ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುದ್ದಿ

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="kn">
  <siteinfo>
    <sitename>ವಿಕಿಪೀಡಿಯ</sitename>
    <dbname>knwiki</dbname>
    <base>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%81%E0%B2%96%E0%B3%8D%E0%B2%AF_%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%9F</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">ಮೀಡಿಯ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ವಿಶೇಷ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">ಸದಸ್ಯ</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">ವಿಕಿಪೀಡಿಯ</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">ಚಿತ್ರ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">ಚಿತ್ರ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">ಮೀಡಿಯವಿಕಿ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">ಟೆಂಪ್ಲೇಟು</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">ಸಹಾಯ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">ಸಹಾಯ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">ವರ್ಗ</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">ವರ್ಗ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">ಸಂಪುಟ</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">ಸಂಪುಟ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="118" case="first-letter">ಕರಡು</namespace>
      <namespace key="119" case="first-letter">ಕರಡು ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">ಮಾಡ್ಯೂಲ್</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಚರ್ಚೆಪುಟ</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುದ್ದಿ</title>
    <ns>10</ns>
    <id>1005</id>
    <revision>
      <id>1307002</id>
      <parentid>1306615</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T07:23:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Prnhdl</username>
        <id>63675</id>
      </contributor>
      <comment>ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಸುದ್ದಿ ಸೇರಿಸಿದೆ.</comment>
      <origin>1307002</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3545" sha1="4nt6bhvo7yh6x10kn0uh6b0bt4x1k3w" xml:space="preserve">&lt;!--- ಐದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸುದ್ದಿಗಳು ಬೇಡ ---&gt;
&lt;!---ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಸುದ್ದಿಗೆ ಚಿತ್ರ ಇರುವುದು ಅವಶ್ಯಕ. ಆ ಸುದ್ದಿಯ ಮುಂದೆ (ಚಿತ್ರಿತ) ಎಂದು ಸೇರಿಸಿ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಈ ಸಾಲಿನ ಕೆಳಗೆ ಸೇರಿಸಿ ---&gt;
&lt;!---ಹೊಸ ಸುದ್ದಿಗಳನ್ನು ಮೇಲೆ ಸೇರಿಸಿ. ಅತ್ಯಂತ ಕೆಳಗಿರುವ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ತೆಗೆಯಿರಿ. ---&gt;
&lt;!--ಹೊಸ ಸುದ್ದಿಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದಾದರೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿ ಪುಟದ ಕೊಂಡಿ ಇರುವುದು ಅವಶ್ಯ. ಆ ಕೊಂಡಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಸುದ್ದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುಟ ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ನಂತರ ಸುದ್ದಿ ಸೇರಿಸಿ --&gt;
[[File:Fastag-logo.png|thumb|ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಲೋಗೊ]]
* '''ಜೂನ್ ೧೮''': ಆಗಷ್ಟ್ ೧೫ ರಿಂದ ಖಾಸಗಿ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಪಾಸ್(೨೦೦ ಟ್ರಿಪ್) ಜಾರಿಗೆ ಬರಲಿದೆ.[https://www.prajavani.net/news/india-news/fastag-annual-pass-private-vehicles-toll-reform-india-3352324] (ಚಿತ್ರಿತ)
* '''ಜೂನ್ ೧೨''': [[ಅಹಮದಾಬಾದ್]] ನಿಂದ [[ಲಂಡನ್]] ಗೆ ತೆರಳುತಿದ್ದ [[ಏರ್ ಇಂಡಿಯಾ]]ದ ಎಐ ೧೭೧ ವಿಮಾನ, ಟೇಕ್ ಆಫ್ ಆದ ಕಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಪತನ.[https://www.prajavani.net/news/india-news/ahmedabad-plane-crash-6-ndrf-teams-2-from-bsf-rush-to-crash-site-for-rescue-ops-3340700] [https://www.prajavani.net/news/india-news/air-india-plane-ai-171-crash-live-rescue-and-relief-operations-are-underway-at-the-site-of-the-air-india-plane-crash-in-ahmedabad-3340551]
* '''ಜೂನ್ ೧೧''': ಜೂನ್ ೧೦ರಂದು [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನಿಲ್ದಾಣ]]ಕ್ಕೆ ಉಡಾವಣೆಗಳ್ಳಬೇಕಿದ್ದ ರಾಕೇಟ್ ಫಾಲ್ಕನ್-೯‌‌ ರಲ್ಲಿ ಸೋರಿಕೆ. ಅಂತರಿಕ್ಷಯಾನ ಮುಂದೂಡಿಕೆ. [https://www.prajavani.net/technology/science/spacex-falcon-9-leak-axiom-4-mission-indian-astronaut-shubham-shukla-iss-delay-3337802]
* '''ಜೂನ್ ೧೦''': ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಜನಸಂಖೈ ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತೀಯರ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ/ಫಲವತ್ತತೆ ಸರಾಸರಿ ೨.೧ ರಿಂದ ೧.೯ ಕ್ಕೆ ಕುಸಿತ.[https://www.prajavani.net/explainer/digest/india-population-fertility-rate-decline-un-report-2025-3336066]
* '''ಜೂನ್ ೮''': ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ೬,೦೦೦ ದಾಟಿದ [[ಕೋವಿಡ್-೧೯|ಕೋವಿಡ್]] ಸಕ್ರಿಯ ಪ್ರಕರಣ, ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೪೨೩ ಸಕ್ರಿಯ ಪ್ರಕರಣ [https://www.prajavani.net/news/india-news/covid-19-cases-active-infections-india-health-ministry-update-3332436][https://www.prajavani.net/district/bengaluru-city/covid-19-active-cases-raised-in-karnataka-3333146]


&lt;div align=right&gt;{{ಸಂಪಾದಿಸಿ|ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುದ್ದಿ}}&lt;/div&gt;</text>
      <sha1>4nt6bhvo7yh6x10kn0uh6b0bt4x1k3w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1097</id>
    <revision>
      <id>1306945</id>
      <parentid>1281832</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T15:39:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:63FC:B110:5988:EC9C:7115:3E3C</ip>
      </contributor>
      <comment>ಸೆಕ್ಸ್</comment>
      <origin>1306945</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17787" sha1="qdvktbantjun3994xpflzyhh373he1l" xml:space="preserve">{{Infobox Writer
| name        = ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| image       =
| imagesize   = 200
| caption     = ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| pseudonym   = ಪೂಚಂತೇ
| birth_date  = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮
| birth_place = [[ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ]], ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕು, [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| death_date  = ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭
| death_place = [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]
| resting_place = [[ಕುಪ್ಪಳಿ]], [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| nationality = ಭಾರತೀಯ
| alma_mater    = [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]
| occupation  = ಕೃಷಿಕ, ಲೇಖಕ, ಛಾಯಚಿತ್ರಗಾರ
| period      = 20ನೆಯ ಶತಮಾನ
| genre       = ಸಣ್ಣಕತೆ, ಕವಿತೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ನಾಟಕ, ವಿಮರ್ಶೆ, ಆತ್ಮಕಥೆ, ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ
| subject     = ಪರಿಸರ, ವಿಜ್ಞಾನ
| movement    = [[ನವ್ಯ ಯುಗ]]
| debut_works = ಲಿಂಗ ಬಂದ
| awards        = [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]], [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ 
| influences  =  [[ಕುವೆಂಪು]], [[ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ]], [[ರಾಮ ಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ]]
| influenced  =  
| spouse        = ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ
| children      = ಸುಶ್ಮೀತಾ, ಈಶಾನ್ಯೆ
| website = https://nammatejaswi.wordpress.com
| footnotes   = (ಇತರ ವಿಷಯಗಳು)
}}

'''ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ'''(ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮ - ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭) - ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಹಿತಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಮತ್ತು ಹೇಮಾವತಿ ಅವರ ಪುತ್ರ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಬರಹಗಾರರು.&lt;ref&gt;http://www.nammakannadanaadu.com/kavigalu/poornachandra-tejaswi.php&lt;/ref&gt; ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬಂದ ಹೆಸರು, [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] ಕಥಾ ಸಂಕಲನದ ಮೂಲಕ [[ಬಂಡಾಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದರೂ, ನಂತರ ಕಥಾ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಾದಂಬರಿ, ಲೇಖನಗಳ ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-fridayreview/article2272137.ece&lt;/ref&gt;

==ಜೀವನ==
[[ಚಿತ್ರ:Rastrakavi Kuvempu family portrait.jpg|thumb|right|ತಂದೆ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಮತ್ತು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಜೊತೆ ತೇಜಸ್ವಿ]]

=== ಜನನ ===
ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಅವರ ಪುತ್ರ. ಅವರ ತಾಯಿ ಹೇಮಾವತಿ. ಇವರು [[೧೯೩೮]] [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮]] ರಂದು [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಕುಪ್ಪಳಿ|ಕುಪ್ಪಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು.
[[File:Tejaswi smaraka.jpg|thumb|ಕುಪ್ಪಳಿಯ ತೇಜಸ್ವಿ ಸ್ಮಾರಕ]]
=== ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರ ===
ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ, [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]ದಿಂದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ. ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

=== ವೃತ್ತಿ-ಪ್ರವೃತ್ತಿ ===
ಇವರ ಮೊದಲ ಕಥೆ [[ಲಿಂಗ ಬಂದ]]. ಈ ಕಥೆಗಾಗಿ ಅವರು ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯ ನಂತರ ಓರಗೆ ಇತರೆ ಬರಹಗಾರರಂತೆ ಅಧ್ಯಾಪಕ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಸದೆ ಮಲೆನಾಡಿನ ಮೂಡಿಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಕೃಷಿಯ ಜತೆಜತೆಗೆ ಅಗಾದವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದರು. ಸಾಹಿತ್ಯದ ಜೊತೆಗೆ ಇವರಿಗೆ [[ವ್ಯವಸಾಯ]],[[ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗ್ರಹಣ]] ಹಾಗು ಬೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಇವರು ರೈತ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

=== ವೈವಾಹಿಕ ಬದುಕು ===
ಇವರ ಪತ್ನಿ ರಾಜೇಶ್ವರಿ. ಇವರು ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಪ್ರೀತಿಯ ಮನೆ [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]ಯ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಈಗ ಮರಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು, ಸುಸ್ಮಿತಾ ಹಾಗು ಈಶಾನ್ಯ. ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಪರಿಣತರು.

=== ನಿಧನ ===
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮನೆ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ೨೦೦೭ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ರ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೨ ಘಂಟೆಗೆ, ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ಆಗ ಇವರ ವಯಸ್ಸು ೬೯ ವರ್ಷ.

==ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃಷಿ ==
ಕವಿತೆ, ನಾಟಕ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕತೆ ಮೊದಲಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಹಲವಾರು [[ಆಂಗ್ಲ]] ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಕಾಲ ಕಥೆ, ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಮೂಲಕ, [[ವಿಜ್ಞಾನ | ವಿಜ್ಞಾನದ]] ವಿಸ್ಮಯಗಳ ಮೂಲಕ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಆನೇಕ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ನದಿ-ಕೊಳ್ಳಗಳು, ಕಾಡುಗಳು, ಬೇಟೆಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.  &quot;[[ಕರ್ವಾಲೋ]]&quot; ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ಜೀವವಿಕಾಸ ಪಥದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತ ರೂಪಾಂತರ ಹೊಂದುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವಾಗ ಹಾರುವ ಓತಿಯ ಕುರಿತು ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ.

===ಕವನ ಸಂಕಲನ===
# [[ಸೋಮುವಿನ ಸ್ವಗತ ಲಹರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕವನಗಳು]] (೧೯೬೨)

===ಕಾದಂಬರಿಗಳು===
# [[ಕರ್ವಾಲೋ]] (೧೯೮೦)
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] (೧೯೮೫)
# [[ಜುಗಾರಿ ಕ್ರಾಸ್]] (೧೯೯೪)
# [[ಮಾಯಾಲೋಕ]] (೨೦೦೫)
# [[ಕಾಡು ಮತ್ತು ಕ್ರೌರ್ಯ]] (೨೦೧೩)

===ನೀಳ್ಗತೆಗಳು===
# [[ಸ್ವರೂಪ]] (೧೯೬೬)
# [[ನಿಗೂಢ ಮನುಷ್ಯರು]] (೧೯೭೩)

===ಕಥಾಸಂಕಲನ===
# [[ಹುಲಿಯೂರಿನ ಸರಹದ್ದು]] (೧೯೬೨)
# [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] (೧೯೭೩)
# [[ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು (ಪುಸ್ತಕ)|ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು]] (೧೯೯೧)
# ಪಾಕಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕತೆಗಳು

===ನಾಟಕ===
# [[ಯಮಳ ಪ್ರಶ್ನೆ]] (೧೯೬೪)

===ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ===
# [[ಅಣ್ಣನ ನೆನಪು]]. (೧೯೯೬) ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಕುರಿತು.

===ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ===
# [[ಅಲೆಮಾರಿಯ ಅಂಡಮಾನ್ ಹಾಗೂ ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್]] (೧೯೯೦)

===ವಿಮರ್ಶಾ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ವ್ಯಕ್ತಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಿಧ್ಧಾಂತ]] (೧೯೬೪)
# [[ವಿಮರ್ಶೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ]]
# [[ಹೊಸ ವಿಚಾರಗಳು]]

===ವಿಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ಪರಿಸರ ಕುರಿತ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ಪರಿಸರದ ಕತೆ]] (೧೯೯೧)
# [[ಮಿಸ್ಸಿಂಗ್ ಲಿಂಕ್]] (೧೯೯೧)
# [[ಸಹಜ ಕೃಷಿ]] (೧೯೯೨)
# [[ಏರೋಪ್ಲೇನ್ ಚಿಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಥೆಗಳು]] (೧೯೯೩)
# [[ಹಕ್ಕಿ ಪುಕ್ಕ]]
# [[ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ-ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೧  ]]
# [[ಹೆಜ್ಜೆ ಮೂಡದ ಹಾದಿ - ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೨ ]]
# [[ವಿಸ್ಮಯ -೧,೨,೩]] (೧೯೯೩)
# [[ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸಾಸರ್-ಭಾಗ ೧ ಮತ್ತು ೨]] (೧೯೯೩)
# [[ನಡೆಯುವ ಕಡ್ಡಿ, ಹಾರುವ ಎಲೆ]]
# ಮನಸೋಬು ಪೂಕೋವೋಕ ಅವರ &quot;ಒಂದು ಹುಲ್ಲಿನ ಕ್ರಾಂತಿ &quot; ಪುಸ್ತಕದ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಕೃತಿ

=== ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನಗಳ ಸಂಕಲನ ===
ಶುಧ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮೌಲ್ಯ ಉಳ್ಳ ಕಥೆ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಸಂಗಡ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಹಲವಾರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು  ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನ ಸಂಕಲನಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದಾರೆ.
#  ಮಹಾಯುಧ್ಧ, 
# ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು,
# ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್ ಇತ್ಯಾದಿ.

===ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಸರಣಿ===
ಹೊಸ ಮಿಲೇನಿಯಮ್‍ನ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡರು. ಇದರ ಫಲವೇ ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಕೃತಿ ಶ್ರೇಣಿ. ಈ ಕೃತಿಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೬ ಪುಸ್ತಕಗಳಿವೆ.
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧ - ಹುಡುಕಾಟ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೨ - ಜೀವನ ಸಂಗ್ರಾಮ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೩ - ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೪ - ಚಂದ್ರನ ಚೂರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೫-  ನೆರೆಹೊರೆಯ ಗೆಳೆಯರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೬ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೭ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೮ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೩
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೯- ದೇಶವಿದೇಶ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೦-ದೇಶವಿದೇಶ - ೨ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೧-ದೇಶವಿದೇಶ - ೩ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೨ - ದೇಶವಿದೇಶ - ೪
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೩ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೪ - ಮಹಾಪಲಾಯನ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೫ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೬ - ಅಡ್ವೆಂಚರ್

===ಅನುವಾದ===
# ಬೆಳ್ಳಂದೂರಿನ ನರಭಕ್ಷಕ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೧)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಪೆದ್ದಚೆರುವಿನ ರಾಕ್ಷಸ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೨)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಜಾಲಹಳ್ಳಿಯ ಕುರ್ಕ (ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೩)  (೧೯೯೪) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್    ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಮುನಿಶಾಮಿ ಮತ್ತು ಮಾಗಡಿ ಚಿರತೆ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೪)
# ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಭಯಾನಕ ನರಭಕ್ಷಕ  (೧೯೯೫) - ಜಿಮ್ ಕಾರ್ಬೆಟ್‍ರವರ]] 'ಮ್ಯಾನ್ ಈಟಿಂಗ್ ಲೆಪರ್ಡ್ ಆಫ್ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ್' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.
# ಪ್ಯಾಪಿಲಾನ್-೧,೨, 3 (ಪ್ಯಾಪಿಯೋನ್) - ಹೆನ್ರಿ ಷಾರಿಯರ್ ಅವರ 'Papillon' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.

===ಚಿತ್ರ ಸಂಕಲನ===
# [[ಮಾಯೆಯ ಮುಖಗಳು]]

==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] ಪತ್ತೇದಾರಿ ವಿಧಾನದ ವಸ್ತು ಹೊಂದಿದ್ದು ಈ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ವರ್ಷದ ಉತ್ತಮ ಕೃತಿ ಬಹುಮಾನ ದೊರೆತುದಲ್ಲದೆ, [[೧೯೮೭]]ರಲ್ಲಿ [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. 
#  [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ
#  [[ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] 
# [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]]ಯೂ ಸಹ ಅದೇ ವರ್ಷ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿದೆ. 
# ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ಬರೆದಿರುವ &quot;[[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]]&quot;,  &quot;[[ತಬರನ ಕಥೆ]]&quot; ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿವೆ.
# [[ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ]] (ಕಥೆ)ಚಿತ್ರವು ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿತು.
#ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಕತೆ ಸುಮನ್ ಕಿತ್ತೂರು ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಆಗಿದೆ.

== ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ==
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು, ತಬರನ ಕಥೆ, ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ, ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ಡೇರ್ ಡೆವಿಲ್ ಮುಸ್ತಾಫಾ ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.

==ತೇಜಸ್ವಿ ಬಗ್ಗೆ ==
# ನನ್ನ ತೇಜಸ್ವಿ (ಲೇ: ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ)
# ತೇಜಸ್ವಿ ನಾನು ಕಂಡಷ್ಟು (ಲೇ: ಧನಂಜಯ ಜೀವಾಳ ಬಿ. ಕೆ.)
# ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತೇಜಸ್ವಿ (ಸಿ.ಡಿ.)

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}

==ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
* [http://www.tejaswivismaya.org/ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಕುರಿತ ಅಧಿಕೃತ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180908045427/http://www.tejaswivismaya.org/ |date=2018-09-08 }}
* [http://sampada.net/node/577 ಸಂಪದ - ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಸಂದರ್ಶನದ ಆಡಿಯೋ ಪಾಡ್‌ಕ್ಯಾಸ್ಟ್]
* [http://www.udayaravi.com ಉದಯರವಿ.ಕಾಮ್ - ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929191632/http://www.udayaravi.com/ |date=2007-09-29 }}
{{clear}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ:ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:೧೯೩೮ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:೨೦೦೭ ನಿಧನ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು]]</text>
      <sha1>qdvktbantjun3994xpflzyhh373he1l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306946</id>
      <parentid>1306945</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T16:03:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:63FC:B110:5988:EC9C:7115:3E3C</ip>
      </contributor>
      <comment>Dbehh</comment>
      <origin>1306946</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17850" sha1="911tm3iwuqrdbanhot8mjfirqmwvg5x" xml:space="preserve">{{Infobox Writer
| name        = ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| image       =
| imagesize   = 200
| caption     = ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| pseudonym   = ಪೂಚಂತೇ
| birth_date  = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮
| birth_place = [[ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ]], ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕು, [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| death_date  = ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭
| death_place = [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]
| resting_place = [[ಕುಪ್ಪಳಿ]], [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| nationality = ಭಾರತೀಯ
| alma_mater    = [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]
| occupation  = ಕೃಷಿಕ, ಲೇಖಕ, ಛಾಯಚಿತ್ರಗಾರ
| period      = 20ನೆಯ ಶತಮಾನ
| genre       = ಸಣ್ಣಕತೆ, ಕವಿತೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ನಾಟಕ, ವಿಮರ್ಶೆ, ಆತ್ಮಕಥೆ, ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ
| subject     = ಪರಿಸರ, ವಿಜ್ಞಾನ
| movement    = [[ನವ್ಯ ಯುಗ]]
| debut_works = ಲಿಂಗ ಬಂದ
| awards        = [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]], [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ 
| influences  =  [[ಕುವೆಂಪು]], [[ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ]], [[ರಾಮ ಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ]]
| influenced  =  
| spouse        = ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ
| children      = ಸುಶ್ಮೀತಾ, ಈಶಾನ್ಯೆ
| website = https://nammatejaswi.wordpress.com
| footnotes   = (ಇತರ ವಿಷಯಗಳು)
}}

'''ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ'''(ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮ - ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭) - ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಹಿತಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಮತ್ತು ಹೇಮಾವತಿ ಅವರ ಪುತ್ರ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಬರಹಗಾರರು.&lt;ref&gt;http://www.nammakannadanaadu.com/kavigalu/poornachandra-tejaswi.php&lt;/ref&gt; ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬಂದ ಹೆಸರು, [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] ಕಥಾ ಸಂಕಲನದ ಮೂಲಕ [[ಬಂಡಾಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದರೂ, ನಂತರ ಕಥಾ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಾದಂಬರಿ, ಲೇಖನಗಳ ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-fridayreview/article2272137.ece&lt;/ref&gt;

==ಜೀವನ==
[[ಚಿತ್ರ:Rastrakavi Kuvempu family portrait.jpg|thumb|right|ತಂದೆ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಮತ್ತು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಜೊತೆ ತೇಜಸ್ವಿ]]

=== ಜನನ ===
ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಅವರ ಪುತ್ರ. ಅವರ ತಾಯಿ ಹೇಮಾವತಿ. ಇವರು [[೧೯೩೮]] [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮]] ರಂದು [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಕುಪ್ಪಳಿ|ಕುಪ್ಪಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು.
[[File:Tejaswi smaraka.jpg|thumb|ಕುಪ್ಪಳಿಯ ತೇಜಸ್ವಿ ಸ್ಮಾರಕ]]
=== ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರ ===
ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ, [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]ದಿಂದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ. ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

=== ವೃತ್ತಿ-ಪ್ರವೃತ್ತಿ ===
ಇವರ ಮೊದಲ ಕಥೆ [[ಲಿಂಗ ಬಂದ]]. ಈ ಕಥೆಗಾಗಿ ಅವರು ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯ ನಂತರ ಓರಗೆ ಇತರೆ ಬರಹಗಾರರಂತೆ ಅಧ್ಯಾಪಕ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಸದೆ ಮಲೆನಾಡಿನ ಮೂಡಿಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಕೃಷಿಯ ಜತೆಜತೆಗೆ ಅಗಾದವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದರು. ಸಾಹಿತ್ಯದ ಜೊತೆಗೆ ಇವರಿಗೆ [[ವ್ಯವಸಾಯ]],[[ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗ್ರಹಣ]] ಹಾಗು ಬೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಇವರು ರೈತ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

=== ವೈವಾಹಿಕ ಬದುಕು ===
ಇವರ ಪತ್ನಿ ರಾಜೇಶ್ವರಿ. ಇವರು ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಪ್ರೀತಿಯ ಮನೆ [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]ಯ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಈಗ ಮರಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು, ಸುಸ್ಮಿತಾ ಹಾಗು ಈಶಾನ್ಯ. ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಪರಿಣತರು.

=== Dear all thank to 10 you always do ok thanks bro for a long long the ok sir ===
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮನೆ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ೨೦೦೭ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ರ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೨ ಘಂಟೆಗೆ, ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ಆಗ ಇವರ ವಯಸ್ಸು ೬೯ ವರ್ಷ.

==ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃಷಿ ==
ಕವಿತೆ, ನಾಟಕ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕತೆ ಮೊದಲಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಹಲವಾರು [[ಆಂಗ್ಲ]] ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಕಾಲ ಕಥೆ, ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಮೂಲಕ, [[ವಿಜ್ಞಾನ | ವಿಜ್ಞಾನದ]] ವಿಸ್ಮಯಗಳ ಮೂಲಕ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಆನೇಕ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ನದಿ-ಕೊಳ್ಳಗಳು, ಕಾಡುಗಳು, ಬೇಟೆಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.  &quot;[[ಕರ್ವಾಲೋ]]&quot; ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ಜೀವವಿಕಾಸ ಪಥದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತ ರೂಪಾಂತರ ಹೊಂದುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವಾಗ ಹಾರುವ ಓತಿಯ ಕುರಿತು ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ.

===ಕವನ ಸಂಕಲನ===
# [[ಸೋಮುವಿನ ಸ್ವಗತ ಲಹರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕವನಗಳು]] (೧೯೬೨)

===ಕಾದಂಬರಿಗಳು===
# [[ಕರ್ವಾಲೋ]] (೧೯೮೦)
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] (೧೯೮೫)
# [[ಜುಗಾರಿ ಕ್ರಾಸ್]] (೧೯೯೪)
# [[ಮಾಯಾಲೋಕ]] (೨೦೦೫)
# [[ಕಾಡು ಮತ್ತು ಕ್ರೌರ್ಯ]] (೨೦೧೩)

===ನೀಳ್ಗತೆಗಳು===
# [[ಸ್ವರೂಪ]] (೧೯೬೬)
# [[ನಿಗೂಢ ಮನುಷ್ಯರು]] (೧೯೭೩)

===ಕಥಾಸಂಕಲನ===
# [[ಹುಲಿಯೂರಿನ ಸರಹದ್ದು]] (೧೯೬೨)
# [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] (೧೯೭೩)
# [[ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು (ಪುಸ್ತಕ)|ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು]] (೧೯೯೧)
# ಪಾಕಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕತೆಗಳು

===ನಾಟಕ===
# [[ಯಮಳ ಪ್ರಶ್ನೆ]] (೧೯೬೪)

===ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ===
# [[ಅಣ್ಣನ ನೆನಪು]]. (೧೯೯೬) ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಕುರಿತು.

===ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ===
# [[ಅಲೆಮಾರಿಯ ಅಂಡಮಾನ್ ಹಾಗೂ ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್]] (೧೯೯೦)

===ವಿಮರ್ಶಾ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ವ್ಯಕ್ತಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಿಧ್ಧಾಂತ]] (೧೯೬೪)
# [[ವಿಮರ್ಶೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ]]
# [[ಹೊಸ ವಿಚಾರಗಳು]]

===ವಿಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ಪರಿಸರ ಕುರಿತ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ಪರಿಸರದ ಕತೆ]] (೧೯೯೧)
# [[ಮಿಸ್ಸಿಂಗ್ ಲಿಂಕ್]] (೧೯೯೧)
# [[ಸಹಜ ಕೃಷಿ]] (೧೯೯೨)
# [[ಏರೋಪ್ಲೇನ್ ಚಿಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಥೆಗಳು]] (೧೯೯೩)
# [[ಹಕ್ಕಿ ಪುಕ್ಕ]]
# [[ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ-ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೧  ]]
# [[ಹೆಜ್ಜೆ ಮೂಡದ ಹಾದಿ - ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೨ ]]
# [[ವಿಸ್ಮಯ -೧,೨,೩]] (೧೯೯೩)
# [[ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸಾಸರ್-ಭಾಗ ೧ ಮತ್ತು ೨]] (೧೯೯೩)
# [[ನಡೆಯುವ ಕಡ್ಡಿ, ಹಾರುವ ಎಲೆ]]
# ಮನಸೋಬು ಪೂಕೋವೋಕ ಅವರ &quot;ಒಂದು ಹುಲ್ಲಿನ ಕ್ರಾಂತಿ &quot; ಪುಸ್ತಕದ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಕೃತಿ

=== ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನಗಳ ಸಂಕಲನ ===
ಶುಧ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮೌಲ್ಯ ಉಳ್ಳ ಕಥೆ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಸಂಗಡ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಹಲವಾರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು  ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನ ಸಂಕಲನಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದಾರೆ.
#  ಮಹಾಯುಧ್ಧ, 
# ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು,
# ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್ ಇತ್ಯಾದಿ.

===ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಸರಣಿ===
ಹೊಸ ಮಿಲೇನಿಯಮ್‍ನ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡರು. ಇದರ ಫಲವೇ ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಕೃತಿ ಶ್ರೇಣಿ. ಈ ಕೃತಿಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೬ ಪುಸ್ತಕಗಳಿವೆ.
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧ - ಹುಡುಕಾಟ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೨ - ಜೀವನ ಸಂಗ್ರಾಮ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೩ - ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೪ - ಚಂದ್ರನ ಚೂರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೫-  ನೆರೆಹೊರೆಯ ಗೆಳೆಯರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೬ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೭ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೮ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೩
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೯- ದೇಶವಿದೇಶ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೦-ದೇಶವಿದೇಶ - ೨ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೧-ದೇಶವಿದೇಶ - ೩ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೨ - ದೇಶವಿದೇಶ - ೪
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೩ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೪ - ಮಹಾಪಲಾಯನ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೫ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೬ - ಅಡ್ವೆಂಚರ್

===ಅನುವಾದ===
# ಬೆಳ್ಳಂದೂರಿನ ನರಭಕ್ಷಕ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೧)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಪೆದ್ದಚೆರುವಿನ ರಾಕ್ಷಸ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೨)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಜಾಲಹಳ್ಳಿಯ ಕುರ್ಕ (ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೩)  (೧೯೯೪) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್    ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಮುನಿಶಾಮಿ ಮತ್ತು ಮಾಗಡಿ ಚಿರತೆ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೪)
# ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಭಯಾನಕ ನರಭಕ್ಷಕ  (೧೯೯೫) - ಜಿಮ್ ಕಾರ್ಬೆಟ್‍ರವರ]] 'ಮ್ಯಾನ್ ಈಟಿಂಗ್ ಲೆಪರ್ಡ್ ಆಫ್ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ್' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.
# ಪ್ಯಾಪಿಲಾನ್-೧,೨, 3 (ಪ್ಯಾಪಿಯೋನ್) - ಹೆನ್ರಿ ಷಾರಿಯರ್ ಅವರ 'Papillon' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.

===ಚಿತ್ರ ಸಂಕಲನ===
# [[ಮಾಯೆಯ ಮುಖಗಳು]]

==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] ಪತ್ತೇದಾರಿ ವಿಧಾನದ ವಸ್ತು ಹೊಂದಿದ್ದು ಈ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ವರ್ಷದ ಉತ್ತಮ ಕೃತಿ ಬಹುಮಾನ ದೊರೆತುದಲ್ಲದೆ, [[೧೯೮೭]]ರಲ್ಲಿ [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. 
#  [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ
#  [[ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] 
# [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]]ಯೂ ಸಹ ಅದೇ ವರ್ಷ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿದೆ. 
# ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ಬರೆದಿರುವ &quot;[[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]]&quot;,  &quot;[[ತಬರನ ಕಥೆ]]&quot; ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿವೆ.
# [[ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ]] (ಕಥೆ)ಚಿತ್ರವು ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿತು.
#ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಕತೆ ಸುಮನ್ ಕಿತ್ತೂರು ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಆಗಿದೆ.

== ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ==
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು, ತಬರನ ಕಥೆ, ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ, ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ಡೇರ್ ಡೆವಿಲ್ ಮುಸ್ತಾಫಾ ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.

==ತೇಜಸ್ವಿ ಬಗ್ಗೆ ==
# ನನ್ನ ತೇಜಸ್ವಿ (ಲೇ: ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ)
# ತೇಜಸ್ವಿ ನಾನು ಕಂಡಷ್ಟು (ಲೇ: ಧನಂಜಯ ಜೀವಾಳ ಬಿ. ಕೆ.)
# ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತೇಜಸ್ವಿ (ಸಿ.ಡಿ.)

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}

==ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
* [http://www.tejaswivismaya.org/ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಕುರಿತ ಅಧಿಕೃತ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180908045427/http://www.tejaswivismaya.org/ |date=2018-09-08 }}
* [http://sampada.net/node/577 ಸಂಪದ - ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಸಂದರ್ಶನದ ಆಡಿಯೋ ಪಾಡ್‌ಕ್ಯಾಸ್ಟ್]
* [http://www.udayaravi.com ಉದಯರವಿ.ಕಾಮ್ - ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929191632/http://www.udayaravi.com/ |date=2007-09-29 }}
{{clear}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ:ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:೧೯೩೮ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:೨೦೦೭ ನಿಧನ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು]]</text>
      <sha1>911tm3iwuqrdbanhot8mjfirqmwvg5x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306947</id>
      <parentid>1306946</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T16:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2401:4900:63FC:B110:5988:EC9C:7115:3E3C</ip>
      </contributor>
      <comment>Dead</comment>
      <origin>1306947</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17779" sha1="dwr32rlsfeymxxe14lpx39sz8cmws46" xml:space="preserve">{{Infobox Writer
| name        = ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| image       =
| imagesize   = 200
| caption     = ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| pseudonym   = ಪೂಚಂತೇ
| birth_date  = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮
| birth_place = [[ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ]], ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕು, [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| death_date  = ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭
| death_place = [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]
| resting_place = [[ಕುಪ್ಪಳಿ]], [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| nationality = ಭಾರತೀಯ
| alma_mater    = [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]
| occupation  = ಕೃಷಿಕ, ಲೇಖಕ, ಛಾಯಚಿತ್ರಗಾರ
| period      = 20ನೆಯ ಶತಮಾನ
| genre       = ಸಣ್ಣಕತೆ, ಕವಿತೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ನಾಟಕ, ವಿಮರ್ಶೆ, ಆತ್ಮಕಥೆ, ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ
| subject     = ಪರಿಸರ, ವಿಜ್ಞಾನ
| movement    = [[ನವ್ಯ ಯುಗ]]
| debut_works = ಲಿಂಗ ಬಂದ
| awards        = [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]], [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ 
| influences  =  [[ಕುವೆಂಪು]], [[ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ]], [[ರಾಮ ಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ]]
| influenced  =  
| spouse        = ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ
| children      = ಸುಶ್ಮೀತಾ, ಈಶಾನ್ಯೆ
| website = https://nammatejaswi.wordpress.com
| footnotes   = (ಇತರ ವಿಷಯಗಳು)
}}

'''ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ'''(ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮ - ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭) - ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಹಿತಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಮತ್ತು ಹೇಮಾವತಿ ಅವರ ಪುತ್ರ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಬರಹಗಾರರು.&lt;ref&gt;http://www.nammakannadanaadu.com/kavigalu/poornachandra-tejaswi.php&lt;/ref&gt; ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬಂದ ಹೆಸರು, [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] ಕಥಾ ಸಂಕಲನದ ಮೂಲಕ [[ಬಂಡಾಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದರೂ, ನಂತರ ಕಥಾ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಾದಂಬರಿ, ಲೇಖನಗಳ ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-fridayreview/article2272137.ece&lt;/ref&gt;

==ಜೀವನ==
[[ಚಿತ್ರ:Rastrakavi Kuvempu family portrait.jpg|thumb|right|ತಂದೆ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಮತ್ತು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಜೊತೆ ತೇಜಸ್ವಿ]]

=== ಜನನ ===
ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಅವರ ಪುತ್ರ. ಅವರ ತಾಯಿ ಹೇಮಾವತಿ. ಇವರು [[೧೯೩೮]] [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮]] ರಂದು [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಕುಪ್ಪಳಿ|ಕುಪ್ಪಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು.
[[File:Tejaswi smaraka.jpg|thumb|ಕುಪ್ಪಳಿಯ ತೇಜಸ್ವಿ ಸ್ಮಾರಕ]]
=== ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರ ===
ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ, [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]ದಿಂದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ. ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

=== ವೃತ್ತಿ-ಪ್ರವೃತ್ತಿ ===
ಇವರ ಮೊದಲ ಕಥೆ [[ಲಿಂಗ ಬಂದ]]. ಈ ಕಥೆಗಾಗಿ ಅವರು ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯ ನಂತರ ಓರಗೆ ಇತರೆ ಬರಹಗಾರರಂತೆ ಅಧ್ಯಾಪಕ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಸದೆ ಮಲೆನಾಡಿನ ಮೂಡಿಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಕೃಷಿಯ ಜತೆಜತೆಗೆ ಅಗಾದವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದರು. ಸಾಹಿತ್ಯದ ಜೊತೆಗೆ ಇವರಿಗೆ [[ವ್ಯವಸಾಯ]],[[ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗ್ರಹಣ]] ಹಾಗು ಬೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಇವರು ರೈತ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

=== ವೈವಾಹಿಕ ಬದುಕು ===
ಇವರ ಪತ್ನಿ ರಾಜೇಶ್ವರಿ. ಇವರು ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಪ್ರೀತಿಯ ಮನೆ [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]ಯ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಈಗ ಮರಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು, ಸುಸ್ಮಿತಾ ಹಾಗು ಈಶಾನ್ಯ. ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಪರಿಣತರು.

=== dead ===
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮನೆ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ೨೦೦೭ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ರ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೨ ಘಂಟೆಗೆ, ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ಆಗ ಇವರ ವಯಸ್ಸು ೬೯ ವರ್ಷ.

==ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃಷಿ ==
ಕವಿತೆ, ನಾಟಕ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕತೆ ಮೊದಲಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಹಲವಾರು [[ಆಂಗ್ಲ]] ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಕಾಲ ಕಥೆ, ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಮೂಲಕ, [[ವಿಜ್ಞಾನ | ವಿಜ್ಞಾನದ]] ವಿಸ್ಮಯಗಳ ಮೂಲಕ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಆನೇಕ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ನದಿ-ಕೊಳ್ಳಗಳು, ಕಾಡುಗಳು, ಬೇಟೆಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.  &quot;[[ಕರ್ವಾಲೋ]]&quot; ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ಜೀವವಿಕಾಸ ಪಥದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತ ರೂಪಾಂತರ ಹೊಂದುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವಾಗ ಹಾರುವ ಓತಿಯ ಕುರಿತು ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ.

===ಕವನ ಸಂಕಲನ===
# [[ಸೋಮುವಿನ ಸ್ವಗತ ಲಹರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕವನಗಳು]] (೧೯೬೨)

===ಕಾದಂಬರಿಗಳು===
# [[ಕರ್ವಾಲೋ]] (೧೯೮೦)
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] (೧೯೮೫)
# [[ಜುಗಾರಿ ಕ್ರಾಸ್]] (೧೯೯೪)
# [[ಮಾಯಾಲೋಕ]] (೨೦೦೫)
# [[ಕಾಡು ಮತ್ತು ಕ್ರೌರ್ಯ]] (೨೦೧೩)

===ನೀಳ್ಗತೆಗಳು===
# [[ಸ್ವರೂಪ]] (೧೯೬೬)
# [[ನಿಗೂಢ ಮನುಷ್ಯರು]] (೧೯೭೩)

===ಕಥಾಸಂಕಲನ===
# [[ಹುಲಿಯೂರಿನ ಸರಹದ್ದು]] (೧೯೬೨)
# [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] (೧೯೭೩)
# [[ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು (ಪುಸ್ತಕ)|ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು]] (೧೯೯೧)
# ಪಾಕಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕತೆಗಳು

===ನಾಟಕ===
# [[ಯಮಳ ಪ್ರಶ್ನೆ]] (೧೯೬೪)

===ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ===
# [[ಅಣ್ಣನ ನೆನಪು]]. (೧೯೯೬) ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಕುರಿತು.

===ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ===
# [[ಅಲೆಮಾರಿಯ ಅಂಡಮಾನ್ ಹಾಗೂ ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್]] (೧೯೯೦)

===ವಿಮರ್ಶಾ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ವ್ಯಕ್ತಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಿಧ್ಧಾಂತ]] (೧೯೬೪)
# [[ವಿಮರ್ಶೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ]]
# [[ಹೊಸ ವಿಚಾರಗಳು]]

===ವಿಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ಪರಿಸರ ಕುರಿತ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ಪರಿಸರದ ಕತೆ]] (೧೯೯೧)
# [[ಮಿಸ್ಸಿಂಗ್ ಲಿಂಕ್]] (೧೯೯೧)
# [[ಸಹಜ ಕೃಷಿ]] (೧೯೯೨)
# [[ಏರೋಪ್ಲೇನ್ ಚಿಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಥೆಗಳು]] (೧೯೯೩)
# [[ಹಕ್ಕಿ ಪುಕ್ಕ]]
# [[ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ-ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೧  ]]
# [[ಹೆಜ್ಜೆ ಮೂಡದ ಹಾದಿ - ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೨ ]]
# [[ವಿಸ್ಮಯ -೧,೨,೩]] (೧೯೯೩)
# [[ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸಾಸರ್-ಭಾಗ ೧ ಮತ್ತು ೨]] (೧೯೯೩)
# [[ನಡೆಯುವ ಕಡ್ಡಿ, ಹಾರುವ ಎಲೆ]]
# ಮನಸೋಬು ಪೂಕೋವೋಕ ಅವರ &quot;ಒಂದು ಹುಲ್ಲಿನ ಕ್ರಾಂತಿ &quot; ಪುಸ್ತಕದ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಕೃತಿ

=== ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನಗಳ ಸಂಕಲನ ===
ಶುಧ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮೌಲ್ಯ ಉಳ್ಳ ಕಥೆ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಸಂಗಡ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಹಲವಾರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು  ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನ ಸಂಕಲನಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದಾರೆ.
#  ಮಹಾಯುಧ್ಧ, 
# ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು,
# ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್ ಇತ್ಯಾದಿ.

===ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಸರಣಿ===
ಹೊಸ ಮಿಲೇನಿಯಮ್‍ನ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡರು. ಇದರ ಫಲವೇ ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಕೃತಿ ಶ್ರೇಣಿ. ಈ ಕೃತಿಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೬ ಪುಸ್ತಕಗಳಿವೆ.
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧ - ಹುಡುಕಾಟ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೨ - ಜೀವನ ಸಂಗ್ರಾಮ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೩ - ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೪ - ಚಂದ್ರನ ಚೂರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೫-  ನೆರೆಹೊರೆಯ ಗೆಳೆಯರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೬ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೭ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೮ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೩
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೯- ದೇಶವಿದೇಶ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೦-ದೇಶವಿದೇಶ - ೨ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೧-ದೇಶವಿದೇಶ - ೩ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೨ - ದೇಶವಿದೇಶ - ೪
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೩ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೪ - ಮಹಾಪಲಾಯನ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೫ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೬ - ಅಡ್ವೆಂಚರ್

===ಅನುವಾದ===
# ಬೆಳ್ಳಂದೂರಿನ ನರಭಕ್ಷಕ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೧)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಪೆದ್ದಚೆರುವಿನ ರಾಕ್ಷಸ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೨)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಜಾಲಹಳ್ಳಿಯ ಕುರ್ಕ (ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೩)  (೧೯೯೪) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್    ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಮುನಿಶಾಮಿ ಮತ್ತು ಮಾಗಡಿ ಚಿರತೆ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೪)
# ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಭಯಾನಕ ನರಭಕ್ಷಕ  (೧೯೯೫) - ಜಿಮ್ ಕಾರ್ಬೆಟ್‍ರವರ]] 'ಮ್ಯಾನ್ ಈಟಿಂಗ್ ಲೆಪರ್ಡ್ ಆಫ್ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ್' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.
# ಪ್ಯಾಪಿಲಾನ್-೧,೨, 3 (ಪ್ಯಾಪಿಯೋನ್) - ಹೆನ್ರಿ ಷಾರಿಯರ್ ಅವರ 'Papillon' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.

===ಚಿತ್ರ ಸಂಕಲನ===
# [[ಮಾಯೆಯ ಮುಖಗಳು]]

==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] ಪತ್ತೇದಾರಿ ವಿಧಾನದ ವಸ್ತು ಹೊಂದಿದ್ದು ಈ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ವರ್ಷದ ಉತ್ತಮ ಕೃತಿ ಬಹುಮಾನ ದೊರೆತುದಲ್ಲದೆ, [[೧೯೮೭]]ರಲ್ಲಿ [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. 
#  [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ
#  [[ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] 
# [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]]ಯೂ ಸಹ ಅದೇ ವರ್ಷ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿದೆ. 
# ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ಬರೆದಿರುವ &quot;[[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]]&quot;,  &quot;[[ತಬರನ ಕಥೆ]]&quot; ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿವೆ.
# [[ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ]] (ಕಥೆ)ಚಿತ್ರವು ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿತು.
#ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಕತೆ ಸುಮನ್ ಕಿತ್ತೂರು ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಆಗಿದೆ.

== ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ==
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು, ತಬರನ ಕಥೆ, ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ, ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ಡೇರ್ ಡೆವಿಲ್ ಮುಸ್ತಾಫಾ ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.

==ತೇಜಸ್ವಿ ಬಗ್ಗೆ ==
# ನನ್ನ ತೇಜಸ್ವಿ (ಲೇ: ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ)
# ತೇಜಸ್ವಿ ನಾನು ಕಂಡಷ್ಟು (ಲೇ: ಧನಂಜಯ ಜೀವಾಳ ಬಿ. ಕೆ.)
# ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತೇಜಸ್ವಿ (ಸಿ.ಡಿ.)

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}

==ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
* [http://www.tejaswivismaya.org/ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಕುರಿತ ಅಧಿಕೃತ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180908045427/http://www.tejaswivismaya.org/ |date=2018-09-08 }}
* [http://sampada.net/node/577 ಸಂಪದ - ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಸಂದರ್ಶನದ ಆಡಿಯೋ ಪಾಡ್‌ಕ್ಯಾಸ್ಟ್]
* [http://www.udayaravi.com ಉದಯರವಿ.ಕಾಮ್ - ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929191632/http://www.udayaravi.com/ |date=2007-09-29 }}
{{clear}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ:ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:೧೯೩೮ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:೨೦೦೭ ನಿಧನ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು]]</text>
      <sha1>dwr32rlsfeymxxe14lpx39sz8cmws46</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306992</id>
      <parentid>1306947</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T03:34:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>A826</username>
        <id>72368</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Reverted 3 edits by [[Special:Contributions/2401:4900:63FC:B110:5988:EC9C:7115:3E3C|2401:4900:63FC:B110:5988:EC9C:7115:3E3C]] ([[User talk:2401:4900:63FC:B110:5988:EC9C:7115:3E3C|talk]])(TwinkleGlobal)</comment>
      <origin>1306992</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17765" sha1="achz557rimxdzozejupoooqrds9k1tr" xml:space="preserve">{{Infobox Writer
| name        = ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಪೂರ್ಣ ಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| image       =
| imagesize   = 200
| caption     = ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ
| pseudonym   = ಪೂಚಂತೇ
| birth_date  = ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮
| birth_place = [[ಕುಪ್ಪಳ್ಳಿ]], ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ ತಾಲ್ಲೂಕು, [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| death_date  = ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭
| death_place = [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]
| resting_place = [[ಕುಪ್ಪಳಿ]], [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ]]
| nationality = ಭಾರತೀಯ
| alma_mater    = [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]
| occupation  = ಕೃಷಿಕ, ಲೇಖಕ, ಛಾಯಚಿತ್ರಗಾರ
| period      = 20ನೆಯ ಶತಮಾನ
| genre       = ಸಣ್ಣಕತೆ, ಕವಿತೆ, ಕಾದಂಬರಿ, ನಾಟಕ, ವಿಮರ್ಶೆ, ಆತ್ಮಕಥೆ, ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ
| subject     = ಪರಿಸರ, ವಿಜ್ಞಾನ
| movement    = [[ನವ್ಯ ಯುಗ]]
| debut_works = ಲಿಂಗ ಬಂದ
| awards        = [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]], [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ 
| influences  =  [[ಕುವೆಂಪು]], [[ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ]], [[ರಾಮ ಮನೋಹರ ಲೋಹಿಯಾ]]
| influenced  =  
| spouse        = ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ
| children      = ಸುಶ್ಮೀತಾ, ಈಶಾನ್ಯೆ
| website = https://nammatejaswi.wordpress.com
| footnotes   = (ಇತರ ವಿಷಯಗಳು)
}}

'''ಕೆ.ಪಿ.ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ'''(ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮ ೧೯೩೮ - ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ ೨೦೦೭) - ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಹಿತಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಮತ್ತು ಹೇಮಾವತಿ ಅವರ ಪುತ್ರ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕ ಹಾಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ಬರಹಗಾರರು.&lt;ref&gt;http://www.nammakannadanaadu.com/kavigalu/poornachandra-tejaswi.php&lt;/ref&gt; ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬಂದ ಹೆಸರು, [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] ಕಥಾ ಸಂಕಲನದ ಮೂಲಕ [[ಬಂಡಾಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ತೇಜಸ್ವಿ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬೇರೊಂದು ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆ ಮಾಡಿದ್ದರೂ, ನಂತರ ಕಥಾ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಾದಂಬರಿ, ಲೇಖನಗಳ ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-fridayreview/article2272137.ece&lt;/ref&gt;

==ಜೀವನ==
[[ಚಿತ್ರ:Rastrakavi Kuvempu family portrait.jpg|thumb|right|ತಂದೆ ಪುಟ್ಟಪ್ಪ ಮತ್ತು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಜೊತೆ ತೇಜಸ್ವಿ]]

=== ಜನನ ===
ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]] ಅವರ ಪುತ್ರ. ಅವರ ತಾಯಿ ಹೇಮಾವತಿ. ಇವರು [[೧೯೩೮]] [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮]] ರಂದು [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಕುಪ್ಪಳಿ|ಕುಪ್ಪಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು.
[[File:Tejaswi smaraka.jpg|thumb|ಕುಪ್ಪಳಿಯ ತೇಜಸ್ವಿ ಸ್ಮಾರಕ]]
=== ಶಿಕ್ಷಣ ===
ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಜ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದ ನಂತರ, [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ]]ದಿಂದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ. ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

=== ವೃತ್ತಿ-ಪ್ರವೃತ್ತಿ ===
ಇವರ ಮೊದಲ ಕಥೆ [[ಲಿಂಗ ಬಂದ]]. ಈ ಕಥೆಗಾಗಿ ಅವರು ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯ ನಂತರ ಓರಗೆ ಇತರೆ ಬರಹಗಾರರಂತೆ ಅಧ್ಯಾಪಕ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬಯಸದೆ ಮಲೆನಾಡಿನ ಮೂಡಿಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮಹತ್ವದ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಕೃಷಿಯ ಜತೆಜತೆಗೆ ಅಗಾದವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕೃಷಿ ಮಾಡಿದರು. ಸಾಹಿತ್ಯದ ಜೊತೆಗೆ ಇವರಿಗೆ [[ವ್ಯವಸಾಯ]],[[ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗ್ರಹಣ]] ಹಾಗು ಬೇಟೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿತ್ತು. ಇವರು ರೈತ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

=== ವೈವಾಹಿಕ ಬದುಕು ===
ಇವರ ಪತ್ನಿ ರಾಜೇಶ್ವರಿ. ಇವರು ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಪ್ರೀತಿಯ ಮನೆ [[ಮೂಡಿಗೆರೆ]]ಯ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಈಗ ಮರಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು, ಸುಸ್ಮಿತಾ ಹಾಗು ಈಶಾನ್ಯ. ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸಾಫ್ಟ್ ವೇರ್ ಪರಿಣತರು.

=== ನಿಧನ ===
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ತಮ್ಮ ಮನೆ 'ನಿರುತ್ತರ'ದಲ್ಲಿ ೨೦೦೭ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ೫ರ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ೨ ಘಂಟೆಗೆ, ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ಆಗ ಇವರ ವಯಸ್ಸು ೬೯ ವರ್ಷ.

==ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃಷಿ ==
ಕವಿತೆ, ನಾಟಕ, ಕಾದಂಬರಿ, ಕತೆ ಮೊದಲಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಹಲವಾರು [[ಆಂಗ್ಲ]] ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ನಾಲ್ಕು ದಶಕಗಳ ಕಾಲ ಕಥೆ, ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಮೂಲಕ, [[ವಿಜ್ಞಾನ | ವಿಜ್ಞಾನದ]] ವಿಸ್ಮಯಗಳ ಮೂಲಕ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಆನೇಕ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೀಟಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ನದಿ-ಕೊಳ್ಳಗಳು, ಕಾಡುಗಳು, ಬೇಟೆಯ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.  &quot;[[ಕರ್ವಾಲೋ]]&quot; ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ಜೀವವಿಕಾಸ ಪಥದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತ ರೂಪಾಂತರ ಹೊಂದುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವಾಗ ಹಾರುವ ಓತಿಯ ಕುರಿತು ಕುತೂಹಲ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಮೂಡಿ ಬಂದಿವೆ.

===ಕವನ ಸಂಕಲನ===
# [[ಸೋಮುವಿನ ಸ್ವಗತ ಲಹರಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕವನಗಳು]] (೧೯೬೨)

===ಕಾದಂಬರಿಗಳು===
# [[ಕರ್ವಾಲೋ]] (೧೯೮೦)
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] (೧೯೮೫)
# [[ಜುಗಾರಿ ಕ್ರಾಸ್]] (೧೯೯೪)
# [[ಮಾಯಾಲೋಕ]] (೨೦೦೫)
# [[ಕಾಡು ಮತ್ತು ಕ್ರೌರ್ಯ]] (೨೦೧೩)

===ನೀಳ್ಗತೆಗಳು===
# [[ಸ್ವರೂಪ]] (೧೯೬೬)
# [[ನಿಗೂಢ ಮನುಷ್ಯರು]] (೧೯೭೩)

===ಕಥಾಸಂಕಲನ===
# [[ಹುಲಿಯೂರಿನ ಸರಹದ್ದು]] (೧೯೬೨)
# [[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]] (೧೯೭೩)
# [[ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು (ಪುಸ್ತಕ)|ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು]] (೧೯೯೧)
# ಪಾಕಕ್ರಾಂತಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಕತೆಗಳು

===ನಾಟಕ===
# [[ಯಮಳ ಪ್ರಶ್ನೆ]] (೧೯೬೪)

===ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ===
# [[ಅಣ್ಣನ ನೆನಪು]]. (೧೯೯೬) ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಕುರಿತು.

===ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ===
# [[ಅಲೆಮಾರಿಯ ಅಂಡಮಾನ್ ಹಾಗೂ ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್]] (೧೯೯೦)

===ವಿಮರ್ಶಾ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ವ್ಯಕ್ತಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಿಧ್ಧಾಂತ]] (೧೯೬೪)
# [[ವಿಮರ್ಶೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ]]
# [[ಹೊಸ ವಿಚಾರಗಳು]]

===ವಿಜ್ಞಾನ ಹಾಗೂ ಪರಿಸರ ಕುರಿತ ಕೃತಿಗಳು===
# [[ಪರಿಸರದ ಕತೆ]] (೧೯೯೧)
# [[ಮಿಸ್ಸಿಂಗ್ ಲಿಂಕ್]] (೧೯೯೧)
# [[ಸಹಜ ಕೃಷಿ]] (೧೯೯೨)
# [[ಏರೋಪ್ಲೇನ್ ಚಿಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಕಥೆಗಳು]] (೧೯೯೩)
# [[ಹಕ್ಕಿ ಪುಕ್ಕ]]
# [[ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ-ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೧  ]]
# [[ಹೆಜ್ಜೆ ಮೂಡದ ಹಾದಿ - ಕನ್ನಡ ನಾಡಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು-ಭಾಗ ೨ ]]
# [[ವಿಸ್ಮಯ -೧,೨,೩]] (೧೯೯೩)
# [[ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸಾಸರ್-ಭಾಗ ೧ ಮತ್ತು ೨]] (೧೯೯೩)
# [[ನಡೆಯುವ ಕಡ್ಡಿ, ಹಾರುವ ಎಲೆ]]
# ಮನಸೋಬು ಪೂಕೋವೋಕ ಅವರ &quot;ಒಂದು ಹುಲ್ಲಿನ ಕ್ರಾಂತಿ &quot; ಪುಸ್ತಕದ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಕೃತಿ

=== ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನಗಳ ಸಂಕಲನ ===
ಶುಧ್ಧ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮೌಲ್ಯ ಉಳ್ಳ ಕಥೆ ಕಾದಂಬರಿಗಳ ಸಂಗಡ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ಹಲವಾರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು  ಐತಿಹಾಸಿಕ ಲೇಖನ ಸಂಕಲನಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದಾರೆ.
#  ಮಹಾಯುಧ್ಧ, 
# ಹಾರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು,
# ಮಹಾನದಿ ನೈಲ್ ಇತ್ಯಾದಿ.

===ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಸರಣಿ===
ಹೊಸ ಮಿಲೇನಿಯಮ್‍ನ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ತೇಜಸ್ವಿಯವರು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡರು. ಇದರ ಫಲವೇ ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ಕೃತಿ ಶ್ರೇಣಿ. ಈ ಕೃತಿಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೬ ಪುಸ್ತಕಗಳಿವೆ.
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧ - ಹುಡುಕಾಟ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೨ - ಜೀವನ ಸಂಗ್ರಾಮ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೩ - ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೪ - ಚಂದ್ರನ ಚೂರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೫-  ನೆರೆಹೊರೆಯ ಗೆಳೆಯರು
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೬ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೭ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೮ - ಮಹಾಯುದ್ಧ - ೩
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೯- ದೇಶವಿದೇಶ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೦-ದೇಶವಿದೇಶ - ೨ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೧-ದೇಶವಿದೇಶ - ೩ 
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೨ - ದೇಶವಿದೇಶ - ೪
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೩ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೧
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೪ - ಮಹಾಪಲಾಯನ
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೫ - ವಿಸ್ಮಯ ವಿಶ್ವ - ೨
# ಮಿಲೇನಿಯಮ್ ೧೬ - ಅಡ್ವೆಂಚರ್

===ಅನುವಾದ===
# ಬೆಳ್ಳಂದೂರಿನ ನರಭಕ್ಷಕ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೧)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಪೆದ್ದಚೆರುವಿನ ರಾಕ್ಷಸ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೨)  (೧೯೯೩) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್   ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಜಾಲಹಳ್ಳಿಯ ಕುರ್ಕ (ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೩)  (೧೯೯೪) - ಕೆನೆತ್ ಅಂಡರ್ಸನ್    ಅನುಭವಗಳ ಸಂಗ್ರಹ ರೂಪಾಂತರ
# ಮುನಿಶಾಮಿ ಮತ್ತು ಮಾಗಡಿ ಚಿರತೆ(ಕಾಡಿನ ಕಥೆಗಳು ಭಾಗ ೪)
# ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗದ ಭಯಾನಕ ನರಭಕ್ಷಕ  (೧೯೯೫) - ಜಿಮ್ ಕಾರ್ಬೆಟ್‍ರವರ]] 'ಮ್ಯಾನ್ ಈಟಿಂಗ್ ಲೆಪರ್ಡ್ ಆಫ್ ರುದ್ರಪ್ರಯಾಗ್' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.
# ಪ್ಯಾಪಿಲಾನ್-೧,೨, 3 (ಪ್ಯಾಪಿಯೋನ್) - ಹೆನ್ರಿ ಷಾರಿಯರ್ ಅವರ 'Papillon' ಕೃತಿಯ ಅನುವಾದ.

===ಚಿತ್ರ ಸಂಕಲನ===
# [[ಮಾಯೆಯ ಮುಖಗಳು]]

==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==
# [[ಚಿದಂಬರ ರಹಸ್ಯ]] ಪತ್ತೇದಾರಿ ವಿಧಾನದ ವಸ್ತು ಹೊಂದಿದ್ದು ಈ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ವರ್ಷದ ಉತ್ತಮ ಕೃತಿ ಬಹುಮಾನ ದೊರೆತುದಲ್ಲದೆ, [[೧೯೮೭]]ರಲ್ಲಿ [[ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. 
#  [[ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ
#  [[ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] 
# [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ]]ಯೂ ಸಹ ಅದೇ ವರ್ಷ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿದೆ. 
# ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಅವರು ಬರೆದಿರುವ &quot;[[ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು]]&quot;,  &quot;[[ತಬರನ ಕಥೆ]]&quot; ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿವೆ.
# [[ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ]] (ಕಥೆ)ಚಿತ್ರವು ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿತು.
#ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಕತೆ ಸುಮನ್ ಕಿತ್ತೂರು ಅವರ ನಿರ್ದೇಶನದಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಆಗಿದೆ.

== ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ==
ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಅಬಚೂರಿನ ಪೋಸ್ಟಾಫೀಸು, ತಬರನ ಕಥೆ, ಕುಬಿ ಮತ್ತು ಇಯಾಲ, ಕಿರಗೂರಿನ ಗಯ್ಯಾಳಿಗಳು ಹಾಗೂ ಡೇರ್ ಡೆವಿಲ್ ಮುಸ್ತಾಫಾ ಕೃತಿಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.

==ತೇಜಸ್ವಿ ಬಗ್ಗೆ ==
# ನನ್ನ ತೇಜಸ್ವಿ (ಲೇ: ರಾಜೇಶ್ವರಿ ತೇಜಸ್ವಿ)
# ತೇಜಸ್ವಿ ನಾನು ಕಂಡಷ್ಟು (ಲೇ: ಧನಂಜಯ ಜೀವಾಳ ಬಿ. ಕೆ.)
# ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ತೇಜಸ್ವಿ (ಸಿ.ಡಿ.)

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}

==ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
* [http://www.tejaswivismaya.org/ ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿ ಕುರಿತ ಅಧಿಕೃತ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180908045427/http://www.tejaswivismaya.org/ |date=2018-09-08 }}
* [http://sampada.net/node/577 ಸಂಪದ - ಪೂರ್ಣಚಂದ್ರ ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಸಂದರ್ಶನದ ಆಡಿಯೋ ಪಾಡ್‌ಕ್ಯಾಸ್ಟ್]
* [http://www.udayaravi.com ಉದಯರವಿ.ಕಾಮ್ - ತೇಜಸ್ವಿಯವರ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929191632/http://www.udayaravi.com/ |date=2007-09-29 }}
{{clear}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ನವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ:ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:೧೯೩೮ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:೨೦೦೭ ನಿಧನ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ ಸಾಹಿತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]]
[[ವರ್ಗ:ಕಾದಂಬರಿಕಾರರು]]</text>
      <sha1>achz557rimxdzozejupoooqrds9k1tr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1372</id>
    <revision>
      <id>1306929</id>
      <parentid>1305855</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T13:10:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2409:40F2:12D:49E3:8000:0:0:0</ip>
      </contributor>
      <origin>1306929</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38679" sha1="9n0katnbvax948yul75hcenh1g1nt4l" xml:space="preserve">{{Infobox official post
|post            = ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ
|body            = 
|native_name     = 
|flag            = Flag of India.svg &lt;!--please do not put presidential standard here, as the standard was replaced by the flag of india in 1971--&gt;
|flagsize        = 110px 
| flagborder      =yes
|flagcaption     = [[ಭಾರತದ ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜ]]
|insignia        = Emblem of India.svg
|insigniasize    = 50px
|insigniacaption = ಭಾರತದ ಲಾಂಛನ
|termlength      = ಐದು ವರ್ಷಗಳು. ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅವಧಿ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
|residence       = [[ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನ]]
|appointer       =ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲೇಜ್ (ಭಾರತ)
|style           = [[ಗೌರವಾನ್ವಿತ]] {{small|(ಔಪಚಾರಿಕ)}}&lt;br /&gt;[[ಘನವೆತ್ತ]] {{small|(ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ)}}
|image           = Droupadi Murmu official portrait, 2022.jpg
|caption         = ಭಾರತದ ಗಣರಾಜ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು
|incumbent  =  [[ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು]]
|incumbentsince     = ೨೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೭
|formation       = [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ]]&lt;br/&gt;೨೫ ಜುಲೈ ೨೦೨೨ 
|inaugural       = [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]]&lt;br/&gt;೨೬ ಜನವರಿ ೧೯೫೦
|deputy          = [[ಭಾರತದ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]]
|salary          = {{INRConvert|5|l}} (ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು)&lt;ref name=&quot;salary hike for president&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009}}&lt;/ref&gt;
|website         = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]
}}

'''ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು''' ಅಥವಾ '''ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು''' [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ|ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ]] ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ  [[ದಂಡನಾಯಕ]] (ಕಮಾಂಡರ್ ಇನ್ ಚೀಫ್). ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಭಾರತ ಸಂಸತ್ತು (ಎರಡೂ ಮನೆಗಳು) ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಸಭೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಎಲ್ಲರೂ ನೇರವಾಗಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ.ಯಾವುದೇ ಪದ ಮಿತಿಗಳಿಲ್ಲ. ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ನ ಹಿರಿಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಂದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

==ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ==

ಆ15 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 ರಂದು ಭಾರತವು ಬ್ರಿಟೀಷರಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಾಧಿಸಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ರಾಷ್ಟ್ರದೊಳಗಿನ ಒಂದು ಆಧಿಪತ್ಯವಾಗಿ ಜಾರ್ಜ್ VI ರಾಜನೊಂದಿಗೆ, ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ್ದರು. ([[ಲಾರ್ಡ್ ಮೌಂಟ್ಬ್ಯಾಟನ್]]). ಇದಾದ ನಂತರ, ಡಾ. ಬಿ.ಆರ್.ಆಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯು ದೇಶದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು.  ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ 26 ನವೆಂಬರ್ 1949 ರಂದು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಮತ್ತು 26 ಜನವರಿ 1950 ರಂದು ಅದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು, [[ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ರವರ ಸರ್ಕಾರ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಪದವಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‍ರ ಬದಲು ಚುನಾಯಿತ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಭಾರತದ ಮೊದಲ [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರು]] ಶ್ರೀ [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]].&lt;ref&gt;[Jai, Janak Raj (2003). Presidents of India, 1950–2003. Regency Publications. ISBN 978-81-87498-65-0]&lt;/ref&gt;

==ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪಾತ್ರ==
[[File:Flag of the President of India (1950–1971).svg|thumb|Flag of the President of India]]
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ೫೨ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿಯ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು:

* ಭಾರತೀಯ [[ಪ್ರಜೆ]]ಯಾಗಿರಬೇಕು
* ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಜನಿಸಿದವರಾಗಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವೇನಿಲ್ಲ
* ಎಷ್ಟು ಅವಧಿಗಳಿಗಾದರೂ ಚುನಾಯಿತರಾಗಬಹುದು

ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ [[ಕಾರ್ಯಾಂಗ]]ದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರೂ, ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಧಿಕಾರವುಳ್ಳ ಸ್ಥಾನ [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳದ್ದು]] (ಸಂವಿಧಾನದ ೭೪ ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತೆ). ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ೫೩ ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತೆ [[ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತಿಗೆ]] ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬೇರೊಂದು ಪದವಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯುಂಟು.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಇತರ [[ಮಂತ್ರಿ]]ಗಳ [[ಪ್ರಮಾಣವಚನ]] ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಡುವುದು.

==ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಚುನಾವಣೆ==
*ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ:[[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಚುನಾವಣೆ ೨೦೧೭]]
;ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದರೆ:
* ಸಂಸತ್ತಿನ [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಎರಡೂ ಸಭೆಗಳ]] ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆಗಳ ಚುನಾಯಿತ ಸದಸ್ಯರು.
* ಪ್ರತಿ ರಾಜ್ಯದ [[ವಿಧಾನಸಭೆ]]ಯ ಚುನಾಯಿತ ಸದಸ್ಯರು
*ಪ್ರತಿ ಸದಸ್ಯರ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಮತಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಅವರ ರಾಜ್ಯದ [[ಜನಸಂಖ್ಯೆ]], ಆ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಇರುವ ಶಾಸಕರ ಸಂಖ್ಯೆ, ಮೊದಲಾದವುಗಳ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
==ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕಾರ ವಿಧಿ ವಿಧಾನ==
[[File:Honour guard, India 20060302-9 d-0108-2-515h.jpg|thumb|ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆ; ಗೌರವ ಸ್ವೀಕಾರ]]
*25 Jul, 2017;
*ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ರಾಜ್‌ಘಾಟ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ಅವರ ಸಮಾಧಿಗೆ ಪುಷ್ಪ ನಮನ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ನಿರ್ಗಮಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಿಂದ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್‌ ಭವನಕ್ಕೆ ಬಂದರು.
*ದೇಶದ 14ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಮಂಗಳವಾರ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಸಂಸತ್‌ ಭವನದ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಹಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12.15ಕ್ಕೆ ನಡೆದ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಖ್ಯನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಜೆ.ಎಸ್‌. ಖೇಹರ್‌ ಅವರು ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ವಿಧಿ ಬೋಧಿಸಿದರು. ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರಿಗೆ ನಿರ್ಗಮಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರು ಹಸ್ತಲಾಘವ ಮಾಡಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಸ್ಥಾನ ಅಲಂಕರಿಸುವಂತೆ ಸ್ಥಾನ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಸಂಸತ್‌ ಆವರಣದಲ್ಲಿ 21 ಸುತ್ತು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ವಂದನೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು.
*ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಬಳಿಕ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ನೂತನ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿ ಸಂಸತ್‌ ಭವನದ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಹಾಲ್‌ಗೆ ಕರೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆ ಹಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;[http://www.prajavani.net/news/article/2017/07/25/508759.html  14ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕಾರ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವಾರ್ತೆ;25 Jul, 2017]&lt;/ref&gt;

==ಮಹಾಭಿಯೋಗ==
ಸಂವಿಧಾನದ ೬೧ ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತೆ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಮೀರಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನ ದಿಂದ ತೆಗೆಯುವ ಅಧಿಕಾರ ಸಂಸತ್ತಿಗುಂಟು.

==ವೇತನ==
*[[ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;float:Left; margin:1ex 0 1ex 1ex;&quot;
|- colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|+ '''ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ವೇತನ'''
! Date established !! ಸಂಬಳ!! ೨೦೦೯ರ Past 
|-5.00.000
| ಜನೆವರಿ ೨೦,೨೦೦೯ || style=&quot;text-align:right;&quot;|  {{INRConvert|500000}}the first } || style=&quot;text-align:right;&quot;|  {{INRConvert|500000}}
|-
| colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| Sources:
|}
{{Clear}}
*ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ವೇತನ:ರೂ.500000/-&lt;ref&gt;[http://www.prajavani.net/news/article/2016/10/26/447784.html ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ವೇತನ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳ?ಪಿಟಿಐ;d: 26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016,]&lt;/ref&gt;

==ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಯ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತುಗಳು==
{{copyedit|date=ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ೧೯, ೨೦೧೮|for=”ಸ್ವಂತ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಬ್ಲಾಗ್ ರೀತಿಯ ಮಾಹಿತಿ, ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿಲ್ಲ”}}
{{Main|ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ}}
;ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ (1950-1962):

1950ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ‘ತಾಂತ್ರಿಕ’ ಸೆಣಸಾಟವೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಅಂದು ಉಪ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲರು ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರುರ ಪ್ರಭಾವ ತಗ್ಗಿಸಲು ಹೆಣೆದಿದ್ದ ಪೂರ್ವನಿಯೋಜಿತ ಕುಶಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಇದು ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿತೆನ್ನಬೇಕು. ಆಗ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದ ಸಿ. ರಾಜಗೋಪಾಲಚಾರಿ (ರಾಜಾಜಿ) ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಿರಾತಂಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಗ್ರಹಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದ ನೆಹರು ಅವರೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಲೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಇದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಆಶಯವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ತಮ್ಮಂತೆಯೇ ಓರ್ವ ಬಲಪಂಥೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಯಾದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರೆಡೆಗೆ ಪಟೇಲರ ಒಲವಿತ್ತು. ಪಟೇಲರಿಂದ ಹುರಿದುಂಬಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಸಾದರು, ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿಯವರ ಉಮೇದುವಾರಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲೊಲ್ಲದ (ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ರಾಜಾಜಿ ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ) ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸದರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದರು. ಪಟೇಲರ ತಂತ್ರದ ಅರಿವಿರದಿದ್ದ ನೆಹರು 1949ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 5ರಂದು, ರಾಜಾಜಿ ಹೆಸರನ್ನು ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ತಂದು ಅಂಗೀಕಾರದ ಮುದ್ರೆ ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸದರ ಸಭೆ ಕರೆದರು. ಆದರೆ ಅವರ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ! ನೆಹರು ಕೈಚೆಲ್ಲಬೇಕಾಯಿತು ಹಾಗೂ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರ ಹೆಸರು ಅನುಮೋದನೆಗೊಂಡಿತು. ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ನೆಹರುರಿಗೆ ಇರಿಸುಮುರಿಸು ಆದರೂ, 1950ರ ಜನವರಿ 23ರಂದು ಸ್ವತಃ ಪ್ರಸಾದರ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು, ಪಟೇಲ್ ಇದನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದರು. ಚುನಾವಣೆಯ ಹಂಗಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರಸಾದರು ಅವಿರೋಧವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.

ಆದರೆ ಮುಂದಿನ ಎರಡು ಸನ್ನಿವೇಶ ಅಥವಾ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ; 1952ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾಮಂಡಲಿಯ ಓರ್ವ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದ ಕೆ.ಟಿ. ಷಾ ಅವರಿಂದ ಪ್ರಸಾದರು ಪೈಪೋಟಿ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಆದರೆ ಷಾ ಮಡಿಲಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದು 93,000 ಮತಗಳು. 5 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮತ ಗಳಿಸಿದ ಪ್ರಸಾದರು ವಿಜಯಿಯಾದರು. 1957ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ‘ಸಾಂಕೇತಿಕ’ ಅಥವಾ ‘ನಾಮಮಾತ್ರದ’ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ 4.6 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರು ಎದುರಾಳಿ ಹರಿ ರಾಮ್ (2,672 ಮತಗಳು) ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. ಇದುವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವರ ಪೈಕಿ ಇವರದ್ದೇ ಸುದೀರ್ಘ ಕಾಲಾವಧಿ (12 ವರ್ಷಗಳು) ಎಂಬುದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ.

;ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ (1962-1967):

ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರ ತರುವಾಯ ಈ ಸ್ಥಾನ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿದ್ವಾಂಸ ಎಂದೇ ವ್ಯಾಪಕ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದ ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್. ಬರೋಬ್ಬರಿ 10 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಅದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಚಿಮ್ಮುಹಲಗೆಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಇವರು, ಐದೂವರೆ ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಮೀಪದ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಹರಿ ರಾಮ್ (6,341 ಮತಗಳು) ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, 1962ರಿಂದ 67ರವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.

;ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ (1967-1969):

ಇವರು ದೇಶದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯೂ ಹೌದು. 1967ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕೊಂಚ ಹಿನ್ನಡೆ (283 ಸ್ಥಾನಗಳು) ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂದ ವಾತಾವರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ತುರುಸಿನ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿತು ಎನ್ನಬೇಕು. ಈ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ವಿಪಕ್ಷಗಳು ಸೂಚಿಸಿದ್ದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್​ನ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೊಕಾ ಸುಬ್ಬರಾವ್ 3.64 ಲಕ್ಷ ಮತ ಗಳಿಸಿದರೆ, 4.71 ಲಕ್ಷ ಮತ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡ ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾದರು.

;ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ (1969-1974):

ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ನಿಧನರಾದ ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ‘ಹಂಗಾಮಿಯಾಗಿ’ ತುಂಬಿದ ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ, ತರುವಾಯದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗೂ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದ್ದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಬೆಳವಣಿಗೆ. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್​ನಲ್ಲಿ ‘ಬಣ ರಾಜಕೀಯ’ ತೀವ್ರಗೊಂಡಿತ್ತು. ಪಕ್ಷಾಧ್ಯಕ್ಷ ಎಸ್. ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪ ನೇತೃತ್ವದ ‘ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬಣ’ ನೀಲಂ ಸಂಜೀವರೆಡ್ಡಿ ಅವರನ್ನು ಕಣಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ತಕರಾರೆತ್ತಿದ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ, ದಲಿತ ನಾಯಕ ಜಗಜೀವನ್ ರಾಮ್ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಈ ಚರ್ಚಾವಿಷಯವನ್ನು ಮತಕ್ಕೆ ಹಾಕಿದಾಗ, ರೆಡ್ಡಿ ಪರವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು, ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಎರಡು ಮತಗಳು ಬಂದವು. ಆಗ ಅಖಾಡ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದವರೇ ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ!

ಆಗ ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದ ಗಿರಿ, ಓರ್ವ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಕಣಕ್ಕಿಳಿಯುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಪಕ್ಷದ ಹಿರಿತಲೆಗಳಿಗೆ ಚಾಣಾಕ್ಷೆ ಇಂದಿರಾ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳ ಸುಳಿವೂ ದಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಜಾಗರೂಕ ಸ್ವಭಾವದ ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪನವರು, ಮಾಜಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಸಿ.ಡಿ. ದೇಶಮುಖ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಿದ್ದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪಾರ್ಟಿ ಮತ್ತು ಜನಸಂಘ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಎಡತಾಕಿ, ಎರಡನೇ ಆದ್ಯತೆಯ ಮತಗಳನ್ನು ರೆಡ್ಡಿಯವರಿಗೆ ನೀಡುವಂತೆ ಕೋರಿದರು. ಮತದಾನಕ್ಕೆ ಕೆಲ ದಿನಗಳಿರುವಾಗಲೇ, ‘ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವಂತೆ’ ಇಂದಿರಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕರಿಗೆ ಕರೆಯಿತ್ತರು. ಪೈಪೋಟಿ ಅದೆಷ್ಟು ನಿಕಟವಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ ‘ಕಟ್-ಆಫ್’ ಪ್ರಮಾಣದ ಮತಗಳು ಯಾರಿಗೂ ದಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಎರಡನೇ ಆದ್ಯತೆಯ ಮತಗಳ ಎಣಿಕೆಯ ನಂತರವಷ್ಟೇ ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ ಗೆಲುವಿನ ನಗೆ ಬೀರಿದರು. ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ 4,18,169 ಮತಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಗಿರಿಯವರಿಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು ಬರೋಬ್ಬರಿ 4.20 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು. ರೆಡ್ಡಿ ಮತ್ತು ದೇಶಮುಖ್ ಕ್ರಮವಾಗಿ 4.05 ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು 1.13 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್​ನಲ್ಲಿ ಒಡಕು ಉಂಟಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಈ ಚುನಾವಣೆ ಪೀಠಿಕೆ ಹಾಕಿತೆನ್ನಬೇಕು.

;ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಅಲಿ ಅಹ್ಮದ್ (1974-1977):

ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಗಾದಿಗೇರಿದ ಇವರು, ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನರ ನಂತರ ಈ ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಗೇರಿದ ಎರಡನೇ ಮುಸ್ಲಿಂ ನಾಯಕ. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ನೆಲೆಗಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬಲದಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಸುಧಾರಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದು ಇಂದಿರಾರ ಸಮರ್ಥ ನೇತೃತ್ವ. 7.66 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳೊಡನೆ ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭರ್ಜರಿ ಜಯ ಗಳಿಸಿದರೆ, ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ತ್ರಿದಿಬ್ ಚೌಧುರಿ 1.89 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳಿಗೆ ತೃಪ್ತರಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಇಶಾರೆಯಂತೆ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಘೊಷಣೆ ಮಾಡಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯೂ ಇವರೇ. ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನರಂತೆ ಇವರು ಕೂಡ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ಅಸುನೀಗಿದರು.

;ನೀಲಂ ಸಂಜೀವರೆಡ್ಡಿ (1977-1982):

ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗುವ ರೆಡ್ಡಿಯವರ ಕನಸಿಗೆ ಅಥವಾ ಸಂಭಾವ್ಯತೆಗೆ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು 1969ರಲ್ಲೇ ತಣ್ಣೀರೆರಚಿದ್ದರು. ಇದನ್ನೊಂದು ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಅಧಿಕಾರ ಗದ್ದುಗೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಇಂದಿರಾ ಎದುರಾಳಿಗಳು, 1977ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣಾ ಕಣಕ್ಕೆ ರೆಡ್ಡಿಯವರನ್ನು ಇಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರತೀಕಾರಕ್ಕೆ ಮುಂದಾದರು. ಖ್ಯಾತ ನರ್ತಕಿ ರುಕ್ಮಿಣಿ ದೇವಿ ಅರುಂಡೇಲ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಬೇಕೆಂಬುದು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿಯವರ ಬಯಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆಕೆ ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಕಾರಣ ರೆಡ್ಡಿ ಅವಿರೋಧವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.

;ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ (1982-1987):

1982ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆ ವೇಳೆಗೆ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಗದ್ದುಗೆಗೇರಿ ಗರಿಗೆದರಿದ್ದರು. ಇಂದಿರಾ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ 7.54 ಲಕ್ಷ ಮತ ಗಳಿಸಿದರೆ, ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್​ನ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎಚ್.ಆರ್. ಖನ್ನಾ ಬುಟ್ಟಿಗೆ 2.83 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು ಬಿದ್ದವು. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದಾಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್, ‘ನನ್ನ ನಾಯಕಿ ಹೇಳಿದರೆ, ಕಸಪೊರಕೆ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಕಸ ಹೊಡೆಯಲೂ ನಾನು ಸಿದ್ಧ’ ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿವೇಚನಾರಹಿತವಾಗಿ ಆಡಿದ ಮಾತು, ‘ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಎಂದರೆ ರಬ್ಬರ್​ಸ್ಟಾಂಪ್​ನಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವವರು’ ಎಂಬ ಟೀಕಾಕಾರರ ಮಾತಿಗೆ ಪುಷ್ಟಿಯೊದಗಿಸಿತು! ಆದರೆ ಇಂದಿರಾ ಮನದಲ್ಲಿ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಚಿಂತನೆಗಳೇ ಬೇರೆ. ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ ಆಯ್ಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯ ಸಂತುಷ್ಟಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಖಲಿಸ್ತಾನ್ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ತಹಬಂದಿಗೆ ತರಲು ಈ ನಡೆ ತಮಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಇಂದಿರಾ ಎಣಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು; ಆದರೆ ಆದದ್ದೇ ಬೇರೆ. ಖಲಿಸ್ತಾನ್ ಆಂದೋಲನ ತೀವ್ರಗೊಂಡು, ‘ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂಸ್ಟಾರ್’ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೂ ಆಸ್ಪದ ಕಲ್ಪಿಸಿತು, ಸಿಖ್ ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದಲೇ ಇಂದಿರಾ ಹತರಾಗುವಂತಾಯಿತು.

;ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್ (1987-1992):

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಮರಣಾನಂತರ ಪ್ರಧಾನಿ ಗದ್ದುಗೆಗೇರಿದ ಅವರ ಮಗ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ, 1987ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆ ವೇಳೆ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್​ರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸೂಚಿಸಿದರು. ಇಂದಿರಾ ಹತ್ಯೆಯ ತರುವಾಯದ ಅನುಕಂಪದ ಅಲೆಯಲ್ಲಿ ದಕ್ಕಿದ ಭರಪೂರ ಸಂಸದೀಯ ಬಹುಮತದ ಬಲದಿಂದಾಗಿ ವೆಂಕಟರಾಮನ್​ರಿಗೆ 7.40 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ರಾಜೀವ್ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಹಾಗೂ ಮಾಜಿ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಿ.ಆರ್. ಕೃಷ್ಣ ಅಯ್ಯರ್​ಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 2.82 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು.

;ಶಂಕರ ದಯಾಳ್ ಶರ್ಮಾ (1992-1997):

ವೆಂಕಟರಾಮನ್ ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಗದ್ದುಗೆಗೇರಿದವರು ನೆಹರು-ಗಾಂಧಿ ಕುಟುಂಬದ ನಿಷ್ಠಾವಂತ ಅನುಯಾಯಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಂಕರ ದಯಾಳ್ ಶರ್ವ. ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಇವರಿಗೆ ಎದುರಾಳಿಯಾಗಿದ್ದವರು ಅನುಭವಿ ಸಂಸದ ಜಾರ್ಜ್ ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್ ಸ್ವೆಲ್. ಶರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಸ್ವೆಲ್ ಮಡಿಲಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬಿದ್ದ ಮತಗಳು- 6.76 ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು 3.46 ಲಕ್ಷ.

;ಕೆ.ಆರ್. ನಾರಾಯಣನ್(1997-2002):

ಅದು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಜನತಾದಳದ ಇಂದ್ರಕುಮಾರ್ ಗುಜ್ರಾಲ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅಲ್ಪಮತದ ಸರ್ಕಾರವಿದ್ದ ಕಾಲಾವಧಿ. ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಕೆ.ಆರ್. ನಾರಾಯಣ್​ರನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಿತು. ಇವರಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಡ್ಡು ಹೊಡೆದವರು ಟಿ.ಎನ್. ಶೇಷನ್; ದೇಶದ ಚುನಾವಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿ ಚೊಕ್ಕಗೊಳಿಸಲು ಮಾಡಿದ ದೃಢಯತ್ನಗಳಿಂದಾಗಿ ಜನಮೆಚ್ಚುಗೆ ಗಳಿಸಿ, ನಿವೃತ್ತರೂ ಆಗಿದ್ದ ಶೇಷನ್ ಅಖಾಡಕ್ಕಿಳಿದಾಗ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಹಲವರ ಹುಬ್ಬೇರಿದವು. ಶೇಷನ್​ಗೆ ಒತ್ತಾಸೆಯಾಗಿದ್ದ ಶಿವಸೇನಾ ಪಕ್ಷದ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ದಕ್ಕಿದ್ದ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಮತಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವುದೇ ಎಂಬ ಕುತೂಹಲ ಹರಳುಗಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ 9.56 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾರಾಯಣನ್ ಗೆಲುವಿನ ನಗೆ ಬೀರಿದರು. ಮಣಿದ ಶೇಷನ್​ಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 50,631 ಮತಗಳು ಮಾತ್ರ.


;ಡಾ. ಎಪಿಜೆ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ(2002-2007):

ಅದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್​ಡಿಎ ಒಕ್ಕೂಟವು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾಲಾವಧಿ. ಹಲವು ಪಕ್ಷಗಳ ಮೈತ್ರಿ ನೆಚ್ಚಿದ್ದ ‘ಖಿಚಡಿ ಸರ್ಕಾರ’ ಅವರದಾಗಿತ್ತು. 2ನೇ ಅವಧಿಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುವ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು ಕೆ.ಆರ್. ನಾರಾಯಣನ್. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಎಡಪಕ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳ ಬೆಂಬಲ ಅವರಿಗಿದ್ದುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಆದರೆ ವಾಜಪೇಯಿ ಇದಕ್ಕೊಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಆಗ, ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಕೃಷ್ಣಕಾಂತ ಹೆಸರು ಚಲಾವಣೆಗೆ ಬಂದಿತಾದರೂ, ಶಿವಸೇನೆ ಮತ್ತು ಕೆಲ ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದು ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲ ಪಿ.ಸಿ. ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಹೆಸರನ್ನು. ಆದರೆ ವಿಪಕ್ಷಗಳು ಇದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದವು. ಆಗ ವಾಜಪೇಯಿ ‘ಕ್ಷಿಪಣಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ’ ಡಾ.ಎ.ಪಿ.ಜೆ. ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವಕ್ಕೆ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪಕ್ಷ, ತೆಲುಗು ದೇಶಂ, ಎಐಎಡಿಎಂಕೆ ಮತ್ತು ಬಿಎಸ್​ಪಿ ಹಸಿರು ನಿಶಾನೆ ತೋರಿದವು. ತರುವಾಯದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕೂಡ ಸಮ್ಮತಿಸಿತು. ಎಡಪಕ್ಷಗಳು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಸೆಹಗಲ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಿದರೂ, ಅವರಿಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 1.07 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು. 9.23 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡ ಕಲಾಂ ವಿಜಯದ ನಗೆ ಬೀರಿದರು.


;ಪ್ರತಿಭಾ ಪಾಟೀಲ್ (2007-2012):

ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂರನ್ನು ಎರಡನೇ ಅವಧಿಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸುವ ಇರಾದೆ ಬಿಜೆಪಿಯದಾಗಿತ್ತು; ಆದರೆ ಇತರ ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಯಾವುದೇ ಬೆಂಬಲ ದಕ್ಕುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಂಡುಬರಲಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭೈರೋನ್ ಸಿಂಗ್ ಶೆಖಾವತ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಯಿತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಮೈತ್ರಿಸರ್ಕಾರದ ಸಹಭಾಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಎಡಪಕ್ಷಗಳ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಕಣಕ್ಕಿಳಿದ ಪ್ರತಿಭಾ 6.38 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗಿ, ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಎನಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕೊಲೆ ಪ್ರಕರಣವೊಂದರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸೋದರನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರತಿಭಾ ಯತ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಆರೋಪಗಳು ಈ ಚುನಾವಣಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿ ಬಂದರೂ 3ನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಮತ ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಶೇಖಾವತ್​ರಿಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 3.31 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು ಮಾತ್ರ.


;ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ (2012-2017):

2012ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷದ ಆಂತರಿಕ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಅದೆಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆಂದರೆ, ಅವರನ್ನು ತಡೆಯುವವರು ಯಾರೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ ಘೋಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಎನ್​ಡಿಎ ಸಹಯೋಗಿಗಳಾದ ಜೆಡಿ (ಯು) ಮತ್ತು ಶಿವಸೇನೆ ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವು. ಬಿಜೆಪಿ ಬೆಂಬಲಿಸಿದ್ದು ಪಿ.ಎ. ಸಂಗ್ಮಾರನ್ನು. 7.14 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಣಬ್ ಗೆದ್ದರೆ, 3.16 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳಿಗೆ ಸಂಗ್ಮಾ ತೃಪ್ತರಾಗಬೇಕಾಯಿತು.

==ನೋಡಿ==
*[[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ]]

==ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅವರ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗಳು ==
* [http://presidentofindia.nic.in/ ಭಾರತದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು (ಅಧಿಕೃತ ತಾಣ)]
* [http://kannada.oneindia.com/news/india/who-is-ram-nath-kovind-the-next-president-of-india-120131.html ವ್ಯಕ್ತಿಚಿತ್ರ: ಮುಂದಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್]

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}
{{ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರು]]
[[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು|*]]

[[nl:President van India#Lijst van presidenten van India]]</text>
      <sha1>9n0katnbvax948yul75hcenh1g1nt4l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306932</id>
      <parentid>1306929</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:04:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Prnhdl</username>
        <id>63675</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>1306932</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="38688" sha1="0m3biiqvzbphqaij19iyku8brgmel12" xml:space="preserve">{{Infobox official post
|post            = ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ
|body            = 
|native_name     = 
|flag            = Flag of India.svg &lt;!--please do not put presidential standard here, as the standard was replaced by the flag of india in 1971--&gt;
|flagsize        = 110px 
| flagborder      =yes
|flagcaption     = [[ಭಾರತದ ತ್ರಿವರ್ಣ ಧ್ವಜ]]
|insignia        = Emblem of India.svg
|insigniasize    = 50px
|insigniacaption = ಭಾರತದ ಲಾಂಛನ
|termlength      = ಐದು ವರ್ಷಗಳು. ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅವಧಿ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
|residence       = [[ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನ]]
|appointer       =ಚುನಾವಣಾ ಕಾಲೇಜ್ (ಭಾರತ)
|style           = [[ಗೌರವಾನ್ವಿತ]] {{small|(ಔಪಚಾರಿಕ)}}&lt;br /&gt;[[ಘನವೆತ್ತ]] {{small|(ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ)}}
|image           = Droupadi Murmu official portrait, 2022.jpg
|caption         = ಭಾರತದ ಗಣರಾಜ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು
|incumbent  =  [[ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು]]
|incumbentsince     = ೨೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೭
|formation       = [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ]]&lt;br/&gt;೨೫ ಜುಲೈ ೨೦೨೨ 
|inaugural       = [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]]&lt;br/&gt;೨೬ ಜನವರಿ ೧೯೫೦
|deputy          = [[ಭಾರತದ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]]
|salary          = {{INRConvert|5|l}} (ಪ್ರತಿ ತಿಂಗಳು)&lt;ref name=&quot;salary hike for president&quot;&gt;{{cite news|url=http://www.indianexpress.com/news/president-okays-her-own-salary-hike-by-300-p/406240/|title=President okays her own salary hike by 300 per cent|newspaper=[[The Indian Express]]|date=3 January 2009}}&lt;/ref&gt;
|website         = [http://presidentofindia.nic.in/index.htm ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]
}}

'''ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು''' ಅಥವಾ '''ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು''' [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ|ಸಾಂವಿಧಾನಿಕವಾಗಿ]] ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಶಸ್ತ್ರ ಪಡೆಗಳ  [[ದಂಡನಾಯಕ]] (ಕಮಾಂಡರ್ ಇನ್ ಚೀಫ್). ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಭಾರತ ಸಂಸತ್ತು (ಎರಡೂ ಮನೆಗಳು) ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಸಭೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರೀಯೆಯಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ, ಅವರು ಎಲ್ಲರೂ ನೇರವಾಗಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಐದು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ.ಯಾವುದೇ ಪದ ಮಿತಿಗಳಿಲ್ಲ. ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ನ ಹಿರಿಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಂದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

==ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಇತಿಹಾಸ==

ಆ15 ಆಗಸ್ಟ್ 1947 ರಂದು ಭಾರತವು ಬ್ರಿಟೀಷರಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಾಧಿಸಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ರಾಷ್ಟ್ರದೊಳಗಿನ ಒಂದು ಆಧಿಪತ್ಯವಾಗಿ ಜಾರ್ಜ್ VI ರಾಜನೊಂದಿಗೆ, ಗವರ್ನರ್-ಜನರಲ್ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ್ದರು. ([[ಲಾರ್ಡ್ ಮೌಂಟ್ಬ್ಯಾಟನ್]]). ಇದಾದ ನಂತರ, ಡಾ. ಬಿ.ಆರ್.ಆಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ, ಭಾರತದ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯು ದೇಶದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು.  ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ 26 ನವೆಂಬರ್ 1949 ರಂದು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಮತ್ತು 26 ಜನವರಿ 1950 ರಂದು ಅದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು, [[ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ರವರ ಸರ್ಕಾರ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದು ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಪದವಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು. ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್‍ರ ಬದಲು ಚುನಾಯಿತ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಭಾರತದ ಮೊದಲ [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರು]] ಶ್ರೀ [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]].&lt;ref&gt;[Jai, Janak Raj (2003). Presidents of India, 1950–2003. Regency Publications. ISBN 978-81-87498-65-0]&lt;/ref&gt;

==ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪಾತ್ರ==
[[File:Flag of the President of India (1950–1971).svg|thumb|Flag of the President of India]]
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ೫೨ನೇ ಪರಿಚ್ಛೇದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪದವಿಯ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು:

* ಭಾರತೀಯ [[ಪ್ರಜೆ]]ಯಾಗಿರಬೇಕು
* ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಜನಿಸಿದವರಾಗಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವೇನಿಲ್ಲ
* ಎಷ್ಟು ಅವಧಿಗಳಿಗಾದರೂ ಚುನಾಯಿತರಾಗಬಹುದು

ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ [[ಕಾರ್ಯಾಂಗ]]ದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರೂ, ಭಾರತದ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಧಿಕಾರವುಳ್ಳ ಸ್ಥಾನ [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಗಳದ್ದು]] (ಸಂವಿಧಾನದ ೭೪ ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತೆ). ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ೫೩ ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತೆ [[ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತಿಗೆ]] ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಬೇರೊಂದು ಪದವಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯುಂಟು.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಮತ್ತು ಇತರ [[ಮಂತ್ರಿ]]ಗಳ [[ಪ್ರಮಾಣವಚನ]] ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಡುವುದು.

==ರಾಷ್ಟ್ರಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಚುನಾವಣೆ==
*ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ:[[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಚುನಾವಣೆ ೨೦೧೭]]
;ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಚುನಾಯಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದರೆ:
* ಸಂಸತ್ತಿನ [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಎರಡೂ ಸಭೆಗಳ]] ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆಗಳ ಚುನಾಯಿತ ಸದಸ್ಯರು.
* ಪ್ರತಿ ರಾಜ್ಯದ [[ವಿಧಾನಸಭೆ]]ಯ ಚುನಾಯಿತ ಸದಸ್ಯರು
*ಪ್ರತಿ ಸದಸ್ಯರ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಮತಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಅವರ ರಾಜ್ಯದ [[ಜನಸಂಖ್ಯೆ]], ಆ ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಇರುವ ಶಾಸಕರ ಸಂಖ್ಯೆ, ಮೊದಲಾದವುಗಳ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
==ಅಧಿಕಾರ ಸ್ವೀಕಾರ ವಿಧಿ ವಿಧಾನ==
[[File:Honour guard, India 20060302-9 d-0108-2-515h.jpg|thumb|ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಮೆರವಣಿಗೆ; ಗೌರವ ಸ್ವೀಕಾರ]]
*25 Jul, 2017;
*ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಮುನ್ನ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ರಾಜ್‌ಘಾಟ್‌ಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ಅವರ ಸಮಾಧಿಗೆ ಪುಷ್ಪ ನಮನ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ನಿರ್ಗಮಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಿಂದ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್‌ ಭವನಕ್ಕೆ ಬಂದರು.
*ದೇಶದ 14ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಮಂಗಳವಾರ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಸಂಸತ್‌ ಭವನದ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಹಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12.15ಕ್ಕೆ ನಡೆದ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಖ್ಯನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಜೆ.ಎಸ್‌. ಖೇಹರ್‌ ಅವರು ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ವಿಧಿ ಬೋಧಿಸಿದರು. ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರಿಗೆ ನಿರ್ಗಮಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಪ್ರಣವ್‌ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರು ಹಸ್ತಲಾಘವ ಮಾಡಿ, ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಸ್ಥಾನ ಅಲಂಕರಿಸುವಂತೆ ಸ್ಥಾನ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಸಂಸತ್‌ ಆವರಣದಲ್ಲಿ 21 ಸುತ್ತು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಗೌರವ ವಂದನೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು.
*ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಬಳಿಕ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರು ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ನೂತನ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಅವರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿ ಸಂಸತ್‌ ಭವನದ ಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಹಾಲ್‌ಗೆ ಕರೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆ ಹಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;[http://www.prajavani.net/news/article/2017/07/25/508759.html  14ನೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ರಾಮನಾಥ ಕೋವಿಂದ್‌ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕಾರ;ಪ್ರಜಾವಾಣಿ ವಾರ್ತೆ;25 Jul, 2017]&lt;/ref&gt;

==ಮಹಾಭಿಯೋಗ==
ಸಂವಿಧಾನದ ೬೧ ನೆಯ ಪರಿಚ್ಛೇದದಂತೆ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಮೀರಿದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನ ದಿಂದ ತೆಗೆಯುವ ಅಧಿಕಾರ ಸಂಸತ್ತಿಗುಂಟು.

==ವೇತನ==
*[[ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;float:Left; margin:1ex 0 1ex 1ex;&quot;
|- colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;
|+ '''ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ವೇತನ'''
! Date established !! ಸಂಬಳ!! ೨೦೦೯ರ Past 
|-5.00.000
| ಜನೆವರಿ ೨೦,೨೦೦೯ || style=&quot;text-align:right;&quot;|  {{INRConvert|500000}}the first } || style=&quot;text-align:right;&quot;|  {{INRConvert|500000}}
|-
| colspan=&quot;3&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| Sources:
|}
{{Clear}}
*ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ವೇತನ:ರೂ.500000/-&lt;ref&gt;[http://www.prajavani.net/news/article/2016/10/26/447784.html ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ವೇತನ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳ?ಪಿಟಿಐ;d: 26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2016,]&lt;/ref&gt;

==ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಯ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತುಗಳು==
{{copyedit|date=ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ೧೯, ೨೦೧೮|for=”ಸ್ವಂತ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಬ್ಲಾಗ್ ರೀತಿಯ ಮಾಹಿತಿ, ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿಲ್ಲ”}}
{{Main|ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ}}
;ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್ (1950-1962):

1950ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ‘ತಾಂತ್ರಿಕ’ ಸೆಣಸಾಟವೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಅಂದು ಉಪ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯ್ ಪಟೇಲರು ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರುರ ಪ್ರಭಾವ ತಗ್ಗಿಸಲು ಹೆಣೆದಿದ್ದ ಪೂರ್ವನಿಯೋಜಿತ ಕುಶಲ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಇದು ಸಾಕ್ಷಿಯಾಯಿತೆನ್ನಬೇಕು. ಆಗ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ ಆಗಿದ್ದ ಸಿ. ರಾಜಗೋಪಾಲಚಾರಿ (ರಾಜಾಜಿ) ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಿರಾತಂಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಗ್ರಹಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದ ನೆಹರು ಅವರೇ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಲೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಇದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಆಶಯವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ತಮ್ಮಂತೆಯೇ ಓರ್ವ ಬಲಪಂಥೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಯಾದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರೆಡೆಗೆ ಪಟೇಲರ ಒಲವಿತ್ತು. ಪಟೇಲರಿಂದ ಹುರಿದುಂಬಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರಸಾದರು, ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿಯವರ ಉಮೇದುವಾರಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲೊಲ್ಲದ (ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ರಾಜಾಜಿ ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ) ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸದರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿದರು. ಪಟೇಲರ ತಂತ್ರದ ಅರಿವಿರದಿದ್ದ ನೆಹರು 1949ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 5ರಂದು, ರಾಜಾಜಿ ಹೆಸರನ್ನು ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ತಂದು ಅಂಗೀಕಾರದ ಮುದ್ರೆ ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದೊಂದಿಗೆ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಂಸದರ ಸಭೆ ಕರೆದರು. ಆದರೆ ಅವರ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ! ನೆಹರು ಕೈಚೆಲ್ಲಬೇಕಾಯಿತು ಹಾಗೂ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರ ಹೆಸರು ಅನುಮೋದನೆಗೊಂಡಿತು. ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ನೆಹರುರಿಗೆ ಇರಿಸುಮುರಿಸು ಆದರೂ, 1950ರ ಜನವರಿ 23ರಂದು ಸ್ವತಃ ಪ್ರಸಾದರ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು, ಪಟೇಲ್ ಇದನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದರು. ಚುನಾವಣೆಯ ಹಂಗಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರಸಾದರು ಅವಿರೋಧವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.

ಆದರೆ ಮುಂದಿನ ಎರಡು ಸನ್ನಿವೇಶ ಅಥವಾ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಇರಲಿಲ್ಲ; 1952ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾಮಂಡಲಿಯ ಓರ್ವ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದ ಕೆ.ಟಿ. ಷಾ ಅವರಿಂದ ಪ್ರಸಾದರು ಪೈಪೋಟಿ ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಆದರೆ ಷಾ ಮಡಿಲಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದು 93,000 ಮತಗಳು. 5 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮತ ಗಳಿಸಿದ ಪ್ರಸಾದರು ವಿಜಯಿಯಾದರು. 1957ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ‘ಸಾಂಕೇತಿಕ’ ಅಥವಾ ‘ನಾಮಮಾತ್ರದ’ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ 4.6 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರು ಎದುರಾಳಿ ಹರಿ ರಾಮ್ (2,672 ಮತಗಳು) ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. ಇದುವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವರ ಪೈಕಿ ಇವರದ್ದೇ ಸುದೀರ್ಘ ಕಾಲಾವಧಿ (12 ವರ್ಷಗಳು) ಎಂಬುದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಸಂಗತಿ.

;ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ (1962-1967):

ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದರ ತರುವಾಯ ಈ ಸ್ಥಾನ ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿದ್ವಾಂಸ ಎಂದೇ ವ್ಯಾಪಕ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದ ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್. ಬರೋಬ್ಬರಿ 10 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿ, ಅದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಚಿಮ್ಮುಹಲಗೆಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಇವರು, ಐದೂವರೆ ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಮೀಪದ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಹರಿ ರಾಮ್ (6,341 ಮತಗಳು) ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, 1962ರಿಂದ 67ರವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.

;ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ (1967-1969):

ಇವರು ದೇಶದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮುಸ್ಲಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯೂ ಹೌದು. 1967ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕೊಂಚ ಹಿನ್ನಡೆ (283 ಸ್ಥಾನಗಳು) ಅನುಭವಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂದ ವಾತಾವರಣದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ತುರುಸಿನ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಏರ್ಪಟ್ಟಿತು ಎನ್ನಬೇಕು. ಈ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ವಿಪಕ್ಷಗಳು ಸೂಚಿಸಿದ್ದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್​ನ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೊಕಾ ಸುಬ್ಬರಾವ್ 3.64 ಲಕ್ಷ ಮತ ಗಳಿಸಿದರೆ, 4.71 ಲಕ್ಷ ಮತ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡ ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾದರು.

;ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ (1969-1974):

ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ನಿಧನರಾದ ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನ್ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ‘ಹಂಗಾಮಿಯಾಗಿ’ ತುಂಬಿದ ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ, ತರುವಾಯದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗೂ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದ್ದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಬೆಳವಣಿಗೆ. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್​ನಲ್ಲಿ ‘ಬಣ ರಾಜಕೀಯ’ ತೀವ್ರಗೊಂಡಿತ್ತು. ಪಕ್ಷಾಧ್ಯಕ್ಷ ಎಸ್. ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪ ನೇತೃತ್ವದ ‘ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬಣ’ ನೀಲಂ ಸಂಜೀವರೆಡ್ಡಿ ಅವರನ್ನು ಕಣಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಆದರೆ ಇದಕ್ಕೆ ತಕರಾರೆತ್ತಿದ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ, ದಲಿತ ನಾಯಕ ಜಗಜೀವನ್ ರಾಮ್ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಈ ಚರ್ಚಾವಿಷಯವನ್ನು ಮತಕ್ಕೆ ಹಾಕಿದಾಗ, ರೆಡ್ಡಿ ಪರವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು, ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಎರಡು ಮತಗಳು ಬಂದವು. ಆಗ ಅಖಾಡ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದವರೇ ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ!

ಆಗ ಹಂಗಾಮಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದ ಗಿರಿ, ಓರ್ವ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಕಣಕ್ಕಿಳಿಯುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಈ ಮಧ್ಯೆ, ಪಕ್ಷದ ಹಿರಿತಲೆಗಳಿಗೆ ಚಾಣಾಕ್ಷೆ ಇಂದಿರಾ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳ ಸುಳಿವೂ ದಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಜಾಗರೂಕ ಸ್ವಭಾವದ ನಿಜಲಿಂಗಪ್ಪನವರು, ಮಾಜಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಸಿ.ಡಿ. ದೇಶಮುಖ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಿದ್ದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪಾರ್ಟಿ ಮತ್ತು ಜನಸಂಘ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಎಡತಾಕಿ, ಎರಡನೇ ಆದ್ಯತೆಯ ಮತಗಳನ್ನು ರೆಡ್ಡಿಯವರಿಗೆ ನೀಡುವಂತೆ ಕೋರಿದರು. ಮತದಾನಕ್ಕೆ ಕೆಲ ದಿನಗಳಿರುವಾಗಲೇ, ‘ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವಂತೆ’ ಇಂದಿರಾ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನಾಯಕರಿಗೆ ಕರೆಯಿತ್ತರು. ಪೈಪೋಟಿ ಅದೆಷ್ಟು ನಿಕಟವಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ, ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ ‘ಕಟ್-ಆಫ್’ ಪ್ರಮಾಣದ ಮತಗಳು ಯಾರಿಗೂ ದಕ್ಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಎರಡನೇ ಆದ್ಯತೆಯ ಮತಗಳ ಎಣಿಕೆಯ ನಂತರವಷ್ಟೇ ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ ಗೆಲುವಿನ ನಗೆ ಬೀರಿದರು. ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ 4,18,169 ಮತಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಗಿರಿಯವರಿಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು ಬರೋಬ್ಬರಿ 4.20 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು. ರೆಡ್ಡಿ ಮತ್ತು ದೇಶಮುಖ್ ಕ್ರಮವಾಗಿ 4.05 ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು 1.13 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್​ನಲ್ಲಿ ಒಡಕು ಉಂಟಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಈ ಚುನಾವಣೆ ಪೀಠಿಕೆ ಹಾಕಿತೆನ್ನಬೇಕು.

;ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಅಲಿ ಅಹ್ಮದ್ (1974-1977):

ವಿ.ವಿ. ಗಿರಿ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯ ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಗಾದಿಗೇರಿದ ಇವರು, ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನರ ನಂತರ ಈ ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಗೇರಿದ ಎರಡನೇ ಮುಸ್ಲಿಂ ನಾಯಕ. ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷದ ನೆಲೆಗಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬಲದಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಸುಧಾರಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದ್ದು ಇಂದಿರಾರ ಸಮರ್ಥ ನೇತೃತ್ವ. 7.66 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳೊಡನೆ ಫಕ್ರುದ್ದೀನ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಭರ್ಜರಿ ಜಯ ಗಳಿಸಿದರೆ, ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ತ್ರಿದಿಬ್ ಚೌಧುರಿ 1.89 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳಿಗೆ ತೃಪ್ತರಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ಇಶಾರೆಯಂತೆ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಘೊಷಣೆ ಮಾಡಿದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯೂ ಇವರೇ. ಝಾಕೀರ್ ಹುಸೇನರಂತೆ ಇವರು ಕೂಡ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ಅಸುನೀಗಿದರು.

;ನೀಲಂ ಸಂಜೀವರೆಡ್ಡಿ (1977-1982):

ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗುವ ರೆಡ್ಡಿಯವರ ಕನಸಿಗೆ ಅಥವಾ ಸಂಭಾವ್ಯತೆಗೆ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು 1969ರಲ್ಲೇ ತಣ್ಣೀರೆರಚಿದ್ದರು. ಇದನ್ನೊಂದು ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿಸಿಕೊಂಡ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಅಧಿಕಾರ ಗದ್ದುಗೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಇಂದಿರಾ ಎದುರಾಳಿಗಳು, 1977ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣಾ ಕಣಕ್ಕೆ ರೆಡ್ಡಿಯವರನ್ನು ಇಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರತೀಕಾರಕ್ಕೆ ಮುಂದಾದರು. ಖ್ಯಾತ ನರ್ತಕಿ ರುಕ್ಮಿಣಿ ದೇವಿ ಅರುಂಡೇಲ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಬೇಕೆಂಬುದು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿಯವರ ಬಯಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಆಕೆ ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಕಾರಣ ರೆಡ್ಡಿ ಅವಿರೋಧವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.

;ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ (1982-1987):

1982ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆ ವೇಳೆಗೆ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಗದ್ದುಗೆಗೇರಿ ಗರಿಗೆದರಿದ್ದರು. ಇಂದಿರಾ ಕೃಪಾಪೋಷಿತ ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ 7.54 ಲಕ್ಷ ಮತ ಗಳಿಸಿದರೆ, ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್​ನ ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎಚ್.ಆರ್. ಖನ್ನಾ ಬುಟ್ಟಿಗೆ 2.83 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು ಬಿದ್ದವು. ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದಾಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್, ‘ನನ್ನ ನಾಯಕಿ ಹೇಳಿದರೆ, ಕಸಪೊರಕೆ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಕಸ ಹೊಡೆಯಲೂ ನಾನು ಸಿದ್ಧ’ ಎಂಬುದಾಗಿ ವಿವೇಚನಾರಹಿತವಾಗಿ ಆಡಿದ ಮಾತು, ‘ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಎಂದರೆ ರಬ್ಬರ್​ಸ್ಟಾಂಪ್​ನಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವವರು’ ಎಂಬ ಟೀಕಾಕಾರರ ಮಾತಿಗೆ ಪುಷ್ಟಿಯೊದಗಿಸಿತು! ಆದರೆ ಇಂದಿರಾ ಮನದಲ್ಲಿ ಗಿರಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಚಿಂತನೆಗಳೇ ಬೇರೆ. ಜೈಲ್ ಸಿಂಗ್ ಆಯ್ಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಸಿಖ್ ಸಮುದಾಯ ಸಂತುಷ್ಟಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಖಲಿಸ್ತಾನ್ ಆಂದೋಲನವನ್ನು ತಹಬಂದಿಗೆ ತರಲು ಈ ನಡೆ ತಮಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಇಂದಿರಾ ಎಣಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು; ಆದರೆ ಆದದ್ದೇ ಬೇರೆ. ಖಲಿಸ್ತಾನ್ ಆಂದೋಲನ ತೀವ್ರಗೊಂಡು, ‘ಆಪರೇಷನ್ ಬ್ಲೂಸ್ಟಾರ್’ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೂ ಆಸ್ಪದ ಕಲ್ಪಿಸಿತು, ಸಿಖ್ ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದಲೇ ಇಂದಿರಾ ಹತರಾಗುವಂತಾಯಿತು.

;ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್ (1987-1992):

ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಮರಣಾನಂತರ ಪ್ರಧಾನಿ ಗದ್ದುಗೆಗೇರಿದ ಅವರ ಮಗ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ, 1987ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣೆ ವೇಳೆ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್​ರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಸೂಚಿಸಿದರು. ಇಂದಿರಾ ಹತ್ಯೆಯ ತರುವಾಯದ ಅನುಕಂಪದ ಅಲೆಯಲ್ಲಿ ದಕ್ಕಿದ ಭರಪೂರ ಸಂಸದೀಯ ಬಹುಮತದ ಬಲದಿಂದಾಗಿ ವೆಂಕಟರಾಮನ್​ರಿಗೆ 7.40 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ರಾಜೀವ್ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ವಿಪಕ್ಷಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಹಾಗೂ ಮಾಜಿ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ವಿ.ಆರ್. ಕೃಷ್ಣ ಅಯ್ಯರ್​ಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 2.82 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು.

;ಶಂಕರ ದಯಾಳ್ ಶರ್ಮಾ (1992-1997):

ವೆಂಕಟರಾಮನ್ ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಗದ್ದುಗೆಗೇರಿದವರು ನೆಹರು-ಗಾಂಧಿ ಕುಟುಂಬದ ನಿಷ್ಠಾವಂತ ಅನುಯಾಯಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಂಕರ ದಯಾಳ್ ಶರ್ವ. ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಇವರಿಗೆ ಎದುರಾಳಿಯಾಗಿದ್ದವರು ಅನುಭವಿ ಸಂಸದ ಜಾರ್ಜ್ ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್ ಸ್ವೆಲ್. ಶರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಸ್ವೆಲ್ ಮಡಿಲಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬಿದ್ದ ಮತಗಳು- 6.76 ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು 3.46 ಲಕ್ಷ.

;ಕೆ.ಆರ್. ನಾರಾಯಣನ್(1997-2002):

ಅದು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಜನತಾದಳದ ಇಂದ್ರಕುಮಾರ್ ಗುಜ್ರಾಲ್ ನೇತೃತ್ವದ ಅಲ್ಪಮತದ ಸರ್ಕಾರವಿದ್ದ ಕಾಲಾವಧಿ. ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಕೆ.ಆರ್. ನಾರಾಯಣ್​ರನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಿತು. ಇವರಿಗೆ ಎದುರಾಗಿ ಸೆಡ್ಡು ಹೊಡೆದವರು ಟಿ.ಎನ್. ಶೇಷನ್; ದೇಶದ ಚುನಾವಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಆಮೂಲಾಗ್ರವಾಗಿ ಚೊಕ್ಕಗೊಳಿಸಲು ಮಾಡಿದ ದೃಢಯತ್ನಗಳಿಂದಾಗಿ ಜನಮೆಚ್ಚುಗೆ ಗಳಿಸಿ, ನಿವೃತ್ತರೂ ಆಗಿದ್ದ ಶೇಷನ್ ಅಖಾಡಕ್ಕಿಳಿದಾಗ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಹಲವರ ಹುಬ್ಬೇರಿದವು. ಶೇಷನ್​ಗೆ ಒತ್ತಾಸೆಯಾಗಿದ್ದ ಶಿವಸೇನಾ ಪಕ್ಷದ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಚುನಾವಣಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ದಕ್ಕಿದ್ದ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಮತಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವುದೇ ಎಂಬ ಕುತೂಹಲ ಹರಳುಗಟ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೆ 9.56 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಾರಾಯಣನ್ ಗೆಲುವಿನ ನಗೆ ಬೀರಿದರು. ಮಣಿದ ಶೇಷನ್​ಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 50,631 ಮತಗಳು ಮಾತ್ರ.


;ಡಾ. ಎಪಿಜೆ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ(2002-2007):

ಅದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್​ಡಿಎ ಒಕ್ಕೂಟವು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾಲಾವಧಿ. ಹಲವು ಪಕ್ಷಗಳ ಮೈತ್ರಿ ನೆಚ್ಚಿದ್ದ ‘ಖಿಚಡಿ ಸರ್ಕಾರ’ ಅವರದಾಗಿತ್ತು. 2ನೇ ಅವಧಿಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯುವ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು ಕೆ.ಆರ್. ನಾರಾಯಣನ್. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಎಡಪಕ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಪಕ್ಷಗಳ ಬೆಂಬಲ ಅವರಿಗಿದ್ದುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಆದರೆ ವಾಜಪೇಯಿ ಇದಕ್ಕೊಪ್ಪಲಿಲ್ಲ. ಆಗ, ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಕೃಷ್ಣಕಾಂತ ಹೆಸರು ಚಲಾವಣೆಗೆ ಬಂದಿತಾದರೂ, ಶಿವಸೇನೆ ಮತ್ತು ಕೆಲ ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದು ಮಾಜಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲ ಪಿ.ಸಿ. ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಹೆಸರನ್ನು. ಆದರೆ ವಿಪಕ್ಷಗಳು ಇದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದವು. ಆಗ ವಾಜಪೇಯಿ ‘ಕ್ಷಿಪಣಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ’ ಡಾ.ಎ.ಪಿ.ಜೆ. ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಹೆಸರನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವಕ್ಕೆ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪಕ್ಷ, ತೆಲುಗು ದೇಶಂ, ಎಐಎಡಿಎಂಕೆ ಮತ್ತು ಬಿಎಸ್​ಪಿ ಹಸಿರು ನಿಶಾನೆ ತೋರಿದವು. ತರುವಾಯದಲ್ಲಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಕೂಡ ಸಮ್ಮತಿಸಿತು. ಎಡಪಕ್ಷಗಳು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಸೆಹಗಲ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸಿದರೂ, ಅವರಿಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 1.07 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು. 9.23 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡ ಕಲಾಂ ವಿಜಯದ ನಗೆ ಬೀರಿದರು.


;ಪ್ರತಿಭಾ ಪಾಟೀಲ್ (2007-2012):

ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂರನ್ನು ಎರಡನೇ ಅವಧಿಗೂ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸುವ ಇರಾದೆ ಬಿಜೆಪಿಯದಾಗಿತ್ತು; ಆದರೆ ಇತರ ಪಕ್ಷಗಳಿಂದ ಯಾವುದೇ ಬೆಂಬಲ ದಕ್ಕುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಂಡುಬರಲಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭೈರೋನ್ ಸಿಂಗ್ ಶೆಖಾವತ್​ರನ್ನು ಕಣಕ್ಕಿಳಿಸುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಯಿತು. ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಮೈತ್ರಿಸರ್ಕಾರದ ಸಹಭಾಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಎಡಪಕ್ಷಗಳ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಕಣಕ್ಕಿಳಿದ ಪ್ರತಿಭಾ 6.38 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಚುನಾಯಿತರಾಗಿ, ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಎನಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕೊಲೆ ಪ್ರಕರಣವೊಂದರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸೋದರನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರತಿಭಾ ಯತ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಆರೋಪಗಳು ಈ ಚುನಾವಣಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿ ಬಂದರೂ 3ನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಮತ ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಶೇಖಾವತ್​ರಿಗೆ ದಕ್ಕಿದ್ದು 3.31 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳು ಮಾತ್ರ.


;ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ (2012-2017):

2012ರ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಚುನಾವಣಾ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷದ ಆಂತರಿಕ ನೆಲೆಗಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಅದೆಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರೆಂದರೆ, ಅವರನ್ನು ತಡೆಯುವವರು ಯಾರೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಪಕ್ಷ ಘೋಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಎನ್​ಡಿಎ ಸಹಯೋಗಿಗಳಾದ ಜೆಡಿ (ಯು) ಮತ್ತು ಶಿವಸೇನೆ ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವು. ಬಿಜೆಪಿ ಬೆಂಬಲಿಸಿದ್ದು ಪಿ.ಎ. ಸಂಗ್ಮಾರನ್ನು. 7.14 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಣಬ್ ಗೆದ್ದರೆ, 3.16 ಲಕ್ಷ ಮತಗಳಿಗೆ ಸಂಗ್ಮಾ ತೃಪ್ತರಾಗಬೇಕಾಯಿತು.

==ನೋಡಿ==
*[[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ]]

==ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಅವರ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಗಳು ==
* [http://presidentofindia.nic.in/ ಭಾರತದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು (ಅಧಿಕೃತ ತಾಣ)]
* [http://kannada.oneindia.com/news/india/who-is-ram-nath-kovind-the-next-president-of-india-120131.html ವ್ಯಕ್ತಿಚಿತ್ರ: ಮುಂದಿನ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ರಾಮನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್]

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}
{{ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರು]]
[[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು|*]]

[[nl:President van India#Lijst van presidenten van India]]</text>
      <sha1>0m3biiqvzbphqaij19iyku8brgmel12</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸಂಸ್ಕೃತ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1784</id>
    <revision>
      <id>1306974</id>
      <parentid>1265244</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:44:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Successalltime87</username>
        <id>90571</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>1306974</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60067" sha1="ltvuaylhdy0gfqghl5gab56sswjz75e" xml:space="preserve">{{Infobox ಭಾಷೆ
|name=ಸಂಸ್ಕೃತ
|nativename={{lang|sa|संस्कृतम्}} ''[[:en:IAST|saṃskṛtam]]''
|region=[[ಭಾರತ]], [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ]], [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ]] [[ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾಷೆ]]
|speakers=೪೯,೭೩೬ ಮಾತುಗಾರರು ([[೧೯೯೧]] [[ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿ]])
|familycolor=ಇಂಡೊ-ಯುರೋಪಿಯನ್
|fam1=[[ಇಂಡೊ-ಯುರೋಪಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು|ಇಂಡೊ-ಯುರೋಪಿಯನ್]]
|fam2=[[ಇಂಡೊ-ಇರಾನಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು|ಇಂಡೊ-ಇರಾನಿಯನ್]]
|fam3=[[ಇಂಡೊ-ಆರ್ಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು|ಇಂಡೊ-ಆರ್ಯನ್]]
|script=[[ದೇವನಾಗರಿ]] ಮತ್ತು ಕೆಲವು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಲಿಪಿ]] ಆಧಾರಿತ ಲಿಪಿಗಳು
|nation=[[ಭಾರತ]]
ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ 

[[ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ]], 
[[ಉತ್ತರಾಖಂಡ]]
|iso1=sa|iso2=san|iso3=san
|notice=Indic
}}
[[ಚಿತ್ರ:Devimahatmya_Sanskrit_MS_Nepal_11c.jpg|left|thumb|ದೇವಿ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯದ ಹಸ್ತಪ್ರತಿ, ೧೧ ನೆಯ ಶತಮಾನ]]

'''ಸಂಸ್ಕೃತ''' ಭಾಷೆ [[ಇಂಡೋ-ಯುರೋಪಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳು|ಇಂಡೋ-ಯುರೋಪಿಯನ್]] [[ಭಾಷಾ ಬಳಗ|ಭಾಷಾ ಬಳಗಕ್ಕೆ]] ಸೇರಿದ ಅತಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮತ್ತು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾಷೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಥಾನವನ್ನು  [[ಯುರೋಪ್|ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ]] [[ಲ್ಯಾಟಿನ್]] ಹಾಗೂ ಗ್ರೀಕ್ ಭಾಷೆಗಳು ಹೊಂದಿವೆ. ಇದು ಭಾರತದ ೨೨ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಪುರಾತನ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, [[ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯ|ಸಾಹಿತ್ಯ]], ವಿಜ್ಞಾನ  ಹಾಗೂ [[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ|ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ]] ವಿಪುಲವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಭಾಷೆ ಇದಾಗಿದೆ. [[ಹಿಂದೂಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ]], [[ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ|ಬೌದ್ಧ]] ಹಾಗು [[ಜೈನಧರ್ಮ|ಜೈನ]] ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಪಾರಂಪರಿಕ ಭಾಷೆಯೂ ಇದಾಗಿದೆ. ಇಂದು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಬಹಳಷ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದ್ದಾಗಿವೆ. ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವುದು ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ. ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು 'ದೇವಭಾಷೆ' ಎಂದೂ ಹಿಂದೆ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.
[[ಚಿತ್ರ:Phrase sanskrit.svg|thumb|right]]

ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳ ಜಾಡನ್ನೇ ಕನ್ನಡ ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂತು.

== ಚರಿತ್ರೆ ==
ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಆಡುಭಾಷೆಗಳಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಿನ್ನರೂಪದ್ದಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಚರಿತ್ರಜ್ಞರ ನಂಬಿಕೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣದ ಮೇಲಿನ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಾಗಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯದು [[ಪಾಣಿನಿ|ಪಾಣಿನಿಯ]] &quot;ಅಷ್ಟಾಧ್ಯಾಯೀ&quot; (ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ಐದನೆಯ ಶತಮಾನ). ವೇದಗಳ ಕಾಲದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಕೆಲ ಶತಮಾನಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತದ ವ್ಯಾಕರಣ ಎನ್ನಬಹುದು. ನಂತರದ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಹ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿತು. ಆಧುನಿಕ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ಪದಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಎರವಲು ಪಡೆದವು.  

=== ಪ್ರಾಚೀನ ದಾಖಲೆ ===

ಭಾರತದ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಹು ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿದ್ದು ದೀರ್ಘವಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ ನಗರದಲ್ಲಿದ್ದ ಶಾತವಾಹನ ದೊರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ‘ಮೋದಕಂ ತಾಡಯ’ದ ಕಥೆ ಬಹುಶಃ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಹರಡುವಿಕೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಚೀನತಮ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಾಸನವೆಂದರೆ ಕುಬ್ಜ (ನೋಡಿ) ಬರೆದ ತಾಳಗುಂದ ಶಾಸನ (ಸು.450). ಇದರಲ್ಲಿರುವ ರಚನಾ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಆ ಕಾಲಕ್ಕಾಗಲೇ ಸಂಸ್ಕೃತ ಈ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೇರೂರಿರಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಅದೇ ಕಾಲದ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದಿಂದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆ ಕನ್ನಡ ರಚನೆಗಳ ಮೇಲೂ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದಿತೆಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಿಷ್ಟಭಾಷೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿ ತತ್ಕಾಲದ ಉನ್ನತ ವರ್ಗಗಳಿಂದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಗಳಿಸಿತು. ನೂರಾರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಾಸನಗಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದವು. ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು, ಶಾಸ್ತ್ರಕಾರರು ಈ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಆಗಿಹೋದರು. ನೂರಾರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೊಡುಗೆ ಗಣ್ಯವಾದುದು. ಹಾಗೆಯೇ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಶ್ರುತಿ ಸ್ಮೃತಿ ಪುರಾಣ ಇತಿಹಾಸಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಹರಡಿ ಅವು ಹಾಗೂ ಇತರ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳು ಕನ್ನಡ ದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹಾಗೂ ನುಡಿಯ ಮೇಲೆ ಅಗಾಧ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರುತ್ತ ಬಂದಿವೆ.  

=== ಗುಣಾಢ್ಯ ===

ಕರ್ನಾಟಕದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಸಾತವಾಹನರ ಆಸ್ಥಾನಭಾಷೆ ಪ್ರಾಕೃತವಾಗಿದ್ದರೂ ಅವರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕೂಡ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ರಾಮಾಯಣ ಮಹಾಭಾರತಗಳಷ್ಟು ಕವಿಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಬೃಹತ್ಕಥೆ ಪೈಶಾಚೀ ಪ್ರಾಕೃತದಲ್ಲಿ ಗುಣಾಢ್ಯನೆಂಬಾತನಿಂದ ರಚಿತವಾದಂತೆ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರೀ ಪ್ರಾಕೃತದಲ್ಲಿ ಏಳುನೂರು ಮುಕ್ತಕಗಳ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಸತ್ತಸ ರಾಜನಾದ ಹಾಲನಿಂದಲೇ ಸಂಗ್ರಹಿತವಾದಂತೆ, ಅವನ ಆಸ್ಥಾನಪಂಡಿತನಾದ ಸರ್ವವರ್ಮನಿಂದ ಕಾತಂತ್ರವೆಂಬ ನೂತನ ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣವೂ ನಿರ್ಮಿತವಾಯಿತು. ಮುಂದೆ ಬೃಹತ್ಕಥೆ ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕೂ ಮೂರುನಾಲ್ಕು ರೂಪಾಂತರಗಳನ್ನು ಉತ್ತರದ ಕವಿಗಳಿಂದ ಪಡೆದುದನ್ನು ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಮೂಲ ಬೃಹತ್ಕಥೆ ದಕ್ಷಿಣದ್ದೇ; ಇದರ ಒಂದು ಅಂಶದ ರೂಪಾಂತರವೇ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಪಂಚತಂತ್ರ ಕೂಡ. ಈ ಪಂಚತಂತ್ರದ ಒಂದು ಆವೃತ್ತಿಯ ಪ್ರವರ್ತಕ ಕೂಡ ಕರ್ನಾಟಕದ ವಸುಭಾಗಭಟ್ಟ (ಈ ಕೃತಿ ಬೃಹತ್ತರ ಭಾರತದ ಲೇಯಾಸ್ ಹಾಗೂ ಜಾವ ದ್ವೀಪದ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಭಾಷಾಂತರಗೊಂಡಿದೆ).

=== ಭಾಸ ===

ಭಾಸನ (ಸು.2ನೆಯ ಶತಮಾನ) ದ್ವಿತೀಯಾಕ್ಷರ ಪ್ರಾಸಗಳನ್ನು ಅನುಲಕ್ಷಿಸಿ ಆತ ಕನ್ನಡಿಗನಿದ್ದಿರಬೇಕೆಂದು ಯು.ವೆಂಕಟಕೃಷ್ಣರಾವ್ ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ (ಈ ಊಹೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮರ್ಥನೆ ಬೇಕಾಗಿದೆ).

=== ಪಾಣಿನಿ ===

ಪೂಜ್ಯಪಾದ (ಅಥವಾ ದೇವನಂದಿ 5 ಅಥವಾ 6ನೆಯ ಶತಮಾನ) ಪಾಣಿನಿಯ ಸೂತ್ರಗಳಿಗೆ ಶಬ್ದಾವತಾರವೆಂಬ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ರಚಿಸಿದ್ದನೆಂದು ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಈತ ಜೈನೇಂದ್ರ ವ್ಯಾಕರಣವೆಂಬ ಹೊಸ ವ್ಯಾಕರಣ ಪಂಥವನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪಾಣಿನಿಯ ಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ.

=== ಗಂಗರ ಕಾಲ ===

ಗಂಗರಾಜನಾದ ದುರ್ವಿನೀತ (6ನೆಯ ಶತಮಾನ) ಬೃಹತ್ಕಥೆಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ರೂಪಾಂತರಕಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನೆಂದು ಕೆಲವು ಶಾಸನಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ದುರ್ವಿನೀತನ ಸಮಕಾಲೀನನೂ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದ ಕಿರಾತಾರ್ಜುನೀಯದ ಕರ್ತೃವೂ ಆದ ಭಾರವಿ ದುರ್ವಿನೀತನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಕೆಲಕಾಲ ಇದ್ದನೆಂಬ ಐತಿಹ್ಯವನ್ನು ಈಚೆಗೆ ದೊರೆತ ದಂಡಿಯ ಅವಂತಿಸುಂದರೀ ಕಥಾ ಎಂಬ ಗದ್ಯಕೃತಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ದಂಡಿ ಸಹ ಕೆಲವು ಕಾಲ ದುರ್ವಿನೀತನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದಿರಬೇಕು. ನಾಟಕಕಾರರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ಮೃಚ್ಫಕಟಿಕಕಾರ ಶೂದ್ರಕನು ಗಂಗರಾಜ ಶಿವಮಾರನಿರಬೇಕೆಂದು ಸಾಲೆತೊರೆ ಎಂಬ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಊಹೆ.

=== ಭಾರವಿ ಮತ್ತು ಕಾಳಿದಾಸ  ===

ಭಾರವಿ ಮತ್ತು ಕಾಳಿದಾಸ ಮಹಾಕವಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಶಿಲಾಶಾಸನೋಲ್ಲೇಖ ದೊರೆಯುವುದು ಬಾದಾಮಿ ಚಾಳುಕ್ಯ ವಂಶದ ಇಮ್ಮಡಿ ಪುಲಕೇಶಿಯ ಕಾಲದ ಐಹೊಳೆಯ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ (634). ಆ ಶಾಸನದ ಕರ್ತೃ ರವಿಕೀರ್ತಿ ತನ್ನನ್ನು ಆ ಇಬ್ಬರು ಮಹಾಕವಿಗಳಿಗೆ ಸಮನೆಂದು ಹೊಗಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಶಾಸನ ಇಮ್ಮಡಿ ಪುಲಕೇಶಿಯ ಪರಾಕ್ರಮಾದಿಗಳನ್ನು ಕಾವ್ಯಮಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಭಾಷೆ ಸರಾಗವಾಗಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ನಾನಾ ಬಗೆಯ ವೃತ್ತಗಳಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾದ ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯದ ಹಲವು ಲಕ್ಷಣಗಳು ಕಾಣಬರುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೂ ಮುಂಚಿನ ಮಂಗಲೀಶನ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ (ಸು.600) ಒಂದನೆಯ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮನ ದಿಗ್ವಿಜಯವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಲ್ಲಿ ಕಾಳಿದಾಸನ ರಘುವಂಶದ ರಘು ದಿಗ್ವಿಜಯವನ್ನೇ ಮಾದರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ಪುಲಕೇಶಿಯ ಸೊಸೆ, ಚಂದ್ರಾದಿತ್ಯನ ರಾಣಿ ವಿಜಯಾ ಅಥವಾ ಬಿಜ್ಜಾ ಅಥವಾ ಬಿಜ್ಜಿಕಾ (ವಿಜ್ಜಿಕೆ) ಪ್ರೌಢ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಪಡೆದಿದ್ದಳೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಕೌಮುದೀ ಮಹೋತ್ಸವವೆಂಬ ನಾಟಕ ಬರೆದವಳು ಇವಳೇ ಎಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. muddi

=== ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲ ===

ಬಾದಾಮಿಯ ಚಾಳುಕ್ಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿಯೇ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ವೇದಾಂತ ಭಾಷ್ಯಗಳೂ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರಬಹುದು. ಸಮಂತಭದ್ರನ ತತ್ತ್ವಾರ್ಥ ಸೂತ್ರ ಮಹಾಭಾಷ್ಯ, ಆಪ್ತಮೀಮಾಂಸಾ ಮುಂತಾದ ಉದ್ದಾಮ ಧರ್ಮ ಗ್ರಂಥಗಳೂ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಂದವು. ತತ್ತ್ವಾರ್ಥಾಸೂತ್ರಕ್ಕೆ ಸರ್ವಾರ್ಥಸಿದ್ಧಿ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯನ್ನು ಪುಜ್ಯಪಾದ ರಚಿಸಿದ. ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಜೈನ ಪಂಡಿತ ಅಕಲಂಕ ತತ್ತ್ವಾರ್ಥ ರಾಜವಾರ್ತಿಕ, ಅಷ್ಟಶತೀ, ನ್ಯಾಯವಿನಿಶ್ಚಯ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.

=== ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲ ===

ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ದೊರಕಿತು. ಒಂದನೆಯ ಅಮೋಘ ವರ್ಷ (814-78) ಸ್ವಯಂ ಗ್ರಂಥಕಾರನಾಗಿದ್ದುದಲ್ಲದೆ (ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ-ರತ್ನಮಾಲಿಕಾ ಇವನ ಕೃತಿಯೆನ್ನುತ್ತಾರೆ) ಜಿನಸೇನಾಚಾರ್ಯರು ಮಹಾಪುರಾಣ, ಪಾಶಾರ್ವ್‌ಭ್ಯುದಯಗಳೆಂಬ ಉದ್ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ನೆರವಾದ. ಶಾಕಟಾಯನ ವ್ಯಾಕರಣವೆಂಬ ನವೀನ ಪ್ರಸ್ಥಾನವೂ ಈಗಲೇ ಉದಿಸಿತು. ಅದರ ವೃತ್ತಿಗೆ ಅಮೋಘ ವೃತ್ತಿಯೆಂದೇ ಹೆಸರಿದೆ. ಮಹಾವೀರನೆಂಬ ಪಂಡಿತ ಜ್ಯೋತಿಶಾಸ್ತ್ರದ ಗಣಿತಸಾರ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.

ಅದ್ವೈತವೇದಾಂತ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲವನ್ನು ಸುವರ್ಣಯುಗವೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಪದ್ಮಪಾದ ಮತ್ತು ಸುರೇಶ್ವರರು ವೇದಾಂತ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರು. ಸುರೇಶ್ವರರ ಶಿಷ್ಯ ಸರ್ವಜ್ಞಾತ್ಮನ್ ‘ಸಂಕ್ಷೇಪ ಶಾರೀರಕ’ ವನ್ನು ರಚಿಸಿದ. ಇದೇ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಮೃತಿಗೆ ವಿಶ್ವರೂಪ ಬರೆದ ‘ಬಾಲಕ್ರೀಡಾ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ’ ಬಹಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಯಿತು.

=== ಮುಮ್ಮಡಿ ಇಂದ್ರನ ಕಾಲ ===

ಮುಮ್ಮಡಿ ಇಂದ್ರನ (914-29) ಆಸ್ಥಾನ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮಭಟ್ಟ ನಳಚಂಪು ಮತ್ತು ಮದಾಲಸಾಚಂಪು ಎಂಬ ಎರಡು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ. ಇವೆರಡು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಚಂಪು ಪ್ರಕಾರದ ಉಪಲಬ್ಧ ಪ್ರಾಚೀನತಮ ಕೃತಿಗಳು. ಇವನ ಚಂಪುಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಣನ ಗದ್ಯವೈಭವ ಹಾಗೂ ನಾಟಕಕಾರರ ಪದ್ಯ ಪ್ರಾಗಲ್ಭ್ಯಗಳೆರಡೂ ರಸಮಯವಾಗಿ ಜೊತೆಗೂಡಿವೆ. ಇವನಿಗೆ ಮೊದಲೇ ದಂಡಿ ಚಂಪು ಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಹೇಳಿ, ಅದರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದ್ದನಾದರೂ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮನಿಗೆ ಮೊದಲು ಯಾವ ಚಂಪು ಕೃತಿಯೂ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣನೂ (939-67) ಸ್ವತಃ ವಿದ್ವಾಂಸನಾಗಿದ್ದು ಪಿಂಗಲನ ಛಂದಸ್ಸೂತ್ರದ ಮೇಲೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಬರೆದ. ಇವನ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಹಲಾಯುಧ ಒಂದು ಕೋಶವನ್ನೂ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ಕೃತಿಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ.

=== ಜೈನ ಕವಿಗಳ ಕಾಲ ===

ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಜೈನರೂ ಅಮೋಘ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನಿತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ವೀರಸೇನ ಮತ್ತು ಜಿನಸೇನರು 1,00,000 ಶ್ಲೋಕಗಳ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಧವಲಾ, ಜಯಧವಲಾ ಮತ್ತು ಮಹಾಧವಲಾ ಎಂಬ ಷಟ್ ಖಂಡಾಗಮ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಪುರೈಸಿದರು. ಜಿನಸೇನರು ಆದಿಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಪಾಶರ್ವ್‌ನಾಥಪುರಾಣಗಳನ್ನೂ ಬರೆದು ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದರು. ಅಸಗನಿಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕನ್ನಡಗಳೆರಡರಲ್ಲಿಯೂ ಸಮಾನವಾದ ಕವಿತಾ ಸಾಮಥರ್ಯ್‌ವಿತ್ತು. ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಈತ ವರ್ಧಮಾನಪುರಾಣವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ವಿದ್ಯಾನಂದ ಎಂಬುವನು ಸಮಂತಭದ್ರನ ಆಪ್ತಮೀಮಾಂಸಾ, ಆಪ್ತಪರೀಕ್ಷಾ ಇತ್ಯಾದಿ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಅಷ್ಟಸಾಹಸ್ರೀ ಎಂಬ ಅದ್ಭುತವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.

=== ಚಾಳುಕ್ಯರ ಕಾಲ ===

ವೇಮುಲವಾಡದ ಚಾಳುಕ್ಯರ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿದ್ದ ಸೋಮದೇವಸೂರಿ (ಸು.959) ಯಶಸ್ತಿಲಕಚಂಪು ಎಂಬ ಕೃತಿಯನ್ನೂ ನೀತಿವಾಕ್ಯಾಮೃತವೆಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ. ಯಶಸ್ತಿಲಕಚಂಪುವಿನಲ್ಲಿ ಕವಿ ನಾನಾಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ, ತನಗಿದ್ದ ಪಾಂಡಿತ್ಯ ಹಾಗೂ ಜಾಣ್ಮೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಈ ಕೃತಿ ಅಮೂಲ್ಯವಾದು ದಾಗಿದೆ. ನೀತಿವಾಕ್ಯಾಮೃತ ರಾಜನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೈಪಿಡಿಯಂತಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ನಿರೂಪಣೆಯ ಜತೆಗೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೂ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗುವ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸೋಮದೇವಸೂರಿ ಕವಿಯಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ನಿಷ್ಣಾತನಾಗಿದ್ದ ‘ಷಣ್ಣವತಿ ಪ್ರಕರಣ’ ಇವನ ಕೊಡುಗೆ.
ಕಲ್ಯಾಣದ ಚಾಳುಕ್ಯರ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಎರಡನೆಯ ಜಯಸಿಂಹನ ಆಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ (1015-44) ವಾದಿರಾಜನ ಯಶೋಧರಚರಿತ ಮತ್ತು ಪಾಶರ್ವ್‌ನಾಥ ಚರಿತ ಎಂಬ ಸುಂದರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಮೂಡಿಬಂದವು. ವಾದಿರಾಜನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಅನೇಕ ಶಾಸನಗಳು ಕೊಂಡಾಡಿವೆ. ಅಕಲಂಕನ ಮಹಾಗ್ರಂಥವನ್ನು ಕುರಿತ ಸಮಗ್ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ‘ನ್ಯಾಯ ವಿನಿಶ್ಚಯ ಟೀಕೆ’ ವಾದಿರಾಜನ ಮೇರು ಕೃತಿ. ಇವನು ಉತ್ತಮ ಬರೆಹಗಾರನಾಗಿದ್ದ, ಜೊತೆಗೆ ಸಮರ್ಥ ವಾಗ್ಮಿಯಾಗಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಲಕುಲೀಶ ಪಂಡಿತ ಅಥವಾ ವಾದಿರುದ್ರಗುಣ ಮಹಾವಿದ್ವಾಂಸನೆಂದೂ ಜೈನ ವಾದಿರಾಜನನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದನೆಂದೂ 1036ರ ಶಾಸನವೊಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ವಾದಿರಾಜನ ಸಹಪಾಠಿ ಮತ್ತು ಮತಿಸಾಗರನ ಶಿಷ್ಯನಾದ ದಯಪಾಲ ಎಂಬುವನು ಶಾಕಟಾಯನ ವ್ಯಾಕರಣದ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ಪುನರ್ವಿಮರ್ಶಿತ ಕೈಪಿಡಿಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿದ. ರೂಪಸಿದ್ಧಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾದ ಇದನ್ನು ಹಲವು ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಗಳಲಾಗಿದೆ.

=== ಚಂಪೂ ಕಾಲ ===

ಇದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಾವಲೋಕನದ ಕರ್ತೃ ನಾಗವರ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕೋಶವೊಂದನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಉಪಲಬ್ಧವಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಾದೀಭಸಿಂಹನ ಗದ್ಯಚಿಂತಾಮಣಿ, ಕ್ಷತ್ರಚೂಡಾಮಣಿ ಎಂಬ ಗದ್ಯಕಾವ್ಯಗಳು ಬಾಣನ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದವು. ಜಯಕೀರ್ತಿಯ ಛಂದೋನುಶಾಸನವೂ ಇದೇ ಕಾಲದ್ದು. ಚಾಳುಕ್ಯ ಆರನೆಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ (1076-1127), ಕರ್ಣ, ಭೋಜಾದಿಗಳ ಆಸ್ಥಾನಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಸುತ್ತಿ ಬಂದಿದ್ದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ಬಿಲ್ಹಣ ಮಹಾಕವಿಗೆ ತನ್ನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಪತಿಯೆಂಬ ಪದವಿಯನ್ನಿತ್ತು ಅವನಿಂದ ವಿಕ್ರಮಾಂಕ ದೇವಚರಿತವೆಂಬ ಮನೋಹರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಬರೆಯಿಸಿದ. ಇದೇ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಪಂಡಿತ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ತುಂಬಾ ಮನ್ನಣೆಗಳಿಸಿರುವ ಮಿತಾಕ್ಷರಾ ವ್ಯಾಖ್ಯೆಯನ್ನು ಯಾಜ್ಞವಲ್ಕ್ಯಸ್ಮೃತಿಗೆ ಬರೆದ. ಚಾಳುಕ್ಯ ಅರಸ ಮೂರನೆಯ ಸೋಮೇಶ್ವರ ಭೂಲೋಕಮಲ್ಲ (1127-39) ಅಭಿಲಾಷಿತಾರ್ಥಚಿಂತಾಮಣಿ ಅಥವಾ ಮಾನಸೋಲ್ಲಾಸ ಎಂಬ ವಿಶ್ವಕೋಶವನ್ನು ರಚಿಸಿದ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕಾವ್ಯ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ಕಲೆ, ವಿಜ್ಞಾನ, ಧರ್ಮ ಮುಂತಾದ ಸಕಲ ವಿದ್ಯಾಪ್ರಕಾರಗಳೂ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಸಪ್ರಮಾಣವಾಗಿ ಅಂತರ್ಗತವಾಗಿವೆ. ವನಸ್ಪತಿಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಪುಷ್ಪರಚನೆ, ಶಕುನಗಳು, ಕಾಮಶಾಸ್ತ್ರ, ಚಿತ್ರ, ಸಂಗೀತ, ರಾಜನೀತಿ, ಭೂಗೋಳ, ಪಾಕಶಾಸ್ತ್ರ ಮುಂತಾದ ಲೌಕಿಕ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಗೂ ಇಲ್ಲಿ ಸಮಾವೇಶ ದೊರೆತಿರುವುದು ಈ ಕೃತಿಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲೇ ಇಂಥ ಗ್ರಂಥ ಮತ್ತೊಂದಿಲ್ಲ. ಈ ದೊರೆಯ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಪಾಶರ್ವ್‌ದೇವ ಸಂಗೀತ ಸಮಯಸಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ಜಗದೇಕಮಲ್ಲ (1139-49) ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸಂಗೀತ ಚೂಡಾಮಣಿ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.

ಹೊಯ್ಸಳರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿಯ ಎರಡನೆಯ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನ ಆಸ್ಥಾನಕವಿ ವಿದ್ಯಾಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ರುಕ್ಮೀಣೀಕಲ್ಯಾಣನಾಟಕ ಹಾಗೂ ಅಲಂಕಾರಸರ್ವಸ್ವ ಸಂಜೀವಿನೀ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಪ್ರಕಾಶ ಸಂಪ್ರದಾಯಪ್ರಕಾಶಿನೀ ಎಂಬ ಅಲಂಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳು ಮಹತ್ತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ. ಇವನ ಮಗನಾದ ಸಕಲವಿದ್ಯಾಚಕ್ರವರ್ತಿ ಗದ್ಯಕರ್ಣಾಮೃತ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.

=== ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಕಾಲ ===

ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿಯೇ ಹುಟ್ಟಿಬೆಳೆದ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ವೇದಾಂತ ಪಂಥವೊಂದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಉಪನಿಷತ್ತು, ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರಗಳಿಗೆ ಭಾಷ್ಯಗಳನ್ನೂ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ, ಭಾಗವತಗಳ ತಾತ್ಪರ್ಯ ನಿರ್ಣಯ ಮೊದಲಾದ 37 ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದರು.
ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾಙ್ಮಯ ಉನ್ನತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಚೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಮಾಧವ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು ಅವರ ಗುರುಗಳಾದ ಭಾರತೀತೀರ್ಥರು ಹಾಗೂ ಅವರ ತಮ್ಮಂದಿರಾದ ಸಾಯಣ ಮತ್ತು ಭೋಗನಾಥ ಇವರಿಂದ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾಙ್ಮಯದ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಸಮೃದ್ಧವಾದುವು. ತೈತ್ತೀರೀಯ ಸಂಹಿತೆ ಮುಂತಾದ ನಾಲ್ಕು ವೇದ ಸಂಹಿತೆಗಳು, ಅವುಗಳ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಳು ಹೀಗೆ 18 ವೇದಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಮಾಧವಾಚಾರ್ಯ (ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರ) ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಅನೇಕರ ನೆರವಿನಿಂದ ಸಾಯಣಾಚಾರ್ಯರು ಭಾಷ್ಯ ರಚಿಸಿದರು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಸಂಹಿತೆಯ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿಯೂ ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವೇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪುರ್ವಮೀಮಾಂಸಾ ಸೂತ್ರಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಾಯಣರ ಯಜ್ಞತಂತ್ರ ಸುಧಾನಿಧಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗ ರತ್ನಮಾಲಾ ಗ್ರಂಥಗಳು ಶ್ರೌತಯಜ್ಞಗಳ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

ಸ್ಮೃತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಾಶರ ಸ್ಮೃತಿಗೆ ಮಾಧವೀಯ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪರಾಶರಮಾಧವೀಯ ಗ್ರಂಥಗಳು ಹೊರಬಂದವು. ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಸುಧಾನಿಧಿಯೂ ಇದೇ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕೃತಿ. ದೇವಣ್ಣಭಟ್ಟ (ಸು.1145) ನಾನಾ ಸ್ಮೃತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸ್ಮೃತಿಚಂದ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ನರಹರಿ ಎಂಬುವನು ಸ್ಮೃತಿಕೌಸ್ತುಭವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದರು. ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿ ಮಾಧವೀಯವಾದ ಧಾತುವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು.

ದರ್ಶನ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಮಾಧವ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರ ಜೈಮಿನೀಯ ನ್ಯಾಯಮಾಲಾವಿಸ್ತರ ಮತ್ತು ವೈಯಾಸಿಕ ನ್ಯಾಯಮಾಲಾವಿಸ್ತರ ಮತ್ತು ಸಾಯಣಾಚಾರ್ಯರ ಸರ್ವದರ್ಶನಸಂಗ್ರಹ ಇವು ಮುಖ್ಯವಾದವು. ಪದ್ಮಪುರಾಣದ ಸೂತಸಂಹಿತೆಯ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ತಾತ್ಪರ್ಯ ದೀಪಿಕೆಯೂ ಇವರದು. ಅಲಂಕಾರಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಅಲಂಕಾರಸುಧಾನಿಧಿಯೂ ಸಾಯಣರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಸಾಯಣರು ಸುಭಾಷಿತಸುಧಾನಿಧಿ ಎಂಬ ಸುಭಾಷಿತ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನೂ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದರು. ಭೋಗನಾಥ ಉತ್ತಮ ಕವಿಯೆಂದೂ ಹಲವು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದನೆಂದೂ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಆದರೆ ಆತನ ಕೃತಿಗಳು ಯಾವುವೂ ದೊರೆತಿಲ್ಲ.

ತನ್ನ ಪತಿ ಕಂಪಣ ಅಥವಾ ಕಂಪರಾಯ ಮಧುರೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡುದನ್ನು ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡ ಗಂಗಾದೇವಿ, ಆ ವಿಜಯ ಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಮಧುರಾವಿಜಯ ಅಥವಾ ವೀರಕಂಪಣ ರಾಯಚರಿತವೆಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯವೊಂದನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾಳೆ (ಸು.1360). ವಿಜಯನಗರದ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ನರಕಾಸುರ ವಿಜಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದ. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಮುಂದೆಯೂ ಸಾಲುವಾಭ್ಯುದಯ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಕಾವ್ಯಗಳು ರಚಿತವಾದವು.
ವಿಜಯನಗರದ ಅನಂತರ ರಾಜಕೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಹಂಚಿಹೋದಂತೆ ವಿದ್ಯಾಕೇಂದ್ರಗಳೂ ಹಂಚಿಹೋದವು. ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕಿದ್ದ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ಕುಂಠಿತವಾದರೂ ಅಳಿಸಿಹೋಗಲಿಲ್ಲ. ಕೆಳದಿಯ ದೊರೆ ಬಸವ ಭೂಪಾಲ ಸ್ವತಃ ಕವಿಯಾಗಿದ್ದ. ಸೋಮದೇವನ ಅಭಿಲಷಿತಾರ್ಥ ಚಿಂತಾಮಣಿಯ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಶಿವತತ್ತ್ವ ರತ್ನಾಕರ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಈತ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ. ಇದು 108 ಅಧ್ಯಾಯಗಳುಳ್ಳ ಬೃಹದ್ಗ್ರಂಥ. ಇವನದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಉದ್ಗ್ರಂಥ ಸುಭಾಷಿತ ಸುರದ್ರುಮ ಎಂಬ ಸೂಕ್ತಿಕೋಶ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ದಳವಾಯಿ ನಂಜರಾಜ ನಂಜರಾಜಯಶೋಭೂಷಣ ಎಂಬ ಅಲಂಕಾರ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಬರೆದ. ಅಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ವೆಂಕಟಪ್ಪಯ್ಯ ಭೂಪತಿ ಅಥವಾ ವೆಂಕಾಮಾತ್ಯ ಹಲವಾರು ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ. ಇವನ ಅಲಂಕಾರಮಣಿದರ್ಪಣದಲ್ಲಿ ಅದುವರೆಗೆ ಅಲಂಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಸುಲಲಿತವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವನ ಕುಶಲವ ವಿಜಯಚಂಪು ಭಟ್ಟಿಕಾವ್ಯದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಕರಣ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆ ಯಾಗಿರುವಂತೆ ರಚಿಸಲಾದ ಶಾಸ್ತ್ರಕಾವ್ಯ. ಈತ ಇವಲ್ಲದೆ ಹತ್ತು ಬಗೆಯ ರೂಪಕಗಳಿಗೂ ಒಂದೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗುವಂತೆ ಹತ್ತು ರೂಪಕಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ.

=== ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜರ ಕಾಲ ===
19ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ ಶ್ರೀತತ್ತ್ವನಿಧಿ ಒಂದು ಸಚಿತ್ರ ಗ್ರಂಥ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂವತ್ಸರಾಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಗಳು ರಾಗಾಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆಗಳೇ ಮೊದಲಾಗಿ ನಾನಾ ದೇವತೆಗಳ, ಶಿವವಿಷ್ಣುವಿನ ನಾನಾ ರೂಪಗಳ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಧ್ಯಾನ ಶ್ಲೋಕಗಳೊಡನೆ ಅದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾದ ವರ್ಣರಂಜಿತ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಸಂಖ್ಯಾರತ್ನಮಾಲಾ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಕೋಶ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಂದು ಪದಾರ್ಥಗಳು ಒಂಟಿಯಾಗಿರಬಹುದು, ಜೊತೆಜೊತೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಇಲ್ಲವೇ ಮೂರು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿನ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿರಬಹುದು. ಅಂಥ ಒಂಟಿ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನೂ ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿದ ವಸ್ತುಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನೂ ಆಯಾ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಹೀಗೆ 127 ಕೊನೆಯ ಸಂಖ್ಯೆ ‘ಗ್ರಹಣದರ್ಪಣ’ 1841-1902ರ ವರೆಗಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಗ್ರಹಣದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುವ ಗ್ರಂಥ.

19ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು. ಯಾದವ ರಾಘವ ಪಾಂಡವೀಯ (1817) ಎಂಬ ತ್ರಿಸಂಧಾನ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಮೈಸೂರು ಅನಂತಾಚಾರ್ಯ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಭಾಗವತ, ರಾಮಾಯಣ ಹಾಗೂ ಮಹಾಭಾರತ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಹೇಳುವ ಸಾಹಸ ಈ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿದೆ. ಏಕಾಂಬರಶಾಸ್ತ್ರಿ ಎಂಬವರು ವೀರಭದ್ರವಿಜಯಚಂಪು ಎಂಬ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಕೆಂಪೇಗೌಡನ ವಂಶದ ಚರಿತ್ರೆ ಹೇಳಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಮಲ್ಲಾರಿ ಆರಾಧ್ಯರು ಶಿವಲಿಂಗ, ಸೂರ್ಯೋದಯ ಎಂಬ ನಾಟಕವನ್ನು ಪ್ರಬೋಧ ಚಂದ್ರೋದಯದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ್ದರೆ, ಲಿಂಗಭಟ್ಟರು ಅಮರಕೋಶಕ್ಕೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹಾಗೂ ಕನ್ನಡ ವಿವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಗುಡಿಬಂಡೆ ಸಮೀಪದ ಮಂಡಿಕಲ್ಲು ರಾಮಶಾಸ್ತ್ರೀ ‘ಮೇಘ ಪ್ರತಿಸಂದೇಶ’ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸತ್ಯಪ್ರಿಯತೀರ್ಥರು ವ್ಯಾಕರಣ ಮಹಾಭಾಷ್ಯಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಭಾಗಗಳು ಮಾತ್ರ ದೊರೆತಿವೆ.

ಮೇಲುಕೋಟೆಯ ಜಗ್ಗೂಆಳ್ವಾರರು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾಕೌಟಿಲ್ಯಂ, ಪ್ರಸನ್ನರಾಘವಂ, ಮಹೀಹರಣಂ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಕಾವ್ಯಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿವೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್, ಕನ್ನಡ, ಹಿಂದೀಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಅನ್ಯರಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಕೆ. ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ, ಎನ್. ರಂಗನಾಥಶರ್ಮ ತುಂಬಾ ಶ್ರಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರಂತೆಯೇ ಅನೇಕ ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಮೂಲ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಅನುವಾದ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕಾಗಲೀ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕೃತಿಗಳು ಮಹತ್ಕೃತಿಗಳಾಗಿವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂದು ಸೇವಾ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಾಖೆ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದೆ.

ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದಾರಭ್ಯ ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದ ತನಕ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಯ ಎಷ್ಟೊಂದು ಅಗಾಧವಾಗಿ ಸಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ ದೊರೆಯುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹತ್ತುಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗ್ರಂಥಗಳೆಲ್ಲ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪುರ್ವ ಮಹಾಕವಿಗಳ, ಸ್ತೋತ್ರಕಾರರ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದ ನೂತನ ರಚನೆಗಳು, ಇಲ್ಲವೆ ನಾನಾ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಟೀಕೆಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು, ಇಲ್ಲವೆ ಧರ್ಮಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಬರೆದ ಆಚಾರ್ಯ ಪುರುಷರ ದಿಗ್ವಿಜಯಗಳು, ಬಾಲೋಪಯೋಗಿ ಕಥಾನಕಗಳು ಮತ್ತು ಧರ್ಮಾಚರಣೆಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ಕೈಪಿಡಿಗಳು, ಮಂತ್ರ-ತಂತ್ರ ಪರಿಷ್ಕಾರಗಳು.

=== ಹೊಸಗನ್ನಡ ಕಾಲ ===

20ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಹಲವು ಕೃತಿಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ರಚನೆಗೊಂಡವು. ಸುಂದರವಲ್ಲಿಯ (1900) ರಾಮಾಯಣ ಚಂಪು ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಕೃತಿ. ಚಾಮರಾಜನಗರದ ಶ್ರೀಕಂಠಶಾಸ್ತ್ರೀ ಅವರು ಧಾತುರೂಪ ಪ್ರಕಾಶಿಕೆ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಬರೆದರಲ್ಲದೆ, ಯವನಯಾಮಿನೀವಿನೋದ ಕಥಾ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಯನ್ ನೈಟ್ಸ್‌ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕೆ ಅನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣಬ್ರಹ್ಮತಂತ್ರ ಪರಕಾಲ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ಅಲಂಕಾರಮಣಿಹಾರ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಗ್ರಂಥ. ಇದರ ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ದೇವರನ್ನು ಕುರಿತವು. ವೇದಾಂತಾಚಾರ್ಯರು ರಚಿಸಿದ ಕೃತಿ ರಸಾಸ್ವಾದನೆ. ಇದು ಹಂಸಸಂದೇಶದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ.

ಲಕ್ಷ್ಮೀಪುರಂ ಶ್ರೀನಿವಾಸಾಚಾರ್ಯರು ಭಗವದ್ಗೀತಾ ಪ್ರಬಂಧ ಮೀಮಾಂಸಾ (1902), ಮೀಮಾಂಸಾ ಭಾಷಾಭೂಷಣ (1928) ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮೀಮಾಂಸಾ ಭಾಷಾಭೂಷಣ ಕುಮಾರಿಲಭಟ್ಟನ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಗ್ರಂಥ. ದರ್ಶನೋದಯ (1933) ನಾನಾದರ್ಶನ ಪದ್ಧತಿಗಳ ವಿಷಯದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಲಲಿತ ಹಾಗೂ ಸ್ಪಷ್ಟ ನಿರೂಪಣೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮೇಲುಕೋಟೆಯ ಜಗ್ಗು ವೆಂಕಟಾಚಾರ್ಯರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಹತ್ತಾರು ಕೃತಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಕಳದ ಪಂಡಿತೆ ರಮಾಬಾಯಿ ಅವರು ಸುಲಲಿತ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥರಚಿಸಿ ಖ್ಯಾತಿಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಮುತ್ತಯ್ಯ ಭಾಗವತರ್ ಹುಟ್ಟುಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅವರ ಸಂಗೀತ ಕೃತಿಗಳ ರಚನೆ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಇಲ್ಲೇ ಮೈಸೂರಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರಾದ ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರ ಹೆಸರನ್ನು ಹೇಳಬಹುದು. ಇವರಿಬ್ಬರ ಕೃತಿಗಳೂ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನೂ ಗಳಿಸಿವೆ.

ಮೈಸೂರು ಮಹಾರಾಜರಾಗಿದ್ದ ಜಯಚಾಮರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ದೊರೆಯಿತು. ಇವರೇ ಸ್ವತಃ ಹಲವು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ನಿಯೋಜಿಸಿದ ಪುರಾಣ, ವೇದ, ವೇದಾಂತ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಮೂಲ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದದೊಡನೆ ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಮಹಾಯೋಜನೆಯಂತೆ 12 ಮಹಾ ಪುರಾಣಗಳು, 12 ಉಪಪುರಾಣಗಳು, 6 ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳು (ಆನಂದ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ರಾಮಾಯಣಗಳು, ಯೋಗವಾಸಿಷ್ಠ, ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯ ಭಾಷ್ಯಗಳು), ಒಂದೆರಡು ತಂತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳ ಋಕ್ಸಂಹಿತೆ, ಐತರೇಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಮತ್ತು ಆರಣ್ಯಕ ಮತ್ತು ನಿರುಕ್ತ-ಈ ಗ್ರಂಥಗಳು ಸುಮಾರು 350 ಸಂಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಜಯಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿತವಾಗಿವೆ. ಪುರಾಣಗಳ, ವೇದಾಂತ ಗ್ರಂಥಗಳ ಮೂಲ ಮತ್ತು ಅನುವಾದ ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದರೆ, ಸಂಹಿತೆ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಗ್ರಂಥಗಳು ಸಾಯಣ ಭಾಷ್ಯ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಕನ್ನಡ ವಿವರಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೊರಬಂದಿವೆ. ನಿರುಕ್ತಕ್ಕೂ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ವಿವರಣೆಯಿದೆ. ವೇದಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದವನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ಮಾಲೆಯ ಮೂಲಕ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ, ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷಾಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಒಡೆಯರ್ ಅವರು ಇತ್ತ ನೆರವು ಅಪಾರವಾದುದು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಜಯಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರರ ಕೃತಿಗಳಾದ ಶ್ರೀತತ್ತ್ವನಿಧಿ ಮೊದಲಾದ 9 ಕೃತಿಗಳು ಮೈಸೂರಿನ ಪ್ರಾಚ್ಯವಿದ್ಯಾ ಸಂಶೋಧನಾಲಯದಿಂದ ಕನ್ನಡ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ.

ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಹಾಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರಚಾರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಕಾರ್ಯ ಕಳೆದ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಿಂದ ನಡೆದು ಬಂದಿದೆ. ಎಚ್. ಸುಬ್ಬರಾವ್ ರಚಿಸಿದ, ‘ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಪದ್ಧತಿ’ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಸ್ಪೆನ್ಸರನ ಗ್ರಂಥದ ಅನುವಾದ. ಪೆರಿಸ್ವಾಮಿ ತಿರುಮಲಾಚಾರ್ ಸದ್ವಿದ್ಯಾ ಆಂಗ್ಲೋ-ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಠಶಾಲೆಯ ಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲೊಬ್ಬರಾಗಿದ್ದು, ಬಾಲಬೋಧಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದರು.

ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಉಡುಪಿ, ಶೃಂಗೇರಿ, ಕೂಡ್ಲಿ, ಸಂಕೇಶ್ವರಗಳಲ್ಲಿಯೂ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳಿದ್ದವು. ಪರ್ದಲ, ಕಾರ್ಕಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳಿದ್ದವು (ಓರಿಯಂಟಲ್ ಕಾಲೇಜು). ಈಚೆಗೆ ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ಏರ್ಪಾಡುಗಳಾದಂತೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಶೃಂಗೇರಿ, ಉಡುಪಿ, ಕಾರ್ಕಳಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳು ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿವೆ. ಮೈಸೂರು, ಬೆಂಗಳೂರುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರೌಢ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಠಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾಲೆ, ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ.

ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಪತ್ರಿಕೆ, ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳು ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿವೆ. ಬೆಳಗಾಂವಿಯಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಸ್ಕೃತ ಚಂದ್ರಿಕಾ ಮತ್ತು ಮಧುರವಾಣೀ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳು ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿವೆ. ಇದರ ಏಳ್ಗೆಗಾಗಿ ಪಂಡರೀನಾಥ ಗಲಗಲಿಯವರು ಬಹಳ ಶ್ರಮವಹಿಸಿ ದುಡಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅಮರ ಭಾರತೀ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ ವಾರಾಣಸಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಿತವಾದರೂ ಅದರ ಸಂಪಾದಕರಾದ ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ ಕರ್ನಾಟಕದವರು. ಏಕಮಾತ್ರ ದೈನಿಕವಾದ ಸುಧರ್ಮಾ ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಕೆ.ಎಸ್.ವರದರಾಜ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಅವರ ಸಂಪಾದಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ಸಂಸ್ಕೃತ-ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗಳೆರಡೂ ಸು.2000 ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಬೆಳೆಯುತ್ತ ಬಂದಿವೆ; ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿವೆ. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಭಾವವೂ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಮೇಲೆ ಆಗಿದೆ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕನ್ನಡದಿಂದ ಎರವಲು ಪಡೆದಿರಬಹುದಾದ ಒಂದೆರಡು ಪದಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು. ಆರ್ಬಟ-ಆರ್ಭಟ, ಗುದ್ದಲಿ-ಕುದ್ದಾಲ, ಗೊಟರು-ಕೋಟಕ. ಹೆಂಟೆ-ಹೆಂಡೆ, ಪಿಂಡು-ಪಿಂಡ ಇತ್ಯಾದಿ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಧಾರಾಳವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಾ ಬಂದಿವೆ. ಇಂದಿನ ಪಾರಿಭಾಷಿಕ ಪದಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದರಲ್ಲಿಯೂ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಉಪಯೋಗ ಬಹಳಷ್ಟಿದೆ. ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವುದು ಹೆಚ್ಚು. ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿದ್ದ ವಿಜ್ಞಾನ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮೊದಲಾದ ವಾಙ್ಮಯ ವಿಭಾಗಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಗ್ರಂಥಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕ್ರಮೇಣ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿಯೂ ಬರೆಯಲಾಯಿತು. ಮೊದಮೊದಲಿಗೆ ವಿಷಯ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸ್
== ಸಂಸ್ಕೃತದ ಕವಿಗಳು ==
ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ನೂರಾರು ಮಹಾಕವಿಗಳು, ದಾರ್ಶನಿಕರು ಸಮೃದ್ಧಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಬರುವವರು ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿ. ಅವರಿಂದಲೇ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಮೊದಲ ಶ್ಲೋಕ ಹುಟ್ಟಿತು. ಅದು 'ಮಾ ನಿಷಾದ ಪ್ರತಿಷ್ಟಾಂ ತ್ವಮಗಮಃ ಶಾಶ್ವತೀ ಸಮಾಃ. ಯತ್ಕ್ರೌಂಚ ಮಿಥುನಾತ್ ಏಕಮವಧೀಹಿ ಕಾಮಮೋಹಿತಂ' ಎಂಬುದು. ಬೇಡನೊಬ್ಬ ಕಾಮಮೋಹಿತವಾಗಿದ್ದ ಕ್ರೌಂಚ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜೋಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಕೊಂದಾಗ ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಸಿಟ್ಟುಗೊಂಡ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿ ತಮಗೇ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದಂತೆ ಈ ಶ್ಲೋಕ ಹೇಳಿ ಬೇಡನಿಗೆ ಶಾಪ ಕೊಟ್ಟರು. ಶೋಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಅದು ಶ್ಲೋಕವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಗೆ ಬಂತು. ಅವರ ಶಿಷ್ಯ ಭರಧ್ವಾಜ ಮುನಿ ಇದನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದ. ಇದೇ ವಾಲ್ಮೀಕಿ ಮುನಿಗಳು ರಾಮಾಯಣವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದರು. ನಂತರ ವ್ಯಾಸರಿಂದ ಮಹಾಭಾರತ ರಚಿತವಾಯಿತು. ಇವರಿಬ್ಬರು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಮೂಲ ಕವಿಗಳಾದರೆ, ಈ ಭಾಷೆಯ ಆದಿಕವಿ ಎಂದು ಹೆಸರಾದವರು [[ಕಾಳಿದಾಸ]]. [[ಅಭಿಜ್ಞಾನ ಶಾಕುಂತಲಮ್]] ನಾಟಕ ಇವರ ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿ. ಇದಲ್ಲದೆ [[ಮಾಲವಿಕಾಗ್ನಿಮಿತ್ರಮ್]], ವಿಕ್ರಮೋರ್ವಶೀಯ ಎಂಬ ನಾಟಕಗಳನ್ನೂ, [[ರಘುವಂಶಮ್]] ಮತ್ತು [[ಕುಮಾರಸಂಭವಮ್]] ಎಂಬ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳನ್ನೂ, [[ಮೇಘದೂತಮ್]] ಮತ್ತು 
[[ಋತುಸಂಹಾರಮ್]] ಎಂಬ ಖಂಡಕಾವ್ಯಗಳನ್ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಇವರ ಜೊತೆಗೆ ಭಾಸ, ಭಾರವಿ, ಶ್ರೀಹರ್ಷ, ಬಾಣ ಮುಂತಾದ ಮಹತ್ವದ ಕವಿಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಆಗಿಹೋಗಿದ್ದಾರೆ.

'''ಗಮನಿಸಿ : ಕಾಳಿದಾಸರಿಗೆ ಭಾರತದ ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರ್ ಎಂಬ ಅಭಿದಾನವೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಕಾಳಿದಾಸರನ್ನು ಹೀಗೆ ಕರೆಯುವ ಯಾವುದೇ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ, ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರ ಕಾಲ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೬ ೧೫೬೪, ಹಾಗು ಕಾಳಿದಾಸರ ಕಾಲ ೫ ನೇ ಶತಮಾನ. ಕಾಳಿದಾಸರ ಕಾವ್ಯಗಳು ಎಷ್ಟೋ ಶತಮಾನ ಹಳೆಯದು. ಇನ್ನು ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಕಾಳಿದಾಸರೆಂದು ಕರೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿದೆ. ತಪ್ಪಾದ ಈ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಭಾರತೀಯರು ಎಂದೂ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ, ಒಪ್ಪುವ ಅಗತ್ಯವೂ ಇಲ್ಲ.'''

== [[:sa:मुख्यपृष्ठम्|ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ]] ==
[[:sa:मुख्यपृष्ठम्|ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ]] ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.  ಇದುವರೆಗೂ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ೧೫೦೦೦ ಪುಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

== External links ==
* [http://samskrita-bharati.org/ Samskrita Bharati] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080516030316/http://samskrita-bharati.org/ |date=2008-05-16 }}
* [http://iit.edu/~laksvij/language/sanskrit.html Transliterator] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090929113026/http://iit.edu/~laksvij/language/sanskrit.html |date=2009-09-29 }} from [[romanized]] to [[Unicode]] Sanskrit
* [http://sanskritvoice.com/ Sanskrit Voice: Learn, read and promote Sanskrit]
* [http://baraha.com/ Sanskrit transliterator] with font conversion to Latin and other Indian Languages
* [http://freenet-homepage.de/prilop/sanskrit-alphabet.html Sanskrit Alphabet] in Devanagari, Gujarati, Bengali, and Thai scripts with an extensive list of Devanagari, Gujarati, and Bengali conjuncts
* [http://pankajjain.bizland.com/IndicUniversity/Rutgers/SanskritStudies.htm Academic Courses on Sanskrit Around The World] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090104212755/http://pankajjain.bizland.com/IndicUniversity/Rutgers/SanskritStudies.htm |date=2009-01-04 }}

;Sanskrit Documents
* [http://sanskrit.gde.to/ Sanskrit Documents] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050801235744/http://sanskrit.gde.to/ |date=2005-08-01 }}: Documents in ITX format of Upanishads, Stotras etc. and a metasite with links to translations, dictionaries, tutorials, tools and other Sanskrit resources.
* [http://www.swargarohan.org/Download.htm Read online Sanskrit text (PDF) of Mahabharata, Upanishada, Bhagavad-Gita, Yoga-Sutra etc. as well as Sanskrit-English spiritual Dictionary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080913162928/http://www.swargarohan.org/Download.htm |date=2008-09-13 }}
* [http://uwest.edu/sanskritcanon/index.html Digital Sanskrit Buddhist Canon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080511222056/http://www.uwest.edu/sanskritcanon/index.html |date=2008-05-11 }}
* [http://www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil.htm GRETIL: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages], a cumulative register of the numerous download sites for electronic texts in Indian languages.
* [http://www.granthamandira.com/index.php?show=home Gaudiya Grantha Mandira] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101127234535/http://www.granthamandira.com/index.php?show=home |date=2010-11-27 }} - A Sanskrit Text Repository.  This site also provides encoding converter.
* [http://www.sacred-texts.com/hin/index.htm Sanskrit texts at Sacred Text Archive]
* [http://claysanskritlibrary.org Clay Sanskrit Library] publishes Sanskrit literature with facing-page text and translation.
* [http://www.giirvaani.net/] for texts and word-to-word translations
* [http://www.new.dli.ernet.in/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190417113943/http://www.new.dli.ernet.in/ |date=2019-04-17 }} for ageold publications
* [http://dli.iiit.ac.in/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070827033811/http://dli.iiit.ac.in/ |date=2007-08-27 }} for similar old publications

;Primers
* [http://chitrapurmath.net/sanskrit/sanskrit_Iesson.asp Sanskrit Self Study] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110925200727/http://www.chitrapurmath.net/sanskrit/sanskrit_Iesson.asp |date=2011-09-25 }} by Chitrapur Math
* [http://sanskrit.farfromreal.com Discover Sanskrit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130505205735/http://sanskrit.farfromreal.com/ |date=2013-05-05 }} A concise study of the Sanskrit language
* [http://sanskritdocuments.org/learning_tutorial_wikner/index.html A Practical Sanskrit Introductory by Charles Wikner].
* [http://sanskrit-lamp.org/ A Sanskrit Tutor] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080908042854/http://sanskrit-lamp.org/ |date=2008-09-08 }}
* [http://utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/vedol-0-X.html Ancient Sanskrit Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090331222922/http://www.utexas.edu/cola/centers/lrc/eieol/vedol-0-X.html |date=2009-03-31 }} from the University of Texas at Austin

;Grammars
* [http://warnemyr.com/skrgram/ An Analytical Cross Referenced Sanskrit Grammar] By Lennart Warnemyr.

{{Authority control}}
{{ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಇಂಡಿಕ್ ಭಾಷೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಭಾಷೆಗಳು]]</text>
      <sha1>ltvuaylhdy0gfqghl5gab56sswjz75e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2188</id>
    <revision>
      <id>1307006</id>
      <parentid>1272764</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T08:02:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307006</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8508" sha1="0dunu5pvdmxoszh1s7lwiainic4u06w" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:Kurosawa-akira.jpg|thumb|ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ]]
'''ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ''' (黒澤 明 Kurosawa Akira, ಹಾಗೂ 黒沢 明) ([[ಮಾರ್ಚ್ ೨೩]], [[೧೯೧೦]] – [[ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೬]], [[೧೯೯೮]])ಜಪಾನಿನ ಪ್ರಮುಖ ನಿರ್ದೇಶಕ, ನಿರ್ಮಾಪಕ, ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರಕಥಾ ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದರು. ಇವರ ಚಿತ್ರಗಳು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಿರ್ದೇಶಕರಿಗೆ ಇವರ ಚಿತ್ರಗಳು ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿವೆ. [[೧೯೪೩|೧೯೪೩ರಲ್ಲಿ]] ತಮ್ಮ ೩೩ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ 'ಸಂಶಿರೋ ಸುಗಾತಾ' ಚಿತ್ರದಿಂದ ನಿರ್ದೇಶನ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಇವರ ಕೊನೆಯ ಚಿತ್ರ 'ಮದದಾಯೋ' [[೧೯೯೯|೧೯೯೯ರಲ್ಲಿ]] (ಮರಣಾನಂತರ) ಹೊರಬಂದದ್ದು. ಪ್ರಾಚೀನ ಜಪಾನ್ ಕುರಿತು ಇವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಹಲವು ಚಿತ್ರಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಸಹೃದಯಿಗಳ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿವೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ '''ದಿ ಸೆವೆನ್ ಸಮುರಾಯ್''', '''ಸಂಜುರೋ''', '''ಕಾಗೆಮುಶಾ''' ಕೆಲವು.
== ಜೀವನ ==
ಮಿಲಿಟರಿ ರಾಜ್ಯಭಾರದ ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಕುರೋಸಾವಾ, ವಿಶ್ವ ಮಹಾ ಯುದ್ಧ, ಕೆಂಟೋ ಭೂಕಂಪದಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿದ ಜಪಾನ್ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯ ಶಿಖರವನ್ನು ತಲುಪಿದವರು, ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಛಲದಿಂದ ಮುಂದೆ ಬಂದವರು. ಓದು ಮುಗಿದ ನಂತರ ಹಲವು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಚಿತ್ರ ಕಲಾವಿದನಾಗಿ ದಿನ ಕಳೆದ ಕುರೋಸಾವಾ, ದೃಶ್ಯಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಪರಿಣಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದುದು ಅವರ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. 
== ಪ್ರೇರಣೆ ==
[[ಜಾರ್ಜ್ ಲ್ಯೂಕಾಸ್]], [[ಫ್ರಾಂಸಿಸ್ ಫೋರ್ಡ್ ಕೊಪ್ಪಲಾ]], [[ಸ್ಟೀವನ್ ಸ್ಪೀಲ್ಬರ್ಗ್]] ಮುಂತಾದ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ನಿರ್ದೇಶಕರಿಗೆ ಇವರು ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಇದನ್ನೇ ಸೂಚಿಸುವೆಂಬಂತೆ, ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಕುರೋಸಾವಾ ಹಲವು ದಿನಗಳ ನಂತರ ಮತ್ತೊಂದು ಚಿತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲು ಬಯಸಿದಾಗ [[ಜಾರ್ಜ್ ಲ್ಯೂಕಾಸ್]], [[ಫ್ರಾಂಸಿಸ್ ಫೋರ್ಡ್ ಕೊಪ್ಪಲಾ|ಫ್ರಾಂಸಿಸ್ ಫೋರ್ಡ್ ಕೊಪ್ಪಲಾರವರು]] ಜೊತೆಯಾಗಿ ಮುಂದೆ ಬಂದು '[[ಕಗೆಮುಶಾ]]' (ನೇಪಥ್ಯದ ಯೋಧ) ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಹಣದ ನೆರವು ನೀಡಿದರಂತೆ.
ಇವರ ಚಿತ್ರ 'ಸೆವೆನ್ ಸಮುರಾಯ್' [[ಹಿಂದಿ ಭಾಷೆ|ಹಿಂದಿಯ]] 'ಶೋಲೆ', ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೀಷಿನ 'ಮ್ಯಾಗ್ನಿಫಿಸಿಯೆಂಟ್ ಸೆವೆನ್' ಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.
== ಸ್ಫೂರ್ತಿ ==
ಕುರೊಸಾವಾ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಬಹಳವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದವರು. ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ ಷೇಕ್‍ಸ್ಪಿಯರ್ ನ ಹಲವು ನಾಟಕಗಳ ಸೊಬಗು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕುರೊಸಾವಾರವರ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಮೂಡಿ ಬರುತ್ತದೆ.
== ದಂತ ಕಥೆ ==
ಕುರೊಸಾವಾರವರಿಗೆ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತ ಆಸ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಸನ್ಮಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವರ ಚಿತ್ರ 'ಡೆರ್ಸು ಉಝಾಲಾ' (Dersu Uzala), ಉತ್ತಮ ವಿದೇಶೀ ಚಿತ್ರ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಇವರ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಆಸ್ಕರ್ ನ 'ಅಜೀವ ಸಾಧನೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ' ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಲಾಗಿದೆ.
== ಚಿತ್ರಗಳು ==
* ''[[Sugata Sanshiro (1943 movie)|ಸುಗಾತಾ ಸನ್ಶಿರೋ]]'' ([[೧೯೪೩]])
* ''[[ದಿ ಮೋಸ್ಟ ಬ್ಯೂಟಿಫುಲ್]]'' ([[೧೯೪೪]])
* ''[[ಸನ್ಶಿರೋ ಸುಗಾತಾ ಭಾಗ ೨]]'' ([[೧೯೪೫]])
* ''[[They Who tread the Tiger's Tail (ಹುಲಿಯ ಬಾಲದ ಮೇಲೆ ಕಾಲಿಟ್ಟವರು)]]'' (೧೯೪೫)
* ''[[No Regrets for Our Youth]]'' ([[೧೯೪೬]])
* ''[[One Wonderful Sunday]]'' (೧೯೪೬)
* ''[[ಡ್ರಂಕನ್ ಏಂಜಲ್]]'' ([[೧೯೪೮]])
* ''[[The Quiet Duel]]'' ([[೧೯೪೯]])
* ''[[Stray Dog (film)|Stray Dog]]'' (೧೯೪೯)
* ''[[Scandal (1950 movie)|Scandal]]'' ([[೧೯೫೦]])
* ''[[ರೋಶೊಮೋನ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ರಾಶೋಮನ್]]'' (೧೯೫೦)
* ''[[ಹಕುಚಿ (movie)|ಹಕುಚಿ]]'' ([[೧೯೫೧]])
* ''[[ಇಕಿರು]]'' aka ''To Live'' ([[೧೯೫೨]])
* ''[[The Seven Samurai (ಏಳು ಜನ ಸಮುರಾಯ್)]]'' ([[೧೯೫೪]])
* ''[[Record of a Living Being]]'' aka ''I Live in Fear'' ([[೧೯೫೫]])
* ''[[Throne of Blood|ದಿ ತ್ರೋನ್ ಆಫ್ ಬ್ಲಡ್]]'' aka ''Spider Web Castle'' ([[೧೯೫೭]])
* ''[[The Lower Depths]]'' (೧೯೫೭)
* ''[[The Hidden Fortress]]'' ([[೧೯೫೮]])
* ''[[The Bad Sleep Well]]'' ([[೧೯೬೦]])
* ''[[Yojimbo (movie)|ಯೊಜಿಂಬೊ]]'' aka ''The Bodyguard'' ([[೧೯೬೧]])
* ''[[Tsubaki Sanjûrô|Sanjuro]]'' ([[೧೯೬೨]])
* ''[[ಹೈ ಎಂಡ್ ಲೋ]]'' aka ''Heaven and Hell'' ([[೧೯೬೩]])
* ''[[Red Beard]]'' ([[೧೯೬೫]])
* ''[[Dodesukaden]]'' ([[೧೯೭೦]])
* ''[[ದೆರ್ಸು ಉಜಲ]]'' ([[೧೯೭೫]])
* ''[[ಕಗೆಮುಶ]]'' (ನೇಪಥ್ಯದ ಯೋಧ) aka ''Shadow Warrior'' ([[೧೯೮೦]])
* ''[[Ran (1985 movie)|ರಾನ್]]'' ([[೧೯೮೫]])
* ''[[ಡ್ರೀಮ್ಸ್ (1990 movie)|ಕನಸುಗಳು]]'' aka ''Akira Kurosawa's Dreams'' ([[೧೯೯೦]])
* ''[[Rhapsody in August]]'' ([[೧೯೯೧]])
* ''[[ಮದದಾಯೊ]]'' aka ''Not Yet'' ([[೧೯೯೩]])

== ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ ==
* [[ರೋಶೊಮೋನ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ರಾಶೋಮನ್]]
* [[ಜಪಾನ್]]
* [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಿನಿಮಾ]]
* [[:ವರ್ಗ:ಕುರೋಸಾವಾ ಚಿತ್ರಗಳು]]

== ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ==
{{commons|Category:Akira Kurosawa}}
* {{imdb name|id=0000041|name=Akira Kurosawa}}
* [http://www.japan-zone.com/modern/kurosawa_akira.shtml Profile at Japan Zone]
* [http://www2.tky.3web.ne.jp/~adk/kurosawa/AKpage.html Akira Kurosawa Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070124122914/http://www2.tky.3web.ne.jp/~adk/kurosawa/AKpage.html |date=2007-01-24 }}
* [http://www.boheme-magazine.net/july03/ikiru.html Bohème Magazine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927194100/http://www.boheme-magazine.net/july03/ikiru.html |date=2007-09-27 }} ''Ikiru'': The Art of Living
* [http://www.quad4x.net/yojinbo/ Japanese Film - Kurosawa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070115231521/http://www.quad4x.net/yojinbo/ |date=2007-01-15 }}
* [http://akirakurosawa.info/ Akira Kurosawa News and Information]

[[ವರ್ಗ:ಚಿತ್ರರಂಗ]]
[[ವರ್ಗ:ನಿರ್ದೇಶಕರು]]
[[ವರ್ಗ:ನಿರ್ಮಾಪಕರು]]
[[ವರ್ಗ:ಲೇಖಕರು]]</text>
      <sha1>0dunu5pvdmxoszh1s7lwiainic4u06w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಹೋಳಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3754</id>
    <revision>
      <id>1307000</id>
      <parentid>1298198</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T06:47:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307000</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12910" sha1="gprhny2qyir1tt17fbyowy45lgn6tzz" xml:space="preserve">[[ಫಾಲ್ಗುಣ]] ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಕ್ಷದ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು '''ಹೋಳಿಹಬ್ಬ''' ಅಥವಾ '''ಕಾಮನಹಬ್ಬ'''ವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತೇವೆ.&lt;ref&gt;{{cite news |title=ಹೋಳಿ: ಇದು ಕಾಮನಹಬ್ಬವೂ ಹೌದು |url=https://www.prajavani.net/community/religion/holi-festival-2021-india-celebrating-holi-festival-817182.html |accessdate=28 March 2021 |work=Prajavani |date=28 March 2021 |language=en}}&lt;/ref&gt; ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಈ ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಹತ್ವವಿದೆ.
{{Infobox holiday
| holiday_name  = ಹೋಳಿ
| image         = Holi at Bishap Ranch.jpg
| caption       = ಹೋಳಿ ಆಚರಣೆ
| type          = ಹಿಂದೂ
| nickname      = &lt;!-- Festival of Colours! --&gt;
| observedby    = [[ಹಿಂದೂ]], [[ಸಿಖ್]], also some [[ಜೈನ್ಸ್]], [[Newar]] [[Buddhists]] and other non-Hindu
| longtype     = religious, cultural, spring festival
| date = per [[Hindu calendar]]
| date2017      = Monday, 13 March
| date2018     = Friday, 2 March
| date2019     = Thursday, 21 March
| celebrations  = Night before: [[Holika Bonfire]]&lt;br /&gt;On Holi: spray colours on others, dance, party; eat festival delicacies
| frequency     = ವಾರ್ಷಿಕ
}}

{{Infobox
| title = ಇತರೆ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೋಳಿ ಆಚರಣೆ
| image =
{{image array|perrow=2|width=130|height=95
| image1 = A celebration of Holi festival at UNC college campus United States, March 2011.jpg| caption1 = ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾರೋಲಿನಾ, ಅಮೇರಿಕಾ
| image2 = Holi One We Are One Colour Festival South Africa 2013 c.jpg| caption2 = ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ಼್ರಿಕಾ
| image3 = A celebration of Holi festival at Stanford University United States, 2009.jpg| caption3 =  ಕ್ಯಾಲಿಫ಼ೋರ್ನಿಯಾ
| image4 = Holi, the festival of colors in Germany 2012.jpg| caption4 = ಜರ್ಮನಿ
| image5 = Holi Festival of Colors Utah, United States 2013.jpg| caption5 = ಉತಃ, ಅಮೇರಿಕಾ
| image6 = Holi celebrations in Malaysia 2012.jpg| caption6 = ಮಲೇಶಿಯಾ
| image7 = Holi Festival Celebrations, The Netherlands, 2008.jpg| caption7 = ನೆದರ್‍ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್
| image8 = Holi celebrations at Parque Villa Lobos, 2013.jpg| caption8 = ಬ್ರೆಜಿಲ್
}}
|caption = ಹೋಳಿ ಆಚರಣೆ ಭಾರತ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಜಗತ್ತಿನ ಇತರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ.
}}
[[ಚಿತ್ರ:Holi, the festival of colors, a collage from United States 2011.jpg|thumb|200px|left|ಅಮೆರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹೋಳಿ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆ, ೨೦೧೧.]]
[[ಚಿತ್ರ:Holi Bonfire Udaipur.jpg|left|thumb|[[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನದ]] ಉದಯಪುರದ ಜಗದೀಶ ಮಂದಿರದಲ್ಲಿನ ಕಾಮದಹನ, ೨೦೧೦]]
[[ಚಿತ್ರ:Radha celebrating Holi, c1788.jpg|thumb|ರಾಧೆ ತನ್ನ ಗೋಪಿಕೆಯರೊಂದಿಗೆ ಹೋಳಿ ಸಂಭ್ರಮಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನಳಾಗಿರುವುದು]]
[[ಚಿತ್ರ:Holi colours.jpg|thumb|ಮೈಸೂರಿನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯೊಂದಲ್ಲಿ ಹೋಳಿ ಹಬ್ಬದ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಮಾರಾಟದಲ್ಲಿರುವ ಬಣ್ಣಗಳು]]

== ಪುರಾಣ ಕಾರಣ ==
ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿರುವ ಕಾಮದಹನದಲ್ಲಿ- ತಾರಕಾಸುರನೆಂಬ ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜ ಬ್ರಹ್ಮನ ವರಬಲದ ಸೊಕ್ಕಿನಿಂದ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಮೆರೆಯತೊಡಗಿದಾಗ, ಆತನ ಉಪಟಳ ತಾಳಲಾರದೆ, ಅವನ ಸಂಹಾರಕ್ಕೆ ದೇವತೆಗಳು ಉಪಾಯ ಹೂಡುತ್ತಾರೆ. ಶಿವನಿಗೆ ಜನಿಸಿದ ಏಳು ದಿನದ ಮಗುವಿನಿಂದ ಮಾತ್ರವೇ ತನಗೆ ಸಾವು ಎಂಬ ವರಬಲವೇ ಆತನ ಮದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ. ಆದರೆ ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ದಕ್ಷ ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ದಾಕ್ಷಾಯಿಣಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಭೋಗಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ ಶಿವೆಯೂ ಶಿವನಿಗಾಗಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಅವರಿಬ್ಬರೂ ಒಂದುಗೂಡುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ದೇವತೆಗಳು ಕಾಮ (ಮನ್ಮಥ)ನ ಮೊರೆ ಹೋದರು. ತತ್ಫಲವಾಗಿ ತನ್ನ ನಿರ್ನಾಮದ ಅರಿವಿದ್ದೂ, ಲೋಕಕಲ್ಯಾಣವೆಂಬ ಅತಿಶಯವಾದ ಪರೋಪಕಾರಾರ್ಥವಾಗಿ ಕಾಮನು ತನ್ನ ಹೂಬಾಣಗಳಿಂದ ಶಿವನನ್ನು ಬಡಿದೆಬ್ಬಿಸಿ, ತಪೋಭಂಗ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕೆರಳಿ ಮೂರನೇ ಚಕ್ಷುವನ್ನು ತೆರೆದ ಈಶ್ವರನ ಕ್ರೋಧಾಗ್ನಿಗೆ ಕಾಮನು ಸುಟ್ಟು ಭಸ್ಮವಾಗುತ್ತಾನೆ. ಕಾಮನರಸಿ ರತಿದೇವಿಯು ಪರಿಪರಿಯಾಗಿ ಶಿವನಲ್ಲಿ ಪತಿಭಿಕ್ಷೆ ಯಾಚಿಸಲು, ಕಾಮನು ಅನಂಗನಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಪತ್ನಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಶರೀರಿಯಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಶಿವನು ಅಭಯ ನೀಡಿದನೆಂಬುದು ಪುರಾಣ ಕಥನ.
* ಮತ್ತೊಂದು ಪಾಠಾಂತರದ ಪ್ರಕಾರ- ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ [[ತಾರಕಾಸುರ|ತಾರಕಾಸುರನೆಂಬ]] ರಾಕ್ಷಸನಿದ್ದ. ದುರಹಂಕಾರಿಯೂ ಕ್ರೂರಿಯೂ ಆದ ತಾರಕಾಸುರನು ಲೋಕಕಂಟಕನಾಗಿ ಮೆರೆಯುತ್ತಿದ್ದ. ತನಗೆ ಮರಣವು ಬಾರದಿರಲಿ, ಬಂದರೂ ಅದು [[ಶಿವ|ಶಿವನಿಗೆ]] ಜನಿಸಿದ ಏಳು ದಿನದ ಶಿಶುವಿನಿಂದ ಬರಲಿ ಅಂದು [[ಬ್ರಹ್ಮ|ಬ್ರಹ್ಮನಲ್ಲಿ]] ವರವನ್ನು ಬೇಡಿದ್ದ. ಭೋಗಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಶಿವ, [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ಜೊತೆ ಸಮಾಗಮ ಹೊಂದಲು ಸಾದ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ದೇವತೆಗಳು ನಿರುಪಾಯರಾಗಿ ಪಾರ್ವತಿಯಲ್ಲಿ ಮೋಹ ಹೊಂದುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಕಾಮನಲ್ಲಿ ಬೇಡಿದರು. ಕಾಮ (ಮನ್ಮಥ) ಮತ್ತು ಅವನ ಪತ್ನಿ [[ರತಿದೇವಿ]] ಈ ಸತ್ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿದರು. ಭೋಗಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಶಿವನಿಗೆ ಹೂ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಹೊಡೆದು ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಎಚ್ಚರಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಕುಪಿತಗೊಂಡ ಶಿವನು ತನ್ನ ಮೂರನೇ ಕಣ್ಣಿಂದ ಕಾಮನನ್ನು ಸುಟ್ಟು ಭಸ್ಮ ಮಾಡಿದನು. ರತಿದೇವಿ ದು:ಖದಿಂದ ಶಿವನಲ್ಲಿ ಪತಿಭಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬೇಡಿದಳು. ಶಾಂತಗೊಂಡ ಶಿವನು ಪತ್ನಿಯೊಡನೆ ಮಾತ್ರ ಶರೀರಿಯಾಗುವಂತೆ ಕಾಮನಿಗೆ ವರ ಕೊಟ್ಟನು. ಲೋಕಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಮನ್ಮಥನು ಅನಂಗನಾದ. ಈ ಘಟನೆ ನಡೆದದ್ದು ಫಾಲ್ಗುಣ ಶುದ್ಧ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ದಿನವನ್ನು &quot;ಕಾಮನ ಹುಣ್ಣಿಮೆ&quot;ಯಾಗಿ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.
*ನಾರದ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಂದು ಕಥೆ ಬರುತ್ತದೆ. ತಾನೇ ದೇವರು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ ಶ್ರೀಹರಿಯನ್ನೇ ಜಗನ್ನಿಯಾಮಕನೆಂದು ಪರಿಭಾವಿಸುವ ತನ್ನದೇ ಕರುಳ ಕುಡಿ ಪ್ರಹ್ಲಾದನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು, ದೈತ್ಯರಾಜ ಹಿರಣ್ಯಕಶ್ಯಪು ನಾನಾ ವಿಧದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಯೂ ವಿಫಲನಾಗಿ, ಕೊನೆಗೆ, ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುವ ವಸ್ತ್ರ ಹೊಂದಿರುವ ತಂಗಿ ಹೋಳಿಕಾ (ಹೋಲಿಕಾ)ಳ ಮೊರೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಅಣ್ಣನ ಅನುಜ್ಞೆಯಂತೆ ಬಾಲ ಪ್ರಹ್ಲಾದನನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡ ಹೋಳಿಕಾ, ಅಗ್ನಿಕುಂಡ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಆಗ ವಸ್ತ್ರವು ಹಾರಿಹೋಗುತ್ತದೆ, ಹೋಳಿಕಾಳ ದಹನವಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಷ್ಣು ಭಕ್ತಾಗ್ರೇಸರ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ಬದುಕುಳಿಯುತ್ತಾನೆ.
*ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಎರಡೂ ಪುರಾಣ ಕಥನಗಳ ಸಂದೇಶ ಒಂದೇ. ಕೆಟ್ಟದ್ದನ್ನು ಸುಟ್ಟು ಬಿಡುವುದು; ಕಾಮಕ್ರೋಧಾದಿ ಅರಿಷಡ್ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಅಗ್ನಿಕುಂಡದಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟು, ಸದಾಚಾರವನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಆಸುರೀ ಶಕ್ತಿಗಳ ನಿರ್ನಾಮದ ದ್ಯೋತಕವಾಗಿ ಹೋಳಿ ಅಂದರೆ ಉತ್ಸವಾಗ್ನಿ ಹಾಕುವ ಪದ್ಧತಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇಂಥದ್ದೊಂದು ಅಮೂಲ್ಯ ಸಂದೇಶ ಸಾರುವ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಕೆಡುಕಿಗೆ ಯಾವತ್ತೂ ಸೋಲು ಕಾದಿದೆ ಎಂಬ ಸಂದೇಶ ಸಾರುವ ಹೋಳಿ ಹಬ್ಬ ಅಥವಾ ಕಾಮನ ಹಬ್ಬದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸದುದ್ದೇಶವಿದೆ.

== ಆಚರಣೆ ==
* ಈ ದಿನದಂದು ಅಕ್ಕಿಹಿಟ್ಟು ಮತ್ತು ಅರಿಶಿನ ಬೆರೆಸಿದ ಗುಲಾಲು ತಯಾರಿಸಿ, ಬಿದಿರಿನಿಂದ ಪಿಚಕಾರಿ ತಯಾರಿಸಿ ಬಣ್ಣದಾಟ ಆಡುವರು. ರಂಗಿನಾಟದ ನಂತರ ಅಭ್ಯಂಜನ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ದೇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಅಡಿಗೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಜೋಳದ ಹಿಟ್ಟಿನ ಗುಜಿಯಾ ಹಾಗೂ ಪಾಪ್ಡಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.

* ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಈ ದಿನದಂದು ಹತ್ತು ತಲೆಯ ರಾವಣನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಬಿದಿರಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಹಳೇ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನೇಲ್ಲ ಧರಿಸಿ ಗಣ್ಯರನ್ನೇಲ್ಲ ಕರೆದು, ಅವರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಲಂಕೇಶನನ್ನು ಸುಡುವುದು ವಾಡಿಕೆ.
* ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆ ದಿನ ಊರಿನವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಬೇಡದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ತಂದು ಒಂದೆಡೆ ಗುಡ್ಡೆ ಮಾಡಿ, ರಾತ್ರಿ ಹುಡುಗನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಶಿಖಂಡಿಯ ವೇಷ ಹಾಕಿಸಿ, ಅವನಿಂದ ಊರಿನ ಐದು ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಿಸಿ ಕರೆತಂದು ಅವನಿಂದ ಆ ಬೇಡದ ವಸ್ತುಗಳ ಗುಡ್ಡೆಗೆ ಬೆಂಕಿ ಇಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ಅವರ ಕಾಮದಹನದ ಹಬ್ಬ.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

https://www.holifestival.org/

https://theculturetrip.com/asia/india/articles/what-is-holi-and-why-is-it-celebrated/{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

https://www.incredibleart.org/links/holi.html

{{Commons category|Holi}}

[[ವರ್ಗ: ಹಬ್ಬಗಳು]]
[[ವರ್ಗ: ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]</text>
      <sha1>gprhny2qyir1tt17fbyowy45lgn6tzz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸುನಾಮಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7342</id>
    <revision>
      <id>1306990</id>
      <parentid>1298210</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T03:05:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306990</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42890" sha1="n63kyn51lr68205im6l0um0chbk0lx7" xml:space="preserve">{{merge from|ಹವಾಮಾನ}}
[[ಚಿತ್ರ:2004 Indian Ocean earthquake Maldives tsunami wave.jpg|thumb|250px|[[ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೬]], [[೨೦೦೪|೨೦೦೪ರಂದು]] [[ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್]] ದೇಶದ ಮಾಲೇ ನಗರದಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳ ಅಬ್ಬರ.]]

[[ಸಮುದ್ರ|ಸಾಗರ]] ಅಥವಾ ಇನ್ನಿತರ ಜಲರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ಪ್ರಮಾಣದ ಚಲನೆಯುಂಟಾದಾಗ ಜನಿಸುವ ಸಾಗರದ ತರಂಗಗಳ ಸರಣಿಗೆ '''ಸುನಾಮಿ''' (ತ್ಸುನಾಮಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಭೂಕಂಪ]]&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/science/earthquake-geology&lt;/ref&gt;, [[ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ]]&lt;ref&gt;http://www.ifrc.org/en/what-we-do/disaster-management/about-disasters/definition-of-hazard/volcanic-eruptions/&lt;/ref&gt;, [[ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ|ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದ]] ಬೃಹತ್ ಗಾತ್ರದ ವಸ್ತುವಿನ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ ಇತ್ಯಾದಿ ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಪಡೆದಿವೆ. ಸುನಾಮಿಯು, ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಾರದಷ್ಟು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಅತ್ಯಂತ ಹಾನಿಕರವಾದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಕೋಪದವರೆಗೂ ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಬಲ್ಲುದಾಗಿದೆ.

ತ್ಸುನಾಮಿ ಎಂಬ ಪದ ಮೂಲತಃ [[ಜಪಾನಿ ಭಾಷೆ|ಜಪಾನಿ ಭಾಷೆಯಿಂದ]] ಬಂದದ್ದು. ಇಲ್ಲಿ &quot;ತ್ಸು&quot;(津) ಅಂದರೆ &quot;ಬಂದರು&quot; ಹಾಗು &quot;ನಾಮಿ&quot;( 波) ಎಂದರೆ &quot;ಅಲೆ&quot;. ಜಪಾನಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿ ಪದವನ್ನು ಏಕವಚನ ಹಾಗೂ ಬಹುವಚನದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ [[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ]] ಬಹುವಚನವಾಗಿ &quot;ಸುನಾಮಿಗಳು&quot; ಎಂದೂ [[ಇಂಗ್ಲಿಷ್|ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ]] &quot;tsunamis&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಸುನಾಮಿಯು ಸಾಗರದ ತೀರಾ ಒಳ-ಮೇಲ್ಮೈನಲ್ಲಿ ಘಟಿಸುವಂತಹದಲ್ಲ; ಇದು ಅತಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಚಿಕ್ಕ ವಿಸ್ತಾರವುಳ್ಳ (ಅಲೆಗಳ ಎತ್ತರ) ಹಾಗೂ ತೀರ ಉದ್ದವಾದ ತರಂಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ (ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ ನೂರಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಉದ್ದವುಳ್ಳದಾಗಿರುತ್ತದೆ). ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ ಇದನ್ನು ಯಾರೂ ಗಮನಿಸುವುದೇ ಇಲ್ಲ.

ಸುನಾಮಿಯನ್ನು [[ದೈತ್ಯ ಅಲೆಗಳು]] ಎಂದೂ ಸಂಬೋಧಿಸುವುದುಂಟು, ಕಾರಣ ಇದರ ಅತೀವ ಉಬ್ಬರ - ಇಳಿತಗಳು. ಈ ದೈತ್ಯ ಅಲೆಗಳು ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ ಸೂರ್ಯ ಚಂದ್ರರ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣ ಸೆಳೆತದಿಂದಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಉಬ್ಬರ - ಇಳಿತಗಳು. ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಸಮುದ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಲ್ಲಗಳೆಯುತ್ತಾರೆ.

== ಕಾರಣಗಳು == [[File:2004-tsunami.jpg|thumb|2004-ತ್ಸುನಾಮಿ]]
ಸಮುದ್ರದ ಕೆಳಪದರಿನಲ್ಲಿ ಏಕಾಏಕಿ ಉಂಟಾಗುವ ವಿಕೃತೀಕರಣ ಅಲ್ಲಿರುವ ನೀರನ್ನು ನೇರವಾಗಿ(ಲಂಬವಾಗಿ) ಹೊರಚೆಲ್ಲುತ್ತದೆ, ಇದೇ ಸುನಾಮಿಗೆ ಕಾರಣ. ಮಹಾಸಮುದ್ರಗಳಡಿಯ [[ಭೂಮಿಯ ಹೊರ ಪದರು|ಭೂಮಿಯ ಹೊರ ಪದರಿನಲ್ಲಿ]] ಹಲವೆಡೆ ಬಿರುಕುಗಳಿದ್ದು (ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ: ಪ್ಲೇಟ್ ಬೌಂಡರಿ), ಭಾಗಗಳಾಗಿ ಬೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಭಾಗಗಳು ಸ್ಥಾನ ಪಲ್ಲಟಗೊಳ್ಳುವುದು ಈ ವಿಕೃತಿಗೆ ಕಾರಣ.

ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಈ ಭಾಗಗಳು ಒಂದರಮೇಲೊಂದು ಜರುಗಿದರೆ ಸುನಾಮಿಗೆ ಎಡೆಗೊಡುವ ಪ್ರಮೇಯ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮುದ್ರದ ಕೆಳಗಿನ ಪದರು ಖಂಡಗಳ ಪದರಿನಡಿಗೆ ಹೊಕ್ಕಾಗ, ಖಂಡದ ಪದರಿನ ಅಂಚನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮೇಣ, ಈ ಅಂಚಿನ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಒತ್ತಡ ಉಂಟಾಗಿ ಅದು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಮಗುಚುತ್ತದೆ. ಇದರ ರಭಸಕ್ಕೆ ಉಂಟಾಗುವ ಅಲೆಗಳು ಹೊರಪದರಿನಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರದಡಿಯ ಭೂಕಂಪವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಮುದ್ರದಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಉಂಟಾಗುವ ಭೂಕುಸಿತಗಳು, ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳ ಉದ್ಭವಗಳು ಮತ್ತು ಹಳೆ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಗಳ ಅವಶೇಷಗಳ ಕುಸಿತಗಳು ಕೂಡ ಮೇಲಿರುವ ನೀರನ್ನು ತಲ್ಲಣಗೊಳಿಸಿ ಸುನಾಮಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಬಹುದು.
 
ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಹೊರದೂಡಲ್ಪಟ್ಟ ಜಲರಾಶಿಯು,ತನ್ನ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವಾಗ ಅಲೆಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಇವು ಕೊಳದೊಳಗಿನ ಸಣ್ಣ ಅಲೆಗಳಂತೆ ಸಾಗರದುದ್ದಕ್ಕೂ ಹರಡುತ್ತವೆ.

ಸುನಾಮಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದ ನಂಬಿಕೆಗಳಿಂದ ಬೇರೆಯಾಗಿ,[[೧೯೫೦|೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ]] ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಸುನಾಮಿಗಳಿವೆ ಹಾಗೂ ಅವು ಭೂಕುಸಿತ,ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಯ ಸ್ಫೋಟನ ಮತ್ತು ತೀವ್ರತರ ಘಟನೆಗಳಿಂದ ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.ನೀರಿಗೆ ಬೀಳುತ್ತಿದ್ದ ಭಗ್ನಾವಶೇಷಗಳ ಶಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಭಗ್ನಾವಶೇಷಗಳು ನೀರಿಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಗೊಂಡ ತಕ್ಷಣ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ,ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳು ನೀರಿನ ಪರಿಮಾಣವನ್ನು ವೇಗವಾಗಿ ಸ್ಥಾನಪಲ್ಲಟಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.ಈ ವಿಕೃತೀಕರಣಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದ ಸುನಾಮಿಗಳು,ಕೆಲವು ಭೂಕಂಪಗಳಿಂದ ಸಾಗರದಗಲಕ್ಕೂ ಹರಡುವ ಸುನಾಮಿಗಳಂತಲ್ಲದೆ,ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬೇಗ ಚದುರಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದವು ಹಾಗೂ ಸಮುದ್ರದ ಕೆಲ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಧಕ್ಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಕಾರಣ,ಬಹುದೂರದ ಕಡಲತೀರಕ್ಕೆ ಹರಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆ ಇತ್ತು.ಅದರೆ ಈ ಘಟನೆಗಳು ಸುಮಾರು ದೊಡ್ಡವಾದ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಘಾತಕಾರಿ ಅಲೆ(local shock waves)ಗಳನ್ನು[[(solitions)]] ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಬಲ್ಲವು.ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಲಿಟುಯ ಕೊಲ್ಲಿ([[Lituya Bay]])ಯ ಶಿರೋಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಭೂಕುಸಿತ ಅಂದಾಜು ೫೦-೧೫೦ ಮೀ.ನಷ್ಟು ನೀರಿನ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಪರ್ವತಗಳ ೫೨೪ ಮೀ.ನಷ್ಟುಎತ್ತರ ತಲುಪಿತು.ಒಟ್ಟಾರೆ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ದೊಡ್ಡ ಭೂಕುಸಿತ ಸಾಗರದಗಲಕ್ಕೂ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಬಲ್ಲ ಒಂದು ದೈತ್ಯ ಸುನಾಮಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಬಲ್ಲುದು.

== ಲಕ್ಷಣಗಳು ==
[[ಚಿತ್ರ:The_Great_Wave_off_Kanagawa.jpg|thumb|right|300px|There is a common misconception that tsunamis behave like wind-driven waves or swells (with air behind them, as in this celebrated 19th century [[ukiyo-e|woodcut]] by [[Katsushika Hokusai|Hokusai]]). In fact, a tsunami is better understood as a new and suddenly higher sea level, which manifests as a shelf or shelves of water. The leading edge of a tsunami superficially resembles a breaking wave but behaves differently: the rapid rise in sea level, combined with the weight and pressure of the ocean behind it, has far greater force.]]

ಆಗಾಗ್ಗೆ &quot;ಉಬ್ಬರದ ಅಲೆಗಳು&quot; ಎಂದೇ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಡುವ ಸುನಾಮಿ &quot;ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದಾದ ಒಂದು ಸಾಧಾರಣ ಅಲೆ&quot; ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ.ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಅದು ಕೊನೆಯೇಇಲ್ಲದೆ, ಒಂದರ ಹಿಂದೊಂದು ಯಾವುದೇ ಅಡೆ ತಡೆ ಇಲ್ಲದೆ ನುಗ್ಗುತ್ತಿರುವ ತರಂಗವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ.ಹೆಚ್ಚಿನಂಶ ಹಾನಿಯುಂಟಾಗಿರುವುದು,ಮೊದಲಿನ ಅಲೆಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ನುಗ್ಗಿ ಬರುವ ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ಜಲರಾಶಿಯಿಂದ ಹಾಗೂ ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿನ ಎತ್ತರ ವೇಗವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿ,ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಕರಾವಳಿಯನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸುವುದರಿಂದ.ಕೇವಲ ನೀರಿನ ಭಾರವೊಂದೇ ಸಾಕು,ತನ್ನ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಧೂಳೀಪಟ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ,ಅನೇಕ ಸಲ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ತಳಪಾಯದವರೆಗೂ ಕುಗ್ಗಿಸಿ, ಬಯಲುಭೂಮಿಯ ಒಳಗಿನ ಕಲ್ಲುಬಂಡೆಗಳು ಕಾಣುವವರೆಗೂ ಉಜ್ಜಿಬಿಡುವುದಕ್ಕೆ.ಸುನಾಮಿಯ ಅಬ್ಬರ ತಗ್ಗುವ ಮೊದಲು ಹಡಗು ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲುಬಂಡೆಗಳಂತಹ ಬೃಹತ್ ವಸ್ತುಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಒಳಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮೈಲಿಗಟ್ಟಳೆ ಎಳೆದೊಯ್ಯಬಹುದು.

== ಸುನಾಮಿ ಅಲೆ ==

ಸಮುದ್ರದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಆಳಕ್ಕೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಮೂರು ರೀತಿಯಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು :

* ಆಳ ನೀರು
* ಅಂತರ್ವರ್ತಿ ನೀರು
* ಮೇಲಿನ (ಆಳವಲ್ಲದ ನೀರು)

ಸುನಾಮಿಯು ೪೦೦೦ ಮೀಟರ್ ಆಳದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದರೂ, ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಮೇಲಿನ (ಆಳವಲ್ಲದ) ನೀರಿನ ಅಲೆಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಯು ಆಳವಲ್ಲದ ನೀರಿನ ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಅವುಗಳ ತರಂಗಾಂತರ ಶೀಘ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ನೀರಿನ ರಾಶಿ ದೊಡ್ಡ ಮಕುಟವಾಗಿ ದಡಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ &quot;shoaling&quot; ಎಂದು ಕರೆಯುವರು.

== ಬರಲಿರುವ ಸುನಾಮಿಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆಗಳು ==
[http://www.pmel.noaa.gov/tsunami/PNG/Upng/Davies020411/]:
* ಭೂಕಂಪನ ಉಂಟಾಗಬಹುದು
* ಬಹಳಷ್ಟು ಅನಿಲ ಗುಳ್ಳೆಗಳು ನೀರಿನ ಮೇಲೆ ಕಾಣಬಹುದು
* ಅಲೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ನೀರು ಬಹಳ ಉಷ್ಣವಾಗಿರಬಹುದು
* ನೀರು ಕೊಳೆತ ಮೊಟ್ಟೆಗಳ ವಾಸನೆ ಪಡೆಯಬಹುದು ([[ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಸಲ್ಫೈಡ್]]) ಅಥವಾ [[ಪೆಟ್ರೋಲ್]] ಅಥವಾ [[ಎಣ್ಣೆ|ಎಣ್ಣೆಯ]] ವಾಸನೆಯನ್ನೂ ಪಡೆಯಬಹುದು
* ನೀರು ಚರ್ಮವನ್ನು ಚುಚ್ಚಬಹುದು
* ಕಿವಿ ಗಡಚಿಕ್ಕುವ ಗುಡುಗಿನ ಶಬ್ದ ಕೇಳಬಹುದು, ನಂತರ 
** ಜೆಟ್ ವಿಮಾನದಂತಹ ಸದ್ದು
** ಅಥವಾ [[ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್]] ನಂತಹ ಸದ್ದು
** ಅಥವಾ ಸಿಳ್ಳೆ ಹೊಡೆದಂತಹ ಶಬ್ದ
* ಸಮುದ್ರವು ಬಹಳಷ್ಟು ಹಿಂದೆ ಸರಿಯಬಹುದು
* ದಿಗಂತದಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ದೀಪದ ಬೆಳಕು ಕಾಣಬಹುದು

== ಸುನಾಮಿ ಪದದ ಉತ್ಪತ್ತಿ ==
&quot;ಸುನಾಮಿ&quot; ಎಂಬ ಪದವು [[ಜಪಾನಿ]] ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ &quot;ಬಂದರು ಅಲೆ&quot; ಎಂಬ ಅರ್ಥ ಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಏಕೆಂದರೆ ಸುನಾಮಿಗಳು ಒಳಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಉಂಟು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬಹಳಷ್ಟು ಸಲ ಜಪಾನಿ ಮೀನುಗಾರರು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮೀನು ಹಿಡಿಯಲು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು, ಹಾಗೂ ಸಂಜೆ ವೇಳೆ ತಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಬಂದರೆ ಹಳ್ಳಿಯು ಸುನಾಮಿಯ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕು ನಿರ್ನಾಮವಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

== ಎಚ್ಚರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ತಡೆಗಟ್ಟುವಿಕೆ ==

{| align=right
|-
| [[ಚಿತ್ರ:Tsunamihazardzonesign.jpg|right|thumb|&quot;Tsunami Hazard Zone&quot; sign at the [[University of California, Santa Barbara]]]]
|-
| [[ಚಿತ್ರ:Tsunami wall.jpg|right|thumb|Tsunami wall at [[Tsu]]-shi, Japan]]
|}
ಸುನಾಮಿಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ಭವಿಷ್ಯ ನುಡಿಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ,ಆದರೆ ಸದ್ಯದಲ್ಲೇ ಸಂಭವಿಸುವ ಸುನಾಮಿಯ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯ ಸೂಚನೆಗಳಿವೆ ಹಾಗೂ ಸುನಾಮಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಹಾನಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಅನೇಕ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
 
ಮೊದಲ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ.ಅನೇಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಅಪಾಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ,ನೀರು ಸಮೀಪಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುನ್ನವೇ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಪಲಾಯನ ಮಾಡುತ್ತವೆ.ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಅಂತಹ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ದಾಖಲಿತವಾಗಿರುವುದು ಲಿಸ್ಬನ್ ಕಂಪನ.ಇಂತಹುದೇ ಘಟನೆ [[ಶ್ರೀಲಂಕ|ಶ್ರೀಲಂಕದಲ್ಲೂ]] [[೨೦೦೪|೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ]] ಸಂಭವಿಸಿದ [[ಹಿಂದೂಮಹಾಸಾಗರದ ಭೂಕಂಪ]] ದಲ್ಲಿ ನಡೆದಿರುವುದನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.(''[http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4381395.stm]'')ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಸುನಾಮಿ ದಡಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ನಿಮಿಷ ಅಥವಾ ಘಂಟೆಗಳ ಮುಂಚೆ ಭೂಕಂಪನದ ಶಬ್ದವೇಗ(subsonic-ಶಬ್ದವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ)ವನ್ನು ([[Rayleigh waves]])ಗ್ರಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ಕೆಲವು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಊಹಿಸುತ್ತಾರೆ.(Kenneally, [http://www.slate.com/id/2111608]'').

ಸುನಾಮಿಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವಾದರೂ,ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ, ಸುನಾಮಿ-ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚಿರುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತೀರದಲ್ಲುಂಟಾಗುವ ಹಾನಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕೆಲವು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.ಜಪಾನ್,ಜನದಟ್ಟಣೆಯಿರುವ ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ೪.೫ ಮೀ.(೧೩.೫ ಅಡಿ)ಎತ್ತರದ ಸುನಾಮಿ ತಡೆಗೋಡೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದೆ.ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಸುನಾಮಿಗೆ ಪ್ರವಾಹದ್ವಾರಗಳು,ಕಾಲುವೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ,ನೀರು ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದು ಹೋಗುವಂತೆಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.ಹೇಗಾದರೂ,ಅನೇಕ ಸಲ ಸುನಾಮಿಗಳು ಈ ಅಡೆತಡೆಗಳಿಗಿಂತ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ,ಇವುಗಳ ಉಪಯುಕ್ತತೆ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹ.ಉದಾಹರಣೆಗೆ,[[ಜುಲೈ ೧೨,೧೯೯೩]] ರಲ್ಲಿ [[ಹೊಕ್ಕೈದೊ]] ದ್ವೀಪಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಸುನಾಮಿ ೩೦ ಮೀ(೧೦೦ ಅಡಿ)ಎತ್ತರದ ಅಲೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು,ಅಂದರೆ ೧೦ ಮಹಡಿ ಕಟ್ಟಡದ ಎತ್ತರದಷ್ಟು. ಅಯೋನೆ(Aonae)ಬಂದರು ಪಟ್ಟಣದ ಸುತ್ತಲೂ ಇದ್ದ ಸುನಾಮಿ ತಡೆಗೋಡೆಯನ್ನು ಅಲೆಗಳು ಕೊಚ್ಚಿ ಹಾಕಿದ್ದಲ್ಲದೆ,
ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ಮರ-ಜೋಡಣೆಯ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ನಾಮಮಾಡಿದವು.ಆ ತಡೆಗೋಡೆ ಸುನಾಮಿಯ ಎತ್ತರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ, ವೇಗವನ್ನು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕವಾದರೂ,ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿನಾಶವನ್ನಾಗಲಿ ಹಾಗೂ ಜೀವಹಾನಿಯನ್ನಾಗಲಿ ತಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ.

== ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿಗಳು ==

ಸುನಾಮಿಗಳು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಪದೇ ಪದೇ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿರುವುದಾದರೂ ಸಹ,ಅವು ಜಾಗತಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿವೆ.ಬೃಹತ್ ಜಲರಾಶಿಯಿರುವೆಡೆ,ಒಳಪ್ರದೇಶದ ನೀರಿನ ಹರವಿನಲ್ಲಿ(ಸರೋವರಗಳಲ್ಲಿ)ಸುನಾಮಿಗಳು ಭೂಕುಸಿತಗಳಿಂದ ಸಂಭವಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ.ಕೆಲವು ವಿನಾಶಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಉಪಕರಣಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಬಹುದಾದ,ತೀರಾ ಸಣ್ಣ ಸುನಾಮಿಗಳು,ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಭೂಕಂಪ ಹಾಗೂ ಇತರ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಂದಲೇ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ.

=== ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೬೫ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು ===

೬೫ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ [[ಉಲ್ಕೆಯೊಂದು]] ಭೂಮಿಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು. ಈ ಘಾತದ ಪರಿಣಾಮವೆ [[Chicxulub Crater|ಚಿಕ್‍ಖುಲುಬ್]] ಹೆಸರಿನ ಬೃಹದ್ಗಾತ್ರದ ಗುಂಡಿ. ಈ ಸುಮಾರಿಗೆ ಜರುಗಿದ [[Cretaceous-Tertiary extinction event|ಸರೀಸೃಪಗಳಾದಿಯಾಗಿ ಅನೇಕ ಜೀವಜಾತಿಗಳ ಸಂತತಿನಾಶಕ್ಕೆ]] ಈ ಘಟನೆಯೆ ಕಾರಣವಿರಬಹುದು. ಉಲ್ಕೆ ಭೂಮಿಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ೧ [[ಕಿಲೋಮೀಟರು|ಕಿ.ಮೀ]] ಎತ್ತರದ ಸುನಾಮಿ ಉಂಟಾದದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ ಖಚಿತ ಆಧಾರಗಳಿವೆ.

=== ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ ೧೫೦೦ ===

೩೫೦೦ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಏಜಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿನ [[Thera eruption|ಥೆರ ದ್ವೀಪ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿಯಾಗಿ ಸಿಡಿದು]] [[Minoan civilization|ಮಿನೋಸಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ]] ನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಸ್ಫೋಟ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದ ೬೦೦ ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರದ ಹಿರಿಯಲೆ ಭೂಮಧ್ಯ ಸಮುದ್ರದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಹರಡಿತ್ತು.

ಯಹೂದ್ಯರ ಮತಗ್ರಂಥವಾದ [[Torah|ತೋರಾ]]ದಲ್ಲಿ ಈ ತ್ಸುನಾಮಿಯ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆಯೆಂದು ಕೆಲವರ ಅಂಬೋಣ. ಯಹೂದ್ಯರ ಮತಪ್ರವರ್ತಕನಾದ ಮೋಸೆಸ್ ತನ್ನ ಜನರನ್ನು ದಾಸ್ಯದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡು ನೆಲೆಯನ್ನು ಅರಸಿ ಈಜಿಪ್ಟಿನಿಂದ ಹೊರಡುತ್ತಾನೆ. ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟ ಬೇಕಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಆ ವೇಳೆಗೆ ಮೋಸೆಸ್‍ಗೆ ಹೋಗಲು ಅನುಮತಿಯಿತ್ತ ಈಜಿಪ್ಟಿನ ಫೆರೋ ಮನಸ್ಸು ಬದಲಾಯಿಸಿ ತನ್ನ ಸೈನಿಕರನ್ನು ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನು ಕರೆತರುವಂತೆ ಅಟ್ಟುತ್ತಾನೆ. ದೇವರ ದಯೆಯಿಂದ ಸಮುದ್ರದ ನೀರು ಇಂಗಿ ಮೋಸೆಸ್‍ನ ಪರಿವಾರ ದಾಟುವುದಕ್ಕೆ ದಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸೈನಿಕರು ದಾಟುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನೀರು ಮತ್ತೆ ಏರಿ ಸೈನ್ಯ ಮುಳುಗುತ್ತದೆ. 
ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ ಹಾಗೆ ಇಳಿದು ಏರುವುದಕ್ಕೆ ತ್ಸುನಾಮಿಯೆ ಕಾರಣವೆಂದೂ, ಅದು ಥೆರ ಸ್ಫೋಟದ ತ್ಸುನಾಮಿಯೆ ಇರಬೇಕೆಂದು ವಾದಿಸುವವರಿದ್ದಾರೆ. ಮೊಸೆಸ್‍ನ ಕಥೆ ಹೇಗಾದರಾಗಲಿ, ಥೆರ ಸ್ಫೋಟದಿಂದ ತ್ಸುನಾಮಿಯಾದದ್ದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಆಧಾರಗಳಿವೆ.

=== ೧೬೦೭ - ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಕಾಲುವೆ, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ವೇಲ್ಸ್ ===

[[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್]] ಹಾಗು [[ವೇಲ್ಸ್]] ನಡುವಿರುವ [[Bristol Channel floods, 1607|ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಕಡಲ್ಗಾಲುವೆಯಲ್ಲಿ ೧೬೦೭ರಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ನೆರೆ]] ತ್ಸುನಾಮಿಯಿಂದ ಆದದ್ದು ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಬಂತು.

=== ೧೭೦೦ - ವ್ಯಾಂಕೂವರ್ ದ್ವೀಪ, ಕೆನಡ ===

=== ೧೭೫೫ - ಲಿಸ್ಬನ್, ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ===

=== ೧೮೮೩ - ಕ್ರಕಟೋವ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಸ್ಫೋಟ ===

=== [[ಹ್ಯಾಲಿಫ್ಯಾಕ್ಸ್ ಸ್ಫೋಟ]] ಮತ್ತು ಸುನಾಮಿ ===

=== ೧೯೨೯ - ನವಶೋದಿತಭೂಭಾಗ(Newfoundland) ಸುನಾಮಿ ===

=== ೧೯೪೬ - ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಸುನಾಮಿ ===

=== ೧೯೬೦ - ಚಿಲಿಯ ಸುನಾಮಿ ===

=== ೧೯೬೩ - ವಜೋಂಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಅನಾಹುತ ===

=== ೧೯೬೪ - ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರದ(Good Friday) ಸುನಾಮಿ ===

=== ೧೯೭೬ - ಮೋರೋ ಖಾರಿ ಸುನಾಮಿ(Moro Gulf) ===

=== ೧೯೭೯ - ಟುಮ್ಯಾಕೋ ಸುನಾಮಿ(Tumaco) ===

=== ೧೯೯೩ - ಒಕುಶಿರಿ ಸುನಾಮಿ(Okushiri) ===

=== ೨೦೦೪ - ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರದ(Indian Ocean) ಸುನಾಮಿ ===

[[ಚಿತ್ರ:2004_Indonesia_Tsunami_100px.gif|framed|100px|Animation of the 2004 Indonesian Tsunami from [http://www.pmel.noaa.gov/tsunami NOAA/PMEL Tsunami Research Program]]]
&lt;div style=&quot;float:left;width:220px;&quot;&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Tsunami Sumatra before.jpg|thumb|left|NASA - Sumatra's coastline before the Tsunami]]

[[ಚಿತ್ರ:Tsunami Sumatra after.jpg|thumb|left|NASA - Sumatra's coastline after the Tsunami]]
&lt;/div&gt;
೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಮಹಾಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ [[ಭೂಕಂಪ|ಭೂಕಂಪವು]] ಬಲು ತೀವ್ರತರದ್ದಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೬ ರಂದು [[ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರ|ಹಿಂದೂ ಮಹಾಸಾಗರದಲ್ಲಿ]] ಮಾರಕ ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳನ್ನುಂಟುಮಾಡಿತು. ಈ ಸುನಾಮಿಗೆ [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದ]] ಹಲವು ದೇಶಗಳ ಒಟ್ಟು ೨೩೦೦೦೦ ಜನರು ಬಲಿಯಾದರು. ಈ ಸುನಾಮಿಯು ಇದುವರೆಗಿನ ಅತಿ ಘಾತಕ ಸುನಾಮಿಯಾಗಿ ಹೆಸರಾಯಿತು. ಭೂಕಂಪದ ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ನಿಕಟವಾಗಿದ್ದ [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]],[[ಥೈಲಂಡ್]] ಮತ್ತು [[ಮಲೇಷ್ಯಾ]] ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಸಾವಿರಾರು ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದ [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]], [[ಭಾರತ]], [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ]], [[ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್]], [[ಕೆನ್ಯಾ]], [[ಸೋಮಾಲಿಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಟಾಂಜಾನಿಯಾ|ಟಾಂಜಾನಿಯಾಗಳಿಗೆ]] ಕೂಡ ಈ ಸುನಾಮಿಯ ಅಲೆಗಳು ಅಪ್ಪಳಿಸಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಪ್ರಾಣಹಾನಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದುವು. ಹಿಂದೂಮಹಾಸಗರದಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡುವಂತಹ ಯಾವುದೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದುದು ಈ ದುರಂತದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗುವಲ್ಲಿ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೨೦೦೪ರ ಸುನಾಮಿಯ ನಂತರ ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿ ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸಾಗಿವೆ.
ಇಲ್ಫ಼್ಲಿ ಲ್ಫ಼್ಲಿ ಅಆಕೈ

=== ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಇನ್ನಿತರ ಸುನಾಮಿಗಳು ===

{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|- bgcolor=&quot;#efefef&quot;
! colspan=7 style=&quot;border-right:0px;&quot;;| Tsunamis in South Asia &lt;br /&gt; (Source: Amateur Seismic Centre, India)[http://asc-india.org/menu/waves.htm]
|- bgcolor=&quot;#efefef&quot;
| '''ದಿನಾಂಕ'''
| '''ಸ್ಥಳ'''
|-
| [[೧೫೨೪]] || [[ದಾಭೋಲ್]] ಹತ್ತಿರ, [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]]
|-

| [[೦೨ ಏಪ್ರಿಲ್]] [[೧೭೬೨]] || ಅರಕಾನ್ ದಡ, [[ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್]]
|-
| [[೧೬ ಜೂನ್]] [[೧೮೧೯]] || ಕಚ್ಛದ ರಣ, [[ಗುಜರಾತ್]], [[ಭಾರತ]]
|-
| [[೩೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್]] [[೧೮೪೭]] || ಗ್ರೇಟ್ [[ನಿಕೋಬಾರ್]] ದ್ವೀಪ, ಭಾರತ
|-
| [[೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್]] [[೧೮೮೧]] || [[ಕಾರ್ ನಿಕೋಬಾರ್]] ದ್ವೀಪ, ಭಾರತ
|-
| [[೨೬ ಆಗಸ್ಟ್]] [[೧೮೮೩]] || [[ಕ್ರಕಟೋವ ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ]]
|-
| [[೨೮ ನವೆಂಬರ್]] [[೧೯೪೫]] || ಮೇಕ್ರನ್ ದಂಡೆ, [[ಬಲೂಚಿಸ್ತಾನ]]
|-
| [[೨೬ ಡಿಸೆಂಬರ್]] [[೨೦೦೪]] || ಬಂದ ಅಚೆ, [[ಇಂಡೊನೀಶಿಯ]]; [[ತಮಿಳು ನಾಡು]] (ಭಾರತ), [[ಕೇರಳ]] (ಭಾರತ), [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ]] (ಭಾರತ), [[ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್]] ದ್ವೀಪ ಸಮೂಹ (ಭಾರತ); [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ]]; [[ಥಾಯ್ ಲ್ಯಾಂಡ್]]; [[ಮಲೇಷ್ಯಾ]]; [[ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್]]; [[ಸೊಮಾಲಿಯಾ]]; [[ಕೀನ್ಯಾ]]; [[ತಾಂಜಾನಿಯಾ]]
|}

=== ಇನ್ನಿತರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸುನಾಮಿಗಳು ===

ಇನ್ನಿತರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸುನಾಮಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗೆ ಕಾಣಿಸಿದವುಗಳೂ ಸೇರಿವೆ:

* ''ಸುಮಾರು'' ಕ್ರಿ.ಪೂ.೫೦೦: [[ಪೂಂಪುಹಾರ್]],[[ತಮಿಳು ನಾಡು]],[[ಭಾರತ]],[[ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್]]
* 1541: ಬ್ರೆಜಿಲ್ ನಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ವಸಾಹತನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಸುನಾಮಿ. ಪ್ರಾಣಹಾನಿಯ ಬಗ್ಗೆ ದಾಖಲೆಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಾವೊ ವಿಸೆಂಟ್ ಪಟ್ಟಣವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶವಾಯಿತು.
* [[ಜನವರಿ 20]], [[1606]] /1607: ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಕಡಲ್ಗಾಲುವೆಗುಂಟ ಸಂಭವಿಸಿದ ದುರಂತದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಜನ ಮರಣಿಸಿದರು. ಗ್ರಾಮಗಳು ಮತ್ತು ಮನೆಗಳು ಕೊಚ್ಚಿಹೋದುವು. ಈ ಜಲಪ್ರಳಯಕ್ಕೆ ಸುನಾಮಿಯು ಅಂಶಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.
([http://www.severnsolutions.co.uk/twblog/archive/2005/01/06/greatflood1606 ''discussion''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060722035347/http://www.severnsolutions.co.uk/twblog/archive/2005/01/06/greatflood1606 |date=2006-07-22 }}).
* [[ಜನವರಿ 26]], [[1700]]: ಕ್ಯಾಸ್ಕಾಡಿಯಾ ಭೂಕಂಪವು ಶಾಂತಸಾಗರದ ವಾಯವ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ ಸುನಾಮಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
* ೧೮೯೬ರಲ್ಲಿ ಜಪಾನಿನ ಸನ್ರಿಕು ಕರಾವಳಿಯುದ್ದಕ್ಕೆ ೨೦ ಮೀಟರ್ ( ೭ ಮಹಡಿ) ಎತ್ತರದ ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳೆದ್ದು ಅನೇಕ ಗ್ರಾಮಗಳು ನಾಮಾವಶೇಷವಾದುವು. ಈ ದುರಂತದಲ್ಲಿ ೨೬೦೦೦ ಮಂದಿ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು.
* 1946ರಲ್ಲಿ ಅಲಾಯ್ಷಿಯನ್ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಭೂಕಂಪವು ಹವಾಯ್ ದ್ವೀಪಗಳೆಡೆಗೆ ಸುನಾಮಿ ಅಲೆಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ ೧೫೯ ಮಂದಿಯ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
* [[ಮೇ 26]], [[1983]]: ಪಶ್ಚಿಮ ಜಪಾನಿನಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿಯೊಂದಕ್ಕೆ 104 ಜನ ಬಲಿಯಾದರು.
* [[ಜುಲೈ 17]], [[1998]]: ಪಾಪುವ ನ್ಯೂ ಗಿನಿಯಲ್ಲಿ ಸುನಾಮಿಯೊಂದು ಸುಮಾರು ೨೨೦೦ ಜನರನ್ನು ಬಲಿತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

* Dudley, Walter C. &amp; Lee, Min (1988: 1st edition) ''Tsunami!'' ISBN 0-8248-1125-9 [http://www.tsunami.org/references.htm#Books link] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070313052437/http://www.tsunami.org/references.htm#Books |date=2007-03-13 }}
* Kenneally, Christine (December 30, 2004). &quot;Surviving the Tsunami&quot;. ''Slate''. [http://www.slate.com/id/2111608/ link]
* Macey, Richard (January 1, 2005). &quot;The Big Bang that Triggered A Tragedy&quot;, ''[[The Sydney Morning Herald]]'', p 11 - quoting Dr Mark Leonard, seismologist at Geoscience Australia.
* Lambourne, Helen (March 27, 2005). &quot;Tsunami: Anatomy of a disaster&quot;. ''[[BBC News]]''. [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4381395.stm link]
* abelard.org. ''tsunamis: tsunamis travel fast but not at infinite speed''. Website, retrieved March 29, 2005. [http://www.abelard.org/briefings/tsunami.php link]
* [https://web.archive.org/web/20031119073837/http://www.bbc.co.uk/religion/programmes/moses/evidence/redsea.shtml What about the famous image of a great canyon of water? Could this have any basis in reality?]

== ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ==

{{commonscat|Tsunami}}

=== Articles and websites ===

* [http://www.colegiosaofrancisco.com.br/tsumani/0001.php Tsunami Information] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060614190543/http://www.colegiosaofrancisco.com.br/tsumani/0001.php |date=2006-06-14 }} — Information on tsunamis in Portuguese.
* [http://www.whoi.edu/institutes/coi/viewTopic.do?o=read&amp;amp;id=281 Tsunami Information from the Coastal Ocean Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120922012059/http://www.whoi.edu/institutes/coi/viewTopic.do?o=read&amp;id=281 |date=2012-09-22 }}, [[Woods Hole Oceanographic Institution]]
* [http://www.tsunami.ws Tsunami Forums]
* [http://www.pbs.org/nova/tsunami/ NOVA: Wave That Shook The World] — Site and special report shot within days of the 2004 Indian Ocean tsunami.
* [http://fohn.net/biggest-tsunami/ Biggest Tsunami Countdown] — Description of the five largest historical tsunamis.
* [http://www.tsunami.noaa.gov/ NOAA Tsunami] — General description of tsunamis and the United States agency NOAA's role in [http://www.tsunami.noaa.gov/research_modeling.html Tsunami hazard assessment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060822060324/http://www.tsunami.noaa.gov/research_modeling.html |date=2006-08-22 }}, [http://www.tsunami.noaa.gov/prepare.html preparedness] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060822060138/http://www.tsunami.noaa.gov/prepare.html |date=2006-08-22 }}, [http://www.tsunami.noaa.gov/education.html education] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060803102225/http://www.tsunami.noaa.gov/education.html |date=2006-08-03 }}, [http://www.tsunami.noaa.gov/warnings_forecasts.html forecasts &amp; warnings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110418221600/http://www.tsunami.noaa.gov/warnings_forecasts.html |date=2011-04-18 }}, [http://www.tsunami.noaa.gov/responding.html response] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060822060336/http://www.tsunami.noaa.gov/responding.html |date=2006-08-22 }} and [http://www.tsunami.noaa.gov/research_modeling.html research] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060822060324/http://www.tsunami.noaa.gov/research_modeling.html |date=2006-08-22 }}.
* [http://ifmaxp1.ifm.uni-hamburg.de/tsunami.shtml Can HF Radar detect Tsunamis?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110719103302/http://ifmaxp1.ifm.uni-hamburg.de/tsunami.shtml |date=2011-07-19 }} — University of Hamburg HF-Radar.
* [http://topics.developmentgateway.org/special/tsunami Development Gateway Tsunami Special] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060726041533/http://topics.developmentgateway.org/special/tsunami |date=2006-07-26 }}
* [http://www.highergroundproject.org.uk The Higher Ground Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210301193000/http://www.highergroundproject.org.uk/ |date=2021-03-01 }} — Stories of children who survived the tsunami.
* [http://www.geohazards.no/ The International Centre for Geohazards (ICG)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080302114513/http://www.geohazards.no/ |date=2008-03-02 }}
* [http://www.prh.noaa.gov/itic/library/about_tsu/faqs.html ITIC tsunami FAQ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050907110902/http://www.prh.noaa.gov/itic/library/about_tsu/faqs.html |date=2005-09-07 }}
* [http://www.pmel.noaa.gov/tsunami/ NOAA PMEL Tsunami Research Program] (United States)
* [http://pubs.usgs.gov/circ/c1187/ USGS: Surviving a tsunami] (United States)
* [http://ioc.unesco.org/itsu/ ITSU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050515085303/http://ioc.unesco.org/itsu/ |date=2005-05-15 }} — Coordination Group for the Pacific Tsunami Warning System.
* [http://www.tsunami.org/ Pacific Tsunami Museum]
* [http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/ Tsunamis and Earthquakes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050521082033/http://walrus.wr.usgs.gov/tsunami/ |date=2005-05-21 }}
* [http://tsunami.gov/ Tsunami Centers] — United States National Weather Service.
* [http://www.sthjournal.org/ ''Science of Tsunami Hazards'' journal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060207141615/http://www.sthjournal.org/ |date=2006-02-07 }}
* [http://www.geohazards.no/ The International Centre for Geohazards (ICG)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080302114513/http://www.geohazards.no/ |date=2008-03-02 }}
* [http://www.penmachine.com/techie/learn_about_tsunamis_2005-01.html The Indian Ocean tsunami and what it tells us about tsunamis in general.]
* [http://www.tsunamiterror.info Tsunami: Magnitude of Terror] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200212093540/http://www.tsunamiterror.info/ |date=2020-02-12 }}
* [http://www.cln.org/themes/tsunamis.html General Tsunami Resources]{{Dead link|date=ಫೆಬ್ರವರಿ 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.projectshum.org/NaturalDisasters/tsunami.html Natural Disasters - Tsunami] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060615014436/http://www.projectshum.org/NaturalDisasters/tsunami.html |date=2006-06-15 }} — Great research site for kids.
* [http://www.envirtech.org/envirtech_tsunameter.htm Envirtech Tsunami Warning System] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060813005747/http://www.envirtech.org/envirtech_tsunameter.htm |date=2006-08-13 }} — Based on seabed seismics and sea level gauges.
* [http://www.indianoceandisasterrelief.co.uk Indian Ocean Disaster Relief] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171002005225/https://indianoceandisasterrelief.co.uk/ |date=2017-10-02 }}
* [http://www.benfieldhrc.org/tsunamis/mega_tsunami_more.htm Benfield Hazard Research - Mega Tsunamis - Cumbre Vieja volcano on the Canary Island of La Palma Risk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060626013552/http://www.benfieldhrc.org/tsunamis/mega_tsunami_more.htm |date=2006-06-26 }}
* [http://geology.com/articles/tsunami-geology.shtml What Causes a Tsunami?]

=== Images and video ===

{{See also|2004 Indian Ocean earthquake#Images and video|l1=Images and video, 2004 Indian Ocean earthquake}}
* [http://www.asiantsunamivideos.com/ Large Collection of Amateur Tsunami Videos with Thunbnail Images and Detailed Descriptions]
* [https://archive.org/movies/movieslisting-browse.php?collection=opensource_movies&amp;cat=tsunami 5 Amateur Camcorder Video Streams] of the December 26, 2004 tsunami that hit Sri Lanka, Thailand and Indonesia.
* [http://www.digitalglobe.com/tsunami_gallery.html 2004 Asian Tsunami Satellite Images (Before and After)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050103013221/http://digitalglobe.com/tsunami_gallery.html |date=2005-01-03 }}
* [http://www.crisp.nus.edu.sg/tsunami/tsunami.html Satellite Images of Tsunami Affected Areas] High resolution satellite images showing the effects of the 2004 tsunami on the affected areas in Indonesia, Thailand and Nicobar island of India.
* [http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/runup.html Computer-generated animation of a tsunami] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050105020059/http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/runup.html |date=2005-01-05 }}
* [http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/characteristics.html Animation of 1960 tsunami originating outside coast of Chile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060716012051/http://www.geophys.washington.edu/tsunami/general/physics/characteristics.html |date=2006-07-16 }}
* [http://www.riveroflife.be/tsunami/index.html The Survivors - A moving travelogue full of stunning images along the tsunami ravaged South-Western Coast of India] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110315024204/http://www.riveroflife.be/tsunami/index.html |date=2011-03-15 }}
Tsunamis are Dangerous- A site for about tsunamis for everyone
* [http://www.forskning.no/Artikler/2006/juni/1149444923.73 Origin of a Tsunami - animation showing how the shifting of continental plates in the Indian Ocean created the catastrophe of December 26th 2004.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110514180926/http://www.forskning.no/Artikler/2006/juni/1149444923.73 |date=2011-05-14 }}
* [http://archives.cbc.ca/IDD-1-75-1561/science_technology/earthquakes_and_tsunamis/ CBC Digital Archives – Canada's Earthquakes and Tsunamis]

[[ವರ್ಗ:ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಕೋಪಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಜಲಸಮೂಹಗಳು]]</text>
      <sha1>n63kyn51lr68205im6l0um0chbk0lx7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9705</id>
    <revision>
      <id>1306983</id>
      <parentid>1224468</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T00:33:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306983</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21493" sha1="77evij8k4czwq03zznk7mtm4hd193wj" xml:space="preserve">{{Infobox ಭಾರತದ ಭೂಪಟ
| native_name = ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ
| other_name = 
| type = 
| type_2 = 
| skyline= RanganathaTemple.jpg
| skyline_caption= [[ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ]]    
| locator_position = left
| latd = 12.414
| longd = 76.704
| state_name = ಕರ್ನಾಟಕ
| district = [[ಮಂಡ್ಯ]]
| region = [[ಬಯಲುಸೀಮೆ]]
| leader_title = 
| leader_name =
| altitude =
| population_as_of = 2001
| population_city = 23,448
| population_rank = 
| population_total = 
| population_density = 1,803.69
| area_magnitude = ೯
| area_total = 13
| area_total_cite = 
| area_telephone = +08236
| postal_code = 571 438
| vehicle_code_range = KA-11
| unlocode =
| footnotes = 
}}
'''ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ''', [[ಕರ್ನಾಟಕ | ಕರ್ನಾಟಕದ]] [[ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆ|ಮಂಡ್ಯ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವ ಹೊಂದಿರುವ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ.

==ಸ್ಥಳ==

[[ಮೈಸೂರು]] ನಗರದಿಂದ ೧೩ ಕಿ.ಮೀ. , ಮಂಡ್ಯ ನಗರದಿಂದ ೨೫ ಕಿ ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ [[ಮಂಡ್ಯ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗಡಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಪಟ್ಟಣವು ಸುತ್ತಲೂ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ [[ಕಾವೇರಿ ನದಿ|ಕಾವೇರಿ ನದಿಯು]] [[ಪೂರ್ವವಾಹಿನಿ]] ಹಾಗು [[ಪಶ್ಚಿಮವಾಹಿನಿ]]ಗಳಾಗಿ ಕವಲೊಡೆದು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟನವು ಒಂದು ದ್ವೀಪದಂತಿದೆ.

==ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವ==


[[ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ | ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು]] ಪಟ್ಟಣದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಈ ದೇವಾಲಯವು [[ಗಂಗ ಅರಸರ| ಗಂಗ ಅರಸರು]] ಕಾಲದ್ದೆಂದು ಪ್ರತೀತಿಯಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಕವಲೊಡೆಯುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿಯ ದೇವಾಲಯಗಳಿರುವುದು ಒಂದು ವಿಶೇಷ. ಇವುಗಳೆಂದರೆ:

*ಆದಿ ರಂಗ - ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ
*ಮಧ್ಯ ರಂಗ - [[ಶಿವನಸಮುದ್ರ]]
*ಅಂತ್ಯ ರಂಗ - [[ತಮಿಳುನಾಡು | ತಮಿಳುನಾಡಿನ]] [[ಶ್ರೀರಂಗಂ]]

[[ಪಶ್ಚಿಮ ವಾಹಿನಿ | ಪಶ್ಚಿಮ ವಾಹಿನಿಯು]] ಹಿಂದುಗಳಿಗೆ ಅಂತಿಮ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಒಂದು ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರ. ಇಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮೃತರ ಅಸ್ಥಿಗಳನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಿದರೆ [[ಮೋಕ್ಷ]] ಲಭಿಸುವುದೆಂದು ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ.

= ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ =


[[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವುಳ್ಳ ಊರಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ [[ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು.ಅದು ಯದು ವಂಶದ ಯದುರಾಯರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ನ ತನಕವೂ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು.ನಂತರ ಅದು ಹತ್ತಿರದ ದವಳಗಿರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರವಯಿತು.
==ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ==
ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ತನ್ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಈ ಊರು ಇಲ್ಲಿ  9ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾದ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯದಿಂದಾಗಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಸಿಂಗಾರಗಳನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಈಗ ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳ ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಶೈಲಿಯ ಸಂಯುಕ್ತ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ.

ಈ ಊರು ಮೈಸೂರಿನ ರಾಜಧಾನಿಯಾದಾಗ ತನ್ನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು.ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯಗಳು,ದರಿಯಾ ಡೌಲಾತು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲೇ
ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡವು.

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುವ ಸುಂದರ ತಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತದ ಎರಡನೆ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಲಪಾತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟಿರುವ ಶಿವನಸಮುದ್ರ ಜಲಪಾತದಂತಹ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿಹಾರ ತಾಣಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ.

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ಸಂಗಮ - ಇಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಕಾವೇರಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಕಾವೇರಿ ಮತ್ತು ಲೋಕಪಾವನಿ ನದಿಗಳು ಕೂಡುವ ಸಂಗಮವಿದ್ದು ನೋಡಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 127 ಕಿ.ಮೀ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ  13 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ. ಈ ಊರು ತನ್ನದೆ ಆದ ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣವನ್ನುಹೊಂದಿದೆ. ಮೈಸೂರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸಮೀಪದ ವಿಮಾನನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ.  ರಸ್ತೆಯಮೂಲಕವು ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಲುಪಬಹುದು. ಈ ದ್ವೀಪವು ಬೆಂಗಳೂರು – ಮೈಸೂರು ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ.
==ಮದ್ದಿನಮನೆ==
*28 Mar, 2017
*ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದ ಎದುರು ಇದ್ದ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ (ಮದ್ದಿನ ಮನೆ) ವನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತು ಇಲಾಖೆಯ ಸಮ್ಮತಿ ಪಡೆದು ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆ, ಬೆಂಗಳೂರು–ಮೈಸೂರು ಜೋಡಿ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿತ್ತು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದೆ.
*200 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಕಾಲದ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಮೂಲ ಸ್ಥಳದಿಂದ 130 ಮೀಟರ್‌ ದೂರದ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಲವಲೇಶವೂ ಮುಕ್ಕಾಗದಂತೆ ಅಮೆರಿಕದ ವುಲ್ಫೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮದೇ ದೇಶದ ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ ಕಂಪೆನಿಗಳು, ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿವೆ.
===ವಿವರ===
*ನೆಲಮಟ್ಟದಿಂದ 20 ಅಡಿ ಆಳದಲ್ಲಿ ಕಾಲುವೆ ತೋಡಿ. ಅದರ ಮೇಲೆ ಬಲಶಾಲಿಯಾದ ಉಕ್ಕಿನ ತೊಲೆಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಗಾತ್ರದ ಮತ್ತು ಉದ್ದದ ಬೀಮ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಕೂರಿಸಿ ವಿದೇಶದ ‘ಯುನಿಫೈಡ್‌ ಜಾಕಿಂಗ್‌ ಸಿಸ್ಟಂ’ ಎಂಬ ವಿಶೇಷ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಸಹಾಯದಿಂದ ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಮುನ್ನೂಕಲು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿರುವ ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆ ಗೆಲುವಿನ ನಗೆ ಬೀರಿದೆ.

===130 ಮೀಟರ್‌ ದೂರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರ===
*ಈ ಸ್ಮಾರಕ ಮೊದಲಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಿಂದ 130 ಮೀಟರ್‌ ದೂರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿದೆ. 90 ಡಿಗ್ರಿ ಕೋನದಲ್ಲಿ 100 ಮೀಟರ್‌ ಸಾಗಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮತ್ತೆ ಬಲಕ್ಕೆ 30 ಮೀಟರ್‌ ದೂರ (ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನ ‘ಎಲ್‌’ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ) ತಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ದಿನ (ಮಾರ್ಚ್‌ 6) 40 ಮೀಟರ್‌, ಎರಡನೇ ದಿನ 42 ಮೀಟರ್‌, 3ನೇ ದಿನ 18 ಮೀಟರ್‌ ಮತ್ತು 4ನೇ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ 30 ಮೀಟರ್‌ ದೂರಕ್ಕೆ ಈ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ ಕ್ರಮಿಸಿದೆ.

*ಸ್ಮಾರಕದ ತಳಭಾಗದ ಕೆಲವು ಬೀಮ್‌ಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತ ಕಾಂಪೌಂಡ್‌ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಕೆಲಸ ಮಾತ್ರ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಈ ಸ್ಮಾರಕ ಸ್ಥಳಾಂತರಕ್ಕೆ ಒಟ್ಟು 13.6 ಕೋಟಿ ವೆಚ್ಚವಾಗಿದ್ದು, ಸಂಪೂರ್ಣ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆಯೇ ಭರಿಸಿದೆ.

*ಈ ಸ್ಮಾರಕ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವ ಸಂಬಂಧ 2013, ಮಾರ್ಚ್‌ 14ರಂದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಿತ್ತು. 2015ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಮದ್ದಿನ ಮನೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಕ್ಕೆ ಟೆಂಡರ್‌ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ನಡೆದಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದ ವುಲ್ಫೆ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಜಂಟಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಆರಂಭಿಸಿದ್ದವು.

*ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು 3 ವಲಯವಾಗಿ ವಿಭಾಗಿಸಿ ಅದರ ಕೆಳಭಾಗವನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸಿ ‘ಕ್ಯಾರಿ ಲೈನ್‌’ (ನೆಲದಿಂದ ಎರಡು ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ರೇಖೆಗೆ)ಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಸ್ಮಾರಕದ ಕೆಳಗೆ 5 ಮುಖ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣ ತೊಲೆಗಳು, 11 ಕ್ರಾಸ್‌ ಬೀಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು 31 ನೀಡಲ್‌ ಬೀಮ್‌ಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

*ಈ ಎಲ್ಲ ಬೀಮ್‌ಗಳನ್ನು ಜಬಲ್‌ಪುರದಿಂದ ತರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಅವುಗಳಿಗೆ ಒಟ್ಟು 37 ಜಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಮುನ್ನೂಕುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇಡೀ ಕಟ್ಟಡ ಒಮ್ಮೆಗೇ ಮುನ್ನಡೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಲು ‘ಯೂನಿಫೈಡ್‌ ಜಾಕಿಂಗ್‌ ಸಿಸ್ಟಂ (ಯುಜೆಎಸ್‌)’ ಎಂಬ ವಿನೂತನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

*ಕಬ್ಬಿಣದ ತೊಲೆಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಮರದ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್‌ ಬಾಡಿ ಪುಷ್‌ ರ‍್ಯಾಮ್‌ಗಳನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಯಂತ್ರದಂತೆ ಕಾಣುವ ಯುಜೆಎಸ್‌ ಯಂತ್ರ ಇಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಚಾಲಕಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದು ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಗತಿ.

*ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೆ ಅಮೆರಿಕದ ವುಲ್ಫೆ ಕಂಪೆನಿಯ ನಿರ್ವಾಹಕ ಜೇಮಿನ್‌ ಬಕಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಂ ಸೇರಿ 6 ಮಂದಿ, ಪಿಎಸ್‌ಎಲ್‌ ಕಂಪೆನಿಯ 20 ಜನ ತಜ್ಞರು ಹಾಗೂ ನೈರುತ್ಯ ರೈಲ್ವೆಯ 20 ಮಂದಿ ಮತ್ತು  ಪುರಾತತ್ವ ಇಲಾಖೆ ಸೇರಿ 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಒಂದೂವರೆ ತಿಂಗಳು ಸತತ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.

*10/13 ಮೀಟರ್‌ ಅಳತೆಯ, 900 ಮೆಟ್ರಿಕ್‌ ಟನ್‌ ತೂಕದ ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಅದರ ಮೂಲನೆಲೆಯಿಂದ ರೈಲು ಹಳಿಗಳಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಮಾರಕದ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೂ ಮುನ್ನ ಅದು ಸಾಗುವ ಮಾರ್ಗದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ 20 ಅಡಿ ಆಳದ ಕಾಲುವೆ ತೋಡಲಾಗಿತ್ತು.

*ಹೀಗೆ ಹಳ್ಳ ತೋಡುವುದರಿಂದ ಈಗಾಗಲೇ ಇರುವ ಬ್ರಾಡ್‌ಗೇಜ್‌ ರೈಲು ಹಳಿಗಳು ಕುಸಿಯಬಹುದು ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ರೈಲು ಹಳಿಗಳಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಸಿಮೆಂಟ್‌ ಪಿಲ್ಲರ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಎಚ್ಚರವಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. 

===ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ರಚನೆ===
*ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿರುವ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ಕಾಲದ 8 ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರಗಳ ಪೈಕಿ ಜೋಡಿ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ನಿರ್ಮಾಣ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿರುವ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ ಷಡ್ಕೋನಾಕೃತಿಯ ಸ್ಮಾರಕ. ಈ ದ್ವೀಪ ಪಟ್ಟಣದ 3 ಸುತ್ತಿನ ಕೋಟೆಯ ಸುತ್ತ ಕಾವಲು ಕಾಯುವ ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಅಗತ್ಯ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಇವುಗಳನ್ನು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದ.

*ಚುರಕಿ ಗಾರೆಯಿಂದ (ಸುಣ್ಣ, ಸುಟ್ಟ ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಮರವಜ್ರ ಮಿಶ್ರಣ) ಬಳಸಿ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಮಾರಕ ಗೋಡೆ ಒಂದು ಮೀಟರ್‌ ದಪ್ಪ ಇದೆ. ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳಕಿಂಡಿ ಇಡಲಾಗಿದೆ.

*ನೆಲಮಟ್ಟದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಸುಮಾರು 10 ಅಡಿ ಆಳದಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಇರಿಸಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. 200 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಜ್ಯಾಮಿತಿಯ ತತ್ವದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಇಳಿಜಾರು ಚಾವಣಿ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವುದು ವಿಶೇಷ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.prajavani.net/news/article/2017/03/28/480525.html |title=ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಪ್ರಯತ್ನ!;ಹೊಸ ನೆಲೆಯಲಿ ‘ಮದ್ದಿನ ಮನೆ’;ಗಣಂಗೂರು ನಂಜೇಗೌಡ;28 Mar, 2017 |access-date=2017-03-28 |archive-date=2017-03-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170327230746/http://www.prajavani.net/news/article/2017/03/28/480525.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಶ್ರೀ ರಂಗಪಟ್ಟಣ.

==ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ನೋಡುವ ಸ್ಥಳಗಳು==
'''ಗುಂಬಜ್
ಕೃಷ್ಣ ರಾಜ ಸಾಗರ
ಬಲಮುರಿ
ಎಡಮುರಿ 
ಸಂಗಮ್
ಗೋಸಾಯ್ ಘಾಟ್
ಧ್ವನಿ ಬೆಳಕು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ
ಸ್ನಾನ ಘಟ್ಟ
ಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ
ಕಾವೇರಿನದಿ
ಮಹದೇವಪುರ


* [[ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ]]
* [[ಜುಮ್ಮ ಮಸೀದಿ|ಕೋಟೆ ಆಂಜನೇಯ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ(ಜುಮ್ಮ ಮಸೀದಿ]])
* [[ದರಿಯಾ ದೌಲತ್]]
* [[ರಂಗನತಿಟ್ಟು ಪಕ್ಷಿಧಾಮ]]
* [[ಶ್ರೀ ನಿಮಿಷಾಂಬ ದೇವಾಲಯ]]
* [[ಬೆಳಗೊಳ ಹತ್ತಿರದ  ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕ್ಷೇತ್ರದ  ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿoಹಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ]]
* ಕರಿಘಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ'''
*ಮೇಳಪುರದ ಯಜ್ಞೆಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ'''
*ಬೆಳಗೊಳ ಹತ್ತಿರದ  ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭo ಭo ಆಶ್ರಮ
*ಚoದ್ರವನ ಆಶ್ರಮ
*ಬನ್ನಹಳ್ಳಿ ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲ ದೇವರು

'''&lt;big&gt;ಬನ್ನಹಳ್ಳಿ ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲ ದೇವರು&lt;/big&gt;'''

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ತಾಲೂಕಿನ ಒಂದು ಪುಟ್ಟಗ್ರಾಮ ಬನ್ನಹಳ್ಳಿ. ತಾಲೂಕಿನ ಗಡಿ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಇದು ಮಂಡ್ಯ ನಗರಕ್ಕೆ ಅತಿ ಸಮೀಪವಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಬನ್ನಹಳ್ಳಿಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯವಹಾರ ಮ೦ಡ್ಯದೊ೦ದಿಗೆ. ಈಗ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಹಳ್ಳಿ ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬೇಕು. ಕೆಲ ಶತಮಾನಗಳ   ಹಿಂದಿನವರೆಗೆ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಚಟುವಟಿಕೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಇದುವರೆಗೆ ಯಾರೂ ಬರೆಯದಿದ್ದರು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದ ಸ್ಥಳ ಇದಾಗಿದೆ.

ಬನ್ನಹಳ್ಳಿಯ ಕೇ೦ದ್ರಬಿಂದು ಶ್ರೀ ತಿರುಮಲ ದೇವಾಲಯ. ಗ್ರಾಮದ ಜನರಿಗೆ ಈ ದೇವರ ಬಗ್ಗೆ ಅಪಾರ ಶ್ರದ್ಧೆ, ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ನ೦ಬಿಕೆ. ಈ ದೇವರ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮದ ಜನರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿ ಸೇರಿ ಯಶಸ್ವಿಗೊಳಿಸುವುದು ಅಪೂರ್ವ ಸನ್ನಿವೇಶವೆ ಸರಿ. ಈ ತೆರೆನಾದ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಡಾವಳಿ ಇರುವ ಈ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅದರದೇ ಆದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯ ಇದೆ.

==ಚಿತ್ರಶಾಲೆ==
&lt;gallery&gt;
ಚಿತ್ರ:ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿ.JPG|ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತಿರುವ ಕಾವೇರಿ ನದಿ
&lt;/gallery&gt;

==ಉಲ್ಲೇಖನಗಳು==
{{Reflist}}

*[https://web.archive.org/web/20040811073149/http://www.geocities.com/tipus_srirangapatna/ &quot;ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ&quot;]
*[http://www.divyadesamonline.com/hindu/temples/trichy/srirangam-temple.asp ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070220075823/http://www.divyadesamonline.com/hindu/temples/trichy/srirangam-temple.asp |date=2007-02-20 }}
*[http://www.karnataka.com/tourism/srirangapatna/ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111208160614/http://www.karnataka.com/tourism/srirangapatna/ |date=2011-12-08 }}
*[http://www.templenet.com/Karnataka/seiranga.html ಶ್ರೀರಂಗನಾಥ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯ]

[[ವರ್ಗ: ಮಂಡ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ: ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಾಲೂಕುಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು]]</text>
      <sha1>77evij8k4czwq03zznk7mtm4hd193wj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಕೇಶಿರಾಜ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9941</id>
    <revision>
      <id>1306953</id>
      <parentid>1306835</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:51:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <comment>/* ಕೇಶಿರಾಜ */</comment>
      <origin>1306953</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9078" sha1="gafcl3sp6ep4bny7dbz2c85xt1irsb2" xml:space="preserve">{{ಹೊಯ್ಸಳ_ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ_ಕನ್ನಡ_ಕವಿಗಳು}}
'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ ಕಾಲ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೨೬೦.&lt;ref&gt;http://www.sobagu.in/ಕೇಶಿರಾಜ/&lt;/ref&gt;   ಈತನು [[ಜನ್ನ]]ನ ಸೋದರಳಿಯ.ಹಳಗನ್ನಡ [[:ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ|ವ್ಯಾಕರಣ]]ವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ಈತನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕೃತಿ.
{{Infobox person
| birth_date = ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| death_date = ೧೩ನೆ ಅಥವಾ ೧೪ನೆ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| father = ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ
| occupation = ಕನ್ನಡ,ವ್ಯಾಕರಣ, ಕವಿ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ
| works=ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ
}}{{Short description|13th century Kannada poet}}
==ಕೇಶಿರಾಜ==
ಕೇಶಿರಾಜನ ತಂದೆ ಯೋಗಿಪ್ರವರನಾದ '[[ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ]]', [[ತಾಯಿ]]ಯ [[ತಂದೆ]] ಕವಿಯೂ ಯಾದವಕಟಕಾಚಾರ್ಯನೂ ಆಗಿದ್ದ &quot;ಸುಮನೋಬಾಣ&quot; ಎಂದು ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಶಿರಾಜನೇ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.
ಸುಮನೋಬಾಣನು ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು.(೧೨೩೦) ಅವನ ಅನಂತನಾಥಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸೂಚನೆಯಿದೆ.ಕೇಶಿರಾಜ ಚೋಳರಾಜನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಹಾಗೂ ಅವನ ಮಗ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಆಳಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಕಾಲ ೧೨೨೦-೩೮. ಅಲ್ಲದೇ ಅವನ ಮಗನಾದ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಕಾಲ ೧೨೩೩-೬೭. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಕೇಶಿರಾಜನ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ರಚನೆಯಾದದ್ದು.&lt;ref&gt;https://en.unionpedia.org/i/Kesiraja&lt;/ref&gt;

==ಇವರ ಕೃತಿಗಳು== 
ಪ್ರಬೋಧಚಂದ್ರ, ಚೋಳಪಾಲಕ ಚರಿತ, ಕಿರಾತ, ಸುಭದ್ರಾ ಹರಣ, ಶ್ರೀ ಚಿತ್ರಮಾಲೆ. ಆದರೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://kanaja.in/archives/77935 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2015-12-25 |archive-date=2016-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306001908/https://kanaja.in/archives/77935 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
ರಸಿಕಪ್ರಿಯ (೧೫೯೧); ಕವಿಪ್ರಿಯ(೧೬೦೧); ರಾಮಚಂದ್ರಿಕ (೧೬೦೧); ರತನಭಾವನಿ(೧೬೦೧); ವೀರಸಿಂಹ ದೇವಚರಿತ(೧೬೦೭); ಜಹಾಂಗೀರ ಜಸಚಂದ್ರಿಕ (೧೬೧೨); ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಗೀತ (೧೬೦೧)- ಈ ೭ಕೃತಿಗಳು ಕೇಶವದಾಸನ ರಚನೆಗಳೆಂದು ಪಂಡಿತರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಕಸಿಕವನ್ನು ಈತನ ಹೆಸರಿಗೇ ಆರೋಪಿಸಿದ್ದರೂ ಅದು ಈತನ ಅಣ್ಣ ಬಲಭದ್ರನ ರಚನೆಯೆಂದು ಬಹುಮಂದಿ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಛಂದಮಾಲಾ ಎಂಬ ಕೃತಿಯೂ ಈತನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ರಸಿಕಪ್ರಿಯಾ [[ಕಾವ್ಯ]]ಮೀಮಾಂಸೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಪ್ರೌಢ ಗ್ರಂಥ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಪರಂಪರೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ರಸ, ವೃತ್ತಿ, ಕಾವ್ಯದೋಷ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ವರ್ಣನೆ ಮತ್ತು ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಕಾಣದೊರೆಯುತ್ತವೆ. [[ಭರತ]]ನ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ, ವಾತ್ಸ್ಯಾಯನನ ಕಾಮಸೂತ್ರ ಮತ್ತು ರುದ್ರಭಟ್ಟನ ಶೃಂಗಾರತಿಲಕ ಕೃತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಕೃತಿ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಶೃಂಗಾರರಸವನ್ನು ಕುರಿತ ವಿವೇಚನೆ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಈ ಬಗೆಗಿನ ಲಕ್ಷ್ಯಪದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ [[ಕೃಷ್ಣ]]ನ ಚಿತ್ರವೂ ಬೇರೆಯ ಬಗೆಯದು. ಇಲ್ಲಿಯ ಕೃಷ್ಣ ಒಬ್ಬ ರಸಿಕ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಕೃಷ್ಣ ಭಕ್ತಕವಿಗಳ ಕೃಷ್ಣನಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಇತರ ರಸಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರೂಪಣೆಯೂ ಇದರಲ್ಲಿದೆ. ರಸದ ಅಂಗವಾಗಿಯೇ ನಾಯಿಕಾಭೇದಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಿಷಯಗಳ ಸಾಂಗೋಪಾಂಗ ವಿವೇಚನೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಭಾಮಹ, ಉದ್ಭಟ ಮೊದಲಾದ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸಕರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಅಲಂಕಾರ ಶಬ್ದವನ್ನು ತುಂಬ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ-ಅಂದರೆ, ರಸ ರೀತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಭಾಷೆ ಸರಳವಾಗಿದೆ. ಅಲಂಕಾರಗ್ರಂಥಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ ಮಾತ್ರ ದೊರೆಯಬಹುದಾದರೂ ಕೇಶವದಾಸನ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೊಂದು ಸ್ಥಾನವಿದೆ.&lt;ref&gt;https://archive.org/details/abdamaidarpaa00kirjuoft&lt;/ref&gt;
ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣವನ್ನು [[ಜೆ.ಗ್ಯಾರೆಟ್]] ಎನ್ನುವವರು ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೮೬೮]]ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ.[[೧೮೭೨]]ರಲ್ಲಿ  [[ರೆವೆರಂಡ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್]] ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೯೫೧]]ರಲ್ಲಿ ಡಿ.ಕೆ.ಭೀಮಸೇನರಾಯರು ಹಾಗು [[೧೯೫೮]]ರಲ್ಲಿ [[ಡಿ.ಎಲ್.ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್]] ಅವರು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;https://play.google.com/store/books/details/KANNADA_SHABDAMANIDARPANA_SANGRAHA?id=HnaYAwAAQBAJ&amp;hl=en_IN&lt;/ref&gt;

==ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ==
*'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ &quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ಸಮಗ್ರವೂ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವೂ ಆದ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ. ಇಡಿಯ ಕೃತಿ ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಎಂಟು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕರಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು 'ಸೂತ್ರ'ವೆಂದೂ ಗದ್ಯ ರೂಪದ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು'ವೃತ್ತಿ'ಯೆಂದೂ ವ್ಯಾಕರಣದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು 'ಪ್ರಯೋಗ'ವೆಂದೂ ಕರೆದು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ [[೨ನೇ ನಾಗವರ್ಮ]]ನ &quot;ಶಬ್ದಸ್ಪೃತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾವಲೋಕನ&quot; ಗ್ರಂಥಗಳ 'ಸೂತ್ರ', 'ವೃತ್ತಿ' ಮತ್ತು 'ಪ್ರಯೋಗ'ಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ.
*&quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ೧೩ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನ ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಹೇಗಿದ್ದುವೆಂಬುದನ್ನು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಸಪ್ರಮಾಣ ವಿವೇಚನೆಯಿಂದ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ, ನಾಮ, ಸಮಾಸ, ತದ್ಧಿತ, ಆಖ್ಯಾತ, ಧಾತು, ಅಪಭ್ರಂಶ, ಅವ್ಯಯ ಎಂಬ ಎಂಟು ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ.
*ಪೂರ್ವಕವಿಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಉದಾಹರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.


== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>gafcl3sp6ep4bny7dbz2c85xt1irsb2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306955</id>
      <parentid>1306953</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:57:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <origin>1306955</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5825" sha1="t4gy46mes578otzyvh3b946jr02ri6y" xml:space="preserve">{{ಹೊಯ್ಸಳ_ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ_ಕನ್ನಡ_ಕವಿಗಳು}}
'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ ಕಾಲ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೨೬೦.&lt;ref&gt;http://www.sobagu.in/ಕೇಶಿರಾಜ/&lt;/ref&gt;   ಈತನು [[ಜನ್ನ]]ನ ಸೋದರಳಿಯ.ಹಳಗನ್ನಡ [[:ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ|ವ್ಯಾಕರಣ]]ವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ಈತನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕೃತಿ.
{{Infobox person
| birth_date = ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| death_date = ೧೩ನೆ ಅಥವಾ ೧೪ನೆ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| father = ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ
| occupation = ಕನ್ನಡ,ವ್ಯಾಕರಣ, ಕವಿ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ
| works=ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ
}}{{Short description|13th century Kannada poet}}
==ಕೇಶಿರಾಜ==
ಕೇಶಿರಾಜನ ತಂದೆ ಯೋಗಿಪ್ರವರನಾದ '[[ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ]]', [[ತಾಯಿ]]ಯ [[ತಂದೆ]] ಕವಿಯೂ ಯಾದವಕಟಕಾಚಾರ್ಯನೂ ಆಗಿದ್ದ &quot;ಸುಮನೋಬಾಣ&quot; ಎಂದು ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಶಿರಾಜನೇ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.
ಸುಮನೋಬಾಣನು ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು.(೧೨೩೦) ಅವನ ಅನಂತನಾಥಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸೂಚನೆಯಿದೆ.ಕೇಶಿರಾಜ ಚೋಳರಾಜನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಹಾಗೂ ಅವನ ಮಗ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಆಳಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಕಾಲ ೧೨೨೦-೩೮. ಅಲ್ಲದೇ ಅವನ ಮಗನಾದ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಕಾಲ ೧೨೩೩-೬೭. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಕೇಶಿರಾಜನ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ರಚನೆಯಾದದ್ದು.&lt;ref&gt;https://en.unionpedia.org/i/Kesiraja&lt;/ref&gt;

==ಇವರ ಕೃತಿಗಳು== 
ಪ್ರಬೋಧಚಂದ್ರ, ಚೋಳಪಾಲಕ ಚರಿತ, ಕಿರಾತ, ಸುಭದ್ರಾ ಹರಣ, ಶ್ರೀ ಚಿತ್ರಮಾಲೆ. ಆದರೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://kanaja.in/archives/77935 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2015-12-25 |archive-date=2016-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306001908/https://kanaja.in/archives/77935 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;https://archive.org/details/abdamaidarpaa00kirjuoft&lt;/ref&gt;
ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣವನ್ನು [[ಜೆ.ಗ್ಯಾರೆಟ್]] ಎನ್ನುವವರು ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೮೬೮]]ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ.[[೧೮೭೨]]ರಲ್ಲಿ  [[ರೆವೆರಂಡ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್]] ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೯೫೧]]ರಲ್ಲಿ ಡಿ.ಕೆ.ಭೀಮಸೇನರಾಯರು ಹಾಗು [[೧೯೫೮]]ರಲ್ಲಿ [[ಡಿ.ಎಲ್.ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್]] ಅವರು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;https://play.google.com/store/books/details/KANNADA_SHABDAMANIDARPANA_SANGRAHA?id=HnaYAwAAQBAJ&amp;hl=en_IN&lt;/ref&gt;

==ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ==
*'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ &quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ಸಮಗ್ರವೂ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವೂ ಆದ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ. ಇಡಿಯ ಕೃತಿ ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಎಂಟು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕರಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು 'ಸೂತ್ರ'ವೆಂದೂ ಗದ್ಯ ರೂಪದ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು'ವೃತ್ತಿ'ಯೆಂದೂ ವ್ಯಾಕರಣದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು 'ಪ್ರಯೋಗ'ವೆಂದೂ ಕರೆದು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ [[೨ನೇ ನಾಗವರ್ಮ]]ನ &quot;ಶಬ್ದಸ್ಪೃತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾವಲೋಕನ&quot; ಗ್ರಂಥಗಳ 'ಸೂತ್ರ', 'ವೃತ್ತಿ' ಮತ್ತು 'ಪ್ರಯೋಗ'ಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ.
*&quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ೧೩ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನ ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಹೇಗಿದ್ದುವೆಂಬುದನ್ನು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಸಪ್ರಮಾಣ ವಿವೇಚನೆಯಿಂದ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ, ನಾಮ, ಸಮಾಸ, ತದ್ಧಿತ, ಆಖ್ಯಾತ, ಧಾತು, ಅಪಭ್ರಂಶ, ಅವ್ಯಯ ಎಂಬ ಎಂಟು ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ.
*ಪೂರ್ವಕವಿಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಉದಾಹರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.


== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>t4gy46mes578otzyvh3b946jr02ri6y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306956</id>
      <parentid>1306955</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:58:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <origin>1306956</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5817" sha1="4k6role4oci99yu288mh8swmidwrxis" xml:space="preserve">{{ಹೊಯ್ಸಳ_ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ_ಕನ್ನಡ_ಕವಿಗಳು}}
'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ ಕಾಲ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೨೬೦.&lt;ref&gt;http://www.sobagu.in/ಕೇಶಿರಾಜ/&lt;/ref&gt;   ಈತನು [[ಜನ್ನ]]ನ ಸೋದರಳಿಯ.ಹಳಗನ್ನಡ [[:ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ|ವ್ಯಾಕರಣ]]ವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ಈತನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕೃತಿ.
{{Infobox person
| birth_date = ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| death_date = ೧೩ನೆ ಅಥವಾ ೧೪ನೆ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| father = ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ
| occupation = ಕನ್ನಡ,ವ್ಯಾಕರಣ, ಕವಿ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ
| works=ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ
}}{{Short description|13th century Kannada poet}}
==ಕೇಶಿರಾಜ==
ಕೇಶಿರಾಜನ ತಂದೆ ಯೋಗಿಪ್ರವರನಾದ '[[ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ]]', [[ತಾಯಿ]]ಯ [[ತಂದೆ]] ಕವಿಯೂ ಯಾದವಕಟಕಾಚಾರ್ಯನೂ ಆಗಿದ್ದ &quot;ಸುಮನೋಬಾಣ&quot; ಎಂದು ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಶಿರಾಜನೇ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.
ಸುಮನೋಬಾಣನು ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು.(೧೨೩೦) ಅವನ ಅನಂತನಾಥಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸೂಚನೆಯಿದೆ.ಕೇಶಿರಾಜ ಚೋಳರಾಜನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಹಾಗೂ ಅವನ ಮಗ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಆಳಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಕಾಲ ೧೨೨೦-೩೮. ಅಲ್ಲದೇ ಅವನ ಮಗನಾದ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಕಾಲ ೧೨೩೩-೬೭. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಕೇಶಿರಾಜನ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ರಚನೆಯಾದದ್ದು.&lt;ref&gt;https://en.unionpedia.org/i/Kesiraja&lt;/ref&gt;

==ಕೃತಿಗಳು== 
ಪ್ರಬೋಧಚಂದ್ರ, ಚೋಳಪಾಲಕ ಚರಿತ, ಕಿರಾತ, ಸುಭದ್ರಾ ಹರಣ, ಶ್ರೀ ಚಿತ್ರಮಾಲೆ. ಆದರೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://kanaja.in/archives/77935 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2015-12-25 |archive-date=2016-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306001908/https://kanaja.in/archives/77935 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;https://archive.org/details/abdamaidarpaa00kirjuoft&lt;/ref&gt;
ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣವನ್ನು [[ಜೆ.ಗ್ಯಾರೆಟ್]] ಎನ್ನುವವರು ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೮೬೮]]ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ.[[೧೮೭೨]]ರಲ್ಲಿ  [[ರೆವೆರಂಡ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್]] ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೯೫೧]]ರಲ್ಲಿ ಡಿ.ಕೆ.ಭೀಮಸೇನರಾಯರು ಹಾಗು [[೧೯೫೮]]ರಲ್ಲಿ [[ಡಿ.ಎಲ್.ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್]] ಅವರು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;https://play.google.com/store/books/details/KANNADA_SHABDAMANIDARPANA_SANGRAHA?id=HnaYAwAAQBAJ&amp;hl=en_IN&lt;/ref&gt;

===ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ===
*'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ &quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ಸಮಗ್ರವೂ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವೂ ಆದ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ. ಇಡಿಯ ಕೃತಿ ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಎಂಟು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕರಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು 'ಸೂತ್ರ'ವೆಂದೂ ಗದ್ಯ ರೂಪದ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು'ವೃತ್ತಿ'ಯೆಂದೂ ವ್ಯಾಕರಣದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು 'ಪ್ರಯೋಗ'ವೆಂದೂ ಕರೆದು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ [[೨ನೇ ನಾಗವರ್ಮ]]ನ &quot;ಶಬ್ದಸ್ಪೃತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾವಲೋಕನ&quot; ಗ್ರಂಥಗಳ 'ಸೂತ್ರ', 'ವೃತ್ತಿ' ಮತ್ತು 'ಪ್ರಯೋಗ'ಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ.
*&quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ೧೩ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನ ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಹೇಗಿದ್ದುವೆಂಬುದನ್ನು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಸಪ್ರಮಾಣ ವಿವೇಚನೆಯಿಂದ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ, ನಾಮ, ಸಮಾಸ, ತದ್ಧಿತ, ಆಖ್ಯಾತ, ಧಾತು, ಅಪಭ್ರಂಶ, ಅವ್ಯಯ ಎಂಬ ಎಂಟು ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ.
*ಪೂರ್ವಕವಿಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಉದಾಹರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.


== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>4k6role4oci99yu288mh8swmidwrxis</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306957</id>
      <parentid>1306956</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:59:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <origin>1306957</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5830" sha1="1p853q5nkutvfahl5716eguz9gqmiu0" xml:space="preserve">{{ಹೊಯ್ಸಳ_ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ_ಕನ್ನಡ_ಕವಿಗಳು}}
'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ ಕಾಲ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೨೬೦.&lt;ref&gt;http://www.sobagu.in/ಕೇಶಿರಾಜ/&lt;/ref&gt;   ಈತನು [[ಜನ್ನ]]ನ ಸೋದರಳಿಯ.ಹಳಗನ್ನಡ [[:ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ|ವ್ಯಾಕರಣ]]ವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ಈತನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕೃತಿ.
{{Infobox person
| birth_date = ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| death_date = ೧೩ನೆ ಅಥವಾ ೧೪ನೆ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| father = ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ
| occupation = ಕನ್ನಡ,ವ್ಯಾಕರಣ, ಕವಿ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ
| works=ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ
}}{{Short description|13th century Kannada poet}}
==ಜೀವನ ವಿವರಗಳು==
ಕೇಶಿರಾಜನ ತಂದೆ ಯೋಗಿಪ್ರವರನಾದ '[[ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ]]', [[ತಾಯಿ]]ಯ [[ತಂದೆ]] ಕವಿಯೂ ಯಾದವಕಟಕಾಚಾರ್ಯನೂ ಆಗಿದ್ದ &quot;ಸುಮನೋಬಾಣ&quot; ಎಂದು ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಶಿರಾಜನೇ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.
ಸುಮನೋಬಾಣನು ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು.(೧೨೩೦) ಅವನ ಅನಂತನಾಥಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸೂಚನೆಯಿದೆ.ಕೇಶಿರಾಜ ಚೋಳರಾಜನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಹಾಗೂ ಅವನ ಮಗ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಆಳಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಕಾಲ ೧೨೨೦-೩೮. ಅಲ್ಲದೇ ಅವನ ಮಗನಾದ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಕಾಲ ೧೨೩೩-೬೭. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಕೇಶಿರಾಜನ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ರಚನೆಯಾದದ್ದು.&lt;ref&gt;https://en.unionpedia.org/i/Kesiraja&lt;/ref&gt;

==ಕೃತಿಗಳು== 
ಪ್ರಬೋಧಚಂದ್ರ, ಚೋಳಪಾಲಕ ಚರಿತ, ಕಿರಾತ, ಸುಭದ್ರಾ ಹರಣ, ಶ್ರೀ ಚಿತ್ರಮಾಲೆ. ಆದರೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://kanaja.in/archives/77935 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2015-12-25 |archive-date=2016-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306001908/https://kanaja.in/archives/77935 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;https://archive.org/details/abdamaidarpaa00kirjuoft&lt;/ref&gt;
ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣವನ್ನು [[ಜೆ.ಗ್ಯಾರೆಟ್]] ಎನ್ನುವವರು ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೮೬೮]]ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ.[[೧೮೭೨]]ರಲ್ಲಿ  [[ರೆವೆರಂಡ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್]] ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೯೫೧]]ರಲ್ಲಿ ಡಿ.ಕೆ.ಭೀಮಸೇನರಾಯರು ಹಾಗು [[೧೯೫೮]]ರಲ್ಲಿ [[ಡಿ.ಎಲ್.ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್]] ಅವರು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;https://play.google.com/store/books/details/KANNADA_SHABDAMANIDARPANA_SANGRAHA?id=HnaYAwAAQBAJ&amp;hl=en_IN&lt;/ref&gt;

===ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ===
*'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ &quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ಸಮಗ್ರವೂ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವೂ ಆದ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ. ಇಡಿಯ ಕೃತಿ ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಎಂಟು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕರಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು 'ಸೂತ್ರ'ವೆಂದೂ ಗದ್ಯ ರೂಪದ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು'ವೃತ್ತಿ'ಯೆಂದೂ ವ್ಯಾಕರಣದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು 'ಪ್ರಯೋಗ'ವೆಂದೂ ಕರೆದು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ [[೨ನೇ ನಾಗವರ್ಮ]]ನ &quot;ಶಬ್ದಸ್ಪೃತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾವಲೋಕನ&quot; ಗ್ರಂಥಗಳ 'ಸೂತ್ರ', 'ವೃತ್ತಿ' ಮತ್ತು 'ಪ್ರಯೋಗ'ಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ.
*&quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ೧೩ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನ ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಹೇಗಿದ್ದುವೆಂಬುದನ್ನು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಸಪ್ರಮಾಣ ವಿವೇಚನೆಯಿಂದ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ, ನಾಮ, ಸಮಾಸ, ತದ್ಧಿತ, ಆಖ್ಯಾತ, ಧಾತು, ಅಪಭ್ರಂಶ, ಅವ್ಯಯ ಎಂಬ ಎಂಟು ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ.
*ಪೂರ್ವಕವಿಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಉದಾಹರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.


== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>1p853q5nkutvfahl5716eguz9gqmiu0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306958</id>
      <parentid>1306957</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:00:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <origin>1306958</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5827" sha1="m6814vgneho744lv51s2kasalniys57" xml:space="preserve">{{ಹೊಯ್ಸಳ_ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ_ಕನ್ನಡ_ಕವಿಗಳು}}
'''ಕೇಶಿರಾಜ'''ನ ಕಾಲ ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ.೧೨೬೦.&lt;ref&gt;http://www.sobagu.in/ಕೇಶಿರಾಜ/&lt;/ref&gt;   ಈತನು [[ಜನ್ನ]]ನ ಸೋದರಳಿಯ.ಹಳಗನ್ನಡ [[:ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣ|ವ್ಯಾಕರಣ]]ವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ಈತನ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಕೃತಿ.
{{Infobox person
| birth_date = ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| death_date = ೧೩ನೆ ಅಥವಾ ೧೪ನೆ ಶತಮಾನ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಮಾನ
| father = ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ
| occupation = ಕನ್ನಡ,ವ್ಯಾಕರಣ, ಕವಿ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರ
| works=ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ
}}{{Short description|13th century Kannada poet}}
==ಜೀವನ ವಿವರಗಳು==
ಕೇಶಿರಾಜನ ತಂದೆ ಯೋಗಿಪ್ರವರನಾದ '[[ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ]]', [[ತಾಯಿ]]ಯ [[ತಂದೆ]] ಕವಿಯೂ ಯಾದವಕಟಕಾಚಾರ್ಯನೂ ಆಗಿದ್ದ &quot;ಸುಮನೋಬಾಣ&quot; ಎಂದು ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಶಿರಾಜನೇ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.
ಸುಮನೋಬಾಣನು ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು.(೧೨೩೦) ಅವನ ಅನಂತನಾಥಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸೂಚನೆಯಿದೆ.ಕೇಶಿರಾಜ ಚೋಳರಾಜನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಹಾಗೂ ಅವನ ಮಗ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಆಳಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದನೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇಮ್ಮಡಿ ನರಸಿಂಹನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಕಾಲ ೧೨೨೦-೩೮. ಅಲ್ಲದೇ ಅವನ ಮಗನಾದ ಸೋಮೇಶ್ವರನ ಕಾಲ ೧೨೩೩-೬೭. ಈ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಕೇಶಿರಾಜನ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ ರಚನೆಯಾದದ್ದು.&lt;ref&gt;https://en.unionpedia.org/i/Kesiraja&lt;/ref&gt;

==ಕೃತಿಗಳು== 
ಪ್ರಬೋಧಚಂದ್ರ, ಚೋಳಪಾಲಕ ಚರಿತ, ಕಿರಾತ, ಸುಭದ್ರಾ ಹರಣ, ಶ್ರೀ ಚಿತ್ರಮಾಲೆ. ಆದರೆ ಇವು ಯಾವುವೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://kanaja.in/archives/77935 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2015-12-25 |archive-date=2016-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306001908/https://kanaja.in/archives/77935 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;https://archive.org/details/abdamaidarpaa00kirjuoft&lt;/ref&gt;
ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣವನ್ನು [[ಜೆ.ಗ್ಯಾರೆಟ್]] ಎನ್ನುವವರು ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೮೬೮]]ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ.[[೧೮೭೨]]ರಲ್ಲಿ  [[ರೆವೆರಂಡ್ ಕಿಟ್ಟೆಲ್]] ಈ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. [[೧೯೫೧]]ರಲ್ಲಿ ಡಿ.ಕೆ.ಭೀಮಸೇನರಾಯರು ಹಾಗು [[೧೯೫೮]]ರಲ್ಲಿ [[ಡಿ.ಎಲ್.ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್]] ಅವರು ಪರಿಷ್ಕೃತ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;https://play.google.com/store/books/details/KANNADA_SHABDAMANIDARPANA_SANGRAHA?id=HnaYAwAAQBAJ&amp;hl=en_IN&lt;/ref&gt;

===ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ===
*ಕೇಶಿರಾಜನ '''ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ'''ವು ಸಮಗ್ರವೂ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವೂ ಆದ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಕರಣ ಗ್ರಂಥ. ಇಡಿಯ ಕೃತಿ ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಎಂಟು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಕರಣಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.ಕಂದ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು 'ಸೂತ್ರ'ವೆಂದೂ ಗದ್ಯ ರೂಪದ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನು'ವೃತ್ತಿ'ಯೆಂದೂ ವ್ಯಾಕರಣದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು 'ಪ್ರಯೋಗ'ವೆಂದೂ ಕರೆದು ತನ್ನ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ [[೨ನೇ ನಾಗವರ್ಮ]]ನ &quot;ಶಬ್ದಸ್ಪೃತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಾವಲೋಕನ&quot; ಗ್ರಂಥಗಳ 'ಸೂತ್ರ', 'ವೃತ್ತಿ' ಮತ್ತು 'ಪ್ರಯೋಗ'ಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ.
*&quot;ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣ&quot;ವು ೧೩ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನ ಹಳಗನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಹೇಗಿದ್ದುವೆಂಬುದನ್ನು ಸವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಸಪ್ರಮಾಣ ವಿವೇಚನೆಯಿಂದ ವರ್ಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂಧಿ, ನಾಮ, ಸಮಾಸ, ತದ್ಧಿತ, ಆಖ್ಯಾತ, ಧಾತು, ಅಪಭ್ರಂಶ, ಅವ್ಯಯ ಎಂಬ ಎಂಟು ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ.
*ಪೂರ್ವಕವಿಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಉದಾಹರಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>m6814vgneho744lv51s2kasalniys57</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11815</id>
    <revision>
      <id>1306999</id>
      <parentid>1306861</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T06:20:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306999</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14534" sha1="jtd7cvvb8hzx1pit7jp9uo5gr1sstm0" xml:space="preserve">{{Short description|ಕರ್ನಾಟಕದ ತಾಲೂಕು, ಭಾರತ}}
{{Infobox settlement
| name               = ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ
| other_name         = Huvina Hadagali
| settlement_type    = ಕರ್ನಾಟಕದ ತಾಲೂಕು, ಭಾರತ
| image_skyline      = 
| image_alt          = 
| image_caption      = 
| pushpin_map        = 
| pushpin_label_position = 
| pushpin_map_alt    = 
| pushpin_map_caption = ಕರ್ನಾಟಕ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ
| coordinates        = {{coord|15.018583|N|75.933417|E|region:IN_type:city(475000)|format=dms|display=inline,title}}
| subdivision_type   = ದೇಶ
| subdivision_name   = {{flag|ಭಾರತ}}
| subdivision_type1  = [[States and territories of India|ರಾಜ್ಯ]]
| subdivision_name1  = {{flagicon image|Flag of the Kannada people.svg}} [[ಕರ್ನಾಟಕ]]
| subdivision_type2  = [[List of districts of India|ಜಿಲ್ಲೆ]]
| subdivision_name2  = [[ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ|ವಿಜಯನಗರ]]
| established_title  = &lt;!-- Established --&gt;
| established_date   = 
| founder            = 
| named_for          = ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂವು
| government_type    = ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ
| governing_body     = ಪುರಸಭೆ
| leader_title1      = ತಹಸೀಲ್ದಾರ
| leader_name1       = 
| leader_title2      = ಪೊಲೀಸ್ ವೃತ್ತ ನಿರೀಕ್ಷಕ
| leader_name2       = 
| leader_title3      = ಪುರಸಭೆ ಮುಖ್ಯಾಧಿಕಾರಿ
| leader_name3       = ಹೆಚ್. ಇಮಾಮ್ ಸಾಹೇಬ್
| leader_title4      = ತಾ.ಪಂ. ಮು.ಕಾ.ನಿ.ಅ
| leader_name4       = 
| unit_pref          = Metric
| area_footnotes     = 
| area_rank          = 
| area_total_km2     = 19.84
| area_rural_km2     = 928.12
| elevation_footnotes = 
| elevation_m        = 532
| population_total   = 27,967
| population_rural   = 167252 &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/591/download/2012/DH_2011_2911_PART_B_DCHB_BELLARY.pdf|access-date= 18 August 2023|title=Census Data Handbook undivided Ballari 2011}}&lt;/ref&gt;
| population_as_of   = 2011
| population_rank    = 
| population_density_km2 = auto
| population_demonym = 
| population_footnotes = 
| demographics_type1 = ಭಾಷೆ
| demographics1_title1 = ಅಧಿಕೃತ
| demographics1_info1 = [[ಕನ್ನಡ]]
| demographics1_title2 = ಇತರೆ
| demographics1_info2 = [[ಉರ್ದು]], [[ಲಂಬಾಣಿ]]
| timezone1          = [[Indian Standard Time|IST]]
| utc_offset1        = +5:30
| postal_code_type   = [[Postal Index Number|ಪಿನ್]]
| postal_code        = ೫೮೩ ೨೧೯
| area_code_type     = ದೂರವಾಣಿ ಕೋಡ್
| area_code          = ೦೮೩೯೯
| registration_plate_type = ವಾಹನ ನೋಂದಣಿ
| registration_plate = ಕೆಎ ೩೫
| blank6_name_sec1   = [[ಲೋಕ ಸಭೆ]]
| blank6_info_sec1   = [[ಬಳ್ಳಾರಿ (ಲೋಕ ಸಭೆ ಚುನಾವಣಾ ಕ್ಷೇತ್ರ)|ಬಳ್ಳಾರಿ ಲೋಕ ಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ]]
| blank7_name_sec1   = [[ವಿಧಾನ ಸಭೆ]]
| blank7_info_sec1   = ಹಡಗಲಿ ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ (೮೮)
| footnotes          = 
| official_name      = 
| subdivision_name4  = ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ
| subdivision_type4  = [[Subdivision (India)|ಉಪವಿಭಾಗ]]
| blank1_name_sec2   = [[ಸಾಕ್ಷರತೆ]] {{nobold|(2011)}}
| blank1_info_sec2   = 60.81% &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/591/download/2012/DH_2011_2911_PART_B_DCHB_BELLARY.pdf|access-date= 18 August 2023|title=Census Data Handbook undivided Ballari 2011}}&lt;/ref&gt;
| blank2_name_sec2   = [[ಲಿಂಗಾನುಪಾತ]] {{nobold|(2011)}}
| blank2_info_sec2   = 972 [[females|♀]]/1000 [[Male|♂]] &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/591/download/2012/DH_2011_2911_PART_B_DCHB_BELLARY.pdf|access-date= 18 August 2023|title=Census Data Handbook undivided Ballari 2011}}&lt;/ref&gt;
| website            = {{URL|http://www.hoovinahadagalitown.mrc.gov.in/}}
| image_map          = {{Switcher 
|{{maplink|frame=yes
|frame-align=center
|plain=y
|type=shape-inverse
|id=Q1185
|frame-width=270
|frame-height=350
|stroke-width=2
|frame-lat=15.04
|frame-long=76.40
|zoom=6
|type2=point
|coord2={{coord|15|01|07|N|75|56|00|E|}}
|marker-size2=medium}}
|ಕರ್ನಾಟಕ ನಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ
|{{maplink|display=|frame=yes
|type=shape-inverse
|id=Q25566174
|plain=y
|title=ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ
|description=|coord=|marker=
|stroke-width=2
|frame-lat=14.9|frame-long=75.90
|zoom=9|icon=no|frame-width=300|frame-height=300|frame-align=center
|text=Interactive map outlining Huvinahadagali}}
|ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ ಬಾಹ್ಯರೇಖೆ ನಕ್ಷೆ
|[[File:Huvinahadagali taluk map with grid.svg|300px|center]]
|ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ ನಕ್ಷೆ
}}
}}

'''ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ''' [[ವಿಜಯನಗರ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲೂಕು ಕೇಂದ್ರ. ಇದು ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಸುಮಾರು 80 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಊರು [[ಮಲ್ಲಿಗೆ]] ಹೂವಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮತ್ತು ಹಡಗಲಿ ಮಲ್ಲಿಗೆಗೆ [[ಜಿಐ ಟ್ಯಾಗ್]] ದೊರೆತಿದೆ.

ಈ ಹಿಂದೆ ಇದು  [[ಬಳ್ಳಾರಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಸೇರಿತ್ತು(೨೦೨೦).

ಈ ಊರಿನ ಹೆಸರಿನ ಮೂಲದ ಬಗೆಗೆ ಹಲವು ಕಥೆಗಳಿವೆ.

* ಹಿಂದೆ [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ವಿಜಯನಗರ ರಾಜರ]] ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಲ್ಲಿಗೆ ಹೂವುಗಳನ್ನು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ ವಿಜಯನಗರದ ಶ್ರೀ ವಿರುಪಾಕ್ಷ ದೇವರ ಪೂಜೆಗೆ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಈ ಊರಿನಿಂದ [[ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿ]] ಮೂಲಕ  ಕಳಿಸಿಕೊಡಲಾಗುತಿತ್ತು. ಈ &quot;ಹೂವಿನ ಹಡಗು&quot; ಇಂದ  &quot;ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ&quot; ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು ಎನ್ನುವ ಮಾತು ಇದೆ.
* ಈ ಊರಿಗೆ ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ ಎಂದು ಹೆಸರು ಬರಲು ಈ ಊರಿನಿಂದ ಹಂಪೆಗೆ ಹೂ ಕಾರಣ ಅಲ್ಲ. ಹಂಪಿ ವಿಜಯನಗರ ನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಸುಮಾರು ೩೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಮೊದಲೇ ಈ ಊರಿಗೆ ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ (ಪೂವಿನ ಪಡಂಗಿಲೆ) ಎಂದು ಕಲ್ಯಾಣಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ದೊರೆ ಆರನೆ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನ ಕಾಲದ ಚನ್ನಕೇಶವ  ದೇವಸ್ಥಾನದ ಕುರಿತು ದಾಖಲಾಗಿದೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಗಳು ತಾಲೂಕೊನ ವಿವಿಧ ಕಡೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ಸಂಭಂದಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು, ಸಾಹಿತಿಗಳು ಇದರ ಕಡೆ ಗಮನ ಹರಿಸಲು ವಿನಂತಿ.


ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಹಿರೇಹಡಗಲಿ ಎಂಬ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಜಕ್ಕಣಚಾರಿ ಕೆತ್ತಿದನೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನರ]] ಮೂಲ ಯಾವುದೆಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಶಾತವಾಹನರ ಮೂಲ ಕನ್ನಡ ಎಂಬುದನ್ನು ಇದು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.

==ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಕುರಿತು==

ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೂವಿನ ಹಡಗಲಿ ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು ದಿನಾಂಕ: ೧೧-೦೭-೧೯೯೯ರಂದು ಅಂದಿನ ಉಪಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಗಳಾದ ಸನ್ಮಾನ್ಯ ಶ್ರೀ ಸಿದ್ದರಾಮಯ್ಯನವರು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು.
ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ, ಹಗರಿಬೊಮ್ಮನಹಳ್ಳಿ, ಹರಪನಹಳ್ಳಿ ತಾಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಪ್ರಾಚ್ಯವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಿ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ.
 
===ಹೂವಿನಹಡಗಲಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ವಿಭಾಗಗಳು===
 
*ಒಂದನೇ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಗ್ಯಾಲರಿ
 
ಒಂದನೇ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಚಾಲುಕ್ಯ, ಹೊಯ್ಸಳ ಹಾಗೂ ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ನಾಗಶಿಲ್ಪ, ಭೈರವಿ, ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಗೋಪಿಕಾಸ್ತ್ರೀ, ಶಿವ, ಪಂಚಲಿಂಗ, ಲಕ್ಷ್ಮಿನರಸಿಂಹ, ಕಾಳಿ, ರಾಮ, ದಕ್ಷಬ್ರಹ್ಮ, ಆಂಜನೇಯ, ರಾಜದಂಪತಿ ಇನ್ನು ಮುಂತಾದ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ.
 
*ಎರಡನೇ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಗ್ಯಾಲರಿ
 
ಎರಡನೇ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಮೈಲಾರ ಗ್ರಾಮದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ವೀರಗಲ್ಲು, ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿ, ನಂದಿ, ಮೈಲಾರಲಿಂಗ, ಉಗ್ರ ನರಸಿಂಹ, ಗರುಡಪೀಠ, ವಿಷ್ಣು, ಗಣೇಶ ಇನ್ನು ಮುಂತಾದ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ.
 
*ಹೊರಭಾಗದ ಗಾರ್ಡ್‍ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿರುವ ಶಿಲ್ಪಗಳು
 
ಚಾಲುಕ್ಯ, ಹೊಯ್ಸಳ, ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ ಶಿಲಾಶಾಸನಗಳು, ನಂದಿ, ನಾಗಶಿಲ್ಪ, ರಾಮ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಗಣೇಶ, ವೀರಗಲ್ಲು, ತೀರ್ಥಂಕರ ಮೂರ್ತಿ ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://archaeology.karnataka.gov.in/page/Government+Museums/Government+Museum+Huvinahadagali/kn |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2023-10-04 |archive-date=2022-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220622023447/https://archaeology.karnataka.gov.in/page/Government+Museums/Government+Museum+Huvinahadagali/kn |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು==
* ಕಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಗ್ರಾಮದೇವತೆ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಕೋಟೆ ಆಂಜನೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಪಾತಾಳ ಲಿಂಗೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಸೂರ್ಯನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಶ್ರೀ ಗೋಣಿಬಸವೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಶಾಖಾ ಗವಿಮಠ, ಗವಿಸಿದ್ದೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಮುದೇನೂರು ಕೆರೆ
* ಹಗರನೂರು ಕೆರೆ
* ಹಿರೆಹಡಗಲಿ ಕೆರೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಮಾಗಳದ ಸೂರ್ಯನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಮಾಗಳ, ರಂಗಾಪುರದ ಉಗ್ರನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಮದಲಘಟ್ಟ ಆಂಜನೇಯಸ್ವಾಮಿ
* [[ಬೆಟ್ಟದ ಮಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ]],ಸೋಗಿ
* ನಡುವಿನಹಳ್ಳಿ ಆಂಜೆನೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನ 

==ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರಮುಖ ಹಳ್ಳಿಗಳು==
ಹನಕನಹಳ್ಳಿ, ದೇವಗೊಂಡನಹಳ್ಳಿ, ಹುಗಲೂರು, ನಂದಿಹಳ್ಳಿ, ನಾಗತಿಬಸಾಪುರ, ಕೊಮಾರನಹಳ್ಳಿ ತಾಂಡ, ನಡುವಿನಹಳ್ಳಿ  ಮಾನ್ಯರ ಮಸಲವಾಡ, ಹ್ಯಾರಡ, ಗಿರಿಯಾಪುರ ಮಠ, ಬೂದನೂರು, ಹೊಳಲು, ತಿಪ್ಪಾಪುರ, ಉಪನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ, ಶಿವಪುರ, ಶಿವಪುರ ತಾಂಡ, ಅಲ್ಲಿಪುರ, ಕರಡಿ ಅಯ್ಯನಹಳ್ಳಿ, ರಾಜವಾಳ, ಹೊಸಹಳ್ಳಿ, ಅಂಗೂರು, ಕೋಟಿಹಾಳ, ಮೈಲಾರ, ಕುರುವತ್ತಿ, ಲಿಂಗನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ, ಹೊನ್ನಾಯಕನಹಳ್ಳಿ, ಕಾಗನೂರು, ಕೊಂಬಳಿ, ನವಲಿ, ಹೊಸ ಹೊನ್ನೂರು, ಮಾಗಳ, ಹಿರೇಹಡಗಲಿ, ಇಟ್ಟಗಿ, ಮುದೇನೂರು, ಸೋಗಿ, ವರಕನಹಳ್ಳಿ, ಅಡವಿಮಲ್ಲನಕೆರೆ, ಅಡವಿಮಲ್ಲನಕೆರೆ ತಾಂಡ, ಹಿರೇಮಲ್ಲನಕೇರಿ,ಹಕ್ಕಂಡಿ, ಮುದ್ಲಾಪುರ ತಾಂಡ, ಗೊವಿಂದಪುರ ತಾಂಡ, ಮದಲಗಟ್ಟಿ (ಮೊದಲಘಟ್ಟ), ಹೊಳಗುಂದಿ, ಬಾವಿಹಳ್ಳಿ, ಉತ್ತಂಗಿ, ಇಟ್ಟಿಗಿ ಇತ್ಯಾದಿ.

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

{{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಾಲೂಕುಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆಯ  ತಾಲೂಕುಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜಯನಗರ ಜಿಲ್ಲೆ]]
[[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ತಾಲೂಕುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು]]</text>
      <sha1>jtd7cvvb8hzx1pit7jp9uo5gr1sstm0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅದ್ವೈತ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14774</id>
    <revision>
      <id>1306968</id>
      <parentid>1292635</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:03:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Successalltime87</username>
        <id>90571</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>1306968</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95902" sha1="cl4i0u3xc48cvn5brv1x3zz36hr7b27" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:SwansCygnus olor.jpg|thumb|300px|right|ಹಂಸ - ಅದ್ವೈತದ ಪ್ರತೀಕ]]
{{ಹಿಂದೂ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ}}
'''ಅದ್ವೈತ''' ಸಿದ್ಧಾಂತ ಜಗತ್ತಿನ ಪ್ರಾಚೀನತಮ ಅದ್ವಯ (non-dualistic) ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು. 'ಅದ್ವೈತ' ಎಂದೊಡನೆ ಶ್ರೀ [[ಆದಿ ಶಂಕರ|ಆದಿ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರ]] ಹೆಸರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಒಂದು ತಾತ್ತ್ವಿಕ ನೆಲೆಗಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸಿ ಕೊಟ್ಟು, ಅದನ್ನು [[ದರ್ಶನ|ದರ್ಶನದ]] ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ದು ಪ್ರಚಾರ ಪಡಿಸಿದವರು ಆದಿ ಶಂಕರರು. ಹಾಗೆಂದು ಶಂಕರರ ಮೊದಲು ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದಲ್ಲ. ಶಂಕರರು [[ಗೌಡಪಾದ|ಗೌಡಪಾದರ]] ಪರಂಪರೆಗೆ ಸೇರಿದ ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರ ಶಿಷ್ಯರು. ಹಾಗಾಗಿ ಶಂಕರರಿಗಿಂತಲೂ ಮೊದಲು ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಉದಯಿಸಿತ್ತೆಂದೂ, ಈ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಆಚಾರ್ಯರುಗಳು ಆಗಿಹೋಗಿದ್ದರೆಂದೂ ಹೇಳಬಹುದಾಗಿದೆ.
'ಅದ್ವೈತ'ವೆಂದರೆ ಎರಡಿಲ್ಲದ್ದು. ಅಂದರೆ 'ಒಂದೇ' ಆಗಿರುವುದು. ಜೀವಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಆತ್ಮ|ಆತ್ಮನೂ]], ಪರಮ ಸತ್ಯವಾದ ಬ್ರಹ್ಮ ಚೈತನ್ಯವೂ ಒಂದೇ ಆಗಿರುವುದೆಂದು ಅದರ ಸಾರ. ಈ ರೀತಿಯ ಭೇದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿರುವ ಕಾರಣ ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅಭೇದ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

== ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನ ಇತಿಹಾಸ ==
:'''ಪೀಠಿಕೆ''' :-
:ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನ&lt;sup&gt;೧&lt;/sup&gt; ([[ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಅದ್ವೈತ|ಚರ್ಚೆ]])
:ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವು, ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದ ದರ್ಶನ. ಅದ್ವೈತವೆಂದರೆ ಎರಡಿಲ್ಲದ್ದು -ಒಂದೇ ಎಂದು ಅರ್ಥ. ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. ೮೦೦ -೩೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಉಪನಿತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ವೈತ ಪರ ವಾಕ್ಯಗಳು ಸಾಕಷ್ಟಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: &quot;ಸರ್ವಂ ಖಲ್ವಿದಂ ಬ್ರಹ್ಮ&quot; ; &quot;ಆತ್ಮೈವೇದ ಸರ್ವಂ&quot; ; &quot;ಅಯಮಾತ್ಮಾಬ್ರಹ್ಮ;&quot; ; &quot;ಬ್ರಹ್ಮ&quot;ವೇದ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಭವತಿ&quot; ; ಇತ್ಯಾದಿ

ಇವುಗಳ ಆಧಾರದಿಂದ, ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾದ ದರ್ಶನವನ್ನು ರೂಪಿಸುವ ಕೆಲಸ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ. ಶ. ೫೦೦  ರಲ್ಲಿ ಬದುಕಿರಬಹುದಾದ, ಗೌಡಪಾದ ಮುನಿಗಳು, ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಕಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲಿಗೆ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ದೃಢವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. 
ಗೌಡಪಾದರ ಶಿಷ್ಯರು, ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರು., ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು. ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರು &quot;ರಸತಂತ್ರ&quot; ವೆಂಬ ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಮಾತ್ರ ರಚಿಸಿದ್ದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. 
:ಶ್ರೀಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು (ಕ್ರಿ.ಶ.೭೮೮-೮೨೦)ಒಬ್ಬ ಅದ್ಭುತ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಕೇರಳದ ಕಾಲಟಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿ, ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯಿಂದ ಕಾಶ್ಮೀರದ ವರೆಗೆ ಭಾರತವನ್ನು ಸುತ್ತಿ ತಮ್ಮ ತರ್ಕ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರತಿವಾದಿಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಅದ್ವೈತದ ಧ್ವಜವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿದವರು. ಅವರು ಬದುಕಿದ್ದು ಕೇವಲ ೩೨ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮಾತ್ರವಾದರೂ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷಣವನ್ನೂ, ಸಾರ್ಥಕ ಪಡಿಸಿಕೊಂಡವರು. ಅವರ ಬಗೆಗೆ ಜನಶ್ರುತಿ ಹೀಗಿದೆ : 
:'''ಅಷ್ಟವರ್ಷೇ ಚತುರ್ವೇದೀ ದ್ವಾದಶೇ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ವಿತ್''' | 
:'''ಷೋಡಶೇ ಕೃತವಾನ್ ಭಾಷ್ಯಂ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶೇ ಮುನಿರಭ್ಯಗಾತ್''' || 
:ಎಂಟು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ವೇದಗಳನ್ನು ಕಲಿತವರು, ಹನ್ನೆರಡನೇ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಿಳಿದವರು, ಹದಿನಾರನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಭಾಷ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆದವರು ಮೂವತ್ತೆರಡನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯಗತರು- ಎಂದರೆ ಹೊರಟು ಹೋದರು.
:ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಕೃತಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರ ಭಾಷ್ಯ. ತಾರ್ಕಿಕ ಸಮಂಜಸತೆ, ಉಜ್ವಲ ದಾರ್ಶನಿಕ ಪ್ರತಿಭೆ, ಮನೋಹರ ಶೈಲಿಗಳ ಸಂಗಮ ಅದು. ಅದೊಂದು ಅಮೋಘ ಕೃತಿ. ಹಾಗೆಯೇ [[ಉಪನಿಷತ್|ಉಪನಿಷತ್ತು]] ಮತ್ತು [[ಭಗವದ್ಗೀತೆ]]ಗಳ ಮೇಲಿನ ಅವರ ಭಾಷ್ಯಗಳೂ ಅದರ ಸರಳ ನಿರೂಪಣೆ, ಅಸಾಧಾರಣ ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಈ ಮೇಲಿನ ಮೂರು ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯವೆಂದು ಹೆಸರು. ಅವರು ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯದ ಮೊದಲ ಭಾಷ್ಯಕಾರರೆಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಅವರು &quot;ಆತ್ಮ ಬೋಧೆ,&quot; ಮೊದಲಾದ ಅನೇಕ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನೂ ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಮಂಡನ ಮಿಶ್ರರು ಅವರ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಅದ್ವೈತಿ. ಅವರು ಸುರೇಶ್ವರಾಚಾರ್ಯರೆಂದೂ -ವಾರ್ತಿಕಕಾರರೆಂದೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ. ಶಂಕರ ಭಾಷ್ಯಕ್ಕೆ ಟೀಕೆ - ವಾರ್ತಿಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಶಂಕರರ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಪದ್ಮಪಾದರು ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ ಭಾಷ್ಯದ ಮೇಲೆ ಪಂಚಪಾದಿಕಾ ಎಂಬ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ

== ಶಂಕರ ಪೂರ್ವ ಯುಗ ==
:ನಂತರ ಬಂದ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರ &quot;ಪಂಚದಶೀ&quot; ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಕೃತಿ. '''ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನ'''ವನ್ನು '''ಶಂಕರ ಪೂರ್ವ ಯುಗ''' ; '''ಶಂಕರ ಯುಗ''' ; '''ಶಂಕರೋತ್ತರ ಯುಗ'''ವೆಂದು ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗೌಡಪಾದ ಮುನಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೋವಿಂದಪಾದ ಭಗವತ್ಪಾದರು ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದ ದರ್ಶನವನ್ನು ಶಂಕರರು ಉತ್ತುಂಗ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಲುಪಿಸಿ ಸ್ಪಷ್ಟರೂಪ ಕೊಟ್ಟರು. ನಂತರದ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಶಂಕರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದ ಬಗೆಗೆ ವಾದ, ವಿವಾದ, ಭಿನ್ನಾಭಿಪಾಯಗಳ ಕೃತಿಗಳು ಉದಯಿಸಿದವು
=== ಗೌಡಪಾದರು -ಗೌಡಪಾದ ಕಾರಿಕೆಯ ಸಾರಾಂಶ ===
:ಗೌಡಪಾದರ ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಕಾರಿಕೆ ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನದ ಗ್ರಂಥ; ೧೧೨ ಶ್ಲೋಕಗಳ ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಂಥ. ಮಾಂಡೂಕ್ಯೋಪನಿಷತ್ತಿನ ಹನ್ನೆರಡು (೧೨) ವಾಕ್ಯಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಎನ್ನಬಹುದು. ಈ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಅಧ್ಯಾಯಗಳಿವೆ ಅವು : ೧)ಆಗಮ ಪ್ರಕರಣ, ೨) ವೈತಥ್ಯ ಪ್ರಕರಣ,೩) ಅದ್ವೈತ ಪ್ರಕರಣ, ೪ ) ಅಲಾತ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಕರಣ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಈ ಕೆಳಗಿನ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಗಿದೆ:
=== ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯ ವಿಚಾರ ===
----
:ಜಾಗ್ರತ್ (ಎಚ್ಚರ), ಸ್ವಪ್ನ (ಕನಸು), ಸುಷುಪ್ತಿ (ಗಾಢ ನಿದ್ದೆ) ಇವು ಮೂರು ಅವಸ್ಥಾತ್ರಯಗಳು. ಎಚ್ಚರದ, ಕನಸಿನ, ಪೂರ್ಣನಿದ್ರೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗಳು. ಕನಸಿನಲ್ಲಿರುವಾಗ - ಕನಸು -ಅನುಭವ ಸತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆಗ ಎಚ್ಚರ ಸುಳ್ಳು ; ಎಚ್ಚರವಾಗಿದ್ದಾಗ ಕನಸು ಸುಳ್ಳು ; ಇವೆರಡೂ ನಿದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ. '''ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಭವವೇ ಆಧಾರ'''ವಾದ್ದರಿಂದ, ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡದ್ದು ಮತ್ತು ಎಚ್ಚರದಲ್ಲಿ ಕಂಡದ್ದು ಸಮನಾಗಿದೆ (ಮಿಥ್ಯೆ -ಸುಳ್ಳು). '''ಸತ್ಯವು ತ್ರಿಕಾಲಾಭಾದಿತವಾಗಿರಬೇಕು''' (ಈ ಮೂರು ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಆಭಾದಿತ -ಭಾದಿತವಾಗಬಾರದು- ಮಿಥ್ಯೆ ಯಾಗಬಾರದು),[[ಆತ್ಮ]]ನಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದುದು(ಬೇರೆಯಾದುದು) ಯಾವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಆತ್ಮನಿಗಿಂತ ಬೇರೆಯಾಗಿರುವುದೇನಿದ್ದರೂ ಅದು ಮಿಥ್ಯೆ ( ಏನೊಂದು ಅತ್ಮನಿಗಿಂತ ಬೇರೆಯಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ಸಾರ). ಆದ್ದರಿಂದ ಮಿಥ್ಯೆಯು ನಮ್ಮ ಅಂತಹಕರಣದ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಹೊರತು ಎಚ್ಚರದ ಕಾಣಿಸುವ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಅಲ್ಲ. ನೋಡಿ [[ಅನುಭವ ಪ್ರಧಾನವಾದ]]
=== ಅಜಾತಿ ವಾದ ===
----
:ಗೌಡಪಾದರ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ, ಅಜಾತಿವಾದ. ಅಜಾತಿ ಎಂದರೆ ಅನುತ್ಪತ್ತಿ. -ಹುಟ್ಟದೇ ಇರುವುದು; ಅಸ್ತಿತ್ವವು (ಇದೆ ಎಂಬುದು) ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಇದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಯಾವುದೂ -ಯಾವ ಭಾವವೂ ಹುಟ್ಟಿಲ್ಲ. ಯಾವ ಜೀವನೂ ಹುಟ್ಟುವುದಿಲ್ಲ. ಇವನ ಜನ್ಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೇ ಇಲ್ಲ. ಯಾವುದೂ ಹುಟ್ಟುವುದೇ ಇಲ್ಲ.  [[ಬ್ರಹ್ಮ]] ಕ್ಕೆ ಜನ್ಮವೇ ಮೊದಲಾದ ಯಾವ ಬದಲಾವಣೆಗಳೂ ಇಲ್ಲ.
:ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ನಾನಾ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ [[ಈಶ್ವರ]]ನಿಗೆ ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಇಚ್ಛೆಯಾದರೂ ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂತು ? ಸತ್ಕಾರ್ಯವಾದಂತೆ ಕಾರ್ಯವು ಕಾರಣದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಹುಟ್ಟಿರುವುದು ಮತ್ತೆ ಹುಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲದಿರುವುದು (ಅಂತಹಕರಣದ ಜಗತ್ತು)ಹುಟ್ಟುವುದಾದರೂ ಹೇಗೆ? ( ನಾಸತೋ ವಿದ್ಯತೇ ಭಾವೋ ನಾಭಾವೋವಿದ್ಯತೇ ಸತಃ : ಗೀತೆ). 
ಬೌದ್ಧರು ಹೇಳುವಂತೆ ಇದು ಶೂನ್ಯವೂ ಅಲ್ಲ. ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಹುಟ್ಟುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮಾಂಡೂಕೋಪನಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ನಾಲ್ಕು ಪಾದಗಳನ್ನು ಗೌಡಪಾದರು ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ. ಅವು -'''ವಿಶ್ವ, ತೈಜಸ, ಪ್ರಾಜ್ಞ, ತುರೀಯ.''' 
:ಹೊರ ಜಗತ್ತಿನ ಜ್ಞಾನವುಳ್ಳವನು '''ವಿಶ್ವ''', -ನೋಡುವವನು;
:ಅಂತರ್ವಿಷಯ ಜ್ಞಾನವುಳ್ಳವನು -'''ತೈಜಸ''' (ಅರಿಯುವವನು); 
:ಜ್ಞಾನ ಘನನು ಪ್ರಾಜ್ಞ, ಹೃದಯದಲ್ಲಿ '''ಸಾಕ್ಷಿ''' ; 
:ಇವರು ಕ್ರಮವಾಗಿ '''ಸ್ಥೂಲ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಆನಂದ'''ಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ. 
:ಈ ಮೂರೂ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮೀರಿದ್ದು '''ತುರೀಯ ಅವಸ್ಥೆ''' ; ಅದು '''ಆತ್ಮನ ಶುದ್ಧ ರೂಪ'''. ಅದ್ವೈತವು ಅಲ್ಲಿ ತಾನೇತಾನಾಗಿರುತ್ತದೆ.

=== ಸಾಧನೆ ===
----
:ಬ್ರಹ್ಮ ವನ್ನು ಸಾದಿಸಲು, '''ಪ್ರಣವ''' ಅಥವಾ '''ಓಂ''' ಕಾರ [[ಉಪಾಸನೆ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಉಪಾಸನೆ]] ಯು ಸಾಧನ ; ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ (ಸಾಧನೆ) ಅಗತ್ಯ. '''ಓಂ ಕಾರವು''' '''ಪರಾಪರ ಬ್ರಹ್ಮ''' ರೂಪಿಯಾಗಿದೆ. ಓ ಕಾರ ಅ-ಉ-ಮ,ಗಳಿಂದ ಆಗಿದೆ ; ಅವು ಕ್ರಮವಾಗಿ, '''ವಿಶ್ವ, ತೈಜಸ, ಪ್ರಾಜ್ಞ''' ರಿಗೆ ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ. 
;ಅ ಕಾರದಿಂದ ವೈಶ್ವಾನರನಾಗುತ್ತಾನೆ. ; ಈ ಜಗತ್ತನ್ನು ನೋಡುವವನು-ಅನುಭವಿಸುವವನು (ಇದು ಎಚ್ಚರ)
;ಉ ಕಾರದಿಂದ ತೈಜಸ ನಾಗುತ್ತಾನೆ -'''ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭ'''ನಾಗುವನು ; (ಆಂತರಿಕ ದೈವ) ಸೂಕ್ಮ ಜಗತ್ತು ; ( ಸ್ವಪ್ನ).
;ಮ ಕಾರದಿಂದ ಈಶ್ವರನಾಗುತ್ತಾನೆ ; ಪ್ರಾಜ್ಞ ; ಆತ್ಮ ಸ್ವರೂಪ ; (ಸುಷುಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ) 
;ಓಂ ಕಾರದ ಅ ಮಾತ್ರೆ (ಅಕ್ಷರವಿಲ್ಲದ ಕೊನೆಯ ಉಚ್ಛಾರ,).ತುರೀಯ ಅವಸ್ಥೆ. 
=== ಅಸ್ಪರ್ಶ ಯೋಗ ===
----
:ಅಸ್ಪರ್ಶಯೋಗವೆಂದರೆ - '''ಜ್ಞಾನಯೋಗ.''' 
:ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೂ, ವಿಷಯಗಳಿಗೂ (ಮಾತ್ರಾ -ಸ್ಪರ್ಶ) ಆಗುವ ಸಂಯೋಗ ಅಥವಾ ಸಂಪರ್ಕ. ಅದರಿಂದಲೇ ಸುಖ, ದುಃಖ ಅನುಭವವಾಗುವುದು. ಅದನ್ನು ದೂರಮಾಡುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ಯೋಗ. ಆಗ ಪರಮಾತ್ಮ ತತ್ವವೇ ಅಸ್ಪರ್ಶ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. 
ಮನಸ್ಸೇ ದ್ವೈತಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಕಾರಣ ; (ನಾನಾವಸ್ತುಗಳು -ಬೇಧಗಳು). ವಿವೇಕ, ಅಭ್ಯಾಸ ವೈರಾಗ್ಯಗಳಿಂದ ಮನೋರಾಹಿತ್ಯ ಹೊಂದಿದರೆ, ನಾನಾತ್ವ ವೆಲ್ಲಾ ನಶಿಸಿ ಹೋಗಿ ; ಪರಮಾತ್ವ ತತ್ವದಲ್ಲಿ ನೆಲೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅಡಚಣೆ ಗಳು ಇದರಲ್ಲಿವೆ :ಅವು ಲಯ, ವಿಕ್ಷೇಪ, ಕಷಾಯ, ರಸಾಸ್ವಾದ. 
:ನಿದ್ರೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವುದು, ಲಯ ; 
:ವಿಷಯಗಳತ್ತ ಮನಸ್ಸು ಓಡುವುದು -ವಿಕ್ಷೇಪ ; 
:ಆಸೆಯು (ಕಾಮವಾಸನೆ) ಬೀಜ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದು. -ಕಷಾಯ ; 
:ಸಮಾಧಿಯ ಸುಖ ಅನುಭವಿಸುವುದು : ರಸಾಸ್ವಾದ. :
:ಇವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ ಮುಂದುವದರೆ : ತುರೀಯ - ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವರೂಪ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಮೋಕ್ಷ. 
:ಅದು ಆತ್ಮನ ಸಹಜ ಸ್ಥಿತಿ. ಮರಣವಾಗಬೇಕಿಲ್ಲ. ಜೀವಂತ ಇರುವಾಗಲೇ, ಮುಕ್ತಿ ಸಾದ್ಯ. ಇದು ಗೌಡ ಪಾದರ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ. 
:ಬೌದ್ಧರ ಪ್ರಭಾವ : ಕೆಲವರು ಗೌಡಪಾದರ ಮೇಲೆ ಬೌದ್ಧರ ಪ್ರಭಾವವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರ (ಬೌದ್ಧರ) ವಿಜ್ಞಾನವಾದ ಶೂನ್ಯ ವಾದ ದ ಪ್ರಭಾವವಿದೆಯೆಂದು ಅಥವಾ ಬೌದ್ಧರೇ ಅಗಿದ್ದಿರಬಹುದೇ ? ಎಂದು ಹೇಳುವವರಿದ್ದಾರೆ.

ಆದರೆ ಬೌದ್ಧ ದರ್ಶನವೂ ಉಪನಿಷತ್ತಿನಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂಶಯವಿಲ್ಲ,. ಹಾಗಾಗಿ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಿಗೆ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದ, ಬೌದ್ಧ ದರ್ಶನ ತತ್ವಗಳು ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಪಾರಭಾಷಿಕ ಪದಗಳು ಒಂದೇ ಆದುದರಿಂದ ಸಾಮ್ಯತೆ ಸಹಜ. ಅಲ್ಲದೆ ಉಪನಿಷತ್ ಗಳಿಗೆ ವಿರೋಧವಲ್ಲದ ಬೌದ್ಧ ಮತದತತ್ವಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ, ಅವರ ವಿಶಾಲ ಮನೋಭಾವ -ಔದಾರ್ಯತೆ ಕಾಣುವುದು ; (ಅದು ಇತರರಲ್ಲಿ ಕಾಣಲಾರದು).
== ಶ್ರೀ ಶಂಕರರ ಯುಗ ==
:ಅದ್ವೈತದ ವಿಕಾಸ : ಗೌಡಪಾದರ ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಕಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಅದ್ವೈತದ ಸಿದ್ಧಾಂತದ, ರೂಪರೇಷೆಗಳನ್ನು, ವಿಕಸಿತ ಗೊಳಿಸಿದವರು ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು.
:ಉಪನಿಷತ್ತು,ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರ, ಭಗವದ್ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಸಮ್ಮತವಾದುದು ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದು ಅತ್ಯಂತ ಕೌಶಲದಿಂದ, ನಿರೂಪಿಸಿದರು. ಅವು ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.

ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಇತರ ವೈದಿಕ ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿರುವ ದೋಷಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿ, ವೇದಾಂತವೇ ಪರಿಪೂರ್ಣ ದರ್ಶನವೆಂದು ಸಾಧಿಸಿದರು. ಸ್ವಮತ ಸ್ಥಾಪನೆ, ಪರಮತ ಖಂಡನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಂಥ ನಿಪುಣರನ್ನು ಕಾಣುವುದು ಕಷ್ಟ. ಯಾರೇ ಆಗಲಿ ಅವರ ಧೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ತಲೆಬಾಗುವುದು ಸಹಜ. 
ಅವರ ವೇದಾಂತವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು.(ವ+ಓ=ವೋ- ವಓ) '''ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಂ ಜಗನ್ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವೋಬ್ರಹೈವನಾಪರಃ''' : (ಈ ವಾಕ್ಯವು ಶಂಕರರು ಹೇಳಿದ್ದಲ್ಲ - ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳು ಹೇಳಿದ್ದು -?) ಬ್ರಹ್ಮವು ಸತ್ಯ ಜಗತ್ತು ಮಿಥ್ಯ ; ಜೀವನು ಬ್ರಹ್ಮವಲ್ಲದೆ ಬೇರೆಯಲ್ಲ, ಎಂಬುದೇ ಆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಉಕ್ತಿ. ಸತ್,ಚಿತ್,ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪಿಯಾದುದು ಬ್ರಹ್ಮ. ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಎಟಕುವ, ಈ ಪ್ರಪಂಚವೆಲ್ಲಾ, ಮಿಥ್ಯೆ. ಅಂದರೆ ಅದು ಬ್ರಹ್ಮದ ತೋರಿಕೆಯೇ. ನೀರ ಮೇಲಿನ ಗುಳ್ಳೆಗೆ ನೀರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದಂತೆ ಈ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲ (ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು). ಅರಿವಿನ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಿದರೆ ಇರುವುದೆಲ್ಲಾ ಬ್ರಹ್ಮವೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಜಗತ್ತು ಕೇವಲ ಮಾಯಾ ಕಲ್ಪಿತ (ಅಂತಹಕರಣದ ಜಗತ್ತು - ಬುದ್ದಿ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ತಿಳಿಯುವ ನಮ್ಮ ಜಗತ್ತು). ಜೀವಿಗಳೂ ಅಷ್ಟೇ, ಅವು ಅನಾದಿ ಯಿಂದ ಅಜ್ಞಾನದ ಮುಸುಕಿನಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಜೀವಿಗಳ ಬೇಧಕ್ಕೆ, ಜೀವ ಜಗತ್ತುಗಳ ಬೇಧಕ್ಕೆ, ಜೀವ-ಜಗತ್ತು-ಬ್ರಹ್ಮಗಳ ಬೇಧಕ್ಕೆ ಅಜ್ಞಾನವೇ ಕಾರಣ. 
;ಈ ಅಜ್ಞಾನದ ಆವರಣವನ್ನು ಕಿತ್ತೆಸೆದರೆ ಸಾಕು, ಬೇಧವೆಲ್ಲಾ ಅಳಿದುಹೋಗಿ, ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವರೂಪ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಮೋಕ್ಷ ; ಅದೇ ಪರಮ ಪುರುಷಾರ್ಥ. ಇದು ಶಾಂಕರ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಸಾರಾಂಶ.

== ತ್ರಿವಿಧ ಸತ್ತೆಗಳು==
:ಜೀವ, ಜಗತ್ತು, ಬ್ರಹ್ಮಗಳನ್ನರಿಯಲು, ಸತ್ಯವನ್ನು ಅರಿಯುವ ಮಾರ್ಗ, ಮತ್ತು ಕಂಇ ವನ್ನುವ ಅನುಭವದ ಸಂಗತಿ ಮೂರುಬಗೆ. ಮೀಮಾಂಸಕರ ಸ್ವತಃ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯ ವಾದವನ್ನು ಇವರು ಒಪ್ಪುತ್ತಾರೆ ಅಂದರೆ ನಮ್ಮ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಯತಾರ್ಥವೆಂದೇ ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಆದರೆ ಈ ಸತ್ಯ ಮೂರು ಬಗೆ, ೧. '''ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯ,''' ೨. '''ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಸತ್ಯ''', ೩.'''ಪ್ರಾತಿಭಾಸಿಕ ಸತ್ಯ.'''

=== ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯ ===
----
{| class=&quot;wikitable sortable &quot;
|-
| (excerpts taken from the book &quot;All about Hinduism&quot;, written by Sri Swami Sivananda)
The world is not an illusion according to Sankara. The world is relatively real (Vyavaharika Satta), while Brahman is absolutely real (Paramarthika Satta). The unchanging Brahman appears as the changing world because of a superimposition of non-Self (objects) on Self (subject - Brahman). This is called Avidya (Pratibhasika satta)
See also: Works of Adi Shankara
Prasthānatrayī 
'ಸತ್ತಾ' -ಇದನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸತ್ತೆ ಎಂದಿದೆ; ಮುಂದೆ ಅದನ್ನು 'ಸತ್ಯ' ವೆಂದು ಹೇಳಿದೆ.
|}
:'''ತ್ರಿಕಾಲಾಬಾದ್ಯಂಸತ್ಯಂ''' ; ಮೂರೂ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ- ಭೂತ,ವರ್ತಮಾನ, ಭವಿಷ್ಯತ್ -ಈ ಮೂರೂ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಧಿತವಾಗದಿರುವುದು, -ಬದಲಾವಣೆಯಾಗದಿರುವುದು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯ. '''ಯದ್ ರೂಪೇಣ ಯನ್ನಿಶ್ಚಿತಂ ತದ್ರೂಪಂ ನವ್ಯಭಿಚರತಿ ತತ್ಸತ್ಯಂ.'''(ತೈತ್ತರೀಯ ೨-೧ ಶಾಂಕರ ಭಾಷ್ಯ)ಅಂದರೆ ವಸ್ತುವು ಯಾವ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದೆಂದು ನಿಶ್ಚತವಾಗಿದೆಯೋ, ಆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಸತ್ಯ.. ಆ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವೆಂದು ಹೆಸರು.ಅದಕ್ಕೆ ಅರ್ಹವಾದುದು '''ಬ್ರಹ್ಮ'''ವೊಂದೇ (ಪರಬ್ರಹ್ಮ). ಎಂದರೆ ಸತ್ಯವು ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದೇರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ವಿಕ.
=== ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಸತ್ಯ ===
----
:ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ಇದ್ದು ನಂತರ ಬದಲಾಗುವುದು ಈ ಪ್ರಪಂಚ ಮತ್ತು ಈ ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಪದಾರ್ಥಗಳು ಆ ಬಗೆಯವು. ಇದು ಐದು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 
# ಅಸ್ತಿ (ಇರುತ್ತದೆ) ; 
# ಭಾತಿ (ಬೆಳಗುತ್ತದೆ -ಕಾಣುತ್ತದೆ) ; 
# ಪ್ರಿಯಂ (ಆನಂದದಾಯಕ) ; 
# ನಾಮ (ಹೆಸರು ಇದೆ) ; 
# ರೂಪ (ಆಕಾರ ವಿದೆ) ; 
:ಇವುಗಳಲ್ಲಿ '''ಅಸ್ತಿ, ಭಾತಿ, ಪ್ರಿಯಂ''' ಗಳೆಂಬವು, [[ಬ್ರಹ್ಮ]]ಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವು, ನಾಮ,ರೂಪಗಳು ತೋರಿಕೆಯವು.ಅವು ತ್ರಿಕಾಲಾಬಾಧಿತವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ(ತ್ರಿಕಾಲದಲ್ಲೂ ಇರುವುವು ಅಲ್ಲ). ಹುಟ್ಟು ಸಾವುಗಳುಂಟು. 
=== ಪ್ರಾತಿಭಾಸಿಕ ಸತ್ಯ ===
:ಇನ್ನೂ ಕೆಳಗಿನ ಹಂತದ ಸತ್ಯ. ನಂಬಿರುವವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸತ್ಯವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಕ್ಷಣವಾದರೂ ಇದೆಯೆಂದು ಗೋಚರಿಸಿದರೆ, ಅದು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ, ಅದನ್ನು ಇಲ್ಲವೆನ್ನುವಂತಿಲ್ಲ. ಉದಾ : ಹಗ್ಗವನ್ನು ಹಾವೆಂದು ತಿಳಿಯುವುದು, ; ಕನಸು ಕೂಡಾ ಈ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು.
=== ಅಸತ್ಯ ===
ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ, ವ್ಯವಹಾರಿಕ, ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಇವು ಮೂರೂ ಸತ್ಯಗಳಾದರೆ, ಅಸತ್ಯವೆಂದರೇನು ?ಇಲ್ಲದಿರುವುದು, '''ಅಸಂಭವನೀಯ''' ; ಉದಾ : ಬಂಜೆಯ ಮಗ ; ಬಾನಿನ ಹೂ ; ಇತ್ಯಾದಿ. ಒಂದೇ ಕ್ಷಣವಾದರೂ, ನಮಗೆ ಇದರ ಅನುಭವ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಸತ್ಯವೆಂದರೆ ಇರಲಾರದ್ದು. ತ್ರಿಕಾಲದಲ್ಲೂ ಇರಲಾರದ್ದು ಇವನ್ನು ತುಚ್ಛ, ಅಲೀಕ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. 
=== ಮಿಥ್ಯೆ ===
ಜಗತ್ತು '''ಮಿಥ್ಯೆ''' ಎಂದರೆ ಮೇಲಿನ ಬಗೆಯ ಅಸತ್ಯವಲ್ಲ. ಜಗತ್ತು ತ್ರಿಕಾಲದಲ್ಲೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮತ್ತು ಪಾರಮಾಥಿಕ ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ '''ಮಿಥ್ಯೆ''' ; ಜಗತ್ತು ಇಂದ್ರಿಯ ಮನಸ್ಸುಗಳಿಗೆ ಸತ್ಯವೆಂದು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತೆ - ವಿಚಾರದಿಂದ ಅದು ಮಿಥ್ಯೆಯೆಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತೆ ; ಇದನ್ನು ಶಾಂಕರ ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿ '''ಅನಿರ್ವಚನೀಯ''' ವಿವರಿಸಲುಬಾರದ್ದು -'''ಮಿಥ್ಯೆ''', ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ; ಹೀಗೆ ಮಿಥ್ಯೆಯು '''ಅನಿರ್ವಚನೀಯ''' ವಾಗಿರುವುದೊಂದು - '''ಅಸತ್ಯವು ಅಸಂಭವನೀಯ'''ವಾಗಿರುವುದೊಂದು -ಎರಡು ಬಗೆ ಎನ್ನಬಹುದು.

== ಆತ್ಮ -ಬ್ರಹ್ಮ ==
:[[ಆತ್ಮ]]ದ ಅಸ್ತಿತ್ವವು (ಇದೆ ಎನ್ನುವುದು) ಸ್ವಯಂ ಸಿದ್ಧ ಎನ್ನುವುದು ಅದ್ವೈತದ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಇದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಅವಕಾಶವೇ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ &quot;ನಾನು ಇದ್ದೇನೆ&quot; ಎಂದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಿಳಿಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು [[ಆತ್ಮ]] ದ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿ. ('ನಾನು ಇಲ್ಲ' ಎಂಬುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ) ಅದು (&quot;ನಾನು ಇದ್ದೇನೆ&quot; ಎಂಬುದು) ನಮ್ಮ ತಿಳುವಿಗೆಲ್ಲಾ ಆಧಾರಭೂತವಾದುದು. 
:ಚರ್ಚೆಗೆ ಮೊದಲು ಆತ್ಮವು ಇದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಅದು ಸಿದ್ಧವಾಗಬೇಕು (ರುಜುವಾತಾಗಬೇಕು). ಆದರೆ ಅದ್ವೈತದಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. - ಏಕೆಂದರೆ '''ನಾನು ಇಲ್ಲ'''- '''ಆತ್ಮವು ಇಲ್ಲ''' ಎಂದು ನಿರಾಕರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವೆ ಇಲ್ಲ. 
:ಆಗಂತುಕ (ಹೊರಗಿನಿಂದ ಬಂದ) ವಸ್ತುವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸ ಬಹುದು. ಆದರೆ ಅದರ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲು ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉದಾ : ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಬಹುದು (ಭ್ರಮೆ ಎಂದು) ; ಆದರೆ ಅದರ ಉಷ್ಣತೆಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಇದ್ದೇನೆ ಎಂಬ ಅನುಭವವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಲುಬಾರದು. ಆ ಕಾರಣ '''ಆತ್ಮವು ಸ್ವಯಂ ಸಿದ್ಧ''' ವಾದುದು. 
:ಆದ್ದರಿಂದ ಚರ್ಚಿಸ ಬೇಕಾದದ್ದು ಆತ್ಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಬಗೆಗಲ್ಲ - ಅದರ ಸ್ವರೂಪದ ಬಗೆಗೆ. 
:ಚಾರ್ವಾಕರು, ಮುಂತಾದವರು ಇಂದ್ರಿಯ, ಮನಸ್ಸು ಗಳನ್ನೇ ಆತ್ಮ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೂ, ಆತ್ಮ ಅವುಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾದುದು. ಅದನ್ನು ಜಡವೆಂದಾಗಲೀ (ಇಂದ್ರಿಯಗಳಂತೆ) ಅವುಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿ ದ್ದೆಂದಾಗಲೀ ತಿಳಿಯುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಅದು ([[ಆತ್ಮ]]) '''ಚೈತನ್ಯ ಸ್ವರೂಪಿ.''' ಜಾಗ್ರತ್, ಸ್ವಪ್ನ, ಸುಷುಪ್ತಿ ಗಳೆಂಬ ಮೂರು ಅವಸ್ಥೆಗೂ ಇರುವುದು. ಈ ಅವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ, &quot;ನಾನು ಇದ್ದೇನೆ&quot; ಎಂಬ ಅನುಭವ, ಈ ಮೂರೂ ಅವಸ್ಥೆಗೂ ಇರುವುದು. 
=== ಜ್ಞಾನ ಸ್ವರೂಪಿ ===
:[[ಆತ್ಮ]]ವು [[ಜ್ಞಾನ]] ಸ್ವರೂಪಿ.. ಜ್ಞಾನವು ಎರಡು ಬಗೆ. ನಿತ್ಯ, ಅನಿತ್ಯ ಎಂದು ; ಯಾವುದೇವಿಷಯಕ್ಕೆ (ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ) ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಜ್ಞಾನವು ಅನಿತ್ಯವಾದುದು. ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ವಿಷಯಗಳಿರುವಾಗ (ಗುಣ) ಮಾತ್ರಾ ಆ ಜ್ಞಾನ ಇರುತ್ತದೆ - ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಇಲ್ಲ. ಮೂಗಿಗೆ ಗ್ರಹಣ ಶಕ್ತಿ ಇದ್ದರೆ ಪರಿಮಳ ಇರುತ್ತದೆ- ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪರಿಮಳವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಶುದ್ಧ ಜ್ಞಾನವು ಯಾವಾಗಲೂ ಇರುತ್ತದೆ. 
=== ಅಖಂಡ ಆನಂದ ರೂಪಿ ===
:ಆತ್ಮವು ಆನಂದ ರೂಪಿಯಾದುದು, ಅಲ್ಲಿ ದುಃಖದ ಸೋಂಕು ಇಲ್ಲ. ವಿಷಯ (ಇಂದ್ರಿಯ) ಸಂಪರ್ಕದಿಂದ ಸುಖ ದುಃಖ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಶುದ್ಧ ಚೈತನ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಷಯ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದಿರುವಾಗ, ಸುಖ ದುಃಖಗಳಿಗೆ ಮೀರಿದ ಸ್ಥಿತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಆನಂದ. ಆತ್ಮವು ಕರ್ತೃವಾಗಲೀ ಭೋಕ್ತೃವಾಗಲೀ ಆಗಲಾರದ್ದು. ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಆಶ್ರಯವಾಗಿದೆ. ಕಾರಣ ಅದರಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಇಲ್ಲ. ಬದಲಾವಣೆ ಇದ್ದರೆ ಅನಿತ್ಯವಾಗುವುದು. ಆತ್ಮವೆಂಬ ಈ ಚೈತನ್ಯವು, ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. '''ಅದು -ಅಖಂಡ, ಅದ್ವಯ ; ಇದು ಬಿಟ್ಟರೆ ಮತ್ತಾವುದೂ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವಲ್ಲ.'''
=== ಆತ್ಮ -ಬ್ರಹ್ಮ ===
:ಆತ್ಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಸಿದ್ಧವಾದ ಮೇಲೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ತತ್ವದ ಸಿದ್ಧಿಯೂ ಆಯಿತು. ಏಕೆಂದರೆ '''ಆತ್ಮವೇ ಬ್ರಹ್ಮ.'''. (ಸರ್ವಸ್ಯ, ಆತ್ಮತ್ವಾಚ್ಚ, ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ತಿತ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಃ : ಶಂಕರ ಭಾಷ್ಯ-೧.೧.೧.)
=== ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ಈಶ್ವರ ===
:ನಿರ್ಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮ : ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮದ ತತ್ವವನ್ನು ಎರಡು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವೆಡೆ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು -'ನೇತಿ', 'ನೇತಿ',ಎಂದು ; (ಹೀಗಲ್ಲ, ಇದಲ್ಲ, ಎಂದು ) ಭಾಷೆಯೆಲ್ಲಾ ದ್ವೈತ ಮಯವಾದ್ದರಿಂದ, ಅವು ಬ್ರಹ್ಮ ತತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾರವು. '''ಗುರೋಸ್ತು ಮೌನಂ ವ್ಯಾಖಾನಂ''', ಎಂಬಂತೆ ಮೌನದಿಂದಲೇ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು &quot;ಹೌದು&quot;, ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ &quot;ಇದಲ್ಲ &quot;,ಎಂಬುದೇ ಸರಿ ಎಂಬುದು. ಕೆಲವೆಡೆ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು '''ಸಚ್ಚಿ ದಾನಂದ ರೂಪ''' ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವೆಡೆ ಇದು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮೀರಿದ್ದು -'''ನಿರ್ಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮ'''ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮ. 
=== ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮ ===
----
:ಇನ್ನೊಂದು ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮ ದಸ್ವರೂಪವರ್ಣನೆ. ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರದ '''ಜನ್ಮಾದ್ಯಸ್ಯ ಯತಃ''' (೧.೧.೨) ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ, ಸ್ಥಿತಿ, ಲಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಬ್ರಹ್ಮ. '''ಈ ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನೇ ಈಶ್ವರನೆಂದು ಕರೆಯುವರು.''' 
ಬ್ರಹ್ಮವು ಸಗುಣವೂ ನಿರ್ಗುಣವೂ ಆಗಿದೆಯೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಏಳುತ್ತದೆ. '''ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತವು ಬ್ರಹ್ಮವು ನಿರ್ಗುಣವೆಂದೇ ಹೇಳುತ್ತದೆ.''' 
:ನಿರ್ಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು &quot;ಪರಬ್ರಹ್ಮ&quot;ವೆಂದೂ ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ,ಸ್ಥಿತಿ ಲಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು &quot;ಅಪರಬ್ರಹ್ಮ&quot;ವೆಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಅದು ನಾಮ,ರೂಪ, ಬೇಧಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ '''ಈಶ್ವರ'''. &quot;ಪರಬ್ರಹ್ಮ&quot;ವು ಉಪಾದಿಗಳಿಂದ (ನಾಮ,ರೂಪ- ಇತ್ಯಾದಿ) ದೂರವಾದದ್ದು. ಹಾಗಾಗಿ, '''ಸೋಪಾಧಿಕ ಬ್ರಹ್ಮ,''' '''ನಿರುಪಾಧಿಕ ಬ್ರಹ್ಮ''' ವೆಂದು ಕರೆದಿದೆ. 'ಆದರೆ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಧವಿಲ್ಲ' ;. ಅದೇ ಇದಾಗಿ ತೋರುವುದು. 
:'''ನಿರ್ಗುಣಮಪಿಸದ್ ಬ್ರಹ್ಮ, ನಾಮ, ರೂಪ ಗತೈಃ ಗುಣೈಃ ಸಗುಣಂ, ಉಪಾಸನಾರ್ಥಂ ತತ್ರ ತತ್ರ ಉಪದಿಶ್ಯತೇ''' (ಶಂ.ಭಾ.೧.೨.೧೪), ಈಶ್ವರನ ಉಪಾಸನೆಯಿಂದ ಚಿತ್ತ ಶುದ್ಧಿಯಾಗಿ ಜ್ಞಾನ ಮಾರ್ಗ ಅನುಸರಿಸಲು, ಮತ್ತು ಕೊನೆಯ ಮೆಟ್ಟಿಲಾದ ಪರಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಕರ್ಮಫಲವನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಈಶ್ವರನನ್ನು ಒಪ್ಪಬೇಕಾಗುವುದು. - ಎಂದು ಶ್ರೀಶಂಕರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.
=== ಈಶ್ವರ( ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ) ===
----
: ಕಾರ್ಯಕಾರಣ ವಾದದ ಬಲದಿಂದ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕಾರಣವೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಬಹುದು.. '''ಆದರೆ ಈಶ್ವರನೇ ಕಾರಣವೆಂಬುದನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲಾಗದು.''' (ಬ್ರ.ಸೂ. ಜನ್ಮಾದ್ಯಸ್ಯ ಯತಃ ಕ್ಕೆ ಭಾಷ್ಯ) '''ಈಶ್ವರನೇ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಶ್ರುತಿಯೇ ಆಧಾರ.''' ಅದರಂತೆ ಈಶ್ವರನು ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ,,ಸ್ಥಿತಿ,ಲಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ ;ಕರ್ಮಫಲದಾತ ; ಶಿಷ್ಟ ರಕ್ಷಕ ದುಷ್ಟ ಶಿಕ್ಷಕ ; ಭಕ್ತಿ ಪ್ರೀತ ವರದಾತ ; ವೇದ ರಕ್ಷಕ (ಪುನರುಜ್ಜೀವಕಾರಕ) ; ಆದರೆ ಕರ್ಮದ ಸೋಂಕಿಲ್ಲ. ಮಾಯೆ ಅವನ ಶಕ್ತಿ. ಆದರೆ ಮಾಯಾತೀತ ; ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ ಅವನ ಲೀಲೆ, ಮಾಯೆ.    (ಕಾರಣ ಜಗತ್ತನ್ನು ಏಕೆ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ ?-ಉತ್ತರವಿಲ್ಲ,[ನೋಡಿ ಜಗತ್ತು] ಅಥವಾ ಮಾಯೆ;&lt; ಜೀವಿಯು ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಜಗತ್ತಿನಿಂದಲೇ ತಿಳಿಯಬೇಕು, ಹೇಗೆಂದರೆ, ಮಡಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮಣ್ಣಿನ ಸ್ವರೂಪ ಜೀವನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಮಡಿಕೆಯಿಂದಲೇ ಮಣ್ಣನ್ನು ಅರಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ.&gt;[ಆಧಾರವಿಲ್ಲ]&gt;ಇದು ಅನಾಮಧೇಯ ಸಂಪಾದಕರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ, ಶಂಕರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಲ್ಲ); ಅವನು ಅದರ ಸೂತ್ರಧಾರಿ -ಪಾತ್ರಧಾರಿ - ಪ್ರೇಕ್ಷಕ. :ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅದ್ವೈತದ ಈ ಈಶ್ವರನ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಾದದಿಂದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಾದಗಳು ಪಂಥಗಳು ಹೊರಟವು / ಹುಟ್ಟಿದವು. [[ಅವಿದ್ಯೆ]] (ಮಾಯೆ),
:'''ಈಶ್ವರ''', - ನಿರ್ಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮದಿಂದ, ಜೀವ, ಜಗತ್ತು ತರ್ಕಕ್ಕೆ ನಿಲುಕದ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿದೆ. [[ಅವಿದ್ಯೆ]] ದೂರವಾದ ನಂತರ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ. ನಂತರ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ !! ಆದ್ದರಿಂದ ಜಗತ್ತಿನ ಮಾಯೆ ಅನಿರ್ವಚನೀಯ.
== ಮಾಯಾವಾದ ==
:ಮಾಯಾವಾದವು ಅದ್ವೈತದ ಪ್ರಮುಖ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲೊಂದು. ಅದ್ವೈತದ ಅಡಿಗಲ್ಲೆಂದರೆ ತಪ್ಪಲ್ಲ. ಜಗನ್ಮಿಥ್ಯಾ ತತ್ವವು ಮಾಯಾವಾದವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಅದ್ವೈತದಲ್ಲಿ, ಬ್ರಹ್ಮ-ಈಶ್ವರ, ಬ್ರಹ್ಮ -ಜಗತ್ತು, ಬ್ರಹ್ಮ-ಜೀವ, ಈ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಾಯೆಯ ಕಲ್ಪನೆ ಅಗತ್ಯ. ಹಾಗಾಗಿ '''ಅದ್ವೈತಿಗಳನ್ನು ಮಾಯಾವಾದಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.''' 
ಮಾಯಾ ಶಬ್ದವು ವೇದ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿಯೂ, ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅದನ್ನು ಪ್ರಪಂಚದ ವಿವರಣೆಯ, ಪ್ರಮುಖ ಸಿದ್ಧಾಂತವಾಗಿ ಅದ್ವೈತ ನಿರೂಪಿಸಿದೆ. 
=== ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿ ಮಾಯೆ ===
----
:[[ಅವಿದ್ಯೆ]], ಅಜ್ಞಾನ, ಅಧ್ಯಾಸ, ಅದ್ಯಾರೋಪ, ಅನಿರ್ವಚನೀಯ, ವಿವರ್ತ, ಭ್ರಾಂತಿ, ಭ್ರಮ, ನಾಮ ರೂಪ, ಅವ್ಯಕ್ತ, ಅಕ್ಷರ, ಬೀಜ ಶಕ್ತಿ, ಮೂಲ ಪ್ರಕೃತಿ, ಇತ್ಯಾದಿ ಪದಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪಚಿiiಯ (ಒಂದೇ ಅರ್ಥದ) ಪದಗಳಂತೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. 
=== ಮಾಯೆ : ಶಂಕರ ಮತ ===
----
:೧. ಸಾಂಖ್ಯರ ಪ್ರಕೃತಿಯಂತೆ ಜಡ ; ಸಾಂಖ್ಯರು ಪುರುಷ (ಜೀವ)ನನ್ನು ಚೈತನ್ಯವೆಂದರೆ - ಇಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಚೈತನ್ಯ. ಸಾಂಖ್ಯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಉಳ್ಳದ್ದು. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಮಾಯೆ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದರೂ, ಸ್ವತಂತ್ರವಲ್ಲ. ಅದ್ವೈತದಲ್ಲಿ ಸಾಂಖ್ಯರಂತೆ ಅಂತಿಮ ಸತ್ಯತೆಯೂ ಅದಕ್ಕಿಲ್ಲ. 
:೨. ಮಾಯೆಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಶಕ್ತಿ. ಅದು ಬ್ರಹ್ಮದಿಂದ ಬೇರಯಲ್ಲ (ಅನನ್ಯ) ; ಬೆಂಕಿಯ ಸುಡುವ ಸ್ವಭಾವವಿದ್ದಂತೆ. ಇದು ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವರೂಪವೂ ಅಲ್ಲ. 
:೩. ಮಾಯೆಯು ಅನಾದಿಯಾಗಿದೆ (ಆದಿ ಇಲ್ಲದ್ದು ಅದರ ಆರಂಭ ಯಾವಾಗ ಹೇಗೆ ಆಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲು ಸಾದ್ಯವಿಲ್ಲ.
:೪. ಮಾಯೆಯು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವಲ್ಲ. ಭಾವ ರೂಪವಾದುದು. ಅದಕ್ಕೆ ಎರಡು ಶಕ್ತಿ ಇದೆ. ಆವರಣ ಮತ್ತು ವಿಕ್ಷೇಪ. ಆವರಣವು ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಮರೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವಿಕ್ಷೇಪವು ಬ್ರಹ್ಮವು ಜೀವನಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲದ್ದನ್ನು ಇದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುವುದು. (ಉದಾ : ಹಗ್ಗವನ್ನು ಹಾವಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು.) ಶೋಕ ಮೋಹ ಇತ್ಯಾದಿ. 
:೫. ಮಾಯೆಯು ಅನಿರ್ವಚನೀಯವಾದುದು. -ವಿವರಿಸಲು ಬಾರದ್ದು. ಎರಡು ರೂಪದ್ದು ಅಲ್ಲ. ಇದು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ಇದೆ ಎನ್ನುವಂತಿಲ್ಲ. ಇದು ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕಾರಣ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಜ್ಞಾನವಾದ ನಂತರ ಕಾಣದಿರುವುದರಿಂದ ನಿಜವಲ್ಲ.
:೬. ಮಾಯೆಯು ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅಧ್ಯಾಸ ರೂಪವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, 'ವಿವರ್ತ'(ತೋರಿಕೆ)ವಾಗಿದೆ. ಹಗ್ಗದಲ್ಲಿ ಹಾವು ತೋರಿದಂತೆ. ಭ್ರಾಂತಿರೂಪವಾಗಿದೆ.
:೭. ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನವದ ಕೂಡಲೆ ಇದು ನಿವಾರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಳಕಿನಿಂದ ಕತ್ತಲೆ ಹೋದಂತೆ. 
:೮. ಇದಕ್ಕೆ ಬ್ರಹ್ಮವು ಆಶ್ರಯವೂ ಹೌದು ವಿಷಯವೂ ಹೌದು. ಇಂದ್ರಜಾಲ ಮಾಡುವವನು ತನ್ನ ಇಂದ್ರ ಜಾಲಕ್ಕೆ ವಶನಾಗದಿರುವಂತೆ.
=== ವಿವರ್ತ ವಾದ. ===
----
:ಇದು ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ ಕ್ಕೆ ಸಮ್ಮತವಾದ ಕಾರ್ಯಕಾರಣವಾದ. ಕಾರ್ಯವು ಕಾರಣದಿಂದ ಬೇರೆಯಲ್ಲ. ಉದಾ : ಕಾರ್ಯವಾದ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಾರಣವಾದ ಮಣ್ಣು ಇದೆ.ಮಣ್ಣೇ ಮಡಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ವಿವರ್ತದಲ್ಲಿ ತೋರಿಕೆಯ ಬದಲಾವಣೆ ಯಾಗುವುದು. ಉದಾ : ನೀರು ಗುಳ್ಳೆಯಾಗುವುದು..ಕಪ್ಪೆ ಚಿಪ್ಪು ಬೆಳ್ಳಿಯಾಗಿತೋರುವುದು -ವಿವರ್ತ. ಕಾರಣವು ನಿಜವಾಗಿ ಬದಲಾವಣೆ ಯಾಗದೆ ತೋರಿಕೆಯ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗುವುದು (ಕಾರ್ಯ)..ದೇವದತ್ತನು ಮಲಗಿದ್ದರೂ, ಕುಳಿತಿದ್ದರೂ ದೆವದತ್ತನೇ ಯಜ್ಞದತ್ತನಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ.
;ಆದ್ದರಿಂದ, ಹಾಗೆಯೇ ಪ್ರಪಂಚವಾಗಿ ಕಾಣುವುದೂ ಬ್ರಹ್ಮ.ವೇ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಯಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನ.
== ಜಗತ್ತು ==
:ಜಗತ್ತು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಬಾಧಿತವಾಗಿ ಅಸತ್ತು (ಮಿಥ್ಯೆ) ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನವಾಗಿದ್ದರೂ, ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಸತ್ತೆಯನ್ನು (ಸತ್ಯವೆಂದು) ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ, ವಾಸ್ತವವಾದುದು. '''ಅದು (ಜಗತ್ತು) ಬ್ರಹ್ಮದ ನೆಲೆಯಿಂದ ತೋರಿಕೆಯಾದರೂ ಜೀವದ (ಜೀವ-ನ ನೆಲೆಯಿಂದ ) ಸತ್ಯ.'''
:ಜಗತ್ತಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮವೇ ಕಾರಣ. ಇದು ಶ್ರುತಿ (ವೇದ) ಸಮ್ಮತ. ಕೆಲವರು (ನ್ಯಾಯ) ಈಶ್ವರ ನಿಮಿತ್ತ ಕಾರಣ ಮಾತ್ರ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ (ಮಡಕೆಗೆ ಕುಂಬಾರನಿದ್ದಂತೆ). 
:ಆದರೆ ವೇದಾಂತವು, ಈಶ್ವರನು ನಿಮಿತ್ತ ಕಾರಣವೂ ಹೌದು ; ಉಪಾದಾನ ಕಾರಣವೂ ಹೌದು ಎನ್ನುತ್ತದೆ (ಮಡಕೆಗೆ ಮಣ್ಣು ಇದ್ದಂತೆ). ಈಶ್ವರನು ಜಗತ್ತನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದು ತನ್ನಿಂದಲೇ. ಮಾಯೆ ಎಂಬ ಉಪಾದಿಯಿಂದಲೇ ಈಶ್ವರನು ಜಗತ್ತನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಚೇತನನೂ ಹೌದು ; ಅವನು ತನ್ನ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದಲೇ ಅವನೇ ಮಾಯೆಯ ಉಪಾದಿಯಿಂದ ಜಗತ್ತಾಗಿತೋರುತ್ತಾನೆ. ಚೈತನ್ಯ ದಿಂದ ಜಡವಾದ ಚೇತನ ಹೇಗೆ ಉಂಟಾಗುವುದೆಂದರೆ, ಅದು ತಪ್ಪಲ್ಲ, ಪುರುಷನಲ್ಲಿ ಉಗುರುಇದ್ದಂತೆ - ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅನಿರ್ವಚನೀಯ.
=== ಸೃಷ್ಟಿ ===
:ಜಗತ್ತಿನ ಸೃಷ್ಟಿ ಹೇಗೆ ? ತಮೋಗುಣವು ಪ್ರಧಾನವಾದ ವಿಕ್ಷೇಪ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ (ಮಾಯೆಯಿಂದ) ಕೂಡಿದ ಚೈತನ್ಯದಿಂದ, ಆಕಾಶವು ಮೊದಲು ಹುಟ್ಟಿತು ; ಆಕಾಶದಿಂದ ವಾಯು ; ವಾಯುವಿನಿಂದ ಅಗ್ನಿ ; ಅಗ್ನಿಯಿಂದ ಜಲ ; ಜಲದಿಂದ ಪೃಥ್ವಿ. ; -ಅದರಿಂದ ತನ್ಮಾತ್ರೆಗಳು ; ಈ ಸೂಕ್ಕ್ಮವಾದ ತನ್ಮಾತ್ರೆ ಗಳಿಂದ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಶರೀರ ; ಸ್ಥೂಲ ಭೂತಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ -(ಪಂಚೀಕರಣ ವಿಧಾನ). 
=== ಜೀವ -ಈಶ್ವರ===
:ಜೀವನಿಗೆ ಸ್ಥೂಲ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಕಾರಣಗಳೆಂಬ ಮೂರು ಶರೀರಗಳು. ಜಾಗ್ರತ್, ಸ್ವಪ್ನ, ಸುಷುಪ್ತಿ ಗಳೆಂಬ ಮೂರು [[ಅವಸ್ಥೆಗಳು]] ; ಅನ್ನಮಯ, ಪ್ರಾಣಮಯ, ಮನೋಮಯ,ವಿಜ್ಞಾನಮಯ, ಆನಂದಮಯ ; ಎಂಬ ಐದು ಕೋಶಗಳು, (ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಿತಿ,) ; ವಿಶ್ವ, ತೈಜಸ, ಪ್ರಾಜ್ಞ, ಎಂಬ ದೇವತೆಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ಜೀವನಿಗೆ -ಜಾಗ್ರತ್, ಸ್ವಪ್ನ, ಸುಷುಪ್ತಿ ಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಈ ಹೆಸರುಗಳು ಇವೆ. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಈಶ್ವರನಿಗೂ ವೈಶ್ವಾನರ (ಕಾಣುವ ಜಗತ್ತು), ಸೂತ್ರಾತ್ಮ (ಸ್ವಪ್ನದ ಈಶ್ವರ-ದೇವತೆ) ; ಹಿರಣ್ಯ ಗರ್ಭ (ಸುಷುಪ್ತಿಯ ಈಶ್ವರ ಅಥವಾ ಸಮಾಧಿಯ ಈಶ್ವರ) ಎಂಬ ಹೆಸರುಗಳುಂಟು. 
===ಅಂತಃಕರಣ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿ ===
----
:ಅಂತಃಕರಣವು ಜಡವಾಗಿದೆ (ಸ್ವತಃ ಚೈತನ್ಯವಲ್ಲ). ತೇಜಸ್ಸಿನ ಅಂಶವು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಚಂಚಲವೂ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವೂ ಆಗಿದೆ. ಇದರ ಕ್ರಿಯೆಗಳೇ ವೃತ್ತಿಗಳು. ಗಾಢ ನಿದ್ದೆ, ಮೂರ್ಛೆಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ, ಅದು ಸದಾ ವೃತ್ತಿಯುಳ್ಳದ್ದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಜ್ಞಾನವೆಂದು ಕರೆಯುವುದು, ಇದೇ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು.
:ಸಾಕ್ಷಿ : ಅಂತಃಕರಣ ಜಡವಾದುದರಿಂದ ವೃತ್ತಿಗಳು ಹುಟ್ಟಲು ಚೈತನ್ಯ ಬೇಕು. ಜೀವನಲ್ಲಿರುವ ಚೈತನ್ಯಾಂಶವೇ, ಸಾಕ್ಷಿ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕಾರಣ ಇದು ಅಂತಃಕರಣದಲ್ಲಿ ('''ಮನಸ್ಸು, ಬುದ್ಧಿ, ಅಹಂಕಾರ, ಚಿತ್ತ. ಇವು ಒಟ್ಟು ಅಂತಃಕರಣ''' ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ) ನೇರವಾಗಿ ಭಾಗಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಾಟಕ ರಂಗದಲ್ಲಿರುವ ದೀಪದಂತೆ (ಸಾಕ್ಷಿ ?) ಇರುತ್ತದೆ.
:ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ನಾನು ಎಂಬ ತಿಳಿವು, ಅಹಂಕಾರ (ಇದು ಜಂಬವಲ್ಲ-ನಾನು ಎಂಬ ತತ್ವ) ವೆಂಬ ಅಂತಃಕರಣ ತತ್ವ.. ಅದು ಸಚೇತನವಾಗಿ ತೋರುವುದು - ಸಾಕ್ಷೀ ಚೇತನದಿಂದ, '''ಈ ಸಾಕ್ಷಿಯೇ ಆತ್ಮ.''' ಬೆಂಕಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣವು ಕೆಂಪಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಅಂತಃಕರಣ ಚೇತನವಾಗಿ ತೋರುವುದು.
=== ಜೀವಾತ್ಮ ===
----
:ಜೀವಾತ್ಮನು ಅಜನೂ, ಅಮರನೂ, ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿಯೂ, ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವರೂಪಿಯೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. '''ಅವನಿಗೆ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಬಂಧ-ಮೋಕ್ಷಗಳಿಲ್ಲ.. ಅವನಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗ-ನರಕಗಳಿಲ್ಲ'''. ಅವನು ಅವನಲ್ಲಿ (ತನ್ನಲ್ಲಿ) ಇಲ್ಲದ ಗುಣಧರ್ಮಗಳನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿ ಆರೋಪಿಸಿಕೊಂಡು ([[ಅವಿದ್ಯೆ]] - ಅಜ್ಞಾನ), ವ್ಯವಹರಿಸಲು ಅಧ್ಯಾಸವೇ (ಅಜ್ಞಾನ-ಮಾಯೆ) ಕಾರಣ. 
:ಆಕಾಶವು ಮಡಕೆ ಕುಡಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾಣುವಂತೆ, ಒಂದೇ ಚೈತನ್ಯವು (ಬ್ರಹ್ಮವು) ಉಪಾದಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿತೋರುವುದು. ಹಾಗಾಗಿ '''ಬೇಧವು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವಲ್ಲ.'''  '''ತತ್ವಮಸಿ''' - ತತ್- ತ್ವಂ- ಅಸಿ ಎಂಬ ಶ್ರತಿ ವಾಕ್ಯಗಳು (ಅದು= ಬ್ರಹ್ಮವು, ತ್ವಂ = ನೀನು, ಅಸಿ-ಆಗಿದ್ದೀಯೆ) ಅಬೇಧವನ್ನು ಸಾರುತ್ತವೆ.
== ಬಂಧ - ಮೋಕ್ಷ ==
;ಪಾಮಾರ್ಥಿಕವಾಗಿ (ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ-ಮೂಲತಃ) ಜೀವ ಬ್ರಹ್ಮರಿಗೆ ಬೇಧವಿಲ್ಲ.
:'''ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಬೇಧವಿದೆ'''. ಸುಖ - ದುಃಖ ; ಹುಟ್ಟು - ಸಾವು ; ಕರ್ಮ - ಪುನರ್ಜನ್ಮ ; ಸ್ವರ್ಗ- ನರಕಗಳಿವೆ ; ಇವಕ್ಕೆಲ್ಲಾ [[ಅವಿದ್ಯೆ]]ಯೇ ಕಾರಣ ನಿತ್ಯ-ಶುದ್ಧ -ಬುದ್ಧ -ಮುಕ್ತ ಸ್ವಭಾವದ ಚೈತನ್ಯವು, [[ಅವಿದ್ಯೆ]]ಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಬಂಧವೆನಿಸಿ  ಇದು ಅನಾದಿಯಾದುದು. ಯಾವಾಗ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಯಾಕೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಎನ್ನುವುದು ಬಗೆಹರಿಯದ ಸಮಸ್ಯೆ. ಇದು ಭಗವಂತನ ಲೀಲೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ತಿಳಿಯಬಹುದು.
:ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಜೀವ ಬ್ರಹ್ಮರಿಗೆ ಬೇಧವಿಲ್ಲ. ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಉಂಟು ; ಮೋಕ್ಷವೂ ಉಂಟು. ಜೀವನಿಗೆ ತಾನು ಬ್ರಹ್ಮವೆಂದು ಅರಿವಾಗುವುದೇ ಮೋಕ್ಷ. &quot;ಬ್ರಹ್ಮಾವಗತಿ&quot;ಯೇ ಮೋಕ್ಷ. &quot;ಅವಗತಿ&quot;, ಎಂದರೆ ಸಾಕ್ಷಾನುಭವ. :ಉದಾ : ಬೇಡರ ನಡುವೆ ಬೆಳೆದ ರಾಜಕುಮಾರ. ತಾನು ಬೇಡನಲ್ಲ -ರಾಜಕುಮಾರ ಎಂದು ತಿಳಿದಂತೆ.
ಬೇರೆಯವರಿಂದ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದರೆ ಅದು '''ಪರೋಕ್ಷ ಜ್ಞಾನ''' ; ತಾನೇ ಅನುಭವಿಸಿದರೆ ಅದು '''ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿ''' ; ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ; ಅದೇ ಮೋಕ್ಷ. 
:ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಎಲ್ಲಿಗೂ ಹೋಗಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಅದು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಯೂ ಇದೆ. ಆಕಾಶದಂತೆ. ಬಂಧಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಅಜ್ಞಾನ ನಿವಾರಣೆಯಾದರೆ ಸಾಕು. ಹಾಗಾಗಿ '''ಜ್ಞಾನದಿಂದಲೇ ಮೋಕ್ಷ'''. ಇಲ್ಲಿ ಜ್ಞಾನವು ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಲಾರದು ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕಳೆಯುತ್ತದೆ ಅಷ್ಟೆ. ಬೆಳಕಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾದ ಪರದೆಯನ್ನು ಸರಿಸಿದಂತೆ. ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಅರಿತರೆ ಸಾಕು ಅವನೇ ಬ್ರಹ್ಮವಾಗುತ್ತಾನೆ. (ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ ಬ್ರಹ್ಮೈವ ಭವತಿ) 
=== ಕರ್ಮ-ಉಪಾಸನೆ-ಭಕ್ತಿ ===
----
ಅದ್ವೈತವು '''ಜ್ಞಾನದಿಂದಲೇ ಮೋಕ್ಷ'''ವೆಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕರ್ಮದಿಂದ ಮೋಕ್ಷವಿಲ್ಲವೆಂದು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಅದು ಕರ್ಮ ವಿರೋಧಿಯೇ ? 
:'''ಕರ್ಮ'''ಕ್ಕೆ ಫಲವಿರುವುದರಿಂದ ಅದು ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರೋಧಿಯಾಗಿದೆ. ಕರ್ಮವು ನಿತ್ಯ - ನೈಮಿತ್ತಿಕ - ಕಾಮ್ಯ - ನಿಷಿದ್ಧ ಎಂದು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆ. ಈ ಕರ್ಮಗಳಿಗೆಲ್ಲಾ ಫಲವಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪುನರ್ಜನ್ಮವಿದೆ. ಕರ್ಮಫಲಗಳು ಅನಿತ್ಯವಾಗಿವೆ. (ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲವಿದ್ದು ಹೋಗುವವು ). ಆದ್ದರಿಂದ ಮೋಕ್ಷವು ಕರ್ಮಫಲವಲ್ಲ. '''ಮೋಕ್ಷವು ಕರ್ಮಫಲವಾದರೆ ಅದು ಅನಿತ್ಯವಾಗುವುದು.'''
=== ಕರ್ಮಯೋಗ ===
:ಕರ್ಮವು ಮೋಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಕರ್ಮವು ಬಂಧನಕಾರಿ. ಕರ್ಮಗಳನ್ನು (ಕೆಲಸಗಳನ್ನುಸೇರಿ) ಮಾಡದೇ ಇರುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಕರ್ಮ ಬಂಧನದಿಂದ ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಅವನ್ನು ಈಶ್ವರಾರ್ಪಣ ಮಾಡುವುದೊಂದೇ ದಾರಿ/ಮಾರ್ಗ..ಅದೇ ಕರ್ಮಯೋಗ. ಈ ರೀತಿ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಚಿತ್ತ ಶುದ್ಧಿಯಾಗಿ ಜ್ಞಾನೋದಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. '''ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನವಾಗುವ ವರೆಗೂ ಕರ್ಮವು ಅವಶ್ಯವಾಗಿದೆ.'''
=== ಉಪಾಸನೆ ===
:ಉಪಾಸನೆ ಎಂದರೆ ಉಪಾಸ್ಯ (ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುವ) ವಸ್ತುವಿನ ಕಡೆಗೆ ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಹರಿಸುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ' '''ವಿದ್ಯಾ''' &quot;ಎಂದು ಹೆಸರು. ಉಪಾಸನೆಯು ಜ್ಙಾನದ ಅಪೇಕ್ಷೆಯ ಕರ್ಮ. ಉಪಾಸನೆ ಎಂದರೆ ಉಪಾಸ್ಯ (ಧ್ಯಾನ ಮಾಡುವ) ವಸ್ತುವಿನ ಕಡೆಗೆ ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಹರಿಸುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ವಿದ್ಯಾ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಜ್ಙಾನದ ಅಪೇಕ್ಷೆಯ ಕರ್ಮ. /// ಇದರಿಂದಲೂ ಕೊನೆಗೆ ಜ್ಞಾನವಾಗಿ ಮೋಕ್ಷ ವಾಗುವುದು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ (ಜ್ಞಾನವಾಗದಿದ್ದರೆ) ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭಲೋಕ.
=== ಭಕ್ತಿ ===
ಭಕ್ತಿಯು ದ್ವೈತವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದು ; ಭಗವಂತನೇ ಬೇರೆ, ತಾನೇ ಬೇರೆ ಎಂಬ ಭಾವದಿಂದ ದಾಸ್ಯ ; ಸಖ್ಯ ; ವಾತ್ಸಲ್ಯ ; ಮೊದಲಾದ ಭಾವದಿಂದ ಭಗವಂತನ ಭಜನೆ, ಸೇವೆ, ಇರಬೇಕು. ಅದ್ವೈತದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಗೆ ಸ್ಥಾನವಿಲ್ಲವೆಂಬ ತಪ್ಪು ತಿಳಿವಳಿಕೆಇದೆ. ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ - '''ನಾನು ಅವನವನು ; ಅವನು ನನ್ನವನು ; ನಾನೇ ಅವನು''' ; ಎಂಬ ಮೂರು ವಿಧದ ಭಕ್ತಿಗೂ ಅವಕಾಶವಿದೆ. (ಗೀ..ಭಾ.೧೦-೧೦).ಹೀಗೆ ಭಕ್ತಿಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪರಿಣಮಿಸುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತಿಯನ್ನ ಒಪ್ಪಲಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಅಲ್ಲಿ ಅತಿರೇಕ -ಉದ್ರೇಕಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಭಕ್ತಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅವಶ್ಯಕತೆಯನ್ನು ಶಂಕರರು ಎತ್ತಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. 
=== ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿ ===
:ಅದ್ವೈತವು ಜೀವನ್ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಕ್ತಿಯು ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುವುದರಿಂದ ಜೀವಂತವಿರುವಾಗಲೇ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಸಾಧ್ಯ. ಮರಣಾನಂತರವೇ ಮುಕ್ತಿಎಂದಿಲ್ಲ. ಶರೀರವೇ ತಾನೆಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಸಾಕು. ಜ್ಞಾನವಾದರೆ ಅಥವಾ ಮುಕ್ತಿಯಾದರೆ ಶರೀರವು ಬಿದ್ದುಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕರ್ಮ (ಹಿಂದಿನ) ಸವೆಯುವವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಜೀವನ್ಮುಕ್ತನು ಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮದೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುತ್ತಾನೆ. ಉಳಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇತರರಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಅವನಿಗೆ ಧರ್ಮ-ಕರ್ಮಗಳ ಬಾಧೆ ಇಲ್ಲ. ಒಳ್ಳಯತನ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ.
:ಅವನಿಗೆ ಸರ್ವವೂ ಬ್ರಹ್ಮಮಯ ;ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವಾರ್ಥ, ದ್ವೇಷ, ಆಸೆಗಳಿಲ್ಲ. ; ಸಮಸ್ತ ಜಗತ್ತು ಒಂದೇ ಕುಟುಂಬ -ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲಿನ ಹಂತ ಅವನದು.
:ಅವನು ದೇಹಪಾತವಾದ ಮೇಲೆ, ಬ್ರಹ್ಮದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತಾನೆ.ಇದು ವಿದೇಹ ಮುಕ್ತಿ ; ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಪುನರ್ಜನ್ಮವಿಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಿತಿ ಇಲ್ಲ. ಅದೇ ಜೀವನದ ಪರಮ ಗುರಿ.
;ಹೀಗೆ ಅದ್ವೈತವು ಸಕಲ ಜೀವಿಗಳೂ ಸಮಾನರು ಎಂಬ ತತ್ವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದೆ.
== ಅದ್ವೈತಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ - ಪದ್ಧತಿ-ಸಾಧನೆ ==
:ಅದ್ವೈತವು ಅನುಭವದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯವಸಾನಗೊಳ್ಳುವುದು.ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರ ಸಾಧನೆ ಎಲ್ಲರಿಂದಲೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅಧಿಕಾರಿ ಎನಿಸಬೇಕಾದರೆ, ನಾಲ್ಕು ಸಾಧನೆಗಳು ಅವಶ್ಯ.
=== ನಾಲ್ಕು ಸಾಧನೆಗಳು ===
:೧. ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯ ವಿವೇಕ : ಬ್ರಹ್ಮವು ನಿತ್ಯ ಉಳಿದವು ಅನಿತ್ಯ ಎಂಬ ವಿವೇಕ - ಇದು ಸರಿಯಾದ ವಿಚಾರದಿಂದ ಗುರುವಿನ ಉಪದೇಶ ದಿಂದ ಮನದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳಬೇಕು.
:೨. ಇಹಾಮುತ್ರ ಫಲಭೋಗ ವಿರಾಗ : ಈ ಲೋಕದ ಹಾಗೂ ಪರ ಲೋಕದ ವಿಷಯ (ಆಸೆ) - ಭೋಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿರಕ್ತಿ. 
:೩. ಶಮ, ದಮಾದಿಶಟ್ಕ ಸಂಪತ್ತಿ (ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತಿ): ಶಮ -ಮನಸ್ಸಿನ ಏಕಾಗ್ರತೆ ಶಾಂತಿ ; ದಮ : ಇಂದ್ರಿಯ ನಿಗ್ರಹ, ಉಪರತಿ : ಕರ್ಮಗಳತ್ಯಾಗ -ಎಂದರೆ ಕರ್ಮ ಫಲ ತ್ಯಾಗ ; ತಿತಿಕ್ಷೆ : ಸಹನೆ ; ಸಮಾಧಾನ : ಚಿತ್ತದ ಏಕಾಗ್ರತೆ ; ಶ್ರದ್ಧೆ : ಗುರು ಹಾಗೂ ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಟೆ
:೪. ಮುಮುಕ್ಷತ್ವ : ಮೋಕ್ಷವು ಬೇಕೆಂಬ ಪ್ರಬಲ ಅಪೇಕ್ಷೆ ( ಬೇರೆ ಯಾವುದರಿಂದಲೂ ಅವನು ತೃಪ್ತನಾಗಬಾರದು) 
:ಈ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತಿರುವವನು ಗುರುವನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿದರೆ, ಗುರುವು ಅಧ್ಯಾರೋಪ, -ಅಪವಾದಗಳಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ. '''ಅಧ್ಯಾರೋಪ'''ವೆಂದರೆ, -ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಧರ್ಮದ (ಗುಣದ) ಆರೋಪ -ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆ ಏನೆಂದು ; '''ಅಪವಾದ''' ವೆಂದರೆ : ಆರೋಪವನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯುವುದು. 
:ಉದಾ : ದೇಹವನ್ನೇ ತಾನೆಂದು (ಆತ್ಮ ವೆಂದು) ತಿಳಿಯುವುದು &quot;ಆರೋಪ&quot; ; ಅನಂತರ ಅದು ಅಲ್ಲವೆಂದು ಸಾಧಿಸಿ ತೋರಿಸುವುದು, &quot;ಅಪವಾದ&quot;. 
:ಇದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಪದ್ದತಿ. ಮೊದಲು ಇದೇ ಬ್ರಹ್ಮವೆಂದು ವಸ್ತುಗಳಮೇಲೆ ಆರೋಪಿಸುವುದು ; ಅನಂತರ ಅದು ಅಲ್ಲವೆಂದು ಸಾಧಿಸಿ ತೋರಿಸುವುದು. (ಈ ಪದ್ಧತಿಗೆ ಅರುಂಧತಿ ದರ್ಶನ ನ್ಯಾಯ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ) ಇದಕ್ಕೆ '''ನೇತಿ - ನೇತಿ''',ಪದ್ದತಿ ಎಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ‍ಇದಲ್ಲ -ಇದಲ್ಲ ಎಂದು ಬ್ರಹ್ಮವಲ್ಲದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗಿ ಕೊನೆಗೆ ಬ್ರಹ್ಮದಲ್ಲಿ ನೆಲೆ ನಿಲ್ಲುವುದು. ಏಕೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು, 'ಇದೇ ' ಎಂದುತೋರಿಸಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ನಿರಾಕಾರ ನಿರ್ಗುಣ -ತಾನೇ ಆತ್ಮವಾಗಿರುವುದಿಂದ - ನೋಡುವವನೇ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ, ನೋಡಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ; ; ಅನುಭವದಿಂದ ಮಾತ್ರಾ ಅರಿಯಬುಹುದು.
=== ಸಾಧನಾ ವಿಧಾನ ===
----
: ಶ್ರವಣ, ಮನನ, ನಿಧಿದ್ಯಾಸನ ಎಂದು ಮೂರುಬಗೆ. ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಹಂತಗಳಿವೆ.
:೧..-ಶ್ರವಣ - ಗುರಮುಖದಿಂದ ಆತ್ಮ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕೇಳುವುದು. ಆ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ವಿರೋಧವಾದುದನ್ನು ಬಿವಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು 
:೨.-ಮನನ- (ವಿಚಾರ ಮತ್ತು ತಾರ್ಕಿಕ ಚಿಂತನ ) ನಂತರ ಆತ್ಮ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕುರಿತು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಧ್ಯಾನಿಸುವುದು.

೩.- ನಿಧಿಧ್ಯಾಸನ - ಅದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು -ಚಿತ್ತಗಳನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದು.
:ಇವನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದೆ ; 
::ಶ್ರೋತವ್ಯಃ ಶ್ರುತಿವಾಕ್ಯೇಭ್ಯೋ ಮಂತವ್ಯಶ್ಚೋಪಪತ್ತಿಭಿಃ |
::ಮತ್ವಾಚ ಸತತಂ ಧ್ಯೇಯೋ ಹ್ಯೇತೇ ದರ್ಶನ ಹೇತವಃ ||
:ಅದ್ವೈತವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅನುಭವ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದು. ಅದರಿಂದ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಪ್ರಮಾಣ ಮೀಮಾಂಸೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಿಲ್ಲವೆಂದು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡುತ್ತಾರೆ. 
== ಅದ್ವೈತ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ದರ್ಶನ ==
ಭಾರತೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ, ಶಂಕರರು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮವನ್ನು ಮೇಲೆತ್ತುವ ಸಲುವಾಗಿ ಬೌದ್ಧರನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು. (-ಭಾಷ್ಯಗಳಲ್ಲಿ -ವಾದಗಳಲ್ಲಿ) ; ವಾದ-ವಿವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಬೌದ್ಧರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಅವರ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಅಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಶಂಕರರ ಕಾಲಕ್ಕಾಗಲೇ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ/ದರ್ಶನದ ಪ್ರಭಾವ ಕುಮಾರಿಲರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಇಳಿದುಹೋಗಿತ್ತೆಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಿದೆ. ಆದರೆ ಶಂಕರರು ತಮ್ಮ ಭಾಷ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಾಂಖ್ಯರನ್ನೂ, ಮೀಮಾಂಸಕರನ್ನೂ ಖಂಡಿಸಿದ್ದಾರೆ.
=== ಬೌದ್ಧ ದರ್ಶನದ ಪ್ರಭಾವ ===
ಬೌದ್ಧ ದರ್ಶನಕ್ಕೂ, ಶಾಂಕರ ಅದ್ವೈತ ದರ್ಶನಕ್ಕೂ ಬಹಳ ಸಾಮ್ಯಗಳಿವೆ. ಶಂಕರರು ಬೌದ್ಧರ ತಾರ್ಕಿಕ ಯುಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ತಮ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಸಾಧನೆಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರೆ ತಪ್ಪಲ್ಲವೆನ್ನುವ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಅವರದು. ಆದರೆ ಶಂಕರರು ಬೌದ್ಧರ ಯುಕ್ತಿ -ತರ್ಕಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಉತ್ತಮ ಪಡಿಸಿದರು. 
== ಉಪಸಂಹಾರ ==
ಶಂಕರರ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಉಪನಿಷತ್ತು, ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಗಳ ಆಧಾರ- ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಧೃಢವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸಿದೆ. ಶಂಕರರ ತಾತ್ವಿಕ ಸಿದ್ಧಿ ನಿಂತಿರುವುದು ಅವರ ತೀವ್ರತರವಾದ ವಿಚಾರದ ಉಜ್ವಲ ಪ್ರಕಾಶದ ಮೇಲೆ. ಜೀವನದ ದಿವ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯ ಮೇಲೆ - ಸತ್ಯಾನ್ವೇಷಣೆಗಾಗಿ - ವೈಚಾರಿಕ ಮಾರ್ಗದ ಮೇಲೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಅದು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದರ್ಶನವಾಗಿದೆ.
:
:ಓಂತತ್ಸತ್
:ಇದರ ಬಗೆಗೆ ಇನ್ನೂ ಇತರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗೆ ಮುಂದಿನ ಪುಟಗಳನ್ನು ನೋಡಿ
== ಮಾಯಾವಾದ - [[ಅವಿದ್ಯೆ]] ==
ಶಂಕರರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಗ 'ಮಾಯಾವಾದ'.
ಸತ್ ಚಿತ್ ಸ್ವರೂಪಿಯಾದ [[ಆತ್ಮ|ಆತ್ಮನೇ]] ಬ್ರಹ್ಮ. ಆದರೆ ಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವಿನೊಡನೆ ಇರುವ ತಾದಾತ್ಮ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಂತೆ ಜಗತ್ತನ್ನು [[ಮಾಯೆ|ಮಾಯೆಯು]] ಆವರಿಸಿದೆ. ಮಾಯೆಯ ಆವೃತ್ತಿಯು ಎಷ್ಟು ಘನವಾದುದೆಂದರೆ ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವವೇ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರದಷ್ಟು. ಮಾಯೆಯ ಸಂಸರ್ಗದಿಂದಾಗಿ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನತೆಗಳೂ, ಭೇದಗಳೂ ಕಾಣಿಸತೊಡಗುತ್ತವೆ. ಮಾಯೆಯು ಲೌಕಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಅನೇಕ ರೂಪಾಂತರಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಭೇದವೂ, ಹೆಣ್ಣು - ಗಂಡುಗಳೆಂಬ ಭೇದವೂ, ಪ್ರಾಣಿ - ಪಕ್ಷಿಗಳೆಂಬ ಪ್ರಭೇದಗಳೂ, ಗಿಡ - ಮರಗಳೂ, ನಿರ್ಜೀವ ವಸ್ತುಗಳೂ - ಹೀಗೆ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣ ಸಿಗುವ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಭಿನ್ನತೆಗಳೂ ಮಾಯೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದವು. ಈ ಮಾಯೆಯಿಂದಾಗಿ ಸಾಧಾರಣ ಜೀವಿಗೆ ತನ್ನ ಕಣ್ಣು ಮೊದಲಾದ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಮೂಲಕ ಲೋಕದಲ್ಲಿನ ಈ ಭಿನ್ನತೆಗಳೇ ವಸ್ತುವಿನ ನಿಜ ಸ್ವರೂಪವೆಂದು ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ವಸ್ತುತ: ಇವೆಲ್ಲವೂ ಮೂಲ ಬ್ರಹ್ಮದ ಸ್ವರೂಪವೇ ಆಗಿರುವ ವಿಚಾರವನ್ನು ಆತ್ಮದ ಅರಿವಿಗೆ ಬರದಂತೆ ಮಾಯೆಯು ತಡೆಯೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. ಯಾವುದು ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲವೋ ಅದು ಇರುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವುದು ಮಾಯೆಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದಾಗಿ.
ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾಯೆಯ ಆವರಣವು ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಮಾಯೆಯ ಘನಸ್ವರೂಪವು ಇಡೀ ಸತ್ಯವನ್ನು ಕಾಣದಂತೆ ತೆರೆ ಹಿಡಿದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಮಾನವನೂ ತನ್ನ ಸುತ್ತಲಿನ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅನೇಕತೆಯನ್ನು ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮಾಯೆ. ಸತ್ಯವನ್ನರಿಯಲಾಗದ ಮಾನವನು ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಾನು, ನನ್ನದು ಎಂದು ಸ್ವಂತಿಕೆಯನ್ನು, ಅಹಂಕಾರವನ್ನೂ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುತಾನೆ. ಇದೇ [[ಅವಿದ್ಯೆ]].
'ಅದ್ವೈತ ಅಂದರೆ ಎರಡನೆಯದಿಲ್ಲದ್ದು. ಇದು ಶಂಕರರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಲ್ಲ. ಅದ್ವೈತ ಪದವು ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿಷತ್ತಿನ ಮಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೀಗಿದೆ - ’ನಾಂತಃ ಪ್ರಜ್ಞಮ್ ನ ಬಹಿಷ್ಪ್ರಜ್ಞಮ್ ನೋಭಯತಃ ಪ್ರಜ್ಞಮ್---- ಶಾನ್ತಮ್ ಶಿವಮ್ ಅದ್ವೈತಮ್ ಚತುರ್ಥಮ್ ಮನ್ಯನ್ತೇ ಸ ಆತ್ಮಾ ಸವಿಜ್ಞೇಯಃ ||’ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಂಕರರು ಇದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಅದ್ವೈತಮತ ಸ್ಥಾಪನಾಚಾರ್ಯರಲ್ಲ. ಮತ ಎಂದರೆ ಒಬ್ಬರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಶಂಕರರು ತೋರಿಸಿರುವ ತತ್ತ್ವ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಪರಿಪೂರ್ಣಾನುಭವದಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ. ಭಗವಾನ್ ಶಂಕರರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೧೯ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಶಂಕರ ವಿಜಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿರುವುದು ಸರಿಯಷ್ಟೆ. ನಮಗೆ ಮಹಾತ್ಮರ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಗಿಂತ ಅವರು ಏನು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ, ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳೇನು, ಅದು ನಮಗೆಷ್ಟು ಉಪಯೋಗವಾಗಿದೆ, ಇಂದಿಗೂ ಲಭ್ಯವೆ ? ಎನ್ನುವುದು ಮುಖ್ಯ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಶಂಕರರು ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯಗಳಿಗೆ ( ಬಾದರಾಯಣಾಚಾರ್ಯರ ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಗಳು, ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ದಶ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು) ಪದ( ವ್ಯಾಕರಣ ) ವಾಕ್ಯ( ಮೀಮಾಂಸಾ) ಪ್ರಮಾಣ ( ನ್ಯಾಯ ದರ್ಶನ ) ಗಳಿಂದ ಭಾಷ್ಯವನ್ನು ಮೂಲ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದು, ಕರ್ಣಾಟಕ ಶಂಕರರೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ಹೊಳೆನರಸಿಪುರದ ಪರಮಪುಜ್ಯ ಶ್ರೀ ಶ್ರೀ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದೇಂದ್ರ ಸರಸ್ವತೀ ಸ್ವಾಮಿಗಳು ೧೨೦೦ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲು ಯಥಾವತ್

ಅಚ್ಚು ಕಟ್ಟಾಗಿ    ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಭಾಷಾಂತರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಭಗವಾನ್ ಶಂಕರರಂತೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ದುಃಖಗಳಿಗೂ ಅಜ್ಞಾನವೇ( ಜ್ಞಾನಾಭಾವ, ಸಂಶಯ ಜ್ಞಾನ, ವಿಪರೀತ ಜ್ಞಾನ) ಕಾರಣ. ಇದು ಪ್ರತ್ಯಯರೂಪ ( ಮಾನಸಿಕ). ಅದ್ವೈತತತ್ತ್ವವನ್ನು ಸಕಲ ಮಾನವರೂ ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಇದಕ್ಕೆ ಜಾತಿ, ಮತ, ಲಿಂಗ, ದೇಶ ಇವುಗಳ ಪರಿಮಿತಿ ಇಲ್ಲ. ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಮ್ ಜಗನ್ಮಿಥ್ಯಾ -ಎಂಬುದು ವೇದದ ವಾಕ್ಯವಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಶಂಕರರು ಹೇಳಿಲ್ಲ. ಇದು ವೇಂತ್ತ ಡಿಂಡಿಮ ಎಂಬ ಶ್ಲೋಕದ ವಾಕ್ಯ. ಜಗನ್ಮಿಥ್ಯಾ ಎಂದರೆ ’ಜಗತ್ತು ತೋರುವ ರೂಪದಿಂದಿಲ್ಲ ’ ಉದಾ- ಹೆಸರು ಮೇಜು, ಕುರ್ಚಿ, ಬಾಗಿಲು.. ಇರುವುದು ಮರವೇ. ಇತ್ಯಾದಿ. ಅದೇರೀತಿ ಇರುವುದು ಮನುಷ್ಯರು,ಪ್ರಾಣಿಗಳು..ಇರುವುದು ಚರ್ಮ, ಮಾಂಸ, ಮೂಳೆ,ರಕ್ತ..ಇತ್ಯಾದಿ. ಹೆಸರುಗಳು ಅನೇಕ ತತ್ತ್ವ ಒಂದೇ.
ಆತ್ಮನು ಸತ್ತಮೇಲೆ ಬ್ರಹ್ಮ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ತಿಳಿದಿರಲಿ ತಿಳಿಯದಿರಲಿ ಇರುವುದೇ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವರೂಪ.
ವೇದಾಂತದ ಸಂದೇಶಗಳು ಅರ್ಥವಾಗಲು, ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರಲು ೪ ಯೋಗ್ಯತೆಗಳು ಬೇಕೇ ಬೇಕು- ೧. ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯ ವಸ್ತುವಿವೇಕ, ೨. ಇಲ್ಲಿನ ಮತ್ತು ಪರಲೋಕದ ಫಲ, ಭೋಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿರಾಗ, ೩. ಶಮಾದಿ ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತು, ಮತ್ತು ೪. ಮುಮುಕ್ಷುತ್ವ( ನನ್ನ ನಿಜ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಹೇಗಾದರೂ ತಿಳಿಯಲೇಬೇಕು ಎಂಬ ತವಕ).
== ಮಿಥ್ಯಾವಾದ ==
ಹಾಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವೊಂದೇ ಸತ್ಯವಾದುದು. ಉಳಿದುದೆಲ್ಲವೂ ಮಿಥ್ಯೆ ಎಂಬುದು ಇದರ ಸಾರ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಗೋಚರವಾಗುವ ಈ ಜಗತ್ತೇ ಮಿಥ್ಯೆ. ಮಾಯೆಯ ಆಟದಿಂದಾಗಿ ವಿಧ ವಿಧವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುವ ಜಗತ್ತಿನ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವವೇ ಇಲ್ಲ. ಮಾಯೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ಈ ಭ್ರಮೆಯ ಮೇಲೆ ಮಾನವನ ಸಂಸಾರ ನಿಂತಿದೆ. ಹುಟ್ಟು, ಸಾವು, ಸಂಬಂಧಗಳು, ಸಂಸರ್ಗಗಳು,ವಿಯೋಗಗಳು, ಸುಖ, ದು:ಖ, ನೋವು, ನಲಿವು - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಈ ಭ್ರಮೆಯಿಂದುಂಟಾಗುವ ಮನೋ ವಿಕಾರಗಳು. ಮಾಯೆಯಿಂದುಂಟಾದ ಈ ಮಿಥ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ನಿತ್ಯ ಅನುಭವಿಸುವ ನೋವು, ನಲಿವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ನಿಜವಾದುವೆಂಬ ಭ್ರಮೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಾನವನು ಈ ಮಿಥ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸುಖ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಪರಮ ಪುರುಷಾರ್ಥ ಎಂದು ತಿಳಿದಿರುತ್ತಾನೆ.([[ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ]])
== ಅಧ್ಯಾಸ - ಸತ್ತಾ ತ್ರೈವಿಧ್ಯ ==
ಮಾಯೆಯು ನಿಜವೂ ಹೌದು, ನಿಜವಲ್ಲದ್ದೂ ಹೌದು. ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾಯೆಯು ಇರುವ ಕಾರಣ, ಮಾಯೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣತಃ ಸುಳ್ಳೆನ್ನಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದ್ವೈತದ ಜ್ಞಾನವುಂಟಾದ ಮೇಲೆ, ಈ ಮಾಯೆಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಮಾಯೆಯು ಪರಮ ಸತ್ಯವಾಗಲಾರದು. ಹಾಗಾಗಿ ಶಂಕರರು ಮಾಯೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವರಿಸುವಾಗ 'ಅಧ್ಯಾಸ'ವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಧ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದರ ಮೇಲೆ ಆರೋಪಗೊಳ್ಳುವುದು (Superimposition). ಮಾಯೆಯಿಂದುಟಾದ ಈ ಅಧ್ಯಾಸದಿಂದಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪರಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವು ನಾನಾ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನಾನಾ ವಿಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಅಧ್ಯಾಸದಿಂದಾಗಿ ನಿಜ ಪರಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ತೊಡಕಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ವಸ್ತು ಬಾಹುಳ್ಯವೇ ಸತ್ಯವಾದುದೆಂದು ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ.
ಅಧ್ಯಾಸದಿಂದಾಗಿ ಸತ್ಯವು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಗೋಚರವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ವಿವಿಧ ಸ್ತರಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವು ವಿಧ ವಿಧವಾಗಿ ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಮೂರು ವಿಧದ ಸತ್ತೆಯ ಸ್ತರ ('''ಸತ್ತಾ ತ್ರೈವಿಧ್ಯ''') ಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 'ಹಗ್ಗ ಮತ್ತು ಹಾವಿನ' ( '''ರಜ್ಜು - ಸರ್ಪ ನ್ಯಾಯ''' ) ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ಕೊಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಬೆಳಕಿನ ಅಭಾವದಿಂದಾಗಿ, ಅಥವಾ ಇನ್ನಿತರ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ, ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿರುವ ಹಗ್ಗದ ಚೂರೊಂದು, ಹಾವಿನಂತೆ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಹಾವು ಹಗ್ಗದ ಮೇಲೆ ಅಧ್ಯಾಸಗೊಂಡಿದ್ದು, ಹಗ್ಗವು ಹಾವಿನಂತೆ ಗೋಚರವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ವಸ್ತುತಃ ಅಲ್ಲಿ ಹಾವು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಹಗ್ಗ ಮಾತ್ರ, ಎಂಬ ಜ್ಞಾನವುಂಟಾದ ಒಡನೆಯೇ ಹಾವಿನ ಚಿತ್ರವು ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಮಾಯವಾಗಿ, ಹಗ್ಗ ಮಾತ್ರ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿಯೇ ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರವಾಗಿ, ಅನೇಕ ವಸ್ತುಗಳು ಇತರ ಇನ್ನಾವುದೋ ವಸ್ತುಗಳೆಂದು ಭಾಸವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ''''ಪ್ರಾತಿಭಾಸಿಕ ಸತ್ತೆ'''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಹಗ್ಗದ ಅಸ್ತಿತ್ವವೂ ಕೂಡ ಸತ್ಯವಾದುದಲ್ಲ. ಮಾಯೆಯ ಅಧ್ಯಾಸದಿಂದಾಗಿ, ಪರಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವು, ಹಗ್ಗವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಜಗತ್ತಿನ ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ''''ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ಸತ್ತೆ'''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪರಬ್ರಹ್ಮನ ಜ್ಞಾನವುಂಟಾದ ಒಡನೆಯೇ, ಈ ಹಗ್ಗ ಹಾಗೂ ಜಗತ್ತಿನ ವಿವಿಧತೆಗಳ ಚಿತ್ರವು ಮಾಯವಾಗಿ ಪರಬ್ರಹ್ಮನ ಸರ್ವ ವ್ಯಾಪಕತ್ವವು ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವೊಂದೇ ಪರಮ ಸತ್ಯವಾದುದು. ಮಾಯೆ ಹರಿದ ಒಡನೆಯೇ ಈ ಅದ್ವೈತದ, ಪರಮ ಸತ್ಯದ ಅರಿವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನೇ ''''ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ತೆ'''' ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ.
== ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗ ==

{{Main|ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗ}}

ಈ ಮಿಥ್ಯೆಯ ಅರಿವಾಗಿ ಸತ್ಯದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದೇ ಜೀವಿತದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿರತಕ್ಕದ್ದು. ವೇದಗಳ ಪೂರ್ವಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿರುವ [[ಯಜ್ಞ]], [[ಯಜ್ಞ|ಯಾಗ]], [[ಹೋಮ]], [[ಆಹ್ನಿಕ]], ದೇವತೋಪಾಸನೆ ಮುಂತಾದ [[ಕರ್ಮ|ಕರ್ಮಗಳೆಲ್ಲವೂ]] ಸಹ ಈ [[ಜ್ಞಾನ]] ಪ್ರಾಪ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾಧನಗಳಷ್ಟೆ. ಪರಮ ಸಾಧನೆಗೆ ಈ ಎಲ್ಲ ವಿಹಿತ ಕರ್ಮಗಳೂ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಾಗಬೇಕು. ಆದರೆ ಪೂರ್ವಮೀಮಾಂಸಕರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವಂತೆ, ಇವೇ ಜೀವಿತದ ಉದ್ದೇಶವಲ್ಲ. 
ಮಾಯೆಯನ್ನು ಕಳಚಿ ಬ್ರಹ್ಮ ವಸ್ತುವಿನೊಡನೆ ಇರುವ ತಾದಾತ್ಮ್ಯ ಸತ್ಯ ಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯೇ ಪರಮ ಪುರುಷಾರ್ಥವು. ಬ್ರಹ್ಮನೂ ತಾನೂ ಒಂದೇ ಎಂಬ ಜ್ಞಾನವುಂಟಾಗಿ ಸಚ್ಚಿದಾನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಸ್ಥಿತಿಯೇ ವೇದಗಳು ಉಪದೇಶಿಸಿರುವ '[[ಮೋಕ್ಷ]] ಸ್ಥಿತಿ'. ಈ ಅಭೇದ ಜ್ಞಾನವುಂಟಾದ ಮೇಲೆ, ಆತ್ಮವೆಂದಿಗೂ ಸಂಸಾರದ ಬಂಧನದೊಳಗೆ ಮತ್ತೆ ಸುಳಿಯಲಾರದು. ಇನ್ನೆಂದಿಗೂ ಹಿಂದೆ ಮರಳಲಾರದಂತಹ ದಿವ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯಿದು. ಹಾಗಾಗಿ ಮೋಕ್ಷ ಹೊಂದುವುದಕ್ಕೆ ಈ ಅದ್ವೈತ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯೊಂದೇ ಮಾರ್ಗ.&lt;ref&gt;ಹಿಂದೂಧರ್ಮದ ಪರಿಚಯ: ಏದುರ್ಕಳ ಶಂಕರನಾರಾಯಣ ಭಟ್&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಭಾರತೀಯ ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪರಿಚಯ :- ಎಂ. ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಷಿ &amp; (ಪ್ರೊ.ಎಂ.ಎ.ಹೆಗಡೆ) ಪ್ರೊ.ಎಂ.ಎ.ಹೆಗಡೆ ಎಚ್.ಒ.ಡಿ ಸಂಸ್ಕೃತ -ಎಂ.ಜಿ.ಸಿ. ಕಾಲೇಜು ಸಿದ್ದಾಪುರ ಕಾರವಾರ ಜಿಲ್ಲೆ. (ಕಾಪಿ ರೈಟಿನಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿದೆ)ಪ್ರಕಾಶಕರು :ದಿಗಂತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಯೆಯ್ಯಾಡಿ ಮಂಗಳೂರು.)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ ಭಾಷ್ಯ ನತ್ತು ಭಗವದ್ಗೀತಾ ಭಾಷ್ಯ (ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದದಲ್ಲಿ)ಲೇಖಕರು: ಶ್ರೀ ಸಚ್ಚದಾನಂದ ಸರಸ್ವಿತೀ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮ ನಾಮ -ಯಲ್ಲಂಬಳಸೆ ಸುಬ್ರಾಯ ಶರ್ಮಾ;ಪ್ರಕಾಶಕರು:ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಪ್ರಕಾಶ ಕರ್ಯಾಲಯ ಹೊಳೆನರಸೀಪುರ, ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ.&lt;/ref&gt;

== ಮಹಾವಾಕ್ಯಗಳು ==
ವೇದಗಳು ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮೈಕ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಕೆಳಗಿನ ನಾಲ್ಕು ಮಹಾವಾಕ್ಯಗಳಿಂದ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದೊಂದು ವಾಕ್ಯವನ್ನೂ ಒಂದೊಂದು ವೇದದ ಉಪನಿಷತ್ತಿನಿಂದ ಆರಿಸಲಾಗಿದೆ. 
{| cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; border=&quot;1&quot;
!ಕ್ರ. ಸಂ.
!ವಾಕ್ಯ 
!ಅರ್ಥ
!ಉಪನಿಷತ್
!ವೇದ
|-
!೧.
! प्रज्ञानम ब्रह्म (ಪ್ರಜ್ಞಾನಮ್ ಬ್ರಹ್ಮ)
!&quot;ಪ್ರಜ್ಞಾನವು ಬ್ರಹ್ಮವು&quot;
! ಐತರೇಯ ಉಪನಿಷತ್
! [[ಋಗ್ವೇದ]]
|-
!೨.
! अहम ब्रह्मास्मि (ಅಹಮ್ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ)
!&quot;ನಾನು ಬ್ರಹ್ಮನಾಗಿರುವೆ&quot;
! ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ ಉಪನಿಷತ್
! [[ಯಜುರ್ವೇದ]]
|-
!೩.
! तत्त्त्वमसि (ತತ್ತ್ವಮಸಿ)
!&quot;ಅದು ನೀನು ಆಗಿರುವೆ&quot; 
! ಛಾಂದೋಗ್ಯ ಉಪನಿಷತ್
![[ಸಾಮವೇದ]]
|-
!೪.
!अयमात्मा ब्रह्म (ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ)
!&quot;ಈ ಆತ್ಮವು ಬ್ರಹ್ಮವು&quot;
! ಮಾಂಡುಕ್ಯ ಉಪನಿಷತ್
![[ಅಥರ್ವವೇದ]]
|-
|}
ಆದಿ ಶಂಕರ ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ | [[ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ]]
== ನೋಡಿ ==
[[ಚಾರ್ವಾಕ]] ದರ್ಶನ ;[[ಜೈನ ಧರ್ಮ]]- ಜೈನ ದರ್ಶನ ;[[ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ]] ;[[ಸಾಂಖ್ಯ]]-ಸಾಂಖ್ಯ ದರ್ಶನ ;([[ಯೋಗ]])-&gt;[[ರಾಜಯೋಗ]] ;[[ನ್ಯಾಯ ದರ್ಶನ]] ;[[ವೈಶೇಷಿಕ ದರ್ಶನ]];;[[ಮೀಮಾಂಸ ದರ್ಶನ]] - ;[[ವೇದಾಂತ]] ದರ್ಶನ / [[ಉತ್ತರ ಮೀಮಾಂಸಾ]] ;ಅದ್ವೈತ ;[[ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ]] ;[[ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ]] ದರ್ಶನ ;[[ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]] - ಮಾಧ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತ ;[[ಪಂಚ ಕೋಶ]]--[[ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತಮ್ ಮತ್ತು ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]] ;[[ವೀರಶೈವ]];[[ಬಸವೇಶ್ವರ|ಬಸವಣ್ಣ]];[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ]];[[ಭಗವದ್ಗೀತಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ]] ;[[ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ]] ;ಗೀತೆ;.[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ]][[ವೇದ|ವೇದಗಳು]]--[[ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]--[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ದೇವರು]][[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತು]]-ಅಸ್ತಿತ್ವ-ಸತ್ಯವೇ-ಮಿಥ್ಯವೇ 
-[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜೀವಾತ್ಮ]]-[[ಮೋಕ್ಷ]]-ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೋಕ್ಷ

#[[ಪಂಚ ಕೋಶ]] :- ವಿವೇಕ ಚೂಡಾಮಣಿಯಲ್ಲಿ ಪಂಚ ಕೋಶಗಳು.
#[[ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತಮ್ ಮತ್ತು ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]] ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ಬರೆದ ಮಹಾಭಾರತ ತಾತ್ಪರ್ಯ #ನಿರ್ಣಯ
#[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ]]
#[[ವೇದ|ವೇದಗಳು]]

==ಆಧಾರ==
:೧. ಭಾರತೀಯ ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪರಿಚಯ ಲೇ. ಎಂ. ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಶಿ ಮತ್ತು ಎಂ.ಎಂ. ಹೆಗಡೆ ; ಎಂಜಿಸಿ ಕಾಲೇಜು ಸಿದ್ದಾಪುರ [[ಎಂ. ಎ. ಹೆಗಡೆ|ಪ್ರೊ.ಎಂ.ಎ.ಹೆಗಡೆ]]
:೨.ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ ಭಾಷ್ಯ ನತ್ತು ಭಗವದ್ಗೀತಾ ಭಾಷ್ಯ (ಕನ್ನಡ ಅನುವಾದದಲ್ಲಿ)ಲೇಖಕರು: ಶ್ರೀ ಸಚ್ಚದಾನಂದ ಸರಸ್ವಿತೀ ಸ್ವಾಮಿಯವರು ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಾಶ್ರಮ ನಾಮ -ಯಲ್ಲಂಬಳಸೆ ಸುಬ್ರಾಯ ಶರ್ಮಾ;ಪ್ರಕಾಶಕರು:ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಪ್ರಕಾಶ ಕರ್ಯಾಲಯ ಹೊಳೆನರಸೀಪುರ, ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆ.
==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
* [http://www.livestream.com/advaitaacademy_Subrahmanian ಅದ್ವೈತ ಅಕಾಡೆಮಿ_ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]]
[[ವರ್ಗ:ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ವೇದಾಂತ]]
[[ವರ್ಗ:ಭಾರತ]]
[[ವರ್ಗ:ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ಅಧ್ಯಾತ್ಮ]]</text>
      <sha1>cl4i0u3xc48cvn5brv1x3zz36hr7b27</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16649</id>
    <revision>
      <id>1306975</id>
      <parentid>1184717</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T22:24:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306975</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10157" sha1="4x2ir24ltp2z367da4az438nctacsed" xml:space="preserve">{{Infobox museum
 |name             = Visvesvaraya Industrial &amp; Technological Museum
 |native_name      = 
 |native_name_lang = 
 |image            = vitm.jpg
 |caption          = Visvesvaraya Industrial &amp; Technological Museum
 |alt              = 
 |map_type         = India Bengaluru
 |map_caption      = Location in the Map of Bangalore
 |map_alt          =
 |coordinates      = {{coord|12.975100|77.596400|display=inline}}
 |established      =  {{Start date|1962|07|14|df=y}}
 |location         = Kasturba road, [[ಬೆಂಗಳೂರು]], India
 |type             = [[Science museum]]
 |collection       = 
 |visitors         = 1 million+{{citation needed|date=December 2012}}
 |director         = K. Madangopal
 |curator          = K. A. Sadhana, Sajoo Bhaskaran, Jyoti Mehra, Navaram Kumar, Shaik Rafi
 |website          = {{official website|http://www.vismuseum.gov.in}}
|logo=|former_name=}}

'''ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ'''ವು [[ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರಿನ]] ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳ ಹಾಗು ಭಾರತದ ಅತ್ಯುನ್ನತ [[ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದು [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] 'ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳ ಸಭಾ'ಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನ ಮಂಡಲಿ ಆರಂಭಿಸಿದ ಎರಡು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. 1962ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮಂಡಲಿ ತನ್ನ ಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಕಟ್ಟಡವು ನಿಂತಿದೆ. [[ಕಬ್ಬನ್ ಉದ್ಯಾನ]]ವನ್ನು ಸೇರಿದಂತಯೇ ಇದೆ. [[ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ]]ರವರ ಜನ್ಮ ಶತಾಬ್ದಿ ಆಚರಣೆಯ ಅಂಗವಾಗಿ ೧೯೬೨ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರಗೆ ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವು ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರವಾಸಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರುಷ ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಕ್ಕೆ ಹತ್ತು ಲಕ್ಷ ಜನ ಬರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=VITM |title=VITM Stands Tall - 50 Glorious Years 1965-2015 |date=2015 |publisher=Raintree Media |location=Bengaluru |page=10 |edition=First |url=https://issuu.com/raintreemedia/docs/vitm }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

ಈ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಕಬ್ಬನ್ ಪಾರ್ಕ್ ನ ೪೦೦೦ ಮೀ ಚದರಡಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ವಿವಿಧ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್‍ಗಳನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ, [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಪಂಡಿತ್ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರೂ]] ರವರು ೧೪ನೇ ಜುಲೈ ೧೯೬೨ ರಂದು ಇದನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Visvesvaraya Industrial and Technological Museum, About page|url=http://www.vismuseum.gov.in/index.html|website=www.vismuseum.gov.in|access-date=2012-12-11|format=Web site|archive-date=2013-07-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20130715032928/http://www.vismuseum.gov.in/index.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ವ್ಯವಸ್ಥಾವೇದಿಕೆಗಳಿವೆ (ಗ್ಯಾಲರಿ): 1 ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಟೆಕ್ನಿಕ್, 2 ಮೋಟೀವ್ ಪವರ್, 3 ಪಾಪ್ಯುಲರ್ ಸೈನ್ಸ್, 4 ಟಿಂಬರ್ ಅಂಡ್ ಪೇಪರ್. ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ಸಂಚಾರ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಿ ರಾಜ್ಯದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ಏರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಮೊದಲ ಗ್ಯಾಲರಿ 'ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಸಿಟಿ' ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೬೫ ರಂದು ತೆರೆಯಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=VITM |title=VITM Stands Tall- 50 Glorious Years 1965-2015 |date=2015 |publisher=Raintree Media |location=Bengaluru |page=31 |edition=First |url=https://issuu.com/raintreemedia/docs/vitm }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==ಉದ್ದೇಶಗಳು==
ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಉದ್ದೇಶಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
# [[ವಿಜ್ಞಾನ]], [[ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಿರುವ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವಂಥ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಗ್ರಹ, ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಪಾಲನೆ.
# ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಗಿರುವ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು.
# ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಹಾಗೂ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವುದು.
# ಶಾಲಾಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ನೀಡಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಸಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡುವುದು.
# ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ನೀಡಲು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪಾಠೋಪಕರಣಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಬಳಸುವುದಕ್ಕೂ ಅಧ್ಯಾಪಕರಿಗೆ ತರಬೇತು ನೀಡುವುದು.
# ಶಾಲಾಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲೂ ಇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲೂ ವಿಜ್ಞಾನ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದ ಕಾರ್ಯಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ತರಬೇತು ನೀಡುವುದು.
# ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಶಾಸ್ತ್ರದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸುವುದು.
# ವಿಜ್ಞಾನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಉತ್ತಮಪಡಿಸಲು ಆ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನು ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಿ ತಯಾರಿಸುವುದು.

ಮೇಲಿನ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕದ]] ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೂ ಅಧ್ಯಾಪಕರಿಗೂ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೂ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಗತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿದೆ. ಶಾಲಾಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಸಂವರ್ಧಿಸಲು ಈ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದೆ.

==ಛಾಯಾಂಕಣ==
&lt;gallery&gt;
File:Visvesvaraya Museum.JPG|Visvesvaraya Museum entrance
File:Engine Hall.jpg|Engine Hall
File:Steam Locomotive 1.jpg|Steam Locomotive
File:Steam Powered Engine.JPG|Steam-powered engine
File:JJ Thompson Room2.JPG|J. J. Thomson room
File:HAL HF-24 Marut in Bangalore.jpg|HF-24 Marut - Indian built aircraft
File:Electricity Demo Model2.JPG|Electricity model
File:Electromagnet Model.JPG|Electromagnet model
File:Mirrlees Diesel Engine.JPG|Diesel engine
File:EarlyAircraft Engine2.JPG|Early aircraft engine
File:Archimedes Screw.JPG|Archimedes screw
File:Steam engine in Visvesvaraya museum.JPG|Steam engine
File:Dinosaur Corner.jpg|Animated Dinosaur
File:Wright Brother Flyer Simulator.jpg|The Wright Brothers' Flyer Simulator
File:WrightBrothers'Aeroplane1903.jpg|Wright Brothers' Aeroplane
&lt;/gallery&gt;

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

==ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು==
*[http://www.vismuseum.gov.in Official website]

{{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳು}}

{{Commons category|Visvesvaraya Industrial and Technological Museum}}

[[ವರ್ಗ:ಬೆಂಗಳೂರು]]
[[ವರ್ಗ:ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]]</text>
      <sha1>4x2ir24ltp2z367da4az438nctacsed</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ವಡೋದರಾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17952</id>
    <revision>
      <id>1306973</id>
      <parentid>1127981</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:37:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Successalltime87</username>
        <id>90571</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>1306973</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17774" sha1="iif9l3e3eipm7mtqvccfk8b8wc9u6dc" xml:space="preserve">{{Infobox Indian Jurisdiction
|native_name      = ವಡೋದರಾ
|other_name       = ಬರೋಡ
|nickname         = ಸಂಸ್ಕಾರಿ ನಗರಿ/ಸಯಾಜಿ ನಗರಿ
|type             = ನಗರ
|state_name       = ಗುಜರಾತ್
|skyline          =
|skyline_caption  = ವಡೋದರಾ ನಗರದಲ್ಲಿರುವ ನ್ಯಾಯ ಮಂದಿರ
|latd=22 |latm=18 |lats=00
|longd=73|longm=12 |longs=01
|locator_position = right
|Image            = Gujarat_locator_map.svg
|map_caption      = Location of Vadodara in Gujarat
|area_total       = ೧೪೮.೯೫ 
|area_magnitude   =
|area_rank        = 
|area_total_cite  =&lt;ref name=zone&gt;{{cite web |publisher=Vadodara Municipal Corporation|title=Institutional Setup In Vadodara |url=http://www.vadodaracity.com/cdp_pdf/Link%206.pdf |accessdate=2007-07-29|format=PDF}}&lt;/ref&gt;
|area_metro       =
|area_metro_cite  = 
|altitude         = ೧೨೯ 
|altitude_cite    =
|climate          = Semi-Arid (BSh)
|precip           =
|temp_annual      = 43 - 12
|temp_winter      = 33 - 12
|temp_summer      = 43 - 26
|destination_1    = Delhi
|direction_1      = NE
|distance_1       = 956
|mode_1           = Rail and air
|destination_2    = Mumbai
|direction_2      = S
|distance_2       = 395
|mode_2           = Rail and air
|destination_3    = Ahmedabad
|direction_3      = NW
|distance_3       = 100
|mode_3           = Road
|largest_city     =
|largest_metro    =
|nearest_city     = ಅಹ್ಮದಾಬಾದ್
|region           = 
|division         =
|district         = ವಡೋದರಾ
|population_total        = 1641566 
|population_rank         = 18
|population_as_of        = ೨೦೦೭
|population_total_cite   = &lt;sup&gt;'''†'''&lt;/sup&gt;
|population_density      = 11021
|population_density_cite =
|population_metro        = 
|population_metro_rank   =
|population_metro_as_of  =
|population_metro_cite   =
|sex ratio               = 909&lt;ref name=sex&gt;{{cite web |publisher=Census of India 2001 |title=Population in Million Plus Cities |url=http://www.censusindia.gov.in/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061223112810/http://www.censusindia.net/results/slum1_m_plus.html |archivedate=2006-12-23 |accessdate=2007-06-14}}&lt;/ref&gt;
|literacy           = 76.11
|literacy_male      =
|literacy_female    =
|official_languages = Gujarati,Marathi, Hindi &amp; English
|leader_title_1     = Mayor
|leader_name_1      = Shri Balakrishna Shukla
|Party              = Ruling Party
|Party_name         = BJP
|leader_title_3     = Police Commissioner
|leader_name_3      = RP Priyadershi
|leader_title_2     = ಮುನಿಸಿಪಲ್ ಕಮಿಷನರ್
|leader_name_2      = ಶ್ರೀ ಎಮ್.ಕೆ. ದಾಸ್&lt;ref name=&quot;vmcmc&quot;&gt;{{cite web |publisher=Vadodara Municipal Corporation |title=VMC Conatact Numbers |url=http://www.vadodaracity.com/contact.htm |accessdate=2007-06-22}}&lt;/ref&gt;
|leader_title_3     =
|leader_name_3      =
|established_title  = [[Vadodara Municipal Corporation]]
|established_date   = Established 1950
|legislature_type   = Municipality
|legislature_strength = 84&lt;ref name=&quot;zone&quot;/&gt;
|parliament_const   = 1&lt;ref name=&quot;LSMLA&quot;&gt;{{cite web |publisher=Lok Sabha |title=List of Lok Sabha Members from Gujarat |url=http://164.100.24.209/newls/statedetail.aspx?state_name=Gujarat |accessdate=2007-06-30 |archive-date=2007-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071014045610/http://164.100.24.209/newls/statedetail.aspx?state_name=Gujarat |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
|assembly_const     = 13&lt;ref name=&quot;MLA&quot;&gt;{{cite web|publisher=Gujarat Vidhan Sabha|title=List of MLAs from Vadodara District|url=http://www.gujaratassembly.gov.in/epvadodara.htm|accessdate=2007-06-30|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924024211/http://www.gujaratassembly.gov.in/epvadodara.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|planning_agency    = 1 ([[Vadodara Urban Development Authority|VUDA]])
|civic agency       = 1
|area_telephone     = (91)265
|postal_code        = 390 0XX
|unlocode           = INBDQ
|vehicle_code_range = GJ-06
|portal             = 
|footnotes          = 
|website            = www.vadodaracity.com
|website_caption    = ವಡೋದರಾ ಮುನಿಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್
}}

'''ವಡೋದರಾ''' (ಮೊದಲು '''ಬರೋಡಾ''') ಇದು [[ಗುಜರಾತ್]] ರಾಜ್ಯದ ಮೂರನೇಯ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇರುವ ನಗರ. ಇದು ಹಿಂದೆ ಗಾಯಕವಾಡ್ ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ನಗರವು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಿ ನದಿ ದಂಡೆಯ ಮೇಲಿದೆ.

ಬರೋಡ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಜಿಲ್ಲೆ ; ಆ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುಖ್ಯ ಪಟ್ಟಣ. ವಡೋದರ ಎಂಬುದು ಇದರ ಈಗಿನ ಅಧಿಕೃತ ನಾಮ. ಬರೋಡ ಜಿಲ್ಲೆ ನರ್ಮದಾ ಮತ್ತು ಮಾಹಿ ನದಿಗಳ ನಡುವೆ ಹಬ್ಬಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳು ವಡೋದರ (ಬರೋಡ), ಕರ್ಜನ್, ಪಾದ್ರ, ಸಾವ್ಲಿ, ವಾಘೋಡಿಯ, ದಾಭೋಯಿ, ಸಂಖೇಡ, ಜಬುಗಾಮ್, ಛೋಟಾ ಉದಯಪುರ, ನಸ್‍ವಾಡಿ, ತಿಲಕವಾಡಾ ಮತ್ತು ಸಿನೋರ್. ಜಿಲ್ಲೆಯ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ೭,೭೮೮ ಚ.ಕಿಮೀ. ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೨,೫೮೮,೦೯೨ (೧೯೮೧). ಇದು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಹಿಂದಿನ ಬರೋಡ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಬರೋಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ಬರೋಡ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವಲ್ಲದೆ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ತಪತಿ ನದಿ ಕಣಿವೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಆಚೆಗಿನ ಪ್ರದೇಶವೂ ಕಾಠಿಯಾವಾಡ್ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಗುಜರಾತ್ ಭಾಗಗಳೂ ಸೇರಿದ್ದುವು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ತೈಲನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಂದಾಗಿ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಹೊಸ ಮಹತ್ತ್ವ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿದೆ. ಬರೋಡ ನಗರದಲ್ಲಿ ತೈಲ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅನಿಲ ಕಾರ್ಯಗಾರವಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ತೈಲ ಶುದ್ಧೀಕರಣ, ರಸಗೊಬ್ಬರ ಮತ್ತು ಸಿಮೆಂಟ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿವೆ. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಫ್ಲೂರೈಡ್ ಧಾತುವಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿವೆ.

ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ ೭೬೨ ಮಿಮೀ. ಮಳೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿ ಇರುವ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುಖ್ಯ ಬೆಳೆಗಳು ಗೋದಿ, ಜೋಳ, ಬಾಜ್ರ, ದ್ವಿದಳ ಧಾನ್ಯಗಳು, ಎಣ್ಣೆಕಾಳು, ಸಜ್ಜೆ, ಬತ್ತ, ಹತ್ತಿ, ಕಬ್ಬು, ತಂಬಾಕು ಮತ್ತು ಹಣ್ಣು, ಬೇಸಾಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಿದ ಪ್ರಗತಿಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಜಿಲ್ಲೆ ಗುಜರಾತಿನ ಇತರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗಿಂತ ಮುಂದುವರಿದಿದೆ.

ಬರೋಡ (ವಡೋದರ) ನಗರ ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮುಖ್ಯ ಪಟ್ಟಣ. ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಿ ನದಿಯ ಎರಡೂ ದಂಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಹಬ್ಬಿರುವ ಈ ನಗರ ಮುಂಬೈಯಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ೩೯೦ ಕಿಮೀ. ಮತ್ತು ಅಹಮದಾಬಾದಿನಿಂದ ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ ೧೦೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ೨೫.೧೭ ಚಕಿಮೀ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಮಹತ್ತ್ವದ ನಗರಗಳಲ್ಲೊಂದೆಂದು ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾದ ಈ ನಗರ ಆಧುನಿಕವಾದ್ದು. ಇದರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ೭೩೪,೪೩೭ (೧೯೮೧). ಇದು ವಿಶಾಲವಾದ ರಸ್ತೆಗಳಿಂದಲೂ ಸುಂದರವಾದ ಉದ್ಯಾನಗಳಿಂದಲೂ ಭವ್ಯವಾದ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡಿದೆ. ಇಲ್ಲಿರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಪೈಕಿ ಮುಖ್ಯವಾದ್ದು ಹಜಿರಾ ಎಂಬುದು. ಇದು ಮೊಗಲರ ಕಾಲದ್ದು (೧೬ ನೆಯ ಶತಮಾನ). ಹಳೆಯ ನಗರಭಾಗದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಮಾಂಡ್ವಿದ್ವಾರ ೧೭೩೬ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾಯಿತು. ಮೊಗಲರ ಮೇಲೆ ಮರಾಠರು ಗಳಿಸಿದ ವಿಜಯದ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿ ಇದನ್ನು ದಾಮಾಜಿ ಗಾಯಕವಾಡ್ ಕಟ್ಟಿಸಿದ. ಭಾದರ್ ಅರಮನೆ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾಯಿತು. ಇದರ ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ಕಮಾನು ಗವಾಕ್ಷ ಅತ್ಯಂತ ಸುಂದರವಾಗಿದೆ.

ಆಧುನಿಕ ಬರೋಡವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದವರು ಗಾಯಕವಾಡ ವಂಶದ ದೊರೆಗಳು. ೧೮೫೬ - ೭೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವಾಳಿದ ಖಂಡೇರಾಯನಿಗಾಗಿ ಮಕರ್‍ಪುರ ಅರಮನೆಯ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಮಲ್ಹಾರ ರಾಯನಿಗಾಗಿ (ಆ. ೧೯೭೦ - ೭೫) ನಿರ್ಮಿತವಾದ ನಜರ್‍ಬಾಗ್ ಅರಮನೆ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಟ್ಟಡ. ಮೂರನೆಯ ಸಯಾಜಿ ರಾವ್‍ಗಾಗಿ ೧೮೯೦ ರಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀವಿಲಾಸ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಯಿತು. ಗುಜರಾತಿನ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿದ್ದ ಜಫಾರ್‍ಖಾನ್ ಸುಲೇಮಾನಿಯಿಂದ ೧೪೦೫ ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದ ನವಲಖಿ ತಾಲ್ ಅಥವಾ ಮೆಟ್ಟಲು ಕೊಳ ಈ ಅರಮನೆಯ ಒಳಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಬರೋಡ ನಗರಕ್ಕೆ ಆಧುನಿಕ ಸ್ವರೂಪ ಬಂದದ್ದು 3ನೆಯ ಸಯಾಜಿ ರಾವ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (೧೮೭೫-೧೯೩೯). ಇವರು ೧೦೧೮ ರಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಸಿದ ಪ್ರತಾಪವಿಲಾಸ ಅರಮನೆಯೀಗ ರೈಲ್ವೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಗಿದೆ. ಆಗಿನ ಇತರ ನಿರ್ಮಾಣಗಳ ಪೈಕಿ ಬರೋಡ ಕಾಲೇಜ್ (೧೮೮೫), ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ತಂತ್ರವಿದ್ಯೆ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವಿರುವ ಕಲಾಭವನ (೧೯೨೨) ಕೀರ್ತಿಮಂದಿರ, ನ್ಯಾಯಮಂದಿರ (೧೮೯೫), ಖಂಡೇರಾವ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ (೧೯೦೭), ಸೂರಸಾಗರ್, ಸಯಾಜಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆ ಮುಖ್ಯವಾದವು. ಬರೋಡ ನಗರದಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಪ್ರದರ್ಶನಾಲಯವೂ ಪ್ರಾಣಿಸಂಗ್ರಹಾಲಯವೂ ಇವೆ. ಮಹಾರಾಜ ಸಯಾಜಿ ರಾವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ಮುಂಬಯಿಯ ಶ್ರೀಮತಿ ನಾಥಿಬಾಯಿ ದಾಮೋದರ್ ಥ್ಯಾಕರ್‍ಸೇ ಮಹಿಳಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದ ಕಾಲೇಜೊಂದು ಇಲ್ಲಿದೆ.

ಬರೋಡದಿಂದ ಮುಂಬಯಿ ಅಹಮದಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿಗೆ ರೈಲ್ವೆ ಸಂಪರ್ಕವಿದೆ. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಲವು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಇದರೊಂದಿಗೆ ಕೂಡಿಸುವ ನ್ಯಾರೊಗೇಜ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳೂ ಇಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲೊಂದು ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವುಂಟು. ಬರೋಡದ ಮುಖ್ಯ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ರಸಾಯನ, ಹತ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಣ್ಣೆ ಜವಳಿ, ಲೋಹ ತಯಾರಿಕೆ, ಹರಳೆಣ್ಣೆ ತಯಾರಿಕೆ.

ಬರೋಡದ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ದೊರಕಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಉಲ್ಲೇಖವೆಂದರೆ ೮೧೨ ರದು ಇದಕ್ಕೆ ವಡಪತ್ರಕ ಎಂಬ ಹೆಸರಿತ್ತು. ಇದು ಆಗ ಉಚ್ಛ್ರಾಯ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಅಂಕೊಟ್ಟಕ ಎಂಬ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಒಂದು ಹಳ್ಳಿಯಾಗಿತ್ತು. ೧೦ ನೆಯ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ ಇದು ಅಂಕೊಟ್ಟಕವನ್ನೇ ಮಸುಳಿಸಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದನ್ನು ರಜಪೂತ ದೊರೆ ಚಂದನ ಎಂಬುವನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಚಂದನಾವತಿ ಎಂದೂ ಹೆಸರಿತ್ತು. ವಾರವತಿ, ವಟಪತ್ರಕ ಎಂಬವು ಇದರ ಇನ್ನೆರಡು ಹೆಸರುಗಳು. ವಟಪತ್ರಕದಿಂದ ಬರೋಡ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
==ಇತಿಹಾಸ==
೧೨೯೭ರ ವರೆಗೆ ಬರೋಡ ಹಿಂದೂ ರಾಜರ ವಶದಲ್ಲಿತ್ತು. ಅನಂತರ ೧೫ ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದವರೆಗೆ ಇದು ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಅನಂತರ ೧೬ ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮೂರನೆಯ ಪಾದದ ವರೆಗೆ ಇದನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸುಲ್ತಾನರು ಆಳಿದರು. ೧೫೭೩ ರ ಸುಮಾರಿನಿಂದ ೧೭೩೫ ರ ವರೆಗೆ ಇದು ಮೊಗಲ್ ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿತ್ತು. ಅನಂತರ, ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಲಭಿಸುವವರೆಗೆ ಇದು ಮರಾಠಾ ವಂಶದವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ೧೭೩೪ ರಲ್ಲಿ ಮೊಗಲರಿಂದ ಗುಜರಾತನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಗಾಯಕವಾಡ ಮನೆತನದ ಅರಸರಿಗೆ ಬರೋಡ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಗುಜರಾತು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಶವಾಯಿತು. ಬರೋಡದಲ್ಲಿ ಗಾಯಕವಾಡ ಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಬರೋಡ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಶ್ರಿತ ಸಂಸ್ಥಾನವಾಯಿತು.

ಶತ್ರುಗಳ ಆಕ್ರಮಣವಾದಾಗಲೆಲ್ಲ ಬರೋಡ ನಗರ ಅದರ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದೆ. ೧೪೫೧ ರಲ್ಲಿ ಮಾಳ್ವದ ಸುಲ್ತಾನ ೧ ನೆಯ ಖಿಲ್ಜಿ ಮಹಮೂದ್ ಇದನ್ನು ಲೂಟಿ ಮಾಡಿದ. ೧೪೫೯-೧೫೧೨ ರಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿನ ಸುಲ್ತಾನನಾಗಿದ್ದ ಮಹಮೂದ್ ಬೇಗಾರ ಈಗಿನ ನಗರದ ಹೃದಯಭಾಗವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಇದರ ನಾಲ್ಕೂ ಕಡೆ ನಾಲ್ಕು ಮಹಾದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ. ೧೭೩೪ ರಲ್ಲಿ ಮರಾಠರು ಇದನ್ನು ಸೂರೆ ಮಾಡಿದರು. ಪಿಲಾಜಿ ಗಾಯಕವಾಡ ಇದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ. ೧೭೬೮ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಗಾಯಕವಾಡ ಮನೆತನದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಯಿತು. ೩ ನೆಯ ಸಯಾಜಿ ರಾವ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಆಧುನಿಕ ರೂಪ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ಅನೇಕ ಭವ್ಯ ಭವನಗಳೂ ಉದ್ಯಾನವೇ ಮುಂತಾದವೂ ಇಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾದುವು. ಬರೋಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದು ದಭೋಯಿ. ಇದು ಬರೋಡಕ್ಕೆ ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ ೨೭ ಕಿಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಬಹುಶಃ ೧೩ ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಒಂದು ವಿಶಾಲವಾದ ಕೋಟೆ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಇದರ ನಾಲ್ಕು ಮಹಾದ್ವಾರಗಳೂ ಸುಂದರವಾಗಿವೆ; ಸುಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದು ಬಂದಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸುಂದರ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ.

 {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಬರೋಡ}}

&lt;references/&gt;

[[ವರ್ಗ:ಗುಜರಾತ್]]</text>
      <sha1>iif9l3e3eipm7mtqvccfk8b8wc9u6dc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಆಂಗ್‌ಕರ್ ವಾಟ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20107</id>
    <revision>
      <id>1307015</id>
      <parentid>1249334</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T11:10:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307015</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11370" sha1="1xnza70isiirph407j3k5qvjgvyu734" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:Angkor wat temple.jpg|thumb|250px|ದೇವಾಲಯದ ಪೂರ್ವಭಾಗದ ದೃಶ್ಯ.]]
[[ಚಿತ್ರ:Angkor1866.jpg|thumb|250px|೧೮೬೬ರಲ್ಲಿ ತೆಗೆದ ಒಂದು ಛಾಯಚಿತ್ರ by [[Emile Gsell]]]]
''''ಆಂಗ್‌ಕರ್ ವಾಟ್'''' ('''ನಗರ ವತ್ತ''') [[ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ]] ದೇಶದಲ್ಲಿರುವ [[ಹಿಂದೂ]] ದೇವಾಲಯ ಸಮುಚ್ಛಯ. ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ ದೇಶದ ಖ್ಮೇರ್(Khmer) ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ 'ಆಂಗ್‌ಕರ್' ಎಂಬಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸಾಮ್ರಾಟ ಎರಡನೆಯ [[ಸೂರ್ಯವರ್ಮ]] ೧೨ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಸಿದನು.ಇದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುಚ್ಛಯವಾಗಿದೆ.ಇದು ಆಯತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ೨೮೦೦ ಆಡಿ ಅಗಲ ಮತ್ತು ೩೮೦೦ ಅಡಿ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. [[ಮರಳುಕಲ್ಲು]] ಹಾಗೂ [[ಮುರಕಲ್ಲು]] ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. [[ಮೇರುಪರ್ವತ]] ವನ್ನು ಹೋಲುವಂತೆ ಖ್ಮೇರ್ ಹಾಗೂ [[ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ|ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತೀಯ]] [[ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ|ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಂತೆ]] ಇದನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vikash |first=Kumar |title=Angkor Wat The 8th Wonder Of The World |url=https://www.tajainfo.in/2023/11/angkor-wat-8th-wonder-of-world.html |url-status= |website= }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ೩೦ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯ ಬೇಕಾಯಿತು.

==ಇತಿಹಾಸ==
ಈ ದೇವಸ್ಥಾನ ನಿರ್ಮಿತವಾದದ್ದು ೧೨ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವಾರ್ಧದಲ್ಲಿ; 2ನೆಯ ಸೂರ್ಯವರ್ಮ (1113-1150) ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಯಶೋಧರಪುರದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಈ ಅಗಾಧ, ಅನುಪಮ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಇದೇ ಕಾಲದಲ್ಲೇ  [[ಪ್ಯಾರಿಸ್| ಪ್ಯಾರಿಸ್ಸಿನ]] ನೊತ್ರೆದಾಂ, ಷಾರ್‍ಟ್ರೆ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಈಲೀ ಮತ್ತು ಲಿಂಕನ್ ಆರಾಧನಾ ಮಂದಿರ (ಕೆಥೆಡ್ರಲ್)ಗಳೂ ನಿರ್ಮಿತವಾದುವೆಂಬುದು ಕುತೂಹಲಕಾರಿ ವಿಷಯ. ಆದರೆ ವೈಶಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ಭವ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲಾಪ್ರೌಢಿಮೆಯಲ್ಲಿ, ಅವು ಅಂಗ್ಕೋರ್‍ವಾಟ್‍ನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಸರಿಗಟ್ಟಲಾರವು.
==ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ==
{{multiple image
 | align     = right
 | direction = vertical
 | header_align = center
 | header    = Plan of Angkor Wat
 | image1    = Angkor Wat M2.png
 | width1    = 220
 | alt1      = 
 | caption1  = General plan of Angkor Wat with central structure in the middle
 | image2    = Angkor Wat M3.png
 | width2    = 220
 | alt2      = 
 | caption2  = Detailed plan of the central structure
}}
ಗೊಂಡಾರಣ್ಯದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮರಗಳನ್ನು ಕಡಿದು ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ ಅಣಿಮಾಡಿಕೊಂಡ ವಿಶಾಲ ಪ್ರದೇಶ; ಅದನ್ನು ಸುತ್ತುಗಟ್ಟಿರುವ ನೀರು ತುಂಬಿದ ಅಗಳು; ದಾಟಿ ದ್ವಾರಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಎತ್ತರಿಸಿ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಕಟ್ಟಿರುವ ಒಡ್ಡುದಾರಿ; ನೀರಿನಿಂದಲೇ ಎದ್ದು ನಿಂತಿರುವಂತೆ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿ ಆ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವ ಮೊಗಸಾಲೆ; ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುವರಿದಿರುವ ಹೊರಾಂಗಣ, ಅದರ ಸುತ್ತ ಒಂದು ತಗ್ಗುಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಒಳಾಂಗಣ; ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಪ್ರದೇಶವನ್ನಾಕ್ರಮಿಸಿರುವ, ಪರಸ್ಪರಾನುರೂಪತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕಲಾವೈಭವವನ್ನು ಮೆರೆಸುತ್ತಲಿರುವ, ಕಟ್ಟಡಗಳ ನಡುವೆ ನಿಂತಿರುವ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಚಚ್ಚೌಕವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಸುತ್ತುಗೋಡೆಗಳು ಒಂದೊಂದೂ ಒಂದು ಮೈಲಿನಷ್ಟು ಉದ್ದವಿದೆ. ಒಳಗೆ ಸುತ್ತಲೂ ಬಂದಿರುವ ಹೊರಾಂಗಣ ಮತ್ತು ಒಳಾಂಗಣಗಳು, ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಸಭೆ ಸೇರಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಷ್ಟು ವಿಶಾಲವಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳು. ಒಳಾವರಣದ ಕಟ್ಟಡ ಪ್ರದೇಶದ ಸುತ್ತಳತೆಯೇ 1/2 ಮೈ.ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಗೋಪುರಾಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿರುವ ಈ ಕಟ್ಟಡ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಹಂತಗಳು; ಕೊನೆಯ ಹಂತದ ಮೇಲೆ ಐದು ಗೋಪುರಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಮುಖ್ಯ ಪೂಜಾಗಾರ. ಈ ಗೋಪುರಗಳಲ್ಲಿ ನಡುವಿನದು ಸುತ್ತಣ ಅರಣ್ಯಪ್ರದೇಶಕ್ಕಿಂತ ಇನ್ನೂರಹದಿನೈದು ಅಡಿ ಎತ್ತರ.ಇಂಥ ಬೃಹದಾಕೃತಿಯ ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲೂ ಅಲಂಕಾರ ಚೆಲುವಿದೆ. ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆ ಇದೆ. ಅರೆಯುಬ್ಬು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕಲಾಪ್ರೌಢಿಮೆ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನು ವಿಸ್ಮಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅಲಂಕಾರ ಅತಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲೂ ಕಟ್ಟಡದ ಭವ್ಯತೆ ಘನತೆಗಳಿಗೆ ಕುಂದು ತಂದಿಲ್ಲ. [[ರಾಮಾಯಣ]] [[ಮಹಾಭಾರತ]]ಗಳಿಂದ ಆಯ್ದ ಚಿತ್ರಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿವೆ; ಕೆಲವೆಡೆ ಎಂಟು ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರ ಇರುವ ಈ ಚಿತ್ರಗಳು ಅರ್ಧ ಮೈಲಿಯಷ್ಟು ದೂರ ಹಬ್ಬಿವೆ. ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕøತಿ ಆ ಜನರ ಮೇಲೆ ಎಂಥ ಪರಿಣಾಮವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿತ್ತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಈ ಚಿತ್ರಗಳೇ ನಿದರ್ಶನ. ಅಲ್ಲಲ್ಲೇ ಕಾಣಬಹುದಾದ ದೇವತೆಗಳ ಮತ್ತು ಅಪ್ಸರೆಯರ ಚಿತ್ರಣವಂತೂ ರಮ್ಯವಾಗಿದೆ. ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಾಂತತೆ, ಪ್ರಸನ್ನತೆ, ತುಟಿಯಲ್ಲಿ ಹುಸಿನಗೆ, ಮೋಹಕವಾದ ಕುಡಿನೋಟ, ಆಭರಣ ತೊಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹಿತ ಮಿತ.ಆಂಗ್ಕೋರ್‍ವಾಟ್‍ನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಉತ್ಕಷ್ಟತೆಯನ್ನು ನೋಡಿದವರಿಗೆ, ಅದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಅನೇಕ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ವಂಶಪಾರಂಪರ್ಯವಾಗಿ ಆ ಕಲೆಯನ್ನು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದು ಕೊನೆಗೆ ಪರಾಕಾಷ್ಠತೆ ಪಡೆದಿದ್ದ ಕಲಾವಿದರು ಎಂಬುದು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬೆಳೆವಣಿಗೆ ಒಂದು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಆರಂಭವಾಗಿರಬೇಕು. ಅನಂತರ ಕೊಂಚ ಕೊಂಚವಾಗಿ ವಿಕಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಎರಡನೆಯ ಜಯವರ್ಮನು ಕಾಂಭೋಜ ರಾಜ್ಯಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟನೆಲೆಗೆ ಬಂದು ಗೋಪುರಾಕೃತಿಯ ದೊಡ್ಡ ಕಟ್ಟಡಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅದು ತುತ್ತತುದಿಯನ್ನೇರಿದ್ದು ಆಂಗ್ಕೋರ್‍ವಾಟ್‍ನಲ್ಲಿ. ಇಂದಿಗೂ ಆಂಗ್ಕೋರ್‍ಥಾಮ್ ನಗರದ ಹಾಗೂ ಆಂಗ್ಕೋರ್‍ವಾಟ್‍ನ ಅವಶೇಷಗಳು ಪ್ರಾಕ್ತನ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರನ್ನೂ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರನ್ನೂ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿವೆ.
==ಛಾಯಾಂಕಣ==
&lt;gallery mode=packed&gt;
Angkor Wat, Camboya, 2013-08-16, DD 082.JPG|View from one of the outside corners at dusk
Angkor Wat, Camboya, 2013-08-16, DD 087.JPG|One of the corner entries of the outside structure
Angkor Wat, Camboya, 2013-08-16, DD 096.JPG|Detail of one of the towers
Angkor Wat, Camboya, 2013-08-15, DD 022.JPG|Corridor
Angkor Wat, Camboya, 2013-08-15, DD 015.JPG|Khmer lion guardians
Angkor Wat, Camboya, 2013-08-15, DD 026.JPG|Mirrors in one of the walls
angkor-wat-central.jpg|Miniature model of the central structure of Angkor Wat
கம்போடியா நாட்டில் தமிழர் இரண்டாம் சூர்யவர்மன் இந்த கோயிலை கட்டினான்.jpg|Aerial view of Angkor Wat
&lt;/gallery&gt;
== ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ==
* [http://web.mac.com/davidmaccartney Angkor] History, maps &amp; photos
* [http://archive.cyark.org/angkor-info Angkor digital media archive] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110615081550/http://archive.cyark.org/angkor-info |date=2011-06-15 }} - Photos, laser scans, panoramas of Angkor Wat and Banteay Kdei from a [[CyArk]]/[[Sophia University]] partnership.
* [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6945574.stm BBC: Map reveals ancient urban sprawl]
* [http://www.socher.org/gallery2/v/Cambodia2006/SiemReapandAngkorArea/1AngkorWat/ 94 photos of Angkor Wat and 600 of surrounding temples] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090319010611/http://www.socher.org/gallery2/v/Cambodia2006/SiemReapandAngkorArea/1AngkorWat |date=2009-03-19 }}
* [http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?fk_files=98878&amp;pageno=41 Angkor-Vat, Encyclopaedia Britannica, 11th Edition ]
* [http://www.theangkorguide.com/ Guide to the Angkor Monuments - English translation of Maurice Glaize's 1944 guide ]

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

{{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಅಂಗ್ಕೋರ್ವಾಟ್}}
[[ವರ್ಗ:ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]]</text>
      <sha1>1xnza70isiirph407j3k5qvjgvyu734</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉಗಾಂಡಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21743</id>
    <revision>
      <id>1306950</id>
      <parentid>1264250</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:10:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306950</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7136" sha1="91c93q3uu2wixawefx6ijn2ob0kkvap" xml:space="preserve">ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉಗಾಂಡಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್, ಯಾಕೋ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಉಗಾಂಡ|ಉಗಾಂಡಾದ]] ಶ್ರೇಣಿ ೨ ಸಾಲ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಇದು [[ಕೇಂದ್ರಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಕವಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಉಗಾಂಡಾದಿಂದ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದಿದೆ.&lt;ref&gt;https://bou.or.ug/bouwebsite/bouwebsitecontent/Supervision/Supervised_Institutions/Supervision/financial_institutions/2023/LICENSED-CREDIT-INSTITUTIONS.pdf&lt;/ref&gt;

==ಸ್ಥಾನ==
ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆಯು ಫಾರೆಸ್ಟ್ ಮಾಲ್, ಲುಗೊಗೊ ಬೈಪಾಸ್ ರಸ್ತೆ, ಕಂಪಾಲಾದಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref&gt;https://www.google.com/maps/dir/Central+Bank+of+Uganda,+37%2F45,+Plot+17%2F19+Kampala+Road,+Kampala/Yako+Bank+Uganda+Ltd+-+Head+Office+%7C+Forest+Mall+Branch,+Lugogo+By-Pass+Forest+Mall+Block+A,+First+Floor,+39C,+Kampala/@0.3330002,32.5721038,12.86z/data=!4m14!4m13!1m5!1m1!1s0x177dbc80f7f01c39:0x6b9adae1ecae2406!2m2!1d32.5803791!2d0.3137527!1m5!1m1!1s0x177dbbb8171ce069:0x9ebede99e3c010d!2m2!1d32.6057317!2d0.3276109!3e0?entry=ttu&lt;/ref&gt; ಇದು ನಗರದ ಕೇಂದ್ರ ವ್ಯಾಪಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಪೂರ್ವ|ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ]] ಸುಮಾರು ೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೩ ಮೈಲಿ) ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref&gt;https://www.yakobank.com/introduction/{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==ಅವಲೋಕನ==
[[ಬ್ಯಾಂಕ್]] ದೇಶದ ಸಣ್ಣ ಸಾಲ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦೨೧ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೩೧ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ವೆಚ್ಚ-ಲಾಭದ ಅನುಪಾತ ಶೇಕಡಾ ೧೬.೭೬ ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಕನಿಷ್ಠ ೧೦.೭೧ ಪ್ರತಿಶತದಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ ೨೩.೩೫ ಪ್ರತಿಶತದವರೆಗೆ ಅನುಪಾತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು.&lt;ref&gt;https://www.summitcl.com/the-state-of-capital-adequacy-of-banks-in-2021-in-uganda/&lt;/ref&gt;

==ಇತಿಹಾಸ==
ಯಾಕೋ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ೨೦೧೫ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾಕೊ ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್ ಉಗಾಂಡಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.&lt;ref&gt;https://www.independent.co.ug/changes-to-microfinance-deposit-taking-institutions-act-approved/&lt;/ref&gt; ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಉಗಾಂಡಾದಿಂದ ಶ್ರೇಣಿ ೨ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪರವಾನಗಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉಗಾಂಡಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅದರ ಪರವಾನಗಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲದ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಮೇಲಾಧಾರ ಮತ್ತು ಮೇಲಾಧಾರಿತವಲ್ಲದ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಾಕೋ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಲ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ [[ವಿದೇಶೀ ವಿನಿಮಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ|ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯದೊಂದಿಗೆ]] ವ್ಯವಹರಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.yakobank.com/introduction/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2024-12-08 |archive-date=2024-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241208153122/https://www.yakobank.com/introduction/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==ಮಾಲೀಕತ್ವ==
ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಖಾಸಗಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರ ಒಡೆತನದಲ್ಲಿದೆ. 

==ಬ್ರಾಂಚ್ ನೆಟ್ ವರ್ಕ್==
ಜೂನ್ ೨೦೨೪ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉಗಾಂಡಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು:

#ಮುಖ್ಯ ಶಾಖೆ: ಫಾರೆಸ್ಟ್ ಮಾಲ್, ಲುಗೊಗೊ ಬೈಪಾಸ್ ರಸ್ತೆ, ಕಂಪಾಲಾ
#ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಅವೆನ್ಯೂ ಶಾಖೆ: ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಅವೆನ್ಯೂ, ಕಂಪಾಲಾ
#ಜಿಂಜಾ ಶಾಖೆ: ಮೇನ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್, ಜಿಂಜಾ.

==ಇತರ ಪರಿಗಣನೆಗಳು==
೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉಗಾಂಡಾ ಗ್ರೀನ್ ಎಂಟರ್ಪ್ರೈಸ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಆಕ್ಸಿಲರೇಟರ್ (ಯುಜಿಇಎಫ್ಎ) ನೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದು, ನಂತರದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ೨೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಯುಜಿಇಎಫ್ಎ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದ ವ್ಯವಹಾರಗಳಿಗೆ ೬.೧ ಮಿಲಿಯನ್ ಯುಎಸ್ ಡಾಲರ್ ಧನಸಹಾಯದ ಪೈಪ್‌ಲೈನ್ಛ್ನಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿತು. ಯಾಕೊ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಉಗಾಂಡಾದ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಯುಜಿಇಎಫ್ಎ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಒಕ್ಕೂಟದಿಂದ ಧನಸಹಾಯ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;https://ugefa.eu/news/yako-bank-and-ugefa-formally-launch-their-partnership&lt;/ref&gt;

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==

[[ವರ್ಗ:ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ]]</text>
      <sha1>91c93q3uu2wixawefx6ijn2ob0kkvap</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ (=ಅನುಕರಣೆ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22395</id>
    <revision>
      <id>1306989</id>
      <parentid>1287520</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T02:46:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306989</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="136060" sha1="4ocnz4mb1wivj6a8in5qx5n0ufw53sa" xml:space="preserve">[[File:Horse simulator WWI.jpg|thumb|240px|right|WWI ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಮರದ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಕುದುರೆಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌.]]
'''ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌:'''  ಕೆಲವು ನೈಜ ಸಂಗತಿ, ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಅಥವಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ತದ್ರೂಪವನ್ನು ಸೃಸ್ಟಿಸಿ ಅಂಥ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವದ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್(=ಅನುಕರಣೆ) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಪ್ರತಿಕೃತಿ ಮಾಡುವುದೆಂದರೆ ಆಯ್ದ ಭೌತಿಕ ಅಥವಾ ಅಮೂರ್ತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಅಥವಾ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವುದು ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವುದು.

ನೈಸರ್ಗಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಮಾನವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ [[ಮಾದರಿ]]ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕುರಿತು ಅರಿವನ್ನು ಗಳಿಸುವುದೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಹಲವಾರು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದು.&lt;ref name=&quot;definition&quot;&gt;ಅಥವಾ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಶ್ವಕೋಶದಲ್ಲಿ [http://www.modelbenders.com/encyclopedia/encyclopedia.html ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಲೇಖನ] ದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ, &quot;ನೈಜ ಅಥವಾ ಕಲ್ಪನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮಾದರಿಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಆ ಮಾದರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು&quot;.&lt;/ref&gt; [[ಸುರಕ್ಷತಾ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌]], [[ಪರೀಕ್ಷೆ]], [[ತರಬೇತಿ]] ಮತ್ತು [[ಶಿಕ್ಷಣ]]ದಂತಹ ಇತರ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ [[ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಪಡೆಯಲು,ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]]ದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ವಾಸ್ತವ ಪರಿಣಾಮವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಪರ್ಯಾಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಲೂ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ನಡವಳಿಕೆಗಳ ಆಯ್ಕೆಯ ಕುರಿತು ಸೂಕ್ತ ಮೂಲ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಸರಳವಾದ ಅಂದಾಜು/ಊಹೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಊಹೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನಿಂದ ದೊರೆತ ಫಲಿತಾಂಶದ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠತೆ ಮತ್ತು ವಾಯಿದೆಯು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಾಗಿವೆ.

==ವರ್ಗೀಕರಣ ಮತ್ತು ಪರಿಭಾಷೆ==
[[File:Christer Fuglesang underwater EVA simulation for STS-116.jpg|thumb|ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿನ ಮಾನವನ ಕುಣಿಕೆಯಾಕಾರದ ಚಾಲನೆಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌.]] [[File:lambda2 scherschicht.png|thumb|right|ಒಂದು ನೇರ ಸಂಖ್ಯಾತ್ಮಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮಾದರಿಯ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ.]]
ಈ ಹಿಂದೆ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಈಗ ಇತಿಹಾಸ. ಆದರೆ 20ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮತ್ತು [[ಸೈಬರ್ನೆಟಿಕ್ಸ್‌]]ನ ಅದ್ಯಯನದಿಂದಾಗಿ,  ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚಳವಾದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಬಳಕೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಏಕರೂಪಕ್ಕೆ ತಂದಿತು,ಮತ್ತು  ವ್ಯವಸ್ಥಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು  ಇನ್ನಷ್ಟು ಕ್ರಮಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿತು.

ನೈಜ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಭೌತಿಕವಾದ ಬದಲಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಅದು  ಭೌತಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.  (ಕೆಲವು ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ&lt;ref&gt;ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌]]ಗಳಲ್ಲಿ [http://www.siggraph.org/s2007/attendees/papers/12.html ] [http://wiki.blender.org/index.php/BSoD/Physical_Simulation ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071012202002/http://wiki.blender.org/index.php/BSoD/Physical_Simulation |date=2007-10-12 }}.&lt;/ref&gt; ಈ ಪದವನ್ನು [[ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ]]ದ ಆಯ್ದ ನಿಯಮಗಳ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮಾದರಿಗೆ ಬಳಸುವರು. ಆದರೆ ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಬಳಸಿಲ್ಲ). ನೈಜ ವಸ್ತು ಅಥವಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಿಂತ ಚಿಕ್ಕ ಆಕಾರದ್ದೂ ಅಥವಾ ಅಗ್ಗದ್ದೂ ಎಂಬ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇಂತಹ ಭೌತಿಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತವೆ.

''ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌  ವಿಶೇಷ ರೀತಿಯ ಭೌತಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಗಿದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಇದನ್ನು ''ಮಾನವನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆದೇಶ ಸರಣಿಯ   ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅಥವಾ [[ಚಾಲನಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌]]'' '' ಗಳು ಮಾನವ ಚಾಲಕರನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಮಾನವನ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆದೇಶ ಸರಣಿಯ ಚಾಲನೆಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಬಹುದು.  ಇದನ್ನು ''ಕೃತಕ ಸನ್ನಿವೇಶ''  ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;environment&quot;&gt;ಸಿಂತೆಟಿಕ್ ಪರಿಸರವನ್ನು [[ತಲೆಸ್‌]] ಹೀಗೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾರೆ: &quot;ಬಾಹ್ಯ ಅಂಶಗಳ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವುದಕ್ಕಾಗಿ&quot; &quot;ಸಂವೇದಕಗಳು, ವೇದಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಕ್ರಿಯೆ ವಸ್ತುಗಳ ಪಡಿಯಚ್ಚಿನ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿದೆ.&quot; [http://www.thalesresearch.com/Default.aspx?tabid=181 ] ಇತರ ಮಾರಾಟಗಾರರು ಹೆಚ್ಚು ದೃಗ್ಗೋಚರ, [[ದೃಗ್ಗೋಚರ ನೈಜತೆ]]-ಶೈಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸುವರು[http://www.cae.com/www2004/Products_and_Services/Civil_Simulation_and_Training/Simulation_Equipment/Visual_Solutions/Synthetic_Environments/index.shtml ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080122060652/http://www.cae.com/www2004/Products_and_Services/Civil_Simulation_and_Training/Simulation_Equipment/Visual_Solutions/Synthetic_Environments/index.shtml |date=2008-01-22 }}.&lt;/ref&gt;

===ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌  ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌===
{{Main|Computer simulation}}
ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌(ಅಥವಾ &quot;ಸಿಮ್‌&quot;) ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವ ಜೀವನದ ಮಾದರಿ ಅಥವಾ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಸೃಸ್ಟಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದ್ದು,  ಇದರಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಹೇಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅದ್ಯಯನ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ ಬದಲಾಗಬಹುದಾದ ಅಸ್ಥಿರ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯಿಂದ, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದರ ವರ್ತನೆಯನ್ನು [[ಮುಂಗಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ]].&lt;ref name=&quot;definition&quot; /&gt;

[[ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ]], [[ರಸಾಯನ ಶಾಸ್ತ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ]]&lt;ref&gt;&quot;ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವುದು&quot;[http://folding.stanford.edu/Pande/Main ] ಹಾಗಾಗಿ [[ಜೀವರಸಾಯನ]] ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ದೊರೆಯುವುದು [[Folding@Home‌]] ಅನ್ನು ನೋಡಿ.&lt;/ref&gt; ದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ [[ಮಾದರಿ ರಚನೆ]] ಮತ್ತು [[ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಸಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ]]ದಲ್ಲಿ ([[ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ]]) ಮಾನವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮಾದರಿ ರಚನೆ; ಹಾಗೆಯೇ [[ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಒಂದು ಉಪಯುಕ್ತ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌  ಅನ್ನು ಬಳಸಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಜಾಲ ಸಂಚಾರ ದಟ್ಟಣೆಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]] ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಇಂತಹ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳ ವರ್ಗವನ್ನಾಧರಿಸಿ, [[ಮಾದರಿ]]ಯ ನಡವಳಿಕೆಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಮಾದರಿಯು [[ಗಣಿತದ ಮಾದರಿಯ]] ಮೂಲಕ ರಚನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾನದಂಡಗಳ ಗುಂಪು ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನಾಧರಿಸಿ, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಡವಳಿಕೆಯ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿಯುದರ ಮೂಲಕ ವಿಶ್ಲೇಷಕ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸರಳವಾದ [[ಸೂಕ್ತ ವಿಶ್ಲೇಷಕ ಪರಿಹಾರಗಳು]] ದೊರೆಯದ ಮಾದರಿ ರಚನೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈಗ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ, ಎಲ್ಲವು ನಿಷೇಧಕ ಅಥವಾ ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಬಹುದಾದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಭಾವ್ಯ ವಿಷಯಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮಾದರಿಯು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ [[ಸನ್ನಿವೇಷ]]ಗಳ ಮಾದರಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದು.

 ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ತಂತ್ರಾಂಶ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮಾದರಿ ರಚನೆ ಆಧಾರಿತ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳು  ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾ. [[ಮಾಂಟೆ ಕಾರ್ಲೊ]] ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌, [[ಸ್ಟೋಕಾಸ್ಟಿಕ್‌ ಮಾದರಿ ರಚನೆ]], ಬಹುವಿಧ ಮಾದರಿ ರಚನೆ [[AnyLogic)‌]]). ಇದು ಮಾದರಿ ರಚನೆಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.

ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ಆಧಾರಿತ ಪ್ರಸ್ತುತಿಯು,ಆಧುನಿಕ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ,&quot;ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌&quot; ಪದದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

===ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ವಿಜ್ಞಾನ===

ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ, ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಥಿತಿಯ ಯಂತ್ರಗಳು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ದತ್ತ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾವಣೆ ಕೋಷ್ಟಕವನ್ನು (ಆಧುನಿಕ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ನ್ನು ಚಾಲನೆಗೊಳಿಸುವುದು) [[ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌]] ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ಸನ್ನಿವೇಷವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು [[ಅಲಾನ್‌ ಟ್ಯೂರಿಂಗ್‌]] &quot;ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌&quot; ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಧೀನಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟ್‌ ಮಾಡುತ್ತದೆ. [[ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ವಿಜ್ಞಾನ]]ದ ಪ್ರಕಾರ ''[[ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]''  ಎಂದರೆ [[ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವಾಗಿದ್ದು,  [[ಕಾರ್ಯತ್ಮಕ ಶಬ್ಧಾರ್ಥ ವಿಜ್ಞಾನ]]ದ ಅದ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಇದು ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ.

ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಯೇ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ವಯ ಮಾಡುವುದೊಂದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರ ಲಘು ಸಿದ್ಧಾಂತ. [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ರಚನೆ]]ಯಲ್ಲಿ ''[[ಎಮ್ಯುಲೇಟರ್‌]]''  ಎನ್ನುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಇರುವುದು. ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸೂಕ್ತವಲ್ಲದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅಥವಾ ಕಟ್ಟೆಚ್ಚರದ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವರು (''[[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌]]''  ಮತ್ತು ''[[ಪ್ಲ್ಯಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್‌ ವರ್ಚ್ಯುವಲೈಸೇಶನ್‌]]''  ನೋಡಿ). ಉದಾಹರಣೆಗೆ,  ಯಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಆಗುವ ಮೊದಲು, [[ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌]] ಅಥವಾ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ಅನ್ವಯಿಕೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ಗಳನ್ನು ಡೀಬಗ್‌(=ದೋಷ ತೆಗೆಯಲು) ಮಾಡಲು ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅನ್ನು  ಬಳಸುವರು. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಕಾರ್ಯಚರಣೆಯು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮಾಡುವವರೆಗೆ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಕಾರ್ಯಚರಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಗಳು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಲಭಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನ ವೇಗ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಇಚ್ಛಾನುಸಾರ ಬದಲಿಸಬಹುದು.

'ಫಾಲ್ಟ್‌ ಟ್ರೀ'ಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಲು ಅಥವಾ [[VLSI]] ತರ್ಕಬದ್ಧ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ರಚನೆಯ ಮುನ್ನವೇ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು  ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ತಿಳಿಯದ ಮೌಲ್ಯಗಳ  ಅಸ್ಥಿರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾಂಕೇತಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ಬಳಸುವುದುಂಟು.

[[ಅತ್ಯಂತ ಲಾಭದಾಯಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, ಭೌತಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು ವಿಕಸನಾತ್ಮಕ ಎಣಿಕೆಕ್ರಮ|ಅತ್ಯಂತ ಲಾಭದಾಯಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, ಭೌತಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸಲು [[ವಿಕಸನಾತ್ಮಕ ಎಣಿಕೆಕ್ರಮ]]]]ದೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದು.

==ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌==

ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ [[ತರಬೇತಿ]] ನೀಡವಲ್ಲಿ ಬಳಸುವರು.&lt;ref&gt;ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌, ಉದಾ. [http://gel.msu.edu/magerko/papers/11TH-CGF-058.pdf ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವೆಡೆಗೆ ಕಟ್ಟಡ, ದೃಶ್ಯಾಧರಿತ ತರಬೇತಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071128162742/http://gel.msu.edu/magerko/papers/11TH-CGF-058.pdf |date=2007-11-28 }}, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಮಾರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸಿದಂತೆ [http://www.immersion.com/medical/benefits1.php ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071217231916/http://www.immersion.com/medical/benefits1.php |date=2007-12-17 }} ಮತ್ತು ಸಮರಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ [[ಸೆಂಟರ್‌ ಫಾರ್‌ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಪಾಲಿಸಿ]] ಪ್ರಕಟಿಸಿದ [http://ciponline.org/facts/exe.htm ಎ ಸಿವಿಲಿಯಸ್‌ ಗೈಡ್‌ ಟು US ಡಿಫೆನ್ಸ್‌ ಆಂಡ್‌ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ ಅಸಿಸ್ಟೆನ್ಸ್‌ ಟು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕಾ ಆಂಡ್ ದಿ ಕರಿಬಿಯನ್‌] ಅನ್ನು ನೋಡಿ.&lt;/ref&gt; ನೈಜ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ನೀಡುವ ತರಬೇತಿಯು ಭಾರೀ ವೆಚ್ಚದಾಯಕ ಅಥವಾ ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎನಿಸಿದಾಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ  ಈ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ವಿಧಾನವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಇಂತಹ ಸದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, &quot;ಸುರಕ್ಷಿತ&quot;ವಾದ  ವಾಸ್ತವ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಲ ಹರಣ ಮಾಡುವುದರ ಜೊತೆ ಕಲಿಕೆಯೂ ಆಗುತ್ತದೆ.  ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಈ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ವಿಧಾನವು ಸುರಕ್ಷಿತ-ಗಂಡಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ತರಬೇತಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [http://www.simschool.org ಸಿಮ್‌ಸ್ಕೂಲ್‌] ನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಕರು ಅನುಕರಿಸಿದ/ಸಿಮ್ಉಲೇಶನ್‌ಗೆ ಒಳಪಟ್ಟ  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೇಲೆ ತರಗತಿ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಕಲಿಕಾ ವಿಧಾನಗಳ ಅಭ್ಯಾಸ ನಡೆಸುವರು. ಇದು ಶಿಕ್ಷಕರ &quot;ಕಲಿಸುವ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿನ ಅಭ್ಯಾಸದಿಂದ&quot; ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೇಲಾಗುವ ಹಾನಿಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವುದು. ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು [[ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]ಗಳಿಗೆ ಬಳಸಿದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ವಿಧಾನಗಳ ನಡುವೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ.

ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮೂರರಲ್ಲಿನ ಒಂದು  ವರ್ಗದಲ್ಲಿ  ತರಬೇತಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಬರುವುದು:&lt;ref&gt;ಡಿಫೆನ್ಸ್‌ ಮಾಡೆಲಿಂಗ್‌ ಅಂಡ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಫೀಸ್‌ನ   ವರ್ಗೀಕರಣದ ಬಳಕೆ.&lt;/ref&gt;

* &quot;ಜೀವಂತ&quot; ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ (ಇದರಲ್ಲಿ ನೈಜ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕೃತಕ (ಅಥವಾ &quot;ಕೃತಕಾಕೃತಿ&quot;) ಸಾಧನವನ್ನು ವಾಸ್ತವ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಜನರು ಬಳಸುವರು);
* &quot;ವಾಸ್ತವಾಭಾಸದ&quot; ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ (ಇದರಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತವದ ಜನರು ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾದ ಕೃತಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕೃತಕ ಸಾಧನವನ್ನು ಬಳಸುವರು)
* &quot;ರಚನಾತ್ಮಕ&quot; ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ (ಇದರಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾಯ  ಜನರು ಪರ್ಯಾಯ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯಾಯ ಸಾಧನವನ್ನು ಬಳಸುವರು). ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ರಚನಾತ್ಮಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು &quot;ಯುದ್ಧದ ಆಟ&quot;ದಂತೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುವುದು. ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಆಟಗಾರರು ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧೋಪಕರಣಗಳಿಗೆ ಗಡಿಯ ಸುತ್ತಲು ತಿರುಗುವಂತೆ ಆದೇಶಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಟೇಬಲ್‌-ಟಾಪ್‌ [[ಯುದ್ಧದ ಆಟ]]ಗಳಿಗೆ ಹೋಲುವುದು.

[[ಪ್ರಮಾಣಿತ ಪರೀಕ್ಷೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ, &quot;ಜೀವಂತ&quot; ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು &quot;ಸಂಭಾವ್ಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಮಾದರಿಗಳು&quot; ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಇದನ್ನು &quot;ಹೆಚ್ಚಿನ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠತೆ&quot; ಹೊಂದಿರುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವುದು. ಇದು &quot;ಸಂಭಾವ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ipmaac.org/conf/03/havighurst.pdf |title=&quot;ಹೈ ವರ್ಸಸ್‌ ಲೋ ಫಿಡೆಲಿಟಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌: ಡಸ್‌ ದಿ ಟೈಪ್ ಆಫ್ ಫಾರ್ಮೆಟ್ ಅಫೆಕ್ಟ್ ಕ್ಯಾಂಟಿಡೇಟ್ಸ್ ಪರ್ಫಾರ್ಮೆನ್ಸ್‌ ಆರ್‌ ಪರ್ಸೆಪ್ಶನ್ಸ್‌?&quot; |access-date=2010-01-28 |archive-date=2009-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090106154935/http://www.ipmaac.org/conf/03/havighurst.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ &quot;ಪೆನ್ಸಿಲ್‌-ಮತ್ತು-ಕಾಗದ&quot; ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ &quot;ಕಡಿಮೆ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠತೆ&quot;ಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವುದು. ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು, ಮಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠತೆಯು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಹೋಲಿಕೆಯ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.

ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೋಲುವುದು. ಇದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದು. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು 'ಮೈಕ್ರೋವರ್ಲ್ಡ್‌' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸುವರು. ಇದು ನಿಜವಾದ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ಪರಿಸರವನ್ನು ನಕಲಿಸುವ ಬದಲು ಕೆಲವು ಅಮೂರ್ತ ವಿಷಯಗಳ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ, ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸರಳ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ನೈಜ ಪರಿಸರದ ಮಾದರಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸುಲಭವಾಗುವುದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಕೆದಾರನು ಮೈಕ್ರೋವರ್ಲ್ಡ್‌ನೊಳಗೆ ಕೆಲವು ರಚನೆಯನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು. ಅದು ಮಾದರಿ ರಚನೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು/ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ವರ್ತಿಸುವುದು. [[‌]] ಮೈಕ್ರೋವರ್ಲ್ಡ್ ಮತ್ತು ಲೋಗೋಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಸೆಮೊರ್‌ ಪೇಪರ್ಟ ಪ್ರಥಮರು. ಪೆಪರ್ಟ್‌ ಅಭಿವೃದ್ದಿಪಡಿಸಿದ [[ಲೋಗೋ (ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್‌ ಭಾಷೆ)]] ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಪರಿಸರವು ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯ ಮೈಕ್ರೋವರ್ಲ್ಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ, [[ಗ್ಲೋಬಲ್‌ ಚ್ಯಾಲೆಂಜ್‌ ಅವಾರ್ಡ್‌]] ಆನ್‌ಲೈನ್‌ STEM ಕಲಿಕಾ ಜಾಲತಾಣವು ಮೈಕ್ರೋವರ್ಲ್ಡ್‌ನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಭವಿಷ್ಯ ಎಂಬ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಷಯವನ್ನು ಕಲಿಸಲು ಬಳಸುವುದು. ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಿಗಿರುವ ಇತರ ಯೋಜನೆಗಳೆಂದರೆ [[ಓಪನ್‌ ಸೋರ್ಸ್‌ ಫಿಸಿಕ್ಸ್‌]] ಮತ್ತು ಅದರ [[EJS]] ಪರಿಸರ.

ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರ ಶಿಕ್ಷಣಗಳು ''ಆಡಳಿತ ನಿರ್ವಹಣಾ ತಂತ್ರ'' ಗಳನ್ನು (ಅಥವಾ ''ವ್ಯಾಪಾರದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು'' ) ನೆಚ್ಚಿಕೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt;ಉದಾಹರಣೆಗೆ [http://www.aima-ind.org/ ಎಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಅಸೋಸಿಯೆಷನ್‌] ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ರಚಿಸಿದೆ. ಅದರಂತೆ &quot;ಗ್ರಹಿಕೆಯು ಒಂದು ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ಸ್ವರ್ಧಾತ್ಮಕ ನಡವಳಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇಂದಿನ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗಿರುವ ವ್ಯಪಾರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಇದು ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ&quot;[http://www.aima-ind.org/management_games.asp ] ಮತ್ತು [[IBM]]ನ ಪ್ರಕಾರ &quot;[[ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಆಫ್‌ ವಾರ್‌ಕ್ರ್ಯಾಫ್ಟ್‌]]ನಂತಹ ಬಹು ಆಟಗಾರರ ಡ್ರ್ಯಾಗನ್‌ ಕೊಲ್ಲುವ ಆಟಗಳನ್ನು ಆಡುವುದರಿಂದ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದು ಮತ್ತು  ಆಧುನಿಕ ಬಹುರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯವಾಗುವುದು&quot;.[http://www.aima-ind.org/management_games.asp ]&lt;/ref&gt; ವ್ಯವಹಾರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ಸುರಕ್ಷಿತ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರದ ಯೋಜನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲಾ ಮಾದರಿಯನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ವಿಷಯದ ಅದ್ಯಯನ]] ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತವೆ.

 ಪ್ರೌಢಶಾಲೆ ಅಥವಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಂಥ್ರೊಪಾಲಜಿ(=ಶರೀರ ರಚನಾ ವಿಜ್ಞಾನ), ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ, ಇತಿಹಾಸ, ರಾಜಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಸಮಾಜ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಅದ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸಮಾಜ ವಿಜ್ಞಾನ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ''ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌'' ಗಳನ್ನುಬಳಸುವರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪೌರಶಾಸ್ತ್ರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವವರು ಮಾರುವೇಷದ ಸಮಾಜ ಪಾತ್ರಧಾರಿಗಳಾಗಿರುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಧಾನ, ಬಾಂಧವ್ಯ ಬೆಳೆಸುವಿಕೆ, ವ್ಯಾಪಾರ, ರಾಜತಂತ್ರ, ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಂತಹ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ಕಾಲ್ಪನಿಕ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಥವಾ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬಹುದು. [[ಬರ್ನಾರ್ಡ್‌ ಕಾಲೇಜ್‌]]ನ &quot;ರಿಯಾಕ್ಟಿಂಗ್‌ ಟು ಪಾಸ್ಟ್‌&quot; ಎನ್ನುವ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.barnard.columbia.edu/reacting/ |title=&quot;ರಿಯಾಕ್ಟಿಂಗ್‌ ಟು ದಿ ಪಾಸ್ಟ್‌ ಹೋಮ್ ಪೇಜ್‌&quot; |access-date=2010-01-28 |archive-date=2009-04-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090416225730/http://www.barnard.columbia.edu/reacting/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &quot;ರಿಯಾಕ್ಟಿಂಗ್‌ ಟು ದಿ ಪಾಸ್ಟ್‌&quot; ಸರಣಿಯು ವಿಜ್ಞಾನದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ  ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕರಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು [[ಯುನೈಟೆಡ್‌ ನೇಷನ್ಸ್‌ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌]] ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. ಅದರ ಪರಿಸ್ಕರಿಸಿದ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು, ಈಗ [[ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌]] ತನ್ನ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೆ ದುರ್ಬಲವಾದ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸಲು ತರಬೇತಿ ನೀಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದೆ.&lt;ref&gt;[http://paxsims.wordpress.com/2009/01/27/carana/ 27 ಜನವರಿ 2009ರಲ್ಲಿ 'ಪಾಕ್ಸ್‌ಸಿಮ್ಸ್‌' ಬ್ಲಾಗ್‌‌ನಲ್ಲಿ &quot;ಕರಾನ&quot;]&lt;/ref&gt;

== ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆರೋಗ್ಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ==
ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿದ್ದು, ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮತ್ತು ರೋಗನಿರ್ಣಯ ವಿಧಾನಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಕುರಿತು ತಿಳಿಸಲು ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ದೇಹದಿಂದ ರಕ್ತ ತೆಗೆಯುವಂತಹ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿಂದ [[ಉದರ ದರ್ಶಕ]] ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮತ್ತು ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಗಾಯಗೊಂಡವರ ಆರೈಕೆಯವರೆಗಿನ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.  ಜೀವ-ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹೊಸ [http://www.ingentaconnect.com/content/tms/jom/2004/00000056/00000010/art00011 ಸಾಧನಗಳ] ಮೂಲಮಾದರಿ ತಯಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು.  ಹೊಸ [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&amp;amp;db=pubmed&amp;amp;dopt=Abstract&amp;amp;list_uids=16779701 ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು], [http://www.cancerjournal.net/article.asp?issn=0973-1482;year=2006;volume=2;issue=4;spage=186;epage=195;aulast=Hede ಔಷಧೋಪಚಾರ] ಮತ್ತು ಔಷಧವನ್ನು ನೀಡುವ ಮೊದಲು [http://www.neurosurgery-online.com/pt/re/neurosurg/abstract.00006123-200606000-00001.htm;jsessionid=FBlfTrFnFP7pZJPnz3jjp3m5QTJZ25J7f72FSsLNd7plCTYHHycw!-1119014599!-949856145!8091!-1 ರೋಗ ನಿರ್ಣಯ] ಕ್ಕಾಗಿ ಸಾಧನಗಳ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳವುದು ಸದ್ಯ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದೆ.

ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಶರೀರ ರಚನೆಯ ಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿಕ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ ಅನೇಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. 
.{{Citation needed|date=November 2007}} ಈ ಪ್ರಕಾರದ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕವಾದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಸಹಜಗಾತ್ರದ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಅವುಗಳು ಚುಚ್ಚುಮುದ್ದಿನಿಂದ ನೀಡಿದ ಔಷಧಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವುದಲ್ಲಿದೆ, ಜೈವಿಕ ಗಂಡಾಂತರದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಏನೆಲ್ಲಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಯಿಸುತ್ತವೆ ಎಂಬುದು ಗೊತ್ತಾಗುವಂತೆ  ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
ಇತರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ದೃಗ್ಗೋಚರ ಅಂಶಗಳನ್ನು [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌]] ತಂತ್ರಗಳಿಂದ ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ, ಬಳಕೆದಾರರ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಭೌತಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ನಿಯತವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದರೊಂದಿಗೆ [[ಸ್ಪರ್ಶ]] ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡುವ ಸಾಧನಗಳಿಂದ ಸ್ಪರ್ಶಾಧಾರಿತ ಅಂಶಗಳು ಹುಟ್ಟಿಬರುತ್ತವೆ.  ರೋಗಿಯ ದತ್ತಾಂಶದ 3D [[CT]] ಅಥವಾ [[MRI]] ಸ್ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳು ಈ ರೀತಿಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ   ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ (ಪ್ರಮಾಣಿತ ವೆಬ್‌ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಕ್ಷೀಸಬಹುದಾದ [http://vam.anest.ufl.edu/wip.html ಜಾಲ ಆಧಾರಿತ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು]) ಮತ್ತು [[ಕೀಬೋರ್ಡ್‌]] ಮತ್ತು [[ಮೌಸ್‌]]ನಂತಹ ಪ್ರಾಮಾಣಿತ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಅಂತರ್ವರ್ತನಾ ಸಾಧನಗಳನ್ನು  ಬಳಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಈ ಜಾಲ ಆಧಾರಿತ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

[[ಪ್ಲಸಿಬೋ]] ಔಷಧವಸ್ತುವು ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ವೈದ್ಯಕೀಯ ''ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌''  ಆಗಿದೆ. ಔಷಧದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು, ನೈಜ ಔಷಧವನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವುದು ([[ಪ್ಲಸಿಬೋ (ತಾಂತ್ರಿಕ ಪದದ ಉಗಮ)]] ನೋಡಿ).

== ಹೊಸ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳ ಮೂಲಕ ರೋಗಿಯ ಸುರಕ್ಷತಾ ಸುಧಾರಣೆ ==
ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ರೋಗಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನ. ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೋಷ ಮತ್ತು  ಆರೈಕೆಯ ಹಾಗೂ ತರಬೇತಿಯ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ರೋಗಿಯು ನೋವು ಅನುಭವಿಸುವನು ಹಾಗೂ ಮರಣ ಹೊಂದುವನೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಬ್ಯುಲ್ಡಿಂಗ್‌ ಎ ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಎಜೆಂಡಾ ಫಾರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌-ಬೇಸ್ಡ್‌ ಮೆಡಿಕಲ್‌ ಎಜ್ಯುಕೇಶನ್‌ ಪ್ರಕಾರ (ಎಡರ್‌-ವಾನ್‌ ಹೂಕ್‌, ಜಾಕೀ, 2004), “ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುವವರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಯುದ್ಧಭೂಮಿ, ಮುಕ್ತಹೆದ್ದಾರಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ತುರ್ತು ನಿಗಾ ಘಟಕ- ಇಂಥ ಯಾವುದೇ ಸಂದಿಗ್ಧ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಘಟನೆಗಳು  ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ಎದುರಾದಲ್ಲಿ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಹಾರ ಒದಗಿಸುವರು ಎನ್ನುವುದರ ಮೇಲೆ ಆಧರಿಸಿದೆ.” ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ವೈದ್ಯಕೀಯ ದೋಷಗಳಿಂದಾಗಿ ಸುಮಾರು 98,000 ಜನರು ಸಾಯುತ್ತಾರೆ, ಇದಕ್ಕಾಗಿ $37 ಮತ್ತು $50 ದಶಲಕ್ಷ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೆಚ್ಚ ತಗಲುತ್ತದೆ, $17ರಿಂದ $29 ಶತಕೋಟಿಯನ್ನು ಭರಿಸಿದರೂ ಸಹ ಕೆಲವು ಅವಘಢಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಎಡರ್‌-ವಾನ್‌ ಹೂಕ್‌ (2004) ಹೇಳುತ್ತಾನೆ,. ಎಡರ್‌-ವಾನ್‌ ಹೂಕ್‌ರವರ (2004) ಪ್ರಕಾರ “ತಪ್ಪಿಸಬಹುದಾದ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಘಟನೆಗಳಿಂದಾಗುವ ಮರಣಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು ಮೋಟರು ವಾಹನ ಅಪಘಾತ, ಸ್ತನ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್‌, ಅಥವಾ AIDSನಿಂದ ಸಂಭವಿಸುವ ಮರಣದ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ”.  ರೋಗಿಯ ಸುರಕ್ಷತಾ ಸುಧಾರಣೆಯು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ  ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಈ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ತಿಳಿಯಬಹುದು.

ರೋಗಿಗಳ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಪರಿಣಾಮವಾಗದಂತೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸುವಲ್ಲಿ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿಪರರಿಗೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಹೊಸದಾಗಿ ಅವಿಷ್ಕಾರಣಗೊಂಡ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿ ನಿವಾರಣೋಪಾಯಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಆದರೂ, ಲೇಖನದ ಪ್ರಕಾರ ಡಸ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಇಂಪ್ರೂವ್‌ ಪೇಷಂಟ್‌ ಸೇಫ್ಟಿ? ಸ್ವಯಂ-ದಕ್ಷತೆ, ನೆಮ್ಮದಿ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಮತ್ತು ರೋಗಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು (ನಿಶಿಸಕಿ A., ಕೆರನ್‌ R., ಮತ್ತು ನದ್ಕರ್ನಿ, V., 2007), ನ್ಯಾಯ ಮಂಡಳಿ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಕಟಿಸಿಲ್ಲ. ನಿಶಿಸಕಿರವರ ಪ್ರಕಾರ “ಮಾನವನಾಕೃತಿಗಳ ಒದಗಿಸುವವರು ಮತ್ತು ತಂಡದ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಯು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುವುದು ಎನ್ನುವುದು ಉತ್ತಮ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ವೈದ್ಯಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ನೈಜ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಸೂಧಾರಣೆಗೊಳಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೂ ಆಧಾರಗಳಿವೆ. ಆದರೂ, ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮೂಲಕ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದರಿಂದ, ಅವರ ರೋಗಿಯೊಂದಿಗಿನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ ಎನ್ನುವುದರ ಕುರಿತು ಯಾವುದೇ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಗಳಿಂದ ರೋಗಿಯ ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆ ಕಂಡಿದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೂ ಸಹ ಯಾವುದೇ ಆಧಾರಗಳಿಲ್ಲ. ಆದರೂ ಸಹ, ಭವಿಷ್ಯದ ತರಬೇತಿ ಸಾಧನದಂತೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಕುರಿತ ನಂಬಿಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇದೆ.” ರೋಗಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುಲು ಕಾರಣವಾಗುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸುವ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಶೋಧನಾ ಅಧ್ಯಯನವು ಈವರೆಗೆ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ರೋಗಿಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ [ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಿಧಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ] ಬಳಸಿದ ಸಂಶೋಧನಾ ಸುಧಾರಣಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು [ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದ] ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಮೂಲಕ ರೋಗಿಯ ಸುರಕ್ಷತೆ ಸುಧಾರಣೆಯಲ್ಲಿ (US ಡಿಮಾರ್ಟ್‌ಮೆಂಟ್ ಆಫ್‌ ಹ್ಯುಮನ್‌ ಹೆಲ್ತ್‌ ಸರ್ವೀಸಸ್‌) ದೊರೆಯುವುದು http://www.ahrq.gov/qual/simulproj.htm.

ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಯ ಬಳಕೆಯ ಮೂಲಕ ರೋಗಿಯ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವು ಶಿಶು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ನಡೆದಿದೆ, ಸಕಾಲದ-ಸೇವೆ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ಸೂಕ್ತ-ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿನ-ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಇದು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕೆಲಸಗಾರರು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹಾಜರಾಗುವ ಮೊದಲ 20 ನಿಮಿಷಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ನಂತರ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ಮೊದಲು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ರೋಗಿಯ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಶ್ವಾಸನಾಳದಲ್ಲಿ  ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಉತ್ತಮಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ದುರ್ಘಟನೆಗಳು ಸಂಭವವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು “ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಯ ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ರೋಗಿಯ ಆರೋಗ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದಾದ ಹೆಚ್ಚು ವಸ್ತುನಿಷ್ಠತೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು” ಈ ಅದ್ಯಯನದ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಅಬ್‌ಸ್ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಟ್‌ ಪು.38ದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಈ ರೀತಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: ಕಾಂಪ್ರೋಮೈಸಿಂಗ್ ಪ್ರೊಸೆಜ್ಯುರಲ್‌ ಸಕ್ಸೆಸ್‌ ಆರ್ ಸೇಫ್ಟಿ ಇಲ್ಲದೆ ಜಸ್ಟ್‌-ಇನ್‌-ಟೈಮ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಇಂಪ್ರೂವ್ಸ್‌ ICU ಫಿಸಿಶಿಯನ್‌ ಟ್ರೈನಿ ಏರ್‌ವೇ ರೇಸಸಿಟೇಶನ್‌ ಪಾರ್ಟಿಸಿಪೇಶನ್‌ (ನಿಶಿಸಕಿ A., 2008). ಹಾಗೆಯೇ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಯಿಂದಾಗಿ ನೈಜ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಷ್ಟವಾಗದೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ. ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದರಿಂದ ರೋಗಿಗಳ ಸುರಕ್ಷತೆ ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಯೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದು ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಊಹೆಯನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಇದರಿಂದ ದೊರೆತ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ಇತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು.

===ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನ ಇತಿಹಾಸ===
ಮೊದಲ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು  ಮಾನವ ರೋಗಿಗಳ ಸರಳ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿದ್ದವು.&lt;ref name=&quot;medicalSimulationHistory&quot;&gt;ಮೆಲ್ಲರ್‌, G. (1997). ಎ ಟೈಪಾಲಜಿ ಆಫ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್ಸ್‌ ಫಾರ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಎಜುಕೇಷನ್‌. ಜರ್ನಲ್‌ ಆಫ್‌ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಇಮೇಜಿಂಗ್‌. http://www.medsim.com/profile/article1.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/19991127134420/http://www.medsim.com/profile/article1.html |date=1999-11-27 }}&lt;/ref&gt;

 ರೋಗದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಲಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಅವುಗಳು ಉಂಟುಮಾಡುವ  ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಮೊದಲೆಲ್ಲಾ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಮಣ್ಣು ಅಥವಾ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಪ್ರತಿಕೃತಿಗಳನ್ನು. ಇಂತಹ ಮಾದರಿಗಳು ಹಲವಾರು ಖಂಡಗಳ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ (ನಾಗರಿಕತೆ) ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು (ಉದಾ., ಚೀನಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿ) &quot;[[ರೋಗ ನಿರ್ಣಯ]]&quot; ಸಾಧನವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಸಮಾಜದ 'ಮಡಿವಂತ' ಕಾನೂನು ಅಸ್ಥಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ  ಮಹಿಳೆಯರು ಪುರುಷ ವೈದ್ಯರ ಬಳಿ ಸಲಹೆ ಕೇಳಲು ಅನುವಾಗುತ್ತಿತ್ತು.  [[ಸ್ನಾಯು ಮತ್ತು ಮೂಳೆ]]ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅಂಗಾಂಗ ರಚನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ [[ದೇಹರಚನೆ]]ಯನ್ನು  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ತಿಳಿಸಲು ಸಹಾಯವಾಗುವಂತೆ ಇಂದು ಈ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು.&lt;ref name=&quot;medicalSimulationHistory&quot; /&gt;

=== ಮಾದರಿಗಳ ವಿಧಗಳು ===

;ಸಕ್ರಿಯ ಮಾದರಿಗಳು

:ಸಕ್ರಿಯ ಮಾದರಿಗಳು ಸಜೀವವಾದ ದೇಹ ರಚನೆ ಅಥವಾ ದೈಹಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಹೇಗಿದೆಯೋ ಹಾಗೆ  ಉತ್ಪಾದಿಸುವಂಥ ಸುಧಾರಣೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳ ಪ್ರಯತ್ನ.  [[ಮೈಮಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ವು ಜನಪ್ರಿಯ ಮಾದರಿ [[“ಹಾರ್ವೆ” ಮನ್ನೆಕಿನ್‌]]ಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು [[ನಾಡಿ ಬಡಿತ]], [[ಅಲಿಸುವಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[ವಿದ್ಯುತ್‌ಹೃಲ್ಲೇಖನ (electrocardiography)]] ಸೇರಿದಂತೆ [[ಹೃದಯ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ(cardiology)]] ಸಂಬಧಿಸಿದ ತಪಾಸಣಾ ಫಲಿತಾಂಶವನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು.

;ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮಾದರಿಗಳು

:ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅಥವಾ ವೈದ್ಯರು ನೀಡಿದ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಸಲಾಗಿದೆ.{{Citation needed|date=November 2007}} ಈವರೆವಿಗೂ, ಈ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ದ್ವಿಮಿತೀಯ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ಗಳಾಗಿದ್ದವು, ಅವುಗಳು ರೋಗಿಯಂತಿರದೆ ಕೇವಲ ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕದಂತಿದ್ದವು. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದವು. ರೋಗ ನಿರ್ಣಯ, ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ, ನಿರ್ಧಾರ ತಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ದೋಷ ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಕಲಿಕೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಚುರುಕಲ್ಲದ ಶಿಕ್ಷಣ ಬೋಧನೆಗಿಂತ ತುಂಬಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.

;ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು

: ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕೌಶಲ್ಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಲು  ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಉತ್ತಮ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

:ಹೆಚ್ಚಾಗಿ  ದುರ್ಘಟನೆಯ ಅಣಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ ಮಾಡಿದ, ಕಲ್ಪಿತ ರೋಗಿಗಳ, ಮತ್ತು ಕೃತಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸನ್ನಿವೇಶ-ಇವುಗಳನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಈ “ಜೀವಸದೃಶ” ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ವೆಚ್ಚದಾಯಕವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿಸೃಸ್ಟಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ.  ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ &quot;3Di&quot; ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಬಳಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ.

:ವೈದ್ಯರು ಅಥವಾ HCPಗೆ ರೋಗದ ಅನುಭವವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನೀರಿನಿಂದ ಹರಡುವ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು. ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ರೋಗದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಸಂವೇದಕಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಜ್ಞಾಪರಿವರ್ತಕವನ್ನು ಬಳಸುವರು.

:ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುವುದು. ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಅದರ ಉದ್ದೇಶಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವು ಉತ್ತಮಗೊಳ್ಳುವುದು.&lt;ref name=&quot;pmid18402731&quot;&gt;{{cite journal |author=Vlaovic PD, Sargent ER, Boker JR, ''et al.'' |title=Immediate impact of an intensive one-week laparoscopy training program on laparoscopic skills among postgraduate urologists |journal=JSLS |volume=12 |issue=1 |pages=1–8 |year=2008 |pmid=18402731 |doi= |url=http://openurl.ingenta.com/content/nlm?genre=article&amp;issn=1086-8089&amp;volume=12&amp;issue=1&amp;spage=1&amp;aulast=Vlaovic |accessdate=2008-08-26 |archive-date=2013-01-03 |archive-url=https://archive.is/20130103122531/http://openurl.ingenta.com/content/nlm?genre=article&amp;issn=1086-8089&amp;volume=12&amp;issue=1&amp;spage=1&amp;aulast=Vlaovic |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &quot;[[ಪ್ರಮಾಣಿತ ರೋಗಿಗಳನ್ನು]]&quot; ಬಳಸುವ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರೀಕ್ಷೆಗಿಂತ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಅದೇ ವಸ್ತುವನ್ನು ಪ್ರತಿಸೃಷ್ಟಿಸುವುದೂ  ಸೇರಿದಂತೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಅಳೆಯಲಾಗುವುದು.&lt;ref name=&quot;pmid18462603&quot;&gt;{{cite journal |author=Leung J, Foster E |title=How do we ensure that trainees learn to perform biliary sphincterotomy safely, appropriately, and effectively? |journal=Curr Gastroenterol Rep |volume=10 |issue=2 |pages=163–8 |year=2008 |month=April |pmid=18462603 |doi=10.1007/s11894-008-0038-3 |url=http://www.current-reports.com/article_frame.cfm?PubID=GR10-2-2-03&amp;Type=Abstract |accessdate=2008-08-26 |archive-date=2009-01-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090122094330/http://www.current-reports.com/article_frame.cfm?PubID=GR10-2-2-03&amp;Type=Abstract |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ಮನರಂಜನೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ==
[[ಚಲನಚಿತ್ರ]], [[ದೂರದರ್ಶನ]], [[ವಿಡಿಯೋ ಆಟ]]ಗಳು ( [[ವಿಚಾರಾರ್ಹವಾದ ಆಟ]]ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ) ಮತ್ತು ಮನರಂಜನಾ ಉದ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸವಾರಿಗಳಂತಹ ಹಲವು ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಈ  '''ಮನರಂಜನಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌'''  ಎಂಬ ಪದ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.  ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಸೈನ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಬೇರೂರಿದೆ ಎಂದೆಣಿಸಿದರೂ ಸಹ, 20ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭೋಗವಾದೀ ಸಂಬಂಧದ ಸ್ವಭಾವವುಳ್ಳ  ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ  ಕೂಡಾ ಇದನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದುಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. 1980 ಮತ್ತು 1990ನೇ ದಶಕದಲ್ಲಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ''[[ಜ್ಯುರಾಸಿಕ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌]]'' ನಂತಹ (1993) ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅತಾರಿಯ ''[[ಬ್ಯಾಟಲ್‌ಜೋನ್‌]]'' ನಂತಹ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಆಧಾರಿತ ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಯಿತು.

=== ಇತಿಹಾಸ ===
==== ಆರಂಭಿಕ ಇತಿಹಾಸ (1940 ಮತ್ತು 50ನೇ ದಶಕ) ====
1947ಗಿಂತ ಹಿಂದೆಯೆ ಥೋಮಸ್‌ T. ಗೋಲ್ಡ್‌ಸ್ಮಿತ್‌ Jr. ಮತ್ತು ಎಸ್ಟಲ್‌ ರೇ ಮಾನ್‌ರವರು ಮೊದಲ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಟವನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಇದು ಗುರಿಯತ್ತ ಸಿಡಿಮದ್ದುಗಳನ್ನು ಸಿಡಿಸುವ ಕ್ಷಿಪಣೆಯನ್ನು ಅನುಕರಣೆಯಂಥ ಸರಳ ಆಟವಾಟವಾಗಿತ್ತು. ಹಲವು ನಿಯಂತ್ರಕ ಗುಂಡಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ಕ್ಷಿಪಣಿಯ ಬಾಗುವಿಕೆಯನ್ನೂ ಮತ್ತು ವೇಗವನ್ನೂ ಹೊಂದಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು. 1958ರಲ್ಲಿ “''[[ಟೆನ್ನಿಸ್‌ ಫಾರ್ ಟೂ]]'' ” ಎನ್ನುವ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಆಟವನ್ನು ವಿಲ್ಲಿ ಹಿಗ್ಗಿಂನ್‌ಬೋಥಮ್‌ ಎನ್ನುವವರು ರಚಿಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಗುಂಡಿ ಒತ್ತಿ  ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಆಟಗಾರರು  ಟೆನ್ನಿಸ್‌ ಆಟ ಆಡಬಹುದಾದ  ನಿಯಂತ್ರಣವಿತ್ತು, ಈ ಆಟವು ದೋಲದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸುವಂತಿತ್ತು. ಇದು ಗ್ರಾಫಿಕಲ್ ನೋಟವನ್ನು  ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ವಿಡಿಯೋ ಆಟ.

==== ಆಧುನಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ (1980ನೇ ದಶಕದಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ) ====
1980ನೇ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಆದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದಾಗಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ನ ಬೆಲೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ಹಿಂದಿನ ದಶಕಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರಿಂದ,&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://homepages.vvm.com/~jhunt/compupedia/History%20of%20Computers/history_of_computers_1980.htm |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-01-28 |archive-date=2009-08-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090818073333/http://homepages.vvm.com/~jhunt/compupedia/History%20of%20Computers/history_of_computers_1980.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಅದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಆಟದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿತು. 1970ನೇ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ [[ವಿಡಿಯೋ ಆಟ ಕನ್ಸೋಲ್‌]]ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು 80ನೇ ದಶಕದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ 1983ರಲ್ಲಿ ಈ [[ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಕುಸಿತ]] ಉಂಟಾಯಿತು. ಆದರೆ 1985ರಲ್ಲಿ [[ನಿಂಟೆಂಡೊ]]ವು ನಿಂಟೆಂಡೊ ಎಂಟರ್‌ಟೈನ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ (NES) ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಇದು ವಿಡಿಯೋ ಆಟ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾದ ಕನ್ಸೋಲ್ ಆಗಿದೆ&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.time.com/time/covers/1101050523/console_timeline/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-01-28 |archive-date=2010-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100305191341/http://www.time.com/time/covers/1101050523/console_timeline/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 1990ನೇ ದಶಕದಲ್ಲಿ ''[[ದಿ ಸಿಮ್ಸ್‌]]''  ಮತ್ತು ''[[ಕಮಾಂಡ್ ಆಂಡ್‌ ಕಾಂಕರ್‌]]'' ನಂತಹ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಆಟಗಳು ಬಿಡುಗಡೆಯೊಂದಿಗೆ, ಅವುಗಳ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಡೆಸ್ಕ್‌ಟಾಪ್‌ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಇಂದಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಲೇ ಇದೆ. ಇಂದು ''[[ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಆಫ್‌ ವಾರ್‌ಕ್ರ್ಯಾಫ್ಟ್‌]]'' ನಂತಹ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಟಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಆಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. &lt;br&gt;
1976ರ ಮೊದಲು [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಆಕೃತಿ]]ಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಿದ ವಸ್ತುವಿನಂತೆ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು, 1982ರಲ್ಲಿ ''[[ಟ್ರೋನ್‌]]''  ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ನಿಮಿಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೂ,  ಚಲನಚಿತ್ರವು ವಾಣಿಜ್ಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಚಿತ್ರೋದ್ಯಮವು ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಹಿಂಜರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿತು&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://design.osu.edu/carlson/history/tron.html |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-01-28 |archive-date=2009-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090525083246/http://design.osu.edu/carlson/history/tron.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 1993ರಲ್ಲಿ, ''ಜ್ಯುರಾಸಿಕ್‌ ಪಾರ್ಕ್‌''  ಚಲನಚಿತ್ರವು  ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಿದ ಜನಪ್ರಿಯ ಚಿತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಚಿತ್ರದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಹಸ ದೃಶ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಡೈನಾಸರ್‌ಗಳ ತದ್ರೂಪಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಚಿತ್ರರಂಗದ ದಿಕ್ಕನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿತು; ''''  ಕೇವಲ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ,  ಟಾಯ್‌ ಸ್ಟೋರಿ 1995ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಚಲನಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಹಸ್ರವರ್ಷದಿಂದ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ರಚಿತ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಹೆಚ್ಹೆಚ್ಚು ಬಳಸಲಾಯಿತು&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.beanblossom.in.us/larryy/cgi.html |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-01-28 |archive-date=2012-07-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120717074134/http://www.beanblossom.in.us/larryy/cgi.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;.&lt;br&gt; 
1930ನೇ ದಶಕದ [[ಲಿಂಕ್‌ ಟ್ರೈನರ್‌‌]]ನಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಮನರಂಜನೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಲೇ ಇದೆ&lt;ref&gt;http://www.starksravings.com/linktrainer/linktrainer.htm&lt;/ref&gt;. 1987ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಆಧುನಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ವಾದ ಡಿಸ್ನಿಯ [[ಸ್ಟಾರ್‌ ಟೂರ್ಸ್‌]] ಮನರಂಜನಾ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಸವಾರಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಯಿತು. ಇದಾದ ನಂತರ 1990ರಲ್ಲಿ ಯುನಿವರ್ಸಲ್‌ನ [[ದಿ ಫಂಟಾಸ್ಟಿಕ್‌ ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಆಫ್‌ ಹನ್ನಾ-ಬಾರ್ಬೆರಾ]]ವನ್ನು ಸವಾರಿಗೆ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌ನ್ನು ಬಳಸಿದ ಮೊದಲ ಸವಾರಿ.

=== ಮನರಂಜನಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ===
==== ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮತ್ತು ವಿಡಿಯೊ ಆಟಗಳು ====
ಇತರ ಪ್ರಕಾರದ ವಿಡಿಯೋ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಆಟಗಳು ವಿಡಿಯೋ ಪರಿಸರವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ [[ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಟಗಳ]] ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದವು. ಅದಲ್ಲದೆ, ಆಡುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರದೊಂದಿಗೆ ನೈಜ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವುದು. ಈ ಪ್ರಕಾರದ ಆಟಗಳನ್ನು ಆಡುವ ವಿಧಾನವು ಆಟ ಆಡುವುದು ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಜಟಿಲವಾಗಿರುವುದು&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://open-site.org/Games/Video_Games/Simulation |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-01-28 |archive-date=2020-10-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201009060731/http://open-site.org/Games/Video_Games/Simulation |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. ಎಲ್ಲಾ ವಯಸ್ಸಿನ ಜನರಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಟಗಳು ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅಸ್ಥಿತ್ವ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ&lt;ref&gt;http://www.ibisworld.com/industry/retail.aspx?indid=2003&amp;amp;chid=1&lt;/ref&gt;.

ಜನಪ್ರಿಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆಟಗಳು

* ''ದಿ ಸಿಮ್ಸ್‌'' 
* ''ಕಮಾಂಡ್ ಆಂಡ್‌ ಕಾಂಕರ್‌'' 
* ''[[ಸಿಮ್‌ಸಿಟಿ]]'' 
* ''[[ಬ್ಲಾಕ್‌ ಆಂಡ್‌ ವೈಟ್‌]]'' 
* ''[[ಟೈಗರ್‌ ವುಡ್ಸ್‌ PGA ಟೂರ್‌]]'' 
* ''ಟೋನಿ ಹಾಕ್ಸ್ ಪ್ರೊ ಸ್ಕೇಟರ್ '' 
* ''ನೀಡ್‌ ಫಾರ್‌ ಸ್ಪೀಡ್‌'' 
* ''ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಆಫ್‌ ವಾರ್‌ಕ್ರ್ಯಾಫ್ಟ್‌''

==== ಸಿನಿಮಾ ====
 “ವಿಶೇಷ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ನೀಡಲು 3D ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸುವ ಅನ್ವಯಿಕೆಯೇ” ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಪ್ರತಿಮಾ ನಿರೂಪಣೆ ಎನಿಸಿದೆ. ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ದೃಗ್ಗೋಚರ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವು ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದು, ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಇತರ ವಿಧಾನಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚ, ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ಹೆಚ್ಚು ಸುರಕ್ಷತೆಯೊಂದಿಗೆ ದೃಷ್ಟಿಗೋಚರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.sciencedaily.com/articles/c/computer-generated_imagery.htm |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-07-21 |archive-date=2015-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150424054942/http://www.sciencedaily.com/articles/c/computer-generated_imagery.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. ಈಗಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಗ್ರಾಫಿಕ್ಸ್‌ ಅನ್ನು  ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಾಹಸ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದು. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ರಚಿತ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಮಕ್ಕಳ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಡಿಸ್ನಿ-ಶೈಲಿಯ (ಕೈಯಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಸಿದ) ಅನಿಮೇಷನ್‌ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಕ್ರಮಿಸಿತು. ನಂತರ ಬಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ರಚಿತ ಮಾತ್ರವಾಗಿದ್ದವು.

ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌-ರಚಿತ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದರೆ:

* ''[[ಫೈಂಡಿಂಗ್‌ ನೆಮೊ]]'' 
* ''[[ಲೀವ್‌ ಫ್ರೀ ಆರ್ ಡೈ ಹಾರ್ಡ್‌]]'' 
* ''[[300]]'' 
* ''[[ಅಪ್‌]]'' 
* ''[[ಐರನ್‌ ಮ್ಯಾನ್‌]]'' 
* ''[[ವಾಲ್‌-ಇ]]''

==== ಮನರಂಜನಾ ಉದ್ಯಾನ ಸವಾರಿಗಳು ====
ಸವಾರಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಸೈನಿಕ ತರಬೇತಿ  ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳ ಉಗಮಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಆದರೆ ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವೆರಡೂ ವಿಭಿನ್ನ. ಸೈನಿಕ ತರಬೇತಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ನೀಡಿದ ದತ್ತ ಮಾಹಿತಿಗೆ ನೈಜವಾಗಿ ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಯಿಸುವಾಗ, ಸವಾರಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ನಿಜವಾಗಲೂ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಅವುಗಳು ಮೊದಲೇ ಮುದ್ರಿಸಲಾದ ಚಲನೆಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ  ಪ್ರಕಾರ ಚಲಿಸುವುದೇನೋ ಎನ್ನುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವುದು. ಸ್ಟಾರ್‌ ಟೂರ್ಸ್‌ ಎಂಬುದು $32 ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ವೆಚ್ಚ ತಗುಲಿದ,ಮೊದಲ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಸವಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಾಗಗಳಾಧರಿತ ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್‌ ಚಲನೆಯಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಚಲನೆಯನ್ನು ಜಾಯ್‌ಸ್ಟಿಕ್‌ ಮೂಲಕ ಆಡುವಂತೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ ಮಾಡಲಾಗಿರುವುದು. 3D ಅಕೃತಿ, ಭೌತಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳು (ನೀರನ್ನು ಸಿಂಪಡಿಸುವಿಕೆ ಅಥವಾ ಪರಿಮಳ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದನೆ), ಮತ್ತು ಪರಿಸರದ ಮೂಲಕ ಚಲನೆಯಂತಹ ಸವಾರಿಗಳ ಮೂಲಕ ಅನುಭವ ಹೊಂದಿದ ಜಲದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಏರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಮನರಂಜನೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ [[ದಿ ಅಮೇಜಿಂಗ್‌ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಸ್ಪೈಡರ್‌-ಮ್ಯಾನ್‌]]ನಂತಹವುಗಳು ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಸವಾರಿಗಳಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;http://www.awn.com/mag/issue4.02/4.02pages/kenyonspiderman.php3&lt;/ref&gt;

ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಸವಾರಿಗಳು

* [[ಸೋರಿನ್‌’ ಓವರ್‌ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]]
* ದಿ ಅಮೇಜಿಂಗ್‌ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಸ್ಪೈಡರ್‌ಮ್ಯಾನ್‌
* [[ಮಿಶನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌]]
* [[ದಿ ಸಿಂಪ್ಸನ್ಸ್‌ ರೈಡ್‌]]
* ಸ್ಟಾರ್‌ ಟೂರ್ಸ್‌

==ವಿವಿಧ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿನ ಇನ್ನಷ್ಟು ಉದಾಹರಣೆಗಳು==
===ನಗರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು / ಪಟ್ಟಣ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌===
[http://www.xjtek.com/anylogic/demo_models/pedestrian_models/ ನಗರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090430110609/http://www.xjtek.com/anylogic/demo_models/pedestrian_models/ |date=2009-04-30 }} ಒಂದು [[ಆಟ]]ವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ವಿವಿಧ ನೀತಿ-ನಿರ್ಣಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಗರಗಳು ಹೇಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ನಗರ ಯೋಜಕರು ಬಳಸುವ ಸಾಧನವಿದು.  [http://www.urbansim.org ಅರ್ಬನ್‌ಸಿಮ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090822003110/http://www.urbansim.org/ |date=2009-08-22 }} (ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದ್ದು), [[AnyLogic‌]], ILUTE (ಟೊರೆಂಟೊ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದ್ದು) ಮತ್ತು [http://physicsofthecitylab.unibo.it/distrimobs ಡಿಸ್ಟ್ರಿಮೊಬ್ಸ್‌]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (ಬೊಲೊಗ್ನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದ್ದು)- ಇವು ಪಟ್ಟಣ ಯೋಜಕರು ಬಳಸಲಿಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಆಧುನಿಕ, ದೊಡ್ಡ-ಪ್ರಮಾಣದ ಪಟ್ಟಣ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆಳು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಗರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಭೂ ಬಳಕೆಗೆ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವ [[ಪರಾವಲಂಬಿ]] ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಾಗಿವೆ.

===ಭವಿಷ್ಯದ ಶಾಲಾ ಕೊಠಡಿ===
&quot;ಭವಿಷ್ಯದ ಶಾಲಾ ಕೊಠಡಿ&quot;ಯು ಪಠ್ಯ ಮತ್ತು ದೃಗ್ಗೋಚರ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲದೆ, ಹಲವು ರೀತಿಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿವೆ.  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ತಯಾರಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೌಶಲದೊಂದಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದು. ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅಥವಾ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಕೌಶಲ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಗಳಿಸಿದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳುವ ವಿಧಾನ ಅಥವಾ ಹೊಸ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ತಿಳಿದಿರುತ್ತಾರೆ.ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಗೆ  ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ [[ಅರ್ಹತೆ]] ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು  ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ.

ಭವಿಷ್ಯದ ತರಗತಿಯು ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಒಂದು ಪ್ರಕಾರವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ  ಆಗಾಗ ನಡೆಸುವ ವಿಮಾನ ಚಾಲನೆ ತರಬೇತಿಯು ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಸಹಾಯವಾಗುವುದು. ಹೀಗೆ  ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದವರಿಗೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಅವರ ವೃತ್ತಿಯಾದ್ಯಂತ  ಸಹಾಯವನ್ನು ಮಾಡುವುದು.{{Citation needed|date=November 2007}}

 &quot;ಬಳಸುವ&quot; ಪಠ್ಯ ಪುಸ್ತಕಕ್ಕಿಂತ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿಯ ಒಂದು ಅಂಗವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟಿದೆ.{{Citation needed|date=November 2007}} ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪಠ್ಯಕ್ರಮದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಪರಿಸರವು ಒಂದು ಉತ್ತಮ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

===ಜೀವನಚಕ್ರದ ಡಿಜಿಟಲ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌===
[[File:ugs-nx-5-engine-airflow-simulation.jpg|thumb|right|ಎಂಜಿನ್‌ ಒಂದರ ಮೇಲೆ ಗಾಳಿ ಪ್ರವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]

ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಪರಿಹಾರಗಳು CAx (CAD, CAM, CAE....) ಪರಿಹಾರಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಉತ್ಪನ್ನವೊಂದರ ಬಳಕೆಯಚಕ್ರದಂತೆ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.  ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉತ್ಪನ್ನದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸ ಹಂತದ ಮೊದಲು ಬದಲಿ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು.  ಉತ್ಪನ್ನದ ಮೂಲಮಾದರಿ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲೇ ಉತ್ಪನ್ನಕ್ಕೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಒದಗಿಸುವಲ್ಲಿ, ವೆಚ್ಚ ತಗ್ಗಿಸುವಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಉತ್ಪನ್ನ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಲಾಭ ಗಳಿಸುವಂಥ  ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಆದರೂ, ಕೆಲವು ಕಂಪನಿಗಳು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆದಿಲ್ಲ.

  ಈವರೆಗೆ ಯಾರು ಮಾಡದ 3 ಅಥವಾ 4 ಮಂದಗತಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಅಬರ್ದೀನ್‌ ಗ್ರೂಪ್‌ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡಿದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಉತ್ಪಾದಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.

ಉತ್ಪನ್ನದ ಜೀವನಚಕ್ರದ ಪ್ರಾರಂಭ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಯಶಸ್ವಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ CAD, CAM ಮತ್ತು PLM ಪರಿಹಾರದ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದು. ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಪರಿಹಾರಗಳು ಈಗ [[ಬಹು-CAD ಪರಿಸರ]]ದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿತ ಉದ್ಯಮದಾದ್ಯಂತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು [[ನಿರ್ವಾಹಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ದತ್ತಾಂಶ ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ]]ಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಉತ್ಪನ್ನದ ಜೀವನಚಕ್ರದ ಇತಿಹಾಸದ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು. ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಭಾಗವಾಗಿ ತಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಎಲ್ಲಾ ಸೂಕ್ತ PLM ಭಾಗಿಗಳನ್ನು ಅನುವು ಮಾಡುವ [[ಸೂಕ್ತ ಬಳಕೆದಾರ ಅಂತರ್ವರ್ತನಗಳು]] ಮತ್ತು &quot;ವಿಜಾರ್ಡ್‌&quot;ಗಳಂತವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಅಂತರ್ವರ್ತನಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀವನ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಬಳಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಬಹುದು.

===ಅನಾಹುತ ಎದುರಿಸುವ ಸಿದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿ===
ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಯು ಅನಾಹುತದ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಜನರನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸುವ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ.  ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ಸೃಷ್ಟಿಸಬಲ್ಲದು ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯು ಹೇಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಯಿಸುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು. [[ಭಯೋತ್ಪಾದಕರ]] ದಾಳಿ, ಪ್ರಕೃತಿ ವಿಕೋಪ, [[ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗ]] ಹರಡುವಿಕೆ, ಅಥವಾ ಇತರ ಜೀವ ಬೆದರಿಕೆ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿಭಾಯಿಸುವುದು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ಅನಾಹುತ  ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುವ ಪೂರ್ವ ತಯಾರಿಗಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವರು.

CADE (ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಎಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಆಫ್‌ ಡಿಸ್ಟೆನ್ಸ್‌ ಎಜ್ಯುಕೇಷನ್‌) ಎನ್ನುವ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಅಪಾಯದ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಪೂರ್ವ ತಯಾರಿಗಾಗಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದೆ. CADE&lt;ref&gt;CADE- http://www.uic.edu/sph/cade/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090907080719/http://www.uic.edu/sph/cade/ |date=2009-09-07 }}&lt;/ref&gt; ಸಂಸ್ಥೆಯು ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿಭಾಯಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ವಿವಿಧ ದಾಳಿಗಳಿಗೆ ತಯಾರಾಗಲು ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಿತ್ತು. ”ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿಭಾಯಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಜೈವಿಕ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ, ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಜ್ವರ, ಸಿಡುಬು ಮತ್ತು ಇತರ ದುರಂತಗಳನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಪೂರ್ವತಯಾರಿ ನಡೆಸಬೇಕು. ಈ ದುರಂತಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ವಿಡಿಯೊ ಗೇಮ್‌  ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಮೊದಲ ಸರಣಿಯಾಗಿದೆ&lt;ref&gt;News-Medical.Net article- http://www.news-medical.net/news/2005/10/27/14106.aspx&lt;/ref&gt;”ಎಂದು News-Medical.Net ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. [[ಚಿಕಾಗೊದಲ್ಲಿರುವ ಇಲಿನೊಯ್ಸ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ದ (UIC) ತಂಡವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಸಿದ ಆಟವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತ, ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿಯ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು  ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವುದು.

ಕೆನಡಾದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದ ವ್ಯಾನ್‌ಕೋವರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯುಟ್‌ ಫಾರ್‌ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (BCIT) ನಡೆದ ಎಮರ್ಜೆನ್ಸಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ (ESP) ತುರ್ತು ಸ್ಥಿತಿಯ ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ನ ಬಳಕೆಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ESPಯು ಈ ಕೆಳಗಿನ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು: ಕಾಡ್ಗಿಚ್ಚನ್ನು ಆರಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನ, ತೈಲ ಅಥವಾ ರಸಾಯನಿಕ ಸೊರಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ, ಭೂಕಂಪಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ, ಕಾನೂನು ವಿಧಿಸುವುದು, ಪುರಸಭೆ ಅಗ್ನಿ ದುರಂತ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಪಾಯಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಸೈನಿಕ ತರಬೇತಿ, ಮತ್ತು ಭಯೋತ್ಪಾದಕರ ದಾಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ.&lt;ref name=&quot;straylightmm.com&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.straylightmm.com/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-01-28 |archive-date=2003-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030312001333/http://www.straylightmm.com/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಒಂದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ “ನೈಜ ಸಮಯ” ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ 'ನಕಲಿಸಿದ' ಸಮಯದ ಚೌಕಟ್ಟು, 'ವಿಸ್ತರಿಸಿದ' ಅಥವಾ 'ಸಂಕ್ಷೇಪಿಸಿದ' ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವುದು”&lt;ref name=&quot;straylightmm.com&quot; /&gt; ಇದಲ್ಲದೆ, ಪರೀಕ್ಷಾವಧಿ/ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ನಡೆಸುವ ಅವಧಿಯ ದಾಖಲೆಗಳು, ಚಿತ್ರ-ಐಕಾನ್‌ ಆಧಾರಿತ ಸಂಚಾರ, ಪ್ರತಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಕಡತ ಸಂಗ್ರಹ, ಮಲ್ಟಿಮೀಡಿಯಾ ಅಂಶಗಳು, ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯಂತವುಗಳನ್ನು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಅನುಮತಿಸುವುದು.

 ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ನೀಡುವ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ತರಬೇತಿಯು ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿಯೂ ಪ್ರಯೋಜನಕರ. ಇದರಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಕಾರ್ಯ ಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಗಮನ ನೀಡಬೇಕಾದ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್‌ ಡೆವಲಪರ್‌ಗೆ ಅನುವುಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ. ಮುಂದಿನ ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ವಲಯಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಡುವ ಮೊದಲು  ಸರಿಯಾಗಿ ಹೇಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಯಿಸ ಬೇಕು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಬಹುದು ಅಥವಾ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿರುವುದು ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಯೋಜನ —ಈ ಒಂದು ಅಂಶವು ನೈಜ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ಕೆಲವು ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ವಿಷಯವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಕಲಿಯಲು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಾರಾಂಶ ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ತುರ್ತುಪರಿಸ್ಥಿತಿ ತರಬೇತಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ತ್ವರಿತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.

ನೈಜ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಎದುರಿಸುವವರಿಗೆ  ವ್ಯರ್ಥ ಮಾಡುಲು ಸಮಯ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌-ತರಬೇತಿಯು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದಲ್ಲದೆ, ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಅನುಮಾಡಿಕೊಡುವುದು. ಒಂದು ವೇಳೆ, ತಪ್ಪುಗಳು ಏನಾದರೂ ಸಂಭವಿಸಿದರೂ ಸಹ ಯಾವುದೇ ಜೀವಹಾನಿಯಂಥ ಗಂಡಾಂತರ ಸಂಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ನೈಜ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಾಗಿ ತಯಾರಾಗಲು ತಮ್ಮ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ.

===ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅಥವಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌===
ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಲ್ಲಿ  ಅಥವಾ ಹಲವಾರು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ  ಯಾವುದೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ,[[ಇಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್‌ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌]]ನಲ್ಲಿ  ನೈಜ [[ಪ್ರಸಾರ ಮಾರ್ಗ]]ದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ [[ಪ್ರಸಾರ ವಿಳಂಬ]] ಮತ್ತು [[ಫೇಸ್‌ ಶಿಫ್ಟ್‌]]ನಿಂದ ಆಗುವ ವಿಳಂಬ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇರುವ  ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು (ತಂತಿಗಳು) ಬಳಸುಬಹುದು. ಹಾಗೆಯೇ, [[ಕೃತಕ ಒತ್ತಡ]]ಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುವ ಪುನರುತ್ಪತ್ತಿಯಿಲ್ಲದೆ [[ಪ್ರತಿಭಾದೆ]]ಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಪುನರುತ್ಪತ್ತಿ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ತಾನು ಅನುಕರಿಸುವ ಘಟಕದ ಕೆಲವು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅನುಕರಿಸಬಲ್ಲವು. '''ಕಾಂಸ್ಟ್ರಸ್ಟ್‌ ವಿದ್‌'' : [[ಎಮ್ಯುಲೇಟ್‌]]'.&lt;ref name=&quot;FS1037C&quot;&gt;[[ಫೆಡರಲ್‌ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್‌ 1037C]]&lt;/ref&gt;

ಹೆಚ್ಚಿನ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಿಗೆ ಗಣಿತದ ಮಾದರಿ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ತನಿಖಾ ಸಹಾಯದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಆದರೂ, ಇನ್ನೂ ಹಲವಾರು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಿತದ ಮಾದರಿಗಳು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿಲ್ಲ. ಅಸ್ಥಿರ ಬಲವಿಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗೆ ಆಗಾಗ ಗಣಿತ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳೆರಡೂ ಬೇಕಾಗುವುದು. ಈ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ [[ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾದ ಆಕೃತಿಯ ಹೋಲಿಕೆ]]ಯ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ರಸಾಯನಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಸಂಶೋಧನಾ ಬಳಕೆಗಿಂತ ನೈಜ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದು; ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ರಸಾಯನಿಕ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌]]ನಲ್ಲಿ ತೈಲ ಸಂಸ್ಕರಕಗಳಂತಹ ರಸಾಯನಿಕ ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಬಳಸಿದ ಸಂಸ್ಕರಣಾ  ಪರಿಮಾಣವನ್ನು ನೀಡಲು [[ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವರು.

===ಉಪಗ್ರಹ ಸಂಚಾರ ನಿರ್ದೇಶನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು===
[[GNSS]] ಸಂಕೇತ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಸಾಧನವನ್ನು ( ವಾಣಿಜ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಯಾಟ್‌-ನೇವ್ಸ್‌ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ) ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಿರುವ ಸರಿಯಾದ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗವೆಂದರೆ RF  ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಪುಂಜವನ್ನು  ಬಳಸುವುದಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ವಿಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಸಂಕೇತ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಸಾಧನವನ್ನು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಡಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ  ಯಾವುದೇ ನೈಜ ವಿಮಾನವನ್ನು ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಪುನರಾವರ್ತನೆಗೊಳಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಪ್ರಯೋಗದ ಎಲ್ಲಾ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣ ಇರುತ್ತದೆ.ಇದು ನೈಜ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ 'ವಾಸ್ತವ-ಜಗತ್ತಿನ'  ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. [[ಹೊಸದಾದ ಗೆಲಿಲಿಯೊ (ಉಪಗ್ರಹ ಸಂಚಾರ ನಿರ್ದೇಶನ)]] ಯಾವುದೇ ನೈಜ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ,  ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಂಕೇತ ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಬದಲಿ ಸಂಕೇತಗಳು ದೊರೆಯುವುದಿಲ್ಲ.

===ಹಣಕಾಸು===
{{Main|Monte Carlo methods in finance|Mathematical finance}}

[[ಹಣಕಾಸಿನಲ್ಲಿ]], ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಯೋಜನೆ ತಯಾರಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ಆಪತ್ತಿಗೆ]]-ಹೊಂದಿಸಿದ [[ನಿವ್ವಳ ಪ್ರಸ್ತತ ದರ]]ವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕಬಹುದು. ಆದರೆ ಸದಾಕಾಲ ಸ್ಥಿರವಾದ ದತ್ತ ಮಾಹಿತಿಯಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಯೋಜನೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ, [[ರಿಯಾಯಿತಿ ದರಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಅಸ್ಥಿರ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಪರಿಮಾಣಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ NPV ವಿತರಿಸುವುದು.

===ವಿಮಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌===
{{Main|Flight simulator}}

[[ವಿಮಾನ ಚಾಲಕ]]ರಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ವಿಮಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಈ ತರಬೇತಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಗಾಯಗಳಾಗದಂತೆ ಚಾಲಕರು ವಿಮಾನವನ್ನು ಅಪಘಾತಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸುವ ಅಂಶವೂ ಸೇರಿದೆ.  ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಆರು ತಿಂಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರು ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಬೇಕು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರಕಾರದ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ ಚಾಲಕರು ಹೊಸಬರಾಗಿದ್ದರೆ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರು ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ದ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕು.  ಹೆಚ್ಚಿನ ವಸ್ತುನಿಷ್ಟೆಯ ದೃಗ್ಗೋಚರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಹೌಡ್ರಾಲಿಕ್‌ ಚಲನೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅತಿ ಆಧುನಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿ ಪಡೆಯುವುದು ನೈಜ  ವಿಮಾನ ತರಬೇತಿ ಪೆಯುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅಲ್ಪವೆಚ್ಚದ್ದು.

===ದೇಶೀ-ನಿರ್ಮಿತ ವಿಮಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು===
{{Main|Flight simulator|Video game genre#Simulators|Simulation Game}}
ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ನ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿಮಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ನ [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌]] ಅನ್ನು ಬಳಸುವ ಕೆಲವರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ವನ್ನು ರಚಿಸಿರುವರು. ಕೆಲವರು ತಮ್ಮ ದೇಶಿಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ದ ನೈಜತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ಅವರು ಅದೇ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ನಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮೂಲ ಯಂತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಡುಗಳು ಮತ್ತು ರಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವರು. ಇದು ಹಾರ್ಡ್‌ವೇರ್‌ ಮತ್ತು ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹಲವು ರಾಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಅಳವಡಿಸುವುದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭದಾಯಕವೆಂದು ಹಲವರು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.  ನೈಜ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಬಗ್ಗೆ ತುಂಬಾ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸುವ ಕೆಲವರು, [[ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ]]ಗಳಲ್ಲಿ  ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಳತಾದ[[ವಿಮಾನ]]ದ ಮುಂದಿನ ಭಾಗದಂತಹ  ನೈಜ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವರು.  ನಿಜ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಹೋಗಲಾಗದ  ಹವ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಇದು ಜನರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.

===ನೌಕಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು===
ನೌಕೆಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೆ ನೌಕಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ನೀಡಲಾಗುವ ತರಬೇತಿಯು ವಿಮಾನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಾಗುವಂತಿದೆ.  ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಸಾಮಾನ್ಯ ನೌಕಾ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳಾಗಿವೆ:

* ನೌಕಾ ಸೇತುವೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು
* ಇಂಜಿನ್‌ ಕೊಠಡಿಯ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು
* ನೌಕಾ ಸರಕು ನಿರ್ವಹಣೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು
* ಸಂವಹನ / [[GMDSS]] ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು

ಇಂತಹ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ನೌಕಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಕಾಲೇಜುಗಳು, ತರಬೇತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ನೌಕಾದಳದವರು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.  ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಹಡಗಿನ ಸೇತುವೆ ವೇದಿಕೆಯ ಪ್ರತಿಕೃತಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಪರದೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

===ಸೈನಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು===
{{Main|Military simulation}}
ಸಮರಾಭ್ಯಾಸದ ಆಟಗಳೆಂದು ಅನೌಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿರುವ [[ಸೈನಿಕ]] ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಾದ ಇವು ಯುದ್ಧದ ಒಂದು ಆಖಾಡದಂತಿದ್ದು,ವಾಸ್ತವವಾದ ಯಾವ ದ್ವೇಷಾಸೂಯೆ ಇಲ್ಲದೇ ಇಲ್ಲಿ ರಣ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷೆಗೊಡ್ಡುವ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿದ್ದು, ನೈಜತೆಯ ಮಟ್ಟವು ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಇವುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಕೇವಲ ಸೈನಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿದೆ. (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಲ್ಯಾಟಿನ್‌ ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿನ ಸಮರತಂತ್ರಭ್ಯಾಸದ [[ನ್ಯಾಷನ್‌ಲ್ಯಾಬ್‌]] ಸರಣಿಗಳು.&lt;ref&gt;ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ ಜಾಯಿಂಟ್‌ ಫೋರ್ಸಸ್‌ ಕಮ್ಯಾಂಡ್‌ [http://www.jfcom.mil/about/experiments/mne4.htm &quot;ಮಲ್ಟಿನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪರಿಮೆಂಟ್‌ 4&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070414092647/http://www.jfcom.mil/about/experiments/mne4.htm |date=2007-04-14 }} ಅನ್ನು ನೋಡಿ&lt;/ref&gt;) ಹಾಗೆಯೇ ಹಲವಾರು ಸರಕಾರಗಳು ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಇತರ ದೇಶಗಳ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಬಳಸುತ್ತಿವೆ. ಇವುಗಳು ವೃತ್ತಿ ಪರತೆಯ ವೃತ್ತದಾಚೆಗಿನ ಮಾದರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ.

===ರೋಬಾಟಿಕ್ಸ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು===
{{Main|Robotics simulator}}
ರೋಬಾಟಿಕ್ಸ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅನ್ನು 'ನಿಜವಾದ' ರೋಬಾಟ್‌ನ್ನು ಆಧರಿಸದೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ (ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಲ್ಲದ) ರೋಬಾಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಹುದುಗಿಸಲಾದ  ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುವುದು. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಈ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಪಾಡು ಮಾಡದೇ ನಿಜವಾದ ರೋಬಾಟ್‌ಗೆ (ಅಥವಾ ಮತ್ತೆ ರಚಿಸಿದ) ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಗುವುದು. ಸಂಪನ್ಮೂಲಕ್ಕೆ ತಗಲುವ ವೆಚ್ಚ, ಸಮಯ, ಅಥವಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ 'ಅನನ್ಯತೆ'ಯಿಂದಾಗಿ ನೈಜ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಸಂದರ್ಭ / ಸನ್ನಿವೇಷಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ರೋಬಾಟಿಕ್ಸ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಅನುವುಮಾಡಿಕೊಡುವುದು. ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ವೇಗವಾಗಿ ರೋಬಾಟ್‌ನ ಮೂಲಮಾದರಿಯನ್ನು ಸಹ ರಚಿಸುವುದು. ಹಲವು ರೋಬಾಟ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ರೋಬಾಟ್‌ನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಅನುಕರಿಸಲು [[ಭೌತಿಕ ಎಂಜಿನ್‌]]ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.

===ಜೀವ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು===
{{Main|simtk-opensim}}
ನಡಿಗೆಯ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅದ್ಯಯನ ಮಾಡಲು, ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅನುಕರಣೆ ಮಾಡಲು, ಜಂಟಿ ಭಾರಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಮಾನವ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ಎನಿಮೇಟ್‌ ಮಾಡಲು ಜೀವತಾಂತ್ರಿಕ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು.

===ಮಾರಾಟ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು===
{{Main|Sales process engineering}}
[[ಮಾರಾಟ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌]] ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಹಕರ ಕೋರಿಕೆಯ ಹರಿವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಲು ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಲು(ಸರಕು/ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಮೊದಲ ಕೋರಿಕೆಯಿಂದ ಗ್ರಾಹಕರ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ, ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವವರೆಗೆ), ವ್ಯಾಪಾರದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯವಹಾರದ ಹರಿವಿನ ಮಾದರಿ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ತಂಬಾ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿನ ಅಸ್ಥಿರತೆ, ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚ, ಕೆಲಸದ ಅವಧಿ, ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಗಾತ್ರದ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಇದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸ್ಪ್ರೇಡ್‌ಶೀಟ್‌ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌, ಚೌಕಾಕಾರದ ಲೋಟಗಳ ನಡುವೆ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ವರ್ಗಾಯಿಸುವುದು, ಅಥವಾ ಚಮಚದೊಂದಿಗೆ ಬಣ್ಣದ ಮಣಿಗಳನ್ನು ಟಬ್ಬಿನೊಳಗೆ ಮುಳುಗಿಸುವ ವಿಧಾನ ಬಳಸಿ, ಸರಳವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕಲಿಸುವ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಕಂಪ್ಯೂಟರೀಕೃತ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸುವರು&lt;ref name=&quot;Selden 1997&quot;&gt;{{cite book|title='''Sales Process Engineering: A Personal Workshop''' |author = Paul H. Selden|publisher=ASQ Quality Press|location = Milwaukee, WI|year=1997}}&lt;/ref&gt;.

===ಟ್ರಕ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌===
[[File:Vehicle simulator.jpg|thumb|right|ಬೃಹತ್-ಚಕ್ರದ-ವಾಹನವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ವೊಂದನ್ನು ಯೋಧನೊಬ್ಬ ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವುದು.]]

ಟ್ರಕ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ದೃಗ್ಗೋಚರ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ನಿಜವಾದ ವಾಹನಗಳ ಎಲ್ಲ ಗುಣ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.  ಇದು ವಾಹನದ ಬಾಹ್ಯ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ,ಚಾಲಕನಿಗೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ನೈಜ ವಾಹನವನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ನೈಜತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ದೃಶ್ಯಗಳ ಮತ್ತು ಸಂದರ್ಭಗಳ ಪ್ರತಿಕೃತಿ ರಚಿಸುವುದರಿಂದ, ಚಾಲಕನಿಗೆ ಕೇವಲ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿದಂತಿರದೆ, ಚಾಲನೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ತೊಡಗಿಕೊಂಡ ಅನುಭವವಾಗುತ್ತದೆ.

ಹೊಸ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ ರಚನಾತ್ಮಕ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡುವುದು ಮತ್ತು ಅನನುಭವೀ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಜಟಿಲವಾದ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ನೀಡುವುದು. ಟ್ರಕ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳು ಅನನುಭವೀ ಟ್ರಕ್‌ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಅಭ್ಯಾಸ ನೀಡುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಉತ್ತಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನವದ ಅವಕಾಶದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲನ್ನು ತೆರೆಯುತ್ತದೆ.  ಅನುಭವವಿರುವ ಚಾಲಕರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಚಾಲನಾ ಕೌಶಲ್ಯವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಅವರ ದೋಷವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿ, ಅದನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.  ಕಂಪನಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳಿಗೆ ಚಾಲನಾ ಕೌಶಲವನ್ನು ಈ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಕಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ನಿರ್ವಹಣಾ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ತಗ್ಗಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಉತ್ಪಾದಕತೆಯನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ.  ಇದೆಲ್ಲದಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

==ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮತ್ತು ಆಟಗಳು==
{{Main|Simulation game}}
ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ-ಎರಡೂ ಬಗೆಯ  [[ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಆಟ]] ಸೈನಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನಾಯಕರ ತರಬೇತಿ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಅಮೂರ್ತ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ತಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳಂತೆ ಕಾಣಿಸಬಹುದು. (ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ [[ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್‌ ಗೋ]] ಅಥವಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ [[ಕ್ರೀಗ್ಸ್‌ಪೀಲ್‌]] ಅನ್ನು ನೋಡಿ).

ಇತರ ಹಲವು ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್‌ಗಳು ಯಾವುದಾದರೊಂದು  ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಆಟಗಳು [[ವಾಣಿಜ್ಯ]]ದಿಂದ - [[ಸರಕಾರ]]ದವರೆಗೆ, [[ನಿರ್ಮಾಣ]]ದವರೆಗೆ, [[ವಿಮಾನದಂಥ ವಾಹನ]]ದವರೆಗೆ, ವಿವಿಧ ನಿಜಾಂಶಗಳ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ಮಾಮಾಡುತ್ತವೆ. (ಮೇಲಿನದ್ದನ್ನು ನೋಡಿ).

==ಇದನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ ==
{{Multicol}}

* [[ಅನಿಲಾಜಿಕ್‌]] - ವಿವಿಧ ಮಾದರಿ ರಚನೆ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌. 
* [[ಓಟದ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌ಗಳ ಹೋಲಿಕೆ]]
* [[ಮರೆಮಾಚುವಿಕೆ]]
* [[ಸ್ಪರ್ಧಿ]]
* [[ಸಿಲಿಕೊನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಗ]]
* [[ಭವಿಷ್ಯದ ಅದ್ಯಯನಗಳು]]
* [[ಅಮೂರ್ತ ಘಟನೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ]]
* [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ]]
* [[ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರ ಮಾದರಿ]]
* [[ವಿಲೀನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]
{{multicol-break}}

* [[ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]
* [[ಅಣು ಬಲವಿಜ್ಞಾನ]]
* [[ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌]]
* [[ನ್ಯಾಚುರೋಯ್ಡ್‌]]
* [[ಜಾಲ ಸಿಮ್ಯುಲೇಟರ್‌]]
* [[ನಿಕ್‌ ಬೋಸ್ಟ್ರೋಮ್‌]]
* [[ಫಾರ್ಮಾಕೋಕಿನೆಟಿಕ್ಸ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]
* [[ಪ್ಲಸಿಬೋ]]
* [[ಪಾತ್ರನಿರ್ವಹಣೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]
* [[ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಭಾಷೆ]]
* [[ಹೋಲಿಕೆ (ಮಾದರಿ)]]
* [[ಸಿಮ್ಯುಲೇಟೆಡ್‌ ವಾಸ್ತವ ಸ್ಥಿತಿ]]
* [[ಜಾಲಾಧಾರಿತ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]
{{multicol-end}}

==ಆಕರಗಳು==
{{reflist}}

== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ ==

* C. ಆಲ್ಡ್ರಿಚ್‌ (2003). ಲರ್ನಿಂಗ್ ಬೈ ಡೂಯಿಂಗ್‌: e-ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅನುಭವಗಳಲ್ಲಿನ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ಗಳು, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಆಟಗಳು, ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಮೀಸಲಾದ ಒಂದು ವ್ಯಾಪಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ. ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೊ: ಫೈಫರ್ — ಜಾನ್‌ ವೈಲಿ &amp; ಸನ್ಸ್‌.
* C. ಆಲ್ಡ್ರಿಚ್‌ (2004). ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್ಸ್‌ ಅಂಡ್ ಫ್ಯೂಚರ್ ಆಫ್ ಲರ್ನಿಂಗ್‌: ಆನ್‌ ಇನೊವೇಟಿವ್ (ಅಂಡ್ ಪರ್ಹ್ಯಾಪ್ಸ್‌ ರೆವಲ್ಯೂಷನರಿ) ಅಪ್ರೋಚ್ ಟು ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‌. ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೊ: ಫೈಫರ್ — ಜಾನ್‌ ವೈಲಿ &amp; ಸನ್ಸ್.
* ಸ್ಟೀವ್ ಕೋಹೆನ್‌ (2006). ವರ್ಚುಯಲ್‌ ಡಿಸಿಷನ್ಸ್‌. ಮಾಹ್ವಾ, ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ: ಲಾರೆನ್ಸ್‌ ಎರ್ಲ್‌ಬೌಮ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ಸ್‌.
* R. ಫ್ರಿಗ್‌‌ ಮತ್ತು S.ಹಾರ್ಟ್‌ಮನ್‌ (2007). [http://plato.stanford.edu/entries/models-science/ ಮಾಡೆಲ್ಸ್‌ ಇನ್‌ ಸೈನ್ಸ್‌]. ''ಸ್ಟಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್‌ ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್‌ ಫಿಲಾಸಫಿ'' ಯಲ್ಲಿನ ಉಲ್ಲೇಖ.
* S. ಹಾರ್ಟ್‌ಮನ್‌ (1996). ಆರ್. ಹೆಗ್ಸೆಲ್ಮನ್‌ ''ಮತ್ತು ಇತರರು''  ಸಂಪಾದಿಸಿರುವ, ''ಮಾಡೆಲಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌ ಇನ್‌ ದಿ ಸೋಷಿಯಲ್‌ ಸೈನ್ಸಸ್‌ ಫ್ರಂ ದಿ ಫಿಲಾಸಫಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್‌ ಪಾಯಿಂಟ್‌ ಆಫ್ ವ್ಯೂ''  ಕೃತಿಯಲ್ಲಿನ [http://philsci-archive.pitt.edu/archive/00002412/ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್‌ ಆಸ್‌ ಎ ಪ್ರೋಸಸ್‌: ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್ಸ್‌ ಇನ್‌ ದಿ ನ್ಯಾಚುರಲ್‌ ಅಂಡ್‌ ಸೋಷಿಯಲ್‌ ಸೈನ್ಸಸ್‌] ಎಂಬ ಲೇಖನ, ಥಿಯರಿ ಅಂಡ್‌ ಡಿಸಿಷನ್ಸ್‌ ಲೈಬ್ರರಿ. ಡಾರ್ಡ್ರೆಕ್ಟ್‌: ಕ್ಲೂವರ್‌ 1996, 77–100.
* J.P. ಹರ್ಟೆಲ್‌ (2002). ಯೂಸಿಂಗ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್ಸ್‌ ಟು ಪ್ರಮೋಟ್‌ ಲರ್ನಿಂಗ್‌ ಇನ್‌ ಹೈಯರ್ ಎಜುಕೇಷನ್‌. ಸ್ಟರ್ಲಿಂಗ್‌, ವರ್ಜೀನಿಯಾ: ಸ್ಟೈಲಸ್‌.
* P. ಹಂಫ್ರೇಸ್‌, ''ಎಕ್ಸ್‌ಟೆಂಡಿಂಗ್‌ ಅವರ್‌ಸೆಲ್ವ್‌ಸ್‌: ಕಂಪ್ಯುಟೇಷನಲ್‌ ಸೈನ್ಸ್‌, ಎಂಪಿರಿಸಿಸಂ, ಅಂಡ್‌ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್‌ ಮೆಥಡ್‌''. ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌: ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್‌, 2004.
* F. ಪೆರ್ಸಿವಲ್‌, S. ಲೋಜ್‌ &amp; D. ಸೌಂಡರ್ಸ್‌ (1993). ದಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌ ಅಂಡ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್‌ ಇಯರ್‌ಬುಕ್‌: ಡೆವಲಪಿಂಗ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರಬಲ್‌ ಸ್ಕಿಲ್ಸ್‌ ಇನ್‌ ಎಜುಕೇಷನ್‌ ಅಂಡ್‌ ಟ್ರೇನಿಂಗ್‌. ಲಂಡನ್‌: ಕೋಗನ್‌ ಪೇಜ್‌.
* D. ಸೌಂಡರ್ಸ್‌ (ಸಂಪಾದಿತ). (2000). ದಿ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌ ಅಂಡ್‌ ಗೇಮಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್‌ ಇಯರ್‌ಬುಕ್‌, ಸಂಪುಟ 8. ಲಂಡನ್‌: ಕೋಗನ್‌ ಪೇಜ್‌ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌.
* ರೋಜರ್ D. ಸ್ಮಿತ್‌: [http://www.modelbenders.com/encyclopedia/encyclopedia.html ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಆರ್ಟಿಕಲ್‌], &lt;cite&gt;ಎನ್‌ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ ಸೈನ್ಸ್‌&lt;/cite&gt;, ನೇಚರ್‌ ಪಬ್ಲಿಷಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್‌, ISBN 0-333-77879-0.
* ರೋಜರ್ D. ಸ್ಮಿತ್‌: [http://www.modelbenders.com/Bookshop/techpapers.html &quot;ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌: ದಿ ಎಂಜಿನ್‌ ಬಿಹೈಂಡ್‌ ದಿ ವರ್ಚುಯಲ್‌ ವರ್ಲ್ಡ್‌&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101023055307/http://www.modelbenders.com/Bookshop/techpapers.html |date=2010-10-23 }}, eMatter, ಡಿಸೆಂಬರ್‌, 1999.
* R. ಸೌತ್‌ (1688). &quot;ಎ ಸರ್ಮಾನ್‌ ಡೆಲಿವರ್ಡ್‌ ಅಟ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್‌-ಚರ್ಚ್‌, ಆಕ್ಸನ್‌., ಬಿಫೋರ್‌ ದಿ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಅಕ್ಟೊಬ್‌. 14. 1688: ಪ್ರೋವ್‌. XII.22 ಲೇಯಿಂಗ್‌ ಲಿಪ್ಸ್‌ ಆರ್‌ ಎಬೊಮಿನೇಷನ್‌ ಟು ದಿ ಲಾರ್ಡ್‌&quot;, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಪುಟ ಸಂಖ್ಯೆ.&amp;nbsp;519–657, R., ''ಟ್ವೆಲ್ವ್‌ ಸರ್ಮನ್ಸ್‌ ಪ್ರೀಚ್ಡ್‌ ಅಪಾನ್‌ ಸೆವೆರಲ್‌ ಅಕೇಷನ್ಸ್‌ (ಸೆಕಂಡ್‌ ಎಡಿಷನ್‌), ಸಂಪುಟ I'', ಥೋಮಸ್‌ ಬೆನ್ನೆಟ್‌‌ಗಾಗಿ S.D.ಯಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು. (ಲಂಡನ್‌), 1697.
* ಸಿಸ್ಮೊಂಡೊ, ಸರ್ಜಿಯೊ ಮತ್ತು ಸ್ನೈಟ್‌ ಗಿಸ್ಸಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ (ಅವೃತ್ತಿ.)ಎರಿಕ್‌ ವಿನ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ (1999) [http://www.cas.usf.edu/~ewinsb/SiC_Eric_Winsberg.pdf ಸ್ಯಾಂಕ್ಷನಿಂಗ್ ಮಾಡೆಲ್ಸ್‌: ದಿ ಎಪಿಸ್ಟೆಮೊಲಜಿ ಆಫ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌],  (1999), ಮಾದರಿ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌. ಸಂದರ್ಭ 12ರಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶೇಷ ಸಂಪುಟ. 
* ಎರಿಕ್‌ ವಿನ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ (2001), “ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್ಸ್‌, ಮಾಡೆಲ್ಸ್‌ ಅಂಡ್‌ ಥಿಯರೀಸ್‌: ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ ಫಿಸಿಕಲ್‌ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್‌ ಅಂಡ್ ದೆರ್‌ ರೆಪ್ರೆಸೆಂಟೇಷನ್ಸ್‌”, ಫಿಲಾಸಫಿ ಆಫ್‌ ಸೈನ್ಸ್‌ 68 (ನಡಾವಳಿಗಳ ವರದಿ): 442-454. 
* ಎರಿಕ್‌ ವಿನ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ (2003), [http://www.cas.usf.edu/~ewinsb/methodology.pdf ಸಿಮ್ಯುಲೇಟೆಡ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪರಿಮೆಂಟ್ಸ್‌: ಮೆಥಡಾಲಜಿ ಫಾರ್ ಎ ವರ್ಚುಯಲ್‌ ವರ್ಲ್ಡ್‌], ಫಿಲಾಸಫಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್‌ 70: 105–125. 
* ಜೋಸೆಫ್ ವೋಲ್ಫ್‌ &amp; ಡೇವಿಡ್‌ ಕ್ರೂಕಾಲ್‌ (1998). [http://sag.sagepub.com/cgi/reprint/29/1/7 ಡೆವಲಪಿಂಗ್ ಎ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್‌ ನಾಲೆಜ್‌ ಆಫ್ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌/ಗೇಮಿಂಗ್‌]. [http://www.unice.fr/sg/ '''''ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌ &amp; ಗೇಮಿಂಗ್‌: ಆನ್‌ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಜರ್ನಲ್‌ ಆಫ್ ಥಿಯರಿ, ಡಿಸೈನ್‌ ಅಂಡ್‌ ರಿಸರ್ಚ್‌'' ''' ], 29(1), 7–19.
* ಎಲೆನ್‌ K. ಲೆವಿ (2004) ''ಸಿಂಥೆಟಿಕ್‌ ಲೈಟಿಂಗ್‌: ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್ಸ್‌ ಆಫ್ ನೇಚರ್‌'', ಫೋಟೋಗ್ರಫಿ ತ್ರೈಮಾಸಿಕ (#88) ಪುಟಗಳು&amp;nbsp;5–9

===ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಟಿಪ್ಪಣಿ===
 ಈ ಪದವು ಮೊದಲು ಋಣಾತ್ಮಕ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪಡೆದಿತ್ತು:

:''…ವಿಭಿನ್ನತೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಪದಗಳಿಂದ ಮೋಸಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುಳ್ಳು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ವರ್ತನೆ, ದೇಹದ ಭಂಗಿ ಅಥವಾ ನಡವಳಿಕೆಗಳಿಂದ ಮೋಸಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಎನ್ನುವರು…''  [[ರಾಬರ್ಟ್‌ ಸೌತ್‌]] (1643–1716)&lt;ref&gt;ಸೌತ್‌, 1697, ಪುಟ ಸಂಖ್ಯೆ.525.
:: ಸುಳ್ಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ತಪ್ಪು ತಿಳಿವಿನ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುವಾಗ ಸೌತ್‌ ಹೀಗೆನ್ನುತ್ತಾರೆ:ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಸತ್ಯವನ್ನು ತಿಳಿದಿರಬೇಕು, ಮತ್ತು ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದುದನ್ನು ತಿಳಿದೇ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
:::ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ '''ಸುಳ್ಳಿ''' ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಮಾದದ ಪದಗಳಿರುತ್ತವೆ; ವಂಚನೆಯ ಕಾರ್ಯ, ವಂಚನೆಯ ದೇಹಭಂಗಿ, ಅಥವಾ ಮೋಸದ  ''ನಡತೆಯು''  '''ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌'''  ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
::::ಒಂದು ವೇಳೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ '''ಸುಳ್ಳಾಗಿದ್ದರೆ'''  ಸತ್ಯವು ತಿಳಿದಿರಲೇ ಬೇಕೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ,(''ಸತ್ಯ ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆಯದನ್ನು  ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಡಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಅದು '''ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌'''  ಅನ್ನು '''' '' ಸಿಮ್ಯುಲೇಟ್‌ ಮಾಡಲು. 
:::::ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಏನನ್ನು ನೀಡುವುದು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಅಸಾಧ್ಯ.
::::::ಬೇಕಾನ್‌ರ ಪ್ರಬಂಧ [http://www.authorama.com/essays-of-francis-bacon-7.html ಆಫ್‌ ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌ ಆಂಡ್‌ ಡಿಸ್ಸಿಮ್ಯುಲೇಷನ್‌] ಮೇಲಿನದಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು; [[ಸ್ಯಾಮ್ಯುಲ್‌ ಜಾನ್ಸನ್‌]] ವಿಚಾರವನ್ನು ಅವರ ''[[ಡಿಕ್ಷನರಿ ಆಫ್‌ ದಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್‌]]'' ನಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌  ಸೌತ್‌ರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.&lt;/ref&gt;

ಆದರೂ ನಂತರ ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌ ಮತ್ತು [[ಮರೆಮಾಚುವಿಕೆ]] ನಡುವಿನ ಸಂಪರ್ಕದ ವಿಷಯವು ಕಳೆಗುಂದಿತು ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಷಯ ಮಾತ್ರ ಆಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==
{{Commons category|Simulation}}
* [http://www.unice.fr/sg/resources/bibliographies.htm ಹೆಚ್ಚು ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ '''ಗ್ರಂಥಸೂಚಿಗಳನ್ನು''' ] [http://www.unice.fr/sg/ ''ಸಿಮ್ಯಲೇಷನ್‌ &amp; ಗೇಮಿಂಗ್‌'' ] ನಿಯತಕಾಲಿಕದ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

== ಆಕರಗಳು ==
&lt;references&gt;&lt;/references&gt;

[[ವರ್ಗ:ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಸಂಶೋಧನೆ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಿಮ್ಯುಲೇಶನ್‌]]</text>
      <sha1>4ocnz4mb1wivj6a8in5qx5n0ufw53sa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23470</id>
    <revision>
      <id>1307013</id>
      <parentid>1292744</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T10:05:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307013</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="100017" sha1="s07hci8ep3srq3etrqazhk58gy044st" xml:space="preserve">'''ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನ''' ವನ್ನು (NVC) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಶಬ್ದ]]ರಹಿತ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಕಳಿಸುವ ಮತ್ತು ಬರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ [[ಸಂವಹನ]]ದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯೆಂದು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಥಾತ್, ಭಾಷೆಯೊಂದೇ ಸಂವಹನದ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿರದೆ, ಇತರ ಮೂಲಗಳೂ ಇವೆ. 
ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವನ್ನು [[ಸಂಜ್ಞೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಶ ([[Haptic communication]]), [[ದೈಹಿಕ ಭಾಷೆ]] ಅಥವಾ [[ನಿಲುವು]], [[ಮುಖಭಾವ]] ಮತ್ತು [[ಕಣ್ಣು ಸಂಪರ್ಕ]]ಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದು. ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವನ್ನು [[ಉಡುಪುಗಳು]], [[ಕೇಶವಿನ್ಯಾಸಗಳು]] ಅಥವಾ [[ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ]], [[ಸಂಕೇತ]]ಗಳು ಮತ್ತು [[ಮಾಹಿತಿಚಿತ್ರಲೇಖನ]]ಗಳಂತಹ ವಸ್ತುಸಂವಹನಗಳ ಮೂಲಕವೂ ಕೂಡ ವ್ಯಕ್ತಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಅಮೌಖಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಾತನ್ನು [[paralanguage-ಭಾಷಾಸದೃಶ]]ವೆನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಇದು [[ಧ್ವನಿ]]ಯ ಗುಣಮಟ್ಟ, [[ಭಾವನೆ]] ಮತ್ತು [[ಮಾತಿನ]] ಶೈಲಿಗಳು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, [[ಲಯಬದ್ಧತೆ]], [[ದನಿಯ ಏರಿಳಿತ]] ಮತ್ತು [[ಅವಧಾರಣೆ ನೀಡುವಿಕೆ]]ಗಳಂತಹ [[ಕಾವ್ಯವ್ಯಾಕರಣ]]ದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. [[ನೃತ್ಯ]]ವನ್ನೂ ಕೂಡ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಬರಹರೂಪದ ಪಠ್ಯವು ಸಹ ಬರವಣಿಗೆ ಶೈಲಿ, ಪದಗಳ ಜೋಡಣೆ ಅಥವಾ ಎಮೋಟಿಕಾನ್‌ಗಳೇ(ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಸ್ಫುರಿಸುವ ಸಂಜ್ಞಾರೂಪಗಳು)ಮುಂತಾದ ಅಮೌಖಿಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ, ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವು ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದೆ: ಸಂವಹನವುಂಟಾಗುವ ಸ್ಥಳದ ಪರಿಸರ, ಸಂವಹನಕಾರರ ದೈಹಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು, ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಸಂವಹನಕಾರರ ನಡವಳಿಕೆಗಳು.&lt;ref name=&quot;Knapp &amp; Hall, 2002, p.7&quot;&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2002, p.7&lt;/ref&gt;
==ಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ವಾಚಿಕ ಸಂವಹನ==
ಈ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಪರಿಣತರು &quot;ಮೌಖಿಕ&quot; ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ &quot;ಪದಗಳ ಅಥವಾ ಪದಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ&quot; ಎನ್ನುವ ಸ್ಪಷ್ಟಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬಳಸುವರೇ ವಿನಾ &quot;ಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನ&quot; ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ವಾಚಿಕ ಅಥವಾ ಮಾತಿನ ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಪದಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡದ ಆಡುದನಿಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಗುರುಗುಟ್ಟುವಿಕೆ, ಹಾಡೊಂದರ ಪದರಹಿತ [[ಸ್ವರಚಿಹ್ನೆ]]ಯೊಂದರ ಗುನುಗುವಿಕೆ, ಮುಂತಾದವು ಅಮೌಖಿಕವಾಗಿವೆ. [[ಸಂಜ್ಞಾ ಭಾಷೆ]]ಗಳು ಮತ್ತು [[ಬರಹ]]ಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ವಿಧಗಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇವೆರಡರಲ್ಲಿಯೂ ಪದಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ - ಆದರೆ ಮಾತಿನಂತೆಯೆ ಇವೆರಡರಲ್ಲಿಯೂ ಭಾಷಾಸದೃಶ ಅಂಶಗಳಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಇವು ಆಗಾಗ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳ ಜತೆಜತೆಗೇ ಕಾಣಬರಬಹುದು. ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಾದರೂ ನಡೆಯಬಹುದು &lt;
“ನಾವು ಮಾತನಾಡುವಾಗ (ಇಲ್ಲವೇ ಆಲಿಸುವಾಗ), ನಮ್ಮ ಗಮನವು ದೈಹಿಕ ಭಾಷೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪದಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನಮ್ಮ ತೀರ್ಮಾನವು ಇವೆರಡನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ರೇಕ್ಷಕವರ್ಗವು ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂಕೇತಗಳೆರಡನ್ನೂ ಒಮ್ಮೆಲೇ ಪರಿಷ್ಕರಿಸುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ದೈಹಿಕ ಚಲನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ತಮ್ಮಿಂದ ತಾವಾಗಿಯೇ ಧನಾತ್ಮಕ ಅಥವಾ ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ; ಆದರೆ ಸಂದರ್ಭ ಮತ್ತು ಸಂದೇಶಗಳು ಅವುಗಳ ಅರ್ಥೈಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತವೆ.”
==ಇತಿಹಾಸ==
ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಧ್ಯಯನವೆಂದರೆ [[ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್]]ನ ಕೃತಿಯಾದ ''ದ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಶನ್ ಆಫ್ ದ ಎಮೋಶನ್ಸ್ ಇನ್ ಮ್ಯಾನ್ ಎಂಡ್ ಅನಿಮಲ್ಸ್'' (1872). ಅವರು, ಎಲ್ಲಾ ಸಸ್ತನಿಗಳೂ ತಮ್ಮ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನಮಟ್ಟಿಗೆ ಖಾತ್ರಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮುಖಗಳಲ್ಲಿಯೇ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತವೆಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಇಂದಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಹಲವಾರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿವೆ, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೆಂದರೆ, [[ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ]], [[ಸಂಕೇತಶಾಸ್ತ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಸಾಮಾಜಿಕ ಮನಶ್ಯಾಸ್ತ್ರ]].
==ಕ್ರಮರಾಹಿತ್ಯ==
ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವು ಕ್ರಮರಹಿತ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಇದರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವು ಕೆಲಮಟ್ಟಿಗೆ [[ಲಾಂಛನರೀತಿ]]ಯದಾಗಿದ್ದು ಪ್ರಾಯಶಃ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥೈಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಪಾಲ್ ಎಕ್‌ಮ್ಯಾನ್]]ನ 1960ರ ದಶಕದ ಮುಖದ ಭಾವನೆಗಳ ಪ್ರಭಾವಶಾಲೀ ಅಧ್ಯಯನವು ಕೋಪ, ಹೇಸಿಗೆ, ಭೀತಿ, ಸಂತಸ, ದುಃಖ ಮತ್ತು ಅಚ್ಚರಿಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿವೆ ಎಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಿತು.
==ಉಡುಪು ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳು==
[[File:Royal Thai Police officer.jpg|thumb|right|ಸಮವಸ್ತ್ರಗಳಿಗೆ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಶೀಲ ಉದ್ದೇಶಗಳಿವೆ.ಈ ಮನುಷ್ಯನ ಬಟ್ಟೆಗಳು ಆತನನ್ನು ಒಬ್ಬ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವಂತೆ ಇವೆ; ಆತನ ಬ್ಯಾಡ್ಜುಗಳು ಮತ್ತು ಭುಜದ ಪಟ್ಟಿಯ ಮೇಲಿನ ಗುರುತುಚಿಹ್ನೆಗಳು ಆತನ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಶ್ರೇಣಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ.]]
ಮೈಕಟ್ಟು, ಎತ್ತರ, ತೂಕ, ಕೂದಲು, ಚರ್ಮದ ಬಣ್ಣ, ಲಿಂಗ, ವಾಸನೆ ಮತ್ತು ಉಡುಪುಗಳೇ ಮೊದಲಾದ ಅಂಶಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಒಡನಾಟದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಅಮೌಖಿಕವಾದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ]]ದ [[ವಿಯೆನ್ನಾ]]ದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರಲ್ಲಿ&lt;ref&gt;ಗ್ರ್ಯಾಮರ್, ಕಾರ್ಲ್, ರೆನ್ನಿಂಗರ್, ಲೀಆನ್ ಎಂಡ್ ಫಿಶರ್, ಬೆಟ್ಟಿನಾ (2004): Disco clothing, female sexual motivation, and relationship status: is she dressed to impress? Journal of sexual research 41 (1): 66-74.&lt;/ref&gt;, ಡಿಸ್ಕೋತೆಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಹಿಳೆಯರ ಉಡುಗೆಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿದ್ದೇನೆಂದರೆ, ಕೆಲವೊಂದು ಮಹಿಳೆಯರ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೊತೆಗಾರನಿಲ್ಲದೆ ಆ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದ ಮಹಿಳೆಯರು) ಲೈಂಗಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ಹಾರ್ಮೋನುಗಳ ಉತ್ತೇಜನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಅಂಶಗಳು ಉಡುಪಿನ ಕೆಲವೊಂದು ರೀತಿಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ದೇಹಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡುವಂತಹ ಉಡುಪುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರುವಂತಹ ಉಡುಪುಗಳಿಗೆ (ಉದಾ.ತೋಳುಗಳ ಬಳಿ) ಸಹಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.  ಆದ್ದರಿಂದ, ಕೆಲವು ಮಟ್ಟಿಗೆ, ಉಡುಗೆತೊಡಿಗೆಗಳು ಪ್ರಣಯಾಸಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಕೇತವನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತವೆ. 
ದೇಹದ ಎತ್ತರದ ಬಗೆಗಿನ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ತಿಳಿದುಬಂದಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಎತ್ತರ ನಿಲುವುಳ್ಳ ಜನರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೆಲಾಮೆಡ್ ಮತ್ತು ಬೋಜಿಯೋನ್‌ಲೋಸ್ (1992) ಯುಕೆಯ ಮ್ಯಾನೇಜರುಗಳ ಮಾದರಿಯೊಂದನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ ಯಾರಿಗೆ ಬಡ್ತಿ ನೀಡಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವಲ್ಲಿ ಎತ್ತರವು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿತ್ತೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಜನರು ತಾವು ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರವಾಗಿ ಕಾಣಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ತಮ್ಮ ಮಾತು ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಬೇಕೆಂದಿದ್ದಾಗ ವೇದಿಕೆಯೊಂದರ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಮಾತನಾಡುವುದು.
==ದೈಹಿಕ ಪರಿಸರ==
ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರಿಸರದ ಅಂಶಗಳಾದ [[ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳು]], ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ವಿನ್ಯಾಸ, [[ಒಳಾಂಗಣ ಅಲಂಕರಣ]], ಬೆಳಕಿನ ಅನುಕೂಲ, ಬಣ್ಣಗಳು, ತಾಪಮಾನ, ಸದ್ದು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಳು ಕೂಡ ಭೇಟಿಯೊಂದರ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಸಂವಹನಕಾರರ ನಡವಳಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತವೆ. ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳನ್ನು ಕೂಡ ತಮ್ಮಿಂದ ತಾವೇ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶವನ್ನಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Knapp &amp; Hall, 2002, p.7&quot; /&gt; 
===ಪ್ರಾಕ್ಸೆಮಿಕ್ಸ್: ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ===
[[ಪ್ರಾಕ್ಸೆಮಿಕ್ಸ್]] ಎಂಬುದು ಜನರು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಭೌತಿಕ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವನ್ನು ಯಾವ ರೀತಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ ಎನ್ನುವುದರ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂದೇಶವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನಡುವಿನ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವು ಸಂದೇಶದ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ.
ಸ್ಥಳಾವಕಾಶದ ಗ್ರಹಿಕೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯು ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ&lt;ref&gt;ಸೆಗೆರ್‌ಸ್ಟ್ರೇಲ್ ಎಂಡ್ ಮೋಲ್‌ನಾರ್, 1997, p.235&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳೊಳಗೇ ವಿವಿಧ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು: ನಿಕಟ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶಗಳು.
ಟೆರಿಟೋರಿಯಾಲಿಟಿ (ಪ್ರಾದೇಶಿಕತೆ) ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಾಕ್ಸೆಮಿಕ್ಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶದ ಬಗೆಗಿನ ಮಾನವ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.8&lt;/ref&gt; ಹಾರ್ಗೀ ಮತ್ತು ಡಿಕ್ಸನ್ (2004, ಪು.&amp;nbsp;69) ಈ ರೀತಿಯ 4 ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ:
# ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರ: ಇದು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾತ್ರ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮಾಲೀಕನ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಯಾರೂ ಪ್ರವೇಶಿಸಲಾಗದ ಒಂದು ಮನೆ.
# ಅನುಷಂಗಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರ: ಹಿಂದಿನ ವಿಭಾಗದಂತಿಲ್ಲದ ಇದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸ್ವಾಧೀನದ &quot;ಹಕ್ಕು&quot; ಇಲ್ಲ, ಆದರೂ ಜನರಿಗೆ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಳದ ಕೆಲಮಟ್ಟಿಗಿನ ಒಡೆತನವಾದರೂ ಇದೆಯೆಂಬ ಭಾವನೆಯಿರುವುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಟ್ರೇನಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಒಂದೇ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಕೂರುತ್ತಿರಬಹುದು, ಮತ್ತು ಆ ಜಾಗವನ್ನು ಇನ್ನಾರಾದರೂ ಆಕ್ರಮಿಸಿದಾಗ ಬಾಧೆಗೊಳಗಾಗಬಹುದು. 
# ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರ: ಇದು ಎಲ್ಲ ಜನರಿಗೂ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಇದು ಒಂದು ಕಾಲಘಟ್ಟದವರೆಗೆ ಮಾತ್ರವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಲೈಬ್ರರಿಯ ಕೂರುವ ಸ್ಥಳ. ಇಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಜನರಿಗೆ ಸೀಮಿತ ಒಡೆತನವಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಅವರು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಈ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಮೀರುತ್ತಲೆ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಯಾರಾದರು ತಮ್ಮ ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸ್ಥಳಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ಜಾಗವನ್ನು ತೆರವು ಮಾಡಿಕೊಡಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯವನ್ನು ವ್ಯಯಿಸುತ್ತಾರೆನ್ನುವುದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. 
# ಸಂವಹನ ಕ್ಷೇತ್ರ: ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಇತರರು ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವಾಗ ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಫುಟ್‌ಪಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗುಂಪು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಭಾಷಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಇತರರು ಆ ಗುಂಪಿಗೆ ಅಡ್ಡಿಮಾಡುವುದರ ಬದಲಾಗಿ ಅದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಓಡಾಡುತ್ತಾರೆ.
===ಕ್ರೋನೆಮಿಕ್ಸ್: ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸಮಯ ===
[[ಕ್ರೋನೆಮಿಕ್ಸ್]] ಎಂಬುದು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸಮಯದ ಬಳಕೆಯ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ನಾವು ಸಮಯವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವ ರೀತಿ, ನಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತಗೊಳಿಸುವ ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸಮಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ರೀತಿಗಳು ಬಹಳ ಬಲಿಷ್ಠವಾದ ಸಂವಹನ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಡುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಸಮಯದ ಗ್ರಹಿಕೆಗಳು [[ಕಾಲನಿಷ್ಠೆ]] ಮತ್ತು ಕಾಯುವ ತಾಳ್ಮೆ,ಮಾತಿನ ವೇಗ ಮತ್ತು ಜನರು ಎಷ್ಟು ಸಮಯದವರೆಗೆ ಕೇಳಲು ಸಿದ್ಧರಿರುವರೆಂಬುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಕ್ರಿಯೆಯೊಂದರ ನಡೆಯುವ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಪುನರಾವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಜತೆಜತೆಗೇ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯೊಂದರೊಳಗಿನ ಸಂವಹನಗಳ ಗತಿ ಮತ್ತು ಲಯಬದ್ಧತೆಗಳು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ. ಗುಡಿಕುನ್‌ಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಟಿಂಗ್-ಟೂಮಿ (1988) ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಮಯದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದನು:
ಮೋನೋಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಮಯ
ಮೋನೋಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಮಯವೆಂದರೆ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಒಂದರ ನಂತರ ಇನ್ನೊಂದರಂತೆ ಮಾಡಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಸಮಯವನ್ನು ನಿಖರವಾದ, ಸಣ್ಣ ಘಟಕಗಳನ್ನಾಗಿ ಭಾಗಮಾಡಲಾಗುವುದೆಂದು ಅರ್ಥ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಳಗೆ ಸಮಯವನ್ನು ಅನುಸೂಚಿತಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು, ವ್ಯವಸ್ಥಿತಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುವುದು. 
ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಂದು ಮಾನೋಕ್ರೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸಮಾಜವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮಯದ ಈ ಗ್ರಹಿಕೆಯು ಔದ್ಯಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿ &quot;ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಮಿಕಬಲವು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ, ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವುದು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದ್ದಿತು.&quot; (ಗೆರೆರೊ, ಡಿವಿಟೋ ಮತ್ತು ಹೆಶ್ತ್, 1999, ಪು. 238). ಅಮೆರಿಕನ್ನರಿಗೆ ಸಮಯವು ಪೋಲುಮಾಡಬಾರದ ಇಲ್ಲವೆ ಲಘುವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದಾದ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಸಂಪನ್ಮೂಲವಾಗಿದೆ. &quot;ನಾವು ಸಮಯವನ್ನು ಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ, ಸಮಯವನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತೇವೆ, ಸಮಯವನ್ನು ವ್ಯಯಿಸುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ಸಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ವರ್ಷಗಳು, ತಿಂಗಳುಗಳು, ದಿನಗಳು, ಗಂಟೆಗಳು, ನಿಮಿಷಗಳು, ಸೆಕೆಂಡುಗಳು ಮತ್ತು ಮಿಲಿಸೆಕೆಂಡುಗಳನ್ನಾಗಿ ಕೂಡ ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದು. ನಾವು ಸಮಯವನ್ನು ನಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನ್ನುರೂಪಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ನಮಗೆ ನಾವು ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಲೇಬೇಕಾದ ನಿರ್ಧಾರಿತ ಕೆಲಸಗಳಿವೆ; ನಿಖರವಾದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ನಡೆಯಬೇಕಾದ ಭೇಟಿಗಳಿವೆ, ನಿಗದಿಯಾದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಆರಂಭವಾಗಿ ಮುಗಿಯುವ ತರಗತಿಗಳಿವೆ, ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಮೆಚ್ಚಿನ ಟಿ.ವಿ. ಶೋಗಳೂ ಸಹ ಒಂದು ಸರಿಯಾದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಆರಂಭವಾಗಿ ಸರಿಯಾದ ಸಮಯಕ್ಕೇ ಮುಗಿಯುತ್ತವೆ.” 
ಸಂವಹನ ಪಂಡಿತರಾದ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಟಿ. ಹಾಲ್ ಔದ್ಯಮಿಕ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಸಮಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅಮೆರಿಕನ್ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಬಗ್ಗೆ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, &quot;ವೇಳಾಸೂಚಿಯು ಪವಿತ್ರವಾದದ್ದು.&quot; ಹಾಲ್‌ರ ಪ್ರಕಾರ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಂತಹ ಮಾನೋ ಕ್ರೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ, &quot; ಸಮಯವು ಮೂರ್ತರೂಪದ್ದಾಗಿದೆ&quot; ಮತ್ತು ಇದನ್ನು &quot;ಸಮಯವೇ ಧನ&quot; ಅಥವಾ &quot;ಸಮಯವನ್ನು ಪೋಲುಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ&quot; ಎಂದು ಮುಂತಾಗಿ ಹೇಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಒಂದು ಸರಕಿನಂತೆ ಕಾಣಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದೃಷ್ತಿಕೋನದ ಪರಿಣಾವೇನೆಂದರೆ, ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಮತ್ತು ಜರ್ಮನ್ ಮತ್ತು ಸ್ವಿಸ್ ನಂತಹ ಇತರ ಮೋನೋಕ್ರೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ವೇಳಾಸೂಚಿಗೆ, ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು &quot;ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ&quot; ಸರ್ವೋತ್ಖೃಷ್ಟ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾದ ವೇಳಾಸುಚಿಗಳಿಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಈ ರೀತಿಯ ಸಮಯದ ಗ್ರಹಿಕೆಗಳಿಗೆ ಯಾರು ಬದ್ಧರಾಗಿಲ್ಲವೋ ಅವರನ್ನು ಅಗೌರವ ತೋರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂಬಂತೆ ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 
ಜರ್ಮನಿ, ಕೆನಡಾ, ಸ್ವಿಜರ್ಲ್ಯಾಂಡ್, ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕ್ಯಾಂಡಿನೇವಿಯಾಗಳು ಮೋನೋಕ್ರೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ದೇಶಗಳಾಗಿವೆ.
[edit] ಪಾಲಿಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಮಯ
ಮುಖ್ಯ ಲೇಖನ: ಪಾಲಿಕ್ರಾನಿಸಿಟಿ
ಪಾಲಿಕ್ರಾನಿಕ್ ಸಮಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರಿ ಕೆಲಸಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೇ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ಸಮಯದ ವೇಳಾಸೂಚಿಯ ರಚನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಷ್ಟೇನೂ ದೃಢವಲ್ಲದ ನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಅಮೆರಿಕನ್ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ತರ ಹಾಗೂ ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಂತಲ್ಲದೆ, ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮತ್ತು ಅರೇಬಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಪಾಲಿಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಮಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ.
 ಈ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಘಳಿಗೆಯ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನೂ ನಿಖರವಾಗಿ ಮಾಡುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಕಡಿಮೆ ಗಮನ ಹರಿಸುವಂಥವಾಗಿವೆ.  ರೇಮಂಡ್ ಕೊಹೆನ್‌ರ ಪ್ರಕಾರ ಪಾಲಿಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಮಾಡಬೇಕಿರುವ ಕೆಲಸಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿಯೇ ಮುಳುಗಿಹೋಗಿರುತ್ತವೆ - ಮತ್ತು ಇದು ಮಾನೋಕ್ರೊಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಸಮಸ್ಥಾನಿಕರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಂಡುಬರುವ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ. ಹೆನ್‌ರ ಪ್ರಕಾರ &quot;ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸಮಾಜಗಳಿಗೆ ಸಮಯದ ಕೊರತೆಯೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಗಡಿಯಾರದ ಕಟ್ಟಳೆಯಿಲ್ಲದ ವಿಭಾಗಗಳಿಗೆ ಋತುಚಕ್ರಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಬದಲಾಗದ ವಿನ್ಯಾಸವುಳ್ಳ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿರುವ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ದೊರಕುತ್ತದೆ&quot; (ಕೊಹೆನ್, 1997, ಪು. 34).
ಇದರ ಬದಲಾಗಿ, ಅವರ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಗಡಿಯಾರವನ್ನು ನೋಡುವುದರ ಬದಲು ಸಂಬಂಧಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗಿದ್ದಾಗ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ &quot;ತಡ&quot;ವಾಗಿ ಹೋಗುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಇವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ತೊಮ್ದರೆಯಿಲ್ಲ, ಏಕೆಮ್ದರೆ ಇವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಗಳೇ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಪಾಲಿಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಯದ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಗ್ರಹಿಕೆಯು ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಅವರನ್ನು ನಿಖರವಾದ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರುಗಳು ಮತ್ತು ವೇಳಾಸೂಚಿಗಳು ಆಳುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, “ಪಾಲಿಕ್ರೋನಿಕ್ ಸಮಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಧರಿಸಿರುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಒಂದೇ ವೇಳೆಗೆ ಹಲವಾರು ಭೇಟಿಗಳನ್ನು, ಕೆಲಸಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುವುದರಿಂದಾಗಿ ಒಂದು ವೇಳಾಸೂಚಿಯ ಪ್ರಕಾರ ನಡೆಯುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ ಕೆಲಸ.” 
ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ, ಈಜಿಪ್ಟ್, ಮೆಕ್ಸಿಕೋ, ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ಭಾರತ ಮತ್ತು ಆಫ್ರಿಕಾದ ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಪಾಲಿಕ್ರಾನಿಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಾಗಿವೆ.
==ಚಲನೆ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಭಂಗಿ==
===ಕೈನೆಸಿಕ್ಸ್===
[[File:AModesMannersC.jpg|thumb|right|ಈ ಎರಡೂ ಸ್ಖೇಟರ್‌ಗಳ ಸಂಬಂಧ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕರೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಹಿತಿಯು ಅವರ ದೈಹಿಕ ನಿಲುವು, ಕಣ್ಣೋಟ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಸ್ಪರ್ಶಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.]]
ಈ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ (1952ರಲ್ಲಿ) ಜನರು ತಮ್ಮ ನಿಲುವು, ಸಂಜ್ಞೆ, ಭಂಗಿ ಮತ್ತು ಚಲನೆಗಳ ಮೂಲಕ ಯಾವ ರೀತಿ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವರೆಂದು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲೆಳಸಿದ ರೇ ಬರ್ಡ್‌ವ್ಹಿಸ್ಟೆಲ್ ಎಂಬ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರೊಬ್ಬರು ಬಳಸಿದರು. ಬರ್ಡ್‌ವ್ಹಿಸ್ಟೆಲ್‌ನ ಅಧ್ಯಯನದ ಕೆಲಭಾಗವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಜನರು ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವುದನ್ನು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕಂಡುಬರದ ಹಲವಾರು ಸ್ತರದ ಸಂವಹನಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಅವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದಿತು. ಈ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ಮೀಡ್ ಮತ್ತು ಗ್ರೆಗರಿ ಬೇಟ್‌ಸನ್ ಮೊದಲಾದ ಹಲವಾರು ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಸೇರಿಕೊಂಡರು.
===ಶಾರೀರಿಕ ನಿಲುವು===
[[ಶಾರೀರಿಕ ನಿಲುವ]]ನ್ನು ಭಾಗವಹಿಸುವವರ ಗಮನದ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿರುವುದರ ಬಗ್ಗ್ರೆ, ಸಂವಹನಕಾರರ ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳ ಭಿನ್ನತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ, ಹಾಗೂ ತಾನು ಸಂವಹನ ಮಾಡುತ್ತಿರುವವರೊಂದಿಗೆ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಕ್ಕರೆಯ ಮಟ್ಟದ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಬರಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.9&lt;/ref&gt; [[ಪರಸ್ಪರ]] ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲೆ ದೈಹಿಕ ನಿಲುವಿನ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸುವ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಎಡಭಾಗವು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಲಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಮಾನಂತರವಾಗಿರುವಂತಹ ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತವಾಗಿ ಸರ್ವಸಮವಾಗಿರುವ ಶಾರೀರಿಕ ನಿಲುವುಗಳು ಸಂವಹನಕಾರರಲ್ಲಿ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ, ಧನಾತ್ಮಕ ಮಾತುಕತೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆಂದೂ, ಮುಂದಕ್ಕೆ ಬಗ್ಗುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಹಿಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಬಗ್ಗುವುದನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಧನಾತ್ಮಕ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ತೋರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುವುದಾಗಿಯೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;ಬುಲ್, 1987, pp. 17-25&lt;/ref&gt; ದೇಹದ ಬಾಗುವಿಕೆಯ ದಿಕ್ಕು, ದೇಹದ ನಿಲುವು, ಭುಜದ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ದೇಹದ ಮುಕ್ತಭಾವಗಳಂತಹ ಸೂಚಕಗಳಿಂದ ಶಾರೀರಿಕ ನಿಲುವನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 
===ಸನ್ನೆ===
[[File:Wink.JPG|thumb|left|100px|ಕಣ್ಣು ಮಿಟುಕಿಸುವುದೂ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸನ್ನೆಯಾಗಿದೆ.]]
 [[ಸನ್ನೆ]]ಯು ಅರ್ಥವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಇಂಗಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಧ್ವನಿರಹಿತ ದೈಹಿಕ ಚಲನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೈಗಳು, ಭುಜಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ಇಡೀ ದೇಹವನ್ನು ಬಳಸಿಯೂ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಬಹುದು, ಮತ್ತು ಇದು ತಲೆ, ಮುಖ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಚಲನೆಗಳಾದ [[ಕಣ್ಣು ಮಿಟೂಕಿಸು]]ವಿಕೆ, ತಲೆದೂಗುವಿಕೆ, ಕಣ್ಣು ತಿರುಗಿಸುವಿಕೆ ಮುಂತಾದ ಚಲನೆಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.  ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸನ್ನೆಗಳ, ಅಥವಾ ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನಗಳ ನಡುವಿನ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾದ ಕೆಲಸ.
ಸನ್ನೆಗಳ ಬಗೆಗಿನ ಅಧ್ಯಯನವು ಇನ್ನೂ ಶೈಶವಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವುದಾದರೂ, ಸನ್ನೆಗಳ ಕೆಲವು ಹಿರಿಯ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನಕಾರರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಚಿತವಾದುವೆಂದರೆ ಲಾಂಛನಗಳು ಅಥವಾ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಬಹುದಾದ ಸನ್ನೆಗಳು. ಇವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾದ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ-ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸನ್ನೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇವನ್ನು ಪದಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ; ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೈಬೀಸುವುದನ್ನು &quot;ಹೆಲೋ&quot; ಅಥವಾ &quot;ಶುಭ ವಿದಾಯ&quot; ಹೇಳಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಲಾಂಛನರೀತಿಯ ಸನ್ನೆಯು ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಮತ್ತು ಈ ವಿಭಿನ್ನತೆಯು ಶ್ಲಾಘನೀಯ ರೀತಿಯದರಿಂದ ಆರಂಭವಾಗಿ ಅವಮಾನಕರ ರೀತಿಯವರೆಗೂ ಹೋಗಬಹುದು  ಸನ್ನೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯ ಪುಟವು ಒಂದು ಕೈ, ಎರಡು ಕೈಗಳು ಮತ್ತಿತರ ದೇಹದ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾಗುವ ಲಾಂಛನರೂಪದ ಸನ್ನೆಗಳು, ಹಾಗೂ ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮೌಖಿಕ ಸನ್ನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಸನ್ನೆಗಳ ಇನ್ನೊಂದು ಸ್ಥೂಲವಾದ ವರ್ಗವು ನಾವು ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಅಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಬಳಸುವ ಸನ್ನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಸನ್ನೆಗಳು ಮಾತಿನೊಡನೆ ನಿಕಟವಾದ ಅನ್ಯೋನ್ಯತೆಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ”ಬೀಟ್ ಸನ್ನೆ’ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಸನ್ನೆಗಳನ್ನು ಮಾತಿನೊಡನೆ ಸಂಯೋಗವಿರುವಂತೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಂದು ಪದಗಳು ಮತ್ತು ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಮಾತಿನ ಲಯಬದ್ಧತೆಯ ಸಮಯದೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಈ ರೀತಿಯ ಸನ್ನೆಗಳು ಮಾತು ಮತ್ತು ಯೋಚನಾ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ಸಮಗ್ರವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.[10] ನಾವು ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಬಳಸುವ ಇತರ ಅಪ್ರಯತ್ನಿತ ಸನ್ನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ವಿಷಯಪೂರ್ಣವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇವು ಪ್ರಾಯಶಃ ಜತೆಗೆ ನಡೆಯುವ ಮಾತಿನ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಬಹುದು ಇಲ್ಲವೇ ವಿಸ್ತರಿಸಬಹುದು.ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಎಸೆಯುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸನ್ನೆಯೊಂದು &quot;ಅವನು ಚೆಂಡನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಕಿಟಕಿಗೇ ಬೀಸಿ ಒಗೆದನು&quot; ಎಂಬ ಮಾತಿನ ಜತೆಗೆ ಮೇಳೈಸಬಹುದು. 
 ಸನ್ನೆಯ ಭಾಷೆಗಳಾದ ಅಮೆರಿಕನ್ ಸೈನ್ ಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ಥಳೀಯ ಸೋದರ ಭಾಷೆಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣಾ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಸನ್ನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಭಾಷೆಗಳಂತೆಯೇ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇವನ್ನು ಒಂದು ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲು ಲಾಂಛನರೂಪದ ಸನ್ನೆಗಳ ಸಮೂಹವನ್ನು ಬಳಸುವ ಬೆರಳ ಕಾಗುಣಿತ(ಫಿಂಗರ್ ಸ್ಪೆಲ್ಲಿಂಗ್)ದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ಗೊಂದಲಪಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬಾರದು.
ಸನ್ನೆಗಳನ್ನು ಮಾತಿಗೆ ಹೊರತಾದ ಇಲ್ಲವೇ ಮಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸನ್ನೆಗಳು ಎಂದೂ ವಿಭಾಗಿಸಬಹುದು. ಮಾತಿಗೆ ಹೊರತಾದ ಸನ್ನೆಗಳು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿತವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ ಮತ್ತು ನೇರವಾದ ಮೌಖಿಕ ಅನುವಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;Knapp &amp; Hall, 2007, p. 9&quot;&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p. 9&lt;/ref&gt; ಹೆಲೊ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುವ ಕೈಬೀಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯ ಸನ್ನೆಗಳು ಮಾತನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದ ಸನ್ನೆಗಳಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ಮಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸನ್ನೆಗಳನ್ನು ಮೌಖಿಕ ನುಡಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ; ಈ ರೀತಿಯ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಾತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸನ್ನೆಗಳ ಉದ್ದೇಶವು ಮೌಖಿಕವಾದ ಸಂದೇಶವೊಂದಕ್ಕೆ ಪೂರಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚರ್ಚೆಯ ವಸ್ತುವಿನೆಡೆಗೆ ಬೆರಳುಮಾಡಿ ತೋರುವುದು. 
 [[ಮುದ್ರಾ]] (ಸಂಸ್ಕೃತ)ದಂತಹ ಸನ್ನೆಗಳು ತಮ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿರುವ ಅಂಶಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳ ಒಳಗುಟ್ಟುಗಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾಭಿರುಚಿಯ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯಲು ದೀಕ್ಷೆ ಪಡೆದಿರುವವರಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವಂತಹವು. 
===ಹ್ಯಾಪ್ಟಿಕ್ಸ್: ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶ===
ಹ್ಯಾಪ್ಟಿಕ್ ಸಂವಹನವೆಂದರೆ ಜನರು ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಸ್ಪರ್ಶದ ಮೂಲಕ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವುದರ ವಿಧಾನ. ಸ್ಪರ್ಶವು ಮನುಷ್ಯವರ್ಗಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದ ಇಂದ್ರಿಯವಾಗಿದೆ; ಮೇಲ್ಮೈಗಳು ಮತ್ತು ರಚನಾಗುಣದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಇದು ಪರಸ್ಪರ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಒಂದು ಘಟಕವೂ ಆಗಿದೆ, ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಆಪ್ತತೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವೂ ಆಗಿದೆ. ಇದು ಲೈಂಗಿಕವೂ ಆಗಿರಬಹುದು (ಚುಂಬಿಸುವುದು) ಇಲ್ಲವೇ ನಿಷ್ಕಾಮವಾಗಿರಬಹುದು (ಅಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಇಲ್ಲವೇ ಕಚಗುಳಿಯಿಡುವುದು).
ಭ್ರೂಣಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವಾಗಲೇ ಮೊದಲು ಸ್ಪರ್ಶದ ಅರಿವು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಮಗುವಿನ ಸ್ಪರ್ಶೇಂದ್ರಿಯಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಅದು ದೃಷ್ಟಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವೇ ಮೊದಲಾದ ಇತರ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಹೇಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಿದೆಯೆಂಬುದು ಹಲವಾರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಮಕ್ಕಳು ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಶ್ರವಣಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಸ್ಪರ್ಶಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲದೇ ಹೋದಲ್ಲಿ ಬದುಕಲು ಬಹಳ ಕಷ್ಟಪಡುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ. ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಶ್ರವಣಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲದಾಗಲೂ ಕೂಡ ಸ್ಪರ್ಶದ ಮೂಲಕ ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳು ಹೆಚ್ಚು ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾಗದೇ ಜೀವಿಸುವುದನ್ನು ಕಾಣಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ಮೂಲ ಇಂದ್ರಿಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು, ಏಕೆಂದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜೀವಿಗಳು ಸ್ಪರ್ಶಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉಪವರ್ಗ ಮಾತ್ರ ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಶ್ರವಣಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. [ಆಧಾರಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ]
ಚಿಂಪಾಂಜಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶಜ್ಞಾನವು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ಬಾಲ್ಯಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಶ್ರವಣಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಬಲು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆಯಾದರೂ ಅವು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಅವುಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಹ್ಯಾರಿ ಹಾರ್ಲೋವ್ ರಿಸಸ್ ಮಂಗಗಳ ಮೇಲೆ ಒಂದು ವಿವಾದಾಸ್ಪದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶಸಂಬಂಧೀ ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡಿದ ಮತ್ತು ಹಿತಕರವಾಗಿದ್ದ ಉಣಿಸುವ ಸಲಕರಣೆಯಾಗಿದ್ದ ಮೆತ್ತಗಿನ ಟೆರಿಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ಸುತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ &quot;ಟೆರಿ ಬಟ್ಟೆಯ ತಾಯಿ&quot;ಯೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆಸಲಾದ ಮಂಗಗಳು ಬರೆ ಒಂದು ತಂತಿಯ ಉಣಿಸುವ ಸಲಕರಣೆಯೊಡನೆ ಬೆಳೆಸಲಾದ ಮಂಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ವಯಸ್ಕರಾದ ನಂತರ ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ದೃಢವಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು.(ಹಾರ್ಲೋವ್,1958)
ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ವಿವಿಧ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ರೀತಿ ಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಾಗುವ ಸ್ಪರ್ಶದ ಮಟ್ಟವು ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಥಾಯ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾರದಾದರೂ ತಲೆಯನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವುದನ್ನು ಅಗೌರವವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೆಮ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಜೋನ್ಸ್ (1995) ಸಂವಹನ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಜನರ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದಾಗ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ (8%), ಫ್ರ್ಯಾನ್ಸ್ (5%) ಮತ್ತು ನೆದರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ಸ್ (4%)ಗಳನ್ನು ಇಟಾಲಿಯನ್ (14%) ಮತ್ತು ಗ್ರೀಕ್ (12.5%)ಜನರ ಮಾದರಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವಿಕೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು.[ಆಧಾರಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದೆ]
ದೈಹಿಕ ನಿಂದೆಯ ಉಲ್ಲೇಖ ಮಾಡುವುದಾದಲ್ಲಿ, ಹೊಡೆಯುವುದು, ತಳ್ಳುವುದು, ಎಳೆದಾಡುವುದು, ಚಿವುಟುವುದು, ಒದೆಯುವುದು, ಕತ್ತುಹಿಸುಕುವುದು ಮೊದಲಾದವು ಸ್ಪರ್ಶವಿಧಾನಗಳಾಗಿವೆ. &quot;ನಾನು ಆತ/ಆಕೆಯನ್ನು ಎಂದೂ ಮುಟ್ಟಲಿಲ್ಲ&quot; ಅಥವಾ &quot;ಅವನನ್ನು/ಆಕೆಯನ್ನು ಮುಟ್ಟೀಯ ಜೋಕೆ&quot; ಎಂಬಂತಹ ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶವು ದೈಹಿಕ ನಿಂದೆ ಇಲ್ಲವೇ ಲೈಂಗಿಕ ಸ್ಪರ್ಶದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೌಮ್ಯೋಕ್ತಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆಂಗ್ಲಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 'ಟಚ್ ಒನ್‌ಸೆಲ್ಫ್ (ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು)' ಎಂಬುದು ಹಸ್ತಮೈಥುನದ ಅರ್ಥವಿರುವ ಸೌಮ್ಯೋಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ. 
ಸ್ಪರ್ಶ ಎಂಬ ಪದವು ಹಲವಾರು ರೂಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.  ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುವುದು ಎಂದರೆ ಒಂದು ಕ್ರಿಯೆ ಅಥವಾ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವಂಥದು &quot;ನಿನ್ನ ಪತ್ರ ನನ್ನನ್ನು ತಟ್ಟಿತು&quot; ಎಂದರೆ ಪತ್ರದ ಓದುಗನು ಅದನ್ನು ಓದುವಾಗ ತೀವ್ರವಾದ ಭಾವನೆಗಳಿಗೊಳಗಾದನೆಂದು ಅರ್ಥ. ಇದನ್ನು ವ್ಯಂಗ್ಯಾತ್ಮಕ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಲ್ಲವಾದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದರಲ್ಲಿ ಕೋಪ, ಅಸಹ್ಯ ಇಲ್ಲವೇ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ತಿರಸ್ಕಾರದ ಇತರ ಭಾವಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. 
ಸ್ಟೋಲ್ಟ್‌ಜೆ (2003) ಈ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಸಂವಹನ ಕೌಶಲ್ಯದ ’ಸ್ಪರ್ಶಸಾಮರ್ಥ್ಯ’ವನ್ನು ಅಮೆರಿಕನ್ನರು ಹೇಗೆ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದನು. ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಮಯಾಮಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಸಿನ್‌, ಮತ್ತು ಟಚ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ಗಳು ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಟದ ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮಕ್ಕಳು ಫ್ರೆಂಚ್ ಮಕ್ಕಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜಗಳಗಂಟರಾಗಿದ್ದುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು.  ಫ್ರೆಂಚ್ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪರ್ಶಿಸುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಯಿತು.

== ಪ್ಯಾರಾಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್: ದನಿಯ ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳು ==
[[ಪ್ಯಾರಾಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್]] (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವೋಕಲಿಕ್ಸ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುವುದು) ಎಂಬುದು ಧ್ವನಿಯ ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿದೆ. ಮಾತಿನ ವಿವಿಧ ಶಬ್ದಸಂಬಂಧಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಾದ ಶಾರೀರ, ಶ್ರುತಿ ಮತ್ತು ಒತ್ತುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟುಸೇರಿಸಿ [[ಪ್ರೊಸೊಡಿ]] ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ಇವೆಲ್ಲವೂ ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲವಾಗಿವೆ. ಪ್ಯಾರಾಲ್ಯಾಂಗ್ವೇಜ್ ಪದಗಳ ಅರ್ಥವನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಬಹುದು.
ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[ಜಾರ್ಜ್ ಎಲ್. ಟ್ರೇಜರ್]] ಧ್ವನಿ ರಚನೆ, ಧ್ವನಿಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಹೊರಡಿಸುವಿಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ವರ್ಗೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;ಫ್ಲಾಯ್ಡ್ ಎಂಡ್ ಗೆರೆರೋ, 2006&lt;/ref&gt;
* ''ಸ್ವರಲಕ್ಷಣ'' ವು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿರುವವನ ಮಾತಿನ ಸಂದರ್ಭವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸನ್ನಿವೇಶ, ಲಿಂಗ, ಮನಸ್ಥಿತಿ, ವಯೋಮಾನ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿರಬಹುದು.
* ಧ್ವನಿಶಕ್ತಿ, ಮಟ್ಟ, ಗತಿ, ಲಯಬದ್ಧತೆ, ಉಚ್ಚಾರಣೆ, ಅನುರಣನ, ಅನುನಾಸಿಕತೆ ಮತ್ತು ಒತ್ತುಗಳು ''ಸ್ವರಲಕ್ಷಣ'' ಗಳಾಗಿವೆ. ಇವು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವ್ಯಕ್ತಿಗೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ವಿಶಿಷ್ಟ &quot;ಸ್ವರಮುದ್ರಣ&quot;(ವಾಯ್ಸ್ ಪ್ರಿಂಟ್) ಅನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.
* ''ದ್ಹ್ವನಿಹೊರಡಿಸುವಿಕೆ'' ಯು ಮೂರು ಉಪವಿಭಾಗಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ: ಕ್ಯಾರೆಕ್ಟರೈಜರ್‌ಗಳು(ಲಕ್ಷಣ), ಕ್ವಾಲಿಫಯರ್‌ಗಳು(ರೀತಿ) ಮತ್ತು ಸೆಗ್ರಿಗೇಟ್‌ಗಳು(ಬೇರ್ಪಡಿಕೆ). ಕ್ಯಾರೆಕ್ಟರೈಜರ್‌ಗಳು ಮಾತನಾಡುವಾಗ ನಾವು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಭಾವನೆಗಳಾಗಿವೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ನಗುವುದು, ಅಳುವುದು ಮತ್ತು ಆಕಳಿಸುವುದು. ಸ್ವರದ ಕ್ವಾಲಿಫಯರ್ ಎಂದರೆ ಸಂದೇಶವನ್ನು ತಲುಪಿಸುವ ರೀತಿ - ಉದಾಹರಣೆಗೆ, &quot;ಹೇ, ಅದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸು
!&quot;, ಎಂದು &quot;ಹೇ ಅದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸು&quot; ಎಂದು ಉಸುರುವುದರ ಬದಲಾಗಿ ಅರಚುವುದು. ಮಾತಿನ ಸೆಗ್ರಿಗೇಟ್‌ಗಳು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ &quot;ಹೂಂ&quot;ಗುಟ್ಟುವುದೇ ಮಾತು ಆಡುವವರಿಗೆ ಕೇಳುಗ ತನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ತಿಳಿಸಿಕೊಡುತ್ತವೆ.))
==ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಕಾರ್ಯಗಳು==
ಆರ್ಗೈಲ್ (1970) &lt;ref name=&quot;Argyle, Michael 1970&quot;&gt;ಆರ್‌ಗೈಲ್, ಮೈಕೆಲ್, ವೆರೋನಿಕಾ ಸಾಲ್ಟರ್, ಹಿಲರಿ ನಿಕಲ್ಸನ್, ಮೇರಿಲಿನ್ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಫಿಲಿಪ್ ಬರ್ಜೆಸ್ (1970): The communication of inferior and superior attitudes by verbal and non-verbal signals. British journal of social and clinical psychology 9: 222-231.&lt;/ref&gt; ನ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ ಆಡುವ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾತುಗಾರರಿಗೆ ಹೊರಗಿನ ಸಂದರ್ಭಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಅರುಹಲು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇತರರ ಬಗೆಗಿನ ಧೋರಣೆಯನ್ನು ಅರುಹುವಲ್ಲಿ ಮೌಖಿಕವಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಅಮೌಖಿಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸುಶಿಷ್ಟ ಇಲ್ಲವೇ ಒಳ್ಳೆಯದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮುಜುಗರ ಹುಟ್ಟಿಸುವಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು&lt;ref&gt;ರೋಸೆಂಥಾಲ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಎಂಡ್ ಬೆಲ್ಲಾ ಎಂ. ಡಿಪಾಲೋ (1979): Sex differences in accommodation in nonverbal communication. Pp. 68-103 i R. Rosenthal (ed.): Skill in nonverbal communication: Individual differences. Oelgeschlager, Gunn &amp;amp; Hain.&lt;/ref&gt;.
ಆರ್ಗೈಲ್ (1988) ತನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುತ್ತಾ ಮಾನವ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ದೈಹಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯ ಐದು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದನು:&lt;ref&gt;ಆರ್‌ಗೈಲ್, 1988, p.5&lt;/ref&gt;
*ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು 
*ಪರಸ್ಪರ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಧೋರಣೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವುದು 
*ಮಾತುಗಾರರು ಮತ್ತು ಕೇಳುಗರ ನಡುವಿನ ಮಾತುಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸಂವಹನದ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಮಾತಿನ ಜತೆನೀಡುವುದು
*ಒಬ್ಬರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಸ್ವ-ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯತೆಗಾಗಿ
*ಆಚಾರಗಳು(ಶುಭಾಶಯ ಕೋರುವಿಕೆ)
===ವಂಚನೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಡುವುದು===
 ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದಿಂದ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಳ್ಳದೆ ಸುಳ್ಳುಹೇಳುವುದು ಸುಲಭಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಪರ್ಸ್ ಒಂದನ್ನು ಕದ್ದ ಆರೋಪವಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಕೃತ್ರಿಮ ಸಂದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಗಮನಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿದ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರ ಮೂಲಕ ಈ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬರಲಾಯಿತು. ಸಂದರ್ಶನಕ್ಕೊಳಗಾದವರು ಶೇಕಡಾ 50ರಷ್ಟು ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದರು. ವಿಷಯವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಈ ಸಂದರ್ಶನಗಳ ಬರಹರೂಪದ ಲಿಪ್ಯಂತರಗಳು, ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ವೀಡಿಯೋ ಮುದ್ರಿಕೆಗಳು ಲಭ್ಯವಿದ್ದವು. ನೋಡುತ್ತಿದ್ದವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಚನೆಗಳು ದೊರೆತಷ್ಟೂ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮೂಲತಃ ಸುಳ್ಳುಹೇಳುವವರನ್ನು ಸತ್ಯವಂತರೆಂದುಕೊಳ್ಳುವ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಏರಿಕೆಯುಂಟಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎಂದರೆ ಸುಳ್ಳುಹೇಳುವುದರಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಣಾತರಾಗಿರುವವರು ದನಿಯ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಮುಖದ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ತಾವು ಸತ್ಯವಂತರೆಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಬಹುದು.&lt;ref&gt;ಬರ್ಗೂನ್, ಜೆ. ಕೆ., ಜೆ. ಪಿ. ಬ್ಲೇರ್ ಎಂಡ್ ಆರ್. ಇ. ಸ್ಟ್ರಾಮ್ (2008): Cognitive biases and nonverbal cue availability in detecting deception. Human communication research 34: 572-599.&lt;/ref&gt;
== ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ==
===ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನಗಳ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ===
ಒಂದು ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಯೆಂದರೆ: ಇಬ್ಬರು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಮುಖತಃ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಅದರಲ್ಲಿನ ಎಷ್ಟು ಅರ್ಥವು ಮೌಖಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕವಾಗಿ ಅರುಹಲ್ಪಡುತ್ತದೆ? 
ಇದರ ಬಗ್ಗೆ [[ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಮೆಹ್ರಾಬಿಯನ್]] ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಎರಡು ಲೇಖನಗಳ ಮೂಲಕ ವರದಿ ಮಾಡಿದರು &lt;ref&gt;ಮೆಹ್ರಾಬಿಯನ್, ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಎಂಡ್ ಮೋರ್ಟನ್ ವೀನರ್ (1967): Decoding of inconsistent communications. Journal of personality and social psychology 6(1): 109-114.&lt;/ref&gt;,&lt;ref&gt;ಮೆಹ್ರಾಬಿಯನ್, ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಎಂಡ್ ಸೂಸನ್ ಆರ್. ಫೆರಿಸ್ (1967): Inference of attitudes from nonverbal communication in two channels. Journal of consulting psychology 31 (3): 248-252.&lt;/ref&gt;. ಎರಡನೆಯ ವರದಿಯು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಮುಕ್ತಾಯವಾಯಿತು: &quot;ಸೂಚನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಮೌಖಿಕ, ಧ್ವನಿಯ ಮತ್ತು ಮುಖದ ಧೋರಣೆಗಳ ಸಂವಹನದ ಒಟ್ಟು ಪರಿಣಾಮವು ಅವುಗಳ ಸ್ವತಂತ್ರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತವಾಗಿದೆ - ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಹಪ್ರಮಾಣವು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ.07,.38, ಮತ್ತು.55 ಆಗಿದೆ.&quot; ಆಡಿದ ಮಾತು, ದನಿಯ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಮುಖದ ಭಾವಗಳ ಸುಳಿವುಗಳು ಒಟ್ಟು ಅರ್ಥಕ್ಕೆ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ 7%, 38%, ಮತ್ತು 55%ರಷ್ಟು ಅಂಶದಾನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಈ ನೀತಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲೆಡೆ ಅನುಸರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.   ಇದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಜನಪ್ರಿಯ ಪಠ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು &quot;ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಕಾರ..&quot; ಎಂದು ಆರಂಭವಾಗುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಆದರೆ, ನಿಜವಾಗಿ, ಇದು ತೀರಾ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದ್ದು, ಆಧಾರರಹಿತವಾಗಿದ್ದಿತು. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಇದು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿತವಾಗಿರುವ ಒಂಟಿ ಪದಗಳ ಅರ್ಥವನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ್ದಿತು, ಅರ್ಥಾತ್ ಬಹಳ ಕೃತ್ರಿಮವಾದ ಸನ್ನಿವೇಶವಾಗಿದ್ದಿತು. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳು ಎರಡು ಅಭಿನ್ನವಾದ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಇ ಎರಡನ್ನೂ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಲಾಗದು. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ಇದು ಭಾವನೆಗಳ ಧನಾತ್ಮಕ ಸಂವಹನಕ್ಕೆ ಖುಣಾತ್ಮಕ ಸಂವಹನವು ವಿರುದ್ಧವಾಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ನಾಲ್ಕನೆಯದಾಗಿ, ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಪುರುಷರು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲಾಗದಿದ್ದುದರಿಂದ ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಾಗಿದೆ. 
 ಅಂದಿನಿಂದಲೂ, ಇತರ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನೈಸರ್ಗಿಕವಾದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂಕೇತಗಳ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿವೆ. ಆರ್ಗೈಲ್ &lt;ref name=&quot;Argyle, Michael 1970&quot; /&gt;, ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ತೋರಿಸಲಾದ ವೀಡಿಯೋ ಟೇಪುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ವಿಧೇಯ/ಮೇಲುಗೈ ಧೋರಣೆಗಳ ಸಂವಹನವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ, ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳು ಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳಿಗಿಂತ 4.3 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚ್ಯು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ದೈಹಿಕ ನಿಲುವು ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಸಂವಹನ ಮಾಡಿದ್ದು ಇದರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಹ್‌ಸೀ ಎಟ್ ಆಲ್.&lt;ref&gt;ಕ್ರಿಸ್ಟೊಫರ್ ಕೆ. ಹ್‌ಸೀ, ಎಲೇಯ್ನ್ ಹ್ಯಾಟ್‌ಫೀಲ್ಡ್ ಎಂಡ್ ಕ್ಲಾಡ್ ಕೆಮ್‌ಟಾಬ್ (1992): Assessments of the emotional states of others: Conscious judgments versus emotional contagion. Journal of social and clinical psychology 14 (2): 119-128.&lt;/ref&gt; ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದರಲ್ಲಿ ವಸ್ತುಗಳು ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸಂತೋಷ/ದುಃಖಗಳ ಆಯಾಮದಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಿಸಬೇಕಾಗಿದ್ದಿತು ಮತ್ತು ಮೂಕೀ ಫಿಲ್ಮೊಂದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಲಾದ ಮುಖದ ಭಾವನೆಗಳಿಗಿಂತ ಕನಿಷ್ಟತಮ ಧ್ವನಿಯ ಏರಿಳಿತವಿಲ್ಲದೇ ಆಡಲಾದ ಪದಗಳ ಪ್ರಭಾವವು ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಆಡುಮಾತುಗಳ ಮತ್ತು ಮುಖದ ಭಾವನೆಗಳ ತುಲನಾತ್ಮಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಗಳು ಭಿನ್ನವಾದ ಸಿದ್ಧತೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳವೇ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಂಡುಬರಬಹುದು. 
===ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನಗಳ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ===
ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವಾಗ, ಅಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳು ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಆರು ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು: ಘರ್ಷಣೆ, ಪೂರಕಾರ್ಥ ನೀಡುವಿಕೆ, ಬದಲಿಸುವಿಕೆ, ನಿಯಮಿತಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಉಚ್ಚಾರಣಾ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ/ಮಿತಗೊಳಿಸುವಿಕೆ. 
====ಪುನರಾವರ್ತನೆ====
&quot;ಪುನರಾವರ್ತನೆ&quot;ಯು ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶವೊಂದನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಸನ್ನೆಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂದಿರುತ್ತದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚರ್ಚೆಯ ವಸ್ತುವನ್ನು ಬೆರಳುಮಾಡಿ ತೋರುವುದು.&lt;ref&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.12&lt;/ref&gt;
====ಘರ್ಷಿಸುವಿಕೆ====
ಒಂದೇ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯೊಳಗಿನ ಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಅಥವಾ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸಬಹುದು.  ಮಾತುಕತೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಸತ್ಯದ ಮಾತನ್ನು ವಾಚಿಕರೂಪದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಡಪಡಿಸುವುದು ಅಥವಾ ಕಣ್ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವುದೇ ಮುಂತಾದ್ದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಇದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಮಿಶ್ರರೂಪದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಕಳುಹಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು. ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದ ಸಂದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸುವುದಾಗಿದ್ದು, ಇವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆ, ಅಸ್ಥಿರತೆ, ಅಥವಾ ಹತಾಶೆಯ ಭಾವನೆಗಳು ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.13&lt;/ref&gt; ಮಿಶ್ರಸಂದೇಶಗಳು ಉಂಟಾದಾಗ, ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವು ಸನ್ನಿವೇಶವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟೀಕರಿಸಲು ಜನರು ಬಳಸುವ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಸಾಧನವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ; ಮಾತುಕತೆಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮಿಶ್ರ ಸಂದೇಶಗಳು ಬರುತ್ತಿರುವುದು ಜನರಿಗೆ ಅರಿವಾದಾಗ ದೈಹಿಕ ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
====ಪೂರಕಾರ್ಥ ನೀಡುವಿಕೆ====
ಸಂದೇಶಗಳ ನಿಖರವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಅಮೌಖಿಕ ಮತ್ತು ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪೂರಕವಾದಾಗ ಸುಲಭಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಸಂವಹನದ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಹೇಳಲು ಬಳಸಬಹುದು; ಅಮೌಖಿಕ ಸಂಕೇತಗಳು ಮೌಖಿಕ ವಿನಿಮಯವನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿದಾಗ ಸಂದೇಶಗಳು ಹೆಚ್ಚುಕಾಲ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸಿಕೊಡಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.14&lt;/ref&gt;
====ಬದಲಿಸುವಿಕೆ====
ಅಮೌಖಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಂದೇಶವೊಂದರ ಸಂವಹನಕ್ಕಾಗಿ ಏಕೈಕ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಮುಖದ ಭಾವಗಳು, ದೈಹಿಕ ಚಲನಗಳು ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ನಿಲುವುಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಭಾವನೆಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಜನರು ಭಾವಿಸಲು ಕಲಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಮೌಖಿಕ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು [[ಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನ]]ವಿಲ್ಲದೆಯೆ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ರವಾನಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು; ಅಮೌಖಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯು ಒಂದು ಸಂದೇಶವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತಿಳಿಸಲು ಅಸಫಲವಾದಾಗ, ಅದರ ಗ್ರಹಿಕೆಯನ್ನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಮೌಖಿಕ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Knapp &amp; Hall, 2007, p.16&quot;&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.16&lt;/ref&gt;
====ಕ್ರಮಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವಿಕೆ====
ಅಮೌಖಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯು ನಮ್ಮ ಮಾತುಕತೆಯನ್ನು ಕೂಡ ನಿಯಮಿತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಯಾರದಾದರೂ ಭುಜವನ್ನು ನಾವು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿದರೆ ನಾವು ಮಾತನಾಡಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಅಥವಾ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಸಂಕೇತಿಸಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Knapp &amp; Hall, 2007, p.16&quot; /&gt;
====ಉಚ್ಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ/ಮಿತಗೊಳಿಸುವಿಕೆ====
ಅಮೌಖಿಕ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಳುಹಿಸಲಾಗುವ ಸಂದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ನೀಡಲು ಇಲ್ಲವೇ ಅದನ್ನು ವರ್ಧಿಸಲು ಜನರು ಸ್ಪರ್ಶ, ಧ್ವನಿಯ ಮಟ್ಟ, ಮತ್ತು ಸನ್ನೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ; ಜತೆಗೇ ಅಮೌಖಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯನ್ನು ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಗಳ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಮಿತಗೊಳಿಸಲು ಅಥವಾ ತಗ್ಗಿಸಲು ಕೂಡ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ನ್ಯಾಪ್ ಎಂಡ್ ಹಾಲ್, 2007, p.17&lt;/ref&gt; ಉದಾಹರಣೆಗೆ,ಮೌಖಿಕವಾಗಿ ಕೋಪವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನು ತನ್ನ ಮೌಖಿಕ ಸಂದೇಶಕ್ಕೆ ಮುಷ್ಟಿಯನ್ನು ಬಿಗಿಗೊಳಿಸಿ ಆಡಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡಬಹುದು.

==ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನ==
ನೃತ್ಯವು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವಾಗಿದ್ದು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವ ಅಂತರ್ನಿಹಿತ ಸಹಜಶಕ್ತಿಗಳು ಮಾತುಕತೆ ಮತ್ತು ಬರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವ ಮೌಖಿಕ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕಲ್ಪನೆ, ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಹಾಗೂ ಜ್ಞಾಪಕಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಮವಾಗಿರುವುದಾಗಿದೆ. ಸ್ವ-ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ರೀತಿಗಳಾಗಿರುವ ಈ ಎರಡೂ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಶಬ್ದಕೋಶವನ್ನು(ನೃತ್ಯದಲ್ಲಿನ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು ಮತ್ತು ಭಾವಭಂಗಿಗಳು), ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು(ಶಬ್ದಕೋಶವನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೂಡಿಸುವ ನಿಯಮಗಳು) ಹಾಗೂ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವಾಗಿವೆ.  ಆದರೆ, ನೃತ್ಯವು ಈ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಹೋಲುವಂತಹ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ತನ್ನ ಸಂದಿಗ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಬಹುವಿಧವಾದ, ಸಾಂಕೇತಿಕವಾದ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಿಕೆಗೆ ನಿಲುಕದ ಅರ್ಥಗಳನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸುತ್ತದೆ (ನೃತ್ಯಸಂಯೋಜನೆ).
==ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಚಿಕಿತ್ಸಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು==
1977ರಿಂದ 2004ರವರೆಗೆ, ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಖಾಯಿಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಔಷಧಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಮೂರು ವಿಭಿನ್ನ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ತಂಡಗಳು ಒಂದೇ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದವು.&lt;ref&gt;ಆರ್‌ಇ ಮಿಲ್ಲರ್, ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಜೆ ಎಂ ಲೆವಿನ್. Nonverbal communication in men with a cooperative conditioning task. Journal of Social Psychology. 103:101-108, 1977&lt;/ref&gt;.ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್, ಯೇಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಮತ್ತು ಒಹಾಯೋ ಸ್ಟೇಟ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಗಳ ಸಂಶೋಧಕರು ಸ್ಲಾಟ್ ಮಶೀನುಗಳಲ್ಲಿ ಆಡುತ್ತಿದ್ದು ಹಣಗಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕಾದುಕೊಂಡಿದ್ದ ಜೂಜುಕೋರರನ್ನು ಗಮನಿಸುವಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಿಯಮಿಸಿದರು. ಈ ಹಣಗಳಿಕೆಯ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಬಲವರ್ಧನೆಗೆ ಮುನ್ನವೇ ಅಮೌಖಿಕ ಪ್ರಸಾರಣೆಯ ಮೂಲಕ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ವಿಧಾನವನ್ನು ಮನ್ಃಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಡಾ.ರಾಬರ್ಟ್ ಇ. ಮಿಲ್ಲರ್ ಮತ್ತ್ತುಮನೋರೋಗ ಚಿಕಿತ್ಸಕ ಡಾ. ಎ. ಜೇಮ್ಸ್ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿಯವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಯಿತು.  ಈ ಗುಂಪುಗಳ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಹೆರಾಯಿನ್ ವ್ಯಸನಿಗಳಲ್ಲಿ&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಬಿಟಿ ಜೋನ್ಸ್. Decreased reception of nonverbal cues in heroin addicts. Journal of Psychology. 119(5):455-459, 1985.&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಫೆನ್‌ಸೈಕ್ಲಿಡಿನ್‌ನ ದುರುಪಯೋಗ ಮಾಡುವವರಲ್ಲಿ&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ. ಆರ್‌ಕೆ ಬೋಮನ್, ಜೆಡಿ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ. Perception of nonverbal facial cues in chronic phencyclidine abusers. Perceptual and Motor Skills. 89:72-76, 1999&lt;/ref&gt; ಗ್ರಹಣಶೀಲತಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಕೊಕೇನ್ ವ್ಯಸನಿಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಣಶೀಲತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದು ಕಂಡುಬಂದಿತು. ಗಂಭೀರ ಖಿನ್ನತೆಗೊಳಗಾಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಡಿಜೆ ಫೋಲ್ಟ್ಸ್, ಎಸ್‌ಎಂ ಮೆಲೆಮಿಸ್ ಆರ್‌ಎಚ್ ಲೂಯಿಸೆಲ್. Depressed men's lowered ability to interpret nonverbal cues. Perceptual and Motor Skills. 81:555-559, 1995.&lt;/ref&gt; ಯೂಥೈಮಿಕ್(ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನಸ್ಥಿತಿಯುಳ್ಳ) ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು.
[[ಫ್ರೀಟಾಸ್-ಮ್ಯಾಗಲ್‌ಹೇಸ್]] ಖಿನ್ನತೆಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿ ಮುಗುಳ್ನಗೆಯ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ನಕ್ಕರೆ ಖಿನ್ನತೆಯ ಮನಸ್ಥಿತಿಯು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದೆಂಬ ನಿರ್ಣಯಕ್ಕೆ ಬಂದರು.&lt;ref&gt;ಫ್ರೀಟಾಸ್-ಮಗಲ್‌ಹೇಸ್, ಎ., ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಸ್ಟ್ರೋ, ಇ. (2009). Facial Expression: The Effect of the Smile in the Treatment of Depression. Empirical Study with Portuguese Subjects. In A. Freitas-Magalhães (Ed.), Emotional Expression: The Brain and The Face (127-140). ಪೋರ್ಟೋ: ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಫರ್ನಾಂಡೋ ಪೆಸ್ಸೋವಾ ಪ್ರೆಸ್. ISBN 978-989-643-034-4.&lt;/ref&gt; 
ಸ್ಥೂಲಕಾಯದ ಹೆಂಗಸರು&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಎಲ್ ಡಿರುಸ್ಸೋ, ಡಿಜೆ ಫೋಲ್ಟ್ಸ್, ಜಿ ಚೆರಿಮೀಲ್. Nonverbal communication in moderately obese females. A pilot study. Annals of Clinical Psychiatry. 2:111-1115, 1990.&lt;/ref&gt; ಪ್ರೀ ಮೆನ್ಸ್‌ಟ್ರುವಲ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಐಎಂ ಸೋರ್ಜರ್, ಡಿಎಂ ಮಾರ್ಟಿನ್, ಎಲ್ ಬೇಟ್ಸ್. Journal of Psychology. 122:591-594, 1988.&lt;/ref&gt; ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಈ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಕಂಡುಬಂದಿತು. ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಬೈಪೋಲಾರ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್ ಇರುವ ಪುರುಷ್ರಲ್ಲಿ ಈ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು.&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಡಿಜೆ ಫೋಲ್ಟ್ಸ್, ಎಲ್ ಫೀಲ್ಡರ್. Enhanced encoding of nonverval cues in male bipolars. Journal of Psychology. 124:557-561, 1990.&lt;/ref&gt;. ಮುಖದ ಭಾವನೆಗಳ ನರಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ತಂಭನವುಂಟಾಗಿದ್ದ ಮಹಿಳೆಯೋರ್ವಳು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಅಮೌಖಿಕವಾದ ಮುಖದ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಅಸಮರ್ಥಳಾಗಿದ್ದುದು ಕಂಡುಬಂದಿತು.&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಡಿ ಟ್ಯಾಮ್ಯುಲೋನಿಸ್, ಎಂಸಿ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಆರ್‌ಎಚ್ ಲೂಯಿಸೆಲ್, ಜಿ ಸ್ಪಿರ್ಟೋಸ್,. Defective response to social cues in Mobius syndrome. Journal of Nervous and Mental Disorders. 172174-175, 1984.&lt;/ref&gt;. ಅಮೌಖಿಕ ಗ್ರಹಣಶೀಲತೆಯ ಮಟ್ಟಗಳ ನಿಖರತೆಯಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಸಂಶೋಧನಾ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ಅಮೌಖಿಕ ಸೂಚನೆಗಳ ಗ್ರಹಿಕೆಗಾಗಿ ಮೆದುಳಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾಗಿರುವ ಜೀವರಸಾಯನಿಕ ಭಾಗವೊಂದಿರುವುದಾಗಿ ತರ್ಕಿಸಿದರು. ಕೆಲವೊಂದು ಔಷಧಗಳು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದು ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳು ಇದನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ, ನ್ಯೂರೋಟ್ರ್ಯಾನ್ಸ್‌ಮಿಟರ್(ನರಪ್ರಸಾರಕ)ಗಳಾದ ಡೋಪಾಮಿನ್ ಮತ್ತು ಎಂಡಾರ್ಫಿನ್‌ಗಳನ್ನು ಈ ತೊಂದರೆಯ ಮೂಲ ಕಾರಣಗಳಿರಬಹುದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು.  ಆದರೆ, ಲಭ್ಯವಿದ್ದ ದತ್ತಾಂಶಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ, ಅನುಸರಿಸಲಾದ ಮಾದರಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ. Suggestions for future studies of nonverbal facial cues. Perceptual and Motor Skills. 81:555-558,1995&lt;/ref&gt;.
ಪಿಟ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್/ಯೇಲ್/ಒಹಾಯೋ ಸ್ಟೇಟ್ ತಂಡಗಳ ಕೆಲಸದ ಒಂದು ಸಹ ಉತ್ಪನ್ನವೆಂದರೆ ಭಿನ್ನಲಿಂಗಕಾಮಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಗುವ ನಾನ್-ಡೇಟ್ ಅತ್ಯಾಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅಮೌಖಿಕ ಮುಖಸೂಚನೆಗಳ ಪಾತ್ರದ ತನಿಖೆ. ವಯಸ್ಕ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ಸರಣಿ ಅತ್ಯಾಚಾರ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ್ದ ಪುರುಷರನ್ನು ಅಮೌಖಿಕ ಗ್ರಹಣಶೀಲತಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಯಾವುದೇ ಉಪವಿಭಾಗಕ್ಕಿಂತ ಇಂತಹ ಪುರುಷರು ಗಳಿಸಿದ ಅಂಕಗಳು ಅತ್ಯಧಿಕವಾಗಿದ್ದವು.&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಕೆ ಡಬ್ಲ್ಯೂ ಫೆಲೋಸ್. Enhanced interpretation of nonverbal cues in male rapists. Archives of Sexual Behavior. 15:153-158,1986.&lt;/ref&gt; ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೊಳಗಾದವರನ್ನು ನಂತರ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರ ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಕಡಿಮೆಯೆಂದರು ಎರಡು ಬಾರಿ ಬೇರೆಬೇರೆ ಅಪರಾಧಿಗಳಿಂದ ಅತ್ಯಾಚಾರಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಪುರುಷರಲ್ಲಾಗಲೀ, ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಾಗಲೀ ಗ್ರಹಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ನ್ಯೂನತೆಯಿದ್ದುದು ತಿಳಿದುಬಂದಿತು.&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಡಬ್ಲ್ಯೂಎ ಪ್ರೈಸ್, ಜೆ ಎಲ್ ನೀಪ್‌ಲ್. Decreased interpretation of nonverbal cues in rape victims. International Journal of Pschiatry in Medicine. 16:389-394,1986.&lt;/ref&gt; ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶವು ಬೇಟೆಗಾರ-ಬಲಿಪಶು ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಆತಂಕ ಹುಟ್ಟಿಸುವಂತಿದ್ದಿತು. ಲೇಖಕರ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಪೂರ್ವಭಾವೀ ವಿಚಾರಣಾ ತೀರ್ಮಾನಗಳೇನೇ ಆಗಿರಲಿ, ಅತ್ಯಾಚಾರವೆಸಗುವಾತನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗದು ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟರು. 
ಈ ತಂಡದ ಕೊನೆಯ ಲಕ್ಷ್ಯವು ಅವರು ಬೋಧಿಸುತ್ತಿದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಾಗಿದ್ದರು.  ಒಹಾಯೋ ಸ್ಟೇಟ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ, ಒಹಾಯೋ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಮತ್ತು ನಾರ್ತೀಸ್ಟ್ ಒಹಾಯೋ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಸಂಶೋಧನಾ ವಸ್ತುಗಳಾಗಿರಲು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು. ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಪ್ರ್ಯಾಕ್ಟೀಸ್, ಮನೋರೋಗ ಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಪೀಡಿಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಒಬ್‌ಸ್ಟೆಟ್ರಿಕ್ಸ್-ಗೈನೆಕಾಲಜಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಪಡೆಯುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಖಚಿತತೆಯ ಮಟ್ಟವು ಸರ್ಜನ್‌, ರೇಡಿಯಾಲಜಿಸ್ಟ್ ಇಲ್ಲವೇ ಪ್ಯಾಥಾಲಜಿಸ್ಟ್‌ಗಳಾಗಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಅಧಿಕವಾಗಿದ್ದು ಕಂಡುಬಂದಿತು. ಇಂಟರ್ನಲ್ ಮೆಡಿಸಿನ್ ಮತ್ತು ಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿಕ್ ಸರ್ಜರಿಯ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಸರಾಸರಿ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;ಎಜೆ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಜೆಡಿ ಜಿಯಾನ್ನಿನಿ, ಆರ್‌ಕೆ ಬೋಮನ್. Measrement of nonverbal receptive abilities in medical students. Perceptual and Motor Skills. 90:1145-1150, 2000&lt;/ref&gt;
== ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದ ತೊಂದರೆಗಳು==
ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ವೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಜನರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನತೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಸರಾಸರಿಯಾಗಿ, ಮಧ್ಯಗಾಮೀ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು ಪುರುಷರಿಗಿಂತ ಉತ್ತಮ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ &lt;ref&gt;ಜುಡಿತ್ ಎ. ಹಾಲ್ (1978): Gender effects in decoding nonverbal cues. Psychological bulletin 85: 845-857.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಜುಡಿತ್ ಎ. ಹಾಲ್ (1984): Nonverbal sex differences. Communication accuracy and expressive style. 207 pp. ಜಾನ್ಸ್ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಜುಡಿತ್ ಎ. ಹಾಲ್, ಜೇಸನ್ ಡಿ. ಕಾರ್ಟರ್ ಎಂಡ್ ಟೆರೆನ್ಸ್ ಜಿ. ಹೋರ್ಗನ್ (2000): Gender differences in nonverbal communication of emotion. Pp. 97 - 117 i A. H. Fischer (ed.): Gender and emotion: social psychological perspectives. ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಆಗ್ನೆಥಾ ಎಚ್. ಫಿಶರ್ ಎಂಡ್ ಆಂಥೊನಿ ಎಸ್. ಆರ್. ಮ್ಯಾನ್‌ಸ್ಟೆಡ್ (2000): The relation between gender and emotions in different cultures. Pp. 71 - 94 i ಎ. ಎಚ್. ಫಿಶರ್ (ed.): Gender and emotion: social psychological perspectives. ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್.&lt;/ref&gt;.
ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನವನ್ನು ನಡೆಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ತಾದಾತ್ಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳ ಮಾಪನಗಳು ಈ ಎರಡೂ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿರುವುದಾಗಿ ತೋರಿಸಿಕೊಡುತ್ತವೆ&lt;ref&gt;ಜುಡಿತ್ ಎ. ಹಾಲ್ (1979): Gender, gender roles, and nonverbal communication skills. Pp. 32-67 in ಆರ್. ರೋಸೆಂಥಾಲ್ (ed.): Skill in nonverbal communication: Individual differences. ಓಲ್ಗೆಶ್ಲೇಜರ್, ಗನ್ನ್ ಎಂಡ್ ಹೇಯ್ನ್.&lt;/ref&gt;.ಅಮೌಖಿಕ ಸಂವಹನ ನಡೆಸಲು ಇತರರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಹೆಚ್ಚು ತೊಂದರೆಗಳು ಕಂಡುಬರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಇದರಿಂದ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬರಬಹುದು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇದು ಪರಸ್ಪರ ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಜನರಿಗಾಗಿಯೇ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿದ್ದು, ಇವು ಇತರರಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗುವ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಇಂತಹ ಜನರು ಗ್ರಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬಹುದಾದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಗುಂಪುಗಳೆಂದರೆ [[ಆಸ್ಪರ್ಜರ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]] ಅನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ [[ಆಟಿಸಮ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರಮ್ ಡಿಸಾರ್ಡರ್]]ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು.
==ಅಡಿಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು==
{{reflist|2}}
==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ==
* [[ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಮೆಹ್‌ರಾಬಿಯನ್]]
* [[ಅಸೆಮಿಕ್ ಬರವಣಿಗೆ]]
* [[ನಡವಳಿಕೆ ಸಂವಹನ]]
* [[ದೈಹಿಕ ಭಾಷೆ]]
* [[ಡೆಸ್ಮಂಡ್ ಮೊರಿಸ್]]
* [[ಮಾನಸಿಕ ಮೀಸಲಾತಿಯ ತತ್ವ]]
* [[ಮರೆಗುಳಿತನ]]
* [[ಅಂತರ್-ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ದಕ್ಷತೆ]]
* [[ಜೋ ನವಾರ್ರೋ]]
* [[ಮೆಟಾಸಂಪರ್ಕ ದಕ್ಷತೆ]]
*[[ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ]]
* [[ನರ-ಭಾಷಾವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕ್ರಮವಿಧಿಸುವಿಕೆ]]
* [[ವ್ಯವಹಾರ ಕುಶಲತೆಗಳು]]
* [[ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಣ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]
* [[ಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧಾನ ಶಾಸ್ತ್ರ]]
* [[ಟ್ವೈಲೈಟ್ ಭಾಷೆ]]
* [[ಪ್ರಜ್ಞಾರಹಿತ ಸಂವಹನ]]
==ಆಕರಗಳು==
* ಆಂಡರ್ಸನ್, ಪೀಟರ್. (2007). ''Nonverbal Communication: Forms and Functions'' (2nd ed.) ವೇವ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪ್ರೆಸ್.
* ಆಂಡರ್ಸನ್, ಪೀಟರ್. (2004). ''The Complete Idiot's Guide to Body Language.'' ಆಲ್ಫಾ ಪಬ್ಲಿಶಿಂಗ್.
* ಆರ್ಗೈಲ್, ಮೈಕೆಲ್. (1988). ''Bodily Communication (2nd ed.)'' ಮ್ಯಾಡಿಸನ್: ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಶನಲ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟೀಸ್ ಪ್ರೆಸ್. ISBN 0-762-42739-6
* ಬುಲ್, ಪೀಟರ್ ಇ. (1987). ''Posture and Gesture (Vol. 16).'' ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಪರ್‌ಗ್ಯಾಮೊನ್ ಪ್ರೆಸ್. ISBN 0-7864-0138-9.
* [[ಬರ್ಗೂನ್, ಜೆ. ಕೆ.]], ಬುಲ್ಲರ್, ಡಿ. ಬಿ., ಮತ್ತು ವೂಡಾಲ್, ಡಬ್ಲ್ಯೂ. ಜಿ. (1996), ''Nonverbal communication: The unspoken dialogue (2nd ed.)'', ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್: ಮೆಕ್‌ಗ್ರಾ-ಹಿಲ್.
* ಫ್ಲಾಯ್ಡ್, ಕೆ., ಗೆರೆರೋ, ಎಲ್. ಕೆ. (2006),'' Nonverbal communication in close relationships,'' ಮಾಹ್‌ವಾಹ್, ನ್ಯೂಜರ್ಸಿ: ಲಾರೆನ್ಸ್ ಅರ್ಲ್‌ಬಾಮ್ ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ಸ್
* ಫ್ರೀಟಾಸ್-ಮಗಲ್ಹೇಸ್, ಎ. (2006- The Psychology of Human Smile. ಒಪೋರ್ಟೋ: ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಫರ್ನ್ಯಾಂಡೋ ಪೆಸ್ಸೋವಾ ಪ್ರೆಸ್. ISBN 0-7864-0138-9.
* ಗಿವೆನ್ಸ್, ಡಿ.ಬಿ. (2000) Body speak: what are you saying? Successful Meetings (ಅಕ್ಟೋಬರ್) 51
* ಗೆರೆರೋ, ಎಲ್. ಕೆ., ಡಿವೀಟೋ, ಜೆ. ಎ., ಹೆಖ್ಟ್, ಎಮ್. ಎಲ್. ((ಸಂಪಾದಕರು) (1999). ''The nonverbal communication reader. (2nd ed.),'' ಲೋನ್ ಗ್ರೋವ್, ಇಲಿನಾಯ್ಸ್: ವೇವ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪ್ರೆಸ್. [http://www.waveland.com/Titles/Guerrero-et-al.htm ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070705232426/http://www.waveland.com/Titles/Guerrero-et-al.htm |date=2007-07-05 }}
* ಗುಡಿಕುನ್ಸ್ಟ್, ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಬಿ. ಮತ್ತು ಟಿಂಗ್-ಟೂಮೀ, ಎಸ್. (1988) Culture and Interpersonal Communication. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ: ಸೇಜ್ ಪಬ್ಲಿಕೇಶನ್ಸ್ ಇನ್‌ಕಾರ್ಪೊರೇಟೆಡ್.
* ಹಾನ್ನಾ, ಜುಡಿತ್ ಎಲ್. (1987). ''To Dance Is Human: A Theory of Nonverbal Communication. '' ಚಿಕಾಗೊ: ಯ‌ೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಚಿಕಾಗೊ ಪ್ರೆಸ್, 1984.
* ಹಾರ್ಗೀ, ಓ. ಮತ್ತು ಡಿಕ್ಸನ್, ಡಿ. (2004) Skilled Interpersonal Communication: Research, Theory and Practice. ಹೋವ್: ರೌಟ್‌ಲೆಡ್ಜ್.
* ನ್ಯಾಪ್, ಮಾರ್ಕ್ ಎಲ್., ಮತ್ತು ಹಾಲ್, ಜುಡಿತ್ ಎ. (2007) ''Nonverbal Communication in Human Interaction. (5th ed.)'' ವ್ಯಾಡ್ಸ್‌ವರ್ತ್: ಥಾಮಸ್ ಲರ್ನಿಂಗ್. ISBN 0-762-42739-6
* ಮೆಲಾಮೆಡ್, ಜೆ. ಮತ್ತು ಬೋಜಿಯೋನ್‌ಲೋಸ್, ಎನ್. (1992) Managerial promotion and height. Psychological Reports, 71 pp.&amp;nbsp;587–593.
* ಓಟ್ಟೆನ್ಹೀಮರ್, ಎಚ್.ಜೆ. (2007), ''The anthropology of language: an introduction to linguistic anthropology,'' ಕಾನ್ಸಾಸ್ ಸ್ಟೇಟ್: ಥಾಮ್ಸನ್ ವ್ಯಾಡ್ಸ್‌ವರ್ತ್.
* ಸೆಗೆರ್‌ಸ್ಟ್ರೇಲ್, ಉಲ್ಲಿಕಾ., ಮತ್ತು ಮೋಲ್‌ನಾರ್, ಪೀಟರ್ (ಸಂ.). (1997). ''Nonverbal Communication: Where Nature Meets Culture.'' ಮಾಹ್‌ವಾಹ್, ನ್ಯೂಜರ್ಸಿ: ಲಾರೆನ್ಸ್ ಅರ್ಲ್‌ಬಾಮ್ ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ಸ್. ISBN 0-762-42739-6
==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
* [http://www.gcastrategies.com/booksandarticles/62/credibility-respect-and-power-sending-the-right-nonverbal-signals/ &quot;Credibility, Respect, and Power: Sending the Right Nonverbal Signals&quot; by Debra Stein] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100523060356/http://www.gcastrategies.com/booksandarticles/62/credibility-respect-and-power-sending-the-right-nonverbal-signals/ |date=2010-05-23 }}
*[http://www.bodylanguageschool.com/understanding-body-language.php Advanced Body Language] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090904150034/http://www.bodylanguageschool.com/understanding-body-language.php |date=2009-09-04 }} by ರೋಮನ್ ಸ್ಮಿರ್ನೋವ್, 2008
* [http://www.linguaggiodelcorpo.it/biblio Online Nonverbal Library] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100611125946/http://www.linguaggiodelcorpo.it/biblio/ |date=2010-06-11 }} ಈ ವಿಷಯವಾಗಿ 500ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉಚಿತ ಲಭ್ಯ ಲೇಖನಗಳೊಂದಿಗೆ.
* [http://www.center-for-nonverbal-studies.org ''The Nonverbal Dictionary of Gestures, Signs &amp;amp; Body Language Cues'' ] by ಡೇವಿಡ್ ಬಿ. ಗಿವೆನ್ಸ್
* [http://www.psychologytoday.com/blog/spycatcher &quot;Psychology Today Nonverbal Communication Blog posts&quot;] by ಜೋ ನವಾರ್ರೋ
* [http://sites.google.com/site/nonverbalcommunicationportal/home &quot;NVC Portal - A useful portal providing information on Nonverbal Communication&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100523105554/http://sites.google.com/site/nonverbalcommunicationportal/home |date=2010-05-23 }}

[[ವರ್ಗ:ಪದರಹಿತ/ಮಾತಿಲ್ಲದ ಸಂವಹನ(ಸಂಜ್ಞಾ ಸಂಪರ್ಕ)]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂವಹನ]]</text>
      <sha1>s07hci8ep3srq3etrqazhk58gy044st</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23733</id>
    <revision>
      <id>1307016</id>
      <parentid>1292905</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T11:13:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307016</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="120326" sha1="qwiwi0gtpqqrjn12rd03hzg0wcxblw4" xml:space="preserve">{{Infobox Tennis player
|playername = ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ
|image = [[ಚಿತ್ರ:Andre Agassi Indian Wells 2006.jpg|235px]]
|nickname= ''The Punisher''&lt;ref name=&quot;The Career of Andre Agassi&quot;/&gt;
|country = United States
|residence = [[Las Vegas, Nevada]], USA
|datebirth = {{birth date and age|mf=yes|1970|04|29}}
|placebirth = [[Las Vegas, Nevada]], USA
|height = {{convert|1.80|m|ftin|abbr=on}}
|weight = {{convert|80|kg|lb|abbr=on}}
|turnedpro = 1986
|retired = September 3, 2006
|plays = Right-handed; two-handed backhand
|careerprizemoney = US$31,152,975
* [[ATP Tour records#Earnings|4th All-time leader in earnings]]
|singlesrecord = 870–274 (76.05%)
|singlestitles = 68 including 60 listed by the ATP
|highestsinglesranking = No. '''1''' (April 10, 1995)
|AustralianOpenresult = '''W''' ([[1995 Australian Open - Men's Singles|1995]], [[2000 Australian Open - Men's Singles|2000]], [[2001 Australian Open - Men's Singles|2001]], [[2003 Australian Open - Men's Singles|2003]])
|FrenchOpenresult = '''W''' ([[1999 French Open - Men's Singles|1999]])
|Wimbledonresult = '''W''' ([[1992 Wimbledon Championships - Men's Singles|1992]])
|USOpenresult = '''W''' ([[1994 U.S. Open - Men's Singles|1994]], [[1999 U.S. Open - Men's Singles|1999]])
|Othertournaments= Yes
|MastersCupresult= '''W''' ([[1990 ATP Tour World Championships|1990]])
|Olympicsresult = '''W''' ([[Tennis at the 1996 Summer Olympics - Men's Singles|1996]])
|doublesrecord = 40–42
|doublestitles = 1
|grandslamsdoublesresults= yes
|FrenchOpenDoublesresult= QF (1992)
|USOpenDoublesresult= 1R (1987)
|highestdoublesranking = No. 123 (August 17, 1992)}}
{{MedalTop}}
{{MedalCountry|{{USA}}}}
{{MedalSport|Men's [[Tennis at the Summer Olympics|tennis]]}}
{{MedalGold|[[1996 Summer Olympics|1996 Atlanta]]| [[Tennis at the 1996 Summer Olympics|Singles]]}}
{{MedalBottom}}
1970, ಏಪ್ರಿಲ್ 29, ರಂದು ಜನಿಸಿದ '''; ಆಂಡ್ರೆ ಕಿರ್ಕ್ ಅಗಾಸ್ಸಿ ''' {{IPA-en|ˈɑːndreɪ ˈæɡəsi|pron}}ಅಮೇರಿಕಾದ ಒಬ್ಬ ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿದ ಹಾಗೂ ಹಿಂದಿನ [[ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ]] ವೃತ್ತಿಪರ [[ಟೆನ್ನಿಸ್]] ಆಟಗಾರ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಹಾಗೂ ಸಹ ಆಟಗಾರರಿಂದ ಸರ್ವಕಾಲೀನ ಅತ್ಯಂತ ಮಹಾನ್ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ,&lt;ref name=&quot;cba&quot;&gt;{0/{1}}&quot;ಟೆನ್ನಿಸ್ ನ ಪ್ರೀತಿಯ ವಿಷಯ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಜೊತೆ ಮುಕ್ತಾಯ ಗೊಂಡಿತು&quot; [[CBC ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್]]. ಮರುಸ್ಥಾಪನೆ ಮೇ 13, 2009.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.telegraph.co.uk/sport/tennis/wimbledon/3030108/Grand-slammed.html &quot;ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್-ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ಮಡ್&quot;]. ''[[ದಿ ಡೈಲಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್]]''. ಮರುಸ್ಥಾಪನೆ ಮೇ 13, 2009.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;stars&quot;&gt;{0/{1}}&quot;ಅಗಾಸ್ಸಿಗೆ ಆಟಗಾರರು ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು&quot; [[BBC]]. ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು ಮೇ 15, 2010.&lt;/ref&gt; ಅಗಾಸ್ಸಿ ಪಂದ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಸರ್ವೀಸ್ ಹಿಂದಿರುಗಿವವನು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;cba&quot;/&gt;&lt;ref&gt;[http://uk.eurosport.yahoo.com/tennis/simon-reed/article/1176/ &quot;ರೀಡ್ ನ ಹೊಡೆತಗಾರರು: ಪುರುಷರ ಸರ್ವ್ ನ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವಿಕೆ&quot;]. [[ಯಾಹೂ! ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್]]. ಮರುಸ್ಥಾಪನೆ ಮೇ 13, 2009.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.nytimes.com/2005/09/13/sports/tennis/13tv.html &quot;ಅಡ್ಜೆಕ್ಟಿವ್ಸ್ ಟ್ಯಾಂಗಲ್ಡ್ ಇನ್ ದಿ ನೆಟ್&quot;]. ''[[ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]]''. ಮರುಸ್ಥಾಪನೆ ಮೇ 13, 2009.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://articles.latimes.com/1995-03-14/sports/sp-42741_1_andre-agassi?pg=1 &quot;ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಈಗ ತಾನೇ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾರೆ&quot;] ''[[ಲಾಸ್ ಏಂಜಲ್ಸ್ ಟೈಮ್ಸ್]]''. ಮರುಸ್ಥಾಪನೆ ಮೇ 13, 2009.&lt;/ref&gt;
ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಟೆನ್ನಿಸ್ ನಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ [[ಕೆರಿಯರ್ ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್]] ಸಾಧಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರ, ಮತ್ತು [[ರಾಡ್ ಲೆವರ್]], [[ಡಾನ್ ಬಡ್ಜ್]], [[ಫ್ರೆಡ್ ಪೆರ್ರಿ]], [[ರಾಯ್ ಎಮರ್ ಸನ್]], ಹಾಗೂ [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]] ಜೊತೆ [[ಕೆರಿಯರ್ ಗ್ರಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್]] ಸಾಧಿಸಿದ ಆರು ಜನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು - [[ಓಪನ್ ಎರಾ]] ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗಿನಿಂದ ಮೂರು ಜನರಲ್ಲಿ ([[ಲೆವರ್]] ಮತ್ತು [[ಫೆಡರರ್]] ಜೊತೆ) ಒಬ್ಬರು.&lt;ref&gt;[http://latimesblogs.latimes.com/olympics_blog/2008/08/federer-gets-hi.html ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲ್ಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ವರದಿ]&lt;/ref&gt; ಅವರು ಹದಿನಾರು [[ಗ್ಯ್ರಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್]] ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ ಹಂತ ತಲುಪಿ, ಎಂಟು ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರು, ಇದರಿಂದ ಅವರು ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದ [[ಜಂಟಿ ಐದನೆಯ]] ಆಟಗಾರನಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ, ಹಾಗೂ ಜೊತೆಗೆ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ [[ಒಲಂಪಿಕ್]] [[ಬಂಗಾರದ ಪದಕ]]ವನ್ನೂ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ ಮತ್ತು ಒಲಂಪಿಕ್ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನಲ್ಲದೆ, ಅವರು 2004-2010 ರ ವರೆಗೆ ಒಂದು ದಾಖಲೆಯಾಗಿರುವ ಹದಿನೇಳು [[ATP ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸರಣಿ]] ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನೂ ಗೆದ್ದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು [[1990]] ರ [[ATP ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸ ಸರಣಿ ಸ್ಪರ್ಧೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಶಾಲಿಯಾದರು ಮತ್ತು [[1990]] ಹಾಗೂ [[1992]] ರಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದ [[ಡೇವಿಸ್ ಕಪ್]] ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;tennis&quot;/&gt;
[[ನರದ]] ಜೊತೆ ಅಡ್ಡಿ ಬರುವಂತಹ ಹಿಮ್ಮಡಿ ಎಲುಬು ಮತ್ತು ([[ಬೆನ್ನೆಲುಬಿನ]] ಸ್ಥಳಾಂತರ) [[ಸ್ಪಾಂಡಿಲೊಲಿಸ್ಥೆಸಿಸ್]] ಎಂಬ ಅವರ [[ಬೆನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಊರಿದ]] ಎರಡು ಡಿಸ್ಕ್ ಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದ [[ನರಬೇನೆ]]ಯಿಂದ ನರಳಿದ ನಂತರ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 3, 2006 ರಂದು [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ನ ಮೂರನೆ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸೋತ ನಂತರ ವೃತ್ತಿಪರ ಟೆನ್ನಿಸ್ ನಿಂದ ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿದರು. ದಕ್ಷಿಣ ನೆವಡಾದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ 60 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರುಗಳ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಅವರು&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.atptennis.com/en/players/tribute/agassi/agassi_charity.asp
|publisher=ATP Tour, Inc.
|title=Tribute to a legend: Andre Agassi Charitable Foundation
|accessdate=2007-02-15
}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;, ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಚಾರಿಟಬಲ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.agassifoundation.org/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2002-10-29 |archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20021029135656/http://www.agassifoundation.org/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;. 2001 ರಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವು ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಒಂದು K-12 ಸಾರ್ವಜನಿಕ [[ಅಭಿಕಾರದ ಶಾಲೆಯನ್ನು]], ಲಾಸ್ ವೇಗಾಸ್ ನಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಕಾಲೆಜು ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯನ್ನು ತೆರೆದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.agassiprep.org/
|publisher=Andre Agassi Preparatory Academy
|title=Homepage of
|accessdate=2007-02-15
|archive-date=2007-02-25
|archive-url=https://web.archive.org/web/20070225092139/http://www.agassiprep.org/
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt; &quot;ಬಹುಶಃ ಪಂದ್ಯಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯದ್ಭುತ ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿ ನಕ್ಷತ್ರವೆಂದು&quot; &lt;ref name=&quot;stars&quot;/&gt; ಅವರ ನಿವೃತ್ತಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ BBC ಯಿಂದ ವರ್ಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ, ಅವರ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಬದ್ಧವಲ್ಲದ ಉಡುಪು ಹಾಗೂ ಮನೋವರ್ತನೆಯ ಸಹಿತ, ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಸಾಧನೆಗಳು, ಪಂದ್ಯದ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವರ್ಚಸ್ಸುಳ್ಳ ಆಟಗಾರನೆಂದು ಉದಾಹರಿಸಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣುತ್ತೇವೆ, ಮತ್ತು 1990 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಟೆನ್ನಿಸ್ ನ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪುರುಜ್ಜೀವಿತಗೊಳಿಸಿದ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ಲಾಘಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;cba&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;stars&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.independent.co.uk/sport/tennis/dont-walk-away-andre-charismatic-gifts-of-agassi-should-not-be-allowed-to-slip-through-net-406318.html |title=ದಿ ಇಂಡಿಪೆಂಡೆಂನ್ಟ್: &quot;ಡೋಂನ್ಟ್ ವಾಕ್ ಅವೇ, ಆಂಡ್ರೆ&quot; |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606110540/http://www.independent.co.uk/sport/tennis/dont-walk-away-andre-charismatic-gifts-of-agassi-should-not-be-allowed-to-slip-through-net-406318.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿದ ವೃತ್ತಿಪರ ಟೆನ್ನಿಸ್ ನ ಸಹ ಆಟಗಾರ್ತಿ [[ಸ್ಟೆಫಿ ಗ್ರಾಫ್]] ರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ.
== 1970-1985: ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==
[[ಇಮ್ಯಾನುಎಲ್ &quot;ಮೈಕ್&quot; ಅಘಾಸ್ಸಿಯಾನ್]] ಮತ್ತು ಎಲಿಜಬೆತ್ &quot;ಬೆಟ್ಟಿ&quot; ಅಗಾಸ್ಸಿ (ನೀ ಡುಡ್ಲೆ) ಗೆ, [[ನೆವಡಾ ದ ಲಾಸ್ ವೆಗಾಸ್]] ನಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿಯು ಹುಟ್ಟಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.netglimse.com/celebs/bio/andre_agassi.shtml |title=Andre Agassi Biography |publisher=Netglimpse.com |accessdate=2007-08-14}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ತಂದೆ [[ಅರ್ಮೇನಿಯನ್]] ಮತ್ತು [[ಅಸ್ಸಿರಿಯನ್]] ನ [[ಇರಾನಿ]]ಯ ಜನಾಂಗೀಯರು&lt;ref&gt;https://books.google.com/books?id=5R1y1nvcWccC&amp;amp;pg=PA278&amp;amp;lpg=PA278&amp;amp;dq=andre+aghassi+Armenian+-wikipedia.org&amp;amp;source=bl&amp;amp;ots=MiSYlmHbHG&amp;amp;sig=wMd8xu9J8iOQyv_RuVwJvaJWiyc&amp;amp;hl=en&amp;amp;sa=X&amp;amp;oi=book_result&amp;amp;resnum=48&amp;amp;ct=result&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;persianbio&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.persianmirror.com/culture/famous/bios/andreagassi.cfm |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2006-01-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060130093959/http://www.persianmirror.com/culture/famous/bios/andreagassi.cfm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.zindamagazine.com/html/archives/1995/zn082895.html&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;peoplebio&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.peopleandprofiles.com/ProfilesDet-28/Andre+Agassi.html?profile_id=127 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2007-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070708231152/http://www.peopleandprofiles.com/ProfilesDet-28/Andre%2BAgassi.html?profile_id=127 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;, ಇವರು ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಬರುವ ಮುಂಚೆ [[1948]] ಹಾಗೂ [[1952]] ರ [[ಒಲಂಪಿಕ್ ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ]] [[ಕುಸ್ತಿ]]ಯಲ್ಲಿ [[ಇರಾನ್]] ನನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;&gt;{{cite book |last1=Jensen|first1=Jeffry |editor1-first=Dawn P |editor1-last=Dawson|title=Great Athletes |edition=Revised|volume=1|year=2002|origyear=1992 |publisher=Salem Press|isbn=1-58765-008-8|pages=17–19}}&lt;/ref&gt; ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ತಾಯಿ, ಬೆಟ್ಟಿ, [[ಸ್ತನ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್]] ನಿಂದ ಬದುಕುಳಿದವರು.
ಮೈಕ್ ಅಗಾಸ್ಸಿ ತನ್ನ ಗದರಿಸುವ ಸ್ವಭಾವಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಪಂದ್ಯಗಳಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಯುತವಾಗಿ ಒಂದು ಸುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಅಂಡ್ರೆ ಯಾವಾಗಲಾದರೂ ಒಂದು ಅಂಕ ಸೋತರೂ ಬೇಸರದಿಂದ ಬೇಲಿಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳತ್ತ ಕಿರುಚುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಹೊರಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. 13 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಆಂಡ್ರೆ [[ಫ್ಲಾರಿಡಾ]]ದಲ್ಲಿನ [[ನಿಕ್ ಬೊಲ್ಲೆಟ್ಟಿರಿ]] ನ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಅವರು ಅಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಮೂರು ತಿಂಗಳು ಮಾತ್ರ ಇರಬಹುದಾಗಿತ್ತು ಏಕೆಂದರೆ ಅವರ ತಂದೆ ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಹಣ ವ್ಯಯ ಮಾಡಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಆಟವನ್ನು ಹತ್ತು ನಿಮಿಷ ವೀಕ್ಷಿಸಿದ ನಂತರ, ಬೊಲ್ಲೆಟ್ಟೆರಿ ಮೈಕ್ ರನ್ನು ಕರೆದು ಹೇಳಿದರು: &quot;ನಿಮ್ಮ ಚೆಕ್ ವಾಪಸ್ಸು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಿ. ಅವರು ಇಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ,&quot; ತಾನು ನೋಡಿದ ಯಾರೊಬ್ಬರಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;lxbpdn&quot;&gt;{{cite web|url=http://sportsillustrated.cnn.com/2006/magazine/08/30/agassi0717/index.html|publisher=Gary Smith for Sports Illustrated|title=Coming Into Focus|accessdate=2007-02-15|archive-date=2010-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20100105073645/http://sportsillustrated.cnn.com/2006/magazine/08/30/agassi0717/index.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
== ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಟೆನ್ನಿಸ್ ವೃತ್ತಿಯ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ ==
=== 1986–1993 ===
ಅವರು ತಮ್ಮ 16 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಪರ ಆಟಗಾರರಾದರು ಹಾಗೂ ಅವರ ಮೊದಲ ಕ್ರೀಡಾಸ್ಪರ್ಧೆ [[ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಲಾ ಕ್ವಿಂಟಾ]] ದಲ್ಲಿತ್ತು. ಅವರು [[ಜಾನ್ ಆಸ್ಟಿನ್]] ವಿರುದ್ಧ 6-4, 6-2 ಇಂದ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಗೆದ್ದರು, ಆದರೆ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಎರಡನೆ ಪಂದ್ಯವನ್ನು [[ಮಾಟ್ಸ್ ವಿಲಾಂಡರ್]] ಗೆ 6-1, 6-1 ರಿಂದ ಸೋತರು. ವರ್ಷಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ವಿಶ್ವದ 91 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.tennis28.com/rankings/history/agassi.html|title=http://www.tennis28.com/rankings/history/agassi.html |accessdate=2009-06-12 |publisher=Tennis28 }}&lt;/ref&gt; [[ಇಟಪಾರಿಕಾ]] ದಲ್ಲಿ [[ಸುಲ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಓಪನ್]] ಅನ್ನು 1987 ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲನೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ವರ್ಷವನ್ನು ವಿಶ್ವದ 25 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಅವರು ಆರು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕ್ರೀಡಾ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ 1988 ರಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿದರು (ಮೆಂಫಿಸ್, [[ಯು.ಎಸ್ ಪುರುಷರ ಕ್ಲೇ ಕೋರ್ಟ್ ಪಂದ್ಯಗಳು]], [[ಫಾರೆಸ್ಟ್ ಹಿಲ್ಸ್ WCT]], ಸ್ಟುಟ್ ಗಾರ್ಟ್ ಔಟ್ ಡೋರ್, [[ವೋಲ್ವೊ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ]] ಮತ್ತು [[ಲಿವಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ ಓಪನ್]]),&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಮತ್ತು ಆ ವರುಷದ ಡಿಸಡಂಬರ್ ವೇಳೆಗೆ, ಕೇವಲ 43 ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಆಡಿದ ನಂತರ ಅವರು 2 ಮಿಲಿಯನ್ [[ಯುಎಸ್ ಡಾಲರು]]ಗಳ ಜೀವನ ವೃತ್ತಿಯ ಬಹುಮಾನದ ಹಣವನ್ನು ಮೀರಿದರು - ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಆ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿದ ಯಾರೊಬ್ಬರಿಗಿಂತಲೂ ಅದು ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿತ್ತು.{{Citation needed|date=July 2009}} ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ [[ಮ್ಯಾಟ್ಸ್ ವಿಲಾಂಡರ್]] ಹಾಗೂ ಎರಡನೆ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ [[ಇವಾನ್ ಲೆಂಡ್ಲ್]] ಯವರ ಹಿಂದೆ 3 ನೇ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ವರ್ಷಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಡೆದರು. [[ವೃತ್ತಿಪರ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರ ಸಂಸ್ಥೆ]] ಹಾಗೂ ''ಟೆನ್ನಿಸ್ '' ಸಂಚಿಕೆಗಳೆರಡೂ 1988 ನೇ ವರುಷದ ಅತ್ಯಂತ ಸುಧಾರಿಸಿದ ಆಟಗಾರನೆಂದು ಅಗಾಸ್ಸಿಯನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt;
ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಮೊದಲ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ವರೆಗೆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ (ಇದೇ ಮುಂದೆ ಅವರ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಆಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು) ಆಡಬಾರದೆಂದೂ ಅಲ್ಲದೆ, ಅಗಾಸ್ಸಿ 1988 ರಿಂದ 1990 ರ ಪೂರ್ತಿ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಆಡ ಬಾರದೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಯ ಆಟಗಳ ಪಾರಂಪರಿಕತೆಯ ಕಾರಣ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ &quot;ಮುಖ್ಯ ಬಿಳಿ&quot; ಉಡುಪಿನ ನಿಯಮಕ್ಕೆ ಆಟಗಾರರು ಆಡುವಾಗ ಅನುಸರಿಸ ಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ ತಾವು ಅಲ್ಲಿ ಆಡಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ್ದರು.
ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿನ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ಕಾರಣ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಬೇಗನೆ ಭವಿಷ್ಯದ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ ವೀರಾಗ್ರಣಿ ಎಂದು ಎಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಇನ್ನೂ ಹದಿವಯಸ್ಸಿನವನಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರು [[ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್]] ಮತ್ತು [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ಗಳಲ್ಲಿ 1988 ರಲ್ಲಿ ಉಪಾಂತ್ಯ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಿದರು, ಹಾಗೂ 1989 ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಉಪಾಂತ್ಯ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, 1990 ನ್ನು ಅನೇಕ ಹತ್ತಿರದ ಸೋಲಿನಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಅಂತಿಮ ಹಂತವನ್ನು 1990 ರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ತಲುಪಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಆಂಡ್ರೆಸ್ ಗೊಮೆಜ್]] ಗೆ ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸೋಲುವ ಮುನ್ನ ಎಲ್ಲರೂ ಅವರೇ ಗೆಲ್ಲುತ್ತಾರೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಉಪಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಲಿ ವಿಜೇತ [[ಬೋರಿಸ್ ಬೆಕರ್]] ನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಅವರು ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ಆ ವರ್ಷದ ತಮ್ಮ ಎರಡನೆಯ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಅಂತಿಮ ಹಂತ ತಲುಪಿದರು. ಅವರ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಹಂತದ ಎದುರಾಳಿ [[ಪೀಟ್ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್]]; ಒಂದು ವರ್ಷ ಮೊದಲು ಅಗಾಸ್ಸಿ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರನ್ನು 6-2, 6-1 ರಿಂದ ಸೋಲಿಸಿದ್ದರು, ಅದಾದ ನಂತರ ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಅದನ್ನು ವೃತ್ತಿಪರವಾಗಿ ಆಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂಬುದರ ಕಾರಣ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಬಗ್ಗೆ ತನಗೆ ಖೇದವಾಗುತ್ತಿದೆಯೆಂದು ತನ್ನ ತರಬೇತುದಾರರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಗೆ 6-4, 6-3, 6-2 ರಿಂದ ಸೋತರು. ಈ ಇಬ್ಬರೂ ಅಮೇರಿಕಾದ ಆಟಗಾರರ ನಡುವಿನ ಪೈಪೋಟಿಯು ಆ ದಶಕದ ಉಳಿದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಟೆನ್ನಿಸ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧೆಯಾಯಿತು. 1990 ರಲ್ಲೂ ಸಹ, ಅಗಾಸ್ಸಿ 8 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವು ತನ್ನ ಮೊದಲನೆಯ [[ಡೇವಿಸ್ ಕಪ್]] ಗೆಲ್ಲಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಹಾಗೂ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಹಾಲಿ ವಿಜೇತ [[ಸ್ಟೇಫಾನ್ ಎಡ್ಬರ್ಗ್]] ಅನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ತಮ್ಮ ಏಕೈಕ [[ಟೆನ್ನಿಸ್ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಕಪ್]] ಗೆದ್ದರು.
1991 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ತಮ್ಮ ಅನುಕ್ರಮವಾದ ಎರಡನೆ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಅಂತಿಮ ಘಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಬೊಲ್ಲೆಟ್ಟಿರಿ ಶಾಲೆಯ ಸಹ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ [[ಜಿಮ್ ಕೊರಿಯರ್]] ಅನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು. ಕೊರಿಯರ್ ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಜಯಶಾಲಿಯಾಗಿ ಹೊರಬಂದರು. ತಾವು ಧರಿಸುವಂತಹ ಉಡುಪುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ವಾರಗಟ್ಟಲೆ ಉಹಾಪೋಹಗಳಿಗೆ ಎಡೆಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಾ, ಅಗಾಸ್ಸಿ 1991 ರ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಆಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಅವರು ಆನಂತರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬಿಳಿ ಉಡುಪಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆ ಸುತ್ತಿನ ಆಟಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಅವರು ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ [[ಡೇವಿಡ್ ವೀಟನ್]] ಗೆ ಸೋತರು, ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ಹಂತವನ್ನು ತಲಿಪಿದ್ದರು.
ತಾವು ಮೊದಲು ಯಶಸ್ಸು ಗಳಿಸಿದ್ದ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲದೆ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅವರ ಮೊದಲ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಜಯವು ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು. 1992 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಗೊರಾನ್ ಇವಾನ್ಸಿವಿಚ್]] ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಅಂತಿಮ ಹಂತ ತಲುಪುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹಿಂದಿನ ಇಬ್ಬರು ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ವಿಜೇತರಾದ [[ಬೊರಿಸ್ ಬೆಕರ್]] ಮತ್ತು [[ಜಾನ್ ಮೆಕೆನ್ರೊ]] ಅವರ ಮೇಲೆ ಜಯಗಳಿಸಿದ್ದರು. ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ [[ಲಿಯಟಾನ್ ಹೆವಿಟ್]] ತನಕ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ಬೇಸ್ ಲೈನ್ ಆಟಗಾರ ಜಯಶಾಲಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. 1992 ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯನ್ನು [[BBC ಓವರ್ ಸೀಸ್ ವರ್ಷದ ಕ್ರೀಡಾ ವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂದು]] ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. 1992 ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ [[ಡೇವಿಸ್ ಕಪ್]] ಗೆದ್ದ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಆಡಿದರು. ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ಅವರ ಎರಡನೇ ಡೇವಿಸ್ ಕಪ್ ಬಿರುದಾಗಿತ್ತು.
[[ಪೀಟರ್ ಕೊರ್ಡಾ]] ರವರ ಜೊತಗೂಡಿ, [[ಸಿನ್ ಸಿನಾಟಿ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್]] ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಏಕೈಕ ಡಬಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು 1993 ರಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಆ ವರ್ಷದ ಪ್ರಾರಂಭದ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲವನ್ನು ಗಾಯಗಳ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಕಳೆದುಕೊಂಡರು. ತಮ್ಮ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿದರಾದರೂ, ಅವರು ಕೊನೆಗೆ ಆ ವರ್ಷದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಆಟಗಾರ ಪೀಟ್ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಅವರಿಗೆ ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸೋತರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ [[ಥಾಮಸ್ ಇನ್ ಕ್ವಿಸ್ಟ್]] ಗೆ ಮೊದಲನೆಯ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಸೋತರು ಮತ್ತು ಆ ವರ್ಷದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮಾಡಿಸಬೇಕಾಯಿತು.
=== 1994–1997 ===
ಹೊಸ ತರಬೇತುದಾರ [[ಬ್ರಾಡ್ ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್]] ರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹೆಚ್ಚು ಕುಶಲತೆಯಿಂದ ಯೋಜಿಸಿದ, ಸ್ಥಿರ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿತು. ಅಗಾಸ್ಸಿ 1994 ರನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ, [[ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಂಬಲ್ಡನ್]] ನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ಸೋತರು. ಆದರೂ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹಾರ್ಡ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆವೃತ್ತಿಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, [[ಕೆನೆಡಿಯನ್ ಓಪನ್]] ನಲ್ಲಿ ಜಯಶಾಲಿಯಾದರು. ಸ್ವದೇಶದವರೇ ಆದ [[ಮೈಖೆಲ್ ಚಾಂಗ್]] ವಿರುದ್ಧ 5-ಸೆಟ್ ಗಳ ನಾಲ್ಕನೇ ಸುತ್ತಿನ ಯಶಸ್ಸಿನ ಜೊತೆ [[1994 ರ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಿಂದಿರುಗಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಮೈಖೆಲ್ ಸ್ಟಿಚ್]] ರವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, [[ಶ್ರೇಯಾಂಕವಿಲ್ಲದ]] ಆಟಗಾರನಾಗಿ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಗೆದ್ದ ಮೊದಲನೇ ಆಟಗಾರರಾದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt;
1995 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ತಮ್ಮ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಸ್ವಲ್ಪ ಕೂದಲನ್ನು ತೆಗೆದು, ತಮ್ಮ ಹಳೆಯ &quot;ಆಕಾರವೇ ಸರ್ವಸ್ವ&quot; ಎಂಬ ವೇಷವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದರು. ಅವರು [[1995 ರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್]] (ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು) ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿ, ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆದ್ದು ಕೊಂಡರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ 1995 ರಲ್ಲಿ ಐದು ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸಿದರು, ಎಲ್ಲವೂ [[ಹಾರ್ಡ್ ಕೋರ್ಟ್]] ಗಳ ಮೇಲೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮೂರರಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ 1995 ರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸರಣಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ([[ಸಿನ್ ಸಿನಾಟಿ]], ಕೀ ಬಿಸ್ಕಯ್ನೆ, ಮತ್ತು ಕೆನೆಡಿಯನ್ ಓಪನ್) ಒಟ್ಟು ಏಳು ಪ್ರಶಸ್ತಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಬೇಸಿಗೆಯ ಹಾರ್ಡ್ ಕೋರ್ಟ್ ಪಂದ್ಯಾಟಗಳ ಅವದಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ 26-ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಸಮನೆ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು, ಅದು ಅವರು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಅವರಿಗೆ [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೋಲುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು.
ಏಪ್ರಿಲ್ 1995 ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ [[ವಿಶ್ವದ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ]]ವನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ಅವರು ಆ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಒಟ್ಟು 30 ವಾರಗಳ ತನಕ, ನವೆಂಬರ್ ವರೆಗೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಸೋಲು/ಗೆಲುವಿನ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ, 1995 ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವರ್ಷ. ಅವರು 75 ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿ, 9 ರಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸೋತರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ [[ಡೇವಿಸ್ ಕಪ್]] ಗೆಲ್ಲುವ ತಂಡದ ಪ್ರಮುಖ ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದರು - ಇದು ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಮೂರನೆಯ ಹಾಗೂ ಅಂತಿಮ ಡೇವಿಸ್ ಕಪ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು.
ಅವರು ಯಾವುದೇ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಅಂತಿಮ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾದ ಕಾರಣ, ಅಗಾಸ್ಸಿಗೆ 1996 ಕಡಿಮೆ ಯಶಸ್ಸಿನ ವರ್ಷವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಮತ್ತು ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ವದೇಶದವರೇ ಆದ [[ಕ್ರಿಸ್ ವುಡ್ ರಫ್]] ಮತ್ತು [[ಡೊಘ್ ಫ್ಲಾಖ್]] ಅವರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಆರಂಭಿಕ ಸುತ್ತಿನ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಪಜಯ ಅನುಭವಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಚಾಂಗ್ ಅವರಿಗೆ ನೇರ ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನ ಉಪಾಂತ್ಯ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸೋತರು. ಆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಜೋರಾದ ಗಾಳಿಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಸೋಲುಂಟಾಯಿತೆಂದು ದೂರಿದರು, ಆದರೆ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಬೇಕೆಂತಲೇ ಸೋತಿದ್ದಾಗಿ (ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾದ ಸೋಲು) ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು, ಎಕೆಂದರೆ ತಾವು ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಬೋರಿಸ್ ಬೆಕರ್]] ಅವರನ್ನು ಸಂಧಿಸ ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅವರನ್ನು ಕಂಡರೆ ಇವರಿಗಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. 6-2, 6-3, 6-1 ಸೆಟ್ಟ್ ಗಳಿಂದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಪೇನಿನ [[ಸರ್ಗೆ ಬ್ರುಗ್ವೇರ]] ರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, [[ಅಟ್ಲಾಂಟಾ]] ದ [[ಒಲಂಪಿಕ್ ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ]] ಪುರುಷರ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಸುವರ್ಣ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದದ್ದು ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಉನ್ನತ ಸಾಧನೆಯಾಗಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಅಗಾಸ್ಸಿ ಸಿನ್ ಸಿನಾಟಿ ಮತ್ತು ಕೀ ಬಿಸ್ಕಯ್ನೆ ನಲ್ಲಿಯು ಸಹ ತಮ್ಮ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡರು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ 1997 ಕೆಳ ಮಟ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಅವರ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನ ತೊಂದರೆ ಪುನಃ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಹಾಗೂ ಆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೇವಲ 24 ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಆಡಿದರು. ತಾವು ಸ್ನೆಹಿತನ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಎಂದು ಆಪಾದಿಸುತ್ತಾ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ [[ಕ್ರಿಸ್ಟಲ್ ಮೆಥಂಫೆಟಮೈನ್]] ಅನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆನೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು.&lt;ref name=&quot;sports.espn.go.com&quot;&gt;http://sports.espn.go.com/sports/tennis/news/story?id=4600027&lt;/ref&gt; ATP ಉದ್ದೀಪನದ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಸೋತರು, ಆದರೆ ಅದೇ ಸ್ನೇಹಿತನು ತಮ್ಮ ಪಾನೀಯವನ್ನು ಬೆರಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆಂದು ದೂರುತ್ತಾ ಅವರು ಒಂದು ಪತ್ರವನ್ನು ಬರೆದರು. ATP ಯು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಕೊಟ್ಟು ಸೋತ ಔಷಧದ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟಿತು. ಮಾದಕ ಔಷಧದ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ತಮ್ಮ ಪತ್ರವು ಸುಳ್ಳೆಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/tennis/8329193.stm | work=BBC News | title=Agassi admits use of crystal meth | date=October 28, 2009 | accessdate=March 30, 2010}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಕೂಡಲೆ ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದರು. ಅವರು ಯಾವುದೇ ಉನ್ನತ-ಮಟ್ಟದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ನವೆಂಬರ್ 10, 1997 ರಂದು ಅವರ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕವು 141 ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಇಳಿಯಿತು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt;
=== 1998–2003 ===
[[ಚಿತ್ರ:Agassi-Auopen2005.jpg|thumb|ಸರ್ವ್ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಅಗಾಸ್ಸಿ]]
1998 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಕಠಿಣ ನಿಯಮಕ್ಕೊಳಪಟ್ಟ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ಛಾಲೆಂಜರ್ ಸೀರೀಸ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ (ವಿಶ್ವದ 50 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಹೊರಗಿರುವ ವೃತ್ತಿಪರ ಆಟಗಾರರಿಗಿರುವ ಒಂದು ಆವೃತ್ತಿ) ಆಡುವುದರ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಶ್ರೇಯಾಂಕಗಳನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ [[ಪೀಟ್ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್]] ಹಾಗೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಜನಪ್ರಿಯ [[ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ರ್ಯಾಫ್ಟರ್]] ವಿರುದ್ಧ ಕೆಲವು ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಆಡಿದರು.
1998 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಐದು ಪಂದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರು ಹಾಗೂ ವರ್ಷದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿದ್ದ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ 122 ರಿಂದ ವರ್ಷಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ 6 ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಾರಿದರು, ಇದು ಏಕೈಕ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಒಬ್ಬ ಆಟಗಾರನಿಂದ ಅತ್ಯುನ್ನತ 10 ನೇ ಹಂತದೊಳಗೆ ತಲುಪಿದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಜಿಗಿತವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;atpbio&quot;&gt;[http://www.atptennis.com/5/en/players/playerprofiles/highlights.asp?playernumber=A092 ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಆಟಗಾರನ ವ್ಯಕ್ತಿಚಿತ್ರ]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಆ ವರ್ಷದ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ, ATP ಆಟಗಾರ ಟಾಮಿ ಹಾಸ್ ಅವರಿಗೆ ಎರಡನೆ ಸುತ್ತಿನ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಹು ಬೇಗನೆ ಸೋತರು. ಅವರು ಹತ್ತು ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಐದು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ಕೀ ಬಿಸ್ಕಯ್ನೆ ನಲ್ಲಿ ಆ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಗೆಲುವಿನ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಒಂದನೇ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ [[ಮಾರ್ಸೆಲೊ ರೈಯಾಸ್]] ಗೆ ಸೋತ ಕಾರಣ [[ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ]] ಅಗಾಸ್ಸಿ ರನ್ನರ್-ಅಪ್ ಆದರು.
ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳ [[ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್]] ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಆಂಡ್ರೆಯ್ ಮೆಡ್ವೆಡೆವ್]] ಅವರ ವಿರುದ್ಧ, ತಾವು ಮೊದಲೆರಡು ಸೆಟ್ ಗಳನ್ನು ಸೋತಿದ್ದರೂ ಮುಂದಿನ ಮೂರು ಸೆಟ್ ಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ 1999 ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು, ಇದರಿಂದ ಆ ಸಮಯದ, ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ನಾಲ್ಕು [[ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್]] ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿದ ಕೇವಲ ಐದನೇ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರಾದರು ([[ರಾಡ್ ಲೇವರ್]], [[ಫ್ರೆಡ್ ಪೆರ್ರಿ]], [[ರಾಯ್ ಎಮರ್ಸ್ನ್]] ಮತ್ತು [[ಡಾನ್ ಬಡ್ಜ್]] - ಇವರೆಲ್ಲರ ಜೊತೆ ಈಗ ಆರನೆಯವರಾಗಿ [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]] ಸೇರಿದ್ದಾರೆ). ಈ ವಿಜಯವು ಎಲ್ಲಾ ನಾಲ್ಕು ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಮೂರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಮೇಲ್ಮೈಗಳ ಮೇಲೆ (ಕ್ಲೇ, ಗ್ರಾಸ್ ಹಾಗೂ ಹಾರ್ಡ್ ಕೋರ್ಟ್) ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದಿರುವಂತಹ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರಾದರು (ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರಲ್ಲಿ, ಎರಡನೆಯವರು ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್) ಇದು ಅವರ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಒಂದು ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಉಳಿದ ನಾಲ್ಕು ಪುರುಷರು ತಮ್ಮ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಕ್ಲೇ ಹಾಗೂ ಗ್ರಾಸ್ ಕೋರ್ಟ್ ಗಳ ಮೇಲೆ ಗೆದ್ದಿದ್ದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಎಲ್ಲಾ ನಾಲ್ಕು ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳು ಹಾಗೂ ಒಂದು [[ಒಲಂಪಿಕ್]] ಸುವರ್ಣ ಪದಕದ ಸಹಿತ, [[ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್]] ಗೆದ್ದಿರುವ ಮೊದಲನೆಯ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರು ಸಹ ಆದರು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ತಲುಪುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ 1999 ರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಜಯವನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನೇರ ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಪೀಟ್ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಗೆ ಸೋತರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ (ಒಟ್ಟು 2 ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ 1 ಸೆಟ್ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಮುಂದೆ ಬಂದು) [[ಟಾಡ್ ಮಾರ್ಟಿನ್]] ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ಗೆಲ್ಲುವುದರ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಸೋಲಿನಿಂದ ಪುಟಿದೆದ್ದರು. ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರ ಆರು ಬಾರಿ ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ದಾಖಲೆಯ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿ(1993-1998), ಅಗಾಸ್ಸಿ 1999 ಅನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಆಟಗಾರರಾಗಿ ಮುಗುಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದೇ ಬಾರಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ವರ್ಷವನ್ನು ಒಂದನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದ್ದುದು.
ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರನ್ನು ಉಪಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ [[ಯೆವ್ ಜೆನಿ ಕೆಫೆಲ್ನಿಕೊವ್]] ರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ತಮ್ಮ ಎರಡನೆಯ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದರ ಮೂಲಕ ಮುಂದಿನ ವರ್ಷವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; 1969 ರಲ್ಲಿ [[ರಾಡ್ ಲೇವರ್]] ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಸಾಧಿಸಿದ್ದಾಗಿನಿಂದ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ತಲುಪಿದವರಲ್ಲಿ ಇವರೇ ಮೊದಲ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರಾದರು.&lt;ref&gt;[[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]] 2005 ರಿಂದ 2007 ರ ವರೆಗೆ ಆಗಿನಿಂದ ಹತ್ತು ಅನುಕ್ರಮವಾದ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ, ಈ ಸಾಹಸ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸರಿಸಮಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;/ref&gt; ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು ಲೇವರ್ ಅವರ ನಂತರ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಅನ್ನು ಹೊರತು ಪಡಿಸಿ, ನಾಲ್ಕು ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರರಲ್ಲಿ ಹಾಲಿ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದ ನಾಲ್ಕನೇ ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;[[ಪೀಟ್ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್]] 1993 ರ [[ವಿಂಬಲ್ಡನ್]], 1993 ರ [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]], ಮತ್ತು [[1994 ರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಏಕಕಾಲವಾಗಿ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರೂ [[ಗ್ರಾಸ್ ಕೋರ್ಟ್]] ನಲ್ಲಿಯೇ ಆಡಿದ್ದರೂ, 1974 ರಲ್ಲಿ ಆ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರೂ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಜಿಮ್ಮಿ ಕಾನರ್ಸ್ ಗೆದ್ದಿದ್ದರು. 1988 ರಲ್ಲಿ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಬಿಟ್ಟು [[ಮಾಟ್ಸ್ ವಿಲಾಂಡರ್]] ತನ್ನ ಸಮಾನರೂಪದ ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿಶ್ವದ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕಕ್ಕೆ ಏರುವಾಗ ಗೆದ್ದಿದ್ದರು. 2006 ರಿಂದ 2007 ರ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಅಲ್ಲದೆ 2004 ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ [[ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಅಂದಿನಿಂದ ಫೆಡರರ್ ಈ ಅದ್ಭುತ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸರಿಸಮಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. [[ರಾಫೆಲ್ ನಡಾಲ್]] 2008 ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್, 2008 ರ ವಿಂಬಲ್ಡನ್, ಹಾಗೂ 2009 ರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;/ref&gt;
2000 ರ ವರ್ಷವು ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು ಉಪಾಂತ್ಯ ತಲುಪಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ರ್ಯಾಫ್ಟರ್ ಅವರಿಗೆ ಸೋತರಾದರೂ, ಅನೇಕರು ಆ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಆಡಲಾದ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/tennis/wimbledon_history/3742067.stm |title=Classic Matches: Rafter v Agassi |date=2004-05-31 |accessdate=2007-10-25 |publisher=BBC Sport}}&lt;/ref&gt; ಪ್ರಾರಂಭೋತ್ಸವದ [[ಲಿಸ್ಬನ್]] ನ್ನಿನ [[ಟೆನ್ನಿಸ್ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಕಪ್]] ನಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದು ಟೆನ್ನಿಸ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಗಳಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಆಟಗಾರನಾಗ ಬೇಕೆಂಬ ರಷಿಯಾದವನ ಆಸೆಯನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿ ಉಪಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ 6-3, 6-3 ರಿಂದ [[ಮಾರತ್ ಸಾಫಿನ್]] ಅನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅಂತಿಮ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ನಂತರ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ಗುಸ್ಟಾವೊ ಕ್ಯುರ್ಟೆನ್]] ಗೆ ಸೋತರು, ಕ್ಯುರ್ಟೆನ್ ಈ ಜಯದಿಂದ ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ವಿಶ್ವದ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಕಿರೀಟ ಧರಿಸಿದರು.
[[ಅರ್ನಾಡ್ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್]] ಮೇಲೆ ನೇರ ಸೆಟ್ ಗಳ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಜಯದ ಸಹಿತ ತಮ್ಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ಬಿರುದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಅಗಾಸ್ಸಿ 2001 ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;greatath&quot;/&gt; ಫೈನಲ್ ನ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕುಂಟುತ್ತಿರುವ ರಾಫ್ಟರ್ ಅನ್ನು (7-5, 2-6, 6-7, 6-2, 6-3), ಆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಆಟಗಾರನ ಕೊನೆಯ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ಆಟವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಿದಂತಹ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರೆದುರು ಸೋಲಿಸಿದರು. ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಪುನಃ ಉಪಾಂತ್ಯ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಐದನೆಯ ಸೆಟ್ ನಲ್ಲಿ 8-6 ರಿಂದ ರಾಫ್ಟರ್ ಗೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮತ್ತೊಂದು ಹತ್ತಿರದ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೋತರು. ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ನಲ್ಲಿ, 48-ಆಟಗಳ ಪಂದ್ಯದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸರ್ವೀಸ್ ಬ್ರೇಕ್ ಇಲ್ಲದೆ&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/tennis/2001/us_open/news/2001/09/05/sampras_agassi |title=ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದನ್ನು ನಂಬು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-06-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604014518/http://sportsillustrated.cnn.com/tennis/2001/us_open/news/2001/09/05/sampras_agassi/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;, 6–7(7), 7–6(7), 7–6(2), 7–6(5),&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/tennis/2001/us_open/news/2001/09/05/agassi_sidebar_ap |title=ಮುರಿಯಲಾಗದಂತಹ |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110217102311/http://sportsillustrated.cnn.com/tennis/2001/us_open/news/2001/09/05/agassi_sidebar_ap/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ರಿಂದ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಜೊತೆ 3 ಘಂಟೆ, 33 ನಿಮಿಷಗಳ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅಪಜಯಗಳಿಸಿದರು. ಹಿಂಜರಿತ ವಿದ್ದಾಗ್ಯೂ, ಮೂರು ಬೆರೆ ಬೇರೆ ದಶಕಗಳನ್ನು ಅಗ್ರ 10 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದೊಳಗೆ ಮುಗಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಪುರುಷ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರಾಗಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ 3 ನೇ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕದೊಂದಿಗೆ 2001 ಅನ್ನು ಮುಗಿಸಿದರು&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.sportsline.com/tennis/players/playerpage/201490/2006 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2007-12-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071224194727/http://www.sportsline.com/tennis/players/playerpage/201490/2006 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;(1980 ರಲ್ಲಿ - 1988 ರ 3 ನೇ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಹಾಗೂ 1989 ರಲ್ಲಿ 7 ನೇ ಶ್ರೇಣಿ; 1990 ರಲ್ಲಿ - 1990 ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ 4 ನೇ ಶ್ರೇಣಿ, 1991 ರಲ್ಲಿ 10 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, 1992 ರಲ್ಲಿ 9 ನೇ ಶ್ರೇಣಿ, 1994 ಮತ್ತು 1995 ರಲ್ಲಿ 2 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, 1996 ರಲ್ಲಿ 8 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, 1998 ರಲ್ಲಿ 6 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, ಮತ್ತು 1999 ರಲ್ಲಿ ಅಗ್ರ ಶ್ರೇಯಾಂಕ; 2000 ರಲ್ಲಿ - 2000 ದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು 6 ರಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದರು, 2001 ರಲ್ಲಿ 3 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, 2002 ರಲ್ಲಿ 2 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, 2003 ರಲ್ಲಿ 4 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ, 2004 ರಲ್ಲಿ 8 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಮತ್ತು 2005 ರಲ್ಲಿ 7 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ). 1984 ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ 2 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ 32-ವರ್ಷದ ಕಾನರ್ಸ್ ನಂತರ 3 ನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶ್ರೇಯಾಂಕದೊಳಗೆ ಮುಗಿಸಿದ ವಯಸ್ಸಾದ (31 ವರ್ಷ) ಆಟಗಾರರೂ ಸಹ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;atpbio&quot;/&gt;
ಅಗಾಸ್ಸಿಗೆ 2002 ನಿರಾಶೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಎರಡು ಬಾರಿ ಗೆದ್ದು ಹಾಲಿ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ಅನ್ನು ಗಾಯದ ತೊಂದರೆಯಿಂದಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ನಡುವಿನ ಕೊನೆಯ ದ್ವಂದ ಪಂದ್ಯವು ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನ ಫೈನಲ್ ನಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು, ಅದನ್ನು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ ಗೆದ್ದುಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ 34 ಬೇಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ 20-14 ಅಂತರದಿಂದ ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿದರು. ಆ ಆಟವು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಪಂದ್ಯವಾಯಿತು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಸಾಧನೆ, ಕೀ ಬಿಸ್ಕಯ್ನೆ, [[ರೋಮ್]], ಮತ್ತು [[ಮ್ಯಾಡ್ರಿಡ್]] ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್ ವಿಜಯಗಳ ಸಹಿತ, 32 ವರ್ಷ ಮತ್ತು 8 ತಿಂಗಳ ಆಯುವಿನಲ್ಲಿ, ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ವಿಶ್ವದ 2 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಪಡೆದ ಅತ್ಯಂತ ವಯಸ್ಸಾದ ಆಟಗಾರನಾಗಿ 2002 ನ್ನು ಮುಗಿಸಲು ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;atpbio&quot;/&gt;
2003 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಎಂಟನೇ (ಹಾಗೂ ಕೊನೆಯ) ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ನೇರ ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ [[ರೇಯ್ನರ್ ಶುಟ್ಲರ್]] ಅನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. ಮಾರ್ಚ್ ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಆರನೆಯ ಹಾಗೂ ಮೂರನೆಯ ಅನುಕ್ರಮವಾದ [[ಕೀ ಬಿಸ್ಕಯ್ನೆ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು, ಈ ಸಾಧನೆಯಿಂದ 5 ಬಾರಿ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಜಯಗಳಿಸಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಮಡದಿ [[ಸ್ಟೆಫಿ ಗ್ರಾಫ್]] ಅನ್ನು ಮೀರಿಸಿದರು. ಆ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿನ ಜಯವು 18 ನೇ ನೇರ ಗೆಲುವಾಗಿತ್ತು, ಅದು 1993 ರಿಂದ 1995 ರ ನಡುವೆ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದ 17 ರ ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಮುರಿಯಿತು. ([[ಅಗುಸ್ಟಿನ್ ಕಲ್ಲೆರಿ]] ಅವರಿಗೆ ಸೋಲುವ ಮುಂಚೆ ಆ 2004 ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೊದಲೆರಡು ವಿಜಯಗಳು ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ಗೆಲುವಿನ ಸರಣಿಯನ್ನು 20 ಕ್ಕೇರಿಸಿತು.) ಈ ವಿಜಯದೊಂದಿಗೆ, ಕೀ ಬಿಸ್ಕಯ್ನೆ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ (19 ವರ್ಷ) ಹಾಗೂ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ (32 ವರ್ಷ) ವಿಜೇತ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾದರು. ಏಪ್ರಿಲ್ 28, 2003 ರಂದು, ತಮ್ಮ 33 ನೇ ವರ್ಷ ಮತ್ತು 13 ದಿನಗಳ ಆಯುವಿನಲ್ಲಿ ATP ಶ್ರೇಯಾಂಕಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗಿನಿಂದ ಅಗ್ರ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಪಡೆದ ಅತ್ಯಂತ ವಯಸ್ಕ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರನಾಗಲು, [[ಕ್ವೀನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ಶಿಪ್]] ಗಳಲ್ಲಿ [[ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಮಾಲಿಸ್ಸೆ]] ಮೇಲೆ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ವಿಜಯದ ನಂತರ ಅವರು ವಿಶ್ವ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಮರಳಿ ಪಡೆದರು. [[ಲೈಟಾನ್ ಹೆವಿಟ್]] ಅವರು ಮೇ 12, 2003 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಪಡೆಯುವವರೆಗೂ, ಅವರು ಎರಡು ವಾರಗಳ ವರೆಗೆ ವಿಶ್ವದ 1 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಆನಂತರ ಜೂನ್ 16, 2003 ರಂದು, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ವಿಶ್ವದ 1 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪುನಃ ಮರಳಿ ಪಡೆದರು, ಅದನ್ನು ಅವರು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 7, 2003 ರ ತನಕ 12 ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು ವಿಶ್ವದ 1 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಒಟ್ಟು 101 ವಾರಗಳ ವರೆಗೆ ಹೊಂದಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;[http://www.tenniscorner.net/index.php?corner=m&amp;amp;action=stats&amp;amp;stats=no1 ವಾರಗಳು ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಲ್ಲಿ]&lt;/ref&gt; ಅನೇಕ ಪಂದ್ಯಗಳಿಂದ ಗಾಯದ ಕಾರಣವಾಗಿ ಆವರು ಆಡುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರ ಶ್ರೇಯಾಂಕಗಳು ಇಳಿಮುಖವಾದವು. ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಉಪಾಂತ್ಯ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸಫಲರಾದರೂ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಜುಆನ್ ಕಾರ್ಲೊಸ್ ಫೆರೆರೊ]] ಅವರಿಗೆ ಸೋತರು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ವಿಶ್ವ 1 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಫೆರೆರೊ ಅವರಿಗೆ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟರು. ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಕಪ್ ನಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು ಫೆಡೆರರ್ ಗೆ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೋತರು ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವದ 4 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದೊಂದಿಗೆ ಆ ವರ್ಷವನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಿದರು. 35 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ, ಕಾನರ್ಸ್ 1987 ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ 4 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಗಳಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ, ತಮ್ಮ 33 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಅತ್ಯುತ್ತಮ 5 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದೊಳಗಿನ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;atpbio&quot;/&gt;
=== 2004–2006 ===
2004 ರಲ್ಲಿ, [[ಮೊಂಟೆ ಕಾರ್ಲೊ]] ಮತ್ತು [[ಹ್ಯಾಂಬರ್]] ನ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ - ಒಬತ್ತು ATP ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಏಳನ್ನು ಆಗಲೇ ಗೆದ್ದು, ಒಂದು ದಾಖಲೆಯ 17 ATP ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಹಾಗೂ 59 ಅತ್ಯುನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪಡೆದು, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು [[ಸಿನ್ ಸಿನಾಟಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್]] ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. ತಮ್ಮ 35 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ 1970 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆದ್ದ [[ಕೆನ್ ರೋಸ್ ವೆಲ್]] ರಿಂದ ಮಾತ್ರ ಮೀರಿಸಿದ, ಸಿನ್ ಸಿನಾಟಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ (ಈ ಪಂದ್ಯಗಳು 1899 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು), ಅವರು ತಮ್ಮ 34 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಎರಡನೆ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆದರು. 1988 ರಲ್ಲಿ 36 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಾನರ್ಸ್ ಅವರು ವಿಶ್ವದ 7 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರ, ಅತ್ಯುತ್ತಮ 10 ನೇ ಸ್ಥಾನದೊಳಗೆ ಗೆದ್ದ, ಅವರು ವಿಶ್ವ 8 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಗಳಿಸಿದ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ ಆಟಗಾರರಾಗಿ ಆ ವರುಷವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;atpbio&quot;/&gt; ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು [[ಲಾಸ್ ಏಂಜಲ್ಸ್]] ನಲ್ಲಿ [[ಕಂಟ್ರಿವೈಡ್ ಕ್ಲಾಸಿಕ್]] ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ [[ಅಲೆಕ್ಸ್ ಬೊಗೊಮೊಲೊವ್]] ಅವರ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನ ವಿಜಯದಿಂದ, ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ 800 ಗೆಲುವುಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ [[ಓಪನ್ ಎರಾ]] ದಲ್ಲಿನ ಕೇವಲ ಆರನೇ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರಾದರು.
ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ಫೆಡರರ್ ಗೆ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸೋಲುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅವರ 2005 ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅನೇಕ ಇತರೆ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಗೆಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದರಾದರೂ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಗಾಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸುಮಾರು ಪಂದ್ಯಗಳಿಂದ ಹಿಂದೆಗುಕೊಳ್ಳಬೆಕಾಯಿತು. ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಪಂದ್ಯದ ಮೊದಲ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಅವರು [[ಜರಾಕ್ಕೊ ನಿಮಿನೆನ್]] ಅವರಿಗೆ ಸೋತರು. ಅವರು ಲಾಸ್ ಏಂಜಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗಳಿಸಿದರು ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವದ 2 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ [[ರಾಫೆಲ್ ನಡಾಲ್]] ಗೆ ಸೋಲುವ ಮೊದಲು [[ರೊಜರ್ಸ್ ಕಪ್]] ನ ಅಂತಿಮ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ನಂಬಲಾಗದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಲುಪಿದ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅವರ ಸಾಧನೆಯಿಂದ 2005 ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. [[ರಜ್ವಾನ್ ಸಬಾವ್]] ಮತ್ತು [[ಐವೊ ಕಾರ್ಲೊವಿಚ್]] ರನ್ನು ನೇರ ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ [[ಟೊಮಸ್ ಬರ್ಡಿಕ್]] ರನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಮೂರು ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಫೈನಲ್ ಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. [[ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ಲೇಕ್]] ಮೇಲೆ ಅವರ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ಯಶಸ್ಸು ಈ ಪಂದ್ಯಗಳ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ವಿಷಯವಾಗಿತ್ತು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು 3–6, 3–6, 6–3, 6–3, 7–6(6) ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ, ಎರಡು ಸೆಟ್ ಕೊರತೆಯಿಂದ ಮುಂದೆ ಬಂದು ಜಯಶಾಲಿಯಾದರು. ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ [[ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಮಾಲಿಸ್ಸೆ]] ಹಾಗೂ ಉಪಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ [[ರಾಬ್ಬಿ ಜಿನೆಪ್ರಿ]] ಅವರ ಇತರೆ ಐದು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸೋತವರು. ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಆರನೆಯ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಹಾಗೂ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಎರಡನೆಯ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಫೆಡರರ್ ರನ್ನು ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅಂತಿಮ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಎದುರಿಸಿದರು. ಮೊದಲೆರಡು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಗೆದ್ದು ಹಾಗೂ ಮೂರನೇ ಸೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಬ್ರೇಕ್ ತನಕ ಬಂದು ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅವರಿಗೆ ಹೆದರಿಕೆ ಹುಟ್ಟಿಸಿದರಾದರೂ, ಫೆಡರರ್ ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು.
[[ಶಾಂಗ್ಹಾಯ್]] ನ 2005 ರ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಕಪ್ ಗಿಂತಲೂ ಮೊದಲು ಒಂದು [[ರಾಕೆಟ್ ಬಾಲ್]] ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರು ತಮ್ಮ ಪಾದದ ಕೀಲನ್ನು ಉರುಳಿಸಿದಾಗ ಅವರ ಅನೇಕ ಅಸ್ಥಿಕಟ್ಟುಗಳಿಗೆ ಗಾಯವಾಯಿತು. ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಅವರಿಗೆ ಓಡಾಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರು ಆ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಡಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಇವರು ಮೂರನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಪಡೆದು ಮೊದಲನೆ ಸುತ್ತಿನ ರೌಂಡ್ ರಾಬಿನ್ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ [[ನಿಕೊಲಾಯ್ ಡವ್ಡೆಂ]]ಕೊ ವಿರುದ್ಧ ಆಡಿದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಚಲನೆಯು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾಯಿತು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅವರ ಬ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಂಡ್ ಸರ್ವೀಸ್ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವುದು ಆಗಲಿಲ್ಲ, ಹಾಗೂ ಅವರು ನೇರ ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸೋತರು. ನಂತರ ಅವರು ಆ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಿದರು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ವಿಶ್ವದ 7 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದಿಂದ 2005 ನ್ನು ಮುಗಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರ 16 ನೇ ಬಾರಿಯ ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ 10 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದೊಳಗಿನ ಮುಕ್ತಾಯವಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಕಾನರ್ಸ್ ಅವರ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ 10 ರೊಳಗಿನ ವರ್ಷಾಂತ್ಯದ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಸಾಧನೆಗೆ ಸರಿಸಮನಾಯಿತು. 2005 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ 17 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ [[ನೈಕ್]] ಅನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು, ಹಾಗೂ [[ಅಡಿಡಾಸ್]] ಜೊತೆ ಪ್ರಾಯೋಜಕತ್ವಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಗೆಕೊಟ್ಟು ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು.&lt;ref&gt;[http://sports.espn.go.com/sports/tennis/news/story?id=2116135 ESPN - ನೈಕ್-ಟೆನ್ನಿಸ್ ಜೊತೆಗಿದ್ದ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ವ್ಯವಹಾರದ ನಂತರ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅಡಿಡಾಸ್ ಜೊತೆ ವ್ಯವಹಾರದ ಸಹಿ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ ]&lt;/ref&gt; ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಸಹಾಯ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ನೈಕ್ ದಾನ ಕೊಡಲು ಒಪ್ಪದ ಕಾರಣ ಅಗಾಸ್ಸಿ ನೈಕ್ ಬಿಡಲು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು, ಹಾಗೂ ಅಡಿಡಾಸ್ ಹಾಗೆ ದಾನ ಕೊಡಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ 2006 ರನ್ನು ನೀರಸವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆರು ಪಾದದ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಅವರು ಇನ್ನೂ ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬೆನ್ನ ಮತ್ತು ಕಾಲು ನೋವಿನಿಂದ ಸಹ ನರಳುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಅವರಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಪಂದ್ಯದ ಆಟದ ಅಭ್ಯಾಸದ ಕೊರತೆಯಿತ್ತು. ಅಗಾಸ್ಸಿ ಪಾದದ ಕೀಲಿನ ತೊಂದರೆಯ ಕಾರಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ ನಿಂದ ಹಿಂದೆಗೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅವರ ಬೆನ್ನಿನ ತೊಂದರೆ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ನೋವುಗಳು ಅವರನ್ನು ಅನೇಕ ಬೇರೆ ಪಂದ್ಯಗಳಿಂದ ನಿರ್ಗಮಿಸಲು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದವು, ನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ಲೇ ಕೋರ್ಟ್ ಆಡುವ ಕಾಲವನ್ನು ಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು. ಇದು ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಅವರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ 10 ರೊಳಗಿನ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಕೆಳಗಿಳಿಸಿತು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ಗ್ರಾಸ್ ಕೋರ್ಡ್ ಸೀಸನ್ ಗೆ ಆಡಲು ತೊಡಗಿದರು ಹಾಗೂ ನಂತರ [[ವಿಂಬಲ್ಡನ್]] ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೂರನೇ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ 2 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಆಟಗಾರ (ಮತ್ತು ನಂತರದ ರನ್ನರ್-ಅಪ್) [[ರಫೆಲ್ ನಡಾಲ್]] ರಿಂದ 7–6(5), 6–2, 6–4 ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. ಇರುವ ಪದ್ಧತಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಪಂದ್ಯದ ನಂತರ ಕೋರ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ಸೋತ ಆಟಗಾರ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.msnbc.msn.com/id/13653101 |title=Upsetting day: Agassi, then Roddick ousted |date=2006-06-01|accessdate=2007-10-27 |work=Associated Press|publisher=NBC Sports}}&lt;/ref&gt; ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಆದ ನಂತರ ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದುವ ತಮ್ಮ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ಬೇಸಿಗೆಯ ಹಾರ್ಡ್ ಕೋರ್ಟ್ ಋತುಮಾನದ ಅವದಿಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಎರಡು ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಆಡಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ 6–4, 3–6, 7–5 ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ ಚಿಲಿಯ [[ಫರ್ನಾಂಡೊ ಗೊಂಜಾಲೆಜ್]] ಗೆ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ [[ಕಂಟ್ರಿ ವೈಡ್ ಕ್ಲಾಸಿಕ್]] ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ನಲ್ಲಿ ಪರಾಜಿತರಾದದ್ದು ಅವರ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಾಧನೆಯಾಗಿತ್ತು. ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಯಾಂಕ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಆದರೆ ನಾಟಕೀಯವಾದ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ವಿಪರೀತವಾದ ಬೆನ್ನು ನೋವಿನ ಕಾರಣ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಯವರು ಪ್ರತಿ ಪಂದ್ಯದ ನಂತರ ಉರಿಯೂತದ ವಿರುದ್ಧದ ಸೂಜಿಮದ್ದುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಆಂಡ್ರೈ ಪವೆಲ್]] ವಿರುದ್ಧ ಕಠಿಣ ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ಟು ಗಳ ಜಯದ ನಂತರ, [[2006 ರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್]] ಅಂತಿಮ ಹಂತ ಹಾಗೂ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಉಪಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ಮುಂಚೆ ತಲುಪಿದ್ದ [[ಮಾರ್ಕೋಸ್ ಬಗ್ಧಟಿಸ್]] ನನ್ನು ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಎದುರಿಸಿದರು. ಅಂತಿಮ ಸೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಯುವಕ ಬಗ್ಧಟಿಸ್ ಸ್ನಾಯು ಉಳುಕುವಿಕೆ ವಶವಾದ ಕಾರಣ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಆ ಪಂದ್ಯವನ್ನು 6–4, 6–4, 3–6, 5–7, 7–5 ರಿಂದ ಗೆದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ, ನಾಲ್ಕು ಸೆಟ್ ಗಳಿಂದ ಜರ್ಮನಿಯ 112 ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಸರ್ವ್ ಮಾಡುವ [[ಬೆಂಜಮಿನ್ ಬೇಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ಸೋತರು. ಪಂದ್ಯದ ನಂತರ ಅಗಾಸ್ಸಿಗೆ ಎದ್ದು ನಿಂತ ಜನಸಂದಣಿಯಿಂದ ಎಂಟು ನಿಮಿಷದ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಉತ್ಸಾಹಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾಗತವನ್ನು ಪಡೆದರು ಹಾಗೂ ನಿವೃತ್ತಿಯ ಒಂದು ಚಿರಸ್ಮರಣೀಯ ಭಾಷಣವನ್ನು ಮಾಡಿದರು.
=== ಸಂಪಾದನೆಗಳು ===
ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಮತ್ತು ಫೆಡರರ್ ಆದಮೇಲೆ ಕೇವಲ ಮೂರನೆಯವರಾಗಿ, ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಹುಮಾನದ ಹಣವಾಗಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ 30 ಮಿಲಿಯನ್ ಯುಎಸ್ ಡಾಲರುಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಣವನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಜಕತ್ವದ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದಲೂ ಸಹ ಒಂದು ವರ್ಷಕ್ಕೆ 25 ಮಿಲಿಯನ್ ಯುಎಸ್ ಡಾಲರುಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಿ, ಆ ಕಾಲದ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೆಯವರಾದರು. {{Citation needed|date=July 2009}}
=== ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ ===
ತಮ್ಮ [[2006 ರ ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ನಂತರ ನಿವೃತ್ತಿಯಾದಾಗಿನಿಂದ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರೀಡಾಸ್ಪರ್ಧೆಗಳ ಸರಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ದಾನ ಧರ್ಮಗಳ ಜೊತೆಗೆ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 5, 2007 ರಂದು, ಅಗಾಸ್ಸಿ [[ಆಂಡಿ ರೊಡ್ಡಿಕ್]]/[[ರೊಜರ್ ಫೆಡರರ್]] ಅವರ [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ ಪಂದ್ಯಕ್ಕೆ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಅತಿಥಿ ವೀಕ್ಷಕ ವಿವರಣೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಟಿಮ್ ಹೆನ್ ಮ್ಯಾನ್]] ಮತ್ತು [[ಕಿಮ್ ಕ್ಲಿಜ್ ಸ್ಟರ್]] ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ಆಡಲು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿ ಸ್ಟೆಫಿ ಗ್ರಾಫ್ ಜೊತೆಗೂಡಿ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನ ಪಂದ್ಯ ಆಡಿದರು. ಅವರು 2009 ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ [[ಫಿಲೆಡೆಲ್ಫಿಯಾ ಫ್ರೀಡಮ್ಸ್]] ಗೆ [[ವರ್ಲ್ಡ್ ಟೀಮ್ ಟೆನ್ನಿಸ್]] ನಲ್ಲಿ ಆಡಿದರು&lt;ref&gt;[http://sportsillustrated.cnn.com/2009/tennis/02/26/agassi.ap/index.html WTT ಅನ್ನು ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಆಡುತ್ತಾರೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090304154240/http://sportsillustrated.cnn.com/2009/tennis/02/26/agassi.ap/index.html |date=2009-03-04 }} ಸೈ.ಕಾಂ, ಮಾರ್ಚ್ 1, 2009&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ [[ಔಟ್ ಬ್ಯಾಕ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್]] ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಡಿದರು. ಅವರು [[ಅರಿಜೋನಾದ ಸರ್ ಪ್ರೈಜ್]] ನಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಟ್ರೀಟ್ಮೆಂಟ್ ಸೆಂಟರ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ ಷಿಪ್]] ಗೆ ಆಡಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ತನ್ನ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಔಟ್ ಬ್ಯಾಕ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್ ಗೆಲುವನ್ನು ಪಡೆದ ನಂತರದ ಚಾಂಪಿಯನ್ [[ಟಾಡ್ ಮಾರ್ಟಿನ್]] ಗೆ ಸೋಲುವ ಮುಂಚೆ ಅವರು ಅಂತಿಮ ಹಂತವನ್ನು ತಲುಪಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://sports.yahoo.com/ten/news?slug=ap-agassi-championsseries&amp;prov=ap&amp;type=lgns |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-08-24 |archive-date=2009-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091015072013/http://sports.yahoo.com/ten/news?slug=ap-agassi-championsseries&amp;prov=ap&amp;type=lgns |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ತಮ್ಮ ಫೈನಲ್ ಪಂದ್ಯದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಫೈನಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ [[ಮೈಖೆಲ್ ಪೆನ್ಫೋರ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಉಪಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ [[ವೆಯ್ನ್ ಫೆರೀರಾ]] ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. ಆದರೂ, ಅವರು ತಮ್ಮ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಸ್ನೇಹಿತ [[ಜಿಮ್ ಕೊರಿಯರ್]] ನ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಮಾತ್ರ ತಾವು ಈ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಡಿದೆನೆಂದೂ, ಪೂರ್ಣಕಾಲೀನ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ತಾವು ಈ ಪ್ರವಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಆಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂದೂ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;[http://www.cbssports.com/tennis/story/12343241 ]&lt;/ref&gt; ಹೈಟಿಯನ್ನು ಪುನಃ ಕಟ್ಟಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಹಣಕ್ಕಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್, ಫೆಡರರ್, ಮತ್ತು ನಡಾಲ್ ಜೊತೆ ಆಂಡ್ರೆ ಒಂದು ಸಹಾಯಾರ್ಥ ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಆಡಿದರು. ಆ ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಸೌಮ್ಯ ವಾಗ್ವಾದ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ನಡುವೆ ನಡೆಯಿತು. ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಪಾರಿವಾಳದ ಹೆಜ್ಜೆಯ ನಡಿಗೆಯನ್ನು ಗೇಲಿ ಮಾಡಿದಾಗ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರನ್ನು ಅಗ್ಗದವನೆಂದು ಕರೆದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು (ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ರ ಇನಾಮು ಕೊಡುವ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾ). ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ ಮತ್ತು ಫೆಡರರ್ ಆ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಎರಡು ಸೆಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರು.
== ಆಟದ ಶೈಲಿ ==
{{Refimprovesect|date=November 2009}}
ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಜಾಗ್ರತೆಯಾಗಿ ಪಾಂಯಿಂಟ್ ಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಲು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು, ತಮ್ಮ ಆಳವಾದ ಕಠಿಣ ಹೊಡೆತದಿಂದ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಿಂದ ಒಂದು ಬಲಹೀನ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವುದನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿ, ಮತ್ತು ನಂತರ ತುಟ್ಟತುದಿಯ ಕೋನದಲ್ಲಿ ಆಡಿ ಜಯಶಾಲಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಸರ್ವ್ ನ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುವಿಕೆ, ಬೇಸ್ ಲೈನ್ ಆಟ ಮತ್ತು ಮುಂಜಾಗ್ರತೆಯ ತೀಕ್ಷ್ಣ ವಿವೇಕ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದುವುಗಳಾಗಿದ್ದವು, ಹಾಗೂ 1992 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. ಅಪರೂಪದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನೆಟ್ ಬಳಿ ಓಡಿಬಂದು, ಚೆಂಡನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲೇ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹಾಗೂ ಒಂದು ಸ್ವಿಂಗಿಂಗ್ ವಾಲಿಯ ಜೊತೆ ವಿಜಯದ ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೊಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.
ಅಗಾಸ್ಸಿ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಿಗೆ ಚೆಂಡನ್ನು ಬೇಗನೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಆಯ್ಕೆಯ ಸಹಿತ ನಿರಂತರ ಒತ್ತಡ ಹೇರುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಗೆರೆಯ ಮೇಲೆ ಸ್ಮೋಕಿಂಗ್ ಬ್ಯಾಕ್ ಹ್ಯಾಂಡ್ ನಂತಹ ತೂಗಾಡುವ ಆಳ ಕೋನಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಕೋರ್ಟ್ ನ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಆದೇಶಿಸುತ್ತಾ ಆಡುವುದು ಅವರ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಬೆಳೆಯುವಾಗ ಅವರ ತಂದೆ ಹಾಗೂ ನಿಕ್ ಬೊಲ್ಲೆಟ್ಟೆರಿ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಅವರನ್ನು ತರಬೇತು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ಸರ್ವ್, ನೆಟ್ ಬಳಿಯ ಆಟ ಅಥವಾ ವಾಲಿ ಮಾಡಲು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;ಓಪನ್: ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹಾರ್ಪರ್ ಕಾಲಿನ್ಸ್ 2009&lt;/ref&gt; ಅಂಕವು ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿರುವಾಗ, ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರು ಅಗಾಗ್ಗೆ ಆ ಅಂಕವನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ಹೊಡೆತದೊಂದಿದೆ ತಮ್ಮ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಕನಿಷ್ಠಗೊಳಿಸಿಕೊಂಡು ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಓಡುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಪಾಯಿಂಟ್ ಗಳ ನಂತರ ಪಾಯಿಂಟ್ ಗಳ ಸುತ್ತ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳನ್ನು ಓಡಾಡಿಸುವ ಅವರ ಒಲವಿನಿಂದಾಗಿ &quot;ದಿ ಪನಿಷರ್&quot; ಎಂಬ ಅಡ್ಡ ಹೆಸರನ್ನು ಅವರು ಗಳಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;The Career of Andre Agassi&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.igotennis.com/2009/03/15/the-career-of-andre-agassi.html |title=The Career of Andre Agassi |date=2009-03-15 |accessdate=2009-06-17 |publisher=igotennis.com |archive-date=2016-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160131014549/http://www.igotennis.com/2009/03/15/the-career-of-andre-agassi.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಸರ್ವ್ ಎಂದಿಗೂ ಅವರ ಆಟದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದು ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಸುಧಾರಿಸಿತು, ಹಾಗೂ ಹೊಣೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಸರಾಸರಿಯ ಮೇಲಿನವರೆಗೆ ಹೋಯಿತು. ಅವರು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನ ತುದಿಗೆ ಒಂದು ಹೊಡೆತದಿಂದ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಎದುರಾಳಿಯನ್ನು ಕೋರ್ಟಿನಾಚೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲು ಡ್ಯುಸ್ ಸರ್ವಿಸ್ ಬಾಕ್ಸ್ ನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ತಮ್ಮ ಗಡುಸಾದ ಸ್ಲೈಸ್ ಸರ್ವಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಸರ್ವಿಸ್ ವೇಗ ಸಮಮಟ್ಟದ ಮೊದಲ ಸರ್ವ್ ಹೊಡೆಯುವಾಗ ಸಮಾನ್ಯವಾಗಿ {{convert|110|mph|0|abbr=on}} ರಿಂದ {{convert|125|mph|0|abbr=on}} ರ ನಡುವಿನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರ ಎರಡನೆ ಸರ್ವ ಏನೇ ಆದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೇವಲ 80 ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಎರಡನೆ ಸರ್ವ್ ಗೆ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚಾದ ಕಿಕ್ ಸರ್ವ್ ಮೇಲೆ ಭರವಸೆ ಇಡುತ್ತಿದ್ದರು.
== ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಜೀವನ ==
ಏಪ್ರಿಲ್ 19, 1997 ರಂದು, ಅಗಾಸ್ಸಿ [[ನಟಿ]] [[ಬ್ರೂಕ್ ಶೀಲ್ಡ್ಸ್]] ರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದರು. ಫೆಬ್ರುವರಿ 1998 ರಂದು ದಂಪತಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ &quot;ತಪ್ಪು ಹಾಗೂ ಕೃತ್ರಿಮ ಹೇಳಿಕೆಯ&quot; ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಅದು ಮುದ್ರಿಸಿದೆಯೆಂದು ಆಪಾದಿಸುತ್ತಾ ''[[ದಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಎನ್ಕ್ವರರ್]]'' ವಿರುದ್ಧ ಅವರು ದಾವೆ ಹೂಡಿದರು, ಆದರೆ ವ್ಯಾಜ್ಯವು ವಜಾಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ದಂಪತಿಗಳು ನಂತರ ವಿವಾಹ ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕೆ ದಾಖಲಿಸಿದಾಗ, ಏಪ್ರಿಲ್ 9, 1990 ರಂದು ಅದು ಸಮ್ಮತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.
1999 ರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ, 1995 ರಿಂದ ಅವರು ಮತ್ತು 1996 ರಿಂದ ಆಕೆ, ಒಂದೂ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದಿಲ್ಲವಾದ ಕಾರಣ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹಾಗೂ [[ಸ್ಟೆಫಿ ಗ್ರಾಫ್]] ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಜಯಶಾಲಿಗಳ ಬಾಲ್ ನ ಪಾರ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಎರಡನೆ ಬಾರಿಗೆ ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಭೇಟಿಯಾದರು ಕೆಲವೇ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವರು ಪ್ರೇಮದ ನಡೆವಳಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಅಂತಿಮವನ್ನು ಅವರಿಬ್ಬರೂ ತಲುಪಿದ ನಂತರ ಗ್ರಾಫ್ ನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿದರು. ಅವರು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 22, 2001 ರಂದು ವಿವಾಹವಾದರು.&lt;ref&gt;[http://abcnews.go.com/Entertainment/story?id=101751&amp;amp;page=1 ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹಾಗೂ ಸ್ಟೆಫಿ ಗ್ರಾಫ್ ವಿವಾಹ]&lt;/ref&gt; ಅವರ ಮಗ, ಜೇಡನ್ ಗಿಲ್, ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳ ನಂತರ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 26 ರಂದು ಜನಿಸಿದನು. ಅವರ ಮಗಳು, ಜಾಜ್ ಎಲ್ಲೆ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 3, 2003 ರಂದು ಜನಿಸಿದಳು. ದಂಪತಿಗಳು ಲಾಸ್ ವೇಗಸ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಅನೇಕ ವಿರಾಮ ಕಾಲದ ಮನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಅಕ್ಕ, ರೀಟಾ, ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರ [[ಪಾಂಚೋ ಗೊಂಜಾಲೆಸ್]] ರನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದಾರೆ. 1995 ರಲ್ಲಿ ಗೊಂಜಾಲೆಸ್ ಲಾಸ್ ವೇಗಸ್ ನಲ್ಲಿ ಮರಣಿಸಿದಾಗ, ಅಗಾಸ್ಸಿ ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ದೀರ್ಘಕಾಲದ ತರಬೇತುದಾರ [[ಗಿಲ್ ರೆಯಸ್]] ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರದ ಗೆಳೆಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ; ಕೆಲವರು ಅವರನ್ನು &quot;ತಂದೆಯಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿ&quot; ಯೆಂದು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/features/1999/year_in_review/flashbacks/father_best/ |title=ತಂದೆಯವರಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2011-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110217090140/http://sportsillustrated.cnn.com/features/1999/year_in_review/flashbacks/father_best/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://safinhantuchova.blogspot.com/2008/07/papa-gil.html ಪೀಟರ್ ಬೊಡೊ ರ ಬ್ಲಾಗ್: ಪಪಾ ಗಿಲ್]&lt;/ref&gt; ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಸಹೋದರಿ, [http://tennisroundup.com/ofInterest/AgassiCancer.htm ಟಾಮಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100310014759/http://tennisroundup.com/ofInterest/AgassiCancer.htm |date=2010-03-10 }}, ಅವರ ತಾಯಿ ಬೆಟ್ಟಿಯಂತೆ, [[ಸ್ತನ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್]] ನಿಂದ ಬದುಕುಳಿದವರು.
ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಬಾಲ್ಯದ ಗೆಳೆಯ ಹಾಗೂ ಹಿಂದಿನ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಪೆರ್ರಿ ರೋಜರ್ಸ್, ಗ್ರಾಫ್ ವಿರುದ್ಧ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಶುಲ್ಕವಾಗಿ 50,000 ಡಾಲರುಗಳನ್ನು ಆಕೆ ತನಗೆ ಕೂಡಬೇಕಾಗಿದೆಯೆಂದು ಹಕ್ಕಿನಿಂದ ಕೇಳಿ ಕೋರ್ಟಿನಲ್ಲಿ ದಾವೆ ಹೂಡಿದನು.&lt;ref&gt;[http://media.lasvegassun.com/media/pdfs/blogs/documents/2008/12/06/Complaint_and_Summons.pdf ''Alliance Sports Management v. Stephanie Graf'' ''[[Las Vegas Sun]]'' ]. Accessed 23 October 2009&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.lvrj.com/news/35674229.html &quot;Ex-manager for Agassi sues Graf&quot; ''[[Las Vegas Review-Journal]]'' 7 December 2008]. Accessed 23 October 2009&lt;/ref&gt;
ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ [[ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ]], ''ಓಪನ್'' ([[ಜೆ.ಆರ್. ಮೊಹ್ರೆಂಜಿರ್]] ಸಹಾಯದಿಂದ ಬರೆದದ್ದು&lt;ref&gt;[https://www.nytimes.com/2009/11/09/books/09book.html?_r=1 &quot;ಅಗಾಸ್ಸಿ ಬಾಸ್ಕ್ ಇನ್ ಹಿಸ್ ಓನ್ ಸ್ಪಾಟ್ ಲೈಟ್&quot; ಜಾನೆಟ್ ಮಲಿನ್ ರಿಂದ ''ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ '' ನವೆಂಬರ್ 8, 2009] 11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009 ರಂದು ನೋಡಲಾಗಿದೆ.&lt;/ref&gt;), ನವೆಂಬರ್ 2009 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ, ಅವರ ಒಂದು ಕಾಲದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣ ಪೊದೆಯಂತಹ ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಉದ್ದ [[ಕೂದಲು]] ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಒಂದು [[ವಿಗ್]] ಯೆಂದೂ, ಹಾಗೂ [[ಮೆಥಾಂಪೆಟಮೈನ್]] ಅನ್ನು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಸಿಟಿವ್ ಅಗಿತ್ತೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;sports.espn.go.com&quot;/&gt;&lt;ref&gt;http://www.nydailynews.com/sports/more_sports/2009/10/27/2009-10-27_agassi.html&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.nbcwashington.com/news/sports/NATL-Andre-Agassi-Admits-to-Using-Crystal-Meth-66510482.html&lt;/ref&gt; ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಅವರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕೆ, ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್ ಸ್ವತಃ ತಾವು ಗಾಬರಿ ಮತ್ತು ನಿರಾಸೆಗೊಂಡಿದ್ದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು,&lt;ref&gt;[http://sport.repubblica.it/news/sport/tennis-federer-deluso-e-scioccato-da-agassi/3730572.html ]&lt;/ref&gt; ಹಾಗೂ ಅಗಾಸ್ಸಿಯನ್ನು ಅನರ್ಹಗೊಳಿಸಬೇಕಿತ್ತೆಂದು [[ಸರ್ಗೆಜ್ ಬುಬ್ಕ]] ತಿಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;http://sport.repubblica.it/news/sport/tennis-doping-bubka-agassi-dovrebbe-essere-punito/3730891&lt;/ref&gt; CBS ಗೆ ನೀಡಿದ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ತಮ್ಮ ತಾವೇ ಸಮರ್ಥಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಹಾಗೂ ತಮ್ಮನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಯಾಚಿಸುತ್ತಾ, ಹೇಳಿದರು &quot;ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಸಹಾಯದ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿದ್ದ ಸಮಯವದಾಗಿತ್ತು.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.sportmediaset.mediaset.it/altrisport/articoli/articolo27870.shtml |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2013-07-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130728012222/http://www.sportmediaset.mediaset.it/altrisport/articoli/articolo27870.shtml |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಅದು ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಹೇರುತ್ತಿದ್ದ ನಿರಂತರ ಒಂದು ಒತ್ತಡದ ಕಾರಣ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ತಾವು ಯಾವಾಗಲೂ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಅನ್ನು ದ್ವೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದೆನೆಂದು ಸಹ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪೀಟ್ ಸಾಂಪ್ರಾಸ್ &quot;ಯಾಂತ್ರಿಕ ಮನುಷ್ಯ&quot; ನೆಂದು ತಾವು ಯೋಚಿಸಿದ್ದಾಗಿಯೂ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://sports.yahoo.com/ten/news?slug=ap-sampras-agassibook&amp;prov=ap&amp;type=lgns |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-08-24 |archive-date=2010-01-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100117183132/http://sports.yahoo.com/ten/news?slug=ap-sampras-agassibook&amp;prov=ap&amp;type=lgns |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.theguardian.com/sport/2009/oct/29/andre-agassi-hate-tennis|title=Why did Andre Agassi hate tennis?|first=Stuart|last=Jeffries|publisher=[[guardian.co.uk]]|date=2009-10-29|accessdate=2010-01-25 | location=London}}&lt;/ref&gt; ಪುಸ್ತಕವು [[ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಬೆಸ್ಟ್ ಸೆಲ್ಲರ್ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ]] #1 &lt;ref&gt;{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2009/11/29/books/bestseller/besthardnonfiction.html?ref=bestseller | work=The New York Times | title=Hardcover Nonfiction | date=November 29, 2009 | accessdate=March 30, 2010}}&lt;/ref&gt; ತಲುಪಿತು ಹಾಗೂ ಅನುಕೂಲಕರವಾದ ಪುನರಾವಲೋಕನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.&lt;ref&gt;http://latimesblogs.latimes.com/jacketcopy/2009/11/book-reviews-agassi-mayle-mourlevat-palin.html&lt;/ref&gt;
== ರಾಜಕೀಯ ==
ಅಗಾಸ್ಸಿ ಒಬ್ಬ ದಾಖಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟ [[ಡೆಮೊಕ್ರೇಟ್]] &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://sportsillustrated.cnn.com/motorsports/nascar_plus/news/2001/02/20/nascar_celebrities |title=ಹಾಲಿವುಡ್, ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಆಟಗಾರರು ಅದೇ ದೇಣಿಗೆಯ ಪುಟದಲ್ಲಿಲ್ಲ |access-date=2010-06-22 |archive-date=2010-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100822015403/http://sportsillustrated.cnn.com/motorsports/nascar_plus/news/2001/02/20/nascar_celebrities/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಆಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಡೆಮೊಕ್ರೇಟ್ ನ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಿಗೆ 100,000 ಡಾಲರುಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಹಣವನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;[http://www.newsmeat.com/sports_political_donations/Andre_Agassi.php ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ರಾಜ್ಯಗಳ ಒಕ್ಕೂಟ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಹಾಯಧನದ ವರದಿ ]&lt;/ref&gt;
== ಪರೋಪಕಾರ ==
ಅಗಾಸ್ಸಿ ಅನೇಕ ಸಹಾಯಾರ್ಥ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಹಾಗೂ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಚಾರಿಟಬಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಅನ್ನು 1994 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಲಾಸ್ ವೇಗಾಸ್ ನ ಯುವ ಜನತೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರತಿಕೂಲತೆಯ ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗಾಗಿ 1995 ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಸ್ಸಿಗೆ ATP ಆರ್ಥರ್ ಆಶ್ ಹ್ಯುಮಾನಿಟೇರಿಯನ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಅವರು ವೃತ್ತಿಪರ ಟೆನ್ನಿಸ್ ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಆಟಗಾರನೆಂದು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಉದಾಹರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. [[ಲ್ಯಾನ್ಸ್ ಆರ್ಮ್ ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್]] ರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪೀಳಿಗೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಸಹಾಯಪೂರ್ಣ ಆಟಗಾರರೆಂದೂ ಸಹ ಊಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;[http://www.blackvoices.com/black_sports/columnists/roysjohnson/_a/sportsmanperson-of-the-year/20061002123009990001 ಆಟಗಾರ/ವರ್ಷದ ವ್ಯಕ್ತಿ]&lt;/ref&gt;
ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರ ದಾನ ಧರ್ಮಗಳು ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಹುದುಗಿರುವ ಆಟದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ತಲುಪಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರ ಹುಡುಗ ಮತ್ತು ಹುಡುಗಿಯರ ಕ್ಲಬ್ 2000 ಮಕ್ಕಳನ್ನು ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ವಿಶ್ವ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಯರ ಟೆನ್ನಿಸ್ ತಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅದು ಒಂದು ಬ್ಯಾಸ್ಕೆಟ್ ಬಾಲ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನೂ (ದಿ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಸ್ಟಾರ್ಸ್) ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಾಗೂ ಆಟವೆರಡನ್ನೂ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವಂತಹ ಪರಿಶ್ರಮ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿದೆ.
2001 ರಲ್ಲಿ, ಲಾಸ್ ವೇಗಾಸ್ ನಲ್ಲಿ ಆ ಪ್ರದೇಶದ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಾಸನಾಧಿಕಾರ ಪಡೆದ ಮುಫತ್ತಾಗಿ ಕಲಿಸುವ ಒಂದು ಶಾಲೆಯಾದ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಕಾಲೇಜ್ ಪ್ರಿಪರೇಟರಿ ಅಕ್ಯಾಡೆಮಿ &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.agassiprep.org/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2010-06-22 |archive-date=2007-02-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070225092139/http://www.agassiprep.org/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಯನ್ನು ತೆರೆದರು. 2009 ರಲ್ಲಿ, ಪದವಿ ಪಡೆಯುವ ತರಗತಿಯು ನೂರಕ್ಕೆ ನೂರರಷ್ಟು ಪದವಿ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಶೇಕಡಾ ನೂರರಷ್ಟು ಕಾಲೇಜು ಭರ್ತಿಯ ದರವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.{{Citation needed|date=February 2010}} ಚೈಲ್ಡ್ ಹೆವೆನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ನಿಂದನೆ ಹಾಗೂ ತಿರಸ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಚಾರಿಟಬಲ್ ಫೌಂಡೇಷನ್ ಮುಖಾಂತರ ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮಗುವಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇತರೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ಕೌಂಟಿಯ ಏಕೈಕ ವಸತಿ ಸೌಲಭ್ಯದ ಶಾಲೆಯೂ ಒಂದು. 1997 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರು ಈಗ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಎಜುಕೇಷನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಆರು ತರಗತಿಯ ಕೊಠಡಿಯ ಕಟ್ಟಡಕ್ಕಾಗಿ ಚೈಲ್ಡ್ ಹೆವೆನ್ ಗೆ ನಿಧಿಯನ್ನು ದಾನವಾಗಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನವು ವೈದ್ಯಕೀಯವಾಗಿ ಬಲಹೀನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಕಾಟೇಜ್ ನ ಕಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ 720,000 ಡಾಲರುಗಳನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳಿಗಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ನಿಧಾನ ಮಾನಸಿಕ ಪ್ರಗತಿ ಅಥವಾ ವಿಕಲಾಂಗ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಈ ಅನುಕೂಲತೆಯು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2001 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ತಮ್ಮ ಹೊಸ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಹಿತಕರವಾದ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಅವರಲ್ಲಿ ಉಂಟುಮಾಡಲು ಅವಶ್ಯವಾದ ವಿಶೇಷ ಗಮನ ಮತ್ತು ಅಸಾಧಾರಣ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅದು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಸುಮಾರು 20 ಹಾಸಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&quot; {{Citation needed|date=May 2009}}
2007 ರಲ್ಲಿ, ಅಗಾಸ್ಸಿ, [[ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಲಿ]], [[ಲ್ಯಾನ್ಸ್ ಆರ್ಮ್ ಸ್ಟ್ರಾಂಗ್]], [[ವಾರ್ವಿಕ್ ಡುನ್]], [[ಜೆಫ್ ಗಾರ್ಡಾನ್]], [[ಮಿಯಾ ಹಮ್ಮ್]], [[ಟೊನಿ ಹ್ವಾಕ್]], [[ಆಂಡ್ರಿಯಾ ಜಾಗೆರ್]], [[ಜಾಕಿ ಜೋಯ್ನರ್-ಕೆರ್ಸೀ]], [[ಮಾರಿಯೊ ಲೆಮಿಯುಕ್ಸ್]], [[ಅಲೋಂಜೊ ಮೌರ್ನಿಂಗ್]], ಮತ್ತು [[ಕಾಲ್ ರಿಪ್ಕೆನ್, ಜ್ಯೂ]]. ಸೇರಿ ಚಾರಿಟಿ ಅಥ್ಲೀಟ್ಸ್ ಫಾರ್ ಹೋಪ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ,&lt;ref&gt;[http://www.athletesforhope.org/ ]&lt;/ref&gt; ಇದು ವೃತ್ತಿಪರ ಆಟಗಾರರು ದಾನಶೀಲತೆಯ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವಂತೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಆಟಗಾರರಲ್ಲದವರೂ ಸ್ವಯಂಸೇವೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಸಮಾಜವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.
== ಮನ್ನಣೆ ==
1965 ರಿಂದ 2005 ರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 12 ನೇ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಟಗಾರ ಮತ್ತು - 7 ನೇ ಅತ್ಯಂತ ಮಹಾನ್ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರ ನೆಂದು [[ಟೆನ್ನಿಸ್ ಸಂಚಿಕೆ|''ಟೆನ್ನಿಸ್ '' ಸಂಚಿಕೆ]] ಅವರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;tennis&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.tennis.com/features/40greatest/40greatest.aspx?id=544 |title=ಟೆನ್ನಿಸ್.ಕಾಂ: &quot;ಟೆನ್ನಿಸ್ ಶಕೆಯ 40 ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಟಗಾರರು &quot; |access-date=2010-06-22 |archive-date=2006-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061112084827/http://www.tennis.com/features/40greatest/40greatest.aspx?id=544 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
== ದಾಖಲೆಗಳು ==
* ಟೆನ್ನಿಸ್ ನ [[ಓಪನ್ ಎರಾ]] ದಲ್ಲಿ ಈ ದಾಖಲೆಗಳು ಸಾಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.
{| class=&quot;wikitable sortable &quot;
|- bgcolor=&quot;#efefef&quot;
| width=&quot;200&quot;|ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ 
| ವರ್ಷಗಳು 
| width=&quot;200&quot;|ಸಾಧಿಸಿದ ದಾಖಲೆ 
| width=&quot;200&quot;|ಜೊತೆಗಾರ ಆಟಗಾರ
|-
| [[ವಿಂಬಲ್ಡನ್]] &lt;br /&gt; [[ಯುಎಸ್ ಓಪನ್]] &lt;br /&gt; [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್]] &lt;br /&gt; [[ಒಲಂಪಿಕ್ಸ್]] &lt;br /&gt; [[ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್]] 
| align=&quot;center&quot;|1992&lt;br /&gt;1994&lt;br /&gt;1995&lt;br /&gt;1996&lt;br /&gt;1999 
| ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ 
| ''ಒಬ್ಬರೇ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ'' 
|-
| ವಿಂಬಲ್ಡನ್ &lt;br /&gt; ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ &lt;br /&gt; ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ &lt;br /&gt; ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ 
| align=&quot;center&quot;|1992&lt;br /&gt;1994&lt;br /&gt;1995&lt;br /&gt;1999 
| ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ 
| [[ರಾಡ್ ಲೇವರ್]] &lt;br /&gt; [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]] &lt;br /&gt;
|-
| [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್]] 
| align=&quot;center&quot;|1995–2003 
| ಎಲ್ಲಾ ಸೇರಿ 4 ಜಯಗಳು 
| [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]]
|-
| ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ 
| align=&quot;center&quot;|2000-04 
| 26 ಪಂದ್ಯಗಳ ಸತತ ಜಯಗಳು 
| ''ಒಬ್ಬರೇ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ'' 
|-
| ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ 
| align=&quot;center&quot;|2000-03 
| ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಜಯ 
| [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]]
|-
| ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಓಪನ್ 
| align=&quot;center&quot;|2000-01 
| 2 ಬಾರಿ ಸತತ ಜಯಗಳು 
| [[ಕೆನ್ ರೋಸ್ ವಾಲ್]] &lt;br /&gt; [[ಗ್ವಿಲೆರ್ಮೊ ವಿಲಾಸ್]] &lt;br /&gt; [[ಜಾನ್ ಕ್ರೀಕ್]] &lt;br /&gt; [[ಮ್ಯಾಟ್ಸ್ ವಿಲ್ಯಾಂಡರ್]] &lt;br /&gt; [[ಸ್ಟಿಫಾನ್ ಎಡ್ಬರ್ಗ್]] &lt;br /&gt; [[ಐವಾನ್ ಲೆಂಡ್ಲ್]] &lt;br /&gt; [[ಜಿಮ್ ಕೊರಿಯರ್]] &lt;br /&gt; [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]]
|}
ಇತರ ದಾಖಲೆಗಳು:
ATP ವರ್ಲ್ಡ್ ಟ್ಯೂರ್ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ 1000 (ಹಿಂದಿನ ATP ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್ ಸೀರೀಸ್) ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು: 17 (ಕೇವಲ ನಡಾಲ್ ಗೆ ಎರಡನೆಯವರಾಗಿ: 18) 
ATP ಎಂಟ್ರಿ ರ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ವಯಸ್ಸಾದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಶ್ರೇಣಿಯ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರ: 33 ವರ್ಷ 4 ತಿಂಗಳು.
== ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ==

== ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನೂ ನೋಡಬಹುದು ==
{{Portal|Tennis}}
* [[ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸ್ಲ್ಯಾಂಮ್ ಪುರುಷರ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆದ್ದವರ ಪಟ್ಟಿ]]
* [[ಟೆನ್ನಿಸ್ ನ ಪುರುಷ ಆಟಗಾರರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]]
* [[ಸಾಂಪ್ರಾಸ್-ಅಗಾಸ್ಸಿ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧೆ]]
== ಆಕರಗಳು ==
{{Reflist|2}}
== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ ==
* {{cite book |author=Agassi, Mike; Cobello, Dominic; Welsh, Kate |title=The Agassi Story |publisher=ECW Press |location=Toronto |year=2004 |pages= |isbn=1-55022-656-8 |oclc= |doi=}}
* ಓಪನ್ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಹಾರ್ಪರ್ ಕೊಲಿನ್ಸ್ 2009
== ವಿಡಿಯೊ ==
* ''ವಿಂಬಲ್ಡನ್ 2000 ರ ಉಪಾಂತ್ಯ - ಅಗಾಸ್ಸಿ ವಿರುದ್ಧ ರಾಫ್ಟರ್ (2003)'' ಆಟಗಾರರು: ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ, ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ ರಾಫ್ಟರ್; ಸ್ಟಾಂಡಿಂಗ್ ರೂಮ್ ಓನ್ಲಿ, ಡಿವಿಡಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ದಿನಾಂಕ: ಆಗಸ್ಟ್ 16, 2005, ಆಡಿದ ಕಾಲ 213 ನಿಮಿಷಗಳು, ASIN: B000A343QY.
* ''ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಜೊತೆ ಚಾರ್ಲಿ ರೋಸ್ (ಮೇ 7, 2001) '' ಚಾರ್ಲಿ ರೋಸ್, ಇಂಕ್., ಡಿವಿಡಿ ಬಿಡುಗಡೆಯ ದಿನಾಂಕ: ಆಗಸ್ಟ್ 15, 2006, ಆಟದ ಕಾಲ: 57 ನಿಮಿಷ, ASIN: B000HBL6VO
* ''ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಬ್ರೇಕರ್ಸ್ (2005) '' ಆಟಗಾರರು: ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ, ಬೋರಿಸ್ ಬೆಕರ್; ಸ್ಟಾಂಡಿಗ್ ರೂಮ್ ಓನ್ಲಿ, ಡಿವಿಡಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ದಿನಾಂಕ: ಆಗಸ್ಟ್ 16, 2005, ಆಟದ ಕಾಲ: 52 ನಿಮಿಷ, ASIN: B000A3XYYQ. 
== ವಿಡಿಯೋ ಆಟ ==
* [[SNES]] ಗಾಗಿ ''[[ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಟೆನ್ನಿಸ್]]'', [[ಸೆಗಾ ಜೆನಿಸಿಸ್]], [[ಸೆಗಾ ಗೇಮ್ಸ್ ಗಿಯರ್]], [[ಮಾಸ್ಟೆರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]], ಮತ್ತು [[ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್]].
* [[PS2]] ಮತ್ತು [[GBA]] ಗಾಗಿ ''ಅಗಾಸ್ಸಿ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಜನರೇಶನ್'' 
* PS2 ಗಾಗಿ ''ಸ್ಮಾಷ್ ಕೋರ್ಟ್ ಪ್ರೋ ಟೂರ್ನಮೆಂಟ್'' 
{{wikiquote}}
{{wikinewspar|American tennis player Andre Agassi retires}}
* {{ATP|id=A092}}
* {{ITF male profile|number=10000009}}
* {{DavisCupplayerlink|id=10000009}}
* [http://www.sptimes.com/2004/08/01/Sports/For_Agassi__it_s_subs.shtml/ ಅಗಾಸ್ಸಿಯವರಿಗೆ ಅದರ ವೈಖರಿಯ ಮೇಲೆ ವಸ್ತುಸಾರ]
* [http://www.thetennischannel.com/game/players/PlayerProfile.aspx?id=611 ದಿಟೆನ್ನಿಸ್ ಚಾನೆಲ್.ಕಾಂ ಆಟಗಾರನ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವ್ಯಕ್ತಿಚಿತ್ರ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070814041836/http://www.thetennischannel.com/game/players/PlayerProfile.aspx?id=611 |date=2007-08-14 }}
* [http://www.olympic.org/uk/athletes/profiles/bio_uk.asp?PAR_I_ID=96979/ IOC ವ್ಯಕ್ತಿಚಿತ್ರಣ]
* [http://www.agassiopen.com ಅಗಾಸ್ಸಿಓಪನ್.ಕಾಂ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081223052900/http://www.agassiopen.com/ |date=2008-12-23 }}
* [http://msn.foxsports.com/tennis/story/5923380/?FSO1&amp;amp;ATT=HCP&amp;amp;GT1=8595 ಫಾಕ್ಸ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್.ಕಾಂ ಲೇಖನ]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.agassifoundation.org/ ದಿ ಆಂಡ್ರೆ ಅಗಾಸ್ಸಿ ಚಾರಿಟಬಲ್ ಫೌಂಡೇಷನ್] {{Webarchive|url=http://webarchive.loc.gov/all/20021029135656/http://www.agassifoundation.org/ |date=2002-10-29 }}
* [http://www.americanrhetoric.com/speeches/andreagassifarewelltotennis.htm ಯುಎಸ್ ಓಪನ್ ನಲ್ಲಿ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಭಾಷಣಕ್ಕೆ ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಬೀಳ್ಕೊಡುಗೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ ಮತ್ತು ವಿಡಿಯೊ]
* [http://www.americanrhetoric.com/speeches/andreagassistefgrafinduction.htm ಸ್ಟೆಫಿ ಗ್ರಾಫ್ ಅವರಿಗೆ ಅಗಾಸ್ಸಿಯ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್ ಇಂಡಕ್ಷನ್ ನ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರ, ಆಡಿಯೊ, ಮತ್ತು ವಿಡಿಯೊ]
{{Andre Agassi start boxes}}
{{navboxes|title=Andre Agassi in the [[grand slam (tennis)|Grand Slam Tournaments]]
|list1=
{{Australian Open men's singles champions}}
{{French Open men's singles champions}}
{{Wimbledon men's singles champions}}
{{US Open Men's Singles champions}}
{{Tennis Career Grand Slam Champions}}
}}
{{navboxes|title=Andre Agassi’s [[Andre Agassi career statistics|Achievements]]
|list1=
{{Tennis World Number Ones (men)}}
{{Year-End Championships winners}}
{{ATP Masters Series tournament winners}}
{{ATP Masters Series tournament doubles winners}}
{{Footer Olympic Champions Tennis Men}}
}}

{{Persondata
|NAME       = Agassi, Andre Kirk
|ALTERNATIVE NAMES =
|SHORT DESCRIPTION = American tennis player
|DATE OF BIRTH   = April 29, 1970
|PLACE OF BIRTH  = Las Vegas, Nevada, United States
|DATE OF DEATH   =
|PLACE OF DEATH  = }}
{{DEFAULTSORT:Agassi, Andre}}
[[ವರ್ಗ:೧೯೭೦ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:ಬದುಕಿರುವ ಜನರು]]
[[ವರ್ಗ:ಅಮೇರಿಕಾದ ಪುರುಷ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ಅಸ್ಸಿರಿಯಾ ಮೂಲದ ಅಮೇರಿಕಾದ ಜನತೆ]]
[[ವರ್ಗ:ಅಮೆರಿಕಾದ ಜನೋಪಕಾರಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಅರ್ಮೆನಿಯಾ ಮೂಲದ ಅಮೇರಿಕಾದ ಆಟಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್‌ ಓಪನ್‌ (ಟೆನಿಸ್‌) ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಟೆನ್ನಿಸ್ ನಲ್ಲಿ ಉದ್ದೀಪನ ಔಷಧಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಫ್ರೆಂಚ್ ಓಪನ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ನೆವಾಡ ದ ಡೆಮೊಕ್ರಾಟ್ ಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಒಲಂಪಿಕ್ ನಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಪದಕ ಗೆದ್ದ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದವರು]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಒಲಂಪಿಕ್ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ಲಾಸ್ ವೇಗಾಸ್ ನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಜನಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ನೆವಡದಿಂದ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಜನಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:1996 ರ ಬೇಸಿಗೆಯ ಒಲಂಪಿಕ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ ಓಪನ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಗಳು (ಟೆನ್ನಿಸ್)]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಂಬಲ್ಡನ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಶ್ವದ ಒಂದನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕದ ಟೆನ್ನಿಸ್ ಆಟಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ಟೆನ್ನಿಸ್ ಕ್ರೀಡಾಪಟುಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಟೆನ್ನಿಸ್]]</text>
      <sha1>qwiwi0gtpqqrjn12rd03hzg0wcxblw4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24104</id>
    <revision>
      <id>1306998</id>
      <parentid>1298277</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T04:35:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306998</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="135921" sha1="36kirzesqpdsdk8d3hsms3squ09a2ym" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| Name = Snow Patrol
| Img = spmembers.jpg
| Img_capt = Snow Patrol, from L–R: Nathan Connolly, Gary Lightbody, Jonny Quinn, Tom Simpson, Paul Wilson
| Img_size = 270
| Landscape = yes
| Background = group_or_band
| Origin = [[Northern Ireland]], UK and [[Dundee]], [[Scotland]], UK
| Genre = [[Alternative rock]], [[britpop]], [[indie rock]]
| Years_active = 1994–present
| Label = [[Fiction Records|Fiction]]/[[Interscope Records|Interscope]] (2003–present)&lt;br /&gt;[[Jeepster Records|Jeepster]] (1995–2001)&lt;br /&gt;[[Electric Honey (label)|Electric Honey]] (1997)
| Associated_acts = [[Shrug (band)|Shrug]], [[Iain Archer]], [[Belle &amp; Sebastian]], [[The Reindeer Section]], [[File Under Easy Listening]], [[Terra Diablo]], [[The Cake Sale]], [[Little Doses]], [[Listen... Tanks!]], [[Tired Pony]]
| URL = [http://www.snowpatrol.com/ snowpatrol.com]
| Current_members = [[Gary Lightbody]]&lt;br /&gt;[[Jonny Quinn]]&lt;br /&gt;[[Tom Simpson (musician)|Tom Simpson]]&lt;br /&gt;[[Nathan Connolly]]&lt;br /&gt;[[Paul Wilson (musician)|Paul Wilson]]

| Past_members = Michael Morrison&lt;br /&gt;[[Mark McClelland]]
}}
'''ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌''' ಗಳು [[ಉತ್ತರ ಐರಿಷ್‌]]ನ&lt;ref&gt;[http://news.bbc.co.uk/1/hi/northern_ireland/3578509.stm ಐಸ್ ಕೂಲ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ ವಾರ್ಮ್ಸ್ ಹಾರ್ಟ್ಸ್] ಬಿಬಿಸಿ ಎನ್‌ಐ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್&lt;/ref&gt; [[ಪರ್ಯಾಯ ರಾಕ್‌]] ವಾದ್ಯವೃಂದಗಳಾಗಿವೆ. 1994 ರಲ್ಲಿ [[ದುಂಡೀ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ &lt;ref name=&quot;allmusic&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.allmusic.com/artist/snow-patrol-p337688 |title=Snow Patrol&amp;nbsp;— Biography |accessdate=17 July 2008 |author=Borges, Mario Mesquita |publisher=[[Allmusic]] }}&lt;/ref&gt; ವಾದ್ಯವೃಂದವು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ [[ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ]]ದಲ್ಲಿ ಆಸರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.  ವಾದ್ಯವೃಂದದ ಮೊದಲಿನ ಮೂರು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳು [[ಇಪಿ]], ''[[ಸ್ಟಾರ್‌ಫೈಟರ್ ಪೈಲಟ್]]''  (1997) ಮತ್ತು ಸ್ಟೂಡಿಯೋ ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳಾದ ''[[ಸೊಂಗ್ಸ್ ಫಾರ್ ಪೋಲಾರ್‌ಬೇರ್ಸ್]]''  (1998) ಮತ್ತು ''[[ವೆನ್ ಇಟ್ಸ್ ಆಲ್ ಓವರ್ ವಿ ಸಿಲ್ ಹ್ಯಾವ್ ಟು ಕ್ಲಿಯರ್ ಅಪ್]]''  (2001) ಇವುಗಳು ವ್ಯಾವಹಾರಿಕವಾಗಿ ಅಯಶಸ್ವಿಯಾದವು ಮತ್ತು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಹನಿ]] ಮತ್ತು ಜೀಪ್‌ಸ್ಟೆರ್ ಎಂಬ ಸ್ವತಂತ್ರ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಗಳಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.   ವಾದ್ಯವೃಂದವು ನಂತರ 2002 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿ [[ಪೊಲಿಡೋರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿತು.

ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಅವರ [[ಪ್ರಮುಖ ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿಯ ಮೊದಲಕಾಣಿಕೆ]] ''[[ಫೈನಲ್ ಸ್ಟಾ]]''  ದ ಜೊತೆಗೆ 2003 ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಅವರ ಅಲ್ಬಮ್ ಯುಕೆಯಲ್ಲಿ [[5x ಪ್ಲಾಟಿನಮ್]] ಎಂಬುದಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತಗೊಂಡಿತು &lt;ref&gt;[http://bpi.co.uk/ ಬಿಪಿಐ ಅಫಿಶಿಯಲ್ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್] ''[[BPI]]'' . 27 ಏಪ್ರಿಲ್ 2008 ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಮಿಲಿಯನ್‌ಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾಗಲ್ಪಟ್ಟವು. ಅವರ ನಂತರದ ಸ್ಟೂಡಿಯೋ ಅಲ್ಬಮ್, ''[[ಐಸ್ ಓಪನ್]]'' , (2006) ಮತ್ತು ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಏಕೈಕ &quot;[[ಚೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ಸ್]]&quot; ವಾದ್ಯವೃಂದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು.  ಅವರ ಅಲ್ಬಮ್ [[ಯುಕೆ ಅಲ್ಬಮ್ ಚಾರ್ಟ್‌]]ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ಮತ್ತು ವರ್ಷದ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು-ಮಾರಾಟದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಲ್ಬಮ್ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿ ಪದೆಯಿತು, ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಆ ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ಸುಮಾರು 4 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾಗಲ್ಪಟ್ಟವು. 2008 ರಲ್ಲಿ, ವಾದ್ರವೃಂದವು ಅವರ ಐದನೆಯ ಸ್ಟೂಡಿಯೋ ಅಲ್ಬಮ್ ''[[ಎ ಹಂಡ್ರೆಡ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಸನ್ಸ್]]''  ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು 2009 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೊದಲ ಸಂಕಲಿತ ಅಲ್ಬಮ್ ''[[ಅಪ್ ಟು ನೌ]]''  ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.

ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ವಾದ್ಯವೃಂದವು ಹತ್ತು [[ಮೇಟಿಯರ್ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿತು ಮತ್ತು ಮೂರು [[BRIT ಪ್ರಶಸ್ತಿ]]ಗಳಿಗೆ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ''  ದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ, ವೃಂದವು ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತ ಹತ್ತು ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.digitalspy.co.uk/music/a176894/snow-patrol-to-release-greatest-hits.html|title=Snow Patrol to release greatest hits|last=Balls|first=David|date=11 September 2009|publisher=[[Digital Spy]]|accessdate=11 September 2009|archive-date=13 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121013090904/http://www.digitalspy.co.uk/music/news/a176894/snow-patrol-to-release-greatest-hits.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಇತಿಹಾಸ ==
=== ಮುಂಚಿನ ವರ್ಷಗಳು (1932–1942) ===
[[File:Shrug - December 1994.jpg|thumb|left|
ಭುಜ ಕುಣಿಸುವ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಯನ್ನು ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಮೊದಲಿಗೆ ಶುರುಮಾಡಿತು. 1994  ರಲ್ಲಿ ಇದು ರಚನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌‍ಬಾಡಿ, ಮೈಕೆಲ್ ಮೊರಿಸನ್ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆ‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ನಿಂದ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು,]] ಸ್ಕಾಟ್‌ಲೆಂಡ್‌ನ [[ದುಂಡೀ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಾದ [[ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌ಬೊಡಿ]], ಮೈಕೆಲ್ ಮೊರಿಸನ್ ಮತ್ತು [[ಮಾರ್ಕ್ ಮೆಕ್ಲೆಲೆಂಡ್]] ಜೊತೆಯಾಗಿ [[ಶ್ರಗ್]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವೃಂದವು 1994 ರ ದಶಕದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು,&lt;ref name=&quot;brianbebo&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.channel4.com/music/interviews/snow-patrol-video-interview-quiz-biography-pictures.html |title=Snow Patrol |publisher=[[Channel 4]] |accessdate=14 October 2008 }}&lt;/ref&gt; ವೃಂದವು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುಮುತ್ತಲಿನ ಲೂಸಿಯರ್‌ ಮಿಲ್‌ಗಳಂತಹ ಹೊಟೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಿಗ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. &quot;ಯೋಘರ್ಟ್ ವರ್ಸಸ್ ಯೋಘರ್ಟ್ ಡಿಬೇಟ್&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಅವರ ಮೊದಲ ಇಪಿಯು ಪ್ರಗತಿಪರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತು.  1995 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಶ್ರಗ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ್ನುಟ್ಟುಕೊಂಡ ಅಮೇರಿಕಾದ ಇತರ ಯಾವುದೇ ವಾದ್ಯವೃಂದದವರೊಂದಿಗಿನ ವಿವಾದಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಕಾರಣದಿಂದ ತಮ್ಮ ವಾದ್ಯವೃಂದದ ಹೆಸರನ್ನು ಪೋಲಾರ್ ಬೇರ್‌ಗೆ (ಅಥವಾ ಪೋಲಾರ್‌ಬೇರ್) ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅದರ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಡ್ರಮ್ ವಾದಕ ಮೈಕ್ ಮೊರಿಸನ್‌ನು ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ ವೃಂದವನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು.  1997 ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಪೋಲಾರ್ ಬೇರ್ ಮೂರು ಪದ್ಧತಿಯ ಒಂದು [[ಇಪಿ]], ''[[ಸ್ಟಾರ್‌ಫೈಟರ್ ಪೈಲಟ್]]''  ಅನ್ನು [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಹನಿ]] ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref name=&quot;pilotis&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.interscope.com/artist/releases/detail.aspx?pid=10&amp;aid=410 |title=Snow Patrol&amp;nbsp;— Starfighter Pilot EP |accessdate=17 July 2008 |author= |publisher=[[Interscope Records]] |archive-date=7 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090207020739/http://www.interscope.com/artist/releases/detail.aspx?pid=10&amp;aid=410 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[ಜೇನ್ಸ್ ಅಡಿಕ್ಷನ್‌]]ನ ಮೊದಲಿನ-[[ಬಾಸಿಸ್ಟ್]] [[ಎರಿಕ್ ಅವೇರಿ]]ಯ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ [[ಮತ್ತೊಂದು ವೃಂದ]] ಜೊತೆಗಿನ ಹೆಸರಿನ ವಿವಾದದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ವಾದ್ಯವೃಂದವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್&lt;ref name=&quot;allmusic&quot;/&gt; ಎಂಬುದಾಗಿ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/band|title=Biography|access-date=2010-07-29|archive-date=2010-06-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20100620150349/http://www.snowpatrol.com/band/|url-status=deviated|archivedate=2010-06-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100620150349/http://www.snowpatrol.com/band/}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, [[ಉತ್ತರ ಭಾಗದ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌]]ನ [[ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್‌]]ನು ಖಾಯಂ ಡ್ರಮ್ ಬಾರಿಸುಗನಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡನು.

[[File:Jonny Quinn1 (cropped).jpg|thumb|right|
ಅವರ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಶಾಲೆಯ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಮೊದಲೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್,  ನ್ಯಾಥನ್ ಕೊನೊಲಿ ]]ಸ್ನೋ ಪೆಟೋಲ್ ಸ್ಕಾಟ್‌ಲೆಂಡ್‌ನ ಸ್ವಂತಂತ್ರ ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿ [[ಜೀಪ್‌ಸ್ಟೆರ್]] ಅನ್ನು 1997 ರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು, ಜೀಪ್‌ಸ್ಟೆರ್ ಇದು [[ಬೆಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಸೆಬಾಸ್ಟಿಯನ್‌]]ಗಳಿಗೆ ಆಸರೆಯಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/music-magazine/music-magazine-features/label-profile/label-profile-jeepster-772565.html|title=Label profile: Jeepster|last=Birke|first=Sarah|date=23 January 2008|work=[[The Independent]]|accessdate=10 September 2009|archive-date=27 ಏಪ್ರಿಲ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090427165807/http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/music-magazine/music-magazine-features/label-profile/label-profile-jeepster-772565.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಜೀಪ್‌ಸ್ಟೆರ್ ಕೂಡ ಬೆಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಸೆಬಾಸ್ಟಿಯನ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗಿನ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ನಂತೆ ಅದೇ ರೀತಿಯಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಅವರು ಅತಿಯಾದ ಪ್ರಚಾರದ ಮೂಲಕವಲ್ಲದೇ ಬಾಯಿಯ-ಶಬ್ದಗಳ ಮೂಲಕ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇಂಡೈ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಯು ಅವರಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ ತೋರಿಸಿದ ಕಾರಣದಿಂದ ವೃಂದಕ್ಕೆ ಅದರ ಜೊತೆ ಸಂಘಟಿತವಾಗುವುದು ಸಂತೋಷವನ್ನು ತಂದಿತ್ತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲಾ ಜೀಪ್‌ಸ್ಟೆರ್‌ನ ಮುದ್ರಣಗಳು ಅದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅವರು ಕಂಡುಕೊಂಡರು, ಮತ್ತು ಅವರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಕೆಲಸದ ನೈತಿಕತೆ ಅಥವಾ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಅವಶ್ಯಕ ಎಂಬುದನ್ನು ಅವರು ಪರಿಗಣಿಸಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.theage.com.au/articles/2004/07/24/1090464906092.html|title=That's Snow business|date=25 July 2004|publisher=''[[The Age]]''|accessdate=29 October 2009|archive-date=4 ನವೆಂಬರ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104050608/http://www.theage.com.au/articles/2004/07/24/1090464906092.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ವೃಂದದ ಪ್ರಥಮ ಹಾಡಾದ ''[[ಸೊಂಗ್ಸ್ ಫಾರ್ ಪೋಲಾರ್‌ಬೇರ್ಸ್]]''  ಇದು 1998 ರಲ್ಲಿ ವೃಂದದವರು ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋದಲ್ಲಿ ವಾಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref name=&quot;BASED&quot;&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/northern_ireland/3578509.stm|title=Ice cool band warms hearts|date=29 March 2004|publisher=[[BBC]]|accessdate=1 November 2009|archive-date=16 ನವೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091116215353/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/northern_ireland/3578509.stm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಲೈಟ್‌ಬೊಡಿಯು ಸೊಚಿಯನೊಲ್ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿನ ನೈಸ್ ಅಂಡ್ ಸ್ಲೀಜಿ ಬಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವನಾಗಿದ್ದನು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.scotland.org/about/entertainment-and-sport/features/culture/scottish-music.html|title=Scottish Music in the US|date=March 2007|publisher=Scotland|accessdate=1 November 2009|archive-date=24 ಮಾರ್ಚ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090324065149/http://www.scotland.org/about/entertainment-and-sport/features/culture/scottish-music.html|url-status=deviated|archivedate=24 ಮಾರ್ಚ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090324065149/http://www.scotland.org/about/entertainment-and-sport/features/culture/scottish-music.html}}&lt;/ref&gt;  ಅಲ್ಬಮ್ ಒಂದು ವಿಷಮಾವಸ್ಥೆಯ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಆದರೆ ವ್ಯಾವಹರಿಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt;  ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು [[ಫಿಲಿಪ್ಸ್]] ಕಂಪನಿಗಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತದ ಒಂದು ಜಾಹಿರಾತಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದರು.  ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಗೊಮೆಜ್]] ಸಹಿ ಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref name=&quot;GOMEZ&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/415858.html|title=Licensed to chill|last=Bailie|first=Stuart|date=3 February 1999|publisher=''Hot Press''|accessdate=4 January 2010}}'''ಹೀಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ:'''  ಅವರು ಫಿಲಿಪ್ಸ್ ಜಾಹೀರಾತಿಗೆ ಸಂಗೀತ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ (ಗಿಗ್) ನಡೆಸಿದ ಘಟನೆಯು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸ ಬಹುದು, ಇದು ಅವರಿಗೆ ಬೀಟ್‌ಲೆಸ್‌ನ ಹಾಡಿನ ನಿರೂಪಣೆ ಮಾಡಲೇ ಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
 
ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಂದೇಶಗಳು ವಿರೋಧಿಸಿದವು ಮತ್ತು ಗೊಮೆಜ್ ಪರ್ಯಾಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿತು.
&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.rollingstone.com/artists/gomez/articles/story/5926916/gomez_get_fabulous_for_philips_advertisement|title=Gomez get fabulous for Philips advertisement|last=Boehlert|first=Eric|date=12 November 1998|publisher=[[Rolling Stone]]|accessdate=4 January 2010|archive-date=14 ಜನವರಿ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090114112223/http://www.rollingstone.com/artists/gomez/articles/story/5926916/gomez_get_fabulous_for_philips_advertisement|url-status=deviated|archivedate=14 ಜನವರಿ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090114112223/http://www.rollingstone.com/artists/gomez/articles/story/5926916/gomez_get_fabulous_for_philips_advertisement}}&lt;/ref&gt; 1999 ರಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು ಅರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸಂಗೀತ ನಿಯತಕಾಲಿಕ ''[[ಹೊಟ್ ಪ್ರೆಸ್‌]]'' ನಿಂದ &quot;ಫಿಲ್ ಲಿನೊಟ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಫಾರ್ ಬೆಸ್ಟ್ ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಡ್&quot; ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/1638726.html|title=Belle Fest|last=Sweeney|first=Eamon|publisher=''[[Hot Press]]''|accessdate=1 October 2009|archive-date=26 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101226022416/http://www.hotpress.com/archive/1638726.html|url-status=dead}}ಸೂಚನೆ: ದಾಖಲೆಗಳ ಪುಟ [https://web.archive.org/web/20001002071324/http://www.hot-press.com/inawards.htm ಇಲ್ಲಿ] ಸಿಕ್ಕಿವೆ.&lt;/ref&gt;  2001 ರಲ್ಲಿ, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ಕೂಡ, ವೃಂದವು ''[[ವೆನ್ ಇಟ್ಸ್ ಆಲ್ ಓವರ್ ವಿ ಸ್ಟಿಲ್ ಹ್ಯಾವ್ ಟು ಕ್ಲಿಯರ್ ಅಪ್‌]]''  ಅನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kexp.org/reviews/albumreview.aspx?reviewid=691|title=Snow Patrol: When It's All Over We Still Have to Clear Up|last=Yates|first=Don|date=15 May 2001|publisher=[[KEXP-FM|KEXP]]|accessdate=1 November 2009|archive-date=13 ಜೂನ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100613113807/http://kexp.org/reviews/albumreview.aspx?reviewid=691|url-status=deviated|archivedate=13 ಜೂನ್ 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100613113807/http://kexp.org/reviews/albumreview.aspx?reviewid=691}}&lt;/ref&gt;  ಇದರ ಹಿಂದಿನದರವುಗಳಂತೆ, ಅಲ್ಬಮ್ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಶ್ಲಾಘನೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು, ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾಗಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt;

ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಣ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ವೃಂದವು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರವಾಸಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದರ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕೆಲವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಪ್ರವಾಸಗಳು ನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿದ್ದವು. ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯ ನಂತರ ಅವರು ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆಯಲು [[ಬೆಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಸೆಬಾಸ್ಟಿಯನ್‌]]ನ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/music/article6895899.ece|title=Snow Patrol: 'We're not ready for greatest hits'|last=Heawood|first=Sophie|date=30 October 2009|publisher=[[The Times]]|accessdate=31 October 2009|archive-date=22 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100422010239/http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/music/article6895899.ece|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕನಿಗೆ ಸಾಲಗಾರರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮಾಲಿಕರಿಂದ  ನಿಯಮಿತವಾದ ಭೇಟಿ ಮತ್ತು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt; ಎರಡನೆಯ ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ವೈಫಲ್ಯದ ನಂತರ, ವೃಂದವು ಎಲ್ಲಿ ಏನು ತಪ್ಪಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಚಿಂತಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಯು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕಡೆಗಿನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಮುದ್ರಣಗಳ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವಿಕೆಯು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಮೊದಲು ಅವರು ಇದನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟಿದ್ದರೂ ಕೂಡ, ಇದು ಅವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅವರು ಮನಗಂಡರು.   ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಸಹಾಯವು ಬೇಕು ಎಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ಅವರು ಮನಗಂಡರು.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt; ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಡ್ಯಾನಿ ಮ್ಯಾಕಿಂತಾಶ್ ಇವನು ವೃಂದದ ನಿರ್ವಾಹಕನಾಗಿದ್ದನು. ಲೈಟ್‌ಬೊಡಿಯು ಅವನನ್ನು &quot;ಪೊಪ್ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ಸಿಟ್ಟಿನ ಮನುಷ್ಯ: ಮಹಾನ್, ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿ&quot; ಎಂಬುದಾಗಿ ವರ್ಣಿಸಿದನು. ಅವನು ವೃಂದವನ್ನು &quot;ತನ್ನ ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳ ಜೊತೆ&quot; ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತೇನೆ, ಮತ್ತು ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವತ್ತಿಗೂ ಸಿಟ್ಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳಿದನು. ಅವನು ಆ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೃಂದವನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದಕ್ಕೆ ಪ್ರಶಂಸೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಮ್ಯಾಕಿಂತಾಶ್‌ನು ಬಗಾರದ ಬಣ್ಣದ ಒಂದು ವಿಭಾಗಿಸುವ ಬಸ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು, ಅದನ್ನು ವೃಂದವು ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ನಡೆಸಲು ಪ್ರಯಾಣ ಕೈಗೊಳ್ಳುವಾಗ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.spinner.com/2009/11/23/snow-patrol-get-revolutionary-with-back-catalogue/|title=Snow Patrol get revolutionary with back catalogue|last=Dowling|first=Stephen|date=23 November 2009|publisher=[[Spinner.com]]|accessdate=24 November 2009|archive-date=27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927072514/http://www.spinner.com/2009/11/23/snow-patrol-get-revolutionary-with-back-catalogue/|url-status=deviated|archivedate=27 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200927072514/http://www.spinner.com/2009/11/23/snow-patrol-get-revolutionary-with-back-catalogue/}}&lt;/ref&gt;

=== ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ''  (2001–2005) ===
[[File:NathanConnolly3.JPG|thumb|right|
 ನ್ಯಾಥನ್ ಕೊನೊಲಿ 2002ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯಗೋಷ್ಠಿಗೆ ಸೇರಲು ಕೇಳಿದ್ದ       ]]2001 ರಲ್ಲಿ ಜೀಪ್‌ಸ್ಟೆರ್ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಅನ್ನು ಹೊರಹಾಕಿತು,&lt;ref name=&quot;WOWJONNY&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.whatsonwales.co.uk/news/i/12550|title=Snow Patrol Interview|last=Took|first=Michael|publisher=What's on Wales|accessdate=24 July 2009|archive-date=1 ಮೇ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090501034446/http://www.whatsonwales.co.uk/news/i/12550/|url-status=deviated|archivedate=1 ಮೇ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090501034446/http://www.whatsonwales.co.uk/news/i/12550/}}&lt;/ref&gt; ಈ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ''[[ಹೊಟ್ ಪ್ರೆಸ್]]''  ನಿಯತಕಾಲಿಕವು ಬುದ್ಧಿಗೇಡಿತನ ಎಂಬುದಾಗಿ ಟೀಕೆ ಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/1610824.html|title=The Northern Alliance|last=Carberry|first=Colin|publisher=''Hot Press''|accessdate=1 October 2009|archive-date=20 ಮೇ 2012|archive-url=https://archive.is/20120520040547/www.hotpress.com/archive/1610824.html|url-status=bot: unknown}}ಸೂಚನೆ: ಆರ್ಕೈವ್‌ ಮಾಡಿದ ಪುಟ ಇಲ್ಲಿದೆ:. .&lt;/ref&gt; ವೃಂದದ ನಿರ್ವಾಹಕ ಡ್ಯಾನಿ ಮ್ಯಾಕಿಂತಾಶ್‌ನು ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿಯ ಜೊತೆಗಿನ ವೃಂದದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮುರಿದುಬಿದ್ದ ಒಂದು ಮದುವೆಗೆ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಿದನು: &quot;[[ಅವರು]] ನಮಗೆ ನಮ್ಮ ದೊಡ್ಡ ವಿರಾಮವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ನಾವು ಅವರ ಜೊತೆ ಹುಚ್ಚು ಪ್ರೀತಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದೇವೆ.  ಅದರ ನಂತರ ಹೊಡೆದಾಟ ಮತ್ತು ವಾದಾಟಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು, ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಹೇಳಬಹುದೆಂದರೆ ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳು ವಿಚ್ಛೇದನಕ್ಕಾಗಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಹಾಕಿದವು&quot; ಎಂಬುದಾಗಿ ಅವನು ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾನೆ.&lt;ref name=&quot;MANAGERCOMMENTS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/1610710.html|title=The popular music digest|last=Clark|first=Stuart|publisher=''Hot Press''|accessdate=1 October 2009|archive-date=12 ನವೆಂಬರ್ 2012|archive-url=https://archive.is/20121112091943/www.hotpress.com/archive/1610710.html|url-status=bot: unknown}}ಸೂಚನೆ: ಆರ್ಕೈವ್‌ ಮಾಡಿದ ಪುಟ ಇಲ್ಲಿದೆ:. .&lt;/ref&gt; 2001 ರ ವೇಳೆಗೆ, ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಗಳು ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು,&lt;ref name=&quot;MANAGERCOMMENTS&quot; /&gt; ಆದರೆ ವೃಂದವು ಹಣದ-ಮುಗ್ಗಟ್ಟಿನಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಮುದ್ರಣದ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;SIGNINGFICTION&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.news.com.au/couriermail/story/0,,24780365-5003421,00.html|title=Snow Patrol comes in from the cold|last=Mengel|first=Noel|date=11 December 2008|work=News.com.au|publisher=Queensland Newspapers|accessdate=1 October 2009|archive-date=10 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091010075141/http://www.news.com.au/couriermail/story/0,,24780365-5003421,00.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಲೈಟ್‌ಬೊಡಿಯು ವೃಂದವು ನಿರಾತಂಕವಾಗಿ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ತನ್ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸಂಗ್ರಹದ ಮಹತ್ವದ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದನು.  ಲೈಟ್‌ಬೊಡಿಯು ಆ ಸಮಯವನ್ನು &quot;ಸಂಕಟಕರ&quot; ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆದನು, ಆದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಗುರು ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸಹಿಯನ್ನು ಹಾಕುವುದರ ಬಗೆಗೆ ತುಂಬಾ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ನಲ್ಲಿನ ಸಂಗೀತ ನೋಟವು ಅಮೇರಿಕಾದ ವೃಂದಗಳ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಗಮನವನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿತು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವೃಂದಗಳು ಯಾವುದೇ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲ್ಪಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.  ವೃಂದವು ಈ ಸಮಯವನ್ನು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ಕಳೆಯಿತು. ಲೈಟ್‌ಬೊಡಿ, ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೇಸರವನ್ನು ಹೊಂದಿದನು, ಅವನು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲೆಂಡ್‌ನ [[ಉತ್ತಮ ವೃಂದ]] [[ದ ರೀಂಡರ್ ಸೆಕ್ಷನ್]] ಅನ್ನು ಸಂಘಟಿಸಿದನು, ಮತ್ತು ವೃಂದದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಒಂದು ಮುದ್ರಣ ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು.&lt;ref name=&quot;Y!MUSIC&quot;&gt;{{cite web|url=http://ca.music.yahoo.com/read/interview/14128556|title=Let It Snow, Let It Snow, Let It Snow|last=DiMartino|first=Dave|date=11 April 2007|publisher=[[Yahoo! Music]]|accessdate=1 October 2009|archive-date=11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20061211192125/http://ca.music.yahoo.com/read/interview/14128556|url-status=deviated|archivedate=11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061211192125/http://ca.music.yahoo.com/read/interview/14128556}}&lt;/ref&gt; ಸಮಯವು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಗೂ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದ್ದಾಗ್ಯೂ ನಾಥನ್ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲರೂ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು, ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆ ಅಥವಾ ವಿಭಜನೆಯಾಗುವಿಕೆಯ ಪ್ರಶ್ನೆಯು ಯಾವತ್ತಿಗೂ ಉದ್ಭವಿಸಲಿಲ್ಲ.  ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೃಂದವು ಒಂದು ಶ್ರವಣ ಸಂಬಂಧಿ ಗಿಟಾರ್‌ನಲ್ಲಿ &quot;[[ರನ್]]&quot; (ಸರಿ ಸುಮಾರು 2000 ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ)&lt;ref name=&quot;SIGNINGFICTION&quot; /&gt; ಅನ್ನು ಬರೆಯಿತು, ಅದು ನಂತರ ವೃಂದದ ಏಕೈಕ ಆವಿಷ್ಕಾರವಾಗಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತು. ಅವರು ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಸ್ಟ್ರಿಪ್ ಕ್ಲಬ್‌ [[ಹೈ ವೈಕೊಂಬ್]] 18 ಜನರಿಗಾಗಿ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೃಂದದ &quot;ಲೋ ಪಾಯಿಂಟ್&quot; ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು.&lt;ref name=&quot;WOWJONNY&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;WYCOMBE&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kCvETez5|title=Band on a run|last=Rose|first=Hilary|date=12 November 2004|publisher=[[The Times]]|accessdate=1 October 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kCwW5mc1|title=The flaky success of Snow Patrol|last=Jelbert|first=Steve|date=13 February 2004|publisher=The Times|accessdate=1 October 2009}}&lt;/ref&gt; ಪ್ರದರ್ಶನವು ಒಂದು ಕಳಪೆ ವಿಐಪಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು, ಮತ್ತು ವೃಂದಕ್ಕೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ನಡೆಸಲು ಜಾಗವನ್ನು ನೀಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಮಂಡಳಿಯು ಪೋಲ್ ನೃತ್ಯಗಾರರಿಂದ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟ ಜಾಗಗಳನ್ನು ವಾಪಸು ಪಡೆಯಿತು. ಕ್ವಿನ್‌ನು ಈ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು &quot;ಭಯಾನಕ&quot; ಎಂದು ಕರೆದನು. ಗಮನ ನೀಡುವುದರಲ್ಲಿ ಉತ್ಕಟ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ವೃಂದವು ತಮ್ಮನ್ನು ಮರ್ಕ್ಯುರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನೊಂದಣಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು £200 ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುವುದರಲ್ಲಿ ವಿಫಲತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದರು.&lt;ref name=&quot;WYCOMBE&quot; /&gt;

2002 ರಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು [[ಬಿಗ್ ಲೈಫ್‌]]ನ ಜಾಝ್ ಸಮ್ಮರ್ಸ್‌ರಿಂದ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref name=&quot;SUMMERS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.contactmusic.com/news.nsf/story/snow-patrol-split-from-manager_1030971|title=Snow Patrol split from manager|date=15 May 2007|publisher=[[Contactmusic.com]]|accessdate=6 October 2009|archive-date=6 ಜೂನ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606225316/http://www.contactmusic.com/news.nsf/story/snow-patrol-split-from-manager_1030971|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/2923995.html|title=Snow Patrol part with manager|date=11 May 2007|publisher=''Hot Press''|accessdate=6 October 2009}} ಸೂಚನೆ: ಆರ್ಕೈವ್‌ ಮಾಡಿದ ಪುಟ ಇಲ್ಲಿದೆ:.[http://74.125.155.132/search?q=cache:D7aPjNBXGZsJ:dvl.hotpress.com/Snow%2520Patrol/news/Snow%2520Patrol%2520part%2520with%2520manager/2923995.html+http://www.hotpress.com/news/2923995.html&amp;cd=2&amp;hl=en&amp;ct=clnk&amp;gl=in&amp;client=firefox-a here]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.&lt;/ref&gt; ಮೊದಲಿಗೆ [[ಎಫ್.ಯು.ಇ.ಎಲ್‌]]&lt;ref name=&quot;Y!MUSIC&quot;/&gt; ನವನಾದ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕ [[ನೇಥನ್ ಕೊನೊಲಿ]] ಬೇಲ್‌ಫಾಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿನ ಒಂದು [[ಎಚ್‌ಎಮ್‌ವಿ]] ಮಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುವಿನ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kCvkcbHO|title=Band on a Run|last=Rose|first=Hilary|date=12 November 2004|publisher=[[The Times]]|accessdate=1 October 2009}}&lt;/ref&gt;  ಕೊನೊಲಿ ಮತ್ತು ವೃಂದಗಳು ಒಬ್ಬ ಪರಸ್ಪರ ಗೆಳೆಯನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು, ಅವನು ವೃಂದವನ್ನು ಅವನಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದನು. ಕೊನೊಲಿಯು 2002 ರ ವಸಂತ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ವೃಂದವನ್ನು ಸೇರುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋಗೆ ಹೋದನು.&lt;ref name=&quot;NATHANJOINING&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kCy0Fc3O|title=Snow Patrol enjoys avalanche of success|last=Wirt|first=John|date=28 November 2008|publisher=2theadvocate|accessdate=1 October 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5l1NhFiB2|title=On tour with Snow Patrol: Dublin homecoming|last=Frenette|first=Brad|date=27 October 2008|publisher=[[National Post]]|accessdate=24 July 2009}}&lt;/ref&gt; ಅವನ ತಾಯಿಯು ಕೊನೊಲಿಯು &quot;ರಾಕ್‌ ಸ್ಟಾರ್‌ಗಳಿಂದ ಅಪಹರಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು&quot; ಎಂಬ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದಳು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kCysEjh2|title=Snow Patrol's Nathan Connelly: Chasing Cars, iPhone apps and life after Grey's Anatomy|last=Davis|first=Laura|date=6 March 2009|publisher=[[Liverpool Daily Post]]|accessdate=1 October 2009}}&lt;/ref&gt; 2002–2003 ರ ವೇಳೆಗೆ, ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದರಲ್ಲಿನ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು, ಮತ್ತು ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸತೊಡಗಿದರು.&lt;ref name=&quot;SIGNINGFICTION&quot;/&gt; ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಮತ್ತು ಮೆಕ್‌ಕ್ಲೆಲೆಂಡ್‌ನ ವರ್ಷಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದುಂಡೀ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಒಬ್ಬ ಹಿರಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಿಚಾರ್ಡ್ ಸ್ಮೆರ್ನಿಕಿಯಿಂದ ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ರಿಚಾರ್ಡ್‌ನ ಮೂಲಕ, ಅವನ ಸಹೋದರ [[ಪೌಲ್‌]]ನೂ ಕೂಡ ವೃಂದದ ಬಗೆಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಂಡನು. ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಮತ್ತು ಮೆಕ್‌ಕ್ಲೆಲೆಂಡ್‌ರು ಪದವೀಧರರಾಗುವ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗೆ ಮುಂಚೆ ರಿಚಾರ್ಡ್‌ನು 1996 ರಲ್ಲಿ ಪದವೀಧರನಾದನು, ಮತ್ತು ಅವನು ಸ್ಕಾಟ್‌ಲೆಂಡ್‌ನ [[ಪೊಲಿಡೋ‌ರರ]] [[ಎ&amp;ಆರ್‌]]ನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾದನು. ಪೌಲ್‌ನು ಪೊಲಿಡೋರ್‌ನ ವೃತ್ತಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ನಿರ್ವಾಹಕನಾದನು &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dundee.ac.uk/pressoffice/actualreuniteddocument.pdf|title=Route 66 to Rock|last=Smernicki|first=Paul|publisher=[[University of Dundee]]|pages=8|accessdate=20 October 2009|archive-date=20 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090920175631/http://www.dundee.ac.uk/pressoffice/actualreuniteddocument.pdf|url-status=deviated|archivedate=20 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090920175631/http://www.dundee.ac.uk/pressoffice/actualreuniteddocument.pdf}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು [[ಕಾದಂಬರಿ]]ಯ ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿಯ ನಿರ್ವಾಹಕನಾದನು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kf3TWKnk|title=In tune with the iPod generation|last=Wilson|first=Alan|date=22 November 2006|publisher=University of Dundee. ''[[The Courier]]''|accessdate=20 October 2009}}&lt;/ref&gt;  ನಂತರ, ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯ ಪ್ರಕಾರ,  ಕಾದಂಬರಿ ವಿಭಾಗದ ಎ&amp;ಆರ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಜಿಮ್ ಚಾನ್ಸೆಲರ್ ಮತ್ತು ಜೊತೆಯ ಟ್ಯಾಲೆಂಟ್ ಸ್ಕೌಟ್ ಅಲೆಕ್ಸ್ ಕ್ಲೋಸ್&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.addressuniversal.com/|title=Interview&amp;nbsp;– Jim Chancellor, A&amp;R Fiction/Universal UK|date=26 October 2005|publisher=Universal Music Group|accessdate=20 October 2009|archive-date=5 ಜೂನ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090605015947/http://addressuniversal.com/|url-status=deviated|archivedate=5 ಜೂನ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090605015947/http://addressuniversal.com/}}&lt;/ref&gt; ಇವರುಗಳು ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋದಲ್ಲಿ ವೃಂದದ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಕೇಳಲು ವೃಂದದ ಬಳಿಸಾರಿದರು, ಮತ್ತು &quot;ಹಾಡುಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟದ&quot; ಮೂಲಕ ಅವರ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;SIGNINGFICTION&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SPONFUTURE&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5lVIk6zke|title=Snow Patrol on their future|last=Earls|first=John|publisher=[[Planet Sound]]. [[Teletext Ltd.|Teletext]]|accessdate=23 November 2009}}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯು ನಂತರ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಚಾನ್ಸೆಲರ್ ವೃಂದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ನೀಡುವರೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅವರನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದೆ ಎಂದು ತಮ್ಮಷ್ಟಕ್ಕೇ ತಾವೇ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಮತ್ತು ಅವರು ಈ ರೀತಿ ಉತ್ತರಿಸಿದರು: &quot;ಹೌದು. ನೀವು ಪತ್ತೇದಾರರಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿಯೇ ನಾನು ಇಲ್ಲಿ ಬಂದಿದ್ದೆ.&quot;&lt;ref name=&quot;SPONFUTURE&quot;/&gt; ವೃಂದದ ಸದಸ್ಯರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಮಾಡುವ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳು ತಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ಕುರಿತು ಆಲೋಚಿಸಿದರು.  ವೃಂದವು ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಸಹಿ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಾಹಕ ಸಮ್ಮರ್ಸ್‌ನೂ ಕೂಡ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದನು.&lt;ref name=&quot;SUMMERS&quot;/&gt;

ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ವೃಂದವು ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಯ ಪ್ರಭಾವದ ಬಗೆಗೆ ಅಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತುತ್ತಾರೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಹಣವನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ತಮಗೆ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಒತ್ತಡ ಹಾಕಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ತಳಮಳಗೊಂಡಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt; ಚಾನ್ಸೆಲರ್ ಅವರನ್ನು ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಜಾಕ್‌ನೈಫ್ ಲೀ‌]]ಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಾಗ ಅಲಾರ್ಮ್‌ನ ಘಂಟೆ ಮೊಳಗಿತು, ಜಾಕ್‌ನೈಫ್ ಲೀ‌ ಯು 90 ರ ಪಂಕ್ ರಾಕ್‌ ವೃಂದ [[ಕಂಪಲ್ಷನ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಗಿಟಾರ್ ವಾದಕರಾಗಿದ್ದಾಗ್ಯೂ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಕ್‌ ನಿರ್ಮಾಣದ ಯಾವುದೇ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ, ಅವರು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ [[ಬೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಜಾಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಎಮಿನೆಮ್]] ಜೊತೆಗಿನ ಅವರ ಕೆಲಸಗಳಿಗಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;hitquarters.com&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.muzika.hr/clanak/22192/interview/nathan-connolly-snow-patrol-s-vremenom-postajemo-veci-bend-i-nemamo-straha-izaci-na-jednu-od-najvecih-pozornica-ikada.aspx|title=Interview&amp;nbsp;— Nathan Connolly (Snow Patrol)|last=Jurilj|first=Igor|date=4 August 2009|publisher=''Muzika''|language=Croatian|accessdate=1 October 2009|archive-date=9 ಆಗಸ್ಟ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090809234214/http://www.muzika.hr/clanak/22192/interview/nathan-connolly-snow-patrol-s-vremenom-postajemo-veci-bend-i-nemamo-straha-izaci-na-jednu-od-najvecih-pozornica-ikada.aspx|url-status=deviated|archivedate=9 ಆಗಸ್ಟ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090809234214/http://www.muzika.hr/clanak/22192/interview/nathan-connolly-snow-patrol-s-vremenom-postajemo-veci-bend-i-nemamo-straha-izaci-na-jednu-od-najvecih-pozornica-ikada.aspx}} ಸೂಚನೆ: ಅನುವಾದದ ಪ್ರತಿ [http://garylightbody.wordpress.com/2009/09/08/muzika-hr-interview/ ಇಲ್ಲಿ]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಸಿಗುತ್ತದೆ.&lt;/ref&gt; ಲೀ ಯು ಇಂಡೈಯಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಒಂದು ನಡೆಯನ್ನು ಅವರು ಸುಗಮವಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಪೊಪ್ ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ತರುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;hitquarters.com&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.hitquarters.com/index.php3?page=intrview/opar/intrview_JimChanc.html |title=Interview With Jim Chancellor |publisher=[[HitQuarters]]|date=Oct 26, 2005 |accessdate=Jun 30, 2010}}&lt;/ref&gt;  ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮೊದಲ ಎರಡು ವಾರಗಳ ಅವರ ಮೂರನೆಯ ಸ್ಟೂಡಿಯೋ ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೃಂದವು ಒಂದು ಹೊಸ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೆಣಗಾಡಿತು, ನಂತರದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಘಟನೆಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;hitquarters.com&quot;/&gt;  ಲೀ ಯು ಇಬ್ಬರೂ ಹೇಗೆ ತಮ್ಮ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ರಿಂಗ್‌ಗಳಂತಹ ಇತರ ಶಬ್ದಗಳ ಜೊತೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಬೆಳೆಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆಯನ್ನು ನೀಡಿದನು, ಮತ್ತು ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಅತಿ ಶೀಘ್ರಗ್ರಾಹಿ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರಮಾಣೀಕರಿಸಿತು ಮತ್ತು ವೃಂದಕ್ಕೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದುದಕ್ಕೆ ಮತ್ತು &quot;ಒಂದು ಅದ್ಭುತವಾದ ಕೆಲಸ&quot;ವನ್ನು ಮಾಡಿದುದಕ್ಕೆ ಲೀ ಯನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SIGNINGFICTION&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;hitquarters.com&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hot-press.com/archive/2639770.html|title=Snow Patrol ink major label deal|date=20 February 2003|publisher=''[[Hot Press]]''|accessdate=1 October 2009|archive-date=6 ಮಾರ್ಚ್ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306153423/http://hot-press.com/archive/2639770.html|url-status=dead}} ಸೂಚನೆ: ಆರ್ಕೈವ್‌ ಮಾಡಿದ ಪುಟ ಇಲ್ಲಿದೆ: [https://archive.is/20120701072028/http://www.hotpress.com/archive/2639770.html here].&lt;/ref&gt; [[ಹಿಟ್‌ಕ್ವಾರ್ಟರ್ಸ್]] ಜೊತೆಗಿನ ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಾನ್ಸೆಲರ್‌ ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ, &quot;ಕೆಲವು ವೃಂದಗಳು ಸ್ಟೂಡಿಯೋದಲ್ಲಿ ಏನಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ಬಹಳ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ಗಳು ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಅವರು ಹೇಗಿದ್ದಾರೆಂದರೆ, &quot;ಹೌದು, ನಾವೂ ಈ ಬಾರಿ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಬಯಸುತ್ತೇವೆ.&quot;&lt;ref name=&quot;hitquarters.com&quot;/&gt;

{{Quote box|width=25%|align=right|style=padding:8px|quote=&quot;It was called ''[[Final Straw]]'' because in some ways it was the final throw of the dice. But the title was also taking the piss out of people who thought we were really over. A lot of them didn't give us much of a chance. When we wanted to release the third album, we came up against many obstacles. To most record companies we were considered failures.&quot;|source=—Gary Lightbody, on the naming of the band's third album&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5ksAoHxRW|title=Run for cover|date=21 July 2006|publisher=''[[Daily Mirror]]''|accessdate=28 October 2009}}&lt;/ref&gt;}} ''[[ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ]]''  ವು ಪೊಲಿಡೋರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ನ ಅಧೀನ ಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಲಾಕ್ ಲಯನ್ ಬೆಂಬಲದಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಗಸ್ಟ್ 4, 2003 ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref name=&quot;BASED&quot;/&gt; ಇದರ ಸಂಗೀತವು ಮೊದಲ ಎರಡು ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ಸಾಲುಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ಸ್ವರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕೇಳುಗ-ಸ್ನೇಹಿಯಾಗಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಇದು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;STRUGGLE&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;BASED&quot;/&gt; &quot;ರನ್&quot; (ಅದು [[ಯುಕೆ ಸಿಂಗಲ್ಸ್ ಚಾರ್ಟ್‌]]ನಲ್ಲಿನ #5 ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು) ಜೊತೆಗಿನ ಈ ಅಲ್ಬಮ್ ವೃಂದಕ್ಕೆ ಅವರ ಮೊದಲಿನ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ನೀಡಿತು.  ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಣವು [[ಯುಕೆ ಅಲ್ಬಮ್ ಕೋಷ್ಟಕ]]ಗಳಲ್ಲಿ #3 ನೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ವೃಂದದ ಜೊತೆಗಿನ ಆರ್ಚರ್‌ನ ಅಂತಿಮ ದಿನಾಂಕವು ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ 27, 2003 ಆಗಿತ್ತು.  ಅವರು &quot;ರನ್&quot;ನ ಯಶಸ್ಸು ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ಇತರ ಮೂರು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬಿಡುಗಡೆಳನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿತು: &quot;[[ಚೊಕೋಲೇಟ್]]&quot;, ಹಾಗೆಯೇ &quot;[[ಸ್ಪಿಟ್ಟಿಂಗ್ ಗೇಮ್ಸ್‌]]&quot;ಗಳ ಪುನರ್-ಬಿಡುಗಡೆಗಳು ಅತ್ಯುತ್ತಮ 30 ಅನ್ನು ತಲುಪಿದವು ಮತ್ತು &quot;[[ಹೌ ಟು ಬಿ ಡೆಡ್]]&quot; ಇದು 39 ಅಂಕಿಗಳನ್ನು ತಲುಪಿತು.

2004 ರಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ''  ದ ಬಿಡುಗಡೆಯು ಅಲ್ಬಮ್‌ನ 250,000 ಪ್ರತಿಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾದದ್ದನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಆ ವರ್ಷದ ಯುಕೆಯ 26 ನೇ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯ ಅಲ್ಬಮ್ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಯಿತು.   2005 ರ-ಮಧ್ಯಂತರದಲ್ಲಿ, ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ''  ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಅವರ ಪ್ರವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ [[U2]] ನ ಪ್ರಾರಂಭದ ಕಾರ್ಯವಾಗಿ ಅದರ ಜೊತೆ [[ವರ್ಟಿಗೋ ಪ್ರವಾಸ]]ವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.u2exit.com/2005/03/vertigo_tour_dates.php|title=Vertigo Tour Dates|publisher=u2exit.com|date=2005-03-27|accessdate=2010-05-12|archive-date=2011-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20110701200206/http://www.u2exit.com/2005/03/vertigo_tour_dates.php|url-status=deviated|archivedate=2011-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110701200206/http://www.u2exit.com/2005/03/vertigo_tour_dates.php}}&lt;/ref&gt; ವೃಂದವು ನಂತರ ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ'' ದ ಬೆಂಬಲಕ್ಕಾಗಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಕಡೆಗೆ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮಾಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು. ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತದ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿ [[ಲೈವ್‌ 8]] ನ ಸಣ್ಣ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದನ್ನು ಆ ಬೇಸಿಗೆಯೂ ಕೂಡ ವೀಕ್ಷಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thelive8concert.com/snow_patrol.htm|title=Snow Patrol at Live 8|publisher=thelive8concert.com (unofficial site)|accessdate=2010-05-12|archive-date=2010-06-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100628022739/http://www.thelive8concert.com/snow_patrol.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಅವರ ಪ್ರಾರಂಭದ ಕಾರ್ಯಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಜುಲೈ ನಂತರದಲ್ಲಿ ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ'' ದ 2-ವರ್ಷಗಳ ಅತಿಯಾದ ಪ್ರವಾಸಗಳ ನಂತರ, ವೃಂದವು ಕೆಲವು ವಾರಗಳ ರಜೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಹೊಸ ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ದ [[ಜಾನ್ ಲೆನೊನ್‌]]ನ ಹೊಸ ಆವೃತ್ತಿ &quot;[[ಐಸೋಲೇಷನ್]]&quot; ಇದು ಡಿಸೆಂಬರ್ ರಂದು ಅಮ್‌ನೆಸ್ಟಿ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಚಳುವಳಿ [[ಮೇಕ್ ಸಮ್ ನೊಯ್ಸ್‌]]ನ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.make-some-noise.org/noise.amnesty.org/site/c.adKIIVNsEkG/b.1209081/k.9BC6/Snow_Patrol.htm|title=Snow Patrol - Make Some Noise|publisher=Amnesty International|accessdate=2010-05-12|archive-date=2009-10-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20091029153602/http://www.make-some-noise.org/noise.amnesty.org/site/c.adKIIVNsEkG/b.1209081/k.9BC6/Snow_Patrol.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಆ ಹಾಡು ನಂತರ 2007 ರಂದು ಜಾನ್ ಲೆನೊನ್‌ನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು''[[Instant Karma: The Amnesty International Campaign to Save Darfur]].&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.mtv.com/music/the_leak/various_artists/instant_karma/ | title=Instant Karma: The Amnesty International Campaign to Save Darfur | publisher=MTV | date=2007 | accessdate=2010-05-12 | archive-date=2010-10-08 | archive-url=https://web.archive.org/web/20101008005423/http://www.mtv.com/music/the_leak/various_artists/instant_karma/ | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;''

==== ಮಾರ್ಕ್ ಮೆಕ್‌ಕ್ಲೆಲೆಂಡ್‌ನ ನಿರ್ಗಮನ ====
16 ಮಾರ್ಚ್ 2005 ರಂದು, ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯು ಒಂದು ಪೂರ್ತಿ ಹೊಸ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಒತ್ತಡದ ಜೊತೆ, ಮೆಕ್‌ಕ್ಲೆಲೆಂಡ್ ವೃಂದವನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು... ಅವರು ವೃಂದದೊಳಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮೇಲಿನ ಸುಂಕವನ್ನು ದುರದೃಷ್ಟಕರವಾಗಿ ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು, ಮತ್ತು ವೃಂದವು ಒಂದು ಸದಸ್ಯನಾಗಿರುವ ಗುರುತಿನ ಜೊತೆ ಮುಂದುವರಿಯುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=911|title=MESSAGE FROM GARY|access-date=2010-07-29|archive-date=2012-05-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120528192131/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=911|url-status=deviated|archivedate=2012-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120528192131/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=911}}&lt;/ref&gt; ಮಾರ್ಚ್ 2005 ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಮೊದಲಿನ [[ಟೆರಾ ಡಿಯಾಬ್ಲೋ]]ದ ಸದಸ್ಯ [[ಪೌಲ್ ವಿ‌ಲ್‌ಸನ್‌]]ನು ಮೆಕ್‌ಕ್ಲೆಲೆಂಡ್‌ನ ಪರ್ಯಾಯ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಸದಸ್ಯ ಎಂದು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಕೂಡ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಪ್ರವಾಸಿಗ ಕೀ ಬೋರ್ಡ್ ವಾದಕ [[ಟೊಮ್ ಸಿಂಪ್ಸನ್‌]]ನನ್ನು ವೃಂದದ ಅಧಿಕೃತ ಸದಸ್ಯ ಎಂದು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=909|title=NEW PATROL MEMBER|access-date=2010-07-29|archive-date=2012-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224223848/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=909|url-status=deviated|archivedate=2012-02-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120224223848/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=909}}&lt;/ref&gt;

=== ''ಐಸ್ ಓಪನ್''  (2006–2007) ===
[[File:Paul_Wilson_of_Snow_Patrol_(Oslo,_2006).jpg|thumb|160px|
 ಮ್ಯಾಕ್ಲೆ‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ನಿರ್ಗಮನದ ನಂತರ ಪೌಲ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಒಡೆತನದ ಕೆಲಸವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ]]
ವೃಂದವು ''[[ಐಸ್ ಓಪನ್]]''  ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಣವನ್ನು [[ಜಾಕ್‌ನೈಫ್ ಲೀ]] ಯು ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಹಿಂತಿರುಗುವುದರ ಜೊತೆ 2005 ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಈ ಅಲ್ಬಮ್ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ 28 ಎಪ್ರಿಲ್ 2006 ರಂದು ಮತ್ತು ಯುಕೆಯಲ್ಲಿ 1 ಮೇ 2006 ರಂದು ಯುಕೆಯ ಮೊದಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಲ್ಬಮ್ &quot;[[ಯು ಆರ್ ಆಲ್ ಐ ಹ್ಯಾವ್‌]]&quot;ನ 24 ಎಪ್ರಿಲ್ 2006 ರ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಜೊತೆ, ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಅಲ್ಬಮ್ ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಮೇ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ &quot;ಹ್ಯಾಂಡ್ಸ್ ಓಪನ್&quot; ಅಲ್ಬಮ್ ಅಮೇರಿಕಾದ ಮೊದಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಲ್ಬಮ್ ಆಗಿತ್ತು, &quot;[[ಚೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ಸ್]]&quot; ಡೌನ್‌ಲೋಡ್ ಮತ್ತು ಪೊಪ್ ಚಾರ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿತು, ನಂತರ 15 ಮೇ 2006 ರಂದು ಪ್ರಸಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ದೂರದರ್ಶನ ಪ್ರದರ್ಶನ ''[[ಗ್ರೇಯ್ಸ್ ಅನಟೊಮಿ]]'' ಯ ಎರಡನೆಯ ಸಮಯದ ಅಂತಿಮ  ಒಂದು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೇಳಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಹಾಡಿನ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಇದು ಜೂನ್ ತಿಂಗಳ ಮೊದಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅತಿಕ್ರಮಿತ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಲ್ಬಮ್ ಆಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರದರ್ಶನದ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಕಾರಣದಿಂದ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಯು ಪುನರ್-ಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

30 ಜುಲೈ 2006 ರಂದು, ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಬಿಬಿಸಿಯ ದೀರ್ಘಾವಧಿ-ಮುಂದುವರಿಕೆಯ ಸಂಗೀತ ಪ್ರದರ್ಶನ ''[[ಟಾಪ್ ಆಫ್ ದ ಪೊಪ್ಸ್‌]]'' ನ ಫೈನಲ್‌ನಲ್ಲಿ &quot;ಚೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ಸ್&quot;ನ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.    ವೃಂದವು ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರಲು ಕೊನೆಯ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಮಾಡಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.clashmusic.com/news/tv-%26%23039;failing-new-music%26%23039;|title=TV 'failing new music'|last=Murray|first=Robin|date=6 October 2008|publisher=''[[Clash (magazine)|Clash]]''|accessdate=9 January 2010|archive-date=21 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201021103525/https://www.clashmusic.com/news/tv-%26%23039;failing-new-music%26%23039;|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ನ &quot;ಓಪನ್ ಯುವರ್ ಐಸ್&quot; ಅಲ್ಬಮ್ ''[[ಇಆರ್‌]]'' ನ ಫೈನಲ್‌ನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿತು, ಹಾಗೆಯೇ ''[[ದ ಬ್ಲಾಕ್ ಡೊನ್ನೆಲಿಸ್‌]]'' ನ ಪೈಲಟ್ ಉಪಕಥೆಯೂ ಕೂಡ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

4 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2006 ರಂದು [[ಲೈವ್ ಫ್ರಾಮ್ ಅಬ್ಬೇ ರೋಡ್]] ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಾಗಿ [[ಅಬ್ಬೇ ರೋಡ್ ಸ್ಟೂಡಿಯೋ]]ದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಜೀವ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ಮಾಡಿದರು.  ಈ ಪ್ರದರ್ಶನವು [[ಮ್ಯಾಡೆಲೈನ್ ಪೇಯ್‌ರೌಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ರೆಡ್ ಹಾಟ್ ಚಿಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ಸ್‌]]ಗಳ ಜೊತೆಗಿನ ಒಂದು ಹಂಚಿಕೆಯ ಉಪಕಥೆಯಾಗಿ ಒಳಗೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಯುಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಚಾನೆಲ್ 4]] ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಸನ್‌ಡಾನ್ಸ್ ಚಾನೆಲ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರಣ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

[[ಪೋಲಿಪ್‌]]ಗಳು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯ ಧ್ವನಿಯ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ವಿಫಲವಾದ ನಂತರ, ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸದ ಮುಂಚಿನ ದಿನಾಂಕಗಳ ಮುಂದುವರಿಕೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಲು ವಿಫಲವಾದ ನಂತರ, ವೃಂದವು ಅಮೇರಿಕಾದ ಐಸ್ ಓಪನ್ ಪ್ರವಾಸದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮುಂದುಹಾಕಲು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಪ್ರವಾಸದ ದಿನಾಂಕಗಳು ಅಗಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ಗೆ ಪುನರ್‌ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟವು. ವೃಂದಕ್ಕೆ ಯು.ಎಸ್. ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿನ ಅವರ ಪ್ರವಾಸಗಳು ಆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಯುವಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿತು, ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಯುಕೆಯಿಂದ ಯು.ಎಸ್-ನಿರ್ಬಂಧಿತ ವಿಮಾನಗಳ ಮೇಲೆ ಆತಂಕವಾದಿಗಳ ಭಯೋತ್ಪಾದನೆ]]ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಅಗಸ್ಟ್ ತಿಂಗಳ-ಮಧ್ಯದ ಕರಾವಳಿ ಉತ್ಸವ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ರದ್ದು ಮಾಡಬೇಕಾಗಿ ಒತ್ತಡ ಹೇರಲ್ಪಟ್ಟರು. ವೃಂದದ ಸದಸ್ಯರು ಯು.ಎಸ್‍.ಗೆ ಮಾಡಿದರು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೃಂದದ ಎರಡು ಸದಸ್ಯರು ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡರು.  ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರುಗಳು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು [[ಬೊಸ್ಟನ್]] ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಯು.ಎಸ್ ಪ್ರವಾಸ ತಂಗುದಾಣವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರು ಆದರೆ ಅವರ ಸಾಮಾನುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವೊಂದನ್ನೂ ಕೂಡ ವಾಪಸು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾದರು, ಇದು ಅವರನ್ನು ಆ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದಲ್ಲಿ [[ನ್ಯೂಬರಿ ಸೇಂಟ್‌]]ಗಾಗಿ ಹೊಸ ಉಡುಪುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುವಂತೆ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹಾಕಿತು. ಅವರ ಉಡುಪುಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ಸಮಯದ ಕೆಲವು ಘಂಟೆಗಳ ಮುಂಚೆ, ಅಂದರೆ ಧ್ವನಿ ಪರಿಶೀಲನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು. ಬೇಸ್ ವಾದ್ಯಗಾರ ಪೌಲ್ ವಿಲ್‌ಸನ್‌ನ ಎಡ ತೋಳು ಮತ್ತು ಭುಜದ ಗಾಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ವೃಂದವು ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ರದ್ದು ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು.

[[File:Snow Patrol Band.jpg|thumb|left|
ಅಕ್ಟೋಬರ್ 11, 2006  ರಂದು ಉಟ್ರೆಚ್ತ್ ನ ಮುಜೀಕ್‌ಸೆನ್ಟ್ರಮ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ]]26 ನವೆಂಬರ್ 2006 ರಲ್ಲಿ''ಐಸ್ ಓಪನ್''  ಇದು ಯುಕೆ ಯ ವರ್ಷದ ಹೆಚ್ಚಿನ-ಮಾರಾಟದ ಅಲ್ಬಮ್ ಆಗಿ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು, ಇದು ಮುಂಚಿನ ಮುಂದಾಳಾದ [[ಆರ್ಕಟಿಕ್ ಮೊಂಕಿ‍ಸ್‌]]ನಿಂದ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ''[[ವಾಟೆವರ್ ಪೀಪಲ್ ಸೇ ಐ ಆಮ್, ದಟ್ಸ್ ವಾಟ್ ಐ ಆಮ್]]''  ಅಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿತು.  [[ಟೇಕ್ ದಟ್‌]]ನ ಪುನರ್-ನಿರ್ಮಿತ ಅಲ್ಬಮ್ ''[[ಬ್ಯೂಟಿಫುಲ್ ವರ್ಡ್‌]]'' ನ ತುಂಬಾ ಪ್ರಭಾವಿಯಾದ ಮಾರಾಟಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ''ಐಸ್ ಓಪನ್''  ಅಲ್ಬಮ್ ಕೊನೆಯದಾಗಿ 2006 ರಲ್ಲಿ 1.6 ಮಿಲಿಯನ್ ಪ್ರತಿಗಳ ಮಾರಾಟಗಳ ಜೊತೆ ಯುಕೆಯ ಅತಿ-ಮಾರಾಟದ ಅಲ್ಬಮ್ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಐಸ್ ಓಪನ್ ಅಲ್ಬಮ್ ಯುಎಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಟಿನಮ್ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ಹಾಗೆಯೇ 1,000,000 ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿತು, ಮತ್ತು ಇದು &quot;ಚೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ಸ್&quot;ನ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ, [[ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್ 200|''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' 200]] ಯಾದಿಯ ಮೇಲಿನ ಕಾಲುಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹದಿನೈದು ವಾರಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲ ಒಂದು ಸ್ಥಿರ ಜಾಗವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿತು. ವೃಂದವು 2006 ರ ಮೇಲ್ಮಟ್ಟದ ಗಣಕದಿಂದ ಇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಾಡುಗಳ ಐಟ್ಯೂನ್‌ನ ಒಂದು ಭಿನ್ನತೆಯನ್ನೂ ಕೂಡ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿತ್ತು. ವೃಂದದ ಫೆಬ್ರವರಿಯ ಪ್ರವಾಸದ ನಂತರದಲ್ಲಿ, 22 ಜನವರಿ 2006 ರಲ್ಲಿ ''ಐಸ್ ಓಪನ್‌'' ನ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಇದು ಸುಮಾರು ಎಂಟು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಚಾರ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.  ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿನ ಮನೆಗೆ ವಾಪಾಸಾದ ನಂತರ, ''ಐಸ್ ಓಪನ್''  ಅಲ್ಬಮ್ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾರಾಟದ ಅಲ್ಬಮ್ ಆಯಿತು, 2006 ರ ಕೊನೆಯಿಂದ 2007 ರ ಆದಿ-ಮಧ್ಯಂತರಗಳ ವರೆಗೆ ಚಾರ್ಟ್‌ನ ಮೆಲಿನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಚಾರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

17 ಮಾರ್ಚ್ 2007 ರಂದು [[ಜೂಲಿಯಾ ಲೂಯಿಸ್-ಡ್ರೆಯ್‌ಫಸ್‌]]ರಿಂದ ಅತಿಥಿ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ''[[ಸ್ಯಾಟರ್ಡೆ ನೈಟ್ ಲೈವ್‌]]''  ಪ್ರದರ್ಶನದ ಒಂದು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ನೋ ಪೆಟೋಲ್ ಸಂಗೀತದ ಅತಿಥಿಯಾಗಿ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು.   ಅವರು ಆ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ &quot;ಯು ಆರ್ ಆಲ್ ಐ ಹ್ಯಾವ್&quot; ಮತ್ತು &quot;ಚೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ಸ್&quot;ಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಯುರೋಪಿನ ಉತ್ಸವದ ದಿನಾಂಕಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವೃಂದವು ಎಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಜಪಾನ್ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು, ಬೆಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್‌ಗೆ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮುಂದೂಡಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007 ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು.

ವೃಂದವು &quot;[[ಸಿಗ್ನಲ್ ಫೈರ್]]&quot; ಎಂಬ ಹಾಡನ್ನು [[Spider-Man 3: The Official Soundtrack|''ಸ್ಪೈಡರ್ ಮ್ಯಾನ್ 3''  ಧ್ವನಿವಾಹಿನಿ]]ಗೆ, ಅದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ [[ಸಿನೆಮಾ]]ಕ್ಕೂ ಕೂಡ ದೇಣಿಗೆಯನ್ನಾಗಿ ನೀಡಿದರು. ಆ ಹಾಡು ಧ್ವನಿವಾಹಿನಿಯ ಏಕೈಕ ಪ್ರಭಾವಿ ಹಾಡಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸಿನೆಮಾದ ಯಶಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.

ಜುಲೈ 7, 2007 ರಂದು, ವೃಂದವು ಲಂಡನ್‌ನ [[ವೆಂಬ್‌ಲೇ ಸ್ಟೇಡಿಯಮ್‌]]ನಲ್ಲಿ [[ಲೈವ್ ಅರ್ಥ್‌]]ನ [[ಯುಕೆ ಆಧಾರಿತ]] ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು.  ವೃಂದದ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಸಿಂಪ್ಸನ್‌ನು [[ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ]]ನಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಟ್ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ [[ರಾಫ್ ನೊರ್ತ್‌ಲೊಟ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು, ನಂತರ ಕೋಕೈನ್‌ನ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನದ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟನು.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/tayside_and_central/6282100.stm|title=Police release T in the Park star|accessdate=8 July 2007|date=8 July 2007|publisher=BBC News}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.nme.com/news/snow-patrol/29557|title=Snow Patrol star arrested|accessdate=8 July 2007|date=8 July 2007|publisher=''NME''}}&lt;/ref&gt;

1 ಸಪ್ಟೆಂಬರ್ 2007 ರಲ್ಲಿ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಒಂದು &quot;ಮನೆಗೆ ಬಂದ&quot; ಸಣ್ಣ-ಉತ್ಸವವನ್ನು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಮತ್ತು [[ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್‌]]ರ [[ಕೌಂಟಿ ಡೌನ್]], [[ಬ್ಯಾಂಗೋರ್‌]]ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಏರ್ಪಡಿಸಿದರು. ವಾದ್ಯವೃಂದವನ್ನು ನೋಡಲು ಸುಮಾರು 30,000 ಜನರು ಬಂದಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/entertainment/music/news/snow-patrol-vow-to-return-after-hit-gig-13472158.html|title=Snow Patrol vow to return to Ward Park|accessdate=28 July 2008|publisher=Belfast Telegraph}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=8701|title=Snow Patrol response to Ward Park gig|accessdate=28 July 2008|publisher=Snow Patrol Official Website|archive-date=7 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090207032041/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=8701|url-status=deviated|archivedate=7 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090207032041/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=8701}}&lt;/ref&gt;

25 ನವೆಂಬರ್ 2007 ರಂದು, ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಐಸ್ಲಿಂಗ್‌ಟನ್‌ನ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಚಾರಿಟಿ ಮೆನ್‌ಕ್ಯಾಪ್‌ಗಾಗಿ ಶಬ್ದಸಂಬಂಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು.  &quot;ಲಿಟ್ಟಲ್ ನೊಯ್ಸ್ ಸೆಷನ್ಸ್&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಆ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅವರು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದರು, ಅದು ಜೋ ವಿಲೆಯ್‌ನಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಟ್ಟ ಯೋಜನೆಯಾಗಿತ್ತು.

ಚೇಸಿಂಗ್ ಕಾರ್ಸ್ ಇದು ವಾಹಿನಿಯ 4 ರ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ ’ದ ಸೊಂಗ್ ಆಫ್ ದ ಡಿಕೇಡ್’‌ನಲ್ಲಿ ದಶಕದ ಹಾಡು ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಯಿತು, ಅದು 28 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009 ರಂದು ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು.

=== ''ಅ ಹಂಡ್ರೆಡ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಸನ್ಸ್''  (2008–2009) ===
''ಐಸ್ ಓಪನ್‌'' ಗೆ ಬೆಂಬಲ-ನೀಡುವ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳು 2006 ರ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ, [[ಜಾಕ್‌ನೈಫ್ ಲೀ]] ಯು ಮೂರನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ವಾಪಾಸಾಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿವೆ ಎಂದು ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಹೇಳಿದನು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=16211 |title=Snow Patrol : News : Snow Patrol Announce New Album &quot;A Hundred Million Suns&quot; |publisher=Snowpatrol.com |date= |accessdate=16 November 2008 |archive-date=2 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080902234450/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=16211 |url-status=deviated |archivedate=2 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080902234450/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=16211 }}&lt;/ref&gt; ಅದರ ನಂತರ ಅವರು ''ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ''  ಮತ್ತು ''ಐಸ್ ಓಪನ್‌'' ಗಳ ಒಂದರ-ಹಿಂದೆ-ಒಂದು ಪ್ರವಾಸಗಳ ನಂತರ ಒಂದು ವರ್ಷದ ವಿರಾಮವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಆಶಯವನ್ನು ವೃಂದವು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿತು ಮತ್ತು 2008 ರ ಕೊನೆಯ ವೇಳೆಗೆ ತಮ್ಮ ಮುಂದಿನ ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ಜೊತೆಗೆ ಮತ್ತೆ ಪ್ರಾರಂಭ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿತು.  ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯೂ ಕೂಡ ಒಂದು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಒಂದು ಅಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಆಲೋಚಿಸಿದನು ಅದರ ಹೆಸರು &quot;[[ಲಿಸನ್..]] [[ಟ್ಯಾಂಕ್ಸ್!]]&quot; ಎಂದಾಗಿತ್ತು ಆದರೆ ಅದರ ಬಿಡುಗಡೆಯ ದಿನಾಂಕವು ಇಂದಿಗೂ ಕೂಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿಲ್ಲ.

[[File:Snow Patrol in Frankfurt.jpg|thumb|right|
ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌‍ಬಾಡಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ರವರು ಮೇ 2009 ರಲ್ಲಿ ನೇರ &quot;ದಿ ಲೈಟಿಂಗ್ ಸ್ರೈಕ್&quot; ನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು.]]ವೃಂದದ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ 23 ಮೇ 2008 ನೇ ತಾರೀಕಿಗೆ ಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟ ಒಂದು ವರದಿಯು, ಮುಂದಿನ ಅಲ್ಬಮ್‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಕೆಲಸವು ಒಂದು ವಾರದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು; ಆ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳು 19 ಮೇ 2008 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. ''[[ಅ ಹಂಡ್ರೆಡ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಸನ್ಸ್]]''  ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಹೊಸ ಅಲ್ಬಮ್ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ 24 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2008 ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಯುಕೆ ಮತ್ತು ಯುಎಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ 27 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2008 ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ &quot;[[ಟೇಕ್ ಬ್ಯಾಕ್ ದ ಸಿಟಿ]]&quot; ಅಲ್ಬಮ್ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 10,  2008 ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿತು.  &quot;ಟೇಕ್ ಬ್ಯಾಕ್ ದ ಸಿಟಿ&quot;ಯ ಸಿನಿಮೀಕರಣದ ಸಂಗೀತ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಯು ಮಧ್ಯ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ 11 ಅಗಸ್ಟ್ 2008 ರಂದು ನಡೆಯಿತು. ಸಂಗೀತದ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಯು [[ಅಲೆಕ್ಸ್ ಕೌರ್ಟೆಸ್‌]]ನಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು.

ವೃಂದವು ತಮ್ಮ [[ಟೇಕಿಂಗ್ ಬ್ಯಾಕ್ ದ ಸಿಟೀಸ್ ಪ್ರವಾಸ]]ವನ್ನು 26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2008 ರಂದು ಮುಂದೂಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20540|title=SNOW PATROL KICK-OFF UK &amp; IRELAND TOUR!|access-date=2010-07-29|archive-date=2009-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20090304201033/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20540|url-status=deviated|archivedate=2009-03-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090304201033/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20540}}&lt;/ref&gt; ಹಾಡುಗಾರ ಮರಿಯನ್ ಕೌಫ್‌ಮನ್‌ನು ವೃಂದದ ಜೊತೆ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡನು ಮತ್ತು ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಸ್ವರಸಂಬಂಧಿಗಳನ್ನು ಹಾಡಿದನು, ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ &quot;[[ಸೆಟ್ ದ ಫೈರ್ ಟು ದ ಥಿರ್ಡ್ ಬಾರ್]]&quot;ನ ಮೇಲೆ ಹಾಡಿದನು, ಅದು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ [[ಮಾರ್ಥಾ ವೇನ್‌ವ್ರೈಟ್]] ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=6750|title=UPDATE FROM GARY!|access-date=2010-07-29|archive-date=2012-03-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20120309155246/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=6750|url-status=deviated|archivedate=2012-03-09|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120309155246/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=6750}}&lt;/ref&gt; ’ಯುಕೆ ಮತ್ತು ಅರೆನಾ ಪ್ರವಾಸಗಳು’ 23 ಮಾರ್ಚ್‌ರಂದು ಕೊನೆಗೊಂಡವು. ಅಂತಿಮ ಪ್ರದರ್ಶನವು ಬೆಲ್‌ಫಾಸ್ಟ್‌ನ [[ಓಡಿಸ್ಸಿ]]ಯಲ್ಲಿ ವೃಂದದ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರನ್ನು ಮತ್ತು ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಫೋಟ್‌ಬಾಲ್ ತುಕಡಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸುಮಾರು 9,000 ಜನರ ಗುಂಪಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಪ್ರವಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೃಂದವು 200,000 ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿತು ಎಂದೂ ಕೂಡ ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20913|title=SNOW PATROL END UK &amp; IRELAND TOUR IN BELFAST!|access-date=2010-07-29|archive-date=2011-07-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20110721013403/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20913|url-status=deviated|archivedate=2011-07-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110721013403/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20913}}&lt;/ref&gt;

ವೃಂದವು ನಂತರ ಕೊಕಾ-ಕೋಲಾ ಝೀರೋ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಲು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾವನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿತು, ಅದು ಪ್ರವಾಸದ ಯುರೋಪಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಒಯಾಸಿಸ್ &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=21103|title=Update from South Africa|access-date=2010-07-29|archive-date=2012-05-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20120528192156/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=21103|url-status=deviated|archivedate=2012-05-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120528192156/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=21103}}&lt;/ref&gt; ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20583 |title=NEW EUROPEAN SHOWS ANNOUNCED! |publisher=Universal Music |date=2009-02-25 |accessdate=2010-05-12 |archive-date=2009-04-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090418141001/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20583 |url-status=deviated |archivedate=2009-04-18 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090418141001/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20583 }}&lt;/ref&gt;  ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು [[ವೈವಾ ಲಾ ವಿದಾ ಪ್ರವಾಸ]]ದಲ್ಲಿ [[ಕೋಲ್ಡ್‌ಪ್ಲೇ]] ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20984 |title=SNOW PATROL TO SUPPORT COLDPLAY! |publisher=Universal Music |date=2009-03-30 |accessdate=2010-05-12 |archive-date=2009-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090404040402/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20984 |url-status=deviated |archivedate=2009-04-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090404040402/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=20984 }}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಜುಲೈ/ಅಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ [[U2 360° ಪ್ರವಾಸ]]ವನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು.

ಎಪ್ರಿಲ್ 2009 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವೀಡನ್ ದೇಶದ ಸ್ಥಾಪಕರ [[ಫೈಲ್ ಶೇರಿಂಗ್]] ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ [[ದ ಪೈರೇಟ್ ಬೇ]] ಯ [[ನಿಶ್ಚಿತಾಭಿಪ್ರಾಯ]]ವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾ, ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯು ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ &quot;ಅವರು ಜೈಲಿಗೆ ಹಾಕಲ್ಪಡಬಾರದು... ಆ ಶಿಕ್ಷೆಯು ಅವರ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ&quot; ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.idiomag.com/peek/78300/snow_patrol|title=Snow Patrol defend illegal downloading|accessdate=26 April 2009|date=26 April 2009|publisher=[[idiomag]]}}&lt;/ref&gt;   [[Xfm]] ಜೊತೆಗಿನ ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು 2009 ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಬಯಸುತ್ತಿರುವ ಕೆಲವು ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ ಎಂದು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯು ಹೇಳಿದರು.    ವೃಂದವು ಹಾಡುಗಳ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ''ಅ ಹಂಡ್ರೆಡ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಸನ್ಸ್''  ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಒಂದು &quot;ಸೇತುವೆ&quot; ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿತು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xfm.co.uk/news/2009/new-snow-patrol-songs-on-the-way|title=New Snow Patrol Songs On The Way|publisher=Xfm|accessdate=16 July 2009|archive-date=19 ಜುಲೈ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090719175348/http://www.xfm.co.uk/news/2009/new-snow-patrol-songs-on-the-way|url-status=deviated|archivedate=19 ಜುಲೈ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090719175348/http://www.xfm.co.uk/news/2009/new-snow-patrol-songs-on-the-way}}&lt;/ref&gt;

ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ತಮ್ಮ 22 ನೆಯ ಅಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ''[[ಲೇಟ್ ನೈಟ್ ಟೇಲ್ಸ್‌]]''  ಕಲಾಕಾರರ ಮಿಶ್ರ ಅಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರು, ಅದು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಂಪ್ಸನ್‌ರಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ವೃಂದವು [[INXS]] ನ ಹಾಡು &quot;[[ನ್ಯೂ ಸೆನ್‌ಸೇಷನ್]]&quot; ಅನ್ನು ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/news/5738794.html|title=Snow Patrol cover INXS|date=21 August 2009|publisher=''[[Hot Press]]''|accessdate=19 September 2009|archive-date=23 ಜುಲೈ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120723194059/http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.hotpress.com%2Fnews%2F5738794.html&amp;date=18|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯು ತನ್ನ ಹಾಡುಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದನು. ಅವನ ಅಲ್ಬಮ್ [[ಲಿಸನ್...]] [[ಟ್ಯಾಂಕ್ಸ್!]] ಯೋಜನೆ (ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಜಾಕ್‌ನೈಫ್ ಲೀ]] ಯ ಜೊತೆ) ಮತ್ತು ಒಂದು ಕಂಟ್ರಿ ಗುಂಪು [[ಟೈರ್ಡ್ ಪೋನಿ]] ಯ ಜೊತೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.shockhound.com/features/515-snow-patrol-s-gary-lightbody-to-go-solo---twice-|title=Snow Patrol's Gary Lightbody To Go Solo&amp;nbsp;— Twice?|first=ShockHound|date=5 May 2009|publisher=[[ShockHound]]|accessdate=7 September 2009|archive-date=8 ಏಪ್ರಿಲ್ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220408155205/http://www.shockhound.com/features/515-snow-patrol-s-gary-lightbody-to-go-solo---twice-|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

{{Quote box|width=20%|align=left|style=padding:8px|quote=&quot;You know you've made it when you have your own coffee table book.&quot;|source=—Gary Lightbody}}9 ನವೆಂಬರ್ 2009 ರಂದು ವೃಂದವು ತನ್ನ ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಗೀತದ ಜಾಡನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಒಂದು ಸಂಯೋಜಿತ ಅಲ್ಬಮ್,&lt;ref name=&quot;YECOMP-SING&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/peopleNews/idUSN1933256420080920|title=Pussycat Dolls' solo work on hold for &quot;Domination&quot;|publisher=Reuters|accessdate=25 August 2009}}&lt;/ref&gt; ''[[ಅಪ್ ಟು ನೌ]]''  ಅನ್ನು ಕೂಡ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಇದು ಮೂವತ್ತು ಹಾಡುಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿರುವ ಎರಡು ಸಿಡಿ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಹೊಸತಾದ ಸ್ವಂತ ಹಾಡುಗಳಾಗಿವೆ. ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯಿಂದ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತು ಮೊದಲಿಗೆ [[ಪುಸ್ಸಿಕ್ಯಾಟ್ ಡಾಲ್]] [[ನಿಕೋಲ್ ಶೆರ್‌ಜಿಂಗರ್‌]]ನಿಂದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ &quot;[[ಜಸ್ಟ್ ಸೇ ಯೆಸ್]]&quot; ಹಾಡು ನವೆಂಬರ್ 2 ರಂದು ಏಕೈಕ ಪ್ರತ್ಯೇಕ &lt;ref name=&quot;YECOMP-SING&quot;/&gt; ಹಾಡಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಈ ಅಲ್ಬಮ್ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ವೃಂದದ ಬದಿಯ-ಯೋಜನೆ [[ದ ರೈಂಡೀರ್ ಸೆಕ್ಷನ್‌]]ನ ಹಳೆಯ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪೂರ್ವವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=22785|title=Snow Patrol announce new album 'Up to Now'!|publisher=Snow Patrol|accessdate=11 September 2009|archive-date=15 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090915175108/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=22785|url-status=deviated|archivedate=15 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090915175108/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=22785}}&lt;/ref&gt;  ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆವೃತ್ತಿ ಕಾಫಿ-ಟೇಬಲ್ ಪುಸ್ತಕವೂ ಕೂಡ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/showbiz/music/2634005/A-winters-sale-for-Snow-Patrol.html|title=A winter’s sale|date=12 September 2009|work=[[The Sun (newspaper)|The Sun]]|accessdate=16 September 2009}}&lt;/ref&gt; ವೃಂದವು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ U2 ನ ''[[ರಾಟಲ್ ಅಂಡ್ ಹಮ್‌]]'' ನ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಾಖಲಾತ್ಮಕ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮಾಡುವ ಅಭಿಲಾಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dailyrecord.co.uk/showbiz/celebrity-interviews/2009/11/06/we-would-love-to-do-a-film-of-our-tour-just-like-u2-says-snow-patrol-s-nathan-connolly-86908-21801828/ |title=We would love to do a film of our tour&amp;nbsp;– just like U2, says Snow Patrol's Nathan Connolly|last=Fulton|first=Rick|date=6 November 2009|publisher=''Daily Record''|accessdate=6 November 2009}}&lt;/ref&gt;

ಜನವರಿ 2010 ರಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು ವಾರ್ಷಿಕ [[ಮೀಟಿಯಾರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]]ಗಳಲ್ಲಿನ ಮೂರು ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಸರನ್ನು ನೊಂದಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.rte.ie/arts/2010/0107/meteornominees.html|title=Meteor Ireland Awards nominees|date=7 January 2010|publisher=[[Raidió Teilifís Éireann|RTÉ]]|accessdate=8 January 2010|archive-date=17 ಜನವರಿ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100117085832/http://www.rte.ie/arts/2010/0107/meteornominees.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ವೃಂದವು 19 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 ರಂದು [[ದ ಆರ್‌ಡಿಎಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.herald.ie/entertainment/music/snow-patrol-and-westlife-to-take-centre-stage-at-meteors-2003098.html|title=Snow Patrol and Westlife to take centre stage at Meteors|last=Nolan|first=Lorna|date=7 January 2010|work=[[Evening Herald]]|accessdate=8 January 2010|archive-date=14 ಆಗಸ್ಟ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120814171818/http://www.herald.ie/entertainment/music/snow-patrol-and-westlife-to-take-centre-stage-at-meteors-2003098.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

=== ಆರನೆಯ ಸ್ಟೂಡಿಯೋ ಅಲ್ಬಮ್ (2009 ರಿಂದ) ===
ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ತನ್ನ ಆರನೆಯ ಅಲ್ಬಮ್‍ನ ಜೊತೆ ಅದರ &quot;ಮುಂದಿನ ಹಂತ&quot;ವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.washingtonexaminer.com/entertainment/Snow-Patrol-ready-to-enter-its-next-phase-8284274-60690012.html|title=Snow Patrol ready to enter its next phase|last=Dunham|first=Nancy|date=24 September 2009|publisher=[[The Washington Examiner]]|accessdate=1 October 2009|archive-date=25 ಜುಲೈ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120725133019/http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.washingtonexaminer.com%2Fentertainment%2FSnow-Patrol-ready-to-enter-its-next-phase-8284274-60690012.html&amp;date=1|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ವೃಂದವು ಒಂದು ಹೊಸ ಸಂಗೀತದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಮತ್ತು ಕೊನ್ನೊಲಿಯು ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ತೆರೆದ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವೃಂದವು ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡದ ಕೆಲವು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದನ್ನು ಕೊನ್ನೊಲಿಯು &quot;ಪರಸ್ಪರರಿಂದ ಬಹಳ ಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ&quot; ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾನೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಮತ್ತು ಬಲವಾದ ಮಾಧುರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ ಎಂಬ ಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ನೀಡಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಕೇಳುಗರಿಂದ ಒಂದು ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯ ಮುನ್ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.femalefirst.co.uk/music/news/Snow+Patrol-9220.html|title=Snow Patrol's new direction|publisher=Female First|accessdate=6 September 2009}}&lt;/ref&gt;  ಅಲ್ಬಮ್ [[ಟೆಕ್ನೋ]] ಸಂಗೀತವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 2011 ರ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;SPONFUTURE&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kfvKqSyl|title=Exclusive: Snow Patrol star Gary Lightbody reveals truth behind go-kart crash injury|last=Fulton|first=Rick|date=15 October 2009|publisher=''The Daily Record''|accessdate=20 October 2009}}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕೊನ್ನೊಲಿಯು &quot;ಜಸ್ಟ್ ಸೇ ಯೆಸ್&quot; ಅಲ್ಬಮ್ &quot;ಇದು ನಾವು ಯಾವ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇವೆಂದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಒಂದು ಸೂಚನೆ&quot; ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mytelus.com/music/interview_details.do?id=859081|title=Snow Patrol Up To Now|last=Marengo|first=Carolyne|date=11 December 2009|publisher=myTelus|accessdate=9 January 2010|archive-date=27 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091227050025/http://www.mytelus.com/music/interview_details.do?id=859081|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 5 ಜೂನ್ 2010 ರಂದು, ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಒಂದು ಹೊಸ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಯ ಹಾಡು &quot;ಬಿಗ್ ಬ್ರೋಕನ್&quot; ಅನ್ನು ಅವರ ಆರನೆಯ ಅಲ್ಬಮ್‌ನಿಂದ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ [[ವಾರ್ಡ್ ಪಾರ್ಕ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಗಿಗ್ ಅನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೂ ಮುಂಚಿನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವು U2 ದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು

== ಪ್ರಭಾವಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಹಸಗಳು ==
[[File:Snow Patrol at Houndstooth Pub on 23 September 2009.jpg|thumb|right|
ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌‍ಬಾಡಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 23 , 2009ರಲ್ಲಿ ಹೌಡ್ಸ್‌ಟೊಥ್ ಹತ್ತಿರ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದನು.]]ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ನ ಯಶಸ್ಸು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿರುವ ಬೆಲ್‌ಫಾಸ್ಟ್ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿತು.  ಇದು ನಗರಕ್ಕೆ ವಾಪಾಸಾದ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಗಳೆಡೆಗೆ ವೃಂದದ ಕರುಣಾ ಭಾವವು, ಭಾಗಶಃ ಪೋಲಾರ್ ಸಂಗೀತದ ಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದ, ಮತ್ತು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿಯು [[ಒಹ್ ಯಾ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಸೆಂಟರ್‌]]ನ ಒಬ್ಬ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದ ದೃಶ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಆಶಾವಾದಿತ್ವಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irishtimes.com/newspaper/travel/2009/0919/1224254836875.html|title=Magical musical tour|last=Clayton-Lea|first=Tony|date=19 September 2009|publisher=[[The Irish Times]]|accessdate=1 October 2009|archive-date=25 ಜುಲೈ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120725155831/http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.irishtimes.com%2Fnewspaper%2Ftravel%2F2009%2F0919%2F1224254836875.html&amp;date=1|url-status=deviated|archivedate=25 ಜುಲೈ 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120725155831/http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.irishtimes.com%2Fnewspaper%2Ftravel%2F2009%2F0919%2F1224254836875.html&amp;date=1}}&lt;/ref&gt;  [[ಬೊನೊ]] ([[U2]] ನ), [[ಮೈಕೆಲ್ ಸ್ಟೈಪ್]] ([[R.E.M.]] ನ), [[ನಿಕ್ಕಿ ಸಿಕ್ಸ್]] ([[ಮೊಟ್ಲೇ ಕ್ರೂ]] ನ)ರಂತಹ ಸಂಗೀತಕಾರರೂ ಕೂಡ ಸ್ನೋ ಪೆಟೋಲ್‌ಗೆ ತಮ್ಮ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.contactmusic.com/new/xmlfeed.nsf/story/bono-wants-snow-patrol-for-tour|title=U2 - Bono Wants Snow Patrol For Tour|date=31 January 2005|publisher=[[Contactmusic.com]]|accessdate=28 October 2009|archive-date=31 ಜನವರಿ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120131155516/http://www.contactmusic.com/new/xmlfeed.nsf/story/bono-wants-snow-patrol-for-tour|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.musicomh.com/music/features/rem-2_0408.htm|title=Interview: R.E.M. (2008)|last=Soghomonian|first=Talia|date=April 2008|publisher=musicOMH|accessdate=28 October 2009|archive-date=14 ಜನವರಿ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100114093914/http://musicomh.com/music/features/rem-2_0408.htm|url-status=deviated|archivedate=14 ಜನವರಿ 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100114093914/http://musicomh.com/music/features/rem-2_0408.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xfm.co.uk/news/2009/nikki-sixx-im-an-artist-and-i-love-snow-patrol|title=Nikki Sixx: 'I'm an artist and I love Snow Patrol'|date=6 February 2009|publisher=Xfm|accessdate=28 October 2009|archive-date=20 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090220202342/http://www.xfm.co.uk/news/2009/nikki-sixx-im-an-artist-and-i-love-snow-patrol|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; [[ಗುಡ್ ವೈಬ್ರೇಷನ್ಸ್]] ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ಸಂಗೀತದ ಆಜೀವ ಬೆಂಬಲಿಗ [[ಟೆರ್ರಿ ಹೂಲಿ]]ಯು ಸ್ನೋ ಪೆಟೋಲ್‌ನಂತಹ ಗುರುತುಪಟ್ಟಿಗಳೆಡೆಗೆ ಅಭಿಮಾನವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/northern_ireland/7298275.stm|title=Summer of teenage dreams remembered|last=Mitchell|first=Cameron|date=15 March 2008|publisher=[[BBC]]|accessdate=04 December 2009|archive-date=2 ಜನವರಿ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090102232753/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/northern_ireland/7298275.stm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಮತ್ತು ಟೊಮ್ ಸಿಂಪ್ಸನ್ ಇಬ್ಬರೂ [[ದುಂಡೀ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್ ಸಂಘ]]ದ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. 2008 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ವೃಂದದ ಹಣದ-ಮುಗ್ಗಟ್ಟಿಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್ ಸಂಘದ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5llNQPtJx|title=Songwriting has made me a better person, says Snow Patrol front man Gary Lightbody|last=Dingwall|first=John|date=7 November 2008|publisher=[[Daily Record (Scotland)|Daily Record]]|accessdate=10 September 2009}}&lt;/ref&gt; ವೃಂದವು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಲ್ಲಿನ ಹೌಂಡ್‌ಸ್ಟೋತ್ ಪಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹಕ್ಕನ್ನೂ ಕೂಡ ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/05/22/AR2009052201105.html|title=In N.Y., an appetite for Gastropubs|last=Farley|first=David|date=24 May 2009|publisher=[[The Washington Post]]|accessdate=1 October 2009|archive-date=11 ನವೆಂಬರ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121111201801/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/05/22/AR2009052201105.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ ವಾದ್ಯವೃಂದವು ಕೋಬಾಲ್ಟ್ ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುವ ಒಂದು ಪ್ರಕಟನಾ ಕಂಪನಿ ಪೋಲಾರ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. ಈ ಸಾಹಸ ಕಾರ್ಯವು ವೃಂದದ ಪ್ರಕಟನಾ ಒಪ್ಪಂದ [[ಯುನಿವರ್ಸಲ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌]]ನಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಪೋಲಾರ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಕಲಾಕಾರರಿಗೆ ಅವರ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಭೇದವನ್ನೆಣಿಸದೇ ಸಹಿ ಹಾಕುತ್ತಿತ್ತು, ಡ್ರಮ್ ಬಾರಿಸುಗ ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ: &quot;ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾರ್ಯಸೂಚಿ ಇರಲಿಲ್ಲ - ಒಪ್ಪಂದವು ಸಾಕಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿ 110% ನಂಬಿಕೆಯಿದ್ದರೆ, ನವು ಅದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು.&quot; ಕ್ವಿನ್, ಮತ್ತು ಅವನ ಸಹ ವೃಂದ ಸದಸ್ಯರುಗಳಾದ ಕೊನ್ನೊಲಿ ಮತ್ತು ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಇವರುಗಳು [[ಎ&amp;ಆರ್]] ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.californiachronicle.com/articles/yb/134919583|title=New publishers on patrol|publisher=California Chronicle|accessdate=5 September 2009|archive-date=26 ಮೇ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100526061508/http://www.californiachronicle.com/articles/yb/134919583|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಕಂಪನಿಯ ಹಾಡುಗಾರ - ಹಾಡುಬರಹಗಾರ [[ಜಾನಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೈಡ್]] ಜೊತೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಹಿಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಅವನು ಮೊದಲಿಗೆ ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಗುರುತು ಪಟ್ಟಿ [[ವೇಗಾ 4]]ನವನಾಗಿದ್ದನು.&lt;ref name=&quot;PMUZAK&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.billboard.biz/bbbiz/content_display/industry/e3ifc174d5b0674b9dc13b5d62d9a88e91e|title=Snow Patrol Launches Publishing Venture|last=Wilson|first=Jen|date=3 September 2009|publisher=Billboard|accessdate=5 September 2009|archive-date=6 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090906005802/http://www.billboard.biz/bbbiz/content_display/industry/e3ifc174d5b0674b9dc13b5d62d9a88e91e|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಒಂದು ಏಕೈಕ-ಅಲ್ಬಮ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕಾಗಿ ಕಲಾಕಾರರಿಗೆ ಸಹಿಹಾಕುವ ಅಭಿಲಾಷೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಒಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು-ವರ್ಷಗಳ ಒಪ್ಪಂದದ ಮೂಲಕ ಕಲಾಕಾರರ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡಗಳನ್ನು ಹಾಕಲು ಬಯಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ಕ್ವಿನ್ ಹೇಳಿದರು.&lt;ref name=&quot;PMUZAK&quot;/&gt; ಪೋಲಾರ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಇದರ ಮೊದಲ ಚಾರ್ಟ್ ಹಿಟ್ ಅನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 ರ ಮೊದಲ ವಾರದಲ್ಲಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kNRIEmac|title=Gary Lightbody quite busy on patrol|last=Lanham|first=Tom|date=8 October 2009|publisher=''[[The San Francisco Examiner]]''|accessdate=8 October 2009}}&lt;/ref&gt;

ಜೂನ್ 2010 ರಲ್ಲಿ, ವೃಂದವು [[ಪಿಆರ್‌ಎಸ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌]]ನಿಂದ [[ಹೆರಿಟೇಜ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]]ಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಸ್ಮೃತಿಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಒಂದು ಅಲಂಕಾರ ಫಲಕವು [[ಬೆಲ್‌ಫಾಸ್ಟ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಯಾರ್ಕ್ ಪಬ್‌ನ ಡ್ಯೂಕ್‌ನ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಅಲ್ಲಿ ವೃಂದವು ತನ್ನ ಮೊದಲ ಗಿಗ್ ಅನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ಎಲ್ಲಾ ಸದಸ್ಯರುಗಳು ಹೊರಹೋಗುವುದರ ಜೊತೆ, ವೃಂದವು ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪದೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಆರನೆಯ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅವರು ನಂತರ ಸುಮಾರು 30 ಜನರಿರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಂಪಿಗಾಗಿ ಒಂದು ಲೈವ್ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದರು.&lt;ref&gt;http://www.belfasttelegraph.co.uk/entertainment/music/news/snow-patrol-return-to-pub-where-their-story-began-14830407.html&lt;/ref&gt;

== ಲೋಕೋಪಕಾರ ==
ನೇಥನ್ ಕೊನೊಲಿ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ ಇವರುಗಳು 2009 ರಲ್ಲಿ ಮೀಟುವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರಗಳನ್ನು ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಬೀಟ್ಸ್ ಮೈನ್ಸ್ ಯೋಜನೆಗೆ ದಾನವಾಗಿ ನೀಡಿದರು, ಆ ಯೋಜನೆಯು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗಳಿಂದ ಬಹಿರಂಗಗೊಳ್ಳದ ಗಣಿಗಳು/ಸ್ಪೋಟಕಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.  ಅದರ ವಸ್ತುಗಳು [[ಇಬೇ]]ಯಲ್ಲಿ ಹರಾಜಿಗೆ ಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟವು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.chartattack.com/news/77257/radiohead-paul-mccartney-donate-items-to-online-charity-auction|title=Radiohead, Paul McCartney donate items to online charity auction|last=Teo|first=Mark|date=27 November 2009|publisher=CHARTattack|accessdate=06 December 2009|archive-date=2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091202044910/http://www.chartattack.com/news/77257/radiohead-paul-mccartney-donate-items-to-online-charity-auction|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.maginternational.org/musicbeatsmines/en/events/events/mbm-auction-items|title=MBM Auction items...|publisher=Mag International|accessdate=06 December 2009|archive-date=30 ನವೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091130032506/http://www.maginternational.org/musicbeatsmines/en/events/events/mbm-auction-items|url-status=deviated|archivedate=30 ನವೆಂಬರ್ 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091130032506/http://www.maginternational.org/musicbeatsmines/en/events/events/mbm-auction-items}}&lt;/ref&gt;

== ವಾದ್ಯ-ವೃಂದದ ಸದಸ್ಯರು ==
{{col-begin}}
{{col-break}}
;ಪ್ರಸ್ತುತವಿರುವ ಸದಸ್ಯರು
*
[[ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ]] - ಧ್ವನಿಗಳ ಪರಿಣಾಮ, ಗಿಟಾರಿನ ತಾಳ
*
[[ನ್ಯಾತನ್ ಕನೊಲಿ]] - ಗಿಟಾರಿನ ಪರಿಣಾಮ, ಹಿನ್ನಲೆಯ ಧ್ವನಿಗಳು
*
[[ಪೌಲ್ ವಿಲ್ಸನ್]] - ಮಂದ್ರ ಧ್ವನಿಯ ಗಿಟಾರ್, ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
*
[[ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್]] - ಡೋಲುಗಳು, ಘನ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಘರ್ಷಣೆ(ಸಂಘಾತ)
*
[[ಟಾಮ್ ಸಿಮ್ಪ್‌ಸುನ್]] - ಕೀಲಿಮಣೆಗಳು, ಮಾದರಿಗಳು

;ಹಿಂದಿನ ಸದಸ್ಯರು
*

[[ಮರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆ‌ಲ್ಯಾಡ್]] - ಮಂದ್ರ ಧ್ವನಿಯ ಗಿಟಾರು
*
ಮೈಕಲ್ ಮೂರಿಸನ್ - ಡೋಲುಗಳು

;
ಸಂಚಾರಿಸುವ ಸದಸ್ಯರು
*
[[ರಿಚುರ್ಡ್ ಕೊಲ್ಬರ್ನ್]] - ಡೋಲುಗಳು, ಘನ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಘರ್ಷಣೆ&lt;small&gt;(1996–1997, 2008–ಪ್ರಸ್ತುತ)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nme.com/news/snow-patrol/43648|title=Snow Patrol serenade Northern Ireland squad at homecoming show|date=24 March 2009|publisher=''NME''|accessdate=19 October 2009|archive-date=6 ಜನವರಿ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100106134644/http://www.nme.com/news/snow-patrol/43648|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;TROY&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kpvUamQ8|title=Snow Patrol in Hollywood and LA&amp;nbsp;– Strong shows at the Fonda and Wiltern|last=Morden|first=Darryl|publisher=''Buzzine''|accessdate=27 October 2009}}&lt;/ref&gt;
*
ಟೊಮ್ ಸಿಮ್ಪ್‌ಸೊನ್ - ಕೀಲಿಮಣೆಗಳು, ಮಾದರಿಗಳು&lt;small&gt;(1997–2005)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.herohill.com/2006/05/interview-tom-simpson-of-snow-patrol.htm|title=Interview&amp;nbsp;— Tom Simpson of Snow Patrol|date=25 May 2006|publisher=Herohill|accessdate=19 October 2009|archive-date=20 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200920081356/https://www.webcitation.org/5kdNGUuTU|url-status=dead|archivedate=20 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200920081356/https://www.webcitation.org/5kdNGUuTU}}&lt;/ref&gt;
*
[[ಇಯನ್ ಅರ್ಚೆರ್]] - ಗಿಟಾರ್, ಹಿನ್ನಲೆಯ ಧ್ವನಿಗಳು, ಹಾಡು ಬರಯುವ ಸಹೊದ್ಯಮಿ &lt;small&gt;(2001–2003)&lt;/small&gt;,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kdNP1nyE|title=Artist, label and URL relationships for Iain Archer|publisher=[[MusicBrainz]]|accessdate=19 October 2009}}&lt;/ref&gt; ಗಿಟಾರ್, ಹಿನ್ನಲೆಯ ಧ್ವನಿಗಳು,&lt;small&gt;(2004– ಪ್ರಸ್ತುತ)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-14593803_ITM|title=Fab four patrol the Ulster Hall|last=Gilliand|first=Gary|date=24 November 2004|work=[[AccessMyLibrary]]|publisher=''[[The News Letter]]''|accessdate=6 November 2009|archiveurl=https://archive.today/20120719175050/http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-14593803_ITM|archivedate=19 ಜುಲೈ 2012|url-status=live}}'''ಹೀಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ:'''  &quot;ಬಿಲ್ಲುಗಾರನ ವಾಪಸ್ಸು ಆಕರ್ಷಕವಾದ ಹಿನ್ನಲೆ ಗಾಯನದಿಂದ ದಡ ಸೇರಿಸಿದ, ಶಾಂತಿಯ ಹೊಸಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ಮುನ್ನುಗ್ಗಿ, ಸುಗಂಧ ಭರಿತವಾದ ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ಹಾಡುತಂಡ ದೊಂದಿಗೆ ಗುಂಪಾಗಿ ಹಾಡಿ ಹಾಡನ್ನು ಕೋನೆಗೊಳಿಸಿದರು&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;BV&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.snowpatrol.com/blog/default.aspx?did=929|title=What does this button do...oh right...sorry|last=Lightbody|first=Gary|date=24 November 2006|publisher=snowpatrol.com|accessdate=19 October 2009|archive-date=14 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101214192419/http://www.snowpatrol.com/blog/default.aspx?did=929|url-status=deviated|archivedate=13 ಆಗಸ್ಟ್ 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110813112945/http://www.webcitation.org/5kdNjXZLv}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.iainarcher.co.uk/modules/news/article.php?storyid=83|title=Iain playing with Snow patrol on Reworked tour|publisher=Iain Archer|accessdate=5 September 2009|archive-date=22 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20231022084917/http://www.iainarcher.co.uk/modules/news/article.php?storyid=83|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
*
ಬೆನ್ ಡುಮ್‌ವಿಲ್ಲೆ - ಕಹಳೆ &lt;small&gt;(2001–ಪ್ರಸ್ತುತ&lt;/small&gt;)&lt;ref name=&quot;BV&quot;/&gt;
*

ಕಾಲ್ಮ್ ಮ್ಯಾಕತ್ಲೈಚ್ - ಕಹಳೆ &lt;small&gt;(2001–ಪ್ರಸ್ತತ)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;BV&quot;/&gt;
*
ಮಿರಿಯಮ್ ಕೌಫ್‌ಮ್ಯಾನ್ - ಹಿನ್ನಲೆಯ ಧ್ವನಿಗಳು &lt;small&gt;(2006–2007, 2008–ಪ್ರಸ್ತುತ)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;BV&quot;/&gt;{2/
*
[[ಲಿಸ ಹನ್ನಿಗನ್]] - ಹಿನ್ನಲೆಯ ಧ್ವನಿಗಳು &lt;small&gt;(2007)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;BV&quot;/&gt;
*
[[ಗ್ರ್ಯಾಹಮ್ ಹಪ್ಕಿ‍ನ್‌ಜ್]] - ಡೋಲುಗಳು, ಘನ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಘರ್ಷಣೆ &lt;small&gt;(ಫೆಬ್ರವರಿ 2007)&lt;/small&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/2905628.html|title=Snow Patrol in injury drama|date=22 January 2007|publisher=''Hot Press''|accessdate=5 October 2009|archive-date=4 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2012|archive-url=https://archive.today/20120904150407/http://www.hotpress.com/archive/2905628.html|url-status=dead}}'''ಹೀಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ:'''  &quot;...  ಆದರೆ ದಿರ್ಘಕಾಲ ಪ್ರಾಚೀನ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಮತ್ತು ಸಂಗಾತಿ? 
ಸ್ಟಿಕ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಗ್ರಹಮ್ ಹೊಪ್‌ಕಿನ್ಸ್ ಅವನ ಬದಲಾವಣೆ ಖಚಿತ ಪಡಿಸಿದನು&quot;.&lt;/ref&gt;
*
ಟ್ರೊಯ್ ಸ್ಟೆ‌ವರ್ಟ್ - ಗಿಟಾರ್ &lt;small&gt;(2008–ಪ್ರಸ್ತುತ&lt;/small&gt;)&lt;ref name=&quot;TROY&quot;/&gt;
{{col-break}}
;
ಸಾಲಿನ ಹೇಳಿಕೆಗಳು
{| class=&quot;toccolours&quot; border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot; style=&quot;width:500px;margin:0 0 1em 1em;border-collapse:collapse;border:1px solid #E2E2E2&quot;
|-
! bgcolor=&quot;#E7EBEE&quot; align=&quot;center&quot;| ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1994&amp;nbsp;– ಡಿಸೆಂಬರ್ 1996
| 
*'''ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‌ಬಾಡಿ''' &amp;nbsp;– ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು, ಗಿಟಾರ್
*
'''ಮರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಲೆಲ್ಲ್ಯಾಡ್'''  - ಬ್ಯಾಸ್ ಗಿಟಾರ್, ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
*
'''ಮೈಕೆಲ್ ಮಾರ್ರಿಸನ್'''  - ಡೋಲುಗಳು
|-
! bgcolor=&quot;#E7EBEE&quot; align=&quot;center&quot;| ಡಿಸೆಂಬರ್ 1996 - 1997.
| 
*
'''ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‍ಬಾಡಿ'''  - ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು, ಗಿಟಾರು
*
'''ಮರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಲೆಲ್ಲ್ಯಾಡ್'''  - ಬ್ಯಾಸ್ ಗಿಟಾರು, ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
|-
! bgcolor=&quot;#E7EBEE&quot; align=&quot;center&quot;| 1997–ವಸಂತ ಋತು  2002

| 
*'''ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‍ಬಾಡಿ''' &amp;nbsp;– ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು, ಗಿಟಾರು
*'''ಮರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಲೆಲ್ಲ್ಯಾಡ್''' &amp;nbsp;– ಬ್ಯಾಸ್ ಗಿಟಾರು, ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
*'''ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್''' &amp;nbsp;– ಡೋಲುಗಳು, ಬಡಿತ
|-
! bgcolor=&quot;#E7EBEE&quot; align=&quot;center&quot;| ವಸಂತ ಕಾಲ 2002&amp;nbsp;– ಮಾರ್ಚ್ 2005
| 
*'''ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‍ಬಾಡಿ''' &amp;nbsp;– ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು, ಗಿಟಾರಿನ ಲಯ
*'''ನೈಥೆನ್ ಕಾನೊಲಿ''' &amp;nbsp;– ಗಿಟಾರಿನ ಪರಿಣಾಮ, ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
*'''ಮರ್ಕ್ ಮ್ಯಾಕ್‌ಲೆಲ್ಲ್ಯಾಡ್''' &amp;nbsp;– ಬ್ಯಾಸ್ ಗಿಟಾರು
*'''ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್ ''' &amp;nbsp;– ಡೋಲುಗಳು, ಬಡಿತ
|-
! bgcolor=&quot;#E7EBEE&quot; align=&quot;center&quot;| ಮಾರ್ಚ್ 2005–ಪ್ರಸ್ತುತ
| 
*'''ಗ್ಯಾರಿ ಲೈಟ್‍ಬಾಡಿ''' &amp;nbsp;– ಧ್ವನಿಗಳ ಪರಿಣಾಮ, ಗಿಟಾರಿನ ಲಯ
*'''ನೈಥೆನ್ ಕಾನೊಲಿ''' &amp;nbsp;– ಗಿಟಾರಿನ ಪರಿಣಾಮ, ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
*'''ಪೌಲ್ ವಿಲ್ಸನ್''' &amp;nbsp;– ಬ್ಯಾಸ್ ಗಿಟಾರು , ಹಿನ್ನಲೆ ಧ್ವನಿಗಳು
*'''ಜಾನಿ ಕ್ವಿನ್''' &amp;nbsp;– ಡೋಲುಗಳು, ಬಡಿತ
*'''ಟೊಮ್ ಸಿಮ್ಪ್‌ಸೊನ್''' &amp;nbsp;– ಕೀಲಿಮಣೆಗಳು, ಮಾದರಿಗಳು
*'''ರಿಚರ್ಡ್ ಕೊಲ್ಬರ್ನ್''' &amp;nbsp;- ಕೀಲಿಮಣೆಗಳು, ಡೋಲುಗಳು, ಗಿಟಾರು - 2008ರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯ ವರೆಗೂ ಅರೆಕಾಲಿಕ ಸದಸ್ಯ

|}
{{col-end}}

;ವೇಳಾ ಪಟ್ಟಿ
&lt;div align=&quot;left&quot;&gt;
ವೇಳಾ ಪಟ್ಟಿ
ImageSize = width:800 height:auto barincrement:30
PlotArea = left:100 bottom:60 top:0 right:50
Alignbars = justify
DateFormat = dd/mm/yyyy
Period = from:01/01/1994 till:01/03/2010
TimeAxis = orientation:horizontal format:yyyy&lt;/div&gt;

Colors =
 id:Vocals value:gray(0.5) legend:Vocals,&amp;nbsp;guitar
 id:Bass value:red legend:Bass
 id:Drums value:blue legend:Drums
 id:Guitar value:green legend:Lead&amp;nbsp;guitar
 id:Keyboards value:yellow legend:Keyboards
 id:Releases value:black legend:Releases

Legend = orientation:horizontal position:bottom

ScaleMajor = increment:1 start:01/01/1994

LineData =
 at:15/06/1997 color:black layer:back
 at:31/08/1998 color:black layer:back
 at:05/03/2001 color:black layer:back
 at:04/08/2003 color:black layer:back
 at:23/11/2004 color:black layer:back
 at:27/12/2005 color:black layer:back
 at:01/05/2006 color:black layer:back
 at:24/10/2008 color:black layer:back
 at:09/11/2009 color:black layer:back

BarData =

 bar:Lightbody text:&quot;Gary Lightbody&quot;
 bar:McClelland text:&quot;Mark McClelland&quot;
 bar:Morrison text:&quot;Michael Morrison&quot;
 bar:Quinn text:&quot;Jonny Quinn&quot;
 bar:Connolly text:&quot;Nathan Connolly&quot;
 bar:Wilson text:&quot;Paul Wilson&quot;
 bar:Simpson text:&quot;Tom Simpson&quot;

PlotData=

 width:10 textcolor:black align:left anchor:from shift:(10,-4)
 bar:Lightbody from:01/09/1994 till:end color:Vocals
 bar:McClelland from:01/09/1994 till:16/03/2005 color:Bass
 bar:Morrison from:01/09/1994 till:01/01/1995 color:Drums
 bar:Quinn from:01/10/1997 till:end color:Drums
 bar:Connolly from:01/12/2002 till:end color:Guitar
 bar:Wilson from:31/03/2005 till:end color:Bass
 bar:Simpson from:31/03/2005 till:end color:Keyboards
&lt;/timeline&gt;

== ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ ಪಟ್ಟಿ ==
{{Main|Snow Patrol discography}}
*''[[ಪೊಲರ್‌ಬಿರ್ ಗಳಿಗೆ ಹಾಡುಗಳು]]''  (1998)
*
''[[ಇದೆಲ್ಲಾ ಮುಗಿದಮೇಲೆ ನಾವು ಇನ್ನೂ ಚೊಕ್ಕಟ ವಾಗಿರ ಬೇಕು]]''  (2001)
*
''[[ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ]]'' (2003)
*
''[[ಐಸ್ ಓಪೆನ್]]'' (2006)
*
''[[ಎ ಹನ್‌ಡ್ರೆಡ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಸನ್ಸ್]]'' (2008)
*
''[[ಅಪ್ ಟು ನೌ]] '' (2009)

== ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ==
{{main|List of awards and nominations received by Snow Patrol}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! ವರ್ಷ
! ಪ್ರಶಸ್ತಿ
! ವಿಭಾಗ
! ಫಲಿತಾಂಶ
|-
|  rowspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot;|[[2005]]
|  rowspan=&quot;6&quot;|[[ಬಿಆರ್‌ಐಟಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]]
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಗ್ರೂಪ್&lt;ref name=&quot;2005BRITS&quot;&gt;{{cite web|accessdate=20 May 2009|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=934|title=SP up for three BRITS|publisher=Snow Patrol|archive-date=15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071215012115/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=934|url-status=deviated|archivedate=15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071215012115/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=934}}&lt;/ref&gt;
| {{nom}}
|-
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಕ್ ಆಕ್ಟ್&lt;ref name=&quot;2005BRITS&quot;/&gt;
| {{nom}}
|-
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಲ್ಬಮ್&lt;ref name=&quot;2005BRITS&quot;/&gt;
| {{nom}}
|-
|  rowspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot;|[[2007]]
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಗ್ರೂಪ್
| {{nom}}
|-
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಲ್ಬಮ್
| {{nom}}
|-
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಿಂಗಲ್
| {{nom}}
|-
|  align=&quot;center&quot;|1999
| 
''[[ಹಟ್ ಪ್ರೆಸ್]]''  ಅವಾರ್ಡ್ಸ್
| [[ಫಿಲ್ ಲೈನೊಟ್]] ಅವಾರ್ಡ್ ಫರ್ ಬೆಸ್ಟ್ ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಡ್&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hotpress.com/archive/1638726.html|title=Belle Fest|date=17 January 2002|last=Sweeney|first=Eamon|publisher=''[[Hot Press]]''|accessdate=1 October 2009|archive-date=26 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101226022416/http://www.hotpress.com/archive/1638726.html|url-status=dead}}ಸೂಚನೆ: ದಾಖಲೆ ಪ್ರತಿ [https://web.archive.org/web/20001002071324/http://www.hot-press.com/inawards.htm ಇಲ್ಲಿ] ಸಿಗುತ್ತದೆ.&lt;/ref&gt;
| {{won}}
|-
|  align=&quot;center&quot;|2005
| [[ಎನ್‌ಎಮ್‌ಇ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್]]
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬ್ಯಾಡ್&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xfm.co.uk/Article.asp?id=64825|title=NME Awards nominations announced|publisher=Xfm|accessdate=20 July 2009}}&lt;/ref&gt;
| {{nom}}
|-
|  align=&quot;center&quot;|2005
| [[ಐವೊರ್ ನೊವೆಲೊ]]
| ಬೆಸ್ಟ್ ಅಲ್ಬಮ್ (ಫೈನಲ್ ಸ್ಟ್ರಾ)
| {{won}}
|-
| [[2007]]
|  rowspan=&quot;2&quot;|[[ಎಮ್‌ಟಿವಿ ಯುರೋಪ್‌ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]]
| 
ಬೆಸ್ಟ್ ರಾಕ್/ ಅಲ್ಟೆರ್‌ನೆಟಿವ್ ಆಕ್ಟ್&lt;ref name=&quot;2007EMA&quot;&gt;{{cite web|accessdate=20 May 2009|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=8703|title=Vote for Snow Patrol at the MTV European Music Awards|publisher=Snow Patrol|archive-date=10 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071210144456/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=8703|url-status=deviated|archivedate=10 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071210144456/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=8703}}&lt;/ref&gt;
| {{nom}}
|-
|  align=&quot;center&quot;|2007
| 
ಬೆಸ್ಟ್ ಹೆಡ್‌ಲೈನರ್&lt;ref name=&quot;2007EMA&quot;/&gt;
| {{nom}}
|-
| 2004
| [[ಕ್ಯೂ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]]
| ಬೆಸ್ಟ್ ನ್ಯೂಕಮೆರ್ಸ್&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kCvETez5|title=Band on a run|date=12 November 2004|publisher=[[The Times]]|accessdate=1 October 2009}}&lt;/ref&gt;
| {{nom}}
|-
|  rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot;|2007
| ಸಿಲ್ವರ್ ಕ್ಲೆಫ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು
| ಬೆಸ್ಟ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಗ್ರೂಪ್&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.xfm.co.uk/Article.asp?id=431891|title=Paul Weller Honoured With Silver Clef Award|publisher=Xfm|accessdate=8 July 2009}}&lt;/ref&gt;
| {{won}}
|-
|  rowspan=&quot;3&quot;|[[ಯುಕೆ ಹಬ್ಬದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]]
| ಮೊಸ್ಟ್ ಮೆಮೊರೆಬಲ್ ಮೊಮೆನ್&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.absoluteradio.co.uk/music/awards/uk_festival_awards/index.html|title=The UK Festival Awards 2007|publisher=Absolute Radio|accessdate=21 July 2009|archive-date=10 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090910011500/http://www.absoluteradio.co.uk/music/awards/uk_festival_awards/index.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
| {{nom}}
|-
|  rowspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot;|2009
| ಬೆಸ್ಟ್ ಹೆಡ್‌ಲೈನರ್&amp;nbsp;– [[ರೆಡಿಯೊ 1ರ ದೊಡ್ಡ ವಾರದ ಕೋನೆದಿನ]] &lt;ref name=&quot;FESTAWARDSNOMS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5kWD4OIZU|title=Best Headline Performance (2009)|publisher=Festival Awards|accessdate=14 October 2009}}&lt;/ref&gt;
| {{nom}}
|-
| ಬೆಸ್ಟ್ ಹೆಡ್‌ಲೈನರ್&amp;nbsp;– [[V ಹಬ್ಬ]]&lt;ref name=&quot;FESTAWARDSNOMS&quot;/&gt;
| {{nom}}
|-
|  align=&quot;center&quot;|[[2004]]
|  rowspan=&quot;9&quot;| [[ಮಿಟಿಯೊರ್ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು]]
|  rowspan=&quot;3&quot;|ಬೆಸ್ಟ್ ಐರಿಷ್ ಬ್ಯಾಂಡ್&lt;ref&gt;{{cite web|accessdate=20 May 2009|url=http://www.jeepster.co.uk/site/jeeep.php?pg=http%3A%2F%2Fwww.jeepster.co.uk%2Fsite%2Fnewsarchive.php%3Fid%3D52&amp;currentsection=snowpatrol|title=Snow Patrol award nomination|publisher=Jeepster|archive-date=2 ಆಗಸ್ಟ್ 2012|archive-url=https://archive.is/20120802192040/http://www.jeepster.co.uk/site/jeeep.php?pg=http://www.jeepster.co.uk/site/newsarchive.php%3Fid=52&amp;currentsection=snowpatrol|url-status=deviated|archivedate=2 ಆಗಸ್ಟ್ 2012|archiveurl=https://archive.is/20120802192040/http://www.jeepster.co.uk/site/jeeep.php?pg=http://www.jeepster.co.uk/site/newsarchive.php%3Fid=52&amp;currentsection=snowpatrol}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|accessdate=20 May 2009|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=916|title=Patrol big winners at Meteor Awards|publisher=Snow Patrol|archive-date=24 ಫೆಬ್ರವರಿ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120224223749/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=916|url-status=deviated|archivedate=24 ಫೆಬ್ರವರಿ 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120224223749/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=916}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|accessdate=20 May 2009|url=http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=6741|title=Snow Patrol scoop 3 nominations at Meteor Ireland Music Awards 2007|publisher=Snow Patrol|archive-date=13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071213120724/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=6741|url-status=deviated|archivedate=13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071213120724/http://www.snowpatrol.com/news/default.aspx?nid=6741}}&lt;/ref&gt;
| {{won}}
|-
|  align=&quot;center&quot;|[[2005]]
| {{won}}
|-
|  rowspan=&quot;4&quot; align=&quot;center&quot;|[[2007]]
| {{won}}
|-
|  ಬೆಸ್ಟ್ ಲೈವ್ ಫರ್‌ಫರ್ಮೆನ್ಸ್
| {{won}}
|-
|  ಬೆಸ್ಟ್ ಐರಿಷ್ ಅಲ್ಬಮ್ (ಐಸ್ ಒಪೆನ್)
| {{nom}}
|-
|  
ಮೊಸ್ಟ್ ಡೌನ್‌ಲೊಡೆಡ್ ಐರಿಷ್ ಹಾಡು ಪ್ರಶಸ್ತಿ
| {{won}}
|-
|  rowspan=&quot;3&quot; align=&quot;center&quot;|2010
| 
ಬೆಸ್ಟ್ ಐರಿಷ್ ಬ್ಯಾಂಡ್&lt;ref&gt;{{cite web|http://meteormusicawards.meteor.ie/|title=Meteor Music Awards|date=19 February 2010}}&lt;/ref&gt;
| {{won}}
|-
| 
ಬೆಸ್ಟ್ ಐರಿಷ್ ಅಲ್ಬಮ್ (ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ)
| {{won}}
|-
| 
ಬೆಸ್ಟ್ ಐರಿಷ್ ಲೈವ್ ಫರ್‌ಫರ್ಮೆನ್ಸ್
| {{nom}}
|-
|}

;ಇತರೆ ಮನ್ನಣೆಗಳು
*
 2009 – ಐರಿಷ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ #22ನೇ ದರ್ಜೆ ಯನ್ನು ಪಡೆದು, ಈಗಿನ ಐರಿಷ್‌ನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಾಯಿದೆಗಳಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irishtimes.com/newspaper/theticket/2009/0403/1224243925837.html|title=The 50 best Irish music acts right now|last=Clayton-Lea|first=Tony|date=3 April 2009|publisher=The Irish Times|accessdate=31 August 2009|archive-date=7 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101007190642/http://www.irishtimes.com/newspaper/theticket/2009/0403/1224243925837.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
*
2009 – [[ಅಲ್ಸ್‌ಟೆರ್ಸ್]] ಮೇಲಿನ ಹತ್ತು ರಫ್ತುದಾರರಲ್ಲಿ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್ #10 ನೇ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ.&lt;ref&gt;
{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5l1qzobBb|title=uPlayer|publisher=UTV|accessdate=4 November 2009}}ಘಟನೆ 1:೩೫ ರಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.webcitation.org/5l1qpFrsK|title=Catch&amp;nbsp;– Ultimate Ulster|date=30 October 2009|publisher=[[UTV]]|accessdate=4 November 2009}}&lt;/ref&gt;
*
2009 –  Amazon.co.uk ನಲ್ಲಿ ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್‌ #6 ನೇ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದ್ದು, ದಶಮಾನದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಲಾವಿದನಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.telegraph.co.uk/technology/amazon/6825932/Amazon-top-10-best-selling-albums-of-decade.html|title=Amazon: Top 10 best-selling albums of decade|last=Lew|first=Jonathan|date=16 December 2009|work=[[The Daily Telegraph]]|publisher=Telegraph Media Group|accessdate=17 December 2009|archive-date=19 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20091219034756/http://www.telegraph.co.uk/technology/amazon/6825932/Amazon-top-10-best-selling-albums-of-decade.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಸಂಚಾರಗಳು ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!ಸಂಚಾರ
!
ಆಧಾರ ಚಿತ್ರ ಸಂಪುಟ(ಗಳು)
!ಆರಂಭದ ದಿನಾಂಕ
!ಕೋನೆ ದಿನಾಂಕ
|-
| [[ಕೋನೆಯ ಸ್ಟ್ರಾ ಪ್ರವಾಸ]]
| ''[[ಕೋನೆಯ ಸ್ಟ್ರಾ]]'' 
| 10 ಆಗಸ್ಟ್‌ 2003
| 23 ಜುಲೈ 2005
|-
| [[ಐಸ್ ಓಪನ್ ಪ್ರವಾಸ]]
| ''[[ಐಸ್ ಓಪೆನ್]]'' 
| 14 ಫೆಬ್ರವರಿ 2006
| 22 ಸೆಪ್ಟೈಂಬರ್ 2007
|-
| [[ಟೆಕ್ ಬ್ಯಾಕ್ ದಿ ಸಿಟಿಸ್ ಟೂರ್]]
| '' [[ಎ ಹಡ್ರೆಡ್ ಮಿಲಿಯನ್ ಸನ್ಸ್]]'' 
| 26 ಅಕ್ಟೋಬರ‍್ 2008
| 20 ಅಕ್ಟೋಬರ‍್ 2009
|-
| [[ರಿವರ್ಕ್‌ಡ್ ಟೂರ್]]
| ''[[ಅಪ್ ಟು ನೌ]]'' 
| 18 ನವೆಂಬರ್ 2009
| 12 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2009
|}

== ಆಕರಗಳು ==
{{Reflist|2}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==
{{Wikipedia-Books|Snow Patrol}}
{{Commons}}
*{{Official|http://www.snowpatrol.com}}
*[https://web.archive.org/web/20090331052215/http://web.me.com/michaelmorrison74/Shrug/Shrug.html ಶ್ರಗ್‌ನಿಗೆ ಮೈಕೆಲ್ ಮಾರಿಸನ್‌ನ ಕಾಣಿಕೆ ಪುಟ]

{{Snow Patrol}}

[[ವರ್ಗ:ಉತ್ತರ ಐರ್ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ರಾಕ್ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಪೊಲಿಡೊ ಕಲಾವಿದರ ದಾಖಲೆಗಳು.]]
[[ವರ್ಗ:ಸ್ನೋ ಪೆಟ್ರೋಲ್]]
[[ವರ್ಗ:1990 ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:2000ದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಬ್ರಿಟಿಷ್‌ ಪರ್ಯಾಯ ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯತಂಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಐವೊರ್ ನೊವೆಲ್ಲೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು]]
[[ವರ್ಗ:1995ರಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂಗೀತ ಪಂಚಮೇಳಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ರಾಕ್ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತಗಾರರು]]</text>
      <sha1>36kirzesqpdsdk8d3hsms3squ09a2ym</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಮಧುಮೇಹ ಮೆಲ್ಲಿಟಸ್ 2ನೇ ವಿಧ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24107</id>
    <revision>
      <id>1306930</id>
      <parentid>1288360</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T13:35:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306930</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="125319" sha1="4ib2x4sjwl9r5msvmfatpn7ryu50ju7" xml:space="preserve">{{Main|Diabetes mellitus}}
{{Infobox disease
 | Image          = Blue circle for diabetes.svg
 | Caption        = Universal blue circle symbol for diabetes.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Diabetes Blue Circle Symbol|url=http://www.diabetesbluecircle.org/|date=17 March 2006|publisher=International Diabetes Federation|access-date=29 ಜುಲೈ 2010|archive-date=5 ಆಗಸ್ಟ್ 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070805042346/http://www.diabetesbluecircle.org/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
 | DiseasesDB     = 3661
 | ICD10          = {{ICD10|E|11||e|10}}
 | ICD9           = 250.00, 250.02
 | ICDO           = 
 | OMIM           = 
 | MedlinePlus    = 000313
 | eMedicineSubj  = article
 | eMedicineTopic = 117853
 | MeshID         = D003924
}}
'''ಮಧುಮೇಹ ರೋಗ 2'''  (ಇದನ್ನು ಮೊದಲು '''ನಾನ್-ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಅವಲಂಬಿತ ಮಧುಮೇಹ (ಎನ್‌ಐ‌ಡಿಡಿಎಮ್)'''  ಅಥವಾ '''ವಯಸ್ಕ ಸ್ಥಿತಿ ಮಧುಮೇಹ ರೋಗವೆನ್ನಲಾಗಿತ್ತು''' ) [[ಕ್ರಮಬದ್ಧವಲ್ಲದ ಚಯಾಪಚಯ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವಂತಹದಾಗಿದ್ದು]], [[ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗ್ಲುಕೋಸ್]]  ಅಂಶ [[ಇನ್‍‍ಸುಲಿನ್‍‍ನ ನಿರೋಧಕತೆ]] ಮತ್ತು [[ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನ]] ಕೊರತೆಗಳು ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು.&lt;ref&gt;ರಾಬಿನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಕಾಟ್ರನ್, ಫ್ಯಥಾಲಾಜಿಕ್ ಬೇಸಿಕ್ ಆಫ್ ಡಿಸೀಸ್, 7ನೆಯ ಆವೃತ್ತಿ ಪುಟಗಳು 1194-1195.&lt;/ref&gt; [[ಮಧುಮೇಹ ರೋಗವನ್ನು]]  [[ಹೆಚ್ಚಾದ ವ್ಯಾಯಾಮ]]  ಮತ್ತು [[ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಹತೋಟಿಗೆ ತರಬಹುದು]]. ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಮುಂದುವರೆದಲ್ಲಿ, ಔಷಧೋಪಚಾರ ಅಗತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

ಇದು ಮಧುಮೇಹ 1 ರಂತೆ ಅಲ್ಲ, ಕೀಟೊಅಸಿಡೋಸಿಸ್ ಕಡೆಗೆ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಒಲವು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ಬ್ರಿಯಾನ್ ಜೆ. ವೆಲ್ಚ್, ಎಮ್‌ಡಿ ಮತ್ತು ಇವಾನಾ ಝಿಬ್, ಎಮ್‌ಡಿ: [http://clinical.diabetesjournals.org/content/22/4/198.full ಕೇಸ್ ಸ್ಟಡಿ: ಡಯಾಬಿಟಿಕ್ ಕೀಟೊಅಸಿಡೋಸಿಸ್ ಇನ್ ಟೈಪ್ 2 ಡಯಾಬಿಟಿಸ್: “ಲುಕ್ ಅಂಡರ್ ದಿ ಶೀಟ್ಸ್”], ''ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್'', ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2004, ಸಂಪುಟ. 22 ಸಂಖ್ಯೆ. 4, 198-200&lt;/ref&gt;  ಇಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾದ ಒಂದು ಪರಿಣಾಮವೆಂದರೆ  [[ನಾನ್ ಕೀಟೊನಿಕ್ ಹೈಪರ್ ಗ್ಲೈಸೆಮಿಯಾ]] ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಗ್ಲುಕೋಸ್‍‍ನ ಪ್ರಮಾಣ ಧೀರ್ಘಕಾಲ ಇರುವುದರಿಂದ [[ಹೃದಯ ಘಾತದ ತೊಂದರೆ]], [[ಪಾರ್ಶ್ವವಾಯು]], ಮತ್ತು [[ಮೂತ್ರ ಪಿಂಡದ ವಿಫಲತೆ]]  ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

== ರೋಗದ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳು ==
ಈ ರೋಗದ ಚಿಹ್ನೆಗಳೆಂದರೆ [[ಪಾಲಿಯೂರಿಯಾ]] (ಪದೇಪದೇ ಆಗುವ ಮೂತ್ರವಿಸರ್ಜನೆ), [[ಪಾಲಿಡಿಪ್ಸಿಯಾ]] (ಬಾಯಾರಿಕೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವಿಕೆ) ಮತ್ತು [[ಪಾಲಿಫೇಜಿಯಾ]] (ಹಸಿವೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವಿಕೆ).&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Cooke DW, Plotnick L |title=Type 1 diabetes mellitus in pediatrics |journal=Pediatr Rev |volume=29 |issue=11 |pages=374–84; quiz 385 |year=2008 |month=November |pmid=18977856 |doi=10.1542/pir.29-11-374 |url=}}&lt;/ref&gt;

== ಕಾರಣ ==
ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧದ ರೋಗಕ್ಕೆ ಮೂಲತಃ ನಮ್ಮ ಜೀವನ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಅನುವಂಶೀಯ ಅಂಶಗಳು ಕಾರಣವಾಗಿವೆ.&lt;ref name=&quot;Fat2009&quot;&gt;{{cite journal |author=Risérus U, [[Walter Willett|Willett WC]], Hu FB |title=Dietary fats and prevention of type 2 diabetes |journal=Progress in Lipid Research |volume=48 |issue=1 |pages=44–51 |year=2009 |month=January |pmid=19032965 |doi=10.1016/j.plipres.2008.10.002 |pmc=2654180}}&lt;/ref&gt;
=== ಜೀವನಶೈಲಿ ===
ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ಅನೇಕ ಅಂಶಗಳು ಮಧುಮೇಹ 2ರ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ.  ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ  ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲರಾಗಿರುವ, [[ಆರೋಗ್ಯಕರ ಆಹಾರ]] ಪದ್ದತಿ ಹೊಂದಿರುವ, ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡದೇ ಇರುವ ಮತ್ತು ಮಿತವಾಗಿ ಮಧ್ಯಪಾನ ಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ 82% ಕಡಿಮೆ ಮಧುಮೇಹ ಇರುತ್ತದೆ ಸಾಧಾರಣ ತೂಕ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ 89% ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.  ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿ ಎಂದರೆ ಒಂದು ಅಧಿಕ ನಾರಿನಾಂಶವಿರುವ ಹಾಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ ಅನುಪಾತದಿಂದ ಪಾಲಿ ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ ಕೊಬ್ಬಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಗ್ಲೈಸೆಮಿಕ್ ಸೂಚ್ಯಂಕವಿರುವ ಆಹಾರವೆಂದು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Mozaffarian D, Kamineni A, Carnethon M, Djoussé L, Mukamal KJ, Siscovick D 2009 798–807&quot;&gt;{{cite journal |author=Mozaffarian D, Kamineni A, Carnethon M, Djoussé L, Mukamal KJ, Siscovick D |title=Lifestyle risk factors and new-onset diabetes mellitus in older adults: the cardiovascular health study |journal=Archives of Internal Medicine |volume=169 |issue=8 |pages=798–807 |year=2009 |month=April |pmid=19398692 |doi=10.1001/archinternmed.2009.21 |pmc=2828342}}&lt;/ref&gt;  ಮಧುಮೇಹ 2 &lt;ref&gt;{{cite journal |author= |title=Prevalence of overweight and obesity among adults with diagnosed diabetes—United States, 1988–1994 and 1999–2002 |journal=MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report |volume=53 |issue=45 |pages=1066–8 |year=2004 |month=November |pmid=15549021 |url=http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5345a2.htm |author1= Centers for Disease Control and Prevention (CDC)}}&lt;/ref&gt; 55% ರಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ [[ಸ್ಥೂಲಕಾಯವಿರುವ]] ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಪರ್ಯಾಪ್ತ ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಮ್ಲ]]ಗಳ ಬಳಕೆ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು [[ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಮ್ಲ]]ಗಳನ್ನು [[ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಮ್ಲಗಳಿಗೆ]] ಬದಲಾಗಿ ಬಳಸುವುದರಿಂದ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Fat2009&quot;/&gt;  1960 ಹಾಗೂ 2000 ರಲ್ಲಿ [[ಶಿಶುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥೂಲತೆಯ]]ದರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಮಧುಮೇಹ 2 ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹದಿಹರೆಯದವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite book|last=Arlan Rosenbloom|first=Janet H Silverstein|title=Type&amp;nbsp;2 Diabetes in Children and Adolescents: A Clinician's Guide to Diagnosis, Epidemiology, Pathogenesis, Prevention, and Treatment|publisher=American Diabetes Association, U.S.|year=2003|pages=1|isbn=978-1580401555}}&lt;/ref&gt;

ಮಧುಮೇಹರೋಗ 2ರ ಹೆಚ್ಚಳಕ್ಕೆ ಪರಿಸರದ ವಿಷಪೂರಿತ ವಸ್ತುಗಳೂ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ.  ಮೂತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವ ಕೆಲವು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ನ ಅಂಶವಾದ  [[ಬೈಸ್ ಫಿನಾಲ್]] ಮತ್ತು ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Lang IA, Galloway TS, Scarlett A, ''et al.'' |title=Association of urinary bisphenol A concentration with medical disorders and laboratory abnormalities in adults |journal=JAMA |volume=300 |issue=11 |pages=1303–10 |year=2008 |month=September |pmid=18799442 |doi=10.1001/jama.300.11.1303}}&lt;/ref&gt;

=== ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ===
ಮಧುಮೇಹ 2 ರ ಉಲ್ಬಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಅಂಶಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಇವೆ.  ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ, ಸ್ಥೂಲತೆ, [[ಹೆಚ್ಚಾದ ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡ]], [[ಅತೀಯಾದ ಮೇದಸ್ಸು]] ( [[ಸಂಯುಕ್ತ ಹೈಪರ್ಲಿಪಿಡೆಮಿಯಾ]]), ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ [[ಮೆಟಬಾಲಿಕ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]] (ಇದನ್ನು ಸಿಂಡ್ರೋಮ್ X, ರೀವನ್ಸ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್, ಅಥವಾ CHAOS ಎಂದೂ ಕರೆಯುವರು)  ಇತರ ಕಾರಣಗಳೆಂದರೆ, [[ಆಕ್ರೊಮೆಗಾಲಿ]], [[ಕಶಿಂಗ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]], [[ತೈರೋಟಾಕ್ಸಿಕೊಸಿಸ್]], [[ಫಿಯೊಕ್ರೊಮೊಸೈಟೊಮ]], ಧೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಪ್ಯಾನ್ ಕ್ರಿಯಾಟಿಟಿಸ್, ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಮತ್ತು ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳು. ಮಧುಮೇಹ 2 ಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ ವಯಸ್ಸು,&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Jack L, Boseman L, Vinicor F |title=Aging Americans and diabetes. A public health and clinical response |journal=Geriatrics |volume=59 |issue=4 |pages=14–7 |year=2004 |month=April |pmid=15086069 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಸೇವನೆ&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Lovejoy JC |title=The influence of dietary fat on insulin resistance |journal=Curr. Diab. Rep. |volume=2 |issue=5 |pages=435–40 |year=2002 |month=October |pmid=12643169 |doi=10.1007/s11892-002-0098-y|accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲರಹಿತ ಜೀವನ ಶೈಲಿ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Hu FB |title=Sedentary lifestyle and risk of obesity and type 2 diabetes |journal=Lipids |volume=38 |issue=2 |pages=103–8 |year=2003 |month=February |pmid=12733740 |doi=10.1007/s11745-003-1038-4|accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;

ಸಬ್ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ [[ಕಶಿಂಗ್‌ನ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]] ಮಧುಮೇಹ 2ನೆ ಕೂಡಿಕೊಂಡಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;pmid18313835&quot;&gt;{{cite journal |author=Iwasaki Y, Takayasu S, Nishiyama M, ''et al.'' |title=Is the metabolic syndrome an intracellular Cushing state? Effects of multiple humoral factors on the transcriptional activity of the hepatic glucocorticoid-activating enzyme (11beta-hydroxysteroid dehydrogenase type 1) gene |journal=Molecular and Cellular Endocrinology |volume=285 |issue=1-2 |pages=10–8 |year=2008 |month=March |pmid=18313835 |doi=10.1016/j.mce.2008.01.012}}&lt;/ref&gt; ಮಧುಮೇಹ ಜನರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 9%.ರಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಸಬ್ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಕಶಿಂಗ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್ ಇರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid16322389&quot;&gt;{{cite journal |author=Chiodini I, Torlontano M, Scillitani A, ''et al.'' |title=Association of subclinical hypercortisolism with type 2 diabetes mellitus: a case-control study in hospitalized patients |journal=European Journal of Endocrinology |volume=153 |issue=6 |pages=837–44 |year=2005 |month=December |pmid=16322389 |doi=10.1530/eje.1.02045}}&lt;/ref&gt; [[ಪಿಟ್ಯುಟರಿ ಮೈಕ್ರೋಅಡೆನೊಮ]] ಇರುವ ಮಧುಮೇಹ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಕ್ರೋಅಡೆನೊಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಕುವುದರಿಂದ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;pmid18362453&quot;&gt;{{cite journal |author=Taniguchi T, Hamasaki A, Okamoto M |title=Subclinical hypercortisolism in hospitalized patients with type 2 diabetes mellitus |journal=Endocrine Journal |volume=55 |issue=2 |pages=429–32 |year=2008 |month=May |pmid=18362453 |url=http://joi.jlc.jst.go.jp/JST.JSTAGE/endocrj/K07E-045?from=PubMed |doi=10.1507/endocrj.K07E-045 |format={{Dead link|date=October 2009}}}}&lt;/ref&gt;

ಕೆಲವು ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ [[ಹೈಪೊಗೊನೊಡಿಸಮ್]] ಕಾರ್ಟಿಸೊಲ್ ನ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು [[ಟೆಸ್ಟೋಸ್ಟಿರೊನ್]]ನ ಕೊರತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು ಮಧುಮೇಹ 2,&lt;ref name=&quot;pmid19444934&quot;&gt;{{cite journal |author=Saad F, Gooren L |title=The role of testosterone in the metabolic syndrome: a review |journal=The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology |volume=114 |issue=1-2 |pages=40–3 |year=2009 |month=March |pmid=19444934 |doi=10.1016/j.jsbmb.2008.12.022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pmid18832284&quot;&gt;{{cite journal |author=Farrell JB, Deshmukh A, Baghaie AA |title=Low testosterone and the association with type 2 diabetes |journal=The Diabetes Educator |volume=34 |issue=5 |pages=799–806 |year=2008 |pmid=18832284 |doi=10.1177/0145721708323100}}&lt;/ref&gt; ಖಚಿತವಾಗಿ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬಂದಿಲ್ಲ.

=== ತಳಿಶಾಸ್ತ್ರ ===
ಇದರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಬಲವಾದ ಅನುವಂಶೀಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮಧುಮೇಹ 2 ಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಗಳಲ್ಲಿ  ಈ ತೊಂದರೆ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಐಲೆಟ್ ಅಮೈಲೋಯಿಡ್ ಪಾಲಿಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ನ ಮುಟೇಶನ್ ಜೀನ್ ಕೂಡ ತೀವ್ರ ಮಧುಮೇಹ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Sakagashira S, Sanke T, Hanabusa T, ''et al.'' |title=Missense mutation of amylin gene (S20G) in Japanese NIDDM patients |journal=Diabetes |volume=45 |issue=9 |pages=1279–81 |year=1996 |month=September |pmid=8772735 |doi=10.2337/diabetes.45.9.1279|accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Cho YM, Kim M, Park KS, Kim SY, Lee HK |title=S20G mutation of the amylin gene is associated with a lower body mass index in Korean type 2 diabetic patients |journal=Diabetes Res. Clin. Pract. |volume=60 |issue=2 |pages=125–9 |year=2003 |month=May |pmid=12706321 |doi=10.1016/S0168-8227(03)00019-6|url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0168822703000196 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;

ರೋಗ ನಿರ್ಣಯ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 55% ರಷ್ಟು ೨ನೇ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹ ಹೊಂದಿರುವ ರೋಗಿಗಳು [[ಸ್ಥೂಲಕಾಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ]] ಧೀರ್ಘಕಾಲದ ಸ್ಥೂಲತೆ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.ಏಕೆಂದರೆ [[ಅಡಿಪೋಸ್ ಅಂಗಾಂಶ]] (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಳ ಅಂಗಗಳ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಅಂಗಾಂಶ)ವನ್ನು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿದ್ದು ಅನೇಕ ಅಂಗಾಂಶಗಳಿಗೆ (ಹಾರ್ಮೋನ್‍ಗಳು ಮತ್ತು [[ಸೈಟೋಕಿನ್‌ಗಳು]]) ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಕೇತಗಳ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.

ಬೇರೆ ಕೆಲವು ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಧುಮೇಹ 2, ಚಯಾಪಚಯ ಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದ ಬರುವ ಸ್ಥೂಲತೆ ಹಾಗೂ ಬೇರೆ ಕೆಲವು ಜೀವಕೋಶಗಳು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗಿ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆಯ ಮೇಲೆ ವರ್ತಿಸುವುದು ಒಂದು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;IntJObes.1999-Camastra&quot;&gt;{{cite journal |author=Camastra S, Bonora E, Del Prato S, Rett K, Weck M, Ferrannini E |title=Effect of obesity and insulin resistance on resting and glucose-induced thermogenesis in man. EGIR (European Group for the Study of Insulin Resistance) |journal=Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord. |volume=23 |issue=12 |pages=1307–13 |year=1999 |month=December |pmid=10643689 |doi=10.1038/sj.ijo.0801072|accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;

ಅನುವಂಶೀಯತೆಯೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ಪರಿಸರದ ಅಂಶಗಳು ಮಧುಮೇಹ 2 ರ ಹೆಚ್ಚಳದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಒಂದೇ ಅನುವಂಶೀಯ ಗುಣಗಳ ಹೊರತಾಗಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪರಿಸರಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋದಂತಹ ಜನರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದಂತಹ ಜನರಲ್ಲಿ, ಅದೇ ದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಜನರಿಗಿಂತ  ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಾಣಬಹುದು.&lt;ref&gt;ಕಾಟ್ರನ್, ಕುಮಾರ್, ಕಾಲಿನ್ಸ್; '''ರಾಬಿನ್ಸ್ ಪ್ಯಥಾಲಾಜಿಕ್ ಬೇಸಿಸ್ ಆಫ್ ಡಿಸೀಸ್,'''  ಸಾಂಡರ್ಸ್ ಆರನೆಯ ಆವೃತ್ತಿ, 1999; 913-926.&lt;/ref&gt;

ಮಧುಮೇಹ 2 ಪ್ರಬಲವಾದ ಅರ್ಜಿತ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.  ಅಂತಹ ಸಾಪೇಕ್ಷಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಏರಿಕೆಯಾಗುತ್ತಾ, ಅವು ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಸಾಪೇಕ್ಷಗಳ ಮಧುಮೇಹ 2 ರೊಂದಿಗೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಮಧುಮೇಹ 2 ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಅಧಿಕ ಅಪಾಯವಿದೆ. [[ಮೊನೋಜೈಗೋಟಿಕ್ ಅವಳಿಗಳ]]ಲ್ಲಿಯೇ 100% ನ ಹತ್ತಿರದ ವರೆಗೂ [[ಸಾಮರಸ್ಯ]]ವಿದೆ ಹಾಗೂ ಈ ರೋಗವಿರುವವರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 25% ನಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಮಧುಮೇಹ ದ ಒಂದು ಪಾರಂಪರಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇದೆ. ಟೈಪ್ 2 ಮಧುಮೇಹವು ಹೆಚ್ಚಾಗಲು ಜೀನ್ಸ್ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುತ್ತವೆ ಅವೆಂದರೆ ''[[TCF7L2]]'', ''[[PPARG]]'', ''[[FTO]]'', ''[[KCNJ11]]'', ''[[NOTCH2]]'', ''[[WFS1]]'', ''[[CDKAL1]]'', ''[[IGF2BP2]]'', ''[[SLC30A8]]'', ''[[JAZF1]]'', ಮತ್ತು ''[[HHEX]]''.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Lyssenko V, Jonsson A, Almgren P, ''et al.'' |title=Clinical risk factors, DNA variants, and the development of type 2 diabetes |journal=The New England Journal of Medicine |volume=359 |issue=21 |pages=2220–32 |year=2008 |month=November |pmid=19020324 |doi=10.1056/NEJMoa0801869}}&lt;/ref&gt; ([[ಪೊಟ್ಯಾಷಿಯಂ ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ನಿವಾರಿಸುವ ಚಾನೆಲ್]], ಉಪಕುಟುಂಬ J, ಸದಸ್ಯ 11) ಎಂಬ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ''KCNJ11'', ಈ ATP-ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪೊಟ್ಯಾಷಿಯಂ ಚಾನೆಲ್ Kir6.2 ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಊತಕ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ.  ಮತ್ತು ''TCF7L2''  (2 ರಂತೆಯೇ - ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಕ್ರಿಪ್ಷನ್ ಅಂಶ 7) ಎಂಬುದು [[ಪ್ರೋಗ್ಲ್ಯೂಕಗೋನ್]]  ಜೀನ್ ಹಾವಭಾವವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ [[ಗ್ಲ್ಯೂಕಗಾನ್ - ಪೆಪ್ಟೈಡ್ - 1 ರಂತೆಯೇ]] ಇದರ ಉತ್ಪಾದನೆಯಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Rother&quot;&gt;{{cite journal |author=Rother KI |title=Diabetes treatment—bridging the divide |journal=The New England Journal of Medicine |volume=356 |issue=15 |pages=1499–501 |year=2007 |month=April |pmid=17429082 |doi=10.1056/NEJMp078030}}&lt;/ref&gt;  ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಸ್ಥೂಲತೆ(ಮಧುಮೇಹ 2ರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಂಶ) ಪ್ರಭಲವಾಗಿ ಅರ್ಜಿತವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Walley AJ, Blakemore AI, Froguel P |title=Genetics of obesity and the prediction of risk for health |journal=Human Molecular Genetics |volume=15 Spec No 2 |issue= |pages=R124–30 |year=2006 |month=October |pmid=16987875 |doi=10.1093/hmg/ddl215}}&lt;/ref&gt;

[[ಮೊನೋಜೆನಿಕ್ (ಏಕಕೋಶೋದ್ವವಿ)]] ರಚನೆಗಳು ಉದಾ: [[MODY]], ಯು ಎಲ್ಲಾ ಸಂದರ್ಭಗಳ 1-5% ನಷ್ಟ ಸಂಯೋಗಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite news|first=|last=|coauthors=|title=Monogenic Forms of Diabetes: Neonatal Diabetes Mellitus and Maturity-onset Diabetes of the Young|date=|publisher=National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, NIH|url=http://www.diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/mody/|work=National Diabetes Information Clearinghouse (NDIC)|accessdate=2008-08-04|archive-date=2008-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704103703/http://diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/mody/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ವಿವಿಧ ಅನುವಂಶೀಯ ಗುಣಗಳು ಮಧುಮೇಹದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, [[ಮಯೋಟೊನಿಕ್ ಡಿಸ್ಟೋಫಿ]] ಮತ್ತು  [[ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್‌ನ ಅಟಾಕ್ಸಿಯಾ]]   [[ವೋಲ್ಫ್ರಾಮ್‌ನ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]] [[ಒಂದು ಆಟೋಸೊಮಲ್ ರೆಸಿಸಿವ್]]   [[ನ್ಯೂರೋಜೆನರೇಟಿವ್ ವ್ಯಾಧಿ]] ಯಾಗಿದ್ದು ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.  ಇದು ಅತಿಮೂತ್ರರೋಗ, ಸಕ್ಕರೆ ರೋಗ, ಆಪ್ಟಿಕ್ ಅಟ್ರೋಫಿ ಮತ್ತು ಕಿವುಡುತನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಇದು ಆಕ್ರೊನಿಮ್ DIDMOAD ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref name=&quot;AMN&quot;&gt;{{cite journal |author=Barrett TG |title=Mitochondrial diabetes, DIDMOAD and other inherited diabetes syndromes |journal=Best Practice &amp; Research. Clinical Endocrinology &amp; Metabolism |volume=15 |issue=3 |pages=325–43 |year=2001 |month=September |pmid=11554774 |doi=10.1053/beem.2001.0149}}&lt;/ref&gt;

ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಹಾರದಿಂದ ಮತ್ತು ಗ್ಲ್ಯೂಕೋಸ್‌ನಿಂದ ಜೀನ್ ಹಾವಭಾವವು ಉತ್ತೇಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.  ಹಾಗೆಯೇ, ಸ್ಥೂಲತೆಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದ ಉರಿಯೂತವು ಸೈಟೋಕಿನ್ಸ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.  ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ &quot;ಸಹಜತೆಗಿಂತ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಗಾತ್ರದ ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾವನ್ನು ಜೀವಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಮಾಡುವವು&quot; ಮತ್ತು ಇವು ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧಕತೆಯುಳ್ಳವೆಂದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite news|first=|last=|coauthors=|title=The origin of diabetes Don't blame your genes They may simply be getting bad instructions—from you|year=2009|publisher=Economist|url=http://www.economist.com/sciencetechnology/displayStory.cfm?story_id=14350157}}&lt;/ref&gt;

=== ಔಷಧ ===

ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಕೆಲವು ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳು, ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದಲ್ಲದೆ ಹೈಪರ್ ಗ್ಲೈಸಿಮಿಯಾ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತವೆ.  ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಜೈವಿಕ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ.

* ಎ ಟಿಪಿಕಲ್ ಆ‍ಯ್೦ಟಿಸೈಕೋಟಿಕ್ಸ್ - ಬದಲೀ ಅಣುವಿಗೆ ಪ್ರತಿವರ್ತಿಸುವ ಊತಕದಭಾಗವನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಬಂಧಿಸುವ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು, ಅತೀ ಹೆಚ್ಚಿನ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧಕತೆಗೆ ಈಡುಮಾಡುತ್ತವೆ.
* ಬೀಟಾ-ಬ್ಲಾಕರ್‌ಗಳು- ಇನ್‌ಸುಲಿನ್‌ನ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತವೆ. 
* ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಚಾನೆಲ್ ಬ್ಲಾಕರ್ ಗಳು-ಸೈಟೊಸಿಸ್ಟೋಲಿಕ್ ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂನ ಬಿಡುಗಡೆಯಿಂದ ಇನ್‌ಸುಲಿನ್‌ನ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. 
* ಕಾರ್ಟಿಕೊ ಸ್ಟಿರಾಯಿಡ್‌ಗಳು-ಇದು ಪೆರಿಫೆರಲ್ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆ ಮತ್ತು ಗ್ಲುಕೋನಿಯೋಜೆನೆಸಿಸ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. 
* ಫ್ಲುರೋಕ್ವಿನೊಲೋನ್ಸ್-ಇದು ಎಟಿಪಿ  ಸೂಕ್ಷಗ್ರಾಹಿಯಾದ ಪೊಟಾಶಿಯಂ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದರ ಮೂಲಕ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. 
* ನಿಯಾಸಿನ್-ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಮ್ಲಗಳ ಸರಾಗ ಚಲನೆ ಏರಿಕೆಯಿಂದ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನ ನಿರೋಧತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. 
* ಫಿನೋತಿಯಾಝೈನ್ಸ್-ಇನ್‌ಸುಲಿನ್‌ನ ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. 
* ಪ್ರೋಟಿಯೇಜ್ ಇನ್ ಹಿಬಿಟರ್‌ಗಳು- ಪ್ರೋಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನಿಂದ, ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ಗೆ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ. 
* ಸೊಮಾಟ್ರೋಪಿನ್- ಅತಿ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ,ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನ ತೀವ್ರತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. 
* ತಿಯಾಝೈಡ್ ಡೈಯುರೆಟಿಕ್ಸ್-ಹೈಪೋಕಲೆಮಿಯಾದಿಂದ ಆಗುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನ ಸ್ರಾವವನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.  ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಇವು ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಮ್ಲದ ಚಲನೆಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ.

== ರೋಗ-ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ==
ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆ ಎಂದರೆ  ದೇಹದ [[ಜೀವಕೋಶಗಳು]] ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಇರುವಾಗ ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸದೇ ಇರುವುದು.  ಮಧುಮೇಹ 1 ಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ &quot;ಪೋಸ್ಟ್-ರೆಸೆಪ್ಟರ್&quot;,ಎಂದರೆ ಇನ್ಸಿಲಿನ್‌ನ ಉತ್ಪತ್ತಿಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಿಂತ ಜೀವಕೋಶಗಳು ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವ ಸಮಸ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚು.

ಇದು ಮೊದಲನೇ ವಿಧಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದ್ಧು, ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಕೊಡುವುದರ ಮೂಲಕ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಆಂತರಿಕವಾಗಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಕೊಡಬಹುದು..  ಮಧುಮೇಹದ 2  ರ ಅಸಮರ್ಪಕ ನಿರ್ವಹಣೆ ತೀವ್ರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ,ಇದು, [[ಮೂತ್ರ ಪಿಂಡಗಳ ವೈಫಲ್ಯತೆ]], [[ಎರೆಕ್ಟೈಲ್ ಡಿಸ್ ಪಂಕ್ಷನ್]], ಕುರುಡುತನ, ಗಾಯಗಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಾಸಿಯಾಗುವುದು ಮತ್ತು [[ಹೃದ್ರೋಗ]], [[ಕರೊನರಿ ಅಪಧಮನಿ ರೋಗ]]ವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮಧುಮೇಹ 2 ರ ಪ್ರಾರಂಭವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಥೂಲ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಲ್ಲದ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದರೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಮಧ್ಯ ವಯಸ್ಕರಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತು[[ವೃದ್ದರಲ್ಲಿ]], ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. [[MODY]] ಎನ್ನುವ ಒಂದು ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹವು ಹದಿಹರೆಯದವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದಿದ್ದು, ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ ಇದನ್ನು ಮಧುಮೇಹ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ ಮಧುಮೇಹವು, [[ಜೀನ್ ಲೋಪಗಳು]], ಗಾಯ ಅಥವಾ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಿಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ಮೊದಲಾದವುಗಳು ಎರಡನೇ ಮಧುಮೇಹಕ್ಕೆ ಕಾರಣಗಳು ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದರೆ, MODY,[[ಹಿಮೊಕ್ರೊಮಾಟೊಸಿಸ್]], ಮೇದೋಜೀರಕದ ತೊಂದರೆಗಳು ಅಥವಾ ಕೆಲವು ಔಷಧೋಪಚಾರಗಳು(ಉದಾ;[[ಸ್ಟಿರಾಯೀಡ್‌ಗಳ ಬಹುಕಾಲಿಕ]] ಬಳಕೆ).

== ರೋಗನಿರ್ಣಯ ==
{{OGTT}}
ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಮಧುಮೇಹ ರೋಗಕ್ಕೆ ಈ ವಾಖ್ಯೆ ನೀಡಿದೆ- ಗ್ಲುಕೋಸ್ ನ ಮಟ್ಟ,&lt;ref name=&quot;who-99&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.who.int/diabetes/publications/en/ |author=World Health Organization |title=Definition, diagnosis and classification of diabetes mellitus and its complications: Report of a WHO Consultation. Part 1. Diagnosis and classification of diabetes mellitus |accessdate=29 May 2007}}&lt;/ref&gt; ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಟಾಲರೆನ್ಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆ&lt;ref name=&quot;who-99&quot;/&gt;, ಇದರ ಎರಡು ಗಂಟೆಯ ನಂತರ ನೀಡುವ ಪ್ಲಾಸ್ಮ ಗ್ಲುಕೋಸ್≥ 11.1 ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ (200 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್) ಇದ್ದಾಗ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡು ಬಂದಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹದ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಇರುತ್ತವೆ.
* ಫಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ ≥ 7.0&amp;nbsp;ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ (126&amp;nbsp;ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್)
:ಅಥವಾ
* [[ಗ್ಲೂಕೋಸ್ ತಾಳಿಕೆ ಪರೀಕ್ಷೆ]], ಎರಡು ಗಂಟೆಗಳ ನಂತರ ಓರಲ್ ಡೋಸ್ ಎ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ ≥ 11.1&amp;nbsp;ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ (200&amp;nbsp;ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್)

=== ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು. ===
(≥ 200 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್) ಅತಿಕಡಿಮೆ ಎಂದರೂ 11.1 ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್‌ನಷ್ಟು ಇರುವ 2 ತಾಸಿನ ಒಂದು ನಿರೋಧಕೋತ್ತರ ಗ್ಲ್ಯೂಕೋಸ್ ಮಟ್ಟವು ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಉಲ್ಲೇಖಿತ ಫಲಿತಾಂಶ ದರ್ಜೆಯಂತೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.  ಅಂದರೆ ಈ ಫ್ಹಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಗ್ಲ್ಯೂಕೋಸ್ &gt; 7.0 ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್‌ನಷ್ಟು (126 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್) ಇದು ''ಪ್ರಚಲಿತ''  ಮಧುಮೇಹ ದೊಂದಿಗೆ ಪರೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸುತ್ತದೆ&lt;ref name=&quot;pmid12558362&quot;/&gt;: 
* [[ಸೆನ್ಸಿಟಿವಿಟಿ]] ಸುಮಾರು 50%
* [[ಸ್ಪೆಸಿಫಿಸಿಟಿ]] 95%ಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು

ಒಂದು ''ಯಾದೃಚ್ಛಿಕ''  ಕ್ಯಪಿಲರಿ ಬ್ಲಡ್ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ &gt; 6.7&amp;nbsp;ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ (120&amp;nbsp;ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್) ಡಯಾಗ್ನೋಸಿಸ್ ''ಪ್ರಸ್ತುತ''  ಡಯಾಬಿಟೀಸ್ ಜೊತೆಗೆ&lt;ref name=&quot;pmid11679454&quot;&gt;{{cite journal |author=Rolka DB, Narayan KM, Thompson TJ, ''et al.'' |title=Performance of recommended screening tests for undiagnosed diabetes and dysglycemia |journal=Diabetes Care |volume=24 |issue=11 |pages=1899–903 |year=2001 |pmid=11679454|doi=10.2337/diacare.24.11.1899}}&lt;/ref&gt;:
* [[ಸೆನ್ಸಿಟಿವಿಟಿ]] = 75%
* [[ಸ್ಪೆಸಿಫಿಸಿಟಿ]] = 88%

[[ಗ್ಲೈಕೊಸಿಲೇಟೆಡ್ ಹಿಮೊಗ್ಲೊಬಿನ್]] ಬೆಲೆ 5%ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದಲ್ಲಿ ಯು.ಎಸ್.ನ ಮಹಿಳಾ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯರಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಾಧಾರಿತ ''ತರುವಾಯ'' ದ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್   ಮಧುಮೇಹದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ 7%ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17679132&quot;&gt;{{cite journal |author=Pradhan AD, Rifai N, Buring JE, Ridker PM |title=Hemoglobin A1c predicts diabetes but not cardiovascular disease in nondiabetic women |journal=Am. J. Med. |volume=120 |issue=8 |pages=720–7 |year=2007 |pmid=17679132 |doi=10.1016/j.amjmed.2007.03.022 |pmc=2585540}}&lt;/ref&gt; ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, 1061ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ 177ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಗ್ಲೈಕೋಸಿಲೇಟಡ್ ಹಿಮೋಗ್ಲೋಬಿನ್ ನ ಬೆಲೆ 6% ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದು ಕೇವಲ ಐದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ ರೋಗಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇದೇ ಬೆಲೆ  6.0% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುವ 26281 ರ 282 ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ ಬರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.  ಇದು 6.0% ಗ್ಲೈಕೊಸಿಲೇಟೆಡ್ ಹಿಮೋಗ್ಲೋಬಿನ್ ಬೆಲೆಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. 
* [[ಸೆನ್ಸಿಟಿವಿಟಿ]] = 16.7%
* [[ಸ್ಪೆಸಿಫಿಸಿಟಿ]] = 98.9%

=== ಆರಂಭಿಕ ಶೋಧನೆಯ ಅನುಕೂಲಗಳು. ===
USPSTF ನ ವರದಿಯಂತೆ,40 ಮತ್ತು 70 ವಯೋಮಾನದವರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕ ಅಪಾಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ  [[ದೈಹಿಕ ಸೂಚ್ಯಂಕ]] (BMI), ಇರುವವರಲ್ಲಿ 25ರಿಂದ40ಮೀ ಎತ್ತರದ ವರ್ಗವನ್ನು ಕಿ.ಗ್ರಾಮ್ ನಿಂದ ಭಾಗಿಸಿದಾಗ ಬರುವ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದಿಂದ [[ಶರವೇಗದಲ್ಲಿ ತಡೆಯುವ ಪ್ರಯೋಗ]] ಒಂದರ ವಿವರಣೆಯಂತೆ [[ಅಕಾರ್ಬೊಸ್]] ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

[[ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ]]  ಅವರು [[ಐಜಿಟಿ]] ಹೊಂದಿದ್ದರೆ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಅರ್ಹರಾಗಿದ್ದು [[ಫಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆ]] (ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಪ್ರಮಾಣ''100''  ನಿಂದ140 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್  ಅಥವಾ 5.5 ಮತ್ತು7.8 ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್) ಇರುವವರಲ್ಲಿ  ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಅಗತ್ಯದ ಸಂಖ್ಯೆಯ 44 (3.3 ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ)ವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಹೃದಯದ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿ [[ತಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.| ತಡೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid12876091&quot;&gt;{{cite journal |author=Chiasson JL, Josse RG, Gomis R, Hanefeld M, Karasik A, Laakso M |title=Acarbose treatment and the risk of cardiovascular disease and hypertension in patients with impaired glucose tolerance: the STOP-NIDDM trial |journal=JAMA |volume=290 |issue=4 |pages=486–94 |year=2003 |month=July |pmid=12876091 |doi=10.1001/jama.290.4.486 |url=http://jama.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=12876091 |accessdate=19 July 2008 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;]]

ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವನ ಶೈಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳು,&lt;ref name=&quot;pmid17098085&quot;&gt;{{cite journal |author=Lindström J, Ilanne-Parikka P, Peltonen M, ''et al.'' |title=Sustained reduction in the incidence of type 2 diabetes by lifestyle intervention: follow-up of the Finnish Diabetes Prevention Study |journal=Lancet |volume=368 |issue=9548 |pages=1673–9 |year=2006 |month=November |pmid=17098085 |doi=10.1016/S0140-6736(06)69701-8 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0140-6736(06)69701-8 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಒರ್ಲಿಸ್ಟಾಟ್ &lt;ref&gt;{{cite journal |author=Torgerson JS, Hauptman J, Boldrin MN, Sjöström L |title=XENical in the prevention of diabetes in obese subjects (XENDOS) study: a randomized study of orlistat as an adjunct to lifestyle changes for the prevention of type 2 diabetes in obese patients |journal=Diabetes Care |volume=27 |issue=1 |pages=155–61 |year=2004 |month=January |pmid=14693982 |doi=10.2337/diacare.27.1.155|url=http://care.diabetesjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=14693982 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು [[ಮೆಟ್ ಫಾರ್ಮಿನ್]] &lt;ref name=&quot;pmid11832527&quot;&gt;{{cite journal |author=Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, ''et al.'' |title=Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin |journal=N. Engl. J. Med. |volume=346 |issue=6 |pages=393–403 |year=2002 |month=February |pmid=11832527 |pmc=1370926 |doi=10.1056/NEJMoa012512 |url=http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&amp;pmid=11832527&amp;promo=ONFLNS19 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಗಳನ್ನು ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೆ ಮಧುಮೇಹ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಡಮಾಡುತ್ತದೆ.

== ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆ ==
ಬಹುತೇಕ ಜನರ ಜೀವನದ ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಹಲವಾರು ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವವರು,  ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆ  ಸಮಯ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ನೀತಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಬದಲಾಗುವುದಾಗಿದ್ದು, ರ್ಯಾಂಡಮ್ ರಕ್ತ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆ, ಉಪವಾಸದ ರಕ್ತ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆ,75 ಗ್ರಾಂ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಎರಡು ಅವಧಿಗಳ ನಂತರದ ಪರೀಕ್ಷೆ, ಅಥವಾ[[ಔಪಚಾರಿಕ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆ]]ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಬಹು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಆರೋಗ್ಯ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಕ್ರಮಾನುಗತವಾದ ಅವಧಿಯ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನಂತರದಿಂದ 40 ಅಥವಾ 50ರ ವಯಸ್ಸಿನ ಯುವಕರಿಗೆ ಜಾಗತಿಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆಯನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡುವರು. ಆರಂಭಿಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆಯನ್ನು ಈ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರಿಗೆ ಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಿದೆ- ಸ್ಥೂಲ ಕಾಯರು, ಮಧುಮೇಹದ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿನ್ನಲೆ ಉಳ್ಳವರು, (ಹಿಸ್ಪಾನಿಕ್ ತೊಂದರೆಯಿರುವ ಜನಾಂಗದವರು, ಅಮೇರಿಕಾ ಮೂಲದವರು, ಆಫ್ರೋ-ಕೆರೇಬಿಯನ್ನರು, ಫೆಸಿಪಿಕ್ ದ್ವೀಪದವರು).&lt;ref name=&quot;pmid17215197&quot;&gt;{{cite journal |author=Lee CM, Huxley RR, Lam TH, ''et al.'' |title=Prevalence of diabetes mellitus and population attributable fractions for coronary heart disease and stroke mortality in the WHO South-East Asia and Western Pacific regions |journal=Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition |volume=16 |issue=1 |pages=187–92 |year=2007 |pmid=17215197}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pmid10889785&quot;&gt;{{cite journal |author=Seidell JC |title=Obesity, insulin resistance and diabetes—a worldwide epidemic |journal=The British Journal of Nutrition |volume=83 Suppl 1 |issue= |pages=S5–8 |year=2000 |month=March |pmid=10889785 |doi=10.1017/S000711450000088X}}&lt;/ref&gt;

ಹಲವಾರು ಔಷಧೀಯ ನಿಯಮಗಳು ಮಧುಮೇಹ ಮತ್ತು ಮುಂಜಾಗ್ರತಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆ. ಒಂದು ಭಾಗಶಃ ಪಟ್ಟಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ,ಸಬ್ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಕಶಿಂಗ್ಸ್‌ನ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್&lt;ref name=&quot;pmid18313835&quot;/&gt;,[[ಟೆಸ್ಟೋಸ್ಟಿರಾನ್‌]]ನ ನೂನ್ಯತೆ,&lt;ref name=&quot;pmid19444934&quot;/&gt;  ಅತಿಯಾದ ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡ, ಗರ್ಭದಾರಣೆಯ ನಂತರದ ಮದುಮೇಹ,[[ಪಾಲಿಸಿಸ್ಟಿಕ್ ಓವರಿ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್]], ಧೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಮೆದೋಜಿರಕ ತೊಂದರೆ, [[ಕೊಬ್ಬು ಯುಕ್ತ ಯಕೃತ್]], ಸಿಸ್ಟಿಕ್ ಫೈಬ್ರೊಸಿಸ್, ಕೆಲವು ಮೈಟೋಕಾಂಡ್ರಿಯಾದ ನ್ಯೂರೊಪತಿ ಮತ್ತು ಮಿಯೋಪತಿಗಳು ([[MIDD]]), [[ಮಯೊಟೊನಿಕ್ ಡಿಸ್ಟ್ರೊಪಿ]], [[ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್‍‍ನ ಅಟಾಕ್ಸಿಯಾ]], ಕೆಲವು ಹೈಪರ್ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ರೂಪಗಳು. ಮಧುಮೇಹದ ತೊಂದರೆ ಧೀರ್ಘಕಾಲ ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುವವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದು, ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ, ಧೀರ್ಘಕಾಲಿಕ [[ಕಾರ್ಟಿಕೊ ಸ್ಟಿರಾಯಿಡ್‌ಗಳು]], ಕೆಲವು [[ಕಿಮೊಥೆರಪಿ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು]]  (ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಲೀಟರ್-ಆಸ್ಪಾರಿಜಿನೇಸ್]]), ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ಆಂಟಿಸೈಕೊಟಿಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಡ್ ಸ್ಟೆಬಿಲೈಜರ್‍‍ಗಳು(ವಿಶೇಷವಾಗಿ[[ಫಿನೊಥಯಾಜಿನ್]]ಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಅಸಾಧಾರಣ ಆಂಟಿಸೈಕೊಟಿಕ್‌ಗಳು).

ಮಧುಮೇಹ ಖಚಿತವಾಗಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಇದು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಮೂತ್ರವನ್ನು [[ಮೈಕ್ರೊಅಲ್ಬ್ಯುಮಿನ್ಯುರಿಯಾ]] ಮತ್ತು [[ರೆಟೆನಾವನ್ನು]] ರೆಟಿನೊಪತಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

== ತಡೆಗಟ್ಟುವುದು ==
ಸರಿಯಾದ ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸತತವಾದ ವ್ಯಾಯಾಮದಿಂದ ಮಧುಮೇಹ ಉಂಟಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Raina Elley C, Kenealy T |title=Lifestyle interventions reduced the long-term risk of diabetes in adults with impaired glucose tolerance |journal=Evid Based Med |volume=13 |issue=6 |pages=173 |year=2008 |month=December |pmid=19043031 |doi=10.1136/ebm.13.6.173 }}&lt;/ref&gt;

ಮಧುಮೇಹದ ಅತಿರೇಕದ ಮುಂಚೆ ರೋಗಿಗಳನ್ನು ಚಿಕೆತ್ಸೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವುದರಿಂದ ಆಗುವ ಅನೂಕಲಗಳಿಂದ ಇದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹುಟ್ಟಿಸಿದೆ.  [[ಯು.ಎಸ್. ಪ್ರಿವೆಂಟಿವ್ ಸರ್ವಿಸಸ್ ಟಾಸ್ಕ್ ಫೋರ್ಸ್]]ನ 2003 ವರದಿಯ ಪ್ರಕಾರ&quot;ಮಧುಮೇಹ ಲಕ್ಷಣ ಇಲ್ಲದೇ ಇರುವ ವಯಸ್ಕರಿಗೆ ಕ್ರಮವಾದ ಸ್ಕ್ರೀನಿಂಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆ,ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಟಾಲರೆನ್ಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ಫಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಅಸಮರ್ಪಕವಾದ ಪುರಾವೆಗಳಿದ್ದು,&quot;&lt;ref name=&quot;pmid12558362&quot;&gt;{{cite journal |author=Harris R, Donahue K, Rathore SS, Frame P, Woolf SH, Lohr KN |title=Screening adults for type 2 diabetes: a review of the evidence for the U.S. Preventive Services Task Force |journal=Ann. Intern. Med. |volume=138 |issue=3 |pages=215–29 |year=2003 |month=February |pmid=12558362 |url=http://www.annals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=12558362 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pmid12558361&quot;&gt;{{cite journal |title=Screening for type 2 diabetes mellitus in adults: recommendations and rationale |journal=Ann. Intern. Med. |volume=138 |issue=3 |pages=212–4 |year=2003 |month=February |pmid=12558361 |url=http://www.annals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=12558361 |accessdate=19 July 2008 |author1=U.S. Preventive Services Task Force}}&lt;/ref&gt; ಗ್ರೇಡ್-1&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/ratings.htm |title=ಗ್ರೇಡ್ I ರೆಕಮೆಂಡೇಶನ್ |access-date=2010-07-29 |archive-date=2015-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151128091956/http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/ratings.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಸಲಹೆಯಂತೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ದೇಶನ ನೀಡಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಯುಎಸ್‌ಪಿ‌ಎಸ್‌ಟಿಎಫ್ ಅತಿ ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡ ಅಥವಾ ಹೈಪರ್ಲಿಪಿಡೆಮಿಯಾ ಇರುವ ವಯಸ್ಕರಿಗೆ ಮಧುಮೇಹ ಸ್ಕ್ರೀನಿಂಗ್ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಿದೆ&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/ratings.htm |title=ಗ್ರೇಡ್ ಬಿ ರೆಕಮೆಂಡೇಶನ್ |access-date=2010-07-29 |archive-date=2015-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151128091956/http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/ratings.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;.

2005ರಲ್ಲಿ, ಏಜೆನ್ಸಿ ಫಾರ್ ಹೆಲ್ತ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಕ್ವಾಲಿಟಿಯ ಒಂದು ಸಾಕ್ಷಿ ವರದಿಯ&lt;ref&gt;[http://www.ahrq.gov/clinic/epcindex.htm ಎವಿಡೆನ್ಸ್ ರಿಪೋರ್ಟ್]&lt;/ref&gt; ಪ್ರಕಾರ &quot; ಸಂಯೋಜಿತ ಆಹಾರ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಯಾಮ ಅಂತೆಯೇ ಔಷಧಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳು(ಮೆಟ್ ಫಾರ್ಮಿನ್,ಅಕಾರ್ಬೊಸ್), ಇಜಿಟಿ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹದ ಉಲ್ಬಣವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ&quot;.&lt;ref name=&quot;pmid16194123&quot;&gt;{{cite journal |author=Santaguida PL, Balion C, Hunt D, ''et al.'' |title=Diagnosis, prognosis, and treatment of impaired glucose tolerance and impaired fasting glucose |journal=Evid Rep Technol Assess (Summ) |issue=128 |pages=1–11 |year=2005 |month=August |pmid=16194123 |url=http://www.ahrq.gov/downloads/pub/evidence/pdf/impglucose/impglucose.pdf |format=PDF |accessdate=19 July 2008 |archive-date=10 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080910035155/http://www.ahrq.gov/downloads/pub/evidence/pdf/impglucose/impglucose.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

[[ಹಾಲು]] ಕೂಡ ಮಧುಮೇಹ ರೋಗ ತಡೆಗಟ್ಟುವುದರಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.  ಚೋಯಿಟಲ್ ರವರು ಸುಮಾರು 41,254 ಪುರುಷರಿಗಾಗಿ ಸಿದ್ದಪಡಿಸಿದ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸತತವಾಗಿ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡ  ಅಧ್ಯಯನವು ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಈ ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ,[[ಕಡಿಮೆ ಕೊಬ್ಬಿನ ಆಹಾರವನ್ನು]] ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸೇವಿಸುವ ಗಂಡಸರಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ 2 ತೊಂದರೆ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ.  ಈ ಅನುಕೂಲಗಳು ಹಾಲಿನ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದರೂ,ಉತ್ತಮ ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿಯ ಪರಿಣಾಮ ಮಾತ್ರ ದೇಹದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;
{{cite journal
|author = Choi HK, Willett WC, Stampfer P, Vasson MP, Maubois JL, Beaufrere B
|title = Dairy consumption and risk of type 2 diabetes mellitus in men
|journal = Archives of Internal Medicine
|volume = 165
|pages = 997–1003
|year = 2005
|accessdate = 2009-10-29
|doi = 10.1001/archinte.165.9.997
|pmid = 15883237
|issue = 9
}}&lt;/ref&gt;

=== ಜೀವನಶೈಲಿ ===
ಮಧುಮೇಹ 2 ರ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿಯ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;pmid17098085&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Knowler&quot;&gt;{{cite journal |author=Knowler WC, Barrett-Connor E, Fowler SE, ''et al.'' |title=Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin |journal=The New England Journal of Medicine |volume=346 |issue=6 |pages=393–403 |year=2002 |month=February |pmid=11832527 |pmc=1370926 |doi=10.1056/NEJMoa012512}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite doi|10.1016/S0140-6736(09)61457-4}}&lt;/ref&gt;  [[ಅಮೇರಿಕ ಮಧುಮೇಹ ಸಂಸ್ಥೆ]] (ಎಡಿಎ)ಯು ಸಲಹೆ ನೀಡಿರುವಂತೆ ಆರೋಗ್ಯದಾಯಕ ತೂಕ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವಾರಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಟ 2½ ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ವ್ಯಾಯಾಮ(ಕೆಲವಷ್ಟು ಸರಳ ವ್ಯಾಯಾಮ) ಮಾಡುವುದು, ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದ ಕೊಬ್ಬಿನ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲದೇ ತಕ್ಕಷ್ಟ ನಾರಿನ ಅಂಶವನ್ನೂ ಸೇವಿಸುವುದು (ಉದಾ : ಸಂಸ್ಕರಿಸದ ಕಾಳುಗಳು)

[[ಗ್ಲೈಸಿಮಿಕ್ ಸೂಚ್ಯಂಕ]] ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಆಹಾರ ಸೇವನೆಯಿಂದ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಅನುಕೂಲರ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪುರಾವೆಗಳು ಇನ್ನೂ ದೊರೆತಿರುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Bantle JP, Wylie-Rosett J, Albright AL, ''et al.'' |title=Nutrition recommendations and interventions for diabetes—2006: a position statement of the American Diabetes Association |journal=Diabetes Care |volume=29 |issue=9 |pages=2140–57 |year=2006 |month=September |pmid=16936169 |doi=10.2337/dc06-9914}}&lt;/ref&gt;

ಅಪರ್ಯಾಪ್ತ ಕೊಬ್ಬುಗಳು ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಆಹಾರ ಸೇವನೆಯಿಂದ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಮಧುಮೇಹವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Barnard 2007&quot;&gt;{{cite book|last=Barnard|first=Neal|coauthors=|year=2007|chapter=13|title=Dr. Neal Barnard's Program for Reversing Diabetes: The Scientifically Proven System for Reversing Diabetes Without Drugs|publisher=Rodale/Holtzbrinck Publishers|location=New York, NY|isbn=978-1-59486-528-2|isbn-status=May be invalid – please double check}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pmid19386029&quot;&gt;{{cite journal |author=Barnard ND, Katcher HI, Jenkins DJ, Cohen J, Turner-McGrievy G |title=Vegetarian and vegan diets in type 2 diabetes management |journal=Nutrition Reviews |volume=67 |issue=5 |pages=255–63 |year=2009 |month=May |pmid=19386029 |doi=10.1111/j.1753-4887.2009.00198.x}}&lt;/ref&gt; &quot;ದೈಹಿಕ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯ ಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿ,ಧೂಮಪಾನ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪಾನ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ ರೋಗವು 82% ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಸಂಭವ&quot; ಗುಂಪು ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Mozaffarian D, Kamineni A, Carnethon M, Djoussé L, Mukamal KJ, Siscovick D 2009 798–807&quot;/&gt;  ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿಯ ಅಭ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಮಧುಮೇಹ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ಅಧ್ಯಯನದ  ಪ್ರಕಾರ,&quot;ಮಾಂಸ ಮತ್ತು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕೊಬ್ಬುಳ್ಳ ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ,ಹೆಚ್ಚು ಸಸ್ಯ ಮೂಲ ಎಣ್ಣೆಗಳಿರುವ ಆಹಾರ,ಕಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳ ಸೇವನೆ ಮಧುಮೇಹವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಲ್ಲದು.&quot;  ಭಾಗಶಃ ಹೈಡ್ರೋಜನೀಕರಣವಾದ ಕೊಬ್ಬುಗಳ ಸೇವನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ತ.&quot;&lt;ref name=&quot;Fat2009&quot;/&gt;

ಹಲವಾರು ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಧುಮೇಹ 2ರ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳಿಗೂ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಆಹಾರಪದಾರ್ಥಗಳು ಅಥವಾ ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳ ಸೇವನೆಗೂ ಸಂಬಂಧವಿದೆ.  ಎದೆ ಹಾಲು ಕೊಡುವುದೂ ಸಹ ತಾಯಂದಿರಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ 2ನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;JAMA2005-Stuebe&quot;&gt;{{cite journal |author=Stuebe AM, Rich-Edwards JW, [[Walter Willett|Willett WC]], [[JoAnn E. Manson|Manson JE]], Michels KB |title=Duration of lactation and incidence of type 2 diabetes |journal=JAMA |volume=294 |issue=20 |pages=2601–10 |year=2005 |month=November |pmid=16304074 |doi=10.1001/jama.294.20.2601}}&lt;/ref&gt;

=== ಔಷಧ ===
[[ಮೆಟ‌ಫಾರ್ಮಿನ್]],&lt;ref name=&quot;Knowler&quot;/&gt; [[ರೋಸಿಗ್ಲಿಟಜೋನ್]],&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Gerstein HC, Yusuf S, Bosch J, ''et al.'' |title=Effect of rosiglitazone on the frequency of diabetes in patients with impaired glucose tolerance or impaired fasting glucose: a randomised controlled trial |journal=Lancet |volume=368 |issue=9541 |pages=1096–105 |year=2006 |month=September |pmid=16997664 |doi=10.1016/S0140-6736(06)69420-8}}&lt;/ref&gt; ಅಥವಾ [[ವಾಲ್‌ಸಾರ್ಟನ್‌]]ಗಳ ಉಪಯೋಗವು ಪ್ರೋಫಿಲ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಮೂಲಕ ರೋಗಪೀಡಿತ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಮಧುಮೇಹವು ವಿಳಂಬದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೆಂದು ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ದೃಢಿಕರಿಸಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Kjeldsen SE, Julius S, Mancia G, ''et al.'' |title=Effects of valsartan compared to amlodipine on preventing type 2 diabetes in high-risk hypertensive patients: the VALUE trial |journal=Journal of Hypertension |volume=24 |issue=7 |pages=1405–12 |year=2006 |month=July |pmid=16794491 |doi=10.1097/01.hjh.0000234122.55895.5b}}&lt;/ref&gt; [[ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೊರೊಕ್ವಿನಿನ್]] ಇರುವ [[ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಧಿವಾತ]] ಇರುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿದ್ದು, ಅಂತಹವರಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ 77% ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ..&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Wasko MC, Hubert HB, Lingala VB, ''et al.'' |title=Hydroxychloroquine and risk of diabetes in patients with rheumatoid arthritis |journal=JAMA |volume=298 |issue=2 |pages=187–93 |year=2007 |month=July |pmid=17622600 |doi=10.1001/jama.298.2.187}}&lt;/ref&gt;  ಮೆಟ ಫಾರ್ಮಿನ್‌ಗಿಂತ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಮದುಮೇಹವನ್ನು ಪರಿಣಮಕಾರಿಯಾಗಿ ತಡೆಗಟ್ಟುವಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Knowler WC, Fowler SE, Hamman RF, ''et al.'' |title=10-year follow-up of diabetes incidence and weight loss in the Diabetes Prevention Program Outcomes Study |journal=Lancet |volume=374 |issue=9702 |pages=1677–86 |year=2009 |month=November |pmid=19878986 |doi=10.1016/S0140-6736(09)61457-4 |url=}}&lt;/ref&gt;

== ನಿರ್ವಹಣೆ ==
{{Main|Diabetes management}}
ಮಧುಮೇಹ ರೋಗ 2ನೆಯ ವಿಧವು ಬಹುಕಾಲ ಕಾಡುವ ಧೀರ್ಘರೋಗ, ಬೆಳವಣಿಗೆಯತ್ತಲೇ ಇರುವ ಸ್ಥಿತಿ, ಆದರೆ, ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ದೃಢಿಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ  ರೋಗದ ಚಿಂತಾಜನಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಬಹುದು ಅಥವಾ ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಅಸಮರ್ಪಕ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಸ್ಥಿರವಾದ ಮೈರಾಯಿಡ್ ರೋಗದ ಉಲ್ಬಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಈ ರೋಗದ ಸ್ಥಿತಿಯು ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಗ್ಲುಕೋಸ್‌ನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಲ್ಲಿ, ಆಗ ರೋಗಿ ಸ್ಥಿತಿಯು ಒಂದು ಸೀಮಿತ ಅರಿವಿನಲ್ಲಿರುವುದು.  ಗುಣಮುಖರಾದ ಅಂದರೆ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ [[ನ್ಯೂರೊಪತಿ]], [[ಕುರುಡುತನ]], ಅಥವಾ ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಗ್ಲುಕೋಸ್‌ನ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. 2005ರಲ್ಲಿನ [[ಯುಸಿಎಲ್‌ಎ]] ವಿಧದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವು ಈ ರೀತಿ ತೋರಿಸಿದೆ.  ಆಹಾರದ [[ಪ್ರಿಟಿಕಿನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ]] ಮತ್ತು ವ್ಯಾಯಾಮಗಳು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತವೆ.  ಅದೂ ಕೂಡ ಕೇವಲ 3 ವಾರಗಳಲ್ಲೇ ಡಯಾಬಿಟಿಕ್ಸ್ ಪೂರ್ವದ ಸ್ಥಿತಿಯ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆ.  ಹಾಗಾಗೀ, ಸುಮಾರು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಂದಿ ರೋಗ ಉಲ್ಬಣ ಸ್ಥಿತಿಯಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;[http://jap.physiology.org/cgi/content/full/100/5/1439 &quot;ಫಿಸಿಕಲ್ ಆಕ್ಟಿವಿಟಿ ಅಂಡ್ ಡಯೆಟ್ರಿ ಇಂಟರ್ವೆನ್ಷನ್ ಫಾರ್ ಕ್ರೋನಿಕ್ ಡಿಸೀಸಸ್: ಎ ಕ್ವಿಕ್ ಫಿಕ್ಸ್ ಆಫ್ಟರ್ ಆಲ್?&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100305181147/http://jap.physiology.org/cgi/content/full/100/5/1439 |date=2010-03-05 }}, ಫ್ರಾಂಕ್ ಡಬ್ಲು. ಬೂತ್ &amp;amp; ಮನು ವಿ. ಚಕ್ರವರ್ತಿ, ಜೆ ಅಪ್ಲ್ ಫಿಸಿಯೊಲ್, ಮೇ 1, 2006; 100(5): 1439 - 1440.&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ ಸಿಕೆ, ವನ್ ಡಿ, ಪ್ರುಥಿ ಎಸ್, ಕುರ್ತೊವಿಕ್ ಎಸ್, ಸಿಂಧು ಆರ್‌ಕೆ, ವಾಝಿರಿ ಎನ್‌ಡಿ, ಮತ್ತು ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ಆರ್‌ಜೆ. [http://jap.physiology.org/cgi/content/abstract/100/5/1657 &quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100303155731/http://jap.physiology.org/cgi/content/abstract/100/5/1657 |date=2010-03-03 }}[http://jap.physiology.org/cgi/content/abstract/100/5/1657 ಎಫೆಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಎ ಶಾರ್ಟ್-ಟರ್ಮ್ ಡಯಟ್ ಅಂಡ್ ಎಕ್ಸರ್ಸೈಸ್ ಇಂಟರ್ವೆನ್ಷನ್ ಆನ್ ಆಕ್ಸಿಡೇಟಿವ್ ಸ್ಟ್ರೆಸ್, ಇನ್‌ಫ್ಲಮೇಷನ್ ಎಮ್‌ಎಮ್‌ಪಿ-9, ಅಂಡ್ ಮಾನೊಸೈಟ್ ಕೆಮೊಟ್ಯಾಕ್ಟಿಕ್ ಆಕ್ಟಿವಿಟಿ ಇನ್ ಮೆನ್ ವಿತ್ ಮೆಟಬಾಲಿಕ್ ಸಿಂಡ್ರೋಮ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರ್ಸ್&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100303155731/http://jap.physiology.org/cgi/content/abstract/100/5/1657 |date=2010-03-03 }}, ಜೆ ಅಪ್ಲ್ ಫಿಸಿಯೊಲ್ 100: 1657-1665, 2006. ಮೊದಲು ಪ್ರಕಟವಾಗಿದ್ದು ಡಿಸೆಂಬರ್ 15, 2005&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;[http://www.newscientist.com/article/dn8577-threeweek-diet-curbs-diabetes.html &quot;ಥ್ರೀ-ವೀಕ್ ಡಯಟ್ ಕರ್ಬ್ಸ್ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್&quot;], [[ನ್ಯೂ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್]], 13 ಜನವರಿ 2006  ಶಾವೊನಿ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ ಅವರಿಂದ.&lt;/ref&gt;

ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳೆಂದರೆ:  
# ಮರಣದ ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ರೋಗ ಹರಡುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮ ಮಾಡುವುದು (ವಿಭಾಗೀಕರಿಸಿದ ಮಧುಮೇಹ ತೀವ್ರತೆಗಳಿಂದ)
# ಜೀವನದ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು  ಕಾಪಾಡುವುದು. 
ಮೊದಲನೆ ಗುರಿಯನ್ನು ಗ್ಲೈಸಿಮಿಕ್‌ನ ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸಾಧಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ (ಉದಾ : ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಸಾಧಾರಣ ಗ್ಲುಕೋಸ್‌ನ ಮಟ್ಟ):ಹಲವಾರು ಔಷಧೀಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಮೂಲಕ ಯಾವುದೇ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದವಿಲ್ಲದೇ ಮಧುಮೇಹದ ಅಡ್ಡ ಪರಿಣಾಮಗಳ ತೀವ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ಇಳಿಕೆಯು ಹಲವಾರು ದೊಡ್ಡ [[ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಪ್ರಯೋಗ]]ಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ವಿವಾದಕ್ಕೂ ಮೀರಿ ಇದನ್ನು ದೃಢಿಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಎರಡನೆಯ ಗುರಿಯೆಂದರೆ (ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ) ಮಧುಮೇಹ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ ತಂಡದಿಂದ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಕಾಳಜಿಯನ್ನು (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಪಿ.ಎ, ನರ್ಸ್, ಆಹಾರ ತಜ್ಞರು ಅಥವಾ ದೃಢೀಕೃತ ಮಧುಮೇಹ ಶಿಕ್ಷಕರಿಂದ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.) ಎಂಡೊಕ್ರೊನಾಲಜಿಸ್ಟಗಳು,ಕೌಟುಂಬಿಕ ವೈದ್ಯರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾಳಜಿ ಇರುವವರು ಮಧುಮೇಹಿ ಜನರನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೈಯಲು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇಷ್ಟಪಡುವರು. ತಿಳುವಳಿಕೆಯಿರುವ ರೋಗಿಗಳ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ಇದರ ಯಶಸ್ವಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತವೆ.  ಆದ್ದರಿಂದ, ಈ ಪ್ರಯತ್ನದ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ರೋಗಿಯ ಶಿಕ್ಷಣವು ಒಂದು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶವಾಗಿದೆ.

ಎರಡನೇ ವಿಧವನ್ನು ಸರಿಯಾದ ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಯಾಮಗಳಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಕವಾದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಬೇಕು.  ಸ್ಥೂಲಕಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ತೂಕ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ತೂಕದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆಧುನಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ(2-5 ಕಿಗ್ರಾಂ ಅಥವಾ 4.4-11 ಲೀಟರ್b) ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಗಾಂಶದ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಅಪರಿಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ.ಉದಾ; ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಕೇತಗಳು(ಹೊಟ್ಟೆಯ ಮತ್ತು ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕೊಬ್ಬಿನ ಅಂಗಾಂಶ) ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಪುನಃ  ಶೇಖರಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಕಠಿಣ ಆಹಾರ ಪದ್ದತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ಗ್ಲುಕೋಸ್‌ನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಬಹುದು.

ಮಧುಮೇಹ ಶಿಕ್ಷಣವು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮುಂಜಾಗ್ರತೆಯ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ.  
=== ಗೋಲ್ಸ್ ===
[[ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌]], [[ರಕ್ತದ ಒತ್ತಡ]] ಮತ್ತು [[ಲಿಪಿಡ್‌]]ಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಬಾಧಿಸುತ್ತಿರುವ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಗಂಡಾಂತರಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುವುದು ಟೈಪ್‌ 2 ಮಧುಮೇಹದ ರೋಗಿಗಳ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಧುಮೇಹಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ರೋಗಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ [[ವೈದ್ಯ ವೃತ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಕೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಗುರಿಗಳಾವುವೆಂದರೆ:
*  Hb&lt;sub&gt;A1c&lt;/sub&gt;6% ನಿಂದ  &lt;ref name=&quot;pmid16373931&quot;&gt;{{cite journal |title=Standards of medical care in diabetes--2006 |journal=Diabetes Care |volume=29 Suppl 1 |pages=S4–42 |year=2006 |month=January |pmid=16373931 |url=http://care.diabetesjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=16373931 |accessdate=19 July 2008 |author1=American Diabetes}}&lt;/ref&gt; 7.0%&lt;ref name=&quot;pmidpending&quot;&gt;{{cite journal |author=Qaseem A, Vijan S, Snow V, Cross JT, Weiss KB, Owens DK |title=Glycemic control and type 2 diabetes mellitus: the optimal hemoglobin A1c targets. A guidance statement from the American College of Physicians |journal=Ann. Intern. Med. |volume=147 |issue=6 |pages=417–22 |year=2007 |month=September |pmid=17876024 |url=http://www.annals.org/cgi/content/full/147/6/417 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;
* [[ಪ್ರೀಪ್ರ್ಯಾಂಡಿಯಲ್‌]] ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್: 4.0 to 6.0 ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ (೭೨ ನಿಂದ 108 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್)&lt;ref name=&quot;CanadianDiabetesGuidelines&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.diabetes.ca/cpg2003/chapters.aspx |title=Clinical Practice Guidelines |accessdate=19 July 2008 |archive-date=28 ಆಗಸ್ಟ್ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080828024517/http://www.diabetes.ca/cpg2003/chapters.aspx |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* 2-ಗಂಟೆ ಅವಧಿಯ[[ಪೋಸ್ಟ್‌ಪ್ರಾಂಡಿಯಲ್‌]] ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌: 5.0 to 8.0 ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ (90 to 144 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್)&lt;ref name=&quot;CanadianDiabetesGuidelines&quot;/&gt;

ವಯಸ್ಸಾದ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ, [[ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಜೆರಿಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ ಸೊಸೈಟಿ]]ಯ [[ವೈದ್ಯ ವೃತ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಕೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ, &quot;ಹೆಚ್ಚು ವಯಸ್ಸಾದವರಿಗೆ, 5 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಬದುಕುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ, ಮತ್ತು ಯಾರಲ್ಲಿ ಈ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನೂ ಮೀರಿಸಬಲ್ಲ ತೀವ್ರತರನಾದ ಗ್ಲೈಸಿಮಿಕ್‌ ಅಂಶವನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯುವ ತೊಂದರೆಯಿರುವಂತವರಿಗೆ  Hb&lt;sub&gt;A1c&lt;/sub&gt; of 8% ನಂತಹ ಕಡಿಮೆ ಗುರಿಯಿರುವ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಹೆಚ್ಚು ಸಮರ್ಪಕ&quot;.&lt;ref name=&quot;pmid12694461&quot;&gt;{{cite journal |author=Brown AF, Mangione CM, Saliba D, Sarkisian CA |title=Guidelines for improving the care of the older person with diabetes mellitus |journal=J Am Geriatr Soc |volume=51 |issue=5 Suppl Guidelines |pages=S265–80 |year=2003 |month=May |pmid=12694461 |doi=10.1046/j.1532-5415.51.5s.1.x |url=http://doi.org/10.1046/j.1532-5415.51.5s.1.x |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;

=== ಜೀವನಶೈಲಿಯ ಬದಲಾವಣೆ ===
;ವ್ಯಾಯಾಮ
2007 ರ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಲ್ಗರಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]] ಮತ್ತು [[ಒಟ್ಟಾವ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]] ಜಂಟಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿದ [[ರ್ಯಾಂಡಮೈಸ್ಡ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ಡ್ ಟ್ರಯಲ್]] ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಕೊಂಡಂತೆ &quot;ಏರೋಬಿಕ್ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿರೋಧ ತರಬೇತಿ ಮಾತ್ರ 2ನೇ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹದಲ್ಲಿ ಗ್ಲೈಸಿಮಿಕ್ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಒಂದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಏರೋಬಿಕ್ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿರೋಧ ತರಬೇತಿ ಎರಡರಿಂದಲೂ ದೊರೆಯುವ ಸುಧಾರಣೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ&quot;.&lt;ref name=&quot;pmid17876019&quot;&gt;{{cite journal |author=Sigal RJ, Kenny GP, Boulé NG, ''et al.'' |title=Effects of aerobic training, resistance training, or both on glycemic control in type 2 diabetes: a randomized trial |journal=Ann. Intern. Med. |volume=147 |issue=6 |pages=357–69 |year=2007 |pmid=17876019 |url=http://www.annals.org/cgi/content/full/147/6/357}} [http://www.annals.org/cgi/content/summary/147/6/357 ನಾನ್-ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಸಮರಿ]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1662683,00.html?xid=newsletter-weekly|title=Study: The Best Exercise for Diabetes|publisher=Time Inc|author=Song S|accessdate=28 September 2007|date=17 September 2007|archive-date=14 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071014061447/http://www.time.com/time/health/article/0,8599,1662683,00.html?xid=newsletter-weekly|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಸಂಯುಕ್ತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಿಂದಾಗಿ HbA1c ನಿಂದ ಶೇ. 0.5 ಅಂಶಗಳಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಇನ್ನಿತರೆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಅಥವಾ ಅತಿಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯಾಯಾಮದ ಬದಲು ಇಂತಿಷ್ಟೆ ವ್ಯಾಯಾಮದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಸಾರಲಾಯಿತಾದರೂ ಇದನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಬೇಕೆಂಬುದಾಗಿತ್ತು. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ದಿನ ಬಿಟ್ಟು ದಿನದ 45 ನಿಮಿಷದ ವೇಗದ ನಡುಗೆಯೂ ಸೇರಿತ್ತು.

ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ, ವ್ಯಾಯಾಮ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ- ಅಂದರೆ ವ್ಯಾಯಾಮವು ಆಂತರಿಕ [[ಎಂಡೋಸೋಮ್]] ಗಳಿಂದ ಜೀವ ಕೋಶಗಳಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ GLUT4 ಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಕೆಲವು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ [[ಲಿಗ್ಯಾಂಡ್‌]]ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಲು ಉತ್ತೇಜನ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೂ, 2ನೇ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹದಿಂದ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡದಿರುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಕೂಡ GLUT1 ಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಯಾಮವು ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಹೊರತಾಗಿ, ಅಂದರೆ ಅಡ್ರಿನಲಿನ್‌ ಮೂಲಕವೂ ಗ್ಲುಕೋಸ್‌ನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

;ಪಥ್ಯದ ನಿರ್ವಹಣೆ
{{Main|Diabetic diet}}

ಪಥ್ಯವನ್ನು ನಿಯಮಿತಗೊಳಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಗ್ಲೂಕೋಸ್ (ಅಥವಾ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಸಮಾನವಾದ, ಉದಾ. ಹಿಟ್ಟು) ನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದು, ಮತ್ತು  ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ವಿಷೇಶವಾಗಿ ಈ ಸ್ಥಿತಿಯು ಸುಧಾರಣೆಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ಮೊದಲೇ ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಮಟ್ಟವು ಟೈಪ್‌ 2 ರೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದಿದೆ. ಅದಲ್ಲದೆ, ತೂಕ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಟೈಪ್‌ 2 ಮಧುಮೇಹ(ಮೇಲೆ ನೋಡಿ) ದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರಿಗೆ ಇದು ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ.
=== ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ===
{{Main|Blood glucose monitoring}}
ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸಿನ ಸ್ವಯಂ-ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಕೆಲವು ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂದರೆ ಎರಡನೇ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹ ಹೊಂದಿದ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ರಹಿತವಾಗಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಿದ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ, ಫಲಿತಾಂಶದ ಸುಧಾರಣೆ ಕಂಡುಬರುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;pmid17591623&quot;&gt;{{cite journal |author=Farmer A, Wade A, Goyder E, ''et al.'' |title=Impact of self monitoring of blood glucose in the management of patients with non-insulin treated diabetes: open parallel group randomised trial |journal=BMJ|volume=335|issue=7611|pages=132|year=2007 |pmid=17591623 |doi=10.1136/bmj.39247.447431.BE |pmc=1925177}}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗಿಯೂ, ಇದು ಯಾವ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಗ್ಲೈಸಿಮಿಕ್ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೋ ಅಂತಹವರಿಗೆ ಇದನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಅದರ ಬೆಲೆಗೆ (ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ) ಯೋಗ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆಹಾರ, ವ್ಯಾಯಾಮ, ಮತ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸೆ (ಪಥ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಯಾಮಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಸಮಯ) ಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬದಲಾವಣೆಯು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಪದೇ ಪದೇ ಸಂಭವಿಸುವುದರಿಂದ, ದೇಹದ gಲೀಟರ್ycemic ನ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಾಹಿತಿಯ ಮೂಲ ಕೇವಲ ಇದು ಮಾತ್ರ, ಮತ್ತು, ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ದಿನದಲ್ಲಿ, ಅಯಾಸ (ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ), ಸೋಂಕು, ಇತರೆ ಕಾರಣಗಳು.

ಮೇ 30, 2008ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೇಂಡಿನ [[ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಇನ್ಸ್‌ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಫಾರ್‌ ಹೆಲ್ತ್‌ ಮತ್ತು ಕ್ಲಿನಿಕಲ್‌ ಎಕ್ಸೆಲೆನ್ಸ್‌]] (NICE), ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸುಧಾರಿತ ಮಧುಮೇಹಕ್ಕೆ ಶಿಫಾರಸುಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿತು. ಅವುಗಳು ಹೊಸದಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ ಎರಡನೆ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹವಿರುವ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿನ ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಿಳಿಯುವ ಸ್ವಯಂ-ಪರೀಕ್ಷೆಯು ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಠ ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದವು.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Clinical Guideline:The management of type 2 diabetes (update)|url=http://www.nice.org.uk/guidance/index.jsp?action=byID&amp;o=11983|access-date=2010-07-29|archive-date=2013-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216023110/http://www.nice.org.uk/guidance/index.jsp?action=byID&amp;o=11983|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಆದರೂ, ಇತ್ತೀಚಿನ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದು ಕಂಡುಕೊಂಡಂತೆ, ಹೆಚ್ಚುವರಿ [[ಕಾರ್ಡಿಯೊವ್ಯಾಸ್ಕುಲರ್ ಡಿಸೀಸ್‌]]ನ ತೊಂದರೆಯ ಅಂಶಗಳು ಇರುವ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ತದ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ (ಶೇ. 6 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ) ಮಾಡುವ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ವಿಧಾನವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಪಾಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಕೆಲವು ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ರಕ್ತದ ಗ್ಲುಕೋಸ್ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೂ ಕೆಲವು ಇತಿಮಿತಿಗಳಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|author=Gerstein, H. C., M. E. Miller, ''et al.'' |title=Effects of intensive glucose lowering in type 2 diabetes.|journal=New England Journal of Medicine, the |issue=358(24) |pages=2545–59 |year=2008 |pmid=18539917|volume=358|doi=10.1056/NEJMoa0802743}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.cdc.gov/diabetes/pubs/pdf/ndfs_2007.pdf&lt;/ref&gt;

=== ಔಷಧ ===
{{Main|Anti-diabetic drug}}
[[ಚಿತ್ರ:Metformin 500mg Tablets.jpg|200px|thumb|ಮೆಟ್‌ಫಾರ್ಮಿನ್ 500ಎಮ್‌ಜಿ ಮಾತ್ರೆಗಳು]]

ಟೈಪ್‌ 2 ಮಧುಮೇಹಕ್ಕಾಗಿ ಅನೇಕ ಔಷಧಗಳಿವೆ—ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಅಥವಾ ಟೈಪ್‌ 1 ಮಧುಮೇಹಕ್ಕೆ ಬಳಸಿದರೂ ಕೂಡ ಅಪಾಯದ್ದಾಗಿವೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅವುಗಳು ಸಮನಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಅಥವಾ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಕೂಡ ಸೂಚಿತ ಔಷಧಿಗಳಾಗಿವೆ.

ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಲ್ಲಕಡೆಯೂ ಬಳಸುವ ಔಷಧವಾಗಿರುವ [[ಬಿಗನೈಡ್‌]] [[ಮೆಟಾಫಾರ್ಮಿನ್‌]]ನನ್ನು ಈಗ ಟೈಪ್‌ 2 ಮಧುಮೇಹಕ್ಕೆಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ; ಇದು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಲಿವರ್‌ನ ಗ್ಲೈಕೋಜೆನ್‌ ಸಂಗ್ರಹದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡುವ ರಕ್ತದ ಗ್ಲೋಕೋಸನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೋಶಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗುವಂತೆ ಅವು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತವೆ. ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ, ಬಹಳಷ್ಟು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಳಸುವ ಔಷಧಿಗಳು [[ಸಲ್ಫೋನಿಲ್ಯೂರಿಯಾ]] ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸದಸ್ಯ ([[ಗ್ಲಿಬೆನ್‍ಕ್ಲೈಮೈಡ್‌]] ಮತ್ತು [[ಗ್ಲೈಕ್ಲಾಜೈಡ್‌]]ಸೇರಿದಂತೆ) ರನ್ನು ಎಲ್ಲ ಕಡೆಯೂ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ; ಈ ಔಷಧಿಗಳು ಮೇದೋಜ್ಜೀರಕ ಗ್ರಂಥಿಯಿಂದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ನಿಂದ ಉತ್ತೇಜಿಸಲ್ಪಡುವ [[ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಸೆಕ್ರೆಷನ್‌]] ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮತ್ತು ಕೆಳಮಟ್ಟದ ರಕ್ತದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಕೂಡ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಪ್ರತಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ.

ಹೊಸದಾದ ಔಷಧದ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುವವೆಂದರೆ:
* ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಅಸಿಡೋಸಿಸ್‌ನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಂಡಾಂತರವುಂಟಾಗುತ್ತಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ [[ಥೈಜೋಲಿಡೈನಿಡಿಯೋನ್‌]]ಗಳು ([[TZD]]ಗಳು) ([[ರೋಸಿಗ್ಲಿಟಾಜೋನ್‌]], [[ಪೈಯೋಗ್ಲಿಟಾಜೋನ್‌]], ಮತ್ತು [[ಟ್ರೋಜಿಗ್ಲಿಟಾಜೋನ್‌]]—ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ರೆಜುಲಿನ್‌ ನಂತೆ, ಯುಎಸ್‌ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ವಾಪಸು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಟಿಶ್ಯೂಇನ್ಸುಲಿನ್‌ಗಳ ಹೆಚ್ಚಳದಿಂದಾಗಿ ಜೀನ್‌ನ ಹಾವಭಾವಗಳಲ್ಲಿ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತಿತ್ತು. 
* [[α-ಗ್ಲೂಕೋಸೈಡೇಸ್‌ ಇನ್ಹಿಬಿಟರ್ಸ್]] ([[ಅಕಾರ್‌ಬೋಸ್]] ಮತ್ತು [[ಮಿಗ್ಲಿಟಾಲ್]])ಗಳು ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನ್ಯೂಟ್ರಿಯಂಟ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥವಹಿಸುತ್ತವೆಯಲ್ಲದೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಮಾಣದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ನ್ನು  (ಅಥವಾ ನಿಧಾನಿಸುತ್ತದೆ) ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
* [[ಮೆಗ್ಲಿಟಿನೈಡ್‌]]ಗಳು ಸ್ರವಿಸುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ಗಳು ([[ನೇಟ್‌ಗ್ಲಿನೈಡ್‌]], [[ರೆಪಾಗ್ಲೈನೈಡ್‌]], ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅನಲಾಗ್‌) ತಕ್ಷಣವೇ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ; ಅವುಗಳನ್ನು ಆಹಾರದ ಜತೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಇಲ್ಲವಾದಲ್ಲಿ ಸಲ್ಫೋನಿಲೂರಿಯಾಸ್‌ ಆಹಾರದ ಮೊದಲೇ  (ಔಷಧಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಒಂದು ಗಂಟೆ ಮೊದಲೆ) ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ.
* ಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸಮಾನವಸ್ತುಗಳು ಅನೇಕ ವಿಧದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ:
** ಇಂಕ್ರೆಟಿನ್ ಮಿಮೆಟಿಕ್ಸ್‌ಗಳು ಇನ್ನಿತರೆ ಅಡ್ಡಪರಿಣಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಬೀಟಾ ಕೋಶಗಳಿಂದ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಅನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಗ್ಲೂಕ್ಯಾಗಾನ್-ತರಹದ ಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ (ಜಿಎಲ್‌ಪಿ) ಅನಲಾಗ್‌ [[ಎಕ್ಸೆನಾಟೈಡ್‌]]ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ, ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಇದನ್ನು ''ಹಲ್ಲಿಗಳ ಉಗುಳು'' ಗೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ [[ಗಿಲಾ ಮಾನ್ಸಸ್ಟರ್‌]]ನ ಜೊಲ್ಲುವಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು
** [[ಡೈಪೆಪ್ಟೈಡಿಲ್ ಪೆಪ್ಟಿಡೇಸ್-4 (ಡಿಪಿಪಿ-4) ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಲ್ಲಿ]] ಅವುಗಳ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ [[ಇಂಕ್ರೆಟಿನ್]] ಮಟ್ಟವು ([[ಸಿಟಗ್ಲಿಪ್ಟಿನ್]]) ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.
** ಅಮೈಲಿನ್ ಎಗೊನಿಸ್ಟ್ ಅನಲಾಗ್ ಹೊಟ್ಟೆಯ ಖಾಲಿಯಾಗುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಧಾನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ಲುಕಗನ್ ([[ಪ್ರಮ್ಲಿಂಟೈಡ್]]) ಅನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ.

==== ಬಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ====
ರ್ಯಾಂಡಮೈಸ್ಡ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ಡ್ ಟ್ರಯಲ್ಸ್‌ನ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಪರಿಶೀಲನೆಯು ಎರಡನೆ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹವಿರುವ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ, [[ಮೆಟ್‌ಫಾರ್ಮಿನ್]] ಮತ್ತು  ಸೆಕೆಂಡ್-ಜನರೇಶನ್ ಸಲ್ಫೊನೈಲುರಿಯಾಸ್ ಯೋಗ್ಯವಾದ ಅಯ್ಕೆಗಳೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಿತು.&lt;ref&gt;ಬೋಲೆನ್ ಎಸ್ ಎಟ್ ಅಲ್. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ ರಿವ್ಯೂ: [http://www.annals.org/cgi/content/full/0000605-200709180-00178v1 ಕಂಪ್ಯಾರಿಟಿವ್ ಎಫೆಕ್ಟಿವ್‌ನೆಸ್ ಅಂಡ್ ಸೇಫ್ಟಿ ಆಫ್ ಓರಲ್ ಮೆಡಿಕೇಶನ್ಸ್ ಫಾರ್ ಟೈಪ್  2 ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಮೆಲ್ಲಿಟಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090930103341/http://www.annals.org/cgi/content/full/0000605-200709180-00178v1 |date=2009-09-30 }}. ಆ‍ಯ್‌ನ್ ಇಂಟರ್ನ್ ಮೆಡ್ 2007;147:6&lt;/ref&gt; ಇಲ್ಲಿನ ಬಹಳಷ್ಟು ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯ ವಿಫಲತೆಯು ತಿಳಿದುಬರುವುದಿಲ್ಲ: ಮಧುಮೇಹ ಪ್ರತಿರೋಧ ಔಷಧಿಯ ಆರಂಭಿಕ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು [[ರ್ಯಾಂಡಮೈಸ್ಡ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ಡ್ ಟ್ರಯಲ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಹೋಲಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು, ಅವು &quot;ಏಕರೂಪ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಘಟನೆಯ ವಿಫಲತೆಯನ್ನು 5 ವರ್ಷಗಳಿಗೆ ರೊಸಿಗ್ಲಿಟಝೋನ್ ಶೇ. 15, ಮೆಟ್‌ಫಾರ್ಮಿನ್ ಶೇ. 21, ಮತ್ತು ಗ್ಲೈಬುರೈಡ್ ಶೇ. 34&quot; ಎಂದು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17145742&quot;&gt;
{{cite journal |author=Kahn SE, Haffner SM, Heise MA, ''et al.'' |title=Glycemic durability of rosiglitazone, metformin, or glyburide monotherapy |journal=N. Engl. J. Med. |volume=355 |issue=23 |pages=2427–43 |year=2006 |pmid=17145742 |doi=10.1056/NEJMoa066224}}
&lt;/ref&gt;

ರೋಸಿಗ್ಲಿಟಾಝೋನ್‌ ಅನ್ನು ಬಳಸಲ್ಪಡದೇ ಇರುವವರಲ್ಲಿಗಿಂತ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವವರಲ್ಲಿ ತೂಕದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು ಬಾವು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17145742&quot;/&gt; ರೊಸಿಗ್ಲಿಟಾಝೋನ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಕಾರ್ಡಿಯೋವ್ಯಾಸ್ಕುಲರ್‌ನಿಂದಾಗಿ ಮೃತಪಡುವ ಅಪಾಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಔಷಧಿಯೇ ಕಾರಣವೆಂಬುದು ಇನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;nejm-rosiglitazone&quot;&gt;{{cite web |url=http://content.nejm.org/cgi/content/full/NEJMoa072761 |title=NEJM -- Effect of Rosiglitazone on the Risk of Myocardial Infarction and Death from Cardiovascular Causes |accessdate=21 May 2007 |archive-date=23 ಮೇ 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070523074418/http://content.nejm.org/cgi/content/full/NEJMoa072761 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಪಿಯೋಗ್ಲೈಟಾಝೋನ್‌ ಮತ್ತು ರೊಸಿಗ್ಲಿಟಾಝೋನ್‌ಗಳು ಕೂಡ ಗಾಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಅಪಾಯವಿದೆ.&lt;ref name=&quot;fda-actos&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fda.gov/medwatch/safety/2007/safety07.htm#actos|title=MedWatch - 2007 Safety Information Alerts (Actos (pioglitazone))|accessdate=21 May 2007|archive-date=29 ಮಾರ್ಚ್ 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070329040219/http://www.fda.gov/Medwatch/safety/2007/safety07.htm#actos|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;fda-rosiglitazone&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.fda.gov/medwatch/safety/2007/safety07.htm#rosiglitazone |title=MedWatch - 2007 Safety Information Alerts (Rosiglitazone) |accessdate=21 May 2007 |archive-date=29 ಮಾರ್ಚ್ 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070329040219/http://www.fda.gov/Medwatch/safety/2007/safety07.htm#rosiglitazone |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಹೃದಯ ವೈಫಲ್ಯದಂತಹ ಕಾಯಿಲೆ ಹೊಂದಿರುವವರಿಗೆ ಕೂಡ [[ಮೆಟ್‌ಫಾರ್ಮಿನ್‌]] ಅತ್ಯಂತ ಉತ್ತಮ ಸೈರಣೆಯ ಔಷಧವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17761999&quot;&gt;{{cite journal |author=Eurich DT, McAlister FA, Blackburn DF, ''et al.'' |title=Benefits and harms of antidiabetic agents in patients with diabetes and heart failure: systematic review |journal=BMJ |volume=335 |issue=7618 |pages=497 |year=2007 |pmid=17761999 |doi=10.1136/bmj.39314.620174.80 |pmc=1971204}}&lt;/ref&gt;

ಅನೇಕ ವಿಧವಾದ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಗೊಂದಲವನ್ನುಂಟುಮಾಡಬಹುದು ಹಾಗೆಯೇ ಟೈಪ್‌ 2 ಡಯಾಬಿಟಿಸ್‍ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಂದಾಗಿ ತೊಂದರೆಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಪ್ರಸ್ತುತ, 2ನೇ ವಿಧದ ಮಧುಮೇಹದ ನಿವಾರಣೆಯ ಔಷಧಿಗಳ ಆಯ್ಕೆಯು ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಬಹಳ ಸರಳವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪುನಾರವರ್ತಿತ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.

==== ಚುಚ್ಚುಮದ್ದಾಗಿ ನೀಡಬಹುದಾದ ಪೆಪ್ಟೈಡ್‌ ಸಮಾನವಸ್ತುಗಳು ====
ಇನ್ನಿತರ ರೋಗನಿರೋಧಕ ಔಷಧಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಲ್ಲಿ [[DPP-4 ಇನ್ಹಿಬಿಟರ್ಸ್‌]] 0.74% (ಪಾಯಿಂಟ್ಸ್)ಗಿಂತ HbA1c ಕಡಿಮೆ ಇದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17622601&quot;&gt;{{cite journal |author=Amori RE, Lau J, Pittas AG |title=Efficacy and safety of incretin therapy in type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis |journal=JAMA |volume=298 |issue=2 |pages=194–206 |year=2007 |pmid=17622601 |doi=10.1001/jama.298.2.194 |url=http://jama.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=17622601}}&lt;/ref&gt; GLP-1 ಅನಲಾಗ್ಸ್‌ನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ದೇಹ ತೂಕ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಸ್ಟ್ರೋಇಂಟೆಸ್ಟೈನಲ್ ಅಡ್ಡ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ಹಾಗೆಯಾ DPP-4 ಸೇವಿಸುವರ ತೂಕವ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೋಂಕು ಮತ್ತು ತಲೆನೋವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಎರಡೂ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನಿತರೆ ರೋಗನಿರೋಧಕ ಔಷಧಗಳನ್ನು ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ನೀಡಬೇಕಿದೆ.

==== ಇನ್ಸುಲಿನ್ ====
ಕೆಲವೇ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವೇಳೆ [[ಆಂಟಿಡಯಾಬಿಟಿಕ್‌ ಔಷಧ]]ವು ವಿಫಲವಾದಲ್ಲಿ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಫಲಿತಾಂಶವು ಸಿಗದಿದ್ದಲ್ಲಿ), ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಥೆರಪಿಯು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಬಹುದು– ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅಥವಾ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಮಟ್ಟದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಾಯಿ ಮೂಲಕ ಔಷಧ ಸೇವನೆಯ ಥೆರಪಿಯನ್ನು ನೀಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite report|title=Diabetes|publisher=MyOptumHealth|url=http://www.myoptumhealth.com/portal/Information/item/Insulin+and+Diabetes+Q_and_A?archiveChannel=Home%2FArticle&amp;clicked=true|accessdate=Jan 21, 2010|archivedate=ಜನವರಿ 12, 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100112212731/http://www.myoptumhealth.com/portal/Information/item/Insulin+and+Diabetes+Q_and_A?archiveChannel=Home%2FArticle&amp;clicked=true}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite report|title=Diabetes and Medication|publisher=Diabetes New Zealand|url=http://www.diabetes.org.nz/living_with_diabetes/type_2_diabetes/medication|accessdate=Jan 21, 2010|archivedate=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 21, 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091021183524/http://www.diabetes.org.nz/living_with_diabetes/type_2_diabetes/medication}}&lt;/ref&gt;

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದಿನದ ಒಟ್ಟು ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಔಷಧಿಯ ಪ್ರಮಾಣವು 0.6 U/ಕಿಗ್ರಾಂನಷ್ಟಾಗಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid10068412&quot;/&gt; ಆದರೆ, ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಮಯ ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಪ್ರಮಾಣವು ಅವರ ಆಹಾರ ಪರ್ಥ್ಯ(ಸಂಯೋಜನೆ, ಪ್ರಮಾಣ, ಮತ್ತು ಸಮಯ)ವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ.  ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಲ್ಲಿ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಔಷಧಿ ಸೇವನೆಯನ್ನು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ:&lt;ref name=&quot;pmid2951066&quot;&gt;{{cite journal |author=Holman RR, Turner RC |title=A practical guide to basal and prandial insulin therapy |journal=Diabet. Med. |volume=2 |issue=1 |pages=45–53 |year=1985 |month=January |pmid=2951066 |doi=10.1111/j.1464-5491.1985.tb00592.x|accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;
* ಪುರುಷರಿಗೆ, [(ಫಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ [ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್]–5)x2] x (ತೂಕ [ಕಿಗ್ರಾಂ]÷(14.3xಎತ್ತರ [ಮೀ])–ಎತ್ತರ [ಮೀ])
* ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ, [(ಫಾಸ್ಟಿಂಗ್ ಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ [ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್]–5)x2] x (ತೂಕ [ಕಿಗ್ರಾಂ]÷(13.2xಎತ್ತರ [ಮೀ])–ಎತ್ತರ [ಮೀ])

ಈ ಸೂಚಿತ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಪಥ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ರೋಗಿಗಳ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಮಟ್ಟದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid16847295&quot;&gt;{{cite journal |author=Mooradian AD, Bernbaum M, Albert SG |title=Narrative review: a rational approach to starting insulin therapy |journal=Ann. Intern. Med. |volume=145 |issue=2 |pages=125–34 |year=2006 |month=July |pmid=16847295 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಬಾಯಿ ಮೂಲಕ ಸೇವಿಸಲು ಆಗದ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿಯ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ನೀಡುವುದು ತುಂಬಾ ಒಳ್ಳೆಯದು.&lt;ref name=&quot;pmid1406860&quot;&gt;{{cite journal |author=Yki-Järvinen H, Kauppila M, Kujansuu E, ''et al.'' |title=Comparison of insulin regimens in patients with non-insulin-dependent diabetes mellitus |journal=N. Engl. J. Med. |volume=327 |issue=20 |pages=1426–33 |year=1992 |month=November |pmid=1406860 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; [[ಮೆಟಾಫಾರ್ಮಿನ್‌]] ಗಿಂತ ರಾತ್ರಿವೇಳೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಉತ್ತಮ [[ಸಲ್ಫೋನಿಲೂರಿಯ]]ಗಳಿಂದ ಸಂಯುಕ್ತಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid10068412&quot;&gt;{{cite journal |author=Yki-Järvinen H, Ryysy L, Nikkilä K, Tulokas T, Vanamo R, Heikkilä M |title=Comparison of bedtime insulin regimens in patients with type 2 diabetes mellitus. A randomized, controlled trial |journal=Ann. Intern. Med. |volume=130 |issue=5 |pages=389–96 |year=1999 |month=March |pmid=10068412 |url=http://www.annals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=10068412 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ರಾತ್ರಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಸೂಚಿತ ಪ್ರಮಾಣದ ಔಷಧಿಯು (IU/d ನಂತೆ ಅಳೆದ) ಊಟದ ಮುಂಚೆ ಇದ್ದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ (ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್ನಂತೆ ಅಳೆದ) ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿರಲೇಬೇಕು. ಒಂದು ವೇಳೆ ಉಪವಾಸದ ನಂತರದ ಗ್ಲೂಕೋಸ್‌ ಮಟ್ಟವು ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್ ನಲ್ಲಿ ತಿಳಿಯಲ್ಪಟ್ಟರೆ, ಮಿಲಿಮೋಲಾರ್/ಲೀಟರ್‌ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲು 0.05551 ನಿಂದ ಗುಣಿಸಬೇಕು.&lt;ref name=&quot;pmid9761809&quot;&gt;{{cite journal |author=Kratz A, Lewandrowski KB |title=Case records of the Massachusetts General Hospital. Weekly clinicopathological exercises. Normal reference laboratory values |journal=N. Engl. J. Med. |volume=339 |issue=15 |pages=1063–72 |year=1998 |month=October |pmid=9761809 |doi=10.1056/NEJM199810083391508|url=http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&amp;pmid=9761809&amp;promo=ONFLNS19 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;

ಯಾವಾಗ ರಾತ್ರಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಅಸಮರ್ಪಕವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಈ ಆಯ್ಕೆಗಳು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ:
* ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಅನುಪಾತದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಿಮಿಕ್ಸ್ಡ್ ಇನ್ಸುಲಿನ್: ಇದು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ, ಅದರೆ ಇದು ಹೆಚ್ಚಾದ ಹೈಪೊಗ್ಲೈಸೇಮಿಯಾ ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17890232&quot;&gt;{{cite journal |author=Holman RR, Thorne KI, Farmer AJ, ''et al.'' |title=Addition of biphasic, prandial, or basal insulin to oral therapy in type 2 diabetes |journal=N. Engl. J. Med. |volume=357 |issue=17 |pages=1716–30 |year=2007 |month=October |pmid=17890232 |doi=10.1056/NEJMoa075392 |url=http://content.nejm.org/cgi/pmidlookup?view=short&amp;pmid=17890232&amp;promo=ONFLNS19 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;pmid15677776&quot;&gt;{{cite journal |author=Raskin P, Allen E, Hollander P, ''et al.'' |title=Initiating insulin therapy in type 2 Diabetes: a comparison of biphasic and basal insulin analogs |journal=Diabetes Care |volume=28 |issue=2 |pages=260–5 |year=2005 |month=February |pmid=15677776 |doi=10.2337/diacare.28.2.260|url=http://care.diabetesjournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=15677776 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;.&lt;ref name=&quot;pmid15823767&quot;&gt;{{cite journal |author=Malone JK, Kerr LF, Campaigne BN, Sachson RA, Holcombe JH |title=Combined therapy with insulin lispro Mix 75/25 plus metformin or insulin glargine plus metformin: a 16-week, randomized, open-label, crossover study in patients with type 2 diabetes beginning insulin therapy |journal=Clin Ther |volume=26 |issue=12 |pages=2034–44 |year=2004 |month=December |pmid=15823767 |doi=10.1016/j.clinthera.2004.12.015 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0149-2918(04)00085-2 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ಒಂದು ವೇಳೆ ಉಪವಾಸದ ನಂತರ ಪ್ಲಾಸ್ಮ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ ಮೌಲ್ಯವು 180 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್ ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿದ್ದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಒಟ್ಟು ಪ್ರತಿದಿನದ ಬೈಫೇಸಿಕ್ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಪ್ರಮಾಣವು 10 ಯೂನಿಟ್‌ಗಳಾಗಿರುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಪ್ಲಾಸ್ಮ ಗ್ಲೂಕೋಸ್ ಮೌಲ್ಯವು 180 ಮಿ.ಗ್ರಾಂ/ಡೆಸಿಲೀಟರ್ ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾದರೆ, ಪ್ರತಿದಿನಕ್ಕೆ 12  ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು&quot;.&lt;ref name=&quot;pmid15677776&quot;/&gt; ಟೈಟ್ರೀಕರಿಸಲು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಅನುಪಾತಕ್ಕೆ ಒಂದು ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಇದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid16847295&quot;/&gt;
* [[ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಗ್ಲಾರ್ಗೈನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಡೆಟೆಮಿರ್‌]]ಗಳು ದೀರ್ಘ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. [[ಕೊಚ್ರೇನ್ ಕೊಲ್ಯಾಬೊರೇಶನ್]] ನಡೆಸಿದ [[ರ್ಯಾಂಡಮೈಸ್ಡ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ಡ್ ಟ್ರಯಲ್ಸ್‌]]ನ [[ಮೆಟಾ-ಅನಲಿಸಿಸ್‌]]ನಿಂದಾಗಿ &quot;ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಮೆಲಿಟಸ್ ಟೈಪ್ 2 ಇರುವ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಧೀರ್ಘಕಾಲ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ನಿಂದ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡುವುದರಿಂದ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಉಪಯೋಗವಿದೆ&quot; ಎಂದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17443605&quot;&gt;{{cite journal |author=Horvath K, Jeitler K, Berghold A, ''et al.'' |title=Long-acting insulin analogues versus NPH insulin (human isophane insulin) for type 2 diabetes mellitus |journal=Cochrane Database Syst Rev |issue=2 |pages=CD005613 |year=2007 |pmid=17443605 |doi=10.1002/14651858.CD005613.pub3 |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt; ತೀರಾ ಇತ್ತಿಚೆಗೆ ನಡೆಸಿದ ಒಂದು ರ್ಯಾಂಡಮೈಸ್ಡ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ಡ್ ಟ್ರಯಲ್‌ನಿಂದಾಗಿ ತಿಳಿದುಬಂದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಧೀರ್ಘಕಾಲ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ಗಳು ಕಡಿಮೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯೆಂದು ಕಂಡರೂ, ಅವುಗಳು ದುರ್ಬಲಗೊಂಡ ಹೈಪೊಗ್ಲೈಸೆಮಿಕ್ ಎಪಿಸೋಡ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;pmid17890232&quot;/&gt;
* ಟೈಪ್‌ 2 ಡಯಬಿಟಿಸ್‌ಗೆ ಈಗ ಇನ್ಸುಲಿನ್‌ ಪಂಪ್‌ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗುತ್ತಿದೆ.ಪ್ರಕಟಣೆಗೊಂಡ ಒಂದು ಮೂಲ ಅಧ್ಯಯನದಂತೆ, ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ನ್ಯೂರೋಪ್ಯಾಥಿಕ್‌ ನೋವು ಕಡಿಮೆಗೊಂಡ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಕಂಡು ಬಂದಿರುವ ಫಲಪ್ರದಾಯಕವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ಲಭಿಸಿವೆ.&lt;ref name=&quot;pmid19698065&quot;&gt;{{cite journal |author=Jothydev Kesavadev, Shyam Balakrishnan, Ahammed S,Sunitha Jothydev, ''et al.'' |title=Reduction of glycosylated hemoglobin following 6 months of continuous subcutaneous insulin infusion in an Indian population with type 2 diabetes|journal=Diabetes Technol Ther |volume=11 |issue=8 |pages=517–521|year=2009 |pmid=19698065|accessdate=2 November 2009 |doi=10.1089/dia.2008.0128}}&lt;/ref&gt;

=== ಉದರ ಸಂಬಂಧಿ ಬೈಪಾಸ್ ಸರ್ಜರಿ ===
[[ಉದರ ಸಂಬಂಧಿ ಬೈಪಾಸ್ ಸರ್ಜರಿ]] [[ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು ಆಯ್ದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿದ್ದು]] ಈ ಶಸ್ತ್ರ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಯಾವರೀತಿಯ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ನಡೆಸಬೇಕು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಏಕ ರೂಪ ನಿಯಮ ಇನ್ನೂ ದೊರೆತಿಲ್ಲ. ಮಧುಮೇಹ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ, 99-100% ರಷ್ಟು ವಿಧಗಳನ್ನು ಇನ್ಸುಲಿನ್ ನಿರೋಧತೆಯಿಂದಲೂ ಮತ್ತು 80-90%ರಷ್ಟು ಮಧುಮೇಹ 2ನ್ನು ಔಷಧೋಪಚಾರಗಳಿಂದಲೂ ನಿಯಂತ್ರಿಸಬಹುದು. 1991ರಂದು, [[NIH]](ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ)  ಸ್ಥೂಲಕಾಯರಿಗೆ ನಡೆಸುವ ಉದರ-ಕರಳು ಸಂಬಂಧಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ  ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ನಡೆಸಿದ  ಒಮ್ಮತ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಪ್ರಕಾರ ನಿರ್ಣಾಯಕ [[ದೈಹಿಕ ಸೂಚ್ಯಂಕ]] (BMI)ವನ್ನು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸೆ ನಡೆಸುವಾಗ 40 ರಿಂದ 35ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸುವುದು ಉತ್ತಮ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ, [[ಬಾರಿಯಾಟ್ರಿಕ್ ಸರ್ಜರಿಯ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಂಸ್ಥೆ]] (ASBS) ಮತ್ತು ASBS ಫೌಂಡೇಶನ್ ಸಲಹೆ ನೀಡಿರುವಂತೆ ತೀವ್ರ ರೋಗಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ದೈಹಿಕ ಸೂಚ್ಯಂಕವು 30ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid18212321&quot;&gt;{{cite journal |author=Cummings DE, Flum DR |title=Gastrointestinal surgery as a treatment for diabetes |journal=JAMA |volume=299 |issue=3 |pages=341–3 |year=2008 |pmid=18212321 |doi=10.1001/jama.299.3.341 |url=http://jama.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=18212321 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಸ್ವೀಡಿಶ್ ನ ಸ್ಥೂಲತೆ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದ ನಂತರ ಮಧುಮೇಹ 2 ರಲ್ಲಿ ಉದರ ಬೈಪಾಸ್ ಸರ್ಜರಿಯ ಪಾತ್ರ ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಚರ್ಚೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ. ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸರಣಿಯು ತೋರಿಸಿರುವಂತೆ ಬೈಪಾಸ್ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 2 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ 2 ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದು ([[ಇದರ ಅನುಪಾತ]]0.14 ಇತ್ತು) ಮತ್ತು 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ (ಇದರ ಅನುಪಾತ 0.25 ಆಗಿತ್ತು).&lt;ref name=&quot;pmid17509385&quot;&gt;{{cite journal |author=Folli F, Pontiroli AE, Schwesinger WH |title=Metabolic aspects of bariatric surgery |journal=Med. Clin. North Am. |volume=91 |issue=3 |pages=393–414, x |year=2007 |pmid=17509385 |doi=10.1016/j.mcna.2007.01.005 |url=http://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0025-7125(07)00006-5}}&lt;/ref&gt;

ಗ್ರೀನ್ ವಿಲ್ಲಿ (US) ನಡೆಸಿರುವ 20 ವರ್ಷಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಕಂಡುಕೊಂಡಂತೆ ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧ ಇರುವ 80% ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಿಂತ ಮುಂಚೆ ಗ್ಲ್ಯೂಕೋಸ್ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಇನ್ಸುಲಿನ್ ಅಥವಾ ಇನ್ನಾವುದೇ ಬಾಹ್ಯ ಮೂಲಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇಲ್ಲ. ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಾಗಿರುವ ಬಹಳಷ್ಟು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ  ತೂಕ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

20ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಧೀರ್ಘಕಾಲದ ಮಧುಮೇಹ ಇರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ 20% ರಷ್ಟು ರೋಗಿಗಳು ಬೈಪಾಸ್ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ  ತಕ್ಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;[http://www.diabeteshealth.com/read/2005/04/01/4261.html ಗ್ಯಾಸ್ಟ್ರಿಕ್ ಬೈಬಾಸ್ ಸರ್ಜರಿ - ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಹೆಲ್ತ್]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

ಜನವರಿ 2008ರಲ್ಲಿ, [[ಅಮೇರಿಕಾ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಘ]](ಜೆ‌ಎ‌ಎಮ್‌ಎ)ವು ಸ್ಥೂಲಕಾಯವಿರುವ ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧದ ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಪ್ರೊಸ್ಕೊಪಿಕ್ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ [[ಉದರ ಬಂಧನದ]] ನಿಯಂತ್ರಿತ ಹೋಲಿಕೆ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. ಈ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಹೋಲಿಕೆ ಪರೀಕ್ಷೆಯಂತೆ ಲ್ಯಾಪ್ರೊಸ್ಕೊಪಿಕ್ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಉದರ ಬಂಧನವು ಮದುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧವನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;pmid18212316&quot;&gt;{{cite journal |author=Dixon JB, O'Brien PE, Playfair J, ''et al.'' |title=Adjustable gastric banding and conventional therapy for type 2 diabetes: a randomized controlled trial |journal=JAMA |volume=299 |issue=3 |pages=316–23 |year=2008 |pmid=18212316 |doi=10.1001/jama.299.3.316 |url=http://jama.ama-assn.org/cgi/pmidlookup?view=long&amp;pmid=18212316 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಸರಾಸರಿ 41.3%ನಷ್ಟು ಅಪಾಯದ ಮಟ್ಟವು ಕಡಿಮೆಯಾಯಿತು. ಈ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವವರಲ್ಲಿ (87.0% ರಷ್ಟು ಮಧುಮೇಹ 2 ಇರುವವರಲ್ಲಿ),  60%.ರಷ್ಟು ತೊಂದರೆ [[ನಿಖರವಾಗಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ]]. 1.7ರಷ್ಟು ರೋಗಿಗಳು ತಮ್ಮ ಅನಕೂಲಕ್ಕೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆಯಬೇಕಾಗಿದೆ ([[ಚಿಕಿತ್ಸೆ ಪಡೆಯಬೇಕಾದವರ ಸಂಖ್ಯೆ]] =1.7) ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ರೋಗಿಯ CIN 2-3ನೇ ಹಂತದ ಯಾವ ಅಪಾಯದಲ್ಲಿ ಇರುವನೆಂದು ತಿಳಿದು, ಸೋಂಕಿನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತುಲನೆ ಮಾಡಲು ಇಲ್ಲಿ ಕ್ಲಿಕ್‌ ಮಾಡಿ.

ಈ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧದ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಾವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಮಧುಮೇಹ ರೋಗವನ್ನು ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಿಂದ ಗುಣಪಡಿಸುವುದು ಕೇವಲ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

== ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕಶಾಸ್ತ್ರ ==
[[ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ]]ದಲ್ಲಿ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿರುವಂತೆ  23.6 ಮಿಲಿಯನ್ ನಷ್ಟು ಜನರು (ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 7.8% ) ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದು 17.9 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರನ್ನು  ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಒಳಪಡಿಸಿದಾಗ ಅವರಲ್ಲಿ,&lt;ref&gt;ಅಮೇರಿಕನ್ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಟೈಟಲ್ =ಟೋಟಲ್ ಪ್ರಿವಲೆನ್ಸ್ ಆಫ್ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಅಂಡ್ ಪ್ರಿ-ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಯುಆರ್‌ಎಲ್ =http://www.diabetes.org/diabetes-statistics/prevalence.jsp {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060208032127/http://www.diabetes.org/diabetes-statistics/prevalence.jsp |date=2006-02-08 }} | accessdate =2008-11-29&lt;/ref&gt; 90% ರಷ್ಟು ಮಧುಮೇಹ 2 ರೋಗಿಗಳಾಗಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;ಇನ್ಜುಚ್ಚಿ ಎಸ್‌ಇ, ಶೆರ್ವಿನ್ ಆರ್‌ಎಸ್, ದಿ ಪ್ರಿವೆನ್ಷನ್ ಆಫ್ ಟೈಪ್ 2 ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಮೆಲ್ಲಿಟಸ್. ಎಂಡೊಕ್ರಿನೊಲ್ ಮೆಟಬ್ ಕ್ಲಿನ್ ಎನ್ ಆ‍ಯ್‌ಮ್ 34 (2205) 199-219.&lt;/ref&gt; 1990ಮತ್ತು 2005ರಲ್ಲಿ [[CDC]]ಯ ಪ್ರಕಾರ ಈ ದರ [[ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಂತೆ]] ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book | last =Gerberding | first =Julie Louise | title =Diabetes | date =2007-05-24 | publisher =Centres for Disease Control | place=Atlanta | url =http://www.cdc.gov/nccdphp/publications/aag/ddt.htm | accessdate =2007-09-14}}&lt;/ref&gt;
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧವನ್ನು ವಯಸ್ಕರ ವ್ಯಾಧಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಚಿಕ್ಕ ಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಜೀವನ ಶೈಲಿಯ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಆಹಾದ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಈ ರೋಗದ ದರವು ಸ್ಥೂಲಕಾಯವಿರುವ &lt;ref&gt;[http://www.nih.gov/news/pr/nov2007/niddk-13.htm ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ರೇಟ್ಸ್ ಆರ್ ಇನ್‌ಕ್ರೀಸಿಂಗ್ ಅಮಾಂಗ್ ಯೂತ್]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[ಎನ್‌ಐಎಚ್]], ನವೆಂಬರ್ 13, 2007&lt;/ref&gt; ಚಿಕ್ಕ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ.&lt;ref&gt;ಸ್ಟೀನ್‌ಬರ್ಗರ್ ಜೆ, ಮೊರನ್ ಎ, ಹಾಂಗ್ ಸಿಪಿ, ಜಾಕೋಬ್ಸ್ ಡಿಆರ್ ಜೂ, ಸಿನಾಯ್ಕೊ ಎ‌ಆರ್: ಅಡಿಪೊಸಿಟಿ ಇನ್ ಚೈಲ್ಡ್‌ಹುಡ್ ಪ್ರೆಡಿಕ್ಟ್ಸ್ ಒಬೆಸಿಟಿ ಅಂಡ್ ಇನ್ಸುಲಿನ್ ರೆಸಿಸ್ಟೆನ್ಸ್ ಇನ್ ಯಂಗ್ ಅಡಲ್ಟ್‌ಹುಡ್. J Pediatr 138:469–473, 2001&lt;/ref&gt;

ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕನ್ನರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 90–95% ರಷ್ಟು ಜನರು ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧದ ರೋಗಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ &lt;ref name=&quot;nature&quot;&gt;{{cite journal |author=Zimmet P, Alberti KG, Shaw J |title=Global and societal implications of the diabetes epidemic |journal=Nature |volume=414 |issue=6865 |pages=782–7 |year=2001 |month=December |pmid=11742409 |doi=10.1038/414782a |url=http://www.nature.com/nature/journal/v414/n6865/abs/414782a.html |accessdate=19 July 2008}}&lt;/ref&gt;.ಇವರಲ್ಲಿ 65 ವಯೋಮಾನದ 20% ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧದ ರೋಗಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಪ್ರಪಂಚದ ಇನ್ನುಳಿದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಧುಮೇಹ 2ನೆಯ ವಿಧ ಭಾಗಶಃ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಪರಿಸರದ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವನ ಶೈಲಿ ಕಾರಣ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಇಂದು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ 150 ಮಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತ ಅಧಿಕ ಜನರು ಮಧುಮೇಹ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದು 2025ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಇದರ ಸಂಖ್ಯೆ ದ್ವಿಗುಣಗೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ.&lt;ref name=&quot;nature&quot;/&gt;

== ಆಕರಗಳು ==
{{reflist|2}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==
* {{dmoz|Health/Conditions_and_Diseases/Endocrine_Disorders/Pancreas/Diabetes/Type_2}}
* [http://www.healthplus24.com/Diseases_and_Conditions1/Diabetes.aspx ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಮೆಲ್ಲಿಟುಸ್ 2ನೇ ಬಗ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100303063154/http://www.healthplus24.com/diseases_and_conditions1/diabetes.aspx |date=2010-03-03 }}
* [http://www.diabetes.co.uk/type2-diabetes.html ಟೈಪ್ 2 ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ - ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾಹಿತಿ]
=== ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ===
* [http://www.diabetesatlas.org/ ಐಡಿಎಫ್ ಮಧುಮೇಹ ನಕ್ಷೆ]
* [http://www.idf.org/ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಫೆಡರೇಶನ್]
* [http://www.worlddiabetesday.org/ ವಿಶ್ವ ಮಧುಮೇಹ ದಿನ (ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಫೆಡರೇಶನ್)]
* [http://www.diabetes.org.uk/ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಯುಕೆ - ಮಧುಮೇಹ ಹೊಂದಿರುವ ಜನರಿಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಯುಕೆಯ ಸಂಸ್ಥೆ]
* [http://www.diabetes.org/home.jsp ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಯಬಿಟಿಕ್ಸ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080327123601/http://www.diabetes.org/home.jsp |date=2008-03-27 }}

=== ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳು ===
* [http://diabetes.niddk.nih.gov/ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಇನ್‌ಫಾರ್ಮೇಶನ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್‌ಹೌಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100221034416/http://diabetes.niddk.nih.gov/ |date=2010-02-21 }}
* [http://www.cdc.gov/diabetes/ ಸೆಂಟರ್ಸ್ ಫಾರ್ ಡಿಸೀಸ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್ (ಎಂಡೋಕ್ರೈನ್ ಪೆಥಾಲಜಿ)]

=== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ ===
{{Further Reading}}
* [http://www.seasonalmagazine.com/2009/07/diabetes-symptoms-revisited-are-they.html ಡಯಾಬಿಟಿಸ್ ಸಿಂಪ್ಟಮ್ಸ್ ರಿವಿಸಿಟೆಡ್: ಆರ್ ದೆ ಟೂ ವೇಗ್ ಅಂಡ್ ಟೂ ಲೇಟ್?]
* [http://www.abc.net.au/rn/scienceshow/stories/2009/2554683.htm ಎಬಿಸಿ ರೇಡಿಯೋ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಸ್ಕ್ರಿಪ್ಟ್ ಆನ್ ಹೈಪೊಥಿಸೈಸ್ಡ್ ಏಟಿಯಾಲಜಿ ಇನ್ವಾಲ್ವಿಂಗ್ ಗಟ್ ಹಾರ್ಮೋನ್]
{{Endocrine pathology}}
{{diabetes}}

{{DEFAULTSORT:Diabetes Mellitus Type 2}}
[[ವರ್ಗ:ವಯಸ್ಸಿಗೆ-ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಾಯಿಲೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಮಧುಮೇಹ]]
[[ವರ್ಗ:ಸ್ಥೂಲಕಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾರಣಗಳು]]</text>
      <sha1>4ib2x4sjwl9r5msvmfatpn7ryu50ju7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26493</id>
    <revision>
      <id>1306995</id>
      <parentid>1285209</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T04:00:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306995</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="173993" sha1="opcf8m0n0s4pcmum34eeif3sf2hoyng" xml:space="preserve">[[File:Protoplanetary-disk.jpg|thumb|300px|ಕಲಾವಿದನ ಕಲ್ಪನೆಯ ಪ್ರೊಟೊಪ್ಲಾನಟರಿ ತಟ್ಟೆ(ಗ್ರಹಗಳು ರಚನೆಯಾಗುವ ಮುಂಚಿನ ಅನಿಲ,ಧೂಳಿನ ತಟ್ಟೆ)]]

[[ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಂಡಲ|ಸೌರವ್ಯೂಹ]]ದ ರಚನೆ ಮತ್ತು [[wikt:evolution|ವಿಕಾಸ]]ವು 4.568 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಆರಂಭವಾಯಿತೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬೃಹತ್ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ ಸಣ್ಣ ಭಾಗವು [[ಗುರುತ್ವ]]ದಿಂದ ಕುಸಿತವುಂಟಾಗಿ ಸೌರವ್ಯೂಹ ರಚನೆಯಾಯಿತು.&lt;ref&gt;[http://www.nature.com/ngeo/journal/vaop/ncurrent/full/ngeo941.html ಬೋವಿಯರ್, ಆಡ್ರೆ ಮತ್ತು ಮೀನಾಕ್ಷಿ ವಾಡ್ವಾ, &quot;ದಿ ಏಜ್ ಆಫ್ ದಿ ಸೋಲಾರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ರಿಡಿಫೈನ್ಡ್ ಬೈ ದಿ ಓಲ್ಡೆಸ್ಟ್ Pb-Pb ಏಜ್ ಆಫ್ ಎ ಮೆಟಿರಿಯೋಟಿಕ್ ಇನ್‌ಕ್ಲೂಷನ್.&quot;].
''ನೇಚರ್ ಜಿಯೊಸೈನ್ಸ್,''  ನೇಚರ್ ಪಬ್ಲಿಷಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್, ಮ್ಯಾಕ್‌ಮಿಲನ್ ಪಬ್ಲಿಷರ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ನ ವಿಭಾಗ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ 2010-08-22, ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಗಿದೆ 2010-08-26, doi: 10.1038/NGEO941.&lt;br&gt;ಉಲ್ಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೆ ಪತ್ತೆಯಾದ ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಸೇರ್ಪಡೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ದಿನಾಂಕವು ಕುಸಿಯುತ್ತಿರುವ ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ಪ್ರಥಮ ಘನವಸ್ತುವೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;/ref&gt;

ಕುಸಿತಗೊಂಡ ಬಹುತೇಕ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿ [[ಸೂರ್ಯ]]ನನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿತು. ಉಳಿದವು ಪ್ರೋಟೊಪ್ಲ್ಯಾನೆಟರಿ ಡಿಸ್ಕ್(ನಕ್ಷತ್ರವೊಂದರ ಸುತ್ತ  ತಿರುಗುವ ಅನಿಲ,ದೂಳಿನ ಚಪ್ಪಟೆಯ ತಟ್ಟೆ) ಆಕಾರ ತಳೆಯಿತು. ಅದರಿಂದ [[ಗ್ರಹ]]ಗಳು, ಚಂದ್ರರು, [[ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ|ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ]]ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಣ್ಣ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕಾಯಗಳು ರಚನೆಯಾದವು.

ನೆಬ್ಯೂಲಾರ್ ಹೈಪೋಥಿಸಿಸ್(ನೀಹಾರಿಕೆಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ)ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಂಗೀಕೃತವಾದ ಮಾದರಿಯನ್ನು 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಮ್ಯಾನ್ಯುಯಲ್ ಸ್ವೀಡನ್‌ಬರ್ಗ್ ಇಮ್ಯಾನ್ಯುಯಲ್ ಕ್ಯಾಂಟ್ ಮತ್ತು ಪಿಯರೆ ಸೈಮನ್ ಲ್ಯಾಪ್ಲೇಸ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಇದರ ತರುವಾಯದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು [[ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ]], [[ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ]], [[ಭೂರಚನಶಾಸ್ತ್ರ|ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ]] ಮತ್ತು ಗ್ರಹವಿಜ್ಞಾನ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಹೆಣೆದಿದೆ. 1950ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಯುಗದ ಉದಯದಿಂದ ಮತ್ತು 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸೌರಾತೀತ ಗ್ರಹಗಳ ಶೋಧನೆಯಿಂದ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಹೊಸ ಅವಲೋಕನಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ ವಿವರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ  ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆರಂಭಿಕ ರಚನೆಯಾದಾಗಿನಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ವಿಕಾಸಗೊಂಡಿದೆ. ಮಾತೃ ಗ್ರಹಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುವ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಧೂಳಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಕಾರದ ತಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಅನೇಕ ಚಂದ್ರರ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಇತರ ಚಂದ್ರರು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ರಚನೆಗೊಂಡಿವೆ ಹಾಗೂ ಅನಂತರ ಇವುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಗ್ರಹಗಳು ಸೆರೆಹಿಡಿದಿವೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.  [[ಭೂಮಿ]]ಯ [[ಚಂದ್ರ]]ನಂತಹ ಇತರ ಚಂದ್ರರು ಬಹುಶಃ ದೈತ್ಯಕಾರದ ಗ್ರಹಗಳ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದಾಗಿ ರಚನೆಗೊಂಡಿರಬಹುದು. ಕಾಯಗಳ ನಡುವೆ ಡಿಕ್ಕಿಯು ಪ್ರಸ್ತುತ ದಿನದವರೆಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಸಂಭವಿಸಿರಬಹುದು ಮತ್ತು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.
  ಗ್ರಹಗಳ ಸ್ಥಾನಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿದ್ದು, ಗ್ರಹಗಳು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt; ಈ ಗ್ರಹಗಳ ವಲಸೆಯನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಮುಂಚಿನ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.

ಸುಮಾರು 5 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನು ತಂಪಾಗಿ ತನ್ನ ಪ್ರಸಕ್ತ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊರಗಡೆ ಅನೇಕ ಪಟ್ಟು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ(ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ) ಹಾಗೂ ತನ್ನ ಹೊರ ಪದರವನ್ನು ಗ್ರಹ ನೀಹಾರಿಕೆಯಾಗಿ ಎರಚುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ [[ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ|ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜತಾರೆ]] ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಅವಶೇಷವನ್ನು ಹಿಂದೆ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ದೂರದ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ, ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುರುತ್ವವು ಕ್ರಮೇಣ ಸೂರ್ಯನ ಗ್ರಹಗಳ ಪರಿವಾರವನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳು ನಾಶವಾಗುತ್ತವೆ, ಇತರ ಗ್ರಹಗಳು ಅಂತರತಾರಾ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಲ್ಲಿ ಚಿಮ್ಮುತ್ತವೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನು ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಅದರ ಸುತ್ತ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಕಾಯಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;dyson&quot; /&gt;

== ಇತಿಹಾಸ ==
[[File:Pierre-Simon Laplace.jpg|thumb|ನೀಹಾರಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಪ್ರವರ್ತಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ಪೀರೆ-ಸೈಮನ್ ಲ್ಯಾಪ್ಲೇಸ್]]

ವಿಶ್ವದ ಹುಟ್ಟು ಹಾಗು ಭವಿಷ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮುಂಚಿನ ತಿಳಿದುಬಂದಿರುವ ಬರಹಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬಹುಮಟ್ಟಿನ ಆ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಇಂತಹ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಕೊಂಡಿ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಯತ್ನ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಈಗ ನಾವು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಸೌರವ್ಯೂಹ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿತ್ತೆಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸದ ಸಿದ್ಧಾಂತದತ್ತ ಪ್ರಥಮ ಹೆಜ್ಜೆಯು ಹೀಲಿಯೊಸೆಂಟ್ರಿಸಮ್(ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ)ನ ಕುರಿತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕೇಂದ್ರಭಾಗದಲ್ಲಿರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯು ಅದರ ಸುತ್ತ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.(ಕ್ರಿ.ಪೂ.600ರಷ್ಟು ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಅರಿಸ್ಟಾಕ್ರಸ್ ಆಫ್ ಸ್ಯಾಮೋಸ್ ಇದನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದರು) ಆದರೆ 17ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಸೌರವ್ಯೂಹ ಪದದ ದಾಖಲಿತ ಬಳಕೆಯು 1704ರಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದ್ದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web | work=Merriam Webster Online Dictionary | title=&quot;Solar system&quot; | url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/solar%20system | accessdate=2008-04-15 | year=2008}}&lt;/ref&gt;

ಇಮ್ಯಾನುಯಲ್ ಸ್ವೀಡನ್‌ಬರ್ಗ್, ಇಮ್ಯಾನುಯಲ್ ಕಾಂಡ್, ಮತ್ತು ಪೀರೆ-ಸೈಮನ್ ಲ್ಯಾಪ್ಲೇಸ್ 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಯಾದ ನೀಹಾರಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತ(ನೆಬ್ಯೂಲಾರ್ ಹೈಪೋತಿಸಿಸ್)ದ ಪ್ರಸಕ್ತ ಪ್ರಮಾಣಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ಮಾಡಿದಾಗಿನಿಂದ ಒಲವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. 
ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಬಂದ ಗಮನಾರ್ಹ ಟೀಕೆಯು ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಕೋನಯುತ ಆವೇಗದ ಕೊರತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಅಸಾಮರ್ಥ್ಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | author=M. M. Woolfson | journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London | volume=313 | title=Rotation in the Solar System | year=1984 | pages=5 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1984RSPTA.313....5W | doi=10.1098/rsta.1984.0078 }}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ,1980ರ ದಶಕದ ಮುಂಚಿನ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿ, ನೀಹಾರಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಮುನ್ನುಡಿದಂತೆ, ಕಿರಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಧೂಳು ಮತ್ತು ಅನಿಲದ ತಂಪಾದ ತಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದ್ದನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದು, ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪುನಃ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://space.newscientist.com/channel/solar-system/comets-asteroids/mg13117837.100 | title=Birth of the planets: The Earth and its fellow planets may be survivors from a time when planets ricocheted around the Sun like ball bearings on a pinball table | publisher=New Scientist | author=Nigel Henbest | year=1991 | accessdate=2008-04-18 | archive-date=2013-10-05 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131005023818/http://www.newscientist.com/article/mg13117837.100 | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಸೂರ್ಯನು ವಿಕಾಸವನ್ನು ಹೇಗೆ ಮುಂದುವರಿಸಿತು ಎಂದು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮುಂಚೆ ಅದರ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥರ್ ಸ್ಟಾನ್ಲಿ ಎಡ್ಡಿಂಗ್‌ಟನ್‌ರಿಂದ  [[ಅಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್‍ಸ್ಟೈನ್|ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್‌ಸ್ಟನ್]]‌ರ [[ಸಾಪೇಕ್ಷತ ಸಿದ್ಧಾಂತ|ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]ದ ದೃಢೀಕರಣವು ಸೂರ್ಯನ ಶಕ್ತಿಯು ಅದರ ಮಧ್ಯಭಾಗ(ತಿರುಳು)ದಲ್ಲಿ ಬೈಜಿಕ ಸಮ್ಮಿಳನ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆಯೆಂದು ಅರಿಯಲು ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite book | title=The Sun: A Biography | author=David Whitehouse | year=2005 | publisher=John Wiley and Sons | isbn=978-0470092972}}&lt;/ref&gt; 1935ರಲ್ಲಿ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳೊಳಗೆ,ಇತರ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳೂ ರಚನೆಯಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಎಡ್ಡಿಂಗ್‌ಟನ್ ಸೂಚಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;Hoyle2005&quot;&gt;{{cite book | title=Fred Hoyle: A Life in Science | author=Simon Mitton | publisher=Aurum|year=2005|chapter=Origin of the Chemical Elements|pages=197–222 | isbn=978-1854109613}}&lt;/ref&gt; ವಿಕಾಸಗೊಂಡ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಾದ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂಗಿಂತ ಭಾರವಾದ ಅನೇಕ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ತಿರುಳುಗಳಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಸಿವೆ ಎಂದು ವಾದಿಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಪ್ರಮೇಯದ ಬಗ್ಗೆ ಫ್ರೆಡ್ ಹಾಯ್ಲೆ  ವಿವರಣೆ ಕೊಟ್ಟರು.  ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತನ್ನ ಹೊರ ಪದರಗಳನ್ನು ಕಳಚಿಕೊಂಡಾಗ ಈ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳು ಮರುಬಳಕೆಯಾಗಿ ಇತರ ನಕ್ಷತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;Hoyle2005&quot; /&gt;

== ರಚನೆ ==
=== ಪೂರ್ವ-ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆ ===
ದೈತ್ಯ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡದ ಚೂರಿನ ಗುರುತ್ವ ಕುಸಿತದಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹವು ರಚನೆಯಾಯಿತು ಎಂದು ನೀಹಾರಿಕೆ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Montmerle2006&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Montmerle2006&quot; /&gt; ಮೋಡವು ಸ್ವತಃ 20 pc,&lt;ref name=&quot;Montmerle2006&quot; /&gt; ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಚೂರುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು 1 pc (ಮೂರು ಕಾಲು [[ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷ|ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳು]]) ಆಗಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Arizona&quot;&gt;{{cite web | title=Lecture 13: The Nebular Theory of the origin of the Solar System | url=http://atropos.as.arizona.edu/aiz/teaching/nats102/mario/solar_system.html | author=Ann Zabludoff (University of Arizona) | accessdate=2006-12-27 | date=Spring 2003 }}{{Dead link|date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಚೂರುಗಳ ಮತ್ತಷ್ಟು ಕುಸಿತದಿಂದ ದಟ್ಟವಾದ 0.01–0.1 pc (2,000–20,000 AU)ಗಾತ್ರದ ಮಧ್ಯಭಾಗಗಳು(ತಿರುಳುಗಳು) ರಚನೆಯಾದವು.&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;ಖಗೋಳವಿಜ್ಞಾನ ಏಕಮಾನ ಅಥವಾ AU, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನಡುವಿನ ಸರಾಸರಿ ದೂರವಾಗಿದೆ. ಅಥವಾ ~150 ದಶಲಕ್ಷ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳು. ಇದು ಅಂತರತಾರಾ ದೂರಗಳನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಪ್ರಮಾಣಕ ಏಕಮಾನವಾಗಿದೆ.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Montmerle2006&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|journal=Earth,  Moon, and Planets|publisher=Springer  Netherlands|volume=34|year=1986|pages=93–100|title=Further  Considerations on Contracting Solar Nebula|author=J. J. Rawal|work=Nehru  Planetarium, Bombay India|url=http://www.springerlink.com/content/r5825j48k66n8284/fulltext.pdf|accessdate=2006-12-27|format=PDF|doi=10.1007/BF00054038|issue=1}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಕುಸಿತಗೊಂಡ ಚೂರುಗಳಲ್ಲೊಂದು(''ಪೂರ್ವ ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆ''  ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ)ಸೌರವ್ಯೂಹವನ್ನು ರೂಪಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;composition&quot;&gt;{{cite   conference | author=W. M. Irvine | title=The chemical  composition  of the pre-solar  nebula | booktitle=Cometary Exploration |  year=1983 | volume=1 |  editor=T. I. Gombosi (ed.) | pages=3–12 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1983coex....1....3I}}&lt;/ref&gt; ಸೂರ್ಯನ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಲಿರುವ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ರಚನೆಯು ಇಂದಿನ ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿರುವಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಷ್ಟೇ ಸಮನಾಗಿದೆ. ಮಹಾ ಸ್ಫೋಟ ಪರಮಾಣು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ(ಪರಮಾಣು ಬೀಜಗಳ ರಚನೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ)ಯಿಂದ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾದ [[ಜಲಜನಕ]], [[ಹೀಲಿಯಮ್|ಹೀಲಿಯಂ]] ಹಾಗೂ [[ಲಿಥಿಯಮ್|ಲಿಥಿಯಂ]]ನ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಮೊತ್ತಗಳು ಅದರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ 98%ಭಾಗ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಉಳಿದ 2% ಭಾರವಾದ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಇದು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಮುಂಚಿನ ತಲೆಮಾರುಗಳಲ್ಲಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{harvtxt|Zeilik|Gregory|1998|loc=p. 207}}&lt;/ref&gt;
 ಈ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಅಂತರತಾರಾ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ಭಾರವಾದ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಮ್ಮಿಸಿದವು.&lt;ref name=&quot;Lineweaver2001&quot; /&gt;

[[File:M42proplyds.jpg|200px|thumb|left|ಓರಿಯನ್ ನೀಹಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರೋಟೋಪ್ಲಾನಿಟರಿ ತಟ್ಟೆಯ ಹಬ್ಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕದ ಚಿತ್ರ. ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ ಅಗಲದ &quot;ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ರಚನೆಯಾಗುವ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡ&quot;ವು ಬಹುಶಃ ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯ ರಚನೆಯಾದ ಮೂಲಸ್ಥಿತಿಯ ನೀಹಾರಿಕೆಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.]]

ಪ್ರಾಚೀನ ಉಲ್ಕೆಗಳ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಐಸೊಟೋಪ್‌ನ ಸ್ಥಿರ ವಿಭಜನೆ ಪರಮಾಣುಬೀಜಗಳ ಕುರುಹುಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಐರನ್-60. ಅವು ಅಲ್ಪಕಾಲೀನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸ್ಫೋಟದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಸೂರ್ಯ ರೂಪತಳೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಸೂರ್ಯನ ಬಳಿ ಒಂದು ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಪರ್‌ನೋವಾ(ನಕ್ಷತ್ರ ಸ್ಫೋಟ) ಘಟಿಸಿವೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂಪರ್‌ನೋವಾದ ಆಘಾತದ ಅಲೆಯು ಸೂರ್ಯನ ರಚನೆಗೆ ಪ್ರಚೋದನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಮೋಡದೊಳಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿ, ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಕುಸಿದಿದ್ದರಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite doi|10.1080/00107511003764725}}&lt;/ref&gt; ಕೇವಲ ಬೃಹತ್,ಅಲ್ಪಾವಧಿ ಜೀವಿತದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಸೂಪರ್‌ನೋವಾ ನಿರ್ಮಿಸುವುದರಿಂದ, ಬೃಹತ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ನಕ್ಷತ್ರ ರಚನೆ  ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಇದು ಓರಿಯನ್ ನೆಬ್ಯುಲಾಗೆ ಸದೃಶವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;cradle&quot;&gt;{{cite journal|author= J. Jeff Hester, Steven J. Desch, Kevin R. Healy, Laurie A. Leshin | title= The Cradle of the Solar System|journal=Science| date=21 May 2004 | pages= 1116–1117 | volume=304 | doi=10.1126/science.1096808 | accessdate=2007-01-11| pmid=15155936| issue=5674}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;iron&quot;&gt;{{cite journal| journal=Science | year= 2007| volume= 316| issue= 5828| pages=1178–1181| doi=10.1126/science.1141040| title=Evidence for a Late Supernova Injection of &lt;sup&gt;60&lt;/sup&gt;Fe into the Protoplanetary Disk| author=Martin Bizzarro, David Ulfbeck, Anne Trinquier, Kristine Thrane, James N. Connelly, Bradley S. Meyer| url= http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/316/5828/1178| format=abstract page| pmid=17525336}}&lt;/ref&gt; [[ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ]] ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಅಸಂಗತ ವಸ್ತುಗಳ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ 6.5ಮತ್ತು 19.5 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳ ವ್ಯಾಸವಿರುವ ಮತ್ತು 3000 ಸೂರ್ಯರಿಗೆ ಸಮನಾಗಿರುವ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗೊಂಚಲಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ರಚನೆಯಾಯಿತು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=The Lost Siblings of the Sun|author= Simon F. Portegies Zwart|journal=Astrophysical Journal|year=2009|volume=696|issue= L13-L16| doi= 10.1088/0004-637X/696/1/L13|pages=L13}}&lt;/ref&gt; ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಮೊದಲ 100 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಕಿರಿಯ ಸೂರ್ಯನು ಸಮೀಪ ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಜತೆ ಮೊದಲ 100 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದ ಅನೇಕ ಅನುಕರಣೆಗಳಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ವಸ್ತುಗಳು ಮುಂತಾದ ಹೊರ ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಅಸಂಗತ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite journal|title= The formation of the Oort cloud in open cluster environments|author=Nathan A. Kaib and Thomas Quinn|journal=Icarus|volume= 197|issue=1|year=2008|pages= 221–238|doi=10.1016/j.icarus.2008.03.020}}&lt;/ref&gt;

ಕೋನಯುತ ಆವೇಗದ ರಕ್ಷಣೆಯಿಂದಾಗಿ, ನೀಹಾರಿಕೆ ವೇಗವಾಗಿ ತಿರುಗಿ ಕುಸಿತಗೊಂಡಿತು. ನೀಹಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತು ಬಾಷ್ಪೀಕರಿಸಿದಂತೆ, ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಪರಮಾಣುಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದ ಆವರ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಘರ್ಷಣೆಯಾಗಿ,ಅವುಗಳ ಚಲನಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಷ್ಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿತು. ಬಹುಮಟ್ಟಿನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಮಧ್ಯಭಾಗವು ಸುತ್ತಲಿನ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಕಾರದ ತಟ್ಟೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Arizona&quot; /&gt; ಸುಮಾರು 100,000 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ &lt;ref name=&quot;Montmerle2006&quot;&gt;{{cite journal|author=Thierry Montmerle, Jean-Charles Augereau, Marc Chaussidon |title=Solar System Formation and Early Evolution: the First 100 Million Years|journal=Earth, Moon, and Planets|volume=98|publisher=Spinger|pages=39–95|year=2006|doi=10.1007/s11038-006-9087-5| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006EM%26P...98...39M}}&lt;/ref&gt; ಗುರುತ್ವ,ಅನಿಲ ಒತ್ತಡ, ಕಾಂತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ಶಕ್ತಿಗಳು ಸಂಕುಚಿಸುತ್ತಿದ್ದ ನೀಹಾರಿಕೆಯನ್ನು ತಿರುಗುವ ಪ್ರೋಟೊಪ್ಲಾನೆಟರಿ ಡಿಸ್ಕ್‌ಗೆ(ಅನಿಲ,ಧೂಳಿನ ತಟ್ಟೆ) ಪರಿವರ್ತಿಸಿತು.  ~200 AU&lt;ref name=&quot;Arizona&quot; /&gt; ವ್ಯಾಸದೊಂದಿಗೆ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಯಾದ, ದಟ್ಟವಾದ ಪ್ರೋಟೊಸ್ಟಾರ್‌(ಜಲಜನಕದ ಸಮ್ಮಿಳನ ಇನ್ನೂ ಆರಂಭವಾಗಿರದ ನಕ್ಷತ್ರ) ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿತು.&lt;ref&gt;{{cite journal | year= 2005|author=Jane S. Greaves | title= Disks Around Stars and the Growth of Planetary Systems| journal=Science | volume=307 | pages=68 | doi=10.1126/science.1101979 | pmid= 15637266 | issue= 5706 }}&lt;/ref&gt;

ಈ ವಿಕಾಸದ ಹಂತದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನು T ಟೌರಿ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿತ್ತೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;apj2_313&quot;&gt;{{cite journal | author=Caffe, M. W.; Hohenberg, C. M.; Swindle, T. D.; Goswami, J. N. | title=Evidence in meteorites for an active early sun | journal=Astrophysical Journal, Part 2 - Letters to the Editor | volume=313 | date=February 1, 1987 | pages=L31–L35 | month=February | doi=10.1086/184826 | bibcode=1987ApJ...313L..31C }}&lt;/ref&gt; T ಟೌರಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅಧ್ಯಯನದಿಂದ ಅವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆಗೆ ಪೂರ್ವ ವಸ್ತುಗಳ ತಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಜತೆಗೂಡಿ 0.001–0.1 ಸೌರದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತೆಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Kitamara&quot;&gt;{{cite conference | author=M. Momose, Y. Kitamura, S. Yokogawa, R. Kawabe, M. Tamura, S. Ida | title=Investigation of the Physical Properties of Protoplanetary Disks around T Tauri Stars by a High-resolution Imaging Survey at lambda = 2 mm | booktitle=The Proceedings of the IAU 8th Asian-Pacific Regional Meeting, Volume I | year=2003 | publisher=Astronomical Society of the Pacific Conference Series | volume=289 | editor=Ikeuchi, S., Hearnshaw, J. and Hanawa, T. (eds.) | pages=85 | url=http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?2003ASPC..289...85M&amp;amp;data_type=PDF_HIGH&amp;amp;whole_paper=YES&amp;amp;type=PRINTER&amp;amp;filetype=.pdf | format=PDF}}&lt;/ref&gt; ಈ ತಟ್ಟೆಗಳು(ದುಂಡಾದ ಚಪ್ಪಟೆಯ ಭಾಗ)ಅನೇಕ 100AUಗಳವೆರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. [[ಹಬಲ್ ದೂರದರ್ಶಕ|ಹಬ್ಬಲ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ]]ದಿಂದ 1000AUಗಳವರೆಗೆ ವ್ಯಾಸದ ಪ್ರೋಟೊಪ್ಲಾನೆಟರಿ ತಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ನಕ್ಷತ್ರ ರಚನೆ ವಲಯಗಳಾದ ಓರಿಯನ್ ನೆಬ್ಯುಲಾ&lt;ref&gt;{{cite journal| journal=The Astronomical Journal| month= March| year= 1999| volume= 117| pages=1490–1504| doi=10.1086/300781| title=Hubble Space Telescope/NICMOS Imaging of Disks and Envelopes around Very Young Stars|author=Deborah L. Padgett, Wolfgang Brandner, Karl R. Stapelfeldt et al. | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1999AJ....117.1490P}}&lt;/ref&gt; ಮುಂತಾದ ಕಡೆ ವೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳು ತಂಪಾಗಿದ್ದು, ಅವುಗಳ ಅತೀ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ  ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಾವಿರ ಕೆಲ್ವಿನ್‌ಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | author=M. Küker, T. Henning, G. Rüdiger | title=Magnetic Star-Disk Coupling in Classical T Tauri Systems | journal=Astrophysical Journal | year=2003 | volume=589 | pages=397 | doi=10.1086/374408 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2003ApJ...589..397K}}&lt;/ref&gt;
ಸುಮಾರು 50ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಒಳಗೆ, ಸೂರ್ಯನ ಮಧ್ಯಭಾಗ(ತಿರುಳು)ದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣಾಂಶ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡ ಅತೀವ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿ, ಅದರಲ್ಲಿದ್ದ ಜಲಜನಕ ಸಂಯೋಜನೆ ಆರಂಭಿಸಿತು. ಇದರಿಂದ ದ್ರವಸ್ಥಿತಿ ಸಮತೋಲನ ಸಾಧಿಸುವ ತನಕ ಗುರುತ್ವ ಸಂಕೋಚನಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾದ ಆಂತರಿಕ ಶಕ್ತಿ ಮೂಲ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Yi2001&quot;&gt;{{cite journal | author= Sukyoung Yi, Pierre Demarque, Yong-Cheol Kim, Young-Wook Lee, Chang H. Ree, Thibault Lejeune, Sydney Barnes | title=Toward Better Age Estimates for Stellar Populations: The &lt;math&gt;Y^{2}&lt;/math&gt; Isochrones for Solar Mixture | journal=Astrophysical Journal Supplement | id={{arXiv|astro-ph|0104292}} | year=2001 | volume=136 | pages=417 | doi=10.1086/321795 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001ApJS..136..417Y}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಸೂರ್ಯನು ಮೇನ್ ಸ್ವೀಕ್ವೆನ್ಸ್(ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿ) ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಪ್ರಥಮ ಹಂತಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯುವುದರ ಗುರುತಾಗಿದೆ. ಮೇನ್ ಸ್ವೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅವುಗಳ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕ ಹೀಲಿಯಂಗೆ ಸಮ್ಮಿಳನವಾಗುವುದರಿಂದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಇಂದು ಮೇನ್ ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್(ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿ) ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿದ್ದಾನೆ.&lt;ref name=&quot;sequence&quot;&gt;{{harvtxt|Zeilik|Gregory|1998|loc=p. 320}}&lt;/ref&gt;

===ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ===
*ಮುಖ್ಯ ಲೇಖನ: [[ಸೌರವ್ಯೂಹ]]
*ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ತಿಳಿದಿರುವಂತೆ ಎಂಟು ಗ್ರಹಗಳಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಭೂಮಂಡಲಗಳು (ಬುಧ, ಶುಕ್ರ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಮಂಗಳ); ಎರಡು ಅನಿಲ ದೈತ್ಯರು (ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ); ಮತ್ತು ಎರಡು ಹಿಮ(ಐಸ್) ದೈತ್ಯರು (ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್) ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಕನಿಷ್ಠ ಐದು ಕುಬ್ಜ ಗ್ರಹಗಳು, ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಪಟ್ಟಿ, ಹಲವಾರು ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಮೀರಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹಿಮಾವೃತ ಕಾಯಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ.

=== ಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆ ===
ಅನೇಕ ಗ್ರಹಗಳು ''ಸೌರ ನೆಬ್ಯುಲಾ'' ದಿಂದ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಸೂರ್ಯನ ರಚನೆಯ ನಂತರ ಉಳಿದ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಧೂಳಿನ ಚಪ್ಪಟೆ ತಟ್ಟೆಯಾಕಾರದ ಮೋಡವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Chondrule-forming Shock Fronts in the Solar Nebula: A Possible Unified Scenario for Planet and Chondrite Formation|author=A. P. Boss, R. H. Durisen|doi = 10.1086/429160|url=http://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/429160|year=2005|journal=The Astrophysical Journal|volume=621|pages=L137–L140|format=abstract page}}&lt;/ref&gt; ಗ್ರಹಗಳು ರಚನೆಯಾದ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ವಿಧಾನವು ನಿರಂತರ ವಿಕಾಸ ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳು ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರೋಟೊಸ್ಟಾರ್ ಸುತ್ತ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಧೂಳಿನ ಕಣಗಳಾಗಿ ಆರಂಭವಾದವು. ನೇರ ಸಂಪರ್ಕದ ಮೂಲದ ಈ ಘನಕಣಗಳು 200 [[ಮೀಟರ್]] ವ್ಯಾಸದ ರಾಶಿಯಾಗಿ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಇವು ಪುನಃ ಡಿಕ್ಕಿಯಾಗಿ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ~10 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (km) ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳಾಗಿ(ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಹಗಳು)ರೂಪುಗೊಂಡವು.&lt;ref name=&quot;Goldreich1973&quot; /&gt; ಮತ್ತಷ್ಟು ಡಿಕ್ಕಿಗಳ ಮೂಲಕ ಇವುಗಳ ಗಾತ್ರ ಕ್ರಮೇಣ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿ, ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸೆಂಟಿಮೀಟರುಗಳಷ್ಟು ಬೆಳವಣಿಗೆ ಸಾಧಿಸಿದವು.&lt;ref name=&quot;Goldreich1973&quot;&gt;{{cite journal | author=P. Goldreich, W. R. Ward | title=The Formation of Planetesimals | journal=Astrophysical Journal | year=1973 | volume=183 | pages=1051 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1973ApJ...183.1051G | accessdate=2006-11-16 | doi=10.1086/152291}}&lt;/ref&gt;

4 AUಒಳಗಿನ ಸೌರವ್ಯೂಹ ಪ್ರದೇಶವಾದಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹ ತಟ್ಟನೆ ಮಾರ್ಪಡುವ ಅಣುಗಳಾದ ನೀರು ಮತ್ತು ಮೀಥೇನ್ ಘನೀಕರಿಸಲು ತೀರಾ ಬಿಸಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗುವ ಸಣ್ಣಗ್ರಹಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕರಗುವ ಬಿಂದುಗಳ ಸಂಯುಕ್ತಗಳಾದ ಲೋಹಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಕಬ್ಬಿಣ]], [[ನಿಕಲ್]], [[ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಮ್|ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಂ]] ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿನ ಸಿಲಿಕೇಟ್
 ಈ ಘನವಸ್ತು ಕಾಯಗಳು ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಾಗಿ [[ಬುಧ]], [[ಶುಕ್ರ]], [[ಭೂಮಿ]] ಮತ್ತು [[ಮಂಗಳ (ಗ್ರಹ)|ಮಂಗಳ]] ಗ್ರಹಗಳೆಂದು ಹೆಸರಾಯಿತು. ಈ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಅಪರೂಪವಾಗಿದ್ದು, ನೆಬ್ಯುಲಾದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ 0.6%ಮಾತ್ರ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;Arizona&quot; /&gt; ಘನರೂಪಿ(ಭೂಸದೃಶ) ಗ್ರಹಗಳ ಮೂಲರೂಪಗಳು 0.05 ಭೂ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಸೂರ್ಯನು ರಚನೆಯಾದ ಸುಮಾರು 100,000ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದವು. ತರುವಾಯ ಗ್ರಹ ಗಾತ್ರದ ಕಾಯಗಳ ನಡುವೆ ತರುವಾಯದ ಡಿಕ್ಕಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಲೀನಗಳು ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು ಪ್ರಸಕ್ತ ಗಾತ್ರಗಳಿಗೆ ಬೆಳೆಯಲು ಅವಕಾಶವೊದಗಿಸಿತು.(ಕೆಳಗೆ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು ನೋಡಿ).&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt;

ಘನರೂಪಿ(ಭೂಸದೃಶ) ಗ್ರಹಗಳು  ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವು ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಧೂಳಿನ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ್ದವು. ಅನಿಲವು ಆಂಶಿಕವಾಗಿ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿತ್ತು ಹಾಗು ಗ್ರಹಗಳಷ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದುಂಟಾದ ಎಳೆತವು ಕೋನೀಯ ಆವೇಗದ ವರ್ಗಾವಣೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ಗ್ರಹಗಳು ಕ್ರಮೇಣ ಹೊಸ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಹೋದವು. ಡಿಸ್ಕ್(ತಟ್ಟೆ)ನಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಂದ ಈ ರೀತಿಯ ವಲಸೆಯ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಎಡೆಮಾಡಿತು. ಆದರೆ ಡಿಸ್ಕ್ ಚದುರಿದಂತೆ, ನಿವ್ವಳ ಪ್ರವತ್ತಿಯು ಒಳಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಒಳಮುಖವಾಗಿ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಪ್ರಸಕ್ತ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿತು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಮಾದರಿಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web | author=Staff | title=How Earth Survived Birth | work=Astrobiology Magazine | url=http://www.astrobio.net/pressrelease/3370/how-earth-survived-birth | accessdate=2010-02-04 | archive-date=2020-07-15 | archive-url=https://web.archive.org/web/20200715160503/https://www.astrobio.net/cosmic-evolution/how-earth-survived-birth/ | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಅನಿಲ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳಾದ [[ಗುರು (ಗ್ರಹ)|ಗುರು]],[[ಶನಿ]], [[ಯುರೇನಸ್]] ಮತ್ತು [[ನೆಪ್ಚೂನ್]] ಹಿಮ ರೇಖೆಗಿಂತ ಆಚೆ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಂಗಳ ಮತ್ತು ಗುರುಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಯ ನಡುವಿನ ಬಿಂದುವಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ವಸ್ತು ತಂಪಾಗಿದ್ದು, ತಕ್ಷಣವೇ ಮಾರ್ಪಡುವ ಹಿಮದ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು ಘನಪದಾರ್ಥವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಗುರುಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹೋಲುವ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ(ಅನಿಲರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು) ಶೇಖರವಾದ ಹಿಮಗಳು ಭೂಪ್ರದೇಶದ ಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ಲೋಹಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಲಿಕೇಟ್‌ಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿಪುಲವಾಗಿದ್ದವು. ಇದು ಗುರುಗ್ರಹ ಸದೃಶ(ಜೋವಿಯನ್) ಗ್ರಹಗಳು ಹಗುರವಾದ ಮತ್ತು ವಿಪುಲ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳಾದ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವಷ್ಟು ಬೃಹತ್ತಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Arizona&quot; /&gt; ಸುಮಾರು 3 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣಗ್ರಹಗಳು ಹಿಮರೇಖೆಗಿಂತ ಆಚೆ ನಾಲ್ಕು ಭೂದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದವು.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt; ಇಂದು, ನಾಲ್ಕು ಅನಿಲ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ 99% ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;ಗುರು,ಶನಿ, ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್‌ನ ಒಟ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ= 445.6 ಭೂಮಿಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳು. ಉಳಿದ ವಸ್ತುವಿನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ= ~5.26 ಭೂದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳು ಅಥವಾ 1.1% (ನೋಡಿ ಸೋಲಾರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್#ನೋಟ್ಸ್ ಎಂಡ್ ಲಿಸ್ಟ್ ಆಫ್ ಸೋಲಾರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಆಬ್ಜೆಕ್ಟ್ಸ್ ಬೈ ಮಾಸ್)&lt;/ref&gt; ಗುರುಗ್ರಹವು ಹಿಮರೇಖೆಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಆಚೆ ರೂಪುಗೊಂಡಿರುವುದು ಆಕಸ್ಮಿಕವಲ್ಲ ಎಂದು ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಿಗಳು ನಂಬಿದ್ದಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ,ಹಿಮ ರೇಖೆಯು ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯಿಂದ ಸೆಳೆಯುವ ಹಿಮದ ವಸ್ತುವನ್ನು ಆವಿಯಾಗುವಿಕೆ ಮೂಲಕ ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಮಾಡಿ, ಸುತ್ತುವ ಧೂಳಿನ ಕಣಗಳ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಅವುಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹಿಮ ರೇಖೆಯು ತಡೆಗೋಡೆಯಾಗಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ~5 AUದೂರದಲ್ಲಿ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹವಾಗಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವಸ್ತು 10 ಭೂ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳ ದೊಡ್ಡ ಮೂಲರೂಪವಾಗಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಅದು ನಂತರ ಸುತ್ತಲಿರುವ ತಟ್ಟೆಯಿಂದ ಜಲಜನಕವನ್ನು ನುಂಗುವ ಮೂಲಕ ಶೀಘ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಮುಂದಿನ 1000 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 150 ಭೂದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ 318 ಭೂದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಳನ್ನು ಮೀರುತ್ತದೆ. ಶನಿಗ್ರಹವು ಗುರುಗ್ರಹದ ನಂತರ ಕೆಲವು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಉಪಭೋಗಕ್ಕೆ ಅನಿಲ ಲಭ್ಯತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಗಣನೀಯ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಹೊಂದಲು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;sciam&quot;&gt;{{cite journal|title=The Genesis of Planets|author=Douglas N. C. Lin | journal=Scientific American | issue=5|volume=298|date=May 2008 | pages=50–59 | url=http://www.sciam.com/article.cfm?id=the-genesis-of-planets | format=fee required|doi=10.1038/scientificamerican0508-50|pmid=18444325}}&lt;/ref&gt;

ಕಿರಿಯ ಸೂರ್ಯನಂತಹ T ಟೌರಿ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಥಿರ ಹಳೆಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬಲವಾದ ನಕ್ಷತ್ರಮಾರುತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ.

ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆ ನಂತರ ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಗ್ರಹಗಳು ರಚನೆಯಾಗಿದೆ ಎದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಬಲವಾದ [[ಸೌರ ಮಾರುತ|ಸೌರಮಾರುತ]]ವು ಬಹುಮಟ್ಟಿನ ತಟ್ಟೆಯ(ದುಂಡಾಗಿರುವ ಚಪ್ಪಟೆಯ ಭಾಗ) ವಸ್ತುವನ್ನು ಹಾರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಅವು ರಚನೆಯಾದವು. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ ಗ್ರಹಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಒಂದು ಭೂದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾದ ಸ್ವಲ್ಪಪ್ರಮಾಣದ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತವೆ. ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನನ್ನು ಕೆಲವೊಂದು ಬಾರಿ ವಿಫಲಗೊಂಡ ತಿರುಳುಗಳು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;thommes&quot; /&gt; ಈ ಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಯೇನೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ರಚನೆಯ ಕಾಲಪ್ರಮಾಣ. ಪ್ರಸಕ್ತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಅವುಗಳು ಮಧ್ಯಭಾಗ(ತಿರುಳು)ದಲ್ಲಿ ಒಂದುಗೂಡಲು ನೂರು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರಬಹುದು. ಇದರ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ -ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಯ ಸಮೀಪ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಹುಶಃ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು- ನಂತರ ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿರಬಹುದು(ನೋಡಿ ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಗ್ರಹಗಳ ವಲಸೆ)&lt;ref name=&quot;thommes&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt;. ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಚಲನೆಯೆಲ್ಲವೂ ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಒಳಮುಖವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ''ಸ್ಟಾರ್‌ಡಸ್ಟ್‌''  ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯಿಂದ ವೈಲ್ಡ್ 2 ಧೂಮಕೇತುವಿನಿಂದ ಪಡೆದ ಮಾದರಿಯ ಪರೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಮುಂಚಿನ ರಚನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ವಸ್ತುಗಳು ಬಿಸಿಯಾದ ಒಳಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋದವು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web |year= 2006|author=Emily Lakdawalla|work=The Planetary Society|title=Stardust Results in a Nutshell: The Solar Nebula was Like a Blender| url=http://www.planetary.org/blog/article/00000735/| accessdate=2007-01-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070714111144/http://www.planetary.org/blog/article/00000735/|archivedate=2007-07-14}}&lt;/ref&gt;

ಮೂರು ಮತ್ತು 10 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ನಡುವೆ,&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt; ಕಿರಿಯ ಸೂರ್ಯನ ಸೌರ ಮಾರುತ ಪ್ರೋಟೊಪ್ಲಾನಟರಿ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಎಲ್ಲ ಅನಿಲ ಮತ್ತು ಧೂಳನ್ನು ಅಂತರತಾರಾ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಮುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಗ್ರಹಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸಿರಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite journal | author=B. G. Elmegreen| title=On the disruption of a protoplanetary disc nebula by a T Tauri like solar wind | journal=Astronomy &amp; Astrophysics | year=1979 | volume=80 | pages=77 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1979A%26A....80...77E | accessdate=2006-11-19}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|date=24 November 2004|author=Heng Hao|work=Harvard University|title=Disc-Protoplanet interactions|url=http://cfa-www.harvard.edu/~kstanek/astro200/disk-protoplanet.pdf|accessdate=2006-11-19|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060907170907/http://cfa-www.harvard.edu/~kstanek/astro200/disk-protoplanet.pdf|archivedate=2006-09-07|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

== ತರುವಾಯದ ವಿಕಾಸ ==
[[File:giantimpact.gif|thumb|200 px|ಚಂದ್ರನನ್ನು ರೂಪಿಸಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಲಾದ ದೈತ್ಯ ಅಪ್ಪಳಿಕೆ.]]
ಗ್ರಹಗಳು ಮೂಲತಃ ಅವುಗಳ ಪ್ರಸಕ್ತ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯವು 20 ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದ 21ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸಕ್ತ, ಸೌರವ್ಯೂಹವು ತನ್ನ ಆರಂಭಿಕ ರಚನೆ ನಂತರ ಅತ್ಯಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಬುಧಗ್ರಹದಷ್ಟು ಬೃಹತ್ತಾದ ಅನೇಕ ವಸ್ತುಗಳು ಉಪಸ್ಥಿತವಿದ್ದವು. ಹೊರ ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಈಗಿನದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತಾಗಿತ್ತು ಹಾಗೂ [[ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ]]ಯು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತೀ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|author=[[Michael E. Brown|Mike Brown]] (California Institute of Technology)|url= http://www.gps.caltech.edu/~mbrown/planetlila/moon/index.html|title=Dysnomia, the moon of Eris|work=Personal web site|accessdate=2008-02-01}}&lt;/ref&gt;

=== ಭೂಸದೃಶ(ಘನರೂಪಿ) ಗ್ರಹಗಳು ===
ಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆಯ ಯುಗದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹವು 50 -100ಚಂದ್ರರಿಂದ ಹಾಗೂ ಮಂಗಳನ ಗಾತ್ರದ ಗ್ರಹದ ಮೂಲರೂಪಗಳಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Petit2001&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Kominami&quot;&gt;{{cite journal|title=The Effect of Tidal Interaction with a Gas Disk on Formation of Terrestrial Planets|author=Junko Kominami, Shigeru Ida|work=Department of Earth and Planetary Sciences, Tokyo Institute of Technology, Ookayama, Meguro-ku, Tokyo, Department of Earth and Planetary Sciences, Tokyo Institute of Technology, Ookayama, Meguro-ku, Tokyo| year=2001 | doi=10.1006/icar.2001.6811|journal=Icarus|
volume=157|issue=1|pages=43–56}}&lt;/ref&gt; ಈ ಕಾಯಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಅಪ್ಪಳಿಸಿ, ವಿಲೀನಗೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬೆಳವಣಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಇದು 100 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಈ ವಸ್ತುಗಳು ಗುರುತ್ವಬಲದಿಂದ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿ, ಅವು ಪರಸ್ಪರ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಎಳೆದು ಡಿಕ್ಕಿಹೊಡೆಯಿತು. ನಾಲ್ಕು ಭೂಸದೃಶ(ಘನರೂಪಿ)ಗ್ರಹಗಳು ರೂಪ ತಳೆಯುವವರೆಗೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt; ಇಂತಹ ಒಂದು ಬೃಹತ್ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ ಚಂದ್ರನನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.(ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿ ಮೂನ್ಸ್).ಇನ್ನೊಂದು ಡಿಕ್ಕಿಯು ಕಿರಿಯ [[ಬುಧ]]ಗ್ರಹದ ಹೊರಭಾಗದ ಕವಚವನ್ನು ತೆಗೆದಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Solomon2003&quot;&gt;{{cite journal|author=Sean C. Solomon|title=Mercury: the enigmatic innermost planet|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=216|year=2003|pages=441–455|doi=10.1016/S0012-821X(03)00546-6| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2003E%26PSL.216..441S}}&lt;/ref&gt;

ಈ ಮಾದರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಇತ್ಯರ್ಥವಾಗದ ಒಂದು ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ಡಿಕ್ಕಿಯಾಗಲು ಅತ್ಯಂತ ವಿಕೇಂದ್ರಿಯತೆ ಅಗತ್ಯವಿದ್ದ ಪೂರ್ವ-ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಕಕ್ಷೆಗಳು, ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಭೂಸದೃಶ(ಘನರೂಪಿ) ಗ್ರಹಗಳು ಇಂದು ಹೊಂದಿರುವ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರವಾದ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಉತ್ಪಾದಿಸಿತು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಅದು ವಿವರಣೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;Petit2001&quot; /&gt; ವೀಕೇಂದ್ರಿಯತೆ ತ್ಯಜಿಸುವ ಕುರಿತು ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅನಿಲದ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಇನ್ನೂ ಉಚ್ಚಾಟಿತವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಉಳಿಕೆ ಅನಿಲದ ಗುರುತ್ವ ಎಳೆತವು ಗ್ರಹಗಳ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತರುವಾಯ ಕುಂದಿಸಿರಬಹುದು ಹಾಗೂ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನುಣುಪುಗೊಳಿಸಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Kominami&quot; /&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇಂತಹ ಅನಿಲವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಮೊದಲಿಗೆ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಅತ್ಯಂತ ವಿಕೇಂದ್ರಿಯವಾಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt; ಇನ್ನೊಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಗುರುತ್ವ ಎಳೆತವು ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಉಳಿಕೆ ಅನಿಲದ ನಡುವೆ ಸಂಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಸಣ್ಣ ಕಾಯಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಾಗಿದೆ. ದೊಡ್ಡ ಕಾಯಗಳು ಸಣ್ಣ ವಸ್ತುಗಳ ಗುಂಪಿನ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವಾಗ, ದೊಡ್ಡ ಗ್ರಹಗಳ ಗುರುತ್ವದಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತವಾಗುವ ಸಣ್ಣ ವಸ್ತುಗಳು ದೊಡ್ಡ ವಸ್ತುಗಳ ಪಥದಲ್ಲಿ ಅತೀ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಗುರುತ್ವ ಜಾಗೃತ ಸ್ಥಿತಿ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಜಾಗೃತ ಸ್ಥಿತಿಯ ಹೆಚ್ಚಿದ ಗುರುತ್ವಬಲವು ದೊಡ್ಡ ವಸ್ತುಗಳ ವೇಗವನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಯಂ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ದೂಡುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Final Stages of Planet Formation|author=Peter Goldreich, Yoram Lithwick, Re’em Sari|journal=The Astrophysical Journal|volume=614|pages=497|date=10 October 2004|doi=10.1086/423612}}&lt;/ref&gt;

=== ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿ ===
ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಹೊರತುದಿಯಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನಿಂದ 2 ಮತ್ತು 4 AU ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು [[ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಹೊನಲು|ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿ]] ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯು 2 -3ಘನರಬಪಿ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಾಕಾಗುವಷ್ಟು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಹಾಗೂ ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳು ರಚನೆಯಾದವು. ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಹಗಳು ನಂತರ ಕೂಡಿಕೊಂಡು 20-30ಚಂದ್ರರಿಂದ ಮಂಗಳನ ಗಾತ್ರದ ಗ್ರಹದ ಮೂಲರೂಪಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದವು.&lt;ref name=&quot;Bottke2005&quot;&gt;{{cite journal|author=William F. Bottke, Daniel D. Durda, David Nesvorny et al. | title=Linking the collisional history of the main asteroid belt to its dynamical excitation and depletion | journal=Icarus | volume=179 | pages=63–94|year=2005 | doi=10.1016/j.icarus.2005.05.017 | url=http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Bottke_Icarus_2005_179_63-94_Linking_Collision_Dynamics_MB.pdf|format=PDF }}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಗುರುವಿನ ಸಾಮೀಪ್ಯದ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ, ಈ ಗ್ರಹವು ಸೂರ್ಯನು ರೂಪುಗೊಂಡು 3 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾದ ನಂತರ, ಪ್ರದೇಶದ ಇತಿಹಾಸವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Petit2001&quot;&gt;{{cite journal|author=Jean-Marc Petit, Alessandro Morbidelli|title=The Primordial Excitation and Clearing of the Asteroid Belt|journal=Icarus|volume=153|pages=338–347|year=2001|doi=10.1006/icar.2001.6702|url=http://www.gps.caltech.edu/classes/ge133/reading/asteroids.pdf|format=PDF|access-date=2010-12-03|archive-date=2007-02-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20070221085835/http://www.gps.caltech.edu/classes/ge133/reading/asteroids.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಕ್ಷೆಯ ಅನುರಣನವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಬೃಹತ್ ಮೂಲರೂಪಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತ್ವ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿಂದ ಆ ಅನುರಣನಗಳಿಗೆ ಅನೇಕ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹರಡುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಗುರುಗ್ರಹದ ಗುರುತ್ವವು ಈ ಅನುರಣನಗಳ ಒಳಗೆ ವಸ್ತುಗಳ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಇತರ ಕಾಯಗಳ ಜತೆ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ ಒಂದಾಗುವುದರ ಬದಲು ಚೂರಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | author=R. Edgar, P. Artymowicz | title=Pumping of a Planetesimal Disc by a Rapidly Migrating Planet | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | year=2004 | volume=354 | pages=769–772 | url=http://www.utsc.utoronto.ca/~pawel/edgar+artymowicz.pdf | format=PDF | accessdate=2008-05-12 | doi = 10.1111/j.1365-2966.2004.08238.x}}&lt;/ref&gt;

ಗುರುಗ್ರಹವು ರಚನೆಯಾದ ನಂತರ ಒಳಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಗುರು ವಲಸೆ ಹೋಗಿ,(ಕೆಳಗಿನ ಗ್ರಹಗಳ ವಲಸೆ ನೋಡಿ)ಅನುರಣನಗಳು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡು, ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ವಲಯದ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಉದ್ದೀಪನಗೊಳಿಸಿರಬಹುದು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿರಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite conference | author=E. R. D. Scott | title=Constraints on Jupiter's Age and Formation Mechanism and the Nebula Lifetime from Chondrites and Asteroids | booktitle = Proceedings 37th Annual Lunar and Planetary Science Conference | publisher = Lunar and Planetary Society | year=2006 | location = League City, Texas | url =http://adsabs.harvard.edu/abs/2006LPI....37.2367S | accessdate = 2007-04-16
}}&lt;/ref&gt; ಅನುರಣನಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳ ಮೂಲರೂಪಗಳ ಒಟ್ಟುಗೂಡುವ ಕ್ರಮವು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳನ್ನು ದೂರಕ್ಕೆ ತಳ್ಳಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಅವುಗಳ ಕಕ್ಷೆಯ ಓಲುವಿಕೆ ಮತ್ತು ವಿಕೇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ಉದ್ದೀಪಿಸಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Bottke2005&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;OBrien2007&quot; /&gt; ಇಂತಹ ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳ ಬೃಹತ್ ಮೂಲರೂಪಗಳನ್ನು ಗುರುಗ್ರಹವು ಕೂಡ ಚಿಮ್ಮಿಸಿರಬಹುದು. ಉಳಿದವು ಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳ ಅಂತಿಮ ಕೂಡಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Bottke2005&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Raymond2007&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| author =Susan Watanabe| date =20 July 2001| url =http://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=520| title =Mysteries of the Solar Nebula| publisher =NASA| accessdate =2007-04-02| archive-date =2012-01-17| archive-url =https://web.archive.org/web/20120117093701/http://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=520| url-status =deviated| archivedate =2012-01-17| archiveurl =https://web.archive.org/web/20120117093701/http://www.jpl.nasa.gov/news/features.cfm?feature=520}}&lt;/ref&gt; ಈ ಪ್ರಮುಖ ಬರಿದಾಗುವಿಕೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳ ಮೂಲರೂಪಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಂದ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ 1%ಕಡಿಮೆಗೆ ಸಮಾನವಾದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;OBrien2007&quot;&gt;{{cite journal|author= David O’Brien, Alessandro Morbidelli, William F. Bottke|title=The primordial excitation and clearing of the asteroid belt—Revisited |journal=Icarus|volume=191| pages=434–452 |year=2007|doi= 10.1016/j.icarus.2007.05.005|format=PDF| url=http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/OBrien_2007_Icarus_191_434_Primordial_Excitation_Clearing_Asteroid_Belt.pdf}}&lt;/ref&gt;
ಇದು ಮುಖ್ಯ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಕ್ತ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗಿಂತ 10 -20 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಭೂಮಿಯ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ 1/2,000ರಷ್ಟಾಗಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Krasinsky2002&quot;&gt;{{cite journal |author=[[Georgij A. Krasinsky]], [[Elena V. Pitjeva]], M. V. Vasilyev, E. I. Yagudina | url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2002Icar..158...98K&amp;amp;db_key=AST&amp;amp;data_type=HTML&amp;amp;format=&amp;amp;high=4326fb2cf906949 |title=Hidden Mass in the Asteroid Belt |journal=Icarus |volume=158 |issue=1 |pages=98–105 |month=July |year=2002 |doi=10.1006/icar.2002.6837}}&lt;/ref&gt; ಎರಡನೇ ಬರಿದಾಗುವಿಕೆ ಅವಧಿಯು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಅದರ ಪ್ರಸಕ್ತ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗೆ ಕುಗ್ಗಿಸಿರಬಹುದು. ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಗ್ರಹಗಳು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ 2:1ಕಕ್ಷೆ ಅನುರಣನವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.(ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿ).

ಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹಗಳ ಅವಧಿಯ ದೈತ್ಯ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳು ಭೂಮಿಯು ಮುಂಚಿನ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಪ್ರಸಕ್ತ ನೀರಿನ ಅಂಶವನ್ನು(~6{{e|21}}ಕೇಜಿ) ಪಡೆಯಲು ಪಾತ್ರವಹಿಸಿರಬಹುದು. ನೀರು ತೀರಾ ಭಾಷ್ಪಶೀಲ ದ್ರವ್ಯವಾದ್ದರಿಂದ ಭೂಮಿಯ ರಚನೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿರದೆ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಹೊರ ಮತ್ತು ಶೀತಲ ಭಾಗಗಳಿಂದ ತರುವಾಯ ರವಾನೆಯಾಗಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Hsieh2006&quot; /&gt; ನೀರು ಬಹುಶಃ ಗ್ರಹದ ಮೂಲರೂಪಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಹಗಳಿಂದ ರವಾನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಗುರುಗ್ರಹವು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ಎಸೆದಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Raymond2007&quot;&gt;{{cite journal | author=Sean N. Raymond, Thomas Quinn, Jonathan I. Lunine |title=High-resolution simulations of the final assembly of Earth-like planets 2: water delivery and planetary habitability | journal=Astrobiology | volume=7 | pages=66–84 | year=2007 | doi=10.1089/ast.2006.06-0126 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2007AsBio...7...66R | pmid=17407404 | issue=1}}&lt;/ref&gt; 2006ರಲ್ಲಿ ಶೋಧಿಸಿದ ಮುಖ್ಯ-ಪಟ್ಟಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು ಭೂಮಿಯ ನೀರಿಗೆ ಸಂಭವನೀಯ ಮೂಲವೆಂದು ಕೂಡ ಸೂಚಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Hsieh2006&quot;&gt;{{cite journal|title=A Population of Comets in the Main Asteroid Belt|author=Henry H. Hsieh, [[David Jewitt]] | journal=Science|date=23 March 2006 | volume=312|number=5773|pages=561–563 | doi=10.1126/science.1125150| url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/312/5773/561|accessdate=2008-04-05|format=abstract page|pmid=16556801|issue=5773}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=New comet class in Earth's backyard|url=http://www.astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&amp;id=4100| work=astronomy.com|author=Francis Reddy|year=2006|accessdate=2008-04-29}}&lt;/ref&gt; ಇದಕ್ಕೆ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಅಥವಾ ದೂರ ಪ್ರದೇಶಗಳ [[ಧೂಮಕೇತು]]ಗಳು ಭೂಮಿಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ 6%ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರವಾನಿಸಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | author= A. Morbidelli, J. Chambers, J. I. Lunine, J. M. Petit, F. Robert, G. B. Valsecchi, K. E. Cyr | title= Source regions and timescales for the delivery of water to the Earth | journal= Meteoritics &amp; Planetary Science | volume=35 | pages=1309 | issn= 1086–9379 | year=2000 }}&lt;/ref&gt; ಇದೇ ರೀತಿ ಅನ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಜೀವಿಗಳಿಂದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಸಂಕುಲ ಉದ್ಭವಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಪ್ಯಾನ್ಸ್‌ಪರ್ಮಿಯ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಕಲ್ಪನೆಯು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಅಂಗೀಕಾರಾರ್ಹವಾಗಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=From Panspermia to Bioastronomy, the Evolution of the Hypothesis of Universal Life|author=Florence Raulin-Cerceau, Marie-Christine Maurel, Jean Schneider|publisher=Springer Netherlands|journal=Origins of Life and Evolution of Biospheres|year=1998|volume=28|doi=10.1023/A:1006566518046|pages=597–612|url=http://www.springerlink.com/content/m1t14rtr7372tp22/|accessdate=2007-12-19}}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

=== ಗ್ರಹಗಳ ವಲಸೆ ===
ನೆಬ್ಯುಲಾರ್ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಪ್ರಕಾರ, ಹೊರಗಿನ ಎರಡು ಗ್ರಹಗಳು &quot;ತಪ್ಪು ಸ್ಥಾನ&quot;ಗಳಲ್ಲಿವೆ. [[ಯುರೇನಸ್]] ಮತ್ತು [[ನೆಪ್ಚೂನ್|ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್]](ಹಿಮ ದೈತ್ಯ)ರು ಎಂದು ಪರಿಚಿತ) ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆಯ ಕಡಿಮೆ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸುದೀರ್ಘ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಲಾವಧಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವುದು ಅವುಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಅತೀ ಅಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Taylor2001&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.psrd.hawaii.edu/Aug01/bombardment.html|title= Uranus, Neptune, and the Mountains of the Moon|work= Planetary Science Research Discoveries | date=21 August 2001 | author=G. Jeffrey Taylor | publisher = Hawaii Institute of Geophysics &amp;amp; Planetology |accessdate=2008-02-01}}&lt;/ref&gt; ಬದಲಿಗೆ ಇವೆರಡು ಹೆಚ್ಚು ವಸ್ತುಗಳು ಲಭ್ಯವಿರುವ ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ನೂರಾರು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವು ಹೊರಮುಖವಾಗಿ ವಲಸೆ ಹೋಗಿ, ಪ್ರಸಕ್ತ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;thommes&quot;&gt;{{cite journal | author=E. W. Thommes, M. J. Duncan, H. F. Levison | title=The Formation of Uranus and Neptune among Jupiter and Saturn | journal=Astronomical Journal | id={{arXiv|astro-ph|0111290}} | year=2002 | volume=123 | pages=2862 | doi=10.1086/339975 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2002AJ....123.2862T}}&lt;/ref&gt;

[[File:Lhborbits.png|thumb|400px|ಹೊರ ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಅನುಕರಣ a) ಗುರು/ಶನಿಯ  2:1 ಅನುರಣದ ಮುಂಚೆ b)ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಕಕ್ಷೆಯ ಸ್ಥಳಾಂತರದ ನಂತರ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ವಸ್ತುಗಳು ಸೌರವ್ಯೂಹದೊಳಕ್ಕೆ ಹರಡುವುದು c) ಗುರುವಿನಿಂದ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಕಾಯಗಳ ಉಚ್ಚಾಟನೆ ನಂತರ &lt;ref name=&quot;Gomes&quot;&gt;[131]&lt;/ref&gt;]]
ಹೊರಪ್ರದೇಶ ಗ್ರಹಗಳ ವಲಸೆಯು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಅತ್ಯಂತ ಹೊರಪ್ರದೇಶಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot;&gt;{{cite journal | author=Harold F. Levison, Alessandro Morbidelli, Crista Van Laerhoven et al. | title=Origin of the Structure of the Kuiper Belt during a Dynamical Instability in the Orbits of Uranus and Neptune|year=2007| url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2007arXiv0712.0553L | id={{arxiv|0712.0553}} | doi=10.1016/j.icarus.2007.11.035 | journal=Icarus | volume=196 | pages=258 }}&lt;/ref&gt;
ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಆಚೆ, ಸೌರವ್ಯೂಹವು [[ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ]], ಹರಡಿದ ತಟ್ಟೆ ಮತ್ತು [[ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ|ಊವರ್ಟ್ ಮೋಡ]]ಕ್ಕೆ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. ಇವು ಮೂರು ಅನೇಕ ಅವಲೋಕಿತ [[ಧೂಮಕೇತು]]ಗಳ ಉಗಮಸ್ಥಾನಗಳಾಗಿದ್ದು, ಪುಟ್ಟ ಹಿಮದ ಕಾಯಗಳ ವಿರಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಇರುವ ದೂರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆ ಚದುರುವ ಮುಂಚೆ ಗ್ರಹಗಳು ರಚನೆಯಾಗಲು ನಿರಂತರ ವಿಕಾಸ ತುಂಬ ನಿಧಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆರಂಭಿಕ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಹವಾಗಿ ಘನೀಕೃತವಾಗಲು ಸಾಕಷ್ಟು ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಅಭಾವವಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Taylor2001&quot; /&gt;
 ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯು ಸೂರ್ಯನಿಂದ 30 ಮತ್ತು 55 AU  ದೂರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ದೂರದ ಹರಡಿಕೊಂಡ ತಟ್ಟೆಯು 100AUವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದರೆ,&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt; ದೂರದ ಊವರ್ಟ್ ಮೋಡವು 50,000 AUನಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web
 |title=Origin and dynamical evolution of comets and their reservoirs
 |author=Alessandro Morbidelli
 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0512256
 |year=2006 |accessdate=2007-05-26
 |date=3 February 2008 |format=PDF |publisher=arxiv}}&lt;/ref&gt; ಮೂಲತಃ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದರ ಹೊರತುದಿಯು ಅಂದಾಜು 30AUದೂರದಲ್ಲಿತ್ತು. ಅದರ ಒಳತುದಿಯು ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಆಚೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ರಚನೆಯಾದಾಗ, ಅವು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಅತೀ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ(ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ 15 -20AU ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ)ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ, ಯುರೇನಸ್ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್‌ಗಿಂತ ದೂರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt;

ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಯ ನಂತರ, ದೈತ್ಯಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಉಳಿದ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳ ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಇದು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. 500 -600ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ,(4ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ)ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಯು 2:1ಅನುರಣನದಲ್ಲಿತ್ತು. ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತ ಪ್ರತಿ ಎರಡು ಗುರುಗ್ರಹದ ಪರಿಭ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಶನಿಗ್ರಹವು ಒಮ್ಮೆ ಮಾತ್ರ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt; ಈ ಅನುರಣನವು ಹೊರಪ್ರದೇಶದ ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ಗುರುತ್ವದ ತಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. ಇದು ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಯುರೇನಸ್‌ನ್ನು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಕ್ಕೆ ಸಾಗಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಗ್ರಹಗಳು ಬಹುತೇಕ ಸಣ್ಣ ಹಿಮಕಾಯಗಳನ್ನು ಒಳಮುಖವಾಗಿ ಹರಡಿದರೆ, ಸ್ವತಃ ಹೊರಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹರಡಿಕೊಂಡವು. ಈ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳು ಅವು ಸಂಧಿಸಿದ ಮುಂದಿನ ಗ್ರಹವನ್ನು ಇದೇ ರೀತಿ ಹರಡಿ, ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹೊರಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಿ,ಅವು ಒಳಮುಖವಾಗಿ ಚಲಿಸಿದವು.&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt; ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಮುಂದುವರಿದು,ಪುಟ್ಟ ಗ್ರಹಗಳು ಗುರುವಿನ ಜತೆ ಪ್ರಭಾವ ಹೊಂದಿ,ಅದರ ವಿಪುಲ ಗುರುತ್ವಬಲವು ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಅಂಡಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಕಳಿಸಿತು ಅಥವಾ ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಆಚೆ ಚಿಮ್ಮುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಇದರಿಂದ ಗುರು ಗ್ರಹವು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಒಳಭಾಗಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವಂತಾಯಿತು.&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;ಶನಿ,ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಎಲ್ಲವೂ ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಿ, ಗುರುವು ಒಳಭಾಗಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಲು ಕಾರಣವೇನೆಂದರೆ, ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಉಚ್ಚಾಟಿಸುವಷ್ಟು ಗುರುವು ಬೃಹತ್ತಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಉಳಿದ ಮೂರು ಹೊರಗ್ರಹಗಳು ಹಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ವಸ್ತು ಉಚ್ಚಾಟನೆಯಾಗಲು, ಗುರುವು ಅದಕ್ಕೆ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಕೆಲವು ಕಕ್ಷೆಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಒಳಮುಖವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್, ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ಶನಿ ಪುಟ್ಟಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೊರಮುಖವಾಗಿ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಳಿಸಿದಾಗ, ಅವು ಅತೀ ವಿಕೇಂದ್ರೀಯವಾಗಿ ಅಂತ್ಯಗೊಂಡರೂ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ಬಂಧಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಂಡ ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಬಹುದು ಮತ್ತು ಅದರ ಕುಂಠಿತ ಶಕ್ತಿ ಪುನಃ ಸಿಗಬಹುದು. ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ,ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್, ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ಶನಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಮುಖವಾಗಿ ಕದಡಿದಾಗ,  ಆ ಗ್ರಹಗಳು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡು, ಹೊರಭಾಗದತ್ತ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಒಳಮುಖವಾಗಿ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗುವ ವಸ್ತು ಗುರುವನ್ನು ಸಂಧಿಸಿ, ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಉಚ್ಚಾಟನೆಯಾಗುವ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾಟಿತ ವಸ್ತುವಿನ ಒಳಮುಖದ ವಿಚಲನದಿಂದ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್,ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ಶನಿ ಗಳಿಸಿದ ಶಕ್ತಿಯು ಕಾಯಂ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ.&lt;/ref&gt; ಅತ್ಯಂತ ಅಂಡಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡುವಂತೆ ಗುರು ದೂಡಿದ ವಸ್ತುಗಳು ಊವರ್ಟ್ ಕ್ಲೌಡ್(ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಮೋಡ) ರಚಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt; ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ವಲಸೆ ಮೂಲಕ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಹರಡಿಕೊಂಡ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಪ್ರಸಕ್ತ ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಹರಡಿದ ತಟ್ಟೆ ರೂಪುಗೊಂಡವು.&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt; ಈ ಸನ್ನಿವೇಶವು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಹರಡಿಕೊಂಡ ತಟ್ಟೆಯ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಹರಡಿಕೊಂಡ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು, ಪ್ಲೂಟೊ ಸೇರಿದಂತೆ,ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯಿಂದ ಬಂಧಿತವಾಗಿ,ಸರಾಸರಿ ಚಲನೆ ಅನುರಣನಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Malhorta1995&quot;&gt;{{cite journal | author=R. Malhotra | title=The Origin of Pluto's Orbit: Implications for the Solar System Beyond Neptune | journal=Astronomical Journal | id={{arXiv|astro-ph|9504036}} | year=1995 | volume=110 | pages=420 | doi=10.1086/117532 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1995AJ....110..420M }}&lt;/ref&gt; ತರುವಾಯ, ಪುಟ್ಟಗ್ರಹದ ತಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಘರ್ಷಣೆಯಿಂದ ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಪುನಃ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;Levison2007&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;fogg_nelson&quot;&gt;{{cite journal | author=M. J. Fogg, R. P. Nelson | title=On the formation of terrestrial planets in hot-Jupiter systems | journal=Astronomy &amp; Astrophysics | id={{arXiv|astro-ph|0610314}} | year=2007 | volume = 461 | pages=1195 | doi=10.1051/0004-6361:20066171 }}&lt;/ref&gt;

ಹೊರಪ್ರದೇಶದ ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಒಳಪ್ರದೇಶದ ಗ್ರಹಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ವಲಸೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಮಹಾ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆಗಳ ಅವಧಿಯ ನಂತರವೂ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿದಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt;

=== ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರೀ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ(ಡಿಕ್ಕಿ) ಮತ್ತು ನಂತರ ===
[[File:Barringer Meteor Crater, Arizona.jpg|thumb|left|ಅರಿಜೋನಾದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಕೆಯ ಕುಳಿಕೇವಲ 50ಮೀ ಅಗಲದ ಇಂಪಾಕ್ಟರ್(ಅಪ್ಪಳಿಸಿದ ಉಲ್ಕೆ)ನಿಂದ 50,000ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಈ ಕುಳಿಯು, ಸೌರವ್ಯೂಹದ ನಿರಂತರ ವಿಕಾಸ ಇನ್ನೂ ಮುಗಿದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.]]
ಹೊರಪ್ರದೇಶದ ಗ್ರಹಗಳ ವಲಸೆಯಿಂದ ಉಂಟಾದ ಗುರುತ್ವದ ಅಡಚಣೆಯು ಒಳಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ಅಪಾರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಕಳಿಸಿರಬಹುದು.ಇದು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮೂಲ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು  ಬರಿದುಗೊಳಿಸಿ,ಇಂದಿನ ತೀವ್ರ ಕಡಿಮೆ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿದೆ.&lt;ref name=&quot;OBrien2007&quot; /&gt;  ಈ ಘಟನೆಯು ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರೀ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ(ಡಿಕ್ಕಿ) ಅಂದರೆ ಸುಮಾರು 4 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಸಂಭವಿಸಿದ ಡಿಕ್ಕಿಗೆ ಪ್ರಚೋದನೆ ನೀಡಿರಬಹುದು. ಇದು ಸೌರವ್ಯೂಹವು ರಚನೆಯಾದ 500-600ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಸಂಭವಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;shuffle&quot;&gt;{{cite web |year= 2005| author= Kathryn Hansen | title=Orbital shuffle for early solar system | work=Geotimes | url=http://www.agiweb.org/geotimes/june05/WebExtra060705.html| accessdate=2006-06-22}}&lt;/ref&gt; ಭಾರೀ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ ಅವಧಿಯು ಅನೇಕ ನೂರಾರು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಉಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಒಳ ಸೌರವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾದ ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಬುಧಗ್ರಹಗಳ ಬೌಗೋಳಿಕವಾಗಿ ಮೃತಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಗೋಚರಿಸುವ ಕುಳಿಗಳ ಮೂಲಕ ಇದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://history.nasa.gov/SP-467/ch3.htm|title=Chronology of Planetary surfaces|work=NASA History Division|accessdate=2008-03-13|archive-date=2017-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225233359/https://history.nasa.gov/SP-467/ch3.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಸಂಕುಲಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು 3.8 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಲೇಟ್ ಹೆವಿ ಬೊಂಬಾರ್ಡ್‌ಮೆಂಟ್(ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರೀ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ) ಅಂತ್ಯಗೊಂಡ ತಕ್ಷಣವೇ ಜೀವಸಂಕುಲ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;life&quot;&gt;{{cite press release| title=UCLA scientists strengthen case for life more than 3.8 billion years ago| url=http://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-07/uoc--uss072006.php| date=21 July 2006| publisher=University of California-Los Angeles| accessdate=2008-04-29| archive-date=2021-07-15| archive-url=https://web.archive.org/web/20210715124930/https://www.eurekalert.org/pub_releases/2006-07/uoc--uss072006.php| url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ(ಡಿಕ್ಕಿಗಳು)ಗಳು ಸೌರವ್ಯೂಹಗಳ ವಿಕಾಸದ ನಿಯಮಿತ(ಪ್ರಸಕ್ತ ವಿರಳವಾಗಿ)ಭಾಗವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು. 1994ರಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತು ಶೂಮೇಕರ್-ಲೆವಿ 9 [[ಗುರು (ಗ್ರಹ)|ಗುರುಗ್ರಹ]]ದ ಜತೆ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ, 2009 ಗುರುಗ್ರಹದ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ ಘಟನೆ ಮತ್ತು ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ [[ಆರಿಜೋನ|ಅರಿಜೋನಾ]]ದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಕೆಯ ಕುಳಿಯ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ ಮುಂದುವರಿದಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿವೊದಗಿಸಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ನಿರಂತರ ವಿಕಾಸದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಇನ್ನೂ ಪೂರ್ಣವಾಗಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ಇನ್ನೂ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಜೀವಸಂಕುಲಕ್ಕೆ ಬೆದರಿಕೆಯೊಡ್ಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | journal=Abhandlungen der Geologischen Bundeanstalt, Wien,|volume=53|pages= 51–54 | year=1996 | title=The Risk to Civilization From Extraterrestrial Objects and Implications of the Shoemaker-Levy 9 Comet Crash|author=Clark R. Chapman | url=http://www.geologie.ac.at/filestore/download/AB0053_051_A.pdf | format=PDF |accessdate=2008-05-06 | issn=00167800|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080910084647/http://www.geologie.ac.at/filestore/download/AB0053_051_A.pdf|archivedate=2008-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Agnor2006&quot;&gt;{{cite journal|title=Neptune’s capture of its moon Triton in a binary-planet gravitational encounter|author=Craig B. Agnor, Hamilton P. Douglas|journal=Nature|volume=441|pages=192–194|doi=10.1038/nature04792|url=http://www.es.ucsc.edu/~cagnor/papers_pdf/2006AgnorHamilton.pdf|year=2006|format=PDF|pmid=16688170|issue=7090|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070621182809/http://www.es.ucsc.edu/~cagnor/papers_pdf/2006AgnorHamilton.pdf|archivedate=2007-06-21|access-date=2010-12-03|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಸೌರವ್ಯೂಹ ವಿಕಾಸದ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳ ಗುರುತ್ವಬಲದಿಂದ ಒಳಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ [[ಧೂಮಕೇತು]]ಗಳು ಚಿಮ್ಮಿ ಹೊರಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಾವಿರಾರು AUಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ [[ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ|ಊವರ್ಟ್ ಕ್ಲೌಡ್]](ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಮೋಡ) ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಇದು ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತ್ವಬಲದಿಂದ ಅತೀ ದೂರದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ತಲೆಯಭಾಗಗಳ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಹೊರ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ತರುವಾಯ ಸುಮಾರು 800 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ,ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಗುರುತ್ವ ಎಳೆತಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದ ಗುರುತ್ವ ಅಡಚಣೆಗಳಿಂದ, ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದೈತ್ಯ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡಗಳು, ಮೋಡವನ್ನು ಬರಿದುಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿ, ಧೂಮಕೇತುಗಳನ್ನು ಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದವು.&lt;ref name=&quot;Morbidelli2006&quot;&gt;{{cite web
 |title=Origin and dynamical evolution of comets and their reservoirs
 |author=Alessandro Morbidelli
 |url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0512256
 |year=2006 |accessdate=2007-05-26
 |date=2008-02-03 |format=PDF |publisher=arxiv}}&lt;/ref&gt; ಹೊರ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ವಿಕಾಸ ಕೂಡ ಸೌರಮಾರುತ, ಪುಟ್ಟ ಉಲ್ಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂತರತಾರಾ ಮಾಧ್ಯಮದ ತಟಸ್ಥ ಭಾಗಗಳ ಮೂಲಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಹವಾಗುಣದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | url=http://www.agu.org/sci_soc/EISclark.html | title=Interplanetary Weathering: Surface Erosion in Outer Space|author=Beth E. Clark, Robert E. Johnson | journal= Eos, Transactions, American Geophysical Union | doi=10.1029/96EO00094 | volume=77 | pages=141 | year=1996 | accessdate=2008-03-13| archiveurl = https://web.archive.org/web/20080306012954/http://www.agu.org/sci_soc/EISclark.html| archivedate = March 6, 2008}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Bottke2005b&quot;&gt;{{cite conference|author=William F. Bottke, D. Durba, D. Nesvorny et al.|title=The origin and evolution of stony meteorites|conference=Dynamics of Populations of Planetary Systems|booktitle=Proceedings of the International Astronomical Union|volume=197|pages=357–374|year=2005|doi=10.1017/S1743921304008865|format=PDF| url=http://www.boulder.swri.edu/~bottke/Reprints/Bottke_IAU197_Belgrade_Origin_Stony_Met.pdf}}&lt;/ref&gt; ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರಿ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ ನಂತರ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ ಪಟ್ಟಿಯ ವಿಕಾಸವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಡಿಕ್ಕಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ರಭಸದ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ ಚಿಮ್ಮಿದ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತುವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದೊಡ್ಡ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ಹೊಂದಿದ ವಸ್ತುಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಗುರುತ್ವಬಲವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
 ಆದರೆ ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹದ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಹೀಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ,ಅನೇಕ ದೊಡ್ಡ ವಸ್ತುಗಳು ಚೂರಾಗಿ, ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಹೊಸ ವಸ್ತುಗಳು ಕಡಿಮೆ ರಭಸದ ಡಿಕ್ಕಿಗಳ ಕಾರಣ ಉಂಟಾದ ಅವಶೇಷಗಳಿಂದ ತಯಾರಾಗಿವೆ.&lt;ref name=&quot;Bottke2005b&quot; /&gt; ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳ ಸುತ್ತ ಇರುವ ಚಂದ್ರರನ್ನು ಮಾತೃ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ದೂರಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಮಿದ ವಸ್ತುಗಳು ಅದರ ಗುರುತ್ವಬಲದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಶಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದ ವಸ್ತುಗಳ ಘನೀಕರಣಗಳು ಎಂದು ವಿವರಣೆ ನೀಡಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite web
  | author=H. Alfvén, G. Arrhenius
  | year=1976
  | url=http://history.nasa.gov/SP-345/ch4.htm
  | title=The Small Bodies
  | work=SP–345 Evolution of the Solar System
  | publisher=NASA
  | accessdate=2007-04-12
  | archive-date=2007-05-13
  | archive-url=https://web.archive.org/web/20070513081833/http://history.nasa.gov/SP-345/ch4.htm
  | url-status=dead
  }}&lt;/ref&gt;

== ಚಂದ್ರರು ==
{{See also|Giant impact hypothesis}}
ಚಂದ್ರರು ಬಹುತೇಕ ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಇತರ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕಾಯಗಳ ಸುತ್ತ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಉಪಗ್ರಹಗಳು ಮೂರು ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿರಬಹುದು:
* ಸುತ್ತಲಿರುವ ಗ್ರಹದ ತಟ್ಟೆಯಿಂದ ಸಹರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು(ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ);
* ಅಪ್ಪಳಿಸುವ ಅವಶೇಷದಿಂದ ರಚನೆ(ಆಳವಿಲ್ಲದ ಕೋನದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಡಿಕ್ಕಿ) ಮತ್ತು
* ಹಾದುಹೋಗುವ ವಸ್ತುವನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವುದು.

ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿ ಗ್ರಹಗಳು ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ದೊಡ್ಡ ಚಂದ್ರರನ್ನು, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಲೊ,ಯುರೋಪಾ, ಗ್ಯಾನಿಮೇಡ್ ಮತ್ತು ಟೈಟಾನ್ ಹೊಂದಿವೆ. ಪ್ರತಿ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹದ ತಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಇವು ಹುಟ್ಟಿವೆ. ಸೂರ್ಯನ ಸುತ್ತಲಿನ ತಟ್ಟೆಯಿಂದ ಗ್ರಹಗಳು ರಚನೆಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ಇವು ರಚನೆಯಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | author=N. Takato, S. J. Bus et al. | title=Detection of a Deep 3-&lt;math&gt;\mu&lt;/math&gt;m Absorption Feature in the Spectrum of Amalthea (JV) | journal=Science | year=2004 | volume=306 | pages=2224 | doi=10.1126/science.1105427 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2004Sci...306.2224T | pmid=15618511 | issue=5705 }}&lt;br&gt;
ಇದನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ [176]&lt;/ref&gt; ಅದರ ಹುಟ್ಟನ್ನು ಚಂದ್ರರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಅದರ ಸಾಮಿಪ್ಯದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ(ಆಕರ್ಷಿಸುವ)ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಮುಖ್ಯಕಾಯಗಳ ಅನಿಲ ಲಕ್ಷಣವು ಡಿಕ್ಕಿಹೊಡೆಯುವ ಅವಶೇಷದಿಂದ ಚಂದ್ರನನ್ನು ರಚನೆಮಾಡುವುದು ಕೂಡ ಅಸಾಧ್ಯ. ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳ ಹೊರ ಚಂದ್ರರು ಸಣ್ಣಗಿದ್ದು, ಅನಿರ್ಬಂಧಿತ ಓರೆಗಳಿಂದ ವಿಕೇಂದ್ರಿಯ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸೆರೆಹಿಡಿದ ಕಾಯಗಳಿಂದ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite conference | author = D. C. Jewitt, S. Sheppard, C. Porco | title = Jupiter's outer satellites and Trojans | booktitle = Jupiter. The Planet, Satellites and Magnetosphere | year = 2004 | pages = 263–280 | url = http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/papers/JUPITER/JSP.2003.pdf | format = PDF | editor = Fran Bagenal, Timothy E. Dowling, William B. McKinnon (eds.) | publisher = Cambridge University Press | id = ISBN 0-521-81808-7 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070614045102/http://www.ifa.hawaii.edu/~jewitt/papers/JUPITER/JSP.2003.pdf | archivedate = 2007-06-14 | access-date = 2010-12-03 | url-status = live }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dtm.ciw.edu/sheppard/satellites/| title= The Giant Planet Satellite and Moon Page |author=Scott S. Sheppard (Carnegie Institution of Washington) | work=Personal web page | accessdate=2008-03-13}}&lt;/ref&gt; ಬಹುತೇಕ ಚಂದ್ರರು ಮೂಲಕಾಯಗಳ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗೆ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುಹಾಕುತ್ತವೆ.
 ಅತೀ ದೊಡ್ಡ ಅನಿಯಮಿತ ಚಂದ್ರ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್‌ನ ಚಂದ್ರ ಟ್ರೈಟಾನ್. ಇದು ಆಕರ್ಷಣೆಗೆ ಒಳಗಾದ(ಸೆರೆಸಿಕ್ಕ) ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯ ವಸ್ತುವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Agnor2006&quot; /&gt;

ಘನ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕಾಯಗಳ ಚಂದ್ರರು ಡಿಕ್ಕಿಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಣೆ(ಸೆರೆ)ಯಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿವೆ. [[ಮಂಗಳ (ಗ್ರಹ)|ಮಂಗಳ]]ನ ಎರಡು ಸಣ್ಣ ಚಂದ್ರರಾದ, ಡೈಮೋಸ್ ಮತ್ತು ಫೋಬೋಸ್‌ ಸೆರೆಸಿಕ್ಕ [[ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ|ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ]]ಗಳು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{harvtxt|Zeilik|Gregory|1998|loc=pp. 118–120}}&lt;/ref&gt;
ಭೂಮಿಯ [[ಚಂದ್ರ]]ನು ದೊಡ್ಡ, ಒಂಟಿ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ ರಚನೆಯಾಗಿದೆಯೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Canup2005&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal | author=D. J. Stevenson | title=Origin of the moon&amp;nbsp;–&amp;nbsp;The collision hypothesis | journal=Annual Review of Earth and Planetary Sciences | year=1987 | volume=15 | pages=271 | doi=10.1146/annurev.ea.15.050187.001415 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1987AREPS..15..271S }}&lt;/ref&gt;
ಡಿಕ್ಕಿಯಾದ ವಸ್ತುವು ಮಂಗಳನನ್ನು ಹೋಲುವ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ದೈತ್ಯ ಡಿಕ್ಕಿಗಳ ಅವಧಿಯ ಅಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲೇ ಈ ಡಿಕ್ಕಿ ಕೂಡ ಸಂಭವಿಸಿರಬಹುದು. ಈ ಘರ್ಷಣೆಯು ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದ ಕಾಯದ ಒಳಭಾಗದ ತಿರುಳು ಮತ್ತು ಹೊರಭಾಗ ಚಿಪ್ಪಿನ ಮಧ್ಯದ ಪದರದ ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗವನ್ನು ಕಕ್ಷೆಗೆ ದೂಡಿರಬಹುದು. ಇವು ನಂತರ ಚಂದ್ರನಾಗಿ ಒಂದುಗೂಡಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Canup2005&quot;&gt;{{cite journal | author=R. M. Canup, E. Asphaug | title=Origin of the Moon in a giant impact near the end of the Earth's formation | journal=Nature | year=2001 | volume=412 | pages=708 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2001Natur.412..708C | doi=10.1038/35089010 | pmid=11507633 | issue=6848 }}&lt;/ref&gt; ಈ ಡಿಕ್ಕಿಯು ಬಹುಶಃ ಭೂಮಿಯ ರಚನೆಯಲ್ಲಿನ ಸರಣಿ ವಿಲೀನಗಳಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯದಾಗಿರಬಹುದು.
ಮಂಗಳನ ಗಾತ್ರದ ವಸ್ತು ಸ್ಥಿರ ಭೂಮಿ-ಸೂರ್ಯನ [[ಲಗ್ರಾಂಜನ ಬಿಂದು|ಲ್ಯಾಗ್‌ರೇಂಜಿಯನ್ ಬಿಂದು]](ಎರಡು ಕಾಯಗಳ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ವಸ್ತು ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವ ಬಿಂದು)( {{L4}}ಅಥವಾ{{L5}})ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ಥಾನ  ಬದಲಾಯಿಸಿರಬಹುದು ಎಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.psrd.hawaii.edu/Dec98/OriginEarthMoon.html | title = Origin of the Earth and Moon | date=31 December 1998 | author=G. Jeffrey Taylor | work = Planetary Science Research Discoveries | publisher = Hawaii Institute of Geophysics &amp;amp; Planetology | accessdate = 2007-07-25 }}&lt;/ref&gt; ಪ್ಲೂಟೊನ ಚಂದ್ರ ಚಾರೊನ್ ಕೂಡ ದೊಡ್ಡ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ ರಚನೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಉಪಗ್ರಹದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ದೊಡ್ಡ ಕಾಯದ ಕನಿಷ್ಠ 1% ಇರುವುದು ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಪ್ಲೂಟೊ-ಚಾರೊನ್ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ-ಚಂದ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೆರಡು ಮಾತ್ರ.&lt;ref name=&quot;impact_Pluto&quot;&gt;{{cite journal|title=A Giant Impact Origin of Pluto-Charon|author=Robin M. Canup | journal=Science | date=28 January 2005 |volume=307 | number=5709 | pages=546–550 | doi=10.1126/science.1106818 | url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/307/5709/546 | accessdate=2008-05-01|format=abstract page|pmid=15681378|issue=5709}}&lt;/ref&gt;

== ಭವಿಷ್ಯ ==
ಹರ್ಟ್ಜ್‌ಸ್ಪ್ರಂಗ್ ರಸೆಲ್ ರೇಖಾಚಿತ್ರದ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮದಿಂದ ಅದರ ವಿಕಾಸ ಆರಂಭವಾಗಿ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಹಂತ ತಲುಪುವ ತನಕ ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ತನ್ನ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ(ಮಧ್ಯಭಾಗ) ಎಲ್ಲ ಜಲಜನಕ ಇಂಧನವನ್ನು ಹೀಲಿಯಂಗೆ ಶಾಖದಿಂದ ಕರಗಿಸುವ ತನಕ, ದಿಢೀರ್ ಪರಿವರ್ತನೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೂ ಸಹ,ಸೌರವ್ಯೂಹವು ತನ್ನ ವಿಕಾಸವನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಮುಂದುವರಿಸಿರುತ್ತದೆ.

=== ಸುದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಸ್ಥಿರತೆ ===
{{Main|Stability of the Solar System}}
ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತತೆ ಸಿದ್ಧಾಂತದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು,&lt;ref name=&quot;laskar94&quot;&gt;{{cite journal
|title=Large-scale chaos in the solar system
|author=J. Laskar
|journal=Astronomy and Astrophysics
|volume=287
|pages=L9–L12
|year=1994
|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1994A%26A...287L...9L}}&lt;/ref&gt; ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಸುದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತತೆಯ ಒಂದು ಗಮನಾರ್ಹ ಉದಾಹರಣೆಯೆಂದರೆ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್-ಪ್ಲೂಟೊ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಇದು 3:2 ಕಕ್ಷೀಯ ಅನುರಣನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದೆ. ಅನುರಣನವು ಸ್ವತಃ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿದರೂ, ಭವಿಷ್ಯದ 10-20 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷ(ಲ್ಯಾಪುನೋವ್ ಕಾಲ)ಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ನಿಖರತೆಯ ಪ್ರಮಾಣದೊಂದಿಗೆ ಪ್ಲೂಟೊ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮುಂಗಾಣುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ.&lt;ref&gt;{{cite journal | title = Numerical evidence that the motion of Pluto is chaotic | author = Gerald Jay Sussman, Jack Wisdom | journal = Science | volume = 241 | pages = 433–437 | year = 1988 | url = http://groups.csail.mit.edu/mac/users/wisdom/pluto-chaos.pdf | doi = 10.1126/science.241.4864.433 | pmid = 17792606 | issue = 4864
}}&lt;/ref&gt; ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆಯು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೀಯ ಓರೆ. ಇದು ಚಂದ್ರನ ಜತೆ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಮಧ್ಯಪದರದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಘರ್ಷಣೆ.(ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿ). ಇದು ಈಗಿನಿಂದ 1.5  ಮತ್ತು 4.5 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಗಣನೆಗೆ ಅಸಾಧ್ಯವಾಗಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=On the long term evolution of the spin of the Earth|author=O. Neron de Surgy, J. Laskar|journal=Astronomy and Astrophysics|date=February 1997|volume=318|pages=975–989|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1997A%26A...318..975N|accessdate=2008-06-08}}&lt;/ref&gt;

ಹೊರ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಸುದೀರ್ಘ ಕಾಲಾವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗಿದ್ದು, ಅವು 2-230 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಪುನೋವ್ ಕಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;hayes07&quot;&gt;{{cite journal | author=Wayne B. Hayes | title=Is the outer Solar System chaotic? | journal=Nature Physics | id={{arXiv|astro-ph|0702179}} | year=2007 | volume=3 | pages=689–691 | doi=10.1038/nphys728 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2007NatPh...3..689H}}&lt;/ref&gt;
ಇವೆಲ್ಲ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಖಚಿತತೆಯಿಂದ ಮುಂಗಾಣುವುದು ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು.(ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಳಿಗಾಲ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯ ಕಾಲಾವಧಿ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ).ಆದರೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಸ್ವತಃ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ಬದಲಾಗಬಹುದು. ಇಂತಹ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತತೆಗಳು ವಿಕೇಂದ್ರಿಯತೆಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬಲವಾಗಿ ಬಿಂಬಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಅಂಡಾಕಾರಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite book
|author=Ian Stewart
|title=Does God Play Dice?
|publisher=Penguin Books
|edition=2nd
|pages=246–249
|year=1997
|isbn=0-14-025602-4}}&lt;/ref&gt;

ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಎಷ್ಟು ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆಯೆಂದರೆ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಗ್ರಹಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಚಿಮ್ಮಿ ಹೊರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;hayes07&quot; /&gt; ಇದನ್ನು ಮೀರಿ, ಐದು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮಂಗಳನ ವಿಕೇಂದ್ರಿಯತೆ ಸುಮಾರು 0.2ಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಇದು ಭೂಮಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಸಂಭವನೀಯ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸಬಹುದು. ಇದೇ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬುಧನ ವಿಕೇಂದ್ರೀಯತೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬೆಳೆದು, ಶುಕ್ರ ಗ್ರಹದ ಜತೆ ನಿಕಟ ಘರ್ಷಣೆಯು ಅದನ್ನು ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಬಹುದು&lt;ref name=&quot;laskar94&quot; /&gt; ಅಥವಾ [[ಶುಕ್ರ]] ಅಥವಾ [[ಭೂಮಿ]]ಯ ಜತೆ ಘರ್ಷಣೆಗೆ ದೂಡಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite news | title=The solar system could go haywire before the sun dies | url=http://space.newscientist.com/article/dn13757-solar-system-could-go-haywire-before-the-sun-dies.html?feedId=online-news_rss20 | author=David Shiga | work=NewScientist.com News Service | date=23 April 2008 | accessdate=2008-04-28 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

=== ಚಂದ್ರ-ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ===
ಚಂದ್ರನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ವಿಕಾಸಗಳು ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿವೆ. ಚಂದ್ರನು  ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ಮುಖ್ಯಕಾಯದಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವಬಲದ ವಿರೂಪಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯಕಾಯದ ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವ ಬಲದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಹೀಗಾಗುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನು ಗ್ರಹದ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲೇ ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಹವು ಚಂದ್ರನ ಪರಿಭ್ರಮಣ ವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತಿದ್ದರೆ, ವಿರೂಪವು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಸತತವಾಗಿ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಎಳೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಕೋನೀಯ ಆವೇಗವು ಮುಖ್ಯಕಾಯದ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯಿಂದ ಉಪಗ್ರಹದ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗೆ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡು,ಕ್ರಮೇಣ ಹೊರಮುಖವಾಗಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ  ಹಾಗೂ ಮುಖ್ಯಕಾಯವು ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ವಿನ್ಯಾಸದ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ. ಇಂದು ಚಂದ್ರನು ಭೂಮಿಯತ್ತ ಒಂದೇ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವಬಲದ ಕಾರಣದಿಂದ ಮುಖ ಮಾಡಿರುತ್ತದೆ(ಟೈಡಲಿ ಲಾಕ್ಡ್).ಭೂಮಿಯ ಸುತ್ತ ಅದರ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯು (ಪ್ರಸಕ್ತ 29 ದಿನಗಳು) ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದು ಭೂಮಿಗೆ ಸದಾ ತನ್ನ ಒಂದು ಬದಿಯ ಮುಖವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯು ಕ್ರಮೇಣ ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಮಾರು 50ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ವಿಸ್ತರಣೆಯಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡರೆ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಪರಸ್ಪರ ಒಂದೇ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಬಂಧಿತವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಣ-ಕಕ್ಷೆ ಅನುರಣನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಿಕ್ಕಿಬೀಳುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನು ಭೂಮಿಯನ್ನು 47 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಚಂದ್ರ ಮತ್ತು ಭೂಮಿ ಒಂದೇ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಇನ್ನೊಂದರ ಅರೆಗೋಳದಿಂದ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Solar System Dynamics|author=C.D. Murray &amp; S.F. Dermott|publisher=Cambridge University Press|year=1999|page=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book | last = Dickinson | first = Terence | authorlink = Terence Dickinson | coauthors =
 | title = From the Big Bang to Planet X | publisher = [[Camden House]] | year = 1993 | location = Camden East, Ontario | pages = 79–81 | url = | doi = | id = | isbn = 0-921820-71-2 }}
&lt;/ref&gt; ಇತರ ಉದಾಹರಣೆಗಳು[[ಗುರು (ಗ್ರಹ)|ಗುರು]]ವಿನ ಗೆಲಿಲಿಯನ್ ಚಂದ್ರರು(ಅದಲ್ಲದೇ ಗುರುವಿನ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಚಂದ್ರರು) &lt;ref&gt;{{cite journal | url=http://adsabs.harvard.edu/full/1982MNRAS.201..415G%7D | title=Tidal Heating of Io and orbital evolution of the Jovian satellites | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | author=A. Gailitis | volume=201 | pages=415 | year=1980|accessdate=2008-03-27}}&lt;/ref&gt; ಹಾಗೂ[[ಶನಿ]]ಯ ಬಹುತೇಕ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಚಂದ್ರರು.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=R. Bevilacqua, O. Menchi, A. Milani et al. |year=1980 |month=April |title=Resonances and close approaches. I. The Titan-Hyperion case |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=22 |issue=2 |pages=141–152 |url=http://www.springerlink.com/content/g627852062714784/ |accessdate=2007-08-27 |doi=10.1007/BF00898423 }}{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

[[File:Voyager 2 Neptune and Triton.jpg|thumb|ವಾಯೇಜರ್ 2 ತೆಗೆದ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಟ್ರೈಟಾನ್‌ನ ಚಿತ್ರಟ್ರೈಟಾನ್‌ನ ಕಕ್ಷೆಯು ತರುವಾಯ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್‌ನ ರೋಚೆ ಮಿತಿಯೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಅದನ್ನು ಹರಿದು ಹೊಸ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಸಂಭವವಿದೆ.]]
ಮುಖ್ಯಕಾಯ ಕಕ್ಷೆಯ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಿಸುವ ವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನು ಮುಖ್ಯಕಾಯದ ಸುತ್ತ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಗ್ರಹದ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಭಿನ್ನ ಸನ್ನಿವೇಶ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಗುರುತ್ವದ ವಿರೂಪವು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಅದರ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧಾನಗತಿಯಲ್ಲಿ ತಿರುಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮುಂಚಿನ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಕೋನೀಯ ಆವೇಗ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಹಿಂದುಮುಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮುಖ್ಯಕಾಯದ ಕಕ್ಷೆಯ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ವೇಗಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹದ ಪರಿಭ್ರಮಣವು ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತದೆ. ನಂತರದ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ, ಕಕ್ಷೆಯ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಮತ್ತು ಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಣದ  ಕೋನೀಯ ಆವೇಗ ವಿರುದ್ಧ ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಪ್ರತಿಯೊಂದರ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುತ್ತದೆ&lt;ref group=&quot;note&quot;&gt;ಇವೆಲ್ಲ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೋನೀಯ ಆವೇಗ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ವರ್ಗಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, ಎರಡು ಕಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕೋನೀಯ ಆವೇಗವು ರಕ್ಷಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಚಂದ್ರನ ಮುಖ್ಯಗ್ರಹದ ಸುತ್ತ ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಜತೆಗೆ ಮುಖ್ಯಗ್ರಹದ ಕಕ್ಷೆಯ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯ ಒಟ್ಟು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.ಆದರೆ ಮುಖ್ಯಗ್ರಹದ ಕಾಯದ ಮೂಲಕ ಗುರುತ್ವ ಉಬ್ಬುವಿಕೆ ಚಲನೆಯಿಂದ ಉತ್ಪಾದಿತವಾದ ಘರ್ಷಣೆಯ ಬಿಸಿಯಿಂದ ಚೆದುರುವಿಕೆ ಉಂಟಾಗಿ ಅದರ ಶಕ್ತಿಯು ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ಕುಂಠಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯ ಕಾಯವು ಘರ್ಷಣೆಯಿಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಆಕರ್ಷಣೆಯಿಲ್ಲದ ಅನಿಲವಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದರ ಗುರುತ್ವ ವಿರೂಪವು ಉಪಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಸಂಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಘರ್ಷಣೆಯಿಂದ ಚಲನೆಯ ಶಕ್ತಿ ಕುಂಠಿತವಾದರೆ, ಕೋನೀಯ ಆವೇಗದ ಸ್ಥಳಾಂತರ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;/ref&gt; ಎರಡೂ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುತ್ವದ ದ್ವಿಗ್ವೇಗಪಾತವು ಚಂದ್ರನನ್ನು ಮುಖ್ಯಗ್ರಹದತ್ತ ಸುರುಳಿಯಾಗಿ ಸುತ್ತುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಗುರುತ್ವಸೆಳೆತದ ಒತ್ತಡಗಳಿಂದ ಚೂರಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಗ್ರಹದ ಉಂಗುರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಗ್ರಹದ ಮೇಲ್ಮೈಗೆ ಅಥವಾ ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಘರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
  ಇಂತಹ ಗತಿಯು ಮಂಗಳನ ಚಂದ್ರರ ಫೋಬಾಸ್‌ಗಳಿಗೆ(30ರಿಂದ 50ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ),&lt;ref name=&quot;Bills2006&quot;&gt;{{cite journal|author=Bruce G. Bills, Gregory A. Neumann, David E. Smith, and Maria T. Zuber|year=2006|title=Improved estimate of tidal dissipation within Mars from MOLA observations of the shadow of Phobos|journal=Journal of Geophysical Research|volume=110|pages=E07004|doi=10.1029/2004JE002376|url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2005JGRE..11007004B|archiveurl=https://archive.is/20121210205015/http://adsabs.harvard.edu/abs/2005JGRE..11007004B|archivedate=2012-12-10|access-date=2010-12-03|url-status=live}}&lt;/ref&gt; ನೆಪ್ಚೂನ್‌‌ಟ್ರೈಟಾನ್‌ಗೆ  ( 3.6 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ),&lt;ref&gt;{{cite journal | title=Tidal evolution in the Neptune-Triton system | author= C. F. Chyba, D. G. Jankowski, P. D. Nicholson | journal=Astronomy &amp; Astrophysics | volume=219 | pages=23 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/1989A&amp;A...219L..23C | year=1989 | accessdate=2007-03-03}}&lt;/ref&gt; ಗುರುವಿನ ಮೆಟಿಸ್‌ಮತ್ತು ಅಡ್ರಾಸ್ಟಿಯ‌ಕ್ಕೆ &lt;ref name=&quot;Burns2004&quot;&gt;{{cite conference | author=J. A. Burns, D. P. Simonelli, M. R. Showalter, D. P. Hamilton, C. C. Porco, L. W. Esposito, H. Throop | title=Jupiter’s Ring-Moon System | booktitle=Jupiter: The planet, Satellites and Magnetosphere | year=2004 | publisher=Cambridge University Press | editor=Fran Bagenal, Timothy E. Dowling, William B. McKinnon (eds.) | url=http://www.astro.umd.edu/~hamilton/research/preprints/BurSimSho03.pdf | format=PDF | accessdate=2008-05-14 | id=ISBN 0-521-81808-7 | pages=241}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಯುರೇನಸ್ ಮತ್ತು ನೆಪ್ಚೂನ್‌ನ ಕನಿಷ್ಠ  16 ಸಣ್ಣ ಉಪಗ್ರಹ ಗಳಿಗೆ ಕಾದುಕೊಂಡಿದೆ. ಯುರೇನಸ್ ಡೆಸ್ಡೆಮೋನಾ ತನ್ನ ಒಂದು ನೆರೆಯ ಚಂದ್ರನ ಜತೆ ಡಿಕ್ಕಿಯನ್ನು ಕೂಡ ಹೊಡೆಯಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Duncan1996&quot;&gt;{{cite journal
 | author=Martin J. Duncan, Jack J. Lissauer
 |title=Orbital Stability of the Uranian Satellite System
 |journal=Icarus
 |volume=125 |issue=1 |pages=1–12 |year=1997
 |doi=10.1006/icar.1996.5568
 |accessdate=2008-05-09}}&lt;/ref&gt;

ಮೂರನೇ ಸಾಧ್ಯತೆಯು ಮುಖ್ಯಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರ ಪರಸ್ಪರ ಟೈಡಲಿ ಲಾಕ್ಡ್(ಪರಸ್ಪರ ಒಂದೇ ಬದಿ ಮುಖ) ಆಗಿರುವುದು. ಆಗ ಗುರುತ್ವಬಲದ ವಿರೂಪ ನೇರವಾಗಿ ಚಂದ್ರನ ಕೆಳಗಿರುತ್ತದೆ. ಕೋನೀಯ ಆವೇಗದ ವರ್ಗಾವಣೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪರಿಭ್ರಮಣೆ ಅವಧಿಯು ಬದಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
  ಈ ರೀತಿಯ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ [[ಪ್ಲುಟೊ|ಪ್ಲೂಟೊ]] ಮತ್ತು ಚಾರಾನ್ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2006AJ....132..290B&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format=&amp;high=444b66a47d27727
| title=Orbits and Photometry of Pluto's Satellites: Charon, S/2005 P1, and S/2005 | author=Marc Buie, William Grundy, Eliot Young, Leslie Young, Alan Stern | journal=The Astronomical Journal | volume=132 | pages=290 | year=2006 | doi=10.1086/504422 | id={{arXiv|astro-ph|0512491}}}}&lt;/ref&gt;

2004ರಲ್ಲಿ ''ಕ್ಯಾಸಿನಿ ಹೈಜೆನ್ಸ್''  ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನೌಕೆಯ ಆಗಮನಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಶನಿಯ ಉಂಗುರಗಳು ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕಿಂತ ಕಿರಿದಾಗಿದ್ದು, ಇನ್ನೂ 300ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಉಳಿಯುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಶನಿಯ ಚಂದ್ರರ ಗುರುತ್ವ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ಉಂಗುರಗಳ ಹೊರತುದಿಯನ್ನು ಕ್ರಮೇಣ ಗ್ರಹದತ್ತ ನೂಕುತ್ತದೆ. ಶನಿಯ ಗುರುತ್ವ ಮತ್ತು ಉಲ್ಕೆಗಳ ಉಜ್ಜುವಿಕೆಯಿಂದ ಶನಿ ಗ್ರಹವು ಸೌಂದರ್ಯ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Saturn Rings Still A Mystery|work=Popular Mechanics|author= Stefano Coledan|url=http://www.popularmechanics.com/technology/industry/1285531.html|year=2002|accessdate=2007-03-03}}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ''ಕ್ಯಾಸಿನಿ''  ಯಾತ್ರೆಯ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ತಮ್ಮ ಮುಂಚಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸಿತು. ಸುಮಾರು 10 ಕಿಮೀ ಅಗಲದ ವಸ್ತುವಿನ ಹಿಮಪದರಗಳು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಒಡೆದುಹೋಗಿ ಪುನಃ ಕೂಡಿಕೊಂಡು, ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಇಡುತ್ತದೆ. ಇತರ ಅನಿಲ ದೈತ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಶನಿಯ ಉಂಗುರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಬೃಹದಾಕಾರವಾಗಿದೆ. ಈ ದೊಡ್ಡ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯು ಶನಿಗ್ರಹವು 4.5ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ರೂಪುಗೊಂಡಾಗಿನಿಂದ ಅದರ ಉಂಗುರಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿರಬಹುದು ಹಾಗೂ ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಅದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಂಭವವಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal | title=Saturn's recycled rings | journal=Astronomy Now| pages=9 |date=February 2008}}&lt;/ref&gt;

=== ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳ ಪರಿಸರಗಳು ===
{{See also|Stellar evolution|Future of the Earth}}
ಸುದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕಾಲವು ಸರಿದಂತೆ ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳಾಗುವ ಮೂಲಕ ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಮಹಾ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳಾಗಲಿವೆ. ಸೂರ್ಯನು ಜಲಜನಕದ ಇಂಧನದ ಸರಬರಾಜಿನ ಮೂಲಕ ಉರಿಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅದು ತೀವ್ರ ಶಾಖವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ,ಉಳಿದ ಇಂಧನವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಉರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ, ಸೂರ್ಯನು ಪ್ರತಿ 1.1 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 10ರ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;scientist&quot;&gt;{{cite news|title=Science: Fiery future for planet Earth |author=Jeff Hecht | work=New Scientist |url=http://www.newscientist.com/article/mg14219191.900.html | date=2 April 1994 | issue=1919 | page=14 |accessdate=2007-10-29}}&lt;/ref&gt; ಒಂದು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ವಿಕಿರಣದ ಉತ್ಪಾದನೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅದರ ವಾಸಯೋಗ್ಯ ವಲಯವು ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ತೀವ್ರ ತಾಪಮಾನಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ, ದ್ರವ ಸ್ಥಿತಿಯ ನೀರು ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಉಪಸ್ಥಿತವಿರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲ ಜೀವರಾಶಿಗಳು ನಶಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt; ಸಾಗರಗಳಿಂದ ಪ್ರಬಲ ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲವಾದ ನೀರಿನ ಆವಿಯಾಗುವಿಕೆಯು ತಾಪಮಾನ ಹೆಚ್ಚಳ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಜೀವಸಂಕುಲಗಳ ಅಂತ್ಯ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cicero.uio.no/fulltext/index_e.aspx?id=2737|title=Our changing solar system|author=Knut Jørgen, Røed Ødegaard|work=Centre for International Climate and Environmental Research|year=2004|accessdate=2008-03-27|archive-date=2008-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20081009015241/http://www.cicero.uio.no/fulltext/index_e.aspx?id=2737|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, [[ಮಂಗಳ (ಗ್ರಹ)|ಮಂಗಳ]]ನ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನ ಕ್ರಮೇಣ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದಂತೆ,  ಮೇಲ್ಮೈ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ ಇಂಗಾಲದ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ನೀರು ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಹಸಿರುಮನೆ ಪರಿಣಾಮ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಿ, ಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಶಾಖ ಉಂಟುಮಾಡಿ ಭೂಮಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಭವಿಷ್ಯದ ಸಂಭವನೀಯ ನೆಲೆಯಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;mars&quot;&gt;{{cite book|title=Mars: A Warmer, Wetter Planet|author=Jeffrey Stuart Kargel | url=https://books.google.com/?id=0QY0U6qJKFUC&amp;pg=PA509&amp;lpg=PA509&amp;dq=mars+future+%22billion+years%22+sun | isbn=1852335688 | year=2004 | publisher=Springer |accessdate=2007-10-29}}&lt;/ref&gt; ಈಗಿನಿಂದ 3.5ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ಇಂದಿನ ಶುಕ್ರಗ್ರಹದ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ&lt;ref name=&quot;scientist&quot; /&gt;.

[[File:Sun red giant.svg|thumb|left|ಮುಂದಿನ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯನ ಅಂದಾಜು ಗಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈಗಿರುವ ಸೂರ್ಯನ ಗಾತ್ರ(ಒಳಭಾಗದ ಚಿತ್ರ)]]
ಇಂದಿನಿಂದ ಸುಮಾರು 5.4ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯನ ಮಧ್ಯಭಾಗ(ತಿರುಳು)ತೀವ್ರ ತಾಪಮಾನದಿಂದ ಕೂಡಿ,ಅದರ ಸುತ್ತಲಿನ ಹೊರಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕದ ಸಮ್ಮಿಳನಕ್ಕೆ ಪ್ರಚೋದನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt; ಇದು ಸೂರ್ಯನ ಹೊರಕವಚಗಳು ಹೆಚ್ಚು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಎಂಬ ಹಂತವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{harvtxt|Zeilik|Gregory|1998|loc=p. 320–321}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Introduction to Cataclysmic Variables (CVs)|work=NASA Goddard Space Center|year=2006|url=http://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/cvs/cvstext.html|accessdate=2006-12-29|archive-date=2020-05-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20200507212645/https://heasarc.gsfc.nasa.gov/docs/objects/cvs/cvstext.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಸುಮಾರು 7.5ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ಪ್ರಸಕ್ತ ಗಾತ್ರಕ್ಕಿಂತ 256 ಪಟ್ಟು-1.2 AU ತ್ರಿಜ್ಯಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಿಸಬಹುದು. ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯದ ಶಾಖೆಯ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮೇಲ್ಮೈಪ್ರದೇಶದ ವ್ಯಾಪಕ ಹೆಚ್ಚಳದಿಂದ,ಸೂರ್ಯನ ಮೇಲ್ಮೈ ಮತ್ತಷ್ಟು ತಂಪಾಗುತ್ತದೆ(ಸುಮಾರು 2600 K ) ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆಯು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ 2700 ಪ್ರಸಕ್ತ ಸೌರ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆಗೆ ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ.
 ಅದರ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಸೂರ್ಯ ಬಲವಾದ ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಮಾರುತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಅದು ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ 33% ಹೊರ ಒಯ್ಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot;&gt;{{cite journal|author= K. P. Schroder, Robert Connon Smith|title= Distant future of the Sun and Earth revisited|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society | volume=386 |pages=155–163 | year=2008 |doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x |url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2008MNRAS.386..155S }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;sun_future&quot;&gt;{{cite journal | author=I. J. Sackmann, A. I. Boothroyd, K. E. Kraemer | title=Our Sun. III. Present and Future | pages=457 | journal=Astrophysical Journal | year=1993 | volume=418 | url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1993ApJ...418..457S | doi=10.1086/173407 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harvtxt|Zeilik|Gregory|1998|loc=p. 322}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, [[ಶನಿ]]ಯ ಚಂದ್ರ ಟೈಟಾನ್ ಜೀವಸಂಕುಲಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗುವ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Titan&quot;&gt;{{cite journal | title=Titan under a red giant sun: A new kind of &quot;habitable&quot; moon | author=Ralph D. Lorenz, Jonathan I. Lunine, Christopher P. McKay | journal=Geophysical Research Letters | year=1997 | volume=24 | pages=2905 | url=http://www.lpl.arizona.edu/~rlorenz/redgiant.pdf | accessdate=2008-03-21 | format=PDF | doi=10.1029/97GL52843 | pmid=11542268 | issue=22 | archive-date=2011-07-24 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110724173621/http://www.lpl.arizona.edu/~rlorenz/redgiant.pdf | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web| author=Marc Delehanty| title=Sun, the solar system's only star| work=Astronomy Today| url=http://www.astronomytoday.com/astronomy/sun.html| accessdate=2006-06-23| archive-date=2013-03-15| archive-url=https://web.archive.org/web/20130315063022/http://www.astronomytoday.com/astronomy/sun.html| url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಸೂರ್ಯನು ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಇದು [[ಬುಧ]], ಮತ್ತು [[ಶುಕ್ರ]] ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ನುಂಗಿಹಾಕುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Rybicki2001&quot;&gt;{{cite journal
  |author=K. R. Rybicki, C. Denis
  |title=On the Final Destiny of the Earth and the Solar System
  |journal=Icarus
  |volume=151 | issue=1 |pages=130–137 |year=2001
  |doi=10.1006/icar.2001.6591 }}&lt;/ref&gt; [[ಭೂಮಿ]]ಯ ಭವಿಷ್ಯ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯ ಪ್ರಸಕ್ತ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಸೂರ್ಯನು ಆವರಿಸಿದರೂ, ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿ ನಷ್ಟವು(ಹೀಗೆ ದುರ್ಬಲ ಗುರುತ್ವ) ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ದೂರ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt; ಇದಿಷ್ಟೇ ಆಗಿದ್ದರೆ, ಶುಕ್ರ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯು ಬಹುಶಃ ಭಸ್ಮೀಕರಣದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;sun_future&quot; /&gt; ಆದರೆ ಸೂರ್ಯನ ದುರ್ಬಲ ಎಲ್ಲೆಯಾದ ಹೊರ ಕವಚದೊಂದಿಗೆ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯ ಫಲವಾಗಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ನುಂಗಿಹಾಕುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt;

ಕ್ರಮೇಣ,ಸೌರ ತಿರುಳಿನ ಸುತ್ತ ಹೊರಹೊದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕದ ಉರಿಯುವಿಕೆಯಿಂದ ತಿರುಳಿನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಸೌರ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಸುಮಾರು 45%ಮುಟ್ಟುವವರೆಗೆ  ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿ [[ಇಂಗಾಲ]]ಕ್ಕೆ ಹೀಲಿಯಂನ ಸಮ್ಮಿಳನ ಆರಂಭವಾಗಿ, ಹೀಲಿಯಂ ಬೆಳಕು ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಅದರ ಪ್ರಸಕ್ತ(ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ)ತ್ರಿಜ್ಯದ 250 ಪಟ್ಟಿನಿಂದ 11 ಪಟ್ಟುಗಳಿಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ.  ತರುವಾಯ ಅದರ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆಯು ಅದರ ಪ್ರಸಕ್ತ ಮಟ್ಟದ 3000ದಿಂದ 54 ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಅದರ ಮೇಲ್ಮೈ ತಾಪಮಾನವು 4770Kಗೆ ಏರಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯ ಮಟ್ಟಸವಾದ ಹಂತದ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗಿ, ಅದರ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿ ಹೀಲಿಯಂನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಈಗ ಜಲಜನಕ ಉರಿಸುವ ರೀತಿ ಉರಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಲಿಯಂ ಸಮ್ಮಿಳನದ ಹಂತವು ಸುಮಾರು 100 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ತರುವಾಯ, ಇದು ಹೊರಪದರಗಳಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಜಲಜನಕ ಮತ್ತು ಹೀಲಿಯಂ ಮೀಸಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಎರಡನೇ ಬಾರಿ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಅಸಂಪಾತ ದೈತ್ಯ ಶಾಖೆ ನಕ್ಷತ್ರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆ ಪುನಃ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 2,090 ಪ್ರಕಾಶಮಾನತೆಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಸುಮಾರು 3500 Kನಲ್ಲಿ ತಂಪಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt; ಈ ಹಂತವು 30 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿವರೆಗೆ ಉಳಿಯಬಹುದು. ಅದಾದ ನಂತರ ಮುಂದಿನ 100,000ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಉಳಿದ ಹೊರ ಪದರಗಳು ಕಳಚಿಹೋಗುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಪಕ ಬೌತವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಮ್ಮಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಬೆಳಕಿನ ಗೃಹನೀಹಾರಿಕೆಯನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. ಚಿಮ್ಮಿದ ಬೌತವಸ್ತುಗಳು ಸೂರ್ಯನ ಪರಮಾಣು ಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಉತ್ಪಾದಿತವಾದ ಹೀಲಿಯಂ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಮುಂದಿನ ತಲೆಮಾರುಗಳಿಗೆ ಭಾರೀ ಬೌತವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅಂತರತಾರಾ ಮಾಧ್ಯಮವನ್ನು ಅಭಿವರ್ಧಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;nebula&quot;&gt;{{cite web | author=Bruce Balick (Department of Astronomy, University of Washington) | title=Planetary nebulae and the future of the Solar System | work=Personal web site | url=http://www.astro.washington.edu/balick/WFPC2/ | accessdate=2006-06-23 | archive-date=2008-12-19 | archive-url=https://web.archive.org/web/20081219010229/http://www.astro.washington.edu/balick/WFPC2/ | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

[[File:M57 The Ring Nebula.JPG|thumb|ಸೂರ್ಯನು ಬದಲಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಸದೃಶವಾದ ಗ್ರಹನೀಹಾರಿಕೆಯಾದ ಉಂಗುರ ನೀಹಾರಿಕೆ.
 ]]

 ಇದೊಂದು ಸೂಪರ್‍‌ನೋವಾತರದಲ್ಲಿರದ ಶಾಂತಿಯುತ ವಿದ್ಯಮಾನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಿಕಾಸದ ಭಾಗವಾಗಿ ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯನು ಅದಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಲು ತೀರ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ವೀಕ್ಷಕನಿದ್ದರೆ, ಸೌರಮಾರುತದ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಅಪಾರ ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಗ್ರಹವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶಮಾಡುವಷ್ಟಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಕ್ಷತ್ರದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ನಷ್ಟವು ಉಳಿದಿರುವ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಡಿಕ್ಕಿಹೊಡೆಯುತ್ತವೆ, ಉಳಿದವು ಸೌರವ್ಯೂಹದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಮುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಗುರುತ್ವ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿಂದ ಚೂರಾಗುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=A Gaseous Metal Disk Around a White Dwarf|author=B. T. Gänsicke, T. R. Marsh, J. Southworth, A. Rebassa-Mansergas|journal=Science| year=2006 | volume=314 | number= 5807 | pages=1908–1910 | doi=10.1126/science.1135033|pmid=17185598|issue=5807}}&lt;/ref&gt; ಇದಾದ ನಂತರ, ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರುವುದು [[ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ|ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜತಾರೆ]] ಮಾತ್ರ. ಇದೊಂದು ವಿಶೇಷ ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಬೌತವಸ್ತುವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಮೂಲ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ 54%ರಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಭೂಮಿಯ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಈ ಶ್ವೇತಕುಬ್ಜತಾರೆ ಈಗಿರುವ ಸೂರ್ಯನಿಗಿಂತ 100 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿರಬಹುದು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕುಸಿದ [[ಇಂಗಾಲ]] ಮತ್ತು [[ಆಮ್ಲಜನಕ]] ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಈ ಬೌತವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾಡುವಷ್ಟು ತಾಪಮಾನಗಳನ್ನು ಮುಟ್ಟುವುದಿಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಶ್ವೇತಕುಬ್ಜತಾರೆ ಕ್ರಮೇಣ ತಂಪಾಗಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ಮಸುಕಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;future-sun&quot;&gt;{{cite web|author=Richard W. Pogge | year=1997 | url=http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Lectures/vistas97.html|title=The Once &amp; Future Sun|format=lecture notes|work=[http://www.astronomy.ohio-state.edu/Vistas/ New Vistas in Astronomy]|accessdate=2005-12-07}}&lt;/ref&gt;

ಸೂರ್ಯನು ನಶಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಗ್ರಹಗಳು, ಧೂಮಕೇತುಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ಮುಂತಾದ ಪರಿಭ್ರಮಣ ಕಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಗುರುತ್ವ ಸೆಳೆತವು ದುರ್ಬಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಉಳಿದ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ವಿಸ್ತರಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಶುಕ್ರ, ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಮಂಗಳ ಇನ್ನೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ಅವುಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳು ಸುಮಾರು {{convert|1.4|AU|km| lk=on | abbr=on}},{{convert|1.9|AU|km| lk=on | abbr=on}} ಮತ್ತು {{convert|2.8|AU|km| lk=on | abbr=on}}ನಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಅವು ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಗ್ರಹಗಳು ಕತ್ತಲೆಯ, ಕಡುಶೀತ ರಾಶಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಜೀವ ಸ್ವರೂಪ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;sun_future&quot; /&gt; ಅವು ತಮ್ಮ ನಕ್ಷತ್ರದ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿದ ದೂರದಿಂದಾಗಿ ಹಾಗು ಸೂರ್ಯನ ಗುರುತ್ವ ಬಲದ ಕುಂಠಿತದಿಂದ ಅವುಗಳ ವೇಗ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಎರಡು ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ, ಸೂರ್ಯನು 6000–8000K ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತಂಪಾದಾಗ, ಸೂರ್ಯನ ತಿರುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಅದರ ಉಳಿದ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 90%ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಫಟಿಕದ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal |author=T. S. Metcalfe, M. H. Montgomery, A. Kanaan| title=Testing White Dwarf Crystallization Theory with Asteroseismology of the Massive Pulsating DA Star BPM 37093 | journal=Astrophysical Journal | id={{arXiv|astro-ph|0402046}} | year=2004 | volume=605 | pages=L133 | doi=10.1086/420884 | url=http://adsabs.harvard.edu/abs/2004ApJ...605L.133M}}&lt;/ref&gt; ತರುವಾಯ, ಸಾವಿರ ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ, ಸೂರ್ಯ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಕುಬ್ಜತಾರೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Fontaine2001&quot;&gt;{{cite journal|title=The Potential of White Dwarf Cosmochronology | author=G. Fontaine, P. Brassard, P. Bergeron | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific | volume=113 | pages=409–435 | year=2001 | doi=10.1086/319535 | url=http://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/319535|accessdate=2008-05-11}}&lt;/ref&gt;

== ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ ==
[[File:Milky Way Spiral Arm.svg|left|thumb|ನಮ್ಮ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಸೌರವ್ಯೂಹ ಉಪಸ್ಥಿತವಿರುವ ಸ್ಥಳ.]]

ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ಅಂದಾಜು 30,000 ಜ್ಯೋತಿರ್ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ [[ಕ್ಷೀರಪಥ]] ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿಯಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ವೇಗವು  ಸುಮಾರು 220 ಕಿಮೀಗಳು. ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ಕೇಂದ್ರದ ಸುತ್ತ ಒಂದು ಪರಿಭ್ರಮಣೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಅವಧಿಯಾದ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ವರ್ಷವು 220 -250 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಅದರ ರಚನೆಯಾದಾಗಿನಿಂದ, ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಇಂತಹ 20 ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;biblio&quot;&gt;{{cite web | url=http://hypertextbook.com/facts/2002/StacyLeong.shtml|work=[http://hypertextbook.com/facts/ The Physics Factbook] (self-published)| author=Stacy Leong| editor=Glenn Elert (ed.) | year=2002|title=Period of the Sun's Orbit around the Galaxy (Cosmic Year) | accessdate=2008-06-26}}&lt;/ref&gt;

ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಪಥವು ಭೂಮಿಯ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸಮೂಹ ಅಳಿವಿನ ನಿಯತಕಾಲಿಕತೆಯ ಅಂಶವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅನೇಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಊಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.
 ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಸೂರ್ಯನು ಲಂಬೀಯವಾಗಿ ಪರಿಭ್ರಮಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಸಮತಲದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಒಂದು ಊಹೆ ಅಂದಾಜು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ಕಕ್ಷೆಯು ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ತಟ್ಟೆಯ ಹೊರಗಿದ್ದರೆ, ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ಟೈಡ್ (ಗುರುತ್ವಬಲದ ಆನುಷಂಗಿಕ ಪರಿಣಾಮ)ಪ್ರಭಾವವು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯ ಪ್ರತಿ ೨೦-25ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ತಟ್ಟೆಯನ್ನು ಮರುಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಇದು ಅತೀ ಬಲವಾದ ಡಿಸ್ಕ್ ಗುರುತ್ವಬಲದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ. ಗಣಿತೀಯ ಮಾದರಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಇದು 4 ಅಂಶಗಳಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹದೊಳಗೆ [[ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ|ಊವರ್ಟ್ ಮೋಡ]]ದ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಹರಿವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ ಸಂಭವನೀಯತೆಯನ್ನು ಅತಿಯಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web
|title=Perturbing the Oort Cloud
|author=Michael Szpir
|work=American Scientist
|url=http://www.americanscientist.org/issues/pub/perturbing-the-oort-cloud
|accessdate=2008-03-25
|publisher=The Scientific Research Society
|archive-date=2009-02-13
|archive-url=https://web.archive.org/web/20090213163530/https://www.americanscientist.org/issues/pub/perturbing-the-oort-cloud
|url-status=deviated
|archivedate=2017-02-21
|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170221193001/http://www.americanscientist.org/issues/pub/perturbing-the-oort-cloud
}}&lt;/ref&gt;

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸೂರ್ಯನು ಪ್ರಸಕ್ತ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ಸಮತಲಕ್ಕೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದು, ಕೊನೆಯ ಮಹಾ ಅಳಿವಿನ ವಿದ್ಯಮಾನವು 15 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ಸಂಭವಿಸಿದೆಯೆಂದು ಕೆಲವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಸೂರ್ಯನ ಲಂಬೀಯ ಸ್ಥಾನವು ಇಂತಹ ಆವರ್ತಕ ಅಳಿವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಣೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಸೂರ್ಯ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಸುರುಳಿ(ಸ್ಪೈರಲ್ ಆರ್ಮ್ಸ್) ಹಾದುಹೋದಾಗ ಈ ಅಳಿವುಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಸುರುಳಿಯು ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಆಣ್ವಿಕ ಮೋಡಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆಯಲ್ಲದೇ, ಅದರ ಗುರುತ್ವಬಲವು ಊವರ್ಟ್ ಮೋಡವನ್ನು ವಿಕೃತಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೇ  ಪ್ರಕಾಶಮಾನ ನೀಲಿ ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಗಳನ್ನು ವಿರೂಪಗೊಳಿಸಬಹುದು. ನೀಲಿ ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅಲ್ಪಾವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವಿಸಿ ನಂತರ ಸೂಪರ್‌ನೋವಾ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಸ್ಫೋಟಿಸಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Mass Extinctions and The Sun's Encounters with Spiral Arms|author=Erik M. Leitch, Gautam Vasisht|year=1998|pages=51–56|journal=New Astronomy|volume= 3|url=http://arxiv.org/abs/astro-ph/9802174v1|accessdate=2008-04-09|doi=10.1016/S1384-1076(97)00044-4}}&lt;/ref&gt;

=== ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಡಿಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಹದ ಸ್ಫೋಟನ ===
ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳು ಕ್ಷೀರಪಥದಿಂದ ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಗುಂಪಿನ ದೊಡ್ಡ ಅಂಗವಾದ ಆಂಡ್ರೋಮಿಡಾ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ಪ್ರತಿ ಸೆಕೆಂಡಿಗೆ 120 ಕಿಮೀ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದೆ.&lt;ref name=&quot;cain&quot; /&gt; 2 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರೋಮಿಡಾ ಮತ್ತು ಕ್ಷೀರಪಥ ಡಿಕ್ಕಿಹೊಡೆದು, ಎರಡೂ ಆಕಾರ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೈಡಲ್(ಗುರುತ್ವ) ಶಕ್ತಿಗಳು ಅವುಗಳ ಹೊರ ಅಂಗಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಕ ಟೈಡಲ್ ಬಾಲಗಳಾಗಿ ವಿಕಾರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇಂತಹ ಆರಂಭಿಕ ಸ್ಫೋಟನ ಸಂಭವಿಸಿದರೆ, ಸೌರ ವ್ಯೂಹವು ಹೊರಭಾಗಕ್ಕೆ ಎಳೆಯಲ್ಪಟ್ಟು, ಕ್ಷೀರಪಥದ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಬಾಲಕ್ಕೆ ತಲುಪುವ 12% ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅದು ಆಂಡ್ರೋಮಿಡಾದ ಗುರುತ್ವಬಲದ ಸೆಳೆತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ ಆ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಭಾಗವಾಗುವ 3% ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಗೋಳವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;cain&quot; /&gt; ಮತ್ತಷ್ಟು ಕೋನೀಯ ಹೊಡೆತಗಳ ಸರಣಿಯ ನಂತರ, ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಉಚ್ಚಾಟನೆಯು 30%ಏರಿಕೆಯಾಗಿ,&lt;ref name=&quot;cox&quot; /&gt; ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳ ಬೃಹತ್ ಕಪ್ಪು ರಂಧ್ರಗಳು ವಿಲೀನವಾಗುತ್ತವೆ.
 ತರುವಾಯ,ಸುಮಾರು 7 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಕ್ಷೀರಪಥ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರೋಮಿಡಾ ವಿಲೀನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿ ದೈತ್ಯ ಅಂಡಾಕಾರದ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಲೀನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸಾಕಷ್ಟು ಅನಿಲದ ನಿಕ್ಷೇಪವಿದ್ದರೆ, ಹೆಚ್ಚಿದ ಗುರುತ್ವವು ಅನಿಲವನ್ನು ಅಂಡಾಕಾರದ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಮಧ್ಯಭಾಗಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಲ್ಪಕಾಲೀನ ತೀವ್ರ ನಕ್ಷತ್ರ ರಚನೆಯಾದ ಸ್ಟಾರ್‌ಬರ್ಸ್ಟ್‌ಗೆ ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;cain&quot; /&gt; ಇದರ ಜತೆಗೆ ಗುರುತ್ವ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಅನಿಲವು ನೂತನವಾಗಿ ರಚನೆಯಾದ ಕಪ್ಪು ರಂಧ್ರವನ್ನು ಪುಷ್ಟಿಗೊಳಿಸಿ, ಸಕ್ರಿಯ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಪರಮಾಣು ಬೀಜವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯ ಬಲವು ಸೌರವ್ಯೂಹವನ್ನು ಹೊಸ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಹೊರ ಬೆಳಕಿನ ವೃತ್ತಕ್ಕೆ ದೂಡುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಈ ಡಿಕ್ಕಿಗಳ ವಿಕಿರಣದಿಂದ ಹಾನಿಯಾಗದಂತೆ ಉಳಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;cain&quot;&gt;{{cite web|title=When Our Galaxy Smashes Into Andromeda, What Happens to the Sun?|author=Fraser Cain|work=Universe Today|url=http://www.universetoday.com/2007/05/10/when-our-galaxy-smashes-into-andromeda-what-happens-to-the-sun/|year=2007|accessdate=2007-05-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cox&quot;&gt;{{cite journal|title=The Collision Between The Milky Way And Andromeda | author=J. T. Cox, Abraham Loeb | journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |url=http://cfa-www.harvard.edu/~tcox/localgroup/|id={{arxiv|0705.1170}} | year=2007 | doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13048.x|accessdate=2008-04-02|volume=386|pages=461}}&lt;/ref&gt;

ಈ ಡಿಕ್ಕಿಗಳು ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಗ್ರಹಗಳ ಕಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ವಿಚ್ಛಿದ್ರಕಾರಕವಾಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ ತಪ್ಪು ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುರುತ್ವವು ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಅಂತರತಾರಾ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬೇರ್ಪಡಿಸಬಹುದು ಎನ್ನುವುದು ನಿಜವಾಗಿದ್ದರೂ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ನಡುವೆ ದೊಡ್ಡ ಅಂತರಗಳಿದ್ದು, ಕ್ಷೀರಪಥ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರೋಮಿಡಾ ಡಿಕ್ಕಿಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಕ್ಷತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಒಡಕು ಗಣನೆಗೆ ಬಾರದ್ದಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಈ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟಾದರೂ, ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳಿಗೆ ತೊಂದರೆ ಉಂಟಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=Colliding molecular clouds in head-on galaxy collisions|author=J. Braine, U. Lisenfeld, P. A. Duc, E. Brinks, V. Charmandaris, S. Leon|journal=Astronomy and Astrophysics|volume= 418|pages= 419–428 |year=2004|doi = 10.1051/0004-6361:20035732|url=http://www.aanda.org/index.php?option=article&amp;access=doi&amp;doi=10.1051/0004-6361:20035732|accessdate=2008-04-02}}&lt;/ref&gt;

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಕಾಲಾವಧಿ ಮೀರಿ ನಕ್ಷತ್ರದ ಜತೆ ಡಿಕ್ಕಿಯಾಗುವ ಸಂಚಿತ ಸಂಭವನೀಯತೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳ ಸ್ಫೋಟನ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಿಗ್ ಕ್ರಂಚ್ ಅಥವಾ ಬಿಗ್ ರಿಪ್(ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಅಂತಿಮ ಗತಿ) ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು ಸಂಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೂ, 1 ಕ್ವಾಡ್ರಿಲಿಯನ್(10&lt;sup&gt;15&lt;/sup&gt;) ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುರುತ್ವಬಲವು ಮೃತ ಸೂರ್ಯನ ಇನ್ನುಳಿದ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಳಚುತ್ತವೆ ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅಂಶವು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಅಂತ್ಯದ ಕುರುಹಾಗಿದೆ. ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಹಗಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡರೂ, ಸೌರವ್ಯೂಹ  ಯಾವುದೇ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;dyson&quot;&gt;{{cite journal|title=Time Without End: Physics and Biology in an open universe|author=Freeman Dyson|work=Institute for Advanced Study, Princeton New Jersey|journal=Reviews of Modern Physics|volume=51|pages=447|date=July 1979|url=http://www.think-aboutit.com/Misc/time_without_end.htm|accessdate=2008-04-02|doi=10.1103/RevModPhys.51.447|issue=3|archive-date=2008-05-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20080516154840/http://www.think-aboutit.com/Misc/time_without_end.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಕಾಲಗಣನೆಯ ಶಾಸ್ತ್ರ ==
{{wide image|Solar Life Cycle.svg|600px|alt=Projected timeline of the Sun's life.}}
ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಗೆ ಕಾಲಾವಧಿಯನ್ನು ರೇಡಿಯೊಮಿಟ್ರಿಕ್ ಡೇಟಿಂಗ್(ವಿಕಿರಣಶೀಲ ಕಾಲಗಣನೆ) ಬಳಸಿ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಸೌರವ್ಯೂಹವು 4.6ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. [[ಭೂಮಿ]]ಯಲ್ಲಿ ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಖನಿಜ ಕಣಗಳು ಅಂದಾಜು 4.4ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನದ್ದಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Wilde&quot;&gt;{{cite journal | journal=Nature | volume=409 | pages=175 | title= Evidence from detrital zircons for the existence of continental crust and oceans on the Earth 4.4 Gyr ago | author= Simon A. Wilde, John W. Valley, William H. Peck, Colin M. Graham | doi=10.1038/35051550 | url=http://www.geology.wisc.edu/%7Evalley/zircons/Wilde2001Nature.pdf | format=PDF | year= 2001 | pmid=11196637 | issue=6817 }}&lt;/ref&gt; ಇಷ್ಟೊಂದು ಹಳೆಯ ಕಲ್ಲುಗಳು ಅಪರೂಪವಾಗಿದ್ದು, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಸತತವಾಗಿ ಸವೆತ,ಜ್ವಾಲಾಮುಖಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಭೂತಟ್ಟೆ ಹೊರಪದರದ ವಿರೂಪಗಳಿಂದ ಮರುರೂಪ ಪಡೆದಿದೆ. ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಕಾಲಮಾನವನ್ನು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಉಲ್ಕೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆಯ ಪೂರ್ವಕಾಲದ ಸಲಿಲೀಕರಣ(ಕಂಡನ್ಸೇಷನ್)ದಿಂದ ಇದು ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಉಲ್ಕೆಗಳು(ನೋಡಿ ಕ್ಯಾನ್ಯಾನ್ ಡಯಬ್ಲೊ ಉಲ್ಕೆ)4.6ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲಮಾನದ್ದೆಂದು ಪತ್ತೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಇದೇ ಕಾಲಮಾನದ್ದಾಗಿರಬಹುದೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite book | year=2000 |author=Gary Ernst Wallace|publisher=Cambridge University Press|chapter=Earth's Place in the Solar System|title=Earth Systems: Processes and Issues|pages=45–58|isbn=0521478952}}&lt;/ref&gt;

ಉಳಿದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸುತ್ತಲಿರುವ ತಟ್ಟೆಗಳು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಯ ಕಾಲಮಾನವನ್ನು ಸ್ಥಿರಪಡಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಆಧಾರ ಒದಗಿಸಿವೆ. ಒಂದು ಮತ್ತು ಮೂರು ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಕಾಲಮಾನದ ನಡುವೆ ಇರುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಅನಿಲದ ಸಮೃದ್ಧಿಯಾದ ತಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, 10 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ತಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಅನಿಲದ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಅನಿಲ ದೈತ್ಯ ಗ್ರಹಗಳು ಅನಿಲದ ರಚನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿರುತ್ತದೆಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt;

=== ಸೌರವ್ಯೂಹ ವಿಕಾಸದ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮ ===
{{External_Timeline|Graphical timeline of the universe|Graphical timeline of Earth and Sun}}
ಗಮನಿಸಿ:ಈ ಕಾಲಗಣನೆ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಎಲ್ಲ ದಿನಾಂಕಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲಗಳು ಅಂದಾಜಿನಿಂದ ಕೂಡಿಲ್ಲ. ಇವನ್ನು ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಮ್ಯಾಗ್ನಿಟ್ಯೂಡ್(ಗಾತ್ರದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವರ್ಗೀಕರಣ)ಸೂಚಿಯಾಗಿ ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
{{-}}
{| class=wikitable |+ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮ |- ! ಹಂತ!! ಸೂರ್ಯ ರಚನೆಯಾಗುವ ತನಕದ ಕಾಲ !! ವಿದ್ಯಮಾನ
 |-
 |-bgcolor=#FFFFFF
 ! rowspan=2 | ಪೂರ್ವ ಸೌರವ್ಯೂಹ
 | ಸೌರವ್ಯೂಹ ರಚನೆಯಾಗುವ ಮುಂಚಿನ ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 | ಮುಂಚಿನ ತಲೆಮಾರುಗಳ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಜೀವಿಸಿ, ಮೃತವಾಗಿ, ಅಂತರತಾರಾ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ಭಾರೀ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು. ಅದರಿಂದ ಸೌರವ್ಯೂಹ ರಚನೆಯಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Lineweaver2001&quot;&gt;{{cite journal |title=An Estimate of the Age Distribution of Terrestrial Planets in the Universe: Quantifying Metallicity as a Selection Effect |author=Charles H. Lineweaver | journal=Icarus | volume=151 | pages=307 | year=2001 | doi=10.1006/icar.2001.6607 | id={{arxiv|astro-ph|0012399}} }}&lt;/ref&gt;
 |-
 |-bgcolor=#FFFFFF
 | ~ ಸೌರವ್ಯೂಹ ರಚನೆಯಾಗುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮುಂಚಿನ 50ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 ಸೌರವ್ಯೂಹವು ನಕ್ಷತ್ರ ರಚನೆ ಪ್ರದೇಶದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಓರಿಯನ್ ನೀಹಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಬಹುತೇಕ ಬೃಹತ್ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ರಚನೆಯಾಗಿ,ಜೀವಿಸಿ ಸೂಪರ್‌ನೋವಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಫೋಟಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದವು. ''ಪ್ರೈಮಲ್ ಸೂಪರ್‌ನೋವಾ''  ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸೂಪರ್‌ನೋವಾ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ರಚನೆಗೆ ಪ್ರಚೋದನೆ ನೀಡಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;cradle&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;iron&quot; /&gt;
 |-bgcolor=#E0FFFF
 ! rowspan=4 | ಸೂರ್ಯನ ರಚನೆ
 | '''0''' –100,000 ವರ್ಷಗಳು
 | ಪೂರ್ವ-ಸೌರ ನೀಹಾರಿಕೆ ರಚನೆಯಾಗಿ ಕುಸಿಯಲಾಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯ ರಚನೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt;
 |-bgcolor=#E0FFFF
 | 100,000&amp;nbsp;– 50 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಸೂರ್ಯT ಟೌರಿ ಪ್ರೊಟೊಸ್ಟಾರ್.&lt;ref name=&quot;Montmerle2006&quot; /&gt;
 |-bgcolor=#E0FFFF
 | 100,000 - 10ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಹೊರ ಗ್ರಹಗಳ ರಚನೆ 10 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರೊಟೊಪ್ಲಾನಟರಿ ತಟ್ಟೆಯ ಅನಿಲವು ಚಲಿಸಿ, ಹೊರ ಗ್ರಹ ರಚನೆಯು ಪೂರ್ಣವಾಗಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;sciam&quot; /&gt;
 |-bgcolor=#E0FFFF
 | 10ದಶಲಕ್ಷ - 100ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಘನರೂಪಿ ಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಚಂದ್ರನ ರೂಪ ದೈತ್ಯ ಅಪ್ಪಳಿಕೆಗಳ ವಿದ್ಯಮಾನ ಭೂಮಿಗೆ ನೀರಿನ ರವಾನೆ&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt;
 |-
 |-bgcolor=#FFFF00
 ! rowspan=7 | ಮುಖ್ಯ ಕ್ರಮಾವಳಿ
 | 50 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಸೂರ್ಯ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ದ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ&lt;ref name=&quot;Yi2001&quot; /&gt;
 |-
 |-bgcolor=#FFFF00
 | 200ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಲ್ಲುಗಳ ರಚನೆ.&lt;ref name=&quot;Wilde&quot; /&gt;
 |-bgcolor=#FFFF00
 | 500 ದಶಲಕ್ಷ&amp;nbsp;– 600 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಗುರು ಮತ್ತು ಶನಿಯ ಕಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರಣನದಿಂದ ನೆಪ್ಚ್ಯೂನ್‌ನನ್ನು ಕೈಪರ್ ಪಟ್ಟಿಯೊಳಗೆ ಹೊರದೂಡುತ್ತದೆ. ಒಳ ಸೌರವ್ಯೂಹದಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಭಾರೀ ಅಪ್ಪಳಿಸುವಿಕೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Gomes&quot; /&gt;
 |-bgcolor=#FFFF00
 |-
 |-bgcolor=#FFFF00
 |-
 |-bgcolor=#FFFF00
 | 800 ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳು
 | ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಅತೀ ಪ್ರಾಚೀನ ಜೀವನ.&lt;ref name=&quot;life&quot; /&gt; [[ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ|ಊವರ್ಟ್ ಮೋಡ]] ಗರಿಷ್ಠ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Morbidelli2006&quot; /&gt;
 |- bgcolor=#A7FC00
 | 4.6 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 ಇಂದು ಸೂರ್ಯ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ನಕ್ಷತ್ರವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ 1 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸತತವಾಗಿ ~10%ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;scientist&quot; /&gt;
 |-
 |-bgcolor=#FFFF00
 | 6 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 ಸೂರ್ಯನ ವಾಸಯೋಗ್ಯ ವಲಯವು ಭೂಮಿಯ ಕಕ್ಷೆಯಿಂದ ಹೊರಹೋಗಿ ಬಹುಶಃ ಮಂಗಳನ ಕಕ್ಷೆಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರವಾಗಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;mars&quot; /&gt;
 |-
 |-bgcolor=#FFFF00
 | 7 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 [[ಕ್ಷೀರಪಥ]] ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರೊಮೆಡಾ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ ಡಿಕ್ಕಿಹೊಡೆಯಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತದೆ. ಸೌರವ್ಯೂಹವು ಆಂಡ್ರೋಮಿಡಾ ಸೆರೆಗೆ ಒಳಗಾಗುವ ಕಡಿಮೆ ಅವಕಾಶವಿದ್ದು, ಎರಡೂ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಮ್ಮಿಳನವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;cain&quot; /&gt;
 |-bgcolor= #FFC0CB
 ! rowspan=2 | ನಂತರದ-ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ
 | 10 ಶತಕೋಟಿ&amp;nbsp;– 12 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 | ಸೂರ್ಯನು ತನ್ನ ತಿರುಳಿ(ಮಧ್ಯಭಾಗ)ನ ಸುತ್ತಲಿರುವ ಕೋಶದಲ್ಲಿ ಜಲಜನಕವನ್ನು ಉರಿಸಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಹಾಗು ತನ್ನ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ಜೀವನವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನು ಹರ್ಟ್ಸ್‌ಸ್ಪ್ರಂಗ್-ರಸ್ಸೆಲ್ ಚಿತ್ರದ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ(ರಕ್ತ ದೈತ್ಯ) ನಕ್ಷತ್ರ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ(2700ರವರೆಗೆ ಅಂಶದವರೆಗೆ),ದೊಡ್ಡದಾಗಿ(ತ್ರಿಜ್ಯದಲ್ಲಿ 250 ಅಂಶದವರೆಗೆ)ಮತ್ತು ತಂಪಾಗಿ(2600Kಇಳಿಮುಖ) ಸೂರ್ಯನು ಈಗ ಕೆಂಪು ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರ. ಬುಧ ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ ಶುಕ್ರ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯನ್ನು ನುಂಗಲಾಗುತ್ತದೆ&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;sun_future&quot; /&gt; ಶನಿಯ ಚಂದ್ರ ಟೈಟಾನ್ ವಾಸಯೋಗ್ಯವಾಗಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Titan&quot; /&gt;
 |-bgcolor= #FFC0CB
 | ~ 12 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 ಸೂರ್ಯನು ಹೀಲಿಯಂ ಉರಿಯುವ ಸಮತಲದ ಶಾಖೆ ಮತ್ತು ಅಸಂಪಾತ ದೈತ್ಯ ಶಾಖೆಯ ಹಂತಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು ನಂತರದ ಎಲ್ಲ ಮುಖ್ಯ ಅನುಕ್ರಮ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯ ಒಟ್ಟು ~30% ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಗ್ರಹ ನೀಹಾರಿಕೆಯ ಉಚ್ಚಾಟನೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಸಂಪಾತ ದೈತ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರ ಶಾಖೆ ಅಂತ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸೂರ್ಯನ ತಿರುಳನ್ನು [[ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ|ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜತಾರೆ]]ಯಾಗಿ ಹಿಂದೆ ಬಿಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Schroder2008&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;nebula&quot; /&gt;
 |-
 ! rowspan=2 | ಸೂರ್ಯನ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ
 | &gt; 12 ಶತಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳು
 |  ಶ್ವೇತ ಕುಬ್ಜ ಸೂರ್ಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸದೇ ಸತತವಾಗಿ ತಂಪು ಮತ್ತು ಮಬ್ಬಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಕೋಟಿ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಮುಂದುವರಿದು, ತರುವಾಯ ಕಪ್ಪು ಕುಬ್ಜತಾರೆ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;future-sun&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Fontaine2001&quot; /&gt;
 |-
 | ~ 1 ಕ್ವಾಡ್ರಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳು(10&lt;sup&gt;15&lt;/sup&gt;ವರ್ಷಗಳು)
 | ಸೂರ್ಯ 5 Kಗೆ ತಂಪಾಗುತ್ತಾನೆ.&lt;ref&gt;{{BarrowTipler1986}}&lt;/ref&gt; ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುರುತ್ವಶಕ್ತಿಯು ಕಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅಂತ್ಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;dyson&quot; /&gt;
 |}

== ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ ==
{{Portal|Solar System}}
{{Wikipedia-Books|Solar System}}
*ಭೂಮಿಯ ಆಯಸ್ಸು
*ಭೂಮಿಯ ಇತಿಹಾಸ
*ಟೈಡಲ್ ಲಾಕಿಂಗ್(ಗುರುತ್ವಬಲದಿಂದ ಪರಸ್ಪರ ಒಂದೇ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಮುಖ)
{{-}}

== ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ==
{{Reflist|group=note}}

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{Reflist|2}}

=== ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ ===
* {{anchor|CITEREFZeilikGregory1998}}{{cite book | author=Michael A. Zeilik, Stephen A. Gregory | title=Introductory Astronomy &amp; Astrophysics | edition=4th | year=1998 | publisher=Saunders College Publishing | isbn=0030062284 }}

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
* ಹೊಸ ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಮುಂಚಿನ ವಿಕಾಸ ತೋರಿಸುವ [http://www.skyandtelescope.com skyandtelescope.com] ನಿಂದ [http://media.skyandtelescope.com/video/Solar_System_Sim.mov 7M ಆನಿಮೇಶನ್] {{Webarchive|url=http://arquivo.pt/wayback/20160520023943/http://media.skyandtelescope.com/video/Solar_System_Sim.mov |date=2016-05-20 }}.
*[https://web.archive.org/web/20080910084649/http://cfa-www.harvard.edu/~tcox/localgroup/localgroup.mov ಕ್ಷೀಪಪಥ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರೋಮೆಡಾ ನಡುವೆ ಮುಂದಿನ ಡಿಕ್ಕಿಯ ಕ್ವಿಕ್‌ಟೈಮ್ ಆನಿಮೇಶನ್.]
*[http://www.space.com/common/media/video/player.php?videoRef=mm32_SunDeath ಹೌ ದ ಸನ್ ವಿಲ್ ಡೈ : ಎಂಡ್ ವಾಟ್ ಹ್ಯಾಪನ್ಸ್ ಟು ಅರ್ಥ್] ( Space.comವಿಡಿಯೊ)

{{DEFAULTSORT:Formation And Evolution Of The Solar System}}
[[ವರ್ಗ:ನಾಕ್ಷತ್ರಿಕ ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನ]]
[[ವರ್ಗ:ಗ್ರಹಗಳ ವಿಜ್ಞಾನ]]
[[ವರ್ಗ:ಸೌರವ್ಯೂಹ]]
[[ವರ್ಗ:ಸೌರವ್ಯೂಹ ಚಲನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಖಭೌತ ಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ]]

[[lv:Saules sistēmas veidošanās un evolūcija]]
[[sr:Formiranje planeta]]</text>
      <sha1>opcf8m0n0s4pcmum34eeif3sf2hoyng</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27452</id>
    <revision>
      <id>1306972</id>
      <parentid>1285969</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:28:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306972</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60686" sha1="n3kr05md7b8099ltuj7nh84gr7iz49v" xml:space="preserve">{{Infobox software
| name                   = WordPress
| logo                   = [[File:Wordpress-logo 2005.png|250px]]
| screenshot             = [[File:WordPress Dashboard.png|250px]]
| caption                = WordPress logo
| collapsible            = yes
| developer         = ವರ್ಡ್‍ಪ್ರೆಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್
| status                 = Active
| released = May 27, 2003&lt;ref name=release /&gt;
| latest release version = 3.5.1
| latest release date    = {{release date and age|2013|01|24}}
| latest preview version = 
| latest preview date    =
| operating system       = [[Cross-platform]]
| platform               = [[PHP]]
| genre                  = [[Blog software|Weblog software]]
| license                = [[GNU General Public License#Version 2|GPLv2]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://wordpress.org/about/gpl/ |title=WordPress › About » GPL |publisher=WordPress.org |date= |accessdate=2010-06-15 |archive-date=2013-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130619213011/http://wordpress.org/about/gpl/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| website                = http://wordpress.org/
}}

'''ವರ್ಡ್‍ಪ್ರೆಸ್''  ಎಂಬುದು ಒಂದು [[ಮುಕ್ತ ತಂತ್ರಾಂಶ|ಮುಕ್ತ ಮೂಲ]]ದ ಪಠ್ಯವಿಷಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು (ಕಂಟೆಂಟ್‌ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಸಿಸ್ಟಂ-CMS), PHP ಮತ್ತು MySQLನಿಂದ ಚಾಲಿಸಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಬ್ಲಾಗ್‌ ಪ್ರಕಟಣಾ ಅನ್ವಯಿಕೆಯಾಗಿ ಇದು ಅನೇಕವೇಳೆ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಪ್ಲಗ್‌-ಇನ್‌ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಒಂದು ಪಡಿಯಚ್ಚು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಇದು ಅನೇಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ೧,೦೦೦,೦೦೦ದಷ್ಟಿರುವ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳ ಪೈಕಿ ೧೩%ಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಂದ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web |accessdate=2011-01-18 |url=http://w3techs.com/technologies/overview/content_management/all |title=Usage of content management systems for websites|publisher=W3Techs}}&lt;/ref&gt;

ಬಿ೨/ಕೆಫೆಲಾಗ್‌ನ ಒಂದು ಕವಲೊಡೆತವಾಗಿ ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌‌‌ನಿಂದ&lt;ref name=&quot;release&quot;&gt;{{cite web |accessdate=2010-07-22 |url=http://wordpress.org/news/2003/05/wordpress-now-available/ |title=WordPress Now Available |publisher=WordPress |author=Mullenweg, Matt }}&lt;/ref&gt; ೨೦೦೩ರ ಮೇ ೨೭ರಂದು ಇದು ಮೊದಲು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ೨೦೧೩ರ ಏಪ್ರಿಲ್ ವೇಳೆಗೆ ಇದ್ದಂತೆ, ಇದರ [http://wordpress.org/wordpress-3.5.zip 3.5 ಆವೃತ್ತಿ] ಯು 18 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/download/counter/ |title=WordPress Download Counter |publisher=wordpress.org |date= |accessdate=2013-05-31}}&lt;/ref&gt;

== ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳು ==
[[File:Wordpress Template Hierarchy.png|250px|thumb|ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಪಡಿಯಚ್ಚು ಶ್ರೇಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]]

ಒಂದು ಪಡಿಯಚ್ಚು ಸಂಸ್ಕಾರಕವೊಂದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ವೆಬ್‌ ಪಡಿಯಚ್ಚು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಹೊಂದಿದೆ. PHP ಅಥವಾ HTML ಸಂಕೇತವನ್ನು  ಪರಿಷ್ಕರಿಸದೆಯೇ ಬಳಕೆದಾರರು ಸಲಕರಣೆಗಳನ್ನು ಮರು-ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ; ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೂ ಸಹ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಮುಂದುವರಿದ ಅಗತ್ಯಾನುಸಾರದ ರೂಪಿಸುವಿಕೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿನ PHP ಮತ್ತು HTML ಸಂಕೇತಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಅನೇಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳನ್ನೂ ಸಹ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಂಯೋಜಿತ ಕೊಂಡಿಯ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಒಂದು [[ಅಂತರಜಾಲ ಹುಡುಕಾಟ ಯಂತ್ರ|ಶೋಧಕ ಎಂಜಿನು]]-ಸ್ನೇಹಿ, ಚೊಕ್ಕನಾದ ಕಾಯಂಕೊಂಡಿಯ ರಚನೆ, ಒಂದರೊಳಗೆ ಒಂದನ್ನಿಟ್ಟು ಅಡಕಿಸಿದ ಬಹು ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಲೇಖನಗಳಿಗೆ ನಿಯೋಜಿಸುವಲ್ಲಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಮತ್ತು ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳ ಲಗತ್ತಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಿರುವ ಬೆಂಬಲ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯತೆಗಳಾಗಿವೆ. ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಸೋಸುಗಗಳೂ ಸಹ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿನ ಪಠ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಮಾಣಕವಾಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಫಾರ್ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮಾಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಶೈಲೀಕರಣವು ಒದಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಎಂದಿನ ನಿಯತಶೈಲಿಯ ಸೂಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಚೆಂದದ ಸೂಕ್ತಿಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವಿಕೆ). ಒಂದು ಪ್ರಕಟಣೆ ಅಥವಾ ಲೇಖನಕ್ಕೆ ಸ್ವತಃ ತಾವೇ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇತರ ತಾಣಗಳಿಗಿರುವ ಪ್ರದರ್ಶಕ ಕೊಂಡಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾನದಂಡಗಳ ಮರುಜಾಡು ಹಿಡಿಯುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಮರುಪತ್ತೆಹಚ್ಚುವಿಕೆಯಂಥ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೂ ಸಹ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಒಂದು ಸಮೃದ್ಧ ಪ್ಲಗ್‌ಇನ್‌ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಮೂಲಭೂತ ಅಳವಡಿಕೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಬರುವ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಗಿಂತ ಆಚೆಗಿನ ಇದರ ಕಾರ್ಯಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರು ಮತ್ತು ಅಭಿವರ್ಧಕರು ವಿಸ್ತರಿಸುವಲ್ಲಿ ಈ ವಿನ್ಯಾಸವು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;WordPress Plugins&quot;&gt;{{cite web |url=http://linksku.com/10/wordpress-plugins |title=WordPress Plugins |publisher=Linksku |access-date=2011-01-27 |archive-date=2011-01-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110126054223/http://linksku.com/10/wordpress-plugins |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್‌,&lt;ref&gt;
{{cite web|url=http://androidandme.com/2010/02/news/wordpress-publishes-native-android-application/ |title=WordPress publishes native Android application |publisher=Android and Me |date=2010-02-02 |accessdate=2010-06-15
}}&lt;/ref&gt; ಐಫೋನ್‌/ಐಪಾಡ್‌ ಟಚ್‌,&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://www.altafsayani.com/2008/07/12/wordpress-app-for-iphone-and-ipod-touch/ | title=Idea: WordPress App For iPhone and iPod Touch | work=WordPress iPhone &amp; iPod Touch | accessdate=2008-07-12 | archive-date=2016-03-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160314142538/http://altafsayani.com/2008/07/12/wordpress-app-for-iphone-and-ipod-touch | url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ಬೆರಿ&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://blackberry.wordpress.org/ | title=WordPress for BlackBerry | work=WordPress | accessdate=2009-12-27 | archive-date=2011-04-26 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110426184730/http://blackberry.wordpress.org/ | url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಇವುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದು, ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ನಿರ್ವಹಣಾ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿನ ಕೆಲವೊಂದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣ ಲಕ್ಷಣಗಳಿಗೆ ಅವು ಸಂಪರ್ಕ ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, WordPress.comನೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು WordPress.orgನ ಅನೇಕ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ.

== ನಿಯೋಜನೆ ==
ಆಯೋಜಿಸುವ ಪರಿಸರವೊಂದರ (ಹೋಸ್ಟಿಂಗ್‌ ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟ್‌) ಮೇಲೆ ಹಲವಾರು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ಅನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. [http://wordpress.org WordPress.org] ನಿಂದ ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ನ ಪ್ರಸಕ್ತ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲುವ, ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ, ಅವರು ತಮ್ಮ ವೆಬ್‌ ಆಯೋಜಕ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಸಂಕೇತ ಮತ್ತು ಅದರ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಅಪ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶವಿರುತ್ತದೆ.

ಬಹುಉದ್ದೇಶಿತ ತಂತ್ರಾಂಶ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಕೈಯಿಂದ ನಡೆಸುವ ಯಾವುದೇ ಸಜ್ಜಿಕೆ ಅಥವಾ ರೂಪರೇಖೆಯನ್ನು ಬಯಸದ, ಬಳಕೆಗೆ ಸಿದ್ಧವಿರುವ ಟರ್ನ್‌ಕೀ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಸಾಧನವೊಂದನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web |title=WordPress Appliance |publisher=[[TurnKey Linux Virtual Appliance Library]] |url=http://www.turnkeylinux.org/wordpress |accessdate=2009-12-11 }}&lt;/ref&gt;

[[ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್|ವಿಂಡೋಸ್‌]] ಮತ್ತು IIS ಮೇಲೆ ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸುವ ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್‌‌ ವೆಬ್‌ ವೇದಿಕೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಕವನ್ನು (ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್‌‌ ವೆಬ್‌ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರಂ ಇನ್‌ಸ್ಟಾಲರ್‌ನ್ನು) ಬಳಸುವ ಮೂಲಕವೂ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. PHP ಅಥವಾ MySQLನಂತಹ ಯಾವುದೇ ತಪ್ಪಿಹೋಗಿರುವ ಆಧಾರ-ಸಾಧನಗಳನ್ನು ವೆಬ್‌ PI ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ನ್ನು ಅಳವಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಅವುಗಳ&lt;ref&gt;{{cite web |title=The Easy Way To Install PHP on Windows |publisher=[[SitePoint]] |url=http://articles.sitepoint.com/article/php-windows-web-platform-installer |accessdate=2009-11-20 }}&lt;/ref&gt; ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಬಹಳಷ್ಟು ವೆಬ್‌ ಆಯೋಜಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಮ್ಮ ಬಹುಉದ್ದೇಶಿತ ತಂತ್ರಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಫೆಂಟಾಸ್ಟಿಕೊದಂಥ ಏಕ-ಕ್ಲಿಕ್‌ ಲಿಪಿಯ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಕ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇಂಥ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯ ಮೂಲಕ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ್ನು ಬಳಕೆದಾರರು ಸರಳವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಬಹುದಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಮುಂದುವರಿದ ಅಥವಾ ಪ್ರಗತಿಶೀಲ ಬಳಕೆದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಸರ್ವರ್‌ಗೆ ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ಅನ್ನು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು SVNನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ಸುಸಂಗತವಾಗಿ ಪರಿಷ್ಕರಿಸುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಸುಲಭವಾಗಿ ಪರಿಷ್ಕರಣಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವಲ್ಲಿ ಇದು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Installing and Updating WordPress with SVN |publisher=WordPress |url=http://codex.wordpress.org/Installing/Updating_WordPress_with_Subversion |accessdate=2009-12-28 }}&lt;/ref&gt;

ಬಳಕೆದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೆಬ್‌ ಸರ್ವರ್‌ನಲ್ಲಿ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ್ನು ಅಳವಡಿಸುವ ಗೋಜಿಗೆ ಹೋಗದೆಯೇ, ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಮೂಲಕ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬ್ಲಾಗ್‌ ಒಂದನ್ನು ಸಜ್ಜುಗೊಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತಹ ಸುಲಭ ಮಾರ್ಗವೊಂದನ್ನು WordPress.comನಂಥ ಉಚಿತವಾದ ಆಯೋಜಕ ಸೇವೆಗಳು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಉಚಿತವಾದ ಆಯೋಜಕ ಸೇವೆಗೆ ದಾಖಲಾದ ನಂತರ ಉಪವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಖಾತೆಯೊಂದು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ yourname.WordPress.com) ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಹಂಚಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುವ ಅನೇಕ ವೆಬ್‌ ಆಯೋಜಕ ಸೇವೆಗಳೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ನಿಯಂತ್ರಣಾ ಪಟ್ಟಿಯ ಮೂಲಕ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ.

== ಇತಿಹಾಸ ==
ಸರಳವಾಗಿ ''b೨''  ಅಥವಾ ''ಕೆಫೆಲಾಗ್‌''  ಎಂಬುದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಚಿತವಾಗಿರುವ ''ಬಿ೨/ಕೆಫೆಲಾಗ್‌‌'', ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ಗೆ&lt;ref&gt;{{cite video|people=Andrew Warner, [[Matt Mullenweg]] |date=2009-09-10 |title=The Biography Of WordPress&amp;nbsp;– With Matt Mullenweg |url=http://mixergy.com/the-biography-of-wordpress-with-matt-mullenweg/ |format=[[MPEG-4 Part 14]] |medium=Podcast |publisher=Mixergy |accessdate=2009-09-28 |time=10:57 |quote=b2 had actually, through a series of circumstances, essentially become abandoned.}}&lt;/ref&gt; ಇದ್ದ ಪೂರ್ವವರ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ೨೦೦೩ರ ಮೇ ತಿಂಗಳ ವೇಳೆಗೆ ಇದ್ದಂತೆ, ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ ೨,೦೦೦ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಿ೨/ಕೆಫೆಲಾಗ್‌ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. MySQLನೊಂದಿಗೆ ಬಳಸಲ್ಪಡಲು ಅನುವಾಗುವಂತೆ ಇದು ಮೈಕೇಲ್‌ ವಾಲ್ಡ್ರೈಘಿಯಿಂದ PHPಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಈತ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ಗೆ ಈಗ ಲೇಖನ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಓರ್ವ ಅಭಿವರ್ಧಕನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಎಂಬುದು ಅಧಿಕೃತ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಬಿ೨ಎವಲ್ಯೂಷನ್‌ ಎಂಬ ಮತ್ತೊಂದು ಯೋಜನೆಯೂ ಸಕ್ರಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿದೆ.

b೨ವಿನ ಒಂದು ಕವಲೊಡೆತವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌ ಮತ್ತು ಮೈಕ್‌ ಲಿಟ್ಲ್‌ ನಡುವೆ ನಡೆದ ಒಂದು ಜಂಟಿ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿ ೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.wordpress.org/about/ | title = WordPress › About | accessdate = 2007-03-04 | publisher = wordpress.org | quote = WordPress started in 2003 (...) }}&lt;/ref&gt; ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌ನ ಓರ್ವ ಸ್ನೇಹಿತೆಯಾದ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್‌‌ ಸೆಲ್ಲೆಕ್‌ ಎಂಬಾಕೆಯಿಂದ ''ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌''  ಎಂಬ ಹೆಸರು ಸೂಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.bigpinkcookie.com/2008/01/24/the-importance-of-being-matt/ | title = Big Pink Cookie | accessdate = 2009-03-10 | archive-date = 2009-05-04 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090504092157/http://www.bigpinkcookie.com/2008/01/24/the-importance-of-being-matt/ | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;

ಸ್ಪರ್ಧಾಶೀಲ ಮೂವಬಲ್‌ ಟೈಪ್‌ ಬಹುಉದ್ದೇಶಿತ ತಂತ್ರಾಂಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದ ಪರವಾನಗಿಯ ಷರತ್ತುಗಳು ೨೦೦೪ರಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಸ್‌ ಅಪಾರ್ಟ್‌‌ನಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ಮತ್ತು ಅದರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಬಳಕೆದಾರರಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ಗೆ ವಲಸೆ ಹೋದರು.&lt;ref&gt;[http://www.salon.com/technology/feature/2004/08/09/six_apart &quot;ಬ್ಲಾಗಿಂಗ್‌ ಗ್ರೋಸ್‌ ಅಪ್‌&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110203231513/http://www.salon.com/technology/feature/2004/08/09/six_apart |date=2011-02-03 }}, Salon.com&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://diveintomark.org/archives/2004/05/14/freedom-0 &quot;ಫ್ರೀಡಮ್‌ 0 &quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060410125402/http://diveintomark.org/archives/2004/05/14/freedom-0 |date=2006-04-10 }}, ಮಾರ್ಕ್‌ ಪಿಲ್‌ಗ್ರಿಮ್‌ ವತಿಯಿಂದ ಬಂದಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಪ್ರಕಟಣೆ&lt;/ref&gt; ೨೦೦೯ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ವೇಳೆಗೆ‌‌, ಮುಕ್ತ ಮೂಲದ CMSನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪಾಲಿನ ವರದಿಯು ತಳೆದ ನಿರ್ಣಯವೊಂದರ ಅನುಸಾರ, ಬೇರಾವುದೇ ಮುಕ್ತ ಮೂಲ ಪಠ್ಯವಿಷಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಹೊಂದಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಮಹತ್ತರವಾದ ಬ್ರಾಂಡ್‌ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಹೊಂದಿತ್ತು ಎಂದು ಕಂಡುಬಂತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.cmswire.com/downloads/cms-market-share/ |title=&quot;2009 Open Source CMS Market Share Report,&quot; page 57, by water&amp;stone and CMSWire Oct, 2009 |publisher=Cmswire.com |date=2009-12-17 |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;

=== ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ===
೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾಕ್ಟ್‌ ಮುಕ್ತ ಮೂಲದ CMS ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೊಂದನ್ನು ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ಗೆದ್ದಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.packtpub.com/open-source-cms-award-previous-winners |title=Open Source CMS Award Previous Winners |publisher=Packt Publishing Technical &amp; IT Book Store |date= |accessdate=2010-06-15 |archive-date=2009-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090707094004/http://www.packtpub.com/open-source-cms-award-previous-winners |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುಕ್ತ ಮೂಲದ CMS ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಗೆದ್ದಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.packtpub.com/award | title = Open Source CMS Awards | accessdate = 2009-10-10 | archive-date = 2008-03-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080305162516/http://www.packtpub.com/award | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;

=== ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಿಕೆ ===
ವರ್ಡ್ ಪ್ರೆಸ್ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ&lt;ref&gt;{{cite web | url=http://wordpress.org/extend/ideas/topic.php?id=553 | title=Idea: Remove Sponsored Themes from WordPress.org | work=WordPress Ideas | accessdate=2007-08-20 | archive-date=2009-08-22 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090822070720/http://wordpress.org/extend/ideas/topic.php?id=553 | url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ನಡೆದ ಚರ್ಚೆಯೊಂದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕ್‌ ಘೋಷ್‌ ತನ್ನ ವೆಬ್ಲಾಗ್‌ ಟೂಲ್ಸ್‌ ಕಲೆಕ್ಷನ್‌&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://weblogtoolscollection.com/archives/2007/07/10/no-sponsored-themes-on-weblogtoolscollection/ | title = No Sponsored themes on WeblogToolsCollection | date = 2007-07-10 | accessdate = 2007-07-18 | author = Mark Ghosh | archive-date = 2021-11-30 | archive-url = https://web.archive.org/web/20211130232732/https://weblogtoolscollection.com/archives/2007/07/10/no-sponsored-themes-on-weblogtoolscollection/ | url-status = dead }}&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ಬ್ಲಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಪ್ರಕಟಣೆಯೊಂದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ, ೨೦೦೭ರ ಜುಲೈ ೧೦ರಂದು ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌ ಪ್ರಕಟಣೆಯೊಂದನ್ನು ನೀಡಿದ; http://themes.wordpress.netನಲ್ಲಿ{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಲಭ್ಯವಿರುವ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವಿನ ಅಧಿಕೃತ ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಯು ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಕೊಂಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇನ್ನುಮುಂದೆ ಆಯೋಜಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದೇ ಆ ಪ್ರಕಟಣೆಯಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://photomatt.net/2007/07/10/wltc-high-ground/ | title = WLTC High Ground | date = 2007-07-10 | accessdate = 2007-07-18 | author = Matt Mullenweg }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://lorelle.wordpress.com/2007/07/11/its-official-sponsored-wordpress-themes-are-out/ | title = It’s Official. Sponsored WordPress Themes Are Out. | date = 2007-07-11 | accessdate = 2007-07-25 | author = Lorelle van Fossen | work = Lorelle on WordPress }}&lt;/ref&gt; ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳ{{Citation needed|date=December 2009}} ವಿನ್ಯಾಸಕಾರರು ಮತ್ತು ಬಳಕೆದಾರರಿಂದ ಈ ಕ್ರಮವು ಟೀಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತಾದರೂ, ಇಂಥ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸ್ಪ್ಯಾಮ್ ಅಥವಾ ಕಳಪೆ ವಸ್ತುಗಳು ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬಳಕೆದಾರರಿಂದ ಈ ಕ್ರಮವು ಶ್ಲಾಘಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.{{Citation needed|date=December 2009}} ಸದರಿ ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ಕೆಲಕಾಲದ ನಂತರ, ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಕೊಂಡಿಗಳಿರದ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವಿನ ಅಧಿಕೃತ ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಯು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳು ಈಗಲೂ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಲಭ್ಯವಿವೆ; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಮೂರನೇ ಪಕ್ಷಸ್ಥರಿಂದ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಕೊಂಡಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಉಚಿತವಾದ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳು ಕೂಡಾ ಲಭ್ಯವಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://weblogtoolscollection.com/archives/2007/08/04/warning-templatebrowser-dot-com/ | title = WARNING: TemplatesBrowser dot com | date = 2007-08-04 | accessdate = 2008-05-18 | author = Mark Ghosh | work = Weblog Tools Collection | archive-date = 2021-04-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210421192705/http://weblogtoolscollection.com/archives/2007/08/04/warning-templatebrowser-dot-com/ | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://weblogtoolscollection.com/archives/2007/11/09/blogsthemecom-warning/ | title = Blogstheme.com WARNING | date = 2007-11-09 | accessdate = 2008-05-18 | author = Mark Ghosh | work = Weblog Tools Collection | archive-date = 2021-04-20 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210420095810/http://weblogtoolscollection.com/archives/2007/11/09/blogsthemecom-warning/ | url-status = dead }}&lt;/ref&gt;

೨೦೦೮ರ ಜುಲೈ ೧೮ರಂದು http://wordpress.org/extend/themes/ನಲ್ಲಿ{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವಿನ ಹೊಸ ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಯೊಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಪ್ಲಗ್‌-ಇನ್‌ಗಳ ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಯ&lt;ref&gt;{{cite web | url= http://wordpress.org/development/2008/07/theme-directory/ | title = Theme Directory | date = 2008-07-18 | author = Joseph Scott | work = WordPress Blog | accessdate=2007-08-20 }}&lt;/ref&gt; ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು; ಇದಕ್ಕೆ ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಲಾದ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವೂ ಕೂಲಂಕಷವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಸ್ವಯಂಚಾಲನಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯೊಂದರಿಂದ ಮೊದಲಿಗೆ ಹಾಗೂ ಮಾನವ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವೊಂದರ ಮೂಲಕ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ನಡೆಯುತ್ತದೆ.

೨೦೦೮ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ ೧೨ರಂದು, ೨೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ ವಿಷಯ-ವಸ್ತು ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು; ಅವು GPL ಪರವಾನಗಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳದಿದ್ದುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.blogherald.com/2008/12/12/200-themes-removed-from-wordpressorg-matt-explains-why |title=200 Themes Removed From WordPress.org&amp;nbsp;– Matt Explains Why |publisher=Blogherald.com |date=2008-12-12 |accessdate=2010-06-15 |archive-date=2017-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170407053926/http://www.blogherald.com/2008/12/12/200-themes-removed-from-wordpressorg-matt-explains-why/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಇಂದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿಯೂ ಲೇಖಕ ನಮೂದುಗಳಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆಯಾದರೂ, GPLಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಇರುವ ಪ್ರಾಯೋಜಕತೆಗಳು ಅಥವಾ ಕೊಂಡಿಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅಧಿಕೃತ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. GPL ಅನುವರ್ತನಶೀಲವಲ್ಲದ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳು ಈಗ ಇತರ ವಿಷಯ-ವಸ್ತು ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಗಳ ತಾಣದ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿವೆ.

=== ಬಿಡುಗಡೆಗಳು ===
೧.೦ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ ಆರಂಭವಾಗುವ ಬಹುಪಾಲು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬಿಡುಗಡೆಗಳು ಸುಪರಿಚಿತ [[ಜಾಝ್ ಸಂಗೀತ|ಜಾಝ್‌]] ಸಂಗೀತಗಾರರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಂಕೇತದ ಹೆಸರನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/about/roadmap/ |title= Roadmap | work = Blog |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable&quot;
|- valign=&quot;top&quot;
! ಆವೃತ್ತಿ
! ಸಂಕೇತನಾಮ
! ಬಿಡುಗಡೆ ದಿನಾಂಕ
! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
|- valign=&quot;top&quot;
|  0.70
| 
|  2003ರ ಮೇ 27
|  ತನ್ನ ಪೂರ್ವವರ್ತಿಯಾದ '''ಬಿ2/ಕೆಫೆಲಾಗ್‌‌'''  ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ, ಅದೇ ರೀತಿಯ ಕಡತ ರಚನೆಯನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲೆ ಸಂಗ್ರಹ ಪುಟದಲ್ಲಿ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಾಗಿ ಕೇವಲ 0.71-ಗೋಲ್ಡ್‌ ಲಭ್ಯವಿದೆ.
|- valign=&quot;top&quot;
|  1.2
|  ''ಮಿಂಗಸ್‌'' 
|  2004ರ ಮೇ 22
|  ಪ್ಲಗ್‌ಇನ್‌ಗಳ ಬೆಂಬಲದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ವಿನೂತನ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬಿಡುಗಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ಲಗ್‌ಇನ್‌ನ ಅದೇ ಗುರುತಿನ ಮೇಲ್ಬರಹಗಳು ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಲ್ಪಡದೆಯೇ ಈಗಲೂ ಬಳಸಲ್ಪಡುತ್ತಿವೆ.
|- valign=&quot;top&quot;
|  1.5
| ''ಸ್ಟ್ರೇಹಾರ್ನ್‌'' 
|  2005ರ ಫೆಬ್ರುವರಿ 17
|  ಸ್ಥಿರ ಪುಟಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪಡಿಯಚ್ಚಿನ/ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಂಥ, ಒಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಅತಿಮುಖ್ಯವಾದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ''ಸ್ಟ್ರೇಹಾರ್ನ್‌''  ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಿತು. ಮೈಕೇಲ್‌ ಹೀಲ್‌ಮನ್‌ನಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ (''ಕ್ಯುಬ್ರಿಕ್‌'' &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://binarybonsai.com/kubrick |title=Kubrick at Binary Bonsai |publisher=Binarybonsai.com |date= |accessdate=2010-06-15 |archive-date=2012-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120311043716/http://binarybonsai.com/kubrick |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ಸಂಕೇತನಾಮನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ) ಒಂದು ಹೊಸ ಪೂರ್ವನಿಶ್ಚಿತ ಪಡಿಯಚ್ಚಿನೊಂದಿಗೂ ಇದು ಸಜ್ಜುಗೊಂಡಿತ್ತು.
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೦
|  ''ಡ್ಯೂಕ್‌'' 
|  ೨೦೦೫ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೩೧
|  ಸಮೃದ್ಧ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ, ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಾಧನಗಳು, ಚಿತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಅಪ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಅತಿವೇಗದ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ, ಒಂದು ಸುಧಾರಿತ ತಂದುಕೊಳ್ಳುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಈ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂತುದಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೂಲಂಕಷವಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿತು. ಪ್ಲಗ್‌ಇನ್‌ ಅಭಿವರ್ಧಕರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಹಲವಾರು ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನೂ ಸಹ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ೨.೦ ಆವೃತ್ತಿಯು ಮುಂದುಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2005/12/wp2/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2 |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೧
|  ''ಎಲ್ಲಾ'' 
|  ೨೦೦೭ರ ಜನವರಿ ೨೨
|  ಭದ್ರತಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ೨.೧ರ ಆವೃತ್ತಿಯು ಒಂದು ಮರು-ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್, ವರ್ಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಪರಿಷ್ಕರಣಾ ಸಾಧನಗಳು (ಸಂಯೋಜಿತ ಕಾಗುಣಿತ ತಪಾಸಣೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂ ಉಳಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ), ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ವಿಷಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://codex.wordpress.org/Version_2.1 |title=WordPress 2.1 - codex |publisher=Codex.wordpress.org |date=2007-01-22 |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨-೨
|  ''ಗೆಟ್ಜ್‌‌'' 
|  ೨೦೦೭ರ ಮೇ ೧೬
|  ಪಡಿಯಚ್ಚುಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಸಲಕರಣೆಯ ಬೆಂಬಲ, ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಆಟಂ ಪೂರೈಕೆಯ ಬೆಂಬಲ, ಮತ್ತು ವೇಗದ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿಸುವಿಕೆಯಂಥ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ೨.೨ರ ಆವೃತ್ತಿಯು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2007/05/wordpress-22/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2.2 |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೩
|  ''ಡೆಕ್ಸ್‌ಟರ್‌'' 
|  ೨೦೦೭ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ ೨೪
|  ಸ್ಥಳೀಯ ಲಗತ್ತಿಸುವಿಕೆಯ ಬೆಂಬಲ, ವರ್ಗಗಳಿಗಾಗಿರುವ ಹೊಸ ವರ್ಗೀಕರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹಾಗೂ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳ ಸುಲಭದ ಪ್ರಕಟಣೆಯಂಥ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ೨.೩ರ ಆವೃತ್ತಿ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಪ್ರಕಟಣಾ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಸೂತ್ರಗಳ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಆಟಂ ೧.೦ನ್ನೂ ಸಹ ೨.೩ರ ಆವೃತ್ತಿಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಸಾಕಷ್ಟು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕೆಲವೊಂದು ಭದ್ರತಾ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2007/09/wordpress-23/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2.3 |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೫
|  ''ಬ್ರೆಕರ್‌'' 
|  ೨೦೦೮ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೯
|  ೨.೪ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಅಭಿವರ್ಧಕರು ಕೈಬಿಟ್ಟರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಹೊಸ ಸಂಕೇತಕ್ಕೆ ಅರ್ಹವಾಗಿದ್ದ ಎರಡು ಬಿಡುಗಡೆಗಳನ್ನು ೨.೫ರ ಆವೃತ್ತಿ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ೨.೫ರ ಆವೃತ್ತಿಯು ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ನ ಒಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕೂಲಂಕಷ ಪರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಶೈಲಿಗೆ ಹೊಂದಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ ಕೂಡಾ ಮರು-ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2008/03/wordpress-25-brecker/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2.5 |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೬
|  ''ಟೈನರ್‌‌'' 
|  ೨೦೦೮ರ ಜುಲೈ ೧೫
|  ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಒಂದು ಹೆಚ್ಚು ಶಕ್ತಿಯುತ CMS ಆಗುವಲ್ಲಿ ಕಾರಣವಾದ ಹೊಸ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ''ಟೈನರ್‌‌''  ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು: ಈಗ ನೀವು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪ್ರಕಟಣೆ ಮತ್ತು ಪುಟದ ಪಥ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ವೆಬ್‌ನಲ್ಲಿ ನೀವು ಎಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಸಹ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಣೆ ಮಾಡಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2008/07/wordpress-26-tyner/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2.6 |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೭
|  ''ಕೊಲ್‌ಟ್ರೇನ್‌'' 
|  ೨೦೦೮ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೧
|  ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮರು-ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದನ್ನು ಇದು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕಂಡಿತು. ಒಂದು ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಉನ್ನತೀಕರಣ ಲಕ್ಷಣ, ಹಾಗೂ ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಗಿನಿಂದಲೇ ಪ್ಲಗ್‌ಇನ್‌ಗಳ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಅಳವಡಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಇದು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2008/12/coltrane/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2.7 “Coltrane” |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೮
|  ''ಬೇಕರ್‌‌'' 
|  ೨೦೦೯ರ ಜೂನ್‌ ೧೦
|  ವೇಗದಲ್ಲಿನ ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ಹಾಗೂ ನಿರ್ವಹಣಾ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಗಿನಿಂದಲೇ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುಗಳ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಅಳವಡಿಸುವಿಕೆಯಾಗುವುದನ್ನು ''ಬೇಕರ್‌‌''  ಮುಂದುಮಾಡಿತು. ವಾಕ್ಯರಚನೆಯ ಎದ್ದುಕಾಣಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಕೋಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಪರಿಷ್ಕಾರಕವನ್ನೂ ಇದು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಮರು-ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಸಲಕರಣೆಯ ಇಂಟರ್‌ಫೇಸ್‌ನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2009/06/wordpress-28/ |title=WordPress › Blog » 2.8 Release Jazzes Themes and Widgets |publisher=WordPress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೨.೯
|  ''ಕಾರ್ಮೆನ್'' 
|  ೨೦೦೯ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯
|  ಒಂದು ಸಮಗ್ರವಾದ ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವ ಲಕ್ಷಣ, ಒಂದು ಅಂತರ್‌‌ನಿರ್ಮಿತ ಚಿತ್ರಿಕೆಯ ಪರಿಷ್ಕಾರಕ, ವರ್ಗದ ಪ್ಲಗ್‌ಇನ್‌ ಪರಿಷ್ಕರಣ, ಮತ್ತು ಆವರಣದೊಳಗಿನ ಹಲವಾರು ಸೂಕ್ಷ್ಮ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ''ಕಾರ್ಮೆನ್‌''  ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2009/12/wordpress-2-9/ |title=WordPress › Blog » WordPress 2.9, oh so fine |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೩.೦
|  ''ಥೆಲೋನಿಯಸ್‌'' 
|  ೨೦೧೦ರ ಜೂನ್‌ ೧೭
|  ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವಿನ ಹೊಸ APIಗಳ ಜೊತೆಗೆ &quot;ಟ್ವೆಂಟಿ ಟೆನ್‌&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಹೊಸ ಪೂರ್ವನಿಶ್ಚಿತ ವಿಷಯ-ವಸ್ತುವನ್ನು ''ಥೆಲೋನಿಯಸ್‌''  ನೀಡುತ್ತದೆ; ಬಹು-ತಾಣದ ಹೊಸ ಕಾರ್ಯಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಮತ್ತು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ MUನ ವಿಲೀನ, ಮತ್ತು ಆವರಣದೊಳಗಿನ ಹಲವಾರು ಸೂಕ್ಷ್ಮ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳು ಇದರ ಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/development/2010/06/thelonious/ |title=WordPress › Blog » WordPress 3.0 “Thelonious” |publisher=Wordpress.org |date= |accessdate=2010-06-17}}&lt;/ref&gt;
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೩.೧
|  ''ರೀನ್‌ಹಾರ್ಟ್'' 
|  ೨೦೧೧ರ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೩
|  ನಿರ್ವಹಣಾ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೩.೨
|  ''ಗರ್ಷ್ವಿನ್'' 
|  ೨೦೧೧ರ ಜುಲೈ ೪
|  ವರ್ಡ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
|- valign=&quot;top&quot;
|  ೩.೩
|  ''ಸಾನ್ನಿ'' 
|  ೨೦೧೧ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೨
|  ಹೊಸಬರಿಗೆ ಹಾಗೂ [[ಟ್ಯಾಬ್ಲೆಟ್ ಗಣಕ]] ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸಲು ಸುಲಭವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 
|- valign=&quot;top&quot;
| ೩.೪
| &quot;ಗ್ರೀನ್&quot;
|೨೦೧೨ರ ಜೂನ್ ೧೩
| ಥೀಮ್ ಕಸ್ಟಮೈಸೇಷನ್ನೊಂದಿಗೆ, ಟ್ವಿಟರ್ ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಲಾಯಿತು.
|- valign=&quot;top&quot;
| ೩.೫
| &quot;ಎಲ್ವಿನ್&quot;
| ೨೦೧೨ನೇ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೧
| ರೆಟಿನಾ ಪರದೆ ಬೆಂಬಲ, ಟ್ವೆಂಟಿ ಟ್ವೆಲ್ವ್ ಹೊಸ ಥೀಮ್, ಹೊಸ ಬಣ್ಣ ಆರಿಸುವ ಸಲಕರಣೆ, ಸುಧಾರಿತ ಚಿತ್ರ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರಗತಿ.
|}

== ಭವಿಷ್ಯ ==
ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ೩.೦ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ, ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬ್ಲಾಗ್‌ನ್ನು ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದ. ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವುದರ ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿಸುವುದರ ಕುರಿತಾಗಿ ಗಮನ ಹರಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವನ ತಂಡವು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ತಂತ್ರಾಂಶದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಆವರ್ತನವೊಂದನ್ನು ದೂರಸರಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಮುದಾಯವು ಅರಿಯಲು ಇದು ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿತು.&lt;ref&gt;http://www.webmaster-source.com/೨೦೧೦/೦೬/೧೮/wordpress-೩-೦-now-available/{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.thewhir.com/web-hosting-news/061810_WordPress_30_Released_Adding_Multi_User_and_Streamlined_User_Interface|title=WordPress 3.0 Released, Adding Multi-User and Streamlined User Interface}}&lt;/ref&gt; ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ೩.೧ ಮತ್ತು ೩.೨ರ ಆವೃತ್ತಿಗಳ ಬಿಡುಗಡೆಯು ೨೦೧೧ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೨೦೧೧ರ ಪ್ರಥಮಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಆಗಲಿದೆ. ೩.೨ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ, ಕನಿಷ್ಟ ಅವಶ್ಯಕತೆಯ PHP ಆವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು MySQLನ್ನೂ ಸಹ ಉನ್ನತೀಕರಿಸಲಾಗುವುದು.&lt;ref&gt;PHP ೪ ಮತ್ತು MySQL ೪ ಎಂಡ್‌ ಆಫ್‌ ಲೈಫ್‌ ಪ್ರಕಟಣೆ. ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌. ಜುಲೈ ೨೩, ೨೦೧೦. ೨೦೧೦ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌‌ ೬ರಂದು ಮರುಸಂಪಾದಿಸಲಾಯಿತು.[http://wordpress.org/news/2010/07/eol-for-php4-and-mysql4/ ]&lt;/ref&gt;

== ಭೇದ್ಯಗಳು ==
ತಂತ್ರಾಂಶದಲ್ಲಿನ ಅನೇಕ ಭದ್ರತಾ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು&lt;ref&gt;{{cite web |date=2007-06-21 |title=Wincent Colaiuta |url=http://wincent.com/a/about/wincent/weblog/archives/2007/06/wordpress_flaw.php |access-date=2011-01-27 |archive-date=2020-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201026221531/https://wincent.com/a/about/wincent/weblog/archives/2007/06/wordpress_flaw.php |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|date=2007-06-28|title=David Kierznowski|url=http://blogsecurity.net/wordpress/interview-280607/|access-date=2011-01-27|archive-date=2012-10-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20121013080700/http://blogsecurity.net/wordpress/interview-280607/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ೨೦೦೭ ಮತ್ತು ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ, ಬಹಿರಂಗವಾದವು. ಸೆಕ್ಯುನಿಯಾದ ಅನುಸಾರ, ೨೦೦೯ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರಿಹೊಂದಿಸಿರದ ೭ ಭದ್ರತಾ ಸಲಹಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು (ಒಟ್ಟು ೩೨ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಪೈಕಿ) ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವು &quot;ಕಡಿಮೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ&quot; ಎಂಬ ಒಂದು ಗರಿಷ್ಟ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು.&lt;ref&gt;{{cite web |date=2009-04-07 |title=Secunia Advisories for WordPress 2.x|url=http://secunia.com/advisories/product/6745/}}&lt;/ref&gt; ಸದ್ಯೋಚಿತವಾಗಿರುವ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಭೇದ್ಯಗಳ ಪಟ್ಟಿಯೊಂದನ್ನು ಸೆಕ್ಯುನಿಯಾ ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://secunia.com/advisories/product/6745/ |title=Secunia WordPress 2.x Vulnerability Report |publisher=Secunia.com |date= |accessdate=2010-06-15}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://secunia.com/advisories/product/33191/|title=Secunia WordPress 3.x Vulnerability Report |publisher=Secunia.com |date= |accessdate=2010-12-27}}&lt;/ref&gt;

ಉನ್ನತ-ಮಟ್ಟದ ಅಥವಾ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುವ ಶೋಧಕ ಎಂಜಿನು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿಸುವಿಕೆಯ (ಸರ್ಚ್‌ ಎಂಜಿನ್‌ ಆಪ್ಟಿಮೈಸೇಷನ್‌-SEO) ಅನೇಕ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಆಡ್‌ಸೆನ್ಸ್‌‌‌ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಗಮನ ಸೆಳೆಯದಿರುವ ಅನೇಕ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಗುರಿಯಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ೨೦೦೭ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ, ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಸಾಹಸಕಾರ್ಯದ ಯಶಸ್ವೀ ದಾಳಿಮಾಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.threadwatch.org/node/11333 |title=ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲಾಯ್ಟ್‌ ನೇಲ್ಸ್‌ ಬಿಗ್‌ ನೇಮ್‌ ಸಿಯೋ ಬ್ಲಾಗರ್ಸ್‌ {{!}} Threadwatch.org |access-date=2011-01-27 |archive-date=2018-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181006064601/http://www.threadwatch.org/node/11333 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಯೋಜನಾ ತಾಣದ ವೆಬ್‌ ಸರ್ವರ್‌‌ಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದರ ಮೇಲಿನ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಭೇದ್ಯತೆಯೊಂದು, ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ೨.೧.೧ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಕೆಲವೊಂದು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳಿಗಿರುವ ಹಿಂಬಾಗಿಲಿನ ಸ್ವರೂಪವೊಂದರಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುವ ಸಂಕೇತವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದಕ್ಕೆ ದಾಳಿಕಾರನೊಬ್ಬನಿಗೆ ಅವಕಾಶಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨.೧.೨ರ ಬಿಡುಗಡೆಯು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿತು; ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಸಲಹಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೊಂದು ತತ್‌ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತೀಕರಿಸುವುದರ ಕುರಿತು ಎಲ್ಲಾ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://wordpress.org/development/2007/03/upgrade-212/ | title = WordPress 2.1.1 dangerous, Upgrade to 2.1.2 | publisher = WordPress.org | accessdate = 2007-03-04 | date = 2 March 2007}}&lt;/ref&gt;

ಚಾಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳ ಪೈಕಿ ೯೮%ನಷ್ಟು ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿದ್ದವು ಎಂಬ ಅಂಶವನ್ನು ೨೦೦೭ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನವೊಂದು ಹೊರಗೆಡವಿತು; ಏಕೆಂದರೆ ತಂತ್ರಾಂಶದ ಹಳತಾದ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲವಿಲ್ಲದ ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://blogsecurity.net/wordpress/articles/article-230507/ |title=Survey Finds Most WordPress Blogs Vulnerable |publisher=Blog Security |date=2007-05-23 |accessdate=2010-06-15 |archive-date=2012-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120315201030/http://blogsecurity.net/wordpress/articles/article-230507/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

PHP ಭದ್ರತಾ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ತಂಡದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕನಾದ ಸ್ಟೆಫೆನ್‌ ಎಸ್ಸರ್ ಎಂಬಾತ ೨೦೦೭ರ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಂದ ಸಂದರ್ಶನವೊಂದರಲ್ಲಿ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ ಭದ್ರತಾ ಪಥದ ದಾಖಲೆಯ ಕುರಿತಾಗಿ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಿದ; ಅನ್ವಯಿಕೆಯ ವಿನ್ಯಾಸದೊಂದಿಗಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಆತ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾ, SQL ಒಳಹೊಗಿಸುವಿಕೆಯ ಭೇದ್ಯಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಕೆಲವೊಂದು ಇತರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ದುರ್ಭೇಧ್ಯವಾಗಿರುವ ಸಂಕೇತದ ಬರೆಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಸದರಿ ವಿನ್ಯಾಸವು ಅನವಶ್ಯಕವಾಗಿ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿಸಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://blogsecurity.net/wordpress/interview-280607/ |title=Blog Archive » Interview with Stefan Esser |publisher=BlogSecurity |date=2007-06-28 |accessdate=2010-06-15 |archive-date=2012-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121013080700/http://blogsecurity.net/wordpress/interview-280607/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ಬಹು-ಬ್ಲಾಗಿಂಗ್‌ ==
ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ೩.೦ರ ಆವೃತ್ತಿಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ, ತಲಾ ಅಳವಡಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿ ಒಂದು ಬ್ಲಾಗ್‌ಗೆ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಿತ್ತಾದರೂ, ದತ್ತಾಂಶ ಸಂಗ್ರಹದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೋಷ್ಟಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುವಾಗುವಂತೆ ಒಂದು ವೇಳೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದರೆ, ವಿಭಿನ್ನ ನಿರ್ದೇಶಿಕೆಗಳಿಂದ ಬಹು ಸಹವರ್ತಿ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಚಾಲಿಸಲು ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಿತ್ತು. ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ಮಲ್ಟಿ-ಯೂಸರ್‌‌ (ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ MU, ಅಥವಾ ಕೇವಲ WPMU) ಎಂಬುದು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನ ಒಂದು ಕವಲೊಡೆತವಾಗಿದ್ದು, ಒಂದು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ನಿರ್ವಾಹಕನಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿರುವ ಒಂದೇ ಅಳವಡಿಕೆಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಗೆ ಅನೇಕ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲೆಂದು ಇದು ಸೃಷ್ಟಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ ಒಂದನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಬ್ಲಾಗಿಂಗ್‌ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದೇ ಅಲ್ಲದೇ, ಒಂದು ಸಲಕರಣೆಯ ಗೂಡಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗಳನ್ನೂ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಹಾಗೂ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವಹಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ MU ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬ್ಲಾಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಎಂಟು ಹೊಸ ದತ್ತಾಂಶ ಕೋಷ್ಟಕಗಳನ್ನು ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ MU ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

೩.೦ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ನೊಂದಿಗೆ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ MU ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;[http://wordpress.org/development/2010/06/thelonious/ ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ 3.0 &quot;ಥೆಲೋನಿಯಸ್‌&quot;]&lt;/ref&gt;

== ಅತಿ ಮಹತ್ವದ ಅಭಿವರ್ಧಕರು ==
ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌ ಮತ್ತು ಮೈಕ್‌ ಲಿಟ್ಲ್‌ ಎಂಬಿಬ್ಬರು ಸದರಿ ಯೋಜನೆಯ ಸಹ-ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಲೇಖನ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ಅಭಿವರ್ಧಕರಲ್ಲಿ ರೈಯಾನ್‌ ಬೋರೆನ್‌, ಮಾರ್ಕ್‌ ಜಾಕ್ವಿತ್‌‌, ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಓಜ್‌, ಮತ್ತು ಪೀಟರ್‌ ವೆಸ್ಟ್‌ವುಡ್ ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://wordpress.org/about/ |title=About WordPress |accessdate=2010-10-05 |publisher=wordpress.org}}&lt;/ref&gt;

ಪ್ರತಿ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರ ಒಂದು ಗುಂಪಾದ ''WP ಟೆಸ್ಟರ್ಸ್‌‌‌'' ನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ, ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌ ತನ್ನ ಸಮುದಾಯದಿಂದಲೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ನಿರ್ಮಾಣಗಳು, ಬೀಟಾ ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆಯ ಪರೀಕ್ಷಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಅವರು ಆರಂಭಿಕ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ವಿಶೇಷ ಅಂಚೆ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ, ಅಥವಾ ಯೋಜನೆಯ ಟ್ರಾಕ್‌ ಸಾಧನದಲ್ಲಿ ದೋಷಗಳು ದಾಖಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ.

ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ ತನ್ನನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುವ ಸಮುದಾಯದಿಂದ ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ಮ್ಯಾಟ್‌ ಮುಲ್ಲೆನ್‌ವೆಗ್‌ನಿಂದ ಸಂಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕಂಪನಿಯಾದ ಆಟೋಮ್ಯಾಟಿಕ್‌ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ನಿಕಟವಾದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

==ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ==
{{Portal|free software}}
*ಪಠ್ಯವಿಷಯದ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ
*ಐಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್‌ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗಿನ ಅನ್ವಯಿಕೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ
*ಬಡ್ಡಿಪ್ರೆಸ್‌

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{Reflist|colwidth=30em}}

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
*{{Official|http://wordpress.org/}}
*{{dmoz|Computers/Internet/On_the_Web/Weblogs/Tools/Publishers/WordPress}}
*[http://themeeagle.com/how-to-videos/ How to Install and Use Wordpress to create Blogs – Step by Step Video Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141222142044/http://themeeagle.com/how-to-videos/ |date=2014-12-22 }}

{{DEFAULTSORT:Wordpress}}
[[ವರ್ಗ:ಮುಕ್ತ ಮೂಲ ಪಠ್ಯವಿಷಯದ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:PHP ಕಾರ್ಯಸೂಚಿ ರಚನೆಯ ಭಾಷೆ]]
[[ವರ್ಗ:ಬ್ಲಾಗ್ ತಂತ್ರಾಂಶ]]
[[ವರ್ಗ:ವರ್ಡ್‌ಪ್ರೆಸ್‌‌]]
[[ವರ್ಗ:ಮುಕ್ತ IDಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಅಂತರಜಾಲ ಸೇವೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಪಠ್ಯವಿಷಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ ನಿರ್ವಹಣೆ]]
[[ವರ್ಗ:PHPಯಲ್ಲಿನ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯಿಂದ ರೂಪಿತಗೊಂಡಿರುವ ಉಚಿತವಾದ ತಂತ್ರಾಂಶ]]
[[ವರ್ಗ:2003ರ ತಂತ್ರಾಂಶ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಮೂಹ ಮಾಧ್ಯಮ]]
[[ವರ್ಗ:ಅಂತರ ಜಾಲ ತಾಣಗಳು]]</text>
      <sha1>n3kr05md7b8099ltuj7nh84gr7iz49v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ ಅರಮನೆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28861</id>
    <revision>
      <id>1306962</id>
      <parentid>1289986</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:30:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sebastian Wallroth</username>
        <id>33262</id>
      </contributor>
      <comment>Assassination-of-spencer-perceval.jpg</comment>
      <origin>1306962</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232604" sha1="tghgd5k66petfabm1hzqb38wtbvzvzq" xml:space="preserve">{{Infobox World Heritage Site
| Name         = Westminster Palace, [[Westminster Abbey]] and [[St. Margaret's, Westminster|Saint Margaret's Church]]
| Image        = [[ಚಿತ್ರ:Parliament at Sunset.JPG|300px|alt=Photograph]]
| imagecaption = The Palace of Westminster and [[Westminster Bridge]] viewed from across the [[River Thames]]
| State Party  = United Kingdom
| Type         = Cultural
| Criteria     = i, ii, iv
| ID           = 426
| Region       = [[List of World Heritage Sites in Europe|Europe and North America]]
| Year         = 1987
}}
'''ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ ಅರಮನೆ''' ಯನ್ನು '''ಸಂಸತ್ತು ಭವನಗಳು'''  ಅಥವಾ '''ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ ಅರಮನೆ'''  ಎಂದೂ ಸಹ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳು ಸಭೆ ಸೇರುವ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ— ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಹಾಗು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್. ಇದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ನಗರದಲ್ಲಿರುವ ಲಂಡನ್ ಬರೋನ ಪೌರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದ್ದು ಥೇಮ್ಸ್ ನದಿಯ {{#tag:ref|At this point of its course, the Thames flows from south to north instead of its general west–east direction, so the Palace is effectively situated on the west bank of the river.|group=note}}ಉತ್ತರ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಐತಿಹಾಸಿಕ   ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ವೈಟ್ ಹಾಲ್ ಹಾಗು ಡೌನಿಂಗ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ನ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿದೆ. ಈ ಹೆಸರು ಅರಮನೆಯ ಎರಡು ವಿನ್ಯಾಸಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದರೂ ಉಲ್ಲೇಖಿತವಾಗಬಹುದು: ''ಹಳೆಯ ಅರಮನೆ'', ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಕಟ್ಟಡ ಸಂಕೀರ್ಣವು ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ೧೮೩೪ರಲ್ಲಿ ನಾಶವಾಯಿತು, ಹಾಗು ನಾವು ಇಂದು ಕಾಣುವುದು ಮರುವಿನ್ಯಾಸವಾದ ''ಹೊಸ ಅರಮನೆ'' ; ಇದು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾದ ಸಮಾರಂಭಗಳಿಗೆ ರಾಜವಂಶದ ನೆಲೆಯಾಗಿ ತನ್ನ  ಮೂಲ ಶೈಲಿ ಹಾಗು ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳನ್ನು ಹಾಗೆ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ರಾಜವಂಶದ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಹನ್ನೊಂದನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು;ಹಾಗು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆ ಸಂಕೀರ್ಣವು ೧೫೧೨ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಗಾಹುತಿಯಾಗುವ ಮುನ್ನ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ರಾಜರುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಲಂಡನ್ ನಿವಾಸವಾಗಿತ್ತು.  ಇದರ ನಂತರ, ಇದನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಭವನವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ ಹದಿಮೂರನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಶಾಸನ ಸಭೆಗಳು ಇಲ್ಲಿಯೇ ನಡೆಯುತ್ತವೆ, ಹಾಗು ರಾಯಲ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಜಸ್ಟಿಸ್ ನ ಪೀಠವು, ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ ನ ಒಳಗೆ ಹಾಗು ಸುತ್ತಮುತ್ತ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಆಗ ೧೮೩೪ರಲ್ಲಿ, ಸಂಸತ್ತು ಭವನಗಳ ಮೇಲೆ ಭೀಕರ ಬೆಂಕಿ ಅನಾಹುತ ಸಂಭವಿಸಿತು.ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿನ ಈ ಅನಾಹುತದಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಮಹತ್ವದ ವಿನ್ಯಾಸಗಳೆಂದರೆ  ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್, ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ನ ಸನ್ಯಾಸಿಗೃಹ, ಚ್ಯಾಪಲ್ ಆಫ್ ಸೆಂಟ್ ಮೇರಿ ಅಂಡರ್ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ಹಾಗು ಜ್ಯುವೆಲ್ ಟವರ್.

ತರುವಾಯ ಅರಮನೆಯ ಮರುನಿರ್ಮಿಸುವ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆದ ಹರಾಜು ಪೈಪೋಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಬ್ಯಾರಿ ವಿಜಯಿಯಾದರು; ಹೀಗೆ ಈ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಪರ್ಪೆಂಡಿಕ್ಯುಲರ್ ಗೋಥಿಕ್(ದೊಡ್ಡ ಕಿಟಕಿಗಳ ತಲೆಭಾಗದಲ್ಲಿ ಲಂಬ ಕೆತ್ತನೆ ಅಲಂಕಾರವಿರುವ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿ) ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಹಳೆ ಅರಮನೆಯ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು(ಬೇರ್ಪಟ್ಟ ಜ್ಯುವೆಲ್ ಟವರ್ ನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ) ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ಬದಲಾವಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅರಮನೆ ಅಂಗಳದ ಎರಡು ಸರಣಿಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಸಮ್ಮಿತೀಯವಾಗಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಿದ ೧,೧೦೦ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೊಸ ಅರಮನೆ ಪ್ರದೇಶದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶವನ್ನು{{Convert|3.24|ha|0}} ಥೇಮ್ಸ್ ನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು, ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಮುಂಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ನದಿಯ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ {{Convert|265.8|m|0|adj=on}}ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿದೆ. ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಬ್ಯಾರಿಗೆ ಅಗಸ್ಟಸ್ W.N. ಪುಗಿನ್,ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನೆರವು ನೀಡಿದರು.ಇವರು ಗೋಥಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಹಾಗು ಶೈಲಿಯ ಒಬ್ಬ ಮುಂಚೂಣಿ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರನಾಗಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲದೇ ಅರಮನೆಯ ಅಲಂಕರಣ ಹಾಗು ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನೂ ಒದಗಿಸಿದರು. ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯವು ೧೮೪೦ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು, ಮೂವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯಿತು, ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಳಂಬ ಹಾಗು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚಗಳು ತಗುಲಿದವು. ಜೊತೆಗೆ ಈ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇಬ್ಬರು ಪ್ರಮುಖ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರರು ನಿಧನರಾದರು; ಒಳಾಂಗಣ ವಿನ್ಯಾಸವು ಇಪ್ಪತ್ತನೆ ಶತಮಾನದವರೆಗೂ ಅಷ್ಟಿಷ್ಟಾಗಿ ನಡೆಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಲಂಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿರುವ [[ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯ]], ಹಾಗು ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ನಂತರ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ದುರಸ್ತಿ ಕೆಲಸಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ೧೯೪೧ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿಯ ನಂತರದ ಕಾಮನ್ಸ್ ಚೇಂಬರ್ ನ ಮರುನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವೂ ಸೇರಿದೆ.

ಅರಮನೆಯು, ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನ ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗಿದೆ; &quot;ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್&quot; UK ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ಒಂದು ಲಾಕ್ಷಣಿಕ ಪದವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದರಿಂದ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇದರ ಗಡಿಯಾರ ಗೋಪುರವು, ತನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಗಂಟೆಯಿಂದ &quot;ಬಿಗ್ ಬೆನ್&quot; ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಪರಿಚಿತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಲಂಡನ್ ನ ಹಾಗು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಂನ ಒಂದು ಪ್ರತಿಮಾರೂಪದ ಹೆಗ್ಗುರುತಾಗಿದೆ.ಇದು ನಗರದ ಒಂದು ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಪ್ರಜಾಸತ್ತೆಯ ಒಂದು ಲಾಂಛನವಾಗಿದೆ. ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು, ೧೯೭೦ರಿಂದಲೂ ಗ್ರೇಡ್ I ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ; ಹಾಗು ೧೯೮೭ರಿಂದ UNESCO ವರ್ಲ್ಡ್ ಹೆರಿಟೇಜ್ ಸೈಟ್ ನ(ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ಸ್ಮಾರಕ) ಭಾಗವಾಗಿದೆ.

== ಇತಿಹಾಸ ==
=== ಪುರಾತನ ಅರಮನೆ ===

[[ಚಿತ್ರ:Westminster 16C.jpg|right|thumb|&lt;ref&gt;http://www.parliament.uk ನ ಪ್ರಕಾರ  ಹೆಚ್. ಜೆ, ಬ್ರೆವರ್ ರಿಂದ ಮಾಡಲಾದ ವೆಸ್ಟ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ನ ಊಹಾತ್ಮಕ ನವೀಕರಣ 1884&lt;/ref&gt; 1884 ರಲ್ಲಿ ದಿ ಬಿಲ್ಡರ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾದ ಪಕ್ಷಿ ನೋಟ,]]

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆ ಪ್ರದೇಶವು, ಮಧ್ಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ನೀತಿ ರೂಪಿಸುವ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು.ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಥೇಮ್ಸ್ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿತ್ತು. ಥಾರ್ನಿ ದ್ವೀಪವೆಂದು ಮಧ್ಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಪರಿಚಿತವಾಗಿದ್ದ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ೧೦೧೬ರಿಂದ ೧೦೩೫ರವರೆಗೂ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದ್ದ ಕಾನುಟೆ ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ತನ್ನ ನಿವಾಸವನ್ನಾಗಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಉಪಾಂತ ದೊರೆಯಾಗಿದ್ದ ಸೆಂಟ್ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ದಿ ಕನ್ಫೆಸರ್, ಥಾರ್ನಿ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಇದು ಲಂಡನ್ ನಗರದ ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ, ಈ ಅರಮನೆಯು ಆತ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ರೂಪ ತಾಳಿತು.(೧೦೪೫–೫೦) ಥಾರ್ನಿ ದ್ವೀಪ ಹಾಗು ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲಿ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಎಂದು ಪರಿಚಿತವಾಯಿತು.(''ವೆಸ್ಟ್ ಮಿನ್ಸ್ಟರ್''  ಪದಗಳ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ರೂಪ) ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಗಳು ಬಳಸಿದ್ದ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಅಥವಾ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ I ಬಳಸಿದ ಕಟ್ಟಡಗಳಾಗಲೀ ಇಂದು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅರಮನೆಯ ಹಳೆಯ ಭಾಗವು(ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್) ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ Iನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ರಾಜ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ IIನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಷ್ಟು ಹಿಂದಿನದು.

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗದ ಉತ್ತಾರರ್ಧದಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಪ್ರಮುಖ ನಿವಾಸವಾಗಿತ್ತು.

ಸಂಸತ್ತಿನ ಪೂರ್ವಾಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದ ''ಕ್ಯುರಿಯಾ ರೆಗಿಸ್'' (ರಾಜವಂಶದ ಮಂಡಳಿ), ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.(ಆದಾಗ್ಯೂ ರಾಜನು ಇತರ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮಂಡಳಿಯು ಆತನನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿತ್ತು). ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನ ಮೊದಲ ಅಧಿಕೃತ ಸಂಸತ್ತು-ಮಾದರಿ ಸಂಸತ್ತು ೧೨೯೫ರಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರಿತ್ತು;&lt;ref name=&quot;Factsheet G03&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g03.pdf |title=A Brief Chronology of the House of Commons |year=2009 |month=April |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ತರುವಾಯದ ಎಲ್ಲ ಸಂಸತ್ತುಗಳು ಬಹುತೇಕ ಇಲ್ಲೇ ಸಭೆ ಸೇರಿವೆ.

ಆಗ ೧೫೩೦ರಲ್ಲಿ, ರಾಜ ಹೆನ್ರಿ VIII, ಪೋಪ್ ಮಂತ್ರಿ ಥಾಮಸ್ ವೋಲ್ಸೆಯ್ ಯಿಂದ ಯಾರ್ಕ್ ಅರಮನೆಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಂತಹ&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Fraser |first=Antonia |title=The Wives of Henry VIII |year=1992 |publisher=Alfred A Knopf |location=New York|isbn=0394585380}}&lt;/ref&gt; ಒಬ್ಬ ಪ್ರಭಾವಿ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ, ಈತ ರಾಜನ ಅವಕೃಪೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದ. ವೈಟ್ ಹಾಲ್ ಅರಮನೆಯೆಂದು ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಂಡು, ಹೆನ್ರಿ ಇದನ್ನು ತನ್ನ ಮುಖ್ಯ ನಿವಾಸವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಒಂದು ರಾಜನ ಅರಮನೆಯಾಗಿ ಉಳಿದರೂ, ಇದನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳು ಹಾಗು ಹಲವಾರು ರಾಜಮನೆತನದ ಕಾನೂನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.

[[ಚಿತ್ರ:John Roque map detail, Palace of Westminster.jpg|300px|thumb|alt=The Old Palace of Westminster was a complex of buildings, separated from the River Thames in the east by a series of gardens. The largest and northernmost building is Westminster Hall, which lies parallel to the river. Several buildings adjoin it on the east side, south of those and perpendicular to the Hall is the mediaeval House of Commons, further south and parallel to the river is the Court of Requests, with an eastwards extension at its south end, and at the south end of the complex lie the House of Lords and another chamber. The Palace was bounded by St Margaret's Street to the west and Old Palace Yard to the south-west; another street, New Palace Yard, is just visible to the north.|ಜಾನ್  ರಾಕ್ಯೂ ರವರ ಲಂಡನ್ನಿನ 1746 ನಕ್ಷೆಯಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾದ ವಿವರಗಳು.ಸೆಂಟ್  ಸ್ಟೆಫೆನ್ ನ ಚಾಪೆಲ್ ಅನ್ನು &quot;H of Comm&quot; (ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್), ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್  ಹಾಲ್ ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ; ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಚೆಂಬರ್—&quot;H of L&quot; (ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್)— ಮತ್ತು ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಚೆಂಬರ್ ಗಳು ದೂರದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕಿವೆ.ಈ ಎರಡು ಹೌಸ್ ಗಳ ನಡುವೆಯಿರುವ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ರೆಕ್ವೆಸ್ಟ್  1801 ರಲ್ಲಿ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಹೊಸ ಮನೆಯಾಯಿತು.ನದಿಯ ಈಶಾನ್ಯದಿಕ್ಕಿಗೆ  ಸ್ಪೀಕರ್‌ ರ ಮನೆಯಿದೆ.]]

ಇದು ಮೂಲತಃ ಒಂದು ರಾಜನ ನಿವಾಸವಾಗಿದ್ದ ಕಾರಣ, ಅರಮನೆಯು ಎರಡೂ ಮನೆಗಳಿಗೆಂದೇ ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಾರಂಭಗಳನ್ನು ಪೈನ್ಟೆಡ್ ಚೇಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.  ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಮೂಲತಃ ರಾಣಿವಾಸದಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರುತ್ತಿತ್ತು, ಇದು ಸಂಕೀರ್ಣದ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಮಧ್ಯಯುಗದ ಸಭಾಂಗಣವಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ೧೮೦೧ರಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೇಲ್ಮನೆಯು ದೊಡ್ಡದಾದ ವೈಟ್ ಚೇಂಬರ್ ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು. ಈ ಮೊದಲು ಇಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ರಿಕ್ವೆಸ್ಟ್ಸ್ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು; ೧೮ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಜ ಜಾರ್ಜ್ IIIರಿಂದ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವರಿಷ್ಠರ ವರ್ಗದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸನ್ನಿಹಿತ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಮೈತ್ರಿ ಒಪ್ಪಂದದ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ವರಿಷ್ಠರ ವರ್ಗವು ಅಧಿಕಗೊಂಡು ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳದ ಕೊರತೆ ಉಂಟಾದಾಗ ಇದನ್ನು ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ಉದ್ದೇಶ ಈಡೇರಲಿಲ್ಲ.

ತನ್ನದೇ ಆದ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರದಿದ್ದ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್, ಕೆಲವೊಂದು ಬಾರಿ ತನ್ನ ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅಬ್ಬೆಯ ಚ್ಯಾಪ್ಟರ್ ಹೌಸ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳು, ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ಚ್ಯಾಪಲ್ ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಾಶ್ವತ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇದು ಎಡ್ವರ್ಡ್ VIನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜಮನೆತನದ ಆಗಿನ ಖಾಸಗಿ ಪೂಜಾಮಂದಿರವಾಗಿತ್ತು. ಬಳಿಕ ೧೫೪೭ರಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ಕಾಲೇಜು ವಿಸರ್ಜನೆಯಾದ ನಂತರ ಕಟ್ಟಡವು ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ತೆರವುಗೊಂಡಿತು.  ಕೆಳಮನೆಯ ಅನುಕೂಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಮೂರು ಶತಮಾನಗಳ ನಂತರ ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ಚ್ಯಾಪಲ್ ನ್ನು ನವೀಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಇದು ಕ್ರಮೇಣ ಅದರ ಮೂಲವಾದ ಮಧ್ಯಯುಗದ ರೂಪ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು.

ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು ೧೮ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಮಹತ್ವದ ನವೀಕರಣಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡತೊಡಗಿತು, ಸಂಸತ್ತು, ಸೀಮಿತ ಜಾಗ ಹಾಗು ಹಳೆಯದಾಗುತ್ತಿರುವ ಕಟ್ಟಡಗಳ ನವೀಕರಣಕ್ಕೆ ಭಾರಿ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಸಿತು.

ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಸ ಅರಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕೆಂಬ ಸೂಚನೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲಕ್ಷ್ಯ ನೀಡದೇ ಬದಲಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಸೆಂಟ್ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ರಸ್ತೆಗೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿರುವ ಒಂದು ಹೊಸ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ೧೭೫೫ರಿಂದ ೧೭೭೦ರ ನಡುವೆ ಪಲ್ಲಡಿಯನ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ದಾಖಲೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹಾಗು ಮಂಡಳಿಯ ಕೊಠಡಿಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಒದಗಿಸಿತು. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಸ್ಪೀಕರ್ ಗೆ ಒಂದು ಹೊಸತಾದ ಅಧಿಕೃತ ನಿವಾಸವನ್ನು ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ಚ್ಯಾಪಲ್ ಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು, ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವು ೧೭೯೫ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ನವ್ಯ-ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಜೇಮ್ಸ್ ವ್ಯಾಟ್ಟ್ ಸಹ ೧೭೯೯ ಹಾಗು ೧೮೦೧ರ ನಡುವೆ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಹಾಗು ಕಾಮನ್ಸ್ ನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.

ತರುವಾಯ ಅರಮನೆ ಸಂಕೀರ್ಣವನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಬಾರಿ ಇದರ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ೧೮೨೪ ಹಾಗು ೧೮೨೭ರ ನಡುವೆ ಸರ್ ಜಾನ್ ಸೋಯನೆ ಮಾಡಿದರು. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಸದನದ ಕೊಠಡಿಯು ೧೬೦೫ರ ವಿಫಲ ಗನ್ಪೌಡರ್ ಪ್ಲಾಟ್ ಗೆ ಗುರಿಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಹೊಸತಾದ ರಾಯಲ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ನಿರ್ಮಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ನೆಲಸಮ ಮಾಡಲಾಯಿತು; ಹಾಗು ಅರಮನೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾದ ಪ್ರವೇಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಯಿತು. ಸೋಯನೆಯವರ ಅರಮನೆ ವಿನ್ಯಾಸವು, ಎರಡು ಸದನಗಳಿಗೆ ಹೊಸತಾದ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಸೌಲಭ್ಯ ಹಾಗು ಚ್ಯಾನ್ಸರಿ ಹಾಗು ಕಿಂಗ್ಸ್ ಬೆಂಚ್ ಗೆ ಹೊಸದಾದ ಕಾನೂನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.  ಸೋಯನೆಯವರ ನವೀಕರಣಗಳು ವಿವಾದಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದವು, ಏಕೆಂದರೆ ಇವರು ನವ್ಯ ಕ್ಲ್ಯಾಸಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತು ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಬಳಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು; ಇದು ಮೂಲ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿತ್ತು.

=== ಬೆಂಕಿ ಅನಾಹುತ ಹಾಗು ಮರುನಿರ್ಮಾಣ ===

[[ಚಿತ್ರ:Turner-The Burning of the Houses of Lords and Commons.jpg|thumb|left|alt=Painting|ಜೆ.ಎಮ್. ಡಬ್ಲ್ಯೂ.ಟರ್ನರ್  1834 ರ ಬೆಂಕಿ ಅನಾಹುತವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ ಸುಟ್ಟುಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳನ್ನು(1835) ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಇದನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಅನೇಕ ತೈಲಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದರು.]]

ಆಗ ೧೬ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೩೪ರಲ್ಲಿ, ರಾಜಭಂಡಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಎಣಿಕೆ ಕೋಲುಗಳ ಸಂಚಯವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಲು ಇದ್ದಂತಹ ಒಲೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾಗಿ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇದು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಶಪಡಿಸಿತು.  ದಳ್ಳುರಿಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅರಮನೆ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದ ಇತರ ಬಹುತೇಕ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಭವನಗಳು ನಾಶವಾದವು. ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ ಇದರಿಂದ ಪಾರಾಯಿತು, ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ನಂದಿಸಲು ಮಾಡಿದಂತಹ ವೀರೋಚಿತ ಪ್ರಯತ್ನ ಹಾಗು ಗಾಳಿಯ ದಿಕ್ಕು ಬದಲಾದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಜ್ಯುವೆಲ್ ಟವರ್, ಅಂಡರ್ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ಚ್ಯಾಪೆಲ್ ಹಾಗು ಸನ್ಯಾಸಿ ಗೃಹಗಳು ಹಾಗು ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ನ ಚ್ಯಾಪ್ಟರ್ ಭವನಗಳು ಮಾತ್ರ ಬೆಂಕಿಗಾಹುತಿಯಾದ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಾಗಿದ್ದವು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palacestructure/great-fire/ |title=Architecture of the Palace: The Great Fire of 1834 |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt;

ಬೆಂಕಿ ಹೊತ್ತಿಕೊಂಡ ತಕ್ಷಣವೇ, ರಾಜ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ VI, ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದ ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಮುಂದಿಟ್ಟ, ಆತ ತನಗೆ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದ ನಿವಾಸವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲು ಕಾತರನಾಗಿದ್ದ. ಈ ಕಟ್ಟಡವು ಸಂಸತ್ತಿನ ಬಳಕೆಗೆ ಅನರ್ಹವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಈತನ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;ಜೋನ್ಸ್ (೧೯೮೩), p. ೭೭; ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), p. ೧೦೦; ಪೋರ್ಟ್(೧೯೭೬), p. ೨೦.r&lt;/ref&gt; ಚಾರಿಂಗ್ ಕ್ರಾಸ್ ಅಥವಾ ಸೆಂಟ್ ಜೇಮ್ಸ್ ಪಾರ್ಕ್ ಗೆ ಸಂಸತ್ತನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳೂ ಸಹ ಇದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ತಿರಸ್ಕೃತಗೊಂಡವು; ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸೆಳೆತ ಹಾಗು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಾಗು ರಾಜಕೀಯ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು, ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದ ಕೊರತೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಮರು ಸ್ಥಳಾಂತರಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಪ್ರಬಲವಾದುವೆಂದು ರುಜುವಾತಾಯಿತು.&lt;ref&gt;ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), pp. ೧೦೮, ೧೧೧.&lt;/ref&gt; ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ತಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಗಮನ ನೀಡಬೇಕಿದ್ದ ಆದ್ಯ ವಿಷಯವೆಂದರೆ ಮುಂದಿನ ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ವಸತಿಯನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುವುದು, ಹಾಗು ಪೈನ್ಟೆಡ್ ಚೇಂಬರ್ ಹಾಗು ವೈಟ್ ಚೇಂಬರ್ ನ್ನು ತರಾತುರಿಯಲ್ಲಿ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಹಾಗು ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಬಳಕೆಗೆ ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.ಇದನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗಾರ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವಿತವಾಗಿದ್ದ ಏಕೈಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಸರ್ ರಾಬರ್ಟ್ ಸ್ಮಿರ್ಕೆಯವರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯವು ತ್ವರಿತ ಗತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಗಿತು, ಹಾಗು ಕೊಠಡಿಗಳು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೩೫ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಳಕೆಗೆ ಸಿದ್ಧವಾದವು.&lt;ref&gt;ಜೋನ್ಸ್ (೧೯೮೩), pp. ೭೭–೭೮; ಪೋರ್ಟ್ (೧೯೭೬), p. ೨೦.&lt;/ref&gt;

ಒಂದು ರಾಜವಂಶದ ನಿಯೋಗವನ್ನು ಅರಮನೆಯ ಮರುನಿರ್ಮಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಲು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು; ಹಾಗು ಪ್ರಸ್ತಾಪನೆಯಾದ ಶೈಲಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಿಸಿಬಿಸಿ ಚರ್ಚೆಗಳೂ ನಡೆದವು. ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದ [[ಶ್ವೇತ ಭವನ]] ಹಾಗು ಫೆಡರಲ್  ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ನ ಮಾದರಿಯಾದ ನವ್ಯ-ಕ್ಲ್ಯಾಸಿಕಲ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪವು, ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು, ಹಾಗು ಸೋಯನೆ ಹಳೆ ಅರಮನೆಯ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಬಳಸಿದ್ದರು.ಆದರೆ ಕ್ರಾಂತಿ ಹಾಗು ಗಣತಂತ್ರವಾದದ ಬಗ್ಗೆ ಸೂಚಿತಾರ್ಥವನ್ನು ನೀಡಿದವು.ಆದರೆ ಇದು ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ನಿಯೋಗವು ಜೂನ್ ೧೮೩೫ರಲ್ಲಿ &quot;ಕಟ್ಟಡದ ಶೈಲಿಯು ಗೋಥಿಕ್ ಅಥವಾ ಎಲಿಜಬಥನ್&quot; ಆಗಿರುತ್ತದೆಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Watkin |first=David |authorlink=David Watkin (historian) |date=Summer 1998 |title=An Eloquent Sermon in Stone |journal=City Journal |volume=8 |issue=3 |issn=1060-8540 |url=http://www.city-journal.org/html/8_3_urbanities-an_eloquent.html |accessdate=25 October 2010 |archive-date=4 ಜನವರಿ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110104125407/http://www.city-journal.org/html/8_3_urbanities-an_eloquent.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ರಾಜವಂಶದ ಆಯೋಗವು, ವಿನ್ಯಾಸಕಾರರು ಈ ಮೂಲ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು.

[[ಚಿತ್ರ:Sir Charles Barry by John Prescott Knight.jpg|thumb|upright|alt=Portrait of Sir Charles Barry|ಸರ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಬ್ಯಾರಿ ಹೊಸ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ನ ಯಶಸ್ವಿ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಯೋಜಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ 1860 ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಾವನಪ್ಪುವವರೆಗೂ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡರು.]]

ಹೀಗೆ ೧೮೩೬ರಲ್ಲಿ, ೯೭ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ, ರಾಜವಂಶದ ಆಯೋಗವು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಬ್ಯಾರಿಯವರ ಗೋಥಿಕ್-ಶೈಲಿಯ ಅರಮನೆ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿತು. ಕಟ್ಟಡಕ್ಕೆ ೧೮೪೦ರಲ್ಲಿ ಶಂಕುಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಯಿತು;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/history/trail/church_state/westminster_later/westminster_new_palace_02.shtml |title=Westminster: A New Palace for a New Age |last=Riding |first=Christine |date=7 February 2005 |publisher=BBC |accessdate=27 December 2009}}&lt;/ref&gt; ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಕೊಠಡಿನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ೧೮೪೭ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು; ಹಾಗು ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ೧೮೫೨ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.(ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾರಿ ನೈಟ್ ಹುಡ್ ಬಿರುದಿಗೆ ಭಾಜನರಾದರು). ಆದಾಗ್ಯೂ ೧೮೬೦ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಹುತೇಕ ಕಟ್ಟಡದ ಕೆಲಸವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು, ಆದರೆ ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯವು ಒಂದು ದಶಕದ ನಂತರದವರೆಗೂ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಬ್ಯಾರಿಯವರ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯು ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನವೀನ,ಕ್ಲ್ಯಾಸಿಕಲ್ ಆಗಿತ್ತು, ಇವರು ಹೊಸ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಸಮಸೂತ್ರತೆಯ ನವ್ಯ-ಕ್ಲ್ಯಾಸಿಕಲ್ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ತತ್ವದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು. ಅದ್ಧೂರಿಯಾದ ಹಾಗು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಗೋಥಿಕ್ ಒಳಾಂಗಣ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಅವರು ಅಗಸ್ಟಸ್ ಪುಗಿನ್ ರನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರಗಳು, ಕೆತ್ತನೆಗಳು, ಬಣ್ಣಲೇಪಿತ ಗಾಜುಗಳು, ನೆಲದ ಟೈಲ್ಸ್,(ನೆಲದ ಕಲ್ಲುಹಾಸುಗಳು) ಲೋಹದ ಕೆಲಸ ಹಾಗು ಮರಗೆಲಸಗಳು ಸೇರಿವೆ.

=== ಇತ್ತೀಚಿನ ಇತಿಹಾಸ ===

ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್ ಮೇಲೆ ಜರ್ಮನ್ನರು ನಡೆಸಿದ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿಯ ನಡುವೆ (''ದಿ ಬ್ಲಿಟ್ಜ್ ವಿಭಾಗವನ್ನು ನೋಡಿ'' ), ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿ ನಡೆಯಿತು. ಒಂದು ಬಾಂಬ್ ಹಳೆ ಅರಮನೆಯ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ೨೬ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೪೦ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು, ಹಾಗು ಇದು ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ದ್ವಾರಮಂಟಪದ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನ ಗೋಡೆಗೆ ಹಾಗು ಪಶ್ಚಿಮ ಮುಂಭಾಗಕ್ಕೆ ತೀವ್ರತರ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;Bomb damage&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palacestructure/bomb-damage/ |title=Architecture of the Palace: Bomb damage |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ರಿಚರ್ಡ್ ದಿ ಲಯನ್ ಹಾರ್ಟ್ ನ ಪ್ರತಿಮೆಯು ಬಾಂಬ್ ಬಿದ್ದ ರಭಸಕ್ಕೆ ಅದರ ತಳಪಾಯದಿಂದ ಕಿತ್ತು ಬಂತು, ಹಾಗು ಇದರ ಮೇಲೆಕ್ಕೆತ್ತಿದ್ದ ಕತ್ತಿಯು ಬಾಗಿ ತಲೆಕೆಳಗಾಯಿತು, ಈ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಬಲದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, &quot;ಇದು ಆಕ್ರಮಣದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಗಿತ್ತೇ ಹೊರತು ಛಿದ್ರಗೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.flickr.com/photos/uk_parliament/3768088819/in/set-72157621747072869/ |title=Richard I statue: Second World War damage |publisher=UK Parliament |accessdate=27 December 2009}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತೊಂದು ಬಾಂಬ್ ಬಹುತೇಕ ಸನ್ಯಾಸಿ ಗೃಹಗಳನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೮ರಂದು ನಾಶಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;Bomb damage&quot;/&gt;

ಅತ್ಯಂತ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿಯು ೧೯೪೧ರ ಮೇ ೧೦/೧೧ರ ರಾತ್ರಿ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಬಾರಿ ಅರಮನೆಗೆ ಕಡೆ ಪಕ್ಷ ಹನ್ನೆರಡು ಬಾಂಬ್ ಗಳು ಬಿದ್ದವಲ್ಲದೇ ಮೂವರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು.&lt;ref name=&quot;Fell, p. 27&quot;&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ ಮೆಕೆಂಜೆ(೧೯೯೪), p. ೨೭.&lt;/ref&gt; ಅಗ್ನಿಸ್ಪರ್ಶ ಮಾಡುವ ಒಂದು ಬಾಂಬ್ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಕೊಠಡಿಗೆ ಬಿದ್ದು ಅದು ಬೆಂಕಿಗಾಹುತಿಯಾಯಿತು; ಮತ್ತೊಂದು ಬಾಂಬ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ ನ ಮೇಲ್ಚಾವಣಿಗೆ ಬಿದ್ದು ಅದು ಹೊತ್ತಿ ಉರಿಯಿತು. ಎರಡನ್ನೂ ನಂದಿಸುವ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ದಳದ ಪ್ರಯತ್ನ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಹೀಗೆ ಭವನವನ್ನು ಉಳಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;ಫೀಲ್ಡ್ (೨೦೦೨), p. ೨೫೯.&lt;/ref&gt; ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ದಳವು ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು; ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೈಬಿಡಲಾಗಿದ್ದ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯು ನಾಶಗೊಂಡಿತು, ಏಕೆಂದರೆ ಇದರ ಸದಸ್ಯರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗ ಕೇವಲ ಲಾಬಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.flickr.com/photos/uk_parliament/2713947202/ |title=Bombed House of Commons 1941 |author=UK Parliament |work=[[Flickr]] |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಒಂದು ಬಾಂಬ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗೂ ಸಹ ಬಿದ್ದಿತು, ಆದರೆ ನೆಲದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗಿ ಬಿತ್ತೇ ಹೊರತು ಸ್ಫೋಟಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಗಡಿಯಾರದ ಗೋಪುರಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಬಾಂಬ್ ಅಥವಾ ವಿಮಾನನಿರೋಧಕ ಚಿಕ್ಕ ಬಾಂಬ್ ನ್ನು ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಸೂರಿನ ಮೇಲೆ ಎಸೆಯಲಾಗಿತ್ತು, ಈ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಾನಿ ಉಂಟಾಯಿತು. ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಗಡಿಯಾರದ ಮುಖಬಿಲ್ಲೆಯ ಎಲ್ಲ ಗಾಜುಗಳು ಪುಡಿಪುಡಿಯಾದವು, ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಗಳು ಹಾಗು ಗಂಟೆಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿ ಉಂಟಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.ಅಲ್ಲದೇ ಬೃಹತ್ ಗಡಿಯಾರವು ನಿಖರ ಸಮಯ ತೋರುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Fell, p. 27&quot;/&gt;

ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯ ಹಾನಿಯ ನಂತರ, ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳು ತಾವು ಸಭೆಗೆ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಕೊಠಡಿಯನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸಬೇಕೆಂದು ಅವರಿಗೆ ಆಹ್ವಾನವಿತ್ತರು; ತಾವುಗಳು ನಡೆಸುವ ಸಭೆಗಾಗಿ ರಾಣಿಯ ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕಾರ ಕೋಣೆಯನ್ನು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕೊಠಡಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಸರ್ ಗೈಲ್ಸ್ ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್ ಸ್ಕಾಟ್ ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಡಿ, ಹಳೆ ಕೊಠಡಿಯ ಶೈಲಿಯಲ್ಲೇ ಮತ್ತಷ್ಟು ಸರಳವಾಗಿ,  ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವು ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು, ಅದಾದ ಕೂಡಲೇ ಎರಡೂ ಸದನಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕೊಠಡಿಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದವು.&lt;ref name=&quot;Churchill and the Commons Chamber&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palacestructure/churchill/ |title=Architecture of the Palace: Churchill and the Commons Chamber |publisher=UK Parliament |accessdate=14 May 2010}}&lt;/ref&gt;

ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕಚೇರಿಗಾಗಿ ಸ್ಥಳದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹೆಚ್ಚಿದಾಗ, ಸಂಸತ್ತು ೧೯೭೫ರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲೇ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ನಾರ್ಮನ್ ಷಾ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಪಡೆಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g13.pdf |title=The Norman Shaw Buildings |year=2007 |month=April |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಅದಲ್ಲದೇ ತೀರ ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಆದೇಶಾನುಸಾರವಾಗಿ ೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಪೋರ್ಟ್ಕುಲ್ಲಿಸ್ ಹೌಸ್ ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು.  ಈ ಅಧಿಕತೆಯು, ಎಲ್ಲ MPಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಕಚೇರಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಲು ಈಗ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G03&quot;/&gt;

== ಹೊರಾಂಗಣ ==

{{Multiple image
| align = right
| direction = vertical
| header = River front of the Palace of Westminster
| width = 300
| image1 = London Parliament 2007-1.jpg
| alt1 = Photograph
| caption1 = View from across the Thames in the morning...
| image2 = Palace of Westminster, London - Feb 2007.jpg
| alt2 = Photograph
| caption2 =...and at dusk. [[Portcullis House]] is visible on the right.
}}

ಸರ್ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಬ್ಯಾರಿಯವರ ಸಹಯೋಗದ ವಿನ್ಯಾಸದೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು ಪೆರ್ಪೆಂಡಿಕ್ಯುಲರ್ ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದೆ.ಇದು ೧೫ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು, ಹಾಗು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಗೋಥಿಕ್ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. ಬ್ಯಾರಿ ಒಬ್ಬ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಯಾಗಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಇವರ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ನಿಂತಿದ್ದು ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಅಗಸ್ಟಸ್ ಪುಗಿನ್. ಆಗ ೧೧ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ ೧೮೩೪ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಗಾಹುತಿಯಾಯಿತು, ಇದು ಬ್ಯಾರಿಯವರ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದಿಂದ ಪುಗಿನ್ ಬಹಳ ಅಸಂತುಷ್ಟರಾಗಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬ್ಯಾರಿಯವರ ಸಮ್ಮಿತೀಯ ರಚನೆಯಿಂದ ಅಸಮಾಧಾನ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ಈ ರೀತಿ ಟೀಕಿಸಿದ್ದು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಸಿದ್ದ ವಾಕ್ಯವಾಗಿದೆ  &quot;ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಗ್ರೀಸ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ, ಸರ್; ಆದರೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ಹೊರಾಂಗಣದ ಮೇಲೆ ಟ್ಯುಡರ್ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ವಿವರಣೆಯಿದೆ&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m3575/is_1248_209/ai_72302588/ |title=Commons Sense |last=Devey |first=Peter |year=2001 |month=February |publisher=The Architectural Review |accessdate=3 December 2009 |archiveurl=https://archive.today/20120708171811/http://findarticles.com/p/articles/mi_m3575/is_1248_209/ai_72302588/ |archivedate=8 ಜುಲೈ 2012 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

=== ಕಲ್ಲುಕಟ್ಟಡದ ಕಾರ್ಯ ===

ಕಟ್ಟಡದ ಕಲ್ಲಿನ ಭಾಗಗಳು ಮೂಲತಃ ಆನ್ಸ್ಟನ್ ಶಿಲ್ಪದಿಂದ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿವೆ. ಇದು ಮಣ್ಣಿನ ಬಣ್ಣದ ಮೆಗ್ನಿಶಿಯನ್ ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಸೌತ್ ಯಾರ್ಕ್ ಶೈರ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಆನ್ಸ್ಟನ್ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿನ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ತೆಗೆಯಲಾಗಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;&gt;
{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g11.pdf |title=The Palace of Westminster |year=2009 |month=May |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt;  ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಕಲ್ಲು,  ಮಾಲಿನ್ಯ ಹಾಗು ಬಳಸಲಾದ ಕಳಪೆ ಮಟ್ಟದ ಸೀಳು ಕಲ್ಲಿನ  ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬಹಳ ಬೇಗನೆ ನಾಶ ಹೊಂದಲು ಆರಂಭಿಸಿತು.  ಆದಾಗ್ಯೂ ಇಂತಹ ದೋಷಗಳನ್ನು ೧೮೪೯ರ ಆರಂಭದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಗುರಿತಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ, ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಅವಶೇಷದ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗಮನ ವಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ೧೯೧೦ರ ಸುಮಾರಿಗೆ, ಕೆಲವು ಕಲ್ಲುನಿರ್ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಕಂಡುಬಂತು.
ಹೀಗೆ ೧೯೨೮ರಲ್ಲಿ, ಕ್ಲಿಪ್ಶಾಮ್ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಕಂಪನಿಯ ಪ್ರಸಿದ್ದ ಕಲ್ಲಿನ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ರುಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಜೇನುತುಪ್ಪದ-ಬಣ್ಣದ ಸುಣ್ಣದಕಲ್ಲಾಗಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ನಾಶವಾಗುತ್ತಿರುವ ಆನ್ಸ್ಟನ್ ಸುಣ್ಣದ ಕಲ್ಲಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಬಳಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಯು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತಾದರೂ ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಕಾರಣದಿಂದ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು.ಹೀಗಾಗಿ ೧೯೫೦ರ ಸುಮಾರಿಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಮಾಲಿನ್ಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ೧೯೬೦ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅಧಿಕವಾಗತೊಡಗಿತು. ಕಲ್ಲಿನ ಕಟ್ಟಡದ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಹಾಗು ಕಟ್ಟಡ ಹಾಗು ಗೋಪುರವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಎತ್ತರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ೧೯೮೧ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು, ೧೯೯೪ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡವು.&lt;ref name=&quot;Factsheet G12&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g12.pdf |title=Restoration of the Palace of Westminster: 1981–94 |year=2003 |month=August |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಹೌಸ್ ಅಥಾರಿಟೀಸ್ ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ ಹಲವು ಒಳಾಂಗಣ ಅಂಗಳಗಳನ್ನು ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ಪುನರುತ್ಥಾನ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಸರಿಸುಮಾರು ೨೦೧೧ರ ಕೊನೆವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆಯಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.

=== ಗೋಪುರಗಳು ===

{{Main|Victoria Tower|Big Ben}}

[[ಚಿತ್ರ:Victoria Tower from Old Palace Yard.jpg|thumb|upright|left|alt=Photograph|ವಿಕ್ಟೋರಿಯ ಗೋಪುರವು  ಹೊಸ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಗೆ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಬ್ಯಾರಿಯವರು ಮಾಡಿದ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ.ಅದು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದವಾದ ಆ ಶತಮಾನದ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿತ್ತು.]]

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ, ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಾದ ಹಾಗು ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಗೋಪುರವೆಂದರ {{Convert|98.5|m|ft|adj=on}}&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಗೋಪುರ, ಇದು ಅರಮನೆಯ ನೈಋತ್ಯ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ IV ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಇದನ್ನು &quot;ರಾಜನ ಗೋಪುರವೆಂದು&quot; ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಗೋಪುರವು ವಿನ್ಯಾಸಕಾರ ಬ್ಯಾರಿಯವರ ಮೂಲ ವಿನ್ಯಾಸದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಅವರು ಮುಂದೆ ಅತ್ಯಂತ ಸ್ಮರಣಾರ್ಹ ಕಟ್ಟಡವಾಗಬಹುದೆಂಬ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ವಿನ್ಯಾಸಕಾರನು, ಚೌಕಟ್ಟಾದ ಬೃಹತ್ ಗೋಪುರವನ್ನು ಶಾಸನ ರಚನೆಯ &quot; ಕೋಟೆಯ&quot; ಸುಭದ್ರ ನೆಲೆಯಾಗಬಹುದೆಂದು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ರಚಿಸಿದ್ದ.(ವಿನ್ಯಾಸರಚನೆಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಟ್ಕುಲ್ಲಿಸ್ ನ ಆಯ್ಕೆಯು ಅಭಿನ್ನವಾದ ಗುರುತೆಂದು ಗಾಢವಾದ ಅನುಕರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ),  ಹಾಗು ಇದನ್ನು ಅರಮನೆಯ ರಾಜವಂಶದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರವಾಗಿ ಬಳಕೆ ಮಾಡಿದ, ಹಾಗು ಬೆಂಕಿ ನಿರೋಧಕ ಅಳವಡಿಸಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ದಸ್ತಾವೇಜಿಗೆ ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುವ ಭಂಡಾರವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡ.&lt;ref&gt;ಕ್ವೀನ್ ಅಲ್ಟ್(೧೯೯೧), p. ೮೧; ಜೋನ್ಸ್(೧೯೮೩), p. ೧೧೩.&lt;/ref&gt; ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಗೋಪುರವು ಹಲವು ಬಾರಿ ಮರು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಂಡಿತು, ಹಾಗು ಕ್ರಮೇಣ ಅದರ ಎತ್ತರವು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಾ ಹೋಯಿತು.&lt;ref&gt;ಪೋರ್ಟ್(೧೯೭೬), pp. ೭೬, ೧೦೯; ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), p. ೧೧೬.&lt;/ref&gt; ಹೀಗೆ ೧೮೫೮ರಲ್ಲಿ ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣಕಾರ್ಯವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ, ಇದು ಈ ಶತಮಾನದ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ  ಗೋಪುರವೆನಿಸಿತು.&lt;ref&gt;ಕ್ವೀನ್ ಅಲ್ಟ್(೧೯೯೧), p. ೮೧.&lt;/ref&gt;

ಗೋಪುರದ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಾವರಿನ್ಸ್ ಎಂಟ್ರೆನ್ಸ್(ರಾಜ ದ್ವಾರ) ಇದೆ, ಇದನ್ನು ರಾಜರುಗಳು ಸಂಸತ್ತನ್ನು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಆರಂಭಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅರಮನೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಇತರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಈ ದ್ವಾರವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಎತ್ತರದ {{Convert|15.2|m|ft|0|adj=on}}ಕಮಾನುದಾರಿಯು ಶಿಲ್ಪಕಲೆಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲಂಕೃತಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಸೈಂಟ್ಸ್ ಜಾರ್ಜ್, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಹಾಗು ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್, ಜೊತೆಗೆ ಸ್ವತಃ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾಳ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಸೇರಿವೆ.&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆಂಜೆ (೧೯೯೪), p. ೩೦.&lt;/ref&gt; ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಗೋಪುರದ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗದ ೧೨ ಮಹಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿರುವ {{Convert|8.8|km|mi}}ಉಕ್ಕಿನ ಕಪಾಟುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ದಶಲಕ್ಷ ಸಂಸತ್ತಿನ ದಸ್ತಾವೇಜುಗಳ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ; ಇದರಲ್ಲಿ ೧೪೯೭ರಿಂದೀಚೆಗೆ ನಡೆದ ಎಲ್ಲ ಸಂಸತ್ತಿನ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಮೂಲ ಪ್ರತಿಗಳ ದಾಖಲೆಗಳಿವೆ; ಹಾಗು ಮುಖ್ಯ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಗಳ ಮೂಲ ಹಕ್ಕು ಮಸೂದೆಗಳು ಹಾಗು ರಾಜ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ I ನ ಮರಣದಂಡನೆಯ ಆಧಾರದ ಸಮರ್ಥನೆಯ ಕಾಗದಪತ್ರಗಳ ಪ್ರತಿಗಳಿವೆ.&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆಂಜೆ(೧೯೯೪), p. ೪೪.&lt;/ref&gt; ಪಿರಮಿಡ್ ಆಕಾರದ ಬೀಡುಕಬ್ಬಿಣದ ತಾರಸಿಯ ಮೇಲೆ{{Convert|22.3|m|ft|0|adj=on}}&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಧ್ವಜಸ್ತಂಭವಿದೆ. ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜನ ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಂದ ರಾಯಲ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್(ರಾಜನ ಖಾಸಗಿ ಧ್ವಜ) ಹಾರಾಡುತ್ತದೆ. ಸಂಸತ್ತಿನ ಯಾವುದೇ ಸದನವು ಇಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರಿದಾಗ ಹಾಗು ನಿಯುಕ್ತವಾದ ಧ್ವಜಾಚರಣೆಯ ದಿನಗಳಂದು,ಯುನಿಯನ್ ಫ್ಲ್ಯಾಗ್ಸ್,ರಾಷ್ಟ್ರಧ್ವಜಗಳು ಧ್ವಜಸ್ತಂಭದಿಂದ ಹಾರಾಡುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite Hansard |url=http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200607/cmhansrd/cm070110/text/70110w0002.htm#07011174000037 |house=House of Commons |date=10 January 2007 |column_start=582W |column_end=583W}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/briefings/snpc-04474.pdf |format=PDF |title=The Union Flag and Flags of the United Kingdom |last1=Williams |first1=Kevin |last2=Walpole |first2=Jennifer |accessdate=26 April 2010 |publisher=House of Commons Library |date=3 June 2008 |archive-date=28 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 |archive-url=https://www.webcitation.org/5nsP8r73t?url=http://www.parliament.uk/commons/lib/research/briefings/snpc-04474.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

[[ಚಿತ್ರ:Big Ben 2007-1.jpg|thumb|upright|alt=Photograph|ಕ್ಲಾಕ್ ಗೋಪುರದ  ಖ್ಯಾತಿಯು ಅರಮನೆಯನ್ನು ಮೀರಿಸಿದೆ.ಇದರ ರಚನೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ  ಬಿಗ್ ಬೆನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ,  ಐದು ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಭಾರವಾದದ್ದನ್ನು ಇದು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.]]

ಅರಮನೆಯ ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಗೋಪುರಗಳಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ದವಾದ ಗಡಿಯಾರ ಗೋಪುರವು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಿಗ್ ಬೆನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. {{Convert|96.3|m|ft}}, ಇದು ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಗೋಪುರಕ್ಕಿಂತ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದ್ದು ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ತೆಳುವಾದ ರಚನೆ ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಇದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ನ ಬೃಹತ್ ಗಡಿಯಾರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ಇದನ್ನು ಹವ್ಯಾಸಿ ಗಡಿಯಾರ ತಯಾರಕ ಎಡ್ಮಂಡ್ ಬೆಕೆಟ್ ಡೆನಿಸನ್ ರ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಜಾನ್ ಡೆಂಟ್ ತಯಾರಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/big-ben/building-clock-tower/building-great-clock/ |title=Building the Great Clock |publisher=UK Parliament |accessdate=14 May 2010 |archive-date=15 ಮೇ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100515114506/http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/big-ben/building-clock-tower/building-great-clock/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಸೆಕೆಂಡುಗಳೊಳಗೇ ತಾಸಿನ ಗಂಟೆ ಬಾರಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಗಡಿಯಾರವು, ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಗಡಿಯಾರ ತಯಾರಿಕರಿಗೆ ಅಸಾಧ್ಯವೆನಿಸಿದ್ದ ನಿಖರತೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ೧೮೫೯ರಲ್ಲಿ ಚಾಲನೆಗೊಂಡು ಇದು ಅಂದಿನಿಂದಲೂ ಹಾಗೆಯೇ ಸತತವಾಗಿ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;ಮ್ಯಾಕ್ ಡೋನಾಲ್ಡ್ (೨೦೦೪), pp. xiii–xiv.&lt;/ref&gt;

ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿರುವ ನಾಲ್ಕು ಮುಖಬಿಲ್ಲೆಗಳು{{Convert|7|m|ft|0}} ಸಮಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕ ಬಿಳಿಗಾಜಿನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ರಾತ್ರಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಹಿಂಬದಿಯಿಂದ ಬೆಳಕು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಗಂಟೆ ಸೂಚಕ ಮುಳ್ಳು {{Convert|2.7|m}}ರಷ್ಟು ಉದ್ದವಿದ್ದು, ನಿಮಿಷದ ಮುಳ್ಳು {{Convert|4.3|m}}ರಷ್ಟು ಉದ್ದವಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/big-ben/facts-figures/great-clock-facts/ |title=Great Clock facts |publisher=UK Parliament |accessdate=14 May 2010}}&lt;/ref&gt;

ಗಡಿಯಾರದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಗಂಟೆಗೂಡಿಗೆ ಐದು ಗಂಟೆಗಳು ತೂಗಾಡುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಕ್ವಾರ್ಟರ್ ಬೆಲ್ ಗಳು ಪ್ರತಿ ಕಾಲು ಗಂಟೆಗೊಮ್ಮೆ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಗಡಿಯಾರಕ್ಕೆ ಬಡಿದು ಸಮಯ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆಂಜೆ (೧೯೯೪), pp. ೨೪, ೨೬.&lt;/ref&gt; ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ಗಂಟೆಯು ಸಮಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ; ಇದನ್ನು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಬೆಲ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್''  ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಬಿಗ್ ಬೆನ್''  ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಇದು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮೂಲದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಂತಹ ಅಡ್ಡಹೆಸರು, ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಗೋಪುರಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವಂತೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಗಂಟೆಯು, ಅದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬಿರುಕು ಬಿಟ್ಟಿತು ಹಾಗು ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/big-ben/building-clock-tower/great-bell/ |title=The Great Bell – Big Ben |publisher=UK Parliament |accessdate=14 May 2010 |archive-date=15 ಮೇ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100515185540/http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/big-ben/building-clock-tower/great-bell/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಪ್ರಸಕ್ತದಲ್ಲಿರುವ ಗಂಟೆಯು ತನ್ನದೇ ಆದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿರುಕುಬಿಟ್ಟು, ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸದ್ದು ಮೊಳಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ಮ್ಯಾಕ್ ಡೋನಾಲ್ಡ್ (೨೦೦೪), pp. xvi–xvii, ೫೦.&lt;/ref&gt; {{Convert|13.8|t|long ton}}ರಷ್ಟು ತೂಕದ ಅತ್ಯಂತ ಭಾರವಿರುವ ಈ ಗಂಟೆಯು ಬ್ರಿಟನ್ ನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರದ ಮೂರನೇ  ಗಂಟೆಯೆಂದು ಖ್ಯಾತಿ ಪಡೆದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/big-ben/facts-figures/great-bell/ |title=The Great Bell and the quarter bells |publisher=UK Parliament |accessdate=14 May 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಮ್ಯಾಕ್ ಡೋನಾಲ್ಡ್ (೨೦೦೪) ೧೯೮೬, ಪುಟ. ೯೮.&lt;/ref&gt;
ಗಡಿಯಾರ ಗೋಪುರದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಲಾಂದ್ರವು, ಅಯ್ರ್ಟನ್ ದೀಪವಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಯಾವುದೇ ಸದನಗಳು ಇಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರುವಾಗ ಉರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಇದನ್ನು ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾಳ ಕೋರಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ೧೮೮೫ರಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು—ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಆಕೆ ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಗಾರರು &quot;ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವರೇ&quot; ಎಂಬುದರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಲು ಅಳವಡಿಸಬೇಕೆಂದು ಕೋರಿಕೊಂಡಿದ್ದರು—ಇದಕ್ಕೆ ೧೮೭೦ರಲ್ಲಿ ಫಸ್ಟ್ ಕಮಿಷನರ್ ಆಫ್ ವರ್ಕ್ಸ್ ಆಗಿದ್ದ ಅಕ್ಟನ್ ಸ್ಮೀ ಅಯ್ರ್ಟನ್ ರ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ಜೋನ್ಸ್(೧೯೮೩), pp. ೧೧೨–೧೧೩.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/bigben-tour/ |title=Clock Tower virtual tour |publisher=UK Parliament |accessdate=15 May 2010 |archive-date=14 ಮೇ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100514103553/http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/bigben-tour/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

[[ಚಿತ್ರ:Central Tower, Palace of Westminster.jpg|thumb|upright|left|alt=Photograph|ಶೃಂಗದಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಮಧ್ಯ ಗೋಪುರದ ತೆಳು ಕಂಬಗಳು ಅರಮನೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಚೌಕಾಕಾರದ ಗೋಪುರಗಳಿಗೆ ವೈದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ.]]

ಅರಮನೆಯ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಗೋಪುರವೆಂದರೆ ({{Convert|91.4|m|ft}}&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ರಷ್ಟು ಎತ್ತರ) ಅಷ್ಟಕೋನೀಯ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಟವರ್, ಇದು ಕಟ್ಟಡ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಮಧ್ಯ ಪ್ರವೇಶಾಂಗಣದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ. ಇದನ್ನು ಡಾ ಡೇವಿಡ್ ಬೋಸ್ವೇಲ್ ರೆಯಿಡ್ ರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಯೋಜನೆಗೆ ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. ಇವರು ಹೊಸ ಸಂಸತ್ತು ಭವನಗಳಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ಗಾಳಿ ಬೆಳಕಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು.ಅವರ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ ಚಿಮಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಿತ್ತು, ಇದರಿಂದ  &quot;ಕಲುಷಿತ ಗಾಳಿಯು&quot; ಅರಮನೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಇರುವ ನಾನೂರು ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಕೃತಕ ಶಾಖಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ತಾಪ ಹಾಗು ಹೊಗೆಯು ಕಟ್ಟಡದಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref&gt;ಪೋರ್ಟ್(೧೯೭೬), p. ೨೨೧; ಜೋನ್ಸ್(೧೯೮೩), p. ೧೧೯.&lt;/ref&gt; ಗೋಪುರದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲು, ಬ್ಯಾರಿಯವರು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಲಾಬಿಗೆ ಯೋಜಿಸಿದ್ದ ಮೇಲೇರುತ್ತಾ ಹೋಗುವ ತಾರಸಿಯ ಎತ್ತರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಹಾಗು ಕಿಟಕಿಗಳ ಎತ್ತರವನ್ನು ತಗ್ಗಿಸಲು ಒತ್ತಡ ಬೀಳುವಂತೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದರು;&lt;ref&gt;ಜೋನ್ಸ್ (೧೯೮೩), pp. ೧೦೮–೧೦೯; ಫೀಲ್ಡ್ (೨೦೦೨), p. ೧೮೯.&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಗೋಪುರವೇ ಅರಮನೆಯ ಬಾಹ್ಯ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆ ತರುವ ಅವಕಾಶ ಒದಗಿಸಿತು,&lt;ref name=&quot;Riding, p. 120&quot;&gt;ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), p. ೧೨೦.&lt;/ref&gt; ಅದಲ್ಲದೇ ಬ್ಯಾರಿ, ಬೃಹತ್ತಾದ ಪಾರ್ಶ್ವಕ ಗೋಪುರಗಳನ್ನು ಸಮತೋಲನ ಮಾಡಲು ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಖರದ ಮಾದರಿ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು.&lt;ref&gt;ಪೋರ್ಟ್(೧೯೭೬), p. ೧೦೩.&lt;/ref&gt; ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಟವರ್ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನ ನಿಗದಿತ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಸಫಲಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಆದರೆ &quot;ವಾಸ್ತುವಿನ್ಯಾಸದ ಮೇಲೆ ಯಂತ್ರದ ಸೇವೆಗಳು ನಿಜವಾದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ ಮೊದಲ ಸಂದರ್ಭವೆಂಬುದು&quot; ಬಹಳ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Collins |first=Peter |title=Changing Ideals in Modern Architecture 1750–1950 |year=1965 |page=238}} ಪೋರ್ಟ್(೧೯೭೬) ನಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ, p. ೨೦೬.&lt;/ref&gt;

ಅರಮನೆಯ ಮುಮ್ಭಾಗದುದ್ದಕ್ಕೂ ಕಿಟಕಿಯ ಹೊರಚಾಚಿನ ನಡುವೆ ಮೇಲಕ್ಕೇರುವ ಶಿಖರಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸಣ್ಣ ಗೋಪುರಗಳು ಕಟ್ಟಡದ ಉನ್ನತ ಸೌಧಗಳನ್ನು ಜೀವಂತಗೊಳಿಸಿವೆ. ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಟವರ್ ನ ಮಾದರಿ, ಇವುಗಳನ್ನು ಕೆಲವು ಕಾರ್ಯತಃ ಕಾರಣಗಳಿಗೆ, ಹಾಗು ಅಲ್ಲಿನ ಗಾಳಿ ಬೆಳಕಿನ ಕೊಳವೆಗಂಬಗಳಿಗಾಗಿ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Riding, p. 120&quot;/&gt;

{{Section|St. Stephen's Tower}}ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಕೆಲ ಇತರ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಗೋಪುರಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
[[:File:St Stephen's Tower.jpg|ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ಟವರ್]], ಅರಮನೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ದ್ವಾರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ, ಇದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ ಹಾಗು ಹಳೆ ಅರಮನೆ ಅಂಗಳದ ನಡುವೆಯಿದೆ. ಇದು ''ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ದ್ವಾರ'' ವೆಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಸಂಸತ್ತು ಭವನಗಳಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರವೇಶವಕಾಶ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200102/cmselect/cmcomm/1002/100208.htm |title=Department of the Serjeant at Arms Annual Report 2001–02 |date=2 July 2002 |publisher=House of Commons Commission |accessdate=28 April 2010 |quote=St Stephen's Tower: This project involved the renovation and re-modelling of offices on four floors above St Stephen's Entrance.}}&lt;/ref&gt; ನದಿಗೆ ಅಭಿಮುಖ ವಾಗಿರುವ ಉತ್ತರ ಹಾಗು ದಕ್ಷಿಣದ ತುದಿಗಳ ಆವರಣ ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಸ್ಪೀಕರ್ಸ್ ಟವರ್ ಹಾಗು ಚ್ಯಾನ್ಸಲರ್ಸ್ ಟವರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G12&quot;/&gt; ಇವುಗಳು ಅರಮನೆಯ ಮರು ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎರಡೂ ಸದನಗಳ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸಭಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಇಟ್ಟಿರುವ ಹೆಸರುಗಳಾಗಿವೆ—ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಫ್ ದಿ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಹಾಗು ಲಾರ್ಡ್ ಹೈ ಚ್ಯಾನ್ಸಲರ್. ಸ್ಪೀಕರ್ಸ್ ಟವರ್, ಸ್ಪೀಕರ್ಸ್ ಅವರ ನಿವಾಸವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ; ಇದು ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಸ್ಪೀಕರ್ ರ ಅಧಿಕೃತ ನಿವಾಸವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), p. ೩೨.&lt;/ref&gt;

=== ನೆಲದ ಮೇಲಣದ ಸೌಂದರ್ಯ ===

[[ಚಿತ್ರ:Statue of Oliver Cromwell outside Palace of Westminster.jpg|thumb|right|alt=Photograph|ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದ ಹೊರಗಿರುವ ಕ್ರಾಮ್ ವೆಲ್ ಗ್ರೀನ್,  ಆಲಿವರ್ ಕ್ರಾಮ್ ವೆಲ್ ರ ಹ್ಯಾಮೊ ಥ್ರೋನಿಕ್ರಾಫ್ಟ್ ರ ಕಂಚಿನ ಮೂರ್ತಿ ಇರುವಂತಹ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು 1899ರಲ್ಲಿ ವಿವಾದಗಳ ನಡುವೆ ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (2000), p. 268.&lt;/ref&gt;]]

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲೂ ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿವೆ. ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಟವರ್ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್, ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗಾಗಿ ಮುಕ್ತ ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿದ್ದು, ಅರಮನೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ನದಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ರಾಡ್'ಸ್ ಉದ್ಯಾನವನವು (ಇದು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ರಾಡ್ ನ ಜೆಂಟಲ್ಮ್ಯಾನ್ ಅಶರ್ ಕಚೇರಿಯಿಂದ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ ರಾಜಭವನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವವರಿಗೆ ನೀಡುವ ಹುದ್ದೆ ಬಿರುದು.) ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ನಿಷಿದ್ಧವಾಗಿದೆ; ಹಾಗು ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಖಾಸಗಿ ದ್ವಾರವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅರಮನೆಯ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಹಳೆ ಅರಮನೆ ಅಂಗಳವನ್ನು ಹೆಂಚಿನಿಂದ ಹೊದೆಸಿ ನೆಲೆಗಟ್ಟು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ;ಹಾಗು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಭದ್ರತಾ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದೆ.(''ಕೆಳಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿರುವ ಭದ್ರತಾ ವಿಭಾಗವನ್ನು ನೋಡಿ'' ). ಕ್ರಾಮ್ವೆಲ್ ಗ್ರೀನ್(ಇದೂ ಸಹ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ, ಹಾಗು ೨೦೦೬ರಲ್ಲಿ ಹೊಸತಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಹಲಗೆ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದೆ), ಹೊಸ ಅರಮನೆ ಅಂಗಳ(ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕು) ಹಾಗು ಸ್ಪೀಕರ್ಸ್ ಗ್ರೀನ್(ನೇರವಾಗಿ ಅರಮನೆಯ ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದೆ.) ಇದೆಲ್ಲವೂ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿದ್ದು, ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾಲೇಜ್ ಗ್ರೀನ್, ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಎದುರು ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಒಂದು ಸಣ್ಣದಾದ ತ್ರಿಕೋನಾಕಾರದ ಹಸಿರು ಉದ್ಯಾನವನವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ದೂರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆಸುವ ಸಂದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

== ಒಳಾಂಗಣ ==

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು ೧,೧೦೦ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಕೊಠಡಿಗಳು, ೧೦೦ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲುಗಳು ಹಾಗು {{Convert|4.8|km|sigfig=1}}ರಷ್ಟು ನಡುವಂಕಣಗಳು,&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ನಾಲ್ಕು ಸಭಾಂಗಣಗಳಿಗೂ ಮೀರಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ನೆಲ ಅಂತಸ್ತಿನಲ್ಲಿ ಕಛೇರಿಗಳು, ಊಟದ ಕೊಠಡಿಗಳು ಹಾಗು ಬಾರ್ ಗಳಿವೆ; ಮೊದಲ ಅಂತಸ್ತು(''ಪ್ರಧಾನ ಅಂತಸ್ತು''  ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ.) ಅರಮನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಾ ಕೊಠಡಿಗಳು, ಲಾಬಿಗಳು ಹಾಗು ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಎರಡು ಅಂತಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಮಿತಿ ಸಭಾ ಕೊಠಡಿಗಳು ಹಾಗು ಕಛೇರಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತವೆ.

=== ವಿನ್ಯಾಸರಚನೆ ===

[[ಚಿತ್ರ:Palace of Westminster plan, F. Crace, high resolution.png|thumb|left|300px|ಮುಖ್ಯ ಮಹಡಿಯ ವಿನ್ಯಾಸ (ಉತ್ತರಭಾಗವು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ). ಎರಡು ಹೌಸ್ ಗಳ ಚರ್ಚಾ ಕೊಠಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಲಾಬಿಯ ವಿರುದ್ಧ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಮತ್ತು ಅರಮನೆಯ ಮಧ್ಯಭಾಗದ ಭಾಗವಾಗಿರುವ ಅವರ ಮುಂಚಿನ ಕೊಠಡಿಗಳು. ಇವುಗಳು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕಿರುವ ಔಪಚಾರಿಕ ಕೊಠಡಿಗಳ  ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.ವಿಕ್ಟೋರಿಯ ಗೋಪುರವು  ನೈಖುತ್ಯ ಮೂಲೆಯನ್ನು ಆವರಿಸಿದರೆ ಸ್ಪೀಕರ್‌ ರ ಮನೆಯು ಈಶಾನ್ಯ ಮೂಲೆಯನ್ನು ಆವರಿಸಿದೆ; ಕ್ಲಾಕ್ ಗೋಪುರವು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದರೆ,  ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕಿದೆ.]]

ಒಂದೇ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರದ ಬದಲಿಗೆ, ಅರಮನೆಯು, ವಿವಿಧ ಸಮೂಹಗಳ ಬಳಕೆಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಜ ದ್ವಾರವು, ಸಾವೆರಿನ್ಸ್ ಎಂಟ್ರನ್ಸ್ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಗೋಪುರದ ನೆಲ ಅಂತಸ್ತಿನಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಅರಮನೆಯ ನೈಋತ್ಯ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ಇದು ರಾಜವಂಶದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಮೆರವಣಿಗೆಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಜರುಗಳು ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಔಪಚಾರಿಕ ಕೊಠಡಿಗಳ ಸಮೂಹ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಇದು ರಾಜರಿಗಾಗಿ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲು, ನಾರ್ಮನ್ ದ್ವಾರಮಂಟಪ, ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕಾರ ಕೊಠಡಿ, ರಾಜರಿಗಾಗಿ ಗ್ಯಾಲರಿ ಹಾಗು ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಸಮಾರಂಭವು ನಡೆಯುವ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯೊಂದಿಗೆ ತುದಿಮುಟ್ಟುತ್ತವೆ. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಸದಸ್ಯರು, ಹಳೆ ಅರಮನೆಯ ಆವರಣದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ವರಿಷ್ಠವರ್ಗದ ದ್ವಾರವನ್ನು ಬಳಕೆಮಾಡುತ್ತಾರೆ.ಇದು ಕಲ್ಲಿನ ಸಾರೋಟು ದ್ವಾರಮಂಟಪದಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಹಾಗು ಇದು ಸಭಾಂಗಣದ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಒಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲು, ಕಾರಿಡಾರ್ ನ ಮೂಲಕ ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Guide, p. 28&quot;&gt;''ಗೈಡ್ ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', p. ೨೮.&lt;/ref&gt;

ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕೊಠಡಿಗಳಿಗೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಹೊಸ ಅರಮನೆ ಆವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಸದಸ್ಯರ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರದ ಮೂಲಕ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಮಾರ್ಗವು ಸನ್ಯಾಸಿ ಗೃಹಗಳ ನೆಲಮಟ್ಟದ ಉಡುಪು ಕೋಣೆಯ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತದೆ, ಹಾಗು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಸದಸ್ಯರ ಲಾಬಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಹೊಸ ಅರಮನೆ ಅಂಗಳದಿಂದ, ಸ್ಪೀಕರ್ಸ್ ಕೋರ್ಟ್ ಹಾಗು ಸ್ಪೀಕರ್ ನಿವಾಸದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು, ಇದು ಅರಮನೆಯ ಈಶಾನ್ಯ ಮೂಲೆಯ ಆವರಣ ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ.

ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ದ್ವಾರ, ಸರಿಸುಮಾರು ಕಟ್ಟಡದ ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಭಾಗಕ್ಕೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಇಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ದೊರಕುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ, ಅರಮನೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವವರು ಸರಣಿ ಪ್ರವೇಶಾಂಗಣಗಳ ಹಾಗು ಸಾಲು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಧಾನ  ಅಂತಸ್ತಿನ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹಾಗು ಅರಮನೆಯ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾದ ಅಷ್ಟಕೋನೀಯ ಆಕಾರದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಲಾಬಿಗೆ ಕರೆತರುತ್ತದೆ.  ಈ ಸಭಾಂಗಣವು, ಗಾರೆ ಹಸಿಯಾಗಿರುವಾಗಲೇ ಬರೆದ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತಗೊಂಡ ಸಮ್ಮಿತೀಯ ಕಾರಿಡಾರ್ ನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಹೊರ ಕೋಣೆಗಳು ಹಾಗು ಎರಡೂ ಸದನಗಳ ಚರ್ಚಾ ಕೊಠಡಿಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ; ಸದಸ್ಯರ ಲಾಬಿ ಹಾಗು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಕಾಮನ್ಸ್ ಚೇಂಬರ್ ಹಾಗು ವರಿಷ್ಠ ವರ್ಗದ ಹೊರಾಂಗಣ ಲಾಬಿ ಹಾಗು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಗೋಡೆಯ ಸಾಲಿನ ಕಾರಿಡಾರ್ ಪೂರ್ವ ಭಾಗವನ್ನು ಕೆಳಭಾಗದ ನಿರೀಕ್ಷಣಾ ಸಭಾಂಗಣಕ್ಕೆ ಹಾಗು ಮೊದಲ ಅಂತಸ್ತಿನ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲಿಗೆ ದಾರಿ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನದಿಗೆ ಅಭಿಮುಖವಾಗಿ ಸಾಲಾಗಿ ೧೬ ಕಮಿಟಿ ಕೊಠಡಿಗಳು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಕೆಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಎರಡು ಮನೆಗಳ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು, ಪ್ರಧಾನ ಅಂತಸ್ತಿನಿಂದ ಥೇಮ್ಸ್ ನದಿಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

=== ನಾರ್ಮನ್ ದ್ವಾರಮಂಟಪ ===

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಬೃಹತ್ತಾದ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರವೆಂದರೆ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಗೋಪುರದ ಕೆಳಗಿರುವ ರಾಜ ದ್ವಾರ. ಇದನ್ನು ರಾಜರ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇವರುಗಳು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭಕ್ಕೆ ಸಾರೋಟಿನ ಮೂಲಕ ಬಕಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್ ಅರಮನೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/lords-route/ |title=Lords Route virtual tour |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010 |archive-date=16 ಆಗಸ್ಟ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100816131858/http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/lords-route/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ ರಾಜನ ಕಿರೀಟವನ್ನು, ರಾಜನು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದನು, ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಟೋಪಿ ಹಾಗು ರಾಜ್ಯದ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ರಾಜನ ಅಧಿಕಾರದ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿದ್ದವು ಹಾಗು ಇದನ್ನು ಮೆರವಣಿಗೆ ಮುನ್ನ ವಂಶಲಾಂಛನವಾಗಿ ರಾಜನು ಧರಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ಅಲ್ಲದೆ ಅರಮನೆಗೆ ಸಾರೋಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದನು,ಈತನನ್ನು ಇತರ ರಾಜ ವಂಶಸ್ಥರು ಜೊತೆಗೂಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಇವರನ್ನು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ರೆಗಾಲಿಯ(ವಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜಲಾಂಛನಗಳು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇವರುಗಳು ರಾಜನು ಬರುವ ಸ್ವಲ್ಪ ಮೊದಲು ಬಂದಿರುತ್ತಿದ್ದರು, ಹಾಗು ಅವುಗಳ ಅಗತ್ಯ ಬೀಳುವವರೆಗೂ ರಾಜನ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಇರಿಸಲಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ರಾಜನ ದ್ವಾರವು, ಅರಮನೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಇತರ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತರೂ ಸಹ ಬಳಸಬಹುದಾದ ಅಧಿಕೃತ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರವಾಗಿತ್ತು,&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.flickr.com/photos/uk_parliament/3406081239/ |title=President of France arrives at Parliament |author=UK Parliament |date=2 April 2009 |work=[[Flickr]] |accessdate=29 January 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.flickr.com/photos/uk_parliament/3406096131/ |title=President of Mexico and the Mexican First Lady arrive at Parliament |author=UK Parliament |date=2 April 2009 |work=[[Flickr]] |accessdate=29 January 2010}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲದೇ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಸುತ್ತು ಹಾಕುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಆರಂಭಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), ಮುಖಪುಟದ ಒಳಗೆ.&lt;/ref&gt;

ಅಲ್ಲಿಂದ, ರಾಜರು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲು ಪ್ರಧಾನ ಅಂತಸ್ತಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಗ್ರಾನೈಟ್ ನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ೨೬ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ವಿಶಾಲವಾದ, ಒಡೆಯದ ಸಾಲುಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಾಗಿವೆ.&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆನ್ಸೈ (೧೯೯೪), p. ೩೦; ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), p. ೮.&lt;/ref&gt;  ರಾಜವಂಶದ ಅಶ್ವದಳದ ಎರಡು ತುಕಡಿಗಳಾದ ಲೈಫ್ ಗಾರ್ಡ್ಸ್ ಹಾಗು ಬ್ಲ್ಯೂಸ್ ಅಂಡ್ ರಾಯಲ್ಸ್ ನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದ ಸೈನಿಕರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಿಶೇಷ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಲಾಗಿ ನಿಂತಿರುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.army.mod.uk/events/ceremonial/1073.aspx |title=The State Opening of Parliament |publisher=British Army |accessdate=12 May 2010}}&lt;/ref&gt;

ಮೆಟ್ಟಿಲಸಾಲಿನ ನಂತರ ನಾರ್ಮನ್ ದ್ವಾರ ಮಂಟಪವು ಸಿಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಚೌಕಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಜೊಂಪೆಯಾದ ಎತ್ತರವಾದ ದುಂಡುಗಂಬದಿಂದ ಹಾಗು ಅದಕ್ಕೆ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಮೇಲ್ಚಾವಣಿಯಿಂದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ನಾಲ್ಕು ಕೂಡಂಚು ಕಮಾನುಗಳ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಲಿಯರ್ನ್(ಗಾಥಿಕ್ ಕಟ್ಟಡದ ಕಮಾನುಪಟ್ಟಿಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸುವ ಕಿರುಪಟ್ಟಿ) ಏಣುಗಳು ಹಾಗು ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು. ದ್ವಾರ ಮಂಟಪವು ನಾರ್ಮನ್ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ತನ್ನ ಉದ್ದೇಶಿತ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಯೋಜನೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್ ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', p. ೨೫.&lt;/ref&gt; ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಯೋಜಿಸಲಾದಂತೆ ನಾರ್ಮನ್ ರಾಜರುಗಳ ಮೂರ್ತಿಗಳಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಚಿತ್ರಾಲಂಕಾರಗಳಾಗಲೀ ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ; ಹಾಗು ಕೇವಲ ಬಣ್ಣದ ಗಾಜಿನ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದಂತಹ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ ದಿ ಕಾಂಕ್ವರರ್ ನ ಚಿತ್ರವು ಈ ವಿಷಯ ವಸ್ತುವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಸುಳುಹು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾಳ ಎರಡು ಚಿತ್ರಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ; ಒಂದರಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣದ ಗಾಜ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ಯುವತಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ,&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆನ್ಸೈ (೧೯೯೪), p. ೩೧.&lt;/ref&gt; ಹಾಗು ಆಕೆಯ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ಮತ್ತೊಂದು ಚಿತ್ರಣ, ಇದರಲ್ಲಿ ಆಕೆ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಆಸೀನಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ, ೧೯೦೦ರಲ್ಲಿ ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಜೀನ್-ಜೋಸೆಫ್ ಬೆಂಜಮಿನ್-ಕಾನ್ಸ್ಟೆಂಟ್ &lt;ref&gt;ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), p. ೧೯೦.&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ಕಲಾವಿದನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೆಂದು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಹದಿನಾರು ಕಂಬದ ಪೀಠಗಳು, ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾಗುವ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ; ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅರ್ಲ್ ಗ್ರೇ ಹಾಗು ಮಾರ್ಕ್ವೆಸ್ಸ್ ಆಫ್ ಸಾಲಿಸ್ಬರಿ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲಿನ ಎದುರಿರುವ ಎರಡು ದ್ವಾರಗಳು ರಾಯಲ್ ಗ್ಯಾಲರಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತವೆ, ಹಾಗು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ದ್ವಾರವು ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕಾರ ಕೊಠಡಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt;

=== ರಾಣಿಯ ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕಾರ ಕೊಠಡಿ ===

[[ಚಿತ್ರ:Royal Robing Room, Palace of Westminster.jpg|thumb|alt=See adjacent text.|ಅಲಂಕರಣದ ಕೊಠಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಚೇರ್ ಆಫ್ ಸ್ಟೇಟ್ ನ ಮೇಲೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಆರಂಭಕ್ಕೆ ರಾಜನ ತಯಾರಿಗಳು]]

ರಾಣಿಯ ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕಾರ ಕೊಠಡಿಯು, ಅರಮನೆಯ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಕೂಟವು ನಡೆಯುವ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ಇದು ಕಟ್ಟಡದ ದಕ್ಷಿಣ ಮುಖಭಾಗದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಇಲ್ಲಿಂದ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಟವರ್ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;Wilson, pp. 8-9&quot;&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), pp. ೮–೯.&lt;/ref&gt; ಹೆಸರೇ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ, ಇಲ್ಲಿ ರಾಜನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭಕ್ಕೆ ಮುನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ವಸ್ತ್ರಾಭರಣ ಹಾಗು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಶಾಹಿ ರಾಜನ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾನೆ.&lt;ref name=&quot;Robing Room&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palace-s-interiors/robing-room/ |title=Architecture of the Palace: The Robing Room |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ವೈಭವೋಪೇತವಾಗಿ ಅಲಂಕೃತವಾದ ಈ ಕೊಠಡಿಯ ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಯೆಂದರೆ ರಾಜನು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರದ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಳ; ಇದನ್ನು ಮೂರು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ.ಇದರ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್, ಸ್ಕಾಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಹಾಗು ಐರ್ಲೆಂಡ್ ನ ಹೂವಿನ ಲಾಂಛನಗಳು ಹಾಗು ವಿವಿಧ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕುರ್ಚಿಯ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣದ ವೆಲ್ವೆಟ್ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹಾಕಲಾಗಿರುತ್ತದೆ, ರಾಜವಂಶದ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಯಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ನೀಡಲ್ವರ್ಕ್ ಇದರ ಕಸೂತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿರುತ್ತದೆ, ಇದರ ಸುತ್ತ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಹಾಗು ''VR''  ಎಂಬ ಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷರಗಳಿರುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಬ್ಯಾರಿ ಎರಡೂ ಕುರ್ಚಿಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ—ಒರಗಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೆತ್ತೆಯನ್ನೂ ಸಹ ಕಸೂತಿಯಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ—ಹಾಗು ಕೊಠಡಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ಅಲಂಕೃತ ಅಮೃತಶಿಲೆಯ ಬೆಂಕಿಗೂಡಿದೆ, ಇದು ಸೆಂಟ್ ಜಾರ್ಜ್ ಹಾಗು ಸೆಂಟ್ ಮೈಕಲ್ ರ ಚಿನ್ನ ಬಣ್ಣ ಲೇಪಿತ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Wilson, pp. 8-9&quot;/&gt;

ಕೊಠಡಿಯ ಅಲಂಕೃತ ವಿಷಯವಸ್ತುವು ದಂತಕಥೆ [[ಕಿಂಗ್ ಆರ್ಥರ್|ರಾಜ ಆರ್ಥರ್]] ನದ್ದಾಗಿದೆ, ಇವನನ್ನು ಹಲವು ವಿಕ್ಟೋರಿಯನ್ನರು ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರತ್ವಕ್ಕೆ ಮೂಲವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Field, p. 192&quot;&gt;ಫೀಲ್ಡ್ (೨೦೦೨), p. ೧೯೨.&lt;/ref&gt; ೧೮೪೮ ಹಾಗು ೧೮೬೪ರ ನಡುವೆ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ ಡೈಸೆ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಐದು ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಭಿತ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅಲಂಕೃತವಾಗಿವೆ, ಇದು ಪುರಾಣದ ಅನ್ಯೋಕ್ತಿಯ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೃಶ್ಯವು ಒಂದು ಧೀರನ ಸದ್ಗುಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ; ಇದರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡದಾದ ವರ್ನಚಿತ್ರವು ಎರಡು ಬಾಗಿಲುಗಳಷ್ಟಿದೆ, ಇದನ್ನು ''ಅಡ್ಮಿಶನ್ ಆಫ್ ಸರ್ ಟ್ರಿಸ್ಟ್ರ್ಯಾಮ್ ಟು ದಿ ರೌಂಡ್ ಟೇಬಲ್''  ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಇದು ಆತಿಥೇಯ ನೀಡುವ ಗುಣವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ಮೂಲತಃ ಏಳು ಚಿತ್ರಗಳ ರಚನೆಗೆ ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು ಆದರೆ ಕಲಾವಿದನ ನಿಧನದಿಂದಾಗಿ ಬಾಕಿ ಉಳಿದ ಎರಡು ಚಿತ್ರಗಳ ರಚನೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಹಾಗು ರಾಜನ ಆಡಳಿತ ಕುರ್ಚಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಗೋಡೆಕಾಗದದ ಅಂಕಣಫಲಕಗಳಲ್ಲಿ ಫ್ರಾನ್ಜ್ ಜೇವರ್ ವಿಂಟರ್ಹಾಲ್ಟರ್ ರಚಿಸಿದ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಹಾಗು ಯುವರಾಜ ಆಲ್ಬರ್ಟ್ ರ ತೈಲ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳಿವೆ.&lt;ref name=&quot;Wilson, pp. 8-9&quot;/&gt;{{#tag:ref|Depicted (clockwise) are the virtues of Courtesy, Religion, Generosity, Hospitality and Mercy. The two missing frescoes were meant to depict Fidelity and Courage.&lt;ref name=&quot;Guide, p. 26&quot;&gt;[[#Guide|''Guide to the Palace of Westminster'']], p. 26.&lt;/ref&gt; Queen Victoria's portrait can be seen in the Parliamentary website.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/worksofart/artwork/unknown/queen-victoria--1819-1901-/3154 |title=Queen Victoria (1819–1901) |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt;|group=note}} ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಇತರ ಅಲಂಕರಣಗಳೂ ಸಹ ಆರ್ಥರಿಯನ್ ಪುರಾಣದಿಂದ ಪ್ರೇರೇಪಿತವಾಗಿವೆ; ಉದಾಹರಣೆಗೆ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೮ ಅರೆಯುಬ್ಬು ಶಿಲ್ಪಗಳ ಸರಣಿಯಿದೆ. ಇದನ್ನು ಹೆನ್ರಿ ಹಗ್ ಹ್ಯಾಮ್ಸ್ಟೆಡ್ ಓಕ್ ಮರದಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿದ್ದಾರೆ,&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ಹಾಗು ಮೇಲ್ಚಾವಣಿಯ ಕೆಳಗಡೆ ಅಲಂಕರಣಪಟ್ಟಿಯಿದೆ. ಇದು ರೌಂಡ್ ಟೇಬಲ್ ನೈಟ್ಸ್ ಗಳ ವಂಶಲಾಂಛನದ ಗುರುತನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Guide, p. 26&quot;/&gt; ಸ್ವತಃ ಮೇಲ್ಚಾವಣಿಯು ವಂಶಲಾಂಛನಗಳ ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತಗೊಂಡಿವೆ, ಇದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಮರದ ನೆಲದ ಅಂಚುಗಳೂ ಸಹ&lt;ref name=&quot;Guide, p. 28&quot;/&gt;—ಇದು ಬಿಂಬದಲ್ಲಿ ಬಲ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಕಂಡರೆ, ಎಡ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಜಮಖಾನೆಗಳು ಹಾಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ.

=== ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿ ===

ವಸ್ತ್ರಾಲಂಕರಣ ಕೊಠಡಿಯ ನೇರಕ್ಕೆ ಉತ್ತರದಿಕ್ಕಿಗೆ ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯಿದೆ. {{Convert|33.5|by|13.7|m|ft}}ನಲ್ಲಿ, ಇದು ಅರಮನೆಯ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಕೊಠಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt;
ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ, ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ರಾಜವಂಶದ ಮೆರವಣಿಗೆಗೆ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ನೆರವಾಗುವುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರೇಕ್ಷಕರು ಮಾರ್ಗದ ಎರಡೂ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಸಾಲಿನ ಆಸನಗಳಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.&lt;ref&gt;ಕ್ವೀನ್ ಅಲ್ಟ್(೧೯೯೨), pp. ೮೪–೮೫.&lt;/ref&gt; ಇದನ್ನು, ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಭವನಗಳನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಲು ಬರುವ ವಿದೇಶದ ಹಿರಿಯ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳ ಭೇಟಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇದನ್ನು ವಿದೇಶಿ ಉನ್ನತಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ನೀಡುವ ಸ್ವಾಗತ ಸಮಾರಂಭಗಳಿಗೆ,&lt;ref name=&quot;Royal Gallery&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palace-s-interiors/royal-gallery/ |title=Architecture of the Palace: The Royal Gallery |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಹಾಗು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಚ್ಯಾನ್ಸಲರ್ ಬೆಳಗಿನ ಉಪಹಾರ ಮಾಡಲು;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/how/occasions/lcbreakfast/ |title=Lord Chancellor's breakfast |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಈ ಹಿಂದೆ ಈ ಕೊಠಡಿಯು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಹಲವಾರು ವರಿಷ್ಠವರ್ಗದ ಮೇಲೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ವಿಚಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಭಾಂಗಣವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Royal Gallery&quot;/&gt;&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್ ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', p. ೨೯.&lt;/ref&gt; ಸಂಸತ್ತಿನ ದಸ್ತಾವೇಜುಗಳ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ.(ಇದರಲ್ಲಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ Iರ ಮರಣದಂಡನೆ ಪತ್ರದ ಯಥಾಪ್ರತಿ), ಹಾಗು ಮೇಜುಗಳು ಹಾಗು ಆಸನಗಳು ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಇದು ಅವರ ಚರ್ಚಾ ಕೊಠಡಿಗೆ ತೀರ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt;

[[ಚಿತ್ರ:Royal Gallery, Palace of Westminster.jpg|thumb|left|ಮ್ಯಾಕ್ ಲೈಸ್ ರ ಹಸಿಚಿತ್ರಗಳು ಹಾಳಾದ ನಂತರ ರಾಯಲ್ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಉಳಿದ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸದೆಯೇ ಹಾಗೇ ಬಿಡಲಾಯಿತು.]]

ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಅಲಂಕರಣ ಯೋಜನೆಯು ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಇತಿಹಾಸದ ಮುಖ್ಯ ಘಟನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿತ್ತು, ಹಾಗು ಇದರ ಭಿತ್ತಿಗಳು ಡೆನಿಯಲ್ ಮಕ್ಲಿಸೆಯವರ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾಗಿವೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು{{Convert|13.7|by|3.7|m|ft}} ರಷ್ಟು ಅಳತೆಯಲ್ಲಿವೆ: ''ದಿ ಡೆತ್ ಆಫ್ ನೆಲ್ಸನ್'' (ಇದು ೧೮೦೫ರ ಟ್ರಫಾಲ್ಗರ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮರಣವನ್ನಪ್ಪಿದ ಲಾರ್ಡ್ ನೆಲ್ಸನ್ ಬಗ್ಗೆ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.) ಹಾಗು ದಿ ಮೀಟಿಂಗ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ಲಿಂಗ್ಟನ್ ಅಂಡ್ ಬ್ಲುಚೆರ್(೧೮೧೫ರಲ್ಲಿ [[ವಾಟರ್ಲೂ ಕಾಳಗ|ವಾಟರ್ ಲೂ ಯುದ್ಧ]]ದಲ್ಲಿ ಡ್ಯೂಕ್ ಆಫ್ ವೆಲ್ಲಿಂಗ್ಟನ್ ಹಾಗು ಗೆಬಾರ್ಡ್ ಲೆಬೆರೆಚ್ಟ್ ವೊನ್ ಬ್ಲುಚೆರ್ ಸಂಧಿಸಿದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ಭಿತ್ತಿ ಚಿತ್ರಗಳು,ಅವುಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಸ್ವಲ್ಪದಿನದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿಂದ ನಾಶವಾದವು.ಇದಕ್ಕೆ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿನ ಮಾಲಿನ್ಯತೆ, ಹಾಗು ಇಂದು ಅದು ಬಹುತೇಕವಾಗಿ ಏಕವರ್ಣೀಯ ಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Field, p. 192&quot;/&gt; ಯೋಜಿಸಲಾದಂತಹ ಉಳಿದ ಹಸಿಚಿತ್ರಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ರದ್ದುಪಡಿಸಲಾಯಿತು; ಹಾಗು ಗೋಡೆಗಳು ಜಾರ್ಜ್ I ನಂತರ ಬಂದ ರಾಜರುಗಳು ಹಾಗು ರಾಣಿಯರ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಭರ್ತಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), pp. ೮, ೧೦–೧೧.&lt;/ref&gt; ಮಿಲಿಟರಿ ಲಕ್ಷಣದಲ್ಲಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಅಲಂಕೃತ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಕಾಯೆನ್ ಕಲ್ಲಿಗೆ ಚಿನ್ನದ ಲೇಪನ ಮಾಡಲಾದ ಎಂಟು ಮೂರ್ತಿಗಳು, ಇದು ಮೂರು ಬಾಗಿಲ ದಾರಿಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ, ಹಾಗು ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಚಾಚು ಕಿಟಕಿಯನ್ನು ಜಾನ್ ಬರ್ನಿ ಫಿಲಿಫ್ ಕೆತ್ತನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಒಬ್ಬ ರಾಜನ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಆತನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ಕದನದ ಬಗ್ಗೆ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ನೆಲದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ{{Convert|13.7|m|ft}} ಅಂಕಣಫಲಕಗಳು,&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಟ್ಯೂಡರ್ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಹಾಗು ಸಿಂಹಗಳ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ; ಹಾಗು ಬಣ್ಣ ಲೇಪಿತ ಕಿಟಕಿಗಳು, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಹಾಗು ಸ್ಕಾಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ನ ರಾಜರುಗಳ ವಂಶಲಾಂಛನವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;Royal Gallery&quot;/&gt;

=== ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿ ===

ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿಯು, ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿ ಹಾಗು ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯ ನಡುವೆಯಿರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ [[wiktionary:anteroom|ಹೊರಕೊಣೆ]]ಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಹಳೆ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕೊಠಡಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ ಇರುವ ಕೋಣೆಗೆ ಈ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ನಿರ್ಮಿತವಾಗಿರುವ ಸ್ಥಳದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಇಲ್ಲಿ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಭೇಟಿಯಾಗಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೊಠಡಿಗೆ ಹೋಗಲು ಹಲವಾರು ಬಾಗಿಲುಗಳಿವೆಯಲ್ಲದೇ, ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಲಾಬಿಯ ವಿಭಾಗ ಹಾಗು ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ಕಚೇರಿಗಳಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt;

ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿಯ ವಿಷಯವಸ್ತುವೆಂದರೆ ಟ್ಯೂಡರ್ ಇತಿಹಾಸ, ಹಾಗು ಕೋಣೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಅಂಕಣಫಲಕಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾದ ೨೮ ತೈಲ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು, ಟ್ಯೂಡರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸದಸ್ಯರುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಿರೂಪಣೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ರಿಚರ್ಡ್ ಬರ್ಚೆಟ್ಟ್ ಹಾಗು ಅವರ ಶಿಷ್ಯರುಗಳು ರಚಿಸಿದ ಚಿತ್ರಗಳಾಗಿವೆ; ಹಾಗು ಅವರ ರಚನೆಯು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯಿಂದ ಪರಭಾರೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇದು ೧೮೫೬ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪೋರ್ಟ್ರೈಟ್ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ೧೨ ಕಂಚಿನ ಅರೆಯುಬ್ಬು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಈ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರಗಳ ಕೆಳಗೆ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ೧೮೫೫-೫೭ರ ನಡುವೆ ವಿಲ್ಲಿಯಮ್ ತೀಡ್ ರಚನೆ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ಇದರ ದೃಶ್ಯಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ''ದಿ ಫೀಲ್ಡ್ ಆಫ್ ದಿ ಕ್ಲಾತ್ ಆಫ್ ಗೋಲ್ಡ್'', ''ದಿ ಎಸ್ಕೇಪ್ ಆಫ್ ಮೇರಿ, ಕ್ವೀನ್ ಆಫ್ ಸ್ಕಾಟ್ಸ್''  ಹಾಗು ''ರಾಲಿಗ್ ಸ್ಪ್ರೆಡಿಂಗ್ ಹಿಸ್ ಕ್ಲೋಕ್ ಆಸ್ ಏ ಕಾರ್ಪೆಟ್ ಫಾರ್ ದಿ ಕ್ವೀನ್''  ಗಳು ಸೇರಿವೆ.&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್  ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', pp. ೩೨–೩೩.&lt;/ref&gt; ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ, ಕಿಟಕಿಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಅಂಕಣಗಳಿವೆ, ಇದು ಹತ್ತು ಅರ್ಮಾಡ ಚಿತ್ರ ನೇಯ್ದ ಬಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಆರನ್ನು ನೇತುಹಾಕಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇವುಗಳು ೧೮೩೪ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಗಾಹುತಿಯಾಗುವವರೆಗೂ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ತೂಗುಹಾಕಲಾಗಿತ್ತು, ಹಾಗು ಇವುಗಳು ೧೫೮೮ರಲ್ಲಿ ಸೋತು ಹೋದ ಸ್ಪಾನಿಶ್ ಅರ್ಮಾಡನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ೧೮೬೧ರವರೆಗೂ ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು.(ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದೇ ಒಂದು ವರ್ಣಚಿತ್ರವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತ್ತು), ಅಲ್ಲದೇ ಇದನ್ನು ೨೦೦೭ರವರೆಗೂ ಮತ್ತೆ ಆರಂಭಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ;{{As of|2010|8|lc=on}} ಎಲ್ಲ ಆರು ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಮುಂಬರುವ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ತೂಗುಹಾಕಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆನ್ಸೈ (೧೯೯೪), p. ೩೮.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Raising The Armada |publisher=BBC News |date=9 April 2010 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/8611457.stm |accessdate=12 May 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/exhibitions-and-events/exhibitions/armada-exhibition/ |title=Painting the Armada exhibition |publisher=UK Parliament |accessdate=1 July 2010 |archive-date=15 ಜುಲೈ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100715133811/http://www.parliament.uk/visiting/exhibitions-and-events/exhibitions/armada-exhibition/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ ಸಿಂಹಾಸನದ ಮೇಲೆ ಆಸೀನಳಾಗಿರುವಂತ ಪ್ರತಿಮೆಯೂ ಸಹ ಇದೆ.(ಸ್ವತಃ ಇದನ್ನು ಪೀಠದ ಮೇಲೆ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಆಕೆಯು ತನ್ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ರಾಜದಂಡ ಹಾಗು ಲಾರೆಲ್ ಕಿರೀಟ ಧರಿಸಿದ್ದಾಳೆ. ಇದು ಈಕೆ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನೂ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಳು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt; ಈ ಪ್ರತಿಮೆಯು, ನ್ಯಾಯ ಹಾಗು ಸೌಮ್ಯತೆಯ ಅನ್ಯೋಕ್ತಿಯ ಮೂರ್ತಿಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ—ಮೊದಲಿನದ್ದು ಬರಿ ಕತ್ತಿ ಹಾಗು ಒಂದು ಅನಮ್ಯವಾದ ಮುಖಭಾವವನ್ನು ತೋರಿದರೆ, ಮತ್ತೊಂದು ಅನುಕಂಪ ಹಾಗು ಆಲಿವ್ ಕೊಂಬೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ಫೆಲ್ ಅಂಡ್ ಮ್ಯಾಕೆನ್ಸೈ(೧೯೯೪), p. ೩೮; ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), p. ೨೬೨.&lt;/ref&gt; ಬಿಳಿ ಅಮೃತಶಿಲೆಯಿಂದ ಕೆತ್ತಲಾದ ಶಿಲ್ಪೀಯ ಸಮಷ್ಟಿಯನ್ನು ೧೮೫೫ರಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಗಿಬ್ಸನ್ ಕೆತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು {{Convert|2.44|m|ft|0}}ರಷ್ಟು ಎತ್ತರ ಹೊಂದಿದೆ; ಇದರ ಗಾತ್ರವು, ಯುವರಾಜನ ಕೊಠಡಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದಂತಹ ಗಾತ್ರ ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ಸುತ್ತುವರಿದ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ೧೯೫೫ ಹಾಗು ೧೯೭೬ರ ನಡುವೆ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಗುಂಪಿನ ಗಾತ್ರ ಹಾಗು ಸ್ಥಳವು, ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಬಾಗಿಲುಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿರುವ ಕಮಾನು(ಇದನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ರಾಜವಂಶದ ಮೆರವಣಿಗೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.)ಇದನ್ನು ದೂರದಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಬೇಕೆಂಬುದನ್ನು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಹಾಗು ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ರಾಜರುಗಳು ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯಿಂದ ಭಾಷಣ ನೀಡಲು ಇಳಿದು ಬರುವಾಗ ರಾಜವಂಶದ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೆನಪು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Lords Route tour&quot;/&gt;&lt;ref&gt;ರೈಡಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ರೈಡಿಂಗ್ (೨೦೦೦), p. ೨೫೩.&lt;/ref&gt;

=== ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿ ===

[[ಚಿತ್ರ:Lords Chamber (landscape).jpg|thumb|alt=Photograph|ರಾಜನ ಸಿಂಹಾಸನ ಮತ್ತು ಅದರ  ಚಿನ್ನದ ಲೇಪನ ಮಾಡಲಾದ ಮೇಲಾವರಣವು ಆರ್ನೆಟ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಮೀರಿಸುತ್ತದೆ.]]

ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಕೊಠಡಿಯು, ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಅದ್ಧೂರಿಯಾಗಿ ಅಲಂಕೃತವಾದ ಕೊಠಡಿಯು{{Convert|13.7|by|24.4|m|ft|0}}ರಷ್ಟು ಅಳತೆಯದ್ದಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಬೆಂಚುಗಳು, ಹಾಗು ಅರಮನೆಯ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ವಿಭಾಗದ ಕೊಠಡಿಯ ಇತರ ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳಿಗೆ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಕೊಠಡಿಯ ಮೇಲ್ಭಾಗಕ್ಕೆ ಬಣ್ಣ ಲೇಪಿತ ಗಾಜಿನ ಕಿಟಕಿಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ಆರು ಅನ್ಯೋಕ್ತಿಯ ಹಸಿಚಿತ್ರಗಳು ಧರ್ಮ, ವೀರಸಂಪ್ರದಾಯ ಹಾಗು ಕಾನೂನನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ.

ಕೊಠಡಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಣಾಲಂಕೃತ ಮೇಲ್ಕಟ್ಟು ಹಾಗು ಸಿಂಹಾಸನವಿದೆ; ಆದಾಗ್ಯೂ ಸಾರ್ವಭೌಮನು ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಸಿಂಹಾಸನವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು.ಆತ ಅಥವಾ ಆಕೆ ಕೇವಲ ಸಂಸತ್ತಿನ ಆರಂಭಿಕ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಹಾಜರಿರುತ್ತಾರೆ. ಆರಂಭಿಕ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ ರಾಜವಂಶದ ಇತರ ಸದಸ್ಯರು ಸಿಂಹಾಸನದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕಾರ ಪೀಠವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ, ಹಾಗು ವರಿಷ್ಠವರ್ಗದವರ ಪುತ್ರರು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಿಂಹಾಸನದ ಕೆಳಗಿರುವ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಕೂರುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾರೆ. ಸಿಂಹಾಸನದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಣ್ಣೆಯ ಮೆತ್ತೆಯಿರುತ್ತದೆ, ಹಿಂಬದಿಯಲ್ಲಿ ಒರಗಿಕೊಳ್ಳಲು ಹಾಗು ಬಾಹುರಹಿತ ಕೆಂಪು ಮೆತ್ತೆಗಳು ಉಣ್ಣೆಯಿಂದ ತುಂಬಿರುತ್ತವೆ. ಇದು ಉಣ್ಣೆಯ ವ್ಯಾಪಾರದ ಬಗೆಗಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ; ಹಾಗು ಇದನ್ನು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಸದನದ ಅಧಿಕಾರಿಯು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.( ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ೨೦೦೬ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಲಾರ್ಡ್ ಸ್ಪೀಕರ್, ಆದರೆ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಲಾರ್ಡ್ ಚ್ಯಾನ್ಸಲರ್ ಅಥವಾ ಒಬ್ಬ ಡೆಪ್ಯುಟಿಯು ಇದರಲ್ಲಿ ಆಸೀನರಾಗುತ್ತಾರೆ). ರಾಜವಂಶದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸದನದ ರಾಜದಂಡವನ್ನು ಉಣ್ಣೆಮೆತ್ತೆಯ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಉಣ್ಣೆಮೆತ್ತೆಯ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಉಣ್ಣೆಮೆತ್ತೆಯಿರುತ್ತದೆ, ದೊಡ್ಡದಾದ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ದಿಂಬಿನಂತಿರುವ ಇದರ ಮೇಲೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಆರಂಭಿಕ ಅಧಿವೇಶನದ ವೇಳೆ ಲಾ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳು ಆಸೀನರಾಗುತ್ತಿದ್ದರು.(ಇವರು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಸದಸ್ಯರುಗಳಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು), ಹಾಗು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರುಗಳು ಹಾಗು ಇತರ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರುಗಳು(ಸದಸ್ಯರುಗಳು ಆಗಿರಲಿ ಬಿಡಲಿ), ಸರ್ಕಾರದ ನ್ಯಾಯಾಂಗವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗುಮಾಸ್ತರು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವ ಸದನದ ಮೇಜು ಇದರ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ.

ಸದನದ ಸದಸ್ಯರು, ಕೊಠಡಿಯ ಮೂರು ಕಡೆಗಳಲ್ಲೂ ಇರುವ ಕೆಂಪು ಬೆಂಚುಗಳ ಮೇಲೆ ಆಸೀನರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಸ್ಪೀಕರ್ ನ ಬಲಭಾಗದ ಬೆಂಚನ್ನು ಧಾರ್ಮಿಕ ಭಾಗವು ರೂಪಿಸಿದರೆ, ಅವರ ಎಡಭಾಗಕ್ಕಿರುವ ಬೆಂಚುಗಳು ಅಲ್ಪ ಕಾಲಿಕ ಭಾಗವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಸ್ಪಿರಿಚ್ಯುವಲ್ (ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನಿಂದ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಆರ್ಚ್ ಬಿಷಪ್ ಗಳು(ಪ್ರಧಾನ ಅರ್ಚಕರು) ಹಾಗು ಬಿಷಪ್ ಗಳು) ಎಲ್ಲರೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಸೀನರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಟೆಂಪೋರಲ್(ಶ್ರೀಮಂತ ವರ್ಗದವರು) ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯತ್ವದ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಆಸೀನರಾಗುತ್ತಾರೆ: ಸರ್ಕಾರದ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರು ಧಾರ್ಮಿಕ ವರಿಷ್ಠರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತರೆ, ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದವರು ಟೆಂಪೊರಲ್ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ವರಿಷ್ಠವರ್ಗದ ಕೆಲವರು, ಯಾವುದೇ ಪಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಇವರುಗಳು ಸದನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಉಣ್ಣೆಮೆತ್ತೆಗೆ ಎದುರಿನಲ್ಲಿರುವ ಬೆಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು; ಈ ಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಇವರುಗಳನ್ನು ಎದುರು ಸಾಲಿನ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷದವರು ಅಥವಾ ಪಕ್ಷೇತರರು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

[[ಚಿತ್ರ:Passing of the Parliament Bill, 1911 - Project Gutenberg eText 19609.jpg|thumb|left|alt=Drawing|1911ರ  ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡು ಸದನಗಳಲ್ಲಿನ ಮತಚಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ವಿಭಜಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುವುದು.]]

ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾರವಾಗುವ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾದುದೆಂದರೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭ; ಇದನ್ನು ಪ್ರತಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನ ಆರಂಭಿಸಲು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣಾ ಅಥವಾ ಶರತ್ಕಾಲದ ನಂತರ ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ: ಕಿರೀಟ(ಅಕ್ಷರಶಃ, ಹಾಗು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಸಾರ್ವಭೌಮನನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ),  ದಿ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಸ್ಪಿರಿಚ್ಯುವಲ್ ಹಾಗು ಟೆಂಪೋರಲ್, ಹಾಗು ದಿ ಕಾಮನ್ಸ್(ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಶಾಸಕಾಂಗವನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ), ನ್ಯಾಯಾಂಗ(ಆದಾಗ್ಯೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರುಗಳು ಸಂಸತ್ತಿನ ಎರಡೂ ಸದನಗಳ ಸದಸ್ಯರುಗಳಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ), ಹಾಗು ಕಾರ್ಯಾಂಗ(ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಂತ್ರಿಗಳು, ಹಾಗು ರಾಜನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾದ ಮಿಲಿಟರಿ ದಳಗಳು); ಹಾಗು ಕೊಠಡಿಯ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲೇ ಇರುವ ದೊಡ್ಡದಾದ ರಾಜವಂಶದ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಸಮಾರಂಭಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿತರಾದ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಅತಿಥಿಗಳು ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಸಿಂಹಾಸನಾರೂಢರಾದ ಸಾರ್ವಭೌಮರು, ಸಿಂಹಾಸನದಿಂದ ಭಾಷಣ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಆ ವರ್ಷದ ಸರ್ಕಾರದ ಯೋಜನೆ ಹಾಗು ಮುಂಬರುವ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕೆ ವಿಧಾಯಕದ ಕಾರ್ಯಸೂಚಿಯನ್ನು ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಳು ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಳ ಚರ್ಚಾ ಸಭಾಂಗಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸದಿರಬಹುದು, ಇದರ ಬದಲಿಗೆ, ಬಾಗಿಲಿನ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಸದನದ ಅಡ್ಡಗಟ್ಟೆಯ ಹಿಂಭಾಗದಿಂದ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಸಾರ್ವಭೌಮನು ಕೇವಲ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕಮಿಷನರ್ಸ್ ನ ಗುಂಪಿನಿಂದ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾಗ, ಪ್ರತಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಮಟ್ಟದ ಔಪಚಾರಿಕ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ಸಮಾರಂಭ ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

=== ವರಿಷ್ಠ ವರ್ಗದ ಲಾಬಿ ===

ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವುದು ವರಿಷ್ಠ ವರ್ಗದ ಲಾಬಿ; ಇದೊಂದು ಮುಂಗೋಣೆಯಾಗಿದ್ದು ಇದರಲ್ಲಿ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿರುವಾಗ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಅನೌಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಸಂಧಾನದ ಮೂಲಕ ತೀರ್ಮಾನಿಸುತ್ತಾರೆ.ಅಲ್ಲದೇ ಈ ಕೊಠಡಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ದ್ವಾರಪಾಲಕರಿಂದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಲಾಬಿಯು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬದಿಯಲ್ಲಿ {{Convert|11.9|m|ft}}ನಷ್ಟು ಅಳತೆಯಿರುವ ಮತ್ತು {{Convert|10|m|ft}}ನಷ್ಟು ಎತ್ತರವಿರುವ ಒಂದು ಚೌಕ ಕೊಠಡಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಇದರ ನೆಲದ ನಡುಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಅಲಂಕರಣ ವಸ್ತುವು ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ, ಆ ಅಲಂಕರಣ ವಸ್ತುವೆಂದರೆ ಡಾರ್ಬಿ ಮಾರ್ಬಲ್‌ಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅಷ್ಟಭುಜ ಆಕಾರದ ಕೆತ್ತನೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಹಿತ್ತಾಳೆ ಫಲಕಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಿದ ಒಂದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಪಂಚದಳ ಗುಲಾಬಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), p. ೧೬.&lt;/ref&gt; ನೆಲದ ಉಳಿದ ಭಾಗಕ್ಕೆ ವಂಶಲಾಂಛನಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಸೂಕ್ತಿಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಬಣ್ಣದ ಹೆಂಚುಗಳನ್ನು ಹಾಸಲಾಗಿದೆ. ಗೋಡೆಗಳಿಗೆ ಬಿಳಿ ಶಿಲೆಗಳಿಂದ ಹೊರಹೊದಿಕೆ ಹೊದಿಸಲಾಗಿದೆ; ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಬಾಗಿಲ ಪ್ರವೇಶ ದಾರಿ ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ; ಕಮಾನು ಚಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾರ ಅಧಿಪತ್ಯದವರೆಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ಅನ್ನು ಆಳಿದ ಆರು ರಾಜ-ವಂಶಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಲಾಂಛನಗಳಿವೆ. (ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್, ನಾರ್ಮನ್, ಪ್ಲಾಂಟಗೆನೆಟ್, ಟ್ಯೂಡರ್, ಸ್ಟ್ವಾರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಹ್ಯಾನೋವೆರಿಯನ್) ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಆರಂಭಿಕ ಶ್ರೀಮಂತವರ್ಗದವರ ಲಾಂಛನಗಳನ್ನು ಬಣ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಕಿಟಕಿಗಳಿವೆ.&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್  ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', pp. ೪೭–೪೯.&lt;/ref&gt;

ಬಾಗಿಲು ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕಿರುವ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಬಾಗಿಲು ದಾರಿಯು ಭಾರೀ ಭವ್ಯವಾಗಿದೆ.ಅಲ್ಲದೇ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಜವಂಶದ ಲಾಂಛನಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹೆಚ್ಚು ಚಿನ್ನದ ಲೇಪನದಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಹಿತ್ತಾಳೆ ಮಹಾದ್ವಾರಗಳಿಂದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಕೊರೆದ ಮತ್ತು ಗುಬ್ಬಿ-ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದ ಈ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ {{Convert|1.5|t|ST}} ನಷ್ಟು ತೂಕ ಹೊಂದಿವೆ.&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್  ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', pp. ೫೦–೫೧.&lt;/ref&gt; ಪಕ್ಕದ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಗಡಿಯಾರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ: ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಲಾ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿನ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕಮಿಟಿಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುವ ಮೋಸಸ್ ಕೊಠಡಿಯಿದೆ.

ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಮಾನು ಚಾವಣಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ವರಿಷ್ಠ ವರ್ಗದ ಕಾರಿಡಾರ್ ಇದೆ. ಇದು ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವೆಸ್ಟ್ ಕೋಪ್‌ನಿಂದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಾಗರಿಕ ಕದನದ ಸಂದರ್ಭದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಎಂಟು ಭಿತ್ತಿ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Central Lobby tour&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/central-lobby-tour/ |title=Central Lobby virtual tour |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010 |archive-date=16 ಜುಲೈ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100716004602/http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/central-lobby-tour/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಈ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ೧೮೫೬ ಮತ್ತು ೧೮೬೬ರ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಸಲಾಗಿದೆ;&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), p. ೨೧.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್ ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', p. ೫೩.&lt;/ref&gt; ಹಾಗೂ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೃಶ್ಯವನ್ನು 'ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ತರಲು ಮಾಡಿದ ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ'.&lt;ref name=&quot;Central Lobby tour&quot;/&gt; ಉದಾಹರಣೆಗಳೆಂದರೆ ''ಐದು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಸುಪರ್ದಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ I ಇವರ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪೀಕರ್ ಲೆಂತಾಲ್ ಕಾಮನ್ಸ್‌ನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ರ''. ಇದು ನಿರಂಕುಶ ಪ್ರಭುತ್ವದ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿರೋಧವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ; ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಯಾತ್ರಿಕಪಿತೃಗಳ ನೌಕಾರೋಹಣ ಚಿತ್ರ, ಇದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

=== ಕೇಂದ್ರ ಲಾಬಿ ===

[[ಚಿತ್ರ:Central Lobby, Palace of Westminster.jpg|thumb|alt=The Central Lobby|ರಾಬರ್ಟ್ ಅನ್ನಿಂಗ್ ಬೆಲ್ ರವರಿಂದ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ಗೆ ಸೆಂಟ್ ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್  (1924) ಹಾಗು ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಪಾಯ್ಟನ್ ರವರಿಂದ ವೇಲ್ಸ್ ಗೆ ಸೆಂಟ್ ಡೇವಿಡ್(1898)  ಗಳು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಲಾಬಿಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕರಿಸಲಾದ ನಾಲ್ಕು ಬೆರಕೆಗಲ್ಲಿನ ಚಿತ್ತಾರಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡಾಗಿವೆ.]]

ಮೂಲತಃ ಆಕಾರದಿಂದಾಗಿ 'ಅಷ್ಟಭುಜಾಕೃತಿಯ ಸಭಾಂಗಣ'ವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಕೇಂದ್ರ ಲಾಬಿಯು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಕೇಂದ್ರ-ಬಿಂದುವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇಂದ್ರ ಗೋಪುರಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಕೆಳ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಹಾಗೂ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಸೇಂಟ್ ಸ್ಟೀಫನ್ಸ್ ಸಭಾಂಗಣ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿನ ನಿರೀಕ್ಷಣಾ ಸಭಾಂಗಣ ಹಾಗು ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಒಂದು ಜನನಿಬಿಡ ಅಡ್ಡ-ಹಾದಿಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ. ಎರಡು ಚರ್ಚಾ ಕೋಣೆಗಳ ನಡುವಿನ ಇದರ ಸ್ಥಾನವು ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ತಾತ್ತ್ವಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವಾದಿ ಎರ್ಸ್ಕಿನ್ ಮೇ ಈ ಲಾಬಿಯನ್ನು 'ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಕೀಯ ಕೇಂದ್ರ'ವೆಂದು ವಿವರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿದೆ;&lt;ref&gt;ಕ್ವೀನ್ ಅಲ್ಟ್(೧೯೯೨), p. ೯೩.&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ನಡುವೆ ಬರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟರೆ ಭವ್ಯವಾದ ತೂಗುವ ಗೊಂಚಲುದೀಪದ ಕೆಳಗಡೆ ನಿಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ರಾಜವಂಶದ ಸಿಂಹಾಸನ ಮತ್ತು ಸ್ಪೀಕರ್‌ನ ಅಧಿಕಾರ ಸ್ಥಾನ ಎರಡನ್ನೂ ನೋಡಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಭೇಟಿಯನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸದೆಯೇ ಆಯಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮತದಾರ ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಬಹುದು;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palace-s-interiors/central-lobby/ |title=Architecture of the Palace: Central Lobby |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಈ ರೂಢಿಯು ''ಲಾಬಿಂಗ್(ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವಿಕೆ)''  ಎಂಬ ಪದದ ಉಗಮದ ಸಂಭಾವ್ಯ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/82529.stm |title=Lobbying |date=1 October 2008 |publisher=BBC News |accessdate=21 January 2010}}&lt;/ref&gt; ಆ ಸಭಾಂಗಣವು ಪ್ರತಿ ಅಧಿವೇಶನಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಇಲ್ಲಿಂದ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗೆ ಸಾಗುವ ಸ್ಪೀಕರ್‌ನ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಸ್ಥಾನವೂ ಆಗಿದೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಲಾಬಿಯು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ {{Convert|18.3|m|ft}}ನಷ್ಟು ಮತ್ತು ನೆಲದಿಂದ ಕಮಾನು ಚಾವಣಿಯ ಕೇಂದ್ರದವರೆಗೆ {{Convert|22.9|m|ft}}ನಷ್ಟು ಅಳತೆ ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಕಮಾನು ಚಾವಣಿಗೆ ಆಧಾರವಾದ ಕಮಾನುಗಳ ನಡುವಿನ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಪುಷ್ಪಾಲಂಕೃತ ಲಾಂಛನಗಳು ಮತ್ತು ವಂಶಲಾಂಛನಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ವೆನೀಷನ್ ಗಾಜಿನ ಮೊಸೇಯಿಕ್ ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳಿಂದ ಸಿಂಗರಿಸಲಾಗಿದೆ; ಹಾಗೂ ಈ ಕಮಾನುಗಳ ಛೇದಕಗಳಲ್ಲಿನ ಉಬ್ಬುಕೆತ್ತನೆಗಳಲ್ಲೂ ಸಹ ಪಾರಂಪರಿಕ ಲಾಂಛನಗಳನ್ನು ಕೊರೆಯಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;''ಗೈಡ್  ಟು ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ '', pp. ೫೩–೫೪.&lt;/ref&gt; ಲಾಬಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗೋಡೆಯು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ರಾಜರ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾದ ಒಂದು ಕಮಾನನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; ನಾಲ್ಕೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಲು-ದಾರಿಗಳಿವೆ, ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಮೇಲಿನ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಫಲಕದ ಪುಟೀಪನ್ನು ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್‌ನ ಸಂವಿಧಾನರಚಕ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಆಶ್ರಯದಾತ ಸಂತ(ಸೇಂಟ್)ರನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಮೊಸೇಯಿಕ್ ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳಿಂದ ಅಂದಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ: ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸೇಂಟ್ ಜಾರ್ಜ್, ಸ್ಕಾಟ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಸೇಂಟ್ ಆಂಡ್ರಿವ್, ವೇಲ್ಸ್‌ನ ಸೇಂಟ್ ಡೇವಿಡ್ ಮತ್ತು ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸೇಂಟ್ ಪ್ಯಾಟ್ರಿಕ್.{{#tag:ref|Ireland was part of the [[United Kingdom of Great Britain and Ireland|United Kingdom]] in its entirety from 1801 until the secession of the [[Irish Free State]] in 1922. Decorative references to Ireland exist throughout the Palace of Westminster and include symbols like the harp and the [[shamrock]].|group=note}} ಇತರ ನಾಲ್ಕು ಕಮಾನು ಚಾವಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಿಟಕಿಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳ ಕೆಳಗೆ ಶಿಲಾ ಪರದೆಗಳಿವೆ. ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಎರಡಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಭಾಂಗಣದ ಅಂಚೆ-ಕಛೇರಿಯು ಈ ಪರದೆಗಳ ಹಿಂದೆ ಇದೆ. ಅವುಗಳ ಮುಂದೆ ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ರಾಜ್ಯನೀತಿಜ್ಞರ ಸಹಜಗಾತ್ರಕ್ಕಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿವೆ; ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಾಲ್ಕು-ಬಾರಿ ಪ್ರಧಾನ-ಮಂತ್ರಿಯಾದ ವಿಲಿಯಂ ಎವರ್ಟ್ ಗ್ಲ್ಯಾಡ್‌ಸ್ಟೋನ್.&lt;ref name=&quot;Central Lobby tour&quot;/&gt; ಈ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ ನೆಲವನ್ನು ಮಿಂಟನ್ ಬಣ್ಣದ-ಹೆಂಚುಗಳಿಂದ ಸಿಕ್ಕುಸಿಕ್ಕಾಗಿ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಲ್ಯಾಟಿನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬರೆದ [[wikisource:Bible, King James, Psalms#Psalm 127|ಪವಿತ್ರಗೀತೆ 127]]ರ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಭಾಗವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆ ಭಾಗವು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಅರ್ಥ ವಿವರಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ: &quot;ಲಾರ್ಡ್‌ನ ಹೊರತು ಅವರ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಲ್ಲ&quot;.&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), p. ೧೯.&lt;/ref&gt;

ಕೇಂದ್ರ ಲಾಬಿಯಿಂದ ಕೆಳಗಿನ ಕಾಯುವ ಸಭಾಂಗಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಪೂರ್ವದ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮತ್ತು ಅದರ ಆರು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಂಕಣಗಳು ೧೯೧೦ರವರೆಗೆ ಖಾಲಿಯಾಗಿಯೇ ಇದ್ದವು, ಅನಂತರ ಅವನ್ನು ಟ್ಯೂಡರ್ ಸಂತತಿಯ ಇತಿಹಾಸದ ದೃಶ್ಯಗಳಿಂದ ತುಂಬಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;ವಿಲ್ಸನ್ (೨೦೦೫), p. ೨೦.&lt;/ref&gt; ಆ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಲಿಬರಲ್ ವರಿಷ್ಠ ವರ್ಗದವರಿಂದ ಕೂಲಿ ಪಾವತಿಸಲಾಯಿತು, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಚಿತ್ರವನ್ನು ವಿವಿಧ ಕಲಾವಿದರ ಬಿಡಿಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಕೆಂಪು, ಕಪ್ಪು ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ಬಣ್ಣದ ವರ್ಣಫಲಕಗಳು ಹಾಗೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಎತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಚಿತ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಏಕರೂಪತೆಯಿತ್ತು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೃಶ್ಯವು ಬಹುಶಃ ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿಲ್ಲ: ''ಹಳೆಯ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಉದ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿ ಹೂಗಳನ್ನು ಕೀಳುತ್ತಿರುವುದು'', ಇದು ಈ ಹೂಗಳ ಮೂಲವು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೌಸಸ್ ಆಫ್ ಲ್ಯಾಂಕಸ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಯೋರ್ಕ್‌ನ ಲಾಂಛನಗಳಾಗಿವೆಯೆಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ಶೇಕ್ಸ್‌ಪಿಯರ್‌ನ ''ಹೆನ್ರಿ VI, ಭಾಗ ೧'' ರಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/worksofart/artwork/henry-arthur-payne/plucking-the-red-and-white-roses-in-the-old-temple-gardens/2593 |title=Plucking the Red and White Roses in the Old Temple Gardens |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt;

=== ಸದಸ್ಯರ ಲಾಬಿ ===

{{Main|Members' Lobby}}

ಕೇಂದ್ರ ಲಾಬಿಯಿಂದ ಉತ್ತರ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಮುಂದುವರಿದಾಗ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕಾರಿಡಾರ್ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಅದರ ಪ್ರತಿರೂಪ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನಂತಹುದೇ ವಿನ್ಯಾಸ ಹೊಂದಿದೆ. [[ಅಂತಃಕಲಹ]] ಮತ್ತು ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕ್ರಾಂತಿಯ ನಡುವಿನ ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದ ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ದೃಶ್ಯಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಆ ದೃಶ್ಯಗಳಿಗೆ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಮ್ಯಾಥಿವ್ ವಾರ್ಡ್ ಬಣ್ಣ ಬಳಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅವು ಸಂನ್ಯಾಸಿಯು ''ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಸತ್ತಿಗಾಗಿ ಘೋಷಿಸುವುದು''  ಹಾಗೂ ''ಔತಣ-ಕೂಟದ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ವಿಲಿಯಂ ಮತ್ತು ಮೇರಿಗೆ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕಾಮನ್ಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡುವುದು''  ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Central Lobby tour&quot;/&gt; ಅರಮನೆಯ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ವಿಭಾಗದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೋಲುವ ಮತ್ತೊಂದು ಮುಂಗೋಣೆಯು ಸದಸ್ಯರ ಲಾಬಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರು ಚರ್ಚೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಮಾತುಕತೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಒಟ್ಟಾಗಿ &quot;ದಿ ಲಾಬಿ&quot; ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/architecture/palace-s-interiors/members-lobby-churchill-arch/ |title=Architecture of the Palace: The Members' Lobby and the Churchill Arch |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt;

ಈ ಕೊಠಡಿಯು ವರಿಷ್ಠ ವರ್ಗದ ಲಾಬಿಯಂತೆಯೇ ಇದೆ, ಆದರೆ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಸರಳವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು ಎಲ್ಲಾ ಬದಿಗಳಲ್ಲೂ {{Convert|13.7|m|ft}}ನಷ್ಟು ಅಳತೆಯ ಘನಾಕೃತಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಆಗ ೧೯೪೧ರ ಬಾಂಬ್ ದಾಳಿಯಿಂದ ಭಾರಿ ಹಾನಿಗೊಳಗಾದ ನಂತರ ಇದನ್ನು ಸರಳ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಮರುನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲವು ಕಡೆ ಹೆಚ್ಚುಕಡಿಮೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನಲಂಕೃತವಾಗಿರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ಬಾಗಿಲಿನ ಕಮಾನು-ಹಾದಿಯನ್ನು ಯುದ್ಧದ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳ ಉಳಿಕೆಯಾಗಿ ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡದೇ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಲಾಗಿದೆ; ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಈಗ ರಬಲ್ ಆರ್ಚ್ ಅಥವಾ ಚರ್ಚಿಲ್ ಆರ್ಚ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ವಿಂಸ್ಟನ್ ಚರ್ಚಿಲ್ ಮತ್ತು ಡೇವಿಡ್ ಲಾಯ್ಡ್ ಜಾರ್ಜ್‌ರ ಹಿತ್ತಾಳೆ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿವೆ. ಇವರು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ಮೊದಲನೇ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟನ್‌ನ ಮುಖಂಡತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ; MP ಗಳು ತಮ್ಮ ಮೊದಲನೇ ಭಾಷಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಲಿಯೆಂದು ಪ್ರತಿಮೆಯ ಪಾದವನ್ನು ಉಜ್ಜುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಬಹುಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಇರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಪಾದವು ಹೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಲಾಬಿಯು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಮತ್ತು ಎದೆಮಟ್ಟದ-ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಎರಡು ದೊಡ್ಡ ರಂಗಭೂಮಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ MP ಗಳು ತಮ್ಮ ಅಂಚೆ ಮತ್ತು ದೂರವಾಣಿ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಹೌಸ್‌ನ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಈ ರಂಗಭೂಮಿಗಳನ್ನು ೧೯೬೦ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/commons-tour/ |title=House of Commons Chamber virtual tour |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010 |archive-date=16 ಜುಲೈ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100716005311/http://www.parliament.uk/visiting/online-tours/virtualtours/commons-tour/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

=== ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿ ===

ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಉತ್ತರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿದೆ; ಇದನ್ನು ೧೯೪೧ರಲ್ಲಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯನ್ ಚೇಂಬರ್ ನಾಶಗೊಂಡ ನಂತರ ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಗೈಲ್ಸ್ ಗಿಲ್ಬರ್ಟ್ ಸ್ಕಾಟ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶನದಡಿ ಪುನಃರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕೊಠಡಿಯು {{Convert|14|by|20.7|m|ft}} ನಷ್ಟು ಉದ್ದಳತೆ ಹೊಂದಿದೆ,&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಮತ್ತು ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಗಿಂತ ತುಂಬಾ ಸರಳವಾಗಿದೆ; ಅರಮನೆಯ ಕಾಮನ್ಸ್ ಬದಿಯ ಬೆಂಚುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳಿಗೆ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್‌ನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಕೆಂಪು ಬೆಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ಕೂರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಭಾರತ]], ಕೆನಡಾ ಮತ್ತು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮೊದಲಾದ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಇತರ ಸಂಸತ್ತುಗಳು ಈ ಬಣ್ಣದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಕಲು ಮಾಡಿವೆ.ಅದರ ಪ್ರಕಾರ ಕೆಳ-ಮನೆಯು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮನೆಯು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದೊಂದಿಗೆ ಸಮ್ಮಿಳಿತಗೊಂಡಿದೆ.

[[ಚಿತ್ರ:Old House of Commons chamber, F. G. O. Stuart.jpg|thumb|left|alt=The Commons Chamber|ಅದರ ಪೂರ್ವವರ್ತಿಗಳಂತೆ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಯುದ್ಧ ನಂತರದ ಕೊಠಡಿ ಅದರ ಹಸಿರು ಬೆಂಚುಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇವಲ ಮೂರನೆ ಎರಡು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ನೀಡಬಲ್ಲದು.]]

ಈ ಕೊಠಡಿಯ ಉತ್ತರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಈ ಸಂಸತ್ತಿಗೆ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದ ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಅವರ ಕುರ್ಚಿಯಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸ್ಪೀಕರ್‍ನ ಕುರ್ಚಿಯು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಸಮಾರಂಭದಂದು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಸ್ಪೀಕರ್ ಕುರ್ಚಿಯ ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟವಾದ ನಕಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಪೀಕರ್‌ನ ಕುರ್ಚಿಯ ಮುಂದೆ ಹೌಸ್‌ನ ಮೇಜಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಅದರ ಮೇಲೆ ಕಾಮನ್ಸ್‌ನ ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾದ ಅಧಿಕಾರ ದಂಡವನ್ನು ಇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿತರಣಾ ಮೂಲದ ಟಪಾಲು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿವೆ. ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಮುಂದಿನ-ಬೆಂಚಿನ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರು (MP ಗಳು) ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿ ಮತ್ತು ಭಾಷಣಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಇರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೌಸ್‌ನ ಎರಡು ಬದಿಯಲ್ಲೂ ಹಸಿರು ಬೆಂಚುಗಳಿರುತ್ತವೆ; ಆಡಳಿತ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರು ಸ್ಪೀಕರ್‌ನ ಬಲಭಾಗದ ಬೆಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಕೂರುತ್ತಾರೆ.ಅದೇ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರು ಸ್ಪೀಕರ್‌ನ ಎಡಭಾಗದ ಬೆಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಆಸೀನರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಎದುರು-ಬೆಂಚುಗಳಿಲ್ಲ. ಈ ಕೊಠಡಿಯು ಸಣ್ಣದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಂಸತ್ತಿನ ೬೫೦ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ೪೨೭ ಮಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸರಿಹೊಂದುತ್ತದೆ,&lt;ref name=&quot;Churchill and the Commons Chamber&quot;/&gt; ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ವಾಗ್ವಾದದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ MPಗಳು ಹೌಸ್‌ನ ಎರಡೂ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಸಂಪ್ರದಾಯದಂತೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜನು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ೧೬೪೨ರಲ್ಲಿ ರಾಜ ಚಾರ್ಲ್ಸ್&amp;nbsp;I ಅದನ್ನು ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ರಾಜನು ರಾಜದ್ರೋಹದ ಆಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಐದು ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಆದರೆ ರಾಜ ಸ್ಪೀಕರ್ ವಿಲಿಯಂ ಲೆಂತಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಇವರಿರುವ ಸ್ಥಳದ ಬಗ್ಗೆ ಏನಾದರೂ ತಿಳಿದಿದೆಯಾ ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಲೆಂತಾಲ್ ಹೀಗೆಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದರು: &quot;ನಿಮಗೆ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಾದರೆ, ನನಗೆ ಈ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ನೋಡುವ ಅಥವಾ ಮಾತನಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಹಕ್ಕಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನಾನು ಸೇವಕನಾಗಿರುವ ಹೌಸ್‌ ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದಂತೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Some predecessors kept their nerve, others lost their heads |last=Sparrow |first=Andrew |work=The Daily Telegraph |location=London |date=18 October 2000 |url=http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/4790900/Some-predecessors-kept-their-nerve-others-lost-their-heads.html |accessdate=3 December 2009}}&lt;/ref&gt;

ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್‌ನ ನೆಲದ ಮೇಲಿನ ಎರಡು ಕೆಂಪು ಗೆರೆಗಳು {{Convert|2.5|m|ftin}}&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಅಂತರದಲ್ಲಿವೆ, ಅದು ಅಪಾಕ್ರಿಫದ ಬರಹದ ಉಲ್ಲೇಖಿತ ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಎರಡು ಖಡ್ಗಗಳ-ಉದ್ದದಷ್ಟಿರಬೇಕೆಂದು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವು ಹೌಸ್‌ನ ವಿವಾದಗಳು ಘರ್ಷಣೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯದಂತೆ ತಡೆಗಟ್ಟುವುದಾಗಿತ್ತೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಈ ಕೊಠಡಿಗೆ ಖಡ್ಗಗಳನ್ನು ತರಲು ಅವಕಾಶವಿತ್ತೇ ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲ; ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಕೇವಲ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿನ ಸಾರ್ಜೆಂಟ್‌ರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿನ ಅವರ ಪಾತ್ರದ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಖಡ್ಗವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ; ಮತ್ತು ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ತಮ್ಮ ಖಡ್ಗಗಳನ್ನು ತೂಗುಹಾಕಲು MP ಗಳಿಗೆ ಸದಸ್ಯರ ಉಡುಪು-ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣದ ರಿಬ್ಬನ್‌ನ ಕುಣಿಕೆಗಳಿವೆ. ಅನುಚರರು ಖಡ್ಗಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸಾಲಿನ ಗೆರೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite book |last1=Rogers |first1=Robert |last2=Walters |first2=Rhodri |title=How Parliament Works |edition=6th |year=2006 |publisher=Longman |isbn=978-1405832557 |page=14}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Rogers |first=Robert |title=Order! Order! A Parliamentary Miscellany |year=2009 |publisher=JR Books |location=London |isbn=978-1906779283 |page=27}}&lt;/ref&gt; MPಗಳು ಭಾಷಣ ಮಾಡುವಾಗ ಆ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ದಾಟಬಾರದೆಂದು ನಿಯಮಾವಳಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ; ಈ ನಿಯಮವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರು ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರಿಂದ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಖಂಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ತಪ್ಪಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ ಇದನ್ನು &quot;ಪಕ್ಷದ ನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ&quot; ಎಂಬುದರ ಸಂಭಾವ್ಯ ಮೂಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

=== ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದ ಆವರಣ ===

[[ಚಿತ್ರ:Microcosm of London Plate 094 - Westminster Hall edited.jpg|thumb|upright|alt=Engraving|19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ  ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್]]

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ, ಈಗಲೂ ಇರುವ ಹಳೆಯ ಭಾಗ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ೧೦೯೭ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು,&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Cescinsky |first1=Herbert |last2=Gribble |first2=Ernest R. |year=1922 |month=February |title=Westminster Hall and Its Roof |journal=The Burlington Magazine for Connoisseurs |volume=40 |issue=227 |pages=76–84 |id={{JSTOR|861585}}}}  {{Subscription required}}&lt;/ref&gt; ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದು ಯುರೋಪಿನಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಸಭಾಂಗಣವಾಗಿತ್ತು. ಮೂರು ಹಜಾರಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವಂತೆ ಚಾವಣಿಗೆ ಮೂಲತಃ ಸ್ತಂಭಗಳಿಂದ ಆಧಾರ ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ರಾಜ ರಿಚರ್ಡ್ IIರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಇದನ್ನು ರಾಜವಂಶದ ಬಡಗಿ ಹಘ್ ಹರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಚಾಚು-ತೊಲೆಯ ಚಾವಣಿಯಾಗಿ ಬದಲಿಸಿದರು, 'ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಮರದ-ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠ ರಚನೆ'ಯಾದ ಇದು ಆರಂಭದಲ್ಲಿದ್ದ ಮೂರು ಹಜಾರಗಳು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಶಾಲವಾದ ತೆರೆದ ಸಭಾಂಗಣವಾಗಿ ಬದಲಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಹೊಸ ಚಾವಣಿಯನ್ನು ೧೩೯೩ರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;[http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/westminsterhall/architecture/the-hammer-beam-roof-/]&lt;/ref&gt; ರಿಚರ್ಡ್‌ರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ ಹೆನ್ರಿ ಯೆವೆಲೆಯು ಮೂಲತಃ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಗೂಡಿನ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟ ರಾಜರ ಸಹಜಗಾತ್ರದ ಹದಿನೈದು ಬೃಹತ್ ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿಂದ ಗೋಡೆಗಳಿಗೆ ಹೊಸರೂಪಕೊಟ್ಟರು.&lt;ref&gt;ಜೊನಾತನ್ ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡರ್ ಅಂಡ್ ಪೌಲ್ ಬಿನ್ಸ್ಕಿ (eds), ''ಏಜ್ ಆಫ್ ಷಿವಲ್ರಿ, ಆರ್ಟ್ ಇನ್ ಪ್ಲ್ಯಾಂಟೆಗ್ನೆಟ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್, ೧೨೦೦–೧೪೦೦'', pp. ೫೦೬–೫೦೭, ರಾಯಲ್ ಅಕಾಡಮಿ/ವೈಡೆನ್ ಫೆಲ್ಡ್ ಅಂಡ್ ನಿಕೊಲಸನ, ಲಂಡನ್೧೯೮೭. ಅದರೊಳಗಿನ ಕೇವಲ ಆರು ಮೂರ್ತಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗಿವೆ, ಹಾಗು ಉಳಿದಿರುವವುನ್ನು ಮತ್ತು ಡೈಸ್ ಅನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಸಭಾಂಗಣವು ರಿಚರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಆತನ ವಾಸ್ತುಯೋಜಕ ಹೆನ್ರಿ ಯೆವೆಲೆ ಬಿಟ್ಟುಹೋದಂತೆಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ.&lt;/ref&gt; ಪುನರ್ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ೧೨೪೫ರಲ್ಲಿ ರಾಜ ಹೆನ್ರಿ&amp;nbsp;III ಆರಂಭಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಇದು ರಿಚರ್ಡ್‌ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಕಾಲ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು.

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣವು {{Convert|20.7|by|73.2|m|ft}} ಅಳತೆಯ, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅಗಲಳತೆಯ ವಿಸ್ತಾರದ ಚಾವಣಿ ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G11&quot;/&gt; ಈ ಚಾವಣಿಗೆ ಬಳಸಿದ ಓಕ್ ಮರಗಳನ್ನು ಹ್ಯಾಂಪ್ಶೈರ್‌ನ ರಾಜರ ಕಾಲದ ಅರಣ್ಯಗಳಿಂದ, ಹರ್ಟ್‌ಫೋರ್ಡ್ಶೈರ್ ಮತ್ತು ಸುರ್ರೆಯ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಗಳಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಂಡುಬರಲಾಗಿದೆ; ಅವನ್ನು {{Convert|56|km|mi}} ದೂರದಲ್ಲಿ ಸುರ್ರೆಯ ಫರ್ನ್ಹ್ಯಾಮ್‌ನ ಹತ್ತಿರ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;ಗೆರ್ ಹೋಲ್ಡ್ (೧೯೯೯), pp. ೧೯–೨೦.&lt;/ref&gt; ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಹೊರೆಗಾಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರಕು-ದೋಣಿಗಳು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ಗೆ ಜೋಡಿಸಿದ ದಿಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಿದವೆಂದು ದಾಖಲೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Salzman |first=LF |title=Building in England down to 1540 |year=1992 |publisher=Oxford University Press, USA |isbn=978-0198171584}}&lt;/ref&gt;

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಸ್ಥಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಮೂರು ನ್ಯಾಯಸಭೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು: ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಕಿಂಗ್ಸ್ ಬೆಂಚ್, ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ ಪ್ಲೀಯ್ಜ್ ಮತ್ತು ಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಚಾನ್ಸೆರಿ. ಈ ನ್ಯಾಯಸಭೆಗಳು ೧೮೭೫ರಲ್ಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಆಫ್ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಒಂದಿಗೆ ಸೇರಿದವು. ಇದು ೧೮೮೨ರಲ್ಲಿ ರಾಯಲ್ ಕೋರ್ಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಸ್ಟಿಸ್‌ಗೆ ಸರಿಯುವರೆಗೆ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿಯೇ ಸೇರುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.hmcourts-service.gov.uk/infoabout/rcj/history.htm |title=Royal Courts of Justice visitors guide |publisher=[[Her Majesty's Courts Service]] |accessdate=16 May 2010}}&lt;/ref&gt; ನಿಯತ ನ್ಯಾಯಸಭೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣವು ಪ್ರಮುಖ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಚಾರಣೆಗಳನ್ನೂ ನಡೆಸಿತು, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಾಗರಿಕ ಕದನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿನ ರಾಜ ಚಾರ್ಲ್ಸ್&amp;nbsp;I, ಸರ್ ವಿಲಿಯಂ ವ್ಯಾಲ್ಲೇಸ್, ಸರ್ ಥೋಮಸ್ ಮೋರ್, ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಜಾನ್ ಫಿಶರ್, ಗೇ ಫೇಕ್ಸ್, ಅರ್ಲ್ ಆಫ್ ಸ್ಟ್ರಾಫರ್ಡ್, ೧೭೧೫ರ ದಂಗೆಕೋರ ಸ್ಕಾಟಿಶ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್‌ರ ದೋಷಾರೋಪಣೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವಿಚಾರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ೧೭೪೫ರ ದಂಗೆಗಳು ಹಾಗೂ ವಾರೆನ್ ಹೇಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್.

[[ಚಿತ್ರ:George IV coronation banquet.jpg|thumb|left|alt=Painting|1821 ರಲ್ಲಿ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಡೆದ  ಜಾರ್ಜ್ IV ರ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕದ ಕೊನೆಯ ಔತಣಕೂಟ.]]

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಉತ್ಸವ ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭಗಳನ್ನೂ ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ. ಹನ್ನೆರಡರಿಂದ ಹತ್ತೊಂಭತ್ತನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ, ಇಲ್ಲಿ ಹೊಸ ರಾಜರನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕದ ಔತಣ-ಕೂಟಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ೧೮೨೧ರಲ್ಲಿ ನೆರವೇರಿದ ರಾಜ ಜಾರ್ಜ್&amp;nbsp;IVರ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕದ ಔತಣ-ಕೂಟವೇ ಕೊನೆಯದಾಗಿದೆ;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/palace/westminsterhall/other-uses/coronation-banquets/ |title=Westminster Hall: Coronation Banquets |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಆತನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ವಿಲಿಯಂ IV ಇದು ತುಂಬಾ ದುಬಾರಿಯಾದುದೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರಿಂದ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದರು. ಈ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಾಚರಣೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಶವಸಂಸ್ಕಾರಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ-ದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಗೌರವವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾಜರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಗಾತಿಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಇಪ್ಪತ್ತನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ರಾಜವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರದವರೆಂದರೆ ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಸ್ಲೈಗ್ ರಾಬರ್ಟ್ಸ್, ೧ನೇ ಅರ್ಲ್ ರಾಬರ್ಟ್ಸ್ (೧೯೧೪) ಮತ್ತು ಸರ್ ವಿಂಸ್ಟನ್ ಚರ್ಚಿಲ್ (೧೯೬೫). ಈ ಹಿಂದೆ ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್, ದಿ ಕ್ವೀನ್ ಮದರ್‌ರ ಅಂತಿಮ-ದರ್ಶನವು ಇತ್ತೀಚಿನದಾಗಿದೆ.

ಎರಡು ಸದನಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಂದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ರಾಜರನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಭಾಷಣಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದವು. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ, [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ಎಲಿಜಬೆತ್ II]]ರ ರಜತ ಮಹೋತ್ಸವ (೧೯೭೭) ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ಮಹೋತ್ಸವ (೨೦೦೨), ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕ್ರಾಂತಿಯ ೩೦೦ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ (೧೯೮೮) ಮತ್ತು ಎರಡನೇ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಅಂತ್ಯದ ಹದಿನೈದನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ (೧೯೯೫) ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಭಾಷಣಗಳು.

ಆಗ ೧೯೯೯ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಸುಧಾರಣೆಗಳಡಿಯಲ್ಲಿ, ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕಮಿಟಿ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಚರ್ಚಾ ಕೋಣೆಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. (ಮುಖ್ಯ ಸಭಾಂಗಣದ ಭಾಗವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಈ ಕೊಠಡಿಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅದರ ಭಾಗವೆಂದೇ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ). ಇಲ್ಲಿನ ಆಸನ-ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಯು-ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಬೆಂಚುಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಇರಿಸಲಾದ ಮುಖ್ಯ ಕೊಠಡಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಚರ್ಚೆಗಳ ನಿಷ್ಪಕ್ಷಪಾತ ತೆಯ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದ ಅಧಿವೇಶನವು ಪ್ರತಿ ವಾರಕ್ಕೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ; ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.

=== ಇತರ ಕೊಠಡಿಗಳು ===

{{Main|House of Commons Library}}

ನದಿಯ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಅಂತಸ್ತಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳಿವೆ; ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯ ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯ.

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯು ಎರಡು ಹೌಸ್‌ಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ವೈಭವದ ವಸತಿ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸ್ಪೀಕರ್‌ರ ಅಧಿಕೃತ ನಿವಾಸವು ಅರಮನೆಯ ಉತ್ತರದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿದೆ; ಲಾರ್ಡ್ ಚಾನ್ಸಲರ್‌ನ ನಿವಾಸಗಳ ವಿಭಾಗವು ದಕ್ಷಿಣದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರತಿ ದಿನ ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಲಾರ್ಡ್ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅವರ ವಿಭಾಗದಿಂದ ಅವರ ಅನುಕ್ರಮ ಕೊಠಡಿಗಳವರೆಗೆ ನಡೆಯುವ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮೆರವಣಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/82047.stm |title=Speaker's procession |date=30 October 2008 |publisher=BBC News |accessdate=21 May 2010}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.publications.parliament.uk/pa/ld/ldcomp/ldctso05.htm#a23 |title=Companion to the Standing Orders and guide to the Proceedings of the House of Lords |date=19 February 2007 |publisher=UK Parliament |accessdate=21 May 2010}}&lt;/ref&gt;

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಬಾರ್‌ಗಳು, ಸ್ವ ಸಹಾಯದ ಕ್ಯಾಫಿಟೀರಿಯಗಳು ಮತ್ತು ರೆಸ್ಟಾರೆಂಟುಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯುವವರ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ನಿಯಮಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ; ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಹೌಸ್‍‌ನ ಅಧಿವೇಶನ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಮುಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g19.pdf |title=The House of Commons Refreshment Department |year=2003 |month=September |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ವ್ಯಾಯಾಮಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಕೇಶ ವಿನ್ಯಾಸದ ಸಲೂನು ಸಹ ಇದೆ; ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಬಂದೂಕು ಶಿಕ್ಷಣ ವಲಯದ ಕೇಂದ್ರವು ೧೯೯೦ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.nra.org.uk/common/asp/content/content.asp?site=NRA&amp;type=8 |title=National Rifle Association of the UK – Death of Lord Swansea |date=9 July 2005 |accessdate=15 January 2010 |archive-date=15 ಜನವರಿ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090115022057/http://www.nra.org.uk/common/asp/content/content.asp?site=NRA&amp;type=8 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಸಂಸತ್ತು ಒಂದು ಸ್ಮರಣ ಸಂಚಿಕೆಗಳ ಮಾರಾಟದ ಅಂಗಡಿ ವಿಭಾಗವನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ.ಅಲ್ಲಿ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೀಲಿಕೈ-ಉಂಗುರ ಮತ್ತು ಪಿಂಗಾಣಿ ಸರಕುಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಷಾಂಪೇನಿನವರೆಗೆ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳು ಮಾರಾಟವಾಗುತ್ತವೆ.

== ಭದ್ರತೆ ==

[[ಚಿತ್ರ:National.security.parliament.arp.750pix.Clean.jpg|thumb|alt=Photograph|ಹಳೆಯ ಅರಮನೆ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸದಂತೆ ತಡೆಯುವ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಪ್ರತಿಬಂಧಕಗಳು]]

ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಗಾಗಿ ಇರುವ ಜೆಂಟಲ್ಮೆನ್ ಅಷರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ರಾಡ್ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ಜಂಟ್ ಅಟ್ ಆರ್ಮ್ಸ್(ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಕರ್ತವ್ಯ ಭಾರವಿರುವ, ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ)  ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ಗಾಗಿಯೂ ಅದೇ  ಭದ್ರತಾ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮೂಲತಃ ಅವರವರ  ಹೌಸ್ ನ  ಸಭಾಂಗಣಗಳ ಹೊರಗೆ ಔಪಚಾರಿಕ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಭದ್ರತೆಯು, ಮೆಟ್ರಪಾಲಿಟನ್ ಪೋಲಿಸ್ ಪಡೆಯ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ವಿಭಾಗದ  ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಗ್ರೇಟರ್ ಲಂಡನ್ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕಿರುವ ಪೋಲಿಸ್ ಪಡೆಯಾಗಿದೆ. ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಮನ್ಸ್  ಕೊಠಡಿಯನ್ನು, ಕೇವಲ ಸಾರ್ಜಂಟ್ ಅಟ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತದೆ.

ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಸ್ಫೋಟಕಗಳನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಂಡ [[wikt:lorry|ಲಾರಿ]]ಯನ್ನು ಕಟ್ಟಡದ ಕಡೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದಾದ ಸಾಧ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಉಂಟಾದ ಆತಂಕದೊಂದಿಗೆ, ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ  ಸಂಚಾರ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ  ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹಾಕಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Security tightens at Parliament |publisher=BBC News |date=23 May 2003 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/2931044.stm |accessdate=3 December 2009}}&lt;/ref&gt; ನದಿಯ ಮೇಲೆ, ತೀರದ ನಿರ್ಗಮನಗಳಿಂದ {{Convert|70|m|yd}} ವರೆಗೆ ಚಾಚಿರುವ ಹೊರ ವಲಯವದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಹಡಗು-ದೋಣಿಗಳನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.pla.co.uk/notice2mariners/index_perm.cfm/flag/2/id/1090/site/recreation |title=Permanent Notice to Mariners P27 |publisher=Port of London Authority |accessdate=3 December 2009 |archive-date=4 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111004200446/http://www.pla.co.uk/notice2mariners/index_perm.cfm/flag/2/id/1090/site/recreation |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಇತ್ತೀಚಿನ ಭದ್ರತಾ ವಿಫಲತೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು, ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಅಪರಿಚಿತರ ಗ್ಯಾಲರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಹ ಪತ್ತೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂದರ್ಶಕರು ಸಾಗಿಹೋಗುತ್ತಾರೆ, ಹಾಗು ಅವರಲ್ಲಿದ್ದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸ್ಕ್ಯಾನ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/access/security/ |title=Security information |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಮೆಟ್ರಪಾಲಿಟನ್ ಪೋಲಿಸ್ ಪಡೆಯ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆ ವಿಭಾಗದಿಂದ ಬಂದಂತಹ ಪೋಲಿಸ್ ಗೆ, ಡಿಪ್ಲೋಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಪ್ರೊಟೆಕ್ಷನ್ ಗ್ರೂಪ್ ನ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಪೋಲಿಸ್ ನಿಂದ ಬೆಂಬಲ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಇವರು ಅರಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಮತ್ತು ಒಳಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಸಿರಿಯಸ್ ಆರ್ಗನೈಸ್ಡ್ ಕ್ರೈಮ್ ಅಂಡ್ ಪೋಲಿಸ್  ಆಕ್ಟ್ ೨೦೦೫ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ೨೦೦೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್ ೧ ರಿಂದ ಮೆಟ್ರಪಾಲಿಟನ್ ಪೋಲಿಸ್ ಪಡೆಯಿಂದ ಮೊದಲೇ ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯದೇ, ಅರಮನೆಯ ಸುತ್ತ ಸರಿಸುಮಾರು {{Convert|1|km|mi|1}}  ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ಉದ್ದೇಶಿತ ಪ್ರದೇಶದೊಳಗೆ  ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಮಾಡಿದಲ್ಲಿ, ಅದು ಕಾನೂನು ಬಾಹಿರವಾಗುವುದು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.england-legislation.hmso.gov.uk/si/si2005/20051537.htm |title=The Serious Organised Crime and Police Act 2005 (Designated Area) Order 2005 |date=8 June 2005 |publisher=[[Office of Public Sector Information]] |accessdate=21 May 2010 |archive-date=18 ಜೂನ್ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080618025152/http://www.england-legislation.hmso.gov.uk/si/si2005/20051537.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

=== ಘಟನೆಗಳು ===

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒಡೆಯಲು ಮಾಡಿದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪ್ರಯತ್ನವೆಂದರೆ, ೧೬೦೫ ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾದ ವಿಫಲ ಯತ್ನದ ಕೋವಿಮದ್ದಿನ ಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲಕವಾಗಿದೆ. ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್ ರಾಜ ಜೇಮ್ಸ್I ನನ್ನು ಕೊಂದು ಆ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ರಾಜನನ್ನು ಕೂರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಸ್ಥಾಪಿಸಲೆಂದು ಕೆಳವರ್ಗದ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಗುಂಪಿನವರು ಈ ಪಿತೂರಿ ನಡೆಸಿದ್ದರು. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಕೆಳಗೆ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದ ಕೋವಿಮದ್ದನ್ನು ಇರಿಸಿ, ಇದನ್ನು ಪಿತೂರಿಗಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ  ಗೈ ಫ್ಯಾವ್ಕೆಸ್ ಎಂಬಾತ ೧೬೦೫ ರ ನವೆಂಬರ್ ೫ ರಂದು ನಡೆಯಲಿದ್ದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಫೋಟಿಸಲೆಂದು ಯೋಜಿಸಿದ್ದ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಸ್ಫೋಟವು ರಾಜ, ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು  ಬಹುಪಾಲು ಉತ್ತಮ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದು ಅರಮನೆಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಅದೇನೇ ಆದರೂ, ಈ ಪಿತೂರಿಯನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ ಬಹುಪಾಲು ಪಿತೂರಿಗಾರರನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಸೆರೆಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು ಅಥವಾ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಉಳಿದುಕೊಂಡವರು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ರಾಜದ್ರೋಹವನ್ನು ಎಸೆಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರು. ಅವರನ್ನು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ನಿರ್ಣಯಿಸಿ  ನೇಣುಹಾಕುವ, ಎಳೆಯುವ ಮತ್ತು  ತುಂಡರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಪ್ರತಿ ಅಧಿವೇಶನದ ಆರಂಭದ ಮೊದಲು ಅರಮನೆಯ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಯೆಮೆನ್ ಆಫ್ ದಿ ಗಾರ್ಡ್ ತಪಾಸಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದು ರಾಜನ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಮಾಡಲಾದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯದಂತೆ ತಡೆಯಲು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದ  ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮುಂಜಾಗ್ರತಾ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g08.pdf |title=The Gunpowder Plot |year=2006 |month=September |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt;

[[ಚಿತ್ರ:Assassination-of-spencer-perceval.jpg |thumb|left|1812 ರಲ್ಲಿ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಲಾಬಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಪರ್ಸೆವಲ್ ರವರ ಹತ್ಯೆ ನಡೆದಿರುವುದು]]

ಹಿಂದಿನ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆ ಕೂಡ ೧೮೧೨ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯ ಹತ್ಯಾ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಲಾಬಿಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸಂಸದೀಯ ತಪಾಸಣೆಗೆಂದು ತೆರಳುತ್ತಿರುವಾಗ ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಪರ್ಸೆವಲ್ ರವರನ್ನು, ಲಿವರ್ ಪೂಲ್ ನ ವ್ಯಾಪಾರಿ, ಹುಚ್ಚು ಸಾಹಸಿಗ ಜಾನ್ ಬೆಲ್ಲಿಂಗ್ಯಾಮ್ ಎಂಬಾತ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾನೆ. ಪರ್ಸೆವಲ್ ಹತ್ಯೆಗೀಡಾದ ಏಕ ಮಾತ್ರ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/history/interactive/timelines/primeministers_pol/index_embed.shtml |title=Prime Ministers and Politics Timeline |publisher=BBC |accessdate=16 May 2010}}&lt;/ref&gt;

ಹೊಸ ಅರಮನೆಯು  ಲಂಡನ್ ಗೋಪುರದೊಂದಿಗೆ  ೧೮೮೫ ರ ಜನವರಿ ೨೪ ರಂದು ಫೀನ್ಯಿನ್ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರರು ಎಸೆದ ಬಾಂಬುಗಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾಯಿತು. ಮೊದಲ ಬಾಂಬನ್ನು, ಸೆಂಟ್ ಮೇರಿ ನೆಲಮಾಳಿಗೆಯ ಪೂಜಾ ಮಂದಿರದ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲೆ, ಡೈನಮೈಟ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ಕಪ್ಪು ಚೀಲವನ್ನು  ಸಂದರ್ಶಕನೊಬ್ಬ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದನು. ವಿಲಿಯಂ ಕೋಲೆ ಎಂಬ ಪೋಲಿಸ್ ಪೇದೆ (PC) ಈ ಚೀಲವನ್ನು ಹೊಸ ಅರಮನೆಯ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ಆದರೆ ಚೀಲವು ಹೆಚ್ಚು ಬಿಸಿಯಾದಾಗ ಕೋಲೆ ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟ, ನಂತರ ಅದು ಸ್ಫೋಟಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Albert Medal&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/cultural-collections/medals/collection/albert-medal/story/ |title=The Albert medal: The story behind the medal in the collection |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸ್ಫೋಟವು ನೆಲದ ಮೇಲೆ {{Convert|1|m|ft|0}} ವ್ಯಾಸದಷ್ಟು ಗುಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು, ಪೂಜಾಮಂದಿರದ ಚಾವಣಿಯನ್ನು ಹಾಳುಮಾಡಿತಲ್ಲದೇ, ಸೆಂಟ್ ಸ್ಟೆಫೆನ್ ನ ಮುಖಮಂಟಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಬಣ್ಣದ ಗಾಜಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಕಿಟಕಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಿಟಕಿಗಳನ್ನು ಚೂರು ಚೂರು ಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=All England Frightened; the Damage to the Parliament Buildings Enormous |newspaper=The New York Times |date=26 January 1885 |url=http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?_r=1&amp;res=9500E6D91F3BE033A25755C2A9679C94649FD7CF |format=PDF |accessdate=21 December 2009}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲೆ ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ನೆರವು ನೀಡಲು ಬಂದಿದ್ದ PC ಕಾಕ್ಸ್ ಇಬ್ಬರಿಗೂ  ತೀವ್ರವಾಗಿ ಗಾಯವಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Albert Medal&quot;/&gt; ಇದಾದ ತಕ್ಷಣವೇ ಅಪಾರ ಹಾನಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಕಾಮನ್ಸ್ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯ  ಬಾಂಬ್ ಸ್ಫೋಟಿಸಿತು—ಅದರಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇದರ ದಕ್ಷಿಣದ ತುದಿಗೆ— ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ಅಪಾಯಗಳಾಗಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಸ್ಫೋಟವಾದಾಗ ಕೊಠಡಿಯು ಖಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Sullivan |first=T. D. |title=Recollections of Troubled Times in Irish Politics |ol=23335082M  |year=1905 |publisher=Sealy, Bryers &amp; Walker; M. H. Gill &amp; Son |location=Dublin |oclc=3808618 |pages=172–173}}&lt;/ref&gt; ಈ ಘಟನೆಯಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ವರ್ಷಗಳ ವರೆಗೆ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್  ಸಭಾಂಗಣ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಯಿತು; ಸಂದರ್ಶಕರು ೧೮೮೯ ರಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಪ್ರವೇಶಾವಕಾಶ ಪಡೆದಾಗ ಅವರಿಗೆ ಕೆಲವೊಂದು ಪರಿಮಿತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅಂದರೆ ಎರಡೂ ಹೌಸ್ ಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಪ್ರವೇಶ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;ಗೆರ್ ಹೋಲ್ಡ್(೧೯೯೯), p. ೭೭.&lt;/ref&gt;

ಪ್ರಾವಿಷನಲ್ IRA ಯವರು ಅಡಗಿಸಿಟ್ಟ {{Convert|9|kg|lb|adj=on}}  ಬಾಂಬ್ ೧೯೭೪ ರ ಜೂನ್ ೧೭ ರಂದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಫೋಟಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=On This Day 17&amp;nbsp;June&amp;nbsp;– 1974: IRA bombs parliament |publisher=BBC News |date=17 June 1974 |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/17/newsid_2514000/2514827.stm |accessdate=29 May 2008}}&lt;/ref&gt; ಆಗ ೧೯೭೯ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೩೦ ರಂದು ಮತ್ತೊಂದು ದಾಳಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕನ್ಸರ್ವೇಟಿವ್ ಪಕ್ಷದ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕಾರಣಿ  ಏರೆ ನಿವೆ ಅರಮನೆಯ ಹೊಸ ಕಾರು ಪಾರ್ಕ್ ನ ಹೊರಗೆ ಬಂದ ಕೂಡಲೇ ಅವರನ್ನು ಕಾರ್ ಬಾಂಬ್ ಸ್ಪೋಟಿಸಿ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=On This day 30 March – 1979: Car bomb kills Airey Neave |publisher=BBC News |date=30 March 1979 |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/march/30/newsid_2783000/2783877.stm |accessdate=29 May 2008}}&lt;/ref&gt; ಐರಿಶ್  ನ್ಯಾಷನಲ್ ಲಿಬರೇಷನ್ ಆರ್ಮಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾವಿಷನಲ್  IRA  ಎರಡೂ, ಈ ಹತ್ಯೆಗೆ ತಾವು ಕಾರಣವೆಂಬುದನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದವು; ಭದ್ರತಾ ಪಡೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಈ ಹತ್ಯೆಗೆ ಮೊದಲಿನ ಸಂಘಟನೆಯೇ ಹೊಣೆಯೆಂದು ನಂಬಿದವು.

ಅರಮನೆಯು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ನಡೆಸಿದ &quot;ಡೈರೆಕ್ಟ್ ಆಕ್ಷನ್&quot; ನ ಅನೇಕ ದಾಳಿಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಐರ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿದ್ದ ಪರಿಸ್ಥಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರತಿಭಟಿಸಲು ೧೯೭೦ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ  ಅಶ್ರುವಾಯುವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಡಬ್ಬಿಯೊಂದನ್ನು ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಕೊಠಡಿಯ ಮೇಲೆ ಎಸೆಯಲಾಯಿತು. ಆಗ ೧೯೭೮ ರಲ್ಲಿ  ಯಾನ ಮಿನ್ ಟಾಫ್  ಮತ್ತು ಭಿನ್ನಮತೀಯನೊಬ್ಬ ಕುದುರೆ ಲದ್ದಿ ತುಂಬಿದ್ದ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಎಸೆದಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Northern Ireland: Ten Years Later: Coping and Hoping |magazine=Time |date=17 July 1978 |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,916281,00.html |accessdate=17 May 2010 |archive-date=14 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101014122146/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,916281,00.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಬಳಿಕ ನಡೆದ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ೧೯೯೬ ರ ಜೂನ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಕರು ಕರಪತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿದರು.&lt;ref name=&quot;Previous Protests&quot;&gt;{{Cite news |title=Parliament's previous protests |publisher=BBC News |date=27 February 2008 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/7266567.stm |accessdate=22 January 2010}}&lt;/ref&gt; ಇಂತಹ ದಾಳಿಗಳ ಆತಂಕದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಅಥವಾ ಜೈವಿಕ ದಾಳಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಅಪರಿಚಿತ ವಿದೇಶಿಗರ ಗ್ಯಾಲರಿಯಾದ್ಯಂತ ಗಾಜಿನ ಪರದೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.

ಹೊಸ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವು, ವಿದೇಶಿಗರ ಗ್ಯಾಲರಿಯ ಮುಂದಿನ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಆವರಿಸಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ರಾಯಭಾರಿಗಳಿಗೆ, ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ, MP ಗಳ ಮತ್ತು ಇತರ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಅತಿಥಿಗಳಿಗೆಂದು ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲಾಗಿದೆ,&lt;ref&gt;ಚೆಂಬರ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಮಟ್ಟದ ರೇಖಾಚಿತ್ರವನ್ನು ನೋಡಿ {{Cite book |last=Peele |first=Gillian |title=Governing the UK |edition=4th |year=2004 |publisher=Blackwell Publishing |isbn=978-0631226819 |page=203}}&lt;/ref&gt;  ಅಲ್ಲದೇ ೨೦೦೪ ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಈ ಭಾಗದಿಂದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಟೋನಿ ಬ್ಲೇರ್ ರ ಮೇಲೆ  ಪುಡಿಹಿಟ್ಟಿನ ಬಾಂಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಫಾದರ್ಸ್ ೪ ಜಸ್ಟೀಸ್ ನ ಪ್ರತಿಭಟನಕಾರರು ದಾಳಿನಡೆಸಿದರು. ದತ್ತಿಸಂಸ್ಥೆಗೆಂದು ನಡೆಸಲಾದ ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ಸಂದರ್ಶಕರು ಗ್ಯಾಲರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನಂತರ ಈ ದಾಳಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Blair hit during Commons protest |publisher=BBC News |date=19 May 2004 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/3728617.stm |accessdate=3 December 2009}}&lt;/ref&gt; ಅನಂತರ ಸಂದರ್ಶಕರ ಗ್ಯಾಲರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯಲು ವಿಧಿಸಲಾಗುವ ನಿಯಮಗಳು ಬದಲಾದವು. ಅಲ್ಲದೇ ಈಗ ಅಲ್ಲಿನ ಸಂದರ್ಶಕರ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಕೂರಲು ಬಯಸುವವರು, ಮೊದಲು  ಸದಸ್ಯನಿಂದ ಲಿಖಿತ ಪಾಸ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರಬೇಕು.ಈ ಪಾಸ್ ನಲ್ಲಿ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸದಸ್ಯನಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಪರಿಚಿತನೆಂದು ದೃಢೀಕರಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದೇ ವರ್ಷದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ, ಐದು ಜನ ಪ್ರತಿಭಟನಕಾರರು ಕೊಠಡಿಗೆ ಧಾವಿಸಿ ಬರುವ ಮೂಲಕ  ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಕಾರ್ಯ ಕಲಾಪಗಳಿಗೆ ಭಂಗಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ, ನರಿ ಬೇಟೆಯ ಮೇಲೆ ಹೇರಲಾದ ನಿಷೇಧವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Pro-hunt protesters storm Commons |publisher=BBC News |date=15 September 2004 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/3656524.stm |accessdate=3 December 2009}}&lt;/ref&gt;

ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಇಂತಹ ಪ್ರಸಂಗಳು ನಡೆಯದಂತೆ ತಡೆದರೂ ಕೂಡ ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ  ಈ ರೀತಿಯ ಘಟನೆಗೆ ಅರಮನೆ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಲಿಂಗಕಾಮವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸದಂತೆ ನಿಷೇಧವನ್ನು ಹೇರುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ರಚಿಸಲಾದ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿಧಿ ೨೮ ರ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಚರ್ಚೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಮೂರು ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ ಸಹಾಯಕಿಯರು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯಿಂದ  ಕೊಠಡಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಹಗ್ಗದೊಂದಿಗೆ ಇಳಿಯುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿಭಟಿಸಿ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;Previous Protests&quot;/&gt;

[[ಚಿತ್ರ:Plane Stupid on Palace of Westminster.jpg|thumb|upright|ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಚಾವಣಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು]]

ಈ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ಕೇವಲ ಅರಮನೆಯ ಒಳಾಂಗಣಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.  ಬಳಿಕ ೨೦೦೪ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦ ರಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ, ಗ್ರೀನ್ ಪೀಸ್  ನ ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರು, ಅಂತಹ ದೊಡ್ಡ ದಾಳಿಯ ಸುತ್ತಲೂ ನೀಡಿದ್ದ ಭದ್ರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದರೊಂದಿಗೆ ಇರಾಕ್ ಯುದ್ಧದ ವಿರುದ್ಧ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಗಡಿಯಾರದ ಗೋಪುರವನ್ನು  ಹತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title= Big Ben breach 'immensely worrying' |publisher=BBC News |date=20 March 2004 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/3552491.stm |accessdate=22 January 2010}}&lt;/ref&gt; ಅದಲ್ಲದೇ ೨೦೦೭ರ ಮಾರ್ಚ್ ನಲ್ಲಿ ಗ್ರೀನ್ ಪೀಸ್ ನ ಇತರ ನಾಲ್ಕುಜನ ಸದಸ್ಯರು, ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಕ್ರೇನ್ ನ ಮೂಲಕ ಅರಮನೆಯ ಚಾವಣಿ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಯಂತ್ರವನ್ನು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸೇತುವೆಯ ದುರಸ್ತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಒಮ್ಮೆ, ಟ್ರೈಡೆಂಟ್ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ವೆಪನ್ಸ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಲು ಮಾಡಲಾದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರದ  ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿ, {{Convert|15|m|ft|-1|adj=on}} ಮೀಟರ್ ಗಳಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾನರ್ ಅನ್ನು ಅವರು ಬಿಚ್ಚಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Commons crane protest at Trident |publisher=BBC News |date=13 March 2007 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/london/6444619.stm |accessdate=22 January 2010}}&lt;/ref&gt; ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ೨೦೦೮ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ  ಪ್ಲೇನ್ ಸ್ಟುಪಿಡ್  ಗುಂಪಿನ ಐದು ಜನ ಆಂದೋಲನಗಾರರು, ಹಿತ್ರೊ ವಿಮಾನನಿಲ್ದಾಣದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಲೆಂದು ಕಟ್ಟಡದ ಚಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿಭಟನಾಗಾರರು ಬಿಗಿ ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಚಾವವಣಿಗಳ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡು MPಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಪರಿಣಿತರು ಚಿಂತೆಗೊಳಗಾದರು. ಅಲ್ಲದೇ  ಅವರು ಒಳಗಿನಿಂದಲೇ ಸಹಾಯ ಪಡೆದಿರಬಹುದೆಂದು ಪೋಲಿಸರು ನಂಬಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Parliament rooftop protest ends |publisher=BBC News |date=27 February 2008 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/7266512.stm |accessdate=22 January 2010}}&lt;/ref&gt; ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ೨೦೦೯ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಲ್ಲಿ ಗ್ರೀನ್ ಪೀಸ್ ನ ೪೫ ಜನ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಕರೆ ನೀಡಲೆಂದು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್  ಸಭಾಂಗಣದ ಚಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದ್ದರು. ಐದು ಗಂಟೆಗಳ ನಂತರ ಅವರಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಜನ ಕೆಳಗಿಳಿದರು, ಉಳಿದವರು ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಚಾವಣಿಯ ಮೇಲೆಯೇ ಕಳೆದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Greenpeace protesters refuse to leave roof of Palace of Westminster |newspaper=The Daily Telegraph |location=London |date=12 October 2009 |url=http://www.telegraph.co.uk/earth/environment/climatechange/6303707/Greenpeace-protesters-refuse-to-leave-roof-of-Palace-of-Westminster.html |accessdate=13 May 2010 |archive-date=7 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100907082113/http://www.telegraph.co.uk/earth/environment/climatechange/6303707/Greenpeace-protesters-refuse-to-leave-roof-of-Palace-of-Westminster.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Rooftop protest continues as MPs return |last1=Sinclair |first1=Joe |last2=Hutt |first2=Rosamond |newspaper=The Independent |location=London |date=12 October 2009 |url=http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/rooftop-protest-continues-as-mps-return-1801471.html |accessdate=13 May 2010}}&lt;/ref&gt;{{#tag:ref|According to the BBC, the protesters who spent the night on the roof were more than thirty,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Parliament rooftop protest ends |publisher=BBC News |date=12 October 2009 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/8301586.stm |accessdate=13 May 2010}}&lt;/ref&gt; and ೫೪ people were later charged with trespassing on land designated a protected site.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Parliament rooftop protest leads to 55 charges |publisher=BBC News |date=12 March 2010 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/london/8565359.stm |accessdate=13 May 2010}}&lt;/ref&gt;|group=note}}

== ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ==
=== ತಿನ್ನುವುದು, ಮದ್ಯಪಾನ ಮತ್ತು ಧೂಮಪಾನ ===

ಅರಮನೆಯು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಅನೇಕ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗೆ ೧೭ ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಧೂಮಪಾನ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Factsheet G07&quot;&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/documents/commons-information-office/g07.pdf |title=Some Traditions and Customs of the House |year=2009 |month=January |format=PDF |publisher=House of Commons Information Office |accessdate=5 August 2010}}&lt;/ref&gt; ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶವೆಂಬಂತೆ, ಇದರ ಬದಲಿಗೆ ಸದಸ್ಯರು  ನಶ್ಯವನ್ನು ಸೇವಿಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲದೇ ಈ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಬಾಗಿಲು ಕಾಯುವವರು ನಶ್ಯೆ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಮಾಧ್ಯಮದ  ನಿರಂತರ ವದಂತಿಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ೨೦೦೫ ರಿಂದ ಅರಮನೆಯ ಒಳಗೆ ಎಲ್ಲೂ ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite Hansard |url=http://www.publications.parliament.uk/pa/cm200607/cmhansrd/cm070611/text/70611w0004.htm#07061114000542 |house=House of Commons |date=11 June 2007 |accessdate=31 May 2008 |column=736W}}&lt;/ref&gt; ಸದಸ್ಯರು ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ತಿನ್ನದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಕುಡಿಯದಿರಬಹುದು;ಚಾನ್ಸಲರ್ ಆಫ್ ದಿ ಎಕ್ಸ್ ಚೆಕರ್ ಗೆ ಈ ನಿಯಮದಲ್ಲಿ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇವರು ಆಯವ್ಯಯದ ಪ್ರಕಟನೆ ನೀಡುವಾಗ ಮದ್ಯಪಾನ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/about/faqs/house-of-commons-faqs/budget/ |title=Frequently Asked Questions: The Budget |publisher=UK Parliament |accessdate=5 August 2010 |archive-date=9 ಜೂನ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100609232149/http://www.parliament.uk/about/faqs/house-of-commons-faqs/budget/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

=== ಉಡುಪು ನಿಯಮಾವಳಿ ===

[[ಚಿತ್ರ:Lionel de Rothschild HOC.jpg|thumb|left|280px|ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ನ ಹೊಸ ಸದಸ್ಯನ ಪರಿಚಯ, 1858. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ  ಟೋಪಿ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಯಾವಾಲೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.]]

ಟೋಪಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವಂತಿಲ್ಲ, (ಪಾಯಿಂಟ್ ಆಫ್ ಆರ್ಡರ್ ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ಮೊದಲು ಅವುಗಳನ್ನು ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ ಕೂಡ),&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/82580.stm |title=Points of Order |date=22 September 2009 |publisher=BBC News |accessdate=22 January 2010}}&lt;/ref&gt;  ಹಾಗು ಸದಸ್ಯರು ಸೈನಿಕ ಉಡುಗೆ ತೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಪದಕಗಳನ್ನು ತೊಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಸದಸ್ಯರು ಕೈಯಿಗಳನ್ನು ಅವರ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ — ೧೯೯೪ ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯ ರಂದು ಹೀಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನಿರಾಕರಿಸುವು ಮೂಲಕ MP ಗಳು ಆಂಡ್ರೀವ್ ರೊಬಾತನ್  ರವರನ್ನು ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪೀಡಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite Hansard |url=http://www.publications.parliament.uk/pa/cm199495/cmhansrd/1994-12-19/Orals-1.html#Orals-1_spnew17 |house=House of Commons |date=19 December 1994 |accessdate=31 May 2008 |column=1380}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲದೇ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕತ್ತಿಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ, ಹಾಗು ಉಡುಪು ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತಿ  MP ರಿಬ್ಬನ್ನಿನ ಕುಣಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ.

=== ಇತರ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ===

ಅಂಧರಿಗಿರುವ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕ ನಾಯಿಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬೇರಾವುದೇ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯೊಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಂತಿಲ್ಲ;&lt;ref name=&quot;Factsheet G07&quot;/&gt; ಅಲ್ಲದೇ  ಮೂಸು ನಾಯಿಗಳು, ಪೋಲಿಸ್ ಕುದುರೆಗಳು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=MP's Commons cow protest banned |publisher=BBC News |date=3 June 2008 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/shropshire/7432814.stm |accessdate=22 January 2010}}&lt;/ref&gt;  ಮತ್ತು ರಾಜಮನೆತನದ ಅಶ್ವಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿದ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬೇರೆ ಯಾವ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೂ ಪ್ರವೇಶವಿಲ್ಲ.

ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ಚರ್ಚೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರೂ ಕೂಡ ಭಾಷಣಗಳನ್ನು ಓದುವುದಿಲ್ಲ. ಇದೇ ರೀತಿ ಸಮಾಚಾರ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಓದಲು ಅನುಮತಿ ಇಲ್ಲ. ವೀಕ್ಷಣಾ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಅನುಮತಿಸುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite Hansard |url=http://www.publications.parliament.uk/pa/cm199192/cmhansrd/1992-02-12/Debate-1.html#Debate-1_spnew27 |house=House of Commons |date=12 February 1992 |accessdate=31 May 2008 |column=983}}&lt;/ref&gt; ಕಾಮನ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಪ್ಪಾಳೆ ಮೂಲಕ ಸಮ್ಮತಿಸಲು  ಅವಕಾಶ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇವುಗಳಿಗೆ ಇದ್ದಂತಹ ಕೆಲವು ಗಮನಾರ್ಹ ವಿನಾಯಿತಿಗಳೆಂದರೆ;  ರಾಬಿನ್ ಕುಕ್ ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರ ರಾಜೀನಾಮೆ ಭಾಷಣವನ್ನು ಮಾಡಿದರು,&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Cook's resignation speech |publisher=BBC News |date=18 March 2003 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/2859431.stm |accessdate=3 December 2009}}&lt;/ref&gt; ೨೦೦೯ ರ ಜೂನ್ ೧೭ ರಂದು ಕಳೆದ  ಪ್ರೈಮ್ ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಕ್ವೇಷನ್ಸ್&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Blair resigns, Brown takes power |newspaper=The Age |location=Melbourne |date=27 June 2007 |url=http://www.theage.com.au/news/World/Blair-resigns-Brown-takes-power/2007/06/27/1182623982652.html |accessdate=17 May 2010}}&lt;/ref&gt;  ಸಭೆಗೆ ಟೋನಿ ಬ್ಲೇರ್ ರವರು ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ,  ಸ್ಪೀಕರ್‌ ಮೈಕೆಲ್ ಮಾರ್ಟೀನ್ ಅವರ  ರಾಜೀನಾಮೆ ಭಾಷಣ ನೀಡಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Martin's parting shot on expenses |publisher=BBC News |date=17 June 2009 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/8104311.stm |accessdate=13 May 2010}}&lt;/ref&gt;

== ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ==

{{Multiple image
| align = right
| direction = horizontal
| header = Claude Monet's [[Houses of Parliament series (Monet)|Houses of Parliament series]]
| footer = During three trips to London between 1899 and 1901, Impressionist painter [[Claude Monet]] worked on [[Houses of Parliament series (Monet)|a series of canvasses]] depicting the Houses of Parliament under various light and weather conditions, often obscured by the [[smog]] prevalent in the city in Victorian times. The paintings share the same vantage point—a terrace at [[St Thomas's Hospital]]—and many of the works were finished in Monet's studio in France during the following years.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Paintings reveal pollution clues |publisher=BBC News |date=9 August 2006 |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5256950.stm |accessdate=30 October 2010}}&lt;/ref&gt;
| width = 170
| image1 = Westminster Parlement.jpg
| alt1 =
| caption1 = ''The Houses of Parliament, sunset'' (೧೯೦೩), [[National Gallery of Art]], Washington, D.C.
| image2 = Claude Monet ೦೧೫.jpg
| alt2 =
| caption2 = ''London, Houses of Parliament. The Sun Shining through the Fog'' (೧೯೦೪), [[Musée d'Orsay]], Paris
}}

ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯ ಹೊರಾಂಗಣವು—ಅದರಲ್ಲೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕ್ಲಾಕ್ ಗೋಪುರ— ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇದು ಲಂಡನ್ ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಭೇಟಿಕೊಡುವ ಆಕರ್ಷಣೆಯ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಎಜುಕೇಷನ್, ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ಅಂಡ್ ಕಲ್ಚರಲ್ ಆರ್ಗನೈಸೇಷನ್ (UNESCO),  ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅರಮನೆಯನ್ನು ಪಕ್ಕದ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಅಬೆ ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ ಮಾರ್ಗರೇಟ್  ನೊಂದಿಗೆ  [[ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣ]]ವಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿದೆ. ಇದು ಗ್ರೇಡ್ I ರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಟ್ಟಡವಾಗಿದೆ.

ಅರಮನೆಯ ಒಳಭಾಗಕ್ಕೆಸುಲಭವಾಗಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ  ಪ್ರವೇಶಾವಕಾಶ ಪಡೆಯಲು ಅನೇಕ ಮಾರ್ಗಗಳಿವೆ. ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಕಾಮನ್ಸ್ ನ ವೀಕ್ಷಣಾ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು UK ನ ನಿವಾಸಿಗಳು ಸ್ಥಳೀಯ  MP ಯಿಂದ ಟಿಕೇಟ್ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಅಥವಾ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಲಾರ್ಡ್ ನಿಂದ ಟಿಕೇಟ್ ಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. UK ನಿವಾಸಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಸಂದರ್ಶಕರು, ಇಬ್ಬರೂ ಪ್ರವೇಶಾವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ದಿನಗಟ್ಟಲೇ ಕಾಯುವುದು ಕೂಡ ಇದೆ. ಆದರೆ ಪ್ರವೇಶಾವಕಾಶ ನೀಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದು,  ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶದ ಯಾವುದೇ ಖಾತರಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಹೌಸ್ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ  ಸೇರಲು ಬಯಸಿದರೆ &quot;ವಿದೇಶಿಯರನ್ನು&quot; ಅಥವಾ ಅಪರಿಚಿತರನ್ನು ಹೊರಗಿಡಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/attend/debates/ |title=Attend debates |publisher=UK Parliament |accessdate=16 August 2010 |archive-date=23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111023065443/http://www.parliament.uk/visiting/attend/debates/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಸಮಿತಿಯ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರವೇಶ ಉಚಿತವಾಗಿರುವ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಕಾಯ್ದಿರಿಸಲಾಗದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಸದಸ್ಯರು ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತು ಅನುಮತಿ ಪಡೆಯಬಹುದು,&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/attend/committees/ |title=Watch committees |publisher=UK Parliament |accessdate=16 August 2010 |archive-date=23 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111023004021/http://www.parliament.uk/visiting/attend/committees/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಅಥವಾ ಅವರು  ಸಂಶೋಧನ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ  ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟರಿ ದಫ್ತರಖಾನೆಗೆ ಭೇಟಿನೀಡಬಹುದು. ಅನಂತರದ ಪ್ರಸಂಗದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಗೆ ಪುರಾವೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಮೊದಲೇ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/visiting-and-tours/archives/ |title=Visit the Parliamentary Archives |publisher=UK Parliament |accessdate=16 August 2010 |archive-date=29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111029122725/http://www.parliament.uk/visiting/visiting-and-tours/archives/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

UK ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಅಧಿವೇಶನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಅರಮನೆಯ ಉಚಿತ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದ ಪ್ರವಾಸವಿರುತ್ತದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾವಕಾಶ ಪಡೆಯಲು ಅವರ MPಯ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ನ ಸದಸ್ಯರ ಮೂಲಕ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಪ್ರವಾಸವು ಸುಮಾರು ೭೫ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಇದು ವೈಭವದ ಕೋಣೆಗಳನ್ನು, ಎರಡು ಹೌಸ್ ಗಳ ಕೊಠಡಿಗಳನ್ನು ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಸಭಾಂಗಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯ ಬಿಡುವು ಕಾಲದಲ್ಲಿ UK ಯ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಗಳ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. (ಲಂಡನ್ ಬ್ಲ್ಯೂ ಬ್ಯಾಡ್ಜ್ ಟೂರಿಸ್ಟ್ ಗೈಡ್ಸ್ ಗಳು ಈ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ{{Citation needed|reason=The claim that it is Blue Badge guides who conduct the tours requires verification.|date=October 2010}}).&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/visiting-and-tours/tours/ |title=Arrange a tour |publisher=UK Parliament |accessdate=16 August 2010}}&lt;/ref&gt; UK ನಿವಾಸಿಗಳು ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ನ ಅವರ ಸ್ಥಳೀಯ ಸದಸ್ಯರ ಮೂಲಕ ಪ್ರವೇಶಾವಕಾಶ ಕೋರುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕ್ಲಾಕ್ ಗೋಪುರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ; ಇಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿ ಭೇಟಿಗಾರರಿಗೆ ಮತ್ತು ಎಳೆಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.parliament.uk/visiting/visiting-and-tours/bigben/ |title=Clock Tower tour |publisher=UK Parliament |accessdate=16 August 2010 |archive-date=28 ಜುಲೈ 2010 |archive-url=https://www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20100728180802/http://www.parliament.uk/visiting/visiting-and-tours/bigben/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಹೀಗೆ ೨೦೦೬ರ ಬಿಬಿಸಿ ಕಿರುತೆರೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ಸರಣಿ ''ಬ್ರಿಟನ್ಸ್‌ ಬೆಸ್ಟ್ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್ಸ್‌'' ಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ನಾಲ್ಕು ಆಯ್ಕೆಗಳ ಪೈಕಿ ಗೋಪುರ ಸೇತುವೆಯೂ ಒಂದು ಎಂದು ವಾಸ್ತುಶೈಲಿಯ ಇತಿಹಾಸಜ್ಞ ಡ್ಯಾನ್‌ ಕ್ರುಯಿಕ್ಷಾಂಕ್‌ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.bbc.co.uk/bbcfour/documentaries/features/bbb-parliament.shtml |title=Britain's Best Buildings: Palace of Westminster |publisher=[[BBC Four]] |accessdate=30 October 2010}}&lt;/ref&gt;
ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್, ಸರ್ಕಲ್ ಮತ್ತು  ಜುಬ್ಲೀ ಲೈನ್ ಗಳ ಮೇಲೆರುವ ಹತ್ತಿರದ ಲಂಡನ ನೆಲಡದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಿಲ್ದಾಣವೆಂದರೆ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಆಗಿದೆ.

== ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ==

{{Reflist|group=note}}

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==

; ಅಡಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು

{{Reflist|2}}

; ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ

* {{Cite book |last=Cooke |first=Sir Robert |title=The Palace of Westminster |year=1987 |publisher=Burton Skira |location=London |isbn=978-0333459232 |ref=Cooke}}
* {{Cite book |last1=Fell |first1=Sir Bryan H. |last2=Mackenzie |first2=K. R. |editor-last=Natzler |editor-first=D. L |title=The Houses of Parliament: A Guide to the Palace of Westminster |edition=15th |year=1994 |publisher=Her Majesty's Stationery Office |location=London |isbn=978-0117015791 |ref=Fell}}
* {{Cite book |last=Field |first=John |title=The Story of Parliament in the Palace of Westminster |year=2002 |publisher=Politico's Publishing; James &amp; James Publishers |location=London |isbn=978-1904022145 |ref=Field}}
* {{Cite book |last=Gerhold |first=Dorian |title=Westminster Hall: Nine Hundred Years of History |year=1999 |publisher= James &amp; James Publishers |location=London |isbn=978-0907383888 |ref=Gerhold}}
* {{Cite book |title=Guide to the Palace of Westminster |ol=13507081M |year=1911(?) |publisher=Warrington |location=London |oclc=5081639 |ref=Guide}}
* {{Cite book |last=Jones |first=Christopher |title=The Great Palace: The Story of Parliament |year=1983 |publisher=British Broadcasting Corporation |location=London |isbn=978-0563201786 |ref=Jones}}
* {{Cite book |last=Macdonald |first=Peter |title=Big Ben: The Bell, the Clock and the Tower |year=2004 |publisher=Sutton Publishing |location=Stroud |isbn=978-0750938280 |ref=Macdonald}}
* {{Cite book |editor-last=Port |editor-first=M. H. |title=The Houses of Parliament |year=1976 |publisher=Yale University Press |location=New Haven, Connecticut; London |isbn=978-0300020229 |ref=Port}}
* {{Cite journal |last=Quinault |first=Roland |year=1992 |title=Westminster and the Victorian Constitution |journal=Transactions of the Royal Historical Society |volume=2 |series=6 |pages=79–104 |doi=10.2307/3679100 |ref=Quinault}} {{Subscription required}}
* {{Cite book |editor1-last=Riding |editor1-first=Christine |editor2-last=Riding |editor2-first=Jacqueline |title=The Houses of Parliament: History, Art, Architecture |year=2000 |publisher=Merrell Publishers |location=London |isbn=978-1858941127 |ref=Riding}}
* {{Cite book |last=Wilson |first=Robert |title=The Houses of Parliament |year=2005 |publisher=Jarrold Publishing |location=Norwich |isbn=978-1841650999 |ref=Wilson}}

== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ ==

* {{Cite book |last=Tanfield |first=Jennifer |title=In Parliament 1939–50: The Effect of the War on the Palace of Westminster |year=1991 |publisher=Her Majesty's Stationery Office |location=London |isbn=978-0108506406}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು‌ ==

{{Portal box|Architecture|London}}
{{Commons category-inline}}
* [http://www.parliament.uk/about/living-heritage/building/ ಅಫೀಷಿಯಲ್ ವೆಬ್ ಸೈಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಆಫ್ ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್]
* [http://www.virtualemotion.com/fullquicktime.aspx?language_id=2&amp;amp;n=512 ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಪ್ಯಾಲೆಸ್ ಸ್ಕ್ವೇರ್ 360ಇಮೇಜ್ (ಜಾವಾ)]
* [http://virtualexperience.co.uk/?page=projects&amp;amp;sub=westminsterhall ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ಹಾಲ್ – ಎ ವರ್ಚ್ಯುವಲ್ ಎಕ್ಸಪಿರಿಯನ್ಸ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160523131008/http://www.virtualexperience.co.uk/?page=projects&amp;sub=westminsterhall |date=23 ಮೇ 2016 }}
* [http://online.wsj.com/article/SB123758504383299443.html &quot;ಅ ವಿಕ್ಟೋರಿಯನ್ ನಾವೆಲ್ ಇನ್ ಸ್ಟೋನ್&quot;] ರೋಸ್ ಮೇರಿ ಹಿಲ್, ''ದಿ ವಾಲ್ ಸ್ಟ್ರೀಟ್ ಜರ್ನಲ್'', ೨೦೦೯ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦

{{London history}}
{{Royal palaces in the United Kingdom}}
{{World Heritage Sites in the United Kingdom}}

{{Coord|51|29|57.5|N|00|07|29.1|W|type:landmark_scale:3000_region:GB|display=title}}
{{Use dmy dates|date=August 2010}}
{{Use British English|date=August 2010}}

{{DEFAULTSORT:Palace Of Westminster}}
[[ವರ್ಗ:೧೦೯೦ರ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ]]
[[ವರ್ಗ:1836ರ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ]]
[[ವರ್ಗ:ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ರಚನೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಥೇಮ್ಸ್ ನದಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ರಚನೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿದ್ದ ಗಾತಿಕ್ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ವಾಸ್ತುಶೈಲಿ]]
[[ವರ್ಗ:ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರೇಡ್‌1 ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಟ್ಟಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಗ್ರೇಡ್‌1 ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಟ್ಟಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಗ್ರೇಡ್ 1 ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅರಮನೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್ ನ ಇತಿಹಾಸ]]
[[ವರ್ಗ:ಯುರೋಪ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಶಾಸನರಚನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಟ್ಟಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಲಂಡನ್ ನಲ್ಲಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಟ್ಟಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕೃತ ನಿವಾಸಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್]]
[[ವರ್ಗ:ಪುನಃ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ರಚನೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಲಂಡನ್ ನಲ್ಲಿರುವ ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಕಟ್ಟಡಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನಲ್ಲಿರುವ ರಾಜಮನೆತನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ನಿವಾಸಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವೆಸ್ಟ್‌ಮಿನಿಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಲಂಡನ್ ನಲ್ಲಿರುವ ವಿಶ್ವದ ಪರಂಪರೆಯ ಸ್ಥಳಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣಗಳು]]</text>
      <sha1>tghgd5k66petfabm1hzqb38wtbvzvzq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38443</id>
    <revision>
      <id>1306970</id>
      <parentid>1292274</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:09:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Successalltime87</username>
        <id>90571</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>1306970</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="56078" sha1="s734r7qay52aphub9726pr8jyw4jekg" xml:space="preserve">&lt;big&gt;'''ಆದಿ ಶಂಕರರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ'''&lt;/big&gt;
== ಪೀಠಿಕೆ ==
ಆದಿ ಶಂಕರರ ಜೀವನದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಿಖರವಾಗಿ ತಿಳಿಯುವುದು ಕಷ್ಟ. ಮಾಧವೀಯ ಶಂಕರ ವಿಜಯವೇ ಪ್ರಾಚೀನವಾದುದು. 
[ಮಾಧವ ಕವಿ ವಿರಚಿತ-೧೪ನೇ ಶ.:
 
ಚಿದ್ವಿಲಾಸೀಯ ಶಂಕರ ವಿಜಯಮ್-ಕವಿ ಚಿದ್ವಿಲಾಸ೧೫-೧೭ನೇಶ.;

ಕೇರಳೀಯ ಶಂಕರಶಂಕರ ವಿಜಯಮ್-೧೭ನೇಶ.]

== ಬಾಲ್ಯ :- ==
ಶ್ರೀ ಶಂಕರರ ತಂದೆ ಕಾಯ್‌ಪಿಳ್ಳೆ ಶಿವಗುರು ನಂಬೂದರಿ; ತಾಯಿ ಆರ್ಯಾಂಬಾ. ಅವರು ಬಹಳ ವರ್ಷ ಮಕ್ಕಳಾಗದಿದ್ದುದರಿಂದ ತ್ರಿಶೂರಿನ ವಡಕ್ಕನಾಥನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಕೇರಳದ ಕಾಲಡಿ ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅದರ ಹತ್ತಿರ ಕ್ರಿ. ಶ. ೭೮೮ ರಲ್ಲಿ ಶುಭ ನಕ್ಷತ್ರದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. (ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರ ಶಿಷ್ಯ ಶಿವಸೋಮ ಇವರ ಕ್ರಿ.ಶ.820 ರ ಶಾಸನವೊಂದು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಪ್ರಕಾರ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಕ್ರಿ.ಶ.820 ರಲ್ಲಿ ಕಾಲವಾದರೆಂಬ ಅಂಶ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಅವರು ಬದುಕಿದ್ದು ಕೇವಲ 32 ವರ್ಷ ಅದ್ದರಿಂದ ಜನನ ಕ್ರಿ.ಶ. 788 ರಲ್ಲಿ ಎನ್ನುವುದು ಖಚಿತ.-ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ ಫಾಲಾಕ್ಷ ಭಾಗ-1-೧೯೮೪/ಪುಟ ೨೬೬ ;ಕಾಲಡಿಯ ಜನ್ಮ ಸ್ಥಳ,- ಶ್ರೀ ಶಂಕರರ ಕೀರ್ತಿ ಸ್ಥಂಭ, ಕಾಲಡಿ)
*ತಂದೆ ಶಿವಗುರು, ಶಂಕರರು ಚಿಕ್ಕವರಿದ್ದಾಗಲೇ ತೀರಿಕೊಂಡರು. ಶಂಕರರು ಐದು ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗಲೇ ಅವರ ಉಪನಯನವನ್ನು ತಾಯಿ ಆರ‍್ಯಾಂಬಾ ನೆರವೇರಿಸಿದರು. ಅಸಾಧಾರಣ ಮೇಧಾವಿಯಾದ ಶಂಕರರು ಎಂಟು ವರ್ಷಕ್ಕೇ ನಾಲ್ಕು ವೇದಗಳನ್ನೂ ಕಲಿತು ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಗುರುಗಳಿಂದ ಷಡ್ದರ್ಶನಗಳನ್ನೂ ಪುರಾಣಗಳನ್ನೂ, ಸಕಲ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ ಹನ್ನೆರಡನೇ ವರ್ಷಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಕಲಿತು ಸರ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಶಾರದರಾದರು.
== ಸಂನ್ಯಾಸ :- ==
ಅವರಿಗೆ ಚಿಕ್ಕಂದಿನಲ್ಲೇ ಸಂನ್ಯಾಸದ ಕಡೆ ಒಲವಿದ್ದರೂ ತಾಯಿ ಒಪ್ಪಿರಲಿಲ್ಲ. ಈಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕಥೆ ಇದೆ. ಅವರು ಹೊಳೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಇಳಿದಾಗ ಮೊಸಳೆ ಅವರ ಕಾಲನ್ನು ಹಿಡಿಯಿತೆಂದೂ, ಆಗ ಕೊನೆಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸಂನ್ಯಾಸ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದ ತಾಯಿ ಒಪ್ಪಲು ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಸ್ವಯಂ ಸಂನ್ಯಾಸ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಮೊಸಳೆ ಅವರ ಕಾಲು ಬಿಟ್ಟಿತು. ನಂತರ ಅವರು ಗುರುವನ್ನು ಅರಸತ್ತಾ ಉತ್ತರದ ಕಡೆ ಹೊರಟರು.
== ಗುರು ದರ್ಶನ :- ==
ಸಂನ್ಯಾಸ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಶಂಕರರು ತಮಗೆ ತಕ್ಕ ಗುರುಗಳನ್ನು ಅರಸುತ್ತಾ ಉತ್ತರದ [[ನರ್ಮದಾ ನದಿ]]ಯ ತಟದಲ್ಲಿದ್ದ ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರನ್ನು ಕಂಡರು. ಅವರು ಇವರ ಪರಿಚಯ ಕೇಳಲು, [[ಅದ್ವೈತ]] ತತ್ವಾರ್ಥವಿರುವ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಶಂಕರರು ಉತ್ತರಿಸಿ ನಮಸ್ಕರಿಸಿದರು. ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರು ಮೆಚ್ಚಿ ಒಪ್ಪಲು, ಅವರಲ್ಲಿ ಶಿಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. '''ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರು''' '''ಗೌಡಪಾದ ಮುನಿಗಳ''' ಶಿಷ್ಯರು. ಗೌಡ ಪಾದ ಮುನಿಗಳು ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿತ್ತಿಗೆ ಭಾಷ್ಯ ಬರೆದು, ಅದಕ್ಕೆ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಕಾರಿಕೆಯನ್ನು ೫೨ ಶ್ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅದನ್ನೇ ವಿಸ್ತರಿಸಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಕ್ಕೆ ಭಾಷ್ಯವನ್ನು ಬರೆಯಲು ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಶಂಕರರಿಗೆ ಹೇಳಿದರು. ಶಂಕರರು ಒಪ್ಪಿ [[ಕಾಶಿ]]ಗೆ ಹೊರಟರು.ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ದಾಂತದ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ ಇವರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.
== ಶಂಕರರ ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ದಿಗ್ವಿಜಯ : == 
ಶಂಕರರು ಗುರುಗಳ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆದು ಕಾಶಿಗೆ ಹೊರಟರು. ಅಲ್ಲಿ ಸನಂದನನೆಂಬ ಚೋಳ ದೇಶದ [ತಮಿಳು] ಯುವಕ ಸಂನ್ಯಾಸಿ ಇವರ ಶ್ಯಿಷ್ಯನಾದನು; ಪದ್ಮಪಾದ. ಅವರು ಕಾಶಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ ನಡೆದ ಒಂದು ಕಥೆ ಇದೆ. ಒಬ್ಬ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯ [ಚಾಂಡಾಲ] ವ್ಯಕ್ತಿಯು ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಎದುರಿಗೆ ಬರಲು ಅವನಿಗೆ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸರಿಯಲು ಹೇಳಿದಾಗ ಅವನು ನೀನು ಹೇಳಿದ್ದು ಯಾರಿಗೆ ? ದೇಹಕ್ಕೋ? ಆತ್ಮಕ್ಕೋ? ಎಂದು ಕೇಳಲು. ಅವನೇ ತನ್ನನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಬಂದ [[ಪರಶಿವ]]ನೆಂದು ಅರಿತು ಅವನಿಗೆ ಕೈ ಮುಗಿದು ಐದು ಶ್ಲೋಕಗಳಿಂದ ಸ್ತುತಿಸಿದರು. ಅದು ಮನೀಷಿ ಪಂಚಕವೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ.
	ಅಲ್ಲಿಂದ ಬದರಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಭಾಷ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವು ಪ್ರಕರಣ ಗ್ರಂಥ ಗಳೆಂದು [ತತ್ವಾರ್ಥ] ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿವೆ. ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರ, ಭಗವದ್ಗೀತಾ, ಮತ್ತು ದಶ ಉಪನಿಷತ್‌ಗಳ ಭಾಷ್ಯ ಗಳೇ ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯ ಭಾಷ್ಯಗಳು; ಪ್ರಕರಣ ಗ್ರಂಥಗಳು.. [[ಈಶ]], ಕೇನ ಕಠ; ಪ್ರಶ್ನ, ಮುಂಡಕ, ಮಾಂಡೂಕ್ಯ; ಐತರೇಯ, ತೈತ್ತರೀಯ; [[ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ]], ಛಾಂದೋಗ್ಯ, ಇವು ಆ ದಶ [[ಉಪನಿಷತ್ತು]]ಗಳು.
ನಂತರ ಅವರು [[ಪ್ರಯಾಗ]]ದಲ್ಲಿ ಉಮಿಹೊಟ್ಟಿನ ಬೆಂಕಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ [[ಮೀಮಾಂಸ]]ಕ ಪಂಡಿತರಾದ [[ಕುಮಾರಿಲ ಭಟ್ಟ]]ರನ್ನು ಬೆಟ್ಟಿಯಾದರು. ಅವರು ಬೌದ್ಧ ಗರುಗಳಿಗೆ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿ ಶಿಷ್ಯರಾಗಿ [[ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ]]ದ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಕಲಿತಿದ್ದರು. ಅದರ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವಾಗಿ ಅಗ್ನಿ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಶಿಷ್ಯ ಮಂಡನ ಮಿಶ್ರರನ್ನು ಕಂಡು ವಾದ ಮಾಡಲು ಹೇಳಿದರು.
== ಮೀಮಾಂಸಕ ಮಂಡನ ಮಿಶ್ರರ ಭೇಟಿ :- ==
ವೇದಗಳ ಅಂತಿಮ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದು ಸಾಧಿಸಲು ಅಂದಿನಕಾಲದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮೀಮಾಂಸ ಪಂಡಿತರಾದ, ಕರ್ಮವೇ ವೇದ ತಾತ್ಪರ್ಯವೆಂದು ಹೇಳುವ ಮಂಡನಮಿಶ್ರರನ್ನು ಕಾಣಲು ಮಾಹಿಷ್ಮತಿ ನಗರಕ್ಕೆ [ಇಂದಿನ ಬಿಹಾರದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಿಷಿ ಬಂಗಾವನ್ ಸಹರ‍್ಸ] ಹೋದರು. ಅವರೊಡನೆ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಸತತ ವಾದ ಮಾಡಿದರು. ಮಿಶ್ರರ ಪತ್ನಿ ಉಭಯ ಭಾರತಿಯೇ ನಿರ್ಣಾಯಕಿ. ಅವಳು ತನ್ನ ಪತಿ ಮಿಶ್ರರು ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋತಿರವುದಾಗಿ ತೀರ್ಪು ಕೊಟ್ಟಳು. ಆದರೆ ತನ್ನನ್ನೂ ಗೆಲ್ಲಬೇಕೆಂದು ಪಂಥವನ್ನು ಮಾಡಿದಳು. ಅವಳು ಕಾಮಸೂತ್ರದ ಮೇಲಿನ ಸಂಸಾರಿಕ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನೆ ಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದಳು. ಬಾಲ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳಾದ ಶಂಕರರಿಗೆ ಉತ್ತರ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆವರು ಆರು ತಿಂಗಳ ಸಮಯ ಕೇಳಿದರು. ಅದರಂತೆ ಅವರು ಅಕಾಲ-ಮರಣ ಹೊಂದಿದ ವಿಕ್ರಮ ರಾಜನ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿ, ಅವನ ಪತ್ನಿಯಿಂದ ಭಾರತಿ ಕೇಳಿದ ಪ್ರಶ್ನೆ ಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರ ತಿಳಿದು, ತಮ್ಮ ವಾದ ಬರೆದರು. ಪುನಹ ತಮ್ಮ ದೇಹ ಸೇರಿ ಆ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಭಾರತಿ ದೇವಿಗೆ ಕೊಟ್ಟು ಉತ್ತರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಹೇಳಿದರು. ಅವಳು ಆ ಉತ್ತರವನ್ನು ಒಪ್ಪಲು, ಮೊದಲೇ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ನಿಯಮದಂತೆ ಮಂಡನ ಮಿಶ್ರರು ಸುರೇಶ್ವರಾಚಾರ್ಯರೆಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳಾಗಿ ಶಂಕರರ ಶಿಷ್ಯರಾದರು. ಉಭಯಭಾರತಿಯೂ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು. ಕೊನೆಗೆ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಶಾರದಾ ಪೀಠದಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದಳೆಂದು ಪ್ರತೀತಿ ಇದೆ. ಮಂಡನಮಿಶ್ರರೇ ಮುಂದೆ ದಕ್ಷಿಣಾಮ್ನಾಯ ಶಂಕರ ಮಠದ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳಾಗಿ ಶಂಕರರ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ವಾರ್ತಿಕಗಳನ್ನು [ಟೀಕೆ] ಬರೆದು ವಾರ್ತಿಕಕಾರರೆನಿಸಿದರು. 
*ಅವರು(ಶಂಕರರು) ಕಾಶಿ ಯಿಂದ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕ್ಕೆ ಶಿಷ್ಯರೊಡನೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಶ್ರೀಶೈಲಕ್ಕೆ ಹೋದರು.ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಶಿವಾನಂದಲಹರಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಶ್ರೀಶೈಲದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಶಂಕರರು ಶ್ರೀಶೈಲದಿಂದ ಗೋಕರ್ಣಕ್ಕೆ ಬರುವಾಗ ಒಬ್ಬ ಕಾಪಾಲಿಕನು ಅವರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯನ್ನು ಹೇಗೋ ಪಡೆದು ಅವರನ್ನೇ ಬಲಿಕೊಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಶಂಕರರ ಶಿಷ್ಯ ಪದ್ಮಪಾದರು ನರಸಿಂಹನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲು, ಉಗ್ರ ನರಸಿಂಹನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಶಂಕರರನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದನು. ಆಗ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಮರಸಿಂಹ ಸ್ತೋತ್ರವನ್ನು ರಚಿಸಿ ನರಸಿಂಹನನ್ನು ಹಾಡಿ ಶಾಂತಗೊಳಿಸಿದರು.  
*ಗೋಕರ್ಣದಲ್ಲಿ ಹರಿ-ಶಂಕರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಂದರ್ಶಸಿ, ಕೊಲ್ಲೂರಿಗೆ ಬಂದು ಮೂಕಾಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿದರು. ಕೊಲ್ಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಮೂಕನೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದ ಬಾಲಕನನ್ನು ಶಿಷ್ಯನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಅವನು ಜನ್ಮಜಾತ ಪಂಡಿತನೂ ಜ್ಞಾನಿಯೂ ಆಗಿದ್ದ. ಅವನಿಗೆ ಹಸ್ತಾಮುಲಕಾಚಾರ್ಯನೆಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿದರು. 
*ಮುಂದೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪರಿವಾರದೊಡನೆ [ಶಿಷ್ಯರು ಮತ್ತು ಉಭಯ ಭಾರತಿ] ಶೃಂಗೇರಿ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ತೋಟಕಾಚಾರ್ಯನೆಂದು  ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದ ತೋಟಕಾಚಾರ್ಯನನ್ನು ಶಿಷ್ಯನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. ಶೃಂಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ಶಾರದಾ ಪೀಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಸುರೇಶ್ವರಾಚಾರ್ಯ ರನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಳಿಸಿ. ಕೇರಳಕ್ಕೆ ಹೋದರು. [ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಅವರ ತಾಯಿ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ತೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಆ ಊರಿನ ನಂಬೂದರಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಅಸಹಕಾರ ತೋರಿದ್ದರಿಂದ ಶಂಕರರೊಬ್ಬರೇ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಸಿದರು ಎಂದು ಐತಿಹ್ಯವಿದೆ]. ಅಲ್ಲಿಂದ ಪುನಃ ತಮಿಳನಾಡು, ಕರ್ನಾಟಕ, ಕಾಶ್ಮೀರ, ನೇಪಾಲಗಳಿಗೆ ದಿಗ್ವಿಜಯ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಪಂಡಿತರನ್ನೆಲ್ಲಾ ಜಯಿಸಿ ಅದ್ವೈತ ತತ್ವದ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು.

== ದಿಗ್ವಿಜಯದ ವಿವರ ;- ==
ಶೃಂಗೇರಿಯಿಂದ ಕೇರಳಕ್ಕೆ ಬಂದು ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಹೊರಡುವಾಗ ಕೇರಳದ ರಾಜ ಸುಧನ್ವನು ಅವರಿಗೆ ಬೆಂಗಾವಲಾಗಿ ಬಂದನು. ಅವರು ತಮಿಳುನಾಡು ಕಂಚಿ ಯನ್ನು ದಾಟಿ ಆಂದ್ರಪ್ರದೇಶದ ಮೂಲಕ ವಿದರ್ಭಕ್ಕೆ ಬಂದರು; ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುವಾಗ ಸಶಸ್ತ್ರ ಕಾಪಾಲಿಕರು ಇವರನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು. ಸುಧನ್ವ ರಾಜನು ಅವರನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ, ಪುನಃ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಬಂದು, ಗೋಕರ್ಣಕ್ಕೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ತಲುಪಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಶೈವ ಪಂಥದವರೊಡನೆ ವಾದ ಮಾಡಿ ಜಯಿಸಿ ಶಿಷ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. 
ಅಲ್ಲಿಂದ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ [ಹಳೆಯ ಕಾಂಬೋಜ] ಕ್ಕೆ ಬಂದು ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಗಿರಿನಾರ, ಸೋಮನಾಥ, ಪ್ರಭಾಸ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಪಂಡಿತರನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿ ಅದ್ವೈತ ತತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ದ್ವಾರಕೆಗೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಬೇಧಾಬೇಧ ಪಂಡಿತರಾದ ಭಟ್ಟ ಭಾಸ್ಕರರನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದರು.. ದ್ವಾರಕೆಯ ಪಂಡಿತರೆಲ್ಲಾ ಅದ್ವೈತ ತತ್ವವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಬಾಹ್ಲೀಕದಲ್ಲಿ ಜೈನಪಂಡಿತರನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ಹಿಮ್ಮಟ್ಟಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಕಾಂಬೋಜಕ್ಕೆ [ಉತ್ತರಕಾಶ್ಮೀರ] ದಾರದ [ದಬೀಸ್ಥಾನ್] ಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಯ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳನ್ನೂ ಪಂಡಿತರನ್ನೂ ವಾದದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದರು ಎತ್ತರದ ಶಿಖರ,ಕಣಿವೆಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಕಾಶ್ಮಿರ, ನಂತರ ಕಾಮರೂಪಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿ ನವಗುಪ್ತನೆಂಬ ತಾಂತ್ರಿಕನನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು. 
*ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಸರ್ವಜ್ಞ ಪೀಠದ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಎಲ್ಲಾ ದರ್ಶನಗಳ ಪಂಡಿತರನ್ನೂ ವಾದದಲ್ಲಿ ಮಣಿಸಿ ಸರ್ವಜ್ಞ ಪೀಠವನ್ನು [ ಶಾರದಾ ಪೀಠ] ವನ್ನು ಏರಿದರು (ಕ್ರಿ.ಶ. [[೯೨೦]] &lt;sup&gt;೨&lt;/sup&gt;-ತತ್ಪ ಪ್ರಕಾಶ. ಪು೨೨ ?- ೮೨೦). ಆ ಸರ್ವಜ್ಞ ಪೀಠಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಬಾಗಿಲಿದ್ದು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಿಂದ ಯಾರೂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪಂಡಿತರು ಬಾರದೇ ಇದ್ದುದರಿಂದ ದಕ್ಷಿಣದ ಬಾಗಿಲು ತರೆದೇ ಇರಲಿಲ್ಲವಂತೆ. ಇವರು ಅದನ್ನು ತೆರೆಸಿ ಪ್ರವೇಶಮಾಡಿ, ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ವಾದದಲ್ಲಿ ಜಯಿಸಿದರು. 
*ಅವರ ಜೀವನದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿ ಕೇದಾರ ದೇವಾಲಯದ ಹತ್ತಿರ ವಿದೇಹ ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕೇದಾರದ ಕೇದಾರನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಶಂಕರರ ಸಮಾಧಿ ಇದೆ ; ಶಿಲಾಪ್ರತಿಮೆಯೂ ಇದೆ.  ಕೇರಳದವರು ಕೇರಳದ ತ್ರಿಶೂರಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಮಾಧಿಸ್ಥ ರಾದರೆನ್ನುತ್ತಾರೆ, ತಮಿಳನಾಡಿನವರು ಆ ನಾಡಿನ ಕಂಚಿ ಯಲ್ಲಿ ಶಂಕರರು ವಿದೇಹ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆದರೆನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಕೇರಳ, ಕಂಚಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅವರ ಸಮಾಧಿಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಪ್ರಾಚೀನ ವಾದ ಮಾಧವ ಶಂಕರ ವಿಜಯದಲ್ಲಿ ಕೇದಾರದಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿದೇಹ ಮುಕ್ತಿಪಡೆದರೆಂದು ಹೇಳಿದೆ.
{| class=&quot;wikitable sortable &quot;
|-
|ಇತ್ತೀಚಗೆ ಕಾಂಬೋಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶಂಕರರ ಶಿಷ್ಯ ಶಿವಸೋಮ ರ ಕ್ರಿ. ಶ. ೮೮೦ರ ಶಾಸನ ಸಿಕ್ಕಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ. ಆಶಾಸನದ ಪ್ರಕಾರ ಶಂಕರರು ಕ್ರಿ.ಶ. ೮೨೦ ರಲ್ಲಿ ಕಾಲವಶರಾದರೆಂದು ಹೇಳಿದೆ (ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ-೧೯೮೪ -ಫಾಲಾಕ್ಷ ಪು. ೨೬೬)
|}
== ನಾಲ್ಕು ಮಠಗಳು ==
ಅವರು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದ ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತದ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತ ದೇಶದ ನಾಲ್ಕು ದಿಕ್ಕಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಮಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆವು ನಾಲ್ಕು ಬಗೆಯ ಪ್ರಚಾರ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಹೊಂದಿದೆ. 
*೧.ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಶೃಂಗೇರಿಯ ಶಾರದಾ ಪೀಠ ; 
*೨. ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿನಲ್ಲಿರುವ ದ್ವಾರಕೆಯ ದ್ವಾರಕಾ ಪೀಠ ; 
*೩. ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಾದಲ್ಲಿರುವ ಪುರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಶಂಕರ ಪೀಠ [ಗೋವರ್ಧನ ಮಠ] ; 
*೪. ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಈಗಿನ ಉತ್ತರಖಂಡ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಜ್ಯೋತಿರ್ ಮಠ [ಜ್ಯೋಶಿಮಠ]. 
*ಈ ನಾಲ್ಕು ಮಠ ಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ, ಶ್ರೀಶಂಕರರ ಹತ್ತಿರದ ಶಿಷ್ಯರಾದ 
*೧. ಸುರೇಶ್ವರಾಚಾರ್ಯರು ; 
*೨. ಪದ್ಮಪಾಧಾಚಾರ್ಯರು.; 
*೩. ಹಸ್ತಾಮಲಕಾಚಾರ್ಯರು; 
*೪. ತೋಟಕಾಚಾರ್ಯರು, ಪ್ರಥಮ ಮಠಾಧೀಶರಾದರು. 
*ಇವಕ್ಕೆ ಆಮ್ನಾಯ ಪೀಠವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ [ *ಉದಾ: ದಕ್ಷಿಣಾಮ್ನಾಯ ಪೀಠ -ಶೃಂಗೇರಿ ಶಂಕರ ಮಠ]. 
ಈ ಮಠಗಳ ನಂತರದ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನ ಮುಂದೆ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯ ಎಂದು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

== ಆಮ್ನಾಯ ಮಠಗಳ ವಿವರ :- ==
{| class=&quot;wikitable sortable &quot;
|-
!  ಶಿಷ್ಯರು!!ಮಠ  !! ಮಹಾವಾಕ್ಯ!! ವೇದ !!ಉಪನಿತ್ !! ಸಂಪ್ರದಾಯ
|-
|ಹಸ್ತಾಮಲಕಾಚಾರ್ಯ || ಗೋವರ್ಧನ ಮಠ [ಪೂರ್ವ] ||  ಪ್ರಜ್ಞಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮ ||ಋಗ್ವೇದ || ಐತರೇಯ || ಭೋಗವಾಲ
|-
| ಸುರೇಶ್ವರಾಚಾರ್ಯ|| ಶಾರದಾಪೀಠ [ದಕ್ಷಿಣ] ||  ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ	 ||ಯಜುರ್ವೇದ||ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ || ಭೂರಿವಾಲ
|-
|ಪದ್ಮಪಾದಾಚಾರ್ಯ||ದ್ವಾರಕಾಪೀಠ [ಪಶ್ಚಿಮ] || ತತ್ವಮಸಿ   ||ಸಾಮವೇದ   ||   ಛಾಂದೋಗ್ಯ||	 ಕೀಟವಾಲ
|-
|ತೋಟಕಾಚಾರ್ಯ||	ಜ್ಯೋತಿರ್ ಮಠ [ಉತ್ತರದ ಮಠ]|| ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ||ಅಥರ್ವ ವೇದ||    ಮಾಂಡೂಕ್ಯ||ನಂದವಾಲ	
|-
|}
*ಶ್ರೀಶಂಕರರು ಷಣ್ಮತ ಸ್ಥಾಪಕರೆಂದೂ, ದಶನಾಮೀ ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವರೆಂದೂ, ಪಂಚಾಯತನ ಪೂಜಾಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವರೆಂದೂ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

== ಆರು ಬಗೆಯ ಆರಾಧಕರು ; ==
ಸೂರ್ಯ, ಗಣಪತಿ, ಅಂಬಿಕಾ, ಶಿವ, ವಿಷ್ಣು, ಮತ್ತು ಸ್ಕಂದ ಇವರ ಆರಾಧಕರು ಪರಸ್ಪರ ತಾವು ಮೇಲು, ತಾವು ಮೇಲೆಂದು ಜಗಳಾಡುತ್ತಿದ್ದದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಅವೆಲ್ಲವೂ ಒಬ್ಬನೇ ಈಶ್ವರನ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪಗಳೆಂದು ಆರಾಧಕರನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿ ಈ ಆರೂ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ ಪೂಜಿಸಬೇಕೆಂದು ನಿಯಮ ಮಾಡಿದರು. ತಾವು ಉಪಾಸನೆ ಮಾಡುವ ದೇವತೆಯನ್ನು ಮಧ್ಯೆ ಇಟ್ಟು, ಉಳಿದ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಅದರ ಸುತ್ತ ಇಟ್ಟು ಅವನ್ನು ಮುಖ್ಯ ದೇವತೆಯ ಪರಿವಾರವೆಂದು ಪೂಜಿಸುವುದು. ಅದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಷಣ್ಮತ ಸ್ಥಾಪಕರೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
 ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕುಮಟಾ ತಾಲೂಕಿನ ಮೂರೂರು ಪಂಚಾಯತ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಕಲ್ಲಬ್ಬೆ ಗ್ರಾಮದ ನಂದಿಕೇಶ್ವರ ದೇಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಎಲ್ಲ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಪ್ರಾಯಃ ಇಡೀ ದಕ್ಷಿಣ ಭ಻ರತದಲ್ಲಿ ಇದೊಂದೇ ದೇವಸ್ಥ಻ನದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಷಣ್ಮತ ಸ್ಥಾಪನಾಚಾರ್ಯ ೆನ್ನುವದಕ್ಕೆ ಪುರಾವೆ ಸಿಕ್ಕುತ್ತಿದೆ.(ಪುಟ್ಟು ಕುಲಕರ್ಣಿ, ಹೆಗಡೆ-ಕುಮಟಾ-581339)
== ದಶನಾಮೀ ಪದ್ದತಿ :- ==
ಸಂನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಏಕದಂಡೀ [ಒಂದು ದಂಡ-ದೊಣ್ಣೆ] ಸಂಪ್ರದಾಯ ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳು ತಮ್ಮ ಹೆಸರಿನ ಮುಂದೆ ದಶನಾಮ ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅವು : ೧.ಸರಸ್ವತಿ ; ೨.ತೀರ್ಥ; ೩.ಅರಣ್ಯ, ; ೪. ಭಾರತಿ ; ೫.ಆಶ್ರಮ ; ೬. ಗಿರಿ [ಕ್ರಿಯಾಯೋಗ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವವರು - ಜಾತಿಮತ ಬೇಧವಿಲ್ಲ.] ; ೭.ಪರ್ವತ ; ೮. ಸಾಗರ ; ೯.ವನ ; ೧೦. ಪುರಿ. 
*ಸರಸ್ವತಿ, ಪುರಿ, ಭಾರತಿ, ಉಪನಾಮಗಳು ಶೃಂಗೇರಿ ಪೀಠಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ ; ತೀರ್ಥ, ಆಶ್ರಮ ನಾಮಗಳು ದ್ವಾರಕಾ ಪೀಠಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ ; ಗಿರಿ, ಪರ್ವತ, ಸಾಗರ ಇವು ಜ್ಯೋತಿರ್ ಮಠಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ ; ವನ, ಅರಣ್ಯ, ನಾಮಗಳು ಪುರಿಯ ಗೋವರ್ಧನ ಮಠಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ. ಉಳಿದವು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಹೊಂದಿವೆ. ಆದರೂ ಇದು ಅಷ್ಟೇನೂ ಬಿಗಿಯಾದ ನಿಯಮವಿದ್ದಂತೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಕಾರಣ ಅರಣ್ಯ ನಾಮದ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯರು ಶೃಂಗೇರಿಯ ಮಠದ ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದರು. 
== ಪಂಚಾಯತನ ಪೂಜೆ :- ==
ಆರಾಧಕರಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಕಾದಾಟ ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಇಡೀ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಸ್ಮಾರ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. 
ವೇದ ಪದ್ದತಿಯಲ್ಲಿ [ಶ್ರುತಿ -ವೇದ ಮತು ಸ್ಮೃತಿಗಳು-ಮನು ಸ್ಮೃತಿ ಮೊದಲಾದವು ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಪದ್ದತಿಗಳ ಸಮನ್ವಯ] ಪೂಜಾದಿ ವಿಧಿಗಳನ್ನೂ, ಹೋಮ ಹವನಗಳನ್ನೂ, ಸಂಸ್ಕಾರಗಳನ್ನೂ ಮಾಡುವ ಒಂದು ಕ್ರಮ, ಸ್ಮಾರ್ತ ಸಂಪ್ರದಾಯ. ಸ್ಮಾರ್ತರು ಪಂಚಾಯತನ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ, ಗಣಪತಿ, ಅಂಬಿಕಾ, ಶಿವ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ಈ ಐದು ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ, ಪ್ರಮುಖ ದೇವತೆಯನ್ನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿಟ್ಟು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ದೇವತೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಸ್ಕಂದನನ್ನು ಸ್ಕಂದೇವತೆಯ ಉಪಾಸಕರು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳ ಬಹುದು.
== ಲೋಕ ಶಂಕರ ==
ಸಾವಿರದ ಇನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ, ಕೇವಲ ಮೂವತ್ತೆರಡು ವರ್ಷ ಬದುಕಿದ್ದರೂ ಇಡೀ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಹಾಕಿ ಜನರು ಅದನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಭಾವ ಮಾಡಿದ್ದು, ಅವರ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಅವರ ಅದ್ವೈತ ತತ್ವ ಸಿದ್ದಾಂತ, ಅದರ ಸಮರ್ಥನೆಗಾಗಿ ಅವರು ಮಾಡಿದ ವಾದ ಮಂಡನೆ, ತರ್ಕ, ಇಡೀ ಜಗತ್ತನ್ನೇ ಬೆರಗುಗೊಳಿಸಿದೆ. 
 
'''ಶೃತಿ ಸ್ಮೃತಿ ಪುರಾಣಾನಾಮಾಲಯಮ್ ಕರುಣಾಲಯಮ್ |'''
'''ನಮಾಮಿ ಭಗವತ್ಪಾದ ಶಂಕರಮ್ ಲೋಕ ಶಂಕರಮ್ ||'''
*ಶ್ರುತಿ ಸ್ಮ ತಿ ಪುರಾಣಗಳ ಆಶ್ರಯರಾಗಿರುವ, ಲೋಕಕ್ಕೆ ಕಲ್ಯಾಣ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಕರುಣೆಯಿಂದ ತುಂಬಿದ ಶ್ರೀ ಶಂಕರ ಭಗವತ್ಪಾದರನ್ನು ಭಕ್ತಿ ಪೂರ್ವಕ ನಮಿಸುತ್ತೇನೆ.

===
ದರ್ಶನ-ಶಾಂಕರತ ===
----
*ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ ಶ ೭೦೦ ರಲ್ಲಿ ಬದುಕಿದ ಗೌಡಪಾದಮುನಿಗಳು ಮಾಡೂಕ್ಯ ಕಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲಿಗೆ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಧೃಡವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ಗೋವಿಂದ ಭಗವತ್ಪಾದರು. ಆವರ ಶಿಷ್ಯರು ಶ್ರೀ ಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು. ಅವರು ಅದ್ವೈತ ತತ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ಸ್ಪಷ್ಟ ರೂಪಕೊಟ್ಟು ಜಗತ್ತಿನ ಮನ್ನಣೆ ಸಿಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು. 
*ಶ್ರೀಶಂಕರಾಚಾರ್ಯರು [ಕ್ರಿಶ.೭೮೮-೮೨೦ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ] ಒಬ್ಬ ಅಸಾಧಾರಣ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ ಅದ್ಭುತ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಕೇರಳದ ಕಾಲಟಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿ, ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿಯಿಂದ ಬದರಿ ಕಾಶ್ಮೀರ,; ಕಾಶ್ಮೀರದಿಂದ ಕಾಶಿ, ಪುನಃ ಶೃಂಗೇರಿ, ಕಂಚಿ, ಪುರಿ, ದ್ವಾರಕಾ, ಬದರಿ, ಹೀಗೆ ಭಾರತವನ್ನು ಎರಡು ಬಾರಿ ಕಾಲ್ನೆಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ, ತಮ್ಮ ತರ್ಕಶಕ್ತಿ ಯಿಂದ ಪ್ರತಿವಾದಿಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಅದ್ವೈತದ ಧ್ವಜವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿದರು. ಅವರು ಬದುಕಿದ್ದು ಕೇವಲ ೩೨ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಮಾತ್ರವಾದರೂ, ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕ್ಷಣವನ್ನೂ ಸಾರ್ಥಕ ಪಡಿಸಿಕೊಂಡವರು. ಅವರ ಬಗೆಗೆ ಜನ ಶ್ರುತಿ ಹೀಗಿದೆ :
'''ಅಷ್ಟವರ್ಷೇ ಚತುರ್ವೇದೀ ದ್ವಾದಶೇ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ವಿತ್ |''' 
'''ಷೋಡಶೇ ಕೃತವಾನ್ ಭಾಷ್ಯಂ ದ್ವಾತ್ರಿಂಶೇ ಮುನಿರಭ್ಯಗಾತ್ ||''' 
*[ಎಂಟು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ವೇದಗಳನ್ನು ಕಲಿತವರು, ಹನ್ನೆರಡನೇ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸರ್ವಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಿಳಿದವರು, ಹದಿನಾರನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಭಾಷ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆದವರು ಮೂವತ್ತೆರಡನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯಗತರು- ಎಂದರೆ ಹೊರಟು ಹೋದರು ] 
*ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಇತರ ವೈದಿಕ ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿರುವ ದೋಷಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿ ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತವೇ ಪರಿಪೂರ್ಣ ದರ್ಶನವೆಂದು ಸಾಧಿಸಿದರು. ಸ್ವಮತ ಸ್ಸ್ಥಾಪನೆ ಪರಮತ ಖಂಡನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಂಥ ನಿಪುಣರನ್ನು ಕಾಣುವುದು ಕಷ್ಟ. ಯಾರೇ ಆಗಲಿ ಅವರ ಧೀಮಂತ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಪ್ರತಿಭೆಗಳಿಗೆ ತಲೆಬಾಗುವುದು ಸಹಜ. ಅವರು ಭಗವದ್ಗೀತೆ, ಹತ್ತು ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ಭಾಷ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆದು ಅವಗಳಿಗೆ ಸಮ್ಮತವಾದುದು ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದು ನಿರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೂರೂ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸ್ಥಾನತ್ರಯ ವೆಂದು ಹೆಸರು. ಇವಲ್ಲದೆ ಕೆಲವು ವೇದಾಂತ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನೂ, ಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.
*ಶಂಕರ ವೇದಾಂತವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಅರ್ಧ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬಹುದು : '''ಬ್ರಹ್ಮ ಸತ್ಯಂ ಜಗನ್ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವೋ ಬ್ರಹ್ಮೈವನಾಪರಃ''' ||  ಬ್ರಹ್ಮವು ಸತ್ಯ ; ಜಗತ್ತು ಮಿಥ್ಯ ; ಜೀವನು ಬ್ರಹ್ಮವಲ್ಲದೆ ಬೇರೆಯಲ್ಲ.ಎಂಬುದೇ ಆ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಉಕ್ತಿ. ಆದರೆ ಈ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಅವರು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಹೇಳಿಲ್ಲ.

== ಬ್ರಹ್ಮ ಒಂದೇ ಸತ್ಯ == 
ಸತ್, ಚಿತ್, ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪಿಯಾದುದು ಬ್ರಹ್ಮ ; ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ, ಜಗತ್ತು, ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಎಟುಕುವ ಈ ಪ್ರಪಂಚವೆಲ್ಲಾ ಮಿಥ್ಯೆ - ಎಂದರೆ ಅದು ಬ್ರಹ್ಮದ ತೋರಿಕೆ ಮಾತ್ರ.  ನೀರ ಮೇಲಣ ಗುಳ್ಳೆಗೆ ನೀರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಿಲ್ಲದಂತೆ ಈ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಿಲ್ಲ. ಅರಿವಿನ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ನೋಡಿದರೆ ಇರುವುದೆಲ್ಲ ಬ್ರಹ್ಮವೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. 
ಜಗತ್ತು, ಜೀವಿಗಳು ಮಾಯಾ ಕಲ್ಪಿತ ; ಅನಾದಿಯಾದ ಅಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಮಾಯಾ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಎಲ್ಲವೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಈಅಜ್ಞಾನದ ಆವರಣವನ್ನು ಕಿತ್ತೆಸೆದರೆ ಸಾಕು ಬೇಧವೆಲ್ಲ ಅಳಿದುಹೊಗಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಸ್ವರೂಪ ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಮೋಕ್ಷ ; ಅದೇ ಪರಮ ಪುರುಷಾರ್ಥ. ಇದು ಶಾಂಕರ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಸಾರಾಂಶ.
== ಶಾಂಕರ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಎಂಟು ತತ್ವಗಳು : ==
* ೧] '''ಮೂಲ ತತ್ವ :''' ಬ್ರಹ್ಮ ಒಂದೇ ಸತ್ಯ ; ಈಜಗತ್ತು ಮಿಥ್ಯ ; ಜೀವನು ಬ್ರಹ್ಮನಿಂದ ಬೇರೆಯಲ್ಲ. 
* ೨]'''ಆತ್ಮವು ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಪ್ರಮಾಣ :''' ಆತ್ಮವು ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದು ಇದೆ ಎಂದು ಸಾಧಿಸಲು ಬೇರೆ ಪ್ರಮಾಣಗಳು ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ; ಕಾರಣ ನಿರಾಕರಿಸುವವನೇ ಆತ್ಮ ಸ್ವರೂಪನಾಗಿದ್ದಾನೆ. '''ನಾನು ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ..''' 
* ೩] '''ಬ್ರಹ್ಮದ ಗುಣ''' : ಬ್ರಹ್ಮವು ಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ವಿಷಯವಾಗಲಾರದು [ಬೇರೆ ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಅದನ್ನು ನೋಡಲು ಬಾರದು ; ಕಾರಣ ಅದೇ ಜ್ಞಾನ ಸ್ವರೂಪವಾಗಿದೆ - 
ಅದೇ ನೋಡುವ ಶಕ್ತಿ -ಸಾಕ್ಷಿ ; ಅದೃಶ್ಯವಾಗಿದೆ ; ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಜ್ಞಾನ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಆಚೆ ಇದೆ ; ಅದು ಪರಿಪೂರ್ಣ; ಬದಲಾವಣೆ ಇಲ್ಲದ್ದು ; ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಕಾಶ ; ಸ್ವಯಂ ಸಿದ್ಧ ; ಜ್ಞಾನ ಸ್ವರೂಪ ; ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪ ; ಎಲ್ಲಾ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲ ರೂಪ - ಸಾಕ್ಷಿ; ನೋಡುವವ ; ಅದು ನೋಡಲ್ಪಡುವ ವಸ್ತು ಆಗಲಾರದು; ಅದು ಅದ್ವಿತೀಯ - ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮತ್ತೊಂದಿಲ್ಲ. ನಾಶವಿಲ್ಲದ್ದು ; [ಆನಂದ ಅಚಿಂತ್ಯ, ಅರೂಪ ಅವ್ಯಯ ಅದ್ವಯ - ಆನಂದಮದ್ವಯಮರೂಮಚಿಂತ್ಯಮವ್ಯಯಂ ]
* ೪] '''ಬ್ರಹ್ಮದ ಸ್ವರೂಪ :'''  ಅದು ಸತ್ ಚಿತ್ ಆನಂದ ಸ್ವರೂಪ ವಾಗಿದೆ.. 
* ೫] '''ಇಂದ್ರಿಯಾತೀತ :''' ಅದು ನಿರಾಕಾರ ನಿರ್ಗುಣ ; ಅದು ಇಂದ್ರಿಯ ಮನಸ್ಸುಗಳ ಆಚೆ ಇರುವಂತಹದು. ಇಂದ್ರಿಯ ಗೋಚರವಾದವು ಅನಿತ್ಯವಾಗಿದೆ. 
* ೬] '''ಸತ್ಯ - ಮಿಥ್ಯ ವಿಚಾರ ;'''
**&lt;big&gt;ತ್ರಿವಿಧ ಸತ್ತೆಗಳು :&lt;/big&gt; 
**೧.'''ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಸತ್ತೆ :''' ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವುದು ಸತ್ಯವೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲ ಇದ್ದು, ಆನಂತರ ಇಲ್ಲವಾಗುವುದು ಅನಿತ್ಯವಾದವುಗಳು ; ಅದು ಈ ನಮ್ಮ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರಾಪಂಚಿಕ ಸತ್ಯ ಅಥವಾ ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಸತ್ಯ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾವು ಕಾಣವ ಈ ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ಅದರ ಅನುಭವ ಪೂರ್ಣ ಬ್ರಮೆಯಲ್ಲ. ಪೂರ್ಣ ಸತ್ಯವೂ ಅಲ್ಲ. ಅವು ಅನಿತ್ಯವಾದುದರಿಂದ ಮಿಥ್ಯೆ. ಭೂ, ಭವಿಷ್ಯತ್, ವರ್ತಮಾನ ಈ ತ್ರಿಕಾಲದಲ್ಲೂ ಇರುವುದಲ್ಲ. ಮಿಥ್ಯೆ ಎಂದರೆ ಬಂಜೆಯ ಮಗನಂತೆ ಪೂರ್ಣ ಸುಳ್ಳಲ್ಲ
**೨.'''ಪ್ರಾತಿಭಾಸಿಕ ಸತ್ತೆ :''' ಇದು ತಿರಾ ಕೆಳಗಿನ ಹಂತದ ಸತ್ಯ.ನಂಬಿಕೆ ಇರುವ ವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹಗ್ಗವನ್ನು ಹಾವೆಂದು ತಿಳಿಯುವುದು.ಹಾವು ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರುವುದರಿಂದದ ಇಲ್ಲವೆನ್ನುವಂತಿಲ್ಲ; ಅನುಭವ ಇರುವವರೆಗೂೂ ಸತ್ಯವಾಗೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪ್ರಾತಿಭಾಸಿಕಕ ಸತ್ಯ
**೩.'''ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ತೆ :''' ಇದು ತ್ರಿಕಾಲಾಬಾಧಿತ ಸತ್ಯ. ಭೂತ ಭವಿಷ್ಯತ್ ವರ್ತಮಾನಗಳಲ್ಲೂ ಬಾಧಿತವಾಗದೆ ಇರುವುದು. ಎಚ್ಚರ ಕನಸು ನಿದ್ದೆ ಈಮೂರೂ ಅವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲೂ ಸಾಕ್ಷಿರೂಪದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿರುವುದು. ಮೂರೂ ಕಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರೂ ಅವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ; ಒಂದೇರೀತಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯ. ಈ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು, ಈತತ್ವಕ್ಕೆ ಅರ್ಹವಾದುದು ಬ್ರಹ್ಮವೊಂದೇ. ಆದ್ದರಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮ ವೊಂದೇ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವಾಗಿದೆ. 
*'''೭] ಜೀವ - ಬ್ರಹ್ಮ ತತ್ವ :''' ಮನ, ಬುದ್ಧಿ, ಅಹಂಕಾರ, ಚಿತ್ತ, ಈ ಅಂತಃಕರಣ ದಿಂದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂಲ ಚೈತನ್ಯವೇ ಜೀವ. ಮಾಯೆಯಿಂದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಬ್ರಹ್ಮ ಮಾಯೆಯ ಉಪಾದಿಯಿಂದ ಈಶ್ವರನೆನಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅದೇ [[ಅವಿದ್ಯೆ]]ಯ (ಅಜ್ಜ್ಞಾನ) ದ ಉಪಾದಿಯಿಂದ ಜೀವನೆನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಜೀವನಿಗೆ ಈ ಉಪಾದಿಗಳಿಂದ ಸ್ಥೂಲ, ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಕಾರಣಗಳೆಂಬ ಮೂರು ಶರೀರಗಳು. ಜಗ್ರತ್, ಸ್ವಪ್ನ, ಸುಷುಪ್ತಿ ಗಳೆಂಬ ಮೂರು [[ಅವಸ್ಥೆಗಳು]]. [[ಅವಿದ್ಯೆ]]ಯಿಂದ ಅಥವಾ ಅಜ್ಞಾನದಿಂದ [ಮಾಯಾ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ; ಮಾಯೆ ಸಮಷ್ಟಿಯನ್ನು ಎಂದರೆ ಇಡೀ ಜಗತ್ತನ್ನು ಕುರಿತು ಹೇಳುವಾಗ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಪದ; [[ಅವಿದ್ಯೆ]] ವ್ಯಷ್ಟಿಯನ್ನು ಎಂದರೆ ಒಂದು ಜೀವಿಯನ್ನು ಕುರಿತು ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಪದ; ಎರಡಕ್ಕೂ ಒಂದೇ ಅರ್ಥ.] ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರೆ ಜೀವವು ಬ್ರಹ್ಮದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವುದು- ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭೂತಿಯಾದಾಗ ತಾನೇ ಬ್ರಹ್ಮ ವೆಂಬ ಅನುಭವವಾಗುವುದು ; ತಾನು ಸಚ್ಚಿದಾನಂದ ರೂಪವೆಂಬ ಅನುಭವವಾಗುವುದು. ಇದು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯ. 
*'''೮] ಸಂಸಾರವು ಅಥವಾ ಈ ದ್ವೈತ ಜಗತ್ತು :''' ಈ ಸಂಸಾರವು ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಬೇರೆ, ಅನೇಕ, ಎಂಬ ಭಾವವು [[ಅವಿದ್ಯೆ]] [ಅಜ್ಞಾನ]ಯಿಂದ ಉಂಟಾದುದು. ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಮಾತ್ರಾ ತನ್ನನ್ನು [ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು] ನಿಜವಾದ ರೂಪವನ್ನು ಅರಿಯಬಹುದು. ಕರ್ಮಯೋಗ, ರಾಜಯೋಗ, ಭಕ್ತಿಯೊಗ ಇವು ಸಾಧಕನ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧಿಗೋಳಿಸಲು ಪ್ರಯೋಜನ. [[ಅವಿದ್ಯೆ]] ಅಥವ ಅಜ್ಞಾನ ದೂರವಾದರೆ ತಾನೇ ಜ್ಞಾನವಾಗುವುದು.

== ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತಿ : ==
*ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನವು ಹೊರಗಡೆಯಿಂದ ಏನನ್ನೋ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಇರದೆ ಇರುವುದನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಲ್ಲ. ಕಾಣದ್ದನ್ನು ಕಾಣುವುದಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮ ವು ನೋಡಲ್ಪಡುವ ವಸ್ತುವಲ್ಲ. ಅದು ನೋಡುವ ಚೈತನ್ಯ - ಸಾಕ್ಷಿ.  [[ಅವಿದ್ಯೆ]]- ಅಜ್ಞಾನವನ್ನು ದೂರಮಾಡುವುದೇ ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತಿ. 
'''ವೇದಗಳ ಆಧಾರ :-''' 
*ಮಹಾವಾಕ್ಯಗಳು : ಶ್ರೀ ಶಂಕರರು ತಮ್ಮ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಾಂತಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ವೇದಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿಯೊಂದರಿಂದಲೂ ಒಂದೊಂದು ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಆಯ್ದು ಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.
*'''ಋಗ್ವೇದ -ಐತರೇಯ ಉಪನಿಷತ್-ಪ್ರಜ್ಞಾನಂ ಬ್ರಹ್ಮ -ಸಾಕ್ಷಿಯೇ ಬ್ರಹ್ಮ.''' ; 
*'''ಯಜುರ್ವೇದ - ಬೃಹದಾರಣ್ಯಕ - ಅಹಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಸ್ಮಿ - ನಾನು ಬ್ರಹ್ಮನೇ ಆಗಿದ್ದೇನೆ''' ; 
*'''ಸಾಮವೇದ - ಛಾಂದೋಗ್ಯ - ತತ್ವಮಸಿ - ನೀನು ಅದೇ ಆಗಿದ್ದೀಯೆ''' ; 
*'''ಅಥರ್ವ ವೇದ - ಮಾಂಡೂಕ್ಯ ಉಪನಿಷತ್ - ಅಯಮಾತ್ಮಾ ಬ್ರಹ್ಮ - ಈ ಆತ್ಮವು ಬ್ರಹ್ಮ ವಾಗಿದೆ.'''
== ಮಾಯಾವಾದ :- ==
*ಈಶ್ವರ - ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮ : ಪರಬ್ರಹ್ಮ ವು ನಿರ್ಗುಣ ಸ್ವರೂಪದ್ದಾಗಿದೆ. ಮಾಯೆಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಶಕ್ತಿ. ಅದು ಪರಬ್ರಹ್ಮನೊಡನೆ ಸೇರಿ ಅಪರಬ್ರಹ್ಮ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಗುಣ ಬ್ರಹ್ಮವೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಈಶ್ವರ, ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ. ಆದರೆ ಬ್ರಹ್ಮ ನಿಗೆ ಮಾಯೆಯ ಸೋಂಕು ಇಲ್ಲ. ಅದು [ಮಾಯೆ] ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಯವಲ್ಲ. ವ್ಯವಹಾರಿಕ ಸತ್ಯ. ಅದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ವಿವರಿಸುವುದು ಅಸಾಧ್ಯ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದು ಅನಿರ್ವಚನೀಯ. ಅದು ಅನಾದಿ. ಅದು ತನ್ನ ವಿಕ್ಷೇಪ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮವು ಜೀವವಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚವು ಸತ್ಯವಾಗಿ ತೋರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆವರಣ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮವನ್ನು ಮರೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮಾಯೆಯು ಇಲ್ಲದ್ದನ್ನು ಇರುವಂತೆ ತೋರಿಸುವುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಹಗ್ಗ ಹಾವಾಗಿ ತೋರುವುದು. ಕಾರ್ಯವೇ ಕಾರಣವಾಗಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಡಕೆ ಮಣ್ಣಾಗಿರುವಂತೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ವಿವರ್ತವಾದವೆಂದೂ ಹೇಳುವರು.
*(ಟಿಪ್ಪಣಿ : ಬ್ರಹ್ಮ ವು (ದೇವರು) ಈ ಜಗತ್ತನ್ನು ಏಕೆ ಸೃಷ್ತಿಸಿತು? ಈ ಮಾಯೆ ಎಂದರೆ ಏನು -ಅದು ಏಕೆ ಇದೆ? ಇವಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ಮಾನವನ ಬುದ್ಧಿಗೆ ನಿಲುಕದು ಆದ್ದರಿಂದ '''ಅನಿರ್ವಚನೀಯ'''.! ಮಂಕುತಿಮ್ಮನ ಕಗ್ಗದಲ್ಲಿ ಡಿವಿಜಿ ಇದೇ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ - ಉತ್ತರ ಸಿಗದು)
;ಇಹುದೊ ಇಲ್ಲವೊ ತಿಳಿಯಗೊಡದೊಂದು ವಸ್ತು ನಿಜ|
;ಮಹಿಮೆಯಿಂ ಜಗವಾಗಿ ಜೀವವೇಷದಲಿ||
;ವಿಹರಿಪುದದೊಳ್ಳಿತೆಂಬುದು ನಿಸದವಾದೊಡಾ|
;ಗಹನ ತತ್ವಕೆ ಶರಣೊ - ಮಂಕುತಿಮ್ಮ||
*( ವಿಹರಿಪುದು ಅದು (ಮಾಯೆ?) ಒಳ್ಳಿತೆಂಬುದು ನಿಸದವಾದೊಡೆ-ನಿಜವಾದೊಡೆ)
== ಸಾಧನಾ ಚತುಷ್ಟಯ : ==
*ಬ್ರಹ್ಮ ಜ್ಞಾನವು ಅಥವಾ ಅದ್ವೈತ ಸಿದ್ಧಿಯು ಅನುಭವದಲ್ಲಿ ಪರ್ಯವಸಾನ ಗೊಳ್ಳವುದು. ಅದಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ನಾಲ್ಕು ಸಾಧನೆಗಳು ಅವಶ್ಯ. :   
* ೧] ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯ ವಿವೇಕ :-ಬ್ರಹ್ಮವು ಒಂದೇ ಸತ್ಯ, ಉಳಿದವು ಅನಿತ್ಯವೆಂಬ ವಿವೇಕ. 
* ೨] ಇಹಾಮುತ್ರ ಫಲಭೋಗವಿರಾಗ :- ಈ ಲೋಕದ, ಪರಲೋಕದ ಭೋಗದ ಬಗೆಗೆ ವಿರಕ್ತಿ. 
* ೩] ಶಮದಮಾದಿ ಶಟ್ಕ ಸಂಪತ್ತಿ :- ಸಾಧನ ಸಂಪತ್ತಿ - ಆರು ಗುಣಗಳು : ಶಮ - ಶಾಂತಿ [ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಹತೋಟಿ], ದಮ- ಇಂದ್ರಿಯ ನಿಗ್ರಹ [ಬಹಿರಂಗದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಹತೋಟಿ] ; ಉಪರತಿ - ಕರ್ಮ ಫಲತ್ಯಾಗ ; ತಿತಿಕ್ಷೆ - ಸಹನೆ [ತಾಪತ್ರಯಗಳ ಸಹನೆ], ಚಿತ್ತದ ಏಕಾಗ್ರತೆ ; ಶ್ರದ್ಧೆ - ಗುರುಹಾಗೂ ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿ ನಿಷ್ಟೆ. 
*ಇದನ್ನು ಶ್ರವಣ ಮನನ, ನಿಧಿಧ್ಯಾಸನ ಎಂಬ ಮೂರು ವಿಧದ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.
*೪ ] ಮುಮುಕ್ಷತ್ವ :- ಮೋಕ್ಷ ಬೇಕೆಂಬ ತೀವ್ರ ಅಪೇಕ್ಷೆ. ಇದನ್ನು ಶ್ರವಣ ಮನನ, ನಿಧಿಧ್ಯಾಸನ ಎಂಬ ಮೂರು ವಿಧದ ಸಾಧನೆಯಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.&lt;ref&gt;ಭಾರತೀಯ ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪರಿಚಯ ಲೇ. ಎಂ. ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಶಿ ಮತ್ತು ಎಂ.ಎಂ. ಹೆಗಡೆ ; ಎಂಜಿಸಿ ಕಾಲೇಜು ಸಿದ್ದಾಪುರ&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;ತತ್ವ ಪ್ರಕಾಶ :(ಪೀಠಿಕೆ ) ಸಂಪಾದಕರು ಶ್ರೀಎಂಜಿ ನಂಜುಂಡಾರಾಧ್ಯ ಆಸ್ಥಾನ ವಿದ್ವಾನ್ ಪ್ರಕಟಣೆ ೧೯೭೩&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ಮಾಧವೀಯ ಶಂಕರ ವಿಜಯ|&lt;/ref&gt;
 ** ಓಂ ತತ್ ಸತ್ **

== ನೋಡಿ ==
{| class=&quot;wikitable sortable &quot;  
|- 
| colspan=4 style=”background:#eee;” | &lt;center &gt;'''ಭಾರತೀಯ ದರ್ಶನಶಾಸ್ತ್ರ  ಅಥವಾ ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ''' &lt;/center&gt; 
|-	 	
|[[ಚಾರ್ವಾಕ|ಚಾರ್ವಾಕ ದರ್ಶನ]]	||	[[ಜೈನ ಧರ್ಮ|ಜೈನ ದರ್ಶನ]]	||	[[ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ|ಬೌದ್ಧ ದರ್ಶನ]]	||	[[ಸಾಂಖ್ಯ|ಸಾಂಖ್ಯ ದರ್ಶನ]]	
|-
|	[[ಯೋಗ|ರಾಜಯೋಗ]]		||	[[ನ್ಯಾಯ ದರ್ಶನ|ನ್ಯಾಯ]]	||	[[ವೈಶೇಷಿಕ ದರ್ಶನ]]		||	[[ಮೀಮಾಂಸ ದರ್ಶನ]]	
|-
|	ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ  	||	[[ಅದ್ವೈತ]]- [[ಜ್ಞಾನ-ಕರ್ಮ ವಿವಾದ]] 	||	[[ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ | ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]]   	||	[[ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]]	
|-
|[[ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ|ಮಾಧ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]||[[ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತಮ್ ಮತ್ತು ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]]	||	[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ]]	||	[[ಭಗವದ್ಗೀತಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ]]	
|-
|[[ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]  ||	[[ವೀರಶೈವ| ವೀರಶೈವ ತತ್ತ್ವ]]	||[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ದೇವರು]]	||	- [[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತು]]	
|-
|[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜೀವಾತ್ಮ]]	||[[ಮೋಕ್ಷ]]	||ಗೀತೆ||[[ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ]]		
|-
|}
[[ಚಾರ್ವಾಕ]] ದರ್ಶನ ;[[ಜೈನ ಧರ್ಮ]]- ಜೈನ ದರ್ಶನ ;[[ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮ]] ;[[ಸಾಂಖ್ಯ]]-ಸಾಂಖ್ಯ ದರ್ಶನ ;([[ಯೋಗ]])-&gt;[[ರಾಜಯೋಗ]] ;[[ನ್ಯಾಯ ದರ್ಶನ]] ;[[ವೈಶೇಷಿಕ ದರ್ಶನ]];;[[ಮೀಮಾಂಸ ದರ್ಶನ]] - ;[[ವೇದಾಂತ]] ದರ್ಶನ / [[ಉತ್ತರ ಮೀಮಾಂಸಾ]] ;[[ಅದ್ವೈತ]] ;ಆದಿ ಶಂಕರರು ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತ ;[[ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ]] ದರ್ಶನ ;[[ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]] - ಮಾಧ್ವ ಸಿದ್ಧಾಂತ ;[[ಪಂಚ ಕೋಶ]]--[[ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತಮ್ ಮತ್ತು ದ್ವೈತ ದರ್ಶನ]] ;[[ವೀರಶೈವ]];[[ಬಸವಣ್ಣ]];[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ]];[[ಭಗವದ್ಗೀತಾ ತಾತ್ಪರ್ಯ]] ;[[ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ]] ;[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಮೀಕ್ಷೆ]][[ವೇದಗಳು]]--[[ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]--[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ದೇವರು]][[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತು]]-ಅಸ್ತಿತ್ವ-ಸತ್ಯವೇ-ಮಿಥ್ಯವೇ -[[ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಜೀವಾತ್ಮ]]-[[ಮೋಕ್ಷ]]-ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೋಕ್ಷ
*[[ಆದಿ ಶಂಕರ]]
*[[ದರ್ಶನಶಾಸ್ತ್ರ]]
*ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ, -ತಿದ್ದುಪಡಿ - ಸಲಹೆ ಕೊಡಲು ಈ ಮೇಲಿನ ಎಡಗಡೆ ಇರುವ- 'ಚರ್ಚೆ' ಪುಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ. ಅಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿಸಿಗೆ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ ಕೆಳಗಡೆ ಸಲಹೆ ಟೈಪು ಮಾಡಿ ;

==ಆಧಾರ==
*೧.ಭಾರತೀಯ ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ ಪರಿಚಯ ಲೇ. ಎಂ. ಪ್ರಭಾಕರ ಜೋಶಿ ಮತ್ತು ಎಂ.ಎಂ. ಹೆಗಡೆ ; ಎಂಜಿಸಿ ಕಾಲೇಜು ಸಿದ್ದಾಪುರ 
*೨ ತತ್ವ ಪ್ರಕಾಶ :(ಪೀಠಿಕೆ ) ಸಂಪಾದಕರು ಶ್ರೀಎಂಜಿ ನಂಜುಂಡಾರಾಧ್ಯ ಆಸ್ಥಾನ ವಿದ್ವಾನ್ ಪ್ರಕಟಣೆ ೧೯೭೩
*೩. ವಿಕಿ ಪೀಡಿಯಾ ಫೈಲುಗಳು ; ಇತರೆ ಲೇಖನಗಳು
*೪. ಮಾಧವೀಯ ಶಂಕರ ವಿಜಯ
== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]]</text>
      <sha1>s734r7qay52aphub9726pr8jyw4jekg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48784</id>
    <revision>
      <id>1306981</id>
      <parentid>1306552</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T00:16:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306981</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11088" sha1="08abu4qgvji9kncd76a0ix34izfk37d" xml:space="preserve">{{Infobox Mandir
| name               = ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ
| image              = Mahakal Temple Ujjain.JPG&lt;!-- mahakal.jpg --&gt;
| image_alt          = 
| caption            = 
| pushpin_map        = India Madhya Pradesh
| map_caption        = Location in Madhya Pradesh
| latd = 23 | latm = 10 | lats = 58 | latNS = N
| longd = 75 | longm = 46 | longs = 6 | longEW = E
| coordinates_region = IN
| coordinates_display= title
| other_names        = 
| proper_name        = ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ
| devanagari         = 
| sanskrit_translit  = 
| tamil              = 
| marathi            = 
| bengali            = 
| country            = [[ಭಾರತ]]
| state              = [[Madhya Pradesh]]
| district           = 
| location           = [[ಉಜ್ಜಯಿನಿ]]
| elevation_m        = 
| primary_deity      = ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ[[ಶಿವ]]
| important_festivals= 
| architecture       = 
| number_of_temples  = 
| number_of_monuments= 
| inscriptions       = 
| date_built         = 
| creator            = 
| website            = http://www.mahakaleshwar.nic.in
}}
[[File:Dakshayani.jpg|thumb|Shiva carrying the corpse of [[Sati (goddess)|Sati]] Devi]]
&lt;!-- [[File:Mahakal Temple Ujjain.JPG|thumb|300px|Mahakaleshwar Temple [[Ujjain]]]] --&gt;
'''ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ-ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ; ಉಜ್ಜಯನಿ''' 
== ಉಜ್ಜಯನಿ ==

*ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು [[ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ]] ದ [[ಉಜ್ಜಯಿನಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲು ಎಲ್ಲಾರೀತಿಯ ವಾಹನ ಸೌಕರ್ಯವಿದೆ. ಉಜ್ಜಯನಿ ಬಹಳ ಪುರಾತನವಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ ಉಳ್ಳ ನಗರ.  ಅದು ಕ್ಷಿಪ್ರಾನದಿಯ ದಡದ ಮೇಲಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಬೇತಾಳ ಕಥೆಯ ನಾಯಕನಾದ [[ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ]], ಕವಿ ರತ್ನ [[ಕಾಳಿದಾಸ]] ನನ್ನು ಆಸ್ಥಾನ ಕವಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ; ಹೀಗೆ ಕಥೆ ಇತಿಹಾಸಗಳ ನಾಯಕ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಆಳಿದ ನಗರ ಉಜ್ಜಯಿನಿ.

== ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ==

*ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದೇವಾಲಯವು ವಿಶಾಲವಾದ ಆವರಣದಲ್ಲಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಎತ್ತರವಾದ ದೊಡ್ಡ ಗೋಪುರವಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಉದ್ದನೆಯ ಕ್ಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಮಂದಿರದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಕೊಳವಿದೆ. ನೀರಿನ ಕಾರಂಜಿ  ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆನಂದವನ್ನೀಯುತ್ತದೆ. ಮಂದಿರದ ಒಳಗಡೆ ಅನೇಕ ದೇವ ದೇವಿಯರ ಮೂರ್ತಿಗಳಿವೆ. ದುರ್ಗ, ಅನ್ನಪೂರ್ಣೇಶ್ವರಿ,[[ಗಣಪತಿ]],[[ಕಾರ್ತಿಕೇಯ]] ಮೊದಲಾದವು. ಮಂದಿರದ ಒಳಗಡೆ ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ನಡೆದು ಸಣ್ಣ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಇಳಿದು ಗರ್ಭಗುಡಿ ಬಳಿ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ  ಬರಬೇಕು. ಗರ್ಭಗುಡಿ ಬಹಳ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಸಹಾ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಸ್ವತಃ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿ ಪುಣ್ಯವನ್ನೂ  ಆನಂದ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಸಾಲು ಇರುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಹೊತ್ತು ನಿಲ್ಲುವಂತಿಲ್ಲ -ತಕ್ಷಣ ಹೊರಬರಬೇಕು ಎರಡು ನಂದಾದೀಪಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಉರಿಯುತ್ತಾ ಬಂದಿವೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಬಹಳ ಶ್ರೀಮಂತವಾದ ದೇವಸ್ಥಾನ ನೋಡಿದರೇ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಪೋಲೀಸರ ಬಲವಾದ ಕಾವಲಿದೆ. ಮಂದಿರದ ಮೇಲು ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಾಗ ಮಂದಿರವಿದೆ. ನೂರು ಕಿಲೋಗ್ರಾಂ [[ಬೆಳ್ಳಿ]] ಯಿಂದ ಮಾಡಿದ ರುದ್ರ ಯಂತ್ರವಿದೆ. ವಿಶೇಷಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸಲು ಅಪೇಕ್ಷೆಯಿರುವವರಿಗೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸಲು ಅರ್ಚಕರು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.  ವಿವಿಧರೀತಿಯ ಹೋಮ ಹವನಗಳು ಯಾವಾಗಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

== ಇತರ ಮಂದಿರಗಳು ==

*ಉಜ್ಜಯನಿಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂಅನೇಕ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ. - ಶ್ರೀ ರಾಮ ಮಂದಿರ, [[ಗೋಪಾಲ ಮಂದಿರ]], ಹರಿ ಸಿದ್ಧಿ ದೇವೀ ಮಂದಿರ. ಗಣೇಶ ಮಂದಿರ, ಸಂದೀಪಿನೀ ಆಶ್ರಮ,.ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ನೋಡತಕ್ಕ ಸ್ಥಳಗಳಿವೆ. 
ಖಗೋಲ ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧ ಪಟ್ಟ ಜಂತರ್ ಮಂತರ್ ಪ್ರಯೋಗ ಮಂದಿರ ನೋಡಲೇಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳ.
ಗೋಪಾಲ ಮಂದಿರ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿದೆ. ಕೃಷ್ಣಜನ್ಮಾಷ್ಟಮಿ ಬಹಳ ವೈಭವದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.

== ಹರಿ -ಹರ ಮಿಲನ ==

*ವೈಕುಂಠ ಚತುರ್ದಶಿಯ ದಿನ ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ಉತ್ಸವ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಹರಿ -ಹರ ಮಿಲನದ ಉತ್ಸವ ಆದಿನ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರನಿಗೆ ಪ್ರಾತಃ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಭಸ್ಮಾರತಿ ಬಹಳ ವಿಶೇಷವಾದುದು. ಪ್ರತಿದಿನ ಐದು ಬಾರಿ  ಈ ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ [[ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ]]ಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ [[ಆರತಿ]] ನಡೆಯುತ್ತದೆ.[[ಶಿವರಾತ್ರಿ]] ಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಜನಸಂದಣಿ ಇರುವುದು.

== ಕುಂಭ ಮೇಳ == 
*[[ಹರಿದ್ವಾರ]], [[ಪ್ರಯಾಗ]],  ನಾಸಿಕದಂತೆ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಕುಂಭಮೇಳ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನ ಸೇರುತ್ತಾರೆ. ಕ್ಷಿಪ್ರಾನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ತರ್ಪಣ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ನದಿಯ ಸ್ನಾನಘಟ್ಟಗಳು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಚೆನ್ನಾಗಿವೆ. ಸಮುದ್ರ ಮಥನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಅಮೃತದ ಬಿಂದುಗಳು ಈ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದುದರಿಂದ ಪರ್ವಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ದೊರಕುವುದೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ದೇಶದ ನಾನಾ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಭಕ್ತರು ಹಾಗೂ ವಿದೇಶೀಯರೂ ಸಹ ಕುಂಭ ಮೇಳದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ.

== ವಿಶೇಷ : ==
ಇಲ್ಲಿಯ ವಿಶೇಷವೆಂದರೆ ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದ ಹೂ ಪತ್ರೆಗಳನ್ನು  ತೊಳೆದು ಪುನಃ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ದೇವಾಲಯದ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಹೂ ಪತ್ರೆ ಮಾರುವವರಿಗೆ ಬಹಳ ಅನುಕೂಲ.  ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ದರ್ಶನದಿಂದ ಅಕಾಲ ಮೃತ್ಯು, ಅಪಮೃತ್ಯುವಿನ ಭಯವಿಲ್ಲವೆಂದೂ, ಮುಕ್ತಿ ದೊರಕುವುದೆಂದೂ ಭಕ್ತರ ನಂಬುಗೆ. ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಜಾತ್ರೆ ನಡೆಯುವುದು.

== ಆಧಾರ ==

*&quot;ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು&quot;- ಕೈ ಹೊತ್ತಿಗೆ- ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ ಗ್ರಂಥ_ ಬರೆದವರು ಶ್ರೀಮತಿ ಚೂಡಾಮಣಿ ರಾಮಚಂದ್ರ  [[ಸಾಗರ]] ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ
===ಹೊರಗಿನಕೊಂಡಿಗಳು===
*http://astrobix.com/hindudharm/?p=476{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
*http://desipedia.desibantu.com/mahakaleshwar-jyotirling{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
*http://www.ujjaintourism.in/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140418225849/http://ujjaintourism.in/ |date=2014-04-18 }}
===ಅಂತರಕೊಂಡಿಗಳು===
*https://en.wikipedia.org/wiki/Mahakaleshwar_Jyotirlinga

== ನೋಡಿ: ==

*೧.ಶ್ರೀ [[ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ]] -ಕಾಶಿ [[ಶ್ರೀ ವೈದ್ಯನಾಥ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ]]ಬಿಹಾರ ರಾಜ್ಯ 
ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ [[ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶ]]ದ ಉಜ್ಜಯನಿ 
[[ಶ್ರೀ ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ]]
*[[ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ]] | [[ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು]]
* ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ, -ತಿದ್ದುಪಡಿ - ಸಲಹೆ ಕೊಡಲು ಈ ಮೇಲಿನ ಎಡಗಡೆ ಇರುವ- [[ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಶ್ರೀ ಮಹಾಕಾಳೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ]] ಪುಟಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ. ಅಲ್ಲಿ ಬದಲಾಯಿಸಿಗೆ ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ ಕೆಳಗಡೆ ಸಲಹೆ ಟೈಪು ಮಾಡಿ

{{ದ್ವಾದಶ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]]
[[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಪುಣ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳು]]</text>
      <sha1>08abu4qgvji9kncd76a0ix34izfk37d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಮರಾಠಾ ಮಂಡಳ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಳಗಾವಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50484</id>
    <revision>
      <id>1306931</id>
      <parentid>1286790</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T13:49:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306931</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6331" sha1="3j16gboh5csqpjz5zmkisso79dyz71b" xml:space="preserve">{{Infobox
|bodyclass=vcard
|aboveclass=fn org
|above=  ಮರಾಠಾ ಮಂಡಳ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಳಗಾವಿ
|subheader= ಮರಾಠಾ ಮಂಡಳ 
|image= 
|caption2={{{caption|}}}
|label5= ಸ್ಥಾಪನೆ 
|data5 = 
|label15= ಪ್ರಾಚಾರ್ಯರು
|data15 = 
|label23= ಸ್ಥಳ
|data23 = 
|label24= ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ
|data24 = ೨೦೦೦
{{{enrollment|}}}
|label25= ಪದವಿ ಶಿಕ್ಷಣ|ಪದವಿ ಶಿಕ್ಷಣ
|data25 =  ೭೪೦
|label26= ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಶಿಕ್ಷಣ|ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಶಿಕ್ಷಣ
|data26 = ೧೨೦
|label27= ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ|ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ
|data27 = http://mmec.edu.in/
}}
'''ಮರಾಠಾ ಮಂಡಳ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ'''ವು ೧೯೬೩ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದು  '''[[ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]''', [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ದಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಹೊಂದಿದೆ. '''ಅಖಿಲ ಭಾರತ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಂಡಳಿ (ನವದೆಹಲಿ)'''ಯು ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡಿದೆ.ಅದರಂತೆ '''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನ್ಯತಾ ಮಂಡಳಿ'''ಯು ಕೊಡ ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡಿದೆ.  
== '''ವಿಭಾಗಗಳು''' ==

'''ಪದವಿ ವಿಭಾಗಗಳು'''

#'''ವಾಹನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಗಣಕಯಂತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಉಪಕರಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ  ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ವಿದುನ್ಮಾನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''
#'''ಯಾಂತ್ರಿಕ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್'''

* '''ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ  ಗಣಕಯಂತ್ರ ಅನ್ವಯಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ (ಎಮ್. ಸಿ. ಎ.)'''
* '''ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ  ವ್ಯವಹಾರ ಆಡಳಿತ (ಎಮ್. ಬಿ. ಎ.)'''

=='''ಆವರಣ'''==

ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯವು  ವಿಶಾಲವಾದ ಆವರಣ ಹೊಂದಿದೆ. ಆವರಣದಲ್ಲಿ  ಕ್ರಿಕೇಟ್, ಟೆನ್ನಿಸ್, ಕಾಲ್ಚಂಡು, ಒಳಾಂಗಣ ಮೈದಾನ ಇದೆ.

=='''ಗ್ರಂಥಾಲಯ'''==

'''ಗ್ರಂಥಾಲಯ  ಹಾಗೂ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಂದ್ರ'''ವು  ಅತ್ಯುನ್ನತ '''ಡಿಜಿಟಲ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯ'''  ಮತ್ತು ಸಾವಿರಾರು ಎಲ್ಲ  ವಿಭಾಗದ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು  ಹೊಂದಿದೆ. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಹಾಗೂ ತಾಂತ್ರಿಕ ದೈನಿಕ, ವಾರಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆಗಳು ಉಂಟು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಾಗೂ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳು ಸಿಗುತ್ತವೆ.

=='''ಪ್ರವೇಶ'''==

ದ್ವಿತೀಯ ಪಿಯುಸಿ (೧೦+೨) '''ವಿಜ್ಞಾನ''' ವಿಭಾಗದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವಿದೆ. ಅದರಂತೆ ಬಿ.ಎಸ್ಸಿ, ಡಿಪ್ಲೊಮಾ, ಜಿಟಿಟಿಸಿ, ಸಿಬಿಎಸ್ಸಿ  (೧೦+೨) ಮತ್ತು ಐಸಿಎಸ್ಸಿ (೧೦+೨) ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೂ  ಪ್ರವೇಶವಿದೆ.

=='''ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''==

*'''ಅರ್ಹತೆ  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
*'''ರಕ್ಷಣಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
*'''ಎಸ್.ಸಿ/ಎಸ್.ಟಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ಯೋಜನೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ಆಯಾ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ಮೆಟ್ರಿಕ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮೆರಿಟ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾಲ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ಮಾಜಿ ರಕ್ಷಣಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''
* '''ಅಂಗವಿಕಲರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ'''

=='''ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಲಯಗಳು'''==

*''' ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಲಯ'''
*'''ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರ ಹಾಸ್ಟೆಲ್'''

=='''ಜೀವನ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಕೇಂದ್ರ'''==

'''ಟಿ ಸಿ ಎಸ್ (ಟಾಟಾ ಕನ್ಸಲ್ಟನ್ಸಿ  ಸರ್ವಿಸಸ್)''', '''ಮೈಂಡ್ ಟ್ರೀ''', ಐ ಗೇಟ್, ಎಂಪಾಸಿಸ್ ಹಾಗೂ ಐಬಿಎಮ್ ಮುಂತಾದ '''ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿ'''ಗಳು ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ಸಂದರ್ಶನ ನಡುಸುತ್ತವೆ.

=='''ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು'''==

[http://mmec.edu.in/ ಮರಾಠಾ ಮಂಡಳ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅಧಿಕೃತ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723090755/http://mmec.edu.in/ |date=2013-07-23 }}

[[ವರ್ಗ:ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು]]</text>
      <sha1>3j16gboh5csqpjz5zmkisso79dyz71b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50878</id>
    <revision>
      <id>1306985</id>
      <parentid>1050485</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T01:29:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306985</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11085" sha1="kucb483p4j6tvd4mrazy4wqed1mqfxv" xml:space="preserve">{{Infobox person
| honorific_prefix          = 
| name                      = ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್
| honorific_suffix          = 
| image                     = Sir Thomas Wyatt (1) by Hans Holbein the Younger.jpg
| image_size                = 230px
| alt                       = 
| caption                   = Thomas Wyatt, Drawing by [[Hans Holbein the Younger]]
| birth_name                = Thomas Wyatt
| birth_date                = 1503
| birth_place               = [[Allington Castle]], Kent
| death_date                = 11 October {{Death year and age|1542|1503}}
| death_place               = [[Clifton Maybank|Clifton Maybank House]], Dorset
| resting_place             = [[Sherborne Abbey]], Dorset
| occupation                = ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಯಭಾರಿ ಮತ್ತು ಕವಿ
| title                     = 
| term                      = 
| predecessor               = 
| successor                 = 
| spouse                    = [[Elizabeth Brooke, Lady Wyatt|Elizabeth Brooke]]
| partner                   = 
| children                  = [[Thomas Wyatt the Younger|Sir Thomas Wyatt]]&lt;br /&gt;Henry&lt;br /&gt;Francis&lt;br /&gt;Edward
| parents                   = [[Henry Wyatt (courtier)|Sir Henry Wyatt]]&lt;br&gt;Anne Skinner
| signature                 = 
| signature_alt             = 
| signature_size            = 
| footnotes                 = 
| box_width                 = 
}}

'''ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್''' (೧೫೦೩-೧೫೪೨) ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದ ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ರಾಯಭಾರಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಕವಿ.ಈತನು ಸಾನೆಟ್ ನ್ನು ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ನಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿದವನು.
==ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಜೀವನ==
ಈತನು ಆಲಿಂಗ್ಟನ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನು.ಇವರ ಕುಟುಂಬವು ಮೂಲತಃ  ಯಾರ್ಕ್‍ಶೈರ್‍ನವರು,ಈತನ ತಾಯಿ ಆನ್ನೆ ಸ್ಕಿನ್ನಾರ್ ಮತ್ತು ತಂದೆ ಹೆನ್ರಿ ವ್ಯಾಟ್, ಈತನು ೭ನೇ  ಹೆನ್ರಿಯ  ಕೌನ್ಸಿಲರ್  ಅಗಿದ್ದನು.ಹೆನ್ರಿ ವ್ಯಾಟ್ ೭ ನೇ ಹೆನ್ರಿಯ ನಂಬಿಕಸ್ಥ  ಸಲಹೆಗಾರನಾಗಿ ೧೫೦೯ ರವರೆಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದನು.ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ಆಲಿಂಗ್ಟನ್,ಕೇಂಟ್ ನಲ್ಲಿ ೧೫೦೩ ರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದನು. ತಂದೆ ಹೆನ್ರಿ ವ್ಯಾಟ್ ಹಾಗು ತಾಯಿ ಆನ್ನೆ ಸ್ಕಿನ್ನರ್ ದಂಪತಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಜನಿಸಿದನು.ಈತನಿಗೆ ಒಬ್ಬ ತಂಗಿ ಹಾಗೂ ಒಬ್ಬ ತಮ್ಮನು ಇದ್ದರು.ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ೬ ಅಡಿ ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದರು,ಹಾಗಯೇ ಸುಂದರವಾಗಿಯೂ ಹಾಗೂ ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದನು.ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ಮೊದಲೆನಯದಾಗಿ ಹೆನ್ರಿ ಯ ಹತ್ತಿರ ೧೫೧೫ರಲ್ಲಿ ''ಸ್ವೀರ್ ಎಕ್ಸ್ತ್ರಾಡಿನರಿ'' ಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದನು.ಅದೇ ಇಸವಿಯಲ್ಲಿ ಸೇಂಟ್ ಜೋಸೆಫ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕೆಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅದ್ಯಯನ ಪ್ರಾರಂಬಿಸಿದರು.ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ತನ್ನ ಶಿಕ್ಸಣವವನ್ನು ಸೇಂಟ್ ಜೋಸೆಫ್ ಕಾಲೇಜು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ನಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ ತಂದೆಯ ದಾರಿಯನ್ನು ಪಾಲಿಸಿದನು.ಈತನ ಹಲವಾರು ಕಾವ್ಯಗಳು ಈತನು ಬದುಕಿದ್ದಾಗಲೇ ಪ್ರಕಟಣೆಗೊಂದವು ; ಆದರೆ ಈತನ ಪುಸ್ತಕವಾದ ''ಟೋಟೆಲ್ ಮಿಸ್ಸೆಸೆಲನಿ''(೧೫೫೭)ಈತನು ಮರಣ ಹೊಂದಿದ ನಂತರ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ೧೯೨೦ ರಲ್ಲಿ ಥಾಮಸ್ದ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ಎಲಿಜೆಬೆಥ್ ಬ್ರೂಕ್ ರವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು.ಎಲಿಜಬೆಥ್ ಬ್ರೂಕ್ ರವರು ಥಾಮಸ್ ಬ್ರೂಕ್ ರವರ ಮಗಳು.ಒಂದು ವರುಶದ ನಂತರ ಒಂದು ಮಗುವನ್ನು ಪದೆದರು.ನಂತರ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ೮ನೇ ಹೆನ್ರಿಯು ರಾಯಬಾರಿಯನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡನು.ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ನಂತರ ಇಬ್ಬರು ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನದಿಂದ ಬೇರಾದರು.

==ವ್ಯಾಟ್‍ನ ಕಾವ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವ==
ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖವಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ವಿಶಯವನ್ನು ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮೂಲಕ ಬಹಿರಂಗಗೊಳಿಸುವುದು.ಎಕೆಂದರೆ ಅದರ ನಾಗರೀಕಥೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸುವುದು ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವೆಂದು ವ್ಯಾಟ್ ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ಇಟಲಿಯ ಖ್ಯಾತ ಕವಿ ಪೆಟ್ರಾರ್ಕ್ ರವರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು.ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ಕೆಲವು ಭಾಶಾಂತರಗಳನ್ನು ಸಹ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ,ಈ ಭಾಶಾಂತರಗಳು ಪೆಟ್ರಾರ್ಕ್ ರವರ ಬರಹಗಳಂತೆ ಹೋಲುತ್ತವೆ.ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ಹಲವರು ಸಾನೆಟ್ ಗಳನ್ನು ಸಹ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ರಚಿಸುವ ಸಾನೆಟ್ ಗಳು ಸಹ ಪೆಟ್ರಾರ್ಕ್ ರವರ ಸಾನೆಟ್ ನ ವಿಶಯಳಾಗಿವೆ.ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ಬರೆದಿರುವಂತಹ ಸಾನೆಟ್ ಗಳು ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಪ್ರಾರಂಬಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ. ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರ ಮರಣದ ನಂತರ ಈತನ ಒಟ್ಟೂ ೯೭ ಸಾನೆಟ್ ಗಳನ್ನು ರಿಚರ್ಡ್ ಟೋಟೆಲ್ ರವರು ''ಟೋಟೆಲ್ ಮಿಸೆಲನಿ''(೧೫೫೭) ಎನ್ನುವಂತಹ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರ ಕವಿತೆಗಳು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಇಟಾಲಿಯನ್ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತವೆ.ಇವರ ಹಲವಾರು ಕವಿತೆಗಳು ಚಾಸರ್ ನ ಕುರಿತಾಗಿಯೂ ಇರುವುದು ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಇವರ ಹಲವಾರು ಕವಿತೆಗಳು ಪ್ರಣಯ ಗೀತೆಗಳಾಗಿಯೂ ಕಂಡು ಬರುತ್ತವೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಇವರು ಹಲವಾರು ವಿಡಂಬನಾತ್ಮಕ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರು ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಕಾಲದ ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮವಾದಂತಹ ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಕವಿ.ಇವರು ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಗಿರುವಂತಹ ಹಲವಾರು ಸಂಶೊಧನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಸಾನೆಟ್ ಇಟಲಿಯಿಂದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಸಹ ಸರ್ ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ರವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.
[[File:Sir Thomas Wyatt by Hans Holbein the Younger (2).jpg|thumbnail|right|Sir Thomas Wyatt the Younger (1521–1554)]]
==ಥಾಮಸ್ ವ್ಯಾಟ್ ಮತ್ತು ಆನ್ನೆ ಬೊಯ್ಲಿನ್==
ಹಲವಾರು ಮಹಾನ್ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು,ದಂತಕತೆಗಳು ಅವರು ಯುವಕರಾಗಿದ್ದಾಗ ಬೆಳೆದಿದ್ದು ಕೆಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಂದ ಹಾಗೂ ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನದ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಹಾಗೂ ಪ್ರೀತಿಯ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಂದ ಹಾಗೆಯೇ ವ್ಯಾಟ್ ಸಹ ಆನ್ನೆಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿ ಮಾಡಿದನು (೧೫೨೦), ಪ್ರಣಯದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸಮಯವನ್ನು ಕಳೆದರು,ಹದಿನೆಂಟನೆ ಶಥಮಾನದ ಚಿಂತಕ ಜಾರ್ಜ್ ಆನ್ನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಟ್ ಇಬ್ಬರೂ ಪ್ರೀತಿಯ ಸಂಬಂದ ಹೊಂದಿದ್ದರೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.ಹಾಗೆಯೇ ವ್ಯಾಟ್ ನ ಮೊಮ್ಮಗ ಜಾರ್ಜ್ ವ್ಯಾಟ್ ನ ಪ್ರಕಾರ ಆನ್ನೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಟ್ ಸಂಬಂದ ಹೊಂದಿದ್ದರೆಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಾರೆ(೧೫೨೨),ಆದರೆ ೮ನೇ ಹೆನ್ರಿಯು ಆನ್ನೆಯ ಮೇಲೆ ಮೋಹಿತನಾಗಿ ೧೫೨೫ರಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗುತ್ತನೆ.ವ್ಯಾಟ್ ಅವಳಿಗೆ ಹೊಂದುವ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಗಿದ್ದ ಎಂದು ಅವರು ಹೆಳುತ್ತಾರೆ.
==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
* [https://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&amp;GRid=17145105 Sir Thomas Wyatt] Find A Grave
* [http://www.luminarium.org/renlit/wyatt.htm Life and works]
* [http://www.thehypertexts.com/Whoso%20List%20to%20Hunt%20Modern%20English%20Translation.htm Modern English translation of &quot;Whoso List to Hunt&quot;]
* {{npg name|id=04946|name=Sir Thomas Wyatt}}
* [http://www.historyofparliamentonline.org/volume/1509-1558/member/wyatt-sir-thomas-i-1504-42 WYATT, Sir Thomas I (by 1504–42), of Allington Castle, Kent.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201008030202/http://www.historyofparliamentonline.org/volume/1509-1558/member/wyatt-sir-thomas-i-1504-42 |date=2020-10-08 }} History of Parliament Online

[[ವರ್ಗ:ಕವಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯ ಲೇಖಕರು]]</text>
      <sha1>kucb483p4j6tvd4mrazy4wqed1mqfxv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಮಾತೃಕೆಗಳು</title>
    <ns>0</ns>
    <id>71613</id>
    <revision>
      <id>1306933</id>
      <parentid>1285345</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:26:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306933</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31850" sha1="72wnxnkpzaa8yjpkg76ar24gv1ou5bc" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:MatrixLabelled.svg|alt=Two tall square brackets with m-many rows each containing n-many subscripted letter 'a' variables. Each letter 'a' is given a row number and column number as its subscript.|thumb|ಒಂದು {{math|''m'' &amp;times; ''n''}} ಮಾತೃಕೆ: {{math|''m''}} ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳು ಅಡ್ಡಡ್ಡವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು {{math|''n''}} ನೀಟಸಾಲುಗಳು ಲಂಬವಾಗಿವೆ. ಒಂದು ಮಾತೃಕೆಯ ಪ್ರತಿ ಧಾತುವನ್ನು ಹಲವುವೇಳೆ ಎರಡು ಉಪಲೇಖಗಳಿರುವ ಒಂದು ಚರದಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, {{math|'' a''{{sub|2,1}}}} ಮಾತೃಕೆಯ ಎರಡನೇ ಅಡ್ಡಸಾಲು ಮತ್ತು ಮೊದಲ ನೀಟಸಾಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಧಾತುವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.]]
೧೮ ಮತ್ತು ೧೯ ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ '''ಮಾತೃಕೆ'''ಗಳನ್ನು ಒಂದು ಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇವು [[ಗಣಿತ|ಗಣಿತದ]] ಬಹು ಶಕ್ತಿಯುತ ಭಾಗ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ಹಲವಾರು [[ಸಂಖ್ಯೆ|ಸಂಖ್ಯೆಗಳ]] ಜೋಡಣೆಯನ್ನು ಒಂದು ವಸ್ತುವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲು ಮತ್ತು ತುಂಬ ದಟ್ಟವಾದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಈ ಸಂಕೇತಗಳೊಂದಿಗೆ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರವನ್ನು ಮಾಡಲು ನಮಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಪಡೆದ ಗಣಿತೀಯ ಶೀಘ್ರಲಿಪಿಯು ತುಂಬ ನಾಜೂಕು ಹಾಗು ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಪರಿಹಾರ, ಉತ್ತರಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.

x ಮತ್ತು y ನಲ್ಲಿರುವ [[:en:Linear equation|ರೇಖೀಯ ಸಮೀಕರಣಗಳ]] ಕೆಳಗಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ;
*3x-2y=4............(೧)
*2x+5y=9............(೨)
        
ಚರಾಂಶಗಳನ್ನು ಬಳಸದೇ [[:en:Coefficient|ಸಹಗುಣಕಗಳನ್ನು]] ಮಾತ್ರ ಬಳಸಿ ವರ್ಜಿಸುವ ([[:en:Gaussian elimination|ಗಾಸಿಯನ್ ವರ್ಜಿಸುವ ವಿಧಾನ]] ಎಂದೂ ಕರೆಯುವ) ವಿಧಾನದಿಂದ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ (೨, ೧) ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿ ಮಾತೃಕೆಯ [[ಬೀಜಗಣಿತ|ಬೀಜಗಣಿತವನ್ನು]] ಬಳಸಿ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.

== ಇತಿಹಾಸ ==
[[:en:System of linear equations|ಏಕಕಾಲಿಕ ಸರಳ ಸಮೀಕರಣಗಳ]] ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಬಿಡಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಂದಲೂ, [[ರೇಖಾಗಣಿತ|ಜ್ಯಾಮಿತಿಯಲ್ಲಿ]] ನಿರ್ದೇಶಕಗಳ (coordinates) ಒಂದು [[ಗಣ (ಗಣಿತ)|ಗಣವನ್ನು]] ಮತ್ತೊಂದು ಗಣಕ್ಕೆ ಸರಳ ಪರಿವರ್ತನದಿಂದ ಮಾರ್ಪಾಡು ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಂದಲೂ [[ನಿರ್ಧಾರಕ|ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ]] (ಡಿಟರ್ಮಿನೆಂಟ್ಸ್) ಹಾಗೂ ಮಾತೃಕೆಗಳ (ಮ್ಯಾಟ್ರಿಸಸ್) ಕಲ್ಪನೆ ಮೂಡಿ ಅವುಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಬೆಳೆಯಿತು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ

a&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x + b&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;y + c&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;z = d&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;

a&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;x + b&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;y + c&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;z = d&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;

a&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;x + b&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;y + c&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;z = d&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;

ಎಂಬ [[ಸಮೀಕರಣ|ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು]] ಸರಿದೂಗಿಸುವಂತೆ '''''x, y, z''''' ಗಳಿಗೆ ಯಾವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಏಕಮಾತ್ರ ಬೆಲೆಗಳಿರುತ್ತವೆ? ಯಾವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅನಂತ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಲೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು? ಈ ಭಾವನೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತ '''''n''''' ಸರಳ ಸಮೀಕರಣಗಳನ್ನು '''''n''''' ಅಜ್ಞಾತಗಳಿಗಾಗಿ ಬಿಡಿಸುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ [[ಬೀಜಗಣಿತ|ಬೀಜಗಣಿತದ]] ಪ್ರತೀಕಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಉತ್ತರಗಳು ಅಂದವಿಲ್ಲದ ರೂಪಗಳನ್ನು ತಳೆಯುತ್ತವೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಈ [[:en:Expression (mathematics)|ಉಕ್ತಿಗಳ]] ಗುಣಗಳು ಹೊರಬೀಳುವುದಿಲ್ಲ ಕೂಡ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳೆಂಬ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿ ಈ ಉತ್ತರಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವ ವಿಧಾನ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತ '''''m''''' ಸರಳ ಸಮೀಕರಣಗಳಿಂದ '''''n (m≠n)''''' ಅಜ್ಞಾತಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ನಿರ್ಧಾರಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂದು, ಈ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳಲ್ಲಿರುವ ಧಾತುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಜೋಡಿಸುವುದರಿಂದ ಮಾತೃಕೆ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಅಂಕುರಿಸಿತು. ಇದರಂತೆಯೇ '''''m''''' [[:en:Variable (mathematics)|ಚರಗಳಾದ]] '''''y&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;, y&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;,..... y&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;''''' ಗಳನ್ನು '''''n''''' ಚರಗಳಾದ '''''x&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;, x&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;,..... x&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;''''' ಗಳ [[:en:Linear function|ಸರಳ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ]] ಮೂಲಕ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲೂ ಮಾತೃಕೆಗಳ ಭಾವನೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಈ ಉದಾಹರಣೆಗಳ ಗುಣಗಳಿಗೆ ಅಳವಡುವಂತೆ ಮಾತೃಕೆಗಳ ಬೀಜಗಣಿತ ([[ಸಂಕಲನ]], [[ಗುಣಾಕಾರ]] ಇತ್ಯಾದಿ [[:en:Operator (mathematics)|ಪರಿಕರ್ಮಗಳು]]) ಬೆಳೆದುಬಂತು.

ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಬಳಕೆ [[ಪಿಯರೆ ಸೈಮನ್ ಲ್ಯಾಪ್ಲೇಸ್|ಲಾಪ್ಲಾಸನ]] (1749-1827) ಕಾಲಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಮಾತೃಕೆಗಳ ಕಲ್ಪನೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಬೀಜಗಣಿತ ಈಚಿನವು. [[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್|ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ]] [[:en:Arthur Cayley|ಆರ್ಥರ್ ಕೇಲಿ]] (1821-95), ಜೆ.ಜೆ.ಸಿಲ್ವೆಸ್ಟರ್ ಇವರನ್ನು ಈ ಗಣಿತ ಶಾಖೆಯ ಸ್ಥಾಪಕರೆಂದು ಕರೆಯಬಹುದು.

ಸಂಖ್ಯೆಗಳ ಜೋಡಣೆಗಾಗಿ &quot;ಮಾತೃಕೆ&quot; (ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್) ಎಂಬ ಪದವು ೧೮೫೦ ರಲ್ಲಿ [[:en:James Joseph Sylvester|ಜೇಮ್ಸ್ ಜೋಸೆಫ಼್ ಸಿಲ್ವೆಸ್ಟರ್]]‌ರವರಿಂದ ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.&lt;ref&gt;Although many sources state that J. J. Sylvester coined the mathematical term &quot;matrix&quot; in 1848, Sylvester published nothing in 1848. (For proof that Sylvester published nothing in 1848, see J. J. Sylvester with H. F. Baker, ed., ''The Collected Mathematical Papers of James Joseph Sylvester'' (Cambridge, England: Cambridge University Press, 1904), [https://books.google.com/books?id=r-kZAQAAIAAJ&amp;pg=PR6 vol. 1.]) His earliest use of the term &quot;matrix&quot; occurs in 1850 in J. J. Sylvester (1850) &quot;Additions to the articles in the September number of this journal, &quot;On a new class of theorems,&quot; and on Pascal's theorem,&quot; ''The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science'', '''37''': 363-370. [https://books.google.com/books?id=CBhDAQAAIAAJ&amp;pg=PA369 From page 369]: &quot;For this purpose, we must commence, not with a square, but with an oblong arrangement of terms consisting, suppose, of m lines and n columns. This does not in itself represent a determinant, but is, as it were, a Matrix out of which we may form various systems of determinants... &quot;&lt;/ref&gt; &quot;ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್&quot; ಎಂಬುದು [[ಲ್ಯಾಟಿನ್]] ಪದವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಲವೊಂದು ರಚಿತವಾಗುವ ಅಥವಾ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಯಾವುದೇ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಕೂಡ ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು.

== ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ==
'''''a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;, i = 1, 2,...., m; j = 1, 2,.......n''''' ಎಂಬ '''''m, n''''' ಧಾತುಗಳನ್ನು '''''m''''' ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳೂ (rows) '''''n''''' ನೀಟಸಾಲುಗಳೂ (columns) ಇರುವ

&lt;math&gt;\begin{bmatrix}
a_{11} &amp; a_{12} &amp; \cdots &amp; a_{1n} \\
a_{21} &amp; a_{22} &amp; \cdots &amp; a_{2n} \\
\vdots &amp; \vdots &amp; \cdots &amp; \cdots \\
\vdots &amp; \vdots &amp; \cdots &amp; \cdots \\
a_{m1} &amp; a_{m2} &amp; \cdots &amp; a_{mn}
\end{bmatrix}&lt;/math&gt;

ಒಂದು ಆವರಣದೊಳಗೆ ಇಟ್ಟು ಈ ಧಾತುಗಣವನ್ನು ಮಾತೃಕೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು '''''m X n''''' ಮಾತೃಕೆ ಅಥವಾ '''''(m,n)''''' ಮಾತೃಕೆ ಎಂದು ಬರೆದು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಅಡ್ಡ ಮತ್ತು ನೀಟಸಾಲುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತೇವೆ. ದುಂಡು ಆವರಣಕ್ಕೆ ಬದಲು [  ] ಎಂಬ ಚೌಕಳಿ ಆವರಣವನ್ನೂ, ||  || ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವುದುಂಟು. ಮೇಲಣ ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು '''''||a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;||''''' ಅಥವಾ '''(''a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;'')''' ಅಥವಾ '''''[a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''' ಎಂಬ ಸಂಕ್ಷೇಪ ಪ್ರತೀಕದಿಂದ ಸೂಚಿಸುವುದುಂಟು.

=== ಉದಾಹರಣೆ ===
ಮೊದಲಿಗೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳೋಣ.

ದತ್ತಾತ್ರೇಯನು ೧೦ ಪೆನ್ನು ಹಾಗು ೧೮ ಪೆನ್ಸಿಲ್‍ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ ಎಂದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳೊಣ, ಅದನ್ನು (೧೦, ೧೮) ಎಂದು ಬರೆಯೊಣ. ದತ್ತಾತ್ರೇಯನ ಗೆಳೆಯ ಧನುಶ್‍ನ ಹತ್ತಿರ ೮ ಪೆನ್ನುಗಳು ಹಾಗು ೬ ಪೆನ್ಸಿಲ್ಲುಗಳು ಇವೆ ಎಂದಾದರೆ ಅದನ್ನು (೮, ೬) ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಈಗ ಇದನ್ನು ಮಾತೃಕೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವುದಾದರೆ;
*'''10  18'''
*'''8    6'''

ಈಗ ಸ್ವಾತಿಯ ಬಳಿ ೧೪ ಪೆನ್ನು ಹಾಗು ೫ ಪೆನ್ಸಿಲ್ ಗಳು ಇದ್ದವಾದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು

&lt;math&gt;\begin{bmatrix}
10 &amp; 18 \\
8 &amp; 6 \\
14 &amp; 5
\end{bmatrix}&lt;/math&gt;

ಹೀಗೆ  ಮಾತೃಕೆಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬಹುದು.

== ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆ ==
'''''m = n''''' ಆದಾಗ ಆ ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು [[:en:Square matrix|ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆ]] ಎನ್ನುತ್ತೇವೆ.&lt;ref name=&quot;:4&quot;&gt;{{Cite web |last=Weisstein |first=Eric W. |title=Matrix |url=https://mathworld.wolfram.com/Matrix.html |access-date=2020-08-19 |website=mathworld.wolfram.com |language=en}}&lt;/ref&gt; '''''m = 1''''' ಆದಾಗ ಒಂದೇ ಒಂದು ಅಡ್ಡಸಾಲು ಇರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಅಡ್ಡ ಮಾತೃಕೆ (row matrix) ಎನ್ನುತ್ತ '''''[a&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;, a&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;,……….a&lt;sub&gt;n&lt;/sub&gt;]''''' ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಹೀಗೆಯೇ ಒಂದೇ ಒಂದು ನೀಟಸಾಲು ಇದ್ದಾಗ &lt;math&gt;\begin{bmatrix}
a_{11} \\
a_{21} \\
\vdots \\
a_{m1}
\end{bmatrix}&lt;/math&gt; ಎಂಬ ನೀಟ ಮಾತೃಕೆ (column matrix) ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ಚೌಕಳಿ ಕೋಶದಲ್ಲಿ ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ [[:en:Main diagonal|ಪ್ರಧಾನ ಕರ್ಣದ]] ಮೇಲಿರುವ ಧಾತುಗಳ ಹೊರತು ಉಳಿದವೆಲ್ಲ 0 ಆಗಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಕರ್ಣ ಮಾತೃಕೆ ([[:en:Diagonal matrix|ಡಯಾಗೊನಲ್ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್]]) ಎಂದು ಹೆಸರು. ಕರ್ಣ ಮಾತೃಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕರ್ಣದ ಧಾತುಗಳೆಲ್ಲ 1 ಆದರೆ ಅದು ಏಕಮಾನ ಮಾತೃಕೆ ([[:en:Identity matrix|ಯೂನಿಟ್ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್]]).&lt;ref name=&quot;pipes&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=rJNRAAAAMAAJ&amp;pg=PA91|title=Matrix Methods for Engineering|last=Pipes|first=Louis Albert|publisher=Prentice-Hall|year=1963|series=Prentice-Hall International Series in Applied Mathematics|page=91}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Roger Godement]], ''Algebra'', 1968.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[ISO 80000-2]]:2009.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Ken Stroud]], ''Engineering Mathematics'', 2013.&lt;/ref&gt; ಮಾತೃಕೆಯ ಎಲ್ಲ ಧಾತುಗಳೂ 0 ಆದರೆ ಅದು ಶೂನ್ಯಮಾತೃಕೆ ([[:en:Zero matrix|ಜ಼ೀರೊ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್)]].

ಮಾತೃಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳನ್ನು ನೀಟಸಾಲುಗಳಾಗಿಯೂ ನೀಟಸಾಲುಗಳನ್ನು ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳಾಗಿಯೂ ಪರಿವರ್ತಿಸಿ ಬರೆಯುವುದರಿಂದ ಒದಗುವ ಮಾತೃಕೆಗೆ ಮೊದಲಿನ ಮಾತೃಕೆಯ ಪರಿವರ್ತ ([[:en:Transpose|ಟ್ರಾನ್‌ಸ್ಪೋಸ್]]) ಎಂದು ಹೆಸರು. '''''m X n''''' ಮಾತೃಕೆಯ ಪರಿವರ್ತ '''''n X m''''' ಮಾತೃಕೆ ಆಗುತ್ತದೆ.

ಮೊದಲಿನ ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು '''''A''''' ಎಂದು ಕರೆದರೆ ಅದರ ಪರಿವರ್ತವನ್ನು '''''A'''''' (ಕೆಲವರು '''''A'''''' ಅಥವಾ '''''A&lt;sup&gt;T&lt;/sup&gt;''''' ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Nykamp |first=Duane |title=The transpose of a matrix |url=https://mathinsight.org/matrix_transpose |access-date=September 8, 2020 |website=Math Insight}}&lt;/ref&gt; '''''(A')' = A''''' ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟ.

ಚೌಕಳಿ ಕೋಶ A = '''''(a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;)''''' ದಲ್ಲಿ '''''a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;=a&lt;sub&gt;ji&lt;/sub&gt;''''' ಆದರೆ ಅದು [[:en:Symmetric matrix|ಸಮಾಂಗಕೋಶ]]. ಸಮಾಂಗಕೋಶದಲ್ಲಿ '''''A' = A'''.'' '''''a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;=-a&lt;sub&gt;ji&lt;/sub&gt;''''' ಆದರೆ ಅದು [[:en:Skew-symmetric matrix|ವಿಸಮಾಂಗ ಮಾತೃಕೆ]]. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕರ್ಣದ ಧಾತುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಶೂನ್ಯ.

ಧಾತುಗಳು [[ನೈಜ ಸಂಖ್ಯೆ|ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರಬಹುದು]] ಅಥವಾ [[:en:Complex number|ಮಿಶ್ರ ಸಂಖ್ಯೆಗಳಾಗಿರಬಹುದು]]. '''''a,b''''' ವಾಸ್ತವವಾದರೆ '''''a + ib''''' ಮತ್ತು '''''a – ib''''' [[:en:Complex conjugate|ಪರಸ್ಪರ ಅನುವರ್ತಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು]].&lt;ref&gt;{{harvnb|Apostol|1981|pp=15–16}}&lt;/ref&gt; ಮಿಶ್ರಸಂಖ್ಯೆ '''''z''''' ನ ಅನುವರ್ತಿಯನ್ನು &lt;math&gt;\bar{z}&lt;/math&gt; ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. &lt;math&gt;a_{ij} = \overline{a_{ji}}&lt;/math&gt; ಆದಾಗ '''A = [''a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;'']''' ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು [[:en:Hermitian matrix|ಹರ್ಮಿಟಿಯನ್ ಮಾತೃಕೆ]] ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕರ್ಣದ ಮೇಲಣ ಧಾತುಗಳು ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು. '''''A''''' ಹರ್ಮಿಟಿಯನ್ ಆದರೆ &lt;math&gt;\overline{A'} = A&lt;/math&gt;.

ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆ '''''A''''' ಯಲ್ಲಿ ಚಿiರಿ = -ಚಿರಿi ಆದರೆ ಮಾತೃಕೆ [[:en:Skew-Hermitian matrix|ಮಿಹರ್ಮಿಟಿಯನ್]].&lt;ref&gt;{{harvtxt|Horn|Johnson|1985}}, §4.1.1; {{harvtxt|Meyer|2000}}, §3.2&lt;/ref&gt; ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕರ್ಣದ ಧಾತುಗಳು ಶುದ್ಧ [[:en:Imaginary number|ಊಹ್ಯಸಂಖ್ಯೆಗಳು]] (pure imaginary numbers). ಇಲ್ಲವೇ ಸೊನ್ನೆ.&lt;ref&gt;{{harvtxt|Meyer|2000}}, Exercise 3.2.5&lt;/ref&gt;

ಯಾವುದೇ ಮಾತೃಕೆ ಕೆಲವು ಧಾತುಗಳನ್ನು ಖಚಿತ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಒಂದು [[ಗಣ (ಗಣಿತ)|ಗಣ]] ಮಾತ್ರ. ಅದಕ್ಕೆ ಯಾವೊಂದು ಬೆಲೆಯೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಅದೇ ಧಾತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ನಿರ್ಧಾರಕವೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮಾತೃಕೆಯ [[ನಿರ್ಧಾರಕ|ನಿರ್ಧಾರಕವೆಂದು]] ಹೆಸರು. '''''A''''' ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಯಾದರೆ ಅದರ ನಿರ್ಧಾರಕ '''''|A|'''''. '''''|A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;|=|A|''''' ಎಂದೂ '''''|A|=|A|''''' ಎಂದೂ ಸ್ಪಷ್ಟ. ಹರ್ಮಿಟಿಯನ್ ಮಾತೃಕೆಯ ನಿರ್ಧಾರಕ ವಾಸ್ತವ ಸಂಖ್ಯೆ.

== ಬೀಜೀಯ ಪರಿಕರ್ಮಗಳು ==
'''ಸಂಕಲನ''': '''''[a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''', '''''[b&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''' ಎರಡೂ ಒಂದೇ ತರಹ ಮಾತೃಕೆಗಳಾದರೆ, ಎರಡೂ '''''m X n''''' ಮಾತೃಕೆಗಳಾದರೆ&lt;ref&gt;Elementary Linear Algebra by Rorres Anton 10e p53&lt;/ref&gt; '''''[a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt; + b&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''' ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು ದತ್ತಮಾತೃಕೆಗಳ ಮೊತ್ತ (sum) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ [[:en:Matrix addition|ಸಂಕಲನಕ್ರಿಯೆ]] ಒಂದೇ ತರಹ ಮಾತೃಕೆಗಳ ನಡುವೆ ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ.

'''ಅದಿಶ ಗುಣಾಕಾರ ಮತ್ತು ವ್ಯವಕಲನ''': '''''A = [a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''' ಆದರೆ '''''[Ka&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''' ಮಾತೃಕೆಯನ್ನೆ '''''KA''''' ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇಲ್ಲಿ '''''K''''' ಯಾವುದೇ [[:en:Scalar (mathematics)|ಅದಿಶ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರಬಹುದು]]. '''''K = -1''''' ಎಂದು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆ '''''–A''''' ಮಾತೃಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು '''''A-B''''' ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು '''''A+(-B)''''' ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಿಸುತ್ತೇವೆ.

ಸಂಕಲನಕ್ರಿಯೆ [[:en:Associative property|ಸಹವರ್ತನೆ]], [[:en:Commutative property|ಪರಿವರ್ತನೆ]] ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟ. ಎಂದರೆ '''''(A+B)+C = A+(B+C)'''''. '''''A+B=B+A'''''.&lt;ref&gt;{{Harvard citations|last1=Brown|year=1991|nb=yes|loc=Theorem I.2.6}}&lt;/ref&gt;

'''ಗುಣಾಕಾರ''': '''''A=[a&lt;sub&gt;ij&lt;/sub&gt;]''''' ಒಂದು '''''m X n''''' ಮಾತೃಕೆಯಾಗಿಯೂ '''''B=[b&lt;sub&gt;jk&lt;/sub&gt;]''''' ಒಂದು '''''n X p''''' ಮಾತೃಕೆಯಾಗಿಯೂ ಇರಲಿ, ಎಂದರೆ '''''A''''' ಮಾತೃಕೆಯಲ್ಲಿಯ ನೀಟಸಾಲುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ '''''B''''' ಮಾತೃಕೆಯಲ್ಲಿಯ ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಸಮ. ಈಗ

&lt;math&gt;c_{ik} = \sum_{j=1}^{n} a_{ij}\ b_{jk} = a_{i1}b_{1k} + a_{i2}b_{2k} + \cdots + a_{in}b_{nk}&lt;/math&gt;'''''(i = 1,2,………………….n; k = 1,2, ………p)''''' ಎಂದಾದರೆ '''''C=[c&lt;sub&gt;ik&lt;/sub&gt;]''''' ಮಾತೃಕೆ '''''A, B''''' ಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧ.&lt;ref name=&quot;:5&quot;&gt;{{Cite web |title=How to Multiply Matrices |url=https://mathsisfun.com/algebra/matrix-multiplying.html |access-date=2020-08-19 |website=www.mathsisfun.com}}&lt;/ref&gt; '''''A''''' ಯ ಒಂದು ಅಡ್ಡಸಾಲಿನ ಧಾತುಗಳನ್ನು '''''B''''' ಯ ಒಂದು ನೀಟಸಾಲಿನ ಧಾತುಗಳಿಂದ ಗುಣಿಸಿ ಕೂಡುವುದರಿಂದ '''''C''''' ಯ ಒಂದು ಧಾತು ಒದಗುತ್ತದೆ. '''''C''''' ಮಾತೃಕೆ '''''m X p''''' ಮಾತೃಕೆ ಆಗುತ್ತದೆ.

'''''A, B''''' ಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧವಿದ್ದರೆ '''''B, A''''' ಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧವಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು. '''''B, A''''' ಗಳ ಗುಣಲಬ್ಧವಿರಬೇಕಾದರೆ '''''p = m''''' ಆಗಬೇಕು. '''''A, B''''' ಎರಡೂ ಒಂದೇ ತರದ, ಎಂದರೆ ಎರಡೂ '''''n X n''''' ಆಗಿರುವ ಚೌಕುಳಿ ಮಾತೈಕೆಗಳಿಗೆ '''''AB''''' ಮತ್ತು '''''BA''''' ಎರಡೂ ಗುಣಲಬ್ಧಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ '''''A, B''''' ಸಮಾಂಗಮಾತೃಕೆಗಳಾದರೆ ಮಾತ್ರ '''''AB=BA'''''. ಅಸಮಾಂಗ ಮಾತೃಕೆಗಳಿಗೆ '''''AB ≠ BA''''' ಎಂಬುದನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಗಳಿಂದ ನೋಡಬಹುದು.

'''''A,B,C''''' ಎಲ್ಲವೂ '''''n''''' ದಜೆಯ ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಗಳಾದರೆ '''''(AB)C =A(BC)''''' ಎಂಬ ಗುಣಾಕಾರದ ಪರಿವರ್ತನ ನಿಯಮವೂ, '''''A(B+C) = AB+AC''''' ಮತ್ತು '''''(A+B)C = AC+BC''''' ಎಂಬ [[:en:Distributive property|ವಿಭಜನ ನಿಯಮಗಳೂ]] ನಿಜವಿರುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{Harvard citations|last1=Brown|year=1991|nb=yes|loc=Theorem I.2.24}}&lt;/ref&gt;

'''''AA''''' ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು '''''A&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''''' ಎಂದೂ '''''AAA''''' ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು '''''A&lt;sup&gt;3&lt;/sup&gt;''''' ಎಂದೂ ಇತ್ಯಾದಿ, ಒಂದು ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಯ ಘಾತಗಳನ್ನು (powers) ವ್ಯಾಖ್ಯಿಸುತ್ತೇವೆ. '''''m,n''''' ಧನ[[:en:Integer|ಪೂರ್ಣಾಂಕಗಳಾದರೆ]] '''''A&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;.A&lt;sup&gt;n&lt;/sup&gt; = A&lt;sup&gt;m+n&lt;/sup&gt;''''' ಮತ್ತು '''''(A&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;)&lt;sup&gt;n&lt;/sup&gt; = A&lt;sup&gt;mn&lt;/sup&gt;''''' ಎಂಬ ಘಾತನಿಯಮಗಳು ನಿಜವಿರುತ್ತವೆ. '''''A,B''''' ಎರಡು '''''n X n''''' ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಗಳಾದರೆ '''''|AB| = |A|.|B|''''' ಎಂಬ ನಿಯಮ ನಿರ್ಧಾರಕಗಳ ಗುಣಾಕಾರ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಏರ್ಪಡುತ್ತದೆ. '''''A,B''''' ಮಾತೃಕೆ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ '''''m X n''''' ಮತ್ತು '''''n X p''''' ಮಾತೃಕೆಗಳಾಗಿದ್ದರೆ '''''(AB)' =B'A'&lt;nowiki/&gt;''''' ಎಂಬ ಪ್ರತಿವರ್ತಿಕೋಶಗಳ ನಿಯಮವಿರುತ್ತದೆ. '''''A, B, C''''' ಮುಂತಾದವು '''''n''''' ದರ್ಜೆಯ ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಗಳಾದರೆ '''''(ABC……)' =……..C'B'A''''''

== ಮಾತೃಕಾ ಬಹುಪದಿಗಳು ==
'''''A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;, A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;, …….Am''''' ಎಲ್ಲವೂ '''n''' ದರ್ಜೆಯ ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಗಳಾಗಿದ್ದು '''''A&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;''''' ಶೂನ್ಯ ಮಾತೃಕೆ ಅಲ್ಲದಿರಲಿ.

'''''f(x) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x+A&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;+…..+A&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;'''''

ಎಂಬುದು '''''m''''' ದರ್ಜೆಯ [[:en:Polynomial matrix|ಮಾತೃಕಾ ಬಹುಪದಿ]]. ಇದರಲ್ಲಿ '''''n''''' ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳಿವೆ. '''''x''''' ಅಜ್ಞಾತಪದ. ಇದು ಆದಿಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಇನ್ನೊಂದು ಮಾತೃಕೆ ಆಗಿರಬಹುದು.

'''''g(x) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x+……..+A&lt;sub&gt;k&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;k&lt;/sup&gt;'''''

'''''h(x) = B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x+……..+B&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;'''''

ಎಂಬ ಕೋಶ ಬಹುಪದಿಗಳ ಮೊತ್ತವನ್ನು '''''k ≤ m''''' ಆದಾಗ

'''''g(x) + h(x) = (A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;)+(A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;+B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;)x+………+(A&lt;sub&gt;k&lt;/sub&gt;+B&lt;sub&gt;k&lt;/sub&gt;)x&lt;sup&gt;k&lt;/sup&gt;+B&lt;sub&gt;k+1&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;k+1&lt;/sup&gt;+…..+B&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;'''''

ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಿಸುತ್ತೇವೆ. '''''k ≥ m''''' ಆದಾಗ, ಇದರಂತೆಯೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಿಸಬಹುದು. ಗುಣಲಬ್ಧವನ್ನು

'''''g(x). h(x) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+(A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;)x+(A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;)x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;+……..+A&lt;sub&gt;k&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;k+m&lt;/sup&gt;'''''

ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆವರಣಗಳೊಳಗಿನ ಪದಗಳ ಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಕೂಡದು.

'''''x''''' ಗೆ ಬೆಲೆಯಾಗಿ '''''C''''' ಎಂಬ '''''n''''' ದರ್ಜೆಯ ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟಾಗ, '''''g(x)''''' ಬಹುಪದಿಯ ಬೆಲೆಯೆಷ್ಟು ಎಂಬುದು ತೊಡಕಿನ ಪ್ರಶ್ನೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ '''''Ax&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''''' ದ ಬೆಲೆ '''''AC&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;''''' ಅಥವಾ '''''C&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;A''''' ಅಥವಾ '''''CAC''''' ಆಗಬಹುದು. ಹೀಗೆ '''''g(C)''''' ಗೆ ಹಲವಾರು ಬೆಲೆಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಬಲಬೆಲೆ '''''g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C)''''' ಮತ್ತು ಎಡ ಬೆಲೆ '''''g&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C)''''' ಎರಡು ಮಾತ್ರ ಮುಖ್ಯ:

'''''g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C+A&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;C&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;+…..+A&lt;sub&gt;k&lt;/sub&gt;C&lt;sup&gt;k&lt;/sup&gt;'''''

'''''g&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+CA&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;+C&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;A&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;+……+C&lt;sup&gt;k&lt;/sup&gt;A&lt;sub&gt;k&lt;/sub&gt;'''''

'''''g(x)+h(x) = l(x)''''' ಎಂದು ಕರೆದರೆ

'''''g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C)+h&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = l&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C)''''' ಮತ್ತು '''''g&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C)+h&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C) = l&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C)''''' ಎಂಬುದು ಸ್ಟಷ್ಟ. ಗುಣಾಕಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಕು ತಲೆದೋರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ

'''''g(x) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x, h(x) = B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x''''' ಆಗಿದ್ದರೆ

'''''g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C,  h&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C'''''

'''''∴ g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C).h&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;CB&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;CB&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C'''''

ಆದರೆ '''''m(x) = g(x).h(x) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + (A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt; + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;)x + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;'''''

'''''∴ m&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt; + (A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt; + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;)C + A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;'''''

ಆದ್ದರಿಂದ '''''m&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C) = g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C).h&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C)''''' ನಿಜವಲ್ಲದಿರಬಹುದು.

== ಶೇಷ ಪ್ರಮೇಯ ==
'''''g(x) = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x+……..+A&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;''''' ಎಂಬುದು '''''n''''' ಅಡ್ಡಸಾಲುಗಳುಳ್ಳ ಮಾತೃಕಾ ಬಹುಪದಿಯಾಗಿ, '''''C''''' ಯು '''''n''''' ಅಡ್ಡಸಾಲಿನ ಚೌಕಳಿ ಮಾತೃಕೆಯಾದರೆ '''''g(x) = h(x).(C-xI)+R''''' ಆಗುವಂತೆ '''''h(x) = B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x+……+B&lt;sub&gt;m-1&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m-1&lt;/sup&gt;''''' ಎಂಬ 'ಭಾಗಲಬ್ಧ'ವೂ, '''''R''''' ಎಂಬ [[:en:Remainder|ಶೇಷವೂ]] ಇರುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ '''''I''''' ಎಂಬುದು '''''n''''' ದರ್ಜೆಯ ಏಕಮಾನ ಮಾತೃಕೆ.

'''ಸಾಧನೆ''': '''''A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;x+…….+A&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt; = (B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;C+R)+(B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C-B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;)x+(B&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;C-B&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;)x&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;…….+(B&lt;sub&gt;m-1&lt;/sub&gt;C-B&lt;sub&gt;m-2&lt;/sub&gt;)x&lt;sup&gt;m-1&lt;/sup&gt;–B&lt;sub&gt;m-1&lt;/sub&gt;x&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;''''' ಎಂಬ [[ಸಮೀಕರಣ|ಸಮೀಕರಣದಲ್ಲಿ]] '''''x''''' ನ ಸಮಘಾತಗಳ ಗುಣಾಂಕಗಳನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸುವುದರಿಂದ ಬರುವ '''''m+1''''' ಸಮೀಕರಣಗಳಿಂದ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ '''''B&lt;sub&gt;m-1&lt;/sub&gt;, B&lt;sub&gt;m-2&lt;/sub&gt;,…………B&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;, R''''' ಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. '''''R''''' ನ ಬೆಲೆ '''''g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C)''''' ಎಂದರೆ '''''R = A&lt;sub&gt;0&lt;/sub&gt;+A&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;C+A&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;C&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;+………+A&lt;sub&gt;m&lt;/sub&gt;C&lt;sup&gt;m&lt;/sup&gt;''''' ಆಗುತ್ತದೆ.

ಹೀಗೆಯೇ '''''g(x) = (C-xI)K(x)+L''''' ಆಗುವಂತೆ '''''K(x)''''' ಭಾಗಲಬ್ಧವನ್ನೂ, '''''L''''' ಶೇಷವನ್ನೂ ಪಡೆಯಬಹುದು ಮತ್ತು '''''L=g&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C)'''''.

ಆದ್ದರಿಂದ '''''g&lt;sub&gt;r&lt;/sub&gt;(C)=0''''' ಆದರೆ '''''C-xI''''' ಎಂಬುದು '''''C(x)''''' ನ ಬಲ ಅಪವರ್ತನ, '''''g&lt;sub&gt;l&lt;/sub&gt;(C)=0''''' ಆದರೆ '''''C-xI''''' ಎಡ ಅಪವರ್ತನ (factor).

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ ==

* {{SpringerEOM|title=Matrix|id=p/m062780}}
* {{Citation|last1=Kaw|first1=Autar K.|title=Introduction to Matrix Algebra|date=September 2008|publisher=Lulu.com|url=https://autarkaw.com/books/matrixalgebra/index.html|isbn=978-0-615-25126-4}}
* {{Citation|title=The Matrix Cookbook|url=https://math.uwaterloo.ca/~hwolkowi//matrixcookbook.pdf|access-date=24 March 2014}}
* {{Citation|last1=Brookes|first1=Mike|title=The Matrix Reference Manual|url=https://ee.ic.ac.uk/hp/staff/dmb/matrix/intro.html|publisher=[[Imperial College]]|location=London|year=2005|access-date=10 Dec 2008|archive-date=16 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081216124433/http://www.ee.ic.ac.uk/hp/staff/dmb/matrix/intro.html|url-status=dead}}

== ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

* [https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Miller/mathsym/matrices/l MacTutor: Matrices and determinants]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [https://economics.soton.ac.uk/staff/aldrich/matrices.htm Matrices and Linear Algebra on the Earliest Uses Pages]
* [https://jeff560.tripod.com/matrices.html Earliest Uses of Symbols for Matrices and Vectors] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230602012151/https://jeff560.tripod.com/matrices.html |date=2023-06-02 }}

[[ವರ್ಗ:ಬೀಜಗಣಿತ]]
[[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]]</text>
      <sha1>72wnxnkpzaa8yjpkg76ar24gv1ou5bc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>6-ಸಿಗ್ಮ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>78050</id>
    <revision>
      <id>1307003</id>
      <parentid>1272564</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T07:24:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 2 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307003</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17892" sha1="ay5wndd9eb1xp7e01muvxfkc7w0lm23" xml:space="preserve">[[File:Six sigma-2.svg|thumb|200px|೬-ಸಿಗ್ಮ‍ದ ಸಂಕೇತ]]
'''೬-ಸಿಗ್ಮ''' ಎಂಬುದು ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯಲ್ಲಿನ ಕುಂದುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಒಂದು ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧವಾದ, ಮಾಹಿತಿ ಆಧಾರಿತ ಕ್ರಮ. ಇದನ್ನು ಕಾರ್ಯನೀತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ತಂತ್ರಗಳ ಮತ್ತು ಸಲಕರಣೆಗಳ ಒಂದು ಗುಂಪು ಎಂದೂ ಹೇಳಬಹುದು. ಇದನ್ನು [[ಮೊಟೊರೊಲ]] ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವಾಗ '''ಬಿಲ್‍ಸ್ಮಿತ್''' ಎಂಬುವನು '''೧೯೮೬'''ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು.&lt;ref name=&quot;ssorigin&quot;&gt;{{cite web | title=೬-ಸಿಗ್ಮದ ಆವಿಷ್ಕಾರಕರು | url=https://www.motorola.com/content/0,,3079,00.html | accessdate=2006-01-29 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20051106025733/http://www.motorola.com/content/0,,3079,00.html &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; | archivedate=2005-11-06 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tennant6&quot;&gt;{{cite book | last=Tennant | first=Geoff | title=೬-ಸಿಗ್ಮ: ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ SPC ಮತ್ತು TQM | publisher=Gower Publishing, Ltd. | year=2001 | page=6 | url=https://books.google.com/?id=O6276jidG3IC&amp;printsec=frontcover#PPA6,M1 | isbn=0-566-08374-4 }}&lt;/ref&gt; ೧೯೯೫ರಲ್ಲಿ '''ಜ್ಯಾಕ್‍ವೆಲ್ಶ್‌ನು''' ಜನರಲ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ೬-ಸಿಗ್ಮವನ್ನು ಅವರ ಉದ್ಯಮದ ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶವನ್ನಾಗಿಸಿದನು.&lt;ref name=&quot;sshxpqa&quot;&gt;{{cite web | title=೬-ಸಿಗ್ಮದ ವಿಕಾಸ | url=http://www.pqa.net/ProdServices/sixsigma/W06002009.html | accessdate=2012-03-19 | archive-date=2019-12-22 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191222135603/http://www.pqa.net/ProdServices/sixsigma/W06002009.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಇಂದು ಇದನ್ನು ಸಾವಿರಾರು ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;SAFARI&quot;&gt;{{cite web | url=http://my.safaribooksonline.com/search/SIX+SIGMA | title=೬-ಸಿಗ್ಮ | access-date=2016-01-26 | archive-date=2013-10-23 | archive-url=https://web.archive.org/web/20131023064353/http://my.safaribooksonline.com/search/SIX+SIGMA | url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
==ಸಿದ್ಧಾಂತ==
ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ೬-ಸಿಗ್ಮದ ಬೆನ್ನೆಲುಬಾಗಿವೆ:&lt;ref&gt;{{cite web | title=೬-ಸಿಗ್ಮ ಹೇಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ | url=http://www.villanovau.com/resources/six-sigma/how-does-six-sigma-work/#.VqTQdRAU4dg }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* '''ಗಮನ''' (‍Focus) - ವ್ಯಾಪಾರ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ಹಾದಿ ತಪ್ಪದೆ, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬೆಂಬತ್ತುವುದು
* '''ಯಶಸ್ಸಿನ ಅಳತೆಗೋಲು''' (Measure of Success) - ದಶಲಕ್ಷ ಅವಕಾಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ೩.೪ ಕುಂದುಗಳು ([[:w:Defects per Million Opportunities|Defects per Million Opportunities]])
* '''ಕ್ರಮ''' (Approach) -
*'''ಡಿಎಮ್ಎಐಸಿ''' ([[:w:DMAIC|DMAIC]]),
*'''ಡಿಎಮ್ಎಡಿವಿ''' ([[:w:DMADV|DMADV]]/[[:W:DFSS|DFSS]])
* '''ಇಂಧನ''' (Fuel) - ಈ ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರವು ನಿರಂತರ ಸುಧಾರಣೆ ಬಯಸುವ ಜನಗಳಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ

==ಇತಿಹಾಸ==
೬-ಸಿಗ್ಮ ಪದವನ್ನು [[ಸಂಖ್ಯಾಕಲನ ವಿಜ್ಞಾನ|ಸಂಖ್ಯಾಕಲನ ವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ]] ಪಡೆಯಲಾಗಿದ್ದು [[ಸಂಖ್ಯಾಕಲನಾತ್ಮಕ ಗುಣನಿಯಂತ್ರಣ|ಸಂಖ್ಯಾಕಲನಾತ್ಮಕ ಗುಣನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ]] ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ '''೬-ಸಿಗ್ಮ ಗುಣಮಟ್ಟ''' ಹೊಂದಿರುವ ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ೩.೪ [[ಡಿಪಿಎಮ್‍ಒ]] ([[:w:DPMO|DPMO]]) ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವಂತೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ ಎಂಬ ಭರವಸೆಯಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Tennant&quot;&gt;{{cite book | last=Tennant | first=Geoff | title=೬-ಸಿಗ್ಮ: ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಳಲ್ಲಿ SPC ಮತ್ತು TQM | publisher=Gower Publishing, Ltd. | year=2001| page=25| url=https://books.google.com/?id=O6276jidG3IC&amp;printsec=frontcover#PPA25,M1 | isbn=0-566-08374-4 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ssdefn&quot;&gt;{{cite web | title=Motorola University Six Sigma Dictionary | url=https://www.motorola.com/content/0,,3074-5804,00.html#ss | accessdate=2006-01-29 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20060128110005/http://www.motorola.com/content/0,,3074-5804,00.html#ss &lt;!-- Bot retrieved archive --&gt; | archivedate=2006-01-28 }}&lt;/ref&gt; ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆ ತರುವುದು ೬-ಸಿಗ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಗತವಾದ ಗುರಿ. ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಮಗೆ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳನ್ನು ಆರಿಸಿ, ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಒಂದು ೬-ಸಿಗ್ಮ ಮಟ್ಟವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ಮೊದಲು ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕು.
'''೧೯೯೧ರಲ್ಲಿ''' ಮೋಟೊರೊಲ ಸಂಸ್ಥೆಯು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯು.ಎಸ್.ಎ.ನಲ್ಲಿ]] &quot;'''Six Sigma'''&quot; ಪದವನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿತು.
ಇದನ್ನು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡವರಲ್ಲಿ [[ಹನಿವೆಲ್]] ([[:w:Honeywell|Honeywell]]) ಮತ್ತು [[ಜನರಲ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್]] ([[:w:General Electric|General Electric]]) ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.&lt;ref name=&quot;ncsu&quot;&gt;{{cite web | title=೬-ಸಿಗ್ಮ: ಈಗಿನ ಸ್ಥಿತಿ | url=http://scm.ncsu.edu/public/facts/facs030624.html | accessdate=2008-05-22 | archive-date=2009-08-19 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090819033606/http://scm.ncsu.edu/public/facts/facs030624.html | url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ೧೯೯೦ರ ದಶಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ [[ಫ಼ಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦]] ([[:w:Fortune 500|Fortune 500]]) ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ೬-ಸಿಗ್ಮವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮೊದಲುಮಾಡಿದವು.
ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ೬-ಸಿಗ್ಮವು ಬಹಳವಾಗಿ ವಿಕಾಸಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು [[ಐಎಸ್ಓ|ಐಎಸ್ಒ]] ಅಥವಾ [[ಟೋಟಲ್ ಕ್ವಾಲಿಟಿ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್|ಸಂಪೂರ್ಣ ಗುಣಮಟ್ಟ ನಿರ್ವಹಣೆ(ಟೋಟಲ್ ಕ್ವಾಲಿಟಿ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್)(ಟಿಕ್ಯುಎಮ್)]] ಗಳಂತೆ ಕೇವಲ ಗುಣಮಟ್ಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲ. ಜೆಫ್ ಟೆನ್ನೆಂಟ್‍ನು ತನ್ನ &quot;'''Six Sigma: SPC and TQM in Manufacturing and Services'''&quot; ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ - &quot;೬-ಸಿಗ್ಮದ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಬಹಳವಾಗಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಏನೆನು ಇದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತ ಏನಿಲ್ಲ ಎಂದು ಪಟ್ಟಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ. ೬-ಸಿಗ್ಮವನ್ನು ಒಂದು ದೂರದೃಷ್ಟಿ, ತತ್ವ, ಸಂಕೇತ, ಮಾನದಂಡ, ಗುರಿ, ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂದೆಲ್ಲ ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web | title = ೬-ಸಿಗ್ಮದ ಇತಿಹಾಸ | url=http://www.isixsigma.com/new-to-six-sigma/history/history-six-sigma/}}&lt;/ref&gt;

==ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು==
೬-ಸಿಗ್ಮ ಯೋಜನೆಗಳು ಎರಡು ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಐದು ಹಂತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.
# ಡಿಎಮ್ಎಐಸಿ (DMAIC) - ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಾಪಾರ ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ
# ಡಿಎಮ್ಎಡಿವಿ (DMADV) - ಹೊಸ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ
===ಡಿಎಮ್ಎಐಸಿ (DMAIC)===
[[File:DMAICWebdingsI.png|thumb|ಡಿಎಮ್ಎಐಸಿಯ ಹಂತಗಳು]]
ಈ ಕ್ರಮಶಾಸ್ತ್ರವು ಐದು ಹಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ - Define, Measure, Analyze, Improve ಮತ್ತು Control. ಈ ಹಂತಗಳನ್ನು ಸಂಕ್ಷೇಪಿಸಿದ ಪದವೇ ಡಿಎಮ್ಎಐಸಿ.
# Define - ಗ್ರಾಹಕರ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು, ಯೋಜನೆಯ ಗುರಿಗಳನ್ನು, ಪರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕಾದ ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳನ್ನು ಖಚಿತವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವುದು
# Measure - ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಕ್ರೋಢೀಕರಿಸಿ ಅದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದು ಹಾಗೂ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದು
# Analyze - ಕ್ರೋಢೀಕರಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ, ಕಾರ್ಯಕಾರಣ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು, ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಕುಂದಿನ ಕಾರಣವನ್ನು ಹುಡುಕುವುದು
# Improve - ಮಾಹಿತಿಯ ಪರೀಕ್ಷಣೆಯಿಂದ ಈಗಿನ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು. ಇದನ್ನು [[ಪೋಕಾಯೋಕೆ]], [[ಪ್ರಯೋಗಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ]] ([[:w:Design of Experiments|Design of Experiments]]) ಮುಂತಾದ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಮಾಡಬಹುದು
# Control - ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳಿಂದ ಯಾವುದೇ ಕುಂದುಬಾರದಂತೆ ಅವುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು
===ಡಿಎಮ್ಎಡಿವಿ (DMADV)===
[[File:DMADVWebdingsI.png|thumb|ಡಿಎಮ್ಎಡಿವಿಯ ಹಂತಗಳು]]
ಇದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‍ನ - Define, Measure, Analyze, Design, Verify - ಎಂಬ ಪದಗಳ ಸಂಕ್ಷೇಪ ರೂಪ. ಇದು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಐದು ಹಂತಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ:
# Define - ಗ್ರಾಹಕನ ಬೇಡಿಕೆಗಳು ಹಾಗು ಸಂಸ್ಥೆಯ ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಗೆ ಹೊಂದುವಂತಹ ರಚನಾ ಗುರಿಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುವುದು
# Measure - ಗ್ರಾಹಕನ ಅಗತ್ಯಗಳು, ಉತ್ಪನ್ನದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಅಳೆಯುವುದು
# Analyze - ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು
# Design -  ಹಿಂದಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಸುಧಾರಿತ ಪರ್ಯಾಯವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು
# Verify - ರಚನೆಯನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನಾ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯನ್ನು ಆಯಾ ಕಾರ್ಯನೀತಿಯ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸುವುದು
==೬-ಸಿಗ್ಮ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಮಟ್ಟಗಳು ಅಥವಾ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವ ಪಾತ್ರಗಳು==
೬-ಸಿಗ್ಮದ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪಾತ್ರಗಳಿವೆ:&lt;ref&gt;{{cite web | title=೬-ಸಿಗ್ಮದ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಮಟ್ಟಗಳು | url=http://www.villanovau.com/resources/six-sigma/what-is-six-sigma/#.Vqc9Qvl961s }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ನಾಯಕತ್ವ (Executive Leadership): ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಿಇಒ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಇತರ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ೬-ಸಿಗ್ಮ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಅಣಿಮಾಡುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಇವರು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ.
* ಛಾಂಪಿಯನ್ಸ್ (Champions): ಸಂಸ್ಥೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ೬-ಸಿಗ್ಮವನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ನಾಯಕತ್ವವು ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯಿಂದ ಇವರನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡುತ್ತಾರೆ. &quot;ಮಾಸ್ಟರ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ&quot; ಇವರು ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಗಳೂ ಆಗಿರುತ್ತಾರೆ.
* ಮಾಸ್ಟರ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌ (Master Black Belts): ಇವರು ಸಂಸ್ಥೆಯೊಳಗಿನ ೬-ಸಿಗ್ಮ ತರಬೇತುದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವರನ್ನು ಛಾಂಪಿಯನ್ನರು ಆರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಛಾಂಪಿಯನ್ನಿರಿಗೆ ಸಹಕಾರ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಹಾಗು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
* ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌ (Black Belts): ಇವರು ಮಾಸ್ಟರ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌‌ಗಳ ಕೆಳಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ನಿಗದಿತ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ೬-ಸಿಗ್ಮವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಾರೆ.
* ಗ್ರೀನ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌ (Green Belts): ಇವರು ತಮ್ಮ ಇತರೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ಜೊತೆ ೬-ಸಿಗ್ಮವನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆಲ್ಟ್‌‌ಗಳ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
==೬-ಸಿಗ್ಮ ಮಟ್ಟಗಳು==
ಈ ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಡಿಪಿಎಮ್ಒ (DPMO) ಅಂಕೆಗಳನ್ನು ಕೊಡಲಾಗಿದೆ.
{| class=&quot;wikitable sortable &quot;
|-
!೬-ಸಿಗ್ಮ ಮಟ್ಟ
!ಸಿಗ್ಮ (1.5σ ಅಂತರದೊಂದಿಗೆ)
!ಡಿಪಿಎಮ್ಒ
!ಕುಂದಿನ ಪ್ರತಿಶತ
!ಉತ್ಪನ್ನದ ಪ್ರತಿಶತ
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
|-
| 1
| −0.5
| 691,462
| 69%
| 31%
|-
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
| 2
| 0.5
| 308,538
| 31%
| 69%
|-
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
| 3
| 1.5
| 66,807
| 6.7%
| 93.3%
|-
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
| 4
| 2.5
| 6,210
| 0.62%
| 99.38%
|-
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
| 5
| 3.5
| 233
| 0.023%
| 99.977%
|-
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
| '''6'''
| '''4.5'''
| '''3.4'''
| '''0.00034%'''
| '''99.99966%'''
|-
&lt;!--
Please do not edit the figures in the table without prior discussion on the talk page.
They are well sourced and double checked.
--&gt;
| 7
| 5.5
| 0.019
| 0.0000019%
| 99.9999981%
|}
==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist|2}}

[[ವರ್ಗ:ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್]]</text>
      <sha1>ay5wndd9eb1xp7e01muvxfkc7w0lm23</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82819</id>
    <revision>
      <id>1306986</id>
      <parentid>1291645</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T02:01:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>IronGargoyle</username>
        <id>80452</id>
      </contributor>
      <comment>Replace likely copyright violation</comment>
      <origin>1306986</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15406" sha1="hvgmheyixpyij0lpnun4b46ob83h6sl" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name          = ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್
| image         = [[ಚಿತ್ರ:Srujan Lokesh (1).jpg|thumb]]
| caption       = 
| birth_date    = {{Birth date and age|1980|6|28|df=yes}}
| birth_place   = [[ಬೆಂಗಳೂರು]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], ಭಾರತ
| residence     = ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ
| nationality   = ಭಾರತೀಯ
| yearsactive   = 2002–
| television    = ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್ (2011)&lt;br /&gt; ಸೈ&lt;br /&gt;ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್(2015)
| spouse        = ಗ್ರೀಷ್ಮ
| children      = 2
| parents       = [[ಲೋಕೇಶ್]]&lt;br /&gt;[[ಗಿರಿಜಾ ಲೋಕೇಶ್]]
| relatives     = [[ಸುಬ್ಬಯ್ಯ ನಾಯ್ಡು]] (ಅಜ್ಜ) &lt;br/&gt; [[ಪೂಜಾ ಲೋಕೇಶ್]] (ತಂಗಿ)
| occupation    = [[ನಟ]], ರೇಡಿಯೋ ರೇಡಿಯೋ, ದೂರದರ್ಶನ ನಿರೂಪಕ 
}}
'''ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್''' (ಜನನ ಜೂನ್ ೨೮, ೧೯೮೦) ಕನ್ನಡ [[ಚಲನಚಿತ್ರ]] ನಟ, ದೂರದರ್ಶನ ನಿರೂಪಕ, [[ರೇಡಿಯೋ]] ನಿರೂಪಕ, ನಿರ್ಮಾಪಕರು. ಅವರ ತಂದೆ [[ಲೋಕೇಶ್]] ಅವರು ರಂಗಭೂಮಿಯ ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ತಾಯಿ [[ಗಿರಿಜಾ ಲೋಕೇಶ್]] ಅವರು ದೂರದರ್ಶನದ ನಟಿ. ಅವರ ಅಜ್ಜ [[ಸುಬ್ಬಯ್ಯ ನಾಯ್ಡು]] ಕನ್ನಡ ಮೂಕ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ನಟನಾಗಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{cite news |title=ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್'s biography and latest film release news |url=https://kannada.filmibeat.com/celebs/srujan-lokesh/biography.html |accessdate=6 January 2020 |work=FilmiBeat |language=kn}}&lt;/ref&gt;
== ಕುಟುಂಬ==
ಸೃಜನ್ ರವರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಎಸ್.ಎಸ್.ಎಮ್.ಆರ್.ವಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಅವರ ತಂಗಿ ಪೂಜಾ ಲೋಕೇಶ್ ಕನ್ನಡ ಹಾಗು ತಮಿಳಿನ ಕಲಾವಿದೆ. ಅವರ ಪತ್ನಿ ಗ್ರೀಷ್ಮ ರಂಗಭೂಮಿ ಕಲಾವಿದೆ, ದೂರದರ್ಶನದ ನಟಿ ಹಾಗು [[ಕಥಕ್ಕಳಿ]] ನೃತ್ಯಗಾರ್ತಿ.
==ನಟನಾವೃತ್ತಿ==
ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರ ದೂರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮಜಾ ವಿತ್ ಸೃಜಾ, [[ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್]] ಪ್ರಸಿದ್ದಿ ಪಡೆಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite news |title='ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್' ನಗುವಿಗೆ ಬ್ರೇಕ್ ಹಾಕಿದ ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್; ಕಾರಣವೇನು? |url=https://vijaykarnataka.com/tv/news/srujan-lokesh-will-end-majaa-talkies-soon/articleshow/71152330.cms |accessdate=6 January 2020 |work=Vijaya Karnataka |date=16 September 2019 |language=kn}}&lt;/ref&gt;
===ಬಾಲ ನಟನಾಗಿ===
ಅವರ ಸುತ್ತ ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಗು ರಂಗಭೂಮಿಯ ಕಲಾವಿದರು ಇದ್ದುದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ನಟನಾವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮುಂದು ಹೋಗಲು ಪ್ರೇರೇಪಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ೧೯೯೦ರಲ್ಲಿ ತೆರೆ ಕಾಣಿದ ಬುಜಂಗಯ್ಯನ ದಶಾವಾತಾರ ಮತ್ತು ೧೯೯೧ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ವೀರಪ್ಪನ್ ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಾಲನಟನಾಗಿ ಚಿತ್ರಮಂದಿರಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರು. 
=== ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ===
ಸೃಜನ್ ಅವರು [[ರಾಧಿಕಾ ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ]] ಜೊರೆ ನಟಿಸಿದ [[ನೀಲ ಮೇಘ ಶ್ಯಾಮ]] ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರದಿಂದ ತಮ್ಮ ಅಭಿನಯದ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ನಟನಾಗಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಪೋಷಕ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯಿಸಲು ಮುಂದುವರಿಸಿದರು. ಅವರು ಪೋಷಕ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿನಯಿಸಿದ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು ಪೊರ್ಕಿ, ನವಗ್ರಹ, ಚಿಂಗಾರಿ, ಎದೆಗಾರಿಕೆ, ಅಂದರ್ ಬಾಹರ್, ಸ್ನೇಹಿತರು, ಐಪಿಸಿ ಸೆಕ್ಷನ್ ೩೦೦ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು. ಅವರು ಹಲವಾರು ರಿಯಾಲಿಟಿ ಶೋಗಳನ್ನು ಹೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಆನೆ ಪಟಾಕಿ ಎನ್ನುವ ಚಲನಚಿತ್ರವು ಹನ್ನೊಂದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅವರ ಎರಡನೇಯ ಚಿತ್ರವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite news |title=ತಂದೆಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಚಿತ್ರಕಥೆಗಳಿಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ: ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್ |url=https://www.kannadaprabha.com/cinema/news/2019/oct/10/waiting-for-the-kind-of-scripts-that-my-father-got-srujan-lokesh-403668.html |accessdate=6 January 2020 |work=Kannadaprabha |language=kn}}&lt;/ref&gt;

==ನಿರ್ಮಾಣ==
೨೦೧೩ರಲ್ಲಿ  '''ಲೋಕೇಶ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ಸ್''' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ಸೃಜನ್ ಲೋಕೇಶ್ ಮತ್ತು ಗಿರಿಜಾ ಲೋಕೇಶ್ ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ದೂರದರ್ಶನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಹೊರಬಂದಿದೆ. ಚಾಲೆಂಜ್, ಛೋಟಾ ಚಾಂಪಿಯನ್ಸ್, ಕಾಸಿಗೆ ಟಾಸು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್ ಎನ್ನುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕಾಸಿಗೆ ಟಾಸ್ ಎನ್ನುವ ರಿಯಾಲಿಟಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಬಿಗ್ ಬಾಸ್ ಸ್ಪರ್ದಿ ರೋಹಿತ್ ನಡೆಸಿ ಕೊಟ್ಟರು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್ ಎಂಬ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಸೃಜನವರು ಹಾಸ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಧಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಸೃಜನವರೇ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಿಂದಿಯ ಕಾಮಿಡಿ ನೈಟ್ಸ್ ವಿತ್ ಕಪಿಲ್ ಎನ್ನುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite news |title=Majja Talkies to have a 104-episode run time - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/kannada/Majja-Talkies-to-have-a-104-episode-run-time/articleshow/46084886.cms |accessdate=6 January 2020 |work=The Times of India |}}&lt;/ref&gt; 
==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು==
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಚಾನೆಲ್ ಅವರು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಿರೂಪಕ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಬಿಗ್ ಎಂಟರ್ಟೇಂಮೆಂಟ್ ಅವಾರ್ಡ್ ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಿರೂಪಕ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಲಭಿಸಿದೆ.

&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt;೨೦೧೨ &amp; ೨೦೧೩ರ ಮಾಧ್ಯಮ ಅವಾರ್ಡ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಅಂಕರ್ ಎನ್ನುವ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ದೊರಕಿದೆ.

==ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! ವರ್ಷ !! ಸಿನಿಮಾಗಳು !! ಪಾತ್ರ !! ಇತರೆ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು
|-
| 1991 || ''ವೀರಪ್ಪನ್ '' ||  || ಬಾಲ ನಟ
|-
| 1990 || ''ಬುಜಂಗಯ್ಯನ ದಶಾವಾತಾರ'' ||  || ಬಾಲ ನಟ
|-
| 2002 ||  ''ನೀಲ ಮೇಘ ಶ್ಯಾಮ'' || ಶ್ಯಾಮ|| ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ
|-
| 2005
|| ''ಲಾರ್ಟಿ ಚಾರ್ಜ್''||
|-
| 2007 ||''ಪ್ರೀತಿಗಾಗಿ''||  ||
|-
| 2008 || ''ನವಗ್ರಹ'' || ಘೆಂಡೆ|| ನಾಯಕ
|-
| 2009 || ''ಐಪಿಸಿ ಸೆಕ್ಷನ್ ೩೦೦'' || ||
|-
| 2010 || ''ಪೊರ್ಕಿ'' || || ನಾಯಕನ ಸ್ನೇಹಿತ
|-
| 2012 || ''ಚಿಂಗಾರಿ'' || || 
|-
| 2012 || ''ಸ್ನೇಹಿತರು'' || ಪರಶುರಾಮ || ನಾಯಕ
|-
| 2012 || ''ಎದೆಗಾರಿಕೆ'' || ಬಚ್ಚನ್||
|-
| 2013  || ''ಅಂದರ್ ಬಾಹರ್'' || ||
|-
| 2013 || ''ಆನೆ ಪಟಾಕಿ'' || ಬೀರೇಗೌಡ || ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ
|-
| 2014 || ''ಟಿಪಿಕಲ್ ಕೈಲಾಸ್'' || ಕೈಲಾಸ್ || ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ
|-
| 2014 || ''ಪರಮಶಿವ'' ||  || 
|-
| 2015 || ''ಸಪ್ನೊಂ ಕಿ ರಾಣಿ'' ||  || ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ
|-
| 2015 || ''ಲವ್ ಯು ಆಲಿಯಾ'' ||ಅತಿಥಿ ಪಾತ್ರ||  ʼʼಕಾಮಾಕ್ಷಿ ಕಾಮಾಕ್ಷಿʼʼ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅತಿಥಿ ಪಾತ್ರ
|-
| 2016 || ''ಜಗ್ಗು ದಾದ'' ||ಮಂಜು|| 
|-
| 2017 || ''ಚಕ್ರವರ್ತಿ'' || ಕಿಟಪ್ಪ|| 
|-
|2017 || ''ಹ್ಯಾಪಿ ಜರ್ನಿ'' ||ಆರ್ಯ|| ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ
|-
| 2018 || ''ಭೂತಯ್ಯನ ಮೊಮ್ಮಗ ಆಯ್ಯು'' ||ನಿರೂಪಕ
| ನಿರೂಪಕ ಧ್ವನಿ
|-
| 2019 ||''ಎಲ್ಲಿದ್ದೆ ಇಲ್ಲಿತನಕ''|| ಸೂರ್ಯ
| ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ
|- 
| 2022
| ''ಸೆಲ್ಫಿ ಮಮ್ಮಿ ಗೂಗಲ್ ಡ್ಯಾಡಿ'' ||ಸೂರ್ಯ||
|}

== ಟಿವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಪಟ್ಟಿ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! ವರ್ಷ!! ಶೀರ್ಷಿಕೆ!! ಪಾತ್ರ!! ವಾಹಿನಿ!! {{abbr|Ref.|Reference}}
|-
| rowspan=&quot;2&quot; | 2011 || ''‌ಮಜಾ ವಿತ್ ಸೃಜಾ'' || ನಿರೂಪಕ || [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
|| ''ಸೈ'' ||  ನಿರೂಪಕ|| [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
|rowspan=&quot;5&quot;| 2012 || ''ಕಿಚನ್‌ ಕಿಲಾಡಿಗಳೂ'' || ಸಹ-ನಿರೂಪಕ || [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]|| &lt;ref&gt;{{cite news|title=ಸುವರ್ಣದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರು, ಸೃಜನ್ &amp; 'ಕಿಚನ್ ಕಿಲಾಡಿಗಳು'|url=https://kannada.filmibeat.com/tv/26-suvarna-tv-kitchen-kiladigalu-cookery-reality-show-aid0039.html|accessdate=3 February 2018|work=Filmibeat|date=26 January 2012|archive-date=3 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180203235828/https://kannada.filmibeat.com/tv/26-suvarna-tv-kitchen-kiladigalu-cookery-reality-show-aid0039.html|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
|| ''ಸ್ಟಾರ್‌ ಸಿಂಗರ್‌ ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಫಿನಾಲೆ'' ||  ನಿರೂಪಕ || [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
|| ''ಸ್ಟಾರ್‌ ಸುವರ್ಣ ಆವಾರ್ಡ್ಸ್'' ||  ನಿರೂಪಕ || [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
|| ''ಸೈ 2'' ||  ನಿರೂಪಕ || [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
|| ''ಮಮ್ಮಿ ನಂ. 1'' || ನಿರೂಪಕ || [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
| Rowspan=&quot;2&quot;| 2013 || ''ಕಾಸ್‌ ಗೆ ಟಾಸ್'' ||  ನಿರೂಪಕ || [[ಝೀ ಕನ್ನಡ]]||
|-
|| ''ಛೋಟಾ ಚಾಂಪಿಯನ್'' ||  ನಿರೂಪಕ|| [[ಝೀ ಕನ್ನಡ]]|| &lt;ref&gt;{{cite news|title=Everyone loves a show with kids: Srujan Lokesh|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/kannada/Everyone-loves-a-show-with-kids-Srujan-Lokesh/articleshow/33611672.cms|accessdate=3 February 2018|work=The Times of India|date=12 April 2014|archive-date=3 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180203190311/https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/kannada/Everyone-loves-a-show-with-kids-Srujan-Lokesh/articleshow/33611672.cms|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot;| 2014 || ''ಛೋಟಾ ಚಾಂಪಿಯನ್ 2''|| ನಿರೂಪಕ|| [[ಝೀ ಕನ್ನಡ]]||
|-
|| ''[[ಬಿಗ್ ಬಾಸ್ ಕನ್ನಡ (ಸೀಸನ್ 2)|ಬಿಗ್‌ ಬಾಸ್‌ ಕನ್ನಡ 2]]'' || ಸ್ಪರ್ಧಿ|| [[ಸ್ಟಾರ್ ಸುವರ್ಣ|ಸುವರ್ಣ]]||
|-
| 2015–2017 || [[ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್]] ||   ನಿರೂಪಕ || [[ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ]] (ಈ ಟವಿ ಕನ್ನಡ) ||
|-
| 2018– 2019 || [[ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್]] || ನಿರೂಪಕ || [[ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ|ಕಲರ್ಸ ಕನ್ನಡ]]|| &lt;ref&gt;{{cite news|title=Sharan to be first guest of Majaa Talkies Super Season|url=https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/kannada/sharan-to-be-first-guest-of-majaa-talkies-super-season/articleshow/62721033.cms|accessdate=3 February 2018|work=The Times of India|date=31 January 2018|archive-date=2 June 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180602131952/https://timesofindia.indiatimes.com/tv/news/kannada/sharan-to-be-first-guest-of-majaa-talkies-super-season/articleshow/62721033.cms|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
|2019|| '' ಕಾಮಿಡಿ ಟಾಕೀಸ್‌'' || ಜಡ್ಜ್|| [[ಕಲರ್ಸ್ ಸೂಪರ್|ಕಲರ್ಸ ಕನ್ನಡ ಸೂಪರ್‌]]||
|-
|2020 || [[ಮಜಾ ಟಾಕೀಸ್]] || ನಿರೂಪಕ|| [[ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ]] ||
|-
|2021
|''ರಾಜ ರಾಣಿ''|| ಜಡ್ಜ್ || [[ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ]] ||
|-
|2021 - 
|''ನನ್ನಮ್ಮ ಸೂಪರ್‌ ಸ್ಟಾರ್'' ||ಜಡ್ಜ್ || [[ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ]] ||
|-
|2022 - 
| ''ಗಿಚಿಗಿಲಿಗಿಲಿ'' || ಜಡ್ಜ್ || [[ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ]] ||
|-
|2023 - ಪ್ರಸ್ತುತ
|ಫ್ಯಾಮಿಲಿ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ಸ್ಟರ್|| ನಿರೂಪಕ || ಕಲರ್ಸ್ ಕನ್ನಡ ||
|}

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟರು]]
[[ವರ್ಗ:ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಯೋಜನೆ-೨೦೧೬-೧೭]]
[[ವರ್ಗ:ಪ್ರೋಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್-೨ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>hvgmheyixpyij0lpnun4b46ob83h6sl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ರಾಯ್ ವಿಲಿಯಮ್ ಚಾಪಲ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88810</id>
    <revision>
      <id>1306961</id>
      <parentid>1160726</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:28:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306961</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14042" sha1="o0ch6q22fid27n1o2xedt44joifn8zn" xml:space="preserve">ಏರ್ ಕಮಂಡರ್ ರಾಯ್ ವಿಲಿಯಮ್ಸನ್ ಚಾಪೆಲ್ ಎಂಸಿ (ಡಿಸೆಂಬರ್ 31, 1896 - ಫೆಬ್ರವರಿ 7, 1982) [[ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಬ್ರಿಟಿಷ್]] [[ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮಹಾಯುದ್ದದಂದು]] ತನ್ನ ೧೧ ನೇ ಅಧಿಕೃತ ವೈಮಾನಿಕ ವಿಜಯವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡನು. ಅವರು ಯುದ್ಧಾನಂತರದ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದರು, ಜಪಾನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿಯರ ಮಿಲಿಟರಿಯ ಗುಪ್ತಚರ ತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವಿಶ್ವ ಸಮರ II ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.


==ಮಹಾಯುದ್ಧ==
ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯದ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಚಾಪೆಲ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇವೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.ಡಿಸೆಪ್ಬ್ನಲ್ಲಿ ಚಾಪೆಲ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಸೇವೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರು ಇನ್ಸ್ ಆಫ್ ಕೋರ್ಟ್ ಆಫೀಶರ್ಸ್ ಟ್ರೇನಿಂಗ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೭ ಜೂನ್ ೧೯೧೬ ರ ೧೯೧೫ ರ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಎರಡನೇ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಅನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯದ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.ಅವರು ೧೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೬ ರಂದು ರಾಯಲ್ ಏರೋ ಕ್ಲಬ್ ಪೈಲಟ್ನ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಸಂಖ್ಯೆ ೩೩೨೯ ಅನ್ನು ಪಡೆದ ಪೈಲಟ್ನ ತರಬೇತಿಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು; ಆಗಸ್ಟ್ ೨೪,೧೯೧೬ ರಂದು ರಾಯಲ್ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಆರ್.ಡಬ್ಲ್ಯು.ಚಾಪೆಲ್ರನ್ನು ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಆಫೀಸರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೧೬ ರಲ್ಲಿ, ೨೭ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ ಆರ್ಎಫ್ಸಿಗೆ ಮಾರ್ಟಿನ್ಸೈಡ್ ಎಲಿಫೆಂಟ್ ಪೈಲಟ್ ಆಗಿ ಅವರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು.೨೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೧೬ ರಂದು, ಅಜೇಯ ಎಲಿಫೆಂಟ್ ಹಾರಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಲು ಕೆಲವೇ ಪೈಲಟ್ಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/33648/page/5954 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2017-07-15 |archive-date=2025-06-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250610224032/https://www.thegazette.co.uk/London/issue/33648/page/5954 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
೧೯೧೭ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೭ ರಂದು, ಚಾಪೆಲ್ ಎಲಿಫೆಂಟ್ಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವಾಗ ಎರಡನೇ &quot;ಔಟ್ ಆಫ್ ಕಂಟ್ರೋಲ್&quot; ಗೆಲುವು ಸಾಧಿಸಿದರು. ಮೇ ೧೯೧೭ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸ್ಕೂಲ್ನಲ್ಲಿ ಬೋಧಕ ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಅವರು ೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೭ ರಂದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಾಯಕನಾಗಿ ಬಡ್ತಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ವಿಮಾನ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ರೇಟ್ ಮಾಡಿದರು.೧೯೧೭ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಲ್ಲಿ ಅವರು ವಿಮಾನ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ಮತ್ತು ೪೧ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ನಲ್ಲಿರುವ ರಾಯಲ್ ಏರ್ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ ಎಸ್ ಇ. ೫ಎ ಫೈಟರ್ ಪೈಲಟ್ ಆಗಿ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. 

೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೧೮ ರಂದು, ಎರ್ಚಿನ್ ವಿರುದ್ಧ ಜರ್ಮನ್ ಅಲ್ಬಟ್ರೋಸ್ ಡಿ.ವಿ ಅವರನ್ನು ಚಾಪೆಲ್ ನಾಶಪಡಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಬ್ಬನನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಮಾರ್ಚ್ ೬ ರಂದು, ಅವರು ನಿಯಾರ್ಗ್ನೀಸ್ ವಿರುದ್ಧದ ಪಿಫಾಲ್ಜ್ ಡಿ.ಐಐಐ ಫೈಟರ್ ಅನ್ನು ಓಡಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ಎಕ್ಕರಾದರು. ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ನಂತರ, ಅವರು ಬ್ರೆಬಿಯರೆಸ್ನಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನ ಎಲ್.ವಿ.ಜಿ ವಿಚಕ್ಷಣ ಎರಡು-ಆಸನಗಳನ್ನು ಸುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು.
ಒಂದು ವಾರದ ನಂತರ, ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೮ ರಂದು ಅವರು ಬೌರ್ಲೋನ್ ವುಡ್ ಮೇಲೆ ಅಲ್ಬಾಟ್ರೋಸ್ ಡಿ.ವಿ.ನ್ನು ಕಳಿಸಿದರು. ಮರುದಿನ, ಅವರು ಎಂಟನೇ ಮತ್ತು ಒಂಬತ್ತನೇ ಗೆಲುವುಗಳಿಗಾಗಿ ಎರಡು ಫೊಕರ್ ಡಾಐಐ ಟ್ರಿಪ್ಪ್ಲೇನ್ಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಿದರು. ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ, ಅವರು ಸೈಲಿ (ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯ ಅಗತ್ಯ) ಮೇಲೆ ಅಲ್ಬಾಟ್ರೋಸ್ ಡಿ.ವಿ ಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದರು. ೧೬ ಮೇ ೧೯೧೮ ರಂದು ಅಂತಿಮ ಗೆಲುವು ಇರುತ್ತದೆ; ಅರಾಸ್ನ ಆಗ್ನೇಯ ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಜರ್ಮನ್ ವಿಚಕ್ಷಣ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಯಿತು.
ಚಾಪೆಲ್ ತನ್ನ ರಾಯಲ್ ಏರ್ ಫೋರ್ಸ್ಗೆ ತನ್ನ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಾಯಕನನ್ನು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೧೮ ರಂದು ರಚಿಸಿದಾಗ, ನಂತರದ ಕೆಲವು ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ದೃಢಪಡಿಸಲಾಯಿತು.https://www.thegazette.co.uk/London/issue/31620/page/13139

==ಒಂದನೇ ವಿಶ್ವಸಮರದ ನಂತರ==

೧೯೧೯ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೮ ರಂದು, ರಾಯಲ್ ಏರ್ ಫೋರ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹಾರಾಟದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಆಗಿ ಚಾಪೆಲ್ಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಕಮಿಷನ್ ನೀಡಲಾಯಿತು, ೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೯ ರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ಸ್ಥಾನದೊಂದಿಗೆ. ೧೯೧೯ ರ ನವೆಂಬರ್ ೫ ರಂದು ಏರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಇನ್ಸ್ಪೆಕ್ಷನ್ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ನಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿದ್ದನು. ೧೯೧೯ ರ ನವೆಂಬರ್ ೫ ರಂದು ಏರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಇನ್ಸ್ಪೆಕ್ಷನ್ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ನಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿದ್ದನು.  ಇನ್ಸ್ಪೆಕ್ಷನ್ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ ೨೪ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ಗೆ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಿದೆ; ೧ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೧೯೨೦ ರಂದು ಚಾಪೆಲ್ ಫ್ಲೈಟ್ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ೧೩ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೨೨ ರಂದು ೭೦ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿ, ನಂತರ ೧೯೨೩ ರ ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೦ ರಂದು ೮೪ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ಗೆ ಓರ್ವ ವಿಮಾನ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;https://www.thegazette.co.uk/London/issue/34575/page/7533{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
೧೯೨೩ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೩ ರಂದು ಆರ್ಎಎಫ್ ಡಿಪೋದಲ್ಲಿ ಅವರು ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಆಯಾಸಗೊಂಡರು. ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೧, ೧೯೨೪ ರಂದು, ಇನ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಏರಿಯಾ ಏರ್ಕ್ರಾಫ್ಟ್ ಡಿಪೋದಲ್ಲಿ ಪೈಲಟ್ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ೧೫ ಜನವರಿ ೧೯೨೫ ರಂದು, ಅವರು ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ಗಾಗಿ ಶಾಲೆಗೆ ಹಾಜರಾಗಲು ನೇಮಕಗೊಂಡರು.ಇದು ಬ್ರಿಟನ್ನ ಟೋಕಿಯೋ ರಾಯಭಾರ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ೯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೫ ರಂದು ತನ್ನ ಹುದ್ದೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.
೧೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೨೮ ರಂದು ಅವರನ್ನು ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ ಲೀಡರ್ ಆಗಿ ಬಡ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೧, ೧೯೨೯ ರಂದು, ಚಾಪೆಲ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣಾ ಮತ್ತು ಗುಪ್ತಚರ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಟಾಫ್ ಡ್ಯೂಟಿಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ೧೯೩೦ ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೬ ರಂದು, ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಜಪಾನಿನ ನೌಕಾಪಡೆಗೆ ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಎರಡನೆಯ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರು.೭ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೧ ರಂದು, ಅವರು ಡಾ &amp; amp; ನಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಜೂನ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಜಪಾನಿನ ಇಂಟರ್ಪ್ರಿಟರ್, ಫಸ್ಟ್ ಕ್ಲಾಸ್ ಎಂದು ಕೋರಿದರು. 
೧೨ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೩೩ ರಂದು, ಚಾಪೆಲ್ ನಂ.೧ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಕಮಾಂಡಿಂಗ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.೧೯೩೫ ರ ನವೆಂಬರ್ ೬ ರಂದು ಅವರು ಟೋಕಿಯೋಗೆ ಏರ್ ಅಟ್ಯಾಚ್ ಆಗಿ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು.೨೩ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೩೪ ರಂದು, ಅವರು ನಟನೆಯನ್ನು ಆದರೆ ಪೇಯ್ಡ್ ವಿಂಗ್ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.  ೧ ಜುಲೈ ೧೯೩೫ ರಂದು, ಅವರನ್ನು ವಿಂಗ್ ಕಮಾಂಡರ್ ಆಗಿ ದೃಢಪಡಿಸಲಾಯಿತು.  ಫೆಬ್ರುವರಿ ೧೦, ೧೯೩೮ ರಂದು ಅವರು ನಂ ೧ ಆರ್ಎಎಫ್ ಡಿಪೋದಲ್ಲಿ ಸೂಪರ್ನರ್ಯೂರಿ ಆಗಿದ್ದರು.ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧, ೧೯೩೮ ರಂದು ಅವರನ್ನು ಹಿರಿಯ ವಾಯು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಧಿಕಾರಿ (SASO) ನಂ ೨೨ (ಆರ್ಮಿ ಕೋ-ಆಪರೇಶನ್) ಗ್ರೂಪ್ ಎಂದು ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.ನವೆಂಬರ್ ೧, ೧೯೩೮ ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ನಾಯಕನಿಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಉತ್ತೇಜನ ದೊರೆಯಿತು.೧೬ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೯ ರಂದು ಇಂಟಲಿಜೆನ್ಸ್ನ ಉಪ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು.೨೯ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೪೬ ರಂದು, ಚಾಪೆಲ್ ತಂಡದ ನಾಯಕನಾಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು,ಆದರೆ ಏರ್ ಕಮಾಡೋರ್ನ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು.ಸುದೀರ್ಘ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಫೆಬ್ರವರಿ ೭, ೧೯೮೨ ರಂದು ಅವರು ನಿಧನರಾದರು.&lt;ref&gt;http://www.theaerodrome.com/aircraft/gbritain/martinsyde_g100.php&lt;/ref&gt;
==ಗೌರವಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==

==ಮಿಲಿಟರಿ ಕ್ರಾಸ್==
===ಟಿ/ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್. ರಾಯ್ ವಿಲಿಯಮ್ಸನ್ ಚಾಪೆಲ್, ಆರ್.ಎಫ್.ಸಿ.===

ಕರ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ಎದ್ದುಕಾಣುವ ಧೈರ್ಯ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಗಾಗಿ. ಪ್ರಮುಖ ಗಸ್ತು ತಿರುಗುವಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಆತ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೌಶಲ್ಯ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಿದನು, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ೧೯ ಶತ್ರು ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಇತರರನ್ನು ಓಡಿಸಿದರು, ಅದರ ಫಲವು ಆಚರಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಹೋರಾಟದ ತೀವ್ರತೆ.ಅವರು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಐದು ಶತ್ರು ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಏಳನ್ನು ಇತರರು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಹೊರಹಾಕಿದ್ದಾರೆ.
==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
&lt;References/&gt;

[[ವರ್ಗ:ಯೋಧರು]]</text>
      <sha1>o0ch6q22fid27n1o2xedt44joifn8zn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್ತು</title>
    <ns>0</ns>
    <id>97710</id>
    <revision>
      <id>1307008</id>
      <parentid>1292553</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T08:30:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307008</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16420" sha1="r64ysaopfpeo8eutci5nn2fxofd94ul" xml:space="preserve">{{Infobox Organisation
|name         = ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್ತು
|image        = AICTE_logo.jpg
|abbreviation = ಎಐಸಿಟಿಇ(AICTE)
|leader_title = ಅಧ್ಯಕ್ಷ
|leader_name = ಅನಿಲ್ ಸಹಸ್ರಬುದೆ&lt;ref name=team&gt;{{cite web|title=Leadership Team|url=https://www.aicte-india.org/about-us/leadership-team|website=www.aicte-india.org|accessdate=9 April 2018}}&lt;/ref&gt;
|leader_title2 = ಸದಸ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ
|leader_name2 = ಅಲೋಕ್ ಪ್ರಕಾಶ್ ಮಿತ್ತಲ್&lt;ref name=team/&gt;
|leader_title3 = ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ
|leader_name3 = ಎಂ.ಪಿ. ಪೂನಿಯಾ&lt;ref name=team/&gt;
|formation    =ನವೆಂಬರ್, ೧೯೪೫
|headquarters = ನವದೆಹಲಿ
|location = [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂ]], [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಚೆನ್ನೈ]], [[ಕಾನ್ಪುರ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ವಡೋದರಾ]], [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢ]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಭೊಪಾಲ್]], [[ಬೆಂಗಳೂರು]], [[ಹೈದರಾಬಾದ್‌, ತೆಲಂಗಾಣ|ಹೈದರಾಬಾದ್]], [[ಗುರಗಾಂವ್|ಗುರ್ಗಾಂವ್]]&lt;ref&gt;[http://www.aicte-india.org/office.htm Regional Offices] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100119043200/http://www.aicte-india.org/office.htm |date=19 January 2010 }} AICTE website.&lt;/ref&gt;
|main_organ   = ಪರಿಷತ್ತು
|affiliations = ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆ, ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂತ್ರಾಲಯ
|website      = {{url|http://www.aicte-india.org}}
|remarks      = 
}}

'''ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್ತು''' (ಎಐಸಿಟಿಇ) (All India Council for Technical Education (AICTE)) ಎಂಬುದು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಚಿವಾಲಯದ, ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಇಲಾಖೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;[http://www.education.nic.in/tech/tech_overview.asp Technical Education Overview] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111005200745/http://www.education.nic.in/tech/tech_overview.asp |date=5 October 2011 }} [[Department of Higher Education (India)|Department of Higher Education]]&lt;/ref&gt; ನವೆಂಬರ್ 1945 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿ ಮತ್ತು ನಂತರ 1987 ರಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟಿತು, [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಸರಿಯಾದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್ತು(ಎಐಸಿಟಿಇ) ಯು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಎಐಸಿಟಿಇ(AICTE) ಯು  ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿಭಾಗಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಮತ್ತು ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅದರ ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಕಾರ  ಮಾನ್ಯಮಾಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;[http://www.aicte.ernet.in/AICTEAct.htm&amp;ei=RmACS8LoB8a9kAX_1_C2AQ&amp;sa=X&amp;oi=smap&amp;resnum=1&amp;ct=result&amp;cd=4&amp;ved=0CAwQqwMoAw&amp;usg=AFQjCNH_vY0_Q3MLUmibDPw65UwhFLb_Zw AICTE Act] |bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt;

ಇದು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂ‍ಗ್ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸ್ನಾತಕ ಆಧ್ಯಯನ,  ಇಂಜಿನಿಯರಿಂ‍ಗ್ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಮತ್ತು ಸಂಶೊಧನಾ ಆಧ್ಯಯನ. ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ, ಔಷಧೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ, ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ, ಹೋಟೆಲ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಅಡುಗೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ದೇಶ ಯೋಜನೆ ಮುಂತಾದ ಹತ್ತು ಶಾಸನಬದ್ಧ ಆಧ್ಯಯನ ಮಂಡಳಿಗಳ ಸಹಾಯ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಎಐಸಿಸಿಟಿ ತನ್ನ ನೂತನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ ರಸ್ತೆ, ವಸಂತ್ ಕುಂಜ್, [[ನವ ದೆಹಲಿ|ನವದೆಹಲಿ]], 110 067 ಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ  ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು ಮತ್ತು ಸದಸ್ಯ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳ ಕಚೇರಿಗಳು ಇವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಇದು ಕಾನ್ಪುರ್, [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢ]], [[ಗುರಗಾಂವ್]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ಭೊಪಾಲ್|ಭೋಪಾಲ್]], [[ವಡೋದರಾ|ಬರೋಡಾ]], [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಬೆಂಗಳೂರು]], [[ಹೈದರಾಬಾದ್‌, ತೆಲಂಗಾಣ|ಹೈದರಾಬಾದ್]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂ]] ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ,&lt;ref&gt;[http://www.education.nic.in/tech/tech_if-nlc.asp National Level Councils] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100201175923/http://education.nic.in/tech/tech_if-nlc.asp |date=1 February 2010 }} Tech Ed., [[Department of Higher Education (India)|Department of Higher Education]].&lt;/ref&gt;

==ಉದ್ದೇಶಗಳು==
*ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು.
*ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜಿತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ.
*ನಿಯಂತ್ರಣಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು.

==ಸಂಸ್ಥೆಯ ದಳಗಳು==
*ಇ-ಆಡಳಿತ ದಳ
*ಅನುಮೋದನಾ ದಳ
*ಯೊಜನಾ, ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ದಳ
*ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ದಳ
*ಆಡಳಿತ ದಳ
*ಹಣಕಾಸು ದಳ
*ಸಂಶೋದನೆ, ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಬಿವೃದ್ಧಿ ದಳ

==ಅನುಮೋದಿತ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳ==
===ದೇಶದಲ್ಲಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ&lt;ref name=&quot;AICTE Report&quot;&gt;[http://www.aicte-india.org/downloads/Approval_Process_Handbook_091012.pdf]&lt;/ref&gt;===
{| class=&quot;wikitable sortable  sortable&quot;
|-
! ವರ್ಷ !! ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ !! ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ !! ಎಂಸಿಎ !! ಫಾರ್ಮಸಿ !! ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ !! ಹೊಟೆಲ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ !! ಒಟ್ಟು
|-
| ೨೦೦೬-೦೭ || ೧೫೧೧ || ೧೧೩೨ || ೧೦೦೩ || ೬೬೫ || ೧೧೬ || ೬೪ || ೪೪೯೧
|-
| ೨೦೦೭-೦೮ || ೧೬೬೮ || ೧೧೪೯ || ೧೦೧೭ || ೮೫೪ || ೧೧೬ || ೮೧ || ೪೮೮೫
|-
| ೨೦೦೮-೦೯ || ೨೩೮೮ || ೧೫೨೩ || ೧೦೯೫ || ೧೦೨೧ || ೧೧೬ || ೮೭ || ೬೨೩೦
|-
| ೨೦೦೯/೧೦ || ೨೯೭೨ || ೧೯೪೦ || ೧೧೬೯ || ೧೦೮೧ || ೧೦೬ || ೯೩ || ೭೩೬೧
|-
| ೨೦೧೦-೧೧ || ೩೨೨೨ || ೨೨೬೨|| ೧೧೯೮ || ೧೧೧೪ || ೧೦೮ || ೧೦೦ || ೮೦೦೪
|-
| ೨೦೧೧-೧೨ || ೩೩೯೩ || ೨೩೮೫ || ೧೨೨೮ || ೧೧೩೭ || ೧೧೬|| ೧೦೨ || ೮೩೬೧
|-
| ೨೦೧೨-೧೩ || ೩೪೯೫ || ೨೪೫೦ || ೧೨೪೧ || ೧೧೪೫ || ೧೨೬ || ೧೦೫ || ೮೫೬೨
|-
| ೨೦೧೩-೧೪ || ೩೩೮೪ || ೨೪೫೦ || ೧೨೪೧ || ೧೦೩೧ || ೧೦೫ || ೮೧ || ೮೫೬೨
|-
| ೨೦೧೪-೧೫ || ೩೩೯೨ || ೨೪೫೦ || ೧೨೪೧ || ೧೦೨೫ || ೧೧೪ || ೭೭ || ೮೫೬೨
|-
| ೨೦೧೫-೧೬ || ೩೩೬೪ || ೨೪೫೦ || ೧೨೪೧ || ೧೦೨೭ || ೧೧೭ || ೭೭ || ೮೫೬೨
|-
| ೨೦೧೬-೧೭ || ೩೨೮೮ || ೨೪೫೦ || ೧೨೪೧ || ೧೦೩೪ || ೧೧೫ || ೭೪ || ೮೫೬೨|
|-
|}

===ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿವಿಧ ತರಗತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳು&lt;ref name=&quot;AICTE Report&quot; /&gt;===
{| class=&quot;wikitable sortable  sortable&quot;
|-
! ವರ್ಷ !! ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ !! ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ !! ಎಂಸಿಎ !! ಫಾರ್ಮಸಿ !! ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್ !! ಹೊಟೆಲ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ !! ಒಟ್ಟು
|-
| ೨೦೦೫-೦೬ || ೪೯೯೬೯೭ || – || – || ೩೨೭೦೮ || ೪೩೭೯ || ೪೪೩೫|| ೫೪೧೨೧೯
|-
| ೨೦೦೬-೦೭ || ೫೫೦೯೮೬ || ೯೪೭೦೪ || ೫೬೮೦೫ || ೩೯೫೧೭ || ೪೫೪೩ || ೪೨೪೨ || ೭೫೦೭೯೭
|-
| ೨೦೦೭-೦೮ || ೬೫೩೨೯೦ || ೧೨೧೮೬೭ || ೭೦೫೧೩ || ೫೨೩೩೪ || ೪೫೪೩ || ೫೨೭೫ || ೯೦೭೮೨೨
|-
| ೨೦೦೮-೦೯ || ೮೪೧೦೧೮ || ೧೪೯೫೫೫ || ೭೩೯೯೫ || ೬೪೨೧೧ || ೪೫೪೩ || ೫೭೯೪ || ೧೧೩೯೧೧೬
|-
| ೨೦೦೯-೧೦ || ೧೦೭೧೮೯೬ || ೧೭೯೫೬೧ || ೭೮೨೯೩ || ೬೮೩೭ || ೪೧೩೩ || ೬೩೮೭ || ೧೪೦೮೮೦೭
|-
| ೨೦೧೦-೧೧ || ೧೩೧೪೫೯೪ || ೨೭೭೮೧೧ || ೮೭೨೧೬ || ೯೮೭೪೬|| ೪೯೯೧ || ೭೩೯೩ || ೧೭೯೦೭೫೧
|-
| ೨೦೧೧-೧೨ || ೧೪೮೫೮೯೪ || ೩೫೨೫೭೧ || ೯೨೨೧೬ || ೧೦೨೭೪೬ || ೫೪೯೧ || ೭೬೯೩ || ೨೦೪೬೬೧೧
|-
| ೨೦೧೨-೧೩ || ೧೭೬೧೯೭೬ || ೩೮೫೦೦೮ || ೧೦೦೭೦೦ || ೧೨೧೬೫೨|| ೫೯೯೬ || ೮೪೦೧ || ೨೨೩೬೭೪೩
|}

==ಸುಧಾರಣೆಗಳು==
ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್(AICTE) ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡಿತು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ, ಮೊದಲನೆಯದು, ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂತ್ರಾಲಯ(MHRD) ನೀಡಿದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾದ  ಸ್ವಯಂ(SWAYAM)&lt;ref&gt;https://swayam.gov.in/&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬೃಹತ್ ಮುಕ್ತ ಅಂತರಜಾಲ ಪಾಠ ಪ್ರವಚನಗಳ ಸರಣಿ(Massive Open Online Courses (MOOCs)) ವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಸಿದ್ದಪಡಿಸುವುದು. ಎರಡನೆಯದು, ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾಲೇಜುಗಳ ಯುವ ಜಾಣ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸವಾಲಾದ ೨೯ ವಿವಿಧ ಸರ್ಕಾರಿ ಇಲಾಖೆಗಳ ೫೯೮ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲು  ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಹ್ಯಾಕಥಾನ್-೨೦೧೭(Smart India Hackathon-2017)ನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://sih.gov.in/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2018-11-21 |archive-date=2018-11-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181125094841/http://www.sih.gov.in/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಮೂರನೆಯದು, ನವೆಂಬರ್ ೧೬ ರಂದು ಸನ್ಮಾನ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದ ಸಂದರ್ಶಕರ ಸಮಾವೇಶದಲ್ಲಿ ಎ.ಐ.ಸಿ.ಟಿ.ಟಿ.ಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಾರಂಭಿಕೆ(Start up) ನೀತಿಯನ್ನು ಕಾರ್ಯಾರಂಭಿಸುವುದು. 2009 ರಲ್ಲಿ, ಕೇಂದ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವ ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್(AICTE) ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಧನಸಹಾಯ ಆಯೋಗ (ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಗ್ರಾಂಟ್ಸ್ ಕಮೀಷನ್) (UGC)) ವನ್ನು ಮುಚ್ಚುವ ತನ್ನ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://igovernment.in/site/UGC-AICTE-to-be-scrapped-Sibal/ |title=UGC, AICTE to be scrapped: Sibal |publisher=iGovernment.in |accessdate=29 November 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111009152552/http://igovernment.in/site/UGC-AICTE-to-be-scrapped-Sibal |archivedate=9 October 2011 }}&lt;/ref&gt; ಇದು ನಂತರ, ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್(AICTE) ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆಗೆ  ಮತ್ತು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನ್ಯತಾ ಮಂಡಳಿ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನ್ಯತಾ ಮಂಡಳಿ (ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಅಕ್ರೆಡಿಟೇಶನ್ (NBA))]] ಯನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು,&lt;ref name=bs-accredit&gt;{{cite web|author=|url=http://www.business-standard.com/india/news/aicte-to-revamp-its-approval-system-next-week/382076/ |title=AICTE to revamp its approval system next week |work=Business Standard |accessdate=29 November 2011}}&lt;/ref&gt; 2013 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್ತು(AICTE) ಇನ್ನೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.

2017 ರ ಜೂನ್ 6 ರಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಪರಿಷತ್ತು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಧನಸಹಾಯ ಆಯೋಗ (ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಗ್ರಾಂಟ್ಸ್ ಕಮೀಷನ್) (UGC))  ರದ್ದಾಗುವುದಲ್ಲದೇ, ಹೈಯರ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಎಂಪವರ್ಮೆಂಟ್ ಎಜೆನ್ಸಿ(Higher Education Empowerment Regulation Agency (HEERA)) ಎಂಬ ಹೊಸ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಲ್ಪಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಇದು ಇವೆರಡು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ  ಉಂಟಾಗುವ ವಿಪರೀತ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿದೆ.

==ಇವುಗಳನ್ನೂ ನೋಡಿ==
*[[:W:Regional accreditation|Regional accreditation]]
* Education in India
* DOEACC
* Science and technology in India
* Indian Institute of Technology

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
https://www.aicte-india.org/

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್]]</text>
      <sha1>r64ysaopfpeo8eutci5nn2fxofd94ul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>98199</id>
    <revision>
      <id>1306988</id>
      <parentid>1290541</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T02:21:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306988</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22959" sha1="tmt5p9ozp4g99fgp1pxcn2i5rzz4co6" xml:space="preserve">'''ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್''' ([[ಇಂಗ್ಲೀಷ್]]: Sindhutai Sapkal), &quot;ಅನಾಥರ ತಾಯಿ&quot;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://ckpally.tripod.com/mother/ |title=Mother of Orphans |access-date=2018-03-10 |archive-date=2010-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100215083930/http://ckpally.tripod.com/mother/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ರವರು ಭಾರತದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರಿಯಾವಾದಿ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಅವರಿಗೆ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ಡಿವೈ ಪಾಟೀಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಅಂಡ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇಂದ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

{{Infobox person
| name        = ಡಾ. ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್
| image       = Dr. Sindhutai Sapkal, Pune on International Women’s Day 2017 (cropped).jpg
| other_names = ಅನಾಥರ ತಾಯಿ
                ಮಾಯಿ(ತಾಯಿ)
| caption     = 
| birth_date  = {{birth date and age|1948|11|14||df=yes}}
| birth_place = ವಾರ್ಧಾ, ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಬೇರಾರ್, [[ಭಾರತ]]
| death_date  = 4 January 2022
| death_place = 
| nationality = ಭಾರತೀಯರು
| spouse      = ಶ್ರೀಹರಿ ಸಪ್ಕಾಲ್
| children    = ಒಬ್ಬ ಮಗಳು ಮತ್ತು ಮೂವರು ಪುತ್ರರು &lt;br&gt; ೧೦೪೨ ದತ್ತು ಮಕ್ಕಳು
| residence   = ಹಡಪ್ಸರ್, [[ಪುಣೆ]]
| known_for   = ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ
| father      = ಅಭಿಮಂಜಿ ಸತೆ
}}

==ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ==
ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ರವರು ದಿನಾಂಕ ೧೪ ನವೆಂಬರ್ ೧೯೪೮ ರಂದು ವಾರ್ಧಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]]ದ ಪಿಂಪ್ರಿ ಮೆಘೆ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅಭಿನಾಂಜಿ ಸತೆ ಅವರಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ತಂದೆ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಆಕಳು ಪಾಲನೆ ಮಾಡುವ ಕುಟುಂಬದವರು. ಅನಗತ್ಯ ಮಗು ಎಂಬ ಕಾರಣ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅವರನ್ನು ''ಚಿಂದಿ'' ಎಂದು ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು (ಮರಾಠಿಯ &quot;ಹರಿದ ತುಂಡು ಬಟ್ಟೆ&quot;). ಆದಾಗ್ಯೂ, ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಸಿಂಧುತಾಯಿಯನ್ನು ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಇಚ್ಛೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಉತ್ಸುಕರಾಗಿದ್ದರು. ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಅಭಿಮಂಜೀ ಜಾನುವಾರು ಮೇಯುವಿಕೆಯ ನೆಪದಲ್ಲಿ ಆಕೆಯನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲು ಒಪ್ಪಿದ್ದರು, ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದ ಸೀಮಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಅವಳು 'ಬರಾಡಿ ಮರ'ದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸ್ಲೇಟ್ ಆಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ದುರ್ಬಲ ಬಡತನ, ಕುಟುಂಬ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ೪ನೇ ತರಗತಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಔಪಚಾರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ತೊರೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sindhutai Sapkal |url=http://www.hbcse.tifr.res.in/events/sindhutai-sapkal |publisher=Homi Bhabha Centre for Science Education,TIFR}}&lt;/ref&gt;

==ಮದುವೆ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ಕೆಲಸ==
ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷದವರಾಗಿದ್ದಾಗ ವಾರ್ಧಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನವಾರ್ಗಾಂವ್ ಗ್ರಾಮದ ೩೦-ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ ಧನಕಾಯುವ ವೃತ್ತಿಯ ಶ್ರೀಹರಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ಅಲಿಯಾಸ್ ಹರ್ಬಾಜಿಯನ್ನು ಅವರು ಮದುವೆಯಾದರು. ಆಕೆ ಇಪ್ಪತ್ತರ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೂರು ಗಂಡುಮಕ್ಕಳ ತಾಯಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಹಳ್ಳಿಗರಿಗೆ ಏನನ್ನೂ ಪಾವತಿಸದೆ, [[ಭಾರತ]]ದಲ್ಲಿ ಇಂಧನವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದ ಹಸುವಿನ ಒಣಗಿದ [[ಸಗಣಿ]]ಯನ್ನು ಗ್ರಾಮಸ್ಥರಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಅರಣ್ಯ ಇಲಾಖೆಯೊಡನೆ ಅದನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಬಲಪಂಥೀಯರ ವಿರುದ್ಧ ಅವರು ಯಶಸ್ವಿ ಚಳವಳಿ ನಡೆಸಿದರು. ಆಕೆಯ ಆಂದೋಲನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಕರೆ ತರುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಅವಳ ನಿಲುವು ಸರಿ ಎಂದು ಅರಿವಾದಾಗ, ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಪರವಾಗಿ ಆದೇಶವನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದರು, ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ಬಲಪಂಥೀಯನಿಗೆ ಬೇಸರವನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿತು. ಕುಪಿತಗೊಂಡ ಬಲಪಂಥೀಯನು ಬಡ ಮಹಿಳೆಯ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಆದ ಅವಮಾನವನ್ನು ತಾಳಲಾರದೆ, ೯ ತಿಂಗಳು ತುಂಬು ಗರ್ಭಿಣಿಯಾದ ಸಿಂಧುತಾಯಿಯನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುವಂತೆ ಇಲ್ಲಸಲ್ಲದ ಆರೋಪವನ್ನು ಮಾಡಿ, ಆಕೆಯು ತನ್ನೋಂದಿಗೆ ಅಕ್ರಮ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ ಹಾಗೂ ಆಕೆಯ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಗುವೂ ಕೂಡ ಆತನದ್ದೆ ಎಂಬ ಸುಳ್ಳಾರೋಪ ಮಾಡಿ ಆಕೆಯ ಗಂಡನಿಗೆ ಮನವೊಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕೋಪಗೊಂಡ ಗಂಡನು ಆಕೆಯನ್ನು ಹಸುಗಳ ದೊಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿಗೆ ಎಳೆತಂದು ಬಲವಾಗಿ ಥಳಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ತನ್ನ ಪ್ರಸವದ ಬೇನೆಯಿಂದಾಗಿ ೧೪ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೭೩ ರಂದು ಆಕೆಯ ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಒಂದು ಹಸುವಿನ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡುತ್ತಾಳೆ, ಆಕೆಯು ತಾನೇ ಸ್ವತಃ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿದ್ದಳು.

ಆಕೆಯ ತಾಯಿ ಆಶ್ರಯಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಆಕೆ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಯ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಹಾಕಿ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ರೈಲ್ವೆ ಪ್ಲಾಟ್ ಫಾರಂಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಕ್ಷೆ ಬೇಡತೊಡಗಿದಳು. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆತ್ತವರು ಅನೇಕ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಅನಾಥರಾಗಿ ಕೈಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಅರಿತುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಆ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಹಾಗೂ ಆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಆಹಾರ ಒದಗಿಸಲು ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಿಕ್ಷಾಟಣೆ ಮಾಡಲು ಮುಂದಾದರು. ಅನಾಥರಾಗಿ ಯಾರಾದರೂ ಆಕೆಯ ಬಳಿಗೆ ಬಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ತಾಯಿಯಾಗಿರಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವಳ ಪುತ್ರಿ ಮತ್ತು ದತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ನಡುವಿನ ಭೇದ-ಭಾವವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಆಕೆ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮಗುವನ್ನು [[ಪುಣೆ]] ಟ್ರಸ್ಟ್ ಶ್ರೀಮಂತ್ ದಗ್ಡು ಶೆತ್ ಹಾಲ್ವಾಯಿಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Mother of orphans – Sindhu Tai Sapkal – Part 1 |url=http://www.india-intro.com/blog/fan-musings/502-mother-of-orphans-sindhu-tai-sapkal-part-1.html |publisher=Indya Unlimited |date=9 March 2011 |access-date=10 ಮಾರ್ಚ್ 2018 |archive-date=20 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160920184004/http://www.india-intro.com/blog/fan-musings/502-mother-of-orphans-sindhu-tai-sapkal-part-1.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==ನಂತರದ ಕಾರ್ಯಗಳು==
ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ರವರು ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನು ಅನಾಥರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಫಲವಾಗಿ, ಆಕೆಗೆ 'ಮಾಯಿ' (ತಾಯಿ) ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಸುಮಾರು ೧,೦೫೦ ಅನಾಥ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಪೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಇಲ್ಲಿಯವರೆ ಅವರ ಬೃಹತ್ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ೨೦೭ ಅಳಿಯಂದಿರು, ೩೬ ಸೊಸೆಯಂದಿರು ಹಾಗೂ ಸುಮಾರು ೧ ಸಾವಿರ ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಇಂದಿಗೂ ಕೂಡ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ದತ್ತು ಪಡೆದು ಪೋಷಿಸಿದ ಅನೇಕ ಮಕ್ಕಳು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಮಕ್ಕಳೂ ಕೂಡ ವಿದ್ಯಾವಂತ ವಕೀಲರು, ವೈದ್ಯರು ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ತಮ್ಮ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅನಾಥಾಶ್ರಮಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಈಕೆಯ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಪಿ.ಹೆಚ್.ಡಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ತನ್ನ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ಕಾರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ೨೭೩ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವರು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆಕೆಯ ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿ ಮನೆ ಮಾಡಲು ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅವರು ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಹಣವನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಾರೆ. ಮನೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದು ಮತ್ತು ಅವರು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸಮಾಜದ ಮೊರೆ ಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಪುಣೆಯ ಹಾದಪ್ಸಾರ್ನಲ್ಲಿ ಮಂಜರಿ ಎಂಬ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 'ಸನ್ಮತಿ ಬಾಲ್ ನಿಕೆತನ್' ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಅಲ್ಲಿ ೩೦೦ ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಕ್ಕಳು ವಾಸಿಸುತ್ತಾರೆ.

೮೦ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವಳ ಪತಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸುತ್ತಾ ಬಂದನು. ಈಗ ಆತನನ್ನು ಗಂಡನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸದೆ, ಕೇವಲ ಒಬ್ಬ ತಾಯಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ಗಂಡನನ್ನು ಪೋಷಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಯಾರಾದರೂ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರೆ, ಆಕೆ ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ತುಂಬಾ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಆತನನ್ನು ತನ್ನ ಹಿರಿಯ ಮಗು ಎಂದು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಾಳೆ! ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ, ಅವರು ಅನಿಯಮಿತ ಶಕ್ತಿಯಂತೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಯುತ ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾರೆ, ಯಾವುದೇ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಭಾವನೆಗಳಿಲ್ಲದೆ, ಯಾರನ್ನೂ ದೂಷಿಸದೆ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ''ಮಿ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್'' ಎಂಬ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಚಿತ್ರ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ನ ಜೀವನದ ನಿಜವಾದ ಕಥೆಯಿಂದ ಪ್ರೇರಣೆ ಪಡೆದಿದೆ. ೫೪ನೇ [[ಲಂಡನ್]] ಫಿಲ್ಮ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್ಲ್ ನಲ್ಲಿ ಈ ಚಲನಚಿತ್ರವು ತನ್ನ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಯಿತು.

ಎಂಬತ್ನಾಲ್ಕು ಹಳ್ಳಿಗಳ ಪುನರ್ವಸತಿಗಾಗಿ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಹೋರಾಡಿದರು. ಈ ಆಂದೋಲನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಆಗಿನ ಅರಣ್ಯ ಸಚಿವರಾದ ಚೇದಿಲಾಲ್ ಗುಪ್ತಾ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. ಸರ್ಕಾರವು ಪರ್ಯಾಯ ಸ್ಥಳ ಹಾಗೂ ಸೂಕ್ತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ತನಕ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಅವರು ಒಪ್ಪಿದರು.

==ಕಾರ್ಯಾ ನಿರ್ವಹಿಸಿತ್ತಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು==
*ಸನ್ಮತಿ ಬಾಲ್ ನಿಕೇತನ್, ಬೆಲ್ಹೇಕರ್ ವಾಸ್ತಿ, [[ಪುಣೆ]]ಯ ಹಾಡಪ್ಸರ್
*ಮಮತಾ ಬಾಲ್ ಸದಾನನ್, ಕುಂಬಾರ್ವಲಾನ್, ಸಾಸ್ವಾಡ್
*ಮಾಯಿ ಆಶ್ರಮ ಚಿಕಲ್ದಾರಾ, ಅಮರಾವತಿ
*ಅಭಿಮನ್ ಬಾಲ್ ಭವನ, ವಾರ್ಧಾ
*ಗಂಗಾಧರ್ ಬಾಬ ಛತ್ರಾಲಯ, ಗುಹಾ
*ಸಪ್ತಿಂದೂ ಮಹಿಳಾ ಆಧರ್, ಬಾಲ್ ಸಂಗೋಪನ್ ಆನಿ ಶಿಕ್ಷನ್ ಸಂಸ್ಥಾನ, [[ಪುಣೆ]]

==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು==
ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ರವರಿಗೆ ೭೫೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
*೨೦೧೭- ೨೦೧೮ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೮ ರಂದು ಮಹಿಳಾ ದಿನದಂದು ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ಅವರಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯವರು '''ನಾರಿ ಶಕ್ತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ೨೦೧೭''' ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;https://timesofindia.indiatimes.com/india/nari-shakti-puraskar/articleshow/63203332.cms&lt;/ref&gt; ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಿಗುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ.
*೨೦೧೬- ವೊಕ್ಹಾರ್ಡ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ರವರಿಂದ ''೨೦೧೬ರ ವರ್ಷದ ಸಮಾಜ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ'' ಎಂಬ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸ್ವೀಕಾರ.
*೨೦೧೫ - ''ಅಹಮಡಿಯ ಮುಸ್ಲಿಂ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ'' ೨೦೧೪&lt;ref&gt;http://www.themuslimtimes.org/2015/03/countries/india/the-2015-ahmadiyya-muslim-prize-for-the-advancement-of-peace-goes-to-sou-sindhutai-sapkal#ixzz3UX1Qxrwk
&lt;/ref&gt;
*೨೦೧೪ - ಬಸವ ಸೇವಾ ಸಂಘ ಪುಣೆನಿಂದ ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟ ''ಬಸವ ಭೂಷಣ ಪುರಸ್ಕಾರ ೨೦೧೪''.
*೨೦೧೩ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ''ಮದರ್ ತೆರೇಸಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ''.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Harmony Foundation to host Mother Teresa awards on Nov 9|url=http://www.dnaindia.com/mumbai/report-harmony-foundation-to-host-mother-teresa-awards-on-nov-9-2033089|date=8 November 2014|work=dna|publisher=Diligent Media Corporation Ltd.|accessdate=11 November 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Mother Teresa Awards given to promoters of social justice|url=http://www.catholicnewsagency.com/news/mother-teresa-awards-given-to-promoters-of-social-justice/|publisher=Catholic News Agency|accessdate=14 December 2014}}&lt;/ref&gt;
*೨೦೧೩ - ''ಐಕಾನಿಕ್ ತಾಯಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ'' (ಮೊದಲ ಸ್ವೀಕೃತದಾರರು)&lt;ref&gt;{{cite news |title=Mukherjee confers first National Award for Senior Citizens |url=http://netindian.in/news/2013/10/01/00026217/mukherjee-confers-first-national-award-senior-citizens |publisher=NetIndian |date=1 October 2013 |access-date=10 ಮಾರ್ಚ್ 2018 |archive-date=13 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171213010845/http://netindian.in/news/2013/10/01/00026217/mukherjee-confers-first-national-award-senior-citizens |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*೨೦೧೨ - ಸಿಎನ್ಎನ್-ಐಬಿಎನ್ ಮತ್ತು ರಿಲಯನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ನೀಡಿದ ''ರಿಯಲ್ ಹೀರೋಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ''.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Real Heroes |url=http://www.realheroes.com/2012-heroes.php |publisher=Reliance Foundation |access-date=2018-03-10 |archive-date=2016-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160331051827/http://www.realheroes.com/2012-heroes.php |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*೨೦೧೨- ಪುಣೆ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ನೀಡಿದ ''COEP ಗೌರವ್ ಪುರಸ್ಕಾರ್''.
*೨೦೧೦ - ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಗೆ [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] ಸರ್ಕಾರ ನೀಡಿದ ''ಅಹಲ್ಯಾಬಾಯಿ ಹೋಳ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ''.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-11-28/pune/27316600_1_cash-award-child-welfare-social-workers |title=Sindhutai Sapkal to receive state award child welfare |access-date=2018-03-10 |archive-date=2012-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103120413/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-11-28/pune/27316600_1_cash-award-child-welfare-social-workers |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*೨೦೦೮ - ವಾರ್ಷಿಕ ಮರಾಠಿ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ ಲೋಕಸತ್ತಾ ನೀಡಿದ ''ವರ್ಷದ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ''
*೧೯೯೬ - ಸುನ್ತಾ ಕಲಾನಿಕೇತನ ಟ್ರಸ್ಟ್ (ಲೇಟ್ ಸುನೀತಾ ಟ್ರೈಂಬಕ್ ಕುಲಕರ್ಣಿ ನೆನಪುಗಳಲ್ಲಿ), ಟಾಲ್ - ಶ್ರೀರಾಂಪುರ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಅಹ್ಮದ್ನಗರದಿಂದ ಲಾಭರಹಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ನೀಡಲ್ಪಟ್ಟ ದತ್ತಕ್ ಮಾತಾ ಪರ್ಸ್ಕರ್. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಪುಣೆ.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sindhutai Sapkal |url=http://www.reminderindia.com/sindhutai-sapkal/ |publisher=reminderindia.com |access-date=2018-03-10 |archive-date=2014-06-17 |archive-url=https://archive.is/20140617233246/http://www.reminderindia.com/sindhutai-sapkal/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*೧೯೯೨ - ಪ್ರಮುಖ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೊಡುಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ.
*ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಹಿರ್ಕನಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಮರಾಠಿ: सह्याद्रीची हिरकणी पुरस्कार)
*ರಾಜಾಯಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಮರಾಠಿ:राजाई पुरस्कार)
*ಶಿವಲಿಲಾ ಮಹಿಳಾ ಗೌರವ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಮರಾಠಿ:शिवलीला महिला गौरव पुरस्कार)

==ಚಲನಚಿತ್ರ==
೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ''ಮಿ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್'' ಎಂಬ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಚಿತ್ರ ಸಿಂಧುತಾಯಿ ಸಪ್ಕಾಲ್ ನ ಜೀವನದ ನಿಜವಾದ ಕಥೆಯಿಂದ ಪ್ರೇರಣೆ ಪಡೆದಿದೆ. ೫೪ನೇ ಲಂಡನ್ ಫಿಲ್ಮ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್ಲ್ ನಲ್ಲಿ ಈ ಚಲನಚಿತ್ರವು ತನ್ನ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-11-28/pune/27316600_1_cash-award-child-welfare-social-workers |title=Mee Sindhutai will have its world premiere at the 54th London Film Festival |access-date=2018-03-10 |archive-date=2012-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121103120413/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2002-11-28/pune/27316600_1_cash-award-child-welfare-social-workers |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
[https://www.facebook.com/PresidentOfIndia/photos/a.355886308257701.1073741856.246140099232323/355887321590933/?type=3&amp;theater ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯವರಿಂದ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸ್ವೀಕಾರ] [[ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್]]

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{Reflist}}

* http://www.gits4u.com/women/womenf22.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160512022513/http://www.gits4u.com/women/womenf22.htm |date=2016-05-12 }}
* http://www.india-intro.com/blog/fan-musings/502-mother-of-orphans-sindhu-tai-sapkal-part-1.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160920184004/http://www.india-intro.com/blog/fan-musings/502-mother-of-orphans-sindhu-tai-sapkal-part-1.html |date=2016-09-20 }}

[[ವರ್ಗ:೧೯೪೮ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜಸೇವಕರು]]
[[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</text>
      <sha1>tmt5p9ozp4g99fgp1pxcn2i5rzz4co6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ರ‌್ಯಾಂಡ್ ಪೌಲ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>99722</id>
    <revision>
      <id>1306948</id>
      <parentid>1129778</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T16:20:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ooligan</username>
        <id>93815</id>
      </contributor>
      <comment>better photo/ foto/ image</comment>
      <origin>1306948</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11521" sha1="1irvfb9o7uvdmnufadg0148iestlcat" xml:space="preserve">{{Infobox officeholder
| name                = Rand Paul
| image               = Rand Paul in 2025 (cropped).jpg
| jr/sr               = ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸೆನೆಟರ್
| state               = ಕೆಂಟುಕಿ
| alongside           = ಮಿಚ್ ಮ್ಯಾಕ್ ಕಾನ್ನೆಲ್
| term_start          = January 3, 2011
| term_end            = 
| predecessor         = ಜಿಮ್ ಬನ್ನಿಂಗ್
| successor           = 
| birth_name          = ರಾಂಡಲ್ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಪಾಲ್
| birth_date          = {{birth date and age|1963|01|7}}
| birth_place         = ಪಿಟ್ಸ್ಬರ್ಗ್, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ, ಯು.ಎಸ್.
| spouse              = {{marriage|ಕೆಲ್ಲಿ ಆಶ್ಬೈ|October 20, 1990}}
| parents             = ರಾನ್ ಪಾಲ್ &lt;br /&gt; ಕರೋಲ್ ವೆಲ್ಸ್
| children            = 3
| education           = [[Baylor University]]&lt;br /&gt;[[Duke University]] {{small|([[Doctor of Medicine|MD]])}}
| profession          = ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನಿ]
| party               = ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್
| signature           = Rand sig.gif
| website             = {{URL|https://paul.senate.gov|Senate website}}
}}

'''ರಾಂಡಲ್ ಹೊವಾರ್ಡ್ ರಾಂಡ್ ಪಾಲ್''' (ಜನನ ಜನವರಿ 7, 1963) ಕೆಂಟುಕಿ ಯಿಂದ ಜೂನಿಯರ್ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸೆನೆಟರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ [[ಅಮೆರಿಕಾ|ಅಮೆರಿಕಾದ]] ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು [[ವೈದ್ಯ|ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ]],ಅವರು ಟೆಕ್ಸಾಸ್ನ ಮಾಜಿ ಯು.ಎಸ್. ಪ್ರತಿನಿಧಿ ರಾನ್ ಪೌಲ್ ರವರ ಮಗ.

ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಪಿಟ್ಸ್ಬರ್ಗ್ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಪಾಲ್ ಅವರು ಬೇಯ್ಲರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಡ್ಯುಕ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಸಿನ್ ಪದವಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.ಪಾಲ್ ನೇತ್ರಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು 1993 ರಲ್ಲಿ ಬೌಲಿಂಗ್ ಗ್ರೀನ್, ಕೆಂಟುಕಿಯಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007 ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಕ್ಲಿನಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.ಅವರ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ, ಅವರು ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಪ್ರಚಾರ ಮಾದಿದ್ದಾರೆ

2010 ರಲ್ಲಿ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಸೆನೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಲು ಅವರು ರಾಜಕೀಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಪಕ್ಷದವರು ಪಾಲ್ ಸ್ವತಃ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಟೀ ಪಾರ್ಟಿ ಚಳುವಳಿಯ ಬೆಂಬಲಿಗರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಅವರು ಸಮತೋಲಿತ ಬಜೆಟ್ ತಿದ್ದುಪಡಿ, ಅವಧಿ ಮಿತಿ, ಮತ್ತು ಗೌಪ್ಯತಾ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.ಏಪ್ರಿಲ್ 7, 2015 ರಂದು, 2016 ರ U.S. ಅಧ್ಯಕ್ಷೀಯ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಪೌಲ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಉಮೇದುವಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಆಯೋವಾ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ 12 ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಐದನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮುಗಿದ ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಫೆಬ್ರವರಿ 3, 2016 ರಂದು ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kentucky.com/2010/04/20/1231313/pauls-small-government-message.html#more|title=Paul's top goal is to cut federal spending|last=Alessi|first=Ryan|date=September 13, 2010|publisher=''[[Lexington Herald-Leader]]''|access-date=December 16, 2010|archive-date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 15, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131015114804/http://www.kentucky.com/2010/04/20/1231313/pauls-small-government-message.html#more|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==
ರಾಂಡಲ್ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಪಾಲ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವಾನಿಯಾದ ಪಿಟ್ಸ್ಬರ್ಗ್ನಲ್ಲಿ ಜನವರಿ 7, 1963 ರಂದು ಕ್ಯಾರೊಲ್ (ನೀ ವೆಲ್ಸ್) ಮತ್ತು ರಾನ್ ಪಾಲ್ ಅವರು ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದರು.ಅವರ ತಂದೆ ಟೆಕ್ಸಾಸ್ನಿಂದ ಯು.ಎಸ್. ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದರು ಐದನೆಯ ಮಗುವಾಗಿದ್ದ ರೊನಾಲ್ಡ್ &quot;ರೋನಿ&quot; ಪಾಲ್ ಜೂನಿಯರ್, ಲೋರಿ ಪಾಲ್ ಪೆಯಾಟ್, ರಾಬರ್ಟ್ ಪಾಲ್ ಮತ್ತು ಜಾಯ್ ಪಾಲ್-ಲೆಬ್ಲಾಂಕ್ ಅವರ ಸಹೋದರರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.politicsdaily.com/2010/10/04/how-old-is-rand-paul|title=How Old Is Rand Paul?|last=Stonington|first=Joel|date=October 4, 2010|website=[[Politics Daily]].com|access-date=December 16, 2010|archive-date=ಆಗಸ್ಟ್ 6, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200806195915/https://www.huffpost.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಪಾಲ್ ಕುಟುಂಬವು ಟೆಕ್ಸಾಸ್ನ ಲೇಕ್ ಜ್ಯಾಕ್ಸನ್ಗೆ 1968 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಅವನು ಬೆಳೆದ  ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ತಂದೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಮತ್ತು ಸಮಯದವರೆಗೆ ಬ್ರಾಜೋರಿಯಾ ಕೌಂಟಿಯ ಏಕೈಕ ಪ್ರಸೂತಿ  ತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು.
ರಾಂಡ್ 13 ವರ್ಷದವನಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರ ತಂದೆ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಹೌಸ್ ಆಫ್ ರೆಪ್ರೆಸೆಂಟೇಟಿವ್ಸ್ಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ, ಪಾಲ್ 1976 ರ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕನ್ವೆನ್ಷನ್ಗೆ ಹಾಜರಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ತಂದೆ ರೊನಾಲ್ಡ್ ರೀಗನ್ ಟೆಕ್ಸಾಸ್ ನಿಯೋಗಕ್ಕೆ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದರು. ಕಿರಿಯ ಪೌಲ್ ಆಗಾಗ್ಗೆ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಕಾಂಗ್ರೆಷನಲ್ ಆಫೀಸ್ನಲ್ಲಿ ನಿಲುಗಡೆಯಾದ ಬೇಸಿಗೆ ರಜಾದಿನಗಳನ್ನು ಕಳೆದನು.ತನ್ನ ಹದಿಹರೆಯದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಪೌಲ್ ತನ್ನ ತಂದೆಗೆ ಗೌರವಾನ್ವಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆಂದು ಆಸ್ಟ್ರಿಯನ್ ಆರ್ಥಿಕತಜ್ಞರನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು, ಅಲ್ಲದೇ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಐನ್ ರಾಂಡ್ರ ಬರಹಗಳು.  ಪಾಲ್ ಬ್ರೆಝೊಸ್ವುಡ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ಗೆ ಹೋದರು ಮತ್ತು ಈಜು ತಂಡದಲ್ಲಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಫುಟ್ಬಾಲ್ ತಂಡದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಹಿಂಭಾಗವನ್ನು ಆಡಿದರು

ಪಾಲ್ 1981 ರಿಂದ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ 1984 ರವರೆಗೂ ಬೇಯ್ಲರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ಹಾಜರಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಆನರ್ಸ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು.ಅವರು ಬೇಯ್ಲರ್ನಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಈಜು ತಂಡ ಮತ್ತು ಯಂಗ್ ಕನ್ಸರ್ವೇಟಿವ್ಸ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ಸಾಸ್ನಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ದಿ ನೋಝ್ ಬ್ರದರ್ಹುಡ್ ಎಂಬ ರಹಸ್ಯ ಸಂಘಟನೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು.  ಅವರು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ದಿ ಬೇಯ್ಲರ್ ಲರಿಯತ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವೃತ್ತಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರು. ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಅಲ್ಪ ಪದವಿಯನ್ನು ಡ್ಯೂಕ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಸಿನ್ಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಾಗ, ಬೇಯರ್ಲರ್ ತನ್ನ ಬಾಕಲೌರಿಯೇಟ್ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸದೆ ಬೇಯ್ಲರ್ನಿಂದ ಹೊರಬಂದರು, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪದವಿಪೂರ್ವ ಪದವಿಗೆ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಪದವಿ ಅಗತ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ ಶಾಲೆ. ಅವರು 1988 ರಲ್ಲಿ ಎಮ್ಡಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು 1993 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.politicsdaily.com/2010/10/25/what-is-rand-pauls-religion|title=What Is Rand Paul's Religion?|last=O'Bryan|first=Jason|date=October 25, 2010|website=PoliticsDaily.com|access-date=January 31, 2011|archive-date=ನವೆಂಬರ್ 7, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201107181748/https://www.huffpost.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;AW&quot;&gt;{{cite news|url=https://pqasb.pqarchiver.com/courier_journal/access/2166776301.html?FMT=ABS&amp;FMTS=ABS:FT&amp;type=current&amp;date=Oct+18%2C+2010&amp;author=Andrew+Wolfson&amp;pub=Courier+-+Journal&amp;edition=&amp;startpage=n%2Fa&amp;desc=Rand+Paul+rides+tide+of+anti-Washington+sentiment|title=Rand Paul rides tide of anti-Washington sentiment|last=Wolfson|first=Andrew|date=October 18, 2010|work=[[The Courier-Journal]]|access-date=February 23, 2011|location=Louisville, Kentucky|archive-date=ಜೂನ್ 29, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110629024018/http://pqasb.pqarchiver.com/courier_journal/access/2166776301.html?FMT=ABS&amp;FMTS=ABS:FT&amp;type=current&amp;date=Oct+18,+2010&amp;author=Andrew+Wolfson&amp;pub=Courier+-+Journal&amp;edition=&amp;startpage=n%2Fa&amp;desc=Rand+Paul+rides+tide+of+anti-Washington+sentiment|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

== External links ==
{{Sister project links|d=Q463557|c=category:Rand Paul|n=no|b=no|v=no|voy=no|m=no|mw=no|species=no|wikt=no|s=Author:Randal Howard Paul}}

* [https://paul.senate.gov/ Senator Rand Paul] official U.S. Senate site

* [https://www.randpaul.com/ Rand Paul for President] campaign site

* {{IMDb name|3948647}}

* {{C-SPAN|Rand Paul}}

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>1irvfb9o7uvdmnufadg0148iestlcat</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109204</id>
    <revision>
      <id>1306949</id>
      <parentid>1232052</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T16:55:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306949</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27702" sha1="iyhto3tfo8qnmv39p5kxhul7r0lvwac" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:Matrix_organisation_scheme.svg|right|thumb|350x350px|ಒಂದು ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆ]]
[[:en:Matrix management|'''ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯು''']] [[ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರಚನೆ|ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರಚನೆಯಾಗಿದ್ದು]], ಇದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರಿಗೆ ಅಥವಾ ನಾಯಕರಿಗೆ ವರದಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಘನ ರೇಖೆ ಅಥವಾ ಚುಕ್ಕೆಗಳ ರೇಖೆಯ ವರದಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶಾಲವಾಗಿ, ಇದು ಅಡ್ಡ-ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ, ಅಡ್ಡ-ವ್ಯಾಪಾರ ಗುಂಪುಗಳ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಲಂಬ ವ್ಯಾಪಾರ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಾರ್ಯ ಮತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕತೆಯಿಂದ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾದ [[:en:Information silo|ಸಿಲೋಗಳನ್ನು]] ನಿರ್ವಹಿಸದ ಇತರ ಕೆಲಸದ ಮಾದರಿಗಳ [[ವ್ಯವಹಾರ ನಿವ೯ಹಣೆ|ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು]] ಸಹ ವಿವರಿಸಬಹುದು. ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಗಣಿತಜ್ಞರಾದ [[:en:James Joseph Sylvester|''ಜೆ.ಜೆ. ಸಿಲ್ವೆಸ್ಟರ್''‌ರವರು]] ''ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;https://www.math.utah.edu/~gustafso/s2016/2270/web-projects/christensen-HistoryLinearAlgebra.pdf#:~:text=In%201848%2C%20J.J.%20Sylvester%20introduced%20the%20term%20%E2%80%9Cmatrix%2C%E2%80%9D,matrix%20as%20a%20generator%20of%20determinants%20%28Tucker%2C%201993%29.&lt;/ref&gt; ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವರದಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ.

೧೯೫೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯು.ಎಸ್.]] ಏರೋಸ್ಪೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾದ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಅಳವಡಿಕೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Mat2007&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=0275991334|title=The Matrix Organization Reloaded: Adventures in Team and Project Management|last=Marvin R. Gottlieb|date=2007|isbn=978-0275991333}}&lt;/ref&gt;

== ಅವಲೋಕನ ==
''ಪ್ರಬಲ'', ''ದುರ್ಬಲ'' ಮತ್ತು ''ಸಮತೋಲಿತ'' ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಗಳಿವೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಗುಂಪು ಮತ್ತು ವಿಭಾಗೀಯ ಅಥವಾ ಉತ್ಪನ್ನ ರಚನೆಯ ನಡುವೆ ಮಿಶ್ರತಳಿಗಳಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Types of Matrix Organizational Structure |url=https://study.com/academy/lesson/types-of-matrix-organizational-structure.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=What are the 4 Types of Organizational Structures? |url=https://www.hierarchystructure.com/types-organizational-structures}}&lt;/ref&gt;

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಕೌಶಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಕ್ರಮಾನುಗತ ಎರಡಕ್ಕೂ ವರದಿ ಮಾಡುವ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮೂಲಕ, ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್-ಆಧಾರಿತ ಕಂಪನಿಯು &quot;ಅನೇಕ ಅದ್ಭುತ [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್]] ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು&quot; ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ಇದು ಕ್ರಾಸ್-ಫಂಕ್ಷನಲ್ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಇಲಾಖೆಯು ಪಿಸಿ(PC)ಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಅಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;NYT.wkBef&quot;&gt;{{Cite web |last=Glenn Rifkin |date=July 15, 1994 |title=COMPANY NEWS: Big Charge To Be Taken By Digital |url=https://www.nytimes.com/1994/07/15/business/company-news-big-charge-to-be-taken-by-digital.html |website=NYTimes.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=John Markoff |date=November 15, 2005 |title=Microsoft Enters the High-Performance Computing Fray |url=https://www.nytimes.com/2005/11/15/technology/microsoft-enters-the-highperformance-computing-fray.html |website=NYTimes.com}}&lt;/ref&gt;

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿರಿಯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ಉತ್ಪನ್ನ-ಆಧಾರಿತ ಯೋಜನಾ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರ ತಂಡದ ಭಾಗವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಗೆ ವರದಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ಗಳಿಗೆ ಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವ ಜಾಹೀರಾತು ಏಜೆನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿರಬಹುದಾದ ಹಿರಿಯ ಉದ್ಯೋಗಿ, ಈಗ [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್]] ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ವಿಭಾಗದ ಭಾಗವಾಗಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಗುಂಪಿನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಡ್ಡ-ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ [[:en:Matrix management|ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಹು ವ್ಯಾಪಾರ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಪನಿಗಳು, ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದಾಗ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ರಚನೆಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Neff |first=Kristin M. |last2=White |first2=Ralph D. |title=REDEFINING PROJECT MANAGEMENT IN A MATRIX ENVIRONMENT |url=http://www.diaglobal.org/tools/viewer.aspx?type=eopdf&amp;file=/productfiles/17090/08026.pdf}}&lt;/ref&gt;

ಕಾರ್ಯ-ಆಧಾರಿತ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಹ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸೀಮಿತ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಬಹುದು.&lt;ref&gt;Seet, Daniel. [http://www.pmhut.com/power-the-functional-manager-meat-and-project-manager-poison &quot;Power: The Functional Manager’s Meat and Project Manager’s Poison?&quot;], ''PM Hut'', February 6, 2009. Retrieved on March 2, 2010.&lt;/ref&gt;

==ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅನುಕೂಲಗಳು==
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರಚನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅನುಕೂಲಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ:
* ಅಂತರ ವಿಭಾಗೀಯ ಸಂವಹನವನ್ನು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ:
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ರಚನೆಯು ಹಲವಾರು ಇಲಾಖೆಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಅಂತರ ವಿಭಾಗೀಯ ಸಹಯೋಗ ಮತ್ತು ಸಂವಹನವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಮುಕ್ತ ಕೆಲಸದ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;https://www.simplilearn.com/matrix-management-in-organisational-structure-article&lt;/ref&gt;
* ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ:
ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ನಿರ್ವಹಣಾ ರಚನೆಯ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಸಂಸ್ಥೆಯ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಬೇಡಿಕೆಗೆ ತ್ವರಿತ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
* ವಿವಿಧ ಇಲಾಖೆಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಯೋಗ:
ಇದು ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಿಂದ ನುರಿತ ವೃತ್ತಿಪರರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಪರಿಣತಿಗಾಗಿ ಬೇರೆಡೆ ಹೋಗುವ ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಗಾಗಿ ಹೊಸ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬದಲು ಅದರ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಲಾಭ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
* ಹೊಸ ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ:
ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮ್ಯಾನೇಜರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಹಯೋಗ ಮಾಡುವಾಗ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಇದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ರಚನೆಯ ಹೊರಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊಗೆ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಅನುಭವವನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತಾರೆ.
* ನಿರ್ವಾಹಕರು ಮತ್ತು ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ:
ಯೋಜನೆಗಳು ಬರಬಹುದು ಮತ್ತು ಹೋಗಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ, ಮ್ಯಾನೇಜರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ಹೊಸದನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಬದಲು ಯೋಜನೆಯು ಕೊನೆಗೊಂಡ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;https://www.simplilearn.com/matrix-management-in-organisational-structure-article&lt;/ref&gt;
 
==ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಅನನುಕೂಲಗಳು==
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಿದ್ದರೂ ಅದು ಕೆಲವು ಅನನುಕೂಲತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವುಗಳೇನೆಂದರೆ:
* ಅಸ್ಪಷ್ಟ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ಮತ್ತು ತಂಡದ ಪಾತ್ರಗಳು:
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ನಿಂದ ವಿವರಿಸಲಾದ ಯೋಜನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಯೋಜನೆ/ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ನಡುವಿನ ಪವರ್ ಡೈನಾಮಿಕ್ಸ್‌ನ ಅಸ್ಪಷ್ಟ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ನಿರ್ವಾಹಕ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ನೌಕರನ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಯ ಪಾತ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಗಳ ವಿಭಜನೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಸುಕಾಗಿರುತ್ತದೆ.
* ನಿಧಾನ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ:
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ರಚನೆಯು ಇಬ್ಬರು ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಇಬ್ಬರ ಅನುಮೋದನೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗೊಳಿಸಲು ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭರವಸೆಯಂತಹ ಬಹು ಹಂತಗಳ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು, ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಿಧಾನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;https://www.simplilearn.com/matrix-management-in-organisational-structure-article&lt;/ref&gt;
* ಕೆಲಸದ ಒತ್ತಡ:
ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಅವರ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ವರ್ಕ್‌ಲೋಡ್ ಅಥವಾ ಒತ್ತಡವು ಬಂದಾಗ ಅದು ಅವರ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸದೊತ್ತಡಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ಇದು ಕೆಲಸದ ಗುಣಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ತಡವಾಗಿ ವಿತರಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.
* ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ:
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ರಚನೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್‌ಗಾಗಿ ಉದ್ಯೋಗಿ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಬಹುದು. ಏಕೆಂದರೆ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಯೊಳಗೆ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್, ತಾಂತ್ರಿಕ ಪ್ರಗತಿಗಳು ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ.
* ಸಂಘರ್ಷದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ:
ಅಧಿಕಾರದ ಎರಡು ಸಮಾನಾಂತರ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರಾಯಶಃ ಸಂಘರ್ಷದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬಹುದು.&lt;ref&gt;https://www.simplilearn.com/matrix-management-in-organisational-structure-article&lt;/ref&gt; 

== ಆಚರಣೆ ==
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಬಳಕೆಯ ಉದಾಹರಣೆಗಳುಃ
* ''ಡಿಜಿಟಲ್ ಎಕ್ವಿಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌''ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ [[:en:Ken Olsen|'''ಕೆನ್ ಓಲ್ಸೆನ್‌'''ರವರು]]  '''ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ'''ಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;&quot;early use of matrix management&quot;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=1458777677|title=DEC Is Dead, Long Live DEC: The Lasting Legacy of Digital Equipment Corporation|last=Edgar H. Schein|date=2010|isbn=978-1458777676}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;gves MM components without using the term itself.{{Cite web |last=Win Hindle, DEC senior VP |date=2008 |title=Ken's Leadership |url=http://www.DECconnection.org/kensleadership.htm}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/ultimateentrepre00rifk|title=The Ultimate Entrepreneur: The Story of Ken Olsen and Digital Equipment Corporation|last=Glenn Rifkin|year=1988|isbn=0809245590|url-access=registration}}&lt;/ref&gt;
* ೧೯೮೮ ರ ವಿಲೀನದಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡ ಎಬಿಬಿ, ನಂತರ &quot;ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ&quot;ವಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುವುದು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ರಚನೆಯಾಗಿದ್ದು, &quot;ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಎರಡು ಆಯಾಮದ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ನ ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೆ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Kettinger |first=William J. |last2=Marchand |first2=Donald A. |date=February 2002 |title=Leveraging Information Locally and Globally: The Right Mix of Flexibility and Standardization |url=http://193.5.22.214/research/publications/upload/Marchand_Kettinger_WP_2005_02_Level_1.pdf |access-date=2024-06-16 |archive-date=2017-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171002165546/https://193.5.22.214/research/publications/upload/Marchand_Kettinger_WP_2005_02_Level_1.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಈ ಪದವು ಏಕೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ನಿಗಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ, &quot;ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ದೊಡ್ಡ ಸ್ಪ್ಲಾಶ್ ಮಾಡಿತು&quot; ಎಂಬುದರ ಕುರಿತಿನ ೨೦೦೭ ರ ಪುಸ್ತಕವು, &quot;ಬಹುಪಾಲು... ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಮೌನವಾಗಿರುತ್ತವೆ&quot; ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Mat2007&quot;/&gt; 

=== ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸ್ಕೇಲಿಂಗ್ ===
ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರಾದ ಎರಡು ದಶಕಗಳ ನಂತರ, ಡಿಜಿಟಲ್ ಎಕ್ವಿಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಇದನ್ನು &quot;ಉತ್ಪನ್ನ-ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಂದ ಕಡಿಮೆಯಾದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಯ&quot; ಮೂಲವೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಹಿಂದೆ ಸರಿಯಿತು.

ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷಗಳ ಬಗ್ಗೆ, ಅದು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ, ''[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್|ದಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್]]'' &quot; ಒಮ್ಮತದ ನಿರ್ಮಾಣವು ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಡಿಜಿಟಲ್ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ತಯಾರಕನಾಗಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿರಬಹುದು&quot; (ಐಬಿಎಂ ನಂತರ) ಎಂದು ಶ್ಲಾಘಿಸಿತು. ಅದೇ ಲೇಖನವು ೨೦,೦೦೦ ಉದ್ಯೋಗಗಳ ಕಡಿತವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಪಿಸಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿರುವುದು [[:en:DEC Alpha|ಡಿಇಸಿ ಆಲ್ಫಾದಂತಹ]] ದೊಡ್ಡ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ.

==== ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ೨.೦ ====
೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ, ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಅನನುಕೂಲತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, [[ನೋಕಿಯಾ]] ಅದರ ಒಂದು ರೂಪವನ್ನು ಬಳಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು. ನಂತರ ಇದನ್ನು &quot;ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ೨.೦&quot; ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;NYT.94&quot;&gt;{{Cite news |last=Glenn Rifkin |date=July 20, 1994 |title=BUSINESS TECHNOLOGY: Digital Shows Doctrine the Door |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1994/07/20/business/business-technology-digital-shows-doctrine-the-door.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Demise of Nokia—A Cautionary Tale of Restructuring Gone Wrong |url=https://odi.matrixmanagementinstitute.com/restructuring/demise-nokia-cautionary-tale-restructuring-gone-wrong/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://www.abebooks.com/9780988334205/Matrix-Management-2.0TM-Body-Knowledge-0988334208/plp|title=9780988334205: Matrix Management 2.0(TM) Body of Knowledge|last=Martin|first=Paula K.|date=June 2013|isbn=978-0988334205}}&lt;/ref&gt; &quot;ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲದೆ ಮುನ್ನಡೆಸುವುದು&quot; ಎಂದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ &quot;ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ನಾಯಕನು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರಬಾರದು&quot; ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.

== ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅವಲೋಕನ ==
[[ಚಿತ್ರ:Matrix-Management-diagram.jpg|thumb|ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣಾ ರೇಖಾಚಿತ್ರ]]
* ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ ಎ. ಬಾರ್ಟ್ಲೆಟ್ ಮತ್ತು ಸುಮಂತ್ರ ಘೋಷಾಲ್ ಅವರು [[:en:Harvard Business Review|ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ರಿವ್ಯೂನಲ್ಲಿ]] ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕುರಿತು ಬರೆಯುತ್ತಾ, ಲೈನ್ ಮ್ಯಾನೇಜರ್ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, &quot;ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ರಚನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು, ನಮ್ಮ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವಷ್ಟು ಸವಾಲಿನದ್ದಲ್ಲ&quot; ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;[http://hbr.org/1990/07/matrix-management-not-a-structure-a-frame-of-mind/ar/1 Matrix management: not a structure, a frame of mind.] Barlett CA, Ghoshal S, Harvard Business Review [1990, 68(4):138-145]&lt;/ref&gt;
* &quot;ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವುದು&quot; - [[:en:Jay R. Galbraith|ಜೇ ಆರ್. ಗಾಲ್ಬ್ರೈತ್]], &quot;ಸಂಸ್ಥೆಯ ರಚನೆಗಳು ವಿಫಲಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣೆ ವಿಫಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ&quot; ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ, ರಚನೆ, ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, ಪ್ರತಿಫಲಗಳು ಮತ್ತು ಜನರು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಯಶಸ್ವಿ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;Galbraith, J.R. (1971). [http://www.jaygalbraith.com/component/rsfiles/download?path=whitepapers%252Fgalbraithmatrix1971.pdf &quot;Matrix Organization Designs: How to combine functional and project forms&quot;.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20231231220823/https://www.jaygalbraith.com/component/rsfiles/download?path=whitepapers%252Fgalbraithmatrix1971.pdf |date=2023-12-31 }} In: ''Business Horizons'', February 1971, 29-40.&lt;/ref&gt;
* &quot;ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವುದುಃ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರು ಜನರನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ&quot; - [[:en:Kevan Hall|ಕೆವನ್ ಹಾಲ್‌‌ರವರು]] ನಿಯಂತ್ರಣವಿಲ್ಲದೆ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲದೆ ಪ್ರಭಾವವು ರೂಢಿಯಾಗಿರುವ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ:
** ಸಂದರ್ಭ-ಜನರು ಮ್ಯಾಟ್ರಿಕ್ಸ್‌ನ ಹಿಂದಿನ ತರ್ಕವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು.
** ಸಹಕಾರ-ಸಿಲೋಸ್‌ಗಳಾದ್ಯಂತ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವುದು.
** ನಿಯಂತ್ರಣ-ಕೇಂದ್ರೀಕರಣವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ, ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಜನರನ್ನು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುವುದು.
** ಸಮುದಾಯ-ಜಾಲಗಳು, ಸಮುದಾಯಗಳು, [[ತಂಡ|ತಂಡಗಳು]] ಮತ್ತು ಗುಂಪುಗಳ &quot;ಮೃದು ರಚನೆ&quot; ಯ ಮೇಲೆ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುವುದು.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ]]
[[ವರ್ಗ:ನಿರ್ವಹಣೆ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]</text>
      <sha1>iyhto3tfo8qnmv39p5kxhul7r0lvwac</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಭಾರತೀಯ ಕಾಗೆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114208</id>
    <revision>
      <id>1306928</id>
      <parentid>1251753</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T12:29:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306928</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17883" sha1="677uloxt8704vojar7q5rutnxk4j50l" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox biota&quot; style=&quot;text-align: left; width: 200px; font-size: 100%&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)&quot; |ಭಾರತೀಯ ಕಾಗೆ
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot; |[[File:House-Crow444.jpg|frameless]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot; |
|- style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)&quot;
! colspan=&quot;2&quot; |&lt;div style=&quot;text-align: center&quot;&gt;[[Conservation status|ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಥಿತಿ]]&lt;/div&gt;
|-
| colspan=&quot;2&quot; |&lt;div style=&quot;text-align: center&quot;&gt;[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|link=|alt=|frameless]]&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;[[Least Concern|ಕನಿಷ್ಠ ಕಾಳಜಿ]] &lt;small&gt;&amp;nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])&lt;ref&gt;&lt;cite class=&quot;citation web&quot; id=&quot;CITEREFBirdLife_International2012&quot;&gt;[[BirdLife International]] (2012). [https://iucnredlist.org/details/22705938/0 &quot;''Corvus splendens''&quot;]. ''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species.]] Version 2013.2''. [[International Union for Conservation of Nature]]&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;26 November&lt;/span&gt; 2013&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)&quot; |ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ &lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;&quot;&gt;[[File:Red_Pencil_Icon.png|link=Template:Taxonomy/Corvus|edit]]&lt;/span&gt;
|-
|ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ:
|[[Animal|ಪ್ರಾಣಿ]]
|-
|ವಂಶ:
|[[ಕಾರ್ಡೇಟ್|ಕಾರ್ಡೇಟಾ]]
|-
|ವರ್ಗ:
|[[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳು]]
|-
|ಗಣ:
|[[Passerine|Passeriformes]]
|-
|ಕುಟುಂಬ:
|[[Corvidae]]
|-
|ಜಾತಿ:
|''[[Corvus]]''
|-
|ಪ್ರಭ:
|&lt;div class=&quot;species&quot; style=&quot;display:inline&quot;&gt;'''''C.&amp;nbsp;splendens'''''&lt;/div&gt;
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)&quot; |[[Binomial nomenclature|Binomial name]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot; |'''&lt;span class=&quot;binomial&quot;&gt;''Corvus splendens''&lt;/span&gt;'''&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;&lt;div style=&quot;font-size: 85%;&quot;&gt;[[Louis Jean Pierre Vieillot|Vieillot]], 1817&lt;/div&gt;
|- style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)&quot;
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot; |[[File:Corvus_splendens_map.jpg|frameless]]
|}
'''ಇಂಡಿಯನ್, ಬೂದುಕಂಠ, ಸಿಲೋನ್''' ಅಥವಾ '''ಕೊಲಂಬೊ ಕಾಗೆ''',&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.agric.wa.gov.au/birds/house-crow-animal-pest-alert|title=House crow: animal pest alert|website=agric.wa.gov|publisher=Government of Western Australia: Department of Agriculture and Food|access-date=30 October 2015|archive-date=16 ಏಪ್ರಿಲ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190416180308/https://www.agric.wa.gov.au/birds/house-crow-animal-pest-alert|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ '''ಭಾರತೀಯ ಕಾಗೆ''' ಅಥವಾ '''ಮನೆ ಕಾಗೆ''' ( ''ಕಾರ್ವುಸ್ ಸ್ಪ್ಲೆಂಡೆನ್ಸ್'' ) [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದ]] ಮೂಲದ ಕಾಗೆ ಕುಟುಂಬದ ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ [[ಪಕ್ಷಿ|ಹಕ್ಕಿಯಾಗಿದ್ದು]], ಈಗ ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.  ಹಣೆಯ, ತಲೆ, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಎದೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗವು ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ್ದು, ಕುತ್ತಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ತನವು ಹಗುರವಾದ ಬೂದು-ಕಂದು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ರೆಕ್ಕೆಗಳು, ಬಾಲ ಮತ್ತು ಕಾಲುಗಳು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಬಿಲ್ನ ದಪ್ಪ ಮತ್ತು ಗರಿಗಳ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಬಣ್ಣದ ಆಳದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಇವೆ.

== ಜೀವ ವರ್ಗೀಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರ ==
'''''ಸಿ. ಎಸ್.ಸ್ಪ್ಲೆಂಡನ್ಸ್''' ಪ್ರಭೇದವು'' ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಭಾರತ, ನೇಪಾಳ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಗಳಲ್ಲಿ  ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬೂದು ಕುತ್ತಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಉಪವರ್ಗ ''ಸಿ. ಎಸ್. ಝುಗ್ಮೇಯೇರಿ'' ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಇರಾನ್ ಒಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ತೆಳುವಾದ ಕುತ್ತಿಗೆ ಕಾಲರ್ ಹೊಂದಿದೆ. ಉಪವರ್ಗ ''ಸಿ. ಎಸ್. ಪ್ರೋಟೀಗಟಸ್'' ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ, ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ''ಮ್ಯಾಲೆಡಿವಿಕಸ್'' ಎಂದು ''ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ'' ) ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗಾಢವಾದ ಬೂದು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ''ಸಿ. ಎಸ್. ಇನ್ಸೊಲೆನ್ಸ್'' [[ಮಯನ್ಮಾರ್|ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್ನಲ್ಲಿ]] ಕಂಡುಬರುವುದು, ಇದು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬೂದು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;pcr&quot;&gt;ರಾಸ್ಮುಸ್ಸೆನ್, ಪಿಸಿ &amp; ಜೆಸಿ ಆಂಡರ್ಟನ್ (2005) ಬರ್ಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಸೌತ್ ಏಷ್ಯಾ: ದಿ ರಿಪ್ಲೆ ಗೈಡ್. ಸ್ಮಿತ್ಸೋನಿಯನ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್ ಮತ್ತು ಲಿಂಕ್ಸ್ ಎಡಿಷನ್ಸ್. ಸಂಪುಟ 2 p.598&lt;/ref&gt;

== ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಆವಾಸಸ್ಥಾನ ==
ಇದು ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. [[ಭಾರತ]], [[ನೇಪಾಳ]], [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]], [[ಪಾಕಿಸ್ತಾನ]], [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ]], [[ಮಾಲ್ಡೀವ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಲಕ್ಷದ್ವೀಪಗಳು, ನೈಋತ್ಯ [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] ಮತ್ತು  [[ಇರಾನ್]] [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್|ದೇಶದ ದಕ್ಷಿಣ ಕರಾವಳಿ]] ಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗಳಿವೆ. ಇದನ್ನು [[ಜಾಂಜಿಬಾರ್|ಝಾಂಜಿಬಾರ್]] (ಸುಮಾರು 1897) &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Cooper|first=John E.|year=1996|title=Health studies on the Indian house crow (''Corvus splendens'')|journal=Avian Pathology|volume=25|issue=2|pages=381–386|doi=10.1080/03079459608419148|pmid=18645865}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಪೋರ್ಟ್ ಸುಡಾನ್ ಸುತ್ತಲೂ [[ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾ|ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕಾಗೆ]] ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಹಡಗಿನ ಮೂಲಕ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸಿತು ಆದರೆ ಈಗ ಅದನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿಗೆ, ಇದು ಯುರೋಪ್ನಲ್ಲಿ ಆಗಮಿಸಿದ್ದು, 1998 ರಿಂದ ಡಚ್ ಬಂದರು ಪಟ್ಟಣ ಹಾಲೆಂಡ್ನ ಹುಕ್ನಲ್ಲಿ ತಳಿ ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದೆ.

ಇದು ಸಣ್ಣ ನಗರಗಳಿಂದ ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಿಗೆ ಅದರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಮಾನವ ವಸಾಹತುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸಿದೆ. ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ, 2001 ರಲ್ಲಿ 190 ಹಕ್ಕಿಗಳು / ಕಿಮೀ &lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಂದ್ರತೆ ಇತ್ತು.&lt;ref&gt;ಬ್ರೂಕ್, ಬಿ.ಡಬ್ಲ್ಯೂ, ಸೋಧಿ, ಎನ್.ಎಸ್, ಸೋಹ್, ಎಂ.ಸಿ.ಕೆ, ಲಿಮ್, ಎಚ್ಸಿ (2003) ಅಬಂಡೆನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಗಪುರದಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಶೀಲ ಮನೆ ಕಾಗೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ವೈಲ್ಡ್ಲೈಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ 67 (4): 808-817&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;ರ್ಯಾಯಾಲ್, ಸಿ., 2002. ಹೌಸ್ ಕ್ರೊ ಕೊರ್ವುಸ್ ಸ್ಪ್ಲೆಂಡನ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ದಾಖಲೆಗಳು. BOC ಬುಲೆಟಿನ್ 122 (3): 231-240&lt;/ref&gt;

ಕಾಗೆ ವಾಸಿಸುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವನ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಸ್ಫೋಟದಿಂದಾಗಿ, ಇದರ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಹ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ಇದು ಮಿಶ್ರಾಹಾರಿ ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಅದು ವೃದ್ಧಿಯಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಪ್ರಭೇದಗಳ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಸಂಭಾವ್ಯತೆಯು ಉಷ್ಣವಲಯದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಪ್ರಭೇದವು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮ ನಮ್ಯತೆಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲದು ಮತ್ತು ಮಾನವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ಎನ್ಯಾರಿ, ಎ., ರ್ಯಾಲ್, ಸಿ. ಮತ್ತು ಪೀಟರ್ಸನ್, ಎಟಿ 2006. ಇಕೋಲಾಜಿಕಲ್ ಗೂಡು ಮಾದರಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮನೆ ಕಾಗೆ ''ಕೊರ್ವುಸ್ ಸ್ಪ್ಲೆಂಡೆನ್ಸ್ನ'' ಜಾಗತಿಕ ಆಕ್ರಮಣಶೀಲ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. J. ಏವಿಯನ್ ಬಯೋಲ್. 37: 306-311.&lt;/ref&gt;

== ವರ್ತನೆ ==
[[ಚಿತ್ರ:House_Crow_(Corvus_splendens)_in_Shantinagar,_Dhaka,_Bangladesh,_17_March_2015.JPG|thumb|240x240px| [[ಕಸಾಯಿಖಾನೆ|ಕಸಾಯಿಖಾನೆ ಹೊಂದಿರುವ]] ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ನೆರಳುಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಹೌಸ್ ಕಾಗೆ ತಿನ್ನಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತದೆ ]]
[[ಚಿತ್ರ:House_Crow(Chicks)_I_IMG_0175.jpg|thumb|180x180px| ಪಾಲಕರು ಮರಿಗಳನ್ನು ಪೋಷಿಸುತ್ತಿರುವುದು]]
[[ಚಿತ್ರ:House_Crow_eggs_I_IMG_1890.jpg|thumb|180x180px| ಮೊಟ್ಟೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಗೂಡು]]

=== ಆಹಾರ ===
ಕಾಗೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಾನವ ನಿವಾಸಿಗಳು, ಸಣ್ಣ [[ಸರೀಸೃಪ|ಸರೀಸೃಪಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಸಸ್ತನಿ|ಸಸ್ತನಿಗಳು]],&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Mikula|first=P.|last2=Morelli|first2=F.|last3=Lučan|first3=R. K.|last4=Jones|first4=D. N.|last5=Tryjanowski|first5=P.|year=2016|title=Bats as prey of diurnal birds: a global perspective|journal=Mammal Review|volume=46|issue=3|pages=160–174|doi=10.1111/mam.12060}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಇತರ [[ಕೀಟ|ಕೀಟಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಸಣ್ಣ ಅಕಶೇರುಕಗಳು, ಮೊಟ್ಟೆಗಳು, ಗೂಡುಗಳು, ಧಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಹಾರವನ್ನು ನೆಲದಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವು ಹೆಚ್ಚು ಅವಕಾಶವಾದಿ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಆಹಾರ ನೀಡಿದಾಗ ಅವು ಬದುಕಬಲ್ಲವು. ಈ ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ಕಸದ ತೊಟ್ಟಿಗಳ ಬಳಿ ನೋಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಮೃತ ದೇಹಗಳನ್ನು ತಿಂದ ನಂತರ ಮರಳನ್ನು ತಿನ್ನಲು ಅವನ್ನು ಗಮನಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Amey Jayesh Kambli|year=2004|title=Geophagy by three species of crows near carcass dumping ground at Jodhpur, Rajasthan|journal=Newsletter for Ornithologists|volume=1|issue=5|pages=71}}&lt;/ref&gt;

=== ಗೂಡು ತಯಾರಿಕೆ ===
ಸ್ಥಳೀಯ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಕೆಲವು ಮರಗಳು ಯಶಸ್ವೀ ತಳಿಗಾಗಿ ಅಗತ್ಯವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆಯಾದರೂ, ದೂರವಾಣಿ ಗೋಪುರಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾಗೆಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗೂಡು ಕಟ್ಟುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;ಲಂಬಾ, ಬಿಎಸ್ 1963. ಕೆಲವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಪಕ್ಷಿಗಳ ನಿದ್ರಾಹೀನತೆ. ಭಾಗ IJ ಬಾಂಬೆ ನ್ಯಾತ್. ಹಿಸ್ಲ್. ಸೊಕ್. 60: 121-133&lt;/ref&gt; ಇದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಗೂಡಿನಲ್ಲಿ 3-5 ಮೊಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಇಡುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಂದೇ ಮರದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಗೂಡುಗಳಿರುತ್ತವೆ. [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ|ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಏಷ್ಯನ್ ಕೋಗಿಲೆಗಳು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿಸುತ್ತವೆ . ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಲೇಷ್ಯಾದ ಪರ್ಯಾಯದ್ವೀಪಗಳಲ್ಲಿ ಪೀಕ್ ಬ್ರೀಡಿಂಗ್ ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ಜುಲೈ ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ದೊಡ್ಡ ಕಿರೀಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಮರಗಳನ್ನು ಗೂಡುಕಟ್ಟುವವರಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;ಸೊಹ್ MCK, NS ಸೋಧಿ, RKH ಸೀಹ್, BW ಬ್ರೂಕ್ (2002) ಸಿಂಗಪುರದಲ್ಲಿ ನಗರದ ಆಕ್ರಮಣಶೀಲ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಮನೆ ಕಾಗೆ ( ''ಕೊರ್ವುಸ್ ಸ್ಪ್ಲೆಂಡನ್ಸ್'' ) ನ ನೆಸ್ಟ್ ಸೈಟ್ ಆಯ್ಕೆ ಮತ್ತು ಅದರ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು. ಭೂದೃಶ್ಯ ಮತ್ತು ನಗರ ಯೋಜನೆ 59: 217-226&lt;/ref&gt;

=== ಧ್ವನಿ ===
ಕಾಗೆಗಳ ಧ್ವನಿ ''ಕಠೋರವಾಗಿರುತ್ತದೆ'' .&lt;ref name=&quot;pcr&quot;/&gt;

== ಗ್ಯಾಲರಿ ==
&lt;gallery&gt;
ಚಿತ್ರ:House Crow (Corvus splendens) sleeping at night in Kolkata W IMG 4532.jpg|[[West Bengal|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ]], ಭಾರತ, [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ರಾತ್ರಿ ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
ಚಿತ್ರ:House Crows (Corvus splendens) grooming in Kolkata I IMG 4324.jpg|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೃಂಗಾರ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ತೋರುತ್ತಿರುವುದು.
ಚಿತ್ರ:House Crows (Corvus splendens) grooming after bath in the rain in Kolkata I IMG 4324.jpg|ಭಾರತದ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನದ ನಂತರ ಶೃಂಗಾರ.
ಚಿತ್ರ:House Crows (Corvus splendens) bathing in Kolkata I IMG 4324.jpg|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ.
ಚಿತ್ರ:Corvus splendens insolens @ Kuala Lumpur (2) alternate crop.jpg|ಕೌಲಾಲಂಪುರ್ನಲ್ಲಿ ಬ್ರೆಡ್ ಅನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಿರುವುದು .
ಚಿತ್ರ:House crow- fishing a way of life I.jpg|ಮೀನನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಿರುವುದು
ಚಿತ್ರ:House Crow I IMG 6211.jpg|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಕೊಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ.
ಚಿತ್ರ:House Crow I2 IMG 1093.jpg|ಸಂಜೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವುದು
ಚಿತ್ರ:House crow Bangalore India.jpg|ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ
ಚಿತ್ರ:House Crow feeding chicks.jpg|ಭಾರತದ ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ ಮರಿಗಳಿಗೆ ತಿನ್ನಿಸುತ್ತಿರುವುದು
ಚಿತ್ರ:House-crow-fledgeling.jpg|ಹೌಸ್ ಕಾಗೆ ಓಡಿಹೋಗುತ್ತದೆ
ಚಿತ್ರ:House Crow collecting twigs.JPG|ಗೂಡು ಕಟ್ಟಲು ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು, [[Central Park (Kolkata)|ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಪಾರ್ಕ್ (ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ)]]
Eudynamys scolopaceus MHNT.ZOO.2010.11.152.12.jpg |''Eudynamys scolopaceus'' + ''Corvus splendens'' 
&lt;/gallery&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

ಈ ಪುಟದಿಂದ ಅನುವಾದ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

https://en.wikipedia.org/wiki/House_crow
&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;0&quot;&gt;&lt;/references&gt;

[[ವರ್ಗ:Articles with 'species' microformats]]
[[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>677uloxt8704vojar7q5rutnxk4j50l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶೀಘ್ರಲಿಪಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120147</id>
    <revision>
      <id>1306978</id>
      <parentid>944905</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T23:56:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306978</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2790" sha1="lcnak44ig5oki147wga8zxgrkiqol8y" xml:space="preserve">
[[ಚಿತ್ರ:Eclectic_shorthand_by_cross.png|thumb|570x570px|ಗ್ರೆಗ್ ಮತ್ತು ನಾನಾಬಗೆಯ ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಶೀಘ್ರಲಿಪಿ ಪದ್ಧತಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಾರ್ಡ್ಸ್ ಪ್ರೇಯರ್]]
'''ಶೀಘ್ರಲಿಪಿ'''ಯು ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬರೆಯುವ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಧಾನವಾದ ಸಾಮಾನ್ಯ ರೂಢಿಯ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಬರವಣಿಗೆಯ ವೇಗ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಸಂಕ್ಷೇಪಿತ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಬಳಸುವ ಬರವಣಿಗೆ ವಿಧಾನವಾಗಿದೆ. ಸಂಕೋಚನ ಅಥವಾ ಬರವಣಿಗೆ ವೇಗ ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು ಇದನ್ನು ಬಳಸುವ ಗುರಿಯಾಗಿರಬಹುದು.

ಶೀಘ್ರಲಿಪಿಯ ಅನೇಕ ರೂಪಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಶೀಘ್ರಲಿಪಿ ಪದ್ಧತಿಯು ಶಬ್ದಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದಸಮುಚ್ಚಯಗಳಿಗೆ ಸಂಕೇತಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಪದಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆ ತರಬೇತಿ ಪಡೆದವರಿಗೆ ಜನರು ಮಾತಾನಾಡುವಷ್ಟು ಕ್ಷಿಪ್ರವಾಗಿ ಬರೆಯಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಂಕ್ಷೇಪಣ ವಿಧಾನಗಳು ವರ್ಣಮಾಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದ್ದು ವಿಭಿನ್ನ ಸಂಕ್ಷೇಪಣ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಪತ್ರಿಕಾಗೊಷ್ಠಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಹೋಲುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಬರೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅನೇಕ ಪತ್ರಕರ್ತರು ಶೀಘ್ರಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.

== ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ==

* [http://cdm15457.contentdm.oclc.org/cdm/search/collection/p15457coll1/searchterm//field/all/mode/all/conn/and/order/title/ad/asc The Louis A. Leslie Collection of Historical Shorthand Materials at Rider University] – materials for download
* [http://www.t-script.co.uk/ The Shorthand Place] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180810195756/http://t-script.co.uk/ |date=2018-08-10 }} – includes chronological list of shorthand systems
[[ವರ್ಗ:ಕೃತಕ ಲಿಪಿಗಳು]]</text>
      <sha1>lcnak44ig5oki147wga8zxgrkiqol8y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಂಕನ ಮಾನಗಳು</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120784</id>
    <revision>
      <id>1307004</id>
      <parentid>1292472</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T07:38:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307004</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12222" sha1="e39ptuufoi4ymbyvunt7f7wn8rwatak" xml:space="preserve">[[File:DurSkalen.svg|thumb|ಜರ್ಮನಿಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಂಕನ ಮಾನ]]
ಅಂಕನ ಮಾನಗಳು : ಈಗಿನ [[ದಶಮಾಂಶ ಪದ್ಧತಿ]]ಯ ರಚನೆಗೆ ಮೊದಲು, ಅನೇಕ ಬೇರೆ ಬೇರೆ [[ಸಂಖ್ಯಾಪದ್ಧತಿ]]ಗಳು (ಅಂಕನ) ಪ್ರಪಂಚದ ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದುವು. '''ಎರಡನ್ನು ಒಂದು ಜೋಡಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಐದನ್ನು ಎರಡು ಜೋಡಿ ಮತ್ತು ಒಂದು ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು ಒಂದು ಕ್ರಮ'''. ಹತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಒಂದು ಮಾನವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ರಮ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೇನೆಂದರೆ, ಮನುಷ್ಟರು ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಹತ್ತು ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಜೋಡಿ ಜೋಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಹತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಎಣಿಸುವ ಕ್ರಮಗಳು ಅತಿ ಪ್ರಾಚೀನವಾದುವು. ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲವು ಅಂಕನ ಮಾನಗಳನ್ನು ('''ಸ್ಕೇಲ್ಸ್ ಆಫ್ ನೊಟೇಷನ್''')&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://curation.cs.manchester.ac.uk/computer50/www.computer50.org/kgill/mark1/RobertTau/node4.html |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2019-10-25 |archive-date=2019-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190911072403/http://curation.cs.manchester.ac.uk/computer50/www.computer50.org/kgill/mark1/RobertTau/node4.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದೆ:

== ಮೊಹೆಂಜೊದಾರೋ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಅಂಕಮಾನ ==
[[ಮೊಹೆಂಜೊ-ದಾರೋ|ಮೊಹೆಂಜೊದಾರೋ]] ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ, ಒಂದರಿಂದ ಹದಿಮೂರರವರೆಗಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ.
: I, II, III, IIII, IIIII ಮುಂತಾಗಿ
== [[ಈಜಿಪ್ಟ್]]ನಲ್ಲಿ ಅಂಕಮಾನ ==
 ಕ್ರಿ ಪೂ ೩೪೦೦ ರಲ್ಲಿ ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
: 1 2 3   ಮುಂತಾಗಿ  10; 12; 20; 100
: I II III ^ ; II  ^ ; ^ ^; 2

== ಯು ಕೆಟಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಂಕನಮಾನ == 
ಯು ಕೆಟಾನ್‌ನ([[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕ]]) ನ ಮಾಯ ಜನರು ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು
: 1, 2, 3 ; 5 ; 7 ; 10 ; 12 ; 15  ಇತ್ಯಾದಿ
:...... ; ;;   = ;  ;

== [[ರೋಮನ್ ಅಂಕಿಗಳು|ರೋಮನ್ನ]]ರ ಪದ್ಧತಿ ==
ರೋಮನ್ನರ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಐದು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಕೈಯ ಆಕೃತಿಯನ್ನೊ ಅಥವಾ ಹೆಬ್ಬೆರಳು ಮತ್ತು ತೋರುಬೆರಳಿನ ನಡುವಿನ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಹೋಲುವ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನೊ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. 
'''ಉದಾ :೧'''
: IV 5-1 = 4 ಹೀಗೆಯೆ   IX = 10-1 =  9  
: VI 5+1= 6 ಹೀಗೆಯೆ XI = 10+1 = 11
: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 15, 20.
: I,  II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XV, XX,
: 40, 50, 60, 100, 1000  ಇತ್ಯಾದಿ
: XL, L, LX, C, M,

'''ಉದಾ :೨'''
: ಒಂದು ಸಾವಿರದ ಇನ್ನೂರ ಎಂಬತ್ತೊಂಬತ್ತನ್ನು ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಒಅಅಐಘಿಘಿಘಿಐಘಿ ಎಂದು ಬರೆಯಲಾಗುವುದು.   ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಕಲನ ಗುಣಾಕಾರ ಮುಂತಾದುವುಗಳನ್ನು ನಡೆಸಬೇಕಾದರೆ ಆಗುವ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ನಾವೇ ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.ೂಂದರೆಯನ್ನು ನಾವೇ ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

==ಖರೋಷ್ಠಿ ಸಂಖ್ಯೆ ==
[[ಖರೋಷ್ಠಿ ಲಿಪಿ|ಖರೋಷ್ಠಿ]] ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದುವು. ಈ ಲಿಪಿಯನ್ನು ಬಲದಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10,
: I, II, III, +, IV, IIV, VV, 7,
: 20, 40, 70, 100, 200
: 3, 33, 7333, +É +ÉÉ     ಇತ್ಯಾದಿ.

ಈ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ 284 ಎನ್ನುವುದನ್ನು +333್ರ3ÉÉ ಎಂದು  ಬರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 8,
: - =  ｱ   7  ಇತ್ಯಾದಿ
: 9, 10, 20, 80, 100, 200, 400
: h    !

== ಬ್ರಾಹ್ಮೀಸಂಖ್ಯೆಗಳು ==
[[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ|ಬ್ರಾಹ್ಮೀ]]ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗದಲ್ಲಿದ್ದುವು. ಈ [[ಲಿಪಿ]]ಯಲ್ಲಿ ೨೮೪ ಅನ್ನುವುದನ್ನು -----ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು.  ಈ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಬರವಣಿಗೆಯು ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದು. ಒಂದರಿಂದ ಒಂಬತ್ತರವರೆಗಿನ ಈಗಿನ ಸಂಖ್ಯಾಚಿಹ್ನೆಗಳು ಈ ಹಿಂದೂಅಕ್ಷರಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಿವೆ.

== ದಶಮಾಂಶ ಪದ್ಧತಿ ==
[[ದಶಮಾಂಶ ಪದ್ಧತಿ]] ಮೂರನೆಯ ಮತ್ತು ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಹಿಂದೂ ಪದ್ಧತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ [[ಅಂಕ]]ಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೇವಲ ಹತ್ತು ಚಿಹ್ನೆಗಳಿವೆ. ಈ ಹತ್ತು ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಒಂದರಿಂದ ಒಂಬತ್ತರವರೆಗಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನೂ ಮತ್ತು ಸೊನ್ನೆಯನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಸೊನ್ನೆಯನ್ನು (ಶೂನ್ಯ) ಸೂಚಿಸುವ ಹತ್ತನೇ ಚಿಹ್ನೆಯು ಈ ಪದ್ಧತಿಯ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿರುವುದು.
: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0

ಈ ಹತ್ತು ಚಿಹ್ನೆಗಳ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಬೆಲೆಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಬಳಸಿ ಎಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನಾದರೂ ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿ ಬರೆಯಬಹುದು.  ಹೇಗೆಂದರೆ; 
: 222 = 2.100 + 2.10 + 2
: 305 = 3.100 + 0.10 + 5 ಇತ್ಯಾದಿ.

ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿ  ಒಂದೇ ಚಿಹ್ನೆಯಾದ ೨ ಎನ್ನುವುದು ಅದರ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿ ೨,೨೦ ಅಥವಾ ೨೦೦ನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ೦ ಎಂಬ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರಿಸಿದರೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸಂಖ್ಯೆಗಳು ಆಗುತ್ತವೆ. ೧೯೬೯ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಬಲದಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಆಯಾ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸ್ಥಾನ [[ಒಂದು|ಏಕ]], [[ದಶಕ]], [[ಶತಕ]], [[ಸಹಸ್ರ]] ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ.

== ದ್ವಾದಶ ಪದ್ಧತಿ ==
[[ದ್ವಾದಶ ಪದ್ಧತಿ]]ಯು ದಶಮಾಂಶ ಪದ್ಧತಿಗಿಂತಲೂ ಕೆಲವು ನಿಶ್ಚಿಕ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿರುವುದೆಂದು ಕೆಲವು [[ಗಣಿತ|ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರ]]ಜ್ಞರು ಸೂಚಿಸಿರುವರು. ಈ ಪದ್ಧತಿಯ ಮಾನವು ಹನ್ನೆರಡು. ಸಂಖ್ಯೆ ೧೨೨ ಎನ್ನುವುದು ೨, ೩, ೪ ಮತ್ತು ೬ ರಿಂದ ಭಾಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಸಂಖ್ಯೆ ೧೦ ಎನ್ನುವುದು ೨ ಮತ್ತು ೫ ರಿಂದ ಭಾಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಒಂದರಿಂದ ಹನ್ನೊಂದರವರೆಗಿನ ಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಹನ್ನೊಂದು ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸೊನ್ನೆಗೊಂದು ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಿ ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ೩೫ ಎನ್ನುವುದು ೩.೧೦+೫ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ೨೩೫ ಎನ್ನುವುದು ೨.೧೨೨+೩.೧೨+೫ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. [[ಭಾರತ]]ದಲ್ಲಿ ಅಳತೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ '''ಅಕ್ಷರಕ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ'''ಯಲ್ಲಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುವುದು.

== ಪದಸಂಖ್ಯೆಗಳು ==
'''ಪದಸಂಖ್ಯೆ'''ಗಳು ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ವಸ್ತುಗಳ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗುವುದು.  [[ಸೂರ್ಯ]], [[ಭೂಮಿ]], ಮುಂತಾದುವುಗಳಿಂದ ಒಂದು ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೂ [[ಕೈ]]ಗಳು,[[ಕಣ್ಣು]]ಗಳೂ ಇತ್ಯಾದಿ ಜೋಡಿ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಎರಡು ಎಂಬ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನೂ ಸೂಚಿಸಬಹುದು. ಹೀಗೆಯೇ ಮುಂದುವರಿಯಬಹುದು. ವೇದರಾಮಕುಟುಂಬಾದಿ ಎಂದರೆ ೧೨೩೪. ಇದನ್ನು ಬಲದಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಓದಿದಾಗ, ಆದಿ ಎನ್ನುವುದು ಒಂದನ್ನೂ ಕುಟುಂಬ(ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ) ಎನ್ನುವುದು ಎರಡನ್ನೂ [[ರಾಮ]] ಎನ್ನುವುದು ([[ಪರಶುರಾಮ]], ಶ್ರೀರಾಮ, [[ಬಲರಾಮ]]) ಮೂರನ್ನೂ [[ವೇದ]] (ಚತುರ್ವೇದಗಳು) ಎನ್ನುವುದು ನಾಲ್ಕನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.

=== ಕಟಪಯಾದ್ರಿಕ್ರಮ ===
ಕಟಪಯಾದ್ರಿ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]]ದ [[ವ್ಯಂಜನಾಕ್ಷರ]]ಗಳು ಒಂದರಿಂದ ಒಂಬತ್ತರವರೆಗಿನ  ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸೊನ್ನೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಸಂಖ್ಯಾ ಗಡಿಯಾರವನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ ಸಂಯೋಜಿತ ಸ್ವರಗಳಿಗೆ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಸಂಯೋಜಿತ ವ್ಯಂಜನಗಳಲ್ಲಿ ಕಡೆಯದೊಂದಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಖ್ಯಾಭಾವವಿರುವುದು. ಸಂಖ್ಯಾಗಡಿಯಾರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲು ಬಲದಿಂದ ಎಡಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ವಿಧಾನವೊಂದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಈ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮನುಷ್ಯನ ಹೆಸರಿಗೂ ಸಂಖ್ಯಾಭಾವವಿರುವುದು.

{{Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಅಂಕನ ಮಾನಗಳು|ಅಂಕನ ಮಾನಗಳು}}

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
&lt;references /&gt;

[[ವರ್ಗ:ಗಣಿತ ಸಾಹಿತ್ಯ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ಪ್ರೋಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್-೨ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>e39ptuufoi4ymbyvunt7f7wn8rwatak</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123515</id>
    <revision>
      <id>1306991</id>
      <parentid>1130679</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T03:12:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306991</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10392" sha1="pn18cchjkhku5ys7rt3lk6f1d6nbrbu" xml:space="preserve">{{Infobox writer &lt;!-- for more information see [[:Template:Infobox writer/doc]] --&gt;
| name         = ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್
| image        = Subhadra Kumari Chauhan 1976 stamp of India.jpg
| imagesize    = 
| alt          = Subhadra Kumari Chauhan.JPG
| caption      = ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್
| pseudonym    = 
| birth_name   = 
| birth_date   = {{birth date|1904|08|16|df=y}}
| birth_place  = [[ಪ್ರಯಾಗ್ ರಾಜ್]]
| death_date   = {{death date and age|1948|02|15|1904|08|16|df=y}}&lt;ref name=&quot;tiwari199p137&quot;&gt;{{cite web|title=Biography of Subhadra Kumari Chauhan|url=https://allpoetry.com/Subhadra-Kumari-Chauhan|publisher=All poetry|access-date=27 June 2017}}&lt;/ref&gt;
| death_place  = ಸಿಯೋನಿ 
| occupation   = ಕವಯಿತ್ರಿ
| nationality  = ಭಾರತೀಯ
| language     = [[ಹಿಂದಿ]]
| citizenship  = 
| education    = 
| alma_mater   = 
| period       = 1904–1948
| genre        = ಕವನ 
| subject      = ಹಿಂದಿ ಸಾಹಿತ್ಯ
| movement     = 
| notableworks = 
| spouse       = ಠಾಕೂರ್ ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ ಸಿಂಗ್ ಚೌಹಾಣ್ 
| partner      = 
| children     = 5
| relatives    = 
| influences   = 
| influenced   = 
| awards       = 
| signature    = 
| website      = 
| portaldisp   = 
}}

'''ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್''' (೧೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೦೪– ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೪೮) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಕವಿ.  ಆಕೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಕವಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು &quot;'''ಝಾನ್ಸಿ ಕಿ ರಾಣಿ'''&quot; (ಝಾನ್ಸಿಯ ಧೈರ್ಯಶಾಲಿ ರಾಣಿಯ ಬಗ್ಗೆ).

=ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ=

'''ಸುಭದ್ರಾ ಚೌಹಾಣ್''' ಅವರು ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಯಾಗ್‍ರಾಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಿಹಾಲ್ಪುರ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ [[ಅಲಹಾಬಾದ್‌]]ನ ಕ್ರೋಸ್ತ್‌ವೈಟ್ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಿರಿಯರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಹಾದೇವಿ ವರ್ಮಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೧೯ ರಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಮ ಶಾಲಾ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದರು.ಮತ್ತು ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಖಾಂಡ್ವಾದ ಠಾಕೂರ್ ಲಕ್ಷ್ಮಣ್ ಸಿಂಗ್ ಚೌಹಾನ್ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ವಿವಾಹವಾದರು. ನಂತರ, ಅವರು ಜುಬ್ಬಲ್‌ಪೋರ್‌ಗೆ (ಈಗ ಜಬಲ್‌ಪುರ), ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿದರು.

೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತಿ [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ]] ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಸೇರಿದರು. ನಾಗ್ಪುರದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹಿ ಮತ್ತು ೧೯೨೩ ಮತ್ತು ೧೯೪೨ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿದ್ದಳು. 

ಅವರು ರಾಜ್ಯದ [[ಶಾಸಕಾಂಗ]] ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು (ಹಿಂದಿನ ಮಧ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು). ಅವರು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ [https://www.mptourism.com/ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ] ಸಿಯೋನಿ ಬಳಿ ಕಾರು [[ಅಪಘಾತ]]ದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ನಾಗ್ಪುರದಿಂದ ಜಬಲ್ಪುರಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುವಾಗ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಹೋಗಿದ್ದರು.

=ಬರವಣಿಗೆ ವೃತ್ತಿ=

ಚೌಹಾಣ್ ಅವರು ಹಿಂದಿ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಜನಪ್ರಿಯ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://hindionlinejankari.com/subhadra-kumari-chauhan-poems-in-hindi/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2022-06-04 |archive-date=2022-08-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220808203017/https://hindionlinejankari.com/subhadra-kumari-chauhan-poems-in-hindi/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಆಕೆಯ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಸಂಯೋಜನೆಯು '''ಝಾನ್ಸಿ ಕಿ ರಾಣಿ''', ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಬಾಯಿಯ ಜೀವನವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಆವೇಶದ ಕವನವಾಗಿದೆ. ಈ ಕವಿತೆ ಹಿಂದಿ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪಠಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮತ್ತು ಹಾಡಿದ [[ಕವಿತೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. [[ಝಾನ್ಸಿ ರಾಣಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ|ಝಾನ್ಸಿರಾಣಿ]] ಜೀವನ ಮತ್ತು ೧೮೫೭ ಕ್ರಾಂತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಆವೇಶದ ವಿವರಣೆ ಇದೆ. ಇದನ್ನು ಭಾರತದ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;https://indianexpress.com/article/india/on-jallianwala-bagh-anniversary-this-poem-by-subhadra-kumari-chauhan-is-a-must-read-4611814/&lt;/ref&gt;
[[ಜಲಿಯನ್ ವಾಲಾ ಬಾಗ್]] ಮೇ ವಸಂತ್, ವೀರೋನ್ ಕಾ ಕೈಸಾ ಹೋ ಬಸಂತ್, ರಾಖಿ ಕಿ ಚುನೌತಿ, ಮತ್ತು ವಿದಾ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಭಾರತೀಯ [https://www.clearias.com/indias-struggle-for-independence/ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿ]ಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾರತೀಯ ಯುವಕರನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್ ಅವರು ಹಿಂದಿಯ ಖಾರಿಬೋಲಿ ಉಪಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸರಳ, ಸ್ಪಷ್ಟ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.  ವೀರ ಕವನಗಳಲ್ಲದೆ ಮಕ್ಕಳಿಗಾಗಿಯೂ ಕವಿತೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾಳೆ.  ಅವರು ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರ ಜೀವನವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

=ಪರಂಪರೆ=

ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್ ಭಾರತೀಯ ಕೋಸ್ಟ್ ಗಾರ್ಡ್ನ ಐಸಿಜಿಎಸ್ ಹಡಗನ್ನು ಗವಿಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಸರ್ಕಾರವು ಜಬಲ್‌ಪುರದ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಕಛೇರಿಯ ಮುಂದೆ ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್ ಅವರ ಪ್ರತಿಮೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.

ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್ ಇವರ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ಆಗಸ್ಟ್ ೬,೧೯೧೭ ರಂದು [[ಅಂಚೆ ಚೀಟಿ]]ಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.

೧೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ ರಂದು, ಸರ್ಚ್ ಇಂಜಿನ್ ಗೂಗಲ್ ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಅವರ ೧೧೭ ನೇ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಂದು ಡೂಡಲ್ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಮರಿಸಿತು. &quot;ಚೌಹಾಣ್ ಅವರ ಕಾವ್ಯವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಅನೇಕ ಭಾರತೀಯ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಭವಿಷ್ಯದ ಪೀಳಿಗೆಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ಯಾಯದ ವಿರುದ್ಧ ನಿಲ್ಲಲು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಪದಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತದೆ&quot; ಎಂದು ಗೂಗಲ್ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಿದೆ.

=ಕೃತಿಗಳು=

==ಕವಿತೆಗಳ ಸಂಗ್ರಹಗಳು==

*ಖಿಲೋನೆವಾಲಾ

*ತ್ರಿಧರ

*ಮುಕುಲ್ (೧೯೩೦)

*ಯೇ ಕದಂಬ್ ಕಾ ಪೆಡ್

ಈ ಸಂಕಲನಗಳು &quot;ಝಾನ್ಸಿ ಕಿ ರಾಣಿ&quot;, &quot;ವೀರೋನ್ ಕಾ ಕೈಸಾ ಹೋ ಬಸಂತ್&quot; ಮತ್ತು &quot;ಯೇ ಕದಂಬ್ ಕಾ ಪೇಡ್&quot; ನಂತಹ ಕೆಲವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕವನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ.

*&quot;ಸೀಧೆ-ಸಾದೆ ಚಿತ್ರ&quot; (೧೯೪೬)

*&quot;ಮೇರಾ ನಯಾ ಬಚ್ಪನ್&quot; (೧೯೪೬)

*&quot;ಬಿಖರೆ ಮೋತಿ&quot; (೧೯೩೨)

*&quot;ಝಾನ್ಸಿ ಕಿ ರಾಣಿ&quot;

==ಸಣ್ಣ ಕಥೆಗಳು==

*ಹಿಂಗ್ವಾಲಾ

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
&lt;References /&gt;

[[ವರ್ಗ:ಕವಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>pn18cchjkhku5ys7rt3lk6f1d6nbrbu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಣುಚಲನವಾದ, ವಸ್ತುವಿನ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123799</id>
    <revision>
      <id>1307010</id>
      <parentid>1161553</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T08:47:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307010</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22513" sha1="l1s6bz0k7zc7nqeako9kpe279vigu0u" xml:space="preserve">'''ವಸ್ತುವಿನ ಅಣುಚಲನವಾದ''' ಇದು, ಒಂದು ವಸ್ತುವು [[ಅಣು]]ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅಣುಗಳ ಯಾದೃಚ್ಛಿಕ ಚಲನೆಯ ರೂಪ ಉಷ್ಣ-ಎಂಬ ಎರಡು ಆಧಾರ ಕಲ್ಪನೆಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ವಸ್ತುವಿನ ಸಮಗ್ರ ರಚನೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ವಾದ (ಕೈನಟಿಕ್ ಥಿಯೊರಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾಟರ್).&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.school-for-champions.com/Science/matter_kinetic_theory.htm |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2020-01-11 |archive-date=2020-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200111170646/http://www.school-for-champions.com/Science/matter_kinetic_theory.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

[[ಅನಿಲ]]ಗಳ ಅಣುಚಲನವಾದ, [[ದ್ರವ]]ಗಳ ಅಣುಚಲನವಾದ ಮತ್ತು ಘನಪದಾರ್ಥಗಳ ಅಣುಚಲನವಾದ ಎಂಬ ಮೂರು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನಿಲಗಳ ಅಣುಚಲನವಾದ : ಒತ್ತಡ (ಪ್ರೆಷರ್) ಅತಿಯಾಗಿಲ್ಲದೆ ಇರುವಾಗ, ಅಂದರೆ [[ಸಾಂದ್ರತೆ]] (ಡೆನ್ಸಿಟಿ) ತಗ್ಗಿನಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಅನಿಲಗಳು ಪಾಲಿಸುವ ಕೆಲವು ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಗ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಆಧಾರದಿಂದ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿದೆ.

==ಬಾಯ್ಲ್ ನಿಯಮ==
ದತ್ತ ರಾಶಿಯ (ಮಾಸ್) ಅನಿಲದ ಉಷ್ಣತೆ (ಟೆಂಪರೇಚರ್) ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವಾಗ ಒತ್ತಡವನ್ನು (ಠಿ) ಮಾತ್ರ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತ ಹೋದರೆ ಅದರ ಘನಗಾತ್ರ (v) ಕುಗ್ಗಲಾರಂಭಿಸುವುದು.&lt;ref&gt;https://www.grc.nasa.gov/www/k-12/airplane/boyle.html&lt;/ref&gt; ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಲವೂ ಠಿ,v ಗಳು ಠಿv=ಸ್ಥಿರಾಂಕ ಎಂಬ ನಿಯಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುವು.&lt;ref&gt;https://courses.lumenlearning.com/introchem/chapter/the-kinetic-molecular-theory-of-matter/&lt;/ref&gt;

==ಚಾಲ್ರ್ಸ್ ನಿಯಮ==
ದತ್ತರಾಶಿಯ ಅನಿಲದ ಒತ್ತಡ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವಾಗ ಅದರ ಘನಗಾತ್ರ ನಿರಪೇಕ್ಷ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಅನುಪಾತೀಯವಾಗಿರುವುದು. ಇದನ್ನು ಸ್ಥಿರಾಂಕ ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು. ಗೆ ಲುಸಾಕ್ ನಿಯಮವೆಂದರೂ ಇದೇ : ಸ್ಥಿರ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅನಿಲದ ಒತ್ತಡ (ಠಿ) ನಿರಪೇಕ್ಷ ಉಷ್ಣತೆಗೆ (ಣ) ಅನುಪಾತೀಯವಾಗಿರುವುದು. ಅಂದರೆ ಸ್ಥಿರಾಂಕ ಈ ಮೂರು ನಿಯಮಗಳು ಆದರ್ಶ ಅನಿಲಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತವೆ. ಒತ್ತಡ, ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣತೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾದಾಗ ಎಂದು ಬರೆಯಬಹುದು.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://ch301.cm.utexas.edu/section2.php?target=gases%2Fgas-laws%2Fcharles-law.html |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-08-09 |archive-date=2020-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200111051728/http://ch301.cm.utexas.edu/section2.php?target=gases%2Fgas-laws%2Fcharles-law.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
==ಡಾಲ್ಟನ್ ಆಂಶಿಕ ಒತ್ತಡಗಳ ನಿಯಮ==
ಒಂದು ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಅನಿಲಗಳಿದ್ದು ಅವು ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಊಹಿಸೋಣ. ಈ ಅನಿಲಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಅಣುಗಳೂ ಪಾತ್ರೆಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಆವರಿಸುತ್ತವೆ. ಅನಿಲಗಳ [[ಮಿಶ್ರಣ]]ದ ಒಟ್ಟು ಒತ್ತಡ ಆ ಮಿಶ್ರಣದ ಘಟಕ ಅನಿಲಗಳು ಒಂಟಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಉಂಟುಮಾಡುವ ಆಂಶಿಕ ಒತ್ತಡಗಳ ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಜಾನ್ ಡಾಲ್ಟನ್ (1766-1844) ಉಪಜ್ಞಿಸುದದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;https://chem.libretexts.org/Bookshelves/Physical_and_Theoretical_Chemistry_Textbook_Maps/Supplemental_Modules_(Physical_and_Theoretical_Chemistry)/Physical_Properties_of_Matter/States_of_Matter/Properties_of_Gases/Gas_Laws/Dalton's_Law_(Law_of_Partial_Pressures)&lt;/ref&gt;
==ಜೌಲ್ ನಿಯಮ==
ಈ ನಿಯಮದಂತೆ ಒಂದು ಅನಿಲದ ರಾಶಿ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುವಾಗ ಅದರಲ್ಲಿ ಅಡಕವಾಗಿರುವ ಶಕ್ತಿ ಅನಿಲದ ಘನಗಾತ್ರವನ್ನವಲಂಬಿಸಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಗಾಳಿ ಹಿಗ್ಗಿ ಶೂನ್ಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ತುಂಬುವಂತೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಅದರ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೂ ಏರ್ಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಅನಿಲದ ಉಷ್ಣತೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಬಗೆಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಸಮೋಷ್ಣತಾರೇಖೆಗಳ (ಐಸೋಥರ್ಮಲ್ಸ್) ನಕ್ಷೆಗಳಿಂದ ತೋರಿಸಬಹುದು.&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/science/Joules-law&lt;/ref&gt;
==ಗೇಲ್ಯುಸಾಕ್ ನಿಯಮ==
ಅನಿಲಗಳು ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದಾಗ ಅವುಗಳ ಘನಗಾತ್ರಗಳೂ ಅನಿಲ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಫಲಿಸುವ ವಸ್ತುಗಳ ಘನಗಾತ್ರಗಳೂ ಒಂದೇ ಉಷ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡಗಳಲ್ಲಿ ಅಳೆದಾಗ ಸರಳ ಅನುಪಾತೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಜೋಸೆಫ್ ಲೂಯಿ ಗೇ ಲುಸಾಕ್ (1778-1850) ಗೌರವಾರ್ಥ ಈ ಹೆಸರು. ನೋಡಿ : ಚಾಲ್ರ್ಸ್ ನಿಯಮ ಉದಾ : 2 ಲೀಟರ್ ಜಲಜನಕ + 1 ಲೀಟರ್ ಆಮ್ಲಜನಕ = 2 ಲೀಟರ್ ನೀರಿನ ಆವಿ; 2 ಲೀಟರ್ ಜಲಜನಕ + 1 ಲೀಟರ್ ಕ್ಲೋರಿನ್ = 2 ಲೀಟರ್ ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಅನಿಲ.&lt;ref&gt;https://www.thoughtco.com/definition-of-gay-lussacs-law-605162&lt;/ref&gt;

==ಅವೊಗ್ಯಾಡ್ರೊ ನಿಯಮ==
ಉಷ್ಣತೆ ಮತ್ತು ಒತ್ತಡಗಳು ಒಂದೇ ಆಗಿರುವಾಗ ಎಲ್ಲ ಅನಿಲಗಳ ಸಮ ಘನಗಾತ್ರಗಳು ಸಮಸಂಖ್ಯೆಯ ಅಣುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಆದರ್ಶ ಅನಿಲಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಷ್ಟೆ ಸತ್ಯ. ಕೌಂಟ್ ಅಮೆಡಿಯೊ ಅವೊಗ್ಯಾಡ್ರೊ (1776-1856) 1811 ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. 
ಅವೊಗ್ಯಾಡ್ರೊ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ, ಪರಮಾಣುಗಳ / ಅಯಾನ್‍ಗಳ / ಎಲೆಕ್ಟ್ರನ್‍ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ [ಯಾವುದೇ ಪದಾರ್ಥಗಳ 1 ಮೋಲ್‍ನಲ್ಲಿರುವ ಅಣುಗಳ / 1 ಮೋಲ್‍ನಲ್ಲಿನ ಅಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ. (ನೋಡಿ- ಪರಮಾಣುತೂಕ)

ಎಲ್ಲ ಅನಿಲಗಳೂ ಒತ್ತಡ ಅತ್ಯಲ್ಪವಾಗಿರುವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ತಿಸುವ ರೀತಿಯನ್ನು ಈವರೆಗೂ ತಿಳಿಸಿರುವ ಸುಲಭರೂಪದ ನಿಯಮಗಳಿಂದ ವಿವರಿಸಬಹುದು. ಈ ಅನುಭವದಿಂದ ಇವೆಲ್ಲದರ ರಚನೆ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿರುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಯಾವ ಅನಿಲವೂ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಬಾಯ್ಲ್ ನಿಯಮಗಳೆರಡನ್ನೂ ಕರಾರುವಕ್ಕಾಗಿ ಪಾಲಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಕರಾರುವಕ್ಕಾಗಿ ಪಾಲಿಸುವ ಅನಿಲವೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಅದನ್ನು ಆದರ್ಶ ಅನಿಲ (ಐಡಿಯಲ್ ಗ್ಯಾಸ್) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇಂಥ ಆದರ್ಶ ಅನಿಲದ ಅಭ್ಯಾಸದಿಂದ ಇದುವರೆಗೆ ವಿವರಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳು ಹೇಗೆ ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವುದು ಸಾಧ್ಯ.&lt;ref&gt;https://www.britannica.com/science/Avogadros-law&lt;/ref&gt;

==ಆದರ್ಶ ಅನಿಲದ ರಚನಾವಿಶೇಷ==
ಅನಿಲ ಗುಣಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುವ ಮಾದರಿಯನ್ನು ನಾವು ತಯಾರಿಸುವಾಗ ರಾಸಾಯನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕಾಣಬರುವ ವಿವಿಧ ಗುಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಸಂಗತಿಯನ್ನು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಡಬೇಕು. ಉಷ್ಣ ಅಥವಾ ಶಾಖವನ್ನು ಒಂದು ವಿಧವಾದ ಶಕ್ತಿ (ಎನರ್ಜಿ) ಎಂದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾವಿಸುತ್ತೇವೆ. ಪದಾರ್ಥದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲ ಅಣುಗಳೂ ಸ್ಥಿರವಾಗಿರದೆ ರಭಸದಿಂದ ಚಲಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಏರ್ಪಡುವ ಶಕ್ತಿಗೆ ಚಲನಶಕ್ತಿ (ಕೈನಟಿಕ್ ಎನರ್ಜಿ) ಎಂದು ಹೆಸರು. ನಾವು ಪರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಅನಿಲದಲ್ಲಿರುವ ಬೇರೆಬೇರೆ ಅಣುಗಳ ಈ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿದರೆ ಅದರ ಒಟ್ಟು ಉಷ್ಣ ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ.

ಊ ಏಕಮಾನದಷ್ಟು ಉಷ್ಣಶಕ್ತಿಯು W ಏಕಮಾನಗಳಷ್ಟು ಯಾಂತ್ರಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಂಡರೆ ಆಗ W=ಎಊ. ಇಲ್ಲಿ ಎ ಉಷ್ಣದ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಸಮಾನ. ಇದೊಂದು ಸ್ಥಿರಾಂಕ=4.185(107 ಎಗ್ರ್ಸ್ / ಕ್ಯಾಲೊರಿ ಪದಾರ್ಥಕ್ಕೆ ನಾವು ಉಷ್ಣವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ಅಣುಗಳೆಲ್ಲಾ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ವೇಗದಿಂದ ರಭಸವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಉಷ್ಣವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಅದರ ಶಕ್ತಿ ಕುಂದಿ, ಅದರ ಅಣುಗಳ ಚಲನೆಯ ರಭಸ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಅನಿಲದ ರಚನೆಯನ್ನು ನಾವು ಚಿತ್ರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಮಾಡುವ ಊಹೆಗಳು ಹೀಗಿರುತ್ತದೆ. 1 ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಣುವೂ ಗೋಳಾಕಾರದ-ಗಟ್ಟಿಯಾದ, ಬಿಲಿಯಡ್ರ್ಸ್ ಎಂಬ ಆಟದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಗುಂಡುಗಳಂತಿವೆ. ಅಣುಗಳ ಸರಾಸರಿ ಅಂತರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಇವು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಗಾತ್ರದವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು. ಈ ಅಣುಗಳು ನಿರಂತರ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಡಿಕ್ಕಿ (ಕೊಲಿಷನ್) ಹೊಡೆದಾಗ ಅಥವಾ ಒಂದು ಅಣು ಪಾತ್ರೆಯ ಗೋಡೆಗೆ ತಗುಲಿದಾಗ ಅದರ ವೇಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪರಿಮಾಣದಲ್ಲೂ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲೂ ವ್ಯತ್ಯಸ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದಾಗ ಎರಡು ಅಣುಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಲದ ಪರಿಮಾಣ ತೀರ ಅಲ್ಪ. ಆದ್ದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಅಣುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗುಂಡೂ ತನ್ನ ಆಯುಷ್ಯವನ್ನೆಲ್ಲಾ ಅತ್ತ ಇತ್ತ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅನಿಲವನ್ನು ತುಂಬಿರುವ ಪಾತ್ರೆಯ ಅಳತೆ ಒಂದು ಲೀಟರ್ ಇದ್ದರೆ ಅಣುಗಳ ಒಟ್ಟಾರೆ ಘನಗಾತ್ರ 1 ಘನ ಮಿ. ಮೀ. ಗೂ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.

ಈ ಅಣುಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದಾಗ ಪರಸ್ಪರ ಶಕ್ತಿ ವರ್ಗಾವಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಒಟ್ಟು ಶಕ್ತಿ ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲೂ ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ. ರಭಸವಾಗಿ ಬೀಸುವ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಮರಳ ಕಣಗಳು ಒಂದು ಪದಾರ್ಥದ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವಾಗ ಅದನ್ನು ಒತ್ತುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಈ ಅಣುಗಳು ಪಾತ್ರೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂತತವಾಗಿ ಬಿದ್ದು ಪ್ರತಿಫಲಿತವಾಗುವುದರಿಂದ ಒತ್ತಡ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.

ಆದರ್ಶ ಅನಿಲದ ರಚನೆಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಊಹೆಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಒಂದು ಅನಿಲದ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಎಂಬ ಸಮೀಕರಣರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ m ಎಂಬುದು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅನಿಲಾಣುವಿನ ರಾಶಿ ; ಟಿ ಎಂಬುದು 1 ಘ. ಸೆಂ. ಮೀ. ನಲ್ಲಿರುವ ಅಣುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ; ಎಂಬುದು ಅನಿಲಾಣುಗಳ ವೇಗಗಳ ವರ್ಗಗಳ ಸರಾಸರಿ (ಮೀನ್‍ಸ್ಕ್ವೇರ್ ವೆಲಾಸಿಟಿ) ಅಂದರೆ,

ಎಂಬುದು ಅನಿಲಾಣುಗಳ ಒಂದೊಂದರ ವೇಗ. 
ಎಂಬುದನ್ನು ವೇಗಗಳ ವರ್ಗಗಳ ಸರಾಸರಿಯ ವರ್ಗಮೂಲ (ರೂಟ್ ಮೀನ್ ಸ್ಕ್ವೇರ್ ವೆಲಾಸಿಟಿ) ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://ch301.cm.utexas.edu/section2.php?target=gases%2Fkmt%2Fvelocity-rms.html |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-08-09 |archive-date=2020-01-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200109215800/http://ch301.cm.utexas.edu/section2.php?target=gases%2Fkmt%2Fvelocity-rms.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಹೀಗೆ ಅನಿಲಗಳ ಅಣುಚಲನವಾದ ಅಣುಗಳ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ಕೆಲವು ಮೂಲಭೂತ ಊಹೆಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸುವುದು. ಈ ವಾದದಲ್ಲಿ ಲಭಿಸುವ ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ : 1 ಬಾಯ್ಲ್, ಚಾಲ್ರ್ಸ್ ಮುಂತಾದ ವಿವಿಧ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. 2 ಅನಿಲಾಣುಗಳ ವೇಗಗಳ ವಿತರಣೆ ಹೇಗೆ ಇದೆಯೆಂದು ಅರಿಯಬಹುದು. ಮಾಧ್ಯ ಮುಕ್ತಪಥ (ಮೀನ್ ಫ್ರೀ ಪಾತ್) : ಅಣುಚಲನವಾದದಲ್ಲಿ ಈ ಪದಸಮೂಹ ಬಹುವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಒಂದು ಅನಿಲದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಅಣುಗಳು ಸದಾ ಎಲ್ಲ ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಚಲಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಪರಸ್ಪರ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆಯುವುದು ಸಹಜ. ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ಅಣುವನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿರಿಸಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದು ಮತ್ತೊಂದು ಅಣುವಿಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದು ಬೇರೆ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ವೇಗದಿಂದ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಸಾಗಿದ ನಂತರ ಮತ್ತೊಂದು ಅಣುವಿನೊಡನೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅದರ ವೇಗ, ದಿಕ್ಕು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ಅದರ ಜೀವಮಾನವೆಲ್ಲ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆಯುವುದು ಕೊಂಚದೂರ ನಿರುಪಾಧಿಕವಾಗಿ ಸಾಗುವುದು, ಮರಳಿ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದು ಮರಳಿ ನಿರುಪಾಧಿಕವಾಗಿ ಸಾಗುವುದು. ಒಂದಾದ ಮೇಲೆ ಒಂದರಂತೆ ಎರಡುಸಲ ಆಗುವ ಡಿಕ್ಕಿಗಳ ನಡುವೆ ಅಣು ಚಲಿಸಿರುವ ದೂರ ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಈ ದೂರ ಹೆಚ್ಚಾಗಿಯೂ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಾವಿರಾರು ಸಲ ಆಗುವ ಡಿಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ, ಅಣು ನಿರುಪಾಧಿಕವಾಗಿ ಸಂಚರಿಸಿದ ದೂರಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರೆ ಅವುಗಳ ಸರಾಸರಿ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಈ ಬೆಲೆಯೇ ಸರಾಸರಿ ಮಾಧ್ಯ ಮುಕ್ತಪಥ.

ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಅಣುಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಡಿಕ್ಕಿವ್ಯಾಸ (ಕೊಲಿಷನ್ ಡಯಾಮೀಟರ್) ಇವು ತಿಳಿದಿದ್ದರೆ ಸರಾಸರಿ ಮಾಧ್ಯ ಮುಕ್ತಪಥವನ್ನು ಗುಣಿಸಬಹುದು.

ಎರಡು ಅಣುಗಳು ಒಂದರ ಸಮೀಪ ಮತ್ತೊಂದು ಬಂದಾಗ ಅವುಗಳ ನಡುವಿನ ದೂರ ಕಿರಿದಾಗುತ್ತ ಬರುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ ಒಂದು ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಡುವ ಪರಸ್ಪರ ವಿಕರ್ಷಣ ಬಲ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಬಲವಾಗಿ ಅವು ದೂರ ದೂರಕ್ಕೆ ಓಡಿಹೋಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗೆ ವಿಕರ್ಷಣೆ ಏರ್ಪಡಲು ಅಣುಗಳ ನಡುವೆ ಇರಬೇಕಾದ ಕನಿಷ್ಠ ದೂರವನ್ನು (ಸಿಗ್ಮ) ಎಂಬ ಪ್ರತೀಕದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಣುಗಳು ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿದ್ದರೂ ಆದರ್ಶ ಅನಿಲದ ಅಣು ಬಿಂದುಗಳೂ ಸಹ ಈ ಡಿಕ್ಕಿವ್ಯಾಸವನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ ಇಷ್ಟೆ. ಇಂಥ ಎರಡು ಅಣುಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ದೂರ ಆದಾಗ ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಡುವ ಪರಸ್ಪರ ವಿಕರ್ಷಣ ಬಲ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಣುಗಳು ದೂರದೂರಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಸರಿಯುತ್ತವೆ.

ಒಂದು ಪಾತ್ರಯೊಳಗಿರುವ ಅಣುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮಿಕ್ಕವುಗಳೆಲ್ಲಾ ನಿಂತಲ್ಲಿಯೇ ನಿಂತು ಚಲನರಹಿತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಊಹೆಮಾಡಿ, ಒಂದು ಅಣು ಮಾತ್ರ ಚಲಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದೂ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಲ ಡಿಕ್ಕಿ ಆದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅದರ ವೇಗ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸರಾಸರಿಯಾಗಿ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದೂ ಭಾವಿಸಬಹುದು. ಚಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಈ ಅಣುವಿನ ಸರಾಸರಿ ಚಲನದೂರವನ್ನು ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಈ ಚಿತ್ರದಿಂದ ಒಂದು ಸಂಗತಿಯನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದು.


ಉದ್ದದ ಮತ್ತು ದೂರ ಎತ್ತರದ ಉರುಳೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಣು ಮಾತ್ರ ಇದ್ದಿರಬೇಕು. ಹೀಗಾದ್ದರಿಂದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಅಣು ಸರಾಸರಿ ಗಾತ್ರದಷ್ಟು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಘ. ಸೆಂ. ಮೀ. ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಅಣುಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ಟಿ ಆಗಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಎಲ್ಲ ಅಣುಗಳು ಓಡಿಯಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಆಗ ಈ ಸರಾಸರಿ ದೂರವನ್ನು ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿ ಅದರ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಎಂದು ಸಾಧಿಸಬಹುದು.

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಪ್ರೋಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್-೨ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ]]
[[ವರ್ಗ:ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ]]
[[ವರ್ಗ:ಮೂಲಭೂತ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು]]</text>
      <sha1>l1s6bz0k7zc7nqeako9kpe279vigu0u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123833</id>
    <revision>
      <id>1307017</id>
      <parentid>1249375</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T11:33:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307017</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23085" sha1="hn1y95vn1pi2zb9sthdvuy48zgjbnst" xml:space="preserve">ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರದಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯ ನಡತೆಯ ಗುರಿಗಳಲ್ಲೊಂದು (ಸೆಲ್ಫ್‍ರಿಯಲೈಸೇಷನ್). [[ಸಂತೋಷ]], ಸೌಖ್ಯ, ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಗಳನ್ನು ಗುರಿಗಳೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿಯೇ ನೀತಿಯ ಅಂತಿಮಗುರಿ ಎಂಬ ವಾದ ಈಚಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತುಂಬ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಪಡೆದಿದೆ. 

==ಹಿನ್ನೆಲೆ==
ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿವಾದವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದವ [[ಜರ್ಮನಿ]]ಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತಾತ್ವಿಕನಾದ ಹೆಗೆಲ್. ಇವನ ಆಂಗ್ಲೇಯ ಅನುಚರರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯರಾದವರು ಎಸ್. ಎಚ್. ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಲೆ, ಟಿ. ಎಚ್. ಗ್ರೀನ್, ಬಿ. ಬೊಸಾಂಕೆ. ಈ ವಾದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲು [[ಆಂಗ್ಲ]]ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ನಿರೂಪಣೆಯಾದದ್ದು ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಲೆಯ ಎಥಿಕಲ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ. ಟಿ. ಎಚ್. ಗ್ರೀನ್‍ನ ಪ್ರಾಲಿಗಮೀನ ಟು ಎಥಿಕ್ಸ್ ಎಂಬ ಗ್ರಂಥ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮಾಣಗ್ರಂಥವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;https://plato.stanford.edu/entries/hegel/&lt;/ref&gt;

==ಪಾಲನೆ==
ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿ ಎಂದರೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ತಮೋತ್ತಮ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಲ್ಲೂ ಸ್ವಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಪರಾರ್ಥ ಎಂಬ ಅರಿವಿದೆ. ಕೆಲವು ವೇಳೆ ನಾವು ಇತರರ ಹಿತವನ್ನು ಗಮನಿಸದೆ ಇತರರ ಹಿತಕ್ಕೆ ಬಾಧೆಯುಂಟಾಗುವಂತೆ ನಮ್ಮ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಆಶೆಪಟ್ಟು ವರ್ತಿಸುತ್ತೇವೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ವೇಳೆ ಹೀಗೆ ವರ್ತಿಸುವುದು ನೀಚವಾದದ್ದು, ಹಾಗೆ ವರ್ತಿಸಿದಾಗ ನಾವು ನೀಚರಾಗಿರುತ್ತೇವೆ, ಉಚ್ಚವಾದುದನ್ನು ಅಲಕ್ಷಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಹೀಗೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚವಾದದ್ದಕ್ಕೂ ನೀಚವಾದದ್ದಕ್ಕೂ ಹೋರಾಟ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇತರರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಾನಿಲ್ಲ, ನನ್ನನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇತರರಿಲ್ಲ. ಇತರರಿಗೆ ಮಂಗಳವಾದುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನನಗೆ ಮಂಗಳವಿಲ್ಲ, ನನ್ನ ಮಂಗಳವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆಯವರ ಮಂಗಳವಿಲ್ಲ. ಸರ್ವಮಂಗಳವೂ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಮಂಗಳಕ್ಕೂ ಆಧಾರ. ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಅದರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊರತಾಗಿ, ಕೇವಲ ಸ್ವಾರ್ಥಪರ ಜೀವನ ಅಸಾಧ್ಯ. ಸ್ವಪರಗಳು ವಿರುದ್ಧವಾದುದಲ್ಲ, ಒಂದನ್ನೊಂದು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ಅವೆರಡಕ್ಕೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ಎರಡನ್ನೂ ಉದ್ಧರಿಸುವ [[ಆತ್ಮ]] ಉತ್ತಮ ಆತ್ಮ. ಆ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ನೀತಿಯ ಗುರಿ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.iep.utm.edu/hegelsoc/ |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2020-01-11 |archive-date=2019-12-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191214171056/https://www.iep.utm.edu/hegelsoc/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
==ಸಮಾಜ==
ಈ ಉತ್ತಮ ಆತ್ಮ ಯಾವುದು, ಎಂಥಾದ್ದು? ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆತ್ಮ ಎಂಬುದು ಈ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಮೊದಲನೆಯ ಉತ್ತರ. ನಾವೂ ಇತರರೂ ಒಬ್ಬರು ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಬಾಧಕರಾಗದಂತೆ ನಮ್ಮನ್ನು ನಡೆಸುವುದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಆತ್ಮ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಆತ್ಮ ಎಂದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ಒಂದು ದೇಹ ಪಡೆದಿರುವಂತೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ದೇಹ ಪಡೆದಿರುವ ಆತ್ಮವಲ್ಲ ಅದು. ಪರಸ್ಪರ ವಿರೋಧಿಗಳಂತೆ ವರ್ತಿಸದೆ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿ ವರ್ತಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೇರಿಸುವ ಚೈತನ್ಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೈತನ್ಯ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬನೂ ತನ್ನದೇ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಗುಣವನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾನೆ. ಆ ಗುಣಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಅವನು ನಡೆದರೆ ಅವನ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಹಾನಿ. ತನ್ನ ಗುಣಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬನೂ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು ಆ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾದುವು, ಸಾಪೇಕ್ಷವಾದುವು. &lt;ref&gt;https://www.amazon.com/Hegel-Short-Introduction-Peter-Singer/dp/019280197X&lt;/ref&gt;

==ಧರ್ಮ==
ಒಬ್ಬನಿಗೆ ದೇಹಶಕ್ತಿ, ದುಡಿಮೆಯ ಶಕ್ತಿ, ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿಯೂ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿಯೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬನಿಗೆ ದೇಹಶಕ್ತಿ ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಶಕ್ತಿಗಳೆಲ್ಲ ಇರುತ್ತವೆ. ಮತ್ತೊಬ್ಬನಿಗೆ ಪ್ರತಿಭೆ, ಪ್ರಜ್ಞೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದು ದುಡಿಮೆಯ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಗುದೊಬ್ಬನಿಗೆ ಯಂತ್ರನಿರ್ಮಾಣ, ಕೈಗಾರಿಕೆ, ಕುಶಲ ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನೈಪುಣ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾದವ ತನ್ನ ಮಂಗಳವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾಗದೆ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಯೋಗ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಆಸಕ್ತನಾದವ ತನಗೂ ಇತರರಿಗೂ ಹಾನಿಕಾರಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನ ಸ್ವಭಾವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವುದು ಸ್ವಧರ್ಮ. ಹೀಗೆ ಸ್ವಧರ್ಮಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡರೆ ಅವನಿಗೂ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗುತ್ತದೆ, ಸಮಾಜಕ್ಕೂ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥವು ನಿರ್ಮತ್ಸರವಾಗಿ ಶುದ್ಧಾಂತಃಕರಣರಾದ ಧರ್ಮಿಷ್ಟರು ಪೂರ್ವಾಪರಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ವಿಮರ್ಶಿಸಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ಕರ್ತವ್ಯಗಳು. ಅವುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟವನಿಗೆ ಸ್ವಶ್ರೇಯಸ್ಸೂ ತಪ್ಪುತ್ತವೆ, ಪರರ ಶ್ರೇಯಸ್ಸಿಗೂ ತಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಧರ್ಮ ಸ್ವಾರ್ಥವಲ್ಲ, ಸಮಾಜಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾದ ಧರ್ಮ. ಸಮಾಜ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ನೀತಿನಿಯಮಗಳು (ಕ್ಯಾಂಟ್ ನಿರೂಪಿಸುವಂತೆ) ಕೇವಲ ಆಂತರಿಕ ನಿಯಮವೂ ಅಲ್ಲ. ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನೀತಿನಿಷ್ಠರೆಂದೂ ತಿಳಿದವರೆಂದೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದವರಿಂದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾದ ಜನರಿಂದ ಆಚರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅದು ಶ್ರೇಯಸ್ಕರವೆಂಬುದು ಅನುಭವ ಸಿದ್ಧವಾಗಿ ಸಮಾಜದಿಂದ ಕ್ರಮಕ್ರಮವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ರೂಪುಗೊಂಡ ನಿಯಮ ಅದು. ಇದು ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಲೆಯ ತತ್ತ್ವಸಿದ್ಧಾಂತ.&lt;ref&gt;https://plato.stanford.edu/entries/bradley/&lt;/ref&gt;

==ನೈತಿಕತೆ==
ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಬಾಧಿತವಲ್ಲ. ಸಮಾಜ ಸದಾ ಪ್ರಗತಿಪರವಲ್ಲ. ಒಂದು ಸಮಾಜದ ನೈತಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇಳಿಮುಖವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಗ್ರೀಸಿನ ಸಮಾಜ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿಖರಕ್ಕೇರಿದ್ದು ಇನ್ನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವನತಿಗೆ ಇಳಿಯಿತು. ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅದು ಮುಟ್ಟಿದ್ದ ಮೇಲಂತಸ್ತನ್ನು ಪುನಃ ಅದು ಮುಟ್ಟಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಬ್ಯಾಬಿಲೋನಿಯ, ಅಸ್ಸೀರಿಯ ಮತ್ತು ಈಜಿಪ್ಟ್ ಸಮಾಜಗಳಂತೂ ನಿರ್ನಾಮವಾದುವು. ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿನಿಯಮಗಳು ಎಲ್ಲ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ಸರಿಯಾದುವು, ಅಭ್ಯುದಯಪರವಾದುವು ಎಂದು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೆ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸಮಾಜ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಯಸ್ಕರವೆಂದು ನಿರ್ಮಿಸಿದ, ಬೆಳೆಸಿದ. ಧರ್ಮ ಇಂದು ಸರಿಯಾದದ್ದೆಂದು ಅಭ್ಯುದಯಕಾರಿಯೆಂದು ಹೇಳಲಾದೀತೆ? ಹಾಗೆ ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಮಹಾತ್ಮಗಾಂಧಿಯವರ ಆತ್ಮಸಂಶೋಧನೆಗೂ ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜಧರ್ಮದ ವಿಮರ್ಶೆಗೂ ಅಗತ್ಯವೇನಿತ್ತು? ಸಮಾಜದ ಚೈತನ್ಯ ಕಾಲದಿಂದ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅದರಿಂದ ಮೀರಿದ ಪರಮಚೈತನ್ಯದಿಂದ, ಪರಮಾತ್ಮದಿಂದ, ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದ ಸಂದೇಶ ಪಡೆದ ಮಹಾತ್ಮರ ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಪಡಬೇಕಾಗುವುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀತಿ ವಿಮರ್ಶಾ ಬುದ್ಧಿಯ ಓರೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಮರ್ಶಾಚೈತನ್ಯ ನೀತಿಗೆ ಗುರಿ. ಇದು ಟಿ. ಎಚ್. ಗ್ರೀನ್ ಎಂಬ ಹೆಗೆಲ್‍ನ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಅನುಯಾಯಿಯ ಸಿದ್ಧಾಂತ.&lt;ref&gt;https://www.bradley.edu/academic/departments/phlrs/minor/phl/{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

==ತೋರಿಕೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಮಾಣ==
ಮೊದಲನೆಯದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೈತನ್ಯನೀತಿವಾದ, ಎರಡನೆಯದು ಸ್ವತಂತ್ರನೀತಿ ಚೈತನ್ಯವಾದ. ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಲೆ ಮತ್ತು ಗ್ರೀನ್ ಇವರಿಬ್ಬರ ವಾದಗಳು ಹಾಗೆ ತೋರಿದರೂ ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ. ಒಂದೊಂದು ನೀತಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಒಂದೊಂದು ಅಂಶವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ವಿಮರ್ಶಾಬುದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಬರ್ಗಸನ್ ಹೇಳುವಂತೆ ಆರ್ಷಜ್ಞಾನ ನೀತಿಯ ನೆಲೆಗೆ ಅಂತಿಮ ಆಧಾರಗಳು. ಆದರೆ ಅವು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಬಾಧಿತವಲ್ಲ. ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅತೀತವಾದ ನೀತಿ ಮೇಲಾದುದು ಎಂದು ಒಬ್ಬ ಘೋಷಿಸಿದಾಗ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲವೇಳುತ್ತದೆ. ತೂಕಡಿಸುವ ಸಮಾಜವನ್ನು ಎಚ್ಚರಗೊಳಿಸಬೇಕಾದಾಗ ಕ್ರಾಂತಿಸ್ಥಿತಿ ಅನಿವಾರ್ಯ. ಅದೇ ಒಂದು ಪ್ರಮಾಣವಲ್ಲ. ಆದರೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಬುದ್ಧಿಜನ್ಯನೀತಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ. ಅದು ಸರಿಯಾದುದಾಗಬಹುದು ಅಥವಾ ತಪ್ಪಾದುದಾದರೂ ಆಗಬಹುದು ಅಥವಾ ಅದು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸತ್ಯವಾಗದಿರಬಹುದು. ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಧದಲ್ಲಿ ಲೋಪ ಬರುವಂತೆ, ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ನೀತಿಯಲ್ಲೂ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಧವಾದ ಲೋಪವಿರಬಹುದು. ಅದನ್ನು ಸಮಾಜ ಆಚರಣೆಗೆ ತಂದ ಹೊರತು, ಅದರ ಲೋಪದೋಷಗಳು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಮರ್ಶಾನೀತಿ ನರುಪಾಧಿಕವೆಂದು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈಗಿರುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿಯೂ ನಿರುಪಾಧಿಕವೆಂದು ಯಾರೂ ಹೇಳಲಾರರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ದೋಷಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿಯಾದರೂ ನಾವು ವಿಚಾರ ನೀತಿಯನ್ನು ಧೈರ್ಯವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದಾಗುವ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಅಗತ್ಯವಾದರೆ ಅದನ್ನು ಉಚಿತವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸರಿಹೋದರೆ ಹೊಸ ವಿಚಾರ ನೀತಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಅದೂ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಪಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನೈತಿಕ ಜೀವನ ಬದಲಾವಣೆ ಇಲ್ಲದ ಜೀವನವಲ್ಲ. ಯಾವ ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಾಗಲಿ ಯಾವದೊಂದು ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಾಗಲಿ ನಮ್ಮ ನೀತಿ ಪರಿಪೂರ್ಣವಲ್ಲ. ಪರಮವೇ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಧರ್ಮ. ಆ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ನಾವು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ಅದನ್ನು ಸಾಧಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನ ಎಷ್ಟು ಎಷ್ಟು ಮುಂದೆ ಸಾಗಿಸಿದರೂ ಆ ಪರಮ ಧರ್ಮಕ್ಕೂ ನಾವು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಆಗಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಆಗಲಿ ಧರ್ಮವೆಂದು ತಿಳಿದಿರುವುದಕ್ಕೂ ಅಂತರವಿದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಯಾವ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಆಗಲಿ ಯಾವುದೊಂದು ನೀತಿಯೇ ಆಗಲಿ ಅದು ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗಾದರೂ ತೋರಿಕೆಯಾಗಿಯೇ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ನೀತಿಗಳೆಲ್ಲ ಒಂದೇ ದರ್ಜೆಯವಲ್ಲ. &lt;ref&gt;https://www.britannica.com/topic/truth-philosophy-and-logic&lt;/ref&gt;

==ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿ==
ಸತ್ಯದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದರ್ಜೆಗಳಿರುವಂತೆಯೇ ನೀತಿಯ ದರ್ಜೆಗಳೂ ಬೇರೆ ಬೇರೆ. ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಮರ್ಪಕವಾದದ್ದು; ಅದರ ಮೂಲಕ ನಮ್ಮ ಆತ್ಮ ಹೆಚ್ಚು ವೈಶಾಲ್ಯ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ; ವಿಶಾಲವಾದ ಆತ್ಮ ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ. ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿಯ ನೀತಿಯನ್ನು ವಿಚಾರ ಮಾಡುವಾಗ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿನಿ ಎಂದರೆ ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆಯೇ ಅಥವಾ ಆತ್ಮ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯೇ? ತನ್ನನ್ನು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅಧೀನಗೊಳಿಸುವುದು ಅಥವಾ ತನ್ನನ್ನು ತನಗಿಂತ ಮೇಲಾದ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸುವುದು ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆ. ಮೊದಲನೆಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಾಗಲಿ ಎರಡನೆಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಾಗಲಿ ನೈತಿಕ ಜೀವನ ಅರ್ಪಣೆಯ ಜೀವನ. ಅಂಥ ಅರ್ಪಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ನೈತಿಕ ಜೀವನ ಅಸಾಧ್ಯ. ಸಮಾಜದ ನೀತಿಗಿಂತ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ನೀತಿಯೇ ಮೇಲು ಎಂದು ತಿಳಿಯುವುದಾಗಲಿ, ತನ್ನ ಆತ್ಮಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲಾದ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ವಿಧೇಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ತನ್ನ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಚ್ಯುತಿಯುಂಟಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವುದಾಗಲಿ, ಸ್ವಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯ ನೀತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟೇ ನೀತಿವಂತನಾದರೂ ಸಮಾಜಕ್ಕಿಂತ ತಾನು ಮೇಲು ಎಂಬ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆ ಅಸಾಧ್ಯ. ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿಯಿಂದ ಭಿನ್ನವಾದ ನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವಾತ ಅಹಂಕಾರದಿಂದ ವರ್ತಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೈತನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲಾದ ಚೈತನ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ವಿಧೇಯನಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನ ನಡತೆ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ವಿಧೇಯವಾದುದಲ್ಲವಾದರೂ ಉತ್ತಮ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ವಿಧೇಯವಾದದ್ದು; ಅವನ ನಡತೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಅರ್ಪಣೆ ಇದೆ. ಸಮಾಜಕ್ಕೂ ವಿಧೇಯನಾಗದೆ, ಉತ್ತಮ ಆತ್ಮಕ್ಕೂ ವಿಧೇಯನಾಗದೆ ಸ್ವಪ್ರತಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ವರ್ತಿಸುವವ ನೀತಿವಂತನಾಗುವುದು ಅಸಂಭವ. ಅಂಥವನು ನೀತಿಭ್ರಷ್ಟನಾಗುವ ಸಂಭವವೇ ಹೆಚ್ಚು. ಬ್ರ್ಯಾಡ್ಲೆ ಹೇಳುವಂತೆ ತಾನು ಸಮಾಜಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀತಿವಂತನೆಂದು ಅಹಂಭಾವದಿಂದ ನಡೆಯುವಾತ ಅನೀತಿಯ ಪ್ರಪಾತಕ್ಕೆ ಬೀಳುವುದರಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ. ಸ್ವಪ್ರತಿಷ್ಠೆ ನಿಜವಾದ ಆತ್ಮಸಾಧನೆಯಾಗಲಾರದು. ಆತ್ಮಸಾಧನೆ ಎಂದರೆ ಉತ್ತಮ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಶರಣನಾಗಿ ನಡೆಯುವುದು. ಇಂಥ ನಡೆವಳಿಕೆ ಪರಿಣಾಮದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆಯೇ. ಕೆಳದರ್ಜೆಯ ಆತ್ಮವನ್ನು ಮೇಲಿನ ದರ್ಜೆಯ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸುವುದು ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆ. ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಅವನ ಕೆಳಗಿನ ದರ್ಜೆಯ ಆತ್ಮ ಅಳಿಯುತ್ತದೆ. ಮೇಲಿನ ದರ್ಜೆಯ ಆತ್ಮ ಏಳುತ್ತದೆ. ಉಳಿಯಲು ಅಳಿ ಎಂದು ಹೆಗೆಲ್ಲನ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾದ ಒಂದು ವಚನವಿದೆ. ಉತ್ತಮಾತ್ಮನಾಗಿ ಬಾಳಲು ಕನಿಷ್ಠಾತ್ಮವನ್ನು ಬಲಿಕೊಡು ಎಂದು ಅದರ ಅರ್ಥ. ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿಯಾದ ಹೊರತು ಆತ್ಮಾರ್ಪಣೆಗೆ ಅರ್ಥವಿಲ್ಲ. ಕೀಳಾದುದನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮೇಲಾದುದನ್ನು ಮೂಢ ಕೂಡ ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬುದ್ಧಿ ಇರುವಾತ ತೊಗರಿಬೇಳೆಯನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ತುಂಬೆಯಸೊಪ್ಪನ್ನು ಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ; ತುಂಬೆಯಸೊಪ್ಪನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ತೊಗರಿಬೇಳೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸದಾ ಸಿದ್ಧನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.&lt;ref&gt;https://plato.stanford.edu/entries/bradley-regress/&lt;/ref&gt;

ಹೆಗೆಲ್‍ನ ಅನುಯಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರ್ನಾಡ್ ಬೊಸಾಂಕೆ ಆತ್ಮಸಿದ್ಧಿಯೆಂದರೆ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಿದ್ಧಿ, ರಿಯಲೈಸೇಷನ್ ಆಫ್ ವ್ಯಾಲ್ಯು ಎಂಬ ಹೊಸ ವಾದವನ್ನು ಮಂಡಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಪುರುಷನಿಲ್ಲದೆ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಿದ್ಧಿಯಾಗಲಿ, ಪುರುಷಾರ್ಥವಿಲ್ಲದ ಪುರುಷನಾಗಲಿ ಅಚಿಂತ್ಯ. ಆದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಅಂಶವೇನೆಂದರೆ ಧರ್ಮ ಇತರ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳಿಂದ ಬೇರೆಯಲ್ಲ; ಅವುಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳ ಸಮನ್ವಯ ಜೀವನದ ಅಂತಿಮ ಧ್ಯೇಯ. ಅದೇ ನೀತಿಯ ಅಂತಿಮ ಗುರಿ. ಬೊಸಾಂಕೆಯ ವಾದಕ್ಕೂ ಭಾರತೀಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಗೂ ಸಾಮ್ಯ ಕಾಣುತ್ತದೆ. 

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಪ್ರೋಜೆಕ್ಟ್ ಟೈಗರ್-೨ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂಪ್ರದಾಯ]]
[[ವರ್ಗ:ನಾಗರೀಕತೆ]]</text>
      <sha1>hn1y95vn1pi2zb9sthdvuy48zgjbnst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ರೋಶೊಮೋನ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124121</id>
    <revision>
      <id>1306965</id>
      <parentid>1058020</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T19:24:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306965</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8781" sha1="cvmmyjg17pqln5fn11owikis8ahfvqc" xml:space="preserve">{{Infobox film
| name           = ರಾಶೋಮನ್
| image          = Rashomon poster 2.jpg
| caption        = 1962 ರ ಮರು-ಬಿಡುಗಡೆಯ ಮೂಲ ಜಪಾನೀಸ್ ಪೋಸ್ಟರ್
| director       =  [[ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ]]
| producer       = ಮಿನೋರು ಜಿಂಗೊ
| screenplay     = {{plainlist |
* ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ 
* ಶಿನೋಬು ಹಶಿಮೊಟೊ
}}
| based on       = {{Based on|&quot;ಇನ್ ಎ ಗ್ರೊವ್ &quot;|ರೈನೋಸುಕ್ ಅಕುಟಗಾವಾ}}&lt;!-- The film credits Ryūnosuke Akutagawa's &quot;In a Grove&quot; as the film's only source material --&gt;
| starring       = {{plainlist |
* ತೋಶಿರೋ ಮಿಫ್ಯೂನ್
* ಮಾಚಿಕೊ ಕ್ಯೋ 
* ಮಸಾಯುಕಿ ಮೋರಿ 
* ತಕಾಶಿ ಶಿಮುರಾ 
* ಚಿಯಾಕಿ ಮಿನೋರು
}}
| music          = ಫ್ಯೂಮಿಯೊ ಹಯಾಕಾ
| cinematography = ಕಝ್ಹೋ ಮಿಯಾಗಾವಾ 
| editing        = ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ 
| studio         = ಡೈಯಿ ಫಿಲ್ಮ್
| distributor    = ಡೈಯಿ ಫಿಲ್ಮ್ 
| released       = {{film date|1950|8|25}}
| runtime        = 88 ನಿಮಿಷಗಳು
| country        = [[ಜಪಾನ್]]
| language       = [[ಜಪಾನಿ ಭಾಷೆ|ಜಪಾನಿ]]
| budget         = $250,000
| gross          = $96,568 (US)&lt;ref&gt;https://www.the-numbers.com/movie/Rashomon#tab=summary&lt;/ref&gt;
}}

{{nihongo|'''''ರಾಶೋಮನ್'''''|羅生門|Rashōmon}} ಇದು 1950 ಜಿದೈಗೆಕಿ ಪ್ರಕಾರದ ಜಪಾನೀಸ್ ಚಲನಚಿತ್ರ ಇದನ್ನು ನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದರು [[ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ]]ಯು ಸಿನಿಮಾಟೋಗ್ರಾಫರ್ ಕಝ್ಹೋ ಮಿಯಾಗಾವಾ ಅವರ ನಿಕಟ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Rashomon |url=https://www.criterion.com/films/307-rashomon |website=[[The Criterion Collection]] |accessdate=21 November 2018 |language=en}}&lt;/ref&gt; ಮುಖ್ಯಭೂಮಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೋಶಿರೋ ಮಿಫ್ಯೂನ್, ಮಾಚಿಕೊ ಕ್ಯೋ, ಮಸಾಯುಕಿ ಮೋರಿ, ತಕಾಶಿ ಶಿಮುರಾ, ಚಿಯಾಕಿ ಮಿನೋರು ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಚಲನಚಿತ್ರವು ರೈನೋಸುಕ್ ಅಕುಟಗಾವಾ ಅವರ ಸಣ್ಣ ಕಥೆ ''ರಾಶೆಮೊನ್'' ಇಂದಲೂ ಹಾಗೂ ಅಕುಟಗಾವಾ ಅವರ 1922 ರ ಸಣ್ಣ ಕಥೆ &quot;ಎ ಗ್ರೋವ್&quot; ಆಧರಿಸಿದೆ, ಇದು ಪಾತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಕಥಾವಸ್ತುವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಥೆ 8 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕ್ಯೋಟೋ ದ್ವಾರವಾದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thecrimson.com/article/1993/12/2/rashomon-is-truly-classic-even-if/|title=`Rashomon' Is Truly Classic, Even If Truth Is Unknowable {{!}} News {{!}} The Harvard Crimson|website=www.thecrimson.com|language=en|access-date=2019-11-30}}&lt;/ref&gt;.

ಒಂದೇ ಘಟನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿನಿಷ್ಠ, ಪರ್ಯಾಯ, ಸ್ವಯಂ-ಸೇವೆ ಮತ್ತು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕ ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ವಿವಿಧ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಥಾವಸ್ತುವಿನ ಸಾಧನಕ್ಕೆ ಈ ಚಲನಚಿತ್ರವು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ರಾಶೋಮನ್ ಜಪಾನಿನ ಚಲನಚಿತ್ರದ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ವಿಶ್ವ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಿದರು&lt;ref&gt;Wheeler Winston Dixon, Gwendolyn Audrey Foster: ''A Short History of Film''. Rutgers University Press, 2008, {{ISBN|9780813544755}}, p. [https://books.google.com/books?id=FP9w48VwwVUC&amp;pg=PA203 203]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Catherine Russell: ''Classical Japanese Cinema Revisited''. Bloomsbury Publishing, 2011, {{ISBN|9781441107770}}, [https://books.google.com/books?id=2XQFMwzpHQsC&amp;pg=PT99 chapter 4 ''The Cinema of Akira Kurosawa'']&lt;/ref&gt;ಇದು 1951 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವೆನಿಸ್ ಚಲನಚಿತ್ರೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡನ್ ಲಯನ್ ಮತ್ತು 1952 ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ 24 ನೇ [[ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಮೋಷನ್ ಪಿಕ್ಚರ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಸೈನ್ಸಸ್|ಅಕಾಡೆಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಕಾಡೆಮಿ ಗೌರವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಇದುವರೆಗೆ ಮಾಡಿದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ರಾಶೋಮನ್ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಚಿತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

==ಕಥೆ ==
ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನ ಅತ್ಯಾಚಾರ ಮತ್ತು ಕೊಲೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಡಕಾಯಿತರು (ತಾಜೋಮಾರು), ಬಲಿಪಶು (ಸಮುರಾಯ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ), ಕೊಲೆಗಾರ (ಸಮುರಾಯ್), ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷಿ (ಕಟ್ಟಿಗೆಯನ) ಒಂದೇ ಘಟನೆಯನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚಿತ್ರದ ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಯಾರು ಇದನ್ನು ಹೇಳಿದರು ಎಂದು ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ.

'''ದರೋಡೆಕೋರರ ಕಥೆ'''
'''ಹೆಂಡತಿಯ ಕಥೆ '''
'''ಸಮುರಾಯ್ ಕಥೆ '''
'''ಕಟ್ಟಿಗೆಯನ ಕಥೆ ''''
'''ಫಲಿತಾಂಶ'''
ಕಿಕೋರಿ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವಳು ಮಗುವಿನ ಕೂಗು ಕೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಲುಕ್‌ out ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಗುವನ್ನು ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕೈಬಿಡಲಾಗಿದೆ. ಮೂರನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಮಗುವಿನೊಂದಿಗೆ ಇರಿಸಲಾದ ಕಂಕಣ ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಈ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ನಿಂದಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಮೂರನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಉರುವಲನ್ನು ನಿಂದಿಸುತ್ತಾನೆ.

==ಪಾತ್ರವರ್ಗ==
* ತಕಾಶಿ ಶಿಮುರಾ ಯು ಮರದ ಕಟ್ಟರ್ ಕಿಕೋರಿಯಂತೆ
* ಮಿನೊರು ಚಿಯಾಕಿ ಯು ಪಾದ್ರಿ ತಬಿ ಹಾಶಿ ಆಗಿ
* ಕಿಚಿಜಿರೋ ಯುಡಾ ಯು ಕೇಳುಗನಾಗಿ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿ
* ತೋಶಿರೋ ಮಿಫ್ಯೂನ್ ಯು ತಾಜಾಮರು, ಡಕಾಯಿತನಾಗಿ
* ಮಾಚಿಕೊ ಕೈ ಯು ಸಮುರಾಯ್ ಅವರ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿ
* ಮಸಾಯುಕಿ ಮೋರಿ ಯು ಪತಿ ಸಮುರಾಯ್ ಆಗಿ
* ನೊರಿಕೊ ಹೊನ್ಮಾ ಯು ಮೈಕೊ ಮಾಧ್ಯಮ
* ಡೈಸುಕ್ ಕಾಟೆ ಯು ಹೌಬೆನ್, ಪೊಲೀಸ್

==ನೋಡಿ==
* [[ಅಕಿರಾ ಕುರೋಸಾವಾ]]

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{reflist}}

== ಹೊರಗಿನ ಸಂಪರ್ಕಗಳು ==
{{commons|Category:Akira Kurosawa}}
* {{imdb name|id=0000041|name=Akira Kurosawa}}
* [http://www.japan-zone.com/modern/kurosawa_akira.shtml Profile at Japan Zone]
* [http://www2.tky.3web.ne.jp/~adk/kurosawa/AKpage.html Akira Kurosawa Database] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070124122914/http://www2.tky.3web.ne.jp/~adk/kurosawa/AKpage.html |date=2007-01-24 }}
* [http://www.boheme-magazine.net/july03/ikiru.html Bohème Magazine] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927194100/http://www.boheme-magazine.net/july03/ikiru.html |date=2007-09-27 }} ''Ikiru'': The Art of Living
* [http://www.quad4x.net/yojinbo/ Japanese Film - Kurosawa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070115231521/http://www.quad4x.net/yojinbo/ |date=2007-01-15 }}
* [http://akirakurosawa.info/ Akira Kurosawa News and Information]
[[ವರ್ಗ:ಚಿತ್ರರಂಗ]]
[[ವರ್ಗ:ನಿರ್ದೇಶಕರು]]
[[ವರ್ಗ:ನಿರ್ಮಾಪಕರು]]</text>
      <sha1>cvmmyjg17pqln5fn11owikis8ahfvqc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಿ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀವಾದ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>126303</id>
    <revision>
      <id>1306994</id>
      <parentid>1286567</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T03:47:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306994</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44520" sha1="frqngwpwcy3xrq1du7wznblfmofk2by" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:Commuting by bicycle.jpg|border|thumb|351x351px|ಟಿವೊಲಿ ಅಡಿಹಾದಿ, ಲುಬ್ಲಾನ, ಸ್ಲೊವೆನಿಯದಲ್ಲಿ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಿ,  ೨೦೧೬]]
[[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್ (ಸೈಕಲ್)]] ಬಹುಪಾಲು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು.&lt;ref name=&quot;Willard&quot;&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/wheelwithinwheel00williala/page/10|title=A Wheel Within a Wheel: How I Learned to Ride the Bicycle with Some Reflection By the Way|last=Willard|first=Frances Elizabeth|date=1895|publisher=Fleming H. Revell Company|access-date=March 23, 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stanton&quot;&gt;{{Cite web|url=https://www.loc.gov/resource/mss41210.mss41210-002_00609_00616/?sp=6|title=Elizabeth Cady Stanton Papers: Speeches and Writings- 1902 Articles; Undated; &quot;Shall Women Ride the Bicycle?&quot; undated|last=Stanton|first=Elizabeth Cady|website=Library of Congress|publisher=Library of Congress|access-date=23 March 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Progress&quot;/&gt; 1890 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಮತ್ತು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಸಮಾಜವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದ [[ಬೈಸಿಕಲ್ ಕ್ರೇಜ್ |ಬೈಸಿಕಲ್ ಕ್ರೇಜ್‌ನ]] (ಸೈಕಲ್ ಹುಚ್ಚು) ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬೈಸಿಕಲ್ ಮಹಿಳೆಯರ ಪಾತ್ರದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Rubinstein|first=David|title=Cycling in the 1890s|journal=Victorian Studies|date=1977|volume=21|issue=1|pages=47–71|jstor=3825934}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳಾ ಚಳವಳಿಗೆ ಬೈಸಿಕಲ್‌ಗಳ ಕೊಡುಗೆಯೆಂದರೆ, ಅದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಲನಶೀಲತೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು.&lt;ref name=&quot;Medicine&quot;&gt;{{Cite journal|last=Hallenbeck|first=Sarah|title=Riding Out of Bounds: Women Bicyclists' Embodied Medical Authority|journal=Rhetoric Review|date=2010|volume=29|issue=4|pages=327–345|jstor=40997180|doi=10.1080/07350198.2010.510054}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ತ್ರೀಸಮಾನತಾವಾದಿ [[ಅನ್ನಿ ಲಂಡಂಡರಿ|ಅನ್ನಿ ಲಂಡನ್‌ಡೆರ್ರಿ]] ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ  ಜಗತ್ತಿನಾದ್ಯಂತದ ಬೈಸಿಕಲ್ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದಳು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.vice.com/en_uk/article/nzx7ab/annie-londonderry-the-self-promoting-feminist-who-biked-around-the-world|title=Annie Londonderry: the Self-Promoting Feminist Who Biked Around the World|last=Blickenstaff|first=Brian|date=23 September 2016|work=Vice|access-date=1 March 2020|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://totalwomenscycling.com/lifestyle/10-things-didnt-know-annie-londonderry|title=10 Things you Didn't Know about Annie Londonderry|work=Total Women's Cycling|access-date=1 March 2020|archive-date=18 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230418041231/https://totalwomenscycling.com/lifestyle/10-things-didnt-know-annie-londonderry|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jwa&quot;&gt;{{Cite web|url=http://jwa.org/thisweek/jun/25/1894/annie-cohen-kopchovsky|title=First woman to cycle the globe begins journey|date=25 June 1894|publisher=Jewish Women's Archive|access-date=September 21, 2016}}&lt;/ref&gt; ಅಮೇರಿಕನ್ ಬೈಸಿಕಲ್ ಕಂಪನಿಗಳು ನೀಡುವ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪಾವತಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಂದಾಗಿ, ಬೈಸಿಕಲ್ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕೈಗೆಟುಕುವಂತಿತ್ತು.  ಆದಾಗ್ಯೂ, ಬೈಸಿಕಲ್ ಉನ್ನತ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಶ್ವೇತವರ್ಣೀಯ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು.  ಇದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಖಾಸಗಿ ಅಥವಾ ದೇಶೀಯ ವಲಯದಲ್ಲಿ &quot;ಆರೈಕೆದಾರರು, ಹೆಂಡತಿಯರು ಮತ್ತು ತಾಯಂದಿರಾಗಿ&quot; ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Petty|first=Ross D.|title=Bicycling in Minneapolis in the Early 20th Century|journal=Minnesota History|date=2010|volume=62|issue=3|pages=66–101|jstor=25769527}}&lt;/ref&gt;

''ಬೈಕ್ಸ್ ಇನ್ ಸ್ಪೇಸ್'' ಬೈಸಿಕಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀವಾದದ ವಿಷಯದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಸರಣಿಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://takingthelane.com/bikes-in-space/|title=Bikes in Space {{!}} Taking the Lane|website=takingthelane.com|language=en-US|access-date=2018-08-14}}&lt;/ref&gt;

== ಬೈಸಿಕಲ್ ಕ್ರೇಜ್‌ಗೂ ಮುಂಚೆ ==
1890 ರ ಮೊದಲು, [[ಸೈಕಲ್]] ಒಂದು ವಿಭಿನ್ನ ವಾಹನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದು ಅಷ್ಟೊಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. 1860 ಮತ್ತು 1880 ರ ದಶಕಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಬೈಸಿಕಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅಥವಾ ಹೈ ವೀಲರ್ (ಎತ್ತರದ ಚಕ್ರಗಳು) ಆಗಿದ್ದವು. ಅವುಗಳು ಕಲಿಯಲು ಕಷ್ಟ ಮತ್ತು ಬಳಸಲು ಅಪಾಯಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದವು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಸೈಕಲ್‌ ಅನ್ನು ಪುರುಷರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಎರಡು ಆಸನಗಳ ಬೆರೆಯುವ, ಟಂಡೆಮ್ ಮತ್ತು ಟ್ರೈಸಿಕಲ್ನಂತಹ (ಮೂರ್ಗಾಲಿ) ಸೈಕಲ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಅವಕಾಶವಿತ್ತು. 1860 ರ ದಶಕದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ,  ಜೋಡಿ ಸವಾರಿ ಮಹಿಳಾ-ಪುರುಷರಿಬ್ಬರಿಗೂ ನೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಯಿತು. ಈ ವಾಹನಗಳು ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ-ಸಮಾಜಿಕೀಕರಣದ ಹೊಸ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು. ಆದಾಗ್ಯೂ, 1880 ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದವರೆಗೆ, ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಮಹಿಳೆಯರು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಪುರುಷರ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಒಬ್ಬ ಪುರುಷನ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯು, ಮಹಿಳೆಯನ್ನು [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಕು]] ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಅಪಾಯಗಳಿಂದ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ, ಆ ಮೂಲಕ ಪುರುಷರು  ಅಧಿಕಾರ ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ನಡುವಿನ ಸಾಮಾಜಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಹವರ್ತಿ ಸವಾರಿ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಕವಾಗಿದ್ದರೂ, ಆ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷನಿಗೆ [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ ಎಂದು ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಈ ಮೂಲಕ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಪುರುಷರಿಗಿಂತ ಕೆಳಮಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೇ ಇರಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Progress&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Bloomers&quot;/&gt;[[ಚಿತ್ರ:Cycling Amsterdam 03.jpg|thumb|ಆಮ್ಸ್ಟರ್‌ಡ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಿ, 2014 |350x350px]]
== ಉಡುಪು ==
1885 ಮತ್ತು 1895 ರ ನಡುವೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಹಿಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಅನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿ, ಸುರಕ್ಷಿತ ಬೈಸಿಕಲ್ ಆಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;Progress&quot;&gt;{{Cite journal|last=Harmond|first=Richard|title=Progress and Flight: An Interpretation of the American Cycle Craze of the 1890s|journal=Journal of Social History|date=1971|volume=5|issue=2|pages=235–257|jstor=3786413|doi=10.1353/jsh/5.2.235}}&lt;/ref&gt; ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ, ಮಹಿಳೆಯರ ಬಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಡ್ರಾಪ್ ಫ್ರೇಮ್‌‌ನೊಂದಿಗೆ(ಬಗ್ಗಿದ ಚೌಕಟ್ಟು) ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸುರಕ್ಷತಾ ಬೈಸಿಕಲ್ ಅನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.

ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಕಾಲದ ಉದ್ದನೆಯ ಸ್ಕರ್ಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ರವಿಕೆಗಳು ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ, [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್‌ಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತಹ]] ಹಲವಾರು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಎರಡುಕಾಲಿನ ಲಂಗಗಳು, ಲಂಗಗಳನ್ನು ಮೊಣಕಾಲಿನ ಬಳಿ ಭದ್ರಗೊಳಿಸಲು ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ಬಿಗಿಯಾದ ಒಳ ಉಡುಪಿನೊಂದಿಗೆ ಸಡಿಲಾದ-ಭದ್ರವಾದ ಹೊರ‌ಉಡುಪು, ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳು ಬೆಳಕಿಗೆ ಬಂದವು.

ಎಲ್ಲಾ [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ವೇಷಭೂಷಣಗಳಲ್ಲಿ, ಬ್ಲೂಮರ್ ಈ ಕಾಲಗಟ್ಟದ ಸೂಚಿಯಾಗಿ ನಮೂದಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಪಾದದ ಬಳಿ ಸೇರುತ್ತಿದ್ದ ಪೂರ್ಣ ಪ್ಯಾಂಟ್, ತೊಡೆ-ಉದ್ದದ ಸ್ಕರ್ಟ್ನೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಫ್ಯಾಶನ್ ಜಾಕೆಟ್ನೊಂದಿಗೆ ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Bloomers&quot;/&gt;

ಇಂತಹ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ದೊರಕಿತ್ತು. ಎಲಿಝಬೆತ್ ಕ್ಯಾಡಿ ಸ್ಟಾಂಟನ್ ಮಹಿಳೆಯರ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಪ್ರಶ್ನೆಬಗ್ಗೆ,

{{ನುಡಿಮುತ್ತು|To sum up, I would say, let women ride…. If some prefer the [bulk] skirts flying in the wind exhausted in the wheels let them run the risk of their folly; If others prefer bloomers let them enjoy their choice- if others prefer knickerbockers, leave them in peace.[2]}}

ಅನುವಾದ: ಮಹಿಳೆಯರ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದೊಟ್ಟಿಗೆ, ಅವರಿಚ್ಚೆಯ ಉಡುಗೆಯನ್ನೂ ಧರಿಸಲು ನಾವು ಬಿಡುವ.

ಬೈಸಿಕಲ್ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗಾಗಿಯೇ ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಲೇಖಕರು ಬೈಸಿಕಲ್ ವೇಷಭೂಷಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದರಿಂದ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Betsey&quot;&gt;{{Cite book|title=Betsey Jane on Wheels: A Tale of the Bicycle Craze|last=Brown|first=Herbert E.|date=1895|publisher=W. B. Conkey}}&lt;/ref&gt; ಎರಡೂ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಧರಿಸುವ ಬಟ್ಟೆಯ ಬಗೆಗಿನ ನಿರ್ಧಾರವು ಮಹಿಳೆಯ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಯ್ಕೆಯಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಈ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ,  ಮಹಿಳೆಯರು ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಸಮಕಾಲೀನ ಧಿರಿಸು ಧರಿಸುವುದರಿಂದ ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಸವಾರರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಇಂತಹ  ಧಿರಿಸುಗಳನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಈ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವು ಬೈಸಿಕಲ್ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Bloomers&quot;&gt;{{Cite journal|last=Christie-Robin|first=J.|last2=Ozada|first2=B. T.|last3=Lòpex-Gydosh|first3=D.|title=From Bustles to Bloomers: Exploring the Bicycle's Influence on American Women's Fashion, 1880-1914|journal=The Journal of American Culture|date=2012|volume=35|issue=4|id={{ProQuest|1285120225}}}}&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Mary and her Lamb, by Mary R Bassett.jpg|thumb|ಮೇರಿ ಮತ್ತು ಅವಳ ಕುರಿಮರಿ, ಮೇರಿ ಬಾಸ್ಸೆಟ್ ರವರಿಂದ ಚಿತ್ರಿತ]]
ಬಹುಪಾಲು, ಪುರುಷರು [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಉಡುಪು ಧರಿಸುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಮುಖ್ಯ ವಿರೋಧಿಗಳಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲೂ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಬ್ಲೂಮೆರ್‌ಗಳ ವಿರೋಧಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಕಾಲದ ಬಹಳಷ್ಟು ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸ್ಟಾನಿಸ್ಲಾಸ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಜ್ ಬರೆದ 1895 ರಿಂದ “ಮೇರಿ ಹ್ಯಾಡ್ ಎ ಲಿಟಲ್ ಲ್ಯಾಂಬ್” ನ ಒಂದು ಚಿತ್ರಣವು ಒಂದು ಪದ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: 
{{ನುಡಿಮುತ್ತು|“Dear Mary,” said the little lamb,“It gives me quite a fright To see the girls on bicycles, They’re such a novel sight.Why is it they all Bloomers wear?The sight my blood congeals.”Then Mary touched her forehead thus, And gently murmured: “Wheels.”}}
ಅನುವಾದ: 
{{ನುಡಿಮುತ್ತು|ಕುರಿಮರಿ ಮೇರಿಯನ್ನು &quot;ಹುಡುಗಿಯರು ಸೈಕಲ್ ತುಳಿಯುವದನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ನನಗೆ ಭಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೆಂತಹ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ನೋಟ. ಅವರೆಲ್ಲ ಬ್ಲೂಮರ್‌ಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ? ಈ ನೋಟ ನನ್ನ ಕಣ್ಣಿನ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ.&quot; ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ, ಮೇರಿ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಹಣೆ ಸವರಿ, &quot;ಚಕ್ರಗಳು&quot; ಎಂದು ಪಿಸುನುಡಿದಳು.}}
[[ಚಿತ್ರ:Bloomer-Club-cigars-satire-p-adv054.JPG|left|thumb|400x400px|ಸಿಗಾರ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಮೇಲಿನ ಮುಚ್ಚಳದ ಮೇಲೆ ಮುದ್ರಿಸಿದ ತೀವ್ರ ವಿಡಂಬನಾತ್ಮಕ, ಮಹಿಳೆಯರು ಬಹಳವೇ ಮುಂದುವರೆದು, ಪುರುಷರ ಸಮಾನವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಚಿತ್ರ,  1890]]
ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ನ ಧಿರಿಸು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಧರಿಸುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಕಲ್ಪನೆಯು ಕೆಲವು ಪುರುಷರನ್ನು ತಳಮಳಗೊಳಿಸಿತು. ಅವರು ಈ ಧಿರಿಸುಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಬ್ಲೂಮೆರ್‌ಗಳನ್ನು ಕೊಳಕು ಅಥವಾ ನಾಚಿಕೆಗೇಡಿನಂತೆ ನೋಡಿದರು.  ಈ ಬೈಸಿಕಲ್ ಧಿರಿಸುಗಳನ್ನು ದೈಹಿಕ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಮಹಿಳೆಯರಂತೆ ಪುರುಷರ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಕಬಳಿಸುವ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸ್ತ್ರೀತ್ವ ಮತ್ತು ಪುರುಷತ್ವದ ನಡುವಿನ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ಮಸುಕಾಗಿಸುವ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಂತೆ ಕಂಡರು.  ಸ್ತ್ರೀ-ಪುರುಷರರಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾದ ಸಂಗತಿಗಳ ಬದಲಾವಣೆ ಸೂಚನೆಗಳು ಇವರಲ್ಲಿ ಭಯ ಭಿತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಭಯವು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ, ಮಹಿಳೆಯರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ

ವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬ ವಾಸ್ತವಿಕ ಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಈ ಹಿಂದೆ ಇದನ್ನು ಪುಲ್ಲಿಂಗ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Progress&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Bloomers&quot;/&gt;

== 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ==
ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ವೈದ್ಯರು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ವ್ಯಾಯಾಮ ಮಾಡಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಯಿತು. ಹಾಗಿದ್ದರೂ, ಅತಿಯಾದ ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ನ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವೈದ್ಯರು ಚಿಂತಿತರಾಗಿದ್ದರು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇದು ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ. &quot; ದಿ ಲಿಟರರಿ ಡೈಜೆಸ್ಟ್ &quot; ನಲ್ಲಿನ 1895 ರ ಲೇಖನವು ಆ ಕಾಲದ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ವಿಮರ್ಶಿಸಿತ್ತ, ಸೈಕಲ್ ಮುಖದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಿತು ಮತ್ತು &quot;ದ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್‌ಫೀಲ್ಡ್  ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್&quot; ಪತ್ರಿಕೆಯು &quot;ಮಹಿಳೆಯರು, ಹುಡುಗಿಯರು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯವಯಸ್ಕ ಪುರುಷರ&quot; ಅತಿಯಾದ ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ವಿರುದ್ಧ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ನೀಡಿತ್ತು ಎಂದು ಉಲ್ಲಖಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;lit&quot;&gt;{{Cite journal|journal=[[The Literary Digest]]|date=7 September 1895|page=8 (548)|volume=11|issue=19|title=The 'Bicycle Face'|url=https://books.google.com/books?id=Eqk5AQAAMAAJ&amp;pg=PA548}}&lt;/ref&gt; ಸೈಕಲ್ ಮುಖವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಂಪೇರಿದ ಮುಖ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಸುಕಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಕೆಳಗೆ ಕಪ್ಪು ನೆರೆಗಳ ಪ್ರಾರಂಭ, ಮತ್ತು ಯಾವಾಗಲೂ ದಣಿದಂತೆ ಕಾಣುವುದು ಸೈಕಲ್ ಮುಖದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಾಗಿದ್ದವು.  ಈ ಲೇಖನಗಳು ವಿಪರೀತ ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಮೆಡ್ಡಗಣ್ಣಿನ ಗಂಟಲುವಾಳ, ಕರುಳುವಾಳ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಉರಿಯೂತದಂತಹ ಅನೇಕ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟಿದ್ದವು.&lt;ref name=&quot;shadwell&quot;&gt;{{Cite journal|url=http://garethrees.org/2012/01/10/shadwell/|title=The hidden dangers of cycling|journal=[[National Review (London)|National Review]]|date=1 February 1897|first=A.|last=Shadwell|access-date=28 ಮಾರ್ಚ್ 2020|archive-date=2 ನವೆಂಬರ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191102003132/https://garethrees.org/2012/01/10/shadwell/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ಲೇಖನವನ್ನು ತರುವಾಯ  ''ದ ಅಡ್ವರ್‌ಟಿಸರ್ನಲ್ಲಿ'' ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://nla.gov.au/nla.news-page2324407|title=The Intoxicating Bicycle|date=16 March 1897|work=[[The Advertiser (Adelaide)|The Advertiser]]|location=[[Adelaide]]|page=6}}&lt;/ref&gt; ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಈ ರೋಗನಿರ್ಣಯಗಳು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯರು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರ ದೇಹವನ್ನು ಹೇಗೆ ದುರ್ಬಲವಾಗಿ ನೋಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ.

[[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ  ವೈದ್ಯರು ಹೊಂದಿದ್ದ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾಳಜಿ ಎಂದರೆ, ಅವರ ಲೈಂಗಿಕ ಆರೋಗ್ಯ. [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಸೀಟ್, ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ಹಸ್ತಮೈಥುನವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವೈದ್ಯರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಯಾವುದನ್ನಾದರೂ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಕಾಲು ಹಾಕಿ ಮಾಡುವ ಸವಾರಿ ಯಾವುದೇ ಮಹಿಳೆಗೂ ಸಹ ತುಂಬಾ ಪುರುಷತ್ವದ ಸಂಕೇತದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಹಸ್ತಮೈಥುನಕ್ಕೆ ಬೈಸಿಕಲ್ ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಈ ವೈದ್ಯರು ವೈದ್ಯಕೀಯ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರವಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: [[ಚಿತ್ರ:Amsterdam_cycle_chic.jpg|thumb|ಆಮ್ಸ್ಟರ್‌ಡ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಿ, 2009 |alt=|467x467px]]{{ನುಡಿಮುತ್ತು|The saddle can be tilted in every bicycle as desired… In this way a girl… could, by carrying the front peak or pommel high, or by relaxing the stretched leather in order to let it form a deep, hammock-like concavity which would fit itself snugly over the entire vulva and reach up in front, bring about constant friction over the clitoris and labia. This pressure would be much increased by stooping forward and the warmth generated from vigorous exercise might further increase feeling.}}
ಅನುವಾದ: 
{{ನುಡಿಮುತ್ತು|ಸೈಕಲ್ ಕೂರುವ ಸೀಟ್‌ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಬೇಕೋ ಹಾಗೆ ತಿರುಗಿಸಬಹುದು.... ಇದನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಹುಡುಗಿಯರು... ಸೈಕಲ್ ಮೇಲೆ ನೇತಾಡುತ್ತ, ತಮ್ಮ ಚಂದ್ರನಾಡಿ ಮತ್ತು ಯೋನಿಯ ಮೇಲೆ ಉಜ್ಜಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.}}
ಈ ವೈದ್ಯರು ಲೈಂಗಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಲೈಂಗಿಕ ನೈತಿಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಯುವತಿಯರು ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಪರಿಶುದ್ಧರಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿತ್ತು. ಅವರ ಲೈಂಗಿಕ ಮುಗ್ಧತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ಅವರಿಗೆ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದಲೇ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಲೈಂಗಿಕ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದು ಅವರ ಲೈಂಗಿಕ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುತ್ತದೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಲೈಂಗಿಕ ನೈತಿಕತೆಯ ಲಿಂಗ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸುವ ಬೆದರಿಕೆಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿತ್ತಾದ್ದರಿಂದ, ಬೈಸಿಕಲ್ ಅನ್ನು ಪುಲ್ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಮಸುಕುಗೊಳಿಸುವಂತೆ ನೋಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Medicine&quot;/&gt; [[ಚಿತ್ರ:En_man_och_en_kvinna_i_eleganta_friluftskläder._Velocipeddräkt_med_påknäppt_kjol_samt_Turistdräkt_-_Nordiska_Museet_-_NMA.0034164.jpg|thumb|ಬೈಸಿಕಲ್ ಧಿರಿಸಿನಲ್ಲಿರುವ ಮಹಿಳೆ ಮತ್ತು ಸ್ಕರ್ಟ್ ಮೇಲೆ ಬಟನ್ ಇದ್ದು ಅದನ್ನು ರೇನ್‌ಕೋಟ್‌ನಂತೆ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿತ್ತು |alt=|464x464px]]ಪುರುಷ ವೈದ್ಯರು ಬೈಸಿಕಲ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಅವರ ದೇಹದ ದೌರ್ಬಲ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ದೇಹವು ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವದನ್ನು [[ನಿಯತಕಾಲಿಕ|ನಿಯತಕಾಲಿಕೆ]] ಲೇಖನಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಮೇರಿ ಬಿಸ್ಲ್ಯಾಂಡ್, ಮೇರಿ ಸಾರ್ಜೆಂಟ್ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್, ಮತ್ತು ಎಮ್ಮಾ ಮೊಫೆಟ್ ಟಿಂಗ್ ಅವರಂತಹ ಮಹಿಳೆಯರು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಈ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿದರು. ಈ ಮಹಿಳೆಯರು, ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ದೀರ್ಘ-ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಸ್ನಾಯುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸವಾರರು ಭಾವನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸಂತೋಷದಿಂದಿರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ದೈಹಿಕ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ತಾವೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲು, [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್‌]] ಬಳಸಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೇ, ಮಹಿಳಾ ಸವಾರರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಗಮನಕ್ಕೆ ತಂದರು. [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಅವರನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ಬಲಪಡಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ತಮ್ಮ ದೇಹದ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಕ್ಕನ್ನು ನೀಡುವುದಲ್ಲದೆ, ಅವರ ಹಿಂದಿನ ಮನೆಯೊಳಗಿನ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಮೀರಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Garvey|first=Ellen Gruber|title=Reframing the Bicycle: Advertising-Supported Magazines and Scorching Women|journal=American Quarterly|date=1995|volume=47|issue=1|pages=66–101|jstor=2713325|doi=10.2307/2713325}}&lt;/ref&gt;

ಬೈಸಿಕಲ್ ಉತ್ಸಾಹಿಗಳು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವನ್ನು ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ, ಒಬ್ಬರ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ದೈಹಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ ಎಂದೇ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;herlihy&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=VDlaT0KxJfAC&amp;pg=PA272|title=Bicycle: The History|last=Herlihy|first=David V.|publisher=[[Yale University Press]]|year=2006|isbn=978-0300120479|pages=270–273}}&lt;/ref&gt;

== ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹಿಳಾ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರರು ==
ಬೈಸಿಕಲ್ ಪ್ರವಾಸವು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಸಾಹಸ ಪ್ರಯಾಣವಾಗಿದೆ, ಆ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಕನು ಬೈಸಿಕಲ್ ಅನ್ನು ಸಾರಿಗೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾನೆ. ಬೈಸಿಕಲ್ ಪ್ರಯಾಣಿಕನು ತನ್ನ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಬುಟ್ಟಿಗಳನ್ನೂ ಸಹ ಬಳಸಬಹುದು. ಟೆಂಟ್ ಉಪಕರಣಗಳು, ಅಡುಗೆ ಪರಿಕರಗಳು, ಪ್ರಥಮ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಔಷಧಿಗಳು, ದುರಸ್ತಿ ಸಾಧನಗಳು, ಅಡುಗೆ ಇಂಧನ, ನೀರಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ದಿನಗಳ ಆಹಾರ ಸರಬರಾಜುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಅಂತಹ ಪ್ರಯಾಣವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸ್ವಾವಲಂಬಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು. ''ವುಮೆನ್ ಸೈಕಲ್ ದಿ ವರ್ಲ್ಡ್'' ಅಂತಹ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ, ಇದು ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹಿಳಾ ದೂರದ-ಸೈಕ್ಲಿಸ್ಟ್‌ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವರ ಬ್ಲಾಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://womencycletheworld.org/about|title=About|website=Women Cycle The World|access-date=29 February 2020|archive-date=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229161507/http://womencycletheworld.org/about|url-status=deviated|archivedate=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200229161507/http://womencycletheworld.org/about}}&lt;/ref&gt; ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ರೆಬೆಕಾ ಲೋವೆ [[ಇರಾನ್]] ದಾಟಿದರು, ಡೆರ್ಲಾ ಮರ್ಫಿ [[ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ]]ವನ್ನು ದಾಟಿದರು ಮತ್ತು ಹೆಲೆನ್ ಲಾಯ್ಡ್ [[ಆಫ್ರಿಕಾ]]ವನ್ನು ದಾಟಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/magazine-39351162|title=Is it foolish for a woman to cycle alone across the Middle East?|date=1 April 2017|work=BBC News|access-date=29 February 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Desert snow : one girl's take on Africa by bike|last=Lloyd|first=Helen|date=2013|isbn=9780957660601}}&lt;/ref&gt; ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹಿಳಾ ಸೈಕಲ್ ಸವಾರಳಾದ ಲೊರೆಟ್ಟಾ ಹೆಂಡರ್ಸನ್ ಬರೆದ ''ವಾವ್ - ವುಮೆನ್ ಆನ್ ವೀಲ್ಸ್ (WOW)'' ಪುಸ್ತಕವು ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ 245 ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಮಹಿಳಾ ಸೈಕಲ್ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://womentravelblog.com/travel-resources/travel-books/wow-women-wheels/|title=WOW - Women on Wheels - a book for women cyclists|last=Rosemary|date=14 October 2016|website=Women Travel The World}}&lt;/ref&gt; 1894-95ರ ಹಿಂದೆಯೇ ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ, ಅನ್ನಿ ಲಂಡಂಡರಿ.&lt;ref name=&quot;jwa&quot;/&gt;

ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ತ್ರೀ ದೂರದ-ಸೈಕ್ಲಿಸ್ಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಭೇಟಿಯಾದವರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಎತ್ತುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bicycletouringpro.com/can-women-travel-alone-shirine-taylor/|title=Is It Safe For Women To Go Bicycle Touring Alone?|last=Buhring|first=Juliana|website=bicycletouringpro.com|access-date=29 February 2020|archive-date=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229154507/https://bicycletouringpro.com/can-women-travel-alone-shirine-taylor/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://bicycletouringpro.com/can-women-travel-alone-shirine-taylor/|title=Is It Safe For Women To Go Bicycle Touring Alone?|website=bicycletouringpro.com|access-date=29 February 2020|archive-date=29 ಫೆಬ್ರವರಿ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229154507/https://bicycletouringpro.com/can-women-travel-alone-shirine-taylor/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಗಮ್ಯಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಂಶೋಧಿಸುವುದು, ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಬೇರೆಲ್ಲ ವಾಹನ ಚಾಲಕರಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುವುದು, ಮತ್ತು [[ಕ್ಯಾಂಪಿಂಗ್]], ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಉಪಾಹಾರ ಮತ್ತು ಮುಂದೆ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಸ್ನಾನದಂತಹ ವಸತಿ ಆಯ್ಕೆಗಳನ್ನು ಯೋಜಿಸುವಂತಹ ಉತ್ತೇಜಕ ಮಾತುಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಯುಕ್ತ ಸಲಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಇಂತಹ ಮೂಲಗಳು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬರುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The Rough Guide to First-Time Asia|last=Lesley Reader|last2=Lesley Ridout|publisher=The Rough Guide|year=2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.sheelaghdaly.com/safe-solo-bike-tour/|title=7 Tips for a Safe Solo Bike Tour|last=Sheelagh|year=2019|website=sheelaghdaly.com}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.bicycletravellingwomen.com/anna-kitlar-bikexploring/|title=Anna Kitlar ~ Bikexploring ~ Bikepacking|last=Anna Kitlar|year=2017|website=bicycletravellingwomen.com|access-date=2020-03-28|archive-date=2020-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218203940/http://www.bicycletravellingwomen.com/anna-kitlar-bikexploring/|url-status=deviated|archivedate=2020-02-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200218203940/http://www.bicycletravellingwomen.com/anna-kitlar-bikexploring/}}&lt;/ref&gt;

== ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು ==
[[ಚಿತ್ರ:A wheel within a wheel page 56.jpg|thumb|&quot;ಅ ವ್ಹೀಲ್ ವಿಥಿನ್ ಅ ವ್ಹೀಲ್&quot; ಪುಸ್ತಕದ ಒಂದು ಪುಟ]]
1890 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಪುರುಷರು [[ಸೈಕಲ್|ಬೈಸಿಕಲ್]] ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ಸ್ವ-ಸಹಾಯ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಈ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ಬೈಸಿಕಲ್‌ನ ಪ್ರಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆಗಳು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. [[ಮಹಿಳೆಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆತ್ಮಸಂಯಮ ಒಕ್ಕೂಟ|ವುಮನ್ಸ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಟೆಂಪರೆನ್ಸ್ ಯೂನಿಯನ್]] (ಡಬ್ಲ್ಯುಸಿಟಿಯು) ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಎಲಿಜಬೆತ್ ವಿಲ್ಲರ್ಡ್]] ಅವರು “ಎ ವೀಲ್ ವಿಥಿನ್ ಎ ವೀಲ್” ಎಂಬ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಕಲಿಯುವುದರ ಮೂಲಕ ತಾವು ಪಡೆದ ಸಂತೋಷ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೇ,  ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಮದ್ಯಪಾನ ಕುಡಿಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಬಲವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಗಿ ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಿದರು ಎಂದೂ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Willard&quot;/&gt;

[[ಎಲಿಜಬೆತ್ ಕ್ಯಾಡಿ ಸ್ಟಾಂಟನ್]] ಬೈಸಿಕಲ್ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವ ಒಂದು ಸಾಧನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;vivanco&quot;&gt;{{Cite book|title=Reconsidering the Bicycle: An Anthropological Perspective on a New (old) Thing|last=Vivanco|first=Luis Antonio|publisher=Routledge|year=2013|isbn=978-0415503884|pages=32–34}}&lt;/ref&gt; [[ಸುಸಾನ್ ಬಿ. ಆಂಟನಿ|ಸುಸಾನ್ ಬಿ. ಆಂಥೋನಿ]] 1896 ರಲ್ಲಿ: &quot;ನಾನು ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಬಗ್ಗೆ ಏನು ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತೇನೆಂದರೆ,.ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ವಿಮೋಚನೆ ಮಾಡಲು ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. ಮಹಿಳೆ ಚಕ್ರದ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ನೋಡಿದಾಗಲೆಲ್ಲಾ ನಾನು ಎದ್ದುನಿಂತು, ಬಹಳ ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತೇನೆ. &quot; ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಪ್ರಯಾಣ ಮತ್ತು ಸಾಹಸದ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಮಾರುಹೋದ ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಗ್ರಿಮ್‌ಶಾ, ವಿಕ್ಟೋರಿಯನ್ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹೀಗೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ, &quot;ದಂಗೆಕೋರ ಮಗಳು-ಆಗ ಅವರು ಅವರನ್ನು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದದು. ನಾನು ಕಷ್ಟದಿಂದ ಬೈಸಿಕಲ್ ಖರೀದಿಸಿದೆ. ನಾನು ಅದನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸದೆ, ಹಲವು ಮೈಲುಗಳಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಕುದುರೆಗಳಿಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಸವಾರಿ ಮಾಡಿದೆ. ಜಗತ್ತು ನನ್ನ ಮುಂದೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿತು. ಮತ್ತು ನನ್ನ ಇಪ್ಪತ್ತೊಂದನೇ ಹುಟ್ಟುಹಬ್ಬದ ಉದಯವಾದ ತಕ್ಷಣ, ದಂಗೆ ಎದ್ದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಜಗತ್ತು ಏನು ಕೊಡಬಹುದೆಂದು ನೋಡಲು ನಾನು ಮನೆಯಿಂದ ದೂರ ಹೋದೆ. &quot; &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://grimshaworigin.org/prominent-grimshaw-individuals/beatrice-grimshaw-south-pacific/#Autobiography|title=How I found adventure|last=Grimshaw|first=Beatrice|date=April 1939|access-date=6 August 2016}}&lt;/ref&gt;

ಈ ಎಲ್ಲ ಮಹಿಳೆಯರ ಅನುಭವಗಳ ಒಳಗೆ, ಪ್ರಪಂಚವು ಅವರಿಗೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಅನುಭವವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯಕ್ಕೆ ಬಿಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಹಾಗೆ ಮಾಡುವಾಗ ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಜೀವನ ಸವೆಸುವುದರಿಂದ ಪಾರಾಗಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ಅಂದಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ರೂಢಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿರಿಸಿದ್ದವು. ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುವ ಹೊಸ ಅವಕಾಶಗಳ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರು ಮನಗೊಂಡರು. ಈ ವಾಚನಗೋಷ್ಠಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಮಾಜದ ಸಕ್ರಿಯ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ನೋಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Willard&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Betsey&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/commonsenseofbic00ward|title=Bicycling For Ladies|last=Ward|first=Maria E.|date=1896|publisher=Brentano's}}&lt;/ref&gt;

== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ ==

* {{Cite book|url=https://archive.org/details/wheelsofchangeho0000macy|title=Wheels of Change: How Women Rode the Bicycle to Freedom (With a Few Flat Tires Along the Way)|last=Macy|first=Sue|publisher=[[National Geographic (magazine)|National Geographic]]|year=2011|isbn=978-1426307614|url-access=registration}} &lt;bdi&gt; {{Cite book|url=https://archive.org/details/wheelsofchangeho0000macy|title=Wheels of Change: How Women Rode the Bicycle to Freedom (With a Few Flat Tires Along the Way)|last=Macy|first=Sue|publisher=[[National Geographic (magazine)|National Geographic]]|year=2011|isbn=978-1426307614|url-access=registration}} &lt;/bdi&gt; {{Cite book|url=https://archive.org/details/wheelsofchangeho0000macy|title=Wheels of Change: How Women Rode the Bicycle to Freedom (With a Few Flat Tires Along the Way)|last=Macy|first=Sue|publisher=[[National Geographic (magazine)|National Geographic]]|year=2011|isbn=978-1426307614|url-access=registration}} 
* {{Cite journal|url=http://garethrees.org/2012/01/10/shadwell/|title=The hidden dangers of cycling|journal=[[National Review (London)|National Review]]|date=1 February 1897|first=A.|last=Shadwell|access-date=28 ಮಾರ್ಚ್ 2020|archive-date=2 ನವೆಂಬರ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191102003132/https://garethrees.org/2012/01/10/shadwell/|url-status=dead}}

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ]]
[[ವರ್ಗ:ಸೈಕಲ್]]
[[ವರ್ಗ:ಇತಿಹಾಸ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಲವ್ಸ್ ವಿಮೆನ್ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಿಯಾ ಸ್ಪರ್ಧೆಗೆ ಬರೆದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>frqngwpwcy3xrq1du7wznblfmofk2by</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>128455</id>
    <revision>
      <id>1306980</id>
      <parentid>1081178</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T00:13:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306980</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11055" sha1="lqppujo1bqjiw1oqlensy031e7du8t4" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name        = ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ
| image       = [[File:Shravan Gupta.jpg|thumb|]]
| alt         = 
| caption     = 
| birth_name  = ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ 
| birth_date  = ೧೯೭೩
| birth_place =
| death_date  =
| death_place = 
| nationality = ಭಾರತೀಯ 
| education  =   ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿ
| alma_mater  = ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್
| other_names = 
| occupation  = ಎಂಜಿಎಫ್ ಸಮೂಹದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು
| known_for   = ಡಿಮಾರ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಕರು
| website     = [https://shravangupta.com/ shravangupta.com]
}}

'''ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ''' (ಜನನ ೧೯೭೩)ರವರು ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ಎಂಜಿಎಫ್ ಸಮೂಹದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಮತ್ತು ಎಮರ್ ಎಂಜಿಎಫ್ ಲ್ಯಾಂಡ್ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;toi&quot;&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Shravan-Gupta-appears-in-CBI-court/articleshow/15624405.cms|title=Shravan Gupta appears in CBI court|date=August 24, 2012|publisher=[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.livemint.com/Home-Page/X8RiQIJADhSR1iwkbv9nsM/Gupta-brothers-of-MGF-Group-split.html|title=Gupta brothers of MGF Group split|last=Nair|first=Shraddha|date=August 17, 2010|publisher=[[Livemint]]}}&lt;/ref&gt; ಅವರು  ಎಮಾರ್ ಮತ್ತು ಎಂಜಿಎಫ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳ ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಹಿಂದೆ ಅವರು ಎಮಾರ್ ಎಂಜಿಎಫ್‌ನ ಎಂಡಿ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;business-standard1&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/ed-seizes-rs-102-8-mn-assets-from-emaar-mgf-md-shravan-gupta-under-fema-118121500622_1.html|title=ED seizes Rs 102.8-mn assets from Emaar MGF MD Shravan Gupta under FEMA|date=December 15, 2018|publisher=[[Business Standard]]}}&lt;/ref&gt; 

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==
ಗುಪ್ತಾರವರು ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್‌ನಿಂದ ವಾಣಿಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;cnbc&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.youtube.com/watch?v=uHCtMIMG5qo&amp;feature=youtu.be|title=Young Turks Season 2 Episode 22 Part 1 Spearheading The Retail &amp; property development (MGF)|date=July 29, 2013|publisher=[[CNBC-TV18]]}}&lt;/ref&gt; 

== ವೃತ್ತಿ ==
ಅವರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬ ಸೇವೆಗಳ ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳಾದ &lt;ref name=&quot;cnbc&quot;/&gt; ಮೋಟಾರ್ ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ಗೆ ಸೇರಿದರು. (ಎಂಜಿಎಫ್), ಇದನ್ನು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ಮಾರ್ಚ್ ೩೦, ೨೦೦೭ ರವರೆಗೆ ಮೋಟಾರ್ ಮತ್ತು ಜನರಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್‌ನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. 

೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ, ಶ್ರವಣ್ ಎಂಜಿಎಫ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಾಗ ಎಂಜಿಎಫ್ ಗ್ರೂಪ್ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಆಗಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಯಿತು. ಕಂಪನಿಯು ವಸತಿ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಸ್ಥಳಗಳ ಜೊತೆಗೆ ೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಚದರ ಅಡಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಜಾಗವನ್ನು ರಚಿಸಿತು ಮತ್ತು [[ಗುರಗಾಂವ್|ಗುರ್ಗಾಂವ್‌ನ]] ದಿ ಮೆಟ್ರೊಪಾಲಿಟನ್, [[ಲಂಡನ್|ದಿ ಮೆಟ್ರೊಪೊಲಿಸ್]] ಮತ್ತು ಮೆಗಾಸಿಟಿ ಮಾಲ್, ಸಿಟಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ ಮತ್ತು [[ದೆಹಲಿ]] ಮತ್ತು [[ಜೈಪುರ|ಜೈಪುರದ]] ಎಂಜಿಎಫ್ ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ ಮಾಲ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಶಾಪಿಂಗ್ ಮಾಲ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. &lt;ref name=&quot;aninews&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.aninews.in/news/business/mgf-poised-for-the-next-phase-of-growth20190212122615/|title=MGF poised for the next phase of growth|date=February 12, 2019|publisher=[[Asian News International]]}}&lt;/ref&gt; 

೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ, ಗುಪ್ತಾ ಅವರ ಎಂಜಿಎಫ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ಸ್ ಎಮಾರ್ ಪ್ರಾಪರ್ಟೀಸ್ ಪಿಜೆಎಸ್ಸಿ ದುಬೈ ಜೊತೆ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟರು. ರಿಯಾಲ್ಟಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನು ತಂದಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.khaleejtimes.com/article/20051217/ARTICLE/312179982/1036|title=Emaar-MGF brings large FDI to India|date=December 17, 2005|publisher=[[Khaleej Times]]|access-date=ಜೂನ್ 7, 2020|archive-date=ಫೆಬ್ರವರಿ 21, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190221165644/https://www.khaleejtimes.com/article/20051217/ARTICLE/312179982/1036|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ತನ್ನ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೮,೫೦೦ ಕೋಟಿ ರೂ. ಗಳನ್ನು  ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಿತು &lt;ref name=&quot;economictimes&quot;&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/indl-goods/svs/construction/emaar-mgf-md-shravan-gupta-steps-down/articleshow/52693303.cms|title=Emaar MGF MD Shravan Gupta steps down|date=June 10, 2016|publisher=[[The Economic Times]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;aninews&quot;/&gt; 

ಜೂನ್ ೨೦೧೬ರಲ್ಲಿ, ಎಮಾರ್ ಎಂಜಿಎಫ್ನ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು ಎಂಡಿ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಶ್ರವಣ್ ಅವರು ದುಬೈ ಮೂಲದ ಎಮಾರ್ ಪ್ರಾಪರ್ಟೀಸ್ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಎಂಜಿಎಫ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಎರಡು ಜಂಟಿ ಸಹಭಾಗಿತ್ವ ಪಾಲುದಾರರ ಭಾಗವಾಗಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಪುನಃ ರಚಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಹುದ್ದೆಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು ಎಂದು  [[ದಿ ಎಕನಾಮಿಕ್‌ ಟೈಮ್ಸ್|ದಿ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಅವರಿಂದ]] ವರದಿಯಾಗಿದೆ. &lt;ref name=&quot;economictimes&quot;/&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.pressreader.com/india/the-times-of-india-new-delhi-edition/20070625/283841504012957|title=Reaching for the sky in Dubai|date=June 25, 2007|publisher=[[ The Times of India]] ([[ನವ ದೆಹಲಿ]] edition)}}&lt;/ref&gt; 

== ಕಾನೂನು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ==
ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ ₹ ೧೦೨.೮ ಮಿಲಿಯನ್ ಮೌಲ್ಯದ  ಸ್ವತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿದೇಶಿ ವಿನಿಮಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕಾಯ್ದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ ೩೭ ಎ (೧) ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯವು ಗುಪ್ತಾ ಅವರಿಂದ  ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. &lt;ref name=&quot;business-standard1&quot;/&gt; ಅವರ ಒಂದು ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ತನಿಖಾ ಬ್ಯೂರೋ ತನಿಖೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. &lt;ref name=&quot;toi&quot;/&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/emmar-mgf-vice-chairmam-shravan-gupta-grilled-by-cbi/articleshow/10682693.cms|title=Emmar MGF Vice-Chairmam Shravan Gupta grilled by CBI|date=November 10, 2011|publisher=[[The Economic Times]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/apiic-emaar-case-shravan-gupta-to-appear-before-cbi-tomorrow/articleshow/15619223.cms|title=APIIC-Emaar case: Shravan Gupta to appear before CBI tomorrow|date=August 23, 2012|publisher=[[The Economic Times]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/CBI-court-reserves-orders-on-non-bailable-warrant-against-Shravan-Gupta/articleshow/14812225.cms|title=CBI court reserves orders on non bailable warrant against Shravan Gupta|date=July 11, 2012|publisher=[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ]]}}&lt;/ref&gt; 

== ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ ==
ಅವರು ಶಿಲ್ಪಾ ಗುಪ್ತಾ ಅವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ  ಮತ್ತು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;cnbc&quot;/&gt; 

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist|30em}}

== ಬಾಹ್ಯ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು ==

* [https://shravangupta.com/ ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ] ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ 
* [https://www.business-standard.com/article/news-ani/mgf-group-achieving-heights-under-shravan-gupta-119100700388_1.html/ ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ] ಬಿಸಿನೆಸ್ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ [https://www.business-standard.com/article/news-ani/mgf-group-achieving-heights-under-shravan-gupta-119100700388_1.html/ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಎಂಜಿಎಫ್ ಗ್ರೂಪ್ ಎತ್ತರವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತಿದೆ] 
* [https://in.news.yahoo.com/shravan-gupta-taking-mgf-group-heights-123708060.html/ ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ ಎಂಜಿಎಫ್ ಗ್ರೂಪ್ ಅನ್ನು ಹೊಸ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುವುದು] ಯಾಹೂ ನ್ಯೂಸ್ 
* [https://www.aninews.in/news/business/shravan-gupta-taking-mgf-group-to-new-heights20190930180708/ ಶ್ರವಣ್ ಗುಪ್ತಾ ಎಂಜಿಎಫ್ ಗ್ರೂಪ್ ಅನ್ನು ಹೊಸ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ] ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಎನ್‌ಐ ನ್ಯೂಸ್ 
[[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:೧೯೭೩ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು]]</text>
      <sha1>lqppujo1bqjiw1oqlensy031e7du8t4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136745</id>
    <revision>
      <id>1306982</id>
      <parentid>1304633</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T00:20:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306982</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="122092" sha1="jems6fymla1p6nhisp6yjs1gfmqcan9" xml:space="preserve">{{Infobox religious group|group=Sri Vaishnavism|image=Srirangamlong view.jpg|caption='''Srirangam Temple'''|scriptures=[[Vedas]], [[Upanishads]], [[Bhagavat Gita]], [[Brahma Sutra]], [[Pancharatra]], [[Naalayira Divya Prabhandham|Prabhandham]]{{Sfn|Ranjeeta Dutta|2007|pp=22-43}}{{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1988|pp=3-8}}|regions=[[ಭಾರತ]], [[Nepal]]|religions=[[Vaishnavism]] (Hinduism)|languages=[[Tamil language|Tamil]], [[Sanskrit]] &lt;ref name=TirupatiHistory2&gt;{{cite book|title=	India's communities |url=https://books.google.com/books?id=Jw9uAAAAMAAJ&amp;q=sri+vaishnavism+and+telugu|access-date=10 December 2018|isbn=9780195633542|last1=Singh|first1=Kumar Suresh|last2=India|first2=Anthropological Survey of|year=1998}}&lt;/ref&gt;}}  
'''ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ''' ಅಥವಾ '''ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯವು''' [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ]] [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ]] ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಒಂದು ಪಂಥ. {{Sfn|Matchett|2000}} ಈ ಹೆಸರು [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ದೇವಿಯನ್ನು (ಶ್ರೀ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ &quot;ಪವಿತ್ರ, ಪೂಜ್ಯ&quot; ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣು ದೇವರು.]] {{Sfn|Matchett|2000}} {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}}

ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಅದರ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಮತ್ತು ಪಂಚರಾತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಆಳ್ವಾರರು|ಅಳ್ವಾರರು]]  ತಮ್ಮ ದಿವ್ಯಾ ಪ್ರಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಿದರು. {{Sfn|Lester|1966}} {{Sfn|Francis Clooney|Tony Stewart|2004}} {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}} ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕ್ರಿ.ಶ 10ನೇ ಶತಮಾನದ [[ನಾಥಮುನಿ]] {{Sfn|Flood|1996}} ; ಇದರ ಕೇಂದ್ರ ದಾರ್ಶನಿಕ 11 ನೇ ಶತಮಾನದ [[ರಾಮಾನುಜ]] , ಹಿಂದೂ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ''[[ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ]]'' (&quot;ಅರ್ಹ ದ್ವಿ-ಅಲ್ಲದ&quot;) [[ವೇದಾಂತ]] ಉಪ-ಶಾಲೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ. {{Sfn|Morgan|1953}} {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}} ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು 16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ಇದನ್ನು [[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|ವಡಕಲೈ]] (ವೇದಗಳು, ''ದಿವ್ಯ ಪ್ರಬಂಧ'', [[ಭಕ್ತಿ]], ಮತ್ತು [[ಪುಣ್ಯ]] - [[ಕರ್ಮಯೋಗ|ಕರ್ಮಗಳನ್ನು]] ಮೊದಲ ಆದ್ಯತೆಯಾಗಿ ನೀಡುವ ಪಂಥ [[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|) ಮತ್ತು ತೆಂಕಲೈ]] ''(ದಿವ್ಯ ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು'' , ವೇದಗಳು ಮತ್ತು [[ಭಕ್ತಿ]] ಮೊದಲ ಆದ್ಯತೆಯಾಗಿ ನೀಡುವ ಪಂಥ). {{Sfn|Mumme|1987}} {{Sfn|Bryant|2007}} ತೇಂಕಲೈ ಅವರು ಶ್ರೀ ಮಾನವಾಲಾ ಮಾಮುನಿಗಳ ಅವರ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ವಡಕಲೈ ಅವರು ಶ್ರೀ [[ವೇದಾಂತ ದೇಶಿಕ|ವೇದಾಂತ ದೇಸಿಕ]] ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವರು ಮತ್ತು ಇತರ ವೈಷ್ಣವ ಗುಂಪುಗಳ ನಡುವಿನ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ಅವರ ವೇದಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ. ಇತರ ವೈಷ್ಣವ ಗುಂಪುಗಳು [[ಇಂದ್ರ]], ಸವಿತರ್, ಭಾಗಾ, [[ರುದ್ರ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ರುದ್ರ]] ಮುಂತಾದ [[ಋಗ್ವೇದದ ದೇವತೆಗಳು|ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳನ್ನು]] ತಮ್ಮ [[ಪುರಾಣಗಳು|ಪುರಾಣ]] [[ನಾರಾಯಣ|ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಂತೆಯೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದರೆ, ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವರು ಇವುಗಳನ್ನು ನಾರಾಯಣನ]] ವಿಭಿನ್ನ ಹೆಸರುಗಳು / ಪಾತ್ರಗಳು / ರೂಪಗಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಇಡೀ ವೇದಗಳನ್ನು ವಿಷ್ಣು ಪೂಜೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ . ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವರು ''ರುದ್ರಮ್'' ''ನಂತಹ ವೈದಿಕ ಸುಕ್ತಗಳನ್ನು'' (ಸ್ತುತಿಗೀತೆಗಳನ್ನು) ಸೇರಿಸಲು ಪಂಚರಾತ್ರ ''[[ಹೋಮ|ಹೋಮಗಳನ್ನು]]'' (ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು) ಪುನರ್ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ವೈದಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

== ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ==
ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ (IAST : Śrīvaiṣṇavism) ಎಂಬ ಹೆಸರು ''ಶ್ರೀ'' ಮತ್ತು ''ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ'' ಎಂಬ ಎರಡು ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಶ್ರೀ]] ಎಂಬ ಪದವು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು &quot;ಪವಿತ್ರ, ಪೂಜ್ಯ&quot; ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುವ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣು ದೇವರು.]] {{Sfn|Matchett|2000}} {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}} ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಎಂಬ ಪದವು ವಿಷ್ಣು ದೇವರನ್ನು ಸರ್ವೋಚ್ಚ ದೇವರು ಎಂದು ಗೌರವಿಸುವ ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vpP8770qVakC|title=The Encyclopedia of Eastern Philosophy and Religion: Buddhism, Hinduism, Taoism, Zen|last=Stephan Schuhmacher|date=1994|publisher=Shambhala|isbn=978-0-87773-980-7|page=397}}&lt;/ref&gt; ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಅನುಯಾಯಿಗಳನ್ನು ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ (IAST: Śrīvaiṣṇava, श्रीवैष्णव) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;[http://spokensanskrit.de/index.php?script=DI&amp;beginning=0+&amp;tinput=zrIvaiSNava+&amp;trans=Translate&amp;direction=SE श्रीवैष्णव], Sanskrit-English Dictionary, Koeln University, Germany (2011)&lt;/ref&gt;

== ಇತಿಹಾಸ ==

=== ಪೌರಾಣಿಕ ಮೂಲಗಳು ===
ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೂಲಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಆದಿಸ್ವರೂಪದ ಆರಂಭಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಿ.ಪೂ 1 ನೇ ಸಹಸ್ರಮಾನದ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಶ್ರೀ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ಇಬ್ಬರೊಂದಿಗಿನ ವೈದಿಕ ಯುಗದ ಪಠ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಪುರಾಣಗಳು]], [[ಉಪನಿಷತ್|ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಭಗವದ್ಗೀತೆ|ಭಗವದ್ಗೀತೆಗಳಿಗೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ]] . {{Sfn|Francis Clooney|Tony Stewart|2004}} {{Sfn|Bryant|2007}}

=== ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮೂಲಗಳು ===
ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಆಧಾರವು ಎರಡು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳ ಸಿಂಕ್ರೆಟಿಸಂನಲ್ಲಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಾದ ವೇದಗಳು ಮತ್ತು [[ಆಗಮ|ಅಗಮ]] (ಪಂಚರಾತ್ರ) ದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು, ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯದು ಆರಂಭಿಕ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ( ''ತಮಿಳು ಪ್ರಬಂಧಂ'' ) &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J-1QJMu80UIC|title=Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India|last=Klaus K. Klostermaier|publisher=Wilfrid Laurier University Press|year=1984|isbn=978-0-88920-158-3|pages=102}}&lt;/ref&gt; [[ಆಳ್ವಾರರು|ಕಂಡುಬರುವ ತಮಿಳು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಅಳ್ವಾರರ]] ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಹಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಗೀತದಂತಹ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು ಅದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳು, ನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ದೇವರ ಮೇಲಿನ ಪ್ರೀತಿಯ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿತು. {{Sfn|Flood|1996}} {{Sfn|Francis Clooney|Tony Stewart|2004}} {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}} ] ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಉಪಖಂಡದ ಗಂಗಾ ನದಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ತಮಿಳು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಏನು ಆಧುನಿಕ ಕಾಲಗಳು ಕರಾವಳಿ [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ|ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ಮತ್ತು [[ತಮಿಳುನಾಡು]] ಪ್ರದೇಶ. {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}}

ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು [[ನಾಥಮುನಿ]] (10 ನೇ ಶತಮಾನ) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅವರು ಎರಡು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು, ಸಂಸ್ಕೃತ ತಾತ್ವಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಅಳ್ವಾರರು  [[ಆಳ್ವಾರರು|ಎಂದು]] ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ [[ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ|ಭಕ್ತಿ ಚಳವಳಿಯ]] ಪ್ರವರ್ತಕರ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಆಕರ್ಷಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು. {{Sfn|Flood|1996}} Nat] [[ನಾಥಮುನಿ|ನಾಥಮುನಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ]] [[ವೃಂದಾವನ|ವೃಂದಾವನದ]] [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ|(ಆಧುನಿಕ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] ) ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯಿಂದ  ಮರಳಿದ ನಂತರ, 10 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ತಮಿಳುನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಬೆಳೆಯಿತು. {{Sfn|Flood|1996}}

ನಾಥಮುನಿಯ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು, ಅವರು ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಚರಾತ್ರಗಳು ಸಮಾನರು, ಭಕ್ತಿ ವಿಧಿಗಳು ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಆಚರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. {{Sfn|Flood|1996}} ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು [[ರಾಮಾನುಜ]] (1017-1137) {{Sfn|John Carman|1974}} ಆದರೆ ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಭೇಟಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;Sydnor2012p20&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ae4FBAAAQBAJ|title=Ramanuja and Schleiermacher: Toward a Constructive Comparative Theology|last=Jon Paul Sydnor|publisher=Casemate|year=2012|isbn=978-0227680247|pages=20–22 with footnote 32}}&lt;/ref&gt; [[ಅದ್ವೈತ|ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ]] ಮಠವೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ಮತ್ತು ಅದ್ವೈತದ ಕೆಲವು ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪದ ವಿದ್ವಾಂಸ ರಾಮಾನುಜರು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ನಾಯಕರಾದರು.&lt;ref name=&quot;olivellehsarp10&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fB8uneM7q1cC|title=The Samnyasa Upanisads : Hindu Scriptures on Asceticism and Renunciation|last=Patrick Olivelle|publisher=Oxford University Press|year=1992|isbn=978-0-19-536137-7|pages=10–11, 17–18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;jabvanbuirhtp&quot;&gt;J.A.B. van Buitenen (2008), [http://www.britannica.com/biography/Ramanuja Ramanuja - Hindu theologian and Philosopher], Encyclopædia Britannica&lt;/ref&gt; ಅವರು [[ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ]] (&quot;ಅರ್ಹ ದ್ವಿ-ಅಲ್ಲದ&quot;) ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. {{Sfn|Flood|1996}}

ಸುಮಾರು 14 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ರಾಮಾನಂದ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಅದರಿಂದ ವಿಭಜನೆಯಾಯಿತು.&lt;ref&gt;Tattwananda, Swami (1984), Vaisnava Sects, Saiva Sects, Mother Worship (1st revised ed.&lt;/ref&gt; ಸುಮಾರು 18 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ''[[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|ವಡಕಲೈ]]'' (&quot;ಉತ್ತರ ಸಂಸ್ಕೃತಿ&quot;, ವೈದಿಕ) ಮತ್ತು ''[[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|ತೆಂಕಲೈ]]'' (&quot;ದಕ್ಷಿಣ ಸಂಸ್ಕೃತಿ&quot;, ಭಕ್ತಿ) ಎಂದು ವಿಭಜನೆಯಾಯಿತು. {{Sfn|Mumme|1987}} {{Sfn|Bryant|2007}} ''ವಡಕಲೈ'' ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರೆ, ''ತೆಂಕಲೈ'' ತಮಿಳು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತರಾಗಿದ್ದರು. {{Sfn|Flood|1996}} ವೈದಿಕ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ಈ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿವಾದವು 13 ಮತ್ತು 15 ನೇ ಶತಮಾನದ [[ಶ್ರೀರಂಗಂ|ನಡುವಿನ ಶ್ರೀರಂಗಂ]] ಮತ್ತು [[ಕಾಂಚೀಪುರಂ|ಕಾಂಚಿಪುರಂ ಮಠಗಳ ನಡುವಿನ ಚರ್ಚೆಗೆ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.]] {{Sfn|Mumme|1987}} ಆಗ ಚರ್ಚೆಯು ಮೋಕ್ಷದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಅನುಗ್ರಹದ ಪಾತ್ರದ ಕುರಿತಾಗಿತ್ತು. ಪೆಟ್ರಿಸಿಯಾ ಮುಮ್ಮೆ ಹೇಳುವಂತೆ, ಭಕ್ತಿ-ಪರವಾದ ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು, ವಿಷ್ಣುವು ಆತ್ಮವನ್ನು &quot;ತಾಯಿ ಬೆಕ್ಕು ತನ್ನ ಮರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದೆತ್ತಿ ಒಯ್ಯುವಂತೆ&quot; ಎಂಬಂತೆ ಉಳಿಸುತ್ತಾನೆ, ಅಲ್ಲಿ ಮರಿಯು ಕೇವಲ ತಾಯಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು  ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ವೇದ-ಪರವಾದ ವಡಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ವಿಷ್ಣುವು ಆತ್ಮವನ್ನು &quot;ತಾಯಿ ಕೋತಿ ತನ್ನ ಮಗುವನ್ನು ಒಯ್ಯುವಂತೆ&quot; ಎಂಬಂತೆ ಉಳಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತು, ಅಲ್ಲಿ ಮಗು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಬೇಕು ಮತ್ತು ತಾಯಿ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವಾಗ ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. {{Sfn|Mumme|1987}} ಎರಡು ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ನಡುವಿನ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯದ ಈ ರೂಪಕ ವಿವರಣೆಯು ಮೊದಲು 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ತಮಿಳು ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ''ಕರ್ಮ'' -ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ''ಭಕ್ತಿ'' -ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಹಿಂದಿನ ಅಡಿಪಾಯದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. {{Sfn|Mumme|1987}}

=== ದೇವತೆ ಮತ್ತು ದೇವರಿಗೆ ಗೌರವ ===
ವಿಷ್ಣುವಿನೊಂದಿಗೆ, ಮತ್ತು [[ಶೈವ ಪಂಥ|ಶೈವ ಧರ್ಮದಂತೆಯೇ]], ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಂತಿಮ ವಾಸ್ತವ ಮತ್ತು ಸತ್ಯವನ್ನು ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಪುಲ್ಲಿಂಗ, ದೇವತೆ ಮತ್ತು ದೇವರ ದೈವಿಕ ಹಂಚಿಕೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. {{Sfn|John Carman|1994}} ಶ್ರೀ ( [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ) ಯನ್ನು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಉಪದೇಶಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ದೇವಿಯನ್ನು [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನಿಂದ]] ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗದ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಅಗತ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಪ್ರೀತಿಯ ಭಕ್ತಿಯ ಕಾರ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ಇರುವ ಎಲ್ಲದರ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಮತ್ತು ವಿಮೋಚನೆಗೆ ಸಹಕರಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ  ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಕೆಲವು ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಪ್ರಕಾರ, ಜಾನ್ ಕಾರ್ಮನ್, ಶ್ರೀ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ಹೀಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ &quot;ಎಲ್ಲವನ್ನು ಮೀರಿದ ದೈವಿಕ ಜ್ಞಾನ&quot; ಮತ್ತು &quot;ಪ್ರೀತಿಯ ಒಕ್ಕೂಟ&quot; ದ ಮೂಲಕ. ಆದರೆ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮವು ಶೈವ ಧರ್ಮದಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಏಕೈಕ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, ರಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಕನಾಗಿದ್ದರೆ, ಶ್ರೀ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಮೋಕ್ಷದ ಮಾಧ್ಯಮ, ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡುವ ಕರುಣಾಳು ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಆ ಮೂಲಕ ಜೀವಿಗಳು ವಿಮೋಚನೆ ಮತ್ತು ಮೋಕ್ಷಕ್ಕಾಗಿ ಬಯಸುತ್ತಾರೆ . {{Sfn|John Carman|1994}} ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಶೈವ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ, ದೇವತೆ (ಶಕ್ತಿ) ಶಿವನ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅವಳು ವಿಭಿನ್ನ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮಾನಳು, ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಕನ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಸರ್ವೋಚ್ಚ. {{Sfn|John Carman|1994}}

[[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ಪತ್ನಿ [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ದೇವಿಯ ಆರಾಧನೆಗೆ ಅವರು ವಿಶೇಷ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ ''[[ಶ್ರೀ]]'' ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಈ ಪಂಥಕ್ಕೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅವರು ವಿಷ್ಣು ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯನ ನಡುವೆ ಮಧ್ಯವರ್ತಿಯಾಗಿ ವರ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. {{Sfn|John Carman|1994}} {{Sfn|Tapasyananda|2011}}

== ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ==

=== ವಿಶಿಷ್ಠಾದ್ವೈತ ===
ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ತಾತ್ವಿಕ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ರಾಮಾನುಜರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅವರು ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ ಮಠದಲ್ಲಿ ಯಾದವ ಪ್ರಕಾಶದೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ವೈದಿಕ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;olivellehsarp10&quot;/&gt; ಅವರು ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಉಪನಿಷದಿ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ತಂದರು ಮತ್ತು ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ''ವಿಶಿಷ್ಠಾದ್ವೈತ ಎಂದು'' ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ [[ಏಕತ್ವವಾದ|ಅರ್ಹವಾದ ಏಕತಾವಾದದ ಕುರಿತು ಪಠ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆದರು.]] &lt;ref name=&quot;brucesullivan239&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xU4ZdatgRysC|title=The A to Z of Hinduism|last=Bruce M. Sullivan|publisher=Rowman &amp; Littlefield|year=2001|isbn=978-0-8108-4070-6|page=239}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;joeschultz81&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=dchpiP-9YQAC|title=Judaism and the Gentile Faiths: Comparative Studies in Religion|last=Joseph P. Schultz|publisher=Fairleigh Dickinson University Press|year=1981|isbn=978-0-8386-1707-6|pages=81–84}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ಆಲೋಚನೆಗಳು ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿನ ಮೂರು ಉಪ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ, ಉಳಿದ ಎರಡು ಆದಿಶಂಕರ ಅದ್ವೈತ (ಸಂಪೂರ್ಣ ಏಕತ್ವ) ಮತ್ತು ಮಾಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ದ್ವೈತ (ದ್ವಂದ್ವತೆ) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ..

ರಾಮಾನುಜರ ವಿಶಿಷ್ಠಾದ್ವೈತವು [[ಆತ್ಮ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|ಆತ್ಮ]] (ಆತ್ಮಗಳು) ಮತ್ತು [[ಬ್ರಹ್ಮ (ಹಿಂದೂ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ)|ಬ್ರಹ್ಮನ್]] [ಟಿಪ್ಪಣಿ 1] ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ, ಅದು ಎಂದಿಗೂ ಮೀರದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;staffordbetty215&quot;&gt;Stafford Betty (2010), Dvaita, Advaita, and Viśiṣṭādvaita: Contrasting Views of Mokṣa, Asian Philosophy: An International Journal of the Philosophical Traditions of the East, Volume 20, Issue 2, pages 215-224&lt;/ref&gt;  ದೇವರು ವಿಷ್ಣು ಮಾತ್ರ ಸ್ವತಂತ್ರ, ಇತರ ಎಲ್ಲ ದೇವರುಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವಿಗಳು ಆತನ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Sharma|1994}} ಆದಾಗ್ಯೂ, ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ರಾಮಾನುಜ &quot;ಅರ್ಹ ದ್ವಿರೂಪತೆಯ ಅಲ್ಲದ&quot;, ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ {{Sfn|Stoker|2011}} ಆತ್ಮಗಳು ಬ್ರಹ್ಮನ ಅದೇ ಸ್ವರೂಪ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿರುವ {{Sfn|Stoker|2011}} ಮತ್ತು ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಏಕರೂಪತೆ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಮತ್ತು ಮಾನವನ ಆತ್ಮಗಳಿಗೆ ಆನಂದದ ಮಟ್ಟವು ಸಾಧ್ಯ, ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಆತ್ಮವು ದೇವರ ಆನಂದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು.  {{Sfn|Sharma|1994}} 14 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಗೆ 13th- ಎರಡೂ &quot;ಆತ್ಮಗಳ ಗುಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಬಹುಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕತೆಯ&quot; ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮಾಡುವಾಗ, ರಾಮಾನುಜ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು &quot;ಗುಣಾತ್ಮಕ ಏಕತತ್ವವಾದದ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಗಳ ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಬಹುಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕತೆಯ&quot;, ಶರ್ಮಾ ಹೇಳುತ್ತದೆ. {{Sfn|Sharma|1994}} ಮಾಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಸಂಪದ ಮತ್ತು ರಾಮಾನುಜರ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಸಂಪದ, [ಟಿಪ್ಪಣಿ 2] ನಡುವಿನ ಇತರ ತಾತ್ವಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಶಾಶ್ವತ ಖಂಡನೆ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿದೆ; ಕೆಲವು ಆತ್ಮಗಳು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಅವನತಿ ಹೊಂದುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಮಾಧ್ವಾಚಾರ್ಯರು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ರಾಮಾನುಜರು ಒಪ್ಪಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಆಂತರಿಕ ವಿಮೋಚನೆ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ( [[ಮೋಕ್ಷ]] ) ಸಾಧಿಸಬಹುದು ಎಂಬ ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. {{Sfn|Sharma|1994}} {{Sfn|Bryant|2007}}{{Quote box|bgcolor=#FFE0BB|align=right|quote='''Theology'''
&lt;poem&gt;
Śrīvaiṣṇava theologians state that the poems of
the [[Alvars]] contain the essential meaning of
the Sanskrit [[Vedas]].
&lt;/poem&gt;|source=— John Carman and Vasudha Narayanan{{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989|p=6}}}}ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಭಗವಂತನಿಗೆ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಸೇವೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ''ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು.'' ''ಮೋಕ್ಷವನ್ನು'' ತಲುಪಿದಾಗ, ಪುನರ್ಜನ್ಮದ ಚಕ್ರವು ಮುರಿದುಹೋಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವು ವಿಷ್ಣುವಿನೊಂದಿಗೆ ಒಂದಾಗುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರೂ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸ್ವರ್ಗವಾದ ''ವೈಕುಂಠದಲ್ಲಿ.'' {{Sfn|Flood|1996}} ಭಗವಂತನ ಕೃಪೆಯ ಕಾರ್ಯವಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತಿ ಮತ್ತು ''ಸರನಗತಿಯಿಂದಲೂ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು.'' {{Sfn|Flood|1996}}

ದೇವರು, ರಾಮಾನುಜರ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಕಾರ, ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ದೇಹ ಎರಡನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ; ಎಲ್ಲಾ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಸ್ತುವಿನ ಪ್ರಪಂಚವು ದೇವರ ದೇಹದ ಮಹಿಮೆ.&lt;ref name=&quot;jabvanbuirhtp&quot;/&gt; ರಾಮಾನುಜನನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ಬ್ರಹ್ಮನ (ವಿಷ್ಣು) ದ ಮಾರ್ಗವು ದೈವಭಕ್ತಿಗೆ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ದೇವರ ( ''ಸಗುನಾ'' ಬ್ರಹ್ಮನ್, ವಿಷ್ಣು) ''ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಯ ನಿರಂತರ ಸ್ಮರಣೆಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಿರ್ಗುಣ'' ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೊಂದಿಗಿನ ಏಕತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;joeschultz81&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Sydnor2012p10&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ae4FBAAAQBAJ|title=Ramanuja and Schleiermacher: Toward a Constructive Comparative Theology|last=Jon Paul Sydnor|publisher=Casemate|year=2012|isbn=978-0227680247|pages=10–11}}&lt;/ref&gt;

=== ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತದೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಗಳು ===
[[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲವೆಂದು ರಾಮಾನುಜರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು, ನಂತರ ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಿಂದೂ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಇತರ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ವೇದ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು.  ಅವರು ತಮ್ಮ ''ಶ್ರೀ'' ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ''ಪೂರ್ವಾಪಕ್ಸಿನ್'' (ಹಿಂದಿನ ಶಾಲೆಗಳು) ತಮ್ಮ ಏಕಸ್ವಾಮ್ಯದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಉಪನಿಷದಿ ಹಾದಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ದವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಬಹುತ್ವ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಹಾದಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.  ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಗಳಿಲ್ಲ, ರಾಮಾನುಜರು, ಒಂದು ಗ್ರಂಥದ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲ, ಇಡೀ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥವನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು.  {{Sfn|John Carman|1994}} ರಾಮಾನುಜರ ಪ್ರಕಾರ, ಯಾವುದೇ ಗ್ರಂಥದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಭಾಗಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ, ಸ್ಥಿರವಾದ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಗ್ರಂಥವನ್ನು ಒಂದು ಸಂಯೋಜಿತ ಕಾರ್ಪಸ್ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು.&lt;ref name=&quot;shyamriep&quot;&gt;Shyam Ranganathan (2011), [http://www.iep.utm.edu/ramanuja/ Rāmānuja (c. 1017 - c. 1137)], IEP, York University&lt;/ref&gt; ರಾಮಾನುಜರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ವೈದಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯವು ಬಹುತ್ವ ಮತ್ತು ಏಕತೆ ಎರಡನ್ನೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಸತ್ಯವು ಬಹುತ್ವ ಮತ್ತು ಏಕತ್ವ ಅಥವಾ ಅರ್ಹವಾದ ಏಕತ್ವವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರಬೇಕು.

ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದ ಈ ವಿಧಾನವು ರಾಮಾನುಜನನ್ನು ಆದಿ ಶಂಕರರಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುತ್ತದೆ. {{Sfn|John Carman|1994}} ಶಂಕರರು ನ ಎಕ್ಸೆಜೆಟಿಕಲ್ ವಿಧಾನ ಸಮನ್ವಯತ್ ತಾತ್ಪರ್ಯ ಲಿಂಗ ಜೊತೆ ಅನ್ವಯ -ವ್ಯತಿರೇಕ '','' {{Sfn|Mayeda|2006}} ಎಲ್ಲಾ ಪಠ್ಯಗಳು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸರಿಯಾದ ತಮ್ಮ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಜ್ಯಗಳು ತಮ್ಮ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಲೇಖಕರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ ಏನು ಅಧ್ಯಯನ ಆರು ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಅವನ ಗುರಿ, ಅವನು ತನ್ನ ವಿವರಣೆಯಲ್ಲಿ ಏನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುತ್ತಾನೆ, ನಂತರ ಅವನು ತೀರ್ಮಾನವಾಗಿ ಏನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಜ್ಞಾನಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಬಹುದೇ ಎಂದು.&lt;ref&gt;Mayeda &amp; Tanizawa (1991), Studies on Indian Philosophy in Japan, 1963–1987, Philosophy East and West, Vol. 41, No. 4, pages 529–535&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Michael Comans (1996), Śankara and the Prasankhyanavada, Journal of Indian Philosophy, Vol. 24, No. 1, pages 49–71&lt;/ref&gt; ಯಾವುದೇ ಪಠ್ಯದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲವೂ ಸಮಾನ ತೂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ತಜ್ಞರು ಯಾವುದೇ ತಜ್ಞರ ಪಠ್ಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯದ ಸಾರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಶಂಕರ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. {{Sfn|John Carman|1994}} ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದ ಅಧ್ಯಯನಗಳಲ್ಲಿನ ಈ ತಾತ್ವಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಪ್ರಧಾನ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು ''ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಟಾಟ್ ತ್ವಾಮ್ ಆಸಿ'' ಯಂತಹ ಬೋಧನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಏಕತ್ವವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಶಂಕರರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು, ಆದರೆ ರಾಮಾನುಜರಿಗೆ ಅರ್ಹವಾದ ಏಕತ್ವವು ಹಿಂದೂ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಅಡಿಪಾಯದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;shyamriep&quot;/&gt; {{Sfn|John Carman|1994}}

== ಪಠ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಅಧ್ಯಯನ ==
ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ [[ವೇದಾಂತ|ವೇದಾಂತವನ್ನು]], ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಉಪನಿಷತ್|ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳು]], [[ಭಗವದ್ಗೀತೆ]], [[ಬ್ರಹ್ಮಸೂತ್ರ|ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಗಳು]] [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದ]] ನಾರಾಯಣ ವಿಭಾಗವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Francis Clooney|Tony Stewart|2004}} {{Sfn|Lester|1966}} ಪಂಚರಾತ್ರ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ವೈಷ್ಣವ ಅಗಮ ಗ್ರಂಥಗಳು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Flood|1996}} {{Sfn|Klostermaier|2007}} ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಮತ್ತೊಂದು ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಠ್ಯ ಅಡಿಪಾಯವೆಂದರೆ [[ಭಕ್ತಿ|ಅಲ್ವಾರ್ಗಳ ತಮಿಳು ಭಕ್ತಿ]] ಹಾಡುಗಳು (7 ರಿಂದ 10 ನೇ ಶತಮಾನ). {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}} ಎರಡು ಪಠ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಸಿಂಕ್ರೆಟಿಕ್ ಸಮ್ಮಿಳನವನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ''ಉಭಯ ವೇದಾಂತ'' ಅಥವಾ ಉಭಯ ವೇದಾಂತ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. {{Sfn|John Carman|Vasudha Narayanan|1989}} ಇವೆರಡರ ನಡುವಿನ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಒತ್ತು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಸಂಪ್ರದಾಯದೊಳಗಿನ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಚರ್ಚೆಯಾಗಿದೆ, {{Sfn|Ranjeeta Dutta|2007}} ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ 18 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಟಕಲೈ ಮತ್ತು ತೆಂಕಲೈ ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. {{Sfn|Mumme|1987}} {{Sfn|Bryant|2007}}

=== ನಾಥಮುನಿ ===
[[ನಮ್ಮಾಳ್ವಾರ್|ನಾಥಮುನಿಯು]] [[ನಮ್ಮಾಳ್ವಾರ್|ನಮ್ಮಲ್ವರ್]] ''ಅವರ ಕವನಗಳನ್ನು ದಿವ್ಯ'' ಪ್ರಬಂಧಂ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು, ಬಹುಶಃ ಸಿಇ 9 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ,&lt;ref name=&quot;ryanjonessrivaish&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=OgMmceadQ3gC|title=Encyclopedia of Hinduism|last=Constance Jones|last2=James D. Ryan|publisher=Infobase|year=2006|isbn=978-0-8160-7564-5|pages=490}}&lt;/ref&gt; ಅಥವಾ 10 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ. {{Sfn|Flood|1996}} ಅವರ ಶಾಶ್ವತ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಂಸ್ಕೃತ ಪ್ರೋಸೋಡಿ ಬಳಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಅಲ್ವಾರ್ ಹಾಡುಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಗೀತದ ವೈದಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವುದು, ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ನೃತ್ಯ ಸಂಯೋಜನೆಯನ್ನು ದೈವಿಕ ಸಂಗೀತ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಅವರ ಸೋದರಳಿಯರಿಗೆ ಅಲ್ವಾರ್ ಹಾಡುಗಳ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುವ ಭಕ್ತಿ ಹಾಡುವ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿಸುವುದು.  ಈ ''[[ಗುರು|ಆದ್ಯತೆಯು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಗುರು]] -ಶಿಷ್ಯ-ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು'' (ಶಿಕ್ಷಕ-ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ-ಸಂಪ್ರದಾಯ).  ಒಂದು ತಲೆಮಾರಿನಿಂದ ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ಶಿಕ್ಷಣದ ಈ ಶೈಲಿಯು ''ಅರಾಯರ್ಸ್ ಎಂದು'' ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗೈ ಬೆಕ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಇದು ವೇದ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ [[ನಾಟ್ಯ ಶಾಸ್ತ್ರ|ಪವಿತ್ರ ಮಧುರ ಮತ್ತು ಲಯಗಳಲ್ಲಿ]] &quot;ದಿವ್ಯ ಪ್ರಬಂಧಂನ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಹಾಡುವ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯ ಮಾಡುವ ಕಲೆಯನ್ನು&quot; ಸಂರಕ್ಷಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Beck2012p119&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UzUMCAAAQBAJ|title=Sonic Liturgy: Ritual and Music in Hindu Tradition|last=Guy L. Beck|publisher=University of South Carolina Press|year=2012|isbn=978-1-61117-108-2|pages=119–120}}&lt;/ref&gt;

ವೈದಿಕ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಲ್ವಾರ್ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಸಿಂಕ್ರೆಟಿಕ್ ಆಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ನಾಥಮುನಿಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಅಲ್ವಾರ್ ಭಕ್ತಿ ವಿಚಾರಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಗೌರವದ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಅಲ್ವಾರ್ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ವೈದಿಕ ಮೀಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿಸಿದ ನಾಥಮುನಿಯವರ ಪಾಂಡಿತ್ಯವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಆವೇಗವನ್ನು ಹೊಂದಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಯುಗದ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ''ಹಾಡುತ್ತಲೇ'' ಇದೆ, ಇದು ಸೇವೈ (ಸಂಸ್ಕೃತ: ''ಸೇವಾ'' ) ಎಂಬ ಸೇವೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;ryanjonessrivaish&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UzUMCAAAQBAJ|title=Sonic Liturgy: Ritual and Music in Hindu Tradition|last=Guy L. Beck|publisher=University of South Carolina Press|year=2012|isbn=978-1-61117-108-2|pages=118–127}}&lt;/ref&gt;

ನಾಥಮುನಿಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಪಠ್ಯಗಳಿಗೆ ಕಾರಣೀಕರ್ತರು .&lt;ref name=&quot;ryanjonessrivaish&quot;/&gt; ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ನ್ಯಾಯ ತತ್ವ'', ''ಪುರುಷ ನಿರ್ನಯ'' ಮತ್ತು ''ಯೋಗರಾಹಸ್ಯ'' .&lt;ref name=&quot;Govindacharya1906&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=DOAoAAAAYAAJ&amp;pg=PA9|title=The Life of Râmânujâchârya: The Exponent of the Viśistâdvaita Philosophy|last=Alkandavilli Govindacharya|publisher=S. Murthy|year=1906|pages=9–10 with footnotes}}&lt;/ref&gt; ''ಯೋಗರಾಹಸ್ಯ'' ಪಠ್ಯವು ಗೋವಿಂದಾಚಾರ್ಯರು [[ಯೋಗ|ಧ್ಯಾನಸ್ಥ ಪಠ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಪತಂಜಲಿಯಂತೆಯೇ ಎಂಟು ಅಂಗ ಯೋಗವನ್ನು]] ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಆದರೆ ಯೋಗವನ್ನು &quot;ದೇವರೊಂದಿಗಿನ ಸಂಪರ್ಕದ ಕಲೆ&quot; ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.  ''ನ್ಯಾಯಾ ತತ್ವ'' ಪಠ್ಯವು ಇತರ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಮತ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ, ಮತ್ತು ಇದು ಭಾರತೀಯ ತತ್ತ್ವಚಿಂತನೆಗಳಿಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ [[ಆತ್ಮ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|&quot;ಆತ್ಮ&quot; (ಆತ್ಮ]] ) ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಹಿಂದೂ ನಂಬಿಕೆಗೆ ತಾತ್ವಿಕ ಆಧಾರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ [[ನ್ಯಾಯ ದರ್ಶನ|ಜ್ಞಾನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಡಿಪಾಯಗಳನ್ನು (ನ್ಯಾಯ) ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.]] ಆತ್ಮದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=mJi6hyraKGUC|title=Piety and Responsibility: Patterns of Unity in Karl Rahner, Karl Barth, and Vedanta Desika|last=John Sheveland|publisher=Ashgate Publishing|year=2013|isbn=978-1-4094-8144-7|pages=113–114}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Bartley2011p177&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=PlupnDEr5iAC|title=An Introduction to Indian Philosophy|last=Christopher Bartley|publisher=Bloomsbury Academic|year=2011|isbn=978-1-84706-449-3|pages=177–178}}&lt;/ref&gt; ನಾಥಮುನಿ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ,&lt;blockquote style=&quot;background-color:none;margin-right:5em;margin-left:0em;border-left:solid 6px #FFE0BB;padding:1.0em&quot;&gt;&quot;ನಾನು&quot; ನಿಜವಾದ ಆತ್ಮವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸದಿದ್ದರೆ, ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಯಾವುದೇ ಆಂತರಿಕತೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಳಾಂಗಣವನ್ನು ಹೊರಗಿನಿಂದ &quot;ನಾನು&quot; ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ. &quot;ಮೇ, ನಾನು ಎಲ್ಲಾ ದುಃಖಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಅನಂತ ಆನಂದದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತೇನೆ&quot; ಎಂಬ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯು, ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ವಿಮೋಚನೆಯ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಮೋಚನೆಯು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಿನಾಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರೆ, ವಿಮೋಚನೆಯ ವಿಷಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ ತಕ್ಷಣ ಅವನು ಓಡಿಹೋಗುತ್ತಾನೆ. . . &quot;ನಾನು&quot;, ತಿಳಿವಳಿಕೆ ವಿಷಯ, ಆಂತರಿಕ ಆತ್ಮ.&lt;nowiki&gt;&lt;/br&gt;&lt;/nowiki&gt; - ''ನ್ಯಾಯತತ್ವ'', ನಾಥಮುನಿ, ~ 9 ನೇ -10 ನೇ ಶತಮಾನ, ಅನುವಾದಕ: ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ ಬಾರ್ಟ್ಲೆ &lt;ref name=&quot;Bartley2011p177&quot;/&gt;&lt;/blockquote&gt;

=== ಯಮುನಾಚಾರ್ಯ ===
ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರು ನಾಥಮುನಿಯ ಮೊಮ್ಮಗರಾಗಿದ್ದರು, ಇವರನ್ನು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಅಲವಂದರ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಅವರ ಶಾಸ್ತ್ರಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಅಲ್ವಾರ್ ಭಕ್ತಿ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಪಂಚರಾತ್ರ ಅಗಮ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ವೈದಿಕ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ಮರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.. {{Sfn|Dalal|2010}} ಅವರು ಶ್ರೀರಂಗಂನಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಮಠದ ಆಚಾರ್ಯರು (ಮುಖ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕರು) ಆಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಭೇಟಿಯಾಗದಿದ್ದರೂ [[ರಾಮಾನುಜ|ರಾಮಾನುಜರು ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದರು.]] &lt;ref name=&quot;Sydnor2012p20&quot;/&gt; ''ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ'' ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹಲವಾರು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಿದ್ಧಾತ್ರಯಂ (ಆತ್ಮ, ದೇವರು, ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಸ್ವರೂಪದ ಬಗ್ಗೆ), ''ಗೀತಾರ್ಥಸಂಗ್ರಹ'' ( [[ಭಗವದ್ಗೀತೆ|ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ]] ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ), ಅಗಮಪ್ರಮಣ್ಯ (ಅಗಾಮಗಳ ಜ್ಞಾನಶಾಸ್ತ್ರದ ಆಧಾರ, ಅವುಗಳನ್ನು ವೇದಗಳಿಗೆ ಮ್ಯಾಪಿಂಗ್ ಮಾಡುವುದು), ''ಮಹಾ'' ''ಪುರುಷನಿರ್ಣಾಯಂ'' ''(ನಾಥಮುನಿಯ'' ಗ್ರಂಥದ ವಿಸ್ತರಣೆ), ಸ್ತೋತ್ರರತ್ನಂ ಮತ್ತು ಚತುಸ್ಲೋಕಿ (ಭಕ್ತಿ [[ಸ್ತೋತ್ರ|ಸ್ಟ್ರೋಟಾ]] ಗ್ರಂಥಗಳು). {{Sfn|Dalal|2010}}

''ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರಿಗೆ ನಿತ್ಯಾ ಗ್ರಂಥ'' ಮತ್ತು ''ಮಾಯಾವಾಡಾ ಖಂಡನಾ'' ಕೂಡ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ''ನಿತ್ಯಾ'' ಗ್ರಂಥವು ಒಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಠ್ಯವಾಗಿದ್ದು, [[ನಾರಾಯಣ]] (ವಿಷ್ಣು) ದ ದೈನಂದಿನ ಆರಾಧನೆಯ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/lifeandteaching00ayyagoog|title=The Life and Teachings of Sri Ramanujacharya|last=C. R. Sreenivasa Ayyangar|publisher=R. Venkateshwar|year=1908|pages=[https://archive.org/details/lifeandteaching00ayyagoog/page/n140 130] footnote 2}}&lt;/ref&gt; 10 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಾಯಾವಾಡಾ ಖಂಡನಾ ಪಠ್ಯವು ಮತ್ತು  ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರ ಸಿದ್ಧಿತ್ರಯಂ ಹಿಂದೂ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಅದ್ವೈತ ವೇದಾಂತ ಶಾಲೆಯ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಟೀಕಿಸುತ್ತದೆ, ಆದರ ಜೊತೆ ವೈದಿಕೇತರ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಸಹ ಟೀಕಿಸುತ್ತದೆ.

=== ರಾಮಾನುಜ ===
ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಒಂಬತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ರಾಮಾನುಜರಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದೆಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ ಅವುಗಳೆಂದರೆ - ವೇದಾರ್ಥಸಂಗ್ರಹ (ಅಕ್ಷರಶಃ &quot;ವೇದಗಳ ಸಾರಾಂಶ&quot;), ಶ್ರೀ ಭಾಷ್ಯ (ಬ್ರಹ್ಮ ಸೂತ್ರಗಳ ವಿಮರ್ಶೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ), ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಭಾಷ್ಯ (ಭಗವದ್ಗೀತೆಯ ವಿಮರ್ಶೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ), ಮತ್ತು ಇತರ  ಸಣ್ಣ ಕೃತಿಗಳಾದ ವೇದಾಂತದೀಪ, ವೇದಾಂತಸಾರ, ಗದ್ಯ  ತ್ರಯ (ಇದು ಸರನಗತಿ ಗದ್ಯಂ, ಶ್ರೀರಂಗ ಗದ್ಯಂ ಮತ್ತು ವೈಕುಂಠ ಗದ್ಯಂ ಎಂಬ ಮೂರು ಗ್ರಂಥಗಳ ಸಂಕಲನವಾಗಿದೆ), ಮತ್ತು ನಿತ್ಯ ಗ್ರಂಥಂ.

ಕೆಲವು ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು ರಾಮಾನುಜರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತಿರುವ ಮೂರು ದೊಡ್ಡ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲರ ಸತ್ಯಾಸತ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ; ''ಶ್ರೀ'' - ಕೆಳಗಿನ ಗ್ರಂಥಗಳು ರಾಮಾನುಜ ಗೆ ರೀತಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಬಹುದಾದ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ''[[ಭಾಷ್ಯ|ಶ್ರೀ ಭಾಷ್ಯ]]'', ''ವೇದಾರ್ಥಸಂಗ್ರಹ'' ಮತ್ತು ''ಭಗವದ್ಗೀತೆ ಭಾಷ್ಯ.'' &lt;ref name=&quot;Sydnor2012p2&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ae4FBAAAQBAJ|title=Ramanuja and Schleiermacher: Toward a Constructive Comparative Theology|last=Jon Paul Sydnor|publisher=Casemate|year=2012|isbn=978-0227680247|pages=2–4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Robert Lester (1966), Ramanuja and Shri Vaishnavism: the Concept of Prapatti or Sharanagati, History of Religion, Volume 5, Issue 2, pages 266-282&lt;/ref&gt;

ರಾಮಾನುಜರ ಶಾಸ್ತ್ರಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವೇದಾಂತ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಉಪನಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Overzee1992p30&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HD57M9JNEOgC|title=The Body Divine: The Symbol of the Body in the Works of Teilhard de Chardin and Ramanuja|last=Anne Hunt Overzee|publisher=Cambridge University Press|year=1992|isbn=978-0-521-38516-9|pages=30–31}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಮೂಲವೆಂದು ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ವೈದಿಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿದ ಅವರ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯ ವಿಧಾನವು ಮೂಲವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಆನ್ ಓವರ್‌ಜೀ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.  ರಾಮಾನುಜ, ತಮ್ಮ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಕಾರ ರಾಮಕೃಷ್ಣಾನಂದ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, &quot;ವೇದದಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಚಳುವಳಿಯ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆ, ಇದನ್ನು ಅಳ್ವಾರರು, ನಾಥಮುನಿ ಮತ್ತು ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರು ಪೋಷಿಸಿದ್ದಾರೆ&quot;.

ಪ್ರಾಚೀನ ಹಿಂದೂ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ &quot;ಬೋಧ್ಯಾನ, ಟ್ಯಾಂಕಾ (ಬ್ರಹ್ಮಾನಂದಿನ್), ದ್ರಾಮಿದಾ (ದ್ರಾವಿಡಚಾರ್ಯ), ಗುಹಾದೇವ, ಕಪರ್ಡಿನ್ ಮತ್ತು ಭರೂಸಿ&quot; ಅವರ ಆಲೋಚನೆಗಳಿಗೆ ''ರಾಮುನಜ'' ಅವರು ವೇದಾರ್ಥಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Overzee1992p30&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Pe3sAAAAIAAJ|title=Advaita Vedānta|last=R. Balasubramanian|publisher=Munshiram Manoharlal|year=2000|isbn=978-81-87586-04-3|page=9}}&lt;/ref&gt; [ಟಿಪ್ಪಣಿ 4] ರಾಮಾನುಜರ 11 ನೇ ಶತಮಾನದ ಬರವಣಿಗೆಯು ''ಸರಿರಾ-ಸರಿರಿನ್'' ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು, ಅದು ವಸ್ತುವಿನ ಜಗತ್ತು ಮತ್ತು ಜೀವಿಗಳ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ವಾಸ್ತವಿಕತೆಯು &quot; [[ಬ್ರಹ್ಮ (ಹಿಂದೂ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ)|ಬ್ರಹ್ಮನ]] ದೇಹ&quot;, [ಟಿಪ್ಪಣಿ 5] ಗಮನಿಸಿದ ಎಲ್ಲವೂ ದೇವರು, ಒಬ್ಬನು ಈ ದೇವರ ದೇಹದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾನೆ, ಮತ್ತು ಈ ದೇಹದ ಉದ್ದೇಶ ಮತ್ತು ಸೃಷ್ಟಿಯೆಲ್ಲವೂ ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವುದು.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HD57M9JNEOgC|title=The Body Divine: The Symbol of the Body in the Works of Teilhard de Chardin and Ramanuja|last=Anne Hunt Overzee|publisher=Cambridge University Press|year=1992|isbn=978-0-521-38516-9|pages=63–85}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HjR2xuu4L8EC|title=The Face of Truth: A Study of Meaning and Metaphysics in the Vedantic Theology of Ramanuja|last=Julius Lipner|publisher=State University of New York Press|year=1986|isbn=978-0-88706-038-0|pages=37–48}}&lt;/ref&gt;

=== ರಾಮಾನುಜ ಕಾಲದ ನಂತರದ ಲೇಖಕರು ===
[[ರಾಮಾನುಜ|ರಾಮಾನುಜರ]] ನಂತರ ಹಲವಾರು ಲೇಖಕರು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಕುರಿತು ಪ್ರಮುಖ ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತಹ ಲೇಖಕರಲ್ಲಿ ಪಾರ್ಸರಾ ಭಟ್ಟರ್, ನಡದೂರ್ ಅಮ್ಮಲ್, ಎಂಗಲ್ ಅಜ್ವಾನ್, ಸುದರ್ಶನ್ ಸೂರಿ, ಪಿಳ್ಳೈ ಲೋಕಾಚಾರ್ಯ, [[ವೇದಾಂತ ದೇಶಿಕ|ವೇದಾಂತ ದೇಸಿಕ]], ಮನವಲಾ ಮಾಮುನಿಗಲ್, ವಡಕ್ಕು ತಿರುವೀಧಿ ಪಿಳ್ಳೈ (ಕೃಷ್ಣಪದ ಸ್ವಾಮಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) 

== ಸಂಸ್ಥೆ ==
ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಅದರ ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಿಂದ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರಾಮಾನುಜರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ''[[ಮಠ|ಮಠ-]] ಮಗಳ (ಮಠಗಳ) ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ಪೋಷಿಸಿದೆ.'' ಯಮುನಾಚಾರ್ಯರ ಮರಣದ ನಂತರ, ರಾಮಾನುಜರನ್ನು ಶ್ರೀರಂಗ ಮಠದ ನಾಯಕರಾಗಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಆದರೂ ಯಮುನಾಚಾರ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಮಾನುಜರು ಭೇಟಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;Sydnor2012p20&quot;/&gt; ಇತರ ವಿಷಯಗಳ ಪೈಕಿ, ರಾಮಾನುಜ ತನ್ನ ಸಂಘಟನಾ ನೈಪುಣ್ಯಗಳನ್ನು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಶಾಶ್ವತವಾದ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಅವರು ಶ್ರೀರಂಗಂ, ತನ್ನ ಕಾಲದ ಅದ್ವೈತ ಮಠಗಳು ಆ ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು ನೆನೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಶ್ರೀರಂಗಂ ಮಾತಾ ಸೇರುವ ಮೊದಲು ಅಧ್ಯಯನ. ರಾಮಾನುಜರು ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ [[ಮೇಲುಕೋಟೆ|ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ ಮೆಲುಕೋಟೆಯಂತಹ]] ಅನೇಕ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ''ಮಠಗಳನ್ನು'' ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N1XYXMTe1jYC|title=The Oxford Handbook of Eschatology|last=Jerry L. Walls|publisher=Oxford University Press|year=2010|isbn=978-0-19-974248-6|pages=182–183}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IdeoCgAAQBAJ|title=Hinduism in the Modern World|last=Brian A. Hatcher|publisher=Routledge|year=2015|isbn=978-1-135-04631-6|pages=27}}&lt;/ref&gt; ರಾಮಾನುಜ 700 ಮಠಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಎಂದು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ನಂಬುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ನಂತರ ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. {{Sfn|Dalal|2010}}
ಕರ್ನಾಟಕದ ಪರಕಾಲ ಮಠವು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಮಠವಾಗಿದೆ.
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಅಹೋಬಿಲ ಮಠ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಮಠವಾಗಿದೆ.

''ಮಠ'', ಅಥವಾ ಒಂದು ಮಠವು ಹಲವಾರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಅನೇಕ ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ರಚನೆಯನ್ನು ತನ್ನ ದೈನಂದಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿಂದೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲಿನ ಒಂದು ''ಮಠ'', ಕಾಲೇಜಿನಂತೆ, ಬೋಧನೆ, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಸಂವಹನ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು, ಹೆಸರುಗಳಿಗೆ ಪೂರ್ವಪ್ರತ್ಯಯ ಅಥವಾ ಪ್ರತ್ಯಯದೊಂದಿಗೆ, ''ಗುರು'', ''ಆಚಾರ್ಯ'', ''ಸ್ವಾಮಿ'' ಮತ್ತು ''ಜಿಯಾರ್'' ಮುಂತಾದ ಶೀರ್ಷಿಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-utNEpTZWUkC|title=Living Traditions in Contemporary Contexts: The Madhva Matha of Udupi|last=Vasudeva Rao|publisher=Orient Blackswan|year=2002|isbn=978-81-250-2297-8|pages=33–45}}&lt;/ref&gt;

ಒಬ್ಬ ''ಗುರು'' ಎಂದರೆ ಕೆಲವು ಜ್ಞಾನದ &quot;ಶಿಕ್ಷಕ, ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಅಥವಾ ಮಾಸ್ಟರ್&quot;.  ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ಗೌರವಯುತ ವ್ಯಕ್ತಿ, ''ಗುರು'' &quot;ಸಲಹೆಗಾರನಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾನೆ, ಅವರು  ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ, ಅಕ್ಷರಶಃ ಜ್ಞಾನದಷ್ಟೇ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ, ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ ಮೂಲ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವವರು . &quot; &lt;ref name=&quot;joelmlecko&quot;&gt;Joel Mlecko (1982), [https://www.jstor.org/stable/3269931 The Guru in Hindu Tradition] Numen, Volume 29, Fasc. 1, pages 33-61&lt;/ref&gt;

''ಆಚಾರ್ಯರು'' ಉನ್ನತ ಹುದ್ದೆಯ ಗುರುಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮಠದ ನಾಯಕನನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;jlongp24&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZkkFCwAAQBAJ|title=Historical Dictionary of Hinduism|last=Jeffery D. Long|publisher=Scarecrow|year=2011|isbn=978-0-8108-7960-7|page=24}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Narayanan2009p50&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=E0Mm6S1XFYAC|title=Hinduism|last=Vasudha Narayanan|publisher=The Rosen Publishing Group|year=2009|isbn=978-1-4358-5620-2|pages=50–51}}&lt;/ref&gt; ಈ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಿಂದಿನ ನಾಯಕ ''ಆಚಾರ್ಯ'' ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ anoints ಅಲ್ಲಿ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳ, ಮೂಲಕ ''ದೀಕ್ಷೆ'' ಎಂಬ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ದೀಕ್ಷಾ ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;tamarasearswg&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=V0mPAwAAQBAJ|title=Worldly Gurus and Spiritual Kings: Architecture and Asceticism in Medieval India|last=Tamara I. Sears|publisher=Yale University Press|year=2014|isbn=978-0-300-19844-7|pages=68–70, 121–122, 159–160}}&lt;/ref&gt; ''ಸ್ವಾಮಿ'' ''ಎಂದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಠದ'' ಪರವಾಗಿ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುವವರು. ಎಲ್ಲಾ ವೈಷ್ಣವ ಮಠಗಳಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಪೂಜ್ಯವಾದವರನ್ನು ಜೀರ್, ಜಿಯಾರ್, ಜೀಯಾರ್ ಅಥವಾ ಸಿಯಾರ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.

ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಮಠಗಳು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಣೆಯಾದವು , ತೆಂಕಲೈ (ದಕ್ಷಿಣ) ಸಂಪ್ರದಾಯ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ವಡಕಲೈ (ಉತ್ತರ) ಸಂಪ್ರದಾಯ.&lt;ref name=&quot;sphopkins71&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N6teBA7bmFwC|title=Singing the Body of God|last=Steven Paul Hopkins|publisher=Oxford University Press|year=2002|isbn=978-0-19-802930-4|pages=71–74}}&lt;/ref&gt; ತೆಂಕಲೈ-ಸಂಬಂಧಿತ ಮಠಗಳು ಶ್ರೀರಂಗಂನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ವಡಕಲೈ ಮಠಗಳು ಕಾಂಚೀಪುರಂನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ. ಈ ಎರಡೂ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು 10 ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದಲೂ ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ಬಡವರಿಗೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಆಹಾರ ನೀಡುವುದು, ಮದುವೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಉತ್ಸವಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವುದು, ಕೃಷಿ ದೇವಾಲಯದ ಜಮೀನುಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವಿನ ತೋಟಗಳನ್ನು ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಪೂಜಾ ಪದಾರ್ಥಗಳ ಮೂಲವಾಗಿ, ಯಾತ್ರಿಕರಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವುದನ್ನು ''ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಮಠಗಳ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿವೆ.'' ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಗೃಹಗಳು, ಮತ್ತು ಈ ಹಿಂದೂ ಮಠಗಳ ಈ ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ಪಾತ್ರವು ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;kvraman138&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=myK8ZYEIu4YC|title=Sri Varadarajaswami Temple, Kanchi: A Study of Its History, Art and Architecture|last=K.V. Raman|publisher=Abhinav Publications|year=2003|isbn=978-81-7017-026-6|pages=137–138}}&lt;/ref&gt; 15 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ''ರಾಮಾನುಜ-ಕುಟವನ್ನು'' ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಮಠಗಳು ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.  ಸಾಂಸ್ಥಿಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ''ಮಠ'' ಗಳು:

* ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯ
** [[ಶ್ರೀರಂಗಂ]] &lt;ref name=&quot;sphopkins71&quot;/&gt;
** ವನಮಾಮಲೈ {{Sfn|Dalal|2010}}
** ತಿರುಕ್ಕುರುಂಗುಡಿ {{Sfn|Dalal|2010}}
* ವಡಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯ
** ಪರಕಲಾ {{Sfn|Dalal|2010}}
** ಅಹೋಬಿಲಾ {{Sfn|Dalal|2010}}
** ಅಂಡವನ್

== ತೆಂಕಲೈ ಮತ್ತು ವಡಕಲೈ ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ==
''ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ತಮಿಳು ಪದದಲ್ಲಿ ವಡಕಲೈ'' (&quot;ಉತ್ತರ&quot;) ಮತ್ತು ''ತೆಂಕಲೈ'' (&quot;ದಕ್ಷಿಣ&quot;) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|Flood|1996}} {{Sfn|Gough|1965}} ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ [[ಕಾಂಚೀಪುರಂ|ಕಾಂಚಿಪುರಂ]] (ತಮಿಳು ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗ) ಮತ್ತು [[ಶ್ರೀರಂಗಂ]] (ತಮಿಳು ದೇಶದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗ ಮತ್ತು ರಾಮನುಜರು ತಮ್ಮ ವೇದಾಂತ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆದ ಕಾವೇರಿ ನದಿ ಡೆಲ್ಟಾ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ). {{Sfn|Mumme|1987}} {{Sfn|Bryant|2007}} &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=rkhdAgAAQBAJ|title=Hindu and Christian in South-East India|last=Geoffrey Oddie|publisher=Routledge|year=2013|isbn=978-1-136-77377-8|pages=94 footnote 7|quote='''Quote:''' In this context, 'north' means the northern part of the Tamil country with its capital at Kanchipuram (the seat of Sanskrit learning) and 'south' meant the Kaveri delta with its capital at Srirangam - one of the centers of Tamil culture.&quot;}}&lt;/ref&gt;

ರಾಮಾನುಜರ ನಂತರದ ತಾತ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಭಿನ್ನತೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಈ ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡವು. ''ವಟಕಲೈ'' ಸಂಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥಗಳಾದ ವೇದಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಚರಾತ್ರಗಳು (ತಾಂತ್ರಿಕ) ''ಗಳಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರೆ, ತೆಂಕಲೈ ಅವರು ಅಲ್ವರ್‌ಗಳ ಪ್ರಬಂಧಗಳಂತಹ'' ಭಕ್ತಿ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು. {{Sfn|Flood|1996}} {{Sfn|Mumme|1987}}

ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಿಂದ, ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ ಚಳುವಳಿ ತನ್ನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಬೆಳೆಯಿತು, ಅಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ದೇವರಿಗೆ (ವಿಷ್ಣು) ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಭಕ್ತಿ ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ಜಾತಿಗೆ ಮಿತಿಯಿಲ್ಲದೆ ತೆರೆದಿತ್ತು, ಇದು 7 ರಿಂದ 8 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಳ್ವಾರರ [[ಆಳ್ವಾರರು|ನೇತೃತ್ವದ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದೆ.]] &lt;ref name=&quot;Bartley2013p1&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9SpTAQAAQBAJ|title=The Theology of Ramanuja: Realism and Religion|last=C. J. Bartley|date=2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-85306-7|pages=1–4}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=1Gvz5ym1hEwC|title=The Hill Temple|last=P. T. Narasimhachar|publisher=Sahitya Akademi|year=2001|isbn=978-81-260-0814-8|pages=xviii}}&lt;/ref&gt; ರಾಮಾನುಜ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವು ಜಾತಿಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದೆ ಎಂದು ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.  ಶ್ರೀರಂಗಂ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಮುನ್ನಡೆಸಿದ ರಾಮಾನುಜರು ಹಿಂದುಳಿದ ಜನಾಂಗದವರನ್ನು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು, ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ದೇವಾಲಯದ ದಾಖಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಸನಗಳು ಜಾತಿ ಭೇದಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ದೇವಾಲಯವು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಪಾವತಿ ಮತ್ತು ಅರ್ಪಣೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಲಿಂಗಗಳ ಕುರಿತಾದ ಎರಡು ಉಪ-ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಸಾಪೇಕ್ಷ ವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರು ವಿಭಿನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ತೆಂಕಲೈ ಅವರು ಜಾತಿ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಗಳ ಜನರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉದಾರವಾದಿಗಳಾಗಿದ್ದರು ಎಂದು ರಾಮನ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಬಹುಶಃ ಇದು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳಿಂದಲೂ ಶ್ರೀರಂಗದಲ್ಲಿ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿತ್ತು.  ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ಸದರಂಗಣಿ ಹೇಳುವಂತೆ ವಟಕಲೈ ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಉದಾರವಾದಿಗಳು ಮತ್ತು ಜಾತಿ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಿಲ್ಲ, ಬಹುಶಃ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಮತಾವಾದಿ ವಿರಾ-ಶೈವ ಹಿಂದೂಗಳೊಂದಿಗೆ (ಲಿಂಗಾಯತವಾದ) ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತಿರಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;neetisadarangani19&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WVQrKJbJ2JIC|title=Bhakti Poetry in Medieval India: Its Inception, Cultural Encounter and Impact|last=Neeti M. Sadarangani|publisher=Sarup &amp; Sons|year=2004|isbn=978-81-7625-436-6|pages=19–20}}&lt;/ref&gt; ಎರಡೂ ಪಂಥಗಳು ಪಂಚ ಸಂಸ್ಕಾರದ ಮೂಲಕ ದೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ನಂಬುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Hinduism: An Alphabetical Guide|last=Roshen Dalal|publisher=Penguin Books India, 2010|page=385}}&lt;/ref&gt; ಒಬ್ಬರು ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವರಾಗಲು ಈ ಸಮಾರಂಭ ಅಥವಾ ಅಂಗೀಕಾರದ ವಿಧಿ ಅಗತ್ಯ. ವೈಷ್ಣವರಾಗಲು ಇದನ್ನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇತರರು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=JBV1T4hMzJcC&amp;q=panchasamskara&amp;pg=PA91|title=Words and Deeds: Hindu and Buddhist Rituals in South Asia|last=Jörg Gengnagel, Ute Hüsken, Srilata Raman|publisher=Otto Harrassowitz Verlag, 2005|year=2005|isbn=9783447051521|page=91}}&lt;/ref&gt;

ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯ ಆಧಾರಿತ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಗಳಿಗೆ  ಕುಶಲಕರ್ಮಿ ಜಾತಿಗಳನ್ನು (ಶೂದ್ರರನ್ನು)  ಕರೆತಂದಿತು ಮತ್ತು ರಾಮನ್ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ, &quot;ತೆಂಕಲೈ ಜಾತಿ-ವಿರೋಧಿ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು, ಆದರೆ ವಡಕಲೈ ಶಾಲೆಯು ವೈದಿಕತೆಯ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಬದ್ದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. &quot;  ಜಾತಿಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಯಾರಾದರೂ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಬಹುದು ಎಂದು ತೆಂಕಲೈ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ, ಎಂದು ರಾಮನ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ರಾಮನ್ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಸದರಂಗಣಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ,ವಡಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ತೆಂಕಲೈನ ಉದಾರ ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಭಕ್ತರನ್ನು ಗಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ದಕ್ಷಿಣ ತಮಿಳು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶೈವ ಧರ್ಮವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಕಾರಣ &quot;ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ತೆಂಕಲೈ ಶಾಲೆ ಕಿರಿದಾದ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾದದ್ದು&quot;.&lt;ref name=&quot;neetisadarangani19&quot;/&gt; ವಡಕಲೈ ಶಾಲೆಯು ಉತ್ತರ ತಮಿಳು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ [[ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ|ಉತ್ತರ, ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಮತಾವಾದಿ ಭಕ್ತಿ ಚಳವಳಿಗೆ]] ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹರಡಿತು, ಭಕ್ತಿ ಕವಿ ಸಂತರನ್ನು &quot;ವರ್ಗ, ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ವಿಭಿನ್ನ ಸಮೂಹಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ&quot; ದಿಂದ ಕರೆತಂದಿತು.

=== ತೆಂಕಲೈ / ತೆನ್ನಾಚಾರ್ಯ ಪಂಥ (&quot;ದಕ್ಷಿಣ&quot;) - ಮಾನವಾಲಾ ಮಾಮುನಿಗಲ್ ===
ಶ್ರೀರಂಗಂನ ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ತೆಂಕಲೈ / ತೆನ್ನಾಚಾರ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥತಾರ್ಥರು ಮತ್ತು ಆಚಾರ್ಯ ಪುರುಷರು ರಾಮಾನುಜರಿಂದ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ 74 ಶಿಷ್ಯರ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ವಿನಾಯಿತಿ ಇಲ್ಲದೆ ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪದಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Sri Ramanuja|last=Madabhushini Narasimhacharya|publisher=Sahitya Akademi, 2004|page=27}}&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Thenkalai_Sri_Vaishnava_urdhva_pundram.jpg|thumb|ತೆಂಕಲೈ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಉರ್ಧ್ವ ಪಂಡ್ರಮ್]]

==== ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ====
[[ತಮಿಳು|ತೆಂಕಲೈಗಳು ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕಿಂತ ತಮಿಳು]] ಶ್ಲೋಕಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಆರಾಧನೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಏಕೈಕ ಸಾಧನವಾಗಿ ತೆಂಕಲೈ ಪ್ರಪತ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. {{Sfn|Coward|2008}} ಅವರು ಪ್ರಪತ್ತಿಯನ್ನು ಬೇಷರತ್ತಾದ ಶರಣಾಗತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;manninezhath1&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=uE4-veDrY7AC&amp;pg=PA35|title=Harmony of Religions: Vedānta Siddhānta Samarasam of Tāyumānavar|last=Thomas Manninezhath|publisher=Motilal Banarsidass|year=1993|isbn=978-81-208-1001-3|pages=35–}}&lt;/ref&gt; ತೆಂಕಲೈಗಳು ತಮಿಳು ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಮಿಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೈವಲ್ಯ (ಬೇರ್ಪಡುವಿಕೆ, ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆ) ಯನ್ನು ವೈಕುಂಠ (ವಿಷ್ಣುವಿನ 'ಶಾಶ್ವತ ವಾಸಸ್ಥಾನ' ಅಥವಾ ಸ್ವರ್ಗ) ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತ ಸ್ಥಾನವೆಂದು ಅವರು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೂ ಇದು ವೈಕುಂಠದ ಹೊರಗಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ . ಅವರು ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ ದೇವರ ವಿರೋಧಾಭಾಸದ ಸ್ವಭಾವವು ಮೈನಸ್ಕುಲ್ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಎರಡೂ ದೇವರ ವಿಶೇಷ ಶಕ್ತಿಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿದ್ದು ಅದು ಅಸಾಧ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಶಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

[[ತಮಿಳು|ತೆಂಕಲೈಗಳ]] ಪ್ರಕಾರ, ಉದಾತ್ತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು [[ಸಂಧ್ಯಾವಂದನೆ|ಸಂಧ್ಯಾವಂದನಂನಂತಹ]] ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ; ಅವರು ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆ ನೀಡಲು ಮಾತ್ರ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಪೂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಂಟೆ ಬಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಪರಶಾರ ಸ್ಮೃತಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, [[ತಮಿಳು|ತೆಂಕಲೈಗಳು]]ವಿಧವೆಯರು ತಲೆ ಬೋಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?ei=OEc5TuGvKormrAe-6ZQV&amp;ct=result&amp;id=DBBDAAAAYAAJ&amp;dq=vadagalai+tonsure&amp;q=tengalai+parashara#search_anchor Pg.66 The Indian historical review, Volume 17; Indian Council of Historical Research, Vikas Pub. ]&lt;/ref&gt; ವಡಕಲೈಗಳು ಮನುಸ್ಮೃತಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಗಲಗ್ರಂಥಿಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾರೆ,&lt;ref&gt;[https://books.google.com/books?id=DBBDAAAAYAAJ&amp;q=vadagalai+tonsure&amp;dq=vadagalai+tonsure&amp;hl=en&amp;ei=OEc5TuGvKormrAe-6ZQV&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=7&amp;ved=0CEYQ6AEwBg Pg.65 The Indian historical review, Volume 17; Indian Council of Historical Research, Vikas Pub. ]&lt;/ref&gt;

==== ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ ====
[[ಚಿತ್ರ:Sri_Kanchi_Prativadibhayankar_Jagadguru_Anantacharya_Gaddi_Swamiji.jpg|thumb|ಶ್ರೀ ಕಾಂಚಿ ಪ್ರತಿಭಾಭಿಭಯಂಕರ್ ಜಗದ್ಗುರು ಅನಂತಾಚಾರ್ಯ ಗಡ್ಡಿ ಸ್ವಾಮೀಜಿ, ತ್ರಿದಾನಿ ಸ್ವಾಮಿ ವಿಶ್ವಸೇನಾಚಾರ್ಯಜಿಯ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಉಪದೇಶ]]
''ತೆಂಕಲೈ'' ತಮ್ಮ ವಂಶಾವಳಿಯ ಜಾಡನ್ನು  ರಾಮಾನುಜರ ಸೋದರಳಿಯ ಮೂಡಲಿಯಂಡನ್ಗೆ ನಿರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.mudaliandan.com/|title=Swami Mudaliandan Thirumaligai|website=www.mudaliandan.com|access-date=2016-04-14}}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;  ''ತೆಂಕಲೈ''ಗಳು ಪಿಳ್ಳೈ ಲೋಕಾಚಾರ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾನವಾಲಾ ಮಮುನಿ &amp;amp;nbsp; ಅವರ, ಅನುಯಾಯಿಗಳು &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=cDXsAAAAIAAJ&amp;q=tenkalai|title=Pg.86 Encyclopaedia of Indian philosophy, Volume 1, by Vraj Kumar Pandey, Anmol Publications|last=Pandey|first=Vraj Kumar|year=2007|isbn=9788126131129|access-date=4 January 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CbgBAAAAMAAJ&amp;q=manavala+mamunigal|title=Pg.108 Homage to a Historian:a festschrift – by N. Subrahmanian, Tamilanpan, S.Jeyapragasam, Dr. N. Subrahmanian 60th Birthday Celebration Committee, in association with Koodal Publishers|last=Subrahmanian|first=N.|last2=Tamil̲An̲Pan̲|last3=Jeyapragasam|first3=S.|year=1976|access-date=4 January 2012}}&lt;/ref&gt;

ಕುರಥಾಜ್ವಾರ್ ವಂಶಸ್ಥರು ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು

ಪೆರಿಯನಂಬಿಗಲ್ ತಿರುವಂಸಂ ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು, ರಾಮನುಜನನ್ನು ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ದೀಕ್ಷೆ ನೀಡಿದವನು ಪೆರಿಯಾ ನಂಬಿಗಲ್ https://guruparamparai.wordpress.com/2012/09/01/periya-nambi/

ರಾಮಾನುಜ ಮೊದಲು ಮತ್ತು ನಂತರ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ ಎಲ್ಲಾ ಮುಖ್ಯ ಉಪದೇಶಕರು ಮತ್ತು ಅವರ ವಂಶಸ್ಥರು ತೆಂಕಲೈ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು.

==== ಗಮನಾರ್ಹ ತೆಂಕಲೈ ಜನರು ====

* [[ಶ್ರೀನಿವಾಸ ರಾಮಾನುಜನ್]] (1887-1920), ಭಾರತೀಯ ಗಣಿತಜ್ಞ.&lt;ref name=&quot;AiyangarBerndt2001&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TT1T8A94xNcC&amp;pg=PA89|title=Ramanujan: Essays and Surveys|last=Srinivasa Ramanujan Aiyangar|last2=Bruce C. Berndt|last3=Robert Alexander Rankin|publisher=American Mathematical Soc.|year=2001|isbn=978-0-8218-2624-9|pages=89–}}&lt;/ref&gt; 
* [[ಕೆ.ಎಸ್.ಕೃಷ್ಣನ್]] (1898-1961), ಭಾರತೀಯ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.iisc.ernet.in/currsci/sep102000/665.pdf |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2021-05-15 |archive-date=2017-08-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170808022800/http://www.iisc.ernet.in/currsci/sep102000/665.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
* [[ಬಿ. ಕೆ. ಎಸ್. ಐಯ್ಯಂಗಾರ್|ಬಿಕೆಎಸ್ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]] (1918–2014), ಯೋಗದ &quot;ಅಯ್ಯಂಗಾರ್ ಯೋಗ&quot; ಶೈಲಿಯ ಸ್ಥಾಪಕ. 
* ಅಲಸಿಂಗ ಪೆರುಮಾಳ್ (1865-1909), ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಶಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮವಾಡಿನ್ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ನಂತರ ವೇದಾಂತ ಕೇಸರಿ ಆದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.vivekananda.net/pplheknew/svdisciples/AlasingaPerumal.html|title=People that Swami Vivekanand- Frank Parlato Jr.|last=Jr.|first=Frank Parlato|website=www.vivekananda.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20130411101514/http://www.vivekananda.net/pplheknew/SVDisciples/AlasingaPerumal.html|archive-date=11 April 2013|access-date=2016-04-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.ramakrishnavivekananda.info/vivekananda/volume_7/translation_of_writings/memoirs_of_european_travel_i.htm|title=Memoirs of European travel I|website=www.ramakrishnavivekananda.info|access-date=2016-04-09}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.vsc.iitm.ac.in/Vivekananda/Complete%20works/Complete_Works_of_Swami_Vivekananda_-_Vol_7.pdf|title=Complete_Works_of_Swami_Vivekananda_-_Vol_7}}&lt;/ref&gt;
* ಸುಜಾತ ರಂಗರಾಜನ್ (1935-2008), ಬರಹಗಾರ, ಸಂಪಾದಕ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರ್; ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮತದಾನ ಯಂತ್ರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿ, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ವಾಸ್ವಿಕ್ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.vasvik.org/Electrical_%26_Electronic_Sciences_%26_Technology.html|title=.:: Vasvik.org ::.|website=www.vasvik.org|access-date=2016-04-09|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304001350/http://www.vasvik.org/Electrical_%26_Electronic_Sciences_%26_Technology.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/prolific-tamil-writer-sujatha-passes-away/article1210715.ece|title=Prolific Tamil writer Sujatha passes away|date=2008-02-28|work=The Hindu|access-date=2016-04-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://ta-in.facebook.com/SrivaishnavaSri/posts/617375888275314|title=Srirangam Rangarajan @ Sujatha(S.R.)... - ஸ்ரீவைஷ்ணவஸ்ரீ ஸ்ரீரங்கம் SrivaishnavaSri Srirangam {{!}} முகநூல்|website=ta-in.facebook.com|access-date=2016-04-09}}&lt;/ref&gt;
* [[ಅರಿಯಕುಡಿ ರಾಮಾನುಜಾ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]] (1890-1967), ಖ್ಯಾತ ಸಂಗೀತಗಾರ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ|ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ]] ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.sruti.com/download/Ariyakudi_Issue_42.pdf|title=Ariyakudi|access-date=2021-05-15|archive-date=2016-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20160422225729/http://www.sruti.com/download/Ariyakudi_Issue_42.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-sundaymagazine/the-first-crossing/article2274840.ece|title=The first crossing|date=2007-01-14|work=The Hindu|access-date=2016-04-14|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.carnatica.net/ariyakudi.htm|title=ARIYAKUDI|website=www.carnatica.net|access-date=2016-04-14}}&lt;/ref&gt;

=== ವಡಕಲೈಸ್ (&quot;ಉತ್ತರ&quot;) - ವೇದಾಂತ ದೇಸಿಕ ===
[[ಚಿತ್ರ:Vadagalai_thiruman_kappu_1.jpg|thumb|ವಡಗಲೈ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಉರ್ಧ್ವಾ ಪಂಡ್ರಮ್]]

==== ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ====
[[ರಾಮಾನುಜ|ವಡಕಲೈಗಳು ರಾಮಾನುಜ]] ಮತ್ತು [[ವೇದಾಂತ ದೇಶಿಕ|ವೇದಾಂತ ದೇಸಿಕ]] ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳು,&lt;ref name=&quot;tamilakamp166&quot;&gt;{{Cite book|title=History of Tamilakam. Darkness at horizon|last=T. V. Kuppuswamy (Prof.), Shripad Dattatraya Kulkarni|publisher=Shri Bhagavan Vedavyasa Itihasa Samshodhana Mandira|year=1966|page=166}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=3kQNAQAAMAAJ |page=129 }}|title=Sociology of religion, Volume 1 – by Joachim Wach, University of Chicago press, 1944|date=3 November 1958|page=129|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=3KpjAAAAMAAJ |page=107 }}|title=Kabir, the apostle of Hindu-Muslim unity: interaction of Hindu-Muslim ideas in the formation of the bhakti movement with special reference to Kabīr, the bhakta – Muhammad Hedayetullah, Motilal Banarsidass publication, 1977|page=107|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಡಕಲೈ ಸಂಪದ &lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/624460/Vedantadesika|title=Britannica Online Encyclopedia|publisher=Britannica.com|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.adityaprakashan.com/index.php?String=31173&amp;p=sr&amp;Field=bookcode&amp;Exactly=yes&amp;Format=detail|title=Astadasabhedanirnaya|publisher=Adityaprakashan.com|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt; [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಅವರು ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಶ್ರೀ, ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ [[ವೇದ|ವೇದಗಳನ್ನು]] ಅಂತಿಮ &quot;ಪ್ರಮಾನಾಮ್&quot; ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರವೆಂದು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಿರಿ, ಆದರೂ ಉಭಯ ವೇದಾಂತ [ಟಿಪ್ಪಣಿ 7] ಅನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಠಾದ್ವೈತದ ಸಿದ್ಧಾಂತದಿಂದ er ಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ವೇದ|ಎಲ್ಲಾ ಅಲ್ವಾರ್ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ವೇದಗಳಿಂದ]] ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ವಡಕಲೈಸ್ er ಹಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಅಂತಿಮ ಮೂಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. V ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಉಪದೇಶಕರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದಂತೆ ವಡಕಲೈಸ್ ವೈದಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳಿಗೆ [ಟಿಪ್ಪಣಿ 8] ಒತ್ತು ನೀಡುತ್ತಾರೆ.

[[ಸಂಸ್ಕೃತ|ವಡಕಲೈ ಸಂಸ್ಕೃತ]] [[ವೇದ|ವೇದಗಳನ್ನು]] &lt;ref name=&quot;VijayNagar&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.tamilnadu.ind.in/tamilnadu_history/vijaya_nagar/religious_cultural_impacts_under_vijaya_nagar.php|title=Tamil Nadu, Religious Condition under Vijaya Nagar Empire|publisher=Tamilnadu.ind.in|access-date=4 January 2012|archive-date=5 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005234729/http://www.tamilnadu.ind.in/tamilnadu_history/vijaya_nagar/religious_cultural_impacts_under_vijaya_nagar.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮತ್ತು ಮನುಸ್ಮೃತಿ]] ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಸೂಚಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Ray1993&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=iToWAAAAIAAJ|title=Dimensions of National Integration: The Experiences and Lessons of Indian History|last=Nisith Ranjan Ray|publisher=Punthi-Pustak &amp; Institute of Historical Studies|year=1993|isbn=978-81-85094-62-5|page=150}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;historicalreview&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=DBBDAAAAYAAJ|title=The Indian Historical Review|publisher=Vikas Publishing House.|year=1990|volume=17|page=65}}&lt;/ref&gt; ಈ ಪಂಥವು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಪ್ರದಾಯ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.adityaprakashan.com/index.php?String=31173&amp;p=sr&amp;Field=bookcode&amp;Exactly=yes&amp;Format=detail|title=Astadasabhedanirnaya|publisher=Adityaprakashan.com|access-date=4 January 2012}}&lt;/ref&gt; ''[[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮತ್ತು ಮನುಸ್ಮೃತಿ]]'' ಮತ್ತು ಇತರ [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಸೂಚಿಸಿದ ನಿಯಮಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ.   '''ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ವಡಕಲೈಗಳನ್ನು ಉತ್ತರ ಕಲ್ಯಾರ್ಯ''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Britannica&quot;&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=DPP7O3nb3g0C |page=205 }}|title=Students' Britannica India|page=205|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;

ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ, ವಡಕಲೈಗಳು ಮೋಕ್ಷವನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿ [[ಕರ್ಮಯೋಗ|ಪ್ರಪತ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಕರ್ಮ ಯೋಗ]], [[ಜ್ಞಾನಯೋಗ|ಜ್ಞಾನ ಯೋಗ]] ಮತ್ತು [[ಭಕ್ತಿಯೋಗ|ಭಕ್ತಿ ಯೋಗವನ್ನು]] ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Dharma1996&quot;&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2PdjAAAAMAAJ|title=Philosophy of Nārāyaṇīyam: Study, Text &amp; Śloka Index|last=Dharma|date=1 February 1996|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-337-8|page=199}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;munitrayam.org&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.munitrayam.org/andavanashram/SrtsFrame.htm|title=''Srimad Rahasya Traya Sara'' by Shri Vedanta Desika – under the subtopic ''Upaya Vibhaga Adhikara''|publisher=munitrayam.org|access-date=4 January 2012|archive-date=16 ಮಾರ್ಚ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120316053332/http://www.munitrayam.org/andavanashram/SrtsFrame.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲದೆ, ಅವರು ಶರಣಾಗತಿಯನ್ನು ಅನುಗ್ರಹ ಗೆಲ್ಲಲು ಮುಖ್ಯವೆಂದು  ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;manninezhath1&quot;/&gt;

ವಡಕಲೈ ಪುರುಷರ ತಿಲಕ್ (ಉರ್ಧ್ವಾ ಪಂಡ್ರಾ) ಗುರುತು [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ಬಲ ಪಾದದ ಸಾಂಕೇತಿಕ ನಿರೂಪಣೆಯಾಗಿದೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಬಲ ಕಾಲು [[ಗಂಗಾ]] ನದಿಯ ಉಗಮವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ವಡಕಲೈಗಳು ಅವನ ಬಲ ಪಾದವನ್ನು ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಬೇಕೆಂದು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಚಿಹ್ನೆಯು ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತದೆ. [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ತಿರುಮನ್ (ಉರ್ಧ್ವ ಪಂದ್ರ) ಜೊತೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] (ವಿಷ್ಣುವಿನ ಹೆಂಡತಿ) ದೇವಿಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಗುರುತು (ಶ್ರೀಚುರ್ನಂ) ಅನ್ನು ಸಹ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Monier Williams&quot;&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=xc8_tZqDPy4C |page=194 }}|title=Modern India and the Indians, by M.Monier Williams|date=26 July 2001|page=194|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt; ಲಂಬವಾದ ಮತ್ತು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡುವ ಉರ್ಧ್ವಾ ಪಂಡ್ರವು ವೈಕುಂಠವನ್ನು (ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಾಸಸ್ಥಾನ) [[ವೈಕುಂಠ|ತಲುಪಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ದುಷ್ಟರಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.]] ವಡಕಲೈ ಮಹಿಳೆಯರು ತಮ್ಮ ಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ಕೆಂಪು ಕೇಂದ್ರ ಗುರುತು ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತಾರೆ.

==== ಗುರು ಪರಂಪರ ====
[[ಚಿತ್ರ:Sri_Balmukundacharyaji_Maharaj.jpg|thumb|ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಡಿಡ್ವಾನಾದ hala ಲರಿಯಾ ಮಠದ ಶ್ರೀ ಬಲ್ಮುಕುಂದಾಚಾರ್ಯಜಿ ಮಹಾರಾಜ್]]
[[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|ವಡಕಲೈ]] ಪಂಥವು ತನ್ನ ವಂಶವನ್ನು ತಿರುಕುರಹಿ ಪಿರಾನ್ ಪಿಲ್ಲನ್, ಕಿಡಂಬಿ ಅಚಾನ್ ಮತ್ತು ರಾಮಾನುಜರ ಇತರ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ವೇದಾಂತ ದೇಶಿಕ|ವೇದಾಂತ ದೇಸಿಕವನ್ನು]] [[ರಾಮಾನುಜ|ರಾಮಾನುಜರ]] ನಂತರದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಚಾರ್ಯ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;tamilakamp166&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3kQNAQAAMAAJ&amp;q=vadakalai|title=Pg.129 Sociology of religion, Volume 1 – by Joachim Wach, University of Chicago press, 1944|last=Wach|first=Joachim|date=11 June 1991|isbn=9780226867083|access-date=4 January 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3KpjAAAAMAAJ&amp;q=tendency+vadakalai|title=Pg.107 Kabir, the apostle of Hindu-Muslim unity: interaction of Hindu-Muslim ideas in the formation of the bhakti movement with special reference to Kabīr, the bhakta – Muhammad Hedayetullah, Motilal Banarsidass publication, 1977|last=Hedayetullah|first=Muhammad|year=1977|access-date=4 January 2012}}&lt;/ref&gt;

ವಡಕಲೈ ಸಮುದಾಯವು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಇದನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ ಸಂಪದವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ:

* ಪಂಚರಾತ್ರ - ಅಹೋಬಿಲಾ ಮಠದ ಶ್ರೀಮದ್ ಅ ha ಾಗಿಯಾ ಸಿಂಗಾರ್ (ಶ್ರೀನಿವಾಸಾಚಾರ್ಯ) ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳು.&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=AFbkAAAAMAAJ }}|title=Tirupati Balaji was a Buddhist shrine, Sanjivan Publications, 1991|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Calendar&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.trsiyengar.com/id36.shtml|title=Vadakalai Srivaishnava Festivals' Calendar – The source mentions Pancharatra &amp; Munitraya Krishna Jayantis celebrated by Ahobila Mutt &amp; Andavan Ashrams respectively|publisher=Trsiyengar.com|access-date=20 November 2011|archive-date=3 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003154411/http://www.trsiyengar.com/id36.shtml|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://sribalajimandirpune.com/utsavam.htm|title=Ahobila Mutt's Balaji Mandir Pune, Calendar – The calendar mentions Ahobila Mutt disciples celebrating Krishna Jayanti as &quot;Pancharatra Sri Jayanti&quot;|publisher=Sribalajimandirpune.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111009094730/http://sribalajimandirpune.com/utsavam.htm|archive-date=9 October 2011|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Srivaishnava Practices&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.trsiyengar.com/id121.shtml|title=Sri Krishna &amp; Janmashtami – Essence of Srivaishnava Practices|publisher=Trsiyengar.com|access-date=20 November 2011|archive-date=3 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111003154405/http://www.trsiyengar.com/id121.shtml|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ವಡಕಲೈಸ್ ಬಹುಪಾಲು ಈ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Ahobila&quot;&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=I50tAAAAMAAJ |page=100 }}|title=The Cultural Heritage of India: Sri Ramakrishna centenary memorial, published by – Sri Ramakrishna centenary committee|date=16 July 2009|page=1000|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt; [[ವಾರಾಣಸಿ|ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ವಾರಣಾಸಿ]], [[ಚಿತ್ರಕೂಟ|ಚಿತ್ರಕೂತ್]] ಮತ್ತು ಪುಷ್ಕರ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮಠಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ವಂಶಸ್ಥರು:

:* [[ವಾರಾಣಸಿ|ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ಯರು ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿ]] ದ್ವಾರಕಾದಿಶ್ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ [[ಕೃಷ್ಣ|ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು]] ಪೌಂದ್ರಾಡೇಶದ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಯ ಆಡಳಿತಗಾರನನ್ನು ತನ್ನ ಸುದರ್ಶನಚಕ್ರದಿಂದ ಕೊಂದನು. 
::* ಆಚಾರ್ಯ ಸ್ವಾಮಿ ಮಾಧವಾಚಾರ್ಯಜಿ
::* [[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ಹರಿರಾಮಾಚಾರ್ಯರು ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ]] hala ಲರಿಯಾ ಮಠವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು
::* Hala ಲಾರಿಯಾದ ಸ್ವಾಮಿ ಬಾಲ್ಮುಕುಂದಾಚಾರ್ಯರ ಶಿಷ್ಯ ರಾಮದಾಸ್ ರಾಮಾನುಜ್ದಾಸ್ ಆಚಾರಿ ಅವರು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ಸ್ಟ್ರಾಂಡ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಜಗನ್ನಾಥ ಮಂದಿರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು

* [[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|ಮುನಿತ್ರಯ]] - ಅಂಡವಾನ್ ಆಶ್ರಮದ ಶ್ರೀಮದ್ ಅಂಡವಾನ್ ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳು,&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=TY7XAAAAMAAJ |page=31 }}|title=Rāmānuja sampradāya in Gujarat:a historical perspective|publisher=Somaiya Publications|page=31|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=1I7XAAAAMAAJ |page=82 }}|title=Srivaishnavism and social change – by K.seshadri, K.P.Bagchi &amp; co publishers|page=82|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಮಾಚಾರ್ಯರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The Cultural Heritage of India:The Religious|publisher=Ramakrishna Mission, Institute of Culture|year=1956|page=182}}&lt;/ref&gt; ಶ್ರೀರಂಗಂ ಶ್ರೀಮದ್ ಅಂಡವನ್ ಆಶ್ರಮ, ಪೌಂಡರಿಕಪುರಂ ಆಂಡವನ್ ಆಶ್ರಮ, ಮತ್ತು ಇಂದಿನ ವಡಗಲೈನ 'ಸ್ವಯಂ-ಆಚಾರ್ಯ ಪುರುಷ' ಕುಟುಂಬಗಳು ಈ ಆಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿವೆ, ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಗೋಪಾಲರ್ಯ ಮಹಾದೇಶಿಕನ್ ಅವರು ವಿವರಿಸಿರುವ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ.

:* ಪೆರಿಯಾ ಅಂಡವಾನ್ ಶ್ರೀ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಮಹಾದೇಶಿಕನ್;

* ಪರಾಕಲಾ - ಅವರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅನುಯಾಯಿಗಳು [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನ]] ಪರಕಲಾ ಮಠದ ಬ್ರಹ್ಮಂತ್ರ ಸ್ವತಂತ್ರ ಜಯಾರ್ . 1399 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಂತ್ರ ಪರಕಾಳ ಜೀಯರ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಈ ಮಠದ ಪೀಠಾಧಿಪತಿಗಳು [[ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನ|ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ]] ರಾಜಮನೆತನದ ವಾಡಿಯಾರ್‌ಗಳ ಉಪದೇಶಕರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಇದು ರಾಜರ ರಾಯಲ್ ಮಠವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ವರ್ಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಮಠವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.parakalamatham.org/Sri-Matham/History|title=Sri Parakala Matham &gt; Sri Matham &gt; History}}&lt;/ref&gt;

ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳು ಸೇರಿವೆ: 

* ಶ್ರೀಮದ್ ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಸ್ವಾಮಿ (ಶ್ರೀಮದ್ ವೇದಾಂತ ರಾಮಾನುಜ ಮಹಾದೇಶಿಕಾ ಸ್ವಾಮಿ); 24,000 ಪಾಡಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ (ತಿರು-ಅರೈರಪ್ಪಾಡಿ ಕುರಿತು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ).

:* ಶ್ರೀಮದ್ ತಿರುಕ್ಕಂಡೈ ಗೋಪಾಲರ್ಯ ಮಹಾದಿಕಿಕನ್
::* ಉತ್ತರ ಸರಸ್ವಾಧನಿ, ಸ್ವಾಮಿ ದೇಸಿಕ ಸಹಸ್ರ ನಮ
::* ಶ್ರೀಮದ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಮಹಾದೇಶಿಕನ್ ಸಯಾನಂ, ಶ್ರೀಮದ್ ಶ್ರೀ ರಂಗನಾಥ ಮಹಾದಿಕಿಕನ್ ವತಿರೈರುಪ್ಪು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಮದ್ ವೇದಾಂತ ರಾಮಾನುಜ ಮಹಾದಿಕಿಕನ್ ವಾ az ುತೂರ್

* ಕಿಡಂಬಿ ಅಚನ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರಣಥಾರ್ಥಿಹರನ್‌ನ ರಹಸ್ಯಾತ್ರಾಯ ಪರಂಪರರಿಗೆ ಸೇರಿದ [[ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ|ವಡಕಲೈ ಪಂಥದ ಮುನಿತ್ರಾಯ ಸಂಪ್ರಾಯ.]] ಅವರ ಶ್ರೀ ಭಾಷ್ಯ ಮತ್ತು ಭಗವತ್ವಿಶಯ ಪರಂಪರಾ ಉಳಿದ ವಡಕಲೈಗಳಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ.
* ಸ್ವಾಮಿ ಗೋಪಾಲಾಚಾರ್ಯರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾದ ಸ್ವಾಮಿ ಜನಾರ್ದನಾಚಾರ್ಯರು ದೇವರಾಹಾ ಬಾಬಾರ ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದರು. [[ಅಯೋಧ್ಯೆ|ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವ]] ಸುಗ್ರೀವ್ ಕಿಲಾ ದೇವಾಲಯವು ಈ ಗುರು ಪರಂಪಾರಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ.

==== ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ ====
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ, ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ವಡಕಲೈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ [[ಕಾಂಚೀಪುರಂ|ಕಾಂಚಿಪುರಂ]], [[ಕುಂಭಕೋಣಂ|ಕುಂಬಕೋಣಂ]], ತಿರುವಳ್ಳೂರು, [[ಮೈಸೂರು]] ಮತ್ತು ಕರ್ನೂಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಸೇರಿವೆ .&lt;ref name=&quot;Britannica&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=0eu1AAAAIAAJ |page=14 }}|title=Studies in history, Volume 1, Issue 1; Jawaharlal Nehru University. Centre for Historical Studies|publisher=Sage|year=1979|page=14|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=_RG2x2xDQ5UC |page=561 }}|title=Gazetteer of South India, Volume 2 – By W. Francis, Mittal Publications|page=561|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=oFUg4PHzrAUC |page=33 }}|title=Indian philosophy &amp; culture, Volumes 3–4; Vrindāvan (India) Institute of Oriental Philosophy, Vaishnava Research Institute, Vrindāban, India|date=1 January 1984|page=33|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=CVzkAAAAMAAJ |page=240 }}|title=Ontological and morphological concepts of Lord Sri Chaitanya and his mission, Volume 1; Bhakti Vilās Tīrtha Goswāmi Maharāj, Navadwīpa Dhām Prachārini Sabha; Pub' – Sree Gaudiya Math, 1994|date=2 October 2009|page=240|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=9ystAAAAIAAJ |page=129 }}|title=Studies in social history: modern India; O. P. Bhatnagar, India. University Grants Commission, University of Allahabad. Dept. of Modern Indian History; St. Paul's Press Training School, 1964|date=1 January 2006|page=129|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt; ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರು ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿದ್ದಾರೆ.

[[ವೃಂದಾವನ|ವೃಂದಾವನದಲ್ಲಿ]], ಕೇಶಿಘಾಟ್‌ನ ಜಂಕಿವಲ್ಲಭ ಮಂದಿರವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಡಕಲೈ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅಹೋಬಿಲಾ ಮಠದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ವಂಶಾವಳಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ. ಈಗಿನ ಅ ha ಾಗಿಯಾ ಸಿಂಗಾರ್ ಈ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಈ ಹಿಂದೆ ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದರ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ಸ್ವಾಮಿ ಶ್ರೀ ಅನಿರುದ್ಧಾಚಾರ್ಯಜಿ ಮಹಾರಾಜ್ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ.

[[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ]] hala ಲರಿಯಾ ಮಠವು ಪ್ರಮುಖ ಮಠಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಶಾಖೆಗಳು ನೆರೆಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ [[ಗುಜರಾತ್]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ]] ವ್ಯಾಪಿಸಿವೆ. ಶ್ರೀ ಸ್ವಾಮಿ ಬಾಲ್ಮುಕುಂದಾಚಾರ್ಯಜಿ ಅವರು ಈ ಮಠದ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಆಚಾರ್ಯರು.

==== ಗಮನಾರ್ಹ ವಡಕಲೈ ಜನರು ====

* ಗೋಪಾಲ ಭಟ್ಟ ಗೋಸ್ವಾಮಿ (1503–1578), ವಡಕಲೈ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್, [[ಗೌಡೀಯ ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ಚೈತನ್ಯ ವೈಷ್ಣವ]] ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ವೃಂದಾವನದ ಆರು ಗೋಸ್ವಾಮಿಗಳಲ್ಲಿ [[ಇಸ್ಕಾನ್|ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತು ಇಸ್ಕಾನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಅತ್ಯಂತ ಪೂಜ್ಯ ಗುರು.&lt;ref name=&quot;Prabhupadanugas&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.prabhupadanugas.eu/?p=17168|title=The Life of Srila Gopala Bhatta Goswami; His Vadakalai origin is mentioned in the article, where Vadakalai is spelled as &quot;Badagalai&quot;(Some in Northern India often substitute the alphabet V with B)|date=22 January 2011|publisher=Prabhupadanugas.eu|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;
* [[ಸಿ. ರಾಜಗೋಪಾಲಚಾರಿ|ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರಾಜಗೋಪಾಲಾಚಾರಿ]] (1878-1972), ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತ. ಮದ್ರಾಸ್‌ನ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ (1937–1939), ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು (1946–1948), [[ಭಾರತದ ಮಹಾಮಂಡಲಾಧಿಪತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್]] (1948–1950), [[ಗೃಹಮಂತ್ರಿ|ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವರು]] (1950–1952) ಮತ್ತು ಮದ್ರಾಸ್ ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ (1952–1954). ಸ್ವತಂತ್ರ ಪಕ್ಷದ ಸ್ಥಾಪಕ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.timescontent.com/tss/photos/preview/127445/C%20Rajagopalachari.jpg|title=TimesContent – Photo of Rajagopalachari – He wears the Vadakalai Tilak on his forehead|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;
* ಸಿ.ವಿ.ರಂಗಾಚಾರ್ಲು (1831–1883), 1881 ರಿಂದ 1883 ರವರೆಗೆ ಮೈಸೂರು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದಿವಾನ್.&lt;ref name=&quot;bhattacharyap78&quot;&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.217364|title=Hindu Castes and Sects: An Exposition on the Origins of Hindu caste system|last=Jogendra Nath Bhattacharya|publisher=Thacker, Spink &amp; Co.|year=1896|page=[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.217364/page/n100 78]}}&lt;/ref&gt;
* ಟಿಎಸ್ಎಸ್ ರಾಜನ್ (1880-1953), ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ (1934-1936), ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ದತ್ತಿ ಸಚಿವರು (ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ) (1937-1939), ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು (ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ) (1946–1951).&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Selected Works of Jawaharlal Nehru|last=Jawaharlal Memorial Fund|publisher=Orient Longman|year=1972|page=440}}&lt;/ref&gt;
* [[ತಿರುಮಲೈ ಕೃಷ್ಣಮಚಾರ್ಯ|ತಿರುಮಲೈ ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ಯ]] (1888-1989), ಪ್ರಭಾವಿ [[ಆಸನ (ಯೋಗ)|ಯೋಗ]] ಶಿಕ್ಷಕ, ವೈದ್ಯ ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸ.
* ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರಂ ರಾಮಾನುಜಾ ಟಾಟಾಚರಿಯಾರ್ (1907-2008), ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವೇದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಎರಡು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದವರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.hindu.com/fr/2007/03/30/stories/2007033000030300.htm|title=A Vedic scholar enters his 100th year|date=30 March 2007|website=[[ದಿ ಹಿಂದೂ]]|location=India|archive-url=https://web.archive.org/web/20071012145053/http://hindu.com/fr/2007/03/30/stories/2007033000030300.htm|archive-date=12 October 2007|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;
* [[ಕ್ರಷ್ಣಮಾಚಾರಿ ಶ್ರೀಕಾಂತ್|ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರಿ ಶ್ರೀಕಾಂತ್]] (ಜನನ 1959), ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಆಟಗಾರ
* ಆರ್. ಮಾಧವನ್ (ಜನನ 1970), [[ಭಾರತದ ಚಲನಚಿತ್ರೋದ್ಯಮ|ಭಾರತೀಯ ಚಲನಚಿತ್ರ]] ನಟ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://mag.reelshowint.com/2010/06/15/madhavan-the-handsome-guy-next-door/|title=ReelshowInt MAG|date=15 June 2010|publisher=Mag.reelshowint.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120328130036/http://mag.reelshowint.com/2010/06/15/madhavan-the-handsome-guy-next-door/|archive-date=28 March 2012|access-date=20 November 2011}}&lt;/ref&gt;

== ಸಹ ನೋಡಿ ==

* [[ರಾಮಾನುಜ|ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯ]]
* [[ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತ]]
* [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮ]]
* [[ಆಳ್ವಾರರು|ಅಲ್ವಾರ್ಗಳು]]
* [[ಐಯ್ಯಂಗಾರ್|ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]]
* ಸಾತಾನಿ

== ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು ==
 

== ಬಾಹ್ಯ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು ==

* [http://www.ramanuja.org/intro.html ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ಪರಿಚಯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210303130929/https://ramanuja.org/intro.html |date=2021-03-03 }}
* [http://www.srivaishnavam.com/index.html srivaishnavam.com- ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್]
* [http://www.anudinam.org www.anudinam.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210516050322/https://anudinam.org/ |date=2021-05-16 }} ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಸುದ್ದಿ ಮತ್ತು ಕಲಿಕೆ ಪೋರ್ಟಲ್
* [http://www.antaryami.net www.antaryami.net] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120915130123/http://www.antaryami.net/ |date=2012-09-15 }} ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ನ್ಯೂಸ್ ನೆಟ್ವರ್ಕ್
* http://guruparamparai.wordpress.com - ಸಮಗ್ರ / ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿವರಗಳು srIvaishNava ಗುರು ಪರಂಪಾರೈ
* http://ponnadi.blogspot.com - srIvaishNavam ನ ನಿಗೂ ot ತತ್ವಗಳಿಗಾಗಿ ಸಮಗ್ರ ಲೇಖನಗಳು / ದಾಖಲೆಗಳು
* ನಾಥಮುನಿ- ಅಲವಂದರ್.ಆರ್ಗ್ ಶ್ರೀಮನ್ ನಾಥಮುಂಗಲ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಅಲವಂದರ್ ಅವರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ
* [http://members.tripod.com/~sriramanujar/tVsv.html ವಡಕಲೈ Vs ತೆಂಕಲೈ]
* http://andaljeeyar.org {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210223213107/http://andaljeeyar.org/ |date=2021-02-23 }}
* [http://www.srivaishnavam.com/index.html ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾಹಿತಿ]
* [http://prapatti.com/ ಶ್ರೀ ವೈಷ್ಣವ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳಿಗಾಗಿ ಸೈಟ್]
* http://www.ramanujamission.org/, ( http://vanamamalai.us/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210509225126/http://www.vanamamalai.us/ |date=2021-05-09 }} ),
* http://www.chinnajeeyar.org/main/content/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151022034356/http://www.chinnajeeyar.org/main/content/ |date=2015-10-22 }} ,
* http://www.andaljeeyar.org {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210223213107/http://andaljeeyar.org/ |date=2021-02-23 }} ,
* http://www.madhuramangalamjeeyar.org/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210515181312/http://www.madhuramangalamjeeyar.org/index.html |date=2021-05-15 }}
* http://www.shridharacharyaji.com/aboutswamiji.php
* http://www.sansthanam.com/ ,
* http://www.shrishridhardham.com/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151012075009/http://shrishridhardham.com/ |date=2015-10-12 }} ,
* http://www.ahobilamutt.org/ ,
* http://www.parakalamatham.org/ ,
* http://andavan.org/ ,
* http://acharyamandir.com/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150418170324/http://acharyamandir.com/ |date=2015-04-18 }} ,
* http://www.shreevatsa.com/home.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170701045850/http://shreevatsa.com/home.html |date=2017-07-01 }}
* https://hebbariyengar.net/
* http://www.hebbarsabha.org/
* http://mandayamsabha.in/
* http://vanamamalai.us/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210509225126/http://www.vanamamalai.us/ |date=2021-05-09 }}
* http://www.yathirajamutt.org/
* http://www.acharya.org/d.html
* https://sites.google.com/site/munithrayam/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210225154823/https://sites.google.com/site/munithrayam/ |date=2021-02-25 }}
* http://www.munitrayam.org/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210515181312/http://www.munitrayam.org/ |date=2021-05-15 }}
* http://www.prapatti.com/index.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200112171107/http://www.prapatti.com/index.html |date=2020-01-12 }}

== ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರಾಯವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ದೇವಾಲಯಗಳು ==

* ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶ್ರೀರಂಗಂ
* ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ತಿರುಮಲ
* ಆಂಡಾಲ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶ್ರೀವಿಲ್ಲಿಪುಟ್ಟೂರು
* ಶ್ರೀವಿಲ್ಲಿಪುಥೂರ್ ಆಂಡಾಲ್ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಸೀತಾ ರಾಮಚಂದ್ರಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾಚಲಂ
* ಚೆಲುವನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಚಕ್ರಪಾನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕುಂಬಕೋಣಂ
* ಸಾರಂಗಪಾಣಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕುಂಬಕೋಣಂ
* ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ
* ಉಲಗಲಾಂಥ ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಾಂಚೀಪುರಂ
* ಪಾರ್ಥಸಾರಥಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಟ್ರಿಪ್ಲಿಕೇನ್
* ಭು ವರಹಾ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
* [[ವರದರಾಜ ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಾಲಯ, ಕಾಂಚಿಪುರಂ|ವರದರಾಜ ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಾಂಚೀಪುರಂ]]
* ಅಷ್ಟಬುಜಕರಂ
* ಆದಿಕೇಶವ ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕನ್ಯಾಕುಮಾರಿ
* ಪಾಂಡವ ತೂತರು ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ರಾಜಗೋಪಾಲಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮನ್ನಾರ್ಗುಡಿ
* ಉಲಗಲಂತ ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ತಿರುಕೊಯಿಲೂರ್
* ಮುದಿಕೊಂಡನ್ ಕೋಥಂಡರಾಮರ್ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ತಿರುಪುಲ್ಲಭೂತಂಗುಡಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ಕೋಲಾ ವಾಲ್ವಿಲ್ ರಾಮರ್ ದೇವಸ್ಥಾನ, ತಿರುವೆಲ್ಲಿಯಂಗುಡಿ
* https://nedungunamramar.com {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190331091934/https://nedungunamramar.com/ |date=2019-03-31 }}
* ವಿಜಯರಾಘವ ಪೆರುಮಾಳ್ ದೇವಸ್ಥಾನ
* ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕುಂಬಕೋಣಂ

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ವೈಷ್ಣವ ಸಂಪ್ರದಾಯ]]</text>
      <sha1>jems6fymla1p6nhisp6yjs1gfmqcan9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಲೆಸ್ಲಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಕೋಲ್ಮನ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>141925</id>
    <revision>
      <id>1306971</id>
      <parentid>1094781</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:13:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306971</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43555" sha1="q7s5xgd1zducn12ypl9ouo3os2t5gm4" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:Coleman_1904.jpg|thumb|1904 ರಲ್ಲಿ ಪದವೀಧರರಾಗಿ ಲೆಸ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್]]
'''ಲೆಸ್ಲಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಕೋಲ್ಮನ್''', ಸಿಐಇ (16 ಜೂನ್ 1878 - 14 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1954) ಕೆನಡಾ ದೇಶದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇವರು ಪ್ರಖ್ಯಾತ [[ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರ|ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ]], ಸಸ್ಯ ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಹಾಗೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ರೋಗಾಣು ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು. ಇವರು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ [[ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯ|ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ]] ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಯ ಮೊದಲ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯ ಮೇಲೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವಂತಹ ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗಗಳ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಹೆಬ್ಬಾಳದ ಕೃಷಿ ಶಾಲೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ  ಹೆಬ್ಬಾಳದ ಕೃಷಿ ಶಾಲೆ [[ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರು ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿ]] ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬರಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇದಲ್ಲದೆ ಬಾಳೆ ಹೊನ್ನೂರಿನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಕಾಫಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಸಸ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ''ಕೊಳೆರೋಗ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ''ಪೆಲಿಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ ಕೊಳೆರೊಗ'' (ಈಗ ''ಸೆರಾಟೊಬಾಸಿಡಿಯಮ್ ನಾಕ್ಸಿಯಮ್'' ) ದಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕಾಫಿ ಕೊಳೆ ರೋಗವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಡಿಕೆ ಬೆಳೆಯ ನಾಶಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಕೊಳೆರೋಗ,  ಕೊಳೆತ ಉತ್ಪತಿ ಕಾಯಿಲೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಕಿರೀಟಗಳ ಮೇಲೆ ದುಬಾರಿಯಲ್ಲದ ಬೋರ್ಡೆಕ್ಸ್ ಮಿಶ್ರಣದ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು  ''ಫೈಟೊಫ್ಥೊರಾ ಅರೆಕಾ'' (ಈಗ ''ಫೈಟೊಫ್ಥೊರಾ ಪಾಲ್ಮಿವೋರಾ'' ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ) ಮೂಲಕ ಬರುವ ಸೋಂಕನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==
[[ಚಿತ್ರ:Coleman_The_Bombay_Gazette,_27_June_1907_4.jpg|thumb| ಕೋಲ್ಮನ್ ಆಗಮನದ ಸುದ್ದಿ ವರದಿ. ''ಬಾಂಬೆ ಗೆಜೆಟ್'', 27 ಜೂನ್ 1907]]
ಲೆಸ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್ ಕೆನಡಾದ ಒಂಟಾರಿಯೊದ ಡರ್ಹಾಮ್ ಕೌಂಟಿಯಲ್ಲಿ ೧೬ ಜೂನ್ ೧೮೭೮ ರಂದು ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಟಿ.ಕೋಲ್‌ಮನ್ ಮತ್ತು ಎಲಿಜಬೆತ್ ದಂಪತಿಗಳ ಸುಪುತ್ರರಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು.ಇವರಿಗೆ ಮೂರು ಮಂದಿ ಸಹೋದರರು ಹಾಗೂ ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರಿಯರು. ಇವರ ಕುಟುಂಬವು ಟೊರೊಂಟೊದಿಂದ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ನ ಸ್ಪೊಕೇನ್ಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದರು. ಬಾಲ್ಯ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಅರ್ಥರ್ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಹಾರ್ಬರ್ಡ್ ಕೊಲಿಜಿಯೇಟ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜು ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=QtpYAAAAIBAJ&amp;pg=4367%2C6051527|title=Once a Spokane Student|date=10 April 1905|work=Spokane Daily Chronicle|page=10}}&lt;/ref&gt;ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರೈಮರಿ ಶಾಲೆಯ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಅವರ ಸಹೋದರ ನಾರ್ಮನ್ ಫ್ರಾಂಕ್ ಕೋಲ್ಮನ್  ಅವರು  ರೀಡ್ ಕಾಲೇಜ್ ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;[http://www.reed.edu/president/reed_presidents/coleman.html Presidents of Reed]&lt;/ref&gt; (ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಸಹೋದರ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಸ್ಪೋಕೇನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್‌ನ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾಗಿದ್ದರು &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=97ozAAAAIBAJ&amp;pg=5628%2C3809848|title=Teachers' mother called by death. Mrs. F.T. Coleman reared sons widely known as educators|date=January 13, 1930|work=Spokane Daily Chronicle|page=10}}&lt;/ref&gt; ). ೧೯೦೦ರಲ್ಲಿ ಟೊರೆಂಟೊ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಗವರ್ನರ್ ಜನರಲ್ಸ್ ಚಿನ್ನದ ಪದಕದೊಂದಿಗೆ ವಿಜ್ಞಾನ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/torontonensis06univuoft#page/35/mode/1up/|title=Torontonensis|date=1904|page=35}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ೧೯೦೪ ರ ಬೇಸಿಗೆ ಹಂಗಾಮಿನಲ್ಲಿ ಮಾಲ್ಪೆಕ್ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಜಿಯನ್ ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಜಲಚರ ಕೃಷಿಯ ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/presidentsrepor1904univ#page/287/mode/1up|title=President's report of the University of Toronto for the year ending June 30th, 1904|year=1905|pages=287–288}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ೧೯೦೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪ್ರಬಂಧಕ್ಕೆ ಫಾರ್ ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್  ವೈಲ್ಡ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದರು &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/universityoftoro05univuoft#page/236/mode/2up/|title=University of Toronto Monthly. Volume V.|year=1905|page=236}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಉನ್ನತ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಜರ್ಮನಿಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಿದ ಇವರು ಗೊಟ್ಟಿಗೆರಿನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಇಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಣ್ಣಿನ ಬ್ಯಾಕ್ಟೀರಿಯಾದಿಂದ ನೈಟ್ರಿಫಿಕೇಶನ್ ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;Coleman, L.C. (1908). ''Investigation in Nitrification''. Bacteriological Institute, University of Gottingen, Centr. Bakt. Parasitink, 2nd abt. 20:401–420, 485–513.&lt;/ref&gt; ಅವರು ಹೆನ್ರಿಕ್ ಕ್ಲೆಬಾನ್ ಅವರಲ್ಲಿ  ಶಿಲೀಂಧ್ರಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ  ತರಬೇತಿ ಪಡೆದಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|journal=Sydowia, Annal. Mycolo.|series=2|volume=24|pages=17–20|title=Prof. M.J. Narasimhan|last=Thirumalachar, M.J.|url=https://www.zobodat.at/pdf/Sydowia_24_0017-0020.pdf|year=1970}}&lt;/ref&gt; ೧೯೦೬ ರಿಂದ, ಅವರು  ಬರ್ಲಿನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯದ ಕೈಸರ್ ವಿಲ್ಹೆಲ್ಮ್ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ  ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೧೯೦೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದ ಅವರು ಶಿಲೀಂಧ್ರಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಕೀಟವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;plantprot&quot;/&gt; &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite journal|last=Puttarudriah, M.|authorlink=Magadi Puttarudriah|year=1956|title=Dr L.C. Coleman, M.A., Ph.D. An Appreciation|journal=The Mysore Agricultural Journal|volume=31|issue=1|pages=3–4}}&lt;/ref&gt;

== ಭಾರತ ==
[[ಚಿತ್ರ:Grave_Mary_Macdonald.jpg|thumb| [[ಬಿಳಿಗಿರಿ ರಂಗನಾಥನ ಬೆಟ್ಟ|ಬಿಳಿಗಿರಿರಂಗನ ಬೆಟ್ಟಗಳ]] ಬೆಳ್ಳಾಜಿಯಲ್ಲಿ ಮೇರಿ ಮ್ಯಾಕ್ಡೊನಾಲ್ಡ್ ಅವರ ಸಮಾಧಿ ಗುರುತು]]
ಜರ್ಮನ್ ಮೂಲದ ಕೆನಡಾದ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಅಡಾಲ್ಫ್ ಲೆಹ್ಮನ್ ಅವರು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಡಾ ಜೆ ಎ ವೋಲ್ಕರ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಮಿತಿಯ ಶಿಫಾರಸುಗಳ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ ಲೆಹ್ಮನ್ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಆಗ ಮಣ್ಣಿನ ಫಲವತ್ತತೆಯ ಮೇಲೆ ಅವರ ಗಮನವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದಾಗ ಅವರು ಸಸ್ಯ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ತಜ್ಞರ ಅಗತ್ಯತೆ ಮನಗಂಡರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/MysoreAgriculture/Mysore%20agriculture#page/n38/mode/1up/|title=Report on the progress of agriculture in Mysore|last=Anon.|publisher=Department of Agriculture, Mysore State|year=1939|edition=2|pages=27–29}}&lt;/ref&gt; ಲೆಹ್ಮನ್ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಮೈಸೂರು ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಯ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆ ಬೆಳೆಗಳ ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗಗಳ ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ೧೯೧೩ ರಲ್ಲಿ  ಅವರು ಕೃಷಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಇವರು ೧೯೨೫ ಮತ್ತು ೧೯೨೮ ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಿಡುವು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅವರು ೧೯೩೪ರ ವರೆಗೂ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು.
[[ಚಿತ್ರ:Leslie_Coleman_carte-de-visite.jpg|left|thumb]]
ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಜುಲೈ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಹೆಬ್ಬಾಳದ ಕೃಷಿ ಶಾಲೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದ್ದರು. ಕೃಷಿ ಶಾಲೆಯ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಜೊತೆಗೆಚಿಕ್ಕನಹಳ್ಳಿ, ಹಾಸನ ಮತ್ತು ರಾಮಕೃಷ್ಣಾಪುರದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಕೃಷಿ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/MysoreAgriculture/page/n39/mode/1up|title=Report on the Progress of Agriculture in Mysore|publisher=Government of Mysore|year=1939|location=Bangalore|pages=28–29}}&lt;/ref&gt; ಹೆಬ್ಬಾಳದಲ್ಲಿದ್ದ ಕೃಷಿ ಶಾಲೆಯು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಹೆಬ್ಬಾಳದಲ್ಲಿರುವ ಕೃಷಿ ಕಾಲೇಜು (೧೪ ಜೂನ್ ೧೯೪೬ &lt;ref&gt;Anon. (1972) [https://archive.org/stream/AgricultureCollegeHebbal/Agriculture%20college%20hebbal#page/n21/mode/2up Agricultural College, Hebbal. 1946-1972. Silver Jubilee Souvenir]. University of Agricultural Sciences, Bangalore. pp. 1-2.&lt;/ref&gt; ) ಆಗಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. ಮುಂದೆ ಇದೇ ಕಾಲೇಜು ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ [[ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರು ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ಭಾಗವಾಯಿತು. ಇವರ ಮತ್ತೊಂದು ಸಾಧನೆಯೆಂದರೆ ೧೯೧೮ ರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಈ ಒಕ್ಕೂಟವು ಹೊಸ ವಿಧಾನಗಳ ಪ್ರಯೋಗಗಳು ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಆಸಕ್ತ ಭೂಮಾಲೀಕರನ್ನು ಸಹ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗೊಬ್ಬರ ಮತ್ತು ಬೆಳೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದ ರೈತರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇವರು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ೧೯೧೨ ರ ದಸರಾ ವಸ್ತುಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕೀಟ-ಪೀಡೆಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕ್ರಮಗಳ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪರಿಚಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news|title=Mysore Exhibition|date=17 October 1912|work=The Times Of India|page=7}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲದೆ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಕ್ಷೇತ್ರೋತ್ಸವವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಈ ಒಕ್ಕೂಟವು ಒಂಟಾರಿಯೊದಲ್ಲಿ  ಸಹ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ್ದನ್ನು  ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ತ್ರೈಮಾಸಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ (''ಮೈಸೂರು ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪೆರಿಮೆಂಟಲ್ ಯೂನಿಯನ್'' ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಈಗ ''ಮೈಸೂರು ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ'') ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ  ಕನ್ನಡ ಮಾಸಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಸಹ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/MysoreAgriculture|title=Report on the progress of agriculture in Mysore|publisher=Mysore Government|year=1939|page=[https://archive.org/details/MysoreAgriculture/page/n41 30]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.71806|title=All About Mysore|publisher=Karnataka Publishing House|year=1931|editor-last=Gundappa, D.V.|location=Bangalore|page=[https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.71806/page/n147 137]}}&lt;/ref&gt; ೧೯೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಮೈಸೂರು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ರೈತರ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಕ್ರೋಢೀಕರಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಜಪಾನಿನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡಿದರು. ಗಡಿಗಳಿಗಾಗಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ವ್ಯರ್ಥ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಹಾಗೂ ಹಿಂದೂ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ಕಾನೂನುಗಳಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|date=3 October 1918|title=Selections. Consolidation of Holdings. The Example of Japan.|url=https://dspace.gipe.ac.in/xmlui/handle/10973/30110|journal=Servant of India|volume=1|issue=33|page=395}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ ೧೯೧೯ ರಿಂದ ಜುಲೈ ವರೆಗೆ, ಅವರು ಯಾರ್ಕ್‌ಷೈರ್‌ನ ರಿಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ತರಬೇತಿ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಮಹಾ ಯುದ್ಧದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಅವರು ಕೆನಡಾದ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗೆ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಕಲಿಸಿದರು. ''ಖಾಕಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ''  ಈ ಆರು ತಿಂಗಳ ಕೋರ್ಸ್ ವರ್ಕ್ ಒಪ್ಪಿದ್ದನ್ನು ಕೆನಡಾದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು ಪೂರ್ಣ ವರ್ಷದ ಕೋರ್ಸ್‌ವರ್ಕ್‌ಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದವು. ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಕಾಶನವೊಂದರಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್ ಶಿಕ್ಷಣದ ತಮ್ಮ ಅನುಭವವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿದರು, ಸರಿಯಾದ ಕಟ್ಟಡದ ಕೊರತೆಯು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಗುರಿಯ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಲಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Coleman, Leslie C.|year=1919|title=The Canadian Khaki University|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.202522/2015.202522.The-Mysore#page/n259/mode/2up/|journal=The Mysore University Magazine|pages=244–247}}&lt;/ref&gt;

೧೯೨೦ ರಿಂದ ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ರೇಷ್ಮೆ ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿದ್ದರು. ಆದರೆ ೧೯೨೩ ರಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಾಪಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಯಿತು.  ಸಿವಿಲ್ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಮತ್ತು ಅಮೃತ್ ಮಹಲ್ ಗಳು ಇವರ ನೇತೃತ್ವದ ಇಲಾಖೆಯ ಆರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದವು. ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ ಬಾಳೆಹೊನ್ನೂರಿನಲ್ಲಿನ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಕಾಫಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಹೊಸ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ನೆರವು ನೀಡಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಸಿಎಸ್ ಕ್ರಾಫೋರ್ಡ್ ಅವರಿಂದ ಗುತ್ತಿಗೆ ಪಡೆದ ಮೂಲ ಹದಿನೆಂಟು ಎಕರೆ ಕಾಫಿ ಜಮೀನು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/coffee-experimental-station/page/n6/mode/1up|title=Report of work on the coffee experiment station. Balehonnur for the years 1925-30.|last=Coleman, Leslie C.|publisher=Government of Mysore|year=1930|page=2}}&lt;/ref&gt; ೧೯೩೦ ರಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಫಿ ಬೆಳೆ ತುಕ್ಕುರೋಗ ಹೆಮಿಲಿಯಾ ವಾಸ್ಟಾಟ್ರಿಕ್ಸ್ ಎಂಬ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದರು. . &lt;ref&gt;Coleman, L.C. (1932) Report of work on the Coffee Experiment Station, Balehonnur, for the years 1930 and 1931. Mysore, Coffee Experiment Station. Bulletin No. 8.&lt;/ref&gt; ಜೊತೆಗೆ ಈ ರೋಗವು ಅಡಿಕೆ ಬೆಳೆಗೆ ಫೈಟಾಪ್ತೊರಾ ಪಲ್ಮಿವೊರಾ ಉಂಟಾಗುವ ಕೊಳೆರೋಗವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದರು. (''ಪಿ'' ಎಂಬ ಅರೇಸಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ'').'' [[ಶ್ರೀಗಂಧ|ಅವರು ಶ್ರೀಗಂಧದ]] ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಗಂಧದ ಹೂಗೊಂಚಲು ರೋಗವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಮೈಕೋಪ್ಲಾಸ್ಮಾ ಸೋಂಕನ್ನು ಸಹ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;plantprot&quot;/&gt; ಅನಂತರದಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್  ಅವರನ್ನು ಸಂಶೋಧನಾ ಆಡಳಿತಗಾರರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.  ಇವರು ಭಾರತೀಯ ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ನೆಚ್ಚಿನ  ಕುನ್ಹಿಕಣ್ಣನ್  ಮತ್ತು  ಶಿಲೀಂಧ್ರಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಎಂಜೆ ನರಸಿಂಹನ್ ಅವರ ಸಹಾಯಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದರು. ೧೯೨೧ ಮತ್ತು ೧೯೩೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಅಗ್ರೊಮೈಜಿಡ್ ನೊಣ(ಓಫಿಮಿಯಾ ಲಂಟಾನೇ) ''ಹವಾಯಿಯಿಂದ'' ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಜಾವಾದಲ್ಲಿನ ಕ್ಲಟೆನ್ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ತಂಬಾಕಿನ ಮೇಲೆ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಹಾಗೂ ಅವಲೋಕನಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೊಸ ಕಬ್ಬಿನ ತಳಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಎಕ್ಸ್-ರೇ ಪ್ರೇರಿತ ರೂಪಾಂತರದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದ್ದರು. ಈ ರೂಪಾಂತರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಂತರ ವೆಂಕಟರಾವ್ ಕೆ. ಬಾದಾಮಿ ಅವರು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/reportontheworkofimperialcouncil|title=Report on the work of the Imperial Council of Agricultural Research in applying science to Crop Production in India|last=Russell, John|publisher=Government of India|year=1937|location=Simla|page=[https://archive.org/details/reportontheworkofimperialcouncil/page/n217 197]}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ರೋಗಗಳು ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಿ (೧೯೧೭) ಅದನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇದು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ಕೀಟಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ರಫ್ತು ಮಾಡುವ ಪ್ರಮುಖ ಸರಕು ಕಾಫಿ ಬೆಳೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಕಾಂಡ ಕೊರೆಯುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|title=Mysore Information Bulletin. Volume 17. Number 12|year=1954|pages=385–387|chapter=Plant protection work in Mysore State|chapter-url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.99064/page/n21/mode/1up}}&lt;/ref&gt; ಈ ಕಾಯಿದೆಯು ಕಾಫಿ ಕಾಂಡ ಕೊರೆಯುವ ಹುಳುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ತೋಟದ ಬೆಳೆಗಾರರು ಇಂತಹ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಿತು. &lt;ref name=&quot;plantprot&quot;&gt;{{Cite journal|last=Maramorosch, K.|authorlink=Karl Maramorosch|year=2006|title=Peeping into the past: Pioneers in Plant Protection. Leslie C. Coleman (1878-1954)|journal=Indian Journal of Plant Protection|volume=34|pages=145–146}}&lt;/ref&gt;  ಕೀಟಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ಕಂಬಳಿ ಮರಿಹುಳುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಶಾಲಾ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸಾಮೂಹಿಕ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದು ಸಹ ನವೀನ ಮಾದರಿಯಾಗಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite book|title=Mysore Information Bulletin. Volume 17. Number 12|year=1954|pages=385–387|chapter=Plant protection work in Mysore State|chapter-url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.99064/page/n21/mode/1up}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಅಮೇರಿಕಾದಿಂದ  ಕೋಲಾರ್ ಮಿಷನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಗೆ  ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಹೋಲ್ಡರ್ ನ್ಯಾಪ್‌ಸಾಕ್ ಸ್ಪ್ರೇಯರ್ ಹಾಗೂ ಕೋಲಾರ ಮಿಷನ್ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ ನೇಗಿಲು ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಧಾರಿತ ಕೃಷಿ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲು ಇವರು ನೆರವು ನೀಡಿದರು. ಅನಂತರದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ '''ಮೈಸೂರು ನೇಗಿಲು''' ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;

ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸರ್ಕಾರದ ನಿಯೋಜನೆಯ ಮೇಲೆ ಅನೇಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ  ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೩೩ ರಲ್ಲಿ, ಮೈಸೂರು ಸಕ್ಕರೆ ಕಂಪನಿ (ಅಥವಾ ಮೈಶುಗರ್)ಯ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಸರ್ಕಾರದ ಮೊದಲ ಕೂಡು ಬಂಡವಾಳದ ಹಾಗೂ ಖಾಸಗಿ  ಕಂಪನಿಯಾಗಿ ಮೈಸೂರು ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು(೧೫ ಜನವರಿ ೧೯೩೪). &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/modernmysore035292mbp#page/n433/mode/2up|title=Modern Mysore|last=Rao, M. Shama|publisher=Higgonbothams|year=1936|pages=404–405}}&lt;/ref&gt; ) ಕಾಲುವೆ ನೀರಾವರಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಂಡ್ಯದ ರೈತರು  ಕಬ್ಬು ಬೆಳೆಯ ತೊಡಗಿದರು. (ಆಗ ಇರ್ವಿನ್ ಕಾಲುವೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಈಗ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ). ರೈತರು ತಮ್ಮ ಕಬ್ಬಿನ ಬೆಳೆಯನ್ನು  ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಸಕ್ಕರೆ ಕಂಪೆನಿಯೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಒಪ್ಪಂದ ಅಥವಾ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ, ಕೈಗಾರಿಕಾ &quot;ಗುತ್ತಿಗೆ ಕೃಷಿ&quot; ಯ ಬಹಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ).  ೧೯೩೩ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ಕಬ್ಬಿನ ಕಾಂಡ ಕೊರೆಯುವ ಕೀಟವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪರಾವಲಂಬಿ ಕೀಟಗಳನ್ನು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡುವ ಮೊದಲ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಮಂಡ್ಯದಲ್ಲಿ ಇವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ೧೯೩೫-೩೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/mysoreagriculturaldepartment1933/page/n9/mode/1up|title=Report of the Mysore Agricultural Department for the Year Ending 30th June 1933 with the Government Review Thereon|publisher=Government Press|year=1934|location=Bangalore|page=7}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Khot, S.M.|last2=Kamala, G.V.|year=1966|title=The role of agricultural processing industries in economic development: a case study|url=https://ageconsearch.umn.edu/record/253368/files/54-59%20The%20Role%20of%20Agricultural%20Processing%20Industries%20in%20Economic%20Development.pdf|journal=Indian Journal of Agricultural Economics|volume=21|issue=4|pages=54–59}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Gopalaswamy|first=S.|date=1955|title=The Krishnarajasagara Irrigation hydro-electric scheme in Mysore State India: its socio-economic benefits.|url=https://www.jstor.org/stable/41230024|journal=Civilisations|volume=5|issue=2|pages=193–201|jstor=41230024|issn=0009-8140}}&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Mysore_agricultural_science_1928.jpg|thumb| ಮೈಸೂರಿನ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಾದ ೧೯೨೮ ಲೆಸ್ಲಿ ಸಿ.  ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಎಡದಿಂದ ಆರನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ, ಕೆ. ಕುನ್ಹಿಕಣ್ಣನ್, ಎಡದಿಂದ ಮೂರನೇ ಮತ್ತು ವಿಕೆ ಬಾದಾಮಿ, ಕುಳಿತಿರುವವರಲ್ಲಿ ಎಡದಿಂದ ನಾಲ್ಕನೆಯವರು.]]
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ವಿವಿಧ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಗಳ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್  ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ  ಮೀಸಲಾಗಿದ್ದ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಘಟಕದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅನುಮೋದಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸಹ ಇವರು ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/proceedingsofthe031939mbp#page/n33/mode/2up|title=Proceedings of the Board of Agriculture in India. Held at Pusa on the 9th December, 1929 and following days|publisher=Government of India|year=1931|location=Calcutta|pages=23–29}}&lt;/ref&gt;

ಒಂದು ಮಿಡತೆ ಮೂಲ, ''ಕೋಲ್ಮೇನಿಯಾ'' &lt;ref&gt;{{Cite journal|journal=Boletin de la Sociedad Espanola de Historia Natural|volume=10|year=1910|title=Nueve Locustido de la India, perjudicial a la Agricultura (''Colemania sphenarioides'' Bol.)|last=Bolivar, Ignacio|url=https://archive.org/stream/boletndelasoci10soci#page/318/mode/2up/|pages=318–321}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಜಾತಿಯ ''ಪ್ಯಾರಾಹಿರೋಗ್ಲಿಫಸ್'' ಕೋಲ್ಮನಿ ಇಗ್ನಾಸಿಯೊ ಬೊಲಿವರ್ ಎಂಬುವುಗಳನ್ನು ಇವರ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿದೆ.  ''ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಕೊಲ್ಮೇನಿಯಾ ಸ್ಪೆನರಿಯೊಯಿಡ್ಸ್'' ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಇದು ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಕೀಟವು ಜೋಳ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಬಾಧಿಸುತಿದ್ದವು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/entomologicalser02myso#page/n5/mode/2up|title=The Jola or Deccan grasshopper (''Colemania sphenarioides''). Entomological Series- Bulletin No. 2.|last=Coleman, Leslie C.|publisher=Department of Agriculture, Mysore State|year=1911}}&lt;/ref&gt; ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಕಾಫಿ ಬೆಳೆ ಮೇಲೆ ಕಂಡು ಹಿಡಿದ ಶಲ್ಕ ಕೀಟಕ್ಕೆ ಅವರ ಸಹಾಯಕ ಕೀಟಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಕುನ್ಹಿ ಕಣ್ಣನ್ ರಿಂದ ಕೊಕಸ್ ಕೋಲ್ಮನಿ ಎಂದು  ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.  &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/entomologicalser04myso#page/2/mode/2up/|title=Some scale insect pests of coffee in south India|last=Coleman, L.C &amp; K. Kunhi Kannan|publisher=Government Press|year=1918|location=Bangalore|page=2}}&lt;/ref&gt; ಕೀಟಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ಕೀಟಗಳನ್ನು ಬಳಸುವಲ್ಲಿ  ಕೋಲ್ಮನ್  ಅವರು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಕೋಲಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ಚಪ್ಪಟೆ ಕಳ್ಳಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಅವರು ಕೈಯಾರೆ ತೆಗೆಯುವುದು, ಅದನ್ನು ಹಸಿರು ಗೊಬ್ಬರವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಕೊಚಿನಿಯಲ್ ಕೀಟಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/cu31924002830838|title=Report of the prickly-pear travelling commission|last=Johnston, T.H.|last2=Tryon, Henry|publisher=Government of Australia|year=1914|location=Brisbane|pages=[https://archive.org/details/cu31924002830838/page/n41 12]-13,26}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಅನೇಕ ಜಾತಿಯ ಪರಾವಲಂಬಿ ಕೀಟಗಳ ಕುರಿತು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ''ಟೆಲಿನೋಮಸ್ ಕೋಲ್ಮನಿ'', ''ಅನಾಸ್ಟಾಟಸ್'' ಕೋಲ್ಮನಿ ಮತ್ತು ''ಟೆಟ್ರಾಸ್ಟಿಕಸ್ ಕೋಲ್ಮನಿ'' ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite journal|journal=Proceedings of the United States National Museum|volume=42|year=1912|last=Crawford, J.C.|pages=1–10|title=Descriptions of new Hymenoptera. No. 4-No. 1880|url=https://archive.org/stream/proceedingsunit20integoog#page/n22/mode/2up|issue=1880|doi=10.5479/si.00963801.42-1880.1}}&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Agriculture_Mysore_1926.jpg|left|thumb| ಮೈಸೂರಿನ ಕೃಷಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಕ್ಷೆ, 1926]]
೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಟೊರೊಂಟೊ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದು, ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಕೆನಡಾಕ್ಕೆ  ಮರಳಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|journal=The Varsity. The Undergraduate Newspaper|volume=45|issue=10|date=13 October 1925|url=https://archive.org/stream/thevarsity45#page/37/mode/1up/|page=1|title=Dr. Coleman states condition of India is being improved.}}&lt;/ref&gt; ೧೯೨೭ ರಲ್ಲಿ ಒಂಟಾರಿಯೊದಲ್ಲಿ ಇವರಿಗಾಗಿ ಸಸ್ಯ ರೋಗಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಅರೆಕಾಲಿಕ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಸೃಜಿಸಲಾಯಿತು. ''ಅವರು ಕ್ರಿಪ್ಟೋಸ್ಪೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಟಿಕೋಲಾದಿಂದ'' ಉಂಟಾದ ದ್ರಾಕ್ಷಿಯ ಸತ್ತ ಬಳ್ಳಿಗಳ ಮೇಲೆ ಕೆಲಕಾಲ ಅಧ್ಯಯನ  ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/presidentsreport1927univ#page/33/mode/1up/|title=President's report for the year ending 30th June 1927|publisher=University of Toronto|year=1927|page=33}}&lt;/ref&gt; ಅದರೂ ಕೋಲ್ಮನ್  ಅವರು ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಅಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಯಲಿಲ್ಲ. ಪುನಃ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಲು ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/historyofentomol04dust#page/24/mode/2up/|title=A history of the entomology and plant pathology laboratories on the Niagara peninsula 1911-1960|last=Dustan, G.G. &amp; R.S.Willison|publisher=Canada Department of Agriculture|year=1968|page=24}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite book|title=Essays on the Early History of Plant Pathology and Mycology in Canada|last=Estey, Ralph H.|publisher=McGill Queen's Press|year=1994|page=182}}&lt;/ref&gt; ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಕಾರ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವರದಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ರಾಯಲ್ ಕಮಿಷನ್ ಆನ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮಾಡಿದ ಶಿಫಾರಸುಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಸಹ ಹೋಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/colemanreport|title=Note on the Report of the Royal Commission on Agriculture in India|last=Coleman, Leslie C.|publisher=The Mysore Agricultural and Experimental Union|year=1929|location=Bangalore}}&lt;/ref&gt; ೧೯೩೧ರಲ್ಲಿ  ಭಾರತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೋಲ್ಮನ್ ಕಂಪ್ಯಾನಿಯನ್ ಎಂದು ಆದೇಶ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;[https://www.thegazette.co.uk/London/issue/33722/supplement/3628 London Gazette, 3 June 1931] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220202160236/https://www.thegazette.co.uk/London/issue/33722/supplement/3628 |date=2 ಫೆಬ್ರವರಿ 2022 }} p, 3628.&lt;/ref&gt; ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. ನಂತರ ಅವರು ಸಸ್ಯ ತಳಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬೋಧನೆ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಲು ಭಾರತದಿಂದ ಟೊರೆಂಟೊ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು.  &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/torontonensis46univ#page/249/mode/1up/|title=Torontonensis. Volume 48|year=1946|page=249}}&lt;/ref&gt; ೧೯೩೬ ರಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಸ್ಟೇರಿಯಾ ಮತ್ತು ''ಅಲಿಯಂ'' ಆಫ್ ಕೋಶಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/stream/uoftreportgov1936univ#page/56/mode/2up/|title=University of Toronto. Report of the Board of Governors for the Year ended 30th June 1936|publisher=Toronto, Printer to the Queen|year=1937|page=57}}&lt;/ref&gt; ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಿಡತೆಯ ಕೋಶಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|title=The cytology of some western species of Trimerotropis (Acrididae)|last=Coleman, L.C.|journal=Genetics|volume=33|issue=6|pages=519–528|year=1948|doi=10.1093/genetics/33.6.519|pmc=1209425|pmid=17247294}}&lt;/ref&gt;

ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಎರಡು ಬಾರಿ ವಿವಾಹವಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಮೊದಲ ಪತ್ನಿ ಮೇರಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನಾಲ್ಡ್ ಉರ್ಕ್ವಾರ್ಟ್ (ಜನನ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 19, 1882) ಮಧುಮೇಹದಿಂದ ಬಿಳಿಗಿರಿರಂಗನ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮೇ 10, 1918 ರಂದು ಅಸುನೀಗಿದರು. ಅವರನ್ನು ಆರ್‌ಸಿ ಮೋರಿಸ್‌ನ ಹೊನ್ನಮೆಟ್ಟಿ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;[http://www.conovergenealogy.com/connet/connet-o/p4589.htm Genealogy]&lt;/ref&gt; ಅವರಿಗೆ ಜಾನ್ ಉರ್ಕ್ವಾರ್ಟ್ ಕೋಲ್ಮನ್ ಎಂಬ ಮಗನಿದ್ದನು. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=RBdLAAAAIBAJ&amp;pg=3891%2C3085164|title=Society conducted by Mrs. Edmund Phillips|date=19 December 1915|work=The Toronto World|page=7}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ವಿಲ್ಲೀಸ್ ಎಚ್ ರೋಪ್ಸ್ ಅವರ ಮಗಳಾದ ಫೆಬೆ ರೋಪ್ಸ್ (೧೮೯೦ ಜನನ), ಅವರನ್ನು ಮೇ ೧೯೨೩, ೨೩ ರಂದು   ವಿವಾಹವಾದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://bklyn.newspapers.com/image/83199417/|title=Miss Ropes marries East Indian Official|date=May 26, 1923|work=Brooklyn Life|page=13}}&lt;/ref&gt; ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಮಗ ಜನಿಸಿದರು. ೧೯೫೩ ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವರ ಭೇಟಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದ ಅಂದಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ಕೆಂಗಲ್ ಹನುಮಂತಯ್ಯ]] ಅವರನ್ನು ನಮ್ಮ ರಾಜ್ಯ ಅತಿಥಿ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಅಂದಿನ ಕೃಷಿ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವರು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದರು.  ೧೯೫೪ ರಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಕೆಲಕಾಲದ ನಂತರ, ದಟ್ಟವಾದ ಮಂಜು ಆವರಿಸಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ  ಸಾನಿಚ್ಟನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಲ್ಯಾಬ್‌ಗೆ  ಕಾರು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಅವರ ಕಾರು ಅಡ್ಡಗಾಲುವೆಗೆ ಡಿಕ್ಕಿ ಹೊಡೆದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ಮೃತಪಟ್ಟರು. &lt;ref name=&quot;plantprot&quot;/&gt; &lt;ref&gt;{{Cite journal|journal=The Indian Journal of Entomology|year=1954|volume=16|issue=4|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.267762/page/n321/mode/1up/|title=News and Announcements|page=306}}&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} 

[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]]</text>
      <sha1>q7s5xgd1zducn12ypl9ouo3os2t5gm4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>143988</id>
    <revision>
      <id>1306976</id>
      <parentid>1290445</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T23:49:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306976</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88274" sha1="ee236e46y6wr2ivczesme307m2m0mh1" xml:space="preserve">'''ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ([[ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷೆ|ಬೆಂಗಾಲಿ]]: শিলিগুড়ি)''' ({{IPA-bn|ˈʃiliɡuɽi|lang|siliguri.ogg}}) ಇದು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಪ್ರಮುಖ ನಗರವಾಗಿದ್ದು, ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಜಧಾನಿ ಜಲಪಾಇಗುಡ಼ಿಯೊಂದಿಗೆ &quot;ಅವಳಿ ನಗರಗಳನ್ನು&quot; ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಗರವು ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಜಲಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಇದು ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ, ಚಹಾ ತೋಟಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.  ಇದು ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳದ ವಿಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಬೃಹತ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ಲಾನೆಟೋರಿಯಂ ಮತ್ತು ಡೈನೋಸಾರ್ ಟೈರನೊಸಾರಸ್ ರೆಕ್ಸ್‌ನ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ವಿಜ್ಞಾನ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.  ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಎಲೆಗಳಿರುವ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಪಾರ್ಕ್ ಇದೆ, ಇದನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ;  ಮತ್ತು ಬೃಹತ್, ಬಿಳಿ-ಗುಮ್ಮಟದ ಇಸ್ಕಾನ್ ದೇವಾಲಯ.  ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶಾಲುಗಾಡ಼ಾ ಮಠವು ವರ್ಣರಂಜಿತ ಬೌದ್ಧ ದೇಗುಲವಾಗಿದೆ. &quot;ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ,&lt;ref&gt;{{cite magazine|last1=C.K|first1=Venugopal|title=Siliguri – The Gateway to North- East|url=https://www.onmanorama.com/travel/outside-kerala/2018/06/30/siliguri-the-gateway-to-north-east.html|access-date=12 July 2022|magazine=OnManorama|date=January 24, 2015}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮೂರು Ts - ಚಹಾ-tea, ಮರದ-timber ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ-tourism ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|title=Siliguri- the gateway to the northeast India|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=22 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622223257/http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ ಮತ್ತು ತೀಸ್ತಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.wbtourismgov.in/destination/place/siliguri|title=Siliguri-about location|website=www.wbtourismgov.in|access-date=8 June 2019|archive-date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190430122553/https://wbtourismgov.in/destination/place/siliguri|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲ್ಕಾತಾ ಮತ್ತು ಆಸಾನ್ಸೋಲ್ನಂತರ ಸಿಲಿಗುರಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮೂರನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಗರ ಸಮೂಹವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011|access-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siliguri.gov.in/|title=Siliguri-description|website=www.siliguri.gov.in|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt;

ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ. ಇದು ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ, ನಾಲ್ಕು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ  ಚೀನಾ, ನೇಪಾಳ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಮತ್ತು ಭೂತಾನ್. ಇದು ಈಶಾನ್ಯವನ್ನು ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಭೂಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|title=History of Siliguri-SMC|access-date=4 August 2019|archive-date=22 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622223257/http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಇತಿಹಾಸ ==

[[File:BAYLEY(1838)_Map_of_the_Country_between_Titaleea_and_Dorjeling.jpg|left|thumb|286x286px|ಸಿಕ್ಕಿಂನ ರಾಜಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ (1838).]]

=== ಮಧ್ಯಯುಗದ ಇತಿಹಾಸ ===
[[File:Historical_Map_of_Sikkim_in_northeastern_India.jpg|left|thumb|200x200px|ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು &quot;ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪ್ರದೇಶ&quot; ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ನಂತರ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ (1876).]]

ಶೈಲೇನ್ ದೇಬ್ನಾಥ್ ಪ್ರಕಾರ, &quot;ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ&quot; ಎಂದರೆ ಬೆಣಚುಕಲ್ಲು ಅಥವಾ ಕಲ್ಲುಗಳ(ಶಿಲಾಗಳ) ರಾಶಿ. 19 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೂ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು &quot;ಶಿಲ್ಚಗುಡ಼ಿ&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಆಗ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆವರಿಸುವ ದಟ್ಟವಾದ ದೋಲ್ಕಾ ಅರಣ್ಯವಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕೃಷಿ ಗ್ರಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 1788 ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ನಂತರ ಕಿರಾತಿ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳಿ ಲೆಪ್ಚಾಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಲು ಬಂದರು.&lt;ref name=&quot;History of Siliguri&quot;&gt;{{cite web|url=http://asiscwb.org/wp-content/uploads/2018/05/Siliguri-Handbook-1.pdf|title=Handbook on Siliguri|date=2018|website=asiscwb.org|publisher=Association of Schools for the Indian Schools Certificate|archive-url=https://web.archive.org/web/20190520082216/http://asiscwb.org/wp-content/uploads/2018/05/Siliguri-Handbook-1.pdf|archive-date=20 May 2019|access-date=|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ  ಮಾಲ್ದಾಹ್, ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದುವಲ್ಲಿ ಫಾನ್ಸಿದೇಓವಾದಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ದಕ್ಷಿಣದ ಮಹಾನಂದಾನದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನದಿ ಬಂದರು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ನದಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಭೂತಾನೀಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಮೀಸ್ ತಮ್ಮ ಮುಖ್ಯ ಭೂಮಿಗೆ ಸರಕುಗಳನ್ನು ತರಲು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು. {{Citation needed|date=December 2021}}

=== ಆಧುನಿಕ ಇತಿಹಾಸ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಅಂದರೆ ಈಗ ಶಕ್ತಿಗಢ಼್, ನಗರದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗ, ಮಹಾನನ್ದಾನದಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ಬ್ರಿಟನ್-ನೇಪಾಳ ನಡುವೆ 1815 ರಲ್ಲಿ ಸುಗೌಲಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ಮುಖ್ಯ ಭೂಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಸಾಗಣೆಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.  1815 ರಿಂದ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ವ್ಯಾಪಾರದ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಸಣ್ಣ ನಗರವಾಗಿ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. 1865 ರಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಚಹಾ ತೋಟಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಲು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಡುಆರ್ಸ್ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸುಲಭ ರಫ್ತಿಗಾಗಿ ಅವರು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಅದು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು 1880 ರಲ್ಲಿ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್‌ಗೆ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಆಟಿಕೆ ರೈಲನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದು 1907 ರಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಗೆ ಉಪ-ವಿಭಾಗದ ಪಟ್ಟಣ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;Historical profile of Siliguri&quot;&gt;{{cite web|url=https://drive.google.com/file/d/1GvGAG4dYG7qzx6amp2EQYoeahm8EnuSK/view?usp=drivesdk.pdf|title=Modern history of Siliguri|access-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;
[[File:History_1a.jpg|left|thumb|200x200px|1955 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಮೂಲಕ ಆಟಿಕೆ ರೈಲು ಹಾದುಹೋಯಿತು]]

1947 ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳವನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ (ನಂತರ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಿದಾಗ &quot;ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಕಾರಿಡಾರ್&quot; ರೂಪುಗೊಂಡಿತು, ಸಿಕ್ಕಿಂ ನಂತರ 1975 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1755&amp;dat=19750416&amp;id=vDogAAAAIBAJ&amp;pg=7319,25549|title=Sikkim Voters OK Merger With India|date=16 April 1975|newspaper=Sarasota Herald-Tribune|access-date=20 May 2019}}&lt;/ref&gt; ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಲಸಿಗರು ಉತ್ತಮ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಲು ಬಂದರು, ಇದು ಹೆಚ್ಚಿದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ನಂತರ 1950 ರಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪುರಸಭೆಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/about-us.php|title=About Siliguri municipal corporation|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608092419/http://www.siligurismc.in/about-us.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, 1951 ರಲ್ಲಿ, ಅಸ್ಸಾಂ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಮಾಡಿದ (1949) ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 1961 ರಲ್ಲಿ ಈ ಎಲ್ಲಾ ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ನ್ಯೂ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ನಂತರ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=K1viSAAACAAJ|title=The Dooars in Historical Transition|author=Sailen Debnath|date=January 2010|isbn=9788186860441}}&lt;/ref&gt;

ಪ್ರಚಂಡ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದಾಗಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಈಗ ಅದರ ಹಿಂದಿನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ, ಗುವಾಹಟಿಯ ನಂತರ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ನಗರವಾಗಿದೆ. 1971-1981 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರವು 57.8% ಆಗಿತ್ತು, ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಸಿಲಿಗುರಿಯು 1981 ರಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು. 1981-1991 ರಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರದ 46.83% ಅನ್ನು ಮುಟ್ಟಿತು. ನಾಥು ಲಾ ಪಾಸ್ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಿದೆ. ನಂತರ 1994 ರಲ್ಲಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯನ್ನು ಪುರಸಭೆಯಿಂದ ಬೃಹತ್ಮಹಾನಗರ ಪುರನಿಗಮ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪನಗರಗಳ ನಾಗರಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ 2 ನೇ ದೊಡ್ಡ ನಗರ ಎಂಬ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siliguri.gov.in/|title=Siliguri in recent days|website=www.siliguri.gov.in|access-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;

== ನಗರದ ಭೌಗೋಳಿಕತೆ  ==

=== ಸ್ಥಳ ===

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ  {{coord|26.71|N|88.43|E|}}. ನಗರದ ಈ ನಗರ ಕೇಂದ್ರವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನೊಳಗೆ 260 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿದೆ, ಇದನ್ನು ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.  ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಉಪವಿಭಾಗದ ಪ್ರದೇಶವು 835.557 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳು. ನಗರವು ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ

ಯ ಜೀವನಾಡಿ, ಮಹಾನಂದಾ ನದಿಯು ನಗರದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಲ್ಲದೆ ತೀಸ್ತಾ ನದಿಯು ನಗರದಿಂದ ಅಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಸರಾಸರಿ 122 ಮೀಟರ್ (400 Feet) ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en-in.topographic-map.com/places/Siliguri-9244903/|title=Topographic map of Siliguri|website=www.topographic-map.com|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಟೆರೈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಮಣ್ಣು ಮರಳು ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಅಂದರೆ ಮರಳು ಮತ್ತು ಕೆಸರಿನ ಅನುಪಾತವು ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ದೋಷ ರೇಖೆಗಳಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಭೂಕಂಪಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.news18.com/news/india/5-0-magnitude-earthquake-jolts-sikkim-and-parts-of-darjeeling-642797.html|title=Earthquake jolts Sikkim and part of Darjeeling|date=3 October 2013|website=www.news18.com|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0005wg6.php|title=Magnitude 6.9 – SIKKIM, INDIA|date=18 September 2011|access-date=21 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20110921163147/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0005wg6.php|archive-date=21 September 2011|publisher=[[United States Geological Survey]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.india.com/news/india/earthquake-in-nepal-and-northern-india-2015-quake-kills-two-injures-20-in-bengal-364193/|title=7.9 magnitude earthquake effected Siliguri heavily|date=25 April 2015|website=www.india.com|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/nepal-earthquake-india-cities-high-risk-zone-250460-2015-04-27|title=38 cities in India fall in high risk earthquake zones|website=www.indiatoday.in|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt;
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಉಪವಿಭಾಗವು ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಗಳಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಉತ್ತರ ದಿನಾಜ್‌ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಬಿಹಾರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಕಾಲಿಮ್ಪೋಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಇದೆ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ ದೇಶದಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;SiliguriAbout&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.siliguri.gov.in/about.html|title=About Siliguri Subdivision|website=Siliguri.gov.in|access-date=10 March 2019}}&lt;/ref&gt;

=== ನಗರದ ಹವಾಮಾನ ===

ಕೊಪ್ಪೆನ್ ಹವಾಮಾನ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ಬಳಸುವಾಗ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಆರ್ದ್ರ ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಹವಾಮಾನ (Cwa) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.  ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಬೇಸಿಗೆ, ತಂಪಾದ ಚಳಿಗಾಲ ಮತ್ತು ತೀವ್ರ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ.

ತಾಪಮಾನ

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ವಾರ್ಷಿಕ ತಾಪಮಾನವು 23.7&amp;nbsp;°C ಆಗಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ತಾಪಮಾನವು ಕನಿಷ್ಠ 18-22&amp;nbsp;°C ನಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ 26-32&amp;nbsp;°C ವರೆಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.weatheronline.in/weather/maps/city?WMO=42398&amp;CONT=inin&amp;LAND=IWB&amp;ART=MAX&amp;LEVEL=150|title=Climate of Siliguri|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ ತಿಂಗಳು, ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು 28.5&amp;nbsp;°C ಆಗಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ 35&amp;nbsp;°C ಮೀರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/district/north-bengal/siliguri-burning-in-scorching-heat-1.1028383|title=Siliguri burning in schorching heat|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/west-bengal/june-celsius-scorches-siliguri-hope-for-rain-in-48-hours-as-town-swelters-at-37c/cid/178909|title=Siliguri crossed 36 yesterday|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/state/siliguri-facing-trouble-in-scorching-heat-damaging-tea-leaves-in-doors-1.184013|title=গরমে নাকাল শিলিগুড়ি|access-date=13 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://siliguritimes.com/heatwave-likely-to-trouble-people-of-siliguri-for-few-more-days/|title=Heatwave likely to trouble people of Siliguri for few more days|date=5 August 2020|access-date=2 November 2020}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಚಳಿಗಾಲದ ಗರಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು 20-24&amp;nbsp;°C, ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ 6-9&amp;nbsp;°C ಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;auto&quot; /&gt; ಜನವರಿಯು 16.1&amp;nbsp;°C ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ತಂಪಾದ ತಿಂಗಳು. ಚಳಿಗಾಲದ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ 5&amp;nbsp;°C ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://archives.anandabazar.com/archive/1130111/11uttar5.html|title=শীতে কাঁপছে উত্তরবঙ্গ, শিলিগুড়িতে পারদ নামল ৩ ডিগ্রিতে|access-date=12 October 2020|archive-date=8 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230408051041/http://archives.anandabazar.com/archive/1130111/11uttar5.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/west-bengal/jalpaiguri-shivers-in-30-year-low-relief-from-cold-not-today-says-met-office/cid/348947|title=Siliguri Jalpaiguri shivers from cold|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aajkaal.in/news/northbengal/siliguri-zszx|title=৪.৪ ডিগ্রি! শিলিগুড়ির চাই রুম হিটার|access-date=11 October 2020|archive-date=20 ಆಗಸ್ಟ್ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220820110449/https://aajkaal.in/news/northbengal/siliguri-zszx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bengali.indianexpress.com/photos/west-bengal/west-bengal-weather-updates-kolkata-winter-temperature-today-175603/|title=রেকর্ড পতন পারদের, কোথায় তাপমাত্রা কত?|access-date=20 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೆ ದಾಖಲಾದ ಅತ್ಯಧಿಕ ತಾಪಮಾನವು 41.7&amp;nbsp;°C ಆಗಿದೆ, ಇದು 15 ಏಪ್ರಿಲ್ 1952 ರಂದು ದಾಖಲಾಗಿದ್ದರೆ, 8 ಜನವರಿ 2018 ರಂದು ಪಾದರಸವು 1.9&amp;nbsp;°C ಗೆ ಕುಸಿದಾಗ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/district/north-bengal/cold-wave-in-ub-1.738273|title=রেকর্ড শীত সমতলে, শিলিগুড়ির পারদ নামল ১.৯ ডিগ্রিতে|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.weatheronline.in/weather/maps/city|title=Siliguri min. temperature January 2018|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt;

ಮಳೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು

ಸರಾಸರಿಯಾಗಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ವರ್ಷಕ್ಕೆ 3340 ಮಿಮೀ ಮಳೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.weatheronline.in/weather/maps/city?LANG=in&amp;PLZ=_____&amp;PLZN=_____&amp;WMO=42398&amp;PAG=1&amp;CONT=inin&amp;LEVEL=160&amp;REGION=0024&amp;LAND=II&amp;INFO=0&amp;R=0&amp;NOREGION=1|title=Rainfall in Siliguri|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಚಳಿಗಾಲವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶುಷ್ಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಇರುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯ ಸುಮಾರು 80% ಜೂನ್ ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ನಡುವೆ ಅನುಭವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ಋತುಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಲ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಮಳೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kolkata24x7.com/heavy-rain-occurred-at-many-places-of-northbengal/|title=প্রবল বৃষ্টিতে ভাসছে উত্তরবঙ্গ, কার্যত বৃষ্টিহীন দক্ষিণ|access-date=12 October 2020|archive-date=17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201017080158/https://www.kolkata24x7.com/heavy-rain-occurred-at-many-places-of-northbengal/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಜೂನ್,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.skymetweather.com/content/weather-news-and-analysis/good-monsoon-rains-in-siliguri-and-jalpaiguri-kolkata-to-see-rains-around-june-30/|title=Good Monsoon rains in Siliguri and Jalpaiguri|date=26 June 2019|access-date=15 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಜುಲೈ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://m.timesofindia.com/city/kolkata/Heavy-rainfall-floods-N-Bengal/amp_articleshow/53372097.cms|title=Heavy rain floods in North Bengal|website=[[The Times of India]]|access-date=15 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಆಗಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/state/raining-in-north-bengal-south-bengal-want-rain-1.157982|title=ভাসছে উত্তর, বৃষ্টির প্রতীক্ষায় দক্ষিণবঙ্গ|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಜುಲೈ ಅತ್ಯಂತ ತೇವವಾದ ತಿಂಗಳು (804 ಮಿಮೀ) ಮತ್ತು ಜನವರಿ ಅತ್ಯಂತ ಶುಷ್ಕ ತಿಂಗಳು (12 ಮಿಮೀ). ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆಯ ದಿನಗಳು 27 ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ಮತ್ತು ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಇದು 1 ಆಗಿದೆ. ವರ್ಷವಿಡೀ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಆರ್ದ್ರತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ.

== ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ ==

2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಮಾಹಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಯುಎ/ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ (ಸಿಲಿಗುರಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಮತ್ತು ಡಾಬ್ಗ್ರಾಮ್ ಪುರಸಭೆ ಸೇರಿದಂತೆ) ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 701,489 ಆಗಿದ್ದರೆ, ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 5,13,264 ಆಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/1901_PART_B_DCHB_DARJILING.pdf|title=District Census Handbook Darjiling|website=Census India|access-date=6 October 2020}}&lt;/ref&gt; 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಪುರುಷರು 51.44% ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು 48.55% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪುರಸಭೆಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡದ ವರ್ಗದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಪಾಲುಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 8.84% ಮತ್ತು 1.25%. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಪ್ರಮಾಣ 87.64%. ಸಿಲಿಗುರಿಯಲ್ಲಿ 154 ಅಧಿಸೂಚಿತ ಮತ್ತು 31 ಅಧಿಸೂಚಿತವಲ್ಲದ ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳಿವೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ 22% ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ.

=== ಭಾಷೆಗಳು ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರ ಸೇರಿದಂತೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಉಪವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳಿ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wbja.nic.in/wbja_adm/files/The%20Bengal%20Official%20Language%20Act,%201961_1.pdf|title=West Bengal Official Language Act, 1961|website=West Bengal Judicial Academy|access-date=7 October 2020}}&lt;/ref&gt;

2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 60.88% ಜನರು ಬಂಗಾಳಿ, 25.24% ಹಿಂದಿ, 4.66% ನೇಪಾಳಿ, 2.39% ಭೋಜ್‌ಪುರಿ, 1.58% ಮಾರ್ವಾಡಿ ಮತ್ತು 1.24% ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ಬೆಂಗಾಲಿಗಳು ನಗರದಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಭಾಷಾವಾರು ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ, ನಂತರ ಬಿಹಾರಿಗಳು, ಮಾರ್ವಾಡಿಗಳು, ಪಂಜಾಬಿಗಳು, ನೇಪಾಳಿಗಳು, ಒಡಿಯಾಗಳು ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು. 2001 ರ ಪ್ರಬಂಧದ ಪ್ರಕಾರ, ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಿಕರು ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇಕಡಾ 64.25% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. 2001 ರಲ್ಲಿ 30 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 11.71% ರಿಂದ 98.96% ರ ನಡುವೆ ಬದಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=SILIGURI : AN URBAN STUDY IN SOCIO-ECONOMIC CONSIDERATIONS|date=2001|url=http://ir.nbu.ac.in/bitstream/123456789/1141/17/164040.pdf|access-date=16 September 2020}}&lt;/ref&gt;

=== ಧರ್ಮ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುವ ಧರ್ಮವೆಂದರೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಇಸ್ಲಾಂ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಧರ್ಮವಾಗಿದೆ, ನಂತರ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಸಣ್ಣ ಶೇಕಡಾವಾರು ಅನುಯಾಯಿಗಳು.&lt;ref name=&quot;Religion&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW19C-01%20MDDS.XLS|title=C-1 Population By Religious Community|website=census.gov.in|access-date=16 September 2020}}&lt;/ref&gt;

== ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ==

=== ನಾಗರಿಕ ಆಡಳಿತ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರ ನಗರೀಕರಣವನ್ನು ಕಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಅದರ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿತು. 1915 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಸಮಿತಿಯಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ನಗರ ಆಡಳಿತದ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪ.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/137085|title=People Governance and development a study of Siliguri Municipal corporation area|last=Das|first=Chinmayakar|website=Shodhganga|access-date=30 September 2020|hdl=10603/137085}}&lt;/ref&gt;  ರಾತ್ರಿಯ ಮಣ್ಣನ್ನು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಇದರ ಕಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. 1921 ರವರೆಗೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಸುಧಾರಣಾ ನಿಧಿಯು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. 1922 ರಲ್ಲಿ, ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಬಂಗಾಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ಕಾರ ಕಾಯಿದೆ, 1885 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. 1938 ರಲ್ಲಿ, ಯೂನಿಯನ್ ಬೋರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳ ಗ್ರಾಮ ಸ್ವ-ಸರ್ಕಾರ ಕಾಯ್ದೆ, 1919 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ನಗರದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.

ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು 1949 ರಲ್ಲಿ 8 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ 1932 ರ ಬಂಗಾಳ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಪುರಸಭೆಯ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಉಪವಿಭಾಗಾಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಕೌನ್ಸಿಲರ್, ಥಾಣೆ ಪುರಸಭೆಯ ಕಾಯ್ದೆಯಲ್ಲಿ 'ಆಯುಕ್ತರು' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿತು. 1956 ರಲ್ಲಿ ಕಾಯಿದೆಯ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ನಂತರ, 3/4 ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಚುನಾಯಿಸಲಾಯಿತು, ಉಳಿದವರನ್ನು ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದರು. ಹೀಗಾಗಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಮೊದಲ ಚುನಾಯಿತ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು  ಜಗದೀಶ್ಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ.

1994 ರಲ್ಲಿ, ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು 47 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ದರ್ಜೆಗೇರಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಆಗ ಅದು ಐದು ಇಲಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು: ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಡಳಿತ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಪರವಾನಗಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ. ಪಾಲಿಕೆ ಈಗ 23 ಇಲಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/departments.php|title=Departments|website=siligurismc.in|access-date=30 September 2020|archive-date=29 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929052323/http://www.siligurismc.in/departments.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಇದು 47 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 14 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳು ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿವೆ, ಉಳಿದ 33 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/about-us.php|title=Siliguri Municipal Corporation :: About Us|website=siligurismc.in|access-date=30 September 2020|archive-date=29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201029134121/http://www.siligurismc.in/about-us.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 2015 ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಚುನಾವಣೆಗಳು, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿ) 23 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ಅಖಿಲ ಭಾರತ ತೃಣಮೂಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 17 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು, ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 5 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು, ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷವು 2 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದರೆ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ 1 ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗೆದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.india.com/news/india/west-bengal-municipal-corporation-result-2015-trinamool-congress-wins-70-municipalities-including-kmc-bjp-fails-367601/|title=West Bengal municipal corporation result 2015: Trinamool Congress wins 70 municipalities including KMC, BJP fails|last=Iqbal|first=Aadil Ikram Zaki|date=28 April 2015|newspaper=India.com &amp;#124; Top Latest News from India, USA and Top National Breaking News Stories|access-date=30 September 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; 2015-20ರ 5 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಮೇಯರ್ ಸಿಪಿಐಎಂನಿಂದ ಅಶೋಕ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರಾಗಿದ್ದರು, ನಂತರ ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿಯೂ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/civic-election-results-cpm-trumps-tmc-in-siliguri-but-mamata-banerjee-retains-supremacy/articleshow/49267746.cms|title=Civic election results: CPM trumps TMC in Siliguri, but Mamata Banerjee retains supremacy|work=The Economic Times|access-date=30 September 2020}}&lt;/ref&gt;

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನ ಕೊನೆಯ ಚುನಾಯಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅವಧಿಯು ಮೇ 7 ರಂದು ಮುಗಿದಿದೆ, ಆದರೆ COVID-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಿಂದಾಗಿ ಪುರಸಭೆಯ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/mamata-govt-accepts-cpim-demand-drops-tmc-councillors-from-siliguri-municipal-corporation-boa/article31605907.ece|title=Mamata govt. accepts CPI(M) demand, drops TMC councillors from Siliguri Municipal Corporation BOA|last=Singh|first=Shiv Sahay|date=17 May 2020|work=The Hindu|access-date=30 September 2020|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; ನಿರ್ಗಮಿತ ಮೇಯರ್ ಅಶೋಕ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮಂಡಳಿಯು ಹೊಸ ಪುರಸಭೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವವರೆಗೆ ನಗರದ ನಾಗರಿಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೊದಲು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಜ್ಯದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಮಂಡಳಿಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thestatesman.com/bengal/kmc-chiefs-91-municipalities-continue-administrators-1502888040.html|title=After KMC, chiefs of 91 municipalities to continue as administrators|date=13 May 2020|website=The Statesman|language=en-US|access-date=30 September 2020}}&lt;/ref&gt;

=== ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. 2019 ರಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭೆಗೆ ಕೊನೆಯ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆದವು, ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ರಾಜು ಬಿಸ್ತಾ ಅವರು ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗೆದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dnaindia.com/india/report-darjeeling-lok-sabha-election-results-2019-bengal-bjp-s-raju-bista-wins-as-mamata-s-gambit-fails-2751997|title=Darjeeling Lok Sabha election results 2019 Bengal: BJP's Raju Bista wins as Mamata's gambit fails|last=Team|first=DNA Web|date=23 May 2019|website=DNA India|language=en|access-date=30 September 2020}}&lt;/ref&gt; ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಕೊನೆಯ ಚುನಾವಣೆ 2021 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ವಿಧಾನಸಭಾ ಸದಸ್ಯ ಶಙ್ಕರ್ ಘೋಷ್.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.news18.com/assembly-elections-2021/west-bengal/sankar-ghosh-siliguri-candidate-s25a026c004/|title=Sankar Ghosh {{!}} West Bengal Assembly Election Results Live, Candidates News, Videos, Photos|work=News18|access-date=2 April 2022}}&lt;/ref&gt;

=== ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ===

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿನ ಕಟ್ಟಡ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ;  ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸೇರಿದಂತೆ 3 ಅಂತಸ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಪಾಲಿಕೆ ಕಚೇರಿಗಳು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದರೆ, 3 ಮಹಡಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟಡ ಇಲಾಖೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/building-department.php|title=Building Department|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200812000234/http://www.siligurismc.in/building-department.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಿಟಿ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಪ್ಲಾನ್ 2041 ಅನ್ನು 2015 ರಲ್ಲಿ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಆಗಿನ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಸಲಹಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ಕ್ರಿಸಿಲ್ ರಿಸ್ಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್‌ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ನಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/userfiles/file/siliguri-CDP-final-report-29April15.pdf|title=City Development Plan for Siliguri – 2041|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 October 2020|archive-date=19 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211019204048/http://siligurismc.in/userfiles/file/siliguri-CDP-final-report-29April15.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಗರದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಮೇಲಿದೆ.

ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ನೀರು ಸರಬರಾಜಿಗೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ನಿಗಮದ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ವಿಭಾಗವು ಹೊಸ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆದಾರರ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/water-supply-department.php|title=Water Supply Department|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=8 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808083625/http://www.siligurismc.in/water-supply-department.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ನಿಗಮದ ಕನ್ಸರ್ವೆನ್ಸಿ ಪರಿಸರ ವಿಭಾಗವು ನಗರದಲ್ಲಿ ಘನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/conservancy-environment.php|title=Conservancy Environment|website=Siliguri Municipal corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=8 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808085945/http://www.siligurismc.in/conservancy-environment.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ನಗರದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಾರ್ಡ್ ತನ್ನದೇ ಆದ ಘನತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅದು ವಾರ್ಡ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; ನಿಗಮದ ಲೋಕೋಪಯೋಗಿ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/public-works-department-pwd.php|title=Public Works Department|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=8 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808082006/http://www.siligurismc.in/public-works-department-pwd.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sjda.org/SJDA/Pages/completed_projects|title=Completed Projects|website=Siliguri Jalpaiguri Development Authority|access-date=1 September 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sjda.org/SJDA/Pages/ongoing_projects|title=On Going Projects|website=Siliguri Jalpaiguri Development Authority|access-date=1 September 2020}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಮಾಸ್ಟರ್ ಪ್ಲಾನ್ 2030 ಮತ್ತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸಮಗ್ರ ಮೊಬಿಲಿಟಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಹ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sjda.org/SJDA/AdminViews/images/3211.pdf|title=Notice No. 11113-14/ Plg/ SJDA dated 04.07.2013|website=Siliguri Jalpaiguri Development Authority|access-date=1 September 2020}}&lt;/ref&gt;

== ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ==

=== ಸಸ್ಯ ===
[[File:Flora_fauna_6.jpg|left|thumb|ಆರ್ಕಿಡ್]]
[[File:Flora_fauna_7.jpg|thumb|ಸುಕ್ನಾ ಅರಣ್ಯ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ]]

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಉಪ-ಹಿಮಾಲಯ ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಾಣಿ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿವೆ, ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು (ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ, ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ, ಕೂಚ್ಬೆಹಾರ್ ಇತ್ಯಾದಿ) ಆಳವಾದ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿವೆ. ಈ ಕಾಡುಗಳು ವಿವಿಧ ಅಪರೂಪದ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಾತಿಯ ಸಸ್ಯಗಳ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅರಣ್ಯವು ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ಉಷ್ಣವಲಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಎತ್ತರದ ಸಾಲ್ ಮರಗಳ ದಟ್ಟವಾದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಅಂದರೆ  ಶೋರೇಯಾ ರೋಬಸ್ಟಾ (Shorea robusta). ಈ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಲ್ ಎಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ಸುಮಾರು 80% ನಷ್ಟು ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಈ ಕಾಡುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಸಸ್ಯ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಂದ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ 1) ಮಹಾನಂದಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಕೆಳಗಿನ ಇಳಿಜಾರಿನಲ್ಲಿರುವ ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಸಾಲ್ ಅರಣ್ಯವು ಸಾಲ್, ಖೈರ್, ಶಿಮುಲ್, ಶಿಶು, ನದಿಯ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ಕಿಡ್‌ಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ಅಪರೂಪದ ಜಾತಿಯ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ 2) ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದ ಮೇಲ್ಭಾಗ  ಭಾಬರ್ ಸಾಲ್ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಮೈಕ್ರೋಸ್ಟೆಜಿಯಮ್ ಚಿಲಿಯಾಟಮ್(Microstegium chiliatum), ಸಾಲ್ ಅಂದರೆ ದಟ್ಟವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಶೋರೇಯಾ ರೋಬಸ್ಟಾ/[[Shorea robusta]]. ಇತರರು [[Terminalia tomentosa]], [[Schima wallichii]] ಮತ್ತು 3) ಪೂರ್ವ ತಾರೈ ಸಾಲ್ ಅರಣ್ಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇತರ ಎರಡು ವಿಧದ ಅರಣ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಅರಣ್ಯವು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಬಿದಿರುಗಳು, ಜರೀಗಿಡಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಲ್‌ಗಳಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಬೈಕುಂತಪುರ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.westbengalforest.gov.in/|title=West Bengal Forest Department|website=Westbengalforest.gov.in|access-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;

ನಗರದ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಅರಣ್ಯನಾಶವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯನ್ನು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಬೆಚ್ಚಗಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

=== ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ ===
[[File:Flora_fauna_2.jpg|thumb|ಮಹಾನಂದಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ವೈಲ್ಡ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಆನೆ]]

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ತೇರೈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ (&quot;ತೇವಾಂಶದ ಭೂಮಿ&quot;), ಜವುಗು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಬೆಲ್ಟ್ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಎಲೆಯುದುರುವ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ, ಇದು ಹಲವಾರು ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಕಾಡುಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ವನ್ಯಜೀವಿ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾನಂದಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಆನೆಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಸುಕ್ನಾ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಿಂದ 12 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಈ ಉಪ-ಹಿಮಾಲಯ ಅರಣ್ಯಗಳು ಆನೆ, ಹುಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಕಾಡೆಮ್ಮೆ, ಬೊಗಳುವ ಜಿಂಕೆ, ಕಾಡು ಹಂದಿ, ಮಂಗ, ಸಿವೆಟ್, ಹಾವು, ಹಲ್ಲಿ, ಪರ್ವತ ಮೇಕೆ, ಸಾಂಬಾರ್, ಚಿಟಾಲ್ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಬೆಕ್ಕುಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಕಾಡು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಡುಗಳು ಪೈಡ್ ಹಾರ್ನ್‌ಬಿಲ್, ಎಗ್ರೆಟ್, ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ, ಡ್ರೊಂಗೊ, ಫ್ಲೈ ಕ್ಯಾಚರ್, ಮರಕುಟಿಗ ಮತ್ತು ಇತರ 243 ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಶ್ಯವೆಂದರೆ ವಲಸೆ ನೀರಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nbtourism.tripod.com/flora_and_fauna_of_north_bengal.htm|title=FLORA AND FAUNA OF NORTH BENGAL|website=Nbtourism.tripod.com|access-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;

== ಸಾರಿಗೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು   ==

=== ರಸ್ತೆ ===
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 27 ನಗರದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಿಂದ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತದೆ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nationalhighway.net/asia/national-highway-27-india-nh27/|title=National Highway 27 (India) -NH27|date=15 August 2017|website=Nationalhighway.net|access-date=21 March 2019}}{{Dead link|date=ನವೆಂಬರ್ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಇದು ಈಗ ಏಷ್ಯನ್ ಹೆದ್ದಾರಿ 2 ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಹಿಲ್ ಕಾರ್ಟ್ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ, ಇದು ಸಿಲಿಗುರಿ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 110 ಆಗಿದೆ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nhai.org/Doc/project-offer/Highways.pdf|title=NH wise Details of NH in respect of Stretches entrusted to NHAI|publisher=[[National Highways Authority of India]] (NHAI)|access-date=8 June 2019|archive-date=25 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090225142615/http://www.nhai.org/Doc/project-offer/Highways.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; (77 ಕಿಮೀ) ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 10 ಅನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.egazette.nic.in/WriteReadData/2011/E_574_2012_016.pdf|title=New Numbering of National Highways notification - Government of India|website=[[The Gazette of India]]|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://morth.nic.in/showfile.asp?lid=2924|title=State-wise length of National Highways (NH) in India|website=[[Ministry of Road Transport and Highways]]|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಪಾಂಖಾಬಾಡ಼ಿ-ಮಿರಿಕ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 12. ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು NH 327, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಪಾನಿಟ್ಯಾಂಕಿ ಮತ್ತು NH 327B ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಪಾನಿಟ್ಯಾಂಕಿ - ಮೆಚಿ ಸೇತುವೆ, ಸಹ ಏಷ್ಯನ್ ಹೆದ್ದಾರಿ 2 ರ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಇದು ಕೆಳಗಿನ ಮಾರ್ಗಗಳ ಮೂಲಕ ಪಕ್ಕದ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ:

* [[ನೇಪಾಳ]]: ಪಾನಿಟ್ಯಾಂಕಿ ಮೂಲಕ
* [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]]: ಫ಼ುಲ್ಬಾಡ಼ಿ ಮೂಲಕ
* [[ಚೀನಾ]]: [[ನಾಥು ಲಾ|ನಾಥುಲಾ]], [[ಸಿಕ್ಕಿಂ]] ಮೂಲಕ
* [[ಭೂತಾನ್]]: ಹಾಸಿಮಾರಾ ಮೂಲಕ

=== ಬಸ್ ಸೇವೆ ===
[[File:Transport_4.jpg|thumb|[[Tenzing Norgay Bus Terminus|ತೇನ್ಜ಼ಿನ್ಗ್ ನೋರ್ಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್]]]]

* '''ತೇನ್ಜ಼ಿನ್ಗ್ ನೋರ್ಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್:''' [[Tenzing Norgay Bus Terminus|ತೇನ್ಜ಼ಿನ್ಗ್ ನೋರ್ಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್]] ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮವು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬಸ್ ಡಿಪೋ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nbstc.in/pages/depot.aspx|title=NBSTC depot|website=nbstc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608070610/http://nbstc.in/pages/depot.aspx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಅಸ್ಸಾಂ, ಬಿಹಾರ, ಜಾರ್ಖಂಡ್, ಮೇಘಾಲಯ ಇತ್ಯಾದಿ ನಗರಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್, ಕಾಲಿಮ್ಪೋಂಗ್, ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ, ಕೂಚ್ಬೆಹಾರ್, ಮಾಲ್ದಾಹ್, ಬಾಲುರ್ಘಾಟ್, ರಾಯ್ಗಂಜ್, ಬಹ್ರಮ್ಪುರ್, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಆಸಾನ್ಸೋಲ, ಸಿಉಡ಼ಿ ಮುಂತಾದ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಮತ್ತು ನಗರಗಳು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nbstc.in/index2.aspx|title=NBSTC details information|website=www.nbstc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608070612/http://www.nbstc.in/index2.aspx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://m.telegraphindia.com/states/west-bengal/urban-mission-buses-for-plains/cid/1579280|title=Urban mission buses for plains|website=www.telegraphindia.com|access-date=20 May 2019}}&lt;/ref&gt;
* '''ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಸಾರಿಗೆ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣ:''' ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಸಾರಿಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ (ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ) ಸಿಲಿಗುರಿಯ ಹಿಲ್ ಕಾರ್ಟ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ ಅನ್ನು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕಿಂನ ಪಟ್ಟಣಗಳು ​​ಮತ್ತು ನಗರಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಬಸ್ಸುಗಳು ಇಲ್ಲಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಸಾರಿಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ (ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ), ಇದು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sntd.in/PDF/BusSchedule.pdf|title=SNT bus schedule|website=www.sntd.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608070953/http://www.sntd.in/PDF/BusSchedule.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sntd.in/|title=SNT bus terminus|website=www.sntd.in|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt;
* '''P.C. Mittal Memorial Bus Terminus ಪಿ.ಸಿ. ಮಿತ್ತಲ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್:'''  [[P.C. Mittal Memorial Bus Terminus|ಪಿ.ಸಿ. ಮಿತ್ತಲ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್]] ಇದು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಸೆವೋಕ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ ಆಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (NBSTC) ಬಸ್ಸುಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ಡುಆರ್ಸ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pcmgroup.co.in/csr_bus_terminus.html|title=PCM Group of Industries - P.C. Mittal Memorial Bus Terminus|website=pcmgroup.co.in|access-date=16 March 2022}}&lt;/ref&gt;

=== ರೈಲು ===
ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳೊಂದಿಗೆ ರೈಲ್ವೆಯ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನಗರಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಏಳು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿವೆ.

; ಹೊಸ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[New Jalpaiguri Junction railway station|ಹೊಸ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] 1960 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು&lt;ref name=&quot;njp&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=History of New Jalpaiguri Junction|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ NJP)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=N&amp;page=2|title=New Jalpaiguri junction station code|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019|archive-date=13 ಜೂನ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120613172546/http://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=N&amp;page=2|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; A1 ವರ್ಗವಾಗಿದೆ&lt;ref name=&quot;Statement showing category-wise No. of stations&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.indianrailways.gov.in/StationRedevelopment/AI&amp;ACategoryStns.pdf|title=Railway station category|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಈಶಾನ್ಯ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯದ ಕತಿಹಾರ್ ರೈಲ್ವೆ ವಿಭಾಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ.  ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ಗೋವಾವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://erail.in/info/new-jalpaiguri-railway-station-NJP/25225|title=New Jalpaiguri junction railway station-connectivity|website=www.erail.in|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲದೆ ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 2016 ರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 10 ನೇ ಸ್ವಚ್ಛ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://news.webindia123.com/news/articles/india/20160318/2819608.html|title=NFR's NJP ranked 10th cleanest railway station|access-date=6 June 2019|archive-date=5 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190605124610/https://news.webindia123.com/news/articles/india/20160318/2819608.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯ ಅಗ್ರ 100 ಬುಕಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://erail.in/info/new-jalpaiguri-railway-station-NJP/25225|title=New Jalpaiguri junction railway station-information|website=www.erail.in|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; NJP 154 ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು 4 ರಾಜಧಾನಿಗಳು ಮತ್ತು 1 ಶತಾಬ್ದಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿದಿನ 16 ರೈಲುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://indiarailinfo.com/arrivals/new-jalpaiguri-junction-njp/444|title=About New Jalpaiguri junction|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;

[[File:SGUJ_2.jpg|thumb|[[Siliguri Junction railway station|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]]]]

; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್
: [[Siliguri Junction railway station|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ SGUJ)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|title=Siliguri junction station code|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019|archive-date=16 ಫೆಬ್ರವರಿ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216050202/http://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 1949 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು&lt;ref name=&quot;SGUJ&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=India: the complex history of the junctions at Siliguri and New Jalpaiguri|author=Alastair Boobyer|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. 2011 ರವರೆಗೆ ಇದು ಭಾರತದ ಏಕೈಕ ಟ್ರಿಪಲ್ ಗೇಜ್ (ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್, ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್) ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=Surviving as a meter gauge line in the broad gauge era|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; 2011 ರ ನಂತರ ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಅನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು ಆದರೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದ ನಡುವೆ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಇನ್ನೂ ಇದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 26 ಸ್ಥಳೀಯ ಮತ್ತು ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 14 ರೈಲುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://indiarailinfo.com/arrivals/siliguri-junction-sguj/445|title=About Siliguri junction|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;

; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: ಹಳೆಯ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ (ನಿಲ್ದಾಣ ಕೋಡ್ SGUT)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|title=Siliguri Town station code|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019|archive-date=16 ಫೆಬ್ರವರಿ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216050202/http://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಪ್ರದೇಶದ 142 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ 1880 ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://1001things.org/siliguri-town-railway-station-west-bengal-india/|title=Siliguri Town railway station|date=11 August 2014|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=India: the complex history of Siliguri Town railway station|author=Alastair Boobyer|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಹಿಮಾಲಯನ್ ರೈಲ್ವೇ (ಆಟಿಕೆ ಟ್ರೈನ್) ಗೆ. ಹೊಸದಾಗಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಕಾರಣ ಅದು ತನ್ನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. [[Siliguri Town railway station|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] ಇದು ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು 8 ರೈಲುಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ನಿಲುಗಡೆ ತಾಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://indiarailinfo.com/departures/siliguri-town-sgut/1602|title=About Siliguri junction|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;

; ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[Bagdogra railway station|ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ನಿಲ್ದಾಣದ ಕೋಡ್ BORA)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ndtv.com/indian-railway/baghdogra-bora-station|title=Bagdogra railway station code|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮಹಾನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ನಿಂದ 10 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು NJP ಮತ್ತು ಸಿಲಿಗುರಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ನಂತರ 3ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಮತ್ತು ಪಕ್ಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಆಲುಆಬಾಡ಼ಿ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಸಿಂಗಲ್ ಲೈನ್ ಮೂಲಕ ಠಾಕುರ್ಗಞ್ಜ್ ಮೂಲಕ.  ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 14 ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://amp.indiarailinfo.com/arrivals/bagdogra-bora/5312|title=About Bagdogra railway station|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019|archive-date=5 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190605133455/http://amp.indiarailinfo.com/arrivals/bagdogra-bora/5312|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

; ಗುಲ್ಮಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: ಗುಲ್ಮಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ (ನಿಲ್ದಾಣ ಕೋಡ್ GLMA) ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ  ನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸಿಟಿ ಸೆಂಟರ್‌ನಿಂದ 12 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಚಂಪಾಸಾರಿ ಸ್ಥಳೀಯತೆ, ಗುಲ್ಮಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಗುಲ್ಮಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ನ್ಯೂ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ-ಆಲಿಪುರ್ದುಆರ್-ಶಾಮುಕ್ತಲಾ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 5 ರೈಲುಗಳ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪ್ಯಾಸೆಂಜರ್ ರೈಲುಗಳು ಈ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ.

; ಮಾಟಿಗಾಡ಼ಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[Matigara Railway Station|ಮಾಟಿಗಾಡ಼ಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ MTRA)&lt;ref name=&quot;Matigara&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.ndtv.com/indian-railway/matigara-mtra-station|title=Matigara Railway Station (MTRA) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry|website=www.ndtv.com|language=en|access-date=12 February 2020}}&lt;/ref&gt; ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮಾಥಾಪಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Matigara&quot; /&gt; ಈ ನಿಲ್ದಾಣದ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ MLFC - SGUJ DEMU ಮತ್ತು SGUJ- MLFC DEMU ಸೇರಿವೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ಒಂದೇ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಮತ್ತು ಎರಡು ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಂದು ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಲೈನ್ ಮತ್ತು ಒಂದು ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಲೈನ್.{{citation needed|date=February 2020}}

; ರಾಂಗಾಪಾನಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[Rangapani railway station|ರಾಂಗಾಪಾನಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ RNI) ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಿಲಿಗುರಿ ಮಹಾನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸಿಟಿ ಸೆಂಟರ್‌ನಿಂದ 14 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ರಾಂಗಾಪಾನಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಂಗಾಪಾನಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ಹೌರಾ-ನ್ಯೂ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 2 ಪ್ಯಾಸೆಂಜರ್ ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

=== ವಾಯು ===
[[File:Bagdogra_International_Airport_-_during_LGFC_-_Bhutan_2019_(24).jpg|thumb|ನಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ  [[Bagdogra International Airport|ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ]] ]]
ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಇರುವ ಒಂದು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯ ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾದ ವಾಯುಪಡೆಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಸಿವಿಲ್ ಎನ್ಕ್ಲೇವ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ನವದೆಹಲಿ, ಮುಂಬೈ, ಚೆನ್ನೈ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಹೈದರಾಬಾದ್, ಅಹಮದಾಬಾದ್, ಗುವಾಹಟಿ, ದಿಬ್ರುಗಢ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ವಿಮಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾರೋ  ಮತ್ತು ಥಾಯ್ಲೆಂಡ್‌ನ ರಾಜಧಾನಿ ಬ್ಯಾಂಕಾಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ಗೆ ನಿಯಮಿತ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳದ ಜೀವಗೋಳ, ಸಿಲಿಗುರಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಜ್ಯದ ಬಳಿ ಇರುವ ಕಾರಣ, ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ನೋಡುತ್ತದೆ.
 
ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು 2002 ರಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/International-status-to-Bagdogra-airport-hailed/articleshow/24001049.cms|title=International status to Bagdogra airport|date=2 October 2002|work=The Times of India|access-date=27 April 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata-/Night-landing-facility-at-Bagdogra-soon/articleshow/5450515.cms|title=Night-landing facility at Bagdogra soon|date=16 January 2010|work=The Times of India|access-date=23 February 2021|language=en}}&lt;/ref&gt; ವಾಯುಯಾನ ಟರ್ಬೈನ್ ಇಂಧನದ ಮೇಲೆ ಶೂನ್ಯ ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತದ ಕೆಲವೇ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1150728/jsp/calcutta/story_34042.jsp#.Vbar1fmqqko|title=Bagdogra backs CM flight path- Tax waiver fuels air traffic growth|last=Mandal|first=Sanjay|access-date=27 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20150728095856/http://www.telegraphindia.com/1150728/jsp/calcutta/story_34042.jsp#.VbdSZdj7SUk|archive-date=28 July 2015}}&lt;/ref&gt;

== ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ==

[[File:Super_Speciality_Block,_NBMCH.jpg|thumb|ಸೂಪರ್ ಸ್ಪೆಷಾಲಿಟಿ ಬ್ಲಾಕ್, [[North Bengal Medical College|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು]]  ]]

=== ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ===

* [[University of North Bengal|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]], 1962 ರಿಂದ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|title=General list of universities in Siliguri|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608093553/http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

=== ಕಾಲೇಜುಗಳು ===

; ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದವಿ ಕಾಲೇಜುಗಳು&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|title=General list of colleges in Siliguri|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608093553/http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

* [[Acharya Prafulla Chandra Roy Government College|ಆಚಾರ್ಯ ಪ್ರಫುಲ್ಲ ಚಂದ್ರ ರಾಯ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Siliguri College|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಕಾಲೇಜು]], 1950 ರಿಂದ
* [[Kalipada Ghosh Tarai Mahavidyalaya|ಕಾಳಿಪದ ಘೋಷ ತಾರೈ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[Munshi Premchand Mahavidyalaya|ಮುನ್ಷಿ ಪ್ರೇಮಚಂದ್ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[North Bengal St. Xavier's College|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ಸೇಂಟ್ ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Gyan Jyoti College|ಜ್ಞಾನ ಜ್ಯೋತಿ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Siliguri College of Commerce|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Siliguri Mahila Mahavidyalaya|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮಹಿಳಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[Surya Sen Mahavidyalaya|ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[Salesian College|ಸಲೇಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜು]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.salesiancollege.in/|title=Salesian college, Siliguri|website=www.salesiancollege.in|access-date=20 May 2019|archive-date=16 ಮೇ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190516135617/http://www.salesiancollege.in/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

; ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜುಗಳು

* [[North Bengal Medical College and Hospital|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ]], 1968 ರಿಂದ
* [[North Bengal Dental College and Hospital|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ಡೆಂಟಲ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nbdch.in/about.php|title=North Bengal Dental college &amp; hospital - nbdc, nbdch, North Bengal Dental college &amp; hospital, nbdch.in, dental college in siliguri, dental college in hospital|website=Nbdch.in|access-date=21 March 2019|archive-date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190430104558/http://www.nbdch.in/about.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

; ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು

* ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಪಾಲಿಟೆಕ್ನಿಕ್ ಕಾಲೇಜು 
* [[Siliguri Institute of Technology|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ]]
* [[Surendra Institute of Engineering &amp; Management|ಸುರೇಂದ್ರ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್]]

; ಇತರೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು

* [[Inspiria Knowledge Campus|ಇನ್ಸ್ಪಿರಿಯಾ ಜ್ಞಾನ(Knowledge) ಕ್ಯಾಂಪಸ್]]

=== ಶಾಲೆಗಳು ===

; ಆಂಗ್ಲ ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳು

* [[Delhi Public School|ದೆಹಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಶಾಲೆ(ಡೇಲ್ಹಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್)]] (CBSE), ದಾಗಾಪುರ್, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ
* [[Techno India Group Public School|ಟೆಕ್ನೋ ಇಂಡಿಯಾ ಗ್ರೂಪ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್]] (CBSE)
* ಜಿ.ಡಿ. ಗೋಯೆಂಕಾ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ನಾರ್ತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ರೆಸಿಡೆನ್ಶಿಯಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ಒಲಿವಿಯಾ ಏನ್ಲೈಟೇನ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ವುಡ್ರಿಡ್ಜ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ಕ್ಯಾಂಪಿಯೊನ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE ಮತ್ತು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಅಸೆಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಎಜುಕೇಶನ್ (CAIE))
* ದಯಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಆಂಗ್ಲೋ-ವೈದಿಕ - (ಡಿ.ಎ.ವಿ) ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ಡೇಲ್ಹಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE), ಫ಼ುಲ್ಬಾಡ಼ೀ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ
* ಅಕ್ಸಿಲಿಯಂ ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಸೇಂಟ್ ಜೋಸೆಫ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ವೇಸ್ಟ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ದೊನ್ ಬೊಸ್ಕೋ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಲಿಂಕನ್ಸ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಫ಼ಾದರ್ ಲೆಬ್ಲಾಂಡ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಸೇಕ್ರೆಡ್ ಹಾರ್ಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಸೇಂಟ್ ಮೈಕೆಲ್ಸ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ನಿರ್ಮಲಾ ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಹಿಮಾಲಯನ್ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಇಸಾಬೆಲ್ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)

; ಸೇನಾ ಶಾಲೆಗಳು

* [[Indian Army Public Schools|ಆರ್ಮಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್]] (ಬ್ಯಾಙ್ಡುಬಿ ಮತ್ತು ಖಾಪ್ರಾಇಲ್ )&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://apsbengdubi.org/|title=Army Public School, Bengdubi|website=Apsbengdubi.org|access-date=21 March 2019|archive-date=29 ನವೆಂಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129071019/http://apsbengdubi.org/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
* [[Indian Army Public Schools|ಆರ್ಮಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್]], ಸುಕ್ನಾ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://apssukna.com/|title=Army Public School, Sukna|website=Apssukna.com|access-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;
* [[Kendriya Vidyalaya Sevoke Road|ಕೇಂದ್ರೀಯ ವಿದ್ಯಾಲಯ, ಸೇವೊಕ್ ರೋಡ್]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kvsevokeroad.in/|title=Kendriya Vidyalaya, Sevoke Road :: Home Page|website=Kvsevokeroad.in|access-date=21 March 2019|archive-date=14 ಮಾರ್ಚ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190314065522/http://www.kvsevokeroad.in/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}</text>
      <sha1>ee236e46y6wr2ivczesme307m2m0mh1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306977</id>
      <parentid>1306976</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T23:49:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT</username>
        <id>93763</id>
      </contributor>
      <comment>removed AMP tracking from URLs ([[:m:User:KiranBOT/AMP|details]]) ([[User talk:Usernamekiran|report error]]) v2.2.7r</comment>
      <origin>1306977</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88279" sha1="enefmcnhxtqueifs46rln3apjm49zzi" xml:space="preserve">'''ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ([[ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷೆ|ಬೆಂಗಾಲಿ]]: শিলিগুড়ি)''' ({{IPA-bn|ˈʃiliɡuɽi|lang|siliguri.ogg}}) ಇದು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಪ್ರಮುಖ ನಗರವಾಗಿದ್ದು, ನೆರೆಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ರಾಜಧಾನಿ ಜಲಪಾಇಗುಡ಼ಿಯೊಂದಿಗೆ &quot;ಅವಳಿ ನಗರಗಳನ್ನು&quot; ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ನಗರವು ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಜಲಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಿಸಿದೆ. ಇದು ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ, ಚಹಾ ತೋಟಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.  ಇದು ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳದ ವಿಜ್ಞಾನ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಬೃಹತ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಪ್ಲಾನೆಟೋರಿಯಂ ಮತ್ತು ಡೈನೋಸಾರ್ ಟೈರನೊಸಾರಸ್ ರೆಕ್ಸ್‌ನ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಜೊತೆಗೆ ದೊಡ್ಡ ವಿಜ್ಞಾನ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.  ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಎಲೆಗಳಿರುವ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಪಾರ್ಕ್ ಇದೆ, ಇದನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತನ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದೆ;  ಮತ್ತು ಬೃಹತ್, ಬಿಳಿ-ಗುಮ್ಮಟದ ಇಸ್ಕಾನ್ ದೇವಾಲಯ.  ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಶಾಲುಗಾಡ಼ಾ ಮಠವು ವರ್ಣರಂಜಿತ ಬೌದ್ಧ ದೇಗುಲವಾಗಿದೆ. &quot;ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ,&lt;ref&gt;{{cite magazine|last1=C.K|first1=Venugopal|title=Siliguri – The Gateway to North- East|url=https://www.onmanorama.com/travel/outside-kerala/2018/06/30/siliguri-the-gateway-to-north-east.html|access-date=12 July 2022|magazine=OnManorama|date=January 24, 2015}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮೂರು Ts - ಚಹಾ-tea, ಮರದ-timber ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ-tourism ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|title=Siliguri- the gateway to the northeast India|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=22 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622223257/http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ ಮತ್ತು ತೀಸ್ತಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.wbtourismgov.in/destination/place/siliguri|title=Siliguri-about location|website=www.wbtourismgov.in|access-date=8 June 2019|archive-date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190430122553/https://wbtourismgov.in/destination/place/siliguri|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಕೋಲ್ಕಾತಾ ಮತ್ತು ಆಸಾನ್ಸೋಲ್ನಂತರ ಸಿಲಿಗುರಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮೂರನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಗರ ಸಮೂಹವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_3_PR_UA_Citiees_1Lakh_and_Above.pdf|title=Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above|work=Provisional Population Totals, Census of India 2011|access-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siliguri.gov.in/|title=Siliguri-description|website=www.siliguri.gov.in|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt;

ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಇದೆ. ಇದು ಅನುಕೂಲಕರವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ, ನಾಲ್ಕು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಡಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ  ಚೀನಾ, ನೇಪಾಳ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಮತ್ತು ಭೂತಾನ್. ಇದು ಈಶಾನ್ಯವನ್ನು ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಭೂಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|title=History of Siliguri-SMC|access-date=4 August 2019|archive-date=22 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190622223257/http://www.siligurismc.in/history-of-siliguri.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಇತಿಹಾಸ ==

[[File:BAYLEY(1838)_Map_of_the_Country_between_Titaleea_and_Dorjeling.jpg|left|thumb|286x286px|ಸಿಕ್ಕಿಂನ ರಾಜಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ (1838).]]

=== ಮಧ್ಯಯುಗದ ಇತಿಹಾಸ ===
[[File:Historical_Map_of_Sikkim_in_northeastern_India.jpg|left|thumb|200x200px|ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರವು &quot;ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪ್ರದೇಶ&quot; ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ನಂತರ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ನಕ್ಷೆ (1876).]]

ಶೈಲೇನ್ ದೇಬ್ನಾಥ್ ಪ್ರಕಾರ, &quot;ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ&quot; ಎಂದರೆ ಬೆಣಚುಕಲ್ಲು ಅಥವಾ ಕಲ್ಲುಗಳ(ಶಿಲಾಗಳ) ರಾಶಿ. 19 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೂ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು &quot;ಶಿಲ್ಚಗುಡ಼ಿ&quot; ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು, ಆಗ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆವರಿಸುವ ದಟ್ಟವಾದ ದೋಲ್ಕಾ ಅರಣ್ಯವಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಕೃಷಿ ಗ್ರಾಮವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 1788 ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ನಂತರ ಕಿರಾತಿ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳಿ ಲೆಪ್ಚಾಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಲು ಬಂದರು.&lt;ref name=&quot;History of Siliguri&quot;&gt;{{cite web|url=http://asiscwb.org/wp-content/uploads/2018/05/Siliguri-Handbook-1.pdf|title=Handbook on Siliguri|date=2018|website=asiscwb.org|publisher=Association of Schools for the Indian Schools Certificate|archive-url=https://web.archive.org/web/20190520082216/http://asiscwb.org/wp-content/uploads/2018/05/Siliguri-Handbook-1.pdf|archive-date=20 May 2019|access-date=|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ  ಮಾಲ್ದಾಹ್, ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದುವಲ್ಲಿ ಫಾನ್ಸಿದೇಓವಾದಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ದಕ್ಷಿಣದ ಮಹಾನಂದಾನದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನದಿ ಬಂದರು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ನದಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಭೂತಾನೀಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಮೀಸ್ ತಮ್ಮ ಮುಖ್ಯ ಭೂಮಿಗೆ ಸರಕುಗಳನ್ನು ತರಲು ಬಳಸಿಕೊಂಡರು. {{Citation needed|date=December 2021}}

=== ಆಧುನಿಕ ಇತಿಹಾಸ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಅಂದರೆ ಈಗ ಶಕ್ತಿಗಢ಼್, ನಗರದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗ, ಮಹಾನನ್ದಾನದಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದೆ. ಬ್ರಿಟನ್-ನೇಪಾಳ ನಡುವೆ 1815 ರಲ್ಲಿ ಸುಗೌಲಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ನಿರೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಮತ್ತು ನೇಪಾಳದ ಮುಖ್ಯ ಭೂಭಾಗದೊಂದಿಗೆ ಸಾಗಣೆಯ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.  1815 ರಿಂದ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ವ್ಯಾಪಾರದ ಆಯಕಟ್ಟಿನ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಸಣ್ಣ ನಗರವಾಗಿ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. 1865 ರಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಚಹಾ ತೋಟಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಲು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಡುಆರ್ಸ್ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸುಲಭ ರಫ್ತಿಗಾಗಿ ಅವರು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಅದು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು 1880 ರಲ್ಲಿ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್‌ಗೆ ವಿಶ್ವ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಆಟಿಕೆ ರೈಲನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದು 1907 ರಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಗೆ ಉಪ-ವಿಭಾಗದ ಪಟ್ಟಣ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.&lt;ref name=&quot;Historical profile of Siliguri&quot;&gt;{{cite web|url=https://drive.google.com/file/d/1GvGAG4dYG7qzx6amp2EQYoeahm8EnuSK/view?usp=drivesdk.pdf|title=Modern history of Siliguri|access-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;
[[File:History_1a.jpg|left|thumb|200x200px|1955 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಮೂಲಕ ಆಟಿಕೆ ರೈಲು ಹಾದುಹೋಯಿತು]]

1947 ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳವನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ (ನಂತರ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಿದಾಗ &quot;ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಕಾರಿಡಾರ್&quot; ರೂಪುಗೊಂಡಿತು, ಸಿಕ್ಕಿಂ ನಂತರ 1975 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1755&amp;dat=19750416&amp;id=vDogAAAAIBAJ&amp;pg=7319,25549|title=Sikkim Voters OK Merger With India|date=16 April 1975|newspaper=Sarasota Herald-Tribune|access-date=20 May 2019}}&lt;/ref&gt; ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಲಸಿಗರು ಉತ್ತಮ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಲು ಬಂದರು, ಇದು ಹೆಚ್ಚಿದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ನಂತರ 1950 ರಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪುರಸಭೆಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/about-us.php|title=About Siliguri municipal corporation|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608092419/http://www.siligurismc.in/about-us.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, 1951 ರಲ್ಲಿ, ಅಸ್ಸಾಂ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಸದಾಗಿ ಮಾಡಿದ (1949) ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 1961 ರಲ್ಲಿ ಈ ಎಲ್ಲಾ ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ನ್ಯೂ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ನಂತರ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=K1viSAAACAAJ|title=The Dooars in Historical Transition|author=Sailen Debnath|date=January 2010|isbn=9788186860441}}&lt;/ref&gt;

ಪ್ರಚಂಡ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದಾಗಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಈಗ ಅದರ ಹಿಂದಿನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ, ಗುವಾಹಟಿಯ ನಂತರ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ನಗರವಾಗಿದೆ. 1971-1981 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರವು 57.8% ಆಗಿತ್ತು, ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಸಿಲಿಗುರಿಯು 1981 ರಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿತು. 1981-1991 ರಲ್ಲಿ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರದ 46.83% ಅನ್ನು ಮುಟ್ಟಿತು. ನಾಥು ಲಾ ಪಾಸ್ ಮೂಲಕ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ತ್ವರಿತಗೊಳಿಸಿದೆ. ನಂತರ 1994 ರಲ್ಲಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯನ್ನು ಪುರಸಭೆಯಿಂದ ಬೃಹತ್ಮಹಾನಗರ ಪುರನಿಗಮ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರ ಮತ್ತು ಅದರ ಉಪನಗರಗಳ ನಾಗರಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ 2 ನೇ ದೊಡ್ಡ ನಗರ ಎಂಬ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siliguri.gov.in/|title=Siliguri in recent days|website=www.siliguri.gov.in|access-date=30 April 2019}}&lt;/ref&gt;

== ನಗರದ ಭೌಗೋಳಿಕತೆ  ==

=== ಸ್ಥಳ ===

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ  {{coord|26.71|N|88.43|E|}}. ನಗರದ ಈ ನಗರ ಕೇಂದ್ರವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ನೊಳಗೆ 260 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳಷ್ಟು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿದೆ, ಇದನ್ನು ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.  ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಉಪವಿಭಾಗದ ಪ್ರದೇಶವು 835.557 ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳು. ನಗರವು ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದಿದೆ ಮತ್ತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ

ಯ ಜೀವನಾಡಿ, ಮಹಾನಂದಾ ನದಿಯು ನಗರದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಲ್ಲದೆ ತೀಸ್ತಾ ನದಿಯು ನಗರದಿಂದ ಅಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಸರಾಸರಿ 122 ಮೀಟರ್ (400 Feet) ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en-in.topographic-map.com/places/Siliguri-9244903/|title=Topographic map of Siliguri|website=www.topographic-map.com|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಟೆರೈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ, ಮಣ್ಣು ಮರಳು ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಅಂದರೆ ಮರಳು ಮತ್ತು ಕೆಸರಿನ ಅನುಪಾತವು ಜೇಡಿಮಣ್ಣಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ದೋಷ ರೇಖೆಗಳಿರುವುದರಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಭೂಕಂಪಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.news18.com/news/india/5-0-magnitude-earthquake-jolts-sikkim-and-parts-of-darjeeling-642797.html|title=Earthquake jolts Sikkim and part of Darjeeling|date=3 October 2013|website=www.news18.com|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0005wg6.php|title=Magnitude 6.9 – SIKKIM, INDIA|date=18 September 2011|access-date=21 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20110921163147/http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/recenteqsww/Quakes/usc0005wg6.php|archive-date=21 September 2011|publisher=[[United States Geological Survey]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.india.com/news/india/earthquake-in-nepal-and-northern-india-2015-quake-kills-two-injures-20-in-bengal-364193/|title=7.9 magnitude earthquake effected Siliguri heavily|date=25 April 2015|website=www.india.com|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/nepal-earthquake-india-cities-high-risk-zone-250460-2015-04-27|title=38 cities in India fall in high risk earthquake zones|website=www.indiatoday.in|access-date=21 May 2019}}&lt;/ref&gt;
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಉಪವಿಭಾಗವು ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಗಳಿಂದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಉತ್ತರ ದಿನಾಜ್‌ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಬಿಹಾರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಕಾಲಿಮ್ಪೋಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಇದೆ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳ ದೇಶದಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಹಳ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;SiliguriAbout&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.siliguri.gov.in/about.html|title=About Siliguri Subdivision|website=Siliguri.gov.in|access-date=10 March 2019}}&lt;/ref&gt;

=== ನಗರದ ಹವಾಮಾನ ===

ಕೊಪ್ಪೆನ್ ಹವಾಮಾನ ವರ್ಗೀಕರಣವನ್ನು ಬಳಸುವಾಗ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಆರ್ದ್ರ ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಹವಾಮಾನ (Cwa) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ.  ಬೆಚ್ಚಗಿನ ಬೇಸಿಗೆ, ತಂಪಾದ ಚಳಿಗಾಲ ಮತ್ತು ತೀವ್ರ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ.

ತಾಪಮಾನ

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ವಾರ್ಷಿಕ ತಾಪಮಾನವು 23.7&amp;nbsp;°C ಆಗಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ತಾಪಮಾನವು ಕನಿಷ್ಠ 18-22&amp;nbsp;°C ನಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ 26-32&amp;nbsp;°C ವರೆಗೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.weatheronline.in/weather/maps/city?WMO=42398&amp;CONT=inin&amp;LAND=IWB&amp;ART=MAX&amp;LEVEL=150|title=Climate of Siliguri|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಅತ್ಯಂತ ಬಿಸಿಯಾದ ತಿಂಗಳು, ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು 28.5&amp;nbsp;°C ಆಗಿದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ 35&amp;nbsp;°C ಮೀರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/district/north-bengal/siliguri-burning-in-scorching-heat-1.1028383|title=Siliguri burning in schorching heat|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/west-bengal/june-celsius-scorches-siliguri-hope-for-rain-in-48-hours-as-town-swelters-at-37c/cid/178909|title=Siliguri crossed 36 yesterday|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/state/siliguri-facing-trouble-in-scorching-heat-damaging-tea-leaves-in-doors-1.184013|title=গরমে নাকাল শিলিগুড়ি|access-date=13 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://siliguritimes.com/heatwave-likely-to-trouble-people-of-siliguri-for-few-more-days/|title=Heatwave likely to trouble people of Siliguri for few more days|date=5 August 2020|access-date=2 November 2020}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಚಳಿಗಾಲದ ಗರಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನವು ಸುಮಾರು 20-24&amp;nbsp;°C, ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ 6-9&amp;nbsp;°C ಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;auto&quot; /&gt; ಜನವರಿಯು 16.1&amp;nbsp;°C ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನದೊಂದಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ತಂಪಾದ ತಿಂಗಳು. ಚಳಿಗಾಲದ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನವು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ 5&amp;nbsp;°C ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://archives.anandabazar.com/archive/1130111/11uttar5.html|title=শীতে কাঁপছে উত্তরবঙ্গ, শিলিগুড়িতে পারদ নামল ৩ ডিগ্রিতে|access-date=12 October 2020|archive-date=8 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230408051041/http://archives.anandabazar.com/archive/1130111/11uttar5.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.telegraphindia.com/west-bengal/jalpaiguri-shivers-in-30-year-low-relief-from-cold-not-today-says-met-office/cid/348947|title=Siliguri Jalpaiguri shivers from cold|access-date=11 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://aajkaal.in/news/northbengal/siliguri-zszx|title=৪.৪ ডিগ্রি! শিলিগুড়ির চাই রুম হিটার|access-date=11 October 2020|archive-date=20 ಆಗಸ್ಟ್ 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220820110449/https://aajkaal.in/news/northbengal/siliguri-zszx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://bengali.indianexpress.com/photos/west-bengal/west-bengal-weather-updates-kolkata-winter-temperature-today-175603/|title=রেকর্ড পতন পারদের, কোথায় তাপমাত্রা কত?|access-date=20 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಇದುವರೆಗೆ ದಾಖಲಾದ ಅತ್ಯಧಿಕ ತಾಪಮಾನವು 41.7&amp;nbsp;°C ಆಗಿದೆ, ಇದು 15 ಏಪ್ರಿಲ್ 1952 ರಂದು ದಾಖಲಾಗಿದ್ದರೆ, 8 ಜನವರಿ 2018 ರಂದು ಪಾದರಸವು 1.9&amp;nbsp;°C ಗೆ ಕುಸಿದಾಗ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/district/north-bengal/cold-wave-in-ub-1.738273|title=রেকর্ড শীত সমতলে, শিলিগুড়ির পারদ নামল ১.৯ ডিগ্রিতে|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.weatheronline.in/weather/maps/city|title=Siliguri min. temperature January 2018|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt;

ಮಳೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು

ಸರಾಸರಿಯಾಗಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ವರ್ಷಕ್ಕೆ 3340 ಮಿಮೀ ಮಳೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.weatheronline.in/weather/maps/city?LANG=in&amp;PLZ=_____&amp;PLZN=_____&amp;WMO=42398&amp;PAG=1&amp;CONT=inin&amp;LEVEL=160&amp;REGION=0024&amp;LAND=II&amp;INFO=0&amp;R=0&amp;NOREGION=1|title=Rainfall in Siliguri|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಚಳಿಗಾಲವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶುಷ್ಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಇರುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯ ಸುಮಾರು 80% ಜೂನ್ ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ನಡುವೆ ಅನುಭವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಈ ಅವಧಿಯನ್ನು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ಋತುಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಲ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಮಳೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅನುಭವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kolkata24x7.com/heavy-rain-occurred-at-many-places-of-northbengal/|title=প্রবল বৃষ্টিতে ভাসছে উত্তরবঙ্গ, কার্যত বৃষ্টিহীন দক্ষিণ|access-date=12 October 2020|archive-date=17 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201017080158/https://www.kolkata24x7.com/heavy-rain-occurred-at-many-places-of-northbengal/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಜೂನ್,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.skymetweather.com/content/weather-news-and-analysis/good-monsoon-rains-in-siliguri-and-jalpaiguri-kolkata-to-see-rains-around-june-30/|title=Good Monsoon rains in Siliguri and Jalpaiguri|date=26 June 2019|access-date=15 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಜುಲೈ,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/heavy-rainfall-floods-n-bengal/articleshow/53372097.cms|title=Heavy rain floods in North Bengal|website=[[The Times of India]]|access-date=15 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಆಗಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.anandabazar.com/state/raining-in-north-bengal-south-bengal-want-rain-1.157982|title=ভাসছে উত্তর, বৃষ্টির প্রতীক্ষায় দক্ষিণবঙ্গ|access-date=12 October 2020}}&lt;/ref&gt; ಜುಲೈ ಅತ್ಯಂತ ತೇವವಾದ ತಿಂಗಳು (804 ಮಿಮೀ) ಮತ್ತು ಜನವರಿ ಅತ್ಯಂತ ಶುಷ್ಕ ತಿಂಗಳು (12 ಮಿಮೀ). ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಮಳೆಯ ದಿನಗಳು 27 ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ಮತ್ತು ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಇದು 1 ಆಗಿದೆ. ವರ್ಷವಿಡೀ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಆರ್ದ್ರತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ.

== ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ ==

2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಮಾಹಿತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಯುಎ/ಮೆಟ್ರೋಪಾಲಿಟನ್ (ಸಿಲಿಗುರಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಮತ್ತು ಡಾಬ್ಗ್ರಾಮ್ ಪುರಸಭೆ ಸೇರಿದಂತೆ) ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 701,489 ಆಗಿದ್ದರೆ, ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 5,13,264 ಆಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/1901_PART_B_DCHB_DARJILING.pdf|title=District Census Handbook Darjiling|website=Census India|access-date=6 October 2020}}&lt;/ref&gt; 2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಪುರುಷರು 51.44% ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು 48.55% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪುರಸಭೆಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡದ ವರ್ಗದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಪಾಲುಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ 8.84% ಮತ್ತು 1.25%. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಪ್ರಮಾಣ 87.64%. ಸಿಲಿಗುರಿಯಲ್ಲಿ 154 ಅಧಿಸೂಚಿತ ಮತ್ತು 31 ಅಧಿಸೂಚಿತವಲ್ಲದ ಕೊಳೆಗೇರಿಗಳಿವೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ 22% ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ.

=== ಭಾಷೆಗಳು ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರ ಸೇರಿದಂತೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಉಪವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳಿ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.wbja.nic.in/wbja_adm/files/The%20Bengal%20Official%20Language%20Act,%201961_1.pdf|title=West Bengal Official Language Act, 1961|website=West Bengal Judicial Academy|access-date=7 October 2020}}&lt;/ref&gt;

2011 ರ ಜನಗಣತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 60.88% ಜನರು ಬಂಗಾಳಿ, 25.24% ಹಿಂದಿ, 4.66% ನೇಪಾಳಿ, 2.39% ಭೋಜ್‌ಪುರಿ, 1.58% ಮಾರ್ವಾಡಿ ಮತ್ತು 1.24% ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

ಬೆಂಗಾಲಿಗಳು ನಗರದಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಭಾಷಾವಾರು ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ, ನಂತರ ಬಿಹಾರಿಗಳು, ಮಾರ್ವಾಡಿಗಳು, ಪಂಜಾಬಿಗಳು, ನೇಪಾಳಿಗಳು, ಒಡಿಯಾಗಳು ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು. 2001 ರ ಪ್ರಬಂಧದ ಪ್ರಕಾರ, ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಿಕರು ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಶೇಕಡಾ 64.25% ರಷ್ಟಿದ್ದಾರೆ. 2001 ರಲ್ಲಿ 30 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 11.71% ರಿಂದ 98.96% ರ ನಡುವೆ ಬದಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite journal|title=SILIGURI : AN URBAN STUDY IN SOCIO-ECONOMIC CONSIDERATIONS|date=2001|url=http://ir.nbu.ac.in/bitstream/123456789/1141/17/164040.pdf|access-date=16 September 2020}}&lt;/ref&gt;

=== ಧರ್ಮ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುವ ಧರ್ಮವೆಂದರೆ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ, ಇಸ್ಲಾಂ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಧರ್ಮವಾಗಿದೆ, ನಂತರ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮದ ಸಣ್ಣ ಶೇಕಡಾವಾರು ಅನುಯಾಯಿಗಳು.&lt;ref name=&quot;Religion&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW19C-01%20MDDS.XLS|title=C-1 Population By Religious Community|website=census.gov.in|access-date=16 September 2020}}&lt;/ref&gt;

== ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ==

=== ನಾಗರಿಕ ಆಡಳಿತ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರ ನಗರೀಕರಣವನ್ನು ಕಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಅದರ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರತಿಫಲಿಸಿತು. 1915 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಸಮಿತಿಯಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯ ನಗರ ಆಡಳಿತದ ಆರಂಭಿಕ ರೂಪ.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=https://shodhganga.inflibnet.ac.in/handle/10603/137085|title=People Governance and development a study of Siliguri Municipal corporation area|last=Das|first=Chinmayakar|website=Shodhganga|access-date=30 September 2020|hdl=10603/137085}}&lt;/ref&gt;  ರಾತ್ರಿಯ ಮಣ್ಣನ್ನು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡುವುದು ಇದರ ಕಾರ್ಯವಾಗಿತ್ತು. 1921 ರವರೆಗೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಸುಧಾರಣಾ ನಿಧಿಯು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. 1922 ರಲ್ಲಿ, ನಾಮನಿರ್ದೇಶಿತ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸ್ಥಳೀಯ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಬಂಗಾಳ ಸ್ಥಳೀಯ ಸ್ವಯಂ ಸರ್ಕಾರ ಕಾಯಿದೆ, 1885 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. 1938 ರಲ್ಲಿ, ಯೂನಿಯನ್ ಬೋರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳ ಗ್ರಾಮ ಸ್ವ-ಸರ್ಕಾರ ಕಾಯ್ದೆ, 1919 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ನಗರದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.

ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು 1949 ರಲ್ಲಿ 8 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ 1932 ರ ಬಂಗಾಳ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಪುರಸಭೆಯ ಮೊದಲ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಉಪವಿಭಾಗಾಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಕೌನ್ಸಿಲರ್, ಥಾಣೆ ಪುರಸಭೆಯ ಕಾಯ್ದೆಯಲ್ಲಿ 'ಆಯುಕ್ತರು' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿತು. 1956 ರಲ್ಲಿ ಕಾಯಿದೆಯ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ನಂತರ, 3/4 ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಚುನಾಯಿಸಲಾಯಿತು, ಉಳಿದವರನ್ನು ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿದರು. ಹೀಗಾಗಿ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಮೊದಲ ಚುನಾಯಿತ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು  ಜಗದೀಶ್ಚಂದ್ರ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ.

1994 ರಲ್ಲಿ, ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಅನ್ನು 47 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ದರ್ಜೆಗೇರಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಆಗ ಅದು ಐದು ಇಲಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು: ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಡಳಿತ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಪರವಾನಗಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ. ಪಾಲಿಕೆ ಈಗ 23 ಇಲಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/departments.php|title=Departments|website=siligurismc.in|access-date=30 September 2020|archive-date=29 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929052323/http://www.siligurismc.in/departments.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಇದು 47 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ 14 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳು ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿವೆ, ಉಳಿದ 33 ವಾರ್ಡ್‌ಗಳು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/about-us.php|title=Siliguri Municipal Corporation :: About Us|website=siligurismc.in|access-date=30 September 2020|archive-date=29 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201029134121/http://www.siligurismc.in/about-us.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 2015 ರಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಚುನಾವಣೆಗಳು, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಮಾರ್ಕ್ಸ್‌ವಾದಿ) 23 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ಅಖಿಲ ಭಾರತ ತೃಣಮೂಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 17 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು, ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ 5 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು, ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷವು 2 ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದರೆ, ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ 1 ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗೆದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.india.com/news/india/west-bengal-municipal-corporation-result-2015-trinamool-congress-wins-70-municipalities-including-kmc-bjp-fails-367601/|title=West Bengal municipal corporation result 2015: Trinamool Congress wins 70 municipalities including KMC, BJP fails|last=Iqbal|first=Aadil Ikram Zaki|date=28 April 2015|newspaper=India.com &amp;#124; Top Latest News from India, USA and Top National Breaking News Stories|access-date=30 September 2020|language=en}}&lt;/ref&gt; 2015-20ರ 5 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಮೇಯರ್ ಸಿಪಿಐಎಂನಿಂದ ಅಶೋಕ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರಾಗಿದ್ದರು, ನಂತರ ಅವರು ಸ್ಥಳೀಯ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿಯೂ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/civic-election-results-cpm-trumps-tmc-in-siliguri-but-mamata-banerjee-retains-supremacy/articleshow/49267746.cms|title=Civic election results: CPM trumps TMC in Siliguri, but Mamata Banerjee retains supremacy|work=The Economic Times|access-date=30 September 2020}}&lt;/ref&gt;

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್‌ನ ಕೊನೆಯ ಚುನಾಯಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅವಧಿಯು ಮೇ 7 ರಂದು ಮುಗಿದಿದೆ, ಆದರೆ COVID-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಿಂದಾಗಿ ಪುರಸಭೆಯ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/mamata-govt-accepts-cpim-demand-drops-tmc-councillors-from-siliguri-municipal-corporation-boa/article31605907.ece|title=Mamata govt. accepts CPI(M) demand, drops TMC councillors from Siliguri Municipal Corporation BOA|last=Singh|first=Shiv Sahay|date=17 May 2020|work=The Hindu|access-date=30 September 2020|language=en-IN|issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt; ನಿರ್ಗಮಿತ ಮೇಯರ್ ಅಶೋಕ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮಂಡಳಿಯು ಹೊಸ ಪುರಸಭೆಯನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವವರೆಗೆ ನಗರದ ನಾಗರಿಕ ಉಪಯುಕ್ತತೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೊದಲು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಜ್ಯದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಮಂಡಳಿಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.thestatesman.com/bengal/kmc-chiefs-91-municipalities-continue-administrators-1502888040.html|title=After KMC, chiefs of 91 municipalities to continue as administrators|date=13 May 2020|website=The Statesman|language=en-US|access-date=30 September 2020}}&lt;/ref&gt;

=== ಲೋಕಸಭೆ ಮತ್ತು ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ ===
ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. 2019 ರಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭೆಗೆ ಕೊನೆಯ ಚುನಾವಣೆಗಳು ನಡೆದವು, ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ರಾಜು ಬಿಸ್ತಾ ಅವರು ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗೆದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.dnaindia.com/india/report-darjeeling-lok-sabha-election-results-2019-bengal-bjp-s-raju-bista-wins-as-mamata-s-gambit-fails-2751997|title=Darjeeling Lok Sabha election results 2019 Bengal: BJP's Raju Bista wins as Mamata's gambit fails|last=Team|first=DNA Web|date=23 May 2019|website=DNA India|language=en|access-date=30 September 2020}}&lt;/ref&gt; ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಕೊನೆಯ ಚುನಾವಣೆ 2021 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ವಿಧಾನಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ವಿಧಾನಸಭಾ ಸದಸ್ಯ ಶಙ್ಕರ್ ಘೋಷ್.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.news18.com/assembly-elections-2021/west-bengal/sankar-ghosh-siliguri-candidate-s25a026c004/|title=Sankar Ghosh {{!}} West Bengal Assembly Election Results Live, Candidates News, Videos, Photos|work=News18|access-date=2 April 2022}}&lt;/ref&gt;

=== ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ===

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿನ ಕಟ್ಟಡ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ;  ಪಾರ್ಕಿಂಗ್ ಸೇರಿದಂತೆ 3 ಅಂತಸ್ತಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಪಾಲಿಕೆ ಕಚೇರಿಗಳು ಅನುಮತಿ ನೀಡಿದರೆ, 3 ಮಹಡಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಟ್ಟಡಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟಡ ಇಲಾಖೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/building-department.php|title=Building Department|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=12 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200812000234/http://www.siligurismc.in/building-department.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಿಟಿ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಪ್ಲಾನ್ 2041 ಅನ್ನು 2015 ರಲ್ಲಿ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಆಗಿನ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಸಲಹಾ ಸಂಸ್ಥೆ, ಕ್ರಿಸಿಲ್ ರಿಸ್ಕ್ ಮತ್ತು ಇನ್‌ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌ನಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/userfiles/file/siliguri-CDP-final-report-29April15.pdf|title=City Development Plan for Siliguri – 2041|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 October 2020|archive-date=19 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211019204048/http://siligurismc.in/userfiles/file/siliguri-CDP-final-report-29April15.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;  ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಗರದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರದ ಮೇಲಿದೆ.

ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ನೀರು ಸರಬರಾಜಿಗೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ನಿಗಮದ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ವಿಭಾಗವು ಹೊಸ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆದಾರರ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;:1&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/water-supply-department.php|title=Water Supply Department|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=8 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808083625/http://www.siligurismc.in/water-supply-department.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ನಿಗಮದ ಕನ್ಸರ್ವೆನ್ಸಿ ಪರಿಸರ ವಿಭಾಗವು ನಗರದಲ್ಲಿ ಘನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/conservancy-environment.php|title=Conservancy Environment|website=Siliguri Municipal corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=8 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808085945/http://www.siligurismc.in/conservancy-environment.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ನಗರದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಾರ್ಡ್ ತನ್ನದೇ ಆದ ಘನತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅದು ವಾರ್ಡ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; ನಿಗಮದ ಲೋಕೋಪಯೋಗಿ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://siligurismc.in/public-works-department-pwd.php|title=Public Works Department|website=Siliguri Municipal Corporation|access-date=1 September 2020|archive-date=8 ಆಗಸ್ಟ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200808082006/http://www.siligurismc.in/public-works-department-pwd.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sjda.org/SJDA/Pages/completed_projects|title=Completed Projects|website=Siliguri Jalpaiguri Development Authority|access-date=1 September 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sjda.org/SJDA/Pages/ongoing_projects|title=On Going Projects|website=Siliguri Jalpaiguri Development Authority|access-date=1 September 2020}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ಮಾಸ್ಟರ್ ಪ್ಲಾನ್ 2030 ಮತ್ತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸಮಗ್ರ ಮೊಬಿಲಿಟಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಸಹ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.sjda.org/SJDA/AdminViews/images/3211.pdf|title=Notice No. 11113-14/ Plg/ SJDA dated 04.07.2013|website=Siliguri Jalpaiguri Development Authority|access-date=1 September 2020}}&lt;/ref&gt;

== ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿ ==

=== ಸಸ್ಯ ===
[[File:Flora_fauna_6.jpg|left|thumb|ಆರ್ಕಿಡ್]]
[[File:Flora_fauna_7.jpg|thumb|ಸುಕ್ನಾ ಅರಣ್ಯ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ]]

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಉಪ-ಹಿಮಾಲಯ ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಾಣಿ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿವೆ, ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳು (ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ, ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ, ಕೂಚ್ಬೆಹಾರ್ ಇತ್ಯಾದಿ) ಆಳವಾದ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿವೆ. ಈ ಕಾಡುಗಳು ವಿವಿಧ ಅಪರೂಪದ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜಾತಿಯ ಸಸ್ಯಗಳ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅರಣ್ಯವು ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ಉಷ್ಣವಲಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಎತ್ತರದ ಸಾಲ್ ಮರಗಳ ದಟ್ಟವಾದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಅಂದರೆ  ಶೋರೇಯಾ ರೋಬಸ್ಟಾ (Shorea robusta). ಈ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಲ್ ಎಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯವರ್ಗದ ಸುಮಾರು 80% ನಷ್ಟು ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಈ ಕಾಡುಗಳನ್ನು ಅವುಗಳ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿರುವ ಸಸ್ಯ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಂದ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ 1) ಮಹಾನಂದಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಕೆಳಗಿನ ಇಳಿಜಾರಿನಲ್ಲಿರುವ ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಸಾಲ್ ಅರಣ್ಯವು ಸಾಲ್, ಖೈರ್, ಶಿಮುಲ್, ಶಿಶು, ನದಿಯ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ಕಿಡ್‌ಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ಅಪರೂಪದ ಜಾತಿಯ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ 2) ಪೂರ್ವ ಹಿಮಾಲಯದ ಮೇಲ್ಭಾಗ  ಭಾಬರ್ ಸಾಲ್ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಮೈಕ್ರೋಸ್ಟೆಜಿಯಮ್ ಚಿಲಿಯಾಟಮ್(Microstegium chiliatum), ಸಾಲ್ ಅಂದರೆ ದಟ್ಟವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಶೋರೇಯಾ ರೋಬಸ್ಟಾ/[[Shorea robusta]]. ಇತರರು [[Terminalia tomentosa]], [[Schima wallichii]] ಮತ್ತು 3) ಪೂರ್ವ ತಾರೈ ಸಾಲ್ ಅರಣ್ಯವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇತರ ಎರಡು ವಿಧದ ಅರಣ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಅರಣ್ಯವು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಬಿದಿರುಗಳು, ಜರೀಗಿಡಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಲ್‌ಗಳಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಬೈಕುಂತಪುರ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.westbengalforest.gov.in/|title=West Bengal Forest Department|website=Westbengalforest.gov.in|access-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;

ನಗರದ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಅರಣ್ಯನಾಶವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯನ್ನು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಬೆಚ್ಚಗಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

=== ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ ===
[[File:Flora_fauna_2.jpg|thumb|ಮಹಾನಂದಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ವೈಲ್ಡ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಆನೆ]]

ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ತೇರೈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ (&quot;ತೇವಾಂಶದ ಭೂಮಿ&quot;), ಜವುಗು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಬೆಲ್ಟ್ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಎಲೆಯುದುರುವ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ, ಇದು ಹಲವಾರು ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಕಾಡುಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ವನ್ಯಜೀವಿ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಾನಂದಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಆನೆಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಸುಕ್ನಾ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯಿಂದ 12 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.

ಈ ಉಪ-ಹಿಮಾಲಯ ಅರಣ್ಯಗಳು ಆನೆ, ಹುಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಕಾಡೆಮ್ಮೆ, ಬೊಗಳುವ ಜಿಂಕೆ, ಕಾಡು ಹಂದಿ, ಮಂಗ, ಸಿವೆಟ್, ಹಾವು, ಹಲ್ಲಿ, ಪರ್ವತ ಮೇಕೆ, ಸಾಂಬಾರ್, ಚಿಟಾಲ್ ಮತ್ತು ಮೀನುಗಾರಿಕೆ ಬೆಕ್ಕುಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಕಾಡು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಡುಗಳು ಪೈಡ್ ಹಾರ್ನ್‌ಬಿಲ್, ಎಗ್ರೆಟ್, ಮಿಂಚುಳ್ಳಿ, ಡ್ರೊಂಗೊ, ಫ್ಲೈ ಕ್ಯಾಚರ್, ಮರಕುಟಿಗ ಮತ್ತು ಇತರ 243 ವಿವಿಧ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ದೃಶ್ಯವೆಂದರೆ ವಲಸೆ ನೀರಿನ ಹಕ್ಕಿಗಳು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nbtourism.tripod.com/flora_and_fauna_of_north_bengal.htm|title=FLORA AND FAUNA OF NORTH BENGAL|website=Nbtourism.tripod.com|access-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;

== ಸಾರಿಗೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು   ==

=== ರಸ್ತೆ ===
ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 27 ನಗರದ ಹೃದಯ ಭಾಗದಿಂದ ಹಾದು ಹೋಗುತ್ತದೆ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nationalhighway.net/asia/national-highway-27-india-nh27/|title=National Highway 27 (India) -NH27|date=15 August 2017|website=Nationalhighway.net|access-date=21 March 2019}}{{Dead link|date=ನವೆಂಬರ್ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಇದು ಈಗ ಏಷ್ಯನ್ ಹೆದ್ದಾರಿ 2 ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾದ ಹಿಲ್ ಕಾರ್ಟ್ ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದೆ, ಇದು ಸಿಲಿಗುರಿ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 110 ಆಗಿದೆ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nhai.org/Doc/project-offer/Highways.pdf|title=NH wise Details of NH in respect of Stretches entrusted to NHAI|publisher=[[National Highways Authority of India]] (NHAI)|access-date=8 June 2019|archive-date=25 ಫೆಬ್ರವರಿ 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090225142615/http://www.nhai.org/Doc/project-offer/Highways.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; (77 ಕಿಮೀ) ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 10 ಅನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದೆ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.egazette.nic.in/WriteReadData/2011/E_574_2012_016.pdf|title=New Numbering of National Highways notification - Government of India|website=[[The Gazette of India]]|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://morth.nic.in/showfile.asp?lid=2924|title=State-wise length of National Highways (NH) in India|website=[[Ministry of Road Transport and Highways]]|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಪಾಂಖಾಬಾಡ಼ಿ-ಮಿರಿಕ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ 12. ಹೆದ್ದಾರಿಗಳು NH 327, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಪಾನಿಟ್ಯಾಂಕಿ ಮತ್ತು NH 327B ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಪಾನಿಟ್ಯಾಂಕಿ - ಮೆಚಿ ಸೇತುವೆ, ಸಹ ಏಷ್ಯನ್ ಹೆದ್ದಾರಿ 2 ರ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಇದು ಕೆಳಗಿನ ಮಾರ್ಗಗಳ ಮೂಲಕ ಪಕ್ಕದ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ:

* [[ನೇಪಾಳ]]: ಪಾನಿಟ್ಯಾಂಕಿ ಮೂಲಕ
* [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]]: ಫ಼ುಲ್ಬಾಡ಼ಿ ಮೂಲಕ
* [[ಚೀನಾ]]: [[ನಾಥು ಲಾ|ನಾಥುಲಾ]], [[ಸಿಕ್ಕಿಂ]] ಮೂಲಕ
* [[ಭೂತಾನ್]]: ಹಾಸಿಮಾರಾ ಮೂಲಕ

=== ಬಸ್ ಸೇವೆ ===
[[File:Transport_4.jpg|thumb|[[Tenzing Norgay Bus Terminus|ತೇನ್ಜ಼ಿನ್ಗ್ ನೋರ್ಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್]]]]

* '''ತೇನ್ಜ಼ಿನ್ಗ್ ನೋರ್ಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್:''' [[Tenzing Norgay Bus Terminus|ತೇನ್ಜ಼ಿನ್ಗ್ ನೋರ್ಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್]] ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯ ಸಾರಿಗೆ ನಿಗಮವು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬಸ್ ಡಿಪೋ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://nbstc.in/pages/depot.aspx|title=NBSTC depot|website=nbstc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608070610/http://nbstc.in/pages/depot.aspx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಸಿಕ್ಕಿಂ, ಅಸ್ಸಾಂ, ಬಿಹಾರ, ಜಾರ್ಖಂಡ್, ಮೇಘಾಲಯ ಇತ್ಯಾದಿ ನಗರಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್, ಕಾಲಿಮ್ಪೋಂಗ್, ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ, ಕೂಚ್ಬೆಹಾರ್, ಮಾಲ್ದಾಹ್, ಬಾಲುರ್ಘಾಟ್, ರಾಯ್ಗಂಜ್, ಬಹ್ರಮ್ಪುರ್, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಆಸಾನ್ಸೋಲ, ಸಿಉಡ಼ಿ ಮುಂತಾದ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಮತ್ತು ನಗರಗಳು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nbstc.in/index2.aspx|title=NBSTC details information|website=www.nbstc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608070612/http://www.nbstc.in/index2.aspx|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://m.telegraphindia.com/states/west-bengal/urban-mission-buses-for-plains/cid/1579280|title=Urban mission buses for plains|website=www.telegraphindia.com|access-date=20 May 2019}}&lt;/ref&gt;
* '''ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಸಾರಿಗೆ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣ:''' ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಸಾರಿಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ (ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ) ಸಿಲಿಗುರಿಯ ಹಿಲ್ ಕಾರ್ಟ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ ಅನ್ನು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕಿಂನ ಪಟ್ಟಣಗಳು ​​ಮತ್ತು ನಗರಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಬಸ್ಸುಗಳು ಇಲ್ಲಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರತ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಬಸ್ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಸಾರಿಗೆ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್ (ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ), ಇದು ಸಿಕ್ಕಿಂ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sntd.in/PDF/BusSchedule.pdf|title=SNT bus schedule|website=www.sntd.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608070953/http://www.sntd.in/PDF/BusSchedule.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.sntd.in/|title=SNT bus terminus|website=www.sntd.in|access-date=8 June 2019}}&lt;/ref&gt;
* '''P.C. Mittal Memorial Bus Terminus ಪಿ.ಸಿ. ಮಿತ್ತಲ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್:'''  [[P.C. Mittal Memorial Bus Terminus|ಪಿ.ಸಿ. ಮಿತ್ತಲ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಸ್]] ಇದು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯ ಸೆವೋಕ್ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಸ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ ಆಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯ ಸಾರಿಗೆ ಸಂಸ್ಥೆ (NBSTC) ಬಸ್ಸುಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಬಸ್ಸುಗಳು ಡುಆರ್ಸ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.pcmgroup.co.in/csr_bus_terminus.html|title=PCM Group of Industries - P.C. Mittal Memorial Bus Terminus|website=pcmgroup.co.in|access-date=16 March 2022}}&lt;/ref&gt;

=== ರೈಲು ===
ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳೊಂದಿಗೆ ರೈಲ್ವೆಯ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನಗರಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಏಳು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಿವೆ.

; ಹೊಸ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[New Jalpaiguri Junction railway station|ಹೊಸ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] 1960 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು&lt;ref name=&quot;njp&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=History of New Jalpaiguri Junction|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ NJP)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=N&amp;page=2|title=New Jalpaiguri junction station code|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019|archive-date=13 ಜೂನ್ 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120613172546/http://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=N&amp;page=2|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; A1 ವರ್ಗವಾಗಿದೆ&lt;ref name=&quot;Statement showing category-wise No. of stations&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.indianrailways.gov.in/StationRedevelopment/AI&amp;ACategoryStns.pdf|title=Railway station category|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಈಶಾನ್ಯ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯದ ಕತಿಹಾರ್ ರೈಲ್ವೆ ವಿಭಾಗದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ.  ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ಗೋವಾವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ದೇಶದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://erail.in/info/new-jalpaiguri-railway-station-NJP/25225|title=New Jalpaiguri junction railway station-connectivity|website=www.erail.in|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲದೆ ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 2016 ರ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 10 ನೇ ಸ್ವಚ್ಛ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://news.webindia123.com/news/articles/india/20160318/2819608.html|title=NFR's NJP ranked 10th cleanest railway station|access-date=6 June 2019|archive-date=5 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190605124610/https://news.webindia123.com/news/articles/india/20160318/2819608.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯ ಅಗ್ರ 100 ಬುಕಿಂಗ್ ಸ್ಟೇಷನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://erail.in/info/new-jalpaiguri-railway-station-NJP/25225|title=New Jalpaiguri junction railway station-information|website=www.erail.in|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; NJP 154 ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು 4 ರಾಜಧಾನಿಗಳು ಮತ್ತು 1 ಶತಾಬ್ದಿ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರತಿದಿನ 16 ರೈಲುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://indiarailinfo.com/arrivals/new-jalpaiguri-junction-njp/444|title=About New Jalpaiguri junction|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;

[[File:SGUJ_2.jpg|thumb|[[Siliguri Junction railway station|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]]]]

; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್
: [[Siliguri Junction railway station|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ SGUJ)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|title=Siliguri junction station code|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019|archive-date=16 ಫೆಬ್ರವರಿ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216050202/http://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 1949 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು&lt;ref name=&quot;SGUJ&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=India: the complex history of the junctions at Siliguri and New Jalpaiguri|author=Alastair Boobyer|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿಯು ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. 2011 ರವರೆಗೆ ಇದು ಭಾರತದ ಏಕೈಕ ಟ್ರಿಪಲ್ ಗೇಜ್ (ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್, ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್) ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=Surviving as a meter gauge line in the broad gauge era|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; 2011 ರ ನಂತರ ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಅನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಯಿತು ಆದರೆ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣದ ನಡುವೆ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಇನ್ನೂ ಇದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 26 ಸ್ಥಳೀಯ ಮತ್ತು ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 14 ರೈಲುಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://indiarailinfo.com/arrivals/siliguri-junction-sguj/445|title=About Siliguri junction|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;

; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: ಹಳೆಯ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ (ನಿಲ್ದಾಣ ಕೋಡ್ SGUT)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|title=Siliguri Town station code|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019|archive-date=16 ಫೆಬ್ರವರಿ 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170216050202/http://irfca.org/apps/station_codes/list?alphaname=S&amp;page=3|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಪ್ರದೇಶದ 142 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ 1880 ರಲ್ಲಿ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://1001things.org/siliguri-town-railway-station-west-bengal-india/|title=Siliguri Town railway station|date=11 August 2014|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.irfca.org/docs/rinbad-siliguri.html|title=India: the complex history of Siliguri Town railway station|author=Alastair Boobyer|publisher=IRFCA|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಹಿಮಾಲಯನ್ ರೈಲ್ವೇ (ಆಟಿಕೆ ಟ್ರೈನ್) ಗೆ. ಹೊಸದಾಗಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಕಾರಣ ಅದು ತನ್ನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ. [[Siliguri Town railway station|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಪಟ್ಟಣ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] ಇದು ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು 8 ರೈಲುಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ನಿಲುಗಡೆ ತಾಣವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://indiarailinfo.com/departures/siliguri-town-sgut/1602|title=About Siliguri junction|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt;

; ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[Bagdogra railway station|ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ನಿಲ್ದಾಣದ ಕೋಡ್ BORA)&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.ndtv.com/indian-railway/baghdogra-bora-station|title=Bagdogra railway station code|access-date=6 June 2019}}&lt;/ref&gt; ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮಹಾನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಜಂಕ್ಷನ್ನಿಂದ 10 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು NJP ಮತ್ತು ಸಿಲಿಗುರಿ ಜಂಕ್ಷನ್ ನಂತರ 3ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಮತ್ತು ಪಕ್ಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ-ಆಲುಆಬಾಡ಼ಿ ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಸಿಂಗಲ್ ಲೈನ್ ಮೂಲಕ ಠಾಕುರ್ಗಞ್ಜ್ ಮೂಲಕ.  ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 14 ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://amp.indiarailinfo.com/arrivals/bagdogra-bora/5312|title=About Bagdogra railway station|website=www.indiarailinfo.com|access-date=6 June 2019|archive-date=5 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190605133455/http://amp.indiarailinfo.com/arrivals/bagdogra-bora/5312|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

; ಗುಲ್ಮಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: ಗುಲ್ಮಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ (ನಿಲ್ದಾಣ ಕೋಡ್ GLMA) ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ  ನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸಿಟಿ ಸೆಂಟರ್‌ನಿಂದ 12 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಚಂಪಾಸಾರಿ ಸ್ಥಳೀಯತೆ, ಗುಲ್ಮಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ಗುಲ್ಮಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ನ್ಯೂ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ-ಆಲಿಪುರ್ದುಆರ್-ಶಾಮುಕ್ತಲಾ ರಸ್ತೆ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 5 ರೈಲುಗಳ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪ್ಯಾಸೆಂಜರ್ ರೈಲುಗಳು ಈ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ.

; ಮಾಟಿಗಾಡ಼ಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[Matigara Railway Station|ಮಾಟಿಗಾಡ಼ಾ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ MTRA)&lt;ref name=&quot;Matigara&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.ndtv.com/indian-railway/matigara-mtra-station|title=Matigara Railway Station (MTRA) : Station Code, Time Table, Map, Enquiry|website=www.ndtv.com|language=en|access-date=12 February 2020}}&lt;/ref&gt; ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮಾಥಾಪಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Matigara&quot; /&gt; ಈ ನಿಲ್ದಾಣದ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ MLFC - SGUJ DEMU ಮತ್ತು SGUJ- MLFC DEMU ಸೇರಿವೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು ಒಂದೇ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಮತ್ತು ಎರಡು ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಂದು ಬ್ರಾಡ್ ಗೇಜ್ ಲೈನ್ ಮತ್ತು ಒಂದು ಮೀಟರ್ ಗೇಜ್ ಲೈನ್.{{citation needed|date=February 2020}}

; ರಾಂಗಾಪಾನಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ
: [[Rangapani railway station|ರಾಂಗಾಪಾನಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ]] (ಸ್ಟೇಷನ್ ಕೋಡ್ RNI) ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಿಲಿಗುರಿ ಮಹಾನಗರ ಪ್ರದೇಶದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಇದು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸಿಟಿ ಸೆಂಟರ್‌ನಿಂದ 14 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ರಾಂಗಾಪಾನಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಕದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಂಗಾಪಾನಿ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣವು ಹೌರಾ-ನ್ಯೂ ಜಲ್ಪಾಇಗುಡ಼ಿ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ನಿಲ್ದಾಣವು 2 ಪ್ಯಾಸೆಂಜರ್ ರೈಲುಗಳಿಗೆ ನಿಲುಗಡೆ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

=== ವಾಯು ===
[[File:Bagdogra_International_Airport_-_during_LGFC_-_Bhutan_2019_(24).jpg|thumb|ನಲ್ಲಿ ವಿಮಾನ  [[Bagdogra International Airport|ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ]] ]]
ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ನಗರದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಇರುವ ಒಂದು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯ ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾದ ವಾಯುಪಡೆಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಸಿವಿಲ್ ಎನ್ಕ್ಲೇವ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ನವದೆಹಲಿ, ಮುಂಬೈ, ಚೆನ್ನೈ, ಬೆಂಗಳೂರು, ಹೈದರಾಬಾದ್, ಅಹಮದಾಬಾದ್, ಗುವಾಹಟಿ, ದಿಬ್ರುಗಢ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ವಿಮಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭೂತಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾರೋ  ಮತ್ತು ಥಾಯ್ಲೆಂಡ್‌ನ ರಾಜಧಾನಿ ಬ್ಯಾಂಕಾಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ಗೆ ನಿಯಮಿತ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧ ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳದ ಜೀವಗೋಳ, ಸಿಲಿಗುರಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಜ್ಯದ ಬಳಿ ಇರುವ ಕಾರಣ, ಬಾಗ್ಡೋಗ್ರಾ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಲಕ್ಷ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ನೋಡುತ್ತದೆ.
 
ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು 2002 ರಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/International-status-to-Bagdogra-airport-hailed/articleshow/24001049.cms|title=International status to Bagdogra airport|date=2 October 2002|work=The Times of India|access-date=27 April 2019}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata-/Night-landing-facility-at-Bagdogra-soon/articleshow/5450515.cms|title=Night-landing facility at Bagdogra soon|date=16 January 2010|work=The Times of India|access-date=23 February 2021|language=en}}&lt;/ref&gt; ವಾಯುಯಾನ ಟರ್ಬೈನ್ ಇಂಧನದ ಮೇಲೆ ಶೂನ್ಯ ಮಾರಾಟ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತದ ಕೆಲವೇ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.telegraphindia.com/1150728/jsp/calcutta/story_34042.jsp#.Vbar1fmqqko|title=Bagdogra backs CM flight path- Tax waiver fuels air traffic growth|last=Mandal|first=Sanjay|access-date=27 April 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20150728095856/http://www.telegraphindia.com/1150728/jsp/calcutta/story_34042.jsp#.VbdSZdj7SUk|archive-date=28 July 2015}}&lt;/ref&gt;

== ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ==

[[File:Super_Speciality_Block,_NBMCH.jpg|thumb|ಸೂಪರ್ ಸ್ಪೆಷಾಲಿಟಿ ಬ್ಲಾಕ್, [[North Bengal Medical College|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು]]  ]]

=== ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ===

* [[University of North Bengal|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]], 1962 ರಿಂದ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|title=General list of universities in Siliguri|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608093553/http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

=== ಕಾಲೇಜುಗಳು ===

; ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದವಿ ಕಾಲೇಜುಗಳು&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|title=General list of colleges in Siliguri|website=www.siligurismc.in|access-date=8 June 2019|archive-date=8 ಜೂನ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190608093553/http://www.siligurismc.in/educational-institutions.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

* [[Acharya Prafulla Chandra Roy Government College|ಆಚಾರ್ಯ ಪ್ರಫುಲ್ಲ ಚಂದ್ರ ರಾಯ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Siliguri College|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಕಾಲೇಜು]], 1950 ರಿಂದ
* [[Kalipada Ghosh Tarai Mahavidyalaya|ಕಾಳಿಪದ ಘೋಷ ತಾರೈ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[Munshi Premchand Mahavidyalaya|ಮುನ್ಷಿ ಪ್ರೇಮಚಂದ್ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[North Bengal St. Xavier's College|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ಸೇಂಟ್ ಕ್ಸೇವಿಯರ್ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Gyan Jyoti College|ಜ್ಞಾನ ಜ್ಯೋತಿ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Siliguri College of Commerce|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕಾಲೇಜು]]
* [[Siliguri Mahila Mahavidyalaya|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಮಹಿಳಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[Surya Sen Mahavidyalaya|ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ]]
* [[Salesian College|ಸಲೇಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜು]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.salesiancollege.in/|title=Salesian college, Siliguri|website=www.salesiancollege.in|access-date=20 May 2019|archive-date=16 ಮೇ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190516135617/http://www.salesiancollege.in/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

; ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜುಗಳು

* [[North Bengal Medical College and Hospital|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ]], 1968 ರಿಂದ
* [[North Bengal Dental College and Hospital|ಉತ್ತರ ಬಂಗಾಳ ಡೆಂಟಲ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆ]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nbdch.in/about.php|title=North Bengal Dental college &amp; hospital - nbdc, nbdch, North Bengal Dental college &amp; hospital, nbdch.in, dental college in siliguri, dental college in hospital|website=Nbdch.in|access-date=21 March 2019|archive-date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190430104558/http://www.nbdch.in/about.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

; ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು

* ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಪಾಲಿಟೆಕ್ನಿಕ್ ಕಾಲೇಜು 
* [[Siliguri Institute of Technology|ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ]]
* [[Surendra Institute of Engineering &amp; Management|ಸುರೇಂದ್ರ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್]]

; ಇತರೆ ಕಾಲೇಜುಗಳು

* [[Inspiria Knowledge Campus|ಇನ್ಸ್ಪಿರಿಯಾ ಜ್ಞಾನ(Knowledge) ಕ್ಯಾಂಪಸ್]]

=== ಶಾಲೆಗಳು ===

; ಆಂಗ್ಲ ಮಾಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳು

* [[Delhi Public School|ದೆಹಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಶಾಲೆ(ಡೇಲ್ಹಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್)]] (CBSE), ದಾಗಾಪುರ್, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ
* [[Techno India Group Public School|ಟೆಕ್ನೋ ಇಂಡಿಯಾ ಗ್ರೂಪ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್]] (CBSE)
* ಜಿ.ಡಿ. ಗೋಯೆಂಕಾ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ನಾರ್ತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ರೆಸಿಡೆನ್ಶಿಯಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ಒಲಿವಿಯಾ ಏನ್ಲೈಟೇನ್ಡ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ವುಡ್ರಿಡ್ಜ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ಕ್ಯಾಂಪಿಯೊನ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE ಮತ್ತು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಅಸೆಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಎಜುಕೇಶನ್ (CAIE))
* ದಯಾನಂದ ಸರಸ್ವತಿ ಆಂಗ್ಲೋ-ವೈದಿಕ - (ಡಿ.ಎ.ವಿ) ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE)
* ಡೇಲ್ಹಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್ (CBSE), ಫ಼ುಲ್ಬಾಡ಼ೀ, ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ
* ಅಕ್ಸಿಲಿಯಂ ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಸೇಂಟ್ ಜೋಸೆಫ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ವೇಸ್ಟ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ದೊನ್ ಬೊಸ್ಕೋ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಲಿಂಕನ್ಸ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಫ಼ಾದರ್ ಲೆಬ್ಲಾಂಡ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಸೇಕ್ರೆಡ್ ಹಾರ್ಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಸೇಂಟ್ ಮೈಕೆಲ್ಸ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ನಿರ್ಮಲಾ ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಹಿಮಾಲಯನ್ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)
* ಇಸಾಬೆಲ್ಲಾ ಸ್ಕೂಲ್ (ICSE)

; ಸೇನಾ ಶಾಲೆಗಳು

* [[Indian Army Public Schools|ಆರ್ಮಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್]] (ಬ್ಯಾಙ್ಡುಬಿ ಮತ್ತು ಖಾಪ್ರಾಇಲ್ )&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://apsbengdubi.org/|title=Army Public School, Bengdubi|website=Apsbengdubi.org|access-date=21 March 2019|archive-date=29 ನವೆಂಬರ್ 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129071019/http://apsbengdubi.org/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
* [[Indian Army Public Schools|ಆರ್ಮಿ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಸ್ಕೂಲ್]], ಸುಕ್ನಾ&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://apssukna.com/|title=Army Public School, Sukna|website=Apssukna.com|access-date=21 March 2019}}&lt;/ref&gt;
* [[Kendriya Vidyalaya Sevoke Road|ಕೇಂದ್ರೀಯ ವಿದ್ಯಾಲಯ, ಸೇವೊಕ್ ರೋಡ್]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.kvsevokeroad.in/|title=Kendriya Vidyalaya, Sevoke Road :: Home Page|website=Kvsevokeroad.in|access-date=21 March 2019|archive-date=14 ಮಾರ್ಚ್ 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190314065522/http://www.kvsevokeroad.in/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}</text>
      <sha1>enefmcnhxtqueifs46rln3apjm49zzi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>144004</id>
    <revision>
      <id>1307005</id>
      <parentid>1272748</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T08:01:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307005</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32117" sha1="3gda3fkdpb8vrbu4jc6fbmk85f0b3y2" xml:space="preserve">[[File:Amborella1.jpg|thumb|200px|right|ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]]
ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ನೈಋತ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವೀಪವಾದ ಗ್ರಾಂಡೆ ಟೆರ್ರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರುವ ಕೆಳಗಿರುವ ಪೊದೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಮರಗಳ ಏಕರೂಪದ ಕುಲವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt; Jérémie, J. (1982). &quot;Amborellacées&quot;. In A. Aubréville; J. F. Leroy (eds.). Flore de La Nouvelle-Calédonie et Dépendances (in French). Vol. 11. Paris: Muséum National d’Histoire Naturelle. pp. 157–160.&lt;/ref&gt; ಈ ಕುಲವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲೆಸ್ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.&lt;ref&gt; Große-Veldmann, B.; Korotkova, N.; Reinken, B.; Lobin, W. &amp; Barthlott, W. (2011). &quot;Amborella trichopoda — Cultivation of the most ancestral angiosperm in botanic gardens&quot;. The Journal of Botanic Garden Horticulture. 9: 143–155. Retrieved 2016-10-21.&lt;/ref&gt; ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ.

==ವಿವರಣೆ==
ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪೊದೆಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ೮ ಮೀಟರ್ (೨೬ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಯಾಯ, ಸರಳವಾದ [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ಎರಡು-ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದಾರ ಅಥವಾ ಏರಿಳಿತದ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು ೮ ರಿಂದ ೧೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩ ರಿಂದ ೪ ಇಂಚುಗಳು) ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;Simpson, M.G. (2010). Plant Systematics (2nd ed.). Elsevier. p. 186&lt;/ref&gt;

ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;Carlquist, S. J. &amp; Schneider, E. L. (2001). &quot;Vegetative anatomy of the New Caledonian endemic Amborella trichopoda: relationships with the Illiciales and implications for vessel origin&quot;. Pacific Science. 55 (3): 305–312. doi:10.1353/psc.2001.0020. hdl:10125/2455. S2CID 35832198.&lt;/ref&gt; ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಟ್ರಾಕಿಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇದರ ಜಾತಿಯು ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ಗಂಡು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ ಅವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ) ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಸಸ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ (''ಗಂಡು'') ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (''ಸ್ತ್ರೀ'') ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದ &quot;ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳನ್ನು&quot; ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಪರಾಗ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ ರಚನೆಗಳು. [[ಸಸ್ಯ|ಸಸ್ಯಗಳು]] ಒಂದು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು.&lt;ref&gt;Sporne, K.R. (1974). The Morphology of Angiosperms. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-120611-6. p. 98.&lt;/ref&gt; ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಸಸ್ಯದಿಂದ ಏಳು ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹೂವುಗಳು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಏಳರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದವು.
ಸಣ್ಣ, ಕೆನೆ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳು ಎಲೆಗಳ ಎಲೆಗಳ ಅಕ್ಷಾಕಂಕುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಸೈಮ್ಸ್ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕವಲೊಡೆಯುವ ಮೂರು ಕ್ರಮಗಳವರೆಗೆ, ಪ್ರತಿ ಶಾಖೆಯು ಹೂವಿನಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತೊಟ್ಟೆಲೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದ ಟೆಪಲ್‌ಗಳ ಪೆರಿಯಾಂತ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ.

ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೩ ರಿಂದ ೪ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧⁄೮ ರಿಂದ ೩⁄೧೬ ಇಂಚು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೭ ಅಥವಾ ೮ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧ ರಿಂದ ೩ (ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೦) ಉತ್ತಮ-ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೪ ರಿಂದ ೮ ಉಚಿತ (ಅಪೋಕಾರ್ಪಸ್) ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು [[ಹಸಿರು]] ಅಂಡಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಶೈಲಿಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಅವುಗಳು ಒಂದೇ ಅಂಡಾಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮೈಕ್ರೊಪೈಲ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಮಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬ ರಿಂದ ೧೫ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೨೧ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗವು ಸ್ಟೆಮಿನೋಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬರಡಾದದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಕೇಸರಗಳು ಸಣ್ಣ ಅಗಲವಾದ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ [[ತ್ರಿಕೋನ]] ಪರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪರಾಗವು ನಾಲ್ಕು ಪರಾಗ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು, ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೆರೈಲ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಯೋಜಕವಿರುತ್ತದೆ. ಪರಾಗಗಳು ಸಣ್ಣ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಕ ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಇತರ ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ಹೂವಿಗೆ ೧ ರಿಂದ ೩ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. [[ಹಣ್ಣು]] ಅಂಡಾಕಾರದ [[ಕೆಂಪು]] ಡ್ರೂಪ್ ಆಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೫ ರಿಂದ ೭ ಮಿ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೫ ಮಿ.ಮೀ ಅಗಲ) ಸಣ್ಣ (೧ ರಿಂದ ೨ ಮಿಮೀ) ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳಂಕದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮವು]] ಕಾಗದದಂತಿದ್ದು, ಕೆಂಪು ರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೆಳುವಾದ ತಿರುಳಿರುವ ಪದರವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಲಿಗ್ನಿಫೈಡ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಒಂದೇ [[ಬೀಜ|ಬೀಜವನ್ನು]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. [[ಭ್ರೂಣ|ಭ್ರೂಣವು]] ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ಎಂಡೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ.

==ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ==
===ಇತಿಹಾಸ===
೧೯೮೧ ರ ಕ್ರಾಂಕ್ವಿಸ್ಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ:
:ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ 
::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೆ
:::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಡೈಕೋಟಿಲ್ಡಾನ್‌ಗಳು]
::::ವಿಭಾಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೋಫೈಟಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]


ಥಾರ್ನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (೧೯೯೨) ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ:
:ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾಲ್ಸ್
::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ
:::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು]
::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]


ಡಾಲ್ಗ್ರೆನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ:
:ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್
::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ
:::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು]
::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್].

===ಆಧುನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ===
ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಏಕೈಕ ಕುಲವಾಗಿದೆ. ಎಪಿಜಿ ೨ನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಟುಂಬ ನಿಂಫೇಯೇಸಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಆದೇಶ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಪಿಜಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಪಿಜಿ ೩ ಮತ್ತು ಎಪಿಜಿ ೪, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಸಿಯು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ಕ್ರಮವಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

===ಫೈಲೋಜೆನಿ===
ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾರರು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾವನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಕ್ಲಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ತಳದ ವಂಶಾವಳಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಬೇಸಲ್'' ಎಂಬ ಪದವು ಒಂದು ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಫೈಲೋಜೆನಿಯ ತಳಹದಿಯ ಬಳಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನದು. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಆರಂಭಿಕ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪಡೆದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಭಿನ್ನತೆಯ ನಂತರ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ''ಪ್ರಾಚೀನ'' (ಅಂದರೆ ಪೂರ್ವಜರ) ಹೂವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ಆರಂಭಿಕ ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಪನೆ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾ ಬ್ಲಾಸಮ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಹೂವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾದ, ಕೋನ್ ತರಹದ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಇದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.

ಅರಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ನುಫರ್ (ನಿಂಫೇಸಿಯೇ), ಇಲಿಸಿಯಮ್, ಮೊನೊಕಾಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳು (ಯೂಡಿಕಾಟ್‌ಗಳು), ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅರಾಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳು ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಸಿ ಹೂವಿನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಕ್ಲಾಡೋಗ್ರಾಮ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ [[ಸಹೋದರಿ]] ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯದ ಕವಚದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಕಸನೀಯ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ, ವಿಕಸನೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು [[ಡಿಸೆಂಬರ್]] ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
{{clade|style=font-size:100%;line-height:100%
|label1=ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳು
|1={{clade
   |1=ಅಕ್ರೊಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್
   |label2=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್
   |2={{clade
      |1='''''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ'''''
      |2={{clade
         |1=''ನುಫರ್''
         |2={{clade
            |1=''ಇಲಿಸಿಯಮ್''
            |2={{clade
               |1=ಮೊನೊಕಾಟ್ಗಳು
               |2=ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡ್ಗಳು
               |3=ಯುಡಿಕಾಟ್ಗಳು
               }}
            }}
         }}
      }}
   }}
}}
ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬೀಜ ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ.

==ಜೀನೋಮಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು==
ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ.ಅಂದರೆ, ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿಯು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ರೇಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ (೧೩೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳು ಹೇಗೆ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು-ಡಾರ್ವಿನ್ ಇದನ್ನು ''ಅಸಹ್ಯಕರ ರಹಸ್ಯ'' ಎಂದು ಕರೆದರು.ಈ ಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಹಲವಾರು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಸ್ತ್ರೀ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ತ್ರೀ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.

ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರಳು ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ-ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಿಗಳಾದ ಪಾಚಿ, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಿತ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಗಣನೀಯ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಮೂಲದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀನ್‌ಗೆ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು ಆರು ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಕಸನೀಯ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಜಾತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.

==ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ==
ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೀಟ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಎರಡನ್ನೂ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ.

==ಸಂರಕ್ಷಣೆ==
ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ದ್ವೀಪಗಳು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್-ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಆರಂಭಿಕ ವಿಭಿನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯು ತೃತೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೬೬ ರಿಂದ ೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಾಡುಗಳ ನಿರಂತರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ತೃತೀಯ ಹಂತದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದವು. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಜಾತಿಗಳ ಆಕ್ರಮಣ, [[ನಗರೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ]].ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪೈಲನ್ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಕಣ್ಮರೆಯು ಒಂದು ಕುಲದ ಕಣ್ಮರೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ವಿಕಸನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಏಕೈಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ''. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಆ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿನ ಎಕ್ಸ್ ಸಿಟು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;Rice, D. W.; Alverson, A. J.; Richardson, A. O.; Young, G. J.; Sanchez-Puerta, M. V.; Munzinger, J.; Barry, K.; Boore, J. L.; Zhang, Y.; dePamphilis, C. W.; Knox, E. B.; Palmer, J. D. (19 December 2013). &quot;Horizontal Transfer of Entire Genomes via Mitochondrial Fusion in the Angiosperm Amborella&quot;. Science. 342 (6165): 1468–1473. Bibcode:2013Sci...342.1468R. doi:10.1126/science.1246275. hdl:11336/2616. PMID 24357311. S2CID 2499045.&lt;/ref&gt;

==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು==
https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=106992&amp;org=IOS{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
http://delta-intkey.com/angio/www/amborell.htmhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&amp;id=22097&amp;lvl=3&amp;lin=f&amp;keep=1&amp;srchmode=1&amp;unlock{{Dead link|date=ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>3gda3fkdpb8vrbu4jc6fbmk85f0b3y2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಮೊಲ್ಲರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>146349</id>
    <revision>
      <id>1306967</id>
      <parentid>1287737</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:00:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306967</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="88033" sha1="dpc33y3xcdueobnnxplr549h0koncpe" xml:space="preserve">{{Infobox person|image=Lillian Moller Gilbreth, 1921.jpg|image_upright=0.9|caption=Gilbreth in 1921|birth_date={{Birth date|1878|5|24}}|birth_name=Lillie Evelyn Moller{{sfnp|Lancaster|2004|p=[https://archive.org/details/makingtimelillia00lanc/page/21 21]}}|birth_place=Oakland, California, U.S.|death_date={{Death date and age|1972|1|2|1878|5|24}}|death_place=Phoenix, Arizona, U.S.|occupation=Industrial psychologist&lt;br&gt;Ergonomics expert&lt;br&gt;Management consultant&lt;br&gt;Professor|known_for=Seminal contributions to human factors|human factors engineering and ergonomics;&lt;br&gt;Therblig|alma_mater=University of California, Berkeley&lt;br/&gt;Brown University|spouse=Frank Bunker Gilbreth|children=12, including Ernestine Gilbreth Carey, Frank Bunker Gilbreth Jr., and Robert Moller Gilbreth|Robert M. Gilbreth|awards= National Academy of Engineering (elected 1965)&lt;br&gt;Hoover Medal (1966)|signature=}}
'''ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಎವೆಲಿನ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್''' (  ಮೇ ೨೪, ೧೮೭೮ - ಜನವರಿ ೨, ೧೯೭೨) ಒಬ್ಬ ಅಮೇರಿಕನ್ ಮನಶ್ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞೆ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಸಲಹೆಗಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುವಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದರು. ಆಕೆಯನ್ನು ೧೯೪೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ &quot;ಜೀವನದ ಕಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಭೆ&quot; ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Guide to the Management Gurus|last=Carol Kennedy|date=2007-01-01|publisher=Random House Business|isbn=9781905211029|oclc=655247876}}&lt;/ref&gt; ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್, ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಗಳಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಹಾಗೇ ಮೊದಲ [[ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮನಶ್ಯಾಸ್ತ್ರ|ಕೈಗಾರಿಕಾ/ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮನಶ್ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.  ಅವಳು ಮತ್ತು ಅವಳ ಪತಿ ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಂಕರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ ದಕ್ಷತೆಯ ಪರಿಣಿತರು; ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಅಂಶಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ. ''ಚೀಪರ್ ಬೈ ದಿ ಡಜನ್'' (೧೯೪೮) ಮತ್ತು ''ಬೆಲ್ಲೆಸ್ ಆನ್ ದೇರ್ ಟೋಸ್'' (೧೯೫೦), ಅವರ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳು ( ಎರ್ನೆಸ್ಟೈನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾಂಕ್ ಜೂನಿಯರ್ ) ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕವಾಗಿದೆ. ಇದು  ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಜೀವನದ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು  ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;Ferguson-Dozen&quot;&gt;{{Cite web|url=http://gilbrethnetwork.tripod.com/dozen.html|title=That Most Famous Dozen|last=David Ferguson|publisher=The Gilbreth Network|access-date=2015-09-23}}&lt;/ref&gt;   ನಂತರ ಎರಡೂ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Ferguson-Dozen&quot; /&gt;

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ==
ಲಿಲ್ಲಿ ಎವೆಲಿನ್ ಮೊಲ್ಲರ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಓಕ್ಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ ಮೇ ೨೪, ೧೮೭೮ ರಂದು ಅನ್ನಿಯಲ್ಲಿ  ಜನಿಸಿದರು, ಹಾಗೆಯೇ ವಿಲಿಯಂ ಮೊಲ್ಲರ್, ಬಿಲ್ಡರ್ ಸರಬರಾಜು ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಇವರು ಕುಟುಂಬದ  ಉಳಿದಿರುವ ಒಂಬತ್ತು ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯಳು.  ಅವರ ಮೊದಲ ಮಗು ಅನ್ನಾ ಅಡಿಲೇಡ್ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.  ಆಕೆಯ ಪೋಷಕರು, ಜರ್ಮನ್ ವಂಶಸ್ಥರು. ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ಮೊಲ್ಲರ್ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಗ್ರೇಡ್ ಮಟ್ಟಗಳ ಮೂಲಕ ವೇಗವಾಗಿ ಬಡ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಅವರು ಓಕ್ಲ್ಯಾಂಡ್ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿರಿಯ ವರ್ಗದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು ಮೇ ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅನುಕರಣೀಯ ಶ್ರೇಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪದವಿ ಪಡೆದರು.

ಮೊಲ್ಲರ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹೋಗಲು ಬಯಸಿದ್ದರೂ, ಅವಳ ತಂದೆ ತನ್ನ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡಲು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಅವರು ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲೇಜು ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತಾ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಅವಳು ಒಂದು ವರ್ಷ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಸಲುವಾಗಿ  ತನ್ನ ತಂದೆಯನ್ನು ಮನವೊಲಿಸಿದಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಿಂದ ಕಳೆದುಹೋದ ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಕೋರ್ಸ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಷರತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆದಳು. ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಮೊಲ್ಲರ್ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ೩೦೦ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯವು ಬರ್ಕ್ಲಿ ಎಂಬ ಪುಟ್ಟ ಪಟ್ಟಣದ ಮೇಲಿರುವ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಕಟ್ಟಡಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ತರಗತಿಗಳು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಹಲವು ಟೆಂಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ವಸತಿ ನಿಲಯಗಳಿರಲಿಲ್ಲ; ಪುರುಷರು ಹತ್ತಿರದ ಬೋರ್ಡಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು ಮನೆಯಿಂದ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಮೊಲ್ಲರ್ ತನ್ನ ಮೊದಲ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿ, ತರಗತಿಯ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಳು. ನಂತರ  ಅವಳ ತಂದೆ  ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಿದರು. ಅವಳು ಮನೆಯಿಂದ ಸ್ಟ್ರೀಟ್‌ಕಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ  ಮತ್ತು ಅವಳ ಒಡಹುಟ್ಟಿದವರಿಗೆ ಅವರ ಮನೆಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅವರು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯತೆ ಪಡೆದರು, ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಹ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಬೋಧನಾ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಶಿಕ್ಷಣ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರು ಕವಿತೆಗಾಗಿ ಬಹುಮಾನವನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ.  ಆಕೆಯ ಹಿರಿಯ ವರ್ಷದ ವಸಂತ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ, ಹೊಸ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಬೆಂಜಮಿನ್ ಐಡೆ ವೀಲರ್ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಭಾಷಣಕಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿರಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು. ಮೇ ೧೬, ೧೯೦೦ ರಂದು, ಅವರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾದರು. ಆಕೆಯ ಭಾಷಣದ ಶೀರ್ಷಿಕೆ &quot;ಲೈಫ್: ಎ ಮೀನ್ಸ್ ಆರ್ ಎನ್ ಎಂಡ್&quot;.

ಮೊಲ್ಲರ್ ಪದವಿಯ ನಂತರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವ ಬದಲು ವೃತ್ತಿಪರ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಪದವೀಧರರಿಗೆ ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಹೆಸರು ಎಂದು ಅವಳು ಭಾವಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಅವಳು ಈಗ ಲಿಲಿಯನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು ಮತ್ತು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ]] ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಲು ಅವಳು ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದಳು. ಆಕೆಯ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಗೇಲಿ ಅವರು ಬ್ರ್ಯಾಂಡರ್ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸೂಚಿಸಿದರು. ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪದವೀಧರರ ದಾಖಲಾತಿಯು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು, ಆದರೆ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂಸ್ ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ತರಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಮತಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಅವರು ಜಾರ್ಜ್ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ವುಡ್ಬೆರಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಹೊಸದಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಮನಶ್ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಥೋರ್ನ್ಡಿಕ್ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಅಧ್ಯಯನವು ಶಾಶ್ವತವಾದ ಪ್ರಭಾವವಾಗಿದೆ. ಅವಳು ಪ್ಲೆರೈಸಿಯಿಂದ ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅವಳ ತಂದೆ ಮನೆಗೆ ಕರೆತಂದರೂ, ಅವಳು ತನ್ನ ನಂತರದ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದಳು. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ, ಅವರು ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೦೧ ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಗೇಲಿ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಬೆನ್ ಜಾನ್ಸನ್ ಅವರ ನಾಟಕ ''ಬಾರ್ತಲೋಮ್ಯೂ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ'' ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಬರೆದರು ಮತ್ತು ೧೯೦೨ ರ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.

ಮೊಲ್ಲರ್‌ರವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಗಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಆದರೆ ೧೯೦೩ ರ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಯುರೋಪ್|ಯುರೋಪಿನ]] ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಸಮಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ೧೯೦೪ ರಲ್ಲಿ ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಂಕರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದ ನಂತರ ಮತ್ತು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ಗೆ]] ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು. ಅವರು ೧೯೧೧  ಬರ್ಕ್ಲಿಯ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್‌ಗಾಗಿ ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ಆದರೆ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸದ ಕಾರಣ ಅವರಿಗೆ ಪದವಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ೧೯೧೪ ರಲ್ಲಿ ದಿ ಸೈಕಾಲಜಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್: ದಿ ಫಂಕ್ಷನ್ ಆಫ್ ದಿ ಮೈಂಡ್ ಇನ್ ಡಿಟರ್ಮಿನಿಂಗ್, ಟೀಚಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಸ್ಟಾಲಿಂಗ್ ಮೆಥಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಲೀಸ್ಟ್ ವೇಸ್ಟ್ ಎಂದು ಪ್ರಬಂಧವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು.

ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಪ್ರಾವಿಡೆನ್ಸ್, ರೋಡ್ ಐಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದ ನಂತರ, ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಬ್ರೌನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅನಂತರ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಯನ್ನು ಕೂಡ ಗಳಿಸಿದಳು. ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ, ಇದು ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪಡೆದ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಪ್ರವರ್ತಕರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರು. ಅವರ ಪ್ರಬಂಧದ ವಿಷಯವು ಸಮರ್ಥ ಬೋಧನಾ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಬೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ''ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು.

== ಮದುವೆ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ==
ಲಿಲಿಯನ್ ಮೊಲ್ಲರ್ ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಂಕರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರನ್ನು ಜೂನ್ ೧೯೦೩ ರಲ್ಲಿ [[ಬಾಸ್ಟನ್|ಬೋಸ್ಟನ್]], ಮಸ್ಸಚುಸೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಭೇಟಿಯಾದರು. [[ಯುರೋಪ್|ಯುರೋಪ್ಗೆ]] ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಫ್ರಾಂಕ್ ಅವರ ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ. ಅವರು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಕಟ್ಟಡ ವ್ಯಾಪಾರಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಷ್ಯವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬೋಸ್ಟನ್, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತ್ತು [[ಲಂಡನ್|ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕಚೇರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುತ್ತಿಗೆ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ದಂಪತಿಗಳು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯, ೧೯೦೪ ರಂದು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಓಕ್ಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ ವಿವಾಹವಾದರು,ಅನಂತರ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು.  ನಂತರ ಪ್ರಾವಿಡೆನ್ಸ್, ರೋಡ್ ಐಲೆಂಡ್ಗೆ ತೆರಳಿದರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿಯ ಮಾಂಟ್ಕ್ಲೇರ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು.

ಯೋಜಿಸಿದಂತೆ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ಹನ್ನೆರಡು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ದೊಡ್ಡ ಕುಟುಂಬದ ಪೋಷಕರಾದರು. ೧೯೧೨ ರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು;  ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು, ಮಗು ಜನಿಸಿತು; ಮತ್ತು ಅವರಲ್ಲಿ ಹನ್ನೊಂದು ಮಂದಿ ಅರ್ನೆಸ್ಟೈನ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್, ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಂಕರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಜೂನಿಯರ್ ಮತ್ತು ರಾಬರ್ಟ್ ಮೊಲ್ಲರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯವರೆಗೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;Ferguson-Dozen&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;NYTObit&quot;&gt;{{Cite news|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950CE3DB1F30F933A15751C0A9679C8B63&amp;scp=1&amp;sq=%22Frank+Gilbreth%2C+Jr.%22|title=Frank Gilbreth Jr., 89, Author Of 'Cheaper by the Dozen'|last=Saxon|first=Wolfgang|date=2001-02-20|work=The New York Times|access-date=2008-07-09|quote=Frank Bunker Gilbreth Jr., a journalist whose life-with-father memoir ''Cheaper by the Dozen'' became a best seller and a popular movie of the same title, died on Sunday in Charleston, S.C., where he had lived for the last 50 years. He was 89 and also had a home in Nantucket, Mass.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://cheaperbelles.tripod.com/tree.html|title=Gilbreth Family Tree|publisher=Cheaper and Belles|access-date=2011-04-18|archive-date=2011-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007150512/http://cheaperbelles.tripod.com/tree.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

ಫ್ರಾಂಕ್ ಜೂನ್ ೧೪, ೧೯೨೪ ರಂದು ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ಮರಣಹೊಂದಿದ ನಂತರ, ಲಿಲ್ಲಿಯನ್  ಮರುಮದುವೆ ಆಗಲೇಯಿಲ್ಲ.

== ವೃತ್ತಿ ==
ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ವೃತ್ತಿಜೀವನವು [[ಮನಶ್ಶಾಸ್ತ್ರ|ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು]] [[ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆ]] ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಅಧ್ಯಯನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಂಶೋಧನೆ, ಬರವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಲಹಾ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಪತ್ನಿ ಮತ್ತು ತಾಯಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಈಗ [[ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮನಶ್ಯಾಸ್ತ್ರ|ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರವರ್ತಕರಾದರು.  ಕೆಲಸದ ಮಾನಸಿಕ ಆಯಾಮಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಅವರು ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸಂಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಮೊದಲ ಅಮೇರಿಕನ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆದರು. (೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡಾರ್ಟ್ಮೌತ್ ಕಾಲೇಜ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್ ಆನ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು).

ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್, ಎನ್ಕಾರ್ಪೊರೇಟೆಡ್, ಅವರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸಲಹಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಂಟಿಯಾಗಿ ನಡೆಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾಂಕ್ ಏಕ ಲೇಖಕರಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಕಟಣೆಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಜೊತೆಗೆ ಅನೇಕ ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಷಯಗಳ ಮೇಲೆ ಐವತ್ತಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಬಂಧಗಳಿಗೆ ಸಹ-ಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಬಹುಶಃ ಮಹಿಳಾ ಬರಹಗಾರರನ್ನು ಹೆಸರಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಕಾಶಕರ ಕಾಳಜಿಯಿಂದಾಗಿ ಅವರ ಜಂಟಿ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ ಅನ್ನು  ಸಹ-ಲೇಖಕಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಆಕೆಯ ರುಜುವಾತುಗಳು ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಹಾಜರಾಗದ ಅವರ ಪತಿಗಿಂತ ಅವರು ತಮ್ಮ ಜಂಟಿ ಪ್ರಕಟಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಬಾರಿ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದರು.

ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ವಿನ್ಸ್ಲೋ ಟೇಲರ್ ಅವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ವಿಚಾರಗಳು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಸುಲಭವಲ್ಲ  ಎಂದು ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ಖಚಿತವಾಗಿ ನಂಬಿದ್ದರು; ಅವುಗಳ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮನಶ್ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಕಠಿಣ ಪರಿಶ್ರಮ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. [26] ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ [[ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆ|ಟೇಲರಿಸಂನ]] ರಚನಾತ್ಮಕ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು; ಈ ವಿಮರ್ಶೆಯು ಇತರ ಯಶಸ್ವಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/humanfactorinwo00hartgoog|title=The Human Factor in Works Management|last=Hartness|first=James|publisher=McGraw-Hill|year=1912|location=New York and London|page=[https://archive.org/details/humanfactorinwo00hartgoog/page/n172 159] pages|quote=James Hartness Human Factor in Works Management.|author-link=James Hartness}} Republished in 1974. See: {{Cite book|title=The Human Factor in Works Management|last=Hartness, James|publisher=Hive Publishing Company|year=1974|isbn=978-0879600471|edition=|series=Hive management history series|volume=46|location=Easton, Pennsylvania}}).&lt;/ref&gt;

=== ಸಮಯ, ಚಲನೆ ಮತ್ತು ಆಯಾಸ ಅಧ್ಯಯನ ===
ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಪತಿಯು, ಇನ್ಕಾರ್ಪೊರೇಟೆಡ್‌ನ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಕನ್ಸಲ್ಟಿಂಗ್ ಫರ್ಮ್ನಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಪಾಲುದಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೯೨೪ ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ ದಶಕಗಳವರೆಗೆ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರಾದ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರವೀಣರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿಧಾನವನ್ನು ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು &quot;ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಮಾರ್ಗ&quot; ಎಂಬ ಘೋಷಣೆಯನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಹೊಸ ತಂತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಅದು ಕೆಲಸದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಲು ಮೋಷನ್-ಪಿಕ್ಚರ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾವನ್ನು ಬಳಸಿತು. ಈ ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿದ ಅವಲೋಕನಗಳು ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಆಯಾಸವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಚಲನೆಗಳಿಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವಂತೆ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳನ್ನು ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು.  ಆಯಾಸ ಅಧ್ಯಯನದ ಕುರಿತಾದ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಯು ದಕ್ಷತಾಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;Dempsey2006&quot;&gt;{{Cite book|title=International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors|last=Dempsey|first=P.G.|publisher=CRC Press|year=2006|isbn=978-0-415-30430-6|editor-last=Waldemar Karwowski|edition=2nd|volume=3|pages=3354–3356|chapter=Scientific Management Influences on Ergonomic Analysis Techniques|chapter-url=https://books.google.com/books?id=CqSA2DVm6nsC&amp;pg=PA3355}}&lt;/ref&gt; ಜೊತೆಗೆ, ಗಿಲ್‌ಬ್ರೆತ್ಸ್ ಸುಧಾರಿತ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ನಿಯಮಿತ ವಿರಾಮಗಳಂತಹ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಳದ ದಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ನಾವೀನ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಮಾನವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿದರು, ಜೊತೆಗೆ ಸಲಹೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಉಚಿತ ಪುಸ್ತಕಗಳಂತಹ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಳದ ಮಾನಸಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿ ಕಲ್ಪನೆಗಳು.&lt;ref name=&quot;Graham1999&quot;/&gt;

=== ದೇಶೀಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಗೃಹ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ===
ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತನ್ನ ಪತಿ   ಸಾಯುವವರೆಗೂ (೧೯೨೪) ಸಹಕರಿಸಿದಳು. ನಂತರ,  ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ತಯಾರಕರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಲೋಚನೆ ಮಾಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಸಂಶೋಧನೆ, ಬರೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಕಲಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಅವಳು ಸುಮಾರು ಐವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ೧೯೭೨ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮರಣದವರೆಗೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ನಂತರ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದಳು. ಜೊತೆಗೆ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತನ್ನ ಮನೆಗೆಲಸದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಗಮನವನ್ನು ಹರಿಸಿದಳು. ಅವಳ ಮಕ್ಕಳು ಒಮ್ಮೆ ಅವಳ ಅಡುಗೆಮನೆಯನ್ನು &quot;ಅಸಮರ್ಥತೆಯ ಮಾದರಿ&quot; ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Graham1999&quot;/&gt;

ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸಮುದಾಯದೊಳಗಿನ ತಾರತಮ್ಯದ ಕಾರಣದಿಂದ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತನ್ನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಗೃಹ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಗೃಹ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ಸ್ತ್ರೀ-ಸ್ನೇಹಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆಗಳ ಕಡೆಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು.&lt;ref name=&quot;Graham1999&quot;&gt;{{Cite journal|last=Graham|first=Laurel D.|date=1999|title=Domesticating Efficiency: Lillian Gilbreth's Scientific Management of Homemakers, 1924-1930|jstor=3175321|journal=Signs|volume=24|issue=3|pages=633–675|doi=10.1086/495368}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಮನೆಯ ಕೆಲಸಗಳಿಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು &quot;ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮನೆಯ ಹೊರಗೆ ಸಂಬಳದ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮನೆಗೆಲಸ ಮಾಡುವ ಕಡಿಮೆ, ಸರಳ ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು.&quot; &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/handbookofameric00howa/page/220|title=Handbook of American Women's History|last=De Léon|first=Michael A.|date=2000|publisher=Sage Publications|isbn=0761916350|editor-last=Angela M. Howard and Frances M. Kavenik|edition=Second|location=Thousand Oaks, California|page=[https://archive.org/details/handbookofameric00howa/page/220 220]}}&lt;/ref&gt; ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮಕ್ಕಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;Kitchen&quot;&gt;{{Cite news|url=http://www.slate.com/articles/life/design/2012/10/lillian_gilbreth_s_kitchen_practical_how_it_reinvented_the_modern_kitchen.html|title=The Woman Who Invented the Kitchen|last=Lange|first=Alexandra|date=2012-10-25|work=Slate|access-date=2016-09-20|language=en-US|issn=1091-2339}}&lt;/ref&gt;

ಇದರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಆಧುನಿಕ ಅಡುಗೆಮನೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು, &quot;ಕೆಲಸದ ತ್ರಿಕೋನ&quot; ಮತ್ತು ರೇಖೀಯ-ಅಡುಗೆ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಇಂದು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Kitchen&quot;/&gt; ೧೯೨೦ ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಬ್ರೂಕ್ಲಿನ್ ಬರೋ ಗ್ಯಾಸ್ ಕಂಪನಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಮೇರಿ ಇ. ದಿಲ್ಲನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಗ್ಯಾಸ್ ಚಾಲಿತ ಉಪಕರಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸುಸಜ್ಜಿತವಾದ ಮತ್ತು ''ಕಿಚನ್ ಪ್ರಾಕ್ಟಿಕಲ್'' ಎಂಬ ದಕ್ಷ ಅಡುಗೆಮನೆಯ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಕರಿಸಿದರು. ದಿಲ್ಲನ್ ಅವರ ಸ್ವಂತ ಅಡುಗೆಮನೆಯ ಟೀಕೆಗಳಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಮೂರು ತತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ: ಕೆಲಸದ ಮೇಲ್ಮೈಗಳ ಸರಿಯಾದ ಮತ್ತು ಏಕರೂಪದ ಎತ್ತರ; ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳ; ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ &quot;ಕೆಲಸದ ವೃತ್ತಾಕಾರ ರೂಟಿಂಗ್&quot;, ಊಟ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಶ್ರಮವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www2.theiet.org/resources/library/archives/research/wes/WES_Vol_3a.html|title=The Woman Engineer Vol 3|website=www2.theiet.org|access-date=2020-05-26}}&lt;/ref&gt; ಇದನ್ನು ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;Kitchen&quot; /&gt;

ರೆಫ್ರಿಜಿರೇಟರ್ ಬಾಗಿಲುಗಳ ಒಳಭಾಗಕ್ಕೆ (ಬಟರ್ ಟ್ರೇ ಮತ್ತು ಎಗ್ ಕೀಪರ್ ಸೇರಿದಂತೆ) ಕಪಾಟನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಾಲು-ಪೆಡಲ್ ಕಸದ ಕ್ಯಾನ್‌ನ ಆವಿಷ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ಸಲ್ಲುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ವಾಲ್-ಲೈಟ್ ಸ್ವಿಚ್‌ಗಳು ಈಗ ಪ್ರಮಾಣಿತವಾಗಿವೆ.&lt;ref name=&quot;Graham1999&quot;/&gt; ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತನ್ನ ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ಪೇಟೆಂಟ್‌ಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದಳು, ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಕ್ಯಾನ್ ಓಪನರ್ ಅನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ತೊಳೆಯುವ ಯಂತ್ರಗಳಿಗೆ ತ್ಯಾಜ್ಯನೀರಿನ ಮೆದುಗೊಳವೆಗಾಗಿ. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಜನರಲ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರು &quot;ಅಡುಗೆ ವಿನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಾಗ ಸ್ಟೌವ್‌ಗಳು, ಸಿಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಡಿಗೆ ನೆಲೆವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ಎತ್ತರವನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ೪೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿದರು&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.asme.org/career-education/articles/management-professional-practice/lillian-moller-gilbreth|title=The American Society of Mechanical Engineers|last=Giges|first=Nancy|date=May 2012|website=Lillian Moller Gilbreth|access-date=2016-09-20}}&lt;/ref&gt;

[[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ವಿಶ್ವ ಸಮರ I]] ರ ನಂತರ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ಸ್ ಯುದ್ಧ-ಅನುಭವಿ ಅಂಗವಿಕಲರ ಪುನರ್ವಸತಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಫ್ರಾಂಕ್ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರ ಲಿಲಿಯನ್ ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಲೋಚನೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ಆಕೆಯ ಗ್ರಾಹಕರು ಜಾನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಜಾನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಕಿಸ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರರಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಲಿಲಿಯನ್ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಕಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಳೆದರು. ಕಣ್ಣಿನ ಆಯಾಸವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಮಾರಾಟದ ಚೆಕ್‌ಗಳ ನಕಲಿ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಲೈಟ್ ಫಿಕ್ಚರ್‌ಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಪರಿಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=The Madame Curie Complex|last=Des Jardins|first=Julie|publisher=The Feminist Press|year=2010|isbn=9781558616134|location=New York City|pages=78–79}}&lt;/ref&gt;

೧೯೨೬ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ಸನ್ &amp; ಜಾನ್ಸನ್ ಎಂಬ ಸಂಸ್ಠೆ [[ಮುಟ್ಟಿನ ಬಟ್ಟೆ|ಸ್ಯಾನಿಟರಿ ನ್ಯಾಪ್‌ಕಿನ್‌ಗಳ]] ಬಗ್ಗೆ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡಲು ಅವಳನ್ನು ಸಲಹೆಗಾರ್ತಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಾಗ,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.mum.org/gilbret1.htm|title=Report of Gilbreth, Inc.: The perfect menstrual pad, January 1, 1927|publisher=Museum of Menstruation|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt; ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಯು ಮೂರು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಜಾನ್ಸನ್ &amp; ಜಾನ್ಸನ್ ಕಂಪೆನಿ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ತನ್ನ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ವರ್ತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳ ಮಾಪನ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಬಹುದು. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಇದು ದೇಹಗಳು ಮತ್ತು ವಸ್ತು ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವಿನ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಆಗಿ ಅವಳ ಅನುಭವವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮೂರನೆಯದಾಗಿ, ತಾಯಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ ಅವರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚಿತ್ರಣವು ಸಂಸ್ಥೆಯು ತನ್ನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಹಕರ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;&quot;Planned Motion in the Home,&quot; ''The Gilbreth Management Desk'' pamphlet, N-File, Gilbreth Collection at Purdue University, as cited in {{Harvard citation text|Graham|1998}}&lt;/ref&gt;  ಜಾನ್ಸನ್‌ಮತ್ತು ಜಾನ್ಸನ್‌ನೊಂದಿಗಿನ ಕೆಲಸದ ಜೊತೆಗೆ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ೧೯೩೩ ರಲ್ಲಿ ಚಿಕಾಗೋ ವರ್ಲ್ಡ್ಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ಐಬಿಎಮ್ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಡೆಸ್ಕ್‌ನ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು.

=== ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಸೇವೆ ===
[[ಚಿತ್ರ:Lillian_Moller_Gilbreth.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Lillian_Moller_Gilbreth.jpg/220px-Lillian_Moller_Gilbreth.jpg|left|thumb| ಮಹಾ ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್]]
ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಹಲವಾರು ಸರ್ಕಾರಿ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಲಾಭೋದ್ದೇಶವಿಲ್ಲದ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ತಮ್ಮ ಖಾಸಗಿ ಸಲಹಾ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. ೧೯೨೭ ರಲ್ಲಿ  ಅಲ್ಟ್ರುಸಾ ಕ್ಲಬ್ ಆಫ್ [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಸಿಟಿಯ]] ಚಾರ್ಟರ್ ಸದಸ್ಯರಾದರು, ಇದು ಸಮುದಾಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ೧೯೧೭ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ವೃತ್ತಿಪರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://altrusanewyorkcity.tripod.com/id7.html|title=History|last=Altrusa International New York Club|website=altrusanewyorkcity.tripod.com|access-date=2019-04-01}}&lt;/ref&gt; ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ಸರ್ಕಾರಿ ಕೆಲಸವು ಹರ್ಬರ್ಟ್ ಹೂವರ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತ್ನಿ ಲೌ ಹೆನ್ರಿ ಹೂವರ್ ಅವರ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಸ್ನೇಹದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು, ಇಬ್ಬರೂ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತಿಳಿದಿದ್ದರು &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780060598235/page/181|title=Belles On Their Toes|last=Gilbreth|first=Frank B.|last2=Carey, Ernestine Gilbreth|date=2003-12-16|publisher=HarperCollins|isbn=978-0-06-059823-5|page=[https://archive.org/details/isbn_9780060598235/page/181 181]}}&lt;/ref&gt; (ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಹೂವರ್ನ ಮಹಿಳಾ ಶಾಖೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರು).

೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಗರ್ಲ್ ಸ್ಕೌಟ್ಸ್‌ಗೆ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇರಲು ಲೌ ಹೂವರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದರು, ಅದರ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾದರು. ಮಹಾ ಖಿನ್ನತೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಹೂವರ್, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರನ್ನು ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪರಿಹಾರದ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ &quot;ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಿ&quot; ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು.೧೯೩೦ ರಲ್ಲಿ, ಹೂವರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಉದ್ಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ತುರ್ತು ಸಮಿತಿಯ ಮಹಿಳಾ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನಿರುದ್ಯೋಗವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳಾ ಗುಂಪುಗಳ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ವಿಶ್ವ ಸಮರ II ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು ಮತ್ತು ವಾರ್ ಮ್ಯಾನ್‌ಪವರ್ ಕಮಿಷನ್, ವಾರ್ ಇನ್ಫಾರ್ಮೇಶನ್ ಕಚೇರಿ, ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ನೌಕಾಪಡೆಯಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ (ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು) ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಆಕೆಯ ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಕೆಮಿಕಲ್ ವಾರ್ಫೇರ್ ಬೋರ್ಡ್ ಮತ್ತು [[ಹ್ಯಾರಿ ಎಸ್ ಟ್ರೂಮನ್|ಹ್ಯಾರಿ ಟ್ರೂಮನ್ರ]] ಸಿವಿಲ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಅಡ್ವೈಸರಿ ಕೌನ್ಸಿಲ್ನಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite journal|title=CD appropriations face further cut|journal=Bulletin of the Atomic Scientists|date=September 1951|volume=7|issue=9|page=285|publisher=Educational Foundation for Nuclear Science, Inc.|issn=0096-3402}}&lt;/ref&gt; [[ಕೊರಿಯನ್ ಯುದ್ಧ|ಕೊರಿಯನ್ ಯುದ್ಧದ]] ಸಮಯದಲ್ಲಿ  ಮಹಿಳೆಯರ ರಕ್ಷಣಾ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/womensarmycorps100wash|title=The History of the Women's Army Corps, 1945–1978|last=Morden|first=Betty J.|publisher=Government Printing Office|year=1990|isbn=9780160020025|location=Washington, D.C.|pages=[https://archive.org/details/womensarmycorps100wash/page/72 72]}}&lt;/ref&gt;

=== ಲೇಖಕ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞ ===
ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಬೋಧನೆ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಜೀವಮಾನದ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಬರ್ಕ್ಲಿಯ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಪದವಿಪೂರ್ವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿ, ಅವರು ಶಿಕ್ಷಕರ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಗಳಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಶಿಕ್ಷಣ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು, ಮತ್ತು ಬ್ರೌನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪ್ರಬಂಧವು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಾಲಾ ಬೋಧನೆಗೆ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.

ಪ್ರಾವಿಡೆನ್ಸ್, ರೋಡ್ ಐಲೆಂಡ್, ಮತ್ತು ಅವರ ಪತಿ ೧೯೧೩ ರಿಂದ ೧೯೧೬ ರವರೆಗೆ [[ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆ|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ]] ಎರಡು ವಾರಗಳ ಅವಧಿಯ ಬೇಸಿಗೆ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಲಿಸಿದರು. ೧೯೨೪ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಮರಣದ ನಂತರ ಅವಳು ಔಪಚಾರಿಕ ಚಲನೆ-ಅಧ್ಯಯನ ಕೋರ್ಸ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದಳು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಜುಲೈ ೧೯೨೪ ರಲ್ಲಿ [[ಪ್ರಾಗ್|ಪ್ರೇಗ್ನಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ ಮೊದಲ ಪ್ರೇಗ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ನಲ್ಲಿ ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಆಕೆಯ ಮೊದಲ ಕೋರ್ಸ್ ಜನವರಿ ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ತರಗತಿಗಳು &quot;ಒಂದು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಸಾಕಷ್ಟು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಆ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನದ ಕೆಲಸದ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಹಿಸಲು&quot; ನೀಡಿತು.  ಕೋರ್ಸ್‌ವರ್ಕ್ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು [[ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆ|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯ]] ಅನ್ವಯವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಕ್ಷೇತ್ರ ಪ್ರವಾಸಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ೧೯೩೦ ರವರೆಗೆ ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿಯ ಮಾಂಟ್‌ಕ್ಲೇರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಮನೆಯಿಂದ ಒಟ್ಟು ಏಳು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು.

ತನ್ನ ದೊಡ್ಡ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆದಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸಲು, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮ ಕೂಟಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ವಿಳಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು, ಹಾಗೆಯೇ [[ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಹಾರ್ವರ್ಡ್]], ಯೇಲ್, ಕೋಲ್ಗೇಟ್, ಮಿಚಿಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, [[ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ|ಎಮ್‌ಐಟಿ]], [[ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್]] ಮತ್ತು ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಂತಹ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ. ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತಿಯ ನಂತರ ಪರ್ಡ್ಯೂನಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಶಕ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ವಾರ್ಷಿಕ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.  ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರ್ಡ್ಯೂಸ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾದರು ಮತ್ತು ದೇಶದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾದರು. ಅವರು ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ ಪರ್ಡ್ಯೂದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ಬಡ್ತಿ ಪಡೆದರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತನ್ನ ಸಮಯವನ್ನು ಪರ್ಡ್ಯೂನ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗಗಳು, [[ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮನಶ್ಯಾಸ್ತ್ರ|ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮನೋವಿಜ್ಞಾನ]], [[ಗೃಹವಿಜ್ಞಾನ|ಗೃಹ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ]], ಮತ್ತು ಡೀನ್ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಮಾರ್ವಿನ್ ಮುಂಡೆಲ್ ಅವರ ಸಹಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರು ಪರ್ಡ್ಯೂಸ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ನಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಿದರು. ಕೃಷಿ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬಹುದೆಂಬುದನ್ನು ಅವರು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ &quot;ಕೆಲಸ ಸರಳೀಕರಣ&quot; ಎಂಬ ಬ್ಯಾನರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಗೃಹ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಚಲನೆಯ-ಅಧ್ಯಯನ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ವರ್ಗಾಯಿಸಿದರು. ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಪರ್ಡ್ಯೂನ ಅಧ್ಯಾಪಕರಿಂದ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. 

ಪರ್ಡ್ಯೂನಿಂದ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಅವರು ಪ್ರವಾಸ ಮತ್ತು ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.  ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಾಲೇಜುಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೪೧ ರಲ್ಲಿ ನೆವಾರ್ಕ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.njit.edu/news/2004/2004-016.php|title=Want to Learn More About Pioneering Female Engineer Lillian Gilbreth, Subject of the Once-Again Rising Best-Seller, Cheaper by the Dozen?|date=2004-02-13|publisher=New Jersey Institute of Technology|access-date=2022-10-29|archive-date=2013-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20131224100017/http://www.njit.edu/news/2004/2004-016.php|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ಕೂಲ್ ಆಫ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಪ್ ವಿಸಿಟಿಂಗ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. ಅವರು ಬ್ರೈನ್ ಮಾವರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಮತ್ತು ರಟ್ಜರ್ಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಹ ಕಲಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/biographicaldict00ogil_0|title=The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century, Volume 1|last=Ogilvie, Marilyn Bailey|last2=Joy Harvey|publisher=Routledge|year=2000|isbn=978-0-415-92038-4|location=New York|page=[https://archive.org/details/biographicaldict00ogil_0/page/n542 502]|author-link=Marilyn Bailey Ogilvie|author-link2=Joy Harvey|url-access=registration}}&lt;/ref&gt; ಬ್ರೈನ್ ಮಾವ್ರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೋಧನೆ ಮಾಡುವಾಗ, ಅವರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದ ಅನ್ನಿ ಗಿಲ್ಲೆಸ್ಪಿ ಶಾ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು, ಅವರು ನಂತರ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು, ವಾಣಿಜ್ಯ ಸಂಶೋಧನಾ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಜೀವಮಾನದ ಸ್ನೇಹಿತ ಮತ್ತು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.engineeringhalloffame.org/profile-shaw.html|title=Scottish Engineering Hall of Fame|website=www.engineeringhalloffame.org|access-date=2021-01-02}}&lt;/ref&gt; ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ, ಎಂಬತ್ತಾರನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ [[ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ|ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ]] ನಿವಾಸಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Portraits of Pioneers in Psychology|last=Kimble|first=Gregory A.|last2=Boneau, C.|last3=Wertheimer, Alan Michael|publisher=Psychology Press|year=1996|isbn=978-0-8058-2198-7|volume=2|page=113}}&lt;/ref&gt; ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ, ಆಕೆಯ ಆರೋಗ್ಯವು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಫಲವಾದಾಗ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತನ್ನ ಸಕ್ರಿಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜೀವನದಿಂದ ನಿವೃತ್ತರಾದರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಹೋಮ್ ಅನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು.

== ಸಾವು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ ==
ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ತೊಂಬತ್ತಮೂರನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ [[ಫೀನಿಕ್ಸ್,ಅರಿಜೋನ|ಅರಿಜೋನಾದ ಫೀನಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಜನವರಿ ೨, ೧೯೭೨ ರಂದು ಸ್ಟ್ರೋಕ್‌ನಿಂದ ನಿಧನರಾದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://news.google.com/newspapers?id=09tNAAAAIBAJ&amp;pg=7135,47401&amp;dq=dr+lillian+gilbreth+dies&amp;hl=en|title=Dr. Lillian Gilbreth Dies|date=January 3, 1972|access-date=2008-07-09|publisher= Associated Press|quote=The real-life mother in the book and movie. 'Cheaper by the Dozen,' Dr. Lillian Moller Gilbreth, died Sunday at a local nursing home. She was 93.}}&lt;/ref&gt; ಆಕೆಯ ಚಿತಾಭಸ್ಮವು ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಚದುರಿಹೋಗಿತ್ತು.

ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಇಂಜಿನಿಯರ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. &quot;ಅಮೆರಿಕದ ಮೊದಲ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮಹಿಳೆ&quot;  ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅವರು ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ತಂದರು ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ತಮ್ಮ ನಿರ್ವಹಣಾ ತಂತ್ರಗಳು, ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದಕತೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಸುಧಾರಿಸಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಬರಹಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ಪತಿಯ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ &quot;ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಅಂಶ&quot; ವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದವು.  ಸಮಯ ಮತ್ತು ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಅವರ ಪರಿಣತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಅವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮೊದಲಿಗರಾಗಿದ್ದರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ಪುಸ್ತಕ ''ದಿ ಸೈಕಾಲಜಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್'' (೧೯೧೪), ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಚಿಂತನೆಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮನೋವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಮೊದಲನೆಯದು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ವಸ್ತುಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಭಂಡಾರಗಳು ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್, ಡಿಸಿ ಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಮಿತ್ಸೋನಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ಸೆಂಟರ್‌ನಲ್ಲಿವೆ,&lt;ref name=&quot;Smithsonian&quot;&gt;{{Cite web|url=http://siris-archives.si.edu/ipac20/ipac.jsp?uri=full=3100001~!238649!0|title=Frank and Lillian Gilbreth Collection, 1907–2000|publisher=Smithsonian Institution Research Information System|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಗ್ರಂಥಾಲಯ, ಆರ್ಕೈವ್ಸ್ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗಳು, ವೆಸ್ಟ್ ಲಫಯೆಟ್ಟೆ ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯಾನಾದಲ್ಲಿವೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://archives.lib.purdue.edu/repositories/2/resources/1105|title=The Frank and Lillian Gilbreth Papers|publisher=Purdue University|access-date=2018-03-12}} See also: {{Cite web|url=https://archives.lib.purdue.edu/repositories/2/resources/1106|title=The Frank and Lillian Gilbreth Library of Management Research and Professional Papers|publisher=Purdue University|access-date=2018-03-12}} See also: {{Cite web|url=http://www.lib.purdue.edu/spcol/manuscripts/fblg/|title=The Frank and Lillian Gilbreth Library of Management: The N-File|publisher=Purdue University Libraries|archive-url=https://web.archive.org/web/20110307063646/http://www.lib.purdue.edu/spcol/manuscripts/fblg/|archive-date=2011-03-07|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://archives.lib.purdue.edu/repositories/2/resources/1329|title=Collection of Materials Related to Lillian Gilbreth|publisher=Purdue University|access-date=2018-03-12}} See also: {{Cite web|url=https://archives.lib.purdue.edu/repositories/2/resources/558|title=The Frank and Lillian Gilbreth Films Collection|publisher=Purdue University|access-date=2018-03-12}}&lt;/ref&gt;

ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಕೂಡ ಮಹಿಳೆಯರ ಪರವಾಗಿ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರವರ್ತಕ ಕೆಲಸವು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ವಿವಿಧ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತು ಅವರ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ನಿವೃತ್ತರಾದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಪರ್ಡ್ಯೂ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಯನ್ನು ಮಹಿಳೆಗೆ ನೀಡಿತು.

ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಹಲವಾರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ೨೦೦೧ ರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಯುವ ಅಮೇರಿಕನ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಲಿಲಿಯನ್ ಎಮ್. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;NAE&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.nae.edu/Activities/Projects20676/31202.aspx|title=National Academy of Engineering Armstrong Endowment for Young Engineers - Gilbreth Lectures|date=April 2011|publisher=National Academy of Engineering}}&lt;/ref&gt; ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ನೀಡುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಗೌರವವೆಂದರೆ ಫ್ರಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಲಿಲಿಯನ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಇದು &quot;ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮನುಕುಲದ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡವರಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.iienet2.org/Details.aspx?id=598|title=The Frank and Lillian Gilbreth Industrial Engineering Award|publisher=Institute of Industrial Engineers|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt; ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಲಿಲಿಯನ್ ಎಂ. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ವಿಶ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗದ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;Purdue&quot;&gt;{{Cite web|url=https://engineering.purdue.edu/Engr/People/Awards/Institutional/ptAwardListing?group_id=32816|title=Purdue College of Engineering -- Distinguished Professors|publisher=Purdue University|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt; ಮಹಿಳಾ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ಸೊಸೈಟಿಯು ಮಹಿಳಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪದವಿಪೂರ್ವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಲಿಲಿಯನ್ ಮೊಲ್ಲರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಸ್ಮಾರಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;SWESchollie&quot;&gt;{{Cite web|url=http://societyofwomenengineers.swe.org/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=230&amp;Itemid=128|title=SWE - Undergraduate Scholarships|publisher=Society of Women Engineers|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt;

ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ತಾಯಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ಮಗ ಫ್ರಾಂಕ್ ಜೂನಿಯರ್ ಮತ್ತು ಮಗಳು ಅರ್ನೆಸ್ಟೈನ್ ಅವರ ಬೆಸ್ಟ್ ಸೆಲ್ಲರ್ ''ಬೈ ದಿ ಡಜನ್'' (೧೯೪೮), ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಮಿರ್ನಾ ಲಾಯ್ ಲಿಲಿಯನ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕ್ಲಿಫ್ಟನ್ ವೆಬ್ ಫ್ರಾಂಕ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು. ಫ್ರಾಂಕ್ ಜೂನಿಯರ್ ಮತ್ತು ಅರ್ನೆಸ್ಟೈನ್ ಬರೆದ ಪುಸ್ತಕದ ಉತ್ತರಭಾಗ, ''ಬೆಲ್ಲೆಸ್ ಆನ್ ದೇರ್ ಟೋಸ್'' (೧೯೫೦) ಅನ್ನು ೧೯೫೨  ಚಲನಚಿತ್ರದ ಉತ್ತರಭಾಗವಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಫ್ರಾಂಕ್ ಜೂನಿಯರ್ ಕೂಡ ''ಟೈಮ್ ಔಟ್ ಫಾರ್ ಹ್ಯಾಪಿನೆಸ್'' (೧೯೭೨) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ತಾಯಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.

೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಲಿಲಿಯನ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಇಂಟರ್ ಡಿಸಿಪ್ಲಿನರಿ ಸಂಶೋಧನೆ, ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಪರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೂಲಕ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪಡೆದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.&lt;ref&gt;[https://engineering.purdue.edu/Engr/Research/GilbrethFellowships &quot;Lillian Gilbreth Postdoctoral Fellowships at Purdue Engineering&quot;]. Purdue University. Retrieved 2019-03-12.&lt;/ref&gt;

== ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳು ==
ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ತಮ್ಮ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು.

* ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್‌ರವರು ರಟ್ಜರ್ಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಪ್ರಿನ್ಸ್‌ಟನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಬ್ರೌನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಸ್ಮಿತ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಮಿಚಿಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಂತಹ ಶಾಲೆಗಳಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತಮೂರು ಗೌರವ ಪದವಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;NYT&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1944/11/30/archives/norden-is-honored-for-his-inventions-creator-of-bombsight-and.html|title=Norden Is Honored For His Inventions... Other Award Winners Include E.G. Budd, R.E. Flanders and Dr. Lillian Gilbreth|date=1944-11-30|work=The New York Times|access-date=2012-09-29|quote=Dr. Lillian Moller Gilbreth, management engineer, received the Gantt Memorial...}}&lt;/ref&gt;
* ಆಕೆಯ ಭಾವಚಿತ್ರವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭಾವಚಿತ್ರ ಗ್ಯಾಲರಿಯಲ್ಲಿ ನೇತಾಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;NPG&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.npg.si.edu/cexh/nwomen/gilbreth2.htm|title=American Women: A selection from the National Portrait Gallery - Lillian Moller Gilbreth|publisher=National Portrait Gallery|archive-url=https://web.archive.org/web/20100613093314/http://www.npg.si.edu/cexh/nwomen/gilbreth2.htm|archive-date=2010-06-13|access-date=2011-04-16}}&lt;/ref&gt;
* ಲಿಲಿಯನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾಂಕ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. 
* ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಲಿಲಿಯನ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರು ಅಮೆರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್‌ನ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಎರಡನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. 
* ಅವರು ೧೯೨೪ರಲ್ಲಿ &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|url=http://www.theiet.org/resources/library/archives/research/wes/WES_Vol_11.html|title=The Woman Engineer|website=www.theiet.org|access-date=2018-11-06}}&lt;/ref&gt; ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮಹಿಳಾ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸೊಸೈಟಿಗೆ ಸೇರಿದರು.
* ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ೧೯೨೬ ರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕೆ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು, ಅದರ ಎರಡನೇ ಮಹಿಳಾ ಸದಸ್ಯರಾದರು.&lt;ref name=&quot;NYT&quot; /&gt; 
* ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ  ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್‌ರವರು ಮೊದಲ ಪದಕವನ್ನು ಪಡೆದರು, ಇದನ್ನು ಅವರ ದಿವಂಗತ ಪತಿ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;SWETimeline&quot;&gt;{{Cite web|url=http://societyofwomenengineers.swe.org/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=1&amp;Itemid=2|title=The SWE Story... timeline of achievement|publisher=[[Society of Women Engineers]]}}&lt;/ref&gt;
* ೧೯೪೧ ರಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಟರ್ ಬೋರ್ಡ್‌ನ ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅಧ್ಯಾಯವು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗೌರವ ಸಮಾಜವಾಗಿದ್ದು, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರನ್ನು ಗೌರವ ಸದಸ್ಯ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://purduemortarboard.com/archive/|title=Archive|date=2016-06-15|website=Mortar Board|language=en-US|access-date=2021-09-20|archive-date=2021-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20210920221259/https://purduemortarboard.com/archive/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
* ೧೯೪೪ ರಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಪತಿಗೆ (ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ) ಹೆನ್ರಿ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಗ್ಯಾಂಟ್ ಪದಕವನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ನೀಡಿತು.&lt;ref name=&quot;NYT&quot; /&gt; 
* ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಹೊಸದಾಗಿ ರಚಿಸಲಾದ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್ನ ಮೊದಲ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯರಾದರು.&lt;ref name=&quot;SWETimeline&quot; /&gt;
* ೧೯೫೧ ರಲ್ಲಿ ಆಕೆಗೆ ವ್ಯಾಲೇಸ್ ಕ್ಲಾರ್ಕ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;Michael C. Wood, John Cunningham Wood (2003). ''Frank and Lillian Gilbreth: Critical Evaluations in Business and...'' p. 175.&lt;/ref&gt;
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಘವು ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಅವರನ್ನು ೧೯೫೪ ವರ್ಷದ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು.&lt;ref name=&quot;Calalum&quot;&gt;{{Cite web|url=http://alumni.berkeley.edu/services/alumni-awards/alumnus-year|title=Alumnus/a of the Year Recipients|date=27 January 2010|publisher=Cal Alumni Association|access-date=2011-04-23|archive-date=2011-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20111002052943/http://alumni.berkeley.edu/services/alumni-awards/alumnus-year|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
* ೧೯೬೫ ರಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾದರು. 
* ೧೯೬೬ ರಲ್ಲಿ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಹೂವರ್ ಪದಕವನ್ನು ಪಡೆದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾದರು. {{Efn|The Hoover Medal, an engineering prize awarded jointly by five engineering societies, was awarded to Gilbreth for her &quot;contributions to motion study and to the recognition of the principle that management engineering and human relations are intertwined&quot; and &quot;her unselfish application of energy and creative efforts in modifying industrial and home environments for the handicapped has resulted in full employment of their capabilities and elevation of their self-esteem&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asme.org/about-asme/honors-awards/unit-awards/hoover-medal/past|title=ASME - Past Hoover Medal Recipients |publisher=[[American Society of Mechanical Engineers]]| access-date=2018-03-13}}&lt;/ref&gt;}}
* ಆಕೆಯನ್ನು ೧೯೬೭ರಲ್ಲಿ &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಮಹಿಳಾ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.
* ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಸೋಶಿಯಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಿಂದ ಚಿನ್ನದ ಪದಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. 
* ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ಅಂಚೆ ಸೇವೆಯು ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ೪೦-ಸೆಂಟ್ ಗ್ರೇಟ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸರಣಿಯ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.usps.com/cpim/ftp/pubs/pub512/welcome.htm|title=Women On Stamps - Publication 512|date=April 2003|publisher= United States Postal Service|archive-url=https://web.archive.org/web/20060428213716/http://www.usps.com/cpim/ftp/pubs/pub512/welcome.htm|archive-date=2006-04-28}}&lt;/ref&gt; {{Efn|Although the American Psychological Association identified Gilbreth as the first psychologist to be so commemorated, psychologists Dr. Gary Brucato and Dr. [[John D. Hogan]] later questioned this claim, noting that [[John Dewey]] had appeared on an American stamp in 1968, seventeen years earlier; however, Brocato and Hogan also emphasized that Gilbreth was the first female psychologist to be so honored.&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Brucato Jr.|first=Gary|author2=John D. Hogan |title=Psychologists on postage stamps|journal=The General Psychologist|date=Spring 1999|volume=34|issue=1|pages=65}}&lt;/ref&gt; A comprehensive international list of psychologists on stamps (compiled by psychology historian [[Ludy T. Benjamin]]) indicates that Gilbreth was the second female psychologist commemorated by a postage stamp in all the world, preceded only by [[Maria Montessori]] in [[India]] in 1970.&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Benjamin|first=Ludy T.|title=Why Can't Psychology Get a Stamp?|journal=Journal of Applied Psychoanalytic Studies|year=2003|volume=5|issue=4|pages=443–454|doi=10.1023/A:1026071631669}}&lt;/ref&gt;}}
* ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್ಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು.&lt;ref&gt;[https://www.womenofthehall.org/inductee/lillian-moller-gilbreth/ National Women's Hall of Fame, Lillian Moller Gilbreth]&lt;/ref&gt;

== ಆಯ್ದ ಪ್ರಕಟಿತ ಕೃತಿಗಳು ==

* ''ಎ ಪ್ರೈಮರ್ ಆಫ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್'' (೧೯೧೨), ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಿ. ಗಿಲ್‌ಬ್ರೆತ್ ಜೊತೆ ಸಹ-ಲೇಖಕ. 
* ''ದಿ ಸೈಕಾಲಜಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್: ದಿ ಫಂಕ್ಷನ್ ಆಫ್ ದಿ ಮೈಂಡ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಾಲಿಂಗ್ ಮೆಥಡ್ಸ್ ಆಫ್ ಲೀಸ್ಟ್ ವೇಸ್ಟ್'' (೧೯೧೪). 
* ''ಮೋಷನ್ ಮಾಡೆಲ್ಸ್'' (೧೯೧೫) ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಿ. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ. 
* ''ಅನ್ವಯಿಕ ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನ; ಕೈಗಾರಿಕಾ ಸನ್ನದ್ಧತೆಗೆ ಸಮರ್ಥ ವಿಧಾನದ ಕುರಿತು ಪೇಪರ್‌ಗಳ ಸಂಗ್ರಹ.'' (೧೯೧೭) ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಿ. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ. 
* ''ಆಯಾಸ ಅಧ್ಯಯನ: ಮಾನವೀಯತೆಯ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಅನಗತ್ಯ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ನಿರ್ಮೂಲನೆ; ಚಲನೆಯ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ]'' (೧೯೧೬) ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಿ. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ &lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://archive.org/details/fatiguestudyeli01gilbgoog|title=Fatigue Study: The Elimination of Humanity's Greatest Unnecessary Waste: A First Step in Motion Study|last=Frank Bunker Gilbreth|last2=Lillian Moller Gilbreth|publisher=Sturgis and Walton Company|year=1916}}&lt;/ref&gt; ಅವರೊಂದಿಗೆ.
* ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಿ. ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ''ಅಂಗವಿಕಲರಿಗೆ ಮೋಷನ್ ಸ್ಟಡಿ'' (೧೯೨೦). 
* ''ದಿ ಕ್ವೆಸ್ಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಒನ್ ಬೆಸ್ಟ್ ವೇ: ಎ ಸ್ಕೆಚ್ ಆಫ್ ದಿ ಲೈಫ್ ಆಫ್ ಫ್ರಾಂಕ್ ಬಂಕರ್ ಗಿಲ್ಬ್ರೆತ್'' (೧೯೨೫).
* ''ದಿ ಹೋಮ್ ಮೇಕರ್ ಅಂಡ್ ಹರ್ ಜಾಬ್'' (೧೯೨೭).
* ''ನಾರ್ಮಲ್ ಲೈವ್ಸ್ ಫಾರ್ ದಿ ಡಿಸೇಬಲ್ಡ್'' (೧೯೪೮), ಎಡ್ನಾ ಯೋಸ್ಟ್ ಜೊತೆ
* ''ದಿ ಫೋರ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಇನ್ ಮ್ಯಾನ್‌ಪವರ್ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್'' (೧೯೪೭), ಆಲಿಸ್ ರೈಸ್ ಕುಕ್ ಜೊತೆ.
* ''ಮ್ಯಾನೇಜ್ಮೆಂಟ್ ಇನ್ ಹೋಮ್: ಹ್ಯಾಪಿಯರ್ ಲಿವಿಂಗ್ ಥ್ರೂ ಸೇವಿಂಗ್ ಟೈಮ್ ಅಂಡ್ ಎನರ್ಜಿ'' (೧೯೫೪), ಆರ್ಫಾ ಮೇ ಥಾಮಸ್ ಮತ್ತು ಎಲೀನರ್ ಕ್ಲೈಮರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ.
* ''ಆಸ್ ಐ ರಿಮೆಂಬರ್: ಆನ್ ಆಟೋಬಯೋಗ್ರಫಿ'' (೧೯೯೮), ಮರಣೋತ್ತರವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;0&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==

* {{Cite journal|last=Graham|first=Laurel D|year=1994|title=Critical Biography Without Subjects and Objects: An Encounter with Dr. Lillian Moller Gilbreth|journal=The Sociological Quarterly|volume=35|issue=4|pages=621–643|doi=10.1111/j.1533-8525.1994.tb00420.x}}
* {{Cite book|title=Managing On Her Own: Dr. Lillian Gilbreth and Women's Work in the Interwar Era|last=Graham|first=Laurel D.|publisher=Engineering &amp; Management Press|year=1998|isbn=978-0-89806-185-7|location=Norcross, Georgia}}
* {{Cite book|title=Indiana's 200: The People Who Shaped the Hoosier State|last=Gugin|first=Linda C.|last2=St. Clair|first2=James E.|publisher=Indiana Historical Society Press|year=2015|isbn=978-0-87195-387-2|location=Indianapolis|pages=131–33}}
* {{Cite journal|last=Lancaster|first=Jane|title=O Pioneer|journal=Brown Alumni Monthly|volume=96|issue=5|date=February 1996|url=http://brownalumnimagazine.com/storydetail.cfm?Id=541|accessdate=2002-09-23|archive-date=2002-09-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20020923121255/http://brownalumnimagazine.com/storyDetail.cfm?ID=541|url-status=dead}}
* {{Cite book|url=https://archive.org/details/makingtimelillia00lanc|title=Making Time: Lillian Moller Gilbreth, A Life Beyond 'Cheaper by the Dozen'|last=Lancaster|first=Jane|publisher=Northeastern University Press|year=2004|isbn=978-1-55553-612-1}}
* {{Cite book|url=https://archive.org/details/womenofsciencer000kass/page/157|title=Women of Science: Righting the Record|publisher=Indiana University Press|year=1990|isbn=0253208130|editor-last=Kass-Simon|editor-first=G.|location=Bloomington and Indianapolis|pages=[https://archive.org/details/womenofsciencer000kass/page/157 157–64]|chapter=Lillian Moller Gilbreth and the Rise of Modern Industrial Engineering|editor-last2=Farnes|editor-first2=Patricia}}
* {{Cite journal|last=Sullivan|first=Sherry|year=1995|title=Management's Unsung Theorist: An Examination of the Works of Lillian M. Gilbreth|journal=Biography|volume=18|pages=31–41|doi=10.1353/bio.2010.0256}}
* {{Cite journal|last=Weber|first=Catherine E. Forrest|title=Dr. Lillian Gilbreth and the One Best Way|journal=Traces of Indiana and Midwestern History|volume=9|issue=3|pages=38–45|publisher=[[Indiana Historical Society]]|location=Indianapolis|date=1997}}
* {{Cite book|title=Frank and Lillian Gilbreth: Critical Evaluations in Business and Management|last=Wood|first=Michael C.|publisher=Routledge|year=2003|isbn=978-0-415-30946-2|volume=1}}
* {{Cite book|title=American Women in Science|last=Yost|first=Edna|publisher=Frederick A. Stokes|year=1943|location=Philadelphia|chapter=Lillian Moller Gilbreth}}
* {{Cite book|title=Frank and Lillian Gilbreth, Partners for Life|last=Yost|first=Edna|publisher=Rutgers University Press|year=1949|location=Piscataway, New Jersey}}

== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ ==

* {{Cite book|title=The Writings of the Gilbreths|last=Gilbreth, Frank|last2=Lillian Gilbreth|publisher=Richard D. Irwin|year=1953|editor-last=William R. Spriegel|editor-link=William Spriegel|location=Homewood, Illinois|editor-last2=Clark E. Myers}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==
* Works by Lillian Moller Gilbreth at Project Gutenberg
* Works by or about Lillian Moller Gilbreth at Internet Archive
* [http://www.worksimp.com/articles/widening%20horizons%20-%20gilbreth.htm Widening Horizons - Dr. Lillian m. Gilbreth]
* [http://www.sdsc.edu/ScienceWomen/gilbreth.html Biography]
* [https://web.archive.org/web/20160507001347/http://collections.lib.purdue.edu/fa/pdf/Gilbreth_papers_MSP7.pdf Biography and Index to Purdue University Library's vast holdings of Gilbreth papers]
* [https://web.archive.org/web/20090330154758/http://blogs2.startribune.com/blogs/oldnews/archives/285 A 1955 newspaper interview with Gilbreth]
* {{Cite web|url=http://www.thegilbreths.com|title=The Gilbreths: An Extraordinary American Family}}, comprehensive family and professional history.
* [https://web.archive.org/web/20130730095648/http://invention.smithsonian.org/video/vid-popup.aspx?clip=1&amp;id=610 Podcast] (with [https://web.archive.org/web/20130404224958/http://invention.smithsonian.org/video/transcript.aspx?id=610 transcript] of interview with Gilbreth's biographer Jane Lancaster, from the Lemelson Center
* [https://www.reuther.wayne.edu/audio/by/title/gilbreth_keynote_speech Lillian Gilbreth Keynote Speech, Society of Women Engineers National Convention, 1957]
* [https://www.asme.org/topics-resources/content/lillian-moller-gilbreth]

[[ವರ್ಗ:Articles with hCards]]
[[ವರ್ಗ:ಮಹಿಳಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>dpc33y3xcdueobnnxplr549h0koncpe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>146719</id>
    <revision>
      <id>1306969</id>
      <parentid>1230417</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T20:07:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306969</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57931" sha1="31qfykah27e0tmr6gbep61e4r8th9ir" xml:space="preserve">{{Infobox scientist
| image             = Luther Burbank cph.3a00184.jpg
| birth_date        = {{birth date|1849|03|07}}
| birth_place       = ಲ್ಯಾಂಕಾಸ್ಟರ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್, ಯುಎಸ್‍
| death_date        = {{death date and age|1926|04|11|1849|03|07}}
| death_place       = ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾ, [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]], ಯುಎಸ್‍
| field             = ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ
| author_abbrev_bot = '''ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್'''
| spouses           = ಹೆಲೆನ್ ಕೋಲ್ಮನ್, ಎಲಿಜಬೆತ್ ವಾಟರ್ಸ್
| children          = 
| patrons = [[ಆಂಡ್ಯ್ರೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ]]
| signature         = Signature of Luther Burbank.png
}}
ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಮಾರ್ಚ್ ೭, ೧೮೪೯ - ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧, ೧೯೨೬)&lt;ref&gt;[http://invent.org/inductee-detail/?IID=21 Luther Burbank. Peach and Other Fruit. US Patent No. PP15. Inducted in 1986],  National Inventors Hall of Fame&lt;/ref&gt; ಒಬ್ಬ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ತೋಟಗಾರಿಕಾ ತಜ್ಞ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ೫೫ ವರ್ಷಗಳ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ೮೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ತಳಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳು, ಹೂವುಗಳು, ಧಾನ್ಯಗಳು, ಹುಲ್ಲು ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಅವರು ಸ್ಪೈನ್‍ಗಳಿಲ್ಲದ ಕಳ್ಳಿಯನ್ನು (ಜಾನುವಾರುಗಳ ಮೇವಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತ)&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ಸ್ಪೈನ್‌ಗಳಿಲ್ಲದ ಕಳ್ಳಿ |url=https://lutherburbank.org/about-us/specialty-gardens/spineless-cactus}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಪ್ಲಮ್‍ಕಾಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು.

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ತಳಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತಾ ಡೈಸಿ, ಬೆಂಕಿ ಗಸಗಸೆ (ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವೈಲ್ಡ್‌ಫ್ಲವರ್, ಪಾಪಾವರ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಕಮ್, ಇದನ್ನು ಬೆಂಕಿ ಗಸಗಸೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ), ''ಜುಲೈ ಎಲ್ಬರ್ಟಾ'' [[ಪೀಚ್ (peach)|ಪೀಚ್]], ''ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾ'' [[ಪ್ಲಮ್]], ''ಫ್ಲೇಮಿಂಗ್ ಗೋಲ್ಡ್'' ನೆಕ್ಟರೈನ್, ''ವಿಕ್ಸನ್'' [[ಪ್ಲಮ್]] (ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಎಡ್ವರ್ಡ್ ಜೆ. ವಿಕ್ಸನ್ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ), ಫ್ರೀಸ್ಟೋನ್ ಪೀಚ್ ಮತ್ತು ಬಿಳಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆರಿ ಸೇರಿವೆ. [[ವ್ಯತ್ಯಯನ]] ಒಳಗೊಂಡ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂಗಡ್ಡೆ, ಇದು ರಸ್ಸೆಟ್ ಬಣ್ಣದ ಚರ್ಮ ಹೊಂದಿದ್ದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದಕ್ಕೆ ''ರಸ್ಸೆಟ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂ'' ಎಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ಈ ದೊಡ್ಡ, ಕಂದು ಚರ್ಮದ, ಬಿಳಿ-ಮಾಂಸದ ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಪ್ರಮುಖ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯಾಗಿದೆ. ರಸ್ಸೆಟ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯನ್ನು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮಹಾ ಕ್ಷಾಮದ ನಂತರ [[ಐರ್ಲೆಂಡ್|ಐರ್ಲೆಂಡ್‍ನಲ್ಲಿನ]] ವಿನಾಶಕಾರಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಪ್ರಭೇದವನ್ನು ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳೆಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಆಲೂವಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ಇದು ಲೇಟ್ ಬ್ಲೈಟ್ ರೋಗ ನಿರೋಧಕವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ರಸ್ಸೆಟ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂ |url=https://lutherburbank.org/about-us/luther-burbank/burbank-potato}}&lt;/ref&gt;  ಲೇಟ್ ಬ್ಲೈಟ್ ಎಂಬುದು ಯುರೋಪಿನಾದ್ಯಂತ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯನ್ನು ಹರಡುವ ಮತ್ತು ನಾಶಪಡಿಸುವ ರೋಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಐರಿಷ್ ಜನರು ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಯಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಐರ್ಲೆಂಡ್‍ನಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಅವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{cite book|last1=Smith|first1=Jane S.|title=The Garden of Invention : Luther Burbank and the business of breeding plants|date=2010|publisher=Penguin Group|location=New York|isbn=978-0143116899|pages=1–2}}&lt;/ref&gt;

[[ಚಿತ್ರ:Luther_Burbank_on_the_Steps_of_his_Cabin_at_Sebastopol.jpg|alt=Luther_Burbank_on_the_Steps_of_his_Cabin_at_Sebastopol|thumb|ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್]]
[[ಚಿತ್ರ:Leucanthemum_x_superbum_'Becky'_in_NH.jpg|alt=Leucanthemum_x_superbum_'Becky'_in_NH|100x100px|thumb|ಶಾಸ್ತಾ ಡೈಸಿ]]
[[ಚಿತ್ರ:Russet_potato.jpg|alt=Russet_potato|100x100px|thumb|ರಸ್ಸೆಟ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂ]]
ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರು ಜನಿಸಿದ್ದು ಮಾರ್ಚ್ ೭ ೧೭೪೯, ಅಂದು [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ]] ಆರ್ಬರ್ ಡೇ ಎಂದು ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ಆರ್ಬರ್ ಡೇ |url=https://www.britannica.com/topic/Arbor-Day}}&lt;/ref&gt;

== ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ==

ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮ್ಯಾಸುಚುಸೆಟ್ಸ್‌ನ ಲ್ಯಾನಕಾಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಲ್ಯಾನಕಾಸ್ಟರ್‌ ಕೌಂಟಿ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪಡೆದರು. ಇವರು ತನ್ನ ತಾಯಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ತೋಟದಲ್ಲಿ ಹೂವಿನ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ಆನಂದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೮ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಅವರ ತಂದೆ ನಿಧನರಾದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.altiusdirectory.com/Society/luther-burbank.html|title=Luther Burbank, Biography|access-date=December 17, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20190330172312/http://www.altiusdirectory.com/Society/luther-burbank.html|archive-date=March 30, 2019|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ನಂತರ ಇವರು ಪಿತ್ರಾರ್ಜಿತವನ್ನು ಬಳಸಿ ಲುನೆನ್‌ಬರ್ಗ್ ಬಳಿ ೧೭ ಎಕರೆ ಜಮೀನನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು. ಹಾಗೂ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು $೧೫೦ ಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿ ಬಂದ ಹಣದಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸೆಂಟಾ ರೋಸಾಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು. ನಂತರ, ಇವರ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಸ್ಯಕ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ ರಸ್ಸೆಟ್ ಚರ್ಮವನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿ ಅದಕ್ಕೆ ರಸ್ಸೆಟ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಇಂದು ರಸ್ಸೆಟ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಲೂಗೆಡ್ಡೆಯು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಬೆಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಆಲೂಗಡ್ಡೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಹಾಗು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಲು ಕಾರಣವೇನೆಂದರೆ ಇದು ಇತರೆ ವಿಧದ [[ಆಲೂಗಡ್ಡೆ|ಆಲೂಗಡ್ಡೆಗಳಂತೆ]] ಸುಲಭವಾಗಿ ಕೆಡುವುದಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://app.studiesweekly.com/online/publications|title=Luther Burbank, California Studies Weekly|access-date=May 26, 2021|archive-url=https://app.studiesweekly.com/online/publications/127820/units/128059/articles/154771|archive-date=May 27, 2021}}&lt;/ref&gt; [[ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನಾಲ್ಡ್ಸ್‌ (ಪಾಸ್ಟ್‌ಫುಡ್ ರೆಸ್ಟೋರಂಟ್)|ಮ್ಯಾಕ್‌ಡೊನಾಲ್ಡ್ಸ್‌‍ನ]] ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು [[ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯ ಉಪ್ಪೇರಿ|ಫ್ರೆಂಚ್ ಫ್ರೈಸ್‍ಗಳನ್ನು]] ಈ ಆಲೂಗಡ್ಡೆಯಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೋಮ್ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನ |url=https://en.wikipedia.org/wiki/Luther_Burbank_Home_and_Gardens}}&lt;/ref&gt;

ಸೆಂಟಾ ರೋಸಾದಲ್ಲಿ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ೪ ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ ಅಲ್ಲಿ [[ಹಸಿರುಮನೆ]], ನರ್ಸರಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಜಾಗಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ಅಲ್ಲಿಯೆ ಸಸ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ [[ಅಡ್ಡತಳಿಯೆಬ್ಬಿಕೆ]] ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ಡಾರ್ವಿನ್]] ರವರ &quot;ದ ವೇರಿಯೇಶನ್ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಪ್ಲಾಂಟ್ಸ್ ಅಂಡರ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಿಕೇಶನ್&quot; ನಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಸೈಟ್ ಈಗ ನಗರದ ಉದ್ಯಾನವನ, ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೋಮ್ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡನ್ಸ್ ಆಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಅವರು ಹತ್ತಿರದ ಪಟ್ಟಣವಾದ ಸೆಬಾಸ್ಟೋಪೋಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಡ್ ರಿಡ್ಜ್ ಫಾರ್ಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ೧೮ ಎಕರೆ (೭.೩ ಹೆಕ್ಟೇರ್) ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wschs-grf.pon.net/bef.htm|title=Gold Ridge Luther Burbank's Experiment Farm&lt;!-- Bot generated title --&gt;|access-date=March 14, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20080821034433/http://www.wschs-grf.pon.net/bef.htm|archive-date=August 21, 2008|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; 

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಸಸ್ಯದ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಚಿರಪರಿಚಿತರಾದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ೧೮೯೩ ರ &quot;ನ್ಯೂ ಕ್ರಿಯೇಷನ್ಸ್ ಇನ್ ಫ಼್ರೂಟ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಫ಼್ಲವರ್ಸ್&quot; ಹಾಗೂ ತೃಪ್ತ ಗ್ರಾಹಕರ ಬಾಯಿ ಮಾತಿನ ಮೂಲಕ ಹಾಗೂ ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಮೊದಲ ದಶಕದುದ್ದಕ್ಕೂ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿಸಿದವು.

ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್ ನರ್ಸರಿಸ್ &amp; ಆರ್ಚರ್ಡ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ರುಚಿಕರವಾದ ಸೇಬನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book|title=200 Years and Growing: The Story of Stark Bro's Nurseries &amp; Orchards Co.|last=Zotta|first=LeAnn|publisher=IngramSpark|year=2015}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಕ್ಯಾಲಿಕ್ಸ್ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಐದು ಉಬ್ಬುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉದ್ದವಾದ ಹಣ್ಣು. ವಿಚಿತ್ರ ಆಕಾರದ ಸೇಬು ಮರಗಳು, ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗ್ರಾಫ್ಟರ್ ಮತ್ತು ಬುಡ್ಡರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಿತು. ಅವರು ಹೊಸ ರುಚಿಕರ ತಳಿಯನ್ನು &quot;ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ರುಚಿಯ ಸೇಬು&quot; ಎಂದು ಕರೆದರು.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Stark|first=Clarence|date=1913|title=Stark Delicious: The World's Best Apple|url=https://archive.org/stream/CAT31294322/CAT31294322_djvu.txt|journal=Stark Bro's Nurseries &amp; Orchards Catalog|access-date=May 18, 2016}}&lt;/ref&gt; ೧೮೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ಸ್, ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರ ಅದ್ಭುತವಾದ ಹೊಸ ರೀತಿಯ ಹಣ್ಣುಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅಂತಸ್ತಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಕೆಲಸದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವ ದೂರದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರಲ್ಲಿ ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಮೆಕ್ಡೊವೆಲ್ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಒಬ್ಬರು, ಅವರು [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾಕ್ಕೆ]] ಹೋಗಿ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರನ್ನು ಹುಡುಕಿದರು. ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾದಲ್ಲಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೇಳಿದ್ದು ಸರಿ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ವಿಮರ್ಶಕರು ತಪ್ಪು ಎಂದು ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್‌ಗೆ ಮನವರಿಕೆಯಾಯಿತು. ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್‌ಗೆ ಬಹಳ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಯಾಗುವಂತೆ, ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವ ಮತ್ತು ಸ್ವತಃ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಬೀಜ ಮತ್ತು ನರ್ಸರಿ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಅವರು ನೋಡಿದರು. ಈ ಅಲ್ಪ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಎಂದಿಗೂ ತನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು.

ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ಗೆ ಹೇಳಿದರು: &quot;ನರ್ಸರಿ ವ್ಯವಹಾರದಲ್ಲಿ ನೀವು ನಿಜವಾದ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ನಿಮ್ಮ ಹೃದಯವು ಅದರಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನೀವು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಹೈಬ್ರಿಡೈಸಿಂಗ್ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ನೀವು ಮುಂದುವರಿಸಿದರೆ, ನೀವು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನೀವು ಬಹಳ ದೂರ ಹೋಗುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. ನಿಮ್ಮ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು, ನೀವು ನನಗೆ ತೋರಿಸಿದ ಈ ಮೂರು ಹೊಸ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ನೀವು ನನಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದರೆ ನಮ್ಮ ಕಂಪನಿ ನಿಮಗೆ $ ೯,೦೦೦ ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಾಗ್ಗೆ ತನ್ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಕುಟುಂಬದ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಸಸ್ಯ ತಳಿಗಾರರಿಗೆ ಪೇಟೆಂಟ್ ಶಾಸನವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಸೀನಿಯರ್ ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಅವರು ನಂತರ ಥಾಮಸ್ ಎಡಿಸನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು.&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Janick|first=Jules|date=February 2015|title=Luther Burbank: Plant Breeding Artist, Horticulturist, and Legend|url=https://hort.purdue.edu/newcrop/pdfs/burbank-ashs-2015.pdf|journal=HortScience|access-date=May 18, 2016}}&lt;/ref&gt; ಕ್ಲಾರೆನ್ಸ್‌ನ $೯,೦೦೦ ಮೌಲ್ಯದ ಸಹಾಯದ ಜೊತೆಗೆ, ಲೂಥರ್ ಅವರು ''ದಿ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸೊಸೈಟಿ'' ಎಂಬ ಅಭಿಮಾನಿ ಸಂಘವನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://library.duke.edu/digitalcollections/broadsides_bdsca10056/|title= Luther Burbank Society roster|date=1912|website=Duke University Libraries - Digital Collections|publisher=Luther Burbank Society| access-date= May 18, 2016}}&lt;/ref&gt; ಈ ಗುಂಪು ಅವರ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಮತ್ತು ಅವರ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಬದುಕಲು ಕೆಲವು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.

೧೯೦೪ ರಿಂದ ೧೯೦೯ ರವರೆಗೆ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಶನ್‍ನಿಂದ ಹೈಬ್ರಿಡೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಹಲವಾರು ಅನುದಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಕಾರ್ನೆಗೀ ಸ್ವತಃ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{cite encyclopedia|url=http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3468300282.html|title=Luther Burbank|encyclopedia=encyclopedia.com}}&lt;/ref&gt;

ಜಠರಕರುಳಿನ ತೊಡಕುಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆಗಳು ಲೂಥರ್ ಅವರ ಸಾವಿಗೆ ಮುಂಚಿನ ಕೊನೆಯ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದವು, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಹೃದಯ ವೈಫಲ್ಯದಿಂದ ಉಂಟಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ತಿಳಿಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧, ೧೯೨೬ ರಂದು ಅವರು ನಿಧನರಾದಾಗ ಅವರ ಹಾಸಿಗೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ (ಅವರ ಪತ್ನಿ) ಮತ್ತು ಅವರ ಸಹೋದರಿ ಇದ್ದರು. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞನನ್ನು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾದಲ್ಲಿನ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೋಮ್ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೆಬನಾನ್‍ನ ದೈತ್ಯ ದೇವದಾರು ಮರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗದ ಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಜೀವನವು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಯಾರು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಉದ್ಭವಿಸಿತು, ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಅನೇಕರು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೨೬ ರಲ್ಲಿ ಸಾಯುವ ಮೊದಲು, ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದರು:

&quot;ನನಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಭವಿಸಿದರೆ, ನೀವು ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತು ಕೆಲಸವನ್ನು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ನೀವು ಅದನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅದರೊಂದಿಗೆ ಮುಂದುವರಿಯಲು ಸಜ್ಜುಗೊಂಡ ಒಂದು ಡಜನ್ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿಲ್ಲ; ಅವೆಲ್ಲವುಗಳಲ್ಲಿ, ನಿಜವಾಗಿಯೂ ನಾನು ಯೋಚಿಸುವ ಒಂದೇ ಒಂದು ವಿಷಯವಿದೆ, ಅದು ಅದರ ಗರಿಷ್ಠ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.&quot;

ಅವರು ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್ ನರ್ಸರಿಸ್ &amp; ಆರ್ಚರ್ಡ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದರು. ಸಸ್ಯಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್‍ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿವೆಯೇ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವಾದಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ ಹಣ, ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಸ್ತಿ, ರಿಯಲ್ ಎಸ್ಟೇಟ್, ಡಜನ್‍ಗಟ್ಟಲೆ ಪುರಸಭೆಯ ಯುಟಿಲಿಟಿ ಬಾಂಡ್‍ಗಳು - ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅಮೂಲ್ಯ ಬೀಜಗಳು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಎಲಿಜಬೆತ್‍ಗೆ ಬಿಟ್ಟರು.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ಎಲಿಜಬೆತ್ ಮೊದಲು ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಫೋರ್ಡ್ ಮತ್ತು ಬರ್ಕ್ಲಿ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಎರಡೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೋರಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಆ ಲಾಭಗಳು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ಬರದಿದ್ದಾಗ ಸ್ಟಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಶ್ರೀಮತಿ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೩, ೧೯೨೭ ರಂದು ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಆಸ್ತಿಗಳಿಂದ ತಮಗೆ ಬೇಕಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಒಪ್ಪಂದ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಒಪ್ಪಂದವು ವ್ಯವಹಾರದ ಹೆಸರಿನ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೬, ೧೯೨೭ ರ ಒಪ್ಪಂದವು ಸೆಬಾಸ್ಟೋಪೋಲ್‍ನಲ್ಲಿ (ರಾಯಲ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಾಡಾಕ್ಸ್ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ) ಹಣ್ಣುಗಳೊಂದಿಗೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳದ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ೧೦ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಗೆ ನವೀಕರಣದ ಹಕ್ಕು ಇತ್ತು. ತೆರಿಗೆ ರಸೀದಿಗಳು ಶ್ರೀಮತಿ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ಗೆ $ ೨೭,೦೦೦ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ (ಆದರೆ ಎಂದಿಗೂ ಮಾರಾಟವಾಗದ) ಅತ್ಯಾಕರ್ಷಕ ಹೊಸ ರೀತಿಯ ಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳಲ್ಲಿ ೧೨೦ ರೀತಿಯ ಪ್ಲಮ್‍ಗಳು, ೧೮ ಪೀಚ್‍ಗಳು, ೨೮ ಸೇಬುಗಳು, ೫೦೦ ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಗುಲಾಬಿಗಳು, ೩೦ ಚೆರ್ರಿಗಳು, ೩೪ ಪೇರಳೆಗಳು, ೫೨ ಗ್ಲಾಡಿಯೋಲಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಅನೇಕವು ಸೇರಿವೆ. ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್ ನಂತರ ತಮ್ಮ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್‍ನ ಈ ಅನೇಕ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

೧೯೩೧ ರವರೆಗೆ, ಎಕ್ಸ್ಪೆರಿಮೆಂಟ್ ಫಾರ್ಮ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಶಿಥಿಲಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಆದ್ದರಿಂದ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್ ಅತ್ಯಂತ ಭರವಸೆಯ ಹಣ್ಣು, ಕಾಯಿ ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಪೊದೆಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಲು ದೂತರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳು, ತರಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳನ್ನು ಬರ್ಪಿ ಸೀಡ್ ಕಂಪನಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರು. ನಂತರದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಎಲಿಜಬೆತ್ ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಸಹೋದರರೊಂದಿಗೆ ೧೬ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳಿಗೆ ಪೇಟೆಂಟ್ ಪಡೆಯಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಪೇಟೆಂಟ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಮೃತ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರನ್ನು ಎಲಿಜಬೆತ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರು &quot;ಆವಿಷ್ಕಾರಕ&quot; ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಶ್ರೀಮತಿ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಕೊನೆಗೊಳಿಸಿದರು. 

ಶ್ರೀಮತಿ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಂತರ ಉಪವಿಭಾಗಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉದ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಚದುರಿಸಿದರು. ಅವರು ಉಳಿದ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು (ಮನೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರುಮನೆ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ) ತರಬೇತಿ ಮೈದಾನವಾಗಿ ಬಳಸಲು ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾ ಜೂನಿಯರ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ೧೯೫೪ ರವರೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಿತು (ಜೆ. ಬಿ. ಕೀಲ್ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಾಗಿ ಉಳಿದರು). ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ನಗರವು ಆಸ್ತಿಯ ಮಾಲೀಕತ್ವವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು (ಅದನ್ನು ಇಂದು ಅದು ಮುಕ್ತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನವಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ). ಈ ಉದ್ಯಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳ್ಳುರಹಿತ ಗುಲಾಬಿ, ಸ್ಪೈನ್‍ಗಳಿಲ್ಲದ ಕಳ್ಳಿ, ಕಾಮನಬಿಲ್ಲು ಜೋಳ, ಹೈಬ್ರಿಡ್ ಹಿಪ್ಪುನೇರಳೆ ಮರ (ಇದು ಅಮೇರಿಕನ್ ರೇಷ್ಮೆ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಲೂಥರ್ ಭಾವಿಸಿದ್ದರು) ಮತ್ತು ಅವರ ಕೆಂಪು ದಹನ ಸಸ್ಯ (ಯುಯೋನಿಮಸ್ ಅಲಟಸ್) ಸೇರಿವೆ.

=== ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತಳಿಗಳು ===
[[ಚಿತ್ರ:LutherBurbankSpinelessCactus.JPG|alt=LutherBurbankSpinelessCactus|thumb|321x321px|ಸ್ಪೈನ್‌ಗಳಿಲ್ಲದ ಕಳ್ಳಿ ಗಿಡದ ಜೊತೆ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಚಿತ್ರ]]
ನೂರಾರು ಹೊಸ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು (ಪ್ಲಮ್, ಪೇರಳೆ, ಒಣದ್ರಾಕ್ಷಿ, ಪೀಚ್, ಬ್ಲಾಕ್ಬೆರ್ರಿ, ರಾಶ್ಬೆರಿ); ಆಲೂಗಡ್ಡೆ, ಟೊಮೇಟೊ; ಅಲಂಕಾರಿಕ ಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;ABA_hon_mem&quot;&gt;{{cite journal |last1=Stansfield |first1=William D. |title=Luther Burbank: Honorary Member of the American Breeders' Association |journal=Journal of Heredity |date=March 2006 |volume=97 |issue=2 |pages=95–99 |doi=10.1093/jhered/esj015|pmid=16489147 |doi-access=free }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.thehenryford.org/explore/stories-of-innovation/what-if/luther-burbank/|title= What If a Potato Could Change Agriculture |publisher= The Henry Ford|website= thehenryford.org|language=en|access-date=June 11, 2019}}&lt;/ref&gt;

'''ಹಣ್ಣುಗಳು'''
{{columns-list|colwidth=12em|
* ೧೧೩ [[ಪ್ಲಮ್]] ಮತ್ತು [[ಒಣದ್ರಾಕ್ಷಿ]]
* ೬೯ ನಟ್ಸ್ 
* ೩೫ ಹಣ್ಣು ಕೊಡುವ [[ಕಳ್ಳಿ ಗಿಡ|ಕಳ್ಳಿ]]
* ೧೬ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‍ಬೆರಿ
* ೧೩ [[ರಾಸ್‍ಬೆರಿ]]
* ೧೧ ಕ್ವಿನ್ಸ್
* ೧೧ ಪ್ಲಮ್‌ಕಾಟ್‌
* ೧೦ [[ಚೆರಿ]]
* ೧೦ [[ಸ್ಟ್ರಾಬೆರಿ]]
* ೧೦ [[ಸೇಬು]]
* ೮ [[ಪೀಚ್ (peach)|ಪೀಚ್]]
* ೬ [[ಚೆಸ್ನಟ್ ಮರ|ಚೆಸ್ನಟ್]]
* ೪ [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ]]
* ೪ [[ಮರಸೇಬು]]
* ೩ [[ಅಖ್ರೋಟ್]]
* ೨ [[ಅಂಜೂರ]]
* ೧ [[ಬಾದಾಮಿ (ಪದಾರ್ಥ)|ಬಾದಾಮಿ]]
}}

''' ಧಾನ್ಯಗಳು, ಹುಲ್ಲು, ಮೇವು'''
* ೯ ವಿಧಗಳು

'''ತರಕಾರಿಗಳು'''
* ೨೬ ವಿಧಗಳು

'''ಅಲಂಕಾರಿಕ ವಸ್ತುಗಳು'''
* ೯೧ ವಿಧಗಳು

[[ಚಿತ್ರ:Luther_Burbank_-_Burbank_cherries.jpg|alt=Luther_Burbank_-_Burbank_cherries|150x150px|thumb|left|ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಚೆರ್ರಿ]]
ಈ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಚೆರ್ರಿಗಳ ಛಾಯಾಚಿತ್ರ ತೆಗೆಯುವ ಮೊದಲು ಎರಡು ಬಾರಿ ಖಂಡದಾದ್ಯಂತ ರವಾನಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಚೆರ್ರಿ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಇರುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಗಾತ್ರದ ಏಕರೂಪತೆ ಮತ್ತು ಘನಾಕೃತಿಯ ರೂಪ ಹೊಂದಿದ್ದು ಇದು ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾದ ಚೆರ್ರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಚೆರ್ರಿ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಹಾಗು ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಚೆರ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಚೆರ್ರಿ ಇದಾಗಿದೆ.

ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಅವರ ವಿಧಾನವು ಸರಳವೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಒಂದು ಜಾತಿಯ ೧೦,೦೦೦ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಅದರಿಂದ ಅವರು ೫೦ ಮೊಳಕೆ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Whitman|first=John|title=The Psychic Power of Plants |date=1974-12-03|publisher=New American Library |isbn=0451062531 }}&lt;/ref&gt; ಆಯ್ದ ಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ, ಅವರು ಇನ್ನೂ ೧೦,೦೦೦ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಅವರು ಬಯಸಿದ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವವರೆಗೆ ಆಯ್ದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿದ್ದರು.
ಇವರ ಈ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದಾಗಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೨೫ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ನಂತರ ಫಲ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ ಚೆಸ್ಟ್ನಟ್ ಮರಗಳು ಈಗ ಕೇವಲ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫಲವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತವೆ.&lt;ref&gt;{{cite web| url= https://calisphere.org/item/1c816752984d091cc0ba2704cfd2df14/ |title= Image: Chestnut tree| website= calisphere.org| publisher= | date= | access-date= October 7, 2022}}&lt;/ref&gt; ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿರುವ ರಸಭರಿತವಾದ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ಲಮ್, ಸ್ಪೈನ್‍ಗಳಿಲ್ಲದ ಕಳ್ಳಿ,&lt;ref&gt;{{cite web| url= http://www.lutherburbank.org/about-us/specialty-gardens/spineless-cactus | title= Spineless Cactus | website= lutherburbank.org| publisher=  Luther Burbank Home &amp; Gardens | date= | access-date= October 7, 2022}}&lt;/ref&gt; ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕ್ಯಾಲಾ ಲಿಲ್ಲಿ&lt;ref&gt;{{Cite journal| last1= Anderson| first1= Neil O.|last2=Olsen|first2=Richard T.|date=2015-02-01|title=A Vast Array of Beauty: The Accomplishments of the Father of American Ornamental Breeding, Luther Burbank |url= https://journals.ashs.org/hortsci/view/journals/hortsci/50/2/article-p161.xml|journal=HortScience|language=en-US|volume=50|issue=2|pages=161–188|doi=10.21273/HORTSCI.50.2.161|issn=0018-5345|doi-access=free}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ಅನೇಕ ಸೃಷ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

=== ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು===
ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರು ಕೆಲ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಂದ ಟೀಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾದರು ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಸಸ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಉಪಯುಕ್ತ ಸಸ್ಯಗಳ ತಳಿಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಅವರ ಮುಖ್ಯ ಆಸಕ್ತಿಯಾಗಿತ್ತು. ಪರ್ಡ್ಯೂ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಜೂಲ್ಸ್ ಜಾನಿಕ್, ೨೦೦೪ ರ ವರ್ಲ್ಡ್ ಬುಕ್ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾದಲ್ಲಿ &quot;ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರನ್ನು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ&quot; ಎಂದು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಗೆಳೆಯರ ಮಾನದಂಡಗಳ ಪ್ರಕಾರ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗದಿದ್ದರೂ, ಅವರ ದಾಖಲೆಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕೊರತೆಯು ಅವರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಯುಗದಲ್ಲಿ ತಳಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ವಿತರಿಸುವ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಅವರ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದವು, ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರ ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ರಕ್ಷಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರು ದಾಖಲಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗರೂಕರಾಗಿರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಅವರ ದಾಖಲೆಗಳು ಸುಸಂಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲದಿರಬಹುದು ಏಕೆಂದರೆ ತೋಟದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸಮಯವು ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯಯುತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಭಾವಿಸಿದರು, ಪ್ರತಿ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ದಾಖಲೆ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲಿಲ್ಲ.

೧೮೯೩ ರಲ್ಲಿ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ಕೆಲವು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪ್ರಭೇದಗಳ ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳು ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸೃಷ್ಟಿಗಳು ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಿದೆ.

ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವಾರು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಎಂಟು ಸಂಪುಟಗಳ ''ಹೌ ಪ್ಲಾಂಟ್ಸ್ ಆರ್ ಟ್ರೈನ್ಡ್ ಟು ವರ್ಕ್ ಫಾರ್ ಮ್ಯಾನ್'' (೧೯೨೧), ''ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಯರ್ಸ್'' (ವಿಲ್ಬರ್ ಹಾಲ್, ೧೯೨೭), ''ಪಾರ್ಟ್ನರ್ ಆಫ್ ನೇಚರ್'' (೧೯೩೯), ಮತ್ತು 12 ಸಂಪುಟಗಳ ''[[:en:Luther Burbank: His Methods and Discoveries, Their Practical Application|ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್: ಹಿಸ್ ಮೆಥಡ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಡಿಸ್ಕವರಿಸ್ ಅಂಡ್ ದೆಯರ್‌ ಪ್ರಾಕ್ಟಿಕಲ್‍ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‍]]'' ಸೇರಿವೆ.

== ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ ==
ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ ಅವರು ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಕೌಶಲ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅವರ ನಮ್ರತೆ, ಔದಾರ್ಯ ಮತ್ತು ದಯೆಯ ಮನೋಭಾವಕ್ಕಾಗಿ ಕೂಡ ಪ್ರಶಂಸೆಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;Smith, Jane S 2009&quot;&gt;Smith, Jane S. &quot;Prologue.&quot; The Garden of Invention: Luther Burbank and the Business of Breeding Plants. New York: Penguin, 2009. Print.&lt;/ref&gt; ಅವರು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು, ಅದಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ನೀಡಿ ಬಡ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡು‌ತ್ತಿದ್ದರು.

ಅವರು ಎರಡು ಬಾರಿ ವಿವಾಹವಾದರು: ೧೮೯೦ ರಲ್ಲಿ ಹೆಲೆನ್ ಕೋಲ್ಮನ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು, ಈ ವೈವಾಹಿಕ ಸಂಬಂಧ ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ ವಿಚ್ಛೇದನದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು; ಮತ್ತು ೧೯೧೬ ರಲ್ಲಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ ವಾಟರ್ಸ್‌ರವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುತ್ತಾರೆ, ಇವರಿಗೆ ಸ್ವಂತ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಮಗಳನ್ನು ದತ್ತು ಪಡೆದಿದ್ದರು.

=== ಮರಣ ===
[[ಚಿತ್ರ:Paul_Stark_Sr._pays_his_respects_at_Luther_Burbank's_gravesite.jpg|alt=Paul_Stark_Sr._pays_his_respects_at_Luther_Burbank's_gravesite|thumb|220x220px|ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೋಮ್ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ದೈತ್ಯ ಸೀಡರ್]]
೧೯೨೬ ರ ಮಾರ್ಚ್ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಹೃದಯಾಘಾತ|ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ]] ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು [[ಜಠರಗರುಳು ವ್ಯೂಹ]] ತೊಂದರೆಗಳಿಂದ ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದರು. ನಿರಂತರ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಬಿಕ್ಕಳಿಸುವಿಕೆಯು ಲೂಥರ್ ಅವರನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತ್ತು, ಕೊನೆಗೆ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧, ೧೯೨೬ ರಂದು ೭೭ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೃದಯಾಘಾತದಿಂದ ನಿಧನರಾದರು.&lt;ref name=&quot;Freethought Today&quot;&gt;{{Cite web |url=https://ffrf.org/component/k2/item/18437-i-am-an-infidel |title=I Am An Infidel |last=Barker |first=Dan |author-link=Dan Barker |date=August 1993 |publisher=[[Freedom From Religion Foundation]] |work=[[Freethought Today]] |access-date=November 8, 2019}}&lt;/ref&gt; ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧, ೧೯೨೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಣಿಸಿದಾಗ ಅವರ ಹಾಸಿಗೆಯ ಬಳಿ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಎಲಿಜ಼ಬೆತ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಹೋದರಿ ಇದ್ದರು. ಇವರ ದೇಹವನ್ನು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸೆಂಟಾ ರೋಸಾದಲ್ಲಿನ ''ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೋಮ್ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ದೈತ್ಯ ಸೀಡರ್‌ನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಗುರುತು ಹಾಕದ ಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=ಸ್ಟಾರ್ಕ್ ಬ್ರೋಸ್ ನರ್ಸರಿ |url=https://www.starkbros.com/}}&lt;/ref&gt;

==ಪರಂಪರೆ==
[[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ]] ಆರ್ಬರ್ ದಿನವನ್ನು ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನವಾದ ಮಾರ್ಚ್ ೭ ರಂದು ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಖ್ಯಾತಿ ಮತ್ತು ಮೆಚ್ಚುಗೆಯು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾನವರ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಜನರು ನೋಡುವ ವಿವಿಧ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಪಂಚದೊಂದಿಗಿನ ನಮ್ಮ ಸಂಪರ್ಕದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯ ಕುಶಲತೆಯಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಯಾದ ಹಲವಾರು ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ..&lt;ref name=&quot;Smith, Jane S 2009&quot;/&gt; ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರ ಕೆಲಸವು ಅವರ ಮರಣದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ೧೯೩೦ ರ ಸಸ್ಯ ಪೇಟೆಂಟ್ ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಈ ಶಾಸನವು ಹೊಸ ರೀತಿಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಪೇಟೆಂಟ್ ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿತು (ಗೆಡ್ಡೆ-ಪ್ರಸರಣ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ).  

೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಯಾನ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಕೋಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಫ್ರಿಡಾ ಕಹ್ಲೋ ಅವರು, ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರು ಮರವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತಿರುವ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.fridakahlo.org/portrait-of-luther-burbank.jsp|title=Portrait of Luther Burbank, 1931 - by Frida Kahlo|website=Henri Matisse}}&lt;/ref&gt;

೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ಅಂಚೆ ಸೇವೆಯು ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಗೌರವಿಸುವ ೩-ಸೆಂಟ್ ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Stamp Series |publisher=United States Postal Service |url=http://beyondtheperf.com/stamp-series |access-date=September 2, 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130810160707/http://beyondtheperf.com/stamp-series |archive-date=August 10, 2013}}&lt;/ref&gt;

೧೯೮೬ ರಲ್ಲಿ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರನ್ನು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ವೆಂಟರ್ಸ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್‍ಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾ ಡೌನ್ ಟೌನ್‍ನಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೋಮ್ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಈಗ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೆಗ್ಗುರುತಾಗಿ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನ ಗೋಲ್ಡ್ ರಿಡ್ಜ್ ಎಕ್ಸ್ಪೆರಿಮೆಂಟ್ ಫಾರ್ಮ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸೆಬಾಸ್ಟೋಪೋಲ್ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾದಿಂದ ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನೋಂದಣಿಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಜನಿಸಿದ ಮನೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಉದ್ಯಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೆನ್ರಿ ಫೋರ್ಡ್ ಮಿಚಿಗನ್‍ನ ಡಿಯರ್ಬಾರ್ನ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇದು ಗ್ರೀನ್ಫೀಲ್ಡ್ ವಿಲೇಜ್‍ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.

ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಇವು ಸೇರಿವೆ:
* ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ದಿ ಆರ್ಟ್ಸ್, ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸೌಲಭ್ಯ
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸ್ಯಾಕ್ರಮೆಂಟೊದಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್
* ಟೆಕ್ಸಾಸ್‍ನ ಸ್ಯಾನ್ ಆಂಟೋನಿಯೊದಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸ್ಯಾನ್ ಜೋಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್
* ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್‌ನ ಲ್ಯಾಂಕಾಸ್ಟರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಿಡಲ್ ಸ್ಕೂಲ್
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಹೈಲ್ಯಾಂಡ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಿಡಲ್ ಸ್ಕೂಲ್
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್‍ನಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಿಡಲ್ ಸ್ಕೂಲ್
* ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ, ಮಿಲ್ವಾಕೀ, ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾದಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ
* ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ, ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಲಿನಾಯ್ಸ್
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಲಾಂಗ್ ಬೀಚ್‍ನಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಮರ್ಸೆಡ್‍ನಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಾಲೆ
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಮೊಡೆಸ್ಟೊದಲ್ಲಿರುವ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಲಿಮೆಂಟರಿ ಶಾಲೆ
* ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‍ನ ಮರ್ಸರ್ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಾರ್ಕ್ 
* ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಆರ್ಟೆಸಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಎಲಿಮೆಂಟರಿ ಶಾಲೆ
* ಜನಗಣತಿ-ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್, ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್
* ಜನಗಣತಿ-ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಾಂಟಾ ಕ್ಲಾರಾ ಕೌಂಟಿ, ಸಿಎ
* ಜನಗಣತಿ-ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್, ಇಲಿನಾಯ್ಸ್
* ಜನಗಣತಿ-ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಸ್ಥಳ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್, ಅಲಬಾಮಾ
* ಲೂಥರ್ ಬರ್ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸೇವಿಂಗ್ಸ್, ಸಾಂಟಾ ರೋಸಾ ಮೂಲದ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

==ಮತ್ತಷ್ಟು ಓದಿ==
{{Refbegin}}
* {{cite journal |last=Bailey |first=Liberty H. |date=August 1901 |title=A Maker of New Fruits and Flowers: How Luther Burbank Breeds New Varieties of Plants on His California Farm |journal=[[World's Work|The World's Work: A History of Our Time]] |volume=II |pages=1209–1214 |url= https://books.google.com/books?id=IF6tNZnhO7wC&amp;pg=PA1209|access-date=July 9, 2009 }}
*Burbank, Luther. [http://hearth.library.cornell.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?sid=ee2702066663ae4e729bbb6c9e6f63d9&amp;idno=4765397 &quot;The Training of the Human Plant&quot;]. Century Magazine, May 1907.
*{{cite book|title=The Garden of Invention: Luther Burbank and the Business of Breeding Plants|first=Jane S.|last=Smith|publisher=[[Penguin Group (USA)]]|year=2009|isbn=978-1-59420-209-4|url-access=registration|url=https://archive.org/details/gardenofinventio0000smit}}
*Burbank, Luther. ''The Canna and the Calla: and some interesting work with striking results''. Paperback {{ISBN|978-1-4147-0200-1}}
*Burbank, Luther with Wilbur Hall, ''Harvest of the Years''. This is Luther Burbank's autobiography published after his death in 1926.
*Burbank, Luther. 1939.''An Architect of Nature''. Same details as ref. above, publisher: Watts &amp; Co. (London) 'The Thinker's Library, No.76'
*Burt, Olive W. ''Luther Burbank, Boy Wizard''. Biography published by Bobbs-Merrill in 1948 aimed at intermediate level students.
*Anderson, N. O., &amp; Olsen, R. T. (2015). [https://api.elsevier.com/content/abstract/scopus_id/84923121568 ''A vast array of beauty: The accomplishments of the father of American ornamental plant breeding, Luther Burbank.''] HortScience, 50(2), 161–188. 
*Dreyer, Peter, ''A Gardener Touched With Genius The Life of Luther Burbank'', # L. Burbank Home &amp; Gardens; New &amp; expanded edition (January 1993), {{ISBN|0-9637883-0-2}}
*Kraft, K. ''Luther Burbank, the Wizard and the Man''. New York : Meredith Press, 1967 ASIN: B0006BQE6C
*Pandora, Katherine. &quot;Luther Burbank&quot;. American National Biography. Retrieved on 2006-11-16.
*Yogananda, Paramahansa. ''Autobiography of a Yogi''. Los Angeles : Self-Realization Fellowship,  1946 {{ISBN|0-87612-083-4}}
*{{cite journal |author1= Harte, Bret |date=September 1903 |title=King of Horticulture |journal=Overland Monthly |volume=XLII |pages=226–233 |url=https://books.google.com/books?id=8WI4AAAAIAAJ&amp;pg=RA6-PA226 }}
*Tuomey, Honoria. [https://books.google.com/books?id=KG8LAQAAIAAJ&amp;q=R.+P.+Tuomey%22%27%27Luther&amp;pg=PA668 ''Burbank, Scientist''.&quot;] Out West magazine, September 1905. pages 201–222. illustrated.
{{Refend}}

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
{{Commons category|Luther Burbank}}
* [http://www.worldcat.org/search?q=Luther+Burbank&amp;fq=ap%3A%22burbank%2C+luther%22&amp;qt=facet_ap%3A A complete bibliography of books by and about Luther Burbank on WorldCat.]
*[http://www.lutherburbank.org Luther Burbank Home and Gardens official website]
*[http://invent.org/inductee-detail/?IID=21 National Inventors Hall of Fame profile]
*[http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/PUBLICAT/Cactusnt/cactus3.htm UN report on spineless cactus cultivation in Tunisia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924043858/http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/PUBLICAT/Cactusnt/cactus3.htm |date=September 24, 2015 }}
*[https://web.archive.org/web/20131014015412/http://score.rims.k12.ca.us/activity/lbsite/lobby.html Luther Burbank Virtual Museum]
*[http://www.ananda.org/inspiration/books/ay/38.html Autobiography of a Yogi, by Paramhansa Yogananda, Chapter 38: Luther Burbank – A Saint Amidst the Roses]
*[https://www.jstor.org/stable/3109372 ''A Rare Crossing: Frida Kahlo and Luther Burbank'']
* ''[http://digital.library.wisc.edu/1711.dl/HistSciTech.LutherBurbank Luther Burbank: His Methods and Discoveries and Their Practical Application]'', 1914–1915, a 12-volume monographic series, is available online through the [[University of Wisconsin System|University of Wisconsin Digital Collections Center]].
*[http://www.lutherburbankonline.com/index.html Luther Burbank Online]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, 2013 — Selections from &quot;Luther Burbank: His Methods and Discoveries and Their Practical Application,&quot; 1914–1915, by an amateur gardener, 2013.
*http://www.wschsgrf.org Official website of the Western Sonoma County Historical Society and Luther Burbank's Gold Ridge Experiment Farm
*''Burbank Steps Forward with a Super-Wheat'', [[Popular Science]] monthly, January 1919, page 22; [https://books.google.com/books?id=HykDAAAAMBAJ&amp;pg=PA22 scanned by Google Books]
* {{Internet Archive film clip|id=gov.archives.arc.91015|description=&quot;Luther Burbank, ca. 1917&quot;}}
* {{Internet Archive film clip|id=gov.archives.arc.92287|description=&quot;Visit for Luther Burbank, the Great American Naturalist (1917)&quot;}}
*{{Cite NIE|wstitle=Burbank, Luther|year=1905 |short=x}}
*[http://www.saadigitalarchive.org/search/luther%20burbank Luther Burbank materials in the South Asian American Digital Archive (SAADA)]
*[http://www.google.com/search?q=inauthor:%22Luther+Burbank%22&amp;tbm=bks&amp;source=lnt&amp;tbs=bkv:r&amp;sa=X&amp;ei=54bnVISiL4v_yQSf2YDgBw&amp;ved=0CA8QpwU selected readings of Luther Burbank writings]
* {{PM20|FID=pe/002755}}
*Preece, John E. and Gale McGranahan.&quot;[https://doi.org/10.21273/HORTSCI.50.2.201 Luther Burbank’s Contributions to Walnuts],&quot; ''HortScience'', Vol. 50:2, Feb. 2015, pp.&amp;nbsp;201–204. — Video slide presentation narrated by John E. Preece: &quot;[https://www.youtube.com/watch?v=cExql2vE53M Luther Burbank's Contributions to Walnuts],&quot; posted by cevizbiz cevizbiz, YouTube, November 14, 2015.

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಗುಣಮಟ್ಟ ಸುಧಾರಣೆ]]
[[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು]]</text>
      <sha1>31qfykah27e0tmr6gbep61e4r8th9ir</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಶುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಸುಂಭ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147593</id>
    <revision>
      <id>1306979</id>
      <parentid>1284420</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T23:57:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306979</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9625" sha1="s9cb1xi2tph5kyem98v8uxbk3u82iva" xml:space="preserve">[[ಚಿತ್ರ:Durga_fighting_the_rakshashas_Shunga_and_Nishunga.jpg|thumb| ದುರ್ಗಾ ರಾಕ್ಷಸರಾದ ಶುಂಭ ಮತ್ತು [[ರಾಕ್ಷಸ|ನಿಶುಂಬರ]] ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತಾಳೆ]]
[[ದೇವಿ]] ಮಹಾತ್ಮೆಯಲ್ಲಿ, ಶುಂ'''ಭ''' (शुम्भ) ಮತ್ತು '''ನಿಶುಂಭ''' (निशुम्भ), ಇಬ್ಬರು ''[[ಅಸುರ|ಅಸುರರನ್ನು]]'' ಎದುರಿಸಿದಾರೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವರಿಬ್ಬರು ಕೌಶಿಕಿಯಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು; ದೇವಿ [[ಚಂಡಿ|ಚಂಡಿಯ]] ಅವತಾರ.

== ದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮೆಯಲ್ಲಿ ==
ಸುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಸುಂಭರ ಕಥೆಯು ದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮೆಯ ಐದನೇ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. [[ಅಸುರ]] ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರರಾದ ಸುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಸುಂಭರರು ತಮ್ಮನ್ನು ಕಠಿಣ ತಪಸ್ಸು ಮತ್ತು ಶುದ್ಧೀಕರಣ ಆಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮೂರು ಲೋಕಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೇಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು ಎಂಬುದನ್ನು [[ಪಾರ್ವತಿ]] ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ರಾಕ್ಷಸ ಅವರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.s-a-i.info/assoc_change/navarathri_6_1.html|title=The Devi Mahatmya Navrathri Katha - Chapter 1 to 13|date=|publisher=S-a-i.info|access-date=2009-01-29|archive-date=2008-10-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20081003121251/http://www.s-a-i.info/assoc_change/navarathri_6_1.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; ಸುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಸುಂಭರು ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವಾದ ಪುಷ್ಕರಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದರು. [[ಬ್ರಹ್ಮ]] ದೇವರು ಸಹೋದರರ ತಪಸ್ಸನ್ನು ನೋಡಿ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟರು, ಅವರು ಕೇಳಿದ ವರವನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೀಡಿದರು.

ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶುಂಭನ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಚಂಡ ಮತ್ತು ಮುಂಡ ಎಂಬ ಇಬ್ಬರು ಅಸುರರು [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯನ್ನು]] ಎದುರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವಳ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ ಮುಳುಗಿದರು. ಅವರು [[ಪಾರ್ವತಿ]] ಮತ್ತು ಅವಳ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಬಯಸಿದ ಶುಂಭನಿಗೆ ಈ ದೇವತೆಯ ವರದಿಗಳನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ದರು. ಶುಂಭನು ಸುಗ್ರೀವ (ಅಸುರ) ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು, ಆದರೆ ಅವಳು ಅವನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದಳು. ಆಗ [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯು]] ಮನಃಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಬರದಿದ್ದರೆ, ಅವಳನ್ನು ಅಪಹರಿಸಬೇಕೆಂದು ರಾಕ್ಷಸ ಸಹೋದರರು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಮೊದಲು [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯನ್ನು]] ಅಪಹರಿಸಲು ರಾಕ್ಷಸ ಧೂಮ್ರಲೋಚನ ಮತ್ತು ಅವನ ಅರವತ್ತು ಸಾವಿರ ಅಸುರರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಅವಳು [[ದುರ್ಗೆ|ದುರ್ಗೆಯ]] ರೂಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಇಡೀ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಮುಂದೆ, ಚಂಡ ಮತ್ತು ಮುಂಡರನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು, ನಂತರ [[ಪಾರ್ವತಿ]] ಅವರನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದರು. [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯು]] ಚಂಡ ಮತ್ತು ಮುಂಡವನ್ನು ನಾಶಮಾಡುವುದರಿಂದ [[ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ|ಚಾಮುಂಡಾ]] ಎಂಬ ಉಪನಾಮವನ್ನು ಪಡೆದಳು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಕ್ತಬೀಜವನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ [[ಕಾಳಿ]] ದೇವಿಯಿಂದ ಅವನು ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟನು.

== ಸಾವು ==
[[ಚಿತ್ರ:Kali_Attacking_Nisumbha,_c._1740.jpg|thumb| [[ಕಾಳಿ|ಕಾಳಿಯ]] ಪಹಾರಿ ಚಿತ್ರಣ (ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ರೂಪ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ).]]
ಈ ಮುಖಾಮುಖಿಗಳ ನಂತರ, ಸುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಸುಂಭರು ನೇರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯನ್ನು]] ಭೇಟಿಯಾದರು. ಬ್ರಹ್ಮನ ವರವು ಸಹೋದರರಿಗೆ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸರಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಿದ್ದರೂ, ದೇವತೆಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಅಂತಹ ರಕ್ಷಣೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ಸಿಂಹವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದ ನಂತರ ನಿಶುಂಭನು ಮೊದಲು ಬಿದ್ದನು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.sivanandaonline.org/graphics/activities/navaratri_04/chapter-9.htm|title=Sri Durga Saptasati or The Devi Mahatmya|date=|publisher=Sivanandaonline.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20100616045121/http://sivanandaonline.org/graphics/activities/navaratri_04/chapter-9.htm|archive-date=2010-06-16|access-date=2009-01-29}}&lt;/ref&gt; ತನ್ನ ಸಹೋದರನ ಮರಣವನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ, ಶುಂಭನು ಕೋಪದಿಂದ [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ಹಿಂದೆ ಹೋದನು, ಆದರೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ದೇವಿಯ [[ತ್ರಿಶೂಲ|ತ್ರಿಶೂಲದಿಂದ]] ಎರಡು ಸೀಳಲ್ಪಟ್ಟನು. ಸುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಶುಂಭ ಹೋದ ನಂತರ, ಮೂರು ಲೋಕಗಳು ತಮ್ಮ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮರಳಿದವು, ದೊಡ್ಡ ದುಷ್ಟತನವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.sivanandaonline.org/graphics/activities/navaratri_04/chapter-10.htm|title=Sri Durga Saptasati or The Devi Mahatmya|date=|publisher=Sivanandaonline.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20100616045049/http://sivanandaonline.org/graphics/activities/navaratri_04/chapter-10.htm|archive-date=2010-06-16|access-date=2009-01-29}}&lt;/ref&gt;

== ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ==
ಜಾನ್ ಸ್ಟ್ರಾಟನ್ ಹಾಲೆ ಮತ್ತು ಡೊನ್ನಾ ಮೇರಿ ವುಲ್ಫ್ ಅವರಂತಹ ಕೆಲವರು, ಶುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಶುಂಭರನ್ನು ದುರಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಹೆಮ್ಮೆಯ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ನಮ್ರತೆ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ.  [[ಶಶಿ ತರೂರ್|ಶಶಿ ತರೂರ್ ಅವರ]] [[ವಿಡಂಬನೆ|ವಿಡಂಬನಾತ್ಮಕ]] ಕಾದಂಬರಿ ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ'', ಶುಂಭ ಮತ್ತು ನಿಸುಂಭನ ಕಥೆಯನ್ನು ಸೆಡಕ್ಷನ್ ಅಪಾಯಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಐದು [[ಪಾಂಡವರು|ಪಾಂಡವರ]] ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಕುಸಿತದ ರೂಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಅಸುರರು ಮತ್ತು [[ಪಾರ್ವತಿ|ಪಾರ್ವತಿಯ]] ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುವ ಶುಂಬ ನಿಶುಂಬ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕನ್ನಡ ಚಲನಚಿತ್ರವೂ ಇದೆ.

== ಸಹ ನೋಡಿ ==

*[[ಮಹಿಷಾಸುರ]]- ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಎಮ್ಮೆ-ರಾಕ್ಷಸ

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
&lt;references /&gt;

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

* [http://sdbbs.tripod.com/devi.html ದೇವಿ ಮಹಾತ್ಮ್ಯದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನುವಾದ]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://sanskrit.safire.com/Sanskrit.html ದೇವಿ ಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ - ಪಿಡಿಎಫ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮೂಲ.]

[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್‍ನಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>s9cb1xi2tph5kyem98v8uxbk3u82iva</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ರಥಬೀದಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>150246</id>
    <revision>
      <id>1306984</id>
      <parentid>1291597</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T01:22:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306984</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7027" sha1="1fy1fll6276sdl2r9quu1zqy7u2ayur" xml:space="preserve">'''ಡಾ.ಪಿ.ದಯಾನಂದ ಪೈ-ಪಿ.ಸತೀಶ ಪೈ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ರಥಬೀದಿ''' ಇದು ರಥಬೀದಿ, [[ಮಂಗಳೂರು|ಕರ್ನಾಟಕ]], ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಪದವಿ ಕಾಲೇಜು. ಈ ಕಾಲೇಜು 2007 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾಲೇಜು [[ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದೊಂದಿಗೆ]] ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=10 July 2017 |title=Affiliated college of Mangalore University |url=https://thehindu.com/news/national/karnataka/academic-council-approves-mangalore-university-affiliation-to-five-colleges/article37982096.ece |access-date=12 May 2023}}&lt;/ref&gt;
{{Infobox university 
| name = ಡಾ.ಪಿ.ದಯಾನಂದ ಪೈ-ಪಿ.ಸತೀಶ್ ಪೈ ಸರಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ರಥಬೀದಿ
| image = Carstreetcollege.jpg
| type = ಸರಕಾರ
| established = 2007
| affiliation = [[ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]
| location = ರಥಬೀದಿ,[[ಮಂಗಳೂರು]],[[ಕರ್ನಾಟಕ]]
}}

== ಇತಿಹಾಸ ==
ಡಾ.ಪಿ.ದಯಾನಂದ ಪೈ-ಪಿ.ಸತೀಶ ಪೈ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಇದನ್ನು ರಥಬೀದಿ ಕಾಲೇಜು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದು ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಮಂಗಳೂರು|ಮಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿದೆ]]. ಕಾಲೇಜು 2007 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು [[ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದೊಂದಿಗೆ]] ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿದೆ. ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಕಾಲೇಜು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ..&lt;ref&gt;{{Cite news |date=21 October 2017 |title=Carstreet College inograted by minister Basavaraj rayareddy |url=https://www.daijiworld.com/news/newsDisplay.aspx?newsID=477872 |access-date=12 May 2023}}&lt;/ref&gt;

ಸಂಸ್ಥೆಯು ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 270 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು 2021-22 ರಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು 2500 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿದ್ದರು. ಕಾಲೇಜು [[ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಮಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ]] ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಾರ್ಚ್ 2023 ರಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಎರಡನೇ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ [[ಎನ್ಎಎಸಿ|NAAC]] ನಿಂದ 'A' ದರ್ಜೆಯಲ್ಲಿ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದಿದೆ &lt;ref name=&quot;auto&quot;&gt;{{Cite news |date=14 March 2023 |title=The college was accredited at 'A'grade by NAAC |work=Times of India |url=https://m.timesofindia.com/city/mangaluru/car-streets-govt-degree-college-gets-naac-a-grade/articleshow/98620129.cms |access-date=9 May 2023}}&lt;/ref&gt; ಈ ಕಾಲೇಜಿನ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರು ಡಾ.ಜಯಕರ ಭಂಡಾರಿ ಎಂ.

== ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ==
[[File:gfgc_carstreet.jpg|350px]]
ಈ ಕಾಲೇಜು 1.67 ಎಕರೆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 6000 ಚ.ಮೀ ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸುಸಜ್ಜಿತ ಬಹುಮಹಡಿ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

=== ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ===

* ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಹಾಯ ಕೇಂದ್ರ
* ಗಣಕಯಂತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಲಯ
* ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ
* ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ
* ಪ್ರಾಣಿಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ
* ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ
* ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟ &lt;ref&gt;{{Cite news |date=15 February 2018 |title=Midday meal providing in Carstreet College |work=Deccan Herald |url=https://deccanherald.com/amp/content/659566/mangaluru-students-grow-their-own.html |access-date=12 May 2023}}&lt;/ref&gt;
* ಕ್ಯಾಂಟೀನ್ ಸೌಲಭ್ಯ
* ಜಿಮ್ ಸೌಲಭ್ಯ

== ಇಲಾಖೆಗಳು ==
ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ರಥಬೀದಿ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=11 June 2020 |title=Dayananda Pai-Sathish Pai Government First Grade College offers integrated courses |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/govt-college-to-offer-integrated-courses/article31807684.ece |access-date=12 May 2023}}&lt;/ref&gt; ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಕಾಲೇಜು  ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಸಹ ನೀಡಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=10 July 2017 |title=Government First Grade College offers PG courses |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Mangalore/car-street-govt-college-to-offer-three-new-pg-courses/article19246349.ece |access-date=12 May 2023}}&lt;/ref&gt;

=== ಪದವಿ ===

* ಕಲಾ ಪದವೀಧರ
* ವಾಣಿಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ ಪದವೀಧರ 
* ವಿಜ್ಞಾನ ಪದವಿ 
* ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಬ್ಯಾಚುಲರ್ 
* ವ್ಯವಹಾರ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸ್ನಾತಕ ಪದವಿ

=== ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ (PG) ===

* ಕಲಾ ಪಾರಂಗತ
* ವಾಣಿಜ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಾಸ್ಟರ್ 
* ಸಮಾಜಕಾರ್ಯದ ಮಾಸ್ಟರ್

== ಮಾನ್ಯತೆ ==
ಈ ಕಾಲೇಜನ್ನು [[ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಧನಸಹಾಯ ಆಯೋಗ]] (UGC) ಗುರುತಿಸಿದೆ.&lt;ref name=&quot;ugc&quot;&gt;{{Cite web |title=Karnataka |url=https://www.ugc.gov.in/pdfnews/4687229_Karnataka.pdf |archive-date=15 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023 |access-date=15 April 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230415172346/https://www.ugc.gov.in/pdfnews/4687229_Karnataka.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;1&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==</text>
      <sha1>1fy1fll6276sdl2r9quu1zqy7u2ayur</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಡ್ಕೆ ಬೀಳುಬಳ್ಳಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>151315</id>
    <revision>
      <id>1307009</id>
      <parentid>1290285</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T08:46:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307009</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8887" sha1="2261eg8uoxn121oayexlbfjrgvjwpax" xml:space="preserve">{{Speciesbox|image=Pothos scandens 01.JPG|image_caption=|genus=Pothos|species=scandens|authority=[[Carl Linnaeus|Linnaeus]]|display_parents=3|synonyms=''Tapanava rheedei'' &lt;small&gt;[[Justus Carl Hasskarl|Hassk.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Tapanava indica'' &lt;small&gt;[[Constantine Samuel Rafinesque|Raf.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos zollingerianus'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos zollingeri'' &lt;small&gt;[[Adolf Engler|Engl.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos scandens'' var.'' zollingerianus'' &lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos scandens'' var.'' zeylanicus'' &lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos scandens'' var.'' sumatranus'' &lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos scandens'' var.'' helferianus'' &lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos scandens'' var.'' cognatus'' &lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos scandens'' f.'' angustior'' &lt;small&gt;&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos microphyllus'' &lt;small&gt;[[Karel Presl|C.Presl]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos longifolius'' &lt;small&gt;[[Karel Presl|C.Presl]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos leptospadix'' &lt;small&gt;de Vriese&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos horsfieldii'' &lt;small&gt;[[Friedrich Anton Wilhelm Miquel|Miq.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos hermaphroditus'' &lt;small&gt;([[Francisco Manuel Blanco|Blanco]]) [[Elmer Drew Merrill|Merr.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos fallax'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos exiguiflorus'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos decipiens'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos cognatus'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos chapelieri'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos angustifolius'' &lt;small&gt;[[Caspar Georg Carl Reinwardt|Reinw.]] ex [[Friedrich Anton Wilhelm Miquel|Miq.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Pothos angustifolius'' &lt;small&gt;([[Constantine Samuel Rafinesque|Raf.]]) [[Karel Presl|C.Presl]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Podospadix angustifolia'' &lt;small&gt;[[Constantine Samuel Rafinesque|Raf.]]&lt;/small&gt;&lt;br&gt;''Batis hermaphrodita'' &lt;small&gt;[[Francisco Manuel Blanco|Blanco]]&lt;/small&gt;}}
{| class=&quot;infobox biota&quot; style=&quot;text-align: left; width: 200px; font-size: 100%&quot;
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)&quot; |ಅಡ್ಕೆ ಬೀಳುಬಳ್ಳಿ
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot; |[[File:Pothos_scandens_01.JPG|frameless]]
|- style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)&quot; |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] &lt;span class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;&quot;&gt;[[File:OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg|link=Template:Taxonomy/Pothos|15x15px|Edit this classification]]&lt;/span&gt;
|-
|Kingdom:
|ಸಸ್ಯಗಳು
|-
|''Clade'':
|ಟ್ರಕಿಯೋಫೈಟ್ಸ್
|-
|''Clade'':
|ಆವೃತಬೀಜಿ
|-
|''Clade'':
|ಮೊನೊಕಾಟ್ಸ್
|-
|Order:
|ಅಲಿಸ್ಮಾಟೇಲ್ಸ್
|-
|Family:
|ಅರೇಸಿ
|-
|Subfamily:
|ಪೊತೊಯ್‍ಡೇಸಿ
|-
|Genus:
|ಪೊತೋಸ್
|-
|Species:
|ಪಿ.ಸ್ಚಾನ್ಡೆನ್ಸ್
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)&quot; |[[ದ್ವಿಪದ ಹೆಸರು|Binomial name]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center&quot; |ಪೊತೋಸ್ ಸ್ಕಾನ್ಡೆನ್ಸ್
|- style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)&quot;
|-
! colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)&quot; |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align: left&quot; |
''Tapanava rheedei'' &lt;small&gt;[[Justus Carl Hasskarl|Hassk.]]&lt;/small&gt;''Tapanava indica'' &lt;small&gt;[[Constantine Samuel Rafinesque|Raf.]]&lt;/small&gt;''Pothos zollingerianus'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;''Pothos zollingeri'' &lt;small&gt;[[Adolf Engler|Engl.]]&lt;/small&gt;''Pothos scandens'' var. ''zollingerianus'' ''Pothos scandens'' var. ''zeylanicus'' ''Pothos scandens'' var. ''sumatranus'' ''Pothos scandens'' var. ''helferianus'' ''Pothos scandens'' var. ''cognatus'' ''Pothos scandens'' f. ''angustior'' ''Pothos microphyllus'' &lt;small&gt;[[Karel Presl|C.Presl]]&lt;/small&gt;''Pothos longifolius'' &lt;small&gt;[[Karel Presl|C.Presl]]&lt;/small&gt;''Pothos leptospadix'' &lt;small&gt;de Vriese&lt;/small&gt;''Pothos horsfieldii'' &lt;small&gt;[[Friedrich Anton Wilhelm Miquel|Miq.]]&lt;/small&gt;''Pothos hermaphroditus'' &lt;small&gt;([[Francisco Manuel Blanco|Blanco]]) [[Elmer Drew Merrill|Merr.]]&lt;/small&gt;''Pothos fallax'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;''Pothos exiguiflorus'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;''Pothos decipiens'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;''Pothos cognatus'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;''Pothos chapelieri'' &lt;small&gt;[[Heinrich Wilhelm Schott|Schott]]&lt;/small&gt;''Pothos angustifolius'' &lt;small&gt;[[Caspar Georg Carl Reinwardt|Reinw.]] ex [[Friedrich Anton Wilhelm Miquel|Miq.]]&lt;/small&gt;''Pothos angustifolius'' &lt;small&gt;([[Constantine Samuel Rafinesque|Raf.]]&lt;/small&gt;&lt;small&gt;) [[Karel Presl|C.Presl]]&lt;/small&gt;''Podospadix angustifolia'' &lt;small&gt;[[Constantine Samuel Rafinesque|Raf.]]&lt;/small&gt;''Batis hermaphrodita'' &lt;small&gt;[[Francisco Manuel Blanco|Blanco]]&lt;/small&gt;
|}
'''''ಪೊಥೋಸ್ ಸ್ಕ್ಯಾಂಡೆನ್ಸ್''''' &lt;ref name=&quot;C132&quot;&gt;Carl von Linné (1753) In: ''[[Species Plantarum]]'' (in Latin): 968&lt;/ref&gt; ಅರೇಸಿ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಹಬ್ಬುವ ಅರಣ್ಯ ಸಸ್ಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref name=&quot;COL&quot;&gt;{{Cite web |last=Roskov Y. |last2=Kunze T. |last3=Orrell T. |last4=Abucay L. |last5=Paglinawan L. |last6=Culham A. |last7=Bailly N. |last8=Kirk P. |last9=Bourgoin T. |year=2014 |editor-last=Didžiulis V. |title=Species 2000 &amp; ITIS Catalogue of Life: 2014 Annual Checklist. |url=http://www.catalogueoflife.org/annual-checklist/2014/details/species/id/9719771 |access-date=26 May 2014 |publisher=Species 2000: Reading, UK.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;source&quot;&gt;{{Cite web |title=Pothos scandens L. |url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-163823 |access-date=15 August 2017 |website=The Plant List |archive-date=11 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191211173819/http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-163823 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಇದು ''[[ಅಪ್ಪುಗಿಡ|ಪೊಥೋಸ್]]'' ಕುಲದ ವಿಧದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್ ಆಫ್ ಲೈಫ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಉಪಜಾತಿಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ.&lt;ref name=&quot;COL&quot; /&gt;

''P. ಸ್ಕ್ಯಾಂಡೆನ್‌ಗಳ'' ವಿತರಣೆ ಹೀಗಿದೆ: ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ, ಬ್ರೂನಿ, ಕಾಂಬೋಡಿಯಾ, ಚೀನಾ (ಯುನ್ನಾನ್), ಕೊಮೊರೊಸ್, ಭಾರತ (ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್ ದ್ವೀಪಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ), ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ (ಜಾವಾ, ಕಲಿಮಂಟನ್, ಮಲುಕು, ನುಸಾ ಟೆಂಗರಾ, ಸುಮಾತೆರಾ), ಲಾವೋಸ್, ಮಡಗಾಸ್ಕರ್, ಮಲೇಷ್ಯಾ ( ಪೆನಿನ್ಸುಲರ್ ಮಲೇಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಸಬಾ), ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್, ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ಸೀಶೆಲ್ಸ್, ಶ್ರೀಲಂಕಾ, ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ವಿಯೆಟ್ನಾಂ. [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮಿನ ಭಾಷೆ|ವಿಯೆಟ್ನಾಮಿನಲ್ಲಿ]] ಇದನ್ನು ''ಟ್ರಾಂಗ್ ಫಾವೊ ಡೇ'' ಅಥವಾ ''ರೇ ಲಿಯೋ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.

ತುಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಕೆಬೂರು, ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅಡ್ಕೆ ಬೀಳುಬಳ್ಳಿ,ಅಗಚೊಪ್ಪು ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇದೆ.ಮಲೆಯಾಳಂ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅನಪ್ಪರುವ,ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಡಾರ್ಲಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿದೆ.

== ಛಾಯಾಂಕಣ ==
&lt;gallery&gt;
Pothos scandens 02.JPG
Pothos scandens 03.JPG
Pothos scandens 04.JPG
Pothos scandens 05.JPG
&lt;/gallery&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
&lt;references&gt;
&lt;ref name=&quot;COL&quot;/&gt;
&lt;ref name=&quot;C132&quot;&gt;Carl von Linné (1753) In: ''[[Species Plantarum]]'' (in Latin): 968&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;source&quot;/&gt;
&lt;/references&gt;

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

* {{Commons category-inline|Pothos scandens|''Pothos scandens''}}
* Data related to Pothos scandens at Wikispecies
* [http://www.aroid.org/genera/pothos/pscandens.php International Aroid Society: 9. ''Pothos scandens'' L.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230816164533/http://www.aroid.org/genera/pothos/pscandens.php |date=2023-08-16 }}

[[ವರ್ಗ:Articles with 'species' microformats]]
[[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಬಳ್ಳಿಗಳು]]</text>
      <sha1>2261eg8uoxn121oayexlbfjrgvjwpax</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153307</id>
    <revision>
      <id>1306959</id>
      <parentid>1258724</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:08:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306959</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43787" sha1="7qmzkpk3xn5grv4mvkqcqch1wxrbz9u" xml:space="preserve">{{Infobox person
| honorific_prefix   = ಡ್ಯಾಮ್
| name               = ಅಮೃತ್ ಕೌರ್
| image              = RajkumariAmritKaur1936.png
| alt                = ಮಧ್ಯವಯಸ್ಸಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ ಮಹಿಳೆ, ಶಾಲನ್ನು ತಲೆಗೆ  ಹೊದಿಸಿದ್ದಾರೆ
| caption            = ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್, ೧೯೩೬ರ &quot;ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಲಿಸನರ್&quot; ಸಂಚಿಕೆಯಿಂದ
| birth_date         = {{Birth date|1887|2|2|df=yes}}
| death_date         = {{Death date and age|1964|2|6|1889|2|2|df=yes}}
| birth_place        = [[ಲಕ್ನೋ]], ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ (ಇಂದಿನ [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]], [[ಭಾರತ]])
| death_place        = [[ನವದೆಹಲಿ]], ಭಾರತ
| alma_mater         = 
| movement           = [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ]]| party              = [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]]
| organization       = ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್,&lt;br /&gt;ಕ್ಷಯರೋಗ ಸಂಘ,&lt;br /&gt;ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್, ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್
| module             = {{Infobox officeholder
| embed = yes
| office        =ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು
| term_start    = ೧೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭
| term_end      = ೧೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೫೭
| primeminister = [[ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]]
| predecessor   = ''ಪೋಸ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ''
| successor     = ಸುಶೀಲಾ ನಯ್ಯರ್
| parents = ಹರ್ನಮ್ ಸಿಂಗ್&lt;br&gt;ಪ್ರಿಸ್ಸಿಲ್ಲಾ ಗೋಲಕನಾಥ್
}}
}}
'''ರಾಜಕುಮಾರಿ ಡೇಮ್ ಬೀಬಿಜಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್''' ('''ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ''' )  (೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭ - ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೬೪) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯೊಂದಿಗಿನ]] ಅವರ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಒಡನಾಟದಿಂದ, ಅವರು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ [[ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ|ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಆರೋಗ್ಯ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ]] ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೫೭ ರವರೆಗೆ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=1964-02-07 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html |access-date=2023-05-23 |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಕ್ರೀಡಾ ಸಚಿವ ಮತ್ತು ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವರ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪಟಿಯಾಲದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರೀಡಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-03-06 |title=Who was Rajkumari Amrit Kaur, named in TIME's magazine list of 100 influential women? |url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-amrit-kaur-time-magazine-power-women-100-list-6302654/ |access-date=2023-05-23 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Campbell |first=Alexander |title=INDIA'S GIRLS: FROM PURDAH TO THE PLAYING FIELDS |url=https://vault.si.com/vault/1955/11/14/indias-girls-from-purdah-to-the-playing-fields |access-date=2023-05-23 |website=Sports Illustrated Vault {{!}} SI.com |language=en-us}}&lt;/ref&gt; ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದರು ಮತ್ತು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗಾಗಿ ಇವರು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gupta |first=Sahima |date=2018-02-06 |title=Meet Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister {{!}} #IndianWomenInHistory |url=https://feminisminindia.com/2018/02/07/amrit-kaur-indias-first-health-minister/ |access-date=2023-05-23 |website=Feminism in India |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; ಕೌರ್ ರವರು  [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾ ಸಭೆ|ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ]] ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajkumari Amrit Kaur |url=https://www.constitutionofindia.net/members/rajkumari-amrit-kaur/ |access-date=2023-05-23 |website=Constitution of India |language=en-US}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

== ಜೀವನ ==
ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರು ೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭ ರಂದು ಭಾರತದ [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ,]] [[ಲಕ್ನೋ|ಲಕ್ನೋದ, ಲಕ್ನೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ನ ಬಾದ್‌ಶಾ ಬಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] (ಆಗಿನ ವಾಯುವ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು) ಜನಿಸಿದರು.  ಕಪುರ್ತಲಾದ ರಾಜ ರಣಧೀರ್ ಸಿಂಗ್ ರವರ ಕಿರಿಯ ಮಗನಾದ ರಾಜಾ ಸರ್ ಹರ್ನಾಮ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ ರನವರ ಮಗಳಾಗಿ ಕೌರ್ ರವರು  ಜನಿಸಿದರು. ಸಿಂಹಾಸನದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ವಿವಾದದ ನಂತರ ಹರ್ನಾಮ್ ಸಿಂಗ್ [[ಕಪೂರ್ಥಲಾ|ಕಪುರ್ತಲಾವನ್ನು]] ತೊರೆದರು, ಹಿಂದಿನ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಔಧ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಾದರು ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ಮಿಷನರಿ ಗೋಲಖ್ನಾಥ್ ಚಟರ್ಜಿಯವರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು. ಸಿಂಗ್ ನಂತರ ಚಟರ್ಜಿಯವರ ಮಗಳು ಪ್ರಿಸ್ಸಿಲ್ಲಾಳನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಹತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಿರಿಯ ಮತ್ತು ಅವರ ಏಕೈಕ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Studies |first=HP General |date=2020-05-03 |title=Raj Kumari Amrit Kaur |url=https://hpgeneralstudies.com/raj-kumari-amrit-kaur-%E0%A5%A5-first-health-minister-of-independent-india-%E0%A5%A5-himachal-pradesh/ |access-date=2023-10-28 |website=Himachal Pradesh General Studies |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟಂಟ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿ ಬೆಳೆದರು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಡಾರ್ಸೆಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಶೆರ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಫಾರ್ ಗರ್ಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೧೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=1964-02-07 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html |access-date=2020-08-30}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೬೪ ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|title=Great Women of Modern India|last=Verinder Grover|publisher=Deep &amp; Deep|year=1993|isbn=9788171004591|volume=5: Raj Kumari Amrit Kaur}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಸಾಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅವರ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದೆಹಲಿಯ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಆರ್ಚ್ಬಿಷಪ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=6 February 1964 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/rajkumari-amrit-kaur-75-dies.html}}&lt;/ref&gt; ಕೌರ್‌ರವರಿಗೆ ಮದುವೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಇಂದು ಅವರ ಖಾಸಗಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ದೆಹಲಿಯ ತೀನ್ ಮೂರ್ತಿ ಹೌಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನೆಹರು ಸ್ಮಾರಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archives |url=http://www.nehrumemorial.com/archivehead.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503203613/http://www.nehrumemorial.com/archivehead.php |archive-date=3 May 2011 |publisher=[[Nehru Memorial Museum &amp; Library]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

== ವೃತ್ತಿ ==

=== ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ===
[[ಚಿತ್ರ:Amrit_kaur_sahiba.jpg|thumb| ಸಿ. ೧೯೩೩]]
ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ ಕೌರ್ ರವರು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆ [[ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ|ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ]] ಸೇರಿದಂತೆ [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೌರ್ ರವರು ೧೯೧೯ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ ( [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ) ಭೇಟಿಯಾದ [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ]] ಆಲೋಚನೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು. ಕೌರ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ೧೬ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಂತರ ''ರಾಜಕುಮಾರಿ  ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ರವರಿಗೆ  ಪತ್ರಗಳು '' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಿಂದ ಪತ್ರಗಳ ಸಂಪುಟವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Roychowdhury |first=Adrija |date=2020-08-27 |title=Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS |url=https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/ |access-date=2020-08-30 |website=[[The Indian Express]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

[[ಜಲಿಯನ್‍ವಾಲಾ ಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ|ಜಲಿಯನ್ ವಾಲಾಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದ]] ನಂತರ, ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಪಡೆಗಳು ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿ ೪೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರನ್ನು ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಂದಾಗ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಬಲ ಟೀಕೆಕಾರರಾದರು. ಅವರು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ತರುವತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bhardwaj |first=Deeksha |date=2 February 2019 |title=Rajkumari Amrit Kaur, the princess who was Gandhi's secretary &amp; India's first health minister |url=https://theprint.in/theprint-profile/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-was-gandhis-secretary-indias-first-health-minister/186245/ |access-date=18 October 2019 |website=[[ThePrint]]}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಪರ್ದಾ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ದೇವದಾಸಿ]] ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ೧೯೨೭ ರಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು &lt;ref name=&quot;bhardwaj&quot;&gt;{{Cite web |last=Bhardwaj |first=Deeksha |date=2 February 2019 |title=Rajkumari Amrit Kaur, the princess who was Gandhi's secretary &amp; India's first health minister |url=https://theprint.in/theprint-profile/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-was-gandhis-secretary-indias-first-health-minister/186245/ |access-date=18 October 2019 |website=[[ThePrint]]}}&lt;/ref&gt; ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೩೩ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ [[ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ|ದಂಡಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಕೌರ್ ೧೯೩೪ರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ [[ಆಶ್ರಮ|ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸಲು ಹೋದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕಠಿಣ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. &lt;ref name=&quot;bhardwaj&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ, ೧೯೩೭ರಲ್ಲಿ ಅವರು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಭಾರತದ (ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಖೈಬರ್-ಪಖ್ತುಂಖ್ವಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ) ಬನ್ನು, ವಾಯುವ್ಯ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಸದ್ಭಾವನೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಹೋದರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರ ಮೇಲೆ ದೇಶದ್ರೋಹದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿಟ್ಟರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajkumari Amrit Kaur, an epitome of patriotism and sacrifice |url=http://www.navrangindia.in/2017/08/rajkumari-amrit-kaur-epitome-of.html |access-date=2023-05-23}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Mahatma_Gandhi_with_Rajkumari_Amrit_Kaur_at_Simla_in_1945.jpg|thumb| ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರೊಂದಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ, ಶಿಮ್ಲಾ ೧೯೪೫]]
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಆದರೆ ೧೯೪೨ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅವರು ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ತಪ್ಪಿಗಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಜೈಲಿಗೆ ಹಾಕಿದರು. &lt;ref name=&quot;pib&quot;&gt;{{Cite web |last=Srinivas |first=V |date=24 September 2016 |title=RajKumari Amrit Kaur |url=https://pib.gov.in/newsite/feacontent.aspx?relid=151084 |access-date=18 October 2019 |website=[[Press Information Bureau]] |publisher=Ministry of Health and Family Affairs}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಅವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮತದಾನದ ಕಾರಣವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದರು, &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-01-24 |title=Amrit Kaur: The princess turned Gandhian who fought Nehru on women's political participation |url=https://indianexpress.com/article/gender/amrit-kaur-the-princess-turned-gandhian-who-fought-nehru-on-womens-political-participation-5037044/ |access-date=2023-05-23 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಫ್ರ್ಯಾಂಚೈಸ್ ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಲೋಥಿಯನ್ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಹಾಗೂ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಕುರಿತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಸತ್ತಿನ ಜಂಟಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನೀಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=EMINENT PARLIAMENTARIANS MONOGRAPH SERIES |url=https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/761593/1/Eminent_Parliamentarians_Series_Rajkumari_Amrit_Kaur_English.pdf}}&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್  ರವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಣ ನಿಧಿ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-03-07 |title=Meet Princess Amrit Kaur, India's First Health Minister Who Built AIIMS |url=https://www.indiatimes.com/news/india/meet-princess-amrit-kaur-india-s-first-health-minister-who-built-aiims-341005.html |access-date=2023-05-23 |website=Indiatimes |language=en-IN}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ನವದೆಹಲಿಯ ಲೇಡಿ ಇರ್ವಿನ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister And Her Efforts For Reforming The Nation |url=https://thelogicalindian.com/app-lite/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |access-date=2023-05-23 |website=thelogicalindian.com |archive-date=2023-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230523034733/https://thelogicalindian.com/app-lite/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ೧೯೪೫ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಯೋಗ|ಯುನೆಸ್ಕೋ]] ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ನಿಯೋಗದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Place of women in UNESCO: an Indian view |url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000073882 |access-date= |website=}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸ್ಪಿನ್ನರ್ಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‌ನ ಟ್ರಸ್ಟಿಗಳ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Celebrating Navratri with 9 Women Heros!! Lets Salute Amrit Kaur |url=https://www.bankersadda.com/celebrating-navratri-with-9-women-heros-lets-salute-amrit-kaur/amp/ |access-date=2023-05-23 |website=www.bankersadda.com |archive-date=2023-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230523035206/https://www.bankersadda.com/celebrating-navratri-with-9-women-heros-lets-salute-amrit-kaur/amp/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ಅನಕ್ಷರತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sriprakash|first=Arathi|last2=Sutoris|first2=Peter|last3=Myers|first3=Kevin|date=2019|title=The science of childhood and the pedagogy of the state: Postcolonial development in India, 1950s|journal=Journal of Historical Sociology|language=en|volume=32|issue=3|pages=345–359|doi=10.1111/johs.12246|issn=0952-1909|pmc=7198113|pmid=32412520}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು [[ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ|ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹಗಳ]] ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪರ್ದಾ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಿದರು. ಅದು ಕೆಲವು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಗ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rana |first=Ratika |date=2021-11-24 |title=Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister And Her Efforts For Reforming The Nation |url=https://thelogicalindian.com/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |access-date=2023-05-23 |website=The Logical Indian |language=en |archive-date=2023-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230523035205/https://thelogicalindian.com/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===ಭಾರತೀಯ  ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ===
ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಪಂಜಾಬಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮಿಷನರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ೧೯೪೭ ರಿಂದ ೧೯೫೭ ರವರೆಗೆ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ|ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ]] ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದಾಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಆ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವಲ್ಲಿ ತೋರಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು]] ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರನ್ನು &quot;ಭಾರತದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿ&quot; ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನ ಮೀರತ್‌ನಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಬೆದರಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೌರ್ ನೆಹರೂಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ನಂತರ ನೆಹರೂ ಅವರು ಕೌರ್ ಬರೆದ ಎರಡು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಗೆ ರವಾನಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot;&gt;{{Cite book|title=India and the Indianness of Christianity|last=Frykenberg|first=Robert Eric|last2=Young|first2=Richard Fox|date=2009|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-0-8028-6392-8|page=225|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ಎ.ಐ.ಐ.ಎಂ.ಎಸ್ (ಏಮ್ಸ್)ನ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ===
೧೯೫೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮ ರಂದು, ಆಗಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರು [[ಲೋಕಸಭೆ|ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ]] (ಜನರ ಮನೆ) ಹೊಸ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಯಾವುದೇ  ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತೆಯಿಲ್ಲದೆ, {{Authority control}}&quot;ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಗುಣಮಟ್ಟದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಒಂದು  ಸಂಸ್ಥೆ ಇರಬೇಕು, ಅದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಯುವಕ-ಯುವತಿಯರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ&quot; ಎಂದು ಭಾಷಣ  ಮಾಡಿದರು.

ಒಂದು ದಶಕದ ಹಿಂದೆ ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವಂತೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಲ್ಪನೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಹಣದ ಅಗತ್ಯತೆ ಇತ್ತು. ಕೌರ್ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ನಂಬರ್ ಒನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಇನ್ನೂ ೧೦ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rajkumari Amrit |first=Kaur |title=The Princess Who Built AIIMS |url=https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/}}&lt;/ref&gt;

=== ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯೆ ===
[[ಚಿತ್ರ:Rajkumari_Amrit_Kaur_receiving_penicillin_cases.jpg|thumb| ತೊಂಬತ್ಮೂರು ಪೆನ್ಸಿಲಿನ್ ಪ್ರಕರಣಗಳು, ಕೆನಡಾದ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ೧೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಕೆನಡಾದಿಂದ ವಿಶೇಷ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ನವದೆಹಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ಪಾಲಮ್ ಏರೋಡ್ರೋಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವುದು. ಜೀವರಾಜ್ ನಾರಾಯಣ್ ಮೆಹ್ತಾ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ನ ಸರ್ದಾರ್ ಬಲ್ವಂತ್ ಸಿಂಗ್ ಪುರಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sethu |first=Divya |date=2021-02-17 |title=India's Journey From Requesting Penicillin in 1947 to Making Vaccines for the World |url=https://www.thebetterindia.com/249438/india-covid-19-vaccine-hub-covishield-serum-institute-narendra-modi-justin-trudeau-canada-partition-penicillin-malaria-history-div200/ |access-date=2023-05-23 |website=The Better India |language=en-US}}&lt;/ref&gt;]]
ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಕೌರ್ ಅವರು ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನಿಂದ [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾ ಸಭೆ|ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಗೆ]] ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಇದು [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ|ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು]] ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ನಿಯೋಜಿಸಲಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;[http://cadindia.clpr.org.in/ CADIndia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190722174136/http://cadindia.clpr.org.in/ |date=22 ಜುಲೈ 2019 }}. Cadindia.clpr.org.in. Retrieved on 7 December 2018.&lt;/ref&gt; ಅವರು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಪಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಉಪಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರೂ ಆಗಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;[http://cadindia.clpr.org.in/constituent_assembly_members/rajkumari_amrit_kaur Rajkumari Amrit Kaur] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190323063912/http://cadindia.clpr.org.in/constituent_assembly_members/rajkumari_amrit_kaur |date=23 ಮಾರ್ಚ್ 2019 }}. Cadindia.clpr.org.in (6 February 1964). Retrieved on 2018-12-07.&lt;/ref&gt; ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ನೀತಿಸಂಹಿತೆ|ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತೆಯ]] ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಅವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಫ್ರ್ಯಾಂಚೈಸ್‌ಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ದೃಢವಾದ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದರು.

=== ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು ===
ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ಅವರ ಮೊದಲ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್‌ನ ಭಾಗವಾದರು. ಇವರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ  ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಡೇಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ (ಡಿಸ್ ಟಿಜೆ) ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Page 81 {{!}} Issue 38503, 4 January 1949 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette |url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/38503/page/81 |website=www.thegazette.co.uk }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಅವರಿಗೆ [[ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ|ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು]] ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;bhardwaj&quot;/&gt; ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವೆಯಾಗಿ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಮಲೇರಿಯಾ]] ಹರಡುವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರಮುಖ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite news |date=1964-02-07 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html |access-date=2020-08-30}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html &quot;Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria&quot;]. ''[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್|The New York Times]]''. 7 February 1964&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;30 August&lt;/span&gt; 2020&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ಅವರು ಕ್ಷಯರೋಗವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬಿ.ಸಿ.ಜಿ ಲಸಿಕೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರೇರಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಏಕೈಕ ಸರಿಯಾದ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ಕಾಂಟಿನೆನ್ಸ್ ಎಂದು ಕೌರ್ ನಂಬಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;time1955&quot;&gt;{{Cite web |date=17 January 1955 |title=INDIA: Baby Days Are Black |url=https://content.time.com/time/subscriber/article/0,33009,891127,00.html |access-date=4 August 2023 |website=[[Time (magazine)|Time]]}}&lt;/ref&gt; [[ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ|ಗರ್ಭನಿರೋಧಕಗಳಿಗೆ]] ಸರ್ಕಾರದ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ &quot;ಸುರಕ್ಷಿತ&quot; ದಿನಗಳು (ಹಸಿರು) ಮತ್ತು &quot;ಮಗುವಿನ&quot; ದಿನಗಳು (ಕಪ್ಪು) ಜಾಡನ್ನು ಇಡಲು ಮಣಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;time1955&quot; /&gt; ಕೆಲವು ಮಹಿಳೆಯರು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು, ಹಸುಗಳು ಮಾತ್ರ ಅಂತಹ ಮಣಿಯನ್ನು ಧರಿಸಬೇಕೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇತರರು ಮುಜುಗರಕ್ಕೊಳಗಾದರು ಮತ್ತು ಮಣಿಗಳು ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;time1955&quot; /&gt;

ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಚೈಲ್ಡ್ ವೆಲ್ಫೇರ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಕೌರ್ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aboutus |url=http://www.iccw.co.in/dared_dream.html |access-date=2020-08-30 |website=www.iccw.co.in |archive-date=2019-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190624082355/http://www.iccw.co.in/dared_dream.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Roychowdhury |first=Adrija |date=2020-08-27 |title=Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS |url=https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/ |access-date=2020-08-30 |website=[[The Indian Express]]}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFRoychowdhury2020&quot;&gt;Roychowdhury, Adrija (27 August 2020). [https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/ &quot;Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS&quot;]. ''[[ಇಂಡಿಯನ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌|The Indian Express]]''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;30 August&lt;/span&gt; 2020&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ಕೌರ್ ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್ ಒಳನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರವರ್ತಕ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದೆ. ಅವರು ಕ್ಷಯರೋಗ ಮತ್ತು ಕುಷ್ಠರೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ಅವರು ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್, ನವದೆಹಲಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು (೧೯೪೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು). ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು  ಆ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

೧೯೫೭ ರಿಂದ   ಅವರು ಸಾಯುವವರೆಗೂ (೧೯೬೪)ಅವರು [[ರಾಜ್ಯಸಭೆ|ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ]] ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೫೮ ಮತ್ತು ೧೯೬೩ ರ ನಡುವೆ ಕೌರ್ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮೋಟಾರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಸಾಯುವವರೆಗೂ, ಅವರು ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಕ್ಷಯರೋಗ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ಸ್ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.  ಅವರಿಗೆ ರೆನೆ ಸ್ಯಾಂಡ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಸಹ ನೀಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Genealogy |url=http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/k/kapurthala.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180808230543/http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/k/kapurthala.html |archive-date=8 August 2018 |access-date=5 February 2019}}&lt;/ref&gt; ಅವರನ್ನು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಟೈಮ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್‌ನ ವರ್ಷದ ಮಹಿಳೆ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

* ಇಲ್ಲಾ ವಿಜ್ ಅವರಿಂದ [https://www.tribuneindia.com/2000/20000318/windows/fact.htm &quot;ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್&quot;], ಮತ್ತು ಕೌರ್‌ನ ''ಗಾಂಧೀಜ್ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ'' ಕಿರು ಸಾರಾಂಶ, ''[[ದಿ ಟ್ರಿಬ್ಯೂನ್]]'', ಚಂಡೀಗಢ
{{Authority control}} 

[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಅನುವಾದ ಶಿಬಿರ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>7qmzkpk3xn5grv4mvkqcqch1wxrbz9u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306960</id>
      <parentid>1306959</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:08:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT</username>
        <id>93763</id>
      </contributor>
      <comment>removed AMP tracking from URLs ([[:m:User:KiranBOT/AMP|details]]) ([[User talk:Usernamekiran|report error]]) v2.2.7r</comment>
      <origin>1306960</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43783" sha1="paf2r272ypero4z1kt4cf3p5t6xd0er" xml:space="preserve">{{Infobox person
| honorific_prefix   = ಡ್ಯಾಮ್
| name               = ಅಮೃತ್ ಕೌರ್
| image              = RajkumariAmritKaur1936.png
| alt                = ಮಧ್ಯವಯಸ್ಸಿನ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದ ಮಹಿಳೆ, ಶಾಲನ್ನು ತಲೆಗೆ  ಹೊದಿಸಿದ್ದಾರೆ
| caption            = ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್, ೧೯೩೬ರ &quot;ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಲಿಸನರ್&quot; ಸಂಚಿಕೆಯಿಂದ
| birth_date         = {{Birth date|1887|2|2|df=yes}}
| death_date         = {{Death date and age|1964|2|6|1889|2|2|df=yes}}
| birth_place        = [[ಲಕ್ನೋ]], ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತ (ಇಂದಿನ [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]], [[ಭಾರತ]])
| death_place        = [[ನವದೆಹಲಿ]], ಭಾರತ
| alma_mater         = 
| movement           = [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ]]| party              = [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]]
| organization       = ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್,&lt;br /&gt;ಕ್ಷಯರೋಗ ಸಂಘ,&lt;br /&gt;ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್, ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್
| module             = {{Infobox officeholder
| embed = yes
| office        =ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು
| term_start    = ೧೬ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭
| term_end      = ೧೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೫೭
| primeminister = [[ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]]
| predecessor   = ''ಪೋಸ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ''
| successor     = ಸುಶೀಲಾ ನಯ್ಯರ್
| parents = ಹರ್ನಮ್ ಸಿಂಗ್&lt;br&gt;ಪ್ರಿಸ್ಸಿಲ್ಲಾ ಗೋಲಕನಾಥ್
}}
}}
'''ರಾಜಕುಮಾರಿ ಡೇಮ್ ಬೀಬಿಜಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್''' ('''ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ''' )  (೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭ - ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೬೪) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯೊಂದಿಗಿನ]] ಅವರ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಒಡನಾಟದಿಂದ, ಅವರು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ [[ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ|ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಆರೋಗ್ಯ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ]] ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೫೭ ರವರೆಗೆ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=1964-02-07 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html |access-date=2023-05-23 |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಕ್ರೀಡಾ ಸಚಿವ ಮತ್ತು ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವರ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪಟಿಯಾಲದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ರೀಡಾ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-03-06 |title=Who was Rajkumari Amrit Kaur, named in TIME's magazine list of 100 influential women? |url=https://indianexpress.com/article/explained/explained-amrit-kaur-time-magazine-power-women-100-list-6302654/ |access-date=2023-05-23 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Campbell |first=Alexander |title=INDIA'S GIRLS: FROM PURDAH TO THE PLAYING FIELDS |url=https://vault.si.com/vault/1955/11/14/indias-girls-from-purdah-to-the-playing-fields |access-date=2023-05-23 |website=Sports Illustrated Vault {{!}} SI.com |language=en-us}}&lt;/ref&gt; ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ತಂದರು ಮತ್ತು ಈ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪ್ರತಿಪಾದನೆಗಾಗಿ ಇವರು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gupta |first=Sahima |date=2018-02-06 |title=Meet Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister {{!}} #IndianWomenInHistory |url=https://feminisminindia.com/2018/02/07/amrit-kaur-indias-first-health-minister/ |access-date=2023-05-23 |website=Feminism in India |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; ಕೌರ್ ರವರು  [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾ ಸಭೆ|ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ]] ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajkumari Amrit Kaur |url=https://www.constitutionofindia.net/members/rajkumari-amrit-kaur/ |access-date=2023-05-23 |website=Constitution of India |language=en-US}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

== ಜೀವನ ==
ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರು ೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮೮೭ ರಂದು ಭಾರತದ [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ,]] [[ಲಕ್ನೋ|ಲಕ್ನೋದ, ಲಕ್ನೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ನ ಬಾದ್‌ಶಾ ಬಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] (ಆಗಿನ ವಾಯುವ್ಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು) ಜನಿಸಿದರು.  ಕಪುರ್ತಲಾದ ರಾಜ ರಣಧೀರ್ ಸಿಂಗ್ ರವರ ಕಿರಿಯ ಮಗನಾದ ರಾಜಾ ಸರ್ ಹರ್ನಾಮ್ ಸಿಂಗ್ ಅಹ್ಲುವಾಲಿಯಾ ರನವರ ಮಗಳಾಗಿ ಕೌರ್ ರವರು  ಜನಿಸಿದರು. ಸಿಂಹಾಸನದ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರದ ವಿವಾದದ ನಂತರ ಹರ್ನಾಮ್ ಸಿಂಗ್ [[ಕಪೂರ್ಥಲಾ|ಕಪುರ್ತಲಾವನ್ನು]] ತೊರೆದರು, ಹಿಂದಿನ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಔಧ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಸ್ಟೇಟ್‌ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಾದರು ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ಮಿಷನರಿ ಗೋಲಖ್ನಾಥ್ ಚಟರ್ಜಿಯವರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಮತಾಂತರಗೊಂಡರು. ಸಿಂಗ್ ನಂತರ ಚಟರ್ಜಿಯವರ ಮಗಳು ಪ್ರಿಸ್ಸಿಲ್ಲಾಳನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಹತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಿರಿಯ ಮತ್ತು ಅವರ ಏಕೈಕ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Studies |first=HP General |date=2020-05-03 |title=Raj Kumari Amrit Kaur |url=https://hpgeneralstudies.com/raj-kumari-amrit-kaur-%E0%A5%A5-first-health-minister-of-independent-india-%E0%A5%A5-himachal-pradesh/ |access-date=2023-10-28 |website=Himachal Pradesh General Studies |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟಂಟ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿ ಬೆಳೆದರು ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಡಾರ್ಸೆಟ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಶೆರ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಕೂಲ್ ಫಾರ್ ಗರ್ಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೧೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=1964-02-07 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html |access-date=2020-08-30}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೬೪ ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. &lt;ref&gt;{{Cite book|title=Great Women of Modern India|last=Verinder Grover|publisher=Deep &amp; Deep|year=1993|isbn=9788171004591|volume=5: Raj Kumari Amrit Kaur}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಸಾಯುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಧರ್ಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅವರ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ದೆಹಲಿಯ ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಆರ್ಚ್ಬಿಷಪ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=6 February 1964 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/rajkumari-amrit-kaur-75-dies.html}}&lt;/ref&gt; ಕೌರ್‌ರವರಿಗೆ ಮದುವೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಇಂದು ಅವರ ಖಾಸಗಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳು ದೆಹಲಿಯ ತೀನ್ ಮೂರ್ತಿ ಹೌಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ನೆಹರು ಸ್ಮಾರಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಾಲಯದ ಆರ್ಕೈವ್ಸ್‌ನ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archives |url=http://www.nehrumemorial.com/archivehead.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110503203613/http://www.nehrumemorial.com/archivehead.php |archive-date=3 May 2011 |publisher=[[Nehru Memorial Museum &amp; Library]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

== ವೃತ್ತಿ ==

=== ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ ===
[[ಚಿತ್ರ:Amrit_kaur_sahiba.jpg|thumb| ಸಿ. ೧೯೩೩]]
ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ ಕೌರ್ ರವರು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆ [[ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ|ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ]] ಸೇರಿದಂತೆ [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] ನಾಯಕರೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಒಡನಾಟವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೌರ್ ರವರು ೧೯೧೯ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ ( [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ) ಭೇಟಿಯಾದ [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ]] ಆಲೋಚನೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು. ಕೌರ್ ಗಾಂಧಿಯವರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ೧೬ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಂತರ ''ರಾಜಕುಮಾರಿ  ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ರವರಿಗೆ  ಪತ್ರಗಳು '' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಿಂದ ಪತ್ರಗಳ ಸಂಪುಟವಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Roychowdhury |first=Adrija |date=2020-08-27 |title=Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS |url=https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/ |access-date=2020-08-30 |website=[[The Indian Express]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

[[ಜಲಿಯನ್‍ವಾಲಾ ಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ|ಜಲಿಯನ್ ವಾಲಾಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದ]] ನಂತರ, ಬ್ರಿಟೀಷ್ ಪಡೆಗಳು ಪಂಜಾಬ್‌ನ ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿ ೪೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರನ್ನು ಗುಂಡಿಕ್ಕಿ ಕೊಂದಾಗ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಬಲ ಟೀಕೆಕಾರರಾದರು. ಅವರು ಔಪಚಾರಿಕವಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು ತರುವತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bhardwaj |first=Deeksha |date=2 February 2019 |title=Rajkumari Amrit Kaur, the princess who was Gandhi's secretary &amp; India's first health minister |url=https://theprint.in/theprint-profile/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-was-gandhis-secretary-indias-first-health-minister/186245/ |access-date=18 October 2019 |website=[[ThePrint]]}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಪರ್ದಾ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ಬಲವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ದೇವದಾಸಿ]] ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ೧೯೨೭ ರಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು &lt;ref name=&quot;bhardwaj&quot;&gt;{{Cite web |last=Bhardwaj |first=Deeksha |date=2 February 2019 |title=Rajkumari Amrit Kaur, the princess who was Gandhi's secretary &amp; India's first health minister |url=https://theprint.in/theprint-profile/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-was-gandhis-secretary-indias-first-health-minister/186245/ |access-date=18 October 2019 |website=[[ThePrint]]}}&lt;/ref&gt; ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು ೧೯೩೩ರಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ [[ಉಪ್ಪಿನ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ|ದಂಡಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಕೌರ್ ೧೯೩೪ರಲ್ಲಿ ಗಾಂಧಿಯವರ [[ಆಶ್ರಮ|ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸಲು ಹೋದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಕಠಿಣ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರು. &lt;ref name=&quot;bhardwaj&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ, ೧೯೩೭ರಲ್ಲಿ ಅವರು ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಭಾರತದ (ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಖೈಬರ್-ಪಖ್ತುಂಖ್ವಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ) ಬನ್ನು, ವಾಯುವ್ಯ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಸದ್ಭಾವನೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಹೋದರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರ ಮೇಲೆ ದೇಶದ್ರೋಹದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿಟ್ಟರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajkumari Amrit Kaur, an epitome of patriotism and sacrifice |url=http://www.navrangindia.in/2017/08/rajkumari-amrit-kaur-epitome-of.html |access-date=2023-05-23}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Mahatma_Gandhi_with_Rajkumari_Amrit_Kaur_at_Simla_in_1945.jpg|thumb| ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರೊಂದಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ, ಶಿಮ್ಲಾ ೧೯೪೫]]
ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. ಆದರೆ ೧೯೪೨ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಅವರು ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ತಪ್ಪಿಗಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಜೈಲಿಗೆ ಹಾಕಿದರು. &lt;ref name=&quot;pib&quot;&gt;{{Cite web |last=Srinivas |first=V |date=24 September 2016 |title=RajKumari Amrit Kaur |url=https://pib.gov.in/newsite/feacontent.aspx?relid=151084 |access-date=18 October 2019 |website=[[Press Information Bureau]] |publisher=Ministry of Health and Family Affairs}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಅವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಮತದಾನದ ಕಾರಣವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿದರು, &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-01-24 |title=Amrit Kaur: The princess turned Gandhian who fought Nehru on women's political participation |url=https://indianexpress.com/article/gender/amrit-kaur-the-princess-turned-gandhian-who-fought-nehru-on-womens-political-participation-5037044/ |access-date=2023-05-23 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಫ್ರ್ಯಾಂಚೈಸ್ ಮತ್ತು ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಲೋಥಿಯನ್ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಹಾಗೂ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಕುರಿತು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂಸತ್ತಿನ ಜಂಟಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಮಿತಿಯ ಮುಂದೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯ ನೀಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=EMINENT PARLIAMENTARIANS MONOGRAPH SERIES |url=https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/761593/1/Eminent_Parliamentarians_Series_Rajkumari_Amrit_Kaur_English.pdf}}&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್  ರವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಣ ನಿಧಿ ಸಂಘದ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2018-03-07 |title=Meet Princess Amrit Kaur, India's First Health Minister Who Built AIIMS |url=https://www.indiatimes.com/news/india/meet-princess-amrit-kaur-india-s-first-health-minister-who-built-aiims-341005.html |access-date=2023-05-23 |website=Indiatimes |language=en-IN}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ನವದೆಹಲಿಯ ಲೇಡಿ ಇರ್ವಿನ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister And Her Efforts For Reforming The Nation |url=https://thelogicalindian.com/app-lite/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |access-date=2023-05-23 |website=thelogicalindian.com |archive-date=2023-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230523034733/https://thelogicalindian.com/app-lite/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ೧೯೪೫ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಯೋಗ|ಯುನೆಸ್ಕೋ]] ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ನಿಯೋಗದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Place of women in UNESCO: an Indian view |url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000073882 |access-date= |website=}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಸ್ಪಿನ್ನರ್ಸ್ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‌ನ ಟ್ರಸ್ಟಿಗಳ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Celebrating Navratri with 9 Women Heros!! Lets Salute Amrit Kaur |url=https://www.bankersadda.com/celebrating-navratri-with-9-women-heros-lets-salute-amrit-kaur/ |access-date=2023-05-23 |website=www.bankersadda.com |archive-date=2023-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230523035206/https://www.bankersadda.com/celebrating-navratri-with-9-women-heros-lets-salute-amrit-kaur/amp/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ಕೌರ್ ಅನಕ್ಷರತೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Sriprakash|first=Arathi|last2=Sutoris|first2=Peter|last3=Myers|first3=Kevin|date=2019|title=The science of childhood and the pedagogy of the state: Postcolonial development in India, 1950s|journal=Journal of Historical Sociology|language=en|volume=32|issue=3|pages=345–359|doi=10.1111/johs.12246|issn=0952-1909|pmc=7198113|pmid=32412520}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು [[ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ|ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹಗಳ]] ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪರ್ದಾ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಿದರು. ಅದು ಕೆಲವು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಗ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rana |first=Ratika |date=2021-11-24 |title=Rajkumari Amrit Kaur: India's First Health Minister And Her Efforts For Reforming The Nation |url=https://thelogicalindian.com/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |access-date=2023-05-23 |website=The Logical Indian |language=en |archive-date=2023-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230523035205/https://thelogicalindian.com/history/rajkumari-amrit-kaur-32123 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===ಭಾರತೀಯ  ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ===
ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಪಂಜಾಬಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮಿಷನರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ೧೯೪೭ ರಿಂದ ೧೯೫೭ ರವರೆಗೆ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ|ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ]] ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅವರು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು ತಮ್ಮ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದಾಗ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ಆ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸುವಲ್ಲಿ ತೋರಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು]] ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರನ್ನು &quot;ಭಾರತದ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿ&quot; ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ, ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನ ಮೀರತ್‌ನಲ್ಲಿ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರ ಬೆದರಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೌರ್ ನೆಹರೂಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot; /&gt; ನಂತರ ನೆಹರೂ ಅವರು ಕೌರ್ ಬರೆದ ಎರಡು ಪತ್ರಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಗೆ ರವಾನಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;FrykenbergYoung2009&quot;&gt;{{Cite book|title=India and the Indianness of Christianity|last=Frykenberg|first=Robert Eric|last2=Young|first2=Richard Fox|date=2009|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-0-8028-6392-8|page=225|language=en}}&lt;/ref&gt;

=== ಎ.ಐ.ಐ.ಎಂ.ಎಸ್ (ಏಮ್ಸ್)ನ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ===
೧೯೫೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೮ ರಂದು, ಆಗಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರು [[ಲೋಕಸಭೆ|ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ]] (ಜನರ ಮನೆ) ಹೊಸ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಯಾವುದೇ  ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತೆಯಿಲ್ಲದೆ, {{Authority control}}&quot;ನಮ್ಮ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಗುಣಮಟ್ಟದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಒಂದು  ಸಂಸ್ಥೆ ಇರಬೇಕು, ಅದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಯುವಕ-ಯುವತಿಯರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ&quot; ಎಂದು ಭಾಷಣ  ಮಾಡಿದರು.

ಒಂದು ದಶಕದ ಹಿಂದೆ ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವಂತೆ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಕಲ್ಪನೆಯು ಹೆಚ್ಚು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದಿದ್ದರೂ, ಹಣದ ಅಗತ್ಯತೆ ಇತ್ತು. ಕೌರ್ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತದ ನಂಬರ್ ಒನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಇನ್ನೂ ೧೦ ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rajkumari Amrit |first=Kaur |title=The Princess Who Built AIIMS |url=https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/}}&lt;/ref&gt;

=== ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯೆ ===
[[ಚಿತ್ರ:Rajkumari_Amrit_Kaur_receiving_penicillin_cases.jpg|thumb| ತೊಂಬತ್ಮೂರು ಪೆನ್ಸಿಲಿನ್ ಪ್ರಕರಣಗಳು, ಕೆನಡಾದ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ನಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ೧೭ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೭ ರಂದು ಕೆನಡಾದಿಂದ ವಿಶೇಷ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ನವದೆಹಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದರು. ಪಾಲಮ್ ಏರೋಡ್ರೋಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಗೆ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುವುದು. ಜೀವರಾಜ್ ನಾರಾಯಣ್ ಮೆಹ್ತಾ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ನ ಸರ್ದಾರ್ ಬಲ್ವಂತ್ ಸಿಂಗ್ ಪುರಿ ನಿಂತಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sethu |first=Divya |date=2021-02-17 |title=India's Journey From Requesting Penicillin in 1947 to Making Vaccines for the World |url=https://www.thebetterindia.com/249438/india-covid-19-vaccine-hub-covishield-serum-institute-narendra-modi-justin-trudeau-canada-partition-penicillin-malaria-history-div200/ |access-date=2023-05-23 |website=The Better India |language=en-US}}&lt;/ref&gt;]]
ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಕೌರ್ ಅವರು ಯುನೈಟೆಡ್ ಪ್ರಾವಿನ್ಸ್‌ನಿಂದ [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ರಚನಾ ಸಭೆ|ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಗೆ]] ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಇದು [[ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ|ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು]] ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲು ನಿಯೋಜಿಸಲಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;[http://cadindia.clpr.org.in/ CADIndia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190722174136/http://cadindia.clpr.org.in/ |date=22 ಜುಲೈ 2019 }}. Cadindia.clpr.org.in. Retrieved on 7 December 2018.&lt;/ref&gt; ಅವರು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಉಪಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಉಪಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರೂ ಆಗಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;[http://cadindia.clpr.org.in/constituent_assembly_members/rajkumari_amrit_kaur Rajkumari Amrit Kaur] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190323063912/http://cadindia.clpr.org.in/constituent_assembly_members/rajkumari_amrit_kaur |date=23 ಮಾರ್ಚ್ 2019 }}. Cadindia.clpr.org.in (6 February 1964). Retrieved on 2018-12-07.&lt;/ref&gt; ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ, ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ನೀತಿಸಂಹಿತೆ|ಏಕರೂಪ ನಾಗರಿಕ ಸಂಹಿತೆಯ]] ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಅವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಫ್ರ್ಯಾಂಚೈಸ್‌ಗಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು, ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ದೃಢವಾದ ಕ್ರಮವನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಿದರು.

=== ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವರು ===
ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ಅವರ ಮೊದಲ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್‌ನ ಭಾಗವಾದರು. ಇವರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ  ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದರು. ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಡೇಮ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ (ಡಿಸ್ ಟಿಜೆ) ಆಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Page 81 {{!}} Issue 38503, 4 January 1949 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette |url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/38503/page/81 |website=www.thegazette.co.uk }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; ಅವರಿಗೆ [[ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ|ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವಾಲಯವನ್ನು]] ನಿಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;bhardwaj&quot;/&gt; ೧೯೫೦ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಆರೋಗ್ಯ ಸಚಿವೆಯಾಗಿ, ಕೌರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಮಲೇರಿಯಾ]] ಹರಡುವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರಮುಖ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite news |date=1964-02-07 |title=Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html |access-date=2020-08-30}}&lt;cite class=&quot;citation news cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;[https://www.nytimes.com/1964/02/07/archives/rajkumari-amrit-kaur-75-dies-indias-first-minister-of-health.html &quot;Rajkumari Amrit Kaur, 75, Dies; India's First Minister of Health; Gandhi's Secretary 17 Years, a Princess, Led Campaign to Eradicate Malaria&quot;]. ''[[ದ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ಟೈಮ್ಸ್|The New York Times]]''. 7 February 1964&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;30 August&lt;/span&gt; 2020&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ಅವರು ಕ್ಷಯರೋಗವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುವ ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬಿ.ಸಿ.ಜಿ ಲಸಿಕೆ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರೇರಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣದ ಏಕೈಕ ಸರಿಯಾದ ವಿಧಾನವೆಂದರೆ ಕಾಂಟಿನೆನ್ಸ್ ಎಂದು ಕೌರ್ ನಂಬಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಜನನ ನಿಯಂತ್ರಣದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;time1955&quot;&gt;{{Cite web |date=17 January 1955 |title=INDIA: Baby Days Are Black |url=https://content.time.com/time/subscriber/article/0,33009,891127,00.html |access-date=4 August 2023 |website=[[Time (magazine)|Time]]}}&lt;/ref&gt; [[ಸಂತಾನ ನಿಯಂತ್ರಣ|ಗರ್ಭನಿರೋಧಕಗಳಿಗೆ]] ಸರ್ಕಾರದ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ &quot;ಸುರಕ್ಷಿತ&quot; ದಿನಗಳು (ಹಸಿರು) ಮತ್ತು &quot;ಮಗುವಿನ&quot; ದಿನಗಳು (ಕಪ್ಪು) ಜಾಡನ್ನು ಇಡಲು ಮಣಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;time1955&quot; /&gt; ಕೆಲವು ಮಹಿಳೆಯರು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು, ಹಸುಗಳು ಮಾತ್ರ ಅಂತಹ ಮಣಿಯನ್ನು ಧರಿಸಬೇಕೆಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಇತರರು ಮುಜುಗರಕ್ಕೊಳಗಾದರು ಮತ್ತು ಮಣಿಗಳು ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;time1955&quot; /&gt;

ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಚೈಲ್ಡ್ ವೆಲ್ಫೇರ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಕೌರ್ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aboutus |url=http://www.iccw.co.in/dared_dream.html |access-date=2020-08-30 |website=www.iccw.co.in |archive-date=2019-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190624082355/http://www.iccw.co.in/dared_dream.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |last=Roychowdhury |first=Adrija |date=2020-08-27 |title=Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS |url=https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/ |access-date=2020-08-30 |website=[[The Indian Express]]}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFRoychowdhury2020&quot;&gt;Roychowdhury, Adrija (27 August 2020). [https://indianexpress.com/article/research/rajkumari-amrit-kaur-the-princess-who-built-aiims-6570937/ &quot;Rajkumari Amrit Kaur: The princess who built AIIMS&quot;]. ''[[ಇಂಡಿಯನ್‌ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌|The Indian Express]]''&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;30 August&lt;/span&gt; 2020&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ಕೌರ್ ಹದಿನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್ ಒಳನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರವರ್ತಕ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದೆ. ಅವರು ಕ್ಷಯರೋಗ ಮತ್ತು ಕುಷ್ಠರೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ಅವರು ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

ರಾಜ್ ಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್, ನವದೆಹಲಿಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು (೧೯೪೬ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು). ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು  ಆ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ನರ್ಸಿಂಗ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿತು. &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

೧೯೫೭ ರಿಂದ   ಅವರು ಸಾಯುವವರೆಗೂ (೧೯೬೪)ಅವರು [[ರಾಜ್ಯಸಭೆ|ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ]] ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೫೮ ಮತ್ತು ೧೯೬೩ ರ ನಡುವೆ ಕೌರ್ ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಮೋಟಾರ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಸಾಯುವವರೆಗೂ, ಅವರು ಆಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್, ಕ್ಷಯರೋಗ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಸೇಂಟ್ ಜಾನ್ಸ್ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಕಾರ್ಪ್ಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದರು.  ಅವರಿಗೆ ರೆನೆ ಸ್ಯಾಂಡ್ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಸಹ ನೀಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Genealogy |url=http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/k/kapurthala.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180808230543/http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/k/kapurthala.html |archive-date=8 August 2018 |access-date=5 February 2019}}&lt;/ref&gt; ಅವರನ್ನು ೧೯೪೭ ರಲ್ಲಿ ಟೈಮ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್‌ನ ವರ್ಷದ ಮಹಿಳೆ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;Sambuy, L. M., &amp; Portnowitz, T. (2023). ''[[In Search of Amrit Kaur]]: A lost princess and her vanished world''. Farrar, Straus and Giroux.&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

* ಇಲ್ಲಾ ವಿಜ್ ಅವರಿಂದ [https://www.tribuneindia.com/2000/20000318/windows/fact.htm &quot;ರಾಜಕುಮಾರಿ ಅಮೃತ್ ಕೌರ್&quot;], ಮತ್ತು ಕೌರ್‌ನ ''ಗಾಂಧೀಜ್ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ'' ಕಿರು ಸಾರಾಂಶ, ''[[ದಿ ಟ್ರಿಬ್ಯೂನ್]]'', ಚಂಡೀಗಢ
{{Authority control}} 

[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಅನುವಾದ ಶಿಬಿರ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>paf2r272ypero4z1kt4cf3p5t6xd0er</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ರಿಚಾ ಘೋಷ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153392</id>
    <revision>
      <id>1306964</id>
      <parentid>1198829</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:47:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306964</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11374" sha1="5w4if132sokq1nxoel6oaaqwdyaim2z" xml:space="preserve">
 {{Infobox cricketer
| name             = ರಿಚಾ ಘೋಷ್
| female           = ನಿಜ
| image            = 2020 ICC W T20 WC I v B 02-24 Ghosh (02).jpg
| alt              = ೨೦೨೦ ರ ಐಸಿಸಿ ಮಹಿಳಾ ಟಿ೨೦ ವಿಶ್ವಕಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಘೋಷ್ ಭಾರತದ ಪರ ಬ್ಯಾಟಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ
| caption          = ೨೦೨೦ ಐಸಿಸಿ ಮಹಿಳಾ ಟಿ೨೦ ವಿಶ್ವಕಪ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಘೋಷ್ ಭಾರತದ ಪರ ಬ್ಯಾಟಿಂಗ್
| country          = ಭಾರತ
| international    = ನಿಜ
| fullname         = ರಿಚಾ ಮನಬೇಂದ್ರ ಘೋಷ್
| birth_date       = ೨೮-೯-೨೦೦೩
| birth_place      = ಸಿಲಿಗುರಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ
| batting          = ಬಲಗೈ
| bowling          =ಬಲಗೈ
| role             = ವಿಕೆಟ್ ಕೀಪರ್ ಬ್ಯಾಟರ್
| odidebutdate     = ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್
| odidebutyear     = ೨೦೨೧
| odidebutagainst  = ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ
| odicap           = ೧೩೩
| lastodidate = ೭ ಜುಲೈ
|         lastodiyear = ೨೦೨೨
|      lastodiagainst = ಶ್ರೀಲಂಕಾ
| odishirt = ೧೩

| T20Idebutdate    = ೧೨ ಫೆಬ್ರವರಿ
| T20Idebutyear    = ೨೦೨೦
| T20Idebutagainst = ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ
| T20Icap          = ೬೫
| lastT20Idate = ೨೩ ಫೆಬ್ರವರಿ 
| lastT20Iyear = ೨೦೨೩
| lastT20Iagainst = ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ
| T20Ishirt = ೧೩

| club1 = ಬಂಗಾಳ ಮಹಿಳಾ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ತಂಡ
| year1 = ೨೦೧೯–ಪ್ರಸ್ತುತ
| club2 = ಐಪಿಎಲ್ ಟ್ರೈಲ್‌ಬ್ಲೇಜರ್ಸ್
| year2 = ೨೦೨೦–೨೦೨೨
| club3 = ಹೋಬರ್ಟ್ ಹರಿಕೇನ್ಸ್ (WBBL)
| year3 = ಈಗ ರಾಪ್ ೨೦೨೧-೨೨
| club4 = ರಾಯಲ್ ಚಾಲೆಂಜರ್ಸ್ ಬೆಂಗಳೂರು (WPL)
| year4 = ೨೦೨೩–ಪ್ರಸ್ತುತ
| club5 = ಲಂಡನ್ ಸ್ಪಿರಿಟ್
| year5 =ಈಗ ರಾಪ್ ೨೦೨೩-ಪ್ರಸ್ತುತ

| columns = 2
| hidedeliveries = true

| column1 = ಡಬ್ಲೂ‌ಒ‌ಡಿ‌ಐ
| matches1 = 17
| runs1 = 311
| bat avg1 = 22.21
| 100s/50s1 = 0/2
| top score1 = 65
| catches/stumpings1 = 17/3

| column2 = ಡಬ್ಲೂ‌ಟಿ೨೦ಐ
| matches2 = 33
| runs2 = 549
| bat avg2 = 28.89
| 100s/50s2 = 0/0
| top score2 = 47[[not out|*]]
| catches/stumpings2 = 15/16

| date             = 23 February 2023  
| source           = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1212830.html ESPNcricinfo
| module = {{Infobox medal templates | titlestyle = background-color: lightsteelblue; | expand=yes 
| medals = {{MedalCountry| {{IND}}}}
{{MedalSport|ಮಹಿಳೆಯರ ಕ್ರಿಕೆಟ್}}
{{MedalCompetition|ಏಷ್ಯನ್ ಗೇಮ್ಸ್}}
{{MedalGold|೨೦೨೨ ಹಾಂಗ್‌ಜ಼ೌ|ತಂಡ}}
{{MedalCompetition|ಐಸಿಸಿ ಮಹಿಳಾ ಅಂಡರ್-೧೯ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ವಿಶ್ವಕಪ್}}
{{Medal|Winner|೨೦೨೩ ಸೌತ್ ಆಫ್ರಿಕಾ|}}
}}
}}

'''ರಿಚಾ ಘೋಷ್''' (ಜನನ ೨೮ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೦೩) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ [[ಕ್ರಿಕೆಟ್|ಕ್ರಿಕೆಟ್‍ಗಾರ್ತಿ]] . &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Richa Ghosh |url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/1212830.html |access-date=26 January 2020 |website=ESPN Cricinfo}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=20 women cricketers for the 2020s |url=https://www.thecricketmonthly.com/story/1236482/20-women-cricketers-for-the-2020s |access-date=24 November 2020 |website=The Cricket Monthly}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ತಮ್ಮ ೧೬ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು ೨೦೨೦ ರ ಐಸಿಸಿ ಮಹಿಳಾ ಟಿ೨೦ ವಿಶ್ವಕಪ್‌ಗಾಗಿ ಭಾರತದ ತಂಡದಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Siliguri's 16-Year-Old Richa Ghosh New Entrant For Women's World Cup |url=https://www.shethepeople.tv/news/siliguris-16-year-old-richa-ghosh-new-entrant-for-womens-world-cup |access-date=26 January 2020 |website=She the People}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Never thought things will happen so fast, says teenager Richa Ghosh |url=https://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/icc-womens-t20-world-cup/never-thought-things-will-happen-so-fast-says-teenager-richa-ghosh/articleshow/73216160.cms |access-date=26 January 2020 |website=Times of India}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Meet Richa Ghosh, the new 'Girl in Blue' |url=https://sportstar.thehindu.com/cricket/india-womens-cricket-team-richa-ghosh-shafali-verma-harmanpreet-kaur/article30636091.ece |access-date=26 January 2020 |website=Sportstar}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=World Cup-bound at just 16, Siliguri's Richa Ghosh fulfils her father's dream |url=https://www.newindianexpress.com/sport/cricket/2020/jan/13/world-cup-bound-at-just-16-siliguris-richa-ghosh-fulfils-her-fathers-dream-2088800.html |access-date=26 January 2020 |website=New Indian Express}}&lt;/ref&gt; ಅದೇ ತಿಂಗಳ ನಂತರ, ಅವರು ೨೦೨೦ ರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ಮಹಿಳಾ ಟ್ರೈ-ನೇಷನ್ ಸರಣಿಗಾಗಿ ಭಾರತದ ತಂಡದಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=India Squad for Women's T20 World Cup 2020 Announced |url=https://femalecricket.com/womens-t20-world-cup-2020/8677-india-squad-for-womens-t20-world-cup-2020-announced.html |access-date=15 January 2020 |website=Female Cricket}}&lt;/ref&gt; ೧೨ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು, ಅವರು ಟ್ರೈ-ನೇಷನ್  ಸರಣಿಯ ಫೈನಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ವಿರುದ್ಧ ಭಾರತಕ್ಕಾಗಿ ಡಬ್ಲೂ‌ಟಿ೨೦ಐನಲ್ಲಿ ಚೊಚ್ಚಲ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Australia Women vs India Women final, Australia tri-nation womens T20 Series 2019–20 |url=http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1183549.html |access-date=12 February 2020 |website=ESPN Cricinfo}}&lt;/ref&gt; ಮೇ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಅವರಿಗೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=India Women central contracts: Shafali Verma promoted, Ekta Bisht dropped |url=https://www.espncricinfo.com/story/india-women-central-contracts-shafali-verma-promoted-and-ekta-bisht-dropped-1263588 |access-date=19 May 2021 |website=ESPN Cricinfo}}&lt;/ref&gt;

ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ವಿರುದ್ಧದ ಅವರ ಸರಣಿಗಾಗಿ ಘೋಷ್ ಅವರನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತಂಡಕ್ಕೆ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Meghna Singh, Renuka Singh Thakur earn maiden call-ups; uncapped Yastika Bhatia returns for Australia tour |url=https://www.womenscriczone.com/yastika-bhatia-meghna-singh-in-india-squad-for-australia-tour |access-date=24 August 2021 |website=Women's CricZone |archive-date=24 ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210824135858/https://www.womenscriczone.com/yastika-bhatia-meghna-singh-in-india-squad-for-australia-tour |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಕರೆಯಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=India Women's squad for one-off Test, ODI and T20I series against Australia announced |url=https://www.bcci.tv/articles/2021/news/154934/india-women-s-squad-for-one-off-test-odi-and-t20i-series-against-australia-announced |access-date=24 August 2021 |website=Board of Control for Cricket in India}}&lt;/ref&gt; ಮಹಿಳಾ ಟೆಸ್ಟ್ ಪಂದ್ಯ ಮತ್ತು ಮಹಿಳಾ ಏಕದಿನ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ (ಡಬ್ಲೂ‌ಒ‌ಡಿಐ) ಪಂದ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತದ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=India Women call up Meghna Singh, Yastika Bhatia, Renuka Singh for Australia tour |url=https://www.espncricinfo.com/story/india-women-tour-of-australia-india-call-up-uncapped-meghna-singh-yastika-bhatia-renuka-singh-1274527 |access-date=24 August 2021 |website=ESPN Cricinfo}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ ರಂದು ಭಾರತಕ್ಕಾಗಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ವಿರುದ್ಧ ಡಬ್ಲೂ‌ಒ‌ಡಿಐಗೆ ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=1st ODI, Mackay, Sep 21 2021, India Women tour of Australia |url=https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1263617.html |access-date=21 September 2021 |website=ESPN Cricinfo}}&lt;/ref&gt;

ಅವರು ೨೦೨೧-೨೨ ಮಹಿಳಾ ಬಿಗ್ ಬ್ಯಾಷ್ ಲೀಗ್ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಹೋಬರ್ಟ್ ಹರಿಕೇನ್ಸ್‌ಗಾಗಿ ಆಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Sportstar |first=Team |title=WBBL 2021: From Harmanpreet Kaur to Smriti Mandhana - Full list of Indian signings |url=https://sportstar.thehindu.com/cricket/wbbl-womens-big-bash-league-2021-full-list-indian-signings-smriti-mandhana-jemimah-shafali-harmanpreet/article36927337.ece |access-date=2021-10-27 |website=Sportstar |language=en}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ೨೦೨೨ ರ ಮಹಿಳಾ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ವಿಶ್ವಕಪ್‌ಗಾಗಿ ಭಾರತದ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Renuka Singh, Meghna Singh, Yastika Bhatia break into India's World Cup squad |url=https://www.espncricinfo.com/story/womens-odi-world-cup-2022-renuka-singh-meghna-singh-yastika-bhatia-break-into-indias-world-cup-squad-1295643 |access-date=6 January 2022 |website=ESPN Cricinfo}}&lt;/ref&gt;

ಪವರ್ ಹಿಟ್ಟಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ವಿಕೆಟ್‌ಕೀಪರ್-ಬ್ಯಾಟರ್ ರಿಚಾ ಘೋಷ್ ಅವರನ್ನು ರಾಯಲ್ ಚಾಲೆಂಜರ್ಸ್ ಬೆಂಗಳೂರು (ಆರ್ ಸಿ ಬಿ) ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ₹೧.೯೦ ಕೋಟಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಮಾಡಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=14 February 2023 |title=WPL Auctions: Richa Ghosh most expensive among Indian wicketkeepers, sold to RCB for 1.90 crore |work=The Hindustan times |editor-last=Tripathi |editor-first=Prabal |url=https://www.hindustantimes.com/cricket/wpl-auctions-richa-ghosh-most-expensive-among-indian-wicketkeepers-sold-to-rcb-for-1-90-crore-101676286725886.html |access-date=14 February 2023}}&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==
{{Commons category-inline}}

* [https://www.espncricinfo.com/cricketers/richa-ghosh-1212830 ESPNcricinfo ನಲ್ಲಿ ರಿಚಾ ಘೋಷ್]

[[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಅನುವಾದ ಶಿಬಿರ ಲೇಖನ]]</text>
      <sha1>5w4if132sokq1nxoel6oaaqwdyaim2z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅಶ್ವಿನಿ ವೈಷ್ಣವ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>154329</id>
    <revision>
      <id>1307014</id>
      <parentid>1304065</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T10:51:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307014</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21335" sha1="gc7hs8zncym0bp73rw1v9abeul2n3r4" xml:space="preserve">

{{Infobox ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ|image=Ashwini_Vaishnaw.jpg|birth_date={{birth date and age|df=y|1970|07|18}}|death_date=}}

'''ಅಶ್ವಿನಿ ವೈಷ್ಣವ್''' (ಜನನ 18 ಜುಲೈ 1970) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ IAS ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತ ರೈಲ್ವೆಯ 39 ನೇ ಸಚಿವರಾಗಿ, 2ನೇ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಸಚಿವರಾಗಿ ಮತ್ತು 2024 ರಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ 2ನೇ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೊದಲು, ಅವರು ರೈಲ್ವೆಯ 39ನೇ ಸಚಿವರಾಗಿ, 35ನೇ ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರ ಸಚಿವರಾಗಿ ಹಾಗೂ  2024 ರಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ 2ನೇ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2019 ರಿಂದ ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಒಡಿಶಾವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;odishabytes.com&quot;&gt;{{Cite web |date=2019-06-21 |title=Ashwini Vaishnav RS Candidature Fuels BJD-BJP Deal Talk |url=https://www.odishabytes.com/ashwini-vaishnav-rs-candidature-fuels-bjd-bjp-deal-talk/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20191116134211/https://www.odishabytes.com/ashwini-vaishnav-rs-candidature-fuels-bjd-bjp-deal-talk/ |archive-date=16 November 2019 |access-date=2019-11-16 |website=ODISHA BYTES |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ==
ವೈಷ್ಣವ್ ಮೂಲತಃ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಪಾಲಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜೀವಂದ್ ಕಲ್ಲನ್ ಗ್ರಾಮದ ನಿವಾಸಿ. ನಂತರ ಅವರ ಕುಟುಂಬ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೋಧಪುರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿತು. &lt;ref name=&quot;Statewise Retirement&quot;&gt;{{Cite web |title=Statewise Retirement |url=http://164.100.47.5/NewMembers/RetLMemState.aspx |access-date=2019-06-28 |website=164.100.47.5}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=7 July 2021 |title=PM Modi Cabinet Expansion: जाति, क्षेत्र और समुदाय- पीएम मोदी की नई कैब‍िनेट के जरिये साधे जाएंगे सारे समीकरण |url=https://hindi.news18.com/news/nation/narendra-modi-cabinet-expansion-2021-caste-region-and-community-all-equations-will-be-solved-through-modi-cabinet-2-3647783.html |access-date=2021-07-08 |website=News18 Hindi |language=hi}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=मोदी की नई टीम में ये हैं 20 सबसे युवा चेहरे, कोई वकील तो किसी को मिल चुका है संसद रत्न पुरस्कार |url=https://hindi.asianetnews.com/national-news/full-profile-details-of-the-youngest-face-of-modis-new-team-qvvi4z |access-date=2021-07-07 |website=Asianet News Network Pvt Ltd |language=hi}}&lt;/ref&gt;

ವೈಷ್ಣವ್ ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಜೋಧ್‌ಪುರದ ಸೇಂಟ್ ಆಂಥೋನಿ ಕಾನ್ವೆಂಟ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೋಧ್‌ಪುರದ ಮಹೇಶ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೯೧ ರಲ್ಲಿ ಎಂಬಿಎಂ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜ್ (ಜೆನ್.ವಿಯು) ಜೋಧಪುರದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕೋರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕದೊಂದಿಗೆ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ತಮ್ಮ ಎಂ. ಟೆಕ್ ಅನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ನಂತರ ಐಐಟಿ ಕಾನ್ಪುರದಿಂದ, ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಖಿಲ ಭಾರತ ೨೭ ಶ್ರೇಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಿದರು. 2008 ರಲ್ಲಿ, ವೈಷ್ಣವ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಾರ್ಟನ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಂಬಿಎ ಮಾಡಲು ಯುಸ್ ಗೆ ತೆರಳಿದರು. &lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=2019-06-29 |title=BJP's Ashwini Vaishnaw elected unopposed to Rajya Sabha from Odisha |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bjp-s-ashwini-vaishnaw-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-odisha/story-bvuQAT3LaZhPiTT4eZcv2K.html |access-date=2019-11-16 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;[https://odishabytes.com/ashwini-vaishnav-rs-candidature-fuels-bjd-bjp-deal-talk/ Ashwini Vaishnav RS Candidature Fuels BJD-BJP Deal Talk] Odisha Bytes - June 23, 2019&lt;/ref&gt;

== ನಾಗರಿಕ ಸೇವಕ ==
೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ, ವೈಷ್ಣವ್ ಒಡಿಶಾ ಕೇಡರ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆಡಳಿತ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು ಬಾಲಸೋರ್ ಮತ್ತು ಕಟಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಒಡಿಶಾದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸೂಪರ್ ಸೈಕ್ಲೋನ್ ೧೯೯೧ ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ನೈಜ ಸಮಯ ಮತ್ತು ಸೈಕ್ಲೋನ್ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು, ಆ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಒಡಿಶಾ ಸರ್ಕಾರವು ಒಡಿಶಾದ ಜನರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅವರು ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಉಪ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಳ್ಳುವವರೆಗೆ ೨೦೦೩ ರವರೆಗೆ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ-ಖಾಸಗಿ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅವರು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ ಪಿಎಂಒ ನಲ್ಲಿ ಅವರ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಅವಧಿಯ ನಂತರ, ಬಿಜೆಪಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್‌ಡಿಎ ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸೋತ ನಂತರ ವೈಷ್ಣವ್ ಅವರನ್ನು ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರ ಖಾಸಗಿ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gupta |first=Moushumi Das |date=2019-06-25 |title=The ex-IAS officer who is bringing Narendra Modi and Naveen Patnaik together |url=https://theprint.in/politics/the-ex-ias-officer-who-is-bringing-narendra-modi-and-naveen-patnaik-together/254095/ |access-date=2019-11-16 |website=ThePrint |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಮುರ್ಮುಗೋವಾ  ಪೋರ್ಟ್ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ನ ಉಪ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಮುಂದಿನ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-06-22 |title=In Odisha, BJD-BJP consensus candidate for Rajya Sabha bypoll joins BJP |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/in-odisha-bjd-bjp-consensus-candidate-for-rajya-sabha-bypoll-joins-bjp/story-yKzsHtQD14welXr6YcZ4rM.html |access-date=2019-11-16 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ==
ಅವರು ವಾರ್ಟನ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಸ್ಕೂಲ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಎಂಬಿಎ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಲವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಲವನ್ನು ಮರುಪಾವತಿಸಲು ಕೇವಲ ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಅರಿತುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕ ಸೇವೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಖಾಸಗಿ ವಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮವನ್ನು ತೆರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಯಶಸ್ವಿ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಡೆಸುವುದು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅವರು ಎಂಬಿಎ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-06-29 |title=BJP's Ashwini Vaishnaw elected unopposed to Rajya Sabha from Odisha |url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bjp-s-ashwini-vaishnaw-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-odisha/story-bvuQAT3LaZhPiTT4eZcv2K.html |access-date=2021-07-08 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt;

ಅವರ ಎಂಬಿಎ ನಂತರ, ವೈಷ್ಣವ್ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದರು ಮತ್ತು ಜಿಈ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟೇಶನ್‌ನ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಸೇರಿದರು. ತರುವಾಯ, ಅವರು ಸೀಮೆನ್ಸ್‌ಗೆ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇರಿದರು - ಲೋಕೋಮೋಟಿವ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೆಡ್ ಅರ್ಬನ್ ಇನ್ಫ್ರಾಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ಸ್ಟ್ರಾಟಜಿ. &lt;ref name=&quot;Mohanty&quot;&gt;{{Cite news |last=Mohanty |first=Meera |date=2019-06-24 |title=Naveen Patnaik's support to BJP man raises brows |work=The Economic Times |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/naveen-patnaiks-support-to-bjp-man-raises-brows/articleshow/69921087.cms |access-date=2019-11-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;businesstoday.in&quot;&gt;{{Cite web |date=21 October 2014 |title=Bureaucrats prefer MBA degree for better career prospects |url=https://www.businesstoday.in/magazine/exclusive/best-b-schools-2014/iit-kanpur-iim-lucknow-civil-services-examination-oxford-universitys-said-business-school/story/211010.html |access-date=2019-11-16 |website=www.businesstoday.in |archive-date=2019-11-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191111132417/https://www.businesstoday.in/magazine/exclusive/best-b-schools-2014/iit-kanpur-iim-lucknow-civil-services-examination-oxford-universitys-said-business-school/story/211010.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ತ್ರೀ ಟೀ ಆಟೋ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಮತ್ತು ವೀ ಜೀ ಆಟೋ ಕಾಂಪೊನೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇವೆರಡೂ ವಾಹನ ಘಟಕಗಳ ಉತ್ಪಾದನಾ ಘಟಕಗಳು. &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;

== ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ==
[[ಚಿತ್ರ:Shri_Ashwini_Vaishnaw_taking_charge_as_the_Union_Minister_for_Railways,_in_New_Delhi_on_July_08,_2021_(1).jpg|left|thumb| ವೈಷ್ಣವ್ ಅವರು 8 ಜುಲೈ 2021 ರಂದು [[ನವ ದೆಹಲಿ|ನವದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ]] ರೈಲ್ವೇ ಸಚಿವರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು.]]
ವೈಷ್ಣವ್ ಪ್ರಸ್ತುತ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಬಿಜು ಜನತಾ ದಳದ ಸದಸ್ಯರ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅವರು ರಾಜ್ಯಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವಿರೋಧವಾಗಿ ಗೆದ್ದರು. ವೈಷ್ಣವ್ ಅವರನ್ನು ಅಧೀನ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಅರ್ಜಿಗಳ ಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಅರಣ್ಯಗಳ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=2 from BJD, 1 from BJP elected unopposed to Rajya Sabha |url=http://www.theweekendleader.com/Headlines/30234/2-from-bjd-1-from-bjp-elected-unopposed-to-rajya-sabha.html |access-date=2019-06-28 |website=www.theweekendleader.com |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news |date=2019-06-28 |title=Odisha: Amar Patnaik, Sasmit Patra and Ashwini Baishnab elected to Rajya Sabha |work=Business Standard India |url=https://www.business-standard.com/article/news-ani/odisha-amar-patnaik-sasmit-patra-and-ashwini-baishnab-elected-to-rajya-sabha-119062801100_1.html |access-date=2019-06-29}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 15, 2019 |title=Jual Oram to head parliamentary panel on defence |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/bhubaneswar/jual-to-head-parl-panel-on-defence/articleshow/71130528.cms |access-date=2019-11-22 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-10-31 |title=Rajya Sabha Committees constituted; Prasanna Acharya to head the Committee on Petitions |url=https://orissadiary.com/rajya-sabha-committees-constituted-prasanna-acharya-head-committee-petitions/ |access-date=2019-11-22 |website=OdishaDiary |language=en-US }}{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ವೈಷ್ಣವ್ ಅವರು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಆಗ ಎದುರಿಸಿದ ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತವು ಆವರ್ತಕ ಸ್ವರೂಪದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ರಚನಾತ್ಮಕ ಮಂದಗತಿಯಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಇದು ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರ ವೇಳೆಗೆ ಕೆಳಗಿಳಿಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಘನ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಹಣವನ್ನು ಬಳಕೆಗೆ ಹಾಕುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೂಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡುವುದು ದೇಶವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಮಾರ್ಗ ಎಂದು ವೈಷ್ಣವ್ ದೃಢವಾಗಿ ನಂಬುತ್ತಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=27 November 2019 |title=Growth may have slowed, but there's no recession, says Nirmala Sitharaman |url=https://www.thehindubusinessline.com/news/there-is-no-recession-in-the-economy-says-finance-minister/article30098854.ece |access-date=2019-12-04 |website=@businessline |language=en}}&lt;/ref&gt;

ವೈಷ್ಣವ್ ಅವರು ೫ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ತೆರಿಗೆ ಕಾನೂನುಗಳ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಮಸೂದೆ, ೨೦೧೯ ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ತೆರಿಗೆ ರಚನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಅಥವಾ ತರ್ಕಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವ ಹಂತವು ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮದ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮದ ಬಂಡವಾಳದ ಮೂಲವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ನಂಬಿದ್ದರು. ಬೆಂಬಲಿಸುವಾಗ, ತೆರಿಗೆ ರಚನೆಯ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತರ್ಕಬದ್ಧಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್‌ಗಳಿಗೆ ಡಿ-ಲೆವರೇಜ್ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಗಳಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೀಸಲು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ರಚನಾತ್ಮಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ವಾದಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last= |first= |date=5 Dec 2019 |title=SYNOPSIS OF DEBATE - Rajya Sabha |url=http://164.100.47.5/newsynopsis1/englishsessionno/250/Synopsis%20_E_%20dated%20%2005.12.pdf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201105200755/http://164.100.47.5/newsynopsis1/englishsessionno/250/Synopsis%20_E_%20dated%20%2005.12.pdf |archive-date=5 November 2020 |access-date= |website=Rajya Sabha Official Website}}&lt;/ref&gt;

ಇವುಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ಅವರು ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಹಡಗು ಮರುಬಳಕೆ ಮಸೂದೆಯಿಂದ ಮಹಿಳಾ ರಕ್ಷಣೆಯವರೆಗಿನ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಆ ವಿಷಯಗಳ ಕುರಿತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite news |last=CHAIRMAN |first=DEPUTY |last2=YAJNIK |first2=AMEE |last3=VAISHNAW |first3=ASHWINI |last4=ROY |first4=SUKHENDU SEKHAR |last5=SATHYANANTH |first5=VIJILA |last6=YADAV |first6=RAM GOPAL |last7=ACHARYA |first7=PRASANNA |last8=SINGH |first8=RAMCHANDRA PRASAD |last9=PRAKASH |first9=BANDA |date=8 January 2021 |title=The Recycling of Ships Bill, 2019 |language=English |url=https://rsdebate.nic.in/handle/123456789/703500?viewItem=browse |access-date=23 December 2023}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news |last=Service |first=Uniindia News |title=Bill to recycle ships introduced in Rajya Sabha |url=http://www.uniindia.com/~/bill-to-recycle-ships-introduced-in-rajya-sabha/Parliament/news/1815699.html |access-date=23 December 2023}}&lt;/ref&gt;

=== ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಂತ್ರಿ ===
ಜುಲೈ 2024 ರಲ್ಲಿ, 22ನೇ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಪುನರ್ರಚನೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರಿಗೆ ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವಾಲಯ, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಚಿವಾಲಯ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಸಚಿವಾಲಯದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Modi cabinet rejig: Full list of new ministers |url=https://www.indiatoday.in/india/story/modi-cabinet-rejig-full-list-of-new-ministers-1825111-2021-07-07 |access-date=2021-07-07 |website=India Today}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news |title=&quot;One Of The Most Brilliant...&quot;: Wharton Classmate On New IT Minister |work=NDTV.com |url=https://www.ndtv.com/india-news/what-new-it-minister-ashwini-vaishnaws-wharton-classmate-says-about-him-2481899 |access-date=8 July 2021}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite news |last=Barik |first=Satyasundar |date=8 July 2021 |title=New Railway Minister Ashwini Vaishnaw has a vast experience in bureaucracy and corporate world |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/national/new-railway-minister-ashwini-vaishnaw-has-a-vast-experience-in-bureaucracy-and-corporate-world/article35207990.ece |access-date=8 July 2021}}&lt;/ref&gt;

ಕೇಂದ್ರ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಸಚಿವರಾಗಿ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಂಚಾರ ಸಾಥಿ ಪೋರ್ಟಲ್ ಅನ್ನು ಮೇ ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Livemint |date=2023-05-17 |title=Sanchar Saathi online portal to track, block lost mobile phones launched |url=https://www.livemint.com/technology/tech-news/sanchar-saathi-all-you-need-to-know-about-online-portal-to-track-block-lost-mobile-phones-11684318219619.html |access-date=2023-09-23 |website=mint |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ಸಹ ನೋಡಿ ==

* [[ಪೀಯುಷ್ ಗೋಯಲ್|ಪಿಯೂಷ್ ಗೋಯಲ್]]

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

[[ವರ್ಗ:೧೯೭೦ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>gc7hs8zncym0bp73rw1v9abeul2n3r4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>154367</id>
    <revision>
      <id>1307001</id>
      <parentid>1285451</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T07:16:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Prnhdl</username>
        <id>63675</id>
      </contributor>
      <comment>₹3000 ವಾರ್ಷಿಕ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಪಾಸ್ ಮಾಹಿತಿ ಸೇರಿಸಿದೆ.</comment>
      <origin>1307001</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18745" sha1="ref6uanjowoo54rwckt6fqwfztawk6w" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್
| logo =[[File:Fastag-logo.png|400px|right]] 
| logo_alt = 
| type = ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಶುಲ್ಕ ಸಂಗ್ರಹ&lt;br&gt;ಇಂಧನ ಖರೀದಿ ಪಾವತಿ&lt;br&gt;ನಿಲುಗಡೆಯ ಶುಲ್ಕ&lt;br&gt;ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನ ಪ್ರವೇಶ ಶುಲ್ಕ
| industry = 
| fate = 
| predecessor = &lt;!-- or: | predecessors = --&gt;
| successor = &lt;!-- or: | successors = --&gt;
| foundation = {{Start date and age|2014|11|04|df=yes}}
| founder = &lt;!-- or: | founders = --&gt;
| defunct = &lt;!-- {{End date|YYYY|MM|DD}} --&gt;
| hq_location_city = [[ದ್ವಾರಕಾ, ದೆಹಲಿ|ದ್ವಾರಕಾ]], [[ದೆಹಲಿ]]
| hq_location_country = [[ಭಾರತ]]
| area_served = ಪಾನ್-[[ಭಾರತ]]
| key_people = 
| products = ಆರ್‍ಎಫ್‍ಐಡಿ ಟ್ಯಾಗ್ಸ್
| owner = ಭಾರತೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಕಂಪನಿ ಲಿಮಿಟೆಡ್
| num_employees = 
| num_employees_year = &lt;!-- Year of num_employees data (if known) --&gt;
| parent = [[ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ]]
| website = 
}}
 

'''ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿನ]] ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಶುಲ್ಕ ಸಂಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು [[:en:National Highways Authority of India|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರ (ಎನ್ಎಚ್ಎಐ)]] ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.   ಇದು [[RFID (ಆರ್‌ಎಫ್‌ಐಡಿ)|ರೇಡಿಯೋ ತರಂಗಾಂತರ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ]] (ಆರ್‍ಎಫ‍್ಐಡಿ) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನೇರವಾಗಿ ಪೂರ್ವಪಾವತಿ ಅಥವಾ ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಲಾದ ಅಥವಾ ನೇರವಾಗಿ ಶುಲ್ಕ ಮಾಲೀಕರಿಂದ ಶುಲ್ಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ವಾಹನದ [[:en:windshield|ವಿಂಡ್‌ಸ್ಕ್ರೀನ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ನಿಲ್ಲದೆ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳ ಮೂಲಕ ಓಡಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಟ್ಯಾಗ್ ಅನ್ನು, ಅಧಿಕೃತ ಟ್ಯಾಗ್ ವಿತರಕರಿಂದ ಅಥವಾ ಟ್ಯಾಗನ್ನು ವಿತರಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಖರೀದಿಸಬಹುದು.  ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-10-29 |title=SIVA focuses on Make in India and strengthens commitment to FASTags |url=https://www.hindustantimes.com/brand-post/siva-focuses-on-make-in-india-and-strengthens-commitment-to-fastags/story-hWwhSuZLABY24V4NWM42kM.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230803101142/https://www.hindustantimes.com/brand-post/siva-focuses-on-make-in-india-and-strengthens-commitment-to-fastags/story-hWwhSuZLABY24V4NWM42kM.html |archive-date=3 August 2023 |access-date=2023-08-03 |website=Hindustan Times |language=en}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪೂರ್ವಪಾವತಿ ಖಾತೆಗೆ ಲಿಂಕ್ ಮಾಡಿದ್ದರೆ, ನಂತರ ರೀಚಾರ್ಜ್ ಅಥವಾ ಟಾಪ್-ಅಪ್ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರಬಹುದು.  ಕನಿಷ್ಠ ರೀಚಾರ್ಜ್ ಮೊತ್ತ ₹೧೦೦  ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಹ ಮಾಡಬಹುದು.&lt;ref name=&quot;faq&quot;&gt;{{Cite web |title=FAQs on NETC FASTag |url=https://www.npci.org.in/what-we-do/netc-fastag/faqs |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211227020104/https://www.npci.org.in/what-we-do/netc-fastag/faqs |archive-date=27 December 2021 |access-date=27 December 2021}}&lt;/ref&gt; ಎನ್ಎಚ್ಎಐ ಪ್ರಕಾರ, '''ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್''' ಅನಿಯಮಿತ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ೭.೫% ಕ್ಯಾಶ್‌ಬ್ಯಾಕ್ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಫಾಸ್ಟ್‌ಟ್ಯಾಗ್‌ಗಾಗಿ ಕೆಲವು ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾದ ಲೇನ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರಿ-ಚಾಲಿತ ತೈಲ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕಂಪನಿಗಳು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಆಯಿಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್|ಐಒಸಿ]], [[ಭಾರತ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ|ಬಿಪಿಸಿಎಲ್]] ಮತ್ತು [[ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನ್ ಪೆಟ್ರೋಲಿಯಂ|ಎಚ್‍ಪಿಸಿಎಲ್]] ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಪಂಪ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಖರೀದಿ ಮಾಡಲು, ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಎಂಒಯುಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿವೆ.

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೫೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ (ಭಾರತ)|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ]] ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಲೇನ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ ಮತ್ತು ೫೪.೬ ಲಕ್ಷ (೫.೪೬ ದಶಲಕ್ಷ) ಕಾರುಗಳನ್ನು ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್‍ನೊಂದಿಗೆ ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=These innovations are helping digital payments go mass |url=https://www.sify.com/finance/these-innovations-are-helping-digital-payments-go-mass-news-business-tjss5Udgbefib.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190921041258/https://www.sify.com/finance/these-innovations-are-helping-digital-payments-go-mass-news-business-tjss5Udgbefib.html |archive-date=21 September 2019 |access-date=21 September 2019 |website=[[Sify]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ೧ ಜನವರಿ ೨೦೨೧ ರಿಂದ, ಎಲ್ಲಾ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದರು, ಆದರೆ ನಂತರ ಆ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೧ ಕ್ಕೆ ಮುಂದೂಡಲಾಯಿತು.

ಆಗಸ್ಟ್ ೧೫, ೨೦೨೫ ರಿಂದ ಖಾಸಗಿ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ₹೩೦೦೦ ದ ವಾರ್ಷಿಕ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಪಾಸ್ ಜಾರಿಗೆ ಬರಲಿದೆ. ಈ ಪಾಸ್ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅವಧಿಗೆ ಅಥವಾ ೨೦೦ ಟ್ರಿಪ್‌ಗಳಿಗೆ (ಯಾವುದು ಮೊದಲು ಬರುತ್ತದೆಯೋ ಅದು) ಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಸುಗಮ ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=೧೮ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ |title=ಖಾಸಗಿ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ₹3000ಕ್ಕೆ FASTag ವಾರ್ಷಿಕ ಪಾಸ್; ಆ. ೧೫ ರಿಂದ ಸಚಿವ ಗಡ್ಕರಿ |url=https://www.prajavani.net/news/india-news/fastag-annual-pass-private-vehicles-toll-reform-india-3352324 |access-date=ಜೂನ್ ೨೦, ೨೦೨೫|work=ಪ್ರಜಾವಾಣಿ}}&lt;/ref&gt;

[[ಚಿತ್ರ:MPEW-MSRDC-Talegaon-Toll-ETC.jpg|thumb|300x300px| ಮುಂಬೈ-ಪುಣೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್‌ವೇನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಶುಲ್ಕ ಲೇನ್‌ಗಳು.]]

* ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು, ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ [[ಅಹ್ಮದಾಬಾದ್|ಅಹಮದಾಬಾದ್]] ಮತ್ತು [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ನಡುವಿನ [[ಚಿನ್ನದ ಚತುಷ್ಪಥ (ಚತುರ್ಭುಜಾಕೃತಿ )|ಚಿನ್ನದ ಚತುಷ್ಪಥದ]] ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಯೋಜನೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.
* ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ೪ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ ರಂದು ಚತುಷ್ಪಥದ [[ದೆಹಲಿ]] - [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು.
* ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ,  [[ಚಿನ್ನದ ಚತುಷ್ಪಥ (ಚತುರ್ಭುಜಾಕೃತಿ )|ಚಿನ್ನದ ಚತುಷ್ಪಥದ]] [[ಚೆನ್ನೈ]] - [[ಬೆಂಗಳೂರು]] ಸ್ಟ್ರೆಚ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳು ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. 
* ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ]] [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ (ಭಾರತ)|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ]] ೨೪೭ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳಿಗೆ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಅನ್ನು ಹೊರತರಲಾಯಿತು, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳನ್ನು ೭೦% ರಷ್ಟು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲಾಯಿತು. 
* ೨೩ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೬ ರ ವೇಳೆಗೆ, ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ೩೬೬ ರಲ್ಲಿ ೩೪೭ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳು ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತವೆ. 
* ೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೭ ರಂದು, ಎನ್ಎಚ್ಎಐ ತನ್ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೩೭೦ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳಲ್ಲಿ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಲೇನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. 
* ೮ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ ರಂದು, ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೭ ರ ನಂತರ [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಮಾರಾಟವಾಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಹೊಸ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಅನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು.
* ೧೯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು, ೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಉಪಯೋಗಿಸದ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಶುಲ್ಕದ ದುಪ್ಪಟ್ಟು ಶುಲ್ಕ ವಿಧಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=19 October 2019 |title=Insight 18 &amp;#124; FASTags mandatory for vehicles on national highways from Dec 1, here's how it will ease traffic |url=https://www.moneycontrol.com/news/india/insight-18-fastags-mandatory-for-vehicles-on-national-highways-from-dec-1-heres-how-it-will-ease-traffic-4549301.html/amp |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191023035141/https://www.moneycontrol.com/news/india/insight-18-fastags-mandatory-for-vehicles-on-national-highways-from-dec-1-heres-how-it-will-ease-traffic-4549301.html/amp |archive-date=23 October 2019 |access-date=23 October 2019}}&lt;/ref&gt;
* ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಜಿಎಮ್ಆರ್ [[ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ|ಹೈದರಾಬಾದ್ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವು]] ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಕಾರ್ ನಿಲುಗಡೆ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Somasekhar |first=M. |date=17 November 2019 |title=GMR Hyderabad International Airport introduces FASTag Car Park facility |url=https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-hyderabad-international-airport-introduces-fastag-car-park-facility/article29998409.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191118153715/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-hyderabad-international-airport-introduces-fastag-car-park-facility/article29998409.ece |archive-date=18 November 2019 |access-date=26 November 2019 |website=@businessline |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=22 November 2019 |title=Hyderabad airport launches FASTag parking |url=https://www.livemint.com/news/india/hyderabad-airport-launches-fastag-parking-11574411495829.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191123145908/https://www.livemint.com/news/india/hyderabad-airport-launches-fastag-parking-11574411495829.html |archive-date=23 November 2019 |access-date=26 November 2019 |website=LiveMint |language=en}}&lt;/ref&gt;
* ೧೫ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು, ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Dubey |first=Navneet |title=FASTag will become mandatory from December 15, 2019 |language=en |work=The Economic Times |url=https://economictimes.indiatimes.com/wealth/save/fastag-mandatory-for-all-vehicles-from-dec-1-heres-how-to-buy-activate-it/articleshow/72126974.cms |url-status=live |access-date=2 December 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200720050114/https://economictimes.indiatimes.com/wealth/save/fastag-mandatory-for-all-vehicles-from-dec-1-heres-how-to-buy-activate-it/articleshow/72126974.cms |archive-date=20 July 2020}}&lt;/ref&gt;
* ೬೦೦+ ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾಗಳು ಈಗ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿವೆ. ಇನ್ನೂ ಅನೇಕರು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಸಂಪರ್ಕಿಸಲು ಸರದಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.
* ೧ ಜನವರಿ ೨೦೨೧ ರಂದು, ದೇಶದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಶುಲ್ಕ ಪ್ಲಾಜಾದಲ್ಲಿ ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ಅನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Reddy |first=Ravi |date=7 December 2020 |title=FASTag at toll plazas must from January 1 |language=en-IN |work=The Hindu |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/fastag-at-toll-plazas-must-from-jan-1/article33273609.ece |url-status=live |access-date=26 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201222115531/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/fastag-at-toll-plazas-must-from-jan-1/article33273609.ece |archive-date=22 December 2020}}&lt;/ref&gt; ಆದರೆ ನಂತರ ಅದನ್ನು ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೧ ಕ್ಕೆ ಮುಂದೂಡಲಾಯಿತು.&lt;ref name=&quot;postpone15Feb2021&quot;&gt;{{Cite news |last=Radhakrishnan |first=S. Anil |date=19 November 2020 |title=FASTag mandatory for all four-wheelers from Jan. 1 |url=https://www.thehindu.com/news/national/kerala/fastag-mandatory-for-all-four-wheelers/article33136020.ece |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201229000405/https://www.thehindu.com/news/national/kerala/fastag-mandatory-for-all-four-wheelers/article33136020.ece |archive-date=29 December 2020 |access-date=25 December 2020 |work=The Hindu |language=en-IN |issn=0971-751X}}&lt;/ref&gt;

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|+
! colspan=&quot;4&quot; | ಟೋಲ್ ಗೇಟ್ ಪಾವತಿ ಸಂಗ್ರಹ ಸ್ಥಿತಿ [೨೦೧೭-೨೦೨೨] &lt;ref&gt;{{Cite news |date=7 August 2022 |title=Tollgate vs Fastag collection |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/fastag-in-the-fast-lane-spike-in-adoption-lifts-toll-collection-past-rs-33k-cr/articleshow/93403643.cms |url-status=live |access-date=7 Aug 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220807055954/https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/fastag-in-the-fast-lane-spike-in-adoption-lifts-toll-collection-past-rs-33k-cr/articleshow/93403643.cms |archive-date=7 August 2022}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=15 December 2021 |title=Toll gate collection Yearwise |url=https://www.businesstoday.in/latest/economy/story/fastag-based-toll-collection-rose-55-from-2016-17-to-2022-21-says-govt-315682-2021-12-15 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20211215100246/https://www.businesstoday.in/latest/economy/story/fastag-based-toll-collection-rose-55-from-2016-17-to-2022-21-says-govt-315682-2021-12-15 |archive-date=15 December 2021 |access-date=15 Dec 2021 |website=businesstoday.in}}&lt;/ref&gt;
|-
! ಅವಧಿ
! ಟೋಲ್ ಗೇಟ್ ಪಾವತಿ ಸಂಗ್ರಹ ಸ್ಥಿತಿ ಒಟ್ಟು(ಕೋಟಿ.)
! ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ವಿಧಾನ ಸಂಗ್ರಹ (ಕೋಟಿ.)
|-
| ೨೦೧೬-೧೭
| ೧೭೯೪೨.೧೪
| ೮೭೧
|-
| ೨೦೧೭-೧೮
| ೨೧೯೪೮.೧೩
| ೩೫೩೨
|-
| ೨೦೧೮-೧೯
| ೨೪೩೯೬.೨೦
| ೫೯೫೬
|-
| ೨೦೧೯-೨೦
| ೨೬೮೫೦.೭೧
| ೧೦೯೫೭
|-
| ೨೦೨೦-೨೧
| ೨೭೭೪೪.೧೫
| ೨೫೨೯೧
|-
| ೨೦೨೧-೨೨
| ೩೪೫೩೫
| ೩೩೨೭೪
|}

==ಬಾಹ್ಯಕೊಂಡಿಗಳು==
[https://nhai.gov.in/#/national-electronic-toll-collection  ಫಾಸ್ಟ್ಯಾಗ್ ವೆಬ್‍ಪುಟ]

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]]
[[ವರ್ಗ:ನಗದು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]]</text>
      <sha1>ref6uanjowoo54rwckt6fqwfztawk6w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>155670</id>
    <revision>
      <id>1307018</id>
      <parentid>1292957</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T11:34:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307018</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22050" sha1="d5ax00fz48aflzdrzqg450oyvvgt5gz" xml:space="preserve">{{Infobox musical artist
| name         = ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿ
| image        = Aditya_Gadhvi_At_An_Event_In_Ahmedabad_2020.jpg
| caption      = ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿಯವರ ೨೦೨೦ರ ಫೋಟೋ
| image_size   =
| birth_name   = ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿ
| alias        =
| birth_date   = {{Birth date and age|df=yes|1994|4|3}}
| birth_place  = ಸುರೇಂದ್ರನಗರ್, [[ಗುಜರಾತ್]] [[ಭಾರತ]]
| death_date   =
| years_active = 2005 – present
| website      = {{URL|https://www.facebook.com/adityagadhviofficial/}}
}}
 
'''ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿ''' (ಜನನ ೩ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೯೪) [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಗುಜರಾತ್|ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ]]  [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕ]] ಮತ್ತು ಗೀತರಚನೆಕಾರ. ಅವರು ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ . ಅವರು ಗುಜರಾತಿ ಚಲನಚಿತ್ರ ಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇವರ ಸೋಲೋ ಗಾಯನದ ಹಲವು ಗೀತೆಗಳು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aditya Gadhvi shoots a music video for his next folk song - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/aditya-gadhvi-shoots-a-music-video-for-his-next-folk-song/articleshow/65036204.cms |access-date=2020-01-21 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ಇತ್ತೀಚಿನ  ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ''ಖಲಾಸಿ, ರಂಗ್ ಮೊರ್ಲಾ'', ಗುಜರಾತ್ ಟೈಟಾನ್ಸ್ ಗೀತೆ ''ಆವಾ ದೇ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ''  ''&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web |title=PM Modi says 'Khalasi' is 'topping the charts', praises singer Aditya Gadhvi |url=https://www.indiatoday.in/music/story/pm-narendra-modi-says-khalasi-is-topping-the-charts-praises-singer-aditya-gadhvi-2457784-2023-11-03 |access-date=2023-11-03 |website=India Today |language=en}}&lt;/ref&gt;'' &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-03-25 |title=Watch: Gujarat Titans release anthem ‘Aava de’ |url=https://indianexpress.com/article/sports/ipl/watch-gujarat-titans-release-anthem-aava-de-7835670/ |access-date=2023-06-19 |website=The Indian Express |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aditya Gadhvi records two new songs - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/aditya-gadhvi-records-two-new-songs/articleshow/65354920.cms |access-date=2020-01-21 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Mishra |first=Abhimanyu |date=13 August 2020 |title=Aditya Gadhavi releases a special song for Independence Day |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/aditya-gadhavi-releases-a-special-song-for-independence-day/articleshow/77527490.cms |access-date=8 June 2022}}&lt;/ref&gt;

==ಇವರು ಹಾಡಿದ ಜನಪ್ರಿಯ ಗೀತೆಗಳು==
#ಖಲಾಸಿ - ಕೋಕ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಭಾರತ್ ನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಈ ಹಾಡು ಯೂಟ್ಯೂಬಿನಲ್ಲಿ [https://www.youtube.com/watch?v=t7wSjy9Lv-o ೧೧೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವೀಕ್ಷಣೆ] ಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.
#ರಂಗ್ ಮೊರ್ಲಾ,
#ಗುಜರಾತ್ ಟೈಟಾನ್ಸ್ ಐಪಿಎಲ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ತಂಡದ ಗೀತೆ ಆವಾ ದೇ

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==
ಗಾಧ್ವಿಯವರು '''ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ''' [[ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆ|ಗುಜರಾತಿ ಮಾತನಾಡುವ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ತಂದೆ ಯೋಗೇಶ್ ಗಧ್ವಿ. ಅವರು ಗುಜರಾತಿ, [[ಹಿಂದಿ]] ಮತ್ತು [[ಮರಾಠಿ]] ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ. 

== ವೃತ್ತಿ ==
ಇವರು &quot;E-Tv ಲೋಕ ಗಾಯಕ್ ಗುಜರಾತ್&quot; ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದರು &lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |date=2013-12-23 |title=Gujarati boy's songs shortlisted for Oscars in best original song category |url=https://daily.bhaskar.com/news/GUJ-AHD-gujarat-news-gujarati-boys-songs-shortlisted-for-oscars-in-best-original-song-ca-4472873-PHO.html |access-date=2020-01-21 |website=dailybhaskar |language=en |archive-date=2017-08-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170801235452/http://daily.bhaskar.com/news/GUJ-AHD-gujarat-news-gujarati-boys-songs-shortlisted-for-oscars-in-best-original-song-ca-4472873-PHO.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Patel |first=Dilip |date=23 December 2013 |title=City boy's songs in Oscars shortlist |url=https://ahmedabadmirror.indiatimes.com/news/india/City-boys-songs-in-Oscars-shortlist/articleshow/35728810.cms |access-date=2020-01-21 |website=Ahmedabad Mirror |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aditya Gadhvi records a song for a Hindi GEC - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/aditya-gadhvi-records-a-song-for-a-hindi-gec/articleshow/66576439.cms |access-date=2020-01-21 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;. ಅವರ ' ಕಾಮಸೂತ್ರ3D '  ಚಿತ್ರದ ೨ ಹಾಡುಗಳು  ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನವಾಗಿದ್ದವು.  ಇವರು  ಜಾನಪದ ಮತ್ತು ಸೂಫಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರು 18 ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು TRP ಗಳಿಸಿದ &quot;ಲೋಕ ಗಾಯಕ್ ಗುಜರಾತ್&quot; ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದರು. &quot;ಲೋಕ ಗಾಯಕ್ ಗುಜರಾತ್&quot; ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಗೆದ್ದ ನಂತರ, ಗಧ್ವಿ ಗುಜರಾತಿನ ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್|ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್‌ನಾದ್ಯಂತ]] ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ಜನವರಿ 26 ರ ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪರೇಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಟ್ಯಾಬ್ಲೋವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಲು ಗಾಧ್ವಿ ತಮ್ಮ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ನೀಡಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=This Sharad Purnima, dance the Garba to Aditya Gadhvi's tunes under the moonlight |url=https://creativeyatra.com/news/sharad-purnima-aditya-gadhvi-smart-garbotsav/ |access-date=2020-01-21 |website=Creative Yatra |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯು [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಾ]] ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಬರಾಕ್ ಒಬಾಮ|ಬರಾಕ್ ಒಬಾಮಾ]] ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ]] ಮತ್ತು ಸಾವಿರಾರು ಇತರ ಅತಿಥಿಗಳ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. [[ಎ. ಆರ್. ರಹಮಾನ್‌|ಗಾಧ್ವಿ ಅವರು ಎ.ಆರ್ ರೆಹಮಾನ್ ಅವರ ಜೊತೆ]]  ದುಬೈ, [[ವಡೋದರಾ]] ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Photo Aditya Gadhvi shares the stage with AR Rahman for a live show |url=https://newsjizz.in/122694-photo-aditya-gadhvi-shares-the-stage-with-ar-rahman-for-a-live-show.html |access-date=2020-01-21 |website=NewsJizz |language=en}}&lt;/ref&gt; ಇವರು ಬಾಲಿವುಡ್ ಚಲನಚಿತ್ರ &quot;ಲೇಕರ್ ಹಮ್ ದೀವಾನಾ ದಿಲ್&quot; ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |title=Photo: Aditya Gadhvi shares the stage with AR Rahman for a live show - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/photo-aditya-gadhvi-shares-the-stage-with-ar-rahman-for-a-live-show/articleshow/73330403.cms |access-date=2020-01-21 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aditya Gadhvi's new single releases today - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/aditya-gadhvis-new-single-releases-today/articleshow/65559520.cms |access-date=2020-01-21 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;
ಇವರು ೧೧ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೭ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ.

ಐಪಿಎಲ್ 2023 ರಲ್ಲಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಸ್ಟೇಡಿಯಂನಲ್ಲಿ ಪಂದ್ಯದ ಮೊದಲು ಆದಿತ್ಯ ಗುಜರಾತ್ ಟೈಟಾನ್ಸ್ನ  ಗೀತೆ ' ''ಆವಾ ದೇ'' ' ಅನ್ನು ಹಾಡಿದ್ದರು. ಈ ಹಾಡನ್ನು ಗುಜರಾತ್ ಟೈಟನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕೆ.ಕೆ.ಆರ್ ತಂಡಗಳ ಪಂದ್ಯದ ಮೊದಲು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗಿತ್ತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-04-08 |title=IPL 2023: Singer Aditya Gadhvi To Perform Ahead of GT vs KKR Match in Ahmedabad |url=https://www.latestly.com/agency-news/sports-news-singer-aditya-gadhvi-to-perform-ahead-of-gt-vs-kkr-match-5045173.html |access-date=2023-06-19 |website=LatestLY |language=en}}&lt;/ref&gt; ಗಧ್ವಿ ಅವರು USA ಮತ್ತು [[ಕೆನಡಾ|ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ]] ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲೈವ್ ಸ್ಟೇಜ್ ಶೋ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2022-10-14 |title=Watch! Popular singer Aditya Gadhvi enjoys the breath-taking beauty of Niagara Falls |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/watch-popular-singer-aditya-gadhvi-enjoys-the-breath-taking-beauty-of-niagara-falls/articleshow/94854410.cms |access-date=2023-06-19 |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2022-10-21 |title=Aditya Gadhvi returns to India post his International shows |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/aditya-gadhvi-returns-to-india-post-his-international-shows/articleshow/95005741.cms |access-date=2023-06-19 |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt; ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಕೋಕ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಭಾರತ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಅವರು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-02-02 |title=Coca-Cola India launches Coke Studio Bharat |url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/coca-cola-india-launches-coke-studio-bharat/article66463373.ece |access-date=2023-06-19 |website=www.thehindubusinessline.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

ಅವರು ' ಶರತೋ ಲಗು ', ' ಹೇಳರೋ ' ಮತ್ತು ' ಲವ್ ನಿ ಭಾವೈ' ಮುಂತಾದ ಹಿಟ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ನವರಾತ್ರಿ ಹಬ್ಬದಂದು ಗಾಧ್ವಿ ಅವರು &quot;ಡಕ್ಲಾ&quot; ಹಾಡನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಬಾಲಿವುಡ್ ನಟಿ [[ಪ್ರಿಯಾಂಕಾ ಚೋಪ್ರಾ|ಪ್ರಿಯಾಂಕಾ ಚೋಪ್ರಾ ಅವರು]] ಆ ಹಾಡಿಗೆ [[ದಾಂಡಿಯಾ]] ನೃತ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Aditya Gadhavi: I was shocked to see Priyanka performing dandiya to my songs - Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/movies/news/aditya-gadhavi-i-was-shocked-to-see-priyanka-performing-dandiya-to-my-songs/articleshow/71387595.cms |access-date=2020-01-21 |website=The Times of India |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-06-28 |title=Rachintan Trivedi is known for his art-infused music |url=https://newstodaynet.com/index.php/2019/06/28/rachintan-trivedi-is-known-for-his-art-infused-music/ |access-date=2020-01-21 |website=News Today |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಜನಪ್ರಿಯ ಹಾಡು 'ಖಲಾಸಿ' ಮತ್ತು ಅದರ ಗಾಯಕ ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿಯನ್ನು ಶ್ಲಾಘಿಸಿದರು. ಜುಲೈ 2023 ರಲ್ಲಿ ಕೋಕ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಇಂಡಿಯಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಹಾಡು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. ಗಾಯಕ ಮತ್ತು ಹಾಡಿನ ಬಗ್ಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿ, ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಭೇಟಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದ ಪೋಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಧಾನಿ ಮೋದಿ ಮರುಟ್ವೀಟ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;

== ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; |'''ವರ್ಷ'''
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; | '''ಚಲನಚಿತ್ರ/ಆಲ್ಬಮ್'''
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; | '''ಹಾಡು'''
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; | '''ಸಹ-ಗಾಯಕ(ರು)'''
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; | '''ಸಂಯೋಜಕ(ರು)'''
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; | '''ಬರಹಗಾರ(ರು)'''
! style=&quot;background:#cfc; text-align:center;&quot; | '''Ref'''
|-
| 2013
| ಅಂಬರ್ ಗಜೆ 
|
|
|
|
|
|-
| 2013
| ಕೋಯಿ ನೆ ಕೆಹಶೋ ನಹಿ 
|
|
|
|
|
|-
| 2014
| ಕೃಷ್ಣ ಕಣಯ್ಯೋ 
|
|
|
|
|
|-
| 2016
| ಮಹಾದೇವ್ (ಗುಜರಾತಿ) 
|
|
|
|
|
|-
| 2016
| ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ- ರೆಡ್ ರಿಬ್ಬನ್‌ನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಇಂಡಿಪಾಪ್ 
|
|
|
|
|
|-
| 2016
| ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ- ರೆಡ್ ರಿಬ್ಬನ್‌ನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಗುಜರಾತಿ 
|
|
|
|
|
|-
| 2017
| ಮಹಾಶಿವರಾತ್ರಿ ಎಸೆನ್ಷಿಯಲ್ಸ್- ಗುಜರಾತಿ 
|
|
|
|
|
|-
| 2017
| ಮೋರ್ ಬಾನಿ ಥಂಘಾಟ್ ಕರೇ
| ವಾಡಾಲ್ಡಿ ವಾರ್ಸಿ ರೆ
| ಐಶ್ವರ್ಯಾ ಮಜ್ಮುದಾರ್ 
|
|
|
|-
| 2018
| ಮಹಾದೇವ್ (ಗುಜರಾತಿ) 
|
|
|
|
|
|-
| 2019
| ರೆಡ್ ರಾಸ್ ಸೀಸನ್ 9 
|
|
|
|
|
|-
| 2019
| ಹರ್ ಹರ್ ಮಹಾದೇವ್- ಗುಜರಾತಿ 
|
|
|
|
|
|-
| 2020
| ಮೀರಾ ನೆ ಮಾಧವ್ ನೋ ರಾಸ್
|
| ಜಾಹ್ನವಿ ಶ್ರೀಮಾನ್ಕರ್
| ಪಾರ್ಥ್ ಭಾರತ್ ಠಕ್ಕರ್
|
|
|-
| 2021
| ವಿಠ್ಠಲ್ ತೀಡಿ
| ವಿಠ್ಠಲ್ ವಿಠ್ಠಲ್
|
| ಭಾರ್ಗವ್ ಪುರೋಹಿತ್
|
|
|-
| 2022
| ಗಜ್ರೋ
|
| [[ಪ್ರಿಯಾ ಸರಯ್ಯ]]
|
| [[ಪ್ರಿಯಾ ಸರಯ್ಯ]]
| &lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite news |date=2023-01-25 |title=Priya Saraiya and Aditya Gadhvi to release 'Rang Morla' soon |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/priya-saraiya-and-aditya-gadhvi-to-release-rang-morla-soon/articleshow/97311058.cms?from=mdr |access-date=2023-06-19 |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2022
| ನಾಗರ್ ನಂದಜಿ ನಾ ಲಾಲ್
| ''ನಾಗರ್ ನಂದಜಿ ನಾ ಲಾಲ್''
|
|
| ನರಸಿಂಹ ಮೆಹ್ತಾ
| &lt;ref&gt;{{Cite news |date=2023-04-02 |title=Singer Aditya Gadhvi enjoys his ‘Me time’ at Rishikesh |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/gujarati/music/singer-aditya-gadhvi-enjoys-his-me-time-at-rishikesh/articleshow/99145167.cms?from=mdr |access-date=2023-06-19 |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2022
| ಆವಾ ದೇ ( ಗುಜರಾತ್ ಟೈಟಾನ್ಸ್ ಗೀತೆ )
| ''ಆವಾ ದೇ''
|
| ಡಬ್ ಶರ್ಮಾ
|
| &lt;ref&gt;{{Cite web |last=April 2023 |first=Friday 7 |title=Aditya Gadhvi to perform at Narendra Modi Stadium ahead of GT vs KKR Match |url=https://www.cricketworld.com/aditya-gadhvi-to-perform-at-narendra-modi-stadium-ahead-of-gt-vs-kkr-match/86329.htm |access-date=2023-06-19 |website=Cricket World}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2023
| ವಾರ್ಸೊ (ಸೀಸನ್ 1)
| ''ರಂಗ್ ಮೋರ್ಲಾ''
| [[ಪ್ರಿಯಾ ಸರಯ್ಯ]]
| ಪಾರ್ಥ್ ಭಾರತ್ ಠಕ್ಕರ್
| ಕಾಗ್ ಬಾಪು
| &lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt;
|-
| 2023
| ಆವೋ ನರ್ ನಾರ್ ಆಜ್
| ಆವೋ ನರ್ ನಾರ್ ಆಜ್
|
| ಪಾರ್ಥ ದೋಷಿ
| ಜೈನಂ ಸಾಂಘ್ವಿ
| &lt;ref&gt;{{Cite news |title=Watch: Aditya Gadhvi crooning to ‘Aavo Nar Naar Aaj’ |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/videos/entertainment/regional/gujarati/watch-aditya-gadhvi-crooning-to-aavo-nar-naar-aaj/videoshow/98103784.cms |access-date=2023-06-19 |issn=0971-8257}}&lt;/ref&gt;
|-
| 2023
| ಕೋಕ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಇಂಡಿಯಾ
| ಖಲಾಸಿ
|
| ಅಚಿಂತ್
| ಸೌಮ್ಯ ಜೋಶಿ
| &lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;
|}

== ಚಲನಚಿತ್ರ ಹಾಡುಗಳು ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!
! '''ಚಲನಚಿತ್ರ'''
! '''ಹಾಡು'''
! '''ಸಂಯೋಜಕ(ರು)'''
! '''ಸಾಹಿತಿ(ಗಳು)'''
! '''ಸಹ-ಗಾಯಕ(ರು)'''
|-
| 2017
| ''ಸರವಣನ್ ಇರುಕ್ಕ ಬಯಮೇನ್''
| &quot;ಮರ್ಹಬಾ ಆವೋನಾ&quot;
| ಡಿ. ಇಮ್ಮಾನ್
| ಯುಗಭಾರತಿ
| [[ಶ್ರೇಯಾ ಘೋಷಾಲ್]]
|-
| 2018
| ''ಗುಜ್ಜುಭಾಯ್ - ಮೋಸ್ಟ್ ವಾಂಟೆಡ್''
| &quot;ಸಾರ್ ಸಾರ್ ಕೆ&quot;
|
|
| ರಿಯಾ ಶಾ
|-
| 2019
| ''ವಿಶ್ವಾಸಂ''
| &quot;ಅಡ್ಚಿತೂಕ್ಕು&quot;
| ಡಿ. ಇಮ್ಮಾನ್
| ವಿವೇಕ
| ಡಿ. ಇಮ್ಮಾನ್, ನಾರಾಯಣನ್
|-
| 2018
| ''ವೆಂಟಿಲೇಟರ್''
| &quot;ಅಂಬಾ ರೇ ಅಂಬಾ&quot; &lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; &quot;ಭಾದ ನಾ ಮಕನ್ ಮಾ&quot;
| ಪಾರ್ಥ್ ಭಾರತ್ ಠಕ್ಕರ್
| ನಿರೇನ್ ಭಟ್
| ಪಾರ್ಥಿವ್ ಗೋಹಿಲ್
|-
| 2019
| ''ಹೆಲ್ಲಾರೊ''
| &quot;ಸಪನ ವಿನನಿ ರಾತ್&quot;
| ಮೆಹುಲ್ ಸೂರ್ತಿ
| ಸೌಮ್ಯ ಜೋಶಿ
|
|-
| 2020
| ''ಲವ್ ನಿ ಲವ್ ಸ್ಟೋರಿಗಳು''
| &quot;ಲವ್ ನಿ ಲವ್ ಸ್ಟೋರಿಗಳು&quot;
|
| ಆದಿತ್ಯ ಗಾಧ್ವಿ
| ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ್ ಅಮಿತ್ ಭಾವಸರ್, ಯಶಿಕಾ ಸಿಕ್ಕಾ
|-
| 2020
| ಲವ್ ನಿ ಲವ್ ಸ್ಟೋರಿಗಳು
| ಮಂಜಿಲ್
|
| ನಿರೇನ್ ಭಟ್
| ಕೀರ್ತಿ ಸಾಗಥಿಯಾ, ಸಿದ್ಧಾರ್ಥ್ ಅಮಿತ್ ಭಾವಸರ್
|-
| 2022
| ''ಕೆಹವತ್‌ಲಾಲ್ ಪರಿವಾರ''
| &quot;ಉಥೋ ಉಥೋ&quot;
| ಸಚಿನ್-ಜಿಗರ್
| ಭಾರ್ಗವ್ ಪುರೋಹಿತ್
|
|-
| 2022
| ''ನಾಯ್ಕಾ ದೇವಿ: ವಾರಿಯರ್ ಕ್ವೀನ್''
| &quot;ಆಜ್ ಕರೋ ಕೇಸರಿಯಾ&quot;
| ಪಾರ್ಥ್ ಭಾರತ್ ಠಕ್ಕರ್
| ಚಿರಾಗ್ ತ್ರಿಪಾಠಿ
| ಪಾರ್ಥಿವ್ ಗೋಹಿಲ್
|-
| 2023
| ''ಶುಭ ಯಾತ್ರೆ''
| &quot;ಸಚ್ವಿನೆ ಜಾಜೊ&quot;
| ಕೇದಾರ್ ಮತ್ತು ಭಾರ್ಗವ್
| ಭಾರ್ಗವ್ ಪುರೋಹಿತ್
|
|-
| 2023
| ''ವರ ಪಧಾರವೋ ಸಾವಧಾನ''
| &quot;ಘನಿ ಖಮ್ಮ&quot;
| ರಾಹುಲ್ ಪ್ರಜಾಪತಿ
| ಭಾರ್ಗವ್ ಪುರೋಹಿತ್
|
|-
| 2023
| ''ಮೀರಾ (2023 ಚಲನಚಿತ್ರ)''
| &quot;ಹಯ್ಯಾ ಮಾ ಪ್ರಿತ್ ಜಗದಿ&quot;
| ಆಲಾಪ್ ದೇಸಾಯಿ
| ದಿಲೀಪ್ ರಾವಲ್
|
|-
| 2023
| ''ಮೀರಾ (2023 ಚಲನಚಿತ್ರ)''
| &quot;ಅಮೃತಧಾರ&quot;
| ಆಲಾಪ್ ದೇಸಾಯಿ
| ದಿಲೀಪ್ ರಾವಲ್
|
|}

== ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ==
# ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜಾನಪದ ಏಕಗೀತೆಗಾಗಿ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ
# ಅವರು 2014 ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಕರ್‌ಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಕಾಮಸೂತ್ರ3D ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ೨೦೨೪ ಸ್ಪರ್ಧೆಯ ಲೇಖನ]]
[[ವರ್ಗ:ಸಂಪಾದನೋತ್ಸವ]]
[[ವರ್ಗ:ಸ್ತ್ರೀವಾದ ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ೨೦೨೪]]</text>
      <sha1>d5ax00fz48aflzdrzqg450oyvvgt5gz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅನೋಕಾ ಪ್ರಿಮ್ರೋಸ್ ಅಬೇರತ್ನೆ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158003</id>
    <revision>
      <id>1307012</id>
      <parentid>1240636</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T09:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307012</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26955" sha1="qy203fzbu4dj7a03ikqqh67gu2qlnkx" xml:space="preserve">{{ಯಂತ್ರಾನುವಾದ}}

{{Infobox person|name=ಅನೋಕಾ ಪ್ರಿಮ್ರೋಸ್ ಅಬೇರತ್ನೆ|honorific_suffix=FRSA|image=Anoka Abeyratne.png|caption=|education=LLBA ವಕೀಲ ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ|alma_mater=ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಬಿಷಪ್ ಕಾಲೇಜು|occupation=ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿ, ಪರಿಸರವಾದಿ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಉದ್ಯಮಿ, ವಕೀಲ|known_for=ಮ್ಯಾಂಗ್ರೋವ್ ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಉದ್ಯಮ|notable_works=ಮ್ಯಾಂಗ್ರೋವ್ ಮರು ನೆಡುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆ, ಪ್ರಾಣಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಸೂದೆ ಶ್ರೀಲಂಕಾ|awards=ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಯೂತ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಫೋರ್ಬ್ಸ್ 30 ಅಂಡರ್ 30 ವರ್ಲ್ಡ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಫೋರಮ್ ನ್ಯೂ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಲ್ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ವಿನ್ನರ್ ಸೋಲೋ ಪಿಯಾನೋ ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಎಕನಾಮಿಕ್ ಫೋರಮ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಶೇಪರ್ ಕಾಸ್ಮೋಪಾಲಿಟನ್ 35 ಅಂಡರ್ 35 2020 ವರ್ಲ್ಡ್ ಯೂತ್ ಫೋರಮ್ ಅವಾರ್ಡ್ 2017|website={{URL|anokaabe.com}}}}

'''ಅನೋಕಾ ಪ್ರಿಮ್ರೋಸ್ ಪೆಲ್ಪೋಲಾ '''ಅಥವಾ ಅನೋಕಾ ಅಬೆರತ್ನೆ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಇವರು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿ, ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೆಟ್ಟರು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಉದ್ಯಮಿ''',&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Weerasooriya |first=Sahan |title=Sri Lankan Environmental activist speaks at COP27 |url=http://island.lk/sri-lankan-environmental-activist-speaks-at-cop27/ |access-date=2022-11-25 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mudalige |first=Disna |date=19 April 2013 |title=Lankan wins Commonwealth Youth Award for Excellence in Development Work |url=http://archives.dailynews.lk/2001/pix/PrintPage.asp?REF=/2013/04/19/news40.asp |access-date=2019-06-03 |website=archives.dailynews.lk}}&lt;/ref&gt; '''ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ ಆವಾಸಸ್ಥಾನ YAB (ಏಷ್ಯಾ-ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸಮರ್ಥನೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ)'''.&lt;ref name=&quot;ceylontoday.lk&quot;&gt;{{Cite web |title=Ring the Bell for Gender Equality event: Anoka Abeyrathne delivers keynote address |url=https://ceylontoday.lk/print-more/53982 |access-date=2020-03-10 |website=CeylonToday |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;The Island&quot;&gt;{{Cite web |title=The Island |url=http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details&amp;page=article-details&amp;code_title=220000 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200310204241/http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details&amp;page=article-details&amp;code_title=220000 |archive-date=10 March 2020 |access-date=2020-03-09 |website=www.island.lk}}&lt;/ref&gt; '''ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವರು. ಅವರು ರಾಯಲ್ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಚುನಾಯಿತ ಪರಿಸರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದಾರೆ'''.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Weerasooriya |first=Sahan |title=Sri Lankan elected as Lead position of the Royal Commonwealth Society |url=http://island.lk/sri-lankan-elected-as-lead-position-of-the-royal-commonwealth-society/ |access-date=2021-01-29 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; '''2019 ರಲ್ಲಿ, ಅಬೇರತ್ನೆಯನ್ನು “ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಐಕಾನಿಕ್ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮಹಿಳೆಯರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.'''&quot;&lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last=Ubeyratne |first=Renushi |date=2019-03-08 |title=Iconic Sri Lankan Women Who Have Shaped History |url=http://www.pulse.lk/everythingelse/iconic-sri-lankan-women-history/ |access-date=2020-02-25 |website=Pulse |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; '''ಅವರು ಯುಎನ್ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಸುನೀಲಾ ಅಬೆಸೆಕೆರಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು 2023 ರಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ 5 ಯುವತಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.'''&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web |last=Walpola |first=Thilina |title=Anoka Abeyrathne featured on the list of 5 Young Women Changing the World |url=http://island.lk/anoka-abeyrathne-featured-on-the-list-of-5-young-women-changing-the-world/ |access-date=2023-03-28 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; '''ಅವರು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿ ರಾಯಲ್ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.'''&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Valk |first=Elizabeth van der |date=2023-09-18 |title=Regional Coordinators appointed |url=https://www.royalcwsociety.org/post/regional-coordinators-appointed |access-date=2023-11-26 |website=Royal Commonwealth S |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ==
ಅಬೆರತ್ನೆ ತನ್ನ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬಿಷಪ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref name=&quot;life.dailymirror.lk&quot;&gt;{{Cite web |last=Migara Wijesinghe |date=2014-08-28 |title=Anoka |url=http://life.dailymirror.lk/article/fashion/anoka/54/9420 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201034935/http://life.dailymirror.lk/article/fashion/anoka/54/9420 |archive-date=1 December 2017 |access-date=2017-11-30 |website=[[Daily Mirror (Sri Lanka)]]}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪಿಯಾನೋಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದ ಒಬ್ಬ ನಿಪುಣ ಪಿಯಾನೋ ವಾದಕ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್, ಜಪಾನ್, ಭಾರತ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಬಹುಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲು ಆಕೆಯ ವಿಶ್ವ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.  {{Fact|date=April 2024}}&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template Template-Fact&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B;''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|&lt;span title=&quot;This claim needs references to reliable sources. (April 2024)&quot;&gt;citation needed&lt;/span&gt;]]''&amp;#x5D;&lt;/sup&gt;

ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಉದ್ದೇಶಿಸಿದಂತೆ ಪಶುವೈದ್ಯರಾಗುವ ಬದಲು, ಅವರು ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು, ಅದು ನಂತರ ಅವರ ನೀತಿ ರಚನೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Pulse Magazine Issue 012 by ianmark - Issuu |url=https://issuu.com/ianmark805/docs/final_pulse_oct_19 |access-date=2022-11-23 |website=issuu.com |language=en |archive-date=2022-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221123175600/https://issuu.com/ianmark805/docs/final_pulse_oct_19 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ಅವರು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಅನುಭವವನ್ನು ಪಡೆದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Admin |first=Youth |date=2015-10-01 |title=Young people of the world elect a new UN-Habitat Youth Advisory Board |url=https://www.un.org/youthenvoy/2015/10/young-people-world-elect-new-un-habitat-youth-advisory-board/ |access-date=2022-11-23 |website=Office of the Secretary-General’s Envoy on Youth |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ಸಾಮಾಜಿಕ ಉದ್ಯಮವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವಾಗ. ಕಾನೂನಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿಪೂರ್ವ ಪದವಿಗಾಗಿ ಓದಿದ ಅವರು ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಜಡ್ಜ್ ಬ್ಯುಸಿನೆಸ್ ಸ್ಕೂಲ್ನಿಂದ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=JAYAWARDANA |first=Ruwini |title=Bringing about change, the Anoka way |url=http://www.dailynews.lk/2019/07/25/tc/192060/bringing-about-change-anoka-way |access-date=2019-08-19 |website=Daily News |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Weerasooriya&quot;&gt;{{Cite web |last=Weerasooriya |first=Sahan |title=Sri Lankan elected as Lead position of the Royal Commonwealth Society |url=http://island.lk/sri-lankan-elected-as-lead-position-of-the-royal-commonwealth-society/ |access-date=2020-11-21 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

2004ರ ಸುನಾಮಿಯು ಶ್ರೀಲಂಕಾವನ್ನು ಅಪ್ಪಳಿಸಿದಾಗ, ಅಬೆರತ್ನೆ ಮ್ಯಾಂಗ್ರೋವ್ ಮರಗಳನ್ನು ನೆಡುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಪರಿಸರವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಗ್ರೋಯಿನ್ ಮನಿ ಮ್ಯಾಂಗ್ರೋವ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸಸ್ಟೈನ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅವರು ಸಹ-ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.&lt;ref&gt;{{Cite book|title=Activists under 30: Global Youth, Social Justice, and Good Work|last=Zilonka|first=Revital|date=2008|publisher=Brill Sense|isbn=9789004377189|editor-last=Steinberg|editor-first=Shirley R|pages=14–19|chapter=Anoka Primrose Abeyrathne, Sri Lanka|chapter-url=https://books.google.com/books?id=aoN1DwAAQBAJ&amp;pg=PA14}}&lt;/ref&gt; ಗ್ರೋಯಿನ್ ಮನಿ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು, ಸಾವಯವ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮಗಳ ಮೂಲಕ ಆದಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು, ಜೊತೆಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯ ತರಬೇತಿಗೆ ಅವಕಾಶವನ್ನು ನೀಡಿತು.&lt;ref name=&quot;life.dailymirror.lk&quot;/&gt; ಸಂಸ್ಥೆಯು 5 ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 60,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮ್ಯಾಂಗ್ರೋವ್ಗಳನ್ನು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು 10 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 50,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಯುವಕರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಿದೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Anoka Abeyratne on the Cosmopolitan Magazine 35 under 35 |url=http://www.dailymirror.lk/press-releases/Anoka-Abeyratne-on-the-Cosmopolitan-Magazine-35-under-35/335-189351 |access-date=2020-06-02 |website=www.dailymirror.lk |language=English}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=JAYAWARDANA |first=Ruwini |title=Bringing about change, the Anoka way |url=http://www.dailynews.lk/2019/07/25/tc/192060/bringing-about-change-anoka-way |access-date=2019-08-31 |website=Daily News |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-05-21 |title=Anoka Primrose Abeyrathna - 35 Under 35 Cosmopolitan Sri Lanka |url=http://cosmomag.lk/35under35/anoka-primrose-abeyratne/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200818115144/https://cosmomag.lk/35under35/anoka-primrose-abeyratne/ |archive-date=18 August 2020 |access-date=2020-05-29 |website=Cosmopolitan Sri Lanka 35 Under 35 |language=en}}&lt;/ref&gt;

ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿ ಕಲ್ಯಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿವಹಿಸುವ ನಾಗರಿಕರು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ 126,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಣಿ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥಿಸಲು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಅನೋಕಾ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಮನವಿಯನ್ನು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಲು ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸಚಿವರಿಗೆ ಹಸ್ತಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಅರ್ಜಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Public uproar against animal cruelty: It's time to approve the Animal Welfare Bill |url=http://www.ft.lk/opinion/Public-uproar-against-animal-cruelty--It-s-time-to-approve-the-Animal-Welfare-Bill/14-672047 |access-date=2019-08-31 |website=www.ft.lk |language=English}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Island |url=http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details&amp;page=article-details&amp;code_title=198583 |access-date=2019-08-31 |website=www.island.lk}}{{ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ|date=February 2022|bot=InternetArchiveBot}}&lt;/ref&gt; ಪರಿಸರವಾದಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು 2011 ರಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡುವವರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು.

ಕೊಲಂಬೊದ ಬೀದಿಗಳಲ್ಲಿ ಲೈಂಗಿಕ ಕಿರುಕುಳಕ್ಕೆ ಒಳಗಾದ ನಂತರ, ಅಬೆರತ್ನೆ ಅವರು ಈ ಘಟನೆಯ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು, ಇದು ಅಪರಾಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರವ್ಯಾಪಿ ಆಕ್ರೋಶವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು, ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅಪರಾಧಿಗೆ ಅಪರಾಧಿ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅಬೆರತ್ನೆ ಅವರ ಕ್ರಮಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಲೈಂಗಿಕ ಕಿರುಕುಳ ನೀಡುವವರ ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು, ಅನೇಕ ಮಹಿಳೆಯರು ಮತ್ತು ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಲಭ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2019-03-15 |title=Tuk Tuk Drivers' Sexual Harassment Gives Women &amp; Tourism A Rising Headache |url=https://www.colombotelegraph.com/index.php/tuk-tuk-drivers-sexual-harassment-gives-women-tourism-a-rising-headache/ |access-date=2021-02-18 |website=Colombo Telegraph |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಅಬೆರತ್ನೆ ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್, ಸಿವಿಲ್ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Weerasooriya |first=Sahan |title=Sri Lankan elected as Lead position of the Royal Commonwealth Society |url=http://island.lk/sri-lankan-elected-as-lead-position-of-the-royal-commonwealth-society/ |access-date=2020-11-23 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Anoka Abeyratne Elected for the Lead Position of the Royal Commonwealth Society |url=https://www.nation.lk/online/anoka-abeyratne-elected-for-the-lead-position-of-the-royal-commonwealth-society-24898.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20201201131824/https://www.nation.lk/online/anoka-abeyratne-elected-for-the-lead-position-of-the-royal-commonwealth-society-24898.html |archive-date=1 December 2020 |access-date=2020-11-23 |website=Nation Online}}&lt;/ref&gt; ದುರ್ಬಲ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Nadeera |first=Dilshan |title=The British Council launches compelling report – 'Young People on Climate Change: A Perception Survey' |url=http://island.lk/the-british-council-launches-compelling-report-young-people-on-climate-change-a-perception-survey/ |access-date=2021-11-15 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ಪರಿಸರದ ವಕಾಲತ್ತು ದಾನಿಗಳಿಂದ ಮಾತ್ರ ನಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಆಲಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=‘Environment Advocacy Can’t Always Be Donor Driven’ : Anoka Abeyrathne on #TheDebrief w/Roel Raymond |url=https://roar.media/english/life/environment-wildlife/the-debrief-anoka-abeyrathne |access-date=2022-08-01 |website=roar.media |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮನ್ನಣೆ ==
ರಾಯಲ್ ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟಲ್ ವರ್ಕಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್ ಅನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಅಬೆರತ್ನೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು - ಮೊದಲ ಶ್ರೀಲಂಕಾ.&lt;ref name=&quot;Weerasooriya&quot;/&gt; ಪುರಸ್ಕರಿಸಬೇಕು. 2020 ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಹಿಳಾ ದಿನ 2020 ಅನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಮುಖ್ಯ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕೊಲಂಬೊ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನ ಆರಂಭಿಕ ಗಂಟೆಯನ್ನು ಬಾರಿಸಿದರು.&lt;ref name=&quot;ceylontoday.lk&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;The Island&quot;/&gt; ಅವರು ಕಾಸ್ಮೋಪಾಲಿಟನ್ ನಿಯತಕಾಲಿಕ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ 35 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ 35ರ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ವೇದಿಕೆಯ ಹೊಸ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2020-05-21 |title=Anoka Primrose Abeyrathna - 35 Under 35 Cosmopolitan Sri Lanka |url=http://cosmomag.lk/35under35/anoka-primrose-abeyratne/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200818115144/https://cosmomag.lk/35under35/anoka-primrose-abeyratne/ |archive-date=18 August 2020 |access-date=2020-05-28 |website=Cosmopolitan Sri Lanka 35 Under 35 |language=en}}&lt;/ref&gt; 2019ರಲ್ಲಿ, ಅಬೆರಾತ್ನೆ &quot;ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಅಪ್ರತಿಮ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮಹಿಳೆಯರ&quot; ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.&lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; ಅವರು ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ಯೂತ್ ಅವಾರ್ಡ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಫೋರ್ಬ್ಸ್ 30 ಅಂಡರ್ 30 ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2013-03-14 |title=Sri Lanka : Young Sri Lankan development worker wins Commonwealth Youth Award |url=http://www.colombopage.com/archive_13A/Mar14_1363247639CH.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170818222014/http://www.colombopage.com/archive_13A/Mar14_1363247639CH.php |archive-date=18 August 2017 |access-date=2017-11-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Anoka Abeyrathne |url=https://www.forbes.com/profile/anoka-abeyrathne/ |access-date=2019-08-31 |website=Forbes |language=en}}&lt;/ref&gt; ಸುಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಗೆ ತರುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ-[[ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ವೇದಿಕೆ]] ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ 12 ಮಂದಿ ಶೇಪರ್ಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ವೇದಿಕೆಯ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಹೊಸ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |date= |title=How sustainability can transform the Indian subcontinent – Agenda – The World Economic Forum |url=https://agenda.weforum.org/2014/11/sustainability-can-transform-indian-subcontinent/ |access-date=2017-11-30 |publisher=Agenda.weforum.org}}&lt;/ref&gt; ಅಬೆರತ್ನೆ ಅವರು ಕಾಮನ್ವೆಲ್ತ್ ಏಷ್ಯಾ ಯುವ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಭೆಯ ಯುವ ನಾಯಕರ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web |date=2015-07-27 |title=Spotlight on young people at ministerial meeting in New Delhi |url=http://thecommonwealth.org/media/press-release/spotlight-young-people-ministerial-meeting-new-delhi |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171201035549/http://thecommonwealth.org/media/press-release/spotlight-young-people-ministerial-meeting-new-delhi |archive-date=1 December 2017 |access-date=2017-11-30 |website=thecommonwealth.org |publisher=The Commonwealth}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಯುಎನ್ ಹ್ಯಾಬಿಟಾಟ್ ಗ್ಲೋಬಲ್ ಯೂತ್ ಅಡ್ವೈಸರಿ ಬೋರ್ಡ್ಗೆ ಏಷ್ಯಾ-ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು 2023 ರಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವ 5 ಯುವ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;{{Cite web |date=2015-10-01 |title=Young people of the world elect a new UN-Habitat Youth Advisory Board – UN-Habitat |url=http://unhabitat.org/young-people-of-the-world-elect-a-new-un-habitat-youth-advisory-board/ |access-date=2017-11-30 |website=unhabitat.org}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:3&quot;/&gt;

ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮೊದಲ ಸಾಮಾಜಿಕ ಆವಿಷ್ಕಾರ ವೇದಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಮಹಿಳಾ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವರ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕಿರಿಯ ಪ್ಯಾನೆಲಿಸ್ಟ್ ಆಗಿರುವ ಅವರು ಯುವ ನಾಯಕರ ವೇದಿಕೆ, ಕಾಮನ್‌ವೆಲ್ತ್ ಏಷ್ಯಾ ಪ್ರದೇಶದ ಯುವ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಭೆ 2015 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು..&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2014-03-04 |title=British Council joins Dialog, Softlogic, Brandix, AMW, Horizon Campus to look into the future, beyond 2020 |publisher=Social Innovation Forum |url=http://www.ft.lk/article/262160/British-Council-joins-Dialog--Softlogic--Brandix--AMW--Horizon-Campus-to-look-into-future--beyond-2020 |access-date=2017-11-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=10th Commonwealth Women's Affairs Ministerial Meeting Partners' Forum |url=https://commonwealthfoundation.com/wp-content/uploads/2013/06/10WPF%20Programme.pdf |access-date=2017-11-30 |publisher=Commonwealth Women's Affairs Ministerial Meeting}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt; ಅಬೆರಾತ್ನೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತಾ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಸಂಸ್ಥೆ ಶ್ರೀಲಂಕಾ-ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದ (ಶ್ರೀಲಂಕಾ) ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರತೆಯ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=INSSSL conducts a special lecture on Human Security in a changing climate |url=http://www.defence.lk/new.asp?fname=INSSSL_conducts_a_special_lecture_on_Human_Security_20170614_05 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20171024154159/http://www.defence.lk/new.asp?fname=INSSSL_conducts_a_special_lecture_on_Human_Security_20170614_05 |archive-date=24 October 2017 |access-date=2017-11-30 |website=www.defence.lk}}&lt;/ref&gt; ಅಬೆರಾತ್ನೆ ಅವರು ಯುವಜನತೆ ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರತೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ 2017 ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಯುವ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಅವರು [[ಬ್ರಿಟಿಶ್‌ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌|ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್]] ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕ್ಲೈಮೇಟ್ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಆಗಿದ್ದರು.&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2017-11-10 |title=Sri Lanka's youngest change-maker honored at WYF's closing |work=Egypt Today |url=https://www.egypttoday.com/Article/1/31924/Sri-Lanka%E2%80%99s-youngest-change-maker-honored-at-WYF%E2%80%99s-closing |access-date=2017-11-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Abeyrathne |first=Anoka |title=Anoka Abeyrathne {{!}} British Council Sri Lanka |url=https://www.britishcouncil.lk/about/70-years-sri-lanka/stories/anoka-abeyrathne |access-date=2019-08-31 |website=www.britishcouncil.lk |language=en |archive-date=2022-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220311004940/https://www.britishcouncil.lk/about/70-years-sri-lanka/stories/anoka-abeyrathne |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rodrigo |first=Malaka |date=17 October 2010 |title=Championing the fight against climate change |url=http://www.sundaytimes.lk/101017/Magazine/sundaytimesmagazine_03.html |access-date=7 September 2010 |website=Sunday Times (Sri Lanka) |publisher= |quote=}}&lt;/ref&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}
[[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</text>
      <sha1>qy203fzbu4dj7a03ikqqh67gu2qlnkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ ಫೌಂಡೇಶನ್</title>
    <ns>0</ns>
    <id>158041</id>
    <revision>
      <id>1307011</id>
      <parentid>1249250</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T09:04:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1307011</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16010" sha1="a100x04sq8g2nxts6g0jzyvap9u4p3x" xml:space="preserve">{{Infobox organization|name=ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ|native_name=ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ
ಶ್ರಿಮತಿ ಗಿರಿಜಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಸ್ಮಾರಕ ಸಂಸ್ಥೆ (ರಿ)|caption=ಅನ್ನ-ಅಕ್ಷರ-ಆರೋಗ್ಯ-ಪ್ರಕೃತಿ-ಸಂಸ್ಕೃತಿ|formation=1997|founder=ಶ್ರೀ ಅನಂತಕುಮಾರ್|type=[[ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆ]]|status=|image=AdamyaChetanaBangalore.jpg|headquarters=ಬೆಂಗಳೂರು|region=ಭಾರತ|website=|purpose=ಅನ್ನ, ಅಕ್ಷರ, ಆರೋಗ್ಯ, ಪ್ರಕೃತಿ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ|map=}}

'''ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ''' ಇದು [[ಭಾರತ]]ದ [[ಬೆಂಗಳೂರು|ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಲಾಭರಹಿತ [[ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆ]]ಯಾಗಿದ್ದು, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಾಮಜಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ [[ಅನ್ನ]]-[[ಅಕ್ಷರ]]-[[ಆರೋಗ್ಯ]]-[[ಪ್ರಕೃತಿ]]-[[ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]  ಎಂಬ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಲ್ಪಗಳ ಮೂಲಕ ಸೇವಾನಿರತವಾಗಿದೆ.  1997 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕಾರಣಿ ದಿವಂಗತ [[ಅನಂತ್ ಕುಮಾರ್]] ರವರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯವರಾದ ಶ್ರಿಮತಿ ಗಿರಿಜಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಸಂಸ್ಥೆ. ಸಂಸ್ಥೆಯು ವಿವಿಧ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.  ಶ್ರೀಮತಿ [[ತೇಜಸ್ವಿನಿ ಅನಂತ್ ಕುಮಾರ್|ತೇಜಸ್ವಿನಿ ಅನಂತಕುಮಾರ್]] ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭದ ದಿನದಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ [[:en:Trustee|ಟ್ರಸ್ಟಿಯಾಗಿ]] ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ&lt;ref&gt;https://www.adamyachetana.org/about-us/&lt;/ref&gt;.

== ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ==
ಬೆಂಗಳೂರು ದಕ್ಷಿಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸತತವಾಗಿ 6 ಬಾರಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿ, ಶ್ರೀ [[ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ]] ಮತ್ತು ಶ್ರೀ [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ]]ಯವರ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ [[ಮಂತ್ರಿಮಂಡಲ|ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ದರ್ಜೆ ಸಚಿವರಾಗಿ]]&lt;ref&gt;https://www.thehindu.com/news/national/ananth-kumar-parliamentary-affairs-minister-passes-away-at-59/article62026920.ece&lt;/ref&gt; ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ [[ಅನಂತ್ ಕುಮಾರ್|ಶ್ರೀ ಅನಂತಕುಮಾರ್]] ರವರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯವರಾದ ಶ್ರೀಮತಿ ಗಿರಿಜಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯವರ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ “ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ” ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು 1997 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

== ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ==
೨೦೦೩ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ  ಹಾಗು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಸಹಯೋಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಬೆಂಗಳೂರು, [[ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿ]], [[ಕಲಬುರಗಿ]] ಮತ್ತು ರಾಜಸ್ಥಾನದ [[ಜೋಧಪುರ್]] [[ಅಡುಗೆ]] ಕೇಂದ್ರಗಳಿಂದ್ ಒಟ್ಟು ೧,೬೦,೦೦ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಶುಚಿರುಚಿಯೆಯಾದ ಪೌಷ್ಟಿಕ ಬಿಸುಯೂಟವನ್ನು  ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ&lt;ref&gt;https://bpac.in/field-visit-to-adamya-chetana-trust/&lt;/ref&gt;.  ಈ ಯೋಜನೆಯಿಂದಾಗಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಜರಾತಿ ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು ಮಕ್ಕಳ ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕಲಿಕೆಯ ಗುಣಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಸುಧಾರಣೆ ಕಂಡು ಬಂದಿದೆ&lt;ref&gt;https://issuu.com/renure/docs/20171102_mhrd_compendium_v029/s/10635277{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;.  ಸಂಸ್ಥೆಯು ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಅನುದಾನಿತ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.&lt;ref&gt;https://www.youtube.com/watch?v=5-qkmYkTg_E&lt;/ref&gt;

== ಸುಸ್ಥಿರ ಉಪಕ್ರಮಗಳು ==
ಅನ್ನಪೂರ್ಣ ಅಡುಗೆ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಪಳಿಯುಳಿಕೆ ಇಂಧನದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರಿತವಾಗಿ ನಿಷೇದಿಸಿದ್ದು, ೨೦೦೮ ರಿಂದ ಪ್ರತಿದಿನ ೬೦ ಸಿಲೆಂಡರ್/೩೦ ಲೀ ನಷ್ಟು ಡೀಸೆಲ್/ಪೆಟ್ರೋಲ್ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ.  ಕಸವನ್ನೇ ಇಂಧನವನ್ನಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾ, ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಮರು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಲ್ಲ(ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ) ಪಳಿಯುಳಿಕೆ ರಹಿತ (ಫಾಸಿಲ್ ಫ್ರೀ ) ಇಂಧನದಿಂದ ಅಡುಗೆ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ&lt;ref&gt;https://www.thenewsminute.com/blog/adamya-chetana-go-green-bengaluru-initiative-beginning-kitchen-43546&lt;/ref&gt;. 

'''ಕಸರಹಿತ ಅಡುಗೆ ಮನೆ''': ೨೦೧೦ ರಿಂಡ್ ಯಾವುದೇ ಕಸವನ್ನು ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆಗೆ ಕೊಡದೆ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಸರಹಿತ ಅಡುಗೆಮನೆಯಾಗಿರುವದು ಅದಮ್ಯ ಚೇತನದ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ.  ಯಶಸ್ಸಿ ಶೂನ್ಯ ರಹಿತ, ತ್ಯಾಜ್ಯ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದಾಗಿ, ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಅಡುಗೆ ಮನೆಗಳನ್ನು ಶೂನ್ಯ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯನ್ನಾಗಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ.  ಅಕ್ಕಿ ತೊಳೆದ ನೀರನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡದೆ ಅದನ್ನ ಗಿಡಗಳಿಗೆ ಹಾಕಲಾಗುತ್ತದೆ.  ಇದಕ್ಕೆ ಒಂದು ವಾಹನವನ್ನೆ ಮೀಸಲಾಗಿಟ್ಟುಕೋಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಮರಗಳನ್ನು ನೆಡುವುದು, ಸಾವಯವ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.

== ಆರೋಗ್ಯ ==
ಸಂಸ್ಥೆಯು ಆರೋಗ್ಯ ಶಿಬಿರಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ನೆರವು ನೀಡುತ್ತದೆ&lt;ref&gt;https://www.chetanasociety.in/covid-vaccination-at-adamya-chetana/&lt;/ref&gt;. ಉಚಿತ ಆರೋಗ್ಯ ತಪಾಸಣೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾರೆ, ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಮನುಕುಲವನ್ನೇ ಬೆಚ್ಚಿಬೀಳಿಸಿದಂತಹ ಮಹಾಮಾರಿ ಕೋವಿಡ್ ಅಲೆಯ ಸಂಧರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಥೆಯು ತನ್ನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜವಾಬ್ದರಿಯನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತು.  ಕೋವಿಡ್ ಹಂತದ ಮೊದಲ ಅಲೆಯ ಲಾಕ್ ಡೌನ್ ಕಠಿಣ ಸಂಧರ್ಭದ್ಲಲಿ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಕರೇ ಅಡುಗೆ ಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.  ಪ್ರತಿದಿನ ೨೦,೦೦೦ ಆಹಾರ ಪೊಟ್ಟಣ ಮಾಡಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಜನತೆಗೆ ವಿತರಿಸಲಾಯಿತು.  ೨೮,೦೦೦ ಆಹಾರ ಪೊಟ್ಟಣಗಳನ್ನೂ ವಿತರಿಸಿದಲ್ಲದೆ ೭,೦೦,೦೦೦ಕ್ಕೂ ಅಧಿಕ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಸತಿರಹಿತ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಈ ಆಹಾರ ವಿತರಿಸಲಾಯಿತು.  ಕೋವಿಡ್ ಎರಡನೇ ಅಲೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ೧೬,೦೦ ಆಹಾರ ಪೊಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ೪೦ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಪ್ರತಿ ದಿನ ೭೦,೦೦೦ ಜನರಿಗೆ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ.  ಕೋವಿಡ್ ಸೇನಾನಿಗಳಾದ ವೈದ್ಯರು, ದಾದಿಯರು, ಆರಕ್ಷಕರು, ರುದ್ರಭೂಮಿ ಸೇವಾಕರ್ತರಿಗೆ ಮತ್ತು ಕೋವಿಡ್ ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ಊಟವನ್ನು ಅವರಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲೇ ತಲುಪಿಸಲಾಯಿತು. ೪೦ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಸತತವಾಗಿ ೬,೫೦೦ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಯಿತು&lt;ref&gt;https://www.youthforseva.org/COVID-19-Relief-Activities&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://annapoorna.org.in/2021/06/02/annapoorna-adamya-chetana-cooked-meals/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://annapoorna.org.in/2021/06/23/impact-cooked-meals-to-medical-staff-40-hospitals-bangalore/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.newstrailindia.com/inner.php?id=1826&lt;/ref&gt;[https://newstrailindia.com/inner.php?id=2046]

== ಶಿಕ್ಷಣ ==
ಅದಮ್ಯ ಚೇತನವು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಶಾಲಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನಗಳು ಮತ್ತು ಕಲಿಕಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ&lt;ref&gt;[https://oaksys.net/about-us/our-csr-initiatives/#:~:text=Adamya%20Chetana%20is%20a%20voluntary,started%20in%20the%20year%201997. https://oaksys.net/about-us/our-csr-initiatives/#:~:text=Adamya%20Chetana%20is%20a%20voluntary,started%20in%20the%20year%201997.]&lt;/ref&gt;.  ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕೋಚಿಂಗ್ ತರಗತಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸಹ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ&lt;ref&gt;https://bpac.in/field-visit-to-adamya-chetana-trust/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://www.kannadaprabha.com/districts/bangalore/2013/Nov/10/%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%A1%E0%B2%BF%E0%B2%A8-%E0%B2%B0%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%A3%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B3%86-%E0%B2%85%E0%B2%A6%E0%B2%AE%E0%B3%8D%E0%B2%AF-%E0%B2%9A%E0%B3%87%E0%B2%A4%E0%B2%A8-%E0%B2%89%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B8%E0%B2%B5-133997.html&lt;/ref&gt;.

== ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ ==
ಸಂಸ್ಥೆಯು ವೃತ್ತಿಪರ ತರಬೇತಿ, ಸ್ವ-ಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಹಕ್ಕುಗಳ ಕುರಿತು ಜಾಗೃತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಂತಹ ವಿವಿಧ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಮೂಲಕ ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುವತ್ತ ಗಮನಹರಿಸುತ್ತದೆ&lt;ref&gt;https://www.dailypioneer.com/2024/columnists/the-indomitable-spirit-of-indian-women.html&lt;/ref&gt;.

== ಪ್ಲೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==
ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಸಭೆ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಊಟ ತಿಂಡಿಗೆ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಲೋಟ – ತಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಕೆಲವೆಡೆ ಅಡಿಕೆ ತಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳಿಂದಾಗಿ ಕಸದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. ಇವುಗಳು ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮರುಬಳಕೆಯಾಗದೆ ನಗರದಲ್ಲಿ ಪರಿಸರ ಮಾಲಿನ್ಯವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೧೦,೦೦೦ ಸ್ಟೀಲ್ ತಟ್ಟೆಗಳು, ಚಮಚಗಳು, ಲೋಟಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಗರದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಯಾವುದೇ ಸಭೆ ಸಮಾರಂಭಗಳ ಊಟದ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಸ್ಟೀಲ್ ತಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ನಿಃಶುಲ್ಕವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗುವುದು. ಮಿತ ಬಳಕೆ – ಮರುಬಳಕೆ ಅದಮ್ಯ ಚೇತನದ ಮಂತ್ರ&lt;ref&gt;https://timesofindia.indiatimes.com/city/bengaluru/a-plate-and-tumbler-bank/articleshow/53791011.cms&lt;/ref&gt;.

== ಸಾಧನೆಗಳು ==
ಅದಮ್ಯ ಚೇತನ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಊಟ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಯಶಸ್ವಿ ಅನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.

ಸಂಸ್ಥೆಯು ಪ್ರತಿದಿನ ಹತ್ತಾರು ಸಾವಿರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಊಟ ಬಡಿಸಲು ತನ್ನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ, ಅವರ ಪೌಷ್ಟಿಕಾಂಶದ ಅಗತ್ಯತೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಗಣನೀಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ.

ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಅಮೃತ ಮಹೋತ್ಸವ ರಾಜ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಗೌರವಿಸಿದೆ&lt;ref&gt;https://www.newindianexpress.com/states/karnataka/2021/Nov/01/dr-sudarshan-adamya-chetana-among-66chosen-for-awards-2378157.html&lt;/ref&gt;

ಅನ್ನದಾನ, ಆರೋಗ್ಯಸೇವೆ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಾರ್ಯ: ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ&lt;ref&gt;https://vijaykarnataka.com/news/karnataka/adamya-chethana-programme-inaugurated/articleshow/56259826.cms&lt;/ref&gt;


{{Multiple image
| image1            = Adamya Chetana Boiler.jpg
| image2            = Adamya Chetana Fuel.jpg
| total_width       = 600
| align             = left
| direction         = horizontal
| width             = 400
| image3            = Adamya Chetana Nitya Annadana.jpg
| caption3          = ನಿತ್ಯ ಅನ್ನದಾನ
| image4            = Adamya Chetana AnnaDhana.jpg
| image5            = Adamya Chetana Workers.jpg
| caption5          = ಅಡುಗೆ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾದ ಕಾರ್ಮಿಕರು
| image6            = Adamya Chetana Kitchen 3.jpg
}}


== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

[[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಸಮುದಾಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ]]</text>
      <sha1>a100x04sq8g2nxts6g0jzyvap9u4p3x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸಿ/೨೦೨೨ ಇ3 (ಝಡ್‌ಟಿಎಫ್)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174085</id>
    <revision>
      <id>1306987</id>
      <parentid>1304210</parentid>
      <timestamp>2025-06-20T02:08:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306987</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43402" sha1="262fkhqzk6pqj1o8sbixpurkndfnrpr" xml:space="preserve">'''C/2022 E3 (ZTF)''' ಎಂಬುದು [[ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ|ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದಿಂದ]] ಬಂದ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾವಧಿಯಲ್ಲದ ಧೂಮಕೇತುವಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಝ್ವಿಕಿ ಟ್ರಾನ್ಸಿಯೆಂಟ್ ಫೆಸಿಲಿಟಿ (ZTF) ಮಾರ್ಚ್ 2, 2022 ರಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. &lt;ref name=&quot;MPEC2022-F13&quot;&gt;{{Cite web |last=Bolin |first=B. |display-authors=etal |date=21 March 2022 |title=MPEC 2022-F13 : COMET C/2022 E3 (ZTF) |url=https://minorplanetcenter.net/mpec/K22/K22F13.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220325151131/https://www.minorplanetcenter.net/mpec/K22/K22F13.html |archive-date=25 March 2022 |access-date=2022-08-24 |website=[[Minor Planet Electronic Circular]] |publisher=[[Minor Planet Center]]}}&lt;/ref&gt; ಡೈಯಾಟಮಿಕ್ ಇಂಗಾಲ ಮತ್ತು ಸೈನೋಜೆನ್ ಮೇಲೆ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗಿ ಧೂಮಕೇತು ತನ್ನ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಸುತ್ತಲೂ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಸಿರು ಹೊಳಪನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Georgiou |first=Aristos |date=2023-01-10 |title=What makes the green comet green? |url=https://www.newsweek.com/green-comet-appear-february-night-sky-never-return-earth-1772429 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230125114911/https://www.newsweek.com/green-comet-appear-february-night-sky-never-return-earth-1772429 |archive-date=2023-01-25 |access-date=2023-01-25 |website=[[Newsweek]] |language=en}}&lt;/ref&gt; [ ೫ ] ಧೂಮಕೇತುವಿನ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಪದನಾಮವು ಅದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾವಧಿಯಲ್ಲದ ಧೂಮಕೇತುವಾಗಿದ್ದು,ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾವಧಿಯಲ್ಲದ ಧೂಮಕೇತು ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲು C ಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು &quot;2022&amp;nbsp;E3&quot; ಎಂದರೆ ಮಾರ್ಚ್ 2022 ರ ಮೊದಲಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಮೂರನೇ ಧೂಮಕೇತು ಎಂದರ್ಥ. &lt;ref name=&quot;UT&quot;&gt;{{Cite web |date=15 January 2023 |title=A rare green comet is becoming visible in northern skies. How to see it without a telescope. |url=https://www.usatoday.com/in-depth/graphics/2023/01/15/green-comet-what-it-is-how-to-see-it/11039033002/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202113225/https://www.usatoday.com/in-depth/graphics/2023/01/15/green-comet-what-it-is-how-to-see-it/11039033002/ |archive-date=2 February 2023 |access-date=2023-02-02 |website=www.usatoday.com |language=en}}&lt;/ref&gt;

ಧೂಮಕೇತುವಿನ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದ್ದು, &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-01-07 |title=Once in 50,000-year comet may be visible to the naked eye |url=https://www.france24.com/en/live-news/20230107-once-in-50-000-year-comet-may-be-visible-to-the-naked-eye |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202164252/https://www.france24.com/en/live-news/20230107-once-in-50-000-year-comet-may-be-visible-to-the-naked-eye |archive-date=2 February 2023 |access-date=2023-02-02 |website=France 24 |language=en}}&lt;/ref&gt; ಪ್ರತಿ ೮.೫ &lt;ref name=&quot;ATEL15909&quot;&gt;{{Cite web |title=ATel #15909: Rotation period and Morphological Structures in the inner coma of comet C/2022 E3 (ZTF) |url=https://www.astronomerstelegram.org/?read=15909 |access-date=22 February 2023 |website=The Astronomer's Telegram}}&lt;/ref&gt; ರಿಂದ ೮.೭ ಗಂಟೆಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. &lt;ref name=&quot;ATEL15879&quot;&gt;{{Cite web |date=30 January 2023 |title=ATel #15879: Rotation period of comet C/2022 E3 ZTF from CN morphology |url=https://www.astronomerstelegram.org/?read=15879 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202122613/https://www.astronomerstelegram.org/?read=15879 |archive-date=2 February 2023 |access-date=2 February 2023 |website=The Astronomer's Telegram}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ ೨೦೨೩ರಲ್ಲಿ ಅದರ ಧೂಳು ಮತ್ತು ಅನಿಲದ ಬಾಲಗಳು ಲಕ್ಷಾಂತರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಒಂದು ಎದುರುಬಾಲವು ಸಹ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite news |date=2023-02-01 |title=Understanding the Tails of Comet ZTF (C/2022 E3) |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/understanding-the-tails-of-comet-ztf-c-2022-e3/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202122609/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/understanding-the-tails-of-comet-ztf-c-2022-e3/ |archive-date=2 February 2023 |access-date=2023-02-02 |work=Sky &amp; Telescope |language=en-US}}&lt;/ref&gt;

ಧೂಮಕೇತುವು ಜನವರಿ ೧೨, ೨೦೨೩ರಂದು {{Convert|1.11|AU|e6km e6mi|lk=off|abbr=unit}} ದೂರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪೆರಿಹೀಲಿಯನ್ ತಲುಪಿತು., ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧, ೨೦೨೩ರಂದು, {{Convert|0.28|AU|e6km e6mi|lk=off|abbr=unit}} ದೂರದಲ್ಲಿ [[ಭೂಮಿ|ಭೂಮಿಗೆ]] ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರವಾಗಿತ್ತು. ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಹೊಳಪಿನ ಹರವು 5 ರಷ್ಟು ತಲುಪಿ ಚಂದ್ರನಿಲ್ಲದ ಕತ್ತಲ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಬರಿಗಣ್ಣಿನಿಂದ ಕಾಣಿಸಿತು. &lt;ref name=&quot;COBS&quot;&gt;{{Cite web |title=COBS: Comet C/2022 E3 (ZTF) observation list |url=https://cobs.si/cobs/comet/obs/2323/ |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20230201003929/https://cobs.si/cobs/comet/obs/2323/ |archive-date=1 February 2023 |access-date=31 January 2023}}&lt;/ref&gt;  &lt;ref name=&quot;NYT-20230120&quot;&gt;{{Cite news |last=Hall |first=Shannon |date=20 January 2023 |title=How to Watch the 'Green Comet' in Night Skies. - Comment |url=https://www.nytimes.com/article/green-comet-watch.html#permid=122707240 |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20230124131700/https://www.nytimes.com/article/green-comet-watch.html%23permid=122707240 |archive-date=24 January 2023 |access-date=21 January 2023 |work=[[The New York Times]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Mack |first=Eric |date=2023-01-23 |title=Bright Green Comet Passing Earth Is Visible Now in Dark Skies |url=https://www.cnet.com/science/space/bright-green-comet-passing-earth-is-visible-now-in-dark-skies/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230123224309/https://www.cnet.com/science/space/bright-green-comet-passing-earth-is-visible-now-in-dark-skies/ |archive-date=2023-01-23 |access-date=2023-01-24 |website=[[CNET]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

== ವೀಕ್ಷಣೆಯ ಇತಿಹಾಸ ==

=== ಅನ್ವೇಷಣೆ ===
ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಬ್ರೈಸ್ ಬೋಲಿನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾಂಕ್ ಮಾಸ್ಸಿ ಅವರು ಮಾರ್ಚ್ ೨, ೨೦೨೨ರಂದು ಪಾಲೋಮರ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಲ್ಲಿ 1.2-m f/2.4 ಸ್ಮಿತ್ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು ಬಳಸುವ ಝ್ವಿಕಿ ಟ್ರಾನ್ಸಿಯಂಟ್ ಫೆಸಿಲಿಟಿ (ZTF) ಸಮೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು C/2022 E3 (ZTF) ಅನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;MPEC2022-F13&quot;/&gt; ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ, ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಹೊಳಪಿನ ಹರವು 17.3 ಆಗಿತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಸುಮಾರು {{Convert|4.3|AU|e6km e6mi|lk=on|abbr=unit}} ದೂರದಲ್ಲಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;MPEC2022-F13&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;cbet5111&quot;&gt;{{Cite web |date=2022-03-21 |title=Electronic Telegram No. 5111 – COMET C/2022 E3 (ZTF) |url=http://www.cbat.eps.harvard.edu/iau/cbet/005100/CBET005111.txt |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220917133936/http://www.cbat.eps.harvard.edu/iau/cbet/005100/CBET005111.txt |archive-date=2022-09-17 |access-date=2022-08-24 |publisher=[[Central Bureau for Astronomical Telegrams]]}}&lt;/ref&gt; ಆಗ ಧೂಮಕೇತು ಬೆಳಗಿನ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ, 44 ಡಿಗ್ರಿ [[ನೀಳತೆ (ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ)|ಸೌರ ನೀಳತೆ]] ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;Bolin2023&quot;/&gt;

ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಈ ವಸ್ತುವನ್ನು [[ಕ್ಷುದ್ರ ಗ್ರಹ|ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹ]] ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ನಂತರದ ಅವಲೋಕನಗಳು ಅದು ಬಹಳ ಸಾಂದ್ರೀಕೃತ ಕೋಮಾವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದು ಧೂಮಕೇತು ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=6 January 2023 |title=A comet not seen in 50,000 years is coming. Here's what you need to know |url=https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-visible-naked-eye-january-2023 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230106140241/https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-visible-naked-eye-january-2023 |archive-date=6 January 2023 |access-date=6 January 2023 |website=[[Space.com]]}}&lt;/ref&gt; ನ್ಯೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ಮೇಹಿಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ರಿಮೋಟ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಿಂದ ಪಡೆದ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಫೋಟೋಗಳಲ್ಲಿ  ಅದರ ಕೋಮಾ 8 ಆರ್ಕ್ ಸೆಕೆಂಡುಗಳಷ್ಟು ಅಗಲವಿದೆ ಎಂದು ಎಚ್. ಸಾಟೊ ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಕೆ. ಯೋಶಿಮೊಟೊ ಅದರ ಕೋಮಾ 15 ಆರ್ಕ್ ಸೆಕೆಂಡುಗಳಷ್ಟು ಅಗಲವಿದೆ ಮತ್ತು ಧೂಮಕೇತು 25 ಆರ್ಕ್ ಸೆಕೆಂಡುಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದದ ಸಣ್ಣ ಬಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;MPEC2022-F13&quot;/&gt; &lt;ref name=&quot;cbet5111&quot;/&gt; ಹತ್ತಿರದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಜೋಡಿಸಲಾದ ZTF ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಧೂಮಕೇತುವು ವಿಸ್ತರಿಸಿದಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿತು ಮತ್ತು ಟೈಲ್ಸ್ ನ್ಯೂರಲ್ ಜಾಲದ ಧೂಮಕೇತು ಎಂದು ಗುರುತು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. &lt;ref name=&quot;Bolin2023&quot;/&gt;

ತದನಂತರ ಜುಲೈ ೧೦, ೨೦೨೧ ರಂದು ಹವಾಯಿಯ ಹಲೀಕಲಾ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ಯಾನ್-ಸ್ಟಾರ್ಸ್ 1 ತೆಗೆದ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತುವನ್ನು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಯಿತು, ಆಗ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಹೊಳಪಿನ ಹರವು 23 ಆಗಿತ್ತು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೧ರಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಛಾಯಾಚಿತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದಿದ್ದು ZTF ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=C/2022 E3 (ZTF) |url=https://minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=C%2F2022+E3 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230121022242/https://minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=C%2F2022+E3 |archive-date=21 January 2023 |access-date=3 February 2023 |website=minorplanetcenter.net |publisher=IAU Minor Planet Center}}&lt;/ref&gt;

=== ಪೆರಿಹೆಲಿಯನ್ ಹತ್ತಿರ ===
ಜುಲೈ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2022 ರ ನಡುವೆ ಧೂಮಕೇತು ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಧೂಳಿನ ಬಾಲ ಮತ್ತು ಕೋಮಾ ಕ್ರಮೇಣ ದೊಡ್ಡದಾಗುತ್ತಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಧೂಳಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಜುಲೈನಲ್ಲಿ 241 ± 3 ಕೆಜಿ/ಸೆಕೆಂಡ್‌ನಿಂದ 476 ± 9 ಕೆಜಿ/ಸೆಕೆಂಡ್‌ಗೆ ಏರಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Liu|first=Bin|last2=Liu|first2=Xiaodong|title=Unraveling the dust activity of naked-eye comet C/2022 E3 (ZTF)|journal=Astronomy &amp; Astrophysics|date=March 2024|volume=683|pages=A51|doi=10.1051/0004-6361/202348663|arxiv=2405.15351|bibcode=2024A&amp;A...683A..51L}}&lt;/ref&gt; ನವೆಂಬರ್ 2022 ರ ಆರಂಭದ ವೇಳೆಗೆ, ಧೂಮಕೇತುವು 10 ರ ತೀವ್ರತೆಗೆ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಭೂಮಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಚಲಿಸುವಾಗ ಕರೋನಾ ಬೋರಿಯಾಲಿಸ್ ಮತ್ತು ಸರ್ಪೆನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ratcliffe |first=Martin |last2=Ling |first2=Alister |date=2022-11-01 |title=Sky This Month: November 2022 |url=https://astronomy.com/magazine/sky-this-month/2022/11/sky-this-month-november-2022 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221110001211/https://astronomy.com/magazine/sky-this-month/2022/11/sky-this-month-november-2022 |archive-date=2022-11-10 |access-date=2022-11-04 |website=[[Astronomy (magazine)|Astronomy]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ಧೂಮಕೇತು ಹಸಿರು ಕೋಮಾ ಮತ್ತು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ಧೂಳಿನ ಬಾಲ ಮತ್ತು ಮಸುಕಾದ ಅಯಾನು ಬಾಲವನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತು. ಧೂಮಕೇತು ಮುಸ್ಸಂಜೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿತು ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬೆಳಗಿನ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. &lt;ref name=&quot;sneakpeektwocomets&quot;&gt;{{Cite web |last=King |first=Bob |date=2022-11-17 |title=Sneak Peek at Two Promising Comets |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/sneak-peek-at-two-promising-ztf-comets/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221212053418/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/sneak-peek-at-two-promising-ztf-comets/ |website=[[Sky &amp; Telescope]]}}&lt;/ref&gt; ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಧೂಮಕೇತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಕೋಮಾ, ಸಣ್ಣ, ಅಗಲವಾದ ಧೂಳಿನ ಬಾಲ ಮತ್ತು 2.5-ಡಿಗ್ರಿ ಅಗಲದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುವ ಉದ್ದವಾದ ಮಸುಕಾದ ಅಯಾನು ಬಾಲವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2022-12-24 |title=Comet 2022 E3 (ZTF) {{!}} Science Mission Directorate |url=https://science.nasa.gov/comet-2022-e3-ztf |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221230232904/https://science.nasa.gov/comet-2022-e3-ztf |archive-date=2022-12-30 |access-date=2022-12-31 |website=[[NASA]]}}&lt;/ref&gt; ಅದಾದ ನಂತರ, ಧೂಮಕೇತುವು ಬೂಟ್ಸ್, ಡ್ರಾಕೋ ಮತ್ತು ಉರ್ಸಾ ಮೈನರ್ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುವಂತೆ ಮತ್ತು ಜನವರಿ ಕೊನೆಯ ವೇಳೆಗೆ ಪೋಲಾರಿಸ್‌ನಿಂದ ಸುಮಾರು 10 ಡಿಗ್ರಿಗಳ ಒಳಗೆ ಹಾದುಹೋಗುವಂತೆ ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ಚಲಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು,  &lt;ref name=&quot;sneakpeektwocomets&quot;/&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Atkinson |first=Stuart |date=2023-01-30 |title=How to see the Green Comet C/2022 E3 (ZTF) in the sky |url=https://www.skyatnightmagazine.com/advice/comet-c-2022-e3-ztf/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230111103809/https://www.skyatnightmagazine.com/advice/comet-c-2022-e3-ztf/ |archive-date=2023-01-11 |access-date=2023-01-30 |website=[[BBC Sky at Night]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
[[ಚಿತ್ರ:C2022E3_012423.png|thumb| ಜನವರಿ 24, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು, ಎಡಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಬಾಲದೊಂದಿಗೆ]]
ಧೂಮಕೇತುವು ಜನವರಿ 12, 2023 ರಂದು {{Convert|1.11|AU|e6km e6mi|lk=off|abbr=unit}} ದೂರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪೆರಿಹೀಲಿಯನ್ ತಲುಪಿತು.&lt;ref name=&quot;DonMachholz&quot;&gt;{{Cite web |last=Machholz |first=Donald |date=2022-03-25 |title=EarthSky {{!}} New comet might brighten enough for binoculars |url=https://earthsky.org/astronomy-essentials/new-comet-might-get-bright-enough-for-binoculars/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230118110234/https://earthsky.org/astronomy-essentials/new-comet-might-get-bright-enough-for-binoculars/ |archive-date=2023-01-18 |access-date=2022-08-24 |website=[[Earth &amp; Sky]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Atkinson |first=Stuart |date=2022-12-07 |title=Comet C/2022 E3 (ZTF) is one to watch out for in December and January |url=https://www.skyatnightmagazine.com/advice/comet-c-2022-e3-ztf/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230111103809/https://www.skyatnightmagazine.com/advice/comet-c-2022-e3-ztf/ |archive-date=2023-01-11 |access-date=2022-12-10 |website=[[BBC Sky at Night]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಮೊದಲ ಬರಿಗಣ್ಣಿನ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳು ಜನವರಿ 16 ಮತ್ತು 17 ರಂದು ಸಂಭವಿಸಿದವು, ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಅಂದಾಜು ಪ್ರಮಾಣ ಕ್ರಮವಾಗಿ 5.4 ಮತ್ತು 6.0 ಆಗಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=COBS – Comet OBServation database |url=https://cobs.si/cobs/recent/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230118131217/https://cobs.si/cobs/recent/ |archive-date=2023-01-18 |access-date=2023-01-18 |website=cobs.si}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ 17 ರಂದು ಕರೋನಲ್ ಮಾಸ್ ಎಜೆಕ್ಷನ್‌ನಿಂದ ಉಂಟಾದ ಬಲವಾದ [[ಸೌರ ಮಾರುತ|ಸೌರ ಮಾರುತವು]] ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಅಯಾನು ಬಾಲದ ಸಂಪರ್ಕ ಕಡಿತಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅದು ಮುರಿದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pultarova |first=Tereza |date=2023-01-19 |title=Brilliant green comet loses part of its tail to solar storm in this stunning astrophotographer photo |url=https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-tail-breaking-space-weather |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230122065145/https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-tail-breaking-space-weather |archive-date=2023-01-22 |access-date=2023-01-22 |website=[[Space.com]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ 22 ರಂದು ಒಂದು ಎದುರು ಬಾಲ ಕಾಣಿಸಿತು. ಈ ಬಾಲವು ಸೂರ್ಯನ ಕಡೆಗೆ ಮತ್ತು ಧೂಳು ಮತ್ತು ಅಯಾನು ಬಾಲಗಳ ಎದುರು ಇರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದು ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಕಕ್ಷೀಯ ಸಮತಲದಲ್ಲಿರುವ ಡಿಸ್ಕ್ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿರುವ ಕಣಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯು ಆ ಸಮತಲದೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಾಗ, ಅವು ಹಿಮ್ಮುಖ ಬಾಲದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Thomson |first=Jess |date=2023-01-23 |title=Green comet ZTF develops strange &quot;anti-tail&quot; pointing in wrong direction |url=https://www.newsweek.com/comet-ztf-green-tail-antitail-towards-sun-1775755 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230124070038/https://www.newsweek.com/comet-ztf-green-tail-antitail-towards-sun-1775755 |archive-date=2023-01-24 |access-date=2023-01-24 |website=[[Newsweek]] |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Tingley |first=Brett |date=2023-01-23 |title=How to see the green comet C/2022 E3 (ZTF) visible in the night sky now as it approaches Earth |url=https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-how-to-see-approach-earth |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230123235059/https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-how-to-see-approach-earth |archive-date=2023-01-23 |access-date=2023-01-24 |website=[[Space.com]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ''XMM-ನ್ಯೂಟನ್'' ಎಕ್ಸ್-ರೇ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕವು ಜನವರಿ ೨೩ರಂದು ಧೂಮಕೇತುವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಿತು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಮಸುಕಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಲಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=XMM-Newton Observation Log Summary Short Page: Observation 0915590101 |url=https://xmmweb.esac.esa.int/cgi-bin/obs_search/find_obs_logz_cosmos?obs_num=0915590101 |access-date=18 April 2023 |website=xmmweb.esac.esa.int |publisher=ESA |archive-date=18 ಏಪ್ರಿಲ್ 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230418165400/https://xmmweb.esac.esa.int/cgi-bin/obs_search/find_obs_logz_cosmos?obs_num=0915590101 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=1 February 2023 |title=Curious comet's rare close approach |url=https://www.esa.int/Space_Safety/Planetary_Defence/Curious_comet_s_rare_close_approach |access-date=18 April 2023 |website=www.esa.int |publisher=ESA |language=en}}&lt;/ref&gt;

ಫೆಬ್ರವರಿ 1, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು ಭೂಮಿಗೆ {{Convert|0.28|AU|e6km e6mi|lk=off|abbr=unit}} ದೂರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿತ್ತು. . ಜನವರಿ 31, 2023 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಹೊಳಪಿನ ಹರವು ಸುಮಾರು 5 ಆಗಿತ್ತು; ಅದರ ಕೋಮಾ ಸುಮಾರು 20' ಅಗಲವಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. &lt;ref name=&quot;COBS&quot;/&gt; ಕೋಮಾದ ಮಧ್ಯ ಭಾಗವು 4 ಆರ್ಕ್‌ಮಿನಿಟ್‌ಗಳಷ್ಟು ಅಗಲವಿದ್ದು, ಇದು 50,000 ಕಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 20 ಆರ್ಕ್‌ಸೆಕೆಂಡ್‌ಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದದ ಎರಡು ಜೆಟ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;Bolin2023&quot;&gt;{{Cite journal|last=Bolin|first=B T|last2=Masci|first2=F J|last3=Duev|first3=D A|last4=Milburn|first4=J W|last5=Neill|first5=J D|last6=Purdum|first6=J N|last7=Avdellidou|first7=C|last8=Saki|first8=M|last9=Cheng|first9=Y-C|title=Palomar discovery and initial characterization of naked-eye long-period comet C/2022 E3 (ZTF)|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters|date=4 October 2023|volume=527|issue=1|pages=L42–L46|doi=10.1093/mnrasl/slad139|arxiv=2309.14336}}&lt;/ref&gt; ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾದಾಗ, ಅದು ಉತ್ತರ ಆಕಾಶ ಧ್ರುವದ ಬಳಿ ಇತ್ತು &lt;ref&gt;{{Cite news |last=King |first=Bob |date=2022-03-30 |title=Comets to View in 2022 |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/comets-to-view-in-2022/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230107102203/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/comets-to-view-in-2022/ |archive-date=2023-01-07 |access-date=2022-08-24 |work=[[Sky &amp; Telescope]]}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಮೆಲೋಪರ್ಡಾಲಿಸ್ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜದೊಳಗೆ ಇತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Urbain |first=Tom |date=2022-11-10 |title=Starlust.org {{!}} Meet Comet C/2022 E3 (ZTF), the next naked-eye comet in the night sky |url=https://starlust.org/comet-c-2022-e3-ztf-visible-in-the-night-sky/#:~:text=Camelopardalis%20constellation |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230112085525/https://starlust.org/comet-c-2022-e3-ztf-visible-in-the-night-sky/#:~:text=Camelopardalis%20constellation |archive-date=2023-01-12 |access-date=2022-11-10 |website=StarLust}}&lt;/ref&gt; ಚಂದ್ರನು [[ಚಂದ್ರನ ಕಲೆ|ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದನು]] ಮತ್ತು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗುತ್ತಿರುವ ಚಂದ್ರನು ಆಪ್ಟಿಕಲ್ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಧೂಮಕೇತುವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸಿದನು. &lt;ref name=&quot;dashbetweenDippers&quot;&gt;{{Cite news |last=King |first=Bob |date=2023-01-27 |title=See Comet ZTF (C/2022 E3) Dash Between Big and Little Dippers |url=https://skyandtelescope.org/astronomy-news/spot-circumpolar-comet-ztf-c-2022-e3-in-binoculars/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230129144507/https://skyandtelescope.org/astronomy-news/spot-circumpolar-comet-ztf-c-2022-e3-in-binoculars/ |archive-date=2023-01-29 |access-date=2023-01-30 |work=[[Sky &amp; Telescope]]}}&lt;/ref&gt; ಫೆಬ್ರವರಿ ೫ರಂದು, ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು, ಧೂಮಕೇತುವು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ನಕ್ಷತ್ರ ಕ್ಯಾಪೆಲ್ಲಾದಿಂದ 1.5 ಡಿಗ್ರಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಯಿತು. &lt;ref name=&quot;dashbetweenDippers&quot; /&gt; ಫೆಬ್ರವರಿ ೬ರಂದು, C/2022 E3 (ZTF) ಧೂಮಕೇತು C/2022 U2 (ATLAS) ಬಳಿ ಕಾಣಿಸುವಂತೆ ಹಾದುಹೋಯಿತು.  ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೦ ರಿಂದ ೧೧ರಂದು, ಧೂಮಕೇತು [[ಮಂಗಳ (ಗ್ರಹ)|ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದಿಂದ]] ೧.೫ ಡಿಗ್ರಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಯಿತು ಮತ್ತು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೩ ರಿಂದ ೧೫ ರಂದು ಹೈಡೆಸ್ ನಕ್ಷತ್ರ ಸಮೂಹದ ಮುಂದೆ ಹಾದುಹೋಯಿತು. &lt;ref name=&quot;sneakpeektwocomets&quot;/&gt;
[[ಚಿತ್ರ:C2022E3.Januar.Februar.2023.png|center|thumb| 14 ರ ನಡುವಿನ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತು C/2022 E3 (ZTF) ನ ಸ್ಥಾನಗಳು&amp;nbsp;ಜನವರಿ ಮತ್ತು 16&amp;nbsp;ಫೆಬ್ರವರಿ 2023]]
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 0.9em;&quot;
|+ಫೆಬ್ರವರಿ 1, 2023 17:55 UT  ರಂದು C/2022 E3 ಭೂಮಿಯ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಾಯಿತು.
! ಅತಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದ್ದ ದಿನಾಂಕ ಮತ್ತು ಸಮಯ
! ಭೂಮಿಯಿಂದ ಅಂತರ&lt;br /&gt; ( [[ಖಗೋಳ ಮಾನ|ಖ.ಮಾ.]] )
! ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಅಂತರ&lt;br /&gt; (ಖ.ಪ್ರ.)
! ವೇಗ&lt;br /&gt; ಭೂಮಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ&lt;br /&gt; (ಕಿಮೀ/ಸೆಕೆಂಡ್)
! ವೇಗ ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ&lt;br /&gt; (ಕಿಮೀ/ಸೆಕೆಂಡ್)
! ಅನಿಶ್ಚಿತತೆ&lt;br /&gt; ಪ್ರದೇಶ&lt;br /&gt; (3-ಸಿಗ್ಮಾ )
! ಚಂದ್ರ ನೀಳವಾಗುವಿಕೆ
! ಚಂದ್ರ ಹಂತ
! ಉಲ್ಲೇಖ
|-
| 2023-02-01 17:55
| {{Convert|0.2839|AU|e6km e6mi LD|lk=on|abbr=unit}}    
| {{Convert|1.159|AU|e6km e6mi LD|abbr=unit}}
| 57.4
| 39.1
| ± 500&amp;nbsp;ಕಿ.ಮೀ.
| 44°
| 86%
| &lt;small&gt;[https://ssd.jpl.nasa.gov/horizons_batch.cgi?batch=1&amp;COMMAND=%272022+E3%27&amp;START_TIME=%272023-02-01%2017:55%27&amp;STOP_TIME=%272023-02-02%27&amp;STEP_SIZE=%271%20day%27&amp;QUANTITIES=%2719,20,22,25,39%27 ಹೊರೈಜನ್ಸ್]&lt;/small&gt;
|}

== ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ==
ಧೂಮಕೇತುವಿನ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್ ಪ್ರತಿ ೮.೫&lt;ref name=&quot;ATEL15909&quot;/&gt; ರಿಂದ ೮.೭ ಗಂಟೆಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ತಿರುಗುತ್ತಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. &lt;ref name=&quot;ATEL15879&quot;/&gt; ೫೦೦೦ ಮತ್ತು ೭೦೦೦ Å ನಡುವಿನ ತರಂಗಾಂತರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ವರ್ಣಪಟಲದಲ್ಲಿ NH &lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;, C &lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;, ಮತ್ತು [OI] ನ ಅನೇಕ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ರೇಖೆಗಳು ಪತ್ತೆಯಾಗಿವೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 January 2023 |title=ATel #15876: Follow-up Observations of Comet C/2022 E3 |url=https://www.astronomerstelegram.org/?read=15876 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202165453/https://www.astronomerstelegram.org/?read=15876 |archive-date=2 February 2023 |access-date=4 February 2023 |website=The Astronomer's Telegram}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=29 January 2023 |title=Follow-up Observations of Comet C/2022 E3 |url=https://www.astro.uni-jena.de/Users/markus/C2022E3.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230202165501/https://www.astro.uni-jena.de/Users/markus/C2022E3.html |archive-date=2 February 2023 |access-date=4 February 2023}}&lt;/ref&gt; ಧೂಮಕೇತುವಿನ [[ರೋಹಿತ|ವರ್ಣಪಟಲವನ್ನು]] ಮಾರ್ಚ್ ೧೦, ೨೦೨೩ ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು CN, ಡಯಾಟಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಟ್ರಯಾಟಮಿಕ್ ಇಂಗಾಲ ಮತ್ತು ಬಹುಶಃ &lt;small&gt;OI&lt;/small&gt; ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು. C2 ಮತ್ತು CN ಅನುಪಾತವು ಸುಮಾರು ೦.೬ ರಷ್ಟಿದ್ದು, ಇದು ಸೌರವ್ಯೂಹದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಧೂಮಕೇತುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ, ಆದರೂ ಇದನ್ನು ಖಾಲಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯದ್ದಲ್ಲ. &lt;ref name=&quot;Bolin2023&quot;/&gt; ಧೂಮಕೇತುವಿನಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಇತರ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಸಯಾನ್, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಐಸೋಸಯನೈಡ್, CH3CN, ಐಸೋಸಯಾನಿಕ್ ಆಮ್ಲ, ಫಾರ್ಮಾಮೈಡ್, ಮೆಥನಾಲ್, ಫಾರ್ಮಾಲ್ಡಿಹೈಡ್, ಫಾರ್ಮಿಕ್ ಆಮ್ಲ, ಅಸಿಟಾಲ್ಡಿಹೈಡ್, H2S, ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನೋಸಲ್ಫೈಡ್, ಕಾರ್ಬೊನಿಲ್ ಸಲ್ಫೈಡ್, [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್]] ಮತ್ತು aGg'-(CH2OH)2 ಸೇರಿವೆ. ಧೂಮಕೇತುವು ಹೈಪರ್‌ವೋಲಾಟೈಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ (ನೀರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಡಿಮೆ CO ಮತ್ತು H2S ಸಮೃದ್ಧಿ) ಖಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಇತರ ಧೂಮಕೇತುಗಳ ಸರಾಸರಿಗಿಂತ ನೀರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ (1.8%) ಕಡಿಮೆ ಮೆಥನಾಲ್ ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Biver|first=N.|last2=Bockelée-Morvan|first2=D.|last3=Handzlik|first3=B.|last4=Sandqvist|first4=Aa.|last5=Boissier|first5=J.|last6=Drozdovskaya|first6=M. N.|last7=Moreno|first7=R.|last8=Crovisier|first8=J.|last9=Lis|first9=D. C.|title=Chemical composition of comets C/2021 A1 (Leonard) and C/2022 E3 (ZTF) from radio spectroscopy and the abundance of HCOOH and HNCO in comets|journal=Astronomy &amp; Astrophysics|date=October 2024|volume=690|pages=A271|doi=10.1051/0004-6361/202450921|arxiv=2408.10759|bibcode=2024A&amp;A...690A.271B}}&lt;/ref&gt;

=== ಬಣ್ಣ ===
ಧೂಮಕೇತುವಿನ ತಲೆಯ ಸುತ್ತಲೂ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಡೈಯಾಟಮಿಕ್ ಇಂಗಾಲದ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಿಂದಾಗಿ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣವು ಬಹುಶಃ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rao |first=Joe |date=2023-01-06 |title=A comet not seen in 50,000 years is coming. Here's what you need to know |url=https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-visible-naked-eye-january-2023 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230106140241/https://www.space.com/comet-c2022-e3-ztf-visible-naked-eye-january-2023 |archive-date=2023-01-06 |access-date=2023-01-06 |website=[[Space.com]] |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2023-01-06 |title=A green comet is passing by Earth. Here's how to see it. |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/how-to-see-green-comet-c2022-e3-ztf#:~:text=What's%20going%20on%20there%3F,in%20green%20wavelengths%20of%20light. |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230201203127/https://www.nationalgeographic.com/science/article/how-to-see-green-comet-c2022-e3-ztf#:~:text=What's%20going%20on%20there%3F,in%20green%20wavelengths%20of%20light. |archive-date=1 February 2023 |access-date=7 February 2023 |website=[[National Geographic Society]]}}&lt;/ref&gt; ಸೌರ ನೇರಳಾತೀತ ವಿಕಿರಣದಿಂದ ಉತ್ಸುಕರಾದಾಗ C &lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt; ಅಣುವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅತಿಗೆಂಪು ವಿಕಿರಣವನ್ನು ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಅದರ ತ್ರಿವಳಿ ಸ್ಥಿತಿಯು 518 ಡಿಗ್ರಿ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಸೂಸುತ್ತದೆ.&amp;nbsp;nm (ನ್ಯಾನೊಮೀಟರ್‌ಗಳು). ಇದು ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯಸ್‌ನಿಂದ ಆವಿಯಾದ ಸಾವಯವ ವಸ್ತುಗಳ ದ್ಯುತಿವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಅದು ಸುಮಾರು ಎರಡು ದಿನಗಳ ಜೀವಿತಾವಧಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ದ್ಯುತಿವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಸಿರು ಹೊಳಪು ಧೂಮಕೇತುವಿನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಬಾಲದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Krämer |first=Katrina |date=2021-12-23 |title=Comets' green colour comes from dicarbon dissociation, experiments confirm |url=https://www.chemistryworld.com/news/comets-green-colour-comes-from-dicarbon-dissociation-experiments-confirm/4014966.article |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221126193049/https://www.chemistryworld.com/news/comets-green-colour-comes-from-dicarbon-dissociation-experiments-confirm/4014966.article |archive-date=2022-11-26 |access-date=2023-01-07 |website=[[Chemistry World]] |language=en}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Koe |first=Crystal |date=2022-01-31 |title=Why are comet heads green – but not their tails? |url=https://news.mit.edu/2022/comet-heads-green-but-not-tails-mystery-0131 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230107151511/https://news.mit.edu/2022/comet-heads-green-but-not-tails-mystery-0131 |archive-date=2023-01-07 |access-date=2023-01-07 |website=[[Massachusetts Institute of Technology]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ಧೂಮಕೇತು ಸಂಶೋಧಕ ಮ್ಯಾಥ್ಯೂ ನೈಟ್, ಈ ಧೂಮಕೇತುವಿನ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಅನಿಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಧೂಮಕೇತುಗಳಿಗೆ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅವು ಭೂಮಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗುವುದು ಅಪರೂಪ, ಆದ್ದರಿಂದ ಹಸಿರು ವರ್ಣದ ಉತ್ತಮ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಇದು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite news |last=Greshko |first=Michael |date=2023-02-01 |title=A green comet is passing by Earth. Here's how to see it. |url=https://www.nationalgeographic.com/science/article/how-to-see-green-comet-c2022-e3-ztf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20230201203127/https://www.nationalgeographic.com/science/article/how-to-see-green-comet-c2022-e3-ztf |archive-date=2023-02-01 |access-date=2023-02-02 |work=[[National Geographic]]}}&lt;/ref&gt; C/2021 A1 (ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್) ಧೂಮಕೇತುವಿನ ವೀಕ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಬಣ್ಣಗಳು ಕಂಡುಬಂದವು. &lt;ref&gt;{{Cite news |last=Chang |first=Kenneth |date=2022-01-07 |title=Why a Comet's Head Is Green, but Its Tail Is Not |url=https://www.nytimes.com/2022/01/07/science/why-comets-are-green.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230207074929/https://www.nytimes.com/2022/01/07/science/why-comets-are-green.html |archive-date=7 February 2023 |access-date=2023-02-07 |work=The New York Times |language=en-US |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

== ಹೊರಹೋಗುವ ಪಥ ==
ಪೆರಿಹೆಲಿಯನ್ ಮಾರ್ಗದ ಮೊದಲು ಜೆಪಿಎಲ್ ಹೊರೈಜನ್ಸ್ 2050 ರ ಒಂದು ಯುಗದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ+ಗುರು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಬ್ಯಾರಿಸೆಂಟ್ರಿಕ್ ಹೊರಹೋಗುವ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು 270,000 ರ ಅವಾಸ್ತವಿಕ ಗರಿಷ್ಠ ದೂರದೊಂದಿಗೆ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಿದೆ. ಇದು [[ಊರ್ಟ್ ಮೋಡ|ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದ]] ಆಚೆ ಇದೆ.  ಪೆರಿಹೆಲಿಯನ್ ನಂತರ, ಹೊರಹೋಗುವ ಕಕ್ಷೆಯ ದ್ರಾವಣವು ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ದುರ್ಬಲವಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಬಂಧಿತವಾಗಿರುತ್ತದೆ.  ಸೂರ್ಯನ ದ್ರವ್ಯರಾಶಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುವ ಯುಗ 2495 ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯಕೇಂದ್ರಿತ ಕಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಧೂಮಕೇತುವು ಸೌರವ್ಯೂಹಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.  200 ರಲ್ಲಿ [[ವಿಮೋಚನ ವೇಗ|ಸೂರ್ಯನ ವಿಮೋಚನಾ ವೇಗ]] .&amp;nbsp;AU 2.98 ಆಗಿದೆ.&amp;nbsp;ಕಿಮೀ/ಸೆಕೆಂಡ್  ಮತ್ತು ಧೂಮಕೇತು 2.97 ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹೋಗಲಿದೆ.&amp;nbsp;200 ರಲ್ಲಿ ಕಿಮೀ/ಸೆಕೆಂಡ್&amp;nbsp;ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಖ.ಮಾ.  ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಯ ಉಬ್ಬರವಿಳಿತ ಮತ್ತು ಹಾದುಹೋಗುವ ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿಂದ ಊರ್ಟ್ ಮೋಡದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಕ್ಷೋಭೆಗಳು ಅಥವಾ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯೇತರ ಶಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ಕ್ಷೋಭೆಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಧೂಮಕೇತು ಸೌರವ್ಯೂಹವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ಹಲವು ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಂತಿರುಗುತ್ತದೆ. 

== ಹೋಲಿಸಬಹುದಾದ ವಸ್ತುಗಳು ==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 0.9em;&quot;
|+ಬರಿಗಣ್ಣಿಗೆ ಗೋಚರಿಸುವ ಪ್ರಸರಣ ವಸ್ತುಗಳು
! ವಸ್ತು
! ಎಪಿಎಂಎಜಿ
|-
| [[ದೇವಯಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ|ಆಂಡ್ರೊಮಿಡಾ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿ]] (M31)
| 3.4
|-
| ಓರಿಯನ್ ನೆಬ್ಯುಲಾ (M42)
| 4
|- bgcolor=&quot;#c2c2c2&quot;
| '''ಸಿ/2022 ಇ3 (ಝಡ್‌ಟಿಎಫ್)'''
| 5
|-
| ತ್ರಿಕೋನ ನಕ್ಷತ್ರಪುಂಜ (M33)
| 5.7
|}

== ಚಿತ್ರಸಂಪುಟ ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
ಚಿತ್ರ:Cometa_C2022_E3_dall'Osservatorio_di_Asiago.jpg|alt=The comet in December 2022, from the Asiago Astrophysical Observatory| ಡಿಸೆಂಬರ್ 2022 ರಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯಾಗೋ ಆಸ್ಟ್ರೋಫಿಸಿಕಲ್ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಿಂದ ಧೂಮಕೇತು
ಚಿತ್ರ:C2022_E3-_Andrea_Reguitti,_Università_di_Padova.jpg|alt=The comet on 10 January 2023 by Andrea Reguitti of the University of Padua| 10 ಜನವರಿ 2023 ರಂದು ಪಡುವಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಆಂಡ್ರಿಯಾ ರೆಗುಟ್ಟಿ ಅವರಿಂದ ಕಾಮೆಟ್
ಚಿತ್ರ:Comet_C2022_E3_(ZTF)_-_52637612692.jpg|alt=The comet on 20 January 2023, showing a broad dust tail and a thin ion tail| ಜನವರಿ 20, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು ಅಗಲವಾದ ಧೂಳಿನ ಬಾಲ ಮತ್ತು ತೆಳುವಾದ ಅಯಾನು ಬಾಲವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಚಿತ್ರ:Comet_C2022_E3_(ZTF)_-_52642843230.jpg|alt=The comet on 22 January 2023, with the antitail visible| ಜನವರಿ 22, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು, ಪ್ರತಿ ಬಾಲವು ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.
ಚಿತ್ರ:C2022e3ztfstarless.png|alt=C/2022 E3 (ZTF) observed from Vancouver, Canada on 28 January by Jaden Choi| ಜನವರಿ 28 ರಂದು ಕೆನಡಾದ ವ್ಯಾಂಕೋವರ್‌ನಿಂದ ಜೇಡೆನ್ ಚೋಯ್ ಗಮನಿಸಿದ C/2022 E3 (ZTF)
ಚಿತ್ರ:C2022_E3_(ZTF)_with_star_trails_-_52655835075.png|alt=The comet on 28 January 2023, with star trails due to its relative motion in the sky| ಜನವರಿ 28, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು, ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಅದರ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಚಲನೆಯಿಂದಾಗಿ ನಕ್ಷತ್ರವು ಜಾಡು ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.
ಚಿತ್ರ:C2022-E3-ZTF-SVX80T+0.8R-2023-01-30b-2.4h.jpg|alt=The comet on 30 January 2023| ಜನವರಿ 30, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು
ಚಿತ್ರ:C2022_E3_(ZTF)_and_Mars.jpg|alt=The comet in conjunction with Mars on 11 February| ಫೆಬ್ರವರಿ 11 ರಂದು ಮಂಗಳ ಗ್ರಹದೊಂದಿಗೆ ಧೂಮಕೇತುವಿನ [[ಯುತಿ (ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ)|ಸಂಯೋಗ]] .
ಚಿತ್ರ:Comet_C2022_E3_ZTF_Feb13_2023.jpg|alt=The comet on February 13, 2023, with its dust tail and ion tail visible.| ಫೆಬ್ರವರಿ 13, 2023 ರಂದು ಧೂಮಕೇತು, ಅದರ ಧೂಳಿನ ಬಾಲ ಮತ್ತು ಅಯಾನ್ ಬಾಲ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.
&lt;/gallery&gt;

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{reflist}}

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==


{{Commonscat|C/2022 E3 (ZTF)}}
[[ವರ್ಗ:ಸೌರಮಂಡಲ]]
[[ವರ್ಗ:ಆಕಾಶಕಾಯಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:ಧೂಮಕೇತುಗಳು]]</text>
      <sha1>262fkhqzk6pqj1o8sbixpurkndfnrpr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174563</id>
    <revision>
      <id>1306951</id>
      <parentid>1306801</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:25:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306951</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32541" sha1="3827c0ml8qrhqrqv0q2fwaow098bf2g" xml:space="preserve">
[[ಚಿತ್ರ:UVCE_Main_Building.jpg|thumb|270x270px| ಮುಖ್ಯ ಕಟ್ಟಡ, ಯುವಿಸಿಇ]]
'''UVCE''' (ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ) '''ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸರಕಾರಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿದೆ''' . 1917 ರಿಂದ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ|ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು]] ಇದನ್ನು '''ರಾಜ್ಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಸ್ಥೆ''' ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದೆ.
{{Infobox ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|motto=|name=ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು|image=|caption=|established={{start date|1917}}|type=[[ಸರಕಾರಿ|ಸರ್ಕಾರಿ]] [[ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]|city=[[ಬೆಂಗಳೂರು]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]]|campus={{ubl|K R Circle campus – {{cvt|15|acre}}|Jnana Bharathi campus – {{cvt|50|acre}}}}|country=ಭಾರತ|website={{ubl|{{URL|https://uvce.ac.in/}}|{{URL|https://uvce.karnataka.gov.in/}}}}|parent=[[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]] (1917–1964)&lt;br /&gt; [[ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]] (1964–2021)&lt;br/&gt; [[ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು]] (2022 onwards)&lt;br /&gt;}}
ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು 1917 ರಲ್ಲಿ [[ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ|ಸರ್ ಎಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ]] ಅವರು [[ನಾಲ್ವಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು|ಮಹಾರಾಜ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್]] ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ಹಿಂದೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಮೊದಲ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಐದನೇ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು. ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಿ.ಟೆಕ್, ಬಿ.ಆರ್ಕ್, ಎಂ.ಟೆಕ್ ಮತ್ತು ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪದವಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

'''ಯುವಿಸಿಇ''' ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದು, [[ಎಮ್.ಆರ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್|MR ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್]], [[ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ]] [[ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ|FRS]], VK ಆತ್ರೆ, ಪ್ರಹ್ಲಾದ ರಾಮ ರಾವ್ ಮುಂತಾದ ಪ್ರಮುಖ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.

== ಇತಿಹಾಸ ==
ಮೈಸೂರು ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳಿಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯುವಿಸಿಇಯನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ಎಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಪುಣೆಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಗಿಂಡಿಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಮೈಸೂರಿನ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುವ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜಿನ ತೀವ್ರ ಅವಶ್ಯಕತೆಯಿತ್ತು.

ಸರ್ ಎಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಮೈಸೂರಿನ ದಿವಾನರಾದಾಗ, ಅವರು 1916 ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ರಚನೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಮೈಸೂರು ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. [[ಸೆಂಟ್ರೆಲ್ ಕಾಲೇಜ್, ಬೆಂಗಳೂರು|ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಕಾಲೇಜು]] ಮೂಲಭೂತ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು (UVCE) ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು.

ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬರುವ ಮೊದಲೇ, 1913 ರಲ್ಲಿ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಾಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು 1917 ರಲ್ಲಿ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜಿನ ಸ್ಥಾಪಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದ ಆರಂಭಿಕ ವಾಯುಯಾನ ಪ್ರವರ್ತಕ ಪ್ರೊ. [[ಎಸ್.ವಿ. ಸೆಟ್ಟಿ|ಎಸ್‌ವಿ ಶೆಟ್ಟಿ]] ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. 1920 ರ ನಂತರ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಾಲೆಯು ಕಾಲೇಜಿನ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವಾಯಿತು. [https://starofmysore.com/order-of-the-gandaberunda/#:~:text=The%20Order%20of%20Gandaberunda%20was,for%20the%20cause%20of%20learning. ಗಂಡಭೇರುಂಡ ಪದವಿ] ಪಡೆದ ಕೆ.ಆರ್.ಶೇಷಾಚಾರ್ ಅವರು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೊದಲ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರಾದರು.

UVCEಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ಮೊದಲ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ.

UVCE ೧೯೧೭ ರಿಂದ ೧೯೬೪ ರವರೆಗೆ [[ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ೧೯೬೪ ರಿಂದ ೨೦೨೧ ರವರೆಗೆ [[ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಕಾಲೇಜು ಆಗಿತ್ತು.
[[ಚಿತ್ರ:UVCE_Library,_1917.jpg|thumb|266x266px| UVCE ಗ್ರಂಥಾಲಯ, 1917]]
UVCE ಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ, ಅದರ ಹೆಸರು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬದಲಾಗಿದೆ:

# ಬೆಂಗಳೂರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು (1917)
# ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (1925)
# ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ (1971)
# ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ(2022)

ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು [https://prsindia.org/files/bills_acts/bills_states/karnataka/2021/Bill%20No.%2046%20of%202021%20Karnataka.pdf UVCE ಕಾಯ್ದೆ 2021 ರ] ಕರಡು ರಚನೆಗಾಗಿ ಸಡಗೋಪನ್ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿತು, ಇದನ್ನು 2022 ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ವಿಧಾನಸಭೆಯು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು, UVCE ಅನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಸ್ವಾಯತ್ತ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ, IIT ಗಳ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾಯಿದೆಯು UVCE ಗೆ ''ರಾಜ್ಯ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.''

== ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ==
UVCE ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕ್ಯಾಂಪಸ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ಕ್ಯಾಂಪಸ್ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೇಂದ್ರ ವ್ಯಾಪಾರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕೆ.ಆರ್. ವೃತ್ತದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ವಿಧಾನಸೌಧಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ನಗರ ಆವರಣವು 15 ಎಕರೆಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ ಅನೇಕ ಪಾರಂಪರಿಕ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
[[ಚಿತ್ರ:Engineering_Gandabherunda.jpg|thumb|379x379px| ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಗಂಡಭೇರುಂಡ, ಯುವಿಸಿಇ]]
ಸಿವಿಲ್ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ವಿಭಾಗಗಳು ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಮೈಸೂರು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ [[ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜ್ಞಾನಭಾರತಿ]] ಆವರಣದಲ್ಲಿವೆ.

ಕಾಲೇಜು ಜ್ಞಾನಭಾರತಿ ಮತ್ತು ಕೆ.ಆರ್. ವೃತ್ತದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಹುಡುಗರು ಮತ್ತು ಹುಡುಗಿಯರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

== ಪ್ರವೇಶಗಳು ==
UVCE ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರವೇಶಗಳು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಅರ್ಹತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುತ್ತವೆ.

ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ನಡೆಸುವ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆ (ಕೆಸಿಇಟಿ) ಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದ ಯುಜಿ - ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಪದವಿಪೂರ್ವ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರವೇಶಕ್ಕೆ ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶವು [https://www.nata.in/ NATA] ಮೂಲಕ. ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು / ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಕೋಟಾದಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಪಿಜಿ - ಗೇಟ್ ಮತ್ತು ಪಿಜಿಸಿಇಟಿ ಮೂಲಕ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಅರ್ಹರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

== ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ==
[[ಚಿತ್ರ:UVCE_-_Library.jpg|thumb|271x271px| ಮಿಂಚು - ಮಾರ್ವೆಲ್]]
UVCE ಯು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪದವಿ, ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಮತ್ತು ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪದವಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ:

'''ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗ'''

ಬಿ.ಟೆಕ್ - ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್

ಎಂ.ಟೆಕ್ - ಯಂತ್ರ ವಿನ್ಯಾಸ, ಉತ್ಪಾದನಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಉಷ್ಣ ವಿಜ್ಞಾನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಸುಧಾರಿತ ವಸ್ತುಗಳ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ

'''ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗ'''

ಬಿ.ಟೆಕ್ - ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್

ಎಂ.ಟೆಕ್ - ಪವರ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್, ಕಂಟ್ರೋಲ್ ಮತ್ತು ಇನ್ಸ್ಟ್ರುಮೆಂಟೇಶನ್, ಪವರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಎನರ್ಜಿ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್

'''ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ ವಿಭಾಗ'''

ಬಿ.ಟೆಕ್ - ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ

ಎಂ.ಟೆಕ್ - ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಂವಹನ

'''ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗ'''

ಬಿ.ಟೆಕ್ - ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನ

ಎಂ.ಟೆಕ್ - ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಸೈಬರ್ ಸೆಕ್ಯುರಿಟಿ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್, ವೆಬ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಆಫ್ ಥಿಂಗ್ಸ್, ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ.

'''ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ವಿಭಾಗ'''

ಬಿ.ಟೆಕ್ - ಸಿವಿಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್

ಎಂ.ಟೆಕ್ - ನಿರ್ಮಾಣ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಭೂತಾಂತ್ರಿಕ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಹೆದ್ದಾರಿ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಪೂರ್ವ-ಒತ್ತಡದ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್, ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಪರಿಸರ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ, ಭೂಕಂಪ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್.

'''ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ವಿಭಾಗ'''

ಬಿ.ಆರ್ಕ್ - ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ

== ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಜೀವನ ==
'''ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಕಚೇರಿ'''

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಉದ್ಯೋಗ ಸಂಯೋಜಕರು, ಉದ್ಯೋಗ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿ [https://campusuvce.in/ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಕಚೇರಿ] [https://campusuvce.in/ UVCE ಅನ್ನು] ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. UVCE ನಲ್ಲಿ ನೇಮಕಾತಿಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ತಂಡವು ನಡೆಸುತ್ತದೆ, ಅವರು ನೇಮಕಾತಿ ಮೇಳಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ.
[[ಚಿತ್ರ:Wings_of_UVCE.jpg|thumb|250x250px| ಯುವಿಸಿಇ - ಒಳಗಿನಿಂದ]]
'''ಮಾರ್ವೆಲ್ ಮೇಕರ್‌ಸ್ಪೇಸ್'''

[https://www.hub.uvcemarvel.in ಮೇಕರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಫಾರ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ರಿಸರ್ಚ್, ವೈಟಲ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಅಂಡ್ ಲರ್ನಿಂಗ್ (ಮಾರ್ವೆಲ್)]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ಯುವಿಸಿಇಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ನಡೆಸುವ ಮೇಕರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಆಗಿದೆ. ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಕೌಶಲ್ಯ ಉನ್ನತೀಕರಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು [https://www.uvcega.org ಯುವಿಸಿಇ ಪದವೀಧರರ ಸಂಘದ] ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.

ಮೇಕರ್‌ಸ್ಪೇಸ್ ಅನ್ನು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಯೋಜಕರ ತಂಡವು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಅವರು ಕೌಶಲ್ಯ-ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಈ ತಯಾರಕರ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪೋಷಿಸುವ ಯುವಿಸಿಇ ಪದವೀಧರರ ಸಂಘವು 3D ಮುದ್ರಕಗಳು, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಮೂಲಮಾದರಿ ಪರಿಕರಗಳಂತಹ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಅವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನೇತೃತ್ವದ ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾರೆ.

'''ಯು.ವಿ.ಸಿ.ಇ. ಜೀಮಖಾನಾ'''

ಯುವಿಸಿಇಯ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಯುವಿಸಿಇ ಜಿಮ್ಖಾನಾ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ.

ಅದಮ್ಯ ಯುವಿಸಿಇಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ಲಬ್ ಆಗಿದ್ದು, ಯುನೋಯಾ-ಫ್ಯಾಷನ್ ಕ್ಲಬ್, ತತ್ವ-ನಾಟಕ ಕ್ಲಬ್, ಪ್ಯಾರಡಾಕ್ಸ್-ಸಿಂಗಿಂಗ್ &amp; ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಕ್ಲಬ್, ಮೊಮೆಂಟೋ-ಡ್ಯಾನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್, ಚೇತನ-ಕನ್ನಡ ಕ್ಲಬ್, ವಿನಿಮಯ-ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಪಾಪ್ ಕಲ್ಚರ್ ಕ್ಲಬ್, ಪ್ರತಿಬಿಂಬ-ಲಲಿತಕಲೆ ಮತ್ತು ಛಾಯಾಗ್ರಹಣ ಕ್ಲಬ್ ಮತ್ತು ಜಿ2ಸಿ2-ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟ್ ಕ್ಲಬ್‌ನಂತಹ ಹಲವಾರು ವಿಶೇಷ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

'''ಯುವಿಸಿಇ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆ'''

ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಕಾರ್ಯಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆ (ಯುವಿಸಿಇ ಫೌಂಡೇಶನ್‌ನ ಒಂದು ಉಪಕ್ರಮ) ಯುವಿಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಮೂಲಭೂತ ನೀತಿಗಳನ್ನು ತರುವಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಸುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಒಂದು ನೀತಿ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಅವರು ಯುವಿಸಿಇ ಯ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್-ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಪಿ.ಆರ್ ನಲ್ಲಿಯೂ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

'''ಯುವಿಸಿಇ ಉದ್ಯಮಶೀಲತಾ ಕೋಶ'''

ಇ-ಸೆಲ್, ಯುವಿಸಿಇಯ ಒಂದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ಯಮಿಗಳಿಂದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು, ಮಾಸ್ಟರ್‌ಕ್ಲಾಸ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಯುವಿಸಿಇನಲ್ಲಿ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

'''ಐಇಇಇ'''

ಇದು ಯುವಿಸಿಇಯಲ್ಲಿ IEEE ಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ. IEEE UVCE ಯು ಯುವಿಸಿಇ ನಲ್ಲಿ ತಾಂತ್ರಿಕ ಕೌಶಲ್ಯಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳು, ಹ್ಯಾಕಥಾನ್‌ಗಳು, ಕಾಗದ ಮತ್ತು ಪೋಸ್ಟರ್ ಪ್ರಸ್ತುತಿ ಉತ್ಸವಗಳು ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಉತ್ಸವಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ.

ಈ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಅವು [https://gdg.community.dev/gdg-on-campus-university-visvesvaraya-college-of-engineering-bangalore-india/ GDG UVCE], TEDxUVCE, 180DC UVCE (ಸಮಾಲೋಚನಾ ಕ್ಲಬ್), HashCode UVCE ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಾಪಿತ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳಾಗಿವೆ, ಇದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ವೈವಿಧ್ಯಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದೆ.
[[ಚಿತ್ರ:UVCE_during_Quit_India_Movement.jpg|thumb|275x275px| ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಯುವಿಸಿಇ]]

== ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ==
ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾ ಐಐಟಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಳೆಯದಾಗಿರುವ ಯುವಿಸಿಇ, ಜೀವನದ ಎಲ್ಲಾ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿರುವ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ವಿಶಾಲ ಜಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.

* [[ಎಮ್.ಆರ್ ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್|ಡಾ. ಎಂ.ಆರ್. ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್]], ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ, ಪದ್ಮಭೂಷಣ, ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಪರಮಾಣು ವಿಜ್ಞಾನಿ, ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಆಯೋಗದ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು.
* [[ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ|ಡಾ. ರೊದ್ದಂ ನರಸಿಂಹ]], ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ, ಪದ್ಮಭೂಷಣ, FRS, ಏರೋಸ್ಪೇಸ್ ಮತ್ತು ದ್ರವ ಚಲನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನಿ, ಮಾಜಿ ನಿರ್ದೇಶಕ, [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವೈಮಾಂತರಿಕ್ಷ ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆಗಳು|CSIR - NAL]]
* ಡಾ ವಿಕೆ ಆತ್ರೆ, ಪದ್ಮವಿಭೂಷಣ, ಪದ್ಮಭೂಷಣ, ಮಾಜಿ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, [[ರಕ್ಷಣಾ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆ|ಡಿಆರ್‌ಡಿಒ]]
* ಡಾ ಪ್ರಹ್ಲಾದ ರಾಮರಾವ್, ಪದ್ಮಶ್ರೀ, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಿರ್ದೇಶಕರು - [[ಕ್ಷಿಪಣಿ|ಅಗ್ನಿ]], ಆಕಾಶ್, [[ಪೃಥ್ವಿ-೨|ಪೃಥ್ವಿ]], ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ, DRDO, ಮಾಜಿ ನಿರ್ದೇಶಕ DRDL, VC DIAT .
* ಡಾ. ಟಿ.ಎಸ್. ಪ್ರಹ್ಲಾದ್, ಪದ್ಮಶ್ರೀ
* ಡಾ. ಎನ್. ಶೇಷಗಿರಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾಹಿತಿ ಕೇಂದ್ರದ ಮಾಜಿ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು.
* ಬಿಆರ್ ಮಾಣಿಕ್ಕಂ, ಮುಖ್ಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿ - [[ವಿಧಾನಸೌಧ]]
* ಎನ್. ಅಹ್ಮದ್, ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಎಮೆರಿಟಸ್, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಮತ್ತು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ನ್ಯೂ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
* [https://www.svquad.com/bv-jagadeesh ಬಿ.ವಿ. ಜಗದೀಶ್], ಉದ್ಯಮಿ, ಸಾಹಸೋದ್ಯಮ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ, ಲೋಕೋಪಕಾರಿ; ಸ್ಥಾಪಕ - ಎಕ್ಸೋಡಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್ಸ್, ನೂಟಾನಿಕ್ಸ್
* [https://www.ideaspringcap.com/team/naganand-doraswamy ನಾಗಾನಂದ್ ದೊರಸ್ವಾಮಿ], ಉದ್ಯಮಿ, ವೆಂಚರ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲಿಸ್ಟ್
* [[ರಮೇಶ್ ಅರವಿಂದ್]], ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ, ನಟ
* [[ಎಚ್. ಜಿ. ದತ್ತಾತ್ರೇಯ|ಎಚ್.ಜಿ. ದತ್ತಾತ್ರೇಯ]], ವಿಂಗ್ ಕಮಾಂಡರ್, ನಟ
* [[ಪ್ರಕಾಶ್ ಬೆಳವಾಡಿ]], ನಟ
* [[ಮನೋ ಮೂರ್ತಿ|ಮನೋಮೂರ್ತಿ]], ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ, ಸಂಯೋಜಕ.
* ವೇಣುಗೋಪಾಲ್ ಕೆ.ಆರ್., &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dr. Venugopal K R |url=https://venugopalkr.com/ |access-date=2022-10-12 |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ಮಾಜಿ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರು ಯುವಿಸಿಇ ಮತ್ತು [[ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ಕುಲಪತಿಗಳು.
* ವೆಂಕಟೇಶ್ ಕೆ.ಆರ್. ಕೊಡೂರ್, ಮಿಚಿಗನ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ರಚನಾತ್ಮಕ ಅಗ್ನಿಶಾಮಕ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರು.
* ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಎಸ್.ಎಸ್. ಅಯ್ಯಂಗಾರ್, ರೈಡರ್ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ನಿರ್ದೇಶಕರು, [[ಮಿಯಾಮಿ]], ಫ್ಲೋರಿಡಾ, ಯುಎಸ್ಎ.
* ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನಾರಾಯಣನ್, ಕಾಗ್ನಿಜೆಂಟ್‌ನ ಮಾಜಿ ಸಿಇಒ
* ಕಾಟೇಪಲ್ಲಿ ಆರ್.ಶ್ರೀನಿವಾಸನ್, ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಯೇಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
* [[ವಿಜಯಭಾಸ್ಕರ್|ವಿಜಯ ಭಾಸ್ಕರ್]], ಸಂಯೋಜಕರು
* ಅರವಿಂದ್ ಭಟ್, ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್ ಆಟಗಾರ
* ಜಿ ಗುರುಸ್ವಾಮಿ, 1978 ರಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ವಾಯು ಸ್ಥಿತಿಸ್ಥಾಪಕತ್ವವನ್ನು ಪ್ರವರ್ತಿಸಿದ ಪ್ರಧಾನ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ವಿಜ್ಞಾನಿ.
* ರಾಜ್‌ಕುಮಾರ್ ಬುಯ್ಯಾ, ರೆಡ್ಮಂಡ್ ಬ್ಯಾರಿ, ಮೆಲ್ಬೋರ್ನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಲೌಡ್ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಬ್ಯೂಟೆಡ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ (ಕ್ಲೌಡ್ಸ್) ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಕರು.

== UVCE ಯಿಂದ IEEE ಫೆಲೋಗಳು ==

* ಎಂಎಎಲ್ ಥಾಥಾಚಾರ್ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=M. A. L. Thathachar |url=https://ieeexplore.ieee.org/author/37327554700 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230410072541/https://ieeexplore.ieee.org/author/37327554700 |archive-date=2023-04-10 |access-date=2023-04-10 |website=[[IEEE]] |publisher=[[IEEE Xplore]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
* ಎಸ್.ಎಸ್. ಅಯ್ಯಂಗಾರ್
* ವಿಕ್ಟರ್ ಪ್ರಸನ್ನ 
* ವಿ. ಪ್ರಸಾದ್ ಕೊಡಾಲಿ &lt;ref&gt;{{Cite web |date=March 2016 |title=V. Prasad Kodali - Engineering and Technology History Wiki |url=http://ethw.org/V._Prasad_Kodali |access-date=25 July 2016}}&lt;/ref&gt;
* ವಾಸುದೇವ್ ಕಲ್ಕುಂಟೆ ಆತ್ರೆ
* ರಾಜ್‌ಕುಮಾರ್ ಬುಯ್ಯ &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Professor Rajkumar Buyya's Cyberhome |url=http://www.buyya.com |access-date=25 July 2016}}&lt;/ref&gt;
* ವೇಣುಗೋಪಾಲ್ ಕೆ.ಆರ್., &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Dr. Venugopal K R, Vice Chancellor, Bangalore University |url=http://venugopalkr.com |access-date=25 July 2016}}&lt;/ref&gt; ಮಾಜಿ ಪ್ರಾಂಶುಪಾಲರು ಯುವಿಸಿಇ ಮತ್ತು [[ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ಕುಲಪತಿಗಳು, ಐಇಇಇ ಫೆಲೋ, ಎಸಿಎಂ ವಿಶಿಷ್ಟ ಶಿಕ್ಷಕ, &quot;ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೈನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಿಕ್ಷಣ&quot;ಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ.
* ಎನ್. ಅಹ್ಮದ್, 1985 &quot;ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಿಗ್ನಲ್ ಸಂಸ್ಕರಣೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ.&quot;

== ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಘಗಳು ==

# [https://www.uvcefoundation.org/ UVCE ಫೌಂಡೇಶನ್]
# [https://uvcega.org/ UVCE ಪದವೀಧರರ ಸಂಘ]
# UVCE ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಘ
# UVCE ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಘ

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}{{Education in Bangalore}}{{Authority control}}
[[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕದ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜುಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]
{{Commons category|University Visvesvaraya College of Engineering}}</text>
      <sha1>3827c0ml8qrhqrqv0q2fwaow098bf2g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ದಿನ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174601</id>
    <revision>
      <id>1306963</id>
      <parentid>1305817</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T18:36:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306963</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7469" sha1="ctnq2pcznq9na2x52t5naxi83cn9qln" xml:space="preserve">{{Infobox holiday
| type          = 
| holiday_name  = ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ (ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ) ದಿನ
| date          = ಜೂನ್ ೨೯
| image         = 
| alt           = 
| official_name = 
| nickname      = 
| observedby    = 
| litcolor      = 
| significance  = [[ಪ್ರಶಾಂತ ಚಂದ್ರ ಮಹಾಲನೊಬಿಸ್|ಪ್ರೊ. ಪ್ರಸಂತ ಚಂದ್ರ ಮಹಾಲನೋಬಿಸ್]] ಹುಟ್ಟಿದ ದಿನ
| celebrations  = 
| begins        = ೨೦೦೭
| ends          = 
| weekday       = 
| month         = ಜೂನ್
| scheduling    = 
| duration      = 
| frequency     = ವಾರ್ಷಿಕ
| firsttime     = ೨೦೦೭
| startedby     = ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ
| relatedto     = ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ
| image_size    = 
| imagesize     = 
| caption       = 
| longtype      = 
| observances   = 
| week_ordinal  = 
| date2023      = 
| date2022      = 
| date2020      = 
| mdy           = 
| lasttime      = ೨೦೨೪
| date2021      = 
}}
=== ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ (ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ) ದಿನ ===
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿವರ್ಷ '''[[ಜೂನ್ ೨೯|ಜೂನ್  ತಿಂಗಳ]]''' '''[[ಜೂನ್ ೨೯|೨೯]]''' ನೇ ತಾರೀಖನ್ನು &quot;ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ದಿನ&quot;ವನ್ನಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 

ಭಾರತದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಜಕ [[ಪ್ರಶಾಂತ ಚಂದ್ರ ಮಹಾಲನೊಬಿಸ್|ಪ್ರೊ. (ದಿವಂಗತ) ಪ್ರಸಂತ ಚಂದ್ರ ಮಹಾ'''ಲನೋಬಿಸ್''']] ಅವರ ಜನ್ಮದಿನದ ಅಂಗವಾಗಿ ಈ ಆಚರಣೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.  ೨೦೦೭ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ]]ವು ಈ ದಿನವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ದಿನವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿ ಜೂನ ೦೫, ೨೦೦೭ರ ಗೆಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದೆ&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Statistics day |url=https://www.mospi.gov.in/statistics-day |url-status=live |access-date=03/06/2025 |website=Ministry of Statistics &amp; Programme Implementation}}&lt;/ref&gt;. ಮಹಾಲನೋಬಿಸ್ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ]]ವನ್ನು ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನವಾಗಿ ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಜನೆಗೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು.

== ಉದ್ದೇಶ ==
ಈ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ, ದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿ ನಿರೂಪಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವ ಪೀಳಿಗೆಗೆ ತಿಳಿಸುವುದು. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಈ ದಿನವನ್ನು ಸಮಕಾಲೀನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ವಿಷಯಗಳ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ದಿನವು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ-ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಸಲು ಹಾಗೂ ಪ್ರೊ. ಮಹಾಲನೋಬಿಸ್ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆ ಹಾಗೂ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯಾಗಿದೆ.

== ವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆಗಳು ==

=== ೨೦೨೪ ===
೨೦೨೪ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ದಿನದ ಶೀರ್ಷಿಕೆ '''&quot;ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದ ಬಳಕೆ&quot;''' ಆಗಿತ್ತು.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite news |date=29 JUN 2024 |title=18 ನೇ &quot;ದತ್ತಾಂಶ ದಿನ&quot; ವನ್ನು ಇಂದು &quot;ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ದತ್ತಾಂಶ (ಡೇಟಾ) ದ ಬಳಕೆ&quot; ಎಂಬ ವಿಷಯದೊಂದಿಗೆ ಆಚರಿಸಲಾಯಿತು |url=https://www.pib.gov.in/PressReleaseIframePage.aspx?PRID=2029227 |url-status=live |access-date=03/06/2025 |agency=Press Information Bureau (PIB), GOI}}&lt;/ref&gt; ಮಾಹಿತಿ ಆಧಾರಿತ ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಮವು ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧಾರಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಅಧಿಕೃತ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಮೂಲಕ ಪುರಾವೆ ಆಧಾರಿತ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಜಾಗತಿಕ ನಿರ್ದೇಶಕ ಶ್ರೀ ಲೂಯಿಸ್ ಫೆಲಿಪೆ ಲೋಪೆಜ್-ಕಾಲ್ವಾ ಅವರು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಲು [[ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಯೋಜನಾ ಅನುಷ್ಠಾನ ಸಚಿವಾಲಯ|ಸಾಂಖ್ಯಿಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಅನುಷ್ಠಾನ ಸಚಿವಾಲಯ]]  (MOSPI) [https://esankhyiki.mospi.gov.in ಇ-ಸಾಂಖ್ಯಿಕಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20250601202313/https://esankhyiki.mospi.gov.in/ |date=2025-06-01 }} ಎಂಬ ಹೊಸ ದತ್ತಾಂಶ ಜಾಲತಾಣ (ಡೇಟಾ ಪೋರ್ಟಲ್) ವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. &lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

ಈ ಪೋರ್ಟಲ್ ಎರಡು ವಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ:

# ಡೇಟಾ ಕ್ಯಾಟಲಾಗ್ – ವಿವಿಧ ಅಂಕಿಅಂಶ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಒಂದು ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿರುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
# ಮ್ಯಾಕ್ರೋ ಸೂಚಕಗಳು – ಸಮಯ ಸರಣಿಯ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಫಿಲ್ಟರ್, ದೃಶ್ಯೀಕರಣ ಮತ್ತು API ಮೂಲಕ ಡೌನ್ಲೋಡ್ ಮಾಡುವ ಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
&lt;references /&gt;

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

# [https://esankhyiki.mospi.gov.in/ ಇ-ಸಾಂಖ್ಯಿಕಿ ದತ್ತಾಂಶ ಜಾಲತಾಣ (ಡೇಟಾ ಪೋರ್ಟಲ್)]{{Dead link|date=ಜೂನ್ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[ವರ್ಗ:ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದಿನಾಚರಣೆಗಳು]]</text>
      <sha1>ctnq2pcznq9na2x52t5naxi83cn9qln</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174622</id>
    <revision>
      <id>1306966</id>
      <parentid>1306015</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T19:44:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>69876</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>1306966</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="120707" sha1="2bx4put6f5ekf4f1qb5b30fe8ykwmwb" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name               = ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ
| image              = LanaDRPrimavera310524 (32 of 147) (53765476960) (cropped).jpg &lt;!-- Please do not change the image without consensus.--&gt;
| alt                = ಉತ್ಸವದ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ನಗುತ್ತಿರುವ ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ
| caption            = ೨೦೨೪ ರಲ್ಲಿ ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ
| other_names        = {{Hlist|ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ|ಲಾನಾ ರೇ ಡೆಲ್ ಮಾರ್|ಲಿಜ್ಜಿ ಗ್ರಾಂಟ್|ಮೇ ಜೈಲರ್|ಸ್ಪಾರ್ಕಲ್ ಜಂಪ್ ರೋಪ್ ಕ್ವೀನ್}}
| birth_name         = ಎಲಿಜಬೆತ್ ವೂಲ್ರಿಡ್ಜ್ ಗ್ರಾಂಟ್
| birth_date         = {{Birth date and age|mf=yes|1985|6|21}}
| birth_place        = ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರ, ಯು.ಎಸ್.
| alma_mater         = ಫೋರ್ಡ್ಹ್ಯಾಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ (ಕಲಾ ಪದವಿ)
| occupation         = {{hlist|ಗಾಯಕಿ | ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ}}&lt;!-- The goal is to highlight what she's known for, not give an exhaustive record of her abilities. Also please refrain from adding &quot;poet&quot; to her occupations. For more info, visit the talk page. When you add something here, It is a good practice to seek other's opinions first. --&gt;
| years_active       = ೨೦೦೫-ಪ್ರಸ್ತುತ
| notable_works      = {{hlist|ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ ಪಟ್ಟಿ|ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು|ಹಾಡುಗಳು|ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗದ ಹಾಡುಗಳು|ವೀಡಿಯೋಗ್ರಫಿ}}
| spouse             = {{marriage|ಜೆರೆಮಿ ಡ್ಯೂಫ್ರೀನ್ |2024}}&lt;ref&gt;{{Cite web|date=2024-09-27|title=Lana Del Rey Marries Alligator Tour Guide Jeremy Dufrene in Louisiana Wedding|url=https://www.usmagazine.com/celebrity-news/news/lana-del-rey-marries-jeremy-dufrene-in-louisiana-wedding/|access-date=2024-09-27|website=US Magazine|language=en}}&lt;/ref&gt;
| module             = {{Infobox musical artist
| embed              = yes
| genre              = &lt;!-- Consensus was established in December 2019 and October 2022 to display four genres: alternative pop, baroque pop, dream pop, rock. Until 2019, when users discussed and reached a first consensus, there were several edit wars in this article: please discuss in the talk page before any genre change--&gt;{{Hlist|ಆಲ್ಟ್-ಪಾಪ್|ಬರೋಕ್ ಪಾಪ್|ಡ್ರೀಮ್ ಪಾಪ್|ಇಂಡಿ ಪಾಪ್|ರಾಕ್}}
| instrument         = ಗಾಯನ&lt;!--- For instrument(s) that the artist is primarily known for using, per reliable sources. The instruments infobox parameter is not intended as a WP:COATRACK for every instrument the subject has ever used. If you think an instrument should be listed or removed, a discussion to reach consensus is needed first per: https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Infobox_musical_artist#instrument.---&gt;
| label              = {{Hlist|{{nowrap|೫ ಪಾಯಿಂಟ್ಸ್}}|ಸ್ಟ್ರೇಂಜರ್|ಪಾಲಿಡೋರ್|ಇಂಟರ್‍ಸ್ಕೋಪ್&lt;!-- Reorganized to the order that the artist signed to. Polydor is a label distributed and operated Interscope.--&gt;}}
| website            = {{official URL}}
}}
| signature          = Lana Del Rey signature.svg
| signature_size     = 100px
}}
ವೃತ್ತಿಪರವಾಗಿ '''ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ''' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ '''ಎಲಿಜಬೆತ್ ವೂಲ್ರಿಡ್ಜ್ ಗ್ರಾಂಟ್''' (ಜನನ ಜೂನ್ ೨೧, ೧೯೮೫) ಒಬ್ಬ ಅಮೇರಿಕನ್ ಗಾಯಕಿ-ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ. ಅವರ ಸಂಗೀತವು [[ಮೋಹಕ ಲಾವಣ್ಯ|ಗ್ಲಾಮರ್]] ಮತ್ತು ಪ್ರಣಯದ ವಿಷಣ್ಣತೆಯ ಅನ್ವೇಷಣೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಅದು [[ಪ್ರಚಲಿತ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಪಾಪ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]] ಮತ್ತು ೧೯೫೦-೧೯೭೦ರ ದಶಕದ ಅಮೆರಿಕಾನವನ್ನು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. &lt;ref name=&quot;all&quot;&gt;{{Cite web |last=[[Erlewine, Stephen Thomas]] |title=Lana Del Rey &amp;#124; Biography &amp; History |url=https://www.allmusic.com/artist/lana-del-rey-mn0002784799/biography |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160628023832/http://www.allmusic.com/artist/lana-del-rey-mn0002784799/biography |archive-date=June 28, 2016 |access-date=June 29, 2016 |publisher=[[AllMusic]]}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಹನ್ನೊಂದು ಗ್ರ್ಯಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡನ್ ಗ್ಲೋಬ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ಜೊತೆಗೆ, ಎಂಟಿವಿ ವಿಡಿಯೋ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಮೂರು ಎಂಟಿವಿ ಯುರೋಪ್ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ಎರಡು ಬ್ರಿಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ಎರಡು ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್'' ಮಹಿಳೆಯರು ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಗ್ರಹ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.  &quot;೨೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಗಾಯಕಿ-ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು&quot; ಎಂದು ''ವೆರೈಟಿ'' ತಮ್ಮ ಹಿಟ್‌ಮೇಕರ್ಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಗೌರವಿಸಿತು. ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ, ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್'' ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರನ್ನು &quot;ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ೨೦೦ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗಾಯಕರ&quot; ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿತು. ಆದರೆ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕಟಣೆಯಾದ ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ ಯುಕೆ'' ಅವರನ್ನು &quot;೨೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅಮೇರಿಕನ್ ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ&quot; ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು.  

ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಅಪ್‌ಸ್ಟೇಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಡೆಲ್ ರೇ, ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ &quot; ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ಸ್ &quot; ನ ವೈರಲ್ ಯಶಸ್ಸಿನೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಯು ಪಾಲಿಡರ್ ಮತ್ತು ಇಂಟರ್ಸ್ಕೋಪ್ ಜೊತೆ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Harris |first=Paul |date=January 21, 2012 |title=Lana Del Rey: The strange story of the star who rewrote her past |url=https://www.theguardian.com/music/2012/jan/21/lana-del-rey-pop |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160626140818/https://www.theguardian.com/music/2012/jan/21/lana-del-rey-pop |archive-date=June 26, 2016 |access-date=June 29, 2016 |work=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ತಮ್ಮ ಎರಡನೇ ಆಲ್ಬಂ ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' (೨೦೧೨) ನೊಂದಿಗೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು, ಇದು ಮೂಡಿ, [[ಹಿಪ್ ಹಾಪ್ ಸಂಗೀತ|ಹಿಪ್ ಹಾಪ್]] -ಇನ್ಫ್ಲೆಕ್ಟೆಡ್ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸ್ಲೀಪರ್ ಹಿಟ್ &quot; ಸಮ್ಮರ್ಟೈಮ್ ಸ್ಯಾಡ್ನೆಸ್ &quot; ಅನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಯುಎಸ್ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ೨೦೦ ನಲ್ಲಿ೫೦೦ ವಾರಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಕಳೆದ ಮಹಿಳೆಯ ಎರಡನೇ ಆಲ್ಬಂ ಆಯಿತು.

ಅವರ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದ ಆರನೇ ಆಲ್ಬಂ ''ನಾರ್ಮನ್ ಫಕಿಂಗ್ ರಾಕ್‌ವೆಲ್!'' (೨೦೧೯) 62 ನೇ ವಾರ್ಷಿಕ ಗ್ರ್ಯಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಷದ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌ನಿಂದ'' &quot; ೫೦೦ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ &quot; ಒಂದಾಗಿ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.   ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ಒಂಬತ್ತನೇ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಂ ''ಡಿಡ್ ಯು ನೋ ದಟ್ ದೇರ್ಸ್ ಎ ಟನಲ್ ಅಂಡರ್ ಓಷನ್ ಬ್ಲ್ಯೂವರ್ಡ್'' ೨೦೨೩ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು, ಇದನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದ ಸಿಂಗಲ್ &quot; ಎ &amp; ಡಬ್ಲ್ಯೂ &quot; ನಿಂದ ಬೆಂಬಲಿಸಲಾಯಿತು, ಎರಡನೆಯದನ್ನು ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್'' &quot; ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ 500 ಶ್ರೇಷ್ಠ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ &quot; ಒಂದೆಂದು ಹೆಸರಿಸಿತು.  ಆ ವರ್ಷದ ನಂತರ, ಅವರು ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್'' ಗ್ಲೋಬಲ್ ೨೦೦ ಟಾಪ್ - ೨೦ ಹಿಟ್ &quot; ಸೇ ಯೆಸ್ ಟು ಹೆವನ್ &quot; ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.

ಡೆಲ್ ರೇ ದೃಶ್ಯ ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕಾಗಿ ಧ್ವನಿಪಥಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ; ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೆಚ್ಚುಗೆ ಪಡೆದ ಸಂಗೀತ ಕಿರುಚಿತ್ರ ''ಟ್ರೋಪಿಕೊ''  ವನ್ನು ಬರೆದು ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರಣಯ ನಾಟಕ ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಗ್ಯಾಟ್ಸ್‌ಬೈಗಾಗಿ'' &quot; ಯಂಗ್ ಅಂಡ್ ಬ್ಯೂಟಿಫುಲ್ &quot; ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. ಇದು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ಗ್ರ್ಯಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರ ಆಯ್ಕೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಡಾರ್ಕ್ ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ಸಾಹಸ ಚಿತ್ರ ''ಮಾಲೆಫಿಸೆಂಟ್'' ಗಾಗಿ &quot; ಒನ್ಸ್ ಅಪಾನ್ ಎ ಡ್ರೀಮ್ &quot; ಅನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡನ್ ಗ್ಲೋಬ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ''ಬಿಗ್ ಐಸ್'' ಗಾಗಿ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಥೀಮ್ ಹಾಡನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು.   ಡೆಲ್ ರೇ ಆಕ್ಷನ್ ಹಾಸ್ಯ ''ಚಾರ್ಲೀಸ್ ಏಂಜಲ್ಸ್'' (೨೦೧೯) ಗಾಗಿ &quot; ಡೋಂಟ್ ಕಾಲ್ ಮಿ ಏಂಜೆಲ್ &quot; ಸಹಯೋಗವನ್ನು ಸಹ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು. ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರು ''ವೈಲೆಟ್ ಬೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಕ್‌ವರ್ಡ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಗ್ರಾಸ್'' (೨೦೨೦) ಎಂಬ ಕವನ ಮತ್ತು ಛಾಯಾಗ್ರಹಣ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.

== ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ==
ಎಲಿಜಬೆತ್ ವೂಲ್ರಿಡ್ಜ್ ಗ್ರಾಂಟ್ ಜೂನ್ ೨೧, ೧೯೮೫ ರಂದು  ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ [[ಮ್ಯಾನ್‍ಹ್ಯಾಟನ್|ಮ್ಯಾನ್‌ಹ್ಯಾಟನ್‌ನಲ್ಲಿ]] &lt;ref name=&quot;vbio&quot;/&gt; ಗ್ರೇ ಗ್ರೂಪ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಜಾಹೀರಾತು ಮಾಹಿತಿ ಸಿದ್ಧತೆ (ಕಾಪಿರೈಟಿಂಗ್)|ಕಾಪಿರೈಟರ್]] ಆಗಿದ್ದ ರಾಬರ್ಟ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಗ್ರಾಂಟ್ ಜೂನಿಯರ್ ಮತ್ತು ಅದೇ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಖಾತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿದ್ದ ಪೆಟ್ರೀಷಿಯಾ ಆನ್ &quot;ಪ್ಯಾಟ್&quot; ಗ್ರಾಂಟ್ ( ನೀ ಹಿಲ್) ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;DNJournal&quot;&gt;{{Cite web |last=Jackson |first=Ron |date=April 2008 |title=The Domain Giant You Didn't Know: Rob Grant's Roundabout Route to Real Estate Riches (Online and Off!) |url=http://www.dnjournal.com/cover/2008/april.htm |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121014143231/http://www.dnjournal.com/cover/2008/april.htm |archive-date=October 14, 2012 |access-date=January 1, 2013 |publisher=DN Journal}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |date=June 13, 1982 |title=Robert England Grant Jr. Marries Patricia Ann Hill |url=https://www.nytimes.com/1982/06/13/style/robert-england-grant-jr-marries-patricia-ann-hill.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150202022012/http://www.nytimes.com/1982/06/13/style/robert-england-grant-jr-marries-patricia-ann-hill.html |archive-date=February 2, 2015 |access-date=December 4, 2014 |work=[[The New York Times]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಪುಸ್ತಕ |last=Bock |first=Melvin Lynn |title=Joseph and Mary Dale and their descendants |last2=E. Dale Hooper |last3=Carole J. Skelly |date=1998 |publisher=Windmill Publications |page=113}}&lt;/ref&gt; ಅವರಿಗೆ ಕ್ಯಾರೋಲಿನ್ &quot;ಚಕ್&quot; ಗ್ರಾಂಟ್ &lt;ref name=&quot;meetSister&quot;&gt;{{Cite web |last=Zupkus |first=Lauren |date=October 8, 2014 |title=Meet Chuck Grant, Lana Del Rey's Equally Gorgeous And Talented Sister |url=https://www.huffingtonpost.com/2014/10/08/chuck-grant-lana-del-rey-sister_n_5952704.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20141018081804/http://www.huffingtonpost.com/2014/10/08/chuck-grant-lana-del-rey-sister_n_5952704.html |archive-date=October 18, 2014 |access-date=October 26, 2017 |website=[[The Huffington Post]]}}&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ತಂಗಿ ಮತ್ತು ಚಾರ್ಲಿ ಗ್ರಾಂಟ್ ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಇದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;grazia&quot;&gt;{{Cite journal|last=Rüth|first=Steffen|date=June 5, 2014|title=Lana Del Rey|language=de|journal=Grazia|location=Hamburg, Germany|publisher=G+J/Klambt-Style-Verlag GmbH &amp; Co. KG|issue=24/2012|page=36|issn=2192-3965}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;nylon&quot; /&gt; ಅವರು [[ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಚರ್ಚ್|ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್]] &lt;ref&gt;{{Cite web |date=April 10, 2016 |title=Celebrities who are practicing Catholics or were raised in the church |url=http://www.newsday.com/entertainment/celebrities/catholic-celebrities-1.4802809 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161006095622/http://www.newsday.com/entertainment/celebrities/catholic-celebrities-1.4802809 |archive-date=October 6, 2016 |access-date=April 10, 2017 |website=[[Newsday]]}}&lt;/ref&gt; ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದರು ಮತ್ತು ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮೂಲದವರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=August 22, 2014 |title=Ultra Lana |url=https://celticlifeintl.com/ultra-lana/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221204183531/https://celticlifeintl.com/ultra-lana/ |archive-date=December 4, 2022 |website=Celtic Life International |quote=Drawn to Scotland by her ex-boyfriend Barrie-James O’Neill (lead singer of indie band Kassidy) coupled with her Scottish/Anglo ancestry}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ಒಂದು ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ, ಕುಟುಂಬವು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಲೇಕ್ ಪ್ಲಾಸಿಡ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು. &lt;ref name=&quot;pitchbio&quot;&gt;{{Cite web |last=Dombal |first=Ryan |date=August 30, 2011 |title=Rising: Lana Del Rey |url=https://pitchfork.com/features/rising/8657-lana-del-rey |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120124171215/http://pitchfork.com/features/rising/8657-lana-del-rey |archive-date=January 24, 2012 |access-date=January 25, 2012 |website=[[Pitchfork (website)|Pitchfork]]}}&lt;/ref&gt; ಲೇಕ್ ಪ್ಲಾಸಿಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಅವರ ತಂದೆ ಉದ್ಯಮಶೀಲ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಾಗುವ ಮೊದಲು ಪೀಠೋಪಕರಣ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.  ಅವರ ತಾಯಿ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;KentFA-Sydney&quot;&gt;{{Cite web |last=Tranter |first=Kirsten |date=May 10, 2014 |title=Lolita in the 'hood |url=https://www.smh.com.au/entertainment/music/lolita-in-the-hood-20140505-37r6n.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150406012455/http://www.smh.com.au/entertainment/music/lolita-in-the-hood-20140505-37r6n.html |archive-date=April 6, 2015 |access-date=March 7, 2015 |website=[[Sydney Morning Herald]]}}&lt;/ref&gt; ಅಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸೇಂಟ್ ಆಗ್ನೆಸ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡಿದರು &lt;ref name=&quot;nylon&quot;&gt;{{Cite web |last=Giannini |first=Melissa |date=November 28, 2013 |title=National Anthem |url=http://www.nylonmag.com/articles/lana-del-rey-interview-nylon |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131203120905/http://www.nylonmag.com/articles/lana-del-rey-interview-nylon |archive-date=December 3, 2013 |access-date=June 8, 2014 |website=[[Nylon (magazine)|Nylon]]}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಚರ್ಚ್ ಗಾಯಕವೃಂದದಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಗಾಯಕಿಯಾಗಿದ್ದರು . &lt;ref name=&quot;nylon&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;clashmusic&quot;&gt;{{Cite web |last=Welch |first=Andy |date=November 29, 2011 |title=Lana Del Rey Interview |url=http://www.clashmusic.com/feature/lana-del-rey-interview |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927010125/http://www.clashmusic.com/feature/lana-del-rey-interview |archive-date=September 27, 2013 |access-date=February 24, 2013 |website=Clash}}&lt;/ref&gt;

ಅವರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿ ಕಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ಓದಿದರು, &lt;ref name=&quot;KentFA-Sydney&quot;/&gt; ಆದರೆ ಅವರು ೧೪ &lt;ref name=&quot;:2&quot;&gt;{{Cite web |last=Heaf |first=Jonathan |date=October 1, 2012 |title=Woman Of The Year: Lana Del Rey |url=https://www.gq-magazine.co.uk/article/woman-of-the-year-lana-del-rey |access-date=October 17, 2022 |website=British [[GQ]]}}&lt;/ref&gt; ಅಥವಾ ೧೫ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ,  ಅವರ ಹೆತ್ತವರು ಅವರನ್ನು ಕನೆಕ್ಟಿಕಟ್‌ನ ಎಪಿಸ್ಕೋಪಲ್ ಬೋರ್ಡಿಂಗ್ ಶಾಲೆಯಾದ ಕೆಂಟ್ ಶಾಲೆಗೆ &lt;ref name=&quot;paradiselost&quot;&gt;{{Cite web |last=Banning |first=Lisa |date=June 19, 2013 |title=Paradise Lost: An interview with Lana Del Rey |url=http://www.electronicbeats.net/en/features/interviews/lana-del-rey-interview |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131005012807/http://www.electronicbeats.net/en/features/interviews/lana-del-rey-interview |archive-date=October 5, 2013 |access-date=October 2, 2013 |website=[[Electronic Beats]]}}&lt;/ref&gt; ಕಳುಹಿಸಿದರು, [[ಮದ್ಯದ ಗೀಳು|ಮದ್ಯಪಾನದಿಂದ]] ಮುಕ್ತರಾಗಲು. ಮದ್ಯಪಾನ ಮತ್ತು [[ಡ್ರಗ್|ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳು]]  ಅವರ ಹದಿಹರೆಯದ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅದು ತುಂಬಾ ಗಂಭೀರವಾಗಿತ್ತು, ಸ್ವತಃ ಗ್ರಾಂಟ್  ಸೇರಿದಂತೆ ಅವರ ಇಡೀ ಕುಟುಂಬವು ಚಿಂತಿತವಾಗಿತ್ತು. ಗ್ರಾಂಟ್ ಒಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡರು: 
 &quot;ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ನನ್ನನ್ನು ೧೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬೋರ್ಡಿಂಗ್ ಶಾಲೆಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು - ಮದ್ಯಪಾನದಿಂದ ದೂರವಿರಲು.&quot; &lt;ref name=&quot;:2&quot; /&gt;
ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದ ಅವರ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ, ಅವರಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಲು ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡಿದರು.  ಗ್ರಾಂಟ್ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರ ಹದಿಹರೆಯದ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನೇಹಿತರನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;GQ2011&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Fennessey |first=Sean |date=October 6, 2011 |title=Ice Breaker: Lana Del Rey |url=https://www.gq.com/entertainment/music/201110/lana-del-rey-interview-video-games |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20150313145103/http://www.gq.com/entertainment/music/201110/lana-del-rey-interview-video-games |archive-date=March 13, 2015 |access-date=March 7, 2015 |work=[[GQ]]}}&lt;/ref&gt;  ಅವರು ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಿಂದಲೂ ಸಾವಿನ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಆತಂಕ ಮತ್ತು ಪರಕೀಯತೆಯ ಭಾವನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಗ್ರಾಂಟ್ ನಂತರ ಪುನರ್ವಸತಿ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು ಶಾಲೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟರು. ಅವರು ೨೦೦೩ ರಿಂದ ಮದ್ಯಪಾನ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. &lt;ref name=&quot;:2&quot;/&gt; ಅವರು ತಮ್ಮ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮ ಮತ್ತು ಚಿಕ್ಕಪ್ಪನೊಂದಿಗೆ ಲಾಂಗ್ ಐಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ವಾಸಿಸುತ್ತಾ ಪರಿಚಾರಿಕೆಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.  ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಂಟ್‌ನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಅವರಿಗೆ ಗಿಟಾರ್ ನುಡಿಸುವುದನ್ನು ಕಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು &quot;ಆ ಆರು ಸ್ವರಮೇಳಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯಬಹುದೆಂದು ಅರಿತುಕೊಂಡರು&quot;. &lt;ref name=&quot;bbclovelaw&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Savage |first=Mark |date=January 27, 2012 |title=Love, the law, and Lana Del Rey |url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-16729651 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120203202621/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-16729651 |archive-date=February 3, 2012 |access-date=January 1, 2022 |work=[[BBC News]]}}&lt;/ref&gt; ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವರು &quot;ಸ್ಪಾರ್ಕಲ್ ಜಂಪ್ ರೋಪ್ ಕ್ವೀನ್&quot; ಮತ್ತು &quot;ಲಿಜ್ಜಿ ಗ್ರಾಂಟ್ ಅಂಡ್ ದಿ ಫಿನೋಮಿನಾ&quot; ನಂತಹ ವಿವಿಧ ಹೆಸರುಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಮತ್ತು ನಗರದಾದ್ಯಂತ ನೈಟ್‌ಕ್ಲಬ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;bbclovelaw&quot; /&gt; &quot;ನಾನು ಯಾವಾಗಲೂ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಯೋಜಿಸಿರಲಿಲ್ಲ&quot;, ಅವರು ಹೇಳಿದರು:&lt;blockquote&gt;ನಾನು ಹದಿನೆಂಟು ವರ್ಷದವಳಿದ್ದಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ, ನಾನು ಬ್ರೂಕ್ಲಿನ್‌ನ ಕ್ಲಬ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ - ನನಗೆ ಭೂಗತ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸ್ನೇಹಿತರು ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧಾಭರಿತ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾವು ಪರಸ್ಪರಿಗಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು  ಅಷ್ಟೇ. &lt;ref name=&quot;vbio&quot;/&gt;&lt;/blockquote&gt;ಅವರು ಮೂಲತಃ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಜೆನೆಸಿಯೊದಲ್ಲಿರುವ SUNY ಜೆನೆಸಿಯೊಗೆ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅಂತರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅದನ್ನು ಕೈಬಿಟ್ಟರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Cummings |first=Alex Sayf |date=February 2, 2015 |title=The Gonzo Vision of Lana Del Rey |url=https://tropicsofmeta.com/2015/02/02/the-gonzo-vision-of-lana-del-rey/ |website=Tropics of Meta}}&lt;/ref&gt; ೨೦೦೪ ರ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ೧೯ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ಗ್ರಾಂಟ್ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ದಿ ಬ್ರಾಂಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಫೋರ್ಡ್‌ಹ್ಯಾಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ|ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ]] ಪ್ರಮುಖ ವಿಷಯವಾಗಿ, ಮೆಟಾಫಿಸಿಕ್ಸ್‌ಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;vbio&quot;&gt;{{Cite web |last=Sowray |first=Bibby |date=February 10, 2012 |title=Lana Del Rey Biography, Quotes and Facts |url=http://www.vogue.co.uk/spy/biographies/lana-del-rey |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121003073102/http://www.vogue.co.uk/spy/biographies/lana-del-rey |archive-date=October 3, 2012 |access-date=June 20, 2012 |website=Vogue}}&lt;/ref&gt; &quot;ದೇವರು ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದ ನಡುವಿನ ಅಂತರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ... ನಾನು ದೇವರ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ನಾವು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ಏಕೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ನಮ್ಮನ್ನು ಹೇಗೆ ಹತ್ತಿರ ತರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದೆ&quot; ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref name=&quot;vbio&quot; /&gt;

== ವೃತ್ತಿಜೀವನ ==

=== ೨೦೦೫–೨೦೧೦: ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಆರಂಭ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ಗಳು ===
 ನಾನು ತುಂಬಾ ಚಿಕ್ಕವಳಿದ್ದಾಗ, ನನ್ನ ತಾಯಿ, ತಂದೆ ಮತ್ತು ನನಗೆ ತಿಳಿದಿದ್ದ ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದು ದಿನ ಸಾಯುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ನಾನು ಕೂಡ ಒಂದು ದಿನ ಸಾಯುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಅಂಶದಿಂದ ನಾನು ಒಂದು ರೀತಿ ದುಃಖಿತಳಾಗಿದ್ದೆ. ನನಗೆ ಒಂದು ರೀತಿಯ ತಾತ್ವಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಇತ್ತು. ನಾವು ಮರ್ತ್ಯರು ಎಂದು ನನಗೆ ನಂಬಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಯಾವುದೋ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಆ ಜ್ಞಾನವು ನನ್ನ ಅನುಭವವನ್ನು ಮರೆಮಾಡಿತು. ನಾನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಅತೃಪ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದೆ. ನಾನು ಬಹಳಷ್ಟು ತೊಂದರೆಗೆ ಸಿಲುಕಿದೆ. ನಾನು ಬಹಳಷ್ಟು ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದು ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಠಿಣ ಸಮಯವಾಗಿತ್ತು.
[[ಚಿತ್ರ:Lana_Turner_1944_photo.jpg|thumb| ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ರಂಗನಾಮಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿದ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಟಿ ಲಾನಾ ಟರ್ನರ್]]
೨೦೦೫ ರ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ, ಡೆಲ್ ರೇ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಹಕ್ಕುಸ್ವಾಮ್ಯ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಏಳು-ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳ ವಿಸ್ತೃತ ನಾಟಕವನ್ನು ನೋಂದಾಯಿಸಿದರು; ಅರ್ಜಿಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ''ರಾಕ್ ಮಿ ಸ್ಟೇಬಲ್'' ಆಗಿದ್ದು, ಮತ್ತೊಂದು ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಾದ ''ಯಂಗ್ ಲೈಕ್ ಮಿ ಅನ್ನು'' ಸಹ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |year=2005 |title=Registration Number / Date: PAu002950687 / April 25, 2005 |url=http://cocatalog.loc.gov/cgi-bin/Pwebrecon.cgi?Search_Arg=pau002950687&amp;Search_Code=REGS&amp;PID=UKW7t--drR2yWFBzRii2pv184PvRX&amp;SEQ=20120822045916&amp;CNT=25&amp;HIST=1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160202171514/http://cocatalog.loc.gov/cgi-bin/Pwebrecon.cgi?Search_Arg=pau002950687&amp;Search_Code=REGS&amp;PID=UKW7t--drR2yWFBzRii2pv184PvRX&amp;SEQ=20120822045916&amp;CNT=25&amp;HIST=1 |archive-date=February 2, 2016 |access-date=August 21, 2012 |website=Digital Spy}}&lt;/ref&gt; ಎರಡನೇ ವಿಸ್ತೃತ ನಾಟಕ &quot; ''ಫ್ರಮ್ ದಿ ಎಂಡ್&quot;'' ಅನ್ನು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ರಂಗನಾಮ &quot;ಮೇ ಜೈಲರ್&quot; ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;hellyer&quot;&gt;{{Cite web |last=Hellyer, Isabelle |date=April 18, 2017 |title=The Greatest Lana Del Rey Songs That Never Made an (Official) Album |url=https://i-d.co/article/the-greatest-lana-del-rey-songs-that-never-made-an-official-album/ |access-date=August 13, 2017 |website=I-D |publisher=Vice}}&lt;/ref&gt; ೨೦೦೫ ಮತ್ತು ೨೦೦೬ ರ ನಡುವೆ, ಅವರು ಮೇ ಜೈಲರ್ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ''ಸೈರನ್ಸ್'' ಎಂಬ ಅಕೌಸ್ಟಿಕ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;hellyer&quot; /&gt; ಇದು ೨೦೧೨ ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್ನೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೋರಿಕೆಯಾಯಿತು. 
ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರು ಸಂಗೀತ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಏಕೆ ಹೋದರು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾ :
 ನಾನು ಉನ್ನತ ದರ್ಜೆಯ ಸಂಗೀತಗಾರರ ರಂಗದ ಭಾಗವಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದೆ. ನನಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ನೇಹಿತರಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಅದು ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿತ್ತು, ಮತ್ತು ೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನಾನು ಜನರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತೇನೆ, ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಳುತ್ತೇನೆ ಮತ್ತು ನನ್ನ ಸುತ್ತಲೂ ಒಂದು ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ನಾನು ಆಶಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ.   


೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್ ಲೈವ್ ಸಾಂಗ್ ರೈಟಿಂಗ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಡೇವಿಡ್ ನಿಚ್ಟರ್ನ್ ಒಡೆತನದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಲೇಬಲ್ &lt;ref name=&quot;wlsc2006&quot;&gt;{{Cite web |title=Williamsburg Live Songwriter Competition 2006 (WLSC 2006): Prizes |url=http://wlsc2006.com/915.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20071013161339/http://wlsc2006.com/915.html |archive-date=October 13, 2007 |access-date=April 12, 2014}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;disappeared&quot;&gt;{{Cite web |last=Ayers |first=David |date=January 30, 2012 |title=Why Lana Del Rey's First Album Disappeared |url=http://www.mtv.com/news/2695337/lana-del-rey-first-album-5-points-records-interview/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140410054156/http://www.mtvhive.com/2012/01/30/lana-del-rey-first-album-5-points-records-interview |archive-date=April 10, 2014 |website=[[MTV]]}}&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ೫ ಪಾಯಿಂಟ್ಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ನ ಎ &amp; ಆರ್ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ವ್ಯಾನ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. &lt;ref name=&quot;disappeared&quot; /&gt; ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ, ಫೋರ್ಡ್ಹ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಅವರು ೫ ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳಿಗೆ ''&quot;ನೋ ಕುಂಗ್ ಫೂ&quot;'' ಎಂಬ ಅಕೌಸ್ಟಿಕ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಳ ಡೆಮೊ ಟೇಪ್ ಅನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;hellyer&quot;/&gt; ಅದು ಅವರಿಗೆ $೧೦,೦೦೦ ಕ್ಕೆ ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ನೀಡಿತು. &lt;ref name=&quot;hellyer&quot; /&gt; ಅವರು ಆ ಹಣವನ್ನು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿಯ ನಾರ್ತ್ ಬರ್ಗೆನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಟ್ರೇಲರ್ ಪಾರ್ಕ್ ಮ್ಯಾನ್‌ಹ್ಯಾಟನ್ ಮೊಬೈಲ್ ಹೋಮ್ ಪಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಬಳಸಿದರು, &lt;ref name=&quot;vbio&quot;/&gt; &lt;ref name=&quot;paradiselost&quot;/&gt; ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಡೇವಿಡ್ ಕಾಹ್ನೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;disappeared&quot; /&gt; ಡೇವಿಡ್ ಕಾಹ್ನೆ ಅವರು ಹೇಳುವಂತೆ,  &quot;ಅನೇಕ ಕಲಾವಿದರಂತೆ, ಅವರು ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡರು. ಅವರು ಮೊದಲು ನಮ್ಮ ಬಳಿಗೆ ಬಂದಾಗ, ಅವರು ದಪ್ಪನಾದ ಸಣ್ಣ ಅಕೌಸ್ಟಿಕ್ ಗಿಟಾರ್ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಸ್ವಲ್ಪ ನೇರವಾದ ಹೊಂಬಣ್ಣದ ಕೂದಲನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು, ತುಂಬಾ ಮುದ್ದಾದ ಯುವತಿ. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಪ್ಪು, ಆದರೆ ತುಂಬಾ ಬುದ್ಧಿವಂತೆ.   ಅವರು ಬಹಳ ಬೇಗನೆ ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು.&quot; &lt;ref name=&quot;disappeared&quot; /&gt;

ಡೆಲ್ ರೇ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಫೋರ್ಡ್ಹ್ಯಾಮ್‌ನಿಂದ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಆರ್ಟ್ಸ್ ಪದವಿ ಪಡೆದರು,  &lt;ref name=&quot;paradiselost&quot;/&gt; ನಂತರ ಅವರು ಲಿಜ್ಜಿ ಗ್ರಾಂಟ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೂರು-ಟ್ರ್ಯಾಕ್ EP, ''ಕಿಲ್ ಕಿಲ್ ಅನ್ನು'' ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು, ಇದು ಕಾಹ್ನೆ ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=C. Sullivan |first=Felicia |date=February 20, 2009 |title=Interview: Singer/Songwriter Lizzy Grant on Cheap Thrills, Elvis, The Flamingos, Trailer Parks, and Coney Island |url=https://www.huffingtonpost.com/felicia-c-sullivan/interview-singersongwrite_b_159346.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20161211134448/http://www.huffingtonpost.com/felicia-c-sullivan/interview-singersongwrite_b_159346.html |archive-date=December 11, 2016 |website=[[The Huffington Post]]}}&lt;/ref&gt; &quot;ನನ್ನ ಡೆಮೊ ಪಡೆದ ಒಂದು ದಿನದ ನಂತರ ಡೇವಿಡ್ ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಬಹಳಷ್ಟು ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ಮಾಪಕರಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಕೇವಲ ಪಾಪ್ ಅಲ್ಲದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು.&quot; &lt;ref name=&quot;Quietus&quot;&gt;{{Cite web |last=Calvert |first=John |date=October 4, 2011 |title=Original Sin: An Interview With Lana Del Rey |url=http://thequietus.com/articles/07106-lana-del-rey-interview |url-status=live |archive-url=https://archive.today/20120721040309/http://thequietus.com/articles/07106-lana-del-rey-interview |archive-date=July 21, 2012 |website=[[The Quietus]]}}&lt;/ref&gt; ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಡೆಲ್ ರೇ ನಿರಾಶ್ರಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾದಕ ವ್ಯಸನಿಗಳಿಗೆ ಸಮುದಾಯ ಸಂಪರ್ಕ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;vbio&quot;/&gt; ಅವರು ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ &quot;ಸ್ಥಳೀಯ ಅಮೆರಿಕನ್ ಮೀಸಲಾತಿಯಲ್ಲಿ ಮನೆಗಳನ್ನು ಬಣ್ಣ ಬಳಿಯಲು ಮತ್ತು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ರಸ್ತೆ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಾಗ&quot; ಸಮುದಾಯ ಸೇವಾ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;nylon&quot;/&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hug, Dominik |date=July 16, 2016 |title=Exklusiv-Interview mit Superstar Lana Del Rey |url=https://www.blick.ch/people-tv/musik/exklusiv-interview-mit-superstar-lana-del-rey-31-ich-komme-definitiv-in-die-schweiz-zurueck-id5270728.html |url-status=deviated |archive-url=https://web.archive.org/web/20160716125948/https://www.blick.ch/people-tv/musik/exklusiv-interview-mit-superstar-lana-del-rey-31-ich-komme-definitiv-in-die-schweiz-zurueck-id5270728.html |archive-date=July 16, 2016 |access-date=July 22, 2017 |website=Blick |language=de |quote=I was still in college and we took a trip to an Indian reservation.}}&lt;/ref&gt;

ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ವೇದಿಕೆಯ ಹೆಸರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು: &quot;ಸಂಗೀತವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ನನಗೆ ಒಂದು ಹೆಸರು ಬೇಕಿತ್ತು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಾನು ಮಿಯಾಮಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ, ಕ್ಯೂಬಾದ ನನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ - ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ ನಮಗೆ ಸಮುದ್ರ ತೀರದ ಗ್ಲಾಮರ್ ಅನ್ನು ನೆನಪಿಸಿದರು. ಅದು ನಾಲಿಗೆಯ ತುದಿಯಿಂದ ಹೊರಬರುವಷ್ಟು ಸುಂದರವಾಗಿ ಧ್ವನಿಸಿತು.&quot; &lt;ref&gt;{{Cite journal|url=http://www.vogue.co.uk/blogs/the-culture-edit/2011/10/20/lana-del-rey-interview|title=Lana Del Rey Interview|date=October 20, 2011|accessdate=August 9, 2012|journal=[[Vogue UK]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121110201921/http://www.vogue.co.uk/blogs/the-culture-edit/2011/10/20/lana-del-rey-interview|archivedate=November 10, 2012}}&lt;/ref&gt; ಈ ಹೆಸರು ನಟಿ ಲಾನಾ ಟರ್ನರ್ ಮತ್ತು ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಬ್ರೆಜಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಫೋರ್ಡ್ ಡೆಲ್ ರೇ ಸೆಡಾನ್‌ನಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿದೆ.  ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ''ರೇ'' ಎಂಬ ಪರ್ಯಾಯ ಕಾಗುಣಿತವನ್ನು ಬಳಸಿದರು, ಅದೇ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಅವರ ಸ್ವಯಂ-ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಚೊಚ್ಚಲ ಆಲ್ಬಂ ಜನವರಿ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;disappeared&quot;/&gt; ಅವರ ತಂದೆ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref name=&quot;adirondackdailyenterprise&quot;&gt;{{Cite web |last=Collier |first=Jessica |date=January 28, 2010 |title=Lizzy Grant aka. Lana Del Rey releases album |url=http://www.adirondackdailyenterprise.com/page/content.detail/id/510931.html?nav=5050 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120605033333/http://www.adirondackdailyenterprise.com/page/content.detail/id/510931.html?nav=5050 |archive-date=June 5, 2012 |access-date=September 27, 2011 |publisher=adirondack daily enterprise.com}}&lt;/ref&gt; ಇದು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಐಟ್ಯೂನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಗೆ ಲಭ್ಯವಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;disappeared&quot; /&gt; &quot;ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ವಿತರಿಸಲು ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಲು - ಈ ಕ್ರಮವು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ತಂತ್ರದ ಭಾಗವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ವದಂತಿಗಳ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿ&quot; ಎಂದು ಡೆಲ್ ರೇ ೫ ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳಿಂದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮರಳಿ ಖರೀದಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು &lt;ref name=&quot;disappeared&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;bbcoverstory&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Horowitz, Steven J. |date=January 14, 2012 |title=Lana Del Rey: The Billboard Cover Story |url=http://billboard.kargo.com/entry/view/id/36380?KSID=d484ffab298b29ae43789596b9c919bd/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130928144049/http://billboard.kargo.com/entry/view/id/36380?KSID=d484ffab298b29ae43789596b9c919bd%2F |archive-date=September 28, 2013 |work=[[Billboard (magazine)|Billboard]]}}&lt;/ref&gt; ಹೇಳಿದರು.

''ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ'' ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಮೂರು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಡೆಲ್ ರೇ ತಮ್ಮ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಬೆನ್ ಮಾವ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಎಡ್ ಮಿಲ್ಲೆಟ್ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು, ಮತ್ತು ಅವರು ೫ ಪಾಯಿಂಟ್ಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗಿನ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ, &quot;ಏನೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ&quot;. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವರು ಲಂಡನ್‌ಗೆ ತೆರಳಿದರು ಮತ್ತು ಮಾವ್ಸನ್ ಜೊತೆ &quot;ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ&quot; ವಾಸಿಸಲು ಹೋದರು. &lt;ref name=&quot;nylon&quot;/&gt; ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧, ೨೦೧೦ ರಂದು, ಬರ್ಲಿನ್‌ನ ಯೂನಿಯನ್ ಫಿಲ್ಮ್-ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎಂ‍ಟಿವಿ ''ಅನ್‌ಪ್ಲಗ್ಡ್'' ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಅನ್ನು ಮಾಂಡೋ ಡಿಯಾವೊ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;mandodiao&quot;&gt;{{Cite web |title=INTERVIEW MIT MANDO DIAO |url=http://hitparade.ch/interview.asp?id=443 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20121031152527/http://hitparade.ch/interview.asp?id=443 |archive-date=October 31, 2012 |access-date=August 27, 2012 |publisher=Hitparade.ch}}&lt;/ref&gt; ಅದೇ ವರ್ಷ, ಅವರು ಹಲವಾರು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿದ ''ಪೂಲ್‌ಸೈಡ್'' ಎಂಬ ಕಿರುಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Poolside (2012) |url=http://www.filmweb.pl/film/Poolside-2012-682904 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140531105319/http://www.filmweb.pl/film/Poolside-2012-682904 |archive-date=May 31, 2014 |access-date=May 30, 2014 |website=Film Web}}&lt;/ref&gt;

=== ೨೦೧೧–೨೦೧೩: ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ಮತ್ತು ''ಪ್ಯಾರಡೈಸ್'' ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಗತಿ ===
 
೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ತಮ್ಮ &quot; ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ಸ್ &quot; ಮತ್ತು &quot; ಬ್ಲೂ ಜೀನ್ಸ್ &quot; ಹಾಡುಗಳಿಗಾಗಿ ಸ್ವಯಂ ನಿರ್ಮಿತ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌ಗೆ ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಅವರ ವೆಬ್‌ಕ್ಯಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡುವ ದೃಶ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಂಟೇಜ್ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Dobbins |first=Amanda |date=September 21, 2011 |title=Meet Lana Del Rey, the New Singer Music Bloggers Love to Hate |url=https://nymag.com/daily/entertainment/2011/09/lana_del_rey.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20111212020754/http://nymag.com/daily/entertainment/2011/09/lana_del_rey.html |archive-date=December 12, 2011 |website=[[New York (magazine)|New York]]}}&lt;/ref&gt; &quot;ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ಸ್&quot; ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊ ವೈರಲ್ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಸಂವೇದನೆಯಾಯಿತು, &lt;ref name=&quot;all&quot;/&gt; ಇದರಿಂದಾಗಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಈ ಹಾಡನ್ನು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಸ್ಟ್ರೇಂಜರ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ನಿಂದ ಸಹಿ ಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟರು. &lt;ref name=&quot;signstranger&quot;&gt;{{Cite web |date=June 30, 2011 |title=Lana Del Rey signs to Stranger! |url=http://strangerrecords.com/#section_01news_2011-06-30-lana_signed_to_stranger |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111218225159/http://strangerrecords.com/#section_01news_2011-06-30-lana_signed_to_stranger |archive-date=December 18, 2011 |access-date=December 23, 2011 |publisher=Stranger Records}}&lt;/ref&gt; ಅವರು ''ದಿ ಅಬ್ಸರ್ವರ್‌ಗೆ'' ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು: &quot;ಆ ಹಾಡು ನನ್ನ ನೆಚ್ಚಿನದಾಗಿತ್ತು, ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಕೆಲವು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ್ದೇನೆ. ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಅದು ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಜನರು ಅದಕ್ಕೆ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ್ದಾರೆ.&quot; &lt;ref name=&quot;vbio&quot;/&gt; ಈ ಹಾಡು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ &quot;ನೆಕ್ಸ್ಟ್ ಬಿಗ್ ಥಿಂಗ್&quot; ಗಾಗಿ Q ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Larsen |first=luke |date=October 25, 2011 |title=Lana Del Rey Wins Q Award, Says Album Due Out January |url=https://www.pastemagazine.com/articles/2011/10/lana-del-rey-wins-q-award-says-album-due-out-janua.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120128043120/http://www.pastemagazine.com/articles/2011/10/lana-del-rey-wins-q-award-says-album-due-out-janua.html |archive-date=January 28, 2012 |access-date=January 20, 2012 |website=Paste |publisher=Wolfgang's Vault}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ &quot;ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಮಕಾಲೀನ ಹಾಡು&quot; ಗಾಗಿ ಐವರ್ ನೊವೆಲ್ಲೊ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. &lt;ref name=&quot;novello&quot;&gt;{{Cite web |last=Corner |first=Lewis |date=May 17, 2012 |title=Adele, Lana Del Rey, Take That win at Ivor Novellos 2012 |url=http://www.digitalspy.com/music/news/a382199/adele-lana-del-rey-take-that-win-at-ivor-novellos-2012.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120625182551/http://www.digitalspy.com/music/news/a382199/adele-lana-del-rey-take-that-win-at-ivor-novellos-2012.html |archive-date=June 25, 2012 |access-date=October 15, 2012 |website=[[Digital Spy]]}}&lt;/ref&gt; ಅದೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಎರಡನೇ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಂ ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಇಂಟರ್‌ಸ್ಕೋಪ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾಲಿಡರ್ ಜೊತೆ ಜಂಟಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು.  ಅದೇ ವರ್ಷ ಅವರು ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಗಾಯಕ ಬ್ಯಾರಿ-ಜೇಮ್ಸ್ ಓ'ನೀಲ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಡೇಟಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಇದ್ದ ಈ ಜೋಡಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ ಬೇರ್ಪಟ್ಟಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Luke Morgan Britton |date=November 24, 2015 |title=Lana Del Rey's ex-boyfriend says she broke up with him in an interview |url=https://www.nme.com/news/music/lana-del-rey-21-1192710 |access-date=October 24, 2021 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt; ಜನವರಿ ೧೪,೨೦೧೨ ರಂದು ''ಸ್ಯಾಟರ್ಡೇ ನೈಟ್ ಲೈವ್‌ನಲ್ಲಿ'' ಡೆಲ್ ರೇ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ವಿಮರ್ಶಕರು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಂದ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. &lt;ref name=&quot;montgomery&quot;&gt;{{Cite web |last=Montgomery, James |date=January 17, 2012 |title=Lana Del Rey's 'SNL' Performance Has Critics Howling |url=http://www.mtv.com/news/1677389/lana-del-rey-snl/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20141102122305/http://www.mtv.com/news/1677389/lana-del-rey-snl/ |archive-date=November 2, 2014 |website=[[MTV]]}}&lt;/ref&gt;  &quot;ನಾನು ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಗೀತಗಾರ್ತಿ... ನಾನು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ, ಮತ್ತು ಲೋರ್ನ್ ಮೈಕೆಲ್ಸ್‌ಗೆ ಅದು ತಿಳಿದಿದೆ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ... ಇದು ಆಕಸ್ಮಿಕ ನಿರ್ಧಾರವಲ್ಲ&quot; ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಅವರು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;montgomery&quot; /&gt;
[[ಚಿತ್ರ:Lana_Del_Rey_Cannes_2012.jpg|left|thumb|269x269px| ೨೦೧೨ ರ [[ಕ್ಯಾನ್ ಚಲನಚಿತ್ರೋತ್ಸವ|ಕ್ಯಾನೆಸ್ ಚಲನಚಿತ್ರೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಡೆಲ್ ರೇ]]
''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ಜನವರಿ ೩೧, ೨೦೧೨ ರಂದು ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು, ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು, ೧೧ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ೨೦೦ ಆಲ್ಬಮ್ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು. ಆದರೂ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Jones |first=Alan |date=February 6, 2012 |title=Official Chart Analysis: Lana Del Rey album sells 117k, 43% digital |url=http://www.musicweek.com/story.asp?sectioncode=1&amp;storycode=1048405&amp;c=1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105151858/http://www.musicweek.com/story.asp?sectioncode=1&amp;storycode=1048405&amp;c=1 |archive-date=November 5, 2013 |access-date=March 29, 2012 |website=Music Week}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lana Del Rey&amp;nbsp;– Born to Die |url=https://www.metacritic.com/music/born-to-die/critic-reviews |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120131044226/http://www.metacritic.com/music/born-to-die/critic-reviews |archive-date=January 31, 2012 |access-date=January 30, 2012 |publisher=Metacritic}}&lt;/ref&gt; ಅದೇ ವಾರ, ಅವರು ತಮ್ಮ೨೦೧೦ ರ ಚೊಚ್ಚಲ ಆಲ್ಬಂನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮರಳಿ ಖರೀದಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೨೦೧೨ ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್‌ಸ್ಕೋಪ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾಲಿಡರ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮರು-ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. &lt;ref name=&quot;albumrerelease&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |title=Lana Del Rey to release 'secret album' |url=https://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-16729651 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120127145937/http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-16729651 |archive-date=January 27, 2012 |access-date=January 27, 2012 |work=BBC News}}&lt;/ref&gt; ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ಪತ್ರಿಕಾ ಹೇಳಿಕೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಅವರ ಹಿಂದಿನ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಲೇಬಲ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಪಕ ಡೇವಿಡ್ ಕಾಹ್ನೆ ಇಬ್ಬರೂ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಸ್ತಾಪದಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಮತ್ತು ಲೇಬಲ್ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಿದಾಗ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.   ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ನ  ೩.೪ ಮಿಲಿಯನ್ ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾದವು, ಇದು ೨೦೧೨ ರ ಐದನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾರಾಟವಾದ ಆಲ್ಬಂ ಆಗಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=February 26, 2013 |title=Adele's 21 Is Biggest-Selling Album in World... Again |url=http://www.mtv.co.uk/news/adele/376313-adele-21-world-biggest-selling-album-second-year |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130616220631/http://www.mtv.co.uk/news/adele/376313-adele-21-world-biggest-selling-album-second-year |archive-date=June 16, 2013 |access-date=February 27, 2013 |publisher=MTV}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |date=September 3, 2013 |title=Lana Del Rey Breaks into The Top 10&amp;nbsp;– San Francisco Business Times |url=http://www.bizjournals.com/sanfrancisco/prnewswire/press_releases/California/2013/09/03/LA71967 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130921055257/http://www.bizjournals.com/sanfrancisco/prnewswire/press_releases/California/2013/09/03/LA71967 |archive-date=September 21, 2013 |access-date=September 24, 2013 |work=The Business Journals}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=IFPI Digital Music Report 2013 (Page 11) |url=http://www.ifpi.org/content/library/dmr2013.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130927190016/http://www.ifpi.org/content/library/dmr2013.pdf |archive-date=September 27, 2013 |access-date=September 24, 2013 |website=San Francisco Business Times}}&lt;/ref&gt; ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ, ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ೨೦೧೨ ರವರೆಗೂ ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ೨೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಿತು, ೩೬ ನೇ ಸ್ಥಾನದ ನಂತರ ೭೬ ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಿತು.  ಫೆಬ್ರವರಿ ೩, ೨೦೨೪ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್ ೨೦೦'' ರಲ್ಲಿ ೫೨೦ ವಾರಗಳನ್ನು (೧೦ ವರ್ಷಗಳು) ಕಳೆದಿದ್ದು, ಡೆಲ್ ರೇ ಈ ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ತಲುಪಿದ ಎರಡನೇ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಈ ಹಿಂದೆ [[ಅಡೆಲೆ]] ಮಾತ್ರ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=McIntyre |first=Hugh |date=February 5, 2024 |title=Lana Del Rey Joins Adele In A Major Chart Milestone |url=https://www.forbes.com/sites/hughmcintyre/2024/02/05/lana-del-rey-joins-adele-in-a-major-chart-milestone/ |access-date=February 5, 2024 |work=Forbes}}&lt;/ref&gt; &quot;೨೦೧೦ ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾಪ್ ಸಂಗೀತವು ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ EDM ನಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಚಿತ್ತಸ್ಥಿತಿಯ, [[ಹಿಪ್ ಹಾಪ್ ಸಂಗೀತ|ಹಿಪ್-ಹಾಪ್]] -ಆಧಾರಿತ ಪ್ಯಾಲೆಟ್‌ಗೆ ಬದಲಾಗಲು ಪ್ರಮುಖ ವೇಗವರ್ಧಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು&quot; ಎಂದು ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಮನ್ನಣೆ ನೀಡಿದೆ. 

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಮೋಟಾರ್ ಶೋನಲ್ಲಿ [[ಜಗ್ವಾರ್ ಕಾರ್ ಗಳು|ಜಾಗ್ವಾರ್‌ಗಾಗಿ]] ಎಫ್-ಟೈಪ್ ಅನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿದರು &lt;ref name=&quot;Elliott&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Elliott |first=Hannah |date=August 22, 2012 |title=Jaguar Taps Lana Del Rey For F-Type |url=https://www.forbes.com/sites/hannahelliott/2012/08/22/jaguar-taps-lana-del-rey-for-f-type |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120823181352/http://www.forbes.com/sites/hannahelliott/2012/08/22/jaguar-taps-lana-del-rey-for-f-type |archive-date=August 23, 2012 |access-date=August 23, 2012 |work=[[Forbes]]}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ನಂತರ &quot;ಬರ್ನಿಂಗ್ ಡಿಸೈರ್&quot; ಹಾಡನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದರು, ಇದು ವಾಹನದ ಪ್ರಚಾರ ಕಿರುಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=March 4, 2013 |title=Jaguar Releases Dramatic Trailer For Short Feature Film 'DESIRE' with Ridley Scott Associates |url=http://media.jaguar.com/news/2013/03/jaguar-releases-dramatic-trailer-short-feature-film-desire-ridley-scott-associates |access-date=July 12, 2017 |website=Jaguar.com}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=George |first=Anita |date=April 25, 2013 |title=Watch Ridley Scott Associates and Jaguar's Short Film, Desire |url=https://www.pastemagazine.com/articles/2013/04/watch-jaguars-short-film-desire.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180725112204/https://www.pastemagazine.com/articles/2013/04/watch-jaguars-short-film-desire.html |archive-date=July 25, 2018 |access-date=July 12, 2017 |website=Paste Magazine}}&lt;/ref&gt; ಜಾಗ್ವಾರ್‌ನ ಜಾಗತಿಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್ ನಿರ್ದೇಶಕ ಆಡ್ರಿಯನ್ ಹಾಲ್‌ಮಾರ್ಕ್, ಡೆಲ್ ರೇ &quot;ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕತೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು&quot; ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;Elliott&quot; /&gt; ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೨ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ &quot; ಬ್ಲೂ ವೆಲ್ವೆಟ್ &quot; ನ ಮುಖಪುಟಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಎಚ್ &amp; ಎಂ ೨೦೧೨ ರ ಶರತ್ಕಾಲದ ಅಭಿಯಾನದ ಪ್ರಚಾರ ಏಕಗೀತೆಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಇದನ್ನು ಡೆಲ್ ರೇ ಮುದ್ರಣ ಜಾಹೀರಾತಿನಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಮಾಡೆಲಿಂಗ್ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Rowley |first=Allison |date=September 15, 2012 |title=Lana Del Rey's H&amp;M TV advert revealed&amp;nbsp;– watch |url=http://www.digitalspy.com/celebrity/news/a406180/lana-del-reys-hm-tv-advert-revealed-watch.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120916195833/http://www.digitalspy.com/celebrity/news/a406180/lana-del-reys-hm-tv-advert-revealed-watch.html |archive-date=September 16, 2012 |access-date=October 12, 2012 |website=[[Digital Spy]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;Alexander&quot;&gt;{{Cite web |last=Alexander |first=Ella |date=July 17, 2012 |title=H&amp;M Confirms Lana |url=http://www.vogue.co.uk/news/2012/07/17/lana-del-rey-confirmed-as-h-and-m-campaign-star |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120719093813/http://www.vogue.co.uk/news/2012/07/17/lana-del-rey-confirmed-as-h-and-m-campaign-star |archive-date=July 19, 2012 |access-date=July 18, 2012 |website=[[Vogue U.K.]]}}&lt;/ref&gt; ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೫ ರಂದು, ಡೆಲ್ ರೇ ತಮ್ಮ ಮುಂಬರುವ ಇಪಿ ''ಪ್ಯಾರಡೈಸ್'' ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ &quot; ರೈಡ್ &quot; ಎಂಬ ಸಿಂಗಲ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.  ತರುವಾಯ ಅವರು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೦, ೨೦೧೨ ರಂದು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸಾಂತಾ ಮೋನಿಕಾದಲ್ಲಿರುವ ಏರೋ ಥಿಯೇಟರ್‌ನಲ್ಲಿ &quot;ರೈಡ್&quot; ಗಾಗಿ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lana Del Rey premieres her new Ride music video in Santa Monica |url=http://www.glamourmagazine.co.uk/celebrity/pictures-today/2012/10/11/lana-del-rey-ride-music-video-santa-monica |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121018045023/http://www.glamourmagazine.co.uk/celebrity/pictures-today/2012/10/11/lana-del-rey-ride-music-video-santa-monica |archive-date=October 18, 2012 |access-date=October 11, 2012 |website=Glamour}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;nme2&quot;&gt;{{Cite web |last=Jones |first=Lucy |title=Lana Del Rey Channels Blanche DuBois in Music Video For 'Ride' |url=https://www.nme.com/blog/index.php?blog=1&amp;title=lana_del_rey_channels_blanche_dubois_in_&amp;more=1&amp;c=1&amp;tb=1&amp;pb=1 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20131001214335/http://www.nme.com/blogs/nme-blogs/lana-del-rey-channels-blanche-dubois-in-music-video-for-ride |archive-date=October 1, 2013 |access-date=October 12, 2012 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt; ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ಬೈಕರ್ ಗ್ಯಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ವೇಶ್ಯೆಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಕೆಲವು ವಿಮರ್ಶಕರು ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ವೇಶ್ಯಾವಾಟಿಕೆಯ ಪರ &lt;ref name=&quot;nme2&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;ok!&quot;&gt;{{Cite web |title=Lana Del Rey plays a prostitute in new 'Ride' video, has some old truckers for customers |url=http://www.ok.co.uk/celebrity-news/view/54978/Lana-Del-Rey-plays-a-prostitute-in-new-Ride-video-has-some-old-truckers-for-customers |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130610075223/http://www.ok.co.uk/celebrity-news/view/54978/Lana-Del-Rey-plays-a-prostitute-in-new-Ride-video-has-some-old-truckers-for-customers |archive-date=June 10, 2013 |access-date=October 12, 2012 |website=OK!}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಸ್ತ್ರೀವಾದಿ ವಿರೋಧಿ ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;bbclovelaw&quot;/&gt; &lt;ref name=&quot;slant&quot;&gt;{{Cite web |last=Rice |first=Paul |date=February 8, 2012 |title=Lana Del Rey's Feminist Problem |url=https://www.slantmagazine.com/house/2012/02/lana-del-reys-feminist-problem |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815072720/http://www.slantmagazine.com/house/2012/02/lana-del-reys-feminist-problem |archive-date=August 15, 2012 |access-date=October 12, 2012 |website=[[Slant Magazine]]}}&lt;/ref&gt;

ಜೂನ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಆಂಥೋನಿ ಮಾಂಡ್ಲರ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ''ಪ್ಯಾರಡೈಸ್ ಚಿತ್ರದ'' ಹಾಡುಗಳೊಂದಿಗೆ ಜೋಡಿಯಾಗಿರುವ ''ಟ್ರೋಪಿಕೊ'' ಎಂಬ ಸಂಗೀತ ಕಿರುಚಿತ್ರವನ್ನು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿದರು. &lt;ref name=&quot;tropico1&quot;&gt;{{Cite web |last=Hogan |first=Marc |date=August 19, 2013 |title=Lana Del Rey, as the Virgin Mother, Hints 'Tropico' Film Will Send Her Career to Heaven |url=https://www.spin.com/2013/08/lana-del-rey-farewell-project-tropico-short-film/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130828024341/https://www.spin.com/2013/08/lana-del-rey-farewell-project-tropico-short-film/ |archive-date=August 28, 2013 |access-date=August 28, 2013 |website=[[Spin (magazine)|Spin]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;tropico2&quot;&gt;{{Cite web |last=Levine |first=Nick |date=August 18, 2013 |title=Lana Del Rey confuses fans by tweeting about 'the farewell project' |url=https://www.nme.com/news/lana-del-rey/72098 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20130827130021/http://www.nme.com/news/lana-del-rey/72098 |archive-date=August 27, 2013 |access-date=August 28, 2013 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt; ಡೆಲ್ ರೇ ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೪, ೨೦೧೩ ರಂದು ಹಾಲಿವುಡ್‌ನ ಸಿನೆರಾಮಾ ಡೋಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Boardman |first=Madeline |date=December 5, 2013 |title=Lana Del Rey's 'Ultra-Violence' Album Announced at 'Tropico' Premiere |url=https://www.huffingtonpost.com/2013/12/05/lana-del-rey-ultra-violence-album-tropico-premiere_n_4392444.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140211013111/http://www.huffingtonpost.com/2013/12/05/lana-del-rey-ultra-violence-album-tropico-premiere_n_4392444.html |archive-date=February 11, 2014 |access-date=April 5, 2014 |work=[[The Huffington Post]]}}&lt;/ref&gt; ಡಿಸೆಂಬರ್ ೬ ರಂದು, ಧ್ವನಿಪಥವನ್ನು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;huffingtonpost&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Boardman |first=Madeline |date=December 5, 2013 |title=Lana Del Rey's 'Ultra-Violence' Album Announced At 'Tropico' Premiere |url=https://www.huffingtonpost.com/2013/12/05/lana-del-rey-ultra-violence-album-tropico-premiere_n_4392444.html |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20140211013111/http://www.huffingtonpost.com/2013/12/05/lana-del-rey-ultra-violence-album-tropico-premiere_n_4392444.html |archive-date=February 11, 2014 |access-date=April 12, 2014 |work=[[The Huffington Post]]}}&lt;/ref&gt; 
 

=== ೨೦೨೦–೨೦೨೧: ''ಕೆಮ್‌ಟ್ರೇಲ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಕಂಟ್ರಿ ಕ್ಲಬ್'', ''ಬ್ಲೂ ಬ್ಯಾನಿಸ್ಟರ್‌ಗಳು'' ಮತ್ತು ಕವನ ಸಂಕಲನಗಳು ===
೨೦೧೮ ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ''ಎಲ್'ಆಫೀಷಿಯಲ್‌ನ'' ಮೊದಲ ಅಮೇರಿಕನ್ ಆವೃತ್ತಿಗೆ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಚಲನಚಿತ್ರ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಅವರ ಆಸಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ, {{Apostrophe}} ರೇ ಅವರು [[ಬ್ರಾಡ್ವೇ ರಂಗಮಂದಿರ|ಬ್ರಾಡ್‌ವೇ ಸಂಗೀತವನ್ನು]] ಬರೆಯಲು ಅವರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅದರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದರು. ಕೆಲಸ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳಲು ಎಷ್ಟು ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರು &quot;ನಾನು ಎರಡು ಅಥವಾ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಬಹುದು&quot; ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Defebaugh |first=William |date=February 7, 2018 |title=Groupie Love: Lana Del Rey by Kim K, Stevie Nicks, Courtney Love, &amp; More |url=https://www.lofficielusa.com/music/lana-del-rey-cover-story |access-date=April 7, 2018 |work=[[L'Officiel]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Sodomsky |first=Sam |date=February 7, 2018 |title=Lana Del Rey Says She's Working on a Musical |url=https://pitchfork.com/news/lana-del-rey-says-shes-working-on-a-musical/ |access-date=April 7, 2018 |work=[[Pitchfork (website)|Pitchfork]]}}&lt;/ref&gt; ''[[ಆಲಿ‌ಸಸ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ಸ್ ಇನ್ ವಂಡರ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್|ಆಲಿಸ್‌'ಸ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್ ಇನ್ ವಂಡರ್‍‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ನ]]'' ಹೊಸ ರೂಪಾಂತರದ ಧ್ವನಿಪಥಕ್ಕೆ ತಾನು ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವುದಾಗಿಯೂ ಅವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Breihan |first=Tom |date=August 30, 2019 |title=Lana Del Rey Says She's Working On Another New Album Called White Hot Forever |url=https://www.stereogum.com/2056648/lana-del-rey-says-shes-working-on-another-new-album-called-white-hot-forever/news/ |website=[[Stereogum]]}}&lt;/ref&gt;

೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಪೋಕನ್ ವರ್ಡ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ, ಡೆಲ್ ರೇ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ''ವೈಲೆಟ್ ಬೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಕ್‌ವರ್ಡ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಗ್ರಾಸ್'' ಮತ್ತು ಅದರ ಅನುಗುಣವಾದ ಸ್ಪೋಕನ್ ವರ್ಡ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. ಭೌತಿಕ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೯ ರಂದು ಮತ್ತು ಜ್ಯಾಕ್ ಆಂಟೊನಾಫ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಆಡಿಯೊಬುಕ್ ಅನ್ನು ಜುಲೈ ೨೮ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &lt;ref name=&quot;auto1&quot;&gt;{{Cite web |title=Lana Del Rey on Instagram: &quot;Violet bent backwards over the grass link in bio 🌲&quot; |url=https://www.instagram.com/p/CCb-vW7p8Dt/ |url-access=subscription |archive-url=https://web.archive.org/web/20201215012733/https://www.instagram.com/p/CCb-vW7p8Dt/ |archive-date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 15, 2020 |access-date=October 8, 2020 |website=[[Instagram]] |url-status=bot: unknown }}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot;&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;2033&quot;&gt;''[[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್|Instagram]]''. &lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;cx-segment&quot; data-segmentid=&quot;2035&quot;&gt;Archived from &lt;span class=&quot;id-lock-subscription&quot; title=&quot;Paid subscription required&quot;&gt;[https://www.instagram.com/p/CCb-vW7p8Dt/ the original]&lt;/span&gt; on December 23, 2021&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;. &lt;/span&gt;&lt;/span&gt;&lt;/cite&gt;&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot;&gt;&lt;span class=&quot;reference-accessdate&quot;&gt;Retrieved &lt;span class=&quot;nowrap&quot;&gt;October 8,&lt;/span&gt; 2020&lt;/span&gt;.&lt;/cite&gt;{{ಮಡಿದ ಕೊಂಡಿ|date=May 2025}}&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template&quot;&gt;&lt;span style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B;''[[Wikipedia:Link rot|&lt;span title=&quot; Dead link tagged May 2025&quot;&gt;dead link&lt;/span&gt;]]''&amp;#x5D;&lt;/span&gt;&lt;/sup&gt;&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=October 8, 2020 |title=Lana Del Rey – Violet Bent Backwards Over The Grass |url=https://lanadelrey.com/ |access-date=October 8, 2020 |website=Lana Del Rey Official Website}}&lt;/ref&gt; &quot; LA ಹೂ ಆಮ್ ಐ ಟು ಲವ್ ಯು &quot; ಎಂಬ ಆಡುಮಾತಿನ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಆಲ್ಬಮ್ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಪ್ರಮುಖ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಮೇ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಎರಡನೇ ಪುಸ್ತಕ &quot; ''ಬಿಹೈಂಡ್ ದಿ ಐರನ್ ಗೇಟ್ಸ್ - ಇನ್ಸೈಟ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ದಿ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್&quot; ಅನ್ನು'' ಘೋಷಿಸಿದರು, ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು;  ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕಾರಿನಿಂದ ಹಸ್ತಪ್ರತಿಯನ್ನು ಕದ್ದಾಗ ಪುಸ್ತಕದ ಮೇಲಿನ ಅವರ ಪ್ರಗತಿ ಕಳೆದುಹೋಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Squires |first=Bethy |date=October 19, 2022 |title=Lana Del Rey Loses Music, Manuscript in a Robbery |url=https://www.vulture.com/2022/10/lana-del-rey-lost-music-manuscript-in-a-robbery.html |access-date=October 19, 2022 |website=[[New York (magazine)#Vulture|Vulture]]}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; id=&quot;CITEREFSquires2022&quot;&gt;Squires, Bethy (October 19, 2022). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt;

ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಮ್ಯಾಟ್ ಮೇಸನ್ ಅವರ ೨೦೧೯ ರ ಹಾಡು &quot; ಹಾಲ್ಯುಸಿನೋಜೆನಿಕ್ಸ್ &quot; ನ ರೀಮಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಈ ಜೋಡಿ ಈ ಹಿಂದೆ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಲೈವ್ ಆಗಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತ್ತು. ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ, ಅವರು [[ಲಿವರ್ ಪೂಲ್ ಫುಟ್ ಬಾಲ್ ಕ್ಲಬ್|ಲಿವರ್‌ಪೂಲ್ ಎಫ್‌ಸಿ]] ಕುರಿತ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ''ದಿ ಎಂಡ್ ಆಫ್ ದಿ ಸ್ಟಾರ್ಮ್‌ಗೆ'' ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕ್ಲಬ್‌ನ ಗೀತೆ &quot; ಯು ವಿಲ್ ನೆವರ್ ವಾಕ್ ಅಲೋನ್ &quot; ಅನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದರು. ಡೆಲ್ ರೇ ಈ ಮುಖಪುಟವನ್ನು ಸೀಮಿತ ಆವೃತ್ತಿಯ ಏಕಗೀತೆಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು, ಎಲ್ಲಾ ಲಾಭಗಳು ಎಲ್‌ಎಫ್‌ಸಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದವು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=November 13, 2020 |title=The End of the Storm soundtrack to benefit LFC Foundation |url=https://www.liverpoolfc.com/news/announcements/415825-the-end-of-the-storm-soundtrack-to-benefit-lfc-foundation |access-date=February 13, 2021 |website=LiverpoolFC.com |publisher=Liverpool Football Club}}&lt;/ref&gt; ಡೆಲ್ ರೇ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಅಭಿಮಾನಿ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆನ್‌ಫೀಲ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪಂದ್ಯಗಳಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hunter |first=Steve |date=March 10, 2013 |title=PHOTOS: Lana Del Rey at Anfield |url=https://www.liverpoolfc.com/news/first-team/130816-photos-lana-del-rey-at-anfield |access-date=February 13, 2021 |website=LiverpoolFC.com |publisher=Liverpool Football Club}}&lt;/ref&gt; ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಂಗೀತಗಾರ ಕ್ಲೇಟನ್ ಜಾನ್ಸನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=D'Zurilla |first=Christine |date=December 16, 2020 |title=Lana Del Rey is engaged, and here's what we know about her under-the-radar fiancé |url=https://news.yahoo.com/lana-del-rey-engaged-heres-195946147.html |access-date=December 21, 2020 |work=[[Los Angeles Times]]}}&lt;/ref&gt;

ಮಾರ್ಚ್ ೧೯, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಡೆಲ್ ರೇ ತಮ್ಮ ಏಳನೇ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಂ, ''ಕೆಮ್ಟ್ರೇಲ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಕಂಟ್ರಿ ಕ್ಲಬ್ ಅನ್ನು'' ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು, ಇದರಿಂದ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Chemtrails Over the Country Club by Lana Del Rey Tracks and Reviews |url=https://www.metacritic.com/music/chemtrails-over-the-country-club/lana-del-rey |access-date=July 4, 2021 |publisher=[[Metacritic]]}}&lt;/ref&gt; ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಲಾದ ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ''ವೈಟ್ ಹಾಟ್ ಫಾರೆವರ್'' &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Harrison |first=Ellie |date=August 30, 2019 |title=Lana Del Rey reveals new album White Hot Forever will be released in 2020 |url=https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/lana-del-rey-new-album-white-hot-forever-norman-fucking-rockwell-release-date-tracklist-a9084746.html |access-date=October 20, 2019 |work=[[The Independent]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;stereogum.com&quot;&gt;{{Cite web |last=Breihan |first=Tom |date=August 30, 2019 |title=Lana Del Rey Says She's Working On Another New Album Called White Hot Forever |url=https://www.stereogum.com/2056648/lana-del-rey-says-shes-working-on-another-new-album-called-white-hot-forever/news/ |website=[[Stereogum]]}}&lt;cite class=&quot;citation web cs1&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot;&gt;Breihan, Tom (August 30, 2019). &lt;/cite&gt;&lt;/ref&gt; ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ವಿನೈಲ್ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ವಿಳಂಬದಿಂದಾಗಿ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಮುಂದೂಡಲಾಯಿತು. ''ನಾರ್ಮನ್ ಫಕಿಂಗ್ ರಾಕ್‌ವೆಲ್‌ನಂತೆ!'' , ''ಕೆಮ್ಟ್ರೇಲ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಕಂಟ್ರಿ ಕ್ಲಬ್ ಅನ್ನು'' ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜ್ಯಾಕ್ ಆಂಟೊನಾಫ್ ಜೊತೆಗೆ ಡೆಲ್ ರೇ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Antonoff |first=Jack |date=September 8, 2021 |title=Who is Lana Del Rey? |url=https://www.interviewmagazine.com/music/who-is-lana-del-rey-jack-antonoff-september-poetry-cover |access-date=July 4, 2020 |website=[[Interview Magazine]]}}&lt;/ref&gt; ಇದರ ಮೊದಲು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೬, ೨೦೨೦ ರಂದು &quot; ಲೆಟ್ ಮಿ ಲವ್ ಯು ಲೈಕ್ ಎ ವುಮನ್ &quot; ಎಂಬ ಸಿಂಗಲ್ಸ್  ಮತ್ತು ಜನವರಿ ೧೧, ೨೦೨೧ ರಂದು ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಗೀತೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Daly |first=Rhian |date=January 11, 2021 |title=Lana Del Rey shares beautiful new song 'Chemtrails Over The Country Club' |url=https://www.nme.com/news/music/lana-del-rey-shares-new-song-chemtrails-over-the-country-club-2853990 |access-date=July 4, 2021 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt;  &quot;ವೈಟ್ ಡ್ರೆಸ್&quot; ನ ಜೊತೆಗೆ ಎರಡೂ ಹಾಡುಗಳಿಗೂ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 

ಅವರ ಎಂಟನೇ ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಂ, ''ಬ್ಲೂ ಬ್ಯಾನಿಸ್ಟರ್ಸ್'', ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೨,೨೦೨೧ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Murray |first=Robin |date=March 20, 2021 |title=Lana Del Rey Announces New Album 'Rock Candy Sweet' |url=https://www.clashmusic.com/news/lana-del-rey-announces-new-album-rock-candy-sweet |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210320225946/https://www.clashmusic.com/news/lana-del-rey-announces-new-album-rock-candy-sweet |archive-date=March 20, 2021 |access-date=March 20, 2021 |website=[[Clash (magazine)|Clash]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hussey |first=Allison |date=March 20, 2021 |title=Lana Del Rey Announces New Album Rock Candy Sweet |url=https://pitchfork.com/news/lana-del-rey-announces-new-album-rock-candy-sweet/ |access-date=March 20, 2021 |website=[[Pitchfork (website)|Pitchfork]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Lana Del Rey on Instagram: &quot;Album out later later… Single out soonish. Have a good fourth x&quot; |url=https://www.instagram.com/p/CQ4sLo6pGxQ/ |url-access=subscription |archive-url=https://web.archive.org/web/20221220120928/https://www.instagram.com/p/CQ4sLo6pGxQ/ |archive-date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 20, 2022 |access-date=July 4, 2021 |via=[[Instagram]] |url-status=bot: unknown }}&lt;/ref&gt; ಇದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಮೇ ೨೦, ೨೦೨೧ ರಂದು ಮೂರು ಹಾಡುಗಳ ಏಕಕಾಲಿಕ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು: ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಗೀತೆ, &quot;ಟೆಕ್ಸ್ಟ್ ಬುಕ್&quot;, ಮತ್ತು &quot;ವೈಲ್ಡ್‌ಫ್ಲವರ್ ವೈಲ್ಡ್‌ಫೈರ್&quot;, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Breihan |first=Tom |date=May 20, 2021 |title=Lana Del Rey – &quot;Blue Banisters,&quot; &quot;Text Book,&quot; &amp; &quot;Wildflower Wildfire&quot; |url=https://www.stereogum.com/2148489/lana-del-rey-blue-banisters-text-book-wildflower-wildfire/music/ |website=[[Stereogum]]}}&lt;/ref&gt; ಹಾಗೂ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮, ೨೦೨೧ ರಂದು &quot; ಆರ್ಕಾಡಿಯಾ &quot; ಸಿಂಗಲ್ ಬಿಡುಗಡೆ &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lavin |first=Will |date=September 8, 2021 |title=Lana Del Rey reveals 'Blue Banisters' album release date and shares new song, 'ARCADIA' |url=https://www.nme.com/news/music/lana-del-rey-reveals-blue-banisters-album-release-date-and-shares-new-song-arcadia-3040781 |access-date=October 16, 2021 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt; &quot;ಅರ್ಕಾಡಿಯಾ&quot; ಗಾಗಿ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೮, ೨೦೨೧ ರಂದು ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೭, ೨೦೨೧ ರಂದು ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಾಗಿ ಪರ್ಯಾಯ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. &quot;ಬ್ಲೂ ಬ್ಯಾನಿಸ್ಟರ್ಸ್&quot; ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ಗಾಗಿ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊವನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦, ೨೦೨೧ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

=== ೨೦೨೨–ಇಂದಿನವರೆಗೆ: ಡಿಡ್ ಯು ನೊ ದೇರ್ ಈಸ್ ಅ ಟನೆಲ್ ಅಂಡರ್ ಓಷಿಯನ್ ''ಬುಲೇವಾರ್ಡ್  ಆಂಡ್ ದ ರೈಟ್ ಪರ್ಸನ್ ವಿಲ್ ಸ್ಟೇ'' ===
ಜನವರಿ ೨೧, ೨೦೨೨ ರಂದು, ಡೆಲ್ ರೇ ''ಯುಫೋರಿಯಾದ'' ಒಂದು ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ &quot;ವಾಟರ್ ಕಲರ್ ಐಸ್&quot; ಎಂಬ ಹಾಡನ್ನು ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Bloom |first=Madison |date=January 21, 2022 |title=Lana Del Rey Shares New Song &quot;Watercolor Eyes&quot;: Listen |url=https://pitchfork.com/news/lana-del-rey-shares-new-song-watercolor-eyes-listen/ |access-date=January 21, 2022 |website=[[Pitchfork (website)|Pitchfork]]}}&lt;/ref&gt; ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಹೊಸ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ದೃಢಪಡಿಸಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯, ೨೦೨೨ ರಂದು, ಅವರು ತಮ್ಮ ಇನ್‌ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಸರಣಿ ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಿ, ಅವರ ಕಾರನ್ನು &quot;ಕೆಲವು ತಿಂಗಳುಗಳ&quot; &lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite web |last=Medina |first=Dani |date=October 19, 2022 |title=Lana Del Rey Says Laptop Containing New Music, Book Was Stolen |url=https://www.iheart.com/content/2022-10-19-lana-del-rey-says-laptop-containing-new-music-book-was-stolen/ |access-date=October 20, 2022 |website=[[iHeart]]}}&lt;/ref&gt; ಹಿಂದೆ ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್, ಹಾರ್ಡ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮೂರು ಕ್ಯಾಮ್‌ಕಾರ್ಡರ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಅವರ ಬೆನ್ನುಹೊರೆಯನ್ನು ಕದ್ದೊಯ್ಯಲಾಗಿತ್ತು, ಇದು ಕಳ್ಳರಿಗೆ ಅಪೂರ್ಣ ಹಾಡುಗಳು, ಅವರ ಮುಂಬರುವ ಕವನ ಪುಸ್ತಕ ''ಬಿಹೈಂಡ್ ದಿ ಐರನ್ ಗೇಟ್ಸ್ - ಇನ್‌ಸೈಟ್ಸ್ ಫ್ರಮ್ ಆನ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಷನ್‌ನ'' ೨೦೦ ಪುಟಗಳ ಹಸ್ತಪ್ರತಿ ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕುಟುಂಬ ವೀಡಿಯೊ ತುಣುಕನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಡೆಲ್ ರೇ ಕದ್ದ ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್‌ನ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ದೂರದಿಂದಲೇ ಅಳಿಸಿಹಾಕಿದರು, ಅದು ಅವರ ಕವನ ಪುಸ್ತಕದ ಏಕೈಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಪ್ರತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. &lt;ref name=&quot;:3&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:42&quot;&gt;{{Cite web |last=Squires |first=Bethy |date=October 19, 2022 |title=Lana Del Rey Loses Music, Manuscript in a Robbery |url=https://www.vulture.com/2022/10/lana-del-rey-lost-music-manuscript-in-a-robbery.html |access-date=October 19, 2022 |website=[[New York (magazine)#Vulture|Vulture]]}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;:42&quot; /&gt; &lt;ref name=&quot;:42&quot; /&gt; ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೧, ೨೦೨೨ ರಂದು, ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರು ಸ್ವಿಫ್ಟ್, ಡೆಲ್ ರೇ ಮತ್ತು ಜ್ಯಾಕ್ ಆಂಟೊನಾಫ್ ಬರೆದ ''ಮಿಡ್‌ನೈಟ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಮ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಟೈಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್|ಟೇಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್]] ಅವರ &quot; ಸ್ನೋ ಆನ್ ದಿ ಬೀಚ್ &quot; ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು.  &lt;ref name=&quot;Apple Music&quot;&gt;{{Cite web |last=Swift |first=Taylor |date=October 21, 2022 |title=Midnights |url=https://music.apple.com/us/album/midnights/1649434004 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221012053554/https://music.apple.com/us/album/midnights/1649434004 |archive-date=October 12, 2022 |access-date=October 12, 2022 |website=[[Apple Music]] (US)}}&lt;/ref&gt; ಈ ಹಾಡು ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ಹಾಟ್ ೧೦೦ ರಲ್ಲಿ ೪ ನೇ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯಿತು, ಇದು ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಹಾಡು ಆಯಿತು. 

೨೦೨೫ ರಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಮತ್ತು ದಿ ವೀಕೆಂಡ್ ಅವರ ಆಲ್ಬಮ್ ''ಹರ್ರಿ ಅಪ್ ಟುಮಾರೋದ'' &quot;ದಿ ಅಬಿಸ್&quot; ಟ್ರ್ಯಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಹಯೋಗ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=2025-01-31 |title=Florence + the Machine, Lana Del Rey guest on new The Weeknd album |url=https://www.1057thepoint.com/music-news/florence-the-machine-lana-del-rey-guest-on-new-the-weeknd-album/ |access-date=2025-03-13 |website=105.7 The Point |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೫, ೨೦೨೫ ರಂದು, ಡೆಲ್ ರೇ ಸ್ಟೇಜ್‌ಕೋಚ್ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರು, ಅವರ ಮುಂಬರುವ ದೇಶ-ಪ್ರಭಾವಿತ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಹಲವಾರು ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವವೀಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=5 September 2024 |title=Lana Del Rey, Sturgill Simpson, and Zach Bryan Set for Stagecoach Festival 2025 |url=https://pitchfork.com/news/lana-del-rey-sturgill-simpson-zach-bryan-set-for-stagecoach-festival-2025/ |website=[[Pitchfork (website)|Pitchfork]]}}&lt;/ref&gt; ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಮೊದಲು &quot;ಹೆನ್ರಿ, ಕಮ್ ಆನ್&quot; ಮತ್ತು &quot;ಬ್ಲೂಬರ್ಡ್&quot; ಎಂಬ ಸಿಂಗಲ್ಸ್‌ಗಳು ಬಂದವು, ಇವೆರಡನ್ನೂ ಲ್ಯೂಕ್ ಲೈರ್ಡ್ ಜೊತೆ ಸಹ-ಬರೆದು ಡ್ರೂ ಎರಿಕ್ಸನ್ ಜೊತೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಜ್‌ಕೋಚ್ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ತಮ್ಮ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬಮ್‌ನಿಂದ ಹಲವಾರು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ತರುವಾಯ, ಅವರು ಯುಕೆ ಮತ್ತು ಐರ್ಲೆಂಡ್‌ನಾದ್ಯಂತ ಪೂರ್ಣ ಟಿಕೆಟ್‌ಗಳಿರುವ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು, ಇದು ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೊದಲ ಕ್ರೀಡಾಂಗಣ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=November 29, 2024 |title=Lana Del Rey Announces New Album 'The Right Person Will Stay' |url=https://pitchfork.com/news/lana-del-rey-announces-new-album-the-right-person-will-stay |access-date=May 27, 2025 |website=Pitchfork}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=April 18, 2025 |title=Lana Del Rey Shares New Song &quot;Bluebird&quot;: Listen |url=https://pitchfork.com/news/lana-del-rey-shares-new-song-bluebird-listen |access-date=May 27, 2025 |website=Pitchfork}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=April 27, 2025 |title=Lana Del Rey at Stagecoach 2025 |url=https://www.papermag.com/lana-del-rey-stagecoach-2025 |access-date=May 27, 2025 |website=Paper Magazine}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |date=November 30, 2024 |title=Lana Del Rey achieves major milestone with 2025 Summer Tour |url=https://www.geo.tv/latest/577076-lana-del-rey-achieves-major-milestone-with-2025-summer-tour |access-date=May 27, 2025 |website=Geo News}}&lt;/ref&gt;

{{Multiple image
| footer            = ಫ್ರಾಂಕ್ ಸಿನಾತ್ರಾ (''ಎಡ'') ದಿಂದ ಆಮಿ ವೈನ್‌ಹೌಸ್ (''ಬಲ'') ವರೆಗಿನ ಕಲಾವಿದರು ಡೆಲ್ ರೇ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಂಗೀತದ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದಾರೆ.
| image1            = Frank Sinatra in 1957.jpg
| width1            = 133
| alt1              = Frank Sinatra in 1957
| image2            = Amy Winehouse f4962007 crop.jpg
| width2            = 126
| alt2              = Amy Winehouse in 2007
| align             = right
}}
[[ಚಿತ್ರ:Lana_Del_Rey_at_Flow_Festival_2017_(7).jpg|thumb| ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ ಫ್ಲೋ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ]]

=== ಧರ್ಮಾರ್ಥ ಕಾರ್ಯಗಳು ===
ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ಅನೇಕ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರು ನಂಬುವ ಕಾರಣಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ಹಲವಾರು ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್‌ಗಳನ್ನು ಕೊಡುಗೆಗಳಾಗಿ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ೨೦೧೯ ರ ಏಕಗೀತೆ &quot; ಲುಕಿಂಗ್ ಫಾರ್ ಅಮೇರಿಕಾ &quot; ಆಗಸ್ಟ್ ೩-೪, ೨೦೧೯ ರಂದು ಟೆಕ್ಸಾಸ್‌ನ ಎಲ್ ಪಾಸೊ ಮತ್ತು ಓಹಿಯೋದ ಡೇಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಗುಂಡಿನ ದಾಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಹಾಡಿನ ಎಲ್ಲಾ ಆದಾಯವು ಆಗಸ್ಟ್ ಗುಂಡಿನ ದಾಳಿಯ ಬಲಿಪಶುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಜುಲೈ ೨೮, ೨೦೧೯ ರಂದು ಗಿಲ್ರಾಯ್ ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗುಂಡಿನ ದಾಳಿಯ ಸಂತ್ರಸ್ತರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾದ ಪರಿಹಾರ ನಿಧಿಗೆ ಹೋಯಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Hampton |first=Rachelle |date=August 9, 2019 |title=Lana Del Rey's New Song Responds to the El Paso and Dayton Shootings |url=https://slate.com/culture/2019/08/lana-del-rey-shooting-song-looking-for-america-el-paso-dayton.html |access-date=October 18, 2022 |website=[[Slate Magazine]]}}&lt;/ref&gt; ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ ''&quot;ವೈಲೆಟ್ ಬೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಕ್‌ವರ್ಡ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಗ್ರಾಸ್&quot;'' ಮಾರಾಟದಿಂದ $೩೫೦,೦೦೦ ಅನ್ನು ೨೦೨೪ ರಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಜ್ ಮೆಕ್‌ಗ್ರಾ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಲಾಸ್-ಏಂಜಲೀಸ್ ಮೂಲದ &lt;ref name=&quot;flagstaffbusinessnews/digdeep&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |date=June 4, 2020 |title=DigDeep Bringing Clean Water to Navajo Homes |url=https://www.flagstaffbusinessnews.com/digdeep-bringing-clean-water-to-navajo-homes/ |access-date=September 19, 2023 |work=Flagstaff Business News}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=FAQ |url=https://www.digdeep.org/faq |access-date=September 19, 2023 |website=DIGDEEP}}&lt;/ref&gt; ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ಡಿಗ್‌ಡೀಪ್‌ಗೆ ದಾನ ಮಾಡಿದರು, ಇದು ನವಾಜೋ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕೆಲವು ದೂರದ &lt;ref name=&quot;kdnk/dig-deep-water&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |date=September 15, 2020 |title=Project Dig Deep Brings Water to Navajo Homes |url=https://www.kdnk.org/news/2020-09-14/project-dig-deep-brings-water-to-navajo-homes |access-date=September 19, 2023 |work=KDNK |location=Carbondale, Colorado}}&lt;/ref&gt; ಕುಟುಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ &lt;ref name=&quot;redbull/navajo-water&quot;&gt;{{Cite web |last=Gifford |first=Bill |date=December 1, 2020 |title=On the Navajo reservation, a tiny nonprofit is bringing life-giving water to the Indigenous people hardest hit by the pandemic |url=https://www.redbull.com/us-en/theredbulletin/navajo-water-project-heroes-2020 |access-date=September 19, 2023 |website=redbull.com}}&lt;/ref&gt; ವಿದ್ಯುತ್ ಪಂಪ್ ಮಾಡಿದ &lt;ref name=&quot;redbull/navajo-water&quot; /&gt; ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Reilly |first=Nick |date=November 4, 2020 |title=Lana Del Rey donates $350,000 to provide Navajo Nation with clean water |url=https://www.nme.com/news/music/lana-del-rey-donates-350000-to-provide-navajo-nation-with-clean-water-2808918 |access-date=November 17, 2020 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt; ಡಿಸೆಂಬರ್ ನಂತರ, [[ಲಿವರ್ ಪೂಲ್ ಫುಟ್ ಬಾಲ್ ಕ್ಲಬ್|ಲಿವರ್‌ಪೂಲ್ ಎಫ್‌ಸಿ]] ಫೌಂಡೇಶನ್ ಬೆಂಬಲಿಸುವ ದತ್ತಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಡೆಲ್ ರೇ &quot; ಯು ವಿಲ್ ನೆವರ್ ವಾಕ್ ಅಲೋನ್ &quot; ನ ಮುಖಪುಟವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lavin |first=Will |date=December 1, 2020 |title=Lana Del Rey announces limited edition 7&quot; vinyl of 'You'll Never Walk Alone' cover |url=https://www.nme.com/news/music/lana-del-rey-announces-limited-edition-7-vinyl-of-youll-never-walk-alone-cover-for-charity-2829283 |access-date=February 5, 2021 |website=[[NME]]}}&lt;/ref&gt;

೨೦೦೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಡೆಲ್ ರೇ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು ಮತ್ತು ನವಾಜೋ ನೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಸೇರಿದಂತೆ ಮಾನವೀಯ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Instagram post by Lana Del Rey • May 25, 2020 at 9:29am UTC |url=https://www.instagram.com/tv/CAmxUDpgO8Y/ |website=Instagram}}&lt;/ref&gt;

== ಪರಿಣಾಮ ==
[[ಚಿತ್ರ:Lana_Del_Rey_at_Irving_Plaza_13.jpg|thumb|250x250px| ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಿರುವುದು]]
ಬಿಲ್ಲಿ ಐಲಿಶ್, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Murphy |first=John |date=August 30, 2019 |title=Lana Del Rey – Norman Fucking Rockwell! |url=https://www.musicomh.com/reviews/albums/lana-del-rey-norman-fucking-rockwell |access-date=January 30, 2020 |website=[[musicOMH]]}}&lt;/ref&gt; XXXTentacion, &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಪುಸ್ತಕ |last=Reiss |first=Jonathan |url=https://www.hachettebooks.com/titles/jonathan-reiss/look-at-me/9780306845413/ |title=Look at Me! |date=October 9, 2018 |publisher=Hachette Books |isbn=978-0-306-84541-3 |page=61 |access-date=October 15, 2021}}&lt;/ref&gt; ಚಾರ್ಲಿ XCX, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Breihan |first=Tom |date=December 3, 2022 |title=Charli XCX Talks The Velvet Underground &amp; Nico, Lana Del Rey, Celebrates Jack Antonoff At Variety’s Hitmakers Awards |url=https://www.stereogum.com/2290148/charli-xcx-talks-the-velvet-underground-nico-lana-del-rey-celebrates-jack-antonoff-at-varietys-hitmakers-awards/news/ |access-date=May 1, 2025 |website=Stereogum}}&lt;/ref&gt; ಕ್ಲೈರೊ, [4] ಬೀಬಡೂಬೀ, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Zadeh |first=Joe |date=February 3, 2025 |title=Clairo pays homage to Lana Del Rey and poses with gun after 2025 Grammys |url=https://www.nme.com/news/music/clairo-pays-homage-to-lana-del-rey-and-poses-with-gun-after-2025-grammys-3834285 |access-date=May 1, 2025 |website=NME}}&lt;/ref&gt; ಮ್ಯಾಡಿಸನ್ ಬಿಯರ್, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Ragusa |first=Paolo |date=May 2, 2022 |title=Beabadoobee Channels Her Inner Lizzy Grant |url=https://officemagazine.net/beabadoobee-channels-her-inner-lizzy-grant |access-date=May 1, 2025 |website=Office Magazine}}&lt;/ref&gt; ] BØRNS, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Willman |first=Chris |date=September 22, 2023 |title=Madison Beer Talks About ‘Silence Between Songs,’ Her Lana Del Rey-Inspired New Album |url=https://variety.com/2023/music/news/madison-beer-silence-between-songs-lana-del-rey-album-interview-1235720528/ |access-date=May 1, 2025 |website=Variety}}&lt;/ref&gt; ] [[ಟೈಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್|ಟೇಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್]], [ &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Escalante |first=Nikki |date=February 27, 2018 |title=BØRNS on songwriting, touring and Lana Del Rey |url=https://fashionjournal.com.au/music/borns-songwriting-touring-lana-del-rey/ |access-date=June 1, 2025 |work=Fashion Journal}}&lt;/ref&gt; ಜೆಲ್ಲಾ ಡೇ, &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Mier |first=Tomás |date=May 27, 2025 |title=Taylor Swift Praises Lana Del Rey's Stardom: 'She Knows She's the Best' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/taylor-swift-lana-del-rey-stardom-praise-1235035312/ |access-date=May 29, 2025 |work=Rolling Stone}}&lt;/ref&gt; ಕೇಸಿ ಮಸ್ಗ್ರೇವ್ಸ್, &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Webb |first=Jacob |date=September 28, 2020 |title=Zella Day's Where Does The Devil Hide: Reviewed |url=https://www.sceneandheardnu.com/content/2020/9/28/zella-days-where-does-the-devil-hide-reviewed |access-date=June 1, 2025 |work=Scene+Heard}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Marks |first=Craig |date=March 13, 2024 |title=Kacey Musgraves on ‘Deeper Well,’ her new album and finding peace in the chaos |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2024-03-13/kacey-musgraves-deeper-well-interview |access-date=May 13, 2025 |work=Los Angeles Times}}&lt;/ref&gt; , &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Garland |first=Emma |date=April 26, 2022 |title=Suki Waterhouse: ‘I was carrying a lot of shame around myself for a long time’ |url=https://www.theguardian.com/music/2022/apr/26/suki-waterhouse-i-was-carrying-a-lot-of-shame-around-myself-for-a-long-time |access-date=June 1, 2025 |work=The Guardian}}&lt;/ref&gt; ಕಾಲಿ ಉಚಿಸ್, &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Marks |first=Craig |date=March 13, 2024 |title=Kacey Musgraves on ‘Deeper Well,’ her new album and finding peace in the chaos |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2024-03-13/kacey-musgraves-deeper-well-interview |access-date=May 13, 2025 |work=Los Angeles Times}}&lt;/ref&gt; ಜೆಸ್ಸಿ ರುದರ್ಫೋರ್ಡ್,   ಚಾಪೆಲ್ ರೋನ್, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Samel |first=Ketki |date=2017-10-05 |title=Chappell Roan soars at Herbst Theatre despite lack of audience connection |url=https://www.dailycal.org/archives/chappell-roan-soars-at-herbst-theatre-despite-lack-of-audience-connection/article_1bce4428-2b8a-55bb-9d8f-5ca6935c9925.html |access-date=2025-03-11 |website=[[The Daily Californian]] |language=en}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಒಲಿವಿಯಾ ರೊಡ್ರಿಗೋ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಡೆಲ್ ರೇ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.  ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾಪ್ ಸಂಗೀತವು ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ಇ‍ಡಿಎಂ ಸ್ವರದಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಮನಸ್ಥಿತಿಯುಳ್ಳ, ಹಿಪ್-ಹಾಪ್-ಆಧಾರಿತ ಪ್ಯಾಲೆಟ್‌ಗೆ ಬದಲಾಗಲು ''ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ'' ಪ್ರಮುಖ ವೇಗವರ್ಧಕಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಎಂದು ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ಪ್ರಶಂಸಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಡೆಲ್ ರೇ ದಶಕದ ಪಾಪ್ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ, ಅವರು ಲಾರ್ಡ್, ಹಾಲ್ಸೆ, ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್, ಸ್ಕೈ ಫೆರೀರಾ, ಫಾದರ್ ಜಾನ್ ಮಿಸ್ಟಿ, ಸಿಯಾ, ಮಿಲೀ ಸೈರಸ್, [[ಸೆಲೆನಾ ಗೊಮೆಜ್]] ಮತ್ತು [[ಟೈಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್|ಟೇಲರ್ ಸ್ವಿಫ್ಟ್‌ರಂತಹ]] ಪರ್ಯಾಯ-ಒಲವಿನ ಪಾಪ್ ಕಲಾವಿದರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದ್ದಾರೆ.  ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ''ಬಿಲ್‌ಬೋರ್ಡ್'' ೨೦೧೦ ರ ದಶಕವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದ ೧೦೦ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ &quot;ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ&quot; ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು. ಇದು &quot;ಪಾಪ್ ಭೂದೃಶ್ಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಧ್ವನಿ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು&quot; ಗುರುತಿಸಿದೆ ಎಂದು ಸೇರಿಸಿತು.  ''ನಾರ್ಮನ್ ಫಕಿಂಗ್ ರಾಕ್‌ವೆಲ್!'' ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ ನಿಂದ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ 500 ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು ''.''  ಡೆಲ್ ರೇ ಹಳೆಯ ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಪ್ರಶಂಸೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು [[ಬ್ರೂಸ್‌ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್‌ಸ್ಟೀನ್‌‌|ಬ್ರೂಸ್ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್‌ಸ್ಟೀನ್]], &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lynch |first=Jessica |date=August 16, 2020 |title=Bruce Springsteen Calls Lana Del Rey &quot;One of the Best Songwriters&quot; |url=https://au.rollingstone.com/music/music-news/bruce-springsteen-lana-del-rey-from-his-home-to-yours-15698/ |access-date=December 9, 2023 |website=Rolling Stone Australia}}&lt;/ref&gt; ಜೋನ್ ಬೇಜ್, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pearson |first=Victoria |date=July 6, 2023 |title=Lana Del Rey Wanted to Sing With Joan Baez. But First, She'd Have to Find Her. • T Australia |url=https://taustralia.com.au/lana-del-rey-joan-baez/ |access-date=December 9, 2023 |website=T Australia}}&lt;/ref&gt; ಎಲ್ಟನ್ ಜಾನ್,  ] ಕರ್ಟ್ನಿ ಲವ್, &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Robinson |first=Ellie |date=December 28, 2022 |title=Courtney Love says Kurt Cobain and Lana Del Rey are the only &quot;true musical geniuses&quot; she's ever known |url=https://www.nme.com/en_au/news/music/courtney-love-says-kurt-cobain-and-lana-del-ray-are-the-only-true-musical-geniuses-shes-ever-known-3372107 |access-date=December 9, 2023 |website=NME}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶಕರಾದ ಡೇವಿಡ್ ಲಿಂಚ್ ಮತ್ತು ಜಾನ್ ವಾಟರ್ಸ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಡೆಲ್ ರೇಗೆ ಸ್ವತಃ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=November 22, 2023 |title=John Waters and David Lynch really love Lana Del Rey |url=https://www.avclub.com/john-waters-david-lynch-praise-lana-del-rey-1851042613 |access-date=December 9, 2023 |website=The A.V. Club}}&lt;/ref&gt;

''ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್ ಪೋಸ್ಟ್'' ತಮ್ಮ &quot;ಪ್ರಭಾವದ ದಶಕದ&quot; ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರುವ ಏಕೈಕ ಸಂಗೀತಗಾರ್ತಿ ಎಂದು ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Richards |first=Chris |date=October 24, 2019 |title=Lana Del Rey is real |url=https://www.washingtonpost.com/gdpr-consent/?destination=%2fgraphics%2f2019%2fentertainment%2flana-del-rey%2f%3f |url-access=subscription |access-date=November 6, 2020 |work=The Washington Post}}&lt;/ref&gt; ''ಪಿಚ್‌ಫೋರ್ಕ್'' ಅವರನ್ನು ಅಮೆರಿಕದ ಜೀವಂತ ಗೀತರಚನೆಕಾರರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೆಂದು ಹೆಸರಿಸಿದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Pelly |first=Jenn |date=September 3, 2019 |title=Lana Del Rey: Norman Fucking Rockwell! Album Review |url=https://pitchfork.com/reviews/albums/lana-del-rey-norman-fucking-rockwell/ |access-date=October 24, 2021 |website=Pitchfork}}&lt;/ref&gt; ''[[ದಿ ಗಾರ್ಡಿಯನ್]]'' ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ಸ್ವಂತ &quot;ಪ್ಯೂರ್ ಫ಼ೀಮೇಲ್ ಹೇಜ಼್&quot; ಅನ್ನು &quot;ಬರಲಿರುವ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ ಮಹಿಳಾ ಪಾಪ್ ತಾರೆಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣ&quot; ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Snapes |first=Laura |date=November 25, 2019 |title=New rules: the destruction of the female pop role model |url=https://www.theguardian.com/music/2019/nov/25/destruction-of-female-pop-role-model-decade-in-music |website=[[The Guardian]]}}&lt;/ref&gt; ಅವರ ಯೂಟ್ಯೂಬ್ ಮತ್ತು ವೆವೋ ಪುಟಗಳು ಒಟ್ಟು ಏಳೂವರೆ ಶತಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ವೀಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ.  &lt;ref&gt;{{In lang|de}} [https://www.musikindustrie.de/markt-bestseller/gold-/platin-und-diamond-auszeichnung/datenbank/#topSearch Datenbank: BVMI]. &lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Accreditations – ARIA |url=https://www.aria.com.au/accreditations |access-date=October 8, 2020 |website=Aria.com.au}}&lt;/ref&gt; ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಕ್ಲೈವ್ ಡೇವಿಸ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ರೆಕಾರ್ಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್, ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರ ಸಂಗೀತದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುವ &quot;ರೆಕಾರ್ಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ವಿಷಯಗಳು: ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ&quot; ಎಂಬ ಶರತ್ಕಾಲದ ಸೆಮಿಸ್ಟರ್ ಕೋರ್ಸ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.  ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್'' ತನ್ನ ೨೦೨೩ ರ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ೨೦೦ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗಾಯಕರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಡೆಲ್ ರೇಗೆ ೧೭೫ ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ ಯುಕೆ'' ಅವರನ್ನು ೨೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಅಮೇರಿಕನ್ ಗೀತರಚನೆಕಾರ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಿದೆ (೨೦೨೩). 

== ಪುರಸ್ಕಾರಗಳು ==
ಡೆಲ್ ರೇ ೩ MTV ಯುರೋಪ್ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ೨ ಬ್ರಿಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು, ಒಂದು ಉಪಗ್ರಹ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ೯ GAFFA ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಪುರಸ್ಕಾರಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಅವರು ೧೧ ಗ್ರ್ಯಾಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು &lt;ref name=&quot;Lana Del Rey&quot;&gt;{{Cite web |title=Lana Del Rey |url=https://www.grammy.com/grammys/artists/lana-del-rey |access-date=August 3, 2016 |publisher=[[The Recording Academy]]}}&lt;/ref&gt; ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಡನ್ ಗ್ಲೋಬ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |date=January 11, 2015 |title=Golden Globe Winners 2015: Complete List |url=https://variety.com/2015/film/news/golden-globe-winners-2015-updated-list-1201400369/ |access-date=January 12, 2015 |website=Variety}}&lt;/ref&gt;

== ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ ==
ಡೆಲ್ ರೇ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೬, ೨೦೨೪ ರಂದು [[ಲೂಯಿಸಿಯಾನ|ಲೂಸಿಯಾನದಲ್ಲಿ]] ಜೆರೆಮಿ ಡುಫ್ರೀನ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. &lt;ref name=&quot;wedding marsh&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Saad |first=Nardine |date=September 27, 2024 |title=The wedding marsh: Lana Del Rey reportedly marries alligator tour guide Jeremy Dufrene |url=https://www.latimes.com/entertainment-arts/music/story/2024-09-27/lana-del-rey-wedding-jeremy-dufrene-alligator-guide-louisiana |work=Los Angeles Times}}&lt;/ref&gt; &lt;ref name=&quot;Shock&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Spencer-Elliott |first=Lydia |date=27 September 2024 |title=Lana Del Rey marries alligator tour guide Jeremy Dufrene in shock wedding in Louisiana |url=https://www.independent.co.uk/life-style/lana-del-rey-alligator-tour-guide-wedding-jeremy-dufrene-b2619884.html |work=The Independent}}&lt;/ref&gt; ಡುಫ್ರೀನ್ ಲೂಸಿಯಾನದ ಡೆಸ್ ಅಲ್ಲೆಮಂಡ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಟೂರ್ ಬೋಟ್ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಡೆಲ್ ರೇ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡರು. &lt;ref name=&quot;About Lana&quot;&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=LUTKIN |first=AIMÉE |date=September 27, 2024 |title=All About Lana Del Rey's Husband, Jeremy Dufrene |url=https://www.elle.com/culture/celebrities/a62103404/who-is-lana-del-rey-boyfriend-jeremy-dufrene/ |work=Elle}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{ಉಲ್ಲೇಖ ಸುದ್ದಿ |last=Petri |first=Alexandra |date=October 23, 2024 |title=Lana Del Rey Married a Normie. Other Celebrities Have Too. |url=https://www.nytimes.com/2024/10/23/arts/music/lana-del-rey-jeremy-dunfre-dolly-parton.html |work=New York Times}}&lt;/ref&gt;

ಡೆಲ್ ರೇ ಅವರು ದೇವರಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಇಟ್ಟಿರುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Stimson |first=Brie |date=2023-10-10 |title=Lana Del Rey shuts down claims she practiced witchcraft on her tour |url=https://www.foxnews.com/entertainment/lana-del-rey-shuts-down-claims-practiced-witchcraft-tour#:~:text=The%20%22Say%20Yes%20to%20Heaven,would%20believe%20in%20God%20too. |access-date=2025-03-16 |website=Fox News |language=en-US}}&lt;/ref&gt; ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ''ದಿ ಕ್ವೈಟಸ್‌ಗೆ'' ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು, &quot;ದೇವರ ಬಗ್ಗೆ ನನ್ನ ತಿಳುವಳಿಕೆ ನನ್ನ ಸ್ವಂತ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅನುಭವಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ... ಏಕೆಂದರೆ ನಾನು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬಾರಿ ತೊಂದರೆಯಲ್ಲಿದ್ದೆ, ನೀವು ನಾನಾಗಿದ್ದರೆ, ನೀವು ಸಹ ದೇವರನ್ನು ನಂಬುತ್ತೀರಿ... ವಾರಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಚರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಭೆ ಸೇರುವ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ನೀವು ಕರೆಯಬಹುದಾದ ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ ಎಂದು ನಾನು ಕೇಳಿದಾಗ, ನಾನು ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದೆ. ಧರ್ಮದ ಬಗೆಗಿನ ನನ್ನ ವಿಧಾನವು ಸಂಗೀತದ ಬಗೆಗಿನ ನನ್ನ ವಿಧಾನದಂತಿದೆ ಎಂದು ನಾನು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ - ನಾನು ನನಗೆ ಬೇಕಾದುದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಉಳಿದದ್ದನ್ನು ಬಿಡುತ್ತೇನೆ.&quot; &lt;ref&gt;{{Cite web |last=Calvert |first=John |date=2011-10-04 |title=Original Sin: An Interview With Lana Del Rey |url=https://thequietus.com/interviews/lana-del-rey-interview/ |access-date=2025-03-11 |website=[[The Quietus]] |language=en-GB}}&lt;/ref&gt;

==ಸ್ಟುಡಿಯೋ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು==
&lt;div class=&quot;div-col&quot;&gt;
* ''ಪೂಲ್‌ಸೈಡ್'' (೨೦೧೦)
* ''ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆಂಥಮ್'' (೨೦೧೨)
* ''ರೈಡ್'' (೨೦೧೨)
* ''ಟ್ರೋಪಿಕೊ'' (೨೦೧೩)
* ''ಹಾಯ್, ಹೌ ಆರ್ ಯು ಡೇನಿಯಲ್ ಜಾನ್ಸ್ಟನ್ ?'' (೨೦೧೫)
* ''ಫ್ರೀಕ್'' (೨೦೧೬)
* ''ಟವರ್ ಆಫ್ ಸಾಂಗ್: ಮೆಮೊರಿಯಲ್ ಟ್ರಿಬ್ಯೂಟ್ ಟು ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಕೋಹೆನ್‌'' (೨೦೧೭)
*  ''ದ ಕೇಸಿ ಮಸ್ಗ್ರೇವ್ಸ್ ಕ್ರಿಸ್‌ಮಸ್ ಶೋ'' (೨೦೧೯)
* ''ನಾರ್ಮನ್ ಫಕಿಂಗ್ ರಾಕ್‌ವೆಲ್'' (೨೦೧೯)
&lt;/div&gt;

== ಲಿಖಿತ ಕೃತಿಗಳು ==

* ವೈಲೆಟ್ ಬೆಂಟ್ ಬ್ಯಾಕ್‍ವಾರ್ಡ್ ಓವರ್ ದ ಗ್ರಾಸ್(೨೦೨೦)

== ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿ ==
* ಪೂಲ್‌ಸೈಡ್ (೨೦೧೦)
* ನ್ಯಾಷನಲ್ ಆಂಥಮ್ (೨೦೧೨)
* ಟೂರ್ (೨೦೧೨)
* ಟ್ರೋಪಿಕೊ (೨೦೧೩)
* ಹಾಯ್,ಹೌ ಆರ್ ಯು ಡೇನಿಯಲ್ ಜಾನ್ಸ್ಟನ್? (೨೦೧೫)
* ಫ್ರೀಕ್ (೨೦೧೬)
* ಟವರ್ ಆಫ್ ಸಾಂಗ್: ಅ ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಟ್ರಿಬ್ಯೂಟ್ ಟು ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಕೋಹೆನ್‌(೨೦೧೭)
* ಕೇಸಿ ಮಸ್ಗ್ರೇವ್ಸ್ ಕ್ರಿಸ್‌ಮಸ್ ಶೋ (೨೦೧೯)
* ನಾರ್ಮನ್ ಫಕಿಂಗ್ ರಾಕ್‌ವೆಲ್ (೨೦೧೯)
*

== ಪ್ರವಾಸಗಳು ==

* ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ (೨೦೧೦)
* ಬಾರ್ನ್ ಟು ಡೈ (೨೦೧೨)
* ಅಲ್ಟ್ರಾವಯಲೆನ್ಸ್ (೨೦೧೪)
* ಹನಿಮೂನ್ (೨೦೧೫)
* ಲಸ್ಟ್ ಫಾರ್ ಲೈಫ್ (೨೦೧೭)
* ನಾರ್ಮನ್ ಫಕಿಂಗ್ ರಾಕ್‌ವೆಲ್! (೨೦೧೯)
* ಕೆಮ್ಟ್ರೇಲ್ಸ್ ಓವರ್ ದಿ ಕಂಟ್ರಿ ಕ್ಲಬ್ (೨೦೨೧)
* ಬ್ಲೂ ಬ್ಯಾನಿಸ್ಟರ್ಸ್ (೨೦೨೧)
* ಡಿಡ್ ಯು ನೊ ದೆಟ್ ದೇರ್ ಈಸ್ ಅ ಟನೆಲ್ ಅಂಡರ್ ಓಷನ್ ಬೌಲೆವರ್ಡ್ ( ೨೦೨೩)
* ಕ್ಲಾಸಿಕ್ (೨೦೨೫)


== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

== ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ ==

* ಗ್ರಾಂಡೆ, ಪಿಬಿ (2020). ಡಿಸೈರ್ ಇನ್  ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ ನಲ್ಲಿ.  ಡಿಸೈರ್ (ಪುಟ. 195–226). ಮಿಚಿಗನ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. [https://doi.org/10.14321/j.ctv11vcdwg.9*]
* ಚಿರ್ಕಿಸ್, ಬಿ. (ಮಾರ್ಚ್ 26, 2024). ಹೌ ಲಾನಾ ಡೆಲ್ ರೇ ಪ್ರೊಮೋಟ್ಸ್ ಫೆಮಿನಿಸಮ್ ಥ್ರು ಹರ್ ಸ್ಯಾಡ್ ಪರ್ಸೋನಾ. ಟ್ರಿನಿಟಿ ಟ್ರೈಪಾಡ್. [https://trinitytripod.com/arts/how-lana-del-rey-promotes-feminism-through-her-sad-girl-persona/#:~:text=A%20lot%20of%20Del%20Rey's,feminine%20standards%20set%20by%20society.*]

== ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು ==

* {{Official website|https://www.lanadelrey.com|Official website}}
* Lana Del Rey at AllMusic
* {{Imdb name|4787894}}
* Lana Del Rey discography at Discogs 
[[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]
[[ವರ್ಗ:೧೯೮೫ ಜನನ]]
[[ವರ್ಗ:Articles with hCards]]
[[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>2bx4put6f5ekf4f1qb5b30fe8ykwmwb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯ:2411029 Huchegowda Bhuvan Gowda/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>174709</id>
    <revision>
      <id>1306935</id>
      <parentid>1306499</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:42:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>2411029 Huchegowda Bhuvan Gowda</username>
        <id>93740</id>
      </contributor>
      <origin>1306935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1683" sha1="hwp2dc4yl3csxpccfnftek5zycb10nu" xml:space="preserve">ನನ್ನ ಹೆಸರು ಭುವನ್ ಗೌಡ. ನಾನು ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಹೊಸದಾಗಿ ಕಲಿಯಲು ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ. ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುವುದು, ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸುವುದು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸೃಜನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ನನಗೆ ಇಷ್ಟ. ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ನಾನು ಶ್ರಮವನ್ನೂ ಶಿಸ್ತನ್ನೂ ನಂಬುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ಸ್ನೇಹಪರ, ಸಹಾಯಕಸ್ವಭಾವದವನು ಹಾಗೂ ಹೊಸ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಿದ್ಧನಾಗಿರುತ್ತೇನೆ. ಖಾಲಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಕೇಳುವುದು, ಚಿತ್ರ ಬಿಡಿಸುವುದು ಹಾಗೂ ಕುಟುಂಬದವರ ಜೊತೆಗೆ ಸಮಯ ಕಳೆಯುವುದು ನನಗೆ ಇಷ್ಟ. ಕಾಲೇಜಿನ ವಿವಿಧ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಉಪಾಧ್ಯಾಯರಿಂದ ಹೊಸದಾಗಿ ಕಲಿಯುವುದು ನನಗೆ ತುಂಬಾ ಸಂತೋಷ ನೀಡುತ್ತದೆ. ನಾನು ಯಾವಾಗಲೂ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ದಯಾಳು, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಗೌರವದೊಂದಿಗೆ ವರ್ತಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆ.</text>
      <sha1>hwp2dc4yl3csxpccfnftek5zycb10nu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯ:Dayanand Umachagi/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>174737</id>
    <revision>
      <id>1306936</id>
      <parentid>1306876</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:43:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="hgoq9whe6r5ua8a5cny929np3bkuzyd" xml:space="preserve">{{subst:Article templates/Writer}}</text>
      <sha1>hgoq9whe6r5ua8a5cny929np3bkuzyd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306937</id>
      <parentid>1306936</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:45:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="87" sha1="li92yv38l84egajr7u8lbe1u0n16uwy" xml:space="preserve">{{subst:Article templates/Writer}}
[[ವರ್ಗ:Biography articles of living people]]</text>
      <sha1>li92yv38l84egajr7u8lbe1u0n16uwy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306938</id>
      <parentid>1306937</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:51:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <comment>ಪುಟದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನೂ ತಗೆಯುತ್ತಿರುವೆ</comment>
      <origin>1306938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306939</id>
      <parentid>1306938</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:51:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="hgoq9whe6r5ua8a5cny929np3bkuzyd" xml:space="preserve">{{subst:Article templates/Writer}}</text>
      <sha1>hgoq9whe6r5ua8a5cny929np3bkuzyd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306940</id>
      <parentid>1306939</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:56:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306940</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" sha1="bxcfuesy10u044gi6owf4kf1pyatxyy" xml:space="preserve">{{Infobox person/Wikidata}}</text>
      <sha1>bxcfuesy10u044gi6owf4kf1pyatxyy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306941</id>
      <parentid>1306940</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T15:04:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306941</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="943" sha1="noh0xgf380ptdeoec6zs2bv3ulw491h" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name          = ಡಾ. ರಂಗನಾಥ ಕಂಟನಕುಂಟೆ
| image         = &lt;!-- ಚಿತ್ರ ಹೆಸರು (Optional) --&gt;
| caption       = ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ರಂಗನಾಥ್
| birth_date    = {{Birth date and age|1980|01|01}} 
| birth_place   = ಕಂಟನಕುಂಟೆ, ಹೊನ್ನಾವರ, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ, ಕರ್ನಾಟಕ
| occupation    = ಲೇಖಕ, ಕವಿ, ಚಿಂತಕ, ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ
| nationality   = ಭಾರತೀಯ
| education     = ಎಂ.ಎ., ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ
| alma_mater    = ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ
| notable_works = * ನಕ್ಷತ್ರದ ಹಾದಿ  
                  * ಶಬ್ದಮಾಲೆ
| awards        = ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (2021)
}}</text>
      <sha1>noh0xgf380ptdeoec6zs2bv3ulw491h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306942</id>
      <parentid>1306941</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T15:16:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306942</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="644" sha1="p3js0fzpvahictk9sgw3wqmqd22jryj" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name          = ಡಾ. ರಂಗನಾಥ ಕಂಟನಕುಂಟೆ
| image         = &lt;!-- ಚಿತ್ರ ಹೆಸರು (Optional) --&gt;
| birth_date    = {{Birth date and age|1974|01|05}} 
| birth_place   = ಕಂಟನಕುಂಟೆ,ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ,ಕರ್ನಾಟಕ
| occupation    = ಲೇಖಕ, ಕವಿ, ಚಿಂತಕ, ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ
| nationality   = ಭಾರತೀಯ
| education     = ಎಂ.ಎ.,ಪಿ.ಹೆಚ್‌ ಡಿ
| alma_mater    = ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ,ಹ೦ಪಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ</text>
      <sha1>p3js0fzpvahictk9sgw3wqmqd22jryj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306943</id>
      <parentid>1306942</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T15:18:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <comment>ಪುಟದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನೂ ತಗೆಯುತ್ತಿರುವೆ</comment>
      <origin>1306943</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306944</id>
      <parentid>1306943</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T15:37:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Dayanand Umachagi</username>
        <id>93758</id>
      </contributor>
      <origin>1306944</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="943" sha1="l28nqymtmayjhv3c8fb9uvk7ql7eobb" xml:space="preserve">
{{Infobox person
| name          = ಡಾ. ರಂಗನಾಥ ಕಂಟನಕುಂಟೆ
| image         = &lt;!-- ಚಿತ್ರ ಹೆಸರು (Optional) --&gt;
| birth_date    = {{Birth date and age|1974|01|05}} 
| birth_place   = ಕಂಟನಕುಂಟೆ,ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ, ಕರ್ನಾಟಕ
| occupation    = ಲೇಖಕ, ಕವಿ, ಚಿಂತಕ, ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ
| nationality   = ಭಾರತೀಯ
| education     = ಎಂ.ಎ., ಪಿ.ಹೆಚ್.ಡಿ
| alma_mater    = ಬೆಂಗಳೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ,ಹ೦ಪಿ ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ }}
== ಜೀವನ ==
=== ಬಾಲ್ಯ===
=== ಶಿಕ್ಷಣ ===
=== ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ ===
== ಸಾಹಿತ್ಯ ಸೇವೆ ==
=== ಕೃತಿಗಳು ===
===ಕಾವ್ಯ ===
==== ವಿಮರ್ಶೆ ====
==== ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ ====</text>
      <sha1>l28nqymtmayjhv3c8fb9uvk7ql7eobb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ29</title>
    <ns>2</ns>
    <id>174747</id>
    <revision>
      <id>1306934</id>
      <parentid>1306831</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T14:42:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Pallaviv123</username>
        <id>75945</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>1306934</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22335" sha1="bufu3ostaissr9saf34btto7xabuj6i" xml:space="preserve">{{under construction}}

{{Infobox Indian politician
| image               = Vijay Rupani.jpg
| caption             = ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ ರೂಪಾನಿಯವರು
| office              = &lt;!--Do NOT add counts or ordinals, as per [[WP:CONSENSUS]]--&gt;[[Chief Minister of Gujarat|ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ]]
| term_start          = ೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೬
| term_end            = ೧೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೨೧
| governor            = [[Om Prakash Kohli|ಓಂ ಪ್ರಕಾಶ್ ಕೊಹ್ಲಿ]]&lt;br/&gt;[[Acharya Devvrat|ಆಚಾರ್ಯ ದೇವವ್ರತ್]]
| assembly            = [[Gujarat Legislative Assembly|ಗುಜರಾತ್ ವಿಧಾನಸಭೆ]]
| predecessor         = [[Anandiben Patel|ಆನಂದಿಬೆನ್ ಪಟೇಲ್]]
| successor           = [[Bhupendrabhai Patel|ಭೂಪೇಂದ್ರಭಾಯಿ ಪಟೇಲ್]]
| office1             = [[Anandiben Patel ministry|ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಮಂತ್ರಿ]], [[Government of Gujarat|ಗುಜರಾತ್ ಸರ್ಕಾರ]]
| term_start1         = ೧೯ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೪
| term_end1           = ೭ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೬
| 1blankname1         = ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ
| 1namedata1          = ಆನಂದಿಬೆನ್ ಪಟೇಲ್
| 2blankname1         = ಬಂಡವಾಳ
| 2namedata1          = {{ubl|ಸಾರಿಗೆ|ಕಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ|ನೀರು ಸರಬರಾಜು}}
| assembly2           = ಗುಜರಾತ್ ಶಾಸಕಾಂಗ
| constituency_AM2    = [[Rajkot West Assembly constituency|ರಾಜ್‌ಕೋಟ್ ಪಶ್ಚಿಮ]]
| term_start2         = ೧೯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೪
| term_end2           = ೮ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೨೨
| preceded2           = [[Vajubhai Vala|ವಜುಭಾಯಿ ವಾಲಾ]]
| successor2          = [[Darshita Shah|ದರ್ಶಿತಾ ಶಾ]]
| office3             = [[Member of Parliament, Rajya Sabha|ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯ, ರಾಜ್ಯಸಭೆ]]
| constituency3       = [[List of Rajya Sabha members from Gujarat|ಗುಜರಾತ್]]
| term_start3         = ೨೫ ಜುಲೈ ೨೦೦೬
| term_end3           = ೨೪ ಜುಲೈ ೨೦೧೨
| office5             = [[Bharatiya Janata Party, Gujarat|ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ ಗುಜರಾತ್]] ಅಧ್ಯಕ್ಷರು
| term_start5         = ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೬
| term_end5           = ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೬
| predecessor5        = [[R. C. Faldu|ಆರ್. ಸಿ. ಫಾಲ್ಡು]]
| successor5          = [[Jitu Vaghani|ಜಿತು ವಘಾನಿ]]
| office6             = &lt;!--Do NOT add counts or ordinals, as per [[WP:CONSENSUS]]--&gt; [[Rajkot Municipal Corporation|Mayor of Rajkot]]
| predecessor6        = ಭಾವನಾ ಜೋಶಿಪುರ
| successor6          = [[Uday Kangad|ಉದಯ ಕಾಂಗಡ]]
| term_start6         = ೧೯೯೬
| term_end6           = ೧೯೯೭&lt;ref&gt;{{cite web | url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/gujarat-cm-resigns-all-eyes-on-mlas-meet-to-select-rupanis-successor/articleshow/62197104.cms | title=Gujarat CM resigns, all eyes on MLAs' meet to select Pollard's successor | work=[[The Economic Times]] | date=21 December 2017 | access-date=21 December 2017}}&lt;/ref&gt;
| birth_date          = {{Birth date|df=yes|1956|8|2}}&lt;ref&gt;{{cite web | title=Vijay Rupani: Member's Web Site | via=the Internet Archive | date=30 September 2007 | url= http://164.100.24.167:8080/members/website/Mainweb.asp?mpcode=2008 | archive-url= https://web.archive.org/web/20070930201434/http://164.100.24.167:8080/members/website/Mainweb.asp?mpcode=2008 | archive-date=30 September 2007 | access-date=5 August 2016}}&lt;/ref&gt;
| birth_place         = [[Rangoon]], [[Yangon Region|Rangoon Division]], [[Union of Burma|Burma]]
| death_date          = {{Death date and age|df=y|2025|06|12|1956|8|2}}&lt;ref&gt;{{cite web | title=Vijay Rupani, ex Gujarat CM, killed in Ahmedabad plane crash | website=The Hindu | date=12 June 2025 | url=https://www.thehindu.com/news/national/ahmedabad-plane-crash-former-gujarat-cm-vijay-rupani-killed/article69687495.ece/amp/ | access-date=12 June 2025}}&lt;/ref&gt;
| death_place         = [[Ahmedabad]], [[Gujarat]], India
| death_cause         = [[Air India Flight 171|Air India Flight 171 accident]]
| birth_name          = Vijay Ramniklal Rupani
| party               = [[Bharatiya Janata Party]]
| otherparty          = [[National Democratic Alliance]]
| spouse              = Anjali Rupani
| children            = 3
| parents             = 
| cabinet             = 
| portfolio           = 
| signature           = 
}}

ಜಯ್ ರಾಮ್ನಿಕ್‌ಲಾಲ್ ರೂಪಾನಿ (2 ಆಗಸ್ಟ್ 1956 - 12 ಜೂನ್ 2025) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ, ಅವರು 2016 ರಿಂದ 2021 ರವರೆಗೆ ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ (ಬಿಜೆಪಿ) ದಿಂದ ರಾಜ್‌ಕೋಟ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಗುಜರಾತ್ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಏರ್ ಇಂಡಿಯಾ ಫ್ಲೈಟ್ 171 ವಿಮಾನ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು.

==ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಾಜಕೀಯ==
ವಿಜಯ್ ರೂಪಾನಿ ಅವರು ಆಗಸ್ಟ್ 2, 1956 ರಂದು ಬರ್ಮಾದ ರಂಗೂನ್ ವಿಭಾಗದ ರಂಗೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಗುಜರಾತಿ ಸ್ಥಾನಕ್ವಾಸಿ ಜೈನ್ ಬನಿಯಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. [4][5] ಅವರು ದಂಪತಿಗಳ ಏಳನೇ ಮತ್ತು ಕಿರಿಯ ಮಗ. 1960 ರಲ್ಲಿ, ಬರ್ಮಾದಲ್ಲಿನ ರಾಜಕೀಯ ಅಸ್ಥಿರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಭಾರತದ ಗುಜರಾತ್‌ನ ರಾಜ್‌ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು. ಬರ್ಮಾದಲ್ಲಿ ಧಾನ್ಯ ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾಗಿದ್ದ ಅವರ ತಂದೆ ರಸಿಕ್‌ಲಾಲ್ ರೂಪಾನಿ, ರಾಜ್‌ಕೋಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ ಬೇರಿಂಗ್‌ಗಳ ವ್ಯಾಪಾರಿಯಾದರು.[6]

ವಿಜಯ್ ರೂಪಾನಿ ಧರ್ಮೇಂದ್ರಸಿಂಹಜಿ ಕಲಾ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಬಿಎ ಪದವಿ ಮತ್ತು ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಲ್‌ಎಲ್‌ಬಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದ ರೂಪಾನಿ, ಬಲಪಂಥೀಯ ಹಿಂದುತ್ವ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಘ (ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್) ಮತ್ತು ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತವಾಗಿರುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಅಖಿಲ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಪರಿಷತ್ (ಎಬಿವಿಪಿ) ಸೇರಿದರು. [4][5][6] 1971 ರಲ್ಲಿ, ರೂಪಾನಿ ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್‌ನ ರಾಜಕೀಯ ಅಂಗವಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿಯ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ತೀವ್ರ ಬಲಪಂಥೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷವಾದ ಭಾರತೀಯ ಜನ ಸಂಘ (ಬಿಜೆಎಸ್ ಅಥವಾ ಜೆಎಸ್; ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜನ ಸಂಘ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಸೇರಿದರು. [7]

==ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನ==
[[File:The Vice President, Shri Bhairon Singh Shekhawat administering oath of office to Shri Vijay Kumar Ramnik Lal Rupani (Gujarat), newly elected Rajya Sabha MP, in New Delhi on April 20, 2006.jpg|thumb|left|೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ [[ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯ, ರಾಜ್ಯಸಭಾ|ರಾಜ್ಯಸಭಾ ಸದಸ್ಯ]] ಆಗಿ ರೂಪಾನಿ ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು, [[ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]] [[ಭೈರೋನ್ ಸಿಂಗ್ ಶೇಖಾವತ್]] ಪ್ರಮಾಣವಚನ ಬೋಧಿಸಿದರು.]]

ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗೆ ಮುನ್ನ ಆರ್ಥಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರದ ವಿರುದ್ಧದ ಸಾಮಾಜಿಕ-ರಾಜಕೀಯ ಚಳುವಳಿಯಾದ ನವನಿರ್ಮಾಣ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ರೂಪಾನಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು.[8] ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರನ್ನು 11 ತಿಂಗಳು ಜೈಲಿನಲ್ಲಿರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಭುಜ್ ಮತ್ತು ಭಾವನಗರದ ಜೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.

ಆರ್‌ಎಸ್‌ಎಸ್ ಮತ್ತು ಜನಸಂಘದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದ ರೂಪಾನಿ 1980 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದಾಗಿನಿಂದ ಬಿಜೆಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು.[4][5] 1987 ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್‌ಕೋಟ್ ಮುನ್ಸಿಪಲ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್‌ಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು 1996 ರಿಂದ 1997 ರವರೆಗೆ ರಾಜ್‌ಕೋಟ್‌ನ ಮೇಯರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.

2006 ರಲ್ಲಿ, ರೂಪಾನಿ ಅವರನ್ನು ಬಿಜೆಪಿಯ ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯ ಘಟಕದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ನಂತರ 2006 ರಿಂದ 2012 ರವರೆಗೆ ಗುಜರಾತ್ ಅನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತ್ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು 2014 ರಿಂದ 2022 ರವರೆಗೆ ರಾಜ್‌ಕೋಟ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಗುಜರಾತ್ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು.

ನವೆಂಬರ್ 2014 ರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಆನಂದಿಬೆನ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರು ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸಂಪುಟ ವಿಸ್ತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಸಚಿವರನ್ನಾಗಿ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಸಾರಿಗೆ, ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. [5][10] ಫೆಬ್ರವರಿ 19, 2016 ರಂದು, ರೂಪಾನಿ ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು, ಆರ್. ಸಿ. ಫಾಲ್ಡು ಅವರ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಆಗಸ್ಟ್ 2016 ರವರೆಗೆ ಆ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.[11][12]

==ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ (2016–2021)==
ಆಗಸ್ಟ್ 7, 2016 ರಂದು, ಆನಂದಿಬೆನ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರ ರಾಜೀನಾಮೆಯ ನಂತರ, ಬಿಜೆಪಿ ನಾಯಕತ್ವವು ರೂಪಾನಿ ಅವರನ್ನು ಗುಜರಾತ್ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿತು. [13][14] 2017 ರ ಗುಜರಾತ್ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಾನಿ ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷವು ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದರು. ಬಿಜೆಪಿಯ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಚಾರವು ಹಿಂದುತ್ವ ವಿಷಯಗಳು ಮತ್ತು ಇಸ್ಲಾಮೋಫೋಬಿಕ್ ವಾಕ್ಚಾತುರ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬಳಕೆಯಿಂದ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. [15][16][17] ಮಾರ್ಚ್ 2021 ರಲ್ಲಿ, ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್ ಭಾರತದ 100 ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪಾನಿ ಅವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿತು. [18]

COVID-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗವನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ರೂಪಾನಿ ತೀವ್ರ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರು, ಗುಜರಾತ್ ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪೀಡಿತ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ 2021 ರಲ್ಲಿ, ಗುಜರಾತ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿಗೆ ಅವರ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ &quot;ತೃಪ್ತಿಕರವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿಲ್ಲ&quot; ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿತು. [19] ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 11, 2021 ರಂದು, ರೂಪಾನಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹುದ್ದೆಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು.[20] ಅವರ ನಂತರ ಭೂಪೇಂದ್ರ ಪಟೇಲ್ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು, ನಂತರ ಅವರು 2022 ರ ಗುಜರಾತ್ ವಿಧಾನಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯನ್ನು ಭರ್ಜರಿ ಗೆಲುವಿನತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ದರು.

ರಾಜಕೀಯ ವಿಮರ್ಶಕರು ರೂಪಾನಿ ಅವರನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೆಳಮಟ್ಟದ ಮತ್ತು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ, ಕೆಲವರು ಅವರ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯನ್ನು 'ಪ್ರಾಕ್ಸಿ' ಅಥವಾ 'ರಬ್ಬರ್-ಸ್ಟಾಂಪ್' ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಆಡಳಿತವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಬಿಜೆಪಿ ನೇತೃತ್ವದ ಸರ್ಕಾರಗಳ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿತು.[23]

==ಸ್ಟಾಕ್ ಕುಶಲತೆಯ ಆರೋಪ==
ಜನವರಿ ಮತ್ತು ಜೂನ್ 2011 ರ ನಡುವೆ, ವಿಜಯ್ ರೂಪಾನಿ HUF ಸೇರಿದಂತೆ 22 ಘಟಕಗಳು ಪಂಪ್-ಅಂಡ್-ಡಂಪ್ ಹಗರಣದಲ್ಲಿ ಸಾರಂಗ್ ಕೆಮಿಕಲ್ಸ್‌ನ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದವು. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 27, 2017 ರಂದು, ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮತ್ತು ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (SEBI) ಎಲ್ಲಾ 22 ಘಟಕಗಳ ಮೇಲೆ ಕೃತಕ ಪರಿಮಾಣ ಸೃಷ್ಟಿ, ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಕುಶಲತೆ ಮತ್ತು &quot;ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಅಥವಾ ಅನ್ಯಾಯದ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು&quot; ಎಂಬ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ PFUTP (ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮೋಸದ ಮತ್ತು ಅನ್ಯಾಯದ ವ್ಯಾಪಾರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳ ನಿಷೇಧ) ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಮೇಲೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಿತು. ತನಿಖೆಯ ನಂತರ, ಕಂಪನಿಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯದ 32.97% ಗೆ 2,76,97,860 ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದ್ದನ್ನು ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯದ 86.18% ಗೆ 7,24,08,293 ಷೇರುಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿರುವುದನ್ನು ಸೆಬಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. ಸೆಬಿ ಎಲ್ಲಾ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ₹6.9 ಕೋಟಿ ದಂಡ ವಿಧಿಸಿತು, ರೂಪಾನಿ HUF ಆದೇಶದ 45 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ₹15 ಲಕ್ಷ ಪಾವತಿಸಲು ಕೇಳಲಾಯಿತು. ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಘಟಕಗಳು ನಿಗದಿತ ಸಮಯದೊಳಗೆ ಶೋ-ಕಾಸ್ ನೋಟಿಸ್‌ಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸದ ಕಾರಣ ಆದೇಶವು ಪಕ್ಷಪಾತಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸೆಬಿ ಗಮನಿಸಿದೆ.

ರೂಪಾನಿ ಯಾವುದೇ ತಪ್ಪನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಅವರ ಪ್ರತಿವಾದದಲ್ಲಿ, ಅವರ ಕಚೇರಿಯು HUF 2009 ರಲ್ಲಿ ₹63,000 ಮೌಲ್ಯದ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಿ 2011 ರಲ್ಲಿ ₹35,000 ಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿತು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಲಾಭವಾಗಲಿಲ್ಲ, ನಷ್ಟವಾಯಿತು. ನವೆಂಬರ್ 8, 2017 ರಂದು, ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಮೇಲ್ಮನವಿ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ (SAT) SEBI ಆದೇಶವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವವರಿಗೆ ವಿಚಾರಣೆಯನ್ನು ನೀಡದೆಯೇ ಅದನ್ನು ಹೊರಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿತು. ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿಚಾರಣೆ ಅಥವಾ ತೀರ್ಪನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ, ಪ್ರಕರಣವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.[25][27][28]

==ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ==
ವಿಜಯ್ ರೂಪಾನಿ ಅವರು ಪಕ್ಷದ ಮಹಿಳಾ ವಿಭಾಗವಾದ ಬಿಜೆಪಿ ಮಹಿಳಾ ಮೋರ್ಚಾದ ಸದಸ್ಯೆ ಅಂಜಲಿ ರೂಪಾನಿ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು, ರಿಷಭ್ ಎಂಬ ಮಗ ಮತ್ತು ರಾಧಿಕಾ ಎಂಬ ಮಗಳು. ಅವರು ಈ ಹಿಂದೆ ತಮ್ಮ ಕಿರಿಯ ಮಗ ಪೂಜಿತ್ ಅವರನ್ನು ಕಾರು ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರ ನೆನಪಿಗಾಗಿ, ಕುಟುಂಬವು ಬಡವರಿಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ಶ್ರೀ ಪೂಜಿತ್ ರೂಪಾನಿ ಸ್ಮಾರಕ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.[29][30]

ಮಾಜಿ ಷೇರು ದಲ್ಲಾಳಿಯಾಗಿದ್ದ ರೂಪಾನಿ ಒಮ್ಮೆ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ-ಕಚ್ ಷೇರು ವಿನಿಮಯ ಕೇಂದ್ರದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು.[31]

==ಮರಣ==
ಜೂನ್ 12, 2025 ರಂದು, ರೂಪಾನಿ ಲಂಡನ್‌ನ ಗ್ಯಾಟ್ವಿಕ್ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ತೆರಳುತ್ತಿದ್ದ ಏರ್ ಇಂಡಿಯಾ ವಿಮಾನ 171 ಅನ್ನು ಹತ್ತಿದರು. ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಯೊಬ್ಬರ ಪ್ರಕಾರ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಮಗಳನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿರುಗುವ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೋಗಲು ಲಂಡನ್‌ಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸರ್ದಾರ್ ವಲ್ಲಭಭಾಯಿ ಪಟೇಲ್ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಟೇಕ್ ಆಫ್ ಆದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ವಿಮಾನವು ರೂಪಾನಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಅಹಮದಾಬಾದ್‌ನ ಬಿ.ಜೆ. ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿನ ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ಬ್ಲಾಕ್‌ಗೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು, ಜೊತೆಗೆ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕನಿಷ್ಠ 38 ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು. [32][33] ಬಲವಂತ್‌ರಾಯ್ ಮೆಹ್ತಾ ನಂತರ ವಿಮಾನ ಅಪಘಾತದಲ್ಲಿ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಎರಡನೇ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಇವರು.[34][35]

==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು==
{{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}}

==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು==
* {{Official website|http://www.vijayrupani.in/en/}}
* [https://web.archive.org/web/20070930201434/http://164.100.24.167:8080/members/website/Mainweb.asp?mpcode=2008 Profile] on the official website Rajya Sabha (archived)

{{s-start}}
{{s-off}}
{{s-bef|before=[[Anandiben Patel]]}}
{{s-ttl|title=[[List of Chief Ministers of Gujarat|Chief Minister of Gujarat]]|years=2016–2021}}
{{s-aft|after=[[Bhupendrabhai Patel]]}}
{{s-end}}</text>
      <sha1>bufu3ostaissr9saf34btto7xabuj6i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಕೇಶವ ದಾಸ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174761</id>
    <revision>
      <id>1306952</id>
      <parentid>1306834</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:50:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <origin>1306952</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11335" sha1="fqb9de8fpzelb0y5hf69rmc6q6slf3x" xml:space="preserve">ಕೇಶವ ದಾಸ (1555-1617) ಸಂಸ್ಕತ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ ವಿದ್ವಾಂಸ; ಕವಿ. ಸಂತಕವಿ ತುಳಸೀದಾಸನ ಸಮಕಾಲೀನ. ಸಂಸ್ಕøತ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಸನಾಢ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಈತ ಹುಟ್ಟಿದ. ವಾಸವಾಗಿದ್ದುದು ತುಂಗರಾಯ್ ಬಳಿ ಚೇತವಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದ್ದ ಓಡಾಛಾ ನಗರದಲ್ಲಿ. ಮಹಾರಾಜ ಮಧುಕರಷಾಹನ ಪುತ್ರ ಮಹಾರಾಜ ಇಂದ್ರಜೀತಸಿಂಹ ಈತನ ಆಶ್ರಯದಾತ. ಈತನ ಹಿರಿಯರು ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಆಸ್ಥಾನಪಂಡಿತರಾಗಿದ್ದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ರಾಜನೀತಿ ಮತ್ತು ಆಸ್ಥಾನ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಅರಿವು ಈತನಿಗೆ ಅನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಕೇಶವದಾಸನನ್ನು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ರೀತಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರವರ್ತಕನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Chapter 6: Chalukyas of Badami |url=http://www.maharashtra.gov.in/pdf/gazeetter_reprint/History-I/chapter_6.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110301213237/http://www.maharashtra.gov.in/pdf/gazeetter_reprint/History-I/chapter_6.pdf |archivedate= 1 March 2011 |work=Maharashtra State Gazetteer}}&lt;/ref&gt;

==ಕವಿಪ್ರಿಯಾ ಕಾವ್ಯಶಿಕ್ಷಾಗ್ರಂಥ==
ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]]ದಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಕೃತಿಗಳು ರಚನೆಗೊಂಡಿದ್ದುವು. ಕೇಶವಮಿಶ್ರನ ಅಲಂಕಾರಶೇಖರವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕಾವ್ಯಕಲ್ಪಲತಾವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯದರ್ಶ ಕೃತಿಗಳ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾರಾಜ ಇಂದ್ರಜೀತಸಿಂಹನ ಗಣಿಕೆ ರಾಯ್ ಪ್ರವೀನ್ ಎಂಬವಳಿಗೆ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ರಚಿಸಿದ ಗ್ರಂಥವಿದು. ದಂಡಿ, ರುಯ್ಯಕ ಮುಂತಾದ ಅಲಂಕಾರವಾದಿಗಳ ಪಂಥವನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ವಿವಿಧ ಅಂಗಗಳ-[[ಕವಿ]]ಕರ್ಮ, ಕಾವ್ಯೋದ್ದೇಶ, ಕಾವ್ಯದೋಷಗಳು, ಅಲಂಕಾರ, ರಸ, ವೃತ್ತಿ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಡಾ.ಬಡಥ್ವಾಲ್ ಈ ಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತ ಈತ ಲೇಖನಿಯ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರ ಮಾತನಾಡುವ ಆಚಾರ್ಯನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯೆಯಾದ ರಾಯ್‍ ಪ್ರವೀನಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಇಡಿಯ ಕವಿಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಕವಿತೆಯ ಬಾಹ್ಯರೂಪವನ್ನು ಕುರಿತು ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಹೊಣೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತವನಾಗಿದ್ದನು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಸುರತಿಮಿಶ್ರ, ಸರದಾರ ಮತ್ತು ನಾರಾಯಣಕವಿಗಳು ಕವಿಪ್ರಿಯಾ ಮತ್ತು ರಸಿಕಪ್ರಿಯಾ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಟೀಕುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಲಾಲಾಭಗವಾನ್‍ದೀನ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ಈ ಕೃತಿಗೆ ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳ ಮೇಲೂ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿರುವುದೇ ಕರ್ತೃವಿನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ.


==ರಾಮಚಂದ್ರಿಕಾ ==
ರಾಮಚಂದ್ರಿಕಾ ಈತನ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೃತಿ. [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] ಮಹರ್ಷಿಗಳು ತನ್ನ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ವ್ಯರ್ಥ ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದು ಬಿಟ್ಟು  ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಕಾವ್ಯರಚನೆಯುತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕೆಂದು ಸೂಚನೆಯಿತ್ತ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕವಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಹೇಳಿಕೆ ಈತನ ಕಾವ್ಯಜೀವನದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿಮರ್ಶೆಯೂ ಆಗಿದೆಯೆಂಬುದು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಈ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೂವತ್ತಾರು ಪ್ರಕಾಶ(ಅಧ್ಯಾಯ)ಗಳಿವೆ. ಶ್ರೀ ಛಂದಸ್ಸಿನಿಂದ ತೊಡಗಿ ಅನೇಕ ವರ್ಣ ಮತ್ತು ಮಾತ್ರಾಛಂದಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಈ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕರ್ತೃವಿಗೆ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಮೇಲಿದ್ದ ಹಿಡಿತ ಎದ್ದು ಕಾಣುವುದು ಈ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗದೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಾರಸ್ಯಪೂರ್ಣ ಸಂವಾದಗಳು ಮತ್ತು ನಾಟಕೀಯ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ರಾಮಚಂದ್ರಿಕಾ ಕಾವ್ಯದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು. ಇಂತಹ ಪ್ರಸಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಕವಿ ಸರಸ ಸೂಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೆಣೆಯುತ್ತಾನೆ. [[ಕವಿ]]ಯ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನಮತಿಗೂ ಇವು ನಿದರ್ಶನಗಳಾಗಿವೆ. ಸುಮತಿ-ವಿಮತಿ, ರಾವಣ-ಬಾಣಾಸುರ, ಶ್ರೀರಾಮ-ಪರಶುರಾಮ, [[ರಾವಣ]]-ಅಂಗದ ಮೊದಲಾದವರ ಸಂವಾದಗಳು ತುಂಬ ರಮಣೀಯವಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ರಾಮಜನ್ಮವೇ ಮೊದಲಾದ ಘಟನೆಗಳು ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ರಾಮನಿಗೆ ವನವಾಸವನ್ನು ವಿಧಿಸುವ ದಶರಥ-ಕೈಕೇಯಿ ಸಂವಾದ ಏಳು ಪಂಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿದೆ. ಧನುರ್ಯಜ್ಞದ ಬಗೆಗಿನ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ವರ್ಣನೆ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ವಯಂವರ ಸಭೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ರಾಜರುಗಳ ವರ್ಣನೆಯನ್ನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆಸ್ಥಾನಜೀವನದ ನಿಕಟ ಪರಿಚಯವಿದ್ದುದೇ ಈ ವರ್ಣನೆಯ ವಿಸ್ತಾರಕ್ಕೂ ಸಹಜತೆಗೂ ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು. ಪೇಟೆ, ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ವೈಭವ, ನಗರಾಲಂಕರಣ, ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿನ ಗಡಿಬಿಡಿ-ಮುಂತಾದವುಗಳ ಸಜೀವ ವರ್ಣನೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಋತುವರ್ಣನೆ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರಗಳ ನಖಶಿಖಾಂತ ವರ್ಣನೆಗಳೂ ಬಲು ಸೊಗಸಾದುವು. ಪಾತ್ರಗಳ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಸಲು ನೆರವಾಗುವಂಥ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಾಕ್ಷೀಣ್ಯವಾಗಿ ಕೈಬಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲಂಕಾರಕೌಶಲ ಮತ್ತು ವಾಗ್ವಿಲಾಸಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶಮಾಡಿಕೊಡುವಂಥ ಪ್ರಸಂಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕವಿ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿದ್ದಾನೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೀತೆಯ ಮುಖವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು ಬಳಸಿರುವ ದಂಡಕ ಶ್ಲೇಷಾರ್ಥಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ದುಷ್ಕರವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ವಿವಿದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಕೊಡುವಂಥ ಅನೇಕ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಕವಿ ಹೆಣೆದಿದ್ದಾನೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಕಠಿನಕಾವ್ಯಪ್ರೇತ ಎಂಬ ಪ್ರಥೆಗೂ ಕವಿ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಕೃತಿಯ ರಚನೆಯ ಮೇಲೆ ಅನರ್ಘರಾಘವ, ಪ್ರಸನ್ನರಾಘವ, ಹನುಮನ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ನೈಷಧ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಬಿದ್ದಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಕಾವ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾಷಾಂತರಿಸಿ ಅತ್ಯಂತ ನಿಪುಣತೆಯಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ತುಳಸೀದಾಸನಂತೆ ಕೇಶಿರಾಜ ಭಕ್ತಕವಿಯಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತರ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕೃತಿ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗದಿದ್ದರೂ ಅತ್ಯಪೂರ್ವವಾದ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://enacademic.com/dic.nsf/enwiki/9805867 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2020-01-11 |archive-date=2020-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200111174345/https://enacademic.com/dic.nsf/enwiki/9805867 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ರತನಬಾವನೀ ಮಧುಕರಶಾಹನ ಪುತ್ರ ತರನಸೇನನನ್ನು ಕುರಿತ ಪ್ರಶಂಸಾತ್ಮಕ ಕಾವ್ಯ. ಇದೇ ಬಗೆಯ ಮತ್ತೆರಡು ಪ್ರಶಂಸಾತ್ಮಕ ಕಾವ್ಯಗಳೆಂದರೆ ವೀರಸಿಂಹದೇವಚರಿತ ಮತ್ತು ಜಹಾಂಗೀರ ಜಸಚಂದ್ರಿಕಾ. ಮೊದಲನೆಯದರಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಜೀತಸಿಂಹನೂ ಎರಡನೆಯದರಲ್ಲಿ ಜಹಾಂಗೀರನೂ ಕೀರ್ತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>fqb9de8fpzelb0y5hf69rmc6q6slf3x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>1306954</id>
      <parentid>1306952</parentid>
      <timestamp>2025-06-19T17:56:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kpbolumbu</username>
        <id>1019</id>
      </contributor>
      <origin>1306954</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14619" sha1="gixa3b2otdq7edb3doo8yfd5nn0b3c2" xml:space="preserve">ಕೇಶವ ದಾಸ (1555-1617) ಸಂಸ್ಕತ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟ ವಿದ್ವಾಂಸ; ಕವಿ. ಸಂತಕವಿ ತುಳಸೀದಾಸನ ಸಮಕಾಲೀನ. ಸಂಸ್ಕøತ ಪಾಂಡಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಸನಾಢ್ಯ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಈತ ಹುಟ್ಟಿದ. ವಾಸವಾಗಿದ್ದುದು ತುಂಗರಾಯ್ ಬಳಿ ಚೇತವಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದ್ದ ಓಡಾಛಾ ನಗರದಲ್ಲಿ. ಮಹಾರಾಜ ಮಧುಕರಷಾಹನ ಪುತ್ರ ಮಹಾರಾಜ ಇಂದ್ರಜೀತಸಿಂಹ ಈತನ ಆಶ್ರಯದಾತ. ಈತನ ಹಿರಿಯರು ತಲೆಮಾರುಗಳಿಂದ ಆಸ್ಥಾನಪಂಡಿತರಾಗಿದ್ದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ರಾಜನೀತಿ ಮತ್ತು ಆಸ್ಥಾನ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಅರಿವು ಈತನಿಗೆ ಅನುವಂಶಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಕೇಶವದಾಸನನ್ನು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ರೀತಿ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರವರ್ತಕನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Chapter 6: Chalukyas of Badami |url=http://www.maharashtra.gov.in/pdf/gazeetter_reprint/History-I/chapter_6.pdf |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110301213237/http://www.maharashtra.gov.in/pdf/gazeetter_reprint/History-I/chapter_6.pdf |archivedate= 1 March 2011 |work=Maharashtra State Gazetteer}}&lt;/ref&gt;
==ಕೃತಿಗಳು==
ರಸಿಕಪ್ರಿಯ (೧೫೯೧); ಕವಿಪ್ರಿಯ(೧೬೦೧); ರಾಮಚಂದ್ರಿಕ (೧೬೦೧); ರತನಭಾವನಿ(೧೬೦೧); ವೀರಸಿಂಹ ದೇವಚರಿತ(೧೬೦೭); ಜಹಾಂಗೀರ ಜಸಚಂದ್ರಿಕ (೧೬೧೨); ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ ಗೀತ (೧೬೦೧)- ಈ ೭ಕೃತಿಗಳು ಕೇಶವದಾಸನ ರಚನೆಗಳೆಂದು ಪಂಡಿತರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಕಸಿಕವನ್ನು ಈತನ ಹೆಸರಿಗೇ ಆರೋಪಿಸಿದ್ದರೂ ಅದು ಈತನ ಅಣ್ಣ ಬಲಭದ್ರನ ರಚನೆಯೆಂದು ಬಹುಮಂದಿ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಛಂದಮಾಲಾ ಎಂಬ ಕೃತಿಯೂ ಈತನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ರಸಿಕಪ್ರಿಯಾ [[ಕಾವ್ಯ]]ಮೀಮಾಂಸೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಪ್ರೌಢ ಗ್ರಂಥ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಪರಂಪರೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ರಸ, ವೃತ್ತಿ, ಕಾವ್ಯದೋಷ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ವರ್ಣನೆ ಮತ್ತು ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಕಾಣದೊರೆಯುತ್ತವೆ. [[ಭರತ]]ನ ನಾಟ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ, ವಾತ್ಸ್ಯಾಯನನ ಕಾಮಸೂತ್ರ ಮತ್ತು ರುದ್ರಭಟ್ಟನ ಶೃಂಗಾರತಿಲಕ ಕೃತಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಈ ಕೃತಿ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಶೃಂಗಾರರಸವನ್ನು ಕುರಿತ ವಿವೇಚನೆ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಈ ಬಗೆಗಿನ ಲಕ್ಷ್ಯಪದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ [[ಕೃಷ್ಣ]]ನ ಚಿತ್ರವೂ ಬೇರೆಯ ಬಗೆಯದು. ಇಲ್ಲಿಯ ಕೃಷ್ಣ ಒಬ್ಬ ರಸಿಕ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಕೃಷ್ಣ ಭಕ್ತಕವಿಗಳ ಕೃಷ್ಣನಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಇತರ ರಸಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರೂಪಣೆಯೂ ಇದರಲ್ಲಿದೆ. ರಸದ ಅಂಗವಾಗಿಯೇ ನಾಯಿಕಾಭೇದಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ವಿಷಯಗಳ ಸಾಂಗೋಪಾಂಗ ವಿವೇಚನೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಭಾಮಹ, ಉದ್ಭಟ ಮೊದಲಾದ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸಕರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಅಲಂಕಾರ ಶಬ್ದವನ್ನು ತುಂಬ ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ-ಅಂದರೆ, ರಸ ರೀತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿಯ ಭಾಷೆ ಸರಳವಾಗಿದೆ. ಅಲಂಕಾರಗ್ರಂಥಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಈ ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವ ಮಾತ್ರ ದೊರೆಯಬಹುದಾದರೂ ಕೇಶವದಾಸನ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೊಂದು ಸ್ಥಾನವಿದೆ.

===ಕವಿಪ್ರಿಯಾ ಕಾವ್ಯಶಿಕ್ಷಾಗ್ರಂಥ===
ಬಹಳ ಹಿಂದೆಯೇ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]]ದಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಕೃತಿಗಳು ರಚನೆಗೊಂಡಿದ್ದುವು. ಕೇಶವಮಿಶ್ರನ ಅಲಂಕಾರಶೇಖರವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕಾವ್ಯಕಲ್ಪಲತಾವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯದರ್ಶ ಕೃತಿಗಳ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಹಾರಾಜ ಇಂದ್ರಜೀತಸಿಂಹನ ಗಣಿಕೆ ರಾಯ್ ಪ್ರವೀನ್ ಎಂಬವಳಿಗೆ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ರಚಿಸಿದ ಗ್ರಂಥವಿದು. ದಂಡಿ, ರುಯ್ಯಕ ಮುಂತಾದ ಅಲಂಕಾರವಾದಿಗಳ ಪಂಥವನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ವಿವಿಧ ಅಂಗಗಳ-[[ಕವಿ]]ಕರ್ಮ, ಕಾವ್ಯೋದ್ದೇಶ, ಕಾವ್ಯದೋಷಗಳು, ಅಲಂಕಾರ, ರಸ, ವೃತ್ತಿ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಡಾ.ಬಡಥ್ವಾಲ್ ಈ ಕೃತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತ ಈತ ಲೇಖನಿಯ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರ ಮಾತನಾಡುವ ಆಚಾರ್ಯನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ; ಅದಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯೆಯಾದ ರಾಯ್‍ ಪ್ರವೀನಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡು ಇಡಿಯ ಕವಿಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಕವಿತೆಯ ಬಾಹ್ಯರೂಪವನ್ನು ಕುರಿತು ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಹೊಣೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತವನಾಗಿದ್ದನು ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.
ಸುರತಿಮಿಶ್ರ, ಸರದಾರ ಮತ್ತು ನಾರಾಯಣಕವಿಗಳು ಕವಿಪ್ರಿಯಾ ಮತ್ತು ರಸಿಕಪ್ರಿಯಾ ಗ್ರಂಥಗಳಿಗೆ ಟೀಕುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಲಾಲಾಭಗವಾನ್‍ದೀನ್ ಮತ್ತು ಅವರ ಶಿಷ್ಯರು ಈ ಕೃತಿಗೆ ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯ ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳ ಮೇಲೂ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿರುವುದೇ ಕರ್ತೃವಿನ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ.


===ರಾಮಚಂದ್ರಿಕಾ ===
ರಾಮಚಂದ್ರಿಕಾ ಈತನ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಕೃತಿ. [[ವಾಲ್ಮೀಕಿ]] ಮಹರ್ಷಿಗಳು ತನ್ನ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ವ್ಯರ್ಥ ಕಾವ್ಯಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದು ಬಿಟ್ಟು  ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಕಾವ್ಯರಚನೆಯುತ್ತ ಗಮನ ಹರಿಸಬೇಕೆಂದು ಸೂಚನೆಯಿತ್ತ ಮೇರೆಗೆ ಈ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿರುವುದಾಗಿ ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕವಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಹೇಳಿಕೆ ಈತನ ಕಾವ್ಯಜೀವನದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿಮರ್ಶೆಯೂ ಆಗಿದೆಯೆಂಬುದು ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಈ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೂವತ್ತಾರು ಪ್ರಕಾಶ(ಅಧ್ಯಾಯ)ಗಳಿವೆ. ಶ್ರೀ ಛಂದಸ್ಸಿನಿಂದ ತೊಡಗಿ ಅನೇಕ ವರ್ಣ ಮತ್ತು ಮಾತ್ರಾಛಂದಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಈ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕರ್ತೃವಿಗೆ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಮೇಲಿದ್ದ ಹಿಡಿತ ಎದ್ದು ಕಾಣುವುದು ಈ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆಯ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೂ ತಪ್ಪಾಗದೆಂದು ತೋರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಾರಸ್ಯಪೂರ್ಣ ಸಂವಾದಗಳು ಮತ್ತು ನಾಟಕೀಯ ಪ್ರಸಂಗಗಳು ರಾಮಚಂದ್ರಿಕಾ ಕಾವ್ಯದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು. ಇಂತಹ ಪ್ರಸಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಕವಿ ಸರಸ ಸೂಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೆಣೆಯುತ್ತಾನೆ. [[ಕವಿ]]ಯ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನಮತಿಗೂ ಇವು ನಿದರ್ಶನಗಳಾಗಿವೆ. ಸುಮತಿ-ವಿಮತಿ, ರಾವಣ-ಬಾಣಾಸುರ, ಶ್ರೀರಾಮ-ಪರಶುರಾಮ, [[ರಾವಣ]]-ಅಂಗದ ಮೊದಲಾದವರ ಸಂವಾದಗಳು ತುಂಬ ರಮಣೀಯವಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ರಾಮಜನ್ಮವೇ ಮೊದಲಾದ ಘಟನೆಗಳು ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ರಾಮನಿಗೆ ವನವಾಸವನ್ನು ವಿಧಿಸುವ ದಶರಥ-ಕೈಕೇಯಿ ಸಂವಾದ ಏಳು ಪಂಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿದೆ. ಧನುರ್ಯಜ್ಞದ ಬಗೆಗಿನ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ವರ್ಣನೆ ಇಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ವಯಂವರ ಸಭೆಗೆ ಬಂದಿದ್ದ ರಾಜರುಗಳ ವರ್ಣನೆಯನ್ನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಆಸ್ಥಾನಜೀವನದ ನಿಕಟ ಪರಿಚಯವಿದ್ದುದೇ ಈ ವರ್ಣನೆಯ ವಿಸ್ತಾರಕ್ಕೂ ಸಹಜತೆಗೂ ಕಾರಣವಾಗಿರಬಹುದು. ಪೇಟೆ, ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ವೈಭವ, ನಗರಾಲಂಕರಣ, ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿನ ಗಡಿಬಿಡಿ-ಮುಂತಾದವುಗಳ ಸಜೀವ ವರ್ಣನೆ ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತದೆ. ಋತುವರ್ಣನೆ ಮತ್ತು ಪಾತ್ರಗಳ ನಖಶಿಖಾಂತ ವರ್ಣನೆಗಳೂ ಬಲು ಸೊಗಸಾದುವು. ಪಾತ್ರಗಳ ಪರಿಪೂರ್ಣ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಸಲು ನೆರವಾಗುವಂಥ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಂಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಾಕ್ಷೀಣ್ಯವಾಗಿ ಕೈಬಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲಂಕಾರಕೌಶಲ ಮತ್ತು ವಾಗ್ವಿಲಾಸಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶಮಾಡಿಕೊಡುವಂಥ ಪ್ರಸಂಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕವಿ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿದ್ದಾನೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸೀತೆಯ ಮುಖವನ್ನು ವರ್ಣಿಸಲು ಬಳಸಿರುವ ದಂಡಕ ಶ್ಲೇಷಾರ್ಥಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು, ದುಷ್ಕರವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ವಿವಿದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಕೊಡುವಂಥ ಅನೇಕ ಪದ್ಯಗಳನ್ನು ಕವಿ ಹೆಣೆದಿದ್ದಾನೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಕಠಿನಕಾವ್ಯಪ್ರೇತ ಎಂಬ ಪ್ರಥೆಗೂ ಕವಿ ಗುರಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಕೃತಿಯ ರಚನೆಯ ಮೇಲೆ ಅನರ್ಘರಾಘವ, ಪ್ರಸನ್ನರಾಘವ, ಹನುಮನ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ನೈಷಧ ಗ್ರಂಥಗಳ ಪ್ರಭಾವ ಬಿದ್ದಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಕಾವ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾಷಾಂತರಿಸಿ ಅತ್ಯಂತ ನಿಪುಣತೆಯಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ತುಳಸೀದಾಸನಂತೆ ಕೇಶಿರಾಜ ಭಕ್ತಕವಿಯಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಭಕ್ತರ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಈ ಕೃತಿ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗದಿದ್ದರೂ ಅತ್ಯಪೂರ್ವವಾದ ಪಾಂಡಿತ್ಯದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಇಲ್ಲಿ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://enacademic.com/dic.nsf/enwiki/9805867 |title=ಆರ್ಕೈವ್ ನಕಲು |access-date=2020-01-11 |archive-date=2020-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200111174345/https://enacademic.com/dic.nsf/enwiki/9805867 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

ರತನಬಾವನೀ ಮಧುಕರಶಾಹನ ಪುತ್ರ ತರನಸೇನನನ್ನು ಕುರಿತ ಪ್ರಶಂಸಾತ್ಮಕ ಕಾವ್ಯ. ಇದೇ ಬಗೆಯ ಮತ್ತೆರಡು ಪ್ರಶಂಸಾತ್ಮಕ ಕಾವ್ಯಗಳೆಂದರೆ ವೀರಸಿಂಹದೇವಚರಿತ ಮತ್ತು ಜಹಾಂಗೀರ ಜಸಚಂದ್ರಿಕಾ. ಮೊದಲನೆಯದರಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಜೀತಸಿಂಹನೂ ಎರಡನೆಯದರಲ್ಲಿ ಜಹಾಂಗೀರನೂ ಕೀರ್ತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ.

== ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ==
{{Reflist}}

[[ವರ್ಗ:ಕವಿಗಳು]]</text>
      <sha1>gixa3b2otdq7edb3doo8yfd5nn0b3c2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:CharuStar108</title>
    <ns>3</ns>
    <id>174769</id>
    <revision>
      <id>1306993</id>
      <timestamp>2025-06-20T03:45:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ</username>
        <id>44987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ</comment>
      <origin>1306993</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="372" sha1="d938s1b95hv02ozxrnedarks0i2dm5v" xml:space="preserve">{{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=CharuStar108}}

-- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೦ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST)</text>
      <sha1>d938s1b95hv02ozxrnedarks0i2dm5v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:2411572Yeshaas</title>
    <ns>3</ns>
    <id>174770</id>
    <revision>
      <id>1306996</id>
      <timestamp>2025-06-20T04:07:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ</username>
        <id>44987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ</comment>
      <origin>1306996</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="374" sha1="7t3hseut2z0e5b4ecv1p9m37t212uxc" xml:space="preserve">{{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2411572Yeshaas}}

-- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೦ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST)</text>
      <sha1>7t3hseut2z0e5b4ecv1p9m37t212uxc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:2411506Thanmayi</title>
    <ns>3</ns>
    <id>174771</id>
    <revision>
      <id>1306997</id>
      <timestamp>2025-06-20T04:14:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ</username>
        <id>44987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ</comment>
      <origin>1306997</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="375" sha1="eva3cxcl5yy6n54j6k8a95ikwkqq0jc" xml:space="preserve">{{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2411506Thanmayi}}

-- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೦ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST)</text>
      <sha1>eva3cxcl5yy6n54j6k8a95ikwkqq0jc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Channabasavas</title>
    <ns>3</ns>
    <id>174772</id>
    <revision>
      <id>1307007</id>
      <timestamp>2025-06-20T08:04:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ</username>
        <id>44987</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ</comment>
      <origin>1307007</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="373" sha1="54nku4iykotewgfwq0jyo9os5xc5i2l" xml:space="preserve">{{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=Channabasavas}}

-- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೩೪, ೨೦ ಜೂನ್ ೨೦೨೫ (IST)</text>
      <sha1>54nku4iykotewgfwq0jyo9os5xc5i2l</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>