Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="krc">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедия</sitename>
    <dbname>krcwiki</dbname>
    <base>https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B5%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.8</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Къуллукъ</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Сюзюу</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Къошулуучу</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Къошулуучуну сюзюу</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википедия сюзюу</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файлны сюзюу</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki-ни сюзюу</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Шаблонну сюзюу</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Болушлукъ</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Болушлукъну сюзюу</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категория</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категорияны сюзюу</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Обсуждение модуля</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы</title>
    <ns>3</ns>
    <id>1139</id>
    <revision>
      <id>118474</id>
      <parentid>118375</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:24:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* СМИ */ Джууабла</comment>
      <origin>118474</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54390" sha1="tuvpzvbju4la7sw7ecbujty1smwnnf3" xml:space="preserve">Регистрацияны тыйыншлы ётдюнгмю? ))) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 16:58, 20 март 2010 (UTC)
:Хы, ётдюм, аламат, алай а бир-бир джазылыула орусчадыла, ол тюзмюдю, огъесе? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 17:55, 20 март 2010 (UTC)
::Къалайдады орусча джазыу? Мен кёмегенме. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 18:06, 20 март 2010 (UTC)
:::да тюбюнде ууакъ ууакъ джазылгъанла... бетни сакъла зат тиеклени тюбюнде [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 18:24, 20 март 2010 (UTC)
::::Хы, кёрдюм. Ала медиавикини сообщениелери болмазла, аны ючюн кёчюрюлмеген болурла. Аладан сора кёрген? Мен излеб кёрейим аланы транслейтвикиде. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 19:19, 20 март 2010 (UTC)
:::::Башында опробовать бета версию деб орусча джазылыб турады, сора эм тюбюндеда барды, сора бир зат сорайым садакъа деген къалай эседа келишмей болурму? )) Сора бетни тюзетиуден эсе тюрлендириу иги келишмезми эди бу контекстге? Тюзетиу -исправить, тюрлендириу-изменить[[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 21:02, 20 март 2010 (UTC)
:::::: эм тюбюнде ма былай джазылыб турады, сюзюу бетими ачасам -Текст доступен на условиях лицензии Creative Commons Attribution/Share-Alike, в отдельных случаях могут действовать дополнительные условия. Подробнее см. Условия использования.  [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 21:05, 20 март 2010 (UTC)
:::::::Ала ол 8 минг сообщение болгъан разделден болурдула. Бара-бара кёчюре барырбыз. Къайгъырма. {{-)}} --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 21:29, 20 март 2010 (UTC)
::::::::&quot;Тюзетиу&quot; бла &quot;садакъаны&quot; тюз айтаса, алай а &quot;садакъа&quot; орнуна &quot;пожертвованиеге&quot; башха келишген эквивалент табалмайма. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 21:40, 20 март 2010 (UTC)
&quot;Тюзетиу&quot;-ню (&quot;тюзет&quot;-ни) мен &quot;тюрлендириу&quot; (&quot;тюрлендир&quot;) дегеннге ауушдуруб чыкъдым. Энди &quot;садакъа&quot; орнуна башха сёзню мадарласанг, аны да ауушдурурбуз. Бери-эки кюнден транслейтвикиде тюрлениуле кёрюнюб барадыла дейдиле. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 00:30, 21 март 2010 (UTC)
:Залим болуб турадыда баш бетибиз, энди толу викили болдукъ, аны ючюн бир кофе ичиб алайыкъ )) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 07:16, 21 март 2010 (UTC)
::Вадим суратны къалай джюклерге керекгин унутханмада ((( [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 09:53, 21 март 2010 (UTC)
:::Онг джанында &quot;Инструментле&quot; деген блокда &quot;Файл джюкле&quot; деген ссылка барды. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 17:07, 21 март 2010 (UTC)
::::Форумубузда джаз энди. Къадар омакъ тюрлендириуле этгениме багъа бич. {{-)}} --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 17:08, 21 март 2010 (UTC)

== Kremlin template translation? ==

Hi Къарачайлы, could you possible do the Karachay-Balkar (krc) translation of [[:commons:Template:Kremlin.ru]]? You may want to work off the Russian version at [[:commons:Template:Kremlin.ru/ru]]. If you don't know how to do the documentation, you could place the translation on my English WP talk page, and I can do it on Commons. Any help with this appreciated. Cheers, --[[Къошулуучу:Russavia|Russavia]] 09:39, 4 май 2010 (UTC)
:{{V}} I`ve done. Thanks. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 19:29, 4 май 2010 (UTC)

== Инкубатор ==

Инкубаторда къабартыча тест проектге кёз джетдир: [[incubator:Wp/kbd/НапэкIуэцI нэхъыщхьэ|НапэкIуэцI нэхъыщхьэ]]. Бизники ачылгъанлы, алада да тири ишлеб башлагъандыла, талай адамлары барды, иги кесек статья да джазылгъанды. {{-)}} --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 13:32, 5 май 2010 (UTC)
: Да хоу, тынчлыкъ табарыкъ тюлдюле энди бизни джетмей [[Къуллукъ:Contributions/85.173.119.8|85.173.119.8]] 17:09, 5 май 2010 (UTC)

== Кёз ат ==

[[Википедия:Форум|Форумгъа]] бла [[Википедия:Иги статьялагъа кандидатла|бери]] эмда [[Википедия:Сайланнган статьялагъа кандидатла|бери]] кёз ат. {{-)}} --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 12:40, 15 май 2010 (UTC)
:Ансар, тамблагъа &quot;события&quot; бир кёчюр, суратха текстни да. Мени интернетими отрубить этгендиле да... ----
== [[Къызыл Октябрь]] ==
Элинги суратынг джокъмуду? --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 13:20, 22 ноябрь 2010 (UTC)
:болса уа саллыкъ эдим былай таб сурат джокъду

== [[Шаблон:Ангылатыу]] ==
Ансар бий, среднестатистический къарачай-малкъар тилли адам ангыламазча сёз (выражение) джазсакъ, аннга орусча ангылатыу къоша турсакъ тыйыншлы болур дегенча этгенма. Аны ючюн ма бу шаблонну хайырландырыргъа керекди: [[Шаблон:Ангылатыу]]. Мен ма бу статьяда ''Кёбчюлюк информацияны мадарлары'' бла этгенча: [[Ирон газет]]. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 15:48, 24 ноябрь 2010 (UTC)

==Салам==
Къалайса, аланлы? ) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 06:27, 4 май 2011 (UTC)
::Турама тынч, замансыз болуб турама ансы. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 17:17, 4 май 2011 (UTC)
::P. S. Мени сюзюу бетимде джууаб берме да, кесинги сюзюу бетингде джаз. Мен кёзде тутама сени сюзюу бетинги ))) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 17:17, 4 май 2011 (UTC)
:::Нек болгъанса алай, ишлегенми этесе, мен сеннге бир талай зат сорлукъ эдим, туталмай турама. Эшитемисе Википедияда эЛьбрусоидни юсюнден статья джазгъан эдиле, кетериб къойгъандыла, аны къайтарыргъа боллукъмуду?
::::Боллукъду. Аны ючюн статьяны [[:ru:Википедия:Что значит «страница удалена»|энциклопедиялыкъ магъанасы болгъанына ыйнандырыргъа керекди]]. Кечирек аськанга кириб кёрюрме. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 11:07, 5 май 2011 (UTC)
:::::Мен «Эльбрусоид» статьяны [http://ru.wikipedia.org/wiki/Википедия:К_восстановлению/21_июня_2011 ызына къайтарыргъа джазыб кёрдюм]. Не эсе да джуууб бермелле. Сен да алайда сёз къошуб бир кёрсенг'а. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 11:17, 9 август 2011 (UTC)

== Къабарты-Малкъар ==
:Несе, къалайса, аланлы? ) 
:Мен санга «[[Къабарты-Малкъар]]» статья къураргъа сапариш берсем къалай кёресе? :-) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 12:43, 8 август 2011 (UTC)
::Уа алейкум салам, къарачайлы. Да къаллай бир ачха бергенинге кёре)))) сора иги джаш болгъанынга, болмагъанынга кёре)))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 06:11, 9 август 2011 (UTC)
:::Къой, къой. Сен дуния малгъа сатылгъаннга ушайса. Ма, чыгырбашла бла байламлы болгъанынгы эсеби. ))) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 11:12, 9 август 2011 (UTC)
::::Да не этейик, кимни арбасына минсек аны джырын джырлайбыз да биз да))))))))))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 11:21, 9 август 2011 (UTC)
:::::Бизни уа этегибизден аман адам тутса, кесиб къачабыз. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 19:18, 9 август 2011 (UTC)

== Бойсунмаулукъ ==

«Независимость»'ha &quot;boysunmawluq&quot; desek tüz bolluq bolurmu? --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 19:16, 9 август 2011 (UTC)
:Ким болгъанын билмейме, кириб статьяларыбыз кетериучю бир адам барды. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 18:06, 10 август 2011 (UTC)
::Къалай? Кёрюнмеймиди? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 18:49, 10 август 2011 (UTC)
:::Ахыр тюрлениулеге кирсенг кёрюнеди бетлени бошалтыб айланнган аноним. Кёб хата салмайды, болса да, уже бир-эки айпи'ни баннга ашыргъанма. Джангыдан кириб турады. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] 19:43, 10 август 2011 (UTC)
:::: мен а уа сен этесе деб тургъанма [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] 19:53, 10 август 2011 (UTC)

== Вьетнам ==
Мен тюзетиб алдым, аланлы ) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|обсуждение]]) 06:21, 20 март 2012 (UTC)
:Сенмисе къылыкъ этиб тургъан_))))
::[[Къошулуучу:Iltever/Баш бет|Баш бетни]] юсюнден сорууума джууаб бермединг. ) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|обсуждение]]) 14:21, 20 март 2012 (UTC)
::: Да табды баш бет, сен табсыз этемисе сора? ))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|обсуждение]])
::::Мен бюгюн ингирге дери къойгъан эдим такобокс шаблонну. Тюнене къарыуум джетмеген эди. ) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|обсуждение]]) 06:37, 21 март 2012 (UTC)
::::: Ол Порядок деген сёзню да бир кёчюрме бла ауушдурургъа керекди сагъыш эт, мен да артына дери джетдирелмедим)))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|обсуждение]]) 06:43, 21 март 2012 (UTC)

== Тас болгъан ==
Сюйсенг ийнан, сюйсенг ийнанма — розыскга берир эдимми деб айланама. ) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 13:28, 16 май 2012 (UTC)
:Да эртдеги кюеуча, татлы татлы деб тургъанма бугъуб)))) Ол чам накъырда, ишде интернетибизни къаты контроль этгендиле да, аны бла былай болуб турама(((  [[Къуллукъ:Contributions/178.34.212.48|178.34.212.48]] 18:36, 16 май 2012 (UTC)
::Мени [[Къуллукъ:NewPages|бу къадар зат]] ишлегениме да джукъ айтмайса. Алгъын юйден да чыгъыучан эдинг да интернетге? --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 11:01, 17 май 2012 (UTC)
:::Да юйден бусагъатда кирирча мадарла аз болгъандыла да, аны бла кирелмей турама, да кёрюб, ыспас этиб турама ичимден, тышымдан тынгыласам да)))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:50, 17 май 2012 (UTC)
::::Джарсыу. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 13:56, 17 май 2012 (UTC)

== [[Шаблон:Тарих парламент|Тарих парламент]] ==
:Шаблонну тюзетиб алдым, [[Франкфурт парламент|энди таб ишлейди]]. 
:Амма бир затха эсинги бёлейим: бу шаблон орус викиден сора къуру ингилиз, испан, фарси, португал, румын эм тамил викиледе барды, не француз (бизни баш юлгюбюз {{-)}}) не немец викиледе джокъду. Ингилиз википедияда эсе — кетерилирге теджелиб турады, чынты керексизге санайдыла. Аны айтханым: бизникича гитче проектледе бирер кере хайырландырыллыкъ шаблонланы санын кёбейтиб баргъандан уллу файда болмазмы? Статьяланы санын эмда теренликлерин уллу этгеннге эс бёлсек тыйыншлы кёреме (артыкъсыз да арт заманда чыгырбашланы проектлерини терк ёсгени мени къайгъылы этибди). --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 15:51, 18 май 2012 (UTC)
::ма алайды, джылда бир зат этсем)))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 18:22, 18 май 2012 (UTC)
:::Сóра, терсине ангылаб турлукъду. {{-)}} --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 19:06, 18 май 2012 (UTC)
::::[http://www.elbrusoid.org/forum/forum3/topic21961/ Былайда] мени сорууума эс бёлдюр, марджа. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 10:52, 19 май 2012 (UTC)

== Почтанг ==
Почтангы адресин энчи бетингден кетерирменг? Мен кесимикин кетердим. Къарайма да википедияда алай тюз почта адресни джазгъан адет джокъду (суратны салыучандыла). Чынты спам зат келиб турлукъду дей болурла дейме. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 11:47, 20 май 2012 (UTC)
::тамам )) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 05:02, 21 май 2012 (UTC)
:::кетерге унамайды   [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 05:05, 21 май 2012 (UTC)
::::Бизни ючюн бу тегейли энди конвертер огъуна джасаб чыкъды: [http://ru.wikipedia.org/wiki/Обсуждение_участника:Iltever]
::::Энди тест этерге болуш: [http://www.alania.ir/krc/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B5%D1%82] --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 15:43, 21 май 2012 (UTC)

== [[Алтыкюнлюк къазауат (1967)]] ==
Тура-туруб къутуртуб къойдунг да ) --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 11:50, 6 июнь 2012 (UTC)
:О къой, къысха болса да, не узун къазауат эди да))) . Эшитемисе, конвертеринги тест этелмедим))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 11:54, 6 июнь 2012 (UTC)
::Статьяны атын кириллицада джазаса, кириллицада текстни саласа, сакълатаса, эссебине къарайса. --[[Къошулуучу:Iltever|Iltever]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Iltever|сюзюу]]) 12:03, 6 июнь 2012 (UTC)

== [[Гомес, Селена]] ==

Здравствуйте! Вы можете улучшить эту статью о Селена Гомез? --[[Къуллукъ:Вклад/112.207.173.149|112.207.173.149]] 04:33, 27 октябрь 2012 (UTC)

== Roger Federer ==

Please create article of the best tennis player of all time. Greeting! [[Къошулуучу:Kolega2357|Kolega2357]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Kolega2357|сюзюу]]) 12:25, 4 май 2013 (UTC)

== [[:en:Do not buy Russian goods!]]  ==

Приветствую! Не могли бы вы перевести статью о бойкоте российских товаров в Украине для Карачаевской Википедии? P. S.: переводить следует с Английской Википедии, поскольку там лаконично и по сути. На Российской много о причинах, целях и результатах, но почти ничего о самом бойкоте. Заранее спасибо!--[[Къошулуучу:Trydence|Trydence]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Trydence|сюзюу]]) 00:30, 11 октябрь 2014 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;Напоминание о проходящем сейчас голосовании по избранию членов первого U4C&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;ru&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder|Перевод данного сообщения на другие языки доступен в Мета-вики.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote reminder}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Уважаемый викимедиец!

Вы получили данное сообщение, так как ранее вы принимали участие в процессе подготовки УКП.

Напоминаю вам, что период голосования по выборам в Координационный комитет по Универсальному кодексу поведения (U4C) завершается 9 мая 2024 года. Ознакомьтесь с информацией на [[m:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|странице голосования в Мета-вики]], чтобы узнать больше по теме голосования и правомочности избирателей.

Координационный комитет по Универсальному кодексу поведения (U4C) является глобальной группой, деятельность которой направлена на обеспечение справедливого и последовательного применения УКП. Участники сообщества были приглашены для подачи заявок на членство в U4C. Для более подробной информации об области ответственности U4C, пожалуйста,  [[m:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|ознакомьтесь с Уставом U4C]].

Пожалуйста, поделитесь данным сообщением с членами вашего сообщества, чтобы они также могли принять участие.

От имени проектной команды УКП,&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 23:11, 2 май 2024 (UTC)
&lt;!-- Сообщение отправил Участник:RamzyM (WMF)@metawiki, используя список на странице https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024/Previous_voters_list_2&amp;oldid=26721207 --&gt;

== Тиллени кошаргъа ==

Салам алейкум Къарачайлы. Къарнаш бу статьягъа башха тиллени къошаргъа болукъмду?  [[Папуа — Джангы Гвинея]]  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 22:23, 22 ноябрь 2024 (UTC)

:Уа алейкум салам, тилле къошдум, разы эсенг бир талай тюзетиу этдим - терминология бла '''независимый''' - '''бойсунмагъанды''', ол себебден къралны аты да '''Бойсунмагъан кърал Папуа-Джангы Гвинея''' болса табыракъ болурму? Сора экинчи кёзге илиннген халат - '''джил''' деген сёз, джил деб джазылмайды '''джыл''' деб джазылады, къарачай вариантда да (сен ол вариант бла джазгъанса деб турама) малкъар вариант да да жыл деб джазылады. [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 08:27, 23 ноябрь 2024 (UTC)
::Къошдум энтда тилле, бек къууандырдынг, Аллах разы болсун джазгъанынгы!! Атынгы да бир айтсанг. Премьер министрни уа бек таб айтаса, биринчи министр да болургъа болады, баш министр да болады, тюрклюле башбакан дей шойдула.  [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:44, 24 ноябрь 2024 (UTC)
::Ансарма мен, да сен автоматсада))) Машаллах [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 13:43, 24 ноябрь 2024 (UTC)
:::Да шаблонну этгенме къара, келишдими? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 14:32, 24 ноябрь 2024 (UTC)
::Бу статьягъа - [[Кариб къралланы ассоциациасы]] тиллени кошсанг. Буну орус википедиада табарыкъ тюлсе.:) [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 00:24, 6 декабрь 2024 (UTC)
:::[[Латин Америка бла Кариблени бирлешген]] - бу статьягъа тиллени кошсанг.  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 20:37, 11 декабрь 2024 (UTC)
:::: Ишлеймеды ошибка береди, аллайа ансызда салдым шахарланы.:)
::: :)) Быллай шаблон керегеди: [[Шаблон:Wikidata/SisterCities]] Аны къалай къуралыгъа билмеймсе?
:: Аллах разы болсун халатланы тюз эткенинги! Бек сау бол! Шо бир благъада тиллени къош :): [[Вануату]], [[Кирибати]], [[Соломонны Айрымканлары]], [[Микронезины Федератив Штатлары]].
::: Энтеда бир зат, мен кърал статьялада премьер-министр деб джазмайма, биринчи-министр деб джазама тюзге санаб: Премье́р-мини́стр или также Пе́рвый мини́стр (от фр. le premier — первый). Разымса?
:::: Сау бол! Алийды атым. :) Энтеда благъада кошсанг: [[Тувалу]], [[Маршаллны Айрымканла]], [[Апиа]], [[Порт-Морсби]]
Салам алейкум къарнаш! Энтеда тилеим шо бу тизмеде шахарла бла штатлагъа тиллени кошсанг, халатлагъада къараб: [[Бразилияны шахарлары]]--[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 03:53, 20 январь 2025 (UTC)

== БИП бети ==

Салам алейкум къарнаш. Блай бу бетке бир къарасанг: [[Къралланы БИП-ге кёре тизмеси (номинал)]] . Кёб кърал шаблонла ишлеймейле, аны къалай тюз этерге боллукъту. Къайда къараргъа керекти?  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 21:54, 4 декабрь 2024 (UTC)

:Уа алейкум салам, да бир кесек заман аллыкъды, этилирге керек болгъан джумуш болуб толтурулмай тургъандыла, этейим! Тындыргъанлай билдирирме да, кёз джетдирирсе. [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 14:50, 5 декабрь 2024 (UTC)
::Ок. Босун. Бек сау бол!  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 21:55, 5 декабрь 2024 (UTC)
:::Этдим болур дейме, бир кёз джетдирсенг! [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:29, 6 декабрь 2024 (UTC)
::::Бек сау бол!  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 00:30, 7 декабрь 2024 (UTC)
::::&lt;nowiki&gt;Марокко неиседа халатны чыгъарат. 59 номери. {{nobr| &lt;/nowiki&gt; [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 00:35, 7 декабрь 2024 (UTC)
:::::тюзетдим болур дейме) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 08:28, 7 декабрь 2024 (UTC)
::::::Бек сау бол! Кёб джаша! [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 23:45, 7 декабрь 2024 (UTC)

== Шаблонла ==

Ансар айиб этме бу шаблогъа бир къарасанг: [[Шаблон:АБШ-ны штатлары]]. Англамадым къалай этерге боллукъту аны [[Шаблон:Кърал|Шаблон:Кърал]]-гъача ушатыргъа.[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 05:57, 11 декабрь 2024 (UTC)

:Буну салсанг [[Шаблон:Административ бёлюм|Административ бёлюм]] ариуда тюлдю, учуз кёрюнеди Кърал шаблондан эсенг. [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 06:06, 11 декабрь 2024 (UTC)
::Бюгюн джетишалмадым, мен орус шаблонну кёчюрейим десем, болмады, тамбла тынгылы джангы шаблон этейим [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 18:44, 11 декабрь 2024 (UTC)
:::Ок. Сау бол! [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 20:33, 11 декабрь 2024 (UTC)
::::Салам алейкум, бир къара энди шаблоннга, алайда бир скобканы унутуб къоюб, юч кюнню не болгъанын да ангыламай кюрешдим)))) [[Флорида]] статья толумагъан статья эди да, анда сынадым, бир къара. [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:25, 15 декабрь 2024 (UTC)
:::::Алейкум салам! Ма ша Аллах! Неда аламат! Бек сау бол! Кёргенем сени ишлегенни Ахыр тюрлениуледе. Сени къыйналгъамма деб уялдым. [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 16:53, 15 декабрь 2024 (UTC)
::::::Бек сюйюб этеме, алгъын Википедияны джангы этиб башлагъан заманда экеулен эдик, бирибиз шаблонла, къуллукъ бетле бла кюреше эди, мен да статьяла бла, ол къайры эсе да джокъ болду да, фахмум тюгел джетиб да къалмайды.  [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 17:20, 15 декабрь 2024 (UTC)
:::::::Бизни Википедиягъа кертиси бла энтеда 3-4 адам керегет.   [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 17:17, 16 декабрь 2024 (UTC)
::::::::@[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] керек алай а ... Сорлугъум барды, сен къалайданса, Алий? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 20:02, 16 декабрь 2024 (UTC)
:::::::::Нарсана шахардан. Сена? [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 00:55, 19 декабрь 2024 (UTC)
::::::::::Мен Зеленчук райончума, Къызыл Октябрчы, бусагъатда Къарачай Шахардама [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 11:09, 19 декабрь 2024 (UTC)
:::::Мена [[Ямайка|Ямайканы]] толу этерге (болсада иги статья этерге) ниет алыб аны бла кюрешеим.:) [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 17:07, 15 декабрь 2024 (UTC)
::::::Салам алейкум, Ямайканы иги статьялагъа салдым, разы эсенг.  [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 10:25, 16 декабрь 2024 (UTC)
:::::::Алейкум салам! Сау бол! Разыма!  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 17:04, 16 декабрь 2024 (UTC)
:::::::Салам алейкум! Бир сорум баред айиб этме. Ма бу статьяда: [[III Чарльз]]  къаллай шаблон салыргъа боллукъту? [[Шаблон: Кърал адам]]&lt;nowiki/&gt;ны салалмагъамма. Халатлы шаблонду.  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 00:54, 19 декабрь 2024 (UTC)
::::::::Башха персоналийлени юсюнден джазгъанмыда Инсан деген шаблонну келишдириб салгъан эдим, бу шаблон келишмейди, башха тюрлю десенг, Кърал адамныкъын джарашдырыргъа да боллукъду [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 11:14, 19 декабрь 2024 (UTC)
:::::::::Шаблон:Кърал адам тюз этерге керекти мени акъылым бла. Кесим да къараим шаблонга.  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 12:24, 6 февраль 2025 (UTC)
::::::::::Да бир къарайым ашыкъмай, сен да къара, бир акъыл игиди, эки уа андан да иги) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:47, 6 февраль 2025 (UTC)
::::::::::::)) босун. [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 13:16, 6 февраль 2025 (UTC)
:::::::::::::Салам алейкум, не болдунг шаблон бла? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 16:34, 14 февраль 2025 (UTC)
::::::::::::::Алейкум салам. Кетирдим дейме халатланы.  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 10:40, 15 февраль 2025 (UTC)
:::::::::::::::Салам алейкум, къалай эсе да барды бир къыяучукъ, тюзелиб къалалмайды:
:::::::::::::::[[Ататюрк, Мустафа Кемал]] [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 16:55, 17 февраль 2025 (UTC)
::::::::::::::::Алейкум салам, кёрдюм. Къарарма.  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 22:42, 17 февраль 2025 (UTC)
:::::::::::::::::Салам алейкум, къалай эсе да тюбюнде билдириулеринге джуууаб берирча болмайды, нек эсе да бери джазайым, да бу Чегемли дегенни аллай къылыкъчыгъы барды, ары кеси джазмагъанны да кетериб кесича бир затла джазыб сирелген) Админлигими созмай турадыла ансы айтырыкъма)))) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 16:12, 1 апрель 2025 (UTC)
::::::::::::::::::))) [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 17:00, 2 апрель 2025 (UTC)
::::::::::::::::::[[Джорджия]] буну да иги статьягъа санайма къалай дейсе? [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 17:08, 2 апрель 2025 (UTC)
:::::::::::::::::::Да мен да санайма, бусагъатдан грамматика халатчыкъланы тюзетейим да, иги статьялагъа къошайыкъ, неда сайланнганлагъа, къайсысына тыйыншлы болур? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 17:21, 2 апрель 2025 (UTC)
::::::::::::::::::::Кел сайланнганлагъа кошаикъ разы эсенг. [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 19:12, 2 апрель 2025 (UTC)

== Къум джер, къум тюз? ==

Салам алейкум Ансар! Блайда Орус-Къарачай-малкъар сёзлюкте  X. Сюйюнчулу бла И. Орусбийулуну редакциясында - &quot;пустыня ж. къуу (или къум) джер.&quot; Къалай тюз боллукъту джазаргъа?

[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 12:15, 6 февраль 2025 (UTC)

:Хоу алайын тюз къарагъанса, ол сёзлюкде алай джазылыб турады, алай а бусагъатдагъы джюрюген лексикада къум джер деб - песчанная земля магъана алады, ол демеклик сёз ючюн, былай белгиленмей джерлени айтсанг - алайлары къум джерледиле дериксе, а белгиленнген география объектге -къум тюз деб айтылады, сёз ючюн Атакама къум тюз дериксе, Тюркеменистанны территориясыны асламысы къум джерледиле дериксе. Мен ангылагъаннга кёре эмда бусагъатда джюрюген лексикагъа кёре алайыракъды.  [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:46, 6 февраль 2025 (UTC)

== Notice of expiration of your sysop right ==

&lt;div dir=&quot;ltr&quot;&gt;Hi, as part of [[:m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], this is an automated reminder to let you know that your permission &quot;sysop&quot; (Администраторла) will expire on 2025-03-27 20:01:17. Please renew this right if you would like to continue using it. &lt;i&gt;In other languages: [[:m:Special:MyLanguage/Global reminder bot/Messages/default|click here]]&lt;/i&gt; [[Къошулуучу:Leaderbot|Leaderbot]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Leaderbot|сюзюу]]) 19:43, 21 март 2025 (UTC)&lt;/div&gt;
== Энтда тиллени кошаргъа деген хапар ==
Салам алейкум къарнаш, айиб этме, блайда [[АБШ-ны административ бёлюнюую|АБШ-ны штатларын]] эткеммеда, алагъа тиллени кошсанг. [[Канаданы административ бёлюнюую|Канаданы провинциясылагъада]]. :)
: Бу статьягъада [[Шимал-Кюнбатыш территорияла]] тиллени кошсанг.
:: Айиб этме. :) Бу шахарлагъада кошсанг: [[Оттава]], [[Ванкувер]], [[Виктория (Британ Колумбия)]], [[Виннипег]], [[Галифакс (Джангы Шотландия)]], [[Икалуит]], [[Йеллоунайф]], [[Калгари]], [[Квебек (шахар)]], [[Монктон]], [[Монреаль]], [[Саскатун]], [[Сент-Джонс (Ньюфаундленд эм Лабрадор)]], [[Торонто]], [[Уайтхорс]], [[Фредериктон]], [[Шарлоттаун]], [[Эдмонтон]].
::: Къыйналгъама сени айиб этме. Бланы да кошсанг [[Миссиссога]], [[Инуктитут]]
:::: Бланы да кошсанг: [[Брамптон (Онтарио)]], [[Лондон (Онтарио)]]
::::: Къарнашым бир кошсанг благъада: [[Республикан партия (АБШ)]], [[Демократ партия (АБШ)]], [[Атенс (Джорджия)]], [[Джорджияны байрагъы]], [[Колумбус (Джорджия)]], [[Алабама]], [[Теннесси]], [[Юта]], [[Кентукки]], [[Луизиана]].
:::::: Ишлемеген [[Шаблон:Партия|Партия шаблонну]] тюз этдим, керегесе къара.
::::::: Да партия шаблон ишлей шой эди))) Энди алгъаракъ ол шаблон бла джазылгъан статьялада шаблонла &quot;бузулдула&quot; Сёз ючюн, [[Алаш]], [[Коммунист Интернационал]], алагъа да кёз джетдирсенг
Ол эски шаблонну Тарих партия деб джангы шаблоннга кёчюргенме.
Сора Республикан партия да шаблонда идеологиялада Кёб юсю деб турады, аны бир-бирине джалгъасанг, къалайда джалгъаргъа керек болгъанын ангыламадым, тереннге уа киралмадым) --[[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 10:31, 5 май 2025 (UTC)

:&lt;nowiki&gt;&lt;br&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;'''&lt;/nowiki&gt;Кёб юсю:&lt;nowiki&gt;'''&lt;/nowiki&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;br&gt;&lt;/nowiki&gt; бу код бла этесе. Бу джалгъауну кесинг саласа шаблон бла салмайса. '''[[Кёппенни климат классификациясы]]''' бу статьягъа уллу сау бол! :) [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 22:26, 5 май 2025 (UTC)
::Алай джазгъанынгы ангыламай шаблонда излеб тургъанма)))
::Кёпплерни уа бир кёб джерде бергенинге кёрюб) джашлыгъымы эсиме тюшюрюб (географма да) алай этгенме [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 17:42, 6 май 2025 (UTC)
::::)) [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 19:54, 7 май 2025 (UTC)
::ий бу биягъы тыш джибериулени къалай чыгъардынг? Мен не кюрешиб бу сёзлюклени чыгъаралмадым [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 17:50, 6 май 2025 (UTC)
:::Къайда дейсе? Къайсы статьяда?  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 19:54, 7 май 2025 (UTC)
::::Да Кёппенни климат классификациясында, ол тыш джибериуле шаблонну салсам да сёзлюкле чыкъмайдыла, огъесе тура-туруб кеслерими чыкъды? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 10:05, 8 май 2025 (UTC)
:::::Мен къарасам чыгъыб туралла - 
:::::Сёзлюкле эмда энциклопедияла
:::::* [https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&amp;url_prefix=https://denstoredanske.lex.dk/&amp;id=K%C3%B6ppens_klimasystem Уллу дат]
:::::* [https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&amp;ID=633736 Уллу къытай]
:::::* [https://snl.no/K%C3%B6ppens_klimaklassifikasjon Уллу норвег]
:::::* [https://www.britannica.com/science/Koppen-climate-classification Britannica (онлайн)]
:::::Бир замандан кёргюзтеди.
:::::[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 14:14, 9 май 2025 (UTC)
Дагъыда тиллени кошсанг: [[Денвер]], [[Колорадо-Спрингс]],
[[Форт-Коллинс]], [[Арвада (Колорадо)]], [[Пуэбло (шахар)]], [[Уэстминстер (Колорадо)]], [[Боулдер (Колорадо)]], [[Аспен (Колорадо)|Аспен]], [[Колорадоны округларыны тизмеси]], [[Колорадоны байрагъы]], [[Колорадоны мухуру]], [[Шимал Каролина]].
:Биягъы тил къошхан хапар:): [[Паркла эмда солуу джерле]](Блайда мен иш этиб медсестрагъа медэгеч дедим.), [[Ахыр керти эркиши]].--[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 13:40, 4 июнь 2025 (UTC)

:@[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] да тюз джазаса медицина эгечди) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 13:56, 4 июнь 2025 (UTC)
:::) бу толу эткен статьяны халалтарына къарасанг - [[Колорадо]]. [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 14:06, 4 июнь 2025 (UTC)

== Осман империя халат статья ==
Блайда эки статья барды [[Осман империя]] бла [[Осман патчахлыкъ]]. Осман империя статьяны Chegemli къарнашибыз бильмейме не ючюн бузгъанды атын [[Жанхотия]] деб ауштурду (статьяны тюрлениу тарихине къарасанг англарыкъса), статьяны да элни юсюнден башиндан джазыб. Бир къарасанг бу затха.

== СМИ ==

Бир соруум барды - СМИ, Средства массовой информации, халкъ асламлына информацияны кереклиле джазаргъа болукъмду?  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 12:24, 3 июнь 2025 (UTC)

:@[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] кёбчюлюк информацияны мадарлары деб айтадыла [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:50, 3 июнь 2025 (UTC)
:@[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] аллай статья да барды [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 12:51, 3 июнь 2025 (UTC)
::Сау бол! [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 18:59, 3 июнь 2025 (UTC)
::Дагъыда сораим блайда ингилизча - Community, Нёгерлик айтыргъа боллукъмду? Неда Джамагъат джазаргъа керекти?  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 13:51, 4 июнь 2025 (UTC)
:::@[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] политика магъанада болса джамагъат джаз, къайдам башха магъанада бар джёнгерлик, нёгерлик, просто къауум десенг да нет юсюнден джазаса? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 13:56, 4 июнь 2025 (UTC)
::::Сериалны юсюнден:) [[:en:Community_(TV_series)|''Community'' (TV series)]] [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 14:02, 4 июнь 2025 (UTC)
:::::Мен да сюеме ол сериалны) [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 17:12, 4 июнь 2025 (UTC)
::::Джангы шаблоннуда этдим [[Шаблон:Телесериал|Телесериал]] [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 14:04, 4 июнь 2025 (UTC)
:::::Былайдан джууаблайым, ансы сен джазгъан джерден джууаб бералмайма, да аны уа сени кючюнг бла, меннге къараб къалса)))) ма ыйыкъ болады температура деген статьяны бошаялмайма, тереннге кириб кетеме да)))) Сора бир сорлугъум - менде былай джазыб неда кёчюрюб башладым, халат чыкъды, хар джазгъанымы да къайтмаздан джокъ этди, къуру вПн бла ишлесем ишлейди, сенде боламыды алай? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 18:19, 2 июль 2025 (UTC)
::::::Огъай мен ВПН-сыз ишлейме. ВПН-ны салыб унутуб кирсем тюз этерге излесем менге бермейди. Сизни IP адресгъе болмайды блада тюз этерге статьяланы дейди. А сен КЧР-ден олтураса? Орус кърал бусагъатда Шимал Кавказны республикада википедияны неда башхаланы блокировать этмеймды?  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 19:32, 3 июль 2025 (UTC)
:::::::@[[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] да къуру Википедияны блок этмей тура эдиле да, сен а уа къайдан кирсе? [[Къошулуучу:Къарачайлы|Къарачайлы]] ([[Къошулуучуну сюзюу:Къарачайлы|сюзюу]]) 20:18, 3 июль 2025 (UTC)
::::::::Да къайдам, хар кюн сайин аладан бир &quot;тюрлю&quot; зат чыгъады :). Нарсанадан.  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 20:37, 3 июль 2025 (UTC)
:::::::Салам алейкум! Айиб этме Ансар бир къарасанг бу статьягъа, халатланы тюз этиб - [[Вайоминг]].  [[Къошулуучу:DarqaviPalladin|DarqaviPalladin]] ([[Къошулуучуну сюзюу:DarqaviPalladin|сюзюу]]) 19:24, 6 июль 2025 (UTC)
== 2500 статья ==
Салам алейкум къарнаш! 2500 статьялагъа джетгенибизни алгъышлайма! :)</text>
      <sha1>tuvpzvbju4la7sw7ecbujty1smwnnf3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Арканзас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16931</id>
    <revision>
      <id>118485</id>
      <parentid>114429</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:06:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118485</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3085" sha1="3b2mrzymd1pget614swqavwfwscr5ng" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Арканзас
| Оригинал аты = State of  Arkansas
| Байракъ = Flag of Arkansas.svg
| Официал аты = Арканзас Штат
| Мухур = Seal of Arkansas.svg
| ИеликБолушАт = Арканзасны
| Карта = Arkansas in United States.svg
| Девиз = «Халкъ башчылыкъ этед»&lt;br&gt;({{lang-la|Regnat populus}})
| Джыр = [[Arkansas (джыр)]]
| Чам ат = «Табигъат штат»&lt;br&gt;({{lang-en|The Natural State}})
| Ара шахар = [[Литл-Рок]]
| УллуШахар = Литл-Рок
| УллуШахарла = [[Форт-Смит (Арканзас)|Форт-Смит]]&lt;br&gt;[[Фейетвилл (Арканзас)|Фейетвилл]]&lt;br&gt;[[Спрингдейл (Арканзас)|Спрингдейл]]&lt;br&gt;[[Джонсборо (Арканзас)|Джонсборо]]
| Халкъ = 3 088 354
| Тергеу джыл = 2024
| ХалкъОрун = 33
| Басыннганы = 57,9
| БасыннганыНомер = 34
| МайданНомер = 29
| Майдан = 137 732
| СуунуМайданы = 2 876
| СуунуПроценти = 2,09
| Кенглик1 = 33°0'
| Кенглик2 = 36°30'
| Кенгине = 385
| Узунуна = 420
| Эм уллу мийиклик = 839
| Орта мийиклик = 20
| Эм гитче мийиклик = 17
| ШтатныДатасы = 1836 джылны 15 июньда
| ШтатныОруну = 25
| ШтатхаДери = [[Арканзас территория]]
| Губернатор = [[Сара Хакаби Сандерс]]
| ВицеГубернатор = [[Лесли Ратледж]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Арканзасны Баш Ассамблея
| ОгъарыПалата = Арканзасны Сенаты
| ТёбенПалата = Арканзасны Келечилени палатасы
| Сенаторла = [[Том Коттон]]&lt;br&gt;[[Джон Бузман]]
| СагъатБёлге = -6/[[Джай заман|-5]]
| Къысхартыу = AR
| Сайт = http://www.arkansas.gov
}}

'''Арканзас'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Arkansas'', американ айтыу: [ˈɑːrkənsɔː]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбылыда, Къыбыла-Кюнбатыш регионда орналгъан штат. Штатны аты [[Индейлиле|индейлиледен]], [[осейджи]] халкъны тилден келди. Бютеулей Арканзасны территориясы - 137 732 км² (29-чу АБШ-ны штатланы ичинде). 

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда штатны эм уллу шахары - [[Литл-Рок]].

== Белгиле ==
{{АБШ-ны административ бёлюнюую}}
[[Категория:Арканзас]]
[[Категория:АБШ]]
{{Тамамланмагъан статья}}</text>
      <sha1>3b2mrzymd1pget614swqavwfwscr5ng</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118486</id>
      <parentid>118485</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:07:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118486</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3099" sha1="6in3iy6dy81ko76vdjj23z9vp74usj8" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Арканзас
| Оригинал аты = State of  Arkansas
| Байракъ = Flag of Arkansas.svg
| Официал аты = Арканзас Штат
| Мухур = Seal of Arkansas.svg
| ИеликБолушАт = Арканзасны
| Карта = Arkansas in United States.svg
| Девиз = «Халкъ башчылыкъ этед»&lt;br&gt;({{lang-la|Regnat populus}})
| Джыр = [[Arkansas (джыр)]]
| Чам ат = «Табигъат штат»&lt;br&gt;({{lang-en|The Natural State}})
| Ара шахар = [[Литл-Рок]]
| УллуШахар = Литл-Рок
| УллуШахарла = [[Форт-Смит (Арканзас)|Форт-Смит]]&lt;br&gt;[[Фейетвилл (Арканзас)|Фейетвилл]]&lt;br&gt;[[Спрингдейл (Арканзас)|Спрингдейл]]&lt;br&gt;[[Джонсборо (Арканзас)|Джонсборо]]
| Халкъ = 3 088 354
| Тергеу джыл = 2024
| ХалкъОрун = 33
| Басыннганы = 57,9
| БасыннганыНомер = 34
| МайданНомер = 29
| Майдан = 137 732
| СуунуМайданы = 2 876
| СуунуПроценти = 2,09
| Кенглик1 = 33°0'
| Кенглик2 = 36°30'
| Кенгине = 385
| Узунуна = 420
| Эм уллу мийиклик = 839
| Орта мийиклик = 20
| Эм гитче мийиклик = 17
| ШтатныДатасы = 1836 джылны 15 июньда
| ШтатныОруну = 25
| ШтатхаДери = [[Арканзас территория]]
| Губернатор = [[Сара Хакаби Сандерс]]
| ВицеГубернатор = [[Лесли Ратледж]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Арканзасны Баш Ассамблея
| ОгъарыПалата = Арканзасны Сенаты
| ТёбенПалата = Арканзасны Келечилени палатасы
| Сенаторла = [[Том Коттон]]&lt;br&gt;[[Джон Бузман]]
| СагъатБёлге = -6/[[Джай заман|-5]]
| Къысхартыу = AR
| Сайт = http://www.arkansas.gov
}}

'''Арканзас'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Arkansas'', американ айтыу: [ˈɑːrkənsɔː]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбылыда, Къыбыла-Кюнбатыш регионда орналгъан штат. Штатны аты [[Индейлиле|индейлиледен]], [[осейджи]] халкъны тилден келди. Бютеулей Арканзасны территориясы - 137 732 км² (29-чу АБШ-ны штатланы ичинде). 

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда штатны эм уллу шахары - [[Литл-Рок]].

== Белгиле ==
[[Категория:Арканзас]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ бёлюнюую}}
{{Тамамланмагъан статья}}</text>
      <sha1>6in3iy6dy81ko76vdjj23z9vp74usj8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118487</id>
      <parentid>118486</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:19:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118487</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4241" sha1="2hd90kx75azoovah4sp3uac8768192s" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Арканзас
| Оригинал аты = State of  Arkansas
| Байракъ = Flag of Arkansas.svg
| Официал аты = Арканзас Штат
| Мухур = Seal of Arkansas.svg
| ИеликБолушАт = Арканзасны
| Карта = Arkansas in United States.svg
| Девиз = «Халкъ башчылыкъ этед»&lt;br&gt;({{lang-la|Regnat populus}})
| Джыр = [[Arkansas (джыр)]]
| Чам ат = «Табигъат штат»&lt;br&gt;({{lang-en|The Natural State}})
| Ара шахар = [[Литл-Рок]]
| УллуШахар = Литл-Рок
| УллуШахарла = [[Форт-Смит (Арканзас)|Форт-Смит]]&lt;br&gt;[[Фейетвилл (Арканзас)|Фейетвилл]]&lt;br&gt;[[Спрингдейл (Арканзас)|Спрингдейл]]&lt;br&gt;[[Джонсборо (Арканзас)|Джонсборо]]
| Халкъ = 3 088 354
| Тергеу джыл = 2024
| ХалкъОрун = 33
| Басыннганы = 57,9
| БасыннганыНомер = 34
| МайданНомер = 29
| Майдан = 137 732
| СуунуМайданы = 2 876
| СуунуПроценти = 2,09
| Кенглик1 = 33°0'
| Кенглик2 = 36°30'
| Кенгине = 385
| Узунуна = 420
| Эм уллу мийиклик = 839
| Орта мийиклик = 20
| Эм гитче мийиклик = 17
| ШтатныДатасы = 1836 джылны 15 июньда
| ШтатныОруну = 25
| ШтатхаДери = [[Арканзас территория]]
| Губернатор = [[Сара Хакаби Сандерс]]
| ВицеГубернатор = [[Лесли Ратледж]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Арканзасны Баш Ассамблея
| ОгъарыПалата = Арканзасны Сенаты
| ТёбенПалата = Арканзасны Келечилени палатасы
| Сенаторла = [[Том Коттон]]&lt;br&gt;[[Джон Бузман]]
| СагъатБёлге = -6/[[Джай заман|-5]]
| Къысхартыу = AR
| Сайт = http://www.arkansas.gov
}}

'''Арканзас'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Arkansas'', американ айтыу: [ˈɑːrkənsɔː]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбылыда, Къыбыла-Кюнбатыш регионда орналгъан штат. Штатны аты [[Индейлиле|индейлиледен]], [[осейджи]] халкъны тилден келди. Бютеулей Арканзасны территориясы - 137 732 км² (29-чу АБШ-ны штатланы ичинде). 

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда штатны эм уллу шахары - [[Литл-Рок]].

== Географиясы ==
Арканзас бла къыбылада Луизиана, кюнбатышда Техас эмда Оклахома, кюнчыгъышд Теннеси эмда Миссисипи, шималда Миссури штатла чеклешедиле.

Арканзасны кёбюсю кюнчыгъыш чеки Миссисипи суу бла барады, къуру Грин эмда Клей округ болмаса, алада Миссури штат бла чеки Сент-Франсис суу бла барады.

Арканзас рельефы бла эки кесегине бёлюнеди — шимал-кюнбатыш мийик джерле эмда къыбыла-кюнчыгъыш алаша джерле.

Арканзасны территоирясында джети табигъан регион орналады: Озарк джалпакъ, Уошито таула, Арканзас сууну ёзени, Мексика богъазны джагъасыны тюз джерле, Кроулис-Ридж мийик джерле эмда Арканзас сууну аягъы.

== Белгиле ==
[[Категория:Арканзас]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ бёлюнюую}}
{{Тамамланмагъан статья}}</text>
      <sha1>2hd90kx75azoovah4sp3uac8768192s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118488</id>
      <parentid>118487</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:20:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Географиясы */</comment>
      <origin>118488</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4432" sha1="t9q8k43tgri9srynoq65txtw2clgxlv" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Арканзас
| Оригинал аты = State of  Arkansas
| Байракъ = Flag of Arkansas.svg
| Официал аты = Арканзас Штат
| Мухур = Seal of Arkansas.svg
| ИеликБолушАт = Арканзасны
| Карта = Arkansas in United States.svg
| Девиз = «Халкъ башчылыкъ этед»&lt;br&gt;({{lang-la|Regnat populus}})
| Джыр = [[Arkansas (джыр)]]
| Чам ат = «Табигъат штат»&lt;br&gt;({{lang-en|The Natural State}})
| Ара шахар = [[Литл-Рок]]
| УллуШахар = Литл-Рок
| УллуШахарла = [[Форт-Смит (Арканзас)|Форт-Смит]]&lt;br&gt;[[Фейетвилл (Арканзас)|Фейетвилл]]&lt;br&gt;[[Спрингдейл (Арканзас)|Спрингдейл]]&lt;br&gt;[[Джонсборо (Арканзас)|Джонсборо]]
| Халкъ = 3 088 354
| Тергеу джыл = 2024
| ХалкъОрун = 33
| Басыннганы = 57,9
| БасыннганыНомер = 34
| МайданНомер = 29
| Майдан = 137 732
| СуунуМайданы = 2 876
| СуунуПроценти = 2,09
| Кенглик1 = 33°0'
| Кенглик2 = 36°30'
| Кенгине = 385
| Узунуна = 420
| Эм уллу мийиклик = 839
| Орта мийиклик = 20
| Эм гитче мийиклик = 17
| ШтатныДатасы = 1836 джылны 15 июньда
| ШтатныОруну = 25
| ШтатхаДери = [[Арканзас территория]]
| Губернатор = [[Сара Хакаби Сандерс]]
| ВицеГубернатор = [[Лесли Ратледж]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Арканзасны Баш Ассамблея
| ОгъарыПалата = Арканзасны Сенаты
| ТёбенПалата = Арканзасны Келечилени палатасы
| Сенаторла = [[Том Коттон]]&lt;br&gt;[[Джон Бузман]]
| СагъатБёлге = -6/[[Джай заман|-5]]
| Къысхартыу = AR
| Сайт = http://www.arkansas.gov
}}

'''Арканзас'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Arkansas'', американ айтыу: [ˈɑːrkənsɔː]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбылыда, Къыбыла-Кюнбатыш регионда орналгъан штат. Штатны аты [[Индейлиле|индейлиледен]], [[осейджи]] халкъны тилден келди. Бютеулей Арканзасны территориясы - 137 732 км² (29-чу АБШ-ны штатланы ичинде). 

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда штатны эм уллу шахары - [[Литл-Рок]].

== Географиясы ==
Арканзас бла къыбылада [[Луизиана]], кюнбатышда [[Техас]] эмда [[Оклахома]], кюнчыгъышд [[Теннесси|Теннеси]] эмда [[Миссисипи (штат)|Миссисипи]], шималда [[Миссури (штат)|Миссури]] штатла чеклешедиле.

Арканзасны кёбюсю кюнчыгъыш чеки [[Миссисипи (суу)|Миссисипи]] суу бла барады, къуру Грин эмда Клей округ болмаса, алада Миссури штат бла чеки Сент-Франсис суу бла барады.

Арканзас рельефы бла эки кесегине бёлюнеди — шимал-кюнбатыш мийик джерле эмда къыбыла-кюнчыгъыш алаша джерле.

Арканзасны территоирясында джети табигъан регион орналады: Озарк джалпакъ, Уошито таула, [[Арканзас (суу)|Арканзас]] сууну ёзени, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] джагъасыны тюз джерле, Кроулис-Ридж мийик джерле эмда Арканзас сууну аягъы.

== Белгиле ==
[[Категория:Арканзас]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ бёлюнюую}}
{{Тамамланмагъан статья}}</text>
      <sha1>t9q8k43tgri9srynoq65txtw2clgxlv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118489</id>
      <parentid>118488</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:23:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Географиясы */</comment>
      <origin>118489</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4736" sha1="ch8agpq45jlb3a24y830y2gn6h6wd25" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Арканзас
| Оригинал аты = State of  Arkansas
| Байракъ = Flag of Arkansas.svg
| Официал аты = Арканзас Штат
| Мухур = Seal of Arkansas.svg
| ИеликБолушАт = Арканзасны
| Карта = Arkansas in United States.svg
| Девиз = «Халкъ башчылыкъ этед»&lt;br&gt;({{lang-la|Regnat populus}})
| Джыр = [[Arkansas (джыр)]]
| Чам ат = «Табигъат штат»&lt;br&gt;({{lang-en|The Natural State}})
| Ара шахар = [[Литл-Рок]]
| УллуШахар = Литл-Рок
| УллуШахарла = [[Форт-Смит (Арканзас)|Форт-Смит]]&lt;br&gt;[[Фейетвилл (Арканзас)|Фейетвилл]]&lt;br&gt;[[Спрингдейл (Арканзас)|Спрингдейл]]&lt;br&gt;[[Джонсборо (Арканзас)|Джонсборо]]
| Халкъ = 3 088 354
| Тергеу джыл = 2024
| ХалкъОрун = 33
| Басыннганы = 57,9
| БасыннганыНомер = 34
| МайданНомер = 29
| Майдан = 137 732
| СуунуМайданы = 2 876
| СуунуПроценти = 2,09
| Кенглик1 = 33°0'
| Кенглик2 = 36°30'
| Кенгине = 385
| Узунуна = 420
| Эм уллу мийиклик = 839
| Орта мийиклик = 20
| Эм гитче мийиклик = 17
| ШтатныДатасы = 1836 джылны 15 июньда
| ШтатныОруну = 25
| ШтатхаДери = [[Арканзас территория]]
| Губернатор = [[Сара Хакаби Сандерс]]
| ВицеГубернатор = [[Лесли Ратледж]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Арканзасны Баш Ассамблея
| ОгъарыПалата = Арканзасны Сенаты
| ТёбенПалата = Арканзасны Келечилени палатасы
| Сенаторла = [[Том Коттон]]&lt;br&gt;[[Джон Бузман]]
| СагъатБёлге = -6/[[Джай заман|-5]]
| Къысхартыу = AR
| Сайт = http://www.arkansas.gov
}}

'''Арканзас'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Arkansas'', американ айтыу: [ˈɑːrkənsɔː]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбылыда, Къыбыла-Кюнбатыш регионда орналгъан штат. Штатны аты [[Индейлиле|индейлиледен]], [[осейджи]] халкъны тилден келди. Бютеулей Арканзасны территориясы - 137 732 км² (29-чу АБШ-ны штатланы ичинде). 

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда штатны эм уллу шахары - [[Литл-Рок]].

== Географиясы ==
Арканзас бла къыбылада [[Луизиана]], кюнбатышда [[Техас]] эмда [[Оклахома]], кюнчыгъышд [[Теннесси|Теннеси]] эмда [[Миссисипи (штат)|Миссисипи]], шималда [[Миссури (штат)|Миссури]] штатла чеклешедиле.

Арканзасны кёбюсю кюнчыгъыш чеки [[Миссисипи (суу)|Миссисипи]] суу бла барады, къуру Грин эмда Клей округ болмаса, алада Миссури штат бла чеки Сент-Франсис суу бла барады.

Арканзас рельефы бла эки кесегине бёлюнеди — шимал-кюнбатыш мийик джерле эмда къыбыла-кюнчыгъыш алаша джерле.

Арканзасны территоирясында джети табигъан регион орналады: Озарк джалпакъ, Уошито таула, [[Арканзас (суу)|Арканзас]] сууну ёзени, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] джагъасыны тюз джерле, Кроулис-Ридж мийик джерле эмда Арканзас сууну аягъы&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.arkansasheritage.com/discover/natural_environments/regions.aspx|deadlink=yes|title = Arkansas Regions  |archiveurl = https://web.archive.org/web/20120614023536/http://www.arkansasheritage.com/discover/natural_environments/regions.aspx |archivedate = 2012-06-14 }}&lt;/ref&gt;..

== Белгиле ==
[[Категория:Арканзас]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ бёлюнюую}}
{{Тамамланмагъан статья}}</text>
      <sha1>ch8agpq45jlb3a24y830y2gn6h6wd25</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вайоминг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16942</id>
    <revision>
      <id>118462</id>
      <parentid>118461</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T12:44:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сурат галерея */</comment>
      <origin>118462</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21697" sha1="phzdzljfvilnbrxrrqts6rroh354rzi" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Эдвард Бьюкенен]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къышда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Мамукъ биржа, Саванна шахар
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>phzdzljfvilnbrxrrqts6rroh354rzi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118463</id>
      <parentid>118462</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T12:48:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сурат галерея */</comment>
      <origin>118463</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21764" sha1="5zzoygihpzn5kn9h3dzzzlbnkju9akz" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Эдвард Бьюкенен]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>5zzoygihpzn5kn9h3dzzzlbnkju9akz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118464</id>
      <parentid>118463</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T12:59:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экономикасы */</comment>
      <origin>118464</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22429" sha1="tou48tq7sox6v3whgu62x2zpb26budq" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Эдвард Бьюкенен]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 60 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>tou48tq7sox6v3whgu62x2zpb26budq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118465</id>
      <parentid>118464</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T13:03:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Политикасы */</comment>
      <origin>118465</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22846" sha1="f3o0oj3avtjy8wss6e0c1cfkspvlbt7" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Эдвард Бьюкенен]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]).  

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>f3o0oj3avtjy8wss6e0c1cfkspvlbt7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118466</id>
      <parentid>118465</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T13:13:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Штатны толтуруучу власты */</comment>
      <origin>118466</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23287" sha1="1jo4vszq1pml86fmj7127sehhnp0p7b" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Эдвард Бьюкенен]]
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>1jo4vszq1pml86fmj7127sehhnp0p7b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118468</id>
      <parentid>118466</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T18:09:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118468</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23322" sha1="9mhbtxoow4qwfpaukvn09qh36n55o6c" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>9mhbtxoow4qwfpaukvn09qh36n55o6c</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118470</id>
      <parentid>118468</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T18:30:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сюдлюк система */</comment>
      <origin>118470</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24003" sha1="5xs2t61cvrv14tq7xwsqzy7jl7q0qcn" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>5xs2t61cvrv14tq7xwsqzy7jl7q0qcn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118472</id>
      <parentid>118470</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T18:37:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сурат галерея */</comment>
      <origin>118472</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24022" sha1="1gu7572zx0dajofzw6c5lrl46voryh0" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>1gu7572zx0dajofzw6c5lrl46voryh0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118473</id>
      <parentid>118472</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:19:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Спорту */</comment>
      <origin>118473</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24689" sha1="4pjdtcnej4w738y9anu1dck9uur628l" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тер ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>4pjdtcnej4w738y9anu1dck9uur628l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118475</id>
      <parentid>118473</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:25:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сурат галерея */</comment>
      <origin>118475</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24689" sha1="qbr2fljxia3d1unzoj6rshai9mqbuxi" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>qbr2fljxia3d1unzoj6rshai9mqbuxi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118476</id>
      <parentid>118475</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:26:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сюдлюк система */</comment>
      <origin>118476</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24949" sha1="o1g48ezrvpbgs8cw5bor0oez2ai2w3b" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Таулу штатла|Таулу штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингны (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къуралады. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>o1g48ezrvpbgs8cw5bor0oez2ai2w3b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118507</id>
      <parentid>118476</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:08:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <origin>118507</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24939" sha1="o8q0dl8hcvl16fk2hhnkwc7ece9nxs2" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингны кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингны шимал-кюнбатышда Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышдан кюнбатышгъа мийиклиги ёсген, прерияла бла джаялгъан, къургъакъ кенг сыртлыкълалла. 

=== Климаты ===
Вайомингны кёбюсю джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, орта температурасы штатны кёбюсю территориясында 27 °C - 32 °C къымылдайды. Мийикликден орта температурасы дженгил тюшкен этеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде джай кечеде болгъан температурасы кюнден болгъандан дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ аллай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир аз джерледе иги кёре температураны кётюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингны орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб  [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнигъе киредиле, кюнбатышгъа уа баргъан суула [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырына [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшелле.

Вайомингде саркъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк суу (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингны эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метров&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>o8q0dl8hcvl16fk2hhnkwc7ece9nxs2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118508</id>
      <parentid>118507</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:14:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Географиясы */</comment>
      <origin>118508</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24992" sha1="bq6ubue9il96vqli3hhp6noiv203b8a" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингни кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингни шимал-кюнбатышында Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышындан кюнбатышха мийиклиги ёсген, прерияла бла джайылгъан, къургъакъ кенг сыртлыкъладыла. 

=== Климаты ===
Вайомингни кёбюсюню джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, штатны территориясыны кёбюсюню орта температурасы  27 °C - 32 °C арасында тюрленеди. Мийикликге кёре орта температурасы да дженгил тюшеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде, джай кечеде болгъан температурасы кюндегиге кёре дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ, алай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир къауум джерледе температураны иги кесекге кёлтюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында - джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингни орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнине киредиле, кюнбатышха баргъан суула уа [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырында [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшедиле.

Вайомингде саркъгъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк сууду (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингни эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метрди&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатыны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бу сагъатта Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетдиле. Бусагъатдагъы Вайомингны территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] кирди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингны кёбюсю территориясы Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге кирди. 1807 джылда Вайомингны кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициада (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтирди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачты. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тышырыулагъа сайлау эркинлик бердиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болду.

XX ёмюрню алын эки он джылынлада Вайомингны адам саны эки кёре ёсгенди. Кёбюсю адамла штатгъа келдиле [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть скважина ачылгъан ючю.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] кёбюсю закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан джерлени алдыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] ёмюрюню ахыран дери ызына алдыла закончыгъарыучу джыйылыуну.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингны адам саны 250 742 адамгъа джетди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат паркы ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны къалгъан затланы тизмесине кошду.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президент сайлаулада [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонны]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>bq6ubue9il96vqli3hhp6noiv203b8a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118509</id>
      <parentid>118508</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:26:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихи */</comment>
      <origin>118509</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25076" sha1="74zv7ycr2g7853ecedbpbhl7911oxe2" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингни кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингни шимал-кюнбатышында Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышындан кюнбатышха мийиклиги ёсген, прерияла бла джайылгъан, къургъакъ кенг сыртлыкъладыла. 

=== Климаты ===
Вайомингни кёбюсюню джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, штатны территориясыны кёбюсюню орта температурасы  27 °C - 32 °C арасында тюрленеди. Мийикликге кёре орта температурасы да дженгил тюшеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде, джай кечеде болгъан температурасы кюндегиге кёре дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ, алай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир къауум джерледе температураны иги кесекге кёлтюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында - джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингни орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнине киредиле, кюнбатышха баргъан суула уа [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырында [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшедиле.

Вайомингде саркъгъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк сууду (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингни эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метрди&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатыны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бусагъатда Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла болуб, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетгендиле. Бусагъатдагъы Вайомингни территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] киргенди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингни территориясыны кёбюсю Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге киреди. 1807 джылда Вайомингни кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициаларында (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтгенди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачады. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тиширыулагъа сайлау эркинлик бередиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлунда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болады.

XX ёмюрню аллындагъы эки онджыллыкъда Вайомингни адам саны эки кёреге ёсгенди. Келген адамланы кёбюсю [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть чыгъарыу башланнганы ючюн келгендиле.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан орунланы аладыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] закончыгъарыучу джыйылыуну джюзджыллыкъны ахырына дери аладыла.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингни адам саны 250 742 адамгъа джетгенди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат парк ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны хазнасыны тизмесине кошады.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президентнини сайлауларында [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонну]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннганы штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джагъандыла&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингны халкъыны дин къуралгъаны:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>74zv7ycr2g7853ecedbpbhl7911oxe2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118510</id>
      <parentid>118509</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:27:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Халкъы */</comment>
      <origin>118510</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25066" sha1="b6j36fmdnxk7fd9qw8prcf2cc94a23h" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингни кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингни шимал-кюнбатышында Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышындан кюнбатышха мийиклиги ёсген, прерияла бла джайылгъан, къургъакъ кенг сыртлыкъладыла. 

=== Климаты ===
Вайомингни кёбюсюню джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, штатны территориясыны кёбюсюню орта температурасы  27 °C - 32 °C арасында тюрленеди. Мийикликге кёре орта температурасы да дженгил тюшеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде, джай кечеде болгъан температурасы кюндегиге кёре дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ, алай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир къауум джерледе температураны иги кесекге кёлтюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында - джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингни орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнине киредиле, кюнбатышха баргъан суула уа [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырында [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшедиле.

Вайомингде саркъгъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк сууду (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингни эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метрди&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатыны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бусагъатда Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла болуб, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетгендиле. Бусагъатдагъы Вайомингни территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] киргенди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингни территориясыны кёбюсю Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге киреди. 1807 джылда Вайомингни кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициаларында (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтгенди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачады. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тиширыулагъа сайлау эркинлик бередиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлунда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болады.

XX ёмюрню аллындагъы эки онджыллыкъда Вайомингни адам саны эки кёреге ёсгенди. Келген адамланы кёбюсю [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть чыгъарыу башланнганы ючюн келгендиле.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан орунланы аладыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] закончыгъарыучу джыйылыуну джюзджыллыкъны ахырына дери аладыла.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингни адам саны 250 742 адамгъа джетгенди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат парк ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны хазнасыны тизмесине кошады.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президентнини сайлауларында [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонну]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннган штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джашагъанды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингни халкъыны дин къурамы:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингны БИП 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингны экономикасыны бардырыучу кючлелле. 2024 джылда Вайомингны паркларына эмда тарих джерлеге 4 843 471 адам келдиле.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингны паркларына 2024 джылда 5 млн адам келликле.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтьны, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненты. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюн. Вайомингны 91% артыкъ джерлеринден эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде кёбюсю башха штатладан эсе хайыргъа кёре салыннган налог алмайла. 

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>b6j36fmdnxk7fd9qw8prcf2cc94a23h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118511</id>
      <parentid>118510</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:30:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Экономикасы */</comment>
      <origin>118511</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25114" sha1="d31wfq6g7dfwt9jzvvxj2x1cwcia5jx" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингни кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингни шимал-кюнбатышында Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышындан кюнбатышха мийиклиги ёсген, прерияла бла джайылгъан, къургъакъ кенг сыртлыкъладыла. 

=== Климаты ===
Вайомингни кёбюсюню джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, штатны территориясыны кёбюсюню орта температурасы  27 °C - 32 °C арасында тюрленеди. Мийикликге кёре орта температурасы да дженгил тюшеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде, джай кечеде болгъан температурасы кюндегиге кёре дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ, алай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир къауум джерледе температураны иги кесекге кёлтюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында - джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингни орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнине киредиле, кюнбатышха баргъан суула уа [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырында [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшедиле.

Вайомингде саркъгъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк сууду (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингни эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метрди&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатыны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бусагъатда Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла болуб, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетгендиле. Бусагъатдагъы Вайомингни территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] киргенди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингни территориясыны кёбюсю Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге киреди. 1807 джылда Вайомингни кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициаларында (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтгенди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачады. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тиширыулагъа сайлау эркинлик бередиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлунда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болады.

XX ёмюрню аллындагъы эки онджыллыкъда Вайомингни адам саны эки кёреге ёсгенди. Келген адамланы кёбюсю [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть чыгъарыу башланнганы ючюн келгендиле.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан орунланы аладыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] закончыгъарыучу джыйылыуну джюзджыллыкъны ахырына дери аладыла.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингни адам саны 250 742 адамгъа джетгенди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат парк ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны хазнасыны тизмесине кошады.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президентнини сайлауларында [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонну]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннган штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джашагъанды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингни халкъыны дин къурамы:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингни БИП-и 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингни экономикасыны бардырыучу кючлеридиле. 2024 джылда Вайомингни паркларына эмда тарих джерлерине 4 843 471 адам келгенди.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингни паркларына 2024 джылда 5 млн адам келири сакъланады.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтни, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненти. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюндю. Вайомингни джерлеринден 91% артыгъы эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде, башха штатланы кёбюсюча болмай хайыргъа кёре салыннган налог алынмайды.

== Политикасы ==
Вайомингны закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингны Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власть губернатордан, штатны секретарьдан, аудитордан, хазначиндан эмда кърал илмуну суперинтендантан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретари алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>d31wfq6g7dfwt9jzvvxj2x1cwcia5jx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118512</id>
      <parentid>118511</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:32:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Политикасы */</comment>
      <origin>118512</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25122" sha1="7kkjdtcyg9rpeur1h5mpqpq32js6uun" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингни кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингни шимал-кюнбатышында Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышындан кюнбатышха мийиклиги ёсген, прерияла бла джайылгъан, къургъакъ кенг сыртлыкъладыла. 

=== Климаты ===
Вайомингни кёбюсюню джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, штатны территориясыны кёбюсюню орта температурасы  27 °C - 32 °C арасында тюрленеди. Мийикликге кёре орта температурасы да дженгил тюшеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде, джай кечеде болгъан температурасы кюндегиге кёре дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ, алай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир къауум джерледе температураны иги кесекге кёлтюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында - джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингни орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнине киредиле, кюнбатышха баргъан суула уа [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырында [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшедиле.

Вайомингде саркъгъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк сууду (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингни эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метрди&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатыны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бусагъатда Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла болуб, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетгендиле. Бусагъатдагъы Вайомингни территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] киргенди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингни территориясыны кёбюсю Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге киреди. 1807 джылда Вайомингни кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициаларында (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтгенди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачады. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тиширыулагъа сайлау эркинлик бередиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлунда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болады.

XX ёмюрню аллындагъы эки онджыллыкъда Вайомингни адам саны эки кёреге ёсгенди. Келген адамланы кёбюсю [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть чыгъарыу башланнганы ючюн келгендиле.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан орунланы аладыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] закончыгъарыучу джыйылыуну джюзджыллыкъны ахырына дери аладыла.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингни адам саны 250 742 адамгъа джетгенди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат парк ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны хазнасыны тизмесине кошады.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президентнини сайлауларында [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонну]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннган штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джашагъанды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингни халкъыны дин къурамы:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингни БИП-и 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингни экономикасыны бардырыучу кючлеридиле. 2024 джылда Вайомингни паркларына эмда тарих джерлерине 4 843 471 адам келгенди.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингни паркларына 2024 джылда 5 млн адам келири сакъланады.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтни, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненти. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюндю. Вайомингни джерлеринден 91% артыгъы эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде, башха штатланы кёбюсюча болмай хайыргъа кёре салыннган налог алынмайды.

== Политикасы ==
Вайомингни закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингни Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власты губернатордан, штатны секретарындан, аудитордан, хазначындан эмда кърал илмуну суперинтендантындан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретары алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингны аз халкъы болгъан ючюн усталыкъ командала штатда джокътула. Алай а Вайоминг Университетны командала - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмд баскетбол командала) белгилилле. Вайомингны орта школланы ишлени Ассоциациясы ачха бла онэки спорт джаш командалагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырадыла.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>7kkjdtcyg9rpeur1h5mpqpq32js6uun</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118513</id>
      <parentid>118512</parentid>
      <timestamp>2025-07-07T11:33:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Спорту */</comment>
      <origin>118513</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25136" sha1="qgkt7zkvik0iq1ilnc0t1dbsxy04x1e" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Вайоминг
| Оригинал аты = State of Wyoming
| Официал аты = Вайоминг Штат
| Байракъ = Flag of Wyoming.svg
| ИеликБолушАт = Вайомингни
| Мухур = Seal of Wyoming.svg
| Карта = Wyoming in United States.svg
| Девиз = Тенг эркинлик
| Джыр = [[Вайоминг (джыр)|Вайоминг]]&lt;br&gt;[[File:WyomingStateSong_arranged_by_Jack_Ryan_Morris.ogg|center]]
| Чам ат = &quot;Тенг эркинликни штат&quot;
| Ара шахар = [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]]
| УллуШахар = Шайенн
| Халкъ = 576 851
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 50
| Басыннганы = 2,31
| БасыннганыНомер = 49
| МайданНомер = 10
| Майдан = 253 348
| СуунуМайданы = 1 774,878
| СуунуПроценти = 0,7
| Кенглик1 = 41°0'
| Кенглик2 = 45°
| Кенгине = 451
| Узунуна = 599
| Эм уллу мийиклик = 4 209,1
| Орта мийиклик = 2040
| Эм гитче мийиклик = 945
| ШтатныДатасы = [[1890]] [[10 июль]]
| ШтатныОруну = 44
| ШтатхаДери = Вайоминг Территория
| Губернатор = [[Марк Гордон]]
| ВицеГубернатор = [[Чак Грей]] (штатны кърал секретарыча)
| ЗакончыгъарыучуОрган = Вайомингны Легислатурасы
| ОгъарыПалата = [[Вайомингны Сенаты|Сенат]]
| ТёбенПалата = [[Келечилени Палатасы (Вайоминг)|Келечилени Палатасы]]
| Сенаторла = [[Синтия Ламмис]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Джон Баррассо]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| КелечилениПалатасы = [[Харриет Хейгеман]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = тау заман: [[UTC−7:00|UTC−7]], [[Джай заман|джайда]] [[UTC−6:00|UTC−6]]
| Къысхартыу = WY, Wyo.
| Сайт = http://www.wyo.gov/
| УллуШахарла = Шайенн, [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]], [[Ларами (Вайоминг)|Ларами]], [[Джиллетт (Вайоминг)|Джиллетт]], [[Рок-Спрингс (Вайоминг)|Рок-Спрингс]], [[Шеридан (Вайоминг)|Шеридан]], [[Грин-Ривер (Вайоминг)|Грин-Ривер]]
}}

'''Вайоминг'''&lt;ref&gt;{{Книга:СГНЗС|67|Вайо́минг}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming'', &lt;small&gt;американ айтыу:&lt;/small&gt; [waɪˈoʊmɪŋ]) — [[Тау штатла|Тау штатланы]] къауумуна кирген, [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны кюнбатыш кесегинде орналгъан штат. Бютеулей Вайомингны территориясы - 253 348 км² (10-чу  АБШ-ны штатланы ичинде). Адам саны бла къралда эм ахыр орунда турады. 

Штатны официал [[АБШ-ны штатларыны чам атларыны тизмеси|чам аты]] - Тенг эркинлик штат ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Equality State'').

Штатны эм уллу эмда [[Ара шахар|ара шахары]] — [[Шайенн (Вайоминг)|Шайенн]].

== Географиясы ==
Вайомингни (эки хоншу штатлача [[Юта]] эм [[Колорадо]]) чеклери проекцияда тюз тёртмюйюшню къурайды. Вайоминг бла шималда [[Монтана|Монатана]], кюнчыгъышда [[Къыбыла Дакота]] эм [[Небраска]], къыбылада Колорадо эм Юта, кюнбатышда [[Айдахо]] чеклешедиле.

Вайомингни кюнбатыш кесегинде Къаялы тауланы сыртлары эмда джайлыкъла орналадыла. Аланы тенгизден орта мийиклиги - 2042 м. Вайомингни шимал-кюнбатышында Абсарока, Оул-Крик, Грос-Вентр, Уинд-Ривер эм Тетон сыртла, шимал-орта кесегинде Биг-Хорн таула, шимал-кюнчыгъышда  — Блэк-Хиллз таула, къыбыла кесегинде — Ларами, Сноуи эмда Сьерра-Мадре сыртла орналадыла. Штатны эм мийик джери  — Ганнетт-Пик тау (4207 м). 

Штатны кюнчыгыъш джанында Уллу тюз джерлерин эм кюнбатыш кесеги Мийик тюз джерле джайыладыла. Мийик тюз джерле - штатны кюнчыгъышындан кюнбатышха мийиклиги ёсген, прерияла бла джайылгъан, къургъакъ кенг сыртлыкъладыла. 

=== Климаты ===
Вайомингни кёбюсюню джартыкъургъакъ континет климаты барды ([[Кёппенни климат классификациясы|Кёппени климат классификациясы]] бла ''BSk'')&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.wrds.uwyo.edu/sco/wyoclimate.html|title=The Climate of Wyoming|publisher=Wyoming State Climate Office and Water Resources Data System|accessdate=April 14, 2023}}&lt;/ref&gt;.

Джай Вайомингде джылыды, штатны территориясыны кёбюсюню орта температурасы  27 °C - 32 °C арасында тюрленеди. Мийикликге кёре орта температурасы да дженгил тюшеди, 2700 м атлаб мийикликде орта температурасы 21 °C тюшеди. Бютеу штатны ичинде, джай кечеде болгъан температурасы кюндегиге кёре дженгил тюшеди, эм исси джерледе кече орта температурасы 10–16 °C болады. 

Вайомингде суукъ, алай а тюрленген къышла бардыла. Бек суукъ кюнле джумушакъ кюнле бла алмашынадыла. [[Чинук]] джел бир къауум джерледе температураны иги кесекге кёлтюреди. 

Джылгъа джауум (250 мм) кёбюсю джазны ахырында - джайны алында тюшеди. Таулу районлада - 510 мм алгъа, кёбюсю къар бла тюшеди.

=== Суулары ===
Вайомингни орта кесегинден шимал-кюнбатышдан орта кесегини къыбылагъа [[Американ суу айырма]] барады. Андан кюнчыгъышгъа баргъан суула [[Миссури (суу)|Миссури]] суугъа къошулуб, [[Мексика богъаз|Мексика богъазны]] бассейнине киредиле, кюнбатышха баргъан суула уа [[Колумбия (суу)|Колумбия]] эмда [[Колорадо (суу)|Колорадо]] суулагъа къошулуб ахырында [[Шош океан|Шош океаннга]] тюшедиле.

Вайомингде саркъгъан эм уллу суу (АБШ-ны ичинде 9-чу) — Снейк сууду (узунлугъу 1 735 км). Башха штатны уллу суулары — Грин-Ривер суу (1 170 км), Норт-Платт суу (1 152 км), Йеллоустоун суу (1 114 км).

Вайомингни эм уллу кёлю — [[Йеллоустон (кёл)|Йеллоустон-Лейк]]. Аны майданы — 350 км², узунлугъу — 32 км, кенглиги — 24 км, орта теренлиги — 42 м, максимал теренлиги — 120 метрди&lt;ref&gt;[https://prousa.info/wyoming_nature Вайомингни табигъатыны юсюнден]&lt;/ref&gt;.

== Тарихи ==
Кловис маданиятыны палеоиндейлиле Powars II джерде къызыл [[Охра|охраны]] 12 840 джыл алгъадан 1000 джыл чыгъыргъандыла.

[[1743 джыл|1743 джылда]] бусагъатда Вайоминг штат орнлагъан территориягъа биринчи европачыла болуб, французла Франсе Франсуа эмда Луи Верендри джетгендиле. Бусагъатдагъы Вайомингни территориясы Француз [[Луизиана колония|Луизиана колониягъа]] киргенди.  

[[1803 джыл|1803 джылда]] Вайомингни территориясыны кёбюсю Луизиананы сатыб алыу бла АБШ-ге киреди. 1807 джылда Вайомингни кюнбатыш джаныны Льюиса эм Кларкны экспедициаларында (1804-1806) болгъан Джон Колтер тинтгенди. 1827 джылда Джим Бриджер Къаялы тауладан Къыбыла ётер джерни неда Къыбыла ауушну ачады. 

[[1869 джыл|1869 джылда]] Вайоминг Территория къуралгъанды эмда Вайомингде АБШ-де биринчи тиширыулагъа сайлау эркинлик бередиле.

[[1890 джыл|1890 джылны]] 10 июлунда Вайоминг АБШ-ны 44-чю штаты болады.

XX ёмюрню аллындагъы эки онджыллыкъда Вайомингни адам саны эки кёреге ёсгенди. Келген адамланы кёбюсю [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарны къатында нефть чыгъарыу башланнганы ючюн келгендиле.

[[1934 джыл|1934 джылда]] болгъан сайлаулада [[Демократ партия (АБШ)|демократла]] закончыгъарыучу джыйылыуда болгъан орунланы аладыла. 1938 джылда уа [[Республикан партия (АБШ)|республиканла]] закончыгъарыучу джыйылыуну джюзджыллыкъны ахырына дери аладыла.

[[1940 джыл|1940 джылда]] болгъан АБШ-ны тергеу бла Вайомингни адам саны 250 742 адамгъа джетгенди.

[[1957 джыл|1957 джылда]] Вайомингде Буффало-Билны штат парк ачылды. [[1978 джыл|1978 джылда]] ЮНЕСКО (Бирлешген Миллетлени окъуудан, илмудан эмда культурадан организациясы) [[Йеллоустоун миллет парк|Йеллоустоун миллет паркны]] Бютеу дунияны хазнасыны тизмесине кошады.

Вайомингде [[2016 джыл|2016 джылда]] болгъан АБШ-ны президентнини сайлауларында [[Дональд Трамп]] 174 419 чёб алыб [[Хилари Клинтон|Хилари Клинтонну]] (55,973 чёб) озуб ётгенди. 2020 джылда да 193 559 чёб алыб Трамп [[Джо Байден|Джо Байденны]] (73 491 чёб) хорлайды.

[[2024 джыл|2024 джылда]] болгъан президент сайлаулада Вайомингде Дональд Трамп 71.60% алыб [[Камала Харрис|Камала Харрисны]] (25.84%) озду.

== Халкъы ==
АБШ-де 2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде 576 851 адам джашагъанды. Штатны адам джашагъан арасы Нортон округда орналады. [[Халкъны басыннганы]] бла АБШ-де Вайоминг Аляскадан сора эм аз басыннган штатыды. АБШ-ны Юй къурау министерствосуну юйюрсюзню багъа бериу бла Вайомингде 2022 джылда къуру 648 юйюрсюз джашагъанды&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.huduser.gov/portal/sites/default/files/pdf/2022-AHAR-Part-1.pdf|title=The 2022 Annual Homelessness Assessment Report (AHAR) to Congress}}&lt;/ref&gt;. 

2020 джылда болгъан санаугъа кёре Вайомингде халкъы къуралгъаны:
{| class=&quot;wikitable sortable collapsible&quot;; text-align:right; font-size:80%;&quot;
|+ style=&quot;font-size:90%&quot; |
|-
! Раса эмда Халкъы&lt;ref name=&quot;2020DP1&quot;&gt;{{Cite web |title=Profile of General Population and Housing Characteristics: 2020 Demographic Profile Data (DP-1): Wyoming |url=https://data.census.gov/table/DECENNIALDP2020.DP1?g=040XX00US56 |access-date=April 19, 2024 |publisher=United States Census Bureau}}&lt;/ref&gt;

! data-sort-type=number |Бютеулей
|-
| [[Испан болмагъан акъла|Акъла]]
|align=right| 81,4%
|-
| [[Испанлыла неда Латинле]]
|align=right| 3.3%
|-
| [[АБШ-ны тамырлы халкълары|Тамырлы халкъла]]
|align=right| 2,4%
|-
| [[Африкан америкачыла|Къарала]]
|align=right| 0,9
|-
| [[Американ Азиатла]]
|align=right| 0,9%
|-
| [[Шош океанчыла]]
|align=right| 0,1%
|-
| Башхала
|align=right| 3,5%
|-
| Эки эмда андан артыкъ раса болгъанла
|align=right| 7,5%
|}
=== Дин ===
Вайомингни халкъыны дин къурамы:
* [[Христианлыкъ]] — 55%
** [[Протестантла]] — 33%
** [[Католикле]] — 15%
** [[Мормонла]] — 7%
* [[Ислам|Муслиманла]] — 0,05%
* Иудейле — 1%
* Башха динле — 3,95%
* [[Атеистле]] — 40%

== Экономикасы ==
2022 джылда Вайомингни БИП-и 49,8 млрд долларгъа джетгенди&lt;ref&gt;{{cite web |title = GDP by State |url = https://www.bea.gov/data/gdp/gdp-state |publisher = Bureau of Economic Analysis |access-date = November 15, 2024}}&lt;/ref&gt; . Къазгъан промышленность эмда джолоучулукъ бла туризм секторла Вайомингни экономикасыны бардырыучу кючлеридиле. 2024 джылда Вайомингни паркларына эмда тарих джерлерине 4 843 471 адам келгенди.&lt;ref&gt;[https://wyoparks.wyo.gov/index.php/news-updates-general/2131-wyoming-state-parks-welcomes-nearly-5-million-visitors-in-2024#:~:text=Wyoming%20State%20Parks%20Welcomes%20Nearly%205%20Million%20Visitors%20in%202024,-Print&amp;text=CHEYENNE%2C%20Wyo.,%2C%20and%20year%2Dround%20exploration. Вайомингни паркларына 2024 джылда 5 млн адам келири сакъланады.]&lt;/ref&gt; Вайомингде ташкёмюрню, нефтни, табигъат газны, уранны эмда налмазланы (Келси-Лейк налмаз рудник) чыгъарадыла.

Эл мюлк Вайомингны экономикасыны тарихи бла келген баш компоненти. Вайоминг штатны эл мюлкюню чыгъаргъан баш продукциясы: мал (тууар эт), бичен, шекер чюгюндюр, мюрзеу (будай бла арпа) эмда джюндю. Вайомингни джерлеринден 91% артыгъы эл джерлеге саналадыла.

Вайомингде, башха штатланы кёбюсюча болмай хайыргъа кёре салыннган налог алынмайды.

== Политикасы ==
Вайомингни закончыгъарыучу джыйылыуу — эки палаталадан къуралгъан Вайомингни Легислатурасы ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Wyoming State Legislature''). Огъары палатасы - 31 членден къуралгъан Сенатды, тёбен палатасы - 62 членден къуралгъан Келечелени палатасыды. Закончыгъарыучула Сенатда олтургъан тёрт джылгъа эмда Келечелени палатасында эки джылгъа сайланадыла. 

=== '''Штатны толтуруучу власты''' ===
Вайомингда толтуруучу власты губернатордан, штатны секретарындан, аудитордан, хазначындан эмда кърал илмуну суперинтендантындан къуралады. Вайомингда толтуруучу властха башчылыкъ тёрт джылгъа сайланнган губеранатор этеди. 2022 джылдан сора Вайомингны 33-чю губерантору - [[Марк Гордон]] ([[Республикан партия (АБШ)|Республикан партия]]). Вайомингде вице-губернатор къуллукъ болмай, аны орнун штатны секретары алады.   

=== '''Сюдлюк система''' ===
Вайомингны баш сюд органы - 5 сюдю бла къуралгъан Вайомингны Баш сюдю (ингил. ''Wyoming Supreme Court''). Вайомингде Аппеляция сюд болмай округ сюдледен аппеляцияла тюзю бла Вайомингны Баш сюдге барадыла. 1972 джылдан сора бары да кърал сюдлени къуллукъгъа биринчи комиссия кёлтюрюлюргенлени губернатор салгъан этеди. Бир джылдан сора аланы эркинликни буз­мазгъа ючюн халкъ чёб атады&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Hubble |first1=Larry |title=The Equality State: Government and Politics in Wyoming |date=2008 |publisher=Eddie Bowers Publishing Co. |location=Peosta, Iowa |isbn=978-1-57879-076-0 |pages=91–92 |edition=6th|display-authors=etal}}&lt;/ref&gt;.

== Административ бёлюннгени ==
Вайоминг 23 округга (''county'') бёлюнеди. 
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Вайомингны округланы тизмеси&lt;ref name=PopEstWY&gt;{{cite web|url=https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|title=County Population Totals and Components of Change: 2010-2017|website=2017 Population Estimates|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=March 14, 2019|access-date=March 14, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190306044116/https://census.gov/data/tables/2017/demo/popest/counties-total.html|archive-date=March 6, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! 
! Округ
! Адам саны
! 
! Округ
! Адам саны
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 1
| [[Ларами (Вайоминг, округу)|Ларами]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 98,327
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 13
| [[Конверс (Вайоминг, округу)|Конверс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,809
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 2
| [[Натрона (Вайоминг, округу)|Натрона]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 79,547
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 14
| [[Гошен (Вайоминг, округу)|Гошен]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 13,378
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 3
| [[Кэмпбелл (Вайоминг, округу)|Кэмпбелл]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 46,242
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 15
| [[Биг-Хорн (Вайоминг, округу)|Биг-Хорн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 11,906
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 4
| [[Суитуотер (округ)|Суитуотер]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 43,534
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 16
| [[Сублетт (Вайоминг, округу)|Сублетт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 9,799
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 5
| [[Фримонт (Вайоминг, округу)|Фримонт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 39,803
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 17
| [[Платт (Вайоминг, округу) |Платт]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,562
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 6
| [[Олбани (Вайоминг, округу)|Олбани]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 38,332
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 18
| [[Джонсон (Вайоминг, округу)|Джонсон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,476
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 7
| [[Шеридан (Вайоминг, округу) |Шеридан]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 30,210
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 19
| [[Уошаки (округ)|Уошаки]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 8,064
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 8
| [[Парк (Вайоминг, округу)|Парк]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 29,568
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 20
| [[Крук (Вайоминг, округу)|Крук]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 7,410
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 9
| [[Титон (Вайоминг, округу)|Титон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 23,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 21
| [[Уэстон (округ)|Уэстон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 6,927
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 10
| [[Юинта (Вайоминг, округу)|Юинта]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 20,495
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 22
| [[Хот-Спрингс (Вайоминг, округу)|Хот-Спрингс]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 4,696
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 11
| [[Линкольн (Вайоминг, округу)|Линкольн]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 19,265
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 23
| [[Найобрэра (округ)|Найобрэра]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 2,397
|-
| style=&quot;text-align: center;&quot; | 12
| [[Карбон (Вайоминг, округу)|Карбон]]
| style=&quot;text-align: right;&quot; | 15,303
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;| '''Бютеулей Вайомингде'''
| style=&quot;text-align: right;&quot; | '''579,315'''
|}

== Спорту ==
Вайомингни аз халкъы болгъан ючюн профессинал командала штатда джокъдула. Алай а Вайоминг Университетни командалары - Wyoming Cowboys эмда Cowgirls (энчи футбол эмда баскетбол командала) белгилидиле. Вайомингни орта школланы ишлерини Ассоциациясы ачха бла онеки спорт джаш командагъа болушады. 

2001 джылдан сора [[Каспер (Вайоминг)|Каспер]] шахарда College National Finals родео бардырылады.  

== Сурат галерея ==
&lt;gallery widths=&quot;200&quot; heights=&quot;160&quot;&gt;
File:Wyoming State Capitol.jpg|[[Вайомингны Капитолии]]
File:Hayden Valley, Yellowstone Nationalpark, Wyoming, USA.jpg|[[Хайден ёзен]], [[Йеллоустоун]] миллет парк.
File:Yellowstone, Wyoming (39567818314).jpg|Йеллоустоун миллет парк къыш заманда.
File:Wyoming Supreme Court Building, Cheyenne, Southwest view 20110823 1.jpg|Вайомингны Баш сюдню мекямы (Шайен шахар).
File:Grand canyon of Yellowstone and Yellowstone fall nn edit1.jpg|Йеллоустоун миллет паркда орналгъан Уллу тар ёзен.
File:Bison Teton.JPG|[[Доммай]]ла Гранд-Титон миллет паркда.
File:Devils Tower in Wyoming.jpg|Девилс-Тауэр тау (Шайтанны къаласы)
File:Route 191 in Wyoming kz01.jpg|191 Уллу джол бла Вайомингде
File:Thunder Basin National Grassland Douglas.jpg|Миллет заповедник Тандер-Бейсин, Дуглас шахарны къатында.
&lt;/gallery&gt;

== Джибериуле ==
* https://www.wyo.gov/&lt;nowiki/&gt; - Вайомингны официал сайты.

== Белгиле ==
[[Категория:Вайоминг]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{Вайоминг}}{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>qgkt7zkvik0iq1ilnc0t1dbsxy04x1e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Индиана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16960</id>
    <revision>
      <id>118490</id>
      <parentid>114588</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:31:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118490</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3369" sha1="4ch82eg9c3z09hg2icztvmj6vfob2c2" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Индиана
| Оригинал аты = State of Indiana
| Официал аты = Индиана Штат
| Байракъ = Flag of Indiana.svg
| Мухур = Indiana-StateSeal.svg
| ИеликБолушАт = Индиананы
| Карта = Indiana in United States.svg
| Ара шахар = [[Индианаполис]]
| Джыр = &quot;[[Уабашны джагъасында, узакъта]]&quot;&lt;br/&gt; [[File:On the Bank of the Wabash Far Away by Paul Dresser, 1899.ogg]]
| Чам ат = «Зыбаланы штаты»
| УллуШахар = [[Индианаполис]]
| УллуШахарла = [[Форт-Уэйн]]&lt;br&gt;[[Эвансвилл]]&lt;br&gt;[[Саут-Бенд (Индиана)|Саут-Бенд]]&lt;br&gt;[[Блумингтон (Индиана)|Блумингтон]]&lt;br&gt;[[Хаммонд (Индиана)|Хаммонд]]
| Халкъ = 6 790 280
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 17
| Басыннганы = 70,7
| БасыннганыНомер = 22
| МайданНомер = 38
| Майдан = 94 321
| СуунуМайданы = 1 424
| СуунуПроценти = 1,5
| Девиз = &quot;Американы орамла къошулгъан джери&quot;
| Кенглик1 = 37°47'
| Кенглик2 = 41°46'
| Эм уллу мийиклик = 383
| Орта мийиклик = 210
| Эм гитче мийиклик = 97
| ШтатныДатасы = [[1816 джыл]] [[11 декабрь]]
| ШтатныОруну = 19
| ШтатхаДери = [[Индиана Территория]]
| Губернатор = [[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ВицеГубернатор = [[Мика Беквит]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ЗакончыгъарыучуОрган = [[Индиананы Баш Ассамблеясы]]
| ОгъарыПалата = [[Индиананы Сенаты]]
| ТёбенПалата = Индиананы Келечилени Палатасы
| Сенаторла = [[Тодд Янг]] ([[Республика партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = 80 округгу: -5/-4&lt;br&gt;12 округгу: UTC-6/-5
| Къысхартыу = IN
| Сайт = [http://www.in.gov/ www.in.gov]
}}

'''Индиана''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Indiana'', американ айтыу: [ˌɪndiˈænə]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны Орта Кюнбатышда орналгъан штат, Шимал-Кюнчыгъыш Арасыны бириси.

Бютеулей Индиананы территориясы - 94 321 км² (38-чи АБШ-ны штатланы ичинде), адам саны (2020 джылда) - 6 790 280 адам (17-чи АБШ-ны штатланы ичинде).

Официал чам аты — «Зыбаланы штаты» ([[Ингилиз тил|ингил]]. — «''Hoosier State''»).

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда эм уллу шахары — [[Индианаполис]].

== Белгиле ==
{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}
[[Категория:Индиана]]
[[Категория:АБШ]]</text>
      <sha1>4ch82eg9c3z09hg2icztvmj6vfob2c2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118491</id>
      <parentid>118490</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:32:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118491</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3467" sha1="8yfu8otqrzrt3o2msllquy93ozkf3ae" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Индиана
| Оригинал аты = State of Indiana
| Официал аты = Индиана Штат
| Байракъ = Flag of Indiana.svg
| Мухур = Indiana-StateSeal.svg
| ИеликБолушАт = Индиананы
| Карта = Indiana in United States.svg
| Ара шахар = [[Индианаполис]]
| Джыр = &quot;[[Уабашны джагъасында, узакъта]]&quot;&lt;br/&gt; [[File:On the Bank of the Wabash Far Away by Paul Dresser, 1899.ogg]]
| Чам ат = «Зыбаланы штаты»
| УллуШахар = [[Индианаполис]]
| УллуШахарла = [[Форт-Уэйн]]&lt;br&gt;[[Эвансвилл]]&lt;br&gt;[[Саут-Бенд (Индиана)|Саут-Бенд]]&lt;br&gt;[[Блумингтон (Индиана)|Блумингтон]]&lt;br&gt;[[Хаммонд (Индиана)|Хаммонд]]
| Халкъ = 6 790 280
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 17
| Басыннганы = 70,7
| БасыннганыНомер = 22
| МайданНомер = 38
| Майдан = 94 321
| СуунуМайданы = 1 424
| СуунуПроценти = 1,5
| Девиз = &quot;Американы орамла къошулгъан джери&quot;
| Кенглик1 = 37°47'
| Кенглик2 = 41°46'
| Эм уллу мийиклик = 383
| Орта мийиклик = 210
| Эм гитче мийиклик = 97
| ШтатныДатасы = [[1816 джыл]] [[11 декабрь]]
| ШтатныОруну = 19
| ШтатхаДери = [[Индиана Территория]]
| Губернатор = [[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ВицеГубернатор = [[Мика Беквит]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ЗакончыгъарыучуОрган = [[Индиананы Баш Ассамблеясы]]
| ОгъарыПалата = [[Индиананы Сенаты]]
| ТёбенПалата = Индиананы Келечилени Палатасы
| Сенаторла = [[Тодд Янг]] ([[Республика партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = 80 округгу: -5/-4&lt;br&gt;12 округгу: UTC-6/-5
| Къысхартыу = IN
| Сайт = [http://www.in.gov/ www.in.gov]
}}

'''Индиана'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Indiana'', американ айтыу: [ˌɪndiˈænə]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны Орта Кюнбатышда орналгъан штат, Шимал-Кюнчыгъыш Арасыны бириси.

Бютеулей Индиананы территориясы - 94 321 км² (38-чи АБШ-ны штатланы ичинде), адам саны (2020 джылда) - 6 790 280 адам (17-чи АБШ-ны штатланы ичинде).

Официал чам аты — «Зыбаланы штаты» ([[Ингилиз тил|ингил]]. — «''Hoosier State''»).

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда эм уллу шахары — [[Индианаполис]].

== Белгиле ==
{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}
[[Категория:Индиана]]
[[Категория:АБШ]]</text>
      <sha1>8yfu8otqrzrt3o2msllquy93ozkf3ae</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118492</id>
      <parentid>118491</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:32:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118492</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3481" sha1="p3ubj16ltel5b5npyq79i4duk6kelwd" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Индиана
| Оригинал аты = State of Indiana
| Официал аты = Индиана Штат
| Байракъ = Flag of Indiana.svg
| Мухур = Indiana-StateSeal.svg
| ИеликБолушАт = Индиананы
| Карта = Indiana in United States.svg
| Ара шахар = [[Индианаполис]]
| Джыр = &quot;[[Уабашны джагъасында, узакъта]]&quot;&lt;br/&gt; [[File:On the Bank of the Wabash Far Away by Paul Dresser, 1899.ogg]]
| Чам ат = «Зыбаланы штаты»
| УллуШахар = [[Индианаполис]]
| УллуШахарла = [[Форт-Уэйн]]&lt;br&gt;[[Эвансвилл]]&lt;br&gt;[[Саут-Бенд (Индиана)|Саут-Бенд]]&lt;br&gt;[[Блумингтон (Индиана)|Блумингтон]]&lt;br&gt;[[Хаммонд (Индиана)|Хаммонд]]
| Халкъ = 6 790 280
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 17
| Басыннганы = 70,7
| БасыннганыНомер = 22
| МайданНомер = 38
| Майдан = 94 321
| СуунуМайданы = 1 424
| СуунуПроценти = 1,5
| Девиз = &quot;Американы орамла къошулгъан джери&quot;
| Кенглик1 = 37°47'
| Кенглик2 = 41°46'
| Эм уллу мийиклик = 383
| Орта мийиклик = 210
| Эм гитче мийиклик = 97
| ШтатныДатасы = [[1816 джыл]] [[11 декабрь]]
| ШтатныОруну = 19
| ШтатхаДери = [[Индиана Территория]]
| Губернатор = [[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ВицеГубернатор = [[Мика Беквит]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ЗакончыгъарыучуОрган = [[Индиананы Баш Ассамблеясы]]
| ОгъарыПалата = [[Индиананы Сенаты]]
| ТёбенПалата = Индиананы Келечилени Палатасы
| Сенаторла = [[Тодд Янг]] ([[Республика партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = 80 округгу: -5/-4&lt;br&gt;12 округгу: UTC-6/-5
| Къысхартыу = IN
| Сайт = [http://www.in.gov/ www.in.gov]
}}

'''Индиана'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Indiana'', американ айтыу: [ˌɪndiˈænə]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны Орта Кюнбатышда орналгъан штат, Шимал-Кюнчыгъыш Арасыны бириси.

Бютеулей Индиананы территориясы - 94 321 км² (38-чи АБШ-ны штатланы ичинде), адам саны (2020 джылда) - 6 790 280 адам (17-чи АБШ-ны штатланы ичинде).

Официал чам аты — «Зыбаланы штаты» ([[Ингилиз тил|ингил]]. — «''Hoosier State''»).

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда эм уллу шахары — [[Индианаполис]].

== Белгиле ==
[[Категория:Индиана]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>p3ubj16ltel5b5npyq79i4duk6kelwd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118493</id>
      <parentid>118492</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:39:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118493</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4041" sha1="jrcqshlbsj4msurjo2atadwnywbwe1k" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Индиана
| Оригинал аты = State of Indiana
| Официал аты = Индиана Штат
| Байракъ = Flag of Indiana.svg
| Мухур = Indiana-StateSeal.svg
| ИеликБолушАт = Индиананы
| Карта = Indiana in United States.svg
| Ара шахар = [[Индианаполис]]
| Джыр = &quot;[[Уабашны джагъасында, узакъта]]&quot;&lt;br/&gt; [[File:On the Bank of the Wabash Far Away by Paul Dresser, 1899.ogg]]
| Чам ат = «Зыбаланы штаты»
| УллуШахар = [[Индианаполис]]
| УллуШахарла = [[Форт-Уэйн]]&lt;br&gt;[[Эвансвилл]]&lt;br&gt;[[Саут-Бенд (Индиана)|Саут-Бенд]]&lt;br&gt;[[Блумингтон (Индиана)|Блумингтон]]&lt;br&gt;[[Хаммонд (Индиана)|Хаммонд]]
| Халкъ = 6 790 280
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 17
| Басыннганы = 70,7
| БасыннганыНомер = 22
| МайданНомер = 38
| Майдан = 94 321
| СуунуМайданы = 1 424
| СуунуПроценти = 1,5
| Девиз = &quot;Американы орамла къошулгъан джери&quot;
| Кенглик1 = 37°47'
| Кенглик2 = 41°46'
| Эм уллу мийиклик = 383
| Орта мийиклик = 210
| Эм гитче мийиклик = 97
| ШтатныДатасы = [[1816 джыл]] [[11 декабрь]]
| ШтатныОруну = 19
| ШтатхаДери = [[Индиана Территория]]
| Губернатор = [[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ВицеГубернатор = [[Мика Беквит]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ЗакончыгъарыучуОрган = [[Индиананы Баш Ассамблеясы]]
| ОгъарыПалата = [[Индиананы Сенаты]]
| ТёбенПалата = Индиананы Келечилени Палатасы
| Сенаторла = [[Тодд Янг]] ([[Республика партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = 80 округгу: -5/-4&lt;br&gt;12 округгу: UTC-6/-5
| Къысхартыу = IN
| Сайт = [http://www.in.gov/ www.in.gov]
}}

'''Индиана'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Indiana'', американ айтыу: [ˌɪndiˈænə]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны Орта Кюнбатышда орналгъан штат, Шимал-Кюнчыгъыш Арасыны бириси.

Бютеулей Индиананы территориясы - 94 321 км² (38-чи АБШ-ны штатланы ичинде), адам саны (2020 джылда) - 6 790 280 адам (17-чи АБШ-ны штатланы ичинде).

Официал чам аты — «Зыбаланы штаты» ([[Ингилиз тил|ингил]]. — «''Hoosier State''»).

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда эм уллу шахары — [[Индианаполис]].

== Географиясы ==
Индиана бла шималда Мичиган, кюнчыгъышда Огайо, къыбылада Кентукки, кюнбатышда Иллинойс штатла чеклешедиле. Шималда Индиананы Мичиган кёл джуулады.

Индиананы территориясы юч регионгъа бёлюнеди: шимал кёллю регион, ара тюз джерле эмда къыбыла дуппурлу Камберленд джалпакъны тау этегиле.

== Белгиле ==
[[Категория:Индиана]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>jrcqshlbsj4msurjo2atadwnywbwe1k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118494</id>
      <parentid>118493</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:41:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118494</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4248" sha1="czeqy91zsba613jsoiqss4kpv4ktsmh" xml:space="preserve">{{АБШ-ны штаты
| Аты = Индиана
| Оригинал аты = State of Indiana
| Официал аты = Индиана Штат
| Байракъ = Flag of Indiana.svg
| Мухур = Indiana-StateSeal.svg
| ИеликБолушАт = Индиананы
| Карта = Indiana in United States.svg
| Ара шахар = [[Индианаполис]]
| Джыр = &quot;[[Уабашны джагъасында, узакъта]]&quot;&lt;br/&gt; [[File:On the Bank of the Wabash Far Away by Paul Dresser, 1899.ogg]]
| Чам ат = «Зыбаланы штаты»
| УллуШахар = [[Индианаполис]]
| УллуШахарла = [[Форт-Уэйн]]&lt;br&gt;[[Эвансвилл]]&lt;br&gt;[[Саут-Бенд (Индиана)|Саут-Бенд]]&lt;br&gt;[[Блумингтон (Индиана)|Блумингтон]]&lt;br&gt;[[Хаммонд (Индиана)|Хаммонд]]
| Халкъ = 6 790 280
| Тергеу джыл = 2020
| ХалкъОрун = 17
| Басыннганы = 70,7
| БасыннганыНомер = 22
| МайданНомер = 38
| Майдан = 94 321
| СуунуМайданы = 1 424
| СуунуПроценти = 1,5
| Девиз = &quot;Американы орамла къошулгъан джери&quot;
| Кенглик1 = 37°47'
| Кенглик2 = 41°46'
| Эм уллу мийиклик = 383
| Орта мийиклик = 210
| Эм гитче мийиклик = 97
| ШтатныДатасы = [[1816 джыл]] [[11 декабрь]]
| ШтатныОруну = 19
| ШтатхаДери = [[Индиана Территория]]
| Губернатор = [[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ВицеГубернатор = [[Мика Беквит]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| ЗакончыгъарыучуОрган = [[Индиананы Баш Ассамблеясы]]
| ОгъарыПалата = [[Индиананы Сенаты]]
| ТёбенПалата = Индиананы Келечилени Палатасы
| Сенаторла = [[Тодд Янг]] ([[Республика партия (АБШ)|Р]])&lt;br&gt;[[Майкл Браун]] ([[Республикан партия (АБШ)|Р]])
| СагъатБёлге = 80 округгу: -5/-4&lt;br&gt;12 округгу: UTC-6/-5
| Къысхартыу = IN
| Сайт = [http://www.in.gov/ www.in.gov]
}}

'''Индиана'''&lt;ref&gt;{{Атлас мира|2010|168—169|Соединенные Штаты Америки}}&lt;/ref&gt; ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Indiana'', американ айтыу: [ˌɪndiˈænə]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны Орта Кюнбатышда орналгъан штат, Шимал-Кюнчыгъыш Арасыны бириси.

Бютеулей Индиананы территориясы - 94 321 км² (38-чи АБШ-ны штатланы ичинде), адам саны (2020 джылда) - 6 790 280 адам (17-чи АБШ-ны штатланы ичинде).

Официал чам аты — «Зыбаланы штаты» ([[Ингилиз тил|ингил]]. — «''Hoosier State''»).

[[Ара шахар|Ара шахары]] эмда эм уллу шахары — [[Индианаполис]].

== Географиясы ==
Индиана бла шималда Мичиган, кюнчыгъышда Огайо, къыбылада Кентукки, кюнбатышда Иллинойс штатла чеклешедиле. Шималда Индиананы Мичиган кёл джуулады.

Индиананы территориясы юч регионгъа бёлюнеди: шимал кёллю регион, ара тюз джерле эмда къыбыла дуппурлу Камберленд джалпакъны тау этегиле.

== Джибериуле ==
* https://www.in.gov/&lt;nowiki/&gt; - Индиананы официал сайты.
* https://www.visitindiana.com/ - Индиананы туристлеге хайырлы сайты.
== Белгиле ==
[[Категория:Индиана]]
[[Категория:АБШ]]
&lt;references /&gt;{{АБШ-ны административ биримлери}}
{{Тамамланмагъан статья|АБШ}}</text>
      <sha1>czeqy91zsba613jsoiqss4kpv4ktsmh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Итальян тил</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17739</id>
    <revision>
      <id>118506</id>
      <parentid>118203</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T22:18:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118506</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2149" sha1="lvjf40h9sg8t5ksqelp9l5jgjdruqbz" xml:space="preserve">{{Тил|аты=Итальян тил|Картасы=Map Italophone World - updated.png|кеси аты=italiano, lingua italiana|къралла={{Байракъ|Италия}} [[Италия]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Швейцария}} [[Швейцария]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Ватикан}} [[Ватикан]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Сан-Марино}} [[Сан-Марино]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Греция}} [[Греция]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Албания}} [[Албания]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Ливия}} [[Ливия]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Эритрея}} [[Эритрея]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Сомали}} [[Сомали]]&lt;br&gt;[[Эфиопия]]|официал статус={{Байракъ|Италия}} [[Италия]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Швейцария}} [[Швейцария]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Ватикан}} [[Ватикан]]&lt;br&gt;{{Байракъ|Сан-Марино}} [[Сан-Марино]]|классификациясы=[[Индоевропа тилле|Индоевропа юйюрю]]
: [[Италий тилле]]
:: [[Роман тилле]]
::: [[Италий-роман тилле]]
:::: Итальян тил|джазыу система=[[Латин алфавит]]|сёлешгенле=64,8 млн (2019)|юйюрю=Индоевропа тилле|iso1=it|iso2=ita|википедия=https://it.wikipedia.org/|рейтинг=18}}

'''Итальян''' '''тил''' (''italiano, lingua italiana'') — Индоевропа тил юйюрге кирген, [[Роман тилле|роман группаны]] тилледен бириси. [[Италия|Италияда]], [[Ватикан|Ватиканда]] (латин бла бирге), [[Сан-Марино|Сан-Маринода]] эмда [[Швейцария|Швейцарияда]] (немец, француз эм ретороман тилле бла бирге) официал тилди. [[Хорватия|Хорватияда]] эмда [[Словения|Словенияда]] талай бир округлада экинчи официал тилди. 

== Белгиле ==
{{Европа Бирликни тиллери}}</text>
      <sha1>lvjf40h9sg8t5ksqelp9l5jgjdruqbz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Экваторлукъ климат</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17784</id>
    <revision>
      <id>118467</id>
      <timestamp>2025-07-06T18:08:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: '[[Файл:Ekvatoriaalne kliima.svg|мини|Экваторлукъ климатны [[Алисов, Борис Павлович|Б. П. Алисовха]] кёре зоналары]] '''Экваторлукъ климат'''&lt;ref name=&quot;бсэ&quot; /&gt; — [[Алисовну климат классификациясы|Алисовну классификациясына]] кёре алаша [[атмосфералыкъ басым]]ны экваторлукъ депре...'</comment>
      <origin>118467</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4607" sha1="p5l5y4jljlvxl6u3c2i8vvoy99u8lyx" xml:space="preserve">[[Файл:Ekvatoriaalne kliima.svg|мини|Экваторлукъ климатны [[Алисов, Борис Павлович|Б. П. Алисовха]] кёре зоналары]]
'''Экваторлукъ климат'''&lt;ref name=&quot;бсэ&quot; /&gt; — [[Алисовну климат классификациясы|Алисовну классификациясына]] кёре алаша [[атмосфералыкъ басым]]ны экваторлукъ депрессия бийлик этген [[климат]]ны типиди, кёбюсюне [[экватор]] эки джанында 10° дери джайылады. Къарыусуз [[джел]]ле, орта айлыкъ температураны аз тюрлениую (2 °С дери), хауаны мийик [[мылылыкъ|мылылыгъы]] эмда [[булутлулукъ|булутлулугъу]] кибик энчиликлери барды. Тенгизлени башындагъы экваторлукъ климатны температураны амплитудалары бек алашады, бир къауум джерледе уа 1 °С аслам болмайды&lt;ref name=&quot;бсэ&quot;&gt;{{из БСЭ|http://www.webcitation.org/6Fc56WFKN|archivedate=2013-04-04|заглавие=Климат|издание=3-е}}&lt;/ref&gt;. [[Кёппенни климат классификациясы]]ндагъы мылы тропик климатха келишеди.

Экваторлукъ климат кенг территорияда джайылыбды - [[Къыбыла Америка]]да [[Амазонка]]ны, [[Африка]]да [[Конго (суу)|Конгону]] бассеинлеринде, [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азия]]да айрымканла бла [[Малакка (джарымайрымкан)|Малакка]] джарымайрымканда&lt;ref name=&quot;Кольер&quot;&gt;{{cite web|url=http://enc-dic.com/colier/Klimat-3625.html|title=Климат. Влажный тропический климат|lang=ru|work=Энциклопедия Кольера|archive-url=https://web.archive.org/web/20150227212403/http://enc-dic.com/colier/Klimat-3625.html|archive-date=2015-02-27|dead-url=no}}&lt;/ref&gt;.

Алаша басым, сыйынгысыз тропик джангурла, къургъакълыкъ кёзюулери болмагъанлай мийик температура [[Мылы тропик чегет|мылы экваторлукъ чегетлени]] ёсюуюне эмда багъалы тропик культураланы ёсдюрюуюне джараулу шартланы джаратады ([[Сагу пальма|сагу]] эм [[Кокос пальма|кокос]] пальмала, [[банан]]ла, [[ананас]]ла, [[какао]]).

== Температура эм джауумла ==

Джыл температураны гитче амплитудалары, къургъакъ эмда мылы чакъланы араларында иги белгили болмагъан чеклери бла айрылады. Джауумланы саны джылгъа 750 - 3000 мм диапазондады, экстремал джангурлу джерледе 10 тыс. мм. дери джауаргъа болады. [[Хауаны температурасы]] орта джыллыкъ саны +28 [[Цельсийни градусу|°C]] чакълы бирди.

== Белгиле ==
{{Белгиле}}

&lt;center&gt;
{| class=&quot;toccolours&quot; border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot;
|-
|[[Файл:Salvador da bahia.jpg|border|200px]]
|[[Файл:Isla del Coco-chatham beach.jpg|border|200px]]
|[[Файл:EntebbeBotanicalGarden.jpg|border|200px]]
|[[Файл:Kuala Lumpur Sultan Abdul Building.jpg|border|200px]]
|[[Файл:Apias outskirts (6932901920).jpg|border|200px]]
|-
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Салвадор (Баия)|Салвадор]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Кокос (айрымкан)|Кокос айрымкан]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Энтеббе]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Куала-Лумпур]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Апиа]] &lt;/div&gt;
|}
&lt;/center&gt;
{{Кёппеннге кёре климат типлени классификациясы}}
{{Классификация типов климата по Алисову}}
{{Классификация типов климата по Кёппену}}

[[Категория:Типы климата]]
[[Категория:Тропики]]</text>
      <sha1>p5l5y4jljlvxl6u3c2i8vvoy99u8lyx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118469</id>
      <parentid>118467</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T18:22:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118469</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4553" sha1="fuodsyoi8if2z8os2rwdbj8ol6acaa8" xml:space="preserve">[[Файл:Ekvatoriaalne kliima.svg|мини|Экваторлукъ климатны [[Алисов, Борис Павлович|Б. П. Алисовха]] кёре зоналары]]
'''Экваторлукъ климат'''&lt;ref name=&quot;бсэ&quot; /&gt; — [[Алисовну климат классификациясы|Алисовну классификациясына]] кёре алаша [[атмосфералыкъ басым]]ны экваторлукъ депрессия бийлик этген [[климат]]ны типиди, кёбюсюне [[экватор]] эки джанында 10° дери джайылады. Къарыусуз [[джел]]ле, орта айлыкъ температураны аз тюрлениую (2 °С дери), хауаны мийик [[мылылыкъ|мылылыгъы]] эмда [[булутлулукъ|булутлулугъу]] кибик энчиликлери барды. Тенгизлени башындагъы экваторлукъ климатны температураны амплитудалары бек алашады, бир къауум джерледе уа 1 °С аслам болмайды&lt;ref name=&quot;бсэ&quot;&gt;{{из БСЭ|http://www.webcitation.org/6Fc56WFKN|archivedate=2013-04-04|заглавие=Климат|издание=3-е}}&lt;/ref&gt;. [[Кёппенни климат классификациясы]]ндагъы мылы тропик климатха келишеди.

Экваторлукъ климат кенг территорияда джайылыбды - [[Къыбыла Америка]]да [[Амазонка]]ны, [[Африка]]да [[Конго (суу)|Конгону]] бассеинлеринде, [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азия]]да айрымканла бла [[Малакка (джарымайрымкан)|Малакка]] джарымайрымканда&lt;ref name=&quot;Кольер&quot;&gt;{{cite web|url=http://enc-dic.com/colier/Klimat-3625.html|title=Климат. Влажный тропический климат|lang=ru|work=Энциклопедия Кольера|archive-url=https://web.archive.org/web/20150227212403/http://enc-dic.com/colier/Klimat-3625.html|archive-date=2015-02-27|dead-url=no}}&lt;/ref&gt;.

Алаша басым, сыйынгысыз тропик джангурла, къургъакълыкъ кёзюулери болмагъанлай мийик температура [[Мылы тропик чегет|мылы экваторлукъ чегетлени]] ёсюуюне эмда багъалы тропик культураланы ёсдюрюуюне джараулу шартланы джаратады ([[Сагу пальма|сагу]] эм [[Кокос пальма|кокос]] пальмала, [[банан]]ла, [[ананас]]ла, [[какао]]).

== Температура эм джауумла ==

Джыл температураны гитче амплитудалары, къургъакъ эмда мылы чакъланы араларында иги белгили болмагъан чеклери бла айрылады. Джауумланы саны джылгъа 750 - 3000 мм диапазондады, экстремал джангурлу джерледе 10 тыс. мм. дери джауаргъа болады. [[Хауаны температурасы]] орта джыллыкъ саны +28 [[Цельсийни градусу|°C]] чакълы бирди.

== Белгиле ==
{{Белгиле}}

&lt;center&gt;
{| class=&quot;toccolours&quot; border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;2&quot;
|-
|[[Файл:Salvador da bahia.jpg|border|200px]]
|[[Файл:Isla del Coco-chatham beach.jpg|border|200px]]
|[[Файл:EntebbeBotanicalGarden.jpg|border|200px]]
|[[Файл:Kuala Lumpur Sultan Abdul Building.jpg|border|200px]]
|[[Файл:Apias outskirts (6932901920).jpg|border|200px]]
|-
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Салвадор (Баия)|Салвадор]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Кокос (айрымкан)|Кокос айрымкан]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Энтеббе]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Куала-Лумпур]] &lt;/div&gt;
|&lt;div style='text-align: center;'&gt;&lt;small&gt; [[Апиа]] &lt;/div&gt;
|}
&lt;/center&gt;
{{Кёппеннге кёре климат типлени классификациясы}}
{{Алисовха кёре климат типлени классификациясы}}


[[Категория:Климатны типлери]]
[[Категория:Тропикле]]</text>
      <sha1>fuodsyoi8if2z8os2rwdbj8ol6acaa8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Алисовха кёре климат типлени классификациясы</title>
    <ns>10</ns>
    <id>17785</id>
    <revision>
      <id>118471</id>
      <timestamp>2025-07-06T18:36:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Къарачайлы</username>
        <id>96</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: '{{Navbox|аты=Алисовха кёре климат типлени классификациясы|башлыкъ=[[Алисов, Борис Павлович|Алисовха][ кёре [[климат]]ны [[Алисовну климат классификациясы|Классификацияcы]] |заголовок1 = [[Экваториальный пояс]] |список1 = '''[[Экваториальный климат]]'''  |заголовок2 = Су...'</comment>
      <origin>118471</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3083" sha1="j2fd6q3dbdook5hc1tgp5upl41q5lii" xml:space="preserve">{{Navbox|аты=Алисовха кёре климат типлени классификациясы|башлыкъ=[[Алисов, Борис Павлович|Алисовха][ кёре [[климат]]ны [[Алисовну климат классификациясы|Классификацияcы]]
|заголовок1 = [[Экваториальный пояс]]
|список1 = '''[[Экваториальный климат]]'''

|заголовок2 = [[Субэкваториальный пояс]]
|список2 =
* '''[[Субэкваториальный климат|Субэкваториальный климат или Тропический муссонный климат]]'''
* [[Муссонный климат на тропических плато]]

|заголовок3 = [[Тропический пояс]]
|список3 =
* '''[[Тропический климат]]''': [[Тропический сухой климат|Тропический сухой (пустынный) климат]]
* [[Пассатный климат]]

|заголовок4 = [[Субтропический пояс]]
|список4 =
* '''[[Субтропический климат]]''': [[Субтропический внутриконтинентальный климат]]
* [[Средиземноморский климат]]
* [[Субтропический муссонный климат]]
* [[Климат высоких субтропических нагорий]]
* [[Субтропический океанический климат]]

|заголовок5 = [[Умеренный пояс]]
|список5 =
* '''[[Умеренный климат]]''': [[Внутриконтинентальный климат умеренных широт|Внутриконтинентальный умеренный климат]]
* [[Климат горных районов в умеренных широтах]]
* [[Умеренный морской климат]]
* [[Умеренный муссонный климат]]
* [[Умеренный океанический климат]]

|заголовок6 = [[Субполярный пояс]]
|список6 =
* '''[[Субполярный климат]]''': [[Субарктический климат]]
* [[Субантарктический климат]]

|заголовок7 = [[Полярный пояс]]
|список7 =
* '''[[Полярный климат]]''': [[Арктический климат]]
* [[Антарктический климат]]

|заголовок8 = Прочие
|список8 =
* [[Континентальный климат]]
* [[Морской климат]]
* [[Альпийский климат|Высокогорный климат]]
* [[Аридный климат]]
* [[Гумидный климат]]
* [[Нивальный климат]]
* [[Муссонный климат]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Категория:Навигационные шаблоны:Климат]]
[[Категория:Навигационные шаблоны:Метеорология]]
&lt;/noinclude&gt;
}}</text>
      <sha1>j2fd6q3dbdook5hc1tgp5upl41q5lii</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Финикс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17786</id>
    <revision>
      <id>118477</id>
      <timestamp>2025-07-06T19:31:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: 'Финикс'</comment>
      <origin>118477</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12" sha1="mp38kqz6tkldmtaeuttk34pg2mrx32j" xml:space="preserve">Финикс</text>
      <sha1>mp38kqz6tkldmtaeuttk34pg2mrx32j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118478</id>
      <parentid>118477</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:43:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118478</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1481" sha1="mkcg549keklp6mitgrhz1kwqm0x38p5" xml:space="preserve">'''Фи́никс''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Phoenix'', &lt;small&gt;американ&lt;/small&gt; &lt;small&gt;айтыу:&lt;/small&gt; [ˈfiːnɪks] &lt;small&gt;(слушать)&lt;/small&gt;&lt;sup&gt;о файле&lt;/sup&gt;; кёчюрюлгени — Феникс, [[оодхам]]: ''S-ki: kigk''; [[Явапай тил|явапай]]: ''Wathinka'' неда ''Wakatehe''; [[Кюнбатыш-апач тил|кюн.-апач.]]: ''Fiinigis''; [[Навахо тил|навахо]]: ''Hoozdoh''; [[Мохаве тил|мохаве]]: ''&lt;nowiki/&gt;'Anya Nyava'') — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбыла-кюнбатыш кесегинде орналгъан, [[Аризона]] штатны эм уллу эмда ара шахары. АБШ-ны штатланы ара шахарладан, федерал ара шахарны [[Вашингтон (Колумбия округ)|Вашингтоннуда]] кошуб адам саны бла - 1 673 164 (2024 джылда) эм уллуду эмда АБШ-ны шахарланы ичинде 5-чиди ([[Нью-Йорк|Нью-Йоркдан]], [[Лос-Анджелес|Лос-Анджелесден]], [[Чикаго|Чикагодан]] эм [[Хьюстон|Хьюстондан]] сора).

Финикс Марикопа округну арасыды эмда майдыны бла АБШ-ны эм уллу шахарладан бириси.

== Белгиле ==
{{Аризона штат}}</text>
      <sha1>mkcg549keklp6mitgrhz1kwqm0x38p5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118479</id>
      <parentid>118478</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:45:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118479</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1756" sha1="hgb4qllnl6u8uqt7sg62bmq3y96kl07" xml:space="preserve">{{Джерлешим|аты=Финикс|ориг. аты={{lang-en|Phoenix}}|фото=PhoenixMontage02.jpg|байракъ=Flag of Phoenix, Arizona.svg|байрагъыны юсюнден статья=Финиксны байрагъы|тенгизден мийиклик=331|кърал=АБШ|сагъат бёлге=UTC−7:00}}

'''Фи́никс''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Phoenix'', &lt;small&gt;американ&lt;/small&gt; &lt;small&gt;айтыу:&lt;/small&gt; [ˈfiːnɪks]; кёчюрюлгени — Феникс, [[оодхам]]: ''S-ki: kigk''; [[Явапай тил|явапай]]: ''Wathinka'' неда ''Wakatehe''; [[Кюнбатыш-апач тил|кюн.-апач.]]: ''Fiinigis''; [[Навахо тил|навахо]]: ''Hoozdoh''; [[Мохаве тил|мохаве]]: ''&lt;nowiki/&gt;'Anya Nyava'') — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбыла-кюнбатыш кесегинде орналгъан, [[Аризона]] штатны эм уллу эмда ара шахары. АБШ-ны штатланы ара шахарладан, федерал ара шахарны [[Вашингтон (Колумбия округ)|Вашингтоннуда]] кошуб адам саны бла - 1 673 164 (2024 джылда) эм уллуду эмда АБШ-ны шахарланы ичинде 5-чиди ([[Нью-Йорк|Нью-Йоркдан]], [[Лос-Анджелес|Лос-Анджелесден]], [[Чикаго|Чикагодан]] эм [[Хьюстон|Хьюстондан]] сора).

Финикс Марикопа округну арасыды эмда майдыны бла АБШ-ны эм уллу шахарладан бириси.

== Белгиле ==
{{Аризона штат}}</text>
      <sha1>hgb4qllnl6u8uqt7sg62bmq3y96kl07</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118480</id>
      <parentid>118479</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T19:47:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118480</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1907" sha1="mswscocl0zhhaps332lvnq4nojya7d9" xml:space="preserve">{{Джерлешим|аты=Финикс|ориг. аты={{lang-en|Phoenix}}|фото=PhoenixMontage02.jpg|байракъ=Flag of Phoenix, Arizona.svg|байрагъыны юсюнден статья=Финиксны байрагъы|тенгизден мийиклик=331|кърал=АБШ|сагъат бёлге=UTC−7:00}}

'''Фи́никс''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Phoenix'', &lt;small&gt;американ&lt;/small&gt; &lt;small&gt;айтыу:&lt;/small&gt; [ˈfiːnɪks]; кёчюрюлгени — Феникс, [[оодхам]]: ''S-ki: kigk''; [[Явапай тил|явапай]]: ''Wathinka'' неда ''Wakatehe''; [[Кюнбатыш-апач тил|кюн.-апач.]]: ''Fiinigis''; [[Навахо тил|навахо]]: ''Hoozdoh''; [[Мохаве тил|мохаве]]: ''&lt;nowiki/&gt;'Anya Nyava'') — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны къыбыла-кюнбатыш кесегинде орналгъан, [[Аризона]] штатны эм уллу эмда ара шахары. АБШ-ны штатланы ара шахарладан, федерал ара шахарны [[Вашингтон (Колумбия округ)|Вашингтоннуда]] кошуб адам саны бла - 1 673 164 (2024 джылда) эм уллуду эмда АБШ-ны шахарланы ичинде 5-чиди ([[Нью-Йорк|Нью-Йоркдан]], [[Лос-Анджелес|Лос-Анджелесден]], [[Чикаго|Чикагодан]] эм [[Хьюстон|Хьюстондан]] сора).

Финикс Марикопа округну арасыды эмда майдыны бла АБШ-ны эм уллу шахарладан бириси.

== Белгиле ==
{{Аризона штат}}
[[Категория:АБШ-ны шахарлары]]
[[Категория:Аризонаны шахарлары]]
[[Категория:Финикс]]</text>
      <sha1>mswscocl0zhhaps332lvnq4nojya7d9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Аризонаны шахарлары</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17787</id>
    <revision>
      <id>118481</id>
      <timestamp>2025-07-06T19:48:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: '{{catmain}} {{Commonscat|Cities in Arizona}}  [[Категория:АБШ-ны шахарлары|Аризона]] [[Категория:Аризонаны географиясы]]'</comment>
      <origin>118481</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="179" sha1="go0n0xlwt42lf80mb8z2j7wqis7p5cv" xml:space="preserve">{{catmain}}
{{Commonscat|Cities in Arizona}}

[[Категория:АБШ-ны шахарлары|Аризона]]
[[Категория:Аризонаны географиясы]]</text>
      <sha1>go0n0xlwt42lf80mb8z2j7wqis7p5cv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Аризонаны географиясы</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17788</id>
    <revision>
      <id>118482</id>
      <timestamp>2025-07-06T19:49:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: '{{catmain}} [[Категория:АБШ-ны штатларына кёре география|Аризона]] [[Категория:Аризона]]'</comment>
      <origin>118482</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="148" sha1="tr59nexw76bjf4gmdtwqtt37eoisq67" xml:space="preserve">{{catmain}}
[[Категория:АБШ-ны штатларына кёре география|Аризона]]
[[Категория:Аризона]]</text>
      <sha1>tr59nexw76bjf4gmdtwqtt37eoisq67</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Финикс</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17789</id>
    <revision>
      <id>118483</id>
      <timestamp>2025-07-06T19:50:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: '{{catmain|Финикс}} [[Категория:Аризонаны шахарларыны категориялары]]'</comment>
      <origin>118483</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="116" sha1="dcvsbuw6q9k3gosqmnvtjpa22logxu7" xml:space="preserve">{{catmain|Финикс}}
[[Категория:Аризонаны шахарларыны категориялары]]</text>
      <sha1>dcvsbuw6q9k3gosqmnvtjpa22logxu7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Аризонаны шахарларыны категориялары</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17790</id>
    <revision>
      <id>118484</id>
      <timestamp>2025-07-06T19:51:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: '[[Категория:Аризонаны шахарлары]]'</comment>
      <origin>118484</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" sha1="nlq7mjdsq1j96cfopkj6fhgtyyajyhd" xml:space="preserve">[[Категория:Аризонаны шахарлары]]</text>
      <sha1>nlq7mjdsq1j96cfopkj6fhgtyyajyhd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Навахо тил</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17791</id>
    <revision>
      <id>118495</id>
      <timestamp>2025-07-06T21:50:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: 'Навахо тил'</comment>
      <origin>118495</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" sha1="akf02ylv1h1g69485fw8kx8rwm4jnm0" xml:space="preserve">Навахо тил</text>
      <sha1>akf02ylv1h1g69485fw8kx8rwm4jnm0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118496</id>
      <parentid>118495</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T21:56:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118496</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="365" sha1="2ukscpm69fer602jiy0pc3lidphj8zj" xml:space="preserve">'''Нава́хо''' (кеси айты — ''Diné bizaad'' [tìnépìz̥ɑ̀ːt]) — АБШ-ны Аризона, Юта эмда Нью-Мексико штатлада орналгъан американы тамырлы навахо халкъыны тили, на-дене юйюрюнден, атабаск тилледен бириси.

== Белгиле ==</text>
      <sha1>2ukscpm69fer602jiy0pc3lidphj8zj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118497</id>
      <parentid>118496</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T22:04:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118497</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1038" sha1="3aux3i7ixzwp8wnpxyyunm64x7s27rt" xml:space="preserve">{{Тил|юйюрю=Шимал Америка тилле|аты=Навахо тил|Картасы=Navaho USC2000 PHS.svg|кеси аты=Diné bizaad|къралла={{Байракъландырыу|АБШ}}|официал статус=АБШ-ны штатлада: 
{{Байракъландырыу|Аризона}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Нью-Мексико}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Юта}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Колорадо}}|сёлешгенле=178 000 адам къатында|джазыу система=[[Латин алфавит]]}}

'''Нава́хо''' (кеси айты — ''Diné bizaad'' [tìnépìz̥ɑ̀ːt]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны [[Аризона]], [[Юта]] эмда [[Нью-Мексико]] штатлада орналгъан американы тамырлы навахо халкъыны тили, на-дене юйюрюнден, атабаск тилледен бириси.

== Белгиле ==</text>
      <sha1>3aux3i7ixzwp8wnpxyyunm64x7s27rt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118498</id>
      <parentid>118497</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T22:05:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118498</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1072" sha1="iybzl0hgxkk2dzcoagt29e0l8izveac" xml:space="preserve">{{Тил|юйюрю=Шимал Америка тилле|аты=Навахо тил|Картасы=Navaho USC2000 PHS.svg|кеси аты=Diné bizaad|къралла={{Байракъландырыу|АБШ}}|официал статус=АБШ-ны штатлада: 
{{Байракъландырыу|Аризона}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Нью-Мексико}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Юта}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Колорадо}}|сёлешгенле=178 000 адам къатында|джазыу система=[[Латин алфавит]]}}

'''Нава́хо''' (кеси айты — ''Diné bizaad'' [tìnépìz̥ɑ̀ːt]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны [[Аризона]], [[Юта]] эмда [[Нью-Мексико]] штатлада орналгъан американы тамырлы навахо халкъыны тили, на-дене юйюрюнден, атабаск тилледен бириси.

== Белгиле ==
[[Категория:Тилле]]</text>
      <sha1>iybzl0hgxkk2dzcoagt29e0l8izveac</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118499</id>
      <parentid>118498</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T22:07:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118499</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1395" sha1="ayywul8ioa5ojv45virslr0w6h9p22s" xml:space="preserve">{{Тил|юйюрю=Шимал Америка тилле|аты=Навахо тил|Картасы=Navaho USC2000 PHS.svg|кеси аты=Diné bizaad|къралла={{Байракъландырыу|АБШ}}|официал статус=АБШ-ны штатлада: 
{{Байракъландырыу|Аризона}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Нью-Мексико}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Юта}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Колорадо}}|сёлешгенле=178 000 адам къатында|джазыу система=[[Латин алфавит]]|классификациясы=[[На-дене тилле|На-дене юйюрю]]
: [[Атабаск тилле|Атабаск бутагъы]]
:: [[Къыбыла атабаск тилле|Къыбыла атабаск группа]]
::: '''Навахо'''|iso1=nv|iso2=nav|википедия=https://nv.wikipedia.org/}}

'''Нава́хо''' (кеси айты — ''Diné bizaad'' [tìnépìz̥ɑ̀ːt]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны [[Аризона]], [[Юта]] эмда [[Нью-Мексико]] штатлада орналгъан американы тамырлы навахо халкъыны тили, на-дене юйюрюнден, атабаск тилледен бириси.

== Белгиле ==
[[Категория:Тилле]]</text>
      <sha1>ayywul8ioa5ojv45virslr0w6h9p22s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118500</id>
      <parentid>118499</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T22:08:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <origin>118500</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1391" sha1="ms106ua2gmsq8i32ym6ke6ehknugd6m" xml:space="preserve">{{Тил|юйюрю=Шимал Америка тилле|аты=Навахо тил|Картасы=Navaho USC2000 PHS.svg|кеси аты=Diné bizaad|къралла={{Байракъландырыу|АБШ}}|официал статус=АБШ-ны штатлада: 
{{Байракъландырыу|Аризона}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Нью-Мексико}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Юта}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Колорадо}}|сёлешгенле=178 000 адам чакълы|джазыу система=[[Латин алфавит]]|классификациясы=[[На-дене тилле|На-дене юйюрю]]
: [[Атабаск тилле|Атабаск бутагъы]]
:: [[Къыбыла атабаск тилле|Къыбыла атабаск группа]]
::: '''Навахо'''|iso1=nv|iso2=nav|википедия=https://nv.wikipedia.org/}}

'''Нава́хо''' (кеси айты — ''Diné bizaad'' [tìnépìz̥ɑ̀ːt]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны [[Аризона]], [[Юта]] эмда [[Нью-Мексико]] штатлада орналгъан американы тамырлы навахо халкъыны тили, на-дене юйюрюнден, атабаск тилледен бириси.

== Белгиле ==
[[Категория:Тилле]]</text>
      <sha1>ms106ua2gmsq8i32ym6ke6ehknugd6m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>118501</id>
      <parentid>118500</parentid>
      <timestamp>2025-07-06T22:10:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>/* Белгиле */</comment>
      <origin>118501</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1434" sha1="8mn5ib17l5unqhmbuppnzamrbbeogzj" xml:space="preserve">{{Тил|юйюрю=Шимал Америка тилле|аты=Навахо тил|Картасы=Navaho USC2000 PHS.svg|кеси аты=Diné bizaad|къралла={{Байракъландырыу|АБШ}}|официал статус=АБШ-ны штатлада: 
{{Байракъландырыу|Аризона}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Нью-Мексико}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Юта}}, &lt;br&gt;
{{Байракъландырыу|Колорадо}}|сёлешгенле=178 000 адам чакълы|джазыу система=[[Латин алфавит]]|классификациясы=[[На-дене тилле|На-дене юйюрю]]
: [[Атабаск тилле|Атабаск бутагъы]]
:: [[Къыбыла атабаск тилле|Къыбыла атабаск группа]]
::: '''Навахо'''|iso1=nv|iso2=nav|википедия=https://nv.wikipedia.org/}}

'''Нава́хо''' (кеси айты — ''Diné bizaad'' [tìnépìz̥ɑ̀ːt]) — [[Американы Бирлешген Штатлары|АБШ]]-ны [[Аризона]], [[Юта]] эмда [[Нью-Мексико]] штатлада орналгъан американы тамырлы навахо халкъыны тили, на-дене юйюрюнден, атабаск тилледен бириси.

== Белгиле ==
[[Категория:Тилле]]
[[Категория:Навахо тил]]</text>
      <sha1>8mn5ib17l5unqhmbuppnzamrbbeogzj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Навахо тил</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17792</id>
    <revision>
      <id>118502</id>
      <timestamp>2025-07-06T22:11:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: 'Бу теманы юсюнден баш статья: [[Навахо тил]] [[Категория:Атабаск тилле]]'</comment>
      <origin>118502</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="126" sha1="ayy45zdlxqohzof116qcatpaktvmvlc" xml:space="preserve">Бу теманы юсюнден баш статья: [[Навахо тил]]
[[Категория:Атабаск тилле]]</text>
      <sha1>ayy45zdlxqohzof116qcatpaktvmvlc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Атабаск тилле</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17793</id>
    <revision>
      <id>118503</id>
      <timestamp>2025-07-06T22:12:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: 'Бу теманы юсюнден баш статья: [[Атабаск тилле]] [[Категория:На-дене тилле]]'</comment>
      <origin>118503</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="131" sha1="980wht5w4576l7qqidxbu6fqotikhmi" xml:space="preserve">Бу теманы юсюнден баш статья: [[Атабаск тилле]]
[[Категория:На-дене тилле]]</text>
      <sha1>980wht5w4576l7qqidxbu6fqotikhmi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:На-дене тилле</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17794</id>
    <revision>
      <id>118504</id>
      <timestamp>2025-07-06T22:13:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: 'Бу теманы юсюнден баш статья: [[На-дене тилле]] [[Категория:Шимал Американы тилле]]'</comment>
      <origin>118504</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="146" sha1="bowhvcstsfuq2nqclok5kzw2wqh3wwr" xml:space="preserve">Бу теманы юсюнден баш статья: [[На-дене тилле]]
[[Категория:Шимал Американы тилле]]</text>
      <sha1>bowhvcstsfuq2nqclok5kzw2wqh3wwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Категория:Шимал Американы тилле</title>
    <ns>14</ns>
    <id>17795</id>
    <revision>
      <id>118505</id>
      <timestamp>2025-07-06T22:14:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>DarqaviPalladin</username>
        <id>4737</id>
      </contributor>
      <comment>Бет къуралды: 'Бу теманы юсюнден баш статья: [[Шимал Американы тилле]] [[Категория:Регионлагъа кёре тилле]]'</comment>
      <origin>118505</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="164" sha1="hfq1fls845is23mz1vq3nu38izzt0dr" xml:space="preserve">Бу теманы юсюнден баш статья: [[Шимал Американы тилле]]
[[Категория:Регионлагъа кёре тилле]]</text>
      <sha1>hfq1fls845is23mz1vq3nu38izzt0dr</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>