1971) ಹಾಗೂ ''ದಿ ಔಟ್ಲಾ ಜೋಸಿ ವೇಲ್ಸ್‌'' (1976) ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಕಿರುಪ್ರಮಾಣದ ಪೋಷಕ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಂಬಿಸಲಾಯಿತು. ಬಹಳಷ್ಟು ನಕಾರಾತ್ಮಕ ನಿರೂಪಣೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕಿರುತೆರೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರನ್ನು ಆನುಷಂಗಿಕ ಅಥವಾ ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ''ಬೊನಾನ್ಝಾ'' ಸರಣಿ ಪ್ರಸಾರವಾದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ (1959–1973), ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಅಥವಾ ಆನುಷಂಗಿಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಪಾತ್ರಗಳು ಸತತವಾಗಿ ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ''ದಿ ಲೋನ್‌ ರೇಂಜರ್‌'' (1949–1957), ''ಚೇಯೆನ್‌'' (1957–1963) ಹಾಗೂ ''ಲಾ ಆಫ್‌ ದಿ ಪ್ಲೇನ್ಸ್‌ಮ್ಯಾನ್‌'' (1959–1963) ಸರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಪಾತ್ರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗಿದ್ದ ಬಿಳಿಯರ ಪಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಹಯೋಗಿಗಳಾಗಿದ್ದವಷ್ಟೆ. ಈ ಪಾತ್ರವಿನ್ಯಾಸವು ಆನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕಿರುತೆರೆಯ ಪಾತ್ರವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ''ಹೌ ದಿ ವೆಸ್ಟ್‌ ವಾಸ್‌ ವನ್‌'' ನಂತಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಆಧಾರವಾಯಿತು. ಎಲ್ಲಾ ಷೊಹತ್‌ ಮತ್ತು ರಾಬರ್ಟ್‌ ಸ್ಟ್ಯಾಮ್‌ ಪ್ರಕಾರ, ಸಹಾನುಭೂತಿಯುಳ್ಳ ಆದರೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧದ ಚಿತ್ರಕಥೆಯಿದ್ದ, ''ಡ್ಯಾನ್ಸಸ್‌ ವಿತ್‌ ವುಲ್ವ್‌ಸ್'' ಚಲನಚಿತ್ರ 1990ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಕಂಡಿತು. ಲಕೋಟಾಸ್‌ ಕಥೆಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು, ಯುರೊ-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಬಹಳಷ್ಟು ವೀಕ್ಷಕರನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.<ref>ಶೊಹಾತ್, ಎಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಮ್, ರಾಬರ್ಟ್. ''ಅನ್‌ಥಿಂಕಿಂಗ್ ಯೂರೊಸೆಂಟ್ರಿಸಮ್: ಮಲ್ಟಿಕಲ್ಚರಲಿಸಮ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಮೀಡಿಯಾ''. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ : ರೂಟ್‌ಲೆಡ್ಜ್, 2004.</ref> ಈ ಹಿಂದೆ 1992ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ''ದಿ ಲಾಸ್ಟ್‌ ಆಫ್‌ ದಿ ಮೊಹಿಕನ್ಸ್'' ‌ ಚಲನಚಿತ್ರದ ರಿಮೇಕ್‌ ಮತ್ತು ''[[Geronimo: An American Legend]]'' (1993), ''ಡ್ಯಾನ್ಸ್‌ ವಿತ್‌ ವುಲ್ವ್‌ಸ್'' ‌ ಸಹ ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ನಟರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಯತ್ನ ನಡೆಯಿತು. ಇದೇ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ 2004ರಲ್ಲಿ, ಸಹ-ನಿರ್ಮಾಪಕ ಗಯ್‌ ಪೆರೊಟಾ ''[[Mystic Voices: The Story of the Pequot War]]'' ಕಿರುತೆರೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಗೊಳಿಸಿದರು. ವಸಾಹತುದಾರರು ಹಾಗೂ ಅಮೆರಿಕಾ ಖಂಡಗಳಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯರ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಭಾರಿ ಯುದ್ಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕಿರುತೆರೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಪೆರೊಟಾ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಕ್ಲೆಮನ್ಸ್‌ ಈ ಆರಂಭಿಕ ಘಟನೆಯ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ್ದರು. ಈಶಾನ್ಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ಹಾಗೂ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಮತ್ತು ಡಚ್‌ ವಸಾಹತುದಾರರ ವಂಶಸ್ಥರಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಒಟ್ಟಾರೆ ಇಂದಿನ ಎಲ್ಲ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೂ ಇದು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ನಿರ್ಮಾಪಕರು ಈ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವನ್ನು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ನಿಖರ ಹಾಗೂ ಆದಷ್ಟು ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಆಮಂತ್ರಿಸಿ, ಕಥೆ ವಿವರಿಸಿ ಹೆಣೆಯುವಲ್ಲಿ ಸಲಹೆ ಪಡೆಯಲು ವಿದ್ವಾಂಸರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಹಾಗೂ ವಸಾಹತುದಾರರ ವಂಶಸ್ಥರನ್ನು ಕರೆಸಿದರು. ಸಮಕಾಲೀನ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಂದಲೂ ಸಹ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಹಾಗೂ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬಾವೋದ್ರಿಕ್ತ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ಅವು ಹುಟ್ಟಿಸಿದವು. ನಿರ್ಮಾಣವು ವಿವಿಧ ಮೌಲ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಪೆಕ್ವಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪಂಗಡಗಳು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಪಂಗಡಗಳು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ಜನರೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಬೆಳೆಸಿದ್ದವು. ಇದು ನಿಜ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಗೊಳಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದ ಜನರ ಬಗ್ಗೆ ಜನರು ಇನ್ನಷ್ಟು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಈ ಚಿತ್ರವು ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ 2009ರಲ್ಲಿ ರಿಕ್‌ ಬರ್ನ್ಸ್‌ ರಚಿಸಿದ, ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪೀರಿಯನ್ಸ್‌ ಸರಣಿಯ ಭಾಗವಾದ '''ವಿ ಷಲ್‌ ರಿಮೇನ್'' '‌ (2009) ಎಂಬ ಕಿರುತೆರೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರವು, ಐದು ಕಂತುಗಳ ಸರಣಿಯೊಂದನ್ನು 'ಜಾಗತಿಕ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ' ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯರಲ್ಲದ ಚಲನಚಿತ್ರಕರ್ತರ ನಡುವಿನ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಸಹಯೋಗವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿತು. ಜೊತೆಗೆ, ಈ ನಿರ್ಮಾಣದ ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಲಹೆಗಾರರು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.'<ref>{{Cite news | first= | last= | coauthors= | authorlink= | title=About the Project: We Shall Remain | date= | publisher== | url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/weshallremain/the_films/about | work= | pages= | accessdate=2009-06-16 | language= | archive-date=2009-06-07 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090607044606/http://www.pbs.org/wgbh/amex/weshallremain/the_films/about | url-status=dead }}</ref> ಐದು ಕಂತುಗಳು ಈಶಾನ್ಯ ಪಂಗಡಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಾಜ ಫಿಲಿಪ್‌ನ ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮ ಪರಿಶೋಧಿಸುತ್ತದೆ, ಟೆಕುಂಸೆಹ್‌ ಯುದ್ಧ‌ದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕೂಟ, ಅತ್ಯಂತ ದುಃಖದಾಯಕ ಸ್ಥಳಾಂತರ (ಟ್ರೇಲ್‌ ಆಫ್‌ ಟಿಯರ್ಸ್‌), ಜೆರೊನಿಮೊನನ್ನು ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವುದು ಮತ್ತು ಅಪ್ಯಾಷ್‌ ವಾರ್ಸ್‌, ಹಾಗೂ ವೂಂಡೆಡ್‌ ನೀ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮೂವ್ಮೆಂಟ್‌ನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಹಾಗೂ ತದನಂತರ ಆಧುನಿಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಪುನರುತ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ===ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು=== {{further|[[Native American name controversy]]}} ====ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಳಕೆ==== ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಂಡಿಯನ್ನರು ಅಥವಾ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಇವರನ್ನು ಬುಡಕಟ್ಟು (ಅಬೊರಿಜಿನಲ್‌) ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಅಮೆರಿಂಡಿಯನ್ನರು, ಅಮೆರಿಂಡ್ಸ್‌, ವರ್ಣೀಯರು,<ref name="clr" /><ref name="osv">{{cite web|title=OSV Documents – Historical Background on People of Color in Rural New England in the Early 19th Century|url=http://www.osv.org/explore_learn/document_viewer.php?DocID=2044|year=2003|accessdate=2009-06-12|publisher==Old Sturbridge Inc|author=Jack Larkin|archive-date=2012-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20120111153359/http://www.osv.org/explore_learn/document_viewer.php?DocID=2044|url-status=dead}}</ref> ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಇಂಡಿಯನ್ನರು, ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳು, ಮೂಲ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ರೆಡ್ ಇಂಡಿಯನ್ನರು, ಕೆಂಪುಚರ್ಮದವರು (ರೆಡ್‌ಸ್ಕಿನ್ಸ್‌) ಅಥವಾ ರೆಡ್‌ ಮೆನ್‌ ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಪದವನ್ನು ಮೂಲತಃ [[ಅಮೆರಿಕ]] ದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರು ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಬ ಪದಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆಯಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಭಾರತದ ಜನರು ಮತ್ತು [[ಅಮೆರಿಕದ ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಜನಗಳ]] ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಗುರುತಿಸಲು ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಬ ಪದದೊಂದಿಗೆ ಬಹುಶಃ ಸಂಬಂಧಿಸಿರಬಹುದಾದ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಮನೋದೃಷ್ಟಿಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಆ ಪದವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ಹೊಸ ಉಕ್ತಿಯ ಸ್ವೀಕೃತಿಯಿಂದಾಗಿ, '''ಇಂಡಿಯನ್ನರು'' ' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಹಳತಾದದ್ದು ಅಥವ ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಗಣಿಸಿತಕ್ಕದ್ದು ಎಂದು ಕೆಲವು ತಜ್ಞರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೂ,ಅನೇಕ ವಾಸ್ತವ ಮೂಲವಾಸಿ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ತಮ್ಮನ್ನು ''ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು'' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡತ್ತಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಯಾರೇ ಆದರೂ, ಅವರು ಆ ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯರಾಗುವರು; ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌'' ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಯನ್ನು ಮೊದಲು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದ ತಜ್ಞರು ಬಹುಶಃ indigenous'' ಎಂಬ(ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳು) ಪದದೊಂದಿಗೆ ''ಸ್ಥಳೀಯ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಕೆಲವರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದ ಜನರು ಹಾಗೂ ಅವರ ವಂಶಸ್ಥರಾಗಿದ್ದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕರಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅವರನ್ನು ''ಇಂಡಿಯನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು'' ಅಥವಾ ''ಏಷ್ಯನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು'' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[File:Martha gradolf hochunk.jpg|thumb|left|upright|ಇಂಡಿಯಾನದ ಹೊಚುಂಕ್ ನೆಯ್ಗೆಕಾರ ಮಾರ್ತ ಗ್ರ್ಯಾಡಾಲ್ಫ್.]] ಆದರೂ, ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್'' ‌ ಎಂಬ ನವಪದ ಪ್ರಯೋಗದ ಟೀಕೆಯು ವಿಭಿನ್ನ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಬರುತ್ತವೆ. ಹಲವು ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್'' ‌ ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಶಂಕೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ರಸೆಲ್‌ ಮೀನ್ಸ್‌' ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್'' ‌ ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು.ಸರ್ಕಾರವು ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರೊಂದಿಗೆ ಚರ್ಚಿಸದೆ ಈ ಉಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೇರಿತು ಎಂದರು. ಇಂಡಿಯನ್‌ ಎಂಬ ಪದದ ಬಳಕೆಯು [[ಭಾರತ|ಇಂಡಿಯಾ]] ದ ತಪ್ಪುಗ್ರಹಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ''En Dio'' (ಅರ್ಥ: ದೇವರಲ್ಲಿ) ಎಂಬ [[ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಭಾಷೆ|ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್]]‌ ಉಕ್ತಿಯಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>ರಸ್ಸೆಲ್ ಮೀನ್ಸ್‌ನ ಹೇಳಿಕೆ ಹೀಗಿದೆ - "ನಾನೊಬ್ಬ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಅಲ್ಲ‌!" ಇದರಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯಯಿಲ್ಲ - http://www.peaknet.net/~aardvark/means.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090503130744/http://www.peaknet.net/~aardvark/means.html |date=2009-05-03 }} or at http://www.russellmeans.com/russell.html; ದಿನಾಂಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶಕ (ಟ್ರೀಟಿ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್, 1996) ಹಾಗೂ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ [http://www.learnnc.org/lp/editions/nc-american-indians/5526 ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120111165927/http://www.learnnc.org/lp/editions/nc-american-indians/5526 |date=2012-01-11 }} ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿ [http://www.pbs.org/wgbh/roadshow/fts/bismarck_200504A16.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100425153313/http://www.pbs.org/wgbh/roadshow/fts/bismarck_200504A16.html |date=2010-04-25 }} ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅವು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಮೀನ್ಸ್‌ನ ಕೆಲವು ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ "ಎನ್ ಡಿಯೊ"ಗೆ ಯಾವುದೇ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಕೇವಲ ಕೆಲಸ-ಮಾಡದ ಕೊಂಡಿಗಳಿವೆ. 2010-06-14ರಂದು ಕೊಂಡಿಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.</ref> ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ, ಕೆಲವು ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು {{Who|date=October 2009}} ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು'' ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಹಿಂದೆ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರ ವಿರುದ್ಧದ ಅನ್ಯಾಯಗಳ ವಿಚಾರವಾಗಿ, ವರ್ತಮಾನದಿಂದ ಇಂಡಿಯನ್ನರು ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಅಳಿಸಿಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ಬಿಳಿಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಗೆ ಸಮಾಧಾನ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಈ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರ ವಾದ.<ref>{{cite web |url=http://www.allthingscherokee.com/atc_sub_culture_feat_events_070101.html |work=All Things Cherokee |title=What's in a Name? Indians and Political Correctness |accessdate=February 8, 2006 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 28, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060228101053/http://www.allthingscherokee.com/atc_sub_culture_feat_events_070101.html |url-status=dead }}</ref> '''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್'' ‌ ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಯು ಬಹಳ ಗೊಂದಲಮಯವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಎಂದರೆ 'ಅಲ್ಲೇ ಹುಟ್ಟಿದ' ಎಂಬರ್ಥ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಹಾಗಾಗಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಖಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಯಾರೇ ಆದರೂ, ಸ್ಥಳೀಯರಾಗಿಬಿಡಬಹುದು' ಎಂದು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವರು (ಇಂಡಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್ನೇತರರು {{Who|date=October 2009}}) ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಂಕೀರ್ಣ ಉಕ್ತಿಯಾದ Native American ಉಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ಷರಗಳಲ್ಲಿ ನಮೂದಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಇತರೆ ಅರ್ಥಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿಸಬಹುದು. ಇದೇ ರೀತಿ, native (ಸಣ್ಣ n ಅಕ್ಷರ) ಎಂದರೆ "native-born" ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ನಿರೂಪಿಸಬಹುದು. ಅದರ ಉದ್ದೇಶಿತ ಅರ್ಥವು ವ್ಯಕ್ತಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಮೂಲವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಾಗಿದೆ. ಅದರೆ 1995ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಜನಗಣತಿ ಮಂಡಳಿ ನಡೆಸಿದ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ತಮ್ಮನ್ನು ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು'' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬದಲು ''ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್'' ‌ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.infoplease.com/ipa/A0762158.html |work=Infoplease|title=Preference for Racial or Ethnic Terminology |accessdate=February 8, 2006}} </ref> ಅದೇನೇ ಇರಲಿ, ಬಹಳಷ್ಟು ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು ''ಇಂಡಿಯನ್‌'', ''ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್'' ‌ ಮತ್ತು ''ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್'' ‌ ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಗಳ ಬಳಕೆ ಬಗ್ಗೆ ನಿರಾಳಮನಸ್ಸಿನವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಉಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಂದರ ಬದಲಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.infoplease.com/spot/aihmterms.html |work=Infoplease|title=''American Indian'' versus ''Native American'' |accessdate=February 8, 2006}}</ref> ಆಗ 2004ರಲ್ಲಿ [[ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್, ಡಿ.ಸಿ.|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌ ಡಿಸಿ]]ಯ ಮಾಲ್‌ಲ್ಲಿ ತೆರೆದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ವಸ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನಾಲಯಕ್ಕ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಕ್ತಿಯು ಬಿಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಗೊಂದಲ ತಪ್ಪಿಸಲು, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಜನಗಣತಿ ಮಂಡಳಿಯು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ 'ಏಷ್ಯನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಎಂಬ ವರ್ಗವನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸಿದೆ. ===ಜೂಜಿನ ಉದ್ಯಮ=== [[File:Sandia Casino, detail.jpg|thumb|ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಸ್ಯಾಂಡಿಯಾ ಪ್ಯುಯೆಬ್ಲೊಗೆ ಸೇರಿದ ಸ್ಯಾಂಡಿಯಾ ಕ್ಯಾಸಿನೊ]] {{Main|Native American gambling enterprises}} ಜೂಜಾಟವು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಜೂಜುಮಂದಿರಗಳು(ಕ್ಯಾಸಿನೊ), ಜೂಜಿನಿಂದ ಆದಾಯದ ಹೊಳೆ ಹರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಮುದಾಯಗಳು ವಿವಿಧ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಈ ಮಾರ್ಗ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಸ್ವಯಮಾಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ವಿಚಾರವಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಮುದಾಯಗಳು ಕಾನೂನು ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿ ಜಯಗಳಿಸಿವೆ. ಒಡಂಬಡಿಕೆ ಹಕ್ಕುಗಳು ಎನ್ನಲಾದ ಇಂತಹ ಕೆಲವು ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು, ಅಂದು ಹೊಸದಾಗಿದ್ದ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾದ ಒಡಂಬಡಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ನಮೂದಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಸಕಾಂಗ ನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ಪರಮಾಧಿಕಾರವು ಅಮೆರಿಕನ್‌ ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧಾರಸ್ಥಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಜೂಜುಮಂದಿರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜೂಜಾಟದ ಪ್ರಭಾವದ ಬಗೆಗೆ ವ್ಯಾಪಕ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಜೂಜುಮಂದಿರಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಆದಾಯಗಳು ಒಳಗಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ರೆಡ್ಡಿಂಗ್‌ನ ವಿನ್ಮೆಮ್‌ ವಿಂಟು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ಪಂಗಡಗಳು(ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು) ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿವೆ. ಈ ಪಂಗಡಗಳು ಜೂಜಾಟದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿವೆ. ==ಸಮಾಜ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ== ===ಜನಾಂಗೀಯ-ಭಾಷಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ=== {{Main|Classification of indigenous peoples of the Americas|Indigenous languages of the Americas|}} ಏಕೈಕ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪು ಆಗುವ ಬದಲು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಹಲವು ನೂರು ಜನಾಂಗೀಯ-ಭಾಷಿಕ ಗುಂಪುಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವನ್ನು ನಾ-ಡೆನೆ (ಅಥಬಸ್ಕನ್‌), ಆಲ್ಜಿಕ್‌ (ಅಲ್ಗಾನ್ಕ್ವಿಯಾನ್‌ ಸೇರಿದಂತೆ), ಉಟೊ-ಅಝ್ಟೆಕನ್‌, ಇರೊಕೊಯಿಯನ್‌, ಸಿಯೊಯನ್‌-ಕಟಾಬಾನ್‌, ಯೊಕ್‌-ಉಟಿಯನ್, ಸಲಿಷನ್‌ ಮತ್ತು ಯುಮನ್‌-ಕೊಚಿಮಿ ಗುಂಪುಗಳು, ಜೊತೆಗೆ ಇತರೆ ಹಲವು ಸಣ್ಣ-ಪ್ರಮಾಣದ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವು ಭಾಷಾ-ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಯಿತು. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಭಾಷಾವಾರು ವೈವಿಧ್ಯ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ, ತಳಿಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮೂಲನಿವಾಸಿ ಜನರನ್ನು ವಿಶಾಲ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇರೆಗೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ: [[File:Early Localization Native Americans USA.jpg|thumb|right|350px|USನಲ್ಲಿದ್ದ ಆರಂಭಿಕ ಇಂಡಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು]] *ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರು **ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌: ಎಸ್ಕಿಮೊ-ಅಲೂಟ್‌ **ಉಪ-ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌: ಉತ್ತರ ಅಥಬಸ್ಕನ್‌ *ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪಶ್ಚಿಮ ವಲಯ **ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯನ್‌ ಪಂಗಡಗಳು (ಉತ್ತರ ವಲಯ): ಯೊಕ್‌-ಉಟಿಯನ್‌, ಪ್ರಶಾಂತ ಸಾಗರ ತೀರ ಅಥಬಸ್ಕನ್‌, ಕೋಸ್ಟ್‌ ಮಿವೊಕ್‌, ಯುರೊಕ್‌, ಪಲೇಹ್ನಿಹನ್‌, ಚುಮಷನ್‌, ಉಟೊ-ಅಝ್ಟೆಕನ್‌ **ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ ಪಂಗಡಗಳು: ಒಳನಾಡ ಸಲಿಷ್‌, ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ ಪೆನುಷಿಯನ್‌ **ಗ್ರೇಟ್‌ ಬೇಸಿನ್‌ ಪಂಗಡಗಳು: ಉಟೊ-ಅಝ್ಟೆಕನ್‌ **ಶಾಂತಸಾಗರದ ವಾಯುವ್ಯ ತೀರ: ಪೆಸಿಫಿಕ್‌ ಕೋಸ್ಟ್‌ ಅಥಬಸ್ಕನ್‌, ಕೋಸ್ಟ್‌ ಸಲಿಷ್‌ **ನೈಋತ್ಯ ಪಂಗಡಗಳು: ಯುಟೊ-ಅಝ್ಟೆಕನ್‌, ಯುಮನ್‌, ಸದರ್ನ್‌ ಅಥಬಸ್ಕನ್‌ *ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮಧ್ಯವಲಯ **ಬಯಲುಸೀಮೆ ಇಂಡಿಯನ್ನರು: ಸಿಯುಯನ್‌, ಪ್ಲೇನ್ಸ್‌ ಅಲ್ಗಾನ್ಕ್ವಿಯನ್‌, ಸದರ್ನ್‌ ಅಥಬಸ್ಕನ್‌ *ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಪೂರ್ವ ವಲಯ **ಈಷಾನ್ಯ ಕಾಡುಪ್ರದೇಶ ಪಂಗಡಗಳು: ಇರೊಕ್ವಿಯನ್‌, ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಅಲ್ಗಾಂಕ್ವಿಯನ್‌, ಈಸ್ಟರ್ನ್‌ ಅಲ್ಗಾಂಕ್ವಿಯನ್‌ **ಅಗ್ನೇಯ ಪಂಗಡಗಳು: ಮುಸ್ಕೊಗಿಯನ್‌, ಸಿಯುಯನ್‌, ಕಟಾಬನ್‌, ಇರೊಕ್ವಿಯನ್‌ ಸುಮಾರು 1.5 ದಶಲಕ್ಷ ನಹುವಟಿ ಭಾಷಿಕರಿರುವ ಕಾರಣ, ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ದೇಶದ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ, ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ, ಅತ್ಯಧಿಕ ಜನರುಯುಟೊ-ಅಝ್ಟೆಕನ್‌ ಭಾಷೆ ಮಾತನಾಡುವರು (1.95 ದಶಲಕ್ಷ); ಎರಡನೆಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ 180,200 ಭಾಷಿಕರುಳ್ಳ ನಡೆನೆ (ಇವರಲ್ಲಿ 148,500 ಜನರು ನವಜೊ ಮೂಲದ ಭಾಷಿಕರು). ನ-ಡೆನೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಜಿಕ್‌ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ: ಅಲ್ಜಿಕ್‌ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಈಶಾನ್ಯ ಕೆನಡಾದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಇಡೀ ಖಂಡಕ್ಕೂ ಹರಡಿ ಈಶಾನ್ಯ ಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ತನಕ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. (ಕಿಕಪೂನವರ ಆನಂತರದ ವಲಸೆ ಹಾಗೂ [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]]ದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕಡೆ (ಯುರೋಕ್ ಮತ್ತು ವಿಯೋಟ್) ಹೊರವಾಸಿಗಳು); ನ-ಡೆನೆ ಭಾಷೆ ಅಲಾಸ್ಕಾದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಪಶ್ಚಿಮ [[ಕೆನಡಾ]], ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌, [[ಆರೆಗನ್|ಒರೆಗಾನ್]]‌ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನೈಋತ್ಯ ಭಾಗ ಹಾಗೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗ (ಬಯಲುಸೀಮೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊರವಾಸಿ ಪ್ರದೇಶ) ವರೆಗೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಗಮನಾರ್ಹ ವೈವಿಧ್ಯವುಳ್ಳ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರದೇಶವೆಂದರೆ ಅಗ್ನೇಯ ವಲಯ. ಆದರೂ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಆಗಮಿಸಿ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಅಂತರಸಂಪರ್ಕವುಂಟಾದ ಕಾರಣ, ಇಂತಹ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಅಳಿದುಹೋದವು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಇವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲ. ===ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅಂಶಗಳು=== [[File:Hopi woman dressing hair of unmarried girl.jpg|thumb|ಹೋಪಿ ಮಹಿಳೆಯೊಬ್ಬಳು 1900ರ ಅವಧಿಯ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವಿವಾಹಿತ ಹುಡುಗಿಯ ತಲೆಕೂದಲನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿರುವುದು.]] [[File:Navajo Sheep.jpg|thumb|200px|right|ಕುರಿಯು ನವಾಜೊ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.]] ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು, ಭಾಷೆ, ಉಡುಪು ಮತ್ತು ಪದ್ಧತಿಗಳು ಒಂದು ಪಂಗಡದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬಹಳಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಂಡರೂ, ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಂಶಗಳು ಹಲವು ಪಂಗಡಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. ''''''' ''' ಸುಮಾರು 10,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಆರಂಭಿಕ ಬೇಟೆಗಾರ-ಸಂಗ್ರಹಕಾರರು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. [[ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರ|ಲೋಹವಿಜ್ಞಾನ]] ಉಗಮವಾದಾಗ, ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಇನ್ನಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯ ಕ್ಷಮತೆಯುಳ್ಳ ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಅಮೆರಿಕಾ ಖಂಡಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸುವ ಮೊದಲು, ಹಲವು ಪಂಗಡಗಳು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಬಿಲ್ಲು-ಬಾಣ, ಗದೆ ಮತ್ತು ಈಟಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಳಕೆಯ ಆಯುಧಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಗುಣಮಟ್ಟ, ವಸ್ತು ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ವಿಭಿನ್ನತೆಗಳಿದ್ದವು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಅಗ್ನಿ, [[ಆಹಾರ|ಅಹಾರ]] ಒದಗಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಎರಡಕ್ಕೂ ಬಹಳ ಸಹಾಯಕವಾದವು. ಇದು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅಮೆರಿಕಾ ಖಂಡದ ಭೂಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಕ್ರಿಸ್ತಪೂರ್ವ ಸುಮಾರು 8000ರೊಳಗೆ [[ಮ್ಯಾಮತ್|ಬೃಹದ್ಗಜ]]ಗಳು ಮತ್ತು ಶಂಕುದಂತವುಗಳು ಅಳಿದುಹೋಗಿದ್ದವು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕಾಡುಕೋಣ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡತೊಡಗಿದ್ದರು. ಮಹಾ ಬಯಲುಸೀಮೆ ಪಂಗಡಗಳು ಆಗ ಇನ್ನೂ ಕಾಡುಕೋಣಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರನ್ನು ಪೈಪೋಟಿಯಲ್ಲಿ ಎದುರುಗೊಂಡರು. 17ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್‌ ಜನರು ಕುದುರೆಯನ್ನು ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಫಲವಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಕಲಿತರು. ಅವರು ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಬೇಟೆ ಹಿಡಿಯುವ ವಿಧಾನವೂ ಸೇರಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಪಂಗಡದವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಬಹಳಷ್ಟು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. (ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್‌ ಜನರು ಆಗಮಿಸುವ ಮುನ್ನ, ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಕುದುರೆಗಳ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಲಾಸ್‌ ಏಂಜಲೀಸ್‌ ನಗರದಲ್ಲಿ ಲಾ ಬ್ರಿಯ ಟಾರ್‌ ಪಿಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಭಿಸಿದವು.<ref name="KCBS">{{Cite news |title=Cache Of Ice Age Fossils Found Near Tar Pits |url=http://cbs2.com/local/ice.age.fossils.2.937436.html |agency=[[Associated Press]] |publisher==[[KCBS-TV]] |location=[[Los Angeles]] |date=February 18, 2009 |accessdate=February 18, 2009 |archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 20, 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090220060922/http://cbs2.com/local/ice.age.fossils.2.937436.html |url-status=dead }}</ref><ref name="LA TIMES">{{Cite news|author=Thomas H. Maugh II |title=Major cache of fossils unearthed in L.A. |url=http://www.latimes.com/news/local/la-sci-fossils18-2009feb18,0,2746763.story |work=[[Los Angeles Times]] |location=[[Los Angeles]] |date=February 18, 2009 |accessdate=February 18, 2009 }}</ref>) ಜೊತೆಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಪಂಗಡದವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಗಳು ಅದೆಷ್ಟು ಅಮೂಲ್ಯ, ಕೇಂದ್ರೀಯ ಅಂಶವಾಯಿತೆಂದರೆ, ಅವನ್ನು ಸಂಪತ್ತಿನ ಅಳತೆಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು. ===ಸಂಘಟನೆ=== [[File:Zuni-girl-with-jar2.png|thumb|upright|1909ರಲ್ಲಿ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಿನ ಹೂಜಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡಿರುವ ಜುನಿ ಹುಡುಗಿ]] ====ಬಣದ ರಚನೆ==== ಪಂಗಡಗಳು ರಚನೆಯಾಗುವ ಮುಂಚೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕುಲಗಳು ಅಥವಾ ಬಣಗಳು ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಮೆರೆದಿದ್ದವು, ಎಂದು ಆರಂಭ ಯುಗೀಯ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪಂಡಿತರು ವಿವರಿಸಿದ್ದರು. ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಕೆಲವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿದ್ದವು: * ತಮ್ಮ ಪರಮೋಚ್ಚ ನಾಯಕ ಮತ್ತು ಮುಖಂಡರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸುವ ಹಕ್ಕು * ತಮ್ಮ ಪರಮೋಚ್ಚ ನಾಯಕ ಹಾಗೂ ಮುಖಂಡರನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರ * ಅದೇ ಬಣದೊಳಗೆ ವಿವಾಹವಾಗಬಾರದೆಂಬ ಕಟ್ಟುಪಾಡು. * ನಿಧನರಾದ ಸದಸ್ಯರ ಸ್ವತ್ತಿನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರ ಪಡೆಯಲು ಪರಸ್ಪರ ಹಕ್ಕುಗಳು. * ಪರಸ್ಪರ ಸಹಾಯ, ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಯಗಳಾದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸೂಕ್ತ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳು. * ಪಂಗಡದ ಸದಸ್ಯಸರಿಗೆ ಹೆಸರು ನೀಡುವ ಹಕ್ಕು. * ಅಪರಿಚಿತರನ್ನು ಬಣದೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಧಿಕಾರ. * ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆಗಳು. * ಶವ ಹೂಳಲು ಸರ್ವೆಸಮಾನ್ಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜಾಗ. * ಬಣದ ಮಂಡಳಿ.<ref name="Morgan1907">{{Cite book |last=Morgan |first=Lewis H. |authorlink=Lewis H. Morgan |title=Ancient Society |publisher==Charles H. Kerr & Company |year=1907 |location=Chicago |pages=70–71, 113 }}</ref> ====ಪಂಗಡದ ರಚನೆ==== ಹಲವು ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವೆ ಉಪ-ವಿಭಜನೆ ಮತ್ತು ಭಿನ್ನತೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದವು. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಲವತ್ತಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೂಲ ಭಾಷೆಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾದವು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪಂಗಡವೂ ಆ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರ ಆಡುಭಾಷೆ ಬಳಸುವುದು. ಪಂಗಡಗಳ ಕೆಲವು ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳು ಕೆಳಕಂಡಂತಿವೆ: * ಬಣಗಳ ಸ್ವಾಮ್ಯ. * ಈ ಬಣಗಳ ಪರಮೋಚ್ಚನಾಯಕ ಮತ್ತು ಮುಖಂಡರನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸುವ ಹಕ್ಕು. * ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಂಥ ಮತ್ತು ಪೂಜೆಯ ಅನುಸರಣ. * ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಮಂಡಳಿಗಳುಳ್ಳ ಪರಮೋಚ್ಚ ಸರ್ಕಾರ. * ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಪಂಗಡದ ಪರಮೋಚ್ಚ ನಾಯಕ.<ref name="Morgan1907" /> ===ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಕಲೆ=== {{See|petroglyph|pictogram|petroform|Native American art}} [[ಮಹಾ ಸರೋವರಗಳು|ಐದು ಮಹಾ ಕೆರೆಗಳು]] ಹಾಗೂ ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವ ಇರೊಕೊಯಿಸ್‌ ಪಂಗಡದವರು ''ವಾಂಪಮ್'' ಎಂಬ ದಾರ ಅಥವಾ ಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವುಗಳು ಎರಡು ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು: ಗಂಟುಗಳು ಮತ್ತು ಮಣಿಗಳುಳ್ಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಪಂಗಡದ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಸ್ಮೃತಿವರ್ಧಕ ವೃತ್ತಾಂತಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ವಿನಿಮಯದ ಮಾಧ್ಯಮ ಹಾಗೂ ಅಳತೆಯ ಪರಿಮಾಣವನ್ನಾಗಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ವಸ್ತುಗಳ ಪಾಲಕರನ್ನು ಪಂಗಡದ ಗಣ್ಯರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref>[http://www.tolatsga.org/iro.html ಇರೋಕ್ಯೋಯಿಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110218151003/http://www.tolatsga.org/iro.html |date=2011-02-18 }}. 2006ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 23ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಪುಯೆಬ್ಲೊ ಜನರು ತಮ್ಮ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಆಕರ್ಷಕ ವಸ್ತುಗಳ ಕಲಾಕೃತಿ ರಚಿಸಿದರು. ''ಕಚಿನಾ'' ನೃತ್ಯಕಲಾವಿದರು ಬಹಳ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲಾದ ಮತ್ತು ಅಲಂಕರಿಸಲಾದ ಮುಖವಾಡಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತವಾಗಿ ವಿವಿಧ ಪೂರ್ವಜ ಆತ್ಮಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿ ನರ್ತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಶಿಲ್ಪಕಲಾಕೃತಿ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಅಷ್ಟೇನೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೂ, ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಲಾದ ಕಲ್ಲು ಮತ್ತು ಮರದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ನೇಯ್ಗೆ, ಕಸೂತಿ-ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಸಮೃದ್ಧ ವರ್ಣಗಳು ಜವಳಿ ಕಲೆಗಳ ಪ್ರಮುಖಾಂಶಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಟರ್ಕೋಯಿಸ್(ನೀಲಿ ಖನಿಜ) ಮತ್ತು ಚಿಪ್ಪಿನ ಆಭರಣಗಳು ಹಾಗೂ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಕುಂಬಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ರೂಪಪ್ರಾಧಾನ್ಯಗೊಳಿಸಲಾದ ಚಿತ್ರ ಕಲೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ನವಜೊ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಲೋಕದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯಮದ ಸಂಬಂಧ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವತ್ತ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ರಂಗೋಲಿ ಕಲಾಕೃತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಮಾರಂಭದ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಮರಳು, ಇದ್ದಿಲು, ಜೋಳದ ಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪರಾಗದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾದ ಬಣ್ಣಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ಉತ್ಸಾಹಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ಪ್ರಮುಖ, ಉಜ್ವಲ, ಗಹನ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ-ಬಣ್ಣಗಳುಳ್ಳ ಮರಳು ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಸಮಾರಂಭದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ===ಕೃಷಿ=== {{See|Native American cuisine}} [[File:Zea mays.jpg|thumb|right|upright|ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬೆಳೆದ ಮೆಕ್ಕೆಜೋಳ]] [[File:1940 govt photo minnesota farming scene chippewa baby teething on magazine indians at work.jpg|thumb|left|upright|ಹೆತ್ತವರು ಬತ್ತದ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಚಿಪ್ಪೇವ ಮಗು ಕ್ರ್ಯಾಡಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವುದು (ಮಿನ್ನೆಸೊಟ,1940).]] ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಜಾತಿಯ, ಸೌತೆಕಾಯಿಯನ್ನು ಹೋಲುವ ತರಕಾರಿಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಆರಂಭಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆರಂಭಿಕ ಕಾಲದ ಇತರೆ ಫಸಲುಗಳಲ್ಲಿ [[ಹತ್ತಿ]], ಸೂರ್ಯಕಾಂತಿ, ಕುಂಬಳಕಾಯಿ, ತಂಬಾಕು, ಹುಳಿ-ಓಮ, ಹೊಸೆಜೊಂಡು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ ವೀಡ್ ಸೇರಿದ್ದವು. ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮೆಕ್ಸಿಕೊದಿಂದ ಕಲ್ಟಿಜನ್‌ಗಳನ್ನು ತರುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನೈಋತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸುಮಾರು 4,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಬಹಳಷ್ಟು ಬದಲಾಗುವ ಹವಾಮಾನದ ಕಾರಣ, ಕೃಷಿ ಸಫಲವಾಗಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟದ ಮುಕ್ತ ಮನಸ್ಸಿನ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನೈಋತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿನ ಹವಾಮಾನವು ತಣ್ಣನೆಯ, ತೇವವುಳ್ಳ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಒಣ, ಮರಳು-ಮರಳಾದ ಮಣ್ಣಿನ ಮರುಭೂಮಿಯ ಹವಾಮಾನದವರೆಗೂ ಇತ್ತು. ಒಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ನೀರು ಒಯ್ಯಲು ನೀರಾವರಿ ಹಾಗೂ ಬೀಜ ಬೀರುವ ಬೆಳೆಯುವ ಗಿಡಗಳ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಆಧರಿಸಿ ಬೀಜಗಳ ಆಯ್ಕೆಯು, ಆ ಕಾಲದ ನಾವೀನ್ಯವುಳ್ಳ ವಿಧಾನಗಳಾಗಿದ್ದವು. ನೈಋತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಕಾಳುಗಳನ್ನು ಇಂದು ಬೆಳೆಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಜೋಳದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಅವುಗಳನ್ನೂ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ, ಬಳ್ಳಿಗಳು ಜೋಳ ಫಸಲಿನ ಕಾಂಡವನ್ನು ಸುತ್ತಿಕೊಂಡು ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಬೆಳೆಸಿದ ಅತಿಮುಖ್ಯ ಫಸಲೆಂದರೆ [[ಮೆಕ್ಕೆ ಜೋಳ|ಮೆಕ್ಕೆ-ಜೋಳ]]. ಇದರ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ಮಧ್ಯಯುಗೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿ ನಂತರ ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನತ್ತ ಹರಡಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಸುಮಾರು 2,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಪೂರ್ವ ಅಮೆರಿಕಾ ವಲಯ ತಲುಪಿತು. ದೈನಿಕ ಆಹಾರದ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಮೆಕ್ಕೆ-ಜೋಳವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯ ಫಸಲಾಗಿತ್ತು. ಚಳಿಗಾಲದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಫಸಲನ್ನು ಭೂಮಿಯಡಿಯ ಗುಂಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಸಿಡಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಲ್ಪವನ್ನೂ ಪೋಲು ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರ ಹೊಟ್ಟನ್ನು ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರ ದಿಂಡನ್ನು ಉರಿಸಿ ಇಂಧನವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ 800ರಷ್ಟರೊಳಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಫಸಲುಗಳಾದ ಕಾಳು, ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಜಾತಿಯ ಸೌತೆಕಾಯಿಯಂತಹ ತರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಜೋಳವನ್ನು ಫಸಲಾಗಿ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ಮೂರು ಸಹೋದರಿಯರು ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಯರ ಪಾತ್ರಗಳು ವಲಯದಿಂದ ವಲಯಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ನೈಋತ್ಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ಸಲಿಕೆ ಬಳಸಿ ಮಣ್ಣನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮಹಿಳೆಯರು ಫಸಲು ನೆಡುವುದು, ಕಳೆ ಕಿತ್ತುವುದು ಹಾಗೂ ಫಸಲುಗಳನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಲವು ಇತರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಹೊಲಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನೂ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೊಲಗದ್ದೆಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಘಗೊಳಿಸುವುದು ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು, ಏಕೆಂದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಗದ್ದೆಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಸಗೊಬ್ಬರದಂತಹ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಲು ಗದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಹಾಕುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನ್ಯೂಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಕ್ವಾಂಟೊ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರಿಗಳಿಗೆ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟನೆಂಬ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಥೆಯಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಥೆಯ ಸತ್ಯಾಧಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಜೋಳದ ಪಕ್ಕ ಕಾಳು ಫಸಲು ನೆಟ್ಟಿದ್ದರು. ಆದರೆ, ಜೋಳವು ಭೂಮಿಯಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ [[ಸಾರಜನಕ]]ವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಿತ್ತು, ಅಲ್ಲದೆ, ಹತ್ತಲು ಜೋಳದ ಕಾಂಡಗಳನ್ನು ಆಸರೆಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕಳೆಗಳನ್ನು ಸುಡಲು ಮತ್ತು ಗದ್ದೆಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ನಿಯಂತ್ರಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರ ಮೂಲಕ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶವನ್ನು ಪುನಃ ಭೂಮಿಯೊಳಗೆ ಮರಳಿಸಿದಂತಾಯಿತು. ಈ ಕ್ರಮ-ವಿಧಾನಗಳು ವಿಫಲವಾದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಈ ಗದ್ದೆಯನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಸುಮ್ಮನೆ ತೊರೆದು, ಉಳುಮೆ ಮಾಡಲು ಬೇರೆ ಗದ್ದೆಯನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದರು. ಖಂಡದ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಹೊಲಗದ್ದೆಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಫಸಲು ಬೆಳೆಸಲು, ಸ್ಥಳೀಯರು ವಿಸ್ತಾರ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದನ್ನು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಗಮನಿಸಿದರು. ನ್ಯೂಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹೊಲಗದ್ದೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನೂರಾರು ಎಕರೆಗಳಷ್ಟು ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದವು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮರಿಕನ್ನರು ಸಾವಿರಾರು ಎಕರೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಳುಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ವರ್ಜಿನಿಯಾದ ವಸಾಹತುದಾರರು ಗಮನಿಸಿದರು.<ref name="Krech">{{Cite book|last=Krech III|first=Shepard|title=The ecological Indian: myth and history|publisher==W. W. Norton & Company, Inc.|location=New York, New York|year=1999|edition=1|page=107|isbn=0-393-04755-5}}</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಲಿಕೆ, ಸುತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ಸೈಂಗೋಲು ಸಲಕರಣೆ ಬಳಸಿ ಕೃಷಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳುಮೆ ಮಾಡಿ, ಬೀಜ ಬಿತ್ತಲು, ಸಲಿಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಲಕರಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಕಳೆ ಕಿತ್ತಲು ಸಹ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸಲಿಕೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಮರ ಅಥವಾ ಕಲ್ಲಿನದಾಗಿದ್ದವು. ವಸಾಹತುದಾರರು ಕಬ್ಬಿಣ ತಂದಾಗ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಚ್ಚು ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಬೀಜ ನೆಡಲೆಂದು ಭೂಮಿ ಅಗೆಯಲು ಸೈಂಗೋಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಫಸಲುಗಳನ್ನು ಕೊಯ್ಲು ಮಾಡಿದಾಗ, ಮಹಿಳೆಯರು ಖಾದ್ಯ ಪದಾರ್ಥವಾಗಿಸಲು ಇದರ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಜೋಳವನ್ನು ಪುಡಿ ಮಾಡಲು ಸುತ್ತಿಗೆ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದನ್ನು ಬೇಯಿಸಿ ಆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು, ಅಥವಾ ಜೋಳದ ಬ್ರೆಡ್‌ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟು ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.answers.com/topic/agriculture-american-indians? |work=Answers.com|title=American Indian Agriculture |accessdate=February 8, 2008}}</ref> ===ಧಾರ್ಮಿಕತೆ=== {{See|Native American religion}} [[File:Baptism of Pocahontas.jpg|320px|thumb|right|ಬ್ಯಾಪ್ಟಿಸಮ್ ಆಫ್ ಪೊಕಾಹೊಂಟಾಸ್ಅನ್ನು 1840ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಯಿತು.ಇದರಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಗ್ಯಾಡ್ಸ್‌ಬಿ ಚ್ಯಾಪ್‌ಮ್ಯಾನ್ ವರ್ಜಿನಿಯಾದ ಜೇಮ್‌ಟೌನ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಂಗ್ಲಿಕನ್ ಮಂತ್ರಿ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ವೈಟೀಕರ್‌ನಿಂದ ರೆಬೆಕ್ಕಾ ದೀಕ್ಷಾಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ, ಬಿಳಿಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಪೊಕಾಹೊಂಟಾಸ್‌ರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ; ಈ ಘಟನೆಯು 1613 ಅಥವಾ 1614ರಲ್ಲಿ ನಡೆದಿರಬಹುದೆಂದು ನಂಬಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಈಗಲೂ ಅನೇಕ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ಮತ್ತು ಗುಂಪುಗಳು ಆಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಅನೇಕ "ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ" ಜನರು ಈಗಲೂ ಹಳೆಯ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಧರ್ಮಶ್ರದ್ಧೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.{{Specify|date=July 2009}} ಈ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಗಳು ಇನ್ನೊಂದು ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಮುಖ್ಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಗುರುತನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯು ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಿರಂತತೆಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದು, ಬುಡಕಟ್ಟು ಗುರುತಿನಿಂದ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. "ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ" ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ವೃತ್ತಿಗಾರರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸ್ಫುಟ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳು ಉದ್ಭವಿಸಿದವು. ಇವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಗಳು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳಾದ ತಂಬಾಕು, ಸ್ವೀಟ್‌ಗ್ರಾಸ್ ಅಥವಾ ಸುಗಂಧಮೂಲಿಕೆ ಬಳಕೆ ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಅನೇಕ ಸಮತಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಸ್ವೇದಗೃಹ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಆದರೂ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರ ನಡುವೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಉಪವಾಸ ಮಾಡುವುದು, ಅವರ ಜನರ ಪ್ರಾಚೀನ ಬಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವುಬಾರಿ ಡ್ರಮ್ಮಿಂಗ್(ಡ್ರಮ್ ಬಾರಿಸುವುದು) ಕೂಡ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಮಿಡ್‌ವಿವಿನ್ ಲಾಜ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಔಷಧಿ ಸಮಾಜವಾಗಿದ್ದು, ಓಜಿಬ್ವಾ(ಚಿಪ್ಪೇವಾ)ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಮೌಖಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯನುಡಿಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರೇಪಣೆ ಹೊಂದಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ನಡುವೆ ಇನ್ನೊಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಚರ್ಚ್ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಇದೊಂದು ಸಮನ್ವಯವಾದಿ ಚರ್ಚ್ ಆಗಿದ್ದು, ವಿವಿಧ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಯ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮತ್ತು [[ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ|ಕ್ರೈಸ್ತಧರ್ಮ]]ದಿಂದ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅದರ ಮುಖ್ಯ ಮತಾಚರಣೆಯು ಪಿಯೋಟೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದೆ. 1890ಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಕನ್ ಟಾಂಕಾ ಸೇರಿವೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ನೈರುತ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊದಲ್ಲಿ, ಸ್ಪೇನಿನ ಧರ್ಮಪ್ರಚಾರಕರು ತಂದಿರುವ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ ಚರ್ಚ್‌ನ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಧರ್ಮದ ನಡುವೆ ಸಮನ್ವಯತೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಪ್ಯುಬ್ಲೊ ಜನರ ಧಾರ್ಮಿಕ ಡ್ರಮ್‌ಗಳು,ಗಾಯನಗಳು ಮತ್ತು ನೃತ್ಯಗಳು [[ಸಾಂಟಾ ಫೆ|ಸಾಂಟಾ ಫೆನ]] [[ಸಂತ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಕೆಥೆಡ್ರಲ್‌|ಸಂತ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಕೆಥೆಡ್ರಲ್‌ನ]] [[ಸಮೂಹಪ್ರಾರ್ಥನೆ|ಸಮೂಹಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳಲ್ಲಿ]] ನಿಯಮಿತ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.csp.org/communities/docs/fikes-nac_history.html ಎ ಬ್ರೀಫ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಚರ್ಚ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070821191748/http://www.csp.org/communities/docs/fikes-nac_history.html |date=2007-08-21 }} - ಜೇ ಫೈಕ್ಸ್. 2006ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 22ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಮನ್ವಯತೆಯು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಇತರ ಕಡೆ ಕೂಡ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.(ಉದಾ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ಫೊಂಡಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಟೇರಿ ಟೆಕಕ್‌ವಿಥಾ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಮಂದಿರ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್,ಆರಿಸ್‌ವಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಹುತಾತ್ಮರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಮಂದಿರ. ಫೆಡರಲ್ ವಿಧಾನದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಗಳಿಸಿದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ನೋಂದಣಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಬಲ್ಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಂತತಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಬಳಕೆಗೆ ಹದ್ದಿನ ಗರಿಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಈಗಲ್ ಫೆದರ್ ಕಾನೂನು (ಫೆಡರಲ್ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಸಂಹಿತೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆ 50 ಭಾಗ 22) ನಿಗದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸ್ಥಳೀಯರಲ್ಲದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಹದ್ದಿನ ಗರಿಗಳನ್ನು ಕೊಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ===ಲಿಂಗಾಧಾರಿತ ಪಾತ್ರಗಳು=== {{Main|Gender roles in First Nations and Native American tribes}} [[File:Doctor.susan.la.flesche.picotte.jpg|thumb|upright|left|ಡಾ. ಸುಸಾನ್ ಲಾ ಫ್ಲೆಸ್ಚೆ ಪಿಕೊಟ್ಟೆ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯೆಯಾದ ಮೊದಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.]] ಬಹುತೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಲಿಂಗಾಧಾರಿತ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.{{Citation needed|date=July 2010}} ಇರೋಕೊಯಿಸ್ ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಕುಲದ ಸಂಬಂಧಗಳು ಮಾತೃಸಂತತಿ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಮಾತೃಪ್ರಧಾನವಾಗಿವೆ. ಆದರೂ ಅನೇಕ ವಿವಿಧ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯು ಪತ್ನಿಯರು ಕುಟುಂಬದ ಆಸ್ತಿಯ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಹೊಂದುವ ಚೆರೋಕಿ ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಪುರುಷರು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಕಿರಿಯರು ಮತ್ತು ಹಿರಿಯವಯಸ್ಕರ ಆರೈಕೆ ಮಾಡುವುದು, ವಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಕರಣಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಮಾಂಸದ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮುಂತಾದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಅಥವಾ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುವಾಗ ತಾಯಂದಿರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಕ್ರೇಡಲ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>[http://college.hmco.com/history/readerscomp/naind/html/na_013100_gender.htm ಜಂಡರ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20030302141755/http://college.hmco.com/history/readerscomp/naind/html/na_013100_gender.htm |date=2003-03-02 }}, ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ - ಬಿಯಾಟ್ರಿಸ್ ಮೆಡಿಸಿನ್. 2006ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 99ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಕೆಲವು(ಆದರೆ ಎಲ್ಲವೂ ಅಲ್ಲದ)ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ದ್ವಿಮನೋಧರ್ಮ(ಮಿಶ್ರಿತ ಲಿಂಗದ ಪಾತ್ರ) ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮಿಶ್ರಿತ ಅಥವಾ ಮೂರನೇ ಲಿಂಗದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕನಿಷ್ಠ 12 ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ಸಹೋದರಿಯರಿಗೆ ಬಹುಪತ್ನೀತ್ವಕ್ಕೆ ವಿಧಿವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಮಿತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದರು.<ref name="Morgan1907" /> ಮನೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಲ್ಲದೇ, ಮಹಿಳೆಯರು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಉಳಿಯುವುದಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ಅಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಧನಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರು. ಅವರ ಮನೆಗಳ ಛಾವಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಿಗಾವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಪುರುಷರು ಬೈಸನ್‌(ಕಾಡೆಮ್ಮೆ/ ಕಾಡುಕೋಣ)ಬೇಟೆಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರವು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>[http://www.indians.org/articles/native-american-women.html ], ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ವುಮೆನ್, Indians.org. 2007ರ ಜನವರಿ 11ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಕೆಲವು ಸಮತಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳ ಭಾರತೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಔಷಧಿ ನೀಡುವ ಮಹಿಳೆಯರಿದ್ದು, ಅವರು ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ರೋಗಿಗಳನ್ನು ಗುಣಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>[http://www.bluecloud.org/medicine.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618091306/http://www.bluecloud.org/medicine.html |date=2012-06-18 }}, ಮೆಡಿಸಿನ್ ವುಮೆನ್, Bluecloud.org. 2007ರ ಜನವರಿ 11ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಸಿಯೋಕ್ಸ್ ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲಕಿಯರಿಗೆ ಸವಾರಿ, ಬೇಟೆ ಮತ್ತು ಹೋರಾಟ ಕಲಿಯಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಯಿತು.<ref>ಜಿನ್, ಹೊವಾರ್ಡ್ (2005). ಎ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್: 1492–ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೆ. ಹಾರ್ಪರ್ ಪೆರೆನ್ನಿಯಲ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಕ್ಲಾಸಿಕ್ಸ್. ISBN 0-06-083865-5.</ref> ಹೋರಾಟವನ್ನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಬಾಲಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಪುರುಷರಿಗೆ ಬಿಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಮಹಿಳೆಯರು ಅವರ ಜತೆಗೆ ಹೋರಾಡಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬೆದರಿಕೆ ಉಂಟಾದಾಗ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.bluecloud.org/battle.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618203223/http://www.bluecloud.org/battle.html |date=2012-06-18 }}, ವುಮೆನ್ ಇನ್ ಬ್ಯಾಟಲ್, Bluecloud.org. 2007ರ ಜನವರಿ 11ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ===ಕ್ರೀಡೆಗಳು=== ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಬಿಡುವಿನ ಕಾಲದಿಂದ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ತಂಡದ ಕ್ರೀಡೆಗಳಿಗೆ ದಾರಿಕಲ್ಪಿಸಿತು. ಜಿಮ್ ಥಾರ್ಪ್,, ನೋಟಾ ಬೇಗಯ್III, ಜ್ಯಾಕೋಬಿ ಎಲ್ಸ್‌ಬರಿ, ಮತ್ತುಬಿಲ್ಲಿ ಮಿಲ್ಸ್ ಖ್ಯಾತ ವೃತ್ತಿಪರ ಕ್ರೀಡಾಪಟುಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ. ====ತಂಡ ಆಧಾರಿತ==== [[File:Ball players.jpg|thumb|1830ರಲ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಜ್ ಕ್ಯಾಟ್ಲಿನ್ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಚೊಕ್ಟಾವ್ ಮತ್ತು ಲಕೋಟ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಚೆಂಡು ಆಟಗಾರರು]] ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಚೆಂಡಿನ ಕ್ರೀಡೆಗಳು, ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಲ್ಯಾಕ್ರೋಸ್ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುವ, ಸ್ಟಿಕ್‌ಬಾಲ್ ಅಥವಾ ಬಾಗ್ಗಟಾವೇಯನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಬದಲಿಗೆ ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಇತ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸಂಭವನೀಯ ಸಂಘರ್ಷವನ್ನು ಇತ್ಯರ್ಥ ಮಾಡಲು ಇದೊಂದು ನಾಗರಿಕ ವಿಧಾನವಾಗಿತ್ತು. ಚೋಕ್ಟಾ ಅದನ್ನು ISITOBOLI (ಯುದ್ಧದ ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರ)ಎಂದು ಕರೆದರು.<ref name="choctaw_stickball"> {{cite web | url = http://www.indians.org/articles/choctaw-indians.html | title = Choctaw Indians | accessdate = 2008-05-02 | year = 2006 }} </ref> ಒನೊನ್‌ಡಾಗಾ ಹೆಸರು DEHUNTSHIGWA'ES ("ಪುರುಷರು ಗುಂಡನೆಯ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಗುರಿಯಿಡುವುದು"). ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ರೂಪಾಂತರಗಳಿದ್ದು, ಗ್ರೇಟ್ ಲೇಕ್ಸ್, ಇರೋಕ್ವಿಯಾನ್ ಮತ್ತು ಸದರನ್ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="three_stickball">{{cite web | url = http://www.uslacrosse.org/museum/history.phtml | title = History of Native American Lacrossee | author = Thomas Vennum Jr., author of American Indian Lacrosse: Little Brother of War | accessdate = 2008-09-11 | year = 2002–2005 | archive-date = 2009-04-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090411215231/http://www.uslacrosse.org/museum/history.phtml | url-status = dead }}</ref> ಕ್ರೀಡೆಯನ್ನು ಒಂದು ಅಥವಾ ಎರಡು ರಾಕೆಟ್‌ಗಳು/ದಾಂಡುಗಳು ಮತ್ತು ಒಂದು ಚೆಂಡಿನ ಜತೆಯಲ್ಲಿ ಆಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕ್ರೀಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವು ಎದುರಾಳಿ ತಂಡದ ಗೋಲಿನೊಳಕ್ಕೆ ಚೆಂಡನ್ನು ಹಾಕುವ(ಏಕ ಕಂಬ ಅಥವಾ ನೆಟ್)ಮೂಲಕ ಸ್ಕೋರ್ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಗೋಲಿನಲ್ಲಿ ಎದುರಾಳಿ ತಂಡ ಸ್ಕೋರು ಮಾಡದಂತೆ ತಡೆಯುವುದು. ಈ ಕ್ರೀಡೆಯು ಕೆಲವು 20 ಜನರಿಂದ 300ರಷ್ಟು ಅನೇಕ ಆಟಗಾರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಎತ್ತರ ಅಥವಾ ತೂಕದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಉಪಕರಣವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಗೋಲುಗಳು ಕೆಲವು ನೂರು ಅಡಿಗಳಿಂದ ಕೆಲವು ಮೈಲುಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಲ್ಯಾಕ್ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೈದಾನವು 110ಗಜಗಳ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ರೈಸ್ತ ಪಾದ್ರಿಯೊಬ್ಬರು 1729ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟಿಕ್‌ಬಾಲ್ ಕುರಿತು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಜಾರ್ಜ್ ಕ್ಯಾಟ್ಲಿನ್ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದರು.{{Who|date=August 2009}} ====ವ್ಯಕ್ತಿ ಆಧಾರಿತ==== ಚಂಕಿ ಕಲ್ಲಿನ ಆಕಾರದ, 1 -2ಇಂಚುಗಳ ವ್ಯಾಸದ ಬಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಆಟವಾಗಿದೆ. ಬಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಕಾರಿಡರ್(ಪ್ರವೇಶದ ಮುಖ್ಯ ಮಾರ್ಗ) ಕೆಳಗೆ{{convert|200|ft|m|sing=on}} ಎಸೆಯುವುದರಿಂದ ವೇಗವಾಗಿ ಆಟಗಾರರನ್ನು ದಾಟಿಕೊಂಡು ಉರುಳುತ್ತವೆ. ಬಿಲ್ಲೆಯು ಕಾರಿಡರ್ ಕೆಳಗೆ ಉರುಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಆಟಗಾರರು ಚಲಿಸುವ ಬಿಲ್ಲೆಯತ್ತ ಮರದ ಈಟಿಗಳನ್ನು ಎಸೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆಟದ ಉದ್ದೇಶವು ಬಿಲ್ಲೆಗೆ ಗುರಿಯಿಟ್ಟು ಹೊಡೆಯುವುದು ಅಥವಾ ಇತರೆ ಆಟಗಾರರು ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಡೆಯದಂತೆ ತಪ್ಪಿಸುವುದಾಗಿದೆ. ====ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್==== [[File:Jim Thorpe 1913b-cr.jpg|thumb|ಜಿಮ್ ತೋರ್ಪ್ ಸ್ವೀಡನ್‌ನ ರಾಜ ಗುಸ್ತಾಫ್ ವಿ.ಯಿಂದ "ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕ್ರೀಡಾಪಟು" ಎಂದು ಕರೆಯಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು]] [[File:BillyMills Crossing Finish Line 1964Olympics.jpg|thumb|right|1964ರ ಟೋಕಿಯೊ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ 10,000 ಮೀಟರ್ ಓಟದಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ ಗೆರೆಯನ್ನು ದಾಟುತ್ತಿರುವ ಬಿಲ್ಲಿ ಮಿಲ್ಸ್]] ಸಾಕ್ ಮತ್ತು ಫಾಕ್ಸ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಾದ ಜಿಮ್ ಥಾರ್ಪ್, 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಫುಟ್ಬಾಲ್ ಮತ್ತು ಬೇಸ್‌ಬಾಲ್ ಆಡುತ್ತಿದ್ದ ಬಹುಮುಖ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅಥ್ಲೇಟ್ ಆಗಿದ್ದರು. ಯುವಕ ಥಾರ್ಪ್‌ನನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವಾಗ ಮುಂದಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದ ಡಿವೈಟ್ ಐಸೆನ್‌ಹೋವರ್ ಮಂಡಿಗೆ ಗಾಯಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. 1961ರಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಐಸೆನ್‌ಹೋವರ್ ಥಾರ್ಪ್ ಅವರನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಜನರಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಅತ್ಯುಚ್ಚವಾಗಿ ಪ್ರತಿಭಾಸಂಪನ್ನರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಜಿಮ್ಮ ಥಾರ್ಪ್ ಬಗ್ಗೆ ನನ್ನ ನೆನಪು ಆವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವನು ಜೀವಮಾನದಲ್ಲಿ ಎಂದಿಗೂ ಆಟದ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಾನು ನೋಡಿದ ಯಾವುದೇ ಫುಟ್ಬಾಲ್ ಆಟಗಾರನಿಗಿಂತ ಅವನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಆಡಬಲ್ಲ."<ref name="CNN">ಬೊಟೆಲ್ಹೊ, ಗ್ರೆಗ್. [http://www.cnn.com/2004/WORLD/europe/07/09/jim.thorpe/ ರೋಲರ್-ಕೋಸ್ಟರ್ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಐಕಾನ್, ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಫರ್ಸ್ಟ್ ಸ್ಟಾರ್], CNN.com, ಜುಲೈ 14, 2004. 2007ರ ಎಪ್ರಿಲ್ 23ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> 1912ರ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಥಾರ್ಪ್ 100 ಗಜ ದೂರವನ್ನು 10 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು, 220ಗಜ ದೂರವನ್ನು 21.8ಸೆಕೆಂಡುಗಳು,440ನ್ನು 51.8ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ, 880ನ್ನು 1 ನಿಮಿಷ 57ಸೆಕೆಂಡುನಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಮೈಲನ್ನು 4:35ರಲ್ಲಿ, 120 ಗಜ ದೂರದ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದ ಹರ್ಡಲ್‌ಗಳನ್ನು 15ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು220ಗಜ ದೂರದ ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದ ಹರ್ಡಲ್‌ಗಳನ್ನು 24 ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು.<ref name="NYTobit">[http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F40A15FF3D59107A93CBAB1788D85F478585F9 ಜಿಮ್ ಥೋರ್ಪೆ ಈಸ್ ಡೆಡ್ ಆನ್ ವೆಸ್ಟ್ ಕೋಸ್ಟ್ ಅಟ್ 64], ''ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'', ಮಾರ್ಚ್ 29, 1953. 2007ರ ಎಪ್ರಿಲ್ 23ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಅವರು, 23ಅಡಿ 6ಇಂಚುಗಳಷ್ಟು ದೂರದ ಜಿಗಿತವನ್ನು ಮತ್ತು 6ಅಡಿ 5ಇಂಚು ಎತ್ತರದ ಜಿಗಿತವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು.<ref name="NYTobit" /> ಅವರು 11ಅಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಪೋಲ್ ವಾಲ್ಟ್ ಜಿಗಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಶಾಟ್ ಪುಟ್ 47ಅಡಿ 9ಇಂಚುಗಳು, ಜಾವೆಲಿನ್‌ ಎಸೆತವನ್ನು 163ಅಡಿ ದೂರ ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಕಸ್ 136ಅಡಿ ದೂರ ಎಸೆಯಲು ಸಮರ್ಥರಾಗಿದ್ದರು.<ref name="NYTobit" /> ಪೆಂಟಾಥ್ಲಾನ್ ಮತ್ತು ಡೆಕಾಥ್ಲಾನ್ ಎರಡಕ್ಕೂ ಥಾರ್ಪ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಲಿಂಪಿಕ್ ಅಭ್ಯಾಸಪಂದ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ್ದರು. ಲಾಕೋಟ ಮತ್ತು USMC ಅಧಿಕಾರಿ ಬಿಲ್ಲಿ ಮಿಲ್ಸ್ 1964ರ ಟೋಕಿಯೊ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ 10,000ಮೀಟರುಗಳ ಓಟದ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಂಪಿಕ್ ಚಿನ್ನದ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದ ಏಕೈಕ ಅಮೆರಿಕಾ ಸ್ಪರ್ಧಿ ಅವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ಗೆ ಮುಂಚೆ ಅಜ್ಞಾತರಾಗಿದ್ದ ಮಿಲ್ಸ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಒಲಿಂಪಿಕ್ ಅಭ್ಯಾಸಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿದರು. ವರ್ಮೋಂಟ್‌ನ ಆಂಶಿಕ ಅಬೆನಾಕಿ ಬುಡಕಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದ ಬಿಲ್ಲಿ ಕಿಡ್ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನ ಆಲ್ಪೈನ್ ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್‌(ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಜಾರುವಿಕೆ) ಅಮೆರಿಕಾದ ಪುರುಷ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದು, [[ಆಸ್ಟ್ರಿಯ]]ದ ಇನ್ಸ್‌ಬ್ರಕ್‌ನ 1964ರ ಚಳಿಗಾಲದ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನ ಸ್ಲಾಲೋಮ್ ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ 20ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಬೆಳ್ಳಿಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದರು.<br>ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ,1970ರ ವಿಶ್ವಚಾಂಪಿಯನ್‌ಷಿಪ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಿಡ್ ಸಂಯೋಜಿತ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾದರು ಮತ್ತು ಸ್ಲಾಲೋಮ್ ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್‌‍ನಲ್ಲಿ ಕಂಚಿನ ಪದಕ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡರು. ===ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಕಲೆ=== {{Main|Native American music|Native American art}} [[File:Jake fragua jemez pueblo.jpg|thumb|upright|ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಜೇಕ್ ಫ್ರ್ಯಾಗ್ವಾ ಜೆಮೆಜ್ ಪ್ಯುಯೆಬ್ಲೊ]] ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಂಗೀತ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಏಕಧ್ವನಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ಅಪವಾದಗಳಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡ್ರಮ್ ಬಾರಿಸುವುದು ಮತ್ತು /ಅಥವಾ ರಾಟಲ್‌ಗಳನ್ನು ನುಡಿಸುವುದು ಅಥವಾ ಇತರೆ ತಾಳವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇತರೆ ವಾದ್ಯಗಳು ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಮರ, ಬಿದಿರು ಅಥವಾ ಮೂಳೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಕೊಳಲುಗಳು ಮತ್ತು ಸೀಟಿಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ನುಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಮುಂಚಿನ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮೇಳಭಾಗದಿಂದಲೂ ನುಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ(ಸ್ಪೇನ್ ಸಾಹಸಿ ಡಿ ಸೊಟೊ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮಾಡಿರುವ ಪ್ರಕಾರ). ಈ ಕೊಳಲುಗಳ ಶ್ರುತಿಯು ನಿಖರವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಬಳಸಿದ ಮರದ ಉದ್ದವನ್ನು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ನುಡಿಸುವವರ ಕೈ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಬೆರಳಿನ ರಂಧ್ರಗಳು ಬಹುತೇಕ ಬಾರಿ ಇಡೀ ಸ್ವರಾವಧಿಯಷ್ಟು ದೂರವಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಸ್ವರಾವಧಿಗೆ ಹತ್ತಿರದ ಅಂತರವಿದ್ದರೆ ಕೊಳಲನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರದರ್ಶಕರು ಅಮೆರಿಕದ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ರಾಬ್ಬಿ ರಾಬರ್ಟ್‌ಸನ್ (ದಿ ಬ್ಯಾಂಡ್), ರೀಟಾ ಕೂಲಿಜ್, ವಾಯ್ನೆ ನ್ಯೂಟನ್, ಜೀನ್ ಕ್ಲಾರ್ಕ್, ಬಫಿ ಸೇಂಟ್-ಮೇರಿ, ಬ್ಲಾಕ್‌ಫೂಟ್, ಟೋರಿ ಅಮೋಸ್, ರೆಡ್‌ಬೋನ್, ಮತ್ತು ಕೊಕೊರೋಸಿ. ಜಾನ್ ಟ್ರಡೆಲ್ ಮುಂತಾದವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ಸಂಗೀತವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಆರ್. ಕಾರ್ಲೋಸ್ ನಕಾಯ್ ಮುಂತಾದವರು ಸಂಗೀತೋಪಕರಣಗಳ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಶಬ್ದಗಳ ಜತೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಯುವ ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕ ಪ್ರದರ್ಶಕರಿಂದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಹೇರಳ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಪೌ-ವೌ ಡ್ರಮ್ ಸಂಗೀತದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಪ್ರಬಲ ರಾಕ್-ಎಂಡ್-ರೋಲ್ ಮತ್ತು ರಾಪ್‌ ಸಂಗೀತದವರೆಗೆ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ನಡುವೆ ಅತ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಗೀತ ರೂಪವು ಪೌ-ವೌವ್ ಆಗಿದೆ. ನ್ಯೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಆಲ್ಬುಕರ್ಕಿಯಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಕೂಟ ಪೌವ್-ವೊವ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ದೊಡ್ಡ ಡ್ರಮ್ ಸುತ್ತ ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಡ್ರಮ್ ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯರು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಡ್ರಮ್ ಗುಂಪುಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುವಾಗ ಒಂದೇ ಸಂಗೀತದ ಶ್ರುತಿಯನ್ನು ನುಡಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನರ್ತಕರು ವರ್ಣರಂಜಿತ ಅಲಂಕೃತ ಬಟ್ಟೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಡ್ರಮ್ ಗುಂಪುಗಳ ಸುತ್ತ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ(ಕ್ಲಾಕ್‌ವೈಸ್)ನೃತ್ಯಮಾಡುತ್ತವೆ. ಪರಿಚಿತ ಪೌವ್-ವೋವ್ ಹಾಡುಗಳು, ಗೌರವದ ಹಾಡುಗಳು, ಅಂತರಬುಡಕಟ್ಟು ಹಾಡುಗಳು, ಕ್ರೊ-ಹಾಪ್ಸ್, ಸ್ನೀಕ್-ಅಪ್ ಹಾಡುಗಳು, ಗ್ರಾಸ್ ನೃತ್ಯಗಳು, ಎರಡು-ಸ್ವರಾವಧಿಗಳು, ಸ್ವಾಗತ ಹಾಡುಗಳು, ಮನೆಗೆ ತೆರಳುವ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗೀತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಬಹುತೇಕ ದೇಶೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳು ಕೂಡ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡು ಸಮುದಾಯದೊಳಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite book|author=Bierhosrt, John |title=A Cry from the Earth: Music of North American Indians |publisher==Ancient City Press |year=1992}}</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕ ಕಲೆಯು ವಿಶ್ವ ಕಲಾ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವರ್ಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನನ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಕುಂಬಾರಿಕೆ(ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕುಂಬಾರಿಕೆ), [[ಚಿತ್ರಕಲೆ|ವರ್ಣಚಿತ್ರ]]ಗಳು, ಆಭರಣಗಳು, ನೇಯ್ಗೆಗಳು, ಶಿಲ್ಪಕೃತಿಗಳು, ಬುಟ್ಟಿ, ಮತ್ತುಕೆತ್ತನೆಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಪ್ರಾಂಕ್ಲಿನ್ ಗ್ರಿಟ್ಸ್ ಚೆರೋಕೀ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರ ''ಸುವರ್ಣ ಯುಗ'' ವಾದ 1940ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹ್ಯಾಸ್ಕೆಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ನ(ಈಗ ಹ್ಯಾಸ್ಕೆಲ್ ಇಂಡಿಯನ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ) ಅನೇಕ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕ ಕಲಾಕೃತಿಗಳ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಕಾಯ್ದೆಯೊಂದರಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ನೋಂದಣಿಯಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಕಲಾವಿದರು ತಯಾರಿಸಿರದ ಕಲಾಕೃತಿಯನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ್ದೆಂದು ಬಿಂಬಿಸುವುದನ್ನು ಈ ಕಾಯ್ದೆ ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. ===ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ=== ಇನ್ಯೂಟ್ ಅಥವಾ ಎಸ್ಕಿಮೊಗಳು ಒಣ ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಮೀನಿನ ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಹೂತಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ವಾಯವ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಸಮುದ್ರಯಾನಕ್ಕೆ 40-50ಅಡಿ ಉದ್ದದ ತೋಡುದೋಣಿಗಳನ್ನು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಸಲುವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪೂರ್ವ ವುಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್‌ನ ರೈತರು ಕಳೆಗುದ್ದಲಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಗೆಯುವ ಸಾಧನಗಳಿಂದ ಜೋಳದ ಗದ್ದೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ನೆರೆಯ ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಂಬಾಕು ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಮತಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕಾಡುಕೋಣ/ಕಾಡೆಮ್ಮೆಯ ಬೇಟೆಯನ್ನು ಕೂಡ ಯೋಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಹಿಂಡುಗಳನ್ನು ಭೂಶಿರಗಳ ಮೇಲೆ ಅಟ್ಟಲಾಗುತ್ತದೆ. ನೈಋತ್ಯ ಮರಳುಗಾಡುಗಳ ನಿವಾಸಿಗಳು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಓಕ್ ಮರದ ಹಣ್ಣಿನ(ಅಕಾರ್ನ್) ಬೀಜಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಅದನ್ನು ಹಿಟ್ಟಾಗಿ ಪುಡಿಮಾಡಿ ಅದರಿಂದ ಕಾದ ಕಲ್ಲುಗಳ ಮೇಲೆ ತುಂಬ ತೆಳುವಾದ ಬ್ರೆಡ್ ಬೇಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವು ಗುಂಪುಗಳು ಪ್ರದೇಶದ ಕಡಿದಾದ ಪಕ್ಕಗುಳುಳ್ಳ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಸಂಭವಿಸುವ ಬರಗಾಲಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಪಡೆಯಲು ಉಗ್ರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪೂರ್ವದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ಯುರೋಪಿನ ಪರಿಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ನಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ಸಂಧಿಸಿ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾದರು. ಅವರು ಆಹಾರ, ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಬಳಿಗಳಿಗೆ ತುಪ್ಪಳಗಳು, ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಉಪಕರಣಗಳು, ಕುದುರೆಗಳು, ಅಲ್ಪಬೆಲೆಯ ಆಭರಣಗಳು, ಬಂದೂಕು ಮತ್ತು ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್ ಪಾನೀಯಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ====ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ತೊಡಕುಗಳು==== [[File:The King of the Seas in the Hands of the Makahs - 1910.jpg|thumb|"ಮಕಾಹ್ ಜನರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರರಾಜ(ತಿಮಿಂಗಿಲ)" ಛಾಯಾಚಿತ್ರವನ್ನು 1910ರಲ್ಲಿ ಮಕಾಹ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ತೆಗೆದರು]] ಇಂದು, ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲದ ಜನರು ಕ್ಯಾಸಿನೊ(ಜೂಜುಮಂದಿರ)ಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದಾಜು 2.1ದಶಲಕ್ಷ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿದ್ದು, ಎಲ್ಲಾ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳ ಪೈಕಿ ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ದುರ್ಬಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. 2000ನೇ ಜನಗಣತಿ ಪ್ರಕಾರ, ಅಂದಾಜು 400,000ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸವಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರು ಜೂಜಾಟ(ಗೇಮಿಂಗ್)ದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ 562 ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 40ರಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾಸಿನೊಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="NIGA">{{cite web |url=http://www.indiangaming.org/library/indian-gaming-facts/index.shtml |title=NIGA: Indian Gaming Facts |access-date=2011-02-25 |archive-date=2013-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130302072505/http://www.indiangaming.org/library/indian-gaming-facts/index.shtml |url-status=dead }}</ref> ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯಮ ಆಡಳಿತದ 2007ನೇ ಸಮೀಕ್ಷೆ ಪ್ರಕಾರ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 1ರಷ್ಟು ಜನರು ಮಾತ್ರ ವ್ಯಾಪಾರದ ಮಾಲೀಕರಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="SBA">{{cite web|url=http://www.america.gov/st/diversity-english/2007/December/20071221175918ABretnuH0.3369257.html|title=Number of U.S. [[minority group|Minority]] Owned Businesses Increasing|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080605074024/http://www.america.gov/st/diversity-english/2007/December/20071221175918ABretnuH0.3369257.html|archivedate=2008-06-05}}</ref> ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕೆಳಗಿನ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ, ಪ್ರತಿ 100,000ಜನರ ಪೈಕಿ 18.5ಶೇಕಡದೊಂದಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಪೈಕಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ಹದಿವಯಸ್ಕರ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಹದಿವಯಸ್ಕರ ಗರ್ಭಧರಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ, ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ತ್ಯಜಿಸುವವರ ಪೈಕಿ ಶೇಕಡ 54 ಅತ್ಯಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣ, ಅತೀ ಕಡಿಮೆ ತಲಾದಾಯ ಮತ್ತು ಶೇಕಡ 50 ಮತ್ತು ಶೇಕಡ 90ರ ನಡುವೆ [[ನಿರುದ್ಯೋಗ]]ದ ಪ್ರಮಾಣಗಳು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ತೊಡಕುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇತರರು ಮತ್ತು ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕುರಿತು ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯೋಜನೆಯ ಇಬ್ಬರು ತಜ್ಞರಾದ ಜೋಸೆಫ್ ಕಾಲ್ಟ್<ref>{{cite web|url=http://www.hks.harvard.edu/hpaied/people/kalt.htm |title=Harvard Project on American Indian Economic Development |accessdate=2008-06-17 |last=Kalt |first=Joseph }}</ref> ಮತ್ತು ಸ್ಟೀಫನ್ ಕಾರ್ನೆಲ್<ref>{{cite web |url=http://udallcenter.arizona.edu/staff/scornell.html |title=Co-director, Harvard Project on American Indian Economic Development |accessdate=2008-06-17 |last=Cornell |first=Stephen |archive-date=2008-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080619015224/http://udallcenter.arizona.edu/staff/scornell.html |url-status=dead }}</ref> ತಮ್ಮ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವರದಿ ''ವಾಟ್ ಕ್ಯಾನ್ ಟ್ರೈಬ್ಸ್ ಡು?'' ನಲ್ಲಿ ಉದಾಹರಿಸಿದ್ದಾರೆ.''ಸ್ಟ್ರಾಟಜೀಸ್ ಎಂಡ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್ಸ್ ಇನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕಾನಾಮಿಕ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್'' <ref>{{cite web |url=http://www.ksg.harvard.edu/hpaied/docs/reloading%20the%20dice.pdf |title=What Can Tribes Do? Strategies and Institutions in American Indian Economic Development |accessdate=2008-06-17 |last=Cornell, S. |first=Kalt, J. |archive-date=2004-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20040407025730/http://www.ksg.harvard.edu/hpaied/docs/reloading%20the%20dice.pdf |url-status=bot: unknown }}</ref> ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ(ಅಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿ, ನೋಡಿ ಪೂರ್ಣ ಕಾಲ್ಟ್ &ಕಾರ್ನೆಲ್ ವರದಿ): * ಬಂಡವಾಳಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶದ ಕೊರತೆ * ಮಾನವ ಬಂಡವಾಳದ ಕೊರತೆ (ಶಿಕ್ಷಣ, ಕೌಶಲಗಳು, ತಾಂತ್ರಿಕ ತಜ್ಞತೆ) ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಮಾರ್ಗಗಳು. * ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಯೋಜನೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. * ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು ಕಳಪೆಯಾಗಿವೆ. * ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನಿಯಂತ್ರಣದ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. * ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ದೂರವಿದ್ದು, ಸಾಗಾಣಿಕೆಯ ಅತ್ಯಧಿಕ ವೆಚ್ಚಗಳಿಂದ ಅನನುಕೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. * ಸ್ಥಳೀಯೇತರ ಅಮೆರಿಕದ ಸಮುದಾಯಗಳಿಂದ ತೀವ್ರ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಎದುರಿಸಿದ ಕಾರಣ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಹೊಂದುವಂತೆ ಬಂಡವಾಳದಾರರಿಗೆ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ಮನವೊಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ. * ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಅಫೇರ್ಸ್ ಬ್ಯೂರೊ ಅರ್ಥಶೂನ್ಯ, ಭ್ರಷ್ಟ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ನಿರಾಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. * ಬುಡಕಟ್ಟು ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಅರ್ಥಶೂನ್ಯತೆ ಅಥವಾ ಭ್ರಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರು. * ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶ ಕುರಿತ ಗುಂಪುಗುಳಿತನವು ಬುಡಕಟ್ಟು ನಿರ್ಧಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದೆ. * ಬುಡಕಟ್ಟು ಸರ್ಕಾರದ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಹೊರಗಿನವರನ್ನು ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡುವುದರಿಂದ ದೂರವಿಟ್ಟಿದೆ. * ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಕೌಶಲಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಭವ ದುರ್ಲಭವಾಗಿವೆ. * ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಅಡ್ಡಬರುತ್ತವೆ. ಆರ್ಥಿಕ ಪೈಪೋಟಿಯಲ್ಲಿ ಮೇಲುಗೈಯಾಗಲು ಪ್ರಮುಖ ತೊಡಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದರೆ, ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಜ್ಞಾನದ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಭವದ ಕೊರತೆ. “ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣದ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರದ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಭವದ ಕೊರತೆಯು ಭವಿಷ್ಯದ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಸವಾಲಾಗಿದೆ”ಎಂದು 2004ರಲ್ಲಿ ನಾರ್ತ್‌ವೆಸ್ಟ್ ಏರಿಯ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ವರದಿ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚಿನ ಅನುಭವಗಳ ಕೊರತೆ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಮುದಾಯಗಳು ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ದಿಯಾಗಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಶಾಲೆಯ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ನಂತರ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಶಿಕ್ಷಣವು ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಕಿರಿಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಅವಶ್ಯಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಕಲಿಯಲು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜೀವನಪೂರ್ತಿ ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವರಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref name="CFED">{{cite web |url=http://www.energizingentrepreneurs.org/content/cr.php?id=4&sel=5 |title=Native Entrepreneurship: Challenges and opportunities for rural communities&nbsp;— CFED, Northwest Area Foundation December 2004 |access-date=2011-02-25 |archive-date=2013-02-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130222151900/http://www.energizingentrepreneurs.org/content/cr.php?id=4&sel=5 |url-status=dead }}</ref> ಒಂದು ಪ್ರಕಟಣೆಯು ''ರೆಜ್ ಬಿಜ್'' ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಮೀಸಲಾಗಿದೆ. ===ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್ನರು=== [[File:Portrait (Front) of Lillian Gross, Niece of Susan Sanders (Mixed Blood) 1906.jpg|200px|right|thumb|ಸ್ಮಿತ್ಸೋನಿಯನ್ ಮೂಲದಿಂದ "ಮಿಶ್ರ ರಕ್ತ"ವೆಂದು ವಿವರಿಸಲ್ಪಡುವ ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಗ್ರೋಸ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್‌/ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪರಂಪರೆಯವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಅವರು ತನ್ನ ಚೆರೋಕೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ.]] ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು, ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್ನರ ನಡುವೆ ಅಂತರ್ಜನಾಂಗೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳು ಜಟಿಲ ವಿಷಯವಾಗಿದ್ದು, ಅಂತರ್ಜನಾಂಗೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಕೆಲವೇ ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಂದ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ವಹಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="lin">{{Cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1546/is_n4_v11/ai_18953815|title=The Indian connection|author=Mary A. Dempsey|accessdate=2008-09-19|year=1996|publisher== American Visions|archive-date=2010-05-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20100502001011/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1546/is_n4_v11/ai_18953815/|url-status=dead}}</ref><ref name="takingAssToHeart">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=3VCc9XEiFt4C&pg=PA176&lpg=PA176&dq=native+american+and+white+interracial+affairs|title=Taking assimilation to heart|author=Katherine Ellinghaus | isbn=9780803218291 | year=2006 | publisher==U of Nebraska Press}}</ref> ಯುರೋಪಿಯನ್‌/ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಅಂತರ್ವಿವಾಹಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಪರ್ಕದ ಕೆಲವು ಪ್ರಥಮ ದಾಖಲೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ಅವಧಿಯ ನಂತರದ [[ಮೆಕ್ಸಿಕೋ|ಮೆಕ್ಸಿಕೊ]]ದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿವೆ. ಒಂದು ಪ್ರಕರಣವು [[ಸ್ಪೇನ್|ಸ್ಪೇನ್‌]]ನ ಯುರೋಪ್ ಪ್ರಜೆ ಗೊಂಜಾಲೊ ಗುರೆರೊಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು, ಯುಕಾಟನ್ ಪರ್ಯಾಯದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಅವನ ಹಡಗು ನಾಶವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಮಾಯನ್ ಕುಲೀನ ಸ್ತ್ರೀಯಿಂದ ಮೂವರು ಮೆಸ್ಟಿಜೊ(ಮಿಶ್ರಿತ ಯುರೋಪ್ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಪೀಳಿಗೆ) ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಂದೆಯಾದ. ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕರಣವು ಹರ್ನನ್ ಕಾರ್ಟೆಸ್ ಮತ್ತು ಅವನ ಪ್ರೇಯಸಿ ಲಾ ಮೆರಿಂಚೆ ಅವರದ್ದಾಗಿದ್ದು, ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಥಮ ಬಹುಜನಾಂಗೀಯ ಪೀಳಿಗೆ ಹುಟ್ಟಲು ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="rebecca">{{cite web | url = http://www.virtualschool.edu/mon/SocialConstruction/SexualityAndInvasion.html | title = Sexuality and the Invasion of America: 1492–1806 | accessdate = 2009-05-19 | publisher = = http://www.virtualschool.edu | archive-date = 1997-10-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/19971023042838/http://www.virtualschool.edu/mon/SocialConstruction/SexualityAndInvasion.html | url-status = dead }}</ref> ====ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಜತೆ ಸಮೀಕರಣ ಸ್ವೀಕಾರ==== ವಸಾಹತುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರತ್ವದ ಮುಂಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜತೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ ಯಾವುದೇ ಜನಾಂಗಕ್ಕಿಂತ ಐರೋಪ್ಯ ಪರಿಣಾಮವು ತಕ್ಷಣದ,ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿದ ಮತ್ತು ಗಹನತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ "ವೈಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ನರು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ವಾಸಿಸಿದರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವುದನ್ನು ಕಲಿತರು, ಸ್ಥಳೀಯ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಗಡಿಗರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದರು.<ref name="white_indians"> {{cite web | url = http://www.galafilm.com/1812/e/background/nat_white_ind.html | title = Sharing Choctaw History | accessdate = 2008-02-05 | publisher= = A First Nations Perspective, Galafilm }} </ref> [[File:Fort-orleans-return.jpg|275px|thumb|left|ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನ ಪ್ರವಾಸದಿಂದ 1725ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಓಸೇಜ್ ಮದುಮಗಳುಆ ಓಸೇಜ್ ಮಹಿಳೆಯು ಫ್ರೆಂಚ್ ಸೈನಿಕನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತಾಳೆ.]] ಮುಂಚಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉದ್ವೇಗ ಮತ್ತು ಭಾವವಿಕಾರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಆದರೆ ಸ್ನೇಹತ್ವ, ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ನಿಕಟತೆಯ ಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ಕೂಡ ಕೂಡಿದ್ದವು.<ref name="white_red_relations1">{{cite web | url = http://www.artsofcitizenship.umich.edu/sos/topics/native/early.html | title = Native Americans: Early Contact | accessdate = 2009-05-19 | publisher = = Students on Site | archive-date = 2008-05-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080510222953/http://www.artsofcitizenship.umich.edu/sos/topics/native/early.html | url-status = dead }}</ref> ಐರೋಪ್ಯ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಮಹಿಳೆಯರ ನಡುವೆ ಇಂಗ್ಲೀಷ್, ಸ್ಪೇನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್ ವಸಾಹತುಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಾಹಗಳು ಜರುಗಿದವು. 1528ರಲ್ಲಿ ಮಾಕ್ಟೆಜುಮಾ IIಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಣಿ ಇಸಾಬೆಲ್ ಡೆ ಮಾಕ್ಟೆಜುಮಾ ಸ್ಪೇನ್ ಸಾಹಸಿ ಅಲೋನ್ಸೊ ಡೆ ಗ್ರಾಡೊ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಸಾವಿನ ನಂತರ ಜಾನ್ ಕ್ಯಾನೊ ಡೆ ಸಾವೆಡ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು ಐವರು ಮಕ್ಕಳು ಜನಿಸಿದರು. ಬಹುಕಾಲದ ನಂತರ, 1614ರ ಏಪ್ರಿಲ್ 5ರಂದು ಪೊಕಾಹೊಂಟಾಸ್ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಪ್ರಜೆ ಜಾನ್ ರಾಲ್ಫ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಥಾಮಸ್ ರಾಲ್ಫ್ ಎಂಬ ಮಗು ಜನಿಸಿತು. ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಎರಡನೇ ಮಾಕ್ಟೆಜುಮಾನ ಅನೇಕ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಸ್ಪೇನ್ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವವು ಮನ್ನಣೆ ನೀಡಿತು. ಅವರಿಗೆ ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಮಾಕ್ಟೆಜುಮಾ ಡಿ ಟುಲ್ಟೆಂಗೊ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿತು. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಯುರೋಪಯನ್ನರ ನಡುವೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದು ಫ್ರೆಂಚ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ ಪರಿಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ಟ್ರಾಪರ್‌(ಕಾಡುಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವವರು)ಗಳಿಂದ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಮಹಿಳೆಯಾದ ಸಕಾಗಾವಿ, ಲೆವಿಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಅನುವಾದಿಸಲು ನೆರವಾಗಿದ್ದು, ಫ್ರೆಂಚ್ ಟ್ರಾಪರ್ ಟೌಸೇಂಟ್ ಚಾರ್ಬೋನಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಜೀನ್ ಬಾಪ್ಟಿಸ್ಟೆ ಚಾರ್ಬೊನಿ ಎಂಬ ಪುತ್ರ ಜನಿಸಿದರು. ಇದು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರಾಪರ್‌ಗಳ ನಡುವೆ ಅತ್ಯಂತ ವಿಶಿಷ್ಟ ನಮೂನೆಯಾಗಿತ್ತು. [[File:Five Indians and a Captive.jpg|250px|thumb|right|ಫೈವ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಎ ಕ್ಯಾಪ್ಟಿವ್, ಇದನ್ನು 1855ರಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಲ್ ವಿಮಾರ್ ಚಿತ್ರಿಸಿದರು]] ಅನೇಕ ನಿವಾಸಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಬಗ್ಗೆ ಭಯಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಭಿನ್ನಸ್ವರೂಪದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದರು.<ref name="white_red_relations1" /> ಅವರ ವಿಧಾನಗಳು ಬಿಳಿಯರಿಗೆ ಅನಾಗರಿಕವೆನಿಸಿದವು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಬಗ್ಗೆ ಅನುಮಾನ ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="white_red_relations1" /> ಒಬ್ಬ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಲೇಖಕ ಆಂಡ್ರಿವ್ ಜೆ. ಬ್ಲಾಕ್‌ಬರ್ಡ್ 1897ರಲ್ಲಿ, ಬಿಳಿಯ ನಿವಾಸಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಅನೈತಿಕತೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.<ref name="white_red_relations1"/> ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಒಟ್ಟಾವ ಎಂಡ್ ಚಿಪ್ಪೇವಾ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಆಫ್ ಮಿಚಿಗನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, <blockquote> "ಒಟ್ಟಾವಾಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಪ್ಪೇವಾಗಳು ತಮ್ಮ ಆದಿಕಾಲದ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಸದ್ಗುಣಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಹಳೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಮಕ್ಕಳ ಬಗ್ಗೆ ವರದಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಈ ದುಷ್ಟಪ್ರವೃತ್ತಿಯು ಒಟ್ಟಾವಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿದ್ದು, ಆರ್ಬರ್ ಕ್ರೋಚ್‌ನ ಒಟ್ಟಾವಗಳ ನಡುವೆ ಎರಡನೇ ಪ್ರಕರಣವು 1897ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಜೀವಂತವಿತ್ತು. ಆಗಿನಿಂದ ಈ ಕೆಡುಕುಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ದುಷ್ಟ ಬಿಳಿಯ ಜನರು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನರಲ್ಲಿ ದುಷ್ಟ ಪ್ರವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.<ref name="white_red_relations1" /></blockquote> ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಜತೆ ಭೂ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಾಗ, ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಮೊದಲಿಗೆ ಅವರು ಬಿಳಿಯರ ನೆಲೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಬಯಸಿದ್ದರು.<ref name="white_red_relations22">{{cite web| url= http://www.artsofcitizenship.umich.edu/sos/topics/native/claiming.html| title= Native Americans: Early Contact| accessdate= 2009-05-19| publisher= = Students on Site| archive-date= 2008-05-10| archive-url= https://web.archive.org/web/20080510222953/http://www.artsofcitizenship.umich.edu/sos/topics/native/early.html| url-status= dead}}</ref> ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ ಬಿಳಿಯ ಜನರ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ಭೂಮಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಬಲವಂತ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಬಿಳಿಯರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ನಡುವೆ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆಗಳನ್ನು ಶಮನ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದ್ದರು.<ref name="white_red_relations22" /> ಈ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ವಿವಿಧ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅನೇಕ ಒಪ್ಪಂದಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕೃಷಿಕರಾಗುವ ಅಗತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="white_red_relations22" /> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಸಹಿ ಹಾಕುವಂತೆ ಬಲಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತರ್ಜುಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖಂಡರಿಗೂ ಕೂಡ ತಾವು ಸಹಿ ಹಾಕುವುದು ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಕಲ್ಪನೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="white_red_relations22" /> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಪುರುಷ ಬಿಳಿಯವರ್ಣೀಯ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಬೇಕಾದರೆ,"ಉತ್ತಮ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಯವರ್ಣೀಯ ಮಹಿಳೆಗೆ ಆಸರೆಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸಾಬೀತು ಮಾಡುವವರೆಗೆ" ತಂದೆತಾಯಿಗಳ ಅನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾಗಿತ್ತು.<ref name="white_reds"> {{Cite book| url = https://books.google.com/?id=3VCc9XEiFt4C&pg=PA176&lpg=PA176&dq=native+american+and+white+interracial+affairs| title = Taking assimilation to heart | first=Katherine | last=Ellinghaus | isbn=9780803218291 | year=2006 | publisher==U of Nebraska Press}} </ref> 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಟೆಕುಮ್‌ಸೆ ಮತ್ತು ಹೊಂಬಣ್ಣದ ಕೂದಲಿನ ನೀಲಿ ಕಣ್ಣಿನ ರೆಬೆಕ್ಕಾ ಗ್ಯಾಲೋವೇ ಅಂತರ ಜನಾಂಗೀಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಹ್ಯಾಂಪ್ಟನ್ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೂವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕದ ಪುರುಷರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದ ಐರೋಪ್ಯ‌-ಅಮೆರಿಕದ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಮಹಿಳಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯು ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು.<ref name="white_red_marriages">{{cite web | url = http://www.vahistorical.org/publications/Abstract_1083_ellinghaus.htm | title = Virginia Magazine of History and Biography | accessdate = 2009-05-19 | publisher = = Virginia Historical Society | archive-date = 2008-10-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20081018202023/http://www.vahistorical.org/publications/Abstract_1083_ellinghaus.htm | url-status = dead }}</ref> ಚಾರ್ಲೆಸ್ ಈಸ್ಟ್‌ಮನ್ ಐರೋಪ್ಯ-ಅಮೆರಿಕನ್ ಪತ್ನಿ ಎಲೈನ್ ಗೂಡೇಲ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಗೂಡೇಲ್ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಶಿಕ್ಷಣದ ಸೂಪರಿಂಟೆಂಡೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದಾಗ ಡಕೋಟಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್‌ಮನ್ ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು ಆರು ಮಂದಿ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ====ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್ನರ ಸಂಬಂಧಗಳು==== {{See|Black Indians}} ಆಫ್ರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಶತಮಾನಗಳವರೆಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದರು. ಆಫ್ರಿಕನ್ನರ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಂಪರ್ಕದ ಬಗ್ಗೆ 1502ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರಥಮ ಆಫ್ರಿಕನ್ನರನ್ನು ಗುಲಾಮರಾಗಿ ದುಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಿಸ್ಪಾನಿಯೋಲಾಗೆ ಕರೆತರಲಾಯಿತು.<ref>''ಮುಸ್ಲಿಮ್ಸ್ ಇನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ: ಎ ಫೊರ್ಗಾಟನ್ ಲೆಗಸಿ'' -ಜೆರಾಲ್ಡ್ ಎಫ್. ಡಿರ್ಕ್ಸ್. ISBN 1-59008-044-0 ಪುಟ 204.</ref> ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಆಫ್ರಿಕದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಕುರಿತು ಅಸಮಾಧಾನ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="Red, White pg. 99">ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು, ಪುಟ 99. ISBN 0-8203-0308-9</ref> ಒಂದು ವಿವರಣೆಯಲ್ಲಿ "1752ರಲ್ಲಿ ಆಫ್ರಿಕದ ಅಮೆರಿಕನ್ ಪ್ರಜೆ ಅವರ ನಡುವೆ ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿ ಆಗಮಿಸಿದಾಗ ಕಾಟಾವಾಬಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗ ತೀವ್ರ ಕೋಪ ಮತ್ತು ಅಸಮಾಧಾನ ಹೊಂದಿದ್ದರು".<ref name="Red, White pg. 99" /> ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಲವನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಎಲ್ಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಬಲವಾದ ವರ್ಣ ಪೂರ್ವಗ್ರಹ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಚೆರೋಕೀ ಹೊಂದಿತ್ತು.<ref>ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು, ಪುಟ 99, ISBN 0-8203-0308-9</ref> ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬಂಡಾಯ ಏಳಬಹುದೆಂಬ ಯುರೋಪ್ ಭಯವೇ ಈ ಶತ್ರುತ್ವ ಉಂಟುಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಆಫ್ರಿಕದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಲು ಬಿಳಿಯರು ಯತ್ನಿಸಿದರು." <ref>ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು, ಪುಟ 105, ISBN 0-8203-0308-9</ref> 1751ರಲ್ಲಿ,ದಕ್ಷಿಣ ಕರೋಲಿನ ಕಾನೂನು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿತು: <blockquote> "ಇಂಡಿಯನ್ನರ ನಡುವೆ ನೀಗ್ರೋಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಹಾನಿಕರ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಅವರ ನಡುವೆ ಸಾಮೀಪ್ಯತೆಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬೇಕು"<ref name="hid">{{cite web|url=http://www.colorq.org/MeltingPot/article.aspx?d=America&x=blackIndians|title=Black Indians (Afro-Native Americans)|author=ColorQ|accessdate=2009-05-29|year=2009|publisher==ColorQ|archive-date=2020-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20200606063141/http://www.colorq.org/MeltingPot/article.aspx?d=America&x=blackIndians|url-status=dead}}</ref> </blockquote> ಯುರೋಪಿಯನ್ನರು ಎರಡೂ ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ಕೆಳದರ್ಜೆಯವರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್ನರು ಇಬ್ಬರೂ ಶತ್ರುಗಳೆಂದು ಬಿಂಬಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು.<ref name="nawomen" /> ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಗುಲಾಮರನ್ನು ವಾಪಸು ಕರೆತಂದರೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಹೋರಾಟ ಮಾಡಿದರೆ ಆಫ್ರಿಕದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಬಹುಮಾನ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="nawomen" /><ref name="cherslav" /><ref name="infr">{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=sHJMNVV31T0C&pg=PA3&lpg=PA3&dq=american+indians+married+blacks|title=Race and the Cherokee Nation|author=Fay A. Yarbrough|accessdate=2009-05-30|year=2007 |publisher==Univ of Pennsylvania Press | isbn=9780812240566 }}</ref> [[File:Ras k dee pomo.jpg|thumb|left|upright|ರಾಸ್ ಕೆ ಡೀ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಪೋಮೊ-ಕೀನ್ಯದ ಗಾಯಕ ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಕ]] "ಆಫ್ರಿಕನ್ನರು ಮೊದಲ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಲಾಮರಾದ ಬದಲಾವಣೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರೂ ಸಹ ಗುಲಾಮರಾದರು ಮತ್ತು ದಾಸ್ಯದ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅನುಭವವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು, ಸಾಮುದಾಯಿಕ ವಸತಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೊತೆಯಾಗಿ ವಾಸಿಸಿದರು, ಸಾಮೂಹಿಕ ಪಾಕವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು, ಮೂಲಿಕೆಗಳಿಂದ ರೋಗವನ್ನು ಗುಣಪಡಿಸುವ ಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದಂತಕಥೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಂತರ್ವಿವಾಹ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು."<ref name="afrna" /> ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ಎರಡು ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ವಿವಾಹವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು, ಅವರು ಈ ಮಿಲನಗಳಿಂದ ಬಲಿಷ್ಠ, ಆರೋಗ್ಯವಂತ ಮಕ್ಕಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="nadis">{{cite web|url=http://www.djembe.dk/no/19/08biwapi.html|title=Black Indians want a place in history|author=Nomad Winterhawk|accessdate=2009-05-29|year=1997|publisher== Djembe Magazine|archive-date=2009-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20090714113317/http://www.djembe.dk/no/19/08biwapi.html|url-status=dead}}</ref> 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಪುರುಷರ ಸಂಖ್ಯೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮಹಿಳೆಯರು ಬಂಧಮುಕ್ತರಾದ ಅಥವಾ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಪುರುಷರೊಂದಿಗೆ ವಿವಾಹವಾದರು.<ref name="nawomen" /> ಇದರ ಜತೆಗೆ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮಹಿಳೆಯರು ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಪುರುಷರನ್ನು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಆ ಮಹಿಳೆಯರು ಐರೋಪ್ಯ ಮಾರಾಟಗಾರರ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿಲ್ಲದೇ ಈ ಪುರುಷರನ್ನು ಬಂಧಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿ ತಮ್ಮ ಬುಡಕಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ವಿವಾಹವಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆಂದು ದಾಖಲೆಗಳು ತೋರಿಸಿಕೊಡುತ್ತವೆ.<ref name="nawomen" /> ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವುದು ಅಥವಾ ಅವರಿಂದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿತ್ತು ಏಕೆಂದರೆ ಒಬ್ಬ ಗುಲಾಮಳಲ್ಲದ ತಾಯಿಗೆ ಹುಟ್ಟಿದ ಮಕ್ಕಳು ಗುಲಾಮಗಿರಿಯಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="nawomen" /> ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ವಸಾಹತುಶಾಹಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂಧಾನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿ ಓಡಿಹೋದ ಗುಲಾಮರನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. 1726ರಲ್ಲಿ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಗವರ್ನರ್, ಇರಾಕೊಯಿಸ್ ಜತೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುವ ಎಲ್ಲ ಓಡಿಹೋದ ಗುಲಾಮರನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗುಗಿಸುವಂತೆ ಅವರಿಂದ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು.<ref name="Katz">ಕಾಟ್ಜ್ WL 1997 ಪುಟ 103</ref> 1760ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಹ್ಯುರಾನ್ ಮತ್ತು ದೇಲಾವೇರ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನೂ ಸಹ ಓಡಿಹೋದ ಗುಲಾಮರನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಗುಲಾಮರು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ದಾಖಲೆಗಳು ಕಂಡುಬರಲಿಲ್ಲ.<ref name="Katzs">ಕಾಟ್ಡ್ WL 1997 ಪುಟ 104</ref> ಗುಲಾಮರು ಹಿಂದಿರುಗುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. [[File:Two Black Indians.jpg|thumb|200px|right|ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ: ಅಮೋಸ್ ಚ್ಯಾಪ್‌ಮ್ಯಾನ್, ಆಕೆಯ ಮಗಳು, ಸಹೋದರಿ (ಎಲ್ಲರೂ ಚೆಯೆನ್ನೆ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಗುರುತಿಸದ ಆಫ್ರಿಕನ್-ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹುಡುಗಿ. 1886<ref>[404]</ref>]] ಗುಲಾಮರ ಮಾಲಿಕತ್ವ ಹೊಂದುವುದು ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚೆರೋಕೀ, ಚೊಕ್ಟಾವ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೀಕ್ ಜನರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಆಗ್ನೇಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. 3%ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಗುಲಾಮರ ಒಡೆತನ ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಜೀತಗಾರಿಕೆ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಹಾನಿಕಾರಕ ವಿಭಜನೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದವು.<ref name="wil"/> ಚೆರೋಕೀ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಮರ ಒಡೆಯರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಪುರುಷರ ಮಕ್ಕಳಾಗಿದ್ದರು, ಅದು ಅವರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಗುಲಾಮತನದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು ಎಂದು ದಾಖಲೆಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="cherslav">{{cite web|url=http://www.coax.net/people/lwf/SLAVE_RV.HTM|title=CHEROKEE SLAVE REVOLT OF 1842|author=Art T. Burton|accessdate=2009-05-29|year=1996|publisher==LWF COMMUNICATIONS|archive-date=2009-09-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20090929002527/http://coax.net/people/lwf/SLAVE_RV.HTM|url-status=dead}}</ref> ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ವಿಸ್ತರಣೆ ಅಧಿಕವಾದಂತೆ ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವಿವಾಹಗಳು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಪಡೆದವು.<ref name="nawomen" /> ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಫ್ರಿಕನ್‌-ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಆನುವಂಶಿಕ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಂದು ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.<ref name="dstu">{{cite web|url=http://www.rlnn.com/ArtOct06/MoreBlacksAfricanAmerNativeAmerConnection.html|title=More Blacks are Exploring the African-American/Native American Connection|author=Sherrel Wheeler Stewart|accessdate=2008-08-06|year=2008|publisher==BlackAmericaWeb.com|archive-date=2006-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20061031200938/http://www.rlnn.com/ArtOct06/MoreBlacksAfricanAmerNativeAmerConnection.html|url-status=dead}}</ref> ತಳಿವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಕೆಲಸದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಕುರಿತ PBS ಸರಣಿಯೊಂದು, ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮಿಶ್ರಿತ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು, ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂತತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅತಿವಿರಳವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ.<ref name="African American Lives">{{cite web |url=http://racerelations.about.com/od/ahistoricalviewofrace/a/dnaandrace.htm |title=DNA Testing: review, ''African American Lives'', About.com |access-date=2011-02-25 |archive-date=2009-03-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090313231943/http://racerelations.about.com/od/ahistoricalviewofrace/a/dnaandrace.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="African American Lives PBS">{{cite web|url=http://www.pbs.org/wnet/aalives/dna/index.html |title=African American Lives 2}}</ref> ಈ PBS ಸರಣಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ "ಕರಿಯರಲ್ಲದ" ಮಿಶ್ರಣವೆಂದರೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟ್ಸ್-ಐರಿಷ್.<ref name="African American Lives" /><ref name="African American Lives PBS" /> ಆದರೆ ನೇರ-ಮಾರ್ಗದ ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣಿನ ಪೂರ್ವಿಕರ Y-ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್ ಮತ್ತು mtDNA (ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್ DNA) ಪರೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಅನೇಕ ಪೂರ್ವಜರ ಆನುವಂಶಿಕ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲಗೊಳ್ಳಬಹುದು. (ಆನುವಂಶಿಕ ಲಕ್ಷಣದ ಅಂದಾಜಿನಲ್ಲಿ DNA ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಮಿತಿಗಳನ್ನು PBS ಸರಣಿಯು ತೃಪ್ತಿಕರವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿಲ್ಲವೆಂದು ಕೆಲವು ವಿಮರ್ಶಕರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.)<ref name="hur">{{cite web|url=http://www.geneticsandsociety.org/article.php?id=3908|title=Deep Roots and Tangled Branches|author=Troy Duster|accessdate=2008-10-02 |year=2008 |publisher==Chronicle of Higher Education}}</ref> ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಆಫ್ರಿಕನ್-ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಂದು ಮತ್ತೊಂದು ಅಧ್ಯಯನವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="AJHG1">{{cite web|url=http://www.cell.com/AJHG/abstract/S0002-9297(07)61628-0 |title=Estimating African American Admixture Proportions by Use of Population-Specific Alleles|author=Esteban Parra, et al|publisher==American Journal of Human Genetics}}</ref> ''ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಹ್ಯೂಮನ್ ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್'' ‌ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾದ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದು ಹೀಗೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ - "ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಸಂತತಿಯ 10 ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಆನುವಂಶಿಕ ಕೊಡುಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನಾವು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದೇವೆ (ಮೇವುಡ್, ಇಲಿನಾಯ್ಸ್; ಡೆಟ್ರಾಯಿಟ್; ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್; ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯಾ; ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್; ಬ್ಯಾಲ್ಟಿಮೋರ್; ಚಾರ್ಲೆಸ್ಟನ್, ದಕ್ಷಿಣ ಕ್ಯಾರೋಲಿನ; ನ್ಯೂ ಆರ್ಲಿಯನ್ಸ್; ಮತ್ತು ಹೌಸ್ಟನ್). 10 ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಮಾತೃಸಂಬಂಧದ ಅಮೆರಿಂಡಿಯನ್(ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್) ಕೊಡುಗೆಗೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು mtDNA ಹ್ಯಾಪ್ಲೊಗ್ರೂಪ್ಸ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ."<ref name="AJHG">{{cite web|url=http://www.cell.com/AJHG/abstract/S0002-9297(07)61628-0 |title=Estimating African American Admixture Proportions by Use of Population|author= |publisher==The American Journal of Human Genetics}}</ref> ಆನುವಂಶಿಕ ಸಂತತಿಯ DNA ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆನುವಂಶಿಕ ಲಕ್ಷಣದ ಬಗೆಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಅದನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬಾರದೆಂದು ಸಂಶೋಧಕರು ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="hur" /><ref name="bldl1">{{cite web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2007/10/071018145955.htm|title=Genetic Ancestral Testing Cannot Deliver On Its Promise, Study Warns|author=ScienceDaily|accessdate=2008-10-02 |year=2008 |publisher==ScienceDaily}}</ref> ಪರೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ಮಧ್ಯೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಬುಡಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿನ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಲು ಇದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.<ref name="genej">{{cite web|url=http://www.ipcb.org/publications/briefing_papers/files/identity.html|title=Genetic Markers Not a Valid Test of Native Identity|author=Brett Lee Shelton, J.D. and Jonathan Marks, Ph.D. |accessdate=2008-10-02 |year=2008 |publisher==Counsel for Responsible Genetics}}</ref> ====ರಕ್ತ ಪರಿಮಾಣ==== {{Main|Blood quantum laws}} {{See|Cherokee Freedmen Controversy}} ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತರ-ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಮಿಶ್ರಣವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಜನರು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ವಂಶಜರೆಂದು ಹೇಳಬಹುದಿತ್ತು.<ref name="accessgenealogy1" /><ref name="uwec1" /> ಹವಾಗುಣ, ಕಾಯಿಲೆ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದ ಒತ್ತಡಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗುಂಪುಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ವಿಭಾಗಗೊಂಡು ಅಥವಾ ವಿಲೀನವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಜೀವಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ರಚನೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದವು.<ref name="eurekalert.org">[http://www.eurekalert.org/pub_releases/2008-07/uoia-ycs071508.php "Y ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್ ಸ್ಟಡಿ ಶೆಡ್ಸ್ ಲೈಟ್ ಆನ್ ಅತಪ್ಯಾಸ್ಕನ್ ಮೈಗ್ರೇಶನ್ ಟು ಸೌತ್‌ಈಸ್ಟ್ ಯುಎಸ್"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110607161806/http://www.eurekalert.org/pub_releases/2008-07/uoia-ycs071508.php |date=2011-06-07 }}, ''ಯುರೇಕಾ ಅಲರ್ಟ್'', ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಎನರ್ಜಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ನ್ಯೂಸ್‌ಲಿಸ್ಟ್</ref> ಹಲವಾರು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲ್ಪಟ್ಟ ಅಥವಾ ಮೃತರಾದವರ ಬದಲಿಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸೆರೆಯಾಳುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಸೆರೆಯಾಳುಗಳು ವಿರೋಧಿ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ನಂತರ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ನೆಲಸಿಗರಿಂದ ಆಗಮಿಸಿದ್ದರು. ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಬಿಳಿಯ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಓಡಿಹೋದ ಗುಲಾಮರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌-ಒಡೆತನದ ಗುಲಾಮರಿಗೂ ಸಹ ಆಶ್ರಯ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು ಅಥವಾ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಯುರೋಪಿಯನ್ನರೊಂದಿಗೆ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮಹಿಳೆಯರ ನಡುವಿನ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಅಂತರ್ವಿವಾಹವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="eurekalert.org" /> ಆದ್ದರಿಂದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಆನುವಂಶಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಗೆ ಹಲವಾರು ಮಾರ್ಗಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದವು. [[File:Creeks in Oklahoma.png|250px|thumb|1877ರ ಸರಿಸುಮಾರು ಒಕ್ಲಹೋಮಾದ ಕ್ರೀಕ್ (ಮುಸ್ಕೊಗೀ) ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸದಸ್ಯರು, ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಸಂತತಿಯವರು.<ref>ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಹಡ್ಸನ್, ದಿ ಸೌತ್‌ಈಸ್ಟರ್ನ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್, 1976, ಪುಟ 479</ref>]] ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ನಡುವೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಿಶ್ರಣವಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದರೆ, ತಳೀಯ ವಂಶಪರಂಪರಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಿಶ್ರಣವಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಕೇವಲ 5 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಕನಿಷ್ಠ 12.5 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವಂಶಪರಂಪರೆಯನ್ನು (ಒಬ್ಬ ಮುತ್ತಜ್ಜ/ಮುತ್ತಜ್ಜಿಗೆ ಸಮನಾದ) ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಂದು ವಾದಿಸುವ ತಜ್ಞರಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ವಿಮರ್ಶಕ ಮತ್ತು ಲೇಖಕ ಹೆನ್ರಿ ಲೂಯಿಸ್ ಗೇಟ್ಸ್ ಜೂನಿಯರ್ ಆಧಾರ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಜನರು ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ವಂಶಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಇದು ಮಿಶ್ರಣದ ಹಿಂದಿನ ಅಂದಾಜುಗಳು ತುಂಬಾ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರಬಹುದೆಂಬುದನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref>ಹೆನ್ರಿ ಲೂಯಿಸ್‌ ಗೇಟ್ಸ್‌, ಜೂನಿಯರ್, ''ಇನ್‌ ಸರ್ಚ್‌ ಆಫ್‌ ಅವರ್‌ ರೂಟ್ಸ್‌: ಹೌ 19 ಎಕ್ಸ್ಟ್ರಾಆರ್ಡಿನರಿ ಆಫ್ರಿಕನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್‌ ರೀಕ್ಲೇಮ್ಡ್‌ ದೈಯರ್ ಪಾಸ್ಟ್‌'', ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌: ಕ್ರೌನ್‌ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್‌, 2009, ಪುಟಗಳು 20-21</ref> ಕೆಲವು ಆನುವಂಶಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಕೇವಲ ನೇರ ಗಂಡು ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣಿನ ಪೂರ್ವಜರನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದರಿಂದ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವಂಶಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಇತರ ಪೂರ್ವಜರಿಂದ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ 64 4xಮುತ್ತಜ್ಜ/ಮುತ್ತಜ್ಜಿಯರಲ್ಲಿ, ನೇರ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರ DNA ಆಧಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನೀಡುತ್ತದೆ.<ref name="hur" /><ref name="bldl1" /><ref name="bldl2">{{cite web|url=http://www.weyanoke.org/historyculture/hc-DNAandIndianAncestry.html|title=Can DNA Determine Who is American Indian?|author=Kim TallBear, Phd., Associate, Red Nation Consulting|accessdate=2009-10-27|year=2008|publisher==The WEYANOKE Association|archive-date=2011-07-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20110724191733/http://www.weyanoke.org/historyculture/hc-DNAandIndianAncestry.html|url-status=dead}}</ref> ಕೇವಲ ಗಂಡು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣಿನ ನೇರ-ಪೂರ್ವಜರನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದಾದ ಮಿತಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, DNA ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಬಳಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಗುಂಪುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ತೋರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಗುರುತು ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಕೇವಲ ಜೀವ-ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನೂ ಆಧರಿಸಿದೆ. ದಿ ಇಂಡೀಜಿನಸ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆನ್ ಬಯೊಕೊಲೊನಿಯಲಿಸಮ್ (IPCB) ಹೀಗೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ:<blockquote>"ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಗುರುತುಗಳು" ಕೇವಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ಭಾಗಗಳ ಜನರಲ್ಲೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.<ref name="bldl2" /></blockquote> ತಳಿವಿಜ್ಞಾನಿಗಳೂ ಹೀಗೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ:<blockquote>ಸಿಡುಬು ಮೊದಲಾದ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಹಲವಾರು ಮಂದಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತಾಯಿಯ ಅಥವಾ ತಂದೆಯ ವಂಶಜರು ಸ್ಥಳೀಯೇತರ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮಾತ್ರ ಅವರು ಗುರುತಿಸಿದ ಆನುವಂಶಿಕ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಅಸಂಭವವಾಗಿದೆ‌.<ref name="hur" /><ref name="bldl1" /></blockquote> ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಿಂದ ಸೇವೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಘಟನೆಗೆ ಸೇರಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ದೃಢೀಕರಣವಾಗಿರಬೇಕು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬುಡಕಟ್ಟು ಸರ್ಕಾರವು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಅಥವಾ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಅದರದೇ ಆದ ಸ್ವಂತ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಅಂಗೀಕೃತ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪ್ರಮಾಣಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಫೆಡರಲ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾದರೆ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ಕಾಲು ಭಾಗ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂತತಿಯನ್ನು (ಒಬ್ಬ ಮುತ್ತಜ್ಜ/ಮುತ್ತಜ್ಜಿಗೆ ಸಮನಾದ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು, ಅದು ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಲಡ್ ಕಾರ್ಡ್‌ನ ಡಿಗ್ರಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ(ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ರಕ್ತದ ಗುಂಪನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡ ದಾಖಲೆ)ದಿಂದ ದೃಢೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರಬೇಕು. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ, ಅರ್ಹತೆಯು ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಕೋರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಅವಶ್ಯಕ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ "ರಕ್ತದಗುಂಪನ್ನು" ಅಥವಾ "ರಕ್ತ ಪರಿಮಾಣ"ವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬಹುದು. ಖಚಿತತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು, ಕೆಲವು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು ವಂಶಪರಂಪರೆಯ DNA ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ಹೇಳಲು ಆರಂಭಿಸಿವೆ. ಆದರೆ ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದೃಢೀಕೃತ ಸದಸ್ಯರಿಂದ ವಂಶ ಅಥವಾ ನೇರ ಪೀಳಿಗೆಯನ್ನು ಸಾಬೀತು ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.<ref>[http://www.racesci.org/racescinow/genetics,race,and%20ancestry/5.html ಆನ್ಸೆಸ್ಟ್ರಿ ಇನ್ ಎ ಡ್ರಾಪ್ ಆಫ್ ಬ್ಲಡ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120216190231/http://www.racesci.org/racescinow/genetics%2Crace%2Cand%20ancestry/5.html |date=2012-02-16 }} (ಆಗಸ್ಟ್ 30, 2005)-ಕ್ಯಾರೆನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಲನ್. 2006ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 20ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.</ref> ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಸದಸ್ಯತ್ವದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬುಡಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಬುಡಕಟ್ಟಿಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಚೆರೋಕೀ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಆರಂಭಿಕ 1906ರ ಡ್ಯಾವೆಸ್ ರೋಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ವಂಶಪರಂಪರೆಯ ಸಂತತಿಯ ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತ ದಾಖಲೆ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಬಹು ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳಿಂದ ವಂಶಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ನಿಯಮಗಳು ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿವೆ. ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಸದಸ್ಯತ್ವದ ಸಂಘರ್ಷಗಳು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಕಾನೂನಿನ ವಿವಾದಗಳು, ನ್ಯಾಯಾಲಯ ಕೇಸುಗಳು ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದಿ ಗುಂಪುಗಳ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾದವು. ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ಚೆರೋಕೀ ಮುಕ್ತ ಗುಲಾಮರು. ಇಂದು ಅವರಲ್ಲಿ ಚೆರೋಕೀಯರಿಂದ ಗುಲಾಮಗಿರಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಆಫ್ರಿಕನ್‌ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಂತತಿಯವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.[[ಅಮೇರಿಕಾದ ಅಂತಃಕಲಹ|ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ]]ದ ನಂತರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಚೆರೋಕೀ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತ ಗುಲಾಮರೆಂದು ಪೌರತ್ವವನ್ನು ಫೆಡರಲ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಮೂಲಕ ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. 1980ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಚೆರೋಕೀ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಡ್ಯಾವೆಸ್ ರೋಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾದ ಚೆರೋಕೀ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ(ಕೇವಲ ಗುಲಾಮಗಿರಿಯಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುವುದಲ್ಲ) ಸಂತತಿಗೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ದೃಢಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ, ಅವರನ್ನು ಪೌರತ್ವದಿಂದ ಹೊರಗಿಡಲಾಗಿತ್ತು. 20ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಬಿಳಿಯ-ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಸಂತತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿಸಿದರು. ಹೆಚ್ಚಿನವರು ಚೆರೋಕೀಗಳ ಸಂತತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.<ref>[http://blog.eogn.com/eastmans_online_genealogy/2006/02/the_truth_about.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429151901/http://blog.eogn.com/eastmans_online_genealogy/2006/02/the_truth_about.html |date=2011-04-29 }},ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ {{cite web |url=http://www.genealogy.com/90_carmack.html |title=Genealogy.com: Family Legends and Myths |publisher==Genealogy.com |accessdate=2008-11-06 |archive-date=2010-11-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101124020406/http://genealogy.com/90_carmack.html |url-status=dead }} ಮತ್ತು [http://www.amerindgen.com/notevry.html ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110318195621/http://www.amerindgen.com/notevry.html |date=2011-03-18 }}</ref> [[File:Tekakwitha.jpg|thumb|upright|ಪರಿಸರಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು, ದೇಶಭ್ರಷ್ಟರು ಮತ್ತು ಅನಾಥರ ಆಶ್ರಯದಾತ ಕ್ಯಾಟೆರಿ ಟೆಕಾಕ್ವಿತಾ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಚರ್ಚ್‌ನಿಂದ ಪರಮಪದ ಮತ್ತು ಸಂತಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.]] [[File:Little Turtle.jpg|thumb|upright|ಮಿಶಿಕಿನಾಕ್ವ ("ಸಣ್ಣ ಕಡಲಾಮೆ")ನ ಸೈನ್ಯಗಳು 1791ರ ವಾಬಾಶ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1000 U.ಸ ಸೇನೆಯ ಸೈನಿಕರಿಂದ ಕೂಡಿದ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾವುನೋವುಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು.]] [[File:Charles eastman smithsonian gn 03462a.jpg|thumb|upright|ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಈಸ್ಟ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ವೈದ್ಯರಾದ ಮೊದಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref>[448]</ref><ref>[449]</ref>]] ===ಜನಸಂಖ್ಯೆ=== 2006ರಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ 0.8 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು [[ಅಮೇರಿಕ ಖಂಡಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನ|ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌]] ಅಥವಾ ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂತತಿಯೆಂದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಜನಗಣತಿ ವಿಭಾಗವು ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ಈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರದಾದ್ಯಂತ ಸರಿಸಮಾನವಾಗಿಲ್ಲದೆ ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದೆ.<ref name="census1">{{cite web |author=American FactFinder, United States Census Bureau |url=http://factfinder.census.gov/servlet/GRTTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-_box_head_nbr=R0203&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-format=US-30 |title=US census |publisher==Factfinder.census.gov |date= |accessdate=2010-08-22 |archive-date=2020-02-13 |archive-url=https://archive.today/20200213084757/http://factfinder.census.gov/servlet/GRTTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-_box_head_nbr=R0203&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-format=US-30 |url-status=dead }}</ref> 2006ರ ಅಂದಾಜುಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲಾ 50 ರಾಜ್ಯಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಮತ್ತು ಪೋರ್ಟೊ ರಿಕೊ ಮೊದಲಾದವನ್ನು [[ಅಮೇರಿಕ ಖಂಡಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನ|ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌]] ಅಥವಾ ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ನಿವಾಸಿಗಳ ಅನುಪಾತದಿಂದ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾಯಿತು: <div style="width:60%"> : [[ಅಲಾಸ್ಕ|ಅಲಾಸ್ಕಾ]]-13.1% 101,352 : ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊ-9.7% 165,944 : ದಕ್ಷಿಣ ಡಕೋಟ – 8.6% 60,358 : [[ಒಕ್ಲಹೋಮ]] – 6.8% 262,581 : ಮೋಂಟಾನ – 6.3% 57,225 : ಉತ್ತರ ಡಕೋಟ – 5.2% 30,552 : [[ಆರಿಜೋನ|ಅರಿಜೋನ]] – 4.5% 261,168 : [[ವಯೋಮಿಂಗ್|ವ್ಯೋಮಿಂಗ್]] – 2.2% 10,867 : [[ಆರೆಗನ್|ಒರೆಗನ್]] – 1.8% 45,633 : ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ – 1.5% 104,819 : ನೇವಾಡ – 1.2% : ಇಡಾಹೊ – 1.1% : ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾರೋಲಿನ – 1.1% : [[ಯೂಟ|ಉತಾಹ್]] – 1.1% : ಮಿನ್ನೆಸೊಟ – 1.0% : ಕೊಲೊರಾಡೊ – 0.9% : ಕ್ಯಾನ್ಸಾಸ್ – 0.9% : ನೆಬ್ರಾಸ್ಕ – 0.9% : [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕೋನ್ಸಿನ್]] – 0.9% : ಅರ್ಕಾನ್ಸಸ್ – 0.8% : [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] 0.7% : ಲೂಯಿಸಿಯಾನ – 0.6% : ಮೈನ್ – 0.5% : ಮಿಚಿಗನ್ – 0.5% : ಟೆಕ್ಸಾಸ್ – 0.5% : [[ಅಲಬಾಮ]] – 0.4% : ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿ – 0.4% : [[ಮಿಸೌರಿ|ಮಿಸ್ಸೌರಿ]] – 0.4% : ರೋಡೆ ದ್ವೀಪ – 0.4% : ವರ್ಮಂಟ್ – 0.4% : [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಪ್ಲೋರಿಡಾ]] – 0.3% : ಡೆಲಾವೇರ್ – 0.3% : [[ಹವಾಯಿ]] – 0.3% : ಅಯೋವ – 0.3% : [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] - 0.3% : ದಕ್ಷಿಣ ಕ್ಯಾರೊಲಿನಾ – 0.3% : ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ – 0.3% : [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] – 0.2% : [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜಿನಿಯಾ]] – 0.2% : ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್ – 0.2% : ಇಲಿನಾಯ್ಸ್ – 0.2% : ಇಂಡಿಯಾನ – 0.2% : ಕೆಂಟುಕಿ – 0.2% : [[ಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್|ಮೆರಿಲ್ಯಾಂಡ್]] – 0.2% : ಮಸ್ಸಾಚ್ಯುಸೆಟ್ಸ್ – 0.2% : ನ್ಯೂಹ್ಯಾಂಪ್ಶೈರ್ – 0.2% : ನ್ಯೂ ಜೆರ್ಸಿ - 0.2% : ಓಹಿಯೊ – 0.2% : ಪಶ್ಚಿಮ ವರ್ಜಿನಿಯಾ – 0.2% : ಪೆನ್ನಿಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ – 0.1% : ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾ – 0.3% : ಪೋರ್ಟೊ ರಿಕೊ – 0.2% </div> 2006ರಲ್ಲಿ, ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಸುಮಾರು 1.0 ಪ್ರತಿಶತಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಜನರು ಸ್ಥಳೀಯ ಹವಾಯಿಯನ್ ಅಥವಾ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪದವರ ಸಂತತಿಯವರಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಜನಗಣತಿ ವಿಭಾಗವು ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ಈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 26 ರಾಜ್ಯಗಳಾದ್ಯಂತ ಅಸಮಾನವಾಗಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.<ref name="census1" /> ಕನಿಷ್ಠ 0.1%ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ 26 ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ್ನು 2006ರ ಅಂದಾಜುಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಹವಾಯಿಯನ್ ಅಥವಾ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪದವರ ಪೀಳಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿವಾಸಿಗಳ ಅನುಪಾತದಿಂದ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾಗಿದೆ: <div style="width:60%"> : [[ಹವಾಯಿ]] – 8.7 : [[ಯೂಟ|ಉತಾಹ್]] – 0.7 : [[ಅಲಾಸ್ಕ|ಅಲಾಸ್ಕಾ]] – 0.6 : [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] – 0.4 : ನೇವಾಡಾ – 0.4 : ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ – 0.4 : [[ಆರಿಜೋನ|ಅರಿಜೋನ]] – 0.2 : [[ಆರೆಗನ್|ಒರೆಗನ್]] – 0.2 : [[ಅಲಬಾಮ]] – 0.1 : ಅರ್ಕ್ಯಾನ್ಸಸ್ – 0.1 : ಕೊಲೊರಾಡೊ – 0.1 : [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] – 0.1 : ಇದಾಹೊ – 0.1 : ಕೆಂಟುಕಿ – 0.1 : [[ಮೇರಿಲ್ಯಾಂಡ್]] – 0.1 : ಮಸ್ಸಾಚ್ಯುಸೆಟ್ಸ್ – 0.1 : [[ಮಿಸೌರಿ|ಮಿಸ್ಸೌರಿ]] – 0.1 : ಮೊಂಟಾನ – 0.1 : ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊ – 0.1 : ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾರೊಲಿನಾ – 0.1 : [[ಒಕ್ಲಹೋಮ]] – 0.1 : ದಕ್ಷಿಣ ಕ್ಯಾರೊಲಿನಾ – 0.1 : ಟೆಕ್ಸಾಸ್ – 0.1 : [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜಿನಿಯಾ]] – 0.1 : ಪಶ್ಚಿಮ ವರ್ಜಿನಿಯಾ – 0.1 : [[ವಯೋಮಿಂಗ್|ವ್ಯೋಮಿಂಗ್]] – 0.1 </div> ===ಜನಸಂಖ್ಯಾ ವಿತರಣೆ=== ಆಯ್ದ ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳ ವರ್ಗೀಕರಣ:2000<ref>{{cite web|title=2000 Summary File 1 - US Census Bureau|url=http://www.census.gov/prod/cen2000/doc/sf1.pdf|format=pdf|publisher==US Census Bureau|year=2007|accessdate=2010-11-01}}</ref> {| class="standard sortable" | ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳ ವರ್ಗೀಕರಣ | ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮತ್ತು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮಾತ್ರ | ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮತ್ತು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರು ಮಾತ್ರ | ಒಂದು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಾಂಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಜತೆಗೂಡಿರುವ ಅಮೆರಿಕನ್‌-ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮತ್ತು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರು | ಒಂದು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಾಂಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಜತೆಗೂಡಿರುವ ಅಮೆರಿಕನ್‌-ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮತ್ತು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯರು | ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮತ್ತು ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ಏಕೈಕ ವರ್ಗೀಕರಣ ಅಥವಾ ಯಾವುದಾದರೂ ಸಂಯೋಗ |- | ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳ ವರ್ಗೀಕರಣ | ಒಂದು ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗದ ವರ್ಗೀಕರಣ ವರದಿಯಾಗಿದೆ | ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳ ವರ್ಗೀಕರಣ ವರದಿಯಾಗಿದೆ | ಒಂದು ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗದ ವರ್ಗೀಕರಣ ವರದಿಯಾಗಿದೆ | ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗದ ವರ್ಗೀಕರಣ ವರದಿಯಾಗಿದೆ |- | ಒಟ್ಟು | 2,423,531 | 52,425 | 1,585,396 | 57,949 | 4,119,301 |- | ಅಪೇಕ್ | 57,060 | 7,917 | 24,947 | 6,909 | 96,833 |- | ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಫೀಟ್ | 27,104 | 4,358 | 41,389 | 12,899 | 85,750 |- | ಚೆರೋಕೀ | 281,069 | 18,793 | 390,902 | 38,769 | 729,533 |- | ಚೆಯೆನ್ನೆ | 11,191 | 1,365 | 4,655 | 993 | 18,204 |- | ಚಿಕಸಾವ್ | 20,887 | 3,014 | 12,025 | 2,425 | 38,351 |- | ಚಿಪ್ಪೇವ | 105,907 | 2,730 | 38,635 | 2,397 | 149,669 |- | ಚೊಕ್ಟಾವ್ | 87,349 | 9,552 | 50,123 | 11,750 | 158,774 |- | ಕೊಲ್ವಿಲ್ಲೆ | 7,833 | 193 | 1,308 | 59 | 9,393 |- | ಕೊಮ್ಯಾಂಚ್ | 10,120 | 1,568 | 6,120 | 1,568 | 19,376 |- | ಕ್ರೀ | 2,488 | 724 | 3,577 | 945 | 7,734 |- | ಕ್ರೀಕ್ | 40,223 | 5,495 | 21,652 | 3,940 | 71,310 |- | ಕ್ರೊ | 9,117 | 574 | 2,812 | 891 | 13,394 |- | ಡೆಲಾವೇರ್ | 8,304 | 602 | 6,866 | 569 | 16,341 |- | ಹೌಮ | 6,798 | 79 | 1,794 | 42 | 8,713 |- | ಇರಾಕಿಯಾಸ್‌ | 45,212 | 2,318 | 29,763 | 3,529 | 80,822 |- | ಕಿಯೋವ | 8,559 | 1,130 | 2,119 | 434 | 12,242 |- | ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ | 104,354 | 1,850 | 73,042 | 1,694 | 180,940 |- | ಲುಂಬೀ | 51,913 | 642 | 4,934 | 379 | 57,868 |- | ಮೆನೊಮಿನೀ | 7,883 | 258 | 1,551 | 148 | 9,840 |- | ನವಾಜೊ | 269,202 | 6,789 | 19,491 | 2,715 | 298,197 |- | ಒಸೇಗ್ | 7,658 | 1,354 | 5,491 | 1,394 | 15,897 |- | ಒಟ್ಟಾವಾ | 6,432 | 623 | 3,174 | 448 | 10,677 |- | ಪೈಯುಟೆ | 9,705 | 1,163 | 2,315 | 349 | 13,532 |- | ಪಿಮಾ | 8,519 | 999 | 1,741 | 234 | 11,493 |- | ಪೊಟಾವಟೋಮಿ | 15,817 | 592 | 8,602 | 584 | 25,595 |- | ಪ್ಯುಯೆಲ್ಬೊ | 59,533 | 3,527 | 9,943 | 1,082 | 74,085 |- | ಪುಗೆಟ್ ಸೌಂಡ್ ಸ್ಯಾಲಿಶ್ | 11,034 | 226 | 3,212 | 159 | 14,631 |- | ಸೆಮಿನೋಲ್ | 12,431 | 2,982 | 9,505 | 2,513 | 27,431 |- | ಶೊಶೋನ್ | 7,739 | 714 | 3,039 | 534 | 12,026 |- | ಸಿಯೋಕ್ಸ್ | 108,272 | 4,794 | 35,179 | 5,115 | 153,360 |- | ಟೊಹೋನೊ ಓಡ್ಹ್ಯಾಮ್ | 17,466 | 714 | 1,748 | 159 | 20,087 |- | ಉಟೆ | 7,309 | 715 | 1,944 | 417 | 10,385 |- | ಯಕಾಮ | 8,481 | 561 | 1,619 | 190 | 10,851 |- | ಯಾಕ್ಯು | 15,224 | 1,245 | 5,184 | 759 | 22,412 |- | ಯುಮ್ಯಾನ್ | 7,295 | 526 | 1,051 | 104 | 8,976 |- | ಇತರ ನಮೂದಿತ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು | 240,521 | 9,468 | 100,346 | 7,323 | 357,658 |- | ನಮೂದಿಸಿರದ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗ | 109,644 | 57 | 86,173 | 28 | 195,902 |- | ಅಲಾಸ್ಕಾ ಅತಬ್ಯಾಸ್ಕನ್ | 14,520 | 815 | 3,218 | 285 | 18,838 |- | ಅಲ್ಯುಟ್ | 11,941 | 832 | 3,850 | 355 | 16,978 |- | ಎಸ್ಕಿಮೊ | 45,919 | 1,418 | 6,919 | 505 | 54,761 |- | ಟ್ಲಿಂಗಿಟ್-ಹೈಡ | 14,825 | 1,059 | 6,047 | 434 | 22,365 |- | ಇತರ ನಮೂದಿಸಿದ ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳು | 2,552 | 435 | 841 | 145 | 3,973 |- | ನಮೂದಿಸಿಲ್ಲದ ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗ | 6,161 | 370 | 2,053 | 118 | 8,702 |- | ನಮೂದಿಸಿರದ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಅಥವಾ ಅಲಾಸ್ಕಾ ಸ್ಥಳೀಯ ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳು | 511,960 | (X) | 544,497 | (X) | 1,056,457 |- |} ==ತಳಿವಿಜ್ಞಾನ== {{details|Genetic history of indigenous peoples of the Americas}} [[File:Neighbor-joining Tree-2, falsely promoting scientific racism by using Negroid, Mongoloid and Australoid.png|thumb|left|300px|A genetic tree of 18 world human groups by a neighbour-joining autosomal relationships.|alt=ಐದು ಬಣ್ಣದ ಚೌಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ನಕ್ಷೆಯು ಪ್ರಪಂಚದ 18 ವಿವಿಧ ಜನರ ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವಿನ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಭಜನೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.]] ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರ ಆನುವಂಶಿಕ ಇತಿಹಾಸವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮಾನವರ Y-ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್ DNA ಹ್ಯಾಪ್ಲೊಗ್ರೂಪ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನವರ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯಲ್ DNA ಹ್ಯಾಪ್ಲೊಗ್ರೂಪ್‍‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. "Y-DNA" ತಂದೆಯಿಂದ ಮಗನಿಗೆ ಕೇವಲ ಪಿತೃವಂಶಕ್ರಮದೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ "mtDNA" ಮಾತೃವಂಶಕ್ರಮದೊಂದಿಗೆ ತಾಯಿಯಿಂದ ಎರಡೂ ಲಿಂಗಗಳ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಅವು ಮರುಸಂಯೋಗಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಆದ್ದರಿಂದ Y-DNA ಮತ್ತು mtDNA ತಂದೆ ಯಾ ತಾಯಿಯ ಆನುವಂಶಿಕ ಅಂಶದ ಅಂತರಮಿಶ್ರಣವಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರತಿ ಪೀಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಹೊಸಪರಿವರ್ತನೆಯಿಂದ ಮಾತ್ರ ಬದಲಾವಣೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref name="nomenclature">{{cite web|year=2002 |url=http://www.genome.org/cgi/content/full/12/2/339 |title=A Nomenclature System for the Tree of Human Y-Chromosomal Binary Haplogroups|publisher== Genome Research|pages= Vol. '''12'''(2), 339–348 |doi=10.1101/gr.217602|accessdate=2010-01-19}}[http://genome.cshlp.org/content/12/2/339/F1.large.jpg (ಡೀಟೈಲ್ಡ್ ಹೈಯರಾರ್ಕಿಕಲ್ ಚಾರ್ಟ್)]</ref> ಅಲಿಂಗ ಕ್ರೋಮೊಸೋಮ್ "atDNA" ಗುರುತುಗಳನ್ನೂ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ mtDNA ಅಥವಾ Y-DNAಗಿಂತ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಪ್ರಸರಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="Griffiths" /> AtDNAಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇಡೀ ಮಾನವನ ಜೀನೋಮ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಪೀಳಿಗೆಯ ಆನುವಂಶಿಕ ಮಿಶ್ರಣದ ಭೂಖಂಡದ ಸರಾಸರಿಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Griffiths">{{Cite book| last=Griffiths | first=Anthony J. F. | coauthors= | title=An Introduction to genetic analysis | year=1999 | publisher==W.H. Freeman | location=New York | isbn=071673771X | pages= | url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/bv.fcgi?highlight=autosome&rid=iga.section.222|accessdate=2010-02-03}}</ref> ಆನುವಂಶಿಕ ವಿನ್ಯಾಸವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಆನುವಂಶಿಕ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಾರೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ; ಮೊದಲನೆಯದು ಅಮೆರಿಕಾದ ಆರಂಭಿಕ-ಜನರೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಅಮೆರಿಕಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್‌ ವಸಾಹತುಗಾರಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ.<ref name="SpencerWells2"/><ref name="Genebase">{{cite web |title=Learn about Y-DNA Haplogroup Q. Genebase Tutorials |first=Wendy Tymchuk Senior Technical Editor |url=http://www.genebase.com/tutorial/item.php?tuId=16 |format=Verbal tutorial possible |publisher==Genebase Systems |year=2008 |accessdate=2009-11-21 |archive-date=2010-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100622001311/http://www.genebase.com/tutorial/item.php?tuId=16 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite journal|author=Orgel L |title=Prebiotic chemistry and the origin of the RNA world | url=http://www.d.umn.edu/~pschoff/documents/OrgelRNAWorld.pdf |journal=Crit Rev Biochem Mol Biol |volume=39 |issue=2 |pages=99–123 |pmid=15217990 | doi = 10.1080/10409230490460765|format=PDF |year=2004|accessdate=2010-01-19}}</ref> ಅಮೆರಿಕಾದ ಆರಂಭಿಕ-ಜನರೊಂದಿಗಿನ ಘಟನೆಯು ಅನೇಕ ಜೀನ್ ವಂಶ ಪರಂಪರೆ, ಜೈಗೊಸಿಟಿ(ಜೀವಿಯ ಲಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಜೀನ್‌ಗಳ ಸಾಮ್ಯತೆ) ಹೊಸ-ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಂಡಿಯನ್ ಜನರಲ್ಲಿರುವ ಹ್ಯಾಪ್ಲೊಟೈಪ್‌ಗಳ ಕಂಡುಬರುವಿಕೆಗೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.<ref name="Genebase" /> ನವ ಜಗತ್ತಿನ ಮಾನವರ ನೆಲೆಯು ಬೆರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದ ಕರಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಯಿತು. ಆರಂಭಿಕ 15,000ದಿಂದ 20,000-ವರ್ಷದ ಬಿಡುವಿನಲ್ಲಿ ಬೆರಿಂಜಿಯಾದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತು.<ref name="SpencerWells2" /><ref name="First">{{Cite document | title = First Americans Endured 20,000-Year Layover&nbsp;— Jennifer Viegas, Discovery News | url =http://dsc.discovery.com/news/2008/02/13/beringia-native-american.html | accessdate = 2009-11-18 | publisher= = [[Discovery Channel]] | postscript = <!--None-->}} [http://dsc.discovery.com/news/2008/02/13/beringia-native-american-02.html ಪೇಜ್ 2]</ref><ref name="first2">{{cite web|title=New World Settlers Took 20,000-Year Pit Stop|first=Ker |last=Than|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2008/02/080214-america-layover.html|publisher==National Geographic Society|year=2008|accessdate=2010-01-23}}</ref> ಮೈಕ್ರೋ-ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್(ಸರಳ ಅನುಕ್ರಮ ಪುನರಾವರ್ತನೆಗಳು) ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಮತ್ತು [[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾ]]ಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಿದ Y ವಂಶ-ಪರಂಪರೆಯ ಹಂಚಿಕೆಗಳು, ಆ ಪ್ರದೇಶದ ಆರಂಭಿಕ ವಸಾಹತುಗಾರಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಕೆಲವು ಅಮೆರಿಂಡಿಯನ್ ಜನರು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="subclades">{{cite web|title=Summary of knowledge on the subclades of Haplogroup Q|url=http://64.40.115.138/file/lu/6/52235/NTIyMzV9K3szNTc2Nzc=.jpg?download=1|publisher== Genebase Systems|year=2009|accessdate=2009-11-22|archive-date=2011-05-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20110510204204/http://64.40.115.138/file/lu/6/52235/NTIyMzV9K3szNTc2Nzc%3D.jpg?download=1|url-status=dead}}</ref> ನಾ-ಡೆನೆ, ಇನ್ಯೂಟ್ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಲಸ್ಕನ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಹ್ಯಾಪ್ಲೊಗ್ರೂಪ್ Q (Y-DNA) ಹೊಸ-ಪರಿವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರು ಅನೇಕ mtDNA ಮತ್ತು atDNA ಹೊಸ-ಪರಿವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇತರ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಂಡಿಯನ್ನರಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="NaDene">{{Cite journal|doi=10.1073/pnas.95.23.13994 |author=Ruhlen M |title=The origin of the Na-Dene |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America |volume=95 |issue=23 |pages=13994–6 |year=1998 |month=November |pmid=9811914 |pmc=25007 |url=http://www.pnas.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9811914}}</ref><ref name="Zhivotovsky">{{Cite journal|author=Zegura SL, Karafet TM, Zhivotovsky LA, Hammer MF |title=High-resolution SNPs and microsatellite haplotypes point to a single, recent entry of Native American Y chromosomes into the Americas |journal=Molecular Biology and Evolution |volume=21 |issue=1 |pages=164–75 |year=2004 |month=January |pmid=14595095 |doi=10.1093/molbev/msh009}}</ref><ref name="inuit">{{cite web|title=mtDNA Variation among Greenland Eskimos. The Edge of the Beringian Expansion|url=http://www.cell.com/AJHG/abstract/S0002-9297%2807%2963257-1 |first=Juliette Saillard, Peter Forster, Niels Lynnerup1, Hans-Jürgen Bandelt and Søren Nørby|work=Laboratory of Biological Anthropology, Institute of Forensic Medicine, University of Copenhagen, Copenhagen, McDonald Institute for Archaeological Research,University of Cambridge, Cambridge, University of Hamburg, Hamburg|year=2000|doi=10.1086/303038|accessdate=2009-11-22}}</ref> ಇದು [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾ]] ಮತ್ತು [[ಗ್ರೀನ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್|ಗ್ರೀನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]]ನ ತೀರಾ ಉತ್ತರ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಬಂದ ಆರಂಭಿಕ ವಲಸೆಗಾರರನ್ನು ನಂತರ ವಲಸೆ ಬಂದವರು ಶೋಧಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite web|title=The peopling of the New World&nbsp;— Perspectives from Molecular Anthropology|url=http://arjournals.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev.anthro.33.070203.143932?journalCode=anthro|work=Department of Anthropology, University of Pennsylvania |publisher== Annual Review of Anthropology|year=2004|pages Vol. 33, 551-583|doi=10.1146/annurev.anthro.33.070203.143932|accessdate=2010-02-03}}</ref><ref name="Nadene1">{{cite web|title=Native American Mitochondrial DNA Analysis Indicates That the Amerind and the Nadene Populations Were Founded by Two Independent Migrations|url=http://www.genetics.org/cgi/reprint/130/1/153|first=A. Torroni, T. G. Schurr, C. C. Yang, EJE. Szathmary, R. C. Williams, M. S. Schanfield, G. A. Troup, W. C. Knowler, D. N. Lawrence, K. M. Weiss and D. C. Wallace|work=Center for Genetics and Molecular Medicine and Departments of Biochemistry and Anthropology, Emory University School of Medicine, Atlanta, Georgia|publisher==Genetics Society of America. Vol 130, 153-162|accessdate=2009-11-28}}</ref> {{Clear}} ==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ== {{Col-begin}} {{Col-3}} *ಕೆನಡಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು *ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕಾಲೇಜ್ ಫಂಡ್ *ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರು *ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಕಂಪನಿ/ಉತ್ಪನ್ನದ ಹೆಸರು *ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕ್ಯಾಂಪೇನ್ ಮೆಡಲ್ *ಇಂಡಿಯನ್ ಕ್ಲೇಮುಗಳ ಆಯೋಗ *ಇಂಡಿಯನ್‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡಗಳು *ಇಂಡಿಯನ್ ಓಲ್ಡ್ ಫೀಲ್ಡ್ *ಇಂಡಿಯನ್ ಮರುಸಂಘಟನೆ ಕಾಯ್ದೆ *ಇಂಡಿಯನ್ ಮೀಸಲು *ಇಂಡಿಯನ್ ಪ್ರದೇಶ *ಅಂತರ-ಬುಡಕಟ್ಟು ಪರಿಸರ ಮಂಡಳಿ (ITEC) *ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳ ಪಟ್ಟಿ *ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಇಂಡಿಯನ್ ಮೀಸಲುಪ್ರದೇಶಗಳ ಪಟ್ಟಿ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಪಟ್ಟಿ *ಪೂರ್ವ-ಕೊಲಂಬಿಯನ್ ನಾಗರಿಕತೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ *ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಂದ ಲೇಖಕರ ಪಟ್ಟಿ *ಮಿಸಿಸಿಪ್ಪಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಆಧುನಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು *ದಿಬ್ಬ ಕಟ್ಟುವ(ಜನರು) {{Col-3}} *ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ನರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕಲೆ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಚರ್ಚ್ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜೂಜಾಟದ ಕೇಂದ್ರಗಳು *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಭಾಷೆಗಳು *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಶುಭಚಿಹ್ನೆಯ ವಿವಾದ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಪುರಾಣಕಥೆ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಹೆಸರಿನ ವಿವಾದ *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಕುಂಬಾರಿಕೆ *ನೆಬ್ರಾಸ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳು *ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಸಮರ II *ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಇತಿಹಾಸ *ಟುಲ್ಸಾ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್ *ವಸತಿ ಶಾಲೆ * ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಂದ ಪಡೆದ ಕ್ರೀಡಾ ತಂಡದ ಹೆಸರುಗಳು/ಶುಭಚಿಹ್ನೆಗಳು * ರಾಜ್ಯ ಅಂಗೀಕೃತ ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳು * ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಪ್ಪಂದಗಳು {{smaller|(includes Native American treaties)}} * ಟು-ಸ್ಪಿರಿಟ್(ದ್ವಿ ಮನೋಧರ್ಮ) * ಸಂಪರ್ಕರಹಿತ ಜನರು * ಅಂಗೀಕಾರವಾಗದ ಬುಡಕಟ್ಟು-ಜನಾಂಗಗಳು {{Col-3}} {{Portal box|Indigenous peoples of North America|United States}} {{Col-end}} ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist|colwidth=30em}} <div style="font-size:90%"> * ಆಡಮ್ಸ್, ಡೇವಿಡ್ ವ್ಯಾಲ್ಲೇಸ್. ''ಎಜುಕೇಶನ್ ಫಾರ್ ಎಕ್ಸ್‌ಟಿಂಕ್ಷನ್: ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಬೋರ್ಡಿಂಗ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪೀರಿಯನ್ಸ್ 1875–1928'', [http://www.kansaspress.ku.edu/ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ ಆಫ್ ಕನ್ಸಾಸ್], 1975. ISBN 0-7006-0735-8 (hbk); ISBN 0-7006-0838-9 (pbk). * ಬೈರ್ಹಾರ್ಸ್ಟ್, ಜಾನ್. ''ಎ ಕ್ರೈ ಫ್ರಮ್ ದಿ ಅರ್ತ್: ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಆಫ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್''. ISBN 0-941270-53-X. * ಡೆಲೋರಿಯಾ, ವಿನೆ. 1969. ''ಕಸ್ಟರ್ ಡೈಡ್ ಫಾರ್ ಯುವರ್ ಸಿನ್ಸ್: ಆನ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಮ್ಯಾನಿಫೆಸ್ಟೊ.'' ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಮ್ಯಾಕ್‌ಮಿಲ್ಲನ್. *ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋನಿಕ್ ಕೋಡ್ ಆಫ್ ಫೆಡರಲ್ ರೆಗ್ಯುಲೇಶನ್ಸ್ (e-CFR), ಟೈಟಲ್ 50: ವೈಲ್ಡ್‌ಲೈಫ್ ಆಂಡ್ ಫಿಶರೀಸ್ ಪಾರ್ಟ್ 22-ಈಗಲ್ ಪರ್ಮಿಟ್ಸ್ {{cite web |url=http://ecfr.gpoaccess.gov/cgi/t/text/text-idx?c=ecfr&tpl=/ecfrbrowse/Title50/50cfr22_main_02.tpl |title=Electronic Code of Federal Regulations: |publisher==Ecfr.gpoaccess.gov |date=2007-02-27 |accessdate=2010-08-22 |archive-date=2007-06-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070610034613/http://ecfr.gpoaccess.gov/cgi/t/text/text-idx?c=ecfr&tpl=%2Fecfrbrowse%2FTitle50%2F50cfr22_main_02.tpl |url-status=dead }} *ಹರ್ಸ್ಚ್‌ಫೆಲ್ಡರ್, ಅರ್ಲೆನೆ ಬಿ.; ಬೈಲರ್, ಮೇರಿ ಜಿ.; & ಡೋರಿಸ್, ಮೈಕೆಲ್. ''ಗೈಡ್ ಟು ರಿಸರ್ಚ್ ಆನ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್''. ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಲೈಬ್ರರಿ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ (1983). ISBN 0-8389-0353-3. *ಜಾನ್ಸ್ಟನ್, ಎರಿಕ್ ಎಫ್. ''ದಿ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ದಿ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌'', ಅಟ್ಲಾಂಟ, GA: ಟ್ರೇಡ್‌ವಿಂಡ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್ (2003). *ಜಾನ್ಸ್ಟನ್, ಎರಿಕ್. ''ದಿ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ದಿ ನೇಟಿವ್''. ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯಾ, PA: ಇ. ಸಿ. ಬಿಡಲ್, ಇತ್ಯಾದಿ. 1836–44. ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಲೈಬ್ರರಿ. *ಜಾನ್ಸ್, ಪೀಟರ್ ಎನ್. ''ರೆಸ್ಪೆಕ್ಟ್ ಫಾರ್ ದಿ ಏನ್ಸಿಸ್ಟರ್ಸ್: ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್‌ ಕಲ್ಚರಲ್ ಅಫಿಲಿಯೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ವೆಸ್ಟ್''. ಬೌಲ್ಡರ್, CO: ಬಯೂ ಪ್ರೆಸ್ (2005). ISBN 0-9721349-2-1. * {{cite book | last1=Kroeber |first1= Alfred L. |title= Cultural and Natural Areas of Native North America |publisher== University of California Publications in American Archaeology and Ethnology | year=1939 | url=https://books.google.com/books?id=_M70pNlgDf0C }} *ನಿಕೋಲ್ಸ್, ರೋಜರ್ ಎಲ್. ''ಇಂಡಿಯನ್ಸ್ ಇನ್ ದಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಕೆನಡಾ, ಎ ಕಂಪೇರೆಟಿವ್ ಹಿಸ್ಟರಿ''. ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ನೆಬ್ರಾಸ್ಕಾ ಪ್ರೆಸ್ (1998). ISBN 0-8032-8377-6. *{{cite book | last1=Pohl | first1=Frances K. | url=http://www.thamesandhudsonusa.com/new/fall02/523792.htm | title=Framing America: A Social History of American Art | location=New York | publisher==Thames & Hudson | year=2002 | pages=54–56, 105–106 & 110–111 | isbn=0500237921 | access-date=2011-02-25 | archive-date=2007-08-08 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070808010902/http://www.thamesandhudsonusa.com/new/fall02/523792.htm | url-status=dead }} *{{cite journal | last1 = Shanley | first1 = Kathryn Winona | year = 2004 | title = The Paradox of Native American Indian Intellectualism and Literature | url = http://www.questia.com/PM.qst?a=o&se=gglsc&d=5008600865 | journal = Melus | volume = 29 | issue = }} *{{cite journal | last1 = Shanley | first1 = Kathryn Winona | url=http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=76961328 |title=The Indians America Loves to Love and Read: American Indian Identity and Cultural Appropriation | journal=American Indian Quarterly |volume= 21 |issue= 4 |month=Autumn |year= 1997 |pages=675–702 | doi=10.2307/1185719 }} *ಕ್ರೆಚ್, ಶೆಪಾರ್ಡ್. ''ದಿ ಇಕಲಾಜಿಕಲ್ ಇಂಡಿಯನ್‌: ಮಿತ್ ಆಂಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ'', ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: W.W. ನಾರ್ಟನ್, 1999. 352 ಪುಟ.&nbsp;ISBN 0-393-04755-5 *{{cite book | last1=Shohat |first1= Ella |last2= Stam |first2= Robert | title= Unthinking Eurocentrism: Multiculturalism and the Media |location= New York |publisher== Routledge |year= 1994 | isbn=0415063248 }} * ಸ್ಲೆಟ್ಚರ್, ಮೈಕೆಲ್, "ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್", ವಿಲ್ ಕಾಫ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಹೈಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಫರ್ಸನ್ ಸಂಪಾದಕರು, ''ಬ್ರಿಟನ್ ಆಂಡ್ ದಿ ಅಮೆರಿಕಾಸ್: ಕಲ್ಚರ್, ಪಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಹಿಸ್ಟರಿ'', ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, 2005, 2 ಸಂಪುಟಗಳು. * {{cite book | last1=Snipp |first1= C.M. |title=American Indians: The first of this land | location = New York |publisher== Russell Sage Foundation |year= 1989 | url=https://books.google.com/books?id=E0CsvVoVA90C | isbn=0871548224 }} * ಸ್ಟರ್ಟೆವಂಟ್, ವಿಲಿಯಂ ಸಿ. (ಸಂಪಾದಕರು). ''ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಬುಕ್ ಆಫ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್'' (ಸಂಪುಟ 1–20). ವಾಷ್ಟಿಂಗ್ಟನ್, ಡಿ.ಸಿ.: ಸ್ಮಿತ್ಸೋನಿಯನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್. (ಸಂಪುಟಗಳು 1–3, 16, 18–20 ಇದುವರೆಗೆ ಪ್ರಕಟವಾಗಿಲ್ಲ), (1978–ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೆ). * ಟಿಲ್ಲರ್, ವೆರೋನಿಕಾ ಇ. (ಸಂಪಾದಕರು). ''ಡಿಸ್ಕವರ್ ಇಂಡಿಯನ್‌ ರಿಸರ್ವೇಶನ್ಸ್ USA: ಎ ವಿಸಿಟರ್ಸ್ ವೆಲ್ಕಮ್ ಗೈಡ್''. ಫೋರ್‌ವರ್ಡ್ ಬೈ ಬೆನ್ ನೈಟ್‌ಹಾರ್ಸ್ ಕ್ಯಾಂಪ್‌ಬೆಲ್. ಡೆನ್ವರ್, CO: ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಪಬ್ಲಿಕೇಷನ್ಸ್, 1992. ISBN 0-9632580-0-1. </div> ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{Commons|Native Americans}} * [http://www.archives.gov/research/arc/topics/native-americans/ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಹಿಸ್ಟೋರಿಕಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್] - ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ಆಂಡ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಶನ್‌ನ [http://www.archives.gov/research/arc/ ಆರ್ಕೈವಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್]‌ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ * [http://www.LostWorlds.org ಪ್ರಿಕೊಲಂಬಿಯನ್ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ, ಆರ್ಟ್ ಆಂಡ್ ಕಲ್ಚರ್ @ LostWorlds.org] * [http://www.sc.edu/library/digital/collections/bonneville.html ಬೊನೆವಿಲ್ಲೆ ಕಲೆಕ್ಷನ್ ಆಫ್ 19th ಸೆಂಚುರಿ ಫೋಟೊಗ್ರಾಫ್ಸ್ ಆಫ್ ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ಸ್] - ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಸೌತ್ ಕ್ಯಾರೋಲಿನಾ ಲೈಬ್ರರಿಸ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್ ಪೇಜ್ * [http://college.hmco.com/history/readerscomp/naind/html/na_000107_entries.htm ಹಫ್ಟನ್ ಮಿಫ್ಲಿನ್ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ನಾರ್ತ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060315035215/http://college.hmco.com/history/readerscomp/naind/html/na_000107_entries.htm |date=2006-03-15 }} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/us/native.htm ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಟ್ರೀಟೀಸ್ ಆಂಡ್ ಇನ್ಫರ್ಮೇಶನ್] - ''UCB ಲೈಬ್ರರೀಸ್ ಗೌ‌ಪಬ್ಸ್'' * [http://memory.loc.gov/ammem/browse/ListSome.php?category=Native%20American%20History ನೇಟಿವ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಹಿಸ್ಟರಿ] - ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಮೆಮರಿ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌ನಿಂದ. *{{dmoz|Society/Ethnicity/The_Americas/Indigenous/Native_Americans}} * [http://www.firstnationsseeker.ca ಫರ್ಸ್ಟ್ ನೇಶನ್ಸ್ ಸೀಕರ್] ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ್ಯಂತ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿ ಅವರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪತ್ತೆಮಾಡಿ. {{-}} {{Template group|list = {{Demographics of the United States}} {{Race in the 2000 U.S. Census}} {{Indigenous peoples of the Americas}} {{Native American rights}} {{Cultural areas of indigenous North Americans}} {{Indigenous peoples by continent}} }} {{Commonscat|Indigenous peoples of North America}} {{DEFAULTSORT:Native Americans In The United States}} [[ವರ್ಗ:ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ವಿಷಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಸ್ಥಳೀಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಜನಾಂಗೀಯ ಗುಂಪುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಆಫ್ರಿಕನ್‌ – ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಸಂಬಂಧಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಂಸ್ಕ್ರತಿ]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ಹದಿಮೂರು ವಸಾಹತುಗಳ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಇತಿಹಾಸ]] [[ca:Amerindi nord-americà]] [[de:Indianer Nordamerikas]] [[en:Native Americans in the United States]] [[eo:Usonaj indianoj]] [[es:Pueblos nativos de los Estados Unidos]] [[fa:سرخپوستان ایالات متحده آمریکا]] [[fr:Amérindiens aux États-Unis]] [[it:Nativi americani degli Stati Uniti]] [[ja:インディアン]] [[ko:미국내 아메리카 원주민]] [[pl:Tubylczy Amerykanie]] [[pt:Povos nativos dos Estados Unidos da América]] [[ru:Коренные народы США]] [[simple:Native Americans in the United States]] [[sv:USA:s ursprungsbefolkning]] [[ta:ஐக்கிய அமெரிக்காவிலுள்ள தொல்குடி அமெரிக்கர்]] [[th:กลุ่มชนพื้นเมืองอเมริกันในสหรัฐอเมริกา]] [[tr:Kızılderili]] [[zh:印第安人]] j8t6zdurufn7bd0vyk3o7fkt1we74sw 0 28117 1306685 1305065 2025-06-16T01:49:07Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306685 wikitext text/x-wiki {{Infobox Writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox Writer/doc]] --> | name = ಸರ್‌ ಆರ್ಥರ್‌ ಕೊನನ್‌ ಡೋಯ್ಲ್‌ | image = Conan doyle.jpg | caption = ಸರ್‌ ಆರ್ಥರ್‌ ಕೊನನ್‌ ಡೋಯ್ಲ್‌ | birthdate = {{birth date|1859|5|22|df=y}} | birthplace = [[Edinburgh]], Scotland | deathdate = {{death date and age|1930|7|7|1859|5|22|df=y}} | deathplace = [[Crowborough]], East Sussex, England | nationality = Scottish | citizenship = United Kingdom | occupation = Novelist, short story writer, poet, doctor of medicine | movement = | genre = [[ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಥೆಗಳು]], [[ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಥೆಗಳು]], [[ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾದಂಬರಿ]]ಗಳು, [[non-fiction]] | influences = [[Edgar Allan Poe]], [[Jules Verne]], [[Robert Louis Stevenson]] | influenced = [[ಅಗಾಥಾ ಕ್ರಿಸ್ಟೀ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಪತ್ತೇದಾರಿ ಲೇಖಕರು, [[Edgar Rice Burroughs]] | | notableworks = [[Canon of Sherlock Holmes|Stories of Sherlock Holmes]]<br />''[[The Lost World (Conan Doyle novel)|The Lost World]]'' | signature = Arthur Conan Doyle Signature.svg }} '''ಸರ್ ಆರ್ಥರ್ ಇಗ್ನಾಷಿಯಸ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌''' <small>ಡಿಎಲ್</small> (22 ಮೇ 1859&nbsp;– 7 ಜುಲೈ 1930<ref>"[https://www.nytimes.com/learning/general/onthisday/bday/0522.html ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್ ಡೆಡ್ ಫ್ರಂ ಹಾರ್ಟ್ ಅಟ್ಯಾಕ್]", ''ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್'' , 8 ಜುಲೈ 1930. ನವೆಂಬರ್ 4ರ 2006ರಲ್ಲಿ ಪುನಃಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref>) ಒಬ್ಬ ಸ್ಕಾಟಿಷ್<ref>{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/170563/Sir-Arthur-Conan-Doyle |title=Scottish writer best known for his creation of the detective Sherlock Holmes |work=Encyclopaedia Britannica |accessdate=30 December 2009}}</ref> ವೈದ್ಯರಾಗಿರುವುದಲ್ಲದೇ ಖ್ಯಾತ ಬರಹಗಾರರು ಹೌದು, ಅವರು ತಮ್ಮ [[ಷರ್ಲಾಕ್‌ ಹೋಮ್ಸ್‌|ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್]] ಎಂಬ ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಥೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕಟ್ಟುಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಚಾಲೆಂಜರ್ನ ಸಾಹಸಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪ್ರಮುಖ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿವೆ. ಅವರೊಬ್ಬ ಸಮರ್ಥ ಬರಹಗಾರರಾಗಿದ್ದು, ಅವರ ಇತರ ಕೃತಿಗಳೆಂದರೆ, ವಿಜ್ಞಾನದ ಕಲ್ಪಿತ ಕಥೆಗಳು, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾದಂಬರಿಗಳು, ನಾಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರೇಮಕಥೆಗಳು, ಕವನಗಳು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವ ಕಥೆಗಳು ಕೂಡ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ. == ಜೀವನ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ === ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹತ್ತು ಜನ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರಲ್ಲಿ ಮೂರನೇಯವರಾಗಿ 22ನೇ ಮೇ 1859ರಂದು ಸ್ಕಾಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಅಲ್ಟಾಮೋಂಟ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ನಲ್ಲಿ ಐರೀಶ್ ಮನೆತನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಹಾಗೆಯೇ ಅವರ ತಾಯಿ ಮೇರಿ ಫೋಲೇ ಕೂಡ ಐರೀಶ್ ಮೂಲದವರಾಗಿದ್ದರು. ಡೋಯ್ಲ್‌ರವರ ತಂದೆ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲದವರೆಗೆ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥೆಗೆ ಒಳಗಾದ ನಂತರ 1893 ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಚ್ಟನ್ ರಾಯಲ್ನ ಡಂಫ್ರೈಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ಇವರ ತಂದೆತಾಯಿಗಳು 1855ರಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದರು.<ref>{{cite book |last=Lellenberg |first=Jon |coauthors=Daniel Stashower and Charles Foley |title=Arthur Conan Doyle: A Life in Letters |publisher=HarperPress |year=2007 |isbn=978-0-00-724759-2 |pages=8–9 }} {{cite book |author=Stashower, Daniel |title=Teller of Tales: The Life of Arthur Conan Doyle |publisher=Penguin Books |year=2000 |isbn=0-8050-5074-4 |pages=20–21}}</ref> ಈಗ ಅವರನ್ನು “ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌” ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರೂ ಕೂಡ ಅವರ ಈ ಸಂಯೋಜಿತ ಉಪನಾಮ ದ ಮೂಲವು (ಅದನ್ನು ಅವರು ಹೇಗೆ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು) ಅನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಕ್ರೈಸ್ತಮತದ ದೀಕ್ಷೆಯು ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್‌ನ ಸೈಂಟ್ ಮೇರೀಸ್ ಕೆಥೆಡ್ರಲ್‌ನಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದ್ದು, ಚರ್ಚ್ ಅವರಿಗೆ ‘ಆರ್ಥರ್ ಇಗ್ನಾಷಿಯಸ್ ಕೊನನ್’ ಎಂಬ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಿತ್ತಲ್ಲದೇ, ಸರಳವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ‘ಡೋಯ್ಲ್‌’ ಎಂಬ ಉಪನಾಮವನ್ನು ಕೂಡ ನೀಡಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ಅವರಿಗೆ ಧರ್ಮಪಿತನಾಗಿ ಆಗಿ ಮೈಕೇಲ್ ಕೊನನ್ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref>ಸ್ಟ್ಯಾಶ್ಹೋವರ್ ಅವರು ಕೊನನ್ ಅವರ ಉಪನಾಮದ ಜಟಿಲ ಹೇಳಿಕೆಯ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ, ವಿಶಿಷ್ಠ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಯಾದ ಮೈಕೇಲ್ ಕೊನನ್ ಅವರು ಅವರ ಮಾವನಾಗಿದ್ದು, ಆರ್ಥರ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ ಆåನೆಟ್ ಅವರಿಗೆ ಈ ಜಟಿಲ ರೂಪದ ಉಪನಾಮವಾದ “ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್”(ಸ್ಟಾಶ್ಹೋವರ್ 20–21) ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ಮೂಲಗಳು 1885 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ನಾಮಫಲಕದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಗೆಗಿನ ವಿವರಣೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಡಾಕ್ಟೋರಲ್ ಮಹಾಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ “ಎ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್” ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ತಿಳಿಸಿವೆ. ಆದ್ದಾಗ್ಯೂ, ಇತರ ಮೂಲಗಳು (1901ರ ಜನಗಣತಿಯಂತಹ ಮೂಲಗಳು) ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರ ಉಪನಾಮ “ಡೋಯ್ಲ್” ಎಂದಾಗಿದ್ದು, “ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್” ಇದು ಅವರ ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಉಪನಾಮವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.{{Citation needed|date=January 2008}}</ref> ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರನ್ನು ಸ್ಟೋನಿಹರ್ಸ್ಟ್‌‌ನ ಹಾಡರ್ ಪ್ಲೇಸ್ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಜೀಸಟ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಅವರು 1875ರವರೆಗೆ ಸ್ಟೋನಿಹರ್ಸ್ಟ್ ಕಾಲೇಜ್‌ಗೆ ಹೋದರು. 1876 ರಿಂದ 1881 ರವರೆಗೆ ಅವರು ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರಲ್ಲದೇ, ಆಸ್ಟನ್ ನಗರದಲ್ಲಿ (ಈಗಿನ ಬರ್ಮಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಮತ್ತು ಶೆಪ್ಫೀಲ್ಡ್ ನಗರದಲ್ಲಿ) ಕೆಲವು ಸಮಯಗಳವರೆಗೆ ಕೆಲಸವನ್ನು ಕೂಡ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.<ref>[http://www.museums-sheffield.org.uk/coresite/burngreave_html/DoyleSAC.asp ಎಸ್‌ಜಿಎಮ್‌ಟಿ - ಸರ್ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್: ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್ ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಲೇಖಕ].</ref> ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೇ ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು; ಅವರು ಬರೆದು ಕಥೆಗಳು ಮೊದಲಿಗೆ ''ಛೇಂಬರ್ಸ್‌ನ ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ ಪತ್ರಿಕೆ'' ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಾಗ ಅವರಿಗಿನ್ನೂ 20 ವರ್ಷ ಪ್ರಾಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>ಸ್ಟಾಶೊವರ್ 30–31.</ref> ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಲಿಕೆಯನ್ನು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಆಫ್ರಿಕಾ|ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]]ಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಎಸ್ ಎಸ್ ''ಮಯೂಂಬಾ'' ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವವರ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ವೈದ್ಯರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಅವರು 1885ರಲ್ಲಿ (ನರಕೋಶಗಳು ಕೆಟ್ಟುಹೋಗುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುವ) ''ಟೇಬ್ಸ್ ಡೋರ್ಸಾಲಿಸ್'' ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು.<ref name="Archive">[http://www.era.lib.ed.ac.uk/handle/1842/418 ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ ರೀಸರ್ಚ್ ಆರ್ಕೈವ್] ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿವೆ.</ref> === ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ಮೂಲಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Paget holmes.png|upright|thumb|ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್ (ಬಲ) ಮತ್ತು ಡಾಕ್ಟರ್ ವ್ಯಾಟ್ಸನ್‌]] [[ಚಿತ್ರ:Arthur Conan Doyle Groombridge 01.JPG|thumb|left|upright|ಗ್ರೂಮ್‌ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಸ್ಥಳದ ಡೋಯ್ಲ್ ಅಧ್ಯಯನ]] 1882ರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಾಜಿ ಸಹಪಾಠಿ ಜಾರ್ಜ್ ಬಡ್ ಅವರನ್ನು ಪ್ಲೈಮೌತ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲುದಾರನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.<ref>[http://www.bfronline.biz/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=109&amp;Itemid=9 ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್ &amp; ಪ್ಲೈಮೌತ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514003637/http://www.bfronline.biz/index.php?option=com_content&task=view&id=109&Itemid=9 |date=14 ಮೇ 2011 }}.</ref> ಆದರೆ, ಅವರ ಸಂಬಂಧ ಅಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಆ ಕೂಡಲೇ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸ ಹೊರಟರು.<ref>ಸ್ಟಾಶೊವರ್ 52–59.</ref> ಪೋರ್ಟ್ಸ್‌ಮೌತ್ ಆ ವರ್ಷ ಜೂನ್ನಲ್ಲಿ ಆಗಮಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ £10 ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆಗೆ ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸೌತ್‌ಸೀಯ ಎಲ್ಮ್ ಗ್ರೋವ್‌ನಲ್ಲಿ 1 ಬುಶ್ ವಿಲ್ಲಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೇವಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.<ref>ಸ್ಟಾಶೊವರ್ 55, 58–59.</ref> ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಷ್ಟು ಯಶಸ್ವೀಯಾಗಲಿಲ್ಲ; ಅವರು ರೋಗಿಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಮತ್ತೆ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರ ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಯೆಂದರೆ, ''ಎ ಸ್ಟಡಿ ಇನ್ ಸ್ಕಾರ್ಲೆಟ್ '' ಇದು ''ಬೀಟೂನ್ಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ವಾರ್ಷಿಕ'' ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿದೆ. ಅದು ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ಮೊದಲ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತಲ್ಲದೇ, ಭಾಗಶಃವಾಗಿ ಅವರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ತನ್ನ ಮಾಜಿ ಬೋಧಕ ಜೋಸೆಫ್ ಬೆಲ್‌ನ ಆದರ್ಶಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಅವರಿಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ, “ ನಾನು ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ಗೆ ಋಣಿಯಾಗಿದ್ದೇನೆಂದು ನಿರ್ವಿವಾದವಾಗಿ ಹೇಳಬಲ್ಲೆನು” ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿದ್ದಾರೆ.... ತರ್ಕವನ್ನು ವಾದಿಸುತ್ತಾ ಹೋದಂತೆ ಅದರೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನವಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಅವಲೋಕಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾನು ನಿಮ್ಮ ಬಗ್ಗೆ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಒಬ್ಬ ಪರಿಪೂರ್ಣ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿರುವೆನು."<ref>[http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/theatre-dance/reviews/conan-doyle-and-joseph-bell-the-real-sherlock-holmes-surgeons-hall-museums-edinburgh-410821.html ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂಟ್, 7 ಆಗಸ್ಟ್ 2006].</ref> ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ಲಕ್ಷಣಗಳಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು ಆಂಗ್ಲ ''ಸ್ಟ್ರಾಂಡ್ ನಿಯತಕಾಲಿಕ'' ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ರಾಬರ್ಟ್ ಲೂಯಿಸ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಒಬ್ಬ ದಕ್ಷ ಸಮರ್ಥ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದು, ದೂರದ ಸಮೋವಾ‍ದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಜೋಸೆಫ್ ಬೆಲ್ ಮತ್ತು ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ನಡುವೆ ಪ್ರಬಲ ಸಾಮ್ಯತೆಯಿರುವುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರಲ್ಲದೇ, "ಕೊನನ್ ಅವರಿಗೆ ನಿಮ್ಮ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ಚತುರ ಮತ್ತು ತುಂಬಾ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾದ ಸಾಹಸಕಥೆಗಳಿಗೆ ನನ್ನ ಅಭಿನಂದನೆಗಳು ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು... ಇದು ನನ್ನ ಹಳೆಯ ಸ್ನೇಹಿತ ಜೋ ಬೆಲ್ಲೇ? ಎಂದು ಸಂದೇಹ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು"<ref>ಆರ್ ಎಲ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಅವರು ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರಿಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರ 5 ಏಪ್ರಿಲ್ 1893 [[s:The Letters of Robert Louis Stevenson Volume 2/Chapter XII|ದಿ ಲೆಟರ್ಸ್ ಆಫ್ ರಾಬರ್ಟ್ ಲೂಯಿಸ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಸಂಪುಟ 2/ಅಧ್ಯಾಯ XII]].</ref> ಇತರ ಕೆಲವೊಂದು ಲೇಖಕರು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೊಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದರು- ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಎಡ್ಗರ್ ಆ‍ಯ್‌ಲನ್ ಪೋ ಕ್ಯಾರೆಕ್ಟರ್ ಸಿ ಆಗಸ್ಟ್ ಡೂಪಿನ್ ಇವರುಗಳು ಪ್ರಮುಖರು.<ref>ಸೋವ, ದಾನ್ ಬಿ. ''ಎಡ್ಗರ್ ಅಲ್ಲನ್ ಪೋ: ಎ ಟು ಝಡ್'' . ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಚೆಕ್ಮಾರ್ಕ್ ಬುಕ್ಸ್, 2001. ಪುಟಗಳು. 162-163. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್ 0-941270-53-X.</ref> [[ಚಿತ್ರ:Arthur Conan Doyle by Herbert Rose Barraud 1893.jpg|thumb|upright|left|ಹರ್ಬರ್ಟ್ ರೋಸ್ ಬರ್ರಾಡ್‌ರ ಚಿತ್ರ 1893]] ಸೌತ್ ಸೀಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಅವರು [[ಫುಟ್‍ಬಾಲ್|ಫುಟ್ಬಾಲ್]] ಆಡುತ್ತಿದ್ದರಲ್ಲದೇ ಪೋರ್ಟ್ಸ್‌ಮೌತ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಫುಟ್ಬಾಲ್ ಕ್ಲಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಎ ಸಿ ಸ್ಮಿತ್ ಎಂಬ ಗುಪ್ತನಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಮೆಚೂರ್ ತಂಡದ ಗೋಲ್ ಕೀಪರ್ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{cite book |title=Full-Time at The Dell |last= Juson |first=Dave |coauthors=Bull, David |publisher=[[Hagiology Publishing|Hagiology]] |year=2001 |isbn=0-9534474-2-1 |page=21}}</ref> (ಈ ಕ್ಲಬ್ 1894ರಲ್ಲಿ ಚದುರಿ ಹೋಯಿತಲ್ಲದೇ, 1898 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈಗಿನ ಪೋರ್ಟ್ಸ್‌ಮೌತ್ ಫುಟ್ಬಾಲ್ ಕ್ಲಬ್ನೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ.) ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಕೂಡ ಒಬ್ಬ ಆಸಕ್ತ [[ಕ್ರಿಕೆಟ್]] ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. 1899 ಮತ್ತು 1907ರ ನಡುವೆ ಅವರು ಮ್ಯಾರ್ಲಿಬೋನ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಕ್ಲಬ್‌ಗಾಗಿ (ಎಮ್‌ಸಿಸಿ) 10 ಫಸ್ಟ್ ಕ್ಲಾಸ್ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಆಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಗಳಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಕೋರ್ ಎಂದರೆ ಲಂಡನ್ ಕಂಟ್ರಿಯ ವಿರುದ್ಧ 1902 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿದ 43 ರನ್‌ಗಳು. ಅವರು ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಬೌಲರಾಗಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, ಅವರ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ವಿಕೆಟ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು (ಅದು ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಜಿ ಗ್ರೇಸ್ ಅವರನ್ನು, ಅದೊಂದು ಉತ್ತಮ ಪರಂಪರೆಯಾಗಿತ್ತು).<ref>{{cite web|url=http://static.cricinfo.com/db/ARCHIVE/1900S/1900/ENG_LOCAL/OTHERS/LONDON-CO_MCC_23-25AUG1900.html |title=London County v Marylebone Cricket Club at Crystal Palace Park, 23-25 Aug 1900 |publisher=Static.cricinfo.com |date= |accessdate=2 March 2010}}</ref> ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಗಾಲ್ಫ್ ಪಟುವಾಗಿದ್ದುದರಿಂದ, 1910 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಈಸ್ಟ್ ಸಸೆಕ್ಸ್ ನಲ್ಲಿನ ಕ್ರೌಬಾರೊಹ್ ಬೀಕನ್ ಗಾಲ್ಫ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ನಾಯಕನಾಗಿ ಚುನಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಅವರು ತನ್ನ ಎರಡನೆಯ ಹೆಂಡತಿ ಜೀನ್ ಲೆಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ 1907ರಲ್ಲಿ ಕ್ರೌಬಾರೊಹ್‌ನಲ್ಲಿನ ಲಿಟ್ಲ್ ವಿಂಡ್ಲ್‌ಶಾಮ್ ಹೌಸ್‌ಗೆ ಹೋದರಲ್ಲದೇ, ಕೊನೆಗೆ 1930 ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕೊನೆಯುಸಿರೆಳೆದರು. === ಮದುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === [[ಚಿತ್ರ:Sir Arthur Conan Doyle and family.jpg|thumb|upright|right|1922ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರ ಕುಟುಂಬ]] 1885 ರಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಲೂಯಿಸಾ(ಅಥವಾ ಲ್ಯೂಯಿಸ್) ಹಾಕಿನ್ಸ್, ಅವರನ್ನು “ಟೂಯಿ” ಎಂದು ಕೂಡ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರು [[ಕ್ಷಯ|ಟ್ಯುಬರ್ಕ್ಯುಲೋಸಿಸ್]] ರೋಗದಿಂದ ನರಳುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು 1906ರ ಜುಲೈ 4 ರಂದು ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು.<ref name="Leeman">ಲೀಮನ್, ಸೂ, "ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್ ಫ್ಯಾನ್ಸ್ ಹೋಪ್ ಟು ಸೇವ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಫ್ರಂ ಡೆವಪರ್ಸ್", ಅಸೋಸಿಯೇಟೆಡ್ ಪ್ರೆಸ್, 28 ಜುಲೈ 2006.</ref> ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಕೊನನ್ ಅವರು 1897ರಲ್ಲಿ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲು ಭೇಟಿಯಾದ ಜೀನ್ ಎಲಿಝಬೆತ್ ಲೆಕ್ಕೀ ಅವರನ್ನು ಕಂಡು ಮೋಹಿತರಾದರಲ್ಲದೇ ಅವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದರು. ಅವರು ಲೂಯಿಸಾ ಅವರು ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಅವರ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಲೋಪವಾಗದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಅವರು ಜೀನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಿಷ್ಕಾಮ ಪ್ರೇಮ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಜೀನ್ 27ರ ಜೂನ್ 1940ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್ ಐದು ಮಕ್ಕಳ ತಂದೆಯಾದರು. ಮೊದಲ ಹೆಂಡತಿಯಿಂದ ಎರಡು ಮಕ್ಕಳು—ಮೇರಿ ಲೂಯಿಸ್ (28 ಜನವರಿ 1889&nbsp;– 12 ಜೂನ್ 1976) ಹಾಗೂ ಆರ್ಥರ್ ಅಲ್ಲೆಯ್ನ್ ಕಿಂಗ್‌ಸ್ಲೇ, ಇವರು ಕಿಂಗ್‌ಸ್ಲೇ ಎಂದೇ ಪರಿಚಿತರು (15 ನವೆಂಬರ್ 1892&nbsp;– 28 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1918)—ಎರಡನೇ ಹೆಂಡತಿಯಿಂಡ ಮೂರು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪಡೆದರು—ಡೆನಿಸ್ ಪರ್ಸಿ ಸ್ಟೀವರ್ಟ್ (17 ಮಾರ್ಚ್ 1909&nbsp;– 9 ಮಾರ್ಚ್ 1955), ಆಡ್ರಿಯನ್ ಮಾಲ್ಕೋಮ್ (19 ನವೆಂಬರ್ 1910–3 ಜೂನ್ 1970) ಹಾಗೂ ಜೀನ್ ಲೆನಾ ಅನೆಟ್ (21 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1912–18 ನವೆಂಬರ್ 1997). === ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ರ "ಡೆತ್" === 1890ರಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು [[ವಿಯೆನ್ನ|ವಿಯೆನ್ನಾ]]ದಲ್ಲಿ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರಲ್ಲದೇ, 1891ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ಗೆ ಹೋದರಲ್ಲದೇ, ನೇತ್ರತಜ್ಞರಾಗಿ ಸೇವೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ರೋಗಿಯೂ ಕೂಡ ಅವರ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಬಾಗಿಲು ದಾಟಿ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲಾವಕಾಶ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತಲ್ಲದೇ, 1891ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ : “ನಾನು ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ವಧೆ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ... ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರ ಒಳ್ಳೆಯದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಅವರು ನನ್ನ ಯೋಚನೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮ ಕೆಲಸದಿಂದ ಕಸಿದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ” ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ." ಅದಕ್ಕೆ ಅವರ ತಾಯಿಯು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಾ, “ನೀನು ಏನು ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದ್ದೀಯೋ ಅದನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು, ಆದರೆ, ಜನಸಮೂಹ ಅದನ್ನು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ” ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ." [[ಚಿತ್ರ:Sidney Paget - Original illustration of The Death of Sherlock Holmes, 1893.png|left|thumb|upright|ಮೋಮ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಮೊರಿಯಾರ್ಟಿ ಅವರುಗಳು ರೀಚೆನ್ಬಾಚ್ ಜಲಪಾತತದ ಬಳಿ ಜಗಳವಾಡುತ್ತಿರುವುದು. ಸಿಡ್ನೀ ಪ್ಯಾಜೆಟ್‌ರವರು ರಚಿಸಿರುವುದು.]] 1893 ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ “ಪ್ರಮುಖವಾದ” ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾದಂಬರಿಗಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯವನ್ನು ವ್ಯಯಿಸಿದರು. ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಹೋಮ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಮೊರಿಯಾರ್ಟಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಡೋಯ್ಲ್‌ ವಾಸ್ತವಕ್ಕೆ ಧುಮುಕುವ ಮೂಲಕ “ದಿ ಫೈನಲ್ ಪ್ರಾಬ್ಲೆಮ್ “ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ರೀಚೆನ್ಬೇಚ್ ಫಾಲ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಮೋರಿಯಾಟ್ರಿ ಮತ್ತು ಹೋಮ್ಸ್‌ ರವರ ಸಾವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗಿದ್ದರೂ, ಆ ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ತುಂಬಾ ಗಲಾಟೆ ನಡೆಸಿದ್ದರಿಂದ 1901ರಲ್ಲಿ ''ದಿ ಹೌಂಡ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಯಾಸ್ಕರ್ವಿಲ್ಲೇಸ್‌'' ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ತೆರೆಗೆ ತಂದರು. “ ದಿ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ ಆಫ್ ದಿ ಎಂಪ್ಟಿ ಹೌಸ್” ಎಂಬ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮೋರಿಯಾರ್ಟಿ ಮಾತ್ರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದರು: ಆದರೆ, ಹೋಮ್ಸ್ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾದ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಅದರಲ್ಲೂ ಕರ್ನಲ್ ಸೆಬಾಸ್ಟಿಯನ್ ಮೋರನ್ ಎಂಬ ಶತ್ರುವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಹಾಗಾಗಿ, ಅವರು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ “ಸತ್ತಿದ್ದಾರೆ” ಎಂದು ತಿಳಿಸಲು ಏರ್ಪಾಟು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಹೋಮ್ಸ್ ಒಟ್ಟು 56 ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊರಬಂತಲ್ಲದೇ, ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರ ನಾಲ್ಕು [[ಕಾದಂಬರಿ]]ಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರಚಾರ ಪಡೆಯಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ಇತರ ಅನೇಕ ಲೇಖಕರಿಂದ ಅನೇಕ ಕಾದಂಬರಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. === ರಾಜಕೀಯ ಚಳುವಳಿ === [[ಚಿತ್ರ:Arthur Conan Doyle house.JPG|thumb|right|ಲಂಡನ್‌ನ ದಕ್ಷಿಣ ನಾರ್ವುಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರ ಮನೆ]] 20 ರ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಬೋರ್ ವಾರ್ ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ನ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಜಗತ್ತಿನೆಲ್ಲೆಡೆಯಿಂದ ಹರಿದು ಬಂದ ಟೀಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ''ದಿ ವಾರ್ ಇನ್ ಸೌತ್ ಆಫ್ರಿಕಾ:ಇಟ್ಸ್ ಕಾಸ್ ಅಂಡ್ ಕಂಡಕ್ಟ್'' ಎಂಬ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕಿರುಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಾರಲ್ಲದೇ, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಬೋರ್ ವಾರ್‌ಗೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್‌ನ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಸಮರ್ಥನೆ ನೀಡಿರುವುದು ಎಲ್ಲೆಡೆಯು ಕೂಡ ಅನುವಾದಗೊಂಡಿತು. ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಬ್ಲೋಮ್ಫೋಂಟೈನ್ನ ಲ್ಯಾಂಗ್ಮನ್ ಫೀಲ್ಡ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ 1900ರ ಮಾರ್ಚ್ ಮತ್ತು ಜೂನ್ ನಡುವೆ ಒಬ್ಬ ಸ್ವತಂತ್ರ ವೈದ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.<ref>ಮಿಲ್ಲರ್, ರಶೆಲ್. ''ದಿ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ಸ್ ಆಫ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್'' . ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಥಾಮಸ್ ಡನ್ ಬುಕ್ಸ್, 2008. ಪುಟಗಳು. 211-217. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್ 0-231-10984-9</ref> ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರು ಬರೆದ ಕಿರುಪುಸ್ತಕವು 1902 ರಲ್ಲಿ ನೈಟ್ ಬಿರುದು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತ್ತಲ್ಲದೇ, ಸರ್ರೇಯ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕೂಡ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. 1900 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಬೋರ್ ವಾರ್'' ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದರು. 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಒಮ್ಮೆ ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಹಾವಿಕ್ ಬರ್ಗ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಎರಡು ಬಾರಿ ಲಿಬರಲ್ ಯೂನಿಯನಿಸ್ಟ್ ಆಗಿ ಸರ್ ಆರ್ಥರ್ ಸಂಸತ್ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಆದ್ದಾಗ್ಯೂ ಅವರು ಗೌರವಾರ್ಹ ಮತ ಪಡೆದರೂ ಕೂಡ ಅವರು ಚುನಾಯಿತರಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಕಾಂಗೋ ಮುಕ್ತ ದೇಶವಾಗುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಇ. ಡಿ. ಮೋರೆಲ್ ಮತ್ತು ರಾಜತಂತ್ರಜ್ಞ ರೋಜರ್ ಕ್ಯಾಸ್ಮೆಂಟ್ ಮುಂದಾಳತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. 1909ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ''ದಿ ಕ್ರೈಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಕಾಂಗೋ'' ಎಂಬ ದೀರ್ಘವಾದ ಕರಪತ್ರವನ್ನು ಬರೆದರಲ್ಲದೇ ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಆ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ದಿಗಿಲಿನ ಬಗ್ಗೆ ಆರೋಪಿಸಿದರು. ಅವರು ಮೋರೆಲ್ ಮತ್ತು ಕೇಸ್ಮೆಂಟ್ ರವರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಚಿರಪರಿಚಿತರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರಲ್ಲದೇ, ಬೆರ್ಟ್ರಮ್ ಫ್ಲೆಟ್ಚರ್ ರಾಬಿನ್ಸನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ 1912 ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ''ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ವರ್ಲ್ಡ್'' ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ,<ref>{{cite web |author=Paul Spiring |url=http://www.bfronline.biz/index.php?option=com_content&task=view&id=123&Itemid=9 |title=by A. Conan Doyle, 'The Lost World' & Devon |publisher=Bfronline.biz |date= |accessdate=2011-02-03 |archive-date=25 ಜೂನ್ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090625171723/http://www.bfronline.biz/index.php?option=com_content&task=view&id=123&Itemid=9 |url-status=dead }}</ref> ಅನೇಕ ಜನರ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ಧದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೋರೆಲ್ ಅವರು ಶಾಂತಿವಾದಿ ಚಳವಳಿಯ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕನಾದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಈಸ್ಟರ್ ರೈಸಿಂಗ್ನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ದೇಶದ್ರೋಹ ಮಾಡಿದ ಅಪರಾಧಿ ಪಟ್ಟ ಹೊತ್ತ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಅವರು ಮೋರೆಲ್ ಮತ್ತು ಕೇಸ್ಮೆಂಟ್ ಅವರಿಬ್ಬರಿಂದ ದೂರಸರಿದರು. ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಕೇಸ್ಮೆಂಟ್ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, ಇಂತಹ ಕೆಟ್ಟಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಅವರು ನೇರ ಜವಾಬ್ದಾರರಲ್ಲಿ ಎಂದು ವಾದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರನ್ನು [[ಮರಣದಂಡನೆ|ಮರಣದಂಡನೆ ಶಿಕ್ಷೆ]]ಯಿಂದ ಪಾರುಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವ್ಯರ್ಥ ಪ್ರಯತ್ನವೊಂದನ್ನು ಮಾಡಿದರು. === ಅನ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವುದು === ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಒಬ್ಬ ಸಮರ್ಥ ನ್ಯಾಯವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, ಎರಡು ಮುಚ್ಚಿಹೋದಂತಹ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ವಿಚಾರಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಅಪರಾಧ ಪಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಇಬ್ಬರನ್ನು ನಿರಪರಾಧಿಗಳೆಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಪರಾಧಮುಕ್ತ ಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. 1906ರ ಮೊದಲ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಅನಿವಾಸಿ ಬ್ರಿಟೀಷ್ -ಭಾರತೀಯ ವಕೀಲ ಜಾರ್ಜ್ ಎಡಾಲ್ಜಿ ಅವರು ಬೆದರಿಕೆ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆದಿರುವ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ವಿಕಲಾಂಗ ಮಾಡಿರುವ ಆರೋಪವನ್ನು ಕೂಡ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಪೊಲೀಸರು ಎಡಾಲ್ಜಿಯವರನ್ನು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಮುಂದಾದರು, ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ವಿಕಲಾಂಗಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತೂ ಮುಂದುವರಿದಾಗ ಅವರು ಸಂಶಯಾಸ್ಪದ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದ ಎಡಾಲ್ಜಿಯನ್ನು ಸೆರೆಮನೆಗೆ ಹಾಕಿದರು. ಈ ಪ್ರಕರಣದ ಫಲಿತಾಂಶದ ಭಾಗವಾಗಿ 1907ರಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪೀಲ್ (ಅಪರಾಧಿಗಳ ಮನವಿಗಾಗಿನ ಕೋರ್ಟ್) ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತಲ್ಲದೇ, ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು ಜಾರ್ಜ್ ಎಡಾಲ್ಜಿ ಅವರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ದೊರಕಿಸಲು ನೆರವಾದರಲ್ಲದೇ, ಅವರು ನಡೆಸಿದ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದಾಗಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವೊಂದು ವೈಫಲ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಒಂದು ಹಾದಿಯು ತೆರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಮತ್ತು ಎಡಾಲ್ಜಿಯವರ ಕಥೆಯು 2005ರಲ್ಲಿ ಜ್ಯೂಲಿಯನ್ ಬಾರ್ನ್ಸ್ ಅವರ ''ಆರ್ಥರ್ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಜ್'' ಎಂಬ [[ಕಾದಂಬರಿ|ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ]] ಕಲ್ಪಿತಕಥೆಯಾಗಿ ಮೂಡಿಬಂತು. 1976ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ನಿಕೋಲಸ್ ಮೇಯರ್ರವರ ''ದಿ ವೆಸ್ಟ್ ಎಂಡ್ ಹಾರರ್'' ಎಂಬ ಕಥಾ ತುಣುಕಿನಲ್ಲಿ ಹೋಮ್ಸ್ ಅವರು ಅನಿವಾಸಿ ಪಾರ್ಸಿ ಭಾರತೀಯನ ಹೆಸರನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ವೈಫಲ್ಯತೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಎಡಾಲ್ಜಿಯವರೇ ಪಾರ್ಸಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಎರಡನೇ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಜರ್ಮನ್ ಜ್ಯೂ ಆಸ್ಕರ್ ಸ್ಲೇಟರ್ ಎಂಬ ಜೂಜುಕೋರ 82 ವರ್ಷ ಪ್ರಾಯದ ಗ್ಲಾಸ್ಗೋದ ಮಹಿಳೆಯ ಮೇಲೆ 1908 ಬಲಾತ್ಕಾರ ನಡೆಸಿದ ಆರೋಪ ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಪ್ರಕರಣದಿಂದ ಉದ್ರಿಕ್ತರಾದ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್‌ ಅವರು, ಪ್ರಕರಣದ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಾಮ್ಯತೆ ಕಂಡುಬಾರದ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಲೇಟರ್ ಅಪರಾಧಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದರು. 1928ರಲ್ಲಿ ಸ್ಲೇಟರ್ ಅವರ ಮನವಿ ಯಶಸ್ವೀಯಾದುದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಭಾವನೆ ಪಡೆದರಲ್ಲದೇ ವಕೀಲ ವೃತ್ತಿಗೆ ಇತಿಶ್ರೀ ಹಾಡಿದರು.<ref>{{cite book|title = Famous Trials | volume = 1 | last1 = Roughead | first1 = William | contribution = Oscar Slater | page = 108 | editor1-last = Hodge | editor1-first = Harry | publisher = Penguin Books | authorlink = William Roughead | year = 1941}}</ref> === ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ === ಕೊನನ್ ಅವರು 1906 ತಮ್ಮ ಹೆಂಡತಿ ಲ್ಯೂಯಿಸಾ ಅವರ ಮರಣ, [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲ ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ಧ]]ಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಮೊದಲು ತನ್ನ ಮಗ ಕಿಂಗ್ಸ್ಲೇ ಯ ಸಾವು, ನಂತರ ತನ್ನ ಸಹೋದರ ಇನ್ಸ್ರವರ ಮರಣ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಬಾವಂದಿರ ಮರಣ (ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಇ ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಹಾರ್ನಂಗ್, ರ್ಯಾಫ್ಲ್ಸ್) ಸಾಹಿತ್ಯದ ನಿರ್ಮಾತೃ) ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ಕಳೆದ ಕೆಳದಿನಗಳಲ್ಲಿಯೇ ತನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಸೋದರಳಿಯಂದಿರ ಮರಣದಿಂದಾಗಿ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಹೋದರು. ಅವರು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಸಮಾಧಾನ ನೀಡುವಂತಹ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕದ ಮೊರೆಹೋದರಲ್ಲದೇ, ಚಿಂತೆಯ ಹೊರತಾಗಿ ಉಳಿದಿರುವ ನೆಮ್ಮದಿಯನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಅದರ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ,<ref>{{cite journal |title=Did Conan Doyle Go Too Far? |journal=Psychic News |first=Leslie |last=Price |issue=4037 |year=2010}}</ref> ಅವರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಅಧ್ಯಾತ್ಮವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, [[ಯೇಸು ಕ್ರಿಸ್ತ|ನಝ್ರೇತ್‌ನ ಜೀಸಸ್]]ರ ಬೋಧನೆ ಮತ್ತು ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಂಟು ನೈತಿಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವಂತೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಕ್ಕೂಟ ವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದು ಕೆಲವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. ಅವರು ಘೋಸ್ಟ್ ಕ್ಲಬ್. ಎಂಬ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಪ್ಯಾರಾನಾರ್ಮಲ್ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸದಸ್ಯರು ಕೂಡ ಆಗಿದ್ದರು. ಅದು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವ ಅಂಶ ಆಗ ಮತ್ತು ಈಗ ಕೂಡ ಒಂದೇ ಆಗಿತ್ತು. ಅದು ಆಪಾದಿತ ಅತಿರೇಕವಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಹತ್ತ್ವ ನೀಡುತ್ತದೆ. 1916 ರ ಸೊಮ್ಮೆ ಕದನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಗಾಯಗೊಂಡ ನಂತರ ಚೇತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಕೊನನ್ ಅವರ ಪುತ್ರ ಕಿಂಗ್ಸ್ಲೇ ಡೋಯ್ಲ್ ನ್ಯುಮೋನಿಯಾ ಬಂದು 1918ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 28ರಂದು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. 1919ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಜನರಲ್ ಇನ್ಸ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಕೂಡ ನ್ಯೂಮೋನಿಯಾದಿಂದ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. ಸರ್ ಆರ್ಥರ್ ನಂತರ ಅಧ್ಯಾತ್ಮದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರಲ್ಲದೇ, ''ದಿ ಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ಮಿಸ್ಟ್(ಹಿಮದ ನೆಲ)'' . ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಚಾಲೇಂಜರ್ ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಬರೆದರು. [[ಚಿತ್ರ:Cottingley Fairies 1.jpg|thumb|left|ಜುಲೈ 1917ರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಸೀ ರೈಟ್ ಅವರು ತೆಗೆಯಲಾದ ಐದು ಫೋಟೋಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಯಕ್ಷಿಣಿಯರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಗ್ರಿಪ್ಫಿತ್]] ಅವರ ''ದಿ ಕಮಿಂಗ್ ಆಫ್ ದಿ ಫೈರೀಸ್'' (1921) ಪುಸ್ತಕವು ಅವರು ಫೈವ್ ಕಾಟಿಂಗ್ಲೇ ಫೈರೀಸ್ ಫೋಟೋಗ್ರಾಫ್ಸ್ ನ ಸತ್ಯತೆಯಿಂದ (ದಶಕಗಳ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿನೋದದ ವಂಚನೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲಾಗಿತ್ತು)ಅವರು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುವ ಸತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಾಧಾನಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರು ಪ್ರಕೃತಿ ಹಾಗೂ ಯಕ್ಷಿಣಿ ಮತ್ತು ಆತ್ಮದ ಉಳಿವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳೊಂದಿಗೆ ಅದನ್ನು ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮರು ತುಂಬಿದರು. ''ಅಧ್ಯಾತ್ಮದ ಇತಿಹಾಸ'' ದಲ್ಲಿ (1926) ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಭೌತಿಕತೆಯು ಯುಸಾಪಿಯ ಪ್ಯಾಲಾಡಿನೋ ಮತ್ತು ಮಿನಾ ಮಾರ್ಗೆರಿ ಕ್ರಾಂಡನ್ನಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಪ್ರಶಂಸೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Houdini">ಕಲುಶ್, ವಿಲಿಯಂ, ಹಾಗೂ ಲ್ಯಾರಿ ಸ್ಲೋಮನ್, ''ದಿ ಸೀಕ್ರೆಟ್ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಹೌದಿನಿ: ದಿ ಮೇಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಸ್ ಫರ್ಸ್ಟ್ ಸೂಪರ್ ಹೀರೋ'' , ಆಟ್ರಿಯಾ ಬುಕ್ಸ್, 2006. ಐಎಸ್‌ಬಿಎನ್ 0-8027-1374-2</ref> ಈ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಬರೆಯಲು ಕಾರಣವೆಂದರೆ, ಅವರು ಬರೆದ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ರವರ ಸಾಹಸಗಳು'' (''[[ದಿ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ಸ್ ಆಫ್ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್]]'' ಎಂಬ ಸಣ್ಣಕಥೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು [[ಅತೀಂದ್ರಿಯ]] {{Citation needed|date=January 2010}}ಎಂದು ನಂಬಿ 1929ರಲ್ಲಿ [[ಸೋವಿಯಟ್ ಯೂನಿಯನ್]]'' ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿತ್ತು. ಈ ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ನಂತರದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು{{When|date=May 2009}}. ರಷ್ಯಾದ ನಟ ವಾಸಿಲಿ ಲಿವಾನೋವ್ ಅವರು [[ಷರ್ಲಾಕ್‌ ಹೋಮ್ಸ್‌|ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌]]ನ ತಮ್ಮ ವರ್ಣ ಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ (ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಎಂಪೈರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡರು. 1920 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರ ತಾಯಿಯ ಮರಣಾನಂತರ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರ ಆಗಿನ ಸ್ನೇಹಿತನಾಗಿದ್ದ ಅಮೆರಿಕನ್ ಜಾದೂಗಾರ [[ಹ್ಯಾರಿ ಹೌದಿನಿ]] ಅವರು ಈ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಳವಳಿಯ ಕಟ್ಟಾ ವಿರೋಧಿಯಾದರು. ಹೌದಿನಿ ಅವರು ಈ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಕ ಮಾಧ್ಯಮವು ಕಪಟವನ್ನು(ವಂಚನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆಯೆಂದು ಒತ್ತಾಯಪಡಿಸಿದರು) ಒಳಗೊಂಡಿದೆಯೆಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದರಾದರೂ, ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು ಹೌಡಿನಿ ಅವರು ಸ್ವತಃ ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಉದ್ರೇಕಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆಂದು ಸಮಾಧಾನಪಟ್ಟುಕೊಂಡರು. ಇದು ಅವರ ''ದಿ ಎಡ್ಜ್ ಆಫ್ ದಿ ಅನ್ನೋನ್'' ಎಂಬ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಟ್ಟಿದೆ. ಹೌಡಿನಿ ಅವರು ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೃಪ್ತಿಪಡಿಸಲು ಅಸಮರ್ಥರಾಗಿದ್ದರು,ಯಾಕೆಂದರೆ ಅವರ ಸಾಹಸ ಕಾರ್ಯಗಳು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಭ್ರಮೆಯನ್ನು ಆವರಿಸಿದೆ ಎಂದು ಭ್ರಮಿಸಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, ಅದು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಮಿಥ್ಯದ ಎರಡರ ಮಧ್ಯೆ ಒಂದು ಕಹಿ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು.<ref name="Houdini"/> ರಿಚರ್ಡ್ ಮಿಲ್ನರ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಒಂದು ಪ್ರಕರಣಾಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರಲ್ಲದೇ, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು 1912 ರ ಆದಿಮಾನವ ನ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳ ವಂಚನೆಯ(ಪಿಲ್ಟ್ ಡೌನ್ ಮ್ಯಾನ್ ಹೋಕ್ಸ್) ಪ್ರತಿಪಾದಕರಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿದ್ದಾರೆಯಲ್ಲದೇ, ಆದಿಮಾನವ(ಹೊಮಿನಿಡ್) ರ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಕಳೆದ 40 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜಗತ್ತನ್ನು ಮೋಸಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದೂ ಕೂಡ ಅವರು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಿಲ್ನರ್ ಅವರು ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು, ಅವರ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಾನಸಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯ ತಪ್ಪು ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನೆಲೆಯ ಮೇಲೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರಲ್ಲದೇ, ಅವರ ''ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ವರ್ಲ್ಡ್'' ಎಂಬ ಕೃತಿಯು ಅವರು ಈ ವಂಚನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಗೂಢಲಿಪಿಯ ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.<ref>ಹೈಫೀಲ್ಡ್, ರೋಜರ್, [http://www.telegraph.co.uk/technology/3342867/Is-the-spirit-of-Piltdown-man-alive-and-well.html "ದಿ ಮಿಸ್ಟೀರಿಯಸ್ ಕೇಸ್ ಆಫ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅಂಡ್ ಪಿಲ್ಟ್‌ಡೌನ್ ಮ್ಯಾನ್."], ''ದಿ ಡೈಲಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್, ಗುರುವಾರ 20 ಮಾರ್ಚ್ 1997.''</ref> ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯೆಲ್ ರೋಸೆನ್ಬರ್ಗ್ ಅವರು 1974ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ ''ನೇಕೇಡ್ ಈಸ್ ದಿ ಬೆಸ್ಟ್ ಡಿಸ್ಗೈಸ್ '' (ಉತ್ತಮ ಕಪಟದ ಬೆತ್ತಲೆ ಲೋಕ) ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು ತನ್ನ ಮನಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದ್ದ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತವಾಗದಿರುವ ಸುಪ್ತ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ತೆರೆದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. {{Clear}} == ಮರಣ == [[ಚಿತ್ರ:Doyle Arthur Conan grave.jpg|right|thumb|upright|ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮಿನ್‌ಸ್ಟೀಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್ ಅವರ ಸಮಾಧಿ]] [[ಚಿತ್ರ:conandoylestatue.jpg|thumb|upright|right|ಕ್ರೌಬಾರೋ‌ನಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆ]] ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು 1930 ರ ಜುಲೈ 7 ರಂದು ಈಸ್ಟ್ ಸಸ್ಸೆಕ್ಸ್ನಲ್ಲಿನ ಕ್ರೌಬಾರೊನ ತನ್ನ ಮನೆಯ ವಿಂಡ್ಲ್ಶ್ಯಾಮ್ ಹಾಲ್ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಎದೆಯನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಅವಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ 71ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಹೃದಯಾಘಾತ ದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ಅವರ ಕೊನೆಯ ಮಾತುಗಳು ಅವರ ಹೆಂಡತಿಯ ಬಗೆಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು: “ನೀನು ಅದ್ಭುತವಾದವಳು” <ref>ಸ್ಟಾಶೊವರ್,ಪು. 439.</ref> ಹ್ಯಾಂಪ್ಷೈರ್ ನ್ಯೂ ಫಾರೆಸ್ಟ್ ನಲ್ಲಿನ ಮಿನ್ಸ್ಟೆಡ್ ಚರ್ಚ್ಯಾರ್ಡ್ನಲ್ಲಿರುವ ಸಮಾಧಿಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಹೆಂಡತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಚರಮವಾಕ್ಯ ಬರೆಯಲಾಗಿತ್ತು. '''''' <p align="center">'''ಸ್ಟೀಲ್ ಟ್ರೂ''' <br />'''ಬ್ಲೇಡ್ ಸ್ಟ್ರೈಟ್''' <br />'''<big>ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್</big>''' <br />'''ವೀರಯೋಧ''' <br />'''ದೇಶ ಭಕ್ತ, ವೈದ್ಯ & ಪತ್ರಗಳ ಮಾನವ</p align=center> ''' '''''' ಲಂಡನ್ನ ದಕ್ಷಿಣಭಾಗಕ್ಕಿರುವ ಹಿಂಡ್ಹೆಡ್ ಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಅಂಡರ್ಶಾವ್ನಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು ಒಂದು ಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿರುವರಲ್ಲದೇ ಅದರಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಅದರಲ್ಲಿ ವಾಸವಿದ್ದರಲ್ಲದೇ ಅದು 1924 ರಿಂದ 2004ರವರೆಗೆ ಅದು ಹೊಟೇಲ್ ಮತ್ತು ರೆಸ್ಟೋರೆಂಟ್ ಆಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ನಂತರ ಒಬ್ಬ ಅಭಿವರ್ಧಕರೊಬ್ಬರು ಖರೀದಿಸಿದರಲ್ಲದೇ, ಅದು ಈಗಲೂ ಖಾಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದು, ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಅದನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹೋರಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Leeman"/> ಕ್ರೌಬಾರೊನ ಕ್ರೌಬಾರೊ ಕ್ರಾಸ್ನಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರು ಅಲ್ಲಿ 23 ವರ್ಷ ವಾಸಿಸಿರುವ ಗೌರವಾರ್ಥ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಜನಿಸಿದ ಮನೆಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿಯೇ ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ ನ ಪಿಕಾರ್ಡಿ ಪ್ಲೇಸ್ನಲ್ಲಿ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್‌ನ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಕೂಡ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == {{Main|Arthur Conan Doyle bibliography}} == ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ‌ == {{Portal box|Poetry|Children's literature}} * ವೈದ್ಯ ಲೇಖಕ * ವಿಲಿಯಂ ಜಿಲ್ಲೆಟ್, ರಂಗಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ''ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್'' ಅವರ ಪಾತ್ರಧಾರಿಯಾಗಿದ್ದವರು ಹಾಗೂ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ನೇಹಿತರು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು‌ == {{expand further|date=February 2011}} {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Sister project links|Arthur Conan Doyle}} * [http://sirconandoyle.com/ ಸರ್ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್] - ಅವರ ಜೀವನ, ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳು, ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು * [http://www.westminsteronline.org/conandoyle/index.html ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಎಕ್ಸಿಬಿಷನ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110719052207/http://www.westminsteronline.org/conandoyle/index.html |date=19 ಜುಲೈ 2011 }} * [http://www.birmingham.gov.uk/doyle ಬರ್ಮಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್] * [http://www.ash-tree.bc.ca/acds%20details.htm ದಿ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್ ಸೊಸೈಟಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927230523/http://www.ash-tree.bc.ca/acds%20details.htm |date=27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007 }} * [http://www.sherlock-holmes.co.uk/ ದಿ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ] * {{NRA|P8431}} * {{gutenberg author|id=Arthur_Conan_Doyle|name=Arthur Conan Doyle}} * {{worldcat id|id=lccn-n79-82292}} * [http://www.gutenberg.net.au/pages/doyle.html ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಗುಟೆನ್ಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲಸಗಳು] * [http://ebooks.adelaide.edu.au/d/doyle/arthur_conan/ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅಡೆಲೈಡ್ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಕೆಲಸಗಳು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110427131848/http://ebooks.adelaide.edu.au/d/doyle/arthur_conan/ |date=27 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} * [http://publicliterature.org/books/sherlock_holmes/xaa.php ''ದಿ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ಸ್ ಆಫ್ ಷರ್ಲಾಕ್ ಹೋಮ್ಸ್'' ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100315085512/http://publicliterature.org/books/sherlock_holmes/xaa.php |date=15 ಮಾರ್ಚ್ 2010 }}, ಧ್ವನಿಯೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ಣ ಪಠ್ಯ ರೂಪ ([http://publicliterature.org/pdf/advsh12.pdf ಪಿಡಿಎಫ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413053440/http://publicliterature.org/pdf/advsh12.pdf |date=13 ಏಪ್ರಿಲ್ 2012 }}). * [http://etext.lib.virginia.edu/ebooks/Dlist.html ವರ್ಜೀನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಇಟೆಕ್ಸ್ ಸೆಂಟರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಉಚಿತವಾಗಿ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಬಹುದಾದ ಈಪುಸ್ತಕಗಳು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091217161031/http://etext.lib.virginia.edu/ebooks/Dlist.html |date=17 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009 }} * {{isfdb name|id=Arthur_Conan_Doyle|name=Arthur Conan Doyle}} * [http://ve.torontopubliclibrary.ca/case_of_considerable_interest/index.html "ಎ ಕೇಸ್ ಆಫ್ ಕನ್ಸಿಡರಬಲ್ ಇಂಟರೆಸ್ಟ್" ಟೊರಾಂಟೋ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಲೈಬ್ರರಿಯಲ್ಲಿ 35ನೆಯ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ ಆಚರಿಸುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡಾಯ್ಸ್ ಅವರ ಸಂಗ್ರಹದ ಪ್ರದರ್ಶನ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514004444/http://ve.torontopubliclibrary.ca/case_of_considerable_interest/index.html |date=14 ಮೇ 2011 }} * {{Internet Archive film clip|id=SirArthurConanDoyleSpeaks_272|description=of a 1927 Fox newsreel interview}} {{Conan Doyle}} {{HolmesNovels}} {{Spiritism and Spiritualism}} {{Use dmy dates|date=August 2010}} {{Persondata |NAME=Conan Doyle, Sir Arthur Ignatius |ALTERNATIVE NAMES=Conan Doyle, Sir Arthur; Conan Doyle, Arthur |SHORT DESCRIPTION=[[Scottish people|Scottish]] author of [[Sherlock Holmes]] |DATE OF BIRTH=22 May 1859 |PLACE OF BIRTH=[[Edinburgh]], Scotland |DATE OF DEATH=7 July 1930 | PLACE OF DEATH=[[Crowborough]], [[East Sussex]], England }} {{DEFAULTSORT:Conan Doyle, Arthur}} [[ವರ್ಗ:ಅರ್ಥರ್ ಕೊನನ್ ಡೋಯ್ಲ್]] [[ವರ್ಗ:ಸರ್ರೇಯ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:1914ಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲಿನ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಫುಟ್ಬಾಲ್ ಆಟಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಎಮ್‌ಸಿಸಿ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಎಡಿನ್‌ಬರ್ಗ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಟೋನಿಹರ್ಟ್ಸ್‌ನ ಹಳಬರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಎಡಿನ್‌ಬರ್ಗ್‌ನ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಪ್ಲೈಮೌತ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಪರಾಧಗಳ ಕಲ್ಪನೆಯ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಮಕ್ಕಳ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ನಾಟಕಗಾರದು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಪ್ರಬಂಧಕಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ರಹಸ್ಯ ಬರಹಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ ಕಲ್ಪನೆಯ ಕಥೆಗಳ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳ ಲೇಖಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಕವಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಚರಿತ್ರಕಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಬರಹಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ವೈದ್ಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧಕರು]] [[ವರ್ಗ:ಆಂಗ್ಲೋ-ಸ್ಕಾಟ್‌ಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಐರಿಶ್ ಮೂಲದ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ನೈಟ್ಸ್ ಅವಿವಾಹಿತರು]] [[ವರ್ಗ:ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ಮೆನ್ ಸದಸ್ಯರ ಗುಂಪು]] [[ವರ್ಗ:‌೧೮೫೯ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೩೦ ನಿಧನ]] [[ವರ್ಗ:ವಿಕ್ಟೋರಿಯನ್ ಕಾಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಎಡ್ವಾರ್ಡಿಯನ್ ಕಾಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಹೃದಯಸ್ನಾಯುವಿನ ಕಾರ್ಯವಿಫಲತೆಯಿಂದ ಸಂಭವಿಸಿದ ಸಾವುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಆಜ್ಞೇಯತಾವಾದಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಆಧುನಿಕ ಯುಗದ ಬರಹಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ಬರಹಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಅತೀಂದ್ರಿಯಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಲಿಬರಲ್ ಯೂನಿಯನಿಸ್ಟ್ ಪಕ್ಷದ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪತ್ತೇದಾರಿ ಲೇಖಕರು]] frrlda7q9a5spb879fz0vg55ijyt6w6 0 28748 1306688 1226167 2025-06-16T02:47:26Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306688 wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=October 2010}} {{Infobox bridge |image =Sydney night 4.jpg |image_size=300px |bridge_name = Sydney Harbour Bridge |official_name = Sydney Harbour Bridge |locale = [[Sydney]], Australia |coordinates = {{Coord|33|51|08|S|151|12|38|E|region:AU-NSW_type:landmark|display=inline,title}} |carries = Trains, Motor vehicles, pedestrians and bicycles |crosses = [[Port Jackson]] |op = ೧೯ March ೧೯೩೨ |below = {{Convert|49|m|ft|0|abbr=on}} at mid-span |design = [[Through arch bridge]] |mainspan = {{Convert|503|m|ft|0|abbr=on}} |length = {{Convert|1149|m|ft|0|abbr=on}} |width = {{Convert|49|m|ft|0|abbr=on}} |height = {{Convert|139|m|ft|0|abbr=on}} |begin = ೨೮ ಜುಲೈ ೧೯೨೩ |complete = ೧೯ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ |open = ೧೯ March ೧೯೩೨ }} '''ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ''' ಇದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಮಾನು ಸೇತುವೆ ಆಗಿದ್ದು ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ನ ಸುತ್ತ ಇದೆ. ಇದು ರೈಲು, ವಾಹನಗಳು, ಸೈಕಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪಾದಾಚಾರಿಗಳಿಗೆ ಸಿಡ್ನಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ (ಸಿಬಿಡಿ) ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ದಡ (ನಾರ್ಥ್‌ ಶೋರ್) ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸೇತುವೆ ಆಗಿದೆ. ಈ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲಿನಿಂದ ಗೋಚರಿಸುವ ಸುಂದರ ಹಾರ್ಬರ್ ದೃಶ್ಯ, ಅಲ್ಲಿಯೇ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಸಿಡ್ನಿ ಒಪೆರಾ ಹೌಸ್ ಇವು [[ಸಿಡ್ನಿ]] ಮತ್ತು [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ]]ದ ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ದೃಶ್ಯಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಸೇತುವೆಯು ಇದರ ಕಮಾನು ಹೊಂದಿರುವ ರಚನೆಯಿಂದಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ '''"ದಿ ಕೋಟ್ ಹ್ಯಾಂಗರ್ "''' ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ.<ref name="7bwh">{{cite web | title=7BridgesWalk.com.au | work=Bridge History | url=http://www.7bridgeswalk.com.au/pages/bridge-history.php#sydharbourbridge | accessdate=23 October 2006 | archive-date=29 ಆಗಸ್ಟ್ 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070829175704/http://www.7bridgeswalk.com.au/pages/bridge-history.php#sydharbourbridge | url-status=dead }}</ref> ಎನ್‌ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಡಿಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ವರ್ಕ್ಸ್‌ನ ಡಾ.ಜೆ.ಜೆ.ಸಿ ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಅವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮಿಡ್ಲ್ಸ್‌ಬ್ರೊನ ಆಂಗ್ಲ ಸಂಸ್ಥೆ ಡೊರ್ಮನ್ ಲಾಂಗ್‌ ಆಂಡ್ ಕೊ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಳಕೆಗೆ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು.<ref name="pl-jb">{{cite web|title=Dr J.J.C. Bradfield|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> [[ಗಿನ್ನೆಸ್ ದಾಖಲೆಗಳ ಪುಸ್ತಕ|ಗಿನ್ನಿಸ್‌ ವರ್ಲ್ಡ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್‌]]ನ ಪ್ರಕಾರ ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಕಮಾನು ಇರುವ ಅಗಲವಾದ ಸೇತುವೆ ಆಗಿದೆ.<ref>ಗಿನ್ನೆಸ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ (೨೦೦೪): [https://web.archive.org/web/20060721173441/http://www.guinnessworldrecords.com/content_pages/record.asp?recordid=49813%7CGuinness World Records — Widest long-span Bridge] Archive copy from Internet Archive Wayback machine – note web page discontinued after July ೨೦೦೬</ref><ref name="culture.gov">{{cite web|url=http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/harbourbridge|title=Sydney Harbour Bridge|work=culture.gov.au|publisher=Australian Government|accessdate=1 October 2010|archive-date=8 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110408181813/http://www.cultureandrecreation.gov.au/articles/harbourbridge/|url-status=dead}}</ref> ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಐದನೇ ಅತಿ ಉದ್ದ ಕಮಾನು ಇರುವ ಹಾಗೂ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಮಾನು ಇರುವ ಸೇತುವೆ ಆಗಿದೆ. {{Convert|134|m|ft|0}}(ಜಲ ಮಟ್ಟದಿಂದ)<ref name="culture.gov"/> ೧೯೬೭ರವರೆಗೆ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಸಿಡ್ನಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ನಿರ್ಮಿತ ಆಕೃತಿಯಾಗಿತ್ತು.{{Citation needed|date=April 2008}} [[ಚಿತ್ರ:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|thumb|ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯ ಆಕಾಶ ನೋಟ. ಇದರಲ್ಲಿ ನೀವು ಒಪೆರಾ ಹೌಸ್, ಸಿಬಿಡಿ, ಸರ್ಕ್ಯೂಲರ್ ಕ್ವೆ, ಸೇತುವೆ, ಪ್ಯಾರಾಮಟ್ಟಾ ನದಿ, ಉತ್ತರ ಸಿಡ್ನಿ ಮತ್ತು ಕಿರಿಬಿಲಿಯನ್ನು ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.]] == ರಚನೆ == ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ (ಸಿಬಿಡಿ) ಸೇತುವೆಯು ಮಿಲ್ಲರ್ಸ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ದಿ ರಾಕ್ಸ್ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಮಿಲ್ಸನ್ಸ್ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿನ ನಾರ್ಥ್‌ ಶೋರ್‌ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಅದರ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಆರು ಪಥಗಳ ವಾಹನ ಚಲನೆಯ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಇದರ ಪೂರ್ವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪಥಗಳ ವಾಹನ ರಸ್ತೆಯನ್ನು (ಮೊದಲು ಎರಡು ಟ್ರ್ಯಾಮ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು) ಮತ್ತು ಪಾದಾಚಾರಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎರಡು ರೈಲ್ವೆ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮತ್ತು ಸೈಕಲ್ ಪಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗವನ್ನು ಪೂರ್ವ ಭಾಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿಸಿದೆ.{{Convert|30.5|cm|in|0|abbr=on}} ಸೇತುವೆಯ ಗುಂಟ ಇರುವ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಬ್ರಾಡ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಹೈವೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಇದು {{Convert|2.4|km|mi|1}} ಉದ್ದವಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿರುವ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಉದ್ದವಿರುವ ಒಂದು ಹೆದ್ದಾರಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದೆ.{{Convert|2.4|km|mi|1}} (ಬ್ರಿಸ್ಬೇನ್‌ನ ಸ್ಟೋರಿಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಾಡ್‌ಫೀಲ್ಡ್ ಹೆದ್ದಾರಿಯನ್ನೂ ಕೂಡ ಅತಿ ಕಿರಿಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.) === ಕಮಾನು === [[ಚಿತ್ರ:SydneyHarbourBridgeNutMilsonsPoint.JPG|thumb|ಇದರ ಆಧಾರಸ್ತಂಭದಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣವಾಗಿರುವ ಒಂದು ನಟ್.ಇದು ಮಿಲ್ಸನ್ಸ್ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನ (ಉತ್ತರ) ಕೊನೆಯ ಭಾಗ]] [[ಚಿತ್ರ:Sydney Harbour Bridge SE Pylon, jjron, 02.12.2010.jpg|upright|thumb|ಆಗ್ನೆಯ ಭಾಗದ ಕಮಾನಿನ ಸಮೀಪ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಪ್ರದೇಶ. ಮೊರುಯಾದ ಎನ್‌ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಗಣಿಯಿಂದ ತೆಗೆಯಲಾದ ಗ್ರಾನೈಟ್‌]] ಈ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿಯ ಕಮಾನು ಎರಡು ೨೮-ಪ್ಯಾನೆಲ್‌ಗಳ ಕಮಾನು {{Convert|18|m|ft|0|abbr=on}} ಹಿಡಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ಇವುಗಳ ಎತ್ತರವು ಸೇತುವೆಯ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. {{Convert|57|m|ft|0|abbr=on}} ಕಮಾನು ಸುಮಾರು ೫೦೩m ಕಮನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರ ತುದಿಯ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲಿದೆ. ಅದೇನೆ ಇದ್ದರೂ ಬಿಸಿಲ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣವು ಹಿಗ್ಗುವುದರಿಂದ ಸೇತುವೆಯ ಎತ್ತರವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. {{Convert|18|cm|in|1|abbr=on}}{{Convert|134|m|ft|0|abbr=on}}<ref>{{cite web|url = http://www.skwirk.com.au/p-c_s-14_u-309_t-763_c-2866/the-construction-of-the-sydney-harbour-bridge/nsw/history/investigating-history/take-a-good-look|title = The construction of the Sydney Harbour Bridge|work = Year 9 NSW//History//Investigating History|publisher = Red Apple Education Ltd|year = 2008|accessdate = 27 May 2008|archive-date = 3 ಆಗಸ್ಟ್ 2008|archive-url = https://web.archive.org/web/20080803160234/http://skwirk.com.au/p-c_s-14_u-309_t-763_c-2866/the-construction-of-the-sydney-harbour-bridge/nsw/history/investigating-history/take-a-good-look|url-status = dead}}</ref> ದೊಡ್ಡದಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಪಿನ್‌ಗಳು ಕಮಾನಿನ ಪ್ರತಿ ಕೊನೆಗೂ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇದು ಉಷ್ಣತೆಯ ಹೆಚ್ಚಳ ಹಾಗೂ ಸೇತುವೆಯ ಉಬ್ಬುವಿಕೆಯನ್ನು ಇದು ಸಹಿಸಿಕೊಂಡು ಅದಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ಸೇತುವೆಗೆ ಆಗುವ ಅಪಾಯವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಟ್ಟೂ ತೂಕ, ಕಮಾನು ಮತ್ತು ಅದರ ಕೊನೆಯವರೆಗಿನ ಒಟ್ಟೂ ತೂಕವು ಸುಮಾರು ೫೨,೮೦೦ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಇದೆ. ಇದರ ಕಮಾನು ಮಾತ್ರ ಸುಮಾರು ೩೯,೦೦೦ ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು ತೂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref name="pl-bf">{{cite web|title=Bridge Facts|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=17 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಸುಮಾರು ೭೯%ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಇಂಗ್ಲಂಡ್‌ನಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಹಾಗ ಉಳಿದದ್ದನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಿಂದ ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.<ref name="pl-bh"/> ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಕ್ಕೆ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ರಪ್ತು ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಇಂಗ್ಲಂಡ್‍ನ ಬಿಲ್‌ಸ್ಟನ್, ವೆಸ್ಟ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿಯ ಆಲ್ಫ್ರೆಡ್‌ ಹಿಕ್‌ಮನ್ ಸ್ಟೀಲ್‌ವರ್ಕ್ಸ್‌ನ ಜಾರ್ಜ್‌ ಸ್ಕಾರೊಟ್‍ ಎಂಬ [[ಲೋಹಶಾಸ್ತ್ರ|ಲೋಹ ತಜ್ಞ]] ಮತ್ತು ಪರಿಕ್ಷಾ ಗೃಹದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಿಂದ ಟೆಸ್ಟ್ ಮಾಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.{{Citation needed|date=December 2010}} ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಣವಾಗಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರು ಎರಡು ವರ್ಕ್‌ಶಾಪ್‌ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಈಗಿನ ಲುನಾ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಗ್ರೈಡರ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನುಳಿದ ಭಾಗಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="pl-bh"/> ಈ ಸೇತುವೆಯು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾದ ಹಾಗೂ ಕೈಯಲ್ಲೇ ಕೂರಿಸಲಾದ ಸುಮಾರು ಆರು ಮಿಲಿಯನ್ ರಿವಿಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೊನೆಯ ರಿವಿಟ್‍ ಅನ್ನು ೨೧ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="pl-bh">{{cite web|title=Bridge History|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=17 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref><ref name="shb-info">{{cite web|title=Sydney Harbour Bridge Info|url=http://www.sydneyharbourbridge.info/|accessdate=17 December 2010}}</ref> ರಿವಿಟ್‌ಗಳನ್ನು ಕೆಂಪಗೆ ಕಾಯಿಸಿ ಪ್ಲೇಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕೊನೆಗೆ ತುದಿಯನ್ನು ವಾಯುಚಾಲಿತ ರಿವಿಟ್‌ ಗನ್‌ನಿಂದ ಹೊಡೆದು ಗೋಲಾಕಾರವಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="bos-rivets">{{cite web|title=Engineering Materials: Rivets|url=http://sydney-harbour-bridge.bos.nsw.edu.au/engineering-studies/rivets.php|work=Sydney Harbour Bridge|publisher=NSW Government: Board of Studies|accessdate=17 December 2010|archive-date=21 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110221164703/http://sydney-harbour-bridge.bos.nsw.edu.au/engineering-studies/rivets.php|url-status=dead}}</ref> ಇಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ರಿವಿಟ್‌ {{Convert|3.5|kg|lb|0|abbr=on}} ತೂಕ ಹೊಂದಿದ್ದು ಇದು {{Convert|39.5|cm|in|1|abbr=on}} ಉದ್ದವಾಗಿತ್ತು.<ref name="pl-bf"/><ref name="tia-shb">{{cite web|title=The Sydney Harbour Bridge|url=http://australianstory.net.au/TIA/node/7|work=This is Australia.com.au|accessdate=17 December 2010|archive-date=15 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091015145242/http://australianstory.net.au/TIA/node/7|url-status=dead}}</ref> ದೊಡ್ಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಅಂದು ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಒಂದು ಪದ್ದತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆವತ್ತಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್‌ ಮಾಡುವುದು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ಗೆ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸುವಷ್ಟು ಅದು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="bos-rivets"/> === ಮಹಾದ್ವಾರಗಳು === {{Convert|89|m|ft|0|abbr=on}}ಸೇತುವೆಯ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಎತ್ತರದ [[ಕಾಂಕ್ರೀಟ್|ಕಾಂಕ್ರೀಟ್‌]] ಕಮಾನುಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಗ್ರಾನೈಟ್‌ನಿಂದ ಸಿಂಗರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="pl-ph22">{{cite web|title=South East Pylon History: 1922 - 1932|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಮಹಾದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಜಾನ್‌ ಬರ್ನೆಟ್‌ ಆಂಡ್‌ ಪಾರ್ಟನರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಸ್ಕಾಟಿಶ್‌ ಕಟ್ಟಡ ವಿನ್ಯಾಸಗಾರ ಥಾಮಸ್ ಎಸ್. ಟೈಟ್‍<ref name="tait1">{{cite book|last=Smiles|first=Sam|title=Going modern and being British: 1910–1960|publisher=Intellect Books|year=1998|page=41|isbn=9781871516951|accessdate=14 November 2008}}</ref><ref name="tait2">{{cite web|url=http://www.undiscoveredscotland.co.uk/usbiography/stu/thomastait.html|title= Thomas S. Tait|publisher=Undiscovered Scotland|accessdate=14 November 2008 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20080430014156/http://www.undiscoveredscotland.co.uk/usbiography/stu/thomastait.html |archivedate = 30 April 2008}}</ref><ref name="glasgowsculpture">{{cite web|url=http://glasgowsculpture.com/pg_biography.php?sub=burnet_j-son|title=John Burnet & Son|last=Nisbet|first=Gary |''work=Glasgow – City of Sculpture|accessdate=14 November 2008}}</ref> ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದ.<ref name="glasgowsculpture"/> ಸುಮಾರು ೨೫೦ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಮತ್ತು ಇಟಾಲಿಯನ್ ಶಿಲ್ಪಕಾರರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಸಾರವನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಸಿಡ್ನಿಯ{{Convert|300|km|mi|0}} ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಮೌರ್ಯ, ಎನ್‌ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯ ಮಹಾದ್ವಾರಗಳಿಗಾಗಿ ಗ್ರಾನೈಟ್‌ ಕೆಲಸವನ್ನು {{Convert|18000|m3|ft3|0}}ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="pl-bh"/> ಶಿಲ್ಪಕಾರರು ಗ್ರಾನೈಟ್‌ಗಳನ್ನು ತುಂಡು ಮಾಡಿ, ಸುಂದರಗೊಳಿಸಿ, ಪಾಲಿಶ್ ಮಾಡಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಗ್ರಾನೈಟ್‌ ಬ್ಲಾಕ್ ಸಾಗಣೆಗಾಗಿಯೇ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ವಿಶೇಷ ಹಡಗುಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಡ್ನಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="pl-bh"/> ಮಹಾದ್ವಾರ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾದ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಕೂಡ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ್ದೇ ಆಗಿದೆ. ಸೇತುವೆಯ ಕಮಾನಿನ ಹಾಗೂ ಮಹಾದ್ವಾರ ಭಾರವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಆದಾರ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಆಧಾರಸ್ತಂಭವು ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಮಹಾದ್ವಾರಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಆಕಾರದ ಉದ್ದೇಶ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವುಗಳನ್ನು ಕಮಾನಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಚೌಕಟ್ಟು ಒದಗಿಸಲು ಹಾಗೂ ಒಂದು ಸುಂದರ ದೃಶ್ಯ ವೈಭವದ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಮಹಾದ್ವಾರಗಳು ಮೂಲ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಸೇತುವೆಯ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಚಿತ್ರ ಒದಗಿಸಿಕೊಡಲು ಹಾಗೂ ಅದರಿಂದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಒದಗುವ ಭದ್ರತೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite book|last = Lalor|first = Peter|title = The bridge|page = 142| publisher = Allen & Unwin|origyear= 2005|year = 2006| isbn = 9781741750270 (pbk)}}</ref> ಮೂಲವಾಗಿ ಈ ಮಹಾದ್ವಾರಗಳು ಸೇತುವೆಯ ಸೌಂಧರ್ಯಾತ್ಮಕ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ. ಈಗ ನಾಲ್ಕೂ ಮಹಾದ್ವಾರಗಳು ತೆರೆದಿದ್ದು ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಆಗ್ನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾದ್ವಾರವು ಮ್ಯೂಸಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ೩೬೦ ಡಿಗ್ರಿ ಕೋನದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಾರ್ಬರ್ ಸಿಟಿಯ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ನೈರುತ್ಯ ಭಾಗದ ಮಹಾದ್ವಾರವನ್ನು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವ್ಹೇಲ್ಸ್‌ನ ರೋಡ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಅಥಾರಿಟಿ (ಆರ್‌ಟಿಎ)ಯು ತನ್ನ ಸಿಸಿಟಿವಿ ಕೆಮೆರಾಗಳಿಂದ ಸೇತುವೆಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶದ ಮೇಲೆ ನಿಗಾ ವಹಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಿದೆ. ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸುರಂಗದಿಂದ ಬರುವ ಚಿಮಣಿ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲಿಯ ಆರ್‌ಟಿಎಯಿಂದ ನೋಡಲ್ಪಡುವ ಭಾಗ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರ ಮಹಾದ್ವಾರದ ಕೆಳಭಾಗವು ವಾಹನ ದಟ್ಟಣೆ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮತ್ತು ವಾಹನಗಳನ್ನು ಎಳೆದು ತರುವ ಟ್ರಕ್ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಾ ವಾಹನಗಳಿಗಾಗಿ ಶೆಡ್‌ ಅನ್ನು ಉತ್ತರಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಮಹಾದ್ವಾರಗಳು ಹೊಂದಿವೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳು === ೧೮೧೫ರಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಟ್ಟಡ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಗ್ರೀನ್‌ವೆ ಅವರು ಗವರ್ನರ್ ಲಾಚ್‌ಲಾನ್ ಮೆಕಾರಿ ಅವರಿಗೆ ಹಾರ್ಬರ್‌ನ ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ದಡಕ್ಕೆ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕುರಿತು ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.<ref name="culture.gov"/><ref name="shb-archives37">{{cite web|title=Archives In Brief 37 - A brief history of the Sydney Harbour Bridge |url=http://www.records.nsw.gov.au/state-archives/guides-and-finding-aids/archives-in-brief/archives-in-brief-37/|work=The State Archives|publisher=NSW Government|accessdate=26 December 2010}}</ref> ೧೮೨೫ರಲ್ಲಿ ಗ್ರೀನ್‌ವೆ ''ದಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್'' ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಪತ್ರವನ್ನು ಬರೆದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ’ಆ ರೀತಿಯ ಒಂದು ಸೇತುವೆಯು ಒಂದು ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅದ್ಭುತವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ದೇಶದ ಹೆಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಇದು ಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.<ref name="shb-archives37"/> [[ಚಿತ್ರ:Sydney Harbour Bridge designs submitted, 1900.gif|right|thumb|1900ರಲ್ಲಿ ಟೆಂಡರ್‌ ಕರೆಯಲಾದಾಗ ಲಗತ್ತಿಸಲಾದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು.]] ಗ್ರೀನ್‌ವೆಯ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಉತ್ತರ ಬರಲಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಯೋಜನೆ ಮಾತ್ರ ಜೀವಂತವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ೧೮೪೦ರಲ್ಲಿ, ನೌಕಾದಳದ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ರಾಬರ್ಟ್‌ ಬ್ರಿಂಡ್ಲೆ ತೇಲುವ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಒಂದು ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ನೀಡಿದನು. ೧೮೫೭ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್‌ ಹೆಂಡರ್ಸನ್‌ ಹಾರ್ಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಬಹುದಾದ ಸೇತುವೆಯ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ವಿನ್ಯಾಸದ ಚಿತ್ರವನ್ನು ನೀಡಿದನು.<ref name="shb-archives37"/> ಟ್ರಸ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಕಟ್ಟುವ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ೧೮೭೯ರಲ್ಲೇ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಮತ್ತು ೧೮೮೦ರಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸೇತುವೆಯನ್ನು £೮೫೦,೦೦೦ಕ್ಕೆ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="shb-archives37"/> ೧೯೦೦ರಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತವಾದ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹುಡುಕುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಸ್ಪರ್ಧೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಬಂದ ಸಾವಿರಾರು ವಿನ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದನ್ನೂ ಕೂಡ ಸೂಕ್ತವಾದುದು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ ಅಲ್ಲದೆ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಈ ಕುರಿತು ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮವನ್ನೂ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗಲಿಲ್ಲ.<ref name="culture.gov"/> === ಯೋಜನೆ === ೧೯೧೨ರಲ್ಲಿ ಜೆ.ಜೆ.ಸಿ ಬ್ರಾಡ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಅವರನ್ನು ’ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಮತ್ತು ಮೆಟ್ರೊಪಾಲಿಟನ್ ರೈಲ್ವೆ ಕನ್ಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್‌ಗೆ ಮುಖ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ’ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಈ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಅವರನ್ನು ಈ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಕರ್ತ ಎಂಬ ಹೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು.<ref name="pl-jb"/> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಡ್‌ ಫಿಲ್ಡ್‌ ಅಟ್ಟಣಿಗೆಯಿಲ್ಲದ ಚಾಚು ಮೂಲ ಸೇತುವೆ (ಕ್ಯಾಂಟಿಲಿವರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್)ಯನ್ನು ಕಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಒಲವು ತೋರಿಸಿದ್ದನು. ೧೯೧೬ರಲ್ಲಿ ಎನ್‌ ಎಸ್‌ ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯು ಈ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಹ ಬಿಲ್ ಕೂಡಾ ಪಾಸ್ ಮಾಡಿತ್ತು. ಆದರೆ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಇದೇ ಹಣವನ್ನು ಯುದ್ಧದ ಸಂಬಂದ ಖರ್ಚು ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡದ ಕಾರಣ ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು.<ref name="shb-archives37"/> ಮುಂದೆ [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೇ ವಿಶ್ವಯುದ್ಧ]]ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತೆ ತತ್ಕಾಲದ ತಡೆ ಬಿದ್ದಿತ್ತು.<ref name="culture.gov"/> ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್‌ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಕುರಿತಾದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ. ಅವನ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯ ಕ್ಯಾಂಟಿಲಿವರ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಹ ಪೂರಕ ಮಾಹಿತಿ, ಹಣಕಾಸು ಮುಂತಾದವನ್ನು ಕಲೆಹಾಕಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಈ ಕುರಿತಾದ ಟೆಂಡರ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ವಿದೇಶ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್‌ ೧೯೨೧ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ಈ ಪ್ರವಾಸದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಸಂಶೋಧನೆಯಿಂದ ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಕಮಾನು ಉಳ್ಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಕೂಡ ಇದಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡನು.<ref name="shb-archives37"/> ಅಲ್ಲದೆ ಅವನು ಮತ್ತು ಎನ್‍ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಡಿಪಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಆಫ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ವರ್ಕ್ಸ್‌ನ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಒಂದು ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು<ref name="pl-jb"/><ref name="culture.gov"/> ರಚನೆ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿಯ ಎಕಕಮಾನು ಸೇತುವೆ ಹೆಲ್‌ಗೇಟ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಅನ್ನು ಮಾದರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಿನ್ಯಾಸವಾಗಿತ್ತು.<ref name="repaint-rta"/> ೧೯೨೨ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಆಕ್ಟ್‌ ನಂ.೨೮ ಅನ್ನು ಪಾಸ್‌ ಮಾಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಕ್ಯಾಂಟಿಲಿವರ್ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಅಥವಾ ಕಮಾನು ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಹಾರ್ಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. ದೇವಸ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ ಮತ್ತು ಮಿಲ್ಸನ್ ಪಾಯಿಂಟ್‌ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಾರ್ಯ ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಚಾಲಿತ ರೈಲ್ವೆ ಲೈನ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="shb-archives37"/> ಅಲ್ಲದೆ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದಿಂದ ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಟೆಂಡರ್‌ ಕರೆಯಲಾಯಿತು.<ref name="pl-jb"/> ಟೆಂಡರ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಆರು ಕಂಪೆನಿಗಳಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತು ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳು ಬಂದವು. ಮಾರ್ಚ್‌ ೨೪, ೧೯೨೪ರಂದು ಈ ಗುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಮಿಡ್ಲ್ಸ್‌ಬ್ರೋನ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕಂಪೆನಿ ಡೊರ್ಮನ್ ಲಾಂಗ್ ಆಂಡ್ ಕೊ. ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ಗೆ, ಕಮಾನು ಉಳ್ಳ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕಂಪೆನಿಯು AU£೪,೨೧೭,೭೨೧ ೧೧s ೧೦d.<ref name="pl-jb"/><ref name="shb-archives37"/> ಹಣವನ್ನು ಬಿಡ್ ಮಾಡಿತ್ತು. ಕಮಾನು ಉಳ್ಳ ವಿನ್ಯಾಸವು ಕ್ಯಾಂಟಿಲೇಟರ್ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದಾದಂತಹುದಾಗಿತ್ತು ಅಲ್ಲದೆ ಸೇತುವೆಗೆ ಉತ್ತಮ ದೃಢತೆಯನ್ನು ಅದು ಒದಗಿಸುವುದು ದೃಢವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾರವನ್ನು ಇದು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಿತ್ತು.<ref name="shb-archives37"/> ವಿದೇಶಿ ಕಂಪನಿಯೊಂದು ಸೇತುವೆ ಕಟ್ಟುವ ಈ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಕೆಲವು ಅಪಸ್ವರಗಳು ಕೇಳಿ ಬಂದವು. ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವ ಕೆಲಸಗಾರರು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದವರೇ ಆಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಷರತ್ತು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಿದರು.{{Citation needed|date=December 2010}} ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು ವಿದೇಶಿ ಕಂಪೆನಿ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೇತುವೆಯ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರತೀ ಹಂತವನ್ನೂ ಗಮನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಡೊರ್ಮನ್ ಲಾಂಗ್ ಆಂಡ್ ಕಂಪೆನಿಯ, ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಸರ್ ರಾಲ್ಫ್ ಫ್ರಿಮನ್. ಸರ್ ಡೊಗ್ಲಾಸ್ ಆಂಡ್‌ ಪಾರ್ಟನರ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಹಾಯಕ ಜಿ.ಸಿ.ಇಂಬಾಲ್ಟ್‌ ಅವರು ವಿವರವಾದ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಕುರಿತಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರವನ್ನು ತಯಾರು ಮಾಡಿದ್ದರು.<ref name="pl-jb"/> ಈ ಗುತ್ತಿಗೆಗೆ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರರನ್ನು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಗ್ಲಾಸ್ಕೊ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಸಂಸ್ಥೆ ಜಾನ್‌ ಬರ್ನೆಟ್‌ ಆಂಡ್‌ ಪಾರ್ಟನರ್‌ ಕಂಪೆನಿಯಿಂದ ಕರೆಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="glasgowsculpture"/> ಈ ನಿರ್ಮಾಣವು ಇಂದು ಸಿಟಿ ಸರ್ಕಲ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸಿಡ್ನಿಯ ಅಂತರ್ಗತ ರೈಲ್ವೆ ಸಿಬಿಡಿಯ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುವುದಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಸೇತುವೆಯ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಇದನ್ನು ಲಕ್ಷ್ಯದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸೇತುವೆಯು ನಾಲ್ಕು ಪಥಗಳ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸ ಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ರೈಲ್ವೆ ಹಳಿ ಇರುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು. ಎರಡು ರೈಲ್ವೆ ಹಳಿಗಳನ್ನು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿಯ ಗುಹಾಂತರ ವೇನ್‌ಯಾರ್ಡ್‌ ಸ್ಟೇಷನ್‍ಗೆ ಸಮಾನಾಂತರ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಮತ್ತು ಗುಹೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಪೂರ್ವದ ರೈಲ್ವೆ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವಯೋಜಿತ ಉತ್ತರದ ಬೀಚ್‌ಗೆ ಸೇರಿಸುವ ರೈಲ್ವೆ ಲಿಂಕ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವುಗಳನ್ನು ಉತ್ತರದ ತೀರದಿಂದ {{Citation needed|date=December 2010}}ವೆನ್‌ಯಾರ್ಡ್‌ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿಯ ಟರ್ಮಿನಲ್‍ಗೆ ಎರಡು ಟ್ರ್ಯಾಮ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ೧೯೫೮ರಲ್ಲಿ ಟ್ರ್ಯಾಮ್ ಸೇವೆಯು ಕೊನೆಗೊಂಡನಂತರದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ದಾರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸೇತುವೆಯ ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆ ಸಂಚಾರ ಮಾರ್ಗವಾಗಿರುವ ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಹೈವೆಗೆ ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಅವರ ಶ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ಈ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. === ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Aerial view of Sydney Harbour - the bridge is under construction.jpg|thumb|ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಕಾಮಗಾರಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು]] [[ಚಿತ್ರ:Early costruction, Sydney harbour bridge.jpg|thumb|ಕಮಾನಿನ ಕಾಮಗಾರಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದುಆಧಾರ, ಸ್ಟೇಟ್ ಲೈಬ್ರರಿ ಆಫ್ ನ್ಯೂ ಸೌಥ್ ವೇಲ್ಸ್‌]] [[ಚಿತ್ರ:HMAS Canberra sailing into Sydney Harbour in 1930.jpg|thumb|HMAS ಕ್ಯಾನ್‌ಬೆರ್ರಾ, ಸಂಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಕಮಾನಿನ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿರುವುದು. 1930ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು.]] ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾಮಗಾರಿಯು ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್‌ನ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಎನ್ನಿಸ್, ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಜಡ್ಜ್ ಮತ್ತು ಸರ್ ರಾಲ್ಫ್ ಫ್ರೀಮನ್ ಎಂಬುವವರು ಅವ್ಯಾಹತವಾಗಿ ಈ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಎನ್ನಿಸ್, ಡೊರ್ಮನ್ ಲಾಂಗ್ ಆಂಡ್‌ ಕೊ, ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿದ್ದನು ಅಲ್ಲದೆ ಪ್ರಧಾನ ಸ್ಥಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕನಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. (ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ಮುಗಿಯುವವರೆಗೆ ಆಗಾಗ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅಲ್ಲದೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಂತೂ ತಪ್ಪದೇ ಅಲ್ಲಿ ಹಾಜರಿರುತ್ತಿದ್ದು ಮುಖ್ಯವಾದ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಾಗೂ ಪ್ರಗತಿ ಪರಿಶಿಲನೆ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರತನಾಗುತ್ತಿದ್ದನು.) ಜಡ್ಜ್, ಡೊರ್ಮನ್ ಲಾಂಗ್‌ ಕಂಪೆನಿಯ ಮುಖ್ಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಫ್ರೀಮನ್ ಇವರು ಒಪ್ಪಿತ ವಿನ್ಯಾಸದ ಅತೀ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಿಷಯಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಬಿಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರು. ಕೊನೆಗೆ ಬ್ರಾಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೀಮನ್‌ ನಡುವೆ ಕೊನೆಗೆ ಯಾರು ಸೇತುವೆ ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವರು ಎಂಬ ಕುರಿತು ಮನಸ್ತಾಪ ಕಂಡು ಬಂದಿತು. ಸೇತುವೆಯ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕೇಳಿಬಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಅರ್ಥರ್ ಪ್ಲಂಕೆಟ್‌ ಅವರದ್ದಾಗಿದೆ.{{citation needed|date=December 2010|some of this is backed by other sources, but some is slightly questionable}} ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಆರಂಭಿಕ ಗುದ್ದಲಿ ಪೂಜೆಯು ೨೮ ಜುಲೈ ೧೯೨೩ರಂದು ನಡೆಯಿತು. ಇದು ಉತ್ತರ ತೀರದ ಮಿಲ್ಸನ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿಯೇ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಎರಡು ವರ್ಕ್‌‌ಶಾಪ್‌ಗಳು ತಲೆ ಎತ್ತಿದ್ದವು.<ref name="bos-time">{{cite web|title=Six million rivets: The timeline|url=http://sydney-harbour-bridge.bos.nsw.edu.au/building-the-bridge/rivets.php|work=Sydney Harbour Bridge|publisher=NSW Government: Board of Studies|accessdate=26 December 2010|archive-date=21 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110221151649/http://sydney-harbour-bridge.bos.nsw.edu.au/building-the-bridge/rivets.php|url-status=dead}}</ref> ಉತ್ತರ ತೀರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದ ೪೬೯ ಖಾಸಗಿ ಮನೆಗಳು ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಸುಗಮವಾಗಿ ನಡೆಯಲಿ ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಕೆಡವಲಾಯಿತು. ಈ ಕಟ್ಟಡ ತೆರವು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಪರಿಹಾರ ಧನ ಅಥವಾ ಪರಿಹಾರ ಧನ ಕೊಡದೆ ತೆರವು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯ್ತು. ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾಮಗಾರಿಯು ಸೇತುವೆಯ ಕಮಾನುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೨೬ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್‍ ಕಂಬಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.<ref name="bos-time"/> ಕಮಾನಿನ ಕೆಲಸ ಆರಂಭವಾದಂತೆ ಅದರ ತೂಕವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಕಾಂಕ್ರಿಟ್ ಪಿಲ್ಲರ್‌ಗಳ ತಳಪಾಯ ಹಾಕುವ ಕಾರ್ಯ ಕೂಡ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಕಾಂಕ್ರಿಟ್ ಮತ್ತು ಗ್ರಾನೈ‍ಟ್‌ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಆಸರೆ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಕೂಡಾ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ ಕೋನಿಯ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಅದರ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು.<ref name="bos-time"/> ಆಧಾರ ನೀಡುವ ಕೆಲಸಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಾಗ ಹಾರ್ಬರ‍್ನ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಿಂದ ದೊಡ್ದ ಕ್ರೀಪರ್ ಕ್ರೇನ್ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite book | last =Nicholson| first =John| title =Building the Sydney Harbour Bridge| url =https://books.google.com/books?id=1DXydVvXi4EC| format =Google books| accessdate =10 December 2009| year =2001| publisher =Allen & Unwin| location =| isbn =9781865082585| page =14| quote =There was one creeper crane on each side of the harbour.}}</ref> ಈ ಕ್ರೇನ್‍ಗಳನ್ನು ಕ್ರಾಡಲ್‌ನಿಂದ ಫಿಟ್ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇದರ ಮೂಲಕ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಕಮಾನು ನಿರ್ಮಾನಕ್ಕಾಗಿ ಸಾಗಿಸಲು ನೆರವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಕಮಾನುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ಸುಗಮವಾಗಿ ಸಾಗಲು ಎರಡೂ ದಡಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕಾಲಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ ಈ ಸುರಂಗಗಳ ಮೂಲಕ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ಬಾಗಕ್ಕೆ ಹಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಫಿಕ್ಸ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಿಂದ ಅವುಗಳ ಎತ್ತರ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ಅವು ಭಾರದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳದಂತೆ ತಡೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="bos-time"/> ಕಮಾನು ನಿರ್ಮಾಣವು ೨೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೮ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಸೇತುವೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಉತ್ತರ ತುದಿಗೆ ತಲುಪುವಂತೆ ಕಟ್ಟಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ತಪ್ಪು ಸಂಭವಿಸದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇದನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯ ಸಾಗಿದಂತೆ ಅದರ ಮೇಲೆ ಕ್ರೇನ್‌ ಮುಂದಿನ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅನುವಾಗುವಂತೆ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರುವಂತೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ, ಮಂಗಳವಾರ, ೧೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೩೦ರಂದು ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಿಂದ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಮಾನುಗಳು ಒಂದನ್ನೊಂದು ಸಂಧಿಸಿದವು. ಮೇಲ್ಬಾಗ ಮತ್ತು ಕೆಳಭಾಗವನ್ನು ಕೆಲಸಗಾರರು ಒಮ್ಮೆಲೆ ರಿವಿಟ್‍ನಿಂದ ಜೋಡಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಕಮಾನು ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಆಧಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಯಿತು. ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦, ೧೯೩೦ರಂದು ಎರಡು ಕಮಾನುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಭಾವುಟಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. (ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿ ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್‌ಗೆ ಸೇರಿದ್ದಾಗಿತ್ತು.)<ref name="bos-time"/> ಕಮಾನು ಕಟ್ಟುವ ಕಾರ್ಯ ಒಮ್ಮೆ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡನಂತರದಲ್ಲಿ ಕ್ರೇನ್‌ಗಳು ಕಮಾನಿನ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನುಳಿದ ಸೇತುವೆಯ ಕೆಳಭಾಗದ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಲಂಬವಾದ ತೂಗು ಸೇತುವೆಯು ಕಮಾನಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುವುದಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲದೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಕ್ರಾಸ್‌ಬೀಮ್‌ಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ರಸ್ತೆ ಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ರೈಲು ಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಕ್ರಾಸ್‌ಬೀಮ್‌ಗಳ ಸಮೀಪ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಜೂನ್ ೧೯೩೧ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಚಾವಣಿಯ ಕೆಲಸ ಮುಕ್ತಾಯವಾಗಿತ್ತು. ತದನಂತರದಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಪರ್ ಕ್ರೇನ್‌ಗಳನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಟ್ರೇನ್ ಮತ್ತು ಟ್ರಾಮ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಹಳಿಯನ್ನು ಹಾಕಿಸಲಾಯಿತು. ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಮತ್ತು ಆಸ್‌ಪಾಲ್ಟ್‌‍ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="bos-time"/> ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಟೆಲೆಫೋನ್ ಲೈನ್‌ಗಳು, ನೀರು, ಗ್ಯಾಸ್ ಮತ್ತು ಡ್ರೈನೇಜ್ ಪೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಕೂಡ ೧೯೩೧ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಗೆ ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೩೧ರಿಂದ ಜುಲೈನಿಂದ ಸಮರೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭ‌ಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗೋಪುರವನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು. ಮರಗೆಲಸ ಮಾಡುವವರು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಮತ್ತು ಸಿಮೆಂಟ್‌ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಹಾಕಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೆಲಸದ ಗ್ಯಾಂಗರ್‌ಗಳು ಟವರ್‌ನ ಮೇಲ್ಬಾಗದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಲು ತೊಡಗಿದರು ಹಾಗೆಯೇ ದಿನಗೂಲಿ ನೌಕರರು ಗ್ರಾನೈಟ್ ಮತ್ತು ವೈರ್ ಬ್ರಶ್‌ಗಳನ್ನು ಕ್ಲೀನ್ ಮಾಡತೊಡಗಿದರು. ವಾಯುವ್ಯ ಭಾಗದ ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭಕ್ಕೆ ಕೊನೆಯ ಕಲ್ಲನ್ನು ೧೫ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಕ್ರೇನ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಕಟ್ಟಿದ ಕಟ್ಟಿಗೆಯ ಗೋಪುರವನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕಲಾಯಿತು.<ref name="pl-ph22"/><ref name="bos-time"/> ಜನವರಿ ೧೯, ೧೯೩೨ರಂದು ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಉಗಿ ಇಂಜಿನ್‌ನ ಟ್ರೈನ್ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ದಾಟಿತು.{{citation needed|date=December 2010}} ಫೆಬ್ರುವರಿ ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಭಾರ ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕಾರಿ ಸುಮಾರು ೯೬ ಬಂಡಿಗಳ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರವನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಉಗಿಬಂಡಿಯನ್ನು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಆಚೆಯ ದಡವನ್ನು ಸೇರಿತು. ಸೇತುವೆಯು ಮೂರು ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಅದರ ನಂತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಬಳಕೆಗೆ ಸೂಕ್ತ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="bos-time"/> ಕೆಲಸಗಾರರಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಶೆಡ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ನಂತರ ಕೆಡವಲಾಯಿತು. ಈಗ ಈ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಈಗ ಲೂನಾ ಪಾರ್ಕ್‌ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉದ್ಯಮಿಗಳು ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಮುಂಜಾಗ್ರತೆ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಈಗಿನ ಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಇಲ್ಲವಾಗಿತ್ತು. ಕಟ್ಟಡ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಹದಿನಾರು ಕೆಲಸಗಾರರು ದುರ್ಮರಣ ಹೊಂದಿದ್ದರು.<ref name="7bwh4">{{cite web | title=AtlasDirect news | work=Harbour Bridge | url=http://www.atlasdirect.net/news/Destination%20news/Harbour%20Bridge%20celebrates%2075th%20anniversary.aspx | accessdate=17 May 2007 | archive-date=29 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070929224049/http://www.atlasdirect.net/news/Destination%20news/Harbour%20Bridge%20celebrates%2075th%20anniversary.aspx | url-status=dead }}</ref> ಆದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲಿನಿಂದ ಬಿದ್ದು ಸತ್ತವರು ಕೇವಲ ಎರಡೇ ಜನ ಆಗಿದ್ದರು. ಹಲವಾರು ಜನ ಈ ಸುರಕ್ಷಿತವಲ್ಲದ ಕೆಲಸದಿಂದಾಗಿ ಗಾಯಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಹಲವಾರು ಜನ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಿವುಡರಾಗಿದ್ದು ಇದೇ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದಿಂದ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆನ್ರಿ ಮಲಾರ್ಡ್, ೧೯೩೦ರಿಂದ ೧೯೩೨ರವರೆಗೆ ಈ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ನೂರಾರು ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು<ref>ಹೆನ್ರಿ ಮಲ್ಲಾರ್ಡ್ (ಛಾಯಾಚಿತ್ರಕಾರ); ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ಡುಪೇನ್ ಮತ್ತು ಹೊವರ್ಡ್ ಟೆನರ್ ಇವರಿಂದ ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. "ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಕಟ್ಟಡ". ಮೆಲ್ಬೊರ್ನ್‌:ಸನ್‌ ಬುಕ್ಸ್ ಸಹಯೋಗದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಸೆಂಟರ್‌, ಛಾಯಾಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ, ೧೯೭೬ ISBN ೦-೮೯೬೦೮-೬೬೮-೨.</ref> ಮತ್ತು ಫಿಲ್ಮ್ ಫೂಟೇಜ್‌ ಅನ್ನು ತೆಗೆದ. ಇದು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ.<ref>ದಿ ಕನ್ಸ್ಟ್ರಕ್ಷನ್ ಆಫ್‌ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ) - ಮಲ್ಲಾರ್ಡ್, ಹೆನ್ರಿ; ಲಿಚ್‌ಫಿಲ್ದ್, ಫ಼್ರೇಂಕ್.[ಸಿಡ್ನಿ]:ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್ ಆಫ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್ಸ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, ಸಿಡ್ನಿ ಡಿವಿಸನ್, [1995].</ref> ಒಟ್ಟಾರೆ ಈ ಸೇತುವೆಯ ಖರ್ಚು $೧೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಆಗಿತ್ತು. (ಯೋಜನೆಯ ಮೂಲ ಬೆಲೆಗಿಂತ ಎರಡುಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು) ೧೯೮೮ರವರೆಗೆ ಇದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಂದಾಯ ಮಾಡಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.{{Citation needed|given the bridge was built over 30 years before Australia started using dollars, this needs clarifying|date=December 2010}} === ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತವಾದುದು === ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ೧೯ನೇ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೩೨ರಂದು ತೆರೆಯಲಾಯಿತು.<ref>{{cite book | author=[[Wendy Lewis (writer)|Wendy Lewis]], Simon Balderstone and John Bowan | title=Events That Shaped Australia | pages=140–142 | publisher=New Holland | year=2006 | isbn=9781741104929 }}</ref> ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಗವರ್ನರ್ , ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯ ಮಂತ್ರಿ ಸರ್.ಪಿಲಿಫ್ ಗೇಮ್, ಮತ್ತು ಎನ್ನಿಸ್ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ನ್ಯೂ ಸೌಥ್ ವೇಲ್ಸ್‌ನ ಲೆಬರ್ ಪ್ರಿಮಿಯರ್ [[ಜಾಕ್‌ ಲಾಂಗ್‌]] ಸೇತುವೆಯನ್ನು ರಿಬ್ಬನ್ ತುಂಡು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಉದ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡಿದನು. [[ಚಿತ್ರ:De Groot cutting the ribbon.jpg|thumb|ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಡೆ ಗ್ರೂಟ್‌ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಉದ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು]] ಲಾಂಗ್‌ ರಿಬ್ಬನ್ ಕತ್ತರಿಸಿ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅತ್ತಕಡೆಯಿಂದ ಮಿಲಿಟರಿ ಯುನಿಫಾರ್ಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಯ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಝಳಪಿಸುತ್ತ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತ ನ್ಯೂಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಜನರಿಗೆ ಶುಭಹಾರೈಸಿದನು. ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಅಪರಿಚಿತ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಅವನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="natgeo">{{cite web|url=http://www.australiangeographic.com.au/journal/on-this-day-in-history-opening-of-the-sydney-harbour-bridge.htm|title=On this day in history: Sydney Harbour Bridge opens|work=[[Australian Geographic]]|accessdate=17 April 2010|archive-date=6 ಜುಲೈ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110706101439/http://www.australiangeographic.com.au/journal/on-this-day-in-history-opening-of-the-sydney-harbour-bridge.htm|url-status=dead}}</ref> ರಿಬ್ಬನ್ ಅನ್ನು ಗಡಿಬಿಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಮರುಜೋಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಉದ್ಘಾಟನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವನು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ೨೧-ಗನ್‌ಗಳ ಸೆಲ್ಯೂಟ್‌ ಗೌರವ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಮತ್ತಿ ಆ‌ರ್‌ಎ‌ಎ‌ಎಫ್‌ನ ಹಾರಾಟವನ್ನು ಗೌರವವಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಸಮಸ್ಯೆ ಮಾಡಿದವನನ್ನು ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಡೆ ಗ್ರೂಟ್‌. ಅವನಿಗೆ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ £೫ ದಂಡವನ್ನು ಹಾಕಲಾಯಿತು ಅಲ್ಲದೆ ಮನೋರೋಗ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅವನು ನ್ಯೂ ಗಾರ್ಡ್‌ ಪ್ಯಾರಾಮಿಲಿಟರಿ ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯನಾಗಿದ್ದ. ಲಾಂಗ್‌ನ ಎಡಪಂತೀಯ ವಿಚಾರದಾರೆಗಳಿಗೆ ಈತ ವಿರುದ್ದವಾಗಿದ್ದನು. ಅಲ್ಲದೆ ಶ್ರೀಮಂತ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಇದನ್ನು ಉದ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಆತ ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದನು.<ref name="natgeo"/> ಡೆ ಗ್ರೂಟ್‌ ಆರ್ಮಿಯ ಖಾಯಂ ಸದಸ್ಯನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವನ ಸೈನ್ಯದ ಸಮವಸ್ತ್ರವು ಇವನನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಮೋಸಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತ್ತು. ಲಾಂಗ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಗಾರ್ಡ್‌ನ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಹಲವಾರು ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಉತ್ತರದ ಕಡೆ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭವು ನಡೆಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಮೇಯರ್ ಆಲ್ಡರ್‌ಮನ್ ಪ್ರೈಮ್‌ರೋಸ್ ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಕೊನೆಗೆ ತಿಳಿದು ಬಂದ ವಿಷಯವೇನೆಂದರೆ ಪ್ರೈಮ್‌ರೋಸ್ ಕೂಡಾ ನ್ಯೂ ಗಾರ್ಡ್ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯನಾಗಿದ್ದ ಆದರೆ ಗ್ರೂಟ್‌ನ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಈತನ ಪಾತ್ರ ಎಷ್ಟು ಎಂಬುದು ಇನ್ನುವರೆಗೂ ತಿಳಿದುಬಂದಿಲ್ಲ.{{Citation needed|date=November 2008}} ಎರಡು ಬಂಗಾರದ ಕತ್ತರಿಗಳನ್ನು ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ಉದ್ಘಾಟನಾ ರಿಬ್ಬನ್ ಅನ್ನು ತುಂಡು ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ ಇದನ್ನೇ ಬೇಯಾನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ ಅನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿಯ ಬೆಯಾನ್ ಎನ್‌ಜೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಮೊದಲು ಈ ಉದ್ಘಾಟನೆಯನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite news |title=Two States Open Bayonne Bridge, Forming Fifth Link |url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F70E10F93B5413718DDDAC0994D9415B818FF1D3 |newspaper=[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]] |date=15 November 1931 |page=1 |accessdate=30 May 2010}}</ref><ref>{{cite news |title=Hails Bridge at Sydney |url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F30C15F8345B13738DDDA10994DB405B828FF1D3 |newspaper=[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]] |date=18 March 1932 |page=43 |accessdate=30 May 2010}}</ref> ಮಹಾಕುಸಿತದ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಈ ಸೇತುವೆಯ ಉದ್ಘಾಟನೆಯು ದಾರಾಳತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಇದು ಹಲವಾರು [[ಸೈನಿಕರ ಗುಂಪು,]] ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಹಡಗಿನ ಪ್ರಯಾಣ ಹಾಗೂ ವೆನಿಸ್‌ನ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿತ್ತು.<ref name="shb-archives37"/> ನ್ಯೂಸೌತ್‌ ವೇಲ್ಸ್‌ನ ಹಳ್ಳಿ ಟೊಟ್ಟೆಹಾಮ್‌ನ ಒಂದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಸೇತುವೆಯು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತವಾದುದನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಬ್ಯಾನರ್ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಜಾತಾ ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು.{{Convert|515|km|mi|abbr=on}} ಇದನ್ನು ಟೊಟ್ಟೆನ್‌ಹ್ಯಾಮ್‌ನ ಸುತ್ತ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳ ಮೆರವಣಿಗೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕೊನೆಯ ಓಟವನ್ನು ಅಲ್ಲೇ ಹತ್ತಿರದ ಫೋರ್ಟ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‍ ಬಾಯ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಇಬ್ಬರು ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಂದ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ವಿದ್ಯುಕ್ತ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಈ ಸೇತುವೆಯ ಸುತ್ತ ಸಂಚರಿಸಲು ಅದನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಯಿತು. ೫೦ನೇ ವರ್ಷದ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯವರೆಗೂ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಐವತ್ತನೇಯ ವರ್ಷದ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯ ನಂತರ ಇದನ್ನು ಮತ್ತೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು.<ref name="shb-archives37"/> ಸುಮಾರು ೩೦೦,೦೦೦ದಿಂದ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.<ref name="shb-archives37"/> ಅಂದು ನೀಡಿರುವ ಅಂಕಿಅಂಶದ ಪ್ರಕಾರ ಅದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಿಡ್ನಿಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಿಲಿಯುನ್‌ಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇದ್ದಿರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕಾಗಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ತಯಾರಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು. ಮಾರ್ಚ್‌ ೧೪, ೧೯೩೨ರಂದು ಮೂರು ಅಂಚೆ ಸ್ಟ್ಯಾಂಪ್‌ಗಳನ್ನು ಈ ಸೇತುವೆಯ ಉದ್ಘಾಟನೆಯ ಕುರಿತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ಸ್ಟ್ಯಾಂಪ್‌ನ ಮುಖಬೆಲೆ ಒಂದು ಶಿಲ್ಲಾಂಗ್‌ನಷ್ಟಿತ್ತು.{{Citation needed|date=May 2009}} ಹಲವಾರು ಹಾಡುಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ಈ ಕುರಿತು ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತದ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣವೇ ಒಂದು ಮಹತ್ಸಾದನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜನರಿಗೆ ಕೆಲಸ ನೀಡಿದ ಈ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದ ಶ್ವಾಸಕೋಶ (ಐರನ್ ಲಂಗ್‍ ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. {{Citation needed|date=November 2008}} == ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗಳು == === ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ === [[ಚಿತ್ರ:Sydney Harbour Bridge Roadway, jjron, 02.12.2010.jpg|upright|thumb|ದಕ್ಷಿಣ ಅಥವಾ ನಗರದ ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಸೇತುವೆಗೆ ದಾರಿಎಡದಿಂದ: ಪಾದಾಚಾರಿ ಮಾರ್ಗ, ಎಂಟು ಸಂಚಾರಿ ಪಥಗಳು (ತೀರಾ ಎಡಕ್ಕೆ ಇರುವ ಎರಡು, ಸಿಡ್ನಿ ಟ್ರ್ಯಾಮ್‌ ಚಲಿಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ), ಎರಡು ರೈಲ್ವೆ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೈಕಲ್‌ ದಾರಿಸಂಚಾರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಲೈಟ್‌ಗಳು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಟೋಲ್‌ಬೂತ್‌ಗಳನ್ನು ನೀವು ಎತ್ತರದ ಕಟ್ಟಡದ ಕೆಳಭಾಗದಿಂದ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.]] ಸಿಡ್ನಿಯ CBD ಭಾಗದಿಂದ ದ್ವಿಚಕ್ರ ವಾಹನಗಳು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗ್ರೊಸ್‌ವೆನರ್‌ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌, ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್‌ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌, ಕೆಂಟ್‌ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌, ಚಾಹಿಲ್‌ ನಗರದ ಮೋಟಾರುದಾರಿ ಅಥವಾ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಕೂಡುದಾರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಬರುವ ಚಾಲಕರು ವಾರಿಂಗಾದ ಮುಕ್ತಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅವರೇ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು,ಇದರಿಂದಾಗಿ ಉತ್ತರ ಸಿಡ್ನಿಗೆ ಹೋಗುವ ಸಲುವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿಗೂ ಅಥವಾ ತಟಸ್ತ ಕಡಲ ತೀರಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಪೂರ್ವದಿಕ್ಕಿಗೆ ಹೋಗುವ ಸಲುವಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಆಗಮಿಸುತ್ತಿರುವ ವಾಹನಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಸಾಗುವುದು ಸುಲಭವಾಗಿದೆ. ಸೇತುವೆಯು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದ ಚಾಯಾಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಟಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುವ,ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಈ ಸೇತುವೆಯು ನಾಲ್ಕು ಅಗಲವಾದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದ್ದು ಈಗ ಅವು ಆರು ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ೧೯೫೮ರಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ರೈಲುಬಂಡಿಗಳ ಸಂಚಾರವನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತೆರಡು ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಯಿತು. ಆ ಎರಡು ರಸ್ತೆಮಾರ್ಗಗಳು ಸೇತುವೆಯ ಪೂರ್ಣ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದು ಉಳಿದ ಆರುಮಾರ್ಗಗಳ ಸೇತುವೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈಗ ಏಳು ಮತ್ತು ಎಂಟನೇ ಮಾರ್ಗಗಳು ಚಾಹಿಲ್‌ ಮುಕ್ತಮಾರ್ಗದೊಂದಿಗೆ ಈಸ್ಟರ್ನ್‌ ಡಿಸ್ಟ್ರಬ್ಯೂಟರ್ಸ್‌‌ನೊಂದಿಗೆ ಒಂದುಗೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ೧೯೮೮ರಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಸುರಂಗವೊಂದನ್ನು ಕೊರೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಆದ ಜನದಟ್ಟಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಸೇತುವೆಯು ಬಹಳಕಾಲ ಬಾಳಿಕೆ ಬರಲಾರದು ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಸುರಂಗವು ಅಗಸ್ಟ್‌ ೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಇದು ಕೇವಲ ದ್ವಿಚಕ್ರ ವಾಹನ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಮೀಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬ್ರಾಡ್‌ಪಿಲ್ಡ್‌ ಹೆದ್ದಾರಿಯನ್ನು ಟ್ರಾವೆಲಿಂಗ್ ಸ್ಟಾಕ್ ರೂಟ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂದರೆ ಈ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಅತ್ಯಂತ ಭಾರವಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಬುದಾಗಿತ್ತಾರೂ ಅದು ಕೇವಲ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಬೆಳಗು ಹರಿಯುವ ವೇಳೆಯವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಒಯ್ಯಲೇ ಬೇಕಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕಾರಣನೀಡಬೇಕಿತ್ತು. ಅತಿಯಾದ ನಾಗರೀಕತೆಯು ಸಿಡ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ಕಾಸಾಯಿಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳ ಸ್ಥಳಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಾಗಿ ಅರ್ಧಶತಮಾನಗಳಷ್ಟು ಕಾಲವೂ ಕೂಡ ಈ ಪದ್ಧತಿಯು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರಲಿಲ್ಲ. === ವಾಹನ ಸಂಚಾರದ ಏರಿಳಿತ === ಈ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಏರಿಳಿತವನ್ನು ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂದಣಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ಥಿತಿತ್ವವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಜನಸಂದಣಿಗೂ ತೊಂದರೆಯಾಗದಂತೆ ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಸೇತುವೆಯು ಒಟ್ಟಾರೆ ಎಂಟು ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಂದನೇ ಮಾರ್ಗವು ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಸಂದಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂರು, ನಾಲ್ಕು, ಮತ್ತು ಐದನೇ ಮಾರ್ಗಗಳು ವಿರುದ್ದದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದು ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ಮಾರ್ಗಗಳು ಯಾವಾಗಲು ಉತ್ತರದಿಕ್ಕಿಗೆ ಸಾಗುವವರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ. ಆರು ಏಳು ಮತ್ತು ಎಂಟನೇ ಮಾರ್ಗಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಸಾಗುವವರಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ. ಎರಡೂ ದಿಕ್ಕಿಗೂ ನಾಲ್ಕು ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬೆಳಿಗ್ಗೆಯ ಜನಜಂಗುಳಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗಗಳು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ವಾರಿಂಗಾ ಮುಕ್ತಮಾರ್ಗವೂ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ ಆದ್ದರಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದ ಮಾರ್ಗಗಳಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣಭಾಗದ ಮೂರು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾರ್ಗಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಾಗಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಸೇತುವೆಯು ನಾಗಾಲುಪೀಠಗಳ ಶ್ರೇಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಒಂದು ಹಸಿರು ಬಾಣದಗುರುತು ಕೆಳಮುಖವಾಗಿದ್ದರೆ ಆ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ 'X’ಚಿನ್ಹೆಯಿದ್ದರೆ ಆ ಮಾರ್ಗವು ಮುಚ್ಚಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈಗಲೂ ಕೂಡ ಈ ಚಿನ್ಹೆಯು ಬೇರೆ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಂತೆ ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ದಪ್ಪನೆಯ ಕೆಂಪುಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ 'X' ಚಿನ್ಹೆಯಿದ್ದರೆ ಅದು ಮುಂದಿನಿಂದ ಆಗಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಜಂಗುಳಿಗಾಗಿ ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.ಕೈಯಿಂದ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಈ ಒಪ್ಪಂದವು ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ರಾತ್ರಿ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಅಸಹಜವಾದ ಓಡಾಟದ ಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಬಹುದಾಗಿದ್ದು ಕೆಲವು ಮಾರ್ಗಗಳು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬೆಳಗಿನ ಜಾವದಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಉಳಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವಾಹನಗಳು ಹೊರಗಡೆ ತುಂಬ ದಟ್ಟಣೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. === ಸುಂಕ === ಈ ಮಾರ್ಗಗಳು ಸುಂಕದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ೨೦೦೯ ಜನವರಿ ೨೭ರಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನ CBDಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯ ಸುಂಕವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿ ಪಡೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಸುಂಕವು ದಿನದ ಯಾವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಾಹನವು ಸೇತುವೆಯನ್ನು ದಾಟಿದೆಯೋ ಅದನ್ನು ಆಧರಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಸುಂಕವು $೨.೫೦ರಿಂದ $೪ವರೆಗೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.rta.nsw.gov.au/usingroads/motorwaysandtolling/tod_tolling/index.html ಟೈಮ್ ಆಫ್‌ ಡೆ ಟಾಲ್ಲಿಂಗ್‌], ರೋಡ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಟ್ರಾಫಿಕ್‌ ಅಥಾರಿಟಿ, NSW. Retrieved on ೭ March ೨೦೦೯</ref> ಉತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.(ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವ ಬಾಡಿಗೆ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಂದ ವಾಹನ ನಿರ್ವಾಹಕರು ಸುಂಕವನ್ನು ಕಲೆಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಾಗಿದ್ದು ತಿರುಗಿ ಬರುವಾಗ ಸುಂಕವನ್ನು ನೀಡುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ) ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸುಂಕವನ್ನು ವಸೂಲಿಮಾಡುವ ಕಛೇರಿಗಳಿವೆ. ಎರಡು ಪಶ್ಚಿಮ ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ(ಚಾಹಿಲ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ವೆ ದೊಂದಿಗೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ) ಉತ್ತರದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸುಂಕದ ಕಛೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇನ್ನೊಂದು ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾದ (CBDರಸ್ತೆಗೆ)ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯ ದಕ್ಷಿಣದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಂಕ ವಸೂಲಿ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆರು ಮತ್ತು ಏಳನೇ ಮಾರ್ಗಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಸುಂಕವನ್ನು ನೀಡಿದ(ಉತ್ತರದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ) ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದ ತುದಿ(ಮುಂದೆ ಸುಂಕವನ್ನು ನೀಡಬೇಕಾದ) ವಾಹನಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಉದ್ದನೆಯ ಅಂತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಸುಂಕವಸೂಲಿಕೆಂದ್ರಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲ ಮಾರ್ಗಗಳ ಎರಡೂ ತುದಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ವೆಚ್ಚವು ೧೯೮೦ರಲ್ಲೇ ವಸೂಲಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕೊರೆದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ "ರೋಡ್ಸ್‌ ಎಂಡ್‌ ಟ್ರಾಫಿಕ್‌ ಆಥಾರಿಟಿ"ಯವರು ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಹಾಗೆಯೇ ಇರಿಸಿದ್ದಾರೆ(ನಿಜವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ). ೧೯೮೦ರ ದಶಕದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕೊರೆಯುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸುರಂಗದ ನಿರ್ಮಾಣ ವೆಚ್ಚಕ್ಕಾಗಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು (೨೦ ಸೆಂಟ್‌ಗಳಿಂದ $೧ಗೆ, ನಂತರ $೧.೫೦ಗೆ, ಮತ್ತು ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಸುರಂಗವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ $೨ಗೆ) ಏರಿಸಲಾಯಿತು. ಸುರಂಗಮಾರ್ಗವೂ ಕೂಡ ಅದರ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾರಂಭಿಕವಾಗಿ $೨ರಷ್ಟು ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. $೧ಗೆ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಏರಿಸಿದ ನಂತರ ಜೆಲ್ಲಿಗಾರೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಬ್ರಾಡ್‌ ಫಿಲ್ಡ್‌ ಹೆದ್ದಾರಿಯು ಚಾಹಿಲ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಏತ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ ಆರು ಮತ್ತು ಏಳನೇ ರಸ್ತೆಗಳಿಂದ ಬರುವ ಸಂಚಾಲಕರು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅನಧಿಕೃತವಾಗಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಠಿಯಿಂದ ಬರುವುದನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವುದಾಗಿತ್ತು. ಮಾರ್ಚ್‌ ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಎಲ್ಲ ವಾಹನಗಳಿಗೂ $೩ಕ್ಕೆ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಏರಿಸಲಾಯಿತು. ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಒಂದು ಕಾರು ಅಥವಾ ದ್ವಿಚಕ್ರವಾಹನವು ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸಿದರೆ ಆರು ಪೆನ್‌ಗಳಷ್ಟು ಖರ್ಚು ಬರುತ್ತದೆ. ಸೈಕಲ್ಲುಗಳ(ಸೈಕಲ್ಲುಗಳು ಸಾಗುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು) ಮೂಲಕ ಸಾಗುವವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಪಾದಾಚಾರಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣವು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ. Lನಂತರ ಸರ್ಕಾರವು ದ್ವಿಚಕ್ರ ವಾಹನಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ವಾಹನದ ಶುಲ್ಕದ ಒಂದು ನಾಲ್ಕಾಂಶದಷ್ಟನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು.ಆದರೆ ಈಗ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ವಾಹನದಷ್ಟೇ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಜುಲೈ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ತಾಂತ್ರಿಕವಾದ ಶುಲ್ಕ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ವಿಧಾನವಾದ E-Tagನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಸೇತುವೆಯು ಬಹಳಷ್ಟು ಹಣಪಾವತಿ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಸುರಂಗವು ಈ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ೧೨ ಜನವರಿ ೨೦೦೯ರಿಂದ E-Tag ಪದ್ದತಿಯು ಎಲ್ಲ ಶುಲ್ಕ ಸಂಗ್ರಹಣಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿವೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.rta.nsw.gov.au/usingroads/motorwaysandtolling/200807shb_lanechanges.html?hhid=shbcashless |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=9 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-date=17 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090217110129/http://www.rta.nsw.gov.au/usingroads/motorwaysandtolling/200807shb_lanechanges.html?hhid=shbcashless |url-status=dead }}</ref> === ಪಾದಾಚಾರಿಗಳು === ಉತ್ತರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾದಾಚಾರಿಗಳು ಮಿಲ್ಸ್‌ನ್‌ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಏರಿ ಬರಬಹುದಾಗಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾದಾಚಾರಿಗಳಿಗೆ ಸೇತುವೆಯೇರುವುದು ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದ್ದು ಆದರೆ ರಾಕ್ಸ್‌ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಪಾದಚಾರಿಗಳು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಏರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಈ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಗ್ಲೌಸಿಸ್ಟಾರ್‌ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ ಮತ್ತು ಕಂಬರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇವೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಚಾಹಿಲ್‌ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಬೇಕಾದರೂ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದು ಚಾಹಿಲ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ವೆ ಮೂಲಕವೆ ಸಾಗುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಈ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೂಲಕವೂ ಮತ್ತು ಲಿಪ್ಟ್‌ ಮೂಲಕವು ಸೇರಬಹುದಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಈ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬಂದರಿನ ಮೂಲಕವೂ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ ತೋಟದ ಮೂಲಕವೂ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. === ರೈಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ === ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ತೀರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುವ ಮಿಲ್‌ಸನ್ಸ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್ ಮತ್ತು ವಿನ್‌ಯಾರ್ಡ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬದಿಯ ಎರಡು ರೇಲ್ವೆ ಹಳಿಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಿಲ್‌ಸನ್ಸ್‌ ಕೇಂದ್ರ ನಿಲ್ದಾಣವು ಉತ್ತರ ತೀರದ ರೈಲು ಹಾದಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದ ರೈಲು ಹಾದಿಯ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ರಸ್ತೆ ರೈಲು ಬಂಡಿಗಳ ಓಡಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆ ಬಂಡಿಗಳು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹಳಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಯಿತು. ಅದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಎರಡು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ರಹದಾರಿಗಳು ಈಗ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲಿನ ತೀರಾ ಎಡಗಡೆಯ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಈಗಲೂ ಕೂಡಾ ಸ್ಪಸ್ಟವಾಗಿ ಆರು ಮಾರ್ಗಗಳ ರಹದಾರಿಯಿಂದ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಮೊದಲಿನಿಂದಿರುವ ಇಳಿಜಾರು ರಸ್ತೆಯು,ರಸ್ತೆ ರೈಲು ಬಂಡಿಯನ್ನು ನೆಲದಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅಂತಿಮ ನಿಲ್ದಾಣವಾದ ವಿನ್‌ಯಾರ್ಡ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದವರೆಗೂ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಈಗಲೂ ೭ ಮತ್ತು ೮ನೇ ಮಾರ್ಗಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ನಡೆದಾರಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆದಾಗಿಯೂ ಈ ಸುರಂಗಗಳು ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. === ನಿರ್ವಹಣೆ === [[ಚಿತ್ರ:Sydney Harbour Bridge DSC01595.JPG|thumb|ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಪೇಂಟ್‍ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಕೆಲಸಗಾರರು]] ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್‍ ಸೇತುವೆಗೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಲು ಮತ್ತು ಸವಕಳಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಯಾಗಲು ನಿರಂತರ ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೆಲಸಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಸೇತುವೆಯ ಈ ಕೆಲಸಗಳಿಗಾಗಿ ಪೇಂಟರ್‌ಗಳು,ಕಬ್ಬಿಣಕೆಲಸಗಾರರು, ಬಾಯ್ಲರ್‌ ತಯಾರಕರು, ಫಿಟ್ಟರ್‌ಗಳು, ವಿದ್ಯುತ್‌ ಕೆಲಸಗಾರರು, ತೇಪೆಕೆಲಸಗಾರರು, ಬಡಗಿಗಳು, ಕೊಳಾಯಿಗಾರರು ಮತ್ತು ನೌಕಾಸಜ್ಜುಗಾರರು ನಿಯಮಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="repaint-rta">{{cite web|title=Sydney Harbour Bridge repainting|url=http://www.rta.nsw.gov.au/constructionmaintenance/majorconstructionprojectssydney/sydneyharbourbridge/shb_repainting.html|publisher=NSW Roads & Traffic Authority|accessdate=15 December 2010|archive-date=13 ಮಾರ್ಚ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110313062619/http://www.rta.nsw.gov.au/constructionmaintenance/majorconstructionprojectssydney/sydneyharbourbridge/shb_repainting.html|url-status=dead}}</ref> ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಸೇತುವೆಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ ಪೇಂಟಿಂಗ್‌ ಆಗಿದೆ. ಪೇಂಟಿಂಗ್‌ ಕೆಲಸವು ನಿರಂತರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಪೇಂಟರ್‌ಗಳು ಸೇತುವೆಯ ಒಂದು ತುದಿಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ ಮತ್ತೊಂದು ತುದಿಯವರೆಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಪೇಂಟ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇದಾದ ತಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಈ ಪೇಂಟಿಂಗ್‌ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಆರಂಭದ ತುದಿಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಸೇತುವೆಗೆ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿದ, ಅರವತ್ತು ಫುಟ್‌ಬಾಲ್ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಪೇಂಟ್ ಮಾಡುವ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿರುತ್ತದೆ.{{convert|485,000|m2|acre}} ಸೇತುವೆಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಲೇಪಕ್ಕೂ {{convert|30,000|l|impgal}}ಸಾಕಷ್ಟು ಪೇಂಟ್ ಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="repaint-rta"/> ಯಾವುದೇ ಬಣ್ಣದ ಹನಿಯು ವಾಹನಗಳು ಸೇತುವೆಗೆ ತಲುಪುವ ಮುನ್ನವೇ ಆರುವಂತಹ ವಿಷೇಶವಾದ ಬೇಗ ಒಣಗುವ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="tia-shb"/> ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಗೆ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯುವವರ ತಂಡದಲ್ಲಿ ೧೯೭೦ ರಲ್ಲಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಖ್ಯಾತಿ ಗಳಿಸುವ ಮೊದಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ, ಈಗ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಹಾಸ್ಯಗಾರರೂ ಮತ್ತು ಅಭಿನಯಗಾರರೂ ಆಗಿರುವ ಪೌಲ್ ಹೋಗನ್ ಅವರು ಒಬ್ಬ ಸಾಕ್ಷಿದಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="culture.gov"/> ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಸೇತುವೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯ ಪೂರ್ತಿ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು, ದಾರಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಬಳಿದಿದ್ದ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕುವ ಕೆಲಸವನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಡಿಯೊಳಗಿನ ದಿಬ್ಬ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಪುನಃ ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. {{convert|90,000|m2|acre}} ಕೆಲಸಗಾರರು ಡೆಕ್ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರಂಗಳಿಂದ ಕಾರ್ಯಾಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗಾಳಿಯ ಮೂಲಕ ಹರಡುವ ಹಾನಿಕಾರಕ ಕಣಗಳನ್ನು ಶೋಧಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರಂಗಳು ಗಾಳಿ ಹೊರಹಾಕುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಅಪಘರ್ಷಕ ಸ್ಪೋಟವನ್ನು ಬಳಸಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ [[ಸೀಸ]]ದ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಸ್ಥಳದಿಂದ ವಿಸರ್ಜಿಸಿ ಹೊರಹಾಕಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="repaint-rta"/> == ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ == [[ಚಿತ್ರ:Historic Tourist Signs for Sydney Harbour Bridge, jjron, 02.12.2010.jpg|right|thumb|ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಕಮಾನಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿರುವುದು. ”ರೆಂಟೌಲ್ಸ್‌ನ ಆಲ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಎಕ್ಸಿಬಿಷನ್’-1948 -197]] [[ಚಿತ್ರ:BridgeClimb participants on Sydney Harbour Bridge.jpg|thumb|ಸೇತುವೆ ಚಾರಣದ ಸ್ಪರ್ಧಾಳುಗಳು, ವಿಶೇಷ ಜಂಪ್‌ ಸೂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿರುವುದು.]] [[ಚಿತ್ರ:BridgeClimb on Sydney Harbour Bridge, jjron, 02.12.2010.jpg|right|thumb|ಸೇತುವೆಯ ಚಾರಣಿಗರು ಸೇತುವೆಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗಿನ ದೃಶ್ಯ. ಹಾಗೆಯೇ ಎರಡನೇ ತಂಡವು ಕಮಾನಿನ ಕೊನೆಯ ಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪಿರುವುದು.ಹಗುರವಾದ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡುವ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ರಿವಿಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸಾಧ್ಯಂತವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿರುವುದು]] === ಆಗ್ನೆಯ ಕಮಾನು === ನಿರ್ಮಾಣದ ಹಂತದಲ್ಲಿಯೇ ಈ ಸೇತುವೆಯು ಸಿಡ್ನಿ ನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗೂ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೆಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿತು. ನೈರುತ್ಯ ಮಹಾದ್ವಾರವು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಕ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋದ ಪಾದಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಮಹಾದ್ವಾರದ ತುತ್ತತುದಿಗೆ ಏರಲು ೨೦೦ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಏರಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ.<ref name="shb-info"/> ಸೇತುವೆಯು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿಯೇ ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ಆರ್ಕರ್‍ ವೈಟ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಅವರು ಈ ಮಹಾದ್ವಾರವನ್ನು ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳವನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು.<ref name="pl-ph34">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 1934|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಾದ ಕೆಫೆ, ಕ್ಯಾಮರಾ ಒಬ್ಸ್‌ಕ್ಯುರಾ, ಅಬೋರಿಜಿನಲ್ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ, ಸಂದರ್ಶಕರು ಪತ್ರ ಬರೆಯಯಬಹುದಾದ "ತಾಯಂದಿರ ಸ್ಥಳ", ಮತ್ತು "ಮೋಹಕ ಆಕೃತಿ" ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. "ಮೋಹಕ ಪರಿಚಾರಕ" ರು ಸಂದರ್ಶಕರಿಗೆ ದೂರರದರ್ಶಕದ <ref name="pl-ph34"/> ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಈಗಲೂ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸಿಡ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುವ ಗ್ರಾನೈಟ್‌ ಗಾರ್ಡ್‌ ರೈಲಿಗೆ ತಾಮೃದ ಲೇಪನಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ನಿಯೋಜಿತರಾಗಿರುವುದು ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಯಲ್ಲೊಂದಾಗಿದೆ.<ref name="pl-gvf">{{cite web|title=Glass View Finder|url=http://www.pylonlookout.com.au/exhibition_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=18 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110218074429/http://www.pylonlookout.com.au/exhibition_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎರಡನೇ [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಜಾಗತಿಕ ಯುದ್ದದ]] ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರವಾಸೋಧ್ಯಮ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ರದ್ದಾದವು ಮತ್ತು ಸೇನೆಯು ಸೇತುವೆಯ ನಾಲ್ಕೂ ಮಹಾದ್ವಾರಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ರಕ್ಷಣಾ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ನಿರೋಧಕ ಬಂದೂಕುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ ಮಾರ್ಪಾಡುಗೊಳಿಸಿತು.<ref name="pl-ph39">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 1939 - 1945|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಯುದ್ದದ ನಂತರ ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ವ್ಯೋನ್‌ ರೆಂಟೌಲ್ ಅವರು ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲಿ "ಸಂಪೂರ್ಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಪ್ರದರ್ಶನ"ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದು ನಿಸರ್ಗದ ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳು, ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ದೃಶ್ಯಗಳಾದ ವ್ಯವಸಾಯ, ಕ್ರೀಡೆ, ಸಾಗಾಣಿಕೆ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಸೈನ್ಯ ಇವುಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ದಾರಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶಕ ಸೇರಿ, ವೀಕ್ಷಣಾ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರಂ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ನೆಲೆಸೂಚಕ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಮಾಲೀಕರು ಬಿಳಿ ಬೆಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ಚಾವಣಿಯಲ್ಲಿನ ಬೆಕ್ಕು ಸಾಕಣೆ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟಿದ್ದರು. ಇವುಗಳು ಆಕರ್ಷಣೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಸಂಧರ್ಭೋಚಿತವಾದ ಅಂಗಡಿ ಮತ್ತು ಅಂಚೆ ಕಾರ್ಡುಗಳ ವಿಲೇವಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಇದ್ದವು.<ref name="pl-ph48">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 1948|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ರೆಂಟೌಲ್‌ ಅವರ ಗೇಣಿ ಅವಧಿಯು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಸೇತುವೆಯ ಮಹಾದ್ವಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref name="pl-ph71">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 1971|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಸೇತುವೆಯ ಮಹಾದ್ವಾರವು ೧೯೮೨ ರಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಯ ೫೦ ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ ಆಚರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಪುನಃ ಮುಕ್ತವಾಯಿತು.<ref name="pl-ph82">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 1982|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ "ದ್ವಿಶತಕೋತ್ಸವ ಪ್ರದರ್ಶನ"ವು, ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಪ್ಪಂದ ಏರ್ಪಟ್ಟ ೨೦೦ ನೇ ವರ್ಷಾಚರಣೆಯಾಗಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref name="pl-ph87">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 1987|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಮಹಾದ್ವಾರವು ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ನವೆಂಬರ್‍ ೨೦೦೦ ದ ವರೆಗೆ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ಕ್ಲೈಂಬ್‌ ಅವರಿಂದ "ಪ್ರೌಡ್‌ ಆರ್ಕ್" ಎಂಬ ನೂತನ ಪ್ರದರ್ಶನ ಏರ್ಪಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಈ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಬ್ರಾಡ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ ಕುತೂಹಲ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಕುರಿತು ಗಾಜಿನ ಸೂಚಕ ನಿರ್ದೇಶಕ ಒಳಗೊಂಡು ವಿವಿಧ ಮಹತ್ವದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನೊಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="pl-ph00">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 2000|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> ಸೇತುವೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವಾಗ ಕೆಲಸಗಾರರು ಎದುರಿಸಿದ ಅಪಾಯಕರ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವ "ಅಪಾಯಕಾರಿ ಕೆಲಸಗಳು" ಎಂಬ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮಹಾದ್ವಾರವು ಪುನಃ ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸಗಾರರ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಹಾಳಾದ ಗಾಜಿನ ಲಕ್ಷಣದ ಕಿಟಕಿಗಳು ಸೇರಿದ್ದವು.<ref name="pl-ph03">{{cite web|title=Southeast Pylon History: 2003|url=http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|work=Pylon Lookout: Sydney Harbour Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812202643/http://www.pylonlookout.com.au/history_frs.htm|url-status=dead}}</ref> === ಸೇತುವೆ ಚಾರಣ === ೧೯೯೮ರಿಂದ ಸೇತುವೆ ಆರೋಹಣ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಸೇತುವೆಯ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧ ಭಾಗವನ್ನು ಏರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿತು.<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.bridgeclimb.com/ |title=BridgeClimb |publisher=BridgeClimb |date= |accessdate=2010-12-23}}</ref> ಪ್ರವಾಸವು ದಿನವಿಡೀ ಮುಂಜಾವಿನಿಂದ ಸಂಜೆಯವರೆಗೆ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ವಿಪರೀತ ಬೀಸುಗಾಳಿಯಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ರದ್ದಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ರಾತ್ರಿ ಆರೋಹಣವು ಕೂಡಾ ಅಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆರೋಹಿಗಳ ತಂಡಕ್ಕೆ ಹವಾಗುಣದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಕ್ಕುದಾದ ರಕ್ಷಣಾ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿ ಆರೋಹಣದ ಮೊದಲು ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆರೋಹಣದ ಮಧ್ಯೆ ಆರೋಹಕರು ಜೀವರಕ್ಷಕ ಹಗ್ಗದ ಮೂಲಕ ಭಧ್ರತೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಆರೋಹಣವು ಸೇತುವೆಯ ಪೂರ್ವಭಾಗದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತುದಿಯವರೆಗೆ ಮೇಲೇರುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗವನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಇದು ಮೂರುವರೆ ಘಂಟೆಗಳ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆ ಆರೋಹಣ ಸಂಸ್ಥೆಯು<ref name="autogenerated1"/> ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲಿನ ಛಾವಣಿಗೆ ಏರಲು ಪರ್ಯಾಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಡಿಸ್ಕವರಿ ಆರೋಹಣವು ಆರೋಹಕರಿಗೆ ಸೇತುವೆಯ ತಳರೇಖೆಯವರೆಗೆ ಹೋಗಿ ಅದರ ಆಂತರಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿತು. ತಳರೇಖೆಯ ತುತ್ತ ತುದಿಯಿಂದ ಆರೋಹಕರು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನೇರುತ್ತಾ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರಂನ ತುತ್ತತುದಿಗೆ ತಲುಪಬಹುದು. ಸೇತುವೆ ಆರೋಹಣ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಅಕ್ಟೋಬರ್‍ ೧ ೨೦೦೮ ರಂದು ೧೦ ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಇನ್ನಿತರ ಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ಏರುವ ಸಾಧ್ಯಾಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅವಲೋಕಿಸಿತು. ಇದೀಗ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರೂಕ್‌ಲಿನ್‌ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಇಂತಹುದೇ ಆರೋಹಣ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಆಯೋಜಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತುಕತೆ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ.<ref name="NYPOST">{{cite web |url=http://www.endex.com/gf/buildings/bbridge/bbridgenews/bbnyp042602.htm |title=TOURISTS ‘HIGH' ON BROOKLYN BRIDGE |date=26 April 2002 |accessdate=5 November 2009 |archive-date=6 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100206011050/http://www.endex.com/gf/buildings/bbridge/bbridgenews/bbnyp042602.htm |url-status=dead }}</ref> == ಉತ್ಸವಾಚರಣೆಗಳು == ಆರಂಭದಿಂದಲೂ, ಈ ಸೇತುವೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿ ಕೇಂದ್ರವೆಂದು ಬಿಂಬಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದೆ. ೧೯೮೨ ‍ರಲ್ಲಿ, ಈ ಸೇತುವೆಯು ತನ್ನ ೫೦ನೇ ವರ್ಷದ ಉತ್ಸವಾಚರಣೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ೧೯೩೨ ‌ರಲ್ಲಿ ಇದು ಆರಂಭವಾದ ನಂತರ, ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ವಾಹನಗಳ ಓಡಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಪಾದಚಾರಿಗಳಿಗೆ ದಿನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಓಡಾಟಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="pl-bh"/> ಈ ಆಚರಣೆಗಳು ಡೊರ್ಮನ್ ಲೋಂಗ್‌ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಜಡ್ಜ್‌ರವರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. [[ಚಿತ್ರ:Australia-Stamp-1932-SydneyHarbourBridge.jpg|thumb|ಅಂಚೆ ಸ್ಟ್ಯಾಂಪ್‌, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, 1932]] ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ೧೮೯೮ ಜನವರಿ ೨೬ರಂದು ಇನ್ನೂರನೇ ವರ್ಷದ ಆಚರಣೆಯು ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದ ಜನಸಂಖ್ಹ್ಯೆಯನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತ್ತು. ಹಾಗೆಯೇ ಬಂದರಿನ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಉತ್ಸಾಹಿ ಜನರ ಗುಂಪು ಮುಂಭಾಗದ ದಡಕ್ಕೆ ಸಾಲಾಗಿ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಸಿಡ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಸದಾ ಸಾಲಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಿರುವಂತೆ ಕಾಣುವ ದೋಣಿಪಟಗಳು, ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲೆಯ ಹಾಯಿ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳುವವರು, ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ನೂರಾರು ಸಣ್ಣ ಕಸುಬಿನವರು ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯ ಕೆಳಗೆ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವುದು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಸೇತುವೆಯ ಕೊನೆಯ ಮುಖ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಿಡಿಮದ್ದುಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಕಮಾನು ಮತ್ತು ರಾಜ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು, ದಿನದ ಆಚರಣೆಗಳು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡವು. ಇದು ನಂತರದ ಪಟಾಕಿಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಮಾದರಿಯಾಯಿತು. ೨೦೦೦‌ದ ಸಹಸ್ರ ವರ್ಷಾಚರಣೆಯ ನಂದರ್ಭ್ಹದಲ್ಲಿ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯು ಶಾಶ್ವತತೆ ಅಕ್ಷರದೊಂದಿಗೆ, ತನ್ನ ಮೂಲ ರೂಪವನ್ನು, ಬಹಳ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಕಲ್ಲಿನ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಪದಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರದ ಹಾಳೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅನಕ್ಷರತೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಕ್ರೊಧವನ್ನು ಕೆತ್ತಿದ ಅರ್ಥರ್ ಸ್ಟೇಸ್‌ರವರ ಕಾಣಿಕೆಯಾಯಿತು. ೨೦೦೦ನೇ ಇಸವಿಯ ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ವಾಹನಗಳ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಪ್ರಮುಖವಾದ, ರಾಜಿಗಾಗಿ ನಡೆದ-"ಸಂದಾನಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆ"-ಯ ನಡಿಗೆಗಾಗಿ ತಡೆಯಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಬಾರಿಜಿನಲ್ ಸ್ಟೋಲನ್ ಜನರೇಷನ್‌‌ಗಾಗಿ ನಡೆದ ವಿಚಾರಣೆಯದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ ಮೂಲದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಬಿಳಿಯ ಪಾಲಕರ ಸುಪರ್ದಿಗೆ ಒದಗಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ನಡೆದುದಾಗಿತ್ತು. ಸುಮಾರು ಹತ್ತುಲಕ್ಷ <ref>{{cite web|url=http://www.kooriweb.org/foley/great/grt8.html |title=Gary Foley's Koori History Website - Great Moments in Indigenous History - #7 |publisher=Kooriweb.org |date= |accessdate=2010-12-23}}</ref> ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ನರು ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಸಂಜ್ಞಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದಾಟಿದರು. ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ, ಸಿಡ್ನಿ ೨೦೦೦ ಓಲಂಪಿಕ್ಸ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಈಸೇತುವೆಯು ಓಲಂಪಿಕ್ ರಿಂಗ್‍ಗಳಿಂದ ಸಿಂಗಾರ ಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದೂ ಕೂಡಾ ಓಲಂಪಿಕ್ ಜ್ಯೋತಿಯನ್ನು ಓಲಂಪಿಕ್ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿತ್ತು. ಪುರುಷರ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಓಲಂಪಿಕ್ ಮ್ಯಾರಥಾನ್‍ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಹೋಗಬೇಕಾದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಈ ಸೇತುವೆಯೂ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಸಿಡಿಮದ್ದುಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಮುಕ್ತಾಯ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಸೇತುವೆಯ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖದಲ್ಲಿ ಪಟಾಕಿಗಳನ್ನು ನೇತುಹಾಕಿಡುತ್ತಿದ್ದರು.ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಭಾಗವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು.ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಇದು ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿಯ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಕ್‌ ವೆಬ್ಬರ್‌ ಎನ್ನುವಾತ ಈ ಸೇತುವೆಯೆ ಮೇಲೆ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ -ಬಿಎಮ್‌ಡಬ್ಲೂ [[ಫಾರ್ಮುಲಾ ಒನ್|ಫಾರ್ಮುಲಾ ಒನ್‌]] ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಿದ.<ref name="AAP">{{cite web |url=http://www.encyclopedia.com/doc/1P1-105546468.html |title= NSW: F1 driver Mark Webber to hoon across the Harbour Bridge |date=18 February 2005|accessdate=5 November 2009}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ ೨೫, ೨೦೦೯ರಂದು ಎಂಟು ಪಥಗಳ ಟಾರು ರಸ್ತೆಯ ಮೇಲೆ ಟರ್ಫ್ ಅನ್ನು ಹಾಕಲಾಯಿತು. ಸುಮಾರು ೬೦೦೦ ಜನ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಪಿಕ್‌ನಿಕ್ ಅನ್ನು ಆಚರಿಸಿದರು. ಅದೂ ಲೈವ್‌ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಜೊತೆಗೆ.<ref name="abc-pic">{{cite web |url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/10/25/2723473.htm |title=Harbour Bridge picnic may become annual|date=25 October 2009|accessdate=5 November 2009}}</ref> ವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮತ್ತೆ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="bob-1">{{cite web|title=Come play at the world's greatest picnic|url=http://www.breakfastonthebridge.com/event|work=Breakfast on the Bridge|accessdate=18 December 2010|archive-date=28 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101228114947/http://www.breakfastonthebridge.com/event|url-status=dead}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SHB75.jpg|thumb|upright|ಎಲ್‌ಇ‌ಡಿ ಕ್ಯಾಪ್‍ಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿರುವ ಪಾದಾಚಾರಿಗಳು, 75ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ]] === ೭೫ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ === ೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ,ಇದರ ೭೫ನೇ ವರ್ಷಾಚರಣೆಯು, "ಬ್ರಿಡ್ಜಿಂಗ್ ಸಿಡ್ನಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸಿಡ್ನಿಯ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ,ಪ್ರದರ್ಶನದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಮಾರಕೋತ್ಸವವಾಯಿತು.<ref>{{Cite web |url=http://www.hht.net.au/bridgingsydney |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=9 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-date=27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927050000/http://www.hht.net.au/bridgingsydney |url-status=dead }}</ref> ಹಿಸ್ಟೋರಿಕ್‌ ಹೌಸಸ್‌ ಟ್ರಸ್ಟ್ , ಎಂಬ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿತ್ತು.ಇದರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಛಾಯಾ ಚಿತ್ರಗಳು, ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಬಹು ಅಪರೂಪವಾದ, ಹಿಂದೆಂದೂ ನೋಡಿರದ ಪರ್ಯಾಯ ಸೇತುವೆಗಳ ಮತ್ತು ಸುರಂಗಗಳ ನಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಇಡಲಾಗಿತ್ತು. ೨೦೦೭ರ ಮಾರ್ಚ್ ೧೮ರಂದು,ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ತನ್ನ ೭೫ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಆಚರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಸಂದರ್ಭವು,ಗವರ್ನರ್, ಮಾರೀ ಬಶೀರ್ ಹಾಗೂ ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲೀಯ ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋರೀಸ್ ಲೆಮಾ ಅವರಿಂದ ರಿಬ್ಬನ್(ಪಟ್ಟಿ)ಕತ್ತರಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸಂಕೇತಿಕವಾಯಿತು. ನಂತರ ಮಿಲ್ಸನ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ನಿಂದ ಅಥವಾ ಉತ್ತರ ಸಿಡ್ನಿಯಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಜನರಿಗೆ ಹೋಗಲು ಸೇತುವೆಯು ತೆರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಸಿಬಿಡಿ ಯಲ್ಲಿ, ಹಲವಾರು ಮುಖ್ಯ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು, ಆ ದಿನದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಭಂದಿಸಲಾಯಿತು. ಮೂಲವಾದಂತಹ ಧೂಮಪಾನ ಆಚರಣೆಯು ಸಂಜೆ ೭.೩೦ಕ್ಕೆ ಮುಖಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತ್ತು. ಸುಮಾರು ೨೫೦,೦೦೦ ಜನರು(೫೦,೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನ ನೊಂದಾಯಿತವಾಗಿದ್ದರು) ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು. ನಡೆದುಹೋಗುವವರಿಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ನೆನಪಿನ ಕಾಣಿಕೆಯಾಗಿ, ದಟ್ಟಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಿದ್ದರು. ಧ್ವನಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಧ್ವನಿವರ್ಧಕಗಳನ್ನು ಸೇತುವೆಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಇಡಲಾಗಿತ್ತು ಇಡಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಕೂಡಾ ಕೆಲವೊಂದು ದಶಕದ ಉತ್ತಮ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು. (''ಉದಾಹರಣೆಗೆ '' ೧೯೭೫ರಲ್ಲಿ ಕಿಂಗ್‌ ಎಡ್ವರ್ಡ್ VIII, ಪದತ್ಯಾಗದ ಭಾಷಣ , ಗೌ ವಿಟ್‌ಲ್ಯಾಮ್‌ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಭಾಷಣ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುತ್ತಿತ್ತು.) ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ನಡೆದು ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ಜನರಿಗೆ ಪ್ರತಿಹೆಜ್ಜೆಯಲ್ಲೂ ಇತಿಹಾಸದ ಒಂದು ಮಜಲನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋದಂತೆ ಎನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ನಂತರ ವಿದ್ಯುತ್ ದೀಪಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ ಆರಂಭವಾಗಿ ತಡರಾತ್ರಿಯವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆಯಿತು.ಸೇತುವೆಯು ವೈವಿಧ್ಯತೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿ ಹೋಗಿ, ಇದರ ರಚನಾತ್ಮಕ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಾಶಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳ ದೀಪಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಸಂಜೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹೊಳೆಯುವ ಹಸಿರು ಟೋಪಿಗಳ ಬದಲಾಗಿ, ಎಲ್‌ಇಡಿ ಲೈಟನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಕೇಸರಿ ಬಣ್ಣದ ಟ್ಪೋಪಿಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದರು. ಸಂಜೆ ೮.೩೦ಕ್ಕೆ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಪಾದಚಾರಿಗಳಿಗೆ ನಿರ್ಭಂದಿಸಲಾಯಿತು === ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ === {{Main|Sydney New Year's Eve fireworks}} ಸಿಡ್ನಿಯ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿಯ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಹಾರ್ಬರ್‌ ಸೇತುವೆಯು, ಬಹುವಾಗಿ ಪಟಾಕಿಗಳ ವೈಭವಪೂರ್ಣ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಸದ್ಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖದ ಮಧ್ಯದ ಕಮಾನಿಗೆ ಪಟಾಕಿಗಳ ಬದಲಾಗಿ ದೀಪದ ಬೆಳಕಿನ ಪ್ರೇಮ್‌ವರ್ಕ್ ಮಾಡಿ ಹಾಕಿದ್ದರು. ಈ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ವಾರ ಮೊದಲು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದ ವೇದಿಕೆಗಳು, ಫ್ರೇಮ್‌ ವರ್ಕ್‌ಗಳು ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. The effects have been as follows: [[ಚಿತ್ರ:Sydney new years 2008-9.JPG|thumb|2008ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಡಿಮದ್ದು ಸಿಡಿಸುವ ಸಂಭ್ರಮ. ಕಮಾನಿಗಡ್ಡವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ರೀತಿಯ ವಿನ್ಯಾಸ]] * ೧೯೯೮–೧೯೯೯: ನವಿರಾದ ನಗು ಮುಖ; * ೧೯೯೯–೨೦೦೦: ಅರ್ಥರ್ ಸ್ಟೇಸ್‌ರಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ತಾಮ್ರಹಾಳೆಯ ಬರಹದಲ್ಲಿ "Eternity" ಎಂಬುದನ್ನು ಮೂಡಿಸಲಾಯಿತು; * ೨೦೦೦–೨೦೦೧: ಹಾವು ಉಳ್ಳ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಮತ್ತು ಫೆಡರೇಷನ್ ಸ್ಟಾರ್; * ೨೦೦೧–೨೦೦೨: ಉಲುರು; * ೨೦೦೨–೨೦೦೩: ಶಾಂತಿ ಸಾರುವ ಪಾರಿವಾಳ; * ೨೦೦೩–೨೦೦೪: ಲೈಟ್‌ ಶೊ; * ೨೦೦೪–೨೦೦೫: ಡಿಸ್ಕೊ ಬಾಲ್; * ೨೦೦೫–೨೦೦೬: ಲವ್ ಹಾರ್ಟ್‌ (ಮೂರು ಹೃದಯದ ಚಿತ್ರಗಳು ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಹಿಂದೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ) * ೨೦೦೬–೨೦೦೭: ಕೋಥ್‌ಆಂಗರ್ ಮತ್ತು [[ವಜ್ರ|ವಜ್ರದ ಆಕೃತಿ]]-೨೦೦೭ರ ವಜ್ರಮಹೋತ್ಸವ ಅಥವಾ ೭೫ನೇ ವರ್ಷದ ಆಚರಣೆಗಾಗಿ * ೨೦೦೭–೨೦೦೮: ಗಡಿಯಾರದ ಗಾಜು; * ೨೦೦೮–೨೦೦೯: [[ಸೂರ್ಯ]]; * ೨೦೦೯–೨೦೧೦: ಯಿನ್‌ ಆಂಡ್ ಯಾಂಗ್. * ೨೦೧೦-೨೦೧೧: X ಮತ್ತು ನಗು ಮುಖದ ಹಲವಾರು ವಿನ್ಯಾಸಗಳು. ಹೊಸ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಕ್ಷಣ ಗಣನೆಯ ಕುರಿತಾದ ಗಡಿಯಾರವನ್ನು ಕೂಡ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿರಲಾಗಿತ್ತು. == ಉಲ್ಲೇಖನಗಳು == {{cquote|There the proud arch Colossus like bestride<br />Yon glittering streams and bound the strafing tide.}} ಸಿಡ್ನಿ ಕೋವ್‍ನ ಭವಿಷ್ಯಾತ್ಮಕ ಒಳಹೊಳಹುಗಳುಳ್ಳ ಬರಹವನ್ನು [[ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್|ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್‌]]ನ ಮುತ್ತಜ್ಜ ಎರಾಸ್ಮಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್ ತನ್ನ ಕವನ ’ವಿಸಿಟ್‌ ಹೊಪ್ ಟು ಸಿಡ್ನಿ ಕೊವ್, ನಿಯರ್ ಬಾಟನಿ ಬೇ’, (೧೭೮೯) ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. <br /> {{cquote|I open this bridge in the name of His Majesty the King and all the decent citizens of NSW.}} ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಡೆ ಗ್ರೂಟ್‌, ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸುತ್ತಿರುವುದು(೧೯೩೨). ಅವನ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ದಿ ನ್ಯೂ ಗಾರ್ಡ್, ಕಿಂಗ್‌ ಜಾರ್ಜ್ V ಇವರಿಗೆ ಸೇತುವೆ ಉದ್ಘಾಟನೆ ಮಾಡಲು ಹೇಳಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. <br /> {{cquote|To get on in Australia, you must make two observations. Say, "You have the most beautiful bridge in the world" and "They tell me you trounced England again in the cricket." The first statement will be a lie. Sydney Bridge [sic] is big, utilitarian and the symbol of Australia, like the Statue of Liberty or the Eiffel Tower. But it is very ugly. No Australian will admit this.}} ಜೇಮ್ಸ್ ಮಿಶೆನರ್‌ ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕ ರಿಟರ್ನ್‌ ಟು ಪಾರಡೈಸ್‌ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನ ಕುರಿತಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. (೧೯೫೧). <br /> {{cquote|...you can see it from every corner of the city, creeping into frame from the oddest angles, like an uncle who wants to get into every snapshot. From a distance it has a kind of gallant restraint, majestic but not assertive, but up close it is all might. It soars above you, so high that you could pass a ten-storey building beneath it, and looks like the heaviest thing on earth. Everything that is in it – the stone blocks in its four towers, the latticework of girders, the metal plates, the six-million rivets (with heads like halved apples) – is the biggest of its type you have ever seen... This is a great bridge.}} ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಬಗೆಗಿನ,ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಂಚಾರಿ ಬರಹಗಾರ ಬಿಲ್ ಬ್ರೈಸನ್‌ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು,ಆತನ ಡೌನ್ ಅಂಡರ್,(೨೦೦೨).<ref name="bryson">{{cite book|last=Bryson|first=Bill|title=Down Under|year=2000|publisher=[[Transworld (company)|Transworld]]|isbn=೦-೫೫೨-೯೯೭೦೩-X|pages=೮೦–೮೧}}</ref> ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿದೆ. <br /> [[ಚಿತ್ರ:Sydney Harbour Bridge night.jpg|thumb|center|700px|ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಿರಿಬಿಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ದಡದಿಂದ ಕಾಣುತ್ತಿರುವುದು. ಎಡದಲ್ಲಿ ಸಿಡ್ನಿ ಒಪೆರಾ ಹೌಸ್ ಅನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ.]] == ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ‌ == * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಗಡಿ ಗುರುತುಗಳು * ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಮಾನು ಸೇತುವೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು‌ == {{reflist|colwidth=30em}} === ಇತರ ಮೂಲಗಳು === * ವಿನ್ಯಾಸದ ಕುರಿತಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಪೇಪರ್‌ಗಳು ವ್ಯಾಲ್ಯೂಮ್ ೨೩೮ರಲ್ಲಿ- ಇನ್ಸಿಟ್ಯೂಟಷನ್ ಆಫ್‌ ಸಿವಿಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್‌ನ ಮಿನಟ್ಸ್ ಆಪ್‌ ಪ್ರೊಸಿಡಿಂಗ್ಸ್‌, ೧೯೩೫ ಕಿನ್ಲೆ * ನೆಝೆವಿಕ್‌,ಡೇನಿಯಲ್‌,(೧೯೪೭), ’ದಿ ಲೋಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್’, == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು‌ == {{Commons category|Sydney Harbour Bridge}} {{Commons category|Sydney Harbour Bridge (construction)}} {{wikiquote|Sydney Harbour Bridge}} {{Wikinews|Commuter chaos in Sydney after wind damages lines on Harbour Bridge}} * {{Structurae|id=s0000261|title=Sydney Harbour Bridge}} * [http://www.cityofsydney.nsw.gov.au/AboutSydney/HistoryAndArchives/SydneyHistory/HistoricBuildings/SydneyHarbourBridge.asp ಸಿಡ್ನಿ ನಗರ ಸಭೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110408164321/http://www.cityofsydney.nsw.gov.au/AboutSydney/HistoryAndArchives/SydneyHistory/HistoricBuildings/SydneyHarbourBridge.asp |date=8 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} * [http://www.bridgeclimb.com/ ಸೇತುವೆ ಏರು] * [https://web.archive.org/web/20070320020544/http://www.news.com.au/dailytelegraph/index/0,22045,5012637,00.html ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಟರ್ನ್ಸ್ 75p- ಡೈಲಿ ಟೆಲೆಗ್ರಾಪ್] * [http://www.australiangeographic.com.au/journal/men-at-work-on-sydneys-harbour-bridge.htm ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ: ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ-ಸಿಡ್ನಿಯ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110928032724/http://www.australiangeographic.com.au/journal/men-at-work-on-sydneys-harbour-bridge.htm |date=28 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2011 }} * [http://www.ourbridge.com.au/ 75ನೇ ವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆಗಳು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100831024604/http://www.ourbridge.com.au/ |date=31 ಆಗಸ್ಟ್ 2010 }} * [http://www.bicycleinfo.nsw.gov.au/ ಏನ್‌ಎಸ್‌ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಮೋಟಾರ್ ಸೈಕಲ್ ಯೋಜನೆ - ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲೀಸ್‌ಗೆ ಮೋಟಾರ್ ಸೈಕಲ್ ಮಾಹಿತಿ] '''ವೆಬ್‌ಕ್ಯಾಮ್ಸ್''' * [http://www.rta.nsw.gov.au/trafficreports/innersydcameras/harbourbridge.html ರೋಡ್ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಅಥಾರಿಟಿ ವೆಬ್‍ಕ್ಯಾಮ್‌ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110408165737/http://www.rta.nsw.gov.au/trafficreports/innersydcameras/harbourbridge.html |date=8 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} '''ಚಿತ್ರಗಳು:''' * [http://nla.gov.au/nla.pic-an10997079 ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಸಮಯ] * [http://nla.gov.au/nla.pic-vn3307575 ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭದ ಆಕಾಶ ಚಿತ್ರಗಳು, 19ಮಾರ್ಚ್‌ 1932] /ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಇ.ಸಿಯಾರ್ಲೆ‌ಯಿಂದ ತೆಗೆಯಲಾದ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳು * [http://nla.gov.au/nla.pic-an23148082 ಒಲಂಪಿಕ್‌ ಗೇಮ್‌ನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆ, 19–26 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2000] / ಲೂಯಿ ಸೆಸೆಲ್ಜಾ * [http://sigmatestudio.com/2009/10/sydney-harbour-bridge-grass-picnic/ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಪಿಕ್‌ನಿಕ್] /ಸಿಗ್ಮೇಟ್‌ ಸ್ಟುಡಿಯೊ * [http://www.boudist.com/archive/2009/10/25/breakfast-sydney-harbour-bridge.php ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಉಪಹಾರ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091029161036/http://www.boudist.com/archive/2009/10/25/breakfast-sydney-harbour-bridge.php |date=29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 }} / ಡೇನಿಯಲ್ ಬೌಂಡ್ * [http://nla.gov.au/nla.pic-an14156869 ಉತ್ತರ ಸಿಡ್ನಿಯ ಸುತ್ತ ಮುತ್ತ ಮತ್ತು ಹಾರ್ಬರ್‌ ಬ್ರಿಡ್ಜ್‌ನ ಸುತ್ತಲಿರುವ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಗಳು, 1958–1961] /ವುಲ್ಪ್‌ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ ಸೀವರ್ಸ್ {{Road infrastructure in Sydney}} {{Sydney landmarks}} {{Sydney New Year's Eve}} {{DEFAULTSORT:Sydney Harbour Bridge}} [[ವರ್ಗ:ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಹೆರಿಟೇಜ್‌ ಲಿಸ್ಟ್‌]] [[ವರ್ಗ:1962ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಸೇತುವೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಿಡ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಸೇತುವೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ರೈಲ್ವೆ ಸೇತುವೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ರಸ್ತೆ-ರೈಲ್ವೆ ಸೇತುವೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಿಡ್ನಿ ಬಂದರು]] [[ವರ್ಗ:ಸಿಡ್ನಿ ಬಂದರಿನ ಹೊಸ ವರ್ಷದ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿಯ ಪಟಾಕಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕಮಾನು ಸೇತುವೆಗಳ ಮೇಲೆ]] [[ವರ್ಗ:ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಸುಂಕದ ಸೇತುವೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಸುಂಕದ ರಸ್ತೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಿಡ್ನಿಯ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು]] tpf6muhisfcqvbw59jyf0qh18p03bee 0 29981 1306676 1294005 2025-06-15T21:51:13Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306676 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:All smiles Wedding of Prince William of Wales and Kate Middleton.jpg|thumb|size=600px|alt=Waving|ವಿವಾಹ ನಡೆದ ನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ಡ್ಯೂಕ್ ಮತ್ತು ಡಚೆಸ್ ಮಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಗುಂಪಿನತ್ತ ಕೈಬೀಸುತ್ತಿರುವುದು.]] '''ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ, ಕೇಂಬ್ರಿಜ್‌ನ ಡ್ಯೂಕ್, ಹಾಗು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರ ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭ''' ವು ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧ರಂದು ಲಂಡನ್ ನ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯಲ್ಲಿ ಜರುಗಿತು. [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ II]]ರ ಎರಡನೇ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ, ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರನ್ನು ಸೆಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಓದುವಾಗ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸಿದರು. ೨೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ನಡೆದಂತಹ ಅವರ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥವನ್ನು ೧೬ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ಮದುವೆಗೆ ಸಿದ್ಧತೆ ಹಾಗು ಸ್ವತಃ ಸಮಾರಂಭವು ಮಾಧ್ಯಮದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು, ಜೊತೆಗೆ ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ನೇರ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಹಾಗು ಇದನ್ನು ವಿಲಿಯಂ ತಂದೆತಾಯಿಯರಾದ ಚಾರ್ಲ್ಸ್, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರ ಹಾಗು ಡಯಾನಾ, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರಿಯೊಂದಿಗೆ ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ಮದುವೆಗೆ ಹಲವು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಲಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಭಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಈ ಮದುವೆಯನ್ನು ೩೦೦ ದಶಲಕ್ಷದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಎರಡು ಶತಕೋಟಿ ಜನರು ವೀಕ್ಷಿಸಿದರೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಈ ನಡುವೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನಲ್ಲಿ ೨೪.೫ ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ಜನರು ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ವೀಕ್ಷಿಸಿದರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite news |title=2 billion tune in to Royal Wedding |url=http://www.news.com.au/business/billion-tune-in-to-royal-wedding/story-fn7mjon9-1226047685517 |newspaper=News.com.au |date=1 May 2011 |accessdate=1 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110502215819/http://www.news.com.au/business/billion-tune-in-to-royal-wedding/story-fn7mjon9-1226047685517|archivedate=2 May 2011}}</ref><ref>[http://www.sportingintelligence.com/2011/05/08/revealed-royal-wedding%E2%80%99s-real-tv-audience-closer-to-300m-than-2bn-because-sport-not-royalty-reigns-080501 "REVEALED: ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ TV ಆಡಿಯನ್ಸ್ ಕ್ಲೋಸರ್ ಟು 300m ದ್ಯಾನ್ 2bn (ಬಿಕಾಸ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್, ನಾಟ್ ರಾಯಲ್ಟಿ ರೇನ್ಸ್)", ಬೈ ನಿಕ್ ಹ್ಯಾರಿಸ್ ಎಟ್ sportingintelligence.com]</ref> ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಜೆಯಾಗಿ ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರಾಜಮನೆತದವರನ್ನು ವರಿಸಿದ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅವರ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲಾಯಿತು (ಅಂದರೆ ಅವರು ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಶ್ರೀಮಂತವರ್ಗದ ಭಾಗವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ). ಸಮಾರಂಭವು ಆರಂಭಗೊಳ್ಳುವ ಬಹಳಷ್ಟು ಮೊದಲೇ, ರಾಣಿ ವಿಲಿಯಂರಿಗೆ ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಅರ್ಲ್ ಆಫ್ ಸ್ಟ್ರಾಟ್ಹೆರ್ನ, ಹಾಗು ಬ್ಯಾರನ್ ಕ್ಯಾರಿಕ್‌ಫರ್ಗುಸ್ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಮದುವೆ ನಂತರ, ಮಿಡಲ್ಟನ್ ''ಹರ್ ರಾಯಲ್ ಹೈನೆಸ್ಸ್ ದಿ ಡಚಸ್ ಆಫ್ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್'' ಎನಿಸಿದರು. ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ಪ್ರಧಾನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭವು ಒಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಮಾರಂಭವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಹಾಗು ಹಲವು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ದಂಪತಿಯ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬಿಡಲಾಗಿತ್ತು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸುಮಾರು ೧,೯೦೦ರಷ್ಟಿದ್ದ ಅತಿಥಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನಲ್ಲಿ ಅಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಜೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು ಹಾಗು ಹಲವು ಶಿಷ್ಟಾಚಾರದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ಸಾರೋಟುಗಳ ಬಳಕೆ ಹಾಗು ಪದಾತಿ ಸೈನ್ಯಗಳು ಹಾಗು ರಾಜಕುಟುಂಬದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯಗಳ ಪಾತ್ರಗಳೂ ಸೇರಿತ್ತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ರಾಜ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರು ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದರು, ಜೊತೆಗೆ ಹಲವು ವಿದೇಶಿ ರಾಜವಂಶಸ್ಥರು, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕರು, ಹಾಗು ದಂಪತಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಂತಹ ಖಾಸಗಿ ಅತಿಥಿಗಳು ಆಮಂತ್ರಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಮಿಡಲ್ಟನ್, {{convert|270|cm|adj=on}} ಹಿಂಜೋಲುಳ್ಳ ಶ್ವೇತ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು, ಇದನ್ನು ಸಾರಾ ಬರ್ಟನ್ ಎಂಬ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ವಸ್ತ್ರ ವಿನ್ಯಾಸಕಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರು ಹಾಗು ಮಹಾರಾಣಿ ನೀಡಿದ್ದಂತಹ ತಲೆಡಾಬನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು. ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ತಮ್ಮ ಗೌರವಯುತ ಪದವಿಯಾದ ಐರಿಶ್ ಗಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಕರ್ನಲ್ ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು. ವಿಲಿಯಂರ ಸಹೋದರ, ರಾಜಕುಮಾರ ಹ್ಯಾರಿ, ವಿಲಿಯಂ ರ ಬೆಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್(ವರನ ಸ್ನೇಹಿತ) ಆಗಿದ್ದರು, ವಧುವಿನ ಸಹೋದರಿ ಪಿಪ್ಪಾ, ಅವರ ವಧೂಸಖಿಯಾಗಿದ್ದರು. ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೧೧:೦೦ ಗಂಟೆಗೆ BST([[UTC+01:00|UTC+1]]) ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಜಾನ್ ರಾಬರ್ಟ್ ಹಾಲ್, ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಚರ್ಚಿನ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿ ಪ್ರಾರ್ಥನಾವಿಧಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟರು, ಜೊತೆಗೆ ಕ್ಯಾಂಟರ್ಬರಿಯ ಆರ್ಚ್ ಬಿಷಪ್ ರೋವನ್ ವಿಲ್ಲಿಯಂಸ್ ಸ್ವತಃ ಮದುವೆ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು ಹಾಗು ಲಂಡನ್ ನ ಬಿಷಪ್ ರಿಚರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟ್ರೇಸ್ ಧರ್ಮೋಪದೇಶವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ವಧುವಿನ ಸಹೋದರ ಜೇಮ್ಸ್ ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಸಮಾರಂಭದ ನಂತರ, ನವ ವಧುವರರು ಮಹಡಿ ಉಪ್ಪರಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಗೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ಬಂದರು ಹಾಗು ದಿ ಮಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಜನರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರುವ ಮೊದಲು ಗೌರವ ಸೂಚಿಸಲು ವಿಮಾನಗಳು ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ ಸಾಲುಗಟ್ಟಿ ಹಾರಾಟ ನಡೆಸಿದವು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ರಾಜಕುಮಾರ ತನ್ನ ಡಚೆಸ್ ಳನ್ನು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಸ್ಟನ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ DB೬ ವೊಲಾನ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪವೇ ದೂರವಿರುವ ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದರು,<ref>{{cite web|url=http://www.insideline.com/aston-martin/db6/prince-william-drives-aston-martin-db6-away-from-royal-wedding.html |title=accessed 30 April 2011 |publisher=Insideline.com |date= |accessdate=2011-05-02}}</ref> ಈ ವಾಹನವನ್ನು ರಾಜಕುಮಾರ ಹ್ಯಾರಿ ಹಾಗು ಜೇಮ್ಸ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ "JU೫T WED" ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯಾ ಫಲಕದಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು. ವಿವಾಹದ ನಂತರ, ದಂಪತಿಗಳು ಉತ್ತರ ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಅಂಗ್ಲೆಸೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಾಸ್ತವ್ಯವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಇದಲ್ಲಿ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ RAF ಶೋಧನಾ ಹಾಗು ರಕ್ಷಣಾ ವಿಮಾನಚಾಲಕರಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. {{TOC limit|limit=3}} == ದಂಪತಿ == [[ಚಿತ್ರ:Combined Coat of Arms of William and Catherine, the Duke and Duchess of Cambridge.svg|thumb|ಕೇಂಬ್ರಿಜ್‌ನ ಡ್ಯೂಕ್ ಮತ್ತು ಡಚೆಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಅವರ ಸಂಯೋಜಿತ ಅಧಿಕೃತ ಚಿಹ್ನೆಗಳು.]] {{main|Prince William, Duke of Cambridge|Catherine, Duchess of Cambridge}} ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರ ಚಾರ್ಲ್ಸ್, ಹಾಗು ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಣಿ ಡಯಾನಾ ದಂಪತಿಯ ಹಿರಿಯ ಪುತ್ರ, ಹಾಗು ರಾಣಿ [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ಎಲಿಜಬೆತ್ II]] ಹಾಗು ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್ ನ ಡ್ಯೂಕ್, ರಾಜ ಫಿಲಿಪ್ ನ ಮೊಮ್ಮಗ. ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ೧೬ ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ನಂತರ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ಎರಡನೇ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ವಿಲಿಯಂ ಎಟನ್ ಕಾಲೇಜು ಲುಡ್ಗ್ರೋವ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ, ಹಾಗು ಸೆಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ನಂತರ ಇವರಿಗೆ ರಾಜಕುಟುಂಬದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯದ ಬ್ಲ್ಯೂಸ್ ಅಂಡ್ ರಾಯಲ್ಸ್ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಂಡ್ಹರ್ಸ್ಟ್ ನ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite news| title=William joining Harry's regiment|publisher=BBC News | date=21 September 2006| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/5367862.stm| accessdate=15 October 2008}}</ref> ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು RAFಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಹಾಗು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅಂಗ್ಲೆಸೆಯ RAF ವ್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಶೋಧನಾ ಹಾಗು ರಕ್ಷಣಾ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಕಾಲಿಕ ವಿಮಾನಚಾಲಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite news| title=Prince William ready for Search and Rescue role| publisher=Meeja| date=16 September 2008| url=http://www.meeja.com.au/index.php?display_article_id=217| accessdate=16 September 2008}}</ref><ref>{{Cite document| last=Pierce| first=Andrew| title=Prince William starts as a search and rescue helicopter pilot| publisher=Telegraph| date=13 January 2009| url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/theroyalfamily/4218703/Prince-William-starts-as-a-search-and-rescue-helicopter-pilot.html| accessdate=18 January 2009| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಕ್ಯಾಥರೀನ್ "ಕೇಟ್" ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಮೈಕಲ್ ಹಾಗು ಕ್ಯಾರಲ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ದಂಪತಿಗಳ ಮೂವರು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯವರು. ಇವರು ಪಾಂಗ್ಬೌರ್ನೆ ಯಲ್ಲಿರುವ ಸೆಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂ'ಸ್ ಶಾಲೆ, ಮಾರ್ಲ್ಬರೋ ಕಾಲೇಜು,<ref>{{Cite news| url=http://www.newburytoday.co.uk/News/Article.aspx?articleID=4152| title=World press gather outside Middleton family home in Bucklebury as royal relationship ends| date=14 April 2007| publisher=Newbury Today| accessdate=28 November 2010| archive-date=20 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110920185955/http://www.newburytoday.co.uk/News/Article.aspx?articleID=4152| url-status=dead}}</ref> ಹಾಗು ಸೆಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು.<ref>{{Cite document| title=Katie is just not waiting: Middleton works nine to five for parents in mundane office job| publisher=London Evening Standard| date=2 September 2008| url=http://www.thisislondon.co.uk/showbiz/article-23549446-katie-is-just-not-waiting-middleton-works-nine-to-five-for-parents-in-mundane-office-job.do| accessdate=16 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}| archive-date=16 ಜನವರಿ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110116074826/http://www.thisislondon.co.uk/showbiz/article-23549446-katie-is-just-not-waiting-middleton-works-nine-to-five-for-parents-in-mundane-office-job.do| url-status=dead}}</ref> ಪದವಿಯ ನಂತರ, ಅವರು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು ಹಾಗು ನಂತರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಂದೆತಾಯಿಗಳ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಪರಿಕರಗಳ ಖರೀದಿದಾರರು/ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್ ಛಾಯಾಗ್ರಾಹಕಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.<ref>{{cite web| url=http://www.partypieces.co.uk/cm/aboutus.htm| title=About us| publisher=Party Pieces| accessdate=9 August 2008| archive-date=3 ಆಗಸ್ಟ್ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110803161910/http://www.partypieces.co.uk/cm/aboutus.htm| url-status=dead}}</ref> ಇವರು ಮೂಲತಃ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಂತತಿಯವರು, ಆದರೆ ಕೆಲವು ದೂರದ ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಹಾಗು ಫ್ರೆಂಚ್ ಹುಗುಯೇನೋಟ್ ಪೂರ್ವಿಕರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Ancestry">{{cite web| url=http://www.wargs.com/other/middleton.html | title=Ancestry of Kate Middleton|author=William Addams Reitwiesner|publisher=Wargs| accessdate=9 August 2008}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಕುಟುಂಬವು ವೆಸ್ಟ್ ಯಾರ್ಕ್ ಶೈರ್ ನ ಲೀಡ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು,<ref>{{Cite document| title=The Leeds connection..| publisher=Yorkshire Evening Post| date=11 September 2006| url=http://www.yorkshireeveningpost.co.uk/news/latest-news/the_leeds_connection_1_2070041| accessdate=28 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಕುಟುಂಬವಾದ ಹ್ಯಾರಿಸನ್ ಗಳು, ಕೌಂಟಿ ಡರ್ಹ್ಯಾಮ್ ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕ ವರ್ಗದ ನೌಕರರು ಹಾಗು ಗಣಿಗಾರರಾಗಿದ್ದರು.<ref>{{cite web| last=Wilson| first=Christopher| title=Kate, the coal miner's|work=The Daily Mail |location=UK| date=22 December 2006| url=http://www.dailymail.co.uk/femail/article-424446/Kate-coal-miners-girl.html| accessdate=28 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ದಂಪತಿ ಸೆಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸಿದರು. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ ಪದವಿಯ ಮೊದಲ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ ಸಲ್ವಟಾರ್'ಸ್ ಹಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದರು.<ref>{{Cite document| last=Walker| first=Tim| title=Prince William and Kate Middleton's wedding regrets| publisher=Telegraph| date=30 May 2009| url=http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/mandrake/5411987/Prince-William-and-Kate-Middletons-wedding-regrets.html| accessdate=28 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ನಂತರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಾಸ್ತವ್ಯವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.<ref>{{cite web| last=Bates| first=Stephen| last2=Meikle| first2=James| title=Prince William and Kate Middleton engagement announced|work=The Guardian |location=UK | date=16 November 2010| url=https://www.theguardian.com/uk/2010/nov/16/prince-william-kate-middleton-engagement| accessdate=26 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಹದಿನೈದನೇ ಸಹೋದರ ಸಂಬಂಧಿಗಳಾಗುತ್ತಾರೆ—ಇವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ಫೇರ್ ಫ್ಯಾಕ್ಸ್ ಹಾಗು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಆಗ್ನೆಸ್ ಪೂರ್ವಿಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ<ref name="Ancestry"/><ref>{{Cite news| last=Vickers| first=Hugo| title=Royal wedding: a triumph for love alone| newspaper=The Daily Telegraph| date=21 November 2010| url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8147558/Royal-wedding-a-triumph-for-love-alone.html| accessdate=10 January 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref>— ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಹನ್ನೆರಡನೆ ಸಹೋದರ ಸಂಬಂಧಿಗಳಾಗುತ್ತಾರೆ, ಒಂದೊಮ್ಮೆ ತೆಗೆದುಹಾಕಿದ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು, ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ಲೆಯಿಟನ್ ಹಾಗು ಎಲಿಜಬೆತ್ ಕ್ನೋಲ್ಲಿಸ್ ರ ವಂಶಸ್ಥರೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="Ancestry"/><ref>{{Cite news| last=Wilson| first=Christopher| title=Wills and Kate, kissing cousins! How the Royal lovebirds are related thanks to a Tudor tyrant so bloodthirsty he's been airbrushed from history| newspaper=Daily Mail| date=3 August 2010| url=http://www.dailymail.co.uk/femail/article-1299794/How-Prince-William-Kate-Middleton-related-thanks-Tudor-tyrant.html| accessdate=8 January 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> == ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಘೋಷಣೆ == [[ಚಿತ್ರ:Royal wedding Regent Street.jpg|thumb|right|ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಮುಂಚೆ, ಹತ್ತಾರು ಯೂನಿಯನ್ ಧ್ವಜಗಳನ್ನು ರೀಜೆಂಟ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾರಿಸಲಾಯಿತು.]] ೧೬ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರರ ಹಿರಿಯ ಪುತ್ರ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ, ತಮ್ಮ ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಗೆಳತಿ ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರನ್ನು "೨೦೧೧ರ ವಸಂತ ಋತು ಅಥವಾ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ಲಂಡನ್" ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾಗುವರೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref name="announce">{{cite web| url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/his_royal_highness_prince_william_of_wales_and_miss_catherin_218016942.html| last=Clarence House| title=His Royal Highness Prince William of Wales and Miss Catherine Middleton are engaged to be married| date=16 November 2010| publisher=Queen's Printer| accessdate=18 November 2010| archive-date=29 ನವೆಂಬರ್ 2010| archive-url=https://web.archive.org/web/20101129095148/http://princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/his_royal_highness_prince_william_of_wales_and_miss_catherin_218016942.html| url-status=dead}}</ref> ಇವರಿಬ್ಬರೂ, [[ಕೀನ್ಯಾ|ಕೀನ್ಯಾನಲ್ಲಿ]] ಖಾಸಗಿ ರಜೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು; ವಿಲಿಯಂ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಗೆ ತಮ್ಮ ತಂದೆ ತಮ್ಮ ತಾಯಿ, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಡಯಾನಾಗೆ ನೀಡಿದ್ದ ಅದೇ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಉಂಗುರವನ್ನು ನೀಡಿದರು<ref name="BBC"/>—೧೮-ಕ್ಯಾರೆಟ್ ನ ಬಿಳಿ ಚಿನ್ನದ ಉಂಗುರದೊಂದಿಗೆ ೧೨-ಕ್ಯಾರೆಟ್ ಅಂಡಾಕಾರದ ಸಫೈರ್ ಹಾಗು ೧೪ ಸುತ್ತುಗಳ ವಜ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref>{{cite web| last=Wilkes| first=David| last2=Schlesinger| first2=Fay| title=A ring fit for his mother... and his love: Prince William's sapphire and diamond engagement ring for Kate|work=The Daily Mail |location=UK| date=17 November 2010| url=http://www.dailymail.co.uk/femail/article-1330366/Prince-Williams-engagement-ring-Kate-Middleton-sapphire-diamonds.html| accessdate=28 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಸರಿಸುಮಾರು ಇದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಇವರಿಬ್ಬರ ಮದುವೆಯ ನಂತರ, ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಐಲ್ ಆಫ್ ಆಂಗ್ಲೆಸೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಾಸ್ತವ್ಯವನ್ನು ಹೂಡುವರೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು, ಇಲ್ಲಿ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ರಾಯಲ್ ಏರ್ ಫೋರ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದ್ದರು.<ref name="announce"/><ref>{{Cite news | last=Horton| first=Nick| title='Royal' Anglesey, William and Kate's island of love|publisher=BBC | date=16 November 2010| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-north-west-wales-11766193| accessdate=22 December 2010}}</ref> "ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಿಂದಲೂ ಇದಕ್ಕೆ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ....ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ರೋಮಾಂಚನಗೊಂಡಿರುವುದಾಗಿ" ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರ ಹೇಳಿದರು,<ref>{{Cite news| title=They have been practising long enough: Charles and Camilla welcome 'wicked' news of engagement| newspaper=Daily Mail| date=16 November 2010| url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1330272/Prince-William-Kate-Middleton-engaged-Charles-Camilla-welcome-wicked-news.html| accessdate=28 November 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಹಾಗು ರಾಣಿ [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ಎಲಿಜಬೆತ್ II]] ದಂಪತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಾವು "ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹರ್ಷಗೊಂಡಿರುವುದಾಗಿ" ಹೇಳಿದರು.<ref name="BBC">{{Cite news| title=Royal wedding: Prince William to marry Kate Middleton|publisher=BBC | date=16 November 2010| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11765422| accessdate=16 November 2010}}</ref> ರಾಯಲ್ ಮ್ಯಾರೇಜ್ ಆಕ್ಟ್ ೧೭೭೨ರ ಅನ್ವಯ ಮದುವೆಗೆ ತಮ್ಮ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾದ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ದಿವಸ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಪ್ರೀವಿ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೀಡಿದರು.<ref name="Gibson">{{Cite journal| last=Gibson| first=William| title=One gives one's blessing| journal=The Times Higher Education| publisher=Oxford Brookes University| location=Oxford| date=2 December 2010| url=http://www.timeshighereducation.co.uk/story.asp?storyCode=414481&sectioncode=26| accessdate=16 December 2010}}</ref> ರಾಣಿಯ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಕಡೆಯಿಂದಲೂ ಸಹ ಶುಭಾಶಯಗಳು ಹರಿದುಬಂತು,<ref>{{cite web| url=http://pm.gc.ca/eng/media.asp?id=3789| last=Office of the Prime Minister of Canada| authorlink=Prime Minister of Canada| title=Statement by the Prime Minister of Canada on the engagement of HRH Prince William to Kate Middleton| date=16 November 2010| publisher=Queen's Printer for Canada| accessdate=5 January 2011| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sRiXZUK?url=http://pm.gc.ca/eng/media.asp?id=3789| url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news| title=NZealand PM congratulates Prince William on engagement| newspaper=Laredo Sun| date=17 November 2010| url=http://www.laredosun.us/notas.asp?id=12114| accessdate=5 January 2011| archive-date=28 ಜುಲೈ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110728065024/http://www.laredosun.us/notas.asp?id=12114| url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news| title=Royal wedding: Prince William to marry Kate Middleton|publisher=BBC | date=16 November 2010| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11765422| accessdate=5 January 2011}}</ref> ಇವರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜೂಲಿಯಾ ಗಿಲ್ಲರ್ಡ್ ರ ಹಾರೈಕೆಯೂ ಸಹ ಸೇರಿತ್ತು, ಇವರು ಸೌಮ್ಯವಾದಿ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಒಲವನ್ನು ಉಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite news| title=Royal wedding revives republic debate| publisher=News Limited| date=17 November 2010| url=http://www.news.com.au/national/royal-wedding-revives-republic-debate/story-e6frfkvr-1225955120759| accessdate=2 December 2010| archive-date=25 ನವೆಂಬರ್ 2010| archive-url=https://web.archive.org/web/20101125092321/http://www.news.com.au/national/royal-wedding-revives-republic-debate/story-e6frfkvr-1225955120759| url-status=dead}}</ref> ಸಹಾಯಕ ವಿಲ್ಲೆಸ್ಡೆನ್ ನ ಬಿಷಪ್, ಪೀಟ್ ಬ್ರಾಡ್ಬೆಂಟ್ ಗಣತಂತ್ರವಾದಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಇವರು ಫೇಸ್ ಬುಕ್ ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಕಟವಾದ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಅವರು ನಂತರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಾತುಗಳು "ಮನ ನೋಯಿಸುವ" ರೀತಿಯಲ್ಲಿತ್ತೆಂದು ಹೇಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸುತ್ತಾರೆ,<ref>{{Cite news| last=Thornton| first=Ed| title=Bishop Broadbent in purdah after criticising royals| newspaper=The Church Times| date=26 November 2010| url=http://www.churchtimes.co.uk/content.asp?id=104605| accessdate=12 December 2010| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}| archive-date=4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010| archive-url=https://web.archive.org/web/20101204094426/http://www.churchtimes.co.uk/content.asp?id=104605| url-status=dead}}</ref> ಆದರೆ ಅವರ ಹಿರಿಯರಾದ ಲಂಡನ್ ನ ಬಿಷಪ್ ರಿಚರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟ್ರೆಸ್, "ಮತ್ತಷ್ಟು ಸೂಚನಾ ಪತ್ರವು ದೊರೆಯುವವರೆಗೂ" ಧರ್ಮಬೋಧಕ ವೃತ್ತಿಯಿಂದ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದರು.<ref>{{Cite news| title=Royal wedding: Facebook row bishop suspended|publisher=BBC | date=23 November 2010| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11822681| accessdate=23 November 2010}}</ref><ref>{{cite web| last=Chartres| first=Richard| url=http://www.london.anglican.org/NewsShow_13959| title=A statement from the Bishop of London| date=23 November 2010| publisher=The Diocese of London| accessdate=12 December 2010| archive-date=5 ಮಾರ್ಚ್ 2012| archive-url=https://web.archive.org/web/20120305170632/http://www.london.anglican.org/NewsShow_13959| url-status=dead}}</ref> ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಪ್ರಕಟಣೆಯ ನಂತರ, ದಂಪತಿಯು ITV ನ್ಯೂಸ್ ನ ರಾಜಕೀಯ ಸುದ್ದಿ ಸಂಪಾದಕ ಟಾಮ್ ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಬೈಗೆ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದರು<ref>{{cite |url = http://www.princeofwales.gov.uk/newsandgallery/video/video_an_interview_with_prince_william_and_miss_catherine_mi_349443018.html |title = VIDEO&nbsp;– An interview with Prince William and Miss Catherine Middleton |date = 16 November 2010 |publisher = [[ITV News]] & Office of the Prince of Wales |accessdate = 6 March 2011 |archive-date = 22 ಜನವರಿ 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110122004825/http://www.princeofwales.gov.uk/newsandgallery/video/video_an_interview_with_prince_william_and_miss_catherine_mi_349443018.html |url-status = dead }}</ref> ಹಾಗು ಸೆಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಫೋಟೋಕರೆಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದರು.<ref>{{Cite news| last=Bradby| first=Tom| title=William & Kate interview| publisher=ITV| date=16 November 2010| url=http://www.itv.com/news/william-and-kate-interview23642/| accessdate=16 November 2010| archive-date=18 ನವೆಂಬರ್ 2010| archive-url=https://web.archive.org/web/20101118133932/http://www.itv.com/news/william-and-kate-interview23642/| url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news| title=As it happened: Royal engagement|publisher=BBC | date=16 November 2010| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11766661| accessdate=5 January 2011}}</ref> ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೦ರಂದು, ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಯು ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಅಧಿಕೃತ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು; ಇವುಗಳನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೫ರಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಅರಮನೆಯ ರಾಜಕುಟುಂಬದ ನಿವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗ್ರಾಹಕ ಮಾರಿಯೋ ಟೆಸ್ಟಿನೋ ತೆಗೆದಿದ್ದರು.<ref>{{Cite news| title=Royal wedding: William and Kate pose for Testino photos|publisher=BBC | date=12 December 2010| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11976352| accessdate=16 December 2010}}</ref><ref>{{cite web| url=http://www.princeofwales.gov.uk/newsandgallery/news/the_official_engagement_photographs_of_prince_william_and_ca_1709556166.html| last=Clarence House| authorlink=Clarence House| title=The official engagement photographs of Prince William and Catherine Middleton| publisher=Queen's Printer| accessdate=5 January 2011| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sRlRUGW?url=http://www.princeofwales.gov.uk/newsandgallery/news/the_official_engagement_photographs_of_prince_william_and_ca_1709556166.html| url-status=dead}}</ref> ಮೊದಲು ನಡೆದ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯು "೨೦೧೧ರ ವಸಂತ ಋತು ಅಥವಾ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ" ನಡೆಯುವುದೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಮದುವೆಯ ದಿನಾಂಕವು ಶುಕ್ರವಾರ ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧ ಎಂದು ೨೩ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೦ರಂದು ದೃಢಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನವು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಜೆಯೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು,<ref name="beeba"/><ref>{{Cite news |url=http://www.heraldscotland.com/news/home-news/royal-wedding-celebration-as-workers-given-public-holiday-1.1070385?localLinksEnabled=false |title=Royal wedding celebration as workers given public holiday |work=Herald Scotland |date=24 November 2010 |accessdate=25 November 2010 |archive-date=25 ನವೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101125102048/http://www.heraldscotland.com/news/home-news/royal-wedding-celebration-as-workers-given-public-holiday-1.1070385?localLinksEnabled=false |url-status=dead }}</ref> ಇದನ್ನು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ರಾಣಿ ತಮ್ಮ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ನಲ್ಲಿ ೧೫ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೦ರಲ್ಲಿ ದೃಢಪಡಿಸಿದರು.<ref>{{cite web |url = http://www.privy-council.org.uk/files/pdf/document2010-08-17-090328.pdf |title = Orders Approved at the Privy Council held by the Queen at Buckingham Palace on 15th&nbsp;December 2010 |publisher = The [[Privy Council]] |accessdate = 21 December 2010 |archive-date = 21 ಫೆಬ್ರವರಿ 2011 |archive-url = http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20110221120034/http%3A//www.privy%2Dcouncil.org.uk/files/pdf/document2010%2D08%2D17%2D090328.pdf |url-status = dead }}</ref> ಮದುವೆಯ ದಿನವನ್ನು ಅಧಿಕೃತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಜೆಯೆಂದು ಬರ್ಮುಡಾ, [[ಕೇಮನ್ ದ್ವೀಪಗಳು|ಕ್ಯಾಯ್ಮನ್ ದ್ವೀಪಗಳು]], ಐಲ್ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನ್, ಗಿಬ್ರಾಲ್ಟರ್, ಗುಯೇರ್ನ್ಸೆ, ಜರ್ಸಿ, ಫಾಲ್ಕ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ದ್ವೀಪಗಳು, ಮೊಂಟ್ಸೆರ್ರಟ್ ಹಾಗು ಟರ್ಕ್ಸ್ ಹಾಗು ಕೈಕೋಸ್ ನಲ್ಲೂ ಸಹ ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="qs">{{cite news |first=|last=|title=Turks and Caicos Declare Royal Wedding Public Holiday|url=http://www.qppstudio.net/public-holidays-news/2011/turks_and_caicos_islands_004385.htm |work=Q++ Studio |publisher=|date=27 February 2011 |accessdate=28 April 2011}}</ref><ref name="montserrat">{{cite news |first= |last= |title=Montserrat's Chief Minister Invited to Royal Wedding and Public Holiday Declared |url=http://www.visitmontserrat.com/News/p2_articleid/214 |work=Montserrat Tourist Board |publisher= |date=26 April 2011 |accessdate=28 April 2011 |archive-date=23 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110923025758/http://www.visitmontserrat.com/News/p2_articleid/214 |url-status=dead }}</ref><ref name="gleaner">{{cite news |first=|last=|title=Royal wedding fever hits some in Caribbean countries|url=http://jamaica-gleaner.com/gleaner/20110428/lead/lead7.html |work=[[Jamaica Gleaner]] |publisher=|date=28 April 2011 |accessdate=28 April 2011}}</ref> ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೯ನೇ ದಿನಾಂಕವು ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಸಂಸತ್ತಿನ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಹಾಗು ಪರ್ಯಾಯ ಜನಮತ ಸಂಗ್ರಹದ ದಿನಾಂಕಕ್ಕಿಂತ ಆರು ದಿವಸ ಮುಂಚೆ ಬೀಳುವುದರಿಂದ, ಇದು ರಾಜಕೀಯ ಟೀಕೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು.<ref>{{cite web|author=Patrick Wintour |url=https://www.theguardian.com/uk/2010/nov/23/cameron-royal-wedding-referendum |title=Cameron dismisses royal wedding date clash claims, UK news |work=The Guardian |location=UK |date= |accessdate=29 April 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1331917/Royal-wedding-date-Lib-Dems-fear-April-clash-Alternative-Vote-referendum.html|title=Royal wedding date: Lib Dems fear April clash with Alternative Vote referendum|work=The Daily Mail |location=UK}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mirror.co.uk/news/politics/news/2010/11/24/david-cameron-ignores-calls-to-rearrange-alternative-vote-referendum-over-royal-wedding-date-115875-22735980|title=David Cameron ignores calls to rearrange alternative vote referendum over royal wedding date|publisher=mirror.co.uk}}</ref><ref>{{cite web|last=Bernstein |first=Jon |url=http://www.newstatesman.com/blogs/the-staggers/2011/02/royal-wedding-campaign |title=Will the royal wedding create a "Yes mood" for the pro-AV campaign? |work=New Statesman |location=UK |date=11 February 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ಸ್ಟ್ರಾಥ್‌‍ಕ್ಲೈಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದ ಜಾನ್ ಕರ್ಟಿಸ್, ನಿಗದಿಯಾಗಿರುವ ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಚುನಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಅಂದಿನ ದಿನಾಂಕವು "ದುರದೃಷ್ಟಕರವೆಂದು" ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಜೊತೆಗೆ "ರಾಜಕೀಯ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ ಕುಟುಂಬವು ಸಿಲುಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಂಭಾವ್ಯವೆನಿಸುತ್ತದೆಂದು" ಅವರು ಹೇಳಿದರು.<ref name="scotsman">{{Cite news|last=Peterkin|first=Tom|title=Royal wedding at risk of becoming political football|url=http://thescotsman.scotsman.com/uk/Royal-wedding-at-risk-of.6637561.jp|accessdate=24 November 2010|work=The Scotsman |location=UK |date=24 November 2010 }}</ref> == ಯೋಜನೆ == :''ಗಮನಿಸಿ: ಎಲ್ಲ ಕಾಲಮಾನಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಮ್ಮರ್ ಟೈಮ್ ಗೆ ([[UTC+01:00|UTC+01]]) ಅನ್ವಯವಾಗಿದೆ.'' ೨೩ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೦ರಂದು, ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್, ಮದುವೆಯ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧ ಎಂದು (ಸೆಂಟ್ ಕ್ಯಾಥೆರಿನ್ ಆಫ್ ಸಿಯೆನದ ವಾರ್ಷಿಕೊತ್ಸವದ ದಿನ) ಹಾಗು ಮದುವೆಯು ನಡೆಯುವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು.<ref name="beeba">{{Cite news| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11818049| title=Royal wedding set for Westminster Abbey on 29&nbsp;April| date=23 November 2010|publisher=BBC | accessdate=26 November 2010}}</ref><ref>{{cite web| url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/prince_william_and_miss_middleton_wedding_1343098720.html| last=Clarence House| title=Prince William and Miss Middleton wedding| date=23 November 2010| publisher=Queen's Printer| accessdate=26 November 2010| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sRpZwrH?url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/prince_william_and_miss_middleton_wedding_1343098720.html| url-status=dead}}</ref> ಸೆಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಅರಮನೆಯು, ವಿವಾಹ ಮಹೋತ್ಸವದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾಲಮಾನದ ಪ್ರಕಾರ ೧೧:೦೦ ಗಂಟೆಗೆ ಆರಂಭವಾಗುವುದೆಂದು ಜನವರಿ ೫ರಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಹಾಗು ವಧುವು ಕುದುರೆ ಸಾರೋಟಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಕಾರ್ ನಲ್ಲಿ ಅಬ್ಬೆಗೆ ಆಗಮಿಸುವರೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು (ಸಾರೋಟಿನಲ್ಲಿ ಬರುವುದು ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಸೇರುವ ವಧುಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಾಗಣೆ-ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು.) ವಧುವಿನ ಕಾರು ದಿ ಮಾಲ್ ನುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಾಗಿ, ಹಾರ್ಸ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಪೆರೇಡ್ ಮೂಲಕ ಹಾದು, ನಂತರದಲ್ಲಿ ವೈಟ್ ಹಾಲ್ ಮೂಲಕ ಅಬ್ಬೆಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಮೋಟಾರು ಸವಾರರು ಹಾಗು ಪಾದಚಾರಿಗಳಿಗೆ ಸಮಾರಂಭದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ರಸ್ತೆಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. AA, ಮೋಟಾರು ಸವಾರರು ಪರ್ಯಾಯ ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೋಗಬೇಕೆಂದು ಸೂಚನೆ ನೀಡಿತ್ತು, ಏಕೆಂದರೆ ಮಧ್ಯ ಲಂಡನ್ ಗೆ ವಸ್ತುತಃ ತಡೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>http://www.centralcontracts.com/news/motorists-warned-about-london-driving-on-royal-wedding-day-೪೯೪೪#more-೪೯೪೪{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> === ವೆಚ್ಚ === [[ಚಿತ್ರ:Royal Wedding London Eye.jpg|thumb|right|On the evening of the wedding, the London Eye was lit in the colours of the Union Flag.|alt=ನೀಲಿ, ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣದಿಂದ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಿದ ಫೆರಿಸ್ ವೀಲ್.]] ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ತಗಲುವ ವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ರಾಜ ಕುಟುಂಬ ಹಾಗು ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಕುಟುಂಬಗಳು ಭರಿಸುವುದಾಗಿಯೂ ಸಹ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಭದ್ರತೆ ಹಾಗು ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ತಗಲುವ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಂಡಾರವು ಭರಿಸಿತು.<ref name="DowningStreet">{{cite web| url=http://www.number10.gov.uk/news/latest-news/2010/11/pm-welcomes-announcement-of-date-for-royal-wedding-57456| title=PM welcomes announcement of date for Royal wedding| publisher=Prime Minister's Office| date=23 November 2010| accessdate=26 November 2010}}</ref><ref>{{Cite news| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-11818049| title=Royal Wedding date chosen by Prince William and Kate| date=23 November 2010|publisher=BBC | accessdate=23 November 2010}}</ref> ದಂಪತಿಯು ತಮಗೆ ನೀಡಲಾಗುವಂತಹ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮದುವೆ ಉಡುಗೊರೆಗಳ ಬದಲಿಗೆ ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನು ನೀಡಬೇಕೆಂದೂ ಸಹ ಕೋರಿಕೊಂಡಿತ್ತು;<ref>{{Cite news| title=Royal wedding: Prince William and Kate Middleton set up charity gift fund for those that want to send them a present| newspaper=The Mirror| date=16 March 2011| url=http://www.mirror.co.uk/news/top-stories/2011/03/16/royal-wedding-prince-william-and-kate-middleton-set-up-charity-gift-fund-for-those-that-want-to-send-them-a-present-115875-22993814/| accessdate=18 March 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಆ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಇವರಿಬ್ಬರೂ ದಿ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಅಂಡ್ ಮಿಸ್ ಕ್ಯಾಥೆರಿನ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಚ್ಯಾರಿಟೆಬಲ್ ಗಿಫ್ಟ್ ಫಂಡ್ ನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಈ ನಿಧಿಯು ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ನ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಚರ್ಚ್ ಅರ್ಥ್‌ಕ್ವೇಕ್ ಅಪೀಲ್ ಮುಂತಾದ ದರ್ಮಾರ್ಥ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಕೆನೆಡಿಯನ್ ಕೋಸ್ಟ್ ಗಾರ್ಡ್ ಆಕ್ಸಿಲರಿ, ರಾಯಲ್ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಡಾಕ್ಟರ್ ಸರ್ವೀಸ್ ಹಾಗು ಜೂವಲಾಜಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಲಂಡನ್ ನಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡುವ ಬಗ್ಗೆ ತನ್ನ ಗಮನವನ್ನು ಹರಿಸಿದೆ.<ref>{{cite web| url=http://www.royalweddingcharityfund.org/| title=The Prince William and Miss Catherine Middleton Charitable Gift Fund| publisher=The Foundation of Prince William and Prince Harry| accessdate=18 March 2011}}</ref> ವಿವಾಹದ ವೆಚ್ಚವು £೨೦ ದಶಲಕ್ಷವೆಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|title=Most expensive security event in history: Royal wedding cost rises to £20m as police earn double time for working bank holiday|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1363482/Royal-wedding-cost-rises-20m-police-earn-double-time-working-bank-holiday.html|work=Daily Mail|date=6 March 2011|accessdate=30 April 2011}}</ref> ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ''ಹೆರಾಲ್ಡ್ ಸನ್'' ಭದ್ರತೆಗಾಗಿ AU$೩೨ ದಶಲಕ್ಷ esd ಹಾಗು ಹೂವಿಗಾಗಿ AU$೮೦೦,೦೦೦ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗಿದೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿತು. ಮದುವೆಗಾಗಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದ ವಿಶೇಷ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಜೆಯ ವೆಚ್ಚದ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಅಂದಾಜು £೧.೨ ಶತಕೋಟಿ ಹಾಗು £೨.೯ ಶತಕೋಟಿಯ ನಡುವೆಯಿದೆ.<ref>[http://blogs.channel4.com/factcheck/the-2-9bn-royal-wedding-bank-holiday/5099 ದಿ £2.9bn ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಾಲಿಡೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110429083604/http://blogs.channel4.com/factcheck/the-2-9bn-royal-wedding-bank-holiday/5099 |date=29 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} ಚಾನಲ್ ೪ಫ್ಯಾಕ್ಟ್ ಚೆಕ್ ಬ್ಲಾಗ್</ref> ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರವಾಸಿ ಕಚೇರಿ ವಿಸಿಟ್ ಬ್ರಿಟನ್, ಮದುವೆಯು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇದು ಹಲವರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹಾಗೆ ಇರುತ್ತದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿತು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ೪ ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ UK ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ £೨ ಶತಕೋಟಿ ಹಣವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿತು.<ref>{{cite news|last=Wood|first=Zoe|title=Royal wedding gives £2bn boost to UK tourism|url=https://www.theguardian.com/uk/2011/apr/29/royal-wedding-tourism-boost|accessdate=30 April 2011|newspaper=The Guardian|date=29 April 2011}}</ref> === ಅತಿಥಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ === {{Main|List of wedding guests of Prince William, Duke of Cambridge, and Catherine Middleton}} ೧೬ ಹಾಗು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿಯಂದು, ರಾಣಿಯ ಹೆಸರಲ್ಲಿ ಅತಿಥಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ಮೂರು ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಲಿಯಂ ಸಿಂಹಾಸನದ ಪ್ರಧಾನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ವಿವಾಹವು "ಸರ್ಕಾರಿ ಸಮಾರಂಭ"ವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref>[http://www.dailymail.co.uk/news/article-1339315/President-Obama-snubbed-sources-reveal-invited-Prince-Williams-wedding.html ಸ್ನಬ್ ಫಾರ್ ಒಬಾಮಾಸ್ ಆಸ್ ರಾಯಲ್ ಸೋರ್ಸಸ್ ರಿವೀಲ್ ದೆ ವಿಲ್ ನಾಟ್ ಬಿ ಇನ್‌ವೈಟೆಡ್ ಟು ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ'ಸ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್], ಫೇ ಸ್ಲೇಸಿಂಗರ್ ಅವರಿಂದ ''ಡೇಲಿ ಮೇಲ್'', ೧೬ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೦</ref> ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ, ೨೯ ಜುಲೈ ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರ ಚಾರ್ಲ್ಸ್, ಹಾಗು ಲೇಡಿ ಡಯಾನಾ ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ರ ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿತರಾಗಿದ್ದ ಹಲವು ಅತಿಥಿಗಳನ್ನು(ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು) ವಿಲಿಯಂ ರ ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಪತ್ರದ ಮೂಲಕ ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸಲಾಯಿತು. ಅತಿಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಜನರು ದಂಪತಿಯ ಕುಟುಂಬ ಸದಸ್ಯರು ಹಾಗು ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದರು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ನಾಯಕರುಗಳಿದ್ದರು (ಇದರಲ್ಲಿ UKಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ,ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಗಳಲ್ಲಿ ರಾಣಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್‌ಗಳು, ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು, ಹಾಗು ಇತರ ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸರ್ಕಾರದ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಸೇರಿದ್ದರು), ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು, ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಗಳು, ಹಲವಾರು ಮಿಲಿಟರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜಮನೆತನದ ಸದಸ್ಯರುಗಳು, ವಿದೇಶ ರಾಜ ಮನೆತನಗಳ ಸದಸ್ಯರುಗಳು, ಹಾಗು ವಿಲಿಯಂ ರ ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು ಹಾಗು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ವಿಲಿಯಂ ಜತೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವವರು ಸೇರಿದ್ದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಸೆಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಅರಮನೆಯು ಆಹ್ವಾನಿತರಾದವರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು, ವರ್ಗಾನುಸಾರವಾಗಿ ಅತಿಥಿಗಳ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು - ಈ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವ ವಿದೇಶಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಣೆ ಇರಲಿಲ್ಲ, ಆದಾಗ್ಯೂ ವಿದೇಶಿ ರಾಜ ಮನೆತನಗಳ ಸುಮಾರು ೪೦ ಸದಸ್ಯರುಗಳನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಗಿದೆಯೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="PWales0219">{{cite web| url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/wedding_invitations_the_wedding_of_hrh_prince_william_of_wal_670039370.html| last=Clarence House| title=Wedding invitations&nbsp;– The wedding of HRH Prince William of Wales and Miss Catherine Middleton| date=19 February 2011| publisher=Queen's Printer| accessdate=21 February 2011| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sRrGEEg?url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/wedding_invitations_the_wedding_of_hrh_prince_william_of_wal_670039370.html| url-status=dead}}</ref> ಸುಮಾರು ೧,೯೦೦ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಮೊದಲ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಜನರು, ಅಬ್ಬೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಸರಿಸುಮಾರು ೬೦೦ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿಯ ಜನರನ್ನು ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಭೋಜನ ಕೂಟಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ೩೦೦ ಹೆಸರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಅಂತಿಮ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಜನರನ್ನು, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ರಾತ್ರಿಯ ಭೋಜನಕೂಟಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="PWales0219"/> ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯ರಂದು ಆಲ್ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ನ ಆರ್ಚ್ ಬಿಷಪ್ ಸೀನ್ ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಬ್ರಾಡಿ ತಾವು ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು. ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನ, ಹಾಗು ಅದರ ಸ್ವೀಕಾರವನ್ನು, ಐರ್ಲೆಂಡ್ ನ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಬಿಷಪ್ ಗಳ ವಕ್ತಾರರೊಬ್ಬರು "ಅಭೂತಪೂರ್ವ" ವೆಂದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಕ್ತಾರರು, ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಬ್ರಾಡಿಯವರು ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡು ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಆಮಂತ್ರಣ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.<ref>[http://www.irishtimes.com/newspaper/frontpage/2011/0420/1224295069481.html ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಟು ಅಟೆಂಡ್ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಆಫ್ಟರ್ 'ಅನ್‌ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟೆಡ್'ಇನ್ವಿಟೇಷನ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110515211046/http://www.irishtimes.com/newspaper/frontpage/2011/0420/1224295069481.html |date=15 ಮೇ 2011 }} ಐರಿಷ್ ಟೈಮ್ಸ್ ೨೦-ಏಪ್ರಿಲ್-೨೦೧೧</ref> === ಮಾರ್ಗ === [[ಚಿತ್ರ:Royal Wedding route London 2011.svg|thumb|left|ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮತ್ತು ಬರುವ ವಧು ಮತ್ತು ವರನ ಮಾರ್ಗ.]] ವಧು ಹಾಗು ವರರ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆ ಹಾಗು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯ ನಡುವೆ ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ದಿ ಮಾಲ್ ಮೂಲಕ, ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್ ನ್ನು ದಾಟಿ, ಹಾರ್ಸ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ರೋಡ್, ಹಾರ್ಸ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಪೆರೇಡ್ ಮೂಲಕ, ಹಾರ್ಸ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಆರ್ಚ್, ವೈಟ್ ಹಾಲ್ ಮೂಲಕ, ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಸ್ಕ್ವೇರ್ ನ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಕ್ಕೆ, ಹಾಗು ಬ್ರಾಡ್ ಸ್ಯಾಂಚುರಿ ಮೂಲಕ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="Media Briefing doc 110411-2">{{Cite news| title=The Wedding of His Royal Highness Prince William of Wales, K.G. with Miss Catherine Middleton: A summary of information released so far| newspaper=Website of the Prince of Wales| date=11 April 2011| url=http://www.newsoftheworld.co.uk/multimedia/archive/00250/Royal_Wedding_offic_250821a.pdf| accessdate=13 April 2011. Archived (at [[News Of The World]]) from [http://www.princeofwales.gov.uk/content/documents/MEDIABRIEFINGDOC110411-2.doc the original] on 29 April 2011.| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}| archive-date=14 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016| archive-url=https://web.archive.org/web/20161014061207/http://www.newsoftheworld.co.uk/multimedia/archive/00250/Royal_Wedding_offic_250821a.pdf| url-status=dead}}</ref> ಸಮಾರಂಭದ ನಂತರ, ದಂಪತಿಗಳು ಅದೇ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಕುದುರೆ ಸಾರೋಟಿನಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿರುಗಿ, ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಆರತಕ್ಷತೆ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡರು. ಸಂಜೆ, ವೇಲ್ಸ್ ನ ರಾಜಕುಮಾರ ಖಾಸಗಿ ಭೋಜನ ಕೂಟವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="bbc_20110105"/><ref>{{Cite news| url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8241018/Royal-wedding-route-Kate-Middleton-will-take-to-Westminster-Abbey-revealed.html| title=Royal wedding: route Kate Middleton will take to Westminster Abbey revealed| date=5 January 2011| newspaper=The Daily Telegraph| accessdate=27 February 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> === ಕಾಲಯೋಜನೆ === {{double image|right|William and Harry enroute to the abbey.jpg|150|Car_Marriage_Kate_Middleton_and_her_father.jpg|150|The groom travelled to the ceremony in a [[Bentley State Limousine]] with his brother and best man (left) and the bride in a [[Rolls-Royce Phantom VI]] 'Silver Jubilee Car' with her father (right)}} ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೬.೦೦ಯಿಂದ ಮೆರವಣಿಗೆ ಸಾಗುವ ಮಾರ್ಗಗಳು ಹಾಗು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಹನ ಸಂಚಾರವನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೮.೧೫ರಿಂದ ಮುಖ್ಯ ಸಮುದಾಯ, ಗವರ್ನರ್ಸ್-ಜನರಲ್, ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಹಾಗು ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕರೆಲ್ಲರೂ, ಅಬ್ಬೆಗೆ ಬರತೊಡಗಿದರು. ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ಹಾಗು ಹ್ಯಾರಿ ನಂತರ ೧೦.೧೦ಕ್ಕೆ ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್ ನಿಂದ ಬೆಂಟ್ಲೆ ಸ್ಟೇಟ್ ಲಿಮೊಸೀನ್ ನಲ್ಲಿ ಹೊರಟು, ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೧೦.೧೮ ಆಗಮಿಸಿದರು, ಇವರ ನಂತರ ವಿದೇಶಿ ರಾಜ ಮನೆತನಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು, ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಕುಟುಂಬ, ಹಾಗು ಕಡೆಯದಾಗಿ ರಾಜಕುಮಾರನ ಕುಟುಂಬವು ಆಗಮಿಸಿತು(ದಿ ಪ್ರಿನ್ಸಸ್ ರಾಯಲ್, ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಯಾರ್ಕ್, ಪ್ರಿನ್ಸಸ್ ಬಿಯಟ್ರೈಸ್ ಆಫ್ ಯಾರ್ಕ್, ಪ್ರಿನ್ಸೆಸ್ ಯುಜಿನಿ ಆಫ್ ಯಾರ್ಕ್, ದಿ ಅರ್ಲ್ ಹಾಗು ಕೌನ್ಟೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಸೆಕ್ಸ್, ವೈಸ್ ಅಡ್ಮಿರಲ್ ತಿಮೋಥಿ ಲಾರೆನ್ಸ್, ದಿ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್ ಹಾಗು ಡಚಸ್ ಆಫ್ ಕಾರ್ನ್ವಾಲ್). ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ, [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ರಾಣಿ]] ಹಾಗು ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಎಡಿನ್ಬರ್ಗ್, ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ರಾಜ ಕುಟುಂಬದ ಕಡೆ ಸದಸ್ಯರು, ಇವರು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೧೦.೪೮ಕ್ಕೆ ಅಬ್ಬೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ವಧುವಿನ ಕಡೆಯವರು ನಂತರ ಮಾಜಿ ನಂಬರ್ ಒನ್ ಸ್ಟೇಟ್ ರೋಲ್ಸ್ ರಾಯ್ಸ್ ಫ್ಯಾಂಟಮ್ VIನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಗೋರಿಂಗ್ ಹೋಟೆಲ್ ನಿಂದ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೧೦.೫೨ಕ್ಕೆ,<ref>ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಗೈಡ್ ಟು ದಿ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್</ref> ೧೧.೦೦ಕ್ಕೆ ಆರಂಭವಾಗುವ ವಿವಾಹವಿಧಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಬ್ಬೆಯನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ವಿವಾಹವಿಧಿಗಳು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೧೨.೧೫ಕ್ಕೆ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ನಂತರ ನವದಂಪತಿ ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಗೆ ಇತರ ರಾಜ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರುಗಳು, ವರ ಹಾಗು ವಧುವಿನ ತಂದೆತಾಯಿಯರು, ಬೆಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್ ಹಾಗು ವಧುವಿನ ಸಂಗಾತಿಗಳು ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೆರಳಿದರು. ೧.೨೫ಕ್ಕೆ, ದಂಪತಿ ಆವ್ರೋ ಲ್ಯಾಂಕಾಸ್ಟರ್ ಬಾಂಬರ್ ವಿಮಾನಗಳು, ಸೂಪರ್ ಮರೀನ್ ಸ್ಪಿಟ್ ಫೈರ್ ಫೈಟರ್ ಹಾಗು ಬ್ಯಾಟಲ್ ಆಫ್ ಬ್ರಿಟನ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಫ್ಲೈಟ್ ನ ಹಾಕರ್ ಹರಿಕೇನ್ ಫೈಟರ್ ಸಾಲುಗಟ್ಟಿ ಹಾರಾಡುವುದನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಯ ಬಾಲ್ಕನಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು, ನಂತರದಲ್ಲಿ RAF ಕಾನಿಂಗ್ಸ್‌ಬೈನ ಎರಡು ಟೈಫೂನ್‌ಗಳು ಹಾಗು RAF ಲೆಯುಚರ್ಸ್ ನ ಎರಡು ಟಾರ್ನೆಡೊ GR೪ಗಳು ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿ ವಜ್ರಾಕೃತಿಯ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾರಾಟ ನಡೆಸಿದವು. == ಸಮಾರಂಭ == === ಸ್ಥಳ === [[ಚಿತ್ರ:Westminster Abbey London 900px.jpg|thumb|upright|ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆ ಕಿರೀಟಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ರಾಜಮನೆತನದ ವಿವಾಹಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.]] ೯೬೦ ADಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆ, ತನ್ನದೇ ಆದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಹಾಗು ಇದು "ರಾಯಲ್ ಪೆಕ್ಯೂಲಿಯರ್" ಎಂದು ಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web| url=http://www.westminster-abbey.org/our-history| title=History |work=Westminster Abbey| publisher=Dean and Chapter of Westminster |accessdate=24 November 2010}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ೧೦೬೬ರಿಂದಲೂ ಅಬ್ಬೆ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ, ಇದು ಕೇವಲ ಇತ್ತೀಚಿಗಷ್ಟೇ ರಾಜಮನೆತನದ ವಿವಾಹ ಮಹೋತ್ಸವಗಳಿಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾದ ಚರ್ಚ್ ಗಳಾಗಿವೆ; ೧೯೧೮ಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ, ರಾಜ ಮನೆತನದ ಬಹುತೇಕ ವಿವಾಹಗಳು ರಾಜ ಮನೆತನದ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಜರಗುತ್ತಿತ್ತು ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸೆಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಚ್ಯಾಪೆಲ್ ರಾಯಲ್ ಹಾಗು ವಿಂಡ್ಸರ್ ಕ್ಯಾಸಲ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಸೆಂಟ್ ಜಾರ್ಜ್'ಸ್ ಚ್ಯಾಪಲ್.<ref>{{cite web| url=http://www.royal.gov.uk/RoyalEventsandCeremonies/Weddings/Weddings.aspx| last=Royal Household| title=Royal events and ceremonies > Weddings| publisher=Queen's Printer| accessdate=24 November 2010}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೨೦೦೦ ಆಸನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿರುವ ಅಬ್ಬೆಯು,<ref>{{cite web| url=http://www.westminster-abbey.org/__data/assets/pdf_file/0015/20436/Maths-Trail.pdf| title=Westminster Abbey&nbsp;– Maths Trail| publisher=Dean and Chapter of Westminster| accessdate=25 November 2010| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sRuKN7h?url=http://www.westminster-abbey.org/__data/assets/pdf_file/0015/20436/Maths-Trail.pdf| url-status=dead}}</ref> ಇತ್ತೀಚಿನ ರಾಜಮನೆತದ ಮದುವೆಗಳು ನಡೆಯುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಜಕುಮಾರ ಫಿಲಿಪ್ ರೊಂದಿಗೆ ಎಲಿಜಬೆತ್ IIರ (ಅಂದಿನ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಎಲಿಜಬೆತ್) ವಿವಾಹ (೧೯೪೭), ಆಂಟೋನಿ ಆರ್ಮ್ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್-ಜೋನ್ಸ್ ರೊಂದಿಗಿನ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ರ ವಿವಾಹ (೧೯೬೦), ಮಾರ್ಕ್ ಫಿಲಿಪ್ಸ್ ರೊಂದಿಗಿನ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅನ್ನಿ ವಿವಾಹ (೧೯೭೩), ಹಾಗು ರಾಜಕುಮಾರ ಆಂಡ್ರ್ಯೂರೊಂದಿಗಿನ ಸಾರಾ ಫೆರ್ಗೂಸನ್ ರ ವಿವಾಹಗಳು (೧೯೮೬) ಸೇರಿವೆ.<ref>{{cite web| url=http://www.westminster-abbey.org/our-history/royals| title=Royals and the Abbey| publisher=Dean and Chapter of Westminster| accessdate=24 November 2010| archive-date=25 ಮೇ 2012| archive-url=https://web.archive.org/web/20120525141602/http://www.westminster-abbey.org/our-history/royals| url-status=dead}}</ref> ಸಮಾರಂಭಕ್ಕಾಗಿ ಅಬ್ಬೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಲಾದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಅಲಂಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ೨೦-ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮರಗಳ ಪ್ರವೇಶ ಪಥ, ಆರು ಫೀಲ್ಡ್ ಮೇಪಲ್(ಏಸರ್ ಕುಲದ ಮರ) ಹಾಗು ಎರಡು ಬೇಲಿಮರಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ನಡುದಾರಿಗಳ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ನೆಡಲಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-13212487|title=Royal wedding: Trees and flowers transform abbey|publisher=BBC}}</ref> === ವಧುವಿನ ಪಕ್ಷ === ರಾಜ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಮುರಿದು—''ಬೆಂಬಲಿಗ'' ನ ಬದಲಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸಹೋದರ, ರಾಜಕುಮಾರ ಹ್ಯಾರಿಯನ್ನು ವರನು ತನ್ನ ''ಬೆಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್'' ನನ್ನಾಗಿ(ವರನ ಗೆಳೆಯ) ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು, ವಧು ತನ್ನ ಗೌರವಸಹಚರಿಯನ್ನಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸಹೋದರಿ, ಪಿಪ್ಪಾಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಮಂದಿ ವಧುವಿನ ಪರಿಚಾರಿಕೆಯರು ಹಾಗು ಇಬ್ಬರು ಖಾಸಾ ಪರಿಚಾರಕರಿದ್ದರು:<ref name="bbc.co.uk">{{Cite news| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-12450146| title=Royal wedding: William picks brother Harry as best man| date=14 February 2011|publisher=BBC | accessdate=14 February 2011}}</ref><ref name="Clarence House">{{cite web| url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/the_wedding_of_hrh_prince_william_of_wales_and_miss_catherin_915779378.html| last=Clarence House| title=An update on Maid of Honour and Bridesmaids, Best Man and Page Boys| date=14 February 2011| publisher=Queen's Printer| accessdate=15 February 2011| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sRvZgWC?url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/the_wedding_of_hrh_prince_william_of_wales_and_miss_catherin_915779378.html| url-status=dead}}</ref> * ಲೇಡಿ ಲೂಸಿ ವಿಂಡ್ಸರ್, ದಿ ಅರ್ಲ್ ಹಾಗು ಕೌನ್ಟೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಸೆಕ್ಸ್ ರ ಏಳು ವರ್ಷದ ಪುತ್ರಿ * ಗೌರವಾನ್ವಿತೆ ಮಾರ್ಗರಿಟ ಆರ್ಮ್ ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್-ಜೋನ್ಸ್, ವೈಕೌಂಟ್ ಹಾಗು ವೈಕೌನ್ಟೆಸ್ಸ್ ಲಿನ್ಲೆಯ್ ಅವರ ಎಂಟು-ವರ್ಷದ ಪುತ್ರಿ * ಗ್ರೇಸ್ ವ್ಯಾನ್ ಕಸ್ಟೆಂ, ಜೋಡಿಯ ಸ್ನೇಹಿತ ಹಗ್ ವ್ಯಾನ್ ಕಸ್ಟೆಂರ ಮೂರು ವರ್ಷದ ಪುತ್ರಿ * ಎಲಿಜಾ ಲೋಪ್ಸ್, ಡಚಸ್ ಆಫ್ ಕಾರ್ನ್ವಾಲ್ ರ ಮೂರು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಮೊಮ್ಮಗಳು * ವಿಲಿಯಂ ಲೋಥರ್-ಪಿಂಕರ್ಟನ್, ವಿಲಿಯಂ ರ ಆಪ್ತ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮೇಜರ್ ಜೇಮಿ ಲೋಥರ್-ಪಿಂಕರ್ಟನ್ ರ ಹತ್ತು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಗ * ಟಾಮ್ ಪೆಟ್ಟಿಫರ್, ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ಹಾಗು ಹ್ಯಾರಿಯ ಮಾಜಿ ದಾದಿ, "ಟಿಗ್ಗಿ" ಪೆಟ್ಟಿಫರ್ ರ ಎಂಟು-ವರ್ಷದ ಮಗ === ಮದುವೆಗೆ ಧರಿಸಿದಂತಹ ಉಡುಪು === ==== ವಧು ==== {{see|Wedding dress of Kate Middleton}} ವಧುವಿನ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿನ್ಯಾಸಕಿ ಸಾರಾ ಬರ್ಟನ್ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಮ್ಯಾಕ್ಕ್ವೀನ್ ನಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರು,<ref>{{cite web |url= http://news.sky.com/skynews/Home/Royal-Wedding/ROYAL-WEDDING-Kate-Middletons-Dress-Designed-By-Sarah-Burton/Article/201104415981854?lpos=Royal_Wedding_Top_Stories_Header_1&lid=ARTICLE_15981854_ROYAL_WEDDING_Kate_Middletons_Dress_Designed_By_Sarah_Burton |title=Kate Middleton's bridal dress designed by Sarah Burton |publisher=Sky News |date=29 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ಇದನ್ನು ಸ್ಯಾಟಿನ್ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಹಾಗು ಮೇಲು ಅಲಂಕಾರ ಮಾಡಿದ ಕಸೂತಿಯುಳ್ಳ ರವಿಕೆ ಹಾಗು ಸ್ಕರ್ಟ್‌ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಕಸೂತಿಯುಳ್ಳ ರವಿಕೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ೧೮೨೦ರಲ್ಲಿ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಕ್ಯಾರಿಕ್ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಸ್ಸ್ ಎಂಬ ವಿಧಾನದಿಂದ ಕೈಯಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು, ಅರಸಿನ ಉಮ್ಮತ್ತಗಳು, ಡ್ಯಾಫಡಿಲ್ ಗಳು ಹಾಗು ತ್ರಿದಳಪರ್ಣಿಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡು ಕತ್ತರಿಸುವುದು ಸೇರಿದೆ ಹಾಗು ಇವುಗಳನ್ನು ದಂತವರ್ಣದ ರೇಷ್ಮೆ ಜಾಲರಿ ಬಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅಂಟಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.life.com/gallery/59741/kates-wedding-dress-up-close#index/1 |title=Kate's Wedding Dress Up Close |publisher=LIFE.com |date=29 April 2011 |accessdate=29 April 2011 |archive-date=24 ಮೇ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120524013314/http://life.time.com/#index/1 |url-status=dead }}</ref> ಈ ಮೆಲಲಂಕಾರದ ಕಸೂತಿಗಳನ್ನು, ಹ್ಯಾಂಪ್ಟನ್ ಕೋರ್ಟ್ ಪ್ಯಾಲೇಸ್ ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ರಾಯಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ನೀಡಲ್ ವರ್ಕ್ ನಲ್ಲಿ ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web |url=http://shoppingblog.dallasnews.com/archives/2011/04/live-royal-wedding-fashion-blo-1.html |title=Royal wedding fashion blog: More details on Kate's dress |work=Dallas Morning News |date=29 April 2011 |accessdate=29 April 2011 |archive-date=23 ಮಾರ್ಚ್ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120323102638/http://shoppingblog.dallasnews.com/archives/2011/04/live-royal-wedding-fashion-blo-1.html |url-status=dead }}</ref> ಮುಖಪರದೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಟಿಯರ್ ಸ್ಕ್ರಾಲ್ ಟಿಯಾರ(ತಲೆಡಾಬು) ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿತ್ತು. ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಇದನ್ನು ರಾಣಿ ಅವರಿಗೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ರಾಣಿ ತಂದೆ, ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಯಾರ್ಕ್(ತರುವಾಯ ರಾಜ ಜಾರ್ಜ್ VI) ತಮ್ಮ ಡಚೆಸ್‌ಗಾಗಿ (ನಂತರದಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ ಹಾಗು ರಾಣಿಯ ತಾಯಿ) ಮೂರು ವಾರಗಳಿಗೆ ಮುಂಚೆ ತಮ್ಮ ಸಹೋದರ ಎಡ್ವರ್ಡ್ VIII ರಿಂದ(ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ವಿಂಡ್ಸರ್) ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಪಟ್ಟವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮುನ್ನ ಖರೀದಿಸಿದ್ದರು. ರಾಜಕುಮಾರಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ (ಇಂದಿನ ರಾಣಿ) ತಲೆಡಾಬನ್ನು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯಿಂದ ೧೮ ನೇ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದಂದು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ಪಡೆದರು. ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ವೇಲ್ಸ್ ರಾಜಕುಮಾರ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಲೇಡಿ ಡಯಾನಾ ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ರ ವಿವಾಹದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಧುವಿನ ತಲೆಯಿಂದ ಕಳಚಿಕೊಂಡಂತೆ ತಲೆಡಾಬು ಕಳಚಿಕೊಳ್ಳದಿರಲು, ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ವಿನ್ಯಾಸಕರು "ಕೂದಲನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬಾಚಿ ತಲೆಡಾಬು ಅದರ ಸುತ್ತ ಕೂರುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ನಂತರದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಜಡೆಗಳನ್ನು ಹೆಣೆದು, ನಂತರ ಡಾಬನ್ನು ಹೊಲಿದುಬಿಟ್ಟಿದ್ದರು."<ref name="ClairesTiara">{{cite news|title=Royal wedding: Kate Middleton's hairdresser practised on £6.50 Claire's Accessories tiara |author= Wallop, Harry |url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8501056/Royal-wedding-Kate-Middletons-hairdresser-practised-on-6.50-Claires-Accessories-tiara.html |newspaper=The Telegraph |date=9 May 2011 |accessdate=11 May 2011}}</ref> ವಧುವಿನ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೆಗಾಗಿ "ಸ್ವಲ್ಪ ಹಳೆಯದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊಸತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಎರವಲು ಪಡೆದದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ನೀಲಿಯ ಬಣ್ಣಕ್ಕಾಗಿ," ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರ ಗೌನ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕ್ಯಾರಿಕ್ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಸ್ ಕಸೂತಿ ಕೆಲಸಗಳು ("ಹಳೆಯದು"), ಆಕೆಯ ಪೋಷಕರು ನೀಡಿದ ವಜ್ರದ ಓಲೆಗಳು ("ಹೊಸತು"), ರಾಣಿಯ ತಲೆಡಾಬು ("ಎರವಲು ಪಡೆದದ್ದು"), ಹಾಗು ರವಿಕೆಗೆ ನೀಲಿಯ ರಿಬ್ಬನ್ ಹೊಲಿಯಲಾಗಿತ್ತು ("ನೀಲಿ ಬಣ್ಣ").<ref name="BBC13235599">{{cite web |url= http://www.bbc.co.uk/news/uk-13235599 |title=Kate Middleton's bridal dress designed by Sarah Burton |publisher=BBC News |date=29 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ಪಾದರಕ್ಷೆಗಳೂ ಸಹ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಮ್ಯಾಕ್ ಕ್ವೀನ್‌ನಿಂದ ಬಂದಿದ್ದವು<ref>{{Cite web |url=http://www.shoewawa.com/2011/04/kate_middletons_1.html |title=ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್'ಸ್ ಶ್ಯೂಸ್: ಯುವರ್ ವಿವ್ಸ್? |access-date=31 ಮೇ 2011 |archive-date=2 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110502090248/http://www.shoewawa.com/2011/04/kate_middletons_1.html |url-status=dead }}</ref> ಹಾಗು ಕಸೂತಿಯ ಮಾದರಿಯು ಮೆಲಲಂಕಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಉಡುಪಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದ್ದವು, ಇದನ್ನು ರಾಯಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ನೀಡಲ್ ವರ್ಕ್ ತಯಾರಿಸಿದ್ದವು.<ref>{{Cite web |url=http://www.shoeblog.com/blog/kate-middletons-wedding-shoes/ |title=ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್’ಸ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಶ್ಯೂಸ್ |access-date=31 ಮೇ 2011 |archive-date=3 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503042417/http://www.shoeblog.com/blog/kate-middletons-wedding-shoes |url-status=dead }}</ref> ವಧುವಿನ ಬೊಕೆಯನ್ನು ಶೇನ್ ಕಾಂನೊಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರು, ವಧುವಿನ ಗುರಾಣಿ-ಆಕಾರದ ತಂತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಬೊಕೆಯು ಮರ್ಟಲ್, ಲಿಲಿ ಆಫ್ ದಿ ವ್ಯಾಲಿ, ಸ್ವೀಟ್ ವಿಲಿಯಂ ಹಾಗು ಹಯಸಿಂತ್ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="BBC13235599"/> ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರ ಕೇಶವನ್ನು ಸಡಿಲವಾದ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಕೇಶವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರಿಚರ್ಡ್ ವಾರ್ಡ್ ಸಲೂನ್ ನ ಜೇಮ್ಸ್ ಪ್ರೈಸೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರು.<ref name="ClairesTiara"/><ref name="NYmag">{{cite news |title=Kate Middleton ''Did'' Do Her Own Wedding Makeup |author= |url=http://nymag.com/daily/fashion/2011/04/todays_beauty_marks_post_has_a.html |newspaper=New York Magazine |date=29 April 2011 |accessdate=7 May 2011}}</ref> ವಧುವು ಅರಬೆಲ್ಲ ಪ್ರೆಸ್ಟನ್ ರಿಂದ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಪ್ರಸಾಧನ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು<ref name="NYmag"/><ref name="RWaol">{{cite news |title=Kate Middleton to Do Her Own Wedding Day Makeup |author= |url=http://royalwedding.aol.com/2011/04/21/kate-middleton-to-do-her-own-wedding-day-makeup/ |newspaper=AOL |date=21 April 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=21 ಜುಲೈ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110721085430/http://royalwedding.aol.com/2011/04/21/kate-middleton-to-do-her-own-wedding-day-makeup/ |url-status=dead }}</ref> ಹಾಗು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಧುವಿನ ಪಕ್ಷವು ಬಾಬಿ ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಸಾದನ ಕಲಾವಿದ ಹನ್ನ ಮಾರ್ಟಿನ್ ರಿಂದ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ "ಪ್ರಸಾಧನಾ ಕಲಾ ಸಹಾಯವನ್ನು" ಪಡೆಯಿತು, ಆದರೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕಾಗಿ ತಾವೇ ಮೇಕ್ಅಪ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.<ref name="peoplestyle">{{cite news |title=Kate’s Wedding Day Makeup: Get the Look! |author=Gaidatzi, Dimi |url=http://stylenews.peoplestylewatch.com/2011/05/05/kate-middleton-wedding-makeup/?xid=rss-topheadlines |newspaper=People Magazine |date=5 May 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=9 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110509172301/http://stylenews.peoplestylewatch.com/2011/05/05/kate-middleton-wedding-makeup/?xid=rss-topheadlines |url-status=dead }}</ref> ಅವರ ಹೊರನೋಟವನ್ನು ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣದ ತುಟಿಗಳು ಹಾಗು ಕೆನ್ನೆಗಳೊಂದಿಗಿನ "ಮೃದುವಾದ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಕಣ್ಣು" ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="NYmag"/><ref name="vogueUK">{{cite news |title=Middleton's Make-up |author=Forrester, Sharon |url=http://www.vogue.co.uk/beauty/news/110429-kate-middleton-wedding-makeup.aspx |newspaper=Vogue UK |date=29 April 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=2 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110502203441/http://www.vogue.co.uk/beauty/news/110429-kate-middleton-wedding-makeup.aspx |url-status=dead }}</ref> ಅವರ ಉಗುರುಗಳಿಗೆ ಹಸ್ತಾಲಂಕಾರಿ ಮರಿನಾ ಸಂಡೋವಲ್ ಎರಡು ಬಣ್ಣದ ಉಗುರುಬಣ್ಣವನ್ನು ಬಳಸಿ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರು: "ಕಂಡೂ ಕಾಣದಂತಿದ್ದ ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣ" ಹಾಗು "ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ ನಸು ಹಳದಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣ" ವಧುವಿನ ಚರ್ಮದ ಛಾಯೆಗೆ ಹಾಗು ಅವರ ಗೌನ್ ಗೆ ಒಪ್ಪುವಂತಿತ್ತು.<ref name="InStylenails">{{cite news |title=Kate Middleton’s Wedding Day Nail Polish: The Exact Shades |author=Morrill, Hannah |url=http://news.instyle.com/2011/04/29/kate-middleton-wedding-nail-polish/ |newspaper=In Style |date=29 April 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=2 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110502203441/http://news.instyle.com/2011/04/29/kate-middleton-wedding-nail-polish/ |url-status=dead }}</ref> ==== ವಧುವಿನ ಸಂಗಡಿಗರು ==== ಗೌರವಾನುಚರೆ ಪಿಪ್ಪಾ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಸಹ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಮ್ಯಾಕ್ ಕ್ವೀನ್ ರ ಸಾರಾ ಬರ್ಟನ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದ ಗೌನ್ ನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು. "ಭಾರವಾದ, ದಂತವರ್ಣದ ಸ್ಯಾಟಿನ್-ಆಧಾರದ ಕ್ರೇಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು, ಜೊತೆಗೆ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮುಸುಕನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು ಹಾಗು ವಧುವಿನ ವಸ್ತ್ರದ ಮಾದರಿಯ ಅದೇ ಗುಂಡಿ ವಿವರ ಹಾಗು ಕಸೂತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರೆಂದು" ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="officialroyalwedding">{{cite web |url=http://www.officialroyalwedding2011.org/blog/2011/April/29/The-Wedding-Dress--Bridesmaids--Dresses-and-Pages--Uniforms |title=The Wedding Dress, Bridesmaids' Dresses and Pages' Uniforms |author= |date=29 April 2011 |work=Official Royal Wedding Website |publisher=The Royal Wedding: Prince William & Catherine Middleton |accessdate=8 May 2011}}</ref><ref name="InStylePippa">{{cite news |title=Royal Wedding Bridal Party: What Pippa Middleton and the Flower Girls Wore! |author= |url=http://news.instyle.com/photo-gallery/?postgallery=52413 |newspaper=In Style |date= |accessdate=7 May 2011 |archive-date=3 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503181336/http://news.instyle.com/photo-gallery/?postgallery=52413 |url-status=dead }}</ref> ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ, ಈಕೆಯೂ ಸಹ ಬಾಬಿ ಬ್ರೌನ್ ನ ಪ್ರಸಾಧನ ಕಲಾವಿದೆ ಹನ್ನಾ ಮಾರ್ಟಿನ್‌ರ "ಪ್ರಸಾಧನ ಕಲಾ ಸಹಾಯವನ್ನು" ಪಡೆದುಕೊಂಡರು. ಆದರೆ ಮದುವೆಯ ದಿನದಂದು ಆಕೆಗೆ ಯಾರು ಮೇಕ್ ಅಪ್ ಮಾಡಿದರೆಂಬುದು ಇಂದಿಗೂ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.<ref name="peoplestyle"/> ಆಕೆಯ ಕೂದಲನ್ನು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಅರ್ಧ ಮೇಲಕ್ಕೆ, ಅರ್ಧ ಕೆಳಗೆ ಸುರುಳಿಯಾಗಿ ರಿಚರ್ಡ್ ವಾರ್ಡ್ ಸಲೂನ್ ನಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು<ref name="ClairesTiara"/> ಜೊತೆಗೆ ಕೂದಲನ್ನು ಒಂದು ಬದಿಗೆ ಬಾಚಿ ಹಾಗು ಕ್ಯಾಥರೀನ್‌ನ ಬೊಕೆಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ಐವಿ ಹಾಗು ಲಿಲಿ ಆಫ್ ದಿ ವ್ಯಾಲಿಯಿಂದ ಚೌರಿಯನ್ನು ಹಾಕಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="NYmag"/> ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನ ವಧುವಿನ ಗೆಳತಿಯರು ನಿಕಿ ಮ್ಯಾಕ್ಫಾರ್ಲನೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು, ಈ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ವಿಲ್ಟ್ ಶೈರ್ ಹಾಗು ಕೆಂಟ್ ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ನಿವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಕ್ಫಾರ್ಲನೆಯ ಪುತ್ರಿ ಚಾರ್ಲೆಟ್ ರ ಸಹಾಯದೊಂದಿಗೆ ಕಸೂತಿ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="officialroyalwedding"/><ref name="OKmag">{{cite news |title=Pippa Middleton’s Bridesmaid Dress Also Designed by Sarah Burton |author=Quirk, Mary Beth |url=http://www.okmagazine.com/2011/04/pippa-middletons-bridesmaid-dress-also-designed-by-sarah-burton/ |newspaper=OK! Magazine |date=29 April 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=3 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503060225/http://www.okmagazine.com/2011/04/pippa-middletons-bridesmaid-dress-also-designed-by-sarah-burton/ |url-status=dead }}</ref> ಗೌನ್ ಗಳು ವಧುವಿನ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ್ದವು ಹಾಗು ಇವುಗಳನ್ನು ಅದೇ ಮಾದರಿಯ ಬಟ್ಟೆ ಹಾಗು ಗುಂಡಿ ವಿವರದಿಂದ ಹಿಂಬದಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಹಾಕಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="officialroyalwedding"/><ref name="OKmag"/> ಇವುಗಳನ್ನು "ಬ್ಯಾಲೆರಿನ-ಉದ್ದದ, ಸಂಪೂರ್ಣವಾದ, ಬಾಕ್ಸ್ ನೆರಿಗೆಯ ಸ್ಕರ್ಟ್" ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ ಹಾಗು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕ್ಲೂನಿ ಕಸೂತಿಯನ್ನು ಕೈಯಿಂದ ಹಾಕಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="officialroyalwedding"/><ref name="celebuzz">{{cite news |title=Pippa Middleton Stuns in White Bridemaid Dress at Royal Wedding (PHOTOS) |author=James, Amber |url=http://www.celebuzz.com/2011-04-29/pippa-middleton-and-bridesmaids-dresses-what-they-wore-photos/ |newspaper=Celebuzz |date=29 April 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=5 ಮೇ 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150505015349/http://www.celebuzz.com/2011-04-29/pippa-middleton-and-bridesmaids-dresses-what-they-wore-photos/ |url-status=dead }}</ref> ಅವರ ಐವಿ ಹಾಗು ಲಿಲಿ ಆಫ್ ದಿ ವ್ಯಾಲಿ ಹೂವಿನ ದಂಡೆಗಳು ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಮೈಕಲ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ರೊಂದಿಗಿನ ವಿವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ರ ತಾಯಿ ಕ್ಯಾರಲ್ ರ ಕೇಶವಿನ್ಯಾಸದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತಗೊಂಡಿದ್ದವು.<ref name="officialroyalwedding"/><ref name="OKmag"/> ವಧುವಿನ ಗೆಳತಿಯರೆಲ್ಲರೂ ಸ್ಯಾಟಿನ್ ಮೇರಿ ಜೇನ್ ಶೈಲಿಯ ಪಾದರಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು ಜೊತೆಗೆ ಡೆವೊನ್ -ಮೂಲದ ರೈನ್ ಬೊ ಕ್ಲಬ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಸ್ವರೋಸ್ಕಿ ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಬಕಲ್ ನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು.<ref name="officialroyalwedding"/><ref name="celebuzz"/> ಅವರ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಶೇನ್ ಕಾನ್ನೊಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ, ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ್ದರು ಹಾಗು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಬೊಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಹೂವುಗಳನ್ನೇ ಇವರ ಬೊಕೆಗಳಲ್ಲೂ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು:ಲಿಲಿ-ಆಫ್-ದಿ-ವ್ಯಾಲಿ, ಸ್ವೀಟ್ ವಿಲಿಯಂ, ಹಾಗು ಹಯಸಿಂತ್.<ref name="officialroyalwedding"/><ref name="celebuzz"/> ಖಾಸಾ ಪರಿಚಾರಕರ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಕಷ್ಕೆತ್ ಅಂಡ್ ಪಾರ್ಟ್ನರ್ಸ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರು<ref name="thejc">{{cite news |title=How does one dress a royal wedding? |author= |url=http://www.thejc.com/news/uk-news/48490/how-does-one-dress-a-royal-wedding |newspaper=The Jewish Chronicle Online |date=5 May 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=13 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110513083828/http://thejc.com/news/uk-news/48490/how-does-one-dress-a-royal-wedding |url-status=dead }}</ref>, ವಸ್ತ್ರವನ್ನು "ರೀಜೆನ್ಸಿಯ (೧೮೨೦ರ ಅವಧಿ) ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಫುಟ್ ಗಾರ್ಡ್ ಅಧಿಕಾರಿ" ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ವಸ್ತ್ರದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಜೊತೆಗೆ ಐರಿಶ್ ಗಾರ್ಡ್ ಗಳ ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು, ಇವರಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ಕರ್ನಲ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.<ref name="officialroyalwedding"/> ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಗಿಡ್ಡ ಅಂಗಿಯೊಂದಿಗೆ ಚಿನ್ನದ ಪೈಪಿಂಗ್ ಕೊಡಲಾಗಿತ್ತು ಹಾಗು ಕೊರಳುಪಟ್ಟಿಯ ಮೇಲೆ ಐರಿಶ್ ಶ್ಯಾಮ್ರಾಕ್ ಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಖಾಸಾ ಪರಿಚಾರಕರು ಚಿನ್ನದ ಹಾಗು ಕ್ರಿಮ್ಸನ್ ಬಣ್ಣದ ನಡುಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು(ಗೊಂಡೆಗಳೊಂದಿಗೆ), ಇದು ರಾಜ ಮನೆತನದ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಐರಿಶ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉಡುಗೆ.<ref name="officialroyalwedding"/> ==== ವರ ಹಾಗು ಬೆಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್ ==== [[ಚಿತ್ರ:Carriage Marriage Prince William.jpg|thumb|The couple return from the Abbey to the Palace in the 1902 State Landau.|alt=ದಂಪತಿ ಅಲಂಕೃತ ಕುದುರೆಯಿಂದ ಎಳೆಯುವ ತೆರೆದ ಸಾರೋಟಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನೂತನ ವಧುವರರ ಹಿಂದೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪೋಷಾಕಿನಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಕಾಲಾಳುಗಳು ಕುಳಿತಿರುವುದು.ಸಾರೋಟನ್ನು ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಹಿತಚಿಂತಕರು ದೂರದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವುದು.]] ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ, ಗಾರ್ಡ್ ಆಫ್ ಹಾನರ್ ಆರ್ಡರ್ ನಲ್ಲಿ ಐರಿಶ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಅಶ್ವಾರೋಹಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು ಜೊತೆಗೆ ಚರ್ಮದ ಟೋಪಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಕಾಲಾಳಿನ ಸಾದಾ ಟೋಪಿಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|title=The Bridegroom and Best Man Uniforms|url=http://www.officialroyalwedding2011.org/blog/2011/April/29/The-Bridegroom-and-Best-Man-Uniforms|publisher=The Royal Wedding|accessdate=1 May 2011}}</ref><ref>{{cite news|title=Royal wedding: Prince William marries in Irish Guards red|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8481741/Royal-wedding-Prince-William-marries-in-Irish-Guards-red.html|accessdate=1 May 2011|newspaper=Telegraph}}</ref> ರಾಯಲ್ ಏರ್ ಫೋರ್ಸ್ ನ ಫ್ಲೈಟ್ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಆದ ಇವರು ರಾಯಲ್ ನೇವಿಯಲ್ಲಿ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಗೆ ಸಮಾನಾಂತರ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನೂ ಹಾಗು ಬ್ಲೂಸ್ ಅಂಡ್ ರಾಯಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಆಗಿ ಸೇನಾ ಪದವಿಯನ್ನೂ ಸಹ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ, ವಿಲಿಯಂ ಯಾವುದಾದರೂ ಕಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಶ್ರೇಣಿಯವರು ಧರಿಸುವ ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಬಹುದಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ೧೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಐರಿಶ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಕರ್ನಲ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ಅವರು ಇದರ ಬದಲಿಗೆ ದಳದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.<ref>{{cite web|title=Prince William appointed as Colonel of the Irish Guards, 10&nbsp;February 2011|url=http://www.royal.gov.uk/LatestNewsandDiary/Pressreleases/2011/PrinceWilliamappointedasColoneloftheIrishGuards10F.aspx|publisher=The official website of The British Monarchy|accessdate=29 April 2011}}</ref> ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಗಾರ್ಟರ್ ನ ಒಬ್ಬ ನೈಟ್ ಆಗಿ, ಅವರು ಆರ್ಡರ್ ನ ನೀಲಿ ರಿಬ್ಬನ್ ನನ್ನು ಧರಿಸಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ RAF ವಿಂಗ್ಸ್ ಹಾಗು ಗೋಲ್ಡನ್ ಜ್ಯೂಬಿಲಿ ಮೆಡಲ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದ್ದರು.<ref name="RAF wings Irish Guards">{{cite web |title=Royal wedding: Prince William wears RAF wings on Irish Guards tunic |url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/prince-william/8483015/Royal-wedding-Prince-William-wears-RAF-wings-on-Irish-Guards-tunic.html |publisher=telegraph.co.uk |accessdate=29 April 2011 |archive-date=13 ಜುಲೈ 2013 |archive-url=https://www.webcitation.org/6I4icqsvv?url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/prince-william/8483015/Royal-wedding-Prince-William-wears-RAF-wings-on-Irish-Guards-tunic.html |url-status=dead }}</ref> ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕಷ್ಕೆತ್ ಅಂಡ್ ಪಾರ್ಟ್ನರ್ಸ್ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ, ಅವರಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|title=Prince William and Harry don full military uniforms|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1381816/Royal-Wedding-2011-Prince-William-Harry-don-military-uniforms.html|publisher=dailymail.co.uk|accessdate=30 April 2011}}</ref> ಚರ್ಚನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗ ವಿಲಿಯಂ ಖಡ್ಗವನ್ನು ಧರಿಸಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="RAF wings Irish Guards"/> ರಾಜಕುಮಾರ ಹ್ಯಾರಿ, ಬ್ಲೂಸ್ ಅಂಡ್ ರಾಯಲ್ಸ್ ನ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಸಮವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು, ಜೊತೆಗೆ ಮೋಸ್ಟ್ ನೋಬಲ್ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಗಾರ್ಟರ್ ಬಿರುದಿನ ಕಾದಾಳಿನ ಸಾದಾ ಟೋಪಿಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು ಏಗ್ವಿಲೆಟ್(ಕೆಲವು ಸಮವಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಬರುವಂತೆ ಭುಜದಿಂದ ಇಳಿಬಿಟ್ಟಿರುವ, ಮೊನೆಕಟ್ಟು ತಗುಲಿಸಿರುವ ದಪ್ಪ ದಾರ), ಒಂದು ಅಡ್ಡ-ಬೆಲ್ಟ್ ಹಾಗು ಚಿನ್ನದ ನಡುಪಟ್ಟಿ ಬೆಲ್ಟ್ ನೊಂದಿಗೆ ಕತ್ತಿಯ ತೂಗುಹಾರವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಕತ್ತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ವಿಂಗ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಮಿ ಏರ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಹಾಗು ಗೋಲ್ಡನ್ ಜ್ಯೂಬಿಲಿ ಹಾಗು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ್ ಕ್ಯಾಂಪೈನ್ ಪದಕಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು.<ref name="RAF wings Irish Guards"/> ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಮಾರ್ಲನ್ ಕಷ್ಕೆತ್, ರಾಜಕುಮಾರರಿಗೆ ತಮ್ಮ ವಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದರು. ಇಂತಹ ಒಂದು ಕಾಳಜಿಯೆಂದರೆ ಅಬ್ಬೆಯ ಬಿಸಿಲು, ಹೀಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರರು ವಸ್ತ್ರದ ಮೂಲ ರೂಪವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಿಸಿಯನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ವಿಶೇಷ ವಸ್ತುವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಗೆಯೆಂದರೆ, ಮಿಲಿಟರಿ ವಸ್ತ್ರಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಜೇಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ರಾಜಕುಟುಂಬವು ಹ್ಯಾರಿಯ ವಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜೇಬುಗಳನ್ನು ಇರಿಸಲು ಕೋರಿಕೊಂಡಿತು, ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ರ ಮದುವೆ ಉಂಗುರವು ಕಳೆದುಹೋಗುವ ಭಯವಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="thejc"/><ref name="telegraphPrinceOutfit">{{cite news |title=Prince William had wedding uniform made from heat-absorbing material over fears he would faint |author= |url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/prince-william/8497665/Prince-William-had-wedding-uniform-made-from-heat-absorbing-material-over-fears-he-would-faint.html |newspaper=The Telegraph |date=7 May 2011 |accessdate=7 May 2011 |archive-date=10 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110510070245/http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/prince-william/8497665/Prince-William-had-wedding-uniform-made-from-heat-absorbing-material-over-fears-he-would-faint.html |url-status=dead }}</ref> === ವಿವಾಹ ವಿಧಿ === ಜೋಡಿಯು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಕ್ರಮವು ಸೀರಿಸ್ ಒನ್ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತು, ಇದು ೧೯೨೮ರ ಪ್ರೇಯರ್ ಬುಕ್ ಗೆ ವಸ್ತುತಃ ಸದೃಶವಾಗಿತ್ತು.<ref>[http://www.churchofengland.org/prayer-worship/worship/texts.aspx ಸೀ ಲಿಟರ್ಗಿ ಯ್ಯೂಸ್ಡ್ ಎಟ್ ದಿ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್] ಅಧಿಕೃತ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಜಾಲತಾಣ</ref> ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಚರ್ಚ್ ನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ಜಾನ್ ಹಾಲ್, ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ವಿಧಿಯನ್ನು ಕ್ಯಾಂಟರ್ಬರಿಯ ಆರ್ಚ್ ಬಿಷಪ್ ರೋವನ್ ವಿಲ್ಲಿಯಂಸ್ ರೊಂದಿಗೆ ಕೂಡಿ ನೆರವೇರಿಸಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ಮದುವೆ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನೂ ಸಹ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು ಹಾಗು ಲಂಡನ್ ನ ಬಿಷಪ್ ರಿಚರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟ್ರೆಸ್ ಧರ್ಮೋಪದೇಶವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದರು.<ref name="bbc_20110105"/> ಕ್ಯಾಂಟರ್ಬರಿಯ ಆರ್ಚ್ ಬಿಷಪ್, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಚರ್ಚ್ ನ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ ಬಿಷಪ್ ಗಳು, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ರಾಜರುಗಳು ಹಾಗು ಭವಿಷ್ಯದ ರಾಜರುಗಳ ವಿವಾಹ ವಿಧಿಯನ್ನು ನೆರವೇರಿಸುವುದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite news| last=Wynne-Jones| first=Jonathan| title=Archbishop of Canterbury to officiate at royal wedding| newspaper=Sunday Telegraph| date=4 December 2010| url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8181480/Archbishop-of-Canterbury-to-officiate-at-royal-wedding.html| accessdate=5 January 2011}}</ref> ಚಾರ್ಟ್ರೆಸ್, ವೇಲ್ಸ್ ರಾಜಕುಮಾರರ ಆಪ್ತ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದು, ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ಹಾಗು ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಸ್ಥಿರೀಕರಣ ಸಂಸ್ಕಾರ ನೀಡಿದರು.<ref>[http://www.thisislondon.co.uk/standard/royal-wedding/article-23941092-kate-middleton-confirms-her-faith-for-the-big-day.do ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್ ಕನ್ಫರ್ಮ್ಸ್ ಹರ್ ಫೇತ್ ಫಾರ್ ದಿ ಬಿಗ್ ಡೇ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110417021650/http://www.thisislondon.co.uk/standard/royal-wedding/article-23941092-kate-middleton-confirms-her-faith-for-the-big-day.do |date=17 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }}, ಈವನಿಂಗ್ ಸ್ಟಾಂಡರ್ಡ್, ೧೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧</ref> ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ವಿಧಿಯು ರಾಣಿ, ರಾಜಕುಮಾರ ಫಿಲಿಪ್ ಹಾಗು ಪಾದ್ರಿಯ ಮೆರವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಇದಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್ ಮೆಟ್ರನ್ ಆಫ್ ಹಾನರ್ ಆದ ತಮ್ಮ ಪಕ್ಷ ಹಾಗು ಕಿರಿಯ ಸಹಾಯಕರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ಸರ್ ಹ್ಯೂಬರ್ಟ್ ಪ್ಯಾರಿ ರಚಿತ ಗೀತೆಯನ್ನು ಗಾಯಕ ವೃಂದವು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ವಧುವು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ತೋಳನ್ನು ಹಿಡಿದು ಮೂರುವರೆ ನಿಮಿಷಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಮಧ್ಯಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿ, ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂರನ್ನು ಸಂಧಿಸಿದರು. ವಿವಾಹ ವಿಧಿಯು, ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೊಂದಿಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಹಾಗು ಮಂಡಳಿಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಸ್ತೋತ್ರಗಳು, ಘೋಷಗಳು, ಗೀತೆಗಳು, ವಾದ್ಯ ಹಾಗು ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾ ಸಂಗೀತಗಳ ಗಾಯನ ನಡೆದವು. ಮದುವೆಯ ನಿಷ್ಠಾಪ್ರತಿಜ್ಞೆಗಳಲ್ಲಿ, ಜೋಡಿಯು ಪರಸ್ಪರರೊಂದಿಗೆ "ಪ್ರೀತಿ, ನೆಮ್ಮದಿ, ಗೌರವ ಹಾಗು ಅನುಸರಿಸುವುದಾಗಿ" ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದವು. ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಉಂಗುರದ ವಿನಿಮಯದೊಂದಿಗೆ ಮುದ್ರೆಯೊತ್ತಲಾಯಿತು. ವಧುವಿನ ಸಹೋದರ, ಜೇಮ್ಸ್ ಮಿಡಲ್ಟನ್ [[ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆ|ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯಿಂದ]] ಎಪಿಸ್ಟೆಲ್ ಟು ದಿ ರೋಮನ್ಸ್ ನಿಂದ ಅಧ್ಯಾಯವನ್ನು ಪಠಿಸಿದರು(ಅಧ್ಯಾಯ ೧೨, ಚರಣಗಳು ೧-೨ ಹಾಗು ೯-೧೮) ಹಾಗು ಇದು ಸದಾಚಾರ ಹಾಗು ಶಾಂತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಒಂದು ಪ್ರಾರ್ಥನಾಕಾಲದ ಭಾಷಣವಾಗಿತ್ತು.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/mobile/uk-13217693?SThisFB "ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್: ವಿಲಿಯಂಸ್ ಗ್ರೀಟ್ಸ್ ಫ್ಯಾನ್ಸ್ ಅಹೆಡ್ ಆಫ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್"], ೨೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧. ಮರುಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದು ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್‌ ೨೦೧೧.</ref> ಧರ್ಮೊಪದೇಶವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದ ಲಂಡನ್ ನ ಬಿಷಪ್, ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಆಫ್ ಸಿಯೆನದಿಂದ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಆರಂಭಿಸಿದರು, ಅಂದು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಆಫ್ ಸಿಯೆನಳ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ ದಿನವಾಗಿತ್ತು. ಬಿಷಪ್, ಜೋಡಿಯು ಯಾವುದೇ ಸ್ವಾರ್ಥವಿಲ್ಲದೆ, ಪರಸ್ಪರರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಾ ಹಾಗು ಸುಧಾರಣೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಪ್ರೀತಿಯ ಮೂಲಕ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಕೋರಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಧರ್ಮೋಪದೇಶವನ್ನು ಸ್ವತಃ ಜೋಡಿಯು ರಚಿಸಿದ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು:<ref name="bbc_20110105">{{Cite news | title=Prince William and Kate Middleton reveal wedding plans|publisher=BBC | date=5 January 2011| url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-12120099| accessdate=5 January 2011}}</ref><ref>[http://www.london.anglican.org/SermonShow_14544 ದಿ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಎಂಡ್ ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110612095919/http://www.london.anglican.org/SermonShow_14544 |date=12 ಜೂನ್ 2011 }} ರಿಚರ್ಡ್ ಚಾರ್ಟ್ರೆಸ್ಅವರಿಂದ ಧರ್ಮೋಪದೇಶ. ಅಧಿಕೃತ ಪಠ್ಯ</ref><ref>{{cite web| url=http://www.princeofwales.gov.uk/newsandgallery/news/the_wedding_of_hrh_prince_william_of_wales_and_miss_catherin_1548487910.html| last=Clarence House| title=The wedding of HRH Prince William of Wales and Miss Catherine Middleton&nbsp;– an update| date=5 January 2011| publisher=Queen's Printer| accessdate=5 January 2011| archive-date=23 ಮೇ 2012| archive-url=https://www.webcitation.org/67sS4EcvA?url=http://www.princeofwales.gov.uk/newsandgallery/news/the_wedding_of_hrh_prince_william_of_wales_and_miss_catherin_1548487910.html| url-status=dead}}</ref> <blockquote>"ನಮ್ಮ ತಂದೆಯಾದ ದೇವನೇ,; ನಾವು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಪ್ರೀತಿ ಹಾಗು ನಮ್ಮ ಮದುವೆಯ ಸಂತಸಕ್ಕಾಗಿ ನಾವು ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗಾಗಿ ಋಣಿಯಾಗಿದ್ದೇವೆ. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯದ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಸತ್ಯ ಹಾಗು ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಮುಖ್ಯವಾದುದೋ ಅದರಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ನಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಹರಸು ಹಾಗು ನಮ್ಮ ಸಮಯ ಹಾಗು ಪ್ರೀತಿ ಹಾಗು ಶಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಉದಾರವಾಗಿರುವಂತೆ ನಮಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡು. ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿದ್ದು ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಹಾಗು ಸಾಂತ್ವನಗೊಳಿಸಲು ನಮಗೆ ಬಲ ನೀಡಿ ನೆರವಾಗು. ಇದನ್ನು ನಾವು ಭಗವಂತ ಜೀಸಸ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕೋರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇವೆ. ಅಮೆನ್."</blockquote> ವಿವಾಹ ವಿಧಿಯು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳು ಹಾಗು ಡೀನ್ ಹಾಗು ಆರ್ಚ್ ಬಿಷಪ್ ಗಳ ಪ್ರವಚನದೊಂದಿಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ಹೊಸದಾಗಿ ರಚಿತವಾಗಿ ಗಾಯಕ ವೃಂದದ ಗೀತೆಯನ್ನು ಗಾಯಕವೃಂದವು ಹಾಡಿತು. ದಾಖಲಾತಿ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದ ನಂತರ, ವಿಲಿಯಂ ಹಾಗು ಕೇಟ್ ಚರ್ಚಿನ ಪಡಸಾಲೆಯಿಂದ ಇಳಿದು ಹೋಗಿ, ರಾಣಿಯ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಪಡೆಯಲು ಅಲ್ಪಾವಧಿಗೆ ನಿಂತುಕೊಂಡರು. ಇವರನ್ನು ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ವಧುವಿನ ಪಕ್ಷದ ಇತರ ಸದಸ್ಯರು, ಹಾಗು ಅವರ ಕುಟುಂಬಗಳು ಅನುಸರಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಇವರನ್ನು ಹೂ ಹಿಡಿದ ಇಬ್ಬರು ಚಿಕ್ಕ ಹುಡುಗಿಯರು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯಿಂದ ಹೊರಟ ನಂತರ, ಘಂಟಾನಾದದೊಂದಿಗೆ, ಅವರು ವಿವಿಧ ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಆಯ್ದ ಪುರುಷ ಹಾಗು ಸ್ತ್ರೀಯರ ನಡುವೆ ಗಾರ್ಡ್ ಆಫ್ ಹಾನರ್ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋದರು, ಹಾಗು ಇವರಿಗೆ ನೆರೆದಿದ್ದ ಜನಸಮೂಹವು ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿತು. ನವವಿವಾಹಿತ ದಂಪತಿಯು, ಎಡಕುದುರೆ ಸವಾರರು ಹಾಗು ಪರಿಚಾರಕ ಪದಾತಿದಳದೊಂದಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಬಿಳಿಯ ಕುದುರೆಗಳು ಎಳೆಯುವ ೧೯೦೨ರ ನಾಲ್ಕು ಚಕ್ರಗಳ ಸಾರೋಟನ್ನು ಏರಿದರು, ಹಾಗು ಇವರಿಗೆ ಲೈಫ್ ಗಾರ್ಡ್ ನ ಕುದುರೆ ಸವಾರ ರಕ್ಷಕರು ಭದ್ರತೆ ನೀಡಿದರು. ಇದೆ ರೀತಿಯಾದ ತೆರೆದ ಸಾರೋಟು ಉಳಿದ ವಧುವಿನ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರುಗಳನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ದಿತು, ಇವರಿಗೆ ಬ್ಲೂಸ್ ಅಂಡ್ ರಾಯಲ್ಸ್ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ರಾಣಿ ಹಾಗು ರಾಜ ಕುಟುಂಬದ ಇತರ ಸದಸ್ಯರುಗಳು ರಾಣಿಯ ಕ್ಲೆವ್ಲಂಡ್ ಬೇ ಕುದುರೆಗಳ ಸಾರೋಟಿನಲ್ಲಿ, ಹಾಗು ರಾಜವಂಶದ ಕಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಟರು. ==== ಸಂಗೀತ ==== [[ಚಿತ್ರ:Royal Carriage Wedding of Prince William of Wales and Kate Middleton.jpg|thumb|ವಿವಾಹ ವಿಧಿಯ ನಂತರ ರಾಜದಂಪತಿ ಗುಂಪಿನತ್ತ ಮುಗುಳುನಗೆ ಬೀರುತ್ತಾ ಕೈಬೀಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.]] ಎರಡು ಗಾಯಕವೃಂದ, ಒಂದು ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ ಮತ್ತು ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿ ಮೇಳ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನುಡಿಸಿತು. ಇವು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್ಸ್‌ಟರ್ ಅಬ್ಬೆ ಗಾಯಕವೃಂದ, ಚಾಪೆಲ್ ರಾಯಲ್ ಗಾಯಕವೃಂದ, ಲಂಡನ್ ಚೇಂಬರ್ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ದಿ ರಾಯಲ್ ಏರ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿ ಮೇಳ.<ref name="Fanfare">{{cite news |title=RAF Northolt man pens Royal Wedding fanfare |first=Jenny |last=Coombes |url=http://www.ealinggazette.co.uk/ealing-news/local-ealing-news/2011/04/21/raf-northolt-man-pens-royal-wedding-fanfare-64767-28562527/ |newspaper=Ealing Gazette |date=21 April 2011 |accessdate=27 April 2011}}</ref> ಗಾಯಕವೃಂದಗಳನ್ನು ಆರ್ಗನ್ ವಾದಕ ಜೇಮ್ಸ್ ಓ ಡಾನೆಲ್ ಮತ್ತು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯ ಗಾನವೃಂದದ ಮುಖಂಡ ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಬ್ಬೆಯ ಉಪ ಆರ್ಗನ್ ವಾದಕ, ರಾಬರ್ಟ್ ಕ್ವಿನ್ನಿ, ಆರ್ಗನ್ ನುಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚಾಪೆಲ್ ರಾಯಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರ್ಗನ್ ವಾದಕ,ಗಾಯಕವೃಂದದ ಮುಖಂಡ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತರಚನೆಕಾರ ಆಂಡ್ರೀವ್ ಗ್ಯಾಂಟ್. ಲಂಡನ್ ಚೇಂಬರ್ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯನ್ನು ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ ವಾರೆನ್ ಗ್ರೀನ್ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಅದರ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ನಿರ್ವಾಹಕ. ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ವಿಂಗ್ ಕಮ್ಯಾಂಡರ್ ಡಂಕನ್ ಸ್ಟಬ್ಸ್ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Musicians Wedding Service">{{Cite news| title=Musicians for the Wedding Service at Westminster Abbey| newspaper=Website of the Prince of Wales| date=15 March 2011| url=http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/musicians_for_the_wedding_service_at_westminster_abbey_1723059945.html| accessdate=13 April 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}| archive-date=25 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110425003022/http://www.princeofwales.gov.uk/mediacentre/pressreleases/musicians_for_the_wedding_service_at_westminster_abbey_1723059945.html| url-status=dead}}</ref> ವಧು ಚರ್ಚಿನ ಪಡಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಐ ವಾಸ್ ಗ್ಲಾಡ್ ಗೀತೆಯ ನಡುವೆ ಸಾಗುತ್ತಾರೆ. ಈ ಗೀತೆಯನ್ನು ಸ್ತುತಿಗೀತೆ ೧೨೨ಯಿಂದ ಸರ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಹಬರ್ಟ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್ ಪ್ಯಾರಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಅವರ ಕಿರೀಟಧಾರಣೆಗಾಗಿ ವಿಲಿಯಂ ಅವರ ಮುತ್ತಜ್ಜನ ಅಜ್ಜ ಎಡ್ವರ್ಡ್ VII ೧೯೦೨ರಲ್ಲಿ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/uk-13229961 "ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್: ಕ್ರೌಡ್ಸ್ ಗ್ಯಾದರ್ ಫಾರ್ ದಿ ಡೇ"], BBC ನ್ಯೂಸ್, ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧. ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್‌ ೨೦೧೧.</ref> ಈ ಸೇವೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಗೋಷ್ಠಿಯ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡಲಾಯಿತು. ಮೊದಲನೆಯದು, Cwm Rhonddaರಾಗಕ್ಕೆ ಗೈಡ್ ಮಿ ಓ ಗ್ರೇಟ್ ರಿಡೀಮರ್. ಗೀತೆಯನ್ನು ಮೂಲತಃ ೧೮ನೇ ಶತಮಾನದ ಮೆಥೋಡಿಸ್ಟ್ ಬೋಧಕ ವಿಲಿಯಂ ವಿಲಿಯಂಸ್ ವೆಲ್ಶ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ರಾಜಕುಮಾರಿ ಡಯಾನರ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಯಿತು.<ref name="telegraph1">[http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8479507/Royal-wedding-Prince-William-and-Kate-Middleton-choose-popular-hymns.html "ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್: ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಎಂಡ್ ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್ ಚೂಸ್ ಪಾಪ್ಯುಲರ್ ಹಿಮ್ಸ್"], ದಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್, ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧; ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧ರಂದು ಅವಕಾಶ.</ref> ಎರಡನೇ ಗೀತೆ ಲವ್ ಡಿವೈನ್, ಆಲ್ ಲವ್ಸ್ ಎಕ್ಸೆಲಿಂಗ್‌ಗೆ ಪದಗಳನ್ನು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವೆಸ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ರಾಗ'' ಬ್ಲೇನ್‌ವರ್ನ್'' ‌ನ್ನು ವಿಲಿಂಯ ಪೆನ್‌ಫ್ರೋ ರೌಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ೧೯೦೪-೧೯೦೫ರ ವೆಲ್ಶ್ ಪುನಶ್ಚೇತನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಗೀತೆಯನ್ನು ಡಚಸ್ ಆಫ್ ಕಾರ್ನ್‌ವಾಲ್‌ಗೆ ವೇಲ್ಸ್ ರಾಜಕುಮಾರನ ೨೦೦೫ರ ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref name="telegraph1"/> ಮೂರನೇ ಗೀತೆ "ಜೆರುಸಲೆಂ", [[ವಿಲಿಯಂ ಬ್ಲೇಕ್‌|ವಿಲಿಯಂ ಬ್ಲೇಕ್]] ಅವರ ಕವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದು, ಸರ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಹಬರ್ಟ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್ ಪ್ಯಾರಿ ಸಂಗೀತ ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref name="telegraph1"/> ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡ ವೃಂದಗಾಯನದ ರಚನೆಗಳು ರಿಜಿಸ್ಟರ್ ಸಹಿ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಲೆಸ್ಟ್ ಪೇರ್ ಆಫ್ ಸೈರನ್ಸ್'', ಪಾಲ್ ಮೀಲರ್ ಅವರ ''ಉಬಿ ಕಾರಿಟಾಸ್ ಎಟ್ ಅಮೊರ್'' ಸಂಗೀತ ಕೃತಿಯಾಗಿ, ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿಯುಕ್ತವಾದ ಗೀತೆ ಜಾನ್ ರಟ್ಟರ್ ಅವರ ದಿಸ್ ಈಸ್ ದಿ ಡೇ ವಿಚ್ ದಿ ಲಾರ್ಡ್ ಹ್ಯಾತ್ ಮೇಡ್".<ref name="orderofservice">{{cite web |title= Royal wedding: the Order of Service in full |publisher= Daily Telegraph |date= 29 April 2011 |url= http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8479433/Royal-wedding-the-Order-of-Service-in-full.html |accessdate= 29 April 2011 |archive-date= 1 ಮೇ 2011 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110501150532/http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8479433/Royal-wedding-the-Order-of-Service-in-full.html |url-status= dead }}</ref><ref>{{cite web | title= Music for the Royal Wedding | publisher= Westminster Abbey press office | date= 28 April 2011 | url= http://www.westminster-abbey.org/press/news/news/2011/april/music-for-the-royal-wedding | accessdate= 29 April 2011 | archive-date= 4 ಜೂನ್ 2011 | archive-url= https://web.archive.org/web/20110604035726/http://www.westminster-abbey.org/press/news/news/2011/april/music-for-the-royal-wedding | url-status= dead }}</ref> ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿ ಮೇಳದ ನಾಯಕ ವಿಂಗ್ ಕಮ್ಯಾಂಡರ್ ಡಂಕನ್ ಸ್ಟಬ್ ಅವರ ಸ್ವಯಂ ರಚನೆ ''ವ್ಯಾಲಿಯಂಟ್ ಎಂಡ್ ಬ್ರೇವ್'' ‌ನ್ನು ರಾಜ ದಂಪತಿ ವಿವಾಹ ದಾಖಲೆ ಪುಸ್ತಕಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಮಾಡುವಾಗ ನುಡಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="Fanfare"/> ''Preux et audacieux'' (ಇದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಲ್ಲಿ "ವ್ಯಾಲಿಯಂಟ್ ಎಂಡ್ ಬ್ರೇವ್" ಎಂದು ಅನುವಾದವಾಗುತ್ತದೆ)೨೨ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಲಿಯಂ ಉತ್ತರ ವೇಲ್ಸ್‌ನ RAF ವ್ಯಾಲಿಯಲ್ಲಿ ಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸುವ ಪೈಲಟ್ ಆಗಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.raf.mod.uk/news/archive.cfm?storyid=7DC85D7F-5056-A318-A8E5D726C65DABC0|title=RAF fanfare to serenade the newlyweds|work=Royal Air Force|accessdate=29 April 2011}}</ref> ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿ ನಿರ್ಗಮನ ಗೀತೆ, ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ವಿಲಿಯಂ ವಾಲ್ಟನ್ ಅವರಿಂದ "ಕ್ರೌನ್ ಇಂಪೀರಿಯಲ್"‌ಗೆ ಜತೆಗೂಡಿತು. ಇದನ್ನು ಜಾರ್ಜ್ VIಕಿರೀಟಧಾರಣೆಗಾಗಿ ರಚಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಕೂಡ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಡಯಾನ ವಿವಾಹದಲ್ಲಿ ನುಡಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web |url=http://www.thisislondon.co.uk/standard/royal-wedding/article-23945045-william-and-kate-incredibly-moved-by-public-reaction.do |title=William and Kate incredibly moved by public reaction |work=Evening Standard |date=28 April 2011 |accessdate=29 April 2011 |archive-date=2 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110502055113/http://www.thisislondon.co.uk/standard/royal-wedding/article-23945045-william-and-kate-incredibly-moved-by-public-reaction.do |url-status=dead }}</ref> ಸೇವೆಯ ಮುನ್ನ ನುಡಿಸಿದ ಸಂಗೀತವು ಎರಡು ವಾದ್ಯ ಗೀತೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇವು ಸರ್ ಪೀಟರ್ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌ವೆಲ್ ಡೇವಿಸ್(ವೆನಿ ಕ್ರಿಯೇಟರ್ ಸ್ಪಿರಿಟಸ್ ಮತ್ತು ಫೇರ್‌ವೆಲ್ ಟು ಸ್ಟ್ರಾಮ್‌ನೆಸ್)ಮತ್ತು ಜೆ.ಎಸ್. ಬ್ಯಾಕ್, ಬೆಂಜಮಿನ್ ಬ್ರಿಟನ್, ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಡೆಲಿಯಸ್, ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಎಲ್ಗಾರ್, ಗೆರಾಲ್ಡ್ ಫಿಂಜಿ, ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವಿಲ್ಲಿಯರ್ಸ್ ಸ್ಟಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್, ರಾಲ್ಫ್ ವಾಗಾನ್ ವಿಲಿಯಂಸ್ ಮತ್ತು ಪರ್ಸಿ ವಿಟ್‌ಲ್ಯಾಕ್ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು.<ref name="orderofservice"/> ನೂತನವಾಗಿ ವಿವಾಹವಾದ ದಂಪತಿ ಮತ್ತು ಅತಿಥಿಗಳು ಚರ್ಚ್ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯ ಗಂಟೆಗಳು ಮೊಳಗಿದವು. === ವಿವಾಹದ ಉಂಗುರ === [[ಚಿತ್ರ:The royal family on the balcony.jpg|thumb|ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆಯ ಬಾಲ್ಕನಿಯಲ್ಲಿ ನೂತನವಾಗಿ ವಿವಾಹವಾದ ದಂಪತಿ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು.]] ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಅವರ ವಿವಾಹದ ಉಂಗುರವನ್ನು ವೆಲ್ಷ್ ಚಿನ್ನದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="People wedding ring">{{Cite news|title=Prince William does not Wear a Wedding Band|url=http://www.people.com/people/article/0,,20477900,00.html|accessdate=1 April 2011|newspaper=[[People (magazine)|People]]|date=31 March 2011}}</ref> ಉಂಗುರವನ್ನು ರಾಯಲ್ ವಾರಂಟ್ ಧಾರಕ ವಾರ್ಟ್‌ಸ್ಕಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಗ್ವಿನೆಡ್, ಬ್ಯಾಂಗರ್, ನಾರ್ತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕಂಪೆನಿ.<ref>{{Cite news|title=Royal wedding: Anglesey leads celebrations across Wales|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-13224939|accessdate=29 April 2011|newspaper=BBC News|date=29 April 2011}}</ref> ೧೯೨೩ರಿಂದೀಚೆಗೆ, ವಧುವಿನ ವಿವಾಹದ ಉಂಗುರಕ್ಕೆ ವೆಲ್ಷ್ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಬಳಸುವುದು ರಾಜ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿತ್ತು.<ref name="ABC wedding ring">{{Cite news|title=No Wedding Ring for Future King|url=http://abcnews.go.com/International/Royal_Diary_Blog/royal-wedding-wedding-ring-prince-william/story?id=13268406|accessdate=1 April 2011|newspaper=[[ABC News]]|date=31 March 2011}}</ref> ಈ ಉಂಗುರವನ್ನು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಚಿನ್ನದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ IIಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದಾಗಿನಿಂದ ರಾಜಮನೆತನದ ವಾಲ್ಟ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ದಂಪತಿ ವಾಸಿಸುವ ಏಂಜಲ್‌ಸೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ದೂರವಿಲ್ಲದ ನಾರ್ತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಪರ್ವತಗಳ ಕ್ಲೋಗಾ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಯಿಂದ ತೆಗೆಯಲಾಗಿತ್ತು. ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಲೋಗಾ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಪರಿತ್ಯಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೨ರಲ್ಲಿ ಮರುತೆರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web |url = http://www.clogau.co.uk/AboutClogau/AbtClogau.aspx |title = About Clogau Gold |publisher = Clogau Gold of Wales Ltd |year = 2011 |accessdate = 26 April 2011 |archive-date = 23 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110423072944/http://www.clogau.co.uk/AboutClogau/AbtClogau.aspx |url-status = dead }}</ref> ರಾಣಿಯು ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಅವರಿಗೆ ಚಿನ್ನದ ಚೂರನ್ನು ನೀಡಿದ್ದು, ಅದು ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲವಿತ್ತು ಎಂದು ಅರಮನೆ ಮೂಲ ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref name="ABC wedding ring"/> ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹದ ಉಂಗುರವನ್ನು ಪಡೆಯದಿರಲು ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರು.<ref name="People wedding ring"/> === ವಿವಾಹದ ನಂತರ ಬಿರುದು === ವಿವಾಹದ ದಿನದ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ, ವಿಲಿಯಂ ಅವರಿಗೆ ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಕೇಂಬ್ರಿಜ್, ಅರ್ಲ್ ಸ್ಟ್ರಾತ್‌ಹರ್ನ್ ಮತ್ತು ಬಾರನ್ ಕ್ಯಾರಿಕ್‌ಫರ್ಗಸ್<ref>{{cite web |url=http://www.officialroyalwedding2011.org/blog/2011/April/29/Titles-announced-for-Prince-William-and-Catherine-Middleton |title=Titles announced for Prince William and Catherine Middleton |publisher=Official wedding website |date=29 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ವಿವಾಹದ ನಂತರ ರಾಜಕುಟುಂಬದ ಡಚೆಸ್ ಆಫ್ ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ಎನಿಸಿದರು.<ref name="bbc titles">{{cite news |url= http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-tayside-central-13235825 |title=Royal wedding: New Scots title for royal couple |work=[[BBC News]] |date=29 April 2011 | accessdate=30 April 2011}}</ref> ರಾಜಮನೆತನದ ರಾಜಕುಮಾರರ ಜತೆ ವಿವಾಹದ ನಂತರ ಇದು ಬಿರುದುಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದ್ದು, ಅವರಿಗೆ ಮುಂಚೆ ಈ ಬಿರುದು ಇರಲಿಲ್ಲ(ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಆಂಡ್ರಿವ್ ೧೯೮೬ರಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದಾಗ, ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಯಾರ್ಕ್ ಬಿರುದು ನೀಡಲಾಯಿತು.<ref name="Whitaker">{{Cite book |title = Whitaker's Concise Almanack |chapter = The Peerage |year = 2003 |pages = 134–169 |isbn = 0-7136-6498-3}}</ref> ಈ ಬಿರುದುಗಳು ಸಾಂಕೇತಿಕ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಹೊಂದಿದೆ-ಸ್ಟ್ರಾಧರ್ನ್ [[ಸ್ಕಾಟ್‌ಲಂಡ್|ಸ್ಕಾಟಲ್ಯಾಂಡ್]]‌ನ ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರೀವ್ಸ್ ಫೈಫ್‌ಗೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ದಂಪತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿದ್ದಾಗ ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಕ್ಯಾರಿಕ್‌ಫರ್ಗಸ್. ವೇಲ್ಸ್ ಜತೆ ಪ್ರಸಕ್ತ ಹಕ್ಕುದಾರಿಯ ಸಂಪರ್ಕದೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ಆಗುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಅವರ ಸಾಮೂಹಿಕ ಬಿರುದುಗಳು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‍ಡಮ್|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್]]‌ನ ಪ್ರತಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="bbc titles"/> == ಕುಟುಂಬದ ಆಚರಣೆಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Flypast -London, England-29April2011.jpg|thumb|right|While the royal family appeared on the palace balcony, a flypast was made by the Battle of Britain Memorial Flight - a Lancaster, flanked by a Spitfire and a Hurricane|alt=ಹಾರುತ್ತಿರುವ ಮೂರು ವಿಮಾನಗಳ ಹಿಂಭಾಗದ ನೋಟಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಎಂಜಿನ್ ಬಾಂಬರ್ ವಿಮಾನ,ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೊಪೆಲ್ಲರ್ ಚಾಲಿತ ಯುದ್ಧವಿಮಾನಗಳು ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವುದು.]] ರಾಣಿಯು ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಭೋಜನ ಸಮಯದ ಆರತಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ವಿವಾಹಿತ ದಂಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಾರೋಟು ಆಗಮಿಸಿದ ಕೂಡಲೇ ಇದು ಆರಂಭವಾಯಿತು. ದಂಪತಿಯ ಅಧಿಕೃತ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಜೀವನಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಸಮೂಹದಿಂದ ಆಯ್ದ ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆ ಇದು ಖಾಸಗಿ ಕೂಟವಾಗಿತ್ತು. ಆರತಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ, ದಂಪತಿ ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆಯ ಉಪ್ಪರಿಗೆ ಮೊಗಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ ತಂಡದ ಇತರ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅರಮನೆಯ ಪೂರ್ವ ಮುಂಭಾಗವು ಈ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಮೊಗಸಾಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಹೊರಗಿನ ಜನರ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ರಾಜ ಕುಟುಂಬ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಆರತಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾನೇಪ್‌ಗಳನ್ನು ಬಡಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="Media Briefing doc 110411-2"/> ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್ ಅಧಿಕೃತ ಹಾರ್ಪ್ ವಾದಕ ಕ್ಲೇರ್ ಜೋನ್ಸ್ ನುಡಿಸಿದರು.<ref name="Musicians Wedding Service"/> ಆರತಕ್ಷತೆಯು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು. ಆರತಕ್ಷತೆಯ ನಂತರ, ೩.೩೫ಗಂಟೆಗೆ, ವಿಲಿಯಂ ತಮ್ಮ ನೂತನ ವಧುವನ್ನು ಅರಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಮಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರ ಕಿರು ದೂರದ ಅಧಿಕೃತ ಲಂಡನ್ ನಿವಾಸ ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್‌ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದರು. ನೀಲಿಯ ಎರಡು ಆಸನದ ಕಾರ್ ಆಸ್ಟನ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ DB೬ ವೊಲಾಂಟೆ(MkII ಪರಿವರ್ತನೀಯ)ವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ 'ನಿವ್ಲಿ ವೆಡ್' ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಸ್ಟ್ ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಹಿಂಭಾಗದ ನಂಬರ್ ಪ್ಲೇಟ್ "JU೫TWED"ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ರಾಜಕುಮಾರ ಬ್ಲೂಸ್ ಎಂಡ್ ರಾಯಲ್ಸ್ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಫ್ರಾಕ್ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು.ಇದನ್ನು ಕೂಡ ಕ್ಯಾಷ್‌ಟೆಕ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ಪತ್ನಿ ಇನ್ನೂ ವಿವಾಹದ ಉಡುಪನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite news |url=http://www.gq-magazine.co.uk/style/articles/2011-05/05/gq-style-news-prince-william-suit-uniform-royal-wedding-russell-kashket-partners/frock-coat-aston-martin |title=The groom's other outfit |work=[[GQ Magazine]] |accessdate=8 May 2011 |archive-date=11 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110511073527/http://www.gq-magazine.co.uk/style/articles/2011-05/05/gq-style-news-prince-william-suit-uniform-royal-wedding-russell-kashket-partners/frock-coat-aston-martin |url-status=dead }}</ref> ಕಾರನ್ನು ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಅವರಿಗೆ ರಾಣಿಯು ೨೧ನೇ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಕಾಣಿಕೆಯಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. RAF ವಾಟ್ಟಿಶಾಂಆಯೋಜಿಸಿದ ಸೋಜಿಗದಲ್ಲಿ ಕಾರು ಹಳದಿ RAF ಸೀ ಕಿಂಗ್ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ ಅದರ ವಿಂಚ್ ಕೇಬಲ್‌ನಿಂದ RAF ಧ್ವಜ ವನ್ನು ಹಾರಿಸಿತು. ಇದು ವಿಲಿಯಂ ಅವರ RAF ಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ರೆಸ್ಕ್ಯೂ ಫೋರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೈಲಟ್ ಆಗಿ ಪ್ರಸಕ್ತ ಸೇವೆಯ ಗುರುತಾಗಿದೆ.<ref name="Telegraph29Apr2011DriveOut">{{cite web|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8483980/Prince-William-and-Kate-Middleton-drive-out-of-Buckingham-Palace-in-Prince-Charless-Aston-Martin.html|title=Prince William and Kate Middleton drive out of Buckingham Palace in Prince Charles's Aston Martin|date=29 April 2011|work=Daily Telegraph}}</ref> ಸಂಜೆ, ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್ ದಂಪತಿ ಮತ್ತು ಅವರ ನಿಕಟ ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಖಾಸಗಿ ಭೋಜನಕೂಟ, ಅದರ ಹಿಂದೆಯೇ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಿದರು.<ref name="Media Briefing doc 110411-2"/> === ವಿವಾಹದ ಕೇಕ್‌ಗಳು === ವಿವಾಹದ ಕೇಕ್ ಪ್ರಬಲ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಹೂವಿನ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಇದು ಜೋಸೆಫ್ ಲ್ಯಾಂಬೆತ್ ತಂತ್ರದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಇದು ಎಂಟು ಶ್ರೇಣಿಯ ಸಾಂಪ್ರಾದಾಯಿಕ ಹಣ್ಣಿನ ಕೇಕ್ ಆಗಿದ್ದು, ಕ್ರೀಮ್ ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಐಸ್ ಮತ್ತು ೯೦೦ ಸಕ್ಕರೆ ಹಿಟ್ಟಿನ ಹೂವುಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="Royalcake">{{cite web| url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1381944/Royal-Wedding-cake-Kate-Middleton-requested-8-tiers-decorated-900-flowers.html|title=The eight-tiered Royal Wedding cake decorated with 900 symbolic sugar-paste flowers on Kate's request| date=29 April 2011| publisher=www.dailymail.co.uk| accessdate=30 April 2011}}</ref> ಲ್ಯಾಂಬೆಥ್ ತಂತ್ರವು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಅಲಂಕಾರದ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಬಾಣಿಸಗರು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಕರು ಅನೇಕ ಕ್ಲಿಸ್ಟ ಕೆನೆ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ೩-Dಸುರುಳಿ ವಿನ್ಯಾಸ, ಎಲೆಗಳು, ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ವಿಧಾನವು ಇಂದಿಗೂ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ವಿವಾಹ ಕೇಕ್ ವಿನ್ಯಾಸಕರು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಕರು ಬಳಸಿ, ಅಲಂಕೃತ ವಿವಾಹ ಕೇಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೇಕ್ ವಿನ್ಯಾಸಕ ಫಿಯೋನಾ ಕೈರ್ನ್ಸ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹದ ಕೇಕ್ ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ೨೦೧೧ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಮೆಕ್‌ವಿಟಿಸ್ ಬಕಿಂಗ್‌‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆ ಆರತಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಚಾಕೊಲೇಟ್ ಬಿಸ್ಕಿಟ್‌ನಿಂದ ಗ್ರೂಮ್ಸ್ ಕೇಕ್ ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಚಾಕೊಲೇಟ್ ಬಿಸ್ಕೆಟ್ ಕೇಕ್ ರಾಜಕುಟುಂಬದ ಪಾಕಸೂತ್ರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಇದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮನವಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.<ref name="Media Briefing doc 110411-2"/> == ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆಚರಣೆ == === ಅಧಿಕೃತ ವಾಣಿಜ್ಯ ಸರಕು, ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಚೆಚೀಟಿಗಳು === ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಮತ್ತು ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್ ಚೀನಾದ ಅಧಿಕೃತ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ(ಕೈಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಪ್ಲೇಟುಗಳು, ಕಪ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು)ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದ್ದರು.ಇವನ್ನು ರಾಯಲ್ ಕಲೆಕ್ಷನ್‌ಗಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಿಂದ ಸ್ಮಾರಕ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಮಾರಾಟಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite news|last=Rayner|first=Gordon|title=Royal wedding: official merchandise goes on sale for first time|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8212551/Royal-wedding-official-merchandise-goes-on-sale-for-first-time.html|accessdate=11 January 2011|newspaper=The Telegraph|date=20 Dec 2010}}</ref> ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ರಾಜಕುಮಾರದ ಕಿರೀಟಿಕೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದಂಪತಿಯ ಹೆಣೆದ ಮೊದಲಕ್ಷರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿ "ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಮಿಡಲ್‌ಟೌನ್ ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧ರ ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭದ ಆಚರಣೆಗೆ" ಎಂಬ ಮಾತುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="digital">{{Cite news|last=D'Souza|first=Rebecca|title=Top 4 Prince William and Kate Wedding Memorabilia|url=http://www.manufacturingdigital.com/sectors/consumer-products/top-4-prince-william-and-kate-wedding-memorabilia|accessdate=11 January 2011|newspaper=Manufacturing Digital|date=30 December 2010}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಲಾರ್ಡ್ ಚೇಂಬರ್‌ಲಿನ್ ಕಚೇರಿಯು ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಉದ್ದನೆಯ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಪಾನ ಪಾತ್ರೆಗಳು, ಪ್ಲೇಟುಗಳು, ಬಿಸ್ಕಿಟ್ ಟಿನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪೋರ್ಸಲಿನ್ ಪಿಲ್ ಪಾಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ದಾಖಲೆಯು ವಿಲಿಯಂ ಅವರ ಅಧಿಕೃತ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ದಂಪತಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಇಂತಹ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸುವುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಯು ಅಧಿಕೃತ ಟೀ ಟವೆಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿತು. ಅದರೊಂದಿಗೆ ಏಪ್ರನ್, ಟಿ-ಷರ್ಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕುಷನ್‌ಗಳು ಕಡಿಮೆ ಅಭಿರುಚಿಯದೆಂದು ಭಾವಿಸಿತ್ತು.<ref>{{cite web |url = http://www.royal.gov.uk/pdf/Souvenirs/Souvenir%20Guidelines%20royal%20wedding.pdf |title = The engagement and marriage of H.R.H. Prince William of Wales and Miss Catherine Middleton |publisher=The Lord Chamberlain's Office |date = November 2010 |accessdate =22 March 2011}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಟೀ ಟವಲ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ಬದಲಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite news|title=The Royal Dryness: Official wedding tea-towels WILL be allowed after Palace U-turn |url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1346099/Royal-wedding-Official-tea-towels-WILL-allowed-Palace-U-turn.html?ito=feeds-newsxml|accessdate=11 January 2011|newspaper=Daily Mail|date=11 January 2011}}</ref> ಸರಕುಗಳ ಮಾರಾಟವು ೪೪ದಶಲಕ್ಷ ಪೌಂಡ್ ಮುಟ್ಟುವುದೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref name="digital"/> ವಿಲಿಯಂ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಗುರುತಾಗಿ, ರಾಯಲ್ ಮಿಂಟ್ ಅಧಿಕೃತ ಆಲ್ಡರ್ನಿ ೫ಪೌಂಡ್ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಿತು. ಅದು ದಂಪತಿಯನ್ನು ಪಾರ್ಶ್ವನೋಟದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿತು.<ref>{{Cite news|title=Royal Mint coin design marks Prince William engagement|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-12142281|accessdate=11 January 2011|publisher=BBC website|date=8 January 2011 }}</ref> ರಾಯಲ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಮಿಂಟ್ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಡೆವ್ಲಿನ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಚಲಾವಣೆಯ ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದಾದ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ ಡೆವ್ಲಿನ್ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.<ref>{{cite web| url=http://www.ramint.gov.au/media/press-releases/2011/20110329.cfm| last=Royal Australian Mint| authorlink=Royal Australian Mint| title=Australia's official Royal Engagement Coin| date=29 March 2011| publisher=Australian Government Publishing Service| accessdate=29 March 2011| archive-date=2 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110402061320/http://www.ramint.gov.au/media/press-releases/2011/20110329.cfm| url-status=dead}}</ref> ರಾಯಲ್ ಕೆನಡಿಯನ್ ಮಿಂಟ್ ವಿವಾಹದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಕೆನಡಾ ಪೋಸ್ಟ್ ಅಂಚೆಚೀಟಿಯೊಂದನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಿದ್ದು,<ref>{{Cite news| last=Canadian Press| title=Canadian mint marking royal wedding with collector coins| newspaper=Toronto Star| date=2 March 2011| url=http://www.thestar.com/news/world/royalfamily/royalwedding/article/947234--canadian-mint-marking-royal-wedding-with-collector-coins| accessdate=8 March 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಇದಕ್ಕೆ ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ.<ref>{{Cite news| last=Elspeth| first=Lodge| title=Royal wedding gets Canada Post’s stamp of approval| newspaper=National Post| date=5 February 2011| url=http://news.nationalpost.com/2011/02/05/royal-wedding-gets-canada-posts-stamp-of-approval/| accessdate=23 February 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೧ರಂದು,ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಗಳು ದಂಪತಿಯ ಅಧಿಕೃತ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥದ ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಯಲ್ ಮೇಲ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.<ref>[http://www.bbc.co.uk/news/uk-12884909 ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್: ರಾಯಲ್ ಮೇಲ್ ಕ್ರಿಯೇಟ್ಸ್ ಕಮ್ಮೆಮೊರೇಟೀವ್ ಸ್ಟಾಂಪ್ಸ್ ಎಟ್ bbc.co.uk]</ref> === ಪ್ರಸಾರ === [[ಚಿತ್ರ:Royal Wedding.jpg|thumb|right]] ವಿವಾಹವನ್ನು ಟೆಲಿವಿಷನ್, ಇಂಟರ್‌ನೆಟ್ ಮತ್ತು ರೇಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಎರಡು ಶತಕೋಟಿ ಜನರು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ವೀಕ್ಷಿಸಿದರು ಎಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref name="WSJ">{{Cite journal| last=Chozick| first=Amy| coauthors=Rohwedder, Cecile| title=The Ultimate Reality Show| journal=The Wall Street Journal| publisher=News Corporation| location=New York| date=18 March 2011| url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748703899704576204443433487336.html | issn=0099-9660| accessdate=20 March 2011}}</ref> ITV,<ref>{{cite web| url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/entertainment/news/schofield-to-cover-royal-wedding-15092647.html| title=Schofield to cover royal wedding| publisher=[[Press Association]]| date=22 February 2011| accessdate=24 February 2011}}</ref> BBC,<ref>{{Cite news| url=http://www.bbc.co.uk/pressoffice/pressreleases/stories/2010/12_december/13/edwards.shtml| title=Huw Edwards to anchor BBC coverage of Royal Wedding|publisher=BBC Press Office| date=13 December 2010| accessdate=2 February 2011}}</ref> and CNN ಈ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ BBC, ಸ್ಕೈ ITN ನ ಒಟ್ಟು ಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸಲು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿತು.<ref name="WSJ"/> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಮ್ಮರ್ ಟೈಮ್‌ಗೆ ಐದರಿಂದ ೯ ಗಂಟೆಗಳು ಹಿಂದಿರುವ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಬ್ರೇಕ್‌ಫಾಸ್ಟ್ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ್ದು, ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಸಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲು ಅವು ತಮ್ಮ ಸಾಮಾನ್ಯ ಅವಧಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದವು. NBCಯ ''ಟುಡೇ'' ಮುಂಜಾನೆ ೪ರ ಪೂರ್ವ ಕಾಲಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರ ಆರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು MSNBCಜತೆಯಲ್ಲಿ ITVಸಹಭಾಗಿಯಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite news|title=What channels are showing the royal wedding?|url=http://www.nydailynews.com/lifestyle/2011/04/24/2011-04-24_what_channels_are_showing_the_royal_wedding_specials_reports_and_live_coverage_o.html|date=24 April 2011|accessdate=26 April 2011|first=Alexander|last=Jones|work=New York Daily News|archive-date=29 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110429074341/http://www.nydailynews.com/lifestyle/2011/04/24/2011-04-24_what_channels_are_showing_the_royal_wedding_specials_reports_and_live_coverage_o.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://readingeagle.com/article.aspx?id=304219|title=Networks girding for royal wedding coverage|date=20 April 2011|accessdate=26 April 2011|first=David|last=Bauder|agency=Associated Press|publisher=Yahoo! News|archive-date=11 ಜನವರಿ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120111013856/http://readingeagle.com/article.aspx?id=304219|url-status=dead}}</ref> ABC BBCಜತೆ ಸಹಭಾಗಿಯಾಯಿತು,<ref>{{cite web|url=http://www.abcnewsone.tv/?q=node/3347 |title=ABC News On-Air Coverage Plans for the Royal Wedding, ABC NewsOne |publisher=Abcnewsone.tv |date=7 April 2011 |accessdate=27 April 2011}}</ref> CBS ಅದರದೇ ಸ್ವಂತ ನೇರ ಲಂಡನ್ ಸಹಾಯಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು<ref>{{cite web|last=Andreeva |first=Nellie |url=http://www.deadline.com/2011/04/katie-couric-to-lead-cbs-royal-wedding-coverage/ |title=Katie Couric to Lead CBS Royal Wedding Coverage |publisher=Deadline.com |date= |accessdate=27 April 2011}}</ref> ಮತ್ತು ಫಾಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಫಾಕ್ಸ್ ನ್ಯೂಸ್ ಚಾನೆಲ್ ಅವುಗಳ ಸಹೋದರಿ ಜಾಲ ಸ್ಕೈ ನ್ಯೂಸ್ ಜತೆ ಸಹಭಾಗಿಯಾಯಿತು.<ref>{{cite web|url=http://press.foxnews.com/2011/04/fox-news-channel-presents-live-coverage-of-the-royal-wedding/ |title=Fox News Channel Presents Live Coverage Of The Royal Wedding |publisher=Press.foxnews.com |date= |accessdate=2011-05-02}}</ref> CBC<ref>{{cite news|author=|url=http://www.cbc.ca/news/world/story/2011/04/06/f-royal-wedding-cbc-coverage.html |title=The Royal Wedding on CBC&nbsp;– World&nbsp;– CBC News |publisher=Canadian Broadcasting Corporation |date=19 April 2011 |accessdate=27 April 2011}}</ref><ref>{{cite news|author=|url=http://www.cbc.ca/news/world/story/2011/04/06/f-royal-wedding-cbc-coverage.html |title=The Royal Wedding on CBC&nbsp;– World&nbsp;–CBC News |publisher=Canadian Broadcasting Corporation |date=19 April 2011 |accessdate=27 April 2011}}</ref> ಮತ್ತು CTV ನೇರ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದವು.<ref>{{cite web |url=http://www.ctv.ca/CTVNews/Entertainment/20110406/tracey-ullman-wedding-team-110406/ |title=Tracey Ullman joins Bell Media's royal wedding team&nbsp;– CTV News |publisher=Ctv.ca |date=6 April 2011 |accessdate=27 April 2011 |archive-date=21 ಜನವರಿ 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120121082620/http://www.ctv.ca/CTVNews/Entertainment/20110406/tracey-ullman-wedding-team-110406/ |url-status=dead }}</ref> ಕೇಬಲ್ ಜಾಲಗಳು ಮತ್ತು ರೇಡಿಯೊ ಕೂಡ ನೇರ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿದವು.<ref>{{cite web|url=http://press.bbcamerica.com/press-release.jsp?id=26745 |title=BBC cable coverage |publisher=BBC America |date=16 March 2011 |accessdate=27 April 2011}}</ref> [[ಮೆಕ್ಸಿಕೋ|ಮೆಕ್ಸಿಕೊ]]ದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು ಟೆಲಿವಿಸಾ ಮತ್ತು ಟಿವಿ ಆಜ್‌ಟೆಕಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿದ ಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಎಲ್ಲ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಮುಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ತಡ ರಾತ್ರಿಯವರೆಗೆ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿದವು. ABC ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದಲ್ಲಿ ಪೇ ಟಿವಿ UKTVಜತೆಗೆ BBC ಫೀಡ್ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಜತೆಗೆ. ಸೆವೆನ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್, ನೈನ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಮತ್ತು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಟೆನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಯಿತು. ABC ದಿ ಚೇಸರ್ ಜತೆಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಯೋಜಿಸಿತು. ಆದರೆ ಈ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಆದೇಶದನ್ವಯ BBC ಈ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ತನ್ನ ಚಿತ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.smh.com.au/entertainment/tv-and-radio/palace-gags-the-chasers-take-on-royal-wedding-20110427-1dwg0.html |title=Chaser's Royal Wedding Show Cancelled By ABC After Palace Order |work=Sydney Morning Herald |date=27 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ರಾಜಮನೆತನದ ವಿವಾಹವನ್ನು ರಾಯಲ್ ಚಾನೆಲ್ ಮೂಲಕ ಯುಟ್ಯೂಬ್‌ನ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ನೇರ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web|url=http://youtube-global.blogspot.com/2011/04/royal-wedding-live-on-youtube.html |title=YouTube Blog: The Royal Wedding live on YouTube |publisher=Blogspot.com |date=19 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ಸರ್ಬಿಯದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು ರೇಡಿಯೊ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಆಫ್ ಸರ್ಬಿಯ ಮತ್ತು B೯೨ ಇನ್ಫೊನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿತು. ಚೀನಾದಲ್ಲಿ CCTV ನ್ಯೂಸ್ ಮತ್ತು ಫೀನಿಕ್ಸ್ ಇನ್ಫೋ ನ್ಯೂಸ್ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿತು. ಪೋರ್ಚುಗಲ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು RTP and TVIಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಿತು. [[ಭಾರತ]] ಮತ್ತು [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ|ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ]] ವಿವಿಧ ಕೇಬಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಚಾನೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್]]‌ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು ABS-CBN, GMA and TV೫ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಎಲ್ಲ ಮೂರು ಜಾಲಗಳು ಲಂಡನ್‌ಗೆ ಅವರದೇ ವರದಿಗಾರರನ್ನು ಕಳಿಸಿದ್ದರು. ವಿವಾಹದ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಂಟಾರಿಯೊದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಬಳಕೆ ಮೂಲಕ ದಾಖಲಿಸಲಾಯಿತು. ಮಿಡಲ್‌ಟನ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಗೆ ಆಗಮಿಸಿದ ಅಂದಾಜು ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ, ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂಟ್ ಎಲಿಕ್ಟ್ರಿಸಿಟಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಆಪರೇಟರ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ೩೦೦ ಮೆಗಾವಾಟ್ ಕುಸಿತವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿತು. ಇದು ಜನರು ಉಪಾಹಾರ, ಸ್ನಾನ ಮತ್ತು ಟಿವಿ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಅವರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಬೆಳಗಿನ ದಿನಚರಿಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.<ref>{{Cite news| last=MacAulay Abdelwahab| first=Alexandra| title=When royal wedding began, Ontario’s electricity use plunged| newspaper=Toronto Star| date=29 April 2011| url=http://www.thestar.com/news/article/982931--when-royal-wedding-began-ontario-s-electricity-use-plunged?bn=1| accessdate=29 April 2011| postscript=<!-- Bot inserted parameter. Either remove it; or change its value to "." for the cite to end in a ".", as necessary. -->{{inconsistent citations}}}}</ref> ರಾಜಮನೆತನದ ದಂಪತಿ ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದಾಗ ಯುಕೆಯಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಗ್ರಿಡ್ ವಿದ್ಯುತ್‌ಗೆ ಅಪಾರ ಬೇಡಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಸೇವೆಯ ಬಳಿಕ ವರದಿ ಮಾಡಿತು. ಇದು ಕುದಿಸಿದ ಒಂದು ದಶಲಕ್ಷ ಕೆಟಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಮನಾಗಿತ್ತು.<ref name="BBC numbers">{{cite web|title=Royal wedding: In numbers|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-13248642|work=BBC News UK|accessdate=1 May 2011}}</ref> ರಾಜಮನೆತನದ ಮದುವೆಯ ನೇರ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ೨೬.೧ಎಂ(೯೨.೪%)ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಮುಟ್ಟಿತು ಎಂದು ಪೂರ್ವದ ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಸೂಚಿಸಿವೆ. (UK ಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ)<ref>http://www.digitalspy.co.uk/tv/news/a೩೧೭೨೦೫/೨೬-million-watch-royal-wedding-in-uk.html{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[ಐರ್ಲೆಂಡ್]] ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು RTE One ಮತ್ತು TV೩ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಮಾರ್ಟಿ ವೇಲನ್ ಮತ್ತು ಮಾರಿ ಕೆನಡಿ RTEಟೆಲಿವಿಷನ್‌ಗೆ ವೀಕ್ಷಕವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದರು ಮತ್ತು TV೩ಯು ITVಪ್ರಸಾರದ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿತು. === ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂ ಹೊರಗೆ ಗೌರವಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:4.28.11NickDixonByLuigiNovi3.jpg|thumb|left|ಡೇಬ್ರೇಕ್ಸ್ ನಿಕ್ ಡಿಕ್ಸನ್ 2011 ಏಪ್ರಿಲ್ 28ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಸ್ಕ್ವೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ ಕುರಿತು ಅಮೆರಿಕನ್ನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವರದಿಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು.]] ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಎಂಪೈರ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಯೂನಿಯನ್ ಫ್ಲಾಗ್ ಬಣ್ಣಗಳಾದ ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಮತ್ತು ನೀಲಿಯಲ್ಲಿ ವಿವಾಹದ ಗುರುತಾಗಿ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೯ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದಂದು ಬೆಳಗಿಸಲಾಯಿತು. ಇವು ಅಮೆರಿಕದ ಬಣ್ಣಗಳು ಕೂಡ ಆಗಿದ್ದವು.<ref name="EmpireStateBuilding">{{cite web|url=https://news.yahoo.com/s/afp/20110429/ts_alt_afp/britainroyalsmarriageny/print|title=Empire State Building honors royal wedding|publisher=Yahoo! News|accessdate=29 April 2011|date=29 April 2011|author=Agence France-Presse|archiveurl=https://www.webcitation.org/5yPGp2udU?url=http://news.yahoo.com/s/afp/20110429/ts_alt_afp/britainroyalsmarriageny/print|archivedate=3 ಮೇ 2011|url-status=live}}</ref> ಇದು ೧೨ ತಿಂಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ ಎಂಪೈರ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಕಟ್ಟಡ ರಾಜಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯನಿಗೆ ನೀಡಿದ ಗೌರವದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಮುಂಚಿನ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಫಿಲಿಪ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕವು ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿತ್ತು.<ref name="EmpireStateBuilding"/> ನಯಾಗರ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಬಫೆಲೊನಲ್ಲಿ U.S.ಮತ್ತು ಕೆನಡಾ ನಡುವೆ ಇರುವ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪೀಸ್ ಬ್ರಿಜ್ ಮತ್ತು ಒಂಟಾರಿಯೊದ ಫೋರ್ಟ್ ಎರೀಯನ್ನು ರಾಜಮನೆತನದ ಲಾಂಛನದ ಕೆಂಪು, ನೀಲಿ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web |author=By&nbsp;Associated Press |url=http://www.buffalonews.com/wire-feeds/state/article405857.ece |title=Peace Bridge lighting a nod to royal couple&nbsp;– State Wire |publisher=The Buffalo News |date=7 August 1927 |accessdate=29 April 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120209053338/http://www.buffalonews.com/wire-feeds/state/article405857.ece |archivedate=9 ಫೆಬ್ರವರಿ 2012 |url-status=live }}</ref> === ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === [[ಚಿತ್ರ:Line of police officers -London, England-29April2011.jpg|thumb|ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರಾಗಿ, ಹಿತೈಷಿಗಳ ಗುಂಪುಗಳು ಮಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಾ ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಅರಮನೆ ಬಾಲ್ಕನಿಯಲ್ಲಿ ನೂತನವಾಗಿ ವಿವಾಹವಾದ ದಂಪತಿಯನ್ನು ನೋಡುವ ತವಕದಲ್ಲಿರುವುದು.]] ೨೦೦೦ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಯಸ್ಕರ ೨೦೧೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ೩೫ರಷ್ಟು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಟೆಲಿವಿಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಯಸಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅಷ್ಟೇ ಪ್ರಮಾಣದ ಜನರು ಈ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಲು ಯೋಜಿಸಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದು ಕಂಡುಬಂತು.<ref name="bbcrefuseniks">{{cite news | url = http://www.bbc.co.uk/news/magazine-13091768 | title = Royal wedding: How might refuseniks spend the day? | last = Kelly | first = Jon |date = 19 April 2011 |work=BBC News | accessdate =19 April 2011 }}</ref> ಅವರ ವರದಿಯಾದ ಯೋಜನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಮಹಿಳೆಯರು ಪುರುಷರಿಗಿಂತ (೨೩%) ಎರಡು ಪಟ್ಟು(೪೭%)ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸುವ ಸಂಭವವಿತ್ತು.<ref name="pollapril11">{{cite news | url = http://today.yougov.co.uk/life/big-day-remember | title = A big day to remember? | last = Ramanuj | first = Seema | last2 = Thompson | first2 = Hannah | date = 12 April 2011 | work = YouGov | accessdate = 19 April 2011 | archive-date = 15 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110415005646/http://today.yougov.co.uk/life/big-day-remember | url-status = dead }}</ref> ಸಮಾರಂಭದ ನಂತರದ ಮುಂಚಿನ ಅಂದಾಜುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನ ೨೪.೫ದಶಲಕ್ಷ ಜನರು BBC One ಅಥವಾ ITV೧ರಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದರು. ಈ ಚಾನೆಲ್‌ಗಳು ವಿವಾಹ ವಿಧಿ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಭೂಖಂಡದ ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಚಾನೆಲ್‌ಗಳ ವೀಕ್ಷಕರಲ್ಲಿ ೯೯.೪% ಪಾಲನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-13248199|title=Royal wedding watched by 24.5 million on terrestrial TV|publisher=BBC}}</ref> BBCಯ ನೇರ ರಾಜಮನೆತನದ ವಿವಾಹದ ಜಾಲತಾಣ ೯ ದಶಲಕ್ಷ ಹಿಟ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ವಿವಾಹವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದಾಗಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಲಂಡನ್‌ನ ೮೫೦ ಸೇರಿದಂತೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ವೇಲ್ಸ್‌ನಾದ್ಯಂತ ರಾಜಮನೆತನದ ವಿವಾಹದ ಬೀದಿ ಸಂತೋಷಕೂಟಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸುಮಾರು ೫,೫೦೦ ಅರ್ಜಿಗಳು ಬಂದಿದ್ದವು. ಅವುಗಳಲ್ಲೊಂದನ್ನು ಡೌನಿಂಗ್ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಡೇವಿಡ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾನ್ ಧರ್ಮದತ್ತಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಗೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-london-13168742 |title=Royal wedding: London street party applications made |publisher=BBC News |date=22 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವ ವಿರೋಧಿ ಅಭಿಯಾನದ ಗುಂಪಾದ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಹಾಲ್‌ಬಾರ್ನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾಯ ಬೀದಿ ಕೂಟವೊಂದನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿತು.<ref>{{cite web |url=http://republic.org.uk/What%20we%20do/Republic%20Campaigns/Royal%20wedding/index.php |title=Royal wedding |publisher=Republic |date= |accessdate=2011-05-02 |archive-date=29 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110429060930/http://www.republic.org.uk/What%20we%20do/Republic%20Campaigns/Royal%20wedding/index.php |url-status=dead }}</ref> ಈ ಪ್ರಸಂಗಕ್ಕೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಮಡೆನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ತಡೆವಿಧಿಸಿತ್ತು.<ref>{{cite news|last=Pankhurst |first=Nigel |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-13214984 |title=Making a stand against the royal wedding |publisher=BBC News |date=28 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> ದಂಪತಿ ಜತೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಮಾರಂಭಗಳು ಮತ್ತು ಸಂತೋಷಕೂಟಗಳು ನಡೆದವು. [[ಸ್ಕಾಟ್‌ಲಂಡ್|ಸ್ಕಾಟ್‌ಲೆಂಡ್]]‌ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨೦೦೦ ಜನರು ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರೀವ್ಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಂತೋಷಕೂಟದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿಗೆ ರಾಜದಂಪತಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಎಡಿನ್‌ಬರ್ಗ್ ಉತ್ಸವ ಚೌಕದ ದೊಡ್ಡ ಪರದೆಯಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಜನರು ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-13225052|title=Royal wedding: Scots turn out to toast couple's big day|publisher=BBC}}</ref> ವೆಲ್ಷ್ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಆಂಗಲ್‌ಸೇ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆ ಪೈಲಟ್ ಆಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ವಿವಾಹದ ನಂತರ ದಂಪತಿ ಅಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವ್ಯ ಹೂಡಲಿದ್ದರು. ದೊಡ್ಡ ಪರದೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ೨೬೦೦ ಜನರು ಸೇರಿದ್ದರು. ರಾಷ್ಟ್ರದ ಉಳಿದ ಕಡೆಯೆಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಡಿಫ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ೫೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂತೋಷಕೂಟಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು ೨೦೦ ಬೀದಿ ಸಂತೋಷಕೂಟಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-13224939|title=Royal wedding: Anglesey leads celebrations across Wales|publisher=BBC}}</ref> == ಟೀಕೆ == ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ ವರದಿ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಯುಕೆ ಅಭಿಯಾನ ಗುಂಪು ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೮೦% ವಿವಾಹದ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ICM ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯವು ೭೯% ವಿವಾಹದ ಬಗ್ಗೆ “ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಉದಾಸೀನ“ ಅಥವಾ ಅಥವಾ “ಕಡಿಮೆ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ“ ಎಂದು ತೋರಿಸಿತು. ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಮೂರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪೈಕಿ ಒಬ್ಬರು BBC ವಿವಾಹ ಸಮಾರಂಭದ ಪ್ರಸಾರವು ರಾಜಮನೆತದ ಪರವಾಗಿ ಪಕ್ಷಪಾತದಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು ಎನ್ನುವುದು ಬಹಿರಂಗವಾಯಿತು. ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ವಕ್ತಾರ ಗ್ರಾಹಂ ಸ್ಮಿತ್ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯವು BBCವಿರುದ್ಧ ನಮ್ಮ ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಮನಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ಪರ ಸಾಂಸ್ಥಿಕವಾಗಿ ಪಕ್ಷಪಾತ ವಹಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ನಂಬಿದೆ. ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಕುರಿತು ವರದಿ ಮಾಡುವ ಅವರ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಾವು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತೇವೆ." ಭಾರೀ ಸಾಲ, ವೆಚ್ಚ ಕಡಿತಗಳು ಮತ್ತು ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣದ ಹೆಚ್ಚಳದ ಹೊರೆಯಿಂದ UKಯ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ತೊಂದರೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೂ,<ref>ಅಹ್ಮದ್ ಶಾಯಿ, Shai [http://www.cnbc.com/id/42489417/UK_Public_Debt_Is_240_percent_of_GDP_Think_Tank UK ಪಬ್ಲಿಕ್ ಡೆಪ್ಟ್ ಈಸ್ 240 ಪರ್ಸೆಂಟ್ ಆಫ್ GDP: ಥಿಂಕ್ ಟ್ಯಾಂಕ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110411072012/http://www.cnbc.com/id/42489417/UK_Public_Debt_Is_240_percent_of_GDP_Think_Tank |date=11 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} CNBC (April ೧೧, ೨೦೧೧). ೫-೦೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>ಸ್ಟಿವಾರ್ಟ್, ಹೆದರ್ [https://www.theguardian.com/business/2011/mar/16/unemployment-rises-to-two-and-a-half-million UK ಅನ್‌ಎಂಪ್ಲಾಯ್‌ಮೆಟ್ ರೈಸಸ್ ಟು 2.53 ಮಿಲಿಯನ್] guardian.co.uk (ಮಾರ್ಚ್ ೧೬, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ವಿವಾಹದ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವಿಗೆ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪೌಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ತೆರಿಗೆದಾರರು ಪಾವತಿ ಮಾಡುವ ಕಟ್ಟುಪಾಡು ವಿಧಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಕಟು ಟೀಕೆ ಮತ್ತು ಅಪನಂಬಿಕೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು.<ref>ವರ್ತ್, ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ [http://marketplace.publicradio.org/display/web/2011/04/22/am-royal-weddings-expense-questioned-by-british-taxpayers/ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್'ಸ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪೆನ್ಸ್ ಕ್ವಶ್ಚನ್ಡ್ ಬೈ ಬ್ರಿಟೀಶ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್‌ಪೇಯರ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://archive.is/20120711015331/http://marketplace.publicradio.org/display/web/2011/04/22/am-royal-weddings-expense-questioned-by-british-taxpayers/ |date=11 ಜುಲೈ 2012 }} ಅಮೆರಿಕನ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಮೀಡಿಯ (ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೨, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>[http://www.bbc.co.uk/news/uk-11771915 ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್: ಕ್ರಿಟಿಕ್ಸ್ ಅರ್ಜ್ ವಿಂಡ್ಸರ್ಸ್ ಟು ಫಂಡ್ ಸರ್ಮನಿ] BBC (ನವೆಂಬರ್ ೧೬, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>ಮಾಸ್ಕೊ, ಡೇವ್ [http://www.huliq.com/10282/royal-wedding-costing-british-people-millions-time-recession-unemployment ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಕಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೀಪಲ್ ಮಿಲಿಯನ್ಸ್ ಇನ್ ಎ ಟೈಮ್ ಆಫ್ ರಿಸೆಷನ್, ಅನ್‌ಎಂಪ್ಲಾಯ್‌ಮೆಂಟ್] Huliq.com (ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೮, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>[http://www.thedailyshow.com/watch/thu-april-28-2011/royal-wedding-excitement-in-london ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಎಕ್ಸೈಟ್‌ಮೆಂಟ್ ಇನ್ ಲಂಡನ್] ''ದಿ ಡೇಲಿ ಶೋ'' (ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೮, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಮಾಜಿ MI೫ಗುಪ್ತಚರ ಅಧಿಕಾರಿ ಆನ್ನಿ ಮ್ಯಾಕನ್ ಉತ್ತಮ ಭಾವನೆಯ ಅಂಶದ ನಡುವೆಯೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಕಹಿಭಾವನೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು. ವಿವಾಹವು UKಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ೩೦ ಶತಕೋಟಿ ಪೌಂಡ್ ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತೆಂದು ಉದ್ಯಮ ವಲಯ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿರುವುದಾಗಿ ಗಮನಸೆಳೆದರು.<ref>[http://rt.com/news/wedding-economy-arrest-police/ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಕಾಸ್ಟ್ 30 ಬಿಲಿಯನ್ ಪೌಂಡ್ಸ್ ಟು ದಿ ಯುಕೆ ಎಕಾನಮಿ –ಫಾರ್ಮರ್ MI5ಆಫೀಸರ್] RT (ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೯, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>[http://www.independentaustralia.net/2011/republic/the-extravagant-hypocrisy-of-the-royal-wedding-in-impoverished-britain/ ದಿ ಎಕ್ಸ್‌ಟ್ರಾವೇಗೆಂಟ್ ಹಿಪೋಕ್ರಸಿ ಆಫ್ ಎ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಇನ್ ಬ್ರೋಕ್ ಬ್ರಿಟನ್]{{Dead link|date=ಜುಲೈ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂಟ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ(ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=CWcEiabGn7w&amp;feature=player_embedded ] RT. ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ತೆರಿಗೆದಾರರ ಸಂಘ, ತೆರಿಗೆದಾರರ ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಭಿಯಾನ ನಿರ್ದೇಶಕ ಎಮ್ಮಾ ಬೂನ್ ವಿವಾಹದ ಐಷಾರಾಮಿ ವೆಚ್ಚದ ಬಗ್ಗೆ ಜುಗುಪ್ಸೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ಇದು ಇಡೀ ರಾಷ್ಟ್ರ ಆಚರಿಸಬೇಕಾದ ವಿದ್ಯಮಾನ ಎನ್ನುವುದು ಸರಿ, ಆದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯ ತೆರಿಗೆದಾರರಿಗೆ ರಾಜನು ಪಾವತಿ ಮಾಡಲು ಸೂಕ್ತವಾದ ಹಣದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೀಡಬಾರದು" ವಿವಾಹದ ಬಗ್ಗೆ ತೆರಿಗೆದಾರರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಕುರಿತು ಗ್ರಾಹಂ ಸ್ಮಿತ್ ಕೂಡ ಮಾತನಾಡಿದರು: :“ಕಡಿಮೆ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವಂತೆ ಜನರಿಗೆ ಹೇಳಿದರೆ, ಸಾವಿರಾರು ಜನರನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿಸಿದರೆ, ಜನಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳ ಪಾವತಿಯಲ್ಲಿ ಕಡಿತ ಮಾಡಿದರೆ, ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪೆನ್ನಿಯನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದು ಕೂಡ ಜುಗುಪ್ಸೆ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ“<ref>ಅಗ್ರವಾಲ್, ಮುಡಿಟ್ [http://voteupindia.com/royal-wedding-critics-urge-windsors-to-fund-ceremony/ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್: ಕ್ರಿಟಿಕ್ಸ್ ಅರ್ಜ್ ವಿಂಡ್ಸರ್ಸ್ ಟು ಫಂಡ್ ಸರಮನಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120313185512/http://voteupindia.com/royal-wedding-critics-urge-windsors-to-fund-ceremony/ |date=13 ಮಾರ್ಚ್ 2012 }} VoteUpIndia.com (ನವೆಂಬರ್ ೧೬, ೨೦೧೦). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> ಯಾವುದೇ ಅಡೆತಡೆಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಬಂಧನಗಳಿಗೆ ಕೂಡ ಟೀಕೆ ಕೇಳಿಬಂತು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದಿ ಲವ್ ಪೊಲೀಸ್ ಶಾಂತಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಗುಂಪಿನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಚಾರ್ಲಿ ವೈಟ್ಚ್ ಅವರನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಶಾಂತಿಗೆ ಸಂಚು ರೂಪಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೮ರಂದು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆ ದಿನದ ೯೯ನೇ ಬಂಧನವಾದ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಪೊಲೀಸರು ಅವರ ಯೋಗಕ್ಷೇಮದ ಬಗ್ಗೆ ಅಥವಾ ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೆಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಫೋನ್ ಕರೆ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಕೂಡ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ವೈಟ್ಚ್ ಅವರನ್ನು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>[http://www.sovereignindependent.com/?p=19581 ಚಾರ್ಲಿ ವೇಟ್ಚ್ : ವಿ ಆರ್ ಆಲ್ ಪೆಲೆಸ್ಟೀನಿಯನ್ಸ್ ಇನ್ ದಿ ಫೇಸ್ ಆಫ್ ದಿ ನ್ಯೂ ವರ್ಲ್ಡ್ ಆರ್ಡರ್] ''ದಿ ಸೋವರೀನ್ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂಟ್'' (ಮೇ ೫, ೨೦೧೧). ೫-೧೫-೧೧ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref> == ಪೊಲೀಸ್ ಬಂದೋಬಸ್ತು == ವಿವಾಹವು ಹಿಂಸಾಚಾರ ಮತ್ತು ಅಡ್ಡಿಯ ಬೆದರಿಕೆಗಳಿಗೆ ವಸ್ತುವಾಯಿತು. ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ MI೫ಸೇರಿದಂತೆ ಭದ್ರತಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, "ಭಿನ್ನಮತೀಯ ಐರಿಷ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಗುಂಪುಗಳು" ಸಂಭವನೀಯ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಿತು.<ref>{{citenews| url=http://www.skynews.com.au/topstories/article.aspx?id=580520| publisher=Sky News Australia| date=22 February 2011| title=Royal wedding may be terror cell target| accessdate=8 April 2011| archive-date=8 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20111208045822/http://www.skynews.com.au/topstories/article.aspx?id=580520| url-status=dead}}</ref> ಮುಸ್ಲಿಮ್ಸ್ ಎಗೇನ್ಸ್ಟ್ ಕ್ರುಸೇಡ್ಸ್ ಗುಂಪು ವಿವಾಹದಲ್ಲಿ ಬಲವಂತದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ರಾಜಕುಟುಂಬವನ್ನು [[ಅಲ್ಲಾಹ|ಅಲ್ಲಾ]] ಮತ್ತು ಅವನ ದೂತನಿಗೆ ಶತ್ರುಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಿತು.<ref>{{citenews|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1372291/Muslim-Anjem-Choudary-warns-Royal-wedding-terror-attack-highly-likely.html|work= Mail Online|title=Militant Muslim warns Royal wedding terror attack is 'highly likely'|date=1 April 2011|accessdate=8 April 2011}}</ref> ಅವರ ಯೋಜಿತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಅವರು ನಂತರ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://news.scotsman.com/uk/Muslim-protesters-agree-to-stay.6758995.jp |title=Muslim protesters agree to stay away over attack fears|work= Scotsman.com News |date=28 April 2011 |accessdate=29 April 2011}}</ref> === ಭದ್ರತಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಬಂಧನಗಳು === ಮಾರ್ಚ್ ಫಾರ್ ದಿ ಆಲ್ಟರ್ನೇಟಿವ್ ಕುರಿತ TUC ರಾಲಿಯಲ್ಲಿ ೬೦ ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ವಿವಾಹದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಲಂಡನ್ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಜಾಮೀನು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8469617/Royal-wedding-Anarchists-planning-to-mar-Prince-William-and-Kate-Middletons-happy-day.html |title=Royal wedding: Anarchists planning to mar Prince William and Kate Middleton's happy day |work=The Telegraph |date=23 April 2011 |accessdate=27 April 2011}}</ref> ೨೦೧೧ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೮ರಂದು, ರಾಜಕೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ಕ್ರಿಸ್ ನೈಟ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಇಬ್ಬರನ್ನು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಯಾರ್ಡ್ ಪೊಲೀಸರು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕೆಡುಕು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗೆ ಸಂಚು ಮಾಡಿದ ಅನುಮಾನದ ಮೇಲೆ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಮೂವರು ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಶಿರಚ್ಛೇದ ಯಂತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಆಂಡ್ರಿವ್ ಅವರ ಅಣಕು ಮರಣದಂಡನೆಗೆ ಯೋಜಿಸಿದ್ದರು. ಶಿರಚ್ಛೇದ ಯಂತ್ರವು ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದಕ್ಕೆ ಬ್ಲೇಡ್ ಕೊರತೆಯಿತ್ತು.<ref>[https://www.theguardian.com/uk/2011/apr/28/royal-wedding-protest-three-arrested "ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟ್ ಥ್ರೀ ಅರೆಸ್ಟೆಡ್"] ''guardian.co.uk'', ೨೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧; ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ ೨೯ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೧</ref><ref>{{cite web |last=Balter |first=Michael |title=Anti-Royal Anthropologists Arrested for Planned Protest |url=http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2011/04/anti-royal-anthropologists-arrested.html?ref=ra |date=29 April 2011 |accessdate=30 April 2011 |archive-date=1 ಮೇ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110501162643/http://news.sciencemag.org/scienceinsider/2011/04/anti-royal-anthropologists-arrested.html?ref=ra |url-status=dead }}</ref> ವಿವಾಹದ ದಿನ ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಯು ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡು, ಸರ್ವವ್ಯಾಪಕ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಶೋಧಿಸುವ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಐವತ್ತೇಳು ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಇವರಲ್ಲಿ ಹದಿಮೂರು ಅರಾಜಕತಾವಾದಿಗಳು ಸೇರಿದ್ದು, ಇವರನ್ನು ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವವಿರೋಧಿ ಭಿತ್ತಿಪತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅನುಮಾನಾಸ್ಪದ ಉಪಕರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾಂಬಿ ವೇಷವನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದ ಮೂವರು ಸೇರಿ ಐದು ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಸ್ಟಾರ್‌ಬಕ್ಸ್ ಶಾಖೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಶಾಂತಿ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗೆ ಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆಂಬ ಅನುಮಾನದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಸೋಹೊ ಚೌಕದಲ್ಲಿನ ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಡುಪಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಪೊಲೀಸರು ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನನ್ನು ಹಿಡಿದು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಅವನು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು ಎಂದು ಮುಖ್ಯ ಇನ್‌ಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ ಜಾನ್ ಡೇಲ್ ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web|author=Robert Booth, Sandra Laville and Shiv Malik |url=https://www.theguardian.com/uk/2011/apr/29/royal-wedding-police-criticised-protesters |title=Royal wedding: police criticised for pre-emptive strikes against protesters &#124; UK news |publisher=The Guardian |date= |accessdate=2011-05-02}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-13240683|title=Royal wedding: Police arrest 57 around security zone|publisher=BBC News}}</ref> ಒಟ್ಟಾರೆ ಭದ್ರತಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಿಸ್ಮಯಕರ ಯಶಸ್ಸು ಎಂದು ಪೊಲೀಸರು ವರ್ಣಿಸಿದರು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-13240683|title=Royal wedding: Police arrest 55 around security zone|publisher=BBC}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/uk/2011/may/01/wedding-activists-rounded-up-police|title=Not the royal wedding activists say they were held by police to avert protests|author=Shiv Malik|publisher=Guardian}}</ref> ಗ್ಲಾಸ್ಗೊನ ಕೆಲ್ವಿನ್‌ಗ್ರೋವ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನ ಅನಧಿಕೃತ ಬೀದಿ ಸಂತೋಷಕೂಟದಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದು ಜನರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಸ್ಟ್ರಾತ್‌ಕ್ಲೈಡ್ ಪೊಲೀಸರ ಪ್ರಕಾರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಪಾನೋನ್ಮಮತ್ತರಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂತು.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-glasgow-west-13241657|title=Kelvingrove Park: trouble at unofficial street party|publisher=BBC}}</ref> ಕೆಲ್ವಿನ್‌ಗ್ರೋವ್ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದ ಪೊಲೀಸ್ ವ್ಯಾನ್ ಕ್ಯಾಬ್‌ವೊಂದಕ್ಕೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದಿದ್ದರಿಂದ ಮೇ ೧೯ರಂದು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಚಾಲಕನೊಬ್ಬ ಮೃತಪಟ್ಟ.<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-glasgow-west-13362850|title=Taxi driver dies after police van crash near park party|publisher=BBC}}</ref> == ಮಧುಚಂದ್ರ == ಅವರ ವಿವಾಹದ ಮರುದಿನವೇ ದಂಪತಿ ಮಧುಚಂದ್ರಕ್ಕೆ ತೆರಳುತ್ತಾರೆಂಬ ವರದಿಗಳ ನಡುವೆಯೂ <ref name="SecretHoneymoon">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8460103/Royal-wedding-Prince-William-organises-secret-honeymoon.html|author=Roberts, Laura|title = Royal wedding: Prince William organises secret honeymoon|publisher=The Telegraph|date=19 April 2011|accessdate=11 May 2011}}</ref><ref name="HelloHoneymoon">{{cite news|title=Royal wedding: Kate gears up for a honeymoon in the sun|url=http://royalweddings.hellomagazine.com/prince-william-and-kate-middleton/20110420621/prince-william-kate-middleton-honeymoon-destination/|accessdate=12 May 2011|newspaper=Hello! Magazine|date=20 April 2011|archive-date=26 ಆಗಸ್ಟ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110826101306/http://royalweddings.hellomagazine.com/prince-william-and-kate-middleton/20110420621/prince-william-kate-middleton-honeymoon-destination/|url-status=dead}}</ref> ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ತಕ್ಷಣವೇ ತಮ್ಮ ಶೋಧ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆ ಪೈಲಟ್ ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು ಮತ್ತು ದಂಪತಿ ವಿವಾಹದ ನಂತರ ೧೦ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ತೆರಳಲಿಲ್ಲ.<ref name="TelegraphSeychelles">{{cite news|last=Gammell|first=Caroline|title=Prince William and Kate Middleton start honeymoon on Seychelles private island|url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/8504395/Prince-William-and-Kate-Middleton-start-honeymoon-on-Seychelles-private-island.html|accessdate=11 May 2011|newspaper=The Telegraph|date=10 May 2011}}</ref> ಮಧುಚಂದ್ರದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗೌಪ್ಯವಾಗಿಡಲಾಗಿತ್ತು. ಕ್ಯಾಥರಿನ್‌ಗೆ ಕೂಡ ತಾವು ಎಲ್ಲಿಗೆ ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದೇವೆಂಬುದು ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="SecretHoneymoon"/><ref name="HelloHoneymoon"/> ಯಾವುದಾದರೂ ಬೆಚ್ಚಗಿರುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತೆರಳಲು ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಬಯಸಿದ್ದಾರೆಂಬ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿಂದ<ref name="SecretHoneymoon"/> ಮತ್ತು ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಹವಾಮಾನದ ಬಟ್ಟೆ ಖರೀದಿಸುವ ಅವರ ಹಾಜರಿಗಳಿಂದ ಊಹಾಪೋಹವು ಹರಡಿತು.<ref name="HelloHoneymoon"/> ದಂಪತಿ [[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕ]], ಜೋರ್ಡಾನ್ ಮತ್ತು [[ಕೀನ್ಯಾ|ಕೀನ್ಯ]] ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ತೆರಳಬಹುದೆಂದು ಮಾಧ್ಯಮ ಊಹಾಪೋಹ ಮಾಡಿದ್ದರೂ,<ref name="SecretHoneymoon"/> ದಂಪತಿಯು [[ಸೆಶೆಲ್ಸ್|ಸೈಚೆಲ್ಲೇಸ್]] ಖಾಸಗಿ ದ್ವೀಪದ ಏಕಾಂತ ವಿಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ೧೦ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಮಧುಚಂದ್ರಕ್ಕೆ ತೆರಳಲು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು.<ref name="TelegraphSeychelles"/> ವಿಲಿಯಂ ಅವರ RAFಕರ್ತವ್ಯಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ದಂಪತಿಯ ಅಧಿಕೃತ [[ಕೆನಡಾ]] ಮತ್ತು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಅಮೆರಿಕ]]ದ ನಿಗದಿತ ಪ್ರವಾಸಗಳಿಂದ ಮಧುಚಂದ್ರದ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="TelegraphSeychelles"/><ref name="USCanadaTour">{{cite web |url = http://www.bbc.co.uk/news/uk-13291219 |title = Royal newly-weds to visit US after Canada tour |date = 5 May 2011 |publisher=BBC News |accessdate =9 May 2011}}</ref> {{clear}} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು‌‌ == {{Reflist|30em}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು‌‌ == {{Portal|Monarchy}} {{Commons category|Wedding of Prince William of Wales and Kate Middleton}} * [http://www.officialroyalwedding2011.org/ ದಿ ಅಫೀಷಿಯಲ್ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ 2011 ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಫಾರ್ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಎಂಡ್ ಕೇಟ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್] ** [http://www.officialroyalwedding2011.org/blog/2011/April/28/Royal-Wedding-update--Official-programme--including-Order-of-Service--available-online-1 ಅಫೀಷಿಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ&nbsp;– ಅವೈಲೇಬಲ್ ಇನ್ PDF, iBook, ಆರ್ ಫ್ಲಾಷ್ ವರ್ಷನ್ಸ್] * [https://www.youtube.com/watch?v=schQZY3QjCw ಕಂಪ್ಲೀಟ್ ಕವರೇಜ್ ಆಫ್ ದಿ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಆಫ್ ಪ್ರಿನ್ಸ್ ವಿಲಿಯಂ ಎಂಡ್ ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಮಿಡಲ್‌ಟನ್] ಆನ್ [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|YouTube]] * [http://www.direct.gov.uk/RoyalWedding ದಿ UK ಗವರ್ನ್‌ಮೆಂಟ್ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20110405153051/http://www.met.police.uk/royal_wedding/index.html ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಇನ್ಫರ್ಮೇಷನ್ ಫ್ರಂ ದಿ ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ ಪೊಲೀಸ್] * [http://www.royalparks.gov.uk/royalwedding ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಇನ್ಫರ್ಮೇಷನ್ ಫ್ರಂ ದಿ ರಾಯಲ್ ಪಾರ್ಕ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110415092657/http://www.royalparks.gov.uk/royalwedding |date=15 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} * [http://www.visitlondon.com/attractions/culture/royal-wedding ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್ ಇನ್‌ಫರ್ಮೇಷನ್ ಫ್ರಂ ವಿಸಿಟ್ ಲಂಡನ್] * [http://www.life.com/gallery/59921/kate-and-william-after-the-wedding#index/0 ಕೇಟ್ ಎಂಡ್ ವಿಲಿಯಂ: ಆಫ್ಟರ್ ದಿ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110503175532/http://www.life.com/gallery/59921/kate-and-william-after-the-wedding#index/0 |date=3 ಮೇ 2011 }} - ''ಲೈಫ್ ಮ್ಯಾಗಜಿನ್'' ಸ್ಲೈಡ್ ಷೋ * ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರ: [http://www.bbc.co.uk/news/uk-11767495 BBC], [https://www.theguardian.com/uk/royal-wedding ಗಾರ್ಡಿಯನ್], [http://www.itn.co.uk/royal-wedding/ ITN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430023729/http://www.itn.co.uk/royal-wedding/ |date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }}, [http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/ ದಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110625140359/http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/royal-wedding/ |date=25 ಜೂನ್ 2011 }}, [http://royalinsight.net/ ರಾಯಲ್ ಇನ್‌ಸೈಟ್] * ವಿದೇಶಿ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರ: [http://edition.cnn.com/SPECIALS/2011/royal.wedding/ CNN] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110615080619/http://edition.cnn.com/SPECIALS/2011/royal.wedding/ |date=15 ಜೂನ್ 2011 }} (ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್), [http://shows.ctv.ca/RoyalWedding.aspx CTV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110506060646/http://shows.ctv.ca/RoyalWedding.aspx |date=6 ಮೇ 2011 }} (ಕೆನಡಾ) * [http://www.boston.com/bigpicture/2011/04/ramping_up_to_the_royal_weddin.html "ರಾಂಪಿಂಗ್ ಅಪ್ ಟು ದಿ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್"] ದಿ ಬಿಗ್ ಪಿಕ್ಚರ್ ''ದಿ ಬಾಸ್ಟನ್ ಗ್ಲೋಬ್''. ಎಪ್ರಿಲ್ ೨೭, ೨೦೧೧ * [http://www.boston.com/bigpicture/2011/04/the_royal_wedding.html "ದಿ ರಾಯಲ್ ವೆಡ್ಡಿಂಗ್"] ದಿ ಬಿಗ್ ಪಿಕ್ಚರ್ ''ದಿ ಬೋಸ್ಟನ್ ಗ್ಲೋಬ್''. ಎಪ್ರಿಲ್ ೨೯, ೨೦೧೧ {{Prince William, Duke of Cambridge}} {{British Royal Weddings}} {{Use dmy dates|date=April 2011}} {{DEFAULTSORT:Wedding Of Prince William, Duke of Cambridge, and Catherine Middleton}} [[ವರ್ಗ:ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ 2011]] [[ವರ್ಗ:ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನಲ್ಲಿ 2011]] [[ವರ್ಗ:ಹೌಸ್ ಆಫ್ ವಿಂಡ್ಸರ್]] [[ವರ್ಗ:ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹ, ಸಂಘಗಳು ಮತ್ತು ಸಹಭಾಗಿತ್ವಗಳು.]] [[ವರ್ಗ:ರಾಜಮನೆತನದ ವಿವಾಹಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನ್‌ಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯಲ್ಲಿ ವಿವಾಹಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]] [[simple:Prince William, Duke of Cambridge#Marriage to Kate Middleton]] 8wl4yd4kau5zvdsdx6omozr7707y2ny 0 30392 1306690 1305074 2025-06-16T03:41:29Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306690 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೫}} {{About||the actor|Surya Sivakumar|the intercontinental ballistic missile|Surya (missile)}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> Image =Suryatanjore.jpg | Caption = A 19th century Tanjore school painting of Surya on his chariot | Name = Surya | Devanagari = सूर्य | Sanskrit_Transliteration = sūrya | Tamil_Script = | Affiliation = [[Graha]], [[Deva (Hinduism)|Deva]] | God_of = God of the [[Sun]] | Abode = | Mantra = | Weapon = | Consort = [[Saranyu]], Ragyi, Prabha, and Chhaya | Mount = Chariot drawn by seven [[White horse (mythology)|white horses]] <br />/ by seven-headed horse<br />(Charioteer:[[Aruna]])<ref name="Jansen 65">Jansen, Eva Rudy. ''The Book of Hindu Imagery: Gods, Manifestations and Their Meaning'', p. 65.</ref> }} [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]] ದಲ್ಲಿ, '''ಸೂರ್ಯದೇವ ''' ([[ದೇವನಾಗರಿ ]]: सूर्य, ''ಸೂರ್ಯ '' ("ಅತ್ಯುಚ್ಚ ಬೆಳಕು ");<ref name="Graha Sutras 49">ವಿಲ್ ಹೆಲ್ಮ್, ಎರ್ನ್ಸ್ಟ್. ''ಗ್ರಹ ಸೂತ್ರಗಳು '', ಕಲಾ ಒಕ್ಕುಲ್ತ್ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್, ಪುಟ.49. ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ 1586486837</ref> {{lang-ms|Suria}}; {{lang-th|พระอาทิตย์ ''Suraya'', ''Suriya'' or ''Phra Athit''}}) ಮುಖ್ಯ [[ಸೂರ್ಯನ ದೇವತೆ ]], [[ಆದಿತ್ಯ]] ರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ [[ಕಶ್ಯಪ]] ನ ಮಗ ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬಳು, [[ಅದಿತಿ ]];<ref>ಗಂಗೂಲಿ, ಕಿಸಾರಿ ಮೋಹನ್. [http://www.mahabharataonline.com/translation/mahabharata_01066.php ವ್ಯಾಸರಿಂದ ಮಹಾಭಾರತ ಭಾಷಾಂತರ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100816063747/http://www.mahabharataonline.com/translation/mahabharata_01066.php |date=2010-08-16 }}, '' ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಾತ್ರಗಳು.''</ref> [[ಇಂದ್ರ]] ನ ಪತ್ನಿ ; ಅಥವಾ [[ದಯುಸ್ ಪಿತರ್]] (ಅವತರಿಣಿಕೆಯ ಆಧಾರದನ್ವಯ ). ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಸೂರ್ಯ '' ನನ್ನು, [[ಸನ್|ಸನ್‌ಎಂದು]] ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಕೂದಲುಗಳಿದ್ದು, [[ಚಿನ್ನ]] ದ ತೊಳುಗಳಿವೆ. ಆತನು ತನ್ನ ವಿಜಯೋತ್ಸವದ [[ರಥ]] ದಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಗದಿಂದ ಬರಲಿದ್ದು,ಏಳು ಕುದುರೆಗಳು ರಥವನ್ನು ಎಳೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಅಥವಾ ಒಂದೇ ಕುದುರೆಗೆ ಏಳು ತಲೆಗಳಿದ್ದು,<ref name="Jansen 65" /> ಕಾಮನಬಿಲ್ಲಿನ ಏಳು ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ,ಅಥವಾ ಏಳು [[ಚಕ್ರ]] ಗಳನ್ನೂ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿವೆ. ಈತ "ರವಿ -ವಾರ " ಅಥವಾ ಭಾನುವಾರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾನೆ. ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ದೇವರೆಂದು ಹೋಲಿಸಿದ್ದು,ಈತನನ್ನು ಪ್ರತಿದಿನ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ, [[ಶೈವರು]] ಈತನನ್ನು [[ಶಿವ]] ನ ಪ್ರಕಾರ ಎಂದು ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವರು]] [[ವಿಷ್ಣು]] ವಿನ ಪ್ರಕಾರ ಎಂದು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ,ವೈಷ್ಣವರು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ''ಸೂರ್ಯ [[ನಾರಾಯಣ|ನಾರಾಯಣ ಎಂದು]] ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ''. ಶೈವಧರ್ಮದ ತತ್ವದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನನ್ನು [[ಶಿವ]] ನ ಎಂಟು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದರ ಆ ರೂಪವನ್ನು [[ಅಷ್ಟಮೂರ್ತಿ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು '''ವೈವಸ್ವತ ''' (ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ) ('''ವಿವಸ್ವನ್ ''' ಸಹ ), ''ರವಿ '' (ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ. "ಬೆಂಕಿಯ ಪಕ್ಷಿ "<ref name="Graha Sutras 49"/>), ''ಆದಿತ್ಯ '' (ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ. [[ಅದಿತಿ]] ಯ ಮಗ ),<ref name="Graha Sutras 50">ವಿಲ್ ಹೆಲ್ಮ್, ಎರ್ನ್ಸ್ಟ್. ''ಗ್ರಹ ಸೂತ್ರಗಳು '', ಕಲಾ ಒಕ್ಕುಲ್ತ್ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್, ಪುಟ.50. ಐಎಸ್ ಬಿಎನ್ 1586486837</ref> ''ಪುಷ '' (ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ಪಾವನ ಮಾಡುವವನು ), ''ದಿವಾಕರ '' (ದಿನದ ಆಗುಹೋಗುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ ), ''[[ಸವಿತಾ]] '' (ಜೀವಕಳೆ ತುಂಬುವವನು ), ಅರ್ಕ (ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣ ), ''[[ಮಿತ್ರ]] '' (ಸ್ನೇಹಿತ ),<ref name="Graha Sutras 50"/> ''ಭಾನು '' (ಬೆಳಕು ), ''ಭಾಸ್ಕರ '' (ಬೆಳಕನ್ನು ಸೃಜಿಸುವವನು ), ಮತ್ತು ''ಗ್ರಹಪತಿ '' ( [[ಗ್ರಹ]] ಗಳ ರಾಜ).<ref name="Graha Sutras 51">ವಿಲ್ ಹೆಲ್ಮ್, ಎರ್ನ್ಸ್ಟ್. ''ಗ್ರಹ ಸೂತ್ರಗಳು '', ಕಲಾ ಒಕ್ಕುಲ್ತ್ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್, ಪುಟ.51. ಐಎಸ್ ಬಿಎನ್ 1586486837</ref> == ವರ್ಣನೆ == [[ಚಿತ್ರ:WLANL - 23dingenvoormusea - Suryabeeldje.jpg|thumb|ಸೂರ್ಯ ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರ]] ಕೆಲವೊಂದು ಸರ್ತಿ, ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಎರಡೂ ಕೈಗಳಿಂದ ಕಮಲವನ್ನು ಹಿಡಿದಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ ; ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಬಾರಿ ತನ್ನ ನಾಲ್ಕು ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಕಮಲ, [[ಚಕ್ರ ]], ಶಂಖ, ಗದೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡಂತೆ ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಅರ್ಕ ಮಾದರಿ/ ಅರ್ಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ == ಭಾರತ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ (ರೀತಿ ) ಯಲ್ಲಿ, 'ಸೂರ್ಯ ' ನನ್ನು 'ಅರ್ಕ ' ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನನ್ನು "ಅರ್ಕ " ರೂಪದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ 'ಅರ್ಕ ' ರೂಪದ ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದರೆ, [[ಒಡಿಶಾ]] ದಲ್ಲಿನ ಸೂರ್ಯ [[ಕೊನಾರ್ಕ ದೇವಾಲಯ]], [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] ದ ಉತ್ತರರ್ಕ ಮತ್ತು ಲೋಲರ್ಕ,ಹಾಗು [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]] ದ ಬಲಾರ್ಕಗಳು. ( ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ದ ([[ಬಹರೈಚ್]] ನಲ್ಲಿ,ಒಂದು ಹಳೇ ಸೂರ್ಯ-ದೇವಾಲಯವನ್ನು, ಬಲಾರ್ಕ ಸೂರ್ಯ ಮಂದಿರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು 10 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ (ಎಡಿ ) ತಿಲೋಕ್ ಚಂದ್ [[ಅರ್ಕವಂಶಿ]] ಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ. 14 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ (ಎ ಡಿ ),ಆಕ್ರಮಣ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಟರ್ಕಿಷ್ನಿಂದ ಬಂದ ವಿದೇಶಿಯರು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. == 'ಮಿತ್ರ ' ಸೂರ್ಯ ನ ಮತ್ತೊಂದು ರೂಪ == ಜೀವವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಗುಣಗಳಿಂದ 'ಸೂರ್ಯ 'ನನ್ನು 'ಮಿತ್ರ ' ( ಸ್ನೇಹಿತ ಎಂದು ಅರ್ಥ.) ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. 'ಸೂರ್ಯ ' ನ 'ಮಿತ್ರ' ರೂಪವನ್ನು ಗುಜರಾತಿನ ಬಹು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆರಾಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, [[ಸೂರ್ಯ ವಂಶಿ]] ಗಳು ರಾಜ ವಂಶದವರು, 'ಮಿತ್ರ ವಂಶಿ' ಕ್ಷತ್ರಿಯರು,ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಇವರನ್ನು ಕೊಂಕಿನ ಹೆಸರಾದ '''ಮೈತ್ರಕರು ''' ಎಂದೂ ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. == ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ, ಅಥವಾ "ಸೂರ್ಯ ವಂದನೆಗಳು " == ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ [[ಹಿಂದೂ]] ಧರ್ಮದ ಪೂಜಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬೆಳಗೆದ್ದು,ಅಂದರೆ ಉದಯಿಸುವ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವುದು, [[ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ]] (ಸೂರ್ಯ ವಂದನೆ ) ಒಂದು ಬೆಳೆದು ಬಂದ [[ದೈವ ಪದ್ಧತಿ]]. ಒಬ್ಬ ಯೋಗಿಯ ಹತ್ತು ಭಂಗಿಗಳು ಯಶಸ್ಸಿನ ಚಲನೆಯ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿದ್ದು,ಅದು ಒಂದು ನಮಸ್ಕಾರವಾಗಿದೆ. 12 ಪವಿತ್ರ ಹಿಂದೂ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ,ಒಂದು ಮಂತ್ರದ ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ನಮಸ್ಕಾರ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ 108 ನಮಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಒಂದು ದಿನಕ್ಕೆ ಅಭ್ಯಸಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಬಹಳ ಮಂಗಳಕರವೆಂದು ಹಿಂದೂಗಳಲ್ಲಿ ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ನಮಸ್ಕರಿಸಲು 12 ಮಂತ್ರಗಳು : #''ಓಂ ಮಿತ್ರಾಯ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ರವಯೇ ನಮಃ '' #''ಓಂ ಸೂರ್ಯಾಯ ನಮಃ '' #''ಓಂ ಭಾನವೇ ನಮಃ '' #''ಓಂ ಖಗಾಯ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ಪೂಷ್ಣೇ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭಾಯ ನಮಃ '' #''ಓಂ ಮರಿಚಯೇ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ಅದಿತ್ಯಾಯ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ಸಾವಿತ್ರೆ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ಅರ್ಕಾಯ ನಮಃ '' #'' ಓಂ ಭಾಸ್ಕರಾಯ ನಮಃ '' ''[[ಋಗ್ವೇದ]]'' ದ, ಪುಸ್ತಕ - 1 35 ನೇ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ,ಸೂರ್ಯ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಜಪಿಸುವುದು, ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಹೊಗಳುವುದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಆಗಿದೆ. :''ಮುಂಸೂಚನೆಯೆಂದು ಅಂತರಿಕ್ಷದಲ್ಲಿ, ಸಾವಿಲ್ಲದ ಅಥವಾ ಸಾಯುವ ತೆರದಿ ವಿಶ್ರಮಿಸುತ್ತಾನೆ,'' ::''ಮತ್ತೆ ಬೆಳಗಿನಂದು ತನ್ನ ಚಿನ್ನದ ರಥದಲ್ಲಿ, ಸಾವಿತ್ರನು ದೇವರಾಗಿ ಬಂದು ಸೃಷ್ಟಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಜೀವಕ್ಕೂ {{Fact|date=August 2007}} ಬೆಳಕಾಗುತ್ತಾನೆ ''. [[ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರ|ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರವೂ]] ಕೂಡ ಸೂರ್ಯ ನೊಂದಿಗೆ ಬೆಸೆದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಹಾಡು/ಶ್ಲೋಕ [[ಆದಿತ್ಯ ಹೃದಯಂ ]].ಇದನ್ನು [[ಅಗಸ್ತ್ಯ|ಅಗಸ್ತ್ಯಮಹಾಮುನಿಗಳು]] ಶ್ರೀ [[ರಾಮ]] ನಿಗೆ, ಯುದ್ಧಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ [[ರಾವಣ]] ನೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚೆ ಜಪಿಸಲು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟರು. ಸೂರ್ಯನು, ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು, ಅವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ/ವರ್ಣಿಸುವ , ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂರ್ಯ ಮಂತ್ರ ಹೀಗಿದೆ. ''|ಓಂ ಬೂರ್ಬುವಸ್ವಹಃ,ಕಾಶ್ಯಪ ಗೋತ್ರ ರಕ್ತ ವರ್ಣ ಬೋ ಅರ್ಕ,ಇಹಾಗಚ್ಛ ಇಹ ತಿಷ್ಟ ಅರ್ಕಾಯ ನಮಃ '' == ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಾತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Suryadeva.jpg|thumb|ಸರಣ್ಯು ಮತ್ತು ಛಾಯಾ ಹೆಂಡತಿಯರ ಜೊತೆಗೆ ಸೂರ್ಯ]] [[ವೈವಸ್ವತ]] (ಸೂರ್ಯ )ನಿಗೆ, ಮೂವರು ರಾಣಿಯರು ; ''[[ಸರಣ್ಯು]] '' ( ಸರಣಿಯಾ, ಸರಣ್ಯ, ಸಂಜನಾ, ಅಥವಾ ಸಂಗ್ಯಾ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ), ''ರಾಗ್ಯಿ '', ಮತ್ತು ''ಪ್ರಭಾ ''. ಸರಣ್ಯು, [[ವೈವಸ್ವತ ಮನು]] ಅಥವಾ ಶ್ರದ್ಧ ದೇವ ಮನು ವಿನ ತಾಯಿ(ಏಳನೆಯವನು,ಅಂದರೆ ಈಗಿನ [[ಮನು]] )ಮತ್ತು ಅವಳಿ-ಜವಳಿಗಳಾದ [[ಯಮ]] (ಸಾವಿನ ದೇವತೆ ) ಮತ್ತು ಅವನ ತಂಗಿ [[ಯಮಿ]] ( [[ಯಮುನಾ ನದಿಗೆ ಸಬಂಧಿಸಿದ್ದು]]). ಯಮಿಯ ಅವಳಿ-ಜವಳಿಗಳಾದವರು - [[ಅಶ್ವಿನಿ]] ದೇವತೆಗಳಾದ, ದೈವ ಶಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ ಕುದುರೆ ಮುಖದ ಮನುಷ್ಯ (ಹಯವದನ) ಮತ್ತು [[ದೇವತೆ]] ಗಳ ಭೌತ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು. ಸೂರ್ಯನ ತೀಕ್ಷ್ಣ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ತಡೆಯಲಾರದ ಸರಣ್ಯು, ತನ್ನ ನೆರಳಿನಿಂದ ಸ್ಥೂಲವಾದ ಅಸ್ಥಿತ್ವ ''ಛಾಯೆ '' ಯನ್ನು ಸೃಜಿಸಿದಳು ಹಾಗೂ ತನ್ನ ಗೈರು ಹಾಜರಿಯಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿ ನಟಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಿದಳು. ಛಾಯಾಳು ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳ ತಾಯಿಯಾದಳು - [[ಸವರ್ಣಿ ಮನು]] (ಎಂಟನೆಯವನು, 'ಮನು' ನಂತರದವನು ) ಮತ್ತು [[ಶನಿ]] (ಶನಿ ಗ್ರಹ ), ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು - [[ತಪತಿ]] ( ನದಿ ದೇವತೆ ತಪತಿ ) ಮತ್ತು [[ವಿಷ್ತಿ]].<ref>[[ಪದ್ಮ ಪುರಾಣ]] - ಸೃಷ್ಟಿ ಖಂಡ ಅಧ್ಯಾಯ, ಭಾಗ 8</ref> ಸೂರ್ಯನಿಗೆ 'ರಾಗ್ಯಿ' ಯಿಂದ, [[ರೇವಂತ]] ಅಥವಾ 'ರೈವತ' ಎಂಬ ಮಗನೂ ಇದ್ದನು. ಸೂರ್ಯನ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಾದ [[ಶನಿ]] ಮತ್ತು [[ಯಮ]] ರು, ಮನುಷ್ಯ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟ ತೀರ್ಮಾನದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊರುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ವಿಷಯ. 'ಶನಿ'ಯು, ಮನುಷ್ಯ ಜೀವನದ ಒಂದೊಂದೂ ಕಾರ್ಯದ ನಂತರವೂ ಫಲವನ್ನು ಅಥವಾ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಯೋಗ್ಯತೆಗನುಸಾರವಾಗಿ ನೀಡಿದರೆ, 'ಯಮ'ನು ಮನುಷ್ಯನ ಸಾವಿನ ನಂತರ,ಅವನು ಮಾಡಿದ ಕರ್ಮಗಳಿಗೆ ಫಲಿತಾಂಶ ನೀಡುತ್ತಾನೆ.<ref>ಶನಿಯ ಆರಾಧನೆಯಿಂದ ಆದ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ಪುಟ. 10, at https://books.google.com/books?id=RnzLgxvmOFkC&amp;pg=PA9&amp;dq=shani+karma&amp;cd=2#v=onepage&amp;q=shani%20karma&amp;f=false</ref> [[ರಾಮಾಯಣ]] ದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು, ರಾಜ [[ಸುಗ್ರೀವ]] ನ ತಂದೆಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದ್ದು, ಅಮಾನವೀಯ ರಾಜ [[ರಾವಣ]] ನ ಸೋಲಿಸುವುದರಲ್ಲಿ/ ಸಂಹಾರದಲ್ಲಿ, ಈ ಸುಗ್ರೀವನು [[ರಾಮ]] ಮತ್ತು [[ಲಕ್ಷ್ಮಣ|ಲಕ್ಷ್ಮಣರಿಗೆ]] ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. [[ಹನುಮ]] ನನ್ನು ಅವನ ಗುರುವನ್ನಾಗಿಯೂ, ಅವನು ತರಬೇತು ಗೊಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. [[ಸೂರ್ಯವಂಶಿ]] / [[ಸೂರ್ಯವಂಶ]] ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜರುಗಳಲ್ಲಿ, ರಾಮನೂ ಒಬ್ಬನಾಗಿದ್ದು, ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಉತ್ತಮನೆನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ]], ರಾಜಕುಮಾರಿ ಕುಂತಿಯು,ಮುನಿ [[ದೂರ್ವಾಸ]] ರಿಂದ ಮಂತ್ರದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದು,ತಾನು ಇಷ್ಟ ಪಟ್ಟ ಯಾವುದೇ ದೇವರನ್ನು ನೆನೆದು ಮಂತ್ರವನ್ನು ಜಪಿಸಿದಲ್ಲಿ,ಅಂತಹವರಿಂದ ಮಗುವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಶಕ್ತಳಾಗಿದ್ದಳು. ಅಂತಹ ಮಂತ್ರದ 'ಅದ್ಭುತ' ಶಕ್ತಿಯಿಂದ, ಕುಂತಿಯು ಮಂತ್ರವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ, ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದಾಗ, ಸೂರ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ಹೆದರಿದವಳಾದಳು ಮತ್ತು ಹಿಂತಿರುಗಿ ಹೋಗಲು ಬೇಡಿಕೊಂಡಳು. ಆದರೆ, ಸೂರ್ಯನು ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ ಮಂತ್ರದ ಫಲವನ್ನು ನೀಡಿಯೇ /ಪೂರೈಸಿಯೇ ಹೋಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಮಾಯಾ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ 'ಕುಂತಿ' ಗೆ ಮಗುವೊಂದನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿ,ಆಕೆಯ ಶೀಲವನ್ನೂ ಸಹ ಉಳಿಸಿ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ.ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮದುವೆಯಾಗದ ರಾಜಕುಮಾರಿಗೆ 'ಮಗು' ಹೇಗಾದೀತು? ಎಂಬ ಮುಜುಗರದಿಂದ ಪಾರು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಅಥವಾ ಸಮಾಜದ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಆಸ್ಪದ ಇಲ್ಲದಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕುಂತಿಯು ಮಗುವನ್ನು ತನ್ನ ಬಳಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಾಳೆ. [[ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ]] ದ ಮಹಾಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನು]] ಒಂದು 'ಕೇಂದ್ರೀಯ' ಮಹಾಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾನೆ. == ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ == [[ವೇದಗಳ ಭವಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ]] ದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಒಣಗಿದ ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದಾಗಿ, ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ [[ಮೇಲ್ಫಿಕ್]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಆತ್ಮ, ಇಚ್ಚಾ-ಶಕ್ತಿ,ಹೆಸರು, ಕಣ್ಣುಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಕ್ತಿ, ಧೈರ್ಯ, ಒಡೆತನ, ತಂದೆ, ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವವರು ಹಾಗು ಅಧಿಕಾರ ಇವುಗಳನ್ನು ಸೂರ್ಯನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೇಷ (ಏರೀಸ್)ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನು 'ಉಚ್ಚ' ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ತುಲಾ (ಲಿಬ್ರಾ )ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ 'ನೀಚ'ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾನೆ. 'ಸೂರ್ಯ' ನು 10 ನೇ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು 'ಬಲಶಾಲಿ'ಯಾಗಿ ಇರುತ್ತಾನೆ.ಹಾಗು 'ಕೋನ'ಗಳಲ್ಲಿ ( 1 ನೇ, 4 ನೇ ಮತ್ತು 7 ನೇ ಮನೆ )ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. ಸೂರ್ಯನು ಮೂರು [[ನಕ್ಷತ್ರ]] ಗಳಿಗೆ ರಾಜನಾಗಿದ್ದು, ಅಥವಾ ಚಂದ್ರನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ : [[ಕೃತ್ತಿಕ ]], [[ಉತ್ತರ ಫಲ್ಗುಣಿ|ಉತ್ತರ ಫಲ್ಗುಣಿಮತ್ತು]] [[ಉತ್ತರ ಆಷಾಢ ]]. ಸೂರ್ಯನ ಇತರ ವಿವರಗಳೆಂದರೆ : ಬಣ್ಣಗಳು - ತಾಮ್ರ ಅಥವಾ ಕೆಂಪು, ಲೋಹಗಳು (ಧಾತು) - ಚಿನ್ನ ಅಥವಾ ಹಿತ್ತಾಳೆ, ರತ್ನಗಳು - ರೂಬಿ (ಕೆಂಪು), ದಿಕ್ಕುಗಳು - ಪೂರ್ವ ಹಾಗು ಋತುಗಳಲ್ಲಿ 'ಬೇಸಿಗೆ'. 'ಗೋಧಿ' ( ನವ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ) ಈತನಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ಆಹಾರ. == ದೇವಾಲಯಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Konark Temple.jpg|thumb|left|ಕೊನಾರ್ಕ್ ನ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ - ಕೊನಾರ್ಕ್, ಒಡಿಶಾ]] [[ಚಿತ್ರ:ModheraSunTemple.JPG|thumb|ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ, ಮೊಧೆರ|link=Special:FilePath/ModheraSunTemple.JPG]] ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಇವೆ. [[ಒಡಿಶಾ]] ದ [[ಕೊನಾರ್ಕ್]] ನಲ್ಲಿನ, ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ ಬಹಳ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ ಹೊಂದಿದ [[ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಸೈಟ್]] ಆಗಿದೆ. ಕೊನಾರ್ಕ್ ಅಲ್ಲದೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯವು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿದ್ದು, [[ಬುಗುಡ]] ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, 'ಬಿರಂಚಿ ಖೇತ್ರ' (ಬಿರಂಚಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ )ದೇವಾಲಯವಿದ್ದು, ಇದು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಕೆಲವು ಸೂರ್ಯನ ದೇವಾಲಯಗಳೆಂದರೆ, [[ಸೋಲಂಕಿ]] ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜ ಭೀಮದೇವನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ, ಗುಜರಾತಿನ [[ಮೊಧೆರ]] ದೇವಾಲಯ, [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ]] ದ [[ಅರಸವಲ್ಲಿ]], , ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೈಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ [[ಗಲ್ತಾಜಿ]] ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು [[ತಮಿಳು ನಾಡು]] ಹಾಗು [[ಅಸ್ಸಾಂ]] ನಲ್ಲಿರುವ [[ನವಗ್ರಹ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು]]. [[ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ]] ದಲ್ಲಿನ [[ಮಾರ್ತಂಡ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ]] ಮತ್ತು [[ಮುಲ್ತಾನ್ ಸೂರ್ಯ ದೇವಾಲಯ]] ಗಳನ್ನೂ ಹಾಳುಗೆಡವಲಾಗಿದೆ. == ಹಬ್ಬಗಳು/ಉತ್ಸವಗಳು/ಜಾತ್ರೆಗಳು == ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ,ಸೂರ್ಯನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಹಬ್ಬಗಳು ಮೀಸಲಿಟ್ಟಿವೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗಾಗಿಯೇ [[ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ]] ಯನ್ನು, ಹಿಂದೂಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ತಮಿಳರು [[ಪೊಂಗಲ್]] ಎಂದು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಳ್ಳೆಯ ಫಸಲ ನ್ನು/ಬೆಳೆಯನ್ನು ಸೂರ್ಯ ದೇವನು ನೀಡಿದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಆ ಫಸಲಿನ ಮೊದಲ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಭಗವಂತನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿ, ವಂದನೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. [[ಚ್ಚಾಥ್]] ಎನ್ನುವುದು, ಹಿಂದೂಗಳು ಆಚರಿಸುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸೂರ್ಯನ ಹಬ್ಬ. ಸೂರ್ಯನ ಪುತ್ರನಾದ [[ಕರ್ಣ]] ಇದನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಎಂದು ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಕರ್ಣನು,ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದ ಒಬ್ಬ 'ಮಹಾನ್ ಯೋಧ'ನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಚ್ಚಾಥ್ ಹಬ್ಬವನ್ನು [[ಬಿಹಾರ]], [[ಝಾರ್ಖಂಡ್]] ಮತ್ತು [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] [[ನೇಪಾಳ]] ಹಾಗು [[ಮಾರಿಷಿಯಸ್]] ನ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಮಾಘ ]]<ref>ಸ್ವಾಮಿ ಶಿವಾನಂದ, [http://www.sivanandadlshq.org/religions/ratha.htm ರಥ ಸಪ್ತಮಿ ]</ref> ಮಾಸದ ಏಳನೇ ದಿನದಂದು ([[ಸಪ್ತಮಿ ]]),ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗದ ಪ್ರಕಾರ ಹಿಂದೂಗಳು [[ರಥ ಸಪ್ತಮಿ|ರಥ ಸಪ್ತಮಿಯನ್ನು]] ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ ಈ ದಿನವನ್ನು [[ಸೂರ್ಯ ಜಯಂತಿ]] ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು,ಅಪಾರ ಶಕ್ತಿಯ ಸೂರ್ಯ ದೇವನನ್ನು ಆರಾಧಿಸಿ, 'ದೇವ /ಭಗವಂತ ವಿಷ್ಣುವಿನ' ಅಪರಾವತಾರ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. 'ಮಹಾ ವಿಷ್ಣು'ವಿನ ಅಪರಾವತಾರವೇ ಆದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಈ ದಿನ ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, 'ರಥಸಪ್ತಮಿ'ಯಂದು ಮನೆಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು 'ಬಿಲ್ವಪತ್ರೆ' ಗಳನ್ನು ತಲೆಯ ಮೇಲಿಟ್ಟು ಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ, ಸೂರ್ಯನ ಔದಾರ್ಯವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾ,ಇಡೀ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರ ಪೂಜಿಸುವುದಾಗಿದೆ. ಪೂಜೆಯ ಜೊತೆಗೆ, ಶಾಸ್ತ್ರ ರೀತ್ಯಾ 'ನೈವೇದ್ಯಕ್ಕೆಂದು' ಹೂಗಳು ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ == * [[ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು]] * [[ಆದಿತ್ಯ]] * [[ಸೂರ್ಯ ದೇವ]] * [[ಸೂರ್ಯ ನಮಸ್ಕಾರ]] * [[ನವಗ್ರಹ]] * [[ಚ್ಚಥ್]] == ಆಕರಗಳು == {{reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{commonscat|Surya}} * [http://www.sacred-texts.com/hin/rigveda/rv01050.htm ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಾಚೀನ ಶ್ಲೋಕಗಳು ] - ''[[ರಿಗ್ ವೇದ]] '' ದಿಂದ * [http://puja.net/Podcasts/PodcastMenu.htm ವಾರದ ದರ್ಶನ - ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ವೇದ ಪಟನ ಮತ್ತು ದೇವತಾಖ್ಯಾನಗಳ ಬಗ್ಗೆ / ವಾರದ ಚಿತ್ರ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070127000537/http://puja.net/Podcasts/PodcastMenu.htm |date=2007-01-27 }} * [http://ವಿಕಿ ಆಧಾರಗಳು.org/ವಿಕಿ /सूर्य_उपनिषद् ಸೂರ್ಯ ಉಪನಿಷತ್ (ವಿಕಿ ಮೂಲಗಳು )]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Navagraha}} {{HinduMythology}} [[ವರ್ಗ:ಅದಿತ್ಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರಹ]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ದೇವರುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ರುಗ್ವೇದದ ದೇವತೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸೂರ್ಯ ದೇವರುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳು ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು]] [[iu:ᓯᕿᓂᖅ/siqiniq]] [[my:တနင်္ဂနွေဂြိုဟ်]] [[ta:சூரியன்]] 4k6nex9ved1d90wmqujekgo3ccyzpc0 0 39446 1306643 609613 2025-06-15T13:31:40Z Dayanand Umachagi 93758 ವ್ಯಾಕರಣ ತಿದ್ದಿದೆ 1306643 wikitext text/x-wiki ಹುಬ್ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಉಣಕಲ್ ಕೆರೆ ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಕೆರೆ, ಇದರ ಸುತ್ತ ಒಳ್ಳೆಯ ತೋಟವಿದೆ ಹಾಗೂ ಇದು ಹುಬ್ಬಳ್ಳೆಗೆ ಬರುವವರಿಗೆ ಸ್ವಾಗತ ಕೋರುತ್ತದೆ. ಭಕ್ತರ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳ ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದ ಸ್ಥಳ ಕೆರೆ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಚನ್ನಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರು ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ . ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಭಾರತ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು ಜಾತ್ರೆ, ರಥೋತ್ಸವ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಶ್ರದ್ಧಾ, ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ರಾಂತಿ ನಡೆದ ನಂತರ ಬಸವಣ್ಣನ ಸೋದರಳಿಯ ಚನ್ನಬಸವಣ್ಣ ನೇತೃತ್ವದ ಶರಣರ ತಂಡ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿಯ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಮಧ್ಯದ ಉಳ್ಳಾವಿಯತ್ತ ಸಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಪಯಣದ ನಡುವೆ ಉಣಕಲ್ ಕೆರೆ ದಂಡೆ ಮೇಲೆ ಕೆಲಕಾಲ ಉಳಿದು ಜನರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಿದ್ದರು, ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಉಣಕಲ್ ಕೆರೆ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ರೂಪಗೊಂಡಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬಸವ ಭಕ್ತರ ಪವಿತ್ರ ಯಾತ್ರಾ ಸ್ಥಳವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. [[File:Unakal_Lake_in_Hubli,_Karnataka,_India..jpg|200px]] {{ಚುಟುಕು}} [[ವರ್ಗ:ಜಲಾಶಯಗಳು]] gm9hhwwwd61ahdm8jcl2ixnjefarqng 0 60999 1306651 1292485 2025-06-15T16:31:47Z Kpbolumbu 1019 1306651 wikitext text/x-wiki '''ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ''' (ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ) ಬೃಹತ್ತಾಗಿ ಬೆಳೆದುಬಂದಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಾಚೀನ ಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ==ವೇದಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ== [[ಸಿಂಧೂನದಿ]] ಕಣಿವೆಯ ([[ಹರಪ್ಪ]], [[ಮೊಹೆಂಜೋದಾರೊ]], ಚನ್ಹುದಾರೊ) ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರ.ಶ.ಪು 1500ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರಣದಿಂದ ಹೇಳಹೆಸರಿಲ್ಲದೆ ನಿರ್ನಾಮವಾಯಿತೆಂದು ಚರಿತ್ರಕಾರರ ಮತ. ಅಲ್ಲಿ ದೊರೆತ [[ಲಿಪಿ]]ಗಳನ್ನು ಖಚಿತವಾಣಿ ಓದಲಿಕ್ಕಾಗಿಲ್ಲವಾದುದರಿಂದ ಅದರ ಕಾಲ [[ವೇದ]]ಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹಿಂದಿನದೆನ್ನುವರು. ವೇದಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರ.ಶ.ಪು 1200 ರಿಂದ 800ರವರೆಗೆ ಎಂದು ನಿರ್ಣಯವಾಗಿದೆ. [[ಋಗ್ವೇದ]]ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಳೆಯದಾದ [[ಅಥರ್ವವೇದ]]ಕ್ಕೂ ಹರಪ್ಪ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೂ ಸಂಬಂಧಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಅಥರ್ವ ಎಂದರೆ ಪುಜಾರಿವೈದ್ಯ. ಇವನು ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದ. ರಾಜನಿಗೂ ಬುದ್ಧಿವಾದ ಹೇಳುವವನಿದ್ದ. ಅಥರ್ವಣದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯಾನ, ಬಲಿ, ಮಂಗಳ ಹೋಮ, ನಿಯಮ, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ, ಉಪವಾಸ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರಗಳಿವೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಮೂಳೆಗಳು ಮತ್ತಿತರ ಅಂಗಗಳ ವಿಚಾರಗಳಿವೆ. ಪ್ರಾಣ, ಅಪಾನ, ವ್ಯಾನ, ಸಮಾನಗಳೆಂದು ನಾಲ್ಕು ವಾಯುಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಓಜಸ್ಸು ಕೊಡಲು ಅಗ್ನಿಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಿದೆ. ಧಮನಿ, ಸಿರ, ಸ್ನಾಯುಗಳ ವಿಚಾರಗಳಿವೆ. ==ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮತ್ತು ಉಪನಿಷತ್ತಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ== ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಳ, [[ಉಪನಿಷತ್|ಉಪನಿಷತ್ತು]]ಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 800-600. ಗೋಪಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣವು ಅಥರ್ವದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ. ಇದಾದ ಮೇಲೆ [[ಛಾಂದೋಗ್ಯ ಉಪನಿಷತ್ತು]] ಸಿದ್ಧವಾಯಿತು. ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ]]ದ ಮಾತಿಲ್ಲ. ಸರ್ಪವೇದ, ಪಿಶಾಚವೇದ, ಅಸುರವೇದಗಳು ಮಾತ್ರ ಉಪವೇದಗಳೆಂದು ಗೋಪಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣದಲ್ಲಿದೆ. ಅಥರ್ವದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಗಳು, ಯಂತ್ರ(ತಾಯಿತಿ)ಗಳು, ಕಾಯಕಲ್ಪ, [[ರಸಾಯನ]] ಮತ್ತು ವಾಜೀಕರಣಗಳಿವೆ. ಹಿಂದೂ [[ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ|ತತ್ವಜ್ಞಾನ]] ಪ್ರ.ಶ.ಪು 600ರ ವರೆಗೆ ಬೆಳೆಯದೆ ಆಮೇಲೆ ಪ್ರ.ಶ.ಪು.100ರ ವರೆಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆದು [[ಸಾಂಖ್ಯ]], [[ಯೋಗ]], [[ನ್ಯಾಯ]],[[ವೈಶೇಷಿಕ]], [[ಮೀಮಾಂಸ ದರ್ಶನ|ಮೀಮಾಂಸ]] ಮತ್ತು [[ವೇದಾಂತ]]ಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿತು. ಅದು ಸನಾತನ ಧರ್ಮಿಗಳ ಜ್ಞಾನವೃದ್ಧಿಯ ಕಾಲ. ==ಆಯುರ್ವೇದದ ಉಗಮ== ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 600ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ತಂತ್ರಗಳ ಕಾಲ ಹೋಗಿ ಸಂಹಿತೆಗಳ ಕಾಲ ಆರಂಭವಾಗಿ ಆಯುರ್ವೇದ ರೂಪುಗೊಂಡು ಮಠಗಳಿಂದ ಮತ ಬೇರೆಯಾಯಿತು. [[ಸಂಹಿತೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಹಳೆಯವು ಸುಶ್ರುತ, ಚರಕ, ಭೇಲ. ಭೇಲಸಂಹಿತೆಯ ಮೂಲರೂಪ ಇನ್ನೂ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಬೌದ್ಧ ಜಾತಕಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಬುದ್ಧನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಪ್ರ.ಶ.ಪು 6ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, [[ವಾರಾಣಸಿ|ಕಾಶಿ]] ಮತ್ತು [[ತಕ್ಷಶಿಲೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿದ್ಯಾಕೇಂದ್ರಗಳಿದ್ದು, ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ [[ಧನ್ವಂತರಿ]]ಯೂ ತಕ್ಷಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ [[ಆತ್ರೇಯ]] ಋಷಿಯೂ ಇದ್ದಂತೆ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. [[ಧನ್ವಂತರಿ]] ತನ್ನ ಗುರುವೆಂದು ಸುಶ್ರುತ ಮಹರ್ಷಿಯೂ ಆತ್ರೇಯ ತನ್ನ ಗುರುವೆಂದು [[ಚರಕ]]ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಕಾಲ ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 600 ರಿಂದ ಪ್ರ.ಶ. 200 ರ ಒಳಗೆ ಎಂದು ನಿಶ್ಚಯಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಚರಕ]] [[ಕಾನಿಷ್ಕ]]ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿದ್ದುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಕಾನಿಷ್ಕನ ಕಾಲವೇ ನಿರ್ಧಾರವಿಲ್ಲ (ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 52 ರಿಂದ ಪ್ರ.ಶ. 123). ಮೂಲ ಗ್ರಂಥಗಳು ಜೀರ್ಣಗೊಂಡಂತೆ ಕಾಲ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯವರು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಬರೆದಾಗ ತಾವು ಕಲಿತುದನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಕಾಲ ನಿರ್ಣಯ ಕಷ್ಟ. ಈಗಿರುವ ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ತರ ತಂತ್ರ ಮೂಲ ಸುಶ್ರುತ ಬರೆದುದಲ್ಲ; ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವಾಗ ಬೌದ್ಧ ಸಂನ್ಯಾಸಿ ನಾಗಾರ್ಜುನ ಉತ್ತರ ತಂತ್ರವನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾನೆಂದು ಕೆಲವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಜ್ಞಾನವೃದ್ಧಿಯನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಗ್ರಂಥ [[ಚರಕ ಸಂಹಿತೆ]] ಎಂದು ಜಿಮ್ಮರ್ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಔಷಧ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಹಾಗೂ ನ್ಯಾಯ, ವೈಶೇಷಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಖ್ಯ ತತ್ತ್ವಗಳಿದ್ದು ದೇಹಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಮನ್ನಣೆ ಕೊಟ್ಟಿಲ್ಲ. ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಆಯುರ್ವೇದಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಎಂದಿದೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಂಬು, [[ಜಿಗಣೆ]], ಹರಿತ ಆಯುಧಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿ ವೈದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದಂತಿದೆ. ಆಯುರ್ವೇದವನ್ನು ಪ್ರಜಾಪತಿ [[ದಕ್ಷ]]ನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮ ಉಪದೇಶಿಸಿದ. ದಕ್ಷನಿಂದ ಅಶ್ವಿನೀ ಕುಮಾರರೂ ಇವರಿಂದ [[ಇಂದ್ರ]]ನೂ ಕಲಿತರು. ಅಥರ್ವ ಮತ್ತು ಯಜುರ್ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಔಷಧ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯಗಳಿಗೆ ಇಂದ್ರನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಭರದ್ವಾಜ]], ಧನ್ವಂತರಿ ಮತ್ತು [[ಅತ್ರಿಮಹರ್ಷಿ]]ಗಳಿಗೆ ಇಂದ್ರ ಉಪದೇಶವನ್ನು ನೀಡಿದ. ಅತ್ರಿಯ ಮಗ ಅತ್ರೇಯ ತಕ್ಷಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿರಬಹುದು. ಅತ್ರೇಯನಿಂದ ಕಲಿತ [[ಅಗ್ನಿವೇಶ]]ನು ಅಗ್ನಿವೇಶಸಂಹಿತೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿ, ಕೆಲಕಾಲಾನಂತರ ಇದನ್ನು ಚರಕ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದನೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ. ಭರದ್ವಾಜನಿಂದ ಧನ್ವಂತರಿ ಕಲಿತಿರಬಹುದು. [[ಅಮೃತಮಂಥನ]]ದಲ್ಲಿ ಧನ್ವಂತರಿ ಹುಟ್ಟಿ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಅಮೃತವನ್ನು ತಂದನೆಂದು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ಧನ್ವಂತರಿಯೇ ಕಾಶಿರಾಜನಾಗಿದ್ದ ದಿವೋದಾಸನೆಂದೂ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ''ಕಾಶಿರಾಜೇನ ಭಗವತಾಧನ್ವಂತರಿಣೋಪದಿಷ್ಟಂ ತಚ್ಛಿಷ್ಯೇಣ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ ಸುತೇನ ಸುಶ್ರುತೇನ ವಿರಚಿತಂ'' ಎಂದು ಸುಶ್ರುತನ ಮೂಲ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿದೆ. ವೇದಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವೈದ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ ನಡೆಯಿತೆಂದು ಚರಕಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿದೆ. [[ಅಂಗೀರಸ]], [[ಜಮದಗ್ನಿ]], [[ವಸಿಷ್ಠ]], [[ಕಶ್ಯಪ]], [[ಭೃಗು]], [[ಅತ್ರೇಯ]], [[ನಾರದ]], [[ಅಗಸ್ತ್ಯ]], ಭರದ್ವಾಜ, [[ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ]], ಚ್ಯವನ ಇತ್ಯಾದಿ 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಋಷಿಗಳು ಸೇರಿದ್ದರು. ಇಂದ್ರನಿಂದ ವೈದ್ಯಜ್ಞಾನವನ್ನು ತರಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಣಯವಾಗಿ ಭರದ್ವಾಜ ಇಂದ್ರನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಮುಂದಾಗಿ, ವೈದ್ಯಜ್ಞಾನವನ್ನು ತಂದ. ಚರಕಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನಸ್ತ್ರ, ಶಸ್ತ್ರವೈದ್ಯಗಳ ವಿಚಾರ ಹೆಚ್ಚಿಲ್ಲ. ಔಷಧ, ಶಸ್ತ್ರ, ಶಾಸ್ತ್ರಗಳೆರಡನ್ನೂ ವೈದ್ಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕಲಿಯಬೇಕೆಂದು ಸುಶ್ರುತ, ಚರಕಸಂಹಿತೆಗಳಲ್ಲಿದೆ.ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ವಿಚಾರ ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿದ್ದಷ್ಟು ಇನ್ನಾವ ಆಯುರ್ವೇದ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ. ==ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ== ಪ್ರಾಚೀನ ಹಿಂದೂಗಳ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಇಲ್ಲದ ಅಂಗಗಳನ್ನು ಎಣಿಸುವುದು ಎಂದು ಗ್ಯಾರಿಸನ್ನನೂ 5 ಮತ್ತು 7 ಅಂಕಿಗಳನ್ನು ಪದೇ ಪದೇ ಬಳಸುವುದು ಎಂದು ನಾಯ್ಬರ್ಗರ್ ಹೇಳಿದ್ದರೂ ಪ್ರ.ಶ.ಪು.600ಕ್ಕೂ ಹಳೆಯದಾಗಿರಬಹುದಾದ ಅಷ್ಟು ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವೆಂದು ಎ.ಎಫ್.ರಡಾಲ್ಫ್ ಹಾರ್ನಲ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಆಯುರ್ವೇದ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಚರಿತ್ರಕಾರರಲ್ಲಿ ಹಲವರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಯುರೋಪಿನ ಚರಿತ್ರೆ ಹೆಚ್ಚು ಗೊತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಹಿಂದುಗಳು ಗ್ರೀಕರಿಂದಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಕಲಿತಿರಬಹುದು ಎಂದು ಶಂಕಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಪುರಾತನ ಹಿಂದುಗಳ ಶವಪರೀಕ್ಷೆಯ ವಿಧಾನ ಗ್ರೀಕರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಗ್ರೀಕರ ವೈದ್ಯ ಹುಟ್ಟುವ ಮೊದಲೇ ಧನ್ವಂತರಿ ಆತ್ರೇಯರಿದ್ದರು. ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಶಸ್ತ್ರವೈದ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದೂ ಶಸ್ತ್ರವೈದ್ಯ ವಿಶೇಷ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು. ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಭಾರತದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಯಿಟ್ಟರೂ ನೆಲೆಯೂರದೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು. ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯ ಮ್ಯಾಸಿಡೋನಿಯ ಪಡೆಗಳನ್ನು ಪಂಜಾಬಿನಿಂದ ಅಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದ ಗ್ರೀಕರ ಪ್ರಭಾವವೇನಾದರೂ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಹೆಚ್ಚು ದಿನ ಉಳಿಯಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಚರಿತ್ರಕಾರ ವಿನ್ಸೆಂಟ್ ಸ್ಮಿತ್ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. [[ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್|ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರನ]] ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗ ಕೆಲವು ಹಿಂದೂ ವೈದ್ಯರನ್ನು [[ಗ್ರೀಸ್|ಗ್ರೀಸಿಗೆ]] ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರೆಂದು ಕೆಲವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರ.ಶ.ಪು.400ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಕ್ಟೆಸಿಯಾಸ್ನೂ ಪ್ರ.ಶ.ಪು 300ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮೆಗಾಸ್ತನೀಸ್ನೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿದ್ದ ಯವನ ವೈದ್ಯರು. ಧನ್ವಂತರಿ ವೈದ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ತೂಕ, ಅಳತೆಗಳು [[ಮಗಧ]], [[ಕಲಿಂಗ|ಕಳಿಂಗ]] ದೇಶಗಳಲ್ಲಿದ್ದವೇ ಆದ್ದರಿಂದ ಧನ್ವಂತರಿಯ ಶಿಷ್ಯ ಪರಂಪರೆಯ ಮೇಲೆ ಯವನರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದವಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ವೀಬರ್ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಖಗೋಳವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಯವನರಿಂದ ಕಲಿತುದನ್ನೆಲ್ಲ ಹಿಂದೂ ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಬರಹದಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಯವನರಿಂದ ವೈದ್ಯ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಕಲಿತಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನೂ ಹಿಂದೂ ವೈದ್ಯರು ಒಪ್ಪಿರುತ್ತಿದ್ದರೆಂದು ಸರ್ ವಿಲಿಯಂ ಜೋನ್ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ಗ್ರೀಕ್ ವೈದ್ಯವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೂ ಹಿಂದೂ ವೈದ್ಯವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೂ ಬಹಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ [[ಏಲಕ್ಕಿ]], [[ಮೆಣಸು]] ಮುಂತಾದುವು ಗ್ರೀಕ್ ವೈದ್ಯದಲ್ಲೂ ಇರುವುದಲ್ಲದೆ, ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಹೆಸರುಗಳ ಅಪಭ್ರಂಶಗಳೂ ಇವೆ. ==ಸಂಹಿತೆಗಳಲ್ಲಿ== ಚರಕ, ಭೇಲ ಸಂಹಿತೆಗಳು ಅಷ್ಟಾಂಗ ಆಯುರ್ವೇದದ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿವೆ. ಸೂತ್ರ, ನಿದಾನ, ವಿಮಾನ, ಶಾರೀರ, ಇಂದ್ರ್ಯ, ಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಕಲ್ಪ, ಸಿದ್ಧ-ಇವು ಅಷ್ಟಾಂಗಗಳು. ಆಚಾರ್ಯ ವಾಗ್ಭಟ ಸುಮಾರು 650ರಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟಾಂಗ ಹೃದಯವನ್ನು ಬರೆದ. ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತೆ, ಚರಕಸಂಹಿತೆ, ಅಷ್ಟಾಂಗ ಹೃದಯಗಳು ಆಯುರ್ವೇದದ ಬೃಹತ್ತ್ರಯಿಗಳೆಂದು ಹೆಸರಾಗಿವೆ. ನಿದಾನೇ ಮಾಧವಃ ಶ್ರೇಷ್ಠಃ ಸೂತ್ರಸ್ಥಾನೇ ತು ವಾಗ್ಭಟಃ| ಶಾರೀರೇ ಸುಶ್ರುತಃ ಪ್ರೋಕ್ತೋ ಚರಕಸ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸಿತೇ|| ಶಾರೀರಕ್ಕೆ ಸುಶ್ರುತನೇ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದಿದೆ. ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಸೂತ್ರಸ್ಥಾನ, ನಿದಾನಸ್ಥಾನ, ಶಾರೀರಸ್ಥಾನ, ಚಿಕಿತ್ಸಸ್ಥಾನ, ಕಲ್ಪಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ತಂತ್ರಗಳಿವೆ. ಶಾರೀರಸ್ಥಾನವೇ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕುರಿತದ್ದು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸರ್ವಭೂತಚಿಂತಾಶಾರೀರ, ಶುಕ್ರಶೋಣಿತಶುದ್ಧಿಶಾರೀರ, ಗರ್ಭಾವಕ್ರಾಂತಿ ಶಾರೀರ ಶರೀರಸಂಖ್ಯಾವ್ಯಾಕರಣಶಾರೀರ ಸಿರಾವ್ಯಧ ವಿಧಿಶಾರೀರ, ದಮನೀ ವ್ಯಾಕರಣ ಶಾರೀರ ಗರ್ಭಿಣೀವಾಕರಣ ಶಾರೀರ, ಗರ್ಭವ್ಯಾಕರಣಶಾರೀರ, ಮುಂತಾದ ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಐದನೆಯದಾದ ಶರೀರಸಂಖ್ಯಾವ್ಯಾಕರಣಶಾರೀರದಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಚಾರಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಇದರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ 50 ಮತ್ತು 51ನೆಯ ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿನ ಅರ್ಥ: ದೇಹದಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದುವನ್ನು ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಪಸ್ಸಿನ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದಲೂ ನೋಡಬೇಕು. ಶರೀರವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ನೋಡಿ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡವನೇ ವಿಶಾರದ; ನೋಡಿ ಕೇಳಿದ್ದರಿಂದ ಸಂದೇಹ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ. ಶರೀರದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಲು ಗ್ರೀಕ್ ವೈದ್ಯರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಶಲ್ಯತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಬೇಕಾದವನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಶೋಧಿಸಿ ನೋಡಬೇಕು ಎಂದು 47ನೆಯ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿದೆ. 49ನೆಯ ಸೂತ್ರ ಶವವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ರೀತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಹೇಳುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಪುರ್ಣವಾಗಿರುವ, ವಿಷದಿಂದ ಸಾಯದ, ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ವ್ಯಾಧಿಪೀಡಿತನಾಗದಿದ್ದ, ಮುಪ್ಪಾಗದ, ಕರುಳಿನಿಂದ ಮಲವನ್ನು ತೆಗೆದ, ಪುರುಷನ ದೇಹವನ್ನು ತೊಗಟೆ, ಕುಶ ಇತ್ಯಾದಿ ಹುಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತಿ ಭದ್ರವಾದ ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿ ಒಂದು ನದಿಯ ಗೋಪ್ಯವಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಟ್ಟು ಏಳು ರಾತ್ರಿಗಳು ಕೊಳೆತಮೇಲೆ ಉಶೀರ ಎಂಬ ಸುಗಂಧವಾದ ಬೇರು, ಎಳೆಯ [[ಬಿದಿರು]] ಮತ್ತು ಬಲ್ವಜ ಎಂಬ ಹುಲ್ಲಿನಿಂದ ಕೂರ್ಚ(ಪೊರಕೆ)ವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮೆಲ್ಲಮೆಲ್ಲಗೆ ಎಬ್ಬುತ್ತ ಚರ್ಮಾದಿ ಸಮಸ್ತವನ್ನೂ ಹೊರಗೆ ಮತ್ತು ಒಳಗೆ ಇರುವ ಅಂಗ ಪ್ರತ್ಯಂಗ ವಿಶೇಷಗಳನ್ನೂ ಯಥೋಕ್ತವಾಗಿ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಲಕ್ಷಿಸಬೇಕು, ಹೀಗೆ ದೇಹದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವಿಶಾರದನಾಗುವನೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವಿದ್ದಾಗಲೂ ಸುಶ್ರುತನ ತರುವಾಯ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಈ ಶವಪರೀಕ್ಷಾ ವಿಧಾನ ಮೂಲೆಗೆ ಬಿತ್ತು. ಚರಕಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲೇ ಈ ವಿಧಾನ ಹೇಳಿಲ್ಲ. ಈ ಅಭ್ಯಾಸ ತಪ್ಪಿದುದಕ್ಕೆ ಹಲವು ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಧನ್ವಂತರಿ ಆತ್ರೇಯಾದಿಗಳು ಹೇಳಿದುದೆಲ್ಲ ವೇದ ಸಮಾನವೆಂದೂ ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ತಿಳಿಯಲು ಏನೂ ಇಲ್ಲವೆಂದೂ ಪ್ರಸಕ್ತಶಕದ ಆಯುರ್ವೇದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಸಹ್ಯವಾದ ಶವಪರೀಕ್ಷೆಯ ಗೊಡವೆಗೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಶಸ್ತ್ರವೈದ್ಯವೇ ಹೀನವಾದ ಕಸಬು ಎಂದು ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಹುಟ್ಟಿದುದರಿಂದ ಉತ್ತಮ ವರ್ಣದವರು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಗೋಜಿಗೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಶಸ್ತ್ರವೈದ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವರು ಕೀಳು ಜಾತಿಯವರಾದರು. ವೈದ್ಯ ಗಟ್ಟಿಗನಾದರೆ ತನ್ನ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯಿಂದಲೇ ರೋಗದ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಅರಿತು ಔಷಧ ಕೊಡುವುದರಿಂದ ರೋಗ ಗುಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆಯೇ ಬೇಡ. ಶವಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿದರೂ ಅದರಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯುವುದೇನಿದೆ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಹುಟ್ಟಿತು. ಪಾತ್ರವನ್ನರಿತು ಗಟ್ಟಿಗನಾದವನಿಗೆ ವಿದ್ಯಾದಾನ ಮಾಡಬೇಕು. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಜನರಿಗೆ ಕೆಡುಕಾಗುವುದು ಎನ್ನುವ ಸೂತ್ರದಿಂದ ಹಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಸುಗುಣಿಗಳೂ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿವಂತರೂ ಆದ ಶಿಷ್ಯರನ್ನು ಕಾಣದೆ, ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ದಾನ ಮಾಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ಬಹಳ ವೈದ್ಯರಹಸ್ಯಗಳು ಹಾಳಾದಂತಿವೆ. ಸನಾತನ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಬಲಿ ಮುಂತಾದುವು ವಾಡಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದುವು. ಬೌದ್ಧ, ಜೈನ ಮತಗಳಿಂದ ಸನಾತನಧರ್ಮ ಅಳಿದುಹೋಗುವಂತಾಗಿ ಪ್ರಾಣಿಬಲಿಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಶವಪರೀಕ್ಷೆಯೂ ನಿಂತಿರಬಹುದು. ಸುಶ್ರುತನ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಕೊಳೆತ ಹೆಣದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಕೊಳೆತು ನೀರಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಒಳಾಂಗಗಳ ವಿಚಾರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ==ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ== '''ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರಗಳು''' <gallery mode=packed heights=600px> File:Organ Systems I.jpg File:Organ Systems II.jpg </gallery> ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತೆಯ ಶಾರೀರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನದ ಅಂಶಗಳು ಹೀಗಿವೆ: '''ಪಂಚಭೂತಗಳು''' - [[ಭೂಮಿಯ ವಾಯುಮಂಡಲ|ವಾಯು]], [[ತೇಜಸ್ಸು]], ಅಪ್ಪು, [[ಪೃಥ್ವಿ]], [[ಆಕಾಶ]], (ಇವುಗಳಿಂದ ದೇಹವಾಗಿದೆ) '''ಷಡಂಗಗಳು''' - 4 ಶಾಖೆಗಳಾದ ಕೈ ಕಾಲುಗಳು, 1 ಮಧ್ಯ(ಮುಂಡ ಅಥವಾ ಕೋಷ್ಠ), 1 ತಲೆ. '''ಪ್ರತ್ಯಂಗಗಳು''' - [[ಮಸ್ತಕ]], [[ಉದರ]], ಪೃಷ್ಠ(ಬೆನ್ನು), [[ನಾಭಿ]], ಲಲಾಟ, [[ಮೂಗು]], ಗಡ್ಡ, (ಚಿಬುಕ), ಬಸ್ತಿ (ಮೂತ್ರಾಶಯ), [[ಕುತ್ತಿಗೆ|ಕತ್ತು]] - ಇವು ಒಂದೊಂದು. [[ಕಿವಿ]], [[ಕಣ್ಣು]], [[ಹುಬ್ಬು]], [[ನಿತಂಬ]], ಮೊಣಕಾಲು, ಮೊಳಕೈ, ತೋಳು, [[ತೊಡೆ]] - ಇವು ಎರಡೆರಡು, ಬೆರಳುಗಳು 20, ಸ್ರೋತಗಳು 22. '''ಸಂಖ್ಯೆಗಳು''' - ಚರ್ಮಗಳು 7, ಕಲೆಗಳು 7, ಆಶಯಗಳು 7, ಧಾತುಗಳು 7, ಸಿರಗಳು 700, ಪೇಶಿಗಳು 500, ಸ್ನಾಯುಗಳು 900, ಮೂಳೆಗಳು 300, ಸಂಧಿ(ಕೀಲು)ಗಳು 210, ಮರ್ಮಗಳು 107, ಧಮನಿಗಳು 24, ದೋಷಗಳು 3, ಮಲಗಳು 3, ಸ್ರೋತಗಳು 9, ಕಂಡರಗಳು 16, ಜಾಲಗಳು 16, ಕೂರ್ಚಗಳು 6, ರಜ್ಜುಗಳು 6, ಸೇವನಿಗಳು 7, ಸಂಘಾತಗಳು 14, ಸೀಮಂತಗಳು 14, ಯೋಗವಾಹ ಸ್ರೋತಗಳು 22, ಅಂತ್ರ (ಕರುಳು) ಗಳು 2. '''ಆಶಯಗಳು''' - [[ವಾತ]], [[ಪಿತ್ತ]], [[ಶ್ಲೇಷ್ಮ]], [[ರಕ್ತ]], [[ಆಮ]], ಪಕ್ವ, ಗರ್ಭ. '''ಕರುಳುಗಳು''' - ಗಂಡಸರಲ್ಲಿ 3 1/2 ಮೊಳ (ವ್ಯಾಮ) ಹೆಂಗಸರಲ್ಲಿ 3 ಮೊಳ. '''ಮೂಳೆಗಳು''' - ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಇತರ ವಿಚಾರಗಳಿಗಿಂತ ಮೂಳೆಗಳ ವಿಚಾರ ಹೆಚ್ಚು ಸರಿಯಾಗಿದೆ. [[ಮೂಳೆ]]ಗಳು ಕೊಳೆತು ಹಾಳಾಗದೇ ಇರುವುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಿರಬಹುದು. ಮೂಳೆಗಳು 360 ಎಂದು ವೇದವಾದಿಗಳು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಶಲ್ಯತಂತ್ರದಲ್ಲಿರುವುದು ಮುನ್ನೂರೇ. ಅವು ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ 120, ಮುಂಡದಲ್ಲಿ 117, ತಲೆಕತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ 63 ಇವೆ. ಒಂದೊಂದು ಬೆರಳಲ್ಲಿ 3 ರಂತೆ 15, ಹರಡಿನಲ್ಲಿ 10, (ಹಿಮ್ಮಡಿ)ಯಲ್ಲಿ 1, ಜಂಘ (ಮುಂಗಾಲು)ದಲ್ಲಿ 2 (ಟಿಬಿಯ, ಫಿಬುಲ), ಮಂಡಿ(ಜಾನು)ಯಲ್ಲಿ 1 (ಪಟೆಲ್ಲ), ತೊಡೆಯಲ್ಲಿ 1(ಫೀಮರ್)- ಈ ರೀತಿ ಒಂದು ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ 30ರಂತೆ 4ರಲ್ಲಿ 120: ಶ್ರೋಣಿ(ಪೆಲ್ವಿಸ್)ಯಲ್ಲಿ 5, ಗುದ 1(ಕಾಕ್ಸಿಕ್ಸ್), ಭಗ 1(ಪ್ಯುಬಿಸ್) ನಿತಂಬ 1, ತ್ರಿಕ 1(ಸ್ಯಾಕ್ರಮ್); ಒಂದು ಪಾಶರ್್ವದಲ್ಲಿ 36ರಂತೆ(12 ರಿಬ್ಬುಗಳು, 12 ಕಾರ್ಟಿಲೇಜುಗಳು, 12 ಟ್ರಾನ್ಸ್ ವರ್ಸ ಪ್ರೋಸೆಸ್ಸುಗಳು) ಎರಡೂ ಕಡೆ 72, ಬೆನ್ನಿನಲ್ಲಿ 30, ಉರಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ (ಎದೆ) 8, ಅಂಸಫಲಕ (ಭುಜ)ಗಳಲ್ಲಿ 2, ಕತ್ತಿನಲ್ಲಿ 9, ಕಂಠನಾಡಿ (ಶ್ವಾಸನಾಳ)ಯಲ್ಲಿ 4, ಹನು (ಕೆಳದವಡೆ)ವಿನಲ್ಲಿ 2, ದಂತಗಳು 32, ಮೂಗಿನಲ್ಲಿ 3, ಅಂಗುಳ (ತಾಲು)ದಲ್ಲಿ 1, ಗಂಡಕರ್ಣ ಶಂಖಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದರಂತೆ ಎರಡು ಕಡೆ 6, ತಲೆಯಲ್ಲಿ 6. ಚರಕ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ 300 ಮೂಳೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಹೀಗಿದೆ: ದಂತ 32, ದಂತೋಲೂಖಲ (ಹಲ್ಲುಗೂಡುಗಳು) 32, ನಖ 20, ಬೆರಳುಮೂಳೆ 60, ಪಾಣಿಪಾದಶಲಾಕಾ (ಅಂಗಾಲು ಅಂಗೈ ಮೂಳೆಗಳು)20, ಪಾಣಿಪಾದಶಲಾಕಾಧಿಷ್ಠಾನ 4, ಪಾಷಿರ್ಣ್ 2, ಪಾದಗುಲ್ಫ 4, ಮಣಿಕ(ಕೈಮಣಿ) 2, ಅರತ್ನಿ 4(ಮುಂಗೈ ಮೂಳೆಗಳು), ಜಂಘ 4, ಜಾನುಕಾಪಾಲಿಕ(ಮಂಡಿಚಿಪ್ಪು) 2, ಊರುನಲಕ (ತೊಡೆಮೂಳೆ) 2, ಬಾಹುನಲಕ (ತೋಳುಮೂಳೆ) 2, ಅಂಸ(ಭುಜ) 2, ಅಂಸಫಲಕ (ಸ್ಕ್ಯಾಪುಲ) 2, ಅಕ್ಷಕ (ಕ್ಲ್ಯಾವಿಕಲ್) 2, ಜತ್ರು (ಶ್ವಾಸನಾಳ) 1, ಅಂಗುಳ(ತಾಲು) 2, ನಿತಂಬ 2, ಭಗಾಸ್ಥಿ 1, ಬೆನ್ನು 45, ಕತ್ತು 15, ಉರಸ್ಸು 14, ಪಕ್ಕೆಲುಬುಗಳು (ಪರ್ಶುಕ) 24, ಸ್ಥಾಲಕಾ (ಪಕ್ಕೆಲುಬುಗಳ ಕತ್ತುಗಳು ?) 24, ಸ್ಥಾಲಕಾರ್ಬುದ (ಪಕ್ಕೆಲುಬುಗಳ ಗಂಟುಗಳು?) 24, ಹನ್ವಸ್ಥಿ (ಕೆಳದವಡೆ ಎಲುಬು) 1, ಹನುಮೂಲಬಂಧನ (?)2, ನಾಸಿಕ 1, ಗಂಡಕೂಟ 1, ಲಲಾಟ 1, ಶೃಂಗ (ಕಣತಲೆ) 2, ಶಿರಃಕಾಲ 4. ಕೊಳೆತ ದೇಹದ ಮೂಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಅಂಟಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಚಿಕ್ಕವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಕೆಲವರು ದಂತಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೆಲವರು ಹಲ್ಲುಗೂಡು ಮತ್ತು ಉಗುರುಗಳನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದ್ದರಿಂದಲೂ ಮೂಳೆಗಳ ಅಂಕಿಗಳು ಒಂದೇ ಸಮನಾಗಿಲ್ಲ. ಇವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೋಡುವುದಾದರೆ, ಹಿಂದಿನ ಹಿಂದೂ ವೈದ್ಯರ ಸಂಖ್ಯಾಜ್ಞಾನ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಈಗಿನದಷ್ಟೇ ಇದ್ದಿತೆಂದು ಹಾರ್ನಲ್ ಮೆಚ್ಚಿದ್ದಾನೆ. ಈಗಿನ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಮೂಳೆಗಳು ಒಟ್ಟು 206 : ಮೇಲಿನ ಅವಯವದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 32- ಒಂದೊಂದು ಬೆರಳಲ್ಲಿ 3 ರಂತೆ (ಹೆಬ್ಬೆರಳಲ್ಲಿ 2) 14, ಅಂಗೈಯಲ್ಲಿ 5, ಮಣಿಕಟ್ಟು 8, ಮುಂಗೈಯಲ್ಲಿ 2, ತೋಳಿನಲ್ಲಿ 1, ಅಕ್ಷಕ (ಕಾಲರ್ಬೋನ್) 1, ಅಂಸಫಲಕ 1, ಕೆಳಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 31- ಬೆರಳುಗಳಲ್ಲಿ 14, ಅಂಗಾಲಿನಲ್ಲಿ 5, ಹರಡಿನಲ್ಲಿ 7, ಮುಂಗಾಲಿನಲ್ಲಿ 2, ಮಂಡಿಚಿಪ್ಪು 1, ತೊಡೆಮೂಳೆ 1, ಶ್ರೋಣಿ ಫಲಕ 1, ಹೀಗೆ 4 ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 126, ಬೆನ್ನುಮೂಳೆ 24, ತ್ರಿಕಾಸ್ಥಿ 1, ಗುದಾಸ್ಥಿ 1, ಪಕ್ಕೆಲುಬು 24, ಎದೆಚಕ್ಕೆ (ಸ್ಟೆರ್ನಮ್) 1, ಹೀಗೆ ಮುಂಡದಲ್ಲಿ 51, ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ತಲೆಯಲ್ಲಿ 29 ಮೂಳೆಗಳು. '''ಸುಶ್ರುತ ಮೂಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಐದು ವಿಧಗಳೆಂದಿದ್ದಾನೆ :''' ಕಪಾಲ (ಚಪ್ಪಟೆ), ರುಚಕ (ಹಲ್ಲಿನಂತೆ ಚೂಪಾದ), ತರುಣ (ಮೆತು ಉಸಿರ್ನಾಳದಲ್ಲಿರುವ ಮೆಲ್ಲೆಲುಬುಗಳಂಥ), ವಲಯ(ಪಕ್ಕೆಲುಬಿನಂತೆ ಬಾಗಿರುವ), ನಲಕ (ತೋಳು ತೊಡೆ ಮೂಳೆಗಳಂತೆ ಕೊಳವೆಯಂತಿರುವ), ಈ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಈಗಿನದರೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. '''ಸಂಧಿ (ಕೀಲು)ಗಳು :''' ಮೈಯಲ್ಲಿ 200 ಕೀಲುಗಳಿವೆ ಎಂದು ಚರಕ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಸುಶ್ರುತನ ಪ್ರಕಾರ 210 ಕೀಲುಗಳು. ಅವನು ಬರೆದಿರುವುದು ಈಗಿನ ತಿಳಿವಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಸರಿಹೋಗುತ್ತದೆ. ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ 68, ಮುಂಡದಲ್ಲಿ 59, ತಲೆ ಕತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ 83, ಕೀಲುಗಳಲ್ಲಿ ಆಕಾರದ ಪ್ರಕಾರ 8 ವಿಧಗಳಿವೆ: i.ಕೋರ (ಬಾಗಿಲ ಕೀಲಿನಂತೆ) ಉದಾ : ಬೆರಳು, ಮೊಳಕೈ, ಮಂಡಿ. ii.ಉಲೂಖಲ (ಒರಳು ರುಬ್ಬುಗುಂಡಿನಂತೆ), ಉದಾ: ಕಂಕುಳು, ಸೊಂಟ, ಹಲ್ಲು. iii ಸಾಮುದ್ಗ (ಬಟ್ಟಲಿನಂತೆ). ಉದಾ : ಅಂಸಪೀಠ, ಗುದಾಸ್ಥಿ, ಭಗಾಸ್ಥಿ, iv. ಪ್ರತರ (ತೊಲೆಯಂಥ) ಉದಾ :ಬೆನ್ನುಮೂಳೆ, v ತುನ್ನಸೇವನಿ(ಹೊಲಿಗೆಯಂಥ). ಉದಾ : ತಲೆಮೂಳೆಗಳ ನಡುವಿರುವ ಕೀಲುಗಳು. vi ವಾಯಸತುಂಡ (ಕಾಗೆ ಮೂತಿಯಂತಿರುವ) ಉದಾ: ದವಡೆ. vii ಮಂಡಲ (ಗುಂಡಗಿರುವ). ಉದಾ: ಶ್ವಾಸನಾಳ. viii ಶಂಖಾವರ್ತ (ಶಂಖದ ಸುರುಳಿಯಂತಿರುವ) ಉದಾ : ಕಿವಿ, ಮೂಗು., (ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಸುಶ್ರುತನವು). ಈ ವರ್ಗೀಕರಣವು ಒಪ್ಪಬಹುದಾದದ್ದು. ಅಸ್ಥಿ ಸಂಘಾತಗಳು 14- ಎರಡಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮೂಳೆಗಳು ಸಂಧಿಯಾಗಿರುವುದು, ಈ ವರ್ಣನೆಯೂ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. '''ಪೇಶಿಗಳು (ಮಾಂಸಖಂಡಗಳು) 500:''' ಆದರೆ ಅವನ್ನು ಎಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಚರಕನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ಸುಶ್ರುತನು ಹೆಚ್ಚು ವಿವರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಪೇಶಿಗಳು 500, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ 400, ಮುಂಡದಲ್ಲಿ 64, ತಲೆ ಕತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ 34. ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಕೊಳೆತ ಹೆಣಗಳನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಇರುವ ಪೇಶಿಗಳು ಎಣಿಕೆಗೆ ಸಿಗದೆ, ಇಲ್ಲಿ ಪೇಶಿಗಳ ಎಣಿಕೆ ಕೇವಲ ಊಹೆಯದೇ ಎಂಬ ಸಂಶಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಈಗಿನ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಪೇಶಿಗಳು 513, ಕೆಳಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ 114, ಮೇಲುಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ 112, ಮುಂಡದಲ್ಲಿ 81 ಮತ್ತು ತಲೆ ಕತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ 176. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹು ಸಣ್ಣವೂ ಸೇರಿವೆ. ನಾಲಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಪೇಶಿಯೆಂದು ಹಿಂದಿನವರು ಹೇಳಿದ್ದರೆ ಈಗಿನ ಪ್ರಕಾರ 17. '''ಸ್ನಾಯುಗಳು (ಲಿಗಮೆಂಟ್ಸ್?) 900:''' 4 ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ 600, ಮುಂಡದಲ್ಲಿ 230, ಕತ್ತು ತಲೆಗಳಲ್ಲಿ 70, ಸ್ನಾಯೂಶ್ಚತುರ್ವಿಧಾ-ಪ್ರತಾನವತ್ (ಶಾಖೆಗಳಿರುವ ಮೊಳಕೆಯ ಹಾಗೆ), ವೃತ್ತ (ಚಕ್ರದ ಹಾಗೆ), ಪೃಢ್ವ(ಅಗಲ), ಷಿಶುರಾ (ತೂತುಗಳಿರುವ), ಹಲಗೆಗಳಿಂದಾದ ದೋಣಿಯು ಹೇಗೆ ಬಹು ಬಂಧನ (ಹಗ್ಗ ಇತ್ಯಾದಿ)ಗಳಿಂದ ಭಾರವನ್ನು ತಡೆಯಬಲ್ಲುದೋ ಹಾಗೆಯೇ ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲೂ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಸೇರಿ ದೇಹಕ್ಕೆ ಇಂಥ ಬಿಗಿ ಬಂದಿವೆ ಎಂಬುದು 33 ನೆಯ ಶ್ಲೋಕದ ಅರ್ಥ. ಈ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಈಗಿನ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸರಿದೊರೆಯಾಗದಿದ್ದರೂ ಒಪ್ಪುವಂಥಾದ್ದಾಗಿದೆ. '''ಕಂಡರಗಳು (ಟೆಂಡನ್ಸ್) 16:''' ಪಾದಗಳಲ್ಲಿ 4, ಹಸ್ತಗಳಲ್ಲಿ 4, ಕತ್ತಿನಲ್ಲಿ 4, ಬೆನ್ನಿನಲ್ಲಿ 4. ಇವು ಹಸ್ತಪಾದಗಳಲ್ಲಿ ಉಗುರುಗಳವರೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತವೆಂಬುದನ್ನು ಒಪ್ಪಬಹುದು. ಕತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವುವು ಹೃದಯವನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಮೇಢ್ರದವರೆಗೂ ಹೋಗುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಒಪ್ಪುವಹಾಗಿಲ್ಲ. ದೊಡ್ಡ ನರಗಳನ್ನೂ ಕಂಡರಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. '''ಮಾಂಸಸಿರಾಸ್ನಾಯ್ವಸ್ಥಿಜಾಲಗಳು 4 :''' ಮಣಿಬಂಧ ಗುಲ್ಫಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಗವಾಕ್ಷಿಗಳ ಹಾಗಿವೆ ಎಂದು ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. '''ಸೀಮಂತಗಳು 15:''' ಇವು ಅಸ್ಥಿಸಂಘಾತಗಳು. '''ಧಮನಿಗಳು 24:''' ಹೊಕ್ಕುಳ ಮೇಲಕ್ಕೆ 10, ಕೆಳಕ್ಕೆ 10, ಅಡ್ಡಡ್ಡ 4. ಮೇಲಿನ 10 ಧಮನಿಗಳು 30 ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತವೆ. ವಾತಕ್ಕೆ 2, ಪಿತ್ತಕ್ಕೆ 2, ಕಫಕ್ಕೆ 2, ಶೋಣಿತಕ್ಕೆ 2, ರುಚಿಗೆ 2, ಶಬ್ದಕ್ಕೆ 2, ರೂಪಕ್ಕೆ 2, ರಸಕ್ಕೆ 2, ವಾಸನೆಗೆ 2, ಮಾತಿನ ಅಂಗಗಳಿಗೆ 2, ಕೂಗುವುದಕ್ಕೆ 2, ನಿದ್ದೆಗೆ 2, ಎಚ್ಚರಕ್ಕೆ 2, ಕಣ್ಣೀರಿಗೆ 2, ಸ್ತ್ರೀಯರಲ್ಲಿ ಹಾಲಿಗೆ 2, ಪುರುಷರಲ್ಲಿ ವೀರ್ಯಕ್ಕೆ 2. ಇದೇ ರೀತಿ ಮಿಕ್ಕ ಧಮನಿಗಳು. ಇವು ಈಗಿನ ಜ್ಞಾನದೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. '''ಸಿರಗಳು 700:''' ಮೂಲದಲ್ಲಿರುವುವು 40, ವಾತಕ್ಕೆ 10, ಪಿತ್ತಕ್ಕೆ 10, ಕಫಕ್ಕೆ 10, ರಕ್ತಕ್ಕೆ 10, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಹತ್ತೂ 175 ಶಾಖೆಗಳಾಗುತ್ತವೆ. 175 ವಾತಸಿರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಕಾಲಲ್ಲಿ 25, ತೋಳಲ್ಲಿ 25, ಕೋಷ್ಟದಲ್ಲಿ 34, ತಲೆಕತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ 41. ಇದೇ ರೀತಿ ಪಿತ್ತ, ಕಫ, ರಕ್ತಸಿರಗಳು. '''ಸ್ರೋತಗಳು 22:''' ಇವು ಹೃದಯದಿಂದ ದೇಹದ ಎಲ್ಲ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಣ(ಉಸಿರು) ಆಹಾರ, ನೀರು, ರಸ, ರಕ್ತ, ಪೇಶಿ, ಕೊಬ್ಬು, ಮೂತ್ರ, ಮಲ, ವೀರ್ಯ ಮತ್ತು ರಜಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುತ್ತವೆ. ಧಮನಿ, ಸಿರ ಮತ್ತು ಸ್ರೋತಗಳ ಸಮಸ್ಯೆಯು ಒಂದು ಒಗಟೆ ಎಂದು ಬಿ.ಸೀಲ್ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇವು ಕೊಳವೆಗಳು, ಈಗಿನ ಶರೀರವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಇವಕ್ಕೆ ಸ್ಥಾನವಿಲ್ಲ. ವಾತ, ಪಿತ್ತ, ಕಫಗಳೆಂಬ ತ್ರಿದೋಷಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಇವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅಥರ್ವವೇದದಲ್ಲಿ ಹೀರ, ಸ್ನಾವ ಮತ್ತು ನಾಡಿಗಳೂ ಇವೆ. ದೊಡ್ಡ ನಾಡಿಗಳು ಧಮನಿಗಳು, ಸಣ್ಣಗಿರುವವು ಸಿರಗಳು, ಅತಿ ಸಣ್ಣಗಿರುವವು ಸ್ನಾವಗಳು ಇರಬಹುದೆಂದು ದಾಸಗುಪ್ತ ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. '''ಹೃದಯ (ಗುಂಡಿಗೆ):''' ಅಥರ್ವವೇದದಲ್ಲಿ ಹೃದಯವನ್ನು 9 ಬಾಗಿಲುಗಳಿರುವ ಕಮಲಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರೀತಿ ಕಮಲಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುವುದು ಆಯುರ್ವೇದ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ, ಸುಶ್ರುತಶಾರೀರದ 4ನೆಯ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಕೆಳಮುಖವಾಗಿ ಕಮಲದಂತಿರುವ ಹೃದಯ ಜಾಗೃತವಾಗಿ ವಿಕಸಿತವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದಿದೆ. ಯಕೃತ್ ಮತ್ತು ಪ್ಲೀಹಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ರಸ ಕೆಂಪಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಹಿಗಳ ಶರೀರದಲ್ಲಿರುವ ತೇಜಸ್ಸು ಮತ್ತು ಅಪ್ಪುಗಳಿಂದ ರಂಜಿತವಾಗಿ ಪ್ರಸನ್ನಗೊಂಡುದು ರಕ್ತ. '''ಒಳ ಅಂಗಗಳು :''' ಅಥರ್ವವೇದದಲ್ಲಿ [[ಹೃದಯ]], [[ಶ್ವಾಸಕೋಶ]], [[ಪಿತ್ತಕೋಶ]], ವೃಕ್ಕ(ಮೂತ್ರಜನಕಾಂಗ), [[ಯಕೃತ್]], ಪ್ಲೀಹ, [[ಜಠರ]], ಕ್ಷುದ್ರಾಂತ್ರ (ಸಣ್ಣ ಕರುಳು), ಸ್ಥೂಲಾಂತ್ರ (ದೊಡ್ಡ ಕರುಳು), [[ಗುದ]], ಉದರ, [[ಹೊಕ್ಕುಳು]] ಇವುಗಳ ವಿಚಾರಗಳಿವೆ. ಕ್ಲೋಮ ಎಂದರೆ ಬಲಶ್ವಾಸಕೋಶ ಮತ್ತು ಯಕೃತ್, [[ಪುಪ್ಪುಸ]] ಎಂದರೆ ಎಡಶ್ವಾಸಕೋಶ ಮತ್ತು ಪ್ಲೀಹ. ಕರುಳು ಪುರುಷರಲ್ಲಿ 3 1/2ಳಿ ಮೊಳ. ಸ್ತ್ರೀಯರಲ್ಲಿ 3 ಮೊಳ. ದೊಡ್ಡ ಕರುಳಿನ ಕೊನೆಯ 5'’ ಭಾಗ ಗುದ. ಅದರಲ್ಲಿ 1/2ಳಿ’’ ಬಿಟ್ಟು 3 ವಲಯಾಕಾರದ ಮಡಿಕೆಗಳಿವೆ. ಇವು ಪ್ರವಾಹಣೀ ವಿಸರ್ಜನೀ ಮತ್ತು ಸಂವರಣೀ. ಗುದದ ಕೆಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಗುದೋಷ್ಠ (ತುಟಿ)ವಿದೆ. ಈ ವಿವರ ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ. ಆಮಾಶಯ ಎಂದರೆ ಜಠರ. ಪಕ್ವಾಶಯ ಎಂದರೆ ಕರುಳು. ಬಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮೂತ್ರಾಶಯವಿದೆ. ಗರ್ಭಾಶಯ ರೋಹಿತ ಮೀನಿನ ಮೂತಿಯಂತಿದೆ. ಮಿಕ್ಕ ಆಶಯಗಳನ್ನು (ವಾತ, ಪಿತ್ತ ಇತ್ಯಾದಿ)ಆಧುನಿಕ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ.. ಕೊಳೆತ ದೇಹದ ಪರೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಮುಖ್ಯವಾದ ಒಳ ಅಂಗಗಳ ವರ್ಣನೆಯೇ ಇಲ್ಲದಂತಾಗಿದೆ. ಇರುವ ವರ್ಣನೆ ವಾತ ಪಿತ್ತ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ಸೂತ್ರಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಮಾತ್ರ ಹೇಳಬಹುದು. ಮರ್ಮಗಳು 107: ಇವುಗಳ ವರ್ಣನೆ ಶಲ್ಯತಂತ್ರದ ಅರ್ಧದಷ್ಟಿದೆ. ಇವು ಸ್ನಾಯು, ಸಿರ, ಪೇಶಿ, ಮೂಳೆ ಮತ್ತು ಕೀಲುಗಳು ಸೇರುವ ಸ್ಥಳಗಳು. ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಕತ್ತಿ ಮುಂತಾದ ಶಲ್ಯಗಳು ಇವನ್ನು ಸೋಕಿದರೆ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಸುಶ್ರುತ ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಲ್ಯತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿದ್ದನು. ಅದಕ್ಕೋಸ್ಕರವೇ ಅವನು ಶಾರೀರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅವನ ತರುವಾಯ ಶಲ್ಯತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವನಷ್ಟು ಯಾರೂ ಪ್ರವೀಣರಾಗಿದ್ದಂತಿಲ್ಲ. ಶಲ್ಯದಿಂದ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಔಷಧತಂತ್ರದಿಂದಲೇ ಸಾಧಿಸಬಹುದೆಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು. ಶಲ್ಯತಂತ್ರಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ಕಡಿಮೆಯಾದಾಗ ಶಾರೀರದ ಆವಶ್ಯಕತೆಯೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಅದು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದಿಲ್ಲವೆಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. [[ನರಮಂಡಲ]]ದ ವಿಚಾರ ಸುಶ್ರುತಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲೂ ಇತರ ಆಯುರ್ವೇದ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು. ಮಿದುಳಿನ ಆಕಾರ, ಗಾತ್ರ ಇತ್ಯಾದಿಗಳೂ ಇಲ್ಲ. ಕಳೆದ 50 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮಿದುಳು ಬೆನ್ನುಹುರಿ ನರಗಳ ವಿಚಾರಗಳೇ ಬೃಹತ್ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. {{wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ (ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ)|ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ (ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ)}} [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] [[ವರ್ಗ:ಆಯುರ್ವೇದ]] [[ವರ್ಗ:ಅಂಗಗಳು]] 0dmmwjrdjzyux6iwmz9czd2eh0aov9c 0 84222 1306650 1290732 2025-06-15T16:29:55Z Kpbolumbu 1019 1306650 wikitext text/x-wiki ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ [[ಗ್ರೀನ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್]] ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಬ್ರಡಾರ್ಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದವರೆಗೂ ಬೇರಿಂಗ್ ಜಲಸಂಧಿಯ ಸಮೀಪದ [[ಸೈಬೀರಿಯಾ|ಸೈಬೀರಿಯನ್]] ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲೂ ಇರುವ 9660 ಕಿಮೀ ಉತ್ತರ ಕರಾವಳಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ವಾಸಿಸುವ ಜನ.<ref>Kaplan, Lawrence. [http://www.uaf.edu/anlc/resources/inuit-eskimo/ ಅಲಾಸ್ಕ ಮೂಲಭಾಷಾ ಕೇಂದ್ರ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160818195031/http://www.uaf.edu/anlc/resources/inuit-eskimo/ |date=2016-08-18 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/Eskimo |title=ಆಕ್ಸ್‍ಫರ್ಡ್ ನಿಘಂಟು |access-date=2016-11-19 |archive-date=2016-09-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160906052418/http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/Eskimo |url-status=dead }}</ref> ಹಡ್ಸನ್ ಕೊಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ [[ಅಲಾಸ್ಕ|ಅಲಾಸ್ಕದ]] ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳಾದ ಇವರು ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪುರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿದರು. ಪ್ರಪಂಚ ಜನಾಂಗಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿರುವ ಈ ಜನರ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಭೌತಲಕ್ಷಣಗಳು ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಈ ವಿಸ್ತಾರ ಪ್ರದೇಶದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿದ್ದುವು. ಇಷ್ಟೊಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಭೂಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಇವರು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ ಇವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಅರುವತ್ತು ಸಾವಿರವನ್ನೂ ಮೀರಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ. ಯಾವ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಇವರ ಸಂಖ್ಯೆ ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. [[ಯುರೋಪ್|ಐರೋಪ್ಯರಿಂದ]] ಬಳುವಳಿಯಾಗಿ ಬಂದ ಸಿಡುಬು, ದಡಾರ, ಇನ್ ಪ್ಲುಯೆಂಜಗಳಿಂದ ಜನ ಒಟ್ಟೊಟ್ಟಿಗೆ ಸತ್ತರೂ ಹೀಗೆ ತೆರವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಈಚೆಗೆ ಇದು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. == ಜನಾಂಗ ವಿಧಗಳು == ಎಸ್ಕಿಮೋ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ [[ಅಮೆರಿಕ|ಅಮೆರಿಕನ್]] ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳಿಗೆ ಇನ್ಯುಯಿಟ್ಗಳೆಂದೂ [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯನ್]] ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳಿಗೆ ಯುಯಿಟ್ಗಳೆಂದೂ ಹೆಸರು. ಅಲಾಸ್ಕದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕಿರುವ ಅಲ್ಯೂಷನ್ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನ ಆಲ್ಯೂಷನರು. ಇವರನ್ನು ಬೇರೆ ಜನಾಂಗದವರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ಯುಯಿಟ್ ಅಥವಾ ಯುಯಿಟ್ ಎಂದರೆ ಮನುಷ್ಯ ಎಂದು ಅರ್ಥ. ಎಸ್ಕಿಮೋ ಎಂಬುದು ಅವಹೇಳನ ಶಬ್ದ. ಹಸಿಮಾಂಸ ಭಕ್ಷಕ ಎಂಬರ್ಥ ಬರುವ ಈ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಇವರನ್ನು ಕೆನಡದ ಆಲ್ಗೋಂಕ್ವಿನ್ ಇಂಡಿಯನ್ನರು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಕೆಗೆ ತಂದವನು ಕ್ರೈಸ್ತಪಾದ್ರಿ ಬೇರ್ಡ್-17ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ. ಎಸ್ಕಿಮೋ ಜನರ ಶರೀರ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪತೆ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಲ್ಯಾಬ್ರಡಾರ್ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ ಲೆಂಡಿನ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳಿಗಿಂತ ಅಮೆರಿಕನ್ ಉತ್ತರ ಕರಾವಳಿಯ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ ಲೆಂಡಿನ ಪುರ್ವತೀರದ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳೂ ಇವರಿಗಿಂತ ಅಲಾಸ್ಕದವರೂ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತೂ ಇವರ ಸರಾಸರಿ ಎತ್ತರ 155-165 ಸೆಂಮೀ ಕಪಾಲ ಸೂಚ್ಯಂಕ (ಸಿಫಾಲಿಕ್ ಇಂಡೆಕ್ಸ್‌) 74-82. ಇವರು ಇಂಡಿಯನ್ ಜನಾಂಗದವರಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನ. ಇವರಲ್ಲಿ ಮಂಗೋಲಾಯಿಡ್ ಲಕ್ಷಣಗಳೇ ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಅವರಂತೆ ಇವರ ಕೈ ಪಾದಗಳೂ ಬಹಳ ಸಣ್ಣ. ಇವರ ಮುಂಭಾಗದ ಹಲ್ಲುಗಳೂ ಎಲೆಗುದ್ದಲಿಯ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ಚರ್ಮ, ಅಗಲವಾದ ಮುಖ, ಕಿರಿದಾದರೂ ಎತ್ತರವಾದ ಮೂಗು, ದಪ್ಪನೆಯ ತುಟಿ, ನೇರವಾದ ಕಪ್ಪು ಕೂದಲು, ಕುರುಚಲು ಗಡ್ಡ-ಇವು ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಇತರ ಶಾರೀರಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು. ಇವರ ಆಯುಃ ಪರಿಮಾಣ ಕಡಿಮೆ. ಅರುವತ್ತು ವರ್ಷದ ಅನಂತರ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಜೀವಿಸುವುದು ಬಲು ವಿರಳ. == ಆಚಾರ ವ್ಯವಹಾರ == ಆಚಾರ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಇವರನ್ನು ಅಲಾಸ್ಕ, ಸೈಬೀರಿಯ, ವಿಕ್ಟೋರಿಯ ಮತ್ತು ಕಾರೊನೇಷನ್ ಖಾರಿಯ ಪ್ರದೇಶ, ಬೂತಿಯ ಫೀಲಿಕ್ಸ್‌ ಪರ್ಯಾಯದ್ವೀಪ, ಮೆಕೆಂಜಿû ನದಿ ಹಾಗೂ ಹರ್ಷಲ್ ದ್ವೀಪದ ಪ್ರದೇಶ, ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್, ಲ್ಯಾಬ್ರಡಾರ್, ಮೆಲ್ವಿಲ್ ಪರ್ಯಾಯದ್ವೀಪ ಮತ್ತು ಸೌಥಾಂಪ್ಟನ್ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳೆಂದು ಒಂಬತ್ತು ಬಗೆಯಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಈ ಒಂದೊಂದು ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿಯೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕುಲಸಂಬಂಧವಾದ ಅನೇಕ ಪಂಗಡಗಳಿವೆ. == ಜೀವನ ವಿಧಾನ == ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಂಶಗಳು ಮಾನವನ ಜನಜೀವನವನ್ನು ಹೇಗೆ ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಉತ್ತಮ ನಿದರ್ಶನ. ಇವರು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆರರಿಂದ ಒಂಬತ್ತು ತಿಂಗಳ ಕಾಲ ಹಿಮಗಡ್ಡೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿ ಮಲಗುವ, ಅಂಥ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ವಾಸಿಸುವ ಛಲಗಾರರಾಗಿರಬೇಕು, ಕುಶಲಮತಿಗಳೂ ಆಗಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲಿನ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಇವರು ವಸತಿಸೌಕರ್ಯ, ಆಹಾರ ಸಂಪಾದನೆಯ ವಿಧಾನ ಮುಂತಾದವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸುವ ಸೀಲ್, [[ಮೀನು]] ಮುಂತಾದವು ಇವರ ಮುಖ್ಯ ಆಹಾರ. ಈ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಬೇಟೆ ಮುಖ್ಯ ಕಸುಬು. ಎರಡು ಹಲಗೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ರಚಿಸಿದ ಕೈಯಾಕ್ ಎಂಬ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಇವರು ಜಲಚರಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಸೀಲ್ ಹಿಮವಾಸಿಪ್ರಾಣಿ. ಅದು ಉಸಿರಾಡಲು ತಲೆಯೆತ್ತುವುದನ್ನೆ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದು ಅದರ ಮೇಲೆ ಮೊನಚಾದ ಆಯುಧ ಎಸೆದು ಅದನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮೊನಚಾದ ಆಯುಧಗಳು ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಹೂತುಹೋಗದಿರುವಂತೆ ಅವುಗಳಿಗೆ ಗಾಳಿತುಂಬಿದ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಚರ್ಮ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಹತ್ತಾರು ಸಂಸಾರಗಳ ಜನ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿ ಬೇಟೆಯಾಡುವುದೂ ವಸಂತ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದೂ ಇವರ ಅಭ್ಯಾಸ. ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುವ ಕ್ಯಾರಿಬೂ ಎಂಬ ಹಿಮಸಾರಂಗದ ಚರ್ಮಕ್ಕಾಗಿ ಬೇಸಗೆಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ದೂರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ವರೆಗೂ ಸಂಚಾರ ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದುಂಟು. ಚದುರಿದ್ದ ಸಂಸಾರಗಳೆಲ್ಲ ಚಳಿಗಾಲ ಬರುವುದರೊಳಗಾಗಿ ಒಂದುಗೂಡುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿವರ್ಷವೂ ಇವರದು ಇದೇ ಪರಿಪಾಟ. ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಬೇಟೆಯಾಡಲು ಇವರು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಉಪಕರಣಗಳೆಂದರೆ ಬಿಲ್ಲು, ಬಾಣ ಮತ್ತು ಚರ್ಮದ ಬಲೆ. ಬೇಟೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ [[ನಾಯಿ|ನಾಯಿಗಳು]] ನೆಲದಲ್ಲಿ ಹೂತುಕೊಂಡ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಬಹಳ ಸಹಾಯಮಾಡುತ್ತವೆ. == ನಿವಾಸ == ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ವಾಸಮಾಡುವ ಮನೆಗಳೂ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪುರ್ಣ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸೀಲ್ ಅಥವಾ ಜಿಂಕೆಯ ಚರ್ಮದ ಗುಡಾರಗಳಲ್ಲಿ ಇವರ ವಾಸ. ಆದರೆ ಇವರ ಚಳಿಗಾಲದ ಮನೆಗಳು ಬಗೆಬಗೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ನದಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಮರದ ದಿಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತು ತರುವುದರಿಂದ, ಅಲ್ಲಿನ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಅವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ಮರದ ಹಲಗೆಗಳಿಂದ ಮನೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅವುಗಳ ಚಾವಣಿಗಳ ಮೇಲೆ ಹುಲ್ಲುಬೆಳೆಸುತ್ತಾರೆ. ಮರದ ದಿಮ್ಮಿಗಳು ದೊರಕದೆ ಇರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮನೆಕಟ್ಟಿ ತಿಮಿಂಗಿಲದ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಮೇಲ್ಚಾವಣಿ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ, ಕೆನಡದ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಮಂಜಿನ ಗಡ್ಡೆಯ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳಂತೆ ಒಂದರಮೇಲೊಂದು ಇಟ್ಟು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮನೆ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ [[ಇಗ್ಲೂ]] ಎಂದು ಹೆಸರು. ನೆಲಕ್ಕೆ ಹಿಮಸಾರಂಗದ ಚರ್ಮ ಹಾಸುವುದರಿಂದ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. ಬೇಸಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಂಜು ಕರಗಿ ಹರಿದ ಪ್ರವಾಹ ಮನೆಯೊಳಗೆ ನುಗ್ಗುವ ಮುನ್ನವೇ ಇದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಚರ್ಮದ ಗುಡಾರಕ್ಕೆ ಹೊರಟು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರಾಣಿಯ ಕೊಬ್ಬನ್ನೋ ಯಾವುದಾದರೂ ಇಂಧನದ ಕಲ್ಲನ್ನೋ ಉರಿಸಿ ದೀಪಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಹಾರ ಬೇಯಿಸಲೂ ಇದು ಉಪಯುಕ್ತ. ಇದು ಒದಗದಾಗ ಇವರು ಒಣಗಿದ ಅಥವಾ ಹಿಮದಲ್ಲಿ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿಸಿದ ಆಹಾರ ತಿನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಬಲು ಅನಿವಾರ್ಯವಾದಾಗ ಮಾತ್ರ ಹಸಿಯ ಮಾಂಸ ಭಕ್ಷಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಇವರಿಗೆ ಅಷ್ಟೇನೂ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಹಸಿಮಾಂಸಭಕ್ಷಕರೆಂಬ ಅರ್ಥಬರುವ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಶಬ್ದದ ಬಳಕೆಗೆ ಇವರ ಅಭ್ಯಂತರವುಂಟು. == ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆ == ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕ್ಯಾರಿಬೂ ಪ್ರಾಣಿಯ ತುಪ್ಪಟದಿಂದ ಹೊಲಿದು ಸಿದ್ದಪಡಿಸಿದ ಚಲ್ಲಣ, ಮೇಲಂಗಿ, ಟೋಪಿ ಮತ್ತು ಪಾದರಕ್ಷೆ - ಇವು ಎಸ್ಕಿಮೋ ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆ. ಇವು ಇವರನ್ನು ಬೆಚ್ಚಗಿಡುತ್ತವೆ. ಸ್ತ್ರೀ ಪುರುಷರಿಗೆ ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನೂ ಕಾಣಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಸ್ತ್ರೀಯರ ಉಡುಪನ್ನು ಪುರುಷರ ಉಡುಪಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಿನ್ನವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಲಿಯಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಉಡುಪಿಗೆ ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ತುಪ್ಪಟಗಳ ಎರಡು ಪದರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಮೊದಲನೆಯ ಪದರದಲ್ಲಿ ತುಪ್ಪಟದ ಭಾಗ ಮೈಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಂತೆಯೂ ಎರಡನೆಯ ಪದರದಲ್ಲಿ ತುಪ್ಪಟದ ಭಾಗ ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆಯೂ ಹೊಲಿದಿರುತ್ತಾರೆ. ಶರೀರದ ಶಾಖವನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಇದೊಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾರ್ಗ. ಆಭರಣ ಧರಿಸುವುದೂ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮುಖಕ್ಕೆ ಹಚ್ಚೆ ಹುಯ್ಯಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೂ ಹೆಂಗಸರಿಗೆ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಪ್ರಿಯ. == ಸಾಮಾಜಿಕ ಪದ್ಧತಿ == ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳಲ್ಲಿ ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪದ್ದತಿಗಳೇನೂ ಇದ್ದಂತೆ ಕಾಣಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಬಲಿಷ್ಠ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಹಳ್ಳಿಯ ಮುಖಂಡನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ಅವನ ಮಾತಿಗೆ ಅಷ್ಟೇನೂ ಬೆಲೆಯಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಳ್ಳಿಯ ಭೂಮಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸೇರಿತ್ತು. ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವನಾದರೂ ಒಬ್ಬನಿಗೆ ಒಂದು ದಿನ ಬೇಟೆ ಸಿಗದಿದ್ದರೆ ಅವನಿಗೂ ಅವನ ಸಂಸಾರಕ್ಕೂ ಆಹಾರ ಒದಗಿಸುವುದು ಇತರರ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಬೇಟೆ, ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಪುರುಷರ ಮುಖ್ಯ ಕೆಲಸ; ಅಡಿಗೆ ಮಾಡುವುದೂ ಬಟ್ಟೆ ಹೊಲಿಯುವುದೂ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಕರ್ತವ್ಯ. ಈ ಶ್ರಮ ವಿಭಾಗದಿಂದ ಒಬ್ಬರ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಬದುಕುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ವಿಧುರರೂ ವಿಧವೆಯರೂ ಬದುಕಲು ಮದುವೆಯಾಗಲೇಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಏಕಪತ್ನಿತ್ವ ಮತ್ತು ಏಕಪತ್ನೀತ್ವವೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ವೃದ್ಧರನ್ನೂ ಅನಾಥರನ್ನೂ ಅವರ ಬಂಧುಗಳು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಶಾಂತಿಪ್ರಿಯರು, ವಿಧೇಯರು, ಸತ್ಯಸಂಧರು, ಕಷ್ಟಸಹಿಷ್ಣುಗಳು. ವಿರಾಮ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇವರು ಸಂಗೀತ, ನೃತ್ಯ ಹಾಗೂ ಮನೋರಂಜನೆಯ ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. == ಧಾರ್ಮಿಕ == ಇವರೆಲ್ಲ ಈಗ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಕ್ರೈಸ್ತರಾಗಿದ್ದಾರಾದರೂ ಇವರು ತಮ್ಮ ಹಳೆಯ ಮತೀಯ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಇವು ಅಮೆರಿಕನ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಜನರ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನೆ ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಜೀವ ನಿರ್ಜಿವ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಆತ್ಮನಿರುತ್ತಾನೆಂಬುದು ಇವರ ಮುಖ್ಯ ನಂಬಿಕೆ. ತೋನರ್ನ್‌ಸ್ಸುಕ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ ದೇವತೆ. ಇವನ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ತೋನರ್ನ್‌ತ್ ಎಂಬ ಇತರ ಅಧಿದೇವತೆಗಳಿರುತ್ತಾರೆ. ಆಹಾರಗಳನ್ನು ಕೊಡುವ ಸ್ತ್ರೀ ದೇವತೆಯಾದ ಸೆಡ್ನಾ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾಳೆಂದು ಕೆಲವರೂ ಆಕೆಯ ಹೆಸರು ಅರ್ನಕ್ನಗ್ಸಕ್ ಎಂದು ಮತ್ತೆ ಕೆಲವರೂ ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವತೆ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಕುಲದ ಕಟ್ಟಳೆಗಳನ್ನು ಮುರಿದವರಿಗೆ ಬೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಸಿಕ್ಕದಂತೆ ಮಾಡುವವಳು ಈಕೆ. ಸಮುದ್ರ ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಲ್ಲ ಈಕೆಯ ಕೈಬೆರಳುಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಸಮುದ್ರದೇವತೆಯ ಕೋಪಕ್ಕೆ ಯಾರೂ ಗುರಿಯಾಗದಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಪುರೋಹಿತನ (ಅಂಗಕಾಕ್) ಕರ್ತವ್ಯ. ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಕೆಲವು ಕುಲಗಳ ಜನ ಮನುಷ್ಯನ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಆತ್ಮಗಳಿವೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ದೇಹಿಯ ಮರಣಾನಂತರ ಈ ಆತ್ಮಗಳಲ್ಲೊಂದು ಆಕಾಶಕ್ಕೋ ಪಾತಾಳಕ್ಕೋ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಇತರ ಆತ್ಮಗಳನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಆತ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದಿರುತ್ತದೆ; ಅಥವಾ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಇನ್ನೊಂದು ಎಳೆ ಮಗುವಿನ ಶರೀರಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಸ್ತುವಿಗೂ ಒಬ್ಬ ದೇವತೆಯುಂಟು. ಅದರ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಆ ವಸ್ತು ತಮಗೆ ದೊರೆಯಲಾರದೆಂಬುದು ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ನಂಬಿಕೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇವತೆಯನ್ನೂ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ಬಗೆಯಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟಿಗೊಳಿಸುವುದೇ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಆದ್ಯ ಕರ್ತವ್ಯ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಪುರೋಹಿತನ ನೆರವು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಈತನಿಗೆ ದೇವತೆಗಳೊಡನೆ ಮಾತನಾಡುವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. ಈತ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನಕ್ಕೆ ಅರ್ಥವಾಗದ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಭಾಷೆಯ ಮಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪಠಿಸಿ ದೇವತೆಗಳೊಡನೆ ಸಖ್ಯ ಏರ್ಪಡಿಸಬಲ್ಲವ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪುರೋಹಿತನಿಗೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಾನವಿತ್ತು. ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಪುರ್ವ ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್ಗಳಲ್ಲಿ ಡೆನ್ಮಾರ್ಕಿನ ಪಾದ್ರಿಗಳೂ ಲ್ಯಾಬ್ರಡಾರಿನಲ್ಲಿ ಮೊರೇವಿಯದ ಪಾದ್ರಿಗಳೂ ಅಲಾಸ್ಕದಲ್ಲಿ ರಷ್ಯನ್ ಪಾದ್ರಿಗಳೂ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಜನರನ್ನು ಕ್ರೈಸ್ತಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಒಳಗಾಗದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ತಮ್ಮ ಮತ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಈಗಲೂ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಪಾಲಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. (ಎ.ವಿ.ಎನ್.) == ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ == ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದೊರಕಿರುವ ಅನೇಕ ಆಧಾರಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಏಷ್ಯನ್ ಮೂಲಕ್ಕೇ ಸೇರಿದ್ದು ಬೇರಿಂಗ್ ಜಲಸಂಧಿಯ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಕ್ರಮೇಣ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತೆಂದು ಖಚಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ವಲಸಿಯ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರ.ಶ. ಪು. 6-5ನೆಯ ಸಹಸ್ರಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸೈಬೀರಿಯ-ಅಲಾಸ್ಕಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಡೆನ್ಬಿಗ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದರೂ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ಅಲಾಸ್ಕ, ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತಿತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪುರಾತನ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಅವಶೇಷಗಳು ಇಂಗಾಲ ಕಾಲನಿರ್ಣಯ ರೀತ್ಯಾ ಪ್ರಸಕ್ತಶಕ ಪುರ್ವದ ಕೆಲವು ಶತಮಾನಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಿತವಾಗಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಉಮ್ನಾಕ್ ದ್ವೀಪದ ನೆಲೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದು ಅದರ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಅಲಾಸ್ಕದ ಕುಕ್ ಕೊಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಿನ್ಸ್‌ ವಿಲಿಯಮ್ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾಹಿತಿಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿವೆ ಪುರ್ವೈತಿಹಾಸಿಕ ದಕ್ಷಿಣ ಅಲಾಸ್ಕ ಮತ್ತು ಅಲ್ಯೂಷನ್ ದ್ವೀಪಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದರೂ ಅಲಾಸ್ಕದ ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದ್ದುವು. ಜನಭರಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಬೇರಿಂಗ್ ಜಲಸಂಧಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಡಿಗಡಿಗೆ ಅದರ ರೂಪ ರೇಷೆಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದುವು. ಇಲ್ಲಿ ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಪ್ರದೇಶದ ಜನರ ಸಂಸ್ಸೃತಿಯ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ದಕ್ಷಿಣ ಅಲಾಸ್ಕದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಪುನಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಂಶಗಳೂ ಮಿಳಿತವಾಗಿದ್ದುವು. ಪಶ್ಚಿಮ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರ ಅಲಾಸ್ಕದಲ್ಲಿನ ಇತಿಹಾಸಪುರ್ವ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಹಂತಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದ ಲಕ್ಷಣಗಳೂ ಅನಂತರ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಇಪಿಯುಟಾಕ್, ಬಿರ್ನಿಕ್ ಮತ್ತು ಪುನಕ್ ಅಂಶಗಳೂ ಕಂಡುಬಂದವು. ಹಳೆಯ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮಾಹಿತಿಗಳೂ ಇಲ್ಲಿನ ಲಿಟ್ಸ್‌ ಡೈಯೊಮೀಡ್ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ದೊರಕಿವೆ. ಸೆಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್‌ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಇದು ಖಚಿತವಾಗಿದೆ. ಇದಾದ ಅನಂತರ ಕೆನಡದ ಥ್ಯೂಲೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಹಳೆಯ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೊದಲ ಹಂತವಾದ ಓಕ್ವಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 500-400 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದು. ಪುನಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರ.ಶ. 550-1250ರದೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜನ ಕಡಲತೀರದ ಜೀವನರೀತಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದ್ದು ಸೀಲ್, ತಿಮಿಂಗಲ ಮುಂತಾದ ಜಲಚರಗಳ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಬೇಟೆಯನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಜನರ ವಾಸದ ಮನೆಗಳು ಆಯಾತಾಕಾರ. ಅವಕ್ಕೆ ಇಕ್ಕಟ್ಟಾದ ಬಾಗಿಲು. ಇವು ಭೂ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಅರ್ಧಭಾಗ ಕೆಳಗಿರುತ್ತಿದ್ದುವು. ಇವರ ಮುಖ್ಯ ಆಯುಧೋಪಕರಣಗಳು ಕಲ್ಲಿನವು. ಇವರು ಮಡಿಕೆ ಕುಡಿಕೆಗಳನ್ನೂ ಹಣತೆಯನ್ನೂ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದು ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯದಾದರೂ ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕಲೆಯ ವಿನಾ ಉಳಿದೆಲ್ಲಕ್ಕಿಂತಲೂ ಇದೇ ಹೆಚ್ಚು ಮುಂದುವರಿದಿತ್ತು. ಅನಂತರದ ಪುನಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಳೆಯ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದ ಮತ್ತು ಸೈಬೀರಿಯದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಪ್ರಭಾವಗಳಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಅಲಾಸ್ಕದ ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೋಪ್, ಕೊಟ್ಸೆಬ್ಯೂ ಮತ್ತು ಸ್ಯೂಯರ್ಡ್ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಿಳಿತವಾಗಿದೆ. ಹಳೆಯ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ದ್ವಿತೀಯ ಮತ್ತು ತೃತೀಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಂತಗಳ ಅವಶೇಷಗಳು ಸೈಬೀರಿಯ ತೀರಪ್ರದೇಶ, ಸೆಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಡೈಯೊಮೀಡ್ ದ್ವೀಪ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕಿವೆ. ಅಲಾಸ್ಕದಲ್ಲಿ ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೋಪ್ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ದೊರಕಿವೆ. ಪುನಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಸೆಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್‌, ಡೈಯೊಮೀಡ್, ಈಶಾನ್ಯ ಸೈಬೀರಿಯ, ಅಲಾಸ್ಕದ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ತೀರದ ಪ್ರಿನ್ಸ್‌ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್‌ ಭೂಶಿರ ಮುಂತಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೋಪ್ ಭೂಶಿರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದ ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕಾಲ 9-10ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಹಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಕಂಡುಬಂದಿವೆ. ಹಳೆಯ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದ ಮತ್ತು ಇಲ್ಲಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಿಗಿರುವ ಹೋಲಿಕೆಗಳಿಂದ ಇದನ್ನು 2-3ನೆಯ ಶತಮಾನಗಳದೆಂದು ಊಹಿಸುವುದು ಸಮಂಜಸವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸೇರಿದ ದಂತ, ಕೊಂಬು ಮತ್ತು ಎಲುಬಿನ ಆಯುಧಗಳು ಇತರ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಆಯುಧಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ. ಎಲುಬಿನ ಆಯುಧಗಳ ಮೇಲಿರುವ ಕಲೆ, ಇವರ ಶವಸಂಸ್ಕಾರ ಪದ್ಧತಿ, ಮತೀಯಾಚರಣೆ ಮುಂತಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಇವರು ಕಬ್ಬಿಣ ಯುಗದ ಸೈಬೀರಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಜನರನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಾರೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಕಲ್ಲಿನಾಯುಧಗಳು ಇನ್ನೂ ಪುರಾತನವಾದ ಸೈಬೀರಿಯದ ನವಶಿಲಾಯುಗದ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಮುಖ್ಯ ಚಿಹ್ನೆಗಳಾದ ಸ್ಲೆಜ್ ಗಾಡಿಗಳು, ಈಟಿಗಾಳ, ಬಿಲ್ಲಿನಾಕಾರದ ಬೈರಿಗೆ, ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆ, ಹಣತೆ ಮತ್ತು ನಯಗೊಳಿಸಿದ ಬಳಪದ ಕಲ್ಲಿನಾಯುಧಗಳು ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನೇ ಹೋಲುವ ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಮೀಪ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಮೂರು ರೀತಿಯ ಅವಶೇಷಗಳೇನೋ ದೊರಕಿವೆ, ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಕೊಲ್ಲಿ ಕುಸ್ಕೊಕ್ವಿಮ್ ಮತ್ತು ನಾರ್ಟನ್ಸೌಂಡ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕಿರುವ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಇಂಗಾಲ ಕಾಲ ನಿರ್ಣಯ ವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರ.ಶ.ಪು.300-ಪ್ರ.ಶ.300ರ ನಡುವಣ ಕಾಲದವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಥ್ಯೂಲೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕೆನಡ-ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಮುನ್ನ ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನೆಲೆಸಿತ್ತು. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ತೀರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನ್ಯೂ ಫೌಂಡ್ಲೆಂಡಿನಿಂದ ಪುರ್ವ ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡಿನ ವರೆಗೂ ಹಬ್ಬಿತ್ತು. ಈ ಸಂಸ್ಸೃತಿಗೆ ಸೇರಿದ ಈಟಿಗಾಳ, ಚಾಕು, ಹಣತೆ ಕಲ್ಲಿನಾಯಧಗಳು ಮತ್ತು ದಂತದ ಕೆತ್ತನೆ ವಸ್ತುಗಳು ಥ್ಯೂಲೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವಸ್ತುಗಳಿಗಿಂತ ನಯವಾಗಿದ್ದುವು. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಜನಕ್ಕೆ ಥ್ಯೂಲೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯವರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ನಾಯಿ ಹೂಡಿದ ಸ್ಲೆಜ್ಗಾಡಿ, ಬಿಲ್ಲಿನಾಕಾರದ ಬೈರಿಗೆ, ಎಲುಬಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಬಾಣದ ಮೊನೆ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಉಪಯೋಗ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಹಲವಾರು ಆಯುಧೋಪಕರಣಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಅನಂತರಕಾಲದ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಆಯುಧಗಳ ಮೇಲೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲ ಕಾಲ ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಮತ್ತು ಥ್ಯೂಲೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ನೆಲೆಸಿದ್ದು ಅನಂತರ ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಕಣ್ಮರೆಯಾಗಿ ಥ್ಯೂಲೀ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರಬಲವಾಯಿತು. ಇದು ಸು.ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 750ರಲ್ಲಿ ಇದ್ದುದಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನೇ ಹೋಲುವ ಸಾರ್ಕ್ವಾಕ್ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು (ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 600) ಕೆನಡದ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದ್ದರೂ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು ಗೊತ್ತಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಮತ್ತೊಂದು ಪುರಾತನ ಸಂಸ್ಸೃತಿಯಾದ ಡೆನ್ಬಿಗ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯೊಂದಿಗೂ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಪುರ್ವದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳೊಂದಿಗೂ ಹೋಲಿಕೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಅದೂ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ಮೇಲೆ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 3100-1600ದಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಅಂಶಗಳು ಇಪಿಯುಟಾಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. == ಕಲೆ == ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸಕಾಲದಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಕಲಾ ಪರಂಪರೆ ಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆಚಾರ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನತೆಯಿರುವಂತೆ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯವನ್ನು ಕಲಾ ಸೃಷ್ಟಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಅವಕಾಶವಿದ್ದದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಾಚೀನ ಬೇರಿಂಗ್ ಸಮುದ್ರದ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ ಕಾಲದಿಂದ ಉತ್ತಮ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಓಕ್ವಿಕ್, ಪುನಕ್, ಸೆಂಟ್ಲಾರೆನ್ಸ್‌ ಮುಂತಾದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಉತ್ಖನನಗಳು ಪ್ರ.ಶ.ಪು. 3ನೆಯ ಸಹಸ್ರಮಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಬಹುದಾದ ಕಲಾವಿಶೇಷಗಳನ್ನು ಬೆಳಕಿಗೆ ತಂದಿವೆ. ಈಟಿಗಾಳಗಳು, ಒರೆಯುವ ಆಯುಧಗಳು, ಚಾಕುಗಳ ಹಿಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಮೀನು ಹಿಡಿಯಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಬೆಂಡುಗಳು ಇವುಗಳ ಮೇಲೆ ವಿವಿಧ ಆಕಾರಗಳ ಕೆತ್ತನೆಯ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಿತ್ರಗಳೆಂಬುದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ದಂತದ ಈಟಿಗಾಳಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಬಹು ನಾಜೂಕಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳ ಕಣ್ಣು, ಕಿವಿ, ಮೂಗು, ಹಲ್ಲು ಮೊದಲಾದ ಅಂಗಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕಾರನ ಕುಶಲತೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಲದ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಪದೇ ಪದೇ ಕಾಣಬರುವ ಚಿತ್ರವೆಂದರೆ ರೆಕ್ಕೆಯಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಯದು. ಇದರಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಕೆಯ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲೂ ಕಾಣಬರುವ ಪ್ರಮಾಣೌಚಿತ್ಯ ಗಮನಾರ್ಹವಾದದ್ದು. ಅಲಾಸ್ಕದ ಪುನಕ್ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ದೊರಕಿರುವ ದಂತದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಆ ಕಾಲದ ಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಾಗಿವೆ. ಪ್ರಮಾಣ ಮೀರಿದ ಸ್ತನಗಳು, [[ನಿತಂಬ]] ಮುಂತಾದುವುಗಳಿಂದ ಇವು ಕಾಮದೇವತೆಯ ಶಿಲ್ಪಗಳೆಂದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಊಹಿಸಬಹುದು. ದಕ್ಷಿಣ ಅಲಾಸ್ಕದ ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಖಾರಿ, ಅಲ್ಯೂಷನ್ ಮತ್ತು ಕೋಡಿಯೂಕ್ ದ್ವೀಪಗಳು, ಕುಕ್ ಖಾರಿ, ವಿಲಿಯಂ ಸೌಂಡ್ ಮುಂತಾದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕಿರುವ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಅವಶೇಷಗಳಿಂದ ಈ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಮುದ್ರದ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ರೇಖಾಚಿತ್ರಗಳನ್ನೂ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳನ್ನೂ ಮೂಳೆಯ ಆಯುಧಗಳ ಮೇಲೆ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆಂದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಈಟಿ, ಚಾಕು ಮುಂತಾದವುಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬರೆದರೆ ಆ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಬೇಗ ಈ ಆಯುಧಗಳ ಏಟಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಸಾಯುತ್ತವೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದ್ದಿರಬೇಕು. ಕೆನಡ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡಿನ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಪ್ರಾಗೈತಿಹಾಸಿಕ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ಶಿಲ್ಪ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮತ್ತು ಮಾನವನ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಇವರು ದಂತ, ಮೂಳೆ ಮತ್ತು ಮರಗಳಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜೀವಂತ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಕಾಣಬರುತ್ತವೆ. ಡಾರ್ಸೆಟ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ (ಪ್ರ.ಶ. 7ನೆಯ ಶತಮಾನ) ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಅಗಲವಾದ ಮತ್ತು ದುಂಡಾದ ಮುಖ, ಚಪ್ಪಟೆ ಮೂಗು ಮತ್ತು ಅಗಲಬಾಯಿ-ಇವು ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು. ಒಂದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ತಲೆ ಮುಖಗಳನ್ನುಳ್ಳ ಮರದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಕೆನಡ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡಿನ ಅಗೆತಗಳಲ್ಲಿ ದೊರಕಿವೆ. ಸಮಕಾಲೀನ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಾಸಹೊಂದಿದ ಪ್ರಾಗೈತಿಕಹಾಸಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನೇ ಕಾಣಬಹುದು. ಆಯುಧಗಳ ಮೇಲೆ, ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳ ಮೇಲೆ ದಂತದ ಕೆತ್ತನೆಯ ಕೆಲಸ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಾಣಬರುತ್ತದೆ. ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾದವು ದಂತದಿಂದ ಮತ್ತು ಮರದಿಂದ ಮಾಡಲಾದವು. ಆದರೆ ಅಲಾಸ್ಕ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಕಲೆಯನ್ನು ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ವಿವಿಧ ವರ್ಣಗಳ ಮುಖವಾಡಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಕ್ಯಾರಿಬೂ ಪ್ರಾಣಿಯ ಚರ್ಮವನ್ನು ಆಕಾರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಕತ್ತರಿಸಿ, ಕೆಂಪು, ಕಪ್ಪು, ನೀಲಿ ಮತ್ತು ಬಿಳಿಯ ಬಣ್ಣಗಳಿಂದ ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಬಾಯಿ ಮುಂತಾದವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿ ಅದರ ಸುತ್ತಲೂ ಪಕ್ಷಿಯ ಗರಿಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ಮುಖವಾಡಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಮುಖವಾಡಗಳೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದುವು. ಗ್ರೀನ್ಲೆಂಡ್ ಕೆನಡಗಳ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ಸಮಕಾಲೀನ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವೇನೂ ಕಾಣಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿಯೂ ಆಯುಧಗಳ ಮೇಲಿನ ರೇಖಾಚಿತ್ರ, ದಂತದ ಶಿಲ್ಪಗಳು ಮತ್ತು ಮರದ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖಲಕ್ಷಣಗಳೂ ಉಡುಗೆತೊಡುಗೆಗಳೂ ಎಸ್ಕಿಮೋಗಳ ನಿಜ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆಯೆಂಬುದು ಗಮನಾರ್ಹ. ಆದಿಮಾನವ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಸ್ಕಿಮೋ ಕಲೆಯ ಸ್ಥಾನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದದ್ದು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <References /> [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] 1muwdalvfi4rtp6rpwosw913mt5kep5 0 87756 1306655 1218295 2025-06-15T16:44:20Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306655 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ಜುಲೈ ೨೦೧೭}} '''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅರ್ಹತಾ ಮತ್ತು ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆ''' ಅಥವಾ '''ನೀಟ್''' ಸರ್ಕಾರಿ ಅಥವಾ ಖಾಸಗಿ [[ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜ್‍ಗಳು|ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜ್‍ಗಳಲ್ಲಿ]] ಯಾವುದೇ ಪದವಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕೋರ್ಸ್ ([[ಎಮ್‍ಬಿಬಿಎಸ್]]/ ದಂತವೈದ್ಯಕೀಯ ಕೋರ್ಸ್ - ಬಿಡಿಎಸ್) ಅಥವಾ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಕೋರ್ಸ್ (ಎಮ್‍ಡಿ, ಎಮ್‌ಎಸ್) ಅಭ್ಯಸಿಸಲು ಬಯಸುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಒಂದು [[ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆ]]. ಎಮ್‍ಬಿಬಿಎಸ್ ಮತ್ತು ಬಿಡಿಎಸ್ ಕೋರ್ಸ್ ಗಳಿಗಾಗಿ ನೀಟ್-ಯುಜಿ (ಪದವಿಪೂರ್ವ) ಯನ್ನು [[ಕೇಂದ್ರೀಯ ಪ್ರೌಢ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಂಡಳಿ]] (ಸಿಬಿಎಸ್‍ಸಿ) ನಡೆಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಪ್ರಿ ಮೆಡಿಕಲ್ ಟೆಸ್ಟ್ (ಎಐಪಿಎಮ್‍ಟಿ) ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಗಳು ಅಥವಾ ಕಾಲೇಜ್‍ಗಳು ನಡೆಸಿಕೊಡುವ ಎಲ್ಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಎಮ್‍ಬಿಬಿಎಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಬದಲಾಗಿ ನೀಟ್-ಯುಜಿ ೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು. ಆದರೆ, ಅನೇಕ ಕಾಲೇಜ್‍ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಡೆಯಾಜ್ಞೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಎಮ್‍ಬಿಬಿಎಸ್ ಹಾಗೂ ಬಿಡಿಎಸ್ ಕೋರ್ಸ್ ಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದರು. ನೀಟ್ ೨೦೧೭ ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಮೇ ೭ ೨೦೧೭ ರಂದು ನಡೆಯಿತು. ಎಐಐಎಮ್‍ಎಸ್, ನವ ದೆಹಲಿಯ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳು, ಚಂಡೀಗಢ್‍ನ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ಜವಾಹರ್‍ಲಾಲ್ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ (ಜಿಪ್‍ಮರ್) ಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕಾನೂನುಗಳಿಂದ ರಚಿಸಲಾಗಿದ್ದರಿಂದ ನೀಟ್‍ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಹೊರಗಿವೆ.<ref>{{Cite web |url=http://entrance.icbse.com/neet/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2017-06-20 |archive-date=2011-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111128003255/http://entrance.icbse.com/neet/ |url-status=dead }}</ref> ==ಇತಿಹಾಸ== ನೀಟ್ ಅನ್ನು ೨೦೧೨ ರಿಂದ ನಡೆಸಬೇಕೆಂದು ಮೊದಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>{{cite news | url=http://blog.careermitra.com/2011/09/neet-ug-held-2012/ | work=careermitra.com | title=NEET UG Likely to be Held in May 2012 | date=26 September 2011 | access-date=20 ಜೂನ್ 2017 | archive-date=15 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2012 | archive-url=https://web.archive.org/web/20120915161728/http://blog.careermitra.com/2011/09/neet-ug-held-2012/ | url-status=dead }}</ref> ಆದರೆ, ಹಲವು ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ, ಸಿಬಿಎಸ್‍ಇ ಹಾಗೂ [[ಭಾರತದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಷತ್ತು]] ನೀಟ್ ಅನ್ನು ಒಂದು ವರ್ಷ ಮುಂದೂಡಿದವು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ]]ವು ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಸಲ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪದವಿಪೂರ್ವ ಹಾಗೂ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳು ಎರಡಕ್ಕೂ ಪ್ರವೇಶ ಅರಸುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾಗಿ ೫ ಮೇ ೨೦೧೩ ರಂದು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ೧೮ ಜುಲೈ ೨೦೧೩ ರಂದು, ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ೧೧೫ ಅಹವಾಲುಗಳ ಪರ ತೀರ್ಮಾನ ಕೊಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ನೀಟ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ರದ್ದುಮಾಡಿ ಎಮ್‍ಸಿಐ ಕಾಲೇಜ್‍ಗಳು ನಡೆಸುವ ಪ್ರವೇಶ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಆದರೆ, ಐದು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠವು ತಮ್ಮ ಮುಂಚಿನ ತೀರ್ಪನ್ನು ಹಿಂಪಡೆದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಹಾಗೂ ಎಮ್‍ಸಿಐಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಲು ಅನುಮತಿ ಕೊಟ್ಟ ನಂತರ ನೀಟ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಎಪ್ರಿಲ್ ೧೧ ೨೦೧೬ರಂದು ಪುನಃ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಭಾರತದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಷತ್ತು ೨೦೧೨ರಲ್ಲಿ ನೀಟ್-ಯುಜಿ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ಕರ್ನಾಟಕ, ಗುಜರಾತ್, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು, ಎಮ್‍ಸಿಐ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ಪಠ್ಯಕ್ರಮ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯದ ಪಠ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ, ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದವು. ನೀಟ್ ೨೦೧೬ ಅನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತಾದರೂ, ೨೦೧೭ರಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು, ಮರಾಠಿ, ಬಂಗಾಳಿ, ಅಸ್ಸಾಮೀ, ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಹಾಗೂ ಒಡಿಯಾ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹಾಗಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಒಂಭತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳು ಹಾಗೂ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‍ನಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{reflist}}<ref>{{Cite web |url=https://neetcounseling.co.in/ |title=Neet Counselling 2022 Dates |access-date=2022-05-11 |archive-date=2022-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220520223448/https://neetcounseling.co.in/ |url-status=dead }}</ref> [https://neetcounseling.co.in/ Neet Counselling 2022 Dates] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220520223448/https://neetcounseling.co.in/ |date=2022-05-20 }} [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ]] ccx2jnczko3y0lmddnl0xttyv6nj3e7 0 93188 1306669 1289537 2025-06-15T19:36:15Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306669 wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name = ಲ್ಯೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ |image = Pacioli.jpg |image_size = |alt = ಲ್ಯೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಭಾವಚಿತ್ರ. |caption = ೧೪೯೫ ರಲ್ಲಿ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ [[:en:Jacopo de' Barbari|ಜಕೊಪೊ ಡಿ ಬಾರ್ಬರಿ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ [[:en:Portrait of Luca Pacioli|ಲೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಭಾವಚಿತ್ರ]].<ref>{{Cite web|title=The Enigma of Luca Pacioli's Portrait|url=http://www.ritrattopacioli.it/texting.htm|website=RitrattoPacioli|access-date=30 January 2015}}</ref> |birth_date = ೧೪೪೭<ref>{{Cite encyclopedia|title=Pacioli, Luca|encyclopedia=Dizionario Biografico degli Italiani|language=it|volume=80|year=2014|last=Di Teodoro|first=Francesco Paolo|publisher=Treccani|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/luca-pacioli_%28Dizionario-Biografico%29/|access-date=30 January 2015}}</ref> |birth_place = [[:en:Sansepolcro|ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊ]], [[:en:Republic of Florence|ಫ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಗಣರಾಜ್ಯ]] |death_date = {{Death date and age|df=yes|1517|6|19|1447}} |death_place = ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊ, ಫ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಗಣರಾಜ್ಯ. |citizenship = ಫ್ಲೋರೆಂಟೈನ್ |occupation = ಫ್ರಿಯಾರ್, ಗಣಿತಜ್ಞ, ಬರಹಗಾರ. |known_for = ''[[:en:Summa de arithmetica|ಸುಮಾ ಡಿ ಅಂಕಗಣಿತ]]'',<br/>''[[:en:Divina proportione|ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತ]]',<br/>[[:en:Double-entry bookkeeping system|ಡಬಲ್-ಎಂಟ್ರಿ ಬುಕ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] }} [[:en:Fra|ಫ್ರಾ]]. '''ಲ್ಯೂಕಾ ಬಾರ್ಟೊಲೊಮಿಯೊ ಡಿ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ''' (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ಅಥವಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೊಲೊ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಿ. ೧೪೪೭ - ೧೯ ಜೂನ್ ೧೫೧೭)<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Sj6RDgAAQBAJ&pg=PA40|title=il Falco e il Topo Manualetto di Gestione Aziendale|first=Luca|last=Tarquini|date=23 December 2016 |publisher=Lulu.com|isbn=9781326893934 |via=Google Books}}</ref> [[ಇಟಲಿ|ಇಟಲಿಯ]] [[ಗಣಿತಜ್ಞ]], [[:en:Franciscan friar|ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕನ್ ಫ್ರಿಯಾರ್]], [[:en:Leonardo da Vinci|ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಡಾ ವಿನ್ಸಿ]] ಅವರ ಸಹಯೋಗಿ ಮತ್ತು ಈಗ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಆರಂಭಿಕ ಕೊಡುಗೆದಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite book |last=Diwan |first=Jaswith |title=Accounting Concepts & Theories |publisher=Morre |location=London |id=id# 94452 |pages=001–002}}</ref> ಅವರನ್ನು [[:en:accounting|''ಅಕೌಂಟಿಂಗ್'']] ಮತ್ತು ''ಬುಕ್ ಕೀಪಿಂಗ್‌ನ'' ಪಿತಾಮಹ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಖಂಡದಲ್ಲಿ [[:en:double-entry system of book-keeping|ಪುಸ್ತಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಡಬಲ್-ಎಂಟ್ರಿ]] ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೃತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಜನ್ಮಸ್ಥಳವಾದ [[:en:Tuscany|ಟಸ್ಕನಿಯ]] [[:en:Borgo Sansepolcro|ಬೊರ್ಗೊ ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊ]] ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು '''ಲುಕಾ ಡಿ ಬೊರ್ಗೊ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.<ref>{{cite journal | last1 = Sangster | first1 = Alan | last2 = Rossi | first2 = Franco | date = December 2018 | doi = 10.26784/issn.1886-1881.v15i2.332 | issue = 2 | journal = De Computis, Revista Española de Historia de la Contabilidad | pages = 22–38 | title = Benedetto cotrugli on double entry Bookkeeping | volume = 15}}</ref> ==ಜೀವನ== [[File:Luca Pacioli in the Summa.jpg|thumb|ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಒಂದು ಮರದ ತುಂಡು. ಇದು "[[:en:Summa de arithmetica|ಸುಮ್ಮಾ ಡಿ ಅಂಕಗಣಿತದಾದ್ಯಂತ]] ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.''<ref>{{cite journal |doi=10.2307/3619717 |title=The Portrait of Fra Luca Pacioli |journal=[[The Mathematical Gazette]] |volume=77 |issue=479 |pages=132, 160 |year=1993 |last1=MacKinnon |first1=Nick|jstor=3619717 |s2cid=195006163 }}</ref>]] ಲ್ಯೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ೧೪೪೬ ಮತ್ತು ೧೪೪೮ ರ ನಡುವೆ ಟಸ್ಕನ್ ಪಟ್ಟಣವಾದ [[:en:Sansepolcro|ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊದಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[:en: abbaco education|ಅಬ್ಬಾಕೊ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು]] ಪಡೆದರು.<ref>{{Cite web|url=http://www-groups.dcs.st-and.ac.uk/history/Biographies/Pacioli.html|title=Pacioli biography|website=www-groups.dcs.st-and.ac.uk|access-date=24 March 2016}}</ref> ಇದು [[ಲ್ಯಾಟಿನ್]] ಬದಲಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯ ಶಿಕ್ಷಣವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ತಂದೆ ''ಬಾರ್ಟೊಲೊಮಿಯೊ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ''. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಲ್ಯೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ತನ್ನ ಜನ್ಮ ಪಟ್ಟಣವಾದ ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊದಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಫೋಲ್ಸಿ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ೧೪೬೪ ರ ಸುಮಾರಿಗೆ [[:en:Venice|ವೆನಿಸ್‌ಗೆ]] ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ಮೂವರು ಪುತ್ರರಿಗೆ ಬೋಧಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವರು ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹುಡುಗರಿಗಾಗಿ [[ಅಂಕಗಣಿತ|ಅಂಕಗಣಿತದ]] ಒಂದು ಗ್ರಂಥ. ೧೪೭೨ ಮತ್ತು ೧೪೭೫ ರ ನಡುವೆ, ಅವರು [[:en:Franciscan|ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕನ್]] ಸನ್ಯಾಸಿಯಾದರು. ಹೀಗಾಗಿ, ಅವರನ್ನು ಫ್ರಾ ('ಫ್ರಿಯಾರ್') ಲೂಕಾ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ೧೪೭೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪೆರುಗಿಯಾದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ [[ಶಿಕ್ಷಕ|ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ]] ಕಲಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೪೭೭ ರಲ್ಲಿ, [[ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರ|ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ]] ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ [[ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ|ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕವನ್ನು]] ಬರೆದರು. ಅವರು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದ ಖಾಸಗಿ ಬೋಧಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೪೯೧ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊದಲ್ಲಿ ಈ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಸೂಚನೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. ೧೪೯೪ ರಲ್ಲಿ, ಅವರ ಮೊದಲ ಪುಸ್ತಕ, [[:en:Summa de arithmetica|''ಸುಮಾ ಡಿ ಅಂಕಗಣಿತ'']], [[ರೇಖಾಗಣಿತ]], [[:en:Proportioni et proportionalita|ಅನುಪಾತ ಮತ್ತು ಅನುಪಾತ]], ''ವೆನಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ೧೪೯೭ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು [[ಮಿಲಾನ್|ಮಿಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು [[:en:Ludovico Sforza|ಡ್ಯೂಕ್ ಲುಡೊವಿಕೊ ಸ್ಫೋರ್ಜಾ]] ಅವರ ಆಹ್ವಾನವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[:en:Leonardo da Vinci|ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಡಾ ವಿನ್ಸಿ]] ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. ಹಾಗೂ ಅವರಿಗೆ ಗಣಿತವನ್ನು ಕಲಿಸಿದರು. ೧೪೯೯ ರಲ್ಲಿ, [[:en: Louis XII of France|ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ೧೨ ನೇ, ಲೂಯಿಸ್]] ನಗರವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಪೋಷಕನನ್ನು ಹೊರಹಾಕಿದಾಗ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ಮತ್ತು ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಮಿಲನ್ ನಿಂದ ಪಲಾಯನ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಅವರ ಮಾರ್ಗಗಳು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೫೦೬ ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಬೇರ್ಪಟ್ಟಂತೆ ತೋರುತ್ತಿತ್ತು. ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ೧೯ ಜೂನ್ ೧೫೧೭ ರಂದು ಸುಮಾರು ೭೦ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊದಲ್ಲಿ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಂತಿಮ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯವನ್ನು ಕಳೆದಿದ್ದರು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ==ಗಣಿತ== [[Image:De divina proportione - Vigintisex Basium Planum Vacuum.jpg|thumb|[[:en:Leonardo da Vinci|ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಡಾ ವಿನ್ಸಿಯಿಂದ]] [[:en:rhombicuboctahedron|ರೊಂಬಿಕುಬೊಕ್ಟಾಹೆಡ್ರಾನ್]] ರವರ ಮೊದಲ ಮುದ್ರಿತ ಚಿತ್ರಣವು "[[:en:Divina proportione|ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ]] ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು.]] [[Image:Pacioli De Divina Proportione Head Equilateral Triangle 1509.jpg|thumb|ವಿಟ್ರುವಿಯನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ "ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತ"ದ ಎರಡನೇ ಭಾಗದಿಂದ ಮಾನವ ಮುಖದ ಅನುಪಾತವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ವುಡ್ಕಟ್.]] ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ: * ''ಟ್ರಾಕ್ಟಾಟಸ್ ಮ್ಯಾಥಮೆಟಿಕಸ್ ಆಡ್ ಡಿಸ್ಸಿಪುಲೋಸ್ ಪೆರುಸಿನೋಸ್'' (ಶ್ರೀಮತಿ ವ್ಯಾಟಿಕನ್ ಲೈಬ್ರರಿ, ಲಾಟ್. ೩೧೨೯), ಪೆರುಗಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಸುಮಾರು ೬೦೦ ಪುಟಗಳ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ೧೪೭೭ ರಿಂದ ೧೪೮೦ ರವರೆಗೆ ಬೋಧಿಸಿದರು. [[ಹಸ್ತಪ್ರತಿ|ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯನ್ನು]] ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೪೭೭ ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೯, ೧೪೭೮ ರ ನಡುವೆ ಬರೆಯಲಾಯಿತು. ಇದು ವ್ಯಾಪಾರಿ ಅಂಕಗಣಿತದ ೧೬ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:: [[ವಿನಿಮಯ]], [[ಲಾಭ]], ಲೋಹಗಳ ಮಿಶ್ರಣ ಮತ್ತು [[ಬೀಜಗಣಿತ]]. ಆದಾಗ್ಯೂ ಬೀಜಗಣಿತದ ಅಧ್ಯಾಯದಿಂದ ೨೫ ಪುಟಗಳು ಕಾಣೆಯಾಗಿವೆ. ಆಧುನಿಕ ಪ್ರತಿಲೇಖನವನ್ನು ''ಕ್ಯಾಲ್ಜೋನಿ'' ಮತ್ತು ''ಕವಾಜೋನಿ'' (೧೯೯೬) ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಾಯದ ಭಾಗಶಃ ಅನುವಾದವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.<ref>Heeffer, 2010</ref> * [[:en:Summa de arithmetica|''ಸುಮಾ ಡಿ ಅಂಕಗಣಿತ'']], [[:en: geometria. Proportioni et proportionalita|ರೇಖಾಗಣಿತ. ಅನುಪಾತ ಮತ್ತು ಅನುಪಾತ]] ([[:en:Venice|ವೆನಿಸ್]] ೧೪೯೪), [[ಉತ್ತರ]] [[ಇಟಲಿ|ಇಟಲಿಯ]] ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಒಂದು ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ. ಇದು ಅವರ ಕಾಲದ [[ಗಣಿತ]] ಜ್ಞಾನದ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಬೀಜಗಣಿತದ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಾದ ಮೊದಲ ಮುದ್ರಿತ ಕೃತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು (ಅಂದರೆ, ಅಂದಿನ ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ).<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=3ydxTif500YC&q=%22Luca%20Pacioli%22%20bed%20night |title=Fundamental Accounting Principles: Student Learning Tools |first1=Barbara |last1=Chiappetta |first2=Kermit D. |last2=Larson |publisher=[[McGraw-Hill Higher Education]] |isbn=9780256207484 |page=209 |date=1995-11-15 |access-date=2023-11-10 |via=Google Books}}</ref> ಇಟಾಲಿಯನ್ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೆನೆಷಿಯನ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಬಳಸಿದ ಬುಕ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ವಿಧಾನದ ಮೊದಲ ಪ್ರಕಟಿತ ವಿವರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು [[:en:double-entry accounting system|''ಡಬಲ್-ಎಂಟ್ರಿ ಅಕೌಂಟಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್'']] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇಂದು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ [[ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ]] ಚಕ್ರದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.<ref>[http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Extras/Pacioli_logarithm.html St-and.ac.uk] A Napierian logarithm before Napier, John J O'Connor and Edmund F Robertson</ref> ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳು ಮತ್ತು ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಅವರು ವಿವರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್‌ಗಳು ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಮನಾಗುವವರೆಗೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಮಲಗಬಾರದು ಎಂದು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿದರು. ಅವರ ಲೆಡ್ಜರ್ ಆಸ್ತಿಗಳು (ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಮತ್ತು ದಾಸ್ತಾನುಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ), ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳು, [[ಬಂಡವಾಳ]], [[ಆದಾಯ]] ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚಗಳು - ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ [[:en:balance sheet|ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್ ಶೀಟ್]] ಮತ್ತು [[:en:income statement|ಆದಾಯ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ]] ವರದಿಯಾದ ಖಾತೆ ವರ್ಗಗಳು. ಅವರು ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ಮುಕ್ತಾಯ ನಮೂದುಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಮತೋಲಿತ ಲೆಡ್ಜರ್ ಅನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು [[:en:trial balance|ಪ್ರಯೋಗ ಸಮತೋಲನವನ್ನು]] ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಅವರ ಪ್ರಬಂಧವು [[:en:accounting ethics|ಅಕೌಂಟಿಂಗ್ ನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ]] ವೆಚ್ಚ [[:en:cost accounting|ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಯವರೆಗೆ]] ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{cite book | last = Davis | first = Margaret Daly | language = en,it | page = 64 | publisher = Longo Editore | title = Piero Della Francesca's Mathematical Treatises: The Trattato D'abaco and Libellus de Quinque Corporibus Regularibus | year = 1977}}</ref> [[:en:Napier|ನೇಪಿಯರ್]] ಮತ್ತು [[:en:Briggs|ಬ್ರಿಗ್ಸ್‌ಗಿಂತ]] ೧೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅಂದಾಜು ೧೦೦*ಎಲ್‌ಎನ್ ೨ ಅನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವರು [[:en:Rule of 72|೭೨ ರ ನಿಯಮವನ್ನು]] ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಇದರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[:en:Piero della Francesca|ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ]] ಅವರ ಹಿಂದಿನ ಪುಸ್ತಕವಾದ ''ಟ್ರಾಟಾಟೊ ಡಿ'ಅಬಾಕೊದಿಂದ'' ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ನಕಲು ಮಾಡಲಾಯಿತು. * ''ಡಿ ವೈರಿಬಸ್ ಕ್ವಾಂಟಿಟಾಟಿಸ್'' (ಶ್ರೀಮತಿ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಾ ಡೆಗ್ಲಿ ಸ್ಟುಡಿ ಡಿ ಬೊಲೊಗ್ನಾ, ೧೪೯೬–೧೫೦೮), ಇದು [[ಗಣಿತ]] ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಕುರಿತ ಒಂದು ಗ್ರಂಥ. ೧೪೯೬ ಮತ್ತು ೧೫೦೮ ರ ನಡುವೆ ಬರೆಯಲಾದ ಇದು ಕಾರ್ಡ್ ತಂತ್ರಗಳ ಮೊದಲ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಮತ್ತು ಹೇಗೆ ಜಗ್ಲಿಂಗ್, ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ತಿನ್ನುವುದು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ನೃತ್ಯ ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊರವರು ಎಡಗೈ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಕೃತಿ ಇದು. ''ಡಿ ವೈರಿಬಸ್'' ಪರಿಮಾಣವನ್ನು ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ: ಗಣಿತದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು, [[ಒಗಟುಗಳು]] ಮತ್ತು [[ತಂತ್ರಗಳು]], ಜೊತೆಗೆ [[ಗಾದೆ|ಗಾದೆಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಪದ್ಯ|ಪದ್ಯಗಳ]] ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿದೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು "ಆಧುನಿಕ ಮ್ಯಾಜಿಕ್ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ಒಗಟುಗಳ ಅಡಿಪಾಯ" ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, ಇದನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಬೊಲೊಗ್ನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆರ್ಕೈವ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು. ಆಗಿನ ಮಧ್ಯಯುಗದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಇದನ್ನು ನೋಡಿದರು.<ref>{{cite news |title=And that's renaissance magic... |last=McDonald |first=Lucy |date=10 April 2007 |newspaper=[[The Guardian]] |url=https://www.theguardian.com/italy/story/0,,2053433,00.html |access-date=30 January 2015}}</ref> ಗಣಿತಜ್ಞರಾದ [[:en:David Singmaster|ಡೇವಿಡ್ ಸಿಂಗ್ ಮಾಸ್ಟರ್]] ೧೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ ಇದರ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡ ನಂತರ ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ [[ಇಂಗ್ಲಿಷ್]] ಅನುವಾದವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. * ರೇಖಾಗಣಿತ (೧೫೦೯), [[ಯೂಕ್ಲಿಡ್|ಯೂಕ್ಲಿಡ್‌ನ]] [[:en:Elements|ದಾತುಗಳ]] ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅನುವಾದ. * [[:en:Divina proportione|''ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತ'']] (೧೪೯೬-೧೪೯೮ ರಲ್ಲಿ, ಮಿಲನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ೧೫೦೯ ರಲ್ಲಿ, ವೆನಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು). ಮೂಲ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯ ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದು ಮಿಲನ್‌ನ ಬಿಬ್ಲಿಯೊಟೆಕಾ ಆಂಬ್ರೋಸಿಯಾನಾದಲ್ಲಿ, ಇನ್ನೊಂದು ಜಿನೀವಾದ ಬಿಬ್ಲಿಯೊಥೆಕ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಎಟ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ. ವಿಷಯವು ಗಣಿತ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ಅನುಪಾತವಾಗಿತ್ತು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[:en:golden ratio|ಚಿನ್ನದ ಅನುಪಾತದ]] ಗಣಿತ ಮತ್ತು [[:en:architecture|ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ]] ಅದರ ಅನ್ವಯ. ಇದು [[:en:Piero della Francesca|ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ]] ಅವರ [[:en:De quinque corporibus regularibus|''ಡಿ ಕ್ವಿಂಕ್ ಕಾರ್ಪೊರಿಬಸ್ ರೆಗ್ಯುಲರಿಬಸ್'']] ಎಂಬ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪುಸ್ತಕದ ಅನುವಾದವನ್ನು ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [[:en:Leonardo da Vinci|ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಡಾ ವಿನ್ಸಿ]] ಅವರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ನಿಯಮಿತ ಘನವಸ್ತುಗಳ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯಿಂದ ಗಣಿತದ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊನ ರೇಖಾಚಿತ್ರಗಳು ಬಹುಶಃ ಅಸ್ಥಿಪಂಜರದ ಘನವಸ್ತುಗಳ ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ.<ref>The [[Metropolitan Museum of Art]] in [[New York City]] claims that the "M" logo it uses to decorate souvenir items (which the museum calls "the Renaissance M") is from an illustration originally in the ''[[Divina proportione]]''. ''See'' {{cite web |url=http://store.metmuseum.org/magnets+bookmarks/renaissance-m-bookmark/invt/10086668 |website=The Met Store (Metropolitan Museum of Art shopping catalog) |title=Renaissance 'M' bookmark}}.</ref> ಇದು ಮುಂಭಾಗ ಮತ್ತು ಹಿಂಭಾಗದ ನಡುವೆ ಸುಲಭ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿತು. ಈ ಕೃತಿಯು [[:en:Piero della Francesca|ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ]], [[:en:Melozzo da Forlì|ಮೆಲೊಝೊ ಡಾ ಫೋರ್ಲಿ]], ಮತ್ತು [[:en:Marco Palmezzano|ಮಾರ್ಕೊ ಪಾಲ್ಮೆಝಾನೊ]] ಅವರಂತಹ ವರ್ಣಚಿತ್ರಕಾರರ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಹ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ===ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ ಅವರ ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ=== ''ಸುಮಾ ಡಿ ಅಂಕಗಣಿತದ'' ಎರಡನೇ ಸಂಪುಟದ ಬಹುಪಾಲು, ರೇಖಾಗಣಿತವಾಗಿದೆ. [[:en:Piero della Francesca|ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ]] ಅವರ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಪುನಃ ಬರೆಯಲಾದ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತದ ಮೂರನೇ ಸಂಪುಟವು ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ ಅವರ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಪುಸ್ತಕವಾದ [[:en:De quinque corporibus regularibus|''ಡಿ ಕ್ವಿಂಕ್ ಕಾರ್ಪೊರಿಬಸ್ ರೆಗ್ಯುಲರಿಬಸ್‌ನ'']] ಇಟಾಲಿಯನ್ ಅನುವಾದವಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಟೀಕಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಹದಿನಾರನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲಾ [[ಇತಿಹಾಸ|ಇತಿಹಾಸಕಾರ]] ಮತ್ತು [[ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ|ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಕಾರರಾದ]] [[:en:Giorgio Vasari|ಜಾರ್ಜಿಯೊ ವಾಸರಿ]] ಕೃತಿಚೌರ್ಯದ ಆರೋಪವನ್ನು ಹೊರಿಸಿದರು. ಎಮ್ಮೆಟ್ ಟೇಲರ್ (೧೮೮೯-೧೯೫೬) ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಗೆ ಅನುವಾದಿತ ಸಂಪುಟ ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತದೊಂದಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅವರ ಕೃತಿಗೆ ಸೇರಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಸುಮಾದಲ್ಲಿ ಪಿಯೆರೊ ಡೆಲ್ಲಾ ಫ್ರಾನ್ಸೆಸ್ಕಾ ಅವರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಸಮರ್ಥನೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ==ಅಕೌಂಟಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರದ ಮೇಲೆ ಬೀರಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳು== [[ಇಟಲಿ|ಇಟಲಿಯ]] ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ''ಡಬಲ್-ಎಂಟ್ರಿ ಅಕೌಂಟಿಂಗ್ ವಿಧಾನವನ್ನು'' ವಿವರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಯ ಅಭ್ಯಾಸದ ಮೇಲೆ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರು. ಇದು ವ್ಯವಹಾರಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡಿತು. ಹಾಗೂ ಸುಧಾರಿತ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಲಾಭದಾಯಕತೆಯನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸಿತು. ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸುಮಾ ಅವರ ವಿಭಾಗವನ್ನು ೧೬ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದವರೆಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ [[ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ|ಲೆಕ್ಕಪತ್ರವನ್ನು]] ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಡಬಲ್-ಎಂಟ್ರಿ ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ನ ಅಗತ್ಯಗಳು ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ೫೦೦ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬದಲಾಗದೆ ಉಳಿದಿವೆ. "ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ, [[ಉದ್ಯಮ]], ಮತ್ತು ಲಾಭರಹಿತ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿನ [[ಲೆಕ್ಕ ಪರಿಶೋಧನೆ|ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕರು]], ಹಾಗೆಯೇ [[ಹೂಡಿಕೆ|ಹೂಡಿಕೆದಾರರು]], [[ಸಾಲ]] ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಮಾಹಿತಿಗಾಗಿ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬಳಕೆದಾರರು ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸ್ಮರಣೀಯ ಪಾತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಲೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಗೆ ಋಣಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ."<ref>{{Cite SSRN|last=Smith|first=L. Murphy|date=2018|title=Luca Pacioli: The Father of Accounting|ssrn=2320658}}</ref> [[:en:Chartered Accountants' Hall|ಚಾರ್ಟರ್ಡ್ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್ಸ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿರುವ]] [[:en:ICAEW|ಐಸಿಎಇಡಬ್ಲ್ಯೂ]] [[ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು|ಗ್ರಂಥಾಲಯದ]] ಅಪರೂಪದ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಗ್ರಹವು ಲುಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪ್ರಕಟಿತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಬ್ರಿಟಿಷ್]] ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ಸಾಧನವಾದ ''ಟರ್ನಿಂಗ್ ದಿ ಪೇಜಸ್'' ಅನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳಾದ ''ಸುಮಾ ಡಿ ಅಂಕಗಣಿತ'' ಮತ್ತು ''ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತ'' ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು [[ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಜಾಹೀರಾತು|ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.<ref>{{cite web |title=Turning the Pages: ICAEW's collection of rare books |url=https://www.icaew.com/library/library-collection/historical-accounting-literature/turning-the-pages |website=ICAEW.com |publisher=ICAEW |access-date=22 June 2020}}</ref> ==ಚದುರಂಗ== ಲ್ಯೂಕಾ ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿ [[ಚದುರಂಗ|ಚದುರಂಗದ]] ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳದ ಪ್ರಬಂಧವಾದ [[:en:De ludo scachorum|ಡಿ ಲುಡೋ ಸ್ಕಾಕೋರಮ್]] (ಆನ್ ದಿ ಗೇಮ್ ಆಫ್ ಚೆಸ್) ಅನ್ನು ಸಹ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/court_and_social/article3523718.ece |title=Times Online: Renaissance chess master and the Da Vinci decode mystery |access-date=2024-05-19 |archive-date=2008-05-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080509143211/http://www.timesonline.co.uk/tol/life_and_style/court_and_social/article3523718.ece |url-status=dead }}</ref> ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ ಎಂದು ದೀರ್ಘಕಾಲದಿಂದ ಭಾವಿಸಲಾದ, ಬದುಕುಳಿದ [[ಹಸ್ತಪ್ರತಿ|ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯನ್ನು]] ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ, [[:en: Gorizia|ಗೋರಿಜಿಯಾದ]] ಕೌಂಟ್ ಗುಗ್ಲಿಯೆಲ್ಮೊ ಕೊರೊನಿನಿ-ಕ್ರೋನ್ಬರ್ಗ್ ಅವರ ೨೨,೦೦೦ ಸಂಪುಟಗಳ ಗ್ರಂಥಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮರುಶೋಧಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite web|url=http://www.iht.com/articles/ap/2008/03/14/europe/EU-GEN-Italy-Da-Vinci-Chess-Code.php|title=International Herald Tribune: Experts link Leonardo da Vinci to chess puzzles in long-lost Renaissance treatise}}</ref> ಪುಸ್ತಕದ ಮುಖಪುಟ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ, ಪ್ಯಾಸಿಯೋಲಿಯ ತವರು ಪಟ್ಟಣವಾದ ಸ್ಯಾನ್ಸೆಪೋಲ್ಕ್ರೊದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite web|url=http://www.winnipegfreepress.com/life/story/4150848p-4739893c.html|title=Winnipeg Free Press: Chess}}</ref> ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಡಾ ವಿನ್ಸಿಯ ಲೇಖಕನೊಂದಿಗಿನ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಒಡನಾಟ ಮತ್ತು ಡಿವಿನಾ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ನಂತರ, ಲಿಯೊನಾರ್ಡೊ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ [[:en:chess problems|ಚದುರಂಗದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು]] ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಚೆಸ್ ತುಣುಕುಗಳನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಕೆಲವು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಊಹಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>{{Cite web|url=https://usatoday30.usatoday.com/tech/science/discoveries/2008-03-14-leondardo-chess-puzzles_N.htm|title=Experts link Leonardo da Vinci to chess puzzles - USATODAY.com|website=usatoday30.usatoday.com}}</ref> ==ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ== * [[:en:List of Roman Catholic scientist-clerics|ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ವಿಜ್ಞಾನಿ-ಧರ್ಮಗುರುಗಳ ಪಟ್ಟಿ.]] * [[:en:Della mercatura e del mercante perfetto|ಡೆಲ್ಲ ಮರ್ಕಟುರ ಇ ಡೆಲ್ ಮರ್ಕಾಂಟೆ ಪರ್ಫೆಟೋ.]] ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} ==ಮೂಲಗಳು== *{{cite web| url = http://www.metmuseum.org/special/Leonardo_Master_Draftsman/draftsman_left_essay.asp| title = Leonardo, Left-Handed Draftsman and Writer| access-date = 2 September 2006| last = Bambach| first = Carmen| year = 2003| publisher = New York: Metropolitan Museum of Art}} * Calzoni, Giuseppe and Gianfranco Cavazzoni (eds.) (1996) ''Tractatus Mathematicus ad Discipulos Perusinos'', Città di Castello, Perugia. *Galassi, Giuseppe. [https://archive.today/20121211103236/http://clio.lib.olemiss.edu/u?/aah,525 "Pacioli, Luca (c. 1445-c.1517)."] In ''History of Accounting: an International Encyclopedia,'' edited by [[Michael Chatfield]] and [[Richard Vangermeersch]]. New York: Garland Publishing, 1996. pp.&nbsp;445–447. * Gleeson-White, Jane, "Double Entry: How the Merchants of Venice Created Modern Finance," New York: Norton, 2012. * Heeffer, Albrecht, "Algebraic partitioning problems from Luca Paccioli's Perugia manuscript (Vat. Lat. 3129)" in ''Sources and Commentaries in Exact Sciences'', (2010), 11, pp.&nbsp;3–52. * Pacioli, Luca. ''De divina proportione'' (English: ''On the Divine Proportion''), (Antonio Capella) Venice: [[Paganino Paganini]] (1509). * Taylor, Emmet, R. ''No Royal Road: Luca Paccioli and his Times'' (1942) * {{MacTutor|id=Pacioli}} * [http://www.newadvent.org/cathen/11383b.htm Lucas Paccioli] - [[Catholic Encyclopedia]] article * ''Libellus de quinque corporibus regularibus'', corredato della versione volgare di Luca Paccioli [facsimile del Codice Vat. Urb. Lat. 632]; eds. Cecil Grayson,... Marisa Dalai Emiliani, Carlo Maccagni. Firenze, Giunti, 1995. 3 vol. (68 ff., XLIV-213, XXII-223 pp.). {{isbn|88-09-01020-5}} * Varisco, Alessio, ''Borgo Sansepolcro. Città di cavalieri e pellegrini'' Pessano con Bornago, Mimep-Docete (2012). ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== * {{Internet Archive author |sname=Luca Pacioli}} * {{MathGenealogy|id=126888}} * [http://www.ritrattopacioli.it/texting.htm The Enigma of Luca Paccioli's Portrait] * [https://issuu.com/s.c.williams-library/docs/de_divina_proportione Full text of ''De divina proportione''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210902093626/https://issuu.com/s.c.williams-library/docs/de_divina_proportione |date=2021-09-02 }} * [https://web.archive.org/web/20120120141459/http://www.pacioli-institute.org/ Luca Paccioli's economic research programme] * [http://bdh.bne.es/bnesearch/detalle/1811636 ''Diuina proportione''], Venice, 1509, digitized at {{ill|Biblioteca Digital Hispánica|es}}, [[Biblioteca Nacional de España]] * Lauwers, Luc & Willekens, Marleen: ''Five Hundred Years of Bookkeeping: A Portrait of Luca Pacioli'' (Tijdschrift voor Economie en Management, [[w:Katholieke Universiteit Leuven|Katholieke Universiteit Leuven]], 1994, vol.&nbsp;XXXIX issue&nbsp;3 pp.&nbsp;289–304) [https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/119065/1/TEM1994-3_289-304p.pdf pdf] {{Authority control}} {{DEFAULTSORT:Pacioli, Luca}} [[ವರ್ಗ:೧೪೪೦ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೫೧೭ ನಿಧನ]] [[ವರ್ಗ:People from Sansepolcro]] [[ವರ್ಗ:15th-century Italian mathematicians]] [[ವರ್ಗ:16th-century Italian mathematicians]] [[ವರ್ಗ:Leonardo da Vinci]] [[ವರ್ಗ:Italian accountants]] [[ವರ್ಗ:Magic squares]] [[ವರ್ಗ:Italian Franciscans]] [[ವರ್ಗ:Catholic clergy scientists]] [[ವರ್ಗ:Number theorists]] [[ವರ್ಗ:History of accounting]] [[ವರ್ಗ:15th-century Italian writers]] [[ವರ್ಗ:16th-century Italian writers]] [[ವರ್ಗ:16th-century male writers]] [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ]] s47ipd71ff79z19qzyoafhjzpadsi2s 0 106408 1306648 906258 2025-06-15T16:03:05Z Kpbolumbu 1019 1306648 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Gray1240.png|thumb]] [[ಮಾನವ ಶರೀರ|ಮನುಷ್ಯ ಶರೀರ]]ದ ಕೆಳಗಣ ಭಾಗವನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ '''ಮನುಷ್ಯನ [[ಕಾಲು]]''' ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ [[ಪಾದ]], [[ತೊಡೆ]], ಟೊಂಕ ಮತ್ತು [[ನಿತಂಬ]]ವೂ ಸೇರಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web| title= Lower Extremity|url=https://www.nlm.nih.gov/cgi/mesh/2007/MB_cgi?mode=&term=Lower+Extremity&field=entry|work=Medical Subject Headings (MeSH)| publisher=National Library of Medicine|accessdate=18 April 2009}}</ref> ಆದರೆ, ಮಾನವ ಅಂಗರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಕೇವಲ [[ಮಂಡಿ]]ಯಿಂದ ಗುಲ್ಫಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಕೆಳಗಿನ ಅವಯವದ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕ್ರಸ್ ಎಂದು ಕೂಡ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾಲುಗಳನ್ನು ನಿಂತುಕೊಳ್ಳಲು, ಮತ್ತು ಕುಣಿತದಂತಹ ಆಟಪಾಟ ಸಂಬಂಧಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಚಲನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಗಣನೀಯ ಭಾಗವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಂಗಸರ ಕಾಲುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಟೊಂಕದ ಒಳತಿರುಗಿನ ಮತ್ತು ಟಿಬಿಯೊಫ಼ೀಮೋರಲ್ ಕೋನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಗಂಡಸರಲ್ಲಿ ಇರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗಿಡ್ಡ ಊರ್ವಸ್ಥಿ ಮತ್ತು ಜಂಘಾಸ್ಥಿ ಉದ್ದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ವಿಕಸನವು ಮಾನವ ಶರೀರಕ್ಕೆ ಎರಡು ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ: ದೃಶ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಿತ ಬಳಕೆಗೆ ಮೇಲಿನ ಅವಯವದ ವಿಶೇಷೀಕರಣ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥ ದ್ವಿಪಾದ ನಡಿಗೆಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿರುವ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವಾಗಿ ಕೆಳಗಿನ ಅವಯವದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ. ನೆಟ್ಟಗೆ ನಡೆಯುಬ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಮಾನವರಿಗೆ ಅನನ್ಯವಲ್ಲವಾದರೂ, ಇತರ ಪ್ರೈಮೇಟ್‍ಗಳು ಇದನ್ನು ಕೇವಲ ಅಲ್ಪಾವಧಿಗೆ ಸಾಧಿಸಬಲ್ಲವು ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಶಕ್ತಿ ವ್ಯಯಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ದ್ವಿಪಾದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮಾನವ ರೂಪಾಂತರವು ಕಾಲಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ, ಜೊತೆಗೆ ಶರೀರದ ಗುರುತ್ವ ಕೇಂದ್ರದ ನೆಲೆ, ಆಂತರಿಕ ಅಂಗಗಳ ಪುನರ್ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಮತ್ತು ಮುಂಡದ ರೂಪ ಹಾಗೂ ಜೈವಿಕ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಮೇಲೆ ಕೂಡ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಮಾನವರಲ್ಲಿ, ಇಮ್ಮಡಿ ಎಸ್ ಆಕಾರದ ಬೆನ್ನೆಲುಬು ತೂಕವನ್ನು ಮುಂಡದಿಂದ ಪಾದಗಳ ಭಾರ ಹೊರುವ ಮೇಲ್ಮೈ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವ ಧಕ್ಕೆ ಚೋಷಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಆಧಾರ ಒದಗಿಸಲು ಮತ್ತು ಚಲನೆಗಾಗಿ ಅವುಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿಶೇಷೀಕರಣದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಮಾನವ ಕಾಲುಗಳು ಅಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಪ್ರಬಲವಾಗಿವೆ — ಅರಾಂಗಟ್ಯಾನ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಲಿನ ಉದ್ದವು ಮುಂಡದ ಶೇಕಡ ೧೧೧ರಷ್ಟು ಇದೆ; ಚಿಂಪಾಜ಼ಿಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ೧೨೮ರಷ್ಟು ಇದೆ, ಮತ್ತು ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ೧೭೧ರಷ್ಟು ಇದೆ. ಕಾಲಿನ ಅನೇಕ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಕೂಡ ದ್ವಿಪಾದ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮಾರ್ಪಾಡುಗೊಂಡಿವೆ, ಹೆಚ್ಚು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ನಿತಂಬ ಸ್ನಾಯುಗಳು, ಮಂಡಿಯ ಕೀಲಿನ ಚಾಚುಸ್ನಾಯುಗಳು, ಮತ್ತು ಮೀನಖಂಡದ ಸ್ನಾಯುಗಳು. ಅನೇಕ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಹದಿಹರೆಯದ ಮತ್ತು ವಯಸ್ಕ ಮಹಿಳೆಯರು ಹಲವುವೇಳೆ ತಮ್ಮ ಕಾಲುಗಳಿಂದ ಕೂದಲನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. ದೃಢ, ಕಂದಾಗಿಸಿದ ಮತ್ತು ಕೂದಲು ತೆಗೆದಿರುವ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಾರುಣ್ಯದ ಚಿಹ್ನೆಯಾಗಿ ನೋಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವುವೇಳೆ ಇವನ್ನು ಆಕರ್ಷಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{reflist}} [[ವರ್ಗ:ಮಾನವ ಶರೀರ]] i8ro2ttjtp04n1fhjws06zl7tsrm8j5 0 140742 1306681 1255108 2025-06-16T00:46:13Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306681 wikitext text/x-wiki {{ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯನ್ ತಿಂಗಳು ೨೦೨೧}} {{Infobox currency | currency_name_in_local = ශ්‍රී ලංකා රුපියල් <small>{{in lang|si}}</small> <br />இலங்கை ரூபாய் <small>{{in lang|ta}}</small> | image_1 = Shri-lanka3.jpg | image_title_1 = ₨ 5,000 note of the 2010 ''Development, Prosperity and Sri Lanka Dancers'' series | iso_code = LKR | iso_number = | using_countries = {{LKA}} | inflation_rate = {{IncreaseNegative}} 12% <small>(2021)</small> | inflation_source_date = ''[http://www.cbsl.gov.lk/ Central Bank of Sri Lanka]'' | inflation_method = [[Consumer price index|CPI]] | subunit_ratio_1 = {{frac|100}} | subunit_name_1 = [[Cent (currency)|cent]] (¢) | symbol = '''₨''', '''රු''', '''ரூ''' | frequently_used_coins = ₨ 1, ₨ 2, ₨ 5, ₨ 10 | frequently_used_banknotes = ₨ 20, ₨ 50, ₨ 100, ₨ 500, ₨ 1,000, ₨ 5,000 | issuing_authority = [[Central Bank of Sri Lanka]] | issuing_authority_website = {{URL|www.cbsl.gov.lk|cbsl.gov.lk}} | printer = [[De La Rue|De La Rue Lanka Currency and Security Print (Pvt) Ltd]] | printer_website = {{URL|https://www.delarue.com/srilanka|delarue.com}} | mint = [[Royal Mint|Royal Mint, United Kingdom]] | mint_website = {{URL|www.royalmint.com|royalmint.com}} }}   [[Category:ISO 4217|LKR]] [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯನ್ ತಿಂಗಳು ೨೦೨೧]] [[ಚಿತ್ರ:USD_rate_to_LKR.svg|thumb| 1973 ರಿಂದ US$1 ಗೆ ವಿನಿಮಯ ದರ]] '''ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರೂಪಾಯಿ''' ( {{Lang-ta|ரூபாய்}} ; ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ '''₨''' ''',''' ಕೋಡ್ : '''LKR''' [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ|) ಶ್ರೀಲಂಕಾದ]] ಕರೆನ್ಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೦೦ ಸೆಂಟ್‌ಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ₨ ಅಂತ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿನ ಹಲವು ದೇಶಗಳ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಕರೆನ್ಸಿ ಕೋಡ್ LKR ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == ೧೮೨೫ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡ್ ಸಿಲೋನ್‌ನ (ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮೊದಲ ಹೆಸರು) ಅಧಿಕೃತ ಕರೆನ್ಸಿಯಾಯಿತು . ಇದು ಅದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಇದ್ದ ಸಿಲೋನೀಸ್ ರಿಕ್ಸ್‌ಡಾಲರ್ ಬದಲಿಗೆ ಚಾಲ್ತಿಗೆ ಬಂತು. ಒಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡಿಗೆ ೧೩.೫ ಸಿಲೋನೀಸ್ ಡಾಲರಿನ ಎಕ್ಸ ಚೇಂಜ್ ಪದ್ದಂತಿಯಂತೆ ಇದನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನೂ ಚಲಾವಣೆಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ೧೮೨೭ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡುಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಟ್ರೆಷರಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತರಲಾಯಿತು. ರಿಕ್ಸೋಡಾಲರಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಹಣವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡುಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲು ಜನತೆಗೆ ತಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಬದಲಾವಣೆ ಆಗದಿದ್ದ ರಿಕ್ಸ್ ಡಾಲರುಗಳನ್ನು ೧೮೩೧ರಲ್ಲಿ ಅಮಾನ್ಯ ಮಾಡಯಾಯಿತು(demonetized) 26 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1836 ರಂದು [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು]] ಸಿಲೋನ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ನಾಣ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1836 ರ ನಂತರ ರೂಪಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಪೌಂಡ್ ಮುಖಬೆಲೆಯ ಖಜಾನೆ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದವು . ಇವೆರಡರ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಉಳಿದವು. ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಪೌಂಡ್‌ಗಳು, ಶಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪೆನ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿ ರೂಪಾಯಿಗೆ 2 ಶಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ಗಳ ಎಕ್ಸ್ ಚೇಂಜ್ ದರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸಿಲೋನ್ ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಿದ ಮೊದಲ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ (1844). ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಖಜಾನೆ ನೋಟುಗಳನ್ನು 1856 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಅಧಿಕೃತ ಹಣವಾಗಿ ಕಾನೂನು ಟೆಂಡರ್ 18 ಜೂನ್ 1869 ರ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. 23 ಆಗಸ್ಟ್ 1871 ರಂದು ಒಂದು ರೂಪಾಯಿಗೆ ೧೦೦ ಸೆಂಟುಗಳು ಎಂಬ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು . 1 ಜನವರಿ 1872 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಕಾನೂನು ಟೆಂಡರ್, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕರೆನ್ಸಿಯನ್ನು ರೂಪಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಅಂದಿನ ಎಕ್ಸ್ ಚೇಂಜ್ ದರದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. == ನಾಣ್ಯಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:British Ceylon, 1 cent 1870, Victoria.jpg|thumb|ನಾಣ್ಯ 1 ಸೆಂಟ್ 1870]] 1872 ರಲ್ಲಿ, ತಾಮ್ರದ ಕಾಲು ¢,  ಅರ್ಧ ¢, 1¢ ಮತ್ತು 5¢ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ನಂತರ 1892 ರಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಿ 10¢, 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಗಳು ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ತಾಮ್ರದ ಕಾಲು ¢ ಉತ್ಪಾದನೆ  ಸಿ 1904 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. ದೊಡ್ಡದಾದ, ತಾಮ್ರದ 5¢ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು 1909 ರಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಮುಂಚಿನ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಬದಲು ಇವು ದುಂಡಗಿನ ಮೂಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಚೌಕಾಕಾರವಾಗಿತ್ತು. 1919 ರಲ್ಲಿ, ಬಳಸಿದ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯನ್ನು .800 ರಿಂದ .550 ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಯಿತು. 1940 ಮತ್ತು 1944 ರ ನಡುವೆ, ನಾಣ್ಯಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.   1940 ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ¢ ಉತ್ಪಾದನೆ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು, 1942 ರಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರದ ಬದಲು ಕಡಿಮೆ ತೂಕ ಮತ್ತು ದಪ್ಪದ ಕಂಚಿನ 1¢ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನಿಕಲ್-ಹಿತ್ತಾಳೆ ಯ ನಾಣ್ಯಗಳು 5¢ ರ ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದವು. ಮತ್ತು ಅವು 1943 ರಲ್ಲಿ 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ರ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದವು . 1944 ರಲ್ಲಿ ನಿಕಲ್-ಹಿತ್ತಾಳೆ, ಸ್ಕಲ್ಲೋಪ್ಡ್ ಆಕಾರದ 2c ಮತ್ತು 10c ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 10¢ ನಾಣ್ಯವು ಬೆಳ್ಳಿಯ 10¢ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. == ನಾಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಗಣ್ಯರ ನೆನಪು == ಕಿಂಗ್ ಜಾರ್ಜ್ VI ರ ಭಾವಚಿತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಣ್ಯಗಳು 1952 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರವೂ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ನಂತರ 1957 ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 2¢ ನಾಣ್ಯಗಳು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ II]] ರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಏಕೈಕ ನಾಣ್ಯಗಳಾಗಿವೆ. 1957 ರಲ್ಲಿ, ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ₨&nbsp;1 ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು .925 ಬೆಳ್ಳಿ ₨&nbsp;2,500 ವರ್ಷಗಳ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ 5 ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1963 ರಲ್ಲಿ, ಹೊಸ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ರಾಜನ ಭಾವಚಿತ್ರದ ಬದಲಿಗೆ ಸಿಲೋನ್‌ನ ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ 1c ಮತ್ತು 2c, ನಿಕಲ್ ಹಿತ್ತಾಳೆ 5¢ ಮತ್ತು 10¢ ಮತ್ತು ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಮತ್ತು ₨ 1 ನಾಣ್ಯಗಳು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದವು, ಈ ನಾಣ್ಯಗಳು ಹಿಂದಿನ ಸರಣಿಯ ಅದೇ ಆಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಗಾತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ವಿಭಿನ್ನ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದವು. 1976 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಏಳು-ಬದಿಯ ₨ 2 ಮತ್ತು ಹತ್ತು-ಬದಿಯ ₨ 5 ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಸೀಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 1978 ರಲ್ಲಿ, ಅಪಮೌಲ್ಯೀಕರಣವು 5¢ ಮತ್ತು 10¢ ನಲ್ಲಿ ನಿಕಲ್-ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಅನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು, ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ 1c ಮತ್ತು 2c ಅನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಕ್ಯುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ₨ 2 ಮತ್ತು ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ-ಕಂಚಿನ ₨ 5 ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು 1984 ರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಗುಣವಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. 1987 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ₨ 10 ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಇದು 5¢ ನಾಣ್ಯದಂತೆ ದುಂಡಗಿನ ಅಂಚುಗಳೊಂದಿಗೆ ಚೌಕವಾಗಿದೆ. 1998 ರಲ್ಲಿ ಬೈಮೆಟಾಲಿಕ್ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ₨ 10 ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಹಿಂದಿನ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ರೂಪಾಯಿ ಮುಖಬೆಲೆಗಳಂತೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಸೀಮಿತ ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನೀಡಲಾಯಿತು, ಅನುಗುಣವಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. 1972 ರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಮುಂಭಾಗವು ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನಾಣ್ಯದ ಹಿಮ್ಮುಖ ಮೌಲ್ಯವು ಅಂಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ಸಿಂಹಳ ಭಾಷೆ|ಸಿಂಹಳ]], [[ತಮಿಳು]] ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಚಿಕೆಯ ವರ್ಷವನ್ನು ಸಿಂಹಳದಲ್ಲಿ SRI LANKA ಜೊತೆಗೆ. ಕಡಿಮೆ ಮೌಲ್ಯದ 1¢, 2¢, 5¢, 10¢, 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಈಗ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತುಇವುಗಳ ಟಂಕಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೊಸ ನಾಣ್ಯಗಳ ಅವಲೋಕನ ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮುಖ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಪಂಗಡಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೊಸ ಸರಣಿಯ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಣ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅವುಗಳ ತೂಕ ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಲು ಘನ ಮಿಶ್ರಲೋಹಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಪ್ಲೇಟೆಡ್ ಸ್ಟೀಲ್‌ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ. 2017 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇನ್‌ಲೆಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹೊಸ ಸರಣಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. {| class="wikitable" style="font-size: 90%" ! colspan="10" |2005 - ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹಳೆಯ ನಾಣ್ಯ ಸರಣಿ |- ! colspan="1" | ಚಿತ್ರ ! ಮೌಲ್ಯ ! ಮುಖಮುಖ ! ಹಿಮ್ಮುಖ ! ಲೋಹದ ! ವ್ಯಾಸ ! ತೂಕ ! ದಪ್ಪ ! ಎಡ್ಜ್ ! ವರ್ಷ |- {{Coin-copper-color}} | align="center" |[[File:Bc0035_25c_2005.jpg|100x100px]]</img> | 25¢ | rowspan="6" | ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಎನ್ಸೈನ್ | rowspan="6" | ದೇಶದ ಹೆಸರು, ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯ | rowspan="2" | ತಾಮ್ರ ಲೇಪಿತ ಉಕ್ಕು | 16.0&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.68 ಗ್ರಾಂ | 1.2&nbsp;ಮಿಮೀ | ಸರಳ | rowspan="5" | 2005 |- {{Coin-copper-color}} | align="center" |[[File:Bc0036_50c_2005.jpg|100x100px]]</img> | 50¢ | 18.0&nbsp;ಮಿಮೀ | 2.5 ಗ್ರಾಂ | 1.4&nbsp;ಮಿಮೀ | ಸರಳ |- {{Coin-yellow-color}} | align="center" |[[File:Bc0037_1r_2005.jpg|100x100px]]</img> | ₨ 1 | [[Brass|ಹಿತ್ತಾಳೆ]] ಲೇಪಿತ ಉಕ್ಕು | 20.0&nbsp;ಮಿಮೀ | 3.65 ಗ್ರಾಂ | 1.7&nbsp;ಮಿಮೀ | ಗಿರಣಿ |- | align="center" |</img> | ₨ 2 | [[ನಿಕಲ್]] ಲೇಪಿತ ಸ್ಟೀಲ್ | 28.5&nbsp;ಮಿಮೀ | 7.0 ಗ್ರಾಂ | 1.5&nbsp;ಮಿಮೀ | ಗಿರಣಿ |- {{Coin-yellow-color}} | align="center" |[[File:Bc0039_5r_2005.jpg|100x100px]]</img> | ₨ 5 | ಹಿತ್ತಾಳೆ ಲೇಪಿತ ಉಕ್ಕು | 23.5&nbsp;ಮಿಮೀ | 7.7 ಗ್ರಾಂ | 2.7&nbsp;ಮಿಮೀ | ಪತ್ರ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 10 | ನಿಕಲ್ ಲೇಪಿತ ಸ್ಟೀಲ್ | 26.4&nbsp;ಮಿಮೀ ( [[Hendecagon|ಹೆಂಡೆಕಾಗನ್]] ) | 8.36 ಗ್ರಾಂ | 2.1&nbsp;ಮಿಮೀ | ಸರಳ | 2009 |} === 2017 - ಹೊಸ ನಾಣ್ಯ ಸರಣಿ <ref>{{Cite web|url=http://coins.lakdiva.org/srilanka17/|title=2017 - New Coin Series SRI LANKA|publisher=coins.lakdiva.org}}</ref> === {| class="wikitable" style="font-size: 90%" ! colspan="10" |2017 ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹೊಸ ನಾಣ್ಯ ಸರಣಿ |- ! colspan="1" | ಚಿತ್ರ ! ಪಂಗಡ ! ಮುಖಮುಖ ! ಹಿಮ್ಮುಖ ! ಲೋಹದ ! ವ್ಯಾಸ ! ದಪ್ಪ ! ಆಕಾರ ! ಎಡ್ಜ್ ! ವರ್ಷ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 1 | rowspan="3" | ದೇಶದ ಹೆಸರು, ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಧ್ವಜ ಮತ್ತು ವರ್ಷ | rowspan="3" | ಮೌಲ್ಯ | rowspan="3" | [[Stainless steel|ತುಕ್ಕಹಿಡಿಯದ ಉಕ್ಕು]] | 20&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.75&nbsp;ಮಿಮೀ | rowspan="3" | ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ | ಇಂಟರ್ಮಿಟೆಡ್ ಮಿಲ್ಡ್ | rowspan="4" | 2017 |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 2 | 22&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.75&nbsp;ಮಿಮೀ | ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 5 | 23.5&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.8&nbsp;ಮಿಮೀ | ನಿಯಮಿತ ಇಂಡೆಂಟೇಶನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಅರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 10 | | | | 26.4&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.8&nbsp;ಮಿಮೀ | ಹನ್ನೊಂದು ಲೋಬ್ಡ್ | ನಿಯಮಿತ ಇಂಡೆಂಟೇಶನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಅರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ |- | | ₨ 20 | | | ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಕಂಚು | 28&nbsp;ಮಿಮೀ | 2.0&nbsp;ಮಿಮೀ | ಏಳು ಹಾಲೆಗಳು | ಸರಳ | 2020 |} === ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳು === ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ 1957 ರಿಂದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ರಂದು, 60 ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫ್ರಾಸ್ಟೆಡ್ ಪ್ರೂಫ್ ಕ್ರೌನ್ ಗಾತ್ರದ ಬಹು-ಬಣ್ಣದ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ₨ 5,000 ಮುಖಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಇದು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ಬಹು-ಬಣ್ಣದ ನಾಣ್ಯವಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳು: == ನೋಟುಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:CEY-23-Government_of_Ceylon-5_Rupees_(1929).jpg|thumb| ಸಿಲೋನ್ ಸರ್ಕಾರ, ₨ 5 (1929)]]   ಸಿಲೋನ್ ಸರ್ಕಾರವು 1885 ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೊದಲ ರೂಪಾಯಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟ್ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ₨ 5 ನೋಟು (1885–1925) ನಂತರ ₨ 10 (1894–1926) ಮತ್ತು ₨ 1,000 ನೋಟು (1899 ಮತ್ತು 1915). {{Sfn|Cuhaj|2010}} ಎರಡನೇ ಸಂಚಿಕೆಯು ₨ 1 (1917-1939), ₨ 2 (1917-1921), ₨ 50 (1914) ಮತ್ತು ₨ 100 (1919) ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1920 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ 1930 ರ ದಶಕ) ₨ 1 (ಮೇಲೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ), ₨ 2 (1925-39), ಎರಡು ರೀತಿಯ ₨ 5 (1925-28 ಮತ್ತು 1929-39), ಎರಡು ವಿಧದ ₨ 10 (1927–28 ಮತ್ತು 1929–39), ₨ 50 (1922–39), ₨ 100 (1926–39), ₨ 500 (1926), ಮತ್ತು ₨ 1,000 (1929) ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿವೆ. {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1941ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿದ್ದವು. ಮೊದಲನೆಯದು 1941 ರಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ₨ 1, ₨ 2, ₨ 5, ₨ 10 ನೋಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. {{Sfn|Cuhaj|2010}} ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ₨ 1,000 ನೋಟು (1938) ಅನ್ನು ಗುಂಪು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1941 ರ ಎರಡನೇ ಸಂಚಿಕೆಯು ₨ 1 (1941-49), ₨ 2 (1941-49), ₨ 5 (1941-49), ₨ 10 (1941-46), ₨ 50 (1941-45), ₨ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. 100 (1941–45), ₨ 1,000 (1941), ಮತ್ತು ₨ 10,000 (1947) ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು. [nb 1] {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1942 ರಲ್ಲಿ, ಭಾಗಶಃ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟು ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಟಿಪ್ಪಣಿ (1942) {{Sfn|Cuhaj|2010}} 5¢ (1942), 10¢ (1942-43), 25¢ (1942-49), ಮತ್ತು 50¢ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು (1942-49) ಎರಡನೇ ಸಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ) {{Sfn|Cuhaj|2010}} The Central Bank of Ceylon{{#tag:ref|The Central Bank of Ceylon was established by the Monetary Law Act (MLA) No. 58 of 1949 and commenced operations on 28 August 1950.<ref>{{cite book | last1 = Linzmayer | first1 = Owen | title = The Banknote Book | chapter = Ceylon | publisher = BanknoteNews.com | year = 2013 | location = San Francisco, CA | url = http://www.banknotebook.com}}</ref>}|group="nb"} issued ₨ 1 and ₨ 10 rupee notes (1951),{{Sfn|Cuhaj|2010}} ₨&nbsp;1, ₨&nbsp;2, ₨&nbsp;5, ₨&nbsp;50, and ₨&nbsp;100 notes (1952–54){{#tag:ref|The ₨ 5 note was not issued in 1953{{Sfn|Cuhaj|2010|p=201}} and the ₨ 10 note was issued in 1953 and 1954.{{Sfn|Cuhaj|2010|p=202}}|group="nb"}} ₨ 1 ನೋಟುಗಳನ್ನು 1963 ರಲ್ಲಿ ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. 1977 ರಿಂದ, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಿಂದ ನೋಟುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ₨ 20 ನೋಟುಗಳನ್ನು 1979 ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ನಂತರ 1981 ರಲ್ಲಿ ₨ 500 ಮತ್ತು ₨ 1,000. 1998 ರಲ್ಲಿ ₨ 200 ಮತ್ತು 2006 ರಲ್ಲಿ ₨ 2,000 (ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿದೆ). ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಅವುಗಳು ಹಿಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಲಂಬವಾಗಿ ಮುದ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. 1998 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ 50 ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ (1948-1998) ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ₨ 200 ನೋಟು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಮೊದಲ ಪಾಲಿಮರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ನೋಟ್ ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಪಂಗಡಗಳನ್ನು ಡಿ ಲಾ ರೂ ಲಂಕಾ ಕರೆನ್ಸಿ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಪ್ರಿಂಟ್ (ಪ್ರೈ) ಲಿಮಿಟೆಡ್, ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಡಿ ಲಾ ರೂ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮದಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಮಹಿಂದಾ ರಾಜಪಕ್ಸೆ|ಮಹಿಂದಾ ರಾಜಪಕ್ಸೆ ಅವರ]] ಭಾವಚಿತ್ರಗಳು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೋಟುಗಳ ಮುಂಭಾಗವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರೆ, ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳು, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಭೂದೃಶ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ. . == ವಿನಿಮಯ ದರ == {{Exchange Rate|LKR|INR|USD}} ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರೂಪಾಯಿಯು ಮುಚ್ಚಿದ ಕರೆನ್ಸಿಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.feelsl.com/currency-in-sri-lanka/|title=Currency in Sri Lanka : A Guide on Using LKR|date=15 April 2021|access-date=26 ನವೆಂಬರ್ 2021|archive-date=6 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211006095846/https://www.feelsl.com/currency-in-sri-lanka/|url-status=dead}}</ref> ನೀವು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಕರೆನ್ಸಿ ಔಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ LKR ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{reflist}} {{Reflist|group="nb"}}   === ಮೂಲಗಳು === * [http://collect.ceylanka.net ಸಿಲೋನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗಳು - ನೋಟುಗಳು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯಗಳು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111003095400/http://collect.ceylanka.net/ |date=2011-10-03 }} * [http://coins.lakdiva.org/srilanka/srilanka.html ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಸ್ತುತ ನಾಣ್ಯಗಳು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150721080635/http://coins.lakdiva.org/srilanka/srilanka.html |date=2015-07-21 }} * [http://coins.lakdiva.org/main.html ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಣ್ಯಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20060715141127/http://www.polymernotes.org/country_pages/LKA.htm ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪಾಲಿಮರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20060615050440/http://polonnaruwa.org/coins/vijayabahu-kahavanu.html ಪೊಲೊನ್ನರುವಾ, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ನಾಣ್ಯಗಳು] * [http://coins.lakdiva.org/dutch/ ಸಿಲೋನ್‌ನ ಡಚ್ VOC ನಾಣ್ಯಗಳು] * [http://www.members.tripod.com/ceylonweb/copper_massas.htm 12 ರಿಂದ 15 ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಂಹಳದ ತಾಮ್ರದ ನಾಣ್ಯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200220124344/http://www.members.tripod.com/ceylonweb/copper_massas.htm |date=2020-02-20 }} * [https://web.archive.org/web/20060915231408/http://www.tranquebar.dk/ceylonramme.htm ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಆರಂಭಿಕ ನಾಣ್ಯ] * [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/SriLanka-B-En.htm ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನೋಟುಗಳು] (in English and German) * [https://www.cbsl.gov.lk/en/notes-coins/notes-and-coins/commemorative-coins-and-notes ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ನೋಟುಗಳು] szxek9pxniowrn3cok6jsbq7httttog 0 141599 1306678 1184725 2025-06-15T23:35:26Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306678 wikitext text/x-wiki '''ಶಶಿಕಲಾ ಗುರ್ಪುರ್''' (ಜನನ 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1964) ಲೇಖಕಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಫೆಸರ್, ಇವರು [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯ]] ಸಿಂಬಯೋಸಿಸ್ ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಮತ್ತು ಸಿಂಬಯೋಸಿಸ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿಯ ಕಾನೂನು ವಿಭಾಗದ ಡೀನ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಆಕೆ 19 ನೇ ಕಾನೂನು ಆಯೋಗದ <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/Mangalorean-Shashikala-Gurupur-who-is-a-member-of-Law-Commission-of-India-and-the-director-of-Symbiosis-Law-School-Pune-has-bagged-the-prestigious-and-the-first-ever-Legal-Education-Innovation-Award-2011-instituted-by-the-Society-of-Indian-Law-Firms-SILF-and-the-Menon-Institute-of-Legal-Advocacy-Training-/articleshow/9857984.cms|title=Legal Education Innovation Award - 2011|last=Pinto|first=Stanley|date=4 September 2011|work=[[The Times of India]]}}</ref> ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಅಕಾಡೆಮಿಕ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.nja.nic.in/members-of-nja-governing-bodies.html|title=Members of General Body, National Judicial Academy India|publisher=www.nja.nic.in|access-date=2022-01-10|archive-date=2021-09-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20210918205348/http://www.nja.nic.in/members-of-nja-governing-bodies.html|url-status=dead}}</ref> ಆಕೆ ಫುಲ್‌ಬ್ರೈಟ್ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದವಳು. ಮೇ 2016 ರಲ್ಲಿ LexisNexis ನಿಂದ ಭಾರತದ ಟಾಪ್ 100 ಲೀಗಲ್ ಲುಮಿನರಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಆಕೆಯನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ <ref name="deccanherald">{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/content/563127/mlurean-among-100-legal-luminaries.html|title=M'lurean among '100 Legal Luminaries of India'|date=8 August 2016|work=[[Deccan Herald]]}}</ref> ಆಕೆಗೆ ಮಾರ್ಚ್ 2019 ರಲ್ಲಿ [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ|ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ]] ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ<ref name="newskarnataka">{{Cite news|url=https://www.newskarnataka.com/mangalore/dr-shashikala-gurpur-conferred-with-kittur-rani-chennamma-award|title=Dr Shashikala Gurpur conferred with Kittur Rani Chennamma Award|date=8 March 2019|publisher=NewsKarnataka}}{{Dead link|date=ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ಶಿಕ್ಷಣ == ಆಕೆ ಕಾನೂನು ತನ್ನ ಮುಗಿಸಿ ಪದವಿ [[ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]] 1988 ರಲ್ಲಿ <ref name="newskarnataka"/> ಪಿಎಚ್.ಡಿ ಮಾಡಿದರು. [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ಲಾಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದರು. [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದ]] [[ಮಂಗಳೂರು|ಮಂಗಳೂರಿನ]] ಗುರುಪುರದ ಗೋಳಿದಡಿಗುತ್ತು ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬಂದವರು. <ref name="newskarnataka" /> [[ಸೈಂಟ್ ಆಗ್ನೆಸ್ ಕಾಲೇಜು|ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಆಗ್ನೆಸ್ ಕಾಲೇಜು]] ಮತ್ತು SDM ಕಾನೂನು ಕಾಲೇಜಿನ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿ. <ref name="deccanherald"/> == ವೃತ್ತಿ == ಶಶಿಕಲಾ ಗುರ್ಪುರ್ ಅವರು ಕಾನೂನು ವಿಭಾಗದ ಡೀನ್, ಸಿಂಬಯೋಸಿಸ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ (ಡೀಮ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ) ಮತ್ತು ಸಿಂಬಯೋಸಿಸ್ ಕಾನೂನು ಶಾಲೆಯ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದು ಅವರ ಬೋಧನಾ ಅನುಭವವು [[ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್‌ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ]], SDM ಕಾನೂನು ಕಾಲೇಜು, ಮಣಿಪಾಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್ ಮತ್ತು ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್ ಕಾರ್ಕ್, [[ಐರ್ಲೆಂಡ್|ಐರ್ಲೆಂಡ್ನಲ್ಲಿ]] ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಅವರ ಸಂಶೋಧನಾ ಆಸಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ [[ನ್ಯಾಯಶಾಸ್ತ್ರ]], ಮಾಧ್ಯಮ ಕಾನೂನುಗಳು, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು [[ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು]], [[ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಸಂಶೋಧನಾ ವಿಧಾನ]], ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ಕಾನೂನು ಅಧ್ಯಯನಗಳು, ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಾನೂನು, ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆ ಸೇರಿವೆ. ಅವರು ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಸಹ-ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು 60 ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name="amielegal">{{Cite news|url=https://amielegal.com/dr-shashikala-gurpur-receives-annual-kittur-rani-chennamma-award/|title=Dr Shashikala Gurpur, Director of SLS- Pune Receives Annual Kittur Rani Chennamma Award 2018-19|last=Khatri|first=Aastha|date=9 March 2019|publisher=Amielegal|access-date=10 ಜನವರಿ 2022|archive-date=13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191213153203/https://amielegal.com/dr-shashikala-gurpur-receives-annual-kittur-rani-chennamma-award/|url-status=dead}}</ref> 1991 ರಲ್ಲಿ, ಗುರ್ಪುರ್ [[ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್‌ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]]ಕ್ಕಾಗಿ ಸಮುದಾಯ ಆಧಾರಿತ ಕಾನೂನು ಸುಧಾರಣೆಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ಯೋಜನೆಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಏಷ್ಯನ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ ಇನ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್ (ANWIC) ನ ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆಗೆ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು, ಇದನ್ನು WACC, UK ಪ್ರಾಯೋಜಿಸಿತು. 1999 ರಿಂದ 2004 ರವರೆಗೆ. 2001 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಲಿಂಗ ವಕಾಲತ್ತುಗಾಗಿ ಫೋರ್ಡ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎನ್ಪಿಎಸ್ ಸೆಕ್ಟರ್ ಸಂಶೋಧನಾ ಅನುದಾನವನ್ನು ಮತ್ತು 1998 ರಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕಮಿಷನ್ ಕಾನೂ ನು ಲಿಂಕ್ ಅನುದಾನವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref name="amielegal"/> == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TzO9ngEACAAJ&dq=inauthor:%22Shashikala+Gurpur%22|title=Impact of Genetic Engineering on Agriculture: Biodiversity Conservation and Farmers' Rights in India|date=2013|publisher=Lap Lambert Academic Publishing|isbn=9783659445682}} * {{Cite book|url=https://www.bookganga.com/eBooks/Books/details/5705736800825626723?BookName=Women-Friendly-Pune|title=Women Friendly Pune|publisher=Janwani}} == ಗೌರವಗಳು == * ಅವರು ಫುಲ್‌ಬ್ರೈಟ್ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಮತ್ತು AHRB ಫೆಲೋ, ಎಡಿನ್‌ಬರ್ಗ್ ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್ (2004) ಅನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Daij" /> * ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ|ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು]] 2018-19ನೇ ಸಾಲಿನ [[ಕಿತ್ತೂರು ಚೆನ್ನಮ್ಮ|ಕಿತ್ತೂರು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ.]] <ref name="newskarnataka"/> * [[ಇಂಡಿಯನ್‌ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್‌ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಬೆಂಗಳೂರು|2014 ರಲ್ಲಿ, ಗುರ್ಪುರ್ ಐಐಎಂ ಬೆಂಗಳೂರು]] ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ [[ಜಿನಿವಾ|ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿನ]] ಗ್ಲೋಬಲ್ ಎಥಿಕ್ಸ್ ಫೋರಮ್‌ನಿಂದ 'ಮೈ ಚಾಯ್ಸ್ ಫಾರ್ ಈಕ್ವಾಲಿಟಿ' ಎಂಬ ಮಾನ್ಯತೆಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.lawyersclubindia.com/news/Dr-Shashikala-Gurpur-awarded-a-certificate-of-recognition-My-Choice-for-Equality--14652.asp|title=Dr. Shashikala Gurpur awarded a certificate of recognition - 'My Choice for Equality' Symbiosis Law School, Pune|date=15 January 2014|publisher=LawyersClubIndia.com}}</ref> * ನವೆಂಬರ್ 2013 ರಲ್ಲಿ, ವಿಜಯ್ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನಿಂದ ಆಕೆಗೆ 'ಕಾನೂನು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಗಾಗಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ' ನೀಡಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/content/368821/shashikala-gurpur-bags-another-natl.html|title=Shashikala Gurpur bags another natl award|date=13 November 2013|work=[[Deccan Herald]]}}</ref> * ಅವರು 2011 ರಲ್ಲಿ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಲಾ ಫರ್ಮ್ಸ್ (SILF) ಮತ್ತು ಮೆನನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಲೀಗಲ್ ಅಡ್ವೊಕಸಿ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ (NLRC) ನಿಂದ ಕಾನೂನು ಶಿಕ್ಷಣ ನಾವೀನ್ಯತೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು <ref name="Daij">{{Cite news|url=https://www.daijiworld.com/news/newsDisplay.aspx?newsID=114398|title=Symbiosis Director Dr Shashikala Gurpur Wins Legal Education Award|date=9 September 2011|publisher=[[Daijiworld Media]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://barandbench.com/conversation-symbiosis-dean-shashikala-gurpur-receiving-first-legal-education-innovation/|title=Conversation with Symbiosis Dean Shashikala Gurpur on receiving first Legal Education Innovation Award|date=9 September 2011|publisher=Bar & Bench}} {{Subscription required|s}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Shashikala Gurpur * [https://collegedunia.com/news/c-9127-interview-dr-shashikala-gurpur-director-at-sls ಡಾ. ಶಶಿಕಲಾ ಗುರ್ಪುರ್ - ಸಂದರ್ಶನ] * [https://www.symlaw.ac.in/faculty-research-profile ಫ್ಯಾಕಲ್ಟಿ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿವರ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220111091750/https://www.symlaw.ac.in/faculty-research-profile |date=2022-01-11 }} [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮಂಗಳೂರಿನ ಬರಹಗಾರರು]] octhz6o6ix3ovzhqp2qr50b9369is2u 0 142966 1306664 1284236 2025-06-15T17:46:36Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306664 wikitext text/x-wiki '''ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್''' ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ೧೯೭೭ ರಲ್ಲಿ [[ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರದಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು.<ref name="The Phillips Collection">{{Cite web|url=https://www.phillipscollection.org/event/2019-05-15-ranjani-shettar-earth-songs-night-sky|title=Ranjani Shettar: Earth Songs for a Night Sky|website=The Phillips Collection|language=en|access-date=4 November 2021}}</ref> ಅವರು ದೃಶ್ಯ ಕಲಾವಿದೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಶಿಲ್ಪ ಕಲೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. == ವೃತ್ತಿ == ದಿ ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್,<ref name="Metropolitan Museum">{{Cite web|url=https://www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2018/ranjani-shettar|title=Seven ponds and a few raindrops|last=|first=|date=|website=www.metmuseum.org|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-12-05}}</ref> ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್ (ಎಸ್.ಎಫ಼್.ಎಮ್.ಓ.ಎಮ್.ಎ),<ref>{{Cite web|url=https://www.sfmoma.org/exhibition/new-work-ranjani-shettar/|title=New Work: Ranjani Shettar · SFMOMA|website=www.sfmoma.org|language=en-US|access-date=2019-12-05}}</ref> ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್ (ಎಮ್.ಓ.ಎಮ್.ಎ), ಕಿರಣ್ ನಾಡರ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ (ಕೆ.ಎನ್.ಎಮ್.ಎ) <ref>{{Cite web|url=https://www.knma.in/seven-contemporaries-part-difficult-loves|title=SEVEN CONTEMPORARIES - Part of Difficult Loves {{!}} Kiran Nadar Museum of Art|website=www.knma.in|access-date=2019-12-05}}</ref> ಮತ್ತು ವಾಕರ್ ಆರ್ಟ್ ಸೆಂಟರ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್ ಅವರ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.<ref>{{Cite web|url=https://www.moma.org/artists/37577|title=Ranjani Shettar {{!}} MoMA|website=The Museum of Modern Art|language=en|access-date=2019-12-05}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://walkerart.org/magazine/artist-interview-ranjani-shettar|title=Artist Interview: Ranjani Shettar|website=walkerart.org|language=en-US|access-date=2019-12-05|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205205910/https://walkerart.org/magazine/artist-interview-ranjani-shettar|url-status=dead}}</ref> ಶೆಟ್ಟರ್ ಅವರು ಲಲಿತ ಕಲೆಯ ಪದವಿಯನ್ನು ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಸ್ನಾತ್ತಕೋತ್ತರ ಲಲಿತ ಕಲೆಯನ್ನು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ಚಿತ್ರಕಲಾ ಪರಿಷತ್ ಮತ್ತು ದಿ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್ ಆಫ಼್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಕರ್ನಾಟಕ ಚಿತ್ರಕಲಾ ಪರಿಷತ್ ಬೆ೦ಗಳೂರಿನಿ೦ದ ಗೌರವ ಪಡದಿದ್ದಾರೆ. == ಕೆಲಸ == ಶೆಟ್ಟರ್ ಅವರ ಯೋಜನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಅವರು ಇತರ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ಒಂದು ಯೋಜನೆಯು ವರ್ಷ, ದಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್ (ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್) ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಕಲಾವಿದರ ಪುಸ್ತಕವಾಗಿದೆ. ಕವರ್‌ಗಳನ್ನು ಬೆಳ್ಳಿಯ ಕೆತ್ತನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸತು-ಮಿಶ್ರಲೋಹದಿಂದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪುಟಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಮಳೆಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ೧೬ ಮುದ್ರಣಗಳ ಚಿಕ್ಕವಾದ ಪುಸ್ತಕ ಮತ್ತು ಅನಿತಾ ದೇಸಾಯಿಯವರ ವಿಶೇಷ ಪಠ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಸಿಲ್ಕ್ಸ್‌ಕ್ರೀನ್ ಮತ್ತು ಮರದ ಬ್ಲಾಕ್ ಪ್ರಿಂಟ್‌ಗಳು, ಎಚ್ಚಣೆ ಮತ್ತು ಲೇಸರ್ ಮುದ್ರಣಗಳಿವೆ. ಶೆಟ್ಟರ್ ಅವರ ಕೃತಿಗಳು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಆಫ್ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ, ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-XVAuAAACAAJ|title=Ranjani Shettar: Dewdrops and Sunshine|last=Baker|first=Alex|last2=Shettar|first2=Ranjani|date=2011|publisher=National Gallery of Victoria|isbn=978-0-7241-0349-2|language=en}}</ref> ಮತ್ತು [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ] <ref>{{Cite web|url=https://www.talwargallery.com/exhibitions/ranjani-shettar7#tab:slideshow;tab-1:slideshow|title=Ranjani Shettar – Between the sky and earth « TALWAR GALLERY|language=en-US|access-date=2019-12-05}}</ref> ಮತ್ತು ಮರಿಯನ್ ಗುಡ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಇಂತಹ ಚಿತ್ರಗ್ಯಾಲರಿಗಳಿಂದ ಪ್ರಕಟನೆಗೊಂಡಿವೆ.<ref>{{Cite web|url=https://www.mariangoodman.com/shop/publications/41-freeing-the-line/|title=Freeing the Line|website=Marian Goodman|language=en|access-date=2019-12-05}}</ref> ಶೆಟ್ಟರ್ ಅವರು ೧೯೯೯ ಮತ್ತು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಹೆಬ್ಬಾರ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಜೊತೆಗೆ ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವ್ಯಾಲೇಸ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆದಿತ್ಯ ವಿಕ್ರಮ್ ಬಿರ್ಲಾ ಕಲಾಕಿರಣ ಪುರಸ್ಕಾರವನ್ನು ತಮ್ಮ ಕೃತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.  == ಆಯ್ದ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು <ref>{{Cite web|url=http://www.talwargallery.com/artists/ranjani-shettar|title=Ranjani Shettar|access-date=2019-11-21}}</ref> == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು === ; ೨೦೧೯ : ದಿ ಫಿಲಿಪ್ಸ್ ಕಲೆಕ್ಷನ್, ''ಅರ್ಥ್ ಸಾಂಗ್ಸ್ ಫಾರ್ ಎ ನೈಟ್ ಸ್ಕೈ,'' ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಡಿಸಿ, ಯುಎಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.phillipscollection.org/events/2019-05-16-intersections-ranjani-shettar|title=Intersections, The Phillips Collection|last=|first=|date=|website=|language=en-US|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-07-16}}</ref> ; ೨೦೧೮ : ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ''ಏಳು ಕೊಳಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಮಳೆಹನಿಗಳು,'' ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ಎನ್.ವೈ, ಯುಎಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2018/ranjani-shettar|title=Ranjani Shettar: Seven ponds and a few raindrops|last=|first=|date=|website=www.metmuseum.org|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-12-05}}</ref> : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ನಲೀಯು ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ಎನ್.ವೈ, ಯುಎಸ್ ನಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರದರ್ಶವನ್ನು ನಡೆಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web|url=https://www.talwargallery.com/exhibitions/ranjani-shettar3|title=Ranjani Shettar – On and on it goes on « TALWAR GALLERY|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೧೭ : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ''ಬಬಲ್ ಟ್ರ್ಯಾಪ್ ಮತ್ತು ಡಬಲ್ ಬೋ'', ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=https://www.talwargallery.com/exhibitions/ranjani-shettar2|title=Bubble trap and a double bow|last=|first=|date=|website=talwargallery.com|language=en-US|access-date=2018-02-16}}</ref> ; ೨೦೧೪ : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ''ನೈಟ್ ಸ್ಕೈಸ್ ಮತ್ತು ಡೇಡ್ರೀಮ್ಸ್'', ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.talwargallery.com/exhibitions/ranjani-shettar8|title=Night skies and daydreams|last=|first=|date=|website=talwargallery.com|language=en-US|access-date=2018-02-16}}</ref> : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ''ಆಕಾಶ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ನಡುವೆ,'' ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=https://www.talwargallery.com/exhibitions/ranjani-shettar7|title=Ranjani Shettar-Between the sky and earth « TALWAR GALLERY|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೧೨ : ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ. ಭೌ ದಾಜಿ ಲಾಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ, ''ಹೈ ಟೈಡ್ ಫಾರ್ ಎ ಬ್ಲೂ ಮೂನ್'', ಇಂಡಿಯಾ <ref>[http://bdlmuseum.org/newsletter/newsletter%2003/bdl-museum-newsletter_2013_q4.html "High tide for a blue moon"], The Dr. Bhau Daji Lad Museum, Retrieved 3 February 2017.</ref> : ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್, ''ವರ್ಷ'', ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ ಬುಕ್ ಇನ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿ <ref name="MoMA">[https://www.moma.org/research-and-learning/research-resources/library/council/shettar "Ranjani Shettar, Varsha"], [[Museum of Modern Art]], Retrieved 3 February 2017.</ref> ; ೨೦೧೧ : ನ್ಯಾಷನಲ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಆಫ್ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ, ''ಡ್ಯೂಡ್ರಾಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸನ್‌ಶೈನ್'', ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್‌ನಲ್ಲಿ <ref>{{Cite web|url=https://www.ngv.vic.gov.au/media_release/ranjani-shettar-dewdrops-and-sunshine/|title=Ranjani Shettar: Dewdrops and Sunshine {{!}} NGV|website=www.ngv.vic.gov.au|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹರ್ಮ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್, ''ಫ್ಲೇಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಫಾರೆಸ್ಟ್'' : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ''ಪ್ರಸ್ತುತ ನಿರಂತರ,'' ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ ; ೨೦೦೯ : ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್, ''ನ್ಯೂ ವರ್ಕ್,'' ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ (೨೦೦೯) <ref name="San Francisco Museum of Modern Art (SfMoMA)">{{Cite web|url=https://www.sfmoma.org/exhibition/new-work-ranjani-shettar/|title=New Work: Ranjani Shettar · SFMOMA|website=www.sfmoma.org|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೦೮ : ದಿ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಫೋರ್ಟ್ ವರ್ತ್, ''ಫೋಕಸ್'', ಫೋರ್ಟ್ ವರ್ತ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.themodern.org/exhibition/past/focus-ranjani-shettar/1105|title=Modern Art Museum of Fort Worth|website=www.themodern.org|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಟೆಂಪರರಿ ಆರ್ಟ್, ಬೋಸ್ಟನ್, ''ಮೊಮೆಂಟಮ್ ೧೦'', ಬೋಸ್ಟನ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.icaboston.org/exhibitions/momentum-10-rajani-shettar|title=Momentum 10: Rajani Shettar {{!}} icaboston.org|website=www.icaboston.org|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೦೭ : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ''ಎಪಿಫನೀಸ್,'' ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ; ೨೦೦೪ : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], ''ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್'', ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: '''ಗುಂಪು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು''' ; ೨೦೧೭ : ಪಿಜ್ಜುಟಿ ಕಲೆಕ್ಷನ್, ''ವಿಷನ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ಇಂಡಿಯಾ,'' ಕೊಲಂಬಸ್, ಓ.ಹೆಚ್, ಯು.ಎಸ್ <ref>{{Cite web|url=http://www.pizzuti.columbusmuseum.org/exhibitioncollection/visions-from-india/|title=VISIONS FROM INDIA|website=Pizzuti Collection|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೧೩ : ೫ ನೇ ಮಾಸ್ಕೋ ಬೈನಾಲೆ ಆಫ್ ಕಾಂಟೆಂಪರರಿ ಆರ್ಟ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ರಷ್ಯಾ <ref>{{Cite web|url=http://moscowmanege.ru/5th-moscow-biennale-of-contemporary-art-bolshe-sveta-more-light/|title=5th Moscow Biennale of Contemporary Art "MORE LIGHT" {{!}} МВО "Манеж"|language=ru|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಕಿರಣ್ ನಾಡರ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಏಳು ಸಮಕಾಲೀನರು, ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=https://www.knma.in/seven-contemporaries-part-difficult-loves|title=SEVEN CONTEMPORARIES - Part of Difficult Loves {{!}} Kiran Nadar Museum of Art|website=www.knma.in|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೧೨ : ೦೧೨ ಹೆನ್ರಿ ಆರ್ಟ್ ಗ್ಯಾಲರಿ, ಈಗ ಇಲ್ಲಿಯೂ ನೋವೇರ್, ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಸಿಯಾಟಲ್, ಡಬ್ಲ್ಯು.ಎ, ಯು.ಎಸ್.<ref>{{Cite web|url=https://pro.henryart.org/exhibitions/now-here-is-also-nowhere-part-i|title=Now Here is also Nowhere: Part I - Henry Art Gallery|website=pro.henryart.org|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20191114210129/https://pro.henryart.org/exhibitions/now-here-is-also-nowhere-part-i|url-status=dead}}</ref> : ಕಿರಣ್ ನಾಡರ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ಸ್, ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=https://www.knma.in/crossings-time-unfolded-ii|title=CROSSINGS - Time Unfolded II {{!}} Kiran Nadar Museum of Art|website=www.knma.in|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೧೧ : ಪಿಜ್ಜುಟಿ ಕಲೆಕ್ಷನ್, ಟೀಸರ್ಸ್, ಕೊಲಂಬಸ್, ಓ.ಹೆಚ್, ಯು.ಎಸ್.<ref>{{Cite web|url=http://www.pizzuti.columbusmuseum.org/exhibitioncollection/teasers/|title=Teasers|website=Pizzuti Collection|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಕಂಟೆಂಪರರಿ ಆರ್ಟ್, ಕೇವಲ ಅಲ್ಲಿ (ಭಾಗ ೩), ಡೆಟ್ರಾಯಿಟ್, ಮಿಚಿಗನ್, US <ref>{{Cite web|url=https://mocadetroit.org/barely-there/|title=barely there part II|last=Name|website=Museum of Contemporary Art Detroit|language=en-US|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20191114204625/https://mocadetroit.org/barely-there/|url-status=dead}}</ref> : ಕಿರಣ್ ನಾಡರ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಟೈಮ್ ಅನ್‌ಫೋಲ್ಡ್, ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=https://www.knma.in/time-unfolded|title=TIME UNFOLDED {{!}} Kiran Nadar Museum of Art|website=www.knma.in|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಆರ್ಟ್ ಟವರ್ ಮಿಟೊ, ಕ್ವೈಟ್ ಅಟೆನ್ಶನ್ಸ್, ಮಿಟೊ, ಜಪಾನ್ <ref>{{Cite web|url=http://www.arttowermito.or.jp/english/gallery/lineup/article_76.html|title=Quiet Attentions : Departure from Women {{!}} Contemporary Art Gallery {{!}} Art Tower Mito|website=www.arttowermito.or.jp|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೧೦ : ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್ (ಎಮ್.ಓ.ಎಮ್.ಎ), ಆನ್ ಲೈನ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ಎನ್.ವೈ, ಯು.ಎಸ್.<ref>{{Cite web|url=http://www.moma.org/interactives/exhibitions/2010/online/|title=On Line: Drawing Through the Twentieth Century|website=MoMA.org|access-date=2019-12-11}}</ref> :. ೧೦ ನೇ ಲಿವರ್‌ಪೂಲ್ ದ್ವೈವಾರ್ಷಿಕ, ಟಚ್ಡ್, ಲಿವರ್‌ಪೂಲ್, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ <ref>{{Cite web|url=http://www.biennial.com/2010/exhibition/locations/52-renshaw-street|title=Touched {{!}} Liverpool Biennial of Contemporary Art|website=www.biennial.com|language=en|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20191114204627/https://www.biennial.com/2010/exhibition/locations/52-renshaw-street|url-status=dead}}</ref> ; ೨೦೦೯ : ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್, ಸ್ಕಲ್ಪ್ಚರ್ ಗಾರ್ಡನ್ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಪ್ರದರ್ಶನ, ಸಿಎ<ref>{{Cite web|url=https://www.sfmoma.org/press-release/sfmoma-to-open-rooftop-sculpture-garden/|title=SFMOMA TO OPEN ROOFTOP SCULPTURE GARDEN · SFMOMA|website=www.sfmoma.org|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೦೮ : ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಲೈಫ್ ಆನ್ ಮಾರ್ಸ್: ೫೫ ನೇ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್, ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್, ಪಿಎ <ref>{{Cite web|url=https://cmoa.org/publication/life-on-mars-55th-carnegie-international/|title=Life on Mars: 55th Carnegie International|website=Carnegie Museum of Art|language=en-US|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20191114204625/https://cmoa.org/publication/life-on-mars-55th-carnegie-international/|url-status=dead}}</ref> ; ೨೦೦೭ : 9ನೇ ಲಿಯಾನ್ ದ್ವೈವಾರ್ಷಿಕ, ಲಿಯಾನ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://artmap.com/biennaledelyon/exhibition/9th-lyon-biennial-2007-2007|title=9th LYON BIENNIAL 2007 at Lyon Biennial Lyon - Artmap.com|website=artmap.com|access-date=2019-12-11}}</ref> : 8ನೇ ಶಾರ್ಜಾ ಬಿನಾಲೆ, ಶಾರ್ಜಾ, ಯುಎಇ <ref>{{Cite web|url=http://sharjahart.org/press/sharjah-biennial-8-inaugurates-on-april-4th-2007|title=sharjah-biennial-8-inaugurates-on-april-4th-2007 - Sharjah Art Foundation|website=sharjahart.org|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೦೬ : ಎಕ್ಸ್.ವಿ ಸಿಡ್ನಿ ಬೈನಾಲೆ, ಸಂಪರ್ಕ ವಲಯಗಳು, ಸಿಡ್ನಿ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ <ref>{{Cite web|url=http://www.biennialfoundation.org/biennials/biennale-of-sydney/|title=Sydney Biennale / Biennale of Sydney (Australia)|website=Biennial Foundation|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಮರಿಯನ್ ಗುಡ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಗ್ಯಾಲರಿ, ಫ್ರೀಯಿಂಗ್ ದಿ ಲೈನ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ಎನ್.ವೈ, ಯು.ಎಸ್.<ref>{{Cite web|url=https://www.mariangoodman.com/exhibitions/310-freeing-the-line/|title=Freeing The Line|website=Marian Goodman|language=en|access-date=2019-12-11}}</ref> : ARTPACE, ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ ಇನ್ ರೆಸಿಡೆನ್ಸ್, ಸ್ಯಾನ್ ಆಂಟೋನಿಯೊ, ಟಿಎಕ್ಸ್, ಯುಎಸ್<ref>{{Cite web|url=http://www.artpace.org/artists_and_curators/ranjani-shettar|title=Ranjani Shettar » Artpace|website=www.artpace.org|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೦೫ : ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಸೆಂಟರ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರ, ಎಮ್.ಎ, ಯು.ಎಸ್<ref>{{Cite web|url=https://fac.umass.edu/UMCA/Online/default.asp?BOparam::WScontent::loadArticle::permalink=TransitionAndTransformation&BOparam::WScontent::loadArticle::context_id=|title=Transition and Transformation: A. Balasubramaniam and Ranjani Shettar|website=fac.umass.edu|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಫೌಂಡೇಶನ್ ಕಾರ್ಟಿಯರ್ ಪೋರ್ ಎಲ್ ಆರ್ಟ್ ಕಾಂಟೆಂಪೊರೇನ್, ಜೆನ್ ರೆವ್ (ಡ್ರೀಮ್ ಆನ್), ಪ್ಯಾರಿಸ್, ಫ್ರಾನ್ಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.fondationcartier.com/en/editions/jen-reve|title=J'en rêve|last=|first=|date=2017-10-18|website=Fondation Cartier pour l'art contemporain|language=en|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಸೇನ್ಸ್‌ಬರಿ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ವಿಷುಯಲ್ ಆರ್ಟ್ಸ್, ಔಟ್ ದೇರ್, ನಾರ್ವಿಚ್, ಯುಕೆ <ref>{{Cite web|url=https://sainsburycentre.ac.uk/|title=Sainsbury Centre {{!}} Art Gallery & Museum {{!}} Events & Exhibitions {{!}} Cafe|website=Sainsbury Centre|language=en-GB|access-date=2019-12-11}}</ref> : [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ], (ದೇಸಿ)ರೆ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್, ಎನ್.ವೈ, ಯು.ಎಸ್. : ವೆಕ್ಸ್ನರ್ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ದಿ ಆರ್ಟ್ಸ್, ಲ್ಯಾಂಡ್‌ಸ್ಕೇಪ್ ಮಿಠಾಯಿ, ಕೊಲಂಬಸ್, ಓಹಿಯೋ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣ <ref>{{Cite web|url=https://wexarts.org/public-programs/landscape-confection-artists-panel|title=Landscape Confection Artists Panel {{!}} Wexner Center for the Arts|website=wexarts.org|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಆರೆಂಜ್ ಕೌಂಟಿ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ನ್ಯೂಪೋರ್ಟ್ ಬೀಚ್, ಸಿ.ಎ, ಯು.ಎಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.ocmaexpand.org/|title=OCMAEXPAND {{!}} The Orange County Museum of Art {{!}} SANTA ANA|website=OCMA 2019|language=en|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-12-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20191210042246/https://www.ocmaexpand.org/|url-status=dead}}</ref> : ಕಾಂಟೆಂಪರರಿ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಹೂಸ್ಟನ್, ಹೂಸ್ಟನ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್, ಯು.ಎಸ್ <ref name="Homepage">{{Cite web|url=https://camh.org/|title=Homepage|website=Contemporary Arts Museum Houston|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> ; ೨೦೦೪ : ಖೋಜ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್, ನವದೆಹಲಿ, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=https://khojworkshop.org/program_cat/exhibitions/?y=2004|title=2004 « KHOJ|access-date=2019-12-11|archive-date=2020-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20200108183432/http://khojworkshop.org/program_cat/exhibitions/?y=2004|url-status=dead}}</ref> ; ೨೦೦೩ : ವಾಕರ್ ಆರ್ಟ್ ಸೆಂಟರ್, ಹೌ ಲಾಟ್ಟಿಟೂಡ್ ಬಿಕಮ್ಸ್ ಫ಼ಾರ್ಮ್ಸ್, ಮಿನ್ನಿಯಾಪೋಲಿಸ್, ಎಮ್.ಎನ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣ <ref>{{Cite web|url=http://walkerart.org/calendar/2003/how-latitudes-become-forms-art-in-a-global-ag|title=How Latitudes Become Forms: Art in a Global Age|website=walkerart.org|language=en-US|access-date=2019-12-11}}</ref> : ಫೊಂಡಜಿಯೋನ್ ಸ್ಯಾಂಡ್ರೆಟ್ಟೊ ರೆ ರೆಬಾಡೆಂಗೊ ಪರ್ ಎಲ್ ಆರ್ಟೆ, ಟೊರಿನೊ, ಇಟಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://fsrr.org/wp/wp-content/themes/sandretto|title=Fondazione Sandretto Re Rebaudengo|language=en-US|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-10-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20191030152056/http://fsrr.org/wp/wp-content/themes/sandretto/|url-status=dead}}</ref> : ಕಾಂಟೆಂಪರರಿ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಹೂಸ್ಟನ್, ಹೂಸ್ಟನ್, ಟೆಕ್ಸಾಸ್, ಯು.ಎಸ್ <ref name="Homepage" /> ; ೨೦೦೦ : ಸಿನರ್ಜಿ ಆರ್ಟ್ ಫೌಂಡೇಶನ್, ಕಾನ್ಸೆಪ್ಟ್ ಶಾಪ್, ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ <ref>{{Cite web|url=http://www.synergyarts.org/|title=Synergy Arts Foundation|website=Synergy Arts Foundation|language=en|access-date=2019-12-11|archive-date=2019-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20191216023324/http://www.synergyarts.org/|url-status=dead}}</ref> ೨೦೧೭- [https://www.talwargallery.com/books-shop/ranjani-shettar ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್ '': ಆಕಾಶ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ನಡುವೆ,'' ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಡಿಜೆಘರ್, ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್, ದೀಪಕ್ ತಲ್ವಾರ್], [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ] <ref>{{Cite book|title=Ranjani Shettar: Between the sky and earth|last=Zegher|first=Catherine de|last2=Shettar|first2=Ranjani|last3=Talwar|first3=Deepak|date=2018|publisher=Talwar Gallery|isbn=9788193666302|edition=1st|language=English}}</ref> ಅವರ ಪಠ್ಯ ೨೦೧೧- ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್: ''ಡ್ಯೂಡ್ರಾಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸನ್ಶೈನ್'', ಅಲೆಕ್ಸ್ ಬೇಕರ್ ಅವರ ಪ್ರಬಂಧ, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಆಫ್ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ, ೨೦೦೯- ''ಎಪಿಫ್ಯಾನೀಸ್'', ಮಾರ್ಟಾ ಜಾಕಿಮೊವಿಚ್ ಅವರ ಪ್ರಬಂಧ, [https://www.talwargallery.com/ ತಲ್ವಾರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ] ''ವಿಟಮಿನ್ ೩-ಡಿ: ಸ್ಕಲ್ಪ್ಚರ್ ಮತ್ತು ಇನ್‌ಸ್ಟಾಲೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳು'', ಫೈಡಾನ್ ಪ್ರೆಸ್‌ನ ಸಂಪಾದಕರು <ref name="Vitamin 3-D: New Perspectives in Sculpture and Installation2">[http://www.phaidon.com/store/art/vitamin-3-d-9780714849744/ Vitamin 3-D: New Perspectives in Sculpture and Installation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161113164325/http://www.phaidon.com/store/art/vitamin-3-d-9780714849744/ |date=2016-11-13 }}, from the Editors of Phaidon Press.</ref> ೨೦೦೬- ''ಫ್ರೀಯಿಂಗ್ ದಿ ಲೈನ್'', ಕ್ಯಾಥರೀನ್ ಡಿ ಜೆಘರ್ ಅವರ ಪ್ರಬಂಧ, ಮರಿಯನ್ ಗುಡ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಗ್ಯಾಲರಿ <ref name="Freeing the Line2">[http://www.mariangoodman.com/publications/freeing-the-line/ Freeing the Line] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150116153447/http://www.mariangoodman.com/publications/freeing-the-line/ |date=16 ಜನವರಿ 2015 }}, Marian Goodman Gallery.</ref> ೨೦೦೫ - ''ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರ: ಎ. ಬಾಲಸುಬ್ರಮಣ್ಯಂ ಮತ್ತು ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್'', ಲೊರೆಟ್ಟಾ ಯಾರ್ಲೋ ಮತ್ತು ದೀಪಕ್ ತಲ್ವಾರ್ ಅವರ ಪ್ರಬಂಧಗಳು, ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಗ್ಯಾಲರಿ, ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಸೆಂಟರ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಎಮ್.ಎ, ಯು.ಎಸ್ <ref>{{Cite book|url=https://www.amazon.com/Transition-Transformation-conjunction-exhibition-Massachusetts/dp/B000TZWP6S|title=Transition and Transformation|last=|first=|date=January 2005|work=www.amazon.com|publisher=University of Massachusetts Fine Arts|access-date=2019-12-11|archive-url=|archive-date=}}</ref> ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == # [https://www.talwargallery.com/news/washington-city-press2 ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್ ಅವರ ಅರ್ಥ್ ಸಾಂಗ್ಸ್ ಫಾರ್ ಎ ನೈಟ್ ಸ್ಕೈ, ಜೂನ್ 2019] # [https://www.talwargallery.com/news/the-new-york-times-style-magazine ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಸ್ಟೈಲ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ ಕಲಾವಿದರು ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಡಿಸೆಂಬರ್ 2018.] # [https://www.talwargallery.com/news/artforum10 ಆರ್ಟ್‌ಫೋರಮ್, ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್ ದಿ ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2018.] # [https://www.talwargallery.com/news/mint4 ಮಿಂಟ್, ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್: ಮೇಕಿಂಗ್ ವೇವ್ಸ್ ವಿತ್ ವುಡ್, ಜುಲೈ 2017.] # [https://www.nytimes.com/2014/09/12/arts/design/ranjani-shettar-night-skies-and-daydreams.html ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್, ರಂಜನಿ ಶೆಟ್ಟರ್: ನೈಟ್ ಸ್ಕೈಸ್ ಮತ್ತು ಡೇಡ್ರೀಮ್ಸ್, ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2014.] [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕಲಾವಿದರು]] 7jsxzn720kq90s1hauflwfeszgppju6 0 143520 1306666 1108262 2025-06-15T18:16:30Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306666 wikitext text/x-wiki '''ಲಾಲ್ಬಿಯಕ್ತಂಗ''' ಮಿಜೋರಾಂನ ಪತ್ರಕರ್ತ. ಮಿಜೋರಾಂ ಜರ್ನಲಿಸ್ಟ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನಿಂದ ಅವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ ಪತ್ರಕರ್ತ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಸಲ್ಪಟ್ಟವರು. <ref>https://www.onmanorama.com/news/nation/pachuau-hailed-as-oldest-working-journalist-of-india.html</ref> ಇವರು ೮ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಂದು [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ|ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ]] ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/padma-vibhushan-bhushan-shri-awards-awardees-2021-full-list-ceremony-rashtrapati-bhavan-1874357-2021-11-08|title=Padma Awards 2021: Full list of Padma Vibhushan, Padma Bhushan, Padma Shri recipients|website=India Today|access-date=8 November 2021}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ಲಾಲ್ಬಿಯಕ್ತಂಗ ಪಚುವು ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ [[ಭಾರತೀಯ]] ಸೇನೆಯ ಅಸ್ಸಾಂ ರೆಜಿಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಎರಡನೆ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗಾಗಿ ಜಪಾನಿನ ಪಡೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.eastmojo.com/mizoram/2021/11/08/padma-shri-lalbiakthanga-pachuau-indias-oldest-working-journalist-from-mizoram/|title=Padma Shri Lalbiakthanga Pachuau: India’s oldest working journalist from Mizoram|website=eastmojo.com|access-date=8 November 2021}}</ref> ಅವರು ೧೯೫೩ <ref>{{Cite web|url=https://www.telegraphindia.com/north-east/veteran-mizoram-journalist-lalbiakthanga-pachuau-gets-padma-shri/cid/1739776|title=Veteran Mizoram journalist Lalbiakthanga Pachuau gets Padma Shri|website=telegraph india|access-date=8 November 2021}}</ref> ಜೋರಾಮ್ ಥುಪುವಾನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು 1970 ರಿಂದ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸ್ಥಳೀಯ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ 'ಝೋರಾಮ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.eastmojo.com/news/2020/01/28/mizoram-journalist-l-pachuau-litterateur-c-kamlova-get-padma-shri/|title=Mizoram journalist L Pachuau, litterateur C Kamlova get Padma Shri|website=eastmojo.com|access-date=8 November 2021}}</ref> ' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು == * ಪದ್ಮಶ್ರೀ (೨೦೨೧) <ref>{{Cite web|url=https://www.sentinelassam.com/breaking-news/13-eminent-personalities-from-northeast-conferred-with-padma-awards-2020-heres-the-list/|title=13 eminent personalities from Northeast conferred with Padma Awards 2020, here’s the list|website=Sentinelassam|access-date=8 November 2021}}</ref> * ಬರ್ಮಾ ಸ್ಟಾರ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/from-world-war-ii-to-editing-a-daily-meet-india-s-oldest-working-journalist/story-NNz6VBkXnx6pNAhLaDpNHN.html|title=From World War II to editing a daily: Meet India’s ‘oldest working’ journalist|website=Hindustan times|access-date=8 November 2021}}</ref> * ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪದಕ <ref>{{Cite web|url=https://dipr.mizoram.gov.in/post/governorin-in-padmashree-award-dawngtu-pu-lalbiakthanga-pachuau-lawmpui|title=GOVERNORIN IN PADMASHREE AWARD DAWNGTU PU LALBIAKTHANGA PACHUAU LAWMPUI|website=DIPR Mizoram|access-date=8 November 2021|archive-date=8 ನವೆಂಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211108162928/https://dipr.mizoram.gov.in/post/governorin-in-padmashree-award-dawngtu-pu-lalbiakthanga-pachuau-lawmpui|url-status=dead}}</ref> * ಜೆ ಮತ್ತು ಕೆ ಪದಕ * ಸೈನ್ಯ ಸೇವಾ ಪದಕ <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/guwahati/padma-shri-for-lakadong-pioneer-94-year-old-journalist/articleshow/87600605.cms|title=Padma Shri for lakadong pioneer, 94-year-old journalist|website=timesofindia|access-date=9 November 2021}}</ref> == ವೈಯಕ್ತಿಕ == ಲಾಲ್ಬಿಯಕ್ತಂಗ ಪಚುವು ಮಾರ್ಚ್ ೨೫, ೧೯೨೭ ರಂದು ಸೈಚಲ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. [[ಐಝ್ವಾಲ್|ಐಜ್ವಾಲ್‌ ಮಿಜೋರಾಂನಿಂದ]] ೮೦ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://nenow.in/education/mizoram-governor-felicitates-padma-shree-lalbiakthanga-pachuau.html|title=Mizoram governor felicitates Padma Shree Lalbiakthanga Pachuau|website=nenow|access-date=8 November 2021}}</ref> ಅವರ ಪೋಷಕರು ಪು ಸತ್ಕುಂಗ ಮತ್ತು ಪೈ ಡೊಕುಂಗಿ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] se145hvjagcqxovnelxmjmq7awlyiwv 0 144403 1306656 1285388 2025-06-15T16:44:59Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306656 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Stambecchi_nel_Parco_Nazionale_del_Gran_Paradiso.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Stambecchi_nel_Parco_Nazionale_del_Gran_Paradiso.jpg/220px-Stambecchi_nel_Parco_Nazionale_del_Gran_Paradiso.jpg|thumb| ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ತರುತ್ತವೆ. [[ಇಟಲಿ|ಇಟಲಿಯ]] ಪೀಡ್‌ಮಾಂಟ್‌ನ ಗ್ರ್ಯಾನ್ ಪ್ಯಾರಾಡಿಸೊ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿರುವ ಆಲ್ಪೈನ್ ಐಬೆಕ್ಸ್‌ಗಳು ( ''ಕಾಪ್ರಾ ಐಬೆಕ್ಸ್'' ) ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿದೆ. ೧೯೨೨ ರಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ ಐಬೆಕ್ಸ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಹತ್ತು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.]] [[ಚಿತ್ರ:Yuli_Seperi_Komodo_TNKomodo-2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Yuli_Seperi_Komodo_TNKomodo-2.jpg/220px-Yuli_Seperi_Komodo_TNKomodo-2.jpg|thumb| ಕೊಮೊಡೊ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ, ಪೂರ್ವ ನುಸಾ ತೆಂಗರಾ, [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]].]] '''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು''' ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉದ್ಯಾನವಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಸರ್ಕಾರಗಳಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ, ಅರೆ-ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅಥವಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಸಾರ್ವಭೌಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದರೂ ಸಂತತಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ 'ಕಾಡು ಮತ್ತು ಪ್ರಕೃತಿಯ' ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎಂಬ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಲ್ಪನೆ ಇದೆ.<ref>Europarc Federation (eds.) 2009, Living Parks, 100 Years of National Parks in Europe, Oekom Verlag, München</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ೧೮೭೨ <ref>{{Cite web|url=http://memory.loc.gov/cgi-bin/ampage?collId=amrvl&fileName=vl002//amrvlvl002.db&recNum=1&itemLink=r?ammem/consrvbib:@field(NUMBER+@band(amrvl+vl002))&linkText=0|title=Evolution of the Conservation Movement, 1850-1920|website=memory.loc.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20170123114358/http://memory.loc.gov/cgi-bin/ampage?collId=amrvl&fileName=vl002%2F%2Famrvlvl002.db&recNum=1&itemLink=r%3Fammem%2Fconsrvbib%3A%40field%28NUMBER%2B%40band%28amrvl%2Bvl002%29%29&linkText=0|archive-date=23 January 2017}}</ref> ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಮೊದಲ "ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉದ್ಯಾನವನ ಅಥವಾ ನೆಲವನ್ನು ಜನರ ಪ್ರಯೋಜನ ಮತ್ತು ಆನಂದಕ್ಕಾಗಿ" ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ಅನ್ನು ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿಲ್ಲವಾದರೂ ಇದು ಆವಾಗಲೂ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿತ್ತು.<ref>[https://archive.org/stream/annualreports18721880#page/n7/mode/2up Report of the Superintendent of Yellowstone National Park for the Year 1872] {{Webarchive|date=3 April 2016}}, 43rd Congress, 3rd Session, ex. doc. 35, quoting Department of Interior letter of 10 May 1872, "The reservation so set apart is to be known as the "Yellowstone National Park"."</ref> ಇದು ಪ್ರಪಂಚದ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಟೊಬಾಗೊ ಮೇನ್ ರಿಡ್ಜ್ ಫಾರೆಸ್ಟ್ ರಿಸರ್ವ್ (ಈಗ ಟ್ರಿನಿಡಾಡ್ ಮತ್ತು ಟೊಬಾಗೊದಲ್ಲಿ ೧೭೭೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು) <ref>{{Cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5646/|title=Tobago Main Ridge Forest Reserve|date=17 August 2011|publisher=UNESCO|access-date=13 August 2018}}</ref> ಮತ್ತು ಬೊಗ್ಡ್ ಖಾನ್ ಉಲ್ ಪರ್ವತದ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶ (ಮಂಗೋಲಿಯಾ ೧೭೭೮) ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಕೃಷಿಭೂಮಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕೃಷಿಯಿಂದ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=https://theculturetrip.com/north-america/articles/the-10-oldest-national-parks-in-the-world/|title=The 10 Oldest National Parks in the World|last=Hardy, U.|date=9 April 2017|publisher=The CultureTrip|access-date=21 December 2017|archive-date=17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191017141141/https://theculturetrip.com/north-america/articles/the-10-oldest-national-parks-in-the-world/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Geography of Nostalgia: Global and Local Perspectives on Modernity and Loss|last=Bonnett, A.|publisher=Routledge|year=2016|isbn=978-1-315-88297-0|page=68}}</ref> ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿಯನ್ ಫಾರ್ ಕನ್ಸರ್ವೇಶನ್ ಆಫ್ ನೇಚರ್ (ಐಯುಸಿ‍ಎನ್), ಮತ್ತು ಅದರ ವರ್ಲ್ಡ್ ಕಮಿಷನ್ ಆನ್ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಟೆಡ್ ಏರಿಯಾಸ್ (ಡಬ್ಲೂ‍ಸಿಪಿಎ), "ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್" ಅನ್ನು ಅದರ ''ವರ್ಗವಾಗಿ'' ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದೆ''&nbsp;II'' ಪ್ರಕಾರದ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು.<ref>{{Cite web|url=https://www.iucn.org/theme/protected-areas/about/protected-areas-categories/category-ii-national-park|title=Category II: National Park|date=5 February 2016|website=IUCN}}</ref> ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ಪ್ರಕಾರ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ೬,೫೫೫ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿದವು. ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ಇನ್ನೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವ ನಿಯತಾಂಕಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://www.nationalparks.gov.uk/press/history.htm|title=History of the National Parks|website=Association of National Park Authorities|archive-url=https://web.archive.org/web/20130421112821/http://www.nationalparks.gov.uk/press/history.htm|archive-date=21 April 2013|access-date=12 November 2012}}</ref> ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ತೆರೆದಿರುತ್ತವೆ.<ref name="Gissibl, B. 2012">Gissibl, B., S. Höhler and P. Kupper, 2012, ''Civilizing Nature, National Parks in Global Historical Perspective'', Berghahn, Oxford</ref> == ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Koli_2019_2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Koli_2019_2.jpg/220px-Koli_2019_2.jpg|thumb| [[ಫಿನ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್|ಫಿನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ]] ಉತ್ತರ ಕರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಭೂದೃಶ್ಯಗಳು ಅನೇಕ ವರ್ಣಚಿತ್ರಕಾರರು ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜಕರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿವೆ, ಉದಾ. ಜೀನ್ ಸಿಬೆಲಿಯಸ್, ಜುಹಾನಿ ಅಹೋ ಮತ್ತು ಈರೋ ಜರ್ನೆಫೆಲ್ಟ್.<ref>{{Cite news|url=https://www.nationalparks.fi/kolinp/history|title=History of Koli National Park|work=Nationalparks.fi|access-date=16 August 2020}}</ref>]] [[ಚಿತ್ರ:Puerto_Escondido_P_N_Manuel_Antonio.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Puerto_Escondido_P_N_Manuel_Antonio.JPG/220px-Puerto_Escondido_P_N_Manuel_Antonio.JPG|thumb| ಕೋಸ್ಟರಿಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಮ್ಯಾನುಯೆಲ್ ಆಂಟೋನಿಯೊ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ''[[ಫೋರ್ಬ್ಸ್]]'' ವಿಶ್ವದ ೧೨ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ.<ref>{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/janelevere/2011/08/29/the-worlds-most-beautiful-national-parks/|title=The World's Most Beautiful National Parks|last=Jane Levere|date=29 August 2011|work=[[Forbes]]|access-date=4 October 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111001031720/http://www.forbes.com/sites/janelevere/2011/08/29/the-worlds-most-beautiful-national-parks/|archive-date=1 October 2011}}</ref>]] [[ಚಿತ್ರ:Beech_trees_in_Mallard_Wood,_New_Forest_-_geograph.org.uk_-_779513.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Beech_trees_in_Mallard_Wood%2C_New_Forest_-_geograph.org.uk_-_779513.jpg/220px-Beech_trees_in_Mallard_Wood%2C_New_Forest_-_geograph.org.uk_-_779513.jpg|thumb| ಮಲ್ಲಾರ್ಡ್ ವುಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬೀಚ್ ಮರಗಳು, ನ್ಯೂ ಫಾರೆಸ್ಟ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಹ್ಯಾಂಪ್‌ಶೈರ್, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್]] ೧೯೬೯ರಲ್ಲಿ ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿತು:<ref>Gulez, Sumer (1992). A method of evaluating areas for national park status.</ref> * ಮಾನವನ ಶೋಷಣೆ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದಿಂದ ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಬದಲಾಗದ ಒಂದು ಅಥವಾ ಹಲವಾರು [[ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], ಅಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು, ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳು ವಿಶೇಷ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಅಥವಾ ಇದು ಉತ್ತಮ ಸೌಂದರ್ಯದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಭೂದೃಶ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. * ಇಡೀ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಬೇಗ ಶೋಷಣೆ ಅಥವಾ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಅಥವಾ ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಪರಿಸರ, ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರ ಅಥವಾ ಸೌಂದರ್ಯದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳ ಗೌರವವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲು ದೇಶದ ಉನ್ನತ ಸಮರ್ಥ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ. * ವಿಶೇಷ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾದ ಮಾನದಂಡಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಮೇಲೆ ಈ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇವುಗಳ ಸಹಿತ: * ಪ್ರಕೃತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೧,೦೦೦ ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಗಾತ್ರ * ಶಾಸನಬದ್ಧ ಕಾನೂನು ರಕ್ಷಣೆ * ಸಾಕಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಬಜೆಟ್ ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿ * ಕ್ರೀಡೆ, ಬೇಟೆ, ಮೀನುಗಾರಿಕೆ, ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅಗತ್ಯತೆ, ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ (ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸೇರಿದಂತೆ) ಶೋಷಣೆಯ ನಿಷೇಧ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಈಗ ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ನಿಂದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅನೇಕ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳುಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಇತರ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವಾಗಲೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ:<ref name="Gissibl, B. 2012"/> * ಸ್ವಿಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್: ಐಯುಸಿ‍ಎನ್&nbsp;|ಎ - ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಪ್ರಕೃತಿ ಮೀಸಲು * ಎವರ್ಗ್ಲೇಡ್ಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್: ಐಯುಸಿ‍ಎನ್&nbsp;|ಬಿ - ವೈಲ್ಡರ್ನೆಸ್ ಏರಿಯಾ * ಕೋಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಫಿನ್ಲ್ಯಾಂಡ್: ಐಯುಸಿ‍ಎನ್&nbsp;|| - ಮೇಲ್ಮೈ ಪ್ರದೇಶ * ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಫಾಲ್ಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಜಿಂಬಾಬ್ವೆ: ಐಯುಸಿ‍ಎನ್&nbsp;| - ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಮಾರಕ * ವಿತೋಶಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ, ಬಲ್ಗೇರಿಯಾ: ಐಯುಸಿ‍ಎನ್&nbsp;IV - ಆವಾಸಸ್ಥಾನ ನಿರ್ವಹಣಾ ಪ್ರದೇಶ * ನ್ಯೂ ಫಾರೆಸ್ಟ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್:ಐಯುಸಿ‍ಎನ್&nbsp;ವಿ - ಸಂರಕ್ಷಿತ ಭೂದೃಶ್ಯ * ಎವ್ರೋಸ್ ಡೆಲ್ಟಾ ನ್ಯಾಷನಲ್ ವೆಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪಾರ್ಕ್, ಗ್ರೀಸ್: ಐಯುಸಿ‍ಎನ್VI - ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಆರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನಡೆಸುತ್ತವೆ. ಅವು ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನವು. ಅದೇ ರೀತಿ ನೆದರ್ಲೆಂಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="Gissibl, B. 2012"/> ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸರ್ಕಾರಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಅಥವಾ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಇವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಾಗಿವೆ.<ref>John S. Marsh, “[https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/provincial-parks Provincial Parks],” in ''[[The Canadian Encyclopedia]]'' (Historica Canada, 2018‑05‑30), [accessed 2020‑02‑18].</ref> ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ, ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನಗಳು ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿರುವ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.<ref name="Gissibl, B. 2012"/> === ಪರಿಭಾಷೆ === ಅನೇಕ ದೇಶಗಳು ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದು. ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ತೈವಾನ್|ತೈವಾನ್‌ನಂತಹ]] ಇತರ ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ"ವು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗದ ರಮಣೀಯವಾದ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳು ಇರಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು" ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ "ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ" ಅಥವಾ "ಮೀಸಲು" ನಂತಹ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. == ಇತಿಹಾಸ == === ಆರಂಭಿಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು === ೧೭೩೫ ರಿಂದ ನೇಪಲ್ಸ್ ಸರ್ಕಾರವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಜಮನೆತನವು ಆಟಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾದ ಪ್ರೊಸಿಡಾ ಮೊದಲ ಸಂರಕ್ಷಿತ ತಾಣವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=https://www.fondazionecariforli.it/downloads/files/3-La-regia-caccia-di-torre-guevara-nel-settecento.pdf|title=La "Regia Caccia" Di Torre Guevara Nel Settecento|last=Angela de Sario|website=Fondazionecariforli.it|format=PDF|access-date=28 February 2022}}</ref> ಹಿಂದಿನ ಅನೇಕ ರಾಜಮನೆತಗಳು ಬೇಟೆ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಬೇಟೆಯಾಡುವ ಉದ್ಯಾನವನಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>Museo privato Agriturismo Maria Sofia di Borbone, Azienda Agricola Le Tre Querce, Seminara, Calabria, organised by the Study Centre for Environmental Education in the Mediterranean Area of Reggio, Italy</ref> ನಿಯಾಪೊಲಿಟನ್ ಸರ್ಕಾರವು ಈಗಾಗಲೇ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಭಜನೆ ಯಾದವುಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. ೧೮೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕವಿ [[ವರ್ಡ್ಸ್‌ವರ್ತ್|ವಿಲಿಯಂ ವರ್ಡ್ಸ್‌ವರ್ತ್]] ಲೇಕ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಅನ್ನು "ಒಂದು ರೀತಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಸ್ತಿ, ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿ ಇರುತ್ತದೆ, ಅವರು ಗ್ರಹಿಸಲು ಕಣ್ಣು ಮತ್ತು ಆನಂದಿಸಲು ಹೃದಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ." <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/bub_gb_idlAAAAAYAAJ|title=A guide through the district of the lakes in the north of England with a description of the scenery, &c. for the use of tourists and residents|last=Wordsworth|first=William|publisher=Hudson and Nicholson|year=1835|edition=5th|location=Kendal, England|page=[https://archive.org/details/bub_gb_idlAAAAAYAAJ/page/n122 88]|quote=sort of national property in which every man has a right and interest who has an eye to perceive and a heart to enjoy.|author-link=William Wordsworth}}</ref> ವರ್ಣಚಿತ್ರಕಾರ ಜಾರ್ಜ್ ಕ್ಯಾಟ್ಲಿನ್, ಅಮೇರಿಕನ್ ವೆಸ್ಟ್ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ, ೧೮೩೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಬರೆದರು "(ಸರ್ಕಾರದ ಕೆಲವು ಉತ್ತಮ ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿಯಿಂದ)... ''ಭವ್ಯವಾದ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ''... ಮನುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಮೃಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ''ರಾಷ್ಟ್ರದ ಉದ್ಯಾನವನವು'' ಅವರ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸೌಂದರ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಡು ಮತ್ತು ತಾಜಾತನದಲ್ಲಿ!" <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=MA4TAAAAYAAJ&q=%7C%28by+some+great+protecting+policy+of+government%29|title=Letters and Notes on the manners, customs, and condition of the North American Indians: written during eight years' travel amongst the wildest tribes of Indians in North America in 1832, 33, 34, 35, 36, 37, 38, and 39|last=Catlin|first=George|publisher=Published by the author|year=1841|volume=1|location=Egyptian Hall, Piccadilly, London|pages=261–262|author-link=George Catlin|archive-url=https://web.archive.org/web/20160501132843/https://books.google.com/books?id=MA4TAAAAYAAJ&q=%7C(by+some+great+protecting+policy+of+government)#v=snippet&q=%7C(by%20some%20great%20protecting%20policy%20of%20government)&f=false|archive-date=1 May 2016|df=dmy-all}}</ref> === ಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು: ಹಾಟ್ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ಸ್, ಅರ್ಕಾನ್ಸಾಸ್ ಮತ್ತು ಯೊಸೆಮೈಟ್ ವ್ಯಾಲಿ === [[ಚಿತ್ರ:Tunnel_View,_Yosemite_Valley,_Yosemite_NP_-_Diliff.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Tunnel_View%2C_Yosemite_Valley%2C_Yosemite_NP_-_Diliff.jpg/220px-Tunnel_View%2C_Yosemite_Valley%2C_Yosemite_NP_-_Diliff.jpg|thumb| ಯೊಸೆಮೈಟ್ ವ್ಯಾಲಿ, ಯೊಸೆಮೈಟ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್]] ೨೨ ಅಂತಹ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲು ಯು‍ಎಸ್ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರದ ಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನವು ೨೦ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೮೩೨ ರಂದು ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಜ್ಯಾಕ್ಸನ್|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಜಾಕ್ಸನ್]] ನೇ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಈಗ ಹಾಟ್ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ಸ್ ಅರ್ಕಾನ್ಸಾಸ್ ಸುತ್ತಲೂ ನಾಲ್ಕು ವಿಭಾಗಗಳ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಮೀಸಲಿಡಲು ಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಶಾಸನಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದಾಗ. ಯು‍ಎಸ್ನ ಭವಿಷ್ಯದ ವಿಲೇವಾರಿಗಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ, [[ಬಿಸಿನೀರಿನ ಚಿಲುಮೆ|ಉಷ್ಣ ಬುಗ್ಗೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಪಕ್ಕದ ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು&nbsp;ಸರ್ಕಾರ.<ref name="Shugart">{{Cite web|url=http://www.nps.gov/hosp/historyculture/upload/chronology.web.pdf|title=Hot Springs of Arkansas Through the Years: A Chronology of Events|last=Shugart|first=Sharon|year=2004|publisher=[[National Park Service]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20080414015510/http://www.nps.gov/hosp/historyculture/upload/chronology.web.pdf|archive-date=14 April 2008|access-date=30 March 2008}}</ref><ref>{{Cite book|title=The Public Statutes at Large of the United States of America from the Organization of the Government in 1789, to 3 March 1845, Treaties, and Proclamations of the United States of America from December 1863, to December 1865|publisher=Charles C. Little and James Brown|year=1866|editor-last=Peters, Richard|volume=4|location=Boston|page=505|chapter=Twenty-Second Congress, Session 1, Chap. 70: An Act authorizing the governor of the territory of Arkansas to lease the salt springs, in said territory, and for other purposes (April 20, 1832)|chapter-url=http://constitution.org/uslaw/sal/004_statutes_at_large.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20111115233149/http://constitution.org/uslaw/sal/004_statutes_at_large.pdf|archive-date=15 November 2011|df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.ourdocuments.gov/doc.php?flash=true&doc=45|title=Act Establishing Yellowstone National Park (1872)|website=Our Documents.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304200955/http://www.ourdocuments.gov/doc.php?flash=true&doc=45|archive-date=4 March 2016|access-date=9 January 2016}}</ref> ಇದನ್ನು ಹಾಟ್ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ಸ್ ಮೀಸಲಾತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಪ್ರದೇಶದ ಫೆಡರಲ್ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ೧೮೭೭ ರವರೆಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.<ref name="Shugart" /> ಕಾನೂನು ಕ್ರಮದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಭೂಮಿ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ ಪ್ರಮುಖ ನಾಯಕರ ಕೆಲಸ ಅತ್ಯಗತ್ಯ. ಈ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಅಬ್ರಹಾಂ ಲಿಂಕನ್, ಲಾರೆನ್ಸ್ ರಾಕ್‌ಫೆಲ್ಲರ್, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಥಿಯೋಡರ್ ರೂಸ್‌ವೆಲ್ಟ್, ಜಾನ್ ಮುಯಿರ್ ಮತ್ತು ಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳೆ ಲೇಡಿ ಬರ್ಡ್ ಜಾನ್ಸನ್ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web|url=https://www.nationalparks.org/about-foundation/mission-history|title=Mission & History|website=National Park Foundation|language=en|access-date=2022-02-11}}</ref> ಯೊಸೆಮೈಟ್‌ನಲ್ಲಿನ ಕೆಲಸದಿಂದಾಗಿ ಜಾನ್ ಮುಯಿರ್ ಅವರನ್ನು ಇಂದು "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳ ಪಿತಾಮಹ" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite book|title=John Muir|last=Miller|first=Barbara Kiely|publisher=Gareth Stevens|year=2008|isbn=978-0836883183|page=10}}</ref> ಅವರು ದಿ ಸೆಂಚುರಿ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಇದು ನಂತರದ ಶಾಸನಕ್ಕೆ ಆಧಾರವಾಯಿತು.<ref>John Muir. [http://www.yosemite.ca.us/john_muir_writings/the_treasures_of_the_yosemite/ "Features of the Proposed Yosemite National Park"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210615131855/https://www.yosemite.ca.us/john_muir_writings/the_treasures_of_the_yosemite/ |date=15 ಜೂನ್ 2021 }} ''The Century Magazine'', Vol. XL. September 1890. No. 5</ref><ref>John Muir. [http://www.yosemite.ca.us/john_muir_writings/the_treasures_of_the_yosemite/ "The Treasures of the Yosemite"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210615131855/https://www.yosemite.ca.us/john_muir_writings/the_treasures_of_the_yosemite/ |date=15 ಜೂನ್ 2021 }} ''The Century Magazine'', Vol. XL. August 1890. No. 4</ref> ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಅಬ್ರಹಮ್ ಲಿಂಕನ್|ಅಬ್ರಹಾಂ ಲಿಂಕನ್]] ೧ ಜುಲೈ ೧೮೬೪ರಂದು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಾಯಿದೆಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಯೊಸೆಮೈಟ್ ಕಣಿವೆ ಮತ್ತು ದೈತ್ಯ ಸಿಕ್ವೊಯಸ್ನ ಮಾರಿಪೋಸಾ ಗ್ರೋವ್ (ನಂತರ ಯೊಸೆಮೈಟ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಯಿತು ) ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟಿತು. ಈ ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಖಾಸಗಿ ಮಾಲೀಕತ್ವವು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ರಾಜ್ಯವನ್ನು "ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಳಕೆ, ರೆಸಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಮನರಂಜನೆ" ಗಾಗಿ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಗುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದಾಯವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಬಳಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚರ್ಚೆಯು ಈ ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಶಾಸನವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಇದೆಯೇ ಎಂಬ ಬಗ್ಗೆ ಬಿಸಿ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ರಾಜ್ಯವು ಯೊಸೆಮೈಟ್‌ನ ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಲ್ಲಿ ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ಅನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.<ref>Adam Wesley Dean. [https://web.archive.org/web/20141102171047/http://mtw160-198.ippl.jhu.edu/login?auth=0&type=summary&url=/journals/civil_war_history/v056/56.4.dean.pdf ''Natural Glory in the Midst of War: The Establishment of Yosemite State Park''] In: Abstract. ''Civil War History'', Volume 56, Number 4, December 2010, pp. 386–419 | 10.1353/cwh.2010.0008</ref><ref>{{Cite book|title=38th United States Congress, Session 1, 1864. In: The Statutes at Large, Treaties, and Proclamations of the United States of America from December 1863, to December 1865|publisher=Little, Brown and Company|year=1866|editor-last=Sanger, George P.|editor-link=George P. Sanger|volume=13|location=Boston|page=325|chapter=Thirty-Eighth Congress, Session 1, Chap. 184: An Act authorizing a Grant to the State of California of the "Yo-Semite Valley" and of the Land embracing the "Mariposa Big Tree Grove" (June 30, 1864)|chapter-url=http://constitution.org/uslaw/sal/013_statutes_at_large.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20111116010746/http://constitution.org/uslaw/sal/013_statutes_at_large.pdf|archive-date=16 November 2011|df=dmy-all}}</ref> === ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ: ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ === [[ಚಿತ್ರ:Aerial image of Grand Prismatic Spring (view from the south).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Grand_prismatic_spring.jpg/220px-Grand_prismatic_spring.jpg|thumb| ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ವ್ಯೋಮಿಂಗ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಪ್ರಿಸ್ಮಾಟಿಕ್ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ ; ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿತ್ತು.]] ೧೮೭೨ರಲ್ಲಿ, ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೆಲವು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯನ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ನಿಸರ್ಗ ಮೀಸಲುಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ - ಆದರೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಆಟದ ಮೀಸಲು ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಮೈದಾನಗಳನ್ನು ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಫಾರೆಸ್ಟ್ ಆಫ್ ಫಾಂಟೈನ್‌ಬ್ಲೂ (ಫ್ರಾನ್ಸ್, ೧೮೬೧).<ref>Kimberly A. Jones, Simon R. Kelly, Sarah Kennel, Helga Kessler-Aurisch, ''In the forest of Fontainebleau: painters and photographers from Corot to Monet'', National Gallery of Art, 2008, p.23</ref> ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ಫೆಡರಲ್ ಆಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಭೂಮಿಯ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಯಾವುದೇ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವಿಲ್ಲದೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಅಧಿಕೃತ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ನೇರ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿಗಳು, ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ರೈಲ್‌ರೋಡ್‌ನ ಸಂಯೋಜಿತ ಪ್ರಯತ್ನ ಮತ್ತು ಆಸಕ್ತಿಯು ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಿಂದ ಶಾಸನವನ್ನು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಅಂಗೀಕಾರವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು. [[ಥಿಯೋಡರ್ ರೂಸ್ವೆಲ್ಟ್|ಥಿಯೋಡರ್ ರೂಸ್‌ವೆಲ್ಟ್]] ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿಗಳ ಗುಂಪು, ಬೂನ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೋಕೆಟ್ ಕ್ಲಬ್ ಸಕ್ರಿಯ ಪ್ರಚಾರಕರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಸಹ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ವ್ಯಾಪಾರಸ್ಥರನ್ನು ಮನವೊಲಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಪತ್ತುಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಬೇಟೆಗಾರರು ಮತ್ತು ಇತರರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ನರಳುತ್ತಿತ್ತು, ಅವರು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಏನನ್ನು ದೋಚಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು. ಥಿಯೋಡರ್ ರೂಸ್ವೆಲ್ಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಬೂನ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೋಕೆಟ್ ಕ್ಲಬ್ ಈ ದುಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮುಂದಾಳತ್ವವನ್ನು ವಹಿಸಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಲ್ಲಿನ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ [[ಪುಲಿಟ್ಜೆರ್ ಬಹುಮಾನ|ಪುಲಿಟ್ಜರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ ಲೇಖಕ ವ್ಯಾಲೇಸ್ ಸ್ಟೆಗ್ನರ್ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ನಾವು ಹೊಂದಿದ್ದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ. ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ, ಅವರು ನಮ್ಮ ಕೆಟ್ಟದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನಮ್ಮ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತಾರೆ." <ref>{{Cite web|url=http://www.cr.nps.gov/history/hisnps/NPSThinking/famousquotes.htm|title=Famous Quotes Concerning the National Parks: Wallace Stegner, 1983|date=16 January 2003|website=Discover History|publisher=[[National Park Service]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110508031121/http://www.cr.nps.gov/history/hisnps/NPSThinking/famousquotes.htm|archive-date=8 May 2011|access-date=24 October 2011}}</ref> === ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ === [[ಚಿತ್ರ:Andhika_bayu_nugraha-taman_nasional_bromo_tengger_semeru.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Andhika_bayu_nugraha-taman_nasional_bromo_tengger_semeru.jpg/220px-Andhika_bayu_nugraha-taman_nasional_bromo_tengger_semeru.jpg|thumb| ಬ್ರೋಮೊ ಟೆಂಗರ್ ಸೆಮೆರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ, ಪೂರ್ವ ಜಾವಾ, [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]]]] [[ಚಿತ್ರ:Late_Afternoon_at_North_&_South_Era.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Late_Afternoon_at_North_%26_South_Era.jpg/220px-Late_Afternoon_at_North_%26_South_Era.jpg|thumb| ರಾಯಲ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್, ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ]] "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ" ವನ್ನು ಅದರ ರಚನೆಯ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ರದೇಶವೆಂದರೆ ೧೮೭೫ ರಲ್ಲಿ ಯು‍ಎಸ್ ನ ಮ್ಯಾಕಿನಾಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ. (ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ನಂತರ ೧೮೯೫ ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು, ಹೀಗಾಗಿ ಅದರ ಅಧಿಕೃತ "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ" ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು.<ref>{{Cite web|url=http://www.michigan.gov/mshda/0,4641,7-141-54317_19320_61909_61927-54596--,00.html|title=Mackinac Island|website=Michigan State Housing Development Authority|archive-url=https://web.archive.org/web/20160105141143/https://michigan.gov/mshda/0,4641,7-141-54317_19320_61909_61927-54596--,00.html|archive-date=5 January 2016|access-date=9 January 2016}}</ref><ref name="ReferenceA">Kim Allen Scott, 2011 "Robertson's Echo The Conservation Ethic in the Establishment of Yellowstone and Royal National Parks" Yellowstone Science 19:3</ref> ) ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಕಿನಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಈಗ ರಾಯಲ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು [[ಸಿಡ್ನಿ|ಸಿಡ್ನಿಯ]] ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಕಾಲೋನಿ ೨೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೮೭೯ ರಂದು ವಿಶ್ವದ ಎರಡನೇ ಅಧಿಕೃತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಯಿತು <ref>{{Cite web|url=http://www.nma.gov.au/online_features/defining_moments/featured/first_national_park|title=1879: Australia's first national park created|website=National Museum of Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20160128023110/http://www.nma.gov.au/online_features/defining_moments/featured/first_national_park|archive-date=28 January 2016|access-date=9 January 2016}}</ref> ಮ್ಯಾಕಿನಾಕ್ ತನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಕಾರಣ, ರಾಯಲ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್ ಕೆಲವು ಪರಿಗಣನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈಗ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎರಡನೇ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿದೆ.<ref name="ReferenceA"/><ref>{{Cite web|url=http://pinkava.asu.edu/starcentral/microscope/portal.php?pagetitle=getcollection&collectionID=127|title=Audley Bottom|publisher=Pinkava.asu.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20141102063535/http://pinkava.asu.edu/starcentral/microscope/portal.php?pagetitle=getcollection&collectionID=127|archive-date=2 November 2014|access-date=3 November 2014}}</ref><ref>Rodney Harrison, 2012 "Heritage: Critical approaches" Routledge</ref> [[ಚಿತ್ರ:Bergtocht_van_Peio_Paese_naar_Lago_Covel_(1,839_m)_in_het_Nationaal_park_Stelvio_(Italië)._Lago_Covel_(1,839_m).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Bergtocht_van_Peio_Paese_naar_Lago_Covel_%281%2C839_m%29_in_het_Nationaal_park_Stelvio_%28Itali%C3%AB%29._Lago_Covel_%281%2C839_m%29.jpg/220px-Bergtocht_van_Peio_Paese_naar_Lago_Covel_%281%2C839_m%29_in_het_Nationaal_park_Stelvio_%28Itali%C3%AB%29._Lago_Covel_%281%2C839_m%29.jpg|thumb| [[ಇಟಲಿ|ಇಟಲಿಯ]] ಸ್ಟೆಲ್ವಿಯೋ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿರುವ ಲಾಗೋ '''ಕೋವೆಲ್''']] ಬ್ಯಾನ್ಫ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಯಿತು. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ೧೮೮೭ ರಲ್ಲಿ ಟೊಂಗಾರಿರೋ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಚಿತ್ರ:Lilienstein_Saxon_Switzerland.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Lilienstein_Saxon_Switzerland.jpg/220px-Lilienstein_Saxon_Switzerland.jpg|thumb| ಸೂರ್ಯೋದಯದ ನಂತರ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಮ್ರಿಗ್‌ನಿಂದ ಲಿಲಿಯನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ಗೆ ವೀಕ್ಷಿಸಿ]] ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂಬತ್ತು ಉದ್ಯಾನವನಗಳ ಗುಂಪಾಗಿದ್ದು, ನಂತರ ೧೯೧೪ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು. ಆಫ್ರಿಕಾದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ೧೯೨೫ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬೆಲ್ಜಿಯಂನ ಆಲ್ಬರ್ಟ್ I ಈಗ [[ಕಾಂಗೋ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಕಾಂಗೋ]] ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಿರುಂಗಾ ಪರ್ವತಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೆಂದು ( ವಿರುಂಗಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ). ೧೯೨೬ ರಲ್ಲಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಸರ್ಕಾರವು ಕ್ರುಗರ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೆಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿತು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಇದು ಹಳೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಪಾಲ್ ಕ್ರುಗರ್ ಅವರು ೧೮೯೮ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮುಂಚಿನ ಸ್ಯಾಬಿ ಗೇಮ್ ರಿಸರ್ವ್‌ನ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಉದ್ಯಾನವನಕ್ಕೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.. ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೊ ಮೊರೆನೊ ಅವರ ಉಪಕ್ರಮದ ಮೂಲಕ ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ನಹುಯೆಲ್ ಹುವಾಪಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಯಿತು.  [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ, ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ, ಪೀಕ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್ ಅನ್ನು ೧೯೫೧ರಲ್ಲಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿತು. ಇದು ಭೂದೃಶ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಬಹುಶಃ ೭೦ ವರ್ಷಗಳ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿತು. ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಯುಕೆ ನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಒಂಬತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite web|url=https://www.peakdistrict.gov.uk/learning-about/about-the-national-park/our-history|title=History of our National Park|website=Peak District National Park}}</ref> ಯುರೋಪ್ ೨೦೧೦ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸುಮಾರು ೩೫೯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆಲ್ಪ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಾನೊಯಿಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಮೊದಲ ಫ್ರೆಂಚ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು [[ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ|ಪ್ರವಾಸಿ ಯೋಜನೆಯ]] ವಿರುದ್ಧ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಿದ ನಂತರ ೧೯೬೩ ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. [[ಚಿತ್ರ:Viru_raba_enne_päikesetõusu.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Viru_raba_enne_p%C3%A4ikeset%C3%B5usu.jpg/220px-Viru_raba_enne_p%C3%A4ikeset%C3%B5usu.jpg|thumb| ಸೂರ್ಯೋದಯಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಎಸ್ಟೋನಿಯಾದ ಲಹೆಮಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ ವೀರೂ ಬಾಗ್]] ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ [[ಎಸ್ಟೊನಿಯ|ಎಸ್ಟೋನಿಯಾದ]] ಲಹೆಮಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಹಿಂದಿನ [[ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ|ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ೧೯೭೩ ರಲ್ಲಿ [[ಕಿಲಿಮಂಜಾರೊ|ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋ ಪರ್ವತವನ್ನು]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೭೭ <ref>{{Cite web|url=http://www.privatekilimanjaro.com/about_kilimanjaro_park.asp|title=Kilimanjaro: The National Park|year=2011|website=Private Kilimanjaro: About Kilimanjaro|publisher=Private Expeditions, Ltd.|archive-url=https://web.archive.org/web/20111017152135/http://privatekilimanjaro.com/about_kilimanjaro_park.asp|archive-date=17 October 2011|access-date=24 October 2011}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು. ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ, ೩.೩೮೧ ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಕೊಮೊಲಾಂಗ್ಮಾ ನ್ಯಾಷನಲ್ ನೇಚರ್ ಪ್ರಿಸರ್ವ್ (ಕ್ಯು‍ಎನ್‍ಎನ್‍ಪಿ) ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು.&nbsp;ಚೀನಾದ ಟಿಬೆಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ [[ಎವರೆಸ್ಟ್‌ ಶಿಖರ|ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್‌ನ]] ಉತ್ತರ ಇಳಿಜಾರಿನಲ್ಲಿ ಮಿಲಿಯನ್ ಹೆಕ್ಟೇರ್. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಾರ್ಡನ್ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ಜಾಗತಿಕ ಉದ್ಯಾನವಾಗಿದೆ-ಇದರ ಎಲ್ಲಾ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ಆಧಾರ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಭೌಗೋಳಿಕ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ (೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದಾಗ ಇದು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿಸಂರಕ್ಷಿತವಾಗಿದ್ದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪ್ರದೇಶ. ) ಇದು ವಿಶ್ವದ ಆರು ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: [[ಎವರೆಸ್ಟ್‌ ಶಿಖರ|ಎವರೆಸ್ಟ್]], ಲೋತ್ಸೆ, ಮಕಾಲು ಮತ್ತು ಚೋ ಓಯು. ಕ್ಯು‍ಎನ್‍ಎನ್‍ಪಿ ನಾಲ್ಕು ನೇಪಾಳಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಬಾರ್ಡರ್ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref>Daniel C. Taylor, Carl E. Taylor, Jesse O. Taylor, ''Empowerment on an Unstable Planet'' New York & Oxford: Oxford University Press, 2012, Chapter 9</ref> === ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ ಸೇವೆಗಳು === ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ ಸೇವೆಯನ್ನು ೧೯ ಮೇ ೧೯೧೧ ರಂದು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite web|url=http://www.wwf.ca/newsroom/?uNewsID=9381|title=WWF News and Stories|archive-url=https://web.archive.org/web/20171107011646/http://www.wwf.ca/newsroom/?uNewsID=9381|archive-date=7 November 2017|access-date=25 May 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thestar.com/travel/northamerica/article/990243--parks-canada-celebrates-a-century-of-discovery|title=Parks Canada celebrates a century of discovery|last=Irish|first=Paul|date=13 May 2011|work=Toronto Star|access-date=18 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110516235956/http://www.thestar.com/travel/northamerica/article/990243--parks-canada-celebrates-a-century-of-discovery|archive-date=16 May 2011}}</ref> ''ಡೊಮಿನಿಯನ್ ಫಾರೆಸ್ಟ್ ರಿಸರ್ವ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಪಾರ್ಕ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್'' ಡೊಮಿನಿಯನ್ ಪಾರ್ಕ್ ಬ್ರಾಂಚ್ (ಈಗ ಪಾರ್ಕ್ಸ್ ಕೆನಡಾ ) ಆಡಳಿತದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಡೊಮಿನಿಯನ್ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂತರಿಕ ಇಲಾಖೆಯೊಳಗೆ ಇರಿಸಿದೆ. ನಗರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನವೀಕರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಕಲ್ಪನೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುವ ಮನರಂಜನಾ ಅನುಭವವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು "ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅದ್ಭುತಗಳ ತಾಣಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು" ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite news|url=http://www.pc.gc.ca/apprendre-learn/prof/itm2-crp-trc/htm/evolution_e.asp|title=Parks Canada History|date=2 February 2009|work=Parks Canada|access-date=30 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20161022095725/http://www.pc.gc.ca/apprendre-learn/prof/itm2-crp-trc/htm/evolution_e.asp|archive-date=22 October 2016}}</ref> ಕೆನಡಾವು ಈಗ ೪,೫೦,೦೦೦ ರಷ್ಟಿರುವ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. &nbsp;<ref>{{Cite news|url=https://www.pc.gc.ca/en/voyage-travel|title=Parks Canada|access-date=30 August 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20090323053512/http://www.pc.gc.ca/|archive-date=23 March 2009}}</ref> ಯೆಲ್ಲೊಸ್ಟೋನ್, ಯೊಸೆಮೈಟ್ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೩೭ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರಕಗಳ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಈ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಸಮಗ್ರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೊದಲು ಮತ್ತೊಂದು ೪೪ ವರ್ಷಗಳು ಕಳೆದವು.&nbsp; ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್ ಸರ್ವಿಸ್ (ಎನ್ಪಿಎಸ್). ೬೪ನೇ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್ ಸರ್ವಿಸ್ ಆರ್ಗ್ಯಾನಿಕ್ ಆಕ್ಟ್ ಅನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. [[ವೂಡ್ರೋ ವಿಲ್ಸನ್|ಅಧ್ಯಕ್ಷ ವುಡ್ರೋ ವಿಲ್ಸನ್]] ೨೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೬ ರಂದು ಕಾನೂನಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ ಸೇವೆಯಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ ೪೨೩ ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೬೩ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಹೆಸರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿವೆ.<ref name="USNPS">{{Cite web|url=https://www.nps.gov/aboutus/national-park-system.htm|title=National Park System (U.S. National Park Service)|date=2019-05-17}}</ref> == ಗಮನಾರ್ಹ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Teufelsschloss-greenland.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Teufelsschloss-greenland.jpg/220px-Teufelsschloss-greenland.jpg|thumb| ಪೂರ್ವ ಗ್ರೀನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಕೈಸರ್-ಫ್ರಾಂಜ್-ಜೋಸೆಫ್- ''ಫ್ಜೋರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಟ್ಯೂಫೆಲ್ಸ್‌ಸ್ಕ್ಲೋಸ್‌ನ'' ಚಿತ್ರಕಲೆ (ಸುಮಾರು ೧೯೦೦). ಈ ತಾಣವು ಈಗ ಈಶಾನ್ಯ ಗ್ರೀನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.]] ಐಯುಸಿ‍ಎನ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೆಂದರೆ ಈಶಾನ್ಯ ಗ್ರೀನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ, ಇದನ್ನು ೧೯೭೪ರಲ್ಲಿ ೯,೭೨,೦೦೦ ಕಿಮೀ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಚಿಕ್ಕ ಅಧಿಕೃತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವೆಂದರೆ ಐಲ್ಸ್ ಡೆಸ್ ಮೆಡೆಲೀನ್ಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ. ಇದರ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಕೇವಲ {{Convert|0.45|km2|sqmi}} ಅನ್ನು ೧೯೭೬ <ref>[https://www.protectedplanet.net/magdalen-islands-iles-de-la-madeleine-national-park Magdalen Islands (Iles de la Madeleine) in Senegal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200804091633/https://www.protectedplanet.net/magdalen-islands-iles-de-la-madeleine-national-park |date=4 ಆಗಸ್ಟ್ 2020 }}, Protected Planet</ref> ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. == ಆರ್ಥಿಕ ಶಾಖೆಗಳು == ಕೋಸ್ಟರಿಕಾದಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಪರಿಸರ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಾರ್ಕ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತವೆ. === ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ === ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮವು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೋಸ್ಟರಿಕಾದಲ್ಲಿ, ಬೃಹತ್‌ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ದೇಶ. ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮವು ೧೯೮೫ ರಿಂದ ೧೯೯೯ ರವರೆಗೆ ೪೦೦% ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವು'' ನಿಸರ್ಗ-ಆಧಾರಿತ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಬ್ರಾಂಡ್ ಹೆಸರಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು "ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪರಿಸರವನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಪ್ರವಾಸಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದೊಂದಿಗೆ" ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. === ಸಿಬ್ಬಂದಿ === ಪಾರ್ಕ್ ರೇಂಜರ್‌ನ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು ಉದ್ಯಾನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು. ಇದು ಉದ್ಯಾನವನ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯಂತಹ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ; ನೈಸರ್ಗಿಕ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ನಿರ್ವಹಣೆ; ಮತ್ತು ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ. ಪಾರ್ಕ್ ರೇಂಜರ್‌ಗಳು ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಹುಡುಕಾಟ ಮತ್ತು ಪಾರುಗಾಣಿಕಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅಥವಾ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮಾಹಿತಿಯ ಸಂದರ್ಶಕರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಪರಂಪರೆಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು, ಸರೋವರಗಳು, ಕಡಲತೀರಗಳು, ಕಾಡುಗಳು, ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳು, ಯುದ್ಧಭೂಮಿಗಳು, ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಂತಹ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಪಾರ್ಕ್ ರೇಂಜರ್ನ ಕೆಲಸದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.<ref name="OPM.gov">U.S. Office of Personnel Management. ''Handbook of occupational groups and families''. Washington, D.C. January 2008. Page 19. [http://www.opm.gov/FEDCLASS/GSHBKOCC.pdf OPM.gov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130102205511/http://www.opm.gov/fedclass/gshbkocc.pdf |date=2 ಜನವರಿ 2013 }} Accessed 2 November 2014.</ref> ೧೯೧೬ ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ನಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ ಸೇವೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ, ಪಾರ್ಕ್ ರೇಂಜರ್‌ನ ಪಾತ್ರವು ಕೇವಲ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಪಾಲಕನಾಗಿರದೆ ಕಾನೂನು ಜಾರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಲವಾರು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಬದಲಾಗಿದೆ.<ref>R Meadows ; D L Soden In: [https://www.ncjrs.gov/App/Publications/abstract.aspx?ID=110802 ''National Park Ranger Attitudes and Perceptions Regarding Law Enforcement Issues.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210122000607/https://www.ncjrs.gov/App/Publications/abstract.aspx?ID=110802 |date=22 ಜನವರಿ 2021 }} Abstract. ''Justice Professional'' Volume:3 Issue:1 (Spring 1988) Pages:70–93</ref> ಅವರು ದಟ್ಟಣೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ, ವಿವಿಧ ಬಳಕೆಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು, ದೂರುಗಳು, ಅತಿಕ್ರಮಣ/ಅತಿಕ್ರಮಣ ಮತ್ತು ಅಪಘಾತಗಳನ್ನು ತನಿಖೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref name="OPM.gov" /> == ಟೀಕೆಗಳು == ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಧನಾತ್ಮಕ ಪರಿಸರ ಸೇವೆಯಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದರೂ, ಅನೇಕ ಲೇಖಕರು ಅದರ ಇತಿಹಾಸದ ಕರಾಳ ಭಾಗವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಿಸರ್ಗದ ಪ್ರಾಚೀನ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಇಡಬೇಕು ಮತ್ತು ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಸಂರಕ್ಷಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ, ಈ ಚಳುವಳಿಯು ಗ್ರೇಟ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕಾದ ನಿಜವಾದ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿದ್ದವು.<ref>{{Cite book|url=http://worldcat.org/oclc/36306399|title=Uncommon ground : rethinking the human place in nature|last=William.|first=Cronon|date=1996|publisher=W.W. Norton & Co|isbn=0-393-31511-8|oclc=36306399}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೀಸಲಿಡಬೇಕಾದ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸಬೇಕಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದವು, ಅವುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಳಕೆಗಾಗಿ "ಪ್ರಾಚ್ಯ" ಸೈಟ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮೀಸಲಿಡಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಂದ ಜನರನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದರಿಂದ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾನವರು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ ಎಂದು ವಿಮರ್ಶಕರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಮಾನವರ ನಡುವಿನ ದ್ವಿಗುಣವನ್ನು ಶಾಶ್ವತಗೊಳಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ (ಇದನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿ-ಸಂಸ್ಕೃತಿ ವಿಭಜನೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಪರಿಸರ-ಭೂಮಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.5749/j.ctv1bkc3t6|title=Drawing the Sea Near|last=Claus|first=C. Anne|date=2020-11-03|publisher=University of Minnesota Press|isbn=978-1-4529-5946-7|doi=10.5749/j.ctv1bkc3t6}}</ref> ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವುದರಿಂದ ಜನರು ಪ್ರತಿದಿನ ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಇತರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>{{Cite journal|last=Büscher|first=Bram|last2=Fletcher|first2=Robert|date=2019|title=Towards Convivial Conservation|url=http://dx.doi.org/10.4103/cs.cs_19_75|journal=Conservation and Society|volume=17|issue=3|pages=283|doi=10.4103/cs.cs_19_75|issn=0972-4923}}</ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist|30em}} ===ಮೂಲಗಳು=== * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xIWwmVUUU4wC|title=Tourism in National Parks and Protected Areas: Planning and Management|publisher=CABI|year=2002|isbn=0851997597|authors=Eagles, Paul F. J; McCool, Stephen F.}} 320 pages. * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=4FG6HsjlcfoC|title=Preserving Nature in the National Parks: A History|publisher=Yale University Press|year=2009|isbn=978-0300154146|authors=Sellars, Richard West}} 404 pages. * Sheail, John (2010) ''Nature's Spectacle - The World's First National Parks and Protected Places'' Earthscan, London, Washington.  [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84971-129-6|978-1-84971-129-6]] == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{Cite web|url=http://www.biodiversitya-z.org/areas/37/|title=Areas of Biodiversity Importance: National Parks|website=Biodiversity A-Z|archive-url=https://web.archive.org/web/20110516232146/http://www.biodiversitya-z.org/areas/37|archive-date=16 May 2011|access-date=21 April 2011}} * {{Cite web|url=http://www.europarc.org/|title=Europe's protected areas|website=EUROPARC Federation}} * {{Cite web|url=http://www.nps.gov/faqs.htm|title=FAQs|website=U.S. National Park Service}} * {{Cite web|url=http://travelisfree.com/2018/09/10/map-of-all-the-worlds-national-parks/#more-17443|title=Map of All The World's National Parks|last=Macomber, Drew|date=September 10, 2018|website=Travel Is Free}} * {{Cite web|url=http://www.unesco.org/mab/|title=Man and the Biosphere Programme (Biosphere Reserves)|date=7 January 2019|website=UNESCO}} * {{Cite web|url=http://nationalparks.nighthee.com/|title=National parks, landscape parks and protected areas in the world|website=nighthee.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150905182433/http://nationalparks.nighthee.com/|archive-date=5 September 2015|access-date=11 August 2015}} * {{Cite web|url=http://www.staff.amu.edu.pl/~zbzw/ph/pnp/swiat.htm|title=National Parks Worldwide|website=amu.edu.pl|archive-url=https://web.archive.org/web/20080119140316/http://www.staff.amu.edu.pl/~zbzw/ph/pnp/swiat.htm|archive-date=19 January 2008|access-date=3 January 2008}} * {{Cite web|url=http://www.protectedplanet.net|title=World Database of Protected Areas|website=Protected Planet}} * {{Cite web|url=http://dopa.jrc.ec.europa.eu|title=Digital Observatory for Protected Areas (DOPA)|website=by the Joint Research Centre of the European Commission}} * {{Cite web|url=https://whc.unesco.org/|title=World Heritage Sites|website=UNESCO}} {{Authority control}} [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]] 5grz2t3lolb0nwjk1wpmjjfy0hhhad7 0 144674 1306644 1289335 2025-06-15T13:55:16Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306644 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Maple<br /><br /><div style="font-size: 85%;">Temporal range: <span class="noprint"><span style="display:inline-block;">Late Paleocene – Recent</span> </span><div style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; white-space:nowrap; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0; font-size:97%;"> <div style="position:absolute; height:100%; left:0px; width:207.23076923077px; padding-left:5px; text-align:left; background-color:rgb(254,217,106); background-image: linear-gradient(to right, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1));"><span class="noprint">[[Precambrian|PreꞒ]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(127,160,86); left:37.636923076923px; width:18.073846153846px;"><span class="noprint">[[Cambrian|Ꞓ]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,146,112); left:55.710769230769px; width:14.08px;"><span class="noprint">[[Ordovician|O]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(179,225,182); left:69.790769230769px; width:8.3261538461539px;"><span class="noprint">[[Silurian|S]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(203,140,55); left:78.116923076923px; width:20.409230769231px;"><span class="noprint">[[Devonian|D]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(103,165,153); left:98.526153846154px; width:20.307692307692px;"><span class="noprint">[[Carboniferous|C]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(240,64,40); left:118.83384615385px; width:15.907015384615px;"><span class="noprint">[[Permian|P]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(129,43,146); left:134.74086153846px; width:17.126830769231px;"><span class="noprint">[[Triassic|T]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(52,178,201); left:151.86769230769px; width:19.055384615385px;"><span class="noprint">[[Jurassic|J]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(127,198,78); left:170.92307692308px; width:26.738461538462px;"><span class="noprint">[[Cretaceous|K]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(253,154,82); left:197.66153846154px; width:14.543692307692px;"><span class="noprint">[[Paleogene|Pg]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,230,25); left:212.20523076923px; width:6.9215384615385px;"><span class="noprint">[[Neogene|N]]</span></div> <div style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:219px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div style="position:absolute; height:8px; left:197.49230769231px; width:22.507692307692px; background-color:#360; opacity:0.42; "></div> <div style="position:absolute; height:8px; left:199.96307692308px; width:20.036923076923px; background-color:#360; opacity:1; "></div> <div style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:200.96307692308px; width:18.036923076923px; background-color:#6c3;"></div> </div> </div></div> |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Acer_pseudoplatanus_002.jpg|frameless]] |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''[[Acer pseudoplatanus]]'' (sycamore maple) foliage |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|link=Template:Taxonomy/Acer|e]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |''Clade'': |[[Rosids]] |- |Order: |[[Sapindales]] |- |Family: |[[Sapindaceae]] |- |Subfamily: |[[Hippocastanoideae]] |- |Genus: |[[Maple|''Acer'']]<br /><br /><small>[[Carl Linnaeus|L.]]</small> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Species |- | colspan="2" style="text-align: left" | See either [[List of Acer species|species grouped by sections]][[List of Acer species alphabetical|alphabetical list of species]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Map_genus_Acer.png|frameless]] |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Distribution |} '''''ಏಸರ್''''' ( / ˈeɪsər / ) ಎಂಬುದು [[ಮರ|ಮರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಪೊದರು|ಪೊದೆಗಳ]] ಕುಲವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ '''ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುಲವನ್ನು ಸಪಿಂಡೇಸಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>Stevens, P. F. (2001 onwards). Angiosperm Phylogeny Website. Version 9, June 2008 [and more or less continuously updated since]. http://www.mobot.org/MOBOT/research/APweb/.</ref> ಸರಿಸುಮಾರು ೧೩೨ [[ಜಾತಿ (ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ)|ಜಾತಿಗಳಿವೆ]], ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾಕ್ಕೆ]] ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿವೆ, [[ಯುರೋಪ್]], ಉತ್ತರ [[ಆಫ್ರಿಕಾ]] ಮತ್ತು [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ]] ಸಹ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಕೇವಲ ಒಂದು [[ಜಾತಿ]], ''ಏಸರ್ ಲಾರಿನಮ್'', [[ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಲಾರ್ಧ|ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಳಾರ್ಧದವರೆಗೆ]] ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಕುಲದ ಪ್ರಕಾರದ ಜಾತಿಗಳು ಸೈಕಾಮೋರ್ ಮೇಪಲ್, ''ಏಸರ್ ಸ್ಯೂಡೋಪ್ಲಾಟಾನಸ್'', ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ.<ref name="gelderen"/> ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಪಾಲ್ಮೇಟ್ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. (''ಏಸರ್ ನೆಗುಂಡೋ'' ಒಂದು ಅಪವಾದವಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೆಕ್ಕೆಯ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್‌ನ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಗಳು ಕುದುರೆ ಚೆಸ್ಟ್‌ನಟ್ಸ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಸಿರಪ್ ಅನ್ನು ಕೆಲವು ಮ್ಯಾಪಲ್ ಜಾತಿಗಳ ರಸದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. == ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ದಾಖಲೆ == ''ಏಸರ್'' ಕುಲದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯನ್ನು [[ಉತ್ತರ]] ಅಮೇರಿಕನ್/ಏಷ್ಯನ್ ಡಿಸ್ಜಂಕ್ಷನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ <ref>{{Cite journal|last=Renner|first=Susanne S|last2=Grimm|first2=Guido W|last3=Schneeweiss|first3=Gerald M|last4=Stuessy|first4=Tod F|last5=Ricklefs|first5=Robert E|date=2008-10-01|title=Rooting and Dating Maples (Acer) with an Uncorrelated-Rates Molecular Clock: Implications for North American/Asian Disjunctions|url=https://doi.org/10.1080/10635150802422282|journal=Systematic Biology|volume=57|issue=5|pages=795–808|doi=10.1080/10635150802422282|pmid=18853365|issn=1063-5157}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.foodandtravel.xyz/2020/05/maple-tree-in-hindi.html|title=Informations about Maple tree in hinid|website=People Hawker|access-date=2022-08-20|archive-date=2020-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927101142/https://www.foodandtravel.xyz/2020/05/maple-tree-in-hindi.html|url-status=dead}}</ref> == ರೂಪವಿಜ್ಞಾನ == [[ಚಿತ್ರ:Acer_saccharum.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Acer_saccharum.jpg/220px-Acer_saccharum.jpg|left|thumb| ''ಏಸರ್ ಸ್ಯಾಕರಮ್'' (ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್)]] ಹೆಚ್ಚಿನ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳು {{Convert|10|-|45|m|abbr=on}} ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯುವ [[ಮರ|ಮರಗಳಾಗಿವೆ]]. ಇತರೆ ೧೦ ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ [[ಪೊದರು|ಪೊದೆಗಳು]] ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದ ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಕಾಂಡಗಳು ನೆಲದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾತಿಗಳು [[ಪರ್ಣಪಾತಿ|ಪತನಶೀಲವಾಗಿವೆ]], ಮತ್ತು ಅನೇಕವು ಶರತ್ಕಾಲದ ಎಲೆಗಳ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ|ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣವಾಗಿವೆ]]. ಹೆಚ್ಚಿನವು ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ [[ನೆರಳು]]-ಸಹಿಷ್ಣುವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕ್ಲೈಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ಓವರ್‌ಸ್ಟೋರಿ ಮರಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನದಿಯ, ಕೆಳಗಿರುವ ಅಥವಾ ಪ್ರವರ್ತಕ ಜಾತಿಗಳಾಗಿವೆ. ಸಕ್ಕರೆ ಮೇಪಲ್ ನಂತಹ ಕೆಲವು ವಿನಾಯಿತಿಗಳಿವೆ. ಅನೇಕ [[ಬೇರು|ಮೂಲ]] ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ದಟ್ಟವಾದ ಮತ್ತು ನಾರಿನಂತಿದ್ದು, ಅವುಗಳ ಕೆಳಗಿರುವ ಇತರ ಸಸ್ಯಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಜಾತಿಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ''ಏಸರ್ ಕಪಾಡೋಸಿಕಮ್'', ಆಗಾಗ್ಗೆ [[ಬೇರು]] ಮೊಳಕೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ಕ್ಲೋನಲ್ ವಸಾಹತುಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದು.<ref name="gelderen"/> [[ಚಿತ್ರ:Vine_Maple_leaves_and_flowers.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Vine_Maple_leaves_and_flowers.jpg/220px-Vine_Maple_leaves_and_flowers.jpg|thumb| ''ಏಸರ್ ಸಿರ್ಸಿನಾಟಮ್'' (ವೈನ್ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಎಲೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾತಿಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾಲ್ಮೇಟ್ ಸಿರೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.]] ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ವಿರುದ್ಧ [[ಎಲೆ|ಎಲೆಗಳ]] ಜೋಡಣೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲೆಗಳು ಹಸ್ತದ ಅಭಿಧಮನಿ ಮತ್ತು ಹಾಲೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ೩ ರಿಂದ ೯ (ವಿರಳವಾಗಿ ೧೩) ಸಿರೆಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಒಂದು ಹಾಲೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೇಂದ್ರ ಅಥವಾ ತುದಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪಾಲ್ಮೇಟ್ ಸಂಯುಕ್ತ, ಪಿನ್ನೇಟ್ ಸಂಯುಕ್ತ, ಪಿನ್ನೇಟ್ ಸಿರೆ ಅಥವಾ ಲೋಬ್ಡ್ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜಾತಿಗಳು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ''ಏಸರ್ ಗ್ರಿಸಿಯಮ್'' (ಪೇಪರ್‌ಬಾರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಪಲ್), ''ಏಸರ್ ಮ್ಯಾಂಡ್‌ಶುರಿಕಮ್'' (ಮಂಚೂರಿಯನ್ ಮ್ಯಾಪಲ್), ''ಏಸರ್ ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮೋವಿಕ್ಜಿಯಾನಮ್'' (ನಿಕ್ಕೊ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಮತ್ತು ''ಏಸರ್ ಟ್ರಿಫ್ಲೋರಮ್'' (ಮೂರು-ಹೂವುಗಳ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಭೇದಗಳು ಟ್ರಿಫೋಲಿಯೇಟ್ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಒಂದು ಜಾತಿಯ, ''ಏಸರ್ ನೆಗುಂಡೋ'' (ಬಾಕ್ಸ್-ಎಲ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಮ್ಯಾನಿಟೋಬಾ ಮ್ಯಾಪಲ್), ಸರಳವಾಗಿ ಟ್ರಿಫೊಲಿಯೇಟ್ ಆಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಐದು, ಏಳು ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಒಂಬತ್ತು ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ''ಏಸರ್ ಲೇವಿಗಟಮ್'' (ನೇಪಾಳ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಮತ್ತು ''ಏಸರ್ ಕಾರ್ಪಿನಿಫೋಲಿಯಮ್'' (ಹಾರ್ನ್‌ಬೀಮ್ ಮ್ಯಾಪಲ್) ನಂತಹ ಕೆಲವು ಸರಳವಾದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಪಿನೇಟ್ ಆಗಿ ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. [[ಚಿತ್ರ:Maple7951.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Maple7951.JPG/220px-Maple7951.JPG|left|thumb| ''ಏಸರ್ ರಬ್ರಮ್'' (ಕೆಂಪು ಮ್ಯಾಪಲ್) ಹೂವುಗಳು]] ''ಏಸರ್ ರಬ್ರಮ್'' ನಂತಹ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಜಾತಿಗಳು ಮೊನೊಸಿಯಸ್, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಅಥವಾ ಪಾಲಿಗಮೋಡಿಯೊಸಿಯಸ್ ಆಗಿರಬಹುದು. [[ಹೂವು|ಹೂವುಗಳು]] ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಪೆಂಟಮೆರಸ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ರೇಸಿಮ್ಗಳು, ಕೋರಿಂಬ್ಸ್ ಅಥವಾ ಛತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಅವು ನಾಲ್ಕು ಅಥವಾ ಐದು ಸೀಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಸುಮಾರು ೧-೬ ನಾಲ್ಕು ಅಥವಾ ಐದು [[ಎಸಳು|ದಳಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಮಿಮೀ ಉದ್ದ (ಕೆಲವು ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ), ನಾಲ್ಕರಿಂದ ಹತ್ತು [[ಪುಂಕೇಸರ|ಕೇಸರಗಳು]] ಸುಮಾರು ೬-೧೦ ಮಿಮೀ ಉದ್ದ, ಮತ್ತು ಎರಡು ಪಿಸ್ತೂಲುಗಳು ಅಥವಾ ಎರಡು ಶೈಲಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಿಸ್ತೂಲ್. ಅಂಡಾಶಯವು ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಎರಡು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳನ್ನು ಉದ್ದವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಯಾವ ಹೂವುಗಳು [[ಹೆಣ್ಣು ಹೊನ್ನು ಮಣ್ಣು|ಹೆಣ್ಣು]] ಎಂದು ಹೇಳಲು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಚಳಿಗಾಲದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ವಸಂತಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಎಲೆಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಮರಗಳು ಎಲೆಗಳು ಹೊರಬರುವ ಮೊದಲು ಹೂವು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಹೂವುಗಳು [[ಹಸಿರು]], [[ಹಳದಿ ಕಣಗಿಲು|ಹಳದಿ]], [[ಕಿತ್ತಳೆ]] ಅಥವಾ [[ಕೆಂಪು]]. ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದ್ದರೂ, ಹೂವಿನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮರದ ಪರಿಣಾಮವು ಹಲವಾರು ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಜೇನುನೊಣಗಳಿಗೆ [[ಪರಾಗ ಮತ್ತು ಪರಾಗಣ|ಪರಾಗ]] ಮತ್ತು [[ಮಕರಂದ|ಮಕರಂದದ]] ವಸಂತಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. [[ಚಿತ್ರ:3D_rendering_of_a_µCT_scan_of_a_maple_seed.ogv|right|thumb|೩ಡಿ ಸಮರದ µCT ಸ್ಕ್ಯಾನ್‌ನ ರೆಂಡರಿಂಗ್. ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್ ಸುಮಾರು ೪೫ µm/voxel.]] ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ [[ಹಣ್ಣು|ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು]] ಸಮರಾಸ್, "ಮ್ಯಾಪಲ್ ಕೀಗಳು", "ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳು", "ವಿರ್ಲಿಬರ್ಡ್ಸ್" ಅಥವಾ "ಪಾಲಿನೋಸ್ಗಳು" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ [[ಬೀಜ|ಬೀಜಗಳು]] ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಜೋಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಒಂದು ಬೀಜವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ "ನಟ್ಲೆಟ್" ನಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುವರಿದ ನಾರಿನ, [[ಕಾಗದ|ಕಾಗದದ]] ಅಂಗಾಂಶದ ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ರೆಕ್ಕೆಗೆ ಲಗತ್ತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವು ಬೀಳುವಾಗ ತಿರುಗುವಂತೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳನ್ನು [[ಗಾಳಿ ಶಕ್ತಿ|ಗಾಳಿಯ]] ಮೇಲೆ ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರ ಸಾಗಿಸುವಂತೆ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಅವರು ಬೀಳುವಾಗ ತಿರುಗುವ ವಿಧಾನದಿಂದಾಗಿ ಜನರು ಅವುಗಳನ್ನು "ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ವಿಶ್ವ ಸಮರ ೨ ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಯು‌ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ವಿಶೇಷ ಏರ್‌ಡ್ರಾಪ್ ಪೂರೈಕೆ ವಾಹಕವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. ಅದು {{Convert|65|lb}} ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಪಲ್ ಬೀಜವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.<ref>[https://books.google.com/books?id=gN8DAAAAMBAJ&pg=PA75&dq=Popular+Mechanics+Science+installing+linoleum&source=bl&ots=yzQ02csqDv&sig=Lse7JfsqahGNEIJnDq37RIszV2g&hl=en&sa=X&ei=6r4DUJ-YIIb2rAHXu-SyDA&sqi=2&ved=0CDYQ6AEwAA#v=onepage&q&f=true "Sky Hook Spirals from Plane"] ''Popular Mechanics'', December 1944, p. 75.</ref> ಬೀಜದ ಪಕ್ವತೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೂಬಿಡುವ ನಂತರ ಕೆಲವು ವಾರಗಳಿಂದ [[ಆರು]] [[ತಿಂಗಳು|ತಿಂಗಳ]] ನಂತರ, ಪಕ್ವತೆಯ ನಂತರ ಬೀಜ ಪ್ರಸರಣದೊಂದಿಗೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, [[ಒಂದು]] ಮರವು ಒಂದು ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನೂರಾರು [[ಸಾವಿರ]] ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಜಾತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಬೀಜಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಹಸಿರು ಮತ್ತು ದಪ್ಪವಾದ ಬೀಜ ಬೀಜಗಳೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಹಸಿರು ಬೀಜಗಳು ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತವೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕಾಂಡಗಳು ಇನ್ನೂ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿವೆ. ಹಳದಿ ಬೀಜಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಯಾವಾಗಲೂ ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ಶ್ರೇಣೀಕರಣದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಬೀಜಗಳು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯುವ ಮೊದಲು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಸುಪ್ತವಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="gelderen"/> ''ಏಸರ್'' ಕುಲವು ''ಡಿಪ್ಟೆರೋನಿಯಾ'' ಕುಲದ ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ''ಅಸೆರೇಸಿಯ'' ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಅಥವಾ ''ಸಪಿಂಡೇಸಿ'' ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ಗ್ರೂಪ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಗೀಕರಣಗಳು ''ಸಪಿಂಡೇಸಿಯಲ್ಲಿ'' ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳಲು ಒಲವು ತೋರುತ್ತವೆ. ''ಸಪಿಂಡೇಸಿಯ'' ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದಾಗ, ''ಏಸರ್'' ಕುಲವನ್ನು ''ಹಿಪ್ಪೊಕ್ಯಾಸ್ಟ್ಯಾನೊಯಿಡೀ'' ಎಂಬ ಉಪಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುಲವನ್ನು ಅದರ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ವಿಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ಉಪವಿಭಾಗಗಳ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಉಪವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://www.inh.co.jp/~hayasida/Ebunrui1.html|title=Classification of Genus ''Acer''|date=12 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070812014108/http://www.inh.co.jp/~hayasida/Ebunrui1.html|archive-date=12 August 2007|access-date=19 November 2017}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Areces-Berazain|first=Fabiola|last2=Wang|first2=Yixi|last3=Hinsinger|first3=Damien D.|last4=Strijk|first4=Joeri S.|date=2020-07-13|title=Plastome comparative genomics in maples resolves the infrageneric backbone relationships|url=https://peerj.com/articles/9483|journal=PeerJ|language=en|volume=8|pages=e9483|doi=10.7717/peerj.9483|issn=2167-8359|pmc=7365138|pmid=32742784}}</ref> ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಡಿಎನ್‌ಎ ಅನುಕ್ರಮ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಆಣ್ವಿಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು, ಆಂತರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಮತ್ತು ಗುಂಪಿನ ವಿಕಸನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ಯಾಲೆರ್ಕ್ಟಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುಂಪಿಗೆ ಲೇಟ್ ಪ್ಯಾಲಿಯೊಸೀನ್ ಮೂಲವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ನಾರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಮತ್ತು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪ್ಯಾಲೆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರಸರಣಗಳ ಮೂಲಕ ತ್ವರಿತ ವಂಶಾವಳಿಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite journal|last=Renner|first=Susanne S|last2=Grimm|first2=Guido W|last3=Schneeweiss|first3=Gerald M|last4=Stuessy|first4=Tod F|last5=Ricklefs|first5=Robert E|date=2008-10-01|title=Rooting and Dating Maples (Acer) with an Uncorrelated-Rates Molecular Clock: Implications for North American/Asian Disjunctions|url=https://doi.org/10.1080/10635150802422282|journal=Systematic Biology|volume=57|issue=5|pages=795–808|doi=10.1080/10635150802422282|pmid=18853365|issn=1063-5157}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRennerGrimmSchneeweissStuessy2008">Renner, Susanne S; Grimm, Guido W; Schneeweiss, Gerald M; Stuessy, Tod F; Ricklefs, Robert E (2008-10-01). [[doi:10.1080/10635150802422282|"Rooting and Dating Maples (Acer) with an Uncorrelated-Rates Molecular Clock: Implications for North American/Asian Disjunctions"]]. ''Systematic Biology''. '''57''' (5): 795–808. [[Doi (ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ)|doi]]:[[doi:10.1080/10635150802422282|10.1080/10635150802422282]]. [[ISSN (ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ)|ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/1063-5157 1063-5157]. [[PMID (ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ)|PMID]]&nbsp;[//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18853365 18853365].</cite></ref><ref>{{Cite journal|last=Areces-Berazain|first=Fabiola|last2=Hinsinger|first2=Damien D.|last3=Strijk|first3=Joeri S.|date=2021-03-01|title=Genome-wide supermatrix analyses of maples (Acer, Sapindaceae) reveal recurring inter-continental migration, mass extinction, and rapid lineage divergence|journal=Genomics|language=en|volume=113|issue=2|pages=681–692|doi=10.1016/j.ygeno.2021.01.014|pmid=33508445|issn=0888-7543}}</ref> ಐವತ್ನಾಲ್ಕು ಜಾತಿಯ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಳೀಯ ಆವಾಸಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಳಿವಿನ ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕಾಗಿ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಯೂನಿಯನ್ ಫಾರ್ ಕನ್ಸರ್ವೇಶನ್ ಆಫ್ ನೇಚರ್ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತವೆ. == ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:RhytismaAcerinumDetailU.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/RhytismaAcerinumDetailU.jpg/220px-RhytismaAcerinumDetailU.jpg|thumb| ''ಏಸರ್ ಸ್ಯೂಡೋಪ್ಲಾಟಾನಸ್'' ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ''ರೈಟಿಸ್ಮಾ ಅಸೆರಿನಮ್'' ಶಿಲೀಂಧ್ರ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಲೆಪಿಡೋಪ್ಟೆರಾ ಕ್ರಮದ ಹಲವಾರು [[ಡಿಂಬ(ಲಾರ್ವಾ)|ಲಾರ್ವಾಗಳಿಗೆ]] ಆಹಾರ ಸಸ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ( ಮೇಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಲೆಪಿಡೋಪ್ಟೆರಾ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ). ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳಲ್ಲಿ, ಮರಿಹುಳುಗಳು, ಹಸಿರು ಪಟ್ಟಿಯ ಮೇಪಲ್ ವರ್ಮ್ (ಡ್ರೈಕ್ಯಾಂಪಾ ''ರುಬಿಕುಂಡ'' ) ನಂತಹ ಎಲೆಗಳನ್ನು ತುಂಬಾ ತಿನ್ನಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವು ಆತಿಥೇಯ ಮೇಪಲ್ ಮರಗಳ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವಿಘಟನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ.<ref>{{Cite web|url=http://enpp.auburn.edu/outreach/web-publications/greenstriped-mapleworm/|title=Auburn University Entomology and Plant Pathology {{!}} Greenstriped Mapleworm|website=Auburn University Entomology and Plant Pathology|language=en|access-date=2017-11-14|archive-date=2017-11-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20171103005334/http://enpp.auburn.edu/outreach/web-publications/greenstriped-mapleworm/|url-status=dead}}</ref> ಗಿಡಹೇನುಗಳು ಮೇಪಲ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಸಾಪ್-ಫೀಡರ್ಗಳಾಗಿವೆ. ತೋಟಗಾರಿಕಾ ಅನ್ವಯಗಳಲ್ಲಿ ಡೈಮಿಥೋಯೇಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುತ್ತದೆ. ಏಷ್ಯಾದ ಉದ್ದ ಕೊಂಬಿನ ಜೀರುಂಡೆ ( ''ಅನೋಪ್ಲೋಫೊರಾ ಗ್ಲಾಬ್ರಿಪೆನ್ನಿಸ್'' ) ಮುತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯು ಇಲಿನಾಯ್ಸ್, [[ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ|ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್]], ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ, [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಓಹಿಯೋ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾದ ಒಂಟಾರಿಯೊದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಮರ ಪ್ರಭೇದಗಳ ನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref>{{Cite web|url=http://www.umassgreeninfo.org/fact_sheets/wood_attackers/asian_longhorned_beetle_MA.html#226|title=Fact Sheets|website=Umassgreeninfo.org|access-date=19 November 2017|archive-date=28 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110928005255/http://www.umassgreeninfo.org/fact_sheets/wood_attackers/asian_longhorned_beetle_MA.html#226|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.region.york.on.ca/Publications/News/2003/September+18,+2003+Asian+Longhorned+Beetle+discovered+in+York+Region.htm |title=September 18, 2003 Asian Longhorned Beetle discovered in York Region |access-date=ಆಗಸ್ಟ್ 20, 2022 |archive-date=ಜನವರಿ 14, 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060114221329/http://www.region.york.on.ca/Publications/News/2003/September%2018%2C%202003%20Asian%20Longhorned%20Beetle%20discovered%20in%20York%20Region.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಹಲವಾರು [[ಶಿಲೀಂಧ್ರ]] ರೋಗಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಲವಾರು ''ವರ್ಟಿಸಿಲಿಯಮ್'' ಪ್ರಭೇದಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ವರ್ಟಿಸಿಲಿಯಮ್ ವಿಲ್ಟ್‌ಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಮರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ''ಕ್ರಿಪ್ಟೋಸ್ಟ್ರೋಮಾ'' ಜಾತಿಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಸೂಟಿ ತೊಗಟೆ ರೋಗವು [[ಬರ|ಬರದಿಂದಾಗಿ]] ಒತ್ತಡದಲ್ಲಿರುವ ಮರಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ. ''ಫೈಟೊಫ್ಥೊರಾ'' ಬೇರು ಕೊಳೆತ ಮತ್ತು ''ಗ್ಯಾನೋಡರ್ಮಾ'' ಬೇರು ಕೊಳೆತದಿಂದ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳ ಸಾವು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೇಪಲ್ ಎಲೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ರಿಟಿಸ್ಮಾ'' ಜಾತಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ "ಟಾರ್ ಸ್ಪಾಟ್" ಮತ್ತು ''ಅನ್ಸಿನುಲಾ'' ಜಾತಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಶಿಲೀಂಧ್ರದಿಂದ ವಿರೂಪಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ, ಆದರೂ ಈ ರೋಗಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರಗಳ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಆರೋಗ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ. == ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ == [[ಚಿತ್ರ:Canada_flag_halifax_9_-04.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Canada_flag_halifax_9_-04.JPG/220px-Canada_flag_halifax_9_-04.JPG|thumb| ಕೆನಡಾದ ಧ್ವಜವು ಶೈಲೀಕೃತ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಎಲೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.]] [[ಚಿತ್ರ:Sammatti.vaakuna.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Sammatti.vaakuna.svg/150px-Sammatti.vaakuna.svg.png|thumb| ಸಮ್ಮಟ್ಟಿಯ ಲಾಂಛನದಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಎಲೆ]] ಮ್ಯಾಪಲ್ ಲೀಫ್ ಕೆನಡಾದ ಕೋಟ್ ಆಫ್ ಆರ್ಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಕೆನಡಾದ ಧ್ವಜದಲ್ಲಿದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆನಡಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮರವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಎಲೆಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕೆನಡಿಯನ್ ಫೋರ್ಸಸ್ ಮಿಲಿಟರಿ ರೆಗಾಲಿಯದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಜನರಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಿಲಿಟರಿ ಶ್ರೇಣಿಯ ಚಿಹ್ನೆಯು ಮೇಪಲ್ ಲೀಫ್ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ೧೦ ಜಾತಿಗಳಿವೆ, ಪ್ರತಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಂದನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮರವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವ ಕಲ್ಪನೆಯು ಮೂಲತಃ [[ಕ್ವಿಬೆಕ್]] <ref>{{Cite web|url=http://www.fraser.cc/FlagsCan/Nation/NatSym.html#r10|title=National Symbols|last=Fraser|first=Alistair B.|date=1998|website=The Flag of Canada|access-date=19 November 2017}}</ref> ಪ್ರಾಂತ್ಯದಿಂದ ಬಂದಿದ್ದರೂ, ಅಲ್ಲಿ ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ, ಕೆನಡಾದ ಇಂದಿನ ಆರ್ಬೋರಿಯಲ್ ಲಾಂಛನವು ಜೆನೆರಿಕ್ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಅನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://canada.pch.gc.ca/eng/1444070816842/1444070816844|title=Official symbols of Canada - Canada.ca|last=Heritage|first=Canadian|website=Canada.pch.gc.ca|access-date=19 November 2017}}</ref> ಧ್ವಜದ ಮೇಲಿನ ವಿನ್ಯಾಸವು ಹನ್ನೊಂದು-ಬಿಂದುಗಳ ಶೈಲೀಕರಣವಾಗಿದ್ದು, ಸಕ್ಕರೆ ಮೇಪಲ್ ಎಲೆಯ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದೆ (ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೨೩ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ).<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=BRMWBAAAQBAJ&pg=PA182|title=Urban Forests, Trees, and Greenspace: A Political Ecology Perspective|last=Sandberg|first=L. Anders|date=2014|publisher=Routledge|isbn=9781134687633}}</ref> ಇದು ಕೆನಡಾದ ಐಸ್ ಹಾಕಿ ಕ್ಲಬ್ ಟೊರೊಂಟೊ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಲೀಫ್ಸ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಪದದ ಮೊದಲ ದೃಢೀಕೃತ ಬಳಕೆಯು ೧೨೬೦ ರಲ್ಲಿ "ಮಾಪೋಲ್" ಆಗಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಇದು ಒಂದು ಶತಮಾನದ ನಂತರ [[ಜೆಫ್ರಿ ಚಾಸರ್|ಜೆಫ್ರಿ ಚೌಸರ್‌ನ]] ''[[ದಿ ಕ್ಯಾಂಟರ್ಬರಿ ಟೇಲ್ಸ್|ಕ್ಯಾಂಟರ್‌ಬರಿ ಟೇಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]]'' "ಮಾಪುಲ್" ಎಂದು ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://www.oed.com/view/Entry/113861|title=maple, n.1|publisher=Oxford University Press|access-date=19 November 2017}}</ref> ಮ್ಯಾಪಲ್[[ಹಿರೋಶಿಮ|ಹಿರೋಷಿಮಾದ]] ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ''ಮೈಬುಟ್ಸುನಲ್ಲಿ'' ಸರ್ವತ್ರವಾಗಿದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಎಲೆಯು [[ಫಿನ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್|ಫಿನ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ]] ಉಸಿಮಾದ ಮಾಜಿ ಪುರಸಭೆಯಾದ ಸಮ್ಮಟ್ಟಿಯ ಲಾಂಛನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite book|title=Suomen kunnallisvaakunat|publisher=Suomen Kunnallisliitto|year=1982|isbn=951-773-085-3|page=161|language=fi}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://digi.narc.fi/digi/fullpic.ka?kuid=1637005|title=Sisäasiainministeriön vahvistamat kaupunkien, kauppaloiden ja kuntien vaakunat 1949-1995 I:13 Sammatti|publisher=Kansallisarkiston digitaaliarkisto|language=fi|access-date=September 9, 2021}}{{Dead link|date=ಏಪ್ರಿಲ್ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == ಉಪಯೋಗಗಳು == === ತೋಟಗಾರಿಕೆ === [[ಚಿತ್ರ:Maple_between_pines.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Maple_between_pines.jpg/220px-Maple_between_pines.jpg|left|thumb| ಸ್ಪ್ರೂಸ್ ಮರಗಳ ನಡುವೆ ಎದ್ದುಕಾಣುವ ಕೆಂಪು ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರ.]] [[ಚಿತ್ರ:Acer_palmatum_sango_kaku.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Acer_palmatum_sango_kaku.jpg/220px-Acer_palmatum_sango_kaku.jpg|right|thumb| ''ಏಸರ್ ಪಾಲ್ಮಾಟಮ್'' (ಜಪಾನೀಸ್ ಮ್ಯಾಪಲ್) ೧,೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ತಳಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ತಳಿಯು ಎ''.'' ಪಾಲ್ಮಾಟಮ್ 'ಸಾಂಗೋ ಕಾಕು', ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ "ಕೋರಲ್ಬಾರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಪಲ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ಕೆಲವು ಜಾತಿಯ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಅನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮರಗಳಾಗಿ ಮನೆಮಾಲೀಕರು, ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಸಭೆಗಳು ಅವುಗಳ ಪತನದ ಬಣ್ಣ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಕಸಿ ಮಾಡುವ ಸುಲಭ ಮತ್ತು ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಬೀಜಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಹುಲ್ಲುಹಾಸುಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲು ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ನಾರ್ವೆ ಮೇಪಲ್ (ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ), ಸಿಲ್ವರ್ ಮ್ಯಾಪಲ್, ಜಪಾನೀಸ್ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಮೇಪಲ್ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ. ಇತರ ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಜಾತಿಗಳು, ಮಾದರಿ ಮರಗಳಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ.<ref name="gelderen"/> ==== ತಳಿಗಳು ==== ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಿಗಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾದ ಹಲವಾರು ಮ್ಯಾಪಲ್‌ ತಳಿಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದ [[ಊತಕ ಕೃಷಿ|ಅಂಗಾಂಶ ಕೃಷಿ]], ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯುವಿಕೆ ಅಥವಾ [[ಕಸಿಮಾಡುವಿಕೆ (ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ)|ಕಸಿ ಮಾಡುವಿಕೆಯಂತಹ]] [[ಅಬೀಜೋತ್ಪಾದನೆ|ಅಲೈಂಗಿಕ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯಿಂದ]] ಮಾತ್ರ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಬಹುದು. ''ಏಸರ್ ಪಾಲ್ಮಾಟಮ್'' (ಜಪಾನೀಸ್ ಮೇಪಲ್) ಕೇವಲ ೧.೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ತಳಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಹರಡುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ತಳಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಡಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೫೦-೧೦೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರವನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ==== ಬೋನ್ಸೈ ==== [[ಚಿತ್ರ:Bonsai_Federahorn.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Bonsai_Federahorn.jpg/220px-Bonsai_Federahorn.jpg|left|thumb| "ರೋಟರ್ ಫೆಚೆರಾಹಾರ್ನ್"]] ಬೋನ್ಸೈ ಕಲೆಗೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಜನಪ್ರಿಯ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ. ಜಪಾನೀಸ್ ಮೇಪಲ್ ( ಏಸರ್ ಪಾಲ್ಮಾಟಮ್ ), ಟ್ರೈಡೆಂಟ್ ಮೇಪಲ್ ( ಎ. ಬುರ್ಗೆರಿಯಾನಮ್ ), ಅಮುರ್ ಮೇಪಲ್ ( ಎ''. ಗಿನ್ನಾಲ'' ), ಫೀಲ್ಡ್ ಮೇಪಲ್ ( ಎ''. ಕ್ಯಾಂಪ್ಸ್ಟ್ರೆ'' ) ಮತ್ತು ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ಮೇಪಲ್ ( ಎ''. ಮಾನ್ಸ್ಪೆಸ್ಸುಲಾನಮ್'' ) ಜನಪ್ರಿಯ ಆಯ್ಕೆಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಎಲೆ ಕಡಿತವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತವೆ. ಮತ್ತು ರಾಮಿಫಿಕೇಶನ್, ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು.<ref name="gelderen">van Gelderen, C. J. & van Gelderen, D. M. (1999). ''Maples for Gardens: A Color Encyclopedia''</ref><ref name="Ma-Ke_Acer buergerianum">{{Cite web|url=http://makebonsai.com/guide/bonsailink.asp?quicklink=5030&name=Acer_buergerianum|title=Ma-Ke Bonsai Care Guide for ''Acer buergerianum''|last=D'Cruz|first=Mark|publisher=Ma-Ke Bonsai|archive-url=https://web.archive.org/web/20110714022834/http://www.makebonsai.com/guide/bonsailink.asp?quicklink=5030&name=Acer_buergerianum|archive-date=2011-07-14|access-date=2011-07-05}}</ref> ==== ಸಂಗ್ರಹಣೆಗಳು ==== [[ಚಿತ್ರ:Acer_griseum3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Acer_griseum3.jpg/220px-Acer_griseum3.jpg|thumb| ''ಏಸರ್ ಗ್ರಿಸಿಯಮ್'' ಅನ್ನು ಅದರ ಅಲಂಕಾರಿಕ ತೊಗಟೆಗಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ಮ್ಯಾಪಲ್ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗಳು, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ''ಅಸೆರೆಟಮ್‌ಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. [[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್|ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ]] "ಫೈವ್ ಗ್ರೇಟ್ ಡಬ್ಲ್ಯೂಗಳು" ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಅನೇಕ ಉದ್ಯಾನಗಳು ಮತ್ತು ಅರ್ಬೊರೆಟಾದಲ್ಲಿ ಜಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ: ವೇಕ್‌ಹರ್ಸ್ಟ್ ಪ್ಲೇಸ್ ಗಾರ್ಡನ್, ವೆಸ್ಟನ್‌ಬರ್ಟ್ ಅರ್ಬೊರೇಟಂ, ವಿಂಡ್ಸರ್ ಗ್ರೇಟ್ ಪಾರ್ಕ್, ವಿಂಕ್‌ವರ್ತ್ ಅರ್ಬೊರೇಟಮ್ ಮತ್ತು ವಿಸ್ಲಿ ಗಾರ್ಡನ್. [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ]], [[ಬಾಸ್ಟನ್|ಬೋಸ್ಟನ್ನಲ್ಲಿರುವ]] [[ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಹಾರ್ವರ್ಡ್]] -ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಅರ್ನಾಲ್ಡ್ ಅರ್ಬೊರೇಟಂನಲ್ಲಿನ ಅಸೆರೆಟಮ್ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ತಳಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ, ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ನ ಬೋಸ್ಕೂಪ್ನಲ್ಲಿರುವ ಎಸ್ವೆಲ್ಡ್ ಅಸೆರೆಟಮ್ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ.<ref name="gelderen"/> === ವಾಣಿಜ್ಯ ಬಳಕೆಗಳು === ಸಿರಪ್ ಮತ್ತು ಮರದ ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಒಣಗಿದ ಮರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆಹಾರದ ಧೂಮಪಾನಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್‌ನಿಂದ ಇದ್ದಿಲು ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ ವಿಸ್ಕಿಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ಲಿಂಕನ್ ಕೌಂಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://www.ezdrinking.com/ezdrinking/2013/9/14/tennessee-whiskey-gets-a-legal-definition|title=Tennessee Whiskey Gets a Legal Definition|last=Zandona|first=Eric|website=EZdrinking|access-date=2014-01-11|archive-date=2014-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140107200404/http://www.ezdrinking.com/ezdrinking/2013/9/14/tennessee-whiskey-gets-a-legal-definition|url-status=dead}}</ref> ಅವುಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ]] ಮತ್ತು [[ಕೃಷಿ|ಕೃಷಿಗೆ]] ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ==== ಮರದ ==== [[ಚಿತ್ರ:Curly_maple_bench.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Curly_maple_bench.jpg/220px-Curly_maple_bench.jpg|thumb| ಹೆಚ್ಚು ಆಕೃತಿಯ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಬೆಂಚ್]] ಕೆಲವು ದೊಡ್ಡ ಮೇಪಲ್ ಜಾತಿಗಳು ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಮರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೈಕಾಮೋರ್ ಮ್ಯಾಪಲ್. ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ "ಹಾರ್ಡ್ ಮ್ಯಾಪಲ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ - ಬೌಲಿಂಗ್ ಪಿನ್‌ಗಳು, ಬೌಲಿಂಗ್ ಅಲ್ಲೆ ಲೇನ್‌ಗಳು, ಪೂಲ್ ಕ್ಯೂ ಶಾಫ್ಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬುತ್ಚೆರ್ಸ್ ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯ ಮರವಾಗಿದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರವನ್ನು ಮರದ ಬೇಸ್‌ಬಾಲ್ ಬ್ಯಾಟ್‌ಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಬೂದಿ ಅಥವಾ ಹಿಕರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಬಾರಿ ಮೇಪಲ್ ಬಾವಲಿಗಳು ಮುರಿದರೆ ಒಡೆದುಹೋಗುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಿಂದಾಗಿ, ಮೇಪಲ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಅನ್ನು ಮೇಜರ್ ಲೀಗ್ ಬೇಸ್‌ಬಾಲ್ (ಎಮ್‌ಎಲ್‌ಬಿ) ಗೆ ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಯಾಮ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸ್ಯಾಮ್ ಹಾಲ್ಮನ್ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಇಂದು ಇದು ವೃತ್ತಿಪರ ಬೇಸ್‌ಬಾಲ್‌ನಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಆಗಿದೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.hitrunscore.com/sam-bat-maple-baseball-bat-biography.html |title=Sam Holman Maple Baseball Bats |access-date=2022-08-20 |archive-date=2012-03-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120301123616/http://www.hitrunscore.com/sam-bat-maple-baseball-bat-biography.html |url-status=bot: unknown }}</ref> ಮ್ಯಾಪಲ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಿಲ್ಲುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಠೀವಿ ಮತ್ತು ಬಲದಿಂದಾಗಿ ರಿಕರ್ವ್ ಬಿಲ್ಲಿನ ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಭಾಷೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯ #೨ ರಿಂದ ಗ್ರೇಡಿಂಗ್ ಸ್ಕೇಲ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ; ಇದನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ವುಡ್ಸ್‌ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಸಾಮಾನ್ಯ #೧, ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ವಸತಿ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಸ್ಪಷ್ಟ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮವಾದ ಮರಗೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಹುಡುಕುವ ದರ್ಜೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ.<ref>{{Cite web|url=http://www.ahec.org/hardwoods/pdfs/IllustratedGradingGuide.pdf|title=Publications|website=Ahec.org|access-date=19 November 2017|archive-date=24 ಜುಲೈ 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724025241/http://ahec.org/hardwoods/pdfs/illustratedgradingguide.pdf|url-status=dead}}</ref> ಕೆಲವು ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರವು ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮರದ ಧಾನ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಫ್ಲೇಮ್ ಮ್ಯಾಪಲ್, ಕ್ವಿಲ್ಟ್ ಮ್ಯಾಪಲ್, ಬರ್ಡ್ಸೇ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮತ್ತು ಬರ್ಲ್ ವುಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಿತಿಯು ಹಲವಾರು ಜಾತಿಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಯಾದೃಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಮರವನ್ನು ಗರಗಸದ ತನಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನಿಂತಿರುವ ಮರದಲ್ಲಿ ತೊಗಟೆಯಲ್ಲಿ ಅಲೆಗಳ ಮಾದರಿಯಂತೆ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಆಯ್ದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮರದ ತುಂಡುಗಳು ಸಹ ಸೌಂದರ್ಯದ ನೋಟವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಫಿಲ್ಟರ್ ಮಾಡುವ ಉಪವರ್ಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕ್ರೋಚ್ ಮರ, ಜೇನುನೊಣಗಳ ರೆಕ್ಕೆ, ಬೆಕ್ಕುಗಳ ಪಂಜ, ಹಳೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಮಚ್ಚೆಯು ಈ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಮರದ ನೋಟವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ಕೆಲವು ಪದಗಳಾಗಿವೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.hobbithouseinc.com/personal/woodpics/_figure.htm |title=Wood Terms and Examples |access-date=2022-08-20 |archive-date=2010-12-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101228190133/http://www.hobbithouseinc.com/personal/woodpics/_figure.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಪೀಠೋಪಕರಣ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಸುದೀರ್ಘ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=j3XWBk-qMV0C&pg=PT300|title=The encyclopedia of furniture|last=Joseph Aronson|publisher=Random House, Inc.|year=1965|isbn=978-0-517-03735-5|pages=300–|access-date=8 September 2010}}</ref> ಚೆರೋಕೀ ಭಾರತೀಯರು ಮ್ಯಾಪಲ್ ತೊಗಟೆಯಿಂದ ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಬಟ್ಟೆಗೆ ಬಣ್ಣ ಹಾಕಲು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref>{{Citation|contribution=History of the Cherokees, 1830–1846|title=Chronicles of Oklahoma|last=Knight|first=Oliver|publisher=Oklahoma Historical Society|place=Oklahoma City|year=1956–57|page=164|oclc=647927893|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=gGtLnSkqkekC&pg=PA283|title=The Five Civilized Tribes|last=Foreman|first=Grant|publisher=University of Oklahoma Press|year=1934|isbn=978-0-8061-0923-7|location=Norman|pages=283–284|language=en}}</ref> ==== ಟೋನ್‌ವುಡ್ ==== ಮ್ಯಾಪಲ್ ಅನ್ನು ಟೋನ್‌ವುಡ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಧ್ವನಿ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಒಯ್ಯುವ ಮರ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಹಲವಾರು [[ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯ|ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ]] ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಹೋಗಾನಿಗಿಂತ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಉಪಕರಣ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಟೋನ್‌ವುಡ್ ಆಗಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://www.fender.com/en-GB/news/index.php/?display_article=395|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20210302174809/https://www.fender.com/en-GB/news/index.php/?display_article=395|archive-date=2021-03-02|access-date=2012-11-14}}</ref> ಹೆಚ್ಚಿನ [[ಪಿಟೀಲು|ಪಿಟೀಲುಗಳು]], [[ವಿಯೋಲ|ವಯೋಲಾಗಳು]], ಸೆಲ್ಲೋಗಳು ಮತ್ತು ಡಬಲ್ ಬಾಸ್‌ಗಳ ಹಿಂಭಾಗ, ಬದಿಗಳು ಮತ್ತು ಕುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಮೇಪಲ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಗಿಟಾರ್ ನೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತಮ ಆಯಾಮದ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಫೆಂಡರ್ ಸ್ಟ್ರಾಟೋಕ್ಯಾಸ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಟೆಲಿಕಾಸ್ಟರ್‌ನ ಕುತ್ತಿಗೆಗಳು ಮೂಲತಃ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮೇಪಲ್ ಒನ್ ಪೀಸ್ ನೆಕ್ ಆಗಿದ್ದವು. ಆದರೆ ನಂತರ [[ಬೀಟೆ|ರೋಸ್‌ವುಡ್]] ಫಿಂಗರ್‌ಬೋರ್ಡ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿವೆ. ಲೆಸ್ ಪಾಲ್ ಎಲ್ಲಾ ಮೇಪಲ್ ಗಿಟಾರ್ ಅನ್ನು ಬಯಸಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ ತೂಕದ ಕಾರಣ, ಗಿಬ್ಸನ್ ಅವರ ಲೆಸ್ ಪಾಲ್ ಗಿಟಾರ್‌ಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕೆತ್ತಿದ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕ್ವಿಲ್ಟೆಡ್ ಅಥವಾ ಜ್ವಾಲೆಯ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಟಾಪ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ತೂಕದಿಂದಾಗಿ, ಕೆಲವೇ ಘನ ದೇಹದ ಗಿಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮೇಪಲ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅನೇಕ ಗಿಟಾರ್‌ಗಳು ಮೇಪಲ್ ನೆಕ್, ಟಾಪ್ಸ್ ಅಥವಾ ವೆನಿರ್ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಾಸ್ಸೂನ್‌ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮೇಪಲ್ ರೆಕಾರ್ಡರ್‌ಗಳಂತಹ ಇತರ ವುಡ್‌ವಿಂಡ್ ವಾದ್ಯಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಡ್ರಮ್‌ಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಪಲ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ೧೯೭೦ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ, ಮ್ಯಾಪಲ್ ಡ್ರಮ್ ಕಿಟ್‌ಗಳು ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ಡ್ರಮ್ ಕಿಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು, ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಬರ್ಚ್ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಡ್ರಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಡ್ರಮ್-ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳು ತಮ್ಮ ಮಧ್ಯ-ಪರ ಶ್ರೇಣಿಯಾದ್ಯಂತ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಮೇಪಲ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ.<ref name="gelderen"/> ಮ್ಯಾಪಲ್ ಡ್ರಮ್‌ಗಳು ಅವುಗಳ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಅನುರಣನ ಧ್ವನಿಗಾಗಿ ಒಲವು ತೋರುತ್ತವೆ.<ref name="NichollsBacon1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=rWq1_qnZ0mAC&pg=PT54|title=The drum book|last=Geoff Nicholls|last2=Tony Bacon|date=1 June 1997|publisher=Hal Leonard Corporation|isbn=978-0-87930-476-8|pages=54–|access-date=19 October 2010}}</ref> ಕೆಲವು ರೀತಿಯ ಡ್ರಮ್ ಸ್ಟಿಕ್‌ಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಪಲ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ==== ಕೃಷಿ ==== [[ಈಶಾನ್ಯ]] [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ]] ಚಳಿಗಾಲದ ಅಂತ್ಯದಿಂದ ವಸಂತಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ರಾತ್ರಿ-ದಿನದ ತಾಪಮಾನವು ಘನೀಕರಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಕರಗುವಿಕೆಗೆ ಬದಲಾದಾಗ, ಮ್ಯಾಪಲ್ ಸಿರಪ್ ತಯಾರಿಸಲು ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರಗಳನ್ನು ಸಾಪ್‌ಗಾಗಿ ಟ್ಯಾಪ್ ಮಾಡಬಹುದು.<ref>{{Cite web|url=https://ppaq.ca/en/maple-production/step-by-step-production-maple-syrup/|title=Step-by-Step in the Production of Maple Syrup|date=2021|publisher=Québec Maple Syrup Producers|access-date=4 October 2021}}</ref> ರಸವನ್ನು ಕೊಳವೆಯ ಮೂಲಕ ಸಕ್ಕರೆ ಮನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಸಿರಪ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಕುದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಸಕ್ಕರೆ ಅಥವಾ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಟ್ಯಾಫಿಯಾಗಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು {{Convert|40|l|USqt}}1 ಲೀಟರ್ ಮಾಡಲು ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ {{Convert|1|l|USqt}} ಸಿರಪ್. ಯಾವುದೇ ''ಏಸರ್'' ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಸಿರಪ್‌ಗಾಗಿ ಟ್ಯಾಪ್ ಮಾಡಬಹುದಾದರೂ, ಅನೇಕವು ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದ ಸಕ್ಕರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ( ''ಎ. ಸ್ಯಾಕರಮ್'' ) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮ್ಯಾಪಲ್ ಸಿರಪ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಕ್ವಿಬೆಕ್|ಕ್ವಿಬೆಕ್, ಕೆನಡಾವು ಮ್ಯಾಪಲ್]] ಸಿರಪ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕವಾಗಿದೆ, ಇದು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಸುಮಾರು ೫೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಕೆನಡಿಯನ್ ಡಾಲರ್ ಮೌಲ್ಯದ ಉದ್ಯಮವಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite web|url=http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/quebec-maple-syrup-production-increase-1.3990828|title=Quebec increases maple syrup production amid internal revolt, foreign competition|last=Marowits, Ross|date=20 February 2017|publisher=CBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20170518192634/http://www.cbc.ca/news/canada/montreal/quebec-maple-syrup-production-increase-1.3990828|archive-date=18 May 2017|access-date=21 May 2017}}</ref> ಅಲ್ಲದೆ, ವಸಂತಕಾಲದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಈ ಮರಗಳು [[ಪರಾಗ ಮತ್ತು ಪರಾಗಣ|ಪರಾಗದ]] ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಅನೇಕ ಇತರ ಸಸ್ಯಗಳು ಅರಳುವ ಮೊದಲು, ಮ್ಯಾಪಲ್ ಹೂವುಗಳು ಜೇನುನೊಣಗಳಿಗೆ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ.<ref>{{Cite web|url=https://www.arborday.org/trees/health/pests/article-trees-for-bees.cfm|title=Trees for bees and other pollinators|date=2021|publisher=Arbor Day Foundation|access-date=5 October 2021}}</ref> ==== ಪಲ್ಪ್‌ವುಡ್ ==== ಮ್ಯಾಪಲ್ ಅನ್ನು ಪಲ್ಪ್‌ವುಡ್ ಆಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫೈಬರ್ಗಳು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ದಪ್ಪವಾದ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅದು ಒಣಗಿದ ನಂತರ ಕುಸಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು [[ಕಾಗದ|ಕಾಗದದಲ್ಲಿ]] ಉತ್ತಮ ಬೃಹತ್ ಮತ್ತು ಅಪಾರದರ್ಶಕತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾಪಲ್ ಕಾಗದದ ಉತ್ತಮ ಮುದ್ರಣ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸಹ ನೀಡುತ್ತದೆ. === ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ === ಅನೇಕ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಶರತ್ಕಾಲದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ದೇಶಗಳು ಎಲೆಗಳನ್ನು ನೋಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಸಕ್ಕರೆ ಮ್ಯಾಪಲ್ ''( ಏಸರ್ ಸ್ಯಾಕರಮ್ )'' [[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕ|ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಒಂಟಾರಿಯೊ, [[ಕ್ವಿಬೆಕ್]] ಮತ್ತು ಉತ್ತರ [[ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್]], [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]], [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] ಮತ್ತು ಮಿಚಿಗನ್ ನಲ್ಲಿ " ಎಲೆಗಳ ಋತುವಿನ " ಬೀಳಲು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. [[ಜಪಾನ್|ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ]], ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಮ್ಯಾಪಲ್‌ಗಳ ಬಣ್ಣವನ್ನು ನೋಡುವ ''ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಮೊಮಿಜಿಗರಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಿಕ್ಕೊ ಮತ್ತು ಕ್ಯೋಟೋ ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೆಚ್ಚಿನ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ. ಕೊರಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಅದೇ ವೀಕ್ಷಣಾ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ''ಡ್ಯಾನ್ಪುಂಗ್-ನೋರಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಿಯೋರಾಕ್ಸನ್ ಮತ್ತು ನೇಜಾಂಗ್ -ಸಾನ್ ಪರ್ವತಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ತಾಣಗಳಾಗಿವೆ. === ಗ್ಯಾಲರಿ === <gallery> ಚಿತ್ರ:Acer cappadocicum spring.jpg|''ಏಸರ್ ಕಪಾಡೋಸಿಕಮ್'' (ಕಪ್ಪಡೋಸಿಯನ್ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಚಿತ್ರ:Acer carpinifolium.jpg|''ಏಸರ್ ಕಾರ್ಪಿನಿಫೋಲಿಯಮ್'' ಎಲೆಗಳು ಚಿತ್ರ:Autumn Blaze Maple Foliage.jpg|''ಏಸರ್'' × ''ಫ್ರೀಮನಿ'' 'ಶರತ್ಕಾಲ ಬ್ಲೇಜ್' ( ''ಎ. ರಬ್ರಮ್'' ಮತ್ತು ''ಎ. ಸ್ಯಾಕ್ರಿನಮ್'' ನಡುವಿನ ಅಡ್ಡ ಚಿತ್ರ:Acer macrophyllum 0304.jpg|''ಏಸರ್ ಮ್ಯಾಕ್ರೋಫಿಲಮ್'' ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಎಳೆಯ ಎಲೆಗಳು ಚಿತ್ರ:Acer laevigatum 3.jpg|''ಏಸರ್ ಲೇವಿಗಟಮ್'' ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳು ಚಿತ್ರ:Acer sempervirens leaves.jpg|''ಏಸರ್ ಸೆಂಪರ್ವೈರೆನ್ಸ್'' ಎಲೆಗಳು ಚಿತ್ರ:Acer ginnala.jpg|''ಏಸರ್ ಗಿನ್ನಾಲ'' ಎಲೆಗಳು ಚಿತ್ರ:TenryujiMomiji.jpg|ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಏಸರ್ ಪಾಲ್ಮಾಟಮ್'' ಮರಗಳು ಮತ್ತು ಬಿದಿರು ಚಿತ್ರ:Bi-colored Maple Tree.jpg|''ಏಸರ್ ಗ್ರಾಂಡಿಡೆಂಟಮ್'' (ಬಿಗ್ಟೂತ್ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಶರತ್ಕಾಲದ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರ:Maple leaf Fcb981.JPG|''ಏಸರ್ ಪ್ಲಾಟಾನಾಯ್ಡ್ಸ್'' ಎಲೆ ಚಿತ್ರ:Red maple leaf.jpg|ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ''ಏಸರ್ ಪಾಲ್ಮಾಟಮ್'' ಎಲೆ ಚಿತ್ರ:Helicopter leaves.jpg|''ಏಸರ್ ಪ್ಲಾಟಾನಾಯ್ಡ್ಸ್'' (ನಾರ್ವೆ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಸಮರಾಸ್ ಚಿತ್ರ:Paperbark Maple Acer griseum Leaves Closeup 2856px.jpg|''ಏಸರ್ ಗ್ರಿಸಿಯಂ'' (ಕಾಗದದ ತೊಗಟೆ ಮ್ಯಾಪಲ್) ಚಿತ್ರ:青楓 Acer serrulatum 20210419095802 02.jpg|''ಏಸರ್ ಸೆರ್ರುಲಾಟಮ್'' ಚೀನೀ ಹೆಸರು "ಕ್ವಿಂಗ್‌ಫೆಂಗ್" ಹೊಸ ಶಾಖೆಗಳ ಚರ್ಮದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಎಳೆಯ ಕಾಂಡವು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದೆ. ಚಿತ್ರ:台灣三角楓 Acer buergerianum var. formosanum 20220411100147 08.jpg|''ಏಸರ್ ಬುರ್ಗೆರಿಯಾನಮ್ ವರ್. ಫಾರ್ಮೋಸನಮ್'' ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳು </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ''ಏಸರ್'' ಜಾತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಗಾರ್ಡನ್ ಮೆರಿಟ್ ಮ್ಯಾಪಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿ * ಮೇಜರ್ - ಮ್ಯಾಪಲ್ ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕುಡಿಯುವ ಪಾತ್ರೆ * ಮ್ಯಾಪಲ್ ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಆಹಾರಗಳ ಪಟ್ಟಿ === ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ === * {{Cite book|url=https://archive.org/details/treesofnorthamer00phil|title=Trees of North America and Europe|last=Philips|first=Roger|publisher=Random House, Inc.|year=1979|isbn=0-394-50259-0|location=New York|url-access=registration}} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} [[ವರ್ಗ:Articles with 'species' microformats]] [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]] 33zogz2avn1i8zylxsalx0w5f11m2g9 0 145992 1306682 1265161 2025-06-16T00:49:40Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306682 wikitext text/x-wiki {{Infobox flag|Name=Sri Lanka|Article=|Image=Flag of Sri Lanka.svg|Nickname=''Sinha'' Flag<br/>Lion Flag|Morenicks=|Use=110100|Symbol=|Proportion=1:2|Adoption=22 May 1972|Design=A golden field with two panels: the smaller hoist-side panel has only two vertical bands of teal and orange and the larger fly-side panel is the maroon field depicting the golden lion holding the kastane sword in its right fore paw in the center and four bo tree (bodhi tree) leaves on each corner and the golden field appears as a border around the entire flag and extends in between the two panels, all bordering together.|Designer=|Image3=Government Ensign of Sri Lanka.svg|Nickname3=|Morenicks3=|Use3=Auxiliary ensign used by merchant ship commanded by reserve naval officer|Symbol3=|Proportion3=1:2|Adoption3=1972|Design3=A blue field with the flag of Sri Lanka in the canton.|Designer3=|Image4=Sri Lankan Army Flag.svg|Nickname4=|Morenicks4=|Use4=[[Colours, standards and guidons#Sri Lanka|President's Colour]]|Symbol4=|Proportion4=1:2|Adoption4=1972|Design4=A defaced flag of Sri Lanka with [[Coat of arms of Sri Lanka]]|Designer4=|Image5=Naval Ensign of Sri Lanka.svg|Nickname5=|Morenicks5=|Use5=000001|Symbol5=|Proportion5=1:2|Adoption5=1972|Design5=A white field with the flag of Sri Lanka in the canton.|Designer5=|Image6=Civil Ensign of Sri Lanka.svg|Nickname6=|Morenicks6=|Use6=[[Civil Ensign|Civil ensign]]|Symbol6=|Proportion6=1:2|Adoption6=1972|Design6=A red field with the flag of Sri Lanka in the canton.|Designer6=}} '''[[ಶ್ರೀಲಂಕಾ|ಶ್ರೀಲಂಕಾದ]] [[ಬಾವುಟ|ಧ್ವಜ]]''' ( Sinhala ಶ್ರೀ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ; {{Lang-ta|இலங்கையின் தேசியக்கொடி}} ), '''''ಸಿಂಹ'' ಧ್ವಜ''' ಅಥವಾ '''ಸಿಂಹ ಧ್ವಜ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ, ಚಿನ್ನದ ಸಿಂಹವು ''ಕಸ್ತಾನ್'' ಕತ್ತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಬಲ ಮುಂಗೈಯಲ್ಲಿ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಚಿನ್ನದ [[ಅಶ್ವತ್ಥಮರ|ಬೋ]] ಎಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಚಿನ್ನದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಗಡಿಯಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಅದರ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಟೀಲ್ ಮತ್ತು ಕಿತ್ತಳೆ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಗಾತ್ರದ ಎರಡು ಲಂಬ ಪಟ್ಟೆಗಳು, ಸಿಂಹಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಕಿತ್ತಳೆ ಪಟ್ಟಿಯೊಂದಿಗೆ, ಸಿಂಹ ಮತ್ತು ಮರೂನ್ ಹಿನ್ನೆಲೆಯು [[ಸಿಂಹಳ|ಸಿಂಹಳೀಯರನ್ನು]] ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕೇಸರಿ ಗಡಿ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಬೋ ಎಲೆಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಮೆಟ್ಟಾ'', ''ಕರುಣಾ'', ''ಮುದಿತಾ'' ಮತ್ತು ''ಉಪೇಕ್ಷಾ'' ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. ಪಟ್ಟೆಗಳು ದೇಶದ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ, ಕಿತ್ತಳೆ ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ತಮಿಳರನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ - ಶ್ರೀಲಂಕಾ ತಮಿಳರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಭಾರತೀಯ ತಮಿಳರು - ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಪಟ್ಟಿಯು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮೂರ್ಗಳನ್ನು (ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮುಸ್ಲಿಮರು ) ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನದ ಹಳದಿ ಗಡಿಯು ದೇಶದ ಇತರ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹೆರಾಲ್ಡ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಂಹದ ಚಿಹ್ನೆಯು ೪೮೬ BC ಯ ಹಿಂದಿನದು, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮೊದಲ ರಾಜ [[ರಾಜಕುಮಾರ ವಿಜಯ|ವಿಜಯ]] ಭಾರತದಿಂದ ದ್ವೀಪಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿದಾಗ ಮತ್ತು ಅವನೊಂದಿಗೆ ಸಿಂಹವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ತಂದರು. ಚಿಹ್ನೆಯು ನಂತರದ ದೊರೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಅವರು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಭರವಸೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಗುಹೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮ್ಯೂರಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ೨ ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೧೬೨ ರಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದೊರೆ ಎಲ್ಲಲನ ವಿರುದ್ಧದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ ಡುತುಗೆಮುನು ದಂಬುಲ್ಲಾ ವಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹದ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬ್ಯಾನರ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಸೂರ್ಯನ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. <ref name="sundaytimes" /> ಈ ಧ್ವಜವನ್ನು ಸಿಂಹಳೀಯರ ಸಿಂಹ ಧ್ವಜದ ಏಕೈಕ ಪುರಾತನ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಆದರೆ ೧೯೫೭ ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಮೇಲಿದ್ದ ಸಿಂಹದ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ವಿಧ್ವಂಸಕರಿಂದ ವಿರೂಪಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=History of archaeology in Ceylon|last=Godakumbura|first=C.E.|date=1969|publisher=Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society, New Series (Vol XIII)|pages=36|language=en|quote=We all agree with Deraniyagala when he considers that the defacing of the lion depicted upon Dutugemunu's flag in the famous Dambulla frescoes as a national loss. This, so far as we know, is the only ancient representation of the lion-flag of the Sinhalese.}}</ref> ಈ ಮೂಲಭೂತ ವಿನ್ಯಾಸವು ೧೮೧೫ ರವರೆಗೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಕ್ಯಾಂಡಿಯನ್ ಕನ್ವೆನ್ಶನ್ ದೇಶದ ಕೊನೆಯ ಸ್ಥಳೀಯ ದೊರೆ ಶ್ರೀ ವಿಕ್ರಮ ರಾಜಸಿಂಹ ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿತು, ಅವರ ರಾಜಮನೆತನದ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ( ಕ್ಯಾಂಡಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಧ್ವಜವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಯುನಿಯನ್ ಧ್ವಜದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಂಗೀಕೃತ ಧ್ವಜ. <ref name="sundaytimes">{{Cite news|url=http://www.sundaytimes.lk/180204/funday-times/the-sri-lankan-national-flag-279417.html|title=The Sri Lankan National Flag|date=4 February 2018|access-date=27 April 2018|publisher=sundaytimes.lk|agency=The Sunday Times}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.sundaytimes.lk/180204/funday-times/the-sri-lankan-national-flag-279417.html "The Sri Lankan National Flag"]. sundaytimes.lk. The Sunday Times. 4 February 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">27 April</span> 2018</span>.</cite></ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಿಲೋನ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಂತರ ತನ್ನದೇ ಆದ ಧ್ವಜವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು, ಆದರೆ ಶ್ರೀ ವಿಕ್ರಮ ರಾಜಸಿಂಹನ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ರಾಯಲ್ ಹಾಸ್ಪಿಟಲ್ ಚೆಲ್ಸಿಯಾದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="sundaytimes" /> ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯು ಬಲವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, EW ಪೆರೆರಾ ಮತ್ತು DR ವಿಜಯವರ್ಧನಾ ಅವರು ಚೆಲ್ಸಿಯಾದಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಸಿಂಹಿಣಿ ಧ್ವಜವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. <ref name="sundaytimes"/> ಅದರ ಫೋಟೋವನ್ನು ''ದಿನಮಿನಾದಲ್ಲಿ'' ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ, ವಿಶೇಷ ಆವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ನಂತರ ಒಂದು ಶತಮಾನವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="sundaytimes" /> ಧ್ವಜವು ಕ್ಯಾಂಡಿಯನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅದರ ನೈಜ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ನೋಡಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೆರಳಿಸಿತು. <ref name="sundaytimes" /> ಬಟ್ಟಿಕಲ್ಲು ಸಂಸದ ಮುದಲಿಯಾರ್ ಎ. ಸಿನ್ನಲೆಬ್ಬೆ ಅವರು೧೯೪೮ ರ ಜನವರಿ ೧೬ ರಂದು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಿಂಹಧ್ವಜವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜವನ್ನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕೆಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://archives.dailynews.lk/2004/02/04/ind09.html|title=The proposer of the lion flag: Mudlr. Sinnalebbe|date=4 February 2004|work=[[Daily News (Sri Lanka)|Daily News]]|access-date=12 January 2018}}</ref> ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ, ಧ್ವಜವನ್ನು ಡೊಮಿನಿಯನ್ ಆಫ್ ಸಿಲೋನ್‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧ್ವಜವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು, ಎರಡು ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು: ೧೯೫೩ ರಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಮತ್ತು ೧೯೭೨ <ref name="sundaytimes"/> ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೭೨ ರ ಕ್ಯಾಂಡಿಯನ್ ಮಾನದಂಡದ ಅಳವಡಿಕೆಯ ಗಮನಾರ್ಹ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಧ್ವಜದ ಮೂಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಈಟಿಯ ತಲೆಗಳನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಬೋ ಎಲೆಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯದ ಖಾಯಂ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ನಿಸ್ಸಂಕ ವಿಜಯರತ್ನ ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸದ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದೆ. ಲಾಂಛನ ಮತ್ತು ಧ್ವಜ ವಿನ್ಯಾಸ ಸಮಿತಿ. <ref name="sundaytimes" /> <ref>{{Cite web|url=http://flaggenlexikon.de/fsrilank.htm|title=Sri Lanka (Ceylon)|last=Volker Preuß|language=de|access-date=2003-09-07}}</ref> ; ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ಶ್ರೀಲಂಕಾ <gallery class="center" caption="Historical flags of Sri Lanka" widths="150px" heights="80px"> ಚಿತ್ರ:Flag of Dutthagamani.png|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of [[Dutugamunu]], [[Anuradhapura period]]</small> ಚಿತ್ರ:Flag of the Kingdom of Raigama.svg|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of [[Kingdom of Gampola]]'s flag, c.1341–1408</small> ಚಿತ್ರ:Flag of Kotte.svg|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of the [[Kingdom of Kotte]]'s flag, c.1412–1597</small> ಚಿತ್ರ:Flag of Sitawaka Kingdom (1521 - 1594).png|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of [[Kingdom of Sitawaka]]'s flag, c.1521-1594</small> ಚಿತ್ರ:King of Kandy.svg|{{FIAV|historical|}}<small>Standard of Sri Vikrama Rajasinha of Kandy, used as the [[Kingdom of Kandy]]'s flag, c.1798–1815</small> </gallery> ; ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಿಲೋನ್ ಅವಧಿ <gallery class="center" caption="Historical flags of Sri Lanka" widths="150px" heights="80px"> ಚಿತ್ರ:Flag of the United Kingdom.svg|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of [[British Ceylon]], 1815–1875</small> ಚಿತ್ರ:Flag of Ceylon (1875–1948).svg|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of British Ceylon, 1875–1948</small> </gallery> ; ಶ್ರೀಲಂಕಾ (೧೯೪೮ ರಿಂದ) <gallery class="center" caption="Historical flags of Sri Lanka" widths="150px" heights="80px"> ಚಿತ್ರ:Flag of Ceylon (1948–1951).svg|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of the [[Dominion of Ceylon]], 1948–1951</small> ಚಿತ್ರ:Flag of Ceylon 1951-1972.svg|{{FIAV|historical|}}<small>Flag of the Dominion of Ceylon (similar to current), 1951–1972</small> </gallery> == ಸಾಂಕೇತಿಕತೆ == ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧ್ವಜವು ದೇಶ ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಧ್ವಜದಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&view=article&id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&catid=69%3Asri-lanka-facts&lang=en|title=National symbols of Sri Lanka|website=gov.lk|publisher=Government of Sri Lanka|access-date=27 April 2018|archive-date=28 ಏಪ್ರಿಲ್ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180428093704/http://www.labour.gov.lk/web/index.php?option=com_content&view=article&id=192%3Anational-symbols-of-sri-lanka&catid=69%3Asri-lanka-facts&lang=en|url-status=dead}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thesundayleader.lk/2015/04/26/controversy-over-flag-at-demo/|title=Controversy Over Flag At Demo|last=Karunarathne|first=Waruni|date=27 April 2015|access-date=27 April 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326043703/http://www.thesundayleader.lk/2015/04/26/controversy-over-flag-at-demo/|archive-date=26 March 2016|publisher=thesundayleader.lk|agency=Sunday Leader}}</ref> {| class="wikitable" |- ! ಚಿಹ್ನೆ !! ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ |- | ಸಿಂಹ || ಸಿಂಹಳೀಯ ಜನಾಂಗ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಶಕ್ತಿ |- | ಬೋ ಎಲೆಗಳು(ಅರಳೀ ಮರದ ಎಲೆ ಅಥವಾ ಅಶ್ವಥ ಮರದ ಎಲೆ)|| ಪ್ರೀತಿ-ದಯೆ, ಸಹಾನುಭೂತಿ, ಸಹಾನುಭೂತಿಯ ಸಂತೋಷ ಮತ್ತು ಸಮಚಿತ್ತತೆಯ ನಾಲ್ಕು ಬೌದ್ಧ ಸದ್ಗುಣಗಳು |- | ಸಿಂಹದ ಕತ್ತಿ || ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವ |- | ಸಿಂಹದ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಗುಂಗುರು ಕೂದಲು || ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ, ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ |- | ಸಿಂಹದ ಬಾಲದಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಕೂದಲುಗಳು || ಉದಾತ್ತ ಎಂಟು ಪಟ್ಟು ಮಾರ್ಗ |- | ಸಿಂಹದ ಗಡ್ಡ ||ಪದಗಳ ಶುದ್ಧತೆ |- | ಕತ್ತಿಯ ಹಿಡಿಕೆ || ನೀರು, ಬೆಂಕಿ, ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಅಂಶಗಳು |- | ಸಿಂಹದ ಮೂಗು || ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ, ಗುಪ್ತಚರ |- | ಸಿಂಹದ ಎರಡು ಮುಂಭಾಗದ ಪಂಜಗಳು || ಸಂಪತ್ತಿನ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧತೆ |- | ಕಿತ್ತಳೆ ಪಟ್ಟಿ || ತಮಿಳು ಜನಾಂಗೀಯತೆ (ಭಾರತೀಯ ಸಂತತಿಯ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ತಮಿಳರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ) |- | ಟೀಲ್ ಸ್ಟ್ರೈಪ್ || ಮೂರ್ ಜನಾಂಗೀಯತೆ |- | ಕೇಸರಿ ಗಡಿ || ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಜನರಲ್ಲಿ ಏಕತೆ |- |ಮರೂನ್ ಹಿನ್ನೆಲೆ || ಸಿಂಹಳೀಯ ಜನಾಂಗ |- | ಚಿನ್ನದ ಹಳದಿ ಗಡಿ || ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಇತರ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮುದಾಯಗಳಾದ ಮಲಯರು, ಬರ್ಗರ್‌ಗಳು, ಸ್ಥಳೀಯ ವೆಡ್ಡಾಗಳು, ಕಾಫಿರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೧೭ ನೇ-೧೯ ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಚೀನಿಯರು. |} == ಬಣ್ಣಗಳು == ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜದ ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು "SLS ೧: ೨೦೨೦: ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್ ಸೋಷಿಯಲಿಸ್ಟ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಆಫ್ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧ್ವಜದ ವಿವರಣೆ" ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.slsi.lk/images/Advertisements/Natinal_Flag/SRI_LANKA_STANDARD_1_2020-min.pdf|title=SLS 1:2020|publisher=Sri Lanka Standards Institute|access-date=7 April 2022|archive-date=18 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221018123755/https://www.slsi.lk/images/Advertisements/Natinal_Flag/SRI_LANKA_STANDARD_1_2020-min.pdf|url-status=dead}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" width="60%" ![[ಚಿತ್ರ:Flag_of_Sri_Lanka.svg|40x40px]]</img><br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> ಬಣ್ಣಗಳು&nbsp;ಯೋಜನೆ ! style="background:#F7B718" | ಹಳದಿ ! style="background:#941E32" | ಮರೂನ್ ! style="background:#DF7500" | ಕಿತ್ತಳೆ ! style="background:#005F56" | ಟೀಲ್ |- | CMYK | 0-26-90-3 | 0-80-66-42 | 0-48-100-13 | 100-0-9-63 |- | ಹೆಕ್ಸ್ | #F7B718 | #941E32 | #DF7500 | #005F56 |- | RGB | 247-183-24 | 148-30-50 | 223-117-0 | 0-95-86 |- | ಪ್ಯಾಂಟೋನ್ | 14-0957 TCX | 19-1863 TCX | 16-1164 TCX | 18-5322 TCX |} <gallery> Ambasada SRI LANKI 03.jpg|[[Warsaw|ವಾರ್ಸಾದಲ್ಲಿನ]] ರಾಯಭಾರ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರಿದರು Flag of Sri Lanka on the North East Stand, Headingley Stadium, Leeds during the second day of the England- Sri Lanka test (21st April 2014) 001.JPG|UKಯ [[Leeds|ಲೀಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕ್ರೀಡಾಂಗಣದ ಹೊರಗೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಯಿತು Jayanthi Kuru Utumpala waving the Sri Lankan flag on the summit of Mount Everest on 21st May 2016 (cropped).jpg|ಪರ್ವತಾರೋಹಿ [[Jayanthi Kuru-Utumpala|ಜಯಂತಿ ಕುರು-ಉತುಂಪಲ]] [[Mount Everest|ಮೌಂಟ್ ಎವರೆಸ್ಟ್]] ಮೇಲೆ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಧ್ವಜದೊಂದಿಗೆ Vertical Sri Lankan flag near Muzium Negara.jpg|[[Malaysia|ಮಲೇಷ್ಯಾದ]] ಬೀದಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಲಂಬವಾಗಿ ತೂಗುಹಾಕಲಾಗಿದೆ King Street Flags - geograph.org.uk - 3082585.jpg|[[Westminster|ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಇತರ ಧ್ವಜಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ Flag of Sri Lanka.jpg|ಕ್ರೀಡಾ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ </gallery> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == === ಉಲ್ಲೇಖಗಳು === {{Reflist}} === ಮೂಲಗಳು ===   == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20120618005323/http://karava.org/the_lion_myth ಯುರೋಪಿಯನ್ ಹೆರಾಲ್ಡಿಕ್ ಲಯನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧ್ವಜದ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು] * [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ]] * [https://web.archive.org/web/20070814100316/http://www.priu.gov.lk/Cons/1978Constitution/Schedle_2_Amd.html ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹ ಧ್ವಜವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ] [[ವರ್ಗ:ಶ್ರೀಲಂಕಾ]] [[ವರ್ಗ:ಬಾವುಟಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ದೇಶ]] [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]] cb4wsdxvwgdkrkldkhgqusyywhamntp 0 147064 1306714 1249751 2025-06-16T11:00:17Z 2401:4900:1C5D:851E:90E5:61E1:ED97:C9EC /* ಉಲ್ಲೇಖಗಳು */ 1306714 wikitext text/x-wiki {{Infobox certification mark | name = ಐಎಸ್ಐ | expansion = ಭಾರತೀಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸಂಸ್ಥೆ | image = [[File:Isi mark.svg|200px]] | standards_org = [[ಭಾರತೀಯ ಮಾನಕ ಬ್ಯೂರೋ]] (ಹಿಂದೆ ಭಾರತೀಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸಂಸ್ಥೆ) | region = [[ಭಾರತ]] | founded = ೧೯೫೦ | products = ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು | legalstatus = ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ೯೦ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ, ಇತರರಿಗೆ ಸಲಹೆ }} '''ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತು''' ೧೯೫೫ ರಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಮಾನದಂಡ-ಅನುಸರಣೆ ಗುರುತು. ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ [[ಭಾರತೀಯ ಮಾನಕ ಬ್ಯೂರೋ]] (ಬಿಐಎಸ್) ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಉತ್ಪನ್ನವು ಭಾರತೀಯ ಮಾನದಂಡಕ್ಕೆ (ಐಎಸ್) ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗುರುತು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://bis.gov.in|title=Home|website=Bureau of Indian Standards|access-date=17 October 2019}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತು ಅತ್ಯಂತ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣದ ಗುರುತು. ''ಐಎಸ್ಐ'' ಎಂಬುದು ''ಭಾರತೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಯ'' ಪ್ರಾರಂಭಿಕತೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ೧ ಜನವರಿ ೧೯೮೭ ರವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದು, ನಂತರ ಇದನ್ನು ಬ್ಯೂರೋ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸ್ವಿಚ್‌ಗಳು, [[ವಿದ್ಯುತ್ ಮೋಟಾರ್|ವಿದ್ಯುತ್ ಮೋಟಾರ್‌ಗಳು]], ವೈರಿಂಗ್ ಕೇಬಲ್‌ಗಳು, ಹೀಟರ್‌ಗಳು, ಅಡಿಗೆಯ ಉಪಕರಣಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ ಮತ್ತು [[:en:Portland_cement|ಪೋರ್ಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಸಿಮೆಂಟ್]], [[ದ್ರವೀಕೃತ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಮ್‌ ಅನಿಲ(ಎಲ್‌ಪಿಜಿ),|ಎಲ್‌ಪಿಜಿ]] ವಾಲ್ವ್‌ಗಳಂತಹ ಹಲವಾರು ವಿದ್ಯುತ್ ಉಪಕರಣಗಳಂ <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Madurai/warning-against-sale-of-electrical-goods-without-isi-mark/article2223936.ece|title=Warning against sale of electrical goods without ISI mark|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=13 July 2011|work=The Hindu|access-date=17 October 2019|publisher=The Hindu Group|location=Madurai}}</ref>ತಹ ಕೆಲವು ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾದ ಎಲ್‍ಪಿಜಿ ಸಿಲಿಂಡರ್‌ಗಳು, [[:en:Tire#Applications|ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ಟೈರ್‌ಗಳು]], <ref>{{Cite web|url=https://bikeadvice.in/isi-mark-mandatory-tyres-india/|title=ISI Mark Becomes Mandatory For Tyres In India|last=M.|first=Naren|website=BikeAdvice.in|access-date=17 October 2019}}</ref> ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಗೂ ಕೂಡ ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಐಎಸ್ಐ ಅಂಕಗಳು ಐಚ್ಛಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.certification-india.com/en/bis/bis-certification-process/|title=Information regarding ISI mark|last=<!--Staff writer(s); no last name available.-->|access-date=2022-11-26|archive-date=2022-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20221126080540/https://certification-india.com/en/bis/bis-certification-process/|url-status=dead}}</ref> == ನಕಲಿ ಮಾಡುವುದು == ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಕಲಿ ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ತುಂಬಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸದೆಯೇ ಉತ್ಪನ್ನದ ಮೇಲೆ ಐಎಸ್‌ಐ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಗ್ರಾಹಕರನ್ನು ವಂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web |last=<!--Staff writer(s); no last name available.--> |date=2010-12-26 |title=ISI mark, its benefits along with the ways to identify original ISI mark and contact information |url=https://www.indiastudychannel.com/resources/133647-What-ISI-mark-its-benefits-along-with.aspx |archive-date=https://www.elitasrcs.com/ |access-date=17 October 2019 |website=India Study Channel}}</ref> ನಕಲಿ ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಯ್ಯುವುದಿಲ್ಲ. : (i) ಬಿಐಎಸ್ ಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಡ್ಡಾಯವಾದ ೭-ಅಂಕಿಯ ಪರವಾನಗಿ ಸಂಖ್ಯೆ (ಸಿಎಮ್/ಎಲ್- ''xxxxxxx'' ಸ್ವರೂಪದ, ''x'' ಪರವಾನಗಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ಒಂದು ಅಂಕಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ); ಮತ್ತು : (ii) ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತಿನ ಮೇಲಿರುವ ಐಎಸ್ ಸಂಖ್ಯೆಯು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಉತ್ಪನ್ನವು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://bis.gov.in/other/enf.pdf#page=4|title=Enforcement Activity|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|website=Bureau of Indian Standards|page=4|access-date=17 October 2019}}</ref> ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[:en:Blender|ಕಿಚನ್ ಗ್ರೈಂಡರ್‌ನ]] ಬಾಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಪಕರಣದ ತಂತಿ ಐಎಸ್ಐ ಕೋಡ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಣ್ಣ ಐಎಸ್ಐ ಗುರುತು ಇದ್ದರೆ, ಆ ತಂತಿಯು ಬಿಐಎಸ್-ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಉಪಕರಣವು ಬಿಐಎಸ್-ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತ ಉತ್ಪನ್ನವಲ್ಲ ಎಂದು ಒಬ್ಬರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಬಹುದು. ಐಎಸ್ಐ ಅಂಕಗಳನ್ನು ನಕಲಿ ಮಾಡುವುದು ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವುದು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/Trader-fined-for-selling-fake-ISI-marked-goods/articleshow/9461355.cms|title=Trader fined for selling fake ISI-marked goods|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=2011-08-02|work=The Times of India|access-date=17 October 2019|publisher=Bennett, Coleman & Co.}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} <references responsive="1"></references> 9. [https://alephindia.in/product-certification-scheme.php#:~:text=BIS%20ISI%20CERTIFICATION%20PROCESS%20FOR%20INDIAN%20MANUFACTURERS ISI ಮಾರ್ಕ್ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ, ಅಗತ್ಯವಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತು BIS ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಪಟ್ಟಿ] - ಅಲೆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]] [[ವರ್ಗ:ಉತ್ಪನ್ನ ನಿರ್ವಹಣೆ]] e34zrjeityqo03b8xiokr7eroimwzn1 0 147469 1306670 1139772 2025-06-15T19:37:57Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306670 wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty|||name='''ಆಸಿಫ್ ಜಾ ಮಿರ್ಜಾ ವಜೀರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್'''|title=[[ಮಿರ್ಜಾ (ಉದಾತ್ತ)|ಮಿರ್ಜಾ]] (ರಾಯಲ್ ಬಿರುದು)<br>[[ನವಾಬ]],[[ಔದ್]] ನ [[ವಜೀರ್]] , ನವಾಬ್ ವಜೀರ್<br /> ''ಮರ್ಹೂಮ್ ವಾ ಮುಕ್ಫೂರ್''|image=WazirAliKhan.jpg|caption=|reign=21 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1797 - 21 ಜನವರಿ 1798|coronation=21 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1797, [[ಲಕ್ನೋ]]|full name=ಆಸಿಫ್ ಜಾ ಮಿರ್ಜಾ ವಜೀರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್|predecessor=[[ಅಸಫ್-ಉದ್-ದೌಲಾ]]|successor=[[ಸಾದತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ II|ಸಾದತ್ `ಅಲಿ ಖಾನ್ II]]|spouse=|issue=|royal house=|dynasty=[[ಅವಧ್]]|father=|mother=|religion=[[ಶಿಯಾ ಇಸ್ಲಾಂ]]|birth_date=19 ಏಪ್ರಿಲ್ 1780|birth_place=[[ಲಕ್ನೋ]]|death_date=15 ಮೇ 1817|death_place=[[ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂ, ಭಾರತ|ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂ]],|place of burial='''[[ಕ್ಯಾಸಿಯಾ ಬಾಗುವಾನ್]]'''}} '''ವಜೀರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್''' (19 ಏಪ್ರಿಲ್ 1780 - 15 ಮೇ 1817) ನಾಲ್ಕನೆಯವರು{{Fact|date=August 2020}} 21 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1797 ರಿಂದ 21 ಜನವರಿ 1798 ರವರೆಗೆ ಔಧ್ ನವಾಬ್ ವಜೀರ್ ,{{Fact|date=August 2020}} ಮತ್ತು ಅಸಫ್-ಉದ್-ದೌಲಾ ಅವರ ದತ್ತುಪುತ್ರ. == ಜೀವನ == [[ಚಿತ್ರ:Samuel_Davis_-_Wazir_Ali's_supporters_attack_Davis's_house_-_Benares_-_January_1799.png|left|thumb| ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯೆಲ್ ಡೇವಿಸ್ ಮನೆ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ (14 ಜನವರಿ 1799)]] ಅವರು ಅಸಫ್-ಉದ್-ದೌಲಾ ಅವರ ದತ್ತುಪುತ್ರರಾಗಿದ್ದರು, ಅವರಿಗೆ ಮಗನಿರಲಿಲ್ಲ.ಅವನು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯ ಮಗನಾದ ಹುಡುಗನನ್ನು ದತ್ತು ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. 13 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅಲಿ [[ಲಕ್ನೋ|ಲಕ್ನೋದಲ್ಲಿ]] £300,000 ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1797 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಬಾಡಿಗೆ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ( ''[[ಸಿಂಹಾಸನ|ಮುಸ್ನೂಡ್]]'' ) ಏರಿದರು. ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಅವರು ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದರು. ಸರ್ ಜಾನ್ ಶೋರ್ (1751-1834) ನಂತರ 12 ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅವರ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಸಾದತ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ II ಅವರನ್ನು ಬದಲಿಸಿದರು.<ref name=":0">{{Cite book|title=स्पर्श भाग 2|publisher=NCERT|isbn=81-7450-647-0|location=New Delhi|pages=127|language=hi|chapter=कारतूस|chapter-url=http://ncertbooks.prashanthellina.com/class_10.Hindi.Sparsh/ch-17.pdf}}{{Dead link|date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 14 ರಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ನಿವಾಸಿ ಜಾರ್ಜ್ ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಚೆರ್ರಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಆದೇಶವನ್ನು ರವಾನಿಸಿದರು ಜನವರಿ 1799 ರ ಉಪಹಾರದ ಆಹ್ವಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಲಿ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಂತರದ ವಾದದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಲಿ ತನ್ನ ಸೇಬರ್‌ನಿಂದ ಚೆರ್ರಿಗೆ ಒಂದು ಹೊಡೆತವನ್ನು ಹೊಡೆದನು, ನಂತರ ಕಾವಲುಗಾರರು ನಿವಾಸಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಇಬ್ಬರು ಯುರೋಪಿಯನ್ನರನ್ನು ಕೊಂದರು. ನಂತರ ಅವರು ಬನಾರಸ್‌ನ ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟ್ ಸ್ಯಾಮ್ಯುಯೆಲ್ ಡೇವಿಸ್ ಅವರ ಮನೆಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಹೊರಟರು, ಅವರು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವವರೆಗೂ ಪೈಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಮನೆಯ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲೆ ತನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/stream/ViewsOfMedievalBhutanTheDiaryAndDrawingsOfSamuelDavis1783MichaelAris/Views%20of%20Medieval%20Bhutan%20--%20the%20Diary%20and%20Drawings%20of%20Samuel%20Davis%201783%20Michael%20Aris#page/n29/mode/2up|title=Views of Medieval Bhutan: the diary and drawings of Samuel Davis, 1783|last=Davis|first=Samuel|last2=Aris|first2=Michael|publisher=Serindia|year=1982|page=54}}</ref> ಈ ಸಂಬಂಧವು ಬನಾರಸ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ ಎಂದು ಹೆಸರಾಯಿತು. ತರುವಾಯ, ಅಲಿ ಹಲವಾರು ಸಾವಿರ ಜನರ ಬಂಡಾಯ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದರು. ಜನರಲ್ ಎರ್ಸ್ಕಿನ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಪಡೆ ಬನಾರಸ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಜನವರಿ 21 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ "ಕ್ರಮವನ್ನು ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಿತು". ಅಲಿಯು ಅಜಂಗಢಕ್ಕೆ <ref name=":0"/> ನಂತರ ರಜಪೂತಾನದ ಬುಟ್ವಾಲ್‌ಗೆ ಓಡಿಹೋದನು, ಅಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ [[ಜೈಪುರ|ಜೈಪುರದ]] ರಾಜನು ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದನು. <ref name=":0" /> ಅರ್ಲ್ ಆಫ್ ಮಾರ್ನಿಂಗ್ಟನ್ ಆರ್ಥರ್ ವೆಲ್ಲೆಸ್ಲಿಯ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ, ರಾಜನು ಅಲಿಯನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಬಾರದು ಅಥವಾ ಸಂಕೋಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಕಬಾರದು ಎಂಬ ಷರತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನು. ಅಲಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ 1799 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಶರಣಾದರು ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂನಲ್ಲಿ ಕಠಿಣ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಯಿತು. ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸರ್ಕಾರವು ಇದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿತು: ಅಲಿ ಉಳಿದ ಜೀವನವನ್ನು - 17 ವರ್ಷಗಳನ್ನು - ಬಂಗಾಳ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿಯ ಫೋರ್ಟ್ ವಿಲಿಯಂನಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು. <ref>{{Cite web|url=https://bn.wikisource.org/s/13lf|title=পাতা:কলিকাতা সেকালের ও একালের.djvu/৯৮১ - উইকিসংকলন একটি মুক্ত পাঠাগার|website=bn.wikisource.org|language=bn|access-date=2018-02-19}}</ref> ಅವರನ್ನು ''ಕಾಸಿ ಬಘಾನ್‌ನ'' ಮುಸ್ಲಿಂ ಸ್ಮಶಾನದಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. == ಮಕ್ಕಳು == * ಮಿರ್ಜಾ ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಜಾನ್ ಬಹದ್ದೂರ್ 1798 ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು, ವಿವಾಹವಾದರು ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು ** ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದ ನವಾಬ್ ಮುಬಾರಕ್ ಉದ್-ದೌಲಾ * ಮಿರ್ಜಾ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ ಖಾನ್ * ಸಾಹಿಬ್ಜಾದಿ ಸಾದಾತುನ್ನಿಸಾ ಬೇಗಂ == ಸಾಹಿತ್ಯ == * ಬೈಲಿ, ಲಾರೀನ್ (Hrsg. ): ''ಇಂಡಿಯನ್ ಬಯೋಗ್ರಾಫಿಕಲ್ ಆರ್ಕೈವ್;'' ಮುಂಚನ್, , ಫಿಚೆ 492 * ಡೇವಿಸ್, ಜಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ (1795–1890); [[iarchive:vizieralikhanorm00davi|ವಿಜಿಯರ್ ಅಲಿ ಖಾನ್; ಅಥವಾ, ಬನಾರಸ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ: ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತೀಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಧ್ಯಾಯ .. (1871)]] (ಮೂಲ. 1844)</img> * ಹಿಗ್ಗಿನ್‌ಬೋಥಮ್, ಜೆಜೆ; ''ಭಾರತಕ್ಕೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಪುರುಷರು'' . 1874 * ರೇ, ಅನಿರುದ್ಧ; ''1799 ರಲ್ಲಿ ಬನಾರಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಔದ್‌ನ ವಿಜಿರ್ ಅಲಿಯ ದಂಗೆ;'' ಇನ್: ಪ್ರೊಸೀಡಿಂಗ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, 49ನೇ ಅಧಿವೇಶನ, ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಧಾರವಾಡ, 1988: ಎಸ್ 331–338 * ಹಬೀಬ್ ತನ್ವಿರ್ ಅವರಿಂದ ''ಕಾರ್ಟೂಸ್'' <ref name=":0">{{Cite book|title=स्पर्श भाग 2|publisher=NCERT|isbn=81-7450-647-0|location=New Delhi|pages=127|language=hi|chapter=कारतूस|chapter-url=http://ncertbooks.prashanthellina.com/class_10.Hindi.Sparsh/ch-17.pdf}}{{Dead link|date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references /> == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://lucknow.nic.in/Wazir.htm ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಂದ್ರ, ಲಕ್ನೋ - ಅವಧ್ ಆಡಳಿತಗಾರರು] * [http://oudh.tripod.com/misc/noosec.htm#wak ಔದ್ ನವಾಬ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಸೆಕ್ಯುಲರಿಸಂ - ಡಾ. ಬಿ ಎಸ್ ಸಕ್ಸೇನಾ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180827010208/http://oudh.tripod.com/misc/noosec.htm#wak |date=2018-08-27 }} * [http://www.indiancoins.8m.com/awadh/AwadhHist.html#WazirAliKhan ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಅವಧ್ (ಔಧ್) ಹಮೀದ್ ಅಖ್ತರ್ ಸಿದ್ದಿಕಿ ಅವರಿಂದ ಭಾರತದ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010901224326/http://www.indiancoins.8m.com/awadh/AwadhHist.html#WazirAliKhan |date=2001-09-01 }} qzpwyvu2qz50y8yaurhdedgh698nwnj 0 147594 1306694 1306222 2025-06-16T05:18:35Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306694 wikitext text/x-wiki {|style="margin: 0 auto;" [[ಚಿತ್ರ:Waymo_Chrysler_Pacifica_in_Los_Altos,_2017.jpg|thumb| ವೇಮೊ ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋ ಕೊಲ್ಲಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಿದೆ.]] [[ಚಿತ್ರ:Roborace_NYC_ePrix.jpg|thumb| ೨೦೧೭ ರ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿ ಇಪ್ರಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ರೋಬೋರೇಸ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ರೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ ಅನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ.]] |} '''ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರು''' ಇದನ್ನು '''ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರು''', '''ಚಾಲಕ-ರಹಿತ ಕಾರು''', ಅಥವಾ '''ರೋಬೋಟಿಕ್ ಕಾರು''' ( '''ರೋಬೋ-ಕಾರ್''') ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref name=":5">{{Cite journal|last=Taeihagh|first=Araz|last2=Lim|first2=Hazel Si Min|date=2 January 2019|title=Governing autonomous vehicles: emerging responses for safety, liability, privacy, cybersecurity, and industry risks|journal=Transport Reviews|volume=39|issue=1|pages=103–128|doi=10.1080/01441647.2018.1494640|issn=0144-1647|arxiv=1807.05720}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-autos-selfdriving-uber/self-driving-uber-car-kills-arizona-woman-crossing-street-idUSKBN1GV296|title=Self-driving Uber car kills Arizona woman crossing street|last=Maki|first=Sydney|date=19 March 2018|work=[[Reuters]]|access-date=14 April 2019|last2=Sage|first2=Alexandria}}</ref> <ref name="thrun2010toward">{{Cite journal|last=Thrun|first=Sebastian|year=2010|title=Toward Robotic Cars|journal=Communications of the ACM|volume=53|issue=4|pages=99–106|doi=10.1145/1721654.1721679}}</ref> ಇದು ವಾಹನ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ [[ಮೋಟಾರು ವಾಹನ|ಕಾರ್]] ಆಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ನೆಲದ [[ವಾಹನ]] ತನ್ನ ಪರಿಸರವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ [[ಬಳಕೆದಾರರ ಅಂತರಸಂಪರ್ಕ (ಯೂಸರ್ ಇಂಟರ್ ಫೇಸ್)|ಮಾನವ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ]] ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಚಲಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಥರ್ಮೋಗ್ರಾಫಿಕ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು, [[ರೇಡಾರ್]], ಲಿಡಾರ್, [[ಸೋನಾರ್]], [[ಜಿಪಿಎಸ್]], ಓಡೋಮೆಟ್ರಿ ಮತ್ತು ಜಡತ್ವ ಮಾಪನ ಘಟಕಗಳಂತಹ ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು ವಿವಿಧ ಸಂವೇದಕಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ. <ref name=":5" /> <ref name="Platoon">{{Cite journal|last=Hu|first=Junyan|last2=et|first2=al|title=Cooperative control of heterogeneous connected vehicle platoons: An adaptive leader-following approach|journal=IEEE Robotics and Automation Letters|year=2020|volume=5|issue=2|pages=977–984|doi=10.1109/LRA.2020.2966412}}</ref> ಸುಧಾರಿತ ನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸೂಕ್ತವಾದ ಸಂಚರಣೆ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು [[ಇಂದ್ರಿಯ|ಸಂವೇದನಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು]] ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ . <ref name="tro">Hu, J.; Bhowmick, P.; Jang, I.; Arvin, F.; Lanzon, A., "[https://ieeexplore.ieee.org/stamp/stamp.jsp?tp=&arnumber=9423979 A Decentralized Cluster Formation Containment Framework for Multirobot Systems]" IEEE Transactions on Robotics, 2021.</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.motortrend.com/features/auto_news/2012/1301_the_beginning_of_the_end_of_driving/|title=The Beginning of the End of Driving|last=Lassa|first=Todd|date=January 2013|work=[[Motor Trend]]|access-date=1 September 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.smart-systems-integration.org/public/documents/publications/EPoSS%20Roadmap_Smart%20Systems%20for%20Automated%20Driving_2015_V1.pdf|title=European Roadmap Smart Systems for Automated Driving|year=2015|website=[[European Technology Platform on Smart Systems Integration|EPoSS]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150212024339/http://www.smart-systems-integration.org/public/documents/publications/EPoSS%20Roadmap_Smart%20Systems%20for%20Automated%20Driving_2015_V1.pdf|archive-date=12 February 2015|access-date=24 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2022|archivedate=12 ಫೆಬ್ರವರಿ 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150212024339/http://www.smart-systems-integration.org/public/documents/publications/EPoSS%20Roadmap_Smart%20Systems%20for%20Automated%20Driving_2015_V1.pdf|url-status=deviated}}</ref> <ref name=":7">{{Cite journal|last=Lim|first=THazel Si Min|last2=Taeihagh|first2=Araz|year=2019|title=Algorithmic Decision-Making in AVs: Understanding Ethical and Technical Concerns for Smart Cities|journal=Sustainability|volume=11|issue=20|page=5791|doi=10.3390/su11205791|bibcode=2019arXiv191013122L|arxiv=1910.13122}}</ref> [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ|ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯನ್ನು]] ಆಧರಿಸಿದ ನಿಯಂತ್ರಣ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ವಾಹನವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂವೇದನಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಬಳಸಬಹುದು. <ref name="MBK">{{Cite journal|last=Matzliach B., Ben-Gal I., and Kagan E. (2022)|title=Detection of Static and Mobile Targets by an Autonomous Agent with Deep Q-Learning Abilities|journal=Entropy|year=2022|volume=24|issue=8|page=1168|url=http://www.eng.tau.ac.il/~bengal/DeepQ_MBK_2023.pdf|publisher=Entropy, 2022, 24, 1168|doi=10.3390/e24081168|pmid=36010832|pmc=9407070|bibcode=2022Entrp..24.1168M|access-date=2022-12-24|archive-date=2023-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20230103060328/http://www.eng.tau.ac.il/~bengal/DeepQ_MBK_2023.pdf|url-status=dead}}</ref> ಭವಿಷ್ಯದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವಾಗಿ ಅವು ಆಟೋಮೊಬೈಲ್ ಉದ್ಯಮ, ಆರೋಗ್ಯ, ಕಲ್ಯಾಣ, ನಗರ ಯೋಜನೆ, ಸಂಚಾರ, ವಿಮೆ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಸಮಗ್ರ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. ವಾಹನ ವಿದ್ಯುದೀಕರಣ ಸಂಪರ್ಕಿತ ವಾಹನಗಳು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೆಯ ಚಲನಶೀಲತೆಯಂತಹ ಇತರ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು ಕನೆಕ್ಟೆಡ್, ಅಟಾನಮಸ್, ಶೇರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ (ಕೇಸ್) ಮೊಬಿಲಿಟಿ ಎಂಬ ಭವಿಷ್ಯದ ಚಲನಶೀಲತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite journal|last=Hamid|first=Umar Zakir Abdul|title=Autonomous, Connected, Electric and Shared Vehicles: Disrupting the Automotive and Mobility Sectors|date=2022|url=https://www.sae.org/publications/books/content/r-517/|accessdate=11 November 2022}}</ref> ಎಸ್‍ಎಇ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ (ಎಸ್‍ಎಇ ಜೆ೩೦೧೬, ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ <ref>[https://www.caranddriver.com/features/path-to-autonomy-self-driving-car-levels-0-to-5-explained-feature Path to Autonomy: Self-Driving Car Levels 0 to 5 Explained] – Car and Driver, October 2017</ref> ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿನ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಆರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="SAE-J3016">{{Cite web|url=https://www.sae.org/standards/content/j3016_202104/|title=Taxonomy and Definitions for Terms Related to Driving Automation Systems for On-Road Motor Vehicles (SAE J3016)|last=SAE International|date=30 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211220101755/https://www.sae.org/standards/content/j3016_202104/|archive-date=20 December 2021|access-date=25 December 2021}}</ref> ಎಸ್‍ಎಇ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ '''ಹಂತ ೦''' ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡಿಲ್ಲ; '''ಹಂತ ೧''' - ಹ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಆನ್ / ಹಂಚಿದ ನಿಯಂತ್ರಣ; '''ಹಂತ ೨''' - ಕೈಗಳನ್ನು ಆಫ್; '''ಹಂತ ೩-''' ಕಣ್ಣುಗಳು ಆಫ್; '''ಹಂತ ೪''' - ಮನಸ್ಸು ಆಫ್, ಮತ್ತು '''ಹಂತ ೫''' - ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ವೀಲ್ ಐಚ್ಛಿಕ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಹಂತ 3 ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ವಾಹನಗಳು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಕನಿಷ್ಠ ಭಾಗವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಅರಿಜೋನಾದ ಫೀನಿಕ್ಸ್‌ನ ಒಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ವೇಮೊ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಚಾಲಕ ರಹಿತ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ರೈಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಮೊದಲ ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದರು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಹೋಂಡಾ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಅನುಮೋದಿಸಲಾದ ಲೆವೆಲ್ ೩ ಕಾರನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೊದಲ ತಯಾರಕರಾದರು. ಟೊಯೋಟಾ ಟೋಕಿಯೊ ೨೦೨೦ ಒಲಂಪಿಕ್ ವಿಲೇಜ್ ಸುತ್ತಲೂ ಸಂಭಾವ್ಯ ಮಟ್ಟದ ೪ ಸೇವೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿತರಣಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ನ್ಯೂರೊ ಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಝ್ ಅವರು ಕಾನೂನು ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಹಂತ ೩ರ ಕಾರಿಗೆ ಕಾನೂನು ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆದ ಎರಡನೇ ತಯಾರಕರಾದರು. ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಚಾಲಕ-ಕಡಿಮೆ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಸವಾರಿಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಎರಡನೇ ಸೇವಾ ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದರು. ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ರೋಬೋಟ್ಯಾಕ್ಸಿಸ್‌ನ ಎರಡು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ. ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಶೆನ್‌ಜೆನ್‌ನ ಪಿಂಗ್‌ಶಾನ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಚೈನೀಸ್ ಸಂಸ್ಥೆ ಆಟೋಎಕ್ಸ್ <ref>{{Cite news|url=https://asia.nikkei.com/Business/Automobiles/Reporter-s-notebook-a-ride-in-a-driverless-AutoX-robotaxi|title=Reporter's notebook: a ride in a driverless AutoX robotaxi|date=23 March 2021|access-date=21 June 2021}}</ref> ಮತ್ತು ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಬೀಜಿಂಗ್‌ನ ಶೌಗಾಂಗ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬೈದು|ಬೈದು ಬೈದು]] ೨೦೨೨ ರ ಚಳಿಗಾಲದ ಒಲಿಂಪಿಕ್ಸ್‌ನ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://techwireasia.com/2021/05/baidu-rolls-out-chinas-first-paid-driverless-taxi-service/|title=Baidu rolls out China's first paid, driverless taxi service|date=5 May 2021|work=Fleet News|access-date=21 June 2021}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಕನಿಷ್ಠ ೧೯೨೦ ರ ದಶಕದಿಂದಲೂ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://news.google.com/newspapers?id=unBQAAAAIBAJ&pg=7304,3766749|title='Phantom Auto' will tour city|date=8 December 1926|access-date=23 July 2013}}{{Dead link|date=October 2022|bot=InternetArchiveBot}}</ref> ಇದರ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ೧೯೫೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. ಮೊದಲ ಅರೆ-ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರನ್ನು ೧೯೭೭ರಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್‌ನ ಟ್ಸುಕುಬಾ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಲ್ಯಾಬೊರೇಟರಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾದ ಬೀದಿಗಳ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ವಾಹನದಲ್ಲಿನ ಎರಡು ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು ಮತ್ತು ಅನಲಾಗ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಿಂದ ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಾಹನವು ರೈಲಿನ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಗಂಟೆಗೆ ೩೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.computerhistory.org/atchm/where-to-a-history-of-autonomous-vehicles/|title=Where to? A History of Autonomous Vehicles|last=Weber|first=Marc|date=8 May 2014|website=Computer History Museum|access-date=26 July 2018}}</ref> ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೆಗ್ಗುರುತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ನವ್ಲಾಬ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.cs.cmu.edu/afs/cs/project/alv/www/index.html|title=Carnegie Mellon|website=Navlab: The Carnegie Mellon University Navigation Laboratory|publisher=The Robotics Institute|access-date=20 December 2014}}</ref> ಮತ್ತು ಎಎಲ್‍ವಿ<ref>{{Cite book|url=http://dl.acm.org/citation.cfm?id=325197|title=Proceedings of the 1986 ACM fourteenth annual conference on Computer science – CSC '86|last=Kanade|first=Takeo|date=February 1986|work=CSC '86 Proceedings of the 1986 ACM Fourteenth Annual Conference on Computer Science|isbn=9780897911771|series=Csc '86|pages=71–80|chapter=Autonomous land vehicle project at CMU|doi=10.1145/324634.325197}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Wallace|first=Richard|year=1985|title=First results in robot road-following|url=http://www.ijcai.org/Past%20Proceedings/IJCAI-85-VOL2/PDF/086.pdf|journal=JCAI'85 Proceedings of the 9th International Joint Conference on Artificial Intelligence|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140806093746/http://ijcai.org/Past%20Proceedings/IJCAI-85-VOL2/PDF/086.pdf|archivedate=6 August 2014}}</ref> ಯೋಜನೆಗಳು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌‌ನ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ಸ್ ಏಜೆನ್ಸಿ (ಡಿಎಆರ್‌‍ಪಿಎ) ನಿಂದ ೧೯೮೦ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. [[ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಜ್]] ಮತ್ತು ೧೯೮೭ ರಲ್ಲಿ ಬುಂಡೆಸ್‌ವೆಹ್ರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮ್ಯೂನಿಚ್‌ನ ಯುರೆಕಾ ಪ್ರಮೀತಿಯಸ್ ಯೋಜನೆ . <ref name="idsia">{{Cite web|url=http://www.idsia.ch/~juergen/robotcars.html|title=Prof. Schmidhuber's highlights of robot car history|last=Schmidhuber|first=Jürgen|year=2009|access-date=15 July 2011}}</ref> ೧೯೮೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಎಎಲ್‌ವಿ ಎರಡು-ಲೇನ್ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಟೆಗೆ ೩೧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೧೯ ಮೀಟರ್ / ಗಂಟೆ) ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ವೇಗವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ ಅಡೆತಡೆ ತಪ್ಪಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯೮೭ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹಗಲು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಫ್-ರೋಡ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ <ref>{{Cite journal|last=Turk|first=M.A.|last2=Morgenthaler|first2=D.G.|last3=Gremban|first3=K.D.|last4=Marra|first4=M.|date=May 1988|title=VITS-a vision system for automated land vehicle navigation|journal=IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence|volume=10|issue=3|pages=342–361|doi=10.1109/34.3899|issn=0162-8828}}</ref> ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ನವ್‌ಲ್ಯಾಬ್ ೫ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕರಾವಳಿಯಿಂದ ಕರಾವಳಿಯ ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಸಾಧಿಸಲಾಯಿತು. ೨,೮೪೯ ಮೈ (೪,೫೮೫ ಕಿಮೀ) ರಲ್ಲಿ [[ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್]], ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ಮತ್ತು ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, ೨,೭೯೭ ಮೈ (೪,೫೦೧ ಕಿಮೀ) ನಡುವೆ ಸ್ವಾಯತ್ತ (೯೮.೨%), ೬೩.೮ ಎಂಪಿಎಚ್ (೧೦೨.೭ ಕಿಮೀ/ಗಂ) ರ ಸರಾಸರಿ ವೇಗದೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು .<ref>{{Cite web|url=https://www.cmu.edu/news/stories/archives/2015/july/look-ma-no-hands.html|title=Look, Ma, No Hands-CMU News – Carnegie Mellon University|last=University|first=Carnegie Mellon|website=cmu.edu|access-date=2 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.cs.cmu.edu/~tjochem/nhaa/navlab5_details.html|title=Navlab 5 Details|website=cs.cmu.edu|access-date=2 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.roboticstrends.com/article/back_to_the_future_autonomous_driving_in_1995|title=Back to the Future: Autonomous Driving in 1995 – Robotics Trends|last=Crowe|first=Steve|date=3 April 2015|website=roboticstrends.com|access-date=2 March 2017|archive-date=29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171229081126/http://www.roboticstrends.com/article/back_to_the_future_autonomous_driving_in_1995|url-status=deviated|archivedate=29 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171229081126/http://www.roboticstrends.com/article/back_to_the_future_autonomous_driving_in_1995}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.cs.cmu.edu/afs/cs/usr/tjochem/www/nhaa/Journal.html|title=NHAA Journal|website=cs.cmu.edu|access-date=5 March 2017}}</ref> ೧೯೬೦ ರ ದಶಕದಿಂದ ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಡಿಎಆರ್‌ಪಿಎ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಚಾಲೆಂಜ್ ಮೂಲಕ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಡಿಎಆರ್‌ಪಿಎ, ಯುಎಸ್‌ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್‌ ನೌಕಾಪಡೆಯಿಂದ ಧನಸಹಾಯವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಚಾಲನೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ನಿಯಂತ್ರಣಗಳು ಮತ್ತು ಸಂವೇದಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು. <ref>{{Cite book|url=http://www.nap.edu/catalog/10592|title=Technology Development for Army Unmanned Ground Vehicles|last=Council|first=National Research|date=2002|isbn=9780309086202|doi=10.17226/10592}}</ref> ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮೂಲಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿವೆ. <ref name="idsia" /> <ref name="BoschAutomatedDriving">{{Cite web|url=https://spectrum.ieee.org/automaton/robotics/industrial-robots/video-friday-875243152|title=Video Friday: Bosch and Cars, ROVs and Whales, and Kuka Arms and Chainsaws|last=Ackerman|first=Evan|date=25 January 2013|website=IEEE Spectrum|access-date=26 February 2013}}</ref> <ref name="CarMakerOne">{{Cite web|url=http://www.audiusa.com/us/brand/en/tools/news/pool/2010/07/new_look__reaffirmed.html|title=Audi of America / news / Pool / Reaffirmed Mission for Autonomous Audi TTS Pikes Peak|publisher=AudiUSA.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120710202052/http://www.audiusa.com/us/brand/en/tools/news/pool/2010/07/new_look__reaffirmed.html|archive-date=10 July 2012|access-date=28 April 2012}}</ref> <ref name="CarMakerTwo">{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-19829906|title=Nissan car drives and parks itself at Ceatec|date=4 October 2012|access-date=4 January 2013|publisher=BBC News}}</ref> <ref name="ToyotaBot">{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-20910769|title=Toyota sneak previews self-drive car ahead of tech show|date=4 January 2013|access-date=4 January 2013|publisher=BBC News}}</ref> <ref name="Vislab_electric_autonomous_car">{{Cite web|url=http://mnn.com/green-tech/transportation/stories/8000-mile-driverless-test-drive-begins|title=Vislab, University of Parma, Italy – 8000 miles driverless test begins|archive-url=https://web.archive.org/web/20131114073738/http://www.mnn.com/green-tech/transportation/stories/8000-mile-driverless-test-drive-begins|archive-date=14 November 2013|access-date=27 October 2013|archivedate=14 ನವೆಂಬರ್ 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131114073738/http://www.mnn.com/green-tech/transportation/stories/8000-mile-driverless-test-drive-begins|url-status=deviated}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://manonthemove.com/2010/07/21/vislab-intercontinental-autonomous-challenge-inaugural-ceremony-milan-italy/|title=VisLab Intercontinental Autonomous Challenge: Inaugural Ceremony – Milan, Italy|archive-url=https://web.archive.org/web/20210224011835/http://manonthemove.com/2010/07/21/vislab-intercontinental-autonomous-challenge-inaugural-ceremony-milan-italy/|archive-date=24 February 2021|access-date=27 October 2013|archivedate=24 ಫೆಬ್ರವರಿ 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210224011835/http://manonthemove.com/2010/07/21/vislab-intercontinental-autonomous-challenge-inaugural-ceremony-milan-italy/|url-status=deviated}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.npr.org/sections/alltechconsidered/2016/06/29/471599187/a-24-year-old-designed-a-self-driving-minibus-maker-built-it-in-weeks|title=A 24-Year-Old Designed A Self-Driving Minibus; Maker Built It in Weeks|last=Selyukh|first=Alina|date=29 June 2016|access-date=21 July 2016|publisher=NPR}}</ref> ಯುಎಸ್‌ $೬೫೦ ಅನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿತು. ೧೯೯೧ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಹೆದ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಮಿಲಿಯನ್, ಇದು ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿರುವ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಮೂಲಕ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ವಾಹನಗಳ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಸಹಕಾರಿ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್. ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿ ಪ್ರದರ್ಶನದೊಂದಿಗೆ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತು ಆದರೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಸ್ಪಷ್ಟ ನಿರ್ದೇಶನ ಅಥವಾ ಧನಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.smithsonianmag.com/history/the-national-automated-highway-system-that-almost-was-63027245/|title=The National Automated Highway System That Almost Was|last=Novak|first=Matt|work=Smithsonian|access-date=8 June 2018}}</ref> ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಹೆದ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಡಿಎಆರ್‌ಪಿಎ ಯಿಂದ ಭಾಗಶಃ ಧನಸಹಾಯ ಪಡೆದ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಮೆಲಾನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ನವ್ಲಾಬ್ ೪,೫೮೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೨,೮೪೮ ಮೈ) ಓಡಿಸಿತು ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದಾದ್ಯಂತ, ೪,೫೦೧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೨,೭೯೭ ಮೈ) ಅಥವಾ ೯೮% ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿ. <ref>{{Cite news|url=https://www.roboticsbusinessreview.com/slideshow/back_to_the_future_autonomous_driving_in_1995/|title=Back to the Future: Autonomous Driving in 1995 – Robotics Business Review|date=3 April 2015|work=Robotics Business Review|access-date=8 June 2018|archive-date=12 ಜೂನ್ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180612140201/https://www.roboticsbusinessreview.com/slideshow/back_to_the_future_autonomous_driving_in_1995/|url-status=deviated|archivedate=12 ಜೂನ್ 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180612140201/https://www.roboticsbusinessreview.com/slideshow/back_to_the_future_autonomous_driving_in_1995/}}</ref>ನವ್‌‍ಲ್ಯಾಬ್‌ ನ ದಾಖಲೆಯ ಸಾಧನೆಯು ೨೦೧೫ ರವರೆಗೆ ಎರಡು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಸರಿಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದಾಗಿತ್ತು. ಡೆಲ್ಫಿ ೧೫ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೂಲಕ ೫.೪೭೨ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ (೩,೪೦೦ ಮೈ) ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ೯೯% ಸೆಲ್ಫ್-ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿರುವ ಡೆಲ್ಫಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಆಡಿ ಅನ್ನು ಪೈಲಟ್ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸುಧಾರಿಸಿತು. ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ರಾಜ್ಯಗಳಾದ [[ನೆವಾಡಾ]], ಫ್ಲೋರಿಡಾ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಮಿಚಿಗನ್, ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್, ಡಿಸಿ ಜೊತೆಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದವು. <ref>{{Cite news|url=http://www.richmond.com/news/article_b1168b67-3b2b-5274-8914-8a3304f2e417.html|title=Self-driving cars to be tested on Virginia highways|last=Ramsey|first=John|date=1 June 2015|work=[[Richmond Times-Dispatch]]|access-date=4 June 2015}}</ref> ೨೦೧೬ ರಿಂದ ೨೦೧೮ ರವರೆಗೆ ಸಮನ್ವಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಕಾರ್ಟ್ರೆ ಮತ್ತು ಸ್ಕೌಟ್ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿತ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಗಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕಮಿಷನ್ ನವೀನ ತಂತ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite book|title=European Roadmaps, Programs, and Projects for Innovation in Connected and Automated Road Transport. In: G. Meyer, S. Beiker, Road Vehicle Automation 5. Springer 2018|last=Meyer|first=Gereon|date=2018|doi=10.1007/978-3-319-94896-6_3}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಸಂಪರ್ಕಿತ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸಾರಿಗೆಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ನಾವೀನ್ಯತೆ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿ (ಎಸ್‍ತಿಆರ್‌ಐಎ) ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಯನ್ನು ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite book|url=https://trimis.ec.europa.eu/sites/default/files/roadmaps/stria_roadmap_2019-connected_and_automated_transport.pdf|title=STRIA Roadmap Connected and Automated Transport: Road, Rail and Waterborne|last=European Commission|date=2019|access-date=2022-12-24|archive-date=2022-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20221016163601/https://trimis.ec.europa.eu/sites/default/files/roadmaps/stria_roadmap_2019-connected_and_automated_transport.pdf|url-status=deviated|accessdate=2022-12-24|archivedate=2022-10-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221016163601/https://trimis.ec.europa.eu/sites/default/files/roadmaps/stria_roadmap_2019-connected_and_automated_transport.pdf}}</ref> ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಚಾಲಕನ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷತಾ ಚಾಲಕ ಇಲ್ಲದೆ ಚಾಲಕ-ರಹಿತ ಕಾರುಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ ಎಂದು ವೇಮನ್‌ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2017/11/7/16615290/waymo-self-driving-safety-driver-chandler-autonomous|title=Waymo is first to put fully self-driving cars on US roads without a safety driver|last=Hawkins|first=Andrew J.|date=7 November 2017|website=The Verge|access-date=7 November 2017}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಒಬ್ಬ ಉದ್ಯೋಗಿ ಇದ್ದನು. <ref>{{Cite web|url=https://waymo.com/apply/faq/|title=Early rider program – FAQ – Early Rider Program – Waymo|website=Waymo|access-date=30 November 2018}}</ref> ಬ್ರೂಕಿಂಗ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೭ ರ ವರದಿಯು $೮೦ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. ಆ ಹಂತದವರೆಗೆ ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಶತಕೋಟಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು "ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿನ ಒಟ್ಟು ಜಾಗತಿಕ ಹೂಡಿಕೆಯು ಇದಕ್ಕಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ಊಹಿಸಲು ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ." <ref>{{Cite web|url=https://www.brookings.edu/research/gauging-investment-in-self-driving-cars/|title=Gauging investment in self-driving cars|date=16 October 2017|access-date=21 June 2021}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ವೇಮೊ ತನ್ನ ಪರೀಕ್ಷಾ ವಾಹನಗಳು ೧೦,೦೦೦,೦೦೦ ಮೈಲುಗಳು (೧೬,೦೦೦,೦೦೦ ಕಿಮೀ) ) ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ತಿಂಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ೧,೦೦೦,೦೦೦ ಮೈಲುಗಳು (೧,೬೦೦,೦೦೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್) ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://waymo.com/ontheroad/|title=On the Road – Waymo|website=Waymo|archive-url=https://web.archive.org/web/20180323062918/https://waymo.com/ontheroad/|archive-date=23 March 2018|access-date=27 July 2018|archivedate=23 ಮಾರ್ಚ್ 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180323062918/https://waymo.com/ontheroad/|url-status=deviated}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ ಫೀನಿಕ್ಸ್, ಅರಿಜೋನಾದ ಯುಎಸ್‌ ನಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯೀಕರಿಸಿದ ಮೊದಲ ವ್ಯಕ್ತಿ ವೇಮೊ. <ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/local/trafficandcommuting/waymo-launches-nations-first-commercial-self-driving-taxi-service-in-arizona/2018/12/04/8a8cd58a-f7ba-11e8-8c9a-860ce2a8148f_story.html|title=Waymo launches nation's first commercial self-driving taxi service in Arizona|work=The Washington Post|access-date=6 December 2018}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ವೇಮೊ ಫೀನಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಜಿಯೋ-ಬೇಲಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಡ್ರೈವರ್-ಲೆಸ್ ರೈಡ್ ಹೈಲಿಂಗ್ ಸೇವೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-01-21/waymo-self-driving-taxis-are-coming-to-more-u-s-cities|title=Waymo's Self-Driving Future Looks Real Now That the Hype Is Fading|date=21 January 2021|work=Bloomberg.com|access-date=5 March 2021}}</ref> <ref name=":11">{{Cite web|url=https://spectrum.ieee.org/cars-that-think/transportation/self-driving/full-autonomy-waymo-driver|title=What Full Autonomy Means for the Waymo Driver|last=Ackerman|first=Evan|date=4 March 2021|website=IEEE Spectrum: Technology, Engineering, and Science News|access-date=8 March 2021}}</ref> ರಿಮೋಟ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ತಂಡದಿಂದ ಕಾರುಗಳನ್ನು ನೈಜ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ರಿಮೋಟ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಬೇಕಾದ ಸಂದರ್ಭಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/10/8/21507814/waymo-driverless-cars-allow-more-customers-phoenix|title=Waymo will allow more people to ride in its fully driverless vehicles in Phoenix|last=Hawkins|first=Andrew J.|date=8 October 2020|website=The Verge|access-date=5 March 2021}}</ref> <ref name=":11" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾಯತ್ತ ರೇಸಿಂಗ್ ಸರಣಿಯ ರೋಬೋರೇಸ್‌ನ ಮುಂದೆ, ರೋಬೋಕಾರ್ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ವೇಗದ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರು ಎಂಬ [[ಗಿನ್ನೆಸ್ ದಾಖಲೆಗಳ ಪುಸ್ತಕ|ಗಿನ್ನೆಸ್ ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಯನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ವಾಹನಗಳ ಮಿತಿಯನ್ನು ತಳ್ಳುವಲ್ಲಿ, ರೋಬೋಕಾರ್ ೨೮೨.೪೨ ಕಿಮೀ/ಗಂ (೧೭೫.೪೯ ಮೀ/ಗಂ) - ಯುಕೆ ಯ ಯಾರ್ಕ್‌ಷೈರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ವಿಂಗ್‌ಟನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುಕೆ ಟೈಮಿಂಗ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನಿಂದ ಸರಾಸರಿ ದೃಢೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.guinnessworldrecords.com/news/2019/10/robocar-watch-the-worlds-fastest-autonomous-car-reach-its-record-breaking-282-k|title=Robocar: Watch the world's fastest autonomous car reach its record-breaking 282 km/h|date=17 October 2019|website=Guinness World Records|access-date=30 June 2020}}</ref> ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್‌ ನಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರು ಖರೀದಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು ( ಎಸ್‌ಎಇ ಮಟ್ಟ ೩+ ) ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಂಡಳಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ವಾಹನವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುಎಸ್‌ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವಧಿ. ಸುಧಾರಿತ ಚಾಲಕ ಸಹಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದಾಗಲೂ ಸಹ ಯುಎಸ್‌‍ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಮಾರಾಟವಾಗುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಾಹನಕ್ಕೂ ಚಾಲಕನು ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನೀವು ಸುಧಾರಿತ ಚಾಲಕ ಸಹಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ. ನೀವು ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ. ನೀವು ಸುಧಾರಿತ ಚಾಲಕ ಸಹಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ನೀವು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ೫ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೧ ರಂದು ಹೋಂಡಾ ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೦೦ ಲೆಜೆಂಡ್ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಇಎಕ್ಸ್ ಸೆಡಾನ್‌ಗಳ ಸೀಮಿತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಅನುಮೋದಿಸಲಾದ ಹಂತ ೩ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಉಪಕರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಲೀಸ್ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಜಪಾನೀಸ್ ಸರ್ಕಾರವು ಅವರ ಸ್ವಾಯತ್ತ "ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ಪೈಲಟ್" ಚಾಲನಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಚಾಲಕರು ತಮ್ಮ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ರಸ್ತೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. <ref name="Honda-Legend">{{Cite web|url=https://global.honda/newsroom/news/2021/4210304eng-legend.html|title=Honda to Begin Sales of Legend with New Honda SENSING Elite|date=4 March 2021|website=[[Honda]]|access-date=6 March 2021}}</ref> <ref name="mainichi">{{Cite news|url=https://mainichi.jp/english/articles/20210304/p2g/00m/0bu/109000c|title=Honda to start selling world's 1st level-3 autonomous car for $103K on Fri.|date=4 March 2021|access-date=6 March 2021|agency=[[Kyodo News]]|archive-date=5 ಮಾರ್ಚ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210305144526/https://mainichi.jp/english/articles/20210304/p2g/00m/0bu/109000c|url-status=deviated|archivedate=5 ಮಾರ್ಚ್ 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210305144526/https://mainichi.jp/english/articles/20210304/p2g/00m/0bu/109000c}}</ref> <ref name="mlit_2020-11-11">{{Cite web|url=https://www.mlit.go.jp/report/press/jidosha08_hh_003888.html|title=世界初！ 自動運転車（レベル３）の型式指定を行いました|date=11 November 2020|website=[[Ministry of Land, Infrastructure, Transport and Tourism|MLIT, Japan]]|language=ja|trans-title=The world's first! approval of level-3 type designation for certification|access-date=6 March 2021}}</ref> <ref name="car_and_driver_2021-03">{{Cite web|url=https://www.caranddriver.com/news/a35729591/honda-legend-level-3-autonomy-leases-japan/|title=Honda Legend Sedan with Level 3 Autonomy Available for Lease in Japan|last=Beresford|first=Colin|date=4 March 2021|website=Car and Driver|access-date=6 March 2021}}</ref> == ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು == ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರು ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಅಸಂಗತತೆಗಳು ಇವೆ. ನಿಖರವಾದ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರವಾದ ಶಬ್ದಕೋಶವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿವೆ. ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಂತಹ ಗೊಂದಲವನ್ನು ಎಸ್‌ಎಇ ಜೆ೩೦೧೬ ನಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ "ಕೆಲವು ದೇಶೀಯ ಬಳಕೆಗಳು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಆಟೊಮೇಷನ್ (ಮಟ್ಟ ೫) ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಇತರ ಬಳಕೆಗಳು ಎಲ್ಲಾ ಹಂತದ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಆಟೊಮೇಷನ್‌ಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸನವು ಇದನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದೆ ಸರಿಸುಮಾರು ಯಾವುದೇ ಎಡಿಎಸ್‌ [ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್] ಮಟ್ಟ ೩ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದು (ಅಥವಾ ಅಂತಹ ಎಡಿಎಸ್‌‍ ಹೊಂದಿದ ಯಾವುದೇ ವಾಹನಕ್ಕೆ)." === ಪರಿಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆ ಪರಿಗಣನೆಗಳು === ಆಧುನಿಕ ವಾಹನಗಳು ಕಾರನ್ನು ಅದರ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುವುದು, ವೇಗ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳು ಅಥವಾ ತುರ್ತು ಬ್ರೇಕಿಂಗ್‌ನಂತಹ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಚಾಲಕ ಸಹಾಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳಿಗೆ ಇನ್ನೂ ಮಾನವ ಚಾಲಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ಮಾನವ ಡ್ರೈವರ್ ಇನ್‌ಪುಟ್ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಚಾಲನೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಫಾರ್ಚೂನ್ ಪ್ರಕಾರ ಆಟೋನೋಡ್ರೈವ್, ಪೈಲಟ್ ಅಸಿಸ್ಟ್, ಫುಲ್-ಸೆಲ್ಫ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಅಥವಾ ಡ್ರೈವ್‌ಪೈಲಟ್‌ನಂತಹ ಕೆಲವು ಹೊಸ ವಾಹನಗಳ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಹೆಸರುಗಳು ಚಾಲಕನನ್ನು ಗೊಂದಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಚಾಲಕನು ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದಾಗ ಯಾವುದೇ ಡ್ರೈವರ್ ಇನ್‌ಪುಟ್ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ.<ref name=":15">{{Cite web|url=https://fortune.com/2020/11/08/tesla-full-self-driving-autonomous-vehicle-safety/|title=What's in a name? For Tesla's Full Self Driving, it may be danger|last=Morris|first=David|date=8 November 2020|website=Fortune|access-date=8 March 2021}}</ref> [[ಬಿಬಿಸಿ]] ಯ ಪ್ರಕಾರ ಆ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳ ನಡುವಿನ ಗೊಂದಲವು ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/business-44159581|title=Who is to blame for 'self-driving car' deaths?|last=Leggett|first=Theo|date=22 May 2018|publisher=BBC News}}</ref> ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಎಎಎ ನಂತಹ ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಎಲ್‌ಕೆಎಸ್‌ ನಂತಹ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಹೆಸರಿಸುವ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ಎಂದು ಇನ್ನೂ ಅನುಮೋದಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿಮಾದಾರರ ಸಂಘವು ಆಧುನಿಕ ಕಾರುಗಳ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಸ್ವಾಯತ್ತ'' ಪದದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಕಾರು ಜಾಹೀರಾತುಗಳು ವಾಹನ ಚಾಲಕರು 'ಸ್ವಾಯತ್ತ' ಮತ್ತು 'ಆಟೋಪೈಲಟ್' ಎಂದರೆ ವಾಹನವು ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಚಾಲಕನ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದ್ದಾಗ ಸ್ವತಃ ಚಾಲನೆ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದರ್ಥ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸುವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಇನ್ನೂ ಬೀಟಾ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಾರು ತಯಾರಕರು ವಾಹನಗಳು ಕೆಲವು ಚಾಲನಾ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದಾಗ ''ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನೆ'' ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಹಕ್ಕು ಸಾಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದ್ದರೂ ಟೆಸ್ಲಾ ತನ್ನ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2021/03/23/business/teslas-autopilot-safety-investigations.html|title=Tesla's Autopilot Technology Faces Fresh Scrutiny|last=Boudette|first=Neal E.|date=23 March 2021|work=The New York Times|access-date=15 June 2021|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20211228/https://www.nytimes.com/2021/03/23/business/teslas-autopilot-safety-investigations.html|archive-date=28 December 2021}}</ref> ಇದು ಚಾಲಕರು ಅತಿಯಾದ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚಂಚಲ ಚಾಲನೆಯ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಪಘಾತಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರೇಟ್-ಬ್ರಿಟನ್‌ನಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನೋಂದಾಯಿಸಲಾದ ಕಾರು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-44439523|title=Insurers warning on 'autonomous' cars|last=Cellan-Jones|first=Rory|date=12 June 2018|publisher=BBC News}}</ref> ಸುರಕ್ಷತಾ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತು ವಾಯುಯಾನ ವಲಯವು ದಶಕಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಅನುಭವದಿಂದಾಗಿ, ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ಸುರಕ್ಷಿತ ಅನುಷ್ಠಾನದ ಚರ್ಚೆಗಳಲ್ಲಿ ವಾಯುಯಾನ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಸುರಕ್ಷತೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite journal|last=Umar Zakir Abdul|first=Hamid|title=Adopting Aviation Safety Knowledge into the Discussions of Safe Implementation of Connected and Autonomous Road Vehicles|journal=SAE Technical Papers (SAE WCX Digital Summit)|date=2021|issue=2021–01–0074|url=https://www.researchgate.net/publication/350669647|display-authors=etal|accessdate=12 April 2021}}</ref> ಎಸ್‌ಎಮ್‌ಎಮ್‌ಟಿಯ ಪ್ರಕಾರ "ಎರಡು ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಸ್ಥಿತಿಗಳಿವೆ - ವಾಹನವು ಚಾಲಕನಿಗೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತುಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಚಾಲಕವನ್ನು ಬದಲಿಸುತ್ತದೆ." <ref>SMMT publishes guiding principles for marketing automated vehicles, SMMT, 22 novembre 2021</ref> === ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ === ''ಸ್ವಾಯತ್ತ'' ಎಂದರೆ ಸ್ವಯಂ ಆಡಳಿತ. <ref name="antsaklis1991introduction">{{Cite journal|last=Antsaklis|first=Panos J.|last2=Passino|first2=Kevin M.|last3=Wang|first3=S.J.|year=1991|title=An Introduction to Autonomous Control Systems|url=http://neuron-ai.tuke.sk/hudecm/PDF_PAPERS/Intro-Aut-Control.pdf|journal=IEEE Control Systems Magazine|volume=11|issue=4|pages=5–13|doi=10.1109/37.88585|accessdate=21 January 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170516202116/http://neuron-ai.tuke.sk/hudecm/PDF_PAPERS/Intro-Aut-Control.pdf|archivedate=16 May 2017}}</ref> ವಾಹನ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಯೋಜನೆಗಳು ತಮ್ಮ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಗ್ನೆಟಿಕ್ ಸ್ಟ್ರಿಪ್‌ಗಳಂತಹ ಕೃತಕ ಸಹಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರೀ ಅವಲಂಬನೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ''ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿವೆ'' (ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ). ಸ್ವಾಯತ್ತ ನಿಯಂತ್ರಣವು ಪರಿಸರದಲ್ಲಿನ ಗಮನಾರ್ಹ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿದಾಯಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಬಾಹ್ಯ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವಿಲ್ಲದೆ ಸಿಸ್ಟಮ್ ವೈಫಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="antsaklis1991introduction" /> [[ದೂರಸಂಪರ್ಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಜಾಲ|ಸಂವಹನ ಜಾಲಗಳನ್ನು]] ತಕ್ಷಣದ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿ ( ಘರ್ಷಣೆ ತಪ್ಪಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ) ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ದೂರದಲ್ಲಿ (ದಟ್ಟಣೆ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ) ಅಳವಡಿಸುವುದು ಒಂದು ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಧಾರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಹೊರಗಿನ ಪ್ರಭಾವಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಾಹನದ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಮಾನವ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ೨೦೧೭ ರಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದವು. ಅದು ಇತರ ವಾಹನಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಸುತ್ತುವರಿದ ನಿರ್ವಹಣಾ ಆಡಳಿತದೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವುದಿಲ್ಲ. ಯುರೋ ಎನ್‌ಸಿಎಪಿಯು "ಸ್ವಾಯತ್ತ ತುರ್ತು ಬ್ರೇಕಿಂಗ್" ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಹೀಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ: "ಅಪಘಾತವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಅಥವಾ ತಗ್ಗಿಸಲು ಸಿಸ್ಟಮ್ ಚಾಲಕರಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ". ಇದು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಚಾಲಕ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಯುರೋಪ್‌‍ನಲ್ಲಿ ''ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ'' ಮತ್ತು ''ಸ್ವಾಯತ್ತ'' ಪದಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬಳಸಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್‌ನ ೨೦೧೯/೨೧೪೪ ನಿಯಂತ್ರಣ (ಇಯು) ಮತ್ತು ೨೭ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಮೋಟಾರು ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಟೈಪ್-ಅನುಮೋದನೆಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳ ಮೇಲೆ "ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ" ಮತ್ತು "ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ" ಅವುಗಳ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Regulation_eU_2019_2144">Regulation (EU) 2019/2144</ref> * "ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ" ಎಂದರೆ ನಿರಂತರ ಚಾಲಕ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಿಲ್ಲದೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗೆ ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿ ಚಲಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೋಟಾರು ವಾಹನವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಚಾಲಕ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವನ್ನು ಇನ್ನೂ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. <ref name="Regulation_eU_2019_2144" /> * "ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ" ಎಂದರೆ ಯಾವುದೇ ಚಾಲಕ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿ ಚಲಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೋಟಾರು ವಾಹನ. <ref name="Regulation_eU_2019_2144" /> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ, ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಪದವು ಹಲವಾರು ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಈ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ " ''ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ'' ಲೇನ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಹನ್ನೆರಡು ತತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪೂರೈಸಬಲ್ಲವು ಎಂದು ಥಟ್ಚಮ್ ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ' ''ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ'' ಚಾಲನೆ' ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬದಲಿಗೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು 'ಸಹಾಯದ ಚಾಲನೆ' ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ." <ref>{{Cite web|url=https://www.visordown.com/news/industry/abi-and-thatcham-warn-against-automated-driving-plans|title=The ABI and Thatcham warn against automated driving plans|last=HancocksMon|first=Simon|last2=Oct 2020|first2=26|website=Visordown}}</ref> "ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ" ಪದದ ಮೊದಲ ಸಂಭವವು ಯುನೆಸ್ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಎರಡನೆಯ ಸಂಭವವು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾನೂನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕಾನೂನು "ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ" ದ ಅರ್ಥವನ್ನು "ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ" ಎಂಬ ವಾಹನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ''ವಿಮೆ ಮಾಡಿದ ವಾಹನ'' . <ref>Automated and Electric Vehicles Act 2018</ref> === ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಿರುದ್ಧ ಸಹಕಾರಿ === ವಾಹನದೊಳಗೆ ಯಾವುದೇ ಚಾಲಕ ರಹಿತ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು, ಕೆಲವು ಕಂಪನಿಗಳು ರಿಮೋಟ್ ಡ್ರೈವರ್ ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಎಸ್‌‍ಎಇ ಜೆ೩೦೧೬ರ ಪ್ರಕಾರ, ಕೆಲವು ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ತಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾವಲಂಬಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರೆ ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಅವು ಸಂವಹನ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಹೊರಗಿನ ಘಟಕಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. == ವರ್ಗೀಕರಣಗಳು == === ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರು === ''ಪಿಸಿ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'' ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರನ್ನು "ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕಾರು" ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/encyclopedia/term/65738/self-driving-car|title=self-driving car Definition from PC Magazine Encyclopedia|website=PC Magazine}}</ref> ಯೂನಿಯನ್ ಆಫ್ ಕನ್ಸರ್ನ್ಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ಸ್ ಹೇಳುವಂತೆ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು "ಕಾರುಗಳು ಅಥವಾ ಟ್ರಕ್‌ಗಳು, ಇದರಲ್ಲಿ ವಾಹನವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮಾನವ ಚಾಲಕರು ಎಂದಿಗೂ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಸ್ವಾಯತ್ತ ಅಥವಾ 'ಚಾಲಕ-ಕಡಿಮೆ' ಕಾರುಗಳು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅವುಗಳು ವಾಹನವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು, ನ್ಯಾವಿಗೇಟ್ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಓಡಿಸಲು ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತವೆ." <ref>{{Cite web|url=https://www.ucsusa.org/clean-vehicles/how-self-driving-cars-work|title=Self-Driving Cars Explained|website=Union of Concerned Scientists}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಟೋಮೇಟೆಡ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ವೆಹಿಕಲ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ ೨೦೧೮ ಕಾನೂನು ವಾಹನವನ್ನು "ಸ್ವತಃ ಚಾಲನೆ" ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ವಾಹನವು "ಒಂದು ಮೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಿಂದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ." <ref>{{Cite web|url=https://www.penningtonslaw.com/news-publications/latest-news/2018/automated-and-electric-vehicles-act-2018-becomes-law|title=Automated and Electric Vehicles Act 2018 becomes law|website=penningtonslaw.com|access-date=24 March 2021}}</ref> ಮತ್ತೊಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು "ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ವಾಹನಗಳು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ವತಃ ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವ ವಾಹನಗಳಾಗಿವೆ" ಎಂದು ಊಹಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/guidance/self-driving-vehicles-listed-for-use-in-great-britain|title=Self-driving vehicles listed for use in Great Britain|date=20 April 2022|publisher=GOV.UK|access-date=19 July 2022}}</ref> === ಎಸ್‌‍ಎಇ ವರ್ಗೀಕರಣ === [[ಚಿತ್ರ:Tesla_Autopilot_Engaged_in_Model_X.jpg|thumb| ಟೆಸ್ಲಾ ಆಟೋಪೈಲಟ್ ಅನ್ನು ಎಸ್‍ ೨ನೇ ಹಂತದ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tesla.com/support/autopilot|title=Support – Autopilot|date=13 February 2019|website=[[Tesla, Inc.|Tesla]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20190410153216/https://www.tesla.com/support/autopilot|archive-date=10 April 2019|access-date=6 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.caranddriver.com/news/a35785277/tesla-fsd-california-self-driving/|title=Tesla Tells California DMV that FSD Is Not Capable of Autonomous Driving|last=Roberto Baldwin|date=9 March 2021|website=[[Car and Driver]]}}</ref>]] ಆರು ಹಂತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವರ್ಗೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ - ಸಂಪೂರ್ಣ ಕೈಪಿಡಿಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳವರೆಗೆ - ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಸಂಸ್ಥೆ ಎಸ್‌‍ಎಇ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ನಿಂದ ಜೆ೩೦೧೬, ''ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ ಮತ್ತು ಆನ್-ರೋಡ್ ಮೋಟಾರ್ ವಾಹನ ಆಟೋಮೇಟೆಡ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳು'' ; ವಿವರಗಳನ್ನು ನಿಯತಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="SAE-J3016"/> ಈ ವರ್ಗೀಕರಣವು ವಾಹನದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಚಾಲಕ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಗಮನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಇವುಗಳು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಸಂಚಾರ ಸುರಕ್ಷತಾ ಆಡಳಿತ (ಎನ್‍ಎಚ್‍ಟಿಎಸ್‌‍ಎ) ತನ್ನ ಮೂಲ ಔಪಚಾರಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಎಸ್‌‍ಎಇ ತನ್ನ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ನವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಜೆ೩೦೧೬_೨೦೧೬೦೯, <ref>SAE International</ref> ಎನ್‌ಎಚ್‌‍ಟಿಎಸ್‌ಎ ಎಸ್‌ಎಇ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.nhtsa.gov/sites/nhtsa.gov/files/federal_automated_vehicles_policy.pdf|title=Federal Automated Vehicles Policy|date=September 2016|website=[[National Highway Traffic Safety Administration|NHTSA]], U.S.|page=9|access-date=1 December 2021|archive-date=1 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211201121752/https://www.nhtsa.gov/sites/nhtsa.gov/files/federal_automated_vehicles_policy.pdf|url-status=dead}}</ref> ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಎಇ ವರ್ಗೀಕರಣವು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.jsae.or.jp/08std/data/DrivingAutomation/jaso_tp18004-18.pdf|title=JASO TP 18004: 自動車用運転自動化システムのレベル分類及び定義|date=1 February 2018|website=[[Japanese Automotive Standards Organization|JASO]], Japan|trans-title=JASO TP 18004: Taxonomy and Definitions for Terms Related to Driving Automation Systems|access-date=1 December 2021|archive-date=1 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211201121753/https://www.jsae.or.jp/08std/data/DrivingAutomation/jaso_tp18004-18.pdf|url-status=deviated|archivedate=1 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211201121753/https://www.jsae.or.jp/08std/data/DrivingAutomation/jaso_tp18004-18.pdf}}</ref> === ಚಾಲನಾ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಮಟ್ಟಗಳು === ಎಸ್‌ಎಇ ಯ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಮಟ್ಟದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ, "ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್" ಎಂದರೆ "ವಿಶಿಷ್ಟ ಡೈನಾಮಿಕ್ ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ಯ ಅಗತ್ಯತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಚಾಲನಾ ಸನ್ನಿವೇಶ. (ಉದಾ, ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ವೇ ವಿಲೀನ, ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಪ್ರಯಾಣ, ಕಡಿಮೆ ವೇಗದ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್, ಕ್ಲೋಸ್ಡ್-ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು, ಇತ್ಯಾದಿ. )" <ref name=":5"/> <ref name="SAE_definitions">{{Cite web|url=https://cdn.oemoffhighway.com/files/base/acbm/ooh/document/2016/03/automated_driving.pdf|title=Automated Driving – Levels of Driving Automation are Defined in New SAE International Standard J3016|year=2014|website=[[SAE International]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180701034327/https://cdn.oemoffhighway.com/files/base/acbm/ooh/document/2016/03/automated_driving.pdf|archive-date=1 July 2018}}</ref> * ಹಂತ ೦: ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದು ಆದರೆ ನಿರಂತರ ವಾಹನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಹಂತ ೧ ("ಹ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಆನ್"): ಚಾಲಕ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವಾಹನದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದರೆ ಚಾಲಕನು ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಒಂದು ಸೆಟ್ ವೇಗವನ್ನು (ಕ್ರೂಸ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್) ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಎಂಜಿನ್ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ವೇಗವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಎಂಜಿನ್ ಮತ್ತು ಬ್ರೇಕ್ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು (ಅಡಾಪ್ಟಿವ್ ಕ್ರೂಸ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಅಥವಾ ಎಸಿಸಿ); ಮತ್ತು ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸಹಾಯ, ಅಲ್ಲಿ ವೇಗ ಹಸ್ತಚಾಲಿತ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಚಾಲಕ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆಯಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿರಬೇಕು. ಲೇನ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ಅಸಿಸ್ಟೆನ್ಸ್ (ಎಲ್‌‍ಕೆಎ) ಭಾಗ II ಹಂತ ೧ರ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಆಟೋಪೈಲಟ್ ರಿವ್ಯೂ ನಿಯತಕಾಲಿಕದ ಪ್ರಕಾರ, ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ತುರ್ತು ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ಚಾಲಕನನ್ನು ಅಪಘಾತದ ಬಗ್ಗೆ ಎಚ್ಚರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಹ ೧ನೇ ಹಂತದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿದೆ. ಹಂತ ೨ ("ಹ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಆಫ್"): ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವಾಹನದ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ: ವೇಗವರ್ಧಕ, ಬ್ರೇಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟೀರಿಂಗ್. ಚಾಲಕನು ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸರಿಯಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ವಿಫಲವಾದರೆ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಕ್ಷಣವೇ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿರಬೇಕು. "ಹ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಆಫ್" ಎಂಬ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ರೂಪವನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ - ಎಸ್‌ಎಇ ೨ರ ಚಾಲನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೈ ಮತ್ತು ಚಕ್ರದ ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ. ಚಾಲಕನು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಚಾಲಕನು ಟ್ರಾಫಿಕ್‌ನತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಚಾಲಕನ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳಿಂದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಅಕ್ಷರಶಃ ಹ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಹಂತ ೨.೫ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಅರ್ಧ ಹಂತಗಳಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ಅಡಾಪ್ಟಿವ್ ಕ್ರೂಸ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್. ಇದು ಲೇನ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ಅಸಿಸ್ಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಹ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಚಾಲಕನು ವಾಹನವನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕ್ಯಾಡಿಲಾಕ್ ಸಿಟಿ೬ ರಲ್ಲಿ ಜನರಲ್ ಮೋಟಾರ್ಸ್ ಅಥವಾ ಫೋರ್ಡ್‌ನ F-150 ಬ್ಲೂಕ್ರೂಸ್ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಹಂತ ೩ ("ಕಣ್ಣುಗಳು ಆಫ್"): ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ ಚಾಲಕ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಗಮನವನ್ನು ತಿರುಗಿಸಬಹುದು, ಉದಾ. ಚಾಲಕ ಪಠ್ಯ ಸಂದೇಶ ಅಥವಾ ಚಲನಚಿತ್ರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ತುರ್ತು ಬ್ರೇಕಿಂಗ್‌ನಂತಹ ತಕ್ಷಣದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಕರೆ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ವಾಹನವು ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಚಾಲಕನು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಸೀಮಿತ ಸಮಯದೊಳಗೆ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಿದ್ಧರಾಗಿರಬೇಕು. ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ವಾಹನದಿಂದ ಕರೆ ಮಾಡಿದಾಗ ತಯಾರಕರಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಟ್ಟದ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಸಹ-ಚಾಲಕ ಅಥವಾ ಸಹ-ಪೈಲಟ್ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು. ಅದು ಚಾಲಕನಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸರದಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವಾಗ ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಎಚ್ಚರಿಸಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಜಾಮ್ ಚಾಲಕ (ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಲೇನ್ ಕೀಪಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಕಾರು). ಹಂತ ೪ ("ಮೈಂಡ್ ಆಫ್"): ಹಂತ ೩ ರಂತೆಯೇ, ಆದರೆ ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಚಾಲಕರ ಗಮನವು ಎಂದಿಗೂ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಉದಾ. ಚಾಲಕ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿದ್ರೆಗೆ ಹೋಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಚಾಲಕನ ಸೀಟನ್ನು ಬಿಡಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನೆಯು ಸೀಮಿತ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಜಿಯೋಫೆನ್ಸ್ಡ್) ಅಥವಾ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಅಥವಾ ಸಂದರ್ಭಗಳ ಹೊರಗೆ ವಾಹನವು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲು ಶಕ್ತವಾಗಿರಬೇಕು. ಉದಾ. ಚಾಲಕ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯದಿದ್ದರೆ ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಾರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ. ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ರೋಬೋಟಿಕ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸಿ ಅಥವಾ ರೊಬೊಟಿಕ್ ವಿತರಣಾ ಸೇವೆಯು ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಆಯ್ದ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಆವರಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯಾಲೆಟ್ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಮತ್ತೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಹಂತ ೫ ("ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ವೀಲ್ ಐಚ್ಛಿಕ"): ಯಾವುದೇ ಮಾನವ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ, ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ, ಎಲ್ಲಾ ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ರೋಬೋಟಿಕ್ ವಾಹನವು ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಕೆಳಗಿನ ಔಪಚಾರಿಕ ಎಸ್‌ಎಇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಲ್ಲಿ, ಎಸ್‌ಎಇ ಮಟ್ಟ ೨ ರಿಂದ ಎಸ್‌ಎಇ ಮಟ್ಟ ೩ಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಚಾಲಕನು ಪರಿಸರವನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲ. ಎಸ್‌ಎಇ ೩ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾನವ ಚಾಲಕನು ಇನ್ನೂ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ. ಎಸ್‌ಎಇ ೪ ರಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಚಾಲಕ ಯಾವಾಗಲೂ ಆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಎಸ್‌ಎಇ ೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಎಂದಿಗೂ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವನ್ನು ಕೇಳಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. {| class="wikitable mw-collapsible" |+ಎಸ್‌‍ಎಇ (ಜೆ೩೦೧೬) ಆಟೋಮೇಷನ್ ಮಟ್ಟಗಳು <ref name="SAE_definitions"/> !ಎಸ್‌‍ಎಇ ಮಟ್ಟ ! ಹೆಸರು ! colspan="2" | ನಿರೂಪಣೆಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ! ಮರಣದಂಡನೆ<br /><br /><br /><br /> ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಮತ್ತು<br /><br /><br />ವೇಗವರ್ಧನೆ<br /><br /><br /><br /> ನಿಧಾನಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ! ಚಾಲನಾ ಪರಿಸರದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ! ಡೈನಾಮಿಕ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಟಾಸ್ಕ್‌ನ ಫಾಲ್‌ಬ್ಯಾಕ್ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ! ಸಿಸ್ಟಮ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ (ಚಾಲನಾ ವಿಧಾನಗಳು) |- | colspan="8" | '''''ಮಾನವ ಚಾಲಕ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಪರಿಸರವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.''''' |- | ೦ | ಆಟೋಮೇಷನ್ ಇಲ್ಲ | colspan="2" | "ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ವರ್ಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಾಗ" ಸಹ ಡೈನಾಮಿಕ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳ ಮಾನವ ಚಾಲಕರಿಂದ ಪೂರ್ಣ ಸಮಯದ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ | ಮಾನವ ಚಾಲಕ | rowspan="3" | ಮಾನವ ಚಾಲಕ | rowspan="3" | ಮಾನವ ಚಾಲಕ | ಎನ್ / ಎ |- | ೧ | ಚಾಲಕ ಸಹಾಯ | ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಡ್ರೈವರ್ ಸಹಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ''ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಅಥವಾ ವೇಗವರ್ಧನೆ/ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವಿಕೆ'' | rowspan="2" | ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಪರಿಸರದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಚಾಲಕನು ಡೈನಾಮಿಕ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯದ ಉಳಿದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ | ಮಾನವ ಚಾಲಕ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥೆ | rowspan="2" | ಕೆಲವು ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್‌ಗಳು |- | ೨ | ಭಾಗಶಃ ಆಟೊಮೇಷನ್ | ''ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವೇಗವರ್ಧನೆ/ಕಡಿಮೆ ಎರಡರ'' ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಾಲಕ ಸಹಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆ | ವ್ಯವಸ್ಥೆ |- | colspan="8" | '''''ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಚಾಲನಾ ಪರಿಸರವನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ''''' |- | ೩ | ಷರತ್ತುಬದ್ಧ ಆಟೊಮೇಷನ್ | rowspan="3" | ಡೈನಾಮಿಕ್ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಟಾಸ್ಕ್‌ನ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ನಿಂದ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ | ''ಮಾನವ ಚಾಲಕನು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವ ವಿನಂತಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಾನೆ'' ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ | rowspan="3" | ವ್ಯವಸ್ಥೆ | rowspan="3" | ವ್ಯವಸ್ಥೆ | ಮಾನವ ಚಾಲಕ | ಕೆಲವು ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್‌ಗಳು |- | ೪ | ಹೈ ಆಟೊಮೇಷನ್ | ''ಮಾನವ ಚಾಲಕನು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸುವ ವಿನಂತಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸದಿದ್ದರೂ ಸಹ'' ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ಕಾರನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಎಳೆಯಬಹುದು | rowspan="2" | ವ್ಯವಸ್ಥೆ | ಅನೇಕ ಚಾಲನಾ ವಿಧಾನಗಳು |- | ೫ | ಪೂರ್ಣ ಆಟೊಮೇಷನ್ | ಮಾನವ ಚಾಲಕರಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದಾದ ''ಎಲ್ಲಾ ರಸ್ತೆಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ'' | ಎಲ್ಲಾ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್‌ಗಳು |} === ಎಸ್‌ಎಇ ಯ ಟೀಕೆ === ಎಸ್‌ಎಇ ಆಟೊಮೇಷನ್ ಮಟ್ಟಗಳು ಅವುಗಳ ತಾಂತ್ರಿಕ ಗಮನಕ್ಕಾಗಿ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಗಿವೆ. ಮಟ್ಟಗಳ ರಚನೆಯು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ರೇಖಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡವು ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಅದು ಯಾವಾಗಲೂ ಅಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಎಂದು ವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Stayton|first=E.|last2=Stilgoe|first2=J.|date=September 2020|title=It's Time to Rethink Levels of Automation for Self-Driving Vehicles [Opinion]|journal=IEEE Technology and Society Magazine|volume=39|issue=3|pages=13–19|doi=10.1109/MTS.2020.3012315|issn=1937-416X}}</ref> ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ <ref>{{Cite web|url=https://www.lboro.ac.uk/news-events/news/2020/july/preparing-motorways-for-autonomous-vehicles/|title=Preparing the UK's motorways for self-driving vehicles: New £1m research project announced in partnership with Highways England|website=Loughborough University|access-date=13 April 2021}}</ref> ಮತ್ತು ರಸ್ತೆ ಬಳಕೆದಾರರ ನಡವಳಿಕೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಎಸ್‌ಎಇ ಮಟ್ಟಗಳು ಸಹ ಕಾರಣವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|last=Cavoli|first=Clemence|last2=Phillips|first2=Brian|year=2017|others=Tom Cohen|title=Social and behavioural questions associated with Automated Vehicles A Literature Review.|url=https://www.ucl.ac.uk/transport/sites/transport/files/social-and-behavioural-literature-review.pdf|journal=UCL Transport Institute}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Parkin|first=John|last2=Clark|first2=Benjamin|last3=Clayton|first3=William|last4=Ricci|first4=Miriam|last5=Parkhurst|first5=Graham|date=27 October 2017|title=Autonomous vehicle interactions in the urban street environment: a research agenda|journal=Proceedings of the Institution of Civil Engineers – Municipal Engineer|volume=171|issue=1|pages=15–25|doi=10.1680/jmuen.16.00062|issn=0965-0903}}</ref> == ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ == === ಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳು === ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಚರ್ಚೆಗಳ ಮಂಡಳಿಯ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಅದರ ವರ್ಗೀಕರಣಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಲು ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ಹೊಂದುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವಿದೆ. ಕಾರ್ ಸಂಚರಣೆ, ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆ, ಪರಿಸರ ಗ್ರಹಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಾರು ನಿಯಂತ್ರಣ. <ref name="Zhao_2018">{{Cite journal|last=Zhao|first=Jianfeng|last2=Liang|first2=Bodong|last3=Chen|first3=Qiuxia|date=2 January 2018|title=The key technology toward the self-driving car|journal=International Journal of Intelligent Unmanned Systems|volume=6|issue=1|pages=2–20|doi=10.1108/IJIUS-08-2017-0008|issn=2049-6427}}</ref>೨೦೨೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ನಾವು ಯೋಚಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2019/12/9/21000085/waymo-fully-driverless-car-self-driving-ride-hail-service-phoenix-arizona|title=Waymo's driverless car: ghost-riding in the back seat of a robot|last=Andrew J. Hawkins|date=9 December 2019|website=[[The Verge]]|access-date=11 April 2022}}</ref> <ref name="2020_tech_report"/> ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ವೀಡಿಯೊ ಗೇಮ್‌ಗಳನ್ನು ಸಹ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://esource.dbs.ie/handle/10788/4340|title=Deep Learning in Games to Improve Autonomous Driving|last=Rafael Borghi|date=10 January 2022|website=[[Dublin Business School]]|access-date=11 September 2022}}</ref> === ಹೈಬ್ರಿಡ್ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ === ಹೈಬ್ರಿಡ್ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಎನ್ನುವುದು ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್‌ಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಸ್ಥಳ ಡೇಟಾ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು [[ನೌಕಾಯಾನ ಶಾಸ್ತ್ರ|ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್]] ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಏಕಕಾಲಿಕ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ. '''ಸಂವೇದನೆ'''ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನವನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂವೇದಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="2020_tech_report"/> ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂವೇದಕಗಳಲ್ಲಿ ಲಿಡಾರ್ (ಲೈಟ್ ಡಿಟೆಕ್ಷನ್ ಮತ್ತು ರೇಂಜಿಂಗ್), ಸ್ಟಿರಿಯೊ ದೃಷ್ಟಿ, [[ಜಿಪಿಎಸ್|ಜಿಪಿಎಸ್‌]] ಮತ್ತು ಐಎಮ್‌‍ಯು ಸೇರಿವೆ. <ref name="IEEE2">{{Cite journal|title=An Introduction to Inertial and Visual Sensing|first=Peter|last=Corke|first2=Jorge|last2=Lobo|first3=Jorge|last3=Dias|date=1 June 2007|volume=26|issue=6|journal=The International Journal of Robotics Research|doi=10.1177/0278364907079279|pages=519–535}}</ref> ಆಧುನಿಕ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಯೆಸಿಯನ್ ಏಕಕಾಲಿಕ ಸ್ಥಳೀಕರಣ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ (ಎಸ್‍ಎಲ್‍ಎಎಮ್‌) ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಬಹು ಸಂವೇದಕಗಳಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಥಳ ಅಂದಾಜುಗಳು ಮತ್ತು ನಕ್ಷೆ ನವೀಕರಣಗಳಿಗೆ ಆಫ್-ಲೈನ್ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="IEEE1">{{Cite journal|journal=IEEE Robotics & Automation Magazine|title=Simultaneous localization and mapping|volume=13|issue=2|pages=99–110|date=5 June 2006|issn=1070-9932|doi=10.1109/mra.2006.1638022|last=Durrant-Whyte|first=H.|last2=Bailey|first2=T.}}</ref> ವೇಮೊ ಇತರ ಚಲಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳ (ಡಿಎಟಿಎಮ್‌ಓ) ಪತ್ತೆ ಮತ್ತು ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಎಲ್‌ಎಎಮ್‌‍ ನ ರೂಪಾಂತರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. ಇದು ಕಾರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾದಚಾರಿಗಳಂತಹ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಕರಣಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಸರಳವಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ರಸ್ತೆಬದಿಯ ನೈಜ-ಸಮಯದ ಲೊಕೇಟಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (ಆರ್‌ಟಿಎಲ್‌ಎಸ್‌‍) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. '''ನಕ್ಷೆಗಳು'''ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ವರ್ಗದ ಹೈ-ಡೆಫಿನಿಷನ್ ಮ್ಯಾಪ್‌ಗಳು (ಎಚ್‍ಡಿ ನಕ್ಷೆಗಳು) ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಎರಡು ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="2020_tech_report">{{Cite web|url=https://www.wevolver.com/article/2020.autonomous.vehicle.technology.report|title=2020 Autonomous Vehicle Technology Report|date=20 February 2020|website=Wevolver|access-date=11 April 2022}}</ref> ಮೇ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, [[ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ|ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ]] (ಎಮ್‍ಐಟಿ) ಯ ಸಂಶೋಧಕರು ತಾವು ಮ್ಯಾಪ್ ಮಾಡದ ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ನ್ಯಾವಿಗೇಟ್ ಮಾಡುವ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2018/5/13/17340494/mit-self-driving-car-unmapped-country-rural-road|title=MIT built a self-driving car that can navigate unmapped country roads|last=Hawkins|first=Andrew J.|date=13 May 2018|website=The Verge|access-date=14 May 2018}}</ref> ತಮ್ಮ ಗಣಕ ಯಂತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ (ಸಿಎಸ್‍ಅಐಎಲ್‍) ಸಂಶೋಧಕರು ಮ್ಯಾಪ್ಲೈಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ೩ಡಿ ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಬಳಸದೆ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳನ್ನು ಹಿಂದೆಂದೂ ಇಲ್ಲದ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವಾಹನದ ಜಿಪಿಎಸ್‌‍ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. [[ಒಪನ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ಮ್ಯಾಪ್|ಓಪನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ಮ್ಯಾಪ್‌ನಂತಹ]] "ವಿರಳವಾದ ಸ್ಥಳಶಾಸ್ತ್ರದ ನಕ್ಷೆ" (ಅಂದರೆ ರಸ್ತೆಗಳ ೨ಡಿ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿದೆ) ಮತ್ತು ರಸ್ತೆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುವ ಸಂವೇದಕಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://news.mit.edu/2018/self-driving-cars-for-country-roads-mit-csail-0507|title=Self-driving cars for country roads: Today's automated vehicles require hand-labeled 3-D maps, but CSAIL's MapLite system enables navigation with just GPS and sensors.|last=Connor-Simons|first=Adam|last2=Gordon|first2=Rachel|date=7 May 2018|access-date=14 May 2018}}</ref> '''ಸಂವೇದಕ ಸಮ್ಮಿಲನ'''ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳಲ್ಲಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸಂವೇದಕ ಸಮ್ಮಿಲನವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಇದು ಪರಿಸರದ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಿರವಾದ, ನಿಖರವಾದ ಮತ್ತು ಉಪಯುಕ್ತ ನೋಟವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಕಾರಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿವಿಧ ಸಂವೇದಕಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://medium.com/udacity/how-self-driving-cars-work-f77c49dca47e|title=How Self-Driving Cars Work|date=14 December 2017|access-date=18 April 2018}}</ref> ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಯ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಮತ್ತು ಇತರ ಚಾಲಕರ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳು, ಲಿಡಾರ್ ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ರಾಡಾರ್ ಸಂವೇದಕಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯು ಒಂದು ದೋಷಯುಕ್ತ ಸಂವೇದಕದಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಬಹುದಾದ ಅಪಘಾತಗಳನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Yeong|first=De Jong|last2=Velasco-Hernandez|first2=Gustavo|last3=Barry|first3=John|last4=Walsh|first4=Joseph|date=2021|title=Sensor and Sensor Fusion Technology in Autonomous Vehicles: A Review|journal=Sensors|language=en|volume=21|issue=6|pages=2140|doi=10.3390/s21062140|pmid=33803889|pmc=8003231|bibcode=2021Senso..21.2140Y|issn=1424-8220}}</ref> '''ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆ'''ಮೂಲದಿಂದ ಗಮ್ಯಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಸ್ತುವನ್ನು ಚಲಿಸುವ ಮಾನ್ಯವಾದ ಕಾನ್ಫಿಗರೇಶನ್‌ಗಳ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆಯು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ . ಟ್ರಾಫಿಕ್ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಂಭವಿಸುವ ಅಪಘಾತಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳು ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ. ವೊರೊನೊಯ್ ರೇಖಾಚಿತ್ರ, ಆಕ್ಯುಪೆನ್ಸಿ ಗ್ರಿಡ್ ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಅಥವಾ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಾಹನದ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.electronicsforu.com/market-verticals/automotive/design-considerations-autonomous-vehicles|title=Design Considerations For Autonomous Vehicles|last=Deepshikha Shukla|date=16 August 2019|access-date=18 April 2018}}</ref> ಚಾಲನಾ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್ ವಾಹನವು ಲೇನ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಅಡೆತಡೆಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಮುಕ್ತ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಹನವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಮತ್ತು ಓಡಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು ಸರಳವಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆಯು ಸಂಕೀರ್ಣ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಎಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿಲ್ಲ. ಮಾರ್ಗ ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ಎರಡು ತಂತ್ರಗಳು ಗ್ರಾಫ್-ಆಧಾರಿತ ಹುಡುಕಾಟ ಮತ್ತು ವಿಭಿನ್ನ-ಆಧಾರಿತ ಆಪ್ಟಿಮೈಸೇಶನ್ ತಂತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಗ್ರಾಫ್-ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತೊಂದು ವಾಹನ/ಅಡೆತಡೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವುದು ಎಂಬಂತಹ ಕಠಿಣ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ವಿಭಿನ್ನ-ಆಧಾರಿತ ಆಪ್ಟಿಮೈಸೇಶನ್ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ವಾಹನದ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಯೋಜನೆ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.researchgate.net/publication/318805881|title=Computing possible driving corridors for automated vehicles|last=Althoff|first=Matthias|last2=Sontges|first2=Sebastian|date=June 2017}}</ref> === ತಂತಿಯಿಂದ ಚಾಲನೆ === ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ತಂತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಚಾಲನೆ ಎನ್ನುವುದು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿಂದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸಾಧಿಸಲಾದ ವಾಹನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಅಥವಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋ-ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ. === ಚಾಲಕ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ === ಚಾಲಕ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಚಾಲಕನ ಜಾಗರೂಕತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ ಚಾಲಕನಿಗೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಲು ವಾಹನ ಸುರಕ್ಷತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಎಸ್‌‍ಎಇ ೨ನೇ ಹಂತದ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದಂತೆ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳ ಪಾತ್ರವು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಸ್ತಾಂತರಕ್ಕೆ ಚಾಲಕನ ಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ಊಹಿಸಲು ಹಂತ ೩ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸವಾಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಡೆವಲಪರ್ ಕಡೆಯಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.sbdautomotive.com/en/news-insight-driver-monitoring|title=Why driver monitoring will be critical to next-generation autonomous vehicles|last=Alain Dunoyer|date=27 January 2022|website=SBD Automotive|access-date=13 May 2022}}</ref> === ವಾಹನ ಸಂವಹನ === ವಾಹನ ಸಂವಹನವು ರಸ್ತೆಬದಿಯ ಸಂವಹನ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ವಾಹನಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂವಹನಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ವಾಹನ ಸಂವಹನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ವಾಹನಗಳು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಬದಿಯ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಪೀರ್-ಟು-ಪೀರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಂವಹನ ನೋಡ್‌ಗಳಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಪರಸ್ಪರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸಂಪರ್ಕವು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ಸ್ವಾಯತ್ತವಲ್ಲದ ದಟ್ಟಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಲು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಪಾದಚಾರಿಗಳಿಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.smartcitiesworld.net/opinions/opinions/driving-autonomous-vehicles-forward-with-intelligent-infrastructure|title=Driving autonomous vehicles forward with intelligent infrastructure|last=Mike Beevor|date=11 April 2019|website=Smart Cities World|access-date=27 April 2022}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.nhtsa.gov/DOT/NHTSA/NVS/Crash%20Avoidance/Technical%20Publications/2010/811381.pdf|title=Frequency of Target Crashes for IntelliDrive Safety Systems|date=October 2010|website=[[US National Highway Traffic Safety Administration|NHTSA]]|access-date=27 April 2022|archive-date=5 ಏಪ್ರಿಲ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210405114215/https://www.nhtsa.gov/DOT/NHTSA/NVS/Crash%20Avoidance/Technical%20Publications/2010/811381.pdf|url-status=deviated|archivedate=5 ಏಪ್ರಿಲ್ 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210405114215/https://www.nhtsa.gov/DOT/NHTSA/NVS/Crash%20Avoidance/Technical%20Publications/2010/811381.pdf}}</ref> ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ತಮ್ಮ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಮತ್ತು ನಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸಲು ಕ್ಲೌಡ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಯಾರಕರ ಬಳಸಿದ ನಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. <ref name="2020_tech_report"/> === ಮರು-ಪ್ರೋಗ್ರಾಮೆಬಲ್ === ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ವಾಹನವನ್ನು ಓಡಿಸುವ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅಂದರೆ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ರಿಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಅಥವಾ ಸಂಪಾದಿಸುವ ಮೂಲಕ ನವೀಕರಣಗಳು ಮಾಲೀಕರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು (ಉದಾ. ಕುರುಡರ ವಿರುದ್ಧ ಉತ್ತಮ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಾಹನವು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕುರುಡು ವ್ಯಕ್ತಿ). ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ಈ ಮರು-ಪ್ರೋಗ್ರಾಮೆಬಲ್ ಭಾಗದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ ನವೀಕರಣಗಳು ಪೂರೈಕೆದಾರರಿಂದ ಮಾತ್ರ ಬರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ|ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆಯ]] ಮೂಲಕ ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ಕೆಲವು ನವೀಕರಣಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು. ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬಹುದು (ಉದಾ. ಹೊಸ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ನಕ್ಷೆಗಳು ಅಥವಾ ಹೊಸ ಛೇದಕ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ) ಡಿಜಿಟಲ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಈ ರಿಪ್ರೊಗ್ರಾಮೆಬಲ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆಯ ಸಾಧ್ಯತೆಯು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ತಯಾರಕರಿಗೆ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮಾರ್ಚ್೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅಪ್‌ಡೇಟ್ ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅಪ್‌ಡೇಟ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಯುಎನ್‍ಇಸಿಇ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="unece156">{{Cite web|url=https://unece.org/transport/documents/2021/03/standards/un-regulation-no-156-software-update-and-software-update|title=UN Regulation No. 156 – Software update and software update management system|date=4 March 2021|website=[[United Nations Economic Commission for Europe|UNECE]]|access-date=20 March 2022}}</ref> === ಮಾಡ್ಯುಲಾರಿಟಿ === ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡ್ಯುಲರ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳು ಹಲವಾರು ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದನ್ನು ಲೇಯರ್ಡ್ ಮಾಡ್ಯುಲರ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ ಮೂಲಕ ಮುಂದೆ ವಿವರಿಸಲಾಗುವುದು. ಲೇಯರ್ಡ್ ಮಾಡ್ಯುಲರ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ ನಾಲ್ಕು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಸಾಧನಗಳು, ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳು, ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭೌತಿಕ ವಾಹನಗಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಡಿಲವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಪದರಗಳು ಕೆಲವು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಬಹುದು. # ಈ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮೊದಲ ಪದರವು ಸಾಧನದ ಪದರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಪದರವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಎರಡು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ತಾರ್ಕಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಯಂತ್ರಗಳು. ಭೌತಿಕ ಯಂತ್ರವು ನಿಜವಾದ ವಾಹನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಾಸಿಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರೊಸ್ಸೆರಿ). ಡಿಜಿಟಲ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ, ಭೌತಿಕ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳು ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತಾರ್ಕಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಪದರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅದು ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ತಾರ್ಕಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ವಾಹನದ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಇತರ ಪದರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. # ಸಾಧನದ ಪದರದ ಮೇಲೆ ನೆಟ್ವರ್ಕ್ ಲೇಯರ್ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಪದರವು ಎರಡು ವಿಭಿನ್ನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ: ಭೌತಿಕ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ತಾರ್ಕಿಕ ಪ್ರಸರಣ. ಭೌತಿಕ ಸಾರಿಗೆ ಪದರವು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಹಿತಿಯ ಪ್ರಸರಣವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ರಾಡಾರ್‌ಗಳು, ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಮುಂದೆ, ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಪದರವು ತಾರ್ಕಿಕ ಪ್ರಸರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಲೇಯರ್‌ಗಳ ನಡುವೆ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂವಹನ ಮಾಡಲು ಸಂವಹನ ಪ್ರೋಟೋಕಾಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಮಾನದಂಡವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಅಥವಾ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ನ ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. # ಸೇವಾ ಪದರವು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಚಾಲನಾ ಇತಿಹಾಸ, ಸಂಚಾರ ದಟ್ಟಣೆ, ರಸ್ತೆಗಳು ಅಥವಾ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದು, ರಚಿಸುವುದು, ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸೇವಿಸುವುದರಿಂದ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನ (ಮತ್ತು ಅದರ ಮಾಲೀಕರು) ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. # ಮಾದರಿಯ ಅಂತಿಮ ಪದರವು ವಿಷಯಗಳ ಪದರವಾಗಿದೆ. ಈ ಪದರವು ಧ್ವನಿಗಳು, ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ತಮ್ಮ ಚಾಲನೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತವೆ, ಹೊರತೆಗೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ವಿಷಯಗಳ ಪದರವು ವಿಷಯದ ಮೂಲ, ಮಾಲೀಕತ್ವ, ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯ, ಎನ್‌ಕೋಡಿಂಗ್ ವಿಧಾನಗಳು, ವಿಷಯ ಟ್ಯಾಗ್‌ಗಳು, ಜಿಯೋ-ಟೈಮ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಪ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂತಾದವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೆಟಾಡೇಟಾ ಮತ್ತು ಡೈರೆಕ್ಟರಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. === ಏಕರೂಪೀಕರಣ === ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು, ಅವುಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಹಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ (ಉದಾ. ರಾಡಾರ್, ಜಿಪಿಎಸ್‌‍, ಚಲನೆಯ ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿ). ಏಕರೂಪೀಕರಣವು ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಮೂಲಗಳಿಂದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒಂದೇ ರೂಪದಲ್ಲಿ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ಅವುಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಾಹನಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅದರ ಮೇಲೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ರವಾನಿಸಬಹುದು, ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಾಡಬಹುದು. ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, [[ಐಎಸ್ಓ|ಐಎಸ್‌ಓ]] /ಟಿಸಿ ೨೨ ವಾಹನದ ಸಾರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.iso.org/committee/46706.html|title=ISO/TC 22: Road vehicles|website=[[International Organization for Standardization|ISO]]|access-date=11 May 2022}}</ref> ಮತ್ತು [[ಐಎಸ್ಓ|ಐಎಸ್‌ಓ]] /ಟಿಸಿ ೨೦೪ ನಗರ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮೇಲ್ಮೈ ಸಾರಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿ, ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.iso.org/committee/54706.html|title=ISO/TC 204: Intelligent transport systems|website=[[International Organization for Standardization|ISO]]|access-date=11 May 2022|archive-date=12 ಮೇ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220512102331/https://www.iso.org/committee/54706.html|url-status=dead}}</ref>ಎಡಿ/ಎಡಿಎಎಸ್‌‍ ಕಾರ್ಯಗಳು, ಸಂಪರ್ಕ, ಮಾನವ ಸಂವಹನ, ವಾಹನದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ನಿರ್ವಹಣೆ/ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಡೈನಾಮಿಕ್ ನಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಾನೀಕರಣ, ಗೌಪ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಯ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.connectedautomateddriving.eu/standards/standards-collection/|title=Standards Collection|website=connected automated driving.eu|access-date=23 November 2021|archive-date=22 ನವೆಂಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211122234007/https://www.connectedautomateddriving.eu/standards/standards-collection/|url-status=deviated|archivedate=22 ನವೆಂಬರ್ 2021|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122234007/https://www.connectedautomateddriving.eu/standards/standards-collection/}}</ref> === ಗಣಿತ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮಾದರಿ === ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಮೊಬೈಲ್ಯೆ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಗಣಿತದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. ಇದನ್ನು "ಜವಾಬ್ದಾರಿ-ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸುರಕ್ಷತೆ (ಆರ್‌ಎಸ್‌‍ಎಸ್‌)" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite arXiv|title=On a Formal Model of Safe and Scalable Self-driving Cars}}</ref> ಇದು ಐಇಇಇ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ "ಐಇಇಇ ಪಿ೨೮೪೬: ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನ ನಿರ್ಧಾರ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷತಾ ಪರಿಗಣನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಮಾದರಿ" ಎಂದು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sagroups.ieee.org/2846/|title=WG: VT/ITS/AV Decision Making|website=[[IEEE Standards Association]]|access-date=18 July 2022|archive-date=18 ಜುಲೈ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220718061845/https://sagroups.ieee.org/2846/|url-status=dead}}</ref> ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್ (ಎನ್‌‍ಐಐ, ಜಪಾನ್) ಸಂಶೋಧನಾ ಗುಂಪು ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ಅನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ತರ್ಕದ ಮೂಲಕ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಲು "ಗೋಲ್-ಅವೇರ್ ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌" ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. <ref>{{Cite journal|first=Ichiro|last=Hasuo|first2=Clovis|last2=Eberhart|first3=James|last3=Haydon|first4=Jérémy|last4=Dubut|first5=Brandon|last5=Bohrer|first6=Tsutomu|last6=Kobayashi|first7=Sasinee|last7=Pruekprasert|first8=Xiao-Yi|last8=Zhang|first9=Erik|last9=Andre Pallas|date=5 July 2022|title=Goal-Aware RSS for Complex Scenarios Via Program Logic|url=https://ieeexplore.ieee.org/document/9815834|journal=IEEE Transactions on Intelligent Vehicles|language=en|pages=1–33|doi=10.1109/TIV.2022.3169762|arxiv=2207.02387}}</ref> == ಸವಾಲುಗಳು == === ಅಡೆತಡೆಗಳು === ವಿವರಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚಿದ ವಾಹನ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಸಂಭಾವ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ಮೇಲಿನ ವಿವಾದಗಳಂತಹ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸವಾಲುಗಳಿಂದ ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref name="auto">{{Cite book|title=Being digital|last=Negroponte|first=Nicholas|date=1 January 2000|publisher=Vintage Books|isbn=978-0679762904|oclc=68020226}}</ref> <ref name="auto1">{{Cite web|url=http://www.technewsworld.com/story/83102.html|title=Feds Put AI in the Driver's Seat|last=Adhikari|first=Richard|date=11 February 2016|website=Technewsworld|access-date=12 February 2016}}</ref> ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ವಾಹನಗಳ ಸ್ಟಾಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಲ್ಲದವುಗಳಿಂದ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ಸಮಯ, <ref>{{Cite web|url=https://www.zdnet.com/article/nhtsa-chief-takes-conservative-view-on-autonomous-vehicles/|title=NHTSA chief takes conservative view on autonomous vehicles: "If you had perfect, connected autonomous vehicles on the road tomorrow, it would still take 20 to 30 years to turn over the fleet."|last=Nichols|first=Greg|date=13 February 2016|publisher=ZDNet|access-date=17 February 2016}}</ref> ಹೀಗೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಮಾನವರು ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳು ರಸ್ತೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾರುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿರೋಧ, <ref name="auto2">{{Cite web|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/new-allstate-survey-shows-americans-think-they-are-great-drivers---habits-tell-a-different-story-126563103.html|title=New Allstate Survey Shows Americans Think They Are Great Drivers – Habits Tell a Different Story|date=2 August 2011|access-date=7 September 2013}}</ref> ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ, <ref name="auto3">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2015/07/31/427990392/remembering-when-driverless-elevators-drew-skepticism|title=Remembering When Driverless Elevators Drew Skepticism|last=Henn|first=Steve|date=31 July 2015|work=NPR.org|access-date=14 August 2016|publisher=[[NPR]]}}</ref> ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನು ಚೌಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರವಾದ ಜಾಗತಿಕ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಯಮಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನ. <ref>{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/quora/2013/09/24/will-regulators-allow-self-driving-cars-in-a-few-years/|title=Will Regulators Allow Self-Driving Cars in a Few Years?|date=24 September 2013|work=Forbes|access-date=5 January 2014}}</ref> ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಸೈಬರ್‌ಟಾಕ್‌ಗಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಚಾಲನೆಗೆ ಸಂಭಾವ್ಯ ಬೆದರಿಕೆಯಾಗಿರಬಹುದು. <ref>{{Cite journal|last=Alsulami|first=Abdulaziz A.|last2=Abu Al-Haija|first2=Qasem|last3=Alqahtani|first3=Ali|last4=Alsini|first4=Raed|date=15 July 2022|title=Symmetrical Simulation Scheme for Anomaly Detection in Autonomous Vehicles Based on LSTM Model|journal=Symmetry|language=en|volume=14|issue=7|pages=1450|doi=10.3390/sym14071450|bibcode=2022Symm...14.1450A|issn=2073-8994}}</ref> ಇತರ ಅಡೆತಡೆಗಳು ಸಂಭಾವ್ಯ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಮತ್ತು ವೈಪರೀತ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಲು ಡಿ-ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟದ ಚಾಲಕ ಅನುಭವವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು, <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2013/11/18/5120270/reliance-on-autopilot-is-now-the-biggest-threat-to-flight-safety|title=Reliance on autopilot is now the biggest threat to flight safety, study says|last=Newton|first=Casey|date=18 November 2013|website=The Verge|access-date=19 November 2013}}</ref> ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನಿವಾರ್ಯ ಅಪಘಾತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹು ಹಾನಿಕಾರಕ ಕ್ರಮಗಳ ನಡುವೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದಾಗ ನೈತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು (' ಟ್ರಾಲಿ ಸಮಸ್ಯೆ ') <ref>{{Cite journal|title=Forced-choice decision-making in modified trolley dilemma situations: a virtual reality and eye tracking study|journal=Frontiers in Behavioral Neuroscience|volume=8|page=426|first=Alexander|last=Skulmowski|first2=Andreas|last2=Bunge|date=16 December 2014|first3=Kai|last3=Kaspar|first4=Gordon|last4=Pipa|doi=10.3389/fnbeh.2014.00426|pmid=25565997|pmc=4267265}}</ref> ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಾಲಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರನ್ನು ನಿರುದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಪೋಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಸ್ಥೆ ಪ್ರವೇಶದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸ್ಥಳ, ಸಂಘ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳನುಗ್ಗುವ ಸಾಮೂಹಿಕ ಕಣ್ಗಾವಲು ಸಾಧ್ಯತೆ ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ನಮೂನೆ-ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ AI, ಮತ್ತು ಪೋಲೀಸ್, ಇತರ ಚಾಲಕರು ಅಥವಾ ಪಾದಚಾರಿಗಳಿಂದ ಮೌಖಿಕ ಶಬ್ದಗಳು, ಸನ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ತಿಳುವಳಿಕೆಯಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. <ref name="technologyreview">{{Cite news|url=http://www.technologyreview.com/news/530276/hidden-obstacles-for-googles-self-driving-cars/|title=Hidden Obstacles for Google's Self-Driving Cars|last=Gomes|first=Lee|date=28 August 2014|work=MIT Technology Review|access-date=22 January 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150316001705/http://www.technologyreview.com/news/530276/hidden-obstacles-for-googles-self-driving-cars/|archive-date=16 March 2015|archivedate=16 ಮಾರ್ಚ್ 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150316001705/http://www.technologyreview.com/news/530276/hidden-obstacles-for-googles-self-driving-cars/|url-status=deviated}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Autonomous_Delivery_Vehicle_Pileup.jpg|thumb| ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಿತರಣಾ ವಾಹನಗಳು ಒಂದನ್ನೊಂದು ತಪ್ಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಮೂಲಕ ಒಂದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿವೆ]] ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳಿಗೆ ಸಂಭಾವ್ಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಅಡೆತಡೆಗಳು: * ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗಿರುವ ನಗರದೊಳಗಿನ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. <ref>{{Citation|last=SingularityU The Netherlands|title=Carlo van de Weijer on real intelligence|date=1 September 2016|url=https://www.youtube.com/watch?v=I6sWZMR9OZM&t=32s|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190405092754/https://www.youtube.com/watch?v=I6sWZMR9OZM&t=32s|archivedate=5 ಏಪ್ರಿಲ್ 2019|access-date=21 November 2016|url-status=bot: unknown}}</ref> * ಕಾರುಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂವಹನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಂತೆ ಕಾರಿನ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ರಾಜಿಯಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite news|url=http://business.financialpost.com/2013/09/03/hackers-find-ways-to-hijack-car-computers-and-take-control/?__lsa=5b32-d392|title=Hackers find ways to hijack car computers and take control|date=3 September 2013|work=Financial Post|access-date=7 September 2013}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://spectrum.ieee.org/tech-talk/transportation/advanced-cars/a-connected-car-is-a-hackable-car|title=A Cloud-Connected Car Is a Hackable Car, Worries Microsoft|last=Ross|first=Philip E.|date=11 April 2014|website=IEEE Spectrum|access-date=23 April 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.v3.co.uk/v3-uk/analysis/2394924/driverless-cars-face-cyber-security-skills-and-safety-challenges|title=Driverless cars face cyber security, skills and safety challenges|last=Moore-Colyer|first=Roland|date=12 February 2015|website=v3.co.uk|access-date=24 April 2015}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Petit|first=J.|last2=Shladover|first2=S.E.|date=1 April 2015|title=Potential Cyberattacks on Automated Vehicles|journal=IEEE Transactions on Intelligent Transportation Systems|volume=16|issue=2|pages=546–556|doi=10.1109/TITS.2014.2342271|issn=1524-9050}}</ref> <ref name="autosens">{{Cite web|url=http://auto-sens.com/the-challenges-facing-autonomous-vehicles/|title=Challenges facing Autonomous Vehicle Development|last=Tussy|first=Ron|date=29 April 2016|publisher=AutoSens|access-date=5 May 2016}}</ref> * ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಹವಾಮಾನಕ್ಕೆ (ಹಿಮದಂತಹ) ಕಾರಿನ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳ ಒಳಗಾಗುವಿಕೆ ಅಥವಾ ಜಾಮಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಂಚನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ. <ref name="technologyreview"/> * ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರಿಬೌ, [[ಜಿಂಕೆ]] ಮತ್ತು ಎಲ್ಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ [[ಕಾಂಗರೂ|ಕಾಂಗರೂಗಳೊಂದಿಗೆ]] ನಿಷ್ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು [[ವೋಲ್ವೋ]] ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2017/jul/01/volvo-admits-its-self-driving-cars-are-confused-by-kangaroos|title=Volvo admits its self-driving cars are confused by kangaroos|last=Zhou|first=Naaman|date=1 July 2017|work=[[Guardian Australia|The Guardian]]|access-date=1 July 2017}}</ref> * ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರುಗಳು ಸರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಹೈ-ಡೆಫಿನಿಷನ್ ಮ್ಯಾಪ್‌ಗಳ ಅಗತ್ಯವಿರಬಹುದು. ಈ ನಕ್ಷೆಗಳು ಹಳೆಯದಾಗಿದ್ದರೆ, ಅವರು ಸಮಂಜಸವಾದ ನಡವಳಿಕೆಗಳಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. * ಕಾರಿನ ಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ ಬಯಸಿದ ರೇಡಿಯೋ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್‌ಗಾಗಿ ಸ್ಪರ್ಧೆ. <ref name="tampabay">{{Cite news|url=http://www.tampabay.com/news/business/autos/automakers-say-self-driving-cars-are-on-the-horizon/2171386|title=Automakers say self-driving cars are on the horizon|last=Garvin|first=Glenn|date=21 March 2014|work=Miami Herald|access-date=22 March 2014}}</ref> * ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಫೀಲ್ಡ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮೆಬಿಲಿಟಿ ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಘಟಕ ಪೂರೈಕೆ ಸರಪಳಿಯ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. <ref name="autosens" /> * ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತುತ ರಸ್ತೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಕ್ಕೆ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಬೇಕಾಗಬಹುದು. <ref name="badger">{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/wonkblog/wp/2015/01/15/5-confounding-questions-that-hold-the-key-to-the-future-of-driverless-cars/|title=5 confounding questions that hold the key to the future of driverless cars|last=Badger|first=Emily|date=15 January 2015|work=The Washington Post|access-date=22 January 2015}}</ref> * ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್‌ನ ಮೌಲ್ಯೀಕರಣ ಸವಾಲು ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಅವಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಏಜೆಂಟ್-ಆಧಾರಿತ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಾದಂಬರಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್-ಆಧಾರಿತ ವಿಧಾನಗಳ ಅಗತ್ಯತೆ. <ref>{{Cite journal|last=Hallerbach|first=S.|last2=Xia|first2=Y.|last3=Eberle|first3=U.|last4=Koester|first4=F.|title=Simulation-Based Identification of Critical Scenarios for Cooperative and Automated Vehicles|journal=SAE International Journal of Connected and Automated Vehicles|year=2018|volume=1|issue=2|pages=93–106|publisher=SAE International|doi=10.4271/2018-01-1066|url=https://www.researchgate.net/publication/324194968}}</ref> === ಕಾಳಜಿಗಳು === '''ನಿಯಂತ್ರಣ'''೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳ ನಿಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸಲು ಭವಿಷ್ಯದ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಸಂಭಾವ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಶೋಧಕರು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸಿದರು. <ref name="law journal">{{Cite journal|last=Brodsky|first=Jessica|title=Autonomous Vehicle Regulation: How an Uncertain Legal Landscape May Hit the Brakes on Self-Driving Cars|journal=Berkeley Technology Law Journal|year=2016|volume=31|issue=Annual Review 2016|pages=851–878|url=http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/berktech31&div=28&g_sent=1&casa_token=&collection=journals#|accessdate=29 November 2017}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಯುಎನ್‌‍ಇಸಿಇ ಡಬ್ಲ್ಯೂಪಿ.೨೯ ಜಿಆರ್‌ವಿಎ ನಲ್ಲಿ ಬರೆದಂತೆ, ಹಂತ ೩ ಗಾಗಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಸುಗಮವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲಾಯಿತು. ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ, ಹಂತ ೩ ರಂತೆ ಅನುಮೋದಿಸುವುದು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟ. '''ಮೋಸಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್'''ಟೆಸ್ಲಾ ಅವರ "ಫುಲ್ ಸೆಲ್ಫ್-ಡ್ರೈವಿಂಗ್ (ಎಫ್‌‍ಎಸ್‌‍ಡಿ)" ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ೨ ನೇ ಹಂತಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿದೆ, <ref>{{Cite web|url=https://www.consumerreports.org/advertising-claims/call-to-investigate-tesla-marketing-claims-autopilot-fsd-a1181594362/|title=Senators Call for Investigation of Tesla's Marketing Claims of Its Autopilot and 'Full Self-Driving' Features|last=Keith Barry|website=[[Consumer Reports]]|access-date=13 April 2020}}</ref> <ref name="Tesla_FSD_202108">{{Cite web|url=https://www.thedrive.com/tech/39647/tesla-admits-current-full-self-driving-beta-will-always-be-a-level-2-system-emails|title=Tesla Admits Current 'Full Self-Driving Beta' Will Always Be a Level 2 System: Emails|last=Stumpf|first=Rob|date=8 March 2021|website=The Drive|access-date=29 August 2021}}</ref> ಸೆನೆಟರ್‌ಗಳು ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಫೆಡರಲ್ ಟ್ರೇಡ್ ಕಮಿಷನ್ (ಎಫ್‌‍ಟಿಸಿ) ಗೆ ತನಿಖೆಗೆ ಕರೆ ನೀಡಿದರು. ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಜ್ ಜಪಾನ್ ಕೋ.,ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ ಅನ್ನು ಗ್ರಾಹಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಏಜೆನ್ಸಿಯು ಅವರ ಕರಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ವಿವರಣೆಗಳಿಗೆ ವಾಸ್ತವಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಿಸಿತು. <ref name="NHK_Mercedes_2021">{{Cite news|url=https://www3.nhk.or.jp/news/html/20211210/k10013383761000.html|title=メルセデス・ベンツ日本に措置命令 事実と異なる記載 消費者庁|date=10 December 2021|work=[[NHK]], Japan|access-date=13 April 2022|language=ja|trans-title=Administrative order to Mercedes-Benz Japan Co., Ltd. for the descriptions that are different from the fact – The Consumer Affairs Agency}}</ref> ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ "ಆಟೋಪೈಲಟ್" ಮೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಟೆಸ್ಲಾ ಕಾರ್‌ನಿಂದ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಅಪಘಾತದ ನಂತರ, "ಡ್ರೈವ್ ಪೈಲಟ್" ನೊಂದಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿದ್ದ ದಾರಿತಪ್ಪಿಸುವ ವಾಣಿಜ್ಯ ಜಾಹೀರಾತು ಇ-ಕ್ಲಾಸ್ ಮಾದರಿಗಳಿಗಾಗಿ ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಜ್ ಕೂಡ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ ಮಾಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www-thetruthaboutcars-com.translate.goog/2016/07/mercedes-benz-slammed-misleading-ad-ad-seems-go-missing/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=ja&_x_tr_pto=op,sc|title=Mercedes-Benz Slammed Over Misleading Commercial|last=Steph Willems|date=28 July 2016|work=The Truth About Cars|access-date=15 April 2022}}</ref> ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮರ್ಸಿಡಿಸ್- ಬೆಂಜ್ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ತನ್ನ "ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರ್" ಜಾಹೀರಾತು ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www-thedrive-com.translate.goog/news/4632/mercedes-benz-to-stop-running-self-driving-car-ads?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=ja&_x_tr_pto=op,sc|title=Mercedes-Benz to Stop Running "Self-Driving Car" Ads|last=Aaron Brown|date=29 July 2016|work=The Drive|access-date=15 April 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www-reuters-com.translate.goog/article/us-mercedes-marketing-idUSKCN1081VV?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=ja&_x_tr_pto=op,sc|title=Mercedes rejects claims about 'misleading' self-driving car ads|date=25 April 2016|access-date=15 April 2022|agency=[[Reuters]]|archive-date=31 ಮೇ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220531204702/https://www-reuters-com.translate.goog/article/us-mercedes-marketing-idUSKCN1081VV?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=ja&_x_tr_pto=op,sc|url-status=deviated|archivedate=31 ಮೇ 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220531204702/https://www-reuters-com.translate.goog/article/us-mercedes-marketing-idUSKCN1081VV?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=ja&_x_tr_pto=op,sc}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಮೋಟಾರ್ ವೆಹಿಕಲ್ಸ್ (ಡಿಎಮ್‌ವಿ) ಟೆಸ್ಲಾರನ್ನು ಮೋಸಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಆರೋಪಿಸಿತು. <ref name="cbt_2022">{{Cite news|url=https://www.cbtnews.com/california-dmw-accuses-tesla-of-deceptive-marketing-for-its-self-driving-tech/|title=California DMV accuses Tesla of deceptive marketing for its self-driving tech|date=9 August 2022|work=CBT Automotive Network|access-date=22 November 2022}}</ref> '''ಉದ್ಯೋಗ''' ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ನೇಮಕಾತಿ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಲಭ್ಯವಿರುವ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಪೂಲ್ ಬೇಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://thenextweb.com/contributors/2018/01/20/limited-talent-pool-standing-way-driverless-cars/|title=Limited talent pool is standing in the way of driverless cars|last=Silver|first=David|date=20 January 2018|website=[[The Next Web]]}}</ref> ಅಂತೆಯೇ, ಆನ್‌ಲೈನ್ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳ ಪೂರೈಕೆದಾರರಂತಹ ಮೂರನೇ-ಪಕ್ಷದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ-ಕಲಿಸಿದ ಸಮುದಾಯ-ಚಾಲಿತ ಯೋಜನೆಗಳಾದ ಡಿಐವಿ ರೋಬೋಕಾರ್ಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.diyrobocars.com/2017/12/22/diy-robocars-first-year-in-review/|title=DIY Robocars first year in review}}</ref> ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮುಲಾ ಪೈ ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆಗಳಿಸಿವೆ. ಆದರೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮಟ್ಟದ ಪಠ್ಯೇತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಫಾರ್ಮುಲಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಚಾಲಕ-ಕಡಿಮೆ <ref>{{Cite web|url=https://spectrum.ieee.org/cars-that-think/transportation/self-driving/the-tech-that-won-the-first-formula-student-driverless-race|title=The Tech That Won the First Formula Student Driverless Race|last=Laursen|first=Lucas|date=28 August 2017|website=[[IEEE Spectrum]]}}</ref> ಪದವಿ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ನೇಮಕಾತಿ ಪೂಲ್ ಅನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಕೋಡ್, <ref>{{Cite web|url=https://github.com/udacity/self-driving-car|title=udacity/self-driving-car|date=31 December 2018|website=GitHub}}</ref> ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳು <ref>{{Cite web|url=http://bdd-data.berkeley.edu/|title=Berkeley Deep Drive|website=bdd-data.berkeley.edu}}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ಮತ್ತು ಗ್ಲಾಸರಿಗಳು <ref>{{Cite web|url=https://levelfivejobs.com/glossary/|title=Glossary – Level Five Jobs|date=27 July 2018|website=levelfivejobs.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20180803163555/https://levelfivejobs.com/glossary/|archive-date=3 August 2018|access-date=3 August 2018|archivedate=3 ಆಗಸ್ಟ್ 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803163555/https://levelfivejobs.com/glossary/|url-status=deviated}}</ref> ನಂತಹ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಉದ್ಯಮವು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಿದೆ. '''ದೇಶದ ಭದ್ರತೆ'''೨೦೨೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ, ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಸೈಬರ್ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾಳಜಿಯು ಬಳಕೆದಾರರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾದ ಡೇಟಾದ ಸಂಗ್ರಹವು, ಸೈಬರ್ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ದೋಷಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಯಾಗಿ, ಗುಪ್ತಚರ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗೆ ಆಕರ್ಷಕವಾದ ಗುರಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಅಪಾಯಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳನ್ನು ಹೊಸ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.csis.org/analysis/national-security-implications-leadership-autonomous-vehicles|title=National Security Implications of Leadership in Autonomous Vehicles|last=James Andrew Lewis|date=28 June 2021|website=[[Center for Strategic and International Studies|CSIS]]|access-date=12 April 2022}}</ref> ಜುಲೈ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮಾಜಿ ಆಪಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಅನ್ನು [[ಫ಼ೆಡರಲ್ ಬ್ಯೂರೊ ಆಫ಼್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಶನ್|ಫೆಡರಲ್ ಬ್ಯೂರೋ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಶನ್]] (ಎಫ್‌ಬಿಐ) ಸ್ಯಾನ್ ಜೋಸ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಏರ್‌ಪೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ (ಎಸ್‌ಜೆಸಿ) ಚೀನಾಕ್ಕೆ ವಿಮಾನ ಹತ್ತಲು ತಯಾರಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಪಲ್‌ನ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ ಯೋಜನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕದ್ದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಲಾಯಿತು. . <ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2018/07/11/ex-apple-engineer-arrested-on-his-way-to-china-charged-with-stealing-companys-autonomous-car-secrets/|title=Ex-Apple engineer arrested on his way to China, charged with stealing company's autonomous car secrets|last=Allyson Chiu|date=11 July 2018|work=[[The Washington Post]]|access-date=18 April 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.cnbc.com/2022/08/22/former-apple-employee-xiaolang-zhang-pleads-guilty-.html|title=Former Apple engineer accused of stealing automotive trade secrets pleads guilty|last=Kif Leswing|date=22 August 2022|access-date=23 August 2022|publisher=[[CNBC]]}}</ref> ಮತ್ತು ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಆಪಲ್ ಉದ್ಯೋಗಿ ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರ್ ಯೋಜನೆಯ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಕದಿಯುವ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2019/1/30/18203718/apple-self-driving-trade-secrets-china-titan|title=A second Apple employee was charged with stealing self-driving car project secrets|last=Sean O'Kane|date=30 January 2019|work=[[The Verge]]|access-date=18 April 2022}}</ref> ಜುಲೈ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಜಸ್ಟೀಸ್ (ಡಿಓಜೆ) ಚೀನೀ ಭದ್ರತಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಶೋಧನೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಸರ್ಕಾರಿ ಘಟಕಗಳಿಂದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ರಹಸ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕದಿಯಲು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಡೇಟಾವನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್ ದಾಳಿಯನ್ನು ಆರೋಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.justice.gov/opa/pr/four-chinese-nationals-working-ministry-state-security-charged-global-computer-intrusion|title=Four Chinese Nationals Working with the Ministry of State Security Charged with Global Computer Intrusion Campaign Targeting Intellectual Property and Confidential Business Information, Including Infectious Disease Research|date=19 July 2021|website=[[United States Department of Justice|DOJ, US]]|access-date=14 June 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2021/07/19/us/politics/chinese-hackers-justice-dept.html|title=The Justice Dept. accuses Chinese security officials of a hacking attack seeking data on viruses like Ebola.|last=Katie Benner|date=19 July 2021|work=[[The New York Times]]|access-date=14 June 2022}}</ref> ಚೀನಾ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಈಗಾಗಲೇ "ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ಡೇಟಾ ಭದ್ರತೆ (ಟ್ರಯಲ್) ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೇಲಿನ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು" ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name="CN_ADS_2021">{{Cite web|url=https://www.kwm.com/cn/en/insights/latest-thinking/china-issues-new-rules-on-data-security-in-auto-industry.html|title=China MIIT formulating new rules on data security|last=Mark Schaub|last2=Atticus Zhao|date=24 August 2021|website=[[King & Wood Mallesons]]|access-date=23 April 2022|last3=Mark Fu}}</ref> ಲೀಪ್‌ಫ್ರಾಗ್ಗಿಂಗ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಇದು ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.csis.org/analysis/ai-and-avs-implications-us-china-competition|title=Transcript: AI and AVs: Implications in U.S.-China Competition|date=27 April 2022|website=[[Center for Strategic and International Studies|CSIS]]|access-date=24 May 2022}}</ref> ಅಲ್ಲದೆ, ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಸೆಲ್ಯುಲಾರ್ ವಿ೨ಎಕ್ಸ್‌‍ (ಸೆಲ್ಯುಲಾರ್ ವೆಹಿಕಲ್-ಟು-ಎವೆರಿಥಿಂಗ್) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ೫ಜಿ ವೈರ್‌ಲೆಸ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.zdnet.com/article/guide-to-autonomous-vehicles-what-business-leaders-need-to-know/|title=What is V2X communication? Creating connectivity for the autonomous car era|last=Charles McLellan|date=4 November 2019|publisher=[[ZDNet]]|access-date=8 May 2022}}</ref> ನವೆಂಬರ್‌ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಆಮದು ಮಾಡಿದ ಚೀನೀ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಟ್ರೋಜನ್ ಹಾರ್ಸ್ ಆಗಿರಬಹುದು ಎಂಬ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೊಸ ಪರಿಶೀಲನೆಯನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತಿದೆ. <ref name="Wired_2022">{{Cite news|url=https://www.wired.co.uk/article/autonomous-vehicles-china-us-national-security|title=Autonomous Vehicles Join the List of US National Security Threats|date=21 November 2022|work=[[Wired (magazine)|Wired]]|access-date=22 November 2022}}</ref> === ಮಾನವ ಅಂಶಗಳು === '''ಚಲಿಸುವ ಅಡೆತಡೆಗಳು''' ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಪಾದಚಾರಿಗಳು, ಬೈಸಿಕಲ್ ಸವಾರರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆಯ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಚಾಲನಾ ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳಾಗಿ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಮಾಡಬೇಕು. <ref name=":7"/> ಮಾನವ ರಸ್ತೆ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಸವಾಲು ಇದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣಿನ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಹ್ಯಾಂಡ್ ಸಿಗ್ನಲ್‌ಗಳನ್ನು ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಚಾಲಕ ಇಲ್ಲ. ಡ್ರೈವ್ ಎಐ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ವಾಹನದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಎಲ್‍ಇಡಿ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. "ಈಗ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇನೆ, ದಾಟಬೇಡ" ಮತ್ತು "ನೀವು ದಾಟಲು ಕಾಯುತ್ತಿರುವಿರಿ" ಎಂಬಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/mach/science/what-s-big-orange-covered-leds-start-s-new-approach-ncna897151|title=What's big, orange and covered in LEDs? This start-up's new approach to self-driving cars|publisher=NBC News}}</ref> '''ಹಸ್ತಾಂತರ ಮತ್ತು ಅಪಾಯ ಪರಿಹಾರ''' ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಎರಡು ಮಾನವ ಅಂಶಗಳ ಸವಾಲುಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಯಿಂದ ಹಸ್ತಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸುವುದು ಒಂದು. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಮಾನವ ಅಂಶಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಯು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲು ಜನರು ನಿಧಾನವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದೆ. ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ವೈಫಲ್ಯಗಳು ಸಂಭವಿಸಿದಾಗ ಚಾಲಕನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಚಾಲಕನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಿದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www-robsonforensic-com.translate.goog/articles/autonomous-vehicle-human-factors-expert?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=ja&_x_tr_pto=op,sc|title=Human Factors behind Autonomous Vehicles|date=25 April 2018|website=Robson Forensic|access-date=17 April 2022}}</ref> ಎರಡನೆಯ ಸವಾಲನ್ನು ಅಪಾಯ ಪರಿಹಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸುರಕ್ಷಿತವೆಂದು ಗ್ರಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ, ಎಲ್ಲಾ ಹೆಚ್ಚಿದ ಸುರಕ್ಷತೆಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯುವ ಬದಲು, ಜನರು ಅಪಾಯಕಾರಿ ನಡವಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಆನಂದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅರೆ-ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಟೆಸ್ಲಾ ಆಟೊಪೈಲಟ್‌ನ ಬಳಕೆದಾರರು ರಸ್ತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸಿ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಾಧನಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿರಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಕಂಪನಿಯ ಸಲಹೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಪಾದಚಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ದ್ವಿಚಕ್ರ ವಾಹನ ಸವಾರರು ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳು ಅವುಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದರೆ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬಹುದು. '''ನಂಬಿಕೆ''' ಜನರು ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಮತ್ತು ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಮತಿಸಲು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಬೇಕು. <ref>{{Cite journal|date=1 January 2015|title=Trust in Automation – Before and After the Experience of Take-over Scenarios in a Highly Automated Vehicle|journal=Procedia Manufacturing|volume=3|pages=3025–3032|doi=10.1016/j.promfg.2015.07.847|issn=2351-9789|last=Gold|first=Christian|last2=Körber|first2=Moritz|last3=Hohenberger|first3=Christoph|last4=Lechner|first4=David|last5=Bengler|first5=Klaus}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://gmauthority.com/blog/2017/08/survey-data-suggests-self-driving-cars-could-be-slow-to-gain-consumer-trust/|title=Survey Data Suggests Self-Driving Cars Could Be Slow To Gain Consumer Trust|work=GM Authority|access-date=3 September 2018}}</ref> ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ಎಲಿವೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ೧೯೦೦ ರಲ್ಲಿ ಆವಿಷ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರು ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಆಪರೇಟರ್‌ಗಳು ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವವರೆಗೆ ಹಲವಾರು ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ನಿಲುಗಡೆ ಬಟನ್‌ನಂತಹ ಜಾಹೀರಾತು ಮತ್ತು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.npr.org/2015/07/31/427990392/remembering-when-driverless-elevators-drew-skepticism|title=Remembering When Driverless Elevators Drew Skepticism|work=NPR.org}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.npr.org/sections/money/2015/07/29/427467598/episode-642-the-big-red-button|title=Episode 642: The Big Red Button|work=NPR.org}}</ref> ಮಾನವ ಮತ್ತು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ನಡುವೆ ಮೂರು ವಿಧದ ನಂಬಿಕೆಗಳಿವೆ. <ref name=":13">{{Cite journal|date=1 February 2020|title=Shared autonomous vehicle services: A comprehensive review|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0968090X19303493|journal=Transportation Research Part C: Emerging Technologies|volume=111|pages=255–293|doi=10.1016/j.trc.2019.12.008|issn=0968-090X|last=Narayanan|first=Santhanakrishnan|last2=Chaniotakis|first2=Emmanouil|last3=Antoniou|first3=Constantinos}}</ref> ಚಾಲಕ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯ ಉತ್ಪನ್ನದ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದ ವಿಶ್ವಾಸವಿದೆ. <ref name=":13" /> ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ನಂಬಿಕೆ ಅಥವಾ ವಿಭಿನ್ನ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಿಂದ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. <ref name=":13" /> ಮತ್ತು ಅದೇ ರೀತಿಯ ಘಟನೆಗಳ ನಡುವೆ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕಲಿತ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. <ref name=":13" /> === ನೈತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು === '''ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗೆ ತಾರ್ಕಿಕತೆ''' ಅಪಘಾತದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜನರು ಗಾಯಗೊಂಡರೆ ಯಾರನ್ನು ಹೊಣೆಗಾರರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ವಿಭಿನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Alexander Hevelke|last2=Julian Nida-Rümelin|title=Responsibility for Crashes of Autonomous Vehicles: An Ethical Analysis|journal=Sci Eng Ethics|year=2015|volume=21|issue=3|pages=619–630|doi=10.1007/s11948-014-9565-5|pmid=25027859|pmc=4430591}}</ref> ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಅಂತಿಮ ಬಳಕೆದಾರ ಪರವಾನಗಿ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ (ಇಯುಎಲ್‍ಎ ಗಳು) ಸಹಿ ಮಾಡಲು ವಿನಂತಿಸುತ್ತದೆ, ಯಾವುದೇ ಅಪಘಾತಗಳಿಗೆ ಅವರಿಗೆ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Pattinson|first=Jo-Ann|last2=Chen|first2=Haibo|last3=Basu|first3=Subhajit|date=2018|title=Legal issues in automated vehicles: critically considering the potential role of consent and interactive digital interfaces|url=https://www.nature.com/articles/s41599-020-00644-2|journal=Humanities and Social Sciences Communications|volume=7}}</ref> ಇತರ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ತೆರಿಗೆ ಅಥವಾ ವಿಮೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ ಅದು ಅಪಘಾತದ ಬಲಿಪಶುಗಳು ಮಾಡಿದ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮಾಲೀಕರು ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2" /> ವಾಹನಗಳ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಾಗಿ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಮತ್ತುಎವಿ ಯ ಘಟಕಗಳ ಪೂರೈಕೆದಾರರು ತಾಂತ್ರಿಕ ವೈಫಲ್ಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಬಹುದಾದ ಇತರ ಸಂಭಾವ್ಯ ಪಕ್ಷಗಳು. <ref>{{Cite journal|last=Gary E. Marchant|last2=Rachel A. Lindor|title=The Coming Collision Between Autonomous Vehicles and the Liability System|url=https://digitalcommons.law.scu.edu/lawreview/vol52/iss4/6/|journal=Santa Clara Law Review|date=17 December 2012|volume=52|issue=4|page=1321}}</ref> '''ಟ್ರಾಲಿ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಪರಿಣಾಮಗಳು''' ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ವಾಹನದ ಆಪರೇಟಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಅಥವಾ ಕಾರು ತಯಾರಕರು ಎದುರಿಸಬಹುದಾದ ನೈತಿಕ ಸಂದಿಗ್ಧತೆಯನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ನೈತಿಕ ಚಿಂತನೆಯ ಪ್ರಯೋಗದ ಬದಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾಗಿದೆ, ಟ್ರಾಲಿ ಸಮಸ್ಯೆ : ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಾಗ ಎವಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರೊಂದಿಗೆ ಚಾಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಅದರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಅಥವಾ ಗೋಡೆಗೆ ದೂಡುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಡೆಯುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು, ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಮೂಲಕ ಕಾರು ಎರಡು ಆಯ್ಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. <ref>{{Cite journal|last=Himmelreich|first=Johannes|date=17 May 2018|title=Never Mind the Trolley: The Ethics of Autonomous Vehicles in Mundane Situations|journal=Ethical Theory and Moral Practice|volume=21|issue=3|pages=669–684|doi=10.1007/s10677-018-9896-4|issn=1386-2820}}</ref> ಸಂಶೋಧಕರು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ತುರ್ತು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳ ವರ್ತನೆಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವಂತೆ ಎರಡು ನೈತಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಡಿಯಾಂಟಾಲಜಿ ಮತ್ತು [[ಉಪಯುಕ್ತತಾವಾದ|ಯುಟಿಲಿಟೇರಿಯನ್]] . <ref name=":7"/> <ref name=":3">{{Cite book|url={{google books |plainurl=y |id=TxmfDAAAQBAJ}}|title=Road vehicle automation|last=Meyer|first=G.|last2=Beiker|first2=S|publisher=Springer International Publishing|year=2014|pages=93–102}}</ref> ಡಿಯೊಂಟೊಲಾಜಿಕಲ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರು ಯಾವುದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾದ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಲಿಖಿತ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಯುಟಿಲಿಟೇರಿಯನಿಸಂ, ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಬದುಕುಳಿದ ಜನರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಗರಿಷ್ಠಗೊಳಿಸಲು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ. ಕ್ರ್ಯಾಶ್‌ನ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನೈತಿಕವಾಗಿ ಸರಿಯಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ಬಹು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ವಿಮರ್ಶಕರು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7" /> <ref name=":3" /> ಇತ್ತೀಚಿಗೆ, ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನೈತಿಕ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳು ಅಂದರೆ, ಉಪಯುಕ್ತತಾವಾದ, ಡಿಯೋಂಟಾಲಜಿ, ಸಾಪೇಕ್ಷತಾವಾದ, ನಿರಂಕುಶವಾದ (ಮಾನಿಸಂ) ಮತ್ತು ಬಹುತ್ವವಾದ, ಅನಿವಾರ್ಯ ಅಪಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳ ಸ್ವೀಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ತನಿಖೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Karnouskos|first=Stamatis|year=2020|title=Self-Driving Car Acceptance and the Role of Ethics|journal=IEEE Transactions on Engineering Management|volume=67|issue=2|pages=252–265|doi=10.1109/TEM.2018.2877307|issn=0018-9391}}</ref> ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಜನರು ಅಗಾಧವಾಗಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ವಿಚಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಮಾಡಲು ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ ಏಕೆಂದರೆ, ಕನಿಷ್ಠ ಹಾನಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚಾಲನಾ ಅಪಘಾತಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510">{{Cite journal|last=Jean-François Bonnefon|last2=Azim Shariff|last3=Iyad Rahwan|title=The Social Dilemma of Autonomous Vehicles|journal=Science|year=2016|volume=352|issue=6293|pages=1573–6|doi=10.1126/science.aaf2654|pmid=27339987|bibcode=2016Sci...352.1573B|arxiv=1510.03346}}</ref> ಇತರರು ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪ್ರಚಾರದ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬೇಕೆಂದು ಜನರು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಸ್ವತಃ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ, ಅದು ಎಲ್ಲಾ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ವಾಹನದೊಳಗಿನ ಜನರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510" /> ಇದು ವಿರೋಧಾಭಾಸವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಜನರು ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಜೀವಗಳನ್ನು ಗರಿಷ್ಠಗೊಳಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಉಪಯುಕ್ತ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ ಆದರೆ ಎಲ್ಲಾ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸುರಕ್ಷತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವ ಕಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510" /> ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಜನರು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಇಷ್ಟಪಡುವುದಿಲ್ಲ, ಅದು ಅದರ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮವಾದದ್ದನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಬಹುದು. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510" /> ಬೋನೆಫೋನ್ ಮತ್ತು ಇತರರು. ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನ ನೈತಿಕ ಪ್ರಿಸ್ಕ್ರಿಪ್ಷನ್‌ಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆಗೆ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510"/> ಏಕೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಯುಕ್ತ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಮತ್ತು ಜನರು ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಕಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದರೆ, ಅದು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510" /> ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರುಗಳ ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ವಿಳಂಬಗೊಳಿಸುವುದು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಸಮಾಜದ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಹಲವಾರು ಜೀವಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="Jean-François Bonnefon 1510" /> '''ಗೌಪ್ಯತೆ''' ಗೌಪ್ಯತೆ-ಸಂಬಂಧಿತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ (ನೋಡಿ [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ|ಡೇಟಾ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]] ). ಈ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಮಾರ್ಗಗಳ ಟ್ರ್ಯಾಕಿಂಗ್, ಧ್ವನಿ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್, ವೀಡಿಯೊ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್, ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸುವ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿನ ಆದ್ಯತೆಗಳು, ನಡವಳಿಕೆಯ ಮಾದರಿಗಳು, ಮಾಹಿತಿಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಟ್ರೀಮ್‌ಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref name=":8">{{Cite journal|last=Lim|first=Hazel Si Min|last2=Taeihagh|first2=Araz|year=2018|title=Autonomous Vehicles for Smart and Sustainable Cities: An In-Depth Exploration of Privacy and Cybersecurity Implications|journal=Energies|volume=11|issue=5|page=1062|doi=10.3390/en11051062|bibcode=2018arXiv180410367L|arxiv=1804.10367}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/technology/archive/2016/03/self-driving-cars-and-the-looming-privacy-apocalypse/474600/|title=How Self-Driving Cars Will Threaten Privacy|last=Lafrance|first=Adrienne|date=21 March 2016|access-date=4 November 2016}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Jack|first=Boeglin|date=1 January 2015|title=The Costs of Self-Driving Cars: Reconciling Freedom and Privacy with Tort Liability in Autonomous Vehicle Regulation|url=http://digitalcommons.law.yale.edu/yjolt/vol17/iss1/4|journal=Yale Journal of Law and Technology|volume=17|issue=1}}</ref> ಈ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವು ಕಣ್ಗಾವಲು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇತರ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದರೆ. <ref name=":8" /> == ಪರೀಕ್ಷೆ == === ವಿಧಾನಗಳು === ವಿವಿಧ ಹಂತದ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ವಾಹನಗಳ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚಿದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.mtc.umich.edu/|title=Mcity testing center|date=8 December 2016|website=University of Michigan|access-date=13 February 2017|archive-date=16 ಫೆಬ್ರವರಿ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216092805/http://www.mtc.umich.edu/|url-status=dead}}</ref> ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಸಲಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.dmv.ca.gov/portal/dmv/detail/vr/autonomous/testing|title=Adopted Regulations for Testing of Autonomous Vehicles by Manufacturers|date=18 June 2016|website=DMV|access-date=13 February 2017}}</ref> ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸೆಟ್‌ಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿ ನಡೆಸಬಹುದು. ತತ್ವಗಳು), <ref>{{Cite web|url=https://www.gov.uk/government/publications/automated-vehicle-technologies-testing-code-of-practice|title=The Pathway to Driverless Cars: A Code of Practice for testing|date=19 July 2015|access-date=8 April 2017}}</ref> ಅಥವಾ ವರ್ಚುವಲ್ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.cyberbotics.com/doc/automobile/index|title=Automobile simulation example|date=18 June 2018|website=Cyberbotics|access-date=18 June 2018}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Toolchain for simulation-based development and testing of Automated Driving|last=Hallerbach|first=Sven|last2=Xia|first2=Yiqun|last3=Eberle|first3=Ulrich|last4=Koester|first4=Frank|date=3 April 2018|work=SAE World Congress 2018|series=SAE Technical Paper Series|volume=1|pages=93–106|chapter=Simulation-based Identification of Critical Scenarios for Cooperative and Automated Vehicles|doi=10.4271/2018-01-1066|access-date=22 December 2018|chapter-url=https://www.researchgate.net/publication/324194968|issue=2}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಿಸಿದಾಗ, ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ತಮ್ಮ ಸರಿಯಾದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಾಗ "ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು" ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಪರೀಕ್ಷಾ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅಂದರೆ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ನಿರ್ವಾಹಕರಿಂದ ವಾಹನವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ಸರಿಪಡಿಸಬಹುದು; ಕಾರ್ಡಿಯನ್ ಕ್ಯೂಬ್ ಕಂಪನಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‍ವೈಎಸ್‌ ಡಿಎಮ್‍ವಿ ಯೊಂದಿಗಿನ ಚರ್ಚೆಗಳಿಂದ ಹೈಲೈಟ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://dmv.ny.gov/dmv/apply-autonomous-vehicle-technology-demonstration-testing-permit|title=Apply for an Autonomous Vehicle Technology Demonstration / Testing Permit|date=9 May 2017}}</ref> === ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಗಿತಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Waymo_self-driving_car_front_view.gk.jpg|thumb| ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಮೌಂಟೇನ್ ವ್ಯೂನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯಾವಿಗೇಟ್ ಮಾಡುವ ವೇಮೊ ನ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರಿನ ಮೂಲಮಾದರಿ]] ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರು ತಯಾರಕರು ತಮ್ಮ ವಾಹನಗಳು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಮೋಡ್‌ನಿಂದ ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಂಡಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ವಾರ್ಷಿಕ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.dmv.ca.gov/portal/vehicle-industry-services/autonomous-vehicles/disengagement-reports/|title=Disengagement Reports|website=[[California Department of Motor Vehicles|California DMV]]|access-date=24 April 2022}}</ref> ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ "ವಿಚ್ಛೇದನೆ" ಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವು ಎಷ್ಟು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗುತ್ತಿವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ಕಲಿಯುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. <ref name="Templeton_2021">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/bradtempleton/2021/02/09/california-robocar-disengagement-reports-reveal-about-tesla-autox-apple-others/?sh=170c8ff27fab|title=California Robocar Disengagement Reports Reveal Tidbits About Tesla, AutoX, Apple, Others|last=[[Brad Templeton]]|date=9 February 2021|work=[[Forbes]]|access-date=24 April 2022}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ವೇಮೊ ೩೫೨,೫೪೫ ಮೈಲಿ (೫೬೭,೩೬೬ ಕಿಮೀ) ಕ್ಕಿಂತ ೬೩ ವಿಘಟನೆಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಪರೀಕ್ಷೆ, ಸರಾಸರಿ ದೂರ ೫,೫೯೬ ಮೈಲಿ (೯,೦೦೬ ಕಿಮೀ) ನಿಲುಗಡೆಗಳ ನಡುವೆ, ಅಂತಹ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡುವ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. ವೇಮೊ ಇತರ ಯಾವುದೇ ಕಂಪನಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಟ್ಟು ದೂರವನ್ನು ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದೆ. ಅವರ ೨೦೧೭ ರ ದರವು ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಮೈಲಿ (೧,೬೦೦ ಕಿಮೀ) ಕ್ಕೆ ೦.೧೮ ವಿಂಗಡಣೆಗಳು ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಮೈಲಿ (೧,೬೦೦ ಕಿಮೀ) ಕ್ಕೆ ೦.೨ ಡಿಸ್‌ಎಂಗೇಜ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳಿಗಿಂತ ಸುಧಾರಣೆಯಾಗಿದೆ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ೦.೮ ರಲ್ಲಿ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ. ಮಾರ್ಚ್ 2017 ರಲ್ಲಿ, ಊಬರ್‌‍ ಕೇವಲ ೦.೬೭ ಮೈಲಿ (೧.೦೮ ಕಿಮೀ) ರ ಸರಾಸರಿಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಪ್ರತಿ ನಿಲುಗಡೆಗೆ ಹೊಂದಿದೆ. ೨೦೧೭ ರ ಅಂತಿಮ ಮೂರು ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ, ಕ್ರೂಸ್ (ಈಗ [[ಜನರಲ್ ಮೋಟರ್ಸ್|ಜಿಎಮ್‌‍]] ಮಾಲೀಕತ್ವ) ಸರಾಸರಿ ೫,೨೨೪ ಮೈಲಿ (೮,೪೦೭ ಕಿಮೀ) ಒಟ್ಟು ೬೨,೬೮೯ ಮೈಲಿ (೧೦೦,೮೮೮ ಕಿಮೀ) ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ನಿಲುಗಡೆ ಹೊಂದಿತ್ತು . <ref name=":6">{{Cite news|url=https://www.nextbigfuture.com/2018/03/uber-self-driving-system-was-still-400-times-worse-waymo-in-2018-on-key-distance-intervention-metric.html|title=Uber' self-driving system was still 400 times worse [than] Waymo in 2018 on key distance intervention metric|last=Wang|first=Brian|date=25 March 2018|work=NextBigFuture.com|access-date=25 March 2018}}</ref> ಜುಲೈ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೊದಲ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಡ್ರೈವರ್-ಲೆಸ್ ರೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್, "ರೋಬೋಕಾರ್", ಅದರ ನ್ಯಾವಿಗೇಷನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಮತ್ತು ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ೧.೮ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಅನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.euronews.com/2018/07/16/first-self-driving-race-car-completes-1-8-kilometre-track|title=First self-driving race car completes 1.8-kilometre track|date=16 July 2018|work=euronews|access-date=17 July 2018}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ವಿಚ್ಛೇದನ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ದೂರದ ನಡುವಿನ ಅಂತರವು ಸ್ವಾಯತ್ತವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿತು ! rowspan="2" |ಕಾರು ತಯಾರಕ ! colspan="2" |ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, ೨೦೧೬<ref name=":6"/> ! colspan="2" |ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, ೨೦೧೮<ref>{{Cite web|url=https://infographic.statista.com/normal/chartoftheday_17144_test_miles_and_reportable_miles_per_disengagement_n.jpg|title=The Self-Driving Car Companies Going The Distance|last=California Department of Motor Vehicles|website=Statista|archive-url=https://web.archive.org/web/20190225203749/https://infographic.statista.com/normal/chartoftheday_17144_test_miles_and_reportable_miles_per_disengagement_n.jpg|archive-date=25 February 2019|access-date=21 December 2019|archivedate=25 ಫೆಬ್ರವರಿ 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190225203749/https://infographic.statista.com/normal/chartoftheday_17144_test_miles_and_reportable_miles_per_disengagement_n.jpg|url-status=deviated}}</ref> ! colspan="2" |ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ, ೨೦೧೯<ref>{{Cite web|url=https://venturebeat.com/2020/02/26/california-dmv-releases-latest-batch-of-autonomous-vehicle-disengagement-reports/|title=California DMV releases autonomous vehicle disengagement reports for 2019|date=26 February 2020|website=VentureBeat|access-date=30 November 2020}}</ref> |- ! data-sort-type="number" |ನಡುವಿನ ಅಂತರ<br /><br />ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗಳು ! data-sort-type="number" |ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ಒಟ್ಟು ದೂರ ! data-sort-type="number" |ನಡುವಿನ ಅಂತರ<br /><br />ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗಳು ! data-sort-type="number" |ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ಒಟ್ಟು ದೂರ ! data-sort-type="number" |ನಡುವಿನ ಅಂತರ<br /><br />ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗಳು ! data-sort-type="number" |ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ ಒಟ್ಟು ದೂರ |- |ವೇಮೊ |೫,೧೨೮ ಮೈಲಿ (೮,೨೫೩ ಕಿಮೀ) |೬೩೫,೮೬೮ ಮೈಲಿ (೧,೦೨೩,೩೩೦ ಕಿಮೀ) |೧೧,೧೫೪ ಮೈಲಿ (೧೭,೯೫೧ ಕಿಮೀ) |೧,೨೭೧,೫೮೭ ಮೈಲಿ (೨,೦೪೬,೪೨೧ ಕಿಮೀ) |೧೧,೦೧೭ ಮೈಲಿ (೧೭,೭೩೦ ಕಿಮೀ) |೧,೪೫೦,೦೦೩೦ ಮೈಲಿ (೨೦೩೦ ಕಿಮೀ) |- |ಬಿಎಂಡಬ್ಲ್ಯೂ |೬೩೮ ಮೈಲಿ (೧,೦೨೭ ಕಿಮೀ) |೬೩೮ ಮೈಲಿ (೧,೦೨೭ ಕಿಮೀ) | | | | |- |ನಿಸ್ಸಾನ್ | ೨೬೩ ಮೈಲಿಗಳು (೪೨೩ ಕಿಮೀ) |೬,೦೫೬ ಮೈಲಿಗಳು (೯,೭೪೬ ಕಿಮೀ) |೨೧೦ ಮೈಲಿಗಳು (೩೪೦ ಕಿಮೀ) |೫,೪೭೩ ಮೈಲಿಗಳು (೮,೮೦೮ ಕಿಮೀ) | | |- |ಫೋರ್ಡ್ |೧೯೭ ಮೈಲಿ (೩೧೭ ಕಿಮೀ) |೫೯೦ ಮೈಲಿ (೯೫೦ ಕಿಮೀ) | | | | |- |ಜನರಲ್ ಮೋಟರ್ಸ್ |೫೫ ಮೈಲಿ (೮೯ ಕಿಮೀ) |೮,೧೫೬ ಮೈಲಿ (೧೩,೧೨೬ ಕಿಮೀ) |೫,೨೦೫ ಮೈಲಿ (೮,೩೭೭ ಕಿಮೀ) |೪೪೭,೬೨೧ ಮೈಲಿ (೭೨೦,೩೭೬ ಕಿಮೀ) |೧೨,೨೨೧ ಮೈಲಿ (೧೯,೬೬೮ ಕಿಮೀ) |೮೩೧,೦೪೦ ಮೈಲಿ (೧,೩೩೭,೪೩೦ ಕಿಮೀ) |- |ಆಪ್ಟಿವ್ |೧೫ ಮೈಲಿ (೨೪ ಕಿಮೀ) |೨,೬೫೮ ಮೈಲಿ (೪,೨೭೮ ಕಿಮೀ) | | | | |- |ಟೆಸ್ಲಾ |೩ ಮೈಲಿ (೪.೮ ಕಿಮೀ) |೫೫೦ ಮೈಲಿ (೮೯೦ ಕಿಮೀ) | | | | |- |ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಜ್ |೨ ಮೈಲಿ (೩.೨ ಕಿಮೀ) |೬೭೩ ಮೈಲಿ (೧,೦೮೩ ಕಿಮೀ) |೧.೫ ಮೈಲಿ (೨.೪ ಕಿಮೀ) |೧,೭೪೯ ಮೈಲಿ (೨,೮೧೫ ಕಿಮೀ) | | |- |ಬಾಷ್ |೭ ಮೈಲಿ (೧೧ ಕಿಮೀ) |೯೮೩ ಮೈಲಿ (೧,೫೮೨ ಕಿಮೀ) | | | | |- |- |ಝೂಕ್ಸ್ | | |೧,೯೨೩ ಮೈಲಿ (೩,೦೯೫ ಕಿಮೀ) |೩೦,೭೬೪ ಮೈಲಿ (೪೯,೫೧೦ ಕಿಮೀ) |೧,೫೯೫ ಮೈಲಿ (೨,೫೬೭ ಕಿಮೀ) |೬೭,೦೧೫ ಮೈಲಿ (೧೦೭,೮೫೦ ಕಿಮೀ) |- |ನ್ಯೂರೊ | | |೧,೦೨೮ ಮೈಲಿ (೧,೬೫೪ ಕಿಮೀ) |೨೪,೬೮೦ ಮೈಲಿ (೩೯,೭೨೦ ಕಿಮೀ) |೨,೦೨೨ ಮೈಲಿ (೩,೨೫೪ ಕಿಮೀ) |೬೮,೭೬೨ ಮೈಲಿ (೧೧೦,೬೬೨ ಕಿಮೀ) |- |ಪೋನಿ ಎ.ಐ | | |೧,೦೨೨ ಮೈಲಿ (೧,೬೪೫ ಕಿಮೀ) |೧೬,೩೫೬ ಮೈಲಿ (೨೬,೩೨೨ ಕಿಮೀ) |೬,೪೭೬ ಮೈಲಿ (೧೦,೪೨೨ ಕಿಮೀ) |೧೭೪,೮೪೫ ಮೈಲಿ (೨೮೧,೩೮೬ ಕಿಮೀ) |- |ಬೈದು (ಎ ಪೊಲೊಂಗ್) | | |೨೦೬ ಮೈಲಿ (೩೩೨ ಕಿಮೀ) |೧೮,೦೯೩ ಮೈಲಿ (೨೯,೧೧೮ ಕಿಮೀ) |೧೮,೦೫೦ ಮೈಲಿ (೨೯,೦೫೦ ಕಿಮೀ) |೧೦೮,೩೦೦ ಮೈಲಿ (೧೭೪,೩೦೦ ಕಿಮೀ) |- |ಅರೋರಾ | | |೧೦೦ ಮೈಲಿ (೧೬೦ ಕಿಮೀ) |೩೨,೮೫೮ ಮೈಲಿ (೫೨,೮೮೦ ಕಿಮೀ) |೨೮೦ ಮೈಲಿ (೪೫೦ ಕಿಮೀ) |೩೯,೭೨೯ ಮೈಲಿ (೬೩,೯೩೮ ಕಿಮೀ) |- |ಆ್ಯಪಲ್ | | |೧.೧ ಮೈಲಿ (೧.೮ ಕಿಮೀ) |೭೯,೭೪೫ ಮೈಲಿ (೧೨೮,೩೩೭ ಕಿಮೀ) |೧೧೮ ಮೈಲಿ (೧೯೦ ಕಿಮೀ) |೭,೫೪೪ ಮೈಲಿ (೧೨,೧೪೧ ಕಿಮೀ) |- |ಉಬರ್ ಕಂಪನಿ | | |೦.೪ ಮೈಲಿ (೦.೬೪ ಕಿಮೀ) |೨೬,೮೯೯ ಮೈಲಿ (೪೩,೨೯೦ ಕಿಮೀ) | |೦ ಮೈಲಿ (೦ ಕಿಮೀ) |} === ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ === '''ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗಳು''' ೨೦೨೨ರಲ್ಲಿ , "ವಿಚ್ಛೇದನೆಗಳು" ವಿವಾದದ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿವೆ. ಸಮಸ್ಯೆ ಏನೆಂದರೆ, ವರದಿ ಮಾಡುವ ಕಂಪನಿಗಳು ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕೆ ಅರ್ಹತೆ ಹೊಂದುವ ವಿಭಿನ್ನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2022/02/10/fewer-autonomous-vehicle-companies-in-california-drive-millions-more-miles-in-testing/|title=Despite a drop in how many companies are testing autonomous driving on California roads, miles driven are way up|last=Rebecca Bellan|date=10 February 2022|work=[[TechCrunch]]|access-date=25 April 2022}}</ref> <ref name="Templeton_2021"/> '''ಅನುಸರಣೆ'''ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಡಬ್ಲ್ಯೂಪಿ೨೯ ಜಿಆರ್‌ವಿಎ "ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ವಿಧಾನ (ಎನ್‌ಎಟಿಎಮ್‌‌‍)" ಕುರಿತು ಮಾಸ್ಟರ್ ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://unece.org/transport/documents/2021/04/working-documents/grva-new-assessmenttest-method-automated-driving-natm|title=(GRVA) New Assessment/Test Method for Automated Driving (NATM) – Master Document|date=13 April 2021|website=[[United Nations Economic Commission for Europe|UNECE]]|access-date=23 April 2022}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಯ ಯುರೋಪ್‌ನ ಸಮಗ್ರ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆ, ಎಲ್‌೩ಪೈಲೆಟ್‌, ಐಟಿಎಸ್‌‌ ವರ್ಲ್ಡ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ೨೦೨೧ ರೊಂದಿಗೆ ಜರ್ಮನಿಯ [[ಹ್ಯಾಂಬರ್ಗ್|ಹ್ಯಾಂಬರ್ಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕಾರುಗಳಿಗೆ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ಎಸ್‌‍ಎಇ ಮಟ್ಟ ೩ ಮತ್ತು ೪ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.connectedautomateddriving.eu/blog/l3pilot-joint-european-effort-boosts-automated-driving/|title=L3Pilot: Joint European effort boosts automated driving|date=15 October 2021|website=Connected Automated Driving|access-date=9 November 2021}}</ref> <ref name="ITSWC2021">{{Cite web|url=https://l3pilot.eu/detail/news/from-the-final-event-week-on-motorways|title=From the Final Event Week: On Motorways|date=13 October 2021|website=L3Pilot|access-date=27 April 2022|archive-date=27 ಏಪ್ರಿಲ್ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220427221346/https://l3pilot.eu/detail/news/from-the-final-event-week-on-motorways|url-status=deviated|archivedate=27 ಏಪ್ರಿಲ್ 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220427221346/https://l3pilot.eu/detail/news/from-the-final-event-week-on-motorways}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಎಲ್‌೩ಪೈಲೆಟ್‌ ಯೋಜನೆಯ ಅಂತಿಮ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://l3pilot.eu/detail/news/l3pilot-final-project-results-published|title=L3Pilot Final Project Results published|date=28 February 2022|website=L3Pilot|access-date=27 April 2022|archive-date=22 ಮೇ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220522015155/https://l3pilot.eu/detail/news/l3pilot-final-project-results-published|url-status=deviated|archivedate=22 ಮೇ 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220522015155/https://l3pilot.eu/detail/news/l3pilot-final-project-results-published}}</ref> ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, "ಸನ್ನಿವೇಶ ಆಧಾರಿತ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಚೌಕಟ್ಟು" ಕುರಿತು ಐಎಸ್‍ಓ ೩೪೫೦೨ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="ISO_34502">{{Cite web|url=https://www.iso.org/standard/78951.html|title=ISO 34502:2022 Road vehicles — Test scenarios for automated driving systems — Scenario based safety evaluation framework|date=November 2022|website=[[International Organization for Standardization|ISO]]|access-date=17 November 2022}}</ref> '''ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯೀಕರಣ'''ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಬಿಪ್ರೊಜಿ "ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆನ್ಸ್ ವ್ಯಾಲಿಡೇಶನ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ (ಡಿವಿಪಿ)" ನ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಅನ್ನು ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಆಫೀಸ್ ನೇತೃತ್ವದ ಜಪಾನೀಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಯೋಜನೆ "ಎಸ್‌ಐಪಿ-ಅಡಸ್" ನ ಸಾಧನೆಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪಯೋಜನೆಯ ಅದೇ ಹೆಸರಿನೊಂದಿಗೆ [[ಅಸ್ಸಾಂ]] ನ ಓಪನ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ ( ಓಎಸ್‌ಐ) ನೊಂದಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ . <ref>{{Cite web|url=https://www8.cao.go.jp/cstp/stmain/20220906divp.html|title=SIP自動運転の成果を活用した安全性評価用シミュレーションソフトの製品化～戦略的イノベーション創造プログラム（SIP）研究成果を社会実装へ～|date=6 September 2022|website=[[Cabinet Office (Japan)|Cabinet Office, Japan]]|trans-title=Commercial product of the achievement of SIP-adus: Driving Intelligence Validation Platform|access-date=10 September 2022}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://divp.net/|title=DIVP|website=DVIP|access-date=10 September 2022}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://en.sip-adus.go.jp/wp/wp-content/uploads/presentation_material2021.pdf|title=Development of 'Driving Intelligence Validation Platform' for ADS safety assurance|last=Seigo Kuzumaki|website=SIP-adus|access-date=12 September 2022}}</ref> '''ವಿಷಯಗಳು''' ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಮೋಟಾರ್ ವೆಹಿಕಲ್ಸ್ (ಡಿಎಮ್‍ವಿ) ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೮ ರಂದು ಫ್ರೀಮಾಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯಾದ ಘರ್ಷಣೆಯ ನಂತರ ಅದರ ಚಾಲಕರಹಿತ ಪರೀಕ್ಷಾ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಪೋನಿ ಎಐ ಗೆ ಸೂಚಿಸಿತು. ವಾಹನವು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಮೋಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ವಾಹನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಈ ಘಟನೆಯು ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2021/12/14/pony-ai-suspension-driverless-pilot-california/|title=California suspends Pony.ai driverless test permit after crash|last=Rita Liao|date=14 December 2021|work=[[TechCrunch]]|access-date=23 April 2022}}</ref> ಮೇ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಡಿಎಮ್‌‍ವಿ ತನ್ನ ಪರೀಕ್ಷಾ ಪರವಾನಗಿಯಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷತಾ ಚಾಲಕರ ಚಾಲನಾ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ವಿಫಲವಾದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಪೋನಿ.ಎಐ ನ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2022/05/24/pony-ai-loses-permit-to-test-autonomous-vehicles-with-driver-in-california/|title=Pony.ai loses permit to test autonomous vehicles with driver in California|last=Rebecca Bellan|date=25 May 2022|work=[[TechCrunch]]|access-date=30 May 2022}}</ref> ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಕ್ರೂಸ್‌ನ ಪರೀಕ್ಷಾ ವಾಹನವು ತುರ್ತು ಕರೆಯಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿದೆ. ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ರಸ್ತೆಮಾರ್ಗ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.iotworldtoday.com/2022/05/29/gms-cruise-autonomous-car-blocks-fire-truck-on-emergency-call/|title=GM's Cruise Autonomous Car Blocks Fire Truck on Emergency Call|last=Graham Hope|date=29 May 2022|work=IoT World Today|access-date=30 May 2022|archive-date=29 ಮೇ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220529194251/https://www.iotworldtoday.com/2022/05/29/gms-cruise-autonomous-car-blocks-fire-truck-on-emergency-call/|url-status=dead}}</ref> ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಟೊಯೋಟಾ ತನ್ನ ಜಿಆರ್ ಯಾರಿಸ್ ಟೆಸ್ಟ್ ಕಾರ್ ಅನ್ನು ಎಐ ಹೊಂದಿದ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಇದು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ವೃತ್ತಿಪರ ಯಾರ್ಲಿ ಚಾಲಕರ ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಜ್ಞಾನದ ಕುರಿತು ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://japannews.yomiuri.co.jp/business/companies/20221117-71380/|title=Toyota pushes AI to drive like pros|last=|date=17 November 2021|work=[[Yomiuri Shinbun]]|access-date=20 November 2022}}</ref> ಟೊಯೋಟಾ ೨೦೧೭ ರ ಋತುವಿನಿಂದ ಎಫ್‌‌ಐಎ ವರ್ಲ್ಡ್ ರ್ಯಾಲಿ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್|ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್‌ನ]] ಸಹಯೋಗದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಕಲಿಕೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://global.toyota/en/detail/13770530|title=Microsoft and Toyota Join Forces in FIA World Rally Championship|date=20 September 2016|website=[[Toyota]]l|access-date=20 November 2022}}</ref> == ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು == === ಸ್ವಾಯತ್ತ ಟ್ರಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಾನ್‌ಗಳು === ಒಟ್ಟೊ ಮತ್ತು ಸ್ಟಾರ್ಸ್ಕಿ ರೊಬೊಟಿಕ್ಸ್‌ನಂತಹ ಕಂಪನಿಗಳು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಟ್ರಕ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿವೆ. ಟ್ರಕ್‌ಗಳ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣವು ಮುಖ್ಯವಾದುದು. ಈ ಭಾರೀ ವಾಹನಗಳ ಸುಧಾರಿತ ಸುರಕ್ಷತಾ ಅಂಶಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಆದರೆ ಪ್ಲಟೂನಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಇಂಧನ ಉಳಿತಾಯದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ. ಒಕಾಡೊದಂತಹ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಕಿರಾಣಿಗಳ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-56771536|title=Ocado in self-driving vans push with £10m stake in Oxbotica|date=16 April 2021|access-date=14 May 2022|publisher=BBC News|language=en-GB}}</ref> ಮ್ಯಾಕ್ರೋ (ನಗರ ವಿತರಣೆ) ಮತ್ತು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ( ಕೊನೆಯ ಮೈಲಿ ವಿತರಣೆ ) ಸರಕುಗಳ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಸಂಶೋಧನೆ ಸೂಚಿಸಿದೆ <ref>{{Cite journal|title=Scope of Using Autonomous Trucks and Lorries for Parcel Deliveries in Urban Settings|first=Evelyne|last=Kassai|journal=Logistics|publisher=mdpi|date=17 June 2020|volume=4|issue=3|page=17|doi=10.3390/logistics4030017}}</ref> ಸಣ್ಣ ವಾಹನ ಗಾತ್ರಗಳ ಸಾಧ್ಯತೆಗೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. === ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು === ಚೀನಾ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ ಹೆನಾನ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಝೆಂಗ್ಝೌ ಮತ್ತು ಕೈಫೆಂಗ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಬಸ್ ಅನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2015-10-05/the-world-s-first-driverless-bus-takes-to-the-road-in-china|title=China Rolls Out the 'World's First Driverless Bus|last=Metcalfe|first=John|date=5 October 2015|work=Bloomberg.com|access-date=25 July 2020|publisher=Bloomberg CityLab}}</ref> [[ಬೈದು]] ಮತ್ತು ಕಿಂಗ್ ಲಾಂಗ್ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಮಿನಿಬಸ್ ಅನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸೀಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ೧೪ ಆಸನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಾಹನ. ೧೦೦ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ೨೦೧೮ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸೇವೆಯೊಂದಿಗೆ ಮೊದಲ ವರ್ಷವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://newatlas.com/baidu-king-long-apolong/55310/|title=China's first Level 4 self-driving shuttle enters volume production|date=4 July 2018|website=newatlas.com}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.globenewswire.com/news-release/2018/07/04/1533217/0/en/Baidu-Joins-Forces-with-Softbank-s-SB-Drive-King-Long-to-Bring-Apollo-Powered-Autonomous-Buses-to-Japan.html|title=Baidu Joins Forces with Softbank's SB Drive, King Long to Bring Apollo-Powered Autonomous Buses to Japan|last=LLC|first=Baidu USA|date=4 July 2018|website=GlobeNewswire News Room}}</ref> ಯುರೋಪ್ನಲ್ಲಿ, ಬೆಲ್ಜಿಯಂ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಇಟಲಿ ಮತ್ತು ಯುಕೆ ನಗರಗಳು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳಿಗೆ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿವೆ <ref>{{Cite web|url=http://cordis.europa.eu/result/brief/rcn/10263_en.html|title=Driverless cars take to the road|publisher=E.U.CORDIS Research Program CitynetMobil|access-date=27 October 2013|archive-date=3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203105328/http://cordis.europa.eu/result/brief/rcn/10263_en.html|url-status=deviated|archivedate=3 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131203105328/http://cordis.europa.eu/result/brief/rcn/10263_en.html}}</ref> <ref name="Detroit News">{{Cite news|url=http://www.detroitnews.com/article/20131227/POLITICS02/312270067/1148/rss25|title=Snyder OKs self-driving vehicles on Michigan's roads|date=27 December 2013|work=Detroit News|access-date=1 January 2014|archive-date=2 ಜನವರಿ 2014|archive-url=https://archive.today/20140102041034/http://www.detroitnews.com/article/20131227/POLITICS02/312270067/1148/rss25|url-status=deviated|archivedate=2 ಜನವರಿ 2014|archiveurl=https://archive.today/20140102041034/http://www.detroitnews.com/article/20131227/POLITICS02/312270067/1148/rss25}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/technology-28551069|title=UK to allow driverless cars on public roads in January|date=30 July 2014|access-date=4 March 2015|publisher=BBC News}}</ref> ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿ, ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ ಟ್ರಾಫಿಕ್ನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿವೆ. ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಯುಕೆ ಮಿಲ್ಟನ್ ಕೇನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಲುಟ್ಜ್ ಪಾತ್‌ಫೈಂಡರ್ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಪಾಡ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/finance/businessclub/technology/11403306/This-is-the-Lutz-pod-the-UKs-first-driverless-car.html|title=This is the Lutz pod, the UK's first driverless car|last=Burn-Callander|first=Rebecca|date=11 February 2015|website=The Daily Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20150211183424/http://www.telegraph.co.uk/finance/businessclub/technology/11403306/This-is-the-Lutz-pod-the-UKs-first-driverless-car.html|archive-date=11 February 2015|access-date=11 February 2015}}</ref> ೨೦೧೫ ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು, ಫ್ರೆಂಚ್ ಸರ್ಕಾರವು ಪಿಎಸ್‌‍ಎ ಪಿಯುಗಿಯೊ-ಸಿಟ್ರೊಯೆನ್ ಅನ್ನು ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೈಜ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ೨೦೧೬ <ref>{{Cite web|url=http://www.psa-peugeot-citroen.com/en/featured-content/autonomous-car|title=Autonomous vehicle: the automated driving car of the future|website=PSA PEUGEOT CITROËN|archive-url=https://web.archive.org/web/20150926164601/http://www.psa-peugeot-citroen.com/en/featured-content/autonomous-car|archive-date=26 September 2015|access-date=2 October 2015}}</ref> ವೇಳೆಗೆ ಬೋರ್ಡೆಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ರಾಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನಂತಹ ಇತರ ನಗರಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಫ್ರೆಂಚ್ ಕಂಪನಿಗಳಾದ ಥೇಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಲಿಯೊ (ಆಡಿ ಮತ್ತು ಮರ್ಸಿಡಿಸ್ ಪ್ರೀಮಿಯನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂ-ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಕಾರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಒದಗಿಸುವವರು) ನಡುವಿನ ಮೈತ್ರಿಯು ತನ್ನದೇ ಆದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಟೌರಂಗಾ ಮತ್ತು ಕ್ರೈಸ್ಟ್‌ಚರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಾರಿಗೆಗಾಗಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stuff.co.nz/technology/88790124/first-new-zealand-autonomous-vehicle-demonstration-kicks-off-at-christchurch-airport|title=First New Zealand autonomous vehicle demonstration kicks off at Christchurch Airport|last=Hayward|first=Michael|date=26 January 2017|website=Stuff|access-date=23 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.nzherald.co.nz/bay-of-plenty-times/news/article.cfm?c_id=1503343&objectid=11748639|title=Self-driving car to take on Tauranga traffic this week|date=15 November 2016|work=[[Bay of Plenty Times]]|access-date=23 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.stuff.co.nz/motoring/news/86555735/nzs-first-selfdrive-vehicle-demonstration-begins|title=NZ's first self-drive vehicle demonstration begins|date=17 November 2016|website=Stuff|access-date=23 March 2017}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.radionz.co.nz/news/national/307435/driverless-buses-'it-is-going-to-be-big'|title=Driverless buses: 'It is going to be big'|last=Frykberg|first=Eric|date=28 June 2016|publisher=[[Radio New Zealand]]|access-date=23 March 2017}}</ref> == ಘಟನೆಗಳು == === ಟೆಸ್ಲಾ ಆಟೋಪೈಲಟ್ === ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಂತೆ, ಟೆಸ್ಲಾ ಅವರ ಸುಧಾರಿತ ಚಾಲಕ-ಸಹಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (ಎಡಿಎಎಸ್‌‌‌‍) ಆಟೋಪೈಲಟ್ ಅನ್ನು ಹಂತ ೨ ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2021/10/25/ntsb-chair-elon-musk-change-tesla-autopilot/|title=NTSB chair calls on Elon Musk to change design of Tesla Autopilot|last=Kirsten Korosec|date=26 October 2021|work=[[TechCrunch]]|access-date=12 November 2021}}</ref> ೨೦ ಜನವರಿ ೨೦೧೬ ರಂದು ಚೀನಾದ ಹುಬೈ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಟೋಪೈಲಟ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಟೆಸ್ಲಾದ ಐದು ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಅಪಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://datasetsearch.research.google.com/search?query=tesla%20deaths&docid=QYBSmRGFh9iXZv8xAAAAAA==|title=Tesla Fatalities Dataset|access-date=17 October 2020}}</ref> ಚೀನಾದ ೧೬೩.ಕೋಮ್‌‌ ಸುದ್ದಿ ವಾಹಿನಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಇದು "ಟೆಸ್ಲಾ ಅವರ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಯಿಂದ (ಸಿಸ್ಟಮ್) ಚೀನಾದ ಮೊದಲ ಆಕಸ್ಮಿಕ ಸಾವು" ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಟೆಸ್ಲಾ ವಾಹನವು ಪರಿಣಾಮದಿಂದ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾರು ಸ್ವಯಂಪೈಲಟ್‌ನಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಅವರ ರೆಕಾರ್ಡರ್ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿ ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ ೧೬೩.ಕೋಮ್‌‍ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದ ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಕಾರಿನ ಸಮಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಫಲತೆ ಮತ್ತು ಚಾಲಕನ ಉತ್ತಮ ಚಾಲನಾ ದಾಖಲೆಯಂತಹ ಇತರ ಅಂಶಗಳು, ಕಾರು ಆಟೋಪೈಲಟ್‌ನಲ್ಲಿದೆ ಎಂಬ ಬಲವಾದ ಸಂಭವನೀಯತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿತು. ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಅಪಘಾತ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref name="china-fatality">{{Cite news|url=https://qz.com/783009/the-scary-similarities-between-teslas-tsla-deadly-autopilot-crashes|title=There are some scary similarities between Tesla's deadly crashes linked to Autopilot|last=Horwitz|first=Josh|date=20 September 2016|work=Quartz|access-date=19 March 2018|last2=Timmons|first2=Heather}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://c.m.163.com/news/a/C0UBU2I0002580S6.html|title=China's first accidental death due to Tesla's automatic driving: not hitting the front bumper|date=14 September 2016|website=[[Media of China|China State Media]]|language=zh|access-date=18 March 2018}}</ref> ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ಚಾಲಕನ ತಂದೆ ಮತ್ತು ಟೆಸ್ಲಾ ನಡುವಿನ ನಂತರದ ಸಿವಿಲ್ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾರು ಆಟೋಪೈಲಟ್‌ನಲ್ಲಿತ್ತು ಎಂದು ಟೆಸ್ಲಾ ನಿರಾಕರಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆ ಸತ್ಯವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುವ ಪುರಾವೆಯನ್ನು ಬಲಿಪಶುವಿನ ತಂದೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://jalopnik.com/two-years-on-a-father-is-still-fighting-tesla-over-aut-1823189786|title=Two Years On, A Father Is Still Fighting Tesla Over Autopilot And His Son's Fatal Crash|last=Felton|first=Ryan|date=27 February 2018|website=jalopnik.com|access-date=18 March 2018}}</ref> ೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ವಿಲ್ಲಿಸ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ಟೆಸ್ಲಾ ಮಾಡೆಲ್ ಎಸ್ [[ವಿದ್ಯುತ್ ಕಾರ್|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಕಾರು]] ಆಟೋಪೈಲಟ್ ಮೋಡ್‌ನಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಗ ವಾಹನವನ್ನು ಸ್ವತಃ ಚಲಾಯಿಸಿದ ಎರಡನೇ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಅಪಘಾತ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ೧೮ ಚಕ್ರಗಳ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಟರ್-ಟ್ರೇಲರ್‌ಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದು ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ. ೨೮ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಯುಎಸ್‌‌ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಹೈವೇ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಸೇಫ್ಟಿ ಅಡ್ಮಿನಿಸ್ಟ್ರೇಷನ್ (ಎನ್‌ಎಚ್‌ಟಿಎಸ್‌ಎ) ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಹೈವೇ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಅಪಘಾತದ ಬಗ್ಗೆ ಔಪಚಾರಿಕ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಎನ್‌‍ಎಚ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಎ ಪ್ರಕಾರ, ಟ್ರಾಕ್ಟರ್ ಟ್ರೈಲರ್ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪ್ರವೇಶ ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಛೇದಕದಲ್ಲಿ ಟೆಸ್ಲಾ ಮುಂದೆ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದಾಗ ಅಪಘಾತ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವರದಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕಾರು ಬ್ರೇಕ್‌ಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. ಟ್ರಕ್‌ನ ಟ್ರೇಲರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋದ ನಂತರ ಕಾರು ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2016/jun/30/tesla-autopilot-death-self-driving-car-elon-musk|title=Tesla driver dies in first fatal crash while using autopilot mode|last=Yadron|first=Danny|date=1 July 2016|work=[[The Guardian]]|access-date=1 July 2016|last2=Tynan|first2=Dan|location=San Francisco}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/07/01/business/self-driving-tesla-fatal-crash-investigation.html|title=Self-Driving Tesla Involved in Fatal Crash|last=Vlasic|first=Bill|date=30 June 2016|work=[[The New York Times]]|access-date=1 July 2016|last2=Boudette|first2=Neal E.}}</ref> ಎನ್‌‍ಎಚ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಎ ಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಅಪಘಾತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಯಾವುದೇ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ತೆರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಅಂದಾಜು ೨೫,೦೦೦ ಮಾಡೆಲ್ ಎಸ್‌ ಕಾರುಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www-odi.nhtsa.dot.gov/acms/cs/jaxrs/download/doc/UCM530776/INOA-PE16007-7080.PDF|title=ODI Resume – Investigation: PE 16-007|last=Office of Defects Investigations, NHTSA|date=28 June 2016|publisher=[[National Highway Traffic Safety Administration]] (NHTSA)|access-date=2 July 2016|archive-date=6 ಜುಲೈ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160706022332/http://www-odi.nhtsa.dot.gov/acms/cs/jaxrs/download/doc/UCM530776/INOA-PE16007-7080.PDF|url-status=deviated|archivedate=6 ಜುಲೈ 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160706022332/http://www-odi.nhtsa.dot.gov/acms/cs/jaxrs/download/doc/UCM530776/INOA-PE16007-7080.PDF}}</ref>೮ ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಂದು, ಎನ್‌‍ಎಚ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಎ ಟೆಸ್ಲಾ ಮೋಟಾರ್ಸ್ ತನ್ನ ಆಟೋಪೈಲಟ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ವಿನ್ಯಾಸ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿತು. ಏಜೆನ್ಸಿಯು ತನ್ನ ಪರಿಚಯದ ನಂತರ ಆಟೋಪೈಲಟ್‌ಗೆ ಎಲ್ಲಾ ವಿನ್ಯಾಸ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮತ್ತು ನವೀಕರಣಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ವಿನಂತಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಟೆಸ್ಲಾ ಅವರ ನವೀಕರಣಗಳ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.autonews.com/article/20160712/OEM06/160719970/nhtsa-seeks-answers-on-fatal-tesla-autopilot-crash|title=NHTSA seeks answers on fatal Tesla Autopilot crash|last=Shepardson|first=David|date=12 July 2016|work=[[Automotive News]]|access-date=13 July 2016}}</ref> ಟೆಸ್ಲಾ ಪ್ರಕಾರ, "ಆಟೋಪೈಲಟ್ ಅಥವಾ ಡ್ರೈವರ್ ಟ್ರಾಕ್ಟರ್-ಟ್ರೇಲರ್‌ನ ಬಿಳಿ ಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಬೆಳಗಿದ ಆಕಾಶದ ವಿರುದ್ಧ ಗಮನಿಸಲಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಬ್ರೇಕ್ ಅನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ." "ಟ್ರೇಲರ್‌ನ ಕೆಳಭಾಗವು ಮಾಡೆಲ್ ಎಸ್‌‌ ನ ವಿಂಡ್‌ಶೀಲ್ಡ್‌ನ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದರೊಂದಿಗೆ" ಟ್ರೇಲರ್‌ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ವೇಗವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಕಾರು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು. ಇದು ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮೈಲುಗಳು (೨೧೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಕಿಲೋಮೀಟರ್) ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಟೆಸ್ಲಾ ಅವರ ಮೊದಲ ಸ್ವಯಂಪೈಲಟ್ ಸಾವು ಎಂದು ಟೆಸ್ಲಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ತನ್ನ ಗ್ರಾಹಕರಿಂದ ಆಟೋಪೈಲಟ್ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಹೇಳಿಕೆಯ ಮೂಲಕ, ಟೆಸ್ಲಾವು ೨೦೧೬ ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಹುಬೈ ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಆಟೊಪೈಲಟ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ದೋಷದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಟೆಸ್ಲಾ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರತಿ ೯೪ ಮಿಲಿಯನ್ ಮೈಲುಗಳು (೧೫೧ ಮಿಲಿಯನ್ ಕಿಲೋಮೀಟರ್) ಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಾವು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಯುಎಸ್‌‌ ನಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ವಾಹನಗಳಲ್ಲಿ. <ref name="AutopilotCrash01">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2016/jun/30/tesla-autopilot-death-self-driving-car-elon-musk|title=Tesla driver dies in first fatal crash while using autopilot mode|last=Yadron|first=Danny|date=1 July 2016|work=[[The Guardian]]|access-date=1 July 2016|last2=Tynan|first2=Dan|location=San Francisco}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFYadronTynan2016">Yadron, Danny; Tynan, Dan (1 July 2016). [https://www.theguardian.com/technology/2016/jun/30/tesla-autopilot-death-self-driving-car-elon-musk "Tesla driver dies in first fatal crash while using autopilot mode"]. ''[[ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್|The Guardian]]''. San Francisco<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2016</span>.</cite></ref> <ref name="AutopilotCrash02">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/07/01/business/self-driving-tesla-fatal-crash-investigation.html|title=Self-Driving Tesla Involved in Fatal Crash|last=Vlasic|first=Bill|date=30 June 2016|work=[[The New York Times]]|access-date=1 July 2016|last2=Boudette|first2=Neal E.}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFVlasicBoudette2016">Vlasic, Bill; Boudette, Neal E. (30 June 2016). [https://www.nytimes.com/2016/07/01/business/self-driving-tesla-fatal-crash-investigation.html "Self-Driving Tesla Involved in Fatal Crash"]. ''[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್|The New York Times]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2016</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite press release|title=A Tragic Loss|date=30 June 2016|publisher=[[Tesla Motors]]|url=https://www.teslamotors.com/blog/tragic-loss|quote=This is the first known fatality in just over 130 million miles where Autopilot was activated. Among all vehicles in the US, there is a fatality every 94&nbsp;million miles. Worldwide, there is a fatality approximately every 60&nbsp;million miles.|accessdate=1 July 2016}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಅಪಘಾತಗಳ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪಾದಚಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಮೋಟಾರ್‌‌ ಸೈಕಲ್‌‍ ಚಾಲಕರು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/samabuelsamid/2016/07/05/adding-some-statistical-perspective-to-tesla-autopilot-safety-claims|title=Adding Some Statistical Perspective To Tesla Autopilot Safety Claims|last=Abuelsamid|first=Sam|website=[[Forbes]]}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www-fars.nhtsa.dot.gov/Main/index.aspx|title=FARS Encyclopedia|last=Administration|first=National Highway Traffic Safety}}</ref> ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್‌‍ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಂಡಳಿ (ಎನ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಬಿ) ಆಟೋಪೈಲಟ್ ತೊಡಗಿರುವಾಗ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಅಪಘಾತದ ಬಗ್ಗೆ ಔಪಚಾರಿಕ ತನಿಖೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಎನ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಬಿ ತನಿಖಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಕೇವಲ ನೀತಿ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಜೆನ್ಸಿಯ ವಕ್ತಾರರು "ಆ ಘಟನೆಯಿಂದ ನಾವು ಏನನ್ನು ಕಲಿಯಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡುವುದು ಮತ್ತು ನೋಡುವುದು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡವು ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ನಾವು ಅದನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಸುರಕ್ಷಿತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಬಹುದು." <ref>{{Cite news|url=http://www.autonews.com/article/20160708/OEM11/307089859/ntsb-to-scrutinize-driver-automation-with-probe-of-tesla-crash|title=NTSB to scrutinize driver automation with probe of Tesla crash|last=Levin|first=Alan|date=8 July 2016|work=[[Automotive News]]|access-date=11 July 2016|last2=Plungis|first2=Jeff}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಎನ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಬಿ ಟೆಸ್ಲಾ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ ವರದಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಟೆಸ್ಲಾ ಕಾರುಗಳಿಗೆ, ಆಟೋಪೈಲಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ ಕ್ರ್ಯಾಶ್ ದರವು ೪೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ತನಿಖೆಯು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2017/1/19/14323990/tesla-autopilot-fatal-accident-nhtsa-investigation-ends|title=Fatal Tesla Autopilot accident investigation ends with no recall ordered|date=19 January 2016|website=[[The Verge]]|access-date=19 January 2017}}</ref> ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಎನ್‌‍ಟಿಎಸ್‌‍ಬಿ ಚೇರ್ ಕಂಪನಿಯ ಸಿಇಓ ಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದ ಪತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಚಾಲಕರಿಂದ ದುರುಪಯೋಗವಾಗದಂತೆ ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ತನ್ನ ಆಟೋಪೈಲಟ್‌ನ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಟೆಸ್ಲಾಗೆ ಕರೆ ನೀಡಿತು. <ref name="NTSB_2021">{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2021/10/25/ntsb-chair-elon-musk-change-tesla-autopilot/|title=NTSB chair calls on Elon Musk to change design of Tesla Autopilot|last=Kirsten Korosec|date=26 October 2021|work=[[TechCrunch]]|access-date=12 November 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKirsten_Korosec2021">Kirsten Korosec (26 October 2021). [https://techcrunch.com/2021/10/25/ntsb-chair-elon-musk-change-tesla-autopilot/ "NTSB chair calls on Elon Musk to change design of Tesla Autopilot"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">12 November</span> 2021</span>.</cite></ref> === ವೇಮೊ === [[ಚಿತ್ರ:Google_driverless_car_at_intersection.gk.jpg|thumb| ಗೂಗಲ್‌‍ ನ ಆಂತರಿಕ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರು]] ವೇಮೊ ಗೂಗಲ್‌‌ ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರು ಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಾಹನಗಳು ೩೦೦,೦೦೦ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ-ಚಾಲನಾ ಮೈಲುಗಳನ್ನು (೫೦೦,೦೦೦ ಕಿಮೀ) ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿವೆ ಎಂದು ಗೂಗಲ್ ಘೋಷಿಸಿತು. ಅಪಘಾತ-ಮುಕ್ತ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಹನ್ನೆರಡು ಕಾರುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗಿ ಏಕ ಚಾಲಕರೊಂದಿಗೆ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <ref>[http://googleblog.blogspot.hu/2012/08/the-self-driving-car-logs-more-miles-on.html Self-driving Car Logs More Miles], googleblog</ref> ಮೇ ೨೦೧೪ ರ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ವೀಲ್, ಗ್ಯಾಸ್ ಪೆಡಲ್ ಅಥವಾ ಬ್ರೇಕ್ ಪೆಡಲ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಹೊಸ ಮೂಲಮಾದರಿಯನ್ನು ಗೂಗಲ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿತ್ತು. ಮಾರ್ಚ್‌ ೨೦೧೬ರಲ್ಲಿ , ಗೂಗಲ್ ತಮ್ಮ ಫ್ಲೀಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧,೫೦೦,೦೦೦ ಮೈಲಿ (೨,೪೦೦,೦೦೦ ಕಿಮೀ) ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದೆ . <ref>{{Cite web|url=https://static.googleusercontent.com/media/www.google.com/lt//selfdrivingcar/files/reports/report-0316.pdf|title=Google Self-Driving Car Project, Monthly Report, March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917091525/https://static.googleusercontent.com/media/www.google.com/lt//selfdrivingcar/files/reports/report-0316.pdf|archive-date=17 September 2016|access-date=23 March 2016|archivedate=17 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160917091525/https://static.googleusercontent.com/media/www.google.com/lt//selfdrivingcar/files/reports/report-0316.pdf|url-status=deviated}}</ref> ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಗೂಗಲ್‌‍ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ತನ್ನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವೇಮೊ ಎಂಬ ಹೊಸ ಕಂಪನಿಗೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಗೂಗಲ್‌ ಮತ್ತು ವೇಮೊ ಎರಡೂ ಆಲ್ಫಾಬೆಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಮೂಲ ಕಂಪನಿಯ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://waymo.com/|title=Waymo|website=Waymo}}</ref> ೨೦೧೬ ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಗೂಗಲ್‌‍ನ ಅಪಘಾತ ವರದಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಾರುಗಳು ೧೪ ಘರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲಿ ಇತರ ಚಾಲಕರು ೧೩ ಬಾರಿ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ಕಾರಿನ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/innovations/wp/2016/02/29/for-the-first-time-googles-self-driving-car-takes-some-blame-for-a-crash/|title=For the first time, Google's self-driving car takes some blame for a crash|date=29 February 2016|work=The Washington Post}}</ref> ಜೂನ್ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಆ ದಿನಾಂಕದವರೆಗೆ ೧೨ ವಾಹನಗಳು ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದವು ಎಂದು ಬ್ರಿನ್ ದೃಢಪಡಿಸಿದರು. ಸ್ಟಾಪ್ ಚಿಹ್ನೆ ಅಥವಾ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಲೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಂಟು ಹಿಂಬದಿಯ ಘರ್ಷಣೆಗಳು, ಎರಡರಲ್ಲಿ ವಾಹನವನ್ನು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಚಾಲಕನು ಬದಿಗೆ ಸ್ವೈಪ್ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಚಾಲಕನು ಸ್ಟಾಪ್ ಚಿಹ್ನೆಯ ಮೂಲಕ ಉರುಳಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಒಂದು ಗೂಗಲ್‌‍ ಉದ್ಯೋಗಿ ಕಾರನ್ನು ಹಸ್ತಚಾಲಿತವಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. <ref>{{Cite news|url=https://www.latimes.com/business/la-fi-google-cars-20150603-story.html|title=Google founder defends accident records of self-driving cars|date=3 June 2015|work=[[Los Angeles Times]]|access-date=1 July 2016|agency=[[Associated Press]]}}</ref> ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಮೂರು ಗೂಗಲ್‌ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ತಮ್ಮ ವಾಹನವನ್ನು ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಲೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಬ್ರೇಕ್ ಮಾಡಲು ವಿಫಲವಾದ ಕಾರಿನಿಂದ ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಗಾಯಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು. ಘರ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡಿರುವುದು ಇದೇ ಮೊದಲು. <ref>{{Cite web|url=http://www.govtech.com/transportation/Google-Autonomous-Car-Experiences-Another-Crash.html|title=Google Autonomous Car Experiences Another Crash|last=Mathur|first=Vishal|date=17 July 2015|access-date=18 July 2015}}</ref> ೧೪ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೬ ರಂದು ಗೂಗಲ್‌‌ ವಾಹನವು ಮರಳು ಚೀಲಗಳು ತನ್ನ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತಡೆಯುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು. ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದು ಬಸ್‌ಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದಿದೆ. "ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ನಾವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕೆಲವು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊರುತ್ತೇವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಕಾರು ಚಲಿಸದಿದ್ದರೆ, ಘರ್ಷಣೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಗೂಗಲ್ ಹೇಳಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.latimes.com/local/lanow/la-me-ln-google-self-driving-car-bus-collision-20160229-story.html|title=Passenger bus teaches Google robot car a lesson|date=29 February 2016|work=Los Angeles Times}}</ref> ಗೂಗಲ್ ಕ್ರ್ಯಾಶ್ ಅನ್ನು ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಲಿಕೆಯ ಅನುಭವ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಿದೆ. ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಾಯಗಳು ವರದಿಯಾಗಿಲ್ಲ. <ref name="WashingtonPost">{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/innovations/wp/2016/02/29/for-the-first-time-googles-self-driving-car-takes-some-blame-for-a-crash/|title=For the first time, Google's self-driving car takes some blame for a crash|date=29 February 2016|work=The Washington Post}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.washingtonpost.com/news/innovations/wp/2016/02/29/for-the-first-time-googles-self-driving-car-takes-some-blame-for-a-crash/ "For the first time, Google's self-driving car takes some blame for a crash"]. ''The Washington Post''. 29 February 2016.</cite></ref> === ಉಬರ್‌ನ ಸುಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಗುಂಪು (ಎಟಿಜಿ) === ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ರಾಜ್ಯದ ಅರಿಜೋನಾದಲ್ಲಿ ಉಬರ್‌ನ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಗ್ರೂಪ್ ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರಿಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದ ನಂತರ ಎಲೈನ್ ಹೆರ್ಜ್‌ಬರ್ಗ್ ನಿಧನರಾದರು. ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಸುರಕ್ಷತಾ ಚಾಲಕ ಇದ್ದ. ಹರ್ಜ್‌ಬರ್ಗ್ ಒಂದು ಛೇದಕದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪೦೦ ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ರಸ್ತೆಯನ್ನು ದಾಟುತ್ತಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/video-shows-final-seconds-before-fatal-uber-self-driving-car-crash-1521673182|title=Video Shows Moments Before Uber Robot Car Rammed into Pedestrian|last=Bensinger|first=Greg|date=22 March 2018|work=[[The Wall Street Journal]]|access-date=25 March 2018|last2=Higgins|first2=Tim}}</ref> ಇದು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನದಿಂದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಘಟನೆಯು ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರು ಉದ್ಯಮದ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://news.vice.com/en_us/article/kzxq3y/self-driving-uber-killed-a-pedestrian-as-human-safety-driver-watched|title=Self-driving Uber killed a pedestrian as human safety driver watched|last=Lubben|first=Alex|date=19 March 2018|publisher=[[Vice News]]|access-date=18 November 2021|archive-date=19 ಮೇ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190519235813/https://news.vice.com/en_us/article/kzxq3y/self-driving-uber-killed-a-pedestrian-as-human-safety-driver-watched|url-status=dead}}</ref> ಮಾನವ ಚಾಲಕನು ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಅಪಘಾತವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಬಹುದೆಂದು ಕೆಲವು ತಜ್ಞರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-03-22/video-said-to-show-failure-of-uber-s-tech-in-fatal-arizona-crash|title=Human Driver Could Have Avoided Fatal Uber Crash, Experts Say|date=22 March 2018|work=Bloomberg.com}}</ref> ಅರಿಝೋನಾ ಗವರ್ನರ್ ಡೌಗ್ ಡ್ಯೂಸಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯ "ಪ್ರಶ್ನಾತೀತ ವೈಫಲ್ಯ" ವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಕಂಪನಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc15.com/news/region-phoenix-metro/central-phoenix/governor-ducey-suspends-uber-from-autonomous-vehicle-testing|title=Governor Ducey suspends Uber from automated vehicle testing|date=27 March 2018|access-date=27 March 2018|publisher=[[KNXV-TV]]|agency=Associated Press}}</ref> ಉಬರ್ ನಂತರ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು ನೀಡುವವರೆಗೆ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.sfchronicle.com/business/article/Uber-pulls-out-of-all-self-driving-car-testing-in-12785490.php|title=Uber puts the brakes on testing robot cars in California after Arizona fatality|last=Said|first=Carolyn|date=27 March 2018|work=San Francisco Chronicle|access-date=8 April 2018}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-51393808|title=Uber self-driving cars allowed back on California roads|date=5 February 2020|access-date=24 October 2022|publisher=BBC News|language=en-GB}}</ref> ಮೇ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಂಡಳಿಯು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವರದಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.ntsb.gov/investigations/AccidentReports/Reports/HWY18MH010-prelim.pdf|title=Preliminary Report Released for Crash Involving Pedestrian, Uber Technologies, Inc., Test Vehicle|date=24 May 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180607193425/https://www.ntsb.gov/investigations/AccidentReports/Reports/HWY18MH010-prelim.pdf|archive-date=7 June 2018}}</ref> ೧೮ ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಅಂತಿಮ ವರದಿಯು ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ತಕ್ಷಣದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಚಾಲಕ ತನ್ನ ಫೋನ್‌ನಿಂದ ವಿಚಲಿತಳಾಗಿ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ವಿಫಲವಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಉಬರ್ ಎಟಿಜಿಯ "ಅಸಮರ್ಪಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿ" ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ವರದಿಯು ಮರಣೋತ್ತರ ಪರೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಸಂತ್ರಸ್ತೆಯ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಮೆಥಾಂಫೆಟಮೈನ್ ಅನ್ನು "ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು" ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.ft.com/content/6d0c5544-0afb-11ea-bb52-34c8d9dc6d84|title=Uber back-up driver faulted in fatal autonomous car crash|date=19 November 2019|work=Financial Times|access-date=24 October 2022}}</ref> ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಪರೀಕ್ಷಾ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಮೊದಲು ಫೆಡರಲ್ ನಿಯಂತ್ರಕರನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಮಂಡಳಿಯು ಕರೆ ನೀಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.ntsb.gov/news/press-releases/Pages/NR20191119c.aspx|title='Inadequate Safety Culture' Contributed to Uber Automated Test Vehicle Crash – NTSB Calls for Federal Review Process for Automated Vehicle Testing on Public Roads|website=ntsb.gov|access-date=24 October 2022}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಬ್ಯಾಕಪ್ ಡ್ರೈವರ್ ರಾಫೆಲ್ ವಾಸ್ಕ್ವೆಜ್ ಅವರ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದ ನರಹತ್ಯೆಯ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಲಾಯಿತು. ಏಕೆಂದರೆ ಆಕೆಯ ಫೋನ್ ಹುಲು ಮೂಲಕ ಪ್ರಸಾರವಾದ ''ಧ್ವನಿಯನ್ನು'' ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ಮಾಡುವಾಗ ಅವಳು ಹಲವಾರು ಸೆಕೆಂಡುಗಳವರೆಗೆ ರಸ್ತೆಯತ್ತ ನೋಡಲಿಲ್ಲ. ಅವಳು ನಿರಪರಾಧಿ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಳು ಮತ್ತು ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ಕಾಯಲು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಊಬರ್‌‌ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಆರೋಪವನ್ನು ಎದುರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಯುಎಸ್‌ಎ ನಲ್ಲಿ ನಿಗಮಕ್ಕೆ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಆಧಾರವಿಲ್ಲ. ಸುರಕ್ಷತಾ ಚಾಲಕ ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ಜವಾಬ್ದಾರನೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವಳು ಅಪಘಾತವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸೀಟಿನಲ್ಲಿದ್ದಳು (ಮಟ್ಟ ೩ ರಂತೆ). ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೧ ಕ್ಕೆ ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/technology-54175359|title=Uber's self-driving operator charged over fatal crash|date=16 September 2020|publisher=BBC News}}</ref> === ನವ್ಯಾ ಆರ್ಮಾ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ === ೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಪ್ರಯಾಣಿಕರೊಂದಿಗೆ ನವ್ಯ ಅರ್ಮಾ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸ್ವಯಂ ಚಾಲಿತ ಬಸ್ ಟ್ರಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಅಪಘಾತಕ್ಕೀಡಾಯಿತು. ಟ್ರಕ್ ಅಪಘಾತದ ತಪ್ಪು ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ನಿಂತಿದ್ದ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಬಸ್‌ಗೆ ಹಿಮ್ಮುಖವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಬಸ್ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಅದರ ಹೆಡ್‌ಲೈಟ್‌ಗಳನ್ನು ಮಿನುಗುವುದು ಅಥವಾ ಹಾರ್ನ್ ಅನ್ನು ಧ್ವನಿಸುವಂತಹ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಚಾಲನಾ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲಿಲ್ಲ. ಒಬ್ಬ ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದಂತೆ, "ನೌಕೆಯು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ನೌಕೆಯು ಇನ್ನೂ ನಿಂತಿತು." <ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2017/nov/09/self-driving-bus-crashes-two-hours-after-las-vegas-launch-truck-autonomous-vehicle|title=Self-driving bus involved in crash less than two hours after Las Vegas launch|last=Gibbs|first=Samuel|date=9 November 2017|work=[[The Guardian]]|access-date=9 November 2017}}</ref> === ಎನ್‌ಐಓ ನ್ಯಾವಿಗೇಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೈಲಟ್ === ೧೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ ರಂದು, ಅವರ ಎನ್‌ಐಓ ಇಎಸ್‌‍೮ ನಿರ್ಮಾಣ ವಾಹನಕ್ಕೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದ ನಂತರ ೩೧ ವರ್ಷದ ಚೀನೀ ವ್ಯಕ್ತಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsdirectory3.com/believing-too-much-in-the-words-automatic-driving-the-ceo-of-a-chinese-startup-company-crashed-into-a-construction-vehicle-in-self-driving-mode-and-died-t客邦/|title=Believing too much in the words 'automatic driving', the CEO of a Chinese startup company crashed into a construction vehicle in self-driving mode and died {{!}} T客邦|date=20 August 2021|website=News Directory 3|language=en-US|access-date=17 February 2022}}</ref> ಎನ್‌ಐಓನ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವು ಇನ್ನೂ ಬೀಟಾದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಸ್ಥಿರ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://investorplace.com/2021/08/nio-stock-10-things-to-know-about-the-fatal-crash-dragging-down-nio-today/|title=NIO Stock: 10 Things to Know About the Fatal Crash Dragging Down Nio Today|last=Rearick|first=Brenden|last2=Aug 16|first2=InvestorPlace Assistant News Writer|date=16 August 2021|website=InvestorPlace|language=en-US|access-date=17 February 2022|last3=2021|last4=EST|first4=12:56&nbsp;pm}}</ref> ವಾಹನದ ಕೈಪಿಡಿಯು ನಿರ್ಮಾಣ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುವಾಗ ಚಾಲಕನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದರೂ, ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಮೃತರ ಕುಟುಂಬದ ವಕೀಲರು ವಾಹನಕ್ಕೆ ಎನ್‌ಐಓನ ಖಾಸಗಿ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದು ನಕಲಿ ಡೇಟಾಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.autoevolution.com/news/nio-s-autopilot-nop-faces-intense-scrutiny-with-first-fatal-crash-in-china-167486.html|title=Nio's Autopilot, NOP, Faces Intense Scrutiny With First Fatal Crash in China|last=Ruffo|first=Gustavo Henrique|date=17 August 2021|website=autoevolution|language=en|access-date=17 February 2022}}</ref> === ಟೊಯೋಟಾ ಇ-ಪ್ಯಾಲೆಟ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ === ೨೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ ರಂದು, ಒಲಂಪಿಕ್ ಮತ್ತು [[2020 ಬೇಸಿಗೆ ಪ್ಯಾರಾಲಿಂಪಿಕ್ಸ್|ಪ್ಯಾರಾಲಿಂಪಿಕ್ ಗೇಮ್ಸ್ ಟೋಕಿಯೊ ೨೦೨೦]] ರಲ್ಲಿ ಅಥ್ಲೀಟ್‌ಗಳ ಹಳ್ಳಿಯೊಳಗೆ ಚಲನಶೀಲತೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಬಳಸಲಾದ ಮೊಬಿಲಿಟಿ ವಾಹನವಾದ ಟೊಯೋಟಾ ಇ-ಪ್ಯಾಲೆಟ್, ಪಾದಚಾರಿ ದಾಟುವಿಕೆಯನ್ನು ದಾಟಲು ದೃಷ್ಟಿಹೀನ ಪಾದಚಾರಿಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದಿದೆ. <ref name="toyota_2021-08-27">{{Cite news|url=https://global.toyota/en/newsroom/corporate/35952477.html|title=Statement Regarding a Collision between a Pedestrian and a Toyota e-Palette Vehicle at the Tokyo 2020 Olympic and Paralympic Athletes' Village|date=27 August 2021|work=[[Toyota]]Times|access-date=17 November 2021}}</ref> ಅಪಘಾತದ ನಂತರ ಅಮಾನತುಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳೊಂದಿಗೆ ೩೧ ರಂದು ಮರುಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://english.kyodonews.net/news/2021/08/f57b83f9f778-breaking-news-toyota-self-driving-buses-in-paralympic-village-to-restart-tues.html|title=Toyota self-driving buses in Paralympic village to restart on Aug. 31|date=30 August 2021|access-date=17 November 2021|agency=[[Kyodo News]]}}</ref> == ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು == ೨೦೧೧ ರ ಆಕ್ಸೆಂಚರ್‌ನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ೨,೦೦೬ ಯುಎಸ್‌‍ ಮತ್ತು ಯುಕೆ ೪೯% ಆನ್‌ಲೈನ್ ಗ್ರಾಹಕರು "ಚಾಲಕರಹಿತ ಕಾರ್" ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಆರಾಮದಾಯಕ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://newsroom.accenture.com/article_display.cfm?article_id=5146|title=Consumers in US and UK Frustrated with Intelligent Devices That Frequently Crash or Freeze, New Accenture Survey Finds|date=10 October 2011|publisher=Accenture|access-date=30 June 2013}}</ref> ೨೦೧೨ ರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಜೆಡಿ ಪವರ್ ಮತ್ತು ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ಸ್‌ನ ೧೭,೪೦೦ ವಾಹನ ಮಾಲೀಕರ ೩೭% ರಷ್ಟು ಜನರು "ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರನ್ನು" ಖರೀದಿಸಲು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಯುಎಸ್‌ $೩,೦೦೦ ಹೆಚ್ಚು ವೆಚ್ಚವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರೆ ಆ ಅಂಕಿ ಅಂಶವು ೨೦% ಕ್ಕೆ ಇಳಿಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://reviews.cnet.com/8301-13746_7-57422698-48/many-car-buyers-show-interest-in-autonomous-car-tech/|title=Many car buyers show interest in autonomous car tech|last=Yvkoff|first=Liane|date=27 April 2012|publisher=CNET|access-date=30 June 2013}}</ref> ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ಸಂಶೋಧಕ ಪಲ್ಸ್ ಸುಮಾರು ೧,೦೦೦ ಜರ್ಮನ್ ಡ್ರೈವರ್‌ಗಳ ೨೦೧೨ ರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ೨೨% ಈ ಕಾರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ೧೦% ನಿರ್ಧರಿಸದವರಾಗಿದ್ದರು, ೪೪% ಸಂಶಯಾಸ್ಪದರು ಮತ್ತು ೨೪% ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.motorvision.de/service-ratgeber/selbstfahrende-autos-deutschland-22-prozent-deutschen-grosse-akzeptanz-roboterfahrzeuge-39281.html|title=Große Akzeptanz für selbstfahrende Autos in Deutschland|date=9 October 2012|publisher=motorvision.de|archive-url=http://arquivo.pt/wayback/20160515125001/http://www.motorvision.de/service-ratgeber/selbstfahrende-autos-deutschland-22-prozent-deutschen-grosse-akzeptanz-roboterfahrzeuge-39281.html|archive-date=15 May 2016|access-date=6 September 2013|archivedate=15 ಮೇ 2016|archiveurl=http://arquivo.pt/wayback/20160515125001/http://www.motorvision.de/service-ratgeber/selbstfahrende-autos-deutschland-22-prozent-deutschen-grosse-akzeptanz-roboterfahrzeuge-39281.html|url-status=deviated}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಸಿಸ್ಕೊ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್‌ನ ೧೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧,೫೦೦ ಗ್ರಾಹಕರಲ್ಲಿ ೫೭% ಗ್ರಾಹಕರು " ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಾನವ ಚಾಲಕನ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬ್ರೆಜಿಲ್, ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ಒಪ್ಪಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.autosphere.ca/collisionmanagement/2013/05/22/autonomous-cars-found-trustworthy-in-global-study/|title=Autonomous Cars Found Trustworthy in Global Study|date=22 May 2013|publisher=autosphere.ca|access-date=6 September 2013|archive-date=29 ಜುಲೈ 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140729095102/http://www.autosphere.ca/collisionmanagement/2013/05/22/autonomous-cars-found-trustworthy-in-global-study/|url-status=dead}}</ref> ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ ಇನ್ಸೂರೆನ್ಸ್‌‍.ಕೋಮ್‌‍ನಿಂದ ನಡೆದ ಯುಎಸ್‌‍ ಟೆಲಿಫೋನ್ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ, ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದಿರುವ ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗದಷ್ಟು ಚಾಲಕರು ಕನಿಷ್ಠ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದರು. ಕಾರು ವಿಮೆಯು ಅಗ್ಗವಾಗಿದ್ದರೆ ೮೬% ಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತದೆ. ೩೧.೭% ಜನರು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರು ಲಭ್ಯವಿದ್ದರೆ ಅವರು ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.insurance.com/about-us/news-and-events/2014/07/autonomous-cars-bring-em-on-drivers-say-in-insurance.com-survey.html|title=Autonomous cars: Bring 'em on, drivers say in Insurance.com survey|date=28 July 2014|website=Insurance.com|access-date=29 July 2014}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೫ ರ ಉನ್ನತ ಸ್ವಯಂ ಪತ್ರಕರ್ತರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ, ೪೬% ಜನರು ಟೆಸ್ಲಾ ಅಥವಾ ಡೈಮ್ಲರ್ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನದೊಂದಿಗೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಮೊದಲಿಗರಾಗುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ (೩೮% ರಷ್ಟು) ಡೈಮ್ಲರ್ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ, ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಇನ್ - ಬೇಡಿಕೆ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನ. <ref>{{Cite web|url=http://www.partcatalog.com/blog/autonomous-vehicle-predictions/|title=Autonomous Vehicle Predictions: Auto Experts Offer Insights on the Future of Self-Driving Cars|date=16 March 2015|website=PartCatalog.com|access-date=18 March 2015}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ಫ್ಟ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಯ ಕುರಿತು ೧೦೯ ದೇಶಗಳ ೫,೦೦೦ ಜನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಿತು. ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಕರು, ಸರಾಸರಿಯಾಗಿ, ಹಸ್ತಚಾಲಿತ ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಆನಂದದಾಯಕ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮೋಡ್ ಅನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ. ೨೨% ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದವರು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಕರು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್/ದುರುಪಯೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಚಿಂತಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಹೆಚ್ಚು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದವರು (ಕಡಿಮೆ ಅಪಘಾತದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಆದಾಯದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ) ತಮ್ಮ ವಾಹನ ರವಾನೆ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ಕಡಿಮೆ ಆರಾಮದಾಯಕವಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Kyriakidis|first=M.|last2=Happee|first2=R.|last3=De Winter|first3=J. C. F.|year=2015|title=Public opinion on automated driving: Results of an international questionnaire among 5,000 respondents|journal=Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour|volume=32|pages=127–140|doi=10.1016/j.trf.2015.04.014|url=https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid%3Aa779b2bc-dcca-4f8c-b8e0-8209791a3146/datastream/OBJ/download|access-date=2022-12-24|archive-date=2022-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20221224061917/https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid:a779b2bc-dcca-4f8c-b8e0-8209791a3146/datastream/OBJ/download|url-status=dead}}</ref> ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸುವ ಆಸಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಭಾವ್ಯ ಗ್ರಾಹಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು, ಸಮೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾಲೀಕರಲ್ಲಿ ೩೭% "ಖಂಡಿತವಾಗಿ" ಅಥವಾ "ಬಹುಶಃ" ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref name=":4" /> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ೧,೬೦೩ ಜನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿತು. ಅವರು ಜರ್ಮನ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಯಸ್ಸು, ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಭಾಗಶಃ ಹೆಚ್ಚು ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು. ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಇಚ್ಛೆಯಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪುರುಷರು ಕಡಿಮೆ ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಂತೋಷವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಮಹಿಳೆಯರು ನಿಖರವಾಗಿ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ತೋರಿಸಿದರು. ಆತಂಕದ ಕಡೆಗೆ ಲಿಂಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವಕರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ನಡುವೆ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಭಾಗವಹಿಸುವವರ ವಯಸ್ಸಿನೊಂದಿಗೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Hohenberger|first=C.|last2=Spörrle|first2=M.|last3=Welpe|first3=I. M.|year=2016|title=How and why do men and women differ in their willingness to use automated cars? The influence of emotions across different age groups|journal=Transportation Research Part A: Policy and Practice|volume=94|pages=374–385|doi=10.1016/j.tra.2016.09.022}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಿಡಬ್ಲ್ಯೂಸಿ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ೧,೫೮೪ ಜನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. "೬೬ ಪ್ರತಿಶತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದವರು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಕಾರುಗಳು ಬಹುಶಃ ಸರಾಸರಿ ಮಾನವ ಚಾಲಕರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಹೈಲೈಟ್ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಜನರು ಇನ್ನೂ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾರನ್ನು ಹ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿದ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದೆ. ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ, ಕೇವಲ ೧೩% ಸಂದರ್ಶಕರು ಈ ಹೊಸ ರೀತಿಯ ಕಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite news|url=https://techcrunch.com/2016/12/22/autonomous-cars-seen-as-smarter-than-human-drivers/|title=Autonomous cars seen as smarter than human drivers|last=Hall-Geisler|first=Kristen|date=22 December 2016|work=[[TechCrunch]]|access-date=26 December 2016}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪ್ಯೂ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೆಂಟರ್ ೧-೧೫ ಮೇ ವರೆಗೆ ೪,೧೩೫ ಯುಎಸ್ ವಯಸ್ಕರನ್ನು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಿತು. ಅನೇಕ ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ತಮ್ಮ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳಿಂದ ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳ ವ್ಯಾಪಕ ಅಳವಡಿಕೆಯಿಂದ ಕಾರ್ಮಿಕರ ಉದ್ಯೋಗ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ರೋಬೋಟ್‌‍ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬದಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ . <ref>{{Cite web|url=http://www.pewinternet.org/2017/10/04/automation-in-everyday-life/|title=Automation in Everyday Life|last=Smith|first=Aaron|last2=Anderson|first2=Monica|date=4 October 2017}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ೫೪ ಮತ್ತು ೧೮೭ ಯುಎಸ್ ವಯಸ್ಕರ ಎರಡು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೊಸ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿದ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿ, ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನ ಸ್ವೀಕಾರ ಮಾದರಿ (ಎವಿಎಎಮ್‌‍) ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಸ್ಪಂದಕರು ವಿಭಿನ್ನ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಹಂತಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರು ಕಡಿಮೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಕಡಿಮೆ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ತೋರಿಸಿವೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಭಾಗಶಃ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆ (ಮಟ್ಟವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ) ಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಗಿಂತ ಏಕರೂಪವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಾಲಕ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ (ಕೈಗಳು, ಪಾದಗಳು ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಬಳಕೆ) ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Hewitt|first=Charlie|last2=Politis|first2=Ioannis|last3=Amanatidis|first3=Theocharis|last4=Sarkar|first4=Advait|title=Assessing public perception of self-driving cars: the autonomous vehicle acceptance model|journal=Proceedings of the 24th International Conference on Intelligent User Interfaces|year=2019|pages=518–527|doi=10.1145/3301275.3302268|publisher=ACM Press}}</ref> == ನಿಯಂತ್ರಣ == ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನಾ ಕಾರುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವು ಬಹು ಉಪವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಹೆಚ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಕಾರಿನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ, ಅನುಮೋದನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. == ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಉಡಾವಣೆ == ಹಸ್ತಚಾಲಿತವಾಗಿ ಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು (ಎಸ್‌ಎಇ ಮಟ್ಟ ೦) ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳ (ಎಸ್‌‍ಎಇ ಮಟ್ಟ ೫) ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಹಂತದ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡಂತೆ ವಿವರಿಸಬಹುದಾದ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ವಾಹನಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಅರೆ-ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಪೂರ್ಣ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣಕ್ಕಾಗಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಮೊದಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ, ವಾಹನಗಳು ಯಾಂತ್ರೀಕೃತಗೊಂಡ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ. ಈ ಅರೆ-ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳ ಅನೇಕ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಆದರೆ ಚಾಲಕನನ್ನು ವಾಹನದ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite journal|last=Hancock|first=P. A.|last2=Nourbakhsh|first2=Illah|last3=Stewart|first3=Jack|date=16 April 2019|title=On the future of transportation in an era of automated and autonomous vehicles|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=116|issue=16|pages=7684–7691|doi=10.1073/pnas.1805770115|issn=0027-8424|pmc=6475395|pmid=30642956|bibcode=2019PNAS..116.7684H}}</ref> === ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಹಂತ ೨ === ಟೆಸ್ಲಾ ವಾಹನಗಳು ಯಂತ್ರಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂ ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಟೆಸ್ಲಾ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಟೆಸ್ಲಾ ತನ್ನ "ಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನೆ" ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ನ " ಬೀಟಾ " ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಕರ ಸಣ್ಣ ಗುಂಪಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.motortrend.com/news/tesla-full-self-driving-beta-capability-testing/|title=Tesla Puts "Beta" Version of Full Self-Driving Capability in Hands of Select Few|last=Stoklosa|first=Alexander|date=22 October 2020|website=Motor Trend|access-date=25 October 2020}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ ಈ "ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನೆ" ಹಂತ ೨ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಗೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿದೆ. <ref name="Tesla_FSD_202108" /> === ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಹಂತ ೩ === ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, [[ಬಿಎಂಡಬ್ಲ್ಯೂ]] ೨೦೨೧ <ref>{{Cite web|url=https://www.motor1.com/news/147074/bmw-fully-autonomous-car-2021/|title=BMW Details Plan For Fully Automated Driving By 2021|last=Angel Sergeev|date=31 March 2017|website=Motor1.com}}</ref> ಅವುಗಳನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯೀಕರಿಸುವ ಮೊದಲು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್, ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಗರ ಮೋಟಾರುಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ೭ ಸಿರೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಕಾರ್ ಆಗಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೂ, ೨೦೨೨ ರ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ೩ ನೇ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪುವ ಮುಂದಿನ ತಯಾರಕರಾಗಲು [[ಬಿಎಂಡಬ್ಲ್ಯೂ]] ಇನ್ನೂ ೭ ಸರಣಿಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.forbes.com/wheels/features/bmw-7-series-level-3-autonomy/|title=BMW 7 Series To Reach Level 3 Autonomy Next Year|last=Michael Taylor|date=4 November 2021|work=[[Forbes]] Wheels|access-date=22 November 2021|last2=Carly Schaffner}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.bmwblog.com/2021/11/05/2022-bmw-7-series-will-get-level-3-autonomous-driving-next-year/|title=2022 BMW 7 Series Will Get Level 3 Autonomous Driving Next Year|last=Nico DeMattia|date=5 November 2021|work=[[ಬಿಎಂಡಬ್ಲ್ಯೂ|BMW]]BLOG|access-date=22 November 2021}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಇಟಾಲಿಯನ್ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ೩ ನೇ ಹಂತದ ಸ್ವಾಯತ್ತ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಪೈಲಟ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂನಿಂದ ಸ್ಟೆಲಾಂಟಿಸ್ ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದೆ. ಸ್ಟೆಲ್ಲಂಟಿಸ್‌ನ ಹೈವೇ ಚಾಲಕರು ಹಂತ ೩ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಮಾಸೆರೋಟಿ ಘಿಬ್ಲಿ ಮತ್ತು ಫಿಯೆಟ್ ೫೦೦ಎಕ್ಸ್‌‌ ಮೂಲಮಾದರಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.tu-auto.com/stellantis-shows-off-its-level-3-technology/|title=Stellantis Shows Off its Level 3 Technology|last=Paul Myles|date=17 September 2021|work=[[Informa]]|access-date=29 November 2021}}</ref> ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ತನ್ನ ಕಾರುಗಳಲ್ಲಿ ೨೦೨೪ ರಲ್ಲಿ ಹಂತ ೩ರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊರತರಲಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://europe.autonews.com/automakers/stellantis-will-roll-out-level-3-self-driving-2024|title=Stellantis will roll out Level 3 self-driving in 2024|last=Nick Gibbs|date=9 December 2021|work=Automotive News|access-date=25 April 2022}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪೋಲೆಸ್ಟಾರ್, ವೋಲ್ವೋ ಕಾರ್ಸ್ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್, ಪೋಲೆಸ್ಟಾರ್ ೩ ಎಸ್‌ಯುವಿ, ವೋಲ್ವೋ ಎಕ್ಸ್‌ಸಿ ೯೦ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹಂತ ೩ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಚಾಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನೀಡಲು ಲುಮಿನಾರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಎನ್‌ವಿಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಜೆನ್‌ಸ್ಯಾಕ್ಟ್‌ನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿತು.<ref>{{Cite news|url=https://www.autoweek.com/news/green-cars/a38737805/polestar-3-level-3-autonomous-ride-pilot/|title=Polestar 3 with Level 3 Autonomous Tech on the Way|last=Jay Ramey|date=11 January 2022|work=Autoweek|access-date=31 May 2022|archive-date=31 ಮೇ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220531180633/https://www.autoweek.com/news/green-cars/a38737805/polestar-3-level-3-autonomous-ride-pilot/|url-status=dead}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹುಂಡೈ ಮೋಟಾರ್ ಕಂಪನಿಯು ಕೊರಿಯನ್ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ೩ ನೇ ಹಂತದ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ಜೆನೆಸಿಸ್ ಜಿ೯೦ ಅನ್ನು ಹಾಕಲು ಸಂಪರ್ಕಿತ ಕಾರುಗಳ ಸೈಬರ್ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಹಂತದಲ್ಲಿದೆ.<ref>{{Cite news|url=https://pulsenews.co.kr/view.php?year=2022&no=147214|title=Korean firms enhance car cybersecurity before Level 3 autonomous car releases|last=Seo Jin-woo|date=16 February 2022|work=Pulse by [[Maeil Business Newspaper]]|access-date=22 April 2022|last2=Jung You-jung|last3=Lee Ha-yeon}}</ref> ೨೦೨೩ ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, [[ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಜ್|ಮರ್ಸಿಡಿಸ್- ಬೆಂನ್ಜ್‌‌‌]] ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಮತ್ತು ನೆವಾಡಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ೩ ನೇ ಹಂತದ ಡ್ರೈವ್ ಪೈಲಟ್‌ಗಾಗಿ ೨೦೨೩ ರ ಮಧ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಅನುಮೋದನೆಗಾಗಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ಯೋಜಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://electrek.co/2022/07/22/mercedes-drive-pilot-review/|title=Mercedes DRIVE PILOT: Level 3 luxury, coming soon to US|date=22 July 2022}}</ref> === ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಹಂತ ೪ === ಜುಲೈ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಟೊಯೋಟಾ ಹಂತ ೪ರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಲೆಕ್ಸಸ್ ಎಲ್‌ಎಸ್‌‍ (ಐದನೇ ತಲೆಮಾರಿನ) ಆಧಾರಿತ ಟಿಆರ್‌ಐ-ಪಿ೪ ನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನ ಸವಾರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite press release|url=https://global.toyota/en/newsroom/corporate/30344967.html|date=24 October 2019|title=Toyota to Offer Rides in SAE Level-4 Automated Vehicles on Public Roads in Japan Next Summer|publisher=[[Toyota]]|accessdate=17 March 2022}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಟೊಯೋಟಾ ಟೋಕಿಯೊ ೨೦೨೦ ಒಲಂಪಿಕ್ ವಿಲೇಜ್ ಸುತ್ತಲೂ ಇ-ಪ್ಯಾಲೆಟ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹಂತ ೪ರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. <ref name="bloomberg_2021-08">{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/newsletters/2021-08-02/toyota-seizes-olympic-glory-by-shuttling-athletes-autonomously|title=Hyperdrive Daily: The Driverless Shuttle Helping Toyota Win Gold|last=River Davis|date=2 August 2021|work=[[Bloomberg News]]|access-date=7 November 2021}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, [[ಮರ್ಸಿಡಿಸ್-ಬೆನ್ಜ್|ಮರ್ಸಿಡಿಸ್- ಬೆಂನ್ಜ್‌‌]] ತನ್ನ ಹೊಸ ಎಸ್‌‌- ಕ್ಲಾಸ್‌ಗಾಗಿ ''ಇಂಟೆಲಿಜೆಂಟ್ ಪಾರ್ಕ್ ಪೈಲಟ್'' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ವಾಣಿಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ೪ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವ್ಯಾಲೆಟ್ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ (ಎವಿಪಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಸಿಸ್ಟಮ್ ಅನ್ನು ಮೊದಲೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಬಹುದು ಆದರೆ ಭವಿಷ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನು ಅನುಮೋದನೆಯ ಮೇಲೆ ಷರತ್ತುಬದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://media.mercedes-benz.com/article/92eb97a3-3477-4ca1-acf1-32ee0e07d646|title=Automotive luxury experienced in a completely new way – The main points of the new Mercedes-Benz S-Class at a glance|date=2 September 2020|website=Mercedes me media|language=en|access-date=21 May 2022}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://iot-automotive.news/bosch-stuttgart-airport-set-to-welcome-fully-automated-and-driverless-parking/|title=BOSCH – STUTTGART AIRPORT SET TO WELCOME FULLY AUTOMATED AND DRIVERLESS PARKING|website=IoT Automotive News|access-date=21 May 2022}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಕ್ರೂಸ್ ಎವಿ ಅನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಕ್ರೂಸ್ ಮತ್ತು [[ಜನರಲ್ ಮೋಟರ್ಸ್|ಜನರಲ್ ಮೋಟಾರ್ಸ್]] ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಂತ ೪ ಮೊಬಿಲಿಟಿ ಸೇವಾ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಹೋಂಡಾ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite press release|url=https://global.honda/newsroom/news/2021/c210908eng.html|date=8 September 2021|title=Honda to Start Testing Program in September Toward Launch of Autonomous Vehicle Mobility Service Business in Japan|publisher=[[Honda]]|accessdate=16 March 2022}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ವರ್ಲ್ಡ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಆನ್ ಇಂಟೆಲಿಜೆಂಟ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಹೋಂಡಾ ಅವರು ಈಗಾಗಲೇ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಲೆಜೆಂಡ್ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಇಎಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಂತ ೪ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://carbuzz.com/news/honda-is-beating-tesla-in-driverless-car-race|title=Honda Is Beating Tesla in Driverless Car Race|last=Martin Bigg|date=12 October 2021|work=CarBuzz|access-date=10 November 2021}}</ref> ತಿಂಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೋಂಡಾ ಅವರು ಟೋಚಿಗಿ ಪ್ರಿಫೆಕ್ಚರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೪ ನೇ ಹಂತದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಪರಿಶೀಲನೆ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದರು. ೨೦೨೨ <ref>{{Cite news|url=https://carbuzz.com/news/honda-is-beating-tesla-in-driverless-car-race|title=Honda testing Level 4 autonomous driving technology|date=30 October 2021|work=[[NHK]] World|access-date=24 November 2021}}</ref> ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರಸ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಹೋಂಡಾ ಯೋಜಿಸಿದೆ. ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಜನರಲ್ ಮೋಟಾರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ರೂಸ್ ಸ್ವಯಂ-ಚಾಲನಾ ವಾಹನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿಯೋಜಿಸಲು ಅನುಮತಿಗಾಗಿ ಎನ್‌ರಚ್‌‌ಟಿಎಸ್‌‍ಎಗೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಕ್ರೂಸ್ ಮೂಲ ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಚಕ್ರಗಳು ಅಥವಾ ಬ್ರೇಕ್ ಪೆಡಲ್‌ಗಳಂತಹ ಮಾನವ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳಿಲ್ಲ. ಕಾರನ್ನು ಜಿಎಮ್‌‍ ಮತ್ತು ಕ್ರೂಸ್ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಾದ ಹೋಂಡಾದೊಂದಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ೨೦೨೨ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಡೆಟ್ರಾಯಿಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಜಿಎಮ್‌‍ ನ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ ಝೀರೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/business/autos-transportation/gm-seeks-us-approval-deploy-self-driving-vehicle-2022-02-18/|title=GM seeks U.S approval to deploy self-driving vehicles|last=David Shepardson|date=19 February 2021|work=[[Reuters]]|access-date=18 April 2022}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://arstechnica.com/cars/2022/02/gm-seeks-us-approval-to-put-driverless-cruise-origin-into-commercial-service/|title=GM seeks US approval to deploy self-driving car without a steering wheel|last=Jon Brodkin|date=22 February 2021|work=[[Ars Technica]]|access-date=18 April 2022}}</ref> ೨೦೨೨ರ ಅರ್ಜಿ ಬಾಕಿ ಇದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/business/autos-transportation/senate-democrats-urge-us-transport-chief-develop-autonomous-vehicle-rules-2022-04-27/|title=U.S. Senate Democrats urge Buttigieg to develop autonomous vehicle rules|last=David Shepardson|date=26 April 2022|work=[[Reuters]]|access-date=29 April 2022}}</ref> ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಕ್ರೂಸ್ ಮೂಲವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ೨೦೨೨ ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯ ಟೋಕಿಯೊದಲ್ಲಿ ಹೊರತರಲು ಹೋಂಡಾ ತನ್ನ ಹಂತ ೪ ಮೊಬಿಲಿಟಿ ಸೇವಾ ಪಾಲುದಾರರನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿತು. <ref>{{Cite press release|url=https://global.honda/newsroom/news/2022/c220421eng.html?from=newsrelease_area|title=Honda Signs Memorandum of Understanding with Teito Motor Transportation and kokusai motorcars as Part of Aim to Launch Autonomous Vehicle Mobility Service in Central Tokyo|publisher=[[Honda]]|accessdate=21 April 2022}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೨ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಟೋಕಿಯೊಗಾಗಿ ಕ್ರೂಸ್ ಮೂಲದ ಜಪಾನ್ ಆವೃತ್ತಿಯ ಮೂಲಮಾದರಿಯು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.honda.co.jp/topics/2022/ct_2022-09-29.html|title=自動運転車両「クルーズ・オリジン」の試作車が完成、米国でテストを開始|date=29 September 2022|website=[[Honda]]|language=JA|trans-title=Prototype of self-driving car "Cruise Origin" completed, started testing in the United States|access-date=25 November 2022}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]] 19rj86sxp8naimd4oib6mcib1vwkf9l 0 148536 1306645 1306126 2025-06-15T14:02:32Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306645 wikitext text/x-wiki [[File:Shadow Hand Bulb large.jpg|thumb|right|The Shadow Hand|ಶ್ಯಾಡೊ ಯಂತ್ರಮಾನವನ ಕೈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] ಯಂತ್ರಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ(ರೋಬಾಟಿಕ್ಸ್(Robotics)) ಎನ್ನುವುದು [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನ]] ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಶಾಖೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|last=|first=|date=|title=German National Library|url=https://portal.dnb.de/opac.htm?method=simpleSearch&cqlMode=true&query=nid%3D4261462-4|access-date=|website=International classification system of the German National Library (GND)}}</ref> ಯಂತ್ರಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರವು ವಿನ್ಯಾಸ, ನಿರ್ಮಾಣ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮತ್ತು ರೋಬೋಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಮಾನವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮತ್ತು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವುದು ಯಂತ್ರಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರದ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ. ಯಂತ್ರಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರವು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಮಾಹಿತಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಮೆಕಾಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್, ಬಯೋ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, [[ಗಣಿತ]], ಇತ್ಯಾದಿ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. [[:en:Robotics|ರೊಬೊಟಿಕ್ಸ್]] ಎಂಬುದು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತದ ಒಂದು ಸ್ವರೂಪವಾಗಿದೆ, ಇದು ಹಲವಾರು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೇ ಶತಮಾನದ ತಯಾರಕರನ್ನು ಉತ್ಪಾದಕತೆಯಲ್ಲಿ ತ್ವರಿತವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲವಾರು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮರುಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಉತ್ಪಾದಕತೆಯ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ. ಹಿಂದೆ ಮಾನವರು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಗಳು-ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕಷ್ಟಕರವಾದ, ಅಪಾಯಕಾರಿ, ಏಕತಾನತೆಯ, ಅಥವಾ ಬೇಸರದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು-ಈಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರೋಬೋಟ್ಗಳು ಅಥವಾ ಮಾನವರು ಅಥವಾ [https://www.encyclopedia.com/science-and-technology/computers-and-electrical-engineering/computers-and-computing/computer ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ಗಳಿಂದ] ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದಾದ ಇತರ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಸಾಧನಗಳಿಂದ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ರೋಬಾಟ್ ಎಂದು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ನಿಯಂತ್ರಣಗಳಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ; ಬಹಳ ಕಿರಿದಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಮಾನವ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ರೋಬೋಟ್ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಸಾಧನವಾಗಿ ರೋಬಾಟ್ನ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಪರಮಾಣು ಮಾಲಿನ್ಯಕಾರಕಗಳು, ನಾಶಕಾರಿ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಅಥವಾ ವಿಷಕಾರಿ ಹೊಗೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿಪರೀತ ಸೆಟ್ಟಿಂಗ್ಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಜೀವಕ್ಕೆ-ಅಪಾಯದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಸ್ಥಳವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ರೋಬೋಟ್ಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಯಂತ್ರಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರವು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. [[ಯಂತ್ರಮಾನವ|ಯಂತ್ರಮಾನವರನ್ನು]] ಹಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದು. ಇಂದು ಅನೇಕ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ (ವಿಕಿರಣಶೀಲ ವಸ್ತುಗಳ ತಪಾಸಣೆ, ಬಾಂಬ್ ಪತ್ತೆ ಮತ್ತು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಸೇರಿದಂತೆ), ಉತ್ಪಾದನಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಅಥವಾ ಮನುಷ್ಯರು ಬದುಕಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ, ನೀರೊಳಗಿನ, ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಶಾಖ, ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಪಾಯಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ವಿಕಿರಣದ ಧಾರಕ). [[ಯಂತ್ರಮಾನವ|ಯಂತ್ರಮಾನವರು]] ಯಾವುದೇ ರೂಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಆದರೆ ಕೆಲವು ನೋಟದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಹೋಲುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜನರಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ ಕೆಲವು ಪ್ರತಿಕೃತಿ ನಡವಳಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳ ಸ್ವೀಕಾರಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ [[ಯಂತ್ರಮಾನವ|ಯಂತ್ರಮಾನವರು]] ನಡಿಗೆ, ಎತ್ತುವಿಕೆ, ಮಾತು, ಅರಿವು ಅಥವಾ ಇತರ ಯಾವುದೇ ಮಾನವ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಇಂದಿನ ಹಲವು [[ಯಂತ್ರಮಾನವ|ಯಂತ್ರಮಾನವರು]] ಪ್ರಕೃತಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿದ್ದು, ಜೈವಿಕ ಪ್ರೇರಿತ ಯಂತ್ರಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುತ್ತಿವೆ. [https://www.encyclopedia.com/science-and-technology/computers-and-electrical-engineering/computers-and-computing/roboticsೋಬೊಟಿಕ್ಸ್] ರ[https://www.myklassroom.com/Engineering-branches/85/ROBOTICS-AND-AUTOMATION(SS) ೊಬೊಟಿಕ್ಸ್]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದೆ, ಅದರ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಗಾಗಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕೈಗಾರಿಕಾ ರೋಬೋಟ್ಗಳು ಸಹ ಪಿಕ್-ಆಂಡ್-ಪ್ಲೇಸ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಇಂದಿನ ರೊಬೊಟಿಕ್ಸ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್, ನ್ಯೂಮ್ಯಾಟಿಕ್, ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಆಫ್-ಲೈನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ರೋಬೋಟ್ಗಳು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೈಗಾರಿಕಾ ರೋಬೋಟ್ಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿನ ವಿಧಾನದಿಂದ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ==ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ== ರೊಬೊಟಿಕ್ಸ್ ಎಂಬ ಪದವು '''ರೋಬೋಟ್''' ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಜೆಕ್ ಬರಹಗಾರ '''ಕರೇಲ್ ಕಾಪೆಕ್''' ತನ್ನ ನಾಟಕ ಆರ್.ಯು.ಆರ್ (ರೊಸಮ್ಸ್ ಯೂನಿವರ್ಸಲ್ ರೋಬೋಟ್ಸ್) ನಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ಇದನ್ನು ೧೯೨೦ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು.<ref>https://web.archive.org/web/20130123023343/http://capek.misto.cz/english/robot.html</ref> ರೋಬೋಟ್ ಎಂಬ ಪದವು ಸ್ಲಾವಿಕ್ ಪದವಾದ ರೋಬೋಟಾದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಇದರರ್ಥ '''ಕೆಲಸ'''. ರೋಬೋಟ್ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೃತಕ ಜನರನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಲ್ಲಿ ಈ ನಾಟಕವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾನವರು ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಭಾವಿಸಬಹುದಾದ ಜೀವಿಗಳು - ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ಗಳ ಆಧುನಿಕ ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕರೇಲ್ ಕಾಪೆಕ್ ಸ್ವತಃ ಈ ಪದವನ್ನು ರಚಿಸಲಿಲ್ಲ. ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಡಿಕ್ಷನರಿಯಲ್ಲಿನ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಅವರು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪತ್ರವನ್ನು ಬರೆದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಹೋದರ ಜೋಸೆಫ್ ಕಾಪೆಕ್ ಅವರನ್ನು ಅದರ ನಿಜವಾದ ಮೂಲವೆಂದು ಹೆಸರಿಸಿದರು.<ref>https://web.archive.org/web/20130123023343/http://capek.misto.cz/english/robot.html</ref> ==ಇತಿಹಾಸ== ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ, '''ನಾರ್ಬರ್ಟ್ ವೀನರ್''' ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ರೊಬೊಟಿಕ್ಸ್ನ ಆಧಾರವಾದ ಸೈಬರ್ನೆಟಿಕ್ಸ್ನ ತತ್ವಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು. ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಯತ್ತ ರೋಬೋಟ್ ಗಳು ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ದ್ವಿತೀಯಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು. ಮೊದಲ ಡಿಜಿಟಲ್ ಚಾಲಿತ ಮತ್ತು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮೇಬಲ್ ರೋಬೋಟ್, '''[[:en:Unimate|ಯುನಿಮೇಟ್]]''' ಅನ್ನು ೧೯೬೧ ರಲ್ಲಿ ಡೈ ಕಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಯಂತ್ರದಿಂದ ಬಿಸಿ ಲೋಹದ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ಜೋಡಿಸಲು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ರೋಬೋಟ್ ಗಳು ಇಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಮಾನವರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಗ್ಗವಾಗಿ, ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾನವರಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗದಷ್ಟು ಕೊಳಕು, ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಥವಾ ಮಂದವಾದ ಕೆಲವು ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೋಬೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದನೆ, ಜೋಡಣೆ, ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಸಾರಿಗೆ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಪರಿಶೋಧನೆ, ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು, ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ ಸಂಶೋಧನೆ, ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಹಕ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸರಕುಗಳ ಸಾಮೂಹಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>https://www.nature.com/articles/d41586-019-02874-0</ref><ref>https://web.archive.org/web/20080913160743/http://www.thetech.org/exhibits/online/robotics/universal/index.html</ref> ==ರೊಬೊಟಿಕ್ ಅಂಶಗಳು== ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ವಿಭಿನ್ನ ಪರಿಸರಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ವಿಭಿನ್ನ ಬಳಕೆಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನ್ವಯ ಮತ್ತು ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಮೂರು ಮೂಲಭೂತ ಹೋಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ: '''೧'''. ರೋಬೋಟ್ ಗಳು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಯಾಂತ್ರಿಕ ರಚನೆ, ಚೌಕಟ್ಟು, ರೂಪ ಅಥವಾ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಭಾರವಾದ ಧೂಳು ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿನ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ರೋಬೋಟ್ [[:en:Continuous track|ಕ್ಯಾಟರ್‌ಪಿಲ್ಲರ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್]] ಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಒರಿಗಾಮಿ ಪ್ರೇರಿತ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು ವಿಪರೀತ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಬಹುದು.<ref>https://samueli.ucla.edu/origami-inspired-robots-can-sense-analyze-and-act-in-challenging-environments/</ref> ರೋಬೋಟ್‌ನ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಅಂಶವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರದ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಲು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಪರಿಹಾರವಾಗಿದೆ. '''೨'''. ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳಿಗೆ ಶಕ್ತಿ ನೀಡುವ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ವಿದ್ಯುತ್ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕ್ಯಾಟರ್‌ಪಿಲ್ಲರ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರೋಬೋಟ್ ಗೆ ಟ್ರ್ಯಾಕರ್ ಟ್ರೆಡ್ ಗಳನ್ನು ಸರಿಸಲು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಶಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆ ಶಕ್ತಿಯು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅದು ತಂತಿಯ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತ ವಿದ್ಯುತ್ ಸರ್ಕ್ಯೂಟ್ ಆದ ಬ್ಯಾಟರಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ನಿಂದ ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಚಾಲಿತ ಯಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಹ ದಹನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಪ್ರವಾಹದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಕಾರುಗಳಂತಹ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಚಾಲಿತ ಯಂತ್ರಗಳು ಬ್ಯಾಟರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ರೋಬೋಟ್‌ಗಳ ವಿದ್ಯುತ್ ಅಂಶವನ್ನು ಚಲನೆ(ಮೋಟರ್ ಗಳ ಮೂಲಕ), ಸಂವೇದನೆ(ಶಾಖ, ಧ್ವನಿ, ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಸ್ಥಿತಿಯಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅಳೆಯಲು ವಿದ್ಯುತ್ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ(ರೋಬೋಟ್ ಗಳಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ತಮ್ಮ ಮೋಟರ್ ಗಳು ಮತ್ತು ಸಂವೇದಕಗಳಿಗೆ ಕೆಲವು ಮಟ್ಟದ ವಿದ್ಯುತ್ ಶಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ). '''೩'''. ಎಲ್ಲಾ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು ಕೆಲವು ಮಟ್ಟದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಎಂದರೆ ರೋಬೋಟ್ ಯಾವಾಗ ಅಥವಾ ಹೇಗೆ ಏನನ್ನಾದರೂ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾಟರ್‌ಪಿಲ್ಲರ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ನ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕೆಸರು ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ಚಲಿಸಬೇಕಾದ ರೋಬೋಟ್ ಸರಿಯಾದ ಯಾಂತ್ರಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದರ ಬ್ಯಾಟರಿಯಿಂದ ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಆದರೆ ಚಲಿಸಲು ಹೇಳುವ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಇಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳು ರೋಬೋಟ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಸಾರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದರ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಕಳಪೆಯಾಗಿ ರಚನಾತ್ಮಕವಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ತುಂಬಾ ಕಳಪೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ (ಅಥವಾ ಅದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದೇ ಇರಬಹುದು). ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ರೊಬೊಟಿಕ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳು: '''ರಿಮೋಟ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್''', '''ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ''' ಮತ್ತು '''ಹೈಬ್ರಿಡ್'''. ರಿಮೋಟ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಹೊಂದಿರುವ ರೋಬೋಟ್ ಮೊದಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆದೇಶಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದು ನಿಯಂತ್ರಣ ಮೂಲದಿಂದ ಸಿಗ್ನಲ್ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಿಮೋಟ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಹೊಂದಿರುವ ಮನುಷ್ಯ. ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಮಾನವ ಆದೇಶಗಳಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ರೊಬೊಟಿಕ್ಸ್ ಗಿಂತ '''[[:en:Automation|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ(ಆಟೋಮೇಷನ್)]]''' ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ ಎಂದು ನೋಡುವುದು ಬಹುಶಃ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು ನಿಯಂತ್ರಣ ಮೂಲವಿಲ್ಲದೆ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಪರಿಸರದೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಮೊದಲೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವರು ಎದುರಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದು. ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಎಂಬುದು ಎಐ ಮತ್ತು ಆರ್ ಸಿ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್‌ನ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ. ==ಬಳಕೆ/ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳು== ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ರೋಬೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ವರ್ಗೀಕರಣದ ಈ ವಿಧಾನವು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅನೇಕ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳದಿರಬಹುದು. ಅವುಗಳನ್ನು "'''ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು'''" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೀಮ್ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ, ಕೆಲವು ಪೂರೈಕೆದಾರರು ರೋಬೋಟ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ವೆಲ್ಡಿಂಗ್ ಉಪಕರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಟರ್ನ್‌ಟೇಬಲ್ ಗಳಂತಹ ಇತರ ವಸ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಸಮಗ್ರ ಘಟಕವಾಗಿ ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಸಂಯೋಜಿತ ರೊಬೊಟಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು "'''ವೆಲ್ಡಿಂಗ್ ರೋಬೋಟ್'''" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಅದರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮ್ಯಾನಿಪ್ಯುಲೇಟರ್ ಘಟಕವನ್ನು ವಿವಿಧ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಕೆಲವು ರೋಬೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೆವಿ ಲೋಡ್ ಮ್ಯಾನಿಪ್ಯುಲೇಶನ್ ಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು "'''ಹೆವಿ-ಡ್ಯೂಟಿ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು'''" ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>https://books.google.co.in/books?id=kpXbBwAAQBAJ&pg=PA141&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> ಪ್ರಸ್ತುತ ಮತ್ತು ಸಂಭಾವ್ಯ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಇವು ಸೇರಿವೆ: * [[:en:Military robot|ಮಿಲಿಟರಿ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು]]. * [[:en:Cobot|ಕೋಬೋಟ್‌ಗಳು]] (ಸಹಕಾರಿ ರೋಬೋಟ್ ಗಳು),<ref>{{Cite web |url=https://www.verizon.com/about/our-company/fourth-industrial-revolution/can-robot-make-you-superworker |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2023-08-19 |archive-date=2020-08-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200806200244/https://www.verizon.com/about/our-company/fourth-industrial-revolution/can-robot-make-you-superworker |url-status=dead }}</ref> * [[:en:Industrial robot|ಕೈಗಾರಿಕಾ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು]]- ರೋಬೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (೧೯೬೦ ರ ದಶಕದಿಂದ). ರೊಬೊಟಿಕ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಯುಎಸ್ ಡೇಟಾದ ಪ್ರಕಾರ, ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ಆಟೋಮೋಟಿವ್ ಉದ್ಯಮವು ಒಟ್ಟು ಮಾರಾಟದ ೫೨% ನೊಂದಿಗೆ ಕೈಗಾರಿಕಾ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ಗ್ರಾಹಕರಾಗಿದ್ದರು.<ref>https://www.automate.org/news/robot-density-rises-globally</ref> ವಾಹನ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ, ಅವರು "ಶ್ರಮ"ದ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಭಾಗವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ಟೆಕ್ಸಾಸ್ನಲ್ಲಿ ಐಬಿಎಂ ಕೀಬೋರ್ಡ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕಾರ್ಖಾನೆಯಂತಹ "ದೀಪಗಳನ್ನು ಆಫ್" ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳಿವೆ. ಅದು ೨೦೦೩ ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿತ್ತು.<ref>https://web.archive.org/web/20111001230609/http://www.automationworld.com/news-220</ref> * [[:en:Construction robots|ನಿರ್ಮಾಣ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು]]- ನಿರ್ಮಾಣ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳನ್ನು ಮೂರು ವಿಧಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು: ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರೋಬೋಟ್‌ಗಳು, ರೊಬೊಟಿಕ್ ಆರ್ಮ್ ಮತ್ತು ರೊಬೊಟಿಕ್ ಎಕ್ಸೋಸ್ಕೆಲೆಟನ್.<ref>https://www.engineering.com/story/construction-robotics-industry-set-to-double-by-2023</ref> ==ಇವುಗಳನ್ನೂ ಓದಿ== *[[ಯಂತ್ರಮಾನವ]] ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <references/> [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] [[ವರ್ಗ:ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್]] o4gtt044qcx69nxxi59ne5ybso8efze 0 150996 1306680 1198492 2025-06-16T00:16:19Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306680 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Kuehlregal_USA.jpg|thumb|ವಾಣಿಜ್ಯಿಕ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ]] '''ಶೈತ್ಯೀಕರಣ''' ಎಂದರೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆವರಣ, ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಪದಾರ್ಥದ [[ಉಷ್ಣತೆ|ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ]] ಕೆಳಗಿನ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಇಳಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ (ರೆಫ್ರಿಜರೇಶನ್). ಔದ್ಯಮಿಕ ಹಾಗೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಶ್ರೀಮಂತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಉಷ್ಣತೆ ಸಾಧಿಸಿ ಆಹಾರಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿ ಅವು ಏಕಾಣು ಜೀವಿಗಳು, [[ಯೀಸ್ಟ್]] ಮತ್ತು [[ಬೂಷ್ಟು|ಬೂಷ್ಟುಗಳಿಂದ]] ಕೆಡದಂತೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಶೈತ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬೇಗನೆ ಹಾಳಾಗಬಹುದಾದ ಹಲವು ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಈ ವಿಧಾನದಿಂದ ಘನೀಕರಿಸಿ ತಿಂಗಳುಗಟ್ಟಲೆ - ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವರ್ಷಗಟ್ಟಲೆ ಕೂಡ - ಅವುಗಳ ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ರುಚಿ, ವಾಸನೆ ಹಾಗೂ ಬಣ್ಣ ಕೆಡದಂತೆ ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಲವು ಶ್ರೀಮಂತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ವಾಸ ಸ್ಥಳ, ಕಚೇರಿ ಹಾಗೂ ನಾಗರಿಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಕಟ್ಟಡ ಮುಂತಾದೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ ನಾಗರಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ಸುಖಮಯವಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ. == ಇತಿಹಾಸ == ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಳಕೆಗೆ ಬರುವ ಮೊದಲು ಗ್ರೀಕರು, ರೋಮನ್ನರು ಮತ್ತಿತರರು [[ಪರ್ವತ|ಪರ್ವತಗಳಿಂದ]] [[ಮಂಜುಗಡ್ಡೆ|ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯನ್ನು]] ಶೇಖರಿಸಿ ತಂದು ಆಹಾರದ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಶ್ರೀಮಂತರ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲದಡಿ ಗುಂಡಿತೋಡಿ ಅದರ ನಾಲ್ಕೂ ಬದಿಗಳು ಮತ್ತು ತಳಕ್ಕೆ ಒಣಹುಲ್ಲು ಮತ್ತು ಮರದ ಹಲಗೆಗಳ ಉಷ್ಣನಿರೋಧಕ ಹೊದಿಕೆ ಹಾಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಂಥ ಹಗೇವುಗಳಲ್ಲಿ [[ನೀರ್ಗಲ್ಲು|ನೀರ್ಗಲ್ಲುಗಳನ್ನು]] ತಿಂಗಳುಗಟ್ಟಲೆ ಕರಗದಂತೆ ಶೇಖರಿಸಿ ಇಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಶೇಖರಿಸಿಟ್ಟ ಮಂಜುಗೆಡ್ಡೆಯೇ 20ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದವರೆಗೂ ಶೈತ್ಯೀಕರಣದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಗಿತ್ತು. ಈಗಲೂ ಹಲವೆಡೆ ಈ ವಿಧಾನ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ [[ಭಾರತ]] ಮತ್ತು [[ಈಜಿಪ್ಟ್|ಈಜಿಪ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] [[ಬಾಷ್ಪೀಕರಣ (ಆವಿಯಾಗುವಿಕೆ)|ಬಾಷ್ಪೀಕರಣದಿಂದ]] ತಂಪುಗೊಳಿಸುವ ವಿಧಾನ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಯಾವುದೇ [[ದ್ರವ|ದ್ರವವನ್ನು]] ತ್ವರಿತಗತಿಯಲ್ಲಿ ಆವಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದರೆ ಇದು ಸಾಧನೀಯ ಎಂಬ ಅರಿವು ಅವರಿಗಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಉಷ್ಣವಲಯದಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿಯ ತಂಪು ವೇಳೆ ವಿಶಾಲವಾದ ತಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಶೇಖರಿಸಿಟ್ಟರೆ, ಇದು ಸುತ್ತಲಿನ ವಾಯುವಿನ ಉಷ್ಣತೆ ನೀರಿನ ಘನೀಭವನ ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರದಿದ್ದರೂ ಮಂಜುಗೆಡ್ಡೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಬಾಷ್ಪೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿ ಈ ವಿಧಾನದಿಂದಲೇ ದೊಡ್ಡಗಾತ್ರದ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಬಹುದು. [[ಚಿತ್ರ:William_Cullen.jpg|thumb|ವಿಲಿಯಮ್ ಕಲೆನ್]] [[ಅನಿಲ|ಅನಿಲಗಳ]] ಕ್ಷಿಪ್ರ ಹಿಗ್ಗುವಿಕೆಯಿಂದ ಸುತ್ತಲೂ ತಂಪಾಗುವುದೆಂಬ ಈ ತತ್ತ್ವವೇ ಇಂದಿಗೂ ಶೈತ್ಯೀಕರಣದ ಮುಖ್ಯ ವಿಧಾನ. ತಾತ್ತ್ವಿಕವಾಗಿ ಇದು ಶತಮಾನಗಳಿಂದಲೂ ಪರಿಚಿತ. ಆದರೂ ಯಾಂತ್ರೀಕೃತ ಶೈತ್ಯೀಕರಣವನ್ನು 19ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆವಿಷ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಲಿಯಮ್ ಕಲೆನ್ ಎಂಬಾತ 1748ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಾದರಪಡಿಸಿದ.<ref name=":2">{{Cite web |title=The often forgotten Scottish inventor whose innovation changed the world |url=https://www.thenational.scot/culture/20058191.william-cullen-time-scottish-inventor-brought-cold/ |access-date=10 April 2022 |website=The National |language=en}}</ref> ಆತ ಆಂಶಿಕ [[ನಿರ್ವಾತ]] ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಈಥೈಲ್ ಈಥರನ್ನು ಕುದಿಸಿ ತೋರಿಸಿದನಾದರೂ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆಲಿವರ್ ಇವಾನ್ಸ್ (1755-1819) ಎಂಬ ಅಮೆರಿಕನ್ ವಿಜ್ಞಾನಿ ದ್ರವದ ಬದಲು ಅನಿಲವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ (1805) ಪ್ರಪಂಚದ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ಯಂತ್ರವನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ. ಮುಂದೆ ಆತನೇ ಈ ಯಂತ್ರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದನಾದರೂ ಜಾನ್ ಗೋರಿ ಎಂಬ ಅಮೆರಿಕದ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ 1844ರಲ್ಲಿ ಇಂಥದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಯಂತ್ರ ನಿರ್ಮಿಸಿದ.<ref>{{Cite web |title=Patent Images |url=https://pdfpiw.uspto.gov/.piw?Docid=00008080&homeurl=http%3A%2F%2Fpatft.uspto.gov%2Fnetacgi%2Fnph-Parser%3FSect1%3DPTO1%2526Sect2%3DHITOFF%2526d%3DPALL%2526p%3D1%2526u%3D%25252Fnetahtml%25252FPTO%25252Fsrchnum.htm%2526r%3D1%2526f%3DG%2526l%3D50%2526s1%3D0008080.PN.%2526OS%3DPN%2F0008080%2526RS%3DPN%2F0008080&PageNum=&Rtype=&SectionNum=&idkey=NONE&Input=View+first+page |access-date=2023-07-26 |archive-date=2021-07-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210709184544/https://pdfpiw.uspto.gov/.piw?Docid=00008080&homeurl=http%3A%2F%2Fpatft.uspto.gov%2Fnetacgi%2Fnph-Parser%3FSect1%3DPTO1%2526Sect2%3DHITOFF%2526d%3DPALL%2526p%3D1%2526u%3D%25252Fnetahtml%25252FPTO%25252Fsrchnum.htm%2526r%3D1%2526f%3DG%2526l%3D50%2526s1%3D0008080.PN.%2526OS%3DPN%2F0008080%2526RS%3DPN%2F0008080&PageNum=&Rtype=&SectionNum=&idkey=NONE&Input=View+first+page |url-status=dead }}</ref> [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದ]] ಜೇಮ್ಸ್ ಹ್ಯಾರಿಸನ್ ಎಂಬಾತ 1856ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಸಮ್ಮರ್ದಿತ ಆವಿ ಬಳಸಿ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದ. 1859ರಲ್ಲಿ [[ಫ್ರಾನ್ಸ್]] ದೇಶದ ಫರ್ಡಿನಾಂಡ್ ಕಾರ್ ಎಂಬಾತ [[ಅಮೊನಿಯ|ಅಮೋನಿಯಾವನ್ನು]] ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿದ.<ref>Eric Granryd & Björn Palm, Refrigerating engineering, Stockholm [[Royal Institute of Technology]], 2005, see chap. 4-3</ref> (ಈ ಅನಿಲ ನೀರಿಗಿಂತ ಅತಿನಿಮ್ನ ಉಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ದ್ರವರೂಪ ತಳೆಯುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿಯ ಉಷ್ಣತೆ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ). [[ಚಿತ್ರ:AppareilCarré.jpg|left|thumb|ಫರ್ಡಿನಾಂಡ್ ಕಾರ್‌ನ ಐಸ್ ತಯಾರಿಸುವ ಸಾಧನ]] ಅಮೋನಿಯಾ ಅನಿಲದ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗತೊಡಗಿದಂತೆ ಅದರಿಂದ ಕೆಲವು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮಗಳೂ ಕಂಡುಬಂದುವು. ಅದು ದುರ್ವಾಸನಾಯುಕ್ತ ಮತ್ತು ವಿಷಕಾರಿ ಎಂದೇ ಅದರ ಸೋರಿಕೆ ಸಂಭವಿಸಿದರೆ ಆ ಪರಿಸರ ಅಸಹನೀಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಬದಲಿ ಶೈತ್ಯೀಕಾರಕಗಳಿಗಾಗಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. 1920ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಕೃತಕ ಸಂಯೋಗಗಳಿಂದ ಕೆಲವು ಶೈತ್ಯಕಾರೀ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಫ್ರೇಯಾನ್ ಎಂಬ ಸಂಯುಕ್ತ ವಸ್ತು ಅತ್ಯುತ್ತಮವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಇದಕ್ಕೆ ಏಕಸ್ವ ನೀಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite book|title=Fresh: a perishable history|last=Freidberg|first=Susanne|publisher=Belknap|year=2010|isbn=978-0-674-05722-7|edition=1st Harvard University Press pbk.|location=Cambridge, MA|pages=44}}</ref> [[ಮೀಥೇನ್|ಮೀಥೇನಿನಲ್ಲಿರುವ]] (CH₄) [[ಜಲಜನಕ|ಹೈಡ್ರೊಜನಿನ]] 4 [[ಪರಮಾಣು|ಪರಮಾಣುಗಳಿಗೆ]] ಬದಲಾಗಿ [[ಕ್ಲೋರಿನ್|ಕ್ಲೋರೀನಿನ]] 2 ಹಾಗೂ [[ಫ್ಲೂರೀನ್|ಫ್ಲೂರೀನಿನ]] 2 ಪರಮಾಣುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಡೈಕ್ಲೊರೋಫ್ಲೂರೋಮೀಥೇನ್ (CCl₂F₂) ಎಂಬ ಫ್ರೇಯಾನನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಯಿತು. ಯಾವುದೇ ವಾಸನೆಯಿಲ್ಲದ ಈ ಅನಿಲ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮಾತ್ರ ವಿಷಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆಧುನಿಕ ಆವಿಸಂಪೀಡಕ ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗಗಳಿವು: ಸಂಪೀಡಕ (ಕಂಪ್ರೆಸರ್); ಸಾಂದ್ರಕ (ಕಂಡೆನ್ಸರ್); ವಿಸ್ತರಣಾಸಾಧನ - ಇದೊಂದು ಕವಾಟ, ಲೋಮನಾಳ ಕೊಳವೆ ಯಂತ್ರ ಅಥವಾ ಜಲತಿರುಬಾನಿ ಯಾವುದೇ ಆಗಿರಬಹುದು; ಬಾಷ್ಪಕಾರಕ (ಇವಾಪೊರೇಟರ್). ಮುಂದೆ [[ಅರೆವಾಹಕ|ಅರೆವಾಹಕಗಳ]] ಕೆಲವು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ಶೈತ್ಯೀಕರಣ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು (1960ರ ದಶಕ). ಈ ಪೈಕಿ ಹೆಸರಿಸಬೇಕಾದದ್ದು ಪೆಲ್ಟಿಯರ್ ಪರಿಣಾಮ.<ref name=":22">{{Cite book|title=Design of segmented thermoelectric Peltier coolers by topology optimization|last=Lundgaard|first=Christian|publisher=OXFORD: Elsevier Ltd|year=2019|pages=1|language=English}}</ref> ಫ್ರೆಂಚ್ ರಸಾಯನವಿಜ್ಞಾನಿ ಜೀನ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಅಥನಾಸ್ ಪೆಲ್ಟಿಯರ್ (1785-1845) ಎಂಬಾತ ಎರಡು ವಿಜಾತೀಯ [[ಲೋಹ|ಲೋಹಗಳ]] ಮೂಲಕ [[ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ|ವಿದ್ಯುತ್ತು]] ಪ್ರವಹಿಸುವಾಗ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವುಗಳ ಸಂಧಿಸ್ಥಳ ತಣ್ಣಗಾಗುವುದೆಂದು ವೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ ಶೋಧಿಸಿದ್ದ(1834).<ref>{{cite journal|last1=Peltier|title=Nouvelles expériences sur la caloricité des courants électrique|journal=Annales de Chimie et de Physique|date=1834|volume=56|pages=371–386|url=https://books.google.com/books?id=1Jc5AAAAcAAJ&pg=PA371|trans-title=New experiments on the heat effects of electric currents|language=fr}}</ref> [[ಬಿಸ್ಮತ್|ಬಿಸ್ಮತ್‌]][[ತಂತಿ|ತಂತಿಯಿಂದ]] [[ತಾಮ್ರ]]ತಂತಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ತು ಪ್ರವಹಿಸಿದರೆ ತಂತಿಗಳ ಸಂಧಿಯಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ಹೆಚ್ಚುವುದೆಂದೂ ತಾಮ್ರತಂತಿಯಿಂದ ಬಿಸ್ಮತ್ ತಂತಿಗೆ ಪ್ರವಹಿಸಿದರೆ ಉಷ್ಣತೆ ಇಳಿಯುವುದೆಂದೂ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಿದ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈತನ ಗೌರವಾರ್ಥ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪೆಲ್ಟಿಯರ್ ಪರಿಣಾಮವೆಂದೇ ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಬಿಸ್ಮತ್ ಟೆಲ್ಯುರಾಯ್ಡ್‌ಗಳಂಥ ಅರೆವಾಹಕಗಳಿಂದ ಇಂಥ ಸಂಧಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರೆ ಪೆಲ್ಟಿಯರ್ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಾಣಿಜ್ಯೋಪಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಬಹುದೆಂದು ಅನಂತರದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂತು. 1970ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹಲವಾರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಂದ ಫ್ರೇಯಾನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಕ್ಲೋರೊಫ್ಲೂರೊಕಾರ್ಬನ್‌ಗಳ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಭೂಮಂಡಲದ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿರುವ [[ಓಝೋನ್|ಓಜೋನ್]] ಪದರಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕವೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದು 1996ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮುಂದುವರಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೆಲ್ಲ ಫ್ರೇಯಾನ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಕ್ಲೋರೊಫ್ಲೂರೊಕಾರ್ಬನ್‌ಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದುವು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}<references /> == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://www.green-cooling-initiative.org/ Green Cooling Initiative on alternative natural refrigerants cooling technologies] * [https://home.howstuffworks.com/refrigerator4.htm "The Refrigeration Cycle", from HowStuffWorks] * [http://www.frigokey.com.tr/sogutma-sistemi-nedir "The Refrigeration", from frigokey] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170320054305/http://www.frigokey.com.tr/sogutma-sistemi-nedir|date=2017-03-20}} * [https://www.ashrae.org/ American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers (ASHRAE)] * [http://www.iifiir.org/ International Institute of Refrigeration (IIR)] * [https://ior.org.uk/ British Institute of Refrigeration] * [http://www.nh3tech.org/absorption.html Scroll down to "Continuous-Cycle Absorption System"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919230636/http://www.nh3tech.org/absorption.html |date=2008-09-19 }} * [http://www.eere.energy.gov/de/thermally_activated/tech_basics.html US Department of Energy: Technology Basics of Absorption Cycles] * [https://www.ior.org.uk/ Institute of Refrigeration] {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಶೈತ್ಯೀಕರಣ}} [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] 21negz2hmru3z36jq7lm1ea5t5kpy5a 0 154019 1306671 1199294 2025-06-15T19:38:03Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306671 wikitext text/x-wiki '''ವಜ್ರಪೋಹ ಜಲಪಾತಗಳು''' (ವಜ್ರಪೋಯ ಜಲಪಾತಗಳು), [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕದ]] [[ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ|ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ.]] ಈ ಜಲಪಾತವು ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದಿಂದ ನೈಋತ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೮.೫ ಕಿ.ಮೀ (೫.೩ ಮೈಲಿ) ದೂರದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ. ಎತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ|ಗವಾಲಿ]] ಮತ್ತು ಚಾಪೋಲಿ ಗ್ರಾಮದ ನಡುವೆ, [[ಮಹದಾಯಿ|ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯು]] ಸುಂದರವಾದ ವಜ್ರಪೋಹ ಜಲಪಾತವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ಈ ಜಲಪಾತದ ಎತ್ತರ ಸುಮಾರು ೨೦೦ ಮೀ (೬೬೦ ಅಡಿ) ಆಗಿದೆ. <ref>Kerkar, Rajendra P. [https://web.archive.org/web/20110904231050/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-04-30/goa/28048351_1_western-ghats-mhadei-waterfall Vajrapoya, a gorgeous waterfall in the Western ghats.] The Times of India. Bennett, Coleman & Co. Ltd. April 30, 2009. Retrieved 2011-11-11.</ref> ಇದು ಮಳೆಗಾಲದ ನಂತರ (ಜೂನ್-ಅಕ್ಟೋಬರ್) ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="THGH">[http://www.earthfoot.org/p2/in016.htm The Hermitage Guest House in the Western Ghats] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111105224903/http://www.earthfoot.org/p2/in016.htm |date=2011-11-05 }} The Hermitage Guest House. Retrieved 2011-11-12.</ref> [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯಿಂದ]] ನೈಋತ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿದರೆ ಸುಮಾರು ೧.೫ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಜಲಪಾತವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>[https://maps.google.com Directions from Belgaum, Karnataka, India to Vajrapoha Water Falls, Karnataka, India] Google maps. Retrieved 2011-11-11.</ref> ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯನ್ನು (ಮಹದಾಯಿ ನದಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಗವಳಿ, ಹೆಮ್ಮಡಗಾ, ಜಾಂಬೋಟಿ, ಕಣಕುಂಬಿ, ಮತ್ತು ತಾಳವಾಡೆ ಗ್ರಾಮಗಳ ಸಮೀಪವಿರುವ ಹೊಳೆಗಳಿಂದ ಪೋಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ]] (ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ೩೮೦೦ ರಿಂದ ೫೭೦೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧೫೦ ರಿಂದ ೨೨೦ ಇಂಚು) ನಷ್ಟು ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಬೇಸಿಗೆಯ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ (ಮಾರ್ಚ್-ಮೇ) ಹೊಳೆ ಮತ್ತು ನದಿ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟವು ಕಡಿಮೆಯಾಗಬಹುದು. <ref name="THGH"/> <ref>[http://www.tour-karnataka.com/mountains/ Mondovi/Mahadayi River, Karnataka.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151005024810/http://www.tour-karnataka.com/mountains |date=2015-10-05 }} Tour Karnataka. Retrieved 2011-11-11.</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://mohan-pai.blogspot.com/2008/08/mahadayimandovi-river-valley-part-iv.html ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಹದಾಯಿ (ಮಾಂಡೋವಿ) ನದಿ], ವಜ್ರಪೋಹ ಜಲಪಾತ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರದೇಶದ ಫೋಟೋಗಳು. * [http://www.deccanherald.com/content/249417/tracing-hidden-waterfall.html ಗುಪ್ತ ಜಲಪಾತವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಗುತ್ತಿದೆ] * [http://archive.deccanherald.com/Deccanherald/apr252004/sh5.asp ವಜ್ರದ ಹನಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಳೆಬಿಲ್ಲಿನ ಪರದೆಗಳು] * [http://www.webshots.com/search?query=Vajrapoha ಫೋಟೋಗಳು] * [http://picasaweb.google.com/prashantpkatti/Jamboti?authkey=Gv1sRgCJOeyt25i7LrowE#] [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]] [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಲಪಾತಗಳು]] 9hap7x1i83ukoa3yc6j3e7dd27stnze 0 156131 1306674 1219315 2025-06-15T20:46:15Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306674 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Vijayadurga_Temple_04.JPG|right|thumb|ಕೇರಿ-ಪೋಂಡಾ-ಗೋವಾದಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯದುರ್ಗ ದೇವಾಲಯ]] [[ಚಿತ್ರ:Vijayadurga_Temple_05.JPG|right|thumb|ಕೇರಿ-ಪೋಂಡಾ-ಗೋವಾದಲ್ಲಿರುವ ವಿಜಯದುರ್ಗ ದೇವಾಲಯ]] ಶ್ರೀ '''ವಿಜಯದುರ್ಗ''' ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆ. ಆಕೆ ಶಿವ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುಥೇಮ್ ನಡುವಿನ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿನ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಕಿರುಕುಳ ನೀಡುವ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಶಂಕ್ವಾಲಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಕೆ ಎಲ್ಲಾ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಾಶಪಡಿಸಿದಾಗ ವಿಜಯ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಗಳಿಸಿದಳು ಮತ್ತು ವಿಜಯದುರ್ಗ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ದೇವಿಯು ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿದೆ. ವಿಜಯದುರ್ಗ ದೇವಾಲಯವು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶಂಕಲೇಶ್ವರಿ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ಅವರ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಸಾಂಕೋಲೆ ಎಂಬಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದನ್ನು [[ಗೋವ|ಗೋವಾ]] ಪೋಂಡಾ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಕೇರಿಮ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == ಶ್ರೀ ವಿಜಯ ದುರ್ಗಾ ಪೀಠವು ಪೂರ್ವ ಗೋದಾವರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಮಚಂದ್ರಪುರಂ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಇಂದಿನ ರಾಯವರಂ ಮಂಡಲದ ವೇದುರುಪಾಕ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. 1974ರಲ್ಲಿ, ವಿಜಯದುರ್ಗ ಪೀಠವನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು, ತಮ್ಮ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾದ ಅವಲೋಕನ, ಸಮಸ್ಯೆ ಪರಿಹಾರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿನ ಜಾಣ್ಮೆ, ವೈದಿಕ ಜ್ಞಾನ, ಮಂತ್ರ ದೀಕ್ಷಾ ತಿಥಿ ಮತ್ತು ಸಾಪ್ತಾಹಿಕ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕರು ಮತ್ತು ಭಕ್ತರ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. 1972ರಲ್ಲಿ ಪಂಚಲೋಹದಿಂದ ತಯಾರಾದ ಶ್ರೀ ಚಕ್ರ, ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯ ವಿಗ್ರಹ, ದಕ್ಷಿಣವೃತ ಶಂಕ, ಈಶ್ವರವನಂ, ಗಣಪತಿಗಳ ಪವಿತ್ರ ಮೂರ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪೀಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು <ref>{{Cite web |title=Welcome to Sri Vijayadurga Peetham |url=http://www.srivijayadurga.org/ |access-date=2024-02-15 |website=www.srivijayadurga.org |archive-date=2024-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240215193715/http://www.srivijayadurga.org/ |url-status=dead }}</ref> ದೇವಿಯು ಕುಟುಂಬದ ದೇವತೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅನೇಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಪಲ್ಲವಿಯಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ದಂತಕಥೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಈಗ ಕಾವ್ಲೆಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ ಕೆಲೊಶಿಯ ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಅವರು ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರದ ಕರಾವಳಿಯ ಕೋಲ್ವಾಗೆ ಹೊರಟು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿ [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಅದು ಆಗ ಕೋಲ್ವಾದಲ್ಲಿ ಇತ್ತು. ಈಗ ಬಂಡಿವಡೆ(ಬಂಡೋರಾ)ದಲ್ಲಿದೆ. ದೇವಿಯು ತನ್ನ ಪತಿ ಶ್ರೀ ಮಂಗೇಶ ಮಹಾರುದ್ರನಿಂದ (ಅದು ಆಗ ಕುಶಸ್ಥಲಿಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಈಗ ಮಂಗೇಶಿಯಲ್ಲಿದೆ) ಹೋಗಲು ಅನುಮತಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಳು. ಸಮುದ್ರವನ್ನು ತಲುಪಲು, ದೇವಿಯು ಮುರ್ಗಾಂವ್-ಸಂಕ್ವಾಲ್ (ಆಧುನಿಕ ಮಾರ್ಮುಗೋವಾ-ಸ್ಯಾಂಕೋಲೆ) ಅನ್ನು ದಾಟಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯು ಅತ್ಯಂತ ಭೀಕರವಾದ ದೃಶ್ಯವೊಂದನ್ನು ಕಂಡಳು. ಅಂದರೆ ([[ಅಸುರ]]) ಕಾಲ-ಅಂತಕ್/ಕಲಂತಕಾಸುರ (ವಿಧ್ವಂಸಕ) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ರಾಕ್ಷಸನು ಸಾರಸ್ವತ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಕಿರುಕುಳ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವರ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಸಾಂಕೋಲೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ದುರಂತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದನು. ಸ್ಯಾನ್ಕೋಲೆಯ ಸಾರಸ್ವತರ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ತಮ್ಮ [[ಕುಲದೇವರು|ಕುಲದೇವಿ]] ಕೆಲೋಶಿಯ ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ಅವರನ್ನು ಕುಲದೇವನಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ತೊಂದರೆಗೀಡಾದ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ರೈತರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ದೇವಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಆಕೆಯ ಮುಂದೆ ಮಂಡಿಯೂರಿ, ಸಂಕ್ವಾಲ್ ಮತ್ತು ಅದರ ನಿವಾಸಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಆಕೆಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದರು. ಸಂಖಾವಲಿಯ ಶಾಂತದುರ್ಗನು ಎಂದಿಗೂ ಹುಲಿ ಅಥವಾ ಸಿಂಹ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಅವಳ ವಾಹನ ಆನೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಾಂತದುರ್ಗಳು ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ತನ್ನನ್ನು ಆನೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತ [[ದುರ್ಗೆ|ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ]] ಪರಿವರ್ತಿಸಿಕೊಂಡು ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವಂತೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದಳು. ದೇವತೆ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸರ ನಡುವೆ ಭೀಕರ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯಿತು. ಶಾಂತದುರ್ಗನನಿಗೆ ವಿಜಯಿವಾದಾಗ, ಸಾಂಕೋಲೆ ನಿವಾಸಿಗಳು ದೇವಿಯನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿ ಆಕೆಯನ್ನು 'ವಿಜಯ' ಎಂದು ಕರೆದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಆಕೆಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ವಿಜಯ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಅಥವಾ ವಿಜಯದುರ್ಗ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲೋಶಿ/ಕವಳೆ ಶಾಂತದುರ್ಗದ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ರೂಪವನ್ನು ಇಂದಿನ ಗೋಥಾನ-ವೆಲಿಂಗದಲ್ಲಿ (ಗೋವಾ) ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಶಂಖ್ವಳೇಶ್ವರಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಕ್ಷೇಪಾರ್ಹ ಉಡುಪು ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆಯ ಕಾರಣವೆಂದು ಹೇಳಿ ದೇವಾಲಯವು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ವಿದೇಶಿಯರ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದೆ. ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಶಂಖವಲೇಶ್ವರಿಯು ಇಂದಿನ ಗೋಥಾನ್ನ ವೆಲಿಂಗ್ನಲ್ಲಿದೆ.(ಗೋವಾ) ಶ್ರೀ ವಿಜಯದುರ್ಗವು ಕೇರಿಮ್‌ನ (ಗೋವಾ) ಕುರ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವತೆಗಳು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಸಂಕೋವಲೆ (ಸಂಕ್ವಾಲ್ ಸಲ್ಚೆಟ್ ತಾಲ್ಲೂಕು) ದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. ಬೃಹತ್ ಪೈಪಲ್ ಮರವು ಸ್ಯಾಂಕೋಲೆಯ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯಗಳ (ನಾರ್ಸಿನ್ವಾ ಮತ್ತು ಶಾಂತದುರ್ಗ) ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. 1567ರಲ್ಲಿ ರಾಚೋಲ್ ಕೋಟೆ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಡಿಯೋಗೊ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರು ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಂಕೋಲ್‌ನಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಾಮೂಹಿಕ ನಾಶದಿಂದಾಗಿ, ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. 1567ರ ಮಾರ್ಚ್ 15ರಂದು ಶಾಂತದುರ್ಗ ಮತ್ತು ನರ್ಸಿನ್ವಾ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸುಟ್ಟುಹಾಕಲಾಯಿತು. ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ನಂತರ ವಿಜಯದುರ್ಗ ದೇವಾಲಯವೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ದುರಂತವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿತು. ಚರ್ಚುಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ಥಿರ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಪುಡಿಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸಂಕೋವಾಲೆಯಿಂದ ದೇವಿಯ ವಿಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದ ಸಾರಸ್ವತಿಯರು, ಅಗಾಪುರ-ದರ್ಭತ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾದೇವ/ಮಾಧವ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಜುವಾರಿ (ಅಗ್ನಾಶಿನೀ) ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ಅವರು ಸುತ್ತಮುತ್ತ ದೇವಾಲಯವೊಂದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ದೈವವಾಣಿಯ ಭವಿಷ್ಯವಾಣಿಯಿಂದಾಗಿ, ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಅದರ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸ್ಥಳವಾದ ಶಿವನ ಕೆರಿಮ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಕೊಂಕಣಿ ಸಾರಸ್ವತಿಯರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ತರುವಾಯ ಈ ದೇವತೆಗಳೂ ಸಹ ಅವರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಒಂದು ಕಾವ್ಯನಾಮವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗೋವಾದಾದ್ಯಂತ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ 'ಸಟೇರಿ' ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿಜಯದುರ್ಗ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ 'ವೈಜಾರಿ'. ಆದ್ದರಿಂದ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕನಾರಿ ಸಾರಸ್ವತಿಯರು ತಮ್ಮ ಕುಲದೇವನನ್ನು "ಸಂತೇರಿ ವೈಜಾರಿ ನೃಸಿಂಹ" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಗೋತ್ರ ಕುಲಪುರುಷರು (ಪೂರ್ವ ದೇವತೆ) ಜೊತೆಗೂಡಿ ಅವರು ಸಂಕ್ವಾಲ್/ಸಂಕೋಲ್ ಪಂಚಾಯಿತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಾಯಕ/ನಾಯಕ್, ಭಂಡಾರಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್, ಪಡಿಯಾರ್, ರಾವ್, ಪುರಾಣಿಕ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಉಪನಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಾಜನರು ಅಥವಾ ಕುಲವಿಗಳು ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ವಿಜಯದುರ್ಗ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನೃಸಿಂಹವನ್ನು ತಮ್ಮ ಕುಲದೇವನನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಭಟ್, ಕಾಮತ್/ಎಚ್, ಪ್ರಭು, ಶೆಣೈ ಮತ್ತು ಶೆಣ್ವಿ ಎಂಬ ಉಪನಾಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಾಜನರು ಅಥವಾ ಕುಲವಿಗಳು ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ವಿಜಯದುರ್ಗ ಅವರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಕುಲದೇವರನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಕರ್ಹಾಡೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಪಂಥಕ್ಕೆ, ಶ್ರೀ ಶಾಂತದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನೃಸಿಂಹ ಅವರನ್ನು ಅವರ ಕುಲದೈವತ ಪಂಚಾಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮತ್ತು ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಶ್ರೀ ವಿಜಯದುರ್ಗರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. == ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ == * ಪಾಡೆ * ಶೆಣೈ * ವೈದ್ಯ. * [[ಕರಾಡ|ಕರ್ಹಾಡೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] * ದೇಸಾಯಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು == * [http://www.shrivijayadurga.org/ ಶ್ರೀ ವಿಜಯದುರ್ಗ ದೇವಾಲಯವು ಗೋವಾದ ಫೋಂದಾದ ಕೆರಿಯಲ್ಲಿದೆ] [[ವರ್ಗ:ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ೨೦೨೪ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಲೇಖನ]] [[ವರ್ಗ:ಕರಾವಳಿ ವಿಕಿಮೀಡಿಯನ್ಸ್]] [[ವರ್ಗ:ಕರಾವಳಿಯ ಆಚರಣೆಗಳು]] gxoyhnh5td9y952xbqrxam4orpgu55p 0 156175 1306704 1272629 2025-06-16T08:15:48Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306704 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|name=ಅಂಜಲಿದೇವಿ|image=Anjali Devi in Mangaiyarkarasi 1949.jpg|caption=1949 ರಲ್ಲಿ ಅಂಜಲಿ ದೇವಿ|imagesize=|alt=|birthname=ಅಂಜನಮ್ಮ|birth_date={{birth date|df=yes|1927|8|24}}|birth_place=[[ಪೆದ್ದಾಪುರಂ]], [[ಪೂರ್ವ ಗೋದಾವರಿ]], [[ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]] (ಈಗ [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ|ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ]]), [[ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ]]|death_date={{Death date and age|df=yes|2014|1|13|1927|8|24}}|death_place=[[ಚೆನ್ನೈ]], [[ತಮಿಳುನಾಡು]], [[ಭಾರತ]]|othername=|occupation={{flatlist| * [[ನಟ|ನಟಿ]] * [[ಮಾದರಿ (ವ್ಯಕ್ತಿ)|ಮಾದರಿ]] * [[ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ಮಾಪಕ]] }}|yearsactive=|spouse={{marriage | [[ಪ. ಆದಿನಾರಾಯಣ ರಾವ್]] | 1948 | 1991 |reason=his death}}}} '''ಅಂಜಲಿ ದೇವಿ''' (24 ಆಗಸ್ಟ್ 1927-13 ಜನವರಿ 2014) [[ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ತಮಿಳು]] ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ನಟಿ, ರೂಪದರ್ಶಿ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ''ಲಾವಾ ಕುಸಾ'' ದೇವಿ ಸೀತೆಯ ಪಾತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಚೆಂಚು ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ''ಸುವರ್ಣ ಸುಂದರಿ'' ಮತ್ತು ''ಅನಾರ್ಕಲಿ'' ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಪಾತ್ರಗಳಿಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಅಂಜಲಿ ದೇವಿಯು ಭಾರತದ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಪೂರ್ವ ಗೋದಾವರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪೆದ್ದಾಪುರಂನಲ್ಲಿ ಅಂಜಮ್ಮನಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು. ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸುವಾಗ ತಮ್ಮ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಜನಿ ಕುಮಾರಿ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಸಿ.ಪುಲ್ಲಯ್ಯ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಜಲಿ ದೇವಿ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿದರು.<ref>{{Cite news |date=2014-01-14 |title=Sita of many hearts, Anjali Devi dies at 86 |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chennai/sita-of-many-hearts-anjali-devi-dies-at-86/articleshow/28767435.cms |access-date=2023-11-04 |issn=0971-8257}}</ref> == ವೃತ್ತಿಜೀವನ == === ನಟಿಯಾಗಿ === ಅವರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಕಾಲಿಡುವ ಮೊದಲು ರಂಗಭೂಮಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿದ್ದರು. 1936 ರಲ್ಲಿ "ರಾಜಾ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ" ದಲ್ಲಿ ಲೋಹಿತಸ್ವ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಚೊಚ್ಚಲ ಚಲನಚಿತ್ರ ಪಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅವರ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರ 1940 ರಲ್ಲಿ ಎಲ್. ವಿ. ಪ್ರಸಾದ್ ಅವರ ಕಷ್ಠಜೀವಿ. ಆದರೆ ಮೂರು ರೀಲ್‌ಗಳ ಚಿತ್ರೀಕರಣದ ನಂತರ ಆ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು. ನಂತರ, ಆಕೆಯನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿ ''ಗೊಲ್ಲಭಾಮಾ'' (1947) ಮೋಹಿನಿ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಆಕೆಯ ನಟನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ನೋಟದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಆಕೆ 1947ರಲ್ಲಿ ರಾತ್ರೋರಾತ್ರಿ ಸ್ಟಾರ್ ಆದರು. ಆಕೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ 350ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು [[ತೆಲುಗು]] ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು [[ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆ|ಹಿಂದಿ]], ತಮಿಳು ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ]] ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅಥವಾ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು.<ref>{{Cite news |date=14 January 2014 |title=Veteran actor Anjali Devi dead |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece |url-status=live |access-date=16 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200522022350/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece |archive-date=22 May 2020}}</ref> ಅವರು 1963 ರಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮದ ಮೊದಲ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಚಿತ್ರವಾದ ''ಲಾವಾ ಕುಸಾ'' ನಟಿಸಿದರು. ಅವರು ಲವ ಕುಶದಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯ ಪಾತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ''ಸುವರ್ಣ ಸುಂದರಿ'' ಮತ್ತು ''ಅನಾರ್ಕಲಿ'' ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಅವರ ಅಭಿನಯವೂ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದೆ. ''ಬೃಂದಾವನಂ'' (1992), ಅನ್ನಾ ವದಿನ (1993) ಮತ್ತು ''ಪೊಲೀಸ್ ಅಲ್ಲುಡು'' (1994) ಆಕೆಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಕೆಲವು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಬಲಯ್ಯನ ಪೊಲೀಸ್ ಅಲ್ಲುಡು ಮತ್ತು ಅನ್ನಾ ವದಿನದಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಮ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಆಕೆ ಹೆಣ್ಣು, ದೇವತೆ, ನರ್ತಕಿ, ರಾಕ್ಷಸ, ದೇವತೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮಹಿಳೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ತಾಯಿ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು.<ref>{{Cite web |title=Biography Movie Review - Home |url=http://biographymoviereview.weebly.com/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130914220026/http://biographymoviereview.weebly.com/ |archive-date=14 September 2013 |access-date=15 February 2015}}</ref> === ನಿರ್ಮಾಪಕರಾಗಿ === 1955ರಲ್ಲಿ ಆಕೆ ''ಅನಾರ್ಕಲಿ'' ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಸ್ವತಃ [[ಅನಾರ್ಕಲಿ|ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಪಾತ್ರ]] ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ [[ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ನಾಗೇಶ್ವರರಾವ್|ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ನಾಗೇಶ್ವರ ರಾವ್]] ರಾಜಕುಮಾರ ಸಲೀಂ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ವಿ. ಮಧುಸೂದನ್ ರಾವ್ ಅವರ ಭಕ್ತ ತುಕಾರಾಮ ಮತ್ತು ''ಚಂಡಿಪ್ರಿಯಾ'' ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಬಾಲಿವುಡ್ ಮತ್ತು ಟಾಲಿವುಡ್ ನಟಿ [[ಜಯಪ್ರದಾ]] ಅವರು ಶೋಭನ್ ಬಾಬು ಮತ್ತು ಚಿರಂಜೀವಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಂತರದ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಿರ್ಮಾಪಕರಾಗಿ ಅವರು 27 ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಶ್ರೀ [[ಸತ್ಯ ಸಾಯಿ ಬಾಬಾ|ಸತ್ಯ ಸಾಯಿ ಬಾಬಾಸತ್ಯ ಸಾಯಿ ಬಾಬಾ]] ಅವರು ಶ್ರೀ ಸತ್ಯ ಸಾಯಿ ಬಾಬ ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಅವತಾರದ ಕುರಿತಾದ ದೂರದರ್ಶನ ಧಾರಾವಾಹಿ ಶಿರ್ಡಿ ಸಾಯಿ ಪಾರ್ಥಿಯ ಸಾಯಿ ದಿವ್ಯಕಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಟಿಸಿದರು.<ref>{{Cite web |title=Sri Sai Baba- Shirdi Sai Parthi Sai Divya Katha |url=http://www.geocities.ws/saikrishnan.geo/SK24Divyakatha.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201012001930/http://www.geocities.ws/saikrishnan.geo/SK24Divyakatha.html |archive-date=12 October 2020 |access-date=16 May 2020}}</ref> == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ಅವರು 1948 ರಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪಿ. ಆದಿನಾರಾಯಣ ರಾವ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು.<ref>{{Cite news |date=14 January 2014 |title=Veteran actor Anjali Devi dead |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece |url-status=live |access-date=16 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200522022350/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece |archive-date=22 May 2020}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece "Veteran actor Anjali Devi dead"]. ''The Hindu''. 14 January 2014. [https://web.archive.org/web/20200522022350/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece Archived] from the original on 22 May 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 May</span> 2020</span>.</cite></ref> ಅವರು [[ಚೆನ್ನೈ]]ಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಪುತ್ರರಿದ್ದಾರೆ. ಅಂಜಲಿ ಪಿಕ್ಚರ್ಸ್ ಬ್ಯಾನರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಅನೇಕ ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅವರ ಮೊಮ್ಮಗಳು ಸೈಲಾ ರಾವ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬ ನಟಿ. == ಸಾವು == 2014ರ ಜನವರಿ 13ರಂದು ತಮ್ಮ 86ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ಚೆನ್ನೈನ ವಿಜಯ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ದೇವಿ ನಿಧನರಾದರು.<ref>{{Cite news |date=14 January 2014 |title=Veteran actor Anjali Devi dead |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece |url-status=live |access-date=16 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200522022350/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece |archive-date=22 May 2020}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece "Veteran actor Anjali Devi dead"]. ''The Hindu''. 14 January 2014. [https://web.archive.org/web/20200522022350/https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/veteran-actor-anjali-devi-dead/article5574548.ece Archived] from the original on 22 May 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">16 May</span> 2020</span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಅಂಗಾಂಗಗಳನ್ನು ರಾಮಚಂದ್ರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{Cite web |title=Anjali Devi passes away |url=http://filmcircle.com/anjali-devi-passes-away/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140113183944/http://filmcircle.com/anjali-devi-passes-away/ |archive-date=13 January 2014 |access-date=13 January 2014 |publisher=Filmcircle.com}}</ref> == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು == * ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಟಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ-ತೆಲುಗು-''[[ಅನಾರ್ಕಲಿ]]'' (1955) * ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಟಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ-ತೆಲುಗು-''ಚೆಂಚು ಲಕ್ಷ್ಮಿ'' (1958) * ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಟಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ-ತೆಲುಗು-''ಲಾವಾ ಕುಸಾ'' (1963) * ಗುಂಟೂರಿನ ನಾಗಾರ್ಜುನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಗೌರವ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್. * ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮ ನೀಡಿದ ಜೀವಮಾನದ ಸೇವೆಗಾಗಿ 1994ರಲ್ಲಿ ರಘುಪತಿ ವೆಂಕಯ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ಲಲಿತಕಲೆಗಳ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ 2006ರಲ್ಲಿ ರಾಮಿನೇನಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * 2008ರಲ್ಲಿ ಎ. ಎನ್. ಆರ್. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ತಮಿಳುನಾಡು ರಾಜ್ಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ-2000ರಲ್ಲಿ ಅರಿಜ್ಞಾರ್ ಅಣ್ಣಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * [[ಬಿ.ಸರೋಜಾದೇವಿ|ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಡಾ. ಬಿ. ಸರೋಜಾ ದೇವಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] 2010, ''ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯಾ ಭವನ'', ಬೆಂಗಳೂರು.<ref>{{Cite web |title=Multilingual actress Jayanti wins B. Saroja Devi National Award |url=http://www.uniindia.com/multi-lingual-actress-jayanti-wins-b-saroja-devi-national-award/states/news/834469.html |access-date=4 November 2023 |website=Uni India}}</ref> == ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿ == === ನಟಿ === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ. !ಚಲನಚಿತ್ರ !ಪಾತ್ರ !ಭಾಷೆ. !ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- |1947 |ಗೊಲ್ಲಭಾಮಾ |ಮೋಹಿನಿ |[[ತೆಲುಗು]] | |- |1947 |''ಮಹಾತ್ಮ ಉದಂಗಾರ್'' |ರಾಂಬಾಯಿ |[[ತಮಿಳು]] | |- |1948 |''ಬಾಲರಾಜು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1948 |''ಅದಿತಾನ್ ಕನವು'' | |ತಮಿಳು | |- |1949 |''ಕನ್ನಿಯನ್ ಕಾದಲಿ'' |ರಾಜಕುಮಾರಿ ಮೆಗಾಲಾ ದೇವಿ |ತಮಿಳು | |- |1949 |''ಕೀಲು ಗುರ್ರಂ'' |ಮೋಹಿನಿ |ತೆಲುಗು | |- |1949 |''ಮಾಯಾವತಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1949 |''ಮಂಗೈಯಾರ್ಕಸಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1950 |''ಪಲ್ಲೆಟೂರಿ ಪಿಲ್ಲಾ'' |ಸಂತ. |ತೆಲುಗು | |- |1950 |''ಸ್ವಪ್ನಾ ಸುಂದರಿ'' |ಸ್ವಪ್ನಾ ಸುಂದರಿ |ತೆಲುಗು | |- |1950 |''ಮಾಯಾ ರಂಭಾ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1951 |''ನಿರ್ದೋಶಿ'' |ನಿರ್ಮಲಾ |ತೆಲುಗು | |- |1951 |''ನಿರಪರಧಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1951 |''ಸರ್ವಧಿಗರಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1951 |''ಸರ್ವಧಿಕಾರಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1951 |''ಮರ್ಮಯೋಗಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1951 |''ಮರ್ಮಯೋಗಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1951 |''ಮಾಯಲಮಾರಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1951 |''ಮಾಯಾಲಮಾರಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1951 |''ಮಾಯಮಲೈ'' | |ತಮಿಳು | |- |1951 |''ಸ್ತ್ರೀ ಸಹಸಂ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1951 |''ಸ್ಟ್ರಿಷಾಸಮ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1952 |''ಎಝಾಯ್ ಉಝಾವನ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1953 |''ಪಕ್ಕಿಂಟಿ ಅಮ್ಮಾಯಿ'' |ಲೀಲಾ ದೇವಿ |ತೆಲುಗು | |- |1953 |''ಇನ್ಸ್ಪೆಕ್ಟರ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1953 |''ಪೂಂಗೊಧಾಯ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1953 |''ಪರದೇಶಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1953 |''ಲಡಕಿ'' |ಕಾಮಿನಿ |[[ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆ|ಹಿಂದಿ]] |ಹಿಂದಿಗೆ ಪದಾರ್ಪಣೆ |- |1954 |''ರೇಚುಕ್ಕಾ'' |ನಾನಾ. |ತೆಲುಗು | |- |1954 |''ನಾಟ್ಟಿಯ ತಾರಾ'' |ನಾನಾ. |ತಮಿಳು | |- |1954 |''ಪೆನ್.'' |ಕಾಮಿನಿ |ತಮಿಳು | |- |1954 |''ಸಂಘ'' |ಕಾಮಿನಿ |ತೆಲುಗು | |- |1954 |''ಸೊರ್ಗಾ ವಾಸಲ್'' |ತಿಲಗಾವತಿ |ತಮಿಳು | |- |1954 |''ಪೊನ್ವಯಲ್'' |ಸೆಂಬಾ |ತಮಿಳು | |- |1954 |''ರತನ್ ಪಾಸಮ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1955 |''ಅನಾರ್ಕಲಿ'' |ಅನಾರ್ಕಲಿ |ತೆಲುಗು | |- |1955 |''ಚರಣ ದಾಸಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1955 |''ಕಣವನೆ ಕಂಕಂಡ ದೈವಮ್'' |ರಾಜಕುಮಾರಿ ನಳಿನಿ |ತಮಿಳು | |- |1955 |''ಕಲಾಂ ಮರಿಪೋಚು'' | |ತಮಿಳು | |- |1955 |''ಜಯಸಿಂಹಾ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1955 |''ಜಯಸಿಂಹನವರು'' | |ತಮಿಳು | |- |1955 |''ಡಾಕ್ಟರ್ ಸಾವಿತ್ರಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1955 |ಮುಧಲ್ ತೇಥಿ | |ತಮಿಳು | |- |1955 |''ಪಟ್ಟಣ ಬಸ್'' |ಅಮುದ |ತಮಿಳು | |- |1956 |''ದೇವತೆ.'' | |ಹಿಂದಿ | |- |1956 |''ಮಾಥರ್ ಕುಲ ಮಾಣಿಕಮ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1956 |''ಕಾಲಂ ಮಾರಿ ಪೋಚು'' | |ತಮಿಳು | |- |1957 |''ಅಲ್ಲಾವುದ್ದೀನ್ ಅದ್ಭೂತಾ ದೀಪಮ್'' |ಯಾಸ್ಮಿನ್, ರಾಜಕುಮಾರಿ |ತೆಲುಗು | |- |1957 |''ಅಲವುದೀನಂ ಅರ್ಪುತ ವಿಲ್ಲಕ್ಕುಮ್'' |ಯಾಸ್ಮಿನ್, ರಾಜಕುಮಾರಿ |ತಮಿಳು | |- |1957 |''ಪಾಂಡುರಂಗ ಮಹಾತ್ಯಮ್'' |ರಾಮ. |ತೆಲುಗು | |- |1957 |''ಸುವರ್ಣ ಸುಂದರಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1957 |''ಮನಾಲನೆ ಮಂಗಾಯಿನ್ ಬಕ್ಕಿಯಮ್'' |ಸುಂದರಿ |ತಮಿಳು | |- |1957 |''ಚಕ್ರವರ್ತಿ ತಿರುಮಗಲ್'' |ಕಲಾಮಾಲಿನಿ |ತಮಿಳು | |- |1957 |''ನೀಲಾಮಲೈ ತಿರುಡನ್'' |ಮರಗಾಥಮ್ |ತಮಿಳು | |- |1958 |''ಚೆಂಚು ಲಕ್ಷ್ಮಿ'' |ಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೇವತೆ |ತೆಲುಗು | |- |1958 |''ಚೆಂಚು ಲಕ್ಷ್ಮಿ'' |ಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೇವತೆ |ತಮಿಳು | |- |1958 |''ಇಲ್ಲರಾಮೇ ನಲ್ಲಾರಾಮ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1958 |''ರಾಜಾ ನಂದಿನಿ'' |ರಮಣಿ |ತೆಲುಗು | |- |1958 |''ಕನ್ನಿಯನ್ ಸಬಾಧಮ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1959 |''ಜಯಭೇರಿ'' |ಮಂಜುಳವಾನಿ |ತೆಲುಗು | |- |1959 |''ಬಾಲ ನಾಗಮ್ಮ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1959 |''ಕಲೈವನನ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1959 |''ನಾನ್ ಸೊಲ್ಲುಮ್ ರಾಗಸಿಯಂ'' | |ತಮಿಳು | |- |1960 |''ಭಟ್ಟಿ ವಿಕ್ರಮಾರ್ಕ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1960 |''ಮನ್ನಾದಿ ಮನ್ನನ್'' |ರಾಜಕುಮಾರಿ ಕರ್ಪಗಾವಲ್ಲಿ |ತಮಿಳು | |- |1960 |''ಆಡವಂತಾ ದೈವಮ್'' |ಕಲ್ಯಾಣಿ |ತಮಿಳು | |- |1960 |''ಅದುತ ವೀಟ್ ಪೆನ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1960 |''ಎಂಗಲ್ ಸೆಲ್ವಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1961 |''ನಾಗಾನಂದಿನಿ'' | |ತಮಿಳು | |- |1961 |''ಪಂಗಾಲಿಗಲ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1962 |''ಭೀಷ್ಮ'' |ಅಂಬಾ |ತೆಲುಗು | |- |1962 |''ಸ್ವರ್ಣ ಮಂಜರಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1962 |''ಮಂಗಯ್ಯರ್ ಉಳ್ಳಂ ಮಂಗತಾ ಸೆಲ್ವಂ'' | |ತಮಿಳು | |- |1962 |''ನಾಗ್ ದೇವತಾ'' |ಮೋಹಿನಿ |ಹಿಂದಿ | |- |1963 |''ಲಾವಾ ಕುಸಾ'' |ಸೀತಾ |ತೆಲುಗು | |- |1963 |''ಲಾವಾ ಕುಸಾ'' |ಸೀತಾ |ತಮಿಳು | |- |1963 |''ಪರುವು ಪ್ರತಿಷ್ಟಾ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1965 |''ಸತಿ ಸಕ್ಕುಬಾಯಿ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1966 |''ಚಿಲಕ ಗೋರಿಂಕಾ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1966 |''ಪಲ್ನಾಟಿ ಯುದ್ಧಮ್'' | |ತೆಲುಗು | |- |1966 |''ರಂಗುಲ ರತ್ನಂ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1967 |''ಭಕ್ತ ಪ್ರಹ್ಲಾದ್'' |ಲೀಲಾವತಿ |ತೆಲುಗು | |- |1967 |''ರಾಹಸ್ಯಾಮ್'' | |ತೆಲುಗು | |- |1968 |''ವೀರಾಂಜನೇಯ'' |ಸೀತಾ |ತೆಲುಗು | |- |1969 |''[[:en:Sri Rama Katha|ಶ್ರೀ ರಾಮ ಕಥಾ]]''<ref>{{Cite web |title=Sri Rama Katha (1969) |url=https://indiancine.ma/NQE |access-date=2024-02-18 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ಭವಾನಿ, ಮಕರಧ್ವಜ ಮಹಾರಾಜರ ಪತ್ನಿ |ತೆಲುಗು | |- |1970 |''ಅಮ್ಮಾ ಕೋಸಂ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1971 |''ದಸರಾ ಬುಲ್ಲೋಡು'' |ಯಶೋದಾ |ತೆಲುಗು | |- |1971 |''ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಟಪ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1971 |''ಸಬಥಮ್'' |ರಾಜೇಶ್ವರಿ |ತಮಿಳು | |- |1971 |''ಅರುಣೋದಯಂ'' | |ತಮಿಳು | |- |1972 |''ಬಡಿ ಪಂತುಲು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1972 |''ಮಾ ಇಂತಿ ವೆಲುಗು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1972 |''ಬಾಲ ಭಾರತಮ್'' | |ತೆಲುಗು | |- |1972 |''ಟಾಟಾ ಮಾನವಾಡು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1973 |''ಭಕ್ತ ತುಕಾರಾಮ್'' |ಅವಲಿ ಬಾಯಿ |ತೆಲುಗು | |- |1973 |''[[:en:Nindu Kutumbam|ನಿಂದು ಕುಟುಂಬಂ]]''<ref>{{Cite web |title=Nindu Kutumbam on Moviebuff.com |url=https://www.moviebuff.com/nindu-kutumbam |access-date=2023-10-05 |website=Moviebuff.com}}</ref> |ಶಾಂತಾ |ತೆಲುಗು | |- |1973 |''[[:en:Srivaru Maavaru|ಶ್ರೀವರು ಮಾವರು]]''<ref>{{Cite web |title=Srivaru Maavaru (1973) |url=https://indiancine.ma/PZA |access-date=2024-03-28 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ಭಾಗ್ಯಲಕ್ಷ್ಮಿ |ತೆಲುಗು | |- |1973 |''ಜೀವನಾ ತಾರಂಗಳು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1974 |''[[:en:Peddalu Maarali|ಪೆದ್ದಲು ಮಾರಲಿ]]''<ref>{{Cite web |title=Peddalu Maarali (1974) |url=https://indiancine.ma/QLI |access-date=30 May 2023 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ಸೀತಾ |ತೆಲುಗು | |- |1974 |''[[:en:Uttama Illalu|ಉತ್ತಮ ಇಲ್ಲಾಲು]]''<ref>{{Cite web |title=Uttama Illalu (1974) |url=https://indiancine.ma/QPG |access-date=2024-01-27 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ಲಕ್ಷ್ಮಿ |ತೆಲುಗು | |- |1974 |''ಉರಿಮೈ ಕುರಾಲ್'' | |ತಮಿಳು | |- |1975 |''ಸೊಗ್ಗಡು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1975 |''[[:en:Mallela Manasulu|ಮಲ್ಲೇಲಾ ಮಾನಸುಲು]]''<ref>{{Cite web |title=Mallela Manasulu 1975 Telugu Movie Cast Crew,Actors,Director, Mallela Manasulu Producer,Banner,Music Director,Singers & Lyricists |url=https://moviegq.com/movie/mallela-manasulu-5005/cast-crew |access-date=2024-01-30 |website=MovieGQ |language=en}}</ref> |ಅನ್ನಪೂರ್ಣಾ |ತೆಲುಗು | |- |1976 |''ಮಹಾಕವಿ ಕ್ಷೇತ್ರಯ್ಯ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1976 |''ರಾಜಾ''<ref>{{Cite web |title=Raaja (1976) |url=https://indiancine.ma/RTZ |access-date=1 May 2023 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ರಾಜಣ್ಣನ ತಾಯಿ |ತೆಲುಗು | |- |1976 |''ಮೊನಗಾಡು'' |ಶಾಂತಮ್ಮ |ತೆಲುಗು | |- | rowspan="2" |1977 |''ಸೀತಾ ರಾಮ ವನವಸಂ'' | |ತೆಲುಗು | |- |''ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ'' |[[ಕುಂತಿ]] |ತೆಲುಗು | |- |1978 |''ದುಡು ಬಸವಣ್ಣ'' |ಗೌರಮ್ಮ |ತೆಲುಗು | |- |1979 |''ಅಣ್ಣೈ ಒರು ಆಲಯಂ'' | |ತಮಿಳು | |- |1979 |ಅಮ್ಮ ಎವಾರಿಕೈನಾ ಅಮ್ಮ | |ತೆಲುಗು | |- |1979 |ಹುಲಿ | |ತೆಲುಗು | |- |1980 |''ರಾಮ್ ರಾಬರ್ಟ್ ರಹೀಮ್'' | |ತೆಲುಗು | |- |1980 |[[:en:Venkateswara Vratha Mahatyam|''ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ವ್ರತ ಮಹಾತ್ಯಮ್'']]<ref>{{Cite web |title=Venkateswara Vratha Mahatyam (వేంకటేశ్వర వ్రత మహత్యం) 1980 {{!}} ♫ tunes |url=https://tunes.desibantu.com/venkateswara-vratha-mahatyam-1980/ |access-date=2023-11-14 |language=en-US |archive-date=2023-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231114183110/https://tunes.desibantu.com/venkateswara-vratha-mahatyam-1980/ |url-status=dead }}</ref> |ಪಾರ್ವತಿ |ತೆಲುಗು | |- |1980 |''ಚಂಡಿಪ್ರಿಯಾ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1980 |''ಅದ್ರುಷ್ಟವಂತುಡು'' |ಜಾನಕಿ |ತೆಲುಗು | |- |1980 |''ಭಾಲೆ ಕೃಷ್ಣುಡು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1981 |''ಜೀವಿತಾ ರಥಂ'' |ಸಾವಿತ್ರಿ |ತೆಲುಗು | |- |1983 |''[[:en:Lanke Bindelu|ಲಂಕೇ ಬಿಂದೇಲು]]''<ref>{{Cite web |title=Lanke Bindelu (1983) |url=https://indiancine.ma/XSI |access-date=2023-06-27 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ಪಾರ್ವತಮ್ಮ |ತೆಲುಗು | |- |1983 |ಪೋಟೋ | | | |- |1984 |''[[:en:Pozhudhu Vidinjachu|ಪೊಳುಹುಡು ವಿಡಿಂಜಾಚು]]'' | |ತಮಿಳು | |- |1985 |''ಸೂರ್ಯ ಚಂದ್ರ'' | |ತೆಲುಗು | |- |1986 |''ಶ್ರೀ ಶಿರಡಿ ಸಾಯಿಬಾಬಾ ಮಹಾತ್ಯಮ್'' | |ತೆಲುಗು | |- |1987 |''ಶ್ರುತಿಲಯಾಲು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1987 |''ಪುನ್ನಮಿ ಚಂದ್ರುಡು'' | |ತೆಲುಗು | |- |1987 |''ಕಾದಲ್ ಪರಿಸು'' | |ತಮಿಳು | |- |1989 |ಕೃಷ್ಣ ಗಾರಿ ಅಬ್ಬಾಯಿ | |ತೆಲುಗು | |- |1992 |''ಬೃಂದಾವನಂ'' |ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿ |ತೆಲುಗು | |- |1994 |''[[:en:Police Alludu|ಪೊಲೀಸ್ ಅಲ್ಲುಡು]]''<ref>{{Cite web |title=Police Alludu (1994) |url=https://indiancine.ma/AIXF |access-date=6 June 2023 |website=Indiancine.ma}}</ref> |ಅನ್ನಪೂರ್ಣಾ |ತೆಲುಗು | |} === ನಿರ್ಮಾಪಕ === * ''ಪರದೇಶಿ'' * ''ಸುವರ್ಣ ಸುಂದರಿ'' * ''ಸ್ವರ್ಣಮಂಜರಿ'' * ''ಚಂಡಿ ಪ್ರಿಯಾ'' * ''ಸತಿ ಸಕ್ಕುಬಾಯಿ'' * ''ಶಿರಡಿ ಸಾಯಿ ಸತ್ಯ ಸಾಯಿ ದಿವ್ಯ ಕಥಾ'' (ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿ) * ಅನಾರ್ಕಲಿ == ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ == * ಕೃಷ್ಣವೇಣಿ * [[ಪಿ. ಭಾನುಮತಿ|ಭಾನುಮತಿ]] * ರಘುಪತಿ ವೆಙ್ಕಯ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು == * {{Imdb name|0222432|Anjali Devi profile}} [[ವರ್ಗ:ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿಯರು]] [[ವರ್ಗ:೧೯೨೭ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ೨೦೨೪ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಲೇಖನ]] [[ವರ್ಗ:ಕರಾವಳಿ ವಿಕಿಮೀಡಿಯನ್ಸ್]] 0a6xrky6ptvazyj4arwbkvk2wiziraw 0 156681 1306686 1223022 2025-06-16T02:00:29Z InternetArchiveBot 69876 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 1306686 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ಸಾದ್ ಬಿನ್ ಜಫರ್ | image = SaadBinZafarDisplay.jpg | caption = | country = ಕೆನಡಾ | birth_date = {{Birth date and age|1986|11|10|df=yes}} | birth_place = ಗುಜ್ರನ್ವಾಲ, ಪಂಜಾಬ್, [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ]] | heightft = | heightinch = | heightm = | batting = ಎಡಗೈ | bowling = ಎಡಗೈ ಆರ್ಥೋಡಾಕ್ಸ್ | role = ಆಲ್ ರೌಂಡರ್ | international = true | internationalspan = ೨೦೦೮-ಪ್ರಸ್ತುತ | odidebutdate = ೨೭ ಮಾರ್ಚ್ | odidebutyear = ೨೦೨೩ | odidebutagainst = ಜರ್ಸಿ | odicap = ೯೧ | lastodidate = ೨೯ ಮಾರ್ಚ್ | lastodiyear = ೨೦೨೩ | lastodiagainst = ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ | T20Idebutdate = ೧೮ ಆಗಸ್ಟ್ | T20Idebutyear = ೨೦೧೯ | T20Idebutagainst = ಕೇಮನ್ ದ್ವೀಪಗಳು | T20Icap = ೪೭ | lastT20Idate = ೨೧ ನವೆಂಬರ್ | lastT20Iyear = ೨೦೨೪ | lastT20Iagainst = ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ | club1 = ವ್ಯಾಂಕೋವರ್ ನೈಟ್ಸ್ | year1 = ೨೦೧೮-೨೦೧೯ | clubnumber1 = | club2 = ಸೇಂಟ್ ಕಿಟ್ಸ್ ಅಂಡ್ ನೆವಿಸ್ ಪೀಟ್ರೀಯಟ್ಸ್ | year2 = ೨೦೧೮ | clubnumber2 = | club3 = | year3 = ೨೦೨೦ | clubnumber3 = | club4 = ಹೂಸ್ಟನ್ ಹರಿಕೇನ್ಸ್ | year4 = ೨೦೨೦ | clubnumber4 = | club5 = ಮಿಚಿಗನ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಸ್ಟಾರ್ಸ್ | year5 = ೨೦೨೧ | clubnumber5 = | club6 = ಟೊರೊಂಟೊ ನ್ಯಾಶನಲ್ಸ್ | year6 = ೨೦೨೩-ಪ್ರಸ್ತುತ | clubnumber6 = | columns = 4 | column1 = [[ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಏಕದಿನ ಪಂದ್ಯ|ಅಂ. ಏಕ]] | matches1 = 12 | runs1 = 136 | bat avg1 = 17.00 | 100s/50s1 = 0/0 | top score1 = 31* | deliveries1 = 660 | wickets1 = 16 | bowl avg1 = 30.37 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 3/43 | catches/stumpings1 = 3/– | column2 = [[ಟ್ವೆಂಟಿ20|ಟಿ೨೦ಐ]] | matches2 = 35 | runs2 = 223 | bat avg2 = 20.27 | 100s/50s2 = 0/0 | top score2 = 29[[not out|*]] | deliveries2 = 714 | wickets2 = 39 | bowl avg2 = 19.25 | fivefor2 = 0 | tenfor2 = 0 | best bowling2 = 3/8 | catches/stumpings2 = 13/0 | column3 = ಲಿಸ್ಟ್ ಏ | matches3 = 45 | runs3 = 521 | bat avg3 = 20.84 | 100s/50s3 = 0/0 | top score3 = 43 | deliveries3 = 2,153 | wickets3 = 69 | bowl avg3 = 19.78 | fivefor3 = 2 | tenfor3 = 0 | best bowling3 = 5/18 | catches/stumpings3 = 17/0 | column4 = ಟಿ೨೦ | matches4 = 43 | runs4 = 253 | bat avg4 = 16.86 | 100s/50s4 = 0/0 | top score4 = 29[[not out|*]] | deliveries4 = 810 | wickets4 = 41 | bowl avg4 = 21.04 | fivefor4 = 0 | tenfor4 = 0 | best bowling4 = 3/8 | catches/stumpings4 = 13/0 | source = http://www.cricinfo.com/ci/content/player/359746.html ESPNcricinfo | date = ೧೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೪ }} '''ಸಾದ್ ಬಿನ್ ಜಫರ್''' (ಜನನ 10 ನವೆಂಬರ್ 1986) ಒಬ್ಬ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಿ-ಕೆನಡಾದ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ [[ಕ್ರಿಕೆಟ್|ಕ್ರಿಕೆಟಿಗ]], ಇವರು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರಿಕೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ [[ಕೆನಡಾ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ತಂಡ|ಪುರುಷರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತಂಡದ]] ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |date=2022-07-04 |title=Canada unveil their squad to face Nepal |url=https://cricnepal.com/en/canada-unveil-their-squad-to-face-nepal |access-date=2022-08-14 |publisher=Cric Nepal |archive-date=2022-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220715231908/https://cricnepal.com/en/canada-unveil-their-squad-to-face-nepal |url-status=dead }}</ref> ಸಾದ್ ಎಡಗೈ [[ಆಲ್‌ರೌಂಡರ್|ಆಲ್ ರೌಂಡರ್]] . <ref>{{Cite web |title=Saad Bin Zafar |url=http://www.espncricinfo.com/canada/content/player/359746.html |access-date=10 April 2019 |website=ESPNcricinfo}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.espncricinfo.com/canada/content/player/359746.html "Saad Bin Zafar"]. ''ESPNcricinfo''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 April</span> 2019</span>.</cite></ref> [[ಟ್ವೆಂಟಿ೨೦|ಪುರುಷರ T20I]] ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರನ್ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡದೆ ತನ್ನ ಗರಿಷ್ಠ ಕೋಟಾ ಓವರ್‌ಗಳನ್ನು (20-ಓವರ್‌ಗಳ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ 4 ಓವರ್‌ಗಳು) ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಸಾದ್ ವಿಶ್ವ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು T20I ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ 7 ನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮೊದಲ ಓವರ್‌ಗಳನ್ನು ಬೌಲ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |date=n.d. |title=Most maidens in career |url=https://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/311984.html |access-date=2022-08-14 |publisher=ESPNcricinfo}}</ref> ಸಾದ್ ಪ್ರಸ್ತುತ T20I ಇನ್ನಿಂಗ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ 414.28 ರ 3 ನೇ ಅತ್ಯಧಿಕ ಸ್ಟ್ರೈಕ್ ರೇಟ್‌ನ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref>https://stats.espncricinfo.com/ci/content/records/284190.html</ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{reflist}} efhi16ohhm838z38tkzii2awf0168k5 0 172674 1306702 1284135 2025-06-16T07:40:15Z Dayanand Umachagi 93758 ವ್ಯಾಕರಣ ತಿದ್ದಿದೆ 1306702 wikitext text/x-wiki {{Infobox Writing system | name = Telugu-Kannada script | altname = Kannada-Telugu script | type = [[Abugida]] | time = 7th century &ndash;14th century<ref name=diringer/>{{sfn|Salomon|1998|p=41}} | languages = [[Kannada]]<br/> [[Telugu language|Telugu]]<br/>[[Tulu language|Tulu]]<br/>[[Konkani language|Konkani]] <br/> [[Sanskrit]] | fam1 = [[Proto-Sinaitic script]] | footnotes = | fam2 = [[Phoenician alphabet]] | fam3 = [[Aramaic alphabet]] | fam4 = [[Brahmi script]] | fam5 = [[Kadamba script]] | sisters = [[Pyu script|Pyu]] | children = [[Kannada script]], [[Telugu script]] | unicode = | iso15924 = | sample = Copper plates NMND-9.JPG | caption = Copper plate inscriptions in ''Kannada–Telugu script'' }} {{Contains special characters|Indic}} {{brahmic}}    ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ[[ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ]] ಬಳಸಲಾಗುವ ಬರವಣಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ]] ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ಲಿಪಿಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೋಲುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತಿವೆ. ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಾಮ್ಯತೆಗಳು [[ಶಾತವಾಹನರು|ಸಾತವಾಹನರು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಲುಕ್ಯ|ಚಾಲುಕ್ಯರಿಂದ]] ಪ್ರಭಾವ ಪಡೆಯಿತು.<ref>{{Cite news |title=Evolution of Telugu Character Graphs |url=http://www.engr.mun.ca/~adluri/telugu/language/script/script1d.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923234606/http://www.engr.mun.ca/~adluri/telugu/language/script/script1d.html |archive-date=2009-09-23 |access-date=2013-07-22}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == [[ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳು|ದ್ರಾವಿಡ]] ಕುಟುಂಬವು ತೆಲುಗು, ತಮಿಳು, ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಮಲಯಾಳಂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು ೭೩ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [[ಶಾತವಾಹನರು]] ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯನ್ನು ಇಂದಿನ ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. {{Sfn|Salomon|1998|pp=35, 40}} ಆದರೆ ಜಾರ್ಜ್ ಬುಹ್ಲರ್ ಪ್ರಕಾರ, ಭಟ್ಟಿಪ್ರೋಲು ಲಿಪಿಯು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ, ಬದಲಿಗೆ ಬುಹ್ಲರ್ ನಂಬಿರುವಂತೆ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸೆಮಿಟಿಕ್ ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರೇಖೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ.<ref>{{Cite book |last=Salomon |first=Richard |url=https://archive.org/details/IndianEpigraphy/page/n57/mode/1up |title=Indian Epigraphy |page=57}}</ref> ೫ ರಿಂದ ೭ ನೇ ಶತಮಾನಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ [[ಚಾಲುಕ್ಯ|ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು]] ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ [[ಕದಂಬ ರಾಜವಂಶ|ಬನವಾಸಿ ಕದಂಬರು]] ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಕದಂಬ ಲಿಪಿಯ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪವನ್ನು ಬಳಸಿದರು.<ref>{{Cite news |title=Epigraphical Studies in India - Sanskrit and Dravidian, Scripts used in India, Scripts Abroad |url=http://asi.nic.in/asi_epigraphical_sans_indiaabroad.asp |access-date=2013-09-06}}</ref> ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ತೆಲುಗು ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಕಡೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದಾಗ ಅವರು ವೆಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಪೂರ್ವ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಅಥವಾ ವೆಂಗಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರು ನಂತರ ಕದಂಬ ಲಿಪಿಯನ್ನು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಇದು ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡಿತು, ಇದನ್ನು ೭ ನೇ ಮತ್ತು ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನಗಳ ನಡುವೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು..<ref name="diringer">{{Cite book |last=Diringer |first=David |title=Alphabet a key to the history of mankind |date=1948 |page=381}}</ref> ೧೧೦೦ ಮತ್ತು ೧೪೦೦ ನಡುವೆ, [[ತೆಲುಗು ಲಿಪಿ|ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ ಅಕ್ಷರಮಾಲೆ|ಕನ್ನಡ]] ಲಿಪಿಗಳು ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟವು. ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಗಳೆರಡೂ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.<ref>{{Cite book |last=Austin |first=Peter |author-link=Peter Austin (linguist) |url=https://books.google.com/books?id=Q3tAqIU0dPsC&dq=Telugu%E2%80%93Kannada+script&pg=PA117 |title=One Thousand Languages: Living, Endangered, and Lost |date=2008 |publisher=[[University of California Press]] |isbn=978-0-520-25560-9 |pages=117 |language=en}}</ref> == ಹೋಲಿಕೆ == ಕೆಳಗಿನ ವಿಭಾಗಗಳು ಆಧುನಿಕ-ದಿನದ [[ತೆಲುಗು ಲಿಪಿ|ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ ಅಕ್ಷರಮಾಲೆ|ಕನ್ನಡ]] ಶೈಲಿಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ದೃಶ್ಯೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. === ವ್ಯಂಜನಗಳು === {| class="wikitable" !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA |- align="center" | style="font-size:14pt;" |క/ಕ (ka) |{{IPA|/ka/}} | style="font-size:14pt;" |ఖ/ಖ (kha) |{{IPA|/kʰa/}} | style="font-size:14pt;" |గ/ಗ (ga) |{{IPA|/ɡa/}} | style="font-size:14pt;" |ఘ/ಘ (gha) |{{IPA|/ɡʱa/}} | style="font-size:14pt;" |ఙ/ಙ (ṅa) |{{IPA|/ŋa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |చ/ಚ (ca) |{{IPA|/tʃa/}} | style="font-size:14pt;" |ఛ/ಛ (cha) |{{IPA|/tʃʰa/}} | style="font-size:14pt;" |జ/ಜ (ja) |{{IPA|/dʒa/}} | style="font-size:14pt;" |ఝ/ಝ (jha) |{{IPA|/dʒʱa/}} | style="font-size:14pt;" |ఞ/ಞ (ña) |{{IPA|/ɲa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ట/ಟ (ṭa) |{{IPA|/ʈa/}} | style="font-size:14pt;" |ఠ/ಠ (ṭha) |{{IPA|/ʈʰa/}} | style="font-size:14pt;" |డ/ಡ (ḍa) |{{IPA|/ɖa/}} | style="font-size:14pt;" |ఢ/ಢ (ḍha) |{{IPA|/ɖʱa/}} | style="font-size:14pt;" |ణ/ಣ (ṇa) |{{IPA|/ɳa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |త/ತ (ta) |{{IPA|/t̪a/}} | style="font-size:14pt;" |థ/ಥ (tha) |{{IPA|/t̪ʰa/}} | style="font-size:14pt;" |ద/ದ (da) |{{IPA|/d̪a/}} | style="font-size:14pt;" |ధ/ಧ (dha) |{{IPA|/d̪ʱa/}} | style="font-size:14pt;" |న/ನ (na) |{{IPA|/n̪a/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ప/ಪ (pa) |{{IPA|/pa/}} | style="font-size:14pt;" |ఫ/ಫ (pha) |{{IPA|/pʰa/}} | style="font-size:14pt;" |బ/ಬ (ba) |{{IPA|/ba/}} | style="font-size:14pt;" |భ/ಭ (bha) |{{IPA|/bʱa/}} | style="font-size:14pt;" |మ/ಮ (ma) |{{IPA|/ma/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |య/ಯ (ya) |{{IPA|/ja/}} | style="font-size:14pt;" |ర/ರ (ra) |{{IPA|/ɾa/}} | style="font-size:14pt;" |ల/ಲ (la) |{{IPA|/la/}} | style="font-size:14pt;" |వ/ವ (va) |{{IPA|/ʋa/}} | style="font-size:14pt;" |ళ/ಳ (ḷa) |{{IPA|/ɭa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |శ/ಶ (sa/śa) |{{IPA|/ʃa/}} | style="font-size:14pt;" |ష/ಷ (ṣa) |{{IPA|/ʂa/}} | style="font-size:14pt;" |స/ಸ (sa) |{{IPA|/sa/}} | style="font-size:14pt;" |హ/ಹ (ha) |{{IPA|/ha/}} | style="font-size:14pt;" |ఱ/ಱ (ṟa) |{{IPA|/ra/}} |} {{IPA|/ɻa/}} ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ಮತ್ತೊಂದು ಪರಂಪರೆಯ ವ್ಯಂಜನ ೞ/ఴ (ḻa) ಇದೆ, ಆದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. === ಸ್ವರಗಳು === ==== ಸ್ವತಂತ್ರ ಸ್ವರಗಳು ==== {| class="wikitable" !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA |- align="center" | style="font-size:14pt;" |అ/ಅ (a) |{{IPA|/a/}} | style="font-size:14pt;" |ఆ/ಆ (ā) |{{IPA|/aː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఇ/ಇ (i) |{{IPA|/i/}} | style="font-size:14pt;" |ఈ/ಈ (ī) |{{IPA|/iː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఉ/ಉ (u) |{{IPA|/u/}} | style="font-size:14pt;" |ఊ/ಊ (ū) |{{IPA|/uː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఋ/ಋ (r̥) |{{IPA|/ɾu/}} | style="font-size:14pt;" |ౠ/ೠ (r̥̄) |{{IPA|/ɾuː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఌ/ಌ (l̥) |{{IPA|/lu/}} | style="font-size:14pt;" |ౡ/ೡ (l̥̄) |{{IPA|/lu:/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఎ/ಎ (e) |{{IPA|/e/}} | style="font-size:14pt;" |ఏ/ಏ (ē) |{{IPA|/eː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఒ/ಒ (o) |{{IPA|/o/}} | style="font-size:14pt;" |ఓ/ಓ (ō) |{{IPA|/oː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఐ/ಐ (ai) |{{IPA|/aj/}} | style="font-size:14pt;" |ఔ/ಔ (au) |{{IPA|/aw/}} |} === ಸಂಖ್ಯೆಗಳು === {| class="wikitable" !Digit !0 !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 |- align="center" |Telugu |౦ |౧ |౨ |౩ |౪ |౫ |౬ |౭ |౮ |౯ |- align="center" |Kannada |೦ |೧ |೨ |೩ |೪ |೫ |೬ |೭ |೮ |೯ |} == Unicode ==   [[ಚಿತ್ರ:Telugu-Kannada.png|thumb|184x184px|Telugu Kannada comparison]] ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗಳ ವರ್ಣಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಯೂನಿಕೋಡ್ ಬ್ಲಾಕ್‌ನಡಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಫಾಂಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಎನ್‌ಕೋಡ್ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಎನ್‌ಕೋಡ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. == ಇದನ್ನು ನೋಡಿ == * ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳು * ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಭಾಷಾ ಇತಿಹಾಸ * [[ಪಲ್ಲವ ಲಿಪಿ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == '''Citations''' <references /> '''ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ'''  {{refbegin}} * {{citation |last=Salomon |first=Richard |title=Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in the Indo-Aryan Languages|url=https://books.google.com/books?id=t-4RDAAAQBAJ |year=1998 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-19-509984-3|author-link=Richard G. Salomon (professor of Asian studies)}} {{refend}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20131017171646/http://www.eemaata.com/images/nov2005/telugu-kannada-script-evolution-large.jpg ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ವಿಕಾಸ] * [http://www.skyknowledge.com/brahmi-pallava.jpg ಸಾಲಂಕಾಯನ ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ] * [http://www.chennaimuseum.org/draft/gallery/01/07/copper2.htm ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರ ಫಲಕಗಳು] * [http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/rare-works-under-threat/article354777.ece ಕಾಕತೀಯರ ಕಾಲದ ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ] * [http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/13th-century-stone-inscription-restored/article3438022.ece ಬಯ್ಯಾರಂ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ] * [https://web.archive.org/web/20131004212830/http://www.ciillibrary.org/Sites/Photography/Telugu.html ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ] * [https://web.archive.org/web/20150923202157/http://www.chaitanyasagar.com/wp-content/uploads/2010/11/Telugu-Lipi-Parinama-Kramamu.jpg ತೆಲುಗು ಲಿಪಿ ವಿಕಾಸ - ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯಿಂದ ವಿಜಯನಗರ ಲಿಪಿ] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಭಾಷಾ ಲಿಪಿ ಅಭಿಯಾನ ೨೦೨೫]] [[ವರ್ಗ:ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿ]] o8w1tinb41xrqvv6mkfif99rmujbubc 1306703 1306702 2025-06-16T07:43:28Z Dayanand Umachagi 93758 ಕಾಗುಣಿತ ತಿದ್ದಿದೆ 1306703 wikitext text/x-wiki {{Infobox Writing system | name = Kannada script | altname = Kannada script | type = [[Abugida]] | time = 7th century &ndash;14th century<ref name=diringer/>{{sfn|Salomon|1998|p=41}} | languages = [[Kannada]]<br/> [[Telugu language|Telugu]]<br/>[[Tulu language|Tulu]]<br/>[[Konkani language|Konkani]] <br/> [[Sanskrit]] | fam1 = [[Proto-Sinaitic script]] | footnotes = | fam2 = [[Phoenician alphabet]] | fam3 = [[Aramaic alphabet]] | fam4 = [[Brahmi script]] | fam5 = [[Kadamba script]] | sisters = [[Pyu script|Pyu]] | children = [[Kannada script]], [[Telugu script]] | unicode = | iso15924 = | sample = Copper plates NMND-9.JPG | caption = Copper plate inscriptions in ''Kannada–Telugu script'' }} {{Contains special characters|Indic}} {{brahmic}}    ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ[[ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ]] ಬಳಸಲಾಗುವ ಬರವಣಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ]] ಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ಲಿಪಿಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೋಲುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತಿವೆ. ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಗಳ ನಡುವಿನ ಸಾಮ್ಯತೆಗಳು [[ಶಾತವಾಹನರು|ಸಾತವಾಹನರು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಲುಕ್ಯ|ಚಾಲುಕ್ಯರಿಂದ]] ಪ್ರಭಾವ ಪಡೆಯಿತು.<ref>{{Cite news |title=Evolution of Telugu Character Graphs |url=http://www.engr.mun.ca/~adluri/telugu/language/script/script1d.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090923234606/http://www.engr.mun.ca/~adluri/telugu/language/script/script1d.html |archive-date=2009-09-23 |access-date=2013-07-22}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == [[ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳು|ದ್ರಾವಿಡ]] ಕುಟುಂಬವು ತೆಲುಗು, ತಮಿಳು, ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಮಲಯಾಳಂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು ೭೩ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. [[ಶಾತವಾಹನರು]] ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯನ್ನು ಇಂದಿನ ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. {{Sfn|Salomon|1998|pp=35, 40}} ಆದರೆ ಜಾರ್ಜ್ ಬುಹ್ಲರ್ ಪ್ರಕಾರ, ಭಟ್ಟಿಪ್ರೋಲು ಲಿಪಿಯು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರುತ್ತದೆ, ಬದಲಿಗೆ ಬುಹ್ಲರ್ ನಂಬಿರುವಂತೆ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸೆಮಿಟಿಕ್ ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರೇಖೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ.<ref>{{Cite book |last=Salomon |first=Richard |url=https://archive.org/details/IndianEpigraphy/page/n57/mode/1up |title=Indian Epigraphy |page=57}}</ref> ೫ ರಿಂದ ೭ ನೇ ಶತಮಾನಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ [[ಚಾಲುಕ್ಯ|ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರು]] ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ [[ಕದಂಬ ರಾಜವಂಶ|ಬನವಾಸಿ ಕದಂಬರು]] ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಕದಂಬ ಲಿಪಿಯ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪವನ್ನು ಬಳಸಿದರು.<ref>{{Cite news |title=Epigraphical Studies in India - Sanskrit and Dravidian, Scripts used in India, Scripts Abroad |url=http://asi.nic.in/asi_epigraphical_sans_indiaabroad.asp |access-date=2013-09-06}}</ref> ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ತೆಲುಗು ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಕಡೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದಾಗ ಅವರು ವೆಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಪೂರ್ವ ಚಾಲುಕ್ಯರು ಅಥವಾ ವೆಂಗಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರು ನಂತರ ಕದಂಬ ಲಿಪಿಯನ್ನು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಇದು ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡಿತು, ಇದನ್ನು ೭ ನೇ ಮತ್ತು ೧೧ ನೇ ಶತಮಾನಗಳ ನಡುವೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು..<ref name="diringer">{{Cite book |last=Diringer |first=David |title=Alphabet a key to the history of mankind |date=1948 |page=381}}</ref> ೧೧೦೦ ಮತ್ತು ೧೪೦೦ ನಡುವೆ, [[ತೆಲುಗು ಲಿಪಿ|ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ ಅಕ್ಷರಮಾಲೆ|ಕನ್ನಡ]] ಲಿಪಿಗಳು ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟವು. ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಗಳೆರಡೂ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.<ref>{{Cite book |last=Austin |first=Peter |author-link=Peter Austin (linguist) |url=https://books.google.com/books?id=Q3tAqIU0dPsC&dq=Telugu%E2%80%93Kannada+script&pg=PA117 |title=One Thousand Languages: Living, Endangered, and Lost |date=2008 |publisher=[[University of California Press]] |isbn=978-0-520-25560-9 |pages=117 |language=en}}</ref> == ಹೋಲಿಕೆ == ಕೆಳಗಿನ ವಿಭಾಗಗಳು ಆಧುನಿಕ-ದಿನದ [[ತೆಲುಗು ಲಿಪಿ|ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ಕನ್ನಡ ಅಕ್ಷರಮಾಲೆ|ಕನ್ನಡ]] ಶೈಲಿಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ದೃಶ್ಯೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. === ವ್ಯಂಜನಗಳು === {| class="wikitable" !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA |- align="center" | style="font-size:14pt;" |క/ಕ (ka) |{{IPA|/ka/}} | style="font-size:14pt;" |ఖ/ಖ (kha) |{{IPA|/kʰa/}} | style="font-size:14pt;" |గ/ಗ (ga) |{{IPA|/ɡa/}} | style="font-size:14pt;" |ఘ/ಘ (gha) |{{IPA|/ɡʱa/}} | style="font-size:14pt;" |ఙ/ಙ (ṅa) |{{IPA|/ŋa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |చ/ಚ (ca) |{{IPA|/tʃa/}} | style="font-size:14pt;" |ఛ/ಛ (cha) |{{IPA|/tʃʰa/}} | style="font-size:14pt;" |జ/ಜ (ja) |{{IPA|/dʒa/}} | style="font-size:14pt;" |ఝ/ಝ (jha) |{{IPA|/dʒʱa/}} | style="font-size:14pt;" |ఞ/ಞ (ña) |{{IPA|/ɲa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ట/ಟ (ṭa) |{{IPA|/ʈa/}} | style="font-size:14pt;" |ఠ/ಠ (ṭha) |{{IPA|/ʈʰa/}} | style="font-size:14pt;" |డ/ಡ (ḍa) |{{IPA|/ɖa/}} | style="font-size:14pt;" |ఢ/ಢ (ḍha) |{{IPA|/ɖʱa/}} | style="font-size:14pt;" |ణ/ಣ (ṇa) |{{IPA|/ɳa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |త/ತ (ta) |{{IPA|/t̪a/}} | style="font-size:14pt;" |థ/ಥ (tha) |{{IPA|/t̪ʰa/}} | style="font-size:14pt;" |ద/ದ (da) |{{IPA|/d̪a/}} | style="font-size:14pt;" |ధ/ಧ (dha) |{{IPA|/d̪ʱa/}} | style="font-size:14pt;" |న/ನ (na) |{{IPA|/n̪a/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ప/ಪ (pa) |{{IPA|/pa/}} | style="font-size:14pt;" |ఫ/ಫ (pha) |{{IPA|/pʰa/}} | style="font-size:14pt;" |బ/ಬ (ba) |{{IPA|/ba/}} | style="font-size:14pt;" |భ/ಭ (bha) |{{IPA|/bʱa/}} | style="font-size:14pt;" |మ/ಮ (ma) |{{IPA|/ma/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |య/ಯ (ya) |{{IPA|/ja/}} | style="font-size:14pt;" |ర/ರ (ra) |{{IPA|/ɾa/}} | style="font-size:14pt;" |ల/ಲ (la) |{{IPA|/la/}} | style="font-size:14pt;" |వ/ವ (va) |{{IPA|/ʋa/}} | style="font-size:14pt;" |ళ/ಳ (ḷa) |{{IPA|/ɭa/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |శ/ಶ (sa/śa) |{{IPA|/ʃa/}} | style="font-size:14pt;" |ష/ಷ (ṣa) |{{IPA|/ʂa/}} | style="font-size:14pt;" |స/ಸ (sa) |{{IPA|/sa/}} | style="font-size:14pt;" |హ/ಹ (ha) |{{IPA|/ha/}} | style="font-size:14pt;" |ఱ/ಱ (ṟa) |{{IPA|/ra/}} |} {{IPA|/ɻa/}} ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ಮತ್ತೊಂದು ಪರಂಪರೆಯ ವ್ಯಂಜನ ೞ/ఴ (ḻa) ಇದೆ, ಆದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. === ಸ್ವರಗಳು === ==== ಸ್ವತಂತ್ರ ಸ್ವರಗಳು ==== {| class="wikitable" !Telugu/Kannada (ISO) !IPA !Telugu/Kannada (ISO) !IPA |- align="center" | style="font-size:14pt;" |అ/ಅ (a) |{{IPA|/a/}} | style="font-size:14pt;" |ఆ/ಆ (ā) |{{IPA|/aː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఇ/ಇ (i) |{{IPA|/i/}} | style="font-size:14pt;" |ఈ/ಈ (ī) |{{IPA|/iː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఉ/ಉ (u) |{{IPA|/u/}} | style="font-size:14pt;" |ఊ/ಊ (ū) |{{IPA|/uː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఋ/ಋ (r̥) |{{IPA|/ɾu/}} | style="font-size:14pt;" |ౠ/ೠ (r̥̄) |{{IPA|/ɾuː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఌ/ಌ (l̥) |{{IPA|/lu/}} | style="font-size:14pt;" |ౡ/ೡ (l̥̄) |{{IPA|/lu:/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఎ/ಎ (e) |{{IPA|/e/}} | style="font-size:14pt;" |ఏ/ಏ (ē) |{{IPA|/eː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఒ/ಒ (o) |{{IPA|/o/}} | style="font-size:14pt;" |ఓ/ಓ (ō) |{{IPA|/oː/}} |- align="center" | style="font-size:14pt;" |ఐ/ಐ (ai) |{{IPA|/aj/}} | style="font-size:14pt;" |ఔ/ಔ (au) |{{IPA|/aw/}} |} === ಸಂಖ್ಯೆಗಳು === {| class="wikitable" !Digit !0 !1 !2 !3 !4 !5 !6 !7 !8 !9 |- align="center" |Telugu |౦ |౧ |౨ |౩ |౪ |౫ |౬ |౭ |౮ |౯ |- align="center" |Kannada |೦ |೧ |೨ |೩ |೪ |೫ |೬ |೭ |೮ |೯ |} == Unicode ==   [[ಚಿತ್ರ:Telugu-Kannada.png|thumb|184x184px|Telugu Kannada comparison]] ತೆಲುಗು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗಳ ವರ್ಣಮಾಲೆಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಯೂನಿಕೋಡ್ ಬ್ಲಾಕ್‌ನಡಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಫಾಂಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಎನ್‌ಕೋಡ್ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಎನ್‌ಕೋಡ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. == ಇದನ್ನು ನೋಡಿ == * ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳು * ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದ ಭಾಷಾ ಇತಿಹಾಸ * [[ಪಲ್ಲವ ಲಿಪಿ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == '''Citations''' <references /> '''ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ'''  {{refbegin}} * {{citation |last=Salomon |first=Richard |title=Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in the Indo-Aryan Languages|url=https://books.google.com/books?id=t-4RDAAAQBAJ |year=1998 |publisher=[[Oxford University Press]] |isbn=978-0-19-509984-3|author-link=Richard G. Salomon (professor of Asian studies)}} {{refend}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20131017171646/http://www.eemaata.com/images/nov2005/telugu-kannada-script-evolution-large.jpg ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ವಿಕಾಸ] * [http://www.skyknowledge.com/brahmi-pallava.jpg ಸಾಲಂಕಾಯನ ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ] * [http://www.chennaimuseum.org/draft/gallery/01/07/copper2.htm ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರ ಫಲಕಗಳು] * [http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/rare-works-under-threat/article354777.ece ಕಾಕತೀಯರ ಕಾಲದ ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ] * [http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/13th-century-stone-inscription-restored/article3438022.ece ಬಯ್ಯಾರಂ ಶಿಲಾ ಶಾಸನ] * [https://web.archive.org/web/20131004212830/http://www.ciillibrary.org/Sites/Photography/Telugu.html ತೆಲುಗು-ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ] * [https://web.archive.org/web/20150923202157/http://www.chaitanyasagar.com/wp-content/uploads/2010/11/Telugu-Lipi-Parinama-Kramamu.jpg ತೆಲುಗು ಲಿಪಿ ವಿಕಾಸ - ಬ್ರಾಹ್ಮಿಯಿಂದ ವಿಜಯನಗರ ಲಿಪಿ] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಭಾಷಾ ಲಿಪಿ ಅಭಿಯಾನ ೨೦೨೫]] [[ವರ್ಗ:ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿ]] bsl2uwo8265doned9zuuxi7oh3l8cdg 1 174736 1306652 2025-06-15T16:34:59Z Kpbolumbu 1019 ಹೊಸ ಪುಟ: ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರಗಳು ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. 1306652 wikitext text/x-wiki ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರಗಳು ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. 51ywua8au4k9dkj3fhb90bdys2ycakz 1306653 1306652 2025-06-15T16:36:38Z Kpbolumbu 1019 1306653 wikitext text/x-wiki ==ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ== ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಚಿತ್ರಗಳು ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತೆಯ ಅಂಗರಚನಾವಿಜ್ಞಾನ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. bcar8penvfk04wflii8djsxf9u58tib 2 174737 1306654 2025-06-15T16:40:02Z Dayanand Umachagi 93758 ಹೊಸ ಪುಟ: <big>'''[[ಸಾಹಿತಿಗಳು|ಸಾಹಿತಿ]] [[ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ]]ಯವರ ಜೀವನ.'''</big> <big>'''ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ :'''</big> <big>ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು “ಯಲ್ಲಪ್ಪ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿ”. ಶ್ರೀ ಮಾರುತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮತಿ ಭೀಮವ್ವ ಮಾರುತಿಯ... 1306654 wikitext text/x-wiki <big>'''[[ಸಾಹಿತಿಗಳು|ಸಾಹಿತಿ]] [[ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ]]ಯವರ ಜೀವನ.'''</big> <big>'''ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ :'''</big> <big>ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು “ಯಲ್ಲಪ್ಪ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿ”. ಶ್ರೀ ಮಾರುತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮತಿ ಭೀಮವ್ವ ಮಾರುತಿಯವರ ರತ್ನಗರ್ಭ ಸಂಜಾತರಾಗಿ ೨೭- ೧೨-೧೯೬೫ ರಂದು. ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋಕಾಕ ತಾಲೂಕಿನ ಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿ ತಳಕಟನಾಳದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.</big> <big>ನುಲಿ ಹೊಸೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ಸಿಂಬಿ-ನೆಲುವು, ಕಣ್ಣಿ ಮಾಡುವುದು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವರ ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕ. ಅಪ್ಪ ಹೆಣೆದು ಕೊಟ್ಟ ಬುಟ್ಟಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ತಾನು ತಯಾರಿಸಿದ ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾರಲು ಬರಿಗಾಲಲ್ಲಿಯೇ ಊರೂರು ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು.</big> <big>ತಂದೆ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಶಹನಾಯಿ ನುಡಿಸುವುದು, ಬುಟ್ಟೆ ಹೆಣೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ನುಲಿ ಹೊಸಯುವುದು ಕುಲ ಕಸುಬು. ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವ ಹಗ್ಗ ಹೊಸೆದೇ ಇವರ ಬದುಕನ್ನ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದವಳು. ನಿತ್ಯ ಹಳ್ಳ-ಹೊಳೆ ದಂಡೆಗಳಲೆಲ್ಲಾ ಅಲೆದು ಮೆದೆ ಹುಲ್ಲು, ಕಟ್ಟಿಗೆ ತಂದು ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣದಾಗಲೇ ಇವರ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬುತ್ತಿತ್ತು. ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವಾದ್ಯ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತಂದೆ ಮಾರುತಿ, ಊರ ದೇವರ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಆಯಾಗಾರಿಕೆಯ ಆದಾಯವು ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಎಂತದ್ದೇ ಕಠಿಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಎರಡೊತ್ತಿನ ಊಟಕ್ಕೇನು ಕೊರತೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ.</big> <big>ʼಮಕ್ಕಳಿರಲೆವ್ವ ಮನೆ ತುಂಬಾʼ ಎಂಬಂತೆ ಇವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು 9 ಜನ ಮಕ್ಕಳು‌ . ಇಬ್ಬರು ತೀರಿ ಹೋಗಿ, ಮೂರು ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಜನ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ಇವರ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರ ಬಿತ್ತಿದವಳು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವಳಾದರೆ, ಕೂರಿಗೆ ಹಿಡಿದವರು ತಂದೆ ಮಾರುತಿ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕವಿ ʼಅಕ್ಷರ ಕಲಿಯದ ಅವ್ವ ನನ್ನ ಪಾಲಿನ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆʼ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆಪಡುತ್ತಾರೆ.</big> <big>ಶಿಕ್ಷಣ :</big> <big>ಇವನು ಒಂದಿಷ್ಟು ಕಲಿಯಲಿ ಎಂದು ಆಸೆ ಪಟ್ಟಿದ್ದ ತಂದೆ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿದರು. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಗೋಕಾಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಇವರಿಗೆ ಶಾಲೆಗಿಂತ ಊರೂರು ಅವ್ವನ ಜೊತೆ ಬುಟ್ಟಿ ಮಾರಲು ಅವಳ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುವ ಹಂಬಲ. ಅನೇಕ ಸಲ ಶಾಲೆ ತಪ್ಪಿಸಿ ಅವ್ವನ ಹಿಂದೆಯೇ ಹೋಗಿ, ಅಪ್ಪನ ಜರಲಿನ ರುಚಿ ಉಂಡಿದ್ದು ಉಂಟು. ಅವ್ವ ಬುಟ್ಟಿ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಇವರು ತಾಯಿಯ ಹಿಂದೆ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣದೇನನ್ನಾದರೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ತಾಯಿಯನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ನಾಲ್ಕನೇ ವರ್ಗದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ.</big> <big>ಹೀಗೆ ಒಂದು ದಿನ ತಾಯಿ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವ್ವನನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಅವಳ ಹಿಂಬದಿಯ ತೊಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಸೀರೆ ಹರಿದು ಚರ್ಮ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅದ್ಯಾಕೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಕಂಬದಂತೆ ನಿಂತು ಬಿಟ್ಟರು, ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತ ವಿತ್ತು, ಎದೆ ನಡುಗಿತು. ʼಯವ್ವಾ ನಾ ಇನ್ ಮುಂದ ನಿನ್ ಜೋಡಿ ಬರುದಿಲ್ಲʼ ಎಂದವರೆ ಒಡುತ್ತ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಡಲಿಲ್ಲ.</big> <big>ಪಿಯುಸಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಸಾಗಿ ಧಾರವಾಡದ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೀಟು ಸಿಕ್ಕರು ಅಲ್ಲಿ ಓದಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವ್ವನ ಆಸೆಯಂತೆ ಕಡಿಮೆ ಖರ್ಚಿನ ಬಿ.ಎ ಪದವಿ ಸೇರಿದರು. 1987 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಿ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು 73.77 ಶೇಕಡ ಪ್ರತಿಶತದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದು ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಿ . ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆರ್. ಸಿ. ಹಿರೇಮಠ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪೂರೈಸಲು ಸೇರಿದ ಇವರು.</big> <big>1989 ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದು ಕಲಾ ನಿಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಬಸವೇಶ್ವರರ ಕುರಿತಾದ ಸ್ನಾತಕೋತರ ಡಿಪ್ಲೋಮಾ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ 1989 ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಪಡೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು.</big> <big>1990ರಲ್ಲಿ ನೆಟ್ ಮತ್ತು 1991ರಲ್ಲಿ ಜೇ. ಆರ್. ಎಪ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಗೈದ ಇವರು. 2002 ರಲ್ಲಿ ‌ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಪಿ. ಎಚ್ಚ್. ಡಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ ಇವರು. ಹಂಪಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ಪಡೆದಿದರು.</big> <big>'''ಸೇವಾ ವಿವರ:'''</big> <big>ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ನೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರು ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪ್ರೇಮಿ. ಇವರು 1991ರಲ್ಲಿ ಎಸ್.ವಿ.ಎಂ. ಕಾಲೇಜ್ ಇಲಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಇವರು 1993ರ ವರೆಗೆ ೨ ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ. 1993ರಿಂದ 1996ರ ವರೆಗೆ 3ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜಿ.ಪಿ. ಪೋರವಾಲ ಕಾಲೇಜು ಸಿಂದಗಿಯಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರೆ.</big> <big>1996 ರಿಂದ 2007 ಸುಮಾರು 11 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನರಗುಂದದ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2007 ರಿಂದ 2015 ಸುಮಾರು 8ವರ್ಷ ಸವದತ್ತಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2015 ರಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟ ಕಷ್ಟ, ನೋವು-ನಲಿವು, ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು. ಅವರ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ನೀಡಿದ ಶಿಕ್ಷಣನೀತಿ, ತೋರಿದ ಮಾರ್ಗ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತ್ ವಾಘ್ಮಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದೆ.</big> <big>ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ನೆಲೆಸಿರುವುದು ವಿದ್ಯಾಕಾಶಿ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಯ ಕಳೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಾಳಸಂಗಾತಿ ಸುಜಾತಾ ಮತ್ತು ಮುದ್ದಾದ ಎರಡು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಾದ ಅಭಿಷೇಕ ಮತ್ತು ಅಮಿತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸಂತಸದ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಮಾನ್ಯ ಪಡೆದ ಸಂಸ್ಥೆ ʼಶ್ರೀಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಧಾರವಾಡʼದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಇನ್ನು ಮೂರು ಜನ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ. ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>'''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ :'''</big> <big>ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪ್ರಥಮ ಕವನ ಸಂಕಲನ “ಕೆಂಪು ನೀರು” 2009ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಕವನ ಸಂಕಲನ ಅವರ ಹೋರಾಟದ ಬದುಕಿಗೆ ಜೀವಧಾತುವಾದ ಅಮ್ಮನಂತೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿತು. ಇವರ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಕಳಶವಿಟ್ಟಂತಾಯಿತು. ಇದು ತನ್ನ ಕವನಗಳ ಮೂಲಕ ಓದುಗನ ಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರ್ಥ ಹೊಂದಿದ್ದು ಕೆಂಪುಬಣ್ಣ ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು .</big> <big>ಇವರ ಎರಡನೇ ಕವನ ಸಂಕಲನ "ಹುತಾತ್ಮನ ಪೆನ್ನು" 2018ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿರುವ ಕವನಗಳು ದಲಿತಾನುಭವದ ಕಾವ್ಯದ ಕಡಲುಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು 44 ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕವಿತೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ.</big> <big>'''ಕಥಾ ಸಂಕಲನಗಳು :'''</big> <big>·       ಹೆಣದ ಹಿಂದೆ (2011)</big> <big>·       ಕತ್ತರಿಸಿದ ನಾಲಿಗೆ (2018)  </big> <big>Ø ಕನ್ನಡ ಛಂದೋ ಅಲಂಕಾರ (ಛಂದಸ್ಸು-ಅಲಂಕಾರ) 2010</big> <big>Ø ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧ 2010</big> <big>Ø ಮುಖಾಮುಖಿ (ವಿಮರ್ಶೆ) 2013</big> <big>Ø ಕಥಾವಿಹಾರ (ಸಂಪಾದನಾ ಕೃತಿ) 2013</big> <big>Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013</big> <big>Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013</big> <big>Ø ಹಳಗನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ, ಪತ್ರಿಕೆ 2 (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, ಬಿ.ಎ 6ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) 2016</big> <big>Ø ನಡುಗನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಕಲನ (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, 4ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) ಪಠ್ಯ, 2018</big> <big>Ø ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿ ಕಲ್ಲಾಪುರ ಬಸವಣ್ಣ (ಸಂಪಾದನೆ) 2008</big> <big>Ø ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲಾ ದಲಿತ ಕಾವ್ಯ (ಸಂಪಾದನೆ) 2013</big> <big>Ø ಸಚ್ಚರಿತ (ಸಂಪಾದನೆ) 2015</big> <big>Ø ಸಹೃದಯಿ (ಸಂಪಾದನೆ) 2017</big> <big>Ø ಅಂಬೇಡ್ಕರ ಪುರಾಣ ಕಥಾಸಾರ 2015</big> <big>'''ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತಿಗಳು :'''</big> <big>·      ರಕ್ತಪಾನ?! (ಕಥಾಸಂಕಲನ)</big> <big>·      ರಕ್ತದ ಕಲೆಗಳ ಮೇಲೆ (ಕಥಾಸಂಕಲನ)</big> <big>·      ಕಾಯಕ ಯೋಗಿ ನುಲಿಯ ಚಂದಯ್ಯ</big> <big>·      ಕುಳುವ ಕನ್ನಡ ಪದಕೋಶ (ಶಬ್ದಕೋಶ)</big> <big>·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೨</big> <big>·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೩</big> <big>·      ಸಮಗ್ರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆಯ ಸಂಪುಟಗಳು</big> <big>ಇವರ ಲೇಖನಗಳು 50ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರಗೊಂಡಿವೆ.</big> <big>'''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು :'''</big> <big>* 2013 ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಚಂದನ ಟಿವಿಯ ʼಬೆಳಗುʼ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು.</big> <big>* ಪ್ರಸ್ತುತ ಇವರು ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ರಾಜ್ಯ ಘಟಕದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವತ್ತಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲಾ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಕ.ವಿ., ಕ.ಅ. ಪರಿಷತ್ತು, ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ.</big> <big>* ಕನ್ನಡ ಕಾವಲು ಸಮಿತಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ.</big> <big>* ರಾಜ್ಯ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ರಾಜ್ಯ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ನರ‍್ಣಾಯಕ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಸತತ 11 ರ‍್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಧಾರವಾಡದ ಕನ್ನಡ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘಕ್ಕೆ ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಕಣ್ಮಣಿ ಇವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ರಾಯಚೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕನ್ನಡ ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಇವರ ಕಥಾಸಂಕಲನದ ಕುರಿತು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಮಹಾಂತಮ್ಮರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.</big> <big>* ಇದುವರೆಗೆ 20ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಇವರು 2ಬಾರಿ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ,</big> <big>ನವೋದಯ ಕೇಂದ್ರಿಯ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ 2 ಬಾರಿ ಮತ್ತು</big> <big>ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ 2ಬಾರಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಅಲ್ಲದೇ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ಕಾರ್ಯ ಕ್ರಮಗಳ ನಿರ್ಣಾಯಕರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 16ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಸ್ವತಃ 4ಬಾರಿ ಕನ್ನಡ     ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.</big> <big>* ಅಖಿಲ ಭಾರತ ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂಘಟನೆಯ ಒಟ್ಟು ಆರು ಸಮ್ಮೇಳನಗಳ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>* ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯವಾದ ಪಠ್ಯ-ಪುಸ್ತಗಳು, ಪರಿಷ್ಕರಣಾ ವಿಭಾಗದ ಅಂಗವಾಗಿ 2ಬಾರಿ ಇವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ</big> <big>* ಅತ್ಯಂತ ನಿಷ್ಠೆ ಸಾಧನೆ ಸರಳತೆಯ ಮೂರ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್ ವಿಭಾಗದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸತತ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಹತ್ತು ವಿಶೇಷ ಶಿಬಿರಗಳ ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌಹಾರ್ದತಾ ಶಿಬಿರವನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>ಒಂದು ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರತಿಭೆಯಾದ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಒಬ್ಬ ದಲಿತ ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ, ವಿಮರ್ಶಕ, ಸಂಶೋಧಕನಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಮನೆ ಮಾತಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಪಡೆದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರ ಗೌರವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ.</big> <big>ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಸಂದ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು :</big> <big>ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ, ದಲಿತ ಕವಿಯಾಗಿ, ಬುದ್ಧ, ಬಸವ, ಡಾ.ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್‌ವರ ಜೀವನ ಅವರ ಕುರಿತು ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನೇ ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಾಘ್ಮಿಯಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಹಲವಾರು ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ದೊರೆತಿವೆ.</big> <big>Ø 2009ರಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ತಮ ಕಥಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ.</big> <big>Ø 2010ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯ ದೀಪಾವಳಿ ಕಥಾ ಸ್ಪರ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಇವರ ಕಥೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಥೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.</big> <big>Ø 2016ರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಇಲಾಖೆಯ ಬೋಧಗಯಾ ಕವಿಗೋಷ್ಠಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಇವರು ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>Ø 2015ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆಗೈದವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಡಾ.ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಕರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇವರ ಮುಡಿಗೇರಿದೆ.</big> <big>Ø 2004ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಚೇತನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಇವರ ಪಾಲಾಗಿದೆ.</big> <big>Ø 2005ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.</big> <big>Ø 2021ರಲ್ಲಿ ನೆಯ ಸಾಲಿನ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ʼಸಾಹಿತ್ಯ ಶ್ರೀʼ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಹೆಮ್ಮೆಯು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು 13-06-2022ರಂದು ರಾಯಚೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು.</big> <big>ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮನೋಭಾವನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವರು ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕೇವಲ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ರಂಗದಲ್ಲೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಛಾಪನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಇವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇವರು ಪಡೆದ ಗೌರವ ಪುರಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ</big> mn7lrx70vqne6g3gm0b5i24dcrujfgr 0 174738 1306658 2025-06-15T16:49:44Z Shiva Tej Patil 75545 "[[:en:Special:Redirect/revision/1295266030|Upadhyaksha]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು 1306658 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | image = | alt = <!--This field is for describing the visuals of the image, for textless browsers and for visually impaired readers.--> | caption = | director = ಅನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ | story = ಅನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ | producer = ಸ್ಮಿತಾ ಉಮಾಪತಿ | starring = {{Plain list| *[[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]] *ಮಲೈಕಾ ವಸುಪಾಲ್ *[[ಪಿ.ರವಿ ಶಂಕರ್]]}} | cinematography = ಶೇಖರ್ ಚಂದ್ರ | editing = ಕೆ ಎಂ ಪ್ರಕಾಶ್ | music = [[ಅರ್ಜುನ್ ಜನ್ಯ]] | studio = {{Plain list| *ಡಿಎನ್ ಸಿನೆಮಾಸ್ *ಉಮಾಪತಿ ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ }} | distributor = ಉಮಾಪತಿ ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ | released = ೨೬ ಜನವರಿ ೨೦೨೪<ref>{{Cite web |title=Chikkanna's Upadhyaksha to hit theatres on Republic Day|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/kannada/2023/Dec/04/chikkannasupadhyakshato-hit-theatres-on-republic-day-2638412.html|date=28 November 2023|work=The New Indian Express|access-date=4 December 2023}}</ref> | runtime = | country = ಭಾರತ | language = ಕನ್ನಡ | budget = | gross = {{INR}} ೮.೦೫ – ೧೦ ಕೋಟಿ<ref>{{Cite web |date=2024-04-13 |title=Yuva Box Office Collection: Yuva Rajkumar's Debut Venture Yuva Crosses The 10 Crore Mark at the BoxOffice |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/box-office/kannada/yuva-box-office-collection-yuva-rajkumars-debut-venture-yuva-crosses-the-10-crore-mark-at-the-boxoffice-article-109265540 |access-date=2024-05-11 |website=Times Now |language=en |archive-date=11 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240511063333/https://www.timesnownews.com/entertainment-news/box-office/kannada/yuva-box-office-collection-yuva-rajkumars-debut-venture-yuva-crosses-the-10-crore-mark-at-the-boxoffice-article-109265540 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-12-08 |title=Kannada Highest Grossing Movies 2024: ಈ ವರ್ಷ ತೆರೆಕಂಡ ಪ್ರಮುಖ ಕನ್ನಡ ಸಿನಿಮಾಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಕಲೆಕ್ಷನ್‌ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ |url=https://kannada.timesnownews.com/entertainment/kannada-highest-grossing-movies-2024-sandalwood-films-and-its-collection-photo-gallery-116098981 |access-date=2025-02-11 |website=Times Now Kannada |language=kn}}</ref> }}'''''ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ''''' ೨೦೨೪ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ [[ಕನ್ನಡ]] ಭಾಷೆಯ ಹಾಸ್ಯ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಅನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸ್ಮಿತಾ ಉಮಾಪತಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ [[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]] ಮೊದಲ ಬಾರಿ ನಾಯಕನ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |date=24 January 2024 |title=It was the right platform for Chikkanna to turn hero: Director Anil Kumar |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-debut-as-a-hero-in-upadhyaksha-director-anil-kumar/articleshow/107084625.cms?from=mdr |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124092112/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-debut-as-a-hero-in-upadhyaksha-director-anil-kumar/articleshow/107084625.cms?from=mdr |archive-date=24 January 2024 |access-date=2024-01-24 |work=The Times of India |language=en}}</ref> ಉಳಿದ ತಾರಾಗಣದಲ್ಲಿ ಮಲೈಕಾ ವಸುಪಾಲ್, [[ಪಿ.ರವಿ ಶಂಕರ್|ಪಿ. ರವಿಶಂಕರ್]], [[ಸಾಧು ಕೋಕಿಲ]], ವೀಣಾ ಸುಂದರ್ ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮಣ್ಣ ಕಡೂರು]] ಇದ್ದಾರೆ. ಈ ಚಿತ್ರವು [[ಶರಣ್ (ನಟ)|ಶರಣ್]] ನಾಯಕನಾಗಿ ನಟಿಸಿದ ''[[ಅಧ್ಯಕ್ಷ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|<nowiki/>'ಅಧ್ಯಕ್ಷ'<nowiki/>]]'' (೨೦೧೪) ಚಿತ್ರದ ಮುಂದುವರಿದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web |date=17 June 2022 |title=Chikkanna's 'Upadhyaksha' is a sequel to 'Adhyaksha' |url=https://kannadascreens.com/2022/06/17/chikkannas-upadhyaksha-is-a-sequel-to-adhyaksha/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124092110/https://kannadascreens.com/2022/06/17/chikkannas-upadhyaksha-is-a-sequel-to-adhyaksha/ |archive-date=24 January 2024 |access-date=2022-06-17 |website=Kannada Screens.com |language=en}}</ref> ''ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಚಿತ್ರವು'' [[ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ (ಭಾರತ)|ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದಂದು]] ೨೬ ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ರಂದು ಭಾರತದ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. == ಪಾತ್ರವರ್ಗ == * ನಾರಾಯಣನಾಗಿ [[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]] * ಅಂಜಲಿ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಲೈಕಾ ವಸುಪಾಲ್ * ಶಿವ ರುದ್ರೇಗೌಡನಾಗಿ [[ಪಿ.ರವಿ ಶಂಕರ್|ಪಿ.ರವಿಶಂಕರ್]] * [[ಸಾಧು ಕೋಕಿಲ]] * ವೀಣಾ ಸುಂದರ್ * ಕರಿ ಸುಬ್ಬು * [[ಧರ್ಮಣ್ಣ ಕಡೂರು]] * [[ಕೀರ್ತಿರಾಜ್]] * ಅಧ್ಯಾಕ್ಷ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಗೌಡ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಶರಣ್ (ನಟ)|ಶರಣ್]] (ಅತಿಥಿ ಪಾತ್ರ) == ನಿರ್ಮಾಣ == ಈ ಚಿತ್ರದ ಚಿತ್ರೀಕರಣವು ಜುಲೈ ೧೭, ೨೦೨೨ ರಂದು [[ಮಂಡ್ಯ|ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ]] <ref>{{Cite web |date=7 May 2023 |title=Chikkanna's Upadhyaksha goes on floors |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/kannada/2022/Jun/16/chikkannas-upadhyaksha-goes-on-floors-2466019.html |access-date=16 June 2022 |website=The New Indian Express}}</ref> ಆರಂಭವಾಯಿತು, ನಂತರ [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ]] ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಿತ್ರೀಕರಣ ನಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web |date=28 December 2022 |title=Chikkanna's 'Upadhyaksha' to release in February 2023 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-upadhyaksha-to-release-in-february-2023/articleshow/96565408.cms?from=mdr |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124092113/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-upadhyaksha-to-release-in-february-2023/articleshow/96565408.cms?from=mdr |archive-date=24 January 2024 |access-date=28 December 2023 |website=The Times of India}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ಕ್ಕೆ ಮುಂದೂಡಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web |date=4 December 2023 |title=Chikkanna's Upadhyaksha to hit theatres on Republic Day |url=https://www.cinemaexpress.com/kannada/news/2023/dec/04/chikkannas-upadhyaksha-to-hit-theatres-on-republic-day-50107.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212102347/https://www.cinemaexpress.com/kannada/news/2023/dec/04/chikkannas-upadhyaksha-to-hit-theatres-on-republic-day-50107.html |archive-date=12 December 2023 |access-date=2024-01-29 |website=[[Cinema Express]] |language=en}}</ref> == ಬಿಡುಗಡೆ == === ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಲ್ಲಿ === ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಚಿತ್ರವು [[ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ (ಭಾರತ)|ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದಂದು]] ೨೬ ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ರಂದು ಭಾರತದ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. === ಹೋಮ್ ಮೀಡಿಯಾ === ಚಿತ್ರದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಹಕ್ಕನ್ನು [[ಸನ್ ಎನ್‌ಎಕ್ಸ್‌ಟಿ|ಸನ್ ನೆಕ್ಸ್ಟ್]] ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ ೮, ೨೦೨೪ ರಂದು ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಂಡಿತು. ಚಿತ್ರದ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು [[ಉದಯ ಟಿ.ವಿ|ಉದಯ ಟಿವಿ]] ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ == ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ]]'' ವಿನಯ್ ಲೋಕೇಶ್ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ ಅವರ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರು ಮತ್ತು "ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿಯೇ ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ ನಾರಾಯಣ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಒನ್ ಲೈನರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹಾಸ್ಯಮಯ ಸಂಭಾಷಣೆಯಂತಹ ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ಹೃದಯ ತುಂಬಿ ನಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಅದನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |title=Upadhyaksha Movie Review : Upadhyaksha: Chikkanna steals the show in his debut flick as the hero |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movie-reviews/upadhyaksha/movie-review/107166941.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201110608/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movie-reviews/upadhyaksha/movie-review/107166941.cms |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |work=The Times of India}}</ref> ''[[ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಾಲ್ಡ್|ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಾಲ್ಡ್‌ನ]]'' ಸುಜಯ್ ಬಿಎಂ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ "ಕೆಲವು ಫ್ಲ್ಯಾಶ್‌ಬ್ಯಾಕ್ ದೃಶ್ಯಗಳು ಹಿಂದಿನ ಭಾಗದೊಂದಿಗೆ(''ಅಧ್ಯಕ್ಷ'') ಇರುವ ನಂಟನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಚಂದ್ರ ಮೋಹನ್ ಅವರ ಪಂಚ್‌ಲೈನ್‌ಗಳು ಸ್ಲ್ಯಾಪ್‌ಸ್ಟಿಕ್ ಹಾಸ್ಯವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತವೆ. ಸಾಧು ಕೋಕಿಲಾ ಅವರ ಹಾಸ್ಯಮಯ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಗಳು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ರಂಜಿಸುತ್ತವೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |title=Upadhyaksha movie review: Not as dazzling but the deputy doesn't disappoint |url=https://www.deccanherald.com/entertainment/not-as-dazzling-but-the-deputy-doesn-t-disappoint-2866829 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201105454/https://www.deccanherald.com/entertainment/not-as-dazzling-but-the-deputy-doesn-t-disappoint-2866829 |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |website=Deccan Herald}}</ref> ''ದಿ ನ್ಯೂ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ನ'' ಎ. ಶಾರದಾ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ, "ಮುಂದಿನ ಭಾಗ ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ''ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ''ವು ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುರುತನ್ನು ಕೆತ್ತುವುದರೊಂದಿಗೆ ಮೂಲ ಅಂಶವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |date=27 January 2024 |title='Upadhyaksha' review: Chikkanna shines in laughter galore |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/review/2024/Jan/27/chikkanna-as-upadhyaksha-shines-in-laughter-galore |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201105454/https://www.newindianexpress.com/entertainment/review/2024/Jan/27/chikkanna-as-upadhyaksha-shines-in-laughter-galore |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |website=The New Indian Express}}</ref> ''ಸೌತ್ ಫಸ್ಟ್‌ನ'' ಶಶಿಪ್ರಸಾದ್ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ, "ಮೂಲ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್‌ನ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಾದ ಪಾತ್ರಗಳ ನಿರೂಪಣೆಯು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಟೇಕ್‌ಅವೇ ಆಗಿದೆ. ನಾಯಕ ನಟನಾಗಿ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡುವಾಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವ ಯಾವುದೇ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆ, ಅತಿಯಾದ ವೀರತ್ವ ಅಥವಾ ಅನಗತ್ಯ ದೃಶ್ಯಗಳಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |date=26 January 2024 |title=Upadhyaksha review: Chikkanna's escapades as Chi. Thu Sangha's vice-chairman makes you laugh naturally |url=https://thesouthfirst.com/entertainment/upadhyaksha-movie-review/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201105454/https://thesouthfirst.com/entertainment/upadhyaksha-movie-review/ |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |website=South First}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{IMDb title}} [[ವರ್ಗ:ವರ್ಷ-೨೦೨೪ ಕನ್ನಡಚಿತ್ರಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸ್ಯ]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸ್ಯ ನಟರು]] [[ವರ್ಗ:೨೦೨೪]] h5kmjc98bdqzxjdm0w95x0f26aprak3 1306662 1306658 2025-06-15T17:04:24Z Shiva Tej Patil 75545 ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ,ಅನುವಾದ 1306662 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | image = | alt = <!--This field is for describing the visuals of the image, for textless browsers and for visually impaired readers.--> | caption = | director = ಅನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ | story = ಅನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ | producer = ಸ್ಮಿತಾ ಉಮಾಪತಿ | starring = {{Plain list| *[[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]] *ಮಲೈಕಾ ವಸುಪಾಲ್ *[[ಪಿ.ರವಿ ಶಂಕರ್]]}} | cinematography = ಶೇಖರ್ ಚಂದ್ರ | editing = ಕೆ ಎಂ ಪ್ರಕಾಶ್ | music = [[ಅರ್ಜುನ್ ಜನ್ಯ]] | studio = {{Plain list| *ಡಿಎನ್ ಸಿನೆಮಾಸ್ *ಉಮಾಪತಿ ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ }} | distributor = ಉಮಾಪತಿ ಫಿಲ್ಮ್ಸ್ | released = ೨೬ ಜನವರಿ ೨೦೨೪<ref>{{Cite web |title=Chikkanna's Upadhyaksha to hit theatres on Republic Day|url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/kannada/2023/Dec/04/chikkannasupadhyakshato-hit-theatres-on-republic-day-2638412.html|date=28 November 2023|work=The New Indian Express|access-date=4 December 2023}}</ref> | runtime = | country = ಭಾರತ | language = ಕನ್ನಡ | budget = | gross = {{INR}} ೮.೦೫ – ೧೦ ಕೋಟಿ<ref>{{Cite web |date=2024-04-13 |title=Yuva Box Office Collection: Yuva Rajkumar's Debut Venture Yuva Crosses The 10 Crore Mark at the BoxOffice |url=https://www.timesnownews.com/entertainment-news/box-office/kannada/yuva-box-office-collection-yuva-rajkumars-debut-venture-yuva-crosses-the-10-crore-mark-at-the-boxoffice-article-109265540 |access-date=2024-05-11 |website=Times Now |language=en |archive-date=11 May 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240511063333/https://www.timesnownews.com/entertainment-news/box-office/kannada/yuva-box-office-collection-yuva-rajkumars-debut-venture-yuva-crosses-the-10-crore-mark-at-the-boxoffice-article-109265540 |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-12-08 |title=Kannada Highest Grossing Movies 2024: ಈ ವರ್ಷ ತೆರೆಕಂಡ ಪ್ರಮುಖ ಕನ್ನಡ ಸಿನಿಮಾಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಕಲೆಕ್ಷನ್‌ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ |url=https://kannada.timesnownews.com/entertainment/kannada-highest-grossing-movies-2024-sandalwood-films-and-its-collection-photo-gallery-116098981 |access-date=2025-02-11 |website=Times Now Kannada |language=kn}}</ref> }}'''''ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ''''' ೨೦೨೪ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ [[ಕನ್ನಡ]] ಭಾಷೆಯ ಹಾಸ್ಯ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಅನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸ್ಮಿತಾ ಉಮಾಪತಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ [[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]] ಮೊದಲ ಬಾರಿ ನಾಯಕನ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |date=24 January 2024 |title=It was the right platform for Chikkanna to turn hero: Director Anil Kumar |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-debut-as-a-hero-in-upadhyaksha-director-anil-kumar/articleshow/107084625.cms?from=mdr |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124092112/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-debut-as-a-hero-in-upadhyaksha-director-anil-kumar/articleshow/107084625.cms?from=mdr |archive-date=24 January 2024 |access-date=2024-01-24 |work=The Times of India |language=en}}</ref> ಉಳಿದ ತಾರಾಗಣದಲ್ಲಿ ಮಲೈಕಾ ವಸುಪಾಲ್, [[ಪಿ.ರವಿ ಶಂಕರ್|ಪಿ. ರವಿಶಂಕರ್]], [[ಸಾಧು ಕೋಕಿಲ]], ವೀಣಾ ಸುಂದರ್ ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮಣ್ಣ ಕಡೂರು]] ಇದ್ದಾರೆ. ಈ ಚಿತ್ರವು [[ಶರಣ್ (ನಟ)|ಶರಣ್]] ನಾಯಕನಾಗಿ ನಟಿಸಿದ ''[[ಅಧ್ಯಕ್ಷ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|<nowiki/>'ಅಧ್ಯಕ್ಷ'<nowiki/>]]'' (೨೦೧೪) ಚಿತ್ರದ ಮುಂದುವರಿದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web |date=17 June 2022 |title=Chikkanna's 'Upadhyaksha' is a sequel to 'Adhyaksha' |url=https://kannadascreens.com/2022/06/17/chikkannas-upadhyaksha-is-a-sequel-to-adhyaksha/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124092110/https://kannadascreens.com/2022/06/17/chikkannas-upadhyaksha-is-a-sequel-to-adhyaksha/ |archive-date=24 January 2024 |access-date=2022-06-17 |website=Kannada Screens.com |language=en}}</ref> ''ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಚಿತ್ರವು'' [[ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ (ಭಾರತ)|ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದಂದು]] ೨೬ ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ರಂದು ಭಾರತದ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. == ಪಾತ್ರವರ್ಗ == * ನಾರಾಯಣನಾಗಿ [[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]] * ಅಂಜಲಿ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಲೈಕಾ ವಸುಪಾಲ್ * ಶಿವ ರುದ್ರೇಗೌಡನಾಗಿ [[ಪಿ.ರವಿ ಶಂಕರ್|ಪಿ.ರವಿಶಂಕರ್]] * [[ಸಾಧು ಕೋಕಿಲ]] * ವೀಣಾ ಸುಂದರ್ * ಕರಿ ಸುಬ್ಬು * [[ಧರ್ಮಣ್ಣ ಕಡೂರು]] * [[ಕೀರ್ತಿರಾಜ್]] * ಅಧ್ಯಾಕ್ಷ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಗೌಡ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಶರಣ್ (ನಟ)|ಶರಣ್]] (ಅತಿಥಿ ಪಾತ್ರ) == ನಿರ್ಮಾಣ == ಈ ಚಿತ್ರದ ಚಿತ್ರೀಕರಣವು ಜುಲೈ ೧೭, ೨೦೨೨ ರಂದು [[ಮಂಡ್ಯ|ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ]] <ref>{{Cite web |date=7 May 2023 |title=Chikkanna's Upadhyaksha goes on floors |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/kannada/2022/Jun/16/chikkannas-upadhyaksha-goes-on-floors-2466019.html |access-date=16 June 2022 |website=The New Indian Express}}</ref> ಆರಂಭವಾಯಿತು, ನಂತರ [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ]] ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಿತ್ರೀಕರಣ ನಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web |date=28 December 2022 |title=Chikkanna's 'Upadhyaksha' to release in February 2023 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-upadhyaksha-to-release-in-february-2023/articleshow/96565408.cms?from=mdr |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240124092113/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movies/news/chikkannas-upadhyaksha-to-release-in-february-2023/articleshow/96565408.cms?from=mdr |archive-date=24 January 2024 |access-date=28 December 2023 |website=The Times of India}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಂತರ ಅದನ್ನು ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ಕ್ಕೆ ಮುಂದೂಡಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web |date=4 December 2023 |title=Chikkanna's Upadhyaksha to hit theatres on Republic Day |url=https://www.cinemaexpress.com/kannada/news/2023/dec/04/chikkannas-upadhyaksha-to-hit-theatres-on-republic-day-50107.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231212102347/https://www.cinemaexpress.com/kannada/news/2023/dec/04/chikkannas-upadhyaksha-to-hit-theatres-on-republic-day-50107.html |archive-date=12 December 2023 |access-date=2024-01-29 |website=[[Cinema Express]] |language=en}}</ref> ==ಸಂಗೀತ== ಚಿತ್ರದ ಸಂಗೀತವನ್ನು [[ಅರ್ಜುನ್ ಜನ್ಯ]] ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. "ನನಗೆ ನೀನು" ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೩ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite news|title=nanage-neenu-song-from-chikkanna-starrer-upadhyaksha-is-the-new-love-anthem|url=https://www.news18.com/movies/nanage-neenu-song-from-chikkanna-starrer-upadhyaksha-is-the-new-love-anthem-8645311.html|access-date=3 November 2023|work=News18.com|archive-date=3 November 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231103023552/https://www.news18.com/movies/nanage-neenu-song-from-chikkanna-starrer-upadhyaksha-is-the-new-love-anthem-8645311.html|url-status=live}}</ref> {{Track listing | headline = ಹಾಡುಗಳ ಪಟ್ಟಿ | extra_column = ಗಾಯಕರು | title1 = ನನಗೆ ನೀನು | lyrics1 = ಎ. ಪಿ. ಅರ್ಜುನ್ | extra1 = [[ವಿಜಯ್ ಪ್ರಕಾಶ್]], [[ರಕ್ಷಿತಾ ಸುರೇಶ್]] | length1 = ೩:೫೨ | title2 = ಹತ್ರೀ ನಂದು ಸೂಪರ್ ಸ್ಕೂಟರ್ | lyrics2 = ಚೇತನ್ ಕುಮಾರ್ | extra2 = [[ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ]], ಶಿವಾನಿ ನವೀನ್ | length2 = ೪:೧೫ | title3 = ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಗೀತೆ | lyrics3 = ಚೇತನ್ ಕುಮಾರ್ | extra3 = ವ್ಯಾಸರಾಜ್ }} == ಬಿಡುಗಡೆ == === ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಲ್ಲಿ === ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಚಿತ್ರವು [[ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ (ಭಾರತ)|ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದಂದು]] ೨೬ ಜನವರಿ ೨೦೨೪ ರಂದು ಭಾರತದ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. === ಹೋಮ್ ಮೀಡಿಯಾ === ಚಿತ್ರದ ಡಿಜಿಟಲ್ ಹಕ್ಕನ್ನು [[ಸನ್ ಎನ್‌ಎಕ್ಸ್‌ಟಿ|ಸನ್ ನೆಕ್ಸ್ಟ್]] ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ ೮, ೨೦೨೪ ರಂದು ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಂಡಿತು. ಚಿತ್ರದ ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು [[ಉದಯ ಟಿ.ವಿ|ಉದಯ ಟಿವಿ]] ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ == ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ]]'' ವಿನಯ್ ಲೋಕೇಶ್ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ ಅವರ ಅಭಿನಯವನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರು ಮತ್ತು "ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿಯೇ ಚಿಕ್ಕಣ್ಣ ನಾರಾಯಣ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಒನ್ ಲೈನರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹಾಸ್ಯಮಯ ಸಂಭಾಷಣೆಯಂತಹ ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ಹೃದಯ ತುಂಬಿ ನಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಅದನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |title=Upadhyaksha Movie Review : Upadhyaksha: Chikkanna steals the show in his debut flick as the hero |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movie-reviews/upadhyaksha/movie-review/107166941.cms |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201110608/https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/kannada/movie-reviews/upadhyaksha/movie-review/107166941.cms |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |work=The Times of India}}</ref> ''[[ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಾಲ್ಡ್|ಡೆಕ್ಕನ್ ಹೆರಾಲ್ಡ್‌ನ]]'' ಸುಜಯ್ ಬಿಎಂ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ "ಕೆಲವು ಫ್ಲ್ಯಾಶ್‌ಬ್ಯಾಕ್ ದೃಶ್ಯಗಳು ಹಿಂದಿನ ಭಾಗದೊಂದಿಗೆ(''ಅಧ್ಯಕ್ಷ'') ಇರುವ ನಂಟನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಚಂದ್ರ ಮೋಹನ್ ಅವರ ಪಂಚ್‌ಲೈನ್‌ಗಳು ಸ್ಲ್ಯಾಪ್‌ಸ್ಟಿಕ್ ಹಾಸ್ಯವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತವೆ. ಸಾಧು ಕೋಕಿಲಾ ಅವರ ಹಾಸ್ಯಮಯ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆಗಳು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ರಂಜಿಸುತ್ತವೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |title=Upadhyaksha movie review: Not as dazzling but the deputy doesn't disappoint |url=https://www.deccanherald.com/entertainment/not-as-dazzling-but-the-deputy-doesn-t-disappoint-2866829 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201105454/https://www.deccanherald.com/entertainment/not-as-dazzling-but-the-deputy-doesn-t-disappoint-2866829 |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |website=Deccan Herald}}</ref> ''ದಿ ನ್ಯೂ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ನ'' ಎ. ಶಾರದಾ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ, "ಮುಂದಿನ ಭಾಗ ಎಂದು ಲೇಬಲ್ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ''ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ''ವು ಅದರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಗುರುತನ್ನು ಕೆತ್ತುವುದರೊಂದಿಗೆ ಮೂಲ ಅಂಶವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |date=27 January 2024 |title='Upadhyaksha' review: Chikkanna shines in laughter galore |url=https://www.newindianexpress.com/entertainment/review/2024/Jan/27/chikkanna-as-upadhyaksha-shines-in-laughter-galore |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201105454/https://www.newindianexpress.com/entertainment/review/2024/Jan/27/chikkanna-as-upadhyaksha-shines-in-laughter-galore |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |website=The New Indian Express}}</ref> ''ಸೌತ್ ಫಸ್ಟ್‌ನ'' ಶಶಿಪ್ರಸಾದ್ ೩/೫ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿ, "ಮೂಲ ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್‌ನ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಾದ ಪಾತ್ರಗಳ ನಿರೂಪಣೆಯು ಅತಿದೊಡ್ಡ ಟೇಕ್‌ಅವೇ ಆಗಿದೆ. ನಾಯಕ ನಟನಾಗಿ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡುವಾಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುವ ಯಾವುದೇ ಉತ್ಪ್ರೇಕ್ಷೆ, ಅತಿಯಾದ ವೀರತ್ವ ಅಥವಾ ಅನಗತ್ಯ ದೃಶ್ಯಗಳಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web |date=26 January 2024 |title=Upadhyaksha review: Chikkanna's escapades as Chi. Thu Sangha's vice-chairman makes you laugh naturally |url=https://thesouthfirst.com/entertainment/upadhyaksha-movie-review/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240201105454/https://thesouthfirst.com/entertainment/upadhyaksha-movie-review/ |archive-date=1 February 2024 |access-date=1 February 2024 |website=South First}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{IMDb title}} [[ವರ್ಗ:ವರ್ಷ-೨೦೨೪ ಕನ್ನಡಚಿತ್ರಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸ್ಯ]] [[ವರ್ಗ:ಹಾಸ್ಯ ನಟರು]] [[ವರ್ಗ:೨೦೨೪]] de3jdtg7wxt8hrmejmi6h7d6yy3upb1 0 174739 1306659 2025-06-15T16:50:34Z Dayanand Umachagi 93758 ಹೊಸ ಪುಟ: '''ಸಾಹಿತಿ ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಜೀವನ.''' '''ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು “ಯಲ್ಲಪ್ಪ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿ”. ಶ್ರೀ ಮಾರುತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮತಿ ಭೀಮವ್ವ ಮಾರುತಿಯವರ ರತ್ನಗರ್ಭ ಸಂಜಾತರಾಗಿ ೨... 1306659 wikitext text/x-wiki '''ಸಾಹಿತಿ ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಜೀವನ.''' '''ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು “ಯಲ್ಲಪ್ಪ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿ”. ಶ್ರೀ ಮಾರುತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮತಿ ಭೀಮವ್ವ ಮಾರುತಿಯವರ ರತ್ನಗರ್ಭ ಸಂಜಾತರಾಗಿ ೨೭- ೧೨-೧೯೬೫ ರಂದು. ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋಕಾಕ ತಾಲೂಕಿನ ಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿ ತಳಕಟನಾಳದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|title=ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕವನಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನಾನುಭವ|date=09/06/2019|url=https://vijaykarnataka.com/news/gadaga/bhajntri-poems-are-life-threatening/articleshow/69702919.cms}}</ref> ನುಲಿ ಹೊಸೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ಸಿಂಬಿ-ನೆಲುವು, ಕಣ್ಣಿ ಮಾಡುವುದು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವರ ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕ. ಅಪ್ಪ ಹೆಣೆದು ಕೊಟ್ಟ ಬುಟ್ಟಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ತಾನು ತಯಾರಿಸಿದ ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾರಲು ಬರಿಗಾಲಲ್ಲಿಯೇ ಊರೂರು ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ತಂದೆ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಶಹನಾಯಿ ನುಡಿಸುವುದು, ಬುಟ್ಟೆ ಹೆಣೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ನುಲಿ ಹೊಸಯುವುದು ಕುಲ ಕಸುಬು. ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವ ಹಗ್ಗ ಹೊಸೆದೇ ಇವರ ಬದುಕನ್ನ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದವಳು. ನಿತ್ಯ ಹಳ್ಳ-ಹೊಳೆ ದಂಡೆಗಳಲೆಲ್ಲಾ ಅಲೆದು ಮೆದೆ ಹುಲ್ಲು, ಕಟ್ಟಿಗೆ ತಂದು ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣದಾಗಲೇ ಇವರ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬುತ್ತಿತ್ತು. ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವಾದ್ಯ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತಂದೆ ಮಾರುತಿ, ಊರ ದೇವರ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಆಯಾಗಾರಿಕೆಯ ಆದಾಯವು ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಎಂತದ್ದೇ ಕಠಿಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಎರಡೊತ್ತಿನ ಊಟಕ್ಕೇನು ಕೊರತೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ʼಮಕ್ಕಳಿರಲೆವ್ವ ಮನೆ ತುಂಬಾʼ ಎಂಬಂತೆ ಇವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು 9 ಜನ ಮಕ್ಕಳು‌ . ಇಬ್ಬರು ತೀರಿ ಹೋಗಿ, ಮೂರು ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಜನ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ಇವರ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರ ಬಿತ್ತಿದವಳು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವಳಾದರೆ, ಕೂರಿಗೆ ಹಿಡಿದವರು ತಂದೆ ಮಾರುತಿ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕವಿ ʼಅಕ್ಷರ ಕಲಿಯದ ಅವ್ವ ನನ್ನ ಪಾಲಿನ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆʼ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ಶಿಕ್ಷಣ : ಇವನು ಒಂದಿಷ್ಟು ಕಲಿಯಲಿ ಎಂದು ಆಸೆ ಪಟ್ಟಿದ್ದ ತಂದೆ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿದರು. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಗೋಕಾಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಇವರಿಗೆ ಶಾಲೆಗಿಂತ ಊರೂರು ಅವ್ವನ ಜೊತೆ ಬುಟ್ಟಿ ಮಾರಲು ಅವಳ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುವ ಹಂಬಲ. ಅನೇಕ ಸಲ ಶಾಲೆ ತಪ್ಪಿಸಿ ಅವ್ವನ ಹಿಂದೆಯೇ ಹೋಗಿ, ಅಪ್ಪನ ಜರಲಿನ ರುಚಿ ಉಂಡಿದ್ದು ಉಂಟು. ಅವ್ವ ಬುಟ್ಟಿ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಇವರು ತಾಯಿಯ ಹಿಂದೆ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣದೇನನ್ನಾದರೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ತಾಯಿಯನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ನಾಲ್ಕನೇ ವರ್ಗದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ. ಹೀಗೆ ಒಂದು ದಿನ ತಾಯಿ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವ್ವನನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಅವಳ ಹಿಂಬದಿಯ ತೊಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಸೀರೆ ಹರಿದು ಚರ್ಮ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅದ್ಯಾಕೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಕಂಬದಂತೆ ನಿಂತು ಬಿಟ್ಟರು, ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತ ವಿತ್ತು, ಎದೆ ನಡುಗಿತು. ʼಯವ್ವಾ ನಾ ಇನ್ ಮುಂದ ನಿನ್ ಜೋಡಿ ಬರುದಿಲ್ಲʼ ಎಂದವರೆ ಒಡುತ್ತ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ಪಿಯುಸಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಸಾಗಿ ಧಾರವಾಡದ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೀಟು ಸಿಕ್ಕರು ಅಲ್ಲಿ ಓದಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವ್ವನ ಆಸೆಯಂತೆ ಕಡಿಮೆ ಖರ್ಚಿನ ಬಿ.ಎ ಪದವಿ ಸೇರಿದರು. 1987 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಿ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು 73.77 ಶೇಕಡ ಪ್ರತಿಶತದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದು ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಿ . ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆರ್. ಸಿ. ಹಿರೇಮಠ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪೂರೈಸಲು ಸೇರಿದ ಇವರು. 1989 ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದು ಕಲಾ ನಿಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಬಸವೇಶ್ವರರ ಕುರಿತಾದ ಸ್ನಾತಕೋತರ ಡಿಪ್ಲೋಮಾ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ 1989 ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಪಡೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು. 1990ರಲ್ಲಿ ನೆಟ್ ಮತ್ತು 1991ರಲ್ಲಿ ಜೇ. ಆರ್. ಎಪ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಗೈದ ಇವರು. 2002 ರಲ್ಲಿ ‌ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಪಿ. ಎಚ್ಚ್. ಡಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ ಇವರು. ಹಂಪಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ಪಡೆದಿದರು. '''ಸೇವಾ ವಿವರ:''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ನೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರು ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪ್ರೇಮಿ. ಇವರು 1991ರಲ್ಲಿ ಎಸ್.ವಿ.ಎಂ. ಕಾಲೇಜ್ ಇಲಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಇವರು 1993ರ ವರೆಗೆ ೨ ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ. 1993ರಿಂದ 1996ರ ವರೆಗೆ 3ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜಿ.ಪಿ. ಪೋರವಾಲ ಕಾಲೇಜು ಸಿಂದಗಿಯಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರೆ. 1996 ರಿಂದ 2007 ಸುಮಾರು 11 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನರಗುಂದದ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2007 ರಿಂದ 2015 ಸುಮಾರು 8ವರ್ಷ ಸವದತ್ತಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2015 ರಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟ ಕಷ್ಟ, ನೋವು-ನಲಿವು, ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು. ಅವರ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ನೀಡಿದ ಶಿಕ್ಷಣನೀತಿ, ತೋರಿದ ಮಾರ್ಗ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತ್ ವಾಘ್ಮಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದೆ. ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ನೆಲೆಸಿರುವುದು ವಿದ್ಯಾಕಾಶಿ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಯ ಕಳೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಾಳಸಂಗಾತಿ ಸುಜಾತಾ ಮತ್ತು ಮುದ್ದಾದ ಎರಡು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಾದ ಅಭಿಷೇಕ ಮತ್ತು ಅಮಿತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸಂತಸದ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಮಾನ್ಯ ಪಡೆದ ಸಂಸ್ಥೆ ʼಶ್ರೀಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಧಾರವಾಡʼದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಇನ್ನು ಮೂರು ಜನ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ. ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. '''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪ್ರಥಮ ಕವನ ಸಂಕಲನ “ಕೆಂಪು ನೀರು” 2009ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಕವನ ಸಂಕಲನ ಅವರ ಹೋರಾಟದ ಬದುಕಿಗೆ ಜೀವಧಾತುವಾದ ಅಮ್ಮನಂತೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿತು. ಇವರ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಕಳಶವಿಟ್ಟಂತಾಯಿತು. ಇದು ತನ್ನ ಕವನಗಳ ಮೂಲಕ ಓದುಗನ ಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರ್ಥ ಹೊಂದಿದ್ದು ಕೆಂಪುಬಣ್ಣ ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು . ಇವರ ಎರಡನೇ ಕವನ ಸಂಕಲನ "ಹುತಾತ್ಮನ ಪೆನ್ನು" 2018ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿರುವ ಕವನಗಳು ದಲಿತಾನುಭವದ ಕಾವ್ಯದ ಕಡಲುಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು 44 ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕವಿತೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. '''ಕಥಾ ಸಂಕಲನಗಳು :''' ·       ಹೆಣದ ಹಿಂದೆ (2011) ·       ಕತ್ತರಿಸಿದ ನಾಲಿಗೆ (2018)   Ø ಕನ್ನಡ ಛಂದೋ ಅಲಂಕಾರ (ಛಂದಸ್ಸು-ಅಲಂಕಾರ) 2010 Ø ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧ 2010 Ø ಮುಖಾಮುಖಿ (ವಿಮರ್ಶೆ) 2013 Ø ಕಥಾವಿಹಾರ (ಸಂಪಾದನಾ ಕೃತಿ) 2013 Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013 Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013 Ø ಹಳಗನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ, ಪತ್ರಿಕೆ 2 (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, ಬಿ.ಎ 6ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) 2016 Ø ನಡುಗನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಕಲನ (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, 4ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) ಪಠ್ಯ, 2018 Ø ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿ ಕಲ್ಲಾಪುರ ಬಸವಣ್ಣ (ಸಂಪಾದನೆ) 2008 Ø ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲಾ ದಲಿತ ಕಾವ್ಯ (ಸಂಪಾದನೆ) 2013 Ø ಸಚ್ಚರಿತ (ಸಂಪಾದನೆ) 2015 Ø ಸಹೃದಯಿ (ಸಂಪಾದನೆ) 2017 Ø ಅಂಬೇಡ್ಕರ ಪುರಾಣ ಕಥಾಸಾರ 2015 '''ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತಿಗಳು :''' ·      ರಕ್ತಪಾನ?! (ಕಥಾಸಂಕಲನ) ·      ರಕ್ತದ ಕಲೆಗಳ ಮೇಲೆ (ಕಥಾಸಂಕಲನ) ·      ಕಾಯಕ ಯೋಗಿ ನುಲಿಯ ಚಂದಯ್ಯ ·      ಕುಳುವ ಕನ್ನಡ ಪದಕೋಶ (ಶಬ್ದಕೋಶ) ·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೨ ·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೩ ·      ಸಮಗ್ರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆಯ ಸಂಪುಟಗಳು ಇವರ ಲೇಖನಗಳು 50ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರಗೊಂಡಿವೆ. '''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು :''' <nowiki>*</nowiki> 2013 ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಚಂದನ ಟಿವಿಯ ʼಬೆಳಗುʼ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. <nowiki>*</nowiki> ಪ್ರಸ್ತುತ ಇವರು ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ರಾಜ್ಯ ಘಟಕದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲಾ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಕ.ವಿ., ಕ.ಅ. ಪರಿಷತ್ತು, ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ. <nowiki>*</nowiki> ಕನ್ನಡ ಕಾವಲು ಸಮಿತಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ನರ‍್ಣಾಯಕ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಸತತ 11 ರ‍್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಧಾರವಾಡದ ಕನ್ನಡ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘಕ್ಕೆ ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಕಣ್ಮಣಿ ಇವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಯಚೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕನ್ನಡ ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಇವರ ಕಥಾಸಂಕಲನದ ಕುರಿತು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಮಹಾಂತಮ್ಮರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. <nowiki>*</nowiki> ಇದುವರೆಗೆ 20ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಇವರು 2ಬಾರಿ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ, ನವೋದಯ ಕೇಂದ್ರಿಯ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ 2 ಬಾರಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ 2ಬಾರಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅಲ್ಲದೇ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ಕಾರ್ಯ ಕ್ರಮಗಳ ನಿರ್ಣಾಯಕರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 16ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಸ್ವತಃ 4ಬಾರಿ ಕನ್ನಡ     ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅಖಿಲ ಭಾರತ ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂಘಟನೆಯ ಒಟ್ಟು ಆರು ಸಮ್ಮೇಳನಗಳ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯವಾದ ಪಠ್ಯ-ಪುಸ್ತಗಳು, ಪರಿಷ್ಕರಣಾ ವಿಭಾಗದ ಅಂಗವಾಗಿ 2ಬಾರಿ ಇವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ <nowiki>*</nowiki> ಅತ್ಯಂತ ನಿಷ್ಠೆ ಸಾಧನೆ ಸರಳತೆಯ ಮೂರ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್ ವಿಭಾಗದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸತತ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಹತ್ತು ವಿಶೇಷ ಶಿಬಿರಗಳ ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌಹಾರ್ದತಾ ಶಿಬಿರವನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರತಿಭೆಯಾದ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಒಬ್ಬ ದಲಿತ ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ, ವಿಮರ್ಶಕ, ಸಂಶೋಧಕನಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಮನೆ ಮಾತಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಪಡೆದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರ ಗೌರವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ. ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಸಂದ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು : ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ, ದಲಿತ ಕವಿಯಾಗಿ, ಬುದ್ಧ, ಬಸವ, ಡಾ.ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್‌ವರ ಜೀವನ ಅವರ ಕುರಿತು ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನೇ ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಾಘ್ಮಿಯಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಹಲವಾರು ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. Ø 2009ರಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ತಮ ಕಥಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ. Ø 2010ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯ ದೀಪಾವಳಿ ಕಥಾ ಸ್ಪರ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಇವರ ಕಥೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಥೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. Ø 2016ರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಇಲಾಖೆಯ ಬೋಧಗಯಾ ಕವಿಗೋಷ್ಠಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಇವರು ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. Ø 2015ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆಗೈದವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಡಾ.ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಕರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇವರ ಮುಡಿಗೇರಿದೆ. Ø 2004ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಚೇತನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಇವರ ಪಾಲಾಗಿದೆ. Ø 2005ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. Ø 2021ರಲ್ಲಿ ನೆಯ ಸಾಲಿನ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ʼಸಾಹಿತ್ಯ ಶ್ರೀʼ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಹೆಮ್ಮೆಯು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು 13-06-2022ರಂದು ರಾಯಚೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮನೋಭಾವನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವರು ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕೇವಲ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ರಂಗದಲ್ಲೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಛಾಪನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಇವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇವರು ಪಡೆದ ಗೌರವ ಪುರಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ m433imfb7n93qe1c31pkq03i0d47gbt 1306668 1306659 2025-06-15T19:19:11Z Dayanand Umachagi 93758 1306668 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Dr.Y.M Bhajantri.png|thumb|ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ]] '''ಸಾಹಿತಿ ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಜೀವನ.''' '''ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು “ಯಲ್ಲಪ್ಪ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿ”. ಶ್ರೀ ಮಾರುತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮತಿ ಭೀಮವ್ವ ಮಾರುತಿಯವರ ರತ್ನಗರ್ಭ ಸಂಜಾತರಾಗಿ ೨೭- ೧೨-೧೯೬೫ ರಂದು. ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋಕಾಕ ತಾಲೂಕಿನ ಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿ ತಳಕಟನಾಳದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|title=ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕವನಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನಾನುಭವ|date=09/06/2019|url=https://vijaykarnataka.com/news/gadaga/bhajntri-poems-are-life-threatening/articleshow/69702919.cms}}</ref> ನುಲಿ ಹೊಸೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ಸಿಂಬಿ-ನೆಲುವು, ಕಣ್ಣಿ ಮಾಡುವುದು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವರ ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕ. ಅಪ್ಪ ಹೆಣೆದು ಕೊಟ್ಟ ಬುಟ್ಟಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ತಾನು ತಯಾರಿಸಿದ ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾರಲು ಬರಿಗಾಲಲ್ಲಿಯೇ ಊರೂರು ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ತಂದೆ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಶಹನಾಯಿ ನುಡಿಸುವುದು, ಬುಟ್ಟೆ ಹೆಣೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ನುಲಿ ಹೊಸಯುವುದು ಕುಲ ಕಸುಬು. ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವ ಹಗ್ಗ ಹೊಸೆದೇ ಇವರ ಬದುಕನ್ನ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದವಳು. ನಿತ್ಯ ಹಳ್ಳ-ಹೊಳೆ ದಂಡೆಗಳಲೆಲ್ಲಾ ಅಲೆದು ಮೆದೆ ಹುಲ್ಲು, ಕಟ್ಟಿಗೆ ತಂದು ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣದಾಗಲೇ ಇವರ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬುತ್ತಿತ್ತು. ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವಾದ್ಯ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತಂದೆ ಮಾರುತಿ, ಊರ ದೇವರ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಆಯಾಗಾರಿಕೆಯ ಆದಾಯವು ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಎಂತದ್ದೇ ಕಠಿಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಎರಡೊತ್ತಿನ ಊಟಕ್ಕೇನು ಕೊರತೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ʼಮಕ್ಕಳಿರಲೆವ್ವ ಮನೆ ತುಂಬಾʼ ಎಂಬಂತೆ ಇವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು 9 ಜನ ಮಕ್ಕಳು‌ . ಇಬ್ಬರು ತೀರಿ ಹೋಗಿ, ಮೂರು ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಜನ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ಇವರ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರ ಬಿತ್ತಿದವಳು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವಳಾದರೆ, ಕೂರಿಗೆ ಹಿಡಿದವರು ತಂದೆ ಮಾರುತಿ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕವಿ ʼಅಕ್ಷರ ಕಲಿಯದ ಅವ್ವ ನನ್ನ ಪಾಲಿನ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆʼ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ಶಿಕ್ಷಣ : ಇವನು ಒಂದಿಷ್ಟು ಕಲಿಯಲಿ ಎಂದು ಆಸೆ ಪಟ್ಟಿದ್ದ ತಂದೆ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿದರು. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಗೋಕಾಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಇವರಿಗೆ ಶಾಲೆಗಿಂತ ಊರೂರು ಅವ್ವನ ಜೊತೆ ಬುಟ್ಟಿ ಮಾರಲು ಅವಳ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುವ ಹಂಬಲ. ಅನೇಕ ಸಲ ಶಾಲೆ ತಪ್ಪಿಸಿ ಅವ್ವನ ಹಿಂದೆಯೇ ಹೋಗಿ, ಅಪ್ಪನ ಜರಲಿನ ರುಚಿ ಉಂಡಿದ್ದು ಉಂಟು. ಅವ್ವ ಬುಟ್ಟಿ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಇವರು ತಾಯಿಯ ಹಿಂದೆ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣದೇನನ್ನಾದರೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ತಾಯಿಯನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ನಾಲ್ಕನೇ ವರ್ಗದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ. ಹೀಗೆ ಒಂದು ದಿನ ತಾಯಿ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವ್ವನನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಅವಳ ಹಿಂಬದಿಯ ತೊಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಸೀರೆ ಹರಿದು ಚರ್ಮ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅದ್ಯಾಕೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಕಂಬದಂತೆ ನಿಂತು ಬಿಟ್ಟರು, ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತ ವಿತ್ತು, ಎದೆ ನಡುಗಿತು. ʼಯವ್ವಾ ನಾ ಇನ್ ಮುಂದ ನಿನ್ ಜೋಡಿ ಬರುದಿಲ್ಲʼ ಎಂದವರೆ ಒಡುತ್ತ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ಪಿಯುಸಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಸಾಗಿ ಧಾರವಾಡದ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೀಟು ಸಿಕ್ಕರು ಅಲ್ಲಿ ಓದಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವ್ವನ ಆಸೆಯಂತೆ ಕಡಿಮೆ ಖರ್ಚಿನ ಬಿ.ಎ ಪದವಿ ಸೇರಿದರು. 1987 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಿ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು 73.77 ಶೇಕಡ ಪ್ರತಿಶತದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದು ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಿ . ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆರ್. ಸಿ. ಹಿರೇಮಠ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪೂರೈಸಲು ಸೇರಿದ ಇವರು. 1989 ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದು ಕಲಾ ನಿಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಬಸವೇಶ್ವರರ ಕುರಿತಾದ ಸ್ನಾತಕೋತರ ಡಿಪ್ಲೋಮಾ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ 1989 ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಪಡೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು. 1990ರಲ್ಲಿ ನೆಟ್ ಮತ್ತು 1991ರಲ್ಲಿ ಜೇ. ಆರ್. ಎಪ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಗೈದ ಇವರು. 2002 ರಲ್ಲಿ ‌ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಪಿ. ಎಚ್ಚ್. ಡಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ ಇವರು. ಹಂಪಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ಪಡೆದಿದರು. '''ಸೇವಾ ವಿವರ:''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ನೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರು ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪ್ರೇಮಿ. ಇವರು 1991ರಲ್ಲಿ ಎಸ್.ವಿ.ಎಂ. ಕಾಲೇಜ್ ಇಲಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಇವರು 1993ರ ವರೆಗೆ ೨ ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ. 1993ರಿಂದ 1996ರ ವರೆಗೆ 3ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜಿ.ಪಿ. ಪೋರವಾಲ ಕಾಲೇಜು ಸಿಂದಗಿಯಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರೆ. 1996 ರಿಂದ 2007 ಸುಮಾರು 11 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನರಗುಂದದ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2007 ರಿಂದ 2015 ಸುಮಾರು 8ವರ್ಷ ಸವದತ್ತಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2015 ರಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟ ಕಷ್ಟ, ನೋವು-ನಲಿವು, ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು. ಅವರ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ನೀಡಿದ ಶಿಕ್ಷಣನೀತಿ, ತೋರಿದ ಮಾರ್ಗ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತ್ ವಾಘ್ಮಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದೆ. ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ನೆಲೆಸಿರುವುದು ವಿದ್ಯಾಕಾಶಿ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಯ ಕಳೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಾಳಸಂಗಾತಿ ಸುಜಾತಾ ಮತ್ತು ಮುದ್ದಾದ ಎರಡು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಾದ ಅಭಿಷೇಕ ಮತ್ತು ಅಮಿತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸಂತಸದ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಮಾನ್ಯ ಪಡೆದ ಸಂಸ್ಥೆ ʼಶ್ರೀಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಧಾರವಾಡʼದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಇನ್ನು ಮೂರು ಜನ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ. ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. '''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪ್ರಥಮ ಕವನ ಸಂಕಲನ “ಕೆಂಪು ನೀರು” 2009ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಕವನ ಸಂಕಲನ ಅವರ ಹೋರಾಟದ ಬದುಕಿಗೆ ಜೀವಧಾತುವಾದ ಅಮ್ಮನಂತೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿತು. ಇವರ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಕಳಶವಿಟ್ಟಂತಾಯಿತು. ಇದು ತನ್ನ ಕವನಗಳ ಮೂಲಕ ಓದುಗನ ಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರ್ಥ ಹೊಂದಿದ್ದು ಕೆಂಪುಬಣ್ಣ ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು . ಇವರ ಎರಡನೇ ಕವನ ಸಂಕಲನ "ಹುತಾತ್ಮನ ಪೆನ್ನು" 2018ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿರುವ ಕವನಗಳು ದಲಿತಾನುಭವದ ಕಾವ್ಯದ ಕಡಲುಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು 44 ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕವಿತೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. '''ಕಥಾ ಸಂಕಲನಗಳು :''' ·       ಹೆಣದ ಹಿಂದೆ (2011) ·       ಕತ್ತರಿಸಿದ ನಾಲಿಗೆ (2018)   Ø ಕನ್ನಡ ಛಂದೋ ಅಲಂಕಾರ (ಛಂದಸ್ಸು-ಅಲಂಕಾರ) 2010 Ø ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧ 2010 Ø ಮುಖಾಮುಖಿ (ವಿಮರ್ಶೆ) 2013 Ø ಕಥಾವಿಹಾರ (ಸಂಪಾದನಾ ಕೃತಿ) 2013 Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013 Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013 Ø ಹಳಗನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ, ಪತ್ರಿಕೆ 2 (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, ಬಿ.ಎ 6ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) 2016 Ø ನಡುಗನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಕಲನ (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, 4ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) ಪಠ್ಯ, 2018 Ø ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿ ಕಲ್ಲಾಪುರ ಬಸವಣ್ಣ (ಸಂಪಾದನೆ) 2008 Ø ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲಾ ದಲಿತ ಕಾವ್ಯ (ಸಂಪಾದನೆ) 2013 Ø ಸಚ್ಚರಿತ (ಸಂಪಾದನೆ) 2015 Ø ಸಹೃದಯಿ (ಸಂಪಾದನೆ) 2017 Ø ಅಂಬೇಡ್ಕರ ಪುರಾಣ ಕಥಾಸಾರ 2015 '''ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತಿಗಳು :''' ·      ರಕ್ತಪಾನ?! (ಕಥಾಸಂಕಲನ) ·      ರಕ್ತದ ಕಲೆಗಳ ಮೇಲೆ (ಕಥಾಸಂಕಲನ) ·      ಕಾಯಕ ಯೋಗಿ ನುಲಿಯ ಚಂದಯ್ಯ ·      ಕುಳುವ ಕನ್ನಡ ಪದಕೋಶ (ಶಬ್ದಕೋಶ) ·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೨ ·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೩ ·      ಸಮಗ್ರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆಯ ಸಂಪುಟಗಳು ಇವರ ಲೇಖನಗಳು 50ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರಗೊಂಡಿವೆ. '''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು :''' <nowiki>*</nowiki> 2013 ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಚಂದನ ಟಿವಿಯ ʼಬೆಳಗುʼ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. <nowiki>*</nowiki> ಪ್ರಸ್ತುತ ಇವರು ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ರಾಜ್ಯ ಘಟಕದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲಾ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಕ.ವಿ., ಕ.ಅ. ಪರಿಷತ್ತು, ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ. <nowiki>*</nowiki> ಕನ್ನಡ ಕಾವಲು ಸಮಿತಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ನರ‍್ಣಾಯಕ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಸತತ 11 ರ‍್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಧಾರವಾಡದ ಕನ್ನಡ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘಕ್ಕೆ ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಕಣ್ಮಣಿ ಇವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಯಚೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕನ್ನಡ ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಇವರ ಕಥಾಸಂಕಲನದ ಕುರಿತು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಮಹಾಂತಮ್ಮರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. <nowiki>*</nowiki> ಇದುವರೆಗೆ 20ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಇವರು 2ಬಾರಿ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ, ನವೋದಯ ಕೇಂದ್ರಿಯ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ 2 ಬಾರಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ 2ಬಾರಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅಲ್ಲದೇ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ಕಾರ್ಯ ಕ್ರಮಗಳ ನಿರ್ಣಾಯಕರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 16ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಸ್ವತಃ 4ಬಾರಿ ಕನ್ನಡ     ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅಖಿಲ ಭಾರತ ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂಘಟನೆಯ ಒಟ್ಟು ಆರು ಸಮ್ಮೇಳನಗಳ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯವಾದ ಪಠ್ಯ-ಪುಸ್ತಗಳು, ಪರಿಷ್ಕರಣಾ ವಿಭಾಗದ ಅಂಗವಾಗಿ 2ಬಾರಿ ಇವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ <nowiki>*</nowiki> ಅತ್ಯಂತ ನಿಷ್ಠೆ ಸಾಧನೆ ಸರಳತೆಯ ಮೂರ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್ ವಿಭಾಗದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸತತ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಹತ್ತು ವಿಶೇಷ ಶಿಬಿರಗಳ ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌಹಾರ್ದತಾ ಶಿಬಿರವನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರತಿಭೆಯಾದ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಒಬ್ಬ ದಲಿತ ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ, ವಿಮರ್ಶಕ, ಸಂಶೋಧಕನಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಮನೆ ಮಾತಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಪಡೆದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರ ಗೌರವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ. ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಸಂದ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು : ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ, ದಲಿತ ಕವಿಯಾಗಿ, ಬುದ್ಧ, ಬಸವ, ಡಾ.ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್‌ವರ ಜೀವನ ಅವರ ಕುರಿತು ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನೇ ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಾಘ್ಮಿಯಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಹಲವಾರು ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. Ø 2009ರಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ತಮ ಕಥಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ. Ø 2010ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯ ದೀಪಾವಳಿ ಕಥಾ ಸ್ಪರ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಇವರ ಕಥೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಥೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. Ø 2016ರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಇಲಾಖೆಯ ಬೋಧಗಯಾ ಕವಿಗೋಷ್ಠಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಇವರು ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. Ø 2015ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆಗೈದವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಡಾ.ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಕರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇವರ ಮುಡಿಗೇರಿದೆ. Ø 2004ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಚೇತನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಇವರ ಪಾಲಾಗಿದೆ. Ø 2005ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. Ø 2021ರಲ್ಲಿ ನೆಯ ಸಾಲಿನ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ʼಸಾಹಿತ್ಯ ಶ್ರೀʼ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಹೆಮ್ಮೆಯು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು 13-06-2022ರಂದು ರಾಯಚೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮನೋಭಾವನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವರು ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕೇವಲ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ರಂಗದಲ್ಲೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಛಾಪನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಇವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇವರು ಪಡೆದ ಗೌರವ ಪುರಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ <references /> __FORCETOC__ t88h48tybba4jczjybie1c6n5e7hhv6 1306684 1306668 2025-06-16T01:30:27Z Pavanaja 5 ಅಳಿಸಲು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ 1306684 wikitext text/x-wiki {{ಅಳಿಸುವಿಕೆ|ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಹೊಗಳಿಕೆಯ ಧಾಟಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿಲ್ಲ}} [[ಚಿತ್ರ:Dr.Y.M Bhajantri.png|thumb|ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ]] '''ಸಾಹಿತಿ ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಜೀವನ.''' '''ಜನನ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು “ಯಲ್ಲಪ್ಪ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿ”. ಶ್ರೀ ಮಾರುತಿ ಹಾಗೂ ಶ್ರೀಮತಿ ಭೀಮವ್ವ ಮಾರುತಿಯವರ ರತ್ನಗರ್ಭ ಸಂಜಾತರಾಗಿ ೨೭- ೧೨-೧೯೬೫ ರಂದು. ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋಕಾಕ ತಾಲೂಕಿನ ಪುಟ್ಟ ಹಳ್ಳಿ ತಳಕಟನಾಳದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|title=ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕವನಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವನಾನುಭವ|date=09/06/2019|url=https://vijaykarnataka.com/news/gadaga/bhajntri-poems-are-life-threatening/articleshow/69702919.cms}}</ref> ನುಲಿ ಹೊಸೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ಸಿಂಬಿ-ನೆಲುವು, ಕಣ್ಣಿ ಮಾಡುವುದು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವರ ನಿತ್ಯ ಕಾಯಕ. ಅಪ್ಪ ಹೆಣೆದು ಕೊಟ್ಟ ಬುಟ್ಟಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ತಾನು ತಯಾರಿಸಿದ ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾರಲು ಬರಿಗಾಲಲ್ಲಿಯೇ ಊರೂರು ಅಲೆಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ತಂದೆ ಮಾರುತಿ ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಶಹನಾಯಿ ನುಡಿಸುವುದು, ಬುಟ್ಟೆ ಹೆಣೆಯುವುದು, ಕಸಬರಿಗಿ ಕಟ್ಟುವುದು, ನುಲಿ ಹೊಸಯುವುದು ಕುಲ ಕಸುಬು. ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವ ಹಗ್ಗ ಹೊಸೆದೇ ಇವರ ಬದುಕನ್ನ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದವಳು. ನಿತ್ಯ ಹಳ್ಳ-ಹೊಳೆ ದಂಡೆಗಳಲೆಲ್ಲಾ ಅಲೆದು ಮೆದೆ ಹುಲ್ಲು, ಕಟ್ಟಿಗೆ ತಂದು ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣದಾಗಲೇ ಇವರ ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬುತ್ತಿತ್ತು. ಮದುವೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗಳವಾದ್ಯ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತಂದೆ ಮಾರುತಿ, ಊರ ದೇವರ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದ ಆಯಾಗಾರಿಕೆಯ ಆದಾಯವು ಇತ್ತು. ಆದರೆ ಇವರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಎಂತದ್ದೇ ಕಠಿಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಎರಡೊತ್ತಿನ ಊಟಕ್ಕೇನು ಕೊರತೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ʼಮಕ್ಕಳಿರಲೆವ್ವ ಮನೆ ತುಂಬಾʼ ಎಂಬಂತೆ ಇವರಿಗೆ ಒಟ್ಟು 9 ಜನ ಮಕ್ಕಳು‌ . ಇಬ್ಬರು ತೀರಿ ಹೋಗಿ, ಮೂರು ಹೆಣ್ಣು ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಜನ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ಇವರ ಎದೆಯಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರ ಬಿತ್ತಿದವಳು ತಾಯಿ ಭೀಮವ್ವಳಾದರೆ, ಕೂರಿಗೆ ಹಿಡಿದವರು ತಂದೆ ಮಾರುತಿ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕವಿ ʼಅಕ್ಷರ ಕಲಿಯದ ಅವ್ವ ನನ್ನ ಪಾಲಿನ ಸಾವಿತ್ರಿಬಾಯಿ ಫುಲೆʼ ಎಂದು ಹೆಮ್ಮೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ಶಿಕ್ಷಣ : ಇವನು ಒಂದಿಷ್ಟು ಕಲಿಯಲಿ ಎಂದು ಆಸೆ ಪಟ್ಟಿದ್ದ ತಂದೆ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸಿದರು. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಗೋಕಾಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಇವರಿಗೆ ಶಾಲೆಗಿಂತ ಊರೂರು ಅವ್ವನ ಜೊತೆ ಬುಟ್ಟಿ ಮಾರಲು ಅವಳ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುವ ಹಂಬಲ. ಅನೇಕ ಸಲ ಶಾಲೆ ತಪ್ಪಿಸಿ ಅವ್ವನ ಹಿಂದೆಯೇ ಹೋಗಿ, ಅಪ್ಪನ ಜರಲಿನ ರುಚಿ ಉಂಡಿದ್ದು ಉಂಟು. ಅವ್ವ ಬುಟ್ಟಿ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಇವರು ತಾಯಿಯ ಹಿಂದೆ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣದೇನನ್ನಾದರೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ತಾಯಿಯನ್ನೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ಅವರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯ ನಾಲ್ಕನೇ ವರ್ಗದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ. ಹೀಗೆ ಒಂದು ದಿನ ತಾಯಿ ಹಿಂದೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಅವ್ವನನ್ನು ನೋಡಿದರು. ಅವಳ ಹಿಂಬದಿಯ ತೊಡೆಯ ಮೇಲಿನ ಸೀರೆ ಹರಿದು ಚರ್ಮ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅದ್ಯಾಕೋ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಕಂಬದಂತೆ ನಿಂತು ಬಿಟ್ಟರು, ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ಜಲಪಾತ ವಿತ್ತು, ಎದೆ ನಡುಗಿತು. ʼಯವ್ವಾ ನಾ ಇನ್ ಮುಂದ ನಿನ್ ಜೋಡಿ ಬರುದಿಲ್ಲʼ ಎಂದವರೆ ಒಡುತ್ತ ಶಾಲೆಗೆ ಹೋದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಬಿಟ್ಟು ಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ಪಿಯುಸಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪಾಸಾಗಿ ಧಾರವಾಡದ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸೀಟು ಸಿಕ್ಕರು ಅಲ್ಲಿ ಓದಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅವ್ವನ ಆಸೆಯಂತೆ ಕಡಿಮೆ ಖರ್ಚಿನ ಬಿ.ಎ ಪದವಿ ಸೇರಿದರು. 1987 ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಿ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು 73.77 ಶೇಕಡ ಪ್ರತಿಶತದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದು ಉತ್ತೀರ್ಣರಾಗಿ . ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆರ್. ಸಿ. ಹಿರೇಮಠ ಕನ್ನಡ ಅಧ್ಯಯನ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪೂರೈಸಲು ಸೇರಿದ ಇವರು. 1989 ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಪಡೆದು ಕಲಾ ನಿಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಮೂರನೇ ರ‍್ಯಾಂಕ್ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಬಸವೇಶ್ವರರ ಕುರಿತಾದ ಸ್ನಾತಕೋತರ ಡಿಪ್ಲೋಮಾ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ 1989 ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕ ಪಡೆಯುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು. 1990ರಲ್ಲಿ ನೆಟ್ ಮತ್ತು 1991ರಲ್ಲಿ ಜೇ. ಆರ್. ಎಪ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆ ಗೈದ ಇವರು. 2002 ರಲ್ಲಿ ‌ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಕುರಿತು ಪಿ. ಎಚ್ಚ್. ಡಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ ಇವರು. ಹಂಪಿಯ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ಪಡೆದಿದರು. '''ಸೇವಾ ವಿವರ:''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ನೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರು ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪ್ರೇಮಿ. ಇವರು 1991ರಲ್ಲಿ ಎಸ್.ವಿ.ಎಂ. ಕಾಲೇಜ್ ಇಲಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದ ಇವರು 1993ರ ವರೆಗೆ ೨ ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ. 1993ರಿಂದ 1996ರ ವರೆಗೆ 3ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಜಿ.ಪಿ. ಪೋರವಾಲ ಕಾಲೇಜು ಸಿಂದಗಿಯಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರೆ. 1996 ರಿಂದ 2007 ಸುಮಾರು 11 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನರಗುಂದದ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2007 ರಿಂದ 2015 ಸುಮಾರು 8ವರ್ಷ ಸವದತ್ತಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2015 ರಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟ ಕಷ್ಟ, ನೋವು-ನಲಿವು, ಅವರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗೆ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಯಿತು. ಅವರ ತಂದೆ-ತಾಯಿ ನೀಡಿದ ಶಿಕ್ಷಣನೀತಿ, ತೋರಿದ ಮಾರ್ಗ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತ್ ವಾಘ್ಮಿಯನ್ನಾಗಿಸಿದೆ. ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ನೆಲೆಸಿರುವುದು ವಿದ್ಯಾಕಾಶಿ ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಯ ಕಳೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಾಳಸಂಗಾತಿ ಸುಜಾತಾ ಮತ್ತು ಮುದ್ದಾದ ಎರಡು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಾದ ಅಭಿಷೇಕ ಮತ್ತು ಅಮಿತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಸಂತಸದ ದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಮಾನ್ಯ ಪಡೆದ ಸಂಸ್ಥೆ ʼಶ್ರೀಮಂಜುನಾಥೇಶ್ವರ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರ, ಧಾರವಾಡʼದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಇನ್ನು ಮೂರು ಜನ ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ. ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. '''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ :''' ಡಾ. ವೈ. ಎಂ. ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಪ್ರಥಮ ಕವನ ಸಂಕಲನ “ಕೆಂಪು ನೀರು” 2009ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಕವನ ಸಂಕಲನ ಅವರ ಹೋರಾಟದ ಬದುಕಿಗೆ ಜೀವಧಾತುವಾದ ಅಮ್ಮನಂತೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿತು. ಇವರ ಪ್ರತಿಭೆಗೆ ಕಳಶವಿಟ್ಟಂತಾಯಿತು. ಇದು ತನ್ನ ಕವನಗಳ ಮೂಲಕ ಓದುಗನ ಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಅರ್ಥ ಹೊಂದಿದ್ದು ಕೆಂಪುಬಣ್ಣ ಇದು ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು . ಇವರ ಎರಡನೇ ಕವನ ಸಂಕಲನ "ಹುತಾತ್ಮನ ಪೆನ್ನು" 2018ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಈ ಸಂಕಲನದಲ್ಲಿರುವ ಕವನಗಳು ದಲಿತಾನುಭವದ ಕಾವ್ಯದ ಕಡಲುಗಳಾಗಿವೆ. ಇದು 44 ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕವಿತೆ ಪ್ರೀತಿಯ ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ. '''ಕಥಾ ಸಂಕಲನಗಳು :''' ·       ಹೆಣದ ಹಿಂದೆ (2011) ·       ಕತ್ತರಿಸಿದ ನಾಲಿಗೆ (2018)   Ø ಕನ್ನಡ ಛಂದೋ ಅಲಂಕಾರ (ಛಂದಸ್ಸು-ಅಲಂಕಾರ) 2010 Ø ʼದು.ನಿಂ ಬೆಳಗಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಗಳುʼ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧ 2010 Ø ಮುಖಾಮುಖಿ (ವಿಮರ್ಶೆ) 2013 Ø ಕಥಾವಿಹಾರ (ಸಂಪಾದನಾ ಕೃತಿ) 2013 Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013 Ø ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಗಾತಿ-5 ಪತ್ರಿಕೆ 1 (ಸಂ.ಆರ್.ಸಾಯು.ಪಠ್ಯ) 2013 Ø ಹಳಗನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ ಮತ್ತು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನ, ಪತ್ರಿಕೆ 2 (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, ಬಿ.ಎ 6ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) 2016 Ø ನಡುಗನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಕಲನ (ಕೆ.ಯು.ಡಿ ಪಠ್ಯ, 4ನೇ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್) ಪಠ್ಯ, 2018 Ø ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿ ಕಲ್ಲಾಪುರ ಬಸವಣ್ಣ (ಸಂಪಾದನೆ) 2008 Ø ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲಾ ದಲಿತ ಕಾವ್ಯ (ಸಂಪಾದನೆ) 2013 Ø ಸಚ್ಚರಿತ (ಸಂಪಾದನೆ) 2015 Ø ಸಹೃದಯಿ (ಸಂಪಾದನೆ) 2017 Ø ಅಂಬೇಡ್ಕರ ಪುರಾಣ ಕಥಾಸಾರ 2015 '''ಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ಕೃತಿಗಳು :''' ·      ರಕ್ತಪಾನ?! (ಕಥಾಸಂಕಲನ) ·      ರಕ್ತದ ಕಲೆಗಳ ಮೇಲೆ (ಕಥಾಸಂಕಲನ) ·      ಕಾಯಕ ಯೋಗಿ ನುಲಿಯ ಚಂದಯ್ಯ ·      ಕುಳುವ ಕನ್ನಡ ಪದಕೋಶ (ಶಬ್ದಕೋಶ) ·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೨ ·      ಮುಖಾ ಮುಖಿ, ಭಾಗ-೩ ·      ಸಮಗ್ರ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚರಿತ್ರೆಯ ಸಂಪುಟಗಳು ಇವರ ಲೇಖನಗಳು 50ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಆಕಾಶವಾಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರಗೊಂಡಿವೆ. '''ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು :''' <nowiki>*</nowiki> 2013 ಫೆಬ್ರುವರಿಯಲ್ಲಿ ಚಂದನ ಟಿವಿಯ ʼಬೆಳಗುʼ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. <nowiki>*</nowiki> ಪ್ರಸ್ತುತ ಇವರು ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ರಾಜ್ಯ ಘಟಕದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲಾ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಗೌರವ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಕ.ವಿ., ಕ.ಅ. ಪರಿಷತ್ತು, ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ. <nowiki>*</nowiki> ಕನ್ನಡ ಕಾವಲು ಸಮಿತಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಸಾಕ್ಷರತಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಮೂರು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ನರ‍್ಣಾಯಕ ಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಸತತ 11 ರ‍್ಷಗಳ ಕಾಲ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್. ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಧಾರವಾಡದ ಕನ್ನಡ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘಕ್ಕೆ ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಕಣ್ಮಣಿ ಇವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಯಚೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕನ್ನಡ ಹಂಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಇವರ ಕಥಾಸಂಕಲನದ ಕುರಿತು ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಮಹಾಂತಮ್ಮರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. <nowiki>*</nowiki> ಇದುವರೆಗೆ 20ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಇವರು 2ಬಾರಿ ವಿವಿಧ ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ, ನವೋದಯ ಕೇಂದ್ರಿಯ ವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ 2 ಬಾರಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ 2ಬಾರಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅಲ್ಲದೇ ವಿಭಾಗ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಮಟ್ಟದ ಯುವಜನ ಮೇಳದ ಕಾರ್ಯ ಕ್ರಮಗಳ ನಿರ್ಣಾಯಕರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 16ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದ್ದಲ್ಲದೇ ಸ್ವತಃ 4ಬಾರಿ ಕನ್ನಡ     ಸೆಮಿನಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅಖಿಲ ಭಾರತ ದಲಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಸಂಘಟನೆಯ ಒಟ್ಟು ಆರು ಸಮ್ಮೇಳನಗಳ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. <nowiki>*</nowiki> ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯವಾದ ಪಠ್ಯ-ಪುಸ್ತಗಳು, ಪರಿಷ್ಕರಣಾ ವಿಭಾಗದ ಅಂಗವಾಗಿ 2ಬಾರಿ ಇವರು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ <nowiki>*</nowiki> ಅತ್ಯಂತ ನಿಷ್ಠೆ ಸಾಧನೆ ಸರಳತೆಯ ಮೂರ್ತಿಯಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಎನ್.ಎಸ್.ಎಸ್ ವಿಭಾಗದ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸತತ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಹತ್ತು ವಿಶೇಷ ಶಿಬಿರಗಳ ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೌಹಾರ್ದತಾ ಶಿಬಿರವನ್ನು ಆಯೋಜನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರತಿಭೆಯಾದ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರು ಒಬ್ಬ ದಲಿತ ಕವಿ, ಸಾಹಿತಿ, ವಿಮರ್ಶಕ, ಸಂಶೋಧಕನಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಮನೆ ಮಾತಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಪಡೆದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರ ಗೌರವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ. ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಸಂದ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು : ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿ, ದಲಿತ ಕವಿಯಾಗಿ, ಬುದ್ಧ, ಬಸವ, ಡಾ.ಬಾಬಾಸಾಹೇಬ ಅಂಬೇಡ್ಕರ್‌ವರ ಜೀವನ ಅವರ ಕುರಿತು ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನೇ ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ವಾಘ್ಮಿಯಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೆಚ್ಚಿನ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾಗಿರುವ ಡಾ.ವೈ.ಎಂ.ಭಜಂತ್ರಿಯವರಿಗೆ ಹಲವಾರು ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. Ø 2009ರಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಕರ್ನಾಟಕ ಉತ್ತಮ ಕಥಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದೆ. Ø 2010ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಜಾವಾಣಿಯ ದೀಪಾವಳಿ ಕಥಾ ಸ್ಪರ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಇವರ ಕಥೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಥೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. Ø 2016ರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಇಲಾಖೆಯ ಬೋಧಗಯಾ ಕವಿಗೋಷ್ಠಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ಇವರು ಭಾಜನರಾಗಿದ್ದಾರೆ. Ø 2015ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಾಧನೆಗೈದವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಡಾ.ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಕರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಇವರ ಮುಡಿಗೇರಿದೆ. Ø 2004ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕ ಚೇತನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಇವರ ಪಾಲಾಗಿದೆ. Ø 2005ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣಭೂಷಣ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. Ø 2021ರಲ್ಲಿ ನೆಯ ಸಾಲಿನ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ʼಸಾಹಿತ್ಯ ಶ್ರೀʼ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಹೆಮ್ಮೆಯು ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು 13-06-2022ರಂದು ರಾಯಚೂರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮನೋಭಾವನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಇವರು ತಮ್ಮ ಸಾಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಕೇವಲ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ರಂಗದಲ್ಲೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಛಾಪನ್ನು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಇವರ ಇತರ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಇವರು ಪಡೆದ ಗೌರವ ಪುರಸ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ <references /> __FORCETOC__ 8ainh7pi4098c9fml7k9f4n442hgnog 0 174740 1306663 2025-06-15T17:44:06Z Kartikdn 1134 ಗ್ಯಾಮಾ ಕಿರಣ 1306663 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Gamma Decay.svg|thumb|ಬೈಜಿಕ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಒಂದು ಗ್ಯಾಮಾ ಕಿರಣದ ಉತ್ಸರ್ಜನದ ಚಿತ್ರಣ]] '''ಗ್ಯಾಮಾ ಕಿರಣ'''ವು [[ಬೈಜಿಕ ಕೇಂದ್ರ|ಪರಮಾಣು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಗಳು]] ಉದ್ದೀಪ್ತಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ಕೆಳಗಿನ ಉದ್ದೀಪ್ತ ಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ಭೂಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬರುವಾಗ ಉತ್ಸರ್ಜಿಸುವ (ಎಮಿಟ್) [[ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತ ತರಂಗ|ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತ]] ವಿಸರಣ.<ref>"Gamma Ray ." UXL Encyclopedia of Science. . ''Encyclopedia.com.'' 5 May. 2025 <<nowiki>https://www.encyclopedia.com</nowiki>>.</ref><ref>Stark, Glenn. "gamma ray". Encyclopedia Britannica, 25 May. 2025, <nowiki>https://www.britannica.com/science/gamma-ray</nowiki>. Accessed 15 June 2025.</ref><ref>"Gamma ray." ''New World Encyclopedia,'' . 18 Apr 2024, 04:20 UTC. 15 Jun 2025, 17:41 <<nowiki>https://www.newworldencyclopedia.org/p/index.php?title=Gamma_ray&oldid=1141812</nowiki>>.</ref> [[ಅಲ್ಫ ಕಣ|ಆಲ್ಫ]] ಮತ್ತು [[ಬೀಟ ಕಣ|ಬೀಟ]] ವಿಸರಣ, [[:en:Nuclear_reaction|ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯ ಕ್ರಿಯೆ]], [[ಪರಮಾಣು ವಿದಳನ ಕ್ರಿಯೆ|ವಿದಳನ]] ಮುಂತಾದ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಗಳು ಉದ್ದೀಪ್ತ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು. ಆಗ ಅವು ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳನ್ನು ಉತ್ಸರ್ಜಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳನ್ನು]] ಉತ್ಸರ್ಜಿಸಿಯೂ ತಮ್ಮ ಉದ್ದೀಪನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಈ ಕ್ರಿಯೆಗೆ [[:en:Internal_conversion|ಒಳಮಾರ್ಪಾಡು]] ಎಂದು ಹೆಸರು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉದ್ದೀಪನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದ '''''10^-12''''' ಸೆಕೆಂಡಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಗಳು ಗ್ಯಾಮಕಿರಣವನ್ನು ಹೊರದೂಡುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಅಪವಾದವಾಗಿ '''''10^-8''''' ಸೆಕೆಂಡಿನಿಂದ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳವರೆಗಿನ ಉದ್ದೀಪನ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಗಳೂ ಉಂಟು. ಅಂಥವುಗಳಿಗೆ [[:en:Nuclear_isomer|ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯ ಐಸೊಮರುಗಳು]] ಎಂದು ಹೆಸರು. ಉದ್ದೀಪ್ತ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಗಳು ಹೊರದೂಡುವ ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತ ವಿಸರಣವನ್ನಲ್ಲದೆ [[ವೇಗೋತ್ಕರ್ಷ]] ಇಲ್ಲವೆ ವೇಗಾಪಕರ್ಷಕ್ಕೊಳಗಾದ (deceleration) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನು ಮತ್ತು ಇತರ [[:en:Charged_particle|ವಿದ್ಯುದಾವಿಷ್ಟ ಕಣಗಳು]] ಹೊರದೂಡುವ [[:en:Bremsstrahlung|ಬ್ರೆಮ್‍ಸ್ಟ್ರಾಲುಂಗನ್ನೂ]] ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವುದೂ ರೂಢಿ. ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ [[ಶಕ್ತಿ]] ಸುಮಾರು '''''10''''' '''''MeV''''' ವರೆಗೂ ಇರಬಲ್ಲದು. ಆದರೆ ಬ್ರೆಮ್‌ಸ್ಟ್ರಾಲುಂಗ್ '''''100''''' '''''MeV''''' ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದೂ ಸಾಧ್ಯ. ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳು [[ಫೋಟಾನ್|ಫೋಟಾನುಗಳ]] ಸಮೂಹ. ಒಂದೊಂದು ಗ್ಯಾಮ ಫೋಟಾನಿಗೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅದರ [[:en:Wavelength|ಅಲೆಯುದ್ದ]] '''''λ''''', [[:en:Frequency|ಆವರ್ತಾಂಕ]] '''''ν''''' ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ '''''E_λ''''' ಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾತಾಡುತ್ತೇವೆ. ಇವುಗಳಿಗಿರುವ ಸಂಬಂಧ ಹೀಗಿದೆ: <math>E_\gamma = \frac{hc}{\lambda} = h\nu</math>...........................(1) ಇಲ್ಲಿ '''''c''''' ಎಂಬುದು [[ನಿರ್ವಾತ|ನಿರ್ವಾತದಲ್ಲಿ]] [[:en:Speed_of_light|ಬೆಳಕಿನ ವೇಗವನ್ನೂ]], '''''h''''' ಎಂಬುದು [[:en:Planck_constant|ಪ್ಲಾಂಕನ ನಿಯತಾಂಕವನ್ನೂ]] ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ. == ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಹೀರಿಕೆ == ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಹೀರಿಕೆಗೆ ಮೂರು ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದವು - [[ದ್ಯುತಿವಿದ್ಯುತ್ ಪರಿಣಾಮ]], [[:en:Compton_scattering|ಕಾಂಪ್ಟನ್ ಪರಿಣಾಮ]] ಮತ್ತು [[:en:Pair_production|ಅವಳಿ ಸೃಷ್ಟಿ]]. * ದ್ಯುತಿವಿದ್ಯುತ್ ಪರಿಣಾಮದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಂಧಿತ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಗ್ಯಾಮಾ ಫೋಟಾನನ್ನು ಹೀರಿಕೊಂಡು ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. '''''E_γ, E_e''''' ಮತ್ತು '''''E_B''''' ಗಳು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿ, ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು [[ಪರಮಾಣು|ಪರಮಾಣುವಿನಲ್ಲಿ]] [[:en:Ionization_energy|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ಬಂಧನಶಕ್ತಿ]] ಆಗಿದ್ದರೆ ಅವುಗಳಿಗಿರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು '''''E_e = E_γ - E_B''''' ...........................…(2) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. * ಕಾಂಪ್ಟನ್ ಪರಿಣಾಮದಲ್ಲಿ ಫೋಟಾನ್ ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವ ಅನಿರ್ಬಂಧಿತ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದು ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. '''''E_γ''''', '''''E_γ'''''' ಮತ್ತು '''''φ''''' ಗಳು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಪತನ ಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿ, ಚದರಿದ ಫೋಟನಿನ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪತನ ಫೋಟಾನು ಚಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ಚದರಿದ ಫೊಟಾನು ಚಲಿಸುವ ನೇರಗಳ ನಡುವಿನ [[ಕೋನ|ಕೋನವಾಗಿದ್ದರೆ]] ಆಗ <math>E_{\gamma^\prime} = \frac{E_\gamma}{1 + (E_\gamma/m_\text{0} c^2)(1-\cos\phi)}</math> ......................…(3) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ '''''m₀''''' ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ನಿಶ್ಚಲ [[ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ]] (rest mass), '''''E_e-''''' ಜಿಗಿದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರೆ ಆಗ <math>E_{e-} = E_\gamma . \frac{\alpha(1 - \cos \phi)}{1 + \alpha(1 - \cos \phi)}</math> …........................(4) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ <math>\alpha = \frac{E_\gamma}{m_0c^2}</math> * ಅವಳಿ ಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಫೋಟಾನು ಅದೃಶ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನು ಮತ್ತು ಒಂದು [[ಪಾಸಿಟ್ರಾನ್|ಪಾಸಿಟ್ರಾನು]] ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ. '''''E_e-''''' ಮತ್ತು '''''E_e+''''' ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ಮತ್ತು ಪಾಸಿಟ್ರಾನಿನ [[ಚಲನಶಕ್ತಿ|ಚಲನಶಕ್ತಿಗಳಾದರೆ]] <math>E_\gamma = E_{e-} + E_{e+} + 2m_0c^2</math> ..........................…(5) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಪರಮಾಣುಗಳಲ್ಲಿ ಬಂಧಿತವಾಗಿರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳು ಕೂಡ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳನ್ನು ಚದರಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಗೆ [[:en:Rayleigh_scattering|ರ‍್ಯಾಲೆ ಚದರಿಕೆ]] ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದರಿಂದ ಗ್ಯಾಮ ಕಿರಣದ ಶಕ್ತಿ ಕುಂಠಿತವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾಂಪ್ಟನ್ ಪರಿಣಾಮದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ಬಂಧನವನ್ನು ಉಪೇಕ್ಷಿಸುತ್ತೇವೆಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಗಳೂ ಗ್ಯಾಮ ಕಿರಣಗಳನ್ನು ಚದರಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯ [[:en:Thomson_scattering|ಥಾಮ್ಸನ್ ಚದರಿಕೆಯಲ್ಲಿ]] ಕೂಡ ಗ್ಯಾಮ ಕಿರಣಗಳ ಶಕ್ತಿ ಕುಂದುವುದಿಲ್ಲ. ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಚದರಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ಮಾತಾಡುವಾಗ [[:en:Delbrück_scattering|ಡೆಲ್ಬ್ರುಕ್ ಚದರಿಕೆ]] ಮತ್ತು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯ [[ಅನುರಣನೆ|ಅನುರಣನ]] ಚದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಕೂಡ ವಿವೇಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಹೀರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಚದರಿಕೆಗಳ ಪ್ರಭಾವವೇನೂ ಇಲ್ಲವೆಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸಮಾಂತರಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ (ಕಾಲಿಮೇಟೆಡ್ - collimated) ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ದೂಲ (beam) ಪದಾರ್ಥದ ಮೂಲಕ ಹಾಯುವಾಗ ಘಾತೀಯ ಹೀರಿಕೆಗೊಳಗಾಗುತ್ತದೆ. '''''I₀''''' ಆರಂಭ [[:en:Intensity_(physics)|ತೀವ್ರತೆಯುಳ್ಳ]] ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ದೂಲವೊಂದು '''''x''''' ದಪ್ಪವುಳ್ಳ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಮೂಲಕ ಹಾಯ್ದಮೇಲೆ ಅದರ ತೀವ್ರತೆ '''''I''''' ಆಗುತ್ತದೆಂದುಕೊಳ್ಳೋಣ. ಆಗ '''''I = I₀ exp(-μx)''''' .......................... (6) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು.<ref>{{Cite web |title=Bouguer-Lambert-Beer Absorption Law - Lumipedia |url=http://www.lumipedia.org/index.php?title=Bouguer-Lambert-Beer_Absorption_Law |access-date=2023-04-25 |website=www.lumipedia.org}}</ref> ಇಲ್ಲಿ '''''μ''''' ಒಂದು [[:en:Parameter|ನಿಯತಾಂಕ]]. ಇದಕ್ಕೆ [[:en:Attenuation_coefficient|ರೇಖಿಯ ಕ್ಷೀಣನಾಂಕ]] ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದರ ಮೌಲ್ಯ ವಸ್ತುವಿನ ಗುಣ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಮಕಿರಣದ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. '''''μ''''' ವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಬಹುದು. ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ವಸ್ತುವಿನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಪ್ಪಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ '''''I''''' ಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದು '''''Iog I''''' ಯನ್ನು '''''x''''' ಎದುರು ಆಲೇಖಿಸಿ ತತ್ಸಂಬಂಧವಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ [[ಸರಳರೇಖೆ|ರೇಖೆಯ]] [[:en:Slope|ಓಟವನ್ನು]] ಲೆಕ್ಕಿಸಿ '''''μ''''' ವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದು. ಇಂಥ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಬಹುದು. == ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಶಕ್ತಿಯ ಅಳತೆ == ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಶಕ್ತಿಯೆಂದರೆ ಗ್ಯಾಮ ಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿ ಎಂದರ್ಥ. ಇದನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಕೆಲವು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಮುಂದೆ ವಿವರಿಸಿದೆ: === ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ರೋಹಿತ ಮಾಪಕ === [[ಸ್ಫಟಿಕ]] ಜಾಲಂಧ್ರಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ '''''2 MeV''''' ವರೆಗಿನ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಅಲೆಯುದ್ದವನ್ನು ಅಳೆಯಬಹುದು. [[:en:Jesse_DuMond|ಡೂಮಾಂಡ್]] ಮತ್ತು ಅವನ ಸಂಗಡಿಗರು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಬೇಕಾಗುವ [[ರೋಹಿತ ಮಾಪಕ|ರೋಹಿತಮಾಪಕವೊಂದನ್ನು]] ಸಂಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಡೊಂಕಿಸಿದ ಸ್ಫಟಿಕವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದರಿಂದ ಈ ಉಪಕರಣಕ್ಕೆ ಡೊಂಕಿಸಿದ ಸ್ಫಟಿಕ ಮಾಪಕವೆಂದು ಹೆಸರುಬಂದಿದೆ. ಇದನ್ನು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಬಹುದು. '''''R''''' ಎಂಬಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣದ ಆಕರವಿದ್ದರೆ ಸ್ಫಟಿಕದಲ್ಲಿ [[:en:Bragg's_law|ಬ್ರ್ಯಾಗ್ ಪ್ರತಿಫಲನ]] ಹೊಂದಿದ ಕಿರಣಗಳು ಸಮಾಂತರಕಾರಕದ ([[:en:Collimator|ಕಾಲಿಮೇಟರ್]]) '''''A''''' ಮೂಲಕ ಹಾಯ್ದು ದರ್ಶಕ '''''D''''' ಯನ್ನು ತಲಪುತ್ತವೆ. ಇವು ತೋರ್ಕೆ ಸಂಗಮಬಿಂದು '''''I''''' ಯಿಂದ ಬಂದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. '''''O''''' ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕದ [[:en:Radius_of_curvature|ವಕ್ರತಾ ತ್ರಿಜ್ಯದ]] ಅರ್ಧದಷ್ಟು [[:en:Radius|ತ್ರಿಜ್ಯವಿರುವಂತೆ]] ರಚಿಸಿರುವ [[ವೃತ್ತ|ವೃತ್ತದ]] ಮೇಲೆ '''''R,V''''' ಮತ್ತು '''''B''''' ಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಈ ವೃತ್ತಕ್ಕೆ ಸಂಗಮವೃತ್ತ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಗ್ಯಾಮಕಿರಣದ ಆಕರವನ್ನು ಇದರ ಮೇಲೆ ಸರಿಸುತ್ತ ಹೋದಂತೆ ಬ್ರ್ಯಾಗ್ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುವ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಆಕರ ಬಂದಾಗ ದರ್ಶಕದ ಓದಿಕೆ (ರೀಡಿಂಗ್) ಗರಿಷ್ಠವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಫಲಿಸುವ ತಲ ಮತ್ತು ಕಿರಣದ ನಡುವಿನ ಕೋನ '''''θ''''' ವನ್ನು ಇದರಿಂದ ಅಳೆಯಬಹುದು. ಅನಂತರ ಸಮೀಕರಣ<ref name="Mose1913">{{Cite journal|title=The High-Frequency Spectra of the Elements|journal=The London, Edinburgh and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science|last=Moseley|first=Henry G. J.|year=1913|publisher=London : Taylor & Francis|others=Smithsonian Libraries|location=London-Edinburgh|series=6|volume=26|pages=1024–1034|doi=10.1080/14786441308635052|url=https://archive.org/details/londonedinburg6261913lond/page/1024/mode/2up}}</ref>{{rp|1026}} <math>2d \sin \theta = n\lambda</math> .......................(7) ಇದರಿಂದ ಅಲೆಯುದ್ದ '''''λ''''' ವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ '''''d''''' ಸ್ಫಟಿಕದ ಲ್ಯಾಟಿಸ್ ನಿಯತಾಂಕ (lattice constant) ಮತ್ತು '''''n''''' [[ಪ್ರತಿಫಲನ|ಪ್ರತಿಫಲನದ]] ವರ್ಗ. '''''λ''''' ತಿಳಿದರೆ [[ಸಮೀಕರಣ]] (1) ರಿಂದ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಣಿಸಬಹುದು. ಈ ಪ್ರಯೋಗದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತ್ರಾಣದ ಆಕರ ಬೇಕು. ಅಂಥ ಆಕರ ದೊರೆತರೆ ನಿಖರವಾದ ಅಳತೆ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. === ಅವಳಿ ರೋಹಿತಮಾಪಕ === ಅವಳಿಗಳ (pairs) ಒಟ್ಟು ಶಕ್ತಿಗೂ, ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿಗೂ ಇರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಮೀಕರಣ (5) ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಅವಳಿಗಳು ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನ್ ಚಲಿಸುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲೇ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಅವನ್ನು [[:en:Magnetic_field|ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ]] ಬಾಗಿಸಿ ಸಮಪಾತವಾಗಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದರೆ ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಣನೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಬಳಸುವ ಉಪಕರಣಕ್ಕೆ ಅವಳಿ ರೋಹಿತಮಾಪಕ (pair spectrometer) ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದನ್ನು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಬಹುದು. ವಿಸಾರಕ ರೇಕಿನಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನಿನಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮತ್ತು ಪಾಸಿಟ್ರಾನುಗಳು ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಬಾಗಿ ದರ್ಶಕಗಳನ್ನು (1,2,3,4,) ಸೇರುತ್ತವೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉಪಕರಣದಿಂದ ಸಮಪಾತವಾಗಿ ದರ್ಶಕಗಳನ್ನು ಸೇರುವ ಅವಳಿಗಳನ್ನು ಗೊತ್ತುಮಾಡಬಹುದು. '''''r₁''''' ಮತ್ತು '''''r₂''''' ಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮತ್ತು ಪಾಸಿಟ್ರಾನುಗಳು ಚಲಿಸುವ ವೃತ್ತ ಭಾಗಗಳ ವಕ್ರತಾ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳಾದರೆ '''''P_e- = Her₁''''' ಮತ್ತು '''''P_e+ = Her₂''''' ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ '''''H''''' ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ತೀವ್ರತೆ, '''''e''''' ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮತ್ತು ಪಾಸಿಟ್ರಾನುಗಳ [[ವಿದ್ಯುದಾವೇಶ|ವಿದ್ಯುದಾವೇಶದ]] ಮೌಲ್ಯ. '''''P_e-''''', '''''P_e+''''' ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಮತ್ತು ಪಾಸಿಟ್ರಾನುಗಳ [[ಆವೇಗ (ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ)|ಸಂವೇಗಗಳು]]. ಅವಳಿಗಳ ಒಟ್ಟು ಶಕ್ತಿ ಅವುಗಳ ನಿಶ್ಚಲ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಶಕ್ತಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದರೆ ಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿ <math>E_\gamma \approx P_e-c + P_e+c = Hec(r_1 + r_2) = 2Hecr</math> ..........................…(8) ಎಂಬುದಾಗಿ ಬರೆಯಬಹುದು. <math>r_1r_2 = 2r</math> ನ್ನು ಪ್ರಯೋಗದಿಂದ ಶೋಧಿಸಿ <math>E_\gamma</math> ವನ್ನು ಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವಳಿ ರೋಹಿತಮಾಪಕದ ನೆರವಿನಿಂದ '''''650 MeV''''' ಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಫೋಟಾನುಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಳೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. === ಕಾಂಪ್ಟನ್ ರೋಹಿತಮಾಪಕ === ಒಂದು ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನ್ ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವ ಅನಿರ್ಬಂಧಿತ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದರೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಪಡೆಯುವ ಚಲನಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಮೀಕರಣ (4) ರಿಂದ <math>E_{e-} = \frac{E_\gamma}{1 + 1/2 \alpha}</math> .......................….(9) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಚದರಿದ ಫೋಟಾನ್ ಹಿನ್ನೆಗೆಯುತ್ತದೆ. ಪತನ ಫೋಟಾನಿನ ನೇರದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನನ್ನು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಸಿ ಅದರ ಚಲನಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಳೆಯಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸುವ ಉಪಕರಣವನ್ನು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಬಹುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾಂಪ್ಟನ್ ರೋಹಿತ ಮಾಪಕ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ '''''S''''' [[ನ್ಯೂಟ್ರಾನ್|ನ್ಯೂಟ್ರಾನುಗಳ]] ಹಿಡಿಕೆಯಿಂದ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಅವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸಮಾಂತರಕರಿಸಿ [[:en:Polystyrene|ಪಾಲಿಸ್ಟಿರಿನ್]] ಹಾಳೆಯ ಮೇಲೆ ಹಾಯಿಸಿದರೆ ಕಾಂಪ್ಟನ್ ಪರಿಣಾಮ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಪತನ ಕಿರಣಗಳ ನೇರದಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳು ನಿಡುಗಂಡಿ '''''A''''' ಬಳಿ ಸಂಗಮಿಸುವಂತೆ ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸಬಹುದು. '''''A''''' ಮತ್ತು '''''B''''' ಗಳನ್ನು ಕುದುರಿಸುವ (ಟ್ರಿಗರ್) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಎಣಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿನ ಪಥದ [[ಜ್ಯಾಮಿತಿ]] ಮತ್ತು ಕಾಂತಕ್ಷೇತ್ರದ ತೀವ್ರತೆ ಇವುಗಳಿಂದ '''''E_e-''''' ಯನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸಬಹುದು. ಅನಂತರ ಸಮೀಕರಣ (9) ರಿಂದ '''''E_γ''''' ವನ್ನು ತಿಳಿಯಬಹುದು. ಕಾಂಪ್ಟನ್ ರೋಹಿತಮಾಪಕವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. === ಪ್ರಸ್ಫುರಣ (ಸಿಂಟಿಲೇಷನ್) ರೋಹಿತಮಾಪಕ === ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನುಗಳು ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೊಳ್ಳುವಾಗ ಅವುಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪೂರ್ತಿ ಇಲ್ಲವೆ ಭಾಗಶಃ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತವೆ. ಈ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳು (ಅವಳಿಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪಾಸಿಟ್ರಾನೂ ಸೇರಿದಂತೆ) ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು [[:en:Ionization|ಅಯಾನೀಕರಣ]] ಮತ್ತು ಉದ್ದೀಪನ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ತತ್ಫಲವಾಗಿ [[ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣ|ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಉಷ್ಣತೆ|ಉಷ್ಣ]] ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಬೆಳಕಿನ ಕಿರಣಗಳು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ವಸ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವೂ ಆಗಿದ್ದರೆ ಅಂಥ ವಸ್ತುವನ್ನು ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಲು ಮತ್ತು ಅದರ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಳತೆ ಮಾಡಲು ಬಳಸಬಹುದು. '''''NaI (Tl)''''' ಮತ್ತು '''''CsI (Tl)''''' ಸ್ಫಟಿಕಗಳು ಅಂಥವು. ಅವುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸ್ಫುರಣಕಗಳು ([[:en:Scintillator|ಸಿಂಟಿಲೇಟರ್ಸ್]]) ಎಂದು ಹೆಸರು. ಯಾವುದೇ ಪ್ರಸ್ಫರಣಕವನ್ನು ಬಳಸಿದರೂ ಅದರಿಂದ ಬರುವ ಬೆಳಕನ್ನು ದ್ಯುತಿಗುಣಕದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು. ದ್ಯುತಿಗುಣಕ [[ಬೆಳಕು|ಬೆಳಕಿನ]] ಶಕ್ತಿಗೆ ಅನುಪಾತವಾದ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಿಡಿತವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ರೇಖೀಯವಾಗಿ ವೃದ್ಧಿಸಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉಪಕರಣಕ್ಕೆ ರವಾನಿಸಬಹುದು. ಪ್ರಸ್ಫುರಣಕದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದ ಬೆಳಕಿನ ಶಕ್ತಿ ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನ್ ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಶಕ್ತಿಗೆ ಅನುಪಾತವಾಗಿದ್ದರೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉಪಕರಣ ಅಳೆಯುವ ಮಿಡಿತಗಳ ಎತ್ತರಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ಗ್ಯಾಮಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿಯ ಅಳತೆಯನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ವಿಧಾನಗಳೇ ಅಲ್ಲದೆ ದ್ಯುತಿವಿದ್ಯುತ್ ಪರಿಣಾಮ ಮತ್ತು ಒಳ ಮಾರ್ಪಾಡಿನಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನುಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಳೆದು ತತ್ಸಂಬಂಧವಾದ ಫೋಟಾನಿನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಅನೂಕೂಲವಾಗುವ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಿಧಾನಗಳೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. == ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ದರ್ಶಕಗಳು == [[:en:Ionization_chamber|ಅಯಾನೀಕರಣ ಮಂದಿರ]], [[:en:Proportional_counter|ಅನುಪಾತ ಗೈಗರ್]] ಮತ್ತು [[:en:Scintillation_counter|ಪ್ರಸ್ಫುರಣ ಗುಣಕಗಳು]], [[ಮೇಘಮಂದಿರ]], [[ಗುಳ್ಳೆಮಂದಿರ]] ಮುಂತಾದ ಉಪಕರಣಗಳಿಂದ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಗ್ಯಾಮಕಿರಣದ ತೀವ್ರತೆಯ ಅಳತೆಗೆ ಅಯಾನೀಕರಣ ಮಂದಿರ ಸಹಾಯಕವಾದರೆ [[ಗೀಗರ್ - ಮುಲ್ಲರ್ ಗುಣಕ|ಗೈಗರ್ ಗುಣಕ]] ಅವುಗಳ ಎಣಿಕೆಗೆ ಸಹಾಯಕವಾಗುತ್ತವೆ. ಅನುಪಾತ ಗುಣಕ, ಪ್ರಸ್ಫುರಣ ಗುಣಕಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ಗ್ಯಾಮಕಿರಣಗಳ ಎಣಿಕೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಅವುಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಅಳತೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಅವಳಿಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಮೇಘಮಂದಿರ ಮತ್ತು ಗುಳ್ಳೆಮಂದಿರ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}<references /> == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rerf.or.jp/general/whatis_e/index.html Basic reference on several types of radiation] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180425024814/http://www.rerf.or.jp/general/whatis_e/index.html|date=2018-04-25}} * [http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Therapy/radiation Radiation Q & A] * [http://www.gcsechemistry.com/pwav46.htm GCSE information] * [http://www.physics.isu.edu/radinf Radiation information] [[ವರ್ಗ:ವಿದ್ಯುತ್ಕಾಂತೀಯ ವಿಕಿರಣ]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] 0vc5i8a4av7uhep3nozzbv261tq1grd 3 174741 1306667 2025-06-15T18:59:44Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1306667 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=Biresh Holennavar}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೦:೨೯, ೧೬ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST) b8xmmlzip0w11j3j9f1deotd5gnvkk6 3 174742 1306705 2025-06-16T09:26:48Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1306705 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2410375Yashwanthgowdadl}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೫೬, ೧೬ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST) nx4z72obxrx58vaioj393lcmruokogw 2 174743 1306707 2025-06-16T09:33:29Z 2410375Yashwanthgowdadl 93773 ಹೊಸ ಪುಟ: ನನ್ನ ಹೆಸರು 1306707 wikitext text/x-wiki ನನ್ನ ಹೆಸರು les3ezs57lehy52vha8z0uk20djozes 3 174744 1306708 2025-06-16T10:03:24Z KiranBOT 93763 soft redirect to [[:en:user talk:sernamekiran]] 1306708 wikitext text/x-wiki {{soft redirect|en:User talk:Usernamekiran}} qr0mf2vw16c27hfhur0f0o18ckxriwd 3 174745 1306709 2025-06-16T10:03:28Z KiranBOT 93763 soft redirect to [[:en:user talk:sernamekiran]] 1306709 wikitext text/x-wiki {{soft redirect|en:User talk:Usernamekiran}} qr0mf2vw16c27hfhur0f0o18ckxriwd 3 174746 1306712 2025-06-16T10:33:24Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1306712 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2410308BalaMurugan.P}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೦೩, ೧೬ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST) toqq0upau6lspbc7oarmgnewsxbztyt