ವಿಕಿಪೀಡಿಯ knwiki https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%81%E0%B2%96%E0%B3%8D%E0%B2%AF_%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%9F MediaWiki 1.45.0-wmf.8 first-letter ಮೀಡಿಯ ವಿಶೇಷ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸದಸ್ಯ ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಚಿತ್ರ ಚಿತ್ರ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸಹಾಯ ಸಹಾಯ ಚರ್ಚೆಪುಟ ವರ್ಗ ವರ್ಗ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸಂಪುಟ ಸಂಪುಟ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಕರಡು ಕರಡು ಚರ್ಚೆಪುಟ TimedText TimedText talk ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಚರ್ಚೆಪುಟ Event Event talk 0 1156 1308036 1307696 2025-07-06T13:41:27Z Kartikdn 1134 1308036 wikitext text/x-wiki '''ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ''' (ಸಂಸ್ಕೃತ: कर्णाटक संगीतम्) [[ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತ|ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ]] ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ [[ಸಂಗೀತ]]. ಭಾರತದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ್ಯ ಪದ್ಧತಿಯಾದ [[ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ|ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತದಿಂದ]] ಇದರ ಮುಖ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರಚನೆಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಬಿಗಿಯಾದ ನಿಯಮಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಹೆಚ್ಚು-ಕಡಿಮೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಭಕ್ತಿಪ್ರಧಾನವಾದದ್ದು. ರಚನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಹಿಂದೂ]] ದೇವ-ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಕುರಿತವು. ಜಾತ್ಯತೀತ ರಚನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಾಸ್ಯಪ್ರಧಾನ, ಮಕ್ಕಳ ಹಾಡುಗಳು, ಇಲ್ಲವೇ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳು. ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದ ಎಲ್ಲ ಮುಖ್ಯ ಪದ್ಧತಿಗಳಂತೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಎರಡು ಪ್ರಧಾನ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ [[ರಾಗ]] (ಶ್ರುತಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟದ್ದು) ಮತ್ತು [[ತಾಳ|ತಾಳ(ಸಂಗೀತ)]] (ಲಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟದ್ದು). {{ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ}} [[ಚಿತ್ರ:Purandara.jpg|thumb|right|[[ಪುರಂದರದಾಸರು]]-ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಪಿತಾಮಹ]] [[ಚಿತ್ರ:CarnaticTrinity.jpg|thumb|right|250px|[[ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತ|ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತ್]], [[ತ್ಯಾಗರಾಜ|ತ್ಯಾಗರಾಜರು]] ಮತ್ತು [[ಶ್ಯಾಮಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿ]]-ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು]] == ಚರಿತ್ರೆ == *ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ]] ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಗೀತವಾಗಿ [[ಸಾಮವೇದ]] ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿತು. ೧೨ ನೆ ಮತ್ತು ೧೩ ನೆ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ [[ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೊಘಲರು]] ಉತ್ತರ ಭಾರತವನ್ನು ಆಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ನಂತರ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಉಂಟಾದವು. ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಗೀತ ಅರಾಬಿಕ್ ಸಂಗೀತದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ [[ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ|ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಸಂಗೀತ]] ಪದ್ಧತಿಗೆ ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. *'''ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ''' ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಉಗಮಗೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.<ref>{{cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=OS2JAwAAQBAJ&pg=PA121&dq=%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%95+%E0%B2%B8%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%80%E0%B2%A4&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&sa=X&ved=2ahUKEwin5LO4l7aLAxXcSmwGHQ0_EdcQuwV6BAgGEAg#v=onepage&q=%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%95%20%E0%B2%B8%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B3%80%E0%B2%A4&f=false|title=Kannada Samskruthi-Namma Hemme|author=M. Chidananda Murthy|page=121|access-date=9 February 2025}}</ref> ಪುರಂದರದಾಸರ ಸಮಕಾಲೀನನಾದ ಪುಂಡರೀಕ ವಿಠಲ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಆದ್ಯ ಪ್ರವರ್ತಕಾಚಾರ್ಯನಾದ ಕನ್ನಡಿಗನು. *ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರು (೧೪೯೪ – ೧೫೬೪) 'ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ಪಿತಾಮಹ' ಎಂದು ಹೆಸರಾದವರು. ಪುರಂದರದಾಸರು ಕರ್ನಾಟಕದವರು ಹಾಗು ದಾಸಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಮುಖರು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪುಂಡರೀಕ ವಿಠಲ, ಪುರಂದರದಾಸ, ಶ್ರೀಪಾದರಾಯ, ಕನಕದಾಸ, ಜಗನ್ನಾಥ ದಾಸ, ವಿಜಯ ದಾಸ ಮತ್ತು ಕಮಲೇಶ ವಿಠ್ಠಲ ಮೊದಲಾದವರು ಸಂಗೀತದ ಮೂಲಕ ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬೋಧಿಸಿದವರು. ಪುರಂದರದಾಸರ ಎಲ್ಲ ಕೀರ್ತನೆಗಳು ಪುರಂದರ ವಿಠ್ಠಲನನ್ನು (ವಿಷ್ಣು) ನಮಿಸುತ್ತಾ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸಾವಿರಾರು ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಪುರಂದರದಾಸರ ಸುಮಾರು ೧೦೦೦ ಕೀರ್ತನೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದಿವೆ. ಇವರ ಎಲ್ಲ ಕೀರ್ತನೆಗಳೂ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಭಕ್ತಿ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತಗಾರರಲ್ಲಿ ಪುರಂದರದಾಸರ ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಪರಿಚಯ ಇಲ್ಲದವರು ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲವೆನ್ನ ಬಹುದು. ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರು ೫ ಲಕ್ಷ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚನೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಉದ್ದೇಶವಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು; ಅವರು ೪,೭೫,೦೦೦ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚನೆ ಮಾಡಿ ಅವತಾರ ಮುಗಿಸಿದರು; ಅವರ ಮಗ ಮಧ್ವಪತಿದಾಸರು ಉಳಿದ ೨೫,೦೦೦ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚನೆ ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. == ಶಾಸ್ತ್ರ == [[ಚಿತ್ರ:Doraiswamy iyengar.JPG|thumb|ಮೈಸೂರು [[ದೊರೆಸ್ವಾಮಿ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]] - ಕರ್ನಾಟಕ ಶೈಲಿಯ ವೀಣಾ ವಾದಕರು]] [[ಚಿತ್ರ:MSSubbulakshmi.jpg|thumb|right|[[ಎಂ.ಎಸ್.ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಎಮ್ ಎಸ್ ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ]] - ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗಾಯಕಿ]] === ಸಪ್ತ ಸ್ವರಗಳು === ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಏಳು ಮೂಲ ಸ್ವರಗಳಿವೆ: ಸ-ರಿ-ಗ-ಮ-ಪ-ದ-ನಿ. ಈ ಏಳು ಸ್ವರಗಳ ದೀರ್ಘ ಹೆಸರುಗಳು '''ಷಡ್ಜ, ಋಷಭ, ಗಾಂಧಾರ, ಮಧ್ಯಮ, ಪಂಚಮ, ಧೈವತ ಮತ್ತು ನಿಷಾದ'''. ಸ ಮತ್ತು ಪ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಉಳಿದವು ಮೂರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಬದಲಾಗದ ಸ ಮತ್ತು ಪ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿ ಸ್ವರಗಳೆಂದು ಹಾಗೂ ರಿ, ಗ, ಮ, ದ ಮತ್ತು ನಿ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ವಿಕೃತಿ ಸ್ವರಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವರ ಸ್ಥಾನಗಳ ಪಟ್ಟಿ ಹೀಗಿದೆ. ಷಡ್ಜ - ಸ<br /> <br /> ಶುದ್ಧ ಋಷಭ - ರಿ೧<br /> ಚತುಶ್ರುತಿ ಋಷಭ - ರಿ೨<br /> ಷಟ್ಶ್ರುತಿ ಋಷಭ - ರಿ೩<br /> <br /> ಶುದ್ಧ ಗಾಂಧಾರ - ಗ೧<br /> ಸಾಧಾರಣ ಗಾಂಧಾರ - ಗ೨<br /> ಅಂತರ ಗಾಂಧಾರ - ಗ೩<br /> <br /> ಶುದ್ಧ ಮಧ್ಯಮ - ಮ೧<br /> ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮ - ಮ೨<br /> <br /> ಪಂಚಮ - ಪ<br /> <br /> ಶುದ್ಧ ಧೈವತ - ದ೧<br /> ಚತುಶ್ರುತಿ ಧೈವತ - ದ೨<br /> ಷಟ್ಶ್ರುತಿ ಧೈವತ - ದ೩<br /> <br /> ಶುದ್ಧ ನಿಷಾದ - ನಿ೧<br /> ಕೈಶಿಕಿ ನಿಷಾದ - ನಿ೨<br /> ಕಾಕಳಿ ನಿಷಾದ - ನಿ೩<br /> <br /> ಷಟ್ಶ್ರುತಿ ಋಷಭ ಮತ್ತು ಸಾಧರಣ ಗಾಂಧಾರ ಎರಡು ಸಮನಾದ ಸ್ವರಗಳು ಹಾಗೆಯೆ ಚತುಶ್ರುತಿ ಧೈವತ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧ ನಿಷಾದ ಸಮನಾದ ಸ್ವರಗಳು. ಯಾವುದೇ ಒಂದು [[ರಾಗ|ರಾಗದಲ್ಲಿ]] ಒಂದು ಸ್ವರದ ಒಂದು ರೂಪ ಮಾತ್ರ ಉಂಟಾಗಬಹುದು. ಕೆಲವು "ಹಗುರ" ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ (ಉದಾ: ಬೇಹಾಗ್)ಕೆಲವು ಸ್ವರಗಳು ಎರಡು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು (ಆರೋಹಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣದಲ್ಲಿ ಒಂದು). ಒಂದು ರಾಗದ ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣದಲ್ಲಿ ಐದು, ಆರು ಇಲ್ಲವೇ ಏಳು ಸ್ವರಗಳು ಇರಬಹುದು. [[ಚಿತ್ರ:Kadri_gopalnath.jpg|right|thumb|[[ಕದ್ರಿ ಗೋಪಾಲನಾಥ್]] - [[ಸ್ಯಾಕ್ಸೋಫೋನ್]] ವಾದಕರು]] === ರಾಗ === '''ರಾಗ''' ಎಂಬುದು ಶ್ರುತಿಬದ್ಧವಾದ ರಚನೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಇರುವ ನಿಯಮಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಪ್ರತಿ ರಾಗವೂ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. * ಮೇಲಕ್ಕೇರುವ ಸ್ವರಗಳ ಕ್ರಮ (ಆರೋಹಣ) * ಕೆಳಗಿಳಿಯುವ ಸ್ವರಗಳ ಕ್ರಮ (ಅವರೋಹಣ) * ಮುಖ್ಯ ಮತ್ತು ಅಮುಖ್ಯ ಸ್ವರಗಳು * ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಅಲಂಕೃತವಾಗಿರಿಸುವ ಕ್ರಮಗಳು (ಗಮಕ) ..ಇತ್ಯಾದಿ. === ಮೇಳಕರ್ತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ === *ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣಗಳಲ್ಲಿ ಏಳೂ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಗಗಳನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗಗಳನ್ನು '''ಮೇಳಕರ್ತ''' ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟು ೭೨ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳಿದ್ದು, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ೩೬ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸ್ವರ "ಮ" ಶುದ್ದ ಮಧ್ಯಮವಾಗಿದ್ದು, ಇನ್ನುಳಿದ ೩೬ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಸ್ವರ "ಮ" ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮವಾಗಿರುವುದು(ಮ ಸ್ವರದ ಎರಡನೆಯ ರೂಪ). ಈ ರಾಗಗಳನ್ನು ಆರರ ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ '''ಚಕ್ರ'''ಗಳೆಂದು ಹೆಸರು. ಹೀಗೆ ಮೇಳಕರ್ತರಾಗಗಳ ೧೨ ಚಕ್ರಗಳಿವೆ. *ಮೇಳಕರ್ತರಾಗಗಳ ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಸ್ವರವೂ ಒಂದು ಮತ್ತು ಒಂದೇ ಒಂದು ಬಾರಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಸ್ವರಗಳು ಇಲ್ಲದೆ ಇರುವ ರಾಗಗಳಿಗೆ ವರ್ಜ್ಯ ರಾಗಗಳೆಂದು ಹೆಸರು. ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗದ ಕೆಲವು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಕೆಲವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇರುವ ರಾಗಗಳಿಗೆ '''ಜನ್ಯ''' ರಾಗಗಳು ಎಂದು ಹೆಸರು. * ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣಗಳು ವಕ್ರವಾಗಿರುವ ರಾಗಗಳು ಪೂರ್ಣ ರಾಗಗಳಾಗಿದ್ದರೆ ಅವುಗಳಿಗೆ "ವಕ್ರ ಸಂಪೂರ್ಣ" ಎಂದು ಹೆಸರು. [[ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳ ಪಟ್ಟಿ]] [[ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಇಲ್ಲಿದೆ]] === [[ತಾಳ (ಸಂಗೀತ)|ತಾಳ]] === ತಾಳ ಎಂಬುದು ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳ ಲಯವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಸಮಯದ ಮೂಲಮಾನಕ್ಕೆ '''ಮಾತ್ರೆ''' ಎಂದು ಹೆಸರು. ಸಂಗೀತಗಾರರು ತಮ್ಮ ಕೈಯನ್ನು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತಟ್ಟುವುದರ ಮೂಲಕ (ತಾಳ ಹಾಕುವುದು) ಈ ಲಯದ ಲೆಕ್ಕವಿಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ತಾಳ ಸಮಯದ ಲೆಕ್ಕವನ್ನೂ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಲು ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. ತಾಳಗಳನ್ನು ಏಳು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ: ಧ್ರುವ, ಮಠ್ಯ, ರೂಪಕ, ಝಂಪೆ, ತ್ರಿಪುಟ, ಅಟ್ಟ, ಏಕ. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ತಾಳವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ವಾದ್ಯ [[ಮೃದಂಗ]]. == ಕೃತಿಗಳು == ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಬಹುಪಾಲು ಕೃತಿಗಳು [[ಕನ್ನಡ]] ಅಥವಾ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿವೆ. [[ತೆಲುಗು]] ಮತ್ತು [[ತಮಿಳು]] ಸಹ ಕೃತಿಗಳ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭಾಷೆಗಳು. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಕೆಲವೆಂದರೆ- * [[ಪುರಂದರ ದಾಸ]]ರ ಕೀರ್ತನೆಗಳು * [[ತ್ಯಾಗರಾಜ]] ವಿರಚಿತ '''ಪಂಚರತ್ನ ಕೃತಿಗಳು''', *[[ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತ|ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರು]] ವಿರಚಿಸಿದ '''ನವಗ್ರಹ ಕೃತಿಗಳು''' ಮತ್ತು *ಜಯದೇವನ ಅಷ್ಟಪದಿಗಳು. === ಕೀರ್ತನೆ === ಕೀರ್ತನೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೂರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ: * '''ಪಲ್ಲವಿ''' - ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳು * '''ಅನುಪಲ್ಲವಿ''' - ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳು * '''ಚರಣ''' - ಪಲ್ಲವಿ ಮತ್ತು ಅನುಪಲ್ಲವಿಗಿಂತ ದೀರ್ಘವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಕೆಲವು ಕೀರ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಪಲ್ಲವಿ ಮತ್ತು ಚರಣದ ನಡುವೆ '''ಚಿಟ್ಟೆಸ್ವರ''' ಎಂಬ ಭಾಗವಿರುತ್ತದೆ (ಉದಾ: "ಸಾರಸಮುಖಿ ಸಕಲ ಭಾಗ್ಯದೆ..."). ಚಿಟ್ಟೆಸ್ವರದಲ್ಲಿ ಪದಗಳಿಲ್ಲದೆ ಕೇವಲ ಸ್ವರಗಳು ಮಾತ್ರ ಇರುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿರುವ ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರೇ ಚಿಟ್ಟೆ ಸ್ವರವನ್ನೂ ರಚಿಸಿದ್ದರೆ, ಇನ್ನು ಕೆಲವೆಡೆ ನಂತರ ಬಂದ ಇತರ ಸಂಗೀತ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಚಿಟ್ಟೆಸ್ವರವನ್ನು ಸೇರಿಸಿರುವುದೂ ಉಂಟು. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಕೀರ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಚರಣದ ನಂತರ '''ಮಧ್ಯಮ ಕಾಲ''' ಎಂಬ ಭಾಗವಿರುತ್ತದೆ. ಮಧ್ಯಮ ಕಾಲವನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದ್ವಿಗುಣ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. === ವರ್ಣ === *ವರ್ಣ ಎಂಬುದು ಒಂದು ರಾಗದ ಸಂಪೂರ್ಣ ವರ್ಣನೆಯುಳ್ಳ ವಿಶೇಷ ಕೃತಿ. ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ, ಮುಖ್ಯ ಸ್ವರಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯ ಪದಪುಂಜಗಳು ಮೊದಲಾದ ಒಂದು ರಾಗದ ಎಲ್ಲ ಅಂಶಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕೃತಿ. ವರ್ಣದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಭಾಗಗಳೆಂದರೆ ಪಲ್ಲವಿ, ಅನುಪಲ್ಲವಿ, ಮುಕ್ತಾಯಿ ಸ್ವರ (ಕೀರ್ತನೆಯ ಚಿತ್ತಸ್ವರದಂತೆ), ಚರಣ ಮತ್ತು ಚಿಟ್ಟೆಸ್ವರ. ಸಾಹಿತ್ಯವು ಶೃಂಗಾರವಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಭಕ್ತಿಪ್ರಧಾನವಾಗಿರಬಹುದು. *ಪೂರ್ವಾಂಗ ಮತ್ತು ಉತ್ತರಾಂಗಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿದ್ದು, ಪೂರ್ವಾಂಗದಲ್ಲಿ ಪಲ್ಲವಿ, ಅನುಪಲ್ಲವಿ, ಚಿಟ್ಟೆಸ್ವರಾಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿ, ನಂತರ ಪಲ್ಲವಿಯ ಒಂದು ಆವರ್ತವನ್ನು ಹಾಡಿ ಪೂರ್ವಾಂಗವನ್ನು ಮುಗಿಸಬೇಕು. ಉತ್ತರಾಂಗದಲ್ಲಿ ಚರಣವನ್ನು ಒಂದಾವರ್ತಿ ನಿರೂಪಿಸಿ, ಎತ್ತುಗಡೆ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹಾಡಬೇಕು. *ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಎತ್ತುಗಡೆಸ್ವರವನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದ ನಂತರ ಚರಣ ವನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಗೊಳ್ಳುವ ಕೃತಿಗಳ ಇತರ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ '''ಸ್ವರಜತಿ''' ಮತ್ತು '''ಗೀತೆ'''ಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಬಹುದು. == ಮನೋಧರ್ಮ ಸಂಗೀತ == ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ತಯಾರಿಯಿಲ್ಲದೆ ಸಂಗೀತಗಾರರ ಮನೋಧರ್ಮಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಡುವ ಅಂಶಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಸರಾಸರಿ ಒಂದು ಕಛೇರಿಯ ಶೇ.೮೦ ಭಾಗ ಈ ರೀತಿಯ ಮನೋಧರ್ಮ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ರೀತಿಯ ಮನೋಧರ್ಮ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ: === ರಾಗ ಆಲಾಪನೆ === ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ಕೃತಿಯ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ (ವಾದ್ಯಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನುಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ). ಇದು ಕೇಳುಗರಲ್ಲಿ ಆ ಕೃತಿಯನ್ನು ಹಾಡಲ್ಪಡುವ ರಾಗದ ಭಾವವನ್ನು ಮೂಡಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ನಿಧಾನವಾಗಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗುವ ಈ ಹಂತ, ತಾಳದ ಬದ್ಧತೆಯಿಲ್ಲದೆ ರಾಗದ ವಿವಿಧ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಆ ರಾಗದ ಜೀವ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ವಿವಿಧ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಂದ್ರಸ್ಥಾಯಿಯಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುವ ಈ ರಾಗ ಪರಿಚಯದ ಪದ್ಧತಿ ಕೆಲಕಾಲ ಅಲ್ಲಿಯೇ ನೆಲೆಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮಧ್ಯಮಸ್ಥಾಯಿಗೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಕೃತಿ ಸ್ವರವಿದ್ದರೆ ಅದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ವಿಶ್ರಮಿಸಿ ಮುಂದೆ ತಾರಸ್ಥಾಯಿಗೆ ಯಾವ ಅಡಚಣೆಯೂ ಇಲ್ಲದೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ತೇಲಿದಂತೆ ಮೇಲೇರುತ್ತದೆ. ತಾರಸ್ಥಾಯಿಯಲ್ಲಿ ರಾಗದ ಎಲ್ಲಾ ಗುಣಗಳನ್ನೂ, ರೂಪಗಳನ್ನೂ ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸಿ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಮಧ್ಯಮಸ್ಥಾಯಿಗೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿಂದ ಜಾರಿದಂತೆ ಮಂದ್ರಕ್ಕೆ ಇಳಿಸು ಒಂದು ದೀರ್ಘ ನಿಲುಗಡೆಯೊಡನೆ ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ. === ನೆರವಲ್ === ಈ ಹಂತವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅನುಭವವುಳ್ಳ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಮಾತ್ರ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೃತಿಯ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದೆರಡು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ವಿಧ ವಿಧವಾಗಿ ಪುನಃ ಪುನಃ ಆವರ್ತಿಸಿ ರಾಗ ಮತ್ತು ತಾಳದ ಗುಣಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಪೂರ್ಣ ವಾಗಿ ಸಂಗೀತಗಾರನ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. === ಕಲ್ಪನಾ ಸ್ವರ === ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಸರಳ ರೀತಿಯ ಮನೋಧರ್ಮ ಸಂಗೀತ; ಈ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕಲ್ಪನಾ ಸ್ವರಗಳ ಪುಂಜಗಳನ್ನು ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪುಂಜಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವರಗಳು ಜೋಡಣೆಗೊಳ್ಳುವ ಕ್ರಮ ಆ ರಾಗದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರಾಗಕ್ಕೂ ಅದರದೇ ಆದ ಒಂದು ಓಟ ಮತ್ತು ವಿಧ ಇದೆ. ಯಾವುದೇ ರಾಗದ ವಿಸ್ತರಣೆಯಾದರೂ ಸರಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಸ್ವರರಚನೆಯಾದರೂ ಸರಿ ಅದು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಿದ ಆ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಒಳಗೇ ಇರಬೇಕು. === ತಾನ === ಈ ಹಂತವನ್ನು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲು [[ವೀಣೆ|ವೀಣೆಯ]] ಮೇಲೆ ನುಡಿಸಲಿಕ್ಕಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. "ಅನಂತಮ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಪುನಃ ಪುನಃ ವಿಶೇಷ ಅಲಂಕಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಆವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. "ಅನಂತಮಾನಂತಮಾನಂತ...." ಎಂಬುದು "ತಾನಮ್ತಾನಮ್ತಾನಮ್..." ಎಂದು ಪದಾಂತರವಾಗಿದೆ. === ರಾಗ ತಾನ ಪಲ್ಲವಿ === ಇದು ರಾಗ ಆಲಾಪನೆ, ತಾನ ಮತ್ತು ನೆರವಲ್ ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸಂಯುಕ್ತ ಹಂತ. ನೆರವಲ್ ಹಂತದ ನಂತರ ಪಲ್ಲವಿಯನ್ನು ಎರಡು ಬಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿ, ನಂತರ ಅರ್ಧ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಆವರ್ತಿಸಿ, ಮತ್ತೆ ದ್ವಿಗುಣ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿ == *ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇರುವ ಸಂಗೀತಗಾರರೆಂದರೆ: ಒಬ್ಬ ಹಾಡುಗಾರರು (ಇಲ್ಲವೇ ಪ್ರಧಾನ ವಾದ್ಯವನ್ನು ನುಡಿಸುವವರು), ಒಂದು ಪಕ್ಕವಾದ್ಯ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಿಟೀಲು), ಮತ್ತು ತಾಳಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ವಾದ್ಯ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೃದಂಗ) ಸಾಮಾನ್ಯ. *ಕಛೇರಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಗಣೇಶ|ಗಣಪತಿ]] ಸ್ತೋತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ. ನಂತರ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಛೇರಿಯ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಗುರವಾದ ಕೃತಿಗಳು (ತಿಲ್ಲಾನ) ಅಥವಾ ಮಂಗಳವನ್ನು ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. === ವಾದ್ಯಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Violin.jpg|thumb|right|ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುವ ಪಿಟೀಲುಗಳು (ವಯೊಲಿನ್)]] *ಶ್ರುತಿಗಾಗಿ ತಂಬೂರಿ ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಧಾನ ವಾದ್ಯ ಅಥವಾ ಪಕ್ಕವಾದ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಗೊಳ್ಳುವ ವಾದ್ಯಗಳು [[ವೀಣೆ]], [[ಪಿಟೀಲು|ವಯೊಲಿನ್]] (ಪಿಟೀಲು). ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಕೊಳಲು]] ಉಪಯೋಗಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ತಾಳಕ್ಕಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುವ ವಾದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದವು [[ಮೃದಂಗ]] ಮತ್ತು [[ಘಟಂ|ಘಟ]]. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ [[ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್]], [[ವಿಚಿತ್ರ ವೀಣೆ|ವಿಚಿತ್ರವೀಣೆ]], [[ಸ್ಯಾಕ್ಸೋಫೋನ್]] ಮೊದಲಾದ ವಾದ್ಯಗಳು ಜನಪ್ರಿಯಗೊಳಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. *ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ಹೆಚ್ಚು. ವಾದ್ಯಗಳು ಸಹ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯನ್ನೇ ಅನುಕರಿಸುತ್ತವೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಶುದ್ಧ ವಾದ್ಯ ಸಂಗೀತವೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದೆ. === ವ್ಯವಸ್ಥೆ === ಬಹುಪಾಲು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಕಛೇರಿಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. * ವರ್ಣ - ಕಛೇರಿ ಯಾವುದಾದರೂ ವರ್ಣದ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆಯಿಂದ (ವಾದ್ಯಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನುಡಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ) ಅರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗದ ವರ್ಣವನ್ನು ಆರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕಛೇರಿಯ ಆರಂಭವಾದದ್ದರಿಂದ ಕಲ್ಯಾಣಿ, ಧೀರ ಶಂಕರಾಭರಣ ಮೊದಲಾದ ರಾಗಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ. ವರ್ಣ ಸುಮಾರು ೬-೧೨ ನಿಮಿಷಗಳಷ್ಟು ಕಾಲ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. * ಕೀರ್ತನೆಗಳು - ವರ್ಣದ ನಂತರ ವಿವಿಧ ರಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಹಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕೀರ್ತನೆಯ ಮೊದಲು ರಾಗ ಆಲಾಪನೆ ಮತ್ತು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಪನಾ ಸ್ವರ ಬರುವುದುಂಟು. * ತನಿ - ಇಂದಿನ ಬಹುಪಾಲು ಕಛೇರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು "ತನಿ ಆವರ್ತನೆ" ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಹಾಡುಗಾರರು ಮತ್ತು ವಯೊಲಿನ್ ನಡುವೆ ಸ್ವರ ಕಲ್ಪನೆ, ನಿರವಲ್ ಮೊದಲಾದ ಹಂತಗಳ ನಂತರ ತಾಳ ವಾದ್ಯಗಳಾದ ಮೃದಂಗ, ಘಟ ಅಥವ ಖಂಜಿರ ಮೊದಲು ಬೆರೆ ಬೆರೆಯಾಗಿ ನಂತರ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿ ನುಡಿಸುವ ಹಂತ ತನಿ ಆವರ್ತನೆ. * ರಾಗ ತಾನ ಪಲ್ಲವಿ - ಅನುಭವಿ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಅನೇಕ ಕೀರ್ತನೆಗಳ ಬದಲು ರಾಗ ತಾನ ಪಲ್ಲವಿಯನ್ನು ನಡೆಸಬಹುದು. * ದೇವರ ನಾಮಗಳು - ಹಾಡುವ ಪದ್ದತಿ ಇದೆ. * ತಿಲ್ಲಾನ - ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಕೊನೆಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಿಲ್ಲಾನ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. * ಮಂಗಳ - ಕಛೇರಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡಲಾಗುವ (ಅಥವಾ ನುಡಿಸಲಾಗುವ) ಮಂಗಳ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಅಥವಾ ಮಧ್ಯಮಾವತಿ ರಾಗದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. == ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತಗಾರರು == ;ಪಿತಾಮಹ ಶ್ರೀ [[ಪುರಂದರದಾಸರು]] ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಪಿತಾಮಹರು. ಮುಂದೆ [[ತ್ಯಾಗರಾಜ|ತ್ಯಾಗರಾಜರಂಥ]] ಸಂಗೀತಗಾರರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ತಂದ ಪುರಂದರದಾಸರು ತಾಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೂಲಭೂತ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನೂ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. ;ತ್ರಿಮೂರ್ತಿ ಶ್ರೀ [[ತ್ಯಾಗರಾಜ|ತ್ಯಾಗರಾಜರು]] (೧೭೫೯-೧೮೪೭), [[ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತ|ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರು]] (೧೭೭೬-೧೮೨೭) ಮತ್ತು [[ಶ್ಯಾಮಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿ|ಶ್ಯಾಮಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು]](೧೭೬೨-೧೮೨೭) - ಈ ಮೂವರು ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರರನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ;ಆಧುನಿಕ ಹಾಡುಗಾರರು ಆಧುನಿಕ ಹಾಡುಗಾರರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದ ಕೆಲವರೆಂದರೆ ಎಂ.ಎಸ್.ಸುಬ್ಬುಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಡಾ.ಬಾಲಮುರಳಿಕೃಷ್ಣ, ಡಿ.ಕೆ ಪಟ್ಟಮ್ಮಾಳ್, ಕೆ.ಜೆ.ಯೇಸುದಾಸ್, ಶೆಮ್ಮಂಗುಡಿ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಅಯ್ಯರ್ ಮೊದಲಾದವರು. ಇನ್ನೂ ಇತ್ತೀಚಿನ ಆಧುನಿಕ ಹಾಡುಗಾರರಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾದವರು ಅರುಣಾ ಸಾಯಿರಾಮ್,ಸುಧಾ ರಘುನಾಥನ್,ಬಾಂಬೆ ಜಯಶ್ರೀ, ಸಂಜಯ್ ಮೊದಲಾದವರು. ;ವಾದ್ಯ ವಾದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಪಡೆದ ಆಧುನಿಕ ಸಂಗೀತಗಾರರಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು [[ದೊರೆಸ್ವಾಮಿ ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]] (ವೀಣೆ), ಟಿ. ಚೌಡಯ್ಯ, [[ಲಾಲ್‍ಗುಡಿ ಜಯರಾಮನ್]], ಕೋಲಾರದ ಕೊಳ್ಳೆಗಾಲ ಗೊಪಾಲಕೃಷ್ಣ (ವಯೊಲಿನ್), [[ಕದ್ರಿ ಗೋಪಾಲನಾಥ್]] (ಸ್ಯಾಕ್ಸೊಫೋನ್) ಮೊದಲಾದವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧರು. ಇನ್ನೂ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ರವಿಕಿರಣ್ (ಚಿತ್ರವೀಣೆ), ಯು ಶ್ರೀನಿವಾಸ್ (ಮ್ಯಾಂಡೊಲಿನ್) ಮೊದಲಾದವರು ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ. == ನೋಡಿ == * [[ಚತುರ್ದಂಡೀ]] == ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು == {{Commons category|Carnatic music}} * [http://musicindiaonline.com/l/1/ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕೇಳಿರಿ (ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041120032810/http://musicindiaonline.com/l/1/ |date=2004-11-20 }} * [http://musicindiaonline.com/l/3/ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಕೇಳಿರಿ (ವಾದ್ಯ)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041115005957/http://musicindiaonline.com/l/3/ |date=2004-11-15 }} * [http://www.sangeetham.com ಸಂಗೀತ], ಸಂಗೀತಗಾರ ಸಂಜಯ್ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಮ್ ಅವರ ತಾಣ, ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ ಪದ್ಧತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತಗಾರರ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ * [http://www.carnatica.net Carnatica], ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ, ಆಡಿಯೋ ಸಿಡಿಗಳು * [http://www.carnaticindia.com ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ portal ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190714081225/http://carnaticindia.com/ |date=2019-07-14 }} {{ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ - ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಗೀತಗಾರರು}} {{ಜನ್ಯ ರಾಗಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಸಂಸ್ಕೃತಿ]] [[ವರ್ಗ:ಸಂಗೀತ]] [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ]] bnb4s1e5icv0rqb9xqipo2uf3v874m5 0 1233 1308042 1305262 2025-07-06T21:53:43Z Successalltime87 90571 1308042 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Kali Temple Dakshineswar.jpg|thumb]] '''ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಶನ್''' [[ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸ]] ರ ಶಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಗುರು [[ವಿವೇಕಾನಂದ|ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು]] [[ಮೇ ೧]], [[೧೮೯೭]]ರಲ್ಲಿ 'ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಶನ್ ಅಸೋಷಿಯೇಶನ್' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ]] ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಥೆ.<ref>{{Cite web |url=http://rkvm.org/ |title=ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ವಿವೇಕಾನಂದ ಮಿಶನ್ |access-date=2014-06-02 |archive-date=2014-05-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140521234942/http://rkvm.org/ |url-status=dead }}</ref>'ಆತ್ಮನೋ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥಮ್ ಜಗದ್ ಹಿತಾಯ ಚ' ಎಂಬ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸರು ತಮ್ಮ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭವಗಳಿಂದ ಬೋಧಿಸಿದ ವೇದಾಂತದ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಯಿತು. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ (ಬಂಗಾಳಿ: রামকৃষ্ণ মঠ) ಮತ್ತು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ (ಬಂಗಾಳಿ: রামকৃষ্ণ মিশন) ಅವಳಿ ಸಂಘಟನೆಗಳು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಚಳವಳಿ ಅಥವಾ ವೇದಾಂತ ಚಳವಳಿಯ ತಿರುಳುಭಾಗವಾಗಿದೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಮೇ 1, 1897 ರಂದು [[ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸ|ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣರ]] ಮುಖ್ಯ ಅನುಯಾಯಿ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಲೋಕೋಪಯೋಗಿ, ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಸ್ಥೆ. ಬರ ಪರಿಹಾರ, ನೆರೆಸಂತ್ರಸ್ತರ ಸಹಾಯ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಯೆ, ಗ್ರಾಮೀಣ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಕಲ್ಯಾಣ, ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲಾದ ಜನಸೇವಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ವಿವಿಧ ಶಾಖೆಗಳು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ [[ಸಾಹಿತ್ಯ]] ಪ್ರಕಟಣೆ, ಶೀಲ ಸಂವರ್ಧನ ಶಿಬಿರಗಳು, ಪ್ರವಚನ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಮೂಲಕ ಜನರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಇದು ಪೂರೈಸುತ್ತಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೌರಾ ದ ಬೇಲೂರು ಮಠ, ಕೋಲ್ಕತಾ, ಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ. ಭಾರತದ ಸನಾತನ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ವೇದಾಂತ ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭಗಳು. ==ಮುನ್ನುಡಿ== ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಹಾಸಂಘದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಭಾರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಂತರಾದ ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪರಮಹಂಸ ರ ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ಅವರ ಮುಖ್ಯ ಅನುಯಾಯಿ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ರೂಪಿಸಿದ ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ -ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು. [3] == ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ == [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ]] ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಶಾಖೆಗಳು ಕೆಳಕಂಡಲ್ಲಿವೆ: * [[ಮೈಸೂರು]] ಆಶ್ರಮವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಣೆಯಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸುಮಾರು ೭೫ ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ದೀರ್ಘವಾದ ಇತಿಹಾಸವಿರುವ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಕನ್ನಡ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿರುವ ಸೇವೆ ಅಪಾರ. ಮಠವು ಬಾಲಕರಿಗಾಗಿ 'ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ ವಿದ್ಯಾಶಾಲೆ' ಎಂಬ ಆವಾಸಿಕ ಪದವೀಪೂರ್ವ ಮಧ್ಯಮಿಕ ಶಾಲೆಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. 'ವೇದಾಂತ ಕಾಲೇಜು' ಎಂಬ ಪುರುಷರ ಬಿ.ಎಡ್. ಕಾಲೇಜನ್ನೂ ಇದು ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ [[ಬಿಳಿಗಿರಿರಂಗನ ಬೆಟ್ಟ]], ಹೆಗ್ಗಡದೇವನ ಕೋಟೆ ಮೊದಲಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಗಿರಿಜನ ಕಲ್ಯಾಣಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. 'ವಿವೇಕ ಪ್ರಭ' ಆಶ್ರಮದಿಂದ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಾಸಪತ್ರಿಕೆ. ಸ್ವಾಮಿ ನಿತ್ಯಸ್ಥಾನಂದರು ಆಶ್ರಮದ ಈಗಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. *ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಶನ್, ಬಸವನಗುಡಿ,ಬೆಂಗಳೂರು ಶತಮಾನ ಕಂಡ ಬೆಂಗಳೂರು ಆಶ್ರಮ ಬಸವನಗುಡಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೀಶ್ ಭಾಷೆಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ.ಬಾಲಕರಿಗಾಗಿ 'ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಮಂದಿರ' ಎಂಬ ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ನ್ನು ಇದು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಹತ್ತಿರವಿರುವ ಶಿವನಹಳ್ಳಿ ಮೊದಲಾದ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸಮಾಜಕಲ್ಯಾಣ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, [[ಸ್ವಾಮಿ ಹರ್ಷಾನಂದ]]ರು ಆಶ್ರಮದ ಈಗಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೀಷಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಇವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. * [[ಬೆಂಗಳೂರು]] (ಹಲಸೂರು ) ಇದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಆಶ್ರಮ. ಹಲವಾರು ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳನ್ನು, ಶೀಲಸಂವರ್ಧನಾ ಶಿಬಿರಗಳನ್ನು ಇದು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ. ಬಡಜನರಿಗಾಗಿ ಸಂಚಾರಿ ಅಸ್ಪತ್ರೆಯ ಮೂಲಕ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸ್ವಾಮಿ ವೀತಭಯಾನಂದರು ಆಶ್ರಮದ ಈಗಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. * ಪೊನ್ನಂಪೇಟೆ [[ಕೊಡಗು|ಕೊಡಗಿನ]] ಪ್ರಶಾಂತ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸುಂದರವಾದ [[ಆಶ್ರಮ]], 'ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಸೇವಾಶ್ರಮ' ಎಂಬ ಸುಸಜ್ಜಿತ ಆಧುನಿಕ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯ ಮೂಲಕ ಆರೋಗ್ಯಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ. 'ಬದುಕಲು ಕಲೆಯಿರಿ' ಖ್ಯಾತಿಯ ಸ್ವಾಮಿ ಜಗದಾತ್ಮಾನಂದರು ಆಶ್ರಮದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. * [[ಮಂಗಳೂರು]] ಅನಾಥಾಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ತನ್ನ ಹಾಸ್ಟೆಲ್ ಮೂಲಕ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸ್ವಾಮಿ ಪೂರ್ಣಕಾಮಾನಂದರು ಆಶ್ರಮದ ಈಗಿನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. * [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ಇತ್ತೀಚಿಗೆ ಆರಂಭಗೊಂಡ ಈ ಆಶ್ರಮವು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುದಿನಗಳ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದೆ. ಹಲವಾರು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೆ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿರುವ ಈ ಅಶ್ರಮವು, ಈಗ ಪುಸ್ತಕ ಪ್ರಕಟಣೆ, ಪ್ರವಚನ, ಶಿಬಿರಗಳ ಮುಖಾಂತರ ಜನರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ==ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್== ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠವು ಪಕ್ಕಾ ಸಂನ್ಯಾಸ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದರೆ, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳಿಗೂ, ಗೃಹಸ್ಥರಿಗೂ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಂದೇಶದಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯುಳ್ಳ ಮತ್ತು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಅದರ್ಶ ಹಾಗೂ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಲವು ಉಳ್ಳ ಯಾರು ಬೇಕಾದರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಸದಸ್ಯರಾಗಬಹುದು. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಹಾಗೂ ಇತರ ರೀತಿಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದರಲ್ಲಿ ಸಂನ್ಯಾಸೇತರ ಜನರು ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತಾರೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ 1901ರ ಮೇ 4ರಂದು ಒಂದು ಸಂಘವಾಗಿ ನೊಂದಾವಣೆಗೊಂಡಿದ್ದು, ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ಆಡಳಿತ]] ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠವು ಆಡಳಿತವನ್ನು ಒಂದು ವಿಶ್ವಸ್ತ ಮಂಡಳಿಯು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದ್ದೆ. ಈ ಮಂಡಳಿಗೆ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಒಬ್ಬರು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರು, ಒಬ್ಬರು ಮಹಾಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು, ಒಬ್ಬರು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಖಜಾಂಚಿ ಇರುತ್ತಾರೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಒಂದು ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಧರ್ಮದರ್ಶಿಗಳೂ ಇರುತ್ತಾರೆ. ಬೇಲೂರಿನಲ್ಲಿ-ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಹೆಸರು ಬೇಲೂರು ಮಠ-ಇರುವ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಮುಖ್ಯಸ್ತಾನವೇ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಮುಖ್ಯಸ್ತಾನವೂ ಹೌದು. ಮಠದ ಅಥವಾ ಮಿಷನ್ನಿನ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನೂ ಅವುಗಳ ಮುಖ್ಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಮಹಾಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳಿಗೆ ಸಂಭೋಧಿಸಿ ಬರೆಯಬೇಕು. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಶಾಖಾಕೇಂದ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷರೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ; ವಿಶ್ವಸ್ತ ಮಂಡಳಿಯು ಅವರನ್ನು ನೇಮಕ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಆಡಳಿತ ಸಂಸ್ಥೆಯು ನೇಮಿಸುವ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಮಿತಿಯೊಂದು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಶಾಖಾ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಿತಿಯು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಗಳು ಆ ಶಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ವಿಚಾರಪ್ರಣಾಳಿ== ರಾಮಕೃಷ್ನ್ಣ ಮಠದ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ವಿಚಾರಪ್ರಣಾಳಿಯು, ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರು ಬದುಕಿ ಬಾಳಿದ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ವೇದಾಂತದ ಶಾಶ್ವತ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ವಿಚಾರಪ್ರಣಾಳಿಗೆ ಮೂರು ಲಕ್ಷಣಗಳಿವೆ: ವೇದಾಂತದ ಪ್ರಾಚೀನ ತತ್ವಗಳು ಆಧುನಿಕ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತವಾಗಿವೆ ಎ೦ಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಅದು ಆಧುನಿಕ; ಅದು ವಿಶ್ವಸಾರ್ವತ್ರಿಕ-ಎಂದರೆ, ಇಡೀ ಮನುಕುಲಕ್ಕೇ ಅದು ಉದ್ದಿಷ್ಟವಾದುದು; ಅದು ವ್ಯಾವಹರಿಕ-ಬದುಕಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಅದರ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ. ಈ ವಿಚಾರಪ್ರಣಾಳಿಯ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದೆ: 1. ಬದುಕಿನ ಅಂತಿಮ ಧ್ಯೇಯ ಭಗವತ್ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ : ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತವು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಪ್ರಮೂಖ ಆವಿಷ್ಕಾರವೆಂದರೆ-ಬ್ರಹ್ಮ ಎಂಬ ಅನಂತ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಜಗತ್ತು ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಪೋಷಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ನಿರ್ಗುಣ ಹಾಗೂ ಸಗುಣ ಮುಖಗಳೆರಡೂ ಉಂಟು. ಸಗುಣ ಮುಖಕ್ಕೆ ಈಶ್ವರ, ದೇವರು, ಜೆಹೋವ ಮುಂತಾದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿವೆ. ಈ ಅಂತಿಮ ಸತ್ಯದ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವೇ ಬದುಕಿನ ನಿಜವಾದ ಗುರಿ; ಏಕೆಂದರೆ, ಅದೊಂದೇ ನಮಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಸಿದ್ಧಿ ಹಾಗು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲುದು. 2. ಆತ್ಮನಲ್ಲಿ ಅಂತಸ್ಥವಾಗಿರುವ ದಿವ್ಯತೆ: ಬ್ರಹ್ಮವು ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲೂ ಆತ್ಮವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿದೆ; ಅದು ಮನುಷ್ಯನ ನೈಜ ಸ್ವರೂಪ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲ ಸುಖದ ಆಕರ. ಆದರೆ, ಅಜ್ಞಾನದ ಕಾರಣದಿಂದ ಜೀವಿಯು ತನ್ನನ್ನು ಮನಸ್ಸುಗಳೊಡನೆ ಸಮೀಕರಿಸಿಕೊಂಡು, ವಿಷಯಸುಖಗಳ ಬೆನ್ನು ಹತ್ತುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಎಲ್ಲ ಕೆಡುಕಿನ ಮತ್ತು ದುಃಖದ ಮೂಲ ಕಾರಣ. ಅಜ್ಞಾನ ನಿವಾರಣೆಯಾದಂತೆಲ್ಲ ಆತ್ಮಸ್ವರೂಪವು ಹೆಚ್ಚುಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳ್ಳುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅಂತಸ್ಥ ದಿವ್ಯತೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯೇ ನಿಜವಾದ ಧರ್ಮದ ಸಾರ. 3. ಯೋಗ ಸಮನ್ವಯ : ಅಜ್ಞಾನ ನಿವಾರಣೆ ಹಾಗೂ ದೈವಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಕ್ಕೊಯ್ಯುವ ಆಂತರಿಕ ದೈವಿಕತೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯು ಯೋಗದ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖವಾದ ಯೋಗಗಳು ನಾಲ್ಕು: ಜ್ಗಾನಯೋಗ, ಭಕ್ತಿಯೋಗ, ರಾಜಯೋಗ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಯೋಗ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಯೋಗವೂ ದೈವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮಾರ್ಗ. ಆದರೆ ವಿಚಾರ, ಭಾವ ಅಥವಾ ಸಂಕಲ್ಪದಂತಹ ಶಕ್ತಿಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಯೋಗವೂ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಶಕ್ತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡುವುದರಿಂದ, ಒಂದು ಸಂತುಲಿತ, ”ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲ" ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಈ ಎಲ್ಲ ನಾಲ್ಕು ಯೋಗಗಳ ಸಮನ್ವಯ ಅಗತ್ಯ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಆದರ್ಶವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದು ಈ ಯೋಗಸಮನ್ವಯವನ್ನೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಅವಳಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಲಾಂಛನದಲ್ಲಿ ಈ ಆದರ್ಶವು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ; ಅದು ಸ್ವಾಮಿಜಿಯೇ ರೂಪಿಸಿದ್ದು. ಈ ಲಾಂಛನದಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಅಲೆ ಕರ್ಮಯೋಗವನ್ನು ಕಮಲವು ಭಕ್ತಿಯೋಗವನ್ನು, ಉದಯಾಸುರ್ಯನು ಜ್ಞಾನಯೋಗವನ್ನು, ಸುರುಳಿಗೊಂಡಿರುವ ಸರ್ಪವು ರಾಜಯೋಗವನ್ನು, ಹಂಸವು ಪರಮಾತ್ಮನನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಒಟ್ಟಿನ ಅರ್ಥವೆಂದರೆ: ನಾಲ್ಕೂ ಯೋಗಗಳ ಸಮಗ್ರ ಅನುಷ್ಠಾನದಿಂದ ಪರಮಾತ್ಮನ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. 4. ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ನೈತಿಕತೆ: ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರ ಪ್ರಕಾರ, ಬದಕಿನ ಎಲ್ಲ ಅನೈತಿಕತೆ, ಕೆಡುಕು, ದುಃಖಗಳಿಗೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೌರ್ಬಲ್ಯವೇ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ; ಆತ್ಮನೆಂಬ ತನ್ನ ನೈಜ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕುರಿತ ಅಜ್ಞಾನವೇ ಈ ದೌರ್ಬಲ್ಯದ ಕಾರಣ. ನಮ್ಮ ದೌರ್ಬಲ್ಯವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಮತ್ತು ಶೀಲಸಂಪನ್ನವಾದ ಬದುಕನ್ನು ನಡೆಸಲು ಅತ್ಮಜ್ಞಾನ ಅಗಾಧ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೀಯುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬರಲ್ಲೂ ಹಲವಾರು ಸುಪ್ತ ಶಕ್ತಿಗಳಿರುತ್ತವೆ; ಆದರೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು, ನಮ್ಮ ಭಯ ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳಿಂದಾಗಿ ವಾಸ್ತವ ರೂಪ ತಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಆತ್ಮಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ಭಯ, ದೌರ್ಬಲ್ಯಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ಈ ಸುಪ್ತ ಶಕ್ತಿಗಳು ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಮೀಜಿ "ಪುರುಷ ನಿರ್ಮಾಪಕ" ಶಿಕ್ಷಣವೆಂದು ಕರೆದರು. 5. ಧರ್ಮಸಾಮರಸ್ಯ : “ಒಂದೇ ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಹಲವು ಹೆಸರುಗಳು" ( ವೇದ ) ಮತ್ತು "ವಿಭಿನ್ನ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಥಗಳು ಒಂದೇ ಗುರಿಗೊಯ್ಯುತ್ತವೆ" (ಗೀತೆ) ಎಂಬ ವಿಚಾರಗಳು ಹಿಂದೂ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಸಂತರ ಬೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆಯಾದರೂ, ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳ ಆತ್ಯಂತಿಕ ಐಕಮತ್ಯವನ್ನು ಅಪರೋಕ್ಷಾನುಭವದ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟವರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರು ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಮೊದಲಿಗರು. ಅವರ ಸಂದೇಶ ಎರಡು ರೀತಿಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ: ಒಂದು, ಹಿಂದೂಧರ್ಮದೊಳಗಿನ ಸಮನ್ವಯ; ಇನ್ನೊoದು, ಜಾಗತಿಕ ಧರ್ಮಗಳ ನಡುವಣ ಸಮನ್ವಯ. ಅ. ಹಿಂದೂಧರ್ಮದೊಳಗಿನ ಸಾಮರಸ್ಯ : ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರು ಹಿಂದೂಧರ್ಮದ ಯಾವುದೇ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪಂಥದೊಡನೆ ತಮ್ಮನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ; ಆದರೆ ಹಿಂದೂಧರ್ಮವನ್ನು ಇಡಿಯಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಹಿಂದು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದ ದ್ವೈತ, ಅದ್ವೈತ ಮತ್ತಿತರ ತತ್ವಗಳು ಒಂದೇ ಸತ್ಯದ ಸಮಗ್ರ ಅನುಭವದ ವಿಭಿನ್ನ ಘಟ್ಟಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆಯೆಂದೂ, ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳೂ ಒಂದೇ ಪರಬ್ರಹ್ಮದ ವಿವಿಧ ಮುಖಗಳೆಂದು ಅವರು ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ಅವರ ಸಂದೇಶ ಹಿಂದೂ ಪಂಥಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ; ಸ್ವತಃ ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರು ಹಿಂದೂಧರ್ಮದ ಐಕ್ಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಆ. ಜಾಗತಿಕ ಧರ್ಮಗಳ ನಡುವಣ ಸಾಮರಸ್ಯ: ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರು ಧರ್ಮಗಳ ನಡುವಣ ಭಿನ್ನತೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಈ ಭಿನ್ನತೆಗಳಿದ್ದೂ ಕೂಡ ಅವು ಒಂದೇ ಅಂತಿಮ ಗುರಿಗೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತವೆಯೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದು ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ. ಯತೋ ಮತ್, ತತೋ ಪಥ್ (ಎಷ್ಟು ಮತಗಳೋ ಅಷ್ಟು ಪಥಗಳು) ಎಂಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂತ್ರದ ಅರ್ಥ ಇದೇ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳೂ ಏಕೈಕ ಶಾಶ್ವತ ವಿಶ್ವಧರ್ಮದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳೆಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಗಳೂ, ನಿಯಮಗಳೂ ವೇದಾಂತದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವುದರಿಂದ ವೇದಾಂತವನ್ನು ಶಾಶ್ವತ ವಿಶ್ವಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಧರ್ಮವೆಂದು ಸ್ವಾಮೀಜಿ ಪರಿಗಣಿಸಿದರು. ಬೇರೆ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ವೇದಾಂತವು ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳಿಗೂ ಸಮಾನವಾದ ತಳಹದಿಯಾಗಬಲ್ಲುದು. 6. ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರ ಅವತಾರತ್ವ: ಹಿಂಧೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಆಯಾ ಯುಗದ ಅಗತ್ಯಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮನುಕುಲಕ್ಕೆ ನೂತನ ಸಂದೇಶ ನೀಡುವ ಸಲುವಾಗಿ ದೇವರು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಯುಗದಲ್ಲೂ ಅವತರಿಸುತ್ತಾನೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪಂಥದ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರನ್ನು 'ಆಧುನಿಕ ಯುಗದ ಅವತಾರ'ವೆಂದು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ, ಅವರ ಬದುಕು, ಬೋಧನೆಗಳು ಮನುಕುಲಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತಿಯ ಹೊಸ ದಾರಿಯೊಂದನ್ನು ತೆರೆದಿಟ್ಟಿವೆ. ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರ ಅವತಾರತ್ವದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂದರೆ, ಅದು ಹಿಂದೂತೆಕ್ಕೆಯಿಂದಾಚೆಯವರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲ ಹಿಂದಿನ ಅವತಾರಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾದಿಗಳ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪರಂಪರೆಗಳೊಡನೆ ಸಮರಸಗೊಂಡಿದೆ ಎನ್ನುವುದು. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಸಂಘದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳ ಸ್ಥಾಪಕರಿಗೆ ಪೂಜಾರ್ಹವಾದ ಗೌರವವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. 7. ಒಂದು ಹೊಸ ಕಾರ್ಯತತ್ವ: ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಆಧುನಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಹೊಸ ಕಾರ್ಯತತ್ವವೊಂದನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸಗಳೂ ಈ ತತ್ವದ ಚೌಕಟ್ಟಿನ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ; ಅದು ಮುಂದಿನ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ: ಅ. ಎಲ್ಲ ಕೆಲಸವೂ ಪವಿತ್ರ : ವೇದಾಂತದ ಪ್ರಕಾರ ಭೌತಿಕ ವಿಶ್ವ ಎಂಬುದು ಎನಿಸಿದ ಭಗವಂತನ ವಿರಾಟ್ ರೂಪದ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಸೋದರಿ ನಿವೇದಿತಾ ಹೇಳಿದ್ದಂತೆ, “ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಗೂ ಲೌಕಿಕತೆಗೂ ಏನೂ ಭೇದವಿಲ್ಲ” ಈ ಹೇಳಿಕೆಯ ಅರ್ಥವೇನೆಂದರೆ, ಎಲ್ಲ ದುಡಿಮೆಯೂ ಪವಿತ್ರವೇ ಆಗಿದೆ. ನೆಲ ಗುಡಿಸುವ ಅಥವಾ ಚಪ್ಪಲಿ ಹೊಲಿಯುವ ಸೇವಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕೂಡ ದೇವರ ಕೆಲಸಗಳಂತೆಯೇ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಬೇಕು. ಆ. ಕೈಂಕರ್ಯ ಭಾವದಿಂದ ದುಡಿಮೆ : ಭಗವದ್ಗೀತೆಯು ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿಯಾದ ಭಗವಂತನೇ ಎಲ್ಲ ದುಡಿಮೆಯ ಅಂತಿಮ ಆಕರ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಯಜ್ಞಗಳ ಫಲಾನುಭವಿ ಎನ್ನುತ್ತದೆ. (9.24, 18.46). ಆದ್ದರಿಂದ, ಎಲ್ಲ ದುಡಿಮೆಯನ್ನು ಕೈಂಕರ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು ಮತ್ತು ಕರ್ಮಫಲಗಳನ್ನು ಭಗವಂತನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಬೇಕು. ಇ. ಮಾನವ ಸೇವೆಯೇ ದೇವರ ಸೇವೆ : ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ತಮ್ಮ ಗುರುವಿನಿಂದ ಕಲಿತ ಮುಖ್ಯ ತತ್ವಗಳಲ್ಲೊಂದೆಂದರೆ: ಶಿವಜ್ಞಾನೇ ಜಿವಸೇವಾ (ಶಿವನೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಜೀವನಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು). ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ದೈವಿಕತೆ ಅಂತರ್ನಿಹಿತವಾಗಿ ಇರುವುದರಿಂದ, ನಾವು ಮಾಡುವ ಮಾನವಸೇವೆ ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ದೇವರ ಸೇವೆಯೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ಸೇವೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕನಿಕರದ ವಸ್ತುವನ್ನಾಗಿ ಕಾಣುವುದರ ಬದಲು ಪೂಜೆಯ ವಸ್ತುವನ್ನಾಗಿ ಕಾಣಬೇಕು. ಇಂತಹ ದೃಷ್ಟಿಯು ಕೊಡುವವನು, ಪಡೆಯುವವನು ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ದೊಡ್ಡವರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ. ದೀನದಲಿತರ ಸೇವೆಯ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು: ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರ ಮತ್ತು ದಲಿತರ ಪರವಾಗಿ ದನಿಯೆತ್ತಿ ಹೀಗೆ ಧೈರ್ಯವಾಗಿ ಮತನಾಡಿದ ಮೊತ್ತಮೊದಲನೆಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕರು ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು: “ಬಡವರಲ್ಲಿ, ದುರ್ಬಲರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಕಾಣುವವನು ನಿಜವಾದ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾನೆ... ದೇಗುಲಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಶಿವನನ್ನು ಕಾಣುವವನಿಗಿಂತ ಇಂಥ ಮನೋಭಾವದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಶಿವ ಮೆಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ". ಬಡವರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವಂತೆ ದರಿದ್ರನಾರಾಯಣ ಎಂಬ ಶಬ್ಧವನ್ನು ಟಂಕಿಸಿದವರು ಸ್ವಾಮೀಜಿ. ಬಡವರ ಬಗೆಗಿನ ಸ್ವಾಮಿಜಿಯ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಕಳಕಳಿ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಸೇವಾಕಾರ್ಯಾಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ದೇಶಕ ತತ್ತ್ವವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಉ. ದುಡಿಮೆಯೊಂದು ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆ : ಮೇಲಿನ ನಿಬಂದನೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸುತ್ತದೆ, ಅದರಿಂದ ಮನಸ್ಸು ಶುದ್ಧಿಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ತವಾಗಿರುವ ದೈವಿಕತೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಪೂಜಾತ್ಮಕ ಸೇವೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಇಂಥ ಕೆಲಸದಿಂದ ಮಾಡಿದವನಿಗೇ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಲಾಭ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ; ಅದೊಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಿಸ್ತು ಅಥವಾ ಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. ಬಡವರಿಗೆ ಅನ್ನ, ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದು, ರೋಗಿಗಳ ಆರೈಕೆ ಮಾಡುವುದು ಮುಂತಾದ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಸೇವಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳೆಲ್ಲ ನಡೆಯುವುದು ಕಾಯಕವನ್ನು ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಶಿಸ್ತಾಗಿ ಕಾಣುವ (ಕರ್ಮಯೋಗದ) ಈ ಗ್ರಹಿಕೆಯಿಂದಲೇ. ಹೀಗಾಗಿ, ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿರುವ ಭಗವಂತನ ಪೂಜೆಯಾಗಿ ಕೈ ಕೊಳ್ಳುವ ಸೇವೆ ಇಬ್ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಫಲ ನೀಡುತ್ತದೆ : ಸೇವೆ ಪಡೆಯುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಅದು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೇವೆ ಮಾಡುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಅನುಕೂಲವಾಗುತ್ತದೆ. ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯ : ಸೇವಾಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಈ ದ್ವಿಮುಖ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಇಡೀ ವಿಚಾರಪ್ರಣಾಳಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ರೂಪಿಸಿದ ಅತ್ಮನೋ ಮೋಕ್ಷಾರ್ಥಂ ಜಗದ್ಧಿತಾಯ ಚ-ಸ್ವಂತ ಮುಕ್ತಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಲೋಕಹಿತಕ್ಕಾಗಿ-ಎಂಬ ಧ್ಯೇಯವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಡಕಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬದುಕಿನ ಒಂದು ವಿಧಾನವಾಗಿ ಸೇವೆ ಹಿಂದೆ ವಿವರಿಸಿರುವ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ವಿಚಾರ ಪ್ರಣಾಳಿಗಳು ಅವುಗಳ ಬಹುಮಖ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಸ್ವ-ಉದ್ಯೋಗ, ಮಹಿಳಾ ಯೋಗಕ್ಷೇಮ, ಅಂತರ್-ಧರ್ಮೀಯ ಅರಿವು, ನೈತಿಕ ಜೀವನ, ಅಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರಕೋಪಗಳಿಗೆ ಬಲಿಯಾದವರಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ನೀಡುವ ಮಾನವೀಯ ಅಗತ್ಯ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಹಿತದಂತಹ ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳೂ ಸೇವೆಯಾಗಿ, ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಗತನಾಗಿರುವ ದೇವರ ಸೇವೆಯಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಸೇವೆ ಎಂಬುದು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾದುದಲ್ಲ; ಅದು ಒಂದು ಜೀವನವಿಧಾನ. ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳು ಹೊರಗಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸದಿರುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಂನ್ಯಾಸಿವರ್ಗದೊಳಗೇ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಕಾಲದ, ವಯಸ್ಸಿನ ಮಿತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅತೀವ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಇಲ್ಲವೆ ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಿಂದ ಅಸಮರ್ಥರಾಗುವವರೆಗೂ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳು ವಿವಿಧ ಸೇವಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಹಿಂದಿನ ಮಹಾಧ್ಯಕ್ಷರಾದ ಸ್ವಾಮಿ ರಂಗನಾಥಾನಂದಜಿಯವರು 98ರ ಇಳಿವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲೂ ವಿವಿಧ ಬಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಮಕೃಷ್ನ್ಣ ಮಠದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿಸುವ "ಜೀವನವಿಧಾನವಾಗಿ ಸೇವೆ"ಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳಿವೆ; ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಮುಂದೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ : 1. ನಿಸ್ವಾರ್ಥ, ತ್ಯಾಗ, ಪ್ರೇಮ: ನಿಸ್ವಾರ್ಥತೆಯ ತತ್ವ 'ದಿವ್ಯತ್ರಯ'ರ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಬೋಧನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಕರ್ಮ, ಭಕ್ತಿ, ಜ್ಞಾನಗಳ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪಥಗಳಲ್ಲಿ ಅದೇ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಪಂಥದ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳು ತಮ್ಮ ಸಂಘವನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣರ 'ಆನುಭಾವಿಕ ಶರೀರ'ವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಅಹಂಗಳನ್ನು ಸಂಘದ ಸಾಮೂಹಿಕ ಸಂಕಲ್ಪದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಅವರು ಮಾಡುವ ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಫಲ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಪೂಜೆಯಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗುತ್ತವೆ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಸದಸ್ಯರು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಗೌರವವನ್ನು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ : ಎಲ್ಲ ಗೌರವವೂ ಸಂಘಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅವರು ಸೇವಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದು 'ಸ್ವಯಂಕೀರ್ತಿ'ಗಾಗಿ ಅಲ್ಲ, ಭಗವಂತನಿಗೆ ಮುಡಿಪಾಗಿರುವ 'ಉನ್ನತತರ' ಕೀರ್ತಿಗಾಗಿ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳು ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗವನ್ನೂ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅತ್ಮವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಅನುಷ್ಠಾನದಿಂದ ಎಲ್ಲ ಆಲೋಚನೆ, ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಶಾಶ್ವತ ಅಂತರಿಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾದ 'ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮ'ನೊಡನೆ ತಮ್ಮನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ಎಲ್ಲ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲಿನ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳು ನಿಸ್ವಾರ್ಥ, ನಿರಹಂಕಾರಗಳನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಾರೆ. ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದಂತೆ, ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸೇವಾದರ್ಶ, “ಶಿವಜ್ಞಾನೇ ಜೀವಸೇವಾ", ಎಂದರೆ, ಮನುಷ್ಯನೇ ಭಗವದ್ರೂಪವೆಂದು ತಿಳಿದು ಅವನಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು. ಆದರೂ ಎಲ್ಲರಿಗೂ-ಅದರಲ್ಲೂ ದರಿದ್ರರು ಮತ್ತು ರೋಗಿಗಳಗೆ-ಪೂಜಾ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು ಹೇಳಿದಷ್ಟು ಸುಲಭವಲ್ಲ. ಕಾಲ, ಶಕ್ತಿ, ಸುಖ ಇತ್ಯಾದಿ ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಷಯಗಳ ತ್ಯಾಗವನ್ನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ, ಈ ಸೇವಾದರ್ಶ, ಪ್ರತಿಫಲ, ಮನ್ನಣೆ ಅಥವಾ ಕೀರ್ತಿಯಾ ಯಾವುದೇ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲದೆ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಆಂದೋಲನದ ಸದಸ್ಯರು ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಈ ತ್ಯಾಗಗಳೆ ಅವರ ಸೇವಾದರ್ಶನವನ್ನು ಯಥಾರ್ಥಗೊಳಿಸುವಂಥವು. ಸೇವೆ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗಗಳ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರೇರಕಶಕ್ತಿಯೇ, ‘ಪ್ರೇಮ’.ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಮೂಲಕ ಪ್ರವಹಿಸುವ ಪ್ರೇಮ ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮ-ಮನುಕುಲಕ್ಕೆ ಶ್ರೀರಾಮಕೃಷ್ಣ, ಶ್ರೀಮಾತೆ ಹಾಗೂ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ತೋರಿದ ಪರಿಶುದ್ಧವೂ, ಅವಿನಾಶಿಯೂ ಆದ ಪ್ರೇಮ. ಈ ದೈವಿಕ ಪ್ರೇಮವೇ ಸನ್ಯಾಸಿ ಸೋದರರನ್ನೂ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಕ್ತರನ್ನೂ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ, ಸಂಘವನ್ನು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟಿದೆ. 2. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಸಮಾನತೆ, ಸೋದರತೆ : ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಈ ಮೂರು ಮಹಾನ್ ಆದರ್ಶಗಳು - ಅವುಗಳ ಬಗೆಗೆ ಮನುಕುಲ ಶತಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತ ಮತ್ತು ಮಾತನಾಡುತ್ತ ಬಂದಿದೆ – ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ನಿಶ್ಯಬ್ಧವಾದ. ಸಹಜವಾದ ಒಂದು ಸಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವತೆಯಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿವೆ. ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದರು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. “ಬಿಡುಗಡೆಯೇ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೊದಲ ಷರತ್ತು” ಮತಾಂಧತೆ, ಅಸಹನೆ, ದ್ವೇಷ, ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಜನಾಂಗಿಕ ಪೂರ್ವಗ್ರಹಗಳಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ - ಒಂದೇ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ವಿಚಾರ, ನಂಬಿಕೆಗಳ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎಂಬುದು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಆಂದೋಲನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಕೇಂದ್ರ ಸಂಗತಿ. ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು, ಜತಿ, ಪಂಥ, ಜನಾಂಗಗಳ ಯಾವುದೇ ಭೇದಗಳಿಲ್ಲದೆ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಯೋಗಕ್ಷೇಮವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿವೆ. ಬಡವ – ಬಲ್ಲಿದ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ – ಹರಿಜನ, ಹಿಂದುಗಳು, ಮುಸ್ಲಿಮರ, ಕ್ರೈಸ್ತರು - ಎಲ್ಲರೂ ಇಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರೆ ದೈವೀ ತಂದೆತಾಯಿಯರ ಮಕ್ಕಳಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವುದು "ಕೆಳಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಇಳಿಸುವ" ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಲ್ಲ, “ಮೇಲ್ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರಿಸುವ" ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ, ಎಂದರೆ ಈಗಾಗಲೇ ಮೇಲಿರುವವರನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆಳೆಯುವುದರಿಂದಲ್ಲ, ಕೆಳಗಿರುವವರನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತುವುದರಿಂದ ಎಂಬ ವಿವೇಕಾನಂದರ ನಿಲುವನ್ನು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅನುಸರಿಸುತ್ತವೆ. 3. ಪರಿಣತಿ, ದಕ್ಷತೆ, ಸಮೂಹಕಾರ್ಯ: ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಾಣಿಜ್ಯೋದ್ಯಮ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಬಗೆಗೆ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಈ ಮೂರೂ ಗುಣಗಳ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಆಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ; ಆದರೆ, ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಅವು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಎಲ್ಲ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ನಿಯಂತ್ರಕ ತತ್ವಗಳಾಗಿವೆ. ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯವೂ ಇಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಯಾಗಿ ನಡೆಯುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠ ಮತ್ತು ಮಿಷನ್ನಿನ ಸದಸ್ಯರು ತಮಗೆ ವಹಿಸಿದ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಪೋಲು ಅಥವಾ ನಷ್ಟವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಎಚ್ಚರ ವಹಿಸಲಾಗುತದೆ. ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಇರುವವರ ಕನಿಷ್ಠ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳೂ ಸಮಾಜದ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲ ಸಂನ್ಯಾಸಿಗಳೂ ಸಂನ್ಯಾಸಭ್ರಾತೃತ್ವದ ಪ್ರಬಲವಾದ ಬಾಂಧವ್ಯದಿಂದ ಒಟ್ಟಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರು ಒಂದು ತಂಡವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಹಾಗೂ ಸಹಜವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ; ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಯಶಸ್ವಿಗೆ ಬಹಳಮಟ್ಟಿಗೆ ಈ ಗುಣವು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. 4. ಸತ್ಯಸಂಧತೆ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆ : ಸಾರ್ವಜನಿಕ ದೇಣಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಅನುದಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಬರುವ ಬಹುಪಾಲು ನಿಧಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಖರ್ಚುಮಾಡುವಲ್ಲಿ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಎಲ್ಲ ಶಾಸನಬದ್ಧ ಹಾಗೂ ಸಂಬಂಧಿತ ನಿಯಮ, ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಆಯವ್ಯಯಗಳು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಆರ್ಥಿಕ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಎಂಬುದು ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ನಿನ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಲಕ್ಷಣವೇ ಆಗಿದೆ. 5. ರಾಜಕೀಯರಹಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ಬದ್ಧತೆ : “ಸುಖೀ ರಾಜ್ಯ"ದ ತತ್ವವನ್ನನುಸರಿಸುವ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಷ್ತ್ರವೊಂದರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬಗೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವೆಯೂ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಜೊತೆ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಆದರೂ, ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಿಷನ್ ಮನುಕುಲದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪುನರುಜ್ಜೀವನವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಒಂದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯ ರಾಜಕಾರಣ ಹಾಗೂ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಅತೀತವಾಗಿ ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. == ಕನ್ನಡನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸೇವೆಸಲ್ಲಿಸಿದ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಮಠದ ಪ್ರಮುಖ ಸನ್ಯಾಸಿಗಳು == # [[ಶಾಂಭವಾನಂದ|ಸ್ವಾಮಿ ಶಾಂಭವಾನಂದ]] # ಸ್ವಾಮಿ ಸೋಮನಾಥಾನಂದ # ಸ್ವಾಮಿ ಯತೀಶ್ವರಾನಂದ # ಸ್ವಾಮಿ ಶಾಸ್ತ್ರಾನಂದ # [[ಆದಿದೇವಾನಂದ|ಸ್ವಾಮಿ ಆದಿದೇವಾನಂದ]] # [[ತ್ಯಾಗೀಶಾನಂದ|ಸ್ವಾಮಿ ತ್ಯಾಗೀಶಾನಂದ]] # ಸ್ವಾಮಿ ಸುಂದಾನಂದ # ಸ್ವಾಮಿ ಸಿದ್ದೇಶ್ವರಾನಂದ # ಸ್ವಾಮಿ ಜಗದಾತ್ಮಾನಂದ ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <References /> * swami purushottamanandaji [[ವರ್ಗ:ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]] [[ವರ್ಗ:ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜಸೇವಕರು]] 4z5rtjvaryvqxnfcsaicpvwtq73ag5c 0 1933 1308050 1180292 2025-07-07T07:12:52Z 2409:40F2:120:124E:8000:0:0:0 1308050 wikitext text/x-wiki [[Image:MalegaLalli_madhumagaLu.jpg|thumb|115px|ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು]] ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]]ರವರ ಕಾದಂಬರಿ. ೧೯೬೭ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿತು. ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪಾತ್ರವರ್ಗ, ಸ್ಥಳಗಳು, ಜಾತಿ/ಪಂಗಡಗಳ ವಿವರಣೆ: 1. ಸಿಂಭಾವಿ - ಭರಮೈ ಹೆಗ್ಗಡೆ & ಹೆಂಡತಿ ಜಟ್ಟಮ್ಮ, ಭರಮೈ ಹೆಗ್ಗಡೆಯ ತಂಗಿ ಲಕ್ಕಮ್ಮ, ಜೀತದಾಳುಗಳು ಗುತ್ತಿ (ಗುತ್ತಿಯ ನಾಯಿ ಹುಲಿಯ), ಮಂಜ. <ref>{{Cite book |last=ಪ್ರವೀಣ್ |first=ಕೋಳಿ |title=ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು |date=07/07/2025}}</ref> 2. ಸೀತೂರು – ತಿಮ್ಮನಾಯ್ಕ 3. ಲಕ್ಕುಂದ - ಸೇಸನಾಯ್ಕ (ತಿಮ್ಮನಾಯ್ಕನ ಭಾವ), ಜೀತದಾಳುಗಳು ರಂಗ ಮತ್ತು ಪುಟ್ಟ 4. ಮೇಗರವಳ್ಳಿ - ಸುಬ್ಬಣ್ಣ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಮಗ ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಮಗಳು ಮಂಜಮ್ಮ, ತಮ್ಮನ ಮಗ ಶಂಕರ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಜೀತದಾಳುಗಳು ಮಂಜ, ಸಿದ್ದಿ, ತಿಮ್ಮ, ಗಿಡ್ಡಿ, ಕುಲವಡಿ ಸಣ್ಣ, ಭೈರ 5. ಕಲ್ಲೂರು - ಮಂಜಯ್ಯ ಜೋಯಿಸರು 6. ಹೂವಳ್ಳಿ - ವೆಂಕಣ್ಣ, ಮಗಳು ಚಿನ್ನಮ್ಮ 7. ಕೋಣುರು - ರಂಗಪ್ಪ ಗೌಡ, ಹೆಂಡತಿ ಕಾಗಿನಹಳ್ಳಿ ದಾನಮ್ಮ, ತಮ್ಮ ಮುಕುಂದಯ್ಯ, ಅನಂತಯ್ಯ ಐಗಳು ಜೀತದಾಳುಗಳು ಚೀಂಕ್ರ & ದೇಯಿ, ಪಿಜಣ & ಅಕಣಿ, ಐತ & ಪಿಂಚಲು, ಮೊದಂಕಿಲ & ಬಾಗಿ 8. ಬಾವಿಕೊಪ್ಪ - ನಾಗಯ್ಯ & ಹೆಂಡತಿ ನಾಗಕ್ಕ, ನಾಗತ್ತೆ (ನಾಗಯ್ಯನ ತಾಯಿ ) 9. ಬೆಟ್ಟಳ್ಳಿ - ಸಣ್ಣ ಗೌಡ, ದೇವಯ್ಯ & ದೇವಮ್ಮ, ಅಂತಕ್ಕ & ಕಾವೇರಿ ಜೀತದಾಳುಗಳು ದೊಡ್ಡ ಬೀರ & ಸೇಸಿ (ತಿಮ್ಮಿ, ಸಣ್ಣ ಬೀರ, ಪುಟ್ಟ ಬೀರರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ), ಬಚ್ಚ (ಸೇಸಿಯ ಅಣ್ಣನ ಮಗ ಗುತ್ತಿ ) 10. ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ - ಪಾದ್ರಿ ಜೀವರತ್ನಯ್ಯ ಕಥಾಹಂದರ :- ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಸಿಂಭಾವಿ ಗುತ್ತಿಯಿಂದ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಬೆಟ್ಟಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಅತ್ತೆಯ ಮಗಳು ತಿಮ್ಮಿಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಗುತ್ತಿ, ತಿಮ್ಮಿಯ ತಂದೆ ಅವಳನ್ನು ಅದೇ ಊರಿನ ಬಚ್ಚನಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿ ಕೊಡಲು ಮುಂದಾದಾಗ, ಅವಳನ್ನು ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುವ ಯೋಜನೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಪಯಣ ಬೆಳೆಸುತ್ತಾನೆ . ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ ನಾಯಿ ಹುಲಿಯ ಕೂಡ. ಸಿಂಭಾವಿಯಿಂದ ಹೊರಟು ಸೀತೂರು, ಮೇಗರವಳ್ಳಿ, ಹೂವಳ್ಳಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಬೆಟ್ಟಳ್ಳಿ ತಲುಪಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಗುತ್ತಿಯದು ಸುದೀರ್ಘ ಪಯಣದ ಜೊತೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ ಕಾದಂಬರಿ. ಅವನು ಸೇರಿದ ಪ್ರತಿ ಊರಿನ ವಿವರಣೆಯಿದೆ, ಒಂದೊಂದು ಪಾತ್ರಕ್ಕೂ ಒಂದೊಂದು ಕತೆಯಿದೆ.. ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಜೋಡಿಸಿರುವ ಪರಿ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪಾತ್ರಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಹಾಗೆ 19 ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಜಾತಿ ಮತಾಂತರಗಳನ್ನು ಕಥೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಮತದ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವ ಪಾದ್ರಿ ಜೀವರತ್ನಯ್ಯ, ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಮತಕ್ಕೆ ಸೇರಬೇಕೆಂದು ಹಂಬಲಿಸುವ ದೇವಯ್ಯ ಹೀಗೆ ಮನುಷ್ಯರ ಮತ್ತು ಮನಸಿನ ನಡುವಿನ ಜಾತಿಯ ಬಗೆಗಿನ ತಿಕ್ಕಾಟಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ . Crop ಗೆ 'ಕಿರಾಪು', "bicycle ಗೆ ಬಿಸುಕಲ್ಲು ಎಂದೆಲ್ಲ ಉಚ್ಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲವದು.‌ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದುವು ಎಂದರೆ ಗುತ್ತಿ, ಚಿನ್ನಮ್ಮ & ಮುಕುಂದಯ್ಯ, ಐತ & ಪಿಂಚಲು. ಕೊಣುರಿನ ಮುಕುಂದಯ್ಯನಿಗೆ ತನ್ನ ಅಕ್ಕನ ಮಗಳು ಚಿನ್ನಮ್ಮನ ಜೊತೆ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಗೆಳೆತನ . ಅದೇ ಗೆಳೆತನ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗಿರುತ್ತದೆ ದೊಡ್ಡವರಾದ ಮೇಲೆ. ಆದರೆ ಹೂವಳ್ಳಿ ವೆಂಕಣ್ಣ ತನ್ನ ಮಗಳನ್ನು ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ಹೆಗ್ಗಡೆಗೆ ಕೊಡುವ ಸಂಚು ಮಾಡಿದಾಗ ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಚಿನ್ನಮ್ಮನನ್ನು ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುವ ಯೋಜನೆ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಕತೆಯ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಗುತ್ತಿ & ತಿಮ್ಮಿ, ಚಿನ್ನಮ್ಮ & ಮುಕುಂದಯ್ಯ ಇವರ ಪರಿ ಪಾಟಲುಗಳು, ಯೋಜನೆಗಳು, ಸ್ತಾನಮಾನಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮನಸುಗಳ ಚಿತ್ರಣವಿದೆ ಎರಡು ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಮದುಮಗಳು ಭಯಂಕರವಾದ ಕಾಡನ್ನು ದಾಟಿಕೊಂಡು ಬರುವುದರಿಂದ ಈ ಕಾದಂಬರಿಗೆ ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಕೊಟ್ಟಿರಬಹುದೆಂದು ನನ್ನ ಊಹೆ . {{ಚುಟುಕು}} ==== '''ಇದನ್ನು ಸಹ ನೋಡಿ''' ==== [[ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡತಿ|ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡಿತಿ]] [[ವರ್ಗ: ಕನ್ನಡ ಕಾದಂಬರಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕುವೆಂಪುರವರ ಕೃತಿಗಳು]] ei6092f44tv6tnt6p65uaod3r90z1le 1308051 1308050 2025-07-07T08:59:19Z Pavanaja 5 1308051 wikitext text/x-wiki [[Image:MalegaLalli_madhumagaLu.jpg|thumb|115px|ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು]] ರಾಷ್ಟ್ರಕವಿ [[ಕುವೆಂಪು]]ರವರ ಕಾದಂಬರಿ. ೧೯೬೭ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿತು. ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪಾತ್ರವರ್ಗ, ಸ್ಥಳಗಳು, ಜಾತಿ/ಪಂಗಡಗಳ ವಿವರಣೆ: 1. ಸಿಂಭಾವಿ - ಭರಮೈ ಹೆಗ್ಗಡೆ & ಹೆಂಡತಿ ಜಟ್ಟಮ್ಮ, ಭರಮೈ ಹೆಗ್ಗಡೆಯ ತಂಗಿ ಲಕ್ಕಮ್ಮ, ಜೀತದಾಳುಗಳು ಗುತ್ತಿ (ಗುತ್ತಿಯ ನಾಯಿ ಹುಲಿಯ), ಮಂಜ. <ref>{{Cite book |last=ಪ್ರವೀಣ್ |first=ಕೋಳಿ |title=ಮಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮದುಮಗಳು |date=07/07/2025}}</ref> 2. ಸೀತೂರು – ತಿಮ್ಮನಾಯ್ಕ 3. ಲಕ್ಕುಂದ - ಸೇಸನಾಯ್ಕ (ತಿಮ್ಮನಾಯ್ಕನ ಭಾವ), ಜೀತದಾಳುಗಳು ರಂಗ ಮತ್ತು ಪುಟ್ಟ 4. ಮೇಗರವಳ್ಳಿ - ಸುಬ್ಬಣ್ಣ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಮಗ ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಮಗಳು ಮಂಜಮ್ಮ, ತಮ್ಮನ ಮಗ ಶಂಕರ ಹೆಗ್ಗಡೆ, ಜೀತದಾಳುಗಳು ಮಂಜ, ಸಿದ್ದಿ, ತಿಮ್ಮ, ಗಿಡ್ಡಿ, ಕುಲವಡಿ ಸಣ್ಣ, ಭೈರ 5. ಕಲ್ಲೂರು - ಮಂಜಯ್ಯ ಜೋಯಿಸರು 6. ಹೂವಳ್ಳಿ - ವೆಂಕಣ್ಣ, ಮಗಳು ಚಿನ್ನಮ್ಮ 7. ಕೋಣುರು - ರಂಗಪ್ಪ ಗೌಡ, ಹೆಂಡತಿ ಕಾಗಿನಹಳ್ಳಿ ದಾನಮ್ಮ, ತಮ್ಮ ಮುಕುಂದಯ್ಯ, ಅನಂತಯ್ಯ ಐಗಳು ಜೀತದಾಳುಗಳು ಚೀಂಕ್ರ & ದೇಯಿ, ಪಿಜಣ & ಅಕಣಿ, ಐತ & ಪಿಂಚಲು, ಮೊದಂಕಿಲ & ಬಾಗಿ 8. ಬಾವಿಕೊಪ್ಪ - ನಾಗಯ್ಯ & ಹೆಂಡತಿ ನಾಗಕ್ಕ, ನಾಗತ್ತೆ (ನಾಗಯ್ಯನ ತಾಯಿ ) 9. ಬೆಟ್ಟಳ್ಳಿ - ಸಣ್ಣ ಗೌಡ, ದೇವಯ್ಯ & ದೇವಮ್ಮ, ಅಂತಕ್ಕ & ಕಾವೇರಿ ಜೀತದಾಳುಗಳು ದೊಡ್ಡ ಬೀರ & ಸೇಸಿ (ತಿಮ್ಮಿ, ಸಣ್ಣ ಬೀರ, ಪುಟ್ಟ ಬೀರರ ತಂದೆ ತಾಯಿ ), ಬಚ್ಚ (ಸೇಸಿಯ ಅಣ್ಣನ ಮಗ ಗುತ್ತಿ ) 10. ತೀರ್ಥಹಳ್ಳಿ - ಪಾದ್ರಿ ಜೀವರತ್ನಯ್ಯ ಕಥಾಹಂದರ :- ಈ ಕಾದಂಬರಿ ಸಿಂಭಾವಿ ಗುತ್ತಿಯಿಂದ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಬೆಟ್ಟಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಅತ್ತೆಯ ಮಗಳು ತಿಮ್ಮಿಯನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಗುತ್ತಿ, ತಿಮ್ಮಿಯ ತಂದೆ ಅವಳನ್ನು ಅದೇ ಊರಿನ ಬಚ್ಚನಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿ ಕೊಡಲು ಮುಂದಾದಾಗ, ಅವಳನ್ನು ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುವ ಯೋಜನೆ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಪಯಣ ಬೆಳೆಸುತ್ತಾನೆ . ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ ನಾಯಿ ಹುಲಿಯ ಕೂಡ. ಸಿಂಭಾವಿಯಿಂದ ಹೊರಟು ಸೀತೂರು, ಮೇಗರವಳ್ಳಿ, ಹೂವಳ್ಳಿಯನ್ನು ದಾಟಿ ಬೆಟ್ಟಳ್ಳಿ ತಲುಪಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಗುತ್ತಿಯದು ಸುದೀರ್ಘ ಪಯಣದ ಜೊತೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ ಕಾದಂಬರಿ. ಅವನು ಸೇರಿದ ಪ್ರತಿ ಊರಿನ ವಿವರಣೆಯಿದೆ, ಒಂದೊಂದು ಪಾತ್ರಕ್ಕೂ ಒಂದೊಂದು ಕತೆಯಿದೆ.. ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಸಂಗತಿ ಎಂದರೆ ಈ ಎಲ್ಲ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಜೋಡಿಸಿರುವ ಪರಿ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪಾತ್ರಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. ಹಾಗೆ 19 ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಜಾತಿ ಮತಾಂತರಗಳನ್ನು ಕಥೆ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಮತದ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವ ಪಾದ್ರಿ ಜೀವರತ್ನಯ್ಯ, ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಮತಕ್ಕೆ ಸೇರಬೇಕೆಂದು ಹಂಬಲಿಸುವ ದೇವಯ್ಯ ಹೀಗೆ ಮನುಷ್ಯರ ಮತ್ತು ಮನಸಿನ ನಡುವಿನ ಜಾತಿಯ ಬಗೆಗಿನ ತಿಕ್ಕಾಟಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ . Crop ಗೆ 'ಕಿರಾಪು', "bicycle ಗೆ ಬಿಸುಕಲ್ಲು ಎಂದೆಲ್ಲ ಉಚ್ಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲವದು.‌ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಪಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅತಿ ಮುಖ್ಯವಾದುವು ಎಂದರೆ ಗುತ್ತಿ, ಚಿನ್ನಮ್ಮ & ಮುಕುಂದಯ್ಯ, ಐತ & ಪಿಂಚಲು. ಕೊಣುರಿನ ಮುಕುಂದಯ್ಯನಿಗೆ ತನ್ನ ಅಕ್ಕನ ಮಗಳು ಚಿನ್ನಮ್ಮನ ಜೊತೆ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಗೆಳೆತನ . ಅದೇ ಗೆಳೆತನ ಪ್ರೀತಿಯಾಗಿ ಬದಲಾಗಿರುತ್ತದೆ ದೊಡ್ಡವರಾದ ಮೇಲೆ. ಆದರೆ ಹೂವಳ್ಳಿ ವೆಂಕಣ್ಣ ತನ್ನ ಮಗಳನ್ನು ತಿಮ್ಮಪ್ಪ ಹೆಗ್ಗಡೆಗೆ ಕೊಡುವ ಸಂಚು ಮಾಡಿದಾಗ ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸೇರಿಕೊಂಡು ಚಿನ್ನಮ್ಮನನ್ನು ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬರುವ ಯೋಜನೆ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ಕತೆಯ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಗುತ್ತಿ & ತಿಮ್ಮಿ, ಚಿನ್ನಮ್ಮ & ಮುಕುಂದಯ್ಯ ಇವರ ಪರಿ ಪಾಟಲುಗಳು, ಯೋಜನೆಗಳು, ಸ್ಥಾನಮಾನಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮನಸುಗಳ ಚಿತ್ರಣವಿದೆ. {{ಚುಟುಕು}} ==== '''ಇದನ್ನು ಸಹ ನೋಡಿ''' ==== [[ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡತಿ|ಕಾನೂರು ಹೆಗ್ಗಡಿತಿ]] [[ವರ್ಗ: ಕನ್ನಡ ಕಾದಂಬರಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಕುವೆಂಪುರವರ ಕೃತಿಗಳು]] 7ioy5oldw88tubgugzxd7mcx3rkkg55 0 2173 1308010 1307958 2025-07-06T12:22:44Z Ziv 92051 ([[c:GR|GR]]) [[File:Schwyz-coat of arms.svg]] → [[File:CHE Schwyz SZ COA.svg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]]) 1308010 wikitext text/x-wiki {{use dmy dates}} {{Infobox Country |native_name = {{lang|la|Confoederatio Helvetica}} {{languageicon|la|[[Latin|la]]}} <br /> {{lang|de|Schweizerische Eidgenossenschaft}} {{languageicon|de|[[Swiss-German language|de]]}} <br /> {{lang|fr|Confédération suisse}} {{languageicon|fr|[[French language|fr]]}} <br />{{lang|it|Confederazione Svizzera}} {{languageicon|it|[[ಇಟಲಿಯ ಭಾಷೆ|it]]}} <br /> {{lang|rm|Confederaziun svizra}} {{languageicon|rm|[[Romansh language|rm]]}} |conventional_long_name = Swiss Confederation |common_name = Switzerland |image_flag = Flag of Switzerland (Pantone).svg |image_coat = Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg |image_map = Location Switzerland Europe.png |map_caption = {{map caption|location_color=green|region=[[Europe]]|region_color=dark grey|legend=Location Switzerland Europe.png}} |national_motto = ''(unofficial)'' "[[One for all, all for one]]"<br />{{lang-de|Einer für alle, alle für einen}}<br />{{lang-fr|Un pour tous, tous pour un}}<br />{{lang-it|Uno per tutti, tutti per uno}} |national_anthem = "[[Swiss Psalm|Schweizerpsalm]]"{{spaces|2}}<small>(German)<br />"''Swiss Psalm''"</small> |official_languages = [[ಜರ್ಮನ್ ಭಾಷೆ|ಜರ್ಮನ್]],<br />[[ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆ|ಫ್ರೆಂಚ್]],<br />[[ಇಟಲಿಯ ಭಾಷೆ|ಇಟಾಲಿಯನ್]],<br />[[Romansh language|Romansh]]<ref>[http://www.admin.ch/ch/d/sr/101/a4.html?lang=en Federal Constitution] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091101024339/http://www.admin.ch/ch/d/sr/101/a4.html?lang=en |date=1 ನವೆಂಬರ್ 2009 }}, article 4, "National languages" : ''National languages'' are German, French, Italian and Romansh; [http://www.admin.ch/org/polit/00083/index.html?lang=en Federal Constitution] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919134534/http://www.admin.ch/org/polit/00083/index.html?lang=en |date=19 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2008 }}, article 70, "Languages", paragraph 1: The ''official languages'' of the Confederation are German, French and Italian. Romansh shall be an official language for communicating with persons of Romansh language.</ref> |demonym = Swiss |capital = [[ಚಿತ್ರ:CHE Bern COA.svg|20px]] [[Bern]]<ref>''De jure'' "federal city"; ''de facto'' capital. Because of historical federalist sensibilities, Swiss law does not designate a formal capital, and some federal institutions such as courts are located in other cities.</ref> |latd=46 |latm=57 |latNS=N |longd=7 |longm=27 |longEW=E |largest_city = [[ಚಿತ್ರ:Wappen Zürich matt.svg||20px]] [[Zürich]] |legislature = [[Federal Assembly of Switzerland|Federal Assembly]] |upper_house = [[Swiss Council of States|Council of States]] |lower_house = [[National Council of Switzerland|National Council]] |government_type = [[Direct democracy]]<br />[[Federation|Federal]] [[parliamentary republic]] |leader_title1 = [[Swiss Federal Council|Federal Council]] |leader_name1 = <!--Ordered by seniority:-->[[Moritz Leuenberger|M. Leuenberger]] <br />[[Pascal Couchepin|P. Couchepin]]<br />[[Micheline Calmy-Rey|M. Calmy-Rey]] <br />[[Hans-Rudolf Merz|H.-R. Merz]] <small>([[President of the Confederation (Switzerland)|Pres. 09]])</small> <br />[[Doris Leuthard|D. Leuthard]] <small>([[Vice President|V]][[President of the Confederation (Switzerland)|P 09]])</small><br />[[Eveline Widmer-Schlumpf|E. Widmer-Schlumpf]]<br />[[Ueli Maurer|U. Maurer]] |leader_title2 = [[Federal Chancellor of Switzerland|Federal Chancellor]] |leader_name2 = <!--Ordered by seniority:-->[[Corina Casanova|C. Casanova]] |area_sq_mi = 15,940 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 136th |area_magnitude = 1 E10 |area_km2 = 41,284 |percent_water = 4.2 |population_estimate = 7,725,200<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand.html|title=Bevölkerungsstand und -entwicklung|date=2009|work=Statistik Schweiz |publisher=Bundesamt für Statistik, Neuchâtel|language=German|accessdate=2009-06-25}}</ref> |population_growth (2009) = +1.4% |population_estimate_year = 2009 |population_estimate_rank = 94th |population_density_km2 = 186.5 |population_density_sq_mi = 477.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = 65st |population_census = 7,593,500 |population_census_year = 2007 |GDP_PPP = $312.753 billion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=146&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=40&pr.y=5 |title=Switzerland|publisher=International Monetary Fund|accessdate=22 April 2009}}</ref> |GDP_PPP_year = 2008 |GDP_PPP_rank = |GDP_PPP_per_capita = $42,783<ref name=imf2/> |GDP_PPP_per_capita_rank = 7th |GDP_nominal = $492.595 billion<ref name=imf2/> |GDP_nominal_rank = |GDP_nominal_year = 2008 |GDP_nominal_per_capita = $67,384<ref name=imf2/> |GDP_nominal_per_capita_rank = 4th |HDI_year = 2006 |HDI = {{increase}} 0.955<ref>[http://hdrstats.undp.org/en/2008/countries/country_fact_sheets/cty_fs_CHE.html HDI of Switzerland]. Retrieved 10 July 2009.</ref> |HDI_rank = 10th |HDI_category = <span style="color:#009900;">high</span> |Gini = 33.7 |Gini_year = 2000 |Gini_category = <span style="color:#ffcc00;">medium</span> |sovereignty_type = [[Independence]] |established_event1 = [[History of Switzerland|Foundation date]] |established_event2 = [[Treaty of Basel (1499)|''de facto'']] |established_event3 = [[Peace of Westphalia|Recognized]] |established_event4 = [[Restauration (Switzerland)|Restored]] |established_event5 = [[Switzerland as a federal state|Federal state]] |established_date1 = 1 August<ref>Traditional. The [[Federal Charter]] only mentions "early August" and the treaty is a renewal of an older one, now lost.</ref> 1291 |established_date2 = 22 September 1499 |established_date3 = 24 October 1648 |established_date4 = 7 August 1815 |established_date5 = 12 September 1848<ref>A [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm solemn declaration of the Tagsatzung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160714130910/http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm |date=14 ಜುಲೈ 2016 }} declared the Federal Constitution adopted on 12 September 1848. A [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm resolution of the Tagsatzung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160714130818/http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm |date=14 ಜುಲೈ 2016 }} of 14 September 1848 specified that the powers of the institutions provided for by the 1815 Federal Treaty would expire at the time of the constitution of the [[Swiss Federal Council|Federal Council]], which took place on 16 November 1848.</ref> |currency = [[Swiss franc]] |currency_code = CHF |time_zone = [[Central European Time|CET]] |utc_offset = +1 |time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]] |utc_offset_DST = +2 |drives_on = right |cctld = [[.ch]] |calling_code = [[+41]] |footnotes = }} '''ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌''' ({{lang-de|[[:wikt:Schweiz|die Schweiz]]}} <ref>[[ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌]] ಹೆಸರನ್ನು ಕೆಲವು ಬಾರಿ ''ಸ್ಕ್ವೆಜ್‌'' ಅಥವಾ ''ಸ್ಕ್ವಿಜ್'' ಎಂದು ಉಚ್ಛರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌ ಜರ್ಮನ್‌ (ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ) ಕೂಡ ಉತ್ತಮವಾಗಿದ್ದು, ಒಂದು ಸ್ವಿಸ್ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನ ಹೆಸರಾಗಿದೆ.</ref> {{lang-fr|[[:wikt:Suisse|la Suisse]]}}, {{lang-it|[[:wikt:Svizzera|Svizzera]]}}, {{lang-rm|Svizra}}), ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ '''ಸ್ವಿಸ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ''' ([[ಲ್ಯಾಟಿನ್‌ ಭಾಷೆ|ಲ್ಯಾಟಿನ್‌]]ನಲ್ಲಿ ''ಕಾನ್‌ಪೊಡೆರೇಷ್ಯೋ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ'', ಆದ್ದರಿಂದ ಇದರ [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣ ಸಂಸ್ಥೆ|ISO]] ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಕೇತಗಳಾಗಿ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ದತ್ತ ಸಂಕೇತಗಳು‌#ರಾಷ್ಟ್ರ|CH ಮತ್ತು CHE]]ಯನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ), ಸುತ್ತಲೂ [[ಭೂಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಆವೃತ|ಭೂಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಆವೃತವಾದ]] [[ಸ್ವಿಸ್ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌|ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶ]] ಸುಮಾರು 7.7 ದಶಲಕ್ಷ ಜನಸಂಖ್ಯೆ(2009ರಲ್ಲಿ)ಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ 41,285&nbsp;km²ನಷ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣವಿರುವ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಯೂರೋಪ್‌]]ನ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು|ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳೆಂದು]] ಕರೆಯಲಾಗುವ 26 ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ [[ಸಂಯುಕ್ತ ಒಕ್ಕೂಟ|ಸಂಯುಕ್ತ ಗಣರಾಜ್ಯ]]ವಾಗಿದೆ. [[ಬರ್ನ್‌]] ರಾಜ್ಯಾಡಳಿತದ ಅಧಿಕಾರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದರೆ, ಇದರ ಎರಡು [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಹಾನಗರ|ಜಾಗತಿಕ ಮಹಾನಗರಗಳಾದ]] [[ಜಿನೀವಾ]] ಮತ್ತು [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]]ಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಕನಿಷ್ಟ ತಲಾವಾರು GDP $67,384ನ್ನು ಹೊಂದಿ [[ತಲಾ]] [[ಸಮಗ್ರ ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪನ್ನ]]ದ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ, ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ [[ಶ್ರೀಮಂತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು|ಶ್ರೀಮಂತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ]] ಒಂದಾಗಿದೆ.<ref name="imf2"/> ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ಮತ್ತು ಜಿನೀವಾಗಳು ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಎರಡನೇ ಮತ್ತು ಮೂರನೇ ಉನ್ನತ ಜೀವನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಗರಗಳಾಗಿ ಶ್ರೇಯಾಂಕಿತಗೊಂಡಿವೆ.<ref>[http://www.citymayors.com/features/quality_survey.html ಸ್ವಿಸ್ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನ್‌ ನಗರಗಳು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ನಗರಗಳೆಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿವೆ]</ref> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ [[ಜರ್ಮನಿ]]ಯನ್ನು, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ [[ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌|ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ್ನು]], ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ [[ಇಟಲಿ]] ಮತ್ತು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ [[ಲೀಚ್‌ಟೆನ್‌ಸ್ಟೀನ್‌|ಲಿಯೆಕ್‌ಟೆನ್ಸ್ಟೀನ್‌]], [[ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ]]ಗಳನ್ನು ಗಡಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ [[ಅಲಿಪ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ|ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯ]] ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ—1815ರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿಲ್ಲ — ಮತ್ತು [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌ ಸಮಿತಿ|ರೆಡ್‌ ಕ್ರಾಸ್‌]], [[ವಿಶ್ವ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಸ್ಥೆ|ವಿಶ್ವ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಘಟನೆ]] ಮತ್ತು [[ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿನ ಒಕ್ಕೂಟರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘದ ಕಚೇರಿ|U.N.ನ ಎರಡು ಐರೋಪ್ಯ ಶಾಖೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಾಖೆಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಗೆ ಆತಿಥೇಯನಾಗಿದೆ. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು [[ಯೂರೋಪ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ|ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ]]ದ ಭಾಗವಾಗದೇ ಇದ್ದರೂ, ಇದು [[ಷೆಂಗೆನ್‌ ಒಪ್ಪಂದ|ಷೆಂಗನ್‌ ಒಪ್ಪಂದ]]ಕ್ಕೆ ಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಜರ್ಮನ್‌, ಫ್ರೆಂಚ್‌, ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಮತ್ತು [[ರೋಮಾಂಶ್‌ ಭಾಷೆ|ರೋಮನ್ಷ್‌]] ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಭಾಷೆಗಳಾಗಿ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಬಹುಭಾಷಿಕ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರದ ಔಪಚಾರಿಕ ಹೆಸರು ಜರ್ಮನ್‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ {{lang|de|Schweizerische [[Eidgenossenschaft]]}}, ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಲ್ಲಿ {{lang|fr|Confédération suisse}}, ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ {{lang|it|Confederazione Svizzera}} ಮತ್ತು ರೋಮಾನ್ಷ್‌ನಲ್ಲಿ {{lang|rm|Confederaziun svizra}} ಎಂದಾಗಿದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸ್ಥಾಪನೆಯು 1291ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ 1ರಲ್ಲಿ ಆಗಿದ್ದುದರಿಂದ; [[ಸ್ವಿಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದಿನ]]ವನ್ನು ಅಂದು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ಶಾಸ್ತ್ರ == ''ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌'' ಎಂಬ ಆಂಗ್ಲ ಹೆಸರು [[ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರಿಕರು|ಸ್ವಿಸ್‌]]ನ [[16ನೇ ಶತಮಾನ|16ರಿಂದ]] [[19ನೇ ಶತಮಾನ|19ನೇ]] ಶತಮಾನಗಳವರೆಗೆ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಈಗ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲದ ರೂಪಾಂತರ ''ಸ್ವಿಟ್ಜರ್‌'' ಪದವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಸಂಯುಕ್ತ ಪದವಾಗಿದೆ.<ref>[[OED]] [http://www.etymonline.com/index.php?term=Swiss ಆನ್‌ಲೈನ್ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಶಾಸ್ತ್ರದ ಶಬ್ಧಕೋಶ] ವನ್ನು etymonline.com.ಗೆ 2009-06-25ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು</ref> ಆಂಗ್ಲ ಪದ ''ಸ್ವಿಸ್'' ಎಂಬುದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಿಂದ ಕಡ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ''{{lang|fr|Suisse}}'', 16ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದಲೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಗುಣವಾಚಕವಾಗಿದೆ. ''ಸ್ವಿಟ್ಜರ್‌'' ಎಂಬ ಹೆಸರು [[ಅಲೆಮಾನ್ನಿಕ್‌ ಜರ್ಮನ್‌|ಅಲೆಮಾನ್ನಿಕ್‌]] ಮೂಲದ್ದಾಗಿದ್ದು ''{{lang|gsx|Schwiizer}}'', ''[[ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌]]'' ಅದರ [[ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸಂಬಂಧಿತ ಪ್ರಾಂತ್ಯ]]ಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ್ದಾಗಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರದೇಶ ಹಳೆಯ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದ ವಾಲ್ಡ್‌ಸ್ಟಾಟ್ಟೆನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ [[ಹಳೆಯ ಉನ್ನತ ಜರ್ಮನ್‌]] ''{{lang|goh|Suittes}}'' ಎಂಬುದಾಗಿ ಸ್ಥಳನಾಮವನ್ನು [[972]]ರಲ್ಲೇ ದೃಢೀಕೃತಗೊಳಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಬಹುಶಃ "ದಹಿಸಲು"''{{lang|goh|suedan}}'' ಎಂಬರ್ಥದಲ್ಲಿ ನಗರವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ಅರಣ್ಯವನ್ನು ದಹಿಸಿ ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ್ದನ್ನು<ref>ರೂಮ್‌‌‌, ಆಡ್ರಿಯಾನ್‌. ''ಪ್ಲೇಸ್‌ ನೇಮ್ಸ್‌ ಆಫ್ ದ ವರ್ಲ್ಡ್‌‌''. ಲಂಡನ್‌: ಮ್ಯಾಕ್‌ಫಾರ್ಲ್ಯಾಂಡ್‌ ಮತ್ತು ಕಂ., ಇಂಕ್‌., 1997.</ref> ನೆನಪಿಸಲು ಇರಬಹುದು. ಈ ಹೆಸರು ನಂತರ ಕ್ಯಾಂಟನ್ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು. ''ಒಂದು ಭಾಗದ ಹೆಸರನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ'' ಬಳಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ 1499ರ [[ಸ್ವಾಬಿಯನ್‌ ಯುದ್ಧ]]ದ ನಂತರ ಇದು ಇಡೀ ಒಕ್ಕೂಟವನ್ನು ಇದೇ ಹೆಸರಿಂದ ಕರೆಯಲಾಯಿತು.ರಾಷ್ಟ್ರದ [[ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌]] ಹೆಸರು ''{{lang|gsx|Schwiiz}}'' ಕ್ಯಾಂಟನ್ ಮತ್ತು ವಸಾಹತುಗಳ ಹೆಸರಿಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿದ್ದರೂ, ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅನುಚ್ಛೇದಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗಿದೆ(ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ''{{lang|gsx|d'Schwiiz}}'', ಆದರೆ ಕ್ಯಾಂಟನ್ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣಗಳಿಗೆ ಸರಳವಾಗಿ ''{{lang|gsx|Schwiiz}}'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ). ನೆಪೋಲಿಯನ್‌ನ [[ಹೆಲ್ವೆಟಿಕ್‌ ಗಣರಾಜ್ಯ]]ಕ್ಕೆ ಮರಳಿ [[ನವ-ಲ್ಯಾಟಿನ್‌|ನವೀನ-ಲ್ಯಾಟಿನ್‌]] ಹೆಸರಾದ ''ಕಾನ್‌ಫೊಡರೇಷಿಯೋ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಒಂದು ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಷ್ಟ್ರದಂತೆ|ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸ್ಥಾಪನೆ]]ಯಾದ 1848ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. [[ರೋಮನ್‌ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ರೋಮನ್‌ ಯುಗದ]] ಮುನ್ನ [[ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ]]ಯಲ್ಲಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ [[ಸೆಲ್ಟ್ಸ್‌|ಕೆಲ್ಟಿಕ್‌]] ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಹೆಸರಿನಿಂದ ''[[ಹೆಲ್ವೆಟೀ]]'' ಎಂಬುದು ಈ ಹೆಸರಿಗೆ ಮೂಲವಾಗಿತ್ತು. ''ಹೆಲ್ವೆಟೀ'' ಎಂಬ ಹೆಸರು [[ಎಟ್ರುಸ್ಕನ್‌ ಭಾಷೆ|ಇಟ್ರಸ್ಕನ್‌]] ರೂಪದಲ್ಲಿ ಶಾಸನ ಬದ್ಧವಾಗಿ, ಸುಮಾರು 300 BC ಕಾಲದ ಹಡಗಿನ ಮೇಲೆ ದೃಢಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.<ref>R.C. ದಿ ಮರಿನಿಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಪುನರುತ್ಪಾದನೆ, ''ಗ್ಲಿ ಎಟ್ರುಷಿ ಅ ನಾರ್ಡ್‌ ದೆಲ್‌ ಪೊ'', ಮನ್ಟೋವ, 1986.</ref> ಈ ಹೆಸರುಗಳು ಇತಿಹಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು 2ನೇ ಶತಮಾನ BCಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿನ, [[ಪೋಸಿಡೊನಿಯಸ್‌]] ರಚಿತ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಜೋಹಾನ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಸ್ಪರ್‌ ವೇಸನ್‌ಬಕ್‌ ಎಂಬಾತನ 1672ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ ನಾಟಕದಲ್ಲಿ 17ನೇ ಶತಮಾನದ ''[[ಹೆಲ್ವೇಷಿಯಾ|ಹೆಲ್ವೆಟಿಯಾ]]'' ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಕೇತ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ]] ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == 1848ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸಂವಿಧಾನದ ಅಳವಡಿಕೆಯ ನಂತರ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಪ್ರಸಕ್ತ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನೇ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದೆ. 13ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಪೂರ್ವಿಕರು ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಮೈತ್ರಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದು ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಡಿಲ ಒಕ್ಕೂಟವಾಗಿ ಮುಂದುವರೆಯಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. === ಪೂರ್ವ ಇತಿಹಾಸ === ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿನ ಮಾನವ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಪ್ರಾಚೀನ ಕುರುಹುಗಳು 150,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನವು.<ref name="Early">swissworld.orgನಲ್ಲಿ [http://www.swissworld.org/en/history/prehistory_to_romans/prehistoric_times/ ಚರಿತ್ರೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100419174957/http://www.swissworld.org/en/history/prehistory_to_romans/prehistoric_times/ |date=19 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 }} 2009-06-27ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು</ref> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿನ [[ಗ್ಯಾಕ್‌ಲಿಂಗೆನ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಯಾದ ಕೃಷಿ ನೆಲೆಯೇ ಅತಿ ಹಳೆಯ ಪರಿಚಿತ ನೆಲೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಸುಮಾರು 5300 BCಗಳಷ್ಟು ಹಳೆಯದಾಗಿದೆ.<ref name="Early"/> ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅತಿ ಹಳೆಯ ಗೊತ್ತಿರುವ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯೆಂದರೆ [[ಹಾಲ್‌ಸ್ಟಟ್‌‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಹಾಲ್‌ಸ್ಟಟ್‌]] ಮತ್ತು [[ಲಾ ಟೆನೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಲಾ ಟೆನೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು]]. ಲಾ ಟೆನೆ [[ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌ ಸರೋವರ]]ದ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ಖನನ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಈ ಹೆಸರುಗಳನ್ನಿಡಲಾಗಿದೆ. ಲಾ ಟೆನೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು [[ಕಬ್ಬಿಣ ಯುಗ]]ದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು [[450 BC]]ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ,<ref name="Early"/> [[ಪುರಾತನ ಗ್ರೀಕ್‌|ಗ್ರೀಕ್‌]] ಮತ್ತು [[ಎಟ್ರುಸ್ಕನ್‌ ನಾಗರೀಕತೆ|ಎಟ್ರುಸ್ಕನ್‌]] ನಾಗರೀಕತೆಗಳ ಪ್ರಭಾವದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದು ಏಳಿಗೆ ಹೊಂದಿತು. ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದೆಂದರೆ [[ಹೆಲ್ವೆಟೀ]]. 58ನೇ ಇಸವಿ BCಯಲ್ಲಿ, [[ಬಿಬ್ರಾಕ್ಟ್‌‌ನ ಕಾಳಗ|ಬಿಬ್ರಾಕ್ಟ್‌‌ ಕಾಳಗ]]ದಲ್ಲಿ, [[ಜ್ಯೂಲಿಯಸ್‌ ಸೀಜರ್‌]]'ನ ಸೇನೆಯು ಹೆಲ್ವೆಟೀಯನ್ನು ಪರಾಭವಗೊಳಿಸಿತು.<ref name="Early"/> 15 BC ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರೋಮ್‌ನ ಎರಡನೇ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ, [[ಟಿಬೆರಿಯಸ್‌‌|ಟಿಬೆರಿಯಸ್‌]] I, ಮತ್ತು ಆತನ ಸಹೋದರ, [[ನೇರೊ ಕ್ಲಾಡಿಯಸ್‌ ಡ್ರುಸ್ಸಸ್‌|ಡ್ರೂಸಸ್‌]], ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು [[ರೋಮ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಹೆಲ್ವೆಟೀ]]ಯು ಆಕ್ರಮಿಸಿದ ಪ್ರದೇಶ—ನಂತರದ ''ಕಾನ್‌ಫೊಡರೇಷಿಯೋ ಹೆಲ್ವೆಟಿಕಾ'' ದ ನಾಮ ಮಾತ್ರ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ —ಮೊದಲು ರೋಮ್‌ನ [[ಗಲ್ಲಿಯ ಬೆಲ್ಜಿಕಾ|ಗಲ್ಲಿಯಾ ಬೆಲ್ಜಿಕಾ]] ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಆಗಿನ ತನ್ನ [[ಉನ್ನತ ಜರ್ಮೇನಿಯಾ|ಜರ್ಮೇನಿಯಾ ಸುಪೀರಿಯರ್‌]] ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಪೂರ್ವ ಭಾಗವು [[ರಯೇಶ್ಯಾ]] ಎಂಬ [[ರೋಮ್‌ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ|ರೋಮ್‌ ಪ್ರಾಂತ್ಯ]]ದೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು. [[ಚಿತ್ರ:Theater Kaiseraugst.jpg|thumb|left|ಕ್ರಿ.ಪೂ ೪೪ರಲ್ಲಿ ರೈನ್‌‌ ದಡದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಅಗಸ್ಟ ರೌರಿಕ ಒಂದು ಮೊದಲ ರೋಮನ್‌ ವಸಾಹತು ಆಗಿದ್ದು, ಅದು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಮುಖ್ಯ ಉತ್ಖನನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.]] [[ಮಧ್ಯ ಯುಗದ ಪೂರ್ವಭಾಗ]]ದಲ್ಲಿ, [[4ನೇ ಶತಮಾನ]]ದಿಂದ, ಆಧುನಿಕ-ಕಾಲದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಪಶ್ಚಿಮ ಹರವಿನ ಪ್ರದೇಶವು [[ಬರ್ಗಂಡಿಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಬರ್ಗಂಡಿಯನ್‌ ಅರಸರ]] ಸೀಮೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. [[ಅಲೆಮಾನ್ನಿ]]ಗಳು [[ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ|ಸ್ವಿಸ್‌ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ]]ಯಲ್ಲಿ [[5ನೇ ಶತಮಾನ]]ದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡರೆ, [[ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ ಕಣಿವೆಗಳು ‌|ಆಲ್ಪ್ಸ್‌ ಕಣಿವೆಗಳಲ್ಲಿ]] [[8ನೇ ಶತಮಾನ]]ದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡು [[ಅಲೆಮಾನ್ನಿಯಾ]] ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು. ಆಧುನಿಕ-ಕಾಲದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಅಲೆಮಾನ್ನಿಯಾ ಮತ್ತು [[ಬರ್ಗಂಡಿ (ಪ್ರದೇಶ)|ಬರ್ಗಂಡಿ]] ಅಧಿಪತ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಹಂಚಿಹೋಗಿತ್ತು.<ref name="Early"/> [[6ನೇ ಶತಮಾನ]]ದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಪ್ರದೇಶವು, 504 ADಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ಕ್ಲೋವಿಸ್‌‌ I|ಕ್ಲೋವಿಸ್‌ I]]ನ [[ಅಲೆಮಾನ್ನಿ]]ಗಳ ಮೇಲಿನ [[ಟೋಲ್‌‌ಬಿಯಾಕ್‌]]ನಲ್ಲಿನ ವಿಜಯದ ನಂತರ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಬರ್ಗಂಡಿಯನ್ನರ ಫ್ರಾಂಕಿಷ್‌ ಪ್ರಭುತ್ವದಿಂದಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಿದ್ದ [[ಫ್ರಾಂಕಿಷ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. [[6ನೇ ಶತಮಾನ|6ನೇ]], [[7ನೇ ಶತಮಾನ|7ನೇ]] ಮತ್ತು [[8ನೇ ಶತಮಾನ|8ನೇ]] ಶತಮಾನಗಳುದ್ದಕ್ಕೂ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಫ್ರಾಂಕಿಷ್‌ ಅಧಿಪತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆದವು ([[ಮೆರೊವಿಂಜಿಯನ್ಸ್‌|ಮೆರೊವಿಂಜಿಯನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಯಾರೋಲಿಂಜಿಯನ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಕ್ಯಾರೋಲಿಂಜಿಯನ್‌]] ಅಧಿಪತ್ಯಗಳು). ಆದರೆ [[ಮಹಾನ್‌ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌|<span class="goog-gtc-fnr-highlight">ಮಹಾನ್‌ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌</span>]]ನ ನೇತೃತ್ವದ ತನ್ನ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ನಂತರ ಫ್ರಾಂಕಿಷ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ [[ವರ್ಡನ್‌ ಒಪ್ಪಂದ]]ದಿಂದಾಗಿ 843ರಲ್ಲಿ ವಿಭಜಿತವಾಯಿತು.<ref name="Early"/> ಪ್ರಸಕ್ತ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಈಗಿನ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು [[ಮಧ್ಯ ಫ್ರಾನ್ಷಿಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಪೂರ್ವ ಫ್ರಾನ್ಷಿಯಾ]]ಗಳಾಗಿ ವಿಭಜನೆಯಾದವು. [[ಪವಿತ್ರ ರೋಮ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]] 1000 ADಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಂತರ ಮರು ಏಕೀಕರಣಗೊಂಡವು.<ref name="Early"/>[[1200]]ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯು [[ಸವಾಯ್‌ ಮನೆ|ಸೆವಾಯ್]]‌, [[ಝಹ್ರಿಂಗರ್‌‌|ಝಹ್ರಿಂಗರ್‌]], [[ಹಬ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌]] ಮತ್ತು [[ಕಿಬರ್ಗ್‌ ಕೌಂಟ್‌ಗಳು|ಕಿಬರ್ಗ್‌]] ಆಡಳಿತಗಳ ಸ್ವಾಮ್ಯಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು.<ref name="Early"/> ಕೆಲ ಪ್ರದೇಶಗಳು ([[ಯೂರಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಯೂರಿ]], [[ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌]], ನಂತರ ''ವಾಲ್ಡ್‌ಸ್ಟಾಟೆನ್‌'' ಎಂದು ಹೆಸರಾದ [[ಅಂಟರ್‌ವಾಲ್ಡನ್‌‌|ಅಂಟರ್‌ವಾಲ್ಡನ್‌]]ಗಳು) ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಪರ್ವತ ಕಣಿವೆಗಳ ಮೇಲೆ ನೇರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಿಗುವ ಹಾಗೆ [[ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನೇರ ಆಳ್ವಿಕೆ]]ಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವು. 1264 ADಯಲ್ಲಿ ಕಿಬರ್ಗ್‌ ರಾಜವಂಶವು ಕುಸಿದಾಗ, ಹಬ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್ಸ್‌ [[ಹಬ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ನ ರುಡಾಲ್ಫ್‌ I|ಚಕ್ರವರ್ತಿ ರುಡಾಲ್ಫ್‌ I]]ನ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ (1273ರಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರ ರೋಮ್‌ನ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಾಗಿದ್ದ ) ಪೂರ್ವ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯವರೆಗೆ ತನ್ನ ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಹಳೆಯ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ === [[ಚಿತ್ರ:Schweiz Frühmia Adel.svg|thumb|250px|ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಮನೆತನಗಳು]] [[ಹಳೆ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ|ಹಳೆಯ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟವು]] ಮಧ್ಯ ಆಲ್ಪ್ಸ್‌‌ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಕಣಿವೆಯ ಸಮುದಾಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೈತ್ರಿ ಒಕ್ಕೂಟವಾಗಿತ್ತು. ಒಕ್ಕೂಟವು ಸಮಾನ ಆಸಕ್ತಿ([[ಮುಕ್ತ ವ್ಯಾಪಾರ|ಸುಂಕ ಮುಕ್ತ ವ್ಯಾಪಾರ]])ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಕಾಪಾಡುವಿಕೆ ಮುಂತಾದವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಿತ್ತು. ಇದೇ ಮಾದರಿಯ ಇನ್ನಿತರ ಮೈತ್ರಿಗಳು ದಶಕಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದಿರಬಹುದಾದರೂ, [[ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಪ್ರಾಂತೀಯ ಭಾಗ|ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮುದಾಯ]]ಗಳಾದ [[ಯೂರಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಯೂರಿ]], [[ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌]], ಮತ್ತು [[ನಿಡ್‌ವಾಲ್ಡೆನ್‌]]ಗಳ ನಡುವಿನ [[1291ರ ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸನಪತ್ರ]]ವು ಒಕ್ಕೂಟ ನಿರ್ಮಾಣದ ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.<ref name="schwabe">ಶ್ವಬೆ ಅಂಡ್ ಕಂ.: ''ಗೆಷಿಛೆ ದರ್ ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌‌‌ ಅಂಡ್ ದರ್ ಷ್ವಿಜೆರ್‌'', ಶ್ವಬೆ ಅಂಡ್ ಕಂ 1986/2004. ಪದ್ಧತಿ ISBN 3-7965-2067-7 {{de icon}}</ref><ref name="Brief">2009-06-22ರಂದು[http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chhist.html ಸ್ವಿಸ್ ಚರಿತ್ರೆಯ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಸಮೀಕ್ಷೆ ] admin.chನಲ್ಲಿ, ಪಡೆಯಲಾಯಿತು</ref> [[ಚಿತ್ರ:Bundesbrief.jpg|thumb|left|1291ರ ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸನಪತ್ರ]] 1353ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಮೂರು ಮೂಲ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು|ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು]] ಎಂದರೆ [[ಗ್ಲೇರಸ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಗ್ಲಾರಸ್‌]] ಮತ್ತು [[ಝಗ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್‍‌|ಝಗ್‌]] ಮತ್ತು [[ಲ್ಯೂಸರ್ನ್‌‌|ಲ್ಯೂಸರ್ನ್‌]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು, [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]] ಮತ್ತು [[ಬರ್ನ್‌]] ನಗರರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯಗಳಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದ [[15ನೇ ಶತಮಾನ]]ದ ಕೊನೆಯವರೆಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ "ಹಳೆಯ ಒಕ್ಕೂಟ"ವು ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತ್ತು. ಈ ವಿಸ್ತರಣವು ಒಕ್ಕೂಟದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಐಶ್ವರ್ಯಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವಲ್ಲಿ ನೆರವಾಯಿತು.<ref name="Brief"/> 1460ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಒಕ್ಕೂಟದ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶಗಳು ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಜೂರಾ ಪರ್ವತಗಳವರೆಗೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡವು. ಇದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹಬ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್ಸ್‌ಗಳ ([[ಸೆಂಪಾಕ್ ಕಾಳಗ‌|ಸೆಂಪಾಕ್‌ ಕಾಳಗ]], ನ್ಯಾಫೆಲ್ಸ್‌ಗಳ ಕಾಳಗ) [[ಬರ್ಗಂಡಿಯ ಡ್ಯೂಕ್‌|ಬರ್ಗಂಡಿ]]ಯ [[ದಿಟ್ಟ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌‌|ದಿಟ್ಟ ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌]] ಮೇಲಿನ 1470ರಲ್ಲಿನ ವಿಜಯದಿಂದ, ಮತ್ತು [[ಸ್ವಿಸ್ ಕೂಲಿ ಸಿಪಾಯಿಗಳು|ಸ್ವಿಸ್ ಕೂಲಿ ಸಿಪಾಯಿ]]ಗಳ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.1499ರಲ್ಲಿನ [[ಸ್ವಾಬಿಯನ್‌ ಯುದ್ಧ]]ದಲ್ಲಿ [[ಪವಿತ್ರ ರೋಮ್‌ನ ಚಕ್ರವರ್ತಿ|ಚಕ್ರವರ್ತಿ]] [[ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಿಲ್ಲನ್‌ I, ಪವಿತ್ರ ರೋಮ್‌ನ ಚಕ್ರವರ್ತಿ|ಮ್ಯಾಕ್ಸಿಮಿಲಿಯನ್‌ I]]ನ [[ಸ್ವಾಬಿಯನ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ]]ದ ಮೇಲಿನ ಸ್ವಿಸ್ ವಿಜಯವು [[ಪವಿತ್ರ ರೋಮ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ದೊಳಗೆ ''ವಸ್ತುತಃ '' ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಗಳಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref name="Brief"/> ಹಳೆಯ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟವು ಮುಂಚಿನ ಅನೇಕ ಯುದ್ಧಗಳಿಂದಾಗಿ ಅಜೇಯತೆಯ ಕೀರ್ತಿ ಪಡೆದಿತ್ತು. ಆದರೆ [[ಹಳೆ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆ|ಒಕ್ಕೂಟದ ವಿಸ್ತರಣೆ]] ಮಾಡುವಾಗ 1515ರಲ್ಲಿ [[ಮಾರಿಗ್ನಾನೋ ಕಾಳಗ]]ದಲ್ಲಿನ ಸ್ವಿಸ್ ಸೋಲು ಹಿನ್ನಡೆ ಕಾಣುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಇದು ಸ್ವಿಸ್ ಚರಿತ್ರೆಯ "ಧೀರ" ಯುಗದ ಮುಕ್ತಾಯಕ್ಕೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು.<ref name="Brief"/> [[ಝ್ವಿಂಗ್ಲಿ]]ಯ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಣೆ‌|ಸುಧಾರಣೆ]]ಯ ಯಶಸ್ಸು ಕೆಲ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ 1529 ಮತ್ತು 1531ರಲ್ಲಿ (''ಕಪ್ಪೆಲರ್‌ ಕ್ರೀಗ್‌'' ) ಅಂತರ-ಕ್ಯಾಂಟನ್ ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಆಂತರಿಕ ಯುದ್ಧಗಳು ನಡೆದ ನೂರು ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲದ ನಂತರವೇ, 1648ರಲ್ಲಿ, [[ವೆಸ್ಟ್‌ಫಾಲಿಯಾ ಒಪ್ಪಂದ]]ದ ಅಂಗವಾಗಿ, ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಪವಿತ್ರ ರೋಮ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸ್ವತಂತ್ರತೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಅದರ [[ಅಲಿಪ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ|ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿ]]({{lang|fr|''ancien régime''}})ಗೆ ಮಾನ್ಯತೆ ನೀಡಿದವು. ಸ್ವಿಸ್ ಚರಿತ್ರೆಯ [[ಪೂರ್ವ ಭಾಗದ ಆಧುನಿಕ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ಪೂರ್ವ ಆಧುನಿಕ]] ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀಮಂತ ವರ್ಗದ ಕುಟುಂಬಗಳ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದ [[ಸರ್ವಾಧಿಕಾರತ್ವ|ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿತನ]]ವು [[ಮೂವತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಯುದ್ಧ]]ದ ನಂತರದ ಆರ್ಥಿಕ ಹಿನ್ನಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡು [[1653ರ ಸ್ವಿಸ್ ರೈತರ ದಂಗೆ]]ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಾಗಿ, [[ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಚರ್ಚ್|ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌]] ಮತ್ತು [[ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟಾಂಟಿಸಂ|ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷವು ಮುಂದುವರಿದು, 1656 ಮತ್ತು 1712ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ವಿಲ್‌ಮರ್ಗನ್‌ ಕಾಳಗಗಳು|ವಿಲ್‌ಮರ್ಗನ್‌ ಕಾಳಗಗಳ]] ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸೆಯನ್ನು ಸ್ಫೋಟಿಸಿತು.<ref name="Brief"/> === ನೆಪೋಲಿಯನ್‌ ಯುಗ === [[ಚಿತ್ರ:Acte de Médiation mg 0643.jpg|right|thumb|ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಕಾಯಿದೆಯು ಹಳೆಯ ಆಳ್ವಿಕೆ ಪದ್ಧತಿ ಮತ್ತು ಗಣರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ನೆಪೋಲಿಯನ್‌‌ನ ಪ್ರಯತ್ನ.]] 1798ರಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸೇನೆಯು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು ಏಕೀಕೃತ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಹೇರಿತು.<ref name="Brief"/> ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಏಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮುಲ್‌ಹಾಸನ್‌ ಮತ್ತು ವಾಲ್‌ಟೆಲ್ಲಿನಾ ಕಣಿವೆಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿತು. [[ಹೆಲ್ವೆಟಿಕ್‌ ಗಣರಾಜ್ಯ]] ಎಂದೆನಿಸಿದ ಹೊಸ [[ಆಳ್ವಿಕೆ ಪದ್ದತಿ|ಪ್ರಭುತ್ವ]]ವು, ಬಹಳವೇ ಅಪಖ್ಯಾತಿ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ವಿದೇಶೀ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಸೇನೆಯಿಂದ ಹೇರಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ನಾಶವಾಗಿ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಪರಾಧೀನ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿತ್ತು. ನಿಡ್‌ವಾಲ್ಡೆನ್‌ ದಂಗೆಯನ್ನು 1798ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಸೇನೆಯು ಹತ್ತಿಕ್ಕಿದ ಸಂಗತಿ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಸೇನೆಯ ದಬ್ಬಾಳಿಕೆಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳಿಂದ ಸೇನೆಯ ಇರುವಿಕೆಯ ಬಗೆಗೆ ಇದ್ದ ವಿರೋಧಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.[[ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌]] ಮತ್ತು ಅದರ ವಿರೋಧಿಗಳ ನಡುವೆ ಯುದ್ಧ ಆರಂಭವಾದಾಗ, [[ರಷ್ಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಹಬ್ಸ್‌ಬರ್ಗ್‌ ರಾಜ ಪ್ರಭುತ್ವ|ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾದ]] ಸೇನೆಗಳು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡವು. ಹೆಲ್ವೆಟಿಕ್‌ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚರ ಪರ ಹೋರಾಡಲು ಸ್ವಿಸ್ ಸಮ್ಮತಿಸಲಿಲ್ಲ. 1803ರಲ್ಲಿ [[ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ನ ನೆಪೋಲಿಯನ್ I|ನೆಪೋಲಿಯನ್‌]] ಎರಡೂ ಪಂಗಡಗಳಿಂದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ವಿಸ್ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳನ್ನು ಕರೆಸಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭೇಟಿ ಏರ್ಪಡಿಸಿದನು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ [[ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಕಾಯಿದೆ]]ಯು ಜಾರಿಯಾಗಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸ್ವಿಸ್ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡು 19 ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ಒಕ್ಕೂಟವೊಂದನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು.<ref name="Brief"/> ಸ್ವಿಸ್ ರಾಜಕೀಯದ ಬಹುಪಾಲು ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಅಗತ್ಯ ಹಾಗೂ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ಸ್ವಯಮಾಡಳಿತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಡುವೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯನ್ನು ಸರಿದೂಗಿಸುವುದಾಗಿದೆ. 1815ರಲ್ಲಿ [[ವಿಯೆನ್ನಾದ ಸಭೆ|ವಿಯೆನ್ನಾದ ಆಡಳಿತ]] ಸ್ವಿಸ್ ಸ್ವತಂತ್ರತೆಯನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪನೆಗೊಳಿಸಿತು. ಐರೋಪ್ಯ ಶಕ್ತಿಗಳು ಸ್ವಿಸ್ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡವು.<ref name="Brief"/> ಸ್ವಿಸ್ ಪಡೆಗಳು 1860ರ [[ಗೇಟಾನ ಮುತ್ತಿಗೆ(1860)|ಗೇಟಾದ ಮುತ್ತಿಗೆ]]ಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹೋರಾಟದವರೆಗೂ ವಿದೇಶೀ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ಒಪ್ಪಂದವು [[ವಲಾಯಿಸ್‌|ವಲಾಯಿಸ್‌‌]], [[ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌]] ಮತ್ತು [[ಜಿನೀವಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಜಿನೀವಾ]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿತು. ಆಗಿನಿಂದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಗಡಿಗಳು ಬದಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಸಂಯುಕ್ತ ಒಕ್ಕೂಟ ದೇಶ === [[ಚಿತ್ರ:Bern, Federal Palace, 1857.jpg|thumb|left|ಬರ್ನ್‌‌ನಲ್ಲಿನ ಪ್ರಥಮ ಒಕ್ಕೂಟ ಅರಮನೆ (1857).]] ಬರ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್, ಲ್ಯೂಸರ್ನ್‌ ಮತ್ತು ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಟಗ್‌ಸಟ್ಸುಂಗ್‌‌|ಟಾಗ್ಸಾಟ್ಸುಂಗ್‌]] (ಹಿಂದಿನ ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಂಗ ಸಮಿತಿ)ನ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನ ವಹಿಸಿದ ಮೂರು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. 1848ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನೇ ಒಕ್ಕೂಟದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಭಾಷಿಕರ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸನಿಹವಿರುವುದರಿಂದ, ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{HDS|10102|Bundesstadt}}</ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಕುಟುಂಬಗಳ ಅಧಿಕಾರ [[ಪುನರ್‌ಸ್ಥಾಪನೆ (ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌)|ಪುರ್ನಸ್ಥಾಪನೆ]]ಯು ಕೇವಲ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿತ್ತು. 1839ರ ಜ್ಯೂರಿಪುಟ್ಷ್‌ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಘರ್ಷಣೆಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಅಶಾಂತಿಯ ಅವಧಿಯ ನಂತರ, 1847ರಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮೈತ್ರಿಕೂಟ(ಸೋಂಡರ್‌ಬಂಡ್ಸ್‌ಕ್ರೇಗ್‌)ವನ್ನು ರಚಿಸಲು ನೋಡಿದಾಗ ಅಂತರ್ಯುದ್ಧ ಭುಗಿಲೆದ್ದಿತು.<ref name="Brief"/> ಈ ಕಲಹವು ನೂರರ ಆಸುಪಾಸಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜೀವಗಳನ್ನು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಸುಮಾರು ಕೆಲ ವಾರಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ನಡೆಯಿತು. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ [[ತಿರುಗುಬಾಣವಾದ ಆಕ್ರಮಣ|ವಿರೋಧಿಗಳಿಗೆಂದು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ ಆಕ್ರಮಣಗಳು ತಿರುಗುಬಾಣ]]ವಾದುದರಿಂದ ಸಂಭವಿಸಿದವು. 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಇತರೆ ಐರೋಪ್ಯ ದಂಗೆ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸೋಂಡರ್‌ಬಂಡ್ಸ್‌ಕ್ರೇಗ್‌ನ ದಂಗೆ ಎಷ್ಟೇ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ್ದಾದರೂ ಸ್ವಿಸ್ ಜನರ ಮನಃಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸಮಾಜದ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ಈ ಯುದ್ಧವು ಇಡೀ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ತನ್ನ ಐರೋಪ್ಯ ನೆರೆಹೊರೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಬಲದ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡಿಸಿತು. ಸ್ವಿಸ್ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗಗಳ ಜನರು ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌, ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌, ಪ್ರಗತಿಪರ ಇಲ್ಲವೇ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಯಾವುದೇ ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿರಲಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಸಕ್ತಿಗಳು ಒಂದುಗೂಡಿದರೆ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪೂರಕ ಎಂಬುದನ್ನು ಮನಗಂಡರು. ಇದೇ ಕಾರಣದಿಂದ ಯೂರೋಪ್‌ನ ಇತರೆ ಭಾಗಗಳು [[1848ರ ಕ್ರಾಂತಿಗಳು|ಕ್ರಾಂತಿಯ ಕೋಲಾಹಲ ಮತ್ತು ಗಲಭೆಗಳಿಂದ ನಲುಗು]]ತ್ತಿದ್ದರೆ, ಇತ್ತ ಸ್ವಿಸ್‌ ಜನರು [[ಯುನೈಟೆಡ್‌ ಸ್ಟೇಟ್‌ ಸಂವಿಧಾನ|ಅಮೇರಿಕದ ಶೈಲಿ]]ಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾಗಿ ಒಂದು [[ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನ|ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]]ಯ ವಾಸ್ತವಿಕವಾದ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಮಗ್ನರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಸಂವಿಧಾನವು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸ್ವಯಮಾಡಳಿತ ನಡೆಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ನೀಡಿ ಉಳಿದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ನೀಡಿತು. ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ಅಧಿಪತ್ಯಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲ ಸೂಚಿಸಿದವರಿಗೆ ಮನ್ನಣೆಯೊಂದಿಗೆ (ಸೋಂಡರ್‌ಬಂಡ್‌ ಕಂಟೋನ್‌), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸತ್ತನ್ನು [[ಮೇಲ್ಮನೆ]] ( [[ಸ್ವಿಸ್ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಮಿತಿ|ಸ್ವಿಸ್ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ]], ಪ್ರತಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗೆ ಇಬ್ಬರು ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಹಾಗೆ) ಮತ್ತು [[ಕೆಳ ಮನೆ|ಕೆಳಮನೆ]]ಯೆಂದು ([[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಿತಿ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಿತಿ]]ಗೆ ದೇಶಾದ್ಯಂತದ ಸದಸ್ಯರು ಆಯ್ಕೆಯಾಗಬಹುದು) ಎಂದು ವಿಭಜಿಸಲಾಯಿತು. ಸಂವಿಧಾನದ ಯಾವುದೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಗೆ [[ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ|ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ]] ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಏಕೀಕೃತ ತೂಕ ಮಾಪನೆ ಮತ್ತು ಅಳತೆಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 1850ರಲ್ಲಿ [[ಸ್ವಿಸ್ ಫ್ರಾಂಕ್|ಸ್ವಿಸ್ ಫ್ರಾಂಕ್‌]] ಅನ್ನು ಸ್ವಿಸ್‌ನ [[ಏಕೈಕ ನಾಣ್ಯ ಪದ್ಧತಿ]] ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಸಂವಿಧಾನದ 11ನೇ ಅನುಚ್ಛೇದವು ವಿದೇಶಗಳಿಗೆ ಸೇನೆಯ ಸೇವೆ ನೀಡುವುದನ್ನು ಪ್ರತಿಬಂಧಿಸಿದರೂ, ಆಗಲೂ [[ಸಿಸಿಲೀಸ್‌ನ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್‌ II|ಎರಡು ಸಿಸಿಲೀಸ್‌ನ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್‌ II]]ನ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಿಸ್ ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ [[ಗೇಟಾ ಮುತ್ತಿಗೆ (1860)|1860ರ ಗೇಟಾನ ಮುತ್ತಿಗೆ]]ಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿ, ಸ್ವಿಸ್ ಜನರು ವಿದೇಶಿ ಸೇವೆಗೆ ಮುಕ್ತಾಯ ಹಾಡಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:Gotthard Eröffnungszug Bellinzona.jpg|thumb|1882ರಲ್ಲಿ ಉದ್ಘಾಟನೆಯಾದ ಗಾತ್ಥರ್ಡ್ ರೈಲ್ವೆ ಸುರಂಗವು, ಟಿಕಿನೊದ ದಕ್ಷಿಣ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.]] ಸಂವಿಧಾನದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ವಿಧಿಯು ಅಗತ್ಯ ಬಿದ್ದರೆ ಇಡೀ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಪುನರ್ರಚನೆ ಮಾಡಬಹುದೆಂದು, ಹಾಗಾಗಿ ಇದನ್ನು ಒಮ್ಮೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಬದಲಿಗೆ ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಸಂವಿಧಾನವಾಗಿ ರೂಪಿಸಲು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="HistoiredelaSuisse">''ಹಿಸ್ಟೋರಿಯೆ ದೆ ಲಾ ಸ್ಯುಸ್ಸೆ'', ಆವೃತ್ತಿಗಳು ಫ್ರಗ್ನಿರೆ, ಫ್ರೈಬೋರ್ಗ್‌, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌</ref> ಈ ವಿಧಿಯ ಅಗತ್ಯವು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು [[ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ರಾಂತಿ]]ಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಅಗತ್ಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾದ ಸಂದರ್ಭ ಒದಗಿದಾಗ ಎದ್ದುಕಾಣಿಸಿತು. 1872ರಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಿದ ಸಂವಿಧಾನದ ರೂಪರೇಖೆಯು ಸಮುದಾಯದಿಂದ ತಿರಸ್ಕೃತಗೊಂಡರೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದಾಗಿ 1874ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕೃತಗೊಂಡಿತು.<ref name="Brief"/> ಈ ಸಂವಿಧಾನವು ಒಕ್ಕೂಟದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಅನುಜ್ಞಾತ್ಮಕ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದು ರಕ್ಷಣೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಿತ್ತು.1891ರಲ್ಲಿ ಇಂದಿಗೂ ಅದ್ವಿತೀಯವಾಗಿರುವ [[ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ]]ದ ದೃಢವಾದ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref name="Brief"/> === ಆಧುನಿಕ ಚರಿತ್ರೆ === [[ಚಿತ್ರ:VZ Kipfenschlucht 1900.jpg|thumb|left|19ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದಿಂದಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲಭೂತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ನಿರ್ಮಾಣವಾದವು. ಇಲ್ಲಿ ರೈಲು ಝರ್ಮತ್ತ್‌ನ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ (1891).]] ಎರಡೂ [[ವಿಶ್ವ ಸಮರ|ವಿಶ್ವಸಮರ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಆಕ್ರಮಿತವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. [[ವಿಶ್ವ ಸಮರ I]]ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ವ್ಲಾಡಿಮಿರ್‌ ಇಲ್ಲಿಯಿಚ್‌ ಉಲ್ಯಾನೊವ್‌ ([[ಲೆನಿನ್|ಲೆನಿನ್‌]])ಗೆ ಆಶ್ರಯ ಕೊಟ್ಟಿತ್ತು ಅಲ್ಲದೇ ಆತ 1917ರವರೆಗೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದಿದ್ದ.<ref>ನೋಡಿರಿ [[ವ್ಲಾಡಿಮಿರ್ ಲೆನಿನ್|ವ್ಲಾದಿಮಿರ್‌ ಲೆನಿನ್‌]]</ref> ಸ್ವಿಸ್ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯು 1917ರ [[ಗ್ರಿಮ್‌-ಹಾಫ್‌ಮನ್‌ ವ್ಯವಹಾರಗಳು|ಗ್ರಿಮ್‌-ಹಾಫ್‌ಮನ್‌ ವ್ಯವಹಾರ]]ಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ತೀವ್ರ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾದರೂ, ಈ ವಿರೋಧವು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿತ್ತು. 1920ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಯಾವುದೇ ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನಿಬಂಧನೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ [[ಲೀಗ್‌ ಆಫ್‌ ನೇಷನ್ಸ್‌]]ಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. [[IIನೇ ವಿಶ್ವ ಯುದ್ಧ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ವಿಶ್ವಸಮರ IIರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ]], ಜರ್ಮನ್ನ<ref>''ಲೆಟ್ಸ್‌ ಸ್ವಾಲೊ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌'' ಕ್ಲಾಸ್‌ ಯು‌ರ್ನರ್‌ (ಲೆಕ್ಸಿಂಗ್ಟನ್ ಬುಕ್ಸ್, 2002).</ref> ರು ಈ ದೇಶದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ನಡೆಸಲು ದೀರ್ಘ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಯಾವುದೇ ದಾಳಿಗೊಳಗಾಗಲಿಲ್ಲ.<ref name="Brief"/> ಸೇನಾಬಲದ ಮೂಲಕ ನೀಡಿದ ವಿರೋಧ, ಜರ್ಮನಿಯೊಂದಿಗಿನ ರಿಯಾಯಿತಿಯ ಮಾತುಕತೆ ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿನ ಇತರೆ ಮಹತ್ವದ ಘಟನೆಗಳಿಂದಾಗಿ ಉದ್ದೇಶಿತ ದಾಳಿ ನಡೆಯದಿದ್ದ ಉತ್ತಮ ಅದೃಷ್ಟ ಮುಂತಾದುವುಗಳ ಒಟ್ಟಾರೆ ಫಲವಾಗಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ತನ್ನ ಸ್ವತಂತ್ರತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಪುಟ್ಟ [[ನಾಜಿ ಪಕ್ಷ]]ವು ಮಾಡಿದ ಜರ್ಮನಿಯ ಮೇಲಿನ ಆಕ್ರಮಣದ ಪ್ರಯತ್ನವು ಶೋಚನೀಯವಾಗಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಸ್ವಿಸ್ ಮುದ್ರಣ ಮಾಧ್ಯಮವು [[ತೃತೀಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ತೃತೀಯ ಜರ್ಮನ್‌ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ವನ್ನು, ಸಾಕಷ್ಟು ಬಾರಿ ಜರ್ಮನಿಯ ನೇತಾರರನ್ನು ಉದ್ರೇಕಿಸುವಂತೆ ಬಲವಾಗಿ ಟೀಕಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಜನರಲ್‌ [[ಹೆನ್ರಿ ಗುಸನ್‌]]ರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್‌ ಪ್ರಮಾಣದ ಸೇನಾ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಸನ್ನದ್ಧಗೊಳಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಲಾಯಿತು. ಕೇವಲ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಾಯೀ ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿಯಿಂದ ಹಿಂದೆ ಸರಿದು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ನಿರಂತರ ಸವೆಸುವ ಯುದ್ಧ ನಡೆಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಎತ್ತರದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ [[ರೆದೈತ್|ರೀಡ್ಯುಟ್‌]] ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ಸದೃಢ ಉತ್ತಮ ಆಯುಧ ದಾಸ್ತಾನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗುವ ಮಾದರಿಯ ನೂತನ ಯುದ್ಧನೀತಿಯನ್ನು ಸ್ವಿಸ್‌ ಪಡೆ ಬದಲಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಆಕ್ಸಿಸ್‌ ಮತ್ತು ಮಿತ್ರದೇಶಗಳ ನಡುವಿನ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಬೇಹುಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಗಾಗ್ಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯ ಮಾತುಕತೆಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿತ್ತು. [[ಜಿನೀವಾ]]ದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿರುವ [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌]] ಸಂಘಟನೆಯು ಈ ತರಹದ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರ ಸಂಘರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತ್ತು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ವಾಣಿಜ್ಯೋದ್ಯಮವನ್ನು [[IIನೇ ವಿಶ್ವ ಯುದ್ಧದ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳು|ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಿಸ್‌ ದೇಶಗಳು|ಆಕ್ಸಿಸ್‌]] ದೇಶಗಳೆರಡೂ ದಿಗ್ಬಂಧಿಸಿದ್ದವು. [[ತೃತೀಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಜರ್ಮನಿಯ ತೃತೀಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]]ಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಸಾಲದ ಕಾಲಾವಧಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆಗಳು ಆಕ್ರಮಣದ ಸಾಧ್ಯಾಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಗ್ರಹಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ವಾಣಿಜ್ಯ ಪಾಲುದಾರ ದೇಶಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ರಿಯಾಯಿತಿಗಳು [[ವಿಚಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌]] ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ನಿರ್ಣಾಯಕ ರೈಲ್ವೆ ಸಂಪರ್ಕವೊಂದನ್ನು 1942ರಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಕ್ಸಿಸ್‌ ದೇಶಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆಯುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಠ ಮಟ್ಟ ಮುಟ್ಟಿತು. ವಿಶ್ವ ಸಮರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 104,000 ಮಂದಿ ವಿದೇಶೀ ಸೈನಿಕರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು 300,000 ನಿರಾಶ್ರಿತರನ್ನು [[ಹೇಗ್‌ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳು (1899 ಮತ್ತು 1907)|ಹೇಗ್‌ ಒಡಂಬಡಿಕೆ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದ್ದ ''ಅಲಿಪ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಬಾಧ್ಯತೆ'' ಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಿರ್ಬಂಧಕ್ಕೊಳಪಡಿಸಿತು. ನಿರಾಶ್ರಿತರಲ್ಲಿ 60,000 ಜನರು ನಾಜಿಗಳ ಹಿಂಸೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರಲ್ಲಿ 26,000ರಿಂದ 27,000 ಮಂದಿ ಯಹೂದಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಆದರೂ, ನಾಜಿ ಜರ್ಮನಿಯೊಂದಿಗಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳು ಹಾಗೂ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ವಲಸೆ ಮತ್ತು ಆಶ್ರಯ ನೀತಿಗಳು ವಾದವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದವು.<ref>[http://www.uek.ch/en/ ಬರ್ಗಿಯರ್‌ ಮಂಡಳಿಯ ಅಂತಿಮ ವರದಿ], ಪುಟ 117.</ref> ಯುದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಸ್ ವಾಯುದಳವು ಎರಡೂ ಪಡೆಗಳ ಯುದ್ಧವಿಮಾನಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿತಲ್ಲದೇ 11 ಒಳನುಗ್ಗುತ್ತಿದ್ದ [[ಲುಫ್ಟ್‌ವಾಫ್ಫೆ]] ವಿಮಾನಗಳನ್ನು 1940ರ ಮೇ ಮತ್ತು ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿತು. ಜರ್ಮನಿಯಿಂದ ಯುದ್ಧ ಬೆದರಿಕೆ ಗ್ರಹಿಸಿದ ನಂತರ ಯುದ್ಧನೀತಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ ಇನ್ನಿತರ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರನ್ನು ನೆಲಕಚ್ಚಿಸಿತು. ಸಮರದಲ್ಲಿ 100ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಿತ್ರಪಕ್ಷಗಳ ಬಾಂಬರ್‌ ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. 1944-45ರ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮಿತ್ರ ಪಕ್ಷಗಳ ಬಾಂಬರ್‌ ವಿಮಾನಗಳು ಪ್ರಮಾದವಶಾತ್‌ ಸ್ವಿಸ್ ಪಟ್ಟಣಗಳ [[ಸ್ಕಾಫ್‌ಹಾಸೆನ್‌]] ( 40 ಮಂದಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು ), [[ಸ್ಟೇನ್‌ ಆಮ್‌ ರೇಯ್ನ್‌]], [[ವಾಲ್ಸ್, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ವಾಲ್ಸ್‌]], [[ರಫ್ಸ್|ರಫ್ಸ್‌‌]] (18 ಮಂದಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು)ಗಳ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದವು ಮತ್ತು 1945ರ ಮಾರ್ಚ್‌ 4ರಂದು [[ಬಸೆಲ್‌]] ಮತ್ತು [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]] ಗಳ ಮೇಲೆ ಕುಖ್ಯಾತ ಬಾಂಬ್‌ ದಾಳಿ ನಡೆಯಿತು. [[ಚಿತ್ರ:Bundeshaus COA Jura.jpg|thumb|left|ಜೂರಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕೋಠಿಯನ್ನು ಸಂಸ್ಥಾನಿಕ ಅರಮನೆಯ ಗೋಪುರದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಬರ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್ 1978ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದು, ಇದರ ಪ್ರದೇಶವು ವಿಭಜನೆಯಾಯಿತು, ಮತ್ತು 1979ರಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು.]] 1959ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಸ್ವಿಸ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರು [[ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕು]] ಪಡೆದರೆ, ಒಕ್ಕೂಟದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 1971<ref name="Brief"/> ರಲ್ಲಿ ಮತದಾನದ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು. ವಿರೋಧದ ನಂತರ ಕೊನೆಯ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ [[ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌ ಇನ್ನರ್‌ಹೋಡೆನ್‌|ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌ ಇನ್ನರ್‌ಹೋಡೆನ್‌‌]]ನಲ್ಲಿ 1990ರಲ್ಲಿ ಈ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು. ಒಕ್ಕೂಟದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ [[ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕು]] ದೊರೆತ ಮೇಲೆ ಮಹಿಳೆಯರು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮಹತ್ವ ಪಡೆಯುವ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಬಹುಬೇಗ ಏರಿದರು. ಏಳು ಮಂದಿ ಸದಸ್ಯರ [[ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ|ಒಕ್ಕೂಟ ಕಾರ್ಯಾಂಗ]]ದ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಥಮ ಮಹಿಳಾ ಸದಸ್ಯೆಯಾಗಿ [[ಎಲಿಜಬೆತ್‌ ಕೊಪ್‌]] ಎಂಬಾಕೆ 1987-1989ರವರೆಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು.<ref name="Brief"/> ಪ್ರಥಮ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ [[ರುತ್‌ ಡ್ರೇಫಸ್‌‌|ರುತ್‌ ಡ್ರೇಫಸ್‌]]ರು 1999ನೇ ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು 1998ರಲ್ಲಿ ಚುನಾಯಿತರಾದರು. (ಸ್ವಿಸ್‌ ಅಧ್ಯಕ್ಷರನ್ನು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಮೇಲ್ಕಂಡ ಏಳು ಜನ ಸದಸ್ಯರ ಉಚ್ಚ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲೊಬ್ಬರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಹಾಗೂ ಯಾವುದೇ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ ಸತತವಾಗಿ ಎರಡು ಅವಧಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಲು ಅವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ). ಎರಡನೇ ಅಧ್ಯಕ್ಷೆಯಾಗಿ 2007ರಲ್ಲಿ [[ಮಿಷೆಲಿನ್‌ ಕಾಲ್ಮಿ-ರೇ]] ಎಂಬಾಕೆ ಉಚ್ಚ ಹುದ್ದೆಯನ್ನೇರಿದರು. ಆಕೆ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಭಾಷಿಕ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ ಆದ (ಜೆನ್‌ಫ್‌ ಎಂದು ಜರ್ಮನ್‌‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ, ಜಿನರ್ವಾ ಎಂದು ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲಾಗುವ) [[ಜೆನೆವ್‌‌|ಜೆನೆವ್‌]]ನ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದ ಮೂಲದವರು. ಆಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಏಳು ಜನ ಸದಸ್ಯರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ/ಉಚ್ಚ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳಾಗಿ ಇನ್ನಿಬ್ಬರು ಮಹಿಳೆಯರನ್ನು ಎಂದರೆ, [[ಆರ್ಗಾವ್‌]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನ [[ಡೋರಿಸ್‌ ಲ್ಯೂಥರ್ಡ್‌‌|ಡೋರಿಸ್‌ ಲ್ಯೂಥರ್ಡ್‌]] ಹಾಗೂ [[ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನ [[ಎವೆಲಿನ್‌ ವಿಡ್ಮರ್‌-ಷ್ಲುಂಫ್‌]]ರನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ [[ಯುರೋಪ್ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಲಿ|<span class="goog-gtc-fnr-highlight">ಯೂರೋಪ್‌ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಲಿ</span>]]ಗೆ 1963ರಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಯಿತು. ಬರ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನ ಕೆಲ ಪ್ರದೇಶಗಳು [[ಬರ್ನ್‌]] ಜನರಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದು [[ಜ್ಯೂರಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಜ್ಯೂರಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌‌]] ಎಂಬ ಹೊಸದೊಂದು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌‌ನ್ನು 1979ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿಕೊಂಡವು. 1999ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ 18ರಂದು ಜನಸಮುದಾಯ ಹಾಗೂ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದ [[ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನ|ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನ]]ವನ್ನು ರಚಿಸಲು ಬೆಂಬಲಿಸಿದವು.<ref name="Brief"/>[[ಚಿತ್ರ:20020717 Expo Neuenburg 15.JPG|thumb|2002ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರದರ್ಶನ]] 2002ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ [[ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆ|ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘ]]ದ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸದಸ್ಯರಾಷ್ಟ್ರವಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ [[ಪವಿತ್ರ ಪೀಠ(ಆಸ್ಥಾನ)|ವ್ಯಾಟಿಕನ್‌]] ಮಾತ್ರವೇ ಹೆಚ್ಚು ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ್ದೂ ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಹೊಂದಿರದ ಕೊನೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ [[ಐರೋಪ್ಯ ಮುಕ್ತ ವ್ಯಾಪಾರ ಒಕ್ಕೂಟ|EFTA]]ನ ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದ್ದು, [[ಐರೋಪ್ಯ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯ]]ದ ಸದಸ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. [[ಯೂರೋಪ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ|ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ]]ದ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಪಡೆಯಲು 1992ರ ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಕಳಿಸಲಾಗಿತ್ತಾದರೂ, ಡಿಸೆಂಬರ್‌ 1992<ref name="Brief"/> ರಲ್ಲಿ EEAಯು ತಿರಸ್ಕೃತವಾದಾಗಿನಿಂದ ಈ ಕಾರ್ಯ ಮುಂದುವರೆಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ EEAಯ ಬಗ್ಗೆ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಕೇಳಿದ ಏಕೈಕ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ. ಆಗಿನಿಂದ ಬಹಳಷ್ಟು ಬಾರಿ EU ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ನಡೆಯಿತಾದರೂ ಜನಸಮುದಾಯದಿಂದ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸಮ್ಮಿಶ್ರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತವಾದುದರಿಂದ ಈ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಅರ್ಜಿಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನವು EUಗೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗುವ ಹಾಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೊಂದಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿರುವುದಲ್ಲದೇ ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟದ ಜೊತೆ ಅನೇಕ [[ಇಬ್ಬಗೆಯ ವಾದ|ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಒಡಂಬಡಿಕೆಗಳನ್ನು]] ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ ಮತ್ತು [[ಲೀಚ್‌ಟೆನ್‌ಸ್ಟೀನ್‌]]ಗಳು 1995ರಲ್ಲಿ ಇದರ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ ಪಡೆದ ನಂತರ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ EU ಸದಸ್ಯರಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. 2005ರ ಜೂನ್‌ 5ರಂದು [[ಷೆಂಗೆನ್‌ ಒಪ್ಪಂದ]]ಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲು 55% ಬಹುಮತದೊಂದಿಗೆ ಮತದಾರರು ಸಮ್ಮತಿ ನೀಡಿದರು. ಇದನ್ನು EU ಟೀಕಾಕಾರರು ಈ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ, ಪಾರಂಪರಿಕವಾಗಿ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವದ ಅಥವಾ [[ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾ ನೀತಿ|ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆ]]ಯ ಪ್ರತೀಕ ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಬೆಂಬಲವಿದೆ ಎಂಬುದರ ಸಂಕೇತವಿದು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ರಾಜಕೀಯ == [[ಚಿತ್ರ:Bundesrat der Schweiz 2009.jpg|thumb|೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ. ಎಡದಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ: ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸಕರಾದ ಮಾರೆರ್‌‌, ಮಿಷೆಲಿನ್‌ ಕಾಲ್ಮಿ-ರೇ, ಮೊರಿಟ್ಜ್ ಲ್ಯುಎನ್‌ಬರ್ಜರ್, ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಹಾನ್ಸ್‌-ರುಡಾಲ್ಫ್‌ ಮರ್ಜ್‌, ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸಕ ಡೋರಿಸ್‌ ಲ್ಯೂಥರ್ಡ್‌ (ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ), ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸಕ ಪ್ಯಾಸ್ಕಲ್ ಕಷೆಪನ್‌, ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸಕ ಎವೆಲಿನ್‌ ವಿಡ್ಮರ್‌-ಷ್ಲುಂಫ್‌. ಒಕ್ಕೂಟ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಕೊರಿನ ಕ್ಯಾಸನೋವ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಲಭಾಗದ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.]] 1848ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕೃತವಾದ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನ|ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನ]]ವು ಆಧುನಿಕ ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕಲ್ಪನೆಯ ಶಾಸನಾಧಾರ ಮೂಲವಾಗಿತ್ತು. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಹಳೆಯ ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯದಾಗಿದೆ.<ref name="Politics">^ [http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chpoli.html ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ] admin.chನಲ್ಲಿ, 2009-06-22ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು</ref> 1999ರಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ, ಅದು ಒಕ್ಕೂಟ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಗತವಾಗಿ ಪ್ರಜೆಗಳ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗರಿಕರ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟಂತೆ ನೀತಿನಿಯಮಗಳ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ನಡುವೆ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹಂಚುವುದರೊಂದಿಗೆ ಒಕ್ಕೂಟದ ನ್ಯಾಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿ ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿತು. ಒಕ್ಕೂಟದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಮೂರು ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಗಳಿದ್ದವು. ಅವೆಂದರೆ :<ref>{{cite web |url=http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/topics/counz/infoch/chpoli.html |title=Political System |publisher=Federal Department of Foreign Affairs}}</ref> ಉಭಯ ಸದನಗಳ ಸಂಸತ್ತು (ಶಾಸಕಾಂಗ), ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ (ಕಾರ್ಯಾಂಗ) ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ನ್ಯಾಯಮಂಡಳಿ (ನ್ಯಾಯಾಂಗ). [[ಚಿತ್ರ:Swiss parlement house South 001.jpg|thumb|left|ಬರ್ನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸತ್ತು‌ (ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂಸತ್ತು) ಮತ್ತು ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ(ಕಾರ್ಯಾಂಗ) ಇರುವ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಒಕ್ಕೂಟ ಅರಮನೆ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.]] [[ಸ್ವಿಸ್ ಸಂಸತ್ತು]] ಎರಡು ಸಭೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ : ಪ್ರತಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಂತೆ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿರುವ 46 ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿರುವ (ಪ್ರತಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನಿಂದ ಇಬ್ಬರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಅರೆ-ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನಿಂದ ಒಬ್ಬರು ಸೇರಿದಂತೆ) [[ಸ್ವಿಸ್ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಮಿತಿ|ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಸಮಿತಿ]], ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌‌ನ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ [[ಅನುಪಾತಾಧರಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿತ್ವ]]ದ ಮೂಲಕ ಆಯ್ಕೆಯಾದ 200 ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಿತಿ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಿತಿ]]ಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಎರಡೂ ಸಭೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು 4 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಎರಡೂ ಸಭೆಗಳು ಜಂಟಿ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ನಡೆಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಆ ಸಭೆಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸತ್ತು|ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸನ ಸಭೆ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ|ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ]]ಗಳ ಮೂಲಕ, ನಾಗರಿಕರು ಸಂಸತ್ತು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಯಾವುದೇ ಮಸೂದೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಆಕ್ಷೇಪಣೆ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ಮತ್ತು [[ಸ್ವಪ್ರೇರಣೆ|ಶಾಸನಹಕ್ಕು]]ಗಳ ಮೂಲಕ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳನ್ನು ಮಾಡುವಂತೆ ಕೋರಬಹುದು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ|ನೇರ ಪ್ರಜಾ ಪ್ರಭುತ್ವ]]ವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರವೆನ್ನಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref name="Politics"/> [[ಸ್ವಿಸ್ ಸಂಯುಕ್ತ ಮಂಡಳಿ|ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ]]ಯು ಒಕ್ಕೂಟ [[ಸರ್ಕಾರ]]ವನ್ನು ರಚಿಸುವುದಲ್ಲದೇ, [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸಂಯುಕ್ತ ಆಡಳಿತ|ಒಕ್ಕೂಟ ಆಡಳಿತ]]ವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ [[ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ|ಒಕ್ಕೂಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನೇತಾರ]]ನಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಿತಿಯು ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸನಸಭೆಯಿಂದ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷ ಅವಧಿಗೆ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಏಳು ಮಂದಿ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಮಿತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಕಾರ್ಯವೈಖರಿಯ ಮೇಲೆ ಶಾಸನಸಭೆಯು [[ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ]] ನಡೆಸುತ್ತದೆ. ಈ ಏಳು ಮಂದಿ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರನ್ನು [[ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ|ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]ರನ್ನಾಗಿ ಶಾಸನಸಭೆಯು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಆವರ್ತನದಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ; ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಸರ್ಕಾರದ ನೇತೃತ್ವವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಲ್ಲದೇ, ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಯಾವುದೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲದೆಯೇ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದುಕೊಂಡು, ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref name="Politics"/> 1959ರಿಂದ ಸ್ವಿಸ್ ಸರಕಾರವು ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಮತದಾರ ಸಮುದಾಯದ ಬಲವನ್ನು ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂಸತ್ತನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿತ್ವದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿ ಪ್ರತಿ ಪಕ್ಷವು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. 1959ರಿಂದ 2003ರವರೆಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹಂಚಿಕೆಯಾದ 2 ಸ್ಥಾನಗಳು CVP/PDCಗೆ, 2 ಸ್ಥಾನಗಳು SPS/PSSಗೆ, 2 ಸ್ಥಾನಗಳು FDP/PRDಗೆ ಮತ್ತು 1 ಸ್ಥಾನ SVP/UDCಕ್ಕೆ ನೀಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು "ಮಾಂತ್ರಿಕ ಸೂತ್ರ"ವೆಂಬ ಹೆಸರಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. [[2007ರ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ ಚುನಾವಣೆ|2007ರ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿ ಚುನಾವಣೆಗಳಲ್ಲಿ]] ಒಕ್ಕೂಟ ಸಮಿತಿಯ ಏಳು ಸ್ಥಾನಗಳು ಕೆಳಕಂಡಂತೆ ಹಂಚಿಕೆಯಾದವು : :[[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸೋಷಿಯಲ್ ಡೆಮೊಕ್ರಟಿಕ್‌ ಪಕ್ಷ|ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿಗಳಿಗೆ (SPS/PSS)]] 2 ಸ್ಥಾನಗಳು, ::[[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮುಕ್ತ ಡೆಮೊಕ್ರಟಿಕ್‌ ಪಕ್ಷ|ಉದಾರವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿಗಳಿಗೆ (FDP/PRD)]] 2 ಸ್ಥಾನಗಳು, :::[[ಸ್ವಿಸ್ ಪೀಪಲ್ಸ್ ಪಕ್ಷ|ಸ್ವಿಸ್ ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ಪಾರ್ಟಿಗೆ (SVP/UDC)]] 2 ಸ್ಥಾನಗಳು,<ref>SVP/UDC, [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಪಕ್ಷ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ‌ ಕನ್ಸರ್ವೇಟಿವ್ ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್ ಪಾರ್ಟಿ]] (BDP/PBD) ಎಲ್ಲ ಸಭಾಸದಸ್ಯರುಗಳಿಂದ ತೊಂದರೆಗೀಡಾಗಿ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ ಒಡಕನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದೆ. 2009ರಂತೆ, [[ಉಯೆಲಿ ಮಾರೆರ್‌|ಯೂಲಿ ಮಾರೆರ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ, SVP/UDC ಮತ್ತು BDP/PBD ತಲಾ ಒಂದೊಂದು ಸೀಟನ್ನು ತಮ್ಮದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ.</ref> ::::[[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಕ್ರಿಸ್ಟಿಯನ್ ಡೆಮೊಕ್ರಟಿಕ್ ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ಪಕ್ಷ|ಕ್ರೈಸ್ತ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿಗಳಿಗೆ (CVP/PDC)]] 1 ಸ್ಥಾನ. [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸಂಯುಕ್ತ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ|ಒಕ್ಕೂಟದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ]]ವು ಇತರೆ ಒಕ್ಕೂಟ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಹಾಗೂ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ತೀರ್ಪುಗಳ ಮೇಲೆ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗುವ ಮೇಲ್ಮನವಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪರಿಶೀಲಿಸುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸನಸಭೆಯಿಂದ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ಚುನಾಯಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. === ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ === [[ಚಿತ್ರ:Landsgemeinde Glarus 2006.jpg|thumb|ಲೆಂಡ್ಸ್‌ಜೆಮಿನೈಡ್‌ ಎಂಬುದು ಹಳೆ ರೀತಿಯ ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ. ಈಗಲೂ ಎರಡು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿದೆ]] ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರೀಕರು ಮೂರು ಹಂತದ ಕಾನೂನುಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಒಳಪಡುತ್ತಾರೆ : ಅವೆಂದರೆ ಪಂಗಡ, ಕ್ಯಾಂಟನ್ ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ಹಂತಗಳು. 1848ರ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನವು [[ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ]]ದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿದೆ ([[ಸಂಸದೀಯ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ]] ಸಂಸ್ಥೆಗಳೂ ಇದರ ಭಾಗವಾದುದರಿಂದ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ''ಅರೆ-ನೇರ'' ಅಥವಾ [[ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ]]ವೆಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ). ಪೌರ ಹಕ್ಕುಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಒಕ್ಕೂಟದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ದಸ್ತೈವಜುಗಳು, (''ವೊಲ್ಕ್ಸರೆಚ್ಟ್‌'', ''ಡ್ರಾಯಿಟ್ಸ್‌ ಸಿವಿಕ್ಸ್‌'' ), ''ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಶಾಸನಹಕ್ಕು'' ಗಳನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ಮತ್ತು ''ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು'' ದಾಖಲಿಸುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ, ಇವೆರಡೂ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ನಿರ್ಣಯಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸಬಹುದಾಗಿರುತ್ತವೆ.<ref name="Politics"/> ನಾಗರೀಕರ ಗುಂಪೊಂದು ಒಕ್ಕೂಟದ ''ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ'' ಯ ಮೂಲಕ ಸಂಸತ್ತು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ಶಾಸನವೊಂದನ್ನು ಅದು ಅಂಗೀಕೃತವಾದ 100 ದಿನಗಳೊಳಗೆ ವಿರೋಧಿಸುವ 50,000 ಮಂದಿಯ ಸಹಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗಿದ್ದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮತ ಚಲಾವಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿ [[ಸಾಮಾನ್ಯ ಬಹುಮತ|ಸರಳ ಬಹುಮತ]]ದ ಮೂಲಕ ಮತದಾರರು ಶಾಸನಕ್ಕೆ ಅಂಗೀಕಾರ ಇಲ್ಲವೇ ತಿರಸ್ಕಾರ ಸೂಚಿಸಬಹುದಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಯಾವುದೇ ಎಂಟು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು ಒಕ್ಕೂಟ ಶಾಸನದ ವಿರುದ್ಧ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಕೋರುವ ಸೌಲಭ್ಯ ಸಹಾ ಇದೆ.<ref name="Politics"/> ಇದೇ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ, ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಒಕ್ಕೂಟದ ''ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ಹಕ್ಕು'' ಗಳು ನೀಡುವ ಸೌಲಭ್ಯದ ಮುಖಾಂತರ 18 ತಿಂಗಳುಗಳೊಳಗೆ 100,000 ಮತದಾರರ ಸಹಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿತ [[ಸಂವಿಧಾನಿಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ|ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ]]ಗಳನ್ನೂ ಸಹಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತದಾನಕ್ಕೆ ಹಾಕಬಹುದಾಗಿದೆ.<ref>1999ರಿಂದ,ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ವಪ್ರೇರಣೆಯ ಮಾದರಿಯೊಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪದ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದು ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತೃತ ರೂಪ ಪಡೆಯುವ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿತ್ತು. ಆದರೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, ಈ ಮಾದರಿಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ವಪ್ರೇರಣೆಯೂ ಇನ್ನೂ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿಲ್ಲ.</ref> ಸಂಸತ್ತು ಹೀಗೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ ತಿದ್ದುಪಡಿಗೆ ಪೂರಕ ಪ್ರತಿ-ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ನಂತರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡೂ ಪ್ರಸ್ತಾವಗಳು ಅಂಗೀಕೃತವಾದರೆ ಮತದಾರರು ತಮ್ಮ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಶಾಸನ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮೂಲಕ ಇಲ್ಲವೇ ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೂಲಕ ಆದ ಸಂವಿಧಾನಾತ್ಮಕ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ಮತ ಹಾಗೂ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ಆಂತರಿಕ ಮತಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ [[ದುಪ್ಪಟ್ಟು ಬಹುಮತ|ಉಭಯ ಬಹುಮತ]] ಪಡೆಯುವುದು ಕಡ್ಡಾಯ.<ref>ಪ್ರಮುಖ ಮತ ಆರು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು#ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅರೆ-ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು|ಅರೆ-ಕ್ಯಾಂಟನ್‌]]ಗಳ ಮತಗಳು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬೇರೆ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮತಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿದ್ದು ಪರಿಣಾಮ 23 ಕಂಟೋನಲ್‌ಗಳಷ್ಟು ಅತ್ಯಧಿಕ ಮತಗಳು ದೊರೆತವು.</ref><ref>ಟ್ರೆಮ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಬ್ಲೆ; ಲೆಕೋರ್ಸ್‌; ಎಟ್‌ ಆಲ್‌. (2004) ರಾಜಕೀಯ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು. ಟೊರಂಟೊ: ನೆಲ್ಸನ್‌.</ref><ref>ಟರ್ನರ್‌‌; ಬರ್ರಿ (2001). ಹೇಳಿಕೆಗಳ ವಾರ್ಷಿಕ ಪುಸ್ತಕ. ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌: ಮ್ಯಾಕ್‌ ಮಿಲನ್‌ ಮುದ್ರಣ ಲಿಮಿಟೆಡ್‌.</ref><ref>ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್, ಆರ್ಥರ್‌ (2006). ಪೊಲಿಟಿಕಲ್ ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಬುಕ್ ಆಫ್‌ ದ ವರ್ಲ್ಡ್‌ 2005-2006. ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‌: Cq ಪ್ರೆಸ್‌.</ref> === ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು === ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ 26 ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ:<ref name="Politics"/> {{Switzerland Cantons Labelled Map|float=left}} {| class="toccolours" style="float: auto; text-align:right; font-size:75%; width:40%; background:F5F5F5; " |- align=center style="background:lavender; font-weight:bold;" ! !! ಕ್ಯಾಂಟನ್ !! ರಾಜಧಾನಿ !! !! ಕ್ಯಾಂಟನ್ !! ರಾಜಧಾನಿ |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Wappen Aargau matt.svg|10px|border]]|| style="background:#f0f0f0;" align=left |'''[[ಆರ್ಗಾವ್‌]]''' || align=left | [[ಆರಾವ್‌‌|ಆರಾವ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Nidwald-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |*'''[[ನಿಡ್‌ವಾಲ್ಡೆನ್‌]]''' || align=left| [[ಸ್ಟಾನ್ಸ್|ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಗಳು]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:AppenzellRE-coat of arms.svg|10px|border]]|| style="background:#f0f0f0;" align=left |*'''[[ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌ ಆಸ್ಸರ್‌ಹೋಡೆನ್‌]]''' || align=left | [[ಹೆರಿಸಾವ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Obwald-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |*'''[[ಓಬ್‌ವಾಲ್ಡೆನ್‌ಡೆನ್‌|ಓಬ್‌ವಾಲ್ಡೆನ್‌]]''' || align=left| [[ಸಾರ್ನೆನ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:AppenzellRI-coat of arms.svg|10px]]|| style="background:#f0f0f0;" align=left |*'''[[ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌ ಇನ್ನರ್‌ಹೋಡೆನ್‌]]''' || align=left| [[ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌ (ಪಟ್ಟಣ)|ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Schaffhouse-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಸ್ಕಾಫ್‌ಹಾಸೆನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸ್ಕಾಫ್‌ಹಾಸೆನ್‌]]''' || align=left| [[ಸ್ಕಾಫ್‌ಹಾಸೆನ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- align=center style="background:#f0f0f0;" |[[ಚಿತ್ರ:Wappen Basel-Stadt matt.svg|10px|border]] || align=left style="background:#f0f0f0;" |*'''[[ಬಸೆಲ್‌ -ನಗರ]]''' || align=left| [[ಬಸೆಲ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:CHE Schwyz SZ COA.svg|10px]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" | '''[[ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌]] ''' || align=left| [[ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:BaleCampagne-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |*'''[[ಬಸೆಲ್‌ -ರಾಷ್ಟ್ರ|ಗ್ರಾಮೀಣ-ಬಸೆಲ್‌]] ''' || align=left| [[ಲೀಸ್ಟಲ್‌]]|| align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Solothurn-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಸೋಲೋಥರ್ನ್‌‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸೋಲೋಥರ್ನ್‌]] ''' || align=left| [[ಸೋಲೋಥರ್ನ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:CHE Bern COA.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಬರ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಬರ್ನ್‌]] ''' || align=left| [[ಬರ್ನ್|ಬರ್ನ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Coat of arms of canton of St. Gallen.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಸೇಂಟ್‌ ಗ್ಯಾಲೆನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಸೇಂಟ್‌ ಗ್ಯಾಲೆನ್‌]]''' || align=left| [[ಸೇಂಟ್‌ ಗ್ಯಾಲೆನ್|ಸೇಂಟ್‌ ಗ್ಯಾಲೆನ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Wappen Freiburg matt.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಫ್ರೈಬೋರ್ಗ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಫ್ರೈಬೋರ್ಗ್‌]] ''' || align=left| [[ಫ್ರೈಬೋರ್ಗ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Thurgovie-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಥುರ್ಗೌ]]''' || align=left| [[ಫ್ರಾನ್‌ಫೆಲ್ಡ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" |[[ಚಿತ್ರ:Wappen Genf matt.svg|10px|border]] || align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಜಿನೀವಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಜಿನೀವಾ]]''' || align=left| [[ಜಿನಿವಾ|ಜಿನೀವಾ]] || align=center style="background:#f0f0f0;" |[[ಚಿತ್ರ:Tessin-coat of arms.svg|10px|border]] || align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಟಿಕಿನೊ]]''' || align=left| [[ಬೆಲ್ಲಿನ್‌ಜೋನಾ]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Glaris-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಗ್ಲಾರಸ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಗ್ಲೇರಸ್‌]] ''' || align=left| [[ಗ್ಲಾರಸ್‌|ಗ್ಲೇರಸ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Wappen Uri matt.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಯೂರಿ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಯೂರಿ]]''' || align=left| [[ಆಲ್ಟ್‌ಡಾರ್ಫ್‌, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ಆಲ್ಟ್‌ಡಾರ್ಫ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:CHE Graubünden COA.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌]]''' || align=left| [[ಚುರ್|ಛುರ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Valais-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ವಲಾಯಿಸ್‌]]''' || align=left| [[ಸಿಯಾನ್, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ಸಿಯಾನ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Jura-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಜೂರಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಜ್ಯೂರಾ]]''' || align=left| [[ಡೆಲೆಮಾಂಟ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Wappen Waadt matt.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ವಾಡ್|ವಾಡ್‌‌]]''' || align=left| [[ಲಾಸನ್ನೆ]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Lucerne-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಲ್ಯೂಸರ್ನ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಲ್ಯೂಸರ್ನೆ]]''' || align=left| [[ಲ್ಯೂಸರ್ನ‌್‌|ಲ್ಯೂಸರ್ನೆ]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Zug-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಝಗ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಝುಗ್‌]]''' || align=left| [[ಝಗ್|ಝುಗ್‌]] |- !style="background:#f0f0f0;" colspan="6"| |- | align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Neuchatel-coat of arms.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌]]''' || align=left| [[ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌]] || align=center style="background:#f0f0f0;" | [[ಚಿತ್ರ:Wappen Zürich matt.svg|10px|border]]|| align=left style="background:#f0f0f0;" |'''[[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]] ''' || align=left| [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]] |} <nowiki>*</nowiki><small> [[ಸ್ವಿಸ್ ರಾಜ್ಯಗಳ ಸಮಿತಿ|ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ]]ಯಲ್ಲಿ ಅರೆ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳನ್ನು ಓರ್ವ ಶಾಸಕ (ಇಬ್ಬರ ಬದಲಿಗೆ) ಮಾತ್ರವೇ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ ([[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು#ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅರೆ-ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು|ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ]] [[ಅರೆ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಅರೆ-ಕ್ಯಾಂಟನ್‌]]ಗಳನ್ನು ನೋಡಿ).</small> ಅವುಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯು 15,000ದಿಂದ (ಅಪ್ಪೆನ್‌ಜೆಲ್‌ ಇನ್ನರ್‌ಹೋಡೆನ್‌) 1,253,500ದ ವರೆಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿದ್ದರೆ (ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ), ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 37&nbsp;km²ರಿಂದ (ಬಸೆಲ್‌ -ಸ್ಟಾಡ್ಟ್‌) 7,105&nbsp;km²ವರೆಗೆ (ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌) ಭಿನ್ನಭಿನ್ನವಾಗಿವೆ. ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು ಒಟ್ಟು 2,889 ಪೌರಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನೊಳಗೇ ಎರಡು [[ಪರಾಧೀನ ಪ್ರದೇಶ]]ಗಳಿವೆ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ : [[ಬುಸಿಂಗೆನ್‌]] ಜರ್ಮನಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದರೆ, [[ಇಟಲಿಯ ಚಾಂಪಿಯನ್‌|ಕ್ಯಾಂಪಿಯೋನೆ ಡಿ'ಇಟಾಲಿಯಾ]] ಇಟಲಿಗೆ ಸೇರಿದೆ. [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ರಾಜ್ಯಗಳು|ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾದ ರಾಜ್ಯ]]ವಾಗಿದ್ದ [[ವೋರಾರ್ಲ್‌ಬರ್ಗ್‌]]ನಲ್ಲಿ 1919ರ ಮೇ 11ರಂದು ನಡೆದ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯಲ್ಲಿ 80%ಗೂ ಮಿಕ್ಕಿದ ಜನರು ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟಕ್ಕೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದರು. ಆದರೂ, ಈ ವಿಲೀನವನ್ನು [[ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪ್ರಥಮ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್‌|ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ ಸರ್ಕಾರ]], [[ವಿಶ್ವ ಸಮರ Iರ ಮಿತ್ರರಾಷ್ಟ್ರಗಳು|ಮಿತ್ರದೇಶಗಳು]], [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಉದಾರೀಕರಣ ಮತ್ತು ತೀವ್ರಗಾಮಿ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು|ಸ್ವಿಸ್‌ ಉದಾರವಾದಿ]]ಗಳು, ಸ್ವಿಸ್-ಇಟಾಲಿಯನ್‌ರು ([[ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಭಾಗ]]ದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಸ್ವಿಸ್ ದೇಶೀಯರು‌, ನಕ್ಷೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ) ಮತ್ತು [[ರೊಮ್ಯಾಂಡಿ|ರೋಮಂಡ್‌ಗಳು]] (ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಫ್ರೆಂಚ್‌-ಭಾಷಿಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಸ್ವಿಸ್ ದೇಶೀಯರು‌, ನಕ್ಷೆ ಪರಿಶೀಲಿಸಿ) ಮುಂತಾದವರು ತಡೆದರು.<ref>{{Cite web |url=http://www.c2d.ch/?entit=10&vote=101&lang= |title=unige.ch - ವಿಶ್ವದ ನೇರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ |access-date=24 ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |archive-date=5 ಜನವರಿ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090105105300/http://www.c2d.ch/?entit=10&vote=101&lang= |url-status=dead }}</ref> === ವಿದೇಶಿ ಸಂಬಂಧಗಳು ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು === ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಸೇನಾ, ರಾಜಕೀಯ ಅಥವಾ ನೇರ ಆರ್ಥಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಬಹುದಾದ ಯಾವುದೇ ಮೈತ್ರಿಗಳಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದಿದೆ. 1515ರಲ್ಲಿ ಅದರ [[ಹಳೆಯ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆ|ವಿಸ್ತರಣೆ]]ಯಾದ ನಂತರದಿಂದ ಅಲಿಪ್ತವಾಗಿ ನಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.<ref name="Neutrality">[http://www.swissworld.org/en/politics/foreign_policy/neutrality_and_isolationism/ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯೇಕತಾನೀತಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090620111347/http://www.swissworld.org/en/politics/foreign_policy/neutrality_and_isolationism/ |date=20 ಜೂನ್ 2009 }} ಯನ್ನು swissworld.orgನಲ್ಲಿ, 2009-06-23ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು.</ref> ಕೇವಲ 2002ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆ|ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘ]]ದ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಪಡೆಯಿತಾದರೂ,<ref name="Neutrality"/> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯದ ಮೂಲಕವಾಗಿ ಸೇರಿದ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಬಹುಪಾಲು ಎಲ್ಲಾ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಲ್ಲದೇ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಇತರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವೆ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ವಹಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ.<ref name="Neutrality"/> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ಯೂರೋಪ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ|ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ]]ದ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಪಡೆದಿಲ್ಲ; ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರಿಕರು [[1990ರ ದಶಕ|1990ರ ದಶಕದ ಪೂರ್ವ ಭಾಗ]]ದಿಂದಲೇ ನಿರಂತರವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Neutrality"/> ಅಸಾಧಾರಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]], ಭಾಗಶಃ ಈ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದ ತಮ್ಮ ಪೀಠಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿವೆ. 1863ರಲ್ಲಿ [[ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌|ರೆಡ್‌ ಕ್ರಾಸ್‌]] ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತಲ್ಲದೇ ಈಗಲೂ ಅದರ ಸಾಂಘಿಕ ಕೇಂದ್ರವು ಅದೇ ದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. [[ಜಿನೀವಾ]]ನಲ್ಲಿ [[ಐರೋಪ್ಯ ಪ್ರಸರಣಾ ಒಕ್ಕೂಟ]]ವು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆ|ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘ]]ಕ್ಕೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದರೂ ಸಹಾ, ಜಿನೀವಾ ನಗರವು, ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘದ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ ನಂತರದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ಲೀಗ್‌ ಆಫ್‌ ನೇಷನ್ಸ್‌]]‌ನ ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯನಾಗಿದೆ. ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘದ ಪ್ರಧಾನ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿರುವುದಲ್ಲದೇ, ಜಿನೀವಾ ಅನೇಕ UN ಉಪಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಉದಾಹರಣೆಗೆ ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ ([[WHO]]), ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೂರಸಂಪರ್ಕ ಒಕ್ಕೂಟ([[ITU]]) ಮತ್ತು ಇನ್ನಿತರ ಸುಮಾರು 200 ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref name="Neutrality"/> ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಅನೇಕ ಕ್ರೀಡಾ ಒಕ್ಕೂಟಗಳು ಮತ್ತು [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಐಸ್‌ ಹಾಕಿ ಒಕ್ಕೂಟ|ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಐಸ್‌‌ ಹಾಕಿ ಒಕ್ಕೂಟ]]ದಂತಹಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ದೇಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ತಮ್ಮ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದವೆಂದರೆ [[ಲಾಸನ್ನೆ]]ಯಲ್ಲಿರುವ [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಲಿಂಪಿಕ್‌ ಸಮಿತಿ]], ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ನಲ್ಲಿರುವ [[FIFA]] (ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಾಂಘಿಕ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ), ಮತ್ತು [[UEFA]] (ಐರೋಪ್ಯ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್‌ ಸಂಘಗಳ ಒಕ್ಕೂಟ). [[ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ|ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ]]ವು [[ಜಿನೀವಾ]]ದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ದಾವೋಸ್‌|ಡಾವೋಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಭೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಧುರೀಣರನ್ನೂ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿಸಿ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಿಸರಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ, ವಿಶ್ವವು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಜ್ವಲಂತ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ನಿವಾರಣೆಗೆಂದು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಸ್ವಿಸ್ ಶಸ್ತ್ರ ಸನ್ನದ್ಧ ಸೇನಾಪಡೆ === [[ಚಿತ್ರ:F-18 steigt.jpg|thumb|left|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ F/A-18 ಹಾರ್ನೆಟ್‌ ವಿಮಾನ. ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿರುವ ಪರ್ವತಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರು ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು.]] ಪದಾತಿ ದಳ ಮತ್ತು [[ಸ್ವಿಸ್ ವಾಯುದಳ|ವಾಯುದಳ]]ಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ [[ಸ್ವಿಸ್ ಸೇನಾದಳಗಳು|ಸ್ವಿಸ್ ಸೇನಾ ಪಡೆ]]ಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ದಾಖಲಾತಿ|ಬಲವಂತವಾಗಿ ಸೇನೆಗೆ ಸೇರಿದವರನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ]]. ವೃತ್ತಿಪರ ಸೈನಿಕರ ಸೇನಾಪಡೆಯ 5 ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಮಾತ್ರವೇ ಇದ್ದು, ಉಳಿದವರೆಲ್ಲಾ ಬಲವಂತದಿಂದ ಸೇನೆಗೆ ಸೇರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ 20ರಿಂದ 34(ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ 50) ವರ್ಷ ವಯೋಮಿತಿಯ ನಾಗರಿಕರು ತುಂಬಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ಭೂಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಆವೃತವಾದ|ಭೂಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ]] ಇಲ್ಲಿ ನೌಕಾಪಡೆಯಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿ ಗಡಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸರೋವರ ಪ್ರದೇಶಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸೇನಾ ಗಸ್ತು ದೋಣಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ವೆಟಿಕನ್|ವ್ಯಾಟಿಕನ್‌ ಸಿಟಿ]]ಯ [[ಸ್ವಿಸ್ ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿ|ಸ್ವಿಸ್ ಪಹರೆದಾರಿಕೆ]] ಬಿಟ್ಟರೆ ಇತರೆ ವಿದೇಶೀ ಸೇನೆಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದು ಸ್ವಿಸ್‌ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಿಸ್ ಸೇನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ರಚನೆಯು ಅಲ್ಲಿನ ಸೈನಿಕರು ತಮ್ಮ ಖಾಸಗಿ ಶಸ್ತ್ರಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಖಾಸಗಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇಟ್ಟಿರಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಬಂಧ ವಿಧಿಸಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಈ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಹಾಗೂ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿವೆ.<ref>[http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/ ಈ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ವಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ತ್ಯಜಿಸಲು] 4 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 2007ರ, ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸೇನಾರಹಿತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಸಮೂಹ|GSoA]], [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಹಸಿರು ಪಕ್ಷ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ‌ ಗ್ರೀನ್‌ ಪಾರ್ಟಿ]] ಮತ್ತು [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಪಕ್ಷ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಸೋಷಿಯಲ್ ಡೆಮೊಕ್ರಟಿಕ್‌ ಪಾರ್ಟಿ]] [http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/organisationen.html ಇಲ್ಲಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430182555/http://www.schutz-vor-waffengewalt.ch/organisationen.html |date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವಂತೆ ಬೇರೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಹಕರಿಸಿದವು.</ref> [[ದಾಖಲಾತಿ|ಸೇನೆಗೆ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಸೇರಲೇಬೇಕೆಂಬ ನಿಬಂಧನೆ]] ಎಲ್ಲಾ ಪುರುಷ ಸ್ವಿಸ್ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ; ಸ್ತ್ರೀಯರು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಅವರು 19ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸೇನೆಯ ದಾಖಲಾತಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಲು ಆದೇಶ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಯುವ ಸ್ವಿಸ್‌ ನಾಗರಿಕರಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಮಂದಿ ಸೇವೆಗೆ ದಾಖಲಾಗಲು ಅರ್ಹತೆಯನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾರೆ; ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆಯದವರಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಸೇವೆಯೂ ಸಹಾ ಲಭ್ಯ.<ref>{{cite web |url=http://www.nzz.ch/nachrichten/schweiz/zwei_drittel_der_rekruten_diensttauglich_1.687233.html |title=Zwei Drittel der Rekruten diensttauglich (Schweiz, NZZ Online) |format= |work= |accessdate=23 February 2009}}</ref> ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಸುಮಾರು 20,000 ಮಂದಿ 18ರಿಂದ 21 ವಾರಗಳ ಕಾಲ ಸೇನೆಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ತರಬೇತಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. "ಸೇನೆ XXI" ಎಂಬ ಸುಧಾರಣೆಯನ್ನು 2003ರಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಮತದ ಮೇರೆಗೆ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು, "ಸೇನೆ 95" ಎಂಬ ಹಿಂದಿನ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿ, ಅಗತ್ಯ ಸಿಪಾಯಿಗಳ ಗಣನೆಯನ್ನು 400,000ರಿಂದ 200,000ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರಲ್ಲಿ 120,000 ಮಂದಿ ಸಕ್ರಿಯ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಇತರೆ 80,000 ಮಂದಿ ಮೀಸಲು ಪಡೆಗೆ ಸೇರಿದವರು.<ref>[http://www.vbs.admin.ch/internet/vbs/de/home/documentation/armeezahlen/eff.html ಅರ್ಮಿಜಹೆಲ್ನ್ www.vbs.admin.ch] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090909112719/http://www.vbs.admin.ch/internet/vbs/de/home/documentation/armeezahlen/eff.html |date=9 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009 }} (ಜರ್ಮನ್‌)</ref> [[ಚಿತ್ರ:SKdt-Fahrzeug - Schweizer Armee - Steel Parade 2006.jpg|thumb|ಮಿಲಿಟರಿ ಪೆರೇಡ್‌ನಲ್ಲಿ MOWAG ಈಗಲ್ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ವಾಹನಗಳು]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಅಖಂಡತೆ ಮತ್ತು ಅಲಿಪ್ತತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ಇದುವರೆವಿಗೆ ಮೂರು ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು 1870-71ರ [[ಪ್ರಾಂಕೊ-ಪ್ರಷ್ಯನ್‌ ಯುದ್ಧ|ಫ್ರಾಂಕೋ-ಪ್ರಷ್ಯನ್‌ ಯುದ್ಧ]]ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ. ಆಗಸ್ಟ್‌ 1914ರಲ್ಲಿ ಹಠಾತ್‌ ಘೋಷಣೆಯಾದ [[ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಸಮರ|ಪ್ರಥಮ ವಿಶ್ವ ಸಮರ]]ಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಎರಡನೆ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. 1939ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಲಾದ ಮೂರನೇ ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯು ಜರ್ಮನಿಯಿಂದ ಪೋಲೆಂಡ್‌ ಮೇಲಿನ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿದ್ದುದಾಗಿತ್ತು; ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ [[ಹೆನ್ರಿ ಗುಸನ್‌|ಹೆನ್ರಿ ಗ್ಯುಸೆನ್‌]] ಅವರನ್ನು ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಅಲಿಪ್ತ ನೀತಿಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಸೇನೆಯು ಇತರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಸೈನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸದಿದ್ದರೂ, ಇಲ್ಲಿನ ಸೇನೆಯು ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಶಾಂತಿಪಾಲನಾ ನಿಯೋಗಗಳ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. 2000ನೇ ಇಸವಿಯಿಂದ ಸ್ವಿಸ್‌ ರಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯು ಕೃತಕ ಉಪಗ್ರಹ ಸಂವಹನವನ್ನು ಗಮನಿಸಲು [[ಓನಿಕ್ಸ್‌ (ಪ್ರತಿಬಂಧಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ)|ಓನಿಕ್ಸ್‌]] ಗೂಢಚಾರಿ ಮಾಹಿತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಹಾ ಹೊಂದಿದೆ. [[ಶೀತಲ ಸಮರ]]ದ ಕೊನೆಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸೈನಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಇಲ್ಲವೇ ಸಮಗ್ರ ಸೇನಾಪಡೆಯನ್ನೇ ನಿಷೇಧಿಸಲು ಯತ್ನಗಳು ನಡೆದವು ([[ಸೇನಾಪಡೆ ರಹಿತ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ ಸಮೂಹ|ಸೇನಾಪಡೆ ರಹಿತ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ಗಾಗಿ ಗುಂಪನ್ನು ನೋಡಿ]]). 1989ರ ನವೆಂಬರ್‌ 26ರಂದು ಈ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ನಡೆದಾಗ ಈ ವಿಚಾರ ಸೋಲು ಕಂಡರೂ ಸಹಾ, ಈ ಬಗೆಗೆ ಜನರ ಒಲವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು.<ref>''ಲ್‌'ಎವಲ್ಯೂಷನ್‌ ದೆ ಲಾ ಪೊಲಿಟಿಕೆ ದೆ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟೈ ದೆ ಲಾ ಸ್ಯುಸ್ಸೆ'' ("ಎವಲ್ಯೂಷನ್‌ ಆಫ್‌ ಸ್ವಿಸ್ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟಿ ಪಾಲಿಸೀಸ್") ಮ್ಯಾನ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ರಾಷ್‌ [http://www.nato.int/docu/revue/1993/9306-05.htm http://www.nato.int/docu/revue/1993/9306-05.htm]</ref> ಹಿಂದೆಯೇ ಉದ್ದೇಶಿಸಿದ್ದ ಆದರೆ [[9/11 ದಾಳಿಗಳು|9/11 ದಾಳಿ]]ಯ ನಂತರ ನಡೆದ ಇದೇ ಮಾದರಿಯ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯು 77%ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮತಗಳಿಂದ ಸೋಲು ಕಂಡಿತು. == ಭೂಗೋಳ == [[ಚಿತ್ರ:Satellite image of Switzerland in September 2002.jpg|thumb|250px|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಉಪಗ್ರಹ ಚಿತ್ರ]] [[ಆಲ್ಫ್ಸ್‌]] ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿಯ ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌, ಕೇವಲ 41,285 [[ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌]]ಗಳ (15,940 [[ಚದರ ಮೈಲಿ|ಚ ಮೈ]]) ಸೀಮಿತ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಮಾದರಿಯ ವಿಶಾಲದೃಶ್ಯ ಮತ್ತು ಹವಾಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref name="Geo">[http://www.swissworld.org/en/geography/swiss_geography/contrasts/ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭೂಗೋಳ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150301012055/http://www.swissworld.org/en/geography/swiss_geography/contrasts/ |date=1 ಮಾರ್ಚ್ 2015 }} ವನ್ನು swissworld.org, 2009-06-23ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು.</ref> ಸರಾಸರಿ [[ಜನ ಸಾಂದ್ರತೆ|ಜನಸಾಂದ್ರತೆ]] ಪ್ರತಿ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌(622/ಚ ಮೈ)ಗೆ 240 ಮಂದಿಯ ಹಾಗೆ ಸುಮಾರು 7.6&nbsp;ಮಿಲಿಯನ್‌ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref name="Geo"/><ref name="Landscape">{{cite web|url=http://www.eda.admin.ch/eda/en/home/reps/ocea/vaus/infoch/chgeog.html|title=Landscape and Living Space |date=2007-07-31|work=Federal Department of Foreign Affairs|publisher=Federal Administration admin.ch|accessdate=2009-06-25}}</ref><ref name="maps">ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ‌ ವಿಸ್ತರಿಸಬಲ್ಲ ಸ್ವಯಂಚಲಿ‌ ಭೂಪಟವು [http://www.swissinfo-geo.org/ swissinfo-geo.org] ಅಥವಾ [http://www.swissgeo.ch/ swissgeo.ch] ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ; ವಿಸ್ತರಿಸಬಲ್ಲ ಸ್ವಯಂಚಲಿ‌ ಉಪಗ್ರಹ ಚಿತ್ರವು [http://map.search.ch/ map.search.ch] ನಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ.</ref> ಆದರೂ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗವು ಮೇಲ್ಕಂಡ ಸರಾಸರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ನಿಬಿಡತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೆ, ಉತ್ತರ ಭಾಗ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೊನೆಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ಭಾಗಶಃ ಅರಣ್ಯವಿರುವ ಮತ್ತು ಭಾಗಶಃ ಅರಣ್ಯಮುಕ್ತ ಪ್ರದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರಗಳೂ ಇರುವ ಆರೋಗ್ಯಕಾರಿ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳು.<ref name="Geo"/> {{Multiple image | align = left | direction = vertical | width = 180 | image1 = Hauteroute.jpg | caption1 = | image2 = Val Trupchun.jpg | caption2 = | image3 = Central Switzerland.jpg | caption3 = Contrasted landscapes between the 4,000 metres of the high Alps ([[Matterhorn]] on the left), the [[Swiss National Park|National Park]] and the plateau at [[Lake Lucerne]] }} ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಮೂರು ವಿಧದ ಮೂಲಭೂತ <span class="goog-gtc-fnr-highlight">ಭೂಲಕ್ಷಣ</span>ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ [[ಸ್ವಿಸ್ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌]], [[ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ]] ಅಥವಾ "ಮಧ್ಯನಾಡು", ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ [[ಜೂರಾ ಪರ್ವತಗಳು|ಜ್ಯೂರಾ ಪರ್ವತಗಳು]].<ref name="Geo"/> ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ ಪರ್ವತಗಳು ಸುಮಾರು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಒಟ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ 60%ನಷ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತ ಶ್ರೇಣಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧದುದ್ದಕ್ಕೂ ಹರಡಿಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವಿಸ್ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ನ ಎತ್ತರದ ಶೃಂಗಗಳಲ್ಲಿ, 4,634 ಮೀಟರ್‌(15,203 [[30.48 cm|ಅಡಿ]])ಗಳ <ref name="Geo"/> ಎತ್ತರವಿರುವ [[ಡುಪೋರ್‌ಸ್ಪಿಟ್ಸ್‌]] ಅತಿ ಎತ್ತರದ್ದಾಗಿದ್ದು, [[ಹಿಮನದಿ]] ಮತ್ತು ಜಲಪಾತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಸಂಖ್ಯ ಕಣಿವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ಐರೋಪ್ಯ ನದಿಗಳಾದ [[ರೈನ್‌|ರೈನ್]]‌, [[ರೋನ್‌ ನದಿ|ರೋನ್]]‌, [[ಇನ್‌ ನದಿ|ಇನ್]]‌, [[ಆರೆ]] ಮತ್ತು [[ಟಿಕಿನೊ ನದಿ|ಟಿಕಿನೊ]] ನದಿಗಳ ಮೂಲತೊರೆಗಳು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸ್ವಿಸ್ ಸರೋವರಗಳಾದ [[ಜಿನೀವಾ ಸರೋವರ]] (ಲಾಕ್‌ ಲೆಮನ್‌), [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ಸರೋವರ]], [[ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌ ಸರೋವರ]], ಮತ್ತು [[ಸರೋವರ ಕಾನ್‌ಸ್ಟಾನ್ಸ್|ಕಾನ್‌ಸ್ಟಾನ್ಸ್]]‌ಗಳಿಗೆ ಸೇರುತ್ತವೆ.<ref name="Geo"/> {{Multiple image | align = right | direction = vertical | width = 180 | image1 = Aletschhorn from Konkordiaplatz.jpg | caption1 = | image2 = Barme.jpg | caption2 = | image3 = Lago di Lugano3.jpg | caption3 = Contrasted climates between the valleys of the [[Aletsch Glacier]] (most glaciated area in western Eurasia<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/1037/ Swiss Alps Jungfrau-Aletsch] unesco.org</ref>), the Alpine foothills of [[Champéry]] and the southern canton of Ticino ([[Lake Lugano]]) }} ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಪರ್ವತವೆಂದರೆ [[ವಲಾಯಿಸ್‌]]ನಲ್ಲಿರುವ [[ಮ್ಯಾಟ್ಟರ್‌ಹಾರ್ನ್‌]] (4,478&nbsp;ಮೀ) ಮತ್ತು ಇಟಲಿಯ ಗಡಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಪೈನ್ನೈನ್‌ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌|ಪೆನ್ನೈನ್‌ ಆಲ್ಫ್ಸ್]]‌. ಇನ್ನೂ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿವೆ, ಅವೆಂದರೆ [[ಡುಪೋರ್‌ಸ್ಪಿಟ್ಸ್‌]] (4,634 ಮೀ), [[ಡೊಮ್‌ (ಮಿಷಬೆಲ್)|ಡಾಮ್‌]] (4,545 ಮೀ) ಮತ್ತು [[ವೇಯಿಸ್‌ಹಾರ್ನ್‌]] (4,506 ಮೀ). ಆಳದಲ್ಲಿರುವ ಹಿಮನದಿಗಳಿರುವ [[ಲಾಟರ್‌ಬ್ರುನೆನ್|ಲಾಟರ್‌ಬ್ರುನೆನ್‌]] ಕಣಿವೆಯ ಮೇಲಿರುವ [[ಬರ್ನೀಸ್‌ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌|ಬರ್ನ್‌ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌]] ಭಾಗವು 72 ಜಲಪಾತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು [[ಜುಂಗ್‌ಫ್ರಾವ್‌]] (4,158 ಮೀ) ಮತ್ತು [[ಐಗರ್‌]], ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಚಿತ್ರೋಪಮವಾದ ಕಣಿವೆಗಳಿರುವ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿಯೂ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದೆ. ಆಗ್ನೇಯದಲ್ಲಿ [[ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌‌ನ [[St. ಮೊರಿಟ್ಜ್|St. ಮೋರಿಟ್ಜ್‌]] ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಉದ್ದವಾದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ [[ಎಂಗಡಿನ್|ಎಂಗಾಡಿನ್‌]] ಕಣಿವೆಯಿದೆ; ನೆರೆಹೊರೆಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬರ್ನಿನಾ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌]]ನ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಶೃಂಗವೆಂದರೆ [[ಪಿಜ್‌ ಬರ್ನಿನಾ]] (4,049&nbsp;ಮೀ).<ref name="geography">{{cite book | last = Herbermann | first = Charles George | coauthors = | title = The Catholic Encyclopedia | publisher = Encyclopedia Press |year=1913 | location = | pages = 358 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> ರಾಷ್ಟ್ರದ ಒಟ್ಟು ವಿಸ್ತೀರ್ಣದ 30% ವಿಸ್ತೀರ್ಣದಲ್ಲಿ ಹರಡಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಉತ್ತರ ಭಾಗವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನಸಾಂದ್ರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಮಧ್ಯನಾಡು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಉನ್ನತ ಮುಕ್ತ ಹಾಗೂ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶವಿರುವ ವಿಶಾಲದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಭಾಗಶಃ ಅರಣ್ಯವನ್ನು, ಭಾಗಶಃ ಮೇಯುತ್ತಿರುವ ಪಶುಹಿಂಡುಗಳಿರುವ ಮುಕ್ತ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು ಅಥವಾ ತರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣು ಬೆಳೆಯುವ ಜಮೀನುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಇದು ಪರ್ವತಮಯವಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರಗಳು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಇವೆ ಮತ್ತು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸ್ವಿಸ್ ಮಹಾನಗರಗಳೂ ಸಹಾ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಇದೇ ಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ.<ref name="geography"/> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿರುವ [[ಸರೋವರ ಜಿನೀವಾ|ಜಿನೀವಾ ಸರೋವರ]](ಫ್ರೆಂಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಲಾಕ್‌ ಲೆಮನ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ)ವು ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸರೋವರವಾಗಿದೆ. [[ರೋನ್‌ ನದಿ]]ಯು ಜಿನೀವಾ ಸರೋವರದ ಪ್ರಮುಖ ಉಪನದಿಯಾಗಿದೆ. ಸ್ವಿಸ್ [[ಹವಾಗುಣ]]ವು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ [[ಸಮಶೀತೋಷ್ಣ ಹವಾಗುಣ|ಸಮಶೀತೋಷ್ಣತೆ]]ಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಪರ್ವತದ ತುದಿಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಪರೀತ ಶೈತ್ಯದಿಂದ ಹಿಡಿದು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ದಕ್ಷಿಣಾಗ್ರ ತುದಿಯಲ್ಲಿ [[ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್‌ ಹವಾಗುಣ]]ಕ್ಕೆ ಸಮೀಪದ ಆಹ್ಲಾದಕರ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಂತೆ ಪ್ರದೇಶ<ref name="Climate">[118] ^ [http://www.about.ch/geography/climate/index.html ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ‌ ಹವಾಗುಣ] about.ch, 2009-06-23ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು.</ref> ಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಕಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಬೇಸಿಗೆಯು ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಆಗಾಗ್ಗೆ ಆವರ್ತಕ ಮಳೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಹುಲ್ಲುಗಾವಲು ಹಾಗೂ ಮೇಯುವಿಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಶಸ್ತವಾಗಿರುವ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ. ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು [[ಹಿಮವರ್ಷ]]ಗಳ ನಡುವೆ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರವಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಇತ್ತ ಕೆಳ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಮೋಡ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬನಿಗಳಿಂದಾವೃತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಇಟಲಿಯ ಕಡೆಯಿಂದ ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ ಮೇಲೆ ಬರುವ ಬೆಚ್ಚನೆಯ ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್‌ ಬೀಸು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ [[ತೆಂಕಣ ಬಿಸಿಗಾಳಿ|ಫಾನ್]]‌<ref name="Climate"/> ಎಂದು ಹೆಸರಾದ ವಾತಾವರಣದ ವಿದ್ಯಮಾನವು ವರ್ಷದ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯಗಳಲ್ಲೂ, ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. [[ವಲಾಯಿಸ್‌|ವಲಾಯಿಸ್]]‌‌<ref name="Climate"/> ನ ದಕ್ಷಿಣ ಕಣಿವೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಣ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ [[ಕೇಸರಿ]] ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದಲ್ಲದೇ, ಅನೇಕ ಮದ್ಯ ತಯಾರಿಸಲು ಬಳಸುವ ದ್ರಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌ ಸಹಾ ಒಣ ಹವಾಗುಣ<ref name="Climate"/> ವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತಂಪಾಗಿದ್ದರೂ, ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಹಿಮಪಾತವಾಗುತ್ತದೆ. ಆರ್ದ್ರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ಆಲ್ಫ್ಸ್‌ನ ಶೃಂಗ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಟಿಕಿನೊ]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಬಿಸಿಲಿದ್ದರೂ ಆಗಿಂದಾಗ್ಗೆ ಜೋರು ಮಳೆಯೂ ಬರುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.<ref name="Climate"/> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪೂರ್ವ ಭಾಗವು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ತಂಪಾಗಿದ್ದರೂ, ಯಾವುದೇ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಎತ್ತರದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಷದ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ತಂಪಾದ ಹವೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಹಿಮಪಾತವು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಸಮಾಂತರವಾಗಿ ಹರಡಿದ್ದರೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಹವಾಮಾನಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ವಿವಿಧ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಾಗುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಶರತ್ಕಾಲವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಣ ಋತುವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಹವಾಗುಣದ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ಮುನ್ಸೂಚನೆ ನೀಡುವುದು ಕಷ್ಟದಾಯಕ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಸರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಅನೇಕ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಕಣಿವೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಇದು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾದ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಕಾರಣೀಭೂತವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳೇ ಸಾಕಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಪರಿಸರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇಂತಹಾ ಪ್ರದೇಶಗಳು, ಇತರೆ ಎತ್ತರದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಅಲಭ್ಯವಾಗಿರುವ ಅನೇಕ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಸ್ಯ ಪ್ರಭೇದಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಲ್ಲದೇ ಸ್ಥಳ ಭೇಟಿಗೆ ಬರುವ ಸಂದರ್ಶಕರಿಂದ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೇಯುವಿಕೆಯಿಂದ ಬಹಳಷ್ಟು ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ವೃಕ್ಷಗಳ ಸಾಲು ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದೇಶದ ಕೆಳಭಾಗ{{convert|1000|ft|m|abbr=on}}ಕ್ಕೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣ ಪಶುಗಳ ಹಿಂಡಿನ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಮೇಯುವಿಕೆಯಿಂದುಂಟಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಒತ್ತಡದ ಇಳಿಕೆ. == ವಾಣಿಜ್ಯ == ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಆಧುನಿಕ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಧಿಕ [[ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಲ್ಲದೇ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಸಹಾ ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು [[ಐರ್‌ಲೆಂಡ್‌ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಐರ್‌ಲೆಂಡ್‌]]ನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಎರಡನೇ ಉನ್ನತ ಐರೋಪ್ಯ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು [[ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಪಟ್ಟಿ(ಪರಿವಿಡಿ)|ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ 2008ರ ಪಟ್ಟಿ(ಪರಿವಿಡಿ)]]ಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವುದಲ್ಲದೇ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ವ್ಯಾಪಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ದೊಡ್ಡದಾದ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಐರೋಪ್ಯ ಮತ್ತು ಜಪಾನ್‌ ಆರ್ಥಿಕತೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಾಮಮಾತ್ರ ತಲಾ [[ಸಮಗ್ರ ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪನ್ನ|GDP]]ಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಲಕ್ಸೆಂಬರ್ಗ್‌, ನಾರ್ವೆ, ಕತಾರ್‌, ಐಸ್‌ಲೆಂಡ್‌ ಮತ್ತು ಐರ್‌ಲೆಂಡ್‌ಗಳ ನಂತರ 6ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. [[ಚಿತ್ರ:Zurich-panorama2.jpg|thumb|left|ಗ್ರೇಟರ್‌ ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ಪ್ರದೇಶ, 1.5 ದಶಲಕ್ಷ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು 150,000 ಕಂಪನಿಗಳಿವೆ, ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ಜೀವನ ಮಟ್ಟದ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. [126]]] [[ಚಿತ್ರ:Engadine.jpg|thumb|left|ಎಂಗಾಡಿನ್‌ ಕಣಿವೆಯಂತಹ ಕಡಿಮೆ ಕೈಗಾರೀಕೃತ ಆಲ್ಪೈನ್ ಶ್ರೇಣಿಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಆದಾಯದ ಮೂಲವಾಗಿದೆ]] [[ಖರೀದಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಹೋಲಿಕೆ]]ಗೆ ಹೊಂದಿಸಿದರೆ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ತಲಾ GDPಯ ಪ್ರಕಾರ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ 15ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-ವಿಶ್ವ -factbook/rankorder/2004rank.html CIA World Factbook]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಘಟನೆಯ ವಿಶ್ವ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕತೆಯ ವರದಿಯು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕತೆಗೆ ಪ್ರಸಕ್ತ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಎರಡನೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ನೀಡಿದೆ.<ref>[http://www.weforum.org/en/initiatives/gcp/Global%20Competitiveness%20Report/index.htm ವಿಶ್ವ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ- ಜಾಗತಿಕ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ವರದಿ]</ref> [[20ನೇ ಶತಮಾನ]]ದ ಬಹುಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸ<ref name="westeuro">{{cite book | last = Taylor & Francis Group | first = | coauthors = | title = Western Europe | publisher = Routledge |year=2002 | location = | pages = 645–646 | url = | doi = | id = | isbn = 1857431529 }}</ref> ದೊಂದಿಗೆ ಯೂರೋಪ್‌ನ ಅತಿ ಶ್ರೀಮಂತ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿತ್ತು. 2005ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿನ ಮಧ್ಯಮ ಕೌಟುಂಬಿಕ ಆದಾಯವನ್ನು 95,000 [[CHF]] ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಇದು [[ಖರೀದಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಹೋಲಿಕೆ|ಖರೀದಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೋಲಿಕೆ]]ಯಲ್ಲಿ ಸರಿಸುಮಾರು 81,000 USD (ನವೆಂ. 2008ರ ವಿನಿಮಯ ದರದಂತೆ)ರಷ್ಟು ಆಗುತ್ತದೆ, [[ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]]ದಂತಹಾ ಶ್ರೀಮಂತ [[U.S. ರಾಜ್ಯ|ಅಮೇರಿಕನ್‌ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಿಗೆ]] ಸಮಾನವಾಗುತ್ತದೆ.<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Median_household_income#International_statistics ಕುಟುಂಬ ಆದಾಯ ]</ref> [[ಚಿತ್ರ:Omega Speedmaster Rueckseite-2.jpg|thumb|upright|ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ ವಿಶ್ವದ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಕೈಗಡಿಯಾರಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. [132] (ಓಮೇಗಾ ''ಸ್ಪೀಡ್‌ಮಾಸ್ಟರ್‌''ಅನ್ನು, NASAದವರು ಅಪೊಲೊ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಿಗೆ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು)]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಅನೇಕ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಆದಾಯದ ಪ್ರಕಾರ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸ್ವಿಸ್ ಕಂಪೆನಿಗಳೆಂದರೆ [[ಗ್ಲೆನ್‌ಕೋರ್‌]], [[ನೆಸ್ಲೆ]], [[ನೊವಾರ್ಟಿಸ್|ನೊವಾರ್ಟಿಸ್‌]], [[ಹಾಫ್‌ಮನ್‌-ಲಾ ರೋಕೆ]], [[ABB ಏಷಿಯಾ ಬ್ರೌನ್‌ ಬೊವೆರಿ|ABB]] ಮತ್ತು [[ಅಡೆಕ್ಕೋ]]ಗಳು.<ref>{{cite news|url=http://www.swissinfo.ch/eng/business/detail/Six_Swiss_companies_make_European_Top_100.html?siteSect=161&sid=7174196&cKey=1161172317000|title=Six Swiss companies make European Top 100|date=18 October 2008|publisher=swissinfo.ch|accessdate=22 July 2008}}</ref> ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಉಳಿದ ಕಂಪೆನಿಗಳೆಂದರೆ [[UBS AG]], [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ವಾಣಿಜ್ಯ ಸೇವೆಗಳು]], [[ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ ಸ್ಯೂಸ್ಸೆ]], [[ಸ್ವಿಸ್ ರೇ]], ಮತ್ತು [[ಸ್ವಾಚ್‌ ಸಮೂಹ]]. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಸಶಕ್ತವಾದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿ ಶ್ರೇಯಾಂಕಿತವಾಗಿದೆ.<ref name="westeuro"/> [[ರಾಸಾಯನಿಕ ಕೈಗಾರಿಕೆ|ರಾಸಾಯನಿಕ]], [[ಔಷಧೀಯ ಕೈಗಾರಿಕೆ|ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಔಷಧೀಯ]], [[ಅಳತೆಯ ಉಪಕರಣಗಳು]], [[ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯ|ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣಗಳು]], [[ಭೂ ವ್ಯವಹಾರ|ಸ್ಥಿರಾಸ್ತಿ]], [[ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌]] ಮತ್ತು [[ವಿಮೆ]], [[ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ]], ಮತ್ತು [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆ|ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಾಗಿವೆ. ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ರಫ್ತಾಗುವ ಸರಕೆಂದರೆ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು (ರಫ್ತಾಗುವ ಸರಕುಗಳ 34%ರಷ್ಟು), ಯಂತ್ರಗಳು/ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಉಪಕರಣಗಳು (20.9%ರಷ್ಟು), ಮತ್ತು ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟ ಅಳತೆಯ ಉಪಕರಣಗಳು/ಕೈಗಡಿಯಾರಗಳು (16.9%ರಷ್ಟು).<ref name="yearbook2008"/> ರಫ್ತಾಗುವ ಸೇವೆಗಳು ರಫ್ತಾಗುವ ಸರಕುಗಳ ಮೂರನೇ ಒಂದರಷ್ಟು ವಿನಿಮಯ ಗಳಿಸುತ್ತವೆ.<ref name="yearbook2008">ಸ್ವಿಸ್ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಾರ್ಷಿಕಪುಸ್ತಕ 2008 [[ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂಯುಕ್ತ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಛೇರಿ|ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಛೇರಿ]]</ref> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 3.8 ಮಿಲಿಯನ್‌ ಮಂದಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ನೆರೆಹೊರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗಬಲ್ಲ [[ಉದ್ಯೋಗ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ|ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ]]ಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿನ [[ನಿರುದ್ಯೋಗ]] ಸಮಸ್ಯೆ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿದೆ. [[ನಿರುದ್ಯೋಗ]]ದ ಪ್ರಮಾಣವು ಜೂನ್‌ 2000ರಲ್ಲಿನ 1.7%ನಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಿಂದ, 3.9%ರಷ್ಟು ಶೃಂಗ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ 2004ರಲ್ಲಿ ತಲುಪಿತು. ಇದು ಭಾಗಶಃ 2003ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರದಿಂದಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಸಕ್ತ ನಿರುದ್ಯೋಗ ಪ್ರಮಾಣವು ಏಪ್ರಿಲ್‌ 2009ರ ಗಣನೆಯಂತೆ 3.4%ರಷ್ಟಿದೆ. ವಲಸೆಯಿಂದಾದ ನಿವ್ವಳ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಏರಿಕೆಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು 2004ರಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ 0.52%ರಷ್ಟಿತ್ತು.<ref name="yearbook2008"/> [[ವಲಸೆ ಜನರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದೇಶಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ವಿದೇಶಿ ನಾಗರಿಕರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ]]ಯು 2004<ref name="yearbook2008"/> ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ 21.8%ರಷ್ಟಿದ್ದು, ಇದು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ. [[GDPಯ (PPP) ಪ್ರತಿ ಗಂಟೆಯ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದೇಶಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಕಾರ್ಯನಿರತ ಪ್ರತಿ ಗಂಟೆಯ GDPಯು]] ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ 17ನೇ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದ್ದಾಗಿದ್ದು, 2006ರಲ್ಲಿ 27.44 [[ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡಾಲರ್|ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡಾಲರ್‌]]ಗಳಷ್ಟಿತ್ತು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಅಗಾಧವಾದ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಮಾನದಂಡಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ತೆರಿಗೆ ದರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ; [[GDPಯ ತೆರಿಗೆ ಆದಾಯದ ಶೇಕಡಾವಾರು ದೇಶಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಒಟ್ಟಾರೆ ತೆರಿಗೆ]]ಯ ಪ್ರಮಾಣವು [[ಮುಂದುವರಿದ ರಾಷ್ಟ್ರ|ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶ]]ಗಳಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಉದ್ದಿಮೆ ನಡೆಸಲು ಸುಲಭವಾದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ; [[ಸರಾಗ ಉದ್ದಿಮೆ ಸ್ಥಾಪನೆ ಪಟ್ಟಿ(ಪರಿವಿಡಿ)|ಸರಾಗ ಉದ್ದಿಮೆ ಸ್ಥಾಪನೆಯ ಪಟ್ಟಿ]]ಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ 178 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ 16ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ 1990ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧಾನ ಗತಿಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. 2000ನೇ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಂಬಲ ದೊರಕಿತು ಮತ್ತು ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟದ ಜೊತೆಗೆ ಸಾಮರಸ್ಯ ಹೊಂದಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.<ref name="economicsurvey2007">[https://web.archive.org/web/20080624200128/http://www.oecd.org/dataoecd/39/8/39539300.pdf ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ನಿಯಮಗಳು: ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ‌ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ, 2007] (326 [[KiB]]), [[OECD]]</ref><ref>[http://www.oecd.org/dataoecd/29/49/40202407.pdf ಆರ್ಥಿಕ ನಿಯಮಗಳ ಸುಧಾರಣೆಗಳು: 2008ರಲ್ಲಿ - ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ದೇಶದ ಟಿಪ್ಪಣಿ] (45 [[KiB]])</ref> [[ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ ಸ್ಯೂಸ್ಸೆ]]ನ ಪ್ರಕಾರ, ಕೇವಲ ಸುಮಾರು 37%ರಷ್ಟು ಜನರು ಮಾತ್ರ ಸ್ವಂತ ಗೃಹಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದು ಯೂರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ [[ಮನೆ ಒಡೆತನ|ಗೃಹ ಮಾಲಿಕತ್ವ]]ದ ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿದೆ. ಜರ್ಮನಿಯ 113% ಮತ್ತು 104%ರ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಗೃಹಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಬೆಲೆ ಪ್ರಮಾಣಗಳು 2007ರಲ್ಲಿನ [[EU-25]] ಪಟ್ಟಿಯ ಪ್ರಕಾರ 171% ಮತ್ತು 145%ರಷ್ಟಿದೆ.<ref name="yearbook2008"/> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಮುಕ್ತ ವ್ಯಾಪಾರ ನೀತಿಗೆ ಹೊರತಾಗಿರುವ ಕೃಷಿ ಸಂರಕ್ಷಣೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಹೆಚ್ಚಿದ ಆಹಾರ ಬೆಲೆಗಳಿಗೆ ಮೂಲ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. [[OECD]]<ref name="economicsurvey2007"/> ಯ ಪ್ರಕಾರ ಉತ್ಪಾದನಾ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಉದಾರೀಕರಣವು ಅನೇಕ [[ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ|EU ರಾಷ್ಟ್ರ]]ಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹಿನ್ನಡೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲಾ ಆದರೂ, ದೇಶೀಯ [[ಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ|ಖರೀದಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ]]ವು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದುದಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.locationswitzerland‌.ch/internet/osec/en/home/invest/factors/infrastructure/live/costs.-RelatedBoxSlot-47301-ItemList-89920-File.File.pdf/C:%5CDokumente%20und%20Einstellungen%5Cfum%5CDesktop%5CInvestieren%5C3%20Erfolgsfaktoren%5C6%20Infrastruktur%20&amp;%20Lebensqualit??t\Domestic%20purchasing%20power%20of%20wages%20E.pdf Domestic purchasing power of wages]{{Dead link|date=ಆಗಸ್ಟ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (68 [[KiB]])</ref> ಕೃಷಿಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದರೆ, ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ನಡುವಿನ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಪ್ರತಿಬಂಧಕಗಳ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆ ಎಂದೇ ಹೇಳಬಹುದು. ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಮುಕ್ತ ವಾಣಿಜ್ಯ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಐರೋಪ್ಯ ಮುಕ್ತ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಘದ (EFTA) ಸದಸ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಿದೆ. === ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ === [[ಚಿತ್ರ:Swiss scientists.jpg|thumb|160px|ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ವಿಸ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳೆಂದರೆ: ಲಿಯೊನಾರ್ಡ್ ಯೂಲರ್ (ಗಣಿತ) ಲೂಯಿಸ್ ಅಗಸ್ಸಿಸ್ (ಹಿಮನದಿಶಾಸ್ತ್ರ) ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಐನ್‌ಸ್ಟೈನ್ (ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ) ಅಗಸ್ಟೆ ಪಿಕ್ಕಾರ್ಡ್‌ (ವಾಯುಯಾನ ವಿಜ್ಞಾನ)]] [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸಂವಿಧಾನ]]ವು ಶಾಲಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಕ್ಯಾಂಟನ್‌]]ಗಳಿಗೆ ವಹಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ‌ಲ್ಲಿನ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಗಿದೆ.<ref name="Education">[146] ^ [http://www.swissworld.org/en/education/general_overview/the_swiss_education_system/ ಸ್ವಿಸ್ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090531025700/http://www.swissworld.org/en/education/general_overview/the_swiss_education_system |date=31 ಮೇ 2009 }} swissworld.orgನಲ್ಲಿ, 2009-06-23ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಯಿತು.</ref> ಅಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಲೆಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಎರಡೂ ಮಾದರಿಯ ಶಾಲೆಗಳಿವೆ. ಎಲ್ಲಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಕನಿಷ್ಟ ವಯಸ್ಸು ಆರು ವರ್ಷಗಳೆಂದು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="Education"/> ಶಾಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವು ನಾಲ್ಕು ಅಥವಾ ಐದನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ. ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸುವ ಪ್ರಥಮ ವಿದೇಶಿ ಭಾಷೆಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇತರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರಭಾಷೆಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ (2000ರಲ್ಲಿ) ಕೆಲ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು ಮೊದಲಿಗೆ ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿದವು.<ref name="Education"/> ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಕೊನೆಗೆ (ಅಥವಾ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ), ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅವರವರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾನುಸಾರವಾಗಿ, ಅನೇಕ (ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಮೂರು) ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ. ವೇಗವಾಗಿ ಕಲಿಯಬಲ್ಲ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಉನ್ನತ ತರಬೇತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದು ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಗೂ [[ಮತುರಾ]]<ref name="Education"/> ಗೆಂದು ತಯಾರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ನಿಧಾನವಾಗಿ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಅರಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಅವರವರ ಅಗತ್ಯಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಚಿತ್ರ:Eidgenössische Technische Hochschule (ETH), main building Zürich, 2006.jpg|thumb|left|ಜ್ಯೂರಿಚ್‌‌ನ ETH "ಝೆಂತ್ರಮ್‌" ಕ್ಯಾಂಪಸ್, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ [150] ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯವಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಐನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ನಡೆಸಿದ್ದರು.]] [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 12 ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ಗಳಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವಿವಿಗಳನ್ನು ಕ್ಯಾಂಟನ್ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುವುದಲ್ಲದೇ, ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ತಾಂತ್ರಿಕವಲ್ಲದ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. [[ಬಸೆಲ್‌]] ನಲ್ಲಿ [[ಬಸೆಲ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪ್ರಥಮ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ವನ್ನು 1460ರಲ್ಲಿ (ಔಷಧೀಯ ಬೋಧನಾಂಗದೊಂದಿಗೆ) ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ನಗರವು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ರಾಸಾಯನಿಕ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ‌‌ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸರಿಸುಮಾರು 25,000 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿರುವ [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ|ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ವು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಒಕ್ಕೂಟ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆದ ಎರಡು ಸಂಸ್ಥೆಗಳೆಂದರೆ (1855ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ)[[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]]ನ [[ETHZ]] ಮತ್ತು [[ಲಾಸನ್ನೆ]]ಯ [[EPFL]] (1969ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾಗಿದ್ದರೂ, ಮೊದಲು ಲಾಸನ್ನೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು). ಇವೆರಡೂ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಉತ್ತಮ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. 2008ರಲ್ಲಿ ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ನ ETH ''ಪ್ರಕೃತಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತ'' ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ [[ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕಗಳು|ಶಾಂಘಾಯ್‌ ವಿಶ್ವದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕ<ref>[http://ed.sjtu.edu.cn/ARWU-FIELD2008/SCI2008.htm ಶಾಂಘೈ ಶ್ರೇಯಾಂಕವು 2008ರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160112131659/http://ed.sjtu.edu.cn/ARWU-FIELD2008/SCI2008.htm |date=12 ಜನವರಿ 2016 }} ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಪಂಚದ 100 ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿತು.</ref> ದ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 15ನೇ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಪಡೆದರೆ, ಲಾಸನ್ನೆಯ EPFL ''ತಾಂತ್ರಿಕತೆ/ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ 18ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಅದೇ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆಯಿತು. ಇವುಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಅನೇಕ [[ಅನ್ವಯಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು|ಅನ್ವಯಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]ಗಳೂ ಇವೆ. ಪದವಿ ಪೂರ್ವ ಹಾಗೂ ನಂತರದ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ ನಂತರದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಹೊಂದಿದೆ.<ref>[http://www.ecs.org/html/offsite.asp?document=http%3A%2F%2Fwww%2Eoecd%2Eorg%2Fdataoecd%2F20%2F25%2F35345692%2Epdf ಶಿಕ್ಷಣದತ್ತ ದೃಷ್ಟಿ ಹಾಯಿಸಿದರೆ 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130723201800/http://www.ecs.org/html/offsite.asp?document=http%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Fdataoecd%2F20%2F25%2F35345692.pdf |date=23 ಜುಲೈ 2013 }} [[OECD]]: ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವಿದೇಶೀ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಶೇಕಡಾವಾರು.</ref> ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ [[ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಐನ್‌ಸ್ಟೈನ್|ಆಲ್ಬರ್ಟ್‌ ಐನ್‌ಸ್ಟೀನ್‌]]ರು ಬರ್ನ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಪ್ರವೃತ್ತರಾಗಿದ್ದಾಗ ಸಂಶೋಧಿಸಿದ [[ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ|ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತ]]ಕ್ಕಾಗಿ ನೀಡಿದ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ [[ನೊಬೆಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]]ಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಸ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ [[ವ್ಲಾದಿಮಿರ್‌ ಪ್ರೆಲಾಗ್‌|ವ್ಲಾಡಿಮಿರ್‌ ಪ್ರಿಲಾಗ್‌]], [[ಹೆನ್ರಿಚ್ ರೊರರ್‌|ಹೇನ್‌ರಿಕ್‌ ಅರ್ನೆಸ್ಟ್]]‌, [[ರಿಚರ್ಡ್ R. ಅರ್ನ್‌ಸ್ಟ್|ರಿಚರ್ಡ್‌ ಅರ್ನೆಸ್ಟ್‌]], [[ಎಡ್ಮಂಡ್ H. ಫಿಷರ್|ಎಡ್ಮಂಡ್‌ ಫಿಶರ್]]‌, [[ರಾಲ್ಫ್‌ ಜಿಂಕರ್‌ನ್ಯಾಗೆಲ್‌]] ಮತ್ತು [[ಕುರ್ಟ್‌ ವುತ್ರಿಚ್|ಕುರ್ಟ್‌ ವುತ್ರಿಚ್‌]]ಗಳು ಸಹಾ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಗಳಿಗೆ ನೊಬೆಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌<ref>ನೋಬೆಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ವಿಜ್ಞಾನವಲ್ಲದ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ.</ref>‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ 113 ನೊಬೆಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ 9 ಬಾರಿ [[ನೊಬೆಲ್‌ ಶಾಂತಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ಸಂದಿದೆ.<ref name="urlMueller Science - Spezialitaeten: Schweizer Nobelpreisträger">{{cite web |url=http://www.muellerscience.com/SPEZIALITAETEN/Schweiz/SchweizerNobelpreistraeger.htm |title=Mueller Science - Spezialitaeten: Schweizer Nobelpreisträger |format= |work= |accessdate=31 July 2008}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:LHC, CERN.jpg|thumb|LHC ಸುರಂಗ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ, ಜಿನೀವಾ]] [[ಜಿನೀವಾ]] [[ಕಣ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ]]ದ ಸಂಶೋಧನೆಗೆಂದು ಮೀಸಲಾದ ವಿಶ್ವದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ [[ಪ್ರಯೋಗಾಲಯ]]ವಾದ [[CERN]]<ref>{{Cite web |url=http://www.swissworld.org/en/switzerland/resources/story_switzerland/cern_the_largest_laboratory_in_the_world/ |title=CERN - ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆ www.swissworld.org |access-date=26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 |archive-date=29 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100429221447/http://www.swissworld.org/en/switzerland/resources/story_switzerland/cern_the_largest_laboratory_in_the_world |url-status=dead }}</ref> ನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೇಂದ್ರವೆಂದರೆ [[ಪಾಲ್‌ ಷೆರ್ರರ್‌ ಸಂಸ್ಥೆ]]. ಗಮನಾರ್ಹ ಅವಿಷ್ಕಾರಗಳೆಂದರೆ [[ಲಿಸರ್ಜಿಕ್‌ ಆಸಿಡ್‌ ಡೈಥೈಲಮೈಡ್‌]] (LSD), [[ಸ್ಕ್ಯಾನಿಂಗ್‌ ಟನಲಿಂಗ್‌ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕ]] (ನೊಬೆಲ್‌ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ) ಅಥವಾ ಬಹು ಜನಪ್ರಿಯ [[ವೆಲ್ಕ್ರೋ]]. [[ಆಗಸ್ಟೆ ಪಿಕ್ಕಾರ್ಡ್‌]]ನ ಒತ್ತಡೀಕೃತ ಬಲೂನ್‌ ಮತ್ತು [[ಜ್ಯಾಕ್ವಿಸ್‌ ಪಿಕ್ಕಾರ್ಡ್‌]]ಗೆ ವಿಶ್ವದ ಸಾಗರಗಳ ಆಳದ ತಾಣವನ್ನು ಮುಟ್ಟಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸಿದ [[ಬ್ಯಾಥಿಸ್ಕೇಫ್‌]]ನಂತಹಾ ಕೆಲವೊಂದು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು [[ನವ ವಿಶ್ವಗಳು|ಹೊಸದೊಂದು ಲೋಕ]]ವನ್ನೇ ತೆರೆದವು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆ ಎಂಬ [[ಸ್ವಿಸ್ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಚೇರಿ]]ಯು ಅನೇಕ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಹಾಗೂ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡಿದೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ಈ ರಾಷ್ಟ್ರವು [[ಐರೋಪ್ಯ ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಸಂಸ್ಥೆ]]ಯನ್ನು 1975ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ 10 ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವುದಲ್ಲದೇ, ESAನ ಒಟ್ಟು ಆಯವ್ಯಯದ ಏಳನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ದೇಣಿಗೆದಾರನಾಗಿದೆ. ಖಾಸಗಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ, [[ಓರ್ಲಿಕೊನ್‌ ಸ್ಪೇಸ್‌]] <ref>{{Cite web |url=http://www.oerlikon.com/ecomaXL/index.php?site=SPACE_EN_company_overview |title=ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ಥೂಲ ಸಮೀಕ್ಷೆ |access-date=26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 |archive-date=27 ನವೆಂಬರ್ 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091127232253/http://www.oerlikon.com/ecomaXL/index.php?site=SPACE_EN_company_overview |url-status=deviated |archivedate=27 ನವೆಂಬರ್ 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091127232253/http://www.oerlikon.com/ecomaXL/index.php?site=SPACE_EN_company_overview }}</ref> ಅಥವಾ ಗಗನ ನೌಕೆಯ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವಂತಹಾ ಮ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ ಮೋಟಾರ್ಸ್<ref>{{Cite web |url=http://www.maxonmotor.ch/ch/en/media_releases_5619.html |title=ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಸುದ್ದಿ ಬಿತ್ತರಗಳು maxonmotor.ch |access-date=26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 |archive-date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110430001717/http://www.maxonmotor.ch/ch/en/media_releases_5619.html |url-status=dead }}</ref> ನಂತಹ ಅನೇಕ ಕಂಪೆನಿಗಳು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಉದ್ದಿಮೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿವೆ. === ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಮತ್ತು ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ === ಡಿಸೆಂಬರ್ 1992ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌, [[ಐರೋಪ್ಯ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರದೇಶ|ಐರೋಪ್ಯ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯದ]] ಸದಸ್ಯತ್ವದ ವಿರುದ್ಧ ಮತ ಹಾಕಿತು, ಆದರೂ ಇದು ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಒಪ್ಪಂದಗಳ ಮೂಲಕ ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ(EU) ಹಾಗೂ ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಮಾರ್ಚ್ 2001ರಲ್ಲಿ, EU<ref>{{cite web | title = The contexts of Swiss opposition to Europe | author = Prof Clive Church | publisher = Sussex European Institute | year = 2003 | month = may | url = http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf | format = PDF, 124 [[KiB]] | pages =p. 12 | accessdate = 13 June 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080624200130/http://www.sussex.ac.uk/sei/documents/wp64.pdf|archivedate=24 June 2008}}</ref> ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಲು ನಡೆಸಿದ ಮಾತುಕತೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ವಿಸ್ ಜನರು ಮತ ಹಾಕಿದರು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಸ್ ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ EUನ ಅನುಕರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪೈಪೋಟಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಸಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯು ವರ್ಷಕ್ಕೆ 3%ರಷ್ಟು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಸ್ವಿಸ್ ಸರ್ಕಾರದ ಕೆಲವು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ [[ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ ಭವಿಷ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆ#ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌|ಸಂಪೂರ್ಣ EU ಸದಸ್ಯತ್ವ]]ವೂ ಕೂಡ ಒಂದಾಗಿದೆ, ಆದರೂ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳು [[ಸ್ವಿಸ್ ಪೀಪಲ್ಸ್‌ ಪಕ್ಷ|SVP]] ಇದರ ವಿರುದ್ದ ಧ್ವನಿಯೆತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣದ ಫ್ರೆಂಚ್-ಭಾಷಿಕ ವಲಯಗಳು ಹಾಗೂ ದೇಶದ ಕೆಲವು ನಗರ ವಲಯಗಳು EU ಕಡೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒಲವು ತೋರಿದಂತೆ ಕಂಡರೂ, ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ ಅದರ ಪ್ರಮಾಣ ನಗಣ್ಯವಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/17/03/blank/key/2001/01.Document.22675.pdf |title=''Volksinitiative «Ja zu Europa!»'' (Initiative «Yes to Europe!») |date= 13 February 2003 |format= PDF, 1.1 [[MiB]] |publisher= BFS/OFS/UST |language= German |accessdate=15 June 2008}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/17/03/blank/key/2001/01.Document.85488.xls |title= ''Volksinitiative "Ja zu Europa!", nach Kantonen.'' (Initiative "Yes to Europe!" by Canton). |date= 16 January 2003 |format= XLS |publisher= BFS/OFS/UST |language= German |accessdate=15 June 2008}}</ref> ಏಕೀಕರಣದ ಕಾರ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸರ್ಕಾರವು [[ಸಂಯುಕ್ತ ವಿದೇಶಾಂಗ ಇಲಾಖೆ|ವಿದೇಶಾಂಗ ಇಲಾಖೆ]] ಮತ್ತು [[ಸಂಯುಕ್ತ ಆರ್ಥಿಕ ಇಲಾಖೆ|ಆರ್ಥಿಕ ಇಲಾಖೆ]]ಗಳಡಿ ಬರುವಂತೆ ರಚಿಸಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಪ್ರತ್ಯೇಕೀಕರಣದಿಂದಾಗುವ ಕೆಟ್ಟ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಉದಾರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲು ಯುರೋಪ್‌ನ ಉಳಿದ ಭಾಗ, ಬರ್ನ್‌ ಮತ್ತು ಬ್ರುಸೆಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ. 1999ರಲ್ಲೇ ಈ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತಾದರೂ 2001ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಥಮ ಸರಣಿಯ ದ್ವಿಪಕ್ಷೀಯ ಒಪ್ಪಂದಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಮುಕ್ತ ಸಂಚಾರ ಮತ್ತು 2004ರಲ್ಲಿ ಎರಡನೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಒಂಬತ್ತು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು. ಎರಡನೆ ಸರಣಿಯು [[ಷೆಂಗೆನ್‌ ಒಪ್ಪಂದ|ಷೆಂಗೆನ್‌‌‌‌ ಸಂಧಾನ]] ಮತ್ತು [[ಡಬ್ಲಿನ್ ಅಧಿವೇಶನ]]ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು, ಮತ್ತಷ್ಟು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮಾತುಕತೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. 2006ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[ಪೂರ್ವ ಯುರೊಪ್|ಪೂರ್ವ ಯುರೋಪ್‌]]ನ ಬಡ ದೇಶಗಳ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ EUನ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಧನಾತ್ಮಕ ಒಪ್ಪಂದ ಹಾಗೂ ಸಹಕಾರಗಳ ಅಂಗವಾಗಿ ಒಂದು ಶತಕೋಟಿ ಫ್ರಾಂಕ್‍ಗಳ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು‌. ಇನ್ನಷ್ಟು ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ದೊರೆತ ನಂತರ ರೊಮೇನಿಯಾ ಮತ್ತು ಬಲ್ಗೇರಿಯಾಗಳಿಗೆ 300 ದಶಲಕ್ಷ ಫ್ರಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಕಾರ ನೀಡುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದೆ. ಹಲವು ಬಾರಿ ಸ್ವಿಸ್‌, ತೆರಿಗೆ ದರಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ದತ್ತದ ರಹಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸಡಿಲಗೊಳಿಸಿ EUನಾದ್ಯಂತ ಸಮಾನತೆ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ EU ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳು ಒತ್ತಡ ಹೇರಿವೆ. ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿಸುವುದು, ಐರೋಪ್ಯ GNSS [[ಗೆಲಿಲಿಯೋ ಸ್ಥಾನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಗೆಲಿಲಿಯೋ]] ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುವುದು, ಐರೋಪ್ಯ ರೋಗ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಆಹಾರೋತ್ಪನ್ನಗಳ ಮಾನ್ಯತೆ ದೃಢೀಕರಣ ಕೇಂದ್ರಕ್ಕೆ ಸಹಕಾರ ನೀಡುವುದೂ ಸೇರಿದಂತೆ ನಾಲ್ಕು ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಕ್ತವಾಗಿ ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಮಾತುಕತೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟದ ಗೃಹ ಖಾತೆ ಸಚಿವಾಲಯ ಡಿಸೆಂಬರ್ 12 2008ರಿಂದ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ಗೆ ಷೆಂಗೆನ್‌‌ ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಮುಕ್ತ ವಲಯದ ಪ್ರವೇಶಾನುಮತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು [[ಬ್ರುಸೆಲ್ಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನವಂಬರ್ 27 2008ರಂದು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು. [[ಭೂ-ಗಡಿಯ ತಪಾಸಣಾ ಶಿಬಿರಗಳು|ಭೂ-ಗಡಿಯ ತಪಾಸಣಾ ಶಿಬಿರಗಳಲ್ಲಿನ]] ನಿಯಂತ್ರಣವು ಸರಕು ಸಾಗಾಟಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೀಮಿತವಾಗಿದ್ದು ಜನರ ಓಡಾಟಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನಿಯಂತ್ರಣವಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ 29 ಮಾರ್ಚ್ 2009ರ ತನಕ ಷೆಂಗೆನ್‌‌ ದೇಶದ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನು [[ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ಸ್‌|ಪಾಸ್‌ಪೋರ್ಟ್]] ಹೊಂದಿರುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ತಪಾಸಣೆಗೊಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. === ಮೂಲಭೂತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ === [[ಚಿತ್ರ:Niedergoesgen rigardo al la nuklea centralo Goesgen 393.JPG|thumb|ಗಸ್‌ಜೆನ್‌ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾವರವು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಾವರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ 56% [[ಜಲವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ]]ಯಿಂದ 39% [[ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ|ಪರಮಾಣು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ]]ಯಿಂದ, ಮತ್ತು 5%ರಷ್ಟು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶಕ್ತಿ ಮೂಲಗಳಿಂದ [[ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ]] ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಬಹುಪಾಲು ಇದು CO₂-ಮುಕ್ತ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ-ಉತ್ಪಾದನಾ ಜಾಲವಾಗಿದೆ. 18 ಮೇ 2003ರಲ್ಲಿ, ''ಮೊರಾಟೋರಿಯಂ ಪ್ಲಸ್‌'' ಎಂಬ ಸಂಘಟನೆಯು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದಂತೆ ಹೊಸ [[ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾವರಗಳು|ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾವರ]](41.6% ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು 58.4% ವಿರೋಧದೊಂದಿಗೆ)<ref>{{cite web |url=http://www.admin.ch/ch/d/pore/va/20030518/det502.html |title=Vote No. 502 – Summary |date=18 May 2003 |language=German}}</ref> ಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ಮೇಲೆ ನಿಷೇಧ ಮತ್ತು ಪರಮಾಣು ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆ (33.7% ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು 66.3% ವಿರೋಧದೊಂದಿಗೆ) ಇವೆರಡೂ [[ಪರಮಾಣು ವಿರೋಧಿ]] ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡವು.<ref>{{cite web |url=http://www.admin.ch/ch/d/pore/va/20030518/det501.html |title=Vote No. 501 – Summary |date=18 May 2003 |language=German}}</ref> ಹೊಸ ಪರಮಾಣು ಶಕ್ತಿ ಸ್ಥಾವರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಹೇರಿದ್ದ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಿಷೇಧವು 1990ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ [[ಸ್ವಪ್ರೇರಣೆ|ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಸ್ವಪ್ರೇರಣೆ]]ಯ ಫಲವಾಗಿ 54.5% ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಹಾಗೂ 45.5% ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಪಡೆದ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ ಆಗಿದೆ. ಹೊಸ ಪರಮಾಣು ಸ್ಥಾವರವನ್ನು [[ಬರ್ನ್‌‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಬರ್ನ್‌‌‌‌‌‌‌‌ನ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಪರಿಸರ, ಸಾರಿಗೆ, ಇಂಧನ ಮತ್ತು ಸಂಪರ್ಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಇಲಾಖೆ]]ಗಳಲ್ಲಿನ (DETEC) ಇಂಧನ ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ಇಂಧನ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಎಲ್ಲದಕ್ಕೂ ದಿ ಸ್ವಿಸ್ ಫೆಡರಲ್ ಆಫೀಸ್ ಆಫ್ ಎನರ್ಜಿ(SFOE) ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಯೋಗವು 2050ರೊಳಗೆ ದೇಶದ ಇಂಧನ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಅರ್ಧಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲು [[2000-ವ್ಯಾಟ್‌ ಸಮುದಾಯ]] ಯೋಜನೆಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುತ್ತಿದೆ.<ref>{{cite web |url=http://www.bfe.admin.ch/forschungnetze/01223/index.html?lang=en |title=Federal government energy research|date=16 January 2008}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Lötschberg Tunnel.jpg|thumb|left|ಲಾಟ್ಷ್‌ಬರ್ಗ್ ರೈಲ್ವೆ ಹಳಿಯ ಕೆಳಗಿರುವ, ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಮೂರನೇ ಅತಿ ಉದ್ದದ ರೈಲ್ವೆ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗವಾದ, ಹೊಸ ಲಾಟ್ಷ್‌ಬರ್ಗ್ ಮೂಲ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ. ಆಲ್ಪ್ಸ್‌ ಟ್ರಾನ್ಸಿಟ್‌ ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರಥಮ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗ ನಿರ್ಮಾಣ]] ಸ್ವಿಸ್ ಖಾಸಗಿ-ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದ ಭೂ ಸಂಚಾರ ಮಾರ್ಗಗಳು [[ರಸ್ತೆ ಸುಂಕ]] ಮತ್ತು ವಾಹನಗಳ ತೆರಿಗೆಗಳಿಂದ ಆದಾಯ ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಜರ್ಮನಿ /ಫ್ರಾನ್ಸ್‌ ಮಾದರಿಯ ಮೋಟಾರು ಹೆದ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಳಸಲು ಕಾರು ಮತ್ತು ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ವಾಹನಗಳೆರಡಕ್ಕೂ ಸೇರಿ—ವಾರ್ಷಿಕ 40 [[ಸ್ವಿಸ್ ಫ್ರಾಂಕ್‌]] ಕೊಟ್ಟು [[ವಿಗ್ನೆಟ್ಟೆ (ರಸ್ತೆ ಸುಂಕ )|ವಿಗ್ನೆಟ್ಟೆ]]ಗಳನ್ನು (ಸುಂಕದ ಚೀಟಿಗಳು) ಖರೀದಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಜರ್ಮನಿ ಮಾದರಿಯ ಮೋಟಾರು ಹೆದ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ 1,638&nbsp;km(2000ರ ಗಣನೆಯಂತೆ) ಮತ್ತು, ವಿಸ್ತೀರ್ಣ 41,290&nbsp;km² ಇದ್ದು, ಪ್ರಪಂಚದ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರತೆಯುಳ್ಳ [[ಮೋಟಾರು ಮಾರ್ಗಗಳು|ಮೋಟಾರು ಹೆದ್ದಾರಿ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದಾಗಿದೆ. [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ಧಾಣ|ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು, 2007ರಲ್ಲಿ 20.7 ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ. [[ಜಿನೀವಾ ಕಾಯಿಂಟ್ರಿನ್ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ಧಾಣ|ಜಿನೀವಾ ಕಾಯಿಂಟ್ರಿನ್ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ]]ವು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು 10.8 ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ ಮತ್ತು [[ಯುರೋ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ ಬಸೆಲ್-ಮ್ಯೂಲ್‌ಹೌಸ್-ಫೈರ್‌ಬರ್ಗ್]] ಮೂರನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣವಾಗಿದ್ದು 4.3 ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿತ್ತು. ಇವೆರಡೂ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌ನೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ನ ರೈಲ್ವೆ ಮಾರ್ಗವು 5,063&nbsp;km ಉದ್ದವಿದ್ದು ವಾರ್ಷಿಕ 350 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುತ್ತವೆ.<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/11/05/blank/key/verkehrsleistungen/mengen.html ವೆರ್ಖೆರ್ಸ್ಲೆತ್ಸುನ್ಜೆನ್‌– ದತೆನ್‌, Indikatoren admin.ch (ಜರ್ಮನ್‌)]</ref> 2007ರಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಜೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ 2,103&nbsp;kmಗಳಷ್ಟು ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ, ಅತ್ಯಂತ ಉತ್ಸುಕ ರೈಲ್ವೇ ಬಳಕೆದಾರರು ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://www.bav.admin.ch/dokumentation/publikationen/00475/01623/01624/index.html?lang=de ಷೆನ್ವೆರ್ಖೆರ್‌] admin.ch (ಜರ್ಮನ್‌)</ref> 366&nbsp;km ಉದ್ದದ [[ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜ್|ನ್ಯಾರೋ ಗೇಜಿನ ರೈಲ್ವೆ]] ಸೇರಿದಂತೆ ಪ್ರಪಂಚದ ಕೆಲವು ಪಾರಂಪರಿಕ ಮಾರ್ಗಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌ ರೈಲ್ವೆ ಮಾರ್ಗವನ್ನು [[ರೇಟಿಯನ್ ರೈಲ್ವೆ‌ಸ್‌|ರೇಟಿಯನ್ ರೈಲ್ವೇಸ್‌‌]]ನವರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದರೆ, ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು [[SBB-CFF-FFS|ಒಕ್ಕೂಟ ರೈಲ್ವೇಸ್‌‌]]ನವರು ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬರುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://whc.unesco.org/en/list/1276/ ರೇಟಿಯನ್ ರೈಲ್ವೆ ಅಲ್ಬುಲ/ಬರ್ನಿನ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳು] unesco.org</ref> ಆಲ್ಪ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿರುವ ಹೊಸ ರೈಲ್ವೆ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗವು ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಯಾಣ ಸಮಯವನ್ನು ಉಳಿತಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಹಾಗೂ ಪುನರ್ಬಳಕೆ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ, ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಹಾಗೂ ಪುನರ್ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ, ಅಂದರೆ 66% ರಿಂದ 96% ನಷ್ಟು ಪುನರ್ಬಳಸಹುದಾದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಿ ಪುನರ್ಬಳಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ತ್ಯಾಜ್ಯ ಪುನರ್ಬಳಸುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.swissrecycling.ch/deutsch/wregel.htm |title=ಸ್ವಿಸ್ ಪುನರ್‌ಬಳಕೆ |access-date=26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 |archive-date=23 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100423183826/http://swissrecycling.ch/deutsch/wregel.htm |url-status=deviated |archivedate=23 ಏಪ್ರಿಲ್ 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100423183826/http://swissrecycling.ch/deutsch/wregel.htm }}</ref> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ಗೃಹ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ವಿಲೇವಾರಿಗೆ ಹಣ ಕೊಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಕಸವನ್ನು (ಬ್ಯಾಟರಿಯಂತಹ ಹಾನಿಕಾರಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು) ರಸೀದಿ ಚೀಟಿಯನ್ನು ಅಂಟಿಸಿರುವ, ಅಥವಾ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಹಣಕೊಟ್ಟು ಖರೀದಿಸಿರುವ ಚೀಲಗಳಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.stadtreinigung-bs.ch/page.php?lang=0&amp;sel=114 ಬಸೆಲ್‌ -ನಗರದ ಸ್ವಚ್ಛತೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070701210357/http://www.stadtreinigung-bs.ch/page.php?lang=0&sel=114 |date=1 ಜುಲೈ 2007 }}—ಬೆಲೆಪಟ್ಟಿ ಚೀಲಗಳು ಮತ್ತು ಚೀಟಿಗಳು</ref> ಪುನರ್ಬಳಕೆ ಉಚಿತವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದರಿಂದ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯಿಂದ ಪುನರ್ಬಳಕೆಯ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ವಿನಿಯೋಗವಾಗುವಂತೆ ಹಣ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ.<ref>{{cite web |publisher=[[BBC]] |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/4620041.stm |title=Recycling around the world |date=25 June 2005 |accessdate=24 April 2006}}</ref> ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ಖರೀದಿಸದಿದ್ದ ಚೀಲಗಳೇನಾದರೂ ಸಿಕ್ಕರೆ, ಸ್ವಿಸ್ ಆರೋಗ್ಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೋಲೀಸರು ಅವುಗಳು ಎಲ್ಲಿಂದ ಬಂದಿದೆಯೆಂದು ತಿಳಿಯಲು ಸುಳಿವುಗಳು ಅಂದರೆ ಹಳೆ ರಶೀದಿಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚಿ, ಅಂತಹವರಿಗೆ ಸುಮಾರು 200 ರಿಂದ 500 [[ಸ್ವಿಸ್ ಫ್ರಾಂಕ್‌|CHF]]ಗಳನ್ನು ದಂಡವಾಗಿ ವಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>[https://web.archive.org/web/20091124201644/http://www.stadtreinigung-bs.ch/data/0d1b64Sauberbuch2004.pdf ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ(ಬಸೆಲ್‌ -ನಗರದ ಕಾಂಟನ್‌‌ನಲ್ಲಿ )] (1.6 [[MiB]])—ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಭರ್ತಿಮಾಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದ್ದು... ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಕಸವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಕೂಡ ಉಮ್ಟ್ರೈಬ್ಸಗೆಬರ್ಗ್‌ ಫ್ರಾಂಕ್‌ 200ಗಳಷ್ಟು - ದಂಡ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ (ಪುಟ 90)</ref> == ಜನಗಣತಿ == [[ಚಿತ್ರ:Sprachen CH 2000 EN.svg|thumb|250px|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳು]] ಹಲವು ಪ್ರಮುಖ ಯುರೋಪಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿವೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು [[ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ]]ಗಳಿವೆ: ಜರ್ಮನ್ (ಒಟ್ಟು ಜನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ 63.7%, ಜೊತೆಗೆ ವಿದೇಶೀ ವಲಸಿಗರು; ಅದರಲ್ಲಿ 72.5% [[ಸ್ವಿಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತಾ ನಿಯಮ|ಸ್ವಿಸ್ ಪೌರತ್ವ]] ಹೊಂದಿದ ವಲಸಿಗರು, 2000ನೇ ಇಸವಿಯಂತೆ) ಉತ್ತರಕ್ಕೆ, ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ; ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಫ್ರೆಂಚ್ (20.4%; 21.0%); ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಇಟಾಲಿಯನ್ (6.5%; 4.3%).<ref name="federalstatistics"/> [[ರೋಮಾಂಶ್‌ ಭಾಷೆ|ರೋಮಾಂಶ್‌]], [[ರೋಮನ್ಸ್‌ ಭಾಷೆ|ರೋಮನ್ ಭಾಷೆ]]ಯಾಗಿದ್ದು ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಾತರು ಆಗ್ನೇಯ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನ [[ಗ್ರಾವುಬುಂಡೆನ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ(0.5%; 0.6%), ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಾಸನವು ಜರ್ಮನ್, ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಮತ್ತು ಇಟಾಲಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳ ಜೊತೆಗೆ (ಶಾಸನದ 4ನೇ ಕಲಮು) ರೋಮಾಂಶ್‌ ಭಾಷೆ (70ನೇ ಕಲಮು)ಯನ್ನು ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ ಎಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಒಕ್ಕೂಟ ಕಾನೂನುಗಳು ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಅಧಿಕೃತ ಕಾಯಿದೆಗಳು ಈ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಗಬೇಕೆಂದೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಒಕ್ಕೂಟ ಸರಕಾರವು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ, ಮತ್ತು ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನ್, ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಮತ್ತು ಇಟಾಲಿಯನ್‌ಗಳಿಗೆ ಏಕಕಾಲಿಕ ಭಾಷಾಂತರ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ [[ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌ (ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರ)|ಸ್ವಿಸ್‌ ಜರ್ಮನ್‌]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಭಾಷೆಯು [[ಅಲೆಮಾನ್ನಿಕ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಭಾಷೆಗಳು|ಅಲೆಮಾನ್ನಿಕ್‌ ಪ್ರಾಂತ್ಯಭಾಷೆ]]ಗಳ ಗುಂಪಿನ ಮುಂದಾಳು ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪತ್ರ ವ್ಯವಹಾರದಿಂದ ಹಿಡಿದು ರೇಡಿಯೋ ಮತ್ತು ಟಿವಿ ವಾಹಿನಿಗಳೂ [[ಸ್ವಿಸ್ ದರ್ಜೆಯ ಜರ್ಮನ್‌|ಸ್ವಿಸ್ ದರ್ಜೆಯ ಜರ್ಮನ್‌‌]]ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಫ್ರೆಂಚ್‌‌ಅನ್ನು ಕೆಲವು ಹಳ್ಳಿಗಳು ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಭಾಷೆಯನ್ನಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ [[ಫ್ರಾಂಕೊ-ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ಭಾಷೆ|ಫ್ರಾಂಕೊ-ಪ್ರಾಂತ್ಯ]]ಗಳಿದ್ದು ಅವುಗಳನ್ನು"ಸ್ಯೂಸ್ಸಿ ರೋಮ್ಯಾಂಡೆ" ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ ವಾಡೋಯಿಸ್, ಗ್ರೂಎರಿಯನ್, ಜುರಾಸ್ಸಿಯನ್, ಎಂಪ್ರೊ, ಫ್ರೆಬರ್ಗಿಸ್, ನ್ಯೂಚಾಟೆಲೋಯಿಸ್, ಮತ್ತು ಇಟಾಲಿಯನ್ ಮಾತನಾಡುವಲ್ಲಿ, [[ಟಿಕಿನೀಸ್‌|ಟಿಕಿನೀಸ್]] ([[ಲಂಬಾರ್ಡ್‌ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಭಾಷೆ|ಲಂಬಾರ್ಡ್‌]]ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಭಾಷೆ). ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಗಳು (ಜರ್ಮನ್, ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಮತ್ತು ಇಟಾಲಿಯನ್) ಕೆಲವು ಪದಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಅವುಗಳು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಹೊರಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಉದಾ., ಪದಗಳ ಭಾಷೆಯಿಂದ (ಫ್ರೆಂಚ್‌‌ನಿಂದ ಜರ್ಮನ್ ''ಬಿಲೆಟ್ಟೆ'' <ref name="billete">[http://mct.sbb.ch/mct/reisemarkt/billette/online-ticket.htm SBB: ಬಿಲ್ಲಿಟ್ಟೆ - ಆನ್‌‌ಲೈನ್ ಚೀಟಿಗಳು]</ref> ), ಅದೇ ರೀತಿಯ ಕೆಲವು ಪದಗಳು ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳಿಂದ (ಇಟಾಲಿಯನ್‌‌ನಲ್ಲಿ ''ಅಜಿಯಾನೆ'' ಯನ್ನು ''ಆಕ್ಟ್'' ಬದಲು ಜರ್ಮನ್‌ನ ''ಅಕಿಟೋನ್'' ನಂತೆ ''ಡಿಸ್ಕೌಂಟ್'' ಗೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ). ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಬೇರೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಶಾಲಾ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಕಲಿಯುವುದು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಅವರು ಕನಿಷ್ಟ ಪಕ್ಷ [[ಬಹುಭಾಷಾ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯತೆ|ಎರಡು ಭಾಷೆ]]ಗಳನ್ನಾದರೂ ಬಲ್ಲವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ವಿದೇಶಿ ನಾಗರೀಕರು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವಿದೇಶಿ ಕೆಲಸಗಾರರು ಜನಸಂಖ್ಯೆ 22%ನಷ್ಟಿದ್ದು,<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/22/publ.Document.114724.pdf ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌‌ನಲ್ಲಿನ ವಿದೇಶೀಯರು - 2008ರ ಪ್ರಕಟಣೆ (ಜರ್ಮನ್‌)] (1196 [[KiB]]), ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಛೇರಿ, ಪುಟ 12.</ref> ಇವರೆಲ್ಲರೂ (60%) ಐರೋಪ್ಯ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಥವಾ [[EFTA]] ದೇಶಗಳಿಂದ ಬಂದವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.<ref name="bfs.admin.ch">[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/22/publ.Document.114724.pdf ಸ್ಕ್ವಿಜ್‌‌ನಲ್ಲಿನ ವಿದೇಶೀಯರು - 2008ರ ಪ್ರಕಟಣೆ (ಜರ್ಮನ್‌)] (1196 [[KiB]]), ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಛೇರಿ, ಪುಟ 72.</ref> ಒಟ್ಟು ವಿದೇಶೀಯರಲ್ಲಿ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ [[ಇಟಾಲಿಯನ್ನರು|ಇಟಲಿ]]ಯವರು 17,3%ರಷ್ಟು ಇದ್ದು, ನಂತರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ [[ಜರ್ಮನ್ನರು|ಜರ್ಮನ್‌‌]]ರು (13,2%), [[ಸೈಬೀರಿಯಾ ಮತ್ತು ಮಾಂಟೆನಿಗ್ರೋ]] (11,5%) ಮತ್ತು ಪೊರ್ಚುಗಲ್ (11,3%) ಗಳಿಂದ ಬಂದ ವಲಸಿಗರು ಇದ್ದಾರೆ.<ref name="bfs.admin.ch"/> ಏಷಿಯನ್‌ ಮೂಲದವರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ]]ದಿಂದ ಬಂದ ವಲಸೆ ಬಂದ ತಮಿಳು ಸಂತ್ರಸ್ತರು ಕಂಡುಬರುತ್ತಾರೆ.<ref>[http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/07/blank/key/01/01.Document.67321.xls ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿರುವ ವಿದೇಶಿ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟೀಯತೆಯ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, 1980–2006 (ಜರ್ಮನ್‌)], ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಛೇರಿ.</ref> 2000ರಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ದೇಶೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಅದರಲ್ಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ವಲಸಿಗರು ಕಂಡು [[ಕ್ಸೆನೋಫೋಬಿಯಾ]] ಬಂದವರಂತೆ ಆತಂಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿರುವ ವಿದೇಶೀ ಪ್ರಜೆಗಳು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಮಸ್ಯೆಯಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವ ವಿದೇಶೀಯರು, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮುಕ್ತ ಜೀವನಶೈಲಿಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿದಿದೆ.<ref>[http://www.humanrights.ch/home/en/Switzerland/Policy/Racism/Studies/idart_5119-content.html UN ನಿಪುಣರಿಂದ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿಯು ನಿರ್ಧಾರಕ ವರದಿ ] humanrights.ch</ref> === ಆರೋಗ್ಯ === 2006ರ ಅಂದಾಜಿನಂತೆ ಜನ್ಮಸಮಯದಲ್ಲಿನ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಗಂಡಿಗೆ 79 ವರ್ಷಗಳಾದರೆ, ಹೆಣ್ಣಿಗೆ 84 ವರ್ಷಗಳಿದ್ದು,<ref name="WHO">[http://www.who.int/countries/che/en/index.html ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌] ಅನ್ನು who.int.ನಲ್ಲಿ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಇದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.<ref>[http://apps.who.int/whosis/database/country/compare.cfm?strISO3_select=CHE&amp;strIndicator_select=LEX0Male,LEX0Female&amp;language=english&amp;order_by=FirstValue%20DESC ಜನ್ಮ ಸಮಯದಲ್ಲಿನ ಜೀವಿತಾವಧಿ, 2006] ರಂತೆ who.int. 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref><ref>[http://www.oecd.org/dataoecd/29/52/36960035.pdf OECD ಆರೋಗ್ಯ ದತ್ತವನ್ನು 2006] oecd.org.ನಲ್ಲಿ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಜೆಗಳು ಕಡ್ಡಾಯ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ವಿಮೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಅವರಿಗೆ ಅನೇಕ ವಿಧದ ಆಧುನಿಕ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಆರೋಗ್ಯಸೇವಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಬೇರೆ ಮುಂದುವರಿದ ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದಾಗಿದ್ದು ಸೇವಾಕಾಂಕ್ಷಿಗಳು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. 1990ರಿಂದ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಏರಿಕೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದು 2003ರಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು [[ಸಮಗ್ರ ದೇಶೀಯ ಉತ್ಪನ್ನ|GDP]]ಯ 11.5%ಯಷ್ಟಿತ್ತು ಮತ್ತು, ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ<ref name="OECD">[http://www.oecd.org/document/47/0,2340,en_2649_201185_37562223_1_1_1_1,00.html ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಆರೋಗ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ OECD ಮತ್ತು WHO ಸಮೀಕ್ಷೆ] oecd.org.ನಲ್ಲಿ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.</ref> ಶುಲ್ಕ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಜಾಸ್ತಿ ಖರ್ಚು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ನಾಗರೀಕರ ವಯೋಗುಣಗಳಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಆರೋಗ್ಯಸೇವಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಬಂದಂತೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತವೆ.<ref name="OECD"/> === ನಗರೀಕರಣ === ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗದಷ್ಟು ಜನರು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ<ref>[http://www.swissworld.org/en/geography/town_and_country_planning/where_people_live/ ಜನರು ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಳ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627071544/http://www.swissworld.org/en/geography/town_and_country_planning/where_people_live/ |date=27 ಜೂನ್ 2009 }} swissworld.org.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref><ref name="Cities">[http://www.are.admin.ch/dokumentation/00121/00224/index.html?lang=de&amp;msg-id=27412 ನಗರ ಮತ್ತು ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವಂತೆ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100815054502/http://www.are.admin.ch/dokumentation/00121/00224/index.html?lang=de&msg-id=27412 |date=15 ಆಗಸ್ಟ್ 2010 }} admin.ch.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಕೇವಲ 70 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಹಳ್ಳಿಗಳೆಲ್ಲ ನಗರಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಸ್ವಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಳೆದ 2,000 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಾಗಿದ್ದಷ್ಟು ಭೂ ಪ್ರದೇಶದ ಮಾರ್ಪಾಟುಗಳು 1935ರಿಂದೀಚೆಗೆ ನಗರೀಕರಣಗೊಳ್ಳಲು ನಡೆದಿವೆ. [[ನಗರಗಳ ಅವ್ಯವಸ್ಥಿತ-ಬೆಳವಣಿಗೆ]]ಯು ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ, ಜ್ಯೂರಾ ಮತ್ತು ಆಲ್ಪೈನ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದೆಯಲ್ಲದೆ <ref>[http://www.swissinfo.ch/eng/front/Swiss_countryside_succumbs_to_urban_sprawl.html?siteSect=106&amp;sid=9823369&amp;cKey=1223485367000&amp;ty=st ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಅವ್ಯವಸ್ಥಿತ ನಗರಗಳಾಗುತ್ತಿವೆ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120316174638/http://www.swissinfo.ch/eng/front/Swiss_countryside_succumbs_to_urban_sprawl.html?siteSect=106&sid=9823369&cKey=1223485367000&ty=st |date=16 ಮಾರ್ಚ್ 2012 }} swissinfo.ch. 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಭೂ-ಬಳಕೆಯ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ ಹಾಗೂ ಚರ್ಚೆ ನಡೆದಿದೆ.<ref>[http://www.gfs-zh.ch/content.php?pid=201%0A ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ನಗರೀಕರಣ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ ಸಮೀಕ್ಷೆ (ಪ್ರೋನ್ಯಾಚುರಾ)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430115919/http://www.gfs-zh.ch/content.php?pid=201%0A |date=30 ಏಪ್ರಿಲ್ 2011 }} gfs-zh.ch.ನಿಂದ 2009-06-30ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> 21ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಿಂದಲೂ, ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿಗಿಂತ ನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ.<ref name="Cities"/> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ ನಗರಗಳ ಸಾಂದ್ರತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದು, ದೊಡ್ಡ, ಮಧ್ಯಮ ಹಾಗೂ ಸಣ್ಣ ನಗರಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಪೂರಕವಾಗಿವೆ.<ref name="Cities"/> [[ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ|ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ]]ಯು ಹೆಚ್ಚು ಜನ ಸಾಂದ್ರಿತ ಅಂದರೆ ಪ್ರತಿ km²ಗೆ 450 ಜನರಿದ್ದು ಎಲ್ಲ ತರಹದ ಭೂ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮನುಷ್ಯನ ಇರುವಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.<ref>^ [http://www.swissworld.org/en/geography/the_three_regions/the_swiss_plateau/ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071225100547/http://www.swissworld.org/en/geography/the_three_regions/the_swiss_plateau/ |date=25 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007 }} swissworld.org.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂದಣಿಯಿರುವ ಮೆಟ್ರೊಪೋಲಿಟನ್ ನಗರಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ, [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]], [[ಜಿನೀವಾ]] -[[ಲಾಸನ್ನೆ]], [[ಬಸೆಲ್‌|ಬಸೆಲ್]] ಮತ್ತು [[ಬರ್ನ್‌|ಬರ್ನ್]] ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿವೆ.<ref name="Cities"/> ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೋಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈ ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಅವುಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಹೊಂದಿವೆ.<ref name="Cities"/> ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಎರಡು ನಗರಗಳಾದ ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ಮತ್ತು ಜಿನೀವಾ, ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ಜೀವನ ಶೈಲಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿವೆ.<ref>[http://www.mercer.com/qualityofliving ಜೀವನ ಮಟ್ಟ] ವನ್ನು mercer.com.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> === ಧರ್ಮ === [[ಚಿತ್ರ:Sion Valere Castle 20070730.jpg|thumb|right|ಸಿಯಾನ್‌ನ ಬಸಿಲಿಕೆ ಡಿ ವಲೆರೆ (12ನೇ ಶತಮಾನ)]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ಗೆ‌ ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕೃತವಾದ [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧರ್ಮ]]ವಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಕೆಲವು [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು|ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು]] ([[ಜಿನೀವಾ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ಜಿನೀವಾ]] ಮತ್ತು [[ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌ ಕ್ಯಾಂಟನ್|ನ್ಯೂಚಾಟೆಲ್‌]]ಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ) ಎಲ್ಲ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿಯೂ [[ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಚರ್ಚ್‌‌‌|ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಚರ್ಚು]] ಮತ್ತು [[ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಸುಧಾರಿತ ಚರ್ಚ್‌‌‌|ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಸುಧಾರಿತ ಚರ್ಚು]]ಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಚರ್ಚುಗಳೊಂದಿಗೆ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಈ ಚರ್ಚುಗಳು, ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ [[ಹಳೆ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಚರ್ಚ್‌‌‌|ಹಳೆಯ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಚರ್ಚು]]ಗಳು ಮತ್ತು [[ಯೆಹೂದ್ಯರು|ಯಹೂದ್ಯ]] ಸಮುದಾಯಗಳು, ಮತಾನುಯಾಯಿಗಳಿಂದ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ ಹಣದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತವೆ.<ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2004/35487.htm ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ವರದಿ 2004 – ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌], U.S. ರಾಜ್ಯ ಇಲಾಖೆ.</ref> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ [[ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ]]ವು ಪ್ರಧಾನ ಧರ್ಮವಾಗಿದ್ದು, [[ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಚರ್ಚ್‌‌‌|ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಚರ್ಚ್‌]] (ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ 41.8% ) ಮತ್ತು ಹಲವು ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌ (35.3%) ಪಂಥಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಣೆಯಾಗಿದೆ. ವಲಸೆ ಬಂದಿರುವ [[ಇಸ್ಲಾಂ|ಇಸ್ಲಾಮ್]] (4.3%, ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ [[ಕೊಸೊವೊ|ಕಸೊವರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ತುರ್ಕರು|ತುರ್ಕರು]]) ಮತ್ತು [[ಪೂರ್ವಾತ್ಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ|ಪೂರ್ವದ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ]] (1.8%) ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಧರ್ಮಗಳು ತಕ್ಕಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇವೆ.<ref name="people">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world -factbook/geos/sz.html#People CIA World Factbook section on Switzerland]{{Dead link|date=ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> 2005ರ ಯುರೊಬಾರೊಮೀಟರ್ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಿಂದ <ref>[216], ಯುರೊಬಾರೋಮೀಟರ್‌, ಜೂನ್‌ 2005.</ref> 48% [[ಆಸ್ತಿಕ|ಆಸ್ತಿಕರು]], 39% "ಆತ್ಮ ಅಥವಾ ಪ್ರೇರಣಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು" ನಂಬುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡರೆ, 9% [[ನಾಸ್ತಿಕ|ನಾಸ್ತಿಕರು]] ಮತ್ತು 4% [[ಆಜ್ಞೇಯತಾವಾದಿ]]ಗಳಿರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿದು ಬಂದಿದೆ. ಇತಿಹಾಸದುದ್ದಕ್ಕೂ ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌ಗಳು ಹಾಗೂ ದೇಶದ ಬಹುಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡಿಬಿಡಿಯಾಗಿ ಹರಡಿ ಹೋಗಿರುವ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ಗಳ ನಡುವೆ ಸರಿಯಾದ ಸಮತೋಲನ ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಅಪ್ಪೆನ್ಜೆಲ್‌‌ ‌‌‌ಎಂಬ ಒಂದು ಕ್ಯಾಂಟನ್, 1597ರಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌ ಭಾಗ‌ಗಳೆಂದು ವಿಭಜಿತವಾಯಿತು.<ref>{{cite book | last = Reclus | first = Élisée | coauthors = | title = The Earth and Its Inhabitants | publisher = D. Appleton and Company |year=1881 | location = | pages = 478 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ (ಬರ್ನ್, ಜ್ಯೂರಿಚ್‌ ಮತ್ತು ಬಸೆಲ್) ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌ ಪ್ರಬಲವಾದರೆ, [[ಮಧ್ಯ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌]] ಹಾಗೂ ಟಿಕಿನೊ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌‌ಗಳಾಗಿವೆ. [[ಸಾಂಡರ್‌ಬಂಡ್ಸ್‌ಕ್ರೀಗ್‌]] ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌‌ಗಳ ಘರ್ಷಣೆಗಳಿಂದ ಎಚ್ಚೆತ್ತ ಸರ್ಕಾರವು 1848ರ [[ಸ್ವಿಸ್ ಲಿಖಿತ ಸಂವಿಧಾನ|ಸ್ವಿಸ್ ಸಂವಿಧಾನ]]ದಲ್ಲಿ, [[ಸಹಭಾಗಿತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರ]]ದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್‌‌ ಮತ್ತು ಪ್ರೊಟೆಸ್ಟೆಂಟ್‌‌ಗಳ ಶಾಂತಿಯುತ ಸಹಬಾಳ್ವೆಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದೆ. 1980ರಲ್ಲಿ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ [[ಚರ್ಚುಗಳ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ವಿಂಗಡಣೆ]]ಯು, ಕೇವಲ 21.1% ಮತ ಬೆಂಬಲದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಿರಸ್ಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. == ಸಂಸ್ಕೃತಿ == [[ಚಿತ್ರ:Vals06.JPG|thumb|ವಾಲ್ಸ್‌‌ನ ಆಲ್ಫೋರ್ನ್‌ ಕಛೇರಿ]] ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಮೇಲೆ ನೆರೆಯ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದ್ದು, ವರ್ಷ ಕಳೆದಂತೆ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಂತೀಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಆ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ಪರಂಪರೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದುಬಂದಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಫ್ರೆಂಚ್‌ -ಭಾಷಿಕ ವಲಯಗಳು [[ಫ್ರಾನ್ಸ್‌‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]ಯತ್ತ ಹೆಚ್ಚು ವಾಲಿದ್ದು [[EU]] ಪರವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಿಸ್ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ [[ಮಾನವಿಕ]] ಪರಂಪರೆಯಾಗಿದೆ, ಕಾರಣ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ [[ರೆಡ್‌ಕ್ರಾಸ್‌|ರೆಡ್ ಕ್ರಾಸ್‍‌]] ಚಳುವಳಿಯ ಮತ್ತು [[ಸಂಯುಕ್ತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸಂಘ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಮಿತಿ|ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಮಿತಿ]]ಯ ತವರು. [[ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌]] ಭಾಷಿಕ ವಲಯಗಳು [[ಜರ್ಮನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಜರ್ಮನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]ಯತ್ತ ವಾಲಿದರೂ, ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಭಾಷೆಗಳಾದ [[ಉನ್ನತ ಜರ್ಮನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌|ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌‌‌‌‌‌‌‌]]ಗಳಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನತೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಜರ್ಮನ್-ಭಾಷಿಕ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಜೆಗಳು ತಮ್ಮನ್ನು ಸ್ವಿಸ್‌ಗಳೆಂದೇ ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇಟಾಲಿಯನ್‌-ಭಾಷಿಕ ವಲಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಇಟಲಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]]ಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಒಂದು ಪ್ರಾಂತ್ಯವು ತನ್ನ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿಯೂ ಸಹ ಸಂಬಂಧವಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪೂರ್ವ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಷಾವಾರು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿರುವ [[ರೋಮಾಂಶ್‌ ಭಾಷೆ|ರೋಮಾಂಶ್‌‌ ‌]] ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ದೃಢವಾಗಿದ್ದು, ತನ್ನ ಅಪರೂಪದ ಭಾಷಾ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅನೇಕ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ [[ಸ್ಕೀ ರೆಸಾರ್ಟ್]] ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ [[ಹೈಕಿಂಗ್‌ (ಪರ್ಯಟನ)|ಹೈಕಿಂಗ್‌]] (ಪರ್ಯಟನ) ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡಿವೆ. ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಮನರಂಜನಾ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಿದ್ದು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಒಂದು ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ, ವಸಂತ ಕಾಲ ಮತ್ತು ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಪ್ರವಾಸಿಗರಿದ್ದರೂ ಸ್ವಿಸ್‌‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪಾರಂಪರಿಕ ರೈತಾಪಿ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ದನಗಾಹಿಗಳು ಅಧಿಕವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ತೋಟಗಳು ನಗರಗಳ ಹೊರ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ, ಅನೇಕ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ನಿರ್ಮಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಬರುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಇತ್ತೀಚಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ಚಿತ್ರಗಳು ಲಾಭಗಳಿಸುತ್ತಿವೆ. ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಜಾನಪದ ಕಲೆ ಜೀವಂತವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಸಂಗೀತ, ನೃತ್ಯ, ಕಾವ್ಯ, ಮರಗೆಲಸ ಮತ್ತು ಕಸೂತಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ದವಾಗಿದೆ. [[ಆಲ್ಫೋರ್ನ್]], ಮರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಕಹಳೆ-ಮಾದರಿಯ ಸಂಗೀತ ಸಾಧನವು, ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾಭಾವಿಕತೆ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಪಾರಂಪರಿಕ ಅಕಾರ್ಡಿಯನ್‌‌ನ ಸಾಕಾರರೂಪವಾಗಿದ್ದು [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸಂಗೀತ|ಸ್ವಿಸ್ ಸಂಗೀತ]]ಕ್ಕೆ ಮೆರುಗು ನೀಡುತ್ತದೆ. === ಸಾಹಿತ್ಯ === [[ಚಿತ್ರ:Rousseau Geneve.JPG|thumb|upright|ಜೀನ್‌-ಜಾಕ್ವೆಸ್‌ ರವ್‌ಸ್ಸಾವ್‌ ಬರಹಗಾರರಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಮುಖ ಹದಿನೆಂಟನೇ-ಶತಮಾನದ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿಯೂ ಆಗಿದ್ದರು (ಜಿನೀವಾದಲ್ಲಿ ಅವರ ಮೂರ್ತಿ ಇದೆ)]] ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ 1291ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಈ ಒಕ್ಕೂಟವು ಆಗಿನಿಂದ ಜರ್ಮನ್‌-ಭಾಷಿಕ ವಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರದ ಪ್ರಾಚೀನ ರೂಪಗಳು ಕೂಡ ಜರ್ಮನ್‌ನಲ್ಲಿವೆ. 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಭಾಷೆ ಬರ್ನ್ ಹಾಗೂ ಉಳಿದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ‌ ಜನಪ್ರಿಯವಾದ್ದರಿಂದ, ಫ್ರೆಂಚ್‌ -ಭಾಷಿಕ ಮಿತ್ರ ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಂತ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಸ್ವಿಸ್ ಜರ್ಮನ್‌ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ದವಾದವರು [[ಜರೇಮಿಯಾಸ್ ಗಥೆಲ್ಫ್‌]] (1797-1854) ಮತ್ತು [[ಗಾಟ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಕೆಲ್ಲರ್‌]] (1819-1890). 20ನೇ ಶತಮಾನದ ಸ್ವಿಸ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿಸ್ಸಂಶಯವಾದ ದೈತ್ಯಕೃತಿಗಳೆಂದರೆ [[ಮ್ಯಾಕ್ಸ್‌ ಫ್ರಿಷ್‌]]‌ (1911-91) ಮತ್ತು ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್ ಡ್ಯುರೆನ್‌ಮ್ಯಾಟ್ (1921-90), ಕೃತಿಗಳಾದ ದೈ ಫಿಸಿಕೆರ್‌([[ದಿ ಫಿಸಿಸಿಸ್ಟ್]]) ಮತ್ತು ದಾಸ್ ವರ್ಸ್‌ಪ್ರಚೆನ್‌ ([[:ದ ಪ್ಲೆಡ್ಜ್: ಪತ್ತೇದಾರಿ ಕಾದಂಬರಿಯ ಚರಮ ಗೀತೆ|ದ ಪ್ಲೆಡ್ಜ್]]), 2001ರಲ್ಲಿ ಹಾಲಿವುಡ್ ಚಿತ್ರವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದವು.<ref name="Literature">[http://www.swissworld.org/en/culture/literature/german_speaking_authors/ ಸಾಹಿತ್ಯ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090611004600/http://www.swissworld.org/en/culture/literature/german_speaking_authors/ |date=11 ಜೂನ್ 2009 }} ವನ್ನು swissworld.orgನಿಂದ, 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಪ್ರಸಿದ್ದ ಫ್ರೆಂಚ್‌ -ಭಾಷಿಕ ಬರಹಗಾರರೆಂದರೆ [[ಜೀನ್‌-ಜಾಕ್ವೆಸ್‌ ರವ್‌ಸ್ಸಾವ್‌]] (1712-1778) ಮತ್ತು [[ಜರ್ಮೈನೇ ಡಿ ಸ್ಟೀಲ್‌]] (1766-1817). ಇತ್ತೀಚಿನ ಬರಹಗಾರರಾದ [[ಚಾರ್ಲ್ಸ್‌ ಫರ್ಡಿನೆಂಡ್‌ ರಾಮುಜ್‌]] (1878-1947) ಕಾದಂಬರಿಗಳಲ್ಲಿ, ರೈತಾಪಿ ಮತ್ತು ಗುಡ್ಡಗಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನಗಳು ನಡೆಸುವ ಕಷ್ಟಕರ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಲೇಸ್‌ ಸೆಂಡ್ರಾರ್ಸ್]] (ಮೊದಲು ಫ್ರೆಡ್ರಿಕ್‌ ಸ್ಹಾಸರ್‌, 1887-1961).<ref name="Literature"/> ಇಟಾಲಿಯನ್‌ ಮತ್ತು ರೋಮಾಂಶ್‌-ಭಾಷಿಕ ಲೇಖಕರು ಒಳ್ಳೆಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಆದರೆ ಅವುಗಳು ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಸುಪ್ರಸಿದ್ದವಾದ ಸ್ವಿಸ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆಯೆಂದರೆ, ''[[ಹೈಡಿ]]'', ತನ್ನ ತಾತನ ಜೊತೆ ಆಲ್ಪ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದು ಅನಾಥ ಹುಡುಗಿಯ ಕಥೆ, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾದ ಮಕ್ಕಳ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ. ಅದರ ಲೇಖಕಿಯಾದ, [[ಜೊಹಾನ ಸ್ಪೈರಿ]] (1827-1901), ಅದೇ ರೀತಿಯ ಹಲವು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.<ref name="Literature"/> === ಮಾಧ್ಯಮ === ಪತ್ರಿಕಾ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹಕ್ಕು ಭರವಸೆಯನ್ನು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಒಕ್ಕೂಟ ಸಂವಿಧಾನವು ಕೊಟ್ಟಿದೆ‌.<ref name="Media">[http://www.ch.ch/private/00085/00090/00479/00480/index.html?lang=en ಪತ್ರಿಕೆ ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081204150520/http://www.ch.ch/private/00085/00090/00479/00480/index.html?lang=en |date=4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2008 }} ch.ch.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> [[ಸ್ವಿಸ್ ವಾರ್ತಾ ಸಂಸ್ಥೆ]] (SNA) ಮೂರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ—ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ದಿನದ ಎಲ್ಲ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುತ್ತದೆ. SNAಯು ಎಲ್ಲ ಸ್ವಿಸ್ ಮಾಧ್ಯಮ ಹಾಗೂ ಹಲವು ವಿದೇಶೀ ಮಾಧ್ಯಮ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಅನೇಕ ತರಹದ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದೆ.<ref name="Media"/> ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ.<ref name="Press">[http://www.pressreference.com/Sw-Ur/Switzerland.html ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಪತ್ರಿಕೆ‌] ಗಳನ್ನು pressreference.com.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಬಹಳ ಬೇಡಿಕೆಯಿರುವ ಪತ್ರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಜರ್ಮನ್‌-ಭಾಷೆಯ [[ತಜಸ್‌-ಅನ್ಸಿಜರ್‌]] ಮತ್ತು [[ನ್ಯೂಯೆ ಜಷೆರ್‌ ಗ್ಸೈಟುಂಗ್‌|ನ್ಯೂಯೆ ಜ್ಯುಚೆರ್‌‌ ಗ್ಸೈಟುಂಗ್]] NZZ, ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್‌ -ಭಾಷೆಯ [[ಲಿ ಟೆಂಪ್ಸ್|ಲಿ ಟೆಂಪ್ಸ್‌]], ಇದಲ್ಲದೇ ಎಲ್ಲ ನಗರಗಳೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯು ದೊಡ್ಡ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.<ref name="Press"/> ಪತ್ರಿಕಾ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದಾಗ, ಪ್ರಸರಣಾ ಮಾಧ್ಯಮಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧೀನಕ್ಕೆ ಒಳಪಡುತ್ತವೆ.<ref name="Press"/> ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಸರಣಾ ಸಂಸ್ಥೆಯು, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು [[SRG SSR idée suisse|SRG SSR ಇದೀ ಸ್ಯುಸ್ಸೆ]] ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ರೇಡಿಯೋ ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶನದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. SRG SSR ಕಾರ್ಯಾಗಾರ ಘಟಕವು ಅನೇಕ ಭಾಷಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಣೆಯಾಗಿವೆ. ರೇಡಿಯೋ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಆರು ಕೇಂದ್ರೀಯ ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಸ್ಥಳೀಯ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ದೂರದರ್ಶನದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು [[ಜಿನೀವಾ]], [[ಜ್ಯೂರಿಚ್‌]] ಮತ್ತು [[ಲುಗಾನೊ]]ಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತವೆ. ವ್ಯಾಪಕ ಕೇಬಲ್ ಜಾಲವಿರುವುದರಿಂದ ಸ್ವಿಸ್‌ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ನೆರೆ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅನುವಾಗಿದೆ.<ref name="Press"/> === ಕ್ರೀಡೆ === [[ಚಿತ್ರ:Picswiss VS-67-20.jpg|thumb|left|ಲಟ್ಷೆನ್‌ತಲ್‌ ಹಿಮನದಿಯ ಮೇಲಿನ ಸ್ಕೀ ಪ್ರದೇಶ]] [[ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್]] ಮತ್ತು [[ಪರ್ವತಾರೋಹಣ]]ವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸ್ವಿಸ್ ಪ್ರಜೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶೀಯರು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ, ಎತ್ತರದ ಶಿಖರಗಳು ಪರ್ವತಾರೋಹಿಗಳನ್ನು ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. [[ಹಾಟ್ ರೂಟ್]] ಅಥವಾ [[ಪಟ್ರೌಲಿ ಡೆಸ್ ಹಿಮನದಿ]]ಯಲ್ಲಿನ ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್‌ ಸ್ಪರ್ಧೆಯು ಅಂತರರಾಷ್ಟೀಯ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿರುವಂತೆಯೇ, ಅನೇಕ ಸ್ವಿಸ್‌ಗಳು [[ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್‌ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್|ಫುಟ್‌ಬಾಲ್]] ಪಂದ್ಯಕ್ಕೆ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ತಂಡ ಅಥವಾ '[[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್ ತಂಡ|Nati]]'ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಂಬಲ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಿಸ್ ತಂಡ ಕ್ವಾರ್ಟರ್‌ ಫೈನಲ್ಸ್‌‌ಗೂ ಮುನ್ನವೇ ಸೋತರೂ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌,‌ ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಯುರೋ 2008|ಯುರೊ 2008]]ರ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಿಗೆ ಆತಿಥ್ಯ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಮತ್ತೊಂದು ಕಡೆ ಸ್ವಿಸ್ ತಂಡವು 2005ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಬೀಚ್ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಯುರೊ ಬೀಚ್ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್ ಕಪ್|ಯುರೊ ಬೀಚ್ ಸಾಕರ್‌ ಕಪ್]]ಅನ್ನು ಗೆದ್ದರೆ, 2008ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಬೀಚ್ ಫುಟ್‌ಬಾಲ್‌|ಬೀಚ್ ಸಾಕರ್‌‌]] ಪಂದ್ಯದಲ್ಲಿ ರನ್ನರ್‌-ಅಪ್‌ ಆದರು. [[ಚಿತ್ರ:Federer Cincinnati (2007).jpg|thumb|upright|ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್ ಟೆನ್ನಿಸ್‌ ಚರಿತ್ರೆ ಕಂಡ ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಮತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಈಗಿನ ATP ಟೆನ್ನಿಸ್‌‌ನ ಒಂದನೇ ಶ್ರೆಯಾಂಕದ ಆಟಗಾರನೆನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ]] ಅನೇಕ ಸ್ವಿಸ್‌ಗಳು [[ಐಸ್ ಹಾಕಿ]]ಯನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು 12 ಕ್ಲಬ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಒಕ್ಕೂಟ A|ಲೀಗ್ A]]ನಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಏಪ್ರಿಲ್ 2009ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ [[2009 IIHF ವಿಶ್ವ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಶಿಪ್‌|2009ರ IIHF ವಿಶ್ವ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌]] ಅನ್ನು ಸತತ 10ನೇ ಬಾರಿಗೆ ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟಿದೆ.<ref>{{Cite web |url=http://www.iihf.com/channels/iihf-world-championship-oc09/home/tournament-information.html |title=IIHF ವಿಶ್ವ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್ 2009 ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ |access-date=26 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2009 |archive-date=16 ಮೇ 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080516111557/http://www.iihf.com/channels/iihf-world-championship-oc09/home/tournament-information.html |url-status=dead }}</ref> ಸ್ವಿಸ್ ತಂಡದ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಾಧನೆಯೆಂದರೆ [[1953 ವಿಶ್ವ ಐಸ್ ಹಾಕಿ ಚಾಂಪಿಯನ್ ಶಿಪ್‌ಗಳು|1953]]ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಐಸ್ ಹಾಕಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಚಿನ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದಿದ್ದು. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌[[ಅಲಿಂಗಿ]] ಎಂಬ ದೋಣಿ ನಡೆಸುವ ತಂಡ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಅದು 2003ರಲ್ಲಿ [[ಅಮೆರಿಕನ್ ಕಪ್‌]]ಅನ್ನು ಗೆದ್ದು, 2007ರಲ್ಲಿಯೂ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಕಳೆದ 30 ವರ್ಷಗಳಿಂದ [[ಕರ್ಲಿಂಗ್‌]] ಜನಪ್ರಿಯ ಚಳಿಗಾಲದ ಪಂದ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಿಸ್ ತಂಡಗಳು 2 ಮಹಿಳೆಯರ ಮತ್ತು 3 ವಿಶ್ವ ಪುರುಷರ ಕರ್ಲಿಂಗ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌ಅನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. 1998ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ನಗಾನೊ ಚಳಿಗಾಲದ ಓಲಂಪಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ಪುರುಷರ ತಂಡವು [[ಡೊಮಿನಿಕ್ ಆಂಡ್ರೆಸ್‌]] ತಂಡವನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಚಿನ್ನದ ಪದಕವನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ [[ಗಾಲ್ಫ್‌]] ಕ್ರೀಡೆಯು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗುತ್ತಿದ್ದು, 35ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಗಾಲ್ಫ್ ಮೈದಾನಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕಳೆದ ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್‌ನ [[ಟೆನ್ನಿಸ್]] ಆಟಗಾರರಾದ [[ರೋಜರ್ ಫೆಡರರ್]] ಮತ್ತು [[ಮಾರ್ಟಿನಾ ಹಿಂಗಿಸ್|ಮಾರ್ಟಿನಾ ಹಿಂಗಿಸ್‌‌]], ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ ಸ್ಲಾಮ್‌ ಸಿಂಗಲ್ಸ್‌‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಚಾಂಪಿಯನ್‌‌ಶಿಪ್‌‌ ಗಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈಗಿನ ಐಸ್ ಸ್ಕೇಟರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್‌ನ [[ಸ್ಟೀಪನ್ ಲಾಂಬಿಯೆಲ್‌|ಸ್ಟೀಫನ್ ಲಾಂಬಿಯೆಲ್‌]] ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಿಸ್‌ನ [[ಆಂಡ್ರೆ ಬಸ್ಸರ್ಟ್‌]] ಯಶಸ್ವಿ ವೃತ್ತಿಪರ [[ಗಾಲ್ಫ್‌]] ಆಟಗಾರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. [[ಚಿತ್ರ:Innenaufnahme Vaillant Arena Davos.JPG|thumb|left|ದಾವೋಸ್‌ನ ಸ್ಪನ್‌ಗ್ಲೆರ್ ಕಪ್‌]] ಇಷ್ಟಲ್ಲದೆ ಸ್ವಿಸ್ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ಪಂದ್ಯಗಳಾದ ಫೆನ್ಸಿಂಗ್‌‌ ([[ಮಾರ್ಸೆಲ್‌ ಫಿಶರ್]]), ಸೈಕ್ಲಿಂಗ್‌ ([[ಫ್ಯಾಬಿಯನ್ ಕೆನ್ಸೆಲ್ಲಾರ]]), ವ್ಹೈಟ್‌ವಾಟರ್ ಸ್ಲಾಲಮ್‌ (ರೊನ್ನಿಯೇ ದುರೆನ್ಮತ್—ಕೆನೋಯೆ, ಮ್ಯಾಥಿಯಸ್ ರಾತೆನ್ಮಂಡ್—ಕಾಯಕ್), ಐಸ್ ಹಾಕಿ (ಸ್ವಿಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲೀಗ್), ಬೀಚ್ ವಾಲಿಬಾಲ್‌ ([[ಸಾಶ ಹ್ಯೇಯರ್]], [[ಮಾರ್ಕಸ್‌ ಎಗ್ಗೆರ್]], [[ಪಾವೆಲ್ ಲಸಿಗ|ಪಾವೆಲ್]] ಮತ್ತು [[ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲಸಿಗ]]), ಮತ್ತು ಸ್ಕೀಯಿಂಗ್‌, (ಬರ್ನಾರ್ಡ್ ರಸ್ಸಿ, [[ಪಿರ್ಮಿನ್ ಜರ್‍‌‌ಬ್ರಿಗೆನ್ನ್]], [[ಡಿಡಿಯರ್ ಕ್ಯುಷೆ]])ಗಳಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಯಿತು. [[1955ರ ಲೀ ಮಾನ್ಸ್ ದುರ್ಘಟನೆ]]ಯ ನಂತರ [[ಪರ್ವತಾರೋಹಣ]] ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದ [[ಮೋಟರ್‌ಸ್ಪೋರ್ಟ್ಸ್‌]] ಆಟದ ಮೈದಾನಗಳು ಮತ್ತು ಪಂದ್ಯಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಈ ನಿಷೇಧವನ್ನು ಜೂನ್‌ 2007ರಲ್ಲಿ ರದ್ದುಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{citeweb | title = Switzerland lifts ban on motor racing | url = http://en.wikinews.org/wiki/Switzerland_lifts_ban_on_motor_racing | publisher = GrandPrix.com & DueMotori.com | date = 6 June 2007 | accessdate = 23 September 2008}}</ref> ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿಯೂ, ದೇಶವು ಯಶಸ್ವೀ ಸ್ಪರ್ಧಾ ಚಾಲಕರುಗಳಾದ [[ಕ್ಲೆ ರೆಗ್ಗಾಜೋನಿ]], [[ಜೊ ಸಿಫರ್ಟ್‌]] ಮತ್ತು [[ವಿಶ್ವ ಟೂರಿಂಗ್ ಕಾರ್ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌]]ನ ಯಶಸ್ವೀ ಚಾಲಕ [[ಅಲೆನ್ ಮೆನು]]ರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ A1 ತಂಡ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌]]ನ ಚಾಲಕ [[ನೀಲ್ ಜಾನಿ]]ಯವರು [[2007-08 A1 ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಪ್ರಿಕ್ಸ್‌ ಋತು|2007-08]]ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[A1 ಗ್ರಾಂಡ್‌ ಪ್ರಿಕ್ಸ್‌|A1GP ವಿಶ್ವ ಮೋಟಾರ್‌ಸ್ಪೋರ್ಟ್ ಕಪ್‌]] ಅನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಿಸ್‌ನ [[ಮೋಟರ್‌ಸೈಕಲ್ ರೇಸರ್|ಮೋಟಾರ್‌ ಸೈಕಲ್ ರೇಸರ್‌]] [[ಥಾಮಸ್‌ ಲೂಥಿ]] 2005ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[MotoGP|<span class="goog-gtc-fnr-highlight">MotoGP</span>]] 125cc ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌‍‌ ಪಟ್ಟವನ್ನು ತಮ್ಮದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. [[ಫಾರ್ಮುಲಾ ಒನ್‌]] ಮತ್ತು [[ವಿಶ್ವ ರ್ಯಾಲಿ ಚಾಂಪಿಯನ್‌ಶಿಪ್‌]]ನ ವಿಖ್ಯಾತ ಚಾಲಕರಾದ [[ಮೈಕೆಲ್‌ ಷೂಮೇಕರ್]], [[ನಿಕ್‌ ಹೇಯ್ಡ್‌ಫಿಲ್ಡ್|ನಿಕ್‌ ಹೇಯ್ಡ್‌ಫೆಲ್ಡ್ಡ್]], [[ಕಿಮಿ ರಾಯ್ಕೊನೆನ್‌]], [[ಫರ್ನ್ಯಾಂಡೊ ಅಲನ್ಸೊ]], [[ಲ್ಯೂಯಿಸ್‌ ಹ್ಯಾಮಿಲ್ಟನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಸೆಬ್ಯಾಸ್ಟಿಯನ್‌‌ ಲೋಬ್‌‌|ಸೆಬಾಸ್ಟಿಯನ್‌ ಲೋಬ್‌]] ಎಲ್ಲರೂ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌<ref>{{Cite web |url=http://www.sebastienloeb.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=20&Itemid=35&lang=en |title=ಸೆಬ್ಯಾಸ್ಟಿಯನ್‌‌ ಲೋಬ್‌‌ ಗುರುತು ಚೀಟಿ |access-date=1 ಜುಲೈ 2024 |archive-date=16 ಜುಲೈ 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716030043/http://www.sebastienloeb.com/index.php?option=com_content&task=blogcategory&id=20&Itemid=35&lang=en |url-status=dead }}</ref> ನಲ್ಲಿ ಮನೆಗಳನ್ನು, ಕೆಲ ಬಾರಿ ತೆರಿಗೆ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿಯಾದರೂ ಖರೀದಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/motorsport/formula_one/7068001.stm BBC ಹ್ಯಾಮಿಲ್ಟನ್‌ ಬ್ರಿಟನ್‌ ಬಿಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು]</ref><ref>[239] ^ [http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಸರಾಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು - ಟೀನಾ ಟರ್ನರ್‌ ಮತ್ತು ಕಂ. ಇದ್ದ ಸ್ಥಳ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130827040713/http://www.high-end-travel-switzerland.com/Celebrities-in-Switzerland.html |date=27 ಆಗಸ್ಟ್ 2013 }}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Turnerundsennenschwinger.jpg|thumb|ಪುರಾತನ ಕುಸ್ತಿ]] ಪುರಾತನ ಪಂದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಸ್ ಕುಸ್ತಿ ಅಥವಾ "[[ಶ್ವಿನ್‌ಜೆನ್‌]]" ಕೂಡ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದು ಹಳೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವಾಗಿದ್ದು ಮಧ್ಯ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಕ್ಯಾಂಟನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪಂದ್ಯವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಹಾರ್ನುಸ್ಸೆನ್‌]] ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಮತ್ತೊಂದು ದೇಶೀಯ ಪಂದ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಬೇಸ್‌ಬಾಲ್ ಮತ್ತು ಗಾಲ್ಫ್‌ನ ಮಿಶ್ರಣದಂತಿದೆ. ಸ್ವಿಸ್‌ನ [[ಸ್ಟೇಯ್ನ್‌ಸ್ಟೊಸ್ಸೆನ್‌‌|ಸ್ಟೇಯ್ನ್‌ಸ್ಟಾಸ್ಸೆನ್‌]]‌ [[ಗುಂಡು ಎಸೆತ]] ಪಂದ್ಯದಂತೆಯೇ ಇದ್ದು, ಭಾರದ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಎಸೆಯುವ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಾಗಿದ್ದು, ಸ್ಟೇಯ್ನ್‌ಸ್ಟಾಸ್ಸೆನ್‌ [[ಪ್ರಾಚೀನತೆ|ಪುರಾತನ ಕಾಲ]]ದಿಂದಲೂ ಕೇವಲ ಆಲ್ಪೈನ್‌ ಜನಾಂಗದವರು ಮಾತ್ರ ನಡೆಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದು, 13ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಬಸೆಲ್‌]]ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ್ದ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. 1805ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಬಾರಿಗೆ ಉನ್‌ಸ್ಪನ್ನೆನ್‌ಫೆಸ್ಟ್‌‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗಿದ್ದು, 83.5&nbsp;kg ಭಾರದ ಕಲ್ಲಿಗೆ ''ಉನ್‌ಸ್ಪನ್ನೆನ್‌‌ಸ್ಟೆನ್‌'' ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. === ಆಹಾರ === ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಬಹು-ಪಾಕ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಕ್ಷ್ಯಗಳಾದ ಫಂಡ್ಯು, ರಾಕ್ಲೆಟ್ಟೆ ಅಥವಾ ರೊಸ್ಟಿ ದೇಶದ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ, ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶವು ಹವಾಗುಣ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಗಳ ಭಿನ್ನತೆಯಂತೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಭೋಜನ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ರೂಢಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ.<ref>[http://www.theworldwidegourmet.com/countries/flavors-of-switzerland/ ಫ್ಲೇವರ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090720054343/http://www.theworldwidegourmet.com/countries/flavors-of-switzerland/ |date=20 ಜುಲೈ 2009 }} theworld widegourmet.com.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಸ್ವಿಸ್ ಆಹಾರ ಪದ್ಧತಿಯಲ್ಲಿ, ಇತರೆ ಐರೋಪ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ರೀತಿಯ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನೇ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ [[ಡೈರಿ ಉತ್ಪನ್ನ]]ಗಳು ಹಾಗೂ ಬೆಣ್ಣೆಯಂತಹ [[ಗ್ರುಯರೆ (ಬೆಣ್ಣೆ)|ಗ್ರುಯರೆ]] ಅಥವಾ [[ಎಮೆಂಟಲ್‌ (ಬೆಣ್ಣೆ)|ಎಮೆಂಟಲ್‌]]ಅನ್ನು, [[ಗ್ರುಯರೆ]] ಮತ್ತು [[ಎಮೆಂಟಲ್‌|ಎಮೆಂಟಲ್]] ಕಣಿವೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ‌ನಲ್ಲಿ 18ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲೇ [[ಸ್ವಿಸ್ ಚಾಕೊಲೇಟ್|ಚಾಕೋಲೆಟ್]] ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಯಿತಾದರೂ ಖ್ಯಾತಿ ಗಳಿಸಿದ್ದು ಮಾತ್ರ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಆಧುನಿಕ ಪದ್ಧತಿಗಳಾದ [[ಕಂಚಿಂಗ್‌]] ಮತ್ತು [[ಚಾಕೊಲೇಟ್‌#ಹದಗೊಳಿಸುವಿಕೆ|ಟೆಂಪರಿಂಗ್]] ಕಂಡುಹಿಡಿದು ಉತ್ಪಾದನಾ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ ನಂತರವಷ್ಟೇ. 1875ರಲ್ಲಿ [[ಡೇನಿಯಲ್‌ ಪೀಟರ್‌‌|ಡೇನಿಯಲ್‌ ಪೀಟರ್‌]] ಹಾಲಿನ ಚಾಕೋಲೆಟ್‌ಅನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ ಅದು ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿತು.<ref>[http://www.swissworld.org/en/switzerland/swiss_specials/swiss_chocolate/swiss_breakthroughs/ ಚಾಕೋಲೆಟ್] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090903200443/http://www.swissworld.org/en/switzerland/swiss_specials/swiss_chocolate/swiss_breakthroughs/ |date=3 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2009 }} ಅನ್ನು swissworld.org.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> [[ಸ್ವಿಸ್ ಮದ್ಯ|ಸ್ವಿಸ್ ವೈನ್‌]] ಮುಖ್ಯವಾಗಿ [[ವಲಾಯಿಸ್‌ (ಮದ್ಯ ಪ್ರದೇಶ )|ವಲಾಯಿಸ್‌]], [[ವಾಡ್‌]] ([[ಲಾವಾಕ್ಸ್‌]]), [[ಜಿನೀವಾ (ಮದ್ಯ ಪ್ರದೇಶ )|ಜಿನೀವಾ]] ಮತ್ತು [[ಟಿಕಿನೊ (ಮದ್ಯ ಪ್ರದೇಶ )|ಟಿಕಿನೊ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ವೈನ್‌ ಕೂಡ ಸ್ವಲ್ಪ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದೆ. ದ್ರಾಕ್ಷಿ ತೋಟಗಳನ್ನು ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿ‌ ರೋಮ್‌ನ ಕಾಲದಿಂದರೂ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು, ತುಂಬಾ ಹಳೆಯ ಕಾಲದ ಕುರುಹುಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ವಿಧಗಳೆಂದರೆ ಚಾಸ್ಸೆಲಾಸ್ (ವಲಾಯಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಫೆನ್‌ಡಾಂಟ್‌|ಫೆನ್‌ಡೆಂಟ್]] ಎನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ) ಮತ್ತು [[ಪಿನಾಟ್‌ ನಾರ್ಯ್‌|ಪಿನೋಟ್ ನಾಯಿರ್‌]]. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಟಿಕಿನೊದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾಗುವ [[ಮೆರ್ಲಾಟ್‌|ಮೆರ್ಲೊಟ್‌]] ಪ್ರಮುಖ ವಿಧವಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.swisswine.ch/english/bienv/main.asp ವೈನ್‌-ಉತ್ಪಾದಕ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಅನ್ನು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090409084726/http://www.swisswine.ch/english/bienv/main.asp |date=9 ಏಪ್ರಿಲ್ 2009 }} swisswine.ch.ನಿಂದ 2009-06-29ರಂದು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ</ref> == ಇದನ್ನು ನೋಡಿರಿ == * [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌-ಸಂಬಂಧಿತ ಲೇಖನಗಳ ಪರಿವಿಡಿ|ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ‌-ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಲೇಖನಗಳ ಪರಿವಿಡಿ]] == ಆಕರಗಳು == <div class="reflist4" style="height:250;overflow:auto;padding:3px"> {{reflist|2}} </div> {{refbegin}} * ಚರ್ಚ್‌‌‌, ಕ್ಲೈವ್‌‌‌‌‌‌‌‌‌ H. (2004) '''' ಮತ್ತು ದ ಪೊಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಆಂಡ್ ಗವರ್ನಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌.ಪಾಲ್‌ಗ್ರೇವ್‌ ಮ್ಯಾಕ್‌ಮಿಲನ್‌‌‌ ISBN 0-333-69277-2. * ಡಾಲ್ಟನ್‌, O.M. (1927) ''ದ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್‌‌ ದ ಫ್ರಾಂಕ್ಸ್, ಬೈ ಗ್ರೆಗರಿ ಆಫ್ ಟೂರ್ಸ್''. ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಮುದ್ರಣಾಲಯ. * ಫಹ್‌ರ್ನಿ, ಡೈಯೆಟರ್‌‍‌‍‌. (2003) ''ಆನ್ ಔಟ್‌ಲೈನ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್‌ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌. '' ''ಫ್ರಮ್‌ ದ ಆರಿಜಿನ್ಸ್‌ ಟು ದ ಪ್ರಸೆಂಟ್‌ ಡೇ''. 8ನೇ ವಿಸ್ತೃತ ಆವೃತ್ತಿ. ಪ್ರೊ ಹೆಲ್ವೇಶಿಯಾ, ಜ್ಯೂರಿಚ್‌. ISBN 3-908102-61-8 * [[ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಪದಕೋಶ|ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಡಿಕ್ಷನರಿ ಆಫ್‌ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌]] (2002–). ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಮೂರು ರಾಷ್ಟೀಯ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಮತ್ತು ಮುದ್ರಣ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ‌ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. {{refend}} == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == ಸರ್ಕಾರ * [http://www.admin.ch/ ಸ್ವಿಸ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ] * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/switzerland.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090114085557/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-s/switzerland.html |date=14 ಜನವರಿ 2009 }} * [http://www.presence.ch/e/100/100.php ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಇರುವಿಕೆ ‌] ** [http://www.swissworld.org/ swissworld.org, ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮಾಹಿತಿ ತಾಣ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040626090054/http://www.swissworld.org/ |date=26 ಜೂನ್ 2004 }} * [http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index.html ಸ್ವಿಸ್ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು], ಸ್ವಿಸ್‌ ಒಕ್ಕೂಟ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಛೇರಿಯ ಅಧಿಕೃತ ಅಂತರಜಾಲ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ;Reference * {{CIA World Factbook link|SZ|Switzerland}} * ''[[ಬ್ರಿಟಾನಿಕಾದ ವಿಶ್ವಕೋಶ|ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪಿಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟಾನಿಕ]]'' ದಲ್ಲಿ [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/577225/Switzerland ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌] ನ ಉಲ್ಲೇಖ * ''UCB ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಕಾಶನಗಳಲ್ಲಿ '' [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/switzerland.htm ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌] * {{dmoz|Regional/Europe/Switzerland}} ;ಭೂಗೋಳ * {{wikiatlas|Switzerland}} * {{wikivoyage|Switzerland}} * [http://www.swisstopo.ch/ ಒಕ್ಕೂಟದ ಭೂಲಕ್ಷಣ ಶಾಸ್ತ್ರ ಕಛೇರಿ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141012150754/http://www.swisstopo.ch/ |date=12 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2014 }} * [http://map.search.ch/ ಪರಸ್ಪರ ಶೋಧ ನಡೆಸಬಹುದಾದ ನಕ್ಷೆಗಳು (search.ch)] ;ಇತಿಹಾಸ * [http://www.hls-dhs-dss.ch/index.php ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಅರ್ಥಕೋಶ ‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100217091108/http://www.hls-dhs-dss.ch/index.php |date=17 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010 }} {{de icon}} {{fr icon}} {{it icon}} * [http://history-switzerland.geschichte-schweiz.ch/index.html ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ‌ ಚರಿತ್ರೆ] ;ಸುದ್ದಿ ಮಾಧ್ಯಮ * [http://nzz.ch/eng/index.html ನ್ಯೂಯೆ ಜಷೆರ್‌ ಗ್ಸೈಟುಂಗ್‌] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071214061435/http://www.nzz.ch/eng/index.html |date=14 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2007 }} {{de icon}}, ಸ್ವಿಸ್ ದೈನಿಕ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆ * [http://www.letemps.ch/ ಲೀ ಟೆಂಪ್ಸ್‌] {{fr icon}}, ಸ್ವಿಸ್ ದೈನಿಕ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆ * [http://www.cdt.ch/ ಕರ್ರೇರೆ ದೆಲ್‌ ಟಿಕಿನೊ] {{it icon}}, ಸ್ವಿಸ್ ದೈನಿಕ ಸುದ್ದಿ ಪತ್ರಿಕೆ * [http://www.swissinfo.ch/ swissinfo.ch, ಸ್ವಿಸ್ ಸಮಾಚಾರಗಳು - ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ] * [http://expatinch.com/html/media_tv_telephony.html expatinch.com, ಸ್ವಿಸ್ ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಪುಟ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120917111519/http://expatinch.com/html/media_tv_telephony.html |date=17 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2012 }} ;ಶಿಕ್ಷಣ * [http://www.educa.ch/ ಸ್ವಿಸ್‌ನ ಶಾಲಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ] * [http://www.swissuniversity.ch/ ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌‌ನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳು] ;ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕತೆ * [http://www.myscience.ch/ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಸ್ವಿಸ್ ಜಾಲತಾಣ] * [http://www.sbf.admin.ch/ ರಾಜ್ಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನಾ ಆಡಳಿತ ಕಛೇರಿ, SER] * [http://wwww.snf.ch/ ಸ್ವಿಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130729223551/http://wwww.snf.ch/ |date=29 ಜುಲೈ 2013 }} * [http://www.bbt.admin.ch/kti/ CTI, ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ನವೀನ ಉತ್ಪಾದನೆಗಳ ಆಯೋಗ] {{clear}} {| width="100%" class="collapsible" style="background:transparent;margin:1em 0 0" | {{resize|130%|Templates}} | {{Switzerland topics|state=expanded}}{{Template group |title=[[ಚಿತ್ರ:Gnome-globe.svg|30px]]&nbsp;Geographic locale |list = {{Countries of Europe}} }}{{Template group |title = International membership |list = {{United Nations}} {{Council of Europe members}} {{WTO}} {{La Francophonie}} {{OECD}} {{OSCE}} }} |} {{coord|46|50|00|N|8|20|00|E|region:CH_type:country(7508700)_scale:2000000|display=title}} {{sisterlinks|Switzerland}} {{cookbook}} [[ವರ್ಗ:ಒಕ್ಕೂಟ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ವಿಟ್ಜರ್ಲೆಂಡ್‌‌]] [[ವರ್ಗ:ಉದಾರ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಭೂಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುವ ದೇಶಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಫ್ರೆಂಚ್‌ -ಭಾಷಿಕ ದೇಶಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಜರ್ಮನ್‌-ಭಾಷಿಕ ದೇಶಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಇಟಾಲಿಯನ್‌-ಭಾಷಿಕ ದೇಶಗಳು]] [[ವರ್ಗ:೧೨೯೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಯುರೋಪಿನ ಒಕ್ಕೂಟ]] csit9py7ry9ouv6lg46lfw03upvcghf 0 2409 1308040 1291200 2025-07-06T21:44:36Z Successalltime87 90571 1308040 wikitext text/x-wiki {{Infobox Monarch |name = ಬಾಬರ್ |title = Mughal Emperor of Asia<br />al-ṣultānu 'l-ʿazam wa 'l-ḫāqān al-mukkarram<br />pādshāh-e ghāzī |image = [[ಚಿತ್ರ:Babur.jpg|200px]] |caption = ಬಾಬರ್‌ನ ಚಿತ್ರ |reign = 30 April 1526 (OS) — 26 December 1530 (OS) |coronation = Not formally crowned |othertitles = King of [[Farghana]] (1495-1497), King of [[Samarkand]] (1497), King of [[Kabul]] (1501-1530) |native_lang1 = [[Chagatay language|Chagatay]]/[[Persian language|Persian]] |native_lang1_name1 = بابر |successor = [[ಹುಮಾಯುನ್]] |queen = |consort = |spouse 1 = ʿĀʾisha Ṣultān Begum |spouse 2 = [[Bibi Mubarika Yusufzay|Bībī Mubārika Yuṣufzay]] |spouse 3 = Dildār Begum |spouse 4 = Gulnār Āghācha |spouse 5 = Gulrukh Begum |spouse 6 = Maham Begum. |spouse 7 = Ma'suma Begum |spouse 8 = Nargul Āghācha |spouse 9 = Sayyida Afaq |spouse 10 = Zaynab Sultān Begum |issue = [[Humayun|Humāyūn]], son<br />[[Kamran Mirza|Kāmrān Mirzā]], son<br />Askarī Mirzā, son <br />Hindal Mirzā, son<br />[[Gulbadan Begum]], daughter<br />Fakhru 'n-Nīsā, daughter <br />[[Altun Bishik]], alleged son |royal house = Royal House of Timur |dynasty = [[Timurid dynasty|Timurid]] |father = ʿUmar Sheykh Mirzā, [[Emir|ʿAmīr]] of [[Farghana]] |mother = Qutlaq Nigār Khānum |date of birth = {{OldStyleDate|February 23|1483|February 14}} |place of birth = [[Andijan]], [[Farghana]] |date of death = {{OldStyleDate|January 5|1531|December 26, 1530}} (age ೪೭) |place of death = [[Agra]] |date of burial = ೧೫೩೧ |place of burial = [[Bagh-e Babur|Bāgh-e Bābar]], [[Afghanistan]] |religion =[[Sunni Islam]] }} [[ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾ|ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದಿಂದ]](ಮಂಗೋಲಿಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉಜಬೇಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ) ಬಂದ [[ಮುಸ್ಲಿಂ|ಮುಸ್ಲಿಂಜಯಶಾಲಿ]], '''ಜಹೀರ್ ಉದ್ -ದಿನ್ ಮಹಮ್ಮದ್ ಬಾಬರ್ ''' ({{OldStyleDate|February 23|1483|February 14}} — {{OldStyleDate|January 5|1531|December 26, 1530}}) ಹಲವಾರು ಸತತ ಸೋಲಿನಿಂದ,ಎದೆಗುಂದದೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] [[ಮುಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು .https://www.britannica.com/biography/Babur ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ತೈಮೂರುವಂಶದ ನೇರಸ್ಥಾನಾಗಿ, ಗೆನ್ಗೀಸ್ ಖಾನ್ ನ ವಂಶಸ್ಥನಾದದ್ದು, ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9054153 ಮುಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071231082942/http://www.britannica.com/eb/article-9054153|date=2007-12-31}} [[ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋ ಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಕ]]</ref> ಬಾಬರ್ ತನ್ನ ವಂಶ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಟಿಮುರಿಡ್ ಮತ್ತು ಚಾಘತಯ್ -ಟರ್ಕಿಕ್ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು,ತನ್ನ ಹುಟ್ಟು,ವಾತಾವರಣ, ತರಭೇತಿ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ಪೆರ್ಸಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಯಿಂದ ಬಂದವುಗಳೆಂದು,ಆದುದರಿಂದ ತನ್ನ ವಂಶದವರಿಂದ ಬಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಪೋಷಿಸಬೇಕೆಂದು, ಪೆರ್ಸಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವ ವನ್ನು ಭಾರತದ ಉಪಖಂಡ ದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯ [[ಸಾಹಿತ್ಯ]], [[ಕಲೆ]], ಮತ್ತು ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಫಲಿತಾಂಶದ ಮೂಲಕ ಪರಿಚಯಿಸಲು ಉದ್ಯುಕ್ತನಾದನು.<ref name="Iranica">{{cite encyclopedia |last=Lehmann |first=F. |url=http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v3f3/v3f3a066.html |title=Memoirs of Zehīr-ed-Dīn Muhammed Bābur |encyclopedia=[[Encyclopaedia Iranica]] |accessdate=2008-04-02 |quote=His origin, milieu, training, and culture were steeped in Persian culture and so Babor was largely responsible for the fostering of this culture by his descendants, the Mughals of India, and for the expansion of Persian cultural influence in the Indian subcontinent, with brilliant literary, artistic, and historiographical results. |archive-date=2008-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081204021912/http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v3f3/v3f3a066.html |url-status=dead }}</ref><ref>ರಾಬರ್ಟ್ ಎಲ್. ಕ್ಯಾನ್ ಫೀಲ್ಡ್ , ರಾಬರ್ಟ್ ಎಲ್. (೧೯೯೧). ''ಟರ್ಕೋ -ಪರ್ಶಿಯ ಇನ್ ಹಿಸ್ಟಾರಿಕಲ್ ಪರ್ಸ್ಪೆಕ್ಟಿವ್ '', ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ಪುಟ.೨೦. " ಮುಘಲ್ -ಪರ್ಷಿಯನ್ ತುರ್ಕರು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಷಿಯಾವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಮತ್ತು ತೈಮೂರ್ ಮತ್ತು ಗೆನ್ಗೀಸ್ ಅನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿ - ಮುಸ್ಲಿಂ ಭಾರತದ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಬಲಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು . "</ref> == ಸ್ಥೂಲ ಅವಲೋಕನ == === ಬಾಬರನ ಹೆಸರು === ಜಹೀರ್ ಉದ್ -ದಿನ ಮಹಮ್ಮದ್ ( ಬಿರುದಾಂಕಿತ ''ಅಲ್ -ಸುಲ್ತಾನು 'ಐ -ʿಅಜಮ್ ವ 'ಐ -ಹಕನ್ ಅಲ್ -ಮುಕ್ಕರ್ರಾಮ್ ಬಾದಶಃ -ಈ ಘಜಿ '' ),ಆದರೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ''ಬಾಬರ್ '' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಕರೆಯಲ್ಪಡಲಾಯಿತು. ಸ್ಟೀಫನ್ ಫ್ರೆಡೆರಿಕ್ ಡೇಲ್ ಪ್ರಕಾರ, ''ಬಾಬರ್ '' ಎನ್ನುವ ಹೆಸರು ಪೆರ್ಸಿಯನ್ ಶಬ್ದ ''ಬಾಬ್ರ '', ಅಂದರೆ "ಹುಲಿ " ಎಂಬುದಾಗಿದ್ದು,ಈ ಶಬ್ದ ಆಗಾಗ್ಗೆ ಫಿರ್ದವಸಿಸ್ ಶಹನಾಮ <ref name="Dale2004"/><ref> ಭಾಗಗಳ ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ , ಸಯಾಮಕ್ ನ ಮಗ ಹೌಶಂಗ್ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ : ترا بود باید همی پیشرو که من رفتنی‌ام تو سالار نو پری و پلنگ انجمن کرد و شیر ز درندگان گرگ و ببر دلیر ಶಾಹ್ ನಮೆಹ್ , ಮಾಸ್ಕೋ ಆವೃತ್ತಿ.</ref> ದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಷಿಯಾದ ಟರ್ಕಿ ಭಾಷೆಯಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ.<ref>ಚಿಶೋಲ್ಮ್, ಹುಗ್ಹ್ (೧೯೧೦), ದಿ ಎನ್ಸ್ಯಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಕ</ref><ref>ತುಮ್ಬ್, ಆಲ್ಬರ್ಟ್, ''ಹಂದ್ಬುಚ್ ದೇಸ್ ಸಂಸ್ಕ್ರಿತ್, ಮಿತ್ ಟೆಕ್ಷ್ತೆನ್ ಉಂಡ್ ಗ್ಲೋಸ್ಸರ್ '', ಜೆರ್ಮನ್ ಒರಿಜಿನಲ್, ಎಡ್. ಸಿ. ವಿಂಟರ್, ೧೯೫೩, [http://books.google.de/books?id=_kMeAAAAIAAJ&amp;q=babr+sanskrit&amp;dq=babr+sanskrit&amp;lr=&amp;as_brr=0&amp;pgis=1 ಸ್ನಿಪ್ಪೆತ್, ಪುಟ.318]</ref> ಈ ವಾದವನ್ನು 'ರಾಯಲ್ ಏಷ್ಯಾಟಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟೈನ್ ಮತ್ತು ಐರ್ಲ್ಯಾಂಡ್' ಸಂಸ್ಥೆಯು ಬೆಂಬಲಿಸಿದ್ದು, ಟರ್ಕೋ -ಮೊಂಗೊಲ್ ನ ಹೆಸರು ''ತೈಮೂರ್ '' ಸಹ ಈ ರೀತಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಒಳಗೊಂಡು, ಸಂಸ್ಕೃತ ಶಬ್ದ ''ಸಿಮರ '' ("ಕಬ್ಬಿಣ ") ದ ಬದಲಾದ ರೀತಿ ''*ಸಿಮ್ರ್ '' ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಟರ್ಕಿಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ''ತೈಮೂರ್ '', ''-ಯು ಅರ್ '' ಬದಲಾಗಿ ''-ಅರ್ '' ಆಗಿದ್ದ್ದು, ಟರ್ಕಿಷ್ ಸ್ವರದ ಹೊಂದಿಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. (ಆದುದರಿಂದ ''ಬಾಬ್ರ '' → ''ಬಾಬರ್ '' ).<ref>''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ದಿ ರಾಯಲ್ ಅಸಯಾಟಿಕ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟೈನ್ ಅಂಡ್ ಐರ್ಲ್ಯಾಂಡ್ '', ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್, ೧೯೭೨. [http://books.google.de/books?id=W_ssAAAAIAAJ&amp;q=babr+babur+tiger&amp;dq=babr+babur+tiger&amp;pgis=1 ಸ್ನಿಪ್ಪೆತ್, ಪುಟ.104].</ref> {| class="toccolours" style="float:right;margin-left:1em;margin-right:2em;font-size:85%;background:#c6dbf7;color:black;width:40em;max-width:50%" cellspacing="5" | style="text-align:left"| " ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚಘತಾಯ್ ( [[ಗೆಂಗೀಸ್ ಖಾನ್]] ವಂಶಸ್ಥರು )ಬಹಳ ಒರಟರು ಹಾಗು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಹೀನರು (''[[ಬಜರಿ]] '' ), ಬದಲಾಗದವರು (''ಬಜಾರ್ಗ್ '' ) ಈಗಿರುವಂತೆ ;ಆದುದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಜಹೀರ್ -ಉದ್ -ದೀನ್ ಮಹಮ್ಮದ್ ಹೆಸರಿನ ಉಚ್ಚಾರ ಕಷ್ಟವಾಗಿ,ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಬಾಬರ್ ಹೆಸರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳಲ್ಲಿ (''[[ಖುತ್ಬ]] '' )ಹಾಗು ರಾಜ ಮರ್ಯಾದೆಯ ಕಾರಣದಿಂದ 'ಜಹೀರ್ -ಉದ್ -ದೀನ್ ಬಾಬರ್ ಮಹಮ್ಮದ್,' ಎಂದಾಗಿದ್ದು,ತುಂಬಾ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಾಬರ್ ಪದಿ ಶಾಹ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟು |- | style="text-align:left"|—ಬಾಬರನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ, [[ಮಿರ್ಜಾ ಮಹಮ್ಮದ್ ಹೈದರ್.]] <ref name="tarikh">{{cite book |title=Tarikh-i-Rashidi: A History of the Moghuls of Central Asia |others=Elias and Denison Ross (ed. and trans.) |year=1898, reprinted 1972 |isbn=0700700218 }} {{Google books|eikPAAAAYAAJ|Full text}}."</ref> |} ಸತ್ಯವಾದ ವಿಚಾರಗಳ,ಈ ವಾದದ ಬಗ್ಗೆ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ ಡಬ್ಲ್ಯು .ಎಂ. ಥ್ಯಾಕ್ ಸ್ಟನ್ ವಾದದಲ್ಲಿ ''ಬಾಬ್ರ '' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಬಂದುದಲ್ಲವೆಂದು,ಬದಲಾಗಿ ಇಂಡೋ -ಯುರೋಪಿಯನ್ ಶಬ್ದ ''ಬೀವರ್ '' ಎಂಬುದರಿಂದ ಬಂದಿರಬಹುದೆಂದು, ''ಬಾಹ್ -ಬೋರ್ '' <ref name="baburnama"/> ಶಬ್ದ ರಚನೆ ಪೆರ್ಸಿಯನ್ ಮತ್ತು ಟರ್ಕಿಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಇದ್ದು , ರಷ್ಯನ್ ಭಾಷೆಯ ಬೀವರ್ ನಲ್ಲಿಯೂ ಪದಪ್ರಯೋಗವಾಗಿದೆ. (бобр - ''ಬಾಬ್ರ '' ). === ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಆಧಾರಗಳು/ಮೂಲಗಳು === ಬಾಬರ್ ನ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯ ಮೂಲ ಅವನ ಜೀವನಾಧಾರಿತವಾಗಿದ್ದು, ಬಾಬರ್ ನಿಂದಲೇ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಅವನ ನೆನೆಪುಗಳು ''ಬಾಬರ್ ನಾಮ '' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮತ್ತು ಇದು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೇ ಸತ್ಯವಾದ ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ತನ್ನ ಮಾತೃ ಭಾಷೆ ಚಘತಾಯ್ ಟರ್ಕಿಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ''ಬಾಬರ್ ನಾಮ '' ಬರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಪಟ್ಯವು ಪೂರ್ಣ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಮಯವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ರಚನೆ, ವ್ಯಾಕರಣ,ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ.<ref name="Dale2004">{{cite book |first=Stephen Frederic |last=Dale |title=The garden of the eight paradises: Bābur and the culture of Empire in Central Asia, Afghanistan and India (1483-1530) |publisher=Brill |year=2004 |pages=15,150 |isbn=9004137076 }}</ref> ಬಾಬರ್ ನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ವಾತಾವರಣದ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ನಿದರ್ಶನ ಇದಾಗಿದೆ.<ref name="baburnama">{{cite book | title=The Baburnama: Memoirs of Babur, Prince and Emperor |publisher=Modern Library |isbn=0-375-76137-3 |year=2002 |author=Babur, Emperor of Hindustan |others=translated, edited and annotated by W.M. Thackston}}</ref> {| class="toccolours" style="float:right;margin-left:1em;margin-right:2em;font-size:85%;background:#c6dbf7;color:black;width:40em;max-width:35%" cellspacing="5" | style="text-align:left"| " ಕೇವಲ ದೂರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ನಾನು ಇದನ್ನು ಬರೆದಿಲ್ಲ: ಕೇವಲ ಸತ್ಯವನ್ನಷ್ಟೇ ಬರೆದಿದ್ದೇನೆ: ನನ್ನನ್ನು ನಾನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬರೆದಿಲ್ಲ; ನಿಜವಾಗಿ ಏನಾಗಿದೆ ಅಷ್ಟನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬರೆದಿದ್ದೇನೆ. ಈ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬರೆದಿದ್ದು,ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಘಟನೆಯ ವಾಸ್ತವ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ,ನಾನು ನನ್ನ ತಂದೆಯ ಮತ್ತು ಸಹೋದರನ ಒಳ್ಳೆಯ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಚಿತ್ರಣಗಳನ್ನು ಯಥಾವತ್ತಾಗಿ,ಪ್ರತೀ ತಪ್ಪು ಮತ್ತು ಸತ್ಯವನ್ನು ಸಂಬಂಧಿಕರ ಮತ್ತು ಅಪರಿಚಿತರ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದೆ. ' ಓದುಗ' ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಬೇಕು;'ಕೇಳುಗ' ನನ್ನನ್ನು ಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿಸಬಾರದು." |- | style="text-align:left"|—''ಬಾಬರ್ ನಾಮ '' <ref>ವ್ಹೀಲರ್ ಎಂ. ಥಕ್ಕ್ಸ್ತೋನ್, ''ದಿ ಬಾಬರ್ ನಾಮ : ಬಾಬರನ ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ, ರಾಜ ಮತ್ತು ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿ '', 2002,xxvii-xxix, ದಿ ಮಾಡರ್ನ್ ಲೈಬ್ರರಿ</ref> |} ==== ಮೂಲಗ್ರಂಥದ ಚರಿತ್ರೆ ಮತ್ತು ಭಾಷಾಂತರಗಳು ==== ಈ ವೃತ್ತಾಂತವು ಮೂಲಕ್ಕಿಂತಲೂ, ಈಗಿನದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿತ್ತು. ವೃತ್ತಾಂತದಲ್ಲಿನ ಬಿಡುವು, ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ೧೫೦೮ ರಿಂದ ೧೫೧೯ ರ ನಡುವೆ ಮತ್ತು ೧೫೨೦ ರಿಂದ ೧೫೨೫ ರ ನಡುವೆ, ಬಿರುಗಾಳಿ /ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿನ ಮಧ್ಯದ ಫಲಿತಾಂಶದಂತೆ ಇತ್ತು. ಬಾಬರನು ತಾನು ಸಾಯುವ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಮುಂಚೆ ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ತಿದ್ದಲು ೧೫೨೮-೨೯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಬಾಬರನ ಮಗ ಮತ್ತು ಅವನ ನಂತರದ ರಾಜ ಹುಮಾಯೂನ್ ನಿಗೆ , ಚಘತಯ್ ಬಗ್ಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಹಾಗೂ ತಂದೆಯ ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಓದಿ ತಿಳಿದಿದ್ದನು. ಬಾಬರನು ತಾಳೆ ಹಾಕಿ ನೋಡಿ,ಭಾಷೆ,ಹಾಗು ಜೀವನಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಹಾಗು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಹಾಗು ಹುಮಾಯೂನನು ೧೫೫೬ ರಲ್ಲಿ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದಾಗ, ಬಾಬರನ ಮೊಮ್ಮಗ [[ಅಕ್ಬರ್|ಅಕ್ಬರ್‌ತನ್ನ]] ೧೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಾಧಿಕಾರಕ್ಕೆ(ಸಿಂಹಾಸನವೇರಿದನು) ಬಂದನು.,ಈ ಯುವ ರಾಜನನ್ನು,ರಾಜ ಪ್ರತಿನಿಧಿ ; ಬೈರಾಮ್ ಖಾನ ನು ಜಾಗೃತಿ ಗೊಳಿಸಿದನು. ಬೈರಾಮ್ ಖಾನನು [[ಇರಾನ್|ಇರಾನ್‌ದೇಶದ]] ರಾಜನೀತಿ ನಿಪುಣ,ಅವರ ತಂದೆ ಹಾಗೂ ತಾತ ಬಾಬರ್ ನ ಜೊತೆಗೆ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ಬೈರಾಮ್ ಖಾನ್,ತಾನೇ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗು ಚಘತಯ್ ಅಲ್ಲಿ ಕವನಗಳನ್ನು ಬರೆದನು. ಅವನ ಮಗ, ಅಬ್ದುಲ್ -ರಹೀಂ ನು , ಚಘತಯ್, ಉರ್ದು, ಮತ್ತು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ರಚಿಸುವವನಾಗಿದ್ದನು. ಬಾಬರ್ ನ ಆತ್ಮ ಕಥೆಯನ್ನು, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಗೆ ''ಬಾಬರ್ ನಾಮ '' ಎಂದು ತರ್ಜುಮೆ ಮಾಡಿದನು. ೧೬೨೮ ಮತ್ತು ೧೬೩೮ ರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಾ ಜಹಂಗೀರ್ ನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ,ಚಘತಯ್ ಮೂಲವನ್ನು,ಕಡೇಯದಾಗಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಗ್ರಂಥಾಲಯದಲ್ಲಿ ನೋಡಲಾಯಿತು. == ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ == === ಹಿನ್ನೆಲೆ === [[ಚಿತ್ರ:Babur's ancestors.PNG|thumb|right| ಬಾಬರನ ವಂಶವೃಕ್ಷ]] ಇಂದಿನ ಉಜ್ಬೇಕಿಸ್ತಾನದ ಫೆರ್ಗನ ಕಣಿವೆಯ ,ಅಂದಿಜಾನ್‌ನಗರದಲ್ಲಿ ಕಾಡುಗೊಲ್ಲರ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಬಾಬರನು ಜನಿಸಿದನು.{{OldStyleDate|February 23|1483|February 14}}<ref>{{cite web |url=http://www.sscnet.ucla.edu/southasia/History/Mughals/Babar.html |publisher=University of California Los Angeles |accessdate=2008-04-02 |work=Manas |title=Babar }}</ref> ಫೆರ್ಗನ ಕಣಿವೆಯ ರಾಜ ʿಓಮರ್ ಶೇಖ್ ಮಿರ್ಜಾ,<ref>{{cite web |quote=On the occasion of the birth of Babar Padishah (the son of Omar Shaikh) |url=http://depts.washington.edu/silkroad/texts/rash1.html |title=Mirza Muhammad Haidar |publisher=Walter Chapin Center for the Humanities at the University of Washington |work=Silk Road Seattle |accessdate=2006-11-07 }}</ref> ನ ಹಿರಿಯ ಮಗ ಬಾಬರನಾಗಿದ್ದು, ಹೆಂಡತಿ,ಕುತ್ಲುಕ್ ನೇಗರ್ ಖಾನುಂ, ಮೊಘುಲಿಸ್ಥಾನದ ರಾಜ, ಯೋನುಸ್ ಖಾನ್‌ನ ಮಗಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಬಾಬರ್ ನು ಬರ್ಲಾಸ್‌ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಮೊಂಗೊಲ್ ನವನಾದರೂ,ಇವನ ಬುಡಕಟ್ಟು ಟರ್ಕಿಕ್ <ref>[http://search.eb.com/eb/article-524 ಬಾಬರ್ ] ಅಟ್ [[ಎನ್ಸ್ಯಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಕ]]</ref> ಮತ್ತು ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದು,<ref name="Iranica"/><ref>{{cite encyclopedia |encyclopedia=The Columbia Encyclopedia |title=Timurids |url=http://www.bartleby.com/65/ti/Timurids.html |edition=6th Ed. |publisher=[[Columbia University]] |location=New York |accessdate=2006-11-08 |archive-date=2006-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061205073939/http://bartleby.com/65/ti/Timurids.html |url-status=dead }}</ref><ref>ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಷಿಯಾ ಮತ್ತು ಇರಾನ್ ನ, ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಟರ್ಕೋ -ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಮಾಜದ ಬಗೆಗಿನ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಗೆ ನೋಡಿ, [[ಟರ್ಕೋ -ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ ಸಮಾಜ]].</ref>, [[ಇಸ್ಲಾಂ|ಇಸ್ಲಾಂಗೆ]] ಮತಾಂತರಗೊಂಡು, ತುರ್ಕಿಸ್ತಾನ್ ಮತ್ತು ಕ್ಹೋರಸನ್‌ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದನು. ಚಘತೈ ಭಾಷೆಯು ಇವನ ಮಾತೃ ಭಾಷೆಯಾಗಿತ್ತು. ( ಬಾಬರ್ ಗೆ ''ತುರ್ಕಿ '', "ತುರ್ಕಿಕ್ " ಎಂದು ಗೊತ್ತಿತ್ತು.) ಜೊತೆಗೆ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಮನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಇದ್ದನು. ತೈಮುರಿದ್ ಎಲೈಟ್ <ref>[http://www.britannica.com/eb/article-32175 ಇರಾನ್ : ದಿ ತೈಮುರಿದ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಟರ್ಕ್ ಮೆನ್ ] ಅಟ್ [[ಎನ್ಸ್ಯಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಕ]].</ref>''ಭಾಷಾ ನೀತಿಯಂತೆ ''. ಆದುದರಿಂದ ಬಾಬರನು , ಮೊಂಗೊಲ್ ನವನಾದರೂ, (ಅಥವಾ ''ಮೊಘಲ್ '' ಪರ್ಷಿಯನ್ ದಲ್ಲಿ ),ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ತುರ್ಕಿಕ್ ಮತ್ತು ಇರಾನಿಯನ್, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಷಿಯಾದಿಂದ ಪಡೆದಿದ್ದು,ಅವನ ಸೇನೆಯು ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶ್ರೇಷ್ಟತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು,ಅವರಲ್ಲಿ ಪರ್ಷಿಯನ್ನರು (''ತಜಿಕ್ ಗಳು '' ಅಥವಾ ''ಸರ್ಟ್ಸ್ ಗಳು '', ಬಾಬರ್ ನಿಂದ ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಹಾಗೆ ),<ref name="baburnama"/> ಪಷ್ಟುನ್ಸ್,ಮತ್ತು ಅರಬ್ಬರು ಜೊತೆಗೆ ಬರ್ಲಾಸ್ ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಷಿಯಾ <ref>{{cite book |title=Central Asia in Historical Perspective |last=Manz |first=Beatrice Forbes |chapter=The Symbiosis of Turk and Tajik |publisher=Boulder, Colorado & Oxford |year=1994 |page=58 |accessdate=2006-11-10 |isbn=0-8133-3638-4}}</ref> ದಿಂದ ಚಘತಾಯಿಡ್ ತುರ್ಕೋ -ಮೊಂಗೋಲರು ಇದ್ದರು. ಬಾಬರ್ ನ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಕಿಜಿಲಬಾಶ್ ಹೋರಾಟಗಾರರು ಸೇರಿದ್ದು,ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೇನಾನಿ ಶಿಯಾಸ್ ''ಸುಫಿಸ್ '' ,ಸಫಾವಿದ್ ಪರ್ಶಿಯದಿಂದ ಬಂದವನಾಗಿದ್ದು,ತದನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಮುಘಲ್ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದನು. ಬಾಬರ್ ಹೆಚ್ಚು ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದು,ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಧೃಡವಾಗಿದ್ದನು. ತನ್ನ ದೈಹಿಕ ಅಭ್ಯಾಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ವ್ಯಾಯಾಮಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡೂ ತೋಳುಗಳ ಮೇಲೆ ಇಬ್ಬರನ್ನು ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡು ಓಡುತ್ತಾ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹತ್ತುವವನಾಗಿದ್ದನು. ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ, ಬಾಬರ್ ಮುಖ್ಯ[[ನದಿ]] ಗಳನ್ನು ಈಜಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದು, ಉತ್ತರ ಭಾರತದ <ref>{{cite book |last=Elliot |first=Henry Miers |others=John Dowson (ed.) |title=The History of India, as Told by Its Own Historians |chapter=The Muhammadan Period |chapterurl=http://persian.packhum.org/persian//pf?file=80201014&ct=56 |accessdate=2008-04-02 |date=1867–1877 |publisher=Trubner |location=London |quote=...and on the same journey, he swam twice across the Ganges, as he said he had done with every other river he had met with. |archive-date=2008-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080622122152/http://persian.packhum.org/persian/pf?file=80201014&ct=56 |url-status=dead }}</ref> [[ಗಂಗಾನದಿ|ಗಂಗಾನದಿಯನ್ನು]] ಎರಡು ಬಾರಿ ಈಜಿದ್ದನು. ಅವನ ಭಾವ ತೀವ್ರತೆಯೂ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿತ್ತು. ತನ್ನ ಮೊದಲನೇ ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದ ಆಯಿಶ -ಸುಲ್ತಾನ್ - ಬೇಗಂ ಜೊತೆ,"ತುಂಬಾ ನಾಚಿಕೆ" ಸ್ವಭಾವದವನಾಗಿದ್ದ.ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ,ಅವಳ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ.<ref>{{cite book |url=http://persian.packhum.org/persian/main?url=pf%3Ffile%3D03501050%26ct%3D0 |title=Memoirs of Zehīr-ed-Dīn Muhammed Bābur Emperor of Hindustan, Written by himself, in the Chaghatāi Tūrki |others=Translated by John Leyden and William Erskine, Annotated and Revised by Lucas King |publisher=Oxford University Press |year=1921 |chapter=The Memoirs of Babur, Volume 1, chpt. 71 |chapterurl=http://persian.packhum.org/persian/main?url=pf%3Ffile%3D03501051%26ct%3D70%26rqs%3D187%26rqs%3D196 |quote=Āisha Sultan Begum, the daughter of Sultan Ahmed Mirza, to whom I had been betrothed in the lifetime of my father and uncle, having arrived in [[Khojand]], I now married her, in the month of Shābān. In the first period of my being a married man, though I had no small affection for her, yet, from modesty and bashfulness, I went to her only once in ten, fifteen, or twenty days. My affection afterwards declined, and my shyness increased; in so much, that my mother the Khanum, used to fall upon me and scold me with great fury, sending me off like a criminal to visit her once in a month or forty days. |access-date=2010-06-04 |archive-date=2008-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081205161213/http://persian.packhum.org/persian/main?url=pf%3Ffile%3D03501050%26ct%3D0 |url-status=dead }}</ref> ಬಾಬರ್ ಕಟ್ಟಾ [[ಸುನ್ನಿ|ಸುನ್ನಿಸಂಪ್ರದಾಯದ]] ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಗಿದ್ದು,ನೈಮಿತ್ತಿಕವಾಗಿ ಶಿಯಾ ಮುಸ್ಲಿಮರ ವಿಷಯಾಂತರ ಹೇಸಿಗೆಯಿಂದಾಗಿ ಧ್ವನಿಯೆತ್ತುತ್ತಿದ್ದ . ಅವನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮವು ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದುವಾಗಿದ್ದು,ಬಾಬರ್ ಮತ್ತು ಅವನ ನಂತರದ ರಾಜರು ಇಸ್ಲಾಂ ಅನ್ನು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಿರಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಅವನ ಸಮಕಾಲೀನರ ಒಂದು ಕವನದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಸಾಲನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, " '' "ನಾನು ಕುಡುಕ ಅಧಿಕಾರಿ, '' ''ನಾನು ಶಾಂತಚಿತ್ತನಾಗಿದ್ದಾಗ ನನ್ನನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಿ." ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. '' ಬಾಬರ್ ನ ಸಂಬಂಧಿ,ಅವನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪರಲ್ಲೊಬ್ಬ ''"ದುರ್ಗುಣ ಮತ್ತು ವ್ಯಭಿಚಾರಿ ಗುಣಗಳಿಗೆ, '' ''ಬಹಳವಾಗಿ ದಾಸನಾಗಿದ್ದ. '' ''ಅವನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ, ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಗಡ್ದವಿಲ್ಲದವರು, ಶಾಂತ ಯುವಕರನ್ನು,ತನ್ನ ಕಡೆಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಏನು ಬೇಕಾದರೂ ಮಾಡಬಲ್ಲವನಾಗಿದ್ದನು. '' ''ಇವನ ಕಾಲಾವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಈ ಮಾರ್ಗ /ನೀತಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗೆ ಹರಡಿತು.ಇದನ್ನು ಒಂದು ಪವಿತ್ರ ಕೆಲಸ ಎಂಬಂತೆ ಮಾಡಿದನು." '' [[ಚಿತ್ರ:Baburnama.jpg|thumb|right| ಬಾಬರ್ ನಾಮದ ಒಂದು ದೃಶ್ಯ .]] ತಾನು ಸಾಯುವ ಎರಡು ವರ್ಷ ಮುಂಚೆ ಕುಡಿಯುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು.ಹಾಗೆಯೇ ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲರೂ ಪಾಲಿಸುವಂತೆ ಆದೇಶಿಸಿದನು..ಆದರೆ ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳ ಸೇವನೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬಿಟ್ಟಿರಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ತನ್ನ ಹಾಸ್ಯದ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನೂ ಬಿಡಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಎಂದು ಅವನು ಬರೆದ :<ref>ಪೋಪ್ , ಹಗ್ಹ್ (೨೦೦೫). ''ಸನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಕಾಂಕ್ವೆರರ್ಸ್ '', ಓವರ್ ಲುಕ್ ಡಕ್ವರ್ತ್ , ಪುಟದಿಂದ ಪುಟಕ್ಕೆ.೨೩೪-೨೩೫.</ref> {{bquote|Everyone regrets drinking and swears an oath [of abstinence]; I swore the oath and regret that.}} === ಸೈನಿಕ ಜೀವನ /ಸೈನಿಕ ಆಡಳಿತ === ೧೪೯೫ ರಲ್ಲಿ,೧೨ ವರ್ಷದವನಾಗಿದ್ದಾಗ, ಬಾಬರ್ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದನು.ತನ್ನ ತಂದೆಯ ನಂತರ ಫಾರ್ಘನ ದೇಶದ ರಾಜನಾದನು.ಅದು ಈಗಿನ [[ಉಜ್ಬೇಕಿಸ್ತಾನ್]].<ref>{{cite book|title=Other Routes: 1500 Years of African and Asian Travel Writing |pages=162 |last=Khair |first=Tabish |isbn=ISBN 1-904955-11-8 |publisher=Signal Books |year=2006 |date=2006-01-06 |accessdate=2006-11-07}}</ref> ಬಾಬರನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪಂದಿರು ಯಾವುದೇ ಮುಲಾಜಿಲ್ಲದೆ,ಬಾಬರನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಕಿತ್ತೊಗೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು.ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನ ನಡದೇ ಇತ್ತು.<ref>{{cite book|title=Domesticity and Power in the Early Mughal World |last=Lal |first=Ruby |isbn=0-521-85022-3 |year=2005 |date=2005-09-25 |accessdate=2006-11-08 |pages=69 |quote=It was over these possessions, provinces controlled by uncles, or cousins of varying degrees, that Babur fought with close and distant relatives for much of his life.}}</ref> ಈ ಕಾರಣದಿಂದ, ಬಾಬರ್ ತನ್ನ ಜೀವನದ ಬಹುಕಾಲವನ್ನು,ಆಶ್ರಯವಿಲ್ಲದೆ ದೇಶಭ್ರಷ್ಟ ನಾಗಿ, ಕಾಲ ಕಳೆಯಬೇಕಾಯಿತು.ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವನ ಸ್ನೇಹಿತರು ಮತ್ತು ರೈತರುಆಶ್ರಯದಾತರಾದರು. ೧೪೯೭ ರಲ್ಲಿ, ಬಾಬರ್ ಸಮರ್ಕಂಡ್ ನ ಉಜ್ಬೆಕ್ ನಗರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದನು.೭ ತಿಂಗಳ ಹೋರಾಟದ ನಂತರ ನಗರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಗೆದ್ದನು.<ref name="Afghanistan">{{cite book |title= Afghanistan: A Short History of Its People and Politics |last=Ewans |first=Martin |isbn=0-06-050508-7 |publisher=HarperCollins |month=September | year=2002 |pages=26–7}}</ref> ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ,ಕೆಲವು ಶ್ರೀಮಂತ ಬಂಡಾಯಗಾರರು,ವಾಪಸ್ಸು ಬರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩೫೦&nbsp;ಕಿಲೋಮೀಟರುಗಳ (೨೦೦&nbsp;ಮೈಲಿಗಳು )ದೂರದಲ್ಲಿ ಫಾರ್ಘನ <ref name="Afghanistan"/> ದಲ್ಲಿ ದರೋಡೆಯಾಗಿ, ಅದನ್ನು ಪುನರ್ಪಡೆಯುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ , ಬಾಬರ್ ನ ಸೇನೆ ಸಮರ್ಕಂಡ್ ನಲ್ಲಿ ಅನಾಥವಾಗಿ, ಸಮರ್ಕಂಡ್ ನಲ್ಲಿಯೂ ಇಲ್ಲದೆ, ಫೆರ್ಗನದಲ್ಲಿಯೂ ಇರದಂತೆ ಆಯಿತು. [[ಚಿತ್ರ:Muhammad Shaybani.jpg|thumb|120px|right| 1501 ರಲ್ಲಿ, ಸಮರ್ಕಂಡ್ ನಲ್ಲಿ,ಬಾಬರನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಶಾಯ್ಬನಿಯ ಭಾವಚಿತ್ರ]] ೧೫೦೧ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ,ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸಮರ್ಕಂಡ್ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿ,ತದನಂತರದಲ್ಲೇ ತನ್ನ ಶತ್ರು,ಮಹಮ್ಮದ್ ಶಯಬಾನಿ ಉಜ್ಬೇಕ್ಸ್‌ನ,ಖಾನ್ ನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಪರಾಜಿತಗೊಂಡನು.<ref name="Afghanistan"/><ref>{{cite web|url=http://depts.washington.edu/silkroad/texts/babur/babur1.html |quote=After being driven out of Samarkand in 1501 by the Uzbek Shaibanids... |title=The Memoirs of Babur |accessdate=2006-11-08 |publisher=Walter Chapin Center for the Humanities at the University of Washington |work=Silk Road Seattle}}</ref> ಅವನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ, ಸಮರ್ಕಂಡ್ ಅನ್ನು ಮತ್ತೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡನು. ಫೆರ್ಗನದಿಂದ ತನ್ನ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ಹಿಂಬಾಲಕರೊಡನೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ,೩ ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬಾಬರನು ತನ್ನ ಬಲಿಷ್ಠ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಲು ನಿರತನಾದನು.ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಬದಕ್ಷಾನ್ ನ ಟಜಿಕ್ಸ್ ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡನು. ೧೫೦೪ ರಲ್ಲಿ, ಹಿಂದೂ ಕುಶ್‌ಹಿಮದ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ದಾಟಿ ಆರ್ ಗುಂಡೀಸ್‌ನ [[ಕಾಬುಲ್]] <ref name="Afghanistan"/> ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡನು. [[ಕಂದಹಾರ್|ಕಂದಹಾರ್‌ಗೆ]] ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿದನು. ಈ ಒಂದು ನಡೆಯಿಂದ,ಸಂಪದ್ಭರಿತ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದಂತಾಗಿ,ತನ್ನ ಅದೃಷ್ಟವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು,''ಬಾದ್ ಶಾ '' ಎನ್ನುವ ಬಿರುದನ್ನೂ ಪಡೆದನು. ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ, ಬಾಬರ್ ದೂರದ ಸಂಬಂಧಿ ಟೈಮುರಿಡ್ ನ ಪ್ರಾಚೀನ ನಗರಗಳ ಹುಸೇನ್ ಬೈಖಾರ ಜೊತೆ, ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ಉಸುರ್ಪೆರ್ ಮಹಮ್ಮದ್ ಶಾಯ್ಬಾನಿಯ <ref name="perspect">{{cite book |title=Perspectives on Persian Painting: Illustrations to Amir Khusrau's Khamsah |last=Brend |first=Barbara |year=2002 |date=2002-12-20 |isbn=0-7007-1467-7 |publisher=Routledge (UK) |pages=188 |accessdate=2006-11-08}}</ref> ವಿರುದ್ಧ ನಿಂತನು. ಆದರೆ, ಹುಸೇನ್ ಬೈಖಾರನ ಸಾವಿನಿಂದಾಗಿ ೧೫೦೬ ರಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಯತ್ನ ತಡವಾಯಿತು.. ಬದಲಾಗಿ ಬಾಬರನು ಹೆರಾತ್ ನಗರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ,ಎರಡು ತಿಂಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಕಾಲ ಕಳೆದು,ಮೂಲಭೂತ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲಾರದೆ ಬಲವಂತವಾಗಿ ಸ್ಥಳ ಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು.<ref name="perspect"/> ಆದಾಗ್ಯೂ,ಹೆರಾತ್ ನ ಬುದ್ಧಿವಂತರ ಸಮೃದ್ಧಿ,ಈ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾ, "ಕಲಿತವರು ಮತ್ತು ಅರಿತ ಮಂದಿ/ಜನಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದೆ."<ref>{{cite book |title=The Sewing Circles of Herat: A Personal Voyage Through Afghanistan |last=Lamb |first=Christina |pages=153 |isbn=0-06-050527-3 |publisher=HarperCollins |month=February | year=2004 |accessdate=2006-11-08}}</ref> ಎಂದು ಆಶ್ಚರ್ಯಭರಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ.ಉಜ್ಬೆಕ್ ಕವಿ ಮೀರ್ ಅಲಿ ಶಿರ್ ನವಾಯಿ ಜೊತೆಗೆ ಸೇರಿ, ಚಗತೈ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಸಾಹಿತ್ಯ ಭಾಷೆಯನ್ನಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸುವ ಅವನ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ನಿರತನಾಗುತ್ತಾನೆ. ನವಾಯಿಸ್ ನ ಭಾಷಾ ಪ್ರೌಢಿಮೆಯಿಂದಾಗಿ,ಅದರ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಳ್ಳಲು,<ref>{{cite book |title=Mehmed the Conqueror and His Time |last=Hickmann |first=William C. |year=1992 |date=1992-10-19 |isbn=0-691-01078-1 |pages=473 |quote=Eastern Turk Mir Ali Shir Neva'i (1441-1501), founder of the Chagatai literary language}}</ref> ಬಾಬರ್, ''ಬಾಬರ್ ನಾಮ '' ದ ತನ್ನ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಇಚ್ಚಿಸಿರಬಹುದು. ಅವನ ಮನದಲ್ಲಿದ್ದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಗುಣಗಳ ಪ್ರೇರೇಪಣೆಯಿಂದಾಗಿ, ಹೆರಾತ್‌ನಿಂದ [[ಕಾಬುಲ್]] ಗೆ ಹಿಂತಿರುಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಆ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇನ್ನುಳಿದಂತೆ,ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ,ಅವನ ಸೈನ್ಯದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಕ್ರಾಂತಿಯಿಂದ, ಕಾಬುಲಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ದಬ್ಬಲಾಯಿತು. ಕೇವಲ ಕೆಲವರಿಂದ ಮತ್ತೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಬಾಬರ್ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನಗರಕ್ಕೆ ವಾಪಸ್ಸಾಗಿ, ಕಾಬುಲನ್ನು ಮತ್ತೆ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡು,ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಶತ್ರುಗಳ ಸ್ವಾಮಿಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದನು. ಮಹಮ್ಮದ್ ಶಾಯ್ಬನಿಯನ್ನು ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ - Iಸೋಲಿಸಿ ಸಾಯಿಸಿದನು. ಸಫಾವಿದ್ ಪರ್ಷಿಯಾದರಾಜ ೧೫೧೦,<ref>{{cite book |title=Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions |last=Doniger |first=Wendy |isbn=0-87779-044-2 |month=September | year=1999 |pages=539 |publisher=Merriam-Webster |accessdate=2006-11-10}}</ref> ರಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ ನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ, ಅವಕಾಶವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು ತನ್ನ ವಂಶಜರ ಟೈಮುರಿಡ್ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಪುನರ್ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಬಾಬರ್ ಮತ್ತು ಶಾ -ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ - I ಜೊತೆಗೂಡಿ ಕೇಂದ್ರ ಏಷಿಯಾದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಬಾಬರ್ ಸಫಾವಿದ್ಸ್ ಗೆ ತನ್ನ ಮತ್ತು ತನ್ನ (ಅನುಯಾಯಿಗಳ) ತನ್ನವರ /ಸುಜೆರೈನ್ ರಾಜನಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಮಾಡಲು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟನು.<ref>{{cite book |title=The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege in Vienna |last=Sicker |first=Martin |isbn=0-275-96892-8 |month=August | year=2000 |pages=189 |accessdate=2006-11-10 |quote=Ismail was quite prepared to lend his support to the displaced Timurid prince, Zahir ad-Din Babur, who offered to accept Safavid suzerainty in return for help in regaining control of Transoxiana.}}</ref> ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ,' ಶಾ - ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ' ಬಾಬರ್ ಜೊತೆ ಮತ್ತೆ ಒಂದಾಗಿ,ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಿಧನರಾದ ಶಾಯ್ಬನಿಯ <ref>{{cite book |title=History of the Rise of the Mahomedan Power in India Till the Year A. D. 1612 |last=Briggs |first=John |year=1829 |accessdate=2006-11-10 |quote=Shah Ismael at this time sent Khanzada Begum (Babur's sister) to him. This princess had been made prisoner at the capture of Samarkand by Sheebany Khan, who afterwards married her.}}</ref> ಬಲವಂತದ ಮದುವೆಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದವರನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿ, ಬಾಬರನಿಗೆ ತನ್ನ ತಂಗಿ 'ಖಾನ್ ಜಡಾ'ಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಮದುವೆ ಮಾಡಿದ. ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ನು, ಬಾಬರ್ ನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು,ಅದ್ದೂರಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು,ಮತ್ತು ಸೈನಿಕರನ್ನು ನೀಡಿದನು. ಇದಕ್ಕೆ ಬಾಬರ್ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿ, ಶಿಯಾ [[ಮುಸ್ಲಿಂ|ಮುಸ್ಲಿಂಮರ]] {{Citation needed|date=February 2007}} ದಿರಿಸು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದನು. ಶಿಯಾ ಇಸ್ಲಾಂ ನ ಪಾಲಕನಾಗಿ ಪರ್ಷಿಯಾದ ಶಾ, ಇಮಾಂ ಮುಸ ಅಲ್ -ಕಜಿಂ ನ ವಂಶದವನಾದನು. ಇವನು ಏಳನೆಯ ಶಿಯಾ ಇಮಾಂ. ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು.ಮಸೀದಿಯ ಖುತ್ಬವನ್ನು ಸಹ ಅವನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಓದಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಬಾಬರ್ ಸಮರ್ಕಂಡ್ ಅನ್ನು ತನ್ನ ಸಾಮಂತ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನಾಗಿ 'ಪರ್ಷಿಯನ್ ಶಾ' ಗೆ, ಕಾಬುಲ್ ನಲ್ಲಿದ್ದರೂ,ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಖುತ್ಬ ಬಾಬರ್ ನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಿತು. ಉಜ್ಬೇಗ್ಸ್ಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ, ಬಾಬರ್ ಟೈಮುರಿಡ್ನಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ನ್ಯಾಯತೆ ಹೊಂದಿದ್ದರಿಂದ ಮತ್ತು ಇದರ ಸಹಾಯದಿಂದ,ಬಾಬರನು ಬುಖರದತ್ತ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿದ್ದು,ಆತನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ವಿಮೋಚಕರಾಗಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಕಂಡರು. ನಗರ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳು ಖಾಲಿಯಾಗಿ ಅವನಿಗೆ ಅಭಿನಂದನೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ಹಾಗು ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ನೇರವಾಗಿ ನಿಂತರು. ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ, ಬಾಬರ್ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಹಾಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದನು. ೧೦ ವರ್ಷಗಳ ಗೈರು ಹಾಜರಿಯ ನಂತರ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೫೧೧ ರಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ ಸಮರ್ಕಂಡ್ ಗೆ ಗೆಲುವಿನ ಪುನರ್ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಬಜಾರುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ನಾಣ್ಯ ತುಂಬಿ ತುಳುಕಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ವಿಮೋಚಕನನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಮತ್ತೆ ಹಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ನಗರಗಳು ಖಾಲಿಯಾದವು. ಶಿಯಾದಂತೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟ ಬಾಬರ್,ಸುನ್ನಿಸ್ ಗಳ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಧೃಡವಾಗಿ ನಿಂತಿದ್ದು, ಅವನ ಗೆಲುವನ್ನು ಅಭಿನಂಧಿಸಲು ಸೇರಿದ್ದರು.{{Citation needed|date=April 2010}} ಮೂಲ ನಂಬಿಕೆಯೆಂದರೆ, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಉಗ್ರಾಣದಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಕೆಲಸವನ್ನು ತಡೆದು,'ಶಿ' ಇಸಂ ಆನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವುದೇ ಆಗಿತ್ತು. ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಇದು ಒಂದು ಆಟವೇ ಆಗಿತ್ತು, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸುವುದು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯೆಂದು ಬಾಬರ್ ತಿಳಿದಿರಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಅವನ ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಹೈದರ್ ಬರೆದ ಹಾಗೆ, ಉಜ್ಬೇಕ್ಕ್ರಿಗೆ ಬಾಬರ್ ಇನ್ನೂ ಹೆದರಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಸಹಾಯವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದನು. ಶಿಯಾದ ಪರ್ಷಿಯನ್ ಶಾ ಜೊತೆಗೆ,ಬಾಬರ್ ಸಹಕಾರವನ್ನು ನೀಡುವುದನ್ನು ಬಿಡಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಫಲವಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಲ್ಲದೆ, ನಗರವನ್ನು ೮ ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಉಜ್ಬೇಗ್ಸ್ ರು ಪುನರಾಕ್ರಮಿಸಿದರು. === ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಆಕ್ರಮಣ === {{Citations missing|date=August 2008}} ಸಿಂಹಾವಲೋಕನ ಮಾಡಿ ಬರೆದಾಗ, ಬಾಬರ್ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಂತೆ ಸಮರ್ಕಂಡ್ ಅನ್ನು ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಆದ ಸೋಲು,'ಅಲ್ಲಾ'ನು ಅವನ ಮೇಲೆ ತೋರಿದ ಮಹಾನ್ ಕಾಣಿಕೆಯಂತೆ. ಫೆರ್ಗನವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪಡೆಯುವ ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಬಾಬರ್ ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟನು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಬಾಬರನಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಉಜ್ಬೇಕ್ಸ್ ಧಾಳಿ ನಡೆಸಬಹುದೆಂಬ ಭೀತಿ ಇತ್ತು.ಬಾಬರನ ಗಮನ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಪೂರ್ವ ರಾಜ್ಯಗಳತ್ತ ಹರಿಯಿತು, ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರಶ್ರೀಮಂತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಅವನ ಗಮನ ಹೋಯಿತು. ಲೋದಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಿಜವಾದ ರಾಜ ಮತ್ತು ಯುಕ್ತವಾದ ರಾಜ ಬಾಬರನೇ ಎಂದು ಸಾಧಿಸುವಂತಾಯಿತು. ತೈಮೂರ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಿಜವಾದ,ಯುಕ್ತವಾದ 'ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ' ತಾನೇ ಎಂದು ಬಾಬರನು ತಿಳಿದಿದ್ದನು. ಪಂಜಾಬಿನ ಸಾಮಂತರ ಪ್ರಚಾರದಲ್ಲಿ ಖಿಜ್ರ್ ಖಾನ್ ನನ್ನು, ತೈಮೂರ್ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿದ್ದು, ನಂತರ ಅವನು ನಾಯಕನಾಗಿ ಅಥವಾ ಸುಲ್ತಾನನಾಗಿ, ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನ ನಾಗಿ, ಲೋದಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಆದರೂ ಲೋದಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ, ಉಚ್ಚಾಟಿಸಿದ್ದು, [[ಘಿಲ್ ಜೈ]] ಆಫ್ಘನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಬಾಬರ್ ಅದನ್ನು ಟೈಮುರಿದ್ಸ್ ಗೆ ವಾಪಸ್ಸು ಮಾಡುವುದೇ ಆಗಿತ್ತು. ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿಯೂ, ತನ್ನ ಸೈನಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಬಲಗೊಳಿಸಿ, [[ಪಂಜಾಬ್]] ನ ಮೇಲೆ ಧಾಳಿ ಮಾಡಲು ಒಂದು ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು ; "ನಾನು ಅವನಿಗೆ ಒಂದು ಗೊಶವ್ಕ್ ಅನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಮತ್ತು ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಯಾವ ದೇಶಗಳು ಟರ್ಕಿಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿವೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದನು." ಇಲ್ಲಿ 'ದೇಶಗಳು' ಎಂದರೆ 'ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ' 'ಭೂಮಿ'ಯಾಗಿದೆ. ಬಾಬರನ ಈ ಅಪೇಕ್ಷೆಯನ್ನು ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾಗಿ ಉಪೇಕ್ಷಿಸಿದ್ದನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿ, ಇನ್ನೊಂದು ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಆತುರ ತೋರದೆ,ಬಾಬರನು ಹಲವಾರು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಕಂದಾಹಾರನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನ ಪಡಿಸಿ - ವ್ಯೂಹ ರಚನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಕಾಬುಲ್ ಮೇಲೆ ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಧಾಳಿಯನ್ನು ಮಾಡಿ,ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆರ್ ಗುಂಡೀಸರಿಂದ ಭಾರತವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದರು. ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲ ಕಂದಾಹಾರದ ಸ್ವಾಧೀನವಾಗಿ,೩ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಕಂದಾಹಾರ ಮತ್ತು ಅದರ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ( ಬಹಳ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಗುಣಗಳ ಬೆಂಬಲದ ನೆರವಿನಿಂದ )ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡು,ಹಾಗು ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ಹಲ್ಲೆಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದು, ಈ ರೀತಿಯ ಸರಣಿ ಅನಿಯಮಿತ ಕದನ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗಳು ಒಂದು ಅವಕಾಶವಾಗಿ,ದಂಡಯಾತ್ರೆಯು ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಆಯಿತು. ಪಂಜಾಬ್ ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಮೇಲೆ , ಬಾಬರ್ ನ ಪ್ರಧಾನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ , ''ಲಂಗರ್ ಖಾನ್ ನಯಾಜಿ '' ನೀಡಿದ ಸಲಹೆಯ ಮೇರೆಗೆ,ತನ್ನ ಯುಧ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಲಶಾಲಿಗಳಾಗಿದ್ದ ಜನ್ಜುಅ ರಜಪೂತರಸಹಾಯ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ತಿಳಿಸಿದ.ಈ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ವಿರೋಧಿ ನಿಲುವು ದೆಹಲಿಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಎಂಬುದು ತಿಳಿದ ವಿಷಯವೇ ಆಗಿದೆ. ಅದರ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ, ''ಮಲಿಕ್ ಹಸತ್ (ಅಸದ್ )'' ಮತ್ತು ''ರಾಜ ಸಂಘರ್ ಖಾನ್ '' ರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿ 'ಜನ್ಜುಅ' ದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು, ಆ ರಾಜ್ಯದ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಡಳಿತಗಾರರೆಂದು ತಿಳಿಸಿ, ಅವರ ಹಿಂದಿನ ತಲೆಮಾರಿನ ಸಹಾಯವೂ ದೇಶಭಕ್ತ ಅಮೀರ್ ತೈಮೂರ್ ಕಡೆಗೆ 'ಹಿಂದ್' ವಶಪಡಿಸುವಿಕೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇತ್ತೆಂದು ಬಾಬರ್ ತಿಳಿಸಿದನು. ಬಾಬರ್ ಅವರ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ,ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿ ೧೫೨೧ ರಲ್ಲಿ ಗಖರ್ಸ್ ಸೋಲಿಸಿದನು ,ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇವರ ಸ್ನೇಹ ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಟ್ಟಿಯಾಯಿತು. ಬಾಬರ್ [[ದೆಹಲಿ]] ಯ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು' ಜನರಲ್ಸ್ 'ಆಗಿ ನೇಮಿಸಿದನು. ''ರಾಣ ಸಂಗ '' ನ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಇದರಿಂದ ನೆರವಾಯಿತು. ಬಾಬರ್ ನ ಆತ್ಮ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಭಾಗದ,ಅಂದರೆ ೧೫೦೮ ಮತ್ತು ೧೫೧೯ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯ ಭಾಗಗಳು ಕಳೆದುಹೋಗಿವೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶಾ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ - Iನ ಅಶ್ವ ಪದಾತಿ ದಳವು ಚಲ್ಡಿರನ್ ಹೋರಾಟ /ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ, [[ಒಟ್ಟೋಮನ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]] ಹೊಸ ಯುದ್ಧಾಸ್ತ್ರ ಮದ್ದುಗುಂಡಿನಕೋವಿ ಪಡೆಯ ಮುಂದೆ ಭಾರಿ ಸೋಲನ್ನೊಪ್ಪಿತು. ಶಾ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಮತ್ತು ಬಾಬರ್ ಇಬ್ಬರೂ ಸಹ ಈ ಹೊಸ ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ತಮಗೇ ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ, ಬೇಗನೆ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತರಾದರು. ಈ ಕಾಲಪಟ್ಟಿಯ ಯಾವುದೋ ಒಂದು ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ ಮದ್ದುಗುಂಡು ತುಂಬಿದ ಕೋವಿಯಯ ಪಡೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು, ಮತ್ತು ಒಟ್ಟೋಮನ್, ಉಸ್ತಾದ್ ಅಲಿಯವರನ್ನು, ಅವನ ಪಡೆಯ ತರಭೇತಿಗಾಗಿ ನೇಮಿಸಿರಬಹುದು,ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಅವರ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಮ್ಯಾಚ್ ಲಾಕ್ ಮೆನ್, ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.. ಬಾಬರ್ ನ ಆತ್ಮ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ,ಅವನ ವಿರುದ್ಧದ ಪಡೆಯಿಂದ ಆದ ಸೋಲಿನ ಗೇಲಿಯ ಅನಾಹುತದಿಂದ ಆದ ಲ್ಕಾಚಾರವನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಿದ್ದು,ಈವರೆವಿಗೂ ಕೋವಿಯನ್ನು ನೋಡದೆ ಇದ್ದದ್ದು, ಕೋವಿಯಿಂದ ಹೊರಬರುವ ಶಬ್ದ, ಬಾಣಗಳ ಆರ್ಭಟ ಮುಂತಾದವು ಬೆಂಕಿ ಉಗುಳಿದಾಗ ಬರುವ ಶಬ್ದ ಇವೆಲ್ಲವೂ ದಾಖಲಾದವು. ಸಣ್ಣ ಸೇನಾಪಡೆ ಇದ್ದರೂ,ಕೋವಿಯ ಪ್ರವೇಶದಿಂದ ಶತ್ರುಗಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಲಾಭವೇ ಆಯಿತು. ಸಣ್ಣ ಗುಂಪಿನ ಅನಿಯಮಿತ ಕದನ ಪಡೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆಂದು ಶತ್ರುಗಳ ಪಾಳೆಯಕ್ಕೆ ಉಪಾಯವಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಲಾಗಿ,ಅದು ಭಾರತದೊಳಕ್ಕೆ ನುಸುಳಲು ದಾರಿಯಾಯಿತು. ಆದರೂ,ಬಾಬರನು ಎರಡು ವಿರೋಧಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಬೇಕಾಯಿತು;ಒಂದು ಕಂದಾಹಾರ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾಬುಲ್. ಗೆಲುವಿನ ನಂತರ,ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರನ್ನು ಗಣನೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿ, ವಿಧವೆಯರಿಗೆ,ಅನಾಥರಿಗೆ ನೆರಾವಾಗಿ ನಿಂತು ಸಮಾಧಾನಗೊಳಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದನು. ==== ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಮರ ==== ಆದರೂ, ಟೈಮುರಿದ್ಸ್ ಒಂದಾದರೂ,ಲೋದಿಯ ಸೈನ್ಯ ಒಂದಾಗಲೇ ಇಲ್ಲ. ಇಬ್ರಾಹಿಂಬಳಿ ಇದ್ದ ಕುಲೀನರು,ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಅವನ ಆಫ್ಘನ್ ಕುಲೀನರು ಬಾಬರ್ ನ ಆಗಮನವನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಲು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟಿದ್ದು ಇಬ್ರಾಹಿಂಗೆ ಬಹಳ ಜಿಗುಪ್ಸೆಯ ವಿಷಯವಾಯಿತು.. ಬಾಬರನು ೧೨,೦೦೦-ಸೈನ್ಯ ಪದಾತಿ ದಳದೊಂದಿಗೆ, ಭಾರತದೊಳಗೆ ಕಾಲಿಟ್ಟನು. ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಹೋದಂತೆ ಈ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆ ಜಾಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತಾ ಹೋಗಿ,ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರನ್ನು ಬಾಬರ್ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದನು. ಇಬ್ಬರ ನಡುವಿನ ಮೊದಲ ಮಹಾ ಕದನ ನಡೆದಿದ್ದು ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೫೨೬ ರಲ್ಲಿ. ಬಾಬರ್ ನ ಮಗ, ಹುಮಾಯುನ್ (ಆಗ ೧೭ ವರ್ಷ ), ಟೈಮುರಿಡ್ ನ ಸೇನಾ ಪಡೆಯನ್ನು ಮೊದಲನೇ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ನ ಸೈನ್ಯದ ಮುಂದೆ ತಂದನು. ಹುಮಾಯುನ್ ನ ಗೆಲುವು ಕಷ್ಟದಾಯಕವಾಗಿದ್ದು,ಹಿಂದಿನ ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಕದನಕ್ಕಿಂತ ಕಷ್ಟದಾಯಕವಾದುದಾಗಿತ್ತು.ಆದರೂ ಗೆಲುವು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ನೂರು ಯುದ್ಧ ಖೈದಿಗಳನ್ನು /ಸೈನಿಕರನ್ನು ಎಂಟು ಯುದ್ಧದ ಆನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು. ಆದರೂ ಈ ಹಿಂದೆ ನಡೆದ ಯುದ್ಧದಂತೆ ಈ ಬಂಧಿತರನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡದೆ; ಹುಮಾಯುನ್ ನ ಆದೇಶದಂತೆ ಅವರನ್ನು ಗುಂಡಿಟ್ಟು ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು. ಬಾಬರ್ ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಂತೆ, "ಉಸ್ತಾದ್ ಅಲಿ -ಕ್ಯುಲಿ ಮತ್ತು ಕೋವಿ ಹಿಡಿದ ಮಂದಿಗೆ,ಎಲ್ಲಾ ಬಂಧಿಗಳನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲ್ಲು ಆದೇಶಿಸಲಾಯಿತು.ಇದು ಹುಮಾಯುನ್ ನ ಮೊದಲ ನಡೆ ; ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಅನುಭವ,ಇದೊಂದು "ಅದ್ಭುತ ಅಪಶಕುನ"! ಗುಂಡಿಟ್ಟು ಕೊಲ್ಲುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿಬಹುಶಃ ಇದು ಮೊದಲನೇ ಉದಾಹರಣೆ.https://www.quora.com/How-did-Babur-defeat-Sultan-Ibrahim-Lodhi ೧೦೦,೦೦೦ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ೧೦೦ ಆನೆ ಪಡೆಗಳೊಡನೆ;ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆ ಮುಂದುವರಿಯಿತು. ಬಾಬರ್ ನ ಸೈನ್ಯ ಬೆಳೆದಿದ್ದರೂ,ಅವನ ವಿರೋಧಿಯ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಯ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ೨೫,೦೦೦ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆ ಮಾತ್ರ ಇತ್ತು. ಇದುವೇ ಮೊದಲನೇ ಸಂಘರ್ಷವಾಗಿತ್ತು, ಮೊದಲನೇ ಪಾಣಿಪಟ್ ಕದನ ನಡೆದಿದ್ದು ೨೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೫೨೬. ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಾಯಿತು;ಅವನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಬುಡಮೇಲು ಮಾಡಲಾಯಿತು;ಬಾಬರನು ಕೂಡಲೇ ದೆಹಲಿ ಮತ್ತು ಆಗ್ರಾಗಳನ್ನೂ ತನ್ನ ವಶಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡನು. ಅದೇ ದಿನ ಬಾಬರ್ ಹುಮಾಯುನ್ ಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡಿ, ಆಗ್ರಾವನ್ನು ವಶ ಪಡಿಸಿಕೊಂಡು, (ಇಬ್ರಾಹಿಂ ನ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಧಾನಿ )ಅಲ್ಲಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಲೂಟಿಯಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಹೇಳಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ರಾಜನ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಹುಮಾಯುನ್ ಕಂಡನು. — ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ರಾಜನು ಪಾಣಿಪಟ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ಮಡಿದಿದ್ದನು. — ಧಾಳಿಕಾರರಿಂದ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು,ಧಾಳಿಕಾರರು ಬರುವ ಮುಂಚೆಯೇ 'ಮೊಂಗೊಲರ' ಭಯಂಕರ ಹಾಗು ಹೆದರಿಕೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಅರಿತು ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದಿದ್ದರು. ಅವರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ದೊರೆಯುವ ಆಶ್ವಾಸನೆಯ ಮೇಲೆ, ಹುಮಾಯುನ್ ನಿಗೆ,ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಒಡವೆ, ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ವಜ್ರ,ಕೆಲವರು ನಂಬುವ ಹಾಗೆ ''ಕೊಹ್ -ಇ -ನೂರ್ '' ಅಥವಾ "ಬೆಟ್ಟದ ಬೆಳಕು 'ನ್ನು ನೀಡಿದರು. ತಮ್ಮ ರಾಜ್ಯಭಾರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಈ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಣಿಕೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಲೋ ಅಥವಾ ಅಲ್ಲವೋ, ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ನಲ್ಲಿ,ತಮ್ಮ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಸ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿ ತೈಮುರಿದ್ಸ್ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರಿಸಿತು. ಮೂರು ದಿನಗಳ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಬಾಬರ್, ದೆಹಲಿಯನ್ನು ತಲುಪಿದನು. ಜಮುನಾ ನದಿ ಯ ದಡದ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಆಗಮನದ ವಿಜಯೋತ್ಸವದ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದನು.ಹಾಗೂ ಶುಕ್ರವಾರದ (ಜಾಮ್ಅಹ ) ವರೆವಿಗೂ ಅಲ್ಲೇ ಉಳಿದನು, ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ನಡೆದು,(ಧರ್ಮೋಪದೇಶ ) ಖುತ್ಬ ನೀಡಿ (ಸೇರ್ಮೊನ್ ),ತನ್ನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ''ಜುಮ್ಮಾ ಮಸೀದಿ '' ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿ,ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಹೆಗ್ಗುರುತಾಗಿದೆ. ನಂತರ ಹುಮಾಯುನ್ ನನ್ನು ಸೇರಲು ಆಗ್ರಾಕ್ಕೆ ಹೊರಟನು. ಬಾಬರ್ ನ ಆಗಮನವಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತೆ,ಬೆಲೆ ಬಾಳುವ ವಜ್ರಗಳನ್ನು ಕಾಣಿಕೆಯಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು,ನಂತರ ಬಾಬರನು ಹೇಳಿದಂತೆ,"ನಾನು ಅದನ್ನು ವಾಪಸ್ಸು ಅವನಿಗೆ ಕೊಟ್ಟುಬಿಟ್ಟೆ." ತಿಳಿದವರು ಹೇಳಿದಂತೆ ಆ ವಜ್ರದ ಬೆಲೆಯೇ " ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಾ ಜನರಿಗೆ ಎರಡೂವರೆ ದಿನ ಊಟಕ್ಕೆ ಹಾಕಬಹುದಾದಷ್ಟು ಬೆಲೆಯುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ "ಎಂಬುದು. ==== ರಾಜಪೂತರೊಡನೆ ಸಮರ ==== [[ಚಿತ್ರ:Image of babur.jpg|285px|right|thumb|ಬಾಬರ್ ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿಯಾಗಿ ,ರಾಜಪರಿವಾರದವನಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವಿಕೆ.]] ದೆಹಲಿ ಮತ್ತು ಆಗ್ರಾವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂದರೂ , ಬಾಬರ್ ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಂತೆ ನಿದ್ರೆಯಿಲ್ಲದ ರಾತ್ರಿಗಳನ್ನು ಕಳೆಯಬೇಕಾಯಿತು.ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣನಾದವನು ಮೇವಾರ್ ದ [[ರಜಪೂತ]] ರಾಜ ರಣ ಸಂಗ. ಬಾಬರ್ ನ ಆಗಮನಕ್ಕೆ ಮೊದಲು; ರಜಪೂತ ದೊರೆಗಳು,ಸುಲ್ತಾನರ ಕೆಲವು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಗೆದ್ದಿದ್ದರು. ದಕ್ಷಿಣ -ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಬಾಬರ್ ನ ಹೊಸ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಆಳಿದ್ದರು.ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳುವಂತೆ, ರಾಜಪುತಾನಭದ್ರಪಡಿಸಿದ ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯದ ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳು. ಇದು ಒಂದುಗೂಡಿದ ರಾಜ್ಯಭಾರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ರಣಸಂಗನ ಹಿರಿಯ ರಾಜದೂತ ವಂಶದ ಕೂಟಗಳಲ್ಲಿ ಅವನ ಆದರ್ಶಾನುಸಾರ,ಅನೌಪಚಾರಿಕವಾದ ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯದ ಅಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದವು. ಬಾಬರ್ ಲೋದಿಯೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಆದ ನಷ್ಟ, ಸಾವು-ನೋವುಗಳು ಗೊತ್ತಾಗಿ,ಬಹುಶಃ ದೆಹಲಿಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಬಹುದು ಹಾಗು ಪ್ರಾಯಶಃ [[ಹಿಂದುಸ್ತಾನ್]] ದ ಮೇಲೆ, ಎರಗಬಹುದೆಂದು ರಜಪೂತರು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ೧೧೯೨ ರಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನ್ ಷಾ -ಅಲ್ ದಿನ ಮಹಮ್ಮದ್ ಘೋರ್ ದೇಶದವನು, ರಜಪೂತ್ ಚೌಹಾನ್ ರಾಜ ಪ್ರಿಥ್ವಿರಾಜ್ III ರನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದ ೩೫೦ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ,ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಹಿಂದೂ ರಜಪೂತರ ಕೈಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸುವ ಮೊದಲ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಹಾಗೆಯೇ,ಬಾಬರ್ ನ ಸೈನ್ಯದ ಪಡೆಯ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಭೇದಗಳು ಇದ್ದ ಹಾಗೆ ರಜ್ಪುತರಿಗೆ ಮೊದಲೇ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೇಸಿಗೆಯ ಬಿರು ಬಿಸಿಲು ಕಾಲಿಟ್ಟಿತ್ತು. ಹಲವು ಪದಾತಿಗಳ ಸೈನ್ಯ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಏಷಿಯಾ ದ ತಣ್ಣನೆಯ ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಹಿತಿರುಗಳು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದವು. ರಜಪೂತರ ಶೌರ್ಯ [[ಸಾಹಸ]] ದ ಹೆಸರಿಗೆ ಹೆದರಿ ಸೈನ್ಯ ಹಿಂದೆ ಬಿದ್ದಿತ್ತು.ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ರಜಪೂತ ಸೈನಿಕರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆ, ಬಾಬರನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿತ್ತು. ಬಾಬರ್ ನ ಸ್ವಂತ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ ರಜಪೂತರ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆ,ಪಾಣಿಪಟ್ ನಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದ ಲೋದಿ ಪಡೆಗಿಂತ ಜಾಸ್ತಿಯೇ ಇತ್ತು. . ಬಾಬರನು ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿ ಇಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿ,ಭಾರತದೊಳಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿ,ಈವರೆವಿಗೂ ತೈಮೂರರು ಮಾಡದ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಿಚ್ಚಿಸಿದನು. ಅವನಿಗೆ ತನ್ನ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆ ರಜಪೂತರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವುದು ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಮುಂದೆ ನಡೆಯುವ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಲು,ಸೈನಿಕರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಬಾಬರ್ ತಾನು ರಜಪೂತರನ್ನು ಗೆದ್ದು,ಹಿಂದುಸ್ತಾನವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿ ನಂಬಿದನು. ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮುಸ್ಲಿಮರಲ್ಲದವರೊಡನೆ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ,ಹೆಚ್ಚಿನ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಹರಡಿದನು. ''[[ಕಾಫಿರ್]] '' ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದು,ಭಾಷೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಂತೆ,ತಾನು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ 'ಕುಡಿಯುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು'(ಅವನ ಕಡೆಯವರಿಂದ ಕೆಲವರಿಂದ ಪ್ರಮಾಣ ಮಾಡಿಸಿ)ಜೀವನ ಪರ್ಯಂತ ಕುಡಿಯದೆ ದೈವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಾಗಿ ಹೇಳಿ,ರಣ ಸಂಗ ನ ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧ ಸಾರಿದನು. ಎರಡೂ ಕಡೆಯ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಗಳು ಪಶ್ಚಿಮ ಆಗ್ರಾದ 'ಖನ್ವ'ಬಳಿ ೪೦ ನೇ ಮೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಯುದ್ಧ ನಡೆಸಿದರು. ಒಂದು ಸುಳ್ಳು ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕಪ್ಪೆಯ ಪೂರ್ವ ವೃತ್ತಾಂತ ''ಸಮಾಜದ ವರದಿ ಹಾಗು ರಾಜಸ್ಥಾನ್ ನ ಪೂರ್ವ ವೃತ್ತಾಂತ '' ದಂತೆ, ಬಾಬರ್ ೧,೫೦೦ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಅಶ್ವದಳವನ್ನು ಮುಂಚಿತವಾಗಿಯೇ ರಣಸಂಗನ {{Citation needed|date=May 2009}} ಮೇಲೆ ಎರಗಲು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದು, 'ಸಂಗ'ನ ರಜಪೂತರು ಅವರನ್ನು ಭಾರಿಯಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದ್ದು, ಬಾಬರ್ ತದನಂತರ ಶಾಂತಿಯ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸಲು ಮುಂದಾದನು. {{Citation needed|date=May 2009}} 'ಸಂಗ'ನು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನಿ ಸಿಲ್ಹಡಿ (ಶಿಲಾದಿತ್ಯ )ಯನ್ನು ಸಂಧಾನಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಬಾಬರನು ಅವನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಿ ಶಿಲ್ಹಡಿಯ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಗೆದ್ದು,ತಾನು ಅವನಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ರಾಜನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು, ಶಿಲ್ಹಡಿ ವಾಪಸ್ಸು ಬಂದು, ಬಾಬರನಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಬೇಡವೆಂದು,ಯುದ್ಧವನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಿದೆ. {{Citation needed|date=May 2009}} ==== ಏಕೀಕರಣ/ಬಲಗೊಳಿಸುವಿಕೆ ==== {{Unreferenced section|date=August 2008}} ರಾಜಪುತಾನ ಒಂದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಾಬರನ ಮೊಮ್ಮಗ [[ಅಕ್ಬರ್]] ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇವನನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಬಾಬರ್ ಈಗ ಮಾತ್ರ ಯಾರದೇ ಪ್ರತಿಭಟನೆ ಇಲ್ಲದ ಹಿಂದುಸ್ತಾನದ ರಾಜನಾದನು. (ಅಂದರೆ ಆಗಿನ ಕಾಲದ ವಾಯುವ್ಯ ಭಾರತ (ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನ ಭಾಗ) ಮತ್ತು ಗಂಗಾನದಿಯ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶ );ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಉದ್ಯುಕ್ತನಾದನು. ಅವನ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಿಗೆ ಅಥವಾ ''ಉಮರಹ್ '' ನೇಮಕ ಮಾಡಿ,ಅವರದೇ ಒಂದು ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಯ ರಚನೆಗೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟನು. ಬಾಬರ್ ನ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅರಿತು,ಹಲವರಿಗೆ ಭೂಮಿಯ ಜಹಗೀರಿ ಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿ, ಬಾಬರ್ ನ ಹಲವಾರು ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ದೊರೆತಂತಾಗಿದೇ. ಈ ಮಧ್ಯೆ,ಅವನ ಇಬ್ಬರು ಸ್ವಂತ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತನ್ನ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ದೂಒರದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿ; ಕಮ್ರಾನ್ ಗೆ ಕಂದಾಹಾರದ ಆಡಳಿತವನ್ನು, ಅಸ್ಕರಿಗೆ ಬೆಂಗಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ಹುಮಾಯುನ್ ಗೆ ಬದಖ್ ಶಾನ್ ಅನ್ನು ನೀಡಿದ್ದು,ಬಾಬರನಿಗೆ ಬಾಬರನ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆಯ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯನ್ನು ಈಡೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಯಿತು. ಉಸ್ತಾದ್ ಅಲಿ ಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ಬಾಬರ್ ಹೊಸ ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನುಬೆಳೆಸುತ್ತಾ,ತನ್ನ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಹೋದನು. ಕೋವಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಬಾಬರ್ ಮತ್ತು ಅಲಿಯು ಹೊಸ ರೀತಿಯ ಕೋವಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು, ಅಂದರೆ [[ಫಿರಂಗಿ|ಫಿರಂಗಿಗಳನ್ನು]], ಬಾಬರ್ ನೆನೆಸಿಕೊಂಡಂತೆ,ಒಂದು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಬಂಡೆಗಳನ್ನು ಒಡೆದುಹಾಕುವ ರೀತಿಯ ಫಿರಂಗಿಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ,(ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದಂತೆ,ಪ್ರಥಮ ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ೮ ಜನ ಮುಗ್ಧ ಸೈನಿಕರು ಜೀವ ತೆರಬೇಕಾಯಿತು). ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ,ಶೆಲ್ ಗಳನ್ನುತಯಾರಿಸಲಾಗಿ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಸ್ಪೋಟಗೊಳ್ಳುವಂತೆ ತಯಾರಿ ಮಾಡಿದರು. === ದುಂದುಗಾರಿಕೆಯ ಜೀವನ ಶೈಲಿ ಹಾಗು ಅಂತಿಮ ಮಹಾಯುದ್ಧ. === ೧೫೨೮ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ ಮಹಾ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಅಥವಾ ''ತಮಾಶ '' ವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದನು. ಎಲ್ಲಾ ಶ್ರೀಮಂತರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಗಳಿಂದ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದರು.ಅವರ ಜೊತೆಗೆ ತೈಮೂರ್‌ಅಥವಾ ಗೆನ್ಗೀಸ್ ಖಾನ್ ಕಡೆಯ ಶ್ರೀಮಂತರು ಎನಿಸಿಕೊಂಡವರೂ ಸಹ ಬಂದಿಳಿದರು. ಅವನ ಕಡೆಯ ತೈಮೂರ್ ಮತ್ತು ಗೆನ್ಗೀಸ್ ಖಾನರ, ಕ್ಹನಲ್ ಮತ್ತು ಚಿಂಗಿಸ್ಸಿದ್ ಕಡೆಯವರಿಗಾಗಿ ಈ ಸಂಭ್ರಮ ನಡೆಯಿತು.ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಬಾಬರ್ ನಿಂದ ದೂರದಲ್ಲಿ ಅರೆ ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು, (ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿಯೇ ಬಾಬರನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿದ್ದನು.) ೧೦೦ ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದನು. ಈ ದೊಡ್ಡ ಔತಣ ಕೂಟದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೊಡುವ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಯುದ್ಧ,ಕುಸ್ತಿ,ನೃತ್ಯ ಮತ್ತು ದೊಂಬರಾಟಗಳಿದ್ದವು. ಬಂದಂತಹ ಅತಿಥಿಗಳು, ಬಾಬರ್ ನಿಗೆ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿಯ ಕಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು, {{Citation needed|date=August 2008}}ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಕಟ್ಟಿ-ಬೆಲ್ಟು ಮತ್ತು ಗೌರವಯುತವಾಗಿ ಮೇಲಂಗಿಯನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು.(''ಖಲತ್ಸ್'' ). ಬಂದಂತಹ ಅತಿಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಜ್ಬೇಗ್ಸ್ ( ಕೆಂದರ್ ಏಶಿಯಾದಿಂದ ತೈಮುರಿದ್ಸ್ ರನ್ನು ಶಾಯ್ಬನಿ ಖಾನ್ ನ ನೆರವಿನಿಂದ ಹೊರಗಟ್ಟಿ,ಈಗ ಸಮರ್ಕಂಡ್‌ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿರುವ) ಮತ್ತು ಟ್ರನ್ಸೊಕ್ಷಿಯಾನದಿಂದ ಬಂದ ರೈತರ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ,ಬಹುಮಾನ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದು, ಬಾಬರ್ ರಾಜನಾಗುವ ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ, ಬಾಬರನಿಗೆ ಇವರು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾ ಬಂದವರಾಗಿದ್ದರು. ಹಬ್ಬದ ಸಂಭ್ರಮದ ನಂತರ,ಬಂದ ಹಲವಾರು ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಬಾಬರ್ ಕಾಬೂಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿದನು. "ಅವನ ಕುಟುಂಬದವರ ತೃಪ್ತಿಗಾಗಿ ", ಬಾಬರ್ ತನ್ನ ಸಂಪತ್ತಿನ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಉದಾರಿಯಾಗಿದ್ದನು.ಅವನು ಸಾಯುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಶತ್ರುಗಳೆಂಬುವರು ಯಾರೂ ಯಾರಲಿಲ್ಲ,ಸೇನಾಧಿಪತಿಗಳಿಗೆ ಅವರ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದ ಆದಾಯವನ್ನು ಖಾಜಾನೆಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಆದೇಶಿಸಿದನು. ಕಫದಲ್ಲಿ ರಕ್ತ ಬರುವುದು, ಮುಖದ ಮೇಲೆಲ್ಲಾ ಬೊಬ್ಬೆಯ ರೀತಿಯ ಗುಳ್ಳೆಗಳು, ಶಿಯಾಟಿಕಖಾಯಿಲೆಯ ನರಳಾಟ,ಕಿವಿಯ ಸೋಂಕಿನಿಂದ ರಕ್ತ ಸೋರುವಿಕೆ, ಎಲ್ಲವೂ ಅವನಿಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಅವನು ಮಹಾನ್ ಕುಡುಕನಾಗಿದ.{{Citation needed|date=August 2008}} ಮತ್ತು ಹಶಿಶ್‌ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ {{Citation needed|date=August 2008}},ಬಹುಶಃ ಹಲವಾರು ಖಾಯಿಲೆಗಳಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಹೀಗೆ ಮಾಡಿದ್ದಿರಬಹುದು. ಈ ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಮೂಲಭೂತವಾದಿಗಳು ಕಡಾಖಂಡಿತವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸುವವರಾಗಿದ್ದರು. ''ಬಾಬರ್ ನಾಮ '' ದಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ ಹೇಳಿಕೊಂಡಂತೆ, ಫೆರ್ಘನದಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಿಕರು ಹೇಳಿಕೊಂಡಂತೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕುಡಿತದಲ್ಲಿ ನಿರತನಾಗಿದ್ದನು.(೧/) ಆದಾಗ್ಯೂ ಬಾಬರ್, ಇಸ್ಲಾಂ ಗಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದ ವೀರ ಯೋಧನಾಗಿದ್ದು, ಈಗ ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ವ್ಯಸನಕಾರಿಗೆ ಬಲಿಯಾಗಿದ್ದನು. (''ಹರಾಮ್ '' ). 'ಹನ್ವುಅ/ಕನ್ವುಅ' ಯುದ್ಧ ರಂಗದ ಸಂಜೆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ,ತಾನು ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಬಟ್ಟಲುಗಳನ್ನು ಒಡೆದುಹಾಕಿ ಮತ್ತೆಂದೂ ಕುಡಿಯುವುದಿಲ್ಲವೆಂದು ಶಪಥ ಮಾಡಿ ಅದರಂತೆ ನಡೆದುಕೊಂಡನು. ೧೫೨೯ ರ ಮೇ ೬ ರಂದು ಬಾಬರ್, ಇಬ್ರಾಹಿಂ ನ ಸಹೋದರ ಮಹಮೂದ್ ಲೋದಿ ( ಬಾಬರನ ಆಡಳಿತದಿಂದ ದೂರವಾಗಿದ್ದ) ಯನ್ನು ಘಘ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದನು. ಇದು [[ಉತ್ತರ ಭಾರತ]] ದಲ್ಲಿನ ಲೋದಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೊನೆಯ ತಲೆಮಾರಿನ ಕಾಡು ಗೊಲ್ಲ ವಂಶಿಕರಾಗಿದ್ದರು. === ಕಡೆಯ ದಿನಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Mosque at Baghi Babur in Kabul.jpg|thumb|right|240px|ದಿ ಬಗ್ಹ್ -ಎ ಬಾಬರ್ ಇನ್ ಕಾಬುಲ್,ಬಾಬರನ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಳ.]] ಬಾಬರ್ ಗಂಭೀರವಾಗಿ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಪೀಡಿತನಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ,ಬಾಬರನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲವು ಹಿರಿಯ ನಾಯಕರು /ಶ್ರೀಮಂತರು, ವ್ಯೂಹವೊಂದನ್ನು ರಚಿಸಿ,ಬಾಬರನ ತಂಗಿಯ ಮಗ ಮಹದಿ ಖ್ವಾಜಾ ನನ್ನು ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಷಯ ತಿಳಿದ ಹುಮಾಯುನ್, ಆಗ್ರಾಗೆ ದೌಡಾಯಿಸಿ ಬಂದು,ಅವರ ತಂದೆಯು ಮತ್ತೆ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಿದನು.ಇದರಿಂದಾಗಿ 'ಮಹದಿ ಖ್ವಾಜಾ' ತಾನು ನಾಯಕನಾಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ ಆಗಿದ್ದು, ಹುಮಾಯುನನು ಆಗ್ರಾಕ್ಕೆ ಬಂದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಅನಾರೋಗ್ಯ ಉಂಟಾಗಿ ಸಾವಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗುವಷ್ಟು ಗಂಭೀರನಾದನು. ಬಾಬರನು ಇದರಿಂದ ನೊಂದು,ತನ್ನ ಮಗನ ಹಾಸಿಗೆಯನ್ನು ಸುತ್ತುತ್ತಾ,ತನ್ನ ಮಗನನ್ನು ಉಳಿಸಬೇಕೆಂದು,ತನ್ನ ಮಗನ ಬದಲು ತನ್ನ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕೆಂದು ದೇವರಲ್ಲಿ ಮೊರೆಯಿಟ್ಟನು. ನಂಬಿಕೆಯ ಒಂದು ಕಥೆಯಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬಂದಂತೆ, ಬಾಬರನು ಮತ್ತೆ ಜ್ವರದಿಂದ ಅನಾರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾಗಿ, ಹುಮಾಯುನ್ ಆರೋಗ್ಯವನ್ತನಾಗಿ ಉಳಿದನು.ಬಾಬರನು ಹುಮಾಯುನನಿಗೆಹೇಳಿದ ಕೊನೆಯ ಮಾತು ' "ನಿನ್ನ ಸಹೋದರರ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಏನೂ ಮಾಡಬೇಡ (ತೊಂದರೆ ಕೊಡಬೇಡ), ಅವರು ಇದಕ್ಕೆ ಅರ್ಹರಾಗಿದ್ದರೂ ಸರಿಯೇ" ಎಂಬುದಾಗಿತ್ತು. ಬಾಬರನು ತನ್ನ ೪೭ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ {{OldStyleDate|January 5|1531|26 December 1530}} ನಿಧನನಾದ ನಂತರ,ಹಿರಿಯ ಮಗ ಹುಮಾಯುನನುಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದನು. ಬಾಬರನ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು,ಅವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಬುಲಿನ ಒಂದು ತೋಟದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆಯಿದ್ದರೂ,ಅವನ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು [[ಆಗ್ರಾ|ಆಗ್ರಾದ]] ರಾಜಧಾನಿ ನಗರದ ದೊಡ್ಡ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಳ ದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇದಾದ ಒಂಭತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಅವನ ಆಸೆಯನ್ನು ಈಡೇರಿಸುವ ತೆರೆದಿ ಶೇರ್ ಶಾಹ್ ಸೂರಿ {{Citation needed|date=August 2009}} ಎಂಬುವವನು, ಬಾಬರ್ ನ ಸಮಾಧಿಯನ್ನು, ಕಾಬುಲಿನ ಸುಂದರವಾದ ತೋಟ ಬಾಗ್ಹ್ -ಎ ಬಾಬರ್ ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು.ಅದು ಈಗ [[ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ್]] ದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಮಾಧಿಯ ಮೇಲೆ ಬರೆದಿರುವ ಬರಹ ಈ ರೀತಿ ಇದೆ. ( ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ): [[ಚಿತ್ರ:Kabul Baghe Babur tomb.jpg|thumb|240px| ಕಾಬುಲಿನ ಮಸೀದಿ.]] {{bquote|If there is a paradise on earth, it is this, it is this, it is this!<ref>{{cite book |title=Studies in Mughal History |last=Agrawal |first=Ashvini |isbn=81-208-2326-5 |publisher=Motilal Banarsidass Publisher |date=1983-12-01 |year=1983 |accessdate=2006-11-07}}</ref>}} == ಪರಂಪರೆ/ಮೃತ್ಯು ಲೇಖದಾನ == ಬಾಬರನ ಪರಂಪರೆ ಹಲವು ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. [[ಉಜ್ಬೇಕಿಸ್ತಾನ್]] ಮತ್ತು ಕಿರ್ಗಿಜ್ ಸ್ತಾನ್ ನಲ್ಲಿ <ref>ಡಸ್ಟ್ ಇನ್ ದಿ ವಿಂಡ್ : ರಿಟ್ರಸಿಂಗ್ ಧರ್ಮ ಮಾಸ್ಟರ್ ಕ್ಸುಂಜನ್ಗ್ಸ್ ವೆಸ್ಟೆರ್ನ್ ಪಿಲ್ಗ್ರಿಮೇಜ್ ಬೈ 經典雜誌編著, ಜ್ಹಿಹೊಂಗ್ ವಂಗ್, ಪುಟ. ೧೨೧</ref> ಬಾಬರನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. [[ಟರ್ಕಿ]] ಮತ್ತು [[ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನ್]] ನಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಿರುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮರ್ಯಾದೆಯ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. == ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಮೇಲಿನ ಪ್ರಭಾವ == [[ಚಿತ್ರ:babri rearview.jpg|285px|right|thumb| ಬಾಬ್ರಿ ಮಸೀದಿಯ ಒಂದು ನೋಟ, ಮೊದಲು ಇದು ಅಯೋಧ್ಯ ಆಗಿದ್ದು, ಹಿಂದೂ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿಗಳ ವಿವಾದಕ್ಕೊಳಗಾಗಿತ್ತು. ಬಾಬರನಿಂದ ಮಸೀದಿಯ ನಿರ್ಮಾಣದ ನಂಬಿಕೆ, ಬಾಬರನ ಅಧಿಕಾರ ನಿಯೋಗದಿಂದ.]] ಬಾಬರನು ಹಲವಾರು ದೇಶಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿದನು.ಹಲವಾರು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು,ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದನು.ಅದನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾರಂಭಿಸಿದನು. ಅದರಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂಗಳ ಕಟ್ಟಡಗಳ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧವಾಗಿ ಬಂದ ಮುಸ್ಲಿಂ ರೀತಿಯ, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಮತ್ತು ಟರ್ಕಿ ಶೈಲಿಯ ಕಟ್ಟಡಗಳು ತಲೆಯೆತ್ತಿದವು. ಭಯಭೀತಿಯಿಂದ ಚಂದೇರಿ ಕಟ್ಟಡದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ;ಹಳ್ಳಿಯು ಕಲ್ಲಿನ ಶೃಂಗಾರದಿಂದ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿತು,[[ಗ್ವಾಲಿಯರ್|ಗ್ವಾಲಿಯರ್‌ನ]] ರಾಜ, ರಾಜ ಮಾನ್ ಸಿಂಗ್ ನ ಅರಮನೆ ಅದ್ಭುತ ಕಲ್ಲಿನ ಶೃಂಗಾರವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೂ ಜೈನರ "ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು " ಗ್ವಾಲಿಯರ್ ನಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಿರುವುದು ಅವನಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್,ಆ ಕೆತ್ತನೆಯನ್ನು ಹಾಳುಗೆಡವಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕೆಲವರ ಮುಖಭಾವಗಳನ್ನು,ಮನನೋಯಿಸುವ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದುಹಾಕಲಾಯಿತು. (ಆಧುನಿಕ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಿಗಳು ಆ ಮುಖಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಜೋಡಿಸಿರುತ್ತಾರೆ.) ತನ್ನ ಜ್ಞಾಪಕಾರ್ಥವಾಗಿ ಅವನು ಬಿಟ್ಟುಹೋದ ಭೂಮಿಯ ಗುರುತಿಗಾಗಿ, ಬಾಬರನು ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ತನ್ನ ಇಷ್ಟದ ಹಾಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ರೀತಿಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನು.ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಉದ್ಯಾನವನಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಿಸಿದನು.ಭಾರತದ ಉದಯಿಸುವ ಸೂರ್ಯನ ನೆರಳಲ್ಲಿ ಭಯದಿಂದ ಕುಳಿತನು. ಕಾಬುಲಿನಲ್ಲಿನ ತೋಟದಲ್ಲಿ , ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದನು.ಅವನ ನಂಬಿಕೆಯಂತೆ ಕಾಬೂಲಿನಲ್ಲಿನ ಉದ್ಯಾನವನ ಇಡೀ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಹೆಚ್ಚು ಸೌಂದರ್ಯವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಿದವನು.ಅಂತಹ ಒಂದು ಉದ್ಯಾನವನದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಮಾಧಿಯಾಗಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದ್ದನು. ಬಾಬರನು ತನ್ನ ಆತ್ಮಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಸ್ತಾನದ, ಗಿಡ ಮರಗಳು, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಸಂಕುಲದ ಬಗ್ಗೆ ೩೦ ಪುಟಗಳಷ್ಟು ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾನೆ. === ಬಾಬ್ರಿ ಮಸ್ಜಿದ್ === {{See also|Ayodhya debate|Ram Janmabhoomi|Bombay Riots|Archaeology of Ayodhya|Liberhan Commission}} [[ಅಯೋಧ್ಯ|ಅಯೋಧ್ಯಯಲ್ಲಿ]] ಬಾಬರನು [[ಬಾಬ್ರಿ ಮಸ್ಜಿದ್|ಬಾಬ್ರಿ ಮಸ್ಜಿದ್‌ಅನ್ನು]] ನಿರ್ಮಿಸುವ ನಂಬಿಕೆ ಹೊಂದಿದ್ದನು. ಆ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ದೇವಸ್ಥಾನ ಇದ್ದಿದ್ದು ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಮನಸ್ತಾಪಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ವರದಿಗಳು ಹೇಳುವಂತೆ, ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಮರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. {{Citation needed|date=April 2010}}ಮಸೀದಯನ್ನು ೧೮೫೦ ರ ಮಧ್ಯದ ಸುಮಾರಿಗೆ ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದೆ.(ಹಿಂದೂಗಳ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಈ ದಿನದವರೆಗೂ ಮುಂದುವರಿದಿದೆ.)ಕೋಮು ಗಲಭೆಗೆ ಹಾಗು ಅಲ್ಲಹಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನ ತೀರ್ಮಾನ ತಡೆಯಾಗಿ ಉಳಿದಿರುವುದರಿಂದ, ಮಸೀದಿಯನ್ನು ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ೬ ನೇ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಂದು ಕರ ಸೇವಕರು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಯಿಂದ ಬಂದು ಅವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಿ ನಾಶ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ.https://www.thehindu.com/news/national/the-hindu-explains-the-babri-masjid-case/article21248813.ece {{Clear}} == ಆಕರಗಳು == {{Reflist|colwidth=30em}} === ಸಹಾಯಕ ಆಕರಗಳು === *{{Wikisource1911Enc Citation|Baber}} *''ದಿ ಬಾಬರ್ -ನಾಮ. '' '' ಬಾಬರನ ಆತ್ಮ ಚರಿತ್ರೆ,ರಾಜ ಮತ್ತು ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿ ''. ಭಾಷಾಂತರ , ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಷಣೆ - ವ್ಹೀಲರ್ ಎಂ. ಥಾಕ್ಸ್ಟನ್ (ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ) ೨೦೦೨ *ಮಿರ್ಜಾ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಹೈದರ್ ದುಘಲತ್ ''ತಾರಿಖ್ -ಎ ರಶೀದಿ '' ಭಾಷಾಂತರ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಡೆನಿಸನ್ ರೋಸ್ಸ್ (ಲಂಡನ್ ) ೧೮೯೮. *'' ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್'', ಆವೃತ್ತಿ. III ಮತ್ತು IV, "ಟರ್ಕಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಫ್ಘನ್ನರು " ಮತ್ತು " ಮುಘಲರ ಕಾಲ ". (ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ) ೧೯೨೮ *ಮುಜಫ್ಫಾರ್ ಅಲಂ ಮತ್ತು ಸಂಜಯ್ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯನ್ (ಆವೃತ್ತಿಗಳು.) ''ದಿ ಮುಘಲ್ ಸ್ಟೇಟ್ ೧೫೨೬-೧೭೫೦'' (ದೆಹಲಿ ) ೧೯೯೮ *ವಿಲಿಯಂ ಇರ್ವಿನ್ ''ದಿ ಆರ್ಮಿ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಮೊಘುಲ್ಸ್ ''. (ಲಂಡನ್ ) ೧೯೦೨. (''ಕೊನೆಯ ಪುನರಾವೃತ್ತಿ ೧೯೮೫'' ) *ಬಂಬೇರ್ ಗಸ್ಗೊಇನ್ ''ದಿ ಗ್ರೇಟ್ ಮೊಘುಲ್ಸ್ '' (ಲಂಡನ್ ) ೧೯೭೧. (''ಕೊನೆಯ ಪುನರಾವೃತ್ತಿ ೧೯೮೭'' ) *ಜೋಸ್ ಗೊಮ್ಮನ್ಸ್ ''ಮುಘಲ್ ವಾರ್ ಫೇರ್ '' (ಲಂಡನ್ ) ೨೦೦೨ *ಪೀಟರ್ ಜಾಕ್ಸನ್ ''ದಿ ಡೆಲ್ಲಿ ಸುಲ್ತಾನೇಟ್. '' ''ಎ ಪೊಲಿಟಿಕಾಲ್ ಅಂಡ್ ಮಿಲಿಟರಿ ಹಿಸ್ಟರಿ '' (ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ) ೧೯೯೯ *ಜಾನ್ ಎಫ್. ರಿಚರ್ಡ್ಸ್ ''ದಿ ಮುಘಲ್ ಎಂಪೈರ್ '' (ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್ ) ೧೯೯೩ *ಜೇಮ್ಸ್ ತೊದ್ ''ಅನ್ನಲ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಆಂಟಿಕ್ವಿಟಿಸ್ ಆಫ್ ರಾಜಸ್ಥಾನ್ '' (ಆಕ್ಸ್ಫರ್ಡ್ ) ೧೯೨೦ ಆವೃತ್ತಿ. ಡಬ್ಲ್ಯು ಎಂ ಕ್ರೂಕ್ ( ೩ ನೇ ಆವೃತ್ತಿ ) *''ಬಾಬರ್ ನಾಮ : ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಎಂಪೆರರ್ ಬಾಬರ್ '', ಜಹೀರ್ ಉದ್ದೀನ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಬಾಬರ್, ಚಾಘತಯ್ ನಿಂದ ಭಾಷಾಂತರ ಟರ್ಕಿ ಬೈ ಅನ್ನೆತ್ತೆ ಸುಸಾನ್ನಃ ಬೆವೆರಿದ್ಜೆ, ಅಬ್ರಿದ್ಜೆದ್, ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ಪರಿಚಯ ಬೈದಿಲೀಪ್ ಹಿರೋ. ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ ೯೭೮-೦-೧೪-೪೦೦೧೪೯-೧ ಅಥವಾ ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ ೦-೧೪-೪೦೦೧೪೯-೭. - [http://www.farlang.com/diamonds/beveridge-baburnama/page_057 ಪೂರ್ಣ ಬಾಬರ್ ನಾಮವು ನೇರ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ] * ಏರಲಿ, ಅಬ್ರಾಹಂ. ''ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿಗಳ ನವಿಲಿನ ಸಿಂಹಾಸನ '', ಪೆನ್ ಗ್ವಿನ್ , ೨೦೦೦. ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ ೧೫೮೬೪೮೬೮೩೭ *ಎಲ್ಲಿಅತ್ , ಸರ್ ಹೆಚ್ .ಎಂ., ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಬೈ ದೌಸೋನ್, ಜಾನ್. ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ,ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಅವರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ದಿ ಮುಹಮ್ಮದನ್ ಕಾಲ ; ಲಂಡನ್ ನ ತ್ರುಬನರ್ ಕಂಪನಿಯಿಂದ ಪ್ರಕಟಣೆ ೧೮೬೭–೧೮೭೭. (ನೇರ ಮಾಧ್ಯಮದ ಪ್ರತಿ : [http://persian.packhum.org/persian/index.jsp?serv=pf&amp;file=80201010&amp;ct=0 ದಿ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ,ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಅವರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅವರೇ ಹೇಳುವಂತೆ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929132016/http://persian.packhum.org/persian/index.jsp |date=2007-09-29 }}[http://persian.packhum.org/persian/index.jsp?serv=pf&amp;file=80201010&amp;ct=0 ದಿ ಮುಹಮ್ಮದನ್ ಪೀರಿಯಡ್ ; ಬೈ ಸರ್ ಹೆಚ್. ಎಂ. ಎಲ್ಲಿಅತ್ ; ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಜಾನ್ ದೌಸೋನ್ ರವರಿಂದ ; ಲಂಡನ್ ತ್ರುಬನರ್ ಕಂಪನಿ 1867–1877] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929132016/http://persian.packhum.org/persian/index.jsp |date=2007-09-29 }} - ಈ ಆನ್ ಲೈನ್ ಪ್ರತಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದ್ದು, : [http://persian.packhum.org/persian/index.jsp ದಿ ಪ್ಯಾಕ್ಕರ್ದ್ ಹ್ಯುಮಾನಿಟಿಸ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ; ಪರ್ಷಿಯನ್ ಭಾಷಾಂತರದ ಪುಸ್ತಕ ; ಹಾಗು ಇತರ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಶೋಧನೆ : ಬರಹಗಾರರ ಪಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಶಿರೋನಾಮೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070929132016/http://persian.packhum.org/persian/index.jsp |date=2007-09-29 }}) * ಗೊರ್ಡೊನ್, ಸ್ತೆವಾರ್ತ್. ''ಯಾವಾಗ ಏಷ್ಯ ವಿಶ್ವದ್ದಾಗಿತ್ತೋ : ಪ್ರವಾಸಿಗ ವರ್ತಕ, ಪಂಡಿತರು, ಯೋಧರು,ಮತ್ತು "ರಿಚಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಈಸ್ಟ್ " ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಭಿಕ್ಷುಗಳು '' ದ ಕ್ಯಾಪೋ ಪ್ರೆಸ್, ಪೆರ್ಸಯುಸ್ ಬುಕ್ಸ್ , ೨೦೦೮. ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ ೦-೪೭೧-೮೦೫೮೦-೭. == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{commons|Babur}} * [http://twocircles.net/2010mar01/babur_and_sons_babur.html ಬಾಬರ್ ಮತ್ತು ಬಾಬರನ ಮಕ್ಕಳು ] - ಟಿ ಸಿ ಎನ್ ನ್ಯೂಸ್ * [http://www.afghanistan-photos.com/crbst_36.html ಕಾಬುಲಿನಲ್ಲಿ ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿ ಬಾಬರನ ಮಸೀದಿಯ ಹಳೆಯ ಚಿತ್ರಗಳು ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120723062352/http://www.afghanistan-photos.com/crbst_36.html |date=2012-07-23 }} * [http://www.literature.uz/english/poetwriter.php?poetid=7&amp;periodid=4 ಉಜ್ಬೆಕ್ ಸಾಹಿತ್ಯ -ಜಹಿರಿದ್ದೀನ್ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಬಾಬರ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101204034127/http://www.literature.uz/english/poetwriter.php?poetid=7&periodid=4 |date=2010-12-04 }} * [http://www.wsu.edu/~dee/MUGHAL/BABUR.HTM ದಿ ಮುಘಲ್ಸ್ - ಬಾಬರ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080403205351/http://www.wsu.edu/~dee/MUGHAL/BABUR.HTM |date=2008-04-03 }} * [http://depts.washington.edu/uwch/silkroad/texts/babur/babur1.html ಬಾಬರನ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆ ] * [http://www.chandnichowk.com/miniatures/min_babur.htm ಬಾಬರನ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮುಘಲ್ ಭಿತ್ತಿಚಿತ್ರಗಳು,ಅವನ ಆತ್ಮಕಥೆಯಲ್ಲಿನ ಉದಾಹರಣೆ ಸಹಿತ ಚಿತ್ರಗಳೂ ಸೇರಿವೆ, ಬಾಬರ್ ನಾಮ. ] * {{cite encyclopedia |last=Lehmann |first=F. |url=http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v3f3/v3f3a066.html |title=Memoirs of Zehīr-ed-Dīn Muhammed Bābur |encyclopedia=[[Encyclopaedia Iranica]] |accessdate=2008-04-02 |archive-date=2008-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081204021912/http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v3f3/v3f3a066.html |url-status=dead }} *[http://www.sikhs.org/transl12.htm ಗುರು ಗ್ರಂಥ ಸಾಹಿಬ್ ನಲ್ಲಿನ ಬಾಬರ್ ] - ರಾಜಕೀಯ ಚಳುವಳಿ/ಧರಣಿ ಗುರುನಾನಕ್ ದೇವ್ ರವರಿಂದ *[http://sarvadharma.org/Museum/shame/babur.htm Babar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060207091545/http://sarvadharma.org/Museum/shame/babur.htm |date=2006-02-07 }} *[http://persian.packhum.org/persian//pf?file=03501050&amp;ct=0 ಬಾಬರ್ ನಾಮ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಗೆ ಭಾಷಾಂತರಗೊಂಡಿದೆ. ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080417062914/http://persian.packhum.org/persian/pf?file=03501050&ct=0 |date=2008-04-17 }} {{start}} {{s-hou|[[Timurid Dynasty]]||14 February 1483||26 December 1530}} {{s-reg|}} {{s-bef|before=None}} {{s-ttl|title=[[Mughal Emperor]]|years=1526-1530}} {{s-aft|after=[[Humayun]]}} {{end}} {{Mughal Empire}} {{Persondata |NAME=Babur |ALTERNATIVE NAMES= |SHORT DESCRIPTION= [[Mughal Empire|Mughal]] Emperor from [[Central Asia]] |DATE OF BIRTH= 23 February 1483 |PLACE OF BIRTH= [[Andijan]] |DATE OF DEATH= 5 January 1531 |PLACE OF DEATH= [[Agra]] }} {{DEFAULTSORT:Babur}} [[ವರ್ಗ:ಮುಘಲ್ ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಟರ್ಕಿ ಆಡಳಿತಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:೧೪೯೩ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೫೩೧ ನಿಧನ]] [[ವರ್ಗ:ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸ]] 07x2u001af93zj66ua6ygs6yq9w7ch9 0 23631 1308038 1284747 2025-07-06T20:32:34Z Niegodzisie 54748 1308038 wikitext text/x-wiki {{About|the band}} {{Infobox musical artist | Name = Black Sabbath | Img = Black Sabbath 1999-12-16 Stuttgart.jpg | Img_capt = | Img_size = 250 | Landscape = yes | Background = group_or_band | Origin = [[Birmingham]], England | Genre = [[Heavy metal music|Heavy metal]] <!--Note: Please do not change/add genres without first discussing it on the talk page, thanks! --> | Years_active = 1968–2006; 2011–2017; 2025 | Label = [[Vertigo Records|Vertigo]], [[Warner Bros. Records|Warner Bros]], [[Sanctuary Records|Sanctuary]], [[I.R.S. Records|IRS]], [[Reprise Records|Reprise]], [[Epic Records|Epic]]<!-- and their various worldwide licensees and distributors not listed here --> | Associated_acts = [[Mythology (band)|Mythology]], [[Heaven & Hell (band)|Heaven & Hell]], [[GZR]], [[Rainbow (band)|Rainbow]], [[Dio (band)|Dio]], [[Deep Purple]], [[Black Country (band)|Black Country]], [[Badlands (American band)|Badlands]] | URL = [http://www.blacksabbath.com/ www.blacksabbath.com] | Current_members = [[Tony Iommi]]<br />[[Ozzy Osbourne]]<br />[[Geezer Butler]]<br />[[Bill Ward (musician)|Bill Ward]] | Past_members = ''See: [[List of Black Sabbath band members]]'' }} '''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌''' ಒಂದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ [[ರಾಕ್‌]] ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ. ಇದು [[ಬರ್ಮಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಮ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ 1968ರಲ್ಲಿ [[ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ]] ([[ಗಿಟಾರ್‌]]), [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]] ([[ಪ್ರಮುಖ ಗಾಯಕ]]), [[ಟೆರ್ರಿ "ಗೀಜರ್" ಬಟ್ಲರ್‌]] ([[ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ]]) ಮತ್ತು [[ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌]] ([[ಡ್ರಮ್‌]] ಮತ್ತು [[ತಾಳವಾದ್ಯ]]) ಮೊದಲಾದವರಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಒಟ್ಟು ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡು ಮಾಜಿ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಇದುವರೆಗೆ ಹಲವಾರು ತಂಡದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರೀ [[ಬ್ಲೂಸ್-ರಾಕ್‌]] ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವಾಗಿ ಅರ್ಥ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಯಿತು ಹಾಗೂ [[ನಿಗೂಢ]] ಮತ್ತು ಭಯಾನಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುವ ಗೀತೆರಚನೆಗಳನ್ನು ಗಿಟಾರ್‌ನ ಶ್ರುತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿತು. ನಂತರ 1970ರ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 'ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌' ಎಂದು ಹೆಸರು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡು ಅನೇಕ ಪ್ಲಾಟಿನಂ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. ನಿಗೂಢತೆ ಮತ್ತು ಭಯಾನಕ ಅಂಶಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಕಥಾವಸ್ತುಗಳಲ್ಲದೇ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಮಾದಕ ವಸ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದಂತಹ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತಾಗಿರುವ ಹಾಡುಗಳನ್ನೂ ಸಂಯೋಜಿಸಿತು. ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ [[ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್]] ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವಾದ<ref>{{cite web |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/227113/review/5946174/sabbath_bloody_sabbath |title=''Rolling Stone'' review of ''Sabbath Bloody Sabbath'' 1974 |accessdate=2009-01-24 |first=Gordon |last=Fletcher |date=Feb 14, 1974 |archive-date=2007-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071230064106/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/227113/review/5946174/sabbath_bloody_sabbath |url-status=dead }}</ref> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 1970ರಲ್ಲಿ ಚತುರ್ಭಾಗದ ''[[ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌]]'' ‌ನಂತಹ ಆಲ್ಬಮ್ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿ ಶೈಲಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಲು ನೆರವಾಯಿತು.<ref name="Paranoid AMG Review">{{cite web| author=Huey, Steve |url=http://www.allmusic.com/album/paranoid-r1999 |title=AMG Paranoid Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-02-11}}</ref> ಅದು [[MTV]]ಯಿಂದ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ "ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್ ಮೆಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಡ್‌" ಎಂಬ ಬಿರುದು ಪಡೆಯಿತು<ref>{{cite web |url=http://www.mtv.com/bands/m/metal/greatest_metal_bands/071406/index2.jhtml |title=Greatest Metal Artists of All Time |publisher=MTV |accessdate=2008-03-29 |archive-date=2008-03-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080319045933/http://www.mtv.com/bands/m/metal/greatest_metal_bands/071406/index2.jhtml |url-status=dead }}</ref> ಹಾಗೂ [[VH1]]ರ "100 ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಹಾರ್ಡ್ ರಾಕ್‌" ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ [[ಲೆಡ್ ಜೆಪ್ಪೆಲಿನ್‌]]ನ ನಂತರದ ಎರಡನೆ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref>[http://www.rockonthenet.com/archive/2000/vh1hardrock.htm ]</ref> ಅದು ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನವೊಂದರಲ್ಲೇ 15 ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿತು.<ref>{{cite web|title=RIAA Top Selling Artists|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=2&table=tblTopArt&action=|accessdate=2009-02-07}}</ref> ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ''70ರ' ಹೆವಿ- ಮೆಟಲ್ ರಾಜರು' ಎಂಬ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡಿದೆ.<ref>ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯಾ ಆಫ್‌ ರಾಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಲ್‌, 3ನೆಯ ಆವೃತ್ತಿ, 2001, ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌ ಪ್ರೆಸ್‌, U.S. ಪುಟ.1028</ref> ಗಾಯಕ ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಕುಡಿತದ ಚಟವು ಅವನನ್ನು 1979ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವಂತೆ ಮಾಡಿತು. ಅವನ ಬದಲಿಗೆ ಹಿಂದೆ [[ರೈನ್‌ಬೊ]] ಹಾಡುಗಾರನಾಗಿದ್ದ [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]]ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಡಿಯೊನ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಹಾಡುರಚನೆಯ ಸಹಯೋಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲವು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 1980 ಮತ್ತು 1990ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ [[ಅಯನ್ ಗಿಲ್ಲನ್‌]], [[ಗ್ಲೆನ್ ಹಫೆಸ್‌]], [[ರೆ ಗಿಲ್ಲೆನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಟೋನಿ ಮಾರ್ಟಿನ್‌]] ಸೇರಿದಂತೆ ಆವರ್ತನ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗಾಯಕರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತು. 1992ರಲ್ಲಿ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಬಟ್ಲರ್‌, ಡಿಯೊ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]]ಯೊಂದಿಗೆ ''[[ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌]]'' ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಪುನಃಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಮೂಲ ತಂಡವು 1997ರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಯೊಂದಿಗೆ ಪುನಃ ಸೇರಿ ಒಂದು ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್‌ ''ರಿಯ‌ೂನಿಯನ್‌'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿದರು. 1980ರ ದಶಕದ ಆರಂಭಿಕ/ಮಧ್ಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಐಯೋಮಿ, ಬಟ್ಲರ್‌, ಡಿಯೊ, ಮತ್ತು ಅಪ್ಪೀಸ್‌ ಮೊದಲಾದವರ ಒಕ್ಕೂಟವು 2006ರಲ್ಲಿ [[ಹೆವೆನ್ &amp; ಹೆಲ್‌]] ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಒಗ್ಗೂಡಿದರು. == ಇತಿಹಾಸ == === ರಚನೆ ಮತ್ತು ಆರಂಭಿಕ ದಿನಗಳು (1968–1969) === 1968ರಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ [[ಮೈಥಾಲಜಿ]]ಯ ವಿಯೋಜನೆಯ ನಂತರ ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌, [[ಬರ್ಮಿಂಗ್‌ಹ್ಯಾಮ್‌]]‌ನ [[ಆಸ್ಟೋನ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ ಹೆವಿ ಬ್ಲೂಸ್ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಇವರಿಬ್ಬರು ರೇರ್ ಬ್ರೀಡ್‌ ಎಂಬ ವಾದ್ಯ-ವೃಂದದಲ್ಲಿ ಜತೆಗೂಡಿದ್ದ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ ಮತ್ತು ಗಾಯಕ [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]] ಇವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಒಸ್ಬರ್ನ್ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಗೀತ ಕಛೇರಿಯಲ್ಲಿ "ಓಜಿ ಜಿಗ್‌ ಸ್ವಂತ PA ಆಗಿ ಗಿಗ್‌ಅನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾನೆ" ಎಂದು ಜಾಹಿರಾತನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಂಡಿದ್ದನು.<ref>{{cite episode |title= "Heavy Metal" |episodelink= |series= Seven Ages of Rock|serieslink= |credits= |network= |station= [[Yesterday (TV channel)|Yesterday]] |airdate= 2009-03-05|minutes= 8}}</ref> ಹೊಸ ತಂಡವು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ದ ಪೋಲ್ಕ ಟಲ್ಕ್ ಬ್ಲೂಸ್‌ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ (ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಅವನ ತಾಯಿಯ ಸ್ನಾನದ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಗ್ಗದ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಟಾಲ್ಕಂ ಪುಡಿಯನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ) ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿತು<ref>{{Citation |last1 = Osbourne | first1=Ozzy | last2 = Ayres | first2 = Chris | title = I Am Ozzy | publisher = Grand Central Publishing | page = 63 | isbn = 0446569895}}</ref> ಹಾಗೂ ಆ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ ಜಿಮ್ಮಿ ಫಿಲಿಪ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಕ್ಸೊಫೋನ್-ವಾದಕ ಅಲನ್ "ಅಕರ್" ಕ್ಲಾರ್ಕೆ ಮೊದಲಾದವರು ಇದ್ದರು. ಆ ಹೆಸರನ್ನು ಪೋಲ್ಕ ಟಲ್ಕ್ ಎಂಬುದಾಗಿ ಸಣ್ಣದಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳ ನಂತರ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅರ್ಥ್ ಎಂಬುದಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಫಿಲಿಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ಕ್ಲಾರ್ಕೆ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ನಾಲ್ಕು-ಮಂದಿಯ ತಂಡವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಿತು.<ref>{{cite web |author=Dwyer, Robert |url=http://www.sabbathlive.com/timelines.html |title=Black Sabbath Live Project - Beginnings |publisher=Sabbathlive.com |accessdate=2007-12-09 |archive-date=2008-01-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080120194400/http://www.sabbathlive.com/timelines.html |url-status=bot: unknown }}</ref><ref name="Black Sabbath member history">{{cite web |author=Siegler, Joe |url=http://www.black-sabbath.com/personnel/timeline.html |title=Black Sabbath Online: Band Lineup History |publisher=Blacksabbath.com |accessdate=2007-12-09 |archive-date=2007-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071020045205/http://www.black-sabbath.com/personnel/timeline.html |url-status=dead }}</ref> ಅರ್ಥ್‌ ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ವೃಂದವು "ದ ರೆಬೆಲ್‌", "ಸಾಂಗ್ ಫಾರ್ ಜಿಮ್‌" ಮತ್ತು "ವೆನ್ ಐ ಕೇಮ್ ಡೌನ್‌" ಮೊದಲಾದ ನಾರ್ಮನ್ ಹೈನ್ಸ್‌ ಬರೆದ ಅನೇಕ ಡೆಮೊಗಳನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿತು.<ref name="Guitar World">{{Cite news |title=The Eternal Idol |last=Gill |first=Chris |magazine=Guitar World |date=December 2008}}</ref> ಅರ್ಥ್‌ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌, ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್‌ ಮತ್ತು ಜರ್ಮನಿ ಮೊದಲಾದೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಲಬ್ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು; ಅದರ ಪ್ರದರ್ಶನ-ಪಟ್ಟಿಯು [[ಜಿಮಿ ಹೆಂಡ್ರಿಕ್ಸ್‌]], [[ಬ್ಲೂ ಚೀರ್‌]] ಮತ್ತು [[ಕ್ರೀಮ್‌]] ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ದೀರ್ಘ ದೀರ್ಘ, ಸುಧಾರಿಕ ಬ್ಲೂ ಜಾಮ್ಸ್‌ನ [[ದ್ವನಿಮುದ್ರಿತ ಹಾಡು]]ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ 1968ರಲ್ಲಿ ಐಯೋಮಿ [[ಜೆಥ್ರೊ ಟುಲ್‌]] ಸೇರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಅರ್ಥ್‌ಅನ್ನು ಹಠತ್ತಾಗಿ ತ್ಯಜಿಸಿದ.<ref>{{cite web |title=Melody Maker 1968-12-21 |url=http://www.sabbathlive.com/sabtours/earth/mm211268 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070604013639/http://www.sabbathlive.com/sabtours/earth/mm211268 |archivedate=2007-06-04 |publisher=''[[Melody Maker]]'' Magazine |accessdate=2008-02-14}}</ref> ಜೆಥ್ರೊ ಟುಲ್‌ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದೊಂದಿಗಿನ ಕೆಲಸವು ಅಲ್ಪದಿನದದ್ದಾದರೂ ಐಯೋಮಿಯು ಇದರೊಂದಿಗೆ ''[[ದ ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್ಸ್ ರಾಕ್‌ ಆಂಡ್ ರೋಲ್ ಸರ್ಕಸ್]]'' TV ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಜೆಥ್ರೊ ಟುಲ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶನದಿಂದ ತೃಪ್ತಿಗೊಳ್ಳದ ಐಯೋಮಿ 1969ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದನು. "ಅದು ಸರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟೆ" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡನು. "ಮೊದಲು ನಾನು ಟುಲ್ ಮಹತ್ತರವೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದೆ. ಆದರೆ [[ಅಯನ್ ಆಂಡರ್ಸನ್]]‌ನ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಲ್ಲಿದ್ದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಲ್ಲಿ ನಾನು ನಾಯಕತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಲು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಿಲ್ಲ. ಟುಲ್‌ನಿಂದ ನಾನು ಹಿಂದಿರುಗಿದಾಗ ನಾನು ಸಂಪೂರ್ಣ ಹೊಸ ಮನೋಭಾವದಿಂದ ವಾಪಸು ಬಂದೆ. ಪ್ರಗತಿ ಹೊಂದುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ನನಗೆ ಕಲಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು. "<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=34}}</ref> ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ 1969ರಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ ತಂಡವು, ತಮ್ಮ ತಂಡವನ್ನು ಅರ್ಥ್ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ತಂಡವೆಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಭಾವಿಸಿದ್ದನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ ಮೇಳದ ಹೆಸರನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಬದಲಾಯಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಪೂರ್ವಾಭ್ಯಾಸದ ಕೊಠಡಿಯ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಚಲನಚಿತ್ರಮಂದಿರವೊಂದರಲ್ಲಿ 1963 [[ಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್‌]] ಭಯಾನಕ ಚಿತ್ರ ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ಚಿತ್ರವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಸೇರುತ್ತಿದ್ದ ಜನರ ಸಮ‌ೂಹವನ್ನು ನೋಡಿದ ಬಟ್ಲರ್‌ ಹೀಗೆಂದು ಹೇಳಿದನು - "ಭೀತಿಕಾರಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಜನರು ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚುಮಾಡುವುದು ತುಂಬಾ ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾಗಿದೆ".<ref>{{cite web |url=http://www.nyrock.com/interviews/2002/ozzy_int.asp |title=Ozzy Osbourne: The Godfather of Metal |publisher=NYRock.com |accessdate=2008-02-14 |date=June 2002 |archive-date=2013-10-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131031000904/http://www.nyrock.com/interviews/2002/ozzy_int.asp |url-status=dead }}</ref> ಆನಂತರ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಯು "ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌" ಎಂಬ ಹಾಡಿಗೆ ಗೀತರಚನೆ ಮಾಡಿದ. ಅದು ಬಟ್ಲರ್‌ನ ಹಾಸಿಗೆಯ ಬುಡದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪು ನೆರಳುಚಿತ್ರದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ನಿಂತುಕೊಂಡಿರುವ ಮುನ್ನೋಟದೊಂದಿಗೆ [[ನಿಗೂಢ]]ಬರಹಗಳ ಲೇಖಕ [[ಡೆನ್ನಿಸ್ ವೀಟ್ಲಿ]]ಯ ಕೆಲಸದಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref>{{cite book|last=Charles Strong|first=Martin|title=The Essential Rock Discography |publisher=Canongate |date=2006 |edition=8 |volume=1|page=97|isbn=1841958603|accessdate=2009-04-23}}</ref><ref>{{cite book|last=Wilson|first=Dave|title=Rock Formations: Categorical Answers to How Band Names Were Formed|publisher=Cidermill Books |date=2004 |page=51 |isbn=0974848352 |accessdate=2009-04-23}}</ref><ref>''ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌: ಬಿಹೈಂಡ್‌ ದಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' ಬೈ [[VH1]]; ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಪ್ರಸಾರವಾದದ್ದು 1998-04-19ರಂದು.</ref> "ದ ಡೆವಿಲ್ಸ್ ಇಂಟರ್ವಲ್" ಎಂದೂ ಕರೆಯುವ<ref name="Satanism today">{{cite book|last=R. Lewis|first=James|title=Satanism today: an encyclopedia of religion, folklore, and popular culture|publisher=ABC-CLIO |date=2001 |page=72 |isbn=1576072924 |accessdate=2009-04-23}}</ref> ಸಂಗೀತದ [[ಮ‌ೂರುಸ್ವರ]]ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡ ಹಾಡಿನ ಅಶುಭಕರ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಕರಾಳ ಗೀತರಚನೆಗಳು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು 1960ರ ದಶಕದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಮೇಲುಗೈ ಪಡೆದಿದ್ದ [[ಫ್ಲವರ್ ಪವರ್]], [[ಜಾನಪದ ಸಂಗೀತ]] ಮತ್ತು [[ಹಿಪ್ಪಿ ಸಂಸ್ಕೃತಿ]] ಮೊದಲಾದ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತದ್ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕರಾಳ ದಿಕ್ಕಿನತ್ತ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಿತು.<ref name="Black Sabbath's song review">{{cite web|url=http://www.allmusic.com/song/t877937|title=Song Review: Black Sabbath|last=Torreano|first=Bradley|work=Allmusic|publisher=Macrovision|accessdate=2009-04-23}}</ref><ref>{{cite book|last=Koskoff|first=Ellen|title=Music Cultures in the United States |publisher=Routledge|date=2005|page=356|chapter=Popular Musics|isbn=0415965896}}</ref> ಹೊಸ ಧ್ವನಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1969ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದರ ಹೆಸರನ್ನು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಎಂಬುದಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="MusicMight">{{cite web| author=Sharpe-Young, Garry |url=http://www.musicmight.com/linkto/artist/{3F545B39-F8C3-4439-90A9-F33EA37 |title=MusicMight.com Black Sabbath Biography|publisher=MusicMight.com}}</ref> ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿ ಅಂತಹುದೇ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಬರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಹರಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಮಾಡಿತು. === ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' ಮತ್ತು ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' (1970–1971) === ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 1969ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಫಿಲಿಪ್ಸ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]]‌ಗೆ ಸಹಿಹಾಕಿತು. ನಂತರ ಅದರ ಮೊದಲ ಏಕಗೀತದ ತಟ್ಟೆ "[[ಎವಿಲ್ ವುಮನ್‌]]"ಅನ್ನು ಫಿಲಿಪ್ಸ್‌ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ [[ಫೋಂಟಾನ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ನ ಮ‌ೂಲಕ 1970ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿತು. ನಂತರದ ಬಿಡುಗಡೆಗಳು ಫಿಲಿಪ್ಸ್‌ನ ಹೊಸದಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ಪ್ರಗತಿಶೀಲ ರಾಕ್‌ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆ [[ವರ್ಟಿಗೊ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]‌ನಿಂದ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಆ ಏಕಗೀತದ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳಲು ವಿಫಲವಾದರೂ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಜನವರಿಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಥಮ ಆಲ್ಬಮ್ಅನ್ನು [[ರೋಡ್ಜರ್ ಬೈನ್‌]]‌ನ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು ಎರಡು ದಿನಗಳ ಸ್ಟುಡಿಯೊ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಥವಾಯಿತು. ಐಯೋಮಿಯು ನೇರ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿದ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಹೀಗೆಂದು ನೆನಪು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ: "ಅದನ್ನು ಮಾಡಲು ನಮಗೆ ಎರಡು ದಿನಗಳಿದ್ದವೆಂದು ನಾವು ಭಾವಿಸಿದೆವು. ಅದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಿನ ಸಂಕಲನ ಮಾಡಬೇಕಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾವು ನೇರವಾಗಿ ನುಡಿಸಿದೆವು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಓಜ್ಜೀಯು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನನ್ನು ನಾವು ಒಂದು ಬೇರೆಯೇ ಬೂತ್ ಒಳಗೆ ಕುಳ್ಳಿರಿಸಿ, ನಾವು ಬೇರೆ ಹೋಗಿದ್ದೆವು. ನಾವು ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ ಬಹುತೇಕ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ನುಡಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ನಾಮಸೂಚಕ ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' 1970ರ ಫೆಬ್ರವರಿ [[13ನೇ ಶುಕ್ರವಾರ]]ದಂದು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಆ ಆಲ್ಬಮ್‌ [[UK ಆಲ್ಬಮ್ಸ್ ಚಾರ್ಟ್]]‌ನಲ್ಲಿ 8ನೇ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. USನಲ್ಲಿ 1970ರ ಮೇನಲ್ಲಿ [[ವಾರ್ನರ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]]‌ನಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಆ ಆಲ್ಬಮ್‌ [[ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ 200|''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌'' 200]]ರಲ್ಲಿ 23ನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷದವರೆಗೆ ಉಳಿಯಿತು.<ref name="AMG Biography">{{cite web |title="AMG Biography" |author=Ruhlmann, William |url=http://www.allmusic.com/artist/black-sabbath-p3693 |publisher= [[Allmusic]] |accessdate=2008-02-14}}</ref><ref name="Rolling Stone Biography">{{cite web|title="Rolling Stone Biography"|url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/biography|publisher=RollingStone.com|accessdate=2008-02-14|archive-date=2008-02-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20080222023329/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/biography|url-status=dead}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌ ವಾಣಿಜ್ಯ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡರೂ, ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಯಿತು. ''[[ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌]]'' ‌ನ [[ಲೆಸ್ಟರ್ ಬ್ಯಾಂಗ್ಸ್‌]] "ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ ಮತ್ತು ಗಿಟಾರ್‌ಗಳ ಕರ್ಕಶ ಗಜಿಬಿಜಿಯು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಸಂಗೀತ ಪರಿಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ವೇಗಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡ ಸ್ಪೀಡ್‌ಫ್ರೀಕ್ಸ್‌ನಂತೆ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವಂತೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಆಲ್ಬಮ್‌‌ನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕಿದ.<ref>{{cite web |year=1970 |month=May |author=Bangs, Lester |title=''Black Sabbath Album Review'' |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/321686/review/5945165/black_sabbath |publisher=''[[Rolling Stone]]'' Magazine #66, May 1970 |accessdate=2008-02-14 |archive-date=2007-12-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071211144321/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/321686/review/5945165/black_sabbath |url-status=dead }}</ref> ಟೀಕೆಗೊಳಗಾದರೂ ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಅದರ ಮೊದಲ ಮೈನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಮ್ (1930ರ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಜಾಸ್ ಸಂಗೀತ) ಪ್ರದರ್ಶನವೆಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಭಾರಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾಯಿತು.<ref>ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌, ಇನ್ಸೈಡ್‌ ಬುಕ್‌ ಡೀಟೇಲ್ಸ್‌, ರಿ-ರಿಲೀಸ್‌, ಕಾಂಪ್ಯಾಕ್ಟ್‌ ಡಿಸ್ಕ್‌ ಆವೃತ್ತಿ</ref> ಇದು USನಲ್ಲಿ [[ರೆಕಾರ್ಡಿಂಗ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿ ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕಾ]]&nbsp;(RIAA)ದಿಂದ ಹಾಗೂ UKಯಲ್ಲಿ [[ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಫೋನೊಗ್ರಫಿಕ್ ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿ]]&nbsp;(BPI)ಯಿಂದ ಎರಡರಿಂದಲೂ [[ಪ್ಲಾಟಿನಂ ಧೃಢೀಕೃತ]]ವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.<ref>{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=black%20sabbath&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database -''Black Sabbath''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2012-06-23|archive-url=https://www.webcitation.org/68cqspRXC?url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bpi.co.uk/members-area/article/bpi-certified-awards.aspx|title=Certified Awards|publisher=British Phonographic Industry|accessdate=2009-04-23|archive-date=2012-05-04|archive-url=https://www.webcitation.org/67Q10MhLP?url=http://www.bpi.co.uk/members-area/article/bpi-certified-awards.aspx|url-status=dead}}</ref> USನ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಯಶಸ್ಸಿನ ಲಾಭಪಡೆಯಲು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಲ್ಕು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ 1970ರ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತಿಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. [[ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಕದನ]]ವನ್ನು ಟೀಕಿಸಿದ ಹಾಡು "[[ವಾರ್ ಪಿಗ್ಸ್‌]]"ನಂತರ ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ''ವಾರ್ ಪಿಗ್ಸ್‌'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಇಡುವಂತೆ ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಕದನದ ಬೆಂಬಲಿಗರಿಂದ ಬರಬಹುದಾದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗೆ ಹೆದರಿ ವಾರ್ನರ್‌ ಆ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ''[[ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌]]'' ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿದನು. ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಪ್ರಾರಂಭದ ಏಕಗೀತ "[[ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌]]"ಅನ್ನು ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ: "ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಹಾಡುಗಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಟೋನಿ (ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌) ಗಿಟಾರ್‌ ವಾದಿಸುವ ಮ‌ೂಲಕ ನುಡಿಸಿದನು, ಅದೇ ಇದು. ಆರಂಭ ಮಾಡಿ ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲು ಇದು ಇಪ್ಪತ್ತರಿಂದ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ನಿಮಿಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=57}}</ref> ಈ ಏಕಗೀತವು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಿಂತ ಮೊದಲೇ 1970ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು ಹಾಗೂ UK ಪಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಹತ್ತು ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು.<ref name="Rolling Stone Biography"/> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅದರ ಎರಡನೇ ಪೂರ್ಣಮಟ್ಟದ ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌]]'' ಅನ್ನು UKಯಲ್ಲಿ 1970ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿತು. "ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌" ಏಕಗೀತದ ಯಶಸ್ಸಿನ ಪ್ರಭಾವದಿಂದಾಗಿ ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ UKಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್ '''UKಅಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ''' ಯಾಗುವ'' ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ ಇನ್ನೂ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದುದರಿಂದ USನಲ್ಲಿ ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು 1971ರ ಜನವರಿವರೆಗೆ ತಡೆಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.'''''ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ USನಲ್ಲಿ<ref>{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=paranoid&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Paranoid''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2012-03-02|archive-url=https://www.webcitation.org/65rU1mB3k?url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1|url-status=dead}}</ref> 1971ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಹತ್ತು ಹಾಡುಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು ಹಾಗೂ ಯಾವುದೇ ರೇಡಿಯೊ ಆಕಾಶವಾಣಿಯ ಪ್ರಸಾರವಿಲ್ಲದೆ ಅಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾದವು.<ref name="Rolling Stone Biography"/> ''' '' '''''ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಮತ್ತೆ ಆ ಕಾಲದ ರಾಕ್‌ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಯಿತು. ಆದರೆ ''' '' '''[[ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ನ]]'' ಸ್ಟೀವ್ ಹ್ಯೂಯ್‌ನಂತಹ ಆಧುನಿಕ-ಕಾಲದ ವಿಮರ್ಶಕರು ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌ನ್ನು "ರಾಕ್‌ ಇತಿಹಾಸದ ಮಹತ್ತರ ಹಾಗೂ ಅತೀ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಆಲ್ಬಂ" "ರಾಕ್ ಇತಿಹಾಸದ ಯಾವುದೇ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಧ್ವನಿ ಮತ್ತು ಶೈಲಿಯನ್ನು ನಿರೂಪಿಸುತ್ತದೆ" ಎಂದು ಉದಾಹರಿಸಿದರು.<ref name="Paranoid AMG Review"/>'' ''' '''''2003ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಬಮ್‌, ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌ ನಿಯತಕಾಲಿಕದ 500 ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 130ನೇ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. '' ''' '''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿಕೊಂಡು ಯಶಸ್ಸಾದುದು ವಾದ್ಯ-ವೃಂದವು 1970ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ USಗೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಈ ಪ್ರವಾಸವು ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಎರಡನೇ ಏಕಗೀತೆ "ಐರನ್ ಮ್ಯಾನ್‌"ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿತು.'' ''' '''''ಪ್ರಮುಖ 40 ಹಾಡುಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿಫಲವಾದರೂ "ಐರನ್ ಮ್ಯಾನ್‌" ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಉಳಿಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ ಇದು 1998ರ "ಸೈಕೊ ಮ್ಯಾನ್‌" ಬರುವವರೆಗೆ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ 'USನ ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಏಕಗೀತ' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಪಡೆದಿತ್ತು.<ref name="AMG Biography"/>'' ''' === ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಮತ್ತು ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' (1971–1973) === ಫೆಬ್ರವರಿ 1971ರಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ತಂಡದವರು ಅವರ ಮ‌ೂರನೇ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು‌. ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ನ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿನ ಯಶಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದವರು ಮಾದಕ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳಲು "ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ತುಂಬ ಹಣ"ದೊಂದಿಗೆ ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಕಳೆಯತೊಡಗಿದರು.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=63}}</ref> ವಾರ್ಡ್ ಹೀಗೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ - "ನಾವು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ [[ಕೋಕ್]]ಅನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು" ವಾರ್ಡ್ ವಿವರಿಸಿದ. "ಉತ್ತೇಜಕ, ಶಾಮಕ ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳು, [[ಕ್ವಾಲ್ಯೂಡ್]] ಇತ್ಯಾದಿ ಇಷ್ಟವಾದವುಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮೂಡಿ ಮರೆತುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳಿಂದ ನೀವು ಹೊರಬಂದಿರುತ್ತೀರಿ. ಎಪ್ರಿಲ್‌ 1971ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಅದೇ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ''[[ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ]]'' ಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಕೇವಲ ಆರು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ US ಮತ್ತು UK ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯ ಹತ್ತು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಲುಪಿತು ಹಾಗೂ ಎರಡು ತಿಂಗಳುಗಳೊಳಗೆ ಚಿನ್ನದ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref name="MOR">{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=master%20of%20reality&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Master of Reality''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2012-06-23|archive-url=https://www.webcitation.org/68cqurK6p?url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1|url-status=dead}}</ref> ಅಂತಿಮವಾಗಿ 1980ರಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಟಿನಂ <ref name="MOR"/> ಹಾಗೂ 21^ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಡಬಲ್ ಪ್ಲಾಟಿನಂ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣವನ್ನು ಗಳಿಸಿತು.<ref name="MOR"/> ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಮೊದಲ [[ಧ್ವನಿಯ ತರಂಗಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ]] ಹಾಗೂ "[[ಚಿಲ್ಡ್ರನ್ ಆಫ್ ದ ಗ್ರೇವ್‌]]" ಮತ್ತು "[[ಸ್ವೀಟ್ ಲೀಫ್‌]]" ಇತ್ಯಾದಿ ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.<ref name="Master of Reality AMG Review">{{cite web| author=Erlewine, Stephen Thomas |url=http://www.allmusic.com/album/master-of-reality-r2000 |title=AMG Master of Reality Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-02-18}}</ref> ಆ ಕಾಲದವರ ವಿಮರ್ಶೆಯು ಮತ್ತೆ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌'' ‌ನ [[ಲೆಸ್ಟರ್ ಬ್ಯಾಂಗ್ಸ್‌]] ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಯು "ಮುಗ್ಧ, ಕೃತಕವೆನಿಸುವಷ್ಟು ಸರಳವಾದ, ಪುನರಾವರ್ತನೆಯನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಳಪೆ ಮಟ್ಟದ್ದು" ಎಂದು ಟೀಕಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೂ ಅದೇ ನಿಯತಕಾಲಿಕವು ನಂತರ 2003ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಅದರ [[500 ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳ]] ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ 298ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref name="RS500">{{cite book |last=Levy |first=Joe |coauthors=Steven Van Zandt |title=[[Rolling Stone's 500 Greatest Albums of All Time|Rolling Stone The 500 Greatest Album of All Time]] |origyear=2005 |accessdate=2008-01-08 |edition=3rd |year=2006 |publisher=Turnaround |location=London |isbn=1932958614 |oclc=70672814 |ref=RS500 }} </ref> ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಯು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ನಂತರ 1972ರಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಮ‌ೂರು ವರ್ಷಗಳ ಅದರ ಮೊದಲ ವಿರಾಮವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌ ವಿವರಿಸಿದಂತೆ: "ವಾದ್ಯ-ವೃಂದದವರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ದಣಿವು ಆಯಾಸವಾಗಲು ಶುರುವಾಯಿತು. ವರ್ಷವಿಡೀ ವಿರಾಮವಿಲ್ಲದೆ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸಿ, ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ'' ಯು ಮೊದಲ ಮ‌ೂರು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ಒಂದು ಯುಗದ ಕೊನೆಯ ರೀತಿಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿದೆವು ಹಾಗೂ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ನಮ್ಮದೇ ಆದ ಸಮಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆವು‌."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=64-65}}</ref> ಜೂನ್ 1972ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದವರು [[ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಪ್ಲ್ಯಾಂಟ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಒಂದುಗೂಡಿದರು. ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸುವ ಕಾರ್ಯವು [[ಮಾದಕವಸ್ತುವಿನ ದುರ್ಬಳಕೆ]] ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಫಲವಾಗಿ ಅನೇಕ ತೊಂದರೆಗಳಿಗೆ ಸಿಲುಕಿತು. "ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಾ ಮಧ್ಯ ಕೊಠಡಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡು" "ಕೋರ್ನುಕೋಪಿಯ" ಹಾಡನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಲು ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಿರುವಾಗ<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=73}}</ref> ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌‌ನನ್ನು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಿಂದ ಹೊರದೂಡುವ ಸಂಭವವಿತ್ತು. "ನಾನು ಹಾಡನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸಿದೆ, ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕೆಲವು ಕ್ರಮಗಳು ತುಂಬಾ ಅಸಹನೀಯವಾಗಿದ್ದವು" ಎಂದು ವಾರ್ಡ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಾನು ಅದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವಿವರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಸಿಕ್ಕಿದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯೆಂದರೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರಿಂದಲೂ ಅನಾದರ, ಅಸಡ್ಡೆ. ಅದು 'ಒಳ್ಳೆಯದು, ಸುಮ್ಮನೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು. ಈಗ ನಿನ್ನಿಂದ ಯಾವುದೇ ಉಪಯೋಗವಿಲ್ಲ' ಎಂಬತ್ತಿತ್ತು. ನಾನು ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಬೇಕೆಂದು ಭಾವಿಸಿದೆ, ಹೇಗೂ ನನ್ನನ್ನು ಹೊರಹಾಕುವವರಿದ್ದರು".<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=73-74}}</ref> [[ಕೊಕೇನ್]]‌ ದುರುಪಯೋಗದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುವ "ಸ್ನೊಬ್ಲೈಂಡ್‌" ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಹಾಡಿನ ನಂತರ ಆ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅದೇ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ಇಡಲಾಯಿತು. ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಂಪೆನಿಯು ಕೊನೆಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ''[[ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ವಾಲ್ಯೂಮ್ 4]]'' ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. "ಯಾವುದೇ ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 1, 2 ಅಥವಾ 3 ಎಂಬುದಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದು ನಿಜವಾಗಿಯ‌ೂ ಅಸಮಂಜಸವಾದುದು" ಎಂದು ವಾರ್ಡ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=65}}</ref> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ''[[ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4]]'' 1972ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಆ ಕಾಲದ ವಿಮರ್ಶಕರು ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಅನ್ನೂ ಟೀಕಿಸುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ಇದು ಒಂದು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಚಿನ್ನದ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿತು<ref name="V4">{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=BLACK%20SABBATH%20-%20VOL.%204&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Vol. 4''|accessdate=2009-02-22}}</ref> ಹಾಗೂ USನಲ್ಲಿ ದಶಲಕ್ಷದಷ್ಟು ಪ್ರತಿಗಳು ಮಾರಾಟವಾದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅನುಕ್ರಮ ಬಿಡುಗಡೆ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು.<ref name="AMG Biography"/><ref name="V4"/> ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಕಳೆದ ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ತಂತಿವಾದ್ಯಗಳು, ಪಿಯಾನೋ, ವಾದ್ಯವೃಂದ ಸಂಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಹಲವು-ವಿಭಾಗದ ಹಾಡುಗಳಂತಹ ಹೊಸ ರೀತಿಯ ಸ್ವರಸಂಯೋಜನೆ ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಆರಂಭಿಸುವಂತೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು.<ref>{{cite web| author=Huey, Steve |url=http://www.allmusic.com/album/black-sabbath-vol-4-r2001 |title=AMG Volume 4 Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-04-10}}</ref> "[[ಟುಮೋರೋಸ್ ಡ್ರೀಮ್‌‌]]" ಹಾಡು ಏಕಗೀತವಾಗಿ-''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ‌ನ ನಂತರ ವಾದ್ಯ ಮೇಳದ ಮೊದಲ ಏಕಗೀತೆಯಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಹೊಂದಿತು. ಆದರೆ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು.<ref name="Billboard Albums"/> USನ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರವಾಸದ ನಂತರ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1973ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾಕ್ಕೆ, ನಂತರ ಪ್ರಧಾನ ಭೂಭಾಗ ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿತು. === ''ಸಬ್ಬತ್ ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌'' ಮತ್ತು ''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' (1973–1976) === ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡ ನಂತರ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ತಂಡದವರು ಅವರ ಮುಂದಿನ ಬಿಡುಗಡೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಯಶಸ್ಸಿನಿಂದ ಸಂತೋಷ ಪಡೆದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡುವ ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿ ನವಚೈತನ್ಯ ಮ‌ೂಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿತು ಹಾಗೂ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌‌ನ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಪ್ಲ್ಯಾಂಟ್‌ ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. ಆ ಶಕೆಯ ಹೊಸ ಸಂಗೀತ ನಾವೀನ್ಯತೆಯೊಂದಿಗೆ, ರೆಕಾರ್ಡ್ ಪ್ಲಾಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತಾವು ಈ ಹಿಂದೆ ಬಳಸಿದ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಬೃಹತ್ "ವಿದ್ಯುತ್ ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ"ದಿಂದ ಬದಲಿಸಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡು ಅಚ್ಚರಿಗೊಂಡರು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು [[ಬೆಲ್ ಏರ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮನೆಯನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು 1973ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿತು. ಆದರೆ ಮಾದಕವಸ್ತು ಸಮಸ್ಯೆ ಮತ್ತು ದಣಿವಿನಿಂದಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಾಡನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. "''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' ರ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿದ್ದ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಆಗ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾವು ನಿಜವಾಗಿಯ‌ೂ ಅಸಮಧಾನಗೊಂಡೆವು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. "ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಸುಮ್ಮನೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡು ಹೊಸತಾದ ವಿಷಯದೊಂದಿಗೆ ಬರಬಹುದೆಂದು ನನಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದರು. ನನಗೆ ಏನ್ನನ್ನೂ ಆಲೋಚಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾನು ಯಾವುದಾದರೂ ವಿಷಯದೊಂದಿಗೆ ಬರದಿದ್ದರೆ, ಯಾರೂ ಏನನ್ನೂ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ."<ref name="Rosen76">{{Harvnb|Rosen|1996|p=76}}</ref> left|thumb|210px|ವೇದಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌. ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಿಲ್ಲದೆ ಒಂದು ತಿಂಗಳು ಕಳೆದ ನಂತರ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು [[ದ ಫೋರೆಸ್ಟ್ ಆಫ್ ಡೀನ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ [[ಕ್ಲಿಯರ್‌ವೆಲ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟೆಲ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಇದ್ದರು. "ನಾವು ಕತ್ತಲಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವತಯಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು. ಇದು ನಿಜವಾಗಿಯ‌ೂ ಅಹಿತಕರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಇದು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು ಮತ್ತು ಪುನಃ ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳು ಹೊಳೆಯಲಾಂಭಿಸಿದವು. ".<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=77}}</ref> ಕತ್ತಲಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಐಯೋಮಿಯು "[[ಸಬ್ಬತ್ ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌]]"ನ ಪ್ರಮುಖ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎಡವಿದನು, ಇದು ಹೊಸ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಸ್ವರ ಹೊಂದಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿತು. ಇದನ್ನು ಲಂಡನ್‌ನ ಮೋರ್ಗನ್ ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಮೈಕ್ ಬಟ್ಚರ್ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿದನು. ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾದ ಉತ್ತಮ ಶೈಲಿಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳು ಸಂಯೋಜಕ ವಾದ್ಯಗಳು, ತಂತಿವಾದ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸಿದವು. [[ಯೆಸ್‌]] ಕೀಬೋರ್ಡ್‌-ವಾದಕ [[ರಿಕ್ ವೇಕ್‌ಮ್ಯಾನ್‌]]‌ನನ್ನು "[[ಸಾಬ್ರ ಕ್ಯಾಡಬ್ರ]]"ದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಕಲಾವಿದನಾಗಿ ಕರೆಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=79}}</ref> ನವೆಂಬರ್ 1973ರಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಹೊಗಳಿಕೆಯನ್ನು ಪಡೆದ ''[[ಸಬ್ಬತ್ ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌]]'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿತು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಅದರ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲೇ ಮುಖ್ಯವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌'' ‌ನ ಗೋರ್ಡನ್ ಪ್ಲೆಟ್ಚರ್, ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ "ಒಂದು ಅತ್ಯದ್ಭುತ ಬಿಗಿಹಿಡಿತವಿರುವ ಕೆಲಸ" ಹಾಗೂ "ಸಂಪೂರ್ಣ ಯಶಸ್ಸಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇಲ್ಲ" ಎಂದು ಹೊಗಳಿದನು.<ref>{{cite web |year=1974 |month=February |author=Fletcher, Gordon |title=''Sabbath, Bloody Sabbath'' Album Review |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/227113/review/5946174/sabbath_bloody_sabbath |publisher=''[[Rolling Stone]]'' Magazine #154, 14 February 1974 |accessdate=2008-02-25 |archive-date=2007-12-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071230064106/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/227113/review/5946174/sabbath_bloody_sabbath |url-status=dead }}</ref> ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'''ನ ಎಡ್ವರ್ಡೊ ರಿವಡೇವಿಯನಂತಹ ನಂತರದ ವಿಮರ್ಶಕರು ಆಲ್ಬಮ್‌ "ಒಂದು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೆಲಸ, ಇದು ಯಾವುದೇ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಸಂಗೀತದ ಸಂಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿರುವಂತದ್ದು" ಹಾಗೂ "ಕೈಚಳಕ ಮತ್ತು ಪರಿಪಕ್ವತೆಯ ಒಂದು ನವೀನ ಅರಿವು" ಎಂದು ಉದಾಹರಿಸಿದರು.<ref name="SBS AMG Review">{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/sabbath-bloody-sabbath-r2002 |title=Sabbath, Bloody Sabbath AMG Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-02-25}}</ref> ''' '' '''''ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ UK ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೇ ಮತ್ತು US ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಹನ್ನೊಂದನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮ‌ೂಲಕ USನಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾಗುವ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಐದನೇ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ಲಾಟಿನಂ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=SABBATH,%20BLOODY%20SABBATH&artist=Black%20Sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Sabbath Bloody Sabbath''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2013-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20130808212510/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=SABBATH,%20BLOODY%20SABBATH&artist=Black%20Sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1974ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಿತು. ಈ ಪ್ರಯಾಣವು [[ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಒಂಟಾರಿಯೊ]]ದಲ್ಲಿ 1974ರ ಎಪ್ರಿಲ್ 6ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಜ್ಯಾಮ್‌]]ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತು. ''' '' '''''ಸುಮಾರು 200,000 ಅಭಿಮಾನಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಾ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 70ರ ದಶಕದ ಪಾಪ್ ದೈತ್ಯರಾದ [[ರೇರ್ ಅರ್ಥ್‌]], [[ಎಮರ್ಸನ್‌, ಲೇಕ್ &amp; ಪಾಲ್ಮರ್]], [[ಡೀಪ್ ಪರ್ಪಲ್]], [[ಅರ್ಥ್‌, ವಿಂಡ್ &amp; ಫೈರ್]], [[ಸೀಲ್ಸ್ &amp; ಕ್ರೋಫ್ಟ್ಸ್]], [[ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಓಕ್ ಅರ್ಕನ್ಸಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಈಗಲ್ಸ್]] ಒಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ''' '' '''''ಈ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಭಾಗಗಳನ್ನು USನ [[ABC]] ಟೆಲಿವಿಷನ್ ಪ್ರಸಾರ ಮಾಡುವ ಮ‌ೂಲಕ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ಅಮೇರಿಕಾದ ಶ್ರೋತೃಗಳಿಗೆ ತೆರೆದಿಟ್ಟಿತು. ''' '' '''''ಕುಖ್ಯಾತ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ನಿರ್ವಾಹಕ [[ಡಾನ್ ಆರ್ಡೆನ್‌]]‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಹಿ ಹಾಕುವುದರೊಂದಿಗೆ 1974ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿತು. ''' '' '''''ಈ ಸ್ಥಳ ಬದಲಾವಣೆಯು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಮಾಜಿ ನಿರ್ವಾಹಕರೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದದ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. USನಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಯು ಸಪೀನ(ನ್ಯಾಯಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಹಾಜರಾಗಲೇ ಬೇಕೆಂದು ಕೋರ್ಟಿನಿಂದ ಬಂದ ಆಜ್ಞೆ)ವನ್ನು ಪಡೆದನು, ಅದು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ದಾವೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref name="Rosen76"/>''' '' ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅದರ ಆರನೇ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಕೆಲಸವನ್ನು 1975ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ [[ವಿಲ್ಲೆಸ್ಡೆನ್‌]]ನ ಮೋರ್ಗನ್‌ ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ''ಸಬ್ಬತ್‌, ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌'' ‌ಗಿಂತ ಬೇರೆಯದೇ ಆದ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರಕ ಮುನ್ನೋಟದೊಂದಿಗೆ ಆರಂಭಿಸಿತು. "ನಾವು ನಮ್ಮ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿ,ನಾವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಬಯಸಿರದ ಆರ್ಕೆಸ್ಟ್ರಾಗಳು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ತಾಂತ್ರಿಕತೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದಿತ್ತು. ನಮ್ಮನ್ನು ನಾವು ಅವಲೋಕನ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು. ಒಂದು ರಾಕ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಬಯಸಿದೆವು - ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ''ಸಬ್ಬತ್‌, ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌'' ರಾಕ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=80}}</ref> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಮತ್ತು ಮೈಕ್ ಬಟ್ಚರ್‌ನಿಂದ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ''[[ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌]]'' 1975ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಕಂಡಿತು. ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌'' "''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ನಂತರದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಇದು ಅವರ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಆಗಿರಬಹುದು" ಎಂದು ಹೊಗಳಿತು.<ref>{{cite web |year=1975 |month=September |author=Altman, Billy |title=''Sabotage'' Album Review |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/170807/review/5946986/sabotage |publisher=''[[Rolling Stone]]'' Magazine #196, 25 September 1975 |accessdate=2008-02-25 |archive-date=2007-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071231125738/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/170807/review/5946986/sabotage |url-status=dead }}</ref> ಆದರೂ ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌‌ನಂತಹ ನಂತರದ ವಿಮರ್ಶಕರು "''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ಮತ್ತು ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 4'' ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳನ್ನು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಇಂತಹ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ರಿಯೆಯು ವಿಯೋಜನೆ ಆರಂಭಿಸಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.<ref name="AMG Sabotage">{{cite web |author=Prato, Greg |title=''Sabotage'' AMG Album Review |url=http://www.allmusic.com/album/sabotage-r2003 |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-20}}</ref> ''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' US ಮತ್ತು UK ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ 20 ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿತು, ಆದರೆ ಇದು USನ ಚಿನ್ನದ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಪಡೆಯಿತು. ಇದು USನ ಪ್ಲಾಟಿನಂ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಮೊದಲ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{cite web|title=RIAA Gold & Platinum database-''Sabotage''|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=sabotage&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153758/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=sabotage&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಏಕೈಕ ಏಕಗೀತ "[[ಆಮ್ ಐ ಗೋಯಿಂಗ್ ಇನ್ಸೇನ್ (ರೇಡಿಯೊ)]]" ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು. ''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' ‌ನ "[[ಹೋಲ್ ಇನ್ ದ ಸ್ಕೈ]]" ಮತ್ತು "[[ಸಿಂಪ್ಟಮ್ ಆಫ್ ದ ಯ‌ೂನಿವರ್ಸ್‌]]" ಮೊದಲಾದವು ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನ ಹಾಡುಗಳಾಗಿವೆ.<ref name="AMG Sabotage"/> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' ‌ನ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕರಾದ [[ಕಿಸ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಬೆಳೆಸಿತು. ಆದರೆ [[ಮೋಟಾರು ಸೈಕಲ್]] ಅಪಘಾತವೊಂದರಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬಿನ ಸ್ನಾಯುವೊಂದು ಬಿರುಕುಬಿಟ್ಟಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ 1975ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಡಿಸೆಂಬರ್ 1975ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಂಪೆನಿಗಳು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯದೆಯೇ ''[[ವಿ ಸೋಲ್ಡ್ ಅವರ್ ಸೋಲ್ ಫಾರ್ ರಾಕ್ 'n' ರೋಲ್‌]]'' ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ [[ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಜನಪ್ರಿಯ]] ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿದವು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ USನ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 1976ರ ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಇತ್ತು ಹಾಗೂ ಅಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಸುಮಾರು ಎರಡು ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರತಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿತು.<ref>{{cite web|title=RIAA Gold & Platinum Database-''We Sold Our Soul for Rock 'n' Roll''|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=we%20sold%20our%20soul&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153853/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=we%20sold%20our%20soul&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ===''ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಎಕ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಸಿ'' ಮತ್ತು ''ನೆವರ್ ಸೆ ಡೈ!'' '' ''(1976–1979)=== ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅದರ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಕೆಲಸವನ್ನು [[ಫ್ಲೋರಿಡಾ]]ದ [[ಮಿಯಾಮಿ]]ಯ [[ಕ್ರೈಟೀರಿಯ ಸ್ಟುಡಿಯೊ]]ದಲ್ಲಿ 1976ರ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿತು. ಧ್ವನಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಕೀಬೋರ್ಡ್ ವಾದಕ ಗೆರ್ರಿ ವುಡ್ರಫೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಅವನು ಕೂಡ ''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' ‌ನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ. ''[[ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಎಕ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಸಿ]]'' 1976ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 25ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡು ಮಿಶ್ರ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಸಮಯ ಸರಿದಂತೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬಿಡುಗಡೆಯ ಎರಡು ದಶಕಗಳ ನಂತರ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಎರಡು ಸ್ಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು ಹಾಗೂ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು "ಗಾಬರಿಗೊಳಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಕು ಬಿಡಿಸುತ್ತಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref name="TE AMG Review">{{cite web| author=Prato, Greg |url=http://www.allmusic.com/album/technical-ecstasy-r2004 |title=Technical Ecstasy AMG Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-17}}</ref> ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಅಶುಭಸೂಚಕ, ಅಹಿತಕರ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಯೋಜಕ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಮೇಲು-ಲಯಗತಿಯ ರಾಕ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ''ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಎಕ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಸಿ'' USನ ಪ್ರಮುಖ 50 ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಇದು ಪ್ಲಾಟಿನಂ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸಾಧಿಸದ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಎರಡನೇ ಅನುಕ್ರಮ ಆಲ್ಬಮ್. ಆದರೂ ಇದು ನಂತರ 1997ರಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಪ್ರಮಾಣೀಕರಣವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref>{{cite web|title=RIAA Gold & Platinum database-''Technical Ecstasy''|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=Technical%20Ecstasy&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153354/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=Technical%20Ecstasy&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಪ್ರಧಾನಾಂಶವಾಗಿ ಉಳಿದ "[[ಡರ್ಟಿ ವುಮೆನ್‌]]" ಹಾಗೂ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌‌ ಮೊದಲು ಧ್ವನಿ ನೀಡಿದ "ಇಟ್ಸ್ ಆಲ್‌ರೈಟ್‌" ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು.<ref name="TE AMG Review"/> ''ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಎಕ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಸಿ'' ಯ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು 1976ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕರಾದ[[ಬೋಸ್ಟನ್‌]] ಮತ್ತು [[ಟೆಡ್ ನ್ಯುಗೆಂಟ್]] ಒಂದಿಗೆ USನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಸಿ, 1977ರ ಎಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ [[AC/DC]] ಒಂದಿಗೆ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿತು.<ref name="MusicMight"/> ನವೆಂಬರ್ 1977ರಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಪೂರ್ವತಯಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಕೆಲವು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]] ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ ತ್ಯಜಿಸಿದನು. "ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಕೊನೆಯ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ನನಗೆ ನಿರುತ್ಸಾಹಗೊಳಿಸಿದವು" ಎಂದು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಹೇಳಿದನು. "ನಾನು ಇದನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಂಪೆನಿಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಲಾಭಕ್ಕಾಗಿ, ಬಿಯರ್ ಕುಡಿಯುವ ಆಸೆಯಿಂದ ಹಾಗೂ ದಾಖಲೆಗಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ."<ref name="Rosen93-94">{{Harvnb|Rosen|1996|p=93-94}}</ref> 1977ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಫ್ಲೀಟ್‌ವುಡ್ ಮ್ಯಾಕ್‌]] ಮತ್ತು [[ಸ್ಯಾವೋಯ್ ಬ್ರೌನ್‌]]‌ನ ಮಾಜಿ ಗಾಯಕ [[ಡೇವ್ ವಾಕರ್‌]]‌ನನ್ನು ಪೂರ್ವಾಭ್ಯಾಸಗಳಿಗೆ ಕರೆತರಲಾಯಿತು. ನಂತರ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿತು.<ref name="AMG Biography"/> [[BBC]] ಟೆಲಿವಿಷನ್‌ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ "ಲುಕ್‌!ಹಿಯರ್!"ನಲ್ಲಿ "ಜ್ಯೂನಿಯರ್ಸ್ ಐಸ್‌‌" ಹಾಡಿನ ಆರಂಭಿಕ ಆವೃತ್ತಿಯನ್ನು ವಾಕರ್‍ ಹಾಡುವ ಮ‌ೂಲಕ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು..<ref name="MusicMight"/> [[ಚಿತ್ರ:Iommi at the Forum a.jpg|thumb|right|175px|ಇಸವಿ 2005ರಲ್ಲಿ ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ.]] ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಜಾನ್ ಫ್ರೋಜರ್-ಬಿನ್ನೈ, ಟೆರ್ರಿ ಹೋರ್ಬರಿ ಮತ್ತು ಆಂಡಿ ಬಿಯರ್ನೆ ಮೊದಲಾದ ಮಾಜಿ-[[ಡರ್ಟಿ ಟ್ರಿಕ್ಸ್‌]]‌ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಯೋಜನೆಯೊಂದನ್ನು ಒಂಟಿಯಾಗಿ ರೂಪಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದನು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಹೊಸ ಕಾರ್ಯಗಳ ಪೂರ್ವತಯಾರಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ 1978ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಮನಸ್ಸು ಬದಲಾಯಿಸಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಪುನಃ ಸೇರಿಕೊಂಡನು‌. "ಮ‌ೂರು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ನಾವು ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ, ಓಜ್ಜೀಯು ನಮ್ಮ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಲು ಬಯಸಿದನು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. "ನಾವು ಬೇರೆ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಬರೆದ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯವನ್ನು ಅವನು ಹಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟವಾಯಿತು. ನಾವು ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಯಾವುದೇ ಹಾಡುಗಳಿಲ್ಲದೆಯೇ ಹೋದೆವು. ನಾವು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚಿಸಬೇಕಿತ್ತು. ಹಾಗಾದರೆ ಮಾತ್ರ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವತಯಾರಿ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಬಹುದಿತ್ತು. ನಮಗೆ ರಚಿಸಿದ ಕೃತಿಯನ್ನು ಪರ್ಯಾಲೋಚಿಸುವಷ್ಟು ಸಮಯ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಸಾಗಣೆ ಬೆಲ್ಚ್‌ನಂತೆ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. 'ಇದು ಸರಿಯಾಗಿದೆಯೇ? ಇದು ತಕ್ಕರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದೆಯೇ?' ನನಗೆ ಹೊಸ ಯೋಚನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬರಲು ಹಾಗೂ ಅವುಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಲು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು."<ref name="Rosen93-94"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು [[ಕೆನಡಾದ ಟೊರೊಂಟೊ]]ದ ಸೌಂಡ್ ಇಂಟರ್ಚೆಂಜ್ ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತಾ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡುತ್ತಾ ಐದು ತಿಂಗಳನ್ನು ಕಳೆಯಿತು. ಕೊನೆಗೆ ''[[ನೆವರ್ ಸೆ ಡೈ!]]'' ಆಲ್ಬಮ್‌ ರಚನೆಯಾಯಿತು. "ಇದು ಸಾಕಷ್ಟು ದೀರ್ಘಕಾಲವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. "ನಾವು ಅತಿಯಾಗಿ ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ನಿಜವಾಗಲೂ ವ್ಯಸನಿಗಳಾಗಿದ್ದೆವು. ನಾವು ಸೆಷನ್‌ಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿ, ತೀರಾ ಮಾದಕದ್ರವ್ಯದ ಗುಂಗಿನಲ್ಲಿದ್ದರಿಂದ ಅದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಪ್ಯಾಕ್‌ಅಪ್ ಮಾಡಿದೆವು. ಯಾರಿಗೂ ಸರಿಯಾದ ವಿಷಯ ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಭಿನ್ನವಾದ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. ನಾವು ಹಿಂದಿರುಗಿ ಹೋಗಿ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡಿ, ಮರುದಿನ ಬಂದು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು."<ref name="Rosen93-94"/> ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ 1978ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡು, UKಯಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡನೇ ಹಾಗೂ USನಲ್ಲಿ 69ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಮತ್ತೆ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು ಹಾಗೂ ಸಮಯ ಕಳೆದಂತೆ ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ಸುಧಾರಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಎರಡು ದಶಕಗಳ ನಂತರ ''[[ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌]]'' ನ ಎಡ್ವರ್ಡೊ ರಿವಾಡಿಯ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ "ಗಮನಸೆಳೆಯದ ಹಾಡುಗಳು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದವರ ಉದ್ವಿಗ್ನ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯದ ದುರುಪಯೋಗವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಿವೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿದೆ.<ref name="NSD AMG Review">{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/never-say-die-r2006 |title=Never Say Die! AMG Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-02-27}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಏಕಗೀತಗಳಾದ "[[ನೆವರ್ ಸೆ ಡೈ]]" ಮತ್ತು "ಹಾರ್ಡ್ ರೋಡ್‌" UKಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ 40 ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಗಳಿಸಿಕೊಂಡವು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು "ನೆವರ್ ಸೆ ಡೈ" ಹಾಡನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮ‌ೂಲಕ [[ಟಾಪ್ ಆಫ್ ದ ಪಾಪ್ಸ್]]‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಬಾರಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ USನ ಚಿನ್ನದ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸುಮಾರು 20 ವರ್ಷಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು.<ref>{{cite web|title=RIAA Gold & Platinum database-''Never Say Die!''|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=Never%20Say%20Die&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153215/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=Never%20Say%20Die&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ''ನೆವರ್ ಸೆ ಡೈ!'' ಯ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಪ್ರವಾಸವು 1978ರ ಮೇಯಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕರಾದ [[ವ್ಯಾನ್ ಹ್ಯಾಲೆನ್‌]] ಒಂದಿಗೆ ಆರಂಭಗೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವ್ಯಾನ್ ಹ್ಯಾಲೆನ್‌ನ "ಯೌವನಸಹಜ" ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಸುಸ್ಪಷ್ಟ ವೈರುದ್ಧ್ಯವಾಗಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು "ದಣಿವಿನಿಂದ ಕೂಡಿದುದು ಹಾಗೂ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು" ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.<ref name="MusicMight"/> [[ಹ್ಯಾಮ್ಮರ್ಸ್ಮಿತ್ ಆಡಿಯಾನ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ 1978ರ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಅದರ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿತು. ಇದು ನಂತರ ''ನೆವರ್ ಸೆ ಡೈ'' ಯ DVD ಆಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಪ್ರವಾಸದ ಅಂತಿಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ಮತ್ತು ಆಸ್ಪರ್ನ್‌ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಜತೆ ಕೊನೆಯ ಪ್ರದರ್ಶನ(ನಂತರ ಪುನರ್ಮಿಲನ ಆಗುವ ತನಕ)ವು [[ನ್ಯೂಮೆಕ್ಸಿಕೊದ ಆಲ್ಬಕ್ವೆರ್ಕ್ಯು‌]]ನಲ್ಲಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ 11ರಂದು ನಡೆಯಿತು. ಪ್ರವಾಸದ ನಂತರ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ, ಬೆಲ್ ಏರ್‌ನಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಮನೆಯೊಂದನ್ನು ಬಾಡಿಗೆಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಒಂದು ವರ್ಷವನ್ನು ಕಳೆಯಿತು‌. ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಒತ್ತಡ ಮತ್ತು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಯ ಆಲೋಚನೆಗಳ ಕೊರತೆಯಿಂದ ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ತಲುಪಿ,ಟೋನಿಯು [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]]ಯನ್ನು 1979ರಲ್ಲಿ ಹೊರಹಾಕಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. "ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಓಜ್ಜೀಯ ಕಾಲ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಾದಕ ದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು, ಕೋಕ್ಅನ್ನು ಸೇವಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಓಜ್ಜೀಯು ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದನು. ನಾವು ಪೂರ್ವತಯಾರಿ ಮಾಡಬೇಕಿತ್ತು, ಆದರೆ ಏನೂ ನಡೆಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದು 'ತಯಾರಿ ಇವತ್ತು ಮಾಡಬೇಕಾ? ಇಲ್ಲ, ನಾವು ನಾಳೆ ಮಾಡುವ' ಎಂಬತ್ತಿತ್ತು. ನಾವು ಏನನ್ನೂ ಮಾಡದಿರದಿರುವುದು ಕೆಟ್ಟದ್ದನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು. ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯರ್ಥವಾಯಿತು."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=95}}</ref> ಗಾಯಕನಿಗೆ ಸುದ್ಧಿಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಸಲು ಟೋನಿಯು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಗೆ ಹತ್ತಿರದವನಾಗಿದ್ದ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌ನನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದನು. "ನಾನು ವೃತ್ತಿನಿರತನೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತೇನೆ. ನಿಜವಾಗಿ ನಾನು ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲದಿರಬಹುದು. ಕುಡಿದಾಗ ನಾನು ಘೋರ, ಭೀಕರವಾಗಿರುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ವಾರ್ಡ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ಆಲ್ಕೊಹಾಲ್ ನಿಜವಾಗಿಯ‌ೂ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿವುಂಟು ಮಾಡಿದ ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ನಾವು ಪರಸ್ಪರ ನಾಶಗೊಳಿಸಲು ಸಂಕಲ್ಪಿಸಿದ್ದೆವು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ತುಂಬಾ ನಂಜಿನಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=97}}</ref> === ''ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌'' ಮತ್ತು ''ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌'' (1979–1982) === ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ ನಿರ್ವಾಹಕ [[ಡಾನ್ ಆರ್ಡೆನ್‌]]‌ನ ಪುತ್ರಿ ಶರೋನ್ ಆರ್ಡೆನ್‌‌ (ನಂತರದ [[ಶರೋನ್‌ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]]) 1979ರಲ್ಲಿ [[ಓಜ್ಜೀ ಒಸ್ಬರ್ನೆ]]ಯ ಬದಲಿಗೆ ಮಾಜಿ [[ರೈನ್‌ಬೊ]] ಗಾಯಕ [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]]ನನ್ನು ಸೇರಿಸುವಂತೆ ಸೂಚಿಸಿದಳು. ಡಿಯೊ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡನು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚಿಸುವುದನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿಕೊಂಡಿತು‌. ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ಗಿಂತ ಬೇರೆಯೇ ಶೈಲಿಯ ಸ್ವರದ ಡಿಯೊನ ಸೇರ್ಪಡೆಯು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. "ಅವರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬೇರೆಯೇ ಆಗಿದ್ದರು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ. "ಧ್ವನಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ನಡೆನುಡಿಯಲ್ಲೂ ಅವರು ಭಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಓಜ್ಜೀಯು ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ಪ್ರದರ್ಶಕನಾಗಿದ್ದನು. ಆದರೆ ಡಿಯೊನ ವರ್ತನೆ, ಸ್ವರ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಮಾರ್ಗ ಎಲ್ಲವೂ ಭಿನ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಡಿಯೊ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಗೀತಭಾಗದ ''ಆಚೆ'' ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದನು, ಅದೇ ಓಜ್ಜೀಯು "ಐರನ್ ಮ್ಯಾನ್‌"ನಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಗೀತಭಾಗವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ರೋನಿಯು ಬಂದು ನಮಗೆ ಬರೆಯುವ ಮತ್ತೊಂದು ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟನು"<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=98}}</ref> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನಲ್ಲಿನ ಡಿಯೊನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್ ಉಪಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ "[[ಮೆಟಲ್ ಹಾರ್ನ್ಸ್]]" ಪ್ರಯೋಗವನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯತೆಗೊಳಿಸಿತು. ಶೋತೃಗಳಿಗೆ ಅಭಿವಂದಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಡಿಯೊ ಇದನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ "[[ಕೆಟ್ಟ ದೃಷ್ಟಿ]]"ಯನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಮ‌ೂಢನಂಬಿಕೆಯ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆನಂತರ ಅಭಿಮಾನಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಂಗೀತಗಾರರು ಈ ಸಂಜ್ಞೆಯನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ನಕಲು ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.<ref name="Steve">{{Cite web |url=http://www.lacitybeat.com/article.php?id=1216&IssueNum=66 |title=ಒಡಿಸ್ಸಿ ಆಫ್‌ ದಿ ಡೆವಿಲ್‌ ಹಾರ್ನ್ಸ್‌ - ಲೇಖಕರು: ಸ್ಟೀವ್‌ ಆಪ್ಲ್‌ಫೋರ್ಡ್‌ |access-date=2021-08-10 |archive-date=2007-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071122030548/http://www.lacitybeat.com/article.php?id=1216&IssueNum=66 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.ultimate-guitar.com/columns/junkyard/the_devils_horns_a_rock_and_roll_symbol.html |title=ದಿ ಡೆವಿಲ್ಸ್‌ ಹಾರ್ನ್ಸ್‌: ಎ ರಾಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಲ್‌ ಸಿಂಬಲ್‌ |access-date=2010-06-14 |archive-date=2014-02-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140222143200/http://www.ultimate-guitar.com/columns/junkyard/the_devils_horns_a_rock_and_roll_symbol.html |url-status=dead }}</ref> ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ 1979ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟನು. ಆನಂತರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯಕ್ಕೆ [[ಕ್ವಾರ್ಟ್ಸ್‌]]‌ನ [[ಜಿಯೋಫ್ ನಿಕೋಲ್ಸ್‌]]‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಬಟ್ಲರ್‌ 1980ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ಹಾಗೂ ನಿಕೋಲ್ಸ್‌ ಕೀಬೋರ್ಡ್‌ ವಾದನಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ, ಹೊಸ ತಂಡವು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕ್ರೈಟೀರಿಯ ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. [[ಮಾರ್ಟಿನ್ ಬರ್ಚ್‌]] ನಿರ್ಮಾಣದ ''[[ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌]]'' 1980ರ ಎಪ್ರಿಲ್ 25ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡು, ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಪ್ರಶಂಸೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಅದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಸುಮಾರು ಒಂದು ದಶಕದ ನಂತರ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'', ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ "ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳಲ್ಲೇ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದುದು‌. ಇದರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಧ್ವನಿಯು ಮರುಹುಟ್ಟು ಪಡೆದುಕೊಂಡು ಪುನಃಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿಕೆ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite web| author=Prato, Greg |url=http://www.allmusic.com/album/heaven-and-hell-r30740 |title=AMG Heaven and Hell Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-02-29}}</ref> ''ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌'' UKಯಲ್ಲಿ 9ನೇ ಹಾಗೂ USನಲ್ಲಿ 28ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೇರಿತು. ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಾನಗಳಿಸಿದ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ''ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌'' ನ ನಂತರದ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಇದಾಗಿದೆ. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅಂತಿಮವಾಗಿ USನಲ್ಲಿ ಒಂದು ದಶಲಕ್ಷ ಪ್ರತಿಗಳ ಮಾರಾಟಕಂಡಿತು.<ref>{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=heaven%20and%20hell&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Heaven and Hell''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153639/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=heaven%20and%20hell&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ನಂತರ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಡಿಯೊನೊಂದಿಗಿನ ಮೊದಲ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು 1980ರ ಎಪ್ರಿಲ್ 17ರಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿಕೊಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿತು. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 1980ರ ವರ್ಷದಾದ್ಯಂತ [[ಬ್ಲೂ ಓಯಸ್ಟರ್ ಕಲ್ಟ್‌]] ಒಂದಿಗೆ "ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಆಂಡ್ ಬ್ಲೂ" ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ US ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿತು. [[ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಯ‌ೂನಿಯನ್ಡೇಲ್‌]]ನ [[ನಸ್ಸೌ ಕೊಲಿಸಿಯಮ್]]‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿ, ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಆಂಡ್ ಬ್ಲೂ'' ಆಗಿ 1981ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite journal |date=5 January 1981 |title=Brief Reviews: New Films |journal=New York Magazine |publisher=New York Media |volume=14 |issue=1 |page=&nbsp;72 |issn=0028-7369 |accessdate=2009-04-24}}</ref> 1980ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌‌ನ [[ಮೆಮೋರಿಯಲ್ ಕೊಲಿಸಿಯಮ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ ಟಿಕೆಟ್‌ಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾರಾಟವಾದ[[ಜರ್ನಿ]], [[ಚೀಪ್ ಟ್ರಿಕ್]] ಮತ್ತು [[ಮೋಲಿ ಹ್ಯಾಟ್ಚೆಟ್‌]] ಮೊದಲಾದವುಗಳೊಂದಿಗೆ 75,000 ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿತು.<ref>{{cite journal |date=9 August 1980 |title=Stadiums & Festivals |journal=Billboard |publisher=Nielsen Business Media |volume=92 |issue=32 |page=&nbsp;34 |issn=0006-2510 |accessdate=2009-04-24}}</ref> ಮರುದಿನ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು [[ಓಕ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್ ಕೊಲಿಸಿಯಮ್‌]]‌ನಲ್ಲಿ 1980 [[ಡೇ ಆನ್ ದ ಗ್ರೀನ್]]‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನಡೆಸಿತು. ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಮಾಜಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆಯು ಏಳು ವರ್ಷ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರದರ್ಶನದಿಂದ ಆರಿಸಿದ ''[[ಲೈವ್ ಅಟ್ ಲಾಸ್ಟ್‌]]'' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಒಂದು ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್‌ಅನ್ನು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಿಂದ ಯಾವುದೇ ಮಾಹಿತಿ ಪಡೆಯದೇ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಐದನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು ಹಾಗೂ "ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌"ಅನ್ನು ಏಕಗೀತವಾಗಿ ಪುನಃಪ್ರಕಟಿಸಿತು, ಇದು ಪ್ರಮುಖ 20 ಹಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು.<ref name="AMG Biography" /> [[ಚಿತ್ರ:Dio IronFest.jpg|thumb|left|160px|ಗಾಯಕ ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]] 1980ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಮಿನ್ನೆಸೊತದ ಮಿನ್ನೆಯಪೊಲಿಸ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನವೊಂದನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟ ನಂತರ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನಿಂದ ತೆಗೆದುಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟನು. ನಂತರ ವಾರ್ಡ್ ಹೀಗೆಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ - "ನಾನು ತುಂಬಾ ವೇಗವಾಗಿ ಮುಳುಗುತ್ತಿದ್ದೆ " "ನಾನು ನಂಬಲಾರದಷ್ಟು ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ದಿನದ ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಯ‌ೂ ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ನಾನು ವೇದಿಕೆಗೆ ಹೋದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಕಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ನಾನು ಸಾಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದೆ. ಆ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನವು ತುಂಬಾ ಖಾಲಿಯಾಗಿದ್ದಂತೆ ಇತ್ತು. ರೋನ್ ಅವನ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಹೊರಗೆ ಇದ್ದನು. ನಾನು "ಎಲ್ಲಾ ಮುಗಿದುಹೋಯಿತು" ಎಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಸುಮ್ಮನೆ ಹೋದೆ. ನನಗೆ ರೋನಿ ಎಂದರೆ ಇಷ್ಟ. ಆದರೆ ಸಂಗೀತದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅವನು ನನಗೆ ಸರಿಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=104}}</ref> ವಾರ್ಡ್‌ನ ಆರೋಗ್ಯ ಕುಸಿತದಿಂದಾಗಿ ಐಯೋಮಿಯು ಅವನಿಗೆ ತಿಳಿಸದೆಯೇ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]]‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡನು. "ಆ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಅವರು ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಲಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಸ್ಥಾನದಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ಒದ್ದೋಡಿಸಿದರು, ಆ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಏನನ್ನೂ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಬೇರೊಬ್ಬ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕನನ್ನು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬರಬೇಕೆಂದು ನನಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಾವು ಚಿಕ್ಕವರಿದ್ದಾಗಿನಿಂದರೂ ವರ್ಷಾನುಗಟ್ಟಲೆ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಇದ್ದೆ. ವಿನ್ನಿ ನುಡಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರೀತಿಯು ನಿಜವಾಗಿಯ‌ೂ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿತ್ತು. ಇದು ನನ್ನನ್ನು ತುಂಬಾ ನೋಯಿಸಿತು."<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=111}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ''ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು 1981ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿ, ಅದರ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌‌ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು.<ref name="R2460156B">{{cite album-notes |title=Mob Rules |albumlink= |bandname=Black Sabbath |year=1981 |notestitle= |first=Bryan |last=Reesman |authorlink= |pages=2–9 |format=CD booklet; 2008 reissue |publisher=Warner Bros./Rhino |publisherid=R2&nbsp;460156&nbsp;B |location=[[Burbank, California|Burbank]], [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ]]}}</ref> ಮಾರ್ಟಿನ್ ಬರ್ಚ್‌ ನಿರ್ಮಾಣದ ಹಾಗೂ ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊನನ್ನು ಗಾಯಕನನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಎರಡನೇ ಸ್ಟುಡಿಯೊ ಆಲ್ಬಮ್‌ ''[[ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌]]'' 1981ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಹೊಂದಿತು. ಇದು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಕಡಿಮೆ ಮಟ್ಟಿನ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯನ್ನು ಪಡೆದರೂ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಂದ ಉತ್ತಮ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು. ''ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟೋನ್‌'' ವಿಮರ್ಶಕ J. D. ಕನ್ಸಿಡೈನ್‌ "''ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌'' ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಮಂದ-ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ಮತ್ತು ಕೇವಲ ಆಡಂಬರದ ಆಲ್ಬಮ್ ಆಗಿದೆ" ಎಂದು ಟೀಕಿಸುತ್ತಾ ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌‌ಗೆ ಒಂದು ಸ್ಟಾರ್ ನೀಡಿದನು.<ref>{{cite web |author=Considine, J. D. |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/150404/review/5947023/mob_rules |title=Rolling Stone Mob Rules Review |publisher=RollingStone.com |accessdate=2008-02-29 |archive-date=2008-02-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080216074527/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/albums/album/150404/review/5947023/mob_rules |url-status=dead }}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಿಂದಿನ ಕೆಲಸಗಳಂತೆ ಸಂಗೀತ-ಮಾಧ್ಯಮದ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಕಾಲವು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಒಂದು ದಶಕದ ನಂತರ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'''‌ನ ಎಡ್ವಾರ್ಡೊ ರಿವಾಡೇವಿಯಾ ಹೀಗೆಂದು ಹೇಳಿದನು ''' '' '''ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌'' "ಒಂದು ಅತ್ಯುತ್ಕೃಷ್ಟವಾದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ".<ref>{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/mob-rules-r2008 |title=AMG Mob Rules review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-02-29}}</ref> '' ''' '''''ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಚಿನ್ನದ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು<ref>{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=mob%20rules&artist=black%20sabbath&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Mob Rules''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924151606/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1|url-status=dead}}</ref> ಹಾಗೂ UK ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ 20 ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು. '' ''' '''''[[ಜಾನ್ ಲೆನನ್‌]]‌ನ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ<ref name="R2460156B"/> ಹಳೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಿದ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಗೀತೆ "[[ದ ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌]]"ಅನ್ನು 1981ರ ಆನಿಮೇಶನ್ ಚಿತ್ರ '' [[ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್]]''‌ನಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಈ ಚಿತ್ರ ರೂಪಾಂತರವು ಪರ್ಯಾಯ ಚಿತ್ರಣವಾದರೂ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಆವೃತ್ತಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.<ref name="R2460156B"/>'' ''' 1980ರ ''[[ಲೈವ್ ಅಟ್ ಲಾಸ್ಟ್‌]]'' ‌ನ ಗುಣಮಟ್ಟದಿಂದ ಅಸಂತೋಷಗೊಂಡ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು, [[ದಲ್ಲಾಸ್]], [[ಸ್ಯಾನ್ ಆಂಟೋನಿಯೊ]] ಮತ್ತು [[ಸೀಟಲ್]]‌ ಮೊದಲಾದ ಸ್ಥಳಗಳ ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಾದ್ಯಂತದ ''ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌'' ‌ನ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವಾಸದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ 1982ರಲ್ಲಿ ''[[ಲೈವ್ ಇವಿಲ್‌]]'' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮತ್ತೊಂದು ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್ಅನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿತು.<ref>{{cite album-notes |title=Live Evil |bandname=Black Sabbath |year=1983 |notestitle=Mob Rules World Tour 1981–1982 |first=Hugh |last=Gilmour |pages=3–5 |format=CD booklet; 1996 reissue |publisher=Gimcastle/Castle Communications |publisherid=ESM&nbsp;CD&nbsp;333 |location=England}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಸಂಕಲನ ಕ್ರಿಯೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಬಟ್ಲರ್‌, ಡಿಯೊನೊಂದಿಗೆ ಜಗಳವಾಡಿದರು. ಡಿಯೊ ಅವನ ಧ್ವನಿಯ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಗುಟ್ಟಾಗಿ ನುಗ್ಗುತ್ತಿದ್ದ ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಬಟ್ಲರ್‌ ದೂರಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ಡಿಯೊ ಕಲಾಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವನ ಚಿತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತೃಪ್ತನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ.<ref name="News Limited">{{cite news | first=Dean | last=Goodman | title=Black Sabbath reunites without Ozzy | date=2006-10-26 | publisher= | url =http://www.news.com.au/story/0,23599,20648014-1702,00.html | work =[[News Limited]] | pages = | accessdate = 2008-05-13 | language = |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081207021006/http://www.news.com.au/story/0,23599,20648014-1702,00.html|archivedate=2008-12-07}}</ref> "ರೋನಿ ಅವನ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲೇ ಹೆಚ್ಚು ಹೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದ" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿದ. "ಅಲ್ಲದೆ ಗೀಜರ್‌ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ವಿಗ್ನನಾಗುತ್ತಿದ್ದ. ಆಗಲೇ ಹಠಾತ್ ಅವನತಿ ಆರಂಭವಾದವು. ''ಲೈವ್ ಎವಿಲ್‌'' ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ಎಲ್ಲವೂ ಚೂರುಚೂರಾಯಿತು. ರೋನಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವನ ಸ್ವಂತ ಆಸಕ್ತಿಯಂತೆಯೇ ಮಾಡಲು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದ. ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿದ್ದ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗೆ ಏನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ರೋನಿ ಒಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ, ನಾವು ಮತ್ತೊಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೆವು. ದಿನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ನಾವು 'ಅಷ್ಟೆ, ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಇನ್ನು ಮುಚ್ಚುತ್ತದೆ'" ಎಂದು ಹೇಳಿದೆವು.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=118}}</ref> "ಹಾಡಲು ಸಮಯ ಬಂದಾಗ ಯಾರೂ ನನಗೆ ಏನು ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಹೇಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾರೂ! ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ನನ್ನಷ್ಟು ಉತ್ತಮರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ನನಗೆ ಇಷ್ಟಬಂದ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೆ" ಎಂದು ಡಿಯೊ ನಂತರ ಹೇಳಿದನು. "ನಾನು ''ಲೈವ್ ಎವಿಲ್‌'' ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿದ್ದವು. ನೀವು ಮನ್ನಣೆಗಳತ್ತ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಸಂಗೀತರಚನೆಗಳು ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿಯಿಂದ ತೆಗೆದು ಬದಿಗಿರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳನ್ನು ತೆರೆದು ನೋಡಿದರೆ ಟೋನಿಯದು ಎಷ್ಟು ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ ಹಾಗೂ ನನ್ನದು ಮತ್ತು ವಿನ್ನಿಯದು ಎಷ್ಟಿವೆ ಎಂಬುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ".<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=107-108}}</ref> ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ [[ಅವನ ಸ್ವಂತ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ]]ವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲು 1982ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಅನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟನು ಹಾಗೂ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌ಯನ್ನೂ ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದನು. ''ಲೈವ್ ಎವಿಲ್‌'' 1983ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಂಡಿತು. ಆದರೆ ಇದು ಐದು ತಿಂಗಳ ಹಿಂದೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿದ್ದ ಪ್ಲಾಟಿನಂ ದೃಢೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಮಾರಾಟವಾದ<ref>{{cite web|title=RIAA Gold & Platinum database-''Speak of the Devil''|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=speak%20of%20the%20devil&artist=&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924153808/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=speak%20of%20the%20devil&artist=&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=&before=&startMonth=1&endMonth=1&startYear=1958&endYear=2009&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್‌ [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]]ಯ ''[[ಸ್ಪೀಕ್ ಆಫ್ ದ ಡೆವಿಲ್‌]]'' ‌ನಿಂದ ಮಂಕಾಯಿತು.<ref name="MusicMight"/> === ''ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌'' (1983–1984) === ಆರಂಭದ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಂಡ ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರು, ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಮುಂದಿನ ಬಿಡುಗಡೆಗಾಗಿ ಹೊಸ ಗಾಯಕರನ್ನು ಧ್ವನಿ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. [[ವೈಟ್‌ಸ್ನೇಕ್‌]]ನ [[ಡೇವಿಡ್ ಕವರ್ಡಾಲೆ]], [[ಸ್ಯಾಮ್ಸನ್‌]]ನ ನಿಕಿ ಮ‌ೂರೆ ಮತ್ತು [[ಲೋನ್ ಸ್ಟಾರ್‌]]ನ [[ಜಾನ್ ಸ್ಲೋಮನ್]] ಮೊದಲಾದವರೊಂದಿಗಿನ ಪ್ರಯತ್ನವು ಸೋತ ನಂತರ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1983ರಲ್ಲಿ [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]]ನ ಬದಲಿಗೆ [[ಡೀಪ್ ಪರ್ಪಲ್‌]]ನ ಮಾಜಿ ಗಾಯಕ [[ಅಯನ್ ಗಿಲ್ಲನ್‌]]‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="AMG Biography"/><ref name="Deep Purple Story"/> ಯೋಜನೆಯು ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್ ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧವಾಗದಿದ್ದಾಗ, ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆ ಆ ಗುಂಪಿಗೆ ಅದೇ ಹೆಸರನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವಂತೆ ಒತ್ತಾಯ ಪಡಿಸಿದವು.<ref name="Deep Purple Story">{{cite book |last=Thompson |first=Dave |title=Smoke on the Water: The Deep Purple Story|publisher=ECW Press|date=2004|pages=233–239 |chapter=As the Colors Fade|isbn=1550226185}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಪುನಃಹಿಂದಿರುಗಿದ ಮತ್ತು ಮೀತಿಮೀರಿ ಕುಡಿಯದ [[ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌]]ನನ್ನು ಡ್ರಮ್-ವಾದಕನಾಗಿ ಹೊಂದುವುದರೊಂದಿಗೆ 1983ರ ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌‌ನ ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್‌ಶೈರ್‌]]ನ [[ಶಿಪ್ಟಾನ್-ಆನ್-ಚೆರ್ವೆಲ್]]‌ನ [[ದ ಮ್ಯಾನರ್ ಸ್ಟುಡಿಯೊ]]ವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿತು‌.<ref name="Deep Purple Story"/> ''[[ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌]]'' ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ UK ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕನೇ ಸ್ಥಾನ ಹಾಗೂ USನಲ್ಲಿ 39ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="Billboard Albums">{{cite web|url=http://www.billboard.com/#/artist/black-sabbath/chart-history/4105|title=Chart History|work=[[Billboard (magazine)|Billboard]]|accessdate=29 November 2009}}</ref> ಆದರೂ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಒಂದು ದಶಕದ ನಂತರ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'''‌ನ ಎಡ್ವರ್ಡೊ ರಿವಡೇವಿಯ ಆಲ್ಬಂ "ಅತಿಭಯಂಕರ"ವೆಂದು ಕರೆದನು. "ಗಿಲ್ಲನ್‌ನ ಬ್ಲೂಸ್‌ ಶೈಲಿ ಮತ್ತು ಹಾಸ್ಯಮಯ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳು ಕತ್ತಲೆ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಕಾರಿ ಕ್ಷುದ್ರದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದು" ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದನು.<ref name="Born Again AMG Review">{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/born-again-r2010 |title=AMG Born Again Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-04}}</ref>''' '' ಆಲ್ಬಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದರೂ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌‌ಗೆ ರಸ್ತೆ ಪ್ರಯಾಣದ ಒತ್ತಡಗಳ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಲು ಅಸಮರ್ಥನಾಗಿ,1984ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯಮೇಳವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ. "ನಾನು ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ" ಎಂದು ವಾರ್ಡ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ನಾನು ಪ್ರವಾಸದಿಂದ ತುಂಬಾ ಭಯಪಟ್ಟಿದ್ದೇನೆ. ಭಯದ ಬಗ್ಗೆ ನಾನು ಮಾತನಾಡಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಆ ಭಯದಿಂದ ಹೊರಬರಲು ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ಅದೇ ನಾನು ಮಾಡಿದ ದೊಡ್ಡ ತಪ್ಪು."<ref>{{cite web |url=http://www.allaboutjazz.com/php/article.php?id=20215 |title=From Jazz to Black Sabbath |publisher=AllAboutJazz.com |accessdate=2008-03-02}}</ref> [[ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸ|''ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌'' ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸ]]ಕ್ಕೆ ವಾರ್ಡ್‌ನ ಬದಲಿಗೆ [[ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಲೈಟ್ ಆರ್ಕೇಸ್ಟ್ರಾ]]ದ ಮಾಜಿ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬೆವ್ ಬೇವನ್‌]]‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.<ref name="Deep Purple Story"/> ಈ ಪ್ರವಾಸವು [[ಡೈಮಂಡ್ ಹೆಡ್‌]] ಒಂದಿಗೆ ಯುರೋಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗಿ, ನಂತರ [[ಕ್ವೈಟ್ ರೈಯಟ್]] ಮತ್ತು [[ನೈಟ್ ರೇಂಜರ್]] ಒಂದಿಗೆ US ತಲುಪಿತು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಡೀಪ್ ಪರ್ಪಲ್ ಹಾಡು "[[ಸ್ಮೋಕ್ ಆನ್ ದ ವಾಟರ್‌]]"ಅನ್ನು ಅದರ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ 1983 [[ರೀಡಿಂಗ್ ಫೆಸ್ಟಿವಲ್‌]]‌ಗೆ ತೀವ್ರ ಪ್ರಚಾರ ಕೈಗೊಂಡಿತು. [[ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌ ಬೆಂಬಲದ ಪ್ರವಾಸ|''ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌'' ಬೆಂಬಲದ ಪ್ರವಾಸ]]ವು [[ಸ್ಟೋನ್‌ಹೆಂಗ್‌]] ಸ್ಮಾರಕದ ದೈತ್ಯ ಸೆಟ್ ಕೂಡ ಸೇರಿದೆ. ಈ ಕ್ರಮವನ್ನು ನಂತರ ಅಣಕದ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರ ದಿಸ್ ಇಸ್ ಸ್ಪೈನಲ್ ಕಾರ್ಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಣಕಿಸಲಾಯಿತು.ಸೆಟ್ ಪೀಸ್‌ಗೆ ಆದೇಶ ನೀಡುವಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಡ್ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿತ್ತು. ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ ನಂತರ ಹೀಗೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ: {{quote|We had Sharon Osbourne's dad, [[Don Arden]], managing us. He came up with the idea of having the stage set be Stonehenge. He wrote the dimensions down and gave it to our tour manager. He wrote it down in meters but he meant to write it down in feet. The people who made it saw fifteen meters instead of fifteen feet. It was 45 feet high and it wouldn't fit on any stage anywhere so we just had to leave it in the storage area. It cost a fortune to make but there was not a building on earth that you could fit it into.<ref name="Classic Rock Revisited interview"/>}} === ವಿರಾಮ ಮತ್ತು ''ಸೆವೆಂತ್ ಸ್ಟಾರ್'' (1984–1986) === [[ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌ ಪ್ರವಾಸ|''ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌'' ಪ್ರವಾಸ]]ವನ್ನು 1984ರ ಮಾರ್ಚ್‌ನಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಗಾಯಕ ಅಯನ್ ಗಿಲ್ಲನ್‌ ದೀರ್ಘ ವಿರಾಮದ ನಂತರ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಸುಧಾರಣೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ [[ಡೀಪ್ ಪರ್ಪಲ್‌]]‌ಗೆ ಪುನಃಸೇರುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಅನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟನು. ಬೇವನ್ ಸಹ ಅದೇ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟನು. ಬೇವನ್ ಮತ್ತು ತನ್ನನ್ನು ಐಯೋಮಿ "ಬಾಡಿಗೆ ನೆರವು" ಪಡೆದಿದ್ದನೆಂಬ ಭಾವನೆ ಉಂಟಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ಗಿಲ್ಲನ್ ದೂರಿದ್ದಾನೆ. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ನಂತರ [[ಡೇವಿಡ್ ಡೊನ್ಯಾಟೊ]] ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್‌‌ನ ಅಜ್ಞಾತ ಗಾಯಕನನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಹೊಸ ತಂಡವು 1984ರ ವರ್ಷದಾದ್ಯಂತ ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚಿಸಿ ಪೂರ್ವ ತಯಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಬಾಬ್ ಎಜ್ರಿನ್‌]]‌ನೊಂದಿಗೆ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಹಿರಂಗ ಪ್ರದರ್ಶನವೊಂದನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿತು. ಇದರ ಫಲಿತಾಂಶದಿಂದ ಅಸಂತೋಷಗೊಂಡ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳ ನಂತರ ಡೊನ್ಯಾಟೊನಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref name="AMG Biography"/> ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಆವರ್ತನ ಸಾಲಿನಿಂದ ಭ್ರಮನಿರಸಗೊಂಡ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ [[ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌]] ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ರಚಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ 1984ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನಿಂದ ಹೊರನಡೆದನು. "ಅಯನ್ ಗಿಲ್ಲನ್‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಾಗ, ನನಗೆ ಅದು ಕೊನೆಗಾಲವಾಗಿತ್ತು" ಎಂದು ನಂತರ ಬಟ್ಲರ್‌ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ನನಗೆ ಅದು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವೆನಿಸಿತು, ಹಾಗಾಗಿ ಬಿಟ್ಟುಬಿಟ್ಟೆ. ನಾವು ಗಿಲ್ಲನ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದಾಗ ಅದು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾವು ಆಲ್ಬಮ್‌ ಮಾಡಿದ ನಂತರ [[ವಾರ್ನರ್‌ ಬ್ರೋಸ್‌]]ಗೆ ನೀಡಿದೆವು. ಅವರು ಅದನ್ನು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಆಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸುತ್ತೇವೆಂದು ಹೇಳಿದರು. ಆದರೆ ನಮಗೆ ನಮ್ಮ ಕಾಲಲ್ಲಿ ನಿಂತುಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ನನಗೆ ನಿಜವಾಗಿಯ‌ೂ ಭ್ರಮನಿರಸನವಾಯಿತು. ಗಿಲ್ಲನ್ ನಿರುತ್ಸಾಹಗೊಂಡನು. ಅದು ಒಂದು ಆಲ್ಬಮ್‌, ಒಂದು ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲೇ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು."<ref name="Classic Rock Revisited interview">{{cite web| url=http://classicrockrevisited.com/Interviews05/geezerbutler.htm | archiveurl=https://web.archive.org/web/20060829011113/http://classicrockrevisited.com/Interviews05/geezerbutler.htm | archivedate=2006-08-29 |title=Geezer Butler Interview |publisher=ClassicRockRevisited.com |accessdate=2008-03-02}}</ref> ಬಟ್ಲರ್‌ ಹೊರನಡೆದ ನಂತರ ಉಳಿದ ಏಕೈಕ ಆರಂಭಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿ ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿಯು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಬಿಡುವು ನೀಡಿ, ಕೀಬೋರ್ಡ್‌-ವಾದಕ [[ಜಿಯೋಫ್ ನಿಕೋಲ್ಸ್‌]]‌ನೊಂದಿಗೆ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್‌ ತಯಾರಿಸುವ ಕೆಲಸ ಆರಂಭಿಸಿದನು. ಈ ಹೊಸ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಆರಂಭದ ತಂಡಕ್ಕೆ [[ಬಾಬ್ ಗೆಲ್ಡಾಫ್‌]]‌ನ [[ಲೈವ್ ಏಡ್]]ನೆರವಿನ ಗಾನಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಒದಗಿಸಿಕೊಟ್ಟಿತು; ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಇದಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿ, 1985ರ ಜುಲೈನಲ್ಲಿ [[ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯಾ]] ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟಿತು.<ref name="MusicMight"/><ref name="Deep Purple Story"/> ಈ ಸಂದರ್ಭವು 1978ರ ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಆರಂಭದ ತಂಡವು ವೇದಿಕೆ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡಿತು ಹಾಗೂ [[ದ ಹು]] ಮತ್ತು [[ಲೆಡ್ ಜೆಪ್ಪೆಲಿನ್‌]] ತಂಡಗಳ ಪುನರ್ಮಿಲನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.<ref>{{cite news|url=http://www.mtv.com/news/articles/1504968/20050629/geldof_bob.jhtml|title=Live Aid: A Look Back at a Concert That Actually Changed the World|last=Kaufman|first=Gil|date=29 June 2005|work=MTV News|publisher=MTV Networks|accessdate=2009-04-24|archive-date=2010-07-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20100714005758/http://www.mtv.com/news/articles/1504968/20050629/geldof_bob.jhtml|url-status=dead}}</ref> ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದ ಐಯೋಮಿಯು ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ [[ಡೇವ್ ಸ್ಪಿಟ್ಜ್‌]] ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಎರಿಕ್ ಸಿಂಗರ್]]‌ಹೆಸರನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದ ಹಾಗೂ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಗಾಯಕರಾದ[[ಜ್ಯುಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್]]‌ನ [[ರೋಬ್ ಹ್ಯಾಲ್ಫೋರ್ಡ್]], ಮಾಜಿ-[[ಡೀಪ್ ಪರ್ಪಲ್]] ಮತ್ತು [[ಟ್ರಾಪೆಜೆ]] ಗಾಯಕ [[ಗ್ಲೆನ್ ಹಫೆಸ್‌]] ಮತ್ತು ಮಾಜಿ-ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಗಾಯಕ [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]] ಮೊದಲಾದವರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿದ್ದನು.<ref name="Deep Purple Story"/> "ನಾವು ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ವಿವಿಧ ಗಾಯಕರನ್ನು, ಅತಿಥಿ ಗಾಯಕರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆವು. ಆದರೆ ಅಂತಹವರು ಸಿಗುವುದು ಮತ್ತು ಅವರ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಂಪೆನಿಗಳಿಂದ ಅವರನ್ನು ಬಿಡುವುದು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಗ್ಲೆನ್ ಹಫೆಸ್‌ ಒಂದು ಹಾಡು ಹಾಡಲು ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಬಂದನು. ಆದರೆ ನಾವು ಸಂಪೂರ್ಣ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಅವನಿಂದಲೇ ಹಾಡಿಸಲು ನಿರ್ಣಯಿಸಿದೆವು‌."<ref name="Rosen123">{{Harvnb|Rosen|1996|p=123}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ವರ್ಷದ ಉಳಿದ ದಿನಗಳನ್ನು ಅದರ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ಸೆವೆಂತ್ ಸ್ಟಾರ್‌]]'' ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು ಸ್ಟುಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಕಳೆಯಿತು. ವಾರ್ನರ್‌ ಬ್ರದರ್ಸ್ ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಅನ್ನು ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿಯ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿತು. ಬದಲಿಗೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸಲು ಸೂಚಿಸಿತು‌.<ref name="Seventh Star AMG Review"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ನಿರ್ವಾಹಕ [[ಡಾನ್ ಆರ್ಡೆನ್‌]]‌ನ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಇಬ್ಬರೂ ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ಆ ಆಲ್ಬಮ್‌ಅನ್ನು "ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿಯ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌" ಎಂಬುದಾಗಿ 1986ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite journal|last=Ann Vare|first=Ethlie|date=8 March 1986|title=Sabbath's 'Seventh Star' Spotlights Iommi|journal=Billboard|publisher=Nielsen Business Media|location=Los Angeles|volume=98|issue=10|page=&nbsp;47|issn=0006-2510}}</ref> "ಇದು ಒಂದು ಸಂದಿಗ್ಧವಾದ ವಿಷಯವಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿತು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾನೆ, "ಏಕೆಂದರೆ ಇದನ್ನು ನಾವು ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಆಗಿ ಮಾಡಿದ್ದರೆ, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ತಮ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಗಿತ್ತು" ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ ರೀತಿ ಕಡಿಮೆ ಧ್ವನಿ ಮಾಡಿದ''ಸೆವೆಂತ್ ಸ್ಟಾರ್‌'' 1980ರ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿನ [[ಸನ್ಸೆಟ್ ಸ್ಟ್ರಿಪ್‌]] ಹಾರ್ಡ್ ರಾಕ್‌ ದೃಶ್ಯದಿಂದ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಗಳಿಸಿದ ಹೆಚ್ಚಿನ [[ಹಾರ್ಡ್ ರಾಕ್‌]] ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸಿತು ಹಾಗೂ ಆ ಕಾಲದ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಯಿತು. ಆದರೂ ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' ‌ನಂತಹ ನಂತರದ ವಿಮರ್ಶಕರು "ತಪ್ಪಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆದರ್ಜೆಗಿಳಿಸಿದ" ಆಲ್ಬಮ್‌ ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮ‌ೂಲಕ ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌‌ಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು.<ref name="Seventh Star AMG Review">{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/seventh-star-r30742 |title=AMG Seventh Star Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-05}}</ref> ಹೊಸ ತಂಡವು ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧವಾಗುವುದರೊಂದಿಗೆ ಆರು ವಾರಗಳವರೆಗೆ ಪೂರ್ವ ತಯಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿತು. ಆದರೂ ಆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ಮತ್ತೆ ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡಲಾಯಿತು. "ನಾನು 'ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿಯ ಯೋಜನೆ'ಯಲ್ಲಿದ್ದೆಯೇ ಹೊರತು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ" ಎಂದು ಹಫೆಸ್ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನಲ್ಲಿ ಇರುವುದು ನನಗೆ ''ಸ್ವಲ್ಪವೂ'' ಇಷ್ಟವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಗ್ಲೆನ್ ಹಫೆಸ್‌ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಹಾಡುವುದೆಂದರೆ ಎಂದರೆ [[ಜೇಮ್ಸ್ ಬ್ರೌನ್]] [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]]ಗೆ ಹಾಡುವಂತಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ".<ref name="Rosen123"/><ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=125}}</ref> ಪ್ರವಾಸ ಆರಂಭವಾಗುವ ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ಗಾಯಕ ಗ್ಲೆನ್ ಹಫೆಸ್‌ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ನಿರ್ಮಾಪಕ ನಿರ್ವಾಹಕ ಜಾನ್ ಡೌವ್ನಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಬಾರ್‌ನಲ್ಲಿ ಜಗಳವಾಡಿದನು. ಇದರಿಂದ ಅವನ [[ಕಣ್ಣುಗುಳಿಯ ಮ‌ೂಳೆ]]ಯು ಒಡೆಯಿತು. ಈ ಗಾಯವು ಹಫೆಸ್‌ನ ಹಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಕ್ಕೆ ಧಕ್ಕೆ ತಂದಿತು ಹಾಗೂ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು [[W.A.S.P.]] ಮತ್ತು [[ಆಂಥ್ರ್ಯಾಕ್ಸ್]] ಒಂದಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಗಾಯಕ [[ರೆ ಗಿಲ್ಲೆನ್‌]]‌ನನ್ನು ಕರೆತಂದಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಟಿಕೆಟ್ ಮಾರಾಟಗಳಿಂದ USನ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ತರುವಾಯ ರದ್ದುಗೊಂಡವು.<ref>{{cite web| author=Dwyer, Robert |url=http://www.sabbathlive.com/lists/CG83BA.html| archiveurl=https://web.archive.org/web/20071229233848/http://www.sabbathlive.com/lists/CG83BA.html| archivedate=2007-12-29|title=Sabbath Live Cancelled tourdates 1985 |publisher=SabbathLive.com |accessdate=2008-03-05}}</ref> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಒಳಗೆ ಮತ್ತು ಹೊರಗೆ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನಮಾನದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವಾದಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾದ ಒಬ್ಬ ಗಾಯಕ ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮದ ಸಂಚಾರಿ ಪ್ರಚಾರಕ [[ಜೆಫ್ ಫೆನ್ಹಾಲ್ಟ್‌]]. 1985ರ ಜನವರಿ ಹಾಗೂ ಮೇ ನಡುವೆ ಅವನು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನಲ್ಲಿ ಗಾಯಕನಾಗಿದ್ದೇನೆಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ.<ref name="MusicMight"/> ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಇದನ್ನು ಎಂದೂ ದೃಢಪಡಿಸಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಐಯೋಮಿ ಏಕಗೀತೆಯ ಆಲ್ಬಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು‌, ಇದನ್ನು ನಂತರ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಆಲ್ಬಮ್ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಫೆನ್ಹಾಲ್ಟ್ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಸಬ್ಬತ್‌‌ನೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದ ಸಮಯದ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರವಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಗ್ಯಾರಿ ಶಾರ್ಪೆ-ಯಂಗ್‌ನ ಪುಸ್ತಕ ''ಸಬ್ಬತ್ ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌: ದ ಬ್ಯಾಟಲ್ ಫಾರ್ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' ನಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ್ದಾನೆ.<ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=pDs5AgAACAAJ|title=Sabbath Bloody Sabbath: The Battle for Black Sabbath, book details|work=Google Book Search|publisher=Google|accessdate=2009-04-24}}</ref> === ''ದ ಎಟರ್ನಲ್ ಐಡಲ್'', ''ಹೆಡ್ಲೆಸ್ ಕ್ರಾಸ್'' ಮತ್ತು ''ಟೈರ್'' (1986–1990) === ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 1986ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್‍‌ನಲ್ಲಿ [[ಮೋಂಟ್ಸೆರಾಟ್‌]]ನ [[ಏರ್ ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್]]‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಜೆಫ್ ಗ್ಲಿಕ್ಸ್‌ಮ್ಯಾನ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಕೆಲಸ ಆರಂಭಿಸಿತು. ಗ್ಲಿಕ್ಸ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಆರಂಭಿಕ ಸೆಷನ್‌ಗಳ ನಂತರ ಬಿಟ್ಟಾಗ ಅವನ ಬದಲಾಗಿ ನಿರ್ಮಾಪಕವಿಕ್ ಕಾಪರ್ಸ್ಮಿತ್-ಹೆವೆನ್ ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ ದ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಆರಂಭದಲ್ಲೇ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ತುತ್ತಾಯಿತು. ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ ಡೇವ್ ಸ್ಪಿಟ್ಜ್ "ವೈಯಕ್ತಿಕ ಕಾರಣ"ಗಳಿಂದ ಕೆಲಸ ತ್ಯಜಿಸಿದ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ-[[ರೈನ್‌ಬೊ]] ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ [[ಬಾಬ್ ಡೈಸ್ಲಿ]]ಯನ್ನು ಕರೆತರಲಾಯಿತು. ಡೈಸ್ಲಿಯು ಎಲ್ಲಾ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮರು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿದ ಹಾಗೂ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬರೆದ. ಆದರೆ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲೇ ಅವನು ತ್ಯಜಿಸಿ[[ಗ್ಯಾರಿ ಮ‌ೂರ್]] ನ ಹಿಮ್ಮೇಳ ವಾದ್ಯ-ವೃಂದಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡ. ಅವನೊಂದಿಗೆ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಎರಿಕ್ ಸಿಂಗರ್‌]]‌ನನ್ನೂ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದ.<ref name="AMG Biography"/> ಎರಡನೆ ನಿರ್ಮಾಪಕ ಕಾಪರ್ಸ್ಮಿತ್-ಹೆವೆನ್‌ನೊಂದಿಗಿನ ಸಮಸ್ಯೆಯ ನಂತರ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಹೊಸ ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ಕ್ರೈಸ್ ತ್ಸಾಂಗರೈಡ್ಸ್]] ನೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು 1987ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಮೋರ್ಗನ್‌ ಸ್ಟುಡಿಯೋಸ್‌ಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. UKಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಗಾಯಕ ರೆ ಗಿಲ್ಲೆನ್‌ [[ಜಾನ್ ಸೈಕ್ಸ್]]‌ನೊಂದಿಗೆ [[ಬ್ಲೂ ಮರ್ಡರ್]] ರೂಪಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ತ್ಯಜಿಸಿದ. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಗಿಲ್ಲನ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮರು-ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು ಮಾಜಿ-ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಗಾಯಕ [[ಟೋನಿ ಮಾರ್ಟಿನ್‌]]‌ನನ್ನು ಹಾಗೂ ಕೆಲವು ತಾಳವಾದ್ಯ ಅಧಿಕ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬೆವ್ ಬೇವನ್‌]]‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="MusicMight"/> ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ [[ಸನ್ ಸಿಟಿ]]ಯಲ್ಲಿ [[ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿ]]ಯಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆರು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿಕೊಡುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1985ರಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾವನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ [[ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ಸ್ ಯುನೈಟೆಡ್ ಎಗೈನ್ಸ್ಟ್ ಅಪಾರ್ಥೀಡ್]]‌ನ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಿಂದ ಮತ್ತು ಕಲಾವಿದರಿಂದ ಟೀಕೆಗೊಳಗಾಯಿತು.<ref>{{cite book|last=Drewett|first=Michael|title=Popular Music Censorship in Africa|publisher=Ashgate Publishing|date=2006|page=27|chapter=The Cultural Boycott against Apartheid South Africa|isbn=0754652912}}</ref> ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬೆವ್ ಬೇವನ್‌ ಪ್ರದರ್ಶನ ನಡೆಸಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನ ಬದಲಿಗೆ ಹಿಂದೆ [[ದ ಕ್ಲ್ಯಾಶ್‌]]‌ನಲ್ಲಿದ್ದ [[ಟೆರ್ರಿ ಕೈಮ್ಸ್]]‌ನನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.<ref name="MusicMight"/> ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ''[[ದ ಎಟರ್ನಲ್ ಐಡಲ್‌]]'' 1987ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 8ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದು ಸಮಕಾಲೀನ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಉಪೇಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಆನ್-ಲೈನ್ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಅವಧಿಯ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ನೀಡಿದವು. ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' "ಮಾರ್ಟಿನ್‌ನ ಪ್ರಬಲ ಧ್ವನಿಯು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಹೊಸ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಈ ಆಲ್ಬಮ್ ಐಯೋಮಿಯ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕೆಲವು ಭಾರಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವ ಗೀತಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ" ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref name="Eternal Idol AMG Review">{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/the-eternal-idol-r2012 |title=AMG Eternal Idol Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-10}}</ref> ''ಬ್ಲೆಂಡರ್'' "ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರಿಗೆ ಮಾತ್ರ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌‌ಗೆ ಎರಡು ಸ್ಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref name="Eternal Idol Blender Review">{{cite web| author= |url=http://www.blender.com/guide/reviews.aspx?id=2225 |title=Blender Eternal Idol Review |publisher=Blender.com |accessdate=2008-03-10}}</ref> ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ UKಯಲ್ಲಿ #66ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸಿದರೆ, USನಲ್ಲಿ 168ನೇ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref name="Billboard Albums"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ''ಎಟರ್ನಲ್ ಐಡಲ್‌'' ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ಜರ್ಮನಿ, ಇಟಲಿ ಹಾಗೂ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಗ್ರೀಸ್ ಮೊದಲಾದ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿತು. ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಘಟನೆ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕರಿಂದ ಹಿಂದೇಟಿನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಾಗಿ ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಯುರೋಪಿನ ಇತರ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ರದ್ದುಗೊಂಡವು.<ref name="Live Timeline">{{cite web|author=Dwyer, Robert | url=http://www.sabbathlive.com/80s-timeline.html |archiveurl= https://web.archive.org/web/20071211002803/http://www.sabbathlive.com/80s-timeline.html| archivedate=2007-12-11|title=Sabbath Live Timeline 1980s |publisher=SabbathLive.com |accessdate=2008-03-10}}</ref> ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ ಡೇವ್ ಸ್ಪಿಟ್ಜ್ ಪ್ರವಾಸ ಆರಂಭಿಸುವ ಸ್ವಲ್ಪ ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ. ಅವನ ಬದಲಿಗೆ ವರ್ಜಿನಿಯಾ ವೋಲ್ಫ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದ ಜೊ ಬರ್ಟ್‌ನನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ''ಎಟರ್ನಲ್ ಐಡಲ್'' ‌ನ ಅತಿ ಕಳಪೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ಪ್ರದರ್ಶನದಿಂದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ್ನು ವರ್ಟಿಗೊ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ವಾರ್ನರ್‌ ಬ್ರದರ್ಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ಗಳಿಂದ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು ಹಾಗೂ[[I.R.S. ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ಸಹಿಹಾಕಿತು.<ref name="MusicMight"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1988ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುವು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು, ಅದರ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಕೆಲಸ ಆರಂಭಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. ''ಎಟರ್ನಲ್ ಐಡಲ್'' ‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆ ಉಂಟಾದ ಫಲವಾಗಿ, ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಮುಂದಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಸ್ವತಃ ನಿರ್ಮಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ. "ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಒಂದು ಹೊಸ ಆರಂಭವಾಗಿತ್ತು" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. "ನಾನು ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯವನ್ನು ಮರು-ಆಲೋಚಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ನಾವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ನಂತರ ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆವು".<ref name="Rosen129">{{Harvnb|Rosen|1996|p=129}}</ref> ಐಯೋಮಿ ಮಾಜಿ-[[ರೈನ್‌ಬೊ]] ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಕೋಜಿ ಪೋವೆಲ್‌]], ದೀರ್ಘಕಾಲ ಕೀಬೋರ್ಡ್‌-ನುಡಿಸುವ ನಿಕೋಲ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ಆ ಕಾಲದ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ [[ಲಾರೆನ್ಸ್ ಕೋಟ್ಲ್]] ರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡ ಹಾಗೂ "ತುಂಬಾ ಅಗ್ಗದ ಸ್ಟುಡಿಯೊವನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ‌" ಬಾಡಿಗೆಗೆ ಪಡೆದ.<ref name="Rosen129"/> ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ''[[ಹೆಡ್ಲೆಸ್ ಕ್ರಾಸ್‌]]'' ಅನ್ನು 1989ರ ಎಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಮತ್ತೆ ಸಮಕಾಲೀನ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಕಡೆಗಣಿತವಾಯಿತು. ತರುವಾಯ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' ''ಹೆಡ್ಲೆಸ್ ಕ್ರಾಸ್‌'' "ಓಜ್ಜೀ ಅಥವಾ ಡಿಯೊ ಇಲ್ಲದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಆಲ್ಬಮ್‌" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌‌ಗೆ ನಾಲ್ಕು ಸ್ಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು.<ref name="Headless Cross AMG Review">{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/headless-cross-r2011 |title=Headless Cross AMG review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-10}}</ref> "ಹೆಡ್ಲೆಸ್ ಕ್ರಾಸ್‌" ಏಕಗೀತವು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 62ನೇ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದರೆ, ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ UK ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 31ನೇ ಹಾಗೂ USನಲ್ಲಿ 115ನೇ ಸ್ಥಾನ ತಲುಪಿತು.<ref name="Billboard Albums"/> ಐಯೋಮಿ ಉತ್ತಮ ಸ್ನೇಹಿತ [[ಕ್ವೀನ್]]‌ನ ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ [[ಬ್ರಿಯಾನ್ ಮೇ]] "ವೆನ್ ಡೆತ್ ಕಾಲ್ಸ್" ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಅತಿಥಿ ಸೊಲೊ ನುಡಿಸಿದನು. ಆಲ್ಬಮ್‌ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಹಿಂದೆ [[ವೈಟ್‌ಸ್ನೇಕ್‌]] ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾರಿ ಮ‌ೂರ್‌]]ನ ಹಿಮ್ಮೇಳ ವಾದ್ಯ-ವೃಂದದಲ್ಲಿದ್ದ ಸಂಚಾರಿ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ [[ನೈಲ್ ಮುರ್ರೆ]]ಯನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="AMG Biography"/> ದುರ್ದೈವದ ''ಹೆಡ್ಲೆಸ್ ಕ್ರಾಸ್‌'' US ಪ್ರವಾಸವನ್ನು 1989ರ ಮೇನಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕರಾದ [[ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ಕಮ್]] ಮತ್ತು [[ಸೈಲೆಂಟ್ ರೇಜ್]] ಒಂದಿಗೆ ಆರಂಭಿಸಿತು. ಆದರೆ ಕಳಪೆ ಟಿಕೆಟ್ ಮಾರಾಟದಿಂದ ಪ್ರವಾಸ ಕೇವಲ ಎಂಟು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳ ನಂತರ ರದ್ದುಗೊಂಡಿತು.<ref name="MusicMight"/> ಯುರೋಪ್ ಹಂತದ ಪ್ರವಾಸ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸುತ್ತಾ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡಿತು. ಜಪಾನಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ ನಂತರ 23 ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು [[ಗರ್ಲ್‌ಸ್ಕೂಲ್]] ಒಂದಿಗೆ ರಷ್ಯಾ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. [[ಮಿಖೈಲ್ ಗೋರ್ಬಚೆವ್]] 1989ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಿದ ನಂತರ ರಷ್ಯಾ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌.<ref name="Live Timeline"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ''ಹೆಡ್ಲೆಸ್ ಕ್ರಾಸ್‌'' ನ ನಂತರದ ''[[ಟೈರ್]]'' ಅನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು 1990ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿತು. ಇದು ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿರದ ಒಂದು [[ಕಾನ್ಸೆಪ್ಟ್ ಆಲ್ಬಮ್‌]] ಆಗಿದ್ದು, ಇದರ ಕೆಲವು ಹಾಡಿನ ಕಥಾವಸ್ತುಗಳು [[ನಾರ್ಸ್ ಪುರಾಣ]]ವನ್ನು ಸಡಿಲವಾಗಿ ಆಧರಿಸಿವೆ.<ref name="MusicMight"/> ''ಟೈರ್'' 1990ರ ಆಗಸ್ಟ್ 6ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದು UK ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 24ನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು. ಆದರೆ ಇದು USನ ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ 200'' ಅನ್ನು ತಲುಪದ ಮೊದಲ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್ ಆಗಿದೆ.<ref name="Billboard Albums"/> ಆಲ್ಬಮ್‌ ಇಂಟರ್ನೆಟ್‌ ಶಕೆಯ ಮಿಶ್ರ ವಿಮರ್ಶೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪಡೆಯಿತು. ''ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌'' ಈ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಪುರಾಣವನ್ನು ಕರ್ಕಶ ಧ್ವನಿಯ ರಾಕ್ ಸಂಗೀತದ ಜತೆ ಮಿಶ್ರ ಮಾಡಿ ಸಂಗೀತ ಸಂಯೋಜನೆಯ ಉತ್ತೇಜಕ ಪ್ರದರ್ಶನ ಎಂದು ಹೇಳಿತು.<ref name="Tyr AMG Review">{{cite web| author=Chrispell, James |url=http://www.allmusic.com/album/tyr-r1997 |title=Tyr AMG review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-11}}{{cite web| author=Chrispell, James |url=http://www.allmusic.com/album/tyr-r1997 |title=Tyr AMG review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-11}}</ref> ''ಬ್ಲೆಂಡರ್'' ಈ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಸ್ಟಾರ್ ಮಾತ್ರ ನೀಡಿ, "ಐಯೋಮಿಯು ಈ ಗುರುತಿಸಲಾಗದ ಸಂಗ್ರಹದಿಂದ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರನ್ನು ಕಳಂಕಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ" ಎಂದು ದೂರಿತು.<ref name="Tyr Blender Review">{{cite web| author=Mitchell, Ben |url=http://www.blender.com/guide/reviews.aspx?id=2228 |title=Tyr Blender review |publisher=Blender.com |accessdate=2008-03-11}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ''ಟೈರ್'' ಬೆಂಬಲವಾಗಿ [[ಸರ್ಕಸ್ ಆಫ್ ಪವರ್]] ಒಂದಿಗೆ ಯುರೋಪ್ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿತು. ಆದರೆ ಕಳಪೆ ಟಿಕೆಟ್ ಮಾರಾಟದಿಂದ UKಯ ಕೊನೆಯ ಏಳು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ರದ್ದುಗೊಂಡವು.<ref>{{cite web| author=Dwyer, Robert |url=http://sabbathlive.com/lists/CG90TYR.html| archiveurl=https://web.archive.org/web/20051219022836/http://sabbathlive.com/lists/CG90TYR.html| archivedate=2005-12-19|title=Sabbath Live Timeline 1990s Cancelled shows |publisher=SabbathLive.com |accessdate=2008-03-11}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಅದರ ಪ್ರವಾಸ ಚಕ್ರವು US ದಿನಾಂಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite web| author=Dwyer, Robert | url=http://www.sabbathlive.com/lists/90TYR.html| archiveurl=https://web.archive.org/web/20060116055140/http://www.sabbathlive.com/lists/90TYR.html| archivedate=2006-01-16|title=Sabbath Live Timeline 1990s |publisher=SabbathLive.com |accessdate=2008-03-11}}</ref> === ''ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌'' (1990–1993) === [[ಚಿತ್ರ:Heaven And Hell 4.jpg|thumb|ಇಸವಿ 1990ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಪ್ರದರ್ಶನವೊಂದರ ನಂತರ, ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ ಹಾಗೂ ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ (ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ) ಇಬ್ಬರೂ ಪುನಃ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಸೇರಲು ಇಚ್ಛಿಸಿದರು.]] ಆಗಸ್ಟ್ 1990ರಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ''[[ಲಾಕ್ ಅಪ್ ದಿ ವೂಲ್ವ್ಸ್]]'' ನ US ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ, ಮಾಜಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಗಾಯಕ [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]] ಮಾಜಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ [[ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌]] ಮಿನ್ನೆಅಪೊಲಿಸ್ ಫೋರಂನ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ "ನೀಆನ್ ನೈಟ್ಸ್" ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ, ಇಬ್ಬರೂ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಮತ್ತೆ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುವ ತಮ್ಮ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬಟ್ಲರ್‌ ಐಯೋಮಿಗೆ ಮನದಟ್ಟು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಐಯೋಮಿ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ತಂಡವನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಗಾಯಕ ಟೋನಿ ಮಾರ್ಟಿನ್‌ ಹಾಗು ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ ನೀಲ್ ಮುರ್ರೆಯನ್ನು ತಂಡದಿಂದ ಕೈ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ. "ನನಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲೂ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪವಿಲ್ಲ" ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. "ನಾವು ಆಗ ಒಳ್ಳೆಯ ಹಂತದಲ್ಲಿದ್ದೆವು. ನಾವು ಡಿಯೊ ಜೊತೆ ಒಂದುಗೂಡುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿದೆವು. ನಿಜವಾಗಿ ನನಗೆ ಏತಕ್ಕಾಗಿ ಎಂಬ ಕಾರಣ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಅದು ಆರ್ಥಿಕ ಅಂಶವೂ ಆಗಿದ್ದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಅದು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಾವು ನಮ್ಮಲ್ಲಿದ್ದ ಏನನ್ನೋ ಮತ್ತೆ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಭಾವಿಸಿದ್ದೆ".<ref name="Rosen129"/> [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]] ಹಾಗು [[ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌]], [[ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ]] ಹಾಗು [[ಕೊಜಿ ಪೋವೆಲ್]] ರನ್ನು 1990ರ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಒಂದುಗೂಡುತ್ತಾರೆ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ ಮುಂದಿನ ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವಾಭ್ಯಾಸದ ತಯಾರಿ ವೇಳೆ, ಕುದುರೆ ಡ್ರಮ್ಮರ್‌ನ ಕಾಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಮರಣಹೊಂದಿದಾಗ ಪೋವೆಲ್ ಸೊಂಟ ಮುರಿತಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾನೆ.<ref name="Blender Review">{{cite web| author= |url=http://www.blender.com/guide/reviews.aspx?id=2229|title=Blender Dehumanizer Review |publisher=Blender.com |accessdate=2008-03-17}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್ ನ ಕೆಲಸ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಅಸಮರ್ಥನಾದಾಗ, ಮಾಜಿ ಡ್ರಮ್ಮರ್ [[ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]] ಪೋವೆಲ್ ಗೆ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಬರುತ್ತಾನೆ. ಇದರೊಂದಿಗೆ ''ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌'' ಶಕೆಯ ತಂಡ ಒಂದುಗೂಡುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ರಯಿನ್ ಹೋಲ್ಡ್ ಮ್ಯಾಕ್]] ನ ಜೊತೆ ಸ್ಟುಡಿಯೋಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ವರ್ಷ-ಪೂರ್ತಿ ನಡೆದ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಎದುರಾದವು. ಮೊದಲಿಗೆ ಐಯೋಮಿ ಹಾಗು ಡಿಯೊ ನಡುವೆ ಬರವಣಿಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಸ್ಯೆ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲವು ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ಬದಲಾಯಿಸಿ ಬರೆಯಲಾಯಿತು.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=128}}</ref> "''ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌'' ತಯಾರಾಗಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು, ಅದೊಂದು ಶ್ರಮದ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು", ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. "ನಾವು ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಮಯದಿಂದಾಗಿ, ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ತಯಾರಿಕೆ ವೆಚ್ಚ ದಶಲಕ್ಷ ಡಾಲರ್ ತಲುಪಿತು, ಇದು ಬಹಳ ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವಾಗಿತ್ತು".<ref name="Rosen129" /> ಡಿಯೊ, ಆಲ್ಬಮ್‌ ನ ತಯಾರಿಕೆ ಕಷ್ಟವೆನಿಸಿದರೂ, ಶ್ರಮಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಪ್ರತಿಫಲ ದೊರೆಯಿತೆಂದು ನಂತರದಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. "ಇದಕ್ಕೆ ನಮ್ಮಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲ ಪ್ರತಿಭಾ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಬೇಕಿತ್ತು, ಆದರೆ ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಇದೇ ಗೆಲುವಿಗೆ ದಾರಿಯಾಯಿತು", ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. "ಕೆಲವೊಂದು ಬಾರಿ ನಮಗೆ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಇರಬೇಕು, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಅದು ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್ ಆಲ್ಬಮ್ ಮಾದರಿಯ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ".<ref name="Iommi & Dio Interview">{{cite web |author=Wiederhorn, Jon |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=65255 |title=Interview with Ronnie James Dio and Tony Iommi |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-03-17 |archive-date=2008-04-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080423014000/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=65255 |url-status=dead }}</ref> ತತ್ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೊರಬಂದ ಆಲ್ಬಮ್, ''[[ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌]]'' 22 ಜೂನ್ 1992ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. USನಲ್ಲಿ, [[ರೆಪ್ರೈಸ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]] ಆಲ್ಬಮ್‌ಅನ್ನು 30 ಜೂನ್‌ 1992ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಏಕೆಂದರೆ ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ ಹಾಗು ಅವನ [[ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳ]] ವು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಾ ತಯಾರಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಜೊತೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಈ ನಡುವೆ ಆಲ್ಬಮ್‌‌ಗೆ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ದೊರೆತವು {{nowrap|reviews,<ref name="Blender Review"/><ref>{{cite web| author= |url=http://www.revelationz.net/index.asp?ID=2381e |title=Revelation Z Magazine ''Dehumanizer'' Review |publisher=RevolutionZ.net |accessdate=2008-03-17}}</ref>}}. ಇದು ಹತ್ತುವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ದೊರೆತ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಯಶಸ್ಸಾಗಿತ್ತು.<ref name="AMG Biography"/> ಅಗ್ರ 40 ರಾಕ್ ರೇಡಿಯೋ ಏಕಗೀತೆ "TV ಕ್ರೈಮ್ಸ್" ನ ಮೂಲಕ, ಆಲ್ಬಮ್ ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ 200'' ರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 44ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತಲುಪಿತು.<ref name="AMG Biography"/> ಆಲ್ಬಮ್‌ "ಟೈಮ್ ಮಷೀನ್" ಹಾಡನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದರ ಒಂದು ರೂಪಾಂತರವನ್ನು 1992ರಲ್ಲಿ ''[[ವಾಯ್ನೆ'ಸ್ ವರ್ಲ್ಡ್]]'' ಚಿತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ, "ನಿಜವಾದ" ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ ಕೆಲವು ಹೋಲಿಕೆ ಮರುಕಳಿಸಿದೆ ಎಂಬ ಹಲವು ಅಭಿಮಾನಿಗಳ ಅನಿಸಿಕೆಯೂ ಸಹ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಚಾಲನೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿತು. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌, ''ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌'' ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಜುಲೈ 1992ರಲ್ಲಿ [[ಟೆಸ್ಟಮೆಂಟ್]], [[ಡ್ಯಾನ್ಜಿಗ್]], [[ಪ್ರಾಂಗ್]], ಹಾಗು [[ಎಕ್ಸೋಡಸ್]] ಜೊತೆ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡಿತು. ಪ್ರವಾಸದ ನಡುವೆ, ಮಾಜಿ ಗಾಯಕ [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]] ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ತನ್ನ ನಿವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿದ. ಜೊತೆಗೆ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ [[ಕೋಸ್ಟ ಮೆಸ]] ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ''[[ನೋ ಮೋರ್ ಟೂರ್ಸ್]]'' ನ ತನ್ನ ಸೊಲೊ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಅಂತಿಮ ಎರಡು ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುವಂತೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಆಮಂತ್ರಣ ನೀಡಿದ. ಆದರೆ ಗಾಯಕ ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊನ ಬಿಟ್ಟು, ಈ ಆಮಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಅಂಗೀಕರಿಸುತ್ತದೆ, ಅವನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: {{quote|I was told in the middle of the tour that we would be opening for Ozzy in Los Angeles. And I said, "No. Sorry, I have more pride than that." A lot of bad things were being said from camp to camp, and it created this horrible schism. So by [the band] agreeing to play the shows in L.A. with Ozzy, that, to me, spelled out reunion. And that obviously meant the doom of that particular project.<ref name="Iommi & Dio Interview"/>}} ಡಿಯೊ, 13 ನವೆಂಬರ್‌ 1992ರಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] ದ [[ಓಕ್ಲ್ಯಾಂಡ್]] ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಒಂದು ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌‌ನ್ನು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ನ ನಿವೃತ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ತಯಾರಾದ ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ ತ್ಯಜಿಸುತ್ತಾನೆ. [[ಜುಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್]] ಗಾಯಕ [[ರಾಬ್ ಹಾಲ್ಫೋರ್ಡ್]] ಕಡೆಯ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಎರಡು ರಾತ್ರಿ ತಂಡದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾನೆ.<ref>{{cite web |author=Henderson, Tim |url=http://www.bravewords.com/features/1000484 |title=Rob Halford Reminisces About Covering For OZZY! |publisher=BraveWords.com |accessdate=2008-03-17 |archive-date=2008-01-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080124013153/http://www.bravewords.com/features/1000484 |url-status=dead }}</ref> ಐಯೋಮಿ ಹಾಗು ಬಟ್ಲರ್‌ ಕೂಡ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಜೊತೆಗೂಡುತ್ತಾರೆ. ಜೊತೆಗೆ ಮಾಜಿ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌]] 1985ರಿಂದೀಚೆಗೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ವೇದಿಕೆಯಲ್ಲಿ ''[[ಲೈವ್ ಏಡ್]]'' ಸಂಗೀತ ಗೋಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ ಕೆಲವು ಹಾಡುಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. === ''ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್'' ಹಾಗು ''ಫರ್ಬಿಡನ್'' (1993–1996) === ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]] ಪುನರ್ಮಿಲನದ ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]] ನ ಸೊಲೊ ವಾದ್ಯಮೇಳಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ಡಿಯೊನ ''[[ಸ್ಟ್ರೇಂಜ್ ಹೈವೇಸ್]]'' ಹಾಗು ''[[ಆಂಗ್ರಿ ಮೇಷಿನ್ಸ್]]'' ನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಐಯೋಮಿ ಹಾಗು ಬಟ್ಲರ್‌ ಮಾಜಿ [[ರೈನ್‌ಬೊ]] ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬಾಬ್ಬಿ ರೊಂಡಿನೆಲ್ಲಿ]] ಯನ್ನು ತಂಡಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಮಾಜಿ ಗಾಯಕ [[ಟೋನಿ ಮಾರ್ಟಿನ್‌]]ನನ್ನು ಮತ್ತೆ ಕರೆತರುತ್ತಾರೆ. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್ ತಯಾರಿಕೆಗೋಸ್ಕರ ಸ್ಟುಡಿಯೊದಿಂದ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಅದು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ ವಿವರಿಸುವಂತೆ: {{quote|It wasn't even supposed to be a Sabbath album; I wouldn't have even done it under the pretence of Sabbath. That was the time when the original band were talking about getting back together for a reunion tour. Tony and myself just went in with a couple of people, did an album just to have, while the reunion tour was (supposedly) going on. It was like an Iommi/Butler project album.<ref name = "csidbi"/>}} ಸಂಗೀತ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ತಮ್ಮ ಹದಿನೇಳನೇ ಸ್ಟುಡಿಯೊ ಆಲ್ಬಮ್‌ ''[[ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್]]'' ಅನ್ನು 8 ಫೆಬ್ರವರಿ 1994ರಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರಿನಡಿಯಲ್ಲೇ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಮಿಶ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ದೊರೆತವು. ''ಬ್ಲೆನ್ಡರ್'' ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ಎರಡು ಸ್ಟಾರ್ ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆ [[ಸೌಂಡ್ ಗಾರ್ಡನ್]] ನ 1994ರ ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ಸೂಪರ್ ಅನೋನ್]]'' ನ್ನು "ಹಣಸಂಪಾದನೆಗೆ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ರಚಿಸಿದ ಕಳಪೆ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಉತ್ತಮ ಸಬ್ಬತ್ ಆಲ್ಬಮ್" ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ನ ಬ್ರಾಡ್ಲೆ ಟೋರ್ರೆಅನೋ ''ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್'' ಅನ್ನು "''ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌'' ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಿಜವಾಗಿ ಒಂದು ಸಬ್ಬತ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್ ತರಹವೇ ಧ್ವನಿಹೊಮ್ಮಿಸುತ್ತಿರುವ ಆಲ್ಬಮ್" ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾನೆ.<ref>{{cite web| author=Torreano, Bradley |url=http://www.allmusic.com/album/cross-purposes-r193158 |title=AMG Cross Purposes Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-18}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್ UKಯಲ್ಲಿ 40ನೇ ಅಗ್ರ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸುವುದು ಸ್ವಲ್ಪದರಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿ 41ನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು. ಜೊತೆಗೆ ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ 200'' ರ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 122ನೇ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತಲುಪಿತು. ''ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್'' "ಇವಿಲ್ ಐ" ಹಾಡನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಹಾಡಿಗೆ [[ವ್ಯಾನ್ ಹ್ಯಾಲೆನ್‌]] ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ [[ಎಡ್ಡಿ ವ್ಯಾನ್ ಹ್ಯಾಲೆನ್‌]] ಸಹ-ಬರಹಗಾರ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಕಂಪೆನಿ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಲಿಲ್ಲ.<ref name="MusicMight" /> ''ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್'' ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ USನ [[ಮೊರ್ಬಿಡ್ ಏಂಜಲ್]] ಹಾಗು [[ಮೋಟಾರ್ ಹೆಡ್]] ನಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು [[ಹ್ಯಾಮರ್ಸ್ಮಿತ್ ಅಪೋಲ್ಲೋ]] ನಲ್ಲಿ 13 ಏಪ್ರಿಲ್ 1994ರಂದು ಒಂದು ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ಚಿತ್ರೀಕರಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ''[[ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್ ಲೈವ್]]'' ಹೆಸರಿನಿಂದ CD ಹಾಗು [[VHS]]ನ ಮೂಲಕ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಜೂನ್ 1994ರಲ್ಲಿ [[ಕ್ಯಾಥೆಡ್ರಲ್]] ಹಾಗು [[ಗಾಡ್ ಸ್ಪೀಡ್]] ಜೊತೆಗಿನ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸದ ನಂತರ, ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬಾಬ್ಬಿ ರೊಂಡಿನೆಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇವನ ಬದಲಿಗೆ ಮೂಲ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಐದು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ. ''ಕ್ರಾಸ್ ಪರ್ಪಸಸ್'' ನ ಬೆಂಬಲಾರ್ಥ ಪ್ರವಾಸಗಳ ನಂತರ, ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ತೊರೆಯುತ್ತಾನೆ. "ನನಗೆ ಕಡೆಯ ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭ್ರಮನಿರಸನವಾಯಿತು, ಜೊತೆಗೆ ಸಬ್ಬತ್ ತಂಡವು ತಯಾರಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ವಿಷಯಕ್ಕಿಂತ ನಾನು ಬರೆಯುತ್ತಿರುವ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತೇನೆ".<ref name="csidbi">{{Harvnb|Rosen|1996|p=130}}</ref> ಬಟ್ಲರ್‌ [[GZR]] ಹೆಸರಿನ ಒಂದು ಸೊಲೊ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ''[[ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಪ್ಲಾನೆಟ್]]'' ಅನ್ನು 1995ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ. ಆಲ್ಬಮ್ "ಗಿವಿಂಗ್ ಅಪ್ ದಿ ಗ್ಹೊಸ್ಟ್" ಹಾಡನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇದು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಮುಂದುವರೆಸುತ್ತಿರುವ ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಬಗೆಗಿನ ಟೀಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಹಾಡಿನ ಸಾಲುಗಳು ಈ ರೀತಿಯಾಗಿತ್ತು: ''ನೀನು ಕೃತಿಚೌರ್ಯ ಹಾಗೂ ಅಣಕವಾಡಿದೆ /ನಮ್ಮ ಅರ್ಥದ ಮಾಂತ್ರಿಕತೆಯನ್ನು / ನಿನ್ನ ಸ್ವಯಂ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದಂತಕಥೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸಿದೆ / ನಿನ್ನ ಎಲ್ಲ ಸ್ನೇಹಿತರನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದೆ / ನಿನ್ನದು ತಪ್ಪು ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳಲು ನಿನಗೆ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ / ಆತ್ಮವು ಸತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊರಟುಹೋಗಿದೆ''.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=51}}</ref> ಬಟ್ಲರ್‌‌ನ ನಿರ್ಗಮನದ ನಂತರ, ಆಗ ತಾನೇ ಮರು ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದ್ದ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌]] ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ತೊರೆದ. ಐಯೋಮಿ ತಂಡದ ಮಾಜಿ ಸದಸ್ಯರುಗಳಾದ ನೀಲ್ ಮುರ್ರೆ‌ಯನ್ನು ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ ನುಡಿಸಲು ಹಾಗು ಕೊಜಿ ಪೋವೆಲ್ ಡ್ರಮ್ ಬಾರಿಸಲು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಕರೆತಂದ. ಹೀಗೆ ''ಟೈರ್'' ತಂಡ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಪುನರ್ಮಿಲನವಾಯಿತು. ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ [[ಬಾಡಿ ಕೌಂಟ್]] ನ ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ [[ಎರ್ನಿ C]] ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದ. ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು 1994ರ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಸಲಾಯಿತು. ಬಾಡಿ ಕೌಂಟ್ ನ ಗಾಯಕ [[ಐಸ್ T]] ಅಥಿತಿ ಗಾಯಕನಾಗಿ ಹಾಡಿದ "ಇಲ್ಯೂಷನ್ ಆಫ್ ಪವರ್" ಎಂಬ ಹಾಡನ್ನು ಆಲ್ಬಮ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.<ref>{{Harvnb|Rosen|1996|p=131}}</ref> ನಂತರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ''[[ಫರ್ಬಿಡನ್]]'' 8 ಜೂನ್ 1995ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತಾದರೂ, US ಅಥವಾ UKಯ ಹಾಡುಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು.<ref>{{cite web |author= |url=http://www.billboard.com/bbcom/retrieve_chart_history.do?model.chartFormatGroupName=Albums&model.vnuArtistId=4105&model.vnuAlbumId=545105 |title=Billboard Black Sabbath album chart history |publisher=Billboard.com |accessdate=2008-03-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080603093537/http://www.billboard.com/bbcom/retrieve_chart_history.do?model.chartFormatGroupName=Albums&model.vnuArtistId=4105&model.vnuAlbumId=545105 |archivedate=2008-06-03 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web| author= |url=http://www.everyhit.com |title=Every Hit.com UK Black Sabbath album chart history |publisher=EveryHit.com |accessdate=2008-03-20}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ವಿಮರ್ಶಕರ ಟೀಕೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು; ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ನ ಬ್ರಾಡ್ಲೆ ಟೋರ್ರೆಅನೋ "ಬೇಸರ ತರಿಸುವ ಹಾಡುಗಳು, ಬಹಳ ಕೆಟ್ಟದಾದ ನಿರ್ಮಾಣ ಹಾಗು ಅಷ್ಟೇನೂ ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕವಲ್ಲದ ಪ್ರದರ್ಶನದಿಂದಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉತ್ಸಾಹಪೂರ್ಣ ಅಭಿಮಾನಿಗಳೂ ಸಹ ಇದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ" ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ;<ref>{{cite web |author=Torreano, Bradley |url=http://www.allmusic.com/album/forbidden-r220255 |title=Allmusic Forbidden review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-20}}</ref> ಈ ನಡುವೆ ''ಬ್ಲೆನ್ಡರ್'' ನಿಯತಕಾಲಿಕವು ''ಫರ್ಬಿಡನ್'' "ಒಂದು ಮುಜುಗರಪಡುವ ಸಂಗತಿ... ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಅತ್ಯಂತ ಕೆಟ್ಟ ಆಲ್ಬಮ್" ಎಂದು ಕರೆಯಿತು.<ref>{{cite web |author=Mitchell, Ben |url=http://www.blender.com/guide/reviews.aspx?id=2230m |title=Blender Forbidden review |publisher=Blender.com |accessdate=2008-03-20}}</ref> ಜುಲೈ 1995ರಲ್ಲಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ವಿಶ್ವ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಮೊದಲಿಗರಾದ [[ಮೋಟಾರ್ ಹೆಡ್]] ಹಾಗು [[ಟಿಯಮತ್]] ಜೊತೆಗೂಡಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಆದರೆ ಪ್ರವಾಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಒಳಗಾಗಿ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಕೊಜಿ ಪೋವೆಲ್, ತನ್ನ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನೆಪವೊಡ್ಡಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ತೊರೆದ. ನಂತರ ಇವನ ಬದಲಿಗೆ ಮಾಜಿ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬಾಬ್ಬಿ ರೊಂಡಿನೆಲ್ಲಿ]] ತಂಡಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದ. ಡಿಸೆಂಬರ್ 1995ರಲ್ಲಿ ಏಶಿಯಾದಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಯಾದ ದಿನಾಂಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಿದ ನಂತರ, ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಬಿಡುವು ನೀಡುತ್ತಾನೆ, ಮಾಜಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಗಾಯಕ [[ಗ್ಲೆನ್ ಹಫೆಸ್‌]] ಹಾಗು ಮಾಜಿ [[ಜುಡಾಸ್ ಪ್ರೀಸ್ಟ್]] ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಡೇವ್ ಹಾಲಂಡ್]] ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಸೊಲೊ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ತಯಾರಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ. ಆಲ್ಬಮ್ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ, ಆದಾಗ್ಯೂ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ''ಏತ್ ಸ್ಟಾರ್'' ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆಲ್ಬಮ್ 2004ರಲ್ಲಿ ''[[ದಿ 1996 DEP ಸೆಷನ್ಸ್]]'' ಹೆಸರಿನಿಂದ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಜೊತೆಗೆ ಹಾಲಂಡ್ ನ ಡ್ರಮ್‌ ವಾದನವನ್ನು ಸೆಷನ್ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಜಿಮ್ಮಿ ಕಾಪ್ಲೆಯ್]] ಮರು-ಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿದ.<ref>{{cite web| author=Rivadavia, Eduardo |url=http://www.allmusic.com/album/the-dep-sessions-1996-r710201 |title=AMG ''The 1996 DEP Sessions'' Review |publisher=Allmusic.com |accessdate=2008-03-21}}</ref> 1997ರಲ್ಲಿ, ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಹಾಗು ಮೂಲ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್ ತಂಡದ ಜೊತೆ ಮತ್ತೆ ಒಂದಾಗುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ತಂಡವನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸಿದ. ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ನ 1992ರ ಕೋಸ್ಟ ಮೇಸ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಂಡವು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಒಂದುಗೂಡಿದ ನಂತರ ಮತ್ತೆ ಒಂದುಗೂಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಿತ್ತೆಂದು ಗಾಯಕ ಟೋನಿ ಮಾರ್ಟಿನ್‌ ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ನಂತರದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು I.R.S. ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್ ಜೊತೆಗಿನ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ಆನಂತರ ತಮ್ಮ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿತು. ಮರೀನ್ ನಂತರ ''ಫರ್ಬಿಡನ್'' ನನ್ನು ಒಂದು "ಸ್ಥಾನ ತುಂಬಿದ ಆಲ್ಬಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾನೆ. ಇದು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಒಪ್ಪಂದದಿಂದ ಹೊರತಂದಿತು, ಗಾಯಕನಿಂದ ಪಾರುಮಾಡಿತು ಹಾಗು ತಂಡವನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸಿತು ಎಂದು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ನನಗೆ ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಮಾಹಿತಿಯ ಅರಿವಿರಲಿಲ್ಲ".<ref>{{cite web |author= |url=http://www.tonymartin.net/qanda.html |title=Tony Martin.net Q&A |publisher=TonyMartin.net |accessdate=2008-03-20 |archive-date=2007-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071221032549/http://www.tonymartin.net/qanda.html |url-status=dead }}</ref> [[I.R.S. ರೆಕಾರ್ಡ್‌s]] 1996ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಜೊತೆಗಿನ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ''[[ದಿ ಸಬ್ಬತ್ ಸ್ಟೋನ್ಸ್]]'' ಹೆಸರಿನ ಒಂದು [[ಸಂಕಲಿತ ಆಲ್ಬಮ್]] ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ''ಬೋರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌'' ಹಾಗು ''ಫರ್ಬಿಡನ್ '' ನ ಹಾಡುಗಳು ಸೇರಿದ್ದವು. === ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ನ ಪುನರ್ಮಿಲನ (1997–2006) === [[ಚಿತ್ರ:Ozzy Osbourne.JPG|thumb|right|175px|ಇಸವಿ 2007ರಲ್ಲಿ ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌.]] ಕಳೆದ 1997ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ, ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌, ಹಾಗು ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಒಂದುಗೂಡಿ [[ಒಜ್ಜ್ ಫೆಸ್ಟ್]] ಉತ್ಸವಕ್ಕೆ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ನ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವಾಸವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. ತಂಡದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ನ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಮೈಕ್ ಬೋರ್ಡಿನ್]] ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದ. ಅವನು ತನ್ನ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಯೋಜನೆ ದಿ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದಲ್ಲಿ ಮುಂಚಿನ ಒಪ್ಪಂದಗಳಿಗೆ ಬದ್ದನಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ.<ref name="AMG Biography"/> ಕಳೆದ ಡಿಸೆಂಬರ್ 1997ರಲ್ಲಿ, ತಂಡಕ್ಕೆ ವಾರ್ಡ್‌ನ ಆಗಮನವಾಯಿತು. ಇದು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ನ 1992ರ "ನಿವೃತ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನ" ನಂತರ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಜನ ಮೂಲ ಸದಸ್ಯರ ಪುನರ್ಮಿಲನವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಮೂಲ ತಂಡವು ಎರಡು ಪ್ರದರ್ಶನಗಳನ್ನು [[ಬಿರ್ಮಿಂಘಮ್‌ NEC]] ಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿತು. ''[[ರಿಯೂನಿಯನ್]]'' ಹೆಸರಿನ ಈ ಜೋಡಿ ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಅನ್ನು 20 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1998ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ''ರಿಯೂನಿಯನ್'', ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ 200'' ರಲ್ಲಿ ಹನ್ನೊಂದನೇ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ<ref name="Billboard Albums"/> US ನಲ್ಲಿ ಪ್ಲಾಟಿನಂ ದರ್ಜೆ ಪಡೆಯಿತು.<ref name="AMG Biography"/><ref>{{cite web|url=http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=&artist=BLACK%20SABBATH&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=on&before=on&startMonth=1&endMonth=2&startYear=1999&endYear=1999&sort=Artist&perPage=25|title=RIAA Gold & Platinum database-''Reunion''|accessdate=2009-02-22|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924151716/http://www.riaa.com/goldandplatinumdata.php?resultpage=1&table=SEARCH_RESULTS&action=&title=&artist=BLACK%20SABBATH&format=&debutLP=&category=&sex=&releaseDate=&requestNo=&type=&level=&label=&company=&certificationDate=&awardDescription=&catalogNo=&aSex=&rec_id=&charField=&gold=&platinum=&multiPlat=&level2=&certDate=&album=&id=&after=on&before=on&startMonth=1&endMonth=2&startYear=1999&endYear=1999&sort=Artist&perPage=25|url-status=dead}}</ref> ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಏಕಗೀತೆ "[[ಐರನ್ ಮ್ಯಾನ್‌]]"ಗಾಗಿ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ 2000ದಲ್ಲಿ [[ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮೆಟಲ್ ಪ್ರದರ್ಶನ]] ಎಂದು ತನ್ನ ಮೊದಲನೇ [[ಗ್ರ್ಯಾಮ್ಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಬಾಚಿಕೊಂಡಿತು. ಇದು ಹಾಡು ಪ್ರಥಮಬಾರಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 30 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಸಂದ ಗೌರವ. ''ರಿಯೂನಿಯನ್'' ಎರಡು ಹೊಸ ಸ್ಟುಡಿಯೊ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳಾದ, "ಸೈಕೊ ಮ್ಯಾನ್‌" ಹಾಗು "ಸೆಲ್ಲಿಂಗ್ ಮೈ ಸೌಲ್" ಗಳನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇವೆರಡೂ ''ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ ಮೇನ್ ಸ್ಟ್ರೀಮ್ ರಾಕ್ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಸ್'' ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 20ನೇ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆಯಿತು.<ref name="Billboard Albums"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು 1998ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪ್ರವಾಸ ಹೊರಡುವ ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂಚೆ, ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌‌ಗೆ [[ಹೃದಯಾಘಾತ]] ವಾಯಿತು. ಹೀಗಾಗಿ ಇವನ ಬದಲಿಗೆ ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಮಾಜಿ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]] ತಂಡಕ್ಕೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾದ.<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=68263 |title=HEAVEN AND HELL Drummer: RONNIE JAMES DIO Is 'Singing Better Than He Has Ever Sung' |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-08 |archive-date=2008-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602231010/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=68263 |url-status=dead }}</ref> ವಾರ್ಡ್ US ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಆರಂಭಿಕರಾದ [[ಪಂತೇರ]] ಜೊತೆ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ತಲುಪಿದ. ಇದು ಜನವರಿ 1999ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆದ ವಾರ್ಷಿಕ ಒಜ್ಜ್ ಫೆಸ್ಟ್ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲೂ ಸಹ ಮುಂದುವರೆಯಿತು.<ref name="AMG Biography"/> ಒಜ್ಜ್ ಫೆಸ್ಟ್ ಪ್ರದರ್ಶನದ ನಂತರ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ವಿಶ್ರಾಂತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಈ ನಡುವೆ ತಂಡದ ಸದಸ್ಯರು ವೈಯುಕ್ತಿಕ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ತಯಾರಿ ನಡೆಸಿದರು. ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ತನ್ನ ಮೊದಲ ಅಧಿಕೃತ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್, ''[[ಐಯೋಮಿ]]'' ಯನ್ನು 2000ದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ. ಈ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ತನ್ನ ಮುಂದಿನ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನದ ''[[ಡೌನ್ ಟು ಅರ್ಥ್‌]]'' ಬಿಡುಗಡೆಗೆ ತಯಾರಿಯನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಿದ. ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ತಮ್ಮ ಹೊಸ ತಯಾರಿಗಾಗಿ ಎಲ್ಲ ನಾಲ್ಕು ಮೂಲ ಸದಸ್ಯರು ಹಾಗು ನಿರ್ಮಾಪಕ [[ರಿಕ್ ರುಬಿನ್]] ಜೊತೆ 2001ರ ವಸಂತ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಟುಡಿಯೊಗೆ ಮರಳಿತು.<ref name="AMG Biography"/> ಆದರೆ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಗೆ 2001ರ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮುಗಿಸಲು ಕರೆಬಂದದ್ದರಿಂದ ಸೆಷನ್ಸ್ ಅನ್ನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲೇ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು.<ref>{{cite web |author=Saraceno, Christina |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/5932210/sabbath_scrap_disturbed_dates |title=Sabbath Scrap Disturbed Dates |publisher=RollingStone.com |accessdate=2008-04-08 |archive-date=2008-06-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080617164614/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/5932210/sabbath_scrap_disturbed_dates |url-status=dead }}</ref> "ಅದು ಅಂತಿಮ ಹಂತ ತಲುಪಿದೆ", ಎಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. "ನಾವು ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಲಿಲ್ಲ, ಜೊತೆಗೆ ಇದೊಂದು ನಾಚಿಕೆಗೇಡಿನ ಸಂಗತಿ ಏಕೆಂದರೆ <nowiki>ಹಾಡುಗಳು</nowiki> ನಿಜವಾಗಿ ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದವು"{{nowrap|good".<ref name="Blabbermouth Iommi">{{cite web| author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=25029 |title=BLACK SABBATH Guitarist Says It's A 'Shame' The Band Didn't Complete New Studio Album |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-08}}</ref>}}. ಐಯೋಮಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಎಲ್ಲ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ತಯಾರಿ ನಡೆಸುವುದು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾದ ಕೆಲಸವೆಂದು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟ: {{quote|It's quite different recording now. We've all done so much in between. In <nowiki>[the early]</nowiki> days there was no mobile phone ringing every five seconds. When we first started, we had nothing. We all worked for the same thing. Now everybody has done so many other things. It's great fun and we all have a good chat, but it's just different, trying to put an album together.<ref name="Blabbermouth Iommi"/>}} ಮಾರ್ಚ್ 2002ರಲ್ಲಿ, ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ನ [[ಎಮ್ಮಿ]] ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ ರಿಯಾಲಿಟಿ TV ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ "[[ದಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್ಸ್]]" [[MTV]] ವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಅತಿ ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿಯಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.<ref name="AMG Biography"/> ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಿಂದ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಅಪಾರ ಪ್ರೇಕ್ಷಕರಿಗೆ ಪರಿಚಿತನಾದ ಜೊತೆಗೆ ಅದರ ಅನುಕೂಲ ಪಡೆಯಲು ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ ಹಿಂದಿನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಸೂಚಿ ಕಂಪೆನಿ [[ಸ್ಯಾಂಕ್ಟ್ಯೂಅರಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್]] ಒಂದು ಜೋಡಿ ಲೈವ್ (ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ) ಆಲ್ಬಮ್ ''[[ಪಾಸ್ಟ್ ಲೈವ್ಸ್]]'' ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆಮಾಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ 70ರ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ ಗೋಷ್ಠಿಗಳಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿದಂತಹ ಹಾಡುಗಳು ಸೇರಿದ್ದವು. ಇದು ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಅನಧಿಕೃತವಾಗಿದ್ದ ''[[ಲೈವ್ ಅಟ್ ಲಾಸ್ಟ್]]'' ಆಲ್ಬಮ್ ಕೂಡ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ 2004ರ ಬೇಸಿಗೆಯವರೆಗೂ ವಿರಾಮ ನೀಡಲಾಯಿತು. ನಂತರ ತಂಡವು ಒಜ್ಜ್ ಫೆಸ್ಟ್ 2004 ಹಾಗು 2005ರಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಲು ಮರಳಿತು. ನವೆಂಬರ್ 2005ರಲ್ಲಿ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ [[UK ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್]] ನಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶ ದೊರಕಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದ ಹನ್ನೊಂದು ವರ್ಷ ನಂತರ, ಮಾರ್ಚ್ 2006ರಲ್ಲಿ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು USನ [[ರಾಕ್ ಅಂಡ್ ರೋಲ್ ಹಾಲ್ ಆಫ್ ಫೇಮ್]] ನಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯಿತು.<ref>{{cite web |author=Sprague, David |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/9438157/rock_and_roll_hall_of_fame_2006_black_sabbath |title=Rock and Roll Hall of Fame 2006: Black Sabbath - Ozzy Osbourne recalls his band's heavy, scary journey |publisher=Rollingstone.com |accessdate=2008-04-08 |archive-date=2008-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080603174719/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/9438157/rock_and_roll_hall_of_fame_2006_black_sabbath |url-status=dead }}</ref> ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪ್ರಧಾನ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ, [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]] ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌‌ನ ಎರಡು ಹಾಡುಗಳು "[[ಹೋಲ್ ಇನ್ ದ ಸ್ಕೈ]]" ಹಾಗು "[[ಐರನ್ ಮ್ಯಾನ್‌]]" ನನ್ನು ನುಡಿಸಿ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಕ್ಕೆ ಗೌರವವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು.<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=50050 |title=METALLICA: Video Footage Of BLACK SABBATH Rock Hall Induction, Performance Posted Online |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-08 |archive-date=2008-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602230951/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=50050 |url-status=dead }}</ref> === ''ದಿ ಡಿಯೊ ಇಯರ್ಸ್‌'' ಮತ್ತು ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌ (2006-ಇಂದಿನವರೆಗೆ) === {{details|Heaven & Hell (band)}} [[ಚಿತ್ರ:Vinny Appice HAH Katowice Spodek 2007.jpg|right|thumb|220px|ಇಸವಿ 2007ರಲ್ಲಿ ಕಟೊವಿಸ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹೆವೆನ್‌ ಅಂಡ್‌ ಹೆಲ್‌ ತಂಡದೊಂದಿಗೆ ಡ್ರಮ್‌ ಸೊಲೊ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ ವಿನ್ನೀ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]] ಇಸವಿ 2006ರಲ್ಲಿ ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ [[ಹೊಸ ಏಕವ್ಯಕ್ತಿಯ (ಸೊಲೊ) ಆಲ್ಬಮ್‌]]ನೊಂದಿಗೆ ನಿರತರಾಗಿದ್ದಾಗ, [[ರೋನಿ ಜೇಮ್ಸ್ ಡಿಯೊ]]ರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದ ನಾಲ್ಕೂ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಬಿಡುಗಡೆಗಳಿಂದ ಆಯ್ದ ಹಾಡುಗಳ ಸಂಗ್ರಹ '''[[ದಿ ಡಿಯೊ ಇಯರ್ಸ್‌]]'' ' ಆಲ್ಬಮ್‌ನ್ನು [[ರೈನೋ ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌]] ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿತು. ಈ ಬಿಡುಗಡೆಗಾಗಿ, ಮೂರು ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ, ಧ್ವನಿ ಮುದ್ರಣ ಮಾಡಲು, ಐಯೋಮಿ, ಬಟ್ಲರ್‌, ಡಿಯೊ ಮತ್ತು ಅಪ್ಪೀಸ್‌ ಮೂವರೂ ಪುನಃ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ದಿನಾಂಕ 3 ಏಪ್ರಿಲ್‌ 2007ರಂದು ''ದಿ ಡಿಯೊ ಇಯರ್ಸ್‌'' ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಬಿಲ್ಬೋರ್ಡ್‌ 200 ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇದು 54ನೆಯ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು. ಏಕಗೀತೆ 'ದಿ ಡೆವಿಲ್‌ ಕ್ರೈಡ್‌' ಮೇನ್‌ಸ್ಟ್ರೀಮ್‌ ರಾಕ್‌ ಟ್ರ್ಯಾಕ್ಸ್‌ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ 37ನೆಯ ಸ್ಥಾನ ಗಳಿಸಿತು.<ref name="Billboard Albums" /> ಈ ರೀತಿಯ ಫಲಿತಾಂಶಗಳಿಂದ ಸಂತಸಗೊಂಡು, ಒಂದು [[ವಿಶ್ವ ಪ್ರದರ್ಶನ ಪ್ರವಾಸ]]ಕ್ಕಾಗಿ ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ಡಿಯೊ ''ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ ರಚಿಸಿದ ತಂಡದವರನ್ನು ಪುನಃ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌, ಬಟ್ಲರ್‌, ಐಯೋಮಿ ಮತ್ತು ವಾರ್ಡ್‌ರ ಗುಂಪನ್ನು ಇನ್ನೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಎನ್ನಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೂ, ಯಾವುದೇ ಗೊಂದಲಕ್ಕೆ ಆಸ್ಪದ ನೀಡದಿರಲು, ಹೊಸ ತಂಡವು ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಆಲ್ಬಮ್‌ನಂತೆಯೇ [[ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌]] ಎಂಬ ಎಂದು ಸ್ವತಃ ಕರೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸಿತು. ಪ್ರವಾಸ ಹೊರಡುವ ಮುಂಚೆ, ಭಾಗವಹಿಸಬೇಕಿದ್ದ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌]] ಹಾಗೂ ವಾದ್ಯಮೇಳದ ಕೆಲವು ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಗಹನವಾದ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಮೂಡಿಬಂದು, ತಂಡದಿಂದ ಕೈಬಿಡಲಾಯಿತು.<ref>{{cite news|url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=135471|title=Ward On Quitting Heaven & Hell: I Was Uncomfortable With Some Things Surrounding The Project|last=Russell|first=Tom|date=20 February 2010|publisher=[[Blabbermouth.net|Blabbermouth]]|accessdate=21 February 2010|archive-date=22 ಫೆಬ್ರವರಿ 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100222042057/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=135471|url-status=dead}}</ref> ಇವರ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ಡ್ರಮ್‌-ವಾದಕ [[ವಿನ್ನಿ ಅಪ್ಪೀಸ್‌]]ರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ''ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌'' ಹಾಗೂ ''ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದ ತಂಡವು ಪುನಃ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದಂತಾಯಿತು. 'ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್' ತಂಡವು [[ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌]] ಹಾಗೂ [[ಲ್ಯಾಮ್‌ ಆಫ್‌ ಗಾಡ್‌]] ಎಂಬ ಆರಂಭಿಕ ಸಂಕಲನಗಳೊಂದಿಗೆ US ಪ್ರವಾಸ ನಡೆಸಿತು. ದಿನಾಂಕ 20 ಮಾರ್ಚ್‌ 2007ರಂದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ನೇರ ಪ್ರದರ್ಶನದ ಆಲ್ಬಮ್‌ ಮತ್ತು DVDಯನ್ನು ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ಮಾಡಿತು. ಇದರ ಶೀರ್ಷಿಕೆ '''[[ಲೈವ್‌ ಫ್ರಮ್‌ ರೇಡಿಯೊ ಸಿಟಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ ಹಾಲ್‌]]'' '. ನವೆಂಬರ್‌ 2007ರಲ್ಲಿ, ಈ ವಾದ್ಯಮೇಳವು ಒಂದು ಹೊಸ ಸ್ಟುಡಿಯೊ ಆಲ್ಬಮ್‌ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಮಾಡುವ ಇಂಗಿತವನ್ನು ಡಿಯೊ ಖಚಿತಪಡಿಸಿದ.<ref>{{cite web| author=Elliott, Mike |url=http://www.komodorock.com/interviews/interviews/komodo-rock-talks-with-ronnie-james-dio-200711012460/ |title=Komodo Rock Talks With Ronnie James Dio |publisher=Komodorock.com |accessdate=2008-04-08}}</ref> ತರುವಾಯ ವರ್ಷ ಈ ಹೊಸ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣ ನಡೆಯಿತು. ಮುಂಬರುವ ಹೊಸ ಬಾಕ್ಸ್‌ ಸೆಟ್‌ ಬಿಡುಗಡೆ, ಹಾಗೂ, [[ಜುಡಾಸ್‌ ಪ್ರೀಸ್ಟ್‌]], [[ಮೊಟಾರ್‌ಹೆಡ್‌]] ಹಾಗೂ [[ಟೆಸ್ಟಾಮೆಂಟ್‌]] ಕಲಾವಿದರೊಂದಿಗೆ [[ಮೆಟಲ್‌ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್‌ ಟೂರ್‌]] ಪ್ರವಾಸ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಜತೆಗೂಡುವುದೆಂದು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ಏಪ್ರಿಲ್‌ 2008ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿತು.<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=95359 |title=JUDAS PRIEST Frontman On 'Metal Masters' Tour: 'We Insisted On A Classic Metal Package' |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-04-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080422142021/http://www.roadrunnerrecords.com/Blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=95359 |url-status=dead }}</ref> ''[[ದಿ ರೂಲ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಹೆಲ್‌]]'' ಬಾಕ್ಸ್‌ ಸಂಗ್ರಹವು,ಡಿಯೊ ಮುಂದಾಳತ್ವದ ಬ್ಲಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಎಲ್ಲ ಹೊಸಮಾತೃಕೆಯ ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಮೆಟಲ್‌ ಮಾಸ್ಟರ್ಸ್‌ ಟೂರ್ ಬೆಂಬಲಿಸಿತು. ಇಸವಿ 2009ರಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯಮೇಳವು ತನ್ನ ಪ್ರಪ್ರಥಮ ಸ್ಟುಡಿಯೊ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗೆ ''[[ದಿ ಡೆವಿಲ್‌ ಯು ನೋ]]'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ನೀಡಿತು. ಇದನ್ನು 28 ಏಪ್ರಿಲ್‌ 2009ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="billb09">{{cite web |url=http://www.billboard.com/bbcom/news/heaven-hell-feeling-devilish-on-new-album-1003940100.story |title="Heaven & Hell Feeling Devilish On New Album" |accessdate=2009-02-13 |last=Cohen |first=Jonathan |coauthors= |date=February 10, 2009 |work=Billboard |publisher=Howard Appelbaum}}</ref> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಹೆಸರನ್ನು ಐಯೋಮಿ ಅಕ್ರಮವಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರೆಂದು ಐಯೋಮಿ ವಿರುದ್ಧ 26 ಮೇ 2009ರಂದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಮೊಕದ್ದಮೆ ಹೂಡಿದ. ತಾವು ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ನಲವತ್ತೊಂದು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿದ್ದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯರೆಂದು ಐಯೋಮಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡರು. 1980ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ವಾದ್ಯಮೇಳದಲ್ಲಿನ ತಮ್ಮ ಸಹಯೋಗಿಗಳು ಈ ಹಸರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿದ್ದರು. ಹಾಗಾಗಿ ತಮಗೆ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಹೆಸರಿನ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಕ್ಕುಗಳಿವೆಯೆಂದು ಐಯೋಮಿ ವಾದಿಸಿದರು. ಆದರೂ, ಈ ಮೊಕದ್ದಮೆಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಈ ಟ್ರೇಡ್ಮಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ 50%ರಷ್ಟು ಮಾಲೀಕತ್ವ ಕೋರಿ ದಾವೆ ಹೂಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೊಕದ್ದಮೆಯ ವಿಚಾರಣೆಯು ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಎಲ್ಲಾ ನಾಲ್ಕೂ ಮೂಲ ಸದಸ್ಯರಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ಮಾಲೀಕತ್ವ ದೊರಕಿಸಿಕೊಡುವುದೆಂದು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಆಶಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{cite news | first= | last= | coauthors= | authorlink= | title=Ozzy Osbourne sues over Black Sabbath name Accuses bandmate Tony Iommi of costing him merchandise royalties | date=2009-05-30 | publisher=AP | url=http://www.msnbc.msn.com/id/31008866/ | work=MSNBC | pages= | accessdate=2009-05-30 | language= | archive-date=2009-06-02 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090602182717/http://www.msnbc.msn.com/id/31008866 | url-status=dead }}</ref> 'ಐ ಆಮ್‌ ಓಜ್ಜೀ' ಎಂಬ ತಮ್ಮ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವಾಗ ನೀಡಿದ ಇತ್ತೀಚೆಗಿನ ಸಂದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ, ತಂಡವು ಪುನಃ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರುವುದನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯದಿದ್ದರೂ, 'ಎಲ್ಲಾ ಮೂಲ ಸದಸ್ಯರ ಜತೆ ಪುನರ್ಮಿಲನವಾಗುವ' ಭರವಸೆಯನ್ನು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಹೊಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಓಜ್ಜೀ ಹೇಳುವರು, 'ತಂಡ ಪುನಃ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬರುವುದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಗಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಇದೀಗ ಅದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ ಎಂದು ನನಗನಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಭವಿಷ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರಿಗೆ ಗೊತ್ತು? ಅದು ನನ್ನ ಹಣೆಬರಹ ಅಂತಿದ್ರೆ, ಸರಿ." ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಇದನ್ನು ಒಬ್ಬ ಹಳೆಯ ಗೆಳತಿಯ ಜತೆ ಪುನರ್ಮಿಲನಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ. 'ನಾನು ಯುವಕನಾಗಿದ್ದಾಗ, ನನಗೆ ಗೆಳತಿಯರಿದ್ದರು. ಆಗ ನಾನು, 'ಓಹ್‌, ನಾನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಷರ್ಲೀಯೊಂದಿಗೆ ಪುನಃ ಸೇರಬಯಸುವೆ' ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿ, ಅದಾದ ನಂತರ, 'ಛೆ! ನಾನೇನು ಯೋಚಿಸ್ತಿದ್ದೆ?' ಎಂದು ನಿಮಗೆ ನೀವೇ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳಬಹುದಲ್ಲವೆ?' <ref>{{cite news | first= | last= | coauthors= |authorlink= | title=Ozzy: Sabbath not regrouping | date=2010-01-25 | publisher=AP | url =http://jam.canoe.ca/Music/2010/01/25/12611346-wenn-story.html | work =Canoe | pages = | accessdate = 2010-01-25 | language = }}</ref> == ಸಂಗೀತ ಶೈಲಿ == ಬ್ಯ್ಲಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ತನ್ನ ಸದಸ್ಯತ್ವ ಮತ್ತು ಶೈಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡರೂ ಸಹ, ಅವರ ಮೂಲ ಸಂಗೀತವು ಅಪಶಕುನ ಸೂಚಕ ಗೀತರಚನೆ ಮತ್ತು ವಿನಾಶಸೂಚಕ ಸಂಗೀತದ ಕಡೆ ಗಮನಹರಿಸಿತು.<ref name="Black Sabbath's song review"/> ಆಗಾಗ್ಗೆ ಇದು ಸಂಗೀತದ [[ಟ್ರೈಟೋನ್‌]] ಅರ್ಥಾತ್‌ 'ಡೆವಿಲ್ಸ್‌ ಇಂಟರ್ವಲ್‌'ನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು.<ref name="Satanism today"/> 1970ರ ದಶಕದ ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ನ 'ಕರಾಳ' ಸಂಗೀತವು ಅಂದಿನ ರಾಕ್ ವಿಮರ್ಶಕರಿಂದ ಕಡೆಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.<ref name="AMG Biography"/> [[ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌]] ಶೈಲಿಯ ತಮ್ಮ ಸಮಕಾಲೀನ ಅನೇಕ ಮುಂಚಿನ ವಾದ್ಯಮೇಳಗಳಂತೆಯೇ, ಈ ತಂಡದ ಹಾಡುಗಳು ರಾಕ್‌ ರೇಡಿಯೊದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಷರಶಃ ಪ್ರಸಾರವಾಗುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ.<ref>{{cite book |last=D. Barnet|first=Richard|coauthors=L. Burriss, Larry|others=D. Fisher, Paul |title=Controversies of the music industry |publisher=Greenwood Publishing Group |date=2001 |pages=87–88 |chapter=Messages of Death |isbn=0313310947}}</ref> ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಗಾಯನ ಮಧುರಗೀತೆಗಳನ್ನು, ಹಾಗೂ ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ-ವಾದಕ ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದರೆ, ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಪ್ರಮುಖ ಗೀತರಚನೆಕಾರ ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್ ತಂಡದ ಬಹುತೇಕ ಸಂಗೀತಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಐಯೋಮಿಗೆ ಬಹಳ ಬೇಸರದ ಕೆಲಸವಾಯಿತು. ಏನಾದರೂ ಹೊಸತು ತರುವ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಅವರು ಒಳಗಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. 'ನಾನೇನಾದರೂ ಹೊಸತು ತರಲಿಲ್ಲವೆಂದರೆ, ಯಾರೂ ಏನನ್ನೂ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.' <ref name="Rosen76"/> ನಂತರ, ಐಯೋಮಿಯವರ ಪ್ರಭಾವದ ಕುರಿತು ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು: {{quote|Black Sabbath never used to write a structured song. There'd be a long intro that would go into a jazz piece, then go all folky... and it worked. Tony Iommi—and I have said this a zillion times—should be up there with the greats. He can pick up a guitar, play a riff, and you say, 'He's gotta be out now, he can't top that.' Then you come back, and I bet you a billion dollars, he'd come up with a riff that'd knock your fucking socks off.<ref>{{cite web| author= Sprague, David |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/9438157/rock_and_roll_hall_of_fame_2006_black_sabbath |title=Rock and Roll Hall of Fame 2006: Black Sabbath |publisher=Rollingstone.com |accessdate=2008-04-25}}</ref> }} ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು [[ಶ್ರುತಿ‌ ತಗ್ಗಿಸಿದ]] ಗಿಟಾರ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಇದು ಅವರ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ 'ಕರಾಳ ಭಾವನೆ' ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು.<ref name="AMG Biography"/> ಇಸವಿ 1966ರಲ್ಲಿ, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ರಚನೆಯಾಗುವ ಮೊದಲು, [[ಲೋಹದ ಹಾಳೆ]] ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೈಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಗಿಟಾರ್‌ ವಾದಕ ಟೋನಿ ಐಯೊಮಿ ಅಪಘಾತವೊಂದರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬಲಗೈಯ ಎರಡು ಬೆರಳುಗಳ ತುದಿ ಕುಯ್ದುಹೋಗಿತ್ತು. ಐಯೋಮಿ ಬಹುಶಃ ಸಂಗೀತದ ಆಸೆ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಅವರ ಸ್ನೇಹಿತರೊಬ್ಬರು ಅವರಿಗೆ [[ಜಾಂಗೊ ರೇನ್ಹಾರ್ಟ್]]‌ರ ಜ್ಯಾಝ್‌ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಆಲಿಸಲು ಹೇಳಿದರು. ಜಾಂಗೋ ಸಹ ತಮ್ಮ ಎರಡು ಬೆರಳುಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಗಿಟಾರ್‌ ನುಡಿಸುವವರಾಗಿದ್ದರು.<ref name="Rosen135">{{Harvnb|Rosen|1996|p=135}}</ref> ಜಾಂಗೊ ರೇನ್ಹಾರ್ಟ್‌ರಿಂದ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದ ಐಯೋಮಿ, ಕುಯ್ದುಹೋದ ಬೆರಳತುದಿಗಳಿಗೆ ಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿಕ್‌ ಮತ್ತು ತೊಗಲಿನ ಬೆರಳುಟೋಪಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ ಐಯೋಮಿ ಇನ್ನೂ ತೆಳುವಾದ ತಂತಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ತಮ್ಮ [[ಕೃತಕ ಅವಯವ]]ಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಗಿಟಾರಿನ ತಂತಿಗಳನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಪ್ರಮಾದವಶಾತ್ ಕರಾಳತೆಯ ಛಾಪು ನೀಡಿತು.<ref name="Rosen135"/> ವಾದ್ಯ-ಮೇಳದ ಇತಿಹಾಸದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಐಯೋಮಿ C# ಶೃತಿ, ಅಥವಾ 'ಮೂರು ಸೆಮಿಟೋನ್‌ ಇಳಿಸುವಿಕೆ' ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ರೂಪದ [[ತಗ್ಗಿಸಿದ ಶ್ರುತಿ]]ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು E♭ ಶೃತಿ, ಅಥವಾ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಶೃತಿಗಿಂತ ಅರ್ಧ ಹೆಜ್ಜೆ ಕಡಿಮೆಯ ಶೃತಿಯನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡರು.<ref name="inter">{{cite web|url=http://iommi.com/images/spread.jpg|title=Tony Iommi interview|accessdate=2009-03-01|archive-date=2009-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20090305020833/http://iommi.com/images/spread.jpg|url-status=dead}}</ref> == ಪರಂಪರೆ == ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ವಿವಾದಾತೀತವಾಗಿ ಸರ್ವಕಾಲಿಕವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವೀ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ವಾದ್ಯಮೇಳವಾಗಿದೆ. ''[[ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌]]'' ನಂತಹ ಮಹತ್ವದ ಆಲ್ಬಮ್‌ನ ಬಿಡುಗಡೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಂತಹ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಲು ಈ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳವು ನೆರವಾಯಿತು. 'ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್ ಸಂಗೀತ ಲೋಕವನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿತು ಎಂದು ''ರೋಲಿಂಗ್‌ ಸ್ಟೋನ್'' ‌ ನಿಯತಕಾಲಿಕ ಬಣ್ಣಿಸಿತು.ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನ್ನು <ref name="The Holy Sabbath">{{cite web |author=Diehl, Matt |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/5939997/the_holy_sabbath |title=The Holy Sabbath |publisher=Rollingstone.com |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080617164618/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/5939997/the_holy_sabbath |url-status=dead }}</ref> ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಶೈಲಿಯ [[ಬೀಟಲ್ಸ್‌]] ಎಂದೂ ಕರೆಯಿತು.<ref name="The Greatest Artists">{{cite web |author= |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/7249931/the_immortals__the_greatest_artists_of_all_time_85_black_sabbath |title=The Greatest Artists of All Time |publisher=Rollingstone.com |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080617172802/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/7249931/the_immortals__the_greatest_artists_of_all_time_85_black_sabbath |url-status=dead }}</ref> ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ನ್ನು 'ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಶೈಲಿಯ ಉಗಮಸ್ಥಾನ' ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ ''ಟೈಮ್‌ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್‌'' ತಮ್ಮ ಸರ್ವಕಾಲಿಕ ಟಾಪ್‌ 100 ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿತು.<ref name="The 100 Albums">{{cite news |author= |url=http://www.time.com/time/2006/100albums/0,27693,Paranoid,00.html |title=All Time 100 |publisher=Rollingstone.com |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2010-06-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100617051617/http://www.time.com/time/2006/100albums/0,27693,Paranoid,00.html |url-status=dead }}</ref> ತಮ್ಮ ಟಾಪ್‌ ಟೆನ್‌ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಗಳಲ್ಲಿ <ref name="Blabbermouth Greatest">{{cite web|author=|url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=55087|title=BLACK SABBATH, JUDAS PRIEST And METALLICA Are 'Greatest Heavy Metal Bands Of All Time|publisher=Blabbermouth.net|accessdate=2008-04-25|archive-date=2008-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20080602225156/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=55087|url-status=dead}}</ref> [[MTV]] ಮೊದಲ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ನೀಡಿತು. 100 ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್‌ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ಸ್‌ ಆಫ್‌ ಹಾರ್ಡ್‌ ರಾಕ್‌ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ [[VH1]] ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ಗೆ ಎರಡನೆಯ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಿತು.<ref>{{citeweb|url=http://www.rockonthenet.com/archive/2000/vh1hardrock.htm|title=Rock the Net-VH1: 100 Greatest Hard Rock Artists|accessdate=2009-04-09}}</ref> ತಮ್ಮ 40 ಗ್ರೇಟೆಸ್ಟ್‌ ಮೆಟಲ್‌ ಸಾಂಗ್ಸ್‌ ಗಣನೆಯಲ್ಲಿ VH1, ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ದ 'ಐರನ್‌‌ ಮ್ಯಾನ್'ಗೆ ಮೊದಲ ಹಾಡಿನ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಿತು. ‌<ref name="Blabbermouth Iron Man">{{cite web|author=|url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=51784|title=BLACK SABBATH's 'Iron Man' Tops VH1 List As the Greatest Metal Song of All Time|publisher=Blabbermouth.net|accessdate=2008-04-25|archive-date=2011-06-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20110606133853/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=51784|url-status=dead}}</ref> ಆಲ್‌ಮ್ಯೂಸಿಕ್‌ನ ವಿಲಿಯಮ್‌ ರುಹ್ಲ್‌ಮನ್‌ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು: {{quote|Black Sabbath has been so influential in the development of heavy metal rock music as to be a defining force in the style. The group took the blues-rock sound of late '60s acts like [[Cream (band)|Cream]], [[Blue Cheer]], and [[Vanilla Fudge]] to its logical conclusion, slowing the tempo, accentuating the bass, and emphasising screaming guitar solos and howled vocals full of lyrics expressing mental anguish and macabre fantasies. If their predecessors clearly came out of an electrified blues tradition, Black Sabbath took that tradition in a new direction, and in so doing helped give birth to a musical style that continued to attract millions of fans decades later.<ref name="AMG Biography"/> }} === ಪ್ರಭಾವ ಮತ್ತು ನಾವೀನ್ಯ === ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತದ ಮೇಲೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ನ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಸರಿಸಾಟಿಯಿಲ್ಲ. [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]],<ref name="Guitar World"/> [[ಐರನ್‌ ಮೇಡೆನ್‌]],<ref name="Blabbermouth Iron Maiden">{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=27275 |title=IRON MAIDEN Bassist Talks About His Technique And Influences |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602225124/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=27275 |url-status=dead }}</ref> [[ಸ್ಲೇಯರ್‌]],<ref name="Guitar World"/> [[ಡೆತ್‌]],<ref name="Guitar World"/> [[ಕೋರ್ನ್‌]],<ref name="Guitar World"/> [[ಮೇಹೆಮ್‌]],<ref name="Guitar World"/> [[ವೆನೊಮ್‌‌]],<ref name="Guitar World"/> [[ಅಲೀಸ್‌ ಇನ್‌ ಚೇನ್ಸ್‌]], [[ಆಂತ್ರ್ಯಾಕ್ಸ್‌]], [[ಡಿಸ್ಟರ್ಬ್ಡ್‌]], [[ಐಸ್ಡ್‌ ಅರ್ಥ್‌]], [[ಮೆಲ್ವಿನ್ಸ್‌]], [[ಓಪೆತ್‌]],<ref name="Blabbermouth Opeth">{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=80477 |title=OPETH Pays Tribute To Classic Heavy Metal Artists |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2007-09-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070912221811/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=80477 |url-status=dead }}</ref> [[ಪ್ಯಾಂಟೆರಾ]],<ref name="Guitar World"/> [[ಮೆಗಾಡೆಟ್‌‌]],<ref name="Rolling Stone Renion Review">{{cite web |author=Turman, Katherine |url=http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/5921802/black_sabbath |title=Black Sabbath - Bank One Ballpark, Phoenix, December 31, 1998 |publisher=Rollingstone.com |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080617172801/http://www.rollingstone.com/artists/blacksabbath/articles/story/5921802/black_sabbath |url-status=dead }}</ref> [[ದಿ ಸ್ಮ್ಯಾಷಿಂಗ್‌ ಪಂಪ್ಕಿನ್ಸ್‌]],<ref>ಡಿ ಪೆರ್ನಾ, ಅಲ್ಯಾನ್‌. "ಜೀರೊ ವರ್ಷಿಪ್‌", ''ಗಿಟಾರ್‌ ವರ್ಲ್ಡ್‌''. ಡಿಸೆಂಬರ್‌ 1995.</ref> [[ಸ್ಲಿಪ್‌ನಾಟ್‌]],<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=77507 |title=BLACK SABBATH Bassist: 'It's Great When Bands Cite Us As Their Influence |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2011-08-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810150228/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=77507 |url-status=dead }}</ref> [[ಫೂ ಫೈಟರ್ಸ್‌]],<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=71459 |title=HEAVEN AND HELL, MEGADETH Perform In Los Angeles; Photos Available |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2011-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110811035925/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=71459 |url-status=dead }}</ref> [[ಫಿಯರ್‌ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ]],<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=73036 |title=Ex-FEAR FACTORY Axeman DINO CAZARES Talks Guitars |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602225205/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=73036 |url-status=dead }}</ref> [[ಕ್ಯಾಂಡ್ಲ್‌ಮಾಸ್‌]],<ref name="Metal Obsession Leif Edling">{{cite web| author= |url=http://metalobsession.net/candlemass-leif-edling-02042009 |title=Candlemass (Leif Edling) 02/04/2009 |publisher=MetalObsession.net |accessdate=2009-04-28}}</ref> ಹಾಗೂ [[ಗಾಡ್‌ಸ್ಮ್ಯಾಕ್‌]] ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವು ಅಸಂಖ್ಯಾತ ವಾದ್ಯ-ಮೇಳಗಳು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಎಂದು ಉದಾಹರಿಸಿವೆ.<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=28660 |title=GODSMACK'S Next Album Will Rock In A Bluesier Way |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2011-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110929061341/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=28660 |url-status=dead }}</ref> ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ [[ಗೌರವ-ಸೂಚೀ ಆಲ್ಬಮ್‌]]ಗಳು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿವೆ. ಅವು ''[[ನೇಟಿವಿಟಿ ಇನ್‌ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌]]'' ''ವಾಲ್ಯೂಮ್‌ 1 &amp; 2''. [[ಸೆಪಲ್ಚುರಾ]], [[ವೈಟ್‌ ಜೊಂಬೀ]], [[ಟೈಪ್‌ ಓ ನೆಗಟೀವ್‌]], [[ಫೇತ್‌ ನೋ ಮೋರ್‌]], [[ಮೆಷೀನ್‌ ಹೆಡ್‌]], [[ಸಿಸ್ಟಮ್‌ ಆಫ್ ಎ ಡೌನ್‌]] ಹಾಗೂ [[ಮಾನ್ಸ್ಟರ್‌ ಮ್ಯಾಗ್ನೆಟ್‌]] ಪ್ರಥಮ ದ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳೂ ಸೇರಿವೆ. ಇಸವಿ 2006ರಲ್ಲಿ [[ಮೆಟಾಲಿಕಾ]]ದ [[ಲಾರ್ಸ್‌ ಉಲ್ರಿಕ್‌]], ಹಾಗೂ ಅವರ ಸಹಯೋಗಿ [[ಜೇಮ್ಸ್‌ ಹೆಟ್ಫೀಲ್ಡ್‌]], ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ನ್ನು [[ರಾಕ್‌ ಅಂಡ್‌ ರೋಲ್‌ ಹಾಲ್‌ ಆಫ್‌ ಫೇಮ್‌]]ನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. 'ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಎಂದಿಗೂ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಸಂಗೀತದ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿದೆ' ಎಂದು ಲಾರ್ಸ್‌ ಉಲ್ರಿಕ್‌ ಹೇಳಿದರು.<ref>{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=49540 |title=METALLICA Induct BLACK SABBATH Into ROCK AND ROLL HALL OF FAME: Photos Available |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602224059/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=49540 |url-status=dead }}</ref> 'ಸಬ್ಬತ್‌ ತಂಡದ ಕೇಡನ್ನು ಧ್ವನಿಸುವ ಸಂಗೀತ ನನ್ನನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು. ಅದು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚಳಿಯದೇ ಉಳಿದಿದೆ. ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ ಈ ರೀತಿಯ ಶೈಲಿಯ ಸಾಮ್ರಾಟ' ಎಂದು ಜೇಮ್ಸ್‌ ಹೆಟ್ಫೀಲ್ಡ್‌ ಹೇಳಿದರು.<ref name="Influence">{{cite web |author= |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=41860 |title=Metal/Hard Rock Musicians Pay Tribute To BLACK SABBATH's 'Paranoid' |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-06-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080602230944/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=41860 |url-status=dead }}</ref> ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ಆಲ್ಬಮ್‌ ಕುರಿತು [[ಗನ್ಸ್‌ ಎನ್‌ ರೋಸಸ್‌]] ತಂಡದ ಮಾಜಿ ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ [[ಸ್ಲ್ಯಾಷ್‌]] ಹೇಳಿದ್ದು ಹೀಗೆ: 'ಈ ಇಡೀ ರೆಕಾರ್ಡ್‌ ಕುರಿತು ಅದೇನೊ ವಿಶೇಷತೆಯಿದೆ - ನೀವು ಸಣ್ಣ ಮಗುವಾಗಿದ್ದಾಗ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ಅದು ಇಡೀ ಭಿನ್ನ ಪ್ರಪಂಚದ ರೀತಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅದು ಇನ್ನೊಂದು ಆಯಾಮಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಮನವನ್ನು ತೆರೆಯುತ್ತದೆ... ''ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌'' ಎಂಬುದು ಒಂದು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಬ್ಬತ್ ಧ್ಯೇಯವೇನೆಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ‌ ಟೋನಿಯವರ ಗಿಟಾರ್‌ ನುಡಿಸುವ ಶೈಲಿ - ಅದು 'ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌' ಅಥವಾ 'ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌'ನಿಂದ ಹೊರತಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದು ಬಹಳ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ."<ref name="Influence" /> [[ಆಂತ್ರ್ಯಾಕ್ಸ್‌]] ಗಿಟಾರ್‌-ವಾದಕ [[ಸ್ಕಾಟ್‌ ಇಯಾನ್‌]] ಹೇಳಿದ್ದು, "ನಾನು ನೀಡುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿಯೂ 'ನಿಮ್ಮ ಅತಿ ನೆಚ್ಚಿನ ಐದು ಮೆಟಲ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ಯಾವುವು?' ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲ ಐದು ಸಬ್ಬತ್‌ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿ ನನ್ನ ಕೆಲಸ ಸುಲಭವಾಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ."<ref name="Influence" /> [[ಲ್ಯಾಮ್‌ ಆಫ್‌ ಗಾಡ್‌]]ನ [[ಕ್ರಿಸ್ ಆಡ್ಲರ್‌]] ಹೇಳಿದ್ದು: "ತಾವು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ತಂಡದ ಸಂಗೀತದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ನುಡಿಸುವ ಕಲಾವಿದರು ಯಾರಾದರೂ ಹೇಳಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಅವರು ನಿಮಗೆ ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾರೆಂದು ನಾನು ಯೋಚಿಸುತ್ತೇನೆ. ಎಲ್ಲಾ ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತವು ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ ಸಂಗೀತ ರಚನೆಗಳಿಂದ ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದ್ದವು."<ref name="LOG Influence">{{cite web |author=Morgan, Anthony |url=http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88379 |title=LAMB OF GOD To Switch Record Labels For Non-U.S. Territories |publisher=Blabbermouth.net |accessdate=2008-04-25 |archive-date=2008-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080421212642/http://www.roadrunnerrecords.com/blabbermouth.net/news.aspx?mode=Article&newsitemID=88379 |url-status=dead }}</ref> ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತದ ಹರಿಕಾರರಾಗಿದ್ದಲ್ಲದೆ, [[ಸ್ಟೋನರ್‌ ರಾಕ್‌]],<ref>{{cite journal|last=Ratliff|first=Ben|date=June 22, 2000|title=Rated R review|journal=Rolling Stone|url=http://www.rollingstone.com/reviews/album/233746/review/5943680?utm_source=Rhapsody&utm_medium=CDreview|accessdate=December 19, 2009|archive-date=ಡಿಸೆಂಬರ್ 3, 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071203020527/http://www.rollingstone.com/reviews/album/233746/review/5943680?utm_source=Rhapsody&utm_medium=CDreview|url-status=dead}}</ref> [[ಸ್ಲಜ್‌ ಮೆಟಲ್‌]],<ref name="AMG-Eyehategod">{{cite web|url=http://www.allmusic.com/artist/eyehategod-p38682| title=Eyehategod | author=Huey, Steve | work=[[Allmusic]]| accessdate=2009-12-31}}</ref><ref>''[[ದಿ ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್‌ ಟೈಮ್ಸ್‌]]'', ಪಾಪ್‌/ಜಾಝ್‌ ಲಿಸ್ಟಿಂಗ್ಸ್‌, ಪುಟ 2, 5 ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ 2007 [https://www.nytimes.com/2007/10/05/arts/music/05wpop.html?pagewanted=2&amp;sq=Melvins%20sludge&amp;st=cse&amp;scp=1 ] 31 ಡಿಸೆಂಬರ್‌ 2009ರಂದು ಮರುಪಡೆದದ್ದು.</ref> [[ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಮೆಟಲ್‌]] ಹಾಗೂ [[ಡೂಮ್‌ ಮೆಟಲ್‌]]ನಂತಹ ಉಪ-ಶೈಲಿಗಳಿಗೆ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ ಸಬ್ಬತ್‌ ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕಿದ ಹಿರಿಮೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದೆ. [[ಗಾತ್‌ ಸಂಗೀತ]]ವನ್ನು ಒಂದು ಶೈಲಿಯಾಗಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಸಬ್ಬತ್ ತಂಡದವರು ಮೊದಲಿಗರಾಗಿದ್ದರು.<ref>[[ಸ್ಕಾರುಫಿ 2003]], ಪು. 105, "''ಬಹಳ ಪ್ರಭಾವೀ ಸಂಗೀತ ತಂಡವಾಗಿರುವ ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ (2), ಹಾರ್ಡ್‌ ರಾಕ್‌ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತವನ್ನು ನುಡಿಸಲು ಅಗತ್ಯ ಕೌಶಲ್ಯಗಳ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಇನ್ನೂ ತಗ್ಗಿಸಿತು. ಆದರೆ ಅವುಗಳ ವಿಕೃತ ಹಾಗೂ ಮೊಳಗುವ ಪುನರಾವರ್ತಿಸುವಂತಹ ಗೀತಭಾಗಗಳು, ಅವುಗಳ ರಾಕ್ಷಸಸ್ವರೂಪಿ ನೃತ್ಯಗಳು ಅವರ ಯುದ್ಧೋತ್ಸಾಹಿ ಲಯಗಳು, ಏಕತಾನತೆಯ ಹಾಡುಗಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ಅವುಗಳ ಭಯಾನಕ ಕಥಾವಸ್ತುಗಳು ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿರುವ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ವಿಶ್ವದ ಮುನ್ನೋಟವನ್ನು ಪ್ರಚೋದಿಸಿತು, ಬ್ಲಾಕ್ ಮೆಟಲ್ ಮತ್ತು ಡೂಮ್ ಮೆಟಲ್ ಸಂಗೀತಗಳಿಗೆ ಅಡಿಪಾಯಗಳನ್ನು ಹಾಕಿತು'' ''.''ತಂಡದ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯದ ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳಾದ ಪ್ಯಾರಾನಾಯ್ಡ್‌ (1971) ಮತ್ತು ಮಾಸ್ಟರ್‌ ಆಫ್‌ ರಿಯಾಲಿಟಿ (1971)ನಲ್ಲಿ ಮಧುರ ಸಂಗೀತವಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವಾದ್ಯಸಂಗೀತದ ಪ್ರಾವೀಣ್ಯವು ಅತ್ಯಲ್ಪ ಅಂಶಗಳಾಗಿದ್ದವು. '' ಅವರು ಗಾತಿಕ್‌ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಒಂದು ಶೈಲಿಯಾಗಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅವರು ಮೊದಲಿಗರು."</ref> == ಸದಸ್ಯರು == {{main|List of Black Sabbath band members}} ;ಪ್ರಸ್ತುತ ತಂಡ * [[ಓಜ್ಜೀ ಆಸ್ಬಾರ್ನ್‌]]&nbsp;– ಮುಖ್ಯ ಗಾಯನ, ಹಾರ್ಮೊನಿಕಾ (1968–1979, 1985, 1994, 1997–2006) * [[ಟೋನಿ ಐಯೋಮಿ]]&nbsp;– ಮುಖ್ಯ ಗಿಟಾರ್‌, ಕೀಬೋರ್ಡ್‌ಗಳು‌, ಕೊಳಲು(1968–2006) * [[ಗೀಜರ್‌ ಬಟ್ಲರ್‌]]&nbsp;– ಮಂದ್ರವಾದ್ಯ, ಸಂಯೋಜಕಗಳು (1968–1985, 1990–1994, 1997–2006) * [[ಬಿಲ್ ವಾರ್ಡ್‌]]&nbsp;– ಡ್ರಮ್‌, ತಾಳವಾದ್ಯ (1968–1980, 1983-1985, 1994, 1997–2006) == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ ಪಟ್ಟಿ == {{mainlist|Black Sabbath discography}} {{col-begin}} {{col-2}} * ''ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌'' (1970) * ''[[ಪ್ಯಾರನಾಯ್ಡ್‌]]'' (1970) * ''[[ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಫ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ]]'' (1971) * ''[[ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌ Vol. 4]]'' (1972) * ''[[ಸಬ್ಬತ್ ಬ್ಲಡಿ ಸಬ್ಬತ್‌]]'' (1973) * ''[[ಸ್ಯಾಬೊಟೇಜ್‌]]'' (1975) * ''[[ಟೆಕ್ನಿಕಲ್ ಎಕ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಸಿ]]'' (1976) * ''[[ನೆವರ್ ಸೇ ಡೈ!]]'' (1978) * ''[[ಹೆವೆನ್ ಆಂಡ್ ಹೆಲ್‌]]'' (1980) {{col-2}} * ''[[ಮಾಬ್ ರೂಲ್ಸ್‌]]'' (1981) * ''[[ಬಾರ್ನ್ ಎಗೈನ್‌]]'' (1983) * ''[[ಸೆವೆನ್ತ್ ಸ್ಟಾರ್‌]]'' (1986) * ''[[ದಿ ಇಟರ್ನಲ್‌ ಐಡಲ್‌]]'' (1987) * ''[[ಹೆಡ್ಲೆಸ್‌ ಕ್ರಾಸ್‌]]'' (1989) * ''[[ಟೈರ್‌]]'' (1990) * ''[[ಡೀಹ್ಯೂಮನೈಸರ್‌‌]]'' (1992) * ''[[ಕ್ರಾಸ್‌-ಪರ್ಪಸಸ್‌]]'' (1994) * ''[[ಫಾರ್ಬಿಡೆನ್‌]]'' (1995) {{col-end}} == ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು == {{reflist|2}} == ಆಕರಗಳು == * {{Citation| last=Rosen |first=Steven |title=The Story of Black Sabbath: Wheels of Confusion |publisher=Castle Communications |year=1996 |isbn=1-86074-149-5}} * {{Citation| last=Sharpe-Young |first=Garry |title=Sabbath Bloody Sabbath: The Battle for Black Sabbath |publisher=Zonda Books |year=2006 |isbn=0-9582684-2-8}} * <cite id="refScaruffi2003">{{Cite book | last=Scaruffi |first=Piero |title=A History of Rock Music:1951-2000 |publisher=¡Universe, Inc. |year=2003 |isbn=0-595-29565-7}}</cite> == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Wikipedia-Books|Black Sabbath}} {{commonscat}} * [http://www.blacksabbath.com/ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್ ತಂಡದ ಅಧಿಕೃತ ಜಾಲತಾಣ] {{Black Sabbath}} [[ವರ್ಗ:1960ರ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:1970ರ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:1980ರ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:1990ರ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:2000ದ ದಶಕದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಸಬ್ಬತ್‌]] [[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ 'ಹೆವಿ ಮೆಟಲ್‌' ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ ರಾಕ್‌ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರ್ಯಾಮ್ಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತರು]] [[ವರ್ಗ:I.R.S. ರೆಕಾರ್ಡ್ಸ್‌ ಕಲಾವಿದರು]] [[ವರ್ಗ:ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌ನ ಬರ್ಮಿಂಗ್ಹ್ಯಾಮ್‌ನ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಇಸವಿ 1968ರಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಸಂಗೀತ ತಂಡಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ನಾಲ್ವರು ಗಾಯಕರ ಸಂಗೀತ]] [[ವರ್ಗ:ರಾಕ್‌ ಆಂಡ್ ರೋಲ್ ಕೀರ್ತಿಭವನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾದವರು]] [[ವರ್ಗ:ರಾಕ್ ಶೈಲಿಯ ಸಂಗೀತಗಾರರು]] [[ವರ್ಗ:ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಗೀತಗಾರರು]] hsy9cek9dt14tttewalombqexuej33v 0 24075 1308039 1287170 2025-07-06T21:29:21Z Successalltime87 90571 1308039 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste |caste_name= Rajput |classification=[[Kshatriyas]] ([[Warriors]]) |populated_states= The [[Indian subcontinent]], particularily [[North India]] |languages= [[Indo-Aryan languages]] |religions= [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]] }} [[File:Rajpoots 2.png|thumb|1876 ರ ಪಂಜಾಬಿನ ಕ್ಹೋಕರ್ ರಜಪೂತರ ಕೆತ್ತನೆ/ಚಿತ್ರಣ, ಚಿತ್ರ ಸಹಿತ ವಿವರಣೆ/ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳು, ಲಂಡನ್ ನ್ಯೂಸ್^^ಗಳಿಂದ.]] [[File:Monitors Mayo College Ajmer.jpg|thumb|300 px| ರಜಪುತನವು - ರಜಪೂತರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯರಿಗೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಶ್ರೀಮಂತರಿಗೆ/ರಾಜಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೊಡಿಸಲು 1875 ರಲ್ಲಿ, ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅಜ್ಮೀರ್ ನಲ್ಲಿ 'ಮಯೋ ಕಾಲೇಜ್' ಅನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಯಿತು.ಎಡ ಭಾಗಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ರಜಪೂತ ರಾಜರುಗಳು, ಮತ್ತು ಅವರ ಬಲ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಹಪಾಠಿಗಳು.|link=Special:FilePath/Monitors_Mayo_College_Ajmer.jpg]] [[ಭಾರತ]] ದೇಶದ ಬಹು ಮುಖ್ಯ [[ಹಿಂದೂ]] [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] ರಲ್ಲಿ (ವೀರ ಯೋಧರು)ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಇರುವವರು '''ರಜಪೂತರು '''. ಅವರು ಸೈನಿಕರಾಗಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಖುಷಿಪಡುತ್ತಾರೆ ; ಅವರಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಭಾರತೀಯ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆ ಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜ್^^ರ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ,ಸರ್ಕಾರವು ಅವರನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು,ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]] ಅವರ ಮನೆಯಾಗಿದೆ.ಅಂಕಿ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಪ್ರಕಾರ ರಜಪೂತರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ರಜಪೂತರ ರಾಜ್ಯಗಳ ಹಲವು ಭಾಗಗಳು ಈ ಉಪ ಖಂಡದಲ್ಲಿ ಹರಡಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿಯೂ [[ಉತ್ತರ ಭಾರತ]] ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಭಾರತಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿತ್ತು. 9 ಮತ್ತು 11ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ರಜಪೂತರು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ನಾಲ್ಕು ''ಅಗ್ನಿವಂಶಿ'' ಕುಲಗಳು,ಅಂದರೆ ಪ್ರತೀಹಾರರು (ಪರಿಹಾರರು ), ಸೋಲಂಕಿಯರು (ಚಾಲುಕ್ಯರು ), ಪರಮಾರರು (ಪರ್ಮರರು ), ಮತ್ತು ಚೌಹಾನರು (ಚಹಮಾನರು )ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಬಂದರು. 1947ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದ 600ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರಾಜಮನೆತನದ ಪ್ರಭುತ್ವದ ಪೈಕಿ 400ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರಾಜಮನೆತನದ ಪ್ರಭುತ್ವ ರಜಪೂತರದೇ ಆಗಿತ್ತು. ರಜಪೂತರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ 121 ಗೌರವಾನಿವತ ರಾಜ್ಯಗಳ ಪೈಕಿ 81 ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. == ಇತಿಹಾಸ/ಚರಿತ್ರೆ == {{Main|History of Rajputs}} [[File:Pritam niwas with.jpg|thumb|right|ಅವರ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ -ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ದೀರ್ಘ ಆಡಳಿತದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ರಜಪೂತರು ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಇಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿರುವ, ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜೈಪುರದಲ್ಲಿರುವ 'ಚಂದ್ರಮಹಲ್' ಕಚ್ವಾಹ ರಜಪೂತರಿಂದ ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು.]] === ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸ (6 - 8 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು )=== 6 ಮತ್ತು 7 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಿಂಧ್^^ಅನ್ನು ಆಳಿದ ರಾಜ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಂತರ, ಇವರನ್ನು ಮುಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ಕ್ವಾಸಿಂನ ಅರಬ್ ಸೈನಿಕರು ಸೋಲಿಸಿದರು. ಇವರನ್ನು ಕೆಲವು ವೇಳೆಗಳಲ್ಲಿ ರಜಪೂತರು ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಕೆಲವೊಂದು ಮೂಲಗಳ ಪ್ರಕಾರ,8ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸಿಂಧ್ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದ ಅರಬ್ ದೊರೆ ಬಿನ್ ಕ್ವಾಸಿಂ, ಚಿತ್ತೋರ್ಘರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಬಪ್ಪ ರಾವಲ್^^ನಿಂದ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಆಕ್ರಮಣಗಳು ಮರೋಡಿಂಗ್ ''"ಯವ್ವನ "'' ರಿಂದ (ಯಥಾವತ್/ಅಕ್ಷರಶ : "ಅಯೋನಿಯನ್/ಗ್ರೀಕ್ ") ಆದದ್ದು ಸಹ ಈ ಯುಗದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ನಾಮಧೇಯ ''"ಯವ್ವನ "'' ಹೆಸರನ್ನು ಯಾವುದೇ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು,ಪಶ್ಚಿಮ ಅಥವಾ ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನ ಇಂದಿನ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸಿತ್ತು. ಈ ಆಕ್ರಮಣಗಳು ಬಹುಶಃ, ಸತತವಾಗಿ ಆದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ಭಾರತದೊಳಗೆ ನುಸುಳಲು ಯುದ್ಧದೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ,ಆದರೆ ಕಡಿಮೆ ನಾಗರೀಕತೆ ಹೊಂದಿದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಿಂದ, ಮತ್ತು ಗ್ರೀಕರ ಅಥವಾ ಇಂಡೋ -ಗ್ರೀಕರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಅಧಾರವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. [[ಕಾಶ್ಮೀರ]]ದ ಲಲಿತಾದಿತ್ಯ ಮುಕ್ತಪೀಡನು ಅಂತಹ ''ಯವ್ವನ'' ರ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು 8ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿದನು. ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಹಾರರನ್ನು 9ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದನು. === ರಜಪೂತರ ರಾಜ್ಯಭಾರಗಳು/ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (7 - 11 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು )=== ರಜಪೂತರ ಮೊದಲನೆಯ ರಾಜಧಾನಿಯ ವಿಷಯವು 7ನೇ ಶತಮಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. 9 ರಿಂದ 11ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತರು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ನಾಲ್ಕು ಅಗ್ನಿವಂಶಿ ಕುಲಗಳು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಪರಿಹಾರರು (ಪ್ರತಿಹಾರರು ), ಸೋಲಂಕಿಯರು ( ಚಾಲುಕ್ಯರು), ಪರಮಾರರು, ಮತ್ತು ಚಹಮಾನರು ಚೌಹಾನರು-ಇವರುಗಳು ಮೊದಲು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದು ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿಕೊಂಡು,ರಾಜಧಾನಿಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು. [[File:India 04 0019 chittorgarh.jpg|thumb|left| ಚಿತ್ತೋರ್ಗರ್ಹ್ ಕೋಟೆಯ ಒಳಗೆ ನೀರಿನ ಜಲಾಶಯವಿರುವುದು(ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ), 2006ರಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದಿದೆ.]] ಗಹ್ಲೋಟ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬಪ್ಪ ರಾವಲ್^^ನು 734 ಸಿಇ ನಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತೋರ್^^ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಡಳಿತವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿಯವರೆವಿಗೂ ಚಿತ್ತೋರ್^^ಅನ್ನು ಮೋರಿ ಕುಲದ ರಜಪೂತರು ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಿತ್ತೋರ್^^ನ ಕೊನೆಯ ದೊರೆ 'ಮಾನ್ ಮೋರಿ'. ಪ್ರಸಿಧ್ಧ ಅಶೋಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೌರ್ಯ ಶಬ್ದದ ಅಪಭ್ರಂಶ ಪದವೇ ಮೋರಿ. ಕಚ್ವಾಹರು ಅಥವಾ ಕಚ್ಚಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಟರು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ [[ಬಿಹಾರ]]ದಿಂದ ಬಂದವರು; ಅವರು [[ಗ್ವಾಲಿಯರ್]] ಮತ್ತು ನರವರ್^^ಅನ್ನು 8ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಅವರಲ್ಲಿನ ಮುಂಬಾಲಕನಾದ ದುಲಃ ರಾಜ್ ( ರಾಜ ಇಷ ಸಿಂಗ್^^ನ ಮೊಮ್ಮಗ ಮತ್ತು ನರವರ್^^ನ ರಾಜ ಸೋದ್ಹ್ ದೇವ್^^ನ ಮಗ ),ಧುಂಧರ್^^ನಲ್ಲಿ, 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದನು. ಪ್ರತಿಹಾರರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಮಾಳ್ವದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿ,ಆಡಳಿತವನ್ನು ನಡೆಸಿ,8 ಮತ್ತು 9 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ಮಲ್ ಮತ್ತು ಉಜ್ಜೈನಿ ನಗರಗಳನ್ನು ಆಳಿದರು. ಆ ಕುಲದ ಒಂದು ಶಾಖೆ ಮಾರವಾರ ವಿಭಾಗದ ಮಂದೋರ್ ನಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟು, 6 ಮತ್ತು 7ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರಭುತ್ವ ರತ್ಹೊರ್^^ರಿಂದ ಸ್ಥಾನಭ್ರಷ್ಟ ಮಾಡುವತನಕ 14ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. 816 ಎಡಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ , ಉಜ್ಜೈನಿಯ ಪ್ರತಿಹಾರರು ಕನೌಜ್^^ಅನ್ನು ಈ ನಗರದಿಂದ ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ,ಅದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. 10ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ]]ರ ಆಕ್ರಮಣದ ನಂತರ ಇವರ ಪತನ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಚಂದೇಲ ಕುಲವು, 10ನೇ ಶತಮಾನದ ನಂತರ [[ಬುಂದೇಲ್ ಖಂಡ್|ಬುಂದೇಲ್ ಖಂಡ]] ವನ್ನು ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿ ಕಲಿಂಜರ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿತು; ತದನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಸರಾಂತ ಖಜುರಾಹೋ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ರಜಪೂತ ಕುಲದ ಸಂಘಟನೆಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧೀಕರಣವಾಯಿತು. ರಜಪೂತ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಅಂತರ್ಜಾತೀ ಮದುವೆಗಳು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಬೆಸೆಯಲಾರಂಭಿಸಿತು.ಇದರಿಂದಾಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಕ ಹಣ ಬೆಳೆಯಲಾರಂಭಿಸಿತು. ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಅಭ್ಯುದಯ ಆಯಿತೆಂದು ಪ್ರಾಚೀನ ವಸ್ತುಸಂಶೋಧನಾ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧಾರ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಪುಸ್ತಕಗಳಿಂದ ತಿಳಿದುಬರುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು,ಅಂದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು [[ಅಪಭ್ರಂಶ]] ಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಆಗಿದೆ.ಭಾರತೀಯ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಗಣನೀಯ ಭಾಗವಾಗಿ ರಚನೆಯಾಗಿದೆ. 11ನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಲ್ಯ್ಮಾಥ್^^ನ ರಾಜ ಭೋಜ,ಮಾಳ್ವದ ಆಡಳಿತಗಾರ 'ಪರಮಾರರ'ಆಡಳಿತವನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಅವನು ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ಆಶ್ರಯದಾತನಾಗಿದ್ದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ,ಅವನೇ ಸ್ವತಹ ಬರಹಗಾರನಾಗಿದ್ದನು. ಅವನ ''ಸಮರಾಂಗಣ -ಸೂತ್ರಧಾರ'' ದಲ್ಲಿ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಬಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ಅವನ ''ರಾಜ -ಮಾರ್ತಂಡ'' ದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ [[ಯೋಗ]]–[[ಸೂತ್ರ]] ದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ವಿವರಣೆ ನೀಡಿದೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ಹಲವು ಮುಖ್ಯ ಸ್ಮಾರಕ-ಸ್ಥಂಭಗಳು, ಖಜುರಾಹೋ ನಲ್ಲಿರುವುದೂ ಸೇರಿದಂತೆ,ಎಲ್ಲವೂ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲೂ ಇದೆ. === ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್/ಇಸ್ಲಾಮರ ದಂಡೆಯಾತ್ರೆಗಳು (11 - 12 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು ) === [[File:Mehrangarh Fort.jpg|right|thumb| ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಮಾರ್ವರ್^^ನ ರತ್ಹೋರ್ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗೆ ಮೆಹ್ರಂಗರ್ಹ್ ಕೋಟೆಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಮನೆಯಾಗಿತ್ತು.]] [[ಉತ್ತರ ಭಾರತ]]ದ ಫಲಭರಿತ ಸಮತಟ್ಟಾದ ಪ್ರದೇಶವು ಯಾವಾಗಲೂ,ಹಲವು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಾರಿಗೆ ನದಿಯೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ-ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಿಂದ ಬರಲು ಗುರಿಯಾಯಿತು.ಈ ನದಿಯೋಪಾದಿಯ ಕೊನೆಯ ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದ ಇಸ್ಲಾಮೀಕರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಭೌಗೋಳಿಕ ಕಾರಣದಿಂದ, ರಜಪೂತರು ಆಳಿದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಆಕ್ರಮಣದಿಂದ ನರಳಬೇಕಾಯಿತು.ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಮೊಂಗೋಳ–ಟರ್ಕಿಕ್–ಆಫ್ಘನ್ ಯುದ್ಧವೀರರು ಸತತವಾಗಿ ಈ ಉಪಖಂಡದ ಮೇಲೆ ಧಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಸ್ಟೇನ್ಲೆ ವೊಲ್ಪೆರ್ತ್ರವರ ''ಭಾರತದ ಹೊಸ ಇತಿಹಾಸ/ನ್ಯೂ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ'' ದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತಾ, " ಹಿಂದೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತರು ಸೇನಾಮುಖಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇಸ್ಲಾಮರ ವಧೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ."632 ರಲ್ಲಿ ಮುಹಮ್ಮದನ ನಿಧನಾನಂತರದ 15 ವರ್ಷದ ಒಳಗೆ ಕ್ಯಾಲಿಪ್ಹ್ ಉತ್ಹ್ಮನ್ ಸಮುದ್ರದ ಮುಖಾಂತರ ಸೇನೆಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿ ಬಾಂಬೆ ಸಮುದ್ರ ತೀರದಲ್ಲಿನ ಥಾಣ ಮತ್ತು ಬ್ರೋಚ್^^ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದನು. ಸಿಂಧ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 662 ಮತ್ತು 664 ಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಫಲ ಆಕ್ರಮಣ ನಡೆಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು.100 ವರ್ಷದೊಳಗೆ ಮುಹಮ್ಮದನ ಸಾವಿನ ನಂತರ, ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸೈನ್ಯ ಏಷಿಯಾದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಹಿಂದೂ ಕುಶ್^^ವರೆಗೆ ಮೆಟ್ಟಿ ನಿಂತಿತು;ಆದರೂ,''ಸಿ.'' 1000&nbsp;ಸಿಇವರೆವಿಗೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನು ಇಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲ್ಲಿಲ್ಲ.11ನೇ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಘಜ್ನಿ ಮಹಮೂದ್^^ನು ಹಿಂದೂ ಶಾಹಿ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್]]^^ನಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಿಸಿದನು. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಮೇಲಿನ ಅವನ ಧಾಳಿಯಿಂದ ಪ್ರತಿಹಾರ ರಾಜ್ಯಭಾರವು/ರಾಜಧಾನಿಯು ದುರ್ಬಲವಾಯಿತು.ಇದರಿಂದಾಗಿ ತೀವ್ರತರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಭಾರವು ಸಣ್ಣದಾಗುತ್ತಾ ಚಂದೇಲರ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿರಬೇಕಾಯಿತು. 1018 ಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ, ಮಹ್ಮುದನು ಕನೌಜ್ ನಗರವನ್ನು ಸುಲಿಗೆ ಮಾಡಿದನು. ಪ್ರತಿಹಾರ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದನು.ಆದರೆ ತತ್^^ಕ್ಷಣವೇ ಘಜ್ನಿ^^ಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದನು.ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾಪನೆಗಿಂತ ಕೊಳ್ಳೆ ಹೊಡೆಯುವುದೇ ಅವನಿಗೆ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆಮೇಲಿನ ಗಲಿಬಿಲಿಯಲ್ಲಿ, ಗಹದ್ವಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಕನೌಜ್^^ನ ಸುತ್ತ-ಮುತ್ತ ಮಾದರಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿತು,ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 100 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಆಳಿದರು. 1194 ಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ಮುಹಮ್ಮದ್ ಘೋರ /0}ನಿಂದ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟು,ನಗರವು ಧಾಳಿಗೆ ಸಿಲುಕಿ ಲೂಟಿಯಾಯಿತು. ಈ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ,ಇವತ್ತಿನ [[ದೆಹಲಿ]] ಭಾಗದ ಸುತ್ತ-ಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ತೋಮರ ಮತ್ತು ಚೌಹಾನ್ ಕುಲದವರು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. ದೆಹಲಿಯ ರಾಜ ಪೃಥ್ವಿ ರಾಜ್ III ಮುಹಮ್ಮದ್ ಘೋರ ನನ್ನು ಮೊದಲನೇ ತರಾಯಿನ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ (1191 ಸಿಇ )ಸೋಲಿಸಿದನು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮುಹಮ್ಮದ್^^ನು ಪೃಥ್ವಿರಾಜ್^^ನನ್ನು ಎರಡನೇ ತರಾಯಿನ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ (1192 ಎಡಿ)ಸೋಲಿಸಿದನು. ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ,ಈ ಯುಗದಲ್ಲಿನ ಇತರೆಯಂತೆ,ಮಿತಿಮೀರಿದ ಅಂತಃ ಕಲಹ,ಜಗಳಗಳು,ಅಂತರ್ಯುದ್ಧಗಳು ರಜಪೂತರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾದ ಪ್ರಯುಕ್ತ ಧಾಳಿಕಾರರಿಗೆ ಗೆಲುವಿನ ಸೋಪಾನ ಸುಲಭವಾಯಿತು. 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಪರಮಾಲ ಮತ್ತು ಪೃಥ್ವಿರಾಜ್ - III ರ ನಡುವೆ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ನಗರ ಮಹೋಬ ದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಿತು. ಪರಮಾಲ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಹ ಮತ್ತು ಉದಲ್ ಸೇನಾಧಿಪತಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಧೈರ್ಯದಿಂದ ಹೋರಾಡಿದರೂ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋತರು. ಅಲ್ಹ^^ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಅಹಿರ್ವರ್ ರಜಪೂತರು. === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ/ಮಧ್ಯ ಯುಗದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತರ ರಾಜ್ಯಗಳು (12 - 16 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು ) === [[ದೆಹಲಿ]]ಯ ಕೊನೆಯ ರಜಪೂತ ರಾಜ ಪೃಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾನ್. ಪ್ರುಥ್ವಿರಾಜನ ಮೊಮ್ಮಗ ಗೋವಿಂದ,ಚೌಹಾನರನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿದ,ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇಂದಿನ [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]] ದಲ್ಲಿರುವ ರಣತಂಬೋರ್^^ಅನ್ನು ಸಣ್ಣ ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬೆಳೆಸಿದ. ಚೌಹಾನರ ಕುಲದ ಸೊಂಗರ ನು ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಜಲೋರ್^^ಅನ್ನು ಆಳ್ವಿಕೆ ಮಾಡಿದ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹದ ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತವನ್ನು 13ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಡೋತಿ ಭಾಗವನ್ನು ಆಳಿದರು. 11ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ತರಂಗ]] ರಾಜ್ಯವನ್ನು ರೆವೆರ್^^ನ ಮಹಾರಾಜ ರಣವಘನ್ ಸಿನ್ಹ್ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದನು. ನಂತರ ತೋಮರಸ್^^ನು ಗ್ವಾಲಿಯರ್^^ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದನು.ನಂತರದ ಆಡಳಿತಗಾರ ಮಾನ್^^ಸಿಂಗ್^^ನು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದು,ಈಗಲೂ ಇದೆ. 1194 ಸಿಇ ಯಂದು ಕನೌಜ್^^ನ ಗಹದ್ವಲ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮುಹಮ್ಮದನ ಸೈನ್ಯ ಸೋಲಿಸಿತು. ಗಹದ್ವಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೆಲವು ಉಳಿದ ಸದಸ್ಯರು ಪಶ್ಚಿಮದ ಮರಳುಗಾಡಿನಲ್ಲಿ ನಿರಾಶ್ರಿತರಾಗಿ ಉಳಿದು ರಾಥೋರ್ ಕುಲದವರಾದರು.ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮರವಾರರಾಜ್ಯವನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಕಚ್ವಹ ಕುಲದವರು ಧುನಧರ್ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಳಿದ್ದು, (ನಂತರದಲ್ಲಿ [[ಜೈಪುರ]])ಅಂಬೆರ್^^ಅನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡರು.ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಂದು ಸ್ಥಳಗಳು,ತರ್ಕಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ,ರಜಪೂತರು ಅವರ ಕುಲದವರು [[ಹಿಮಾಲಯ]]ಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹೋದರು. ಈ ವಲಸಿಗರ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಟೋಚ್ ಕುಲದವರು, ಚಂಬದ ಚೌಹನರು ಮತ್ತು ಉತ್ತರಖಂಡದ ಹಾಗು ನೇಪಾಳದ ಕೆಲವು ಕುಲಸ್ಥರು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ. ==== ಸುಲ್ತಾನರೊಂದಿಗೆ ಘರ್ಷಣೆ ==== 13ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ 'ಮುಹಮ್ಮದ್ ಘೋರ'ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಕುತುಬ್ - ಉದ್ - ದೀನ್ ಐಬಕ್^^ನು ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಕಾರಣನಾದನು. ಸುಲ್ತಾನ 'ಅಲ್ಲ - ಉದ್ - ದೀನ್ - ಖಿಲ್ಜಿ' ಯು [[ಗುಜರಾತ್]] (1297), ಮಾಳ್ವ (1305), ರಣ ತಂಬೋರ್ (1301), ಚಿತ್ತೋರ್ಘರ್ (1303), ಜಲೋರ್, ಮತ್ತು ಭಿನ್ಮಲ್ (1311)^^ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡನು. ರಜಪೂತರ ಧೀರೋಧಾತ ಹೋರಾಟದ ನಂತರವಷ್ಟೇ ಇವುಗಳ ಆಕ್ರಮಣವಾಯಿತು. ಮೊದಲನೇ ಜೌಹರ್" ಚಿತ್ತೋರ್^^ನ (1303)ಆಕ್ರಮಣದಿಂದಾಗಿ ಘಟಿಸಿತು. ಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಆದ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಹೆಂಗಸರು ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ (ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು) ಸ್ವಯಂ-ಬೆಂಕಿಗೆ ಬೀಳುವ ಪದ್ಧತಿಯೇ ''ಜೌಹರ್ '' ಆಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಗಂಡಸರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ''ಸಕ '' ಪದ್ಧತಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು: ಅಂದರೆ ಸಾಯುವವರೆಗೂ ಹೋರಾಟದ ವಿಧಾನವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಚಿತ್ತೋರ್^^ನ ಗುಹಿಲಾಗಳ ಸ್ವಯಂ -ರಕ್ಷಕ ಮಹಾನ್ ಹೋರಾಟ, ರಾಣಿ ಪದ್ಮಿನಿಯ ವೀರಕಥೆ ಮತ್ತು ''ಜೌಹರ್ '' ^^ನ ನೆನಪುಗಳು ರಜಪೂತರ ಗುಣಗಳನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲ- ಉದ್- ದೀನ್- ಖಿಲ್ಜಿ' ಯು ತಾನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿ ಅವನ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ರಜಪೂತ ಸಹದ್ಯೋಗಿ ಮಲ್ಡಿಯೋ ಸೊಂಗರನನ್ನು ಜಲೋರ್^^ನ ಆಡಳಿತಗಾರನನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದನು. ಮಲ್ಡಿಯೋ ಸೊಂಗರನನ್ನು ಅವನ ಅಳಿಯ ಹಮ್ಮೀರ್ ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದು,ಗುಹಿಲಾ ಕುಲದ ಪ್ರಮುಖನಾಗಿದ್ದು,1326 ಸಿಇ ಯಂದು ಮೇವಾರ್''ಸಿ.'' ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಡಿಸಿದನು. ರಣ ಕುಂಭ ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದು,ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಳ್ವ ಮತ್ತು [[ಗುಜರಾತ್]]^^ನ ಸುಲ್ತಾನರನ್ನು ಹೊಡೆದೋಡಿಸಿ,ರಜಪೂತರ 'ಮೇವಾರ್'ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಖ್ಯಾತಿಗೊಳಿಸಿದನು. === ಮುಘಲರ ಯುಗ (16-18 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು ) === [[File:Jantar Mantar at Jaipur.jpg|thumb|right| ಮುಘಲರ ಯುಗದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಕಂಡುಕೊಂಡ ಹಲವಾರು ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಜೈಪುರವು ಕೂಡ ಒಂದಾಗಿದೆ.ಈ ಭಾವಚಿತ್ರವನ್ನು 2002 ರಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿತ್ತು.]] [[File:Hawa Mahal inside, Jaipur.jpg|thumb|left| ಝಾರೋಖ ಕಮಾನುಗಳು, ಈಗ ರಜಪೂತರ ಶಿಲ್ಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಕೇತವನ್ನಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮುಘಲ್ ಆಡಳಿತಗಾರರಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರಜಪೂತ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಬೆಂಗಾಲದಿಂದ ರಾಜಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ತಂದರು.]] 1526 ರ ಮೊದಲನೇ ಪಾಣಿಪಟ್ ಕದನದಲ್ಲಿ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ ಯನ್ನು [[ಬಾಬರ್]] ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರು ಮರೆಯಾದರು. ಮೇವಾರದ ರಾಜ ರಣ ಸಂಗನು,ಬಾಬರ್^^ನ ವಿರುದ್ಧ ಹಠ ತೊಟ್ಟು,ಭಾರೀ ಸೈನ್ಯದ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ರಣ ಸಂಗನು ಸಂಪ್ರದಾಯಬದ್ಧ ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದಾಗ,ಬಾಬರನು ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಶಸ್ತಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು,ಫಿರಂಗಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದನು.ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದು ಮೊದಲನೇ ಮಾದರೀ ಉದಾಹರಣೆಯಾಯಿತು. ಈ ಅಂತರದ ಕಾರಣದಿಂದ,ಸಂಗನು 16 ಮಾರ್ಚ್,1527 ರಂದು ಖನೌ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಬಾಬರನಿಂದ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು. ಆದರೂ,15 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ [[ಅಕ್ಬರ್]]^^ನ ಆಡಳಿತ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಮುಘಲರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಜಪೂತರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಒಂದು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ಆಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಆರಂಭಿಸಿತು. ಖನೌ ರಣರಂಗದ ಯುಧ್ಧದ ನಂತರ ರಣಸಂಗನು ನಿಧನನಾದನು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮೇವಾರ ರಾಜ್ಯವು ವಿಧವೆಯಾದ 'ರಾಣಿ ಕರ್ಮವತಿ'ಯ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ಗುಜರಾತಿನ ಆಳ್ವಿಕೆದಾರ ಬಹಾದುರ್ ಶಾಹ್^^ನ ಬೆದರಿಕೆಗೆ ಒಳಗಾಯಿತು. ಒಂದು ರೋಮಾಂಚಕ ಕಥೆಯನ್ವಯ,ಹಲವಾರು ಬಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೇಳಿ ಬಂದಹಾಗೆ, ಕರ್ಮವತಿಯು ಹುಮಾಯುನ್^^ನ ಸಹಾಯವನ್ನು ಕಾಡಿ-ಬೇಡಿ,ತನ್ನ ದಿವಂಗತ ಗಂಡನ ಮಗನ ವೈರಿಯ ಜೊತೆ ಕೈ ಜೋಡಿಸಿದಳು. ಅವನಿಂದ ಸಹಾಯವೂ ಬಂತಾದರೂ,ಅದು ತುಂಬಾ ತಡವಾಗಿತ್ತು ; ಬಹಾದುರ್ ಶಾಹ್ ಚಿತ್ತೋರ್^^ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡನು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮೂರು ''ಜೌಹರ್^^ಗಳ ಎರಡನೇ ಘಟನೆಯು '' ಚಿತ್ತೋರ್^^ನಲ್ಲಿ ಆಯಿತು. ಕರ್ಮವತಿಯು ತನ್ನ ಸೈನಿಕರ ಹೆಂಡತಿಯರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ಅಗ್ನಿ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದಳು.ಗಂಡಸರು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಹೊಡೆತ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು,ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಾಯುವವರೆವಿಗೂ ಹೋರಾಡಿ ಮಡಿದರು. ==== ಮುಘಲ್ –ರಜಪೂತರ ಒಡಂಬಡಿಕೆ/ಒಪ್ಪಂದ/ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ==== ಬಾಬರ್^^ನ ಮಗ ಹುಮಾಯೂನನು ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಧಿಯನ್ನು ದೇಶಭ್ರಷ್ಟನಾಗಿ ಕಳೆಯಬೇಕಾಯಿತು. ಆದರೂ, ಅವನ ಮಗ [[ಅಕ್ಬರ್]], ಪಿತ್ರಾರ್ಜಿತವಾಗಿ ಬಲಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ವಿಸ್ತರಿಸಿ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರಂತೆ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿದನು. ಅವನ ಗೆಲುವಿಗೆ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿನ ಆಡಳಿತ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳೀಯ ರಜಪೂತ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದು. ರಜಪೂತ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮದುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿದರು, ಹಾಗೆಯೇ ಹಲವು ರಜಪೂತ ಒಳ್ಳೆಯ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಮುಘಲರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದದ್ದು ಸಹ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅಕ್ಬರನೊಂದಿಗೆ ಮದುವೆಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕುದುರಿಸಿದವರು ಕಚ್ವಹಾಸ್;ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಪತ್ಯದಿಂದ ವಾತಾವರಣ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದರಿಂದ, ಪೂರ್ಣ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದರಿಂದ,ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರಿಂದ ರಜಪೂತರ ಸ್ನೇಹ ಸಂಬಂಧಗಳು ಬಹು ಬೇಗ ಭಾರತದ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ಹರಡಿತು. ಹೌದು,ಇಬ್ಬರು ಯಶಸ್ವಿ ಮುಘಲ್ ದೊರೆಗಳಾದ, ಜಹಂಗೀರ್ ಮತ್ತು ಷಃ ಜಹಾನ್, ರಜಪೂತ ತಾಯಂದಿರಿಗೆ ಹುಟ್ಟಿದವರಾಗಿದ್ದರು. ಮುಘಲರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ಮುಘಲ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದು,ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ,ರಜಪೂತರ ವೈಭವಶಾಲಿ ಪ್ರಭಾವ ಘನೀಕರಣಗೊಂಡು ;ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜಾತಿಯ ವಿಭಾಗಗಳು ಗಡಸಾಗಲಾರಂಭಿಸಿದವು. ರಜಪೂತ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಮುಘಲರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮಧ್ಯ ಶಕ್ತಿಯ ನಡುವೆ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಬಂಧಗಳು ಪೂರ್ವಗಾಮಿಯಾಗಿ,ಅದೇ ರೀತಿಯ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಅವರ ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟಿಷರ ನಡುವೆಯೇ ಆಯಿತು. ==== ಮೇವಾರದ ಮಹಾರಾಣ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗ್ ==== {{Main|Pratap Singh of Mewar}} [[File:RajaRaviVarma MaharanaPratap.jpg|thumb|ಮೇವಾರದ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗ್ - 16ನೇ ಶತಮಾನದ ರಜಪೂತ ಆಡಳಿತಗಾರ ಮತ್ತು ಮಹಾಯೋಧ. ಮುಘಲ್ ಚಕ್ರಾಧಿಪತಿ ಅಕ್ಬರನು, ಅನೇಕ ರಾಯಭಾರಿಗಳನ್ನು ಅವನ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಚಿತ್ತೊರ್ಗರ್ಹ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅವನು ಮೇವಾರದ ಎಲ್ಲರ ಮೇಲೆ, ತನ್ನ ಹತೋಟಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.]] [[File:City Palace Udaipur.jpg|thumb|250px|ಉದೈಪುರ್ ನಗರದ ಅರಮನೆ - ಚಿತ್ತೋರ್^^ನ ಪತನಾನಂತರ ಉದೈಪುರ ಮೇವಾರದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯಿತು. ಹಾಗು ಉದಯಪುರವು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೊಳಪಡುವವರೆಗೂ ಮೇವಾರದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿಯೇ ಉಳಿದಿತ್ತು.]] ಮುಘಲರ ವಿರುದ್ಧ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಧಾಳಿಕೋರರ ವಿರುದ್ಧ ಮೇವಾರ ಹೋರಾಡಿದೆ. ಹಳೆಯ ಕಥೆಗಳಾದ ರಾವಲ್ ರತನ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ರಾಣಿ [[ಪದ್ಮಿನಿ]], ರಣ ಸಂಗ,ರಾಣ ಪ್ರತಾಪನ ಅಜ್ಜ ಬಾಬರನ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದನು. ನಂತರ,ಬಾಬರನ ಮೊಮ್ಮಗ ಅಕ್ಬರನು 1567 ಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತೋರ್^^ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದನು.ಹೋರಾಟದ ನಂತರ, ಮೇವಾರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಚಿತ್ತೋರ್^^ನ ರಾಜ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅಕ್ಬರನಿಗೆ 1568ರಲ್ಲಿ ತಲೆಬಾಗಿದನು. (ಸೋತನು) ಚಿತ್ತೋರ್^^ನ ಮೂರನೇ (ಮತ್ತು ಕೊನೆ )ಜೌಹರ್ ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು. ಕೋಟೆಯ ಅಧಃಪತನ ಸನ್ನಿಹಿತವಾದಾಗ, ಕೋಟೆಯ ಒಳಗಿದ್ದ ಹೆಂಗಸರು ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ಸ್ವಯಂ -ಬೆಂಕಿಗೆ ಆಹುತಿಯಾದರೆ, ಗಂಡಸರು ಕೋಟೆಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ಬಂದು ಧಾಳೀಕೋರರಾದ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸೈನ್ಯದ ವಿರುದ್ಧ ಸಾಯುವವರೆವಿಗೂ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿದರು. ಈ ಘಟನೆಗೆ ಮುಂಚೆ, ಮೇವಾರದ ಆಡಳಿತಗಾರ, ರಾಣ ಉದೈ ಸಿಂಗ್ II, ಹತ್ತಿರದ ಬೆಟ್ಟ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೊರಟು ಹೋಗಿದ್ದನು, ಹಾಗು ಅಲ್ಲಿ ಉದೈಪುರ ಎಂಬ ಹೊಸ ನಗರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಗಡಿ ಪಾರಾಗಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವನ ಮಗ ಮೇವಾರದ ರಾಜ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗನುಸಿಸೋಡಿಯ ಕುಲದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನು ಮುಂದಿನ ದೊರೆಯಾದನು. ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗನ ಅರ್ಹಶಕ್ತಿಯ ನಾಯಕತ್ವದಿಂದ,ಮುಘಲರಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ತೊಂದರೆಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರಿಂದ ಸಂಧಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆ ಮಾಡುವಂತಾಯಿತು. ಈ ದಿನದ ರಜಪೂತ ವಿಗ್ರಹ ಪ್ರತಾಪ್ ಸಿಂಗ್,ಈ ಸಂಧಿಯ ಸ್ನೇಹ ಪ್ರಸ್ತಾಪದಿಂದ ಅಕ್ಬರನ ಮುಂದೆ ಮತ್ತು ಮುಘಲರ ಶಕ್ತಿಯ ಮುಂದೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಿದನು.ಮುಘಲರ ಶಕ್ತಿಯುತ ಸೈನ್ಯದ ಮುಂದೆ ಜೂನ್ 1576 ರಲ್ಲಿ ಹಳದಿಘತಿ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟನು. ಅಲ್ಲಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು, ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಗಿ ಹಲವು ರೀತಿಯ'ಗೆರಿಲ್ಲಾ'ಮಾದರಿಯ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿ,ಸಾವಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವನು ಮುಘಲರಿಂದ ಬಹಳಷ್ಟು ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಪುನರ್ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ಆದರೆ ಚಿತ್ತೋರ್ ಮತ್ತು ಮಂಡಲ್ ಘರ್ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗದೆ,1597 ಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ಕಾಲವಶವಾದನು. ಪ್ರತಾಪನ ಸಾವಿನ ನಂತರ,ಅವನ ಮಗ ರಾಣ ಅಮರ ಸಿಂಗನು 18 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ದೀರ್ಘ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿ,ಮುಘಲರಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದನು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವನು 18 ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮುಘಲರೊಂದಿಗೆ ಶಾಂತಿ ಸಂಧಾನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿ,ಕೆಲವೊಂದು ಷರತ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದು,ಆದರೆ ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ವಿನಾಯಿತಿ ಪಡೆದು:ಆದರೆ ಮೇವಾರದ ರಾಣನು ಮುಘಲರ ಅರಮನೆಯನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿನಿಧಿಸದೆ, ಅರಮನೆಯನ್ನು ಮುಖ್ಯ ರಾಜನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು ಹಾಗು ರಾಣ ಮತ್ತು ಅವನ ಕುಲದವರು ಮದುವೆಯ ಸಂಬಂಧಗಳೊಡನೆ ಮುಘಲರೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಯುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲದಂತೆ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆದನು. ಈ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ, ರಾಣ ಅಮರ್ ಸಿಂಗ್ ಮತ್ತು ರಾಜ ಖುರ್ರಮ್ ಶಿಹಾಬ್ -ಉದ್ -ದಿನ್ ಮುಹಮ್ಮದ್^^ರು (ನಂತರದ ಷಃಜಹಾನ್)1615&nbsp;ಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ಗೊಗುಂಡದಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು. ಸಿಂಗನು ಇದರಿಂದಾಗಿ,ಮೊಗಲರ ಸಾಮಂತನಾಗಿ ತನ್ನ ರಾಜ್ಯದ ಮೇಲೆ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದನು. ಮೇವಾರದ ಆಡಳಿತಗಾರ ಸಿಸೋಡಿಯನ್ನರು, ರಜಪೂತ ವಂಶದ ಕೊನೆಯವರಾಗಿ ಮುಘಲರೊಂದಿಗೆ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಬಂದರು. === ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ === ಮುಘಲರ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಪತನದ ಆರಂಭವು, [[ಔರಂಗ್ಜೇಬ್]]^^ನ ನಿಧನಾನಂತರ ಆರಂಭವಾಗಿ,}ಛತ್ರಪತಿ [[ಶಿವಾಜಿ]]ಯ ನೇತೃತ್ವದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಮರಾಠರು]]ಪ್ರಭಲವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.(ಶಿವಾಜಿಯ ತಾತ, ಮಲೋಜಿ ಭೋಂಸ್ಲೆ, ಸಿಸೋಡಿಯ ಕುಲದ ರಜಪೂತರು ). ಶಿವಾಜಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸೋಲು ಎಂದರೆ ಕಚ್ವಹ ಆಡಳಿತಗಾರ, ಮಿರ್ಜಾ ರಾಜ ಜೈ ಸಿಂಗ್ I ಅಂಬೆರ್ ರಾಜ್ಯ. ಔರಂಗ್ಜೇಬ್^^ನಿಂದ ಆದೇಶ ಪಡೆದಿದ್ದು ಆದರೂ, (ಮಿರ್ಜಾ ರಾಜನ ಸೈನ್ಯ ಶಿವಾಜಿಯ ಸೈನ್ಯಕ್ಕಿಂತ ತುಂಬಾ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು,) ಆಗ್ರಾದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ,ಔರಂಗ್ಜೇಬ್^^ನ ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಬಂದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಶಿವಾಜಿಯನ್ನು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಮನೆಯ ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಔರಂಗ್ಜೇಬ್^^ನು ಇಟ್ಟನು. ಮಿರ್ಜಾ ರಾಜ ಜೈ ಸಿಂಗ್ -I ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗ ರಾಮ್ ಸಿಂಗ್ - Iರವರ ಸಹಾಯದಿಂದ ಶಿವಾಜಿಯು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣನಾದನು. 1728ರಲ್ಲಿ ನರ್ಮದ ನದಿಯನ್ನು ದಾಟಿದ ಮೇಲೆ ಪೇಶ್ವೆ ಬಾಜಿರಾವ್ ಮತ್ತು ಅವನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಬಾಲಾಜಿ ಬಾಜಿರಾವ್ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಯ ರವಾನೆಯನ್ನು ಮಾಳ್ವಾಗೆ ಕರೆತಂದುದಲ್ಲದೆ ಹಿಂದುಸ್ತಾನದ ಇತರ ಕಡೆಗೂ ನಡೆಸಿದನು. 1760 ರಲ್ಲಿ ನಿಜಾಮನನ್ನು ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೋಲಿಸಿ, ಮರಾಠರ ಶಕ್ತಿ ತನ್ನ ಉತ್ತುಂಗವನ್ನು ಏರಿ 250 ಮಿಲಿಯನ್ ಎಕರೆ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು (1 ಮಿಲಿಯನ್ ಕಿಮಿ ²)ಅಥವಾ ಭಾರತದ ಉಪ-ಖಂಡದ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಾಗಿತ್ತು. ಮರಾಠರ ಈ ವಿಸ್ತರಣೆ ಕಾರ್ಯವು ಕೆಲವು ಕಾಲ,ಅಂದರೆ 1761 ಎಡಿ ಯ ಮೂರನೇ ಪಾಣಿಪಟ್ ಕದನದ ಸೋಲಿನ ನಂತರ ತಡೆಯಾಯಿತು.ಭಾರತ ಉಪ-ಖಂಡದ, ಮಾಜಿ ರಜಪೂತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ,ರಜಪೂತ ರಾಜ್ಯಗಳ ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಗಳ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕರ ಕ್ಷಿಪ್ರ ನಡೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಶಕ್ತಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ ನಡೆದಿದ್ದವು. ಮರಾಠರ ಸತತ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಕಪ್ಪಕಾಣಿಕೆ ಮತ್ತು ವರ್ತನೆಯ ಪ್ರಹಾರದಿಂದ ಹಿಡಿತ ಸಾಧಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದ್ದರಿಂದ ರಜಪೂತ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಜಟ್ ಜನಾಂಗದವರಿಂದ ಶತ್ರುತ್ವ ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು.ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಜಪೂತ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಯೊಂದಿಗೆ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಸೈನ್ಯ-ಸೈನ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನೂ ಬೆಳೆಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತೆಂದರೆ,ಜಯಪ್ಪ ಸಿಂಧ್ಯ, ಮರಾಠ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನನ್ನು,ನಾಗೌರ್ ಬಳಿ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೊಲೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಇನ್ನೊಂದು ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ,ಜೈಪುರದ ಆಡಳಿತಗಾರ ಈಶ್ವರಿ ಸಿಂಗ್ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದು. ಈ ಘಟನೆಗಳಿಂದ ಜೈಪುರದ ಜನತೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದಿತು. 20ನೇ ಜನವರಿ 1751ರಲ್ಲಿ, 4,000 ಮರಾಠ ಸೈನಿಕರು ಜೈಪುರಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದು,ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಗರದ ಎಲ್ಲಾ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚಲಾಗಿದ್ದು, ರಜಪೂತರ ಸೈನ್ಯದೊಂದಿಗೆ,ನಾಗರೀಕರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, ಮರಾಠರ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಕೊಂದು ಹಾಕಿತು. ಸುಮಾರು 3,000 ಮರಾಠರು ಇದರಲ್ಲಿ ಹತರಾಗಿ,1,000 ಮರಾಠಿಗರು ಗಾಯಗೊಂಡು ಪಲಾಯನಗೈದರು. ಮೇ 1787ರಲ್ಲಿ, 'ಲಾಲ್ಸೋತ್'ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಮರಾಠ ಸೈನ್ಯ ಸೋಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿತು. 20ನೇ ಜೂನ್ 1790 ರಲ್ಲಿ,ಪಟಾನ್ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಮರಾಠ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಜೈಪುರದ ರಜಪೂತರು ಹಾಗು ಮುಘಲರ ಜೊತೆ ನಡೆದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ,ರಜಪೂತರಿಗೆ ಭಾರೀ ಹೊಡೆತ ಬಿದ್ದಿತು. ಹೊಡೆತದ ಈ ಆಘಾತಕ್ಕೆ ಮರಾಠರು ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ವಸೂಲಿ ಮಾಡಿದರು. ಮೇವಾರದ ರಾಣ ಈ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗದೆ,ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಸಿಂದ್ಯ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆಅಡವಿಟ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾಯಿತು. ಮುಘಲರಿಗೆ ರಜಪೂತರು ನಿಷ್ಠರಾಗಿಯೇ ಇದ್ದರು. ಆದರೆ ಮುಘಲರು,ರಜಪೂತರು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿಂದೂಗಳ ಮೇಲೆ ಇದ್ದ ಮನಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಿಂದುಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯಾಗಿ ಸಿಖ್ಖರು, ಜಟ್^^ರು, ಮರಾಠರು,ಸತ್ನಾಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಜಪೂತರು ಅವರ ವಿರುದ್ಧ ತಿರುಗಿ ಬಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಮುಘಲರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ರಿಪೇರಿ ಮಾಡಲಾಗದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಷ್ಟ ಅನುಭವಿಸಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಾಜನು ಕೇವಲ ನೆಪಮಾತ್ರದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದನು. ಅವರ ಸಮಯ ಗಂಭೀರ ಮತ್ತು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿತ್ತು. ಮುಘಲರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮಲ್ಲಿಯೇ ಹೊಡೆದಾಡಿ,ಇದಕ್ಕೆ ರಜಪೂತರೇ ಕಾರಣವೆಂದು,ವಿನಾಕಾರಣ ಇಲ್ಲ-ಸಲ್ಲದ ಗೂಬೆ ಕೂರಿಸಿದರು. ಈ ಒಂದು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆ ಮತ್ತು ಸೋಲಿನಿಂದ,ರಜಪೂತರು ತಮ್ಮ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿ, ಈ ಹಿಂದಿನಂತೆ ಮೊಗಲರ ಆದೇಶವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅದರಿಂದಾಗಿ ಮೊಗಲರಿಗೆ ಬೆಂಬಲವು ಕೇವಲ ಬಾಯಿಮಾತಾಗಿ,ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಮೊಗಲರಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ನಿಲ್ಲುವ ವಿಷಯ ಅವರವರ ಆಸಕ್ತಿ ಮತ್ತು ತಟಸ್ಥ ನೀತಿಯಾಗಿ ಆಯಾ ರಾಜ್ಯಗಳ ನೀತಿಯಾಗಿದ್ದು,ದೆಹಲಿಯ ಸಾಮ್ರಾಟರಿಗೆ ಇದರಿಂದ ದೊಡ್ಡ ತಲೆನೋವಾಗಿ ಶಕ್ತಿಯುತ ಮೊಗಲರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮುಳುಗಲಾರಂಭಿಸಿತು. 1757 ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಾಲದಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ 'ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ'ಉದಯವಾಗಿತ್ತು. ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯ ವಿರುದ್ಧ 1857 ರಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿ ನಡೆಯಿತಾದರೂ,ಅದನ್ನು ಹತ್ತಿಕ್ಕಲಾಯಿತು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ 18ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ,ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಗಲಾಟೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಾ, 1ನೇ ಮೇ 1876 ರಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ವಿಕ್ಟೋರಿಯಾ, ಭಾರತದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ,ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಮುಘಲರ ಕೊನೆಯ ರಾಜ ಬಹಾದುರ್ ಶಾಹ್ - IIಅನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕಿದ್ದು, 1857ರ ಕ್ರಾಂತಿಗೆ ನೆಪವಾಯಿತು.ಇದರಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಉದಯವಾಗಿ 1947ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬರುವವರೆಗೂ ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ===ದಿ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಜ್ === 1772ರ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮರಾಠರ ಕೂಟ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಜ್ ಜೊತೆಗೆ ತಿಕ್ಕಾಟ ನಡೆಸಲು ಆರಂಭಿಸಿತು. ಮೂರನೇ ಅಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠ ಯುದ್ಧ(1817–1818)ದ ನಂತರ, ರಾಜಪುತಾನ ವಿಭಾಗದ 18 ರಾಜ್ಯಗಳು, ಅದರಲ್ಲಿ 15 ರಜಪೂತ ರಾಜ್ಯಗಳು,ಅನುಕೂಲಕರ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯೊಂದಿಗೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರಾಜರ ಕೈಕೆಳಗೆ ರಾಜ್ಯ ರಾಜರಾದರು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅಜ್ಮೀರವನ್ನು, ನೇರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಅದು ಅಜ್ಮೀರ -ಮೇರವಾರದ ಪ್ರಾಂತ್ಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿತು. ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಭಾರತದ ಹಲವು ರಜಪೂತ ರಾಜ್ಯಗಳು ಇದೇ ರೀತಿಯ ಒಪ್ಪಂದವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡವು. ಹಲವು ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಏಜೆನ್ಸಿಯ ಕೈಕೆಳಗೆ ಹಾಗು ಇತರ ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಕಥೈ ವಾರ್ ಏಜೆನ್ಸಿಯ ಕೈಕೆಳಗೆ ಇಡಲಾಯಿತು. [[File:The Jaipur infantry 1936.jpg|right|thumb|250px|ರಜಪೂತ್ ಸೈನ್ಯ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಗಳು ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಸೈನ್ಯ ಆಡಳಿತಾಧಿಕಾರಿಗಳ ಜೊತೆ 1936 ರಲ್ಲಿ.|link=Special:FilePath/The_Jaipur_infantry_1936.jpg]] ರಜಪೂತರ ಸೈನಿಕರ ಗುಣಗಳನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮೆಚ್ಚಿ, ಅದು ಅವರ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಜೇಮ್ಸ್ ಟಾಡ್^^ನು ತನ್ನ ಪುಸ್ತಕ '''ಅನ್ನಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಅಂಟಿಕ್ವಿಟೀಸ್ ಆಫ್ ರಾಜಸ್ಥಾನ್''' ನಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತಾ: {{cquote|What nation on earth could have maintained the semblance of civilization, the spirit or the customs of their forefathers, during so many centuries of overwhelming depression, but one of such singular character as the Rajpoot?&nbsp;... Rajast'han exhibits the sole example in the history of mankind, of a people withstanding every outrage barbarity could inflict, or human nature sustain, from a foe whose religion commands annihilation; and bent to the earth, yet rising buoyant from the pressure, and making calamity a whetstone to courage&nbsp;.... Not an iota of their religion or customs have they lost&nbsp;...}} ಮುಂದಿನ ಆಧಾರವಾಗಿ, ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಧಿಪತ್ಯದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತ ಸೈನಿಕರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ, ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಎ.ಹೆಚ್. ಬಿಗ್ಲೆಯ್ ಹೇಳುತ್ತಾ: {{cquote|Rajputs have served in our ranks from [[Plassey]] to the present day (1899). They have taken part in almost every campaign undertaken by the [[Indian Army (1895–1947)|Indian armies]]. Under Forde they defeated the French at [[Condore]]. Under Monro at [[Buxar]] they routed the forces of the [[Nawab of Oudh]]. Under Lake they took part in the brilliant series of victories which destroyed the power of the Marathas.}} ಗುರ್ಖ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತ ಸೈನಿಕರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಕುರಿತಂತೆ ಬಿಂಗ್ಲೆಯ್ ವಿವರಿಸುತ್ತಾ,(1768ರಲ್ಲಿ ನೇಪಾಳವನ್ನು ರಜಪೂತ ಕುಟುಂಬ ಆಕ್ರಮಿಸಿತೇ ಹೊರತು ಬ್ರಿಟಿಷರಲ್ಲ.) ಹಾಗು ಅಂಗ್ಲೋ -ಆಫ್ಘನ್ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ, ಮತ್ತು ಅಂಗ್ಲೋ -ಸಿಖ್ಖರ ಪಂಜಾಬ್ ಯುದ್ಧದ ಗೆಲುವಿಗೆ ಕಾರಣರಾದವರು ರಜಪೂತ ಸೈನ್ಯದ ವೀರಯೋಧರು. 1882ರಲ್ಲಿ ಈಜಿಫ್ಟಿಯನ್ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿಯೂ ರಜಪೂತರ ವೀರ ಹೋರಾಟದ ಪ್ರಸ್ಥಾಪವಿದ್ದು, 1885ರ ಮೂರನೇ ಅಂಗ್ಲೋ -ಬರ್ಮೀಯರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿಯೂಇವರ ಸಾಹಸದ ಪ್ರತೀಕವೇ ಗೆಲುವಿಗೆ ಕಾರಣ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಭಾರತದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ರಜಪೂತರು ತಮ್ಮ ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೋ ಅಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ವೀರ ಸೈನಿಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಹಾಗು ಇಂದಿಗೂ ಹಾಗೆಯೇ ಮುಂದುವರೆದಿದ್ದಾರೆ. ರಜಪೂತ ಸೈನಿಕರು ಭಾರತ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಅತ್ಯಂತ ಅನಿವಾರ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿ ಉಳಿದುಹೋಗಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತಕ್ಕೆ 1947 ರಲ್ಲಿ [[ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ]]ಬಂದ ಮೇಲೆ,ರಜಪೂತರು ಭಾರತದ ಚಕ್ರಾಧಿಪತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನಕ್ಕೂಸಹ ಸಮ್ಮತಿ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. == ಗುರುತು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಕುಲ/ಬಣಗಳು/ಬುಡಕಟ್ಟು == {{Main|Origin of Rajputs|Rajput clans}} [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಶಬ್ದ '''ರಾಜಪುತ್ರ''' ಎಂಬುದು, ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬಂದ ಶಬ್ದವಾಗಿದೆ. ವೇದಗಳೂ ಸೇರಿದಂತೆ [[ರಾಮಾಯಣ]], ಮತ್ತು [[ಮಹಾಭಾರತ]] ಗ್ರಂಥಗಳೆಲ್ಲದರಲ್ಲೂ ಇದರ ಪ್ರಸ್ತಾಪವಾಗಿದೆ. 4ನೇ ಶತಮಾನದ ಬಿಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[ಪಾಣಿನಿ]]ಯಿಂದಲೂ ಇದರ ಪ್ರಸ್ಥಾವನೆಯಾಗಿದೆ.[[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] ಶಬ್ದವನ್ನು (ಯೋಧರು ) [[ವೇದ]] ಜನಾಂಗದ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರರಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಜನ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಕ್ಷತ್ರಿಯರ ಬಗ್ಗೆ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು 'ರಾಜಪುತ್ರ'ಶಬ್ದವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದ್ದು, ಸಾಹಿತ್ಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಶಬ್ದದ ಅರ್ಥ " ರಾಜನ ಮಗ "ಎಂದು. ರಾಜಪುತ್ರ ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ 'ರಜಪೂತ' ಆಗಿದ್ದು,ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಜಾತಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಟಾಗಿದೆ.ಮೂರು ಉತ್ತಮ ಕುಲಸ್ಥರಲ್ಲಿ ಈ ರಜಪೂತರು ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಸೂರ್ಯವಂಶಿ, ಚಂದ್ರವಂಶಿ ಮತ್ತು ಅಗ್ನಿವಂಶಿ. ===ಸೂರ್ಯವಂಶಿ ಪೀಳಿಗೆ/ಸಂತತಿ : ಸೂರ್ಯ === {{Main|Suryavansha}} ಸೂರ್ಯವಂಶಿ ಅಂದರೆ ''ಸೂರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ '' ವಂಶಾವಳಿ, [[ಸೂರ್ಯ]]ನಿಂದ ಆವಿರ್ಭವಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ಆರಾಧಕರು/ಸೂರ್ಯ ದೇವರು. ಕ್ಷತ್ರಿಯರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ವಂಶಸ್ಥರು ಬಹಳ ಹಳೆಯವರು ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ''ವಿವಸ್ವನ್'' ಆಗಿದ್ದು, ಅಂದರೆ 'ಬೆಂಕಿ ಪಕ್ಷಿ' ಎಂಬ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಈ ವಂಶದಲ್ಲಿ [[ಇಕ್ಷ್ವಾಕು]] ಎಂಬುದು ಮೊದಲನೇ ಮುಖ್ಯ ರಾಜನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಈ ವಂಶದಲ್ಲಿನ ಇತರ ಮುಖ್ಯ ರಾಜಾದಿರಾಜರುಗಳೆಂದರೆ ಕಾಕುತ್ಸ [[ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ]], ಸಗರ, [[ದಿಲೀಪ]], ಭಗಿರಥ, [[ರಘು]] [[ದಶರಥ]] ಮತ್ತು [[ರಾಮ]]. ಮಹಾನ್^^ಕವಿ [[ಕಾಳಿದಾಸ]]ನು, ತನ್ನ 'ರಘುವಂಶ' ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ [[ರಘು]]ವಿನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆ. ರಜಪೂತ ಸೂರ್ಯವಂಶಿ (ರಘುವಂಶಿ ) ಕುಲವು [[ರಾಮ]]ನಿಂದ ಬಂದಿದ್ದು, ರಾಘವ(ರಘುವಂಶಿ)ರು, ಸಿಸೋಡಿಯರು, ರಾಥೋರರು, ಮಿನ್ಹಾಸರು ಮತ್ತು ಕಚ್ವಾಹರು. ===ಚಂದ್ರವಂಶಿ ಪೀಳಿಗೆ/ಸಂತತಿ : ಚಂದ್ರ === {{Main|Chandravanshi}} ಚಂದ್ರವಂಶಿ ಎಂದರೆ ''ಚಂದ್ರನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ'' ದ ವಂಶಾವಳಿ,[[ಚಂದ್ರ]]ನಿಂದ ಬಂದವರು,ಚಂದ್ರ ದೇವರು.(ರಾತ್ರಿ ದೇವತೆ) ಈ ಚಂದ್ರ ವಂಶವು ಬಹಳ ಪ್ರಾಚೀನವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಸೂರ್ಯ ವಂಶಕ್ಕಿಂತ ಹೊಸದಾಗಿದೆ. ಈ ವಂಶದ ಮೊದಲನೇ ರಾಜ 'ಸೋಮ'. ಈ ವಂಶದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜರೆಂದರೆ ಪುರೂರವ,[[ನಹುಷ]], [[ಯಯಾತಿ]],ದುಷ್ಯಂತ,[[ಭರತ]],ಕುರು,ಶಂತನು ಮತ್ತು ಯುಧಿಷ್ಠಿರ. [[ಯಯಾತಿ]]ಯ ಹಿರಿಯ ಮಗ [[ಯದು]] ಮತ್ತು ಯಾದವರು[[ಯದು]]ವಿನಿಂದ ಇಳಿದವರು. [[ಕೃಷ್ಣ]]ನು 'ಯದು' ಕುಲದವನು. [[ಹಿಂದೂ]]ಗಳ ದೇವ [[ಕೃಷ್ಣ]]ನಿಂದ, ''ಯದುವಂಶಿ'' ಕುಲ ಬೆಳೆಯಿತು.ಇವರು ಚಂದ್ರವಂಶಿಯ ಪ್ರಮುಖರು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥ 'ಹರಿವಂಶ'ವು ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ===ಅಗ್ನಿವಂಶಿ ಪೀಳಿಗೆ/ಸಂತತಿ : ಬೆಂಕಿ === {{Main|Agnivanshi}} ಅಗ್ನಿವಂಶಿ ಸಂತತಿಯು [[ಅಗ್ನಿ]]ಯಿಂದ ಬಂದುದಾಗಿದೆ, ಹಾಗು ವೇದಗಳ ದೇವತೆ ಬೆಂಕಿ. ಅಗ್ನಿವಂಶಿ ರಜಪೂತರ ಮೂಲ ಎಲ್ಲಿಂದ ಎಂಬ ಕಥೆ ಬಗ್ಗೆ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವ್ಯಾಜ್ಯಗಳಾಗಿದ್ದುದನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸುವಂತದ್ದಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಬಹು ಬೇಗ ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದುದು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, [[ಭವಿಷ್ಯ ಪುರಾಣ]] (ಪ್ರಾಚೀನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಗ್ರಂಥ )ದಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಬರುವಂತೆ,ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕ್ಷತ್ರಿಯರನ್ನು ಈ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ, [[ವಿಷ್ಣು]]ವಿನ ಅವತಾರಿಯಾದ ಪರಶುರಾಮನು ನಾಶಮಾಡಿದನು.ಮಹಾಋಷಿ [[ವಸಿಷ್ಠ]] ಒಂದು ಮಹಾ [[ಯಜ್ಞ]]ವನ್ನು(ತ್ಯಾಗದ ಪ್ರತೀಕ) ಅಬು ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದನು, ಸಾಮ್ರಾಟ [[ಅಶೋಕ]]ನು ಮಕ್ಕಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ,( ಸುಮಾರು 232 ಬಿಸಿಇ ಯಲ್ಲಿ ) ನಿಧನನಾದನು. ನಾಲ್ಕು ''[[ವೇದ]]'' ಗಳ ''ಮಂತ್ರಗಳ'' ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಕ್ಷತ್ರಿಯರು ಹುಟ್ಟಿದರು. ಅವರುಗಳು 4 ಅಗ್ನಿವಂಶಿ ಕುಲದ ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ : # ಪ್ರಮಾರ್ (ಪರಮಾರ) # ಚಹಮಾನಸ್ (ಚೌಹಾನ) # ಸೋಲಂಕಿ ([[ಚಾಲುಕ್ಯ]]) # ಪರಿಹಾರ (ಪ್ರತಿಹಾರ) ಈ ಮೇಲ್ಕಂಡ ನಾಲ್ಕು ಕುಲಗಳೇ ರಜಪೂತ ಕುಲಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅಗ್ನಿವಂಶಿಯ ಸಂತತಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ.ಕೆಲವು ಪಂಡಿತರು ''ನಾಗವಂಶಿ'' ಮತ್ತು ''ರಿಷಿವಂಶಿ '' ಯನ್ನು ಸಹ 'ಅಗ್ನಿವಂಶಿ' {{Citation needed|date=January 2010}} ಎಂದು ತಿಳಿದಿರುತ್ತಾರೆ. === ಬುಡಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಪೀಳಿಗೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗರೂಕತೆ/ಕುಲ ಮತ್ತು ಸಂತತಿಯ ತಿಳುವಳಿಕೆ === ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಲಾದ ಮೂರು (''ವಂಶ'' )ಗಳನ್ನು, 36 ಮುಖ್ಯ (''ಕುಲ'' )ಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ,ಮತ್ತೆ-ಮತ್ತೆ ಅದು ಹಲವಾರು (''ಶಾಖೆ'' )ಗಳಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟು,ರಜಪೂತರ ವಿವಿಧ ಕುಲಗಳ ರೀತಿಯಾಗಿ ಕವಲೊಡೆದವು. ಈ ಸಂತತಿಯ ಮುಖ್ಯ ತತ್ವ, ಒಂದು/ಒಬ್ಬರ ಸ್ಥಳದ ಪದ್ಧತಿಗೆ ದೃಢವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹಾಗು ರಜಪೂತರ ಕುಲ ಮತ್ತು ಸಂತತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬಲವಾದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಹೊಂದಿರುವುದು ರಜಪೂತ ಗುಣಗಳ ಒಂದು ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದೆ. 1911 ರ ಆವೃತ್ತಿಯ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಕಾದ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ ಹೇಳುವಂತೆ, ಈ ಪದ್ಧತಿ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಂಶಪಾರಂಪರ್ಯವಾದ ಬಡ ರಜಪೂತ ರೈತನನ್ನೇ, ಅವನ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಮಾಲೀಕನಂತೆಯೇ ಸರಿಸಮಾನನಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಅಧಿಕಾರಿ ಹಾಗು ಅಧಿಕೃತ ವರ್ಗದವರಂತೆಯೂ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಯಸಿಂಹನ ''ಕುಮಾರಪಾಲ ಚರಿತ'' ಮತ್ತು ಚಂದ್ಬರ್ದೈನ ''ಪೃಥ್ವಿರಾಜ್ ರಾಸೋ'' ಧಾರ್ಮಿಕ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲೂ ಸಹ 36 ರಜಪೂತ ಕುಲಗಳು ಇರುವುದೆಂದು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಲಾಗಿದೆ. == ಜನಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ/ಅಂಕಿಸಂಖ್ಯೆ == ===1931ರ ಜನಗಣತಿ === 1931ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಒಟ್ಟು 10.7&nbsp;ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ರಜಪೂತರು ಎಂದು ಕರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ, ಸುಮಾರು 8.6&nbsp;ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು [[ಹಿಂದೂ]]ಗಳೆಂದು, ಸುಮಾರು 2.1&nbsp;ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರು ಮುಸ್ಲಿಂ ರಜಪೂತರೆಂದು ಹಾಗು ಸುಮಾರು 50,000 ಜನರು ಸಿಖ್ ರಜಪೂತರೆಂದು ಕರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ (ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ,ಇಂದಿನ [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] ಮತ್ತು [[ಉತ್ತರಾಖಂಡ]] ಸೇರಿದಂತೆ )ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ, ಅಂದರೆ 3,756,936 ರವರೆಗೆ ರಜಪೂತರಿರುವರೆಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳು (ಅಂದು ಒಂದಾಗಿದ್ದವು) ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ಬಿಹಾರ, ಒಡಿಶಾ ಮತ್ತು [[ಝಾರ್ಖಂಡ್]] ಗಳಲ್ಲಿನ ರಜಪೂತ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 1,412,440 ಆಗಿದೆಯೆಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ.ರಜಪುತಾನ ಹೆಚ್ಚಿನಂಶ ಇಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಜನಸಾಂದ್ರತೆ ಸಂಖ್ಯೆ 669,516 ಆಗಿದೆಯೆಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರೀಯ ಪ್ರಾಂತ್ಯ ಮತ್ತು ಬೇರಾರ್^^ನಲ್ಲಿ ಅವರ ಜನಸಾಂದ್ರತೆಯ ಸಂಖ್ಯೆ 506,087,ಮತ್ತು ರಾಜರುಗಳ ರಾಜ್ಯ [[ಗ್ವಾಲಿಯರ್]]^^ನಲ್ಲಿ 393,076, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಏಜನ್ಸಿ 388,942, ಬಾಂಬೆ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ 352,016, ರಾಜರುಗಳ ರಾಜ್ಯವಾದ [[ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ]]ದಲ್ಲಿ 256,020, ಹಾಗು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಏಜನ್ಸಿಗಳಲ್ಲಿ 227,137 ರಷ್ಟು ರಜಪೂತರಿದ್ದಾರೆ. ಅವಿಭಾಜಿತ ಬೆಂಗಾಲದಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] ಸೇರಿದಂತೆ ) 156,978 ಸಂಖ್ಯೆಯ ರಜಪೂತರಿದ್ದಾರೆಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ರಾಜರ ರಾಜ್ಯವಾದ [[ಬರೋಡ]] ಮತ್ತು [[ಹೈದರಾಬಾದ್]]^^ನಲ್ಲಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ 94,893 ಮತ್ತು 88,434 ಸಂಖ್ಯೆಗಳಷ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಿದೆ. <br /> == ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮಸಿದ್ಧಾಂತ/ತತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರ == [[File:Rajputsword.jpg|thumb|ತಳವಾರರ ಕತ್ತಿ, ಮುಘಲರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ,ಪರ್ಶಿಯನ್ನರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿತು/ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಯಿತು. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಯುಗದ 'ಖಂಡ ಕತ್ತಿಯ' ಗುಣ-ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಬದಲಾವಣೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು/ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು.|link=Special:FilePath/Rajputsword.jpg]] ರಜಪೂತರನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು "ಕ್ಷಾತ್ರ ಜನಾಂಗ"ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ಈ ಪದವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ "ಜನಾಂಗ " (ಪರಂಪರೆಯ ತಂಡ )ಅಂದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 'ಯುದ್ಧ ರೀತಿ' ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ರಂಗದಲ್ಲಿ, ಆಕ್ರಮಣಶೀಲ ಮನೋಭಾವ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಹಾಗು ಧೈರ್ಯ,ನಿಷ್ಠೆ,ಆತ್ಮ ಗೌರವ,ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿ,ಕ್ರಮಬದ್ಧ, ಶಿಸ್ತಿನ,ಶ್ರಮಜೀವಿಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದವನು (ರಜಪೂತರು)ಹೋರಾಟದ ಮನೋಭಾವ,ಸೈನಿಕ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ. ಈ "ಕ್ಷಾತ್ರ ಜನಾಂಗದಿಂದ " ಬಂದವರನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಸೈನ್ಯ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ<ref>''ಗ್ಲೋಸ್ಸರಿ ಆಫ್ ದಿ ಟ್ರೈಬ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಕ್ಯಾಸ್ತ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪಂಜಾಬ್ ಅಂಡ್ [[ಎನ್ ಡಬ್ಲ್ಯು ಎಫ್ ಪಿ]]'', ಹೆಚ್. ಎ. ರೋಸ್.</ref> ಸೇವೆಗಾಗಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ರಜಪೂತರ ಮುಖ್ಯ ತತ್ವ - ಕ್ಷಾತ್ರ ಗುಣದ ಉತ್ಸಾಹ,ಭಯಂಕರ ಪ್ರೌಢಿಮೆ,ಸ್ವತಂತ್ರ ಮನೋಭಾವ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ವಂಶ ಹಾಗು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಒತ್ತಿ ಹೇಳುವುದು. ರಜಪೂತರ ದೇಶಭಕ್ತಿ ಒಂದು ಕಥಾನಕವೇ ಆಗಿದೆ.ಒಂದು ಆದರ್ಶವಾಗಿ, ಮತಭ್ರಾಂತ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಅಗೌರವವನ್ನು ತಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಮುಂಚೆಯೇ,ಅದರ ಬದಲಾಗಿ ಸಾವಿಗೆ ಶರಣಾಗುವುದು ಅಂದರೆ ಹೋರಾಡಿ ಮಡಿಯುವುದು ಎಂದರ್ಥ. ರಜಪೂತ ವೀರರು ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಉಸಿರಿರುವತನಕ ಹೋರಾಡುವಲ್ಲಿ ಹೆಸರು ಮಾಡಿದವರು. ===ಜುಹರ್/ರ್ಜೌಹರ್ ಮತ್ತು ಸಖ === ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಾಪಿತ ದಾಖಲೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ''ಜುಹರ್'' ಮತ್ತು ''ಸಖ '' ವನ್ನು ರಜಪೂತರು ತಮ್ಮ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಧಾಳಿಕೋರರಿಂದ ಹೊಡೆದೋಡಿಸಲು ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಧಾಳಿಗಳು.ಹಲವಾರು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ,ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಸೋಲು ಎಂದು ಗೊತ್ತಾದ ಕೂಡಲೇ ರಜಪೂತ ಸೈನಿಕರು ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ನಾಯಕತ್ವದ ಅಂತಿಮ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಾಗಿ, ಹೋರಾಡಿ ಒಂದು ರೀತಿ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಮುಂದಿನ ರಜಪೂತ ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ ಪಾಠವಾಗಿ ಮೆರೆದು,ಬಂದಂತಹ ಶತ್ರುಗಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶೂನ್ಯತೆಯನ್ನು, ಅವರ ಜಯದಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೋಟೆಯೊಳಗಿನ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ (''ಜುಹರ್/ಬೆಂಕಿಗೆ '' )ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಮದುವೆಯ ದಿರಿಸುಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ,ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹಿಡಿದು,ಹೆಂಗಸರು ತಾವಾಗಿಯೇ ಸಾಮೂಹಿಕವಾಗಿ ಅಗ್ನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಶತ್ರುಗಳಿಂದಾಗಬಹುದಾದ ನೋವು,ಅವಮಾನ,ಮಾನಹಾನಿಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೆಂಗಸರು ತಮ್ಮ ಬಲಗೈ ಹಸ್ತದ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಒದ್ದೆ ಮಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ಗುರುತಾಗಿ ಬಿಟ್ಟುಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ಪೂಜಾವಸ್ತುವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಅಗ್ನಿಗಾಹುತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ರಾತ್ರಿಯಂದು ವೇದಗಳ ಪಠಣದೊಂದಿಗೆ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಮಾರನೇ ದಿನ ಬೆಳಗ್ಗೆ, ಸ್ನಾನವಾದ ನಂತರ,ಗಂಡಸರು ಕೇಸರಿ ಬಣ್ಣದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಉಟ್ಟು,ತಮ್ಮ ಹೆಂಡತಿ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಸ್ಥಿಯನ್ನು(ಸತ್ತ ನಂತರದ ಬೂದಿ)ಹಣೆಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು,ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ [[ತುಳಸಿ]]ದಳವನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಅನಂತರ ಕೋಟೆಯ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ತೆರೆದು ಗಂಡಸರು ತಮ್ಮ ಅಂತಿಮ ಸಾಹಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ (''ಸಕ/ಸಖ'' ),ಧೀರೋದಾತ್ತವಾಗಿ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯ ಉಸಿರಿರುವವರೆಗೂ ಹೋರಾಡಿ ಮಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಾರಿತ್ರಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಚಿತ್ತೋರ್ ಕೋಟೆ, ಮೇವಾರ ರಾಜಧಾನಿಯ ಸಿಸೋಡಿಯ ವಂಶವು, ಇಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬಾರಿ, ಈ ರೀತಿಯ ಅತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ''ಜೌಹರ್'' ಪದ್ಧತಿಯ ಘಟನೆಗೆ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ. ===ರಜಪೂತರ ಜೀವನಶೈಲಿ === ರಜಪೂತರ ಜೀವನ ಶೈಲಿ, ಕ್ಷಾತ್ರ ಸೈನಿಕರ ಉತ್ಸಾಹದ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಹೇಳಿ ಮಾಡಿಸಿದಂತಿತ್ತು. ಟಾಡ್ (1829)ವಿವರಿಸುವಂತೆ, ರಜಪೂತರ ಮತ್ತು ಅವರ ಕತ್ತಿಯ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ಎರಡು-ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಬಾಕು ''[[ಖಂಡ]]'' ಜನಪ್ರಿಯ ಶಾಸ್ತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ರಜಪೂತರ ಯುಗದ ಮಾತಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ,ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು ತನ್ನ ಸಾಮಂತ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಸೆದೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಬಾಕುವಿನಿಂದ ''ಖಂಡ ನಾರಿಯಲ್ '' ಮೂಲಕ ಸಮಾಪ್ತಿಗೊಳಿಸಿ, ಕತ್ತಿ ಮತ್ತು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿಯನ್ನು ವಿತರಿಸುತ್ತಿದ್ದನು. ವಾರ್ಷಿಕ [[ನವರಾತ್ರಿ]]ಯ ಹಬ್ಬದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ '''ಕರಗ/ಕರ್ಗ ಶಪ್ನ '' ಹಬ್ಬ' ವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಮತ್ತೊಂದು ಸತ್ಯದ ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ರಜಪೂತರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಕತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಗಳಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ಈ ವಿಶೇಷ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ಕೂಡ. 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ,ರಜಪೂತರು ರಾಜಕೀಯದಿಂದ ತಮ್ಮ ಒಂದೇ ಬಳಗದ ಕಾಳಜಿಗೆ ಬದಲಾದರು. (ಕಸ್ತೂರಿ 2002:2). ಹರ್ಲನ್ ಪ್ರಕಾರ (1992:27), ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿನ ಹಲವು ರಜಪೂತರು ತಮ್ಮ ಹಿಂದಿನ ಜೀವನದ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತರಾಗಿದ್ದು, ಹಳಹಳಿಸಿದ್ದು, ರಜಪೂತರ ಸನ್ಯಾಸ ಕ್ಷಾತ್ರ ತೇಜಸ್ಸಿನ ಬಗ್ಗೆ, ತಮ್ಮ ಕುಲ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವುಗಳೆಲ್ಲಾ ರಜಪೂತ ಜನಾಂಗದ ಬೆಲೆಕಟ್ಟಲಾಗದ ಸಮಯವಾಗಿದೆ. ಬ್ರಿಟಾನಿಕ ಎನ್ಚ್ಯಕ್ಲೋಪೀಡಿಯ (1911ರ ಆವೃತ್ತಿ )ದಲ್ಲಿ, ಭಾರತ ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ,ಆಧುನಿಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳ ವಿವರಣೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಪಟ್ಟಿ ದಾಖಲಾಗಿರುವುದು ಖಚಿತಪಟ್ಟಿದೆ: {{cquote|The tradition of common ancestry permits a poor Rajput yeoman to consider himself as well born as any powerful landholder of his clan, and superior to any high official of the professional classes. No race in India can boast of finer feats of arms or brighter deeds of chivalry, and they form one of the main recruiting fields for the Indian army of the day. They consider any occupation other than that of arms or government derogatory to their dignity, and consequently during the long period of peace which has followed the establishment of the British rule in India, they have been content to stay idle at home instead of taking up any of the other professions in which they might have come to the front.}} {{wide image|jalmahal.jpg|1000 px|Jal Mahal in [[Jaipur]], an example of Rajput architecture.}} == ಇದನ್ನೂ ನೋಡಿ == * ರಜಪೂತರ ಪಟ್ಟಿ * ರಜಪೂತರ ಬುಡಕಟ್ಟು * ರಜಪೂತರ ಇತಿಹಾಸ * ರಜಪೂತರ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಚಾರಗಳ ತತ್ವ * ಮುಸ್ಲಿಂ ರಜಪೂತರು * ಸಿಖ್ ರಜಪೂತರು * ರಜಪೂತರು ಮತ್ತು ಜೋರಾಸ್ಟ್ರೀಯನ್ ತತ್ವ * ರಜಪೂತರು ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧ ತತ್ವ {{Kshatriya Communities}} ==ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು== {{Reflist}} ==ಮೂಲಗಳು== {{No footnotes|date=July 2010}} {{col-begin}} {{col-2}} <div class="references-small"> *{{Citation | surname1 = Beck | given1 = Dr. Sanderson | year = 2004 | title = India & Southeast Asia to 1875. | publisher = World Peace Communications | id = ISBN 0-9762210-0-4 }}. *{{Citation | surname1 = Bhati | given1 = Hari Simha | year = 2002 | title = Annals of Jaisalmer: a pre-medieval history. | publisher = Kavi Prakashan | id = ASIN B0000CPJC0 | comment = Very detailed description of Bhatti clan of Rajputs. Contains details on the siege of Jaisalmer and how proudly Jaisalmer was defended by Bhattis for eight consecutive years. }}. *{{Citation | surname1 = Bhati | given1 = Dr. Narayan Singh | year = 1991 | title = Maharaja Mansingh: the mystic monarch of Marwar. | publisher = Maharaja Man Singh Pustak Prakash, Jodhpur | id = }}. *{{Citation | surname1 = Bhatnagar | given1 = Professor V.S. | year = | title = Essays on Bardic literature | publisher = | id = }}. *!24!! *{{Citation | surname1 = Dua | given1 = Shyam | year = 2004 | title = The luminous life of Maharana Pratap. | publisher = | id = ISBN 81-7573-832-4 }}. *{{Citation | surname1 = Heinemann | given1 = S O | year = 1990 | title = Poems of Mewar. | publisher = Vintage Books | id = ISBN 81-85326-40-1 | comment = First sack of Chittor. Rani Padmini and Rawal Ratan Singh. Bravery of Gora, Badal. (Chapter 2: Pages 11–39). }}. *{{Citation | surname1 = Hunter | given1 = W.W. | year = 1886 | title = The Indian Empire, Its People, History and Products. | publisher = London: Trubner & Co, Ludgate Hill, 1886 | id = ISBN 81-206-1581-6 }}. *{{Citation | surname1 = Joshi | given1 = Dr. Sanjay | year = 2004 | title = Unveiling Ajitsingh's Sanskrit biography: issues in Marwar history and Sanskrit poetics. | publisher = Books Treasure, Jodhpur | id = ISBN 81-900422-1-1 | comment = A very good biography of Maharaja Ajit Singh [[Rathore]] of Jodhpur, son of Maharaja Jaswant Singh [[Rathore]]. }}. *{{Citation | surname1 = Kadam | given1 = Vasant S | year = 1993 | title = Maratha confederacy: a study in its origin and development. | publisher = Munshiram Manoharlal Publishers Pvt. Ltd., New Delhi | id = ISBN 81-215-0570-2 }}. *{{Citation | surname1 = Khan | given1 = Rana Muhammad Sarwar | year = 2005 | title = The Rajputs: History, Clans, Culture and Nobility | publisher = Eastern Book Corporation | id = | comment = 2 Vols. }}. *{{Citation | surname1 = Mathur | given1 = Professor G.L. | year = 2004 | title = Folklore of Rajasthan. | publisher = Publisher Rajasthani Granthagar, Sojati Gate, Jodhpur | id = }}. *{{Citation | surname1 = Mathur | given1 = Dr. L.P | year = 2004 | title = War strategy of Maharana Pratap, its evolution and implementation. | publisher = Publication Scheme, Ganga Mandir, Jaipur-1 | id = ISBN 81-8182-016-9 | comment = Maharana Pratap's war strategy is discussed in detail. }}. *{{Citation | surname1 = Nagar | given1 = Dr. (Kr.) Mahendra Singh | year = 2004 | title = The genealogical survey: Royal house of Marwar and other states. | publisher = Maharaja Man Singh Pustak Prakash, Jodhpur | id = | comment = Lineage of Rathore rulers is provided starting with Rao Sheoji. }}. *{{Citation | surname1 = Ranade | given1 = M G | year = 1962 | title = Rise of the Maratha power. | publisher = | id = ISBN 1-135-40336-8 }}. *{{Citation | surname1 = Rathore | given1 = Professor L.S | year = 1991 | title = Maharana Hammir of [[Mewar]]: Chittor's lost freedom restored. | publisher = The Thar Bliss Publishing House, Jodhpur 342 001 | id = | comment = Life of Maharana Hammir and his campaigns to free chittor. His wars with Muhammad Tughlaq. }}. *{{Citation | surname1 = Rathore | given1 = Dr. L.S Rathore | year = 1990 | title = The glory of Ranthambhor. | publisher = Jodhpur university press, Jodhpur (India) | id = | comment = Detailed description of wars between Hammir Dev Chauhan and Khilji. }}. *{{Citation | surname1 = Rathore | given1 = Dr. L.S | year = 1988 | title = The johur of Padmini: the saga of Chittor's deathless heroine. | publisher = Thar Bliss Publishing House, Jaipur | id = | comment = Description of Padmini's Jauhar, Gora and Badal's bravery, Allauddin's treachery against Rana Ratan Singh. }}. </div> {{col-2}} <div class="references-small"></div> *{{Citation | surname1 = Sarada | given1 = Har Bilas | year = First Ed 1917. Reprint 2003. | title = Maharana Kumbha: sovereign, soldier, scholar. | publisher = Rupa Co. Ansari Road Daryaganj, New Delhi 110 002 | id = ISBN 81-291-0033-9 | comment = Detailed description of Maharana Kumbha's life. His victory over sultans of Malwa and Gujarat (Chapter 6: Pages 37–43. Chapter 10: Pages 65–80) }} *{{Citation | surname1 = Saran | given1 = Richard | year = | title = The Mertiyo Rathors of Merto, Rajasthan (2 vols.). | publisher = Series#:51; Michigan Papers on South and Southeast Asia: University of Michigan Press | id = ISBN 0-89148-085-4 | comment = This book describes the battle of Sammel between Maldev's generals and Sher Shah Suri. (Volume 1. Pages 163–169) }} *{{Citation | surname1 = Sharma | given1 = Professor Dasharatha | year = Second ed 1975, Reprint 2002 | title = Early Chauhan dynasties: a study of Chauhan political history, Chauhan political institution, and life in the Chauhan dominions, from 800 to 1316&nbsp;AD | publisher = Books Treasure, Sojati Gate, Jodhpur | id = | comment = Battles between Prithviraj Chauhan and Ghori are described in great detail by Professor Dasharatha Sharma in this book. (Pages 90–100) }} *{{Citation | surname1 = Sharma | given1 = G.N. | surname2 = Mathur | given2 = M.N. | year = 2001 | title = Maharana Pratap & his times. | publisher = | id = }}. *{{Citation | surname1 = Sharma | given1 = Dr. Sri Ram | year = 2002 | title = Maharana Pratap: a biography. | publisher = Hope India Publications. | id = ISBN 81-7871-003-X }}. *{{Citation | surname1 = Singh | given1 = Kesri | year = 2002 | title = Maharana Pratap, the hero of Haldighati. | publisher = Books Treasure, Jodhpur | id = | comment = A very detailed description of the battle of Haldighati. Which clans fought along with Maharana and in what order various Rajputs and Mughals fell. It also describes Maharana's personal duels and how his life was saved by his own estranged brother Shakti Singh who was actually fighting against the Maharana. (Chapter 1, Pages 8–42). }}. *| [45] *{{Citation | surname1 = Sinh | given1 = Raghubir | year = 1999 | title = Durgadas Rathor: [national biography]. | publisher = Lotus Collection, Roli Books, New Delhi | id = ISBN 81-7056-051-9 | comment = Life history of DurgaDas Rathore and his help in getting Ajit Singh out of Delhi and then leading the Rajput rebellion against Aurangzeb while Ajit was still an infant. }}. *{{Citation | surname1 = Sinh | given1 = Raghubir | year = 1989 | title = Studies on Maratha & Rajput history | publisher = Research Publishers, Merti Gate, Jodhpur 342 002 | id = ISBN 81-85310-00-9 }}. *{{Citation | surname1 = Somani | given1 = Ram Vallabh | year = 1999 | title = Maharana Kumbha and his times: a glorious Hindu king. | publisher = Jaipur Publishing House, S.M.S Highway, Jaipur-3 | id = | comment = Life of Maharana Kumbha of [[Mewar]]. }}. *{{Citation | surname1 = Thakur | given1 = Upendra | year = 1974 | title = Some aspects of Ancient India History and culture | publisher = | id = }}. *{{Citation | surname1 = Tiwari | given1 = Vinod | year = 2005 | title = Maharana Pratapa. | publisher = Manoj Publications, Delhi 110084 | id = ISBN 81-8133-591-0 }}. *51* *{{Citation | surname1 = Ujjwal | given1 = Kailash Dan (Editor) | surname1 = Singh (IAS) | given1 = Pushpendra Singh (Editor) | year = 1999 | title = [[Rathore|Rathaudam]] ri khyata. | publisher = Rajasthan Oriental Research Institute, Jodhpur | id = | comment = Written records of history of House of [[Marwar]]. }}. *{{Citation | surname1 = Warder | given1 = A. K. | authorlink = A. K. Warder|Warder, A. K. | year = 1972 | title = An Introduction to Indian Historiography | publisher = | id = }}. {{col-end}} == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗಾಗಿ== *{{Citation | surname1 = Harlan | given1 = Lindsey | year = 1992 | title = Religion and Rajput Women: The Ethic of Protection in Contemporary Narratives. | publisher = University of California Press | id = ISBN 0-520-07339-8 }} [http://content.cdlib.org/xtf/view?docId=ft2g5004kg&amp;brand=ucpress]. *ಕಸ್ತೂರಿ, ಮಾಳವಿಕ, '' ಎಂಬ್ಯಾಟ್ಟಲ್ಡ್ ಐಡೆನ್ಟಿಟೀಸ್ ರಜಪೂತ್ ಲಿನೇಜಸ್ '', ಆಕ್ಸ್ಫೋರ್ಡ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್ (2002) ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ 0-19-565787-ಎಕ್ಸ್ *ಎಂ ಕೆ ಎ ಸಿದ್ದಿಕ್ಯೂ (ಆವೃತ್ತಿ.), ''ಮಾರ್ಜಿನಲ್ ಮುಸ್ಲಿಂ ಕಮ್ಯುನಿಟೀಸ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ '', ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಆಬ್ಜೆಕ್ಟಿವ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ , ನ್ಯೂ ಡೆಲ್ಲಿ (2004) *{{Citation | surname1 = Tod | given1 = James | surname2 = Crooke | given2 = William (Editor) | year = 1994 | title = Annals and Antiquities of Rajasthan (2 vols.). | publisher = Trans-Atl | id = ISBN 81-7069-128-1 | comment = The way Surjan Hada was befriended by Man Singh and Akbar and the conditions that Surjan laid down for this friendship are chronicled. Surjan's leaving [[Ranthambore]] and living in [[Banaras]] because of this friendship is also documented by [[James Tod]] in this book. Treachery against Rana Sanga is also described in this book. (Treachery against Rana Sanga: Annals of Mewar, Chapter IX Vol-I: Pages 243–246. Surjan Hada: Pages 381–385 volume II). }} *ಡಬ್ಲ್ಯು.ಡಬ್ಲ್ಯು. ಹಂಟರ್, ''ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಪೈರ್, ಇಟ್ಸ್ ಪೀಪಲ್, ಹಿಸ್ಟರಿ ಅಂಡ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್.'' ಮೊದಲ ಪ್ರಕಟಣೆ : ಲಂಡನ್,ಟ್ರುಬ್ನರ್ ಅಂಡ್ ಕೊ., ಲುಡ್ಗೆತ್ ಹಿಲ್, 1886. ಐ ಎಸ್ ಬಿ ಎನ್ 81-206-1581-6.{{1911}} *[[ದಶರಥ ಶರ್ಮ]] ರ ''ರಾಜಸ್ಥಾನ್ ಥ್ರೂ ದಿ ಏಜಸ್ '' ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ಹಾಗು ಅಧಿಕೃತ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಇತಿಹಾಸ, ರಾಜಸ್ಥಾನ ಸರ್ಕಾರದ ಆಜ್ಞೆಯ ಮೇರೆಗೆ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. 1966 ರಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನ್ ಆರ್ಚಿವ್ಸ್ ^^ರವರಿಂದ ಮೊದಲು ಪ್ರಕಟಣೆಗೊಂಡಿತು. ==ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{Commons category}} * [https://groups.yahoo.com/group/rajputworld/ ರಜಪೂತ್ ಯಾಹೂ ಗ್ರೂಪ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121113130926/http://groups.yahoo.com/group/rajputworld/ |date=2012-11-13 }} * [http://www.bartleby.com/65/ra/Rajputs.html ರಜಪುತ್ಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060212143511/http://www.bartleby.com/65/ra/Rajputs.html |date=2006-02-12 }} ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಎನ್ ಸೈಕ್ಲೋಪೀಡಿಯಾ, ಆರನೇ ಆವೃತ್ತಿ ; 2005 * [http://encyclopedia.jrank.org/PYR_RAY/RAJPUT.html ರಜಪೂತ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071023203339/http://encyclopedia.jrank.org/PYR_RAY/RAJPUT.html |date=2007-10-23 }} ಎನ್ ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯ ಬ್ರಿಟನ್ನಿಕ; 1911 * [http://www.Rajputs.org.uk/home.html ಬ್ರಿಟಿಶ್ ಅಸ್ಸೋಸಿಯೇಶನ್ ಆಫ್ ರಜಪುತ್ಸ್ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071030070611/http://www.rajputs.org.uk/home.html |date=2007-10-30 }} * [http://www.rajputindia.com/ ರಜಪೂತ್ ಇಂಡಿಯಾ.ಕಾಂ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110907005801/http://www.rajputindia.com/ |date=2011-09-07 }} * [http://www.mewarindia.com/ency/raja.html ದ ಮೇವಾರ್ ಎನ್ಸೈಕ್ಲೊಪೀಡಿಯ ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060214050034/http://www.mewarindia.com/ency/raja.html |date=2006-02-14 }} * [http://www.smithsonianmagazine.com/issues/2004/june/raja.php?page=2 ಮರ್ವರಿ ಹಾರ್ಸ್ ] * [https://web.archive.org/web/20060423185142/http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/1495063.cms "ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ " (ನ್ಯೂಸ್ ಪೇಪರ್ ) – ಭಾರತದ 'ರಜಪೂತ್ ದಿಪ್ಲೋಮಸಿ ' ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ] * [https://web.archive.org/web/20050206060640/http://www.uq.net.au/~zzhsoszy/ips/main.html ಇಂಡಿಯನ್ ಪ್ರಿನ್ಸಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್] * [http://pib.nic.in/feature/feyr98/fe1098/f1510981.html ವಲ್ಲಬ್ಹ್ ಭಾಯಿ ಇಂಟಿಗ್ರೇಟಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ] {{Rajput Groups of India}} [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಆಡಳಿತ]] [[ವರ್ಗ:ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಗ:ಇಂಡೋ -ಆರ್ಯನ್ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಯೋಧರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಸೈನಿಕ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಅಂಕಿಸಂಖ್ಯಾ/ಜನಸಂಖ್ಯಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಇತಿಹಾಸ]] [[ವರ್ಗ:ರಜಪೂತರು]] [[ವರ್ಗ:ರಜಪೂತರ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರು]] [[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜ]] [[ವರ್ಗ:ರಾಜಸ್ಥಾನ]] a449fk95mrbtqe5j5zspw90e6hiz5cp 4 27341 1308049 1135413 2025-07-07T07:03:02Z PowerBUL 35272 /* ಲೇಖನಗಳ ಕೋರಿಕೆಗಳು */ 1308049 wikitext text/x-wiki ==ಲೇಖನಗಳ ಕೋರಿಕೆಗಳು== * [[Basshunter]] ([[:en:Basshunter|en]]) * [[University of Kashmir]] ([[:en:University of Kashmir|en]]) * [[K. Shanmugam]] ([[:en:K. Shanmugam|en]]), former puducherry chief minister * [[Vrahovice]] ([[:en:Vrahovice|en]]) * [[Haruka Yoshimura]] ([[:en:Haruka Yoshimura|en]]) * [[Mode Gakuen Cocoon Tower]] ([[:en:Mode Gakuen Cocoon Tower|en]]) * [[Odysee]] ([[:en:Odysee|en]]) * [[Topless]] ([[:en:Toplessness|en]]) <!--please edit above this. --> [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಪುಟಗಳು]] fghg3ennzzpfiaxdp9ik1wpjdj5bt6t 0 32492 1308041 1288506 2025-07-06T21:49:17Z Successalltime87 90571 1308041 wikitext text/x-wiki == ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ ಸಾಂಖ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗದ ದೃಷ್ಠಿಯಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿ. == === ಪೀಠಿಕೆ : === * ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದ ಮೋಕ್ಷಧರ್ಮ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನಿಗೆ ಭೀಷ್ಮನು ಸಾಂಖ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗದ ಸಂಯೋಜಿತ ದರ್ಶನವನ್ನು ಬೋಧಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೂಲ ಸಾಂಖ್ಯ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪರಮೇಶ್ವರ ತತ್ವಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾಂಖ್ಯವನ್ನೂ ಯೋಗ ದರ್ಶನವನ್ನೂ ಸಂಮಿಲನಗೊಳಿಸಿ ಹೇಳಿದೆ. ಕಪಿಲನ ಮೂಲ ಸಾಂಖ್ಯ ದರ್ಶನ ಮಹಾಭಾರತ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ ಹಿಂದಿನದಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ಊಹಿಸಬಹುದು. ಮಹಾಭಾರತದ ಸಾಂಖ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗ ದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಪರಮೇಶ್ವರನಿಗೂ ಅದರಿಂದ ಉದ್ಭವಿಸಿದ ಮಹತ್ತು ಅಥವಾ ಹಿರಣ್ಯಗರ್ಭ ನಿಗೆ ಮಹತ್ವದ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಪಂಚ ಮಹಾಭೂತಗಳ ಸೃಷ್ಟಿ ಕ್ರಮದಲ್ಲೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾವಣೆ ಕಾಣುವುದು.ಮೋಕ್ಷ ಧರ್ಮ ಪರ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯ ೩೦೨, ಶ್ಲೋಕ ೧೮ರಿಂದ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನಿಗೆ ಭೀಷ್ಮನ ಉಪದೇಶ. == ವಿದ್ಯಾ ವರ್ಗ-ತತ್ವಗಳು == * '''ಪರಮೇಶ್ವರ + ಮೂಲ ಪ್ರಕೃತಿ ''' - ನಿರಾಕಾರ, ಅವ್ಯಕ್ತ, ಸಗುಣ + ನಿರ್ಗುಣ (ತತ್ವ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇರುವುವು) ಅವಿನಾಶಿ. ಮೂಲ ತತ್ವಗಳು. * ಅದರಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿ == ಅವಿದ್ಯಾ ವರ್ಗ == * '''ಮಹತ್ತು ವಿಶ್ವದ ಸಮಷ್ಠಿ ಬುದ್ಧಿ ಹಿರಣ್ಯ ಗರ್ಭ, ಅಜ, ವಿಶ್ವಾತ್ಮ''' - ಅವಿದ್ಯಾ ತತ್ವಗಳು, ಕ್ಷರ -ನಾಶವಾಗುವ ತತ್ವಗಳು; ಇವುಗಳಿಂದ ವಿಶ್ವದ ಚರಾಚರ ಸೃಷ್ಟಿ. (ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ (ವ್ಯಷ್ಠಿ ) ಬುದ್ಧಿ) * ''' ಪ್ರಜಾಪತಿ''' - '''ವಿರಾಟ್ ಪುರಷ''' (ಸಮಷ್ಠಿಯ ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಮಹತ್ ತತ್ವದ ವಿಕಾರದಿಂದ, ಅಹಂಕಾರದ ಅಭಿಮಾನಿ ದೇವತೆ == ದೈವಿಕ ಸರ್ಗ == * '''ಪಂಚ ಮಹಾ ಭೂತಗಳು + ಪಂಚ ತನ್ಮಾತ್ರೆ ಗಳು '''ಇವು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೃಷ್ಠಿಯಾದವು. * ಆಕಾಶದಿಂದ ಶಬ್ದ, ಶಬ್ದದಿಂದ ಆಕಾಶ, ಹೀಗೆ : ಆಕಾಶ <-> ಶಬ್ದ ; ವಾಯು<->ಸ್ಪರ್ಶ; ತೇಜಸ್ಸು <->ರೂಪ; ಅಪ್ <->ರಸ : ಪ್ರಥವೀ<->ಗಂಧ ; ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೃಷ್ಠಿ (ತೇಜಸ್ಸು=ಅಗ್ನಿ ; ಅಪ್=ನೀರು,; ಪೃಥ್ವೀ=ಭೂಮಿ) ಮುಂದಿನ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಹಂತ -> == ವೈಕೃತ ಸರ್ಗಗಳು == * '''ಸಮಷ್ಟಿ ಅಹಂಕಾರ''' ದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ ಗುಣಗಳು : * ಶ್ರೋತೃ (ಕಿವಿ) * ತ್ವ ಕ್ (ಚರ್ಮ) * ಚಕ್ಷು (ಕಣ್ಣು) * ಜಿಹ್ವಾ (ನಾಲಿಗೆ) * ಘ್ರಾಣ (ಮೂಗು) * ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳು ಇದರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದ ಗುಣಗಳು '''ಸತ್ವ ; ರಜ ; ತಮ''' == ಭೌತಿಕ ವರ್ಗ == * ಮುಂದುವರೆದ ವ್ಯಷ್ಠಿಯ ಸೃಷ್ಟಿ * ವಾಕ್ (ಬಾಯಿ) * ಪಾಣಿ (ಕೈ) * ಪಾದ (ಕಾಲು) * ಪಾಯು (ಗುದ) * ಉಪಸ್ಥ (ಜನನೇಂದ್ರಿಯ) * ೫. ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು * ಸಾಂಖ್ಯ ಮತ್ತುಯೋಗ ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿ ಅನಾದಿ ಮತ್ತು ಅನಂತ; ಎಂದರೆ ಆದಿ ಇಲ್ಲದ್ದು, ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದ್ದು === ಸಾಂಖ್ಯದ ವಿವರ === ---- * ಪಂಚ ಮಹಾಭೂತಗಳು ೫; * ತನ್ಮಾತ್ರೆಗಳು ೫; * ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು ೫; * ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳು ೫; * ಮಹತ್ತು + ಅಹಂಕಾರ + ಬುದ್ಧಿ+ ಮನಸ್ಸು -೪; * ಒಟ್ಟು ತತ್ವಗಳು ೨೪; * ಅವ್ಯಕ್ತ-ಅಕ್ಷರ-ಪರಮೇಶ್ವರ (ಮಹಾವಿಷ್ಣು) ೧ ತತ್ವ ಸೇರಿದರೆ ಕೆಲವರ ಪ್ರಕಾರ ( ೨೫ ತತ್ವಗಳು) * ಮೂಲಪ್ರಕೃತಿ +ಮಹತ್ತು = ಪ್ರಕೃತಿ; ಮಹತ್ತು ಮತ್ತು ನಂತರದ ಇತರ ತತ್ವಗಳು ಕ್ಷರ (ನಾಶವಗುವ ತತ್ವಗಳು) ಪರಮೇಶ್ವರ ತತ್ವ - ಅಕ್ಷರ -ನಾಶವಗದ್ದು. (ಇದರಲ್ಲಿ, ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಗಳು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗಿದೆ, ಏಕೆ ? ) * ಈ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟುಹೋದ ಪಂಚ ಪ್ರಾಣಗಳು :- ವ್ಯಾನ; ಪ್ರಾಣ; ಸಮಾನ; ಉದಾನ; ಅಪಾನ; * ಭೌತಿಕವರ್ಗದ ಕರ್ಮೇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ೨೫ ತತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಇತರರು ಸೇರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. <ref>ಮಹಾಭಾರತ ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ-ಮೋಕ್ಷ ಧರ್ಮ ಪರ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯ ೩೦೨, ಶ್ಲೋಕ ೧೮ರಿಂದ ಯುಧಿಷ್ಠಿರನಿಗೆ ಭೀಷ್ಮನ ಉಪದೇಶ (ಶ್ರೀಮನ್ಮಹಾಭಾರತ ಭಾರತ ದರ್ಶನ ಪ್ರಕಾಶನ)</ref> <ref>ಸಾಂಖ್ಯಯೋಗ- ಸ್ವಾಮಿವಿವೇಕಾನಂದ</ref> == ನೋಡಿ == *[[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪುರಾಣ]] *[[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ]] *[[ಪುರಾಣ]] *[[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪುರಾಣ]]; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಸೆಮೆಟಿಕ್ ಪುರಾಣ]]; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣ]]; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತ]]; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಬೈಬಲ್]]; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಕುರಾನ್]]; ಸೃಷ್ಟಿ ಸಾಂಖ್ಯ ಮತ್ತು ಯೋಗ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ವೇದ]]- ಪುರುಷ ಸೂಕ್ತ ಋಗ್ವೇದ ಯಜುರ್ವೇದ; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಯೋಗ ದರ್ಶನ]]; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಸಾಂಖ್ಯ ದರ್ಶನ]]; ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ವೇದಾಂತ ಅದ್ವೈತ; ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಉಪನಿಷತ್; [[ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನ]]; ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣ;[[ಗ್ರೀಕ್ ಪುರಾಣ ಕಥೆ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಸೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಪುರಾಣ]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂಧರ್ಮ]] [[ವರ್ಗ:ಪುರಾಣ]] [[ವರ್ಗ:ಖಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ದರ್ಶನಶಾಸ್ತ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|.]] 76jhcut6fx3dra5qrgogpaibubfg8ys 0 38284 1308037 1290189 2025-07-06T14:14:12Z 2409:408C:AD84:E53D:0:0:6C8:5814 1308037 wikitext text/x-wiki == ಬೆಳವಣಿಗೆ ಪರಿಣಮಗಳು == ಪೀಠಿಕೆ *ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಒಂದು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ *ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ 1871-72 ರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿಗೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಲಾಯಿತು. ಗಣತಿಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳನ್ನು ತರಬೇತಿ ಕೊಟ್ಟು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.ಈ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಬಂಗಾಳದ ಬೆವರಲೀ ಯೇ ಮೊದಲಾದ ಎಂಟು ಜನ ವಿದ್ವಾಂಸ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ತಂಡ, ದೇಶದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವಿಭಾಗಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿ ವಹಿಸಿಕೊಂಡು ಗಣತಿ ನಡೆಸಿ ರಿಪೋರ್ಟ (ವರದಿ) ತಯಾರಿಸಿದರು. ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ಗಣತಿ 1853, ಅಯೋಧ್ಯೆ ರಾಜ್ಯ ದ ಗಣತಿ 1869, ಪಂಜಾಬಿನದು 1865 ಮತ್ತು 1868, ಹೈದರಾಬಾದು ರಾಜ್ಯದ ಗಣತಿ 1867, ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ (ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ) 1866 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಬ್ರಿಟಷರ ಅಧೀನ ರಾಜ್ಯ ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 904,049 ; ಬ್ರಿಟಿಷರ ನೇರ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಾಂತಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 190,563,048; ಇದರಲ್ಲಿ ಬರ್ಮಾದ 2,747,148 ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸೇರಿದೆ. ಓಟ್ಟು 19,14,67,097; ಇದರಲ್ಲಿ ಬರ್ಮದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕಳೆದರೆ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 18,87,19,949 ಅಂದಾಜು ಭಾರತದ 1872 ರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ.. ಗುರಿ ಉದ್ದೇಶ *1881 ರಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಗಣತಿ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿ 1891ರಲ್ಲಿ, ಗಣತಿ ಕಮಿಶನರ್ ಜೆರ‍್ವೋಸಿಅಥೆಲ್‌ಸ್ಟೇನ್ ಬಾಯಿನ್ಸ್ ನು ಉದ್ಯೋಗ ಆಧಾರಿತ ಜಾತಿ ಪದ್ದತಿಯ ಆಧಾರದಮೇಲೆ ಬರ್ಮಾವನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ಭಾರತದ ವಿವರವಾದ ಗಣತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ವಿವರವಾದ 300 ಪುಟಗಳ ವಿದ್ವತ್ಪೂರ್ಣ ವರದಿಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಕೊಟ್ಟನು. ಅವನ ಈ ಅದ್ಭುತ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಅವನಿಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ನೈಟ್ ಹುಡ್ ಪದವಿನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ 1891 ರಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 29,68,12,000. ಅದರಲ್ಲಿ ಯೋಧರು, ಶ್ರೀಮಂತರು, ಜಮೀನುದಾರರು -2,93,93,870 ; ವ್ಯವಸಾಯಗಾರರು 4,79,27,361 ಜನ; ವ್ಯವಸಾಯ ಕೂಲಿಕಾರರು 84,07,996 ಜನ (ಕೃಷಿ ಅವಲಂಬಿತರು-5,63,35,357) ; ಕುಶಲ ಕಲೆ ಕೆಲಸಗಾರರು 2,88,82,551 ಜನ; ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಜ್ಯೋತಿಷ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು ಸುಮಾರು 3 ಲಕ್ಷ ಜನ ಇದ್ದರು. (ವಿದೇಶೀ ?) ಮುಸ್ಲಿಮರು 3,43,48,085. ಎಂದು ದಾಖಲಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ನರು 18,07,092 ಜನ. ಯೂರೋಪಿಯನ್ನರು 1,66,428. ( ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಭಾಗ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ :[[1891 ಸೆನ್ಸಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]]) ಉಪಸಂಹಾರ [https://en.wikipedia.org/wiki/1891_Census_of_India] Jervoise Athelstane Baines,[https://en.wikipedia.org/wiki/Jervoise_Athelstane_Baines] == ಭಾರತದ ಜನ ಸಂಖ್ಯೆ == {| class="wikitable" |- ! ವರ್ಷ || ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ || ಗ್ರಾಮ || ನಗರ |- | 1901- - -- || 238,396,327 || 212,544,454 || 25,851,573 |- | 1911-–- || 252,093,390 || 226,151,757 || 25,941,633 |- | 1921-–- || 251,351,213 || 223,235,043 || 28,086,170 |- | 1931-– || 278,977,238 || 245,521,249 || 33,455,686 |- | 1941-–- || 318,660,580 || 275,507,283 || 44,153,297 |- | 1951-–- || 362,088,090 || 298,644,381 || 62,443,709 |- | 1961-–- || 439,234,771 || 360,298,168 || 78,936,603 |- | 1971-–- || 548,159,652 || 439,045,675 || 109,113,677 |- | 1981- || 683,329,097 || 623,866,550 || 159,462,547 |- | 1991-–- || 846,302,688 || 628,691,676 || 217,611,012 |- | 2001- || 1,028737,436 || 742,490,639 || 386,119,689 |- |} === ೧೯೦೧ ಮತ್ತು ನಂತರದ ಗಣತಿ === {| class="wikitable" |- ! ವರ್ಷ !! ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ !!ಗ್ರಾಮ !! ನಗರ |- | 2011–||1,210,193,422 || 83,30,87,662 || 37,71,05,760 |- |2011||ಶೇಕಡಾ -> ||68.84 ಗ್ರಾಮ || 31.16ನಗರ |- |2011||1,21,01,93,422||ಪುರುಷರು-62,37,24,248||ಮಹಿಳೆಯರು-58,64,69,174 |- |2011||1,21,01,93,422||1000 ಪುರುಷರಿಗೆ||943 ಮಹಿಳೆಯರು |- |2011||ಏರಿಕೆ->||17.6%||(ಮುಸ್ಲಿಮರು ಅಂದಾಜು 19.4%)|| |- |} === ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು === ---- * 1)ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಯುಳ್ಳ ರಾಜ್ಯ -19.9 ಕೋಟಿ. * 2)ಭಾರತವು ಜಗತ್ತಿನ 2.4 ರಷ್ಟು (ಜಗತ್ತಿನ 135.79 ಮಿಲಿಯ ಚದರ ಕಿ.ಮೀ.ದಲ್ಲಿ ) ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಭಾರತ ಜಗತ್ತಿನ 17.5 % ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿದೆ ; ಅದೇ ಚೀನಾ ಜಗತ್ತಿನ 19.4% ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿದೆ.ಆದರೆ ಅದು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆಯಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದು * 3)ಸಾಕ್ಷರತೆ 2001 ರ 64.83ರಿಂದ 74.04ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ * 4)ಭಾರತವು 1951ರಲ್ಲಿ 50.8 ಮಿಲಿಯ ಟನ್ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದರೆ 2011 ರಲ್ಲಿ 218.2 ಮಿಲಿಯ ಟನ್ ಆಹಾರ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದೆ * 5) 2001 ರಿಂದ 2011 ರ 10ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಏರಿಕೆಯ ದರ 21.5% ರಿಂದ ದರ 17.5 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿರುವುದು ವಿಶೇಷ. ಚೀನಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಏರಿಕೆಯ ದರ 0.53. * 6)1901ರಲ್ಲಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ 1.6 ಬಿಲಿಯನ್ -160ಕೋಟಿಯಿದ್ದ ಜನ ಸಂಖ್ಯೆ 2011 ರ ಕಾಲಕ್ಕೆ 610ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿದೆ. ರಷ್ಯಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಇಳಿಕೆ ಯಾಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಏರುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೈಜೀರಿಯಾ ಪಾಕೀಸ್ತಾನದ ನಂತರ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತ 3ನೆಯ ಸ್ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ * 7)2001 ರಿಂದ 2011 ರ 10ವರ್ಷದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಏರಿದ ಸುಮಾರು 18 ಕೋಟಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಬ್ರೆಜಿಲ್ ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಹತ್ತಿರ ಹೋಗುತ್ತದೆ. * 8)ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪುರಷರ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಅನುಪಾತ, 1000 ಪುರುಷರಿಗೆ 943 ಮಹಿಳೆಯರಿದ್ದಾರೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 72.1 ಇದ್ದದ್ದು 2011 ರಲ್ಲಿ 68.84 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ. ನಗರ ದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಶೇ. 27.81 ಇದ್ದುದು ಈಗ 31.16 ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. *1921ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತೀ ಭಾರತೀಯನ ಸರಾಸರಿ ಆಯುಷ್ಯ 29 ಇತ್ತು. 2001/ 2011 ರಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ಆಯುಷ್ಯ 64; ಜಗತ್ತಿನ ಜನರ ಸರಾಸರಿ ಆಯುಷ್ಯ 66.26ವರ್ಷಗಳು. *ವಿ.ಸೂ. ಸರಾಸರಿ ಆಯುಷ್ಯ - ಬದುಕಿರುವವರ ಆಯುಷ್ಯ ವನ್ನು ಸರಾಸರಿ ಮಾವುವುದು- ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಯುಷ್ಯ ದವರು ಹೆಚ್ಚು ಜನರಿದ್ದರೆ ಸರಾಸರಿ ಆಯು ಹೆಚ್ಚು ಬರುತ್ತದೆ. ; ಬುದುಕಿರುವವರಲ್ಲಿ ವಯಸ್ಸಾದವರು ಹೆಚ್ಚಿದ್ದು ಯುವಕರು ಬಾಲಕರು ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೆ ಸರಾಸರಿ ವಯಸ್ಸು ಹೆಚ್ಚು ಬರುತ್ತದೆ- ಬಾಲಕರು,ಯುವಕರು ಹೆಚ್ಚು ಜನರಿದ್ದು ವಯಸ್ಸಾದವರು ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದರೆ ಸರಾಸರಿ ವಯಸ್ಸು ಕಡಿಮೆ ಬರುತ್ತದೆ. ===ಜನಸಂಖ್ಯಾ ವಿವರ ಮತ್ತು ಹೋಲಿಕೆ : === ---- *1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತ ವಿಭಜನೆ ಗೊಂಡಾಗ ವಿಭಜಿತ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಕೇವಲ 350 ಮಿಲಿಯನ್. (35 ಕೋಟಿ) 1947 ಪೂರ್ವ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ 4.26 ಮಿಲಿಯನ್ +3.40ಮಿ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ =(7ಕೋಟಿ 66 ಲಕ್ಷ) *1947 ರಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಪಶ್ಚಿಮ + ಪೂರ್ವ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ :76 ಮಿಲಿಯನ್ ( 7 ಕೋಟಿ 66 ಲಕ್ಷ) ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ 3400000 ಪೂರ್ವ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ 42600000 *1967 ರಲ್ಲಿ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಪಶ್ಚಿಮ + ಪೂರ್ವ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ :94 ಮಿಲಿಯನ್ ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ 43000000 ಪೂರ್ವ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ 51000000 *2011 / 2012 ರಲ್ಲಿ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ 331 ಮಿಲಿಯನ್ :(33 ಕೋಟಿ 10ಲಕ್ಷ ! ) ಪಶ್ಚಿಮ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ (170,000000) 180440005; ಪೂರ್ವ ಪಾಕೀಸ್ತಾನ 161,083,804/ 161083804 *1947ವಿಭಜಿತ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 350,000,000 (35ಕೋಟಿ) *2011 (ವಿಭಜಿತ) ಈಗಿನ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 121,01,93,422 (121 ಕೋಟಿ -2011 ರ ಜನಗಣತಿ) == ೨೦೦೧/2001 ರ ಜನಗಣತಿ == {| class="wikitable" |- !ಮತ (/2001 ರ ಜನಗಣತಿ!! ಜನಸಂಖ್ಯೆ!!ಶೇಕಡಾವಾರು |- |ಎಲ್ಲಾಮತ || 102,86,10,328 ||100.00% |- |ಹಿಂದುಗಳು || 82,75,78,868 ||80.5% |- |ಮುಸ್ಲಿಮರು || 13,81,88,240 ||13.4% |- |ಕ್ರಿಸ್ಚಿಯನ್ನರು || 24,08,00,16 2.||3% |- |ಸಿಖ್ಖರು || 19,21,57,30 1.||9% |- |ಬೌದ್ಧರು || 7,95,52,07 0.||8% |- |ಜೈನರು || 4,22,50,53 0.||4% |- |ಬಹಾಯಿಗಳು(Baháís) ||19,53 112 ||0.18% |- |ಇತರೆ || 4,68,65,88 0.||3.2% |- |ಮತ ತಿಳಿಸದವರು || 72,75,88 0.||1% |} ==2011ರ ಜನಗಣತಿ== ::; 2011ರ ಜನಗಣತಿ>> *ದೇಶದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ 10 ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಶೇ.13.4ರಿಂದ ಶೇ.14.2ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆ ಆಗಿದೆ. *ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಕುರಿತ ಇತ್ತೀಚಿನ ಗಣತಿಯ ಅಂಕಿ ಅಂಶ ವರದಿ ಸದ್ಯದಲ್ಲೇ ಬಿಡುಗಡೆ ಆಗಲಿದ್ದು, ಅದರಂತೆ 2001 ಹಾಗೂ 2011ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಶೇ.24ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿದೆ. *ಆದರೆ, ಕಳೆದ ದಶಕಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಏರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಇಳಿಕೆಯಾಗಿದೆ. *1991 ಹಾಗೂ 2001ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಶೇ.29ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಆದರೂ, ದಶಕದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿಯಲ್ಲಿ ಶೇ.18ರಷ್ಟು ಏರಿಕೆ ಕಂಡಿದೆ. *ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ ಅಸ್ಸಾಂನಲ್ಲಿ ಕ್ಷಿಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿದೆ. 2001ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಶೇ.30.9ರಷ್ಟಿದ್ದ ಸಂಖ್ಯೆ ಮುಂದಿನ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಶೇ.34.2ರಷ್ಟು ಏರಿಕೆ ಕಂಡಿದೆ. ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಅಕ್ರಮ ವಲಸಿಗರಿಂದ ರಾಜ್ಯ ಸಂಕಷ್ಟ ಎದುರಿಸುವಂತಾಗಿದೆ. *ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಿಯರ ಅಕ್ರಮ ವಲಸೆಯಿಂದ ನಲುಗಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ರಾಜ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ. ಈ ರಾಜ್ಯದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ 2001ರಿಂದ 2011ಕ್ಕೆ ಶೇ.25.2 ರಿಂದ ಶೇ. 27.1ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿಗಿಂತ ದುಪ್ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳ ಕಂಡಿದೆ. *ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲೂ, ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಏರಿಕೆ ಕಂಡಿದೆ. ಶೇ.11.9 ರಿಂದ ಶೇ.13.9ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ. ಅಂದರೆ, 2001 ಹಾಗೂ 2011ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಶೇ.0.8ರಷ್ಟು ಏರಿಕೆ ಆಗಿದ್ದು, ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಶೇ.2ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಳ ಆಗಿದೆ. *2011ರ ಗಣತಿ ಪ್ರಕಾರ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಏರಿಕೆಯಾಗಿರುವ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳು, ಕೇರಳ (ಶೇ.24.7ರಿಂದ ಶೇ.26.6), ಗೋವಾ (ಶೇ.6.8ರಿಂದ ಶೇ.8.4) ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರ (ಶೆ.67ರಿಂದ ಶೇ.68.3) ಹರಿಯಾಣಾ (ಶೇ.5.8ರಿಂದ ಶೇ.7) ದಿಲ್ಲಿ (ಶೇ.11.7 ರಿಂದ ಶೇ.12.9). *ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ ಇಳಿಮುಖವಾಗಿರುವ ಏಕೈಕ ರಾಜ್ಯ ಮಣಿಪುರ. ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಮರ ಸಂಖ್ಯೆ ಶೇ.0.4ರಷ್ಟು ಕುಸಿದಿದೆ.[೪] ==ಅಲ್ಪ ಅಂಖ್ಯಾತ ವರದಿ 2011== :ಅಲ್ಪ ಅಂಖ್ಯಾತ ವರದಿ--ಮುಸ್ಲಿಮರ ಜನಸಂಖ್ಯೆ--ಶೇಕಡಾವಾರು||ರಾಜ್ಯವಾರು //ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರ ಶೇಕಡಾ 0.8% ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು|| 2001 ಶೇ. 13.4 // 2011ಶೇ.14.2= ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರ 0.8 ಶೇಕಡಾ {| class="wikitable" |- !ರಾಜ್ಯಗಳು!! 2001!! 2011-!!- : ಶೇಕಡಾದರ!! ರಾಜ್ಯಗಳು!! 2001!!2011!! ಶೇಕಡಾದರ | :- |- |ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ|| 9.2 || 9.6 || 0.4 ||ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ||10.6 ||11.5 || 11.5 |- |ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ||1.9 ||2.0 ||0.1 ||ಮಣಿಪುರ||8.8 ||8.4 || (-)0.4 |- |ಅಸ್ಸಾಮ್||30.9 ||34.2 ||3.3 ||ಮೇಘಾಲಯ||4.3 ||4.4 ||0.1 |- |ಬಿಹಾರ್||16.5 ||16.9 ||0.3 ||ಮಿಝೋರಾಮ್||1.1 ||1.4 ||0.3 |- |ಚತ್ತೀಸ್‍ಗಢ||2.2 ||2.2 ||00|| ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್||1.8|| 2.5|| 0.7 |- |ಗೋವ||6.8 ||8.4|| 1.6|| ಒಡಿಶಾ||2.2 ||2.1 ||0.1 |- |ಗುಜರಾತ್||9.1|| 9.7|| 0.6|| ಪಂಜಾಬ್||1.6|| 1.9|| 0.3 |- |ಹರ್ಯಾಣಾ||5.8 ||7.0||. 1.2 ||ರಾಜಸ್ಥಾನ||8.5|| 9.1|| 0.6 |- |ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ||2.೦||2.2 ||೦.2 ||ಸಿಕ್ಕಿಮ್||1.4 ||1.6 ||0.2 |- |ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ||67.00 ||68.3 ||1.3 ||ತಮಿಳುನಾಡು||5.6 ||5.9 ||0.3 |- |ಜಾರ್ಖಂಡ್1||3.8 ||14..5 || ||ತ್ರಿಪುರ||8.0 ||8.6 ||0.6 |- |ಕರ್ನಾಟಕ||12.2 ||12..9 ||0.7 ||ಉತ್ತರಾಂಚಲ||11.9||13.9 ||.2.0 |- |ಕೇರಳ||24.7 ||26.6 ||1.9 ||ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ||18.5 ||19..3.||0.8 |- |ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶ||6.4|| 6.6 ||0.2 ||ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ||25.00||27.||1.8 |- |ದೆಹಲಿ ||11.7|| 12.9 ||1.2 ||ತೆಲಂಗಾಣ ||9.2 ||9.6 ||0.4 |- !ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ !!> !!> !!> !!ಪ್ರದೇಶಗಳು !!> !!<|| > |- |ಅಂಡಮಾನ್ ಮತ್ತು ನಿಕೋಬಾರ್||8.2 ||8.4 ||೦.2||ದಾದ್ರಾ ಮತ್ತು ನಗರ್ ಹವೇಲಿ||3.0 ||3.8 ||0.8 |- ||ಚಂಡೀಗಢ||3.9 ||4.8 ||00 ||ಪುದುಚೆರ್ರಿ||6.1||6.1 ||00 |- ||ಡಾಮನ್ ಮತ್ತು ಡಿಯು||7.8 ||7.8 ||00 ||ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ||95.5||96.2|| |- |} == 2050ಕ್ಕೆ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ== *ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂಸ್ಥೆ ವರದಿ((ಪಿಟಿಐ)3-10-2013.): *ಪ್ರಪಂಚದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ -1800 ರಲ್ಲಿ ---180 ಕೋಟಿ (?) *ಪ್ರಪಂಚದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ—2013 -710 ಕೋಟಿ ; 2050 ಕ್ಕೆ—970 ಕೋಟಿ. *ಭಾರತ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ—2013 -123 ಕೋಟಿ : 2050 ಕ್ಕೆ—160 ಕೋಟಿ {| class="wikitable" |- !ವರ್ಷ ಶಿರೋಲೇಖ !!2013 !!2050 |- | ಪ್ರಪಂಚದ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಖ್ಯೆ|| 710 ಕೋಟಿ ||970 ಕೋಟಿ |- | ಚೀನಾ ||130ಕೋಟಿ || 140 ಕೋಟಿ (?) |- | ಭಾರತ || 120ಕೋಟಿ || 160 ಕೋಟಿ |- | ಭಾರತ || 120ಕೋಟಿ || 160 ಕೋಟಿ |- | ಅಮೆರಿಕಾ||31.62 ಕೋಟಿ || 40 ಕೋಟಿ |- | ಇಂಡೊನೇಷಿಯಾ ||24.85 ಕೋಟಿ ||36.6 ಕೋಟಿ |- | ಬ್ರೆಜಿಲ್‌ ||19.55ಕೋಟಿ ||22.7ಕೋಟಿ |- | ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ||??ಕೋಟಿ ||36.3ಕೋಟಿ |- | ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ||?? ಕೋಟಿ ||20.2ಕೋಟಿ |} <ref>ವಿಶ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಂಶೋಧಕ ಗಿಲ್ಲಿಸ್‌ ಪಿಸನ್‌ ಅವರ ವರದಿ</ref> <ref>ಫ್ರೆಂಚ್‌ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಅಧ್ಯಯನ ಸಂಸ್ಥೆ ವರದಿ((ಪಿಟಿಐ)3-10-2013.):</ref> ==ವಿಶ್ವ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ== *22 Jun, 2017; *ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮುಂದಿನ ಏಳು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 144 ಕೋಟಿ ದಾಟುವ ಮೂಲಕ ಚೀನಾಗಿಂತಲೂ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ವರದಿ ತಿಳಿಸಿದೆ. 2017ರ ವಿಶ್ವ ಜನಸಂಖ್ಯಾ ಹೊರನೋಟ ಪರಿಷ್ಕೃತ ವರದಿ ಬುಧವಾರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ, ಕಳೆದ 40 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಜನನ ಪ್ರಮಾಣ 2.3ರಷ್ಟಿದೆ ಹಾಗೂ ಕಳೆದ 25 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಜೀವಿತಾವಧಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದ್ದು, 69 ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸಮೀಪಿಸಿದೆ. *2017 ರಲ್ಲಿ 134 ಕೋಟಿ ಇರುವ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 2024ರ ವೇಳೆಗೆ 144 ಕೋಟಿ ಮುಟ್ಟಲಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ 141 ಕೋಟಿ ಇರುವ ಚೀನಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಸ್ಥಿರತೆ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಲಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಲಿದೆ. 2050ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 166 ಕೋಟಿಯಾಗುವುದಾಗಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 760 ಕೋಟಿಯಿದ್ದು, 2030ಕ್ಕೆ 860 ಕೋಟಿ ದಾಟಲಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.<ref>[http://www.prajavani.net/news/article/2017/06/22/500858.html 2024ಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಬಾಹುಳ್ಯ ರಾಷ್ಟ್ರವಾಗಲಿದೆ ಭಾರತ: ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ವರದಿ;22 Jun, 2017]</ref> ==೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯಾತರು== *ಭಾರತ ದೇಶದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 17,22,45158, ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಸಮುದಾಯದ ಜನಸಂಖ್ಯೆ 2,78,19,588; ಸಿಖ್ಖರು 2,08,33,116, ಬೌದ್ಧರು 84,42,972, ಜೈನರು 44,51,753 ಮತ್ತು ಪಾರ್ಸಿ ಸಮುದಾಯ 57,264. (ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವ ಮುಖ್ತಾರ್ ಅಬ್ಬಾಸ್ ನಕ್ವಿ ಅವರ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಜೂನ್ 24 2019 ರಂದು ಹೇಳಿಕೆ)<ref>[https://www.deccanherald.com/national/national-politics/over-3-cr-minorities-got-scholarship-in-last-5-years-742496.html ಕಳೆದ 5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 3 ಕೋಟಿ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರಿಗೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿವೇತನ ಸಿಕ್ಕಿದೆ' ಹೊಸ ದೆಹಲಿ, ಜೂನ್ 24 2019,]</ref> == ನೋಡಿ : == *೧೮೭೧ ಮತ್ತು ೧೮೯೧ ಸೆನ್ಸಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ-ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಭಾಗ *[[ಭಾರತ]] *[[ಭಾರತದ ಜನತೆ]] *[[ಜನ ಸಂಖ್ಯೆ ಸ್ಫೋಟ]] ==ಉಲ್ಲೇಖ ಮತ್ತು ಆಧಾರ == * ೧.1891 Census of India * ೨.http://en.wikipedia.org/wiki/2011_census_of_India * ೩.http://en.wikipedia.org/wiki/1871_India_Census * ೪.Census of India..ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ/೨೩-೦೧-೨೦೧೫ [http://vijaykarnataka.indiatimes.com/articleshow/45977202.cms] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ|.]] [[ವರ್ಗ:ಜನಸಂಖ್ಯೆ]] [[ವರ್ಗ:ಜನಸಂಖ್ಯಾ ವಿಜ್ಞಾನ]] 0avdivj0dbfteolt1nqmlhf3ipuaz21 6 157666 1308034 1230348 2025-07-06T13:02:17Z Pallaviv123 75945 1308034 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಭಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Karnataka State Road Transport Corporation| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Karnataka State Road Transportation Corporation Logo.png rvpdx85jr58fog4vn6s8zo2noay3rhg 6 157765 1308033 1231182 2025-07-06T13:01:26Z Pallaviv123 75945 1308033 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Nagarjuna (actor)| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Nagarjuna Indian badminton league 13.jpg 5xfsz2etm9x9crbibwoay8qo6ewf70e 6 157934 1308032 1231761 2025-07-06T13:00:32Z Pallaviv123 75945 1308032 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Varta Bharti| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Ho bldg.jpg 6tc31kq3n7rc3b3ck9imsw0t13a7c8i 6 157935 1308031 1231763 2025-07-06T12:59:46Z Pallaviv123 75945 1308031 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Varta Bharti| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': VarthabharathiCover.jpg jypmnbl2xp52vt6bg8uond2nnxsail2 6 158069 1308030 1233109 2025-07-06T12:58:55Z Pallaviv123 75945 1308030 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = CBI Shankar| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': C.B.I. Shankar.jpg 1vz2blxwljmotykqohcab6i5fpedhq6 6 158096 1308029 1233309 2025-07-06T12:57:56Z Pallaviv123 75945 1308029 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Surya Namaskar| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Pant Pratinidhi 1928 Surya Namaskar Sequence.jpg f6r207pi0ytfa3q3tp49b7x33l3kbr2 6 158097 1308028 1233310 2025-07-06T12:56:32Z Pallaviv123 75945 1308028 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Surya Namaskar| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Vishnu-devananda's Soorya Namaskar positions 5 to 8.jpg 4hb897f6riksfg0gczdeb8fdsk2vbs0 6 158246 1308027 1235250 2025-07-06T12:55:26Z Pallaviv123 75945 1308027 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = State University of New York, Delhi| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': SUNY Delhi seal.svg.png ddgcafcc9braa6x6fx3lrjym52nvrxg 6 159739 1308026 1245175 2025-07-06T12:54:15Z Pallaviv123 75945 1308026 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Financial Institutions Reform, Recovery and Enforcement Act, 1989| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Great Seal of the United States (obverse).svg.png 3bdt9r6x9tnbtp0vimzzrvzwpvc4dy6 6 160172 1308025 1249029 2025-07-06T12:53:16Z Pallaviv123 75945 1308025 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Sivananda| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Mahapurush maharaj swami shivananda1.png h9cwzjwh11u7rpa4c4xmhc6fnhzru6z 6 160214 1308024 1253732 2025-07-06T12:51:53Z Pallaviv123 75945 1308024 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = La Tormenta (EP)| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Christina Aguilera - La Tormenta.jpg 9zr68nq6gcaav5g3i3sma6q47i2hg5a 6 160254 1308023 1254028 2025-07-06T12:51:01Z Pallaviv123 75945 1308023 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Tumkur University, Tumkur| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Tumkur University logo.jpg 1pvpkv5dyrfyi00idmrm4w8roz3219s 6 160317 1308022 1254492 2025-07-06T12:49:18Z Pallaviv123 75945 1308022 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = National Central University| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': NCULogo.svg.png e08w1c2hj5hels9a8n4vewh993ci521 6 160760 1308021 1258230 2025-07-06T12:47:54Z Pallaviv123 75945 1308021 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Victor Henry| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Henri-birth.jpg 9xjncjiajuvd3qgr8wdcuiqlw9leqz4 6 161043 1308020 1261546 2025-07-06T12:46:28Z Pallaviv123 75945 1308020 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Bank of Maharashtra| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Bank of Maharashtra.svg.png heuvc2e36nv9vfuk9jomkjhr6q0nh6s 6 161799 1308019 1265222 2025-07-06T12:45:21Z Pallaviv123 75945 1308019 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Manchester High School for Girls| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Manchester High School for Girls Logo.jpg 4xwpjdg9p0v2c2d3q3ds2q1k7jjopko 6 172776 1308018 1282895 2025-07-06T12:44:21Z Pallaviv123 75945 1308018 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Adajya| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Adajya.jpg lgfv84l7x4q6wog8ckpqk11pp352wfy 6 172882 1308017 1292833 2025-07-06T12:42:30Z Pallaviv123 75945 1308017 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = June R| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': June R DVD cover.jpg 695xh4lyfgf5zgvmdsnrn15bahit5kv 6 172888 1308016 1293873 2025-07-06T12:41:28Z Pallaviv123 75945 1308016 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Femina | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Femina (India) November 2009 cover.jpg 8r9tj43rk7nkdk3870xyc3hem1tfa10 6 172889 1308015 1293913 2025-07-06T12:40:37Z Pallaviv123 75945 1308015 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Femina | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Femina (India) (logo).gif 86gyg6maciok04kn0g71nz5tm5q0r7d 6 172947 1308014 1296036 2025-07-06T12:39:37Z Pallaviv123 75945 1308014 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Adaminte Vaariyellu| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Adaminte Vaariyellu.jpg r3nq5tqsk8uei9u37xirp0r5f83dtdw 6 172957 1308013 1296123 2025-07-06T12:38:34Z Pallaviv123 75945 1308013 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Bihar Dalit Vikas Samiti| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Bihar Dalit Vikas Samiti (logo).png 9pcu1kecjxdayysdaqzkqxqssuwrlgy 6 172977 1308012 1296370 2025-07-06T12:37:18Z Pallaviv123 75945 1308012 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Norah Elam| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Norah Elam.png lyw8w198af5vzsblxc7i5f8igicsoh1 6 172999 1308011 1296678 2025-07-06T12:23:52Z Pallaviv123 75945 1308011 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Devi (1960 Film )| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Devi (1960).jpg qjiloxb2s54dixxlmkwv6usbu9v2nsn 6 173124 1308009 1297712 2025-07-06T12:22:23Z Pallaviv123 75945 1308009 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Lalitha | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Lalitha (actress).jpg 7p89y3ww1u5n6t1s0skxmbm7dc0u5q3 6 173163 1308007 1297947 2025-07-06T12:18:04Z Pallaviv123 75945 1308007 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = ಶಿವಾನಿ | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Gaura Pant 'Shivani' (1923 –2003) l3ybiuqopckzyz3oiq7l2ofgvopdxcc 1308008 1308007 2025-07-06T12:20:43Z Pallaviv123 75945 1308008 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Shivani| Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Gaura Pant 'Shivani' (1923 –2003) 29434i84fj0uymqe1anviny6hwo1i5r 6 173312 1308006 1299056 2025-07-06T12:16:00Z Pallaviv123 75945 1308006 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Bimba Devi alias Yashodhara | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Bimba Devi alias Yashodhara.png ggja5wbasf87c95a9xgsa3oob8xnhzt 6 173326 1308004 1299174 2025-07-06T12:07:18Z Pallaviv123 75945 1308004 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {{Non-free use rationale poster | Article = Durga Vahini | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} nwq7jvfjhhpozpavtpa8w3y2cy57xsz 1308005 1308004 2025-07-06T12:08:39Z Pallaviv123 75945 1308005 wikitext text/x-wiki == ಸಾರಾಂಶ == ಸದ್ಬಳಕೆಯ ನಿಯಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == Licensing & Source == * '''License''': {{Non-free use rationale poster | Article = Durga Vahini | Use = Infobox | Media = Film | Description = | Source = | Portion = | Low resolution = | Purpose = <!-- Must be specified if Use is not Infobox / Header / Section --> | Replaceability = | Other information = }} * '''Source''': Durga Vahini official logo.jpeg ax3qr2do90upslyi6vyohi9s6pxq8hg 0 175007 1308035 2025-07-06T13:40:02Z Kartikdn 1134 ಚತುರ್ದಂಡೀ 1308035 wikitext text/x-wiki [[ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ|ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ]] ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಗಾನಸಂಪ್ರದಾಯ ಹಿಂದಕ್ಕೆ '''ಚತುರ್ದಂಡೀ''' ಗಾನವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ''ದಂಡಿ'' ಎಂದರೆ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಎಣೆಯಾಗಿ ಮೇಳೈಸಿಕೊಂಡಿರುವುದು ಎಂದರ್ಥ. [[ಆಲಾಪನೆ|ರಾಗಾಲಾಪನೆ]], ''ಠಾಯೆ'', [[ಗೀತಂ|ಗೀತ]], [[ಧ್ರುಪದ್|ಪ್ರಬಂಧಗಳೆಂಬ]] ನಾಲ್ಕು ಅಂಗಗಳು ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತ ವಿಧಾನದಿಂದ ಸಮನ್ವಯವಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರುವುದೇ ಚತುರ್ದಂಡೀ ಗಾನ.<ref>https://www.thehindu.com/entertainment/music/lec-dem-on-chaturdandi-prakashika/article25788496.ece</ref> ಈ ಒಂದೊಂದು ಅಂಗಗಳಿಗೂ ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳು ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಕ್ರಿ.ಶ. 17ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಕಾಲದಲ್ಲಿ [[ತಂಜಾವೂರು|ತಂಜಾವೂರಲ್ಲಿ]] ಆಳಿದ [[:en:Vijaya_Raghava_Nayak|ವಿಜಯ ರಾಘವ ನಾಯಕನ]] ಆಶ್ರಿತನಾಗಿದ್ದ [[:en:Venkatamakhin|ವೆಂಕಟಮಖಿ]] (ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ದೀಕ್ಷಿತ) ತಾನು ರಚಿಸಿದ [[:en:Musicology|ಸಂಗೀತಶಾಸ್ತ್ರ]] ಗ್ರಂಥಕ್ಕೆ [[:en:Chaturdandiprakashika|ಚತುರ್ದಂಡೀಪ್ರಕಾಶಿಕೆ]] ಎಂದೇ ಹೆಸರು ಕೊಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ,{{sfn|Subramanian|1999|p=135}} ಮತ್ತು ಅದರ ನಾಲ್ಕು [[ಅಧ್ಯಾಯ|ಅಧ್ಯಾಯಗಳಲ್ಲಿ]] ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಈ ನಾಲ್ಕು ಅಂಗಗಳ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಶಃ ಕೊಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ. == ಚತುರ್ದಂಡೀ ಲಕ್ಷಣಗಳು == ಕ್ರಿ.ಶ. 1729-35ರಲ್ಲಿ ತಂಜಾವೂರನ್ನು ಆಳಿದ [[:en:Tukkoji|ತುಕ್ಕೋಜೀ ಮಹಾರಾಜ]] ತನ್ನ ''ಸಂಗೀತ ಸಾರಮೃತ''ವೆಂಬ ಶಾಸ್ತ್ರಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಚತುರ್ದಂಡೀ ಗಾನದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಸೋದಾಹರಣವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಿರುತ್ತಾನೆ: <poem> :ಆರೋಹಾವರೋಹಮೂರ್ಛನಾತಾನ ಯೋರಯಂ ಸಂದರ್ಭೋತ್ರ ಸಮಗಚ್ಫತೇ :ಆಯಂ ಸಂದರ್ಭೋನ ಸಂಗಚ್ಛತ ಇತ್ಯೇತನ್ನಿಶ್ಚಯಾರ್ಥಂ ಪ್ರಾಚೀನ ಗೀತ :ಪ್ರಬಂಧಠಾಯಾಲಾಪರೂಪಚತುರ್ದಂಡೀ ಸೂಲಾದಿ ಪ್ರಭೃತ್ಯುದಾಹರಣಲೇಖನೇನ :ಸ್ಫುಟಂ ಯಥಾ ಭವತಿ ತಥಾ ಲಿಖ್ಯತೇ </poem> ಈ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ ಪ್ರಕಾರ ಆ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ಹೀಗಿರುತ್ತವೆ. [[:en:Svara|ಸ್ವರಗಳು]]-''ಅನುಮಂದರಸ್ಥಾನ''ದ [[:en:Dhaivata_(svara)|ದೈವತ ಸ್ವರದಿಂದ]] ''ತಾರಾಸ್ಥಾನ''ದ [[:en:Shadja|ಷಡ್ಜದವರೆಗೆ]] ಹದಿನೇಳು ಸ್ವರಗಳು ಮಾತ್ರ ಚತುರ್ದಂಡೀಗಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯೋಜ್ಯಗಳಾಗಿರುವವೆಂದು ವೆಂಕಟಮಖಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ: <poem> :ಗಾಯಕಾಸ್ತು ಸ್ವರಾನ್ ಸಪ್ತ ಮಂದ್ರಸ್ಥಾನಸಮದ್ಭವಾನ್| :ಮಧ್ಯಸ್ಥಾನಸ್ವರಾನ್ ಸಪ್ತ ತಾರಾಷಡ್ಜಂ ತಥಾಪರಂ | :ಧನೀಚೈವಾನುಮಂದ್ರಸ್ಥಾನೇವಂ ಸಪ್ತದಶಸ್ವರಾನ್ | :ಸಮಾದಾಯ ಚತುರ್ದಂಡೀ ಗಾನಂ ಸರ್ವೇಪಿ ಕುವೃತೇ | </poem> '''ಆಲಾಪ''' - ''ಆಕ್ಷಿಪ್ತಿಕೆ'', ''ರಾಗವರ್ಧಿನಿ'', ''ಪ್ರಥಮ ವಿದಾರಿ'', ''ದ್ವಿತೀಯ ವಿದಾರಿ'' ಎಂದು ನಾಲ್ಕು ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ದಂಡೀಗಾನದ ಆಲಾಪನೆ ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಶೀ ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಇವಕ್ಕೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಆಯತ್ತ್ವ'', ''ಎಡುಪ್ಪು'', ''ಒಂದನೆಯ ಮುಕ್ತಾಯಿ'', ''ಎರಡನೆಯ ಮುಕ್ತಾಯಿ'' ಎಂಬ ಸಂಜ್ಞೆಗಳಿವೆ. ಈ ಒಂದೊಂದು ವಿಧಾನದಲ್ಲಿಯೂ ಮಾಡತಕ್ಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ವರಸಂಚಾರಗಳಿಗೆ ''ತಾನ''ಗಳೆಂದು ಹೆಸರು. ಈ ತಾನಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೊಂದು ಸ್ವರವನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿಟ್ಟುಕೊಳಲಾಗುವುದೋ ಅದಕ್ಕೆ ''ಸ್ಥಾಯಿ''ಯೆಂದು ಹೆಸರು. ರಾಗಾರಂಭದ ಆಕ್ಷಿಪ್ತಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲಾಗಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಾನದ ಷಡ್ಜಸ್ವರವನ್ನು ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ತಾರ ಷಡ್ಜದವರೆಗಿನ ಎಂಟು ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ಆರೋಹ ಕ್ರಮದ ಗಮಕಾಲಂಕಾರ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅದೇ ಸ್ವರಸೋಪಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿಳಿದು ಮಧ್ಯ ಷಡ್ಜದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವುದು. ಅನಂತರ ಅವರೋಹಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಮಂದ್ರ ಷಡ್ಜದವರೆಗೆ ಸಂಚರಿಸಿ ಪುನಃ ಮೇಲಕ್ಕೇರಿ ಮಧ್ಯ ಷಡ್ಜದಲ್ಲೇ ವಿರಮಿಸುವುದು. ಅನಂತರ ಇದೇ ರೀತಿ ಮಂದ್ರನಿಷಾದ, ಮತ್ತು ಧೈವತಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಯಿಯನ್ನಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಕೆಳಗೆ ಎಂಟು ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ತಾನ ವಿಸ್ತಾರ ಮಾಡಿ ಮಧ್ಯ ಷಡ್ಜದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳಿಸಿದಲ್ಲಿಗೆ ರಾಗದ ಸ್ಥೂಲ ಚಿತ್ರಣವಾಗುವುದು. '''ರಾಗವರ್ಧಿನಿ (ಎಡುಪ್ಪು)''' - ಇದರಲ್ಲಿ ಮಂದ್ರಷಡ್ಜವನ್ನು ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮೇಲಕ್ಕೆ ತಾರಷಡ್ಜದವರೆಗೆ ಹಂತಹಂತವಾಗಿ ತಾನಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತ [[ರಾಗ|ರಾಗದ]] ಅಂಗೋಪಾಂಗಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿ ತರಂಗಿತ ಸಂಚಾರಗಳಿಂದ ಕೆಳಗಿಳಿದು ಮಧ್ಯ ಷಡ್ಜದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಸ ಮಾಡುವುದು. ಈ ನ್ಯಾಸ ವಿಧಾನವನ್ನೇ ಎರಡನೆಯ ಮುಕ್ತಾಯಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಆಕ್ಷಿಪ್ತಿಕೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ಸ್ವರನ್ಯಾಸ ವಿಧಾನ ಒಂದನೆಯ ಮುಕ್ತಾಯಿಯೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. '''ಠಾಯೆ''' - ರಾಗದ ಒಂದೊಂದೂ ಅವಯವವನ್ನು ಬೇರೆಬೇರಾಗಿ ಬಿಡಿಸಿ ತೋರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಠಾಯೆ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಆದುದರಿಂದಲೇ ''ರಾಗಸ್ವಾಯವಃ ಸ್ಥಾಯಃ'' - ಎಂದು ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದರ ಲಕ್ಷಣವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. [[ಸಂಸ್ಕೃತ|ಸಂಸ್ಕೃತದ]] ''ಸ್ಥಾಯ''ವೇ ದೇಶೀಯಲ್ಲಿ ಠಾಯೆಯೆಂದು ವ್ಯವಹರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಯಾ ರಾಗಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದನ್ನಾದರೂ ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡು ಅದರ ಹಿಂದೆ ಮುಂದೆ ನಾಲ್ಕು ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಖಂಡಖಂಡವಾಗಿ ತಾನವಿತಾನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗುವುದು. ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಯಿಯಾಗಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಡುವ ಈ ಠಾಯೆಗಳು ಅನವಧಿ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಾಗುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಹಲವು ರಾಗಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಲ್ಲುವುದುಂಟು. '''ಗೀತ''' - ಗಾನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಾಗಿ ಆಲಾಪ, ಠಾಯೆಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಅನಂತರ ಗೀತಗಳನ್ನು ಹಾಡುವುದು ಕ್ರಮ. ಗೀತಗಳೆಂದರೆ ಧ್ರುವಾದಿ ಸಾಲಗ (ಸೂಳ) [[:en:Tala_(music)|ತಾಳದ]] ರಚನೆಗಳು. ಇವು ಸ್ವರ ಪಾಟಾದಿಕೂಟಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹಿತಮಿತವಾದ ವರ್ಣಾಲಂಕಾರಗಳಿಂದ ಸರಳವಾಗಿ ಹಾಡಲ್ಪಡತಕ್ಕಂಥವು. ಇವು [[ಅಕ್ಷರ]] ಸಾಂದ್ರತೆಯುಳ್ಳವಾಗಿ [[ಸಾಹಿತ್ಯ]] ಪ್ರಧಾನವಾದ ರಚನೆಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾದವಿಸ್ತಾರಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ. [[:en:Charanam|ಚರಣದ]] ಕೊನೆಯಲ್ಲಿಯಾದರೂ ರಾಗ ವಿಸ್ತಾರ ಮಾಡುವ ಸಂಪ್ರದಾಯವಿಲ್ಲ. ತಾಳಭೇದಗಳಿಂದ ಈ ಗೀತಗಳು ಅನೇಕ ವಿಧವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಆಯಾ ತಾಳಗಳ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಈ ತಾಳಗಳು ''ಧ್ರುವ'', ''ಮಟ್ಟ'', ''ಪ್ರತಿಮಟ್ಟ'', ''ನಿಸ್ಸಾರು'', ''ಅಟ್ಟ'', ''ರಾಸ'', [[:en:Eka_tala|ಏಕ]] ಎಂದು ಏಳು ವಿಧ. ಧ್ರುವಗೀತದಲ್ಲಿ 16 ಭೇದಗಳೂ, ಮಟ್ಟ ಅಥವಾ ಮಂಠ ಗೀತದಲ್ಲಿ 6, ಪ್ರತಿಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ 4, ನಿಸ್ಸಾರುವಿನಲ್ಲಿ 6, ಅಟ್ಟಗೀತದಲ್ಲಿ 6, ರಾಸಗೀತದಲ್ಲಿ 6, ರಾಸಗೀತದಲ್ಲಿ 6, ಏಕತಾಲಿಯಲ್ಲಿ 3-ಹೀಗೆ ಅವಾಂತರ ಭೇದಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಹೆಸರುಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ: '''ಧ್ರುವ'''-ಜಯಂತ, ಶೇಖರ, ಉತ್ಸಾಹ, ಮಧುರ, ಕುಂತಲ, ನಿರ್ಮಲ, ಕೋಮಲ, ಚಾರ, ನಂದನ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ, ಕಾಮದ, ವಿಜಯ, ಕಂದರ್ಪ, ಜಯಮಂಗಲ, ತಿಲಕ, ಲಲಿತ.<ref>https://sreenivasaraos.com/2015/05/10/music-of-india-a-brief-outline-part-eleven/</ref> '''ಮಟ್ಟ'''-ಜಯಪ್ರಿಯ, ಮಂಗಲ, ಸುಂದರ, ವಲ್ಲಭ, ಕಲಾಪ, ಕಮಲ. '''ಪ್ರತಿಮಟ್ಟ'''-ಅಮರ, ತಾರ, ವಿಚಾರ, ಕುಂತ. '''ನಿಸ್ಸಾರು'''-ವೈಕುಂದ, ಅನಂದ, ಕಾಂತಾರ, ಸಮರ, ವಾಂಛಿತ, ವಿಶಾಲ, '''ಅಟ್ಟ'''-ನಿಶ್ಯಂಕ, ಶಂಖ, ಲೀಲ, ಚಾರ, ಮಕರಂದ, ವಿಜಯ. '''ರಾಸ'''- ವಿನೋದ, ವರದ, ನಂದ, ಕಂಬುಜ. '''ಏಕ'''-ರಮಾ, ಚಂದ್ರಿಕಾ, ವಿಪುಲಾ. '''ಪ್ರಬಂಧ'''-ಚತುರ್ಧಾತುಗಳಿಂದಲೂ, ಷಡಂಗಳಿಂದಲೂ ನಿಬದ್ಧವಾದ ರಚನೆಯಾದರೆ ಅದನ್ನು ಪ್ರಬಂಧವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವುದು. ಧಾತುಗಳೆಂದರೆ ಈಗ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿರುವ ಸಂಗೀತದ ಕೀರ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ [[ಪಲ್ಲವಿ]], [[:en:Anupallavi_(music)|ಅನುಪಲ್ಲವಿ]], ಮಧ್ಯದ ಚರಣ, ಕೊನೆಯ ಚರಣವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವಂಥ ನಾಲ್ಕು ಭಾಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಅವಕ್ಕೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಉದ್ಗ್ರಾಹ'', ''ಮೇಲಾಪಕ'', ''ಧ್ರುವ'', ''ಆಭೋಗ''ಗಳೆಂದು ಹೆಸರು.<ref>https://sreenivasaraos.com/tag/udgraha/</ref> ಉದ್ಗ್ರಾಹವೆಂಬುದು ಪ್ರಬಂಧದ ಮೊದಲ ಭಾಗ, ಎತ್ತುಗಡೆಯ ಚರಣವೆಂದೂ ಇದನ್ನು ಕರೆಯುವುದುಂಟು. ಎರಡನೆಯ ಮೇಲಾಪಕವೆಂದರೆ ಉದ್ಗ್ರಾಹವನ್ನೂ, ಮುಂದಿನ ಧ್ರುವ ಚರಣವನ್ನೂ ಮೇಳೈಸುವ, ಎಂದರೆ ಒಂದಾಗಿ ಸೇರಿಸುವ ಮಧ್ಯಂತರದ ಸೊಲ್ಲು ಎಂದರ್ಥ; ಅನುಪಲ್ಲವಿ ಹಾಗೂ ಸಂಧಿವಾಕ್ಯವೆಂದೂ ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಸರುಂಟು. ಧ್ರುವವೆಂದರೆ ಮಧ್ಯದ ಚರಣ. ಇದು ಮಿಕ್ಕವುಗಳಿಂದೆಲ್ಲ ದೊಡ್ಡದು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯಾರ್ಥವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವಂಥಾದ್ದು. ಆಭೋಗವೆಂಬುದು ಕೊನೆಯ ಚರಣ. ಇದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಂಧ ಕರ್ತೃವಾದ ವಾಗ್ಗೇಯಕಾರನ ಅಂಕಿತ, ಬಿರುದಾವಳಿ ಹಾಗೂ ಅವನ ಇಷ್ಟದೇವತೆಯ ಹೊಗಳಿಕೆ ಇರುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಹಾಡಿದಲ್ಲಿಗೆ ಪ್ರಬಂಧಗಾನ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುವುದು. ಪ್ರಬಂಧದ ಷಡಂಗಗಳೆಂದರೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಸ್ವರ'', ''ಬಿರುದ'', ''ಪದ'', ''ತಾಲ'', ''ತೇನ'', ''ಪಾಟ''ಗಳು.<ref>https://sreenivasaraos.com/tag/prabandha/</ref> ಸ್ವರವೆಂದರೆ ಆಯಾ ರಾಗಕ್ಕೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಸರಿಗಮಪದನಿ ಎಂಬ ಸ್ವರಾಕ್ಷರಗಳು.<ref>{{cite web |date=28 July 2018 |title=&#91;Answered&#93; What is the full form of SA,RA,GA,MA,PA,DHA,NI,SA - Brainly.in |url=https://brainly.in/question/4916824}}</ref>{{Sfn|Randel|2003|pp=814-815}} ಬಿರುದವೆಂದರೆ ಧೈರ್ಯಶೌರ್ಯಾದಿ ಗುಣಕೀರ್ತನೆ. ಯಾರ ಗುಣಕೀರ್ತನೆಯಾಗಿ ಆ ಪ್ರಬಂಧ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆಯೋ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಅಥವಾ [[ದೇವರು|ದೇವರನ್ನು]] ಸಂಬೋಧಿಸುವ ಒಂದು ಸೊಲ್ಲೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡಿರಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವಿದೆ. ಪದವೆಂದರೆ ಕ್ರಿಯಾಕಾರಕ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ಅರ್ಥಪ್ರತಿಪಾದಕವಾದ ವಾಕ್ಯ ಅಥವಾ ಪದರಚನೆ. ತೇನವೆಂದರೆ ಆಲಾಪ ರೂಪದ ನಾದ ವಿಸ್ತಾರದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಮಧ್ಯ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುವ ತ, ದ, ರಿ, ನ, ತೇನ, ತೋನ್ನ, ಎಂಬಂಥ ಅಕ್ಷರಗಳು. ಓಂ ತತ್ಸತ್ , ತತ್ತ್ವಮಸಿ ಎಂಬ ಬ್ರಹ್ಮಸೂಚಕವಾದ [[ವೇದಾಂತ]] ವಾಕ್ಯದ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ಚಿಹ್ನೆಯಾಗಿ ಈ ಅಕ್ಷರಗಳು ಉಚ್ಚರಿಸಲ್ಪಡುವುದೆಂದು ಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಪಾಟವೆಂದರೆ [[ವೀಣೆ]] [[ಮೃದಂಗ|ಮೃದಂಗಾದಿ]] [[ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯ|ವಾದ್ಯ]] ಧ್ವನಿಗಳ ಅನುಕರಣೆಯಾಗಿ [[ಬಾಯಿ|ಬಾಯಲ್ಲಿ]] ಉಚ್ಚರಿಸುವ ತಕದಿಮಿ, ಜಣತಕ, ತಿನ್ನಕ, ದಿಂನ್ನಾಂ, ಇತ್ಯಾದಿ ಪಾಟಾಕ್ಷರಗಳು. ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ''ಬಾಯಿತಾಳ'', ''ಕೊನುಗೋಲ್'' ಎಂದೂ ಹೆಸರುಂಟು. ತಾಳವೆಂದರೆ ಗುರುಲಘ್ವಾದಿಕಾಲನಿಯಮದಿಂದ ಕೈಯ ಬೆರಳೆಣಿಕೆ, ಘಾತ, ಪಾತಗಳ ಮೂಲಕ ನಿರೂಪಿಸಲ್ಪಡುವ ''ಶುದ್ಧ ಸಾಲಗ'' ಹಾಗೂ ''ಮಾರ್ಗದೇಶೀ'' ಎಂಬ ಎರಡು ವಿಧದ ತಾಳಭೇದಗಳು.<ref>https://naadnartan.in/wp-content/uploads/2023/06/D.-Anantha-Rao-1.pdf</ref> ಪ್ರಬಂಧವೆಂಬುದರಲ್ಲಿ ಈ ನಾಲ್ಕು ಧಾತುಗಳಲ್ಲಿ, ಷಡಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ಇದ್ದೇ ತೀರಬೇಕೆಂಬ ನಿಯಮವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರಧಾನವಾದ ಕೆಲವಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಲೋಪವಿರಬಾರದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಧಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಉದ್ಗ್ರಾಹ, ಧ್ರುವ ಇವೆರಡು ಇರಲೇಬೇಕು. ಅಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಪದ, ತಾಲಗಳೆಂಬ ಎರಡು ಮುಖ್ಯವಾದುವು. ಸ್ತರ, ಪಾಟ, ತೇನಗಳು ರಚನೆಯಲ್ಲಿದಿದ್ದರೆ ಹಾಡುವಾಗ ಗಾಯಕ ತನ್ನ ಮನೋಧರ್ಮದಿಂದ ಬೇಕಾದುವನ್ನು ರಚಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೆಂದು ತಾತ್ಪರ್ಯ. ಹೀಗೆ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಅಂಗಗಳ ನ್ಯೂನತೆಯಿರುವುದನ್ನು ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಪ್ರಬಂಧಗಳು ಐದು ಜಾತಿಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಎರಡನೆಯ ಅಂಗಗಳಿರುವುದಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ''ತಾರಾವಲೀ''ಜಾತಿಯೆಂದೂ, ಮೂರು ಅಂಗಗಳಿರುವುದಕ್ಕೆ ''ಭಾವನೀ'' ಜಾತಿಯೆಂದೂ, ನಾಲ್ಕು ಅಂಗಗಳಿರುವುದಕ್ಕೆ ''ಆನಂದಿನೀ''ಜಾತಿಯೆಂದು, ಆರೂ ಅಂಗಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ''ಮೇದಿನೀ''ಜಾತಿಯೆಂದೂ ಹೆಸರು. ಈ ಒಂದೊಂದು ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಪ್ರಬಂಧಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ಈ ಮುಂದೆ ಕೊಟ್ಟಂತಿರುತ್ತವೆ. '''ಮೇದಿನೀಜಾತಿ''' - ಶ್ರೀರಂಗ, ಶ್ರೀವಿಲಾಸ, ಪಂಚಭಂಗಿ, ಪಂಚಾನನ, ಉಮಾತಿಲಕ, ಕರಣ, ಸಿಂಹಲೀಲಕ-7. '''ಆನಂದಿನೀಜಾತಿ''' - ಪಂಚತಾಲೇಸ್ವರ, ವರ್ಣಸ್ವರ, ವಸ್ತು, ವಿಜಯ, ತ್ರಿಪದ, ಹರವಿಲಾಸ, ಚತುರ್ಮುಖ, ಪದ್ಧಡಿ, ಶ್ರೀವರ್ಧನ, ಹರ್ಷವರ್ಧನ-10. '''ದೀಪನಿಜಾತಿ''' - ಸುದರ್ಶನ, ಸ್ವರಾಂಕ, ತ್ರಿಭಂಗಿ, ಕಂದುಕ, ವದನ-5. '''ಭಾವನೀಜಾತಿ''' - ವರ್ಣ, ಗದ್ಯ, ಕಂದ, ಕೈವಾಡ, ಅಂಕಚಾರಿಣಿ, ವರ್ತನೀ, ಆರ್ಯಾ, ಗಾಥಾ, ಕ್ರೌಂಚಪದ, ಕಲಹಂಸ, ತ್ರೋಟಕ, ಹಂಸಲೀಲ, ಚತುಷ್ಟದಿ, ವೀರಶ್ರೀ, ಮಂಗಲಾಚಾರ, ದಂಡಕ-16. '''ತಾರಾವಲೀಜಾತಿ''' - ಏಲಾ, ಡೇಂಕೀ, ಜೋಬಂಡ, ಲಂಭ, ರಾಸ, ಏಕತಾಲಿಕ, ಚಕ್ರವಾಕ, ಸ್ವರಾರ್ಥ, ಮಾತೃಕಾ, ಧ್ವನಿಕುಟ್ಟಿನೀ, ತ್ರಿಪದಿ, ಷಟ್ಪದಿ, ಝಂಪಡ, ಚಚ್ಚರೀ, ಚರ್ಯಾ, ರಾಹಡೀ, ಧವಲ, ಮಂಗಲ, ಓವೀ, ಲೋಲ್ಲೀ, ಡೋಲ್ಲರಿ, ದಂತಿ-22. ಈ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ದ್ವಿಧಾತುಕ, ತ್ರಿಧಾತುಕ, ಚತುರ್ಧಾತುಕವೆಂಬ ವಿಭಿನ್ನ ಲಕ್ಷಣಗಳಿರುವುದರಿಂದ ಅನೇಕ ಅವಾಂತರ ಭೇದಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{cite journal|last=Subramanian|first=L.|title=The reinvention of a tradition: Nationalism, Carnatic music and the Madras Music Academy, 1900-1947|journal=Indian Economic & Social History Review|volume=36|issue=2|pages=131–163|year=1999|doi=10.1177/001946469903600201|s2cid=144368744}} * {{cite book |last=Randel |first=Don Michael |url=https://books.google.com/books?id=02rFSecPhEsC |title=The Harvard Dictionary of Music |publisher=Harvard University Press |year=2003 |isbn=978-0-674-01163-2 |edition=fourth |location=Cambridge, MA}} {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಚತುರ್ದಂಡೀ}} [[ವರ್ಗ:ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತ]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] qlmh3dewzfknpa3gs84ve6t16m278zc 0 175008 1308043 2025-07-07T05:29:18Z Kartikdn 1134 ಚತುರ್ಮುಖ ಬೊಮ್ಮರಸ 1308043 wikitext text/x-wiki '''ಚತುರ್ಮುಖ ಬೊಮ್ಮರಸ''' ಎನ್ನುವವನು ''ರೇವಣಸಿದ್ದೇಶ್ವರಪುರಾಣ'' ಮತ್ತು ''ಸೌಂದರಪುರಾಣ'' ಎಂಬ ಎರಡು [[ಕನ್ನಡ]] ಗ್ರಂಥಗಳ ಕರ್ತೃ.<ref name="suranga">Narasimhacharya (1988), pp. 22, 69</ref><ref name="bom">Puranik in Mohan Lal (1992), p4003</ref><ref name="chatbom">Rice E.P. (1921), p69</ref> 16ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ವಿಜಯನಗರ]] ಅರಸನ ಆಸ್ಥಾನಕವಿಯಾಗಿದ್ದ ಈತ [[ವೀರಶೈವ]]. [[ಭಾರವಿ]], [[ಕಾಳಿದಾಸ]], [[ಕಲ್ಹಣ]], [[ಬಾಣಭಟ್ಟ|ಬಾಣ]], [[:en:Mayurbhatta|ಮಯೂರಾದಿ]] [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] [[ಕವಿ|ಕವಿಗಳನ್ನೂ]], [[ಹಂಪೆ|ಹಂಪೆಯ]] [[ಹರಿಹರ (ಕವಿ)|ಹರೀಶ್ವರ]], [[ರಾಘವಾಂಕ]], [[ಮಗ್ಗೆಯ ಮಾಯಿದೇವ|ಮೊಗ್ಗೆಯ ಮಾಯಿದೇವ]], [[ಕೆರೆಯ ಪದ್ಮರಸ]], [[ಪಲ್ಕುರಿಕಿ ಸೋಮನಾಥ|ಪಾಲ್ಕುರಿಕೆ ಸೋಮನಾಥ]] ಮೊದಲಾದ ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳನ್ನೂ ಸ್ತುತಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಈತ ಚತುರಾಸ್ಯಮಾಯಣನ ತನುಜಾತ. ತನ್ನನ್ನು ''ಸರಸಕವಿ'', ''ಶೈವಭೂದೇವ ಕುಲತಿಲಕ'', ''ವರ್ಣನ ಕವೀಂದ್ರ'', ''ಕವಿಸಭಾಮಾಣಿಕ್ಯದೀಪ'', ''ಕರ್ನಾಟಕದೇಶವಿಶೇಷ ಭಾಷಾಪ್ರವೀಣ'', ''ಕವಿಬ್ರಹ್ಮ'', ''ಸರಸಗೀರ್ವಾಣ ಭಾಷಾಯುಕ್ತ'', ''ಶೈವಾಗಮಜ್ಞ'' ಎಂದು ಮೊದಲಾಗಿ ಕರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ವಿಶ್ವನಾಥಾಚಾರ್ಯ ಹಾಗೂ ಬಾಲಸಿದ್ದೇಶ್ವರರು ಈತನ [[ಗುರು|ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದಂತೆ]] ತಿಳಿದುಬರುತ್ತದೆ. == ಸೌಂದರಪುರಣ == ಸೌಂದರಪುರಾಣ 63 ಜನ ಶೈವಪುರಾತನರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ [[ನಂಬಿಯಣ್ಣ|ನಂಬಿಯಣ್ಣನನ್ನು]] ಕುರಿತ ಕಾವ್ಯ. 565 [[ವಾರ್ಧಕ ಷಟ್ಪದಿ|ವಾರ್ಧಕಷಟ್ಪದಿಗಳಿರುವ]] 13 ಸಂಧಿಗಳ ಈ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ವಸ್ತುಕ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಚಿಕ್ಕವೀರಣಾರ್ಯನ ಆಜ್ಞಾನುಸಾರವಾಗಿ ರಚಿಸಿದುದಾಗಿ ಕವಿ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಸೂರ್ಯಚಂದ್ರರು ಹಾಗೂ ಶಿವತತ್ತ್ವಗಳು ಇರುವವರೆಗೆ ಈ ಕಾವ್ಯವು ವಿರಾಜಿಸುತ್ತಿರಲಿ ಎಂಬುದು ಈತನ ಆಶಯ. ಹರಿಹರ, [[ಭೀಮಕವಿ]], ಸುರಂಗಕವಿ ಮೊದಲಾದವರು ಸಂಕ್ಷೇಪವಾಗಿ ಹೇಳಿರುವ ಕಥೆಯನ್ನೇ ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ರೂಪಿಸಲು [[ಶರಣರು]] ಕೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಕವಿ ಇದನ್ನು ರಚಿಸಿದನಂತೆ. ಹರಿಹರನ ನಂಬಿಯಣ್ಣನ [[ರಗಳೆ|ರಗಳೆಗೆ]] ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಕಾವ್ಯದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಇದೇನೂ ಅಂಥ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಕೃತಿಯಲ್ಲ ಎನ್ನಬಹುದು. == ರೇವಣಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ಪುರಾಣ == 19 ಸಂಧಿಗಳಿರುವ ರೇವಣಸಿದ್ಧೇಶ್ವರ ಪುರಾಣ 1145 ವಾರ್ಧಕಷಟ್ಪದಿಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ಗುರುಬಾಲಸಿದ್ಧೇಶ್ವರನ ಆಜ್ಞೆಯಿಂದ ರಚಿಸಿದ ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ಶಾಂತಮಲ್ಲೇಶನಿಗೆ ಕವಿ ಅಂಕಿತಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಕೃತಿಯನ್ನು ರಸಿಕರ ರತ್ನರಸಾಯನ, ಮಹಾಕಾವ್ಯ, ಅಮರ್ದಗಾಲುವೆ, ರಸದಾಳೆ, ರಸದ ಪೆರ್ಬೊನಲು ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಕಾವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಂಶಗಳು ಕಡಿಮೆ. ರೇವಣಸಿದ್ಧೇಶ್ವರರನ್ನು ಕುರಿತ ಪುರಾಣರೂಪದ [[ಕಥೆ]] ಮಾತ್ರ ಇಲ್ಲಿದೆ. == ಉಪಸಂಹಾರ == ವೀರಶೈವ [[ಸಾಹಿತ್ಯ|ಸಾಹಿತ್ಯದ]] ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಿಂದಿನ ಕವಿಗಳು ಬರೆದಿದ್ದ ರೇವಣಸಿದ್ಧ ಹಾಗೂ ನಂಬಿಯಣ್ಣ ಇವರ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಷಟ್ಪದಿಗಳ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಈತ ವಾರ್ಧಕಷಟ್ಪದಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆದಿದ್ದಾನೆನ್ನುವುದಷ್ಟೇ ಈತನ ಹಿರಿಮೆ. ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ [[ಭಾಷೆ|ಭಾಷೆಗಳ]] ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಕುರಿತು ಹೇಳಿರುವ ಈತನ ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯ ಮಾತುಗಳು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿವೆ. ಸೌಂದರ ಪುರಾಣ ಹಾಗೂ ರೇವಣಸಿದ್ಧೇಶ್ವರಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಬರೆದ ಕವಿಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಎಂಬುದು ಕೆಲವರ ಮತ. ಆದರೆ ಇದನ್ನು ಒಪ್ಪುವುದಕ್ಕೆ ಆಧಾರಗಳು ಸಾಲವು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{ಉಲ್ಲೇಖಗಳು}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{cite book |last=Narasimhacharya |first=R |url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.489059 |title=History of Kannada Literature |publisher=Asian Educational Services |year=1988 |isbn=81-206-0303-6 |location=New Delhi, Madras |orig-year=1988}} * {{cite book |last=Puranik |first=Siddya |title=Encyclopaedia of Indian literature&nbsp;– vol 5 |publisher=Sahitya Akademi |year=1992 |isbn=81-260-1221-8 |editor=Mohan Lal |orig-year=1992}} * {{cite book |last=Rice |first=E.P. |title=A History of Kanarese Literature |publisher=Asian Educational Services |year=1982 |isbn=81-206-0063-0 |location=New Delhi |orig-year=1921}} {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಚತುರ್ಮುಖ ಬೊಮ್ಮರಸ}} [[ವರ್ಗ:ಕನ್ನಡ ಕವಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] frt8oik2cvwpywbqwgs0wctucgzhxqt 3 175009 1308044 2025-07-07T06:28:24Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1308044 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2414019Inchara}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೧:೫೮, ೭ ಜುಲೈ ೨೦೨೫ (IST) i24cfxq0ksdag57jccb6447n966e58x 3 175010 1308045 2025-07-07T06:31:30Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1308045 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2414354Surabhi}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೦೧, ೭ ಜುಲೈ ೨೦೨೫ (IST) ix5t45eq86rn3uhnw7dsc252g6roej0 3 175011 1308046 2025-07-07T06:39:26Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1308046 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2414058Yasha}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೦೯, ೭ ಜುಲೈ ೨೦೨೫ (IST) tbat2tj5cqpxe8vzig1x2nkw0xrw5hi 3 175012 1308047 2025-07-07T06:41:57Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1308047 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2414357Varun}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೧೧, ೭ ಜುಲೈ ೨೦೨೫ (IST) fm9buk2ooqibc3o93hxy53qv03znl6m 2 175013 1308048 2025-07-07T06:54:11Z 2414058Yasha 94069 ಹೊಸ ಪುಟ: ನನ್ನ ಹೆಸರು ಯಶಾ. ನಾನು ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಕಾಂ ಆನರ್ಸ್ ಓದುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಬೆಂಗಳೂರುನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದಿದ್ದೇನೆ . ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 8 ಜನರು ಇದ್ದೇವೆ. ನನ್ನ ತಾಯಿ, ತಂದೆ, ಇಬ್ಬರು... 1308048 wikitext text/x-wiki ನನ್ನ ಹೆಸರು ಯಶಾ. ನಾನು ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಯುನಿವರ್ಸಿಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಕಾಂ ಆನರ್ಸ್ ಓದುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಬೆಂಗಳೂರುನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಬೆಳೆದಿದ್ದೇನೆ . ನಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು 8 ಜನರು ಇದ್ದೇವೆ. ನನ್ನ ತಾಯಿ, ತಂದೆ, ಇಬ್ಬರು ಅಣ್ಣಂದಿರು, ಅವರ ಹೆಂಡತಿಯರು ಮತ್ತು ಅವರ ಮಕ್ಕಳು. ನನ್ನ ಆಸಕ್ತಿ ಬೇಕಿಂಗ್, ಈಜು ಮತ್ತು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುವುದರಲ್ಲಿ ಇದೆ. ನನ್ನ ಕನಸು ಯುಪಿಎಸ್ಕೆ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ತೇರ್ಗಡೆ ಹೊಂದುಸಿ ಐಪಿಎಸ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಆಗಿ ನನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿ ಹೆಮ್ಮೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು. ನಾನು ನನ್ನ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬಿ.ಜಿ.எಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಬ್ಲಿಕ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದೆ ಮತ್ತು 85% ಅಂಕಗಳನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ನಾನು ಸಮಯವನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಿ ನನ್ನ ಕನಸನ್ನು ನನಸು ಮಾಡಲು ಸದಾ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಸಮಾಜದ ಸೇವೆಯ ಮೂಲಕ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು ಕೂಡ ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ. exsdg8fkx1yxsm5we28w16oteguosul 3 175014 1308052 2025-07-07T10:35:50Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ 1308052 wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=2522424Gurushanth}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೦೫, ೭ ಜುಲೈ ೨೦೨೫ (IST) b07m15hysfffceoz1ebka80ty1bry1e 2 175015 1308053 2025-07-07T10:36:56Z 2522424Gurushanth 94071 ಹೊಸ ಪುಟ: ನಮಸ್ಕಾರ, ನಾನು ಗುರುಶಾಂತ್ ಅಗಡಿ. ನಾನು ಕೊಪ್ಪಳದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು 10ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಕೊಪ್ಪಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಮೀಡಿಯಂ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ತಂದ... 1308053 wikitext text/x-wiki ನಮಸ್ಕಾರ, ನಾನು ಗುರುಶಾಂತ್ ಅಗಡಿ. ನಾನು ಕೊಪ್ಪಳದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು 10ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಕೊಪ್ಪಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದ ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಮೀಡಿಯಂ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ತಂದೆಯ ಹೆಸರು ವಿಶ್ವನಾಥ್ ಅಗಡಿ, ತಾಯಿಯ ಹೆಸರು ನಿರ್ಮಲಾ ಅಗಡಿ ಮತ್ತು ಅಭಿಷೇಕ್ ಅಗಡಿ ನನ್ನ ಸಹೋದರ. ನಾನು PUC ಅನ್ನು , ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ ಶಿಕಾರಿಪುರದ ಕುಮದವ್ಥಿ ಸೈನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಕಾಮರ್ಸ್ ಪಿಯು ಕಾಲೇಜುನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಈಗ ನಾನು ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ಹವ್ಯಾಸಗಳು ಸಂಗೀತ ಕೇಳುವುದು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಡ್ಮಿಂಟನ್ ಆಡುವುದು ಆಗಿದೆ. e2nxvfm12iiqdae2ngm3a926dpteov0