Википедия krcwiki https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B5%D1%82 MediaWiki 1.45.0-wmf.9 first-letter Медиа Къуллукъ Сюзюу Къошулуучу Къошулуучуну сюзюу Википедия Википедия сюзюу Файл Файлны сюзюу MediaWiki MediaWiki-ни сюзюу Шаблон Шаблонну сюзюу Болушлукъ Болушлукъну сюзюу Категория Категорияны сюзюу TimedText TimedText talk Модуль Обсуждение модуля Event Event talk Тенгиз 0 1533 118635 118610 2025-07-10T13:00:43Z DarqaviPalladin 4737 /* Атлантика океан */ 118635 wikitext text/x-wiki [[Файл:BlackSea-1.A2003105.1035.250m.jpg|thumb|[[Къара тенгиз]]]] '''Тенгиз''' — [[Дуния океан]]ны, джер бла неда суутюбю рельефни кёлтюрюую бла джаякъланнган кесегиди. Бир къауум тенгизле башха тенгизлени кесеклеридиле (сёз ючюн, [[Эге тенгиз]] — [[Джерле арасы тенгиз]]ни кесегиди)<ref>[https://tourjournal.ru/samye-krasivye-morya-v-mire/ Теҥыз тӱнялан эн мотор]</ref>. == Баш билгиле == Джаякъланыуларыны дараджасы бла, эмда гидрогеологиялыкъ режимлери бла тенгизле 3&nbsp;къауумгъа юлешинедиле: [[ич тенгизле]] ([[джерле арасы тенгизле]] эмда [[джарым джабылгъан тенгизле]]), [[къыйыр тенгизле]] эмда [[айрымканларасы тенгизле]]. Кеслерини географиялыкъ болумлары бла джерле арасы тенгизле континентларасы тенгизле бла континентичи тенгизлеге юлешинедиле. Геология джанында бусагъатдагъы тенгизле джаш къуралышладыла: аланы барысыда бу чеклеге палеоген-неоген заманда къуралгъандыла, ахыр тюрлениуле уа антропогенде болгъанды. Эм терен тенгизле, джер къабукъну сыннган джерлеринде къуралгъандыла (сёз ючюн, [[Джерле арасы тенгиз]]). Ууакъ тенгизле [[Дуния океан]]ны сууларыны тюбюнде къалгъан континент къыйырлада къуралгъандыла. == Океанлагъа кёре тенгизле == === [[Шош океан]] === * [[Балитенгиз|Бали тенгиз]] * [[Бандо тенгиз]] * [[Беринг тенгиз]] * [[Висаян тенгиз]] * [[Ич Япон тенгиз]] * [[Кюнчыгъыш-Къытай тенгиз]] * [[Сары тенгиз]] * [[Камотес тенгиз]] * [[Марджан тенгиз]] * [[Коро тенгиз]] * [[Джангы гвиней тенгиз]] * [[Минданао тенгиз]] * [[Молукка тенгиз]] * [[Охот тенгиз]] * [[Саву тенгиз]] * [[Самар тенгиз]] * [[Серам тенгиз]] * [[Сибуян тенгиз]] * [[Соломонну тенгизи]] * [[Сулавеси тенгиз]] * [[Сулу тенгиз]] * [[Тасманны тенгизи]] * [[Фиджи тенгиз]] * [[Филиппин тенгиз]] * [[Флорес тенгиз]] * [[Хальмахаре тенгиз|Хальмахера тенгиз]] * [[Къыбыла-Къытай тенгиз]] * [[Ява тенгиз]] * [[Япон тенгиз]] === [[Атлантика океан]] === * [[Азау тенгиз]] * [[Балтика тенгиз]] * [[Ирланд тенгиз]] * [[Кариб тенгиз]] * [[Кельт тенгиз]] * [[Ирмингени тенгизи]] * [[Лабрадор тенгиз]] * [[Мермер тенгиз]] * [[Саргасс тенгиз]] * [[Шимал тенгиз]] ** [[Ватт тенгиз]] * [[Джерле арасы тенгиз]] ** [[Адриатика тенгиз]] ** [[Альборан тенгиз]] ** [[Балеар тенгиз]] ** [[Ион тенгиз]] ** [[Крит тенгиз]] ** [[Лигурия тенгиз]] ** [[Тиррен тенгиз]] ** [[Эге тенгиз]] * [[Къара тенгиз]] === [[Индий океан]] === * [[Андаман тенгиз]] * [[Арабия тенгиз]] * [[Арафур тенгиз]] * [[Къызыл тенгиз]] * [[Лаккадив тенгиз]] * [[Тимор тенгиз]] === [[Шимал Бузлауукъ океан]] === * [[Баренцни тенгизи]] ** [[Печора тенгиз]] * [[Баффинни тенгизи]] * [[Акъ тенгиз]] * [[Бофортну тенгизи]] * [[Кюнчыгъыш-Сибирь тенгиз]] * [[Гренлан тенгиз]] * [[Кар тенгиз]] * [[Лаптевлени тенгизи]] * [[Линкольнну тенгизи|Линкольну тенгизи]] * [[Норвег тенгиз]] * [[Чукот тенгиз]] === [[Wp/krcКъыбыла океан|Къыбыла океан]] === * [[Амундсенни тенгизи]] * [[Россну тенгизи]] * [[Уэдделлни тенгизи]] * [[Скошну тенгизи]] * [[Лазаревни тенгизи]] * [[Дейвисни тенгизи]] * [[Беллинсгаузенни тенгизи]] * [[Моусонну тенгизи]] * [[Рисер-Ларсенни тенгизи]] * [[Бирликни тенгизи]] * [[Космонавтланы тенгизлери]] * [[Сомовну тенгизи]] * [[Дюрвилни тенгизи]] == Тенгиз дараджада богъазла == * [[Бенгал богъаз]] (Индий океан) * [[Гудзонну богъазы]] (Шимал Бузлауукъ океан) * [[Мексика богъаз]] (Атлантика океан) * [[Къаджар богъаз]] (Индий океан) == Дагъыда къара == * [[Океан]] * [[Океанланы кирлендиуу|Океанланы кирлениуу]] * [[Тенгиз суу]] * [[Талассотерапия]] {{Commonscat|Seas|Тенгизле}} [[Категория:География]] gg0s84c9rn8edvpu5bn7d75z0q6b76t 118696 118635 2025-07-10T21:25:24Z DarqaviPalladin 4737 /* Индий океан */ 118696 wikitext text/x-wiki [[Файл:BlackSea-1.A2003105.1035.250m.jpg|thumb|[[Къара тенгиз]]]] '''Тенгиз''' — [[Дуния океан]]ны, джер бла неда суутюбю рельефни кёлтюрюую бла джаякъланнган кесегиди. Бир къауум тенгизле башха тенгизлени кесеклеридиле (сёз ючюн, [[Эге тенгиз]] — [[Джерле арасы тенгиз]]ни кесегиди)<ref>[https://tourjournal.ru/samye-krasivye-morya-v-mire/ Теҥыз тӱнялан эн мотор]</ref>. == Баш билгиле == Джаякъланыуларыны дараджасы бла, эмда гидрогеологиялыкъ режимлери бла тенгизле 3&nbsp;къауумгъа юлешинедиле: [[ич тенгизле]] ([[джерле арасы тенгизле]] эмда [[джарым джабылгъан тенгизле]]), [[къыйыр тенгизле]] эмда [[айрымканларасы тенгизле]]. Кеслерини географиялыкъ болумлары бла джерле арасы тенгизле континентларасы тенгизле бла континентичи тенгизлеге юлешинедиле. Геология джанында бусагъатдагъы тенгизле джаш къуралышладыла: аланы барысыда бу чеклеге палеоген-неоген заманда къуралгъандыла, ахыр тюрлениуле уа антропогенде болгъанды. Эм терен тенгизле, джер къабукъну сыннган джерлеринде къуралгъандыла (сёз ючюн, [[Джерле арасы тенгиз]]). Ууакъ тенгизле [[Дуния океан]]ны сууларыны тюбюнде къалгъан континент къыйырлада къуралгъандыла. == Океанлагъа кёре тенгизле == === [[Шош океан]] === * [[Балитенгиз|Бали тенгиз]] * [[Бандо тенгиз]] * [[Беринг тенгиз]] * [[Висаян тенгиз]] * [[Ич Япон тенгиз]] * [[Кюнчыгъыш-Къытай тенгиз]] * [[Сары тенгиз]] * [[Камотес тенгиз]] * [[Марджан тенгиз]] * [[Коро тенгиз]] * [[Джангы гвиней тенгиз]] * [[Минданао тенгиз]] * [[Молукка тенгиз]] * [[Охот тенгиз]] * [[Саву тенгиз]] * [[Самар тенгиз]] * [[Серам тенгиз]] * [[Сибуян тенгиз]] * [[Соломонну тенгизи]] * [[Сулавеси тенгиз]] * [[Сулу тенгиз]] * [[Тасманны тенгизи]] * [[Фиджи тенгиз]] * [[Филиппин тенгиз]] * [[Флорес тенгиз]] * [[Хальмахаре тенгиз|Хальмахера тенгиз]] * [[Къыбыла-Къытай тенгиз]] * [[Ява тенгиз]] * [[Япон тенгиз]] === [[Атлантика океан]] === * [[Азау тенгиз]] * [[Балтика тенгиз]] * [[Ирланд тенгиз]] * [[Кариб тенгиз]] * [[Кельт тенгиз]] * [[Ирмингени тенгизи]] * [[Лабрадор тенгиз]] * [[Мермер тенгиз]] * [[Саргасс тенгиз]] * [[Шимал тенгиз]] ** [[Ватт тенгиз]] * [[Джерле арасы тенгиз]] ** [[Адриатика тенгиз]] ** [[Альборан тенгиз]] ** [[Балеар тенгиз]] ** [[Ион тенгиз]] ** [[Крит тенгиз]] ** [[Лигурия тенгиз]] ** [[Тиррен тенгиз]] ** [[Эге тенгиз]] * [[Къара тенгиз]] === [[Индий океан]] === * [[Андаман тенгиз]] * [[Арабия тенгиз|Араб тенгиз]] * [[Арафур тенгиз]] * [[Къызыл тенгиз]] * [[Лаккадив тенгиз]] * [[Тимор тенгиз]] === [[Шимал Бузлауукъ океан]] === * [[Баренцни тенгизи]] ** [[Печора тенгиз]] * [[Баффинни тенгизи]] * [[Акъ тенгиз]] * [[Бофортну тенгизи]] * [[Кюнчыгъыш-Сибирь тенгиз]] * [[Гренлан тенгиз]] * [[Кар тенгиз]] * [[Лаптевлени тенгизи]] * [[Линкольнну тенгизи|Линкольну тенгизи]] * [[Норвег тенгиз]] * [[Чукот тенгиз]] === [[Wp/krcКъыбыла океан|Къыбыла океан]] === * [[Амундсенни тенгизи]] * [[Россну тенгизи]] * [[Уэдделлни тенгизи]] * [[Скошну тенгизи]] * [[Лазаревни тенгизи]] * [[Дейвисни тенгизи]] * [[Беллинсгаузенни тенгизи]] * [[Моусонну тенгизи]] * [[Рисер-Ларсенни тенгизи]] * [[Бирликни тенгизи]] * [[Космонавтланы тенгизлери]] * [[Сомовну тенгизи]] * [[Дюрвилни тенгизи]] == Тенгиз дараджада богъазла == * [[Бенгал богъаз]] (Индий океан) * [[Гудзонну богъазы]] (Шимал Бузлауукъ океан) * [[Мексика богъаз]] (Атлантика океан) * [[Къаджар богъаз]] (Индий океан) == Дагъыда къара == * [[Океан]] * [[Океанланы кирлендиуу|Океанланы кирлениуу]] * [[Тенгиз суу]] * [[Талассотерапия]] {{Commonscat|Seas|Тенгизле}} [[Категория:География]] 19u2ov3rz0upvxicjt1fnntd0kza9lv Википедия:Хар Википедияда болургъа керек статьяланы тизмеси 4 1573 118697 109254 2025-07-10T21:37:45Z DarqaviPalladin 4737 /* Тил бла адабият */ 118697 wikitext text/x-wiki {{pullbox|Хар Википедияда болургъа керек статьяла|Бу, Википедияны хар тил версиясында да болургъа тыйыншлы статьяланы тизмесиди.|3=|4=Биринчи, [http://meta.wikimedia.org/wiki/Main_Page Мета-викиде] теджелгенди. Тизме — билимни хар бары бёлюмюнден да алыннган 1000-ге джууукъ эм магъаналы статьяладан къуралады. [[Къарачай-Малкъар Википедия]]ны эм баш нюзюрлеринден бири — бу тизмедеги статьяланы къурагъанды эмда джараулу информациядан толтургъанды. }} '''Къалын''' бла бегирек магъаналы статьяла айырылгъандыла. Бу тизме башха тилледе: * '''Орусча''': [[:ru:Википедия:Список статей, которые должны быть во всех языковых версиях]] * '''Ингилизча''': [[:en:Wikipedia:Vital articles]] * '''Тюркча''': [[:tr:Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler]] == Адамла == === Актёрла бла моделле === # [[Сара Бернар]] # [[Чарли Чаплин]] # [[Марлен Дитрих]] # [[Мэрилин Монро]] === Суратчыла бла архитекторла === # [[Ле Корбюзье]] # [[Сальвадор Дали]] # [[Альбрехт Дюрер]] # '''[[Винсент Ван Гог]]''' # [[Франсиско Гойя]] # [[Хокусай Кацусика]] # [[Фрида Кало]] # '''[[Леонардо да Винчи]]''' # [[Анри Матисс]] # '''[[Микеланджело]]''' # '''[[Пабло Пикассо]]''' # [[Рафаэль]] # '''[[Рембрандт]]''' # [[Петер Пауль Рубенс]] # [[Синан]] # [[Диего Веласкес]] # [[Энди Уорхол]] # [[Фрэнк Ллойд Райт]] === Джазыучула, драматургла эм поэтле === # [[Абу Нувас]] # [[Басё Мацуо]] # [[Хорхе Луис Борхес]] # [[Джордж Байрон]] # '''[[Мигель Сервантес]]''' # [[Джефри Чосер]] # [[Антон Павлович Чехов]] # '''[[Данте Алигьери]]''' # [[Чарльз Диккенс]] # [[Фёдор Михайлович Достоевский]] # [[Габриэль Гарсиа Маркес]] # '''[[Иоганн Гете]]''' # [[Хафиз Ширази]] # '''[[Гомер]]''' # '''[[Виктор Гюго]]''' # [[Джеймс Джойс]] # [[Франц Кафка]] # [[Калидаса]] # [[Ли Бо]] # [[Нагиб Махфуз]] # [[Мольер]] # [[Владимир Набоков]] # [[Овидий]] # [[Марсель Пруст]] # [[Александр Сергеевич Пушкин]] # '''[[Уильям Шекспир]]''' # [[Софокл]] # [[Рабиндранат Тагор]] # '''[[Лев Николаевич Толстой]]''' # [[Марк Твен]] # [[Вергилий]] === Композиторла бла музыкантла === # [[Армстронг, Луи]] # '''[[Иоганн Себастьян Бах]]''' # [[The Beatles]] # '''[[Людвиг ван Бетховен]]''' # [[Иоганнес Брамс]] # [[Фредерик Шопен]] # [[Антонин Дворжак]] # [[Георг Фридрих Гендель]] # [[Густав Малер]] # '''[[Вольфганг Амадей Моцарт]]''' # [[Эдит Пиаф]] # [[Джакомо Пуччини]] # [[Элвис Пресли]] # [[Франц Шуберт]] # [[Игорь Стравинский]] # '''[[Пётр Чайковский]]''' # [[Умм Кульсум]] # '''[[Джузеппе Верди]]''' # [[Антонио Вивальди]] # [[Владимир Высоцкий]] # [[Рихард Вагнер]] === Тинтиучюле бла джолоучула === # [[Руаль Амундсен]] # [[Нил Армстронг]] # [[Жак Картье]] # '''[[Христофор Колумб]]''' # [[Джеймс Кук]] # [[Эрнан Кортес]] # '''[[Юрий Гагарин]]''' # [[Васко да Гама]] # [[Ибн Баттута]] # '''[[Фернан Магеллан]]''' # [[Марко Поло]] # [[Чжэн Хэ]] === Режиссёрла бла сценаристле === # [[Ингмар Бергман]] # [[Уолт Дисней]] # [[Сергей Михайлович Эйзенштейн]] # [[Федерико Феллини]] # [[Альфред Хичкок]] # [[Стэнли Кубрик]] # [[Куросава Акира]] # [[Сатьяджит Рей]] # [[Стивен Спилберг]] === Алимле, лагъымчыла эмда математикле === # '''[[Архимед]]''' # [[Ибн Сина]] # [[Тим Бернерс-Ли]] # '''[[Николай Коперник]]''' # [[Мария Кюри]] # '''[[Чарлз Дарвин]]''' # [[Томас Эдисон]] # '''[[Альберт Эйнштейн]]''' # '''[[Евклид]]''' # '''[[Леонард Эйлер]]''' # '''[[Майкл Фарадей]]''' # [[Энрико Ферми]] # [[Фибоначчи]] # [[Генри Форд]] # [[Жозеф Фурье]] # [[Клавдий Гален]] # '''[[Галилео Галилей]]''' # [[Гаусс, Карл Фридрих]] # [[Иоганн Гутенберг]] # [[Джеймс Прескотт Джоуль]] # [[Иоганн Кеплер]] # [[Ал-Хорезми]] # [[Готфрид Лейбниц]] # [[Карл Линней]] # [[Джеймс Максвелл]] # [[Дмитрий Иванович Менделеев]] # '''[[Исаак Ньютон]]''' # '''[[Луи Пастер]]''' # [[Макс Планк]] # [[Эрнест Резерфорд]] # [[Эрвин Шрёдингер]] # [[Никола Тесла]] # [[Алан Матисон Тьюринг]] # '''[[Джеймс Уатт]]''' === Акъылманла бла гуманитарийле === # '''[[Аристотель]]''' # '''[[Конфуций]]''' # [[Симона де Бовуар]] # [[Чанакья]] # [[Хомлу Ноам]] # '''[[Рене Декарт]]''' # '''[[Зигмунд Фрейд]]''' # [[Георг Гегель]] # [[Ибн Хальдун]] # '''[[Иммануил Кант]]''' # [[Джон Мейнард Кейнс]] # '''[[Лао-цзы]]''' # '''[[Джон Локк]]''' # [[Никколо Макиавелли]] # '''[[Карл Маркс]]''' # '''[[Фридрих Ницше]]''' # '''[[Платон]]''' # [[Жан Жак Руссо]] # [[Жан-Поль Сартр]] # [[Сыма Цянь]] # [[Адам Смит]] # [[Сократ]] # [[Вольтер]] # [[Макс Вебер]] # [[Людвиг Витгенштейн]] # [[Чжу Си]] === Гуждарла, политикле эмда акъсюек къауум === # [[Уллу Акбар]] # '''[[Македонлу Александр]]''' # [[Ашока]] # [[Мустафа Кемаль Ататюрк]] # '''[[Октавиан Август]]''' # [[Давид Бен-Гурион]] # [[Отто фон Бисмарк]] # [[Симон Боливар]] # '''[[Наполеон I Бонапарт]]''' # [[Юлий Цезарь]] # [[Уллу Карл]] # [[Уинстон Черчилль]] # [[Константин I Уллу]] # [[Кир II Уллу]] # [[Шарль де Голль]] # [[Елизавета I (Ингилизни королевасы)]] # [[Махатма Ганди]] # '''[[Чингисхан]]''' # [[Че Гевара]] # '''[[Адольф Гитлер]]''' # [[Жанна д’Арк]] # [[Мартин Лютер Кинг]] # '''[[Владимир Ленин]]''' # [[Авраам Линкольн]] # [[Людовик XIV]] # [[Роза Люксембург]] # [[Нельсон Мандела]] # [[Мао Цзэдун]] # [[Джавахарлал Неру]] # [[Кваме Нкрума]] # [[Пётр I]] # '''[[Цинь Ши Хуан]]''' # [[Франклин Делано Рузвельт]] # [[Салах ад-Дин]] # [[Иосиф Сталин]] # [[Сулейман I]] # [[Сунь Ятсен]] # [[Тамерлан]] # [[Умар ибн Хаттаб]] # '''[[Джордж Вашингтон]]''' === Динде энчи ыз къойгъанла === # [[Ибрахим]] # [[Аквинли Фома]] # [[Аврелий Августин]] # '''[[Будда]]''' # [[Абу Хамид Аль-Газали]] # '''[[Иса]]''' # [[Мартин Лютер]] # '''[[Муса]]''' # '''[[Мухаммад]]''' # [[Павел абустол]] == Философия эм психология == === Философия === # '''[[Философия]]''' # [[Ариулукъ]] # [[Диалектика]] # [[Этика]] # [[Эпистемология]] # [[Феминизм]] # [[Эркинликни азатлыгъы]] # '''[[Билим]]''' # [[Логика]] # [[Акъыл]] # [[Реаллыкъ]] # [[Кертилик]] === Психология === # '''[[Кесин джюрютюу]]''' # '''[[Эмоция]]''' # [[Сюймеклик]] # [[Психология]] # '''[[Сагъыш этиу]]''' == Дин == === Дуниягъа къарам эм дин === # '''[[Аллах]]''' # '''[[Мифология]]''' # Дуниягъа къарам философияла ## [[Атеизм]] ## [[Фундаментализм]] ## [[Материализм]] ## [[Монотеизм]] ## [[Политеизм]] # '''[[Джан]]''' # '''[[Дин]]''' # Бир-бир динле ## '''[[Буддизм]]''' ## '''[[Христианлыкъ]]''' ### [[Католиклик]] ## [[Конфуцианлыкъ]] ## '''[[Индуизм]]''' ### [[Шива]] ## '''[[Ислам]]''' ### [[Шиитле]] ## [[Джайнизм]] ## '''[[Иудейлик]]''' ## [[Сикхизм]] ## [[Даосизм]] ## [[Зороастризм]] # Ритуал практикала ## [[Суфийлик]] ## [[Йога]] ## [[Дзэн]] == Джамагъат == # '''[[Джамагъат]]''' # [[Цивилизация]] # '''[[Окъуу]]''' === Юйдеги эм илишкиле === # '''[[Юйдеги]]''' # '''[[Сабий]]''' # [[Эркиши]] # '''[[Юйдегилениу]]''' # [[Тиширыу]] === Политика === # '''[[Политика]]''' # [[Анархизм]] # [[Колониализм]] # [[Коммунизм]] # [[Консерватизм]] # [[Демократия]] # [[Диктатура]] # [[Дипломатия]] # [[Фашизм]] # [[Глобализация]] # '''[[Правительство]]''' # [[Идеология]] # [[Империализм]] # [[Либерализм]] # [[Марксизм]] # [[Монархия]] # [[Миллетчилик]] # [[Республика]] # [[Социализм]] # '''[[Кърал]]''' # [[Политика партия]] # [[Пропаганда]] # [[Терроризм]] === Саудюгерлик бла экономика === # '''[[Экономика]]''' # [[Капитал]] # [[Капитализм]] # [[Валюта]] ## [[Евро]] ## [[Иена]] ## [[АБШ-ны доллары]] # [[Промышленность]] # '''[[Ачха]]''' # [[Налог]] === Эркинлик бла тёречилик === # '''[[Хакъ]]''' # [[Конституция]] === Халкъла арасы организацияла === # [[Африкан бирлик]] # [[Араб къралланы лигасы]] # [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы]] # [[Бойсунмагъан Кралланы Бирлиги]] # [[Британ Миллетлени Биригиую]] # [[Европа бирлик]] # '''[[Къызыл Къачны халкъла арасы комитети]]''' # [[НАТО]] # [[Нобелни премиясы]] # [[ОПЕК]] # '''[[БМО|Бирлешген Миллетлени Организациясы]] ''' ## [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ## [[Халкъла Арасы Ачха Фонд]] ## [[ЮНЕСКО]] ## [[Адамны хакъларыны тамал декларациясы]] ## [[Дуния Саулукъ Организация]] # [[Дуния банк]] # [[Дуния сатыу-алыу организация]] === Къазауат эм сауутлу кючле === # [[Граждан къазауат]] # '''[[Сауутлу кючле]]''' # '''[[Мамырлыкъ]]''' # '''[[Къазауат]]''' === Социал-турмуш айрылыкъла === # [[Ич алдырыу]] # '''[[Асмакъ]]''' # '''[[Адамны эркинликлери]]''' # [[Расизм]] # '''[[Къул тутуу]]''' == Тил бла адабият == # '''[[Тил]]''' # Тилле: ## [[Араб тил]] ## [[Бенгал тил]] ## [[Къытай тил]] ## [[Ингилиз тил]] ## [[Эсперанто]] ## [[Француз тил]] ## [[Немча тил]] ## [[Грек тил]] ## [[Хинди]] ## [[Япон тил]] ## [[Латин тил]] ## [[Къаджар тил]] ## [[Орус тил]] ## [[Санскрит]] ## [[Испан тил]] ## [[Тамил тил]] ## [[Тюрк тил]] # [[Лингвистика]] # [[Грамматика]] # '''[[Сёз]]''' ## [[Ат]] ## [[Этим]] # '''[[Алфавит]]''' ## [[Араб алфавит]] ## [[Къытай джазма]] ## [[Кириллица]] ## [[Грек алфавит]] ## [[Хангыль]] ## [[Латин алфавит]] ## '''[[Хариф]]''' # [[Къара таныу]] # '''[[Джазма]]''' # '''[[Адабият]]''' ## [[Проза]] ## [[Суратлау адабият]] ### [[Минг бла бир кече]] ## [[Роман]] ### [[Къызыл юйчюкде тюш]] ### [[Гэндзи юсюнден хапар]] ## '''[[Поэзия]]''' ### [[Гильгамешни юсюнден эпос]] ### [[Илиада]] ### [[Махабхарата]] ### [[Шахнаме]] == Илму == # [[Илму]] # [[Табигъат]] === Астрономия === # '''[[Астрономия]]''' # [[Астероид]] # '''[[Уллу атылыу]]''' # [[Къара тешик]] # [[Учхан джулдуз]] # '''[[Галактика]]''' ## [[Къой Джол]] # [[Джарыкълыкъ джыл]] # '''[[Ай]]''' # '''[[Планета]]''' ## '''[[Джер]]''' ## [[Юпитер (планета)]] ## [[Марс (планета)]] ## [[Меркурий (планета)]] ## [[Нептун (планета)]] ## [[Сатурн (планета)]] ## [[Уран (планета)]] ## [[Чолпан (планета)]] # [[Кюн система]] # '''[[Джулдуз]]''' ## '''[[Кюн]]''' # [[Алам]] === Биология === # '''[[Биология]]''' # Биология материалла ## '''[[Дезоксирибонуклеин мысты]]''' ## [[Ферментле]] ## [[Акъла]] # [[Ботаника]] # '''[[Ёлюм]]''' ## [[Кесин ёлтюрюу]] # [[Экология]] ## [[Къуруй тургъан тюрлюле]] # [[Къолгъа юретиу]] # '''[[Джашау]]''' # [[Биология систематика]] ## [[Биология тюрлю]] ==== Биология процессле ==== # '''[[Метаболизм]]''' ## [[Аш эритиу]] ## '''[[Фотосинтез]]''' ## [[Солуу]] # '''[[Эволюция]]''' # '''[[Кёблениу]]''' ## [[Бууазлыкъ]] ## [[Ырхыз (биология)]] ==== Анатомия ==== # '''[[Анатомия]]''' # '''[[Клетка]]''' # [[Къан айланыу]] ## [[Къан]] ## [[Джюрек]] # [[Эндокрин система]] # [[Ашхын-ичеги тракт]] ## [[Адамны сокъур ичегиси]] ## [[Адамны ингичге ичегиси]] ## [[Бауур]] # [[Тери эмда андан къуралгъанла]] ## [[Тиширыу габа]] ## [[Тери]] # [[Чабакъ эт]] # [[Нерва система]] ## [[Баш мыйы]] ## [[Сенсор система]] ### [[Къулакъ]] ### [[Бурун]] ### [[Кёз]] # [[Туудуруучу система]] # [[Солуу система]] ## [[Ёпкеле]] # [[Скелет]] ==== Медицина ==== # '''[[Медицина]]''' # [[Заран халиле]] # [[Альцгеймерни аурууу]] # '''[[Аман агъачлы опухоль]]''' # [[Холера]] # [[Ачы респиратор вирус инфекция]] # [[Стоматология]] # [[Инвалидлик]] ## [[Сокъурлукъ]] ## [[Эшитиуню кемизлиги]] ## [[Психиканы кемизлиги]] # '''[[Ауруу]]''' # [[Дарман-дары]] # [[Этанол]] # [[Никотин]] ## [[Тютюн]] # '''[[Саулукъ]]''' # [[Баш ауруу]] # [[Миокардны инфаркты]] # '''[[Малярия]]''' # [[Джетерича ашамау]] # [[Семизлик]] # [[Пандемия]] # [[Антибиотикле]] # [[Бензилпенициллин]] # [[Пневмония]] # [[Полиомиелит]] # [[Орус ауруула]] ## '''[[СПИД/АИДС]]''' # [[Инсульт]] # [[Туберкулёз]] # [[Диабет]] # '''[[Вирусла]]''' ## [[Грипп]] ## [[Натурал чечек]] ==== Джаратыкъла ==== # '''[[Джаратыкъ]]''' # '''[[Джаныуарла]]''' ## [[Айрыаякъла]] ### '''[[Къурт-къамыжакъ]]''' #### [[Къумурсхала]] #### [[Бал чибинле]] #### [[Хыртдыкъанатла]] ### [[Гыбы маталлыла]] ## [[Хордалыла]] ### '''[[Амфибияла]]''' #### [[Къуйрукъсузла]] ### '''[[Чыпчыкъла]]''' #### [[Тауукъ]] #### [[Кёгюрчюн]] ### '''[[Чабакъла]]''' #### [[Акула]] ### '''[[Сютичиучюле]]''' #### [[Тюе]] #### [[Киштик]] #### [[Ийнек]] #### [[Юй ит]] #### [[Пил]] #### [[Ат]] #### [[Къой]] #### [[Аслан]] #### [[Тонгуз]] #### [[Приматла]] #### '''[[Адам акъыллы]]''' #### [[Киткъауумлула]] ### '''[[Рептилияла]]''' #### [[Динозаврла]] #### [[Джыланла]] ## [[Архейле]] ## '''[[Бактерияла]]''' ## '''[[Джууала]]''' ## '''[[Ёсюмлюлюкле]]''' ### [[Гокка]] ### [[Терек]] ## [[Протистле]] === Химия === # '''[[Химия]]''' # [[Биохимия]] # [[Химия байланыу]] ## [[Мыстылыкъ]] ## [[Химия тамалланыу]] ## [[Тузла]] # '''[[Химия элемент]]''' ## '''[[Элементлени кёзюулю системасы]]''' ## [[Къурч]] ## [[Карбон]] ## [[Джез]] ## '''[[Алтын]]''' ## [[Гелий]] ## [[Водород]] ## '''[[Темир]]''' ## [[Неон]] ## [[Азот]] ## '''[[Кислород]]''' ## [[Кюмюш]] ## [[Багъыр]] ## [[Цинк]] # [[Органика химия]] ## [[Спиртле]] ## [[Карбонла]] ## [[Гормонла]] ## [[Липидле]] # '''[[Молекула]]''' === Климат эм геология === # [[Кюрт]] # '''[[Климат]]''' ## [[Эль-Ниньо]] ## [[Глобал джылыныу]] # [[Джер тебрениу]] # '''[[Геология]]''' ## '''[[Минерал]]''' ### [[Налмаз]] ## [[Плиталаны тектоникасы]] ## '''[[Тау порода]]''' # [[Табигъат палах]] ## [[Цунами]] # [[Вулкан (геология)]] # '''[[Кюнню халы]]''' ## [[Булут]] ## [[Суу къобуу]] ## [[Джангур]] ### [[Мыстылыкълы джангур]] ### [[Къар]] ## [[Торнадо]] ## [[Тропик циклон]] === Физика === # '''[[Физика]]''' # [[Терклениу]] # '''[[Атом]]''' # '''[[Энергия]]''' ## [[Энергия сакълауну закону]] # [[Электромагнит таякълау]] ## [[Инфрокъызыл таякълау]] ## [[Ультрафиолет таякълау]] ## [[Кёрюннген таякълау]] ### '''[[Бет]]''' # [[Классик механика]] # '''[[Кюч]]''' ## [[Электромагнетизм]] ### [[Мукъладис майдан]] ## [[Гравитация]] # [[Узунлукъ]] # [[Мукъладис]] # '''[[Масса]]''' # '''[[Металла]]''' ## [[Къурч]] # [[Тобну юлешиниую]] # '''[[Термодинамика фаза]]''' ## [[Газ]] ## [[Суусун]] ## [[Плазма]] ## [[Къаты сан]] # [[Квант механика]] # [[Радиоактив чачылыу]] # [[Дайырлыкъны бютеулей теориясы]] # [[Дайырлыкъны айырма теориясы]] # [[Джарымётдюрюучюле]] # '''[[Таууш]]''' # '''[[Терклик]]''' ## [[Джарыкъны терклиги]] # '''[[Заман]]''' # [[Термодинамика]] === Ёлчемни биримлери === # '''[[Ёлчем]]''' # [[Джоуль]] # [[Кельвин]] # [[Килограмм]] # [[Литр]] # [[Метр]] # [[Ньютон (ёлчем бирим)]] # [[ЁС]] # [[Секунд]] # [[Вольт]] # [[Ватт]] === Заман === # '''[[Орузлама]]''' ## [[Григориан орузлама]] # [[Джюзджыллыкъ]] # '''[[Сутка]]''' # '''[[Ай (заман)]]''' # [[Сагъат бёлге]] # [[Ыйыкъ]] # '''[[Джыл]]''' === Азыкъ === # [[Ашарыкъ]] # [[Ётмек]] # [[Ётмек этилиучю ёсюмлюлюкле]] ## [[Арпа]] ## [[Нартюх]] ## [[Зынтхы]] ## [[Принч]] ## [[Къара будай]] ## [[Сорго]] ## [[Будай]] # [[Бышлакъ]] # [[Шоколад]] # [[Бал]] # [[Кёгет]] ## [[Алма]] ## [[Банан]] ## [[Джюзюм]] ## [[Соя]] ## [[Лимон]] ## [[Къоз, чёртлеуюк]] # [[Эт]] # [[Шекер]] # [[Бурчакъла]] ## [[Гардош]] ==== Ичкиле ==== # [[Сыра]] # [[Чагъыр]] # [[Кофе]] # '''[[Сют]]''' # [[Чай]] # '''[[Суу]]''' # [[Кёгет суу]] === Математика === # '''[[Математика]]''' # [[Алгебра]] ## [[Къауумланы теориясы]] # [[Арифметика]] # [[Аксиома]] # [[Математика анализ]] # [[Геометрия]] ## [[Тёгерек]] ### [[Пи]] ## [[Майдан]] ## [[Ючмюйюш]] # [[Математика патауалау]] # [[Сан]] ## [[Комплекс сан]] ## [[Сау сан]] ## [[Натурал сан]] ## [[Тюз сан число]] ## [[Рационал сан]] # [[Къыйырсызлыкъ]] # [[Кёблюкню теориясы]] # [[Статистика]] # [[Тригонометрия]] == Технология == # '''[[Технология]]''' # [[Биотехнология]] # [[Кийим]] ## [[Мамукъ]] # [[Инженер иш]] ## [[Рычаг]] ## [[Блок (механика)|Блок]] ## [[Винт (мешинаны детали)|Винт]] ## [[Чарх]] # '''[[Эл мюлк]]''' ## [[Сугъарыу]] ## [[Плуг]] # [[Металлургия]] # [[Нанотехнология]] === Коммуникацияла === # '''[[Ушакъ]]''' # [[Китаб]] # '''[[Информация]]''' ## [[Энциклопедия]] # [[Журналистика]] ## [[Газет]] ## [[Кёбчюлюк информацияны мадарлары]] # [[Китаб басмалау]] # [[Телефон]] === Электроника === # [[Электроника]] ## [[Электрика ток]] ## [[Частота]] # Компонентле ## [[Электрика конденсатор]] ## [[Индуктивликни катушкасы]] ## [[Транзистор]] ## [[Диод]] ## [[Резистор]] ## [[Трансформатор]] ==== Компьютер эм интернет ==== # '''[[Компьютер]]''' ## [[Къаты диск]] ## [[Процессор]] ## [[Эсде сакълаучу]] # [[Джасалгъан ангы]] # [[Информацион технологияла]] ## [[Алгоритм]] # [[Интернет]] ## [[Электрон почта]] ## [[Дуния гыбыау]] # [[Операцион система]] # [[Программированиени тили]] # [[Программа баджарыу]] === Материалла эм энергия === # [[Джангыртылгъан энергия]] # [[Электричество]] ## [[Ядро энергия]] # [[Къызылыучу джагъыучу]] # [[Ич джаныуну къымылдатыучусу(двигатель)]] # [[Тылпыу машина]] # [[От]] === Материалла === # [[Мияла]] # [[Къагъыт]] # [[Джелимле]] # [[Агъач]] === Улоу === # [[Улоу]] # [[Хауа кеме]] # [[Автомобиль]] # [[Аякъ мешина]] # [[Къайыкъ]] # [[Кеме]] # [[Поезд]] === Сауут === # [[Сауут]] ## [[Къылыч]] ## [[Атыучу сауут]] ### [[Пулемёт]] ## [[Ядро сауут]] # [[Танка]] # [[Атылыучу затла]] ## [[Шкок от]] == Санат бла солуу == # '''[[Маданият]]''' # '''[[Санат]]''' ## [[Комикс]] ## [[Сурат салыу]] ## [[Фотография]] ## [[Скульптура]] ### [[Къошунлулукъ]] # '''[[Тепсеу]]''' # [[Мода]] # '''[[Театр]]''' # [[Калиграфия]] === Архитектура === # '''[[Архитектура]]''' # [[Арка]] # [[Кёпюр]] # [[Суу илипин]] # [[Дамба]] # [[Купол]] # '''[[Юй]]''' # Мекямла ## [[Асуан плотинала]] ## [[Бурдж Дубай]] ## [[Колизей]] ## [[Уллу Къытай къабыргъа]] ## [[Эйфель къала]] ## [[Эмпайр-Стейт-Билдинг]] ## [[Софий собор (Константинополь)]] ## [[Парфенон]] ## [[Гизаны пирамидалары]] ## [[Сыйлы Петрны собору]] ## [[Азатлыкъны статуясы]] ## [[Тадж-Махал]] # [[Пирамида (архитектура)]] # [[Хуна]] === Кинематограф, радио, телевидение === # '''[[Кинематограф]]''' ## [[Мультипликация (технология)]] ### [[Аниме]] # '''[[Радио]]''' # '''[[Телевидение]]''' === Музыка === # '''[[Музыка]]''' # [[Джыр]] # Жанрла ## [[Блюз]] ## [[Классик музыка]] ### [[Опера]] ### [[Симфония]] ## [[Электрон музыка]] ## [[Фламенко]] ## [[Хип-хоп]] ## [[Джаз]] ## [[Регги]] ## [[Рок-музыка]] ## [[Самба]] # Инструментле ## [[Дауурбаз]] ## [[Сыбызгъы]] ## [[Гитара]] ## [[Фортепиано]] ## [[Труба (музыка инструмент)]] ## [[Скрипка]] === Солуу === # '''[[Оюн]]''' ## [[Нардла]] ## [[Сатранч]] ## [[Го]] # [[Азарт оюн]] # [[Кюрешле]] ## [[Карате]] ## [[Дзюдо]] # [[Олимпия оюнла]] # '''[[Спорт]]''' ## [[Дженгил атлетика]] ## [[Автоспорт]] ## [[Бейсбол]] ## [[Баскетбол]] ## [[Крикет]] ## [[Футбол]] ## [[Гольф]] ## [[Регби]] ## [[Теннис]] # '''[[Оюнчакъ]]''' == Тарих эм география == === Тарих === # '''[[Тарих]]''' ==== Буруннгу эм антик тарих ==== # [[Тарихаллындагъыла]] # [[Таш ёмюр]] # [[Кюмюш ёмюр]] # [[Темир ёмюр]] # [[Суула арасы]] # [[Буруннгу Мисир]] # [[Буруннгу Греция]] # [[Рим империя]] # [[Хань (династия)]] # [[Гупта империя]] ==== Орта ёмюрле ==== # [[Аббасидле]] # [[Джарыкълыкъны эпохасы]] # [[Ацтекле]] # [[Византий империя]] # [[Къач джортууулла]] # [[Сыйлы Рум империя]] # [[Джюзджыллыкъ къазауат]] # [[Орта ёмюрле]] # [[Монгол империя]] # [[Мин империя]] # [[Осман кърал]] # [[Реформация]] # [[Отузджыллыкъ къазауат]] # [[Айныуну эпохасы]] # [[Тан (династия)]] # [[Викингле]] ==== Джангы заман эм Джангы тарих ==== # [[АБШ-да граждан къазауат]] # [[Апартеид]] # '''[[Британ империя]]''' # '''[[Сууукъ къазауат]]''' # [[Къытайда культура революция]] # '''[[Уллу француз революция]]''' # [[Уллу депрессия]] # [[Холокост]] # '''[[Индустриял революция]]''' # [[Ючюнчю рейх]] # [[Мэйдзи Реставрация]] # [[Октябрь революция]] # [[Цин Династия]] # [[Версаль мамырлыкъ кесамат 1919]] # [[Вьетнамда къазауат]] # '''[[Биринчи дуния къазауат]]''' # '''[[Экинчи дуния къазауат]]''' === География === # '''[[География]]''' # [[Ара шахар]] # '''[[Шахар]]''' # '''[[Континент]]''' # [[Къуругъан тюз]] # [[Шимал полюс]] # '''[[Океан]]''' # [[Сельва]] # [[Суу (черек, къобан)]] # '''[[Тенгиз]]''' # [[Къыбыла полюс]] ==== Континентле эм регионла ==== # '''[[Африка]]''' # '''[[Антарктида]]''' # '''[[Азия]]''' # '''[[Европа]]''' # '''[[Орта Кюнчыгъыш]]''' # '''[[Шимал Америка]]''' # '''[[Океания]]''' # '''[[Къыбыла Америка]]''' ==== Къралла ==== : ''Тюбюнде келтирилгенледен сора да бютеу къралла эмда территорияла '' # [[Афганистан]] # [[Алжир]] # [[Аргентина]] # [[Австралия]] # [[Австрия]] # [[Бангладеш]] # '''[[Бразилия]]''' # [[Канада]] # '''[[Къытай Халкъ Республика]]''' # [[Демократ Республика Конго]] # [[Куба]] # [[Мисир]] # [[Эфиопия]] # '''[[Франция]]''' # '''[[Германия]]''' # [[Греция]] # '''[[Индия]]''' # [[Индонезия]] # '''[[Иран]]''' # [[Ирак]] # [[Израиль]] # '''[[Италия]]''' # '''[[Япония]]''' # [[Мексика]] # [[Нидерландла]] # [[Джангы Зеландия]] # [[Нигерия]] # [[Пакистан]] # [[Польша]] # '''[[Португалия]]''' # '''[[Россия]]''' # [[Сауд Арабия]] # [[Къыбыла-Африкан Республика]] # [[Къыбыла Корея]] # '''[[Испания]]''' # [[Судан]] # [[Швейцария]] # [[Танзания]] # [[Таиланд]] # [[Туркия]] # [[Украина]] # [[Бирлешген Араб Эмиратла]] # '''[[Уллу Британия]]''' # '''[[Американы Бирлешген Штатлары]]''' # [[Ватикан]] # [[Вьетнам]] # [[Венесуэла]] ==== Шахарла ==== # [[Амстердам]] # [[Афинле]] # [[Багдад]] # [[Бангкок]] # '''[[Пекин]]''' # '''[[Берлин]]''' # [[Богота]] # [[Брюссель]] # [[Буэнос-Айрес]] # [[Каир]] # [[Кейптаун]] # [[Дамаск]] # [[Дели]] # [[Дакка]] # [[Гонконг]] # [[Стамбул]] # [[Джакарта]] # '''[[Иерусалим]]''' # [[Карачи]] # [[Киншаса]] # [[Калькутта]] # [[Лагос]] # [[Лос-Анджелес]] # '''[[Лондон]]''' # [[Мадрид]] # [[Мекка]] # [[Мехико]] # [[Москва]] # [[Мумбаи]] # [[Найроби]] # '''[[Нью-Йорк]]''' # '''[[Париж]]''' # [[Рио-де-Жанейро]] # '''[[Рим]]''' # [[Санкт-Петербург]] # [[Сан-Паулу]] # [[Сеул]] # [[Шанхай]] # [[Сингапур]] # [[Сидней]] # [[Тегеран]] # '''[[Токио]]''' # [[Вена]] # [[Вашингтон (Колумбия округ)]] ==== Суула, кёлле д. а. к. ==== # '''[[Амазонка]]''' # [[Шимал Бузлауукъ океан]] # '''[[Атлантик океан]]''' # [[Балтий тенгиз]] # [[Къара тенгиз]] # [[Кариб тенгиз]] # [[Каспий тенгиз]] # [[Конго (суу)]] # [[Дунай]] # [[Ёлю тенгиз]] # [[Ганг]] # [[Уллу барьер риф]] # [[Уллу кёлле]] # '''[[Индий океан]]''' # [[Инд]] # [[Байкал]] # [[Танганьика]] # [[Виктория кёл]] # [[Джерлеарасы тенгиз]] # [[Миссисипи]] # [[Нигер (суу)]] # '''[[Нил]]''' # [[Шимал тенгиз]] # '''[[Шош океан]]''' # [[Панама илипин]] # [[Рейн]] # [[Суэц канал]] # [[Къыбыла океан]] # [[Итил]] # [[Янцзы]] ==== Таула эм къум тюзле ==== # [[Альпла]] # [[Андла]] # '''[[Гималайла]]''' # [[Килиманджаро]] # [[Эверест]] # [[Къаялы таула]] # '''[[Сахара]]''' [[Категория:Википедия]] t8a42p2m0pfzhbc0v6jn6xevofweqo8 118698 118697 2025-07-10T21:39:45Z DarqaviPalladin 4737 /* Къралла */ 118698 wikitext text/x-wiki {{pullbox|Хар Википедияда болургъа керек статьяла|Бу, Википедияны хар тил версиясында да болургъа тыйыншлы статьяланы тизмесиди.|3=|4=Биринчи, [http://meta.wikimedia.org/wiki/Main_Page Мета-викиде] теджелгенди. Тизме — билимни хар бары бёлюмюнден да алыннган 1000-ге джууукъ эм магъаналы статьяладан къуралады. [[Къарачай-Малкъар Википедия]]ны эм баш нюзюрлеринден бири — бу тизмедеги статьяланы къурагъанды эмда джараулу информациядан толтургъанды. }} '''Къалын''' бла бегирек магъаналы статьяла айырылгъандыла. Бу тизме башха тилледе: * '''Орусча''': [[:ru:Википедия:Список статей, которые должны быть во всех языковых версиях]] * '''Ингилизча''': [[:en:Wikipedia:Vital articles]] * '''Тюркча''': [[:tr:Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler]] == Адамла == === Актёрла бла моделле === # [[Сара Бернар]] # [[Чарли Чаплин]] # [[Марлен Дитрих]] # [[Мэрилин Монро]] === Суратчыла бла архитекторла === # [[Ле Корбюзье]] # [[Сальвадор Дали]] # [[Альбрехт Дюрер]] # '''[[Винсент Ван Гог]]''' # [[Франсиско Гойя]] # [[Хокусай Кацусика]] # [[Фрида Кало]] # '''[[Леонардо да Винчи]]''' # [[Анри Матисс]] # '''[[Микеланджело]]''' # '''[[Пабло Пикассо]]''' # [[Рафаэль]] # '''[[Рембрандт]]''' # [[Петер Пауль Рубенс]] # [[Синан]] # [[Диего Веласкес]] # [[Энди Уорхол]] # [[Фрэнк Ллойд Райт]] === Джазыучула, драматургла эм поэтле === # [[Абу Нувас]] # [[Басё Мацуо]] # [[Хорхе Луис Борхес]] # [[Джордж Байрон]] # '''[[Мигель Сервантес]]''' # [[Джефри Чосер]] # [[Антон Павлович Чехов]] # '''[[Данте Алигьери]]''' # [[Чарльз Диккенс]] # [[Фёдор Михайлович Достоевский]] # [[Габриэль Гарсиа Маркес]] # '''[[Иоганн Гете]]''' # [[Хафиз Ширази]] # '''[[Гомер]]''' # '''[[Виктор Гюго]]''' # [[Джеймс Джойс]] # [[Франц Кафка]] # [[Калидаса]] # [[Ли Бо]] # [[Нагиб Махфуз]] # [[Мольер]] # [[Владимир Набоков]] # [[Овидий]] # [[Марсель Пруст]] # [[Александр Сергеевич Пушкин]] # '''[[Уильям Шекспир]]''' # [[Софокл]] # [[Рабиндранат Тагор]] # '''[[Лев Николаевич Толстой]]''' # [[Марк Твен]] # [[Вергилий]] === Композиторла бла музыкантла === # [[Армстронг, Луи]] # '''[[Иоганн Себастьян Бах]]''' # [[The Beatles]] # '''[[Людвиг ван Бетховен]]''' # [[Иоганнес Брамс]] # [[Фредерик Шопен]] # [[Антонин Дворжак]] # [[Георг Фридрих Гендель]] # [[Густав Малер]] # '''[[Вольфганг Амадей Моцарт]]''' # [[Эдит Пиаф]] # [[Джакомо Пуччини]] # [[Элвис Пресли]] # [[Франц Шуберт]] # [[Игорь Стравинский]] # '''[[Пётр Чайковский]]''' # [[Умм Кульсум]] # '''[[Джузеппе Верди]]''' # [[Антонио Вивальди]] # [[Владимир Высоцкий]] # [[Рихард Вагнер]] === Тинтиучюле бла джолоучула === # [[Руаль Амундсен]] # [[Нил Армстронг]] # [[Жак Картье]] # '''[[Христофор Колумб]]''' # [[Джеймс Кук]] # [[Эрнан Кортес]] # '''[[Юрий Гагарин]]''' # [[Васко да Гама]] # [[Ибн Баттута]] # '''[[Фернан Магеллан]]''' # [[Марко Поло]] # [[Чжэн Хэ]] === Режиссёрла бла сценаристле === # [[Ингмар Бергман]] # [[Уолт Дисней]] # [[Сергей Михайлович Эйзенштейн]] # [[Федерико Феллини]] # [[Альфред Хичкок]] # [[Стэнли Кубрик]] # [[Куросава Акира]] # [[Сатьяджит Рей]] # [[Стивен Спилберг]] === Алимле, лагъымчыла эмда математикле === # '''[[Архимед]]''' # [[Ибн Сина]] # [[Тим Бернерс-Ли]] # '''[[Николай Коперник]]''' # [[Мария Кюри]] # '''[[Чарлз Дарвин]]''' # [[Томас Эдисон]] # '''[[Альберт Эйнштейн]]''' # '''[[Евклид]]''' # '''[[Леонард Эйлер]]''' # '''[[Майкл Фарадей]]''' # [[Энрико Ферми]] # [[Фибоначчи]] # [[Генри Форд]] # [[Жозеф Фурье]] # [[Клавдий Гален]] # '''[[Галилео Галилей]]''' # [[Гаусс, Карл Фридрих]] # [[Иоганн Гутенберг]] # [[Джеймс Прескотт Джоуль]] # [[Иоганн Кеплер]] # [[Ал-Хорезми]] # [[Готфрид Лейбниц]] # [[Карл Линней]] # [[Джеймс Максвелл]] # [[Дмитрий Иванович Менделеев]] # '''[[Исаак Ньютон]]''' # '''[[Луи Пастер]]''' # [[Макс Планк]] # [[Эрнест Резерфорд]] # [[Эрвин Шрёдингер]] # [[Никола Тесла]] # [[Алан Матисон Тьюринг]] # '''[[Джеймс Уатт]]''' === Акъылманла бла гуманитарийле === # '''[[Аристотель]]''' # '''[[Конфуций]]''' # [[Симона де Бовуар]] # [[Чанакья]] # [[Хомлу Ноам]] # '''[[Рене Декарт]]''' # '''[[Зигмунд Фрейд]]''' # [[Георг Гегель]] # [[Ибн Хальдун]] # '''[[Иммануил Кант]]''' # [[Джон Мейнард Кейнс]] # '''[[Лао-цзы]]''' # '''[[Джон Локк]]''' # [[Никколо Макиавелли]] # '''[[Карл Маркс]]''' # '''[[Фридрих Ницше]]''' # '''[[Платон]]''' # [[Жан Жак Руссо]] # [[Жан-Поль Сартр]] # [[Сыма Цянь]] # [[Адам Смит]] # [[Сократ]] # [[Вольтер]] # [[Макс Вебер]] # [[Людвиг Витгенштейн]] # [[Чжу Си]] === Гуждарла, политикле эмда акъсюек къауум === # [[Уллу Акбар]] # '''[[Македонлу Александр]]''' # [[Ашока]] # [[Мустафа Кемаль Ататюрк]] # '''[[Октавиан Август]]''' # [[Давид Бен-Гурион]] # [[Отто фон Бисмарк]] # [[Симон Боливар]] # '''[[Наполеон I Бонапарт]]''' # [[Юлий Цезарь]] # [[Уллу Карл]] # [[Уинстон Черчилль]] # [[Константин I Уллу]] # [[Кир II Уллу]] # [[Шарль де Голль]] # [[Елизавета I (Ингилизни королевасы)]] # [[Махатма Ганди]] # '''[[Чингисхан]]''' # [[Че Гевара]] # '''[[Адольф Гитлер]]''' # [[Жанна д’Арк]] # [[Мартин Лютер Кинг]] # '''[[Владимир Ленин]]''' # [[Авраам Линкольн]] # [[Людовик XIV]] # [[Роза Люксембург]] # [[Нельсон Мандела]] # [[Мао Цзэдун]] # [[Джавахарлал Неру]] # [[Кваме Нкрума]] # [[Пётр I]] # '''[[Цинь Ши Хуан]]''' # [[Франклин Делано Рузвельт]] # [[Салах ад-Дин]] # [[Иосиф Сталин]] # [[Сулейман I]] # [[Сунь Ятсен]] # [[Тамерлан]] # [[Умар ибн Хаттаб]] # '''[[Джордж Вашингтон]]''' === Динде энчи ыз къойгъанла === # [[Ибрахим]] # [[Аквинли Фома]] # [[Аврелий Августин]] # '''[[Будда]]''' # [[Абу Хамид Аль-Газали]] # '''[[Иса]]''' # [[Мартин Лютер]] # '''[[Муса]]''' # '''[[Мухаммад]]''' # [[Павел абустол]] == Философия эм психология == === Философия === # '''[[Философия]]''' # [[Ариулукъ]] # [[Диалектика]] # [[Этика]] # [[Эпистемология]] # [[Феминизм]] # [[Эркинликни азатлыгъы]] # '''[[Билим]]''' # [[Логика]] # [[Акъыл]] # [[Реаллыкъ]] # [[Кертилик]] === Психология === # '''[[Кесин джюрютюу]]''' # '''[[Эмоция]]''' # [[Сюймеклик]] # [[Психология]] # '''[[Сагъыш этиу]]''' == Дин == === Дуниягъа къарам эм дин === # '''[[Аллах]]''' # '''[[Мифология]]''' # Дуниягъа къарам философияла ## [[Атеизм]] ## [[Фундаментализм]] ## [[Материализм]] ## [[Монотеизм]] ## [[Политеизм]] # '''[[Джан]]''' # '''[[Дин]]''' # Бир-бир динле ## '''[[Буддизм]]''' ## '''[[Христианлыкъ]]''' ### [[Католиклик]] ## [[Конфуцианлыкъ]] ## '''[[Индуизм]]''' ### [[Шива]] ## '''[[Ислам]]''' ### [[Шиитле]] ## [[Джайнизм]] ## '''[[Иудейлик]]''' ## [[Сикхизм]] ## [[Даосизм]] ## [[Зороастризм]] # Ритуал практикала ## [[Суфийлик]] ## [[Йога]] ## [[Дзэн]] == Джамагъат == # '''[[Джамагъат]]''' # [[Цивилизация]] # '''[[Окъуу]]''' === Юйдеги эм илишкиле === # '''[[Юйдеги]]''' # '''[[Сабий]]''' # [[Эркиши]] # '''[[Юйдегилениу]]''' # [[Тиширыу]] === Политика === # '''[[Политика]]''' # [[Анархизм]] # [[Колониализм]] # [[Коммунизм]] # [[Консерватизм]] # [[Демократия]] # [[Диктатура]] # [[Дипломатия]] # [[Фашизм]] # [[Глобализация]] # '''[[Правительство]]''' # [[Идеология]] # [[Империализм]] # [[Либерализм]] # [[Марксизм]] # [[Монархия]] # [[Миллетчилик]] # [[Республика]] # [[Социализм]] # '''[[Кърал]]''' # [[Политика партия]] # [[Пропаганда]] # [[Терроризм]] === Саудюгерлик бла экономика === # '''[[Экономика]]''' # [[Капитал]] # [[Капитализм]] # [[Валюта]] ## [[Евро]] ## [[Иена]] ## [[АБШ-ны доллары]] # [[Промышленность]] # '''[[Ачха]]''' # [[Налог]] === Эркинлик бла тёречилик === # '''[[Хакъ]]''' # [[Конституция]] === Халкъла арасы организацияла === # [[Африкан бирлик]] # [[Араб къралланы лигасы]] # [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы]] # [[Бойсунмагъан Кралланы Бирлиги]] # [[Британ Миллетлени Биригиую]] # [[Европа бирлик]] # '''[[Къызыл Къачны халкъла арасы комитети]]''' # [[НАТО]] # [[Нобелни премиясы]] # [[ОПЕК]] # '''[[БМО|Бирлешген Миллетлени Организациясы]] ''' ## [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ## [[Халкъла Арасы Ачха Фонд]] ## [[ЮНЕСКО]] ## [[Адамны хакъларыны тамал декларациясы]] ## [[Дуния Саулукъ Организация]] # [[Дуния банк]] # [[Дуния сатыу-алыу организация]] === Къазауат эм сауутлу кючле === # [[Граждан къазауат]] # '''[[Сауутлу кючле]]''' # '''[[Мамырлыкъ]]''' # '''[[Къазауат]]''' === Социал-турмуш айрылыкъла === # [[Ич алдырыу]] # '''[[Асмакъ]]''' # '''[[Адамны эркинликлери]]''' # [[Расизм]] # '''[[Къул тутуу]]''' == Тил бла адабият == # '''[[Тил]]''' # Тилле: ## [[Араб тил]] ## [[Бенгал тил]] ## [[Къытай тил]] ## [[Ингилиз тил]] ## [[Эсперанто]] ## [[Француз тил]] ## [[Немча тил]] ## [[Грек тил]] ## [[Хинди]] ## [[Япон тил]] ## [[Латин тил]] ## [[Къаджар тил]] ## [[Орус тил]] ## [[Санскрит]] ## [[Испан тил]] ## [[Тамил тил]] ## [[Тюрк тил]] # [[Лингвистика]] # [[Грамматика]] # '''[[Сёз]]''' ## [[Ат]] ## [[Этим]] # '''[[Алфавит]]''' ## [[Араб алфавит]] ## [[Къытай джазма]] ## [[Кириллица]] ## [[Грек алфавит]] ## [[Хангыль]] ## [[Латин алфавит]] ## '''[[Хариф]]''' # [[Къара таныу]] # '''[[Джазма]]''' # '''[[Адабият]]''' ## [[Проза]] ## [[Суратлау адабият]] ### [[Минг бла бир кече]] ## [[Роман]] ### [[Къызыл юйчюкде тюш]] ### [[Гэндзи юсюнден хапар]] ## '''[[Поэзия]]''' ### [[Гильгамешни юсюнден эпос]] ### [[Илиада]] ### [[Махабхарата]] ### [[Шахнаме]] == Илму == # [[Илму]] # [[Табигъат]] === Астрономия === # '''[[Астрономия]]''' # [[Астероид]] # '''[[Уллу атылыу]]''' # [[Къара тешик]] # [[Учхан джулдуз]] # '''[[Галактика]]''' ## [[Къой Джол]] # [[Джарыкълыкъ джыл]] # '''[[Ай]]''' # '''[[Планета]]''' ## '''[[Джер]]''' ## [[Юпитер (планета)]] ## [[Марс (планета)]] ## [[Меркурий (планета)]] ## [[Нептун (планета)]] ## [[Сатурн (планета)]] ## [[Уран (планета)]] ## [[Чолпан (планета)]] # [[Кюн система]] # '''[[Джулдуз]]''' ## '''[[Кюн]]''' # [[Алам]] === Биология === # '''[[Биология]]''' # Биология материалла ## '''[[Дезоксирибонуклеин мысты]]''' ## [[Ферментле]] ## [[Акъла]] # [[Ботаника]] # '''[[Ёлюм]]''' ## [[Кесин ёлтюрюу]] # [[Экология]] ## [[Къуруй тургъан тюрлюле]] # [[Къолгъа юретиу]] # '''[[Джашау]]''' # [[Биология систематика]] ## [[Биология тюрлю]] ==== Биология процессле ==== # '''[[Метаболизм]]''' ## [[Аш эритиу]] ## '''[[Фотосинтез]]''' ## [[Солуу]] # '''[[Эволюция]]''' # '''[[Кёблениу]]''' ## [[Бууазлыкъ]] ## [[Ырхыз (биология)]] ==== Анатомия ==== # '''[[Анатомия]]''' # '''[[Клетка]]''' # [[Къан айланыу]] ## [[Къан]] ## [[Джюрек]] # [[Эндокрин система]] # [[Ашхын-ичеги тракт]] ## [[Адамны сокъур ичегиси]] ## [[Адамны ингичге ичегиси]] ## [[Бауур]] # [[Тери эмда андан къуралгъанла]] ## [[Тиширыу габа]] ## [[Тери]] # [[Чабакъ эт]] # [[Нерва система]] ## [[Баш мыйы]] ## [[Сенсор система]] ### [[Къулакъ]] ### [[Бурун]] ### [[Кёз]] # [[Туудуруучу система]] # [[Солуу система]] ## [[Ёпкеле]] # [[Скелет]] ==== Медицина ==== # '''[[Медицина]]''' # [[Заран халиле]] # [[Альцгеймерни аурууу]] # '''[[Аман агъачлы опухоль]]''' # [[Холера]] # [[Ачы респиратор вирус инфекция]] # [[Стоматология]] # [[Инвалидлик]] ## [[Сокъурлукъ]] ## [[Эшитиуню кемизлиги]] ## [[Психиканы кемизлиги]] # '''[[Ауруу]]''' # [[Дарман-дары]] # [[Этанол]] # [[Никотин]] ## [[Тютюн]] # '''[[Саулукъ]]''' # [[Баш ауруу]] # [[Миокардны инфаркты]] # '''[[Малярия]]''' # [[Джетерича ашамау]] # [[Семизлик]] # [[Пандемия]] # [[Антибиотикле]] # [[Бензилпенициллин]] # [[Пневмония]] # [[Полиомиелит]] # [[Орус ауруула]] ## '''[[СПИД/АИДС]]''' # [[Инсульт]] # [[Туберкулёз]] # [[Диабет]] # '''[[Вирусла]]''' ## [[Грипп]] ## [[Натурал чечек]] ==== Джаратыкъла ==== # '''[[Джаратыкъ]]''' # '''[[Джаныуарла]]''' ## [[Айрыаякъла]] ### '''[[Къурт-къамыжакъ]]''' #### [[Къумурсхала]] #### [[Бал чибинле]] #### [[Хыртдыкъанатла]] ### [[Гыбы маталлыла]] ## [[Хордалыла]] ### '''[[Амфибияла]]''' #### [[Къуйрукъсузла]] ### '''[[Чыпчыкъла]]''' #### [[Тауукъ]] #### [[Кёгюрчюн]] ### '''[[Чабакъла]]''' #### [[Акула]] ### '''[[Сютичиучюле]]''' #### [[Тюе]] #### [[Киштик]] #### [[Ийнек]] #### [[Юй ит]] #### [[Пил]] #### [[Ат]] #### [[Къой]] #### [[Аслан]] #### [[Тонгуз]] #### [[Приматла]] #### '''[[Адам акъыллы]]''' #### [[Киткъауумлула]] ### '''[[Рептилияла]]''' #### [[Динозаврла]] #### [[Джыланла]] ## [[Архейле]] ## '''[[Бактерияла]]''' ## '''[[Джууала]]''' ## '''[[Ёсюмлюлюкле]]''' ### [[Гокка]] ### [[Терек]] ## [[Протистле]] === Химия === # '''[[Химия]]''' # [[Биохимия]] # [[Химия байланыу]] ## [[Мыстылыкъ]] ## [[Химия тамалланыу]] ## [[Тузла]] # '''[[Химия элемент]]''' ## '''[[Элементлени кёзюулю системасы]]''' ## [[Къурч]] ## [[Карбон]] ## [[Джез]] ## '''[[Алтын]]''' ## [[Гелий]] ## [[Водород]] ## '''[[Темир]]''' ## [[Неон]] ## [[Азот]] ## '''[[Кислород]]''' ## [[Кюмюш]] ## [[Багъыр]] ## [[Цинк]] # [[Органика химия]] ## [[Спиртле]] ## [[Карбонла]] ## [[Гормонла]] ## [[Липидле]] # '''[[Молекула]]''' === Климат эм геология === # [[Кюрт]] # '''[[Климат]]''' ## [[Эль-Ниньо]] ## [[Глобал джылыныу]] # [[Джер тебрениу]] # '''[[Геология]]''' ## '''[[Минерал]]''' ### [[Налмаз]] ## [[Плиталаны тектоникасы]] ## '''[[Тау порода]]''' # [[Табигъат палах]] ## [[Цунами]] # [[Вулкан (геология)]] # '''[[Кюнню халы]]''' ## [[Булут]] ## [[Суу къобуу]] ## [[Джангур]] ### [[Мыстылыкълы джангур]] ### [[Къар]] ## [[Торнадо]] ## [[Тропик циклон]] === Физика === # '''[[Физика]]''' # [[Терклениу]] # '''[[Атом]]''' # '''[[Энергия]]''' ## [[Энергия сакълауну закону]] # [[Электромагнит таякълау]] ## [[Инфрокъызыл таякълау]] ## [[Ультрафиолет таякълау]] ## [[Кёрюннген таякълау]] ### '''[[Бет]]''' # [[Классик механика]] # '''[[Кюч]]''' ## [[Электромагнетизм]] ### [[Мукъладис майдан]] ## [[Гравитация]] # [[Узунлукъ]] # [[Мукъладис]] # '''[[Масса]]''' # '''[[Металла]]''' ## [[Къурч]] # [[Тобну юлешиниую]] # '''[[Термодинамика фаза]]''' ## [[Газ]] ## [[Суусун]] ## [[Плазма]] ## [[Къаты сан]] # [[Квант механика]] # [[Радиоактив чачылыу]] # [[Дайырлыкъны бютеулей теориясы]] # [[Дайырлыкъны айырма теориясы]] # [[Джарымётдюрюучюле]] # '''[[Таууш]]''' # '''[[Терклик]]''' ## [[Джарыкъны терклиги]] # '''[[Заман]]''' # [[Термодинамика]] === Ёлчемни биримлери === # '''[[Ёлчем]]''' # [[Джоуль]] # [[Кельвин]] # [[Килограмм]] # [[Литр]] # [[Метр]] # [[Ньютон (ёлчем бирим)]] # [[ЁС]] # [[Секунд]] # [[Вольт]] # [[Ватт]] === Заман === # '''[[Орузлама]]''' ## [[Григориан орузлама]] # [[Джюзджыллыкъ]] # '''[[Сутка]]''' # '''[[Ай (заман)]]''' # [[Сагъат бёлге]] # [[Ыйыкъ]] # '''[[Джыл]]''' === Азыкъ === # [[Ашарыкъ]] # [[Ётмек]] # [[Ётмек этилиучю ёсюмлюлюкле]] ## [[Арпа]] ## [[Нартюх]] ## [[Зынтхы]] ## [[Принч]] ## [[Къара будай]] ## [[Сорго]] ## [[Будай]] # [[Бышлакъ]] # [[Шоколад]] # [[Бал]] # [[Кёгет]] ## [[Алма]] ## [[Банан]] ## [[Джюзюм]] ## [[Соя]] ## [[Лимон]] ## [[Къоз, чёртлеуюк]] # [[Эт]] # [[Шекер]] # [[Бурчакъла]] ## [[Гардош]] ==== Ичкиле ==== # [[Сыра]] # [[Чагъыр]] # [[Кофе]] # '''[[Сют]]''' # [[Чай]] # '''[[Суу]]''' # [[Кёгет суу]] === Математика === # '''[[Математика]]''' # [[Алгебра]] ## [[Къауумланы теориясы]] # [[Арифметика]] # [[Аксиома]] # [[Математика анализ]] # [[Геометрия]] ## [[Тёгерек]] ### [[Пи]] ## [[Майдан]] ## [[Ючмюйюш]] # [[Математика патауалау]] # [[Сан]] ## [[Комплекс сан]] ## [[Сау сан]] ## [[Натурал сан]] ## [[Тюз сан число]] ## [[Рационал сан]] # [[Къыйырсызлыкъ]] # [[Кёблюкню теориясы]] # [[Статистика]] # [[Тригонометрия]] == Технология == # '''[[Технология]]''' # [[Биотехнология]] # [[Кийим]] ## [[Мамукъ]] # [[Инженер иш]] ## [[Рычаг]] ## [[Блок (механика)|Блок]] ## [[Винт (мешинаны детали)|Винт]] ## [[Чарх]] # '''[[Эл мюлк]]''' ## [[Сугъарыу]] ## [[Плуг]] # [[Металлургия]] # [[Нанотехнология]] === Коммуникацияла === # '''[[Ушакъ]]''' # [[Китаб]] # '''[[Информация]]''' ## [[Энциклопедия]] # [[Журналистика]] ## [[Газет]] ## [[Кёбчюлюк информацияны мадарлары]] # [[Китаб басмалау]] # [[Телефон]] === Электроника === # [[Электроника]] ## [[Электрика ток]] ## [[Частота]] # Компонентле ## [[Электрика конденсатор]] ## [[Индуктивликни катушкасы]] ## [[Транзистор]] ## [[Диод]] ## [[Резистор]] ## [[Трансформатор]] ==== Компьютер эм интернет ==== # '''[[Компьютер]]''' ## [[Къаты диск]] ## [[Процессор]] ## [[Эсде сакълаучу]] # [[Джасалгъан ангы]] # [[Информацион технологияла]] ## [[Алгоритм]] # [[Интернет]] ## [[Электрон почта]] ## [[Дуния гыбыау]] # [[Операцион система]] # [[Программированиени тили]] # [[Программа баджарыу]] === Материалла эм энергия === # [[Джангыртылгъан энергия]] # [[Электричество]] ## [[Ядро энергия]] # [[Къызылыучу джагъыучу]] # [[Ич джаныуну къымылдатыучусу(двигатель)]] # [[Тылпыу машина]] # [[От]] === Материалла === # [[Мияла]] # [[Къагъыт]] # [[Джелимле]] # [[Агъач]] === Улоу === # [[Улоу]] # [[Хауа кеме]] # [[Автомобиль]] # [[Аякъ мешина]] # [[Къайыкъ]] # [[Кеме]] # [[Поезд]] === Сауут === # [[Сауут]] ## [[Къылыч]] ## [[Атыучу сауут]] ### [[Пулемёт]] ## [[Ядро сауут]] # [[Танка]] # [[Атылыучу затла]] ## [[Шкок от]] == Санат бла солуу == # '''[[Маданият]]''' # '''[[Санат]]''' ## [[Комикс]] ## [[Сурат салыу]] ## [[Фотография]] ## [[Скульптура]] ### [[Къошунлулукъ]] # '''[[Тепсеу]]''' # [[Мода]] # '''[[Театр]]''' # [[Калиграфия]] === Архитектура === # '''[[Архитектура]]''' # [[Арка]] # [[Кёпюр]] # [[Суу илипин]] # [[Дамба]] # [[Купол]] # '''[[Юй]]''' # Мекямла ## [[Асуан плотинала]] ## [[Бурдж Дубай]] ## [[Колизей]] ## [[Уллу Къытай къабыргъа]] ## [[Эйфель къала]] ## [[Эмпайр-Стейт-Билдинг]] ## [[Софий собор (Константинополь)]] ## [[Парфенон]] ## [[Гизаны пирамидалары]] ## [[Сыйлы Петрны собору]] ## [[Азатлыкъны статуясы]] ## [[Тадж-Махал]] # [[Пирамида (архитектура)]] # [[Хуна]] === Кинематограф, радио, телевидение === # '''[[Кинематограф]]''' ## [[Мультипликация (технология)]] ### [[Аниме]] # '''[[Радио]]''' # '''[[Телевидение]]''' === Музыка === # '''[[Музыка]]''' # [[Джыр]] # Жанрла ## [[Блюз]] ## [[Классик музыка]] ### [[Опера]] ### [[Симфония]] ## [[Электрон музыка]] ## [[Фламенко]] ## [[Хип-хоп]] ## [[Джаз]] ## [[Регги]] ## [[Рок-музыка]] ## [[Самба]] # Инструментле ## [[Дауурбаз]] ## [[Сыбызгъы]] ## [[Гитара]] ## [[Фортепиано]] ## [[Труба (музыка инструмент)]] ## [[Скрипка]] === Солуу === # '''[[Оюн]]''' ## [[Нардла]] ## [[Сатранч]] ## [[Го]] # [[Азарт оюн]] # [[Кюрешле]] ## [[Карате]] ## [[Дзюдо]] # [[Олимпия оюнла]] # '''[[Спорт]]''' ## [[Дженгил атлетика]] ## [[Автоспорт]] ## [[Бейсбол]] ## [[Баскетбол]] ## [[Крикет]] ## [[Футбол]] ## [[Гольф]] ## [[Регби]] ## [[Теннис]] # '''[[Оюнчакъ]]''' == Тарих эм география == === Тарих === # '''[[Тарих]]''' ==== Буруннгу эм антик тарих ==== # [[Тарихаллындагъыла]] # [[Таш ёмюр]] # [[Кюмюш ёмюр]] # [[Темир ёмюр]] # [[Суула арасы]] # [[Буруннгу Мисир]] # [[Буруннгу Греция]] # [[Рим империя]] # [[Хань (династия)]] # [[Гупта империя]] ==== Орта ёмюрле ==== # [[Аббасидле]] # [[Джарыкълыкъны эпохасы]] # [[Ацтекле]] # [[Византий империя]] # [[Къач джортууулла]] # [[Сыйлы Рум империя]] # [[Джюзджыллыкъ къазауат]] # [[Орта ёмюрле]] # [[Монгол империя]] # [[Мин империя]] # [[Осман кърал]] # [[Реформация]] # [[Отузджыллыкъ къазауат]] # [[Айныуну эпохасы]] # [[Тан (династия)]] # [[Викингле]] ==== Джангы заман эм Джангы тарих ==== # [[АБШ-да граждан къазауат]] # [[Апартеид]] # '''[[Британ империя]]''' # '''[[Сууукъ къазауат]]''' # [[Къытайда культура революция]] # '''[[Уллу француз революция]]''' # [[Уллу депрессия]] # [[Холокост]] # '''[[Индустриял революция]]''' # [[Ючюнчю рейх]] # [[Мэйдзи Реставрация]] # [[Октябрь революция]] # [[Цин Династия]] # [[Версаль мамырлыкъ кесамат 1919]] # [[Вьетнамда къазауат]] # '''[[Биринчи дуния къазауат]]''' # '''[[Экинчи дуния къазауат]]''' === География === # '''[[География]]''' # [[Ара шахар]] # '''[[Шахар]]''' # '''[[Континент]]''' # [[Къуругъан тюз]] # [[Шимал полюс]] # '''[[Океан]]''' # [[Сельва]] # [[Суу (черек, къобан)]] # '''[[Тенгиз]]''' # [[Къыбыла полюс]] ==== Континентле эм регионла ==== # '''[[Африка]]''' # '''[[Антарктида]]''' # '''[[Азия]]''' # '''[[Европа]]''' # '''[[Орта Кюнчыгъыш]]''' # '''[[Шимал Америка]]''' # '''[[Океания]]''' # '''[[Къыбыла Америка]]''' ==== Къралла ==== : ''Тюбюнде келтирилгенледен сора да бютеу къралла эмда территорияла '' # [[Афганистан]] # [[Алжир]] # [[Аргентина]] # [[Австралия]] # [[Австрия]] # [[Бангладеш]] # '''[[Бразилия]]''' # [[Канада]] # '''[[Къытай Халкъ Республика]]''' # [[Демократ Республика Конго]] # [[Куба]] # [[Мисир]] # [[Эфиопия]] # '''[[Франция]]''' # '''[[Германия]]''' # [[Греция]] # '''[[Индия]]''' # [[Индонезия]] # '''[[Иран]]''' # [[Иракъ]] # [[Израиль]] # '''[[Италия]]''' # '''[[Япония]]''' # [[Мексика]] # [[Нидерландла]] # [[Джангы Зеландия]] # [[Нигерия]] # [[Пакистан]] # [[Польша]] # '''[[Португалия]]''' # '''[[Россия]]''' # [[Сауд Арабия]] # [[Къыбыла-Африкан Республика]] # [[Къыбыла Корея]] # '''[[Испания]]''' # [[Судан]] # [[Швейцария]] # [[Танзания]] # [[Таиланд]] # [[Туркия]] # [[Украина]] # [[Бирлешген Араб Эмиратла]] # '''[[Уллу Британия]]''' # '''[[Американы Бирлешген Штатлары]]''' # [[Ватикан]] # [[Вьетнам]] # [[Венесуэла]] ==== Шахарла ==== # [[Амстердам]] # [[Афинле]] # [[Багдад]] # [[Бангкок]] # '''[[Пекин]]''' # '''[[Берлин]]''' # [[Богота]] # [[Брюссель]] # [[Буэнос-Айрес]] # [[Каир]] # [[Кейптаун]] # [[Дамаск]] # [[Дели]] # [[Дакка]] # [[Гонконг]] # [[Стамбул]] # [[Джакарта]] # '''[[Иерусалим]]''' # [[Карачи]] # [[Киншаса]] # [[Калькутта]] # [[Лагос]] # [[Лос-Анджелес]] # '''[[Лондон]]''' # [[Мадрид]] # [[Мекка]] # [[Мехико]] # [[Москва]] # [[Мумбаи]] # [[Найроби]] # '''[[Нью-Йорк]]''' # '''[[Париж]]''' # [[Рио-де-Жанейро]] # '''[[Рим]]''' # [[Санкт-Петербург]] # [[Сан-Паулу]] # [[Сеул]] # [[Шанхай]] # [[Сингапур]] # [[Сидней]] # [[Тегеран]] # '''[[Токио]]''' # [[Вена]] # [[Вашингтон (Колумбия округ)]] ==== Суула, кёлле д. а. к. ==== # '''[[Амазонка]]''' # [[Шимал Бузлауукъ океан]] # '''[[Атлантик океан]]''' # [[Балтий тенгиз]] # [[Къара тенгиз]] # [[Кариб тенгиз]] # [[Каспий тенгиз]] # [[Конго (суу)]] # [[Дунай]] # [[Ёлю тенгиз]] # [[Ганг]] # [[Уллу барьер риф]] # [[Уллу кёлле]] # '''[[Индий океан]]''' # [[Инд]] # [[Байкал]] # [[Танганьика]] # [[Виктория кёл]] # [[Джерлеарасы тенгиз]] # [[Миссисипи]] # [[Нигер (суу)]] # '''[[Нил]]''' # [[Шимал тенгиз]] # '''[[Шош океан]]''' # [[Панама илипин]] # [[Рейн]] # [[Суэц канал]] # [[Къыбыла океан]] # [[Итил]] # [[Янцзы]] ==== Таула эм къум тюзле ==== # [[Альпла]] # [[Андла]] # '''[[Гималайла]]''' # [[Килиманджаро]] # [[Эверест]] # [[Къаялы таула]] # '''[[Сахара]]''' [[Категория:Википедия]] ab16hztot6v4dwtf969379gteqak4bc 118699 118698 2025-07-10T21:42:46Z DarqaviPalladin 4737 /* Шахарла */ 118699 wikitext text/x-wiki {{pullbox|Хар Википедияда болургъа керек статьяла|Бу, Википедияны хар тил версиясында да болургъа тыйыншлы статьяланы тизмесиди.|3=|4=Биринчи, [http://meta.wikimedia.org/wiki/Main_Page Мета-викиде] теджелгенди. Тизме — билимни хар бары бёлюмюнден да алыннган 1000-ге джууукъ эм магъаналы статьяладан къуралады. [[Къарачай-Малкъар Википедия]]ны эм баш нюзюрлеринден бири — бу тизмедеги статьяланы къурагъанды эмда джараулу информациядан толтургъанды. }} '''Къалын''' бла бегирек магъаналы статьяла айырылгъандыла. Бу тизме башха тилледе: * '''Орусча''': [[:ru:Википедия:Список статей, которые должны быть во всех языковых версиях]] * '''Ингилизча''': [[:en:Wikipedia:Vital articles]] * '''Тюркча''': [[:tr:Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler]] == Адамла == === Актёрла бла моделле === # [[Сара Бернар]] # [[Чарли Чаплин]] # [[Марлен Дитрих]] # [[Мэрилин Монро]] === Суратчыла бла архитекторла === # [[Ле Корбюзье]] # [[Сальвадор Дали]] # [[Альбрехт Дюрер]] # '''[[Винсент Ван Гог]]''' # [[Франсиско Гойя]] # [[Хокусай Кацусика]] # [[Фрида Кало]] # '''[[Леонардо да Винчи]]''' # [[Анри Матисс]] # '''[[Микеланджело]]''' # '''[[Пабло Пикассо]]''' # [[Рафаэль]] # '''[[Рембрандт]]''' # [[Петер Пауль Рубенс]] # [[Синан]] # [[Диего Веласкес]] # [[Энди Уорхол]] # [[Фрэнк Ллойд Райт]] === Джазыучула, драматургла эм поэтле === # [[Абу Нувас]] # [[Басё Мацуо]] # [[Хорхе Луис Борхес]] # [[Джордж Байрон]] # '''[[Мигель Сервантес]]''' # [[Джефри Чосер]] # [[Антон Павлович Чехов]] # '''[[Данте Алигьери]]''' # [[Чарльз Диккенс]] # [[Фёдор Михайлович Достоевский]] # [[Габриэль Гарсиа Маркес]] # '''[[Иоганн Гете]]''' # [[Хафиз Ширази]] # '''[[Гомер]]''' # '''[[Виктор Гюго]]''' # [[Джеймс Джойс]] # [[Франц Кафка]] # [[Калидаса]] # [[Ли Бо]] # [[Нагиб Махфуз]] # [[Мольер]] # [[Владимир Набоков]] # [[Овидий]] # [[Марсель Пруст]] # [[Александр Сергеевич Пушкин]] # '''[[Уильям Шекспир]]''' # [[Софокл]] # [[Рабиндранат Тагор]] # '''[[Лев Николаевич Толстой]]''' # [[Марк Твен]] # [[Вергилий]] === Композиторла бла музыкантла === # [[Армстронг, Луи]] # '''[[Иоганн Себастьян Бах]]''' # [[The Beatles]] # '''[[Людвиг ван Бетховен]]''' # [[Иоганнес Брамс]] # [[Фредерик Шопен]] # [[Антонин Дворжак]] # [[Георг Фридрих Гендель]] # [[Густав Малер]] # '''[[Вольфганг Амадей Моцарт]]''' # [[Эдит Пиаф]] # [[Джакомо Пуччини]] # [[Элвис Пресли]] # [[Франц Шуберт]] # [[Игорь Стравинский]] # '''[[Пётр Чайковский]]''' # [[Умм Кульсум]] # '''[[Джузеппе Верди]]''' # [[Антонио Вивальди]] # [[Владимир Высоцкий]] # [[Рихард Вагнер]] === Тинтиучюле бла джолоучула === # [[Руаль Амундсен]] # [[Нил Армстронг]] # [[Жак Картье]] # '''[[Христофор Колумб]]''' # [[Джеймс Кук]] # [[Эрнан Кортес]] # '''[[Юрий Гагарин]]''' # [[Васко да Гама]] # [[Ибн Баттута]] # '''[[Фернан Магеллан]]''' # [[Марко Поло]] # [[Чжэн Хэ]] === Режиссёрла бла сценаристле === # [[Ингмар Бергман]] # [[Уолт Дисней]] # [[Сергей Михайлович Эйзенштейн]] # [[Федерико Феллини]] # [[Альфред Хичкок]] # [[Стэнли Кубрик]] # [[Куросава Акира]] # [[Сатьяджит Рей]] # [[Стивен Спилберг]] === Алимле, лагъымчыла эмда математикле === # '''[[Архимед]]''' # [[Ибн Сина]] # [[Тим Бернерс-Ли]] # '''[[Николай Коперник]]''' # [[Мария Кюри]] # '''[[Чарлз Дарвин]]''' # [[Томас Эдисон]] # '''[[Альберт Эйнштейн]]''' # '''[[Евклид]]''' # '''[[Леонард Эйлер]]''' # '''[[Майкл Фарадей]]''' # [[Энрико Ферми]] # [[Фибоначчи]] # [[Генри Форд]] # [[Жозеф Фурье]] # [[Клавдий Гален]] # '''[[Галилео Галилей]]''' # [[Гаусс, Карл Фридрих]] # [[Иоганн Гутенберг]] # [[Джеймс Прескотт Джоуль]] # [[Иоганн Кеплер]] # [[Ал-Хорезми]] # [[Готфрид Лейбниц]] # [[Карл Линней]] # [[Джеймс Максвелл]] # [[Дмитрий Иванович Менделеев]] # '''[[Исаак Ньютон]]''' # '''[[Луи Пастер]]''' # [[Макс Планк]] # [[Эрнест Резерфорд]] # [[Эрвин Шрёдингер]] # [[Никола Тесла]] # [[Алан Матисон Тьюринг]] # '''[[Джеймс Уатт]]''' === Акъылманла бла гуманитарийле === # '''[[Аристотель]]''' # '''[[Конфуций]]''' # [[Симона де Бовуар]] # [[Чанакья]] # [[Хомлу Ноам]] # '''[[Рене Декарт]]''' # '''[[Зигмунд Фрейд]]''' # [[Георг Гегель]] # [[Ибн Хальдун]] # '''[[Иммануил Кант]]''' # [[Джон Мейнард Кейнс]] # '''[[Лао-цзы]]''' # '''[[Джон Локк]]''' # [[Никколо Макиавелли]] # '''[[Карл Маркс]]''' # '''[[Фридрих Ницше]]''' # '''[[Платон]]''' # [[Жан Жак Руссо]] # [[Жан-Поль Сартр]] # [[Сыма Цянь]] # [[Адам Смит]] # [[Сократ]] # [[Вольтер]] # [[Макс Вебер]] # [[Людвиг Витгенштейн]] # [[Чжу Си]] === Гуждарла, политикле эмда акъсюек къауум === # [[Уллу Акбар]] # '''[[Македонлу Александр]]''' # [[Ашока]] # [[Мустафа Кемаль Ататюрк]] # '''[[Октавиан Август]]''' # [[Давид Бен-Гурион]] # [[Отто фон Бисмарк]] # [[Симон Боливар]] # '''[[Наполеон I Бонапарт]]''' # [[Юлий Цезарь]] # [[Уллу Карл]] # [[Уинстон Черчилль]] # [[Константин I Уллу]] # [[Кир II Уллу]] # [[Шарль де Голль]] # [[Елизавета I (Ингилизни королевасы)]] # [[Махатма Ганди]] # '''[[Чингисхан]]''' # [[Че Гевара]] # '''[[Адольф Гитлер]]''' # [[Жанна д’Арк]] # [[Мартин Лютер Кинг]] # '''[[Владимир Ленин]]''' # [[Авраам Линкольн]] # [[Людовик XIV]] # [[Роза Люксембург]] # [[Нельсон Мандела]] # [[Мао Цзэдун]] # [[Джавахарлал Неру]] # [[Кваме Нкрума]] # [[Пётр I]] # '''[[Цинь Ши Хуан]]''' # [[Франклин Делано Рузвельт]] # [[Салах ад-Дин]] # [[Иосиф Сталин]] # [[Сулейман I]] # [[Сунь Ятсен]] # [[Тамерлан]] # [[Умар ибн Хаттаб]] # '''[[Джордж Вашингтон]]''' === Динде энчи ыз къойгъанла === # [[Ибрахим]] # [[Аквинли Фома]] # [[Аврелий Августин]] # '''[[Будда]]''' # [[Абу Хамид Аль-Газали]] # '''[[Иса]]''' # [[Мартин Лютер]] # '''[[Муса]]''' # '''[[Мухаммад]]''' # [[Павел абустол]] == Философия эм психология == === Философия === # '''[[Философия]]''' # [[Ариулукъ]] # [[Диалектика]] # [[Этика]] # [[Эпистемология]] # [[Феминизм]] # [[Эркинликни азатлыгъы]] # '''[[Билим]]''' # [[Логика]] # [[Акъыл]] # [[Реаллыкъ]] # [[Кертилик]] === Психология === # '''[[Кесин джюрютюу]]''' # '''[[Эмоция]]''' # [[Сюймеклик]] # [[Психология]] # '''[[Сагъыш этиу]]''' == Дин == === Дуниягъа къарам эм дин === # '''[[Аллах]]''' # '''[[Мифология]]''' # Дуниягъа къарам философияла ## [[Атеизм]] ## [[Фундаментализм]] ## [[Материализм]] ## [[Монотеизм]] ## [[Политеизм]] # '''[[Джан]]''' # '''[[Дин]]''' # Бир-бир динле ## '''[[Буддизм]]''' ## '''[[Христианлыкъ]]''' ### [[Католиклик]] ## [[Конфуцианлыкъ]] ## '''[[Индуизм]]''' ### [[Шива]] ## '''[[Ислам]]''' ### [[Шиитле]] ## [[Джайнизм]] ## '''[[Иудейлик]]''' ## [[Сикхизм]] ## [[Даосизм]] ## [[Зороастризм]] # Ритуал практикала ## [[Суфийлик]] ## [[Йога]] ## [[Дзэн]] == Джамагъат == # '''[[Джамагъат]]''' # [[Цивилизация]] # '''[[Окъуу]]''' === Юйдеги эм илишкиле === # '''[[Юйдеги]]''' # '''[[Сабий]]''' # [[Эркиши]] # '''[[Юйдегилениу]]''' # [[Тиширыу]] === Политика === # '''[[Политика]]''' # [[Анархизм]] # [[Колониализм]] # [[Коммунизм]] # [[Консерватизм]] # [[Демократия]] # [[Диктатура]] # [[Дипломатия]] # [[Фашизм]] # [[Глобализация]] # '''[[Правительство]]''' # [[Идеология]] # [[Империализм]] # [[Либерализм]] # [[Марксизм]] # [[Монархия]] # [[Миллетчилик]] # [[Республика]] # [[Социализм]] # '''[[Кърал]]''' # [[Политика партия]] # [[Пропаганда]] # [[Терроризм]] === Саудюгерлик бла экономика === # '''[[Экономика]]''' # [[Капитал]] # [[Капитализм]] # [[Валюта]] ## [[Евро]] ## [[Иена]] ## [[АБШ-ны доллары]] # [[Промышленность]] # '''[[Ачха]]''' # [[Налог]] === Эркинлик бла тёречилик === # '''[[Хакъ]]''' # [[Конституция]] === Халкъла арасы организацияла === # [[Африкан бирлик]] # [[Араб къралланы лигасы]] # [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы]] # [[Бойсунмагъан Кралланы Бирлиги]] # [[Британ Миллетлени Биригиую]] # [[Европа бирлик]] # '''[[Къызыл Къачны халкъла арасы комитети]]''' # [[НАТО]] # [[Нобелни премиясы]] # [[ОПЕК]] # '''[[БМО|Бирлешген Миллетлени Организациясы]] ''' ## [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ## [[Халкъла Арасы Ачха Фонд]] ## [[ЮНЕСКО]] ## [[Адамны хакъларыны тамал декларациясы]] ## [[Дуния Саулукъ Организация]] # [[Дуния банк]] # [[Дуния сатыу-алыу организация]] === Къазауат эм сауутлу кючле === # [[Граждан къазауат]] # '''[[Сауутлу кючле]]''' # '''[[Мамырлыкъ]]''' # '''[[Къазауат]]''' === Социал-турмуш айрылыкъла === # [[Ич алдырыу]] # '''[[Асмакъ]]''' # '''[[Адамны эркинликлери]]''' # [[Расизм]] # '''[[Къул тутуу]]''' == Тил бла адабият == # '''[[Тил]]''' # Тилле: ## [[Араб тил]] ## [[Бенгал тил]] ## [[Къытай тил]] ## [[Ингилиз тил]] ## [[Эсперанто]] ## [[Француз тил]] ## [[Немча тил]] ## [[Грек тил]] ## [[Хинди]] ## [[Япон тил]] ## [[Латин тил]] ## [[Къаджар тил]] ## [[Орус тил]] ## [[Санскрит]] ## [[Испан тил]] ## [[Тамил тил]] ## [[Тюрк тил]] # [[Лингвистика]] # [[Грамматика]] # '''[[Сёз]]''' ## [[Ат]] ## [[Этим]] # '''[[Алфавит]]''' ## [[Араб алфавит]] ## [[Къытай джазма]] ## [[Кириллица]] ## [[Грек алфавит]] ## [[Хангыль]] ## [[Латин алфавит]] ## '''[[Хариф]]''' # [[Къара таныу]] # '''[[Джазма]]''' # '''[[Адабият]]''' ## [[Проза]] ## [[Суратлау адабият]] ### [[Минг бла бир кече]] ## [[Роман]] ### [[Къызыл юйчюкде тюш]] ### [[Гэндзи юсюнден хапар]] ## '''[[Поэзия]]''' ### [[Гильгамешни юсюнден эпос]] ### [[Илиада]] ### [[Махабхарата]] ### [[Шахнаме]] == Илму == # [[Илму]] # [[Табигъат]] === Астрономия === # '''[[Астрономия]]''' # [[Астероид]] # '''[[Уллу атылыу]]''' # [[Къара тешик]] # [[Учхан джулдуз]] # '''[[Галактика]]''' ## [[Къой Джол]] # [[Джарыкълыкъ джыл]] # '''[[Ай]]''' # '''[[Планета]]''' ## '''[[Джер]]''' ## [[Юпитер (планета)]] ## [[Марс (планета)]] ## [[Меркурий (планета)]] ## [[Нептун (планета)]] ## [[Сатурн (планета)]] ## [[Уран (планета)]] ## [[Чолпан (планета)]] # [[Кюн система]] # '''[[Джулдуз]]''' ## '''[[Кюн]]''' # [[Алам]] === Биология === # '''[[Биология]]''' # Биология материалла ## '''[[Дезоксирибонуклеин мысты]]''' ## [[Ферментле]] ## [[Акъла]] # [[Ботаника]] # '''[[Ёлюм]]''' ## [[Кесин ёлтюрюу]] # [[Экология]] ## [[Къуруй тургъан тюрлюле]] # [[Къолгъа юретиу]] # '''[[Джашау]]''' # [[Биология систематика]] ## [[Биология тюрлю]] ==== Биология процессле ==== # '''[[Метаболизм]]''' ## [[Аш эритиу]] ## '''[[Фотосинтез]]''' ## [[Солуу]] # '''[[Эволюция]]''' # '''[[Кёблениу]]''' ## [[Бууазлыкъ]] ## [[Ырхыз (биология)]] ==== Анатомия ==== # '''[[Анатомия]]''' # '''[[Клетка]]''' # [[Къан айланыу]] ## [[Къан]] ## [[Джюрек]] # [[Эндокрин система]] # [[Ашхын-ичеги тракт]] ## [[Адамны сокъур ичегиси]] ## [[Адамны ингичге ичегиси]] ## [[Бауур]] # [[Тери эмда андан къуралгъанла]] ## [[Тиширыу габа]] ## [[Тери]] # [[Чабакъ эт]] # [[Нерва система]] ## [[Баш мыйы]] ## [[Сенсор система]] ### [[Къулакъ]] ### [[Бурун]] ### [[Кёз]] # [[Туудуруучу система]] # [[Солуу система]] ## [[Ёпкеле]] # [[Скелет]] ==== Медицина ==== # '''[[Медицина]]''' # [[Заран халиле]] # [[Альцгеймерни аурууу]] # '''[[Аман агъачлы опухоль]]''' # [[Холера]] # [[Ачы респиратор вирус инфекция]] # [[Стоматология]] # [[Инвалидлик]] ## [[Сокъурлукъ]] ## [[Эшитиуню кемизлиги]] ## [[Психиканы кемизлиги]] # '''[[Ауруу]]''' # [[Дарман-дары]] # [[Этанол]] # [[Никотин]] ## [[Тютюн]] # '''[[Саулукъ]]''' # [[Баш ауруу]] # [[Миокардны инфаркты]] # '''[[Малярия]]''' # [[Джетерича ашамау]] # [[Семизлик]] # [[Пандемия]] # [[Антибиотикле]] # [[Бензилпенициллин]] # [[Пневмония]] # [[Полиомиелит]] # [[Орус ауруула]] ## '''[[СПИД/АИДС]]''' # [[Инсульт]] # [[Туберкулёз]] # [[Диабет]] # '''[[Вирусла]]''' ## [[Грипп]] ## [[Натурал чечек]] ==== Джаратыкъла ==== # '''[[Джаратыкъ]]''' # '''[[Джаныуарла]]''' ## [[Айрыаякъла]] ### '''[[Къурт-къамыжакъ]]''' #### [[Къумурсхала]] #### [[Бал чибинле]] #### [[Хыртдыкъанатла]] ### [[Гыбы маталлыла]] ## [[Хордалыла]] ### '''[[Амфибияла]]''' #### [[Къуйрукъсузла]] ### '''[[Чыпчыкъла]]''' #### [[Тауукъ]] #### [[Кёгюрчюн]] ### '''[[Чабакъла]]''' #### [[Акула]] ### '''[[Сютичиучюле]]''' #### [[Тюе]] #### [[Киштик]] #### [[Ийнек]] #### [[Юй ит]] #### [[Пил]] #### [[Ат]] #### [[Къой]] #### [[Аслан]] #### [[Тонгуз]] #### [[Приматла]] #### '''[[Адам акъыллы]]''' #### [[Киткъауумлула]] ### '''[[Рептилияла]]''' #### [[Динозаврла]] #### [[Джыланла]] ## [[Архейле]] ## '''[[Бактерияла]]''' ## '''[[Джууала]]''' ## '''[[Ёсюмлюлюкле]]''' ### [[Гокка]] ### [[Терек]] ## [[Протистле]] === Химия === # '''[[Химия]]''' # [[Биохимия]] # [[Химия байланыу]] ## [[Мыстылыкъ]] ## [[Химия тамалланыу]] ## [[Тузла]] # '''[[Химия элемент]]''' ## '''[[Элементлени кёзюулю системасы]]''' ## [[Къурч]] ## [[Карбон]] ## [[Джез]] ## '''[[Алтын]]''' ## [[Гелий]] ## [[Водород]] ## '''[[Темир]]''' ## [[Неон]] ## [[Азот]] ## '''[[Кислород]]''' ## [[Кюмюш]] ## [[Багъыр]] ## [[Цинк]] # [[Органика химия]] ## [[Спиртле]] ## [[Карбонла]] ## [[Гормонла]] ## [[Липидле]] # '''[[Молекула]]''' === Климат эм геология === # [[Кюрт]] # '''[[Климат]]''' ## [[Эль-Ниньо]] ## [[Глобал джылыныу]] # [[Джер тебрениу]] # '''[[Геология]]''' ## '''[[Минерал]]''' ### [[Налмаз]] ## [[Плиталаны тектоникасы]] ## '''[[Тау порода]]''' # [[Табигъат палах]] ## [[Цунами]] # [[Вулкан (геология)]] # '''[[Кюнню халы]]''' ## [[Булут]] ## [[Суу къобуу]] ## [[Джангур]] ### [[Мыстылыкълы джангур]] ### [[Къар]] ## [[Торнадо]] ## [[Тропик циклон]] === Физика === # '''[[Физика]]''' # [[Терклениу]] # '''[[Атом]]''' # '''[[Энергия]]''' ## [[Энергия сакълауну закону]] # [[Электромагнит таякълау]] ## [[Инфрокъызыл таякълау]] ## [[Ультрафиолет таякълау]] ## [[Кёрюннген таякълау]] ### '''[[Бет]]''' # [[Классик механика]] # '''[[Кюч]]''' ## [[Электромагнетизм]] ### [[Мукъладис майдан]] ## [[Гравитация]] # [[Узунлукъ]] # [[Мукъладис]] # '''[[Масса]]''' # '''[[Металла]]''' ## [[Къурч]] # [[Тобну юлешиниую]] # '''[[Термодинамика фаза]]''' ## [[Газ]] ## [[Суусун]] ## [[Плазма]] ## [[Къаты сан]] # [[Квант механика]] # [[Радиоактив чачылыу]] # [[Дайырлыкъны бютеулей теориясы]] # [[Дайырлыкъны айырма теориясы]] # [[Джарымётдюрюучюле]] # '''[[Таууш]]''' # '''[[Терклик]]''' ## [[Джарыкъны терклиги]] # '''[[Заман]]''' # [[Термодинамика]] === Ёлчемни биримлери === # '''[[Ёлчем]]''' # [[Джоуль]] # [[Кельвин]] # [[Килограмм]] # [[Литр]] # [[Метр]] # [[Ньютон (ёлчем бирим)]] # [[ЁС]] # [[Секунд]] # [[Вольт]] # [[Ватт]] === Заман === # '''[[Орузлама]]''' ## [[Григориан орузлама]] # [[Джюзджыллыкъ]] # '''[[Сутка]]''' # '''[[Ай (заман)]]''' # [[Сагъат бёлге]] # [[Ыйыкъ]] # '''[[Джыл]]''' === Азыкъ === # [[Ашарыкъ]] # [[Ётмек]] # [[Ётмек этилиучю ёсюмлюлюкле]] ## [[Арпа]] ## [[Нартюх]] ## [[Зынтхы]] ## [[Принч]] ## [[Къара будай]] ## [[Сорго]] ## [[Будай]] # [[Бышлакъ]] # [[Шоколад]] # [[Бал]] # [[Кёгет]] ## [[Алма]] ## [[Банан]] ## [[Джюзюм]] ## [[Соя]] ## [[Лимон]] ## [[Къоз, чёртлеуюк]] # [[Эт]] # [[Шекер]] # [[Бурчакъла]] ## [[Гардош]] ==== Ичкиле ==== # [[Сыра]] # [[Чагъыр]] # [[Кофе]] # '''[[Сют]]''' # [[Чай]] # '''[[Суу]]''' # [[Кёгет суу]] === Математика === # '''[[Математика]]''' # [[Алгебра]] ## [[Къауумланы теориясы]] # [[Арифметика]] # [[Аксиома]] # [[Математика анализ]] # [[Геометрия]] ## [[Тёгерек]] ### [[Пи]] ## [[Майдан]] ## [[Ючмюйюш]] # [[Математика патауалау]] # [[Сан]] ## [[Комплекс сан]] ## [[Сау сан]] ## [[Натурал сан]] ## [[Тюз сан число]] ## [[Рационал сан]] # [[Къыйырсызлыкъ]] # [[Кёблюкню теориясы]] # [[Статистика]] # [[Тригонометрия]] == Технология == # '''[[Технология]]''' # [[Биотехнология]] # [[Кийим]] ## [[Мамукъ]] # [[Инженер иш]] ## [[Рычаг]] ## [[Блок (механика)|Блок]] ## [[Винт (мешинаны детали)|Винт]] ## [[Чарх]] # '''[[Эл мюлк]]''' ## [[Сугъарыу]] ## [[Плуг]] # [[Металлургия]] # [[Нанотехнология]] === Коммуникацияла === # '''[[Ушакъ]]''' # [[Китаб]] # '''[[Информация]]''' ## [[Энциклопедия]] # [[Журналистика]] ## [[Газет]] ## [[Кёбчюлюк информацияны мадарлары]] # [[Китаб басмалау]] # [[Телефон]] === Электроника === # [[Электроника]] ## [[Электрика ток]] ## [[Частота]] # Компонентле ## [[Электрика конденсатор]] ## [[Индуктивликни катушкасы]] ## [[Транзистор]] ## [[Диод]] ## [[Резистор]] ## [[Трансформатор]] ==== Компьютер эм интернет ==== # '''[[Компьютер]]''' ## [[Къаты диск]] ## [[Процессор]] ## [[Эсде сакълаучу]] # [[Джасалгъан ангы]] # [[Информацион технологияла]] ## [[Алгоритм]] # [[Интернет]] ## [[Электрон почта]] ## [[Дуния гыбыау]] # [[Операцион система]] # [[Программированиени тили]] # [[Программа баджарыу]] === Материалла эм энергия === # [[Джангыртылгъан энергия]] # [[Электричество]] ## [[Ядро энергия]] # [[Къызылыучу джагъыучу]] # [[Ич джаныуну къымылдатыучусу(двигатель)]] # [[Тылпыу машина]] # [[От]] === Материалла === # [[Мияла]] # [[Къагъыт]] # [[Джелимле]] # [[Агъач]] === Улоу === # [[Улоу]] # [[Хауа кеме]] # [[Автомобиль]] # [[Аякъ мешина]] # [[Къайыкъ]] # [[Кеме]] # [[Поезд]] === Сауут === # [[Сауут]] ## [[Къылыч]] ## [[Атыучу сауут]] ### [[Пулемёт]] ## [[Ядро сауут]] # [[Танка]] # [[Атылыучу затла]] ## [[Шкок от]] == Санат бла солуу == # '''[[Маданият]]''' # '''[[Санат]]''' ## [[Комикс]] ## [[Сурат салыу]] ## [[Фотография]] ## [[Скульптура]] ### [[Къошунлулукъ]] # '''[[Тепсеу]]''' # [[Мода]] # '''[[Театр]]''' # [[Калиграфия]] === Архитектура === # '''[[Архитектура]]''' # [[Арка]] # [[Кёпюр]] # [[Суу илипин]] # [[Дамба]] # [[Купол]] # '''[[Юй]]''' # Мекямла ## [[Асуан плотинала]] ## [[Бурдж Дубай]] ## [[Колизей]] ## [[Уллу Къытай къабыргъа]] ## [[Эйфель къала]] ## [[Эмпайр-Стейт-Билдинг]] ## [[Софий собор (Константинополь)]] ## [[Парфенон]] ## [[Гизаны пирамидалары]] ## [[Сыйлы Петрны собору]] ## [[Азатлыкъны статуясы]] ## [[Тадж-Махал]] # [[Пирамида (архитектура)]] # [[Хуна]] === Кинематограф, радио, телевидение === # '''[[Кинематограф]]''' ## [[Мультипликация (технология)]] ### [[Аниме]] # '''[[Радио]]''' # '''[[Телевидение]]''' === Музыка === # '''[[Музыка]]''' # [[Джыр]] # Жанрла ## [[Блюз]] ## [[Классик музыка]] ### [[Опера]] ### [[Симфония]] ## [[Электрон музыка]] ## [[Фламенко]] ## [[Хип-хоп]] ## [[Джаз]] ## [[Регги]] ## [[Рок-музыка]] ## [[Самба]] # Инструментле ## [[Дауурбаз]] ## [[Сыбызгъы]] ## [[Гитара]] ## [[Фортепиано]] ## [[Труба (музыка инструмент)]] ## [[Скрипка]] === Солуу === # '''[[Оюн]]''' ## [[Нардла]] ## [[Сатранч]] ## [[Го]] # [[Азарт оюн]] # [[Кюрешле]] ## [[Карате]] ## [[Дзюдо]] # [[Олимпия оюнла]] # '''[[Спорт]]''' ## [[Дженгил атлетика]] ## [[Автоспорт]] ## [[Бейсбол]] ## [[Баскетбол]] ## [[Крикет]] ## [[Футбол]] ## [[Гольф]] ## [[Регби]] ## [[Теннис]] # '''[[Оюнчакъ]]''' == Тарих эм география == === Тарих === # '''[[Тарих]]''' ==== Буруннгу эм антик тарих ==== # [[Тарихаллындагъыла]] # [[Таш ёмюр]] # [[Кюмюш ёмюр]] # [[Темир ёмюр]] # [[Суула арасы]] # [[Буруннгу Мисир]] # [[Буруннгу Греция]] # [[Рим империя]] # [[Хань (династия)]] # [[Гупта империя]] ==== Орта ёмюрле ==== # [[Аббасидле]] # [[Джарыкълыкъны эпохасы]] # [[Ацтекле]] # [[Византий империя]] # [[Къач джортууулла]] # [[Сыйлы Рум империя]] # [[Джюзджыллыкъ къазауат]] # [[Орта ёмюрле]] # [[Монгол империя]] # [[Мин империя]] # [[Осман кърал]] # [[Реформация]] # [[Отузджыллыкъ къазауат]] # [[Айныуну эпохасы]] # [[Тан (династия)]] # [[Викингле]] ==== Джангы заман эм Джангы тарих ==== # [[АБШ-да граждан къазауат]] # [[Апартеид]] # '''[[Британ империя]]''' # '''[[Сууукъ къазауат]]''' # [[Къытайда культура революция]] # '''[[Уллу француз революция]]''' # [[Уллу депрессия]] # [[Холокост]] # '''[[Индустриял революция]]''' # [[Ючюнчю рейх]] # [[Мэйдзи Реставрация]] # [[Октябрь революция]] # [[Цин Династия]] # [[Версаль мамырлыкъ кесамат 1919]] # [[Вьетнамда къазауат]] # '''[[Биринчи дуния къазауат]]''' # '''[[Экинчи дуния къазауат]]''' === География === # '''[[География]]''' # [[Ара шахар]] # '''[[Шахар]]''' # '''[[Континент]]''' # [[Къуругъан тюз]] # [[Шимал полюс]] # '''[[Океан]]''' # [[Сельва]] # [[Суу (черек, къобан)]] # '''[[Тенгиз]]''' # [[Къыбыла полюс]] ==== Континентле эм регионла ==== # '''[[Африка]]''' # '''[[Антарктида]]''' # '''[[Азия]]''' # '''[[Европа]]''' # '''[[Орта Кюнчыгъыш]]''' # '''[[Шимал Америка]]''' # '''[[Океания]]''' # '''[[Къыбыла Америка]]''' ==== Къралла ==== : ''Тюбюнде келтирилгенледен сора да бютеу къралла эмда территорияла '' # [[Афганистан]] # [[Алжир]] # [[Аргентина]] # [[Австралия]] # [[Австрия]] # [[Бангладеш]] # '''[[Бразилия]]''' # [[Канада]] # '''[[Къытай Халкъ Республика]]''' # [[Демократ Республика Конго]] # [[Куба]] # [[Мисир]] # [[Эфиопия]] # '''[[Франция]]''' # '''[[Германия]]''' # [[Греция]] # '''[[Индия]]''' # [[Индонезия]] # '''[[Иран]]''' # [[Иракъ]] # [[Израиль]] # '''[[Италия]]''' # '''[[Япония]]''' # [[Мексика]] # [[Нидерландла]] # [[Джангы Зеландия]] # [[Нигерия]] # [[Пакистан]] # [[Польша]] # '''[[Португалия]]''' # '''[[Россия]]''' # [[Сауд Арабия]] # [[Къыбыла-Африкан Республика]] # [[Къыбыла Корея]] # '''[[Испания]]''' # [[Судан]] # [[Швейцария]] # [[Танзания]] # [[Таиланд]] # [[Туркия]] # [[Украина]] # [[Бирлешген Араб Эмиратла]] # '''[[Уллу Британия]]''' # '''[[Американы Бирлешген Штатлары]]''' # [[Ватикан]] # [[Вьетнам]] # [[Венесуэла]] ==== Шахарла ==== # [[Амстердам]] # [[Афинле]] # '''[[Багдад]]''' # [[Бангкок]] # [[Пекин]] # [[Берлин]] # [[Богота]] # [[Брюссель]] # [[Буэнос-Айрес]] # '''[[Каир]]''' # [[Кейптаун]] # '''[[Дамаск]]''' # '''[[Дели]]''' # [[Дакка]] # [[Гонконг]] # '''[[Стамбул]]''' # '''[[Джакарта]]''' # '''[[Иерусалим]]''' # [[Карачи]] # [[Киншаса]] # [[Калькутта]] # [[Лагос]] # [[Лос-Анджелес]] # [[Лондон]] # [[Мадрид]] # '''[[Мекка]]''' # [[Мехико]] # [[Москва]] # [[Мумбаи]] # [[Найроби]] # [[Нью-Йорк]] # [[Париж]] # [[Рио-де-Жанейро]] # [[Рим]] # [[Санкт-Петербург]] # [[Сан-Паулу]] # [[Сеул]] # [[Шанхай]] # [[Сингапур]] # [[Сидней]] # [[Тегеран]] # [[Токио]] # [[Вена]] # [[Вашингтон (Колумбия округ)]] ==== Суула, кёлле д. а. к. ==== # '''[[Амазонка]]''' # [[Шимал Бузлауукъ океан]] # '''[[Атлантик океан]]''' # [[Балтий тенгиз]] # [[Къара тенгиз]] # [[Кариб тенгиз]] # [[Каспий тенгиз]] # [[Конго (суу)]] # [[Дунай]] # [[Ёлю тенгиз]] # [[Ганг]] # [[Уллу барьер риф]] # [[Уллу кёлле]] # '''[[Индий океан]]''' # [[Инд]] # [[Байкал]] # [[Танганьика]] # [[Виктория кёл]] # [[Джерлеарасы тенгиз]] # [[Миссисипи]] # [[Нигер (суу)]] # '''[[Нил]]''' # [[Шимал тенгиз]] # '''[[Шош океан]]''' # [[Панама илипин]] # [[Рейн]] # [[Суэц канал]] # [[Къыбыла океан]] # [[Итил]] # [[Янцзы]] ==== Таула эм къум тюзле ==== # [[Альпла]] # [[Андла]] # '''[[Гималайла]]''' # [[Килиманджаро]] # [[Эверест]] # [[Къаялы таула]] # '''[[Сахара]]''' [[Категория:Википедия]] r3q9xwbclscp09i0wy0ybje7v1uorcr 118700 118699 2025-07-10T21:43:55Z DarqaviPalladin 4737 /* Суула, кёлле д. а. к. */ 118700 wikitext text/x-wiki {{pullbox|Хар Википедияда болургъа керек статьяла|Бу, Википедияны хар тил версиясында да болургъа тыйыншлы статьяланы тизмесиди.|3=|4=Биринчи, [http://meta.wikimedia.org/wiki/Main_Page Мета-викиде] теджелгенди. Тизме — билимни хар бары бёлюмюнден да алыннган 1000-ге джууукъ эм магъаналы статьяладан къуралады. [[Къарачай-Малкъар Википедия]]ны эм баш нюзюрлеринден бири — бу тизмедеги статьяланы къурагъанды эмда джараулу информациядан толтургъанды. }} '''Къалын''' бла бегирек магъаналы статьяла айырылгъандыла. Бу тизме башха тилледе: * '''Орусча''': [[:ru:Википедия:Список статей, которые должны быть во всех языковых версиях]] * '''Ингилизча''': [[:en:Wikipedia:Vital articles]] * '''Тюркча''': [[:tr:Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler]] == Адамла == === Актёрла бла моделле === # [[Сара Бернар]] # [[Чарли Чаплин]] # [[Марлен Дитрих]] # [[Мэрилин Монро]] === Суратчыла бла архитекторла === # [[Ле Корбюзье]] # [[Сальвадор Дали]] # [[Альбрехт Дюрер]] # '''[[Винсент Ван Гог]]''' # [[Франсиско Гойя]] # [[Хокусай Кацусика]] # [[Фрида Кало]] # '''[[Леонардо да Винчи]]''' # [[Анри Матисс]] # '''[[Микеланджело]]''' # '''[[Пабло Пикассо]]''' # [[Рафаэль]] # '''[[Рембрандт]]''' # [[Петер Пауль Рубенс]] # [[Синан]] # [[Диего Веласкес]] # [[Энди Уорхол]] # [[Фрэнк Ллойд Райт]] === Джазыучула, драматургла эм поэтле === # [[Абу Нувас]] # [[Басё Мацуо]] # [[Хорхе Луис Борхес]] # [[Джордж Байрон]] # '''[[Мигель Сервантес]]''' # [[Джефри Чосер]] # [[Антон Павлович Чехов]] # '''[[Данте Алигьери]]''' # [[Чарльз Диккенс]] # [[Фёдор Михайлович Достоевский]] # [[Габриэль Гарсиа Маркес]] # '''[[Иоганн Гете]]''' # [[Хафиз Ширази]] # '''[[Гомер]]''' # '''[[Виктор Гюго]]''' # [[Джеймс Джойс]] # [[Франц Кафка]] # [[Калидаса]] # [[Ли Бо]] # [[Нагиб Махфуз]] # [[Мольер]] # [[Владимир Набоков]] # [[Овидий]] # [[Марсель Пруст]] # [[Александр Сергеевич Пушкин]] # '''[[Уильям Шекспир]]''' # [[Софокл]] # [[Рабиндранат Тагор]] # '''[[Лев Николаевич Толстой]]''' # [[Марк Твен]] # [[Вергилий]] === Композиторла бла музыкантла === # [[Армстронг, Луи]] # '''[[Иоганн Себастьян Бах]]''' # [[The Beatles]] # '''[[Людвиг ван Бетховен]]''' # [[Иоганнес Брамс]] # [[Фредерик Шопен]] # [[Антонин Дворжак]] # [[Георг Фридрих Гендель]] # [[Густав Малер]] # '''[[Вольфганг Амадей Моцарт]]''' # [[Эдит Пиаф]] # [[Джакомо Пуччини]] # [[Элвис Пресли]] # [[Франц Шуберт]] # [[Игорь Стравинский]] # '''[[Пётр Чайковский]]''' # [[Умм Кульсум]] # '''[[Джузеппе Верди]]''' # [[Антонио Вивальди]] # [[Владимир Высоцкий]] # [[Рихард Вагнер]] === Тинтиучюле бла джолоучула === # [[Руаль Амундсен]] # [[Нил Армстронг]] # [[Жак Картье]] # '''[[Христофор Колумб]]''' # [[Джеймс Кук]] # [[Эрнан Кортес]] # '''[[Юрий Гагарин]]''' # [[Васко да Гама]] # [[Ибн Баттута]] # '''[[Фернан Магеллан]]''' # [[Марко Поло]] # [[Чжэн Хэ]] === Режиссёрла бла сценаристле === # [[Ингмар Бергман]] # [[Уолт Дисней]] # [[Сергей Михайлович Эйзенштейн]] # [[Федерико Феллини]] # [[Альфред Хичкок]] # [[Стэнли Кубрик]] # [[Куросава Акира]] # [[Сатьяджит Рей]] # [[Стивен Спилберг]] === Алимле, лагъымчыла эмда математикле === # '''[[Архимед]]''' # [[Ибн Сина]] # [[Тим Бернерс-Ли]] # '''[[Николай Коперник]]''' # [[Мария Кюри]] # '''[[Чарлз Дарвин]]''' # [[Томас Эдисон]] # '''[[Альберт Эйнштейн]]''' # '''[[Евклид]]''' # '''[[Леонард Эйлер]]''' # '''[[Майкл Фарадей]]''' # [[Энрико Ферми]] # [[Фибоначчи]] # [[Генри Форд]] # [[Жозеф Фурье]] # [[Клавдий Гален]] # '''[[Галилео Галилей]]''' # [[Гаусс, Карл Фридрих]] # [[Иоганн Гутенберг]] # [[Джеймс Прескотт Джоуль]] # [[Иоганн Кеплер]] # [[Ал-Хорезми]] # [[Готфрид Лейбниц]] # [[Карл Линней]] # [[Джеймс Максвелл]] # [[Дмитрий Иванович Менделеев]] # '''[[Исаак Ньютон]]''' # '''[[Луи Пастер]]''' # [[Макс Планк]] # [[Эрнест Резерфорд]] # [[Эрвин Шрёдингер]] # [[Никола Тесла]] # [[Алан Матисон Тьюринг]] # '''[[Джеймс Уатт]]''' === Акъылманла бла гуманитарийле === # '''[[Аристотель]]''' # '''[[Конфуций]]''' # [[Симона де Бовуар]] # [[Чанакья]] # [[Хомлу Ноам]] # '''[[Рене Декарт]]''' # '''[[Зигмунд Фрейд]]''' # [[Георг Гегель]] # [[Ибн Хальдун]] # '''[[Иммануил Кант]]''' # [[Джон Мейнард Кейнс]] # '''[[Лао-цзы]]''' # '''[[Джон Локк]]''' # [[Никколо Макиавелли]] # '''[[Карл Маркс]]''' # '''[[Фридрих Ницше]]''' # '''[[Платон]]''' # [[Жан Жак Руссо]] # [[Жан-Поль Сартр]] # [[Сыма Цянь]] # [[Адам Смит]] # [[Сократ]] # [[Вольтер]] # [[Макс Вебер]] # [[Людвиг Витгенштейн]] # [[Чжу Си]] === Гуждарла, политикле эмда акъсюек къауум === # [[Уллу Акбар]] # '''[[Македонлу Александр]]''' # [[Ашока]] # [[Мустафа Кемаль Ататюрк]] # '''[[Октавиан Август]]''' # [[Давид Бен-Гурион]] # [[Отто фон Бисмарк]] # [[Симон Боливар]] # '''[[Наполеон I Бонапарт]]''' # [[Юлий Цезарь]] # [[Уллу Карл]] # [[Уинстон Черчилль]] # [[Константин I Уллу]] # [[Кир II Уллу]] # [[Шарль де Голль]] # [[Елизавета I (Ингилизни королевасы)]] # [[Махатма Ганди]] # '''[[Чингисхан]]''' # [[Че Гевара]] # '''[[Адольф Гитлер]]''' # [[Жанна д’Арк]] # [[Мартин Лютер Кинг]] # '''[[Владимир Ленин]]''' # [[Авраам Линкольн]] # [[Людовик XIV]] # [[Роза Люксембург]] # [[Нельсон Мандела]] # [[Мао Цзэдун]] # [[Джавахарлал Неру]] # [[Кваме Нкрума]] # [[Пётр I]] # '''[[Цинь Ши Хуан]]''' # [[Франклин Делано Рузвельт]] # [[Салах ад-Дин]] # [[Иосиф Сталин]] # [[Сулейман I]] # [[Сунь Ятсен]] # [[Тамерлан]] # [[Умар ибн Хаттаб]] # '''[[Джордж Вашингтон]]''' === Динде энчи ыз къойгъанла === # [[Ибрахим]] # [[Аквинли Фома]] # [[Аврелий Августин]] # '''[[Будда]]''' # [[Абу Хамид Аль-Газали]] # '''[[Иса]]''' # [[Мартин Лютер]] # '''[[Муса]]''' # '''[[Мухаммад]]''' # [[Павел абустол]] == Философия эм психология == === Философия === # '''[[Философия]]''' # [[Ариулукъ]] # [[Диалектика]] # [[Этика]] # [[Эпистемология]] # [[Феминизм]] # [[Эркинликни азатлыгъы]] # '''[[Билим]]''' # [[Логика]] # [[Акъыл]] # [[Реаллыкъ]] # [[Кертилик]] === Психология === # '''[[Кесин джюрютюу]]''' # '''[[Эмоция]]''' # [[Сюймеклик]] # [[Психология]] # '''[[Сагъыш этиу]]''' == Дин == === Дуниягъа къарам эм дин === # '''[[Аллах]]''' # '''[[Мифология]]''' # Дуниягъа къарам философияла ## [[Атеизм]] ## [[Фундаментализм]] ## [[Материализм]] ## [[Монотеизм]] ## [[Политеизм]] # '''[[Джан]]''' # '''[[Дин]]''' # Бир-бир динле ## '''[[Буддизм]]''' ## '''[[Христианлыкъ]]''' ### [[Католиклик]] ## [[Конфуцианлыкъ]] ## '''[[Индуизм]]''' ### [[Шива]] ## '''[[Ислам]]''' ### [[Шиитле]] ## [[Джайнизм]] ## '''[[Иудейлик]]''' ## [[Сикхизм]] ## [[Даосизм]] ## [[Зороастризм]] # Ритуал практикала ## [[Суфийлик]] ## [[Йога]] ## [[Дзэн]] == Джамагъат == # '''[[Джамагъат]]''' # [[Цивилизация]] # '''[[Окъуу]]''' === Юйдеги эм илишкиле === # '''[[Юйдеги]]''' # '''[[Сабий]]''' # [[Эркиши]] # '''[[Юйдегилениу]]''' # [[Тиширыу]] === Политика === # '''[[Политика]]''' # [[Анархизм]] # [[Колониализм]] # [[Коммунизм]] # [[Консерватизм]] # [[Демократия]] # [[Диктатура]] # [[Дипломатия]] # [[Фашизм]] # [[Глобализация]] # '''[[Правительство]]''' # [[Идеология]] # [[Империализм]] # [[Либерализм]] # [[Марксизм]] # [[Монархия]] # [[Миллетчилик]] # [[Республика]] # [[Социализм]] # '''[[Кърал]]''' # [[Политика партия]] # [[Пропаганда]] # [[Терроризм]] === Саудюгерлик бла экономика === # '''[[Экономика]]''' # [[Капитал]] # [[Капитализм]] # [[Валюта]] ## [[Евро]] ## [[Иена]] ## [[АБШ-ны доллары]] # [[Промышленность]] # '''[[Ачха]]''' # [[Налог]] === Эркинлик бла тёречилик === # '''[[Хакъ]]''' # [[Конституция]] === Халкъла арасы организацияла === # [[Африкан бирлик]] # [[Араб къралланы лигасы]] # [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы]] # [[Бойсунмагъан Кралланы Бирлиги]] # [[Британ Миллетлени Биригиую]] # [[Европа бирлик]] # '''[[Къызыл Къачны халкъла арасы комитети]]''' # [[НАТО]] # [[Нобелни премиясы]] # [[ОПЕК]] # '''[[БМО|Бирлешген Миллетлени Организациясы]] ''' ## [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ## [[Халкъла Арасы Ачха Фонд]] ## [[ЮНЕСКО]] ## [[Адамны хакъларыны тамал декларациясы]] ## [[Дуния Саулукъ Организация]] # [[Дуния банк]] # [[Дуния сатыу-алыу организация]] === Къазауат эм сауутлу кючле === # [[Граждан къазауат]] # '''[[Сауутлу кючле]]''' # '''[[Мамырлыкъ]]''' # '''[[Къазауат]]''' === Социал-турмуш айрылыкъла === # [[Ич алдырыу]] # '''[[Асмакъ]]''' # '''[[Адамны эркинликлери]]''' # [[Расизм]] # '''[[Къул тутуу]]''' == Тил бла адабият == # '''[[Тил]]''' # Тилле: ## [[Араб тил]] ## [[Бенгал тил]] ## [[Къытай тил]] ## [[Ингилиз тил]] ## [[Эсперанто]] ## [[Француз тил]] ## [[Немча тил]] ## [[Грек тил]] ## [[Хинди]] ## [[Япон тил]] ## [[Латин тил]] ## [[Къаджар тил]] ## [[Орус тил]] ## [[Санскрит]] ## [[Испан тил]] ## [[Тамил тил]] ## [[Тюрк тил]] # [[Лингвистика]] # [[Грамматика]] # '''[[Сёз]]''' ## [[Ат]] ## [[Этим]] # '''[[Алфавит]]''' ## [[Араб алфавит]] ## [[Къытай джазма]] ## [[Кириллица]] ## [[Грек алфавит]] ## [[Хангыль]] ## [[Латин алфавит]] ## '''[[Хариф]]''' # [[Къара таныу]] # '''[[Джазма]]''' # '''[[Адабият]]''' ## [[Проза]] ## [[Суратлау адабият]] ### [[Минг бла бир кече]] ## [[Роман]] ### [[Къызыл юйчюкде тюш]] ### [[Гэндзи юсюнден хапар]] ## '''[[Поэзия]]''' ### [[Гильгамешни юсюнден эпос]] ### [[Илиада]] ### [[Махабхарата]] ### [[Шахнаме]] == Илму == # [[Илму]] # [[Табигъат]] === Астрономия === # '''[[Астрономия]]''' # [[Астероид]] # '''[[Уллу атылыу]]''' # [[Къара тешик]] # [[Учхан джулдуз]] # '''[[Галактика]]''' ## [[Къой Джол]] # [[Джарыкълыкъ джыл]] # '''[[Ай]]''' # '''[[Планета]]''' ## '''[[Джер]]''' ## [[Юпитер (планета)]] ## [[Марс (планета)]] ## [[Меркурий (планета)]] ## [[Нептун (планета)]] ## [[Сатурн (планета)]] ## [[Уран (планета)]] ## [[Чолпан (планета)]] # [[Кюн система]] # '''[[Джулдуз]]''' ## '''[[Кюн]]''' # [[Алам]] === Биология === # '''[[Биология]]''' # Биология материалла ## '''[[Дезоксирибонуклеин мысты]]''' ## [[Ферментле]] ## [[Акъла]] # [[Ботаника]] # '''[[Ёлюм]]''' ## [[Кесин ёлтюрюу]] # [[Экология]] ## [[Къуруй тургъан тюрлюле]] # [[Къолгъа юретиу]] # '''[[Джашау]]''' # [[Биология систематика]] ## [[Биология тюрлю]] ==== Биология процессле ==== # '''[[Метаболизм]]''' ## [[Аш эритиу]] ## '''[[Фотосинтез]]''' ## [[Солуу]] # '''[[Эволюция]]''' # '''[[Кёблениу]]''' ## [[Бууазлыкъ]] ## [[Ырхыз (биология)]] ==== Анатомия ==== # '''[[Анатомия]]''' # '''[[Клетка]]''' # [[Къан айланыу]] ## [[Къан]] ## [[Джюрек]] # [[Эндокрин система]] # [[Ашхын-ичеги тракт]] ## [[Адамны сокъур ичегиси]] ## [[Адамны ингичге ичегиси]] ## [[Бауур]] # [[Тери эмда андан къуралгъанла]] ## [[Тиширыу габа]] ## [[Тери]] # [[Чабакъ эт]] # [[Нерва система]] ## [[Баш мыйы]] ## [[Сенсор система]] ### [[Къулакъ]] ### [[Бурун]] ### [[Кёз]] # [[Туудуруучу система]] # [[Солуу система]] ## [[Ёпкеле]] # [[Скелет]] ==== Медицина ==== # '''[[Медицина]]''' # [[Заран халиле]] # [[Альцгеймерни аурууу]] # '''[[Аман агъачлы опухоль]]''' # [[Холера]] # [[Ачы респиратор вирус инфекция]] # [[Стоматология]] # [[Инвалидлик]] ## [[Сокъурлукъ]] ## [[Эшитиуню кемизлиги]] ## [[Психиканы кемизлиги]] # '''[[Ауруу]]''' # [[Дарман-дары]] # [[Этанол]] # [[Никотин]] ## [[Тютюн]] # '''[[Саулукъ]]''' # [[Баш ауруу]] # [[Миокардны инфаркты]] # '''[[Малярия]]''' # [[Джетерича ашамау]] # [[Семизлик]] # [[Пандемия]] # [[Антибиотикле]] # [[Бензилпенициллин]] # [[Пневмония]] # [[Полиомиелит]] # [[Орус ауруула]] ## '''[[СПИД/АИДС]]''' # [[Инсульт]] # [[Туберкулёз]] # [[Диабет]] # '''[[Вирусла]]''' ## [[Грипп]] ## [[Натурал чечек]] ==== Джаратыкъла ==== # '''[[Джаратыкъ]]''' # '''[[Джаныуарла]]''' ## [[Айрыаякъла]] ### '''[[Къурт-къамыжакъ]]''' #### [[Къумурсхала]] #### [[Бал чибинле]] #### [[Хыртдыкъанатла]] ### [[Гыбы маталлыла]] ## [[Хордалыла]] ### '''[[Амфибияла]]''' #### [[Къуйрукъсузла]] ### '''[[Чыпчыкъла]]''' #### [[Тауукъ]] #### [[Кёгюрчюн]] ### '''[[Чабакъла]]''' #### [[Акула]] ### '''[[Сютичиучюле]]''' #### [[Тюе]] #### [[Киштик]] #### [[Ийнек]] #### [[Юй ит]] #### [[Пил]] #### [[Ат]] #### [[Къой]] #### [[Аслан]] #### [[Тонгуз]] #### [[Приматла]] #### '''[[Адам акъыллы]]''' #### [[Киткъауумлула]] ### '''[[Рептилияла]]''' #### [[Динозаврла]] #### [[Джыланла]] ## [[Архейле]] ## '''[[Бактерияла]]''' ## '''[[Джууала]]''' ## '''[[Ёсюмлюлюкле]]''' ### [[Гокка]] ### [[Терек]] ## [[Протистле]] === Химия === # '''[[Химия]]''' # [[Биохимия]] # [[Химия байланыу]] ## [[Мыстылыкъ]] ## [[Химия тамалланыу]] ## [[Тузла]] # '''[[Химия элемент]]''' ## '''[[Элементлени кёзюулю системасы]]''' ## [[Къурч]] ## [[Карбон]] ## [[Джез]] ## '''[[Алтын]]''' ## [[Гелий]] ## [[Водород]] ## '''[[Темир]]''' ## [[Неон]] ## [[Азот]] ## '''[[Кислород]]''' ## [[Кюмюш]] ## [[Багъыр]] ## [[Цинк]] # [[Органика химия]] ## [[Спиртле]] ## [[Карбонла]] ## [[Гормонла]] ## [[Липидле]] # '''[[Молекула]]''' === Климат эм геология === # [[Кюрт]] # '''[[Климат]]''' ## [[Эль-Ниньо]] ## [[Глобал джылыныу]] # [[Джер тебрениу]] # '''[[Геология]]''' ## '''[[Минерал]]''' ### [[Налмаз]] ## [[Плиталаны тектоникасы]] ## '''[[Тау порода]]''' # [[Табигъат палах]] ## [[Цунами]] # [[Вулкан (геология)]] # '''[[Кюнню халы]]''' ## [[Булут]] ## [[Суу къобуу]] ## [[Джангур]] ### [[Мыстылыкълы джангур]] ### [[Къар]] ## [[Торнадо]] ## [[Тропик циклон]] === Физика === # '''[[Физика]]''' # [[Терклениу]] # '''[[Атом]]''' # '''[[Энергия]]''' ## [[Энергия сакълауну закону]] # [[Электромагнит таякълау]] ## [[Инфрокъызыл таякълау]] ## [[Ультрафиолет таякълау]] ## [[Кёрюннген таякълау]] ### '''[[Бет]]''' # [[Классик механика]] # '''[[Кюч]]''' ## [[Электромагнетизм]] ### [[Мукъладис майдан]] ## [[Гравитация]] # [[Узунлукъ]] # [[Мукъладис]] # '''[[Масса]]''' # '''[[Металла]]''' ## [[Къурч]] # [[Тобну юлешиниую]] # '''[[Термодинамика фаза]]''' ## [[Газ]] ## [[Суусун]] ## [[Плазма]] ## [[Къаты сан]] # [[Квант механика]] # [[Радиоактив чачылыу]] # [[Дайырлыкъны бютеулей теориясы]] # [[Дайырлыкъны айырма теориясы]] # [[Джарымётдюрюучюле]] # '''[[Таууш]]''' # '''[[Терклик]]''' ## [[Джарыкъны терклиги]] # '''[[Заман]]''' # [[Термодинамика]] === Ёлчемни биримлери === # '''[[Ёлчем]]''' # [[Джоуль]] # [[Кельвин]] # [[Килограмм]] # [[Литр]] # [[Метр]] # [[Ньютон (ёлчем бирим)]] # [[ЁС]] # [[Секунд]] # [[Вольт]] # [[Ватт]] === Заман === # '''[[Орузлама]]''' ## [[Григориан орузлама]] # [[Джюзджыллыкъ]] # '''[[Сутка]]''' # '''[[Ай (заман)]]''' # [[Сагъат бёлге]] # [[Ыйыкъ]] # '''[[Джыл]]''' === Азыкъ === # [[Ашарыкъ]] # [[Ётмек]] # [[Ётмек этилиучю ёсюмлюлюкле]] ## [[Арпа]] ## [[Нартюх]] ## [[Зынтхы]] ## [[Принч]] ## [[Къара будай]] ## [[Сорго]] ## [[Будай]] # [[Бышлакъ]] # [[Шоколад]] # [[Бал]] # [[Кёгет]] ## [[Алма]] ## [[Банан]] ## [[Джюзюм]] ## [[Соя]] ## [[Лимон]] ## [[Къоз, чёртлеуюк]] # [[Эт]] # [[Шекер]] # [[Бурчакъла]] ## [[Гардош]] ==== Ичкиле ==== # [[Сыра]] # [[Чагъыр]] # [[Кофе]] # '''[[Сют]]''' # [[Чай]] # '''[[Суу]]''' # [[Кёгет суу]] === Математика === # '''[[Математика]]''' # [[Алгебра]] ## [[Къауумланы теориясы]] # [[Арифметика]] # [[Аксиома]] # [[Математика анализ]] # [[Геометрия]] ## [[Тёгерек]] ### [[Пи]] ## [[Майдан]] ## [[Ючмюйюш]] # [[Математика патауалау]] # [[Сан]] ## [[Комплекс сан]] ## [[Сау сан]] ## [[Натурал сан]] ## [[Тюз сан число]] ## [[Рационал сан]] # [[Къыйырсызлыкъ]] # [[Кёблюкню теориясы]] # [[Статистика]] # [[Тригонометрия]] == Технология == # '''[[Технология]]''' # [[Биотехнология]] # [[Кийим]] ## [[Мамукъ]] # [[Инженер иш]] ## [[Рычаг]] ## [[Блок (механика)|Блок]] ## [[Винт (мешинаны детали)|Винт]] ## [[Чарх]] # '''[[Эл мюлк]]''' ## [[Сугъарыу]] ## [[Плуг]] # [[Металлургия]] # [[Нанотехнология]] === Коммуникацияла === # '''[[Ушакъ]]''' # [[Китаб]] # '''[[Информация]]''' ## [[Энциклопедия]] # [[Журналистика]] ## [[Газет]] ## [[Кёбчюлюк информацияны мадарлары]] # [[Китаб басмалау]] # [[Телефон]] === Электроника === # [[Электроника]] ## [[Электрика ток]] ## [[Частота]] # Компонентле ## [[Электрика конденсатор]] ## [[Индуктивликни катушкасы]] ## [[Транзистор]] ## [[Диод]] ## [[Резистор]] ## [[Трансформатор]] ==== Компьютер эм интернет ==== # '''[[Компьютер]]''' ## [[Къаты диск]] ## [[Процессор]] ## [[Эсде сакълаучу]] # [[Джасалгъан ангы]] # [[Информацион технологияла]] ## [[Алгоритм]] # [[Интернет]] ## [[Электрон почта]] ## [[Дуния гыбыау]] # [[Операцион система]] # [[Программированиени тили]] # [[Программа баджарыу]] === Материалла эм энергия === # [[Джангыртылгъан энергия]] # [[Электричество]] ## [[Ядро энергия]] # [[Къызылыучу джагъыучу]] # [[Ич джаныуну къымылдатыучусу(двигатель)]] # [[Тылпыу машина]] # [[От]] === Материалла === # [[Мияла]] # [[Къагъыт]] # [[Джелимле]] # [[Агъач]] === Улоу === # [[Улоу]] # [[Хауа кеме]] # [[Автомобиль]] # [[Аякъ мешина]] # [[Къайыкъ]] # [[Кеме]] # [[Поезд]] === Сауут === # [[Сауут]] ## [[Къылыч]] ## [[Атыучу сауут]] ### [[Пулемёт]] ## [[Ядро сауут]] # [[Танка]] # [[Атылыучу затла]] ## [[Шкок от]] == Санат бла солуу == # '''[[Маданият]]''' # '''[[Санат]]''' ## [[Комикс]] ## [[Сурат салыу]] ## [[Фотография]] ## [[Скульптура]] ### [[Къошунлулукъ]] # '''[[Тепсеу]]''' # [[Мода]] # '''[[Театр]]''' # [[Калиграфия]] === Архитектура === # '''[[Архитектура]]''' # [[Арка]] # [[Кёпюр]] # [[Суу илипин]] # [[Дамба]] # [[Купол]] # '''[[Юй]]''' # Мекямла ## [[Асуан плотинала]] ## [[Бурдж Дубай]] ## [[Колизей]] ## [[Уллу Къытай къабыргъа]] ## [[Эйфель къала]] ## [[Эмпайр-Стейт-Билдинг]] ## [[Софий собор (Константинополь)]] ## [[Парфенон]] ## [[Гизаны пирамидалары]] ## [[Сыйлы Петрны собору]] ## [[Азатлыкъны статуясы]] ## [[Тадж-Махал]] # [[Пирамида (архитектура)]] # [[Хуна]] === Кинематограф, радио, телевидение === # '''[[Кинематограф]]''' ## [[Мультипликация (технология)]] ### [[Аниме]] # '''[[Радио]]''' # '''[[Телевидение]]''' === Музыка === # '''[[Музыка]]''' # [[Джыр]] # Жанрла ## [[Блюз]] ## [[Классик музыка]] ### [[Опера]] ### [[Симфония]] ## [[Электрон музыка]] ## [[Фламенко]] ## [[Хип-хоп]] ## [[Джаз]] ## [[Регги]] ## [[Рок-музыка]] ## [[Самба]] # Инструментле ## [[Дауурбаз]] ## [[Сыбызгъы]] ## [[Гитара]] ## [[Фортепиано]] ## [[Труба (музыка инструмент)]] ## [[Скрипка]] === Солуу === # '''[[Оюн]]''' ## [[Нардла]] ## [[Сатранч]] ## [[Го]] # [[Азарт оюн]] # [[Кюрешле]] ## [[Карате]] ## [[Дзюдо]] # [[Олимпия оюнла]] # '''[[Спорт]]''' ## [[Дженгил атлетика]] ## [[Автоспорт]] ## [[Бейсбол]] ## [[Баскетбол]] ## [[Крикет]] ## [[Футбол]] ## [[Гольф]] ## [[Регби]] ## [[Теннис]] # '''[[Оюнчакъ]]''' == Тарих эм география == === Тарих === # '''[[Тарих]]''' ==== Буруннгу эм антик тарих ==== # [[Тарихаллындагъыла]] # [[Таш ёмюр]] # [[Кюмюш ёмюр]] # [[Темир ёмюр]] # [[Суула арасы]] # [[Буруннгу Мисир]] # [[Буруннгу Греция]] # [[Рим империя]] # [[Хань (династия)]] # [[Гупта империя]] ==== Орта ёмюрле ==== # [[Аббасидле]] # [[Джарыкълыкъны эпохасы]] # [[Ацтекле]] # [[Византий империя]] # [[Къач джортууулла]] # [[Сыйлы Рум империя]] # [[Джюзджыллыкъ къазауат]] # [[Орта ёмюрле]] # [[Монгол империя]] # [[Мин империя]] # [[Осман кърал]] # [[Реформация]] # [[Отузджыллыкъ къазауат]] # [[Айныуну эпохасы]] # [[Тан (династия)]] # [[Викингле]] ==== Джангы заман эм Джангы тарих ==== # [[АБШ-да граждан къазауат]] # [[Апартеид]] # '''[[Британ империя]]''' # '''[[Сууукъ къазауат]]''' # [[Къытайда культура революция]] # '''[[Уллу француз революция]]''' # [[Уллу депрессия]] # [[Холокост]] # '''[[Индустриял революция]]''' # [[Ючюнчю рейх]] # [[Мэйдзи Реставрация]] # [[Октябрь революция]] # [[Цин Династия]] # [[Версаль мамырлыкъ кесамат 1919]] # [[Вьетнамда къазауат]] # '''[[Биринчи дуния къазауат]]''' # '''[[Экинчи дуния къазауат]]''' === География === # '''[[География]]''' # [[Ара шахар]] # '''[[Шахар]]''' # '''[[Континент]]''' # [[Къуругъан тюз]] # [[Шимал полюс]] # '''[[Океан]]''' # [[Сельва]] # [[Суу (черек, къобан)]] # '''[[Тенгиз]]''' # [[Къыбыла полюс]] ==== Континентле эм регионла ==== # '''[[Африка]]''' # '''[[Антарктида]]''' # '''[[Азия]]''' # '''[[Европа]]''' # '''[[Орта Кюнчыгъыш]]''' # '''[[Шимал Америка]]''' # '''[[Океания]]''' # '''[[Къыбыла Америка]]''' ==== Къралла ==== : ''Тюбюнде келтирилгенледен сора да бютеу къралла эмда территорияла '' # [[Афганистан]] # [[Алжир]] # [[Аргентина]] # [[Австралия]] # [[Австрия]] # [[Бангладеш]] # '''[[Бразилия]]''' # [[Канада]] # '''[[Къытай Халкъ Республика]]''' # [[Демократ Республика Конго]] # [[Куба]] # [[Мисир]] # [[Эфиопия]] # '''[[Франция]]''' # '''[[Германия]]''' # [[Греция]] # '''[[Индия]]''' # [[Индонезия]] # '''[[Иран]]''' # [[Иракъ]] # [[Израиль]] # '''[[Италия]]''' # '''[[Япония]]''' # [[Мексика]] # [[Нидерландла]] # [[Джангы Зеландия]] # [[Нигерия]] # [[Пакистан]] # [[Польша]] # '''[[Португалия]]''' # '''[[Россия]]''' # [[Сауд Арабия]] # [[Къыбыла-Африкан Республика]] # [[Къыбыла Корея]] # '''[[Испания]]''' # [[Судан]] # [[Швейцария]] # [[Танзания]] # [[Таиланд]] # [[Туркия]] # [[Украина]] # [[Бирлешген Араб Эмиратла]] # '''[[Уллу Британия]]''' # '''[[Американы Бирлешген Штатлары]]''' # [[Ватикан]] # [[Вьетнам]] # [[Венесуэла]] ==== Шахарла ==== # [[Амстердам]] # [[Афинле]] # '''[[Багдад]]''' # [[Бангкок]] # [[Пекин]] # [[Берлин]] # [[Богота]] # [[Брюссель]] # [[Буэнос-Айрес]] # '''[[Каир]]''' # [[Кейптаун]] # '''[[Дамаск]]''' # '''[[Дели]]''' # [[Дакка]] # [[Гонконг]] # '''[[Стамбул]]''' # '''[[Джакарта]]''' # '''[[Иерусалим]]''' # [[Карачи]] # [[Киншаса]] # [[Калькутта]] # [[Лагос]] # [[Лос-Анджелес]] # [[Лондон]] # [[Мадрид]] # '''[[Мекка]]''' # [[Мехико]] # [[Москва]] # [[Мумбаи]] # [[Найроби]] # [[Нью-Йорк]] # [[Париж]] # [[Рио-де-Жанейро]] # [[Рим]] # [[Санкт-Петербург]] # [[Сан-Паулу]] # [[Сеул]] # [[Шанхай]] # [[Сингапур]] # [[Сидней]] # [[Тегеран]] # [[Токио]] # [[Вена]] # [[Вашингтон (Колумбия округ)]] ==== Суула, кёлле д. а. к. ==== # '''[[Амазонка]]''' # [[Шимал Бузлауукъ океан]] # '''[[Атлантик океан]]''' # [[Балтика тенгиз]] # [[Къара тенгиз]] # [[Кариб тенгиз]] # [[Каспий тенгиз]] # [[Конго (суу)]] # [[Дунай]] # [[Ёлю тенгиз]] # [[Ганг]] # [[Уллу барьер риф]] # [[Уллу кёлле]] # '''[[Индий океан]]''' # [[Инд]] # [[Байкал]] # [[Танганьика]] # [[Виктория кёл]] # [[Джерле арасы тенгиз]] # [[Миссисипи]] # [[Нигер (суу)]] # '''[[Нил]]''' # [[Шимал тенгиз]] # '''[[Шош океан]]''' # [[Панама илипин]] # [[Рейн]] # [[Суэц канал]] # [[Къыбыла океан]] # [[Итил]] # [[Янцзы]] ==== Таула эм къум тюзле ==== # [[Альпла]] # [[Андла]] # '''[[Гималайла]]''' # [[Килиманджаро]] # [[Эверест]] # [[Къаялы таула]] # '''[[Сахара]]''' [[Категория:Википедия]] 297m3m1kuizlug0p0bujvo68rs59cgu 118701 118700 2025-07-10T21:44:16Z DarqaviPalladin 4737 /* Суула, кёлле д. а. к. */ 118701 wikitext text/x-wiki {{pullbox|Хар Википедияда болургъа керек статьяла|Бу, Википедияны хар тил версиясында да болургъа тыйыншлы статьяланы тизмесиди.|3=|4=Биринчи, [http://meta.wikimedia.org/wiki/Main_Page Мета-викиде] теджелгенди. Тизме — билимни хар бары бёлюмюнден да алыннган 1000-ге джууукъ эм магъаналы статьяладан къуралады. [[Къарачай-Малкъар Википедия]]ны эм баш нюзюрлеринден бири — бу тизмедеги статьяланы къурагъанды эмда джараулу информациядан толтургъанды. }} '''Къалын''' бла бегирек магъаналы статьяла айырылгъандыла. Бу тизме башха тилледе: * '''Орусча''': [[:ru:Википедия:Список статей, которые должны быть во всех языковых версиях]] * '''Ингилизча''': [[:en:Wikipedia:Vital articles]] * '''Тюркча''': [[:tr:Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler]] == Адамла == === Актёрла бла моделле === # [[Сара Бернар]] # [[Чарли Чаплин]] # [[Марлен Дитрих]] # [[Мэрилин Монро]] === Суратчыла бла архитекторла === # [[Ле Корбюзье]] # [[Сальвадор Дали]] # [[Альбрехт Дюрер]] # '''[[Винсент Ван Гог]]''' # [[Франсиско Гойя]] # [[Хокусай Кацусика]] # [[Фрида Кало]] # '''[[Леонардо да Винчи]]''' # [[Анри Матисс]] # '''[[Микеланджело]]''' # '''[[Пабло Пикассо]]''' # [[Рафаэль]] # '''[[Рембрандт]]''' # [[Петер Пауль Рубенс]] # [[Синан]] # [[Диего Веласкес]] # [[Энди Уорхол]] # [[Фрэнк Ллойд Райт]] === Джазыучула, драматургла эм поэтле === # [[Абу Нувас]] # [[Басё Мацуо]] # [[Хорхе Луис Борхес]] # [[Джордж Байрон]] # '''[[Мигель Сервантес]]''' # [[Джефри Чосер]] # [[Антон Павлович Чехов]] # '''[[Данте Алигьери]]''' # [[Чарльз Диккенс]] # [[Фёдор Михайлович Достоевский]] # [[Габриэль Гарсиа Маркес]] # '''[[Иоганн Гете]]''' # [[Хафиз Ширази]] # '''[[Гомер]]''' # '''[[Виктор Гюго]]''' # [[Джеймс Джойс]] # [[Франц Кафка]] # [[Калидаса]] # [[Ли Бо]] # [[Нагиб Махфуз]] # [[Мольер]] # [[Владимир Набоков]] # [[Овидий]] # [[Марсель Пруст]] # [[Александр Сергеевич Пушкин]] # '''[[Уильям Шекспир]]''' # [[Софокл]] # [[Рабиндранат Тагор]] # '''[[Лев Николаевич Толстой]]''' # [[Марк Твен]] # [[Вергилий]] === Композиторла бла музыкантла === # [[Армстронг, Луи]] # '''[[Иоганн Себастьян Бах]]''' # [[The Beatles]] # '''[[Людвиг ван Бетховен]]''' # [[Иоганнес Брамс]] # [[Фредерик Шопен]] # [[Антонин Дворжак]] # [[Георг Фридрих Гендель]] # [[Густав Малер]] # '''[[Вольфганг Амадей Моцарт]]''' # [[Эдит Пиаф]] # [[Джакомо Пуччини]] # [[Элвис Пресли]] # [[Франц Шуберт]] # [[Игорь Стравинский]] # '''[[Пётр Чайковский]]''' # [[Умм Кульсум]] # '''[[Джузеппе Верди]]''' # [[Антонио Вивальди]] # [[Владимир Высоцкий]] # [[Рихард Вагнер]] === Тинтиучюле бла джолоучула === # [[Руаль Амундсен]] # [[Нил Армстронг]] # [[Жак Картье]] # '''[[Христофор Колумб]]''' # [[Джеймс Кук]] # [[Эрнан Кортес]] # '''[[Юрий Гагарин]]''' # [[Васко да Гама]] # [[Ибн Баттута]] # '''[[Фернан Магеллан]]''' # [[Марко Поло]] # [[Чжэн Хэ]] === Режиссёрла бла сценаристле === # [[Ингмар Бергман]] # [[Уолт Дисней]] # [[Сергей Михайлович Эйзенштейн]] # [[Федерико Феллини]] # [[Альфред Хичкок]] # [[Стэнли Кубрик]] # [[Куросава Акира]] # [[Сатьяджит Рей]] # [[Стивен Спилберг]] === Алимле, лагъымчыла эмда математикле === # '''[[Архимед]]''' # [[Ибн Сина]] # [[Тим Бернерс-Ли]] # '''[[Николай Коперник]]''' # [[Мария Кюри]] # '''[[Чарлз Дарвин]]''' # [[Томас Эдисон]] # '''[[Альберт Эйнштейн]]''' # '''[[Евклид]]''' # '''[[Леонард Эйлер]]''' # '''[[Майкл Фарадей]]''' # [[Энрико Ферми]] # [[Фибоначчи]] # [[Генри Форд]] # [[Жозеф Фурье]] # [[Клавдий Гален]] # '''[[Галилео Галилей]]''' # [[Гаусс, Карл Фридрих]] # [[Иоганн Гутенберг]] # [[Джеймс Прескотт Джоуль]] # [[Иоганн Кеплер]] # [[Ал-Хорезми]] # [[Готфрид Лейбниц]] # [[Карл Линней]] # [[Джеймс Максвелл]] # [[Дмитрий Иванович Менделеев]] # '''[[Исаак Ньютон]]''' # '''[[Луи Пастер]]''' # [[Макс Планк]] # [[Эрнест Резерфорд]] # [[Эрвин Шрёдингер]] # [[Никола Тесла]] # [[Алан Матисон Тьюринг]] # '''[[Джеймс Уатт]]''' === Акъылманла бла гуманитарийле === # '''[[Аристотель]]''' # '''[[Конфуций]]''' # [[Симона де Бовуар]] # [[Чанакья]] # [[Хомлу Ноам]] # '''[[Рене Декарт]]''' # '''[[Зигмунд Фрейд]]''' # [[Георг Гегель]] # [[Ибн Хальдун]] # '''[[Иммануил Кант]]''' # [[Джон Мейнард Кейнс]] # '''[[Лао-цзы]]''' # '''[[Джон Локк]]''' # [[Никколо Макиавелли]] # '''[[Карл Маркс]]''' # '''[[Фридрих Ницше]]''' # '''[[Платон]]''' # [[Жан Жак Руссо]] # [[Жан-Поль Сартр]] # [[Сыма Цянь]] # [[Адам Смит]] # [[Сократ]] # [[Вольтер]] # [[Макс Вебер]] # [[Людвиг Витгенштейн]] # [[Чжу Си]] === Гуждарла, политикле эмда акъсюек къауум === # [[Уллу Акбар]] # '''[[Македонлу Александр]]''' # [[Ашока]] # [[Мустафа Кемаль Ататюрк]] # '''[[Октавиан Август]]''' # [[Давид Бен-Гурион]] # [[Отто фон Бисмарк]] # [[Симон Боливар]] # '''[[Наполеон I Бонапарт]]''' # [[Юлий Цезарь]] # [[Уллу Карл]] # [[Уинстон Черчилль]] # [[Константин I Уллу]] # [[Кир II Уллу]] # [[Шарль де Голль]] # [[Елизавета I (Ингилизни королевасы)]] # [[Махатма Ганди]] # '''[[Чингисхан]]''' # [[Че Гевара]] # '''[[Адольф Гитлер]]''' # [[Жанна д’Арк]] # [[Мартин Лютер Кинг]] # '''[[Владимир Ленин]]''' # [[Авраам Линкольн]] # [[Людовик XIV]] # [[Роза Люксембург]] # [[Нельсон Мандела]] # [[Мао Цзэдун]] # [[Джавахарлал Неру]] # [[Кваме Нкрума]] # [[Пётр I]] # '''[[Цинь Ши Хуан]]''' # [[Франклин Делано Рузвельт]] # [[Салах ад-Дин]] # [[Иосиф Сталин]] # [[Сулейман I]] # [[Сунь Ятсен]] # [[Тамерлан]] # [[Умар ибн Хаттаб]] # '''[[Джордж Вашингтон]]''' === Динде энчи ыз къойгъанла === # [[Ибрахим]] # [[Аквинли Фома]] # [[Аврелий Августин]] # '''[[Будда]]''' # [[Абу Хамид Аль-Газали]] # '''[[Иса]]''' # [[Мартин Лютер]] # '''[[Муса]]''' # '''[[Мухаммад]]''' # [[Павел абустол]] == Философия эм психология == === Философия === # '''[[Философия]]''' # [[Ариулукъ]] # [[Диалектика]] # [[Этика]] # [[Эпистемология]] # [[Феминизм]] # [[Эркинликни азатлыгъы]] # '''[[Билим]]''' # [[Логика]] # [[Акъыл]] # [[Реаллыкъ]] # [[Кертилик]] === Психология === # '''[[Кесин джюрютюу]]''' # '''[[Эмоция]]''' # [[Сюймеклик]] # [[Психология]] # '''[[Сагъыш этиу]]''' == Дин == === Дуниягъа къарам эм дин === # '''[[Аллах]]''' # '''[[Мифология]]''' # Дуниягъа къарам философияла ## [[Атеизм]] ## [[Фундаментализм]] ## [[Материализм]] ## [[Монотеизм]] ## [[Политеизм]] # '''[[Джан]]''' # '''[[Дин]]''' # Бир-бир динле ## '''[[Буддизм]]''' ## '''[[Христианлыкъ]]''' ### [[Католиклик]] ## [[Конфуцианлыкъ]] ## '''[[Индуизм]]''' ### [[Шива]] ## '''[[Ислам]]''' ### [[Шиитле]] ## [[Джайнизм]] ## '''[[Иудейлик]]''' ## [[Сикхизм]] ## [[Даосизм]] ## [[Зороастризм]] # Ритуал практикала ## [[Суфийлик]] ## [[Йога]] ## [[Дзэн]] == Джамагъат == # '''[[Джамагъат]]''' # [[Цивилизация]] # '''[[Окъуу]]''' === Юйдеги эм илишкиле === # '''[[Юйдеги]]''' # '''[[Сабий]]''' # [[Эркиши]] # '''[[Юйдегилениу]]''' # [[Тиширыу]] === Политика === # '''[[Политика]]''' # [[Анархизм]] # [[Колониализм]] # [[Коммунизм]] # [[Консерватизм]] # [[Демократия]] # [[Диктатура]] # [[Дипломатия]] # [[Фашизм]] # [[Глобализация]] # '''[[Правительство]]''' # [[Идеология]] # [[Империализм]] # [[Либерализм]] # [[Марксизм]] # [[Монархия]] # [[Миллетчилик]] # [[Республика]] # [[Социализм]] # '''[[Кърал]]''' # [[Политика партия]] # [[Пропаганда]] # [[Терроризм]] === Саудюгерлик бла экономика === # '''[[Экономика]]''' # [[Капитал]] # [[Капитализм]] # [[Валюта]] ## [[Евро]] ## [[Иена]] ## [[АБШ-ны доллары]] # [[Промышленность]] # '''[[Ачха]]''' # [[Налог]] === Эркинлик бла тёречилик === # '''[[Хакъ]]''' # [[Конституция]] === Халкъла арасы организацияла === # [[Африкан бирлик]] # [[Араб къралланы лигасы]] # [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы]] # [[Бойсунмагъан Кралланы Бирлиги]] # [[Британ Миллетлени Биригиую]] # [[Европа бирлик]] # '''[[Къызыл Къачны халкъла арасы комитети]]''' # [[НАТО]] # [[Нобелни премиясы]] # [[ОПЕК]] # '''[[БМО|Бирлешген Миллетлени Организациясы]] ''' ## [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ## [[Халкъла Арасы Ачха Фонд]] ## [[ЮНЕСКО]] ## [[Адамны хакъларыны тамал декларациясы]] ## [[Дуния Саулукъ Организация]] # [[Дуния банк]] # [[Дуния сатыу-алыу организация]] === Къазауат эм сауутлу кючле === # [[Граждан къазауат]] # '''[[Сауутлу кючле]]''' # '''[[Мамырлыкъ]]''' # '''[[Къазауат]]''' === Социал-турмуш айрылыкъла === # [[Ич алдырыу]] # '''[[Асмакъ]]''' # '''[[Адамны эркинликлери]]''' # [[Расизм]] # '''[[Къул тутуу]]''' == Тил бла адабият == # '''[[Тил]]''' # Тилле: ## [[Араб тил]] ## [[Бенгал тил]] ## [[Къытай тил]] ## [[Ингилиз тил]] ## [[Эсперанто]] ## [[Француз тил]] ## [[Немча тил]] ## [[Грек тил]] ## [[Хинди]] ## [[Япон тил]] ## [[Латин тил]] ## [[Къаджар тил]] ## [[Орус тил]] ## [[Санскрит]] ## [[Испан тил]] ## [[Тамил тил]] ## [[Тюрк тил]] # [[Лингвистика]] # [[Грамматика]] # '''[[Сёз]]''' ## [[Ат]] ## [[Этим]] # '''[[Алфавит]]''' ## [[Араб алфавит]] ## [[Къытай джазма]] ## [[Кириллица]] ## [[Грек алфавит]] ## [[Хангыль]] ## [[Латин алфавит]] ## '''[[Хариф]]''' # [[Къара таныу]] # '''[[Джазма]]''' # '''[[Адабият]]''' ## [[Проза]] ## [[Суратлау адабият]] ### [[Минг бла бир кече]] ## [[Роман]] ### [[Къызыл юйчюкде тюш]] ### [[Гэндзи юсюнден хапар]] ## '''[[Поэзия]]''' ### [[Гильгамешни юсюнден эпос]] ### [[Илиада]] ### [[Махабхарата]] ### [[Шахнаме]] == Илму == # [[Илму]] # [[Табигъат]] === Астрономия === # '''[[Астрономия]]''' # [[Астероид]] # '''[[Уллу атылыу]]''' # [[Къара тешик]] # [[Учхан джулдуз]] # '''[[Галактика]]''' ## [[Къой Джол]] # [[Джарыкълыкъ джыл]] # '''[[Ай]]''' # '''[[Планета]]''' ## '''[[Джер]]''' ## [[Юпитер (планета)]] ## [[Марс (планета)]] ## [[Меркурий (планета)]] ## [[Нептун (планета)]] ## [[Сатурн (планета)]] ## [[Уран (планета)]] ## [[Чолпан (планета)]] # [[Кюн система]] # '''[[Джулдуз]]''' ## '''[[Кюн]]''' # [[Алам]] === Биология === # '''[[Биология]]''' # Биология материалла ## '''[[Дезоксирибонуклеин мысты]]''' ## [[Ферментле]] ## [[Акъла]] # [[Ботаника]] # '''[[Ёлюм]]''' ## [[Кесин ёлтюрюу]] # [[Экология]] ## [[Къуруй тургъан тюрлюле]] # [[Къолгъа юретиу]] # '''[[Джашау]]''' # [[Биология систематика]] ## [[Биология тюрлю]] ==== Биология процессле ==== # '''[[Метаболизм]]''' ## [[Аш эритиу]] ## '''[[Фотосинтез]]''' ## [[Солуу]] # '''[[Эволюция]]''' # '''[[Кёблениу]]''' ## [[Бууазлыкъ]] ## [[Ырхыз (биология)]] ==== Анатомия ==== # '''[[Анатомия]]''' # '''[[Клетка]]''' # [[Къан айланыу]] ## [[Къан]] ## [[Джюрек]] # [[Эндокрин система]] # [[Ашхын-ичеги тракт]] ## [[Адамны сокъур ичегиси]] ## [[Адамны ингичге ичегиси]] ## [[Бауур]] # [[Тери эмда андан къуралгъанла]] ## [[Тиширыу габа]] ## [[Тери]] # [[Чабакъ эт]] # [[Нерва система]] ## [[Баш мыйы]] ## [[Сенсор система]] ### [[Къулакъ]] ### [[Бурун]] ### [[Кёз]] # [[Туудуруучу система]] # [[Солуу система]] ## [[Ёпкеле]] # [[Скелет]] ==== Медицина ==== # '''[[Медицина]]''' # [[Заран халиле]] # [[Альцгеймерни аурууу]] # '''[[Аман агъачлы опухоль]]''' # [[Холера]] # [[Ачы респиратор вирус инфекция]] # [[Стоматология]] # [[Инвалидлик]] ## [[Сокъурлукъ]] ## [[Эшитиуню кемизлиги]] ## [[Психиканы кемизлиги]] # '''[[Ауруу]]''' # [[Дарман-дары]] # [[Этанол]] # [[Никотин]] ## [[Тютюн]] # '''[[Саулукъ]]''' # [[Баш ауруу]] # [[Миокардны инфаркты]] # '''[[Малярия]]''' # [[Джетерича ашамау]] # [[Семизлик]] # [[Пандемия]] # [[Антибиотикле]] # [[Бензилпенициллин]] # [[Пневмония]] # [[Полиомиелит]] # [[Орус ауруула]] ## '''[[СПИД/АИДС]]''' # [[Инсульт]] # [[Туберкулёз]] # [[Диабет]] # '''[[Вирусла]]''' ## [[Грипп]] ## [[Натурал чечек]] ==== Джаратыкъла ==== # '''[[Джаратыкъ]]''' # '''[[Джаныуарла]]''' ## [[Айрыаякъла]] ### '''[[Къурт-къамыжакъ]]''' #### [[Къумурсхала]] #### [[Бал чибинле]] #### [[Хыртдыкъанатла]] ### [[Гыбы маталлыла]] ## [[Хордалыла]] ### '''[[Амфибияла]]''' #### [[Къуйрукъсузла]] ### '''[[Чыпчыкъла]]''' #### [[Тауукъ]] #### [[Кёгюрчюн]] ### '''[[Чабакъла]]''' #### [[Акула]] ### '''[[Сютичиучюле]]''' #### [[Тюе]] #### [[Киштик]] #### [[Ийнек]] #### [[Юй ит]] #### [[Пил]] #### [[Ат]] #### [[Къой]] #### [[Аслан]] #### [[Тонгуз]] #### [[Приматла]] #### '''[[Адам акъыллы]]''' #### [[Киткъауумлула]] ### '''[[Рептилияла]]''' #### [[Динозаврла]] #### [[Джыланла]] ## [[Архейле]] ## '''[[Бактерияла]]''' ## '''[[Джууала]]''' ## '''[[Ёсюмлюлюкле]]''' ### [[Гокка]] ### [[Терек]] ## [[Протистле]] === Химия === # '''[[Химия]]''' # [[Биохимия]] # [[Химия байланыу]] ## [[Мыстылыкъ]] ## [[Химия тамалланыу]] ## [[Тузла]] # '''[[Химия элемент]]''' ## '''[[Элементлени кёзюулю системасы]]''' ## [[Къурч]] ## [[Карбон]] ## [[Джез]] ## '''[[Алтын]]''' ## [[Гелий]] ## [[Водород]] ## '''[[Темир]]''' ## [[Неон]] ## [[Азот]] ## '''[[Кислород]]''' ## [[Кюмюш]] ## [[Багъыр]] ## [[Цинк]] # [[Органика химия]] ## [[Спиртле]] ## [[Карбонла]] ## [[Гормонла]] ## [[Липидле]] # '''[[Молекула]]''' === Климат эм геология === # [[Кюрт]] # '''[[Климат]]''' ## [[Эль-Ниньо]] ## [[Глобал джылыныу]] # [[Джер тебрениу]] # '''[[Геология]]''' ## '''[[Минерал]]''' ### [[Налмаз]] ## [[Плиталаны тектоникасы]] ## '''[[Тау порода]]''' # [[Табигъат палах]] ## [[Цунами]] # [[Вулкан (геология)]] # '''[[Кюнню халы]]''' ## [[Булут]] ## [[Суу къобуу]] ## [[Джангур]] ### [[Мыстылыкълы джангур]] ### [[Къар]] ## [[Торнадо]] ## [[Тропик циклон]] === Физика === # '''[[Физика]]''' # [[Терклениу]] # '''[[Атом]]''' # '''[[Энергия]]''' ## [[Энергия сакълауну закону]] # [[Электромагнит таякълау]] ## [[Инфрокъызыл таякълау]] ## [[Ультрафиолет таякълау]] ## [[Кёрюннген таякълау]] ### '''[[Бет]]''' # [[Классик механика]] # '''[[Кюч]]''' ## [[Электромагнетизм]] ### [[Мукъладис майдан]] ## [[Гравитация]] # [[Узунлукъ]] # [[Мукъладис]] # '''[[Масса]]''' # '''[[Металла]]''' ## [[Къурч]] # [[Тобну юлешиниую]] # '''[[Термодинамика фаза]]''' ## [[Газ]] ## [[Суусун]] ## [[Плазма]] ## [[Къаты сан]] # [[Квант механика]] # [[Радиоактив чачылыу]] # [[Дайырлыкъны бютеулей теориясы]] # [[Дайырлыкъны айырма теориясы]] # [[Джарымётдюрюучюле]] # '''[[Таууш]]''' # '''[[Терклик]]''' ## [[Джарыкъны терклиги]] # '''[[Заман]]''' # [[Термодинамика]] === Ёлчемни биримлери === # '''[[Ёлчем]]''' # [[Джоуль]] # [[Кельвин]] # [[Килограмм]] # [[Литр]] # [[Метр]] # [[Ньютон (ёлчем бирим)]] # [[ЁС]] # [[Секунд]] # [[Вольт]] # [[Ватт]] === Заман === # '''[[Орузлама]]''' ## [[Григориан орузлама]] # [[Джюзджыллыкъ]] # '''[[Сутка]]''' # '''[[Ай (заман)]]''' # [[Сагъат бёлге]] # [[Ыйыкъ]] # '''[[Джыл]]''' === Азыкъ === # [[Ашарыкъ]] # [[Ётмек]] # [[Ётмек этилиучю ёсюмлюлюкле]] ## [[Арпа]] ## [[Нартюх]] ## [[Зынтхы]] ## [[Принч]] ## [[Къара будай]] ## [[Сорго]] ## [[Будай]] # [[Бышлакъ]] # [[Шоколад]] # [[Бал]] # [[Кёгет]] ## [[Алма]] ## [[Банан]] ## [[Джюзюм]] ## [[Соя]] ## [[Лимон]] ## [[Къоз, чёртлеуюк]] # [[Эт]] # [[Шекер]] # [[Бурчакъла]] ## [[Гардош]] ==== Ичкиле ==== # [[Сыра]] # [[Чагъыр]] # [[Кофе]] # '''[[Сют]]''' # [[Чай]] # '''[[Суу]]''' # [[Кёгет суу]] === Математика === # '''[[Математика]]''' # [[Алгебра]] ## [[Къауумланы теориясы]] # [[Арифметика]] # [[Аксиома]] # [[Математика анализ]] # [[Геометрия]] ## [[Тёгерек]] ### [[Пи]] ## [[Майдан]] ## [[Ючмюйюш]] # [[Математика патауалау]] # [[Сан]] ## [[Комплекс сан]] ## [[Сау сан]] ## [[Натурал сан]] ## [[Тюз сан число]] ## [[Рационал сан]] # [[Къыйырсызлыкъ]] # [[Кёблюкню теориясы]] # [[Статистика]] # [[Тригонометрия]] == Технология == # '''[[Технология]]''' # [[Биотехнология]] # [[Кийим]] ## [[Мамукъ]] # [[Инженер иш]] ## [[Рычаг]] ## [[Блок (механика)|Блок]] ## [[Винт (мешинаны детали)|Винт]] ## [[Чарх]] # '''[[Эл мюлк]]''' ## [[Сугъарыу]] ## [[Плуг]] # [[Металлургия]] # [[Нанотехнология]] === Коммуникацияла === # '''[[Ушакъ]]''' # [[Китаб]] # '''[[Информация]]''' ## [[Энциклопедия]] # [[Журналистика]] ## [[Газет]] ## [[Кёбчюлюк информацияны мадарлары]] # [[Китаб басмалау]] # [[Телефон]] === Электроника === # [[Электроника]] ## [[Электрика ток]] ## [[Частота]] # Компонентле ## [[Электрика конденсатор]] ## [[Индуктивликни катушкасы]] ## [[Транзистор]] ## [[Диод]] ## [[Резистор]] ## [[Трансформатор]] ==== Компьютер эм интернет ==== # '''[[Компьютер]]''' ## [[Къаты диск]] ## [[Процессор]] ## [[Эсде сакълаучу]] # [[Джасалгъан ангы]] # [[Информацион технологияла]] ## [[Алгоритм]] # [[Интернет]] ## [[Электрон почта]] ## [[Дуния гыбыау]] # [[Операцион система]] # [[Программированиени тили]] # [[Программа баджарыу]] === Материалла эм энергия === # [[Джангыртылгъан энергия]] # [[Электричество]] ## [[Ядро энергия]] # [[Къызылыучу джагъыучу]] # [[Ич джаныуну къымылдатыучусу(двигатель)]] # [[Тылпыу машина]] # [[От]] === Материалла === # [[Мияла]] # [[Къагъыт]] # [[Джелимле]] # [[Агъач]] === Улоу === # [[Улоу]] # [[Хауа кеме]] # [[Автомобиль]] # [[Аякъ мешина]] # [[Къайыкъ]] # [[Кеме]] # [[Поезд]] === Сауут === # [[Сауут]] ## [[Къылыч]] ## [[Атыучу сауут]] ### [[Пулемёт]] ## [[Ядро сауут]] # [[Танка]] # [[Атылыучу затла]] ## [[Шкок от]] == Санат бла солуу == # '''[[Маданият]]''' # '''[[Санат]]''' ## [[Комикс]] ## [[Сурат салыу]] ## [[Фотография]] ## [[Скульптура]] ### [[Къошунлулукъ]] # '''[[Тепсеу]]''' # [[Мода]] # '''[[Театр]]''' # [[Калиграфия]] === Архитектура === # '''[[Архитектура]]''' # [[Арка]] # [[Кёпюр]] # [[Суу илипин]] # [[Дамба]] # [[Купол]] # '''[[Юй]]''' # Мекямла ## [[Асуан плотинала]] ## [[Бурдж Дубай]] ## [[Колизей]] ## [[Уллу Къытай къабыргъа]] ## [[Эйфель къала]] ## [[Эмпайр-Стейт-Билдинг]] ## [[Софий собор (Константинополь)]] ## [[Парфенон]] ## [[Гизаны пирамидалары]] ## [[Сыйлы Петрны собору]] ## [[Азатлыкъны статуясы]] ## [[Тадж-Махал]] # [[Пирамида (архитектура)]] # [[Хуна]] === Кинематограф, радио, телевидение === # '''[[Кинематограф]]''' ## [[Мультипликация (технология)]] ### [[Аниме]] # '''[[Радио]]''' # '''[[Телевидение]]''' === Музыка === # '''[[Музыка]]''' # [[Джыр]] # Жанрла ## [[Блюз]] ## [[Классик музыка]] ### [[Опера]] ### [[Симфония]] ## [[Электрон музыка]] ## [[Фламенко]] ## [[Хип-хоп]] ## [[Джаз]] ## [[Регги]] ## [[Рок-музыка]] ## [[Самба]] # Инструментле ## [[Дауурбаз]] ## [[Сыбызгъы]] ## [[Гитара]] ## [[Фортепиано]] ## [[Труба (музыка инструмент)]] ## [[Скрипка]] === Солуу === # '''[[Оюн]]''' ## [[Нардла]] ## [[Сатранч]] ## [[Го]] # [[Азарт оюн]] # [[Кюрешле]] ## [[Карате]] ## [[Дзюдо]] # [[Олимпия оюнла]] # '''[[Спорт]]''' ## [[Дженгил атлетика]] ## [[Автоспорт]] ## [[Бейсбол]] ## [[Баскетбол]] ## [[Крикет]] ## [[Футбол]] ## [[Гольф]] ## [[Регби]] ## [[Теннис]] # '''[[Оюнчакъ]]''' == Тарих эм география == === Тарих === # '''[[Тарих]]''' ==== Буруннгу эм антик тарих ==== # [[Тарихаллындагъыла]] # [[Таш ёмюр]] # [[Кюмюш ёмюр]] # [[Темир ёмюр]] # [[Суула арасы]] # [[Буруннгу Мисир]] # [[Буруннгу Греция]] # [[Рим империя]] # [[Хань (династия)]] # [[Гупта империя]] ==== Орта ёмюрле ==== # [[Аббасидле]] # [[Джарыкълыкъны эпохасы]] # [[Ацтекле]] # [[Византий империя]] # [[Къач джортууулла]] # [[Сыйлы Рум империя]] # [[Джюзджыллыкъ къазауат]] # [[Орта ёмюрле]] # [[Монгол империя]] # [[Мин империя]] # [[Осман кърал]] # [[Реформация]] # [[Отузджыллыкъ къазауат]] # [[Айныуну эпохасы]] # [[Тан (династия)]] # [[Викингле]] ==== Джангы заман эм Джангы тарих ==== # [[АБШ-да граждан къазауат]] # [[Апартеид]] # '''[[Британ империя]]''' # '''[[Сууукъ къазауат]]''' # [[Къытайда культура революция]] # '''[[Уллу француз революция]]''' # [[Уллу депрессия]] # [[Холокост]] # '''[[Индустриял революция]]''' # [[Ючюнчю рейх]] # [[Мэйдзи Реставрация]] # [[Октябрь революция]] # [[Цин Династия]] # [[Версаль мамырлыкъ кесамат 1919]] # [[Вьетнамда къазауат]] # '''[[Биринчи дуния къазауат]]''' # '''[[Экинчи дуния къазауат]]''' === География === # '''[[География]]''' # [[Ара шахар]] # '''[[Шахар]]''' # '''[[Континент]]''' # [[Къуругъан тюз]] # [[Шимал полюс]] # '''[[Океан]]''' # [[Сельва]] # [[Суу (черек, къобан)]] # '''[[Тенгиз]]''' # [[Къыбыла полюс]] ==== Континентле эм регионла ==== # '''[[Африка]]''' # '''[[Антарктида]]''' # '''[[Азия]]''' # '''[[Европа]]''' # '''[[Орта Кюнчыгъыш]]''' # '''[[Шимал Америка]]''' # '''[[Океания]]''' # '''[[Къыбыла Америка]]''' ==== Къралла ==== : ''Тюбюнде келтирилгенледен сора да бютеу къралла эмда территорияла '' # [[Афганистан]] # [[Алжир]] # [[Аргентина]] # [[Австралия]] # [[Австрия]] # [[Бангладеш]] # '''[[Бразилия]]''' # [[Канада]] # '''[[Къытай Халкъ Республика]]''' # [[Демократ Республика Конго]] # [[Куба]] # [[Мисир]] # [[Эфиопия]] # '''[[Франция]]''' # '''[[Германия]]''' # [[Греция]] # '''[[Индия]]''' # [[Индонезия]] # '''[[Иран]]''' # [[Иракъ]] # [[Израиль]] # '''[[Италия]]''' # '''[[Япония]]''' # [[Мексика]] # [[Нидерландла]] # [[Джангы Зеландия]] # [[Нигерия]] # [[Пакистан]] # [[Польша]] # '''[[Португалия]]''' # '''[[Россия]]''' # [[Сауд Арабия]] # [[Къыбыла-Африкан Республика]] # [[Къыбыла Корея]] # '''[[Испания]]''' # [[Судан]] # [[Швейцария]] # [[Танзания]] # [[Таиланд]] # [[Туркия]] # [[Украина]] # [[Бирлешген Араб Эмиратла]] # '''[[Уллу Британия]]''' # '''[[Американы Бирлешген Штатлары]]''' # [[Ватикан]] # [[Вьетнам]] # [[Венесуэла]] ==== Шахарла ==== # [[Амстердам]] # [[Афинле]] # '''[[Багдад]]''' # [[Бангкок]] # [[Пекин]] # [[Берлин]] # [[Богота]] # [[Брюссель]] # [[Буэнос-Айрес]] # '''[[Каир]]''' # [[Кейптаун]] # '''[[Дамаск]]''' # '''[[Дели]]''' # [[Дакка]] # [[Гонконг]] # '''[[Стамбул]]''' # '''[[Джакарта]]''' # '''[[Иерусалим]]''' # [[Карачи]] # [[Киншаса]] # [[Калькутта]] # [[Лагос]] # [[Лос-Анджелес]] # [[Лондон]] # [[Мадрид]] # '''[[Мекка]]''' # [[Мехико]] # [[Москва]] # [[Мумбаи]] # [[Найроби]] # [[Нью-Йорк]] # [[Париж]] # [[Рио-де-Жанейро]] # [[Рим]] # [[Санкт-Петербург]] # [[Сан-Паулу]] # [[Сеул]] # [[Шанхай]] # [[Сингапур]] # [[Сидней]] # [[Тегеран]] # [[Токио]] # [[Вена]] # [[Вашингтон (Колумбия округ)]] ==== Суула, кёлле д. а. к. ==== # '''[[Амазонка]]''' # [[Шимал Бузлауукъ океан]] # '''[[Атлантика океан]]''' # [[Балтика тенгиз]] # [[Къара тенгиз]] # [[Кариб тенгиз]] # [[Каспий тенгиз]] # [[Конго (суу)]] # [[Дунай]] # [[Ёлю тенгиз]] # [[Ганг]] # [[Уллу барьер риф]] # [[Уллу кёлле]] # '''[[Индий океан]]''' # [[Инд]] # [[Байкал]] # [[Танганьика]] # [[Виктория кёл]] # [[Джерле арасы тенгиз]] # [[Миссисипи]] # [[Нигер (суу)]] # '''[[Нил]]''' # [[Шимал тенгиз]] # '''[[Шош океан]]''' # [[Панама илипин]] # [[Рейн]] # [[Суэц канал]] # [[Къыбыла океан]] # [[Итил]] # [[Янцзы]] ==== Таула эм къум тюзле ==== # [[Альпла]] # [[Андла]] # '''[[Гималайла]]''' # [[Килиманджаро]] # [[Эверест]] # [[Къаялы таула]] # '''[[Сахара]]''' [[Категория:Википедия]] d7486hpfox04b0f4bs672ez1wro2dlv 118702 118701 2025-07-10T21:44:46Z DarqaviPalladin 4737 /* Суула, кёлле д. а. к. */ 118702 wikitext text/x-wiki {{pullbox|Хар Википедияда болургъа керек статьяла|Бу, Википедияны хар тил версиясында да болургъа тыйыншлы статьяланы тизмесиди.|3=|4=Биринчи, [http://meta.wikimedia.org/wiki/Main_Page Мета-викиде] теджелгенди. Тизме — билимни хар бары бёлюмюнден да алыннган 1000-ге джууукъ эм магъаналы статьяладан къуралады. [[Къарачай-Малкъар Википедия]]ны эм баш нюзюрлеринден бири — бу тизмедеги статьяланы къурагъанды эмда джараулу информациядан толтургъанды. }} '''Къалын''' бла бегирек магъаналы статьяла айырылгъандыла. Бу тизме башха тилледе: * '''Орусча''': [[:ru:Википедия:Список статей, которые должны быть во всех языковых версиях]] * '''Ингилизча''': [[:en:Wikipedia:Vital articles]] * '''Тюркча''': [[:tr:Vikipedi:Her Vikipedi'de olması gereken maddeler]] == Адамла == === Актёрла бла моделле === # [[Сара Бернар]] # [[Чарли Чаплин]] # [[Марлен Дитрих]] # [[Мэрилин Монро]] === Суратчыла бла архитекторла === # [[Ле Корбюзье]] # [[Сальвадор Дали]] # [[Альбрехт Дюрер]] # '''[[Винсент Ван Гог]]''' # [[Франсиско Гойя]] # [[Хокусай Кацусика]] # [[Фрида Кало]] # '''[[Леонардо да Винчи]]''' # [[Анри Матисс]] # '''[[Микеланджело]]''' # '''[[Пабло Пикассо]]''' # [[Рафаэль]] # '''[[Рембрандт]]''' # [[Петер Пауль Рубенс]] # [[Синан]] # [[Диего Веласкес]] # [[Энди Уорхол]] # [[Фрэнк Ллойд Райт]] === Джазыучула, драматургла эм поэтле === # [[Абу Нувас]] # [[Басё Мацуо]] # [[Хорхе Луис Борхес]] # [[Джордж Байрон]] # '''[[Мигель Сервантес]]''' # [[Джефри Чосер]] # [[Антон Павлович Чехов]] # '''[[Данте Алигьери]]''' # [[Чарльз Диккенс]] # [[Фёдор Михайлович Достоевский]] # [[Габриэль Гарсиа Маркес]] # '''[[Иоганн Гете]]''' # [[Хафиз Ширази]] # '''[[Гомер]]''' # '''[[Виктор Гюго]]''' # [[Джеймс Джойс]] # [[Франц Кафка]] # [[Калидаса]] # [[Ли Бо]] # [[Нагиб Махфуз]] # [[Мольер]] # [[Владимир Набоков]] # [[Овидий]] # [[Марсель Пруст]] # [[Александр Сергеевич Пушкин]] # '''[[Уильям Шекспир]]''' # [[Софокл]] # [[Рабиндранат Тагор]] # '''[[Лев Николаевич Толстой]]''' # [[Марк Твен]] # [[Вергилий]] === Композиторла бла музыкантла === # [[Армстронг, Луи]] # '''[[Иоганн Себастьян Бах]]''' # [[The Beatles]] # '''[[Людвиг ван Бетховен]]''' # [[Иоганнес Брамс]] # [[Фредерик Шопен]] # [[Антонин Дворжак]] # [[Георг Фридрих Гендель]] # [[Густав Малер]] # '''[[Вольфганг Амадей Моцарт]]''' # [[Эдит Пиаф]] # [[Джакомо Пуччини]] # [[Элвис Пресли]] # [[Франц Шуберт]] # [[Игорь Стравинский]] # '''[[Пётр Чайковский]]''' # [[Умм Кульсум]] # '''[[Джузеппе Верди]]''' # [[Антонио Вивальди]] # [[Владимир Высоцкий]] # [[Рихард Вагнер]] === Тинтиучюле бла джолоучула === # [[Руаль Амундсен]] # [[Нил Армстронг]] # [[Жак Картье]] # '''[[Христофор Колумб]]''' # [[Джеймс Кук]] # [[Эрнан Кортес]] # '''[[Юрий Гагарин]]''' # [[Васко да Гама]] # [[Ибн Баттута]] # '''[[Фернан Магеллан]]''' # [[Марко Поло]] # [[Чжэн Хэ]] === Режиссёрла бла сценаристле === # [[Ингмар Бергман]] # [[Уолт Дисней]] # [[Сергей Михайлович Эйзенштейн]] # [[Федерико Феллини]] # [[Альфред Хичкок]] # [[Стэнли Кубрик]] # [[Куросава Акира]] # [[Сатьяджит Рей]] # [[Стивен Спилберг]] === Алимле, лагъымчыла эмда математикле === # '''[[Архимед]]''' # [[Ибн Сина]] # [[Тим Бернерс-Ли]] # '''[[Николай Коперник]]''' # [[Мария Кюри]] # '''[[Чарлз Дарвин]]''' # [[Томас Эдисон]] # '''[[Альберт Эйнштейн]]''' # '''[[Евклид]]''' # '''[[Леонард Эйлер]]''' # '''[[Майкл Фарадей]]''' # [[Энрико Ферми]] # [[Фибоначчи]] # [[Генри Форд]] # [[Жозеф Фурье]] # [[Клавдий Гален]] # '''[[Галилео Галилей]]''' # [[Гаусс, Карл Фридрих]] # [[Иоганн Гутенберг]] # [[Джеймс Прескотт Джоуль]] # [[Иоганн Кеплер]] # [[Ал-Хорезми]] # [[Готфрид Лейбниц]] # [[Карл Линней]] # [[Джеймс Максвелл]] # [[Дмитрий Иванович Менделеев]] # '''[[Исаак Ньютон]]''' # '''[[Луи Пастер]]''' # [[Макс Планк]] # [[Эрнест Резерфорд]] # [[Эрвин Шрёдингер]] # [[Никола Тесла]] # [[Алан Матисон Тьюринг]] # '''[[Джеймс Уатт]]''' === Акъылманла бла гуманитарийле === # '''[[Аристотель]]''' # '''[[Конфуций]]''' # [[Симона де Бовуар]] # [[Чанакья]] # [[Хомлу Ноам]] # '''[[Рене Декарт]]''' # '''[[Зигмунд Фрейд]]''' # [[Георг Гегель]] # [[Ибн Хальдун]] # '''[[Иммануил Кант]]''' # [[Джон Мейнард Кейнс]] # '''[[Лао-цзы]]''' # '''[[Джон Локк]]''' # [[Никколо Макиавелли]] # '''[[Карл Маркс]]''' # '''[[Фридрих Ницше]]''' # '''[[Платон]]''' # [[Жан Жак Руссо]] # [[Жан-Поль Сартр]] # [[Сыма Цянь]] # [[Адам Смит]] # [[Сократ]] # [[Вольтер]] # [[Макс Вебер]] # [[Людвиг Витгенштейн]] # [[Чжу Си]] === Гуждарла, политикле эмда акъсюек къауум === # [[Уллу Акбар]] # '''[[Македонлу Александр]]''' # [[Ашока]] # [[Мустафа Кемаль Ататюрк]] # '''[[Октавиан Август]]''' # [[Давид Бен-Гурион]] # [[Отто фон Бисмарк]] # [[Симон Боливар]] # '''[[Наполеон I Бонапарт]]''' # [[Юлий Цезарь]] # [[Уллу Карл]] # [[Уинстон Черчилль]] # [[Константин I Уллу]] # [[Кир II Уллу]] # [[Шарль де Голль]] # [[Елизавета I (Ингилизни королевасы)]] # [[Махатма Ганди]] # '''[[Чингисхан]]''' # [[Че Гевара]] # '''[[Адольф Гитлер]]''' # [[Жанна д’Арк]] # [[Мартин Лютер Кинг]] # '''[[Владимир Ленин]]''' # [[Авраам Линкольн]] # [[Людовик XIV]] # [[Роза Люксембург]] # [[Нельсон Мандела]] # [[Мао Цзэдун]] # [[Джавахарлал Неру]] # [[Кваме Нкрума]] # [[Пётр I]] # '''[[Цинь Ши Хуан]]''' # [[Франклин Делано Рузвельт]] # [[Салах ад-Дин]] # [[Иосиф Сталин]] # [[Сулейман I]] # [[Сунь Ятсен]] # [[Тамерлан]] # [[Умар ибн Хаттаб]] # '''[[Джордж Вашингтон]]''' === Динде энчи ыз къойгъанла === # [[Ибрахим]] # [[Аквинли Фома]] # [[Аврелий Августин]] # '''[[Будда]]''' # [[Абу Хамид Аль-Газали]] # '''[[Иса]]''' # [[Мартин Лютер]] # '''[[Муса]]''' # '''[[Мухаммад]]''' # [[Павел абустол]] == Философия эм психология == === Философия === # '''[[Философия]]''' # [[Ариулукъ]] # [[Диалектика]] # [[Этика]] # [[Эпистемология]] # [[Феминизм]] # [[Эркинликни азатлыгъы]] # '''[[Билим]]''' # [[Логика]] # [[Акъыл]] # [[Реаллыкъ]] # [[Кертилик]] === Психология === # '''[[Кесин джюрютюу]]''' # '''[[Эмоция]]''' # [[Сюймеклик]] # [[Психология]] # '''[[Сагъыш этиу]]''' == Дин == === Дуниягъа къарам эм дин === # '''[[Аллах]]''' # '''[[Мифология]]''' # Дуниягъа къарам философияла ## [[Атеизм]] ## [[Фундаментализм]] ## [[Материализм]] ## [[Монотеизм]] ## [[Политеизм]] # '''[[Джан]]''' # '''[[Дин]]''' # Бир-бир динле ## '''[[Буддизм]]''' ## '''[[Христианлыкъ]]''' ### [[Католиклик]] ## [[Конфуцианлыкъ]] ## '''[[Индуизм]]''' ### [[Шива]] ## '''[[Ислам]]''' ### [[Шиитле]] ## [[Джайнизм]] ## '''[[Иудейлик]]''' ## [[Сикхизм]] ## [[Даосизм]] ## [[Зороастризм]] # Ритуал практикала ## [[Суфийлик]] ## [[Йога]] ## [[Дзэн]] == Джамагъат == # '''[[Джамагъат]]''' # [[Цивилизация]] # '''[[Окъуу]]''' === Юйдеги эм илишкиле === # '''[[Юйдеги]]''' # '''[[Сабий]]''' # [[Эркиши]] # '''[[Юйдегилениу]]''' # [[Тиширыу]] === Политика === # '''[[Политика]]''' # [[Анархизм]] # [[Колониализм]] # [[Коммунизм]] # [[Консерватизм]] # [[Демократия]] # [[Диктатура]] # [[Дипломатия]] # [[Фашизм]] # [[Глобализация]] # '''[[Правительство]]''' # [[Идеология]] # [[Империализм]] # [[Либерализм]] # [[Марксизм]] # [[Монархия]] # [[Миллетчилик]] # [[Республика]] # [[Социализм]] # '''[[Кърал]]''' # [[Политика партия]] # [[Пропаганда]] # [[Терроризм]] === Саудюгерлик бла экономика === # '''[[Экономика]]''' # [[Капитал]] # [[Капитализм]] # [[Валюта]] ## [[Евро]] ## [[Иена]] ## [[АБШ-ны доллары]] # [[Промышленность]] # '''[[Ачха]]''' # [[Налог]] === Эркинлик бла тёречилик === # '''[[Хакъ]]''' # [[Конституция]] === Халкъла арасы организацияла === # [[Африкан бирлик]] # [[Араб къралланы лигасы]] # [[Къыбыла-Кюнчыгъыш Азияны къралларыны ассоциациясы]] # [[Бойсунмагъан Кралланы Бирлиги]] # [[Британ Миллетлени Биригиую]] # [[Европа бирлик]] # '''[[Къызыл Къачны халкъла арасы комитети]]''' # [[НАТО]] # [[Нобелни премиясы]] # [[ОПЕК]] # '''[[БМО|Бирлешген Миллетлени Организациясы]] ''' ## [[БМО-ну Халкъла арасы сюдю]] ## [[Халкъла Арасы Ачха Фонд]] ## [[ЮНЕСКО]] ## [[Адамны хакъларыны тамал декларациясы]] ## [[Дуния Саулукъ Организация]] # [[Дуния банк]] # [[Дуния сатыу-алыу организация]] === Къазауат эм сауутлу кючле === # [[Граждан къазауат]] # '''[[Сауутлу кючле]]''' # '''[[Мамырлыкъ]]''' # '''[[Къазауат]]''' === Социал-турмуш айрылыкъла === # [[Ич алдырыу]] # '''[[Асмакъ]]''' # '''[[Адамны эркинликлери]]''' # [[Расизм]] # '''[[Къул тутуу]]''' == Тил бла адабият == # '''[[Тил]]''' # Тилле: ## [[Араб тил]] ## [[Бенгал тил]] ## [[Къытай тил]] ## [[Ингилиз тил]] ## [[Эсперанто]] ## [[Француз тил]] ## [[Немча тил]] ## [[Грек тил]] ## [[Хинди]] ## [[Япон тил]] ## [[Латин тил]] ## [[Къаджар тил]] ## [[Орус тил]] ## [[Санскрит]] ## [[Испан тил]] ## [[Тамил тил]] ## [[Тюрк тил]] # [[Лингвистика]] # [[Грамматика]] # '''[[Сёз]]''' ## [[Ат]] ## [[Этим]] # '''[[Алфавит]]''' ## [[Араб алфавит]] ## [[Къытай джазма]] ## [[Кириллица]] ## [[Грек алфавит]] ## [[Хангыль]] ## [[Латин алфавит]] ## '''[[Хариф]]''' # [[Къара таныу]] # '''[[Джазма]]''' # '''[[Адабият]]''' ## [[Проза]] ## [[Суратлау адабият]] ### [[Минг бла бир кече]] ## [[Роман]] ### [[Къызыл юйчюкде тюш]] ### [[Гэндзи юсюнден хапар]] ## '''[[Поэзия]]''' ### [[Гильгамешни юсюнден эпос]] ### [[Илиада]] ### [[Махабхарата]] ### [[Шахнаме]] == Илму == # [[Илму]] # [[Табигъат]] === Астрономия === # '''[[Астрономия]]''' # [[Астероид]] # '''[[Уллу атылыу]]''' # [[Къара тешик]] # [[Учхан джулдуз]] # '''[[Галактика]]''' ## [[Къой Джол]] # [[Джарыкълыкъ джыл]] # '''[[Ай]]''' # '''[[Планета]]''' ## '''[[Джер]]''' ## [[Юпитер (планета)]] ## [[Марс (планета)]] ## [[Меркурий (планета)]] ## [[Нептун (планета)]] ## [[Сатурн (планета)]] ## [[Уран (планета)]] ## [[Чолпан (планета)]] # [[Кюн система]] # '''[[Джулдуз]]''' ## '''[[Кюн]]''' # [[Алам]] === Биология === # '''[[Биология]]''' # Биология материалла ## '''[[Дезоксирибонуклеин мысты]]''' ## [[Ферментле]] ## [[Акъла]] # [[Ботаника]] # '''[[Ёлюм]]''' ## [[Кесин ёлтюрюу]] # [[Экология]] ## [[Къуруй тургъан тюрлюле]] # [[Къолгъа юретиу]] # '''[[Джашау]]''' # [[Биология систематика]] ## [[Биология тюрлю]] ==== Биология процессле ==== # '''[[Метаболизм]]''' ## [[Аш эритиу]] ## '''[[Фотосинтез]]''' ## [[Солуу]] # '''[[Эволюция]]''' # '''[[Кёблениу]]''' ## [[Бууазлыкъ]] ## [[Ырхыз (биология)]] ==== Анатомия ==== # '''[[Анатомия]]''' # '''[[Клетка]]''' # [[Къан айланыу]] ## [[Къан]] ## [[Джюрек]] # [[Эндокрин система]] # [[Ашхын-ичеги тракт]] ## [[Адамны сокъур ичегиси]] ## [[Адамны ингичге ичегиси]] ## [[Бауур]] # [[Тери эмда андан къуралгъанла]] ## [[Тиширыу габа]] ## [[Тери]] # [[Чабакъ эт]] # [[Нерва система]] ## [[Баш мыйы]] ## [[Сенсор система]] ### [[Къулакъ]] ### [[Бурун]] ### [[Кёз]] # [[Туудуруучу система]] # [[Солуу система]] ## [[Ёпкеле]] # [[Скелет]] ==== Медицина ==== # '''[[Медицина]]''' # [[Заран халиле]] # [[Альцгеймерни аурууу]] # '''[[Аман агъачлы опухоль]]''' # [[Холера]] # [[Ачы респиратор вирус инфекция]] # [[Стоматология]] # [[Инвалидлик]] ## [[Сокъурлукъ]] ## [[Эшитиуню кемизлиги]] ## [[Психиканы кемизлиги]] # '''[[Ауруу]]''' # [[Дарман-дары]] # [[Этанол]] # [[Никотин]] ## [[Тютюн]] # '''[[Саулукъ]]''' # [[Баш ауруу]] # [[Миокардны инфаркты]] # '''[[Малярия]]''' # [[Джетерича ашамау]] # [[Семизлик]] # [[Пандемия]] # [[Антибиотикле]] # [[Бензилпенициллин]] # [[Пневмония]] # [[Полиомиелит]] # [[Орус ауруула]] ## '''[[СПИД/АИДС]]''' # [[Инсульт]] # [[Туберкулёз]] # [[Диабет]] # '''[[Вирусла]]''' ## [[Грипп]] ## [[Натурал чечек]] ==== Джаратыкъла ==== # '''[[Джаратыкъ]]''' # '''[[Джаныуарла]]''' ## [[Айрыаякъла]] ### '''[[Къурт-къамыжакъ]]''' #### [[Къумурсхала]] #### [[Бал чибинле]] #### [[Хыртдыкъанатла]] ### [[Гыбы маталлыла]] ## [[Хордалыла]] ### '''[[Амфибияла]]''' #### [[Къуйрукъсузла]] ### '''[[Чыпчыкъла]]''' #### [[Тауукъ]] #### [[Кёгюрчюн]] ### '''[[Чабакъла]]''' #### [[Акула]] ### '''[[Сютичиучюле]]''' #### [[Тюе]] #### [[Киштик]] #### [[Ийнек]] #### [[Юй ит]] #### [[Пил]] #### [[Ат]] #### [[Къой]] #### [[Аслан]] #### [[Тонгуз]] #### [[Приматла]] #### '''[[Адам акъыллы]]''' #### [[Киткъауумлула]] ### '''[[Рептилияла]]''' #### [[Динозаврла]] #### [[Джыланла]] ## [[Архейле]] ## '''[[Бактерияла]]''' ## '''[[Джууала]]''' ## '''[[Ёсюмлюлюкле]]''' ### [[Гокка]] ### [[Терек]] ## [[Протистле]] === Химия === # '''[[Химия]]''' # [[Биохимия]] # [[Химия байланыу]] ## [[Мыстылыкъ]] ## [[Химия тамалланыу]] ## [[Тузла]] # '''[[Химия элемент]]''' ## '''[[Элементлени кёзюулю системасы]]''' ## [[Къурч]] ## [[Карбон]] ## [[Джез]] ## '''[[Алтын]]''' ## [[Гелий]] ## [[Водород]] ## '''[[Темир]]''' ## [[Неон]] ## [[Азот]] ## '''[[Кислород]]''' ## [[Кюмюш]] ## [[Багъыр]] ## [[Цинк]] # [[Органика химия]] ## [[Спиртле]] ## [[Карбонла]] ## [[Гормонла]] ## [[Липидле]] # '''[[Молекула]]''' === Климат эм геология === # [[Кюрт]] # '''[[Климат]]''' ## [[Эль-Ниньо]] ## [[Глобал джылыныу]] # [[Джер тебрениу]] # '''[[Геология]]''' ## '''[[Минерал]]''' ### [[Налмаз]] ## [[Плиталаны тектоникасы]] ## '''[[Тау порода]]''' # [[Табигъат палах]] ## [[Цунами]] # [[Вулкан (геология)]] # '''[[Кюнню халы]]''' ## [[Булут]] ## [[Суу къобуу]] ## [[Джангур]] ### [[Мыстылыкълы джангур]] ### [[Къар]] ## [[Торнадо]] ## [[Тропик циклон]] === Физика === # '''[[Физика]]''' # [[Терклениу]] # '''[[Атом]]''' # '''[[Энергия]]''' ## [[Энергия сакълауну закону]] # [[Электромагнит таякълау]] ## [[Инфрокъызыл таякълау]] ## [[Ультрафиолет таякълау]] ## [[Кёрюннген таякълау]] ### '''[[Бет]]''' # [[Классик механика]] # '''[[Кюч]]''' ## [[Электромагнетизм]] ### [[Мукъладис майдан]] ## [[Гравитация]] # [[Узунлукъ]] # [[Мукъладис]] # '''[[Масса]]''' # '''[[Металла]]''' ## [[Къурч]] # [[Тобну юлешиниую]] # '''[[Термодинамика фаза]]''' ## [[Газ]] ## [[Суусун]] ## [[Плазма]] ## [[Къаты сан]] # [[Квант механика]] # [[Радиоактив чачылыу]] # [[Дайырлыкъны бютеулей теориясы]] # [[Дайырлыкъны айырма теориясы]] # [[Джарымётдюрюучюле]] # '''[[Таууш]]''' # '''[[Терклик]]''' ## [[Джарыкъны терклиги]] # '''[[Заман]]''' # [[Термодинамика]] === Ёлчемни биримлери === # '''[[Ёлчем]]''' # [[Джоуль]] # [[Кельвин]] # [[Килограмм]] # [[Литр]] # [[Метр]] # [[Ньютон (ёлчем бирим)]] # [[ЁС]] # [[Секунд]] # [[Вольт]] # [[Ватт]] === Заман === # '''[[Орузлама]]''' ## [[Григориан орузлама]] # [[Джюзджыллыкъ]] # '''[[Сутка]]''' # '''[[Ай (заман)]]''' # [[Сагъат бёлге]] # [[Ыйыкъ]] # '''[[Джыл]]''' === Азыкъ === # [[Ашарыкъ]] # [[Ётмек]] # [[Ётмек этилиучю ёсюмлюлюкле]] ## [[Арпа]] ## [[Нартюх]] ## [[Зынтхы]] ## [[Принч]] ## [[Къара будай]] ## [[Сорго]] ## [[Будай]] # [[Бышлакъ]] # [[Шоколад]] # [[Бал]] # [[Кёгет]] ## [[Алма]] ## [[Банан]] ## [[Джюзюм]] ## [[Соя]] ## [[Лимон]] ## [[Къоз, чёртлеуюк]] # [[Эт]] # [[Шекер]] # [[Бурчакъла]] ## [[Гардош]] ==== Ичкиле ==== # [[Сыра]] # [[Чагъыр]] # [[Кофе]] # '''[[Сют]]''' # [[Чай]] # '''[[Суу]]''' # [[Кёгет суу]] === Математика === # '''[[Математика]]''' # [[Алгебра]] ## [[Къауумланы теориясы]] # [[Арифметика]] # [[Аксиома]] # [[Математика анализ]] # [[Геометрия]] ## [[Тёгерек]] ### [[Пи]] ## [[Майдан]] ## [[Ючмюйюш]] # [[Математика патауалау]] # [[Сан]] ## [[Комплекс сан]] ## [[Сау сан]] ## [[Натурал сан]] ## [[Тюз сан число]] ## [[Рационал сан]] # [[Къыйырсызлыкъ]] # [[Кёблюкню теориясы]] # [[Статистика]] # [[Тригонометрия]] == Технология == # '''[[Технология]]''' # [[Биотехнология]] # [[Кийим]] ## [[Мамукъ]] # [[Инженер иш]] ## [[Рычаг]] ## [[Блок (механика)|Блок]] ## [[Винт (мешинаны детали)|Винт]] ## [[Чарх]] # '''[[Эл мюлк]]''' ## [[Сугъарыу]] ## [[Плуг]] # [[Металлургия]] # [[Нанотехнология]] === Коммуникацияла === # '''[[Ушакъ]]''' # [[Китаб]] # '''[[Информация]]''' ## [[Энциклопедия]] # [[Журналистика]] ## [[Газет]] ## [[Кёбчюлюк информацияны мадарлары]] # [[Китаб басмалау]] # [[Телефон]] === Электроника === # [[Электроника]] ## [[Электрика ток]] ## [[Частота]] # Компонентле ## [[Электрика конденсатор]] ## [[Индуктивликни катушкасы]] ## [[Транзистор]] ## [[Диод]] ## [[Резистор]] ## [[Трансформатор]] ==== Компьютер эм интернет ==== # '''[[Компьютер]]''' ## [[Къаты диск]] ## [[Процессор]] ## [[Эсде сакълаучу]] # [[Джасалгъан ангы]] # [[Информацион технологияла]] ## [[Алгоритм]] # [[Интернет]] ## [[Электрон почта]] ## [[Дуния гыбыау]] # [[Операцион система]] # [[Программированиени тили]] # [[Программа баджарыу]] === Материалла эм энергия === # [[Джангыртылгъан энергия]] # [[Электричество]] ## [[Ядро энергия]] # [[Къызылыучу джагъыучу]] # [[Ич джаныуну къымылдатыучусу(двигатель)]] # [[Тылпыу машина]] # [[От]] === Материалла === # [[Мияла]] # [[Къагъыт]] # [[Джелимле]] # [[Агъач]] === Улоу === # [[Улоу]] # [[Хауа кеме]] # [[Автомобиль]] # [[Аякъ мешина]] # [[Къайыкъ]] # [[Кеме]] # [[Поезд]] === Сауут === # [[Сауут]] ## [[Къылыч]] ## [[Атыучу сауут]] ### [[Пулемёт]] ## [[Ядро сауут]] # [[Танка]] # [[Атылыучу затла]] ## [[Шкок от]] == Санат бла солуу == # '''[[Маданият]]''' # '''[[Санат]]''' ## [[Комикс]] ## [[Сурат салыу]] ## [[Фотография]] ## [[Скульптура]] ### [[Къошунлулукъ]] # '''[[Тепсеу]]''' # [[Мода]] # '''[[Театр]]''' # [[Калиграфия]] === Архитектура === # '''[[Архитектура]]''' # [[Арка]] # [[Кёпюр]] # [[Суу илипин]] # [[Дамба]] # [[Купол]] # '''[[Юй]]''' # Мекямла ## [[Асуан плотинала]] ## [[Бурдж Дубай]] ## [[Колизей]] ## [[Уллу Къытай къабыргъа]] ## [[Эйфель къала]] ## [[Эмпайр-Стейт-Билдинг]] ## [[Софий собор (Константинополь)]] ## [[Парфенон]] ## [[Гизаны пирамидалары]] ## [[Сыйлы Петрны собору]] ## [[Азатлыкъны статуясы]] ## [[Тадж-Махал]] # [[Пирамида (архитектура)]] # [[Хуна]] === Кинематограф, радио, телевидение === # '''[[Кинематограф]]''' ## [[Мультипликация (технология)]] ### [[Аниме]] # '''[[Радио]]''' # '''[[Телевидение]]''' === Музыка === # '''[[Музыка]]''' # [[Джыр]] # Жанрла ## [[Блюз]] ## [[Классик музыка]] ### [[Опера]] ### [[Симфония]] ## [[Электрон музыка]] ## [[Фламенко]] ## [[Хип-хоп]] ## [[Джаз]] ## [[Регги]] ## [[Рок-музыка]] ## [[Самба]] # Инструментле ## [[Дауурбаз]] ## [[Сыбызгъы]] ## [[Гитара]] ## [[Фортепиано]] ## [[Труба (музыка инструмент)]] ## [[Скрипка]] === Солуу === # '''[[Оюн]]''' ## [[Нардла]] ## [[Сатранч]] ## [[Го]] # [[Азарт оюн]] # [[Кюрешле]] ## [[Карате]] ## [[Дзюдо]] # [[Олимпия оюнла]] # '''[[Спорт]]''' ## [[Дженгил атлетика]] ## [[Автоспорт]] ## [[Бейсбол]] ## [[Баскетбол]] ## [[Крикет]] ## [[Футбол]] ## [[Гольф]] ## [[Регби]] ## [[Теннис]] # '''[[Оюнчакъ]]''' == Тарих эм география == === Тарих === # '''[[Тарих]]''' ==== Буруннгу эм антик тарих ==== # [[Тарихаллындагъыла]] # [[Таш ёмюр]] # [[Кюмюш ёмюр]] # [[Темир ёмюр]] # [[Суула арасы]] # [[Буруннгу Мисир]] # [[Буруннгу Греция]] # [[Рим империя]] # [[Хань (династия)]] # [[Гупта империя]] ==== Орта ёмюрле ==== # [[Аббасидле]] # [[Джарыкълыкъны эпохасы]] # [[Ацтекле]] # [[Византий империя]] # [[Къач джортууулла]] # [[Сыйлы Рум империя]] # [[Джюзджыллыкъ къазауат]] # [[Орта ёмюрле]] # [[Монгол империя]] # [[Мин империя]] # [[Осман кърал]] # [[Реформация]] # [[Отузджыллыкъ къазауат]] # [[Айныуну эпохасы]] # [[Тан (династия)]] # [[Викингле]] ==== Джангы заман эм Джангы тарих ==== # [[АБШ-да граждан къазауат]] # [[Апартеид]] # '''[[Британ империя]]''' # '''[[Сууукъ къазауат]]''' # [[Къытайда культура революция]] # '''[[Уллу француз революция]]''' # [[Уллу депрессия]] # [[Холокост]] # '''[[Индустриял революция]]''' # [[Ючюнчю рейх]] # [[Мэйдзи Реставрация]] # [[Октябрь революция]] # [[Цин Династия]] # [[Версаль мамырлыкъ кесамат 1919]] # [[Вьетнамда къазауат]] # '''[[Биринчи дуния къазауат]]''' # '''[[Экинчи дуния къазауат]]''' === География === # '''[[География]]''' # [[Ара шахар]] # '''[[Шахар]]''' # '''[[Континент]]''' # [[Къуругъан тюз]] # [[Шимал полюс]] # '''[[Океан]]''' # [[Сельва]] # [[Суу (черек, къобан)]] # '''[[Тенгиз]]''' # [[Къыбыла полюс]] ==== Континентле эм регионла ==== # '''[[Африка]]''' # '''[[Антарктида]]''' # '''[[Азия]]''' # '''[[Европа]]''' # '''[[Орта Кюнчыгъыш]]''' # '''[[Шимал Америка]]''' # '''[[Океания]]''' # '''[[Къыбыла Америка]]''' ==== Къралла ==== : ''Тюбюнде келтирилгенледен сора да бютеу къралла эмда территорияла '' # [[Афганистан]] # [[Алжир]] # [[Аргентина]] # [[Австралия]] # [[Австрия]] # [[Бангладеш]] # '''[[Бразилия]]''' # [[Канада]] # '''[[Къытай Халкъ Республика]]''' # [[Демократ Республика Конго]] # [[Куба]] # [[Мисир]] # [[Эфиопия]] # '''[[Франция]]''' # '''[[Германия]]''' # [[Греция]] # '''[[Индия]]''' # [[Индонезия]] # '''[[Иран]]''' # [[Иракъ]] # [[Израиль]] # '''[[Италия]]''' # '''[[Япония]]''' # [[Мексика]] # [[Нидерландла]] # [[Джангы Зеландия]] # [[Нигерия]] # [[Пакистан]] # [[Польша]] # '''[[Португалия]]''' # '''[[Россия]]''' # [[Сауд Арабия]] # [[Къыбыла-Африкан Республика]] # [[Къыбыла Корея]] # '''[[Испания]]''' # [[Судан]] # [[Швейцария]] # [[Танзания]] # [[Таиланд]] # [[Туркия]] # [[Украина]] # [[Бирлешген Араб Эмиратла]] # '''[[Уллу Британия]]''' # '''[[Американы Бирлешген Штатлары]]''' # [[Ватикан]] # [[Вьетнам]] # [[Венесуэла]] ==== Шахарла ==== # [[Амстердам]] # [[Афинле]] # '''[[Багдад]]''' # [[Бангкок]] # [[Пекин]] # [[Берлин]] # [[Богота]] # [[Брюссель]] # [[Буэнос-Айрес]] # '''[[Каир]]''' # [[Кейптаун]] # '''[[Дамаск]]''' # '''[[Дели]]''' # [[Дакка]] # [[Гонконг]] # '''[[Стамбул]]''' # '''[[Джакарта]]''' # '''[[Иерусалим]]''' # [[Карачи]] # [[Киншаса]] # [[Калькутта]] # [[Лагос]] # [[Лос-Анджелес]] # [[Лондон]] # [[Мадрид]] # '''[[Мекка]]''' # [[Мехико]] # [[Москва]] # [[Мумбаи]] # [[Найроби]] # [[Нью-Йорк]] # [[Париж]] # [[Рио-де-Жанейро]] # [[Рим]] # [[Санкт-Петербург]] # [[Сан-Паулу]] # [[Сеул]] # [[Шанхай]] # [[Сингапур]] # [[Сидней]] # [[Тегеран]] # [[Токио]] # [[Вена]] # [[Вашингтон (Колумбия округ)]] ==== Суула, кёлле д. а. к. ==== # '''[[Амазонка]]''' # [[Шимал Бузлауукъ океан]] # '''[[Атлантика океан]]''' # [[Балтика тенгиз]] # [[Къара тенгиз]] # [[Кариб тенгиз]] # [[Каспий тенгиз]] # [[Конго (суу)]] # [[Дунай]] # [[Ёлю тенгиз]] # [[Ганг]] # [[Уллу барьер риф]] # [[Уллу кёлле]] # '''[[Индий океан]]''' # [[Инд]] # [[Байкал]] # [[Танганьика]] # [[Виктория кёл]] # [[Джерле арасы тенгиз]] # [[Миссисипи]] # [[Нигер (суу)]] # '''[[Нил]]''' # [[Шимал тенгиз]] # '''[[Шош океан]]''' # [[Панама илипин]] # [[Рейн]] # [[Суэц илипин]] # [[Къыбыла океан]] # [[Итил]] # [[Янцзы]] ==== Таула эм къум тюзле ==== # [[Альпла]] # [[Андла]] # '''[[Гималайла]]''' # [[Килиманджаро]] # [[Эверест]] # [[Къаялы таула]] # '''[[Сахара]]''' [[Категория:Википедия]] 8ywozs2w6p4qvu5poqkn78k5nd5xj5u Шотландия 0 2046 118643 114457 2025-07-10T14:03:04Z DarqaviPalladin 4737 /* Географиясы */ 118643 wikitext text/x-wiki {{Кърал |Аты =Шотландия |Оригинал аты =<small>([[Ингилиз тил|ингил.]] эмда [[Ингилиз-шотланд тил|ингил.-шотл.]])</small> Scotland<br /><small>([[Шотланд (гэл) тил|гэл.]])</small> Alba |Байракъ =Flag_of_Scotland.svg |Герб =Royal Arms of the Kingdom of Scotland.svg |Гимн =[[Шотландияны гимни|Scotland the Brave]] [[File:Flower of Scotland.mp3]] |Кърал оноуну формасы =[[Конституциялы монархия]] |Карта =Europe location SCO2.png |Девиз =Nemo me impune lacessit |Девизни кёчюрмеси = |Тил =[[Ингилиз тил|ингилиз тил]], [[Ингилиз-шотланд тил|ингилиз-шотланд тил]], [[Шотланд (гэл) тил|гэл тил]] |Эркинлик = |Ара шахар =[[Эдинбург]] |Эм уллу шахарла =Эдинбург, [[Глазго]] [[Абердин]], [[Данди]] |Территориясыны орну ={{0}} |Территория =78 782 |Суу =1,9% |Халкъыны орну ={{0}} |Халкъ =5 144 200 |Джыл =2006 |Басыннганы =64 |Валютасы =[[стерлинглени фунту]], [[шотланд фунту]] |Домен =[[.uk]] |Телефон коду =44 |Заман бёлюмю ={{0}}0 |Белги |Башчы=[[III Чарльз]]|Башчыны постуну аты2=[[Шотландияны биринчи-министр|Биринчи-министр]]|Башчы2=[[Джон Суинни]]|Башчыны постуну аты3=[[Шотландияны парламентны башчысы|Парламентны башчысы]]|Башчы3=[[Алисон Джонстоун]]|Ара_шахарны_координатлары={{coord|55|57|11|N|3|11|20|W|type:city|display=inline}}|Байракъгъа_джибериу=Шотландияны байрагъы|Гербге_джибериу=Шотландияны герби}} '''Шотла́ндия''' ({{lang2|en|sco|Scotland}}, {{lang-gd|Alba}}) — алгъын ([[1707 джыл]]гъа дери) [[Европа]]да бир бойсунмагъан короллукъ болгъанды, бусагъатда — [[Уллу Британия]]гъа кирген къралладан эм автоном (кесини [[парламент]]и, валюта эмда хакъ системалары бла) [[кърал]]ды. [[Ара шахар]]ы Шотландияны — [[Эдинбург]]ду. == Географиясы == Шотландияны территориясы, Уллу Британия айрымканны шимал кесегини (бютеулей ючден бирин) эмда Гебрид, Оркней эм Шетленд айрымканланы алады. Шотландияны майданы — 78 772 км², суу джагъасы — 9 911 км. Къыбылада Инглиз бла чеклешеди, чекни узунлугъу — 96 км. Шотландияны кюнбатыш джагъасы [[Атлантика океан]] бла, кюнчыгъыш джагъасы [[Шимал тенгиз]] бла джууулады. Кюнбатыш бла кюнчыгъыш тенгиз джагъасы Каледон илипин бла бирлешедиле. [[Файл:Scotland topographic map-ru.svg|thumb|250px|Шотландияны физика картасы]] == Тарихи == {{Джазылмагъан бёлюм}} == Джибериуле == * Шотландияны [https://web.archive.org/web/20120103062010/http://www.pe-a.ru/UK/UK-Regions-Sc-ru.php Парламенти бла правительствосу], эмда [https://web.archive.org/web/20100409072653/http://www.pe-a.ru/UK/UK-Courts-Sc.php сюд системасы] «Политика атлас» сайтда {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20060212190806/http://www.nls.uk/index.html Шотландияны Миллет библиотекасы] {{ref-en}} * [http://www.undiscoveredscotland.co.uk/index.html Undiscoveredscotland.co.uk] {{ref-en}} {{интервики|en|Scotland|ингилизча}} {{commonscat|Scotland}} {{Бирлешген Королевство}} [[Категория:Уллу Британиягъа кирген къралла]] [[Категория:Шотландия]] {{Тамамланмагъан статья|шотландия}} bahrfx4w4ikyh8qs6zs8fgifz80k1xs Эдинбург 0 16903 118644 116531 2025-07-10T14:04:04Z DarqaviPalladin 4737 118644 wikitext text/x-wiki {{Джерлешим|аты=Эдинбург|ориг. аты={{lang-en|Edinburgh}}, <br> {{lang-gd|Dùn Èideann}}, <br>{{lang-sco|Edinburrae}}|фото=EdinburghMontage.png|байракъ=Flag of Edinburgh.svg|герб=Coat of Arms of the Edinburgh City Council.svg|тенгизден мийиклик=47|кърал=Шотландия}} '''Эдинбу́рг''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. эмда ингилиз-шотл. ''Edinburgh, Edinburrae'' <small>МФА:</small> [ˈɛdɪnb(ʌ)rə]<sup>о файле</sup>, [[Гэль тил|гэль]]. ''Dùn Èideann'' [tuːn ˈeːtʃən]) — 1437 джылдан [[Шотландия|Шотландияны]] ара шахары эм адам саны бла экинчи шахары. Шотландияны кюнчыгъыш суу джагъасында, [[Ферт-оф-Фор]]<nowiki/>т богъазны къыбыла джагъасында орналады. Сити-оф-Эдинбург округну административ арасы. Эдинбургну адам саны 2022 джылда - 514 990 адам, аны бла [[Уллу Британия (магъаналары)|Уллу Британияда]] 7-чи шахарды. == Белгиле == [[Категория:Уллу Британияны шахарлары]] [[Категория:Шотландияны шахарлары]] [[Категория:Эдинбург ]] {{Тамамланмагъан статья|шотландия}} ccn7f3kflmvmzt6eq1lmfmge8axm88s 118645 118644 2025-07-10T14:13:43Z DarqaviPalladin 4737 118645 wikitext text/x-wiki {{Джерлешим|аты=Эдинбург|ориг. аты={{lang-en|Edinburgh}}, <br> {{lang-gd|Dùn Èideann}}, <br>{{lang-sco|Edinburrae}}|фото=EdinburghMontage.png|байракъ=Flag of Edinburgh.svg|герб=Coat of Arms of the Edinburgh City Council.svg|тенгизден мийиклик=47|кърал=Уллу Британия|гербини юсюнден статья=Эдинбургну герби|байрагъыны юсюнден статья=Эдинбургну байрагъы|сагъат бёлге=[[UTC±0:00]], [[UTC+1:00]] Джай заман|майдан=118,5|Къуралгъанды=VII ёмюрде|халкъ=506 560|саналгъан джыл=2020|басыннганы=4275|агломерация=527 620|статус=Ара шахар|web=https://edinburgh.org/|телефон=44 131|почта=EH1-EH13, EH14, EH15-EH17|башчы=[[Роджер Люмонт]]|баш.къошакъ.параметр=[[Уллу Британияны административ бёлюнюую|Региону]]|баш.параметрни.ачыкълау={{Байракъландырыу|Шотландия}}|тюб.параметрни.ачыкълау=[[Сити-оф-Эдинбург]]|тюб.къошакъ.параметр=[[Округ (Уллу Британия)|Округу]]}} '''Эдинбу́рг''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. эмда ингилиз-шотл. ''Edinburgh, Edinburrae'' <small>МФА:</small> [ˈɛdɪnb(ʌ)rə]<sup>о файле</sup>, [[Гэль тил|гэль]]. ''Dùn Èideann'' [tuːn ˈeːtʃən]) — 1437 джылдан [[Шотландия|Шотландияны]] ара шахары эм адам саны бла экинчи шахары. Шотландияны кюнчыгъыш суу джагъасында, [[Ферт-оф-Фор]]<nowiki/>т богъазны къыбыла джагъасында орналады. Сити-оф-Эдинбург округну административ арасы. Эдинбургну адам саны 2022 джылда - 514 990 адам, аны бла [[Уллу Британия (магъаналары)|Уллу Британияда]] 7-чи шахарды. == Белгиле == [[Категория:Уллу Британияны шахарлары]] [[Категория:Шотландияны шахарлары]] [[Категория:Эдинбург ]] {{Тамамланмагъан статья|шотландия}} bi500dv7xufd8ftfwipi6babog6yh8e 118646 118645 2025-07-10T14:15:13Z DarqaviPalladin 4737 118646 wikitext text/x-wiki {{Джерлешим|аты=Эдинбург|ориг. аты={{lang-en|Edinburgh}}, <br> {{lang-gd|Dùn Èideann}}, <br>{{lang-sco|Edinburrae}}|фото=EdinburghMontage.png|байракъ=Flag of Edinburgh.svg|герб=Coat of Arms of the Edinburgh City Council.svg|тенгизден мийиклик=47|кърал=Уллу Британия|гербини юсюнден статья=Эдинбургну герби|байрагъыны юсюнден статья=Эдинбургну байрагъы|сагъат бёлге=[[UTC±0:00]], [[UTC+1:00]] Джай заман|майдан=118,5|Къуралгъанды=VII ёмюрде|халкъ=506 560|саналгъан джыл=2020|басыннганы=4275|агломерация=527 620|статус=Ара шахар|web=https://edinburgh.org/|телефон=44 131|почта=EH1-EH13, EH14, EH15-EH17|башчы=[[Роджер Люмонт]]|баш.къошакъ.параметр=[[Уллу Британияны административ бёлюнюую|Автоном кърал]]|баш.параметрни.ачыкълау={{Байракъландырыу|Шотландия}}|тюб.параметрни.ачыкълау=[[Сити-оф-Эдинбург]]|тюб.къошакъ.параметр=[[Округ (Уллу Британия)|Округу]]}} '''Эдинбу́рг''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. эмда ингилиз-шотл. ''Edinburgh, Edinburrae'' <small>МФА:</small> [ˈɛdɪnb(ʌ)rə]<sup>о файле</sup>, [[Гэль тил|гэль]]. ''Dùn Èideann'' [tuːn ˈeːtʃən]) — 1437 джылдан [[Шотландия|Шотландияны]] ара шахары эм адам саны бла экинчи шахары. Шотландияны кюнчыгъыш суу джагъасында, [[Ферт-оф-Фор]]<nowiki/>т богъазны къыбыла джагъасында орналады. Сити-оф-Эдинбург округну административ арасы. Эдинбургну адам саны 2022 джылда - 514 990 адам, аны бла [[Уллу Британия (магъаналары)|Уллу Британияда]] 7-чи шахарды. == Белгиле == [[Категория:Уллу Британияны шахарлары]] [[Категория:Шотландияны шахарлары]] [[Категория:Эдинбург ]] {{Тамамланмагъан статья|шотландия}} he2ys33140mpvhsroq52u44gn6ultsc Джерле арасы тенгиз 0 17834 118621 118620 2025-07-10T12:21:05Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118621 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Джерле арасы тенгиз|Сурат=Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=2 500 000}} '''Джерле арасы тенгиз''' — [[Атлантика океан]] бла Гибралтар ачыкъ богъаз бла байланнган материк арасы тенгиз. Чыкъгъаны бла тенгиз сууну терениндеги джалгъан абиссал шельф ичиндегини депрессиясыды. Джерле арасы тенгиз къуралгъан тенгизде: Адриатика, Альборан, Балеар, Ион, Крит, Левантий, Ливия, Лигурия, Тиррен эмда Эгей тенгизле. [[Мермер тенгиз|Мермер]], [[Азау тенгиз|Азау]], [[Къара тенгиз|Къара]] тенгизле Джерле арасы тенгизге киредиле. == Белгиле == [[Категория:Джерле арасы тенгиз]] g9x4gsow0p5scxyyvun5zeyliqgoj6a 118623 118621 2025-07-10T12:24:05Z DarqaviPalladin 4737 118623 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Джерле арасы тенгиз|Сурат=Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=2 500 000|Эм терени=5121|Орта теренлиги=1541|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=46 000|Къалынлыгъы=3 839 000|Викигёзенде категория=Category:Mediterranean Sea}} '''Джерле арасы тенгиз''' — [[Атлантика океан]] бла Гибралтар ачыкъ богъаз бла байланнган материк арасы тенгиз. Чыкъгъаны бла тенгиз сууну терениндеги джалгъан абиссал шельф ичиндегини депрессиясыды. Джерле арасы тенгиз къуралгъан тенгизде: Адриатика, Альборан, Балеар, Ион, Крит, Левантий, Ливия, Лигурия, Тиррен эмда Эгей тенгизле. [[Мермер тенгиз|Мермер]], [[Азау тенгиз|Азау]], [[Къара тенгиз|Къара]] тенгизле Джерле арасы тенгизге киредиле. == Белгиле == [[Категория:Джерле арасы тенгиз]] ea149d04h7qyiin10oa80w4u8bkqbvn 118624 118623 2025-07-10T12:27:08Z DarqaviPalladin 4737 118624 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Джерле арасы тенгиз|Сурат=Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=2 500 000|Эм терени=5121|Орта теренлиги=1541|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=46 000|Къалынлыгъы=3 839 000|Викигёзенде категория=Category:Mediterranean Sea|Къошулгъан суула=Нил, Рона, По, Эбро, Тибр, Лири, Эзеро, Арда, Хукар}} '''Джерле арасы тенгиз''' — [[Атлантика океан]] бла Гибралтар ачыкъ богъаз бла байланнган материк арасы тенгиз. Чыкъгъаны бла тенгиз сууну терениндеги джалгъан абиссал шельф ичиндегини депрессиясыды. Джерле арасы тенгиз къуралгъан тенгизде: Адриатика, Альборан, Балеар, Ион, Крит, Левантий, Ливия, Лигурия, Тиррен эмда Эгей тенгизле. [[Мермер тенгиз|Мермер]], [[Азау тенгиз|Азау]], [[Къара тенгиз|Къара]] тенгизле Джерле арасы тенгизге киредиле. == Белгиле == [[Категория:Джерле арасы тенгиз]] 0qxcyk137a2g1b0lolb1d0q6atf5p1t 118625 118624 2025-07-10T12:30:34Z DarqaviPalladin 4737 118625 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Джерле арасы тенгиз|Сурат=Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=2 500 000|Эм терени=5121|Орта теренлиги=1541|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=46 000|Къалынлыгъы=3 839 000|Викигёзенде категория=Category:Mediterranean Sea|Къошулгъан суула=Нил, Рона, По, Эбро, Тибр, Лири, Эзеро, Арда, Хукар|Узунлугъу=3700|Кенглиги=1600|Суу джыйыууну майданы=2,5 млн}} '''Джерле арасы тенгиз''' — [[Атлантика океан]] бла Гибралтар ачыкъ богъаз бла байланнган материк арасы тенгиз. Чыкъгъаны бла тенгиз сууну терениндеги джалгъан абиссал шельф ичиндегини депрессиясыды. Джерле арасы тенгиз къуралгъан тенгизде: Адриатика, Альборан, Балеар, Ион, Крит, Левантий, Ливия, Лигурия, Тиррен эмда Эгей тенгизле. [[Мермер тенгиз|Мермер]], [[Азау тенгиз|Азау]], [[Къара тенгиз|Къара]] тенгизле Джерле арасы тенгизге киредиле. == Белгиле == [[Категория:Джерле арасы тенгиз]] f55soxtkk9pm3ztzc9x1v5x9t0yqg4a 118626 118625 2025-07-10T12:32:30Z DarqaviPalladin 4737 118626 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Джерле арасы тенгиз|Сурат=Mediterranean Sea 16.61811E 38.99124N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=2 500 000|Эм терени=5121|Орта теренлиги=1541|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=46 000|Къалынлыгъы=3 839 000|Викигёзенде категория=Category:Mediterranean Sea|Къошулгъан суула=Нил, Рона, По, Эбро, Тибр, Лири, Эзеро, Арда, Хукар|Узунлугъу=3700|Кенглиги=1600|Суу джыйыууну майданы=2,5 млн}} '''Джерле арасы тенгиз''' — [[Атлантика океан]] бла Гибралтар ачыкъ богъаз бла байланнган материк арасы тенгиз. Чыкъгъаны бла тенгиз сууну терениндеги джалгъан абиссал шельф ичиндегини депрессиясыды. Джерле арасы тенгиз къуралгъан тенгизде: Адриатика, Альборан, Балеар, Ион, Крит, Левантий, Ливия, Лигурия, Тиррен эмда Эгей тенгизле. [[Мермер тенгиз|Мермер]], [[Азау тенгиз|Азау]], [[Къара тенгиз|Къара]] тенгизле Джерле арасы тенгизге киредиле<ref name="БСЭ">{{БСЭ3|заглавие=Средиземное море}}</ref>. == Белгиле == [[Категория:Джерле арасы тенгиз]] 3ipeahx4slu581ht4ylvfktv7d2fki2 Категория:Джерле арасы тенгиз 14 17835 118622 2025-07-10T12:21:55Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Mediterranean Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]]' 118622 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Mediterranean Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]] tmn2bi4emco3v1v1bjhkf2fx5akgjis Ирланд тенгиз 0 17836 118627 2025-07-10T12:42:11Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз}} '''Ирланд тенгиз''' (англ. ''Irish Sea'', ирл. ''Muir Éireann'', валл. ''Môr Iwerddon'', мэн. ''Mooir Vannin'', гэльск. ''Muir Mhanainn'', скотс ''Erse Sea'') — Атлантка океанны бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенг...' 118627 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз}} '''Ирланд тенгиз''' (англ. ''Irish Sea'', ирл. ''Muir Éireann'', валл. ''Môr Iwerddon'', мэн. ''Mooir Vannin'', гэльск. ''Muir Mhanainn'', скотс ''Erse Sea'') — Атлантка океанны бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда Шотландияны, кюнбатышда Ирланд республиканы эмда Шимал Ирландияны, къыбылада Уэльсны, кюнчыгышда Ингилизни джагъасын джуулады. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == gx07rt6duwba71wg3i2zyqx7k8ogzs8 118628 118627 2025-07-10T12:45:03Z DarqaviPalladin 4737 118628 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз|Сурат=Irish Sea satellite image.jpg|Майданы=100 000|Эм терени=175|Орта теренлиги=43}} '''Ирланд тенгиз''' (англ. ''Irish Sea'', ирл. ''Muir Éireann'', валл. ''Môr Iwerddon'', мэн. ''Mooir Vannin'', гэльск. ''Muir Mhanainn'', скотс ''Erse Sea'') — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда [[Шотландия|Шотландиян]], кюнбатышда [[Ирландия|Ирланд республиканы]] эмда [[Шимал Ирландия|Шимал Ирландияны]], къыбылада [[Уэльс|Уэльсны]], кюнчыгышда [[Ингилиз|Ингилизни]] джагъасын джуулады. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == 23mjgtr16mbfvm7g1blp63kh6ctyky3 118629 118628 2025-07-10T12:45:22Z DarqaviPalladin 4737 118629 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз|Сурат=Irish Sea satellite image.jpg|Майданы=100 000|Эм терени=175|Орта теренлиги=43}} '''Ирланд тенгиз''' (англ. ''Irish Sea'', ирл. ''Muir Éireann'', валл. ''Môr Iwerddon'', мэн. ''Mooir Vannin'', гэльск. ''Muir Mhanainn'', скотс ''Erse Sea'') — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда [[Шотландия|Шотландиян]], кюнбатышда [[Ирландия|Ирланд республиканы]] эмда [[Шимал Ирландия|Шимал Ирландияны]], къыбылада [[Уэльс|Уэльсны]], кюнчыгышда [[Ингилиз|Ингилизни]] джагъасын джуулады<ref name="Викитека МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Ирландское море}}</ref>. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == q5m2ilsz0d01zk98h05ff7c5w4764be 118630 118629 2025-07-10T12:45:49Z DarqaviPalladin 4737 118630 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз|Сурат=Irish Sea satellite image.jpg|Майданы=100 000|Эм терени=175|Орта теренлиги=43|Суратны кенглиги=280}} '''Ирланд тенгиз''' (англ. ''Irish Sea'', ирл. ''Muir Éireann'', валл. ''Môr Iwerddon'', мэн. ''Mooir Vannin'', гэльск. ''Muir Mhanainn'', скотс ''Erse Sea'') — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда [[Шотландия|Шотландиян]], кюнбатышда [[Ирландия|Ирланд республиканы]] эмда [[Шимал Ирландия|Шимал Ирландияны]], къыбылада [[Уэльс|Уэльсны]], кюнчыгышда [[Ингилиз|Ингилизни]] джагъасын джуулады<ref name="Викитека МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Ирландское море}}</ref>. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == baaedx7iwhrvtb085qcgq7fynyij6rm 118631 118630 2025-07-10T12:46:27Z DarqaviPalladin 4737 118631 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз|Сурат=Irish Sea satellite image.jpg|Майданы=100 000|Эм терени=175|Орта теренлиги=43|Суратны кенглиги=280}} '''Ирланд тенгиз''' ({{lang-en|Irish Sea}}, {{lang-ga|Muir Éireann}}, {{lang-cy|Môr Iwerddon}}, {{Lang-gv|Mooir Vannin}}, {{Lang-gd|Muir Mhanainn}}, {{Lang-sco|Erse Sea}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда [[Шотландия|Шотландиян]], кюнбатышда [[Ирландия|Ирланд республиканы]] эмда [[Шимал Ирландия|Шимал Ирландияны]], къыбылада [[Уэльс|Уэльсны]], кюнчыгышда [[Ингилиз|Ингилизни]] джагъасын джуулады<ref name="Викитека МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Ирландское море}}</ref>. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == m11mxtnxurpi7byvvfacmp6lsfn0ycx 118632 118631 2025-07-10T12:46:55Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118632 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз|Сурат=Irish Sea satellite image.jpg|Майданы=100 000|Эм терени=175|Орта теренлиги=43|Суратны кенглиги=280}} '''Ирланд тенгиз''' ({{lang-en|Irish Sea}}, {{lang-ga|Muir Éireann}}, {{lang-cy|Môr Iwerddon}}, {{Lang-gv|Mooir Vannin}}, {{Lang-gd|Muir Mhanainn}}, {{Lang-sco|Erse Sea}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда [[Шотландия|Шотландиян]], кюнбатышда [[Ирландия|Ирланд республиканы]] эмда [[Шимал Ирландия|Шимал Ирландияны]], къыбылада [[Уэльс|Уэльсны]], кюнчыгышда [[Ингилиз|Ингилизни]] джагъасын джуулады<ref name="Викитека МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Ирландское море}}</ref>. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == [[Категория:Ирланд тенгиз]] 0v82eifa6ju5otz5sw41a5mb7rb1qjk 118634 118632 2025-07-10T12:58:35Z DarqaviPalladin 4737 118634 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Ирланд тенгиз|Сурат=Irish Sea satellite image.jpg|Майданы=100 000|Эм терени=175|Орта теренлиги=43|Суратны кенглиги=280|Къалынлыгъы=2430|Узунлугъу=210|Кенглиги=240|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=7 524|Къошулгъан суула=Шаннон, Лиффи, Бойн, Слейни, Лаган, Клайд, Ди эмда Риббл.|Суу джыйыууну майданы=48 000|Позицион карта=Уллу Британия|ПозКартаны кенглиги=280|CoordScale=3000000|lat_deg=53.7217|Викигёзенде категория=Category:Irish Sea|altname=Ирланд тенгиз|lon_deg=-5.1772}} '''Ирланд тенгиз''' ({{lang-en|Irish Sea}}, {{lang-ga|Muir Éireann}}, {{lang-cy|Môr Iwerddon}}, {{Lang-gv|Mooir Vannin}}, {{Lang-gd|Muir Mhanainn}}, {{Lang-sco|Erse Sea}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Уллу Британия эмда Ирландия айрымканланы арасында орнлагъан айрымкан арасы тенгиз. Шималда [[Шотландия|Шотландиян]], кюнбатышда [[Ирландия|Ирланд республиканы]] эмда [[Шимал Ирландия|Шимал Ирландияны]], къыбылада [[Уэльс|Уэльсны]], кюнчыгышда [[Ингилиз|Ингилизни]] джагъасын джуулады<ref name="Викитека МЭСБЕ">{{ВТ-МЭСБЕ|Ирландское море}}</ref>. Къыбыла-кюнбатышда Сыйлы Джордж ачыкъ богъазгъ бла Кельт тенгизге кошулады, шималда Шимал ачыкъ богъазгъ бла Атлантика океан бла кошулады. Тенгизни майданы 100 минг км² чакълы, эм уллу терени 175 метр. == Белгиле == [[Категория:Ирланд тенгиз]] 46uincopeg6hag3wq1ozgais09wv84l Категория:Ирланд тенгиз 14 17837 118633 2025-07-10T12:47:28Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Irish Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]]' 118633 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Irish Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]] szw6vj8frgmyu4a976yv3391mb0ao9c Шимал тенгиз 0 17838 118636 2025-07-10T13:41:03Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Тенгиз|Аты=Шимал тенгиз}} '''Шимал тенгиз''' (фр. ''Mer du Nord'', нем. ''Nordsee'', нидерл. ''Noordzee'', з.-фриз. ''Noardsee'', англ. ''North Sea'', норв. ''Nordsjøen'', дат. ''Nordsøen или Vesterhavet'') — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Шимал Европаны джагъасын джуулгъан, сайлыкълы ше...' 118636 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Шимал тенгиз}} '''Шимал тенгиз''' (фр. ''Mer du Nord'', нем. ''Nordsee'', нидерл. ''Noordzee'', з.-фриз. ''Noardsee'', англ. ''North Sea'', норв. ''Nordsjøen'', дат. ''Nordsøen или Vesterhavet'') — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Шимал Европаны джагъасын джуулгъан, сайлыкълы шельф тенгиз. Шимал тенгиз шималда Британ айрымканланы бла, кюнчыгъышда Ютланд эмда Скандинав джарымайрымканланы эмда къыбылада континенталь Европаны бла арасында орналады. Тенгиз Норвегияны, Данияны, Германияны, Нидерландланы, Бельгияны, Францияны эмда Уллу Британияны джагъаланы джуулады. Шимал тенгизни майданы — 750 тыс. км², эм терени — 725 метр. Тенгизни ючтен экиси терени 100 метрден азыракъты. == Белгиле == som4oehhrexwv9n1vt9wdonbcdu092e 118637 118636 2025-07-10T13:44:50Z DarqaviPalladin 4737 118637 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Шимал тенгиз}} '''Шимал тенгиз''' ({{lang-fr|Mer du Nord}}, {{lang-de|Nordsee}}, {{lang-nl|Noordzee}}, {{lang-fy|Noardsee}}, {{lang-en|North Sea}}, {{lang-no|Nordsjøen}}, {{lang-da|Nordsøen или Vesterhavet}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Шимал Европаны джагъасын джуулгъан, сайлыкълы шельф тенгиз. Шимал тенгиз шималда Британ айрымканланы бла, кюнчыгъышда Ютланд эмда Скандинав джарымайрымканланы эмда къыбылада континенталь Европаны бла арасында орналады. Тенгиз Норвегияны, Данияны, Германияны, Нидерландланы, Бельгияны, Францияны эмда Уллу Британияны джагъаланы джуулады. Шимал тенгизни майданы — 750 тыс. км², эм терени — 725 метр. Тенгизни ючтен экиси терени 100 метрден азыракъты. == Белгиле == loof6esnl98n8z963hgm6qx1wsqn6p5 118638 118637 2025-07-10T13:49:03Z DarqaviPalladin 4737 118638 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Шимал тенгиз|Сурат=NASA NorthSea1 2.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=750 000|Къалынлыгъы=94 000|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=6 000|Эм терени=725|Орта теренлиги=95|Суу джыйыууну майданы=850 000|Викигёзенде категория=Category:North Sea}} '''Шимал тенгиз''' ({{lang-fr|Mer du Nord}}, {{lang-de|Nordsee}}, {{lang-nl|Noordzee}}, {{lang-fy|Noardsee}}, {{lang-en|North Sea}}, {{lang-no|Nordsjøen}}, {{lang-da|Nordsøen или Vesterhavet}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Шимал Европаны джагъасын джуулгъан, сайлыкълы шельф тенгиз. Шимал тенгиз шималда Британ айрымканланы бла, кюнчыгъышда Ютланд эмда Скандинав джарымайрымканланы эмда къыбылада континенталь Европаны бла арасында орналады. Тенгиз Норвегияны, Данияны, Германияны, Нидерландланы, Бельгияны, Францияны эмда Уллу Британияны джагъаланы джуулады. Шимал тенгизни майданы — 750 тыс. км², эм терени — 725 метр. Тенгизни ючтен экиси терени 100 метрден азыракъты. == Белгиле == qrwok8j4fjy8ns2wloqlcr1ioc6srrd 118639 118638 2025-07-10T13:52:53Z DarqaviPalladin 4737 118639 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Шимал тенгиз|Сурат=NASA NorthSea1 2.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=750 000|Къалынлыгъы=94 000|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=6 000|Эм терени=725|Орта теренлиги=95|Суу джыйыууну майданы=850 000|Викигёзенде категория=Category:North Sea|Къошулгъан суула=Рейн, Эльба, Везер, Темза, Шельда, Маас, Эмс|Узунлугъу=500|Кенглиги=800}} '''Шимал тенгиз''' ({{lang-fr|Mer du Nord}}, {{lang-de|Nordsee}}, {{lang-nl|Noordzee}}, {{lang-fy|Noardsee}}, {{lang-en|North Sea}}, {{lang-no|Nordsjøen}}, {{lang-da|Nordsøen или Vesterhavet}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Шимал Европаны джагъасын джуулгъан, сайлыкълы шельф тенгиз. Шимал тенгиз шималда [[Британ айрымканла|Британ айрымканланы]] бла, кюнчыгъышда Ютланд эмда Скандинав джарымайрымканланы эмда къыбылада континенталь Европаны бла арасында орналады. Тенгиз [[Норвегия|Норвегияны]], [[Дания|Данияны]], [[Германия|Германияны]], [[Нидерландла|Нидерландланы]], [[Бельгия|Бельгияны]], [[Франция|Францияны]] эмда [[Уллу Британия|Уллу Британияны]] джагъаланы джуулады. Шимал тенгизни майданы — 750 тыс. км², эм терени — 725 метр. Тенгизни ючтен экиси терени 100 метрден азыракъты. == Белгиле == hz22h9trb9e0bpb0j9bmzwvm0vccaeh 118641 118639 2025-07-10T13:57:06Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118641 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Шимал тенгиз|Сурат=NASA NorthSea1 2.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=750 000|Къалынлыгъы=94 000|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=6 000|Эм терени=725|Орта теренлиги=95|Суу джыйыууну майданы=850 000|Викигёзенде категория=Category:North Sea|Къошулгъан суула=Рейн, Эльба, Везер, Темза, Шельда, Маас, Эмс|Узунлугъу=500|Кенглиги=800}} '''Шимал тенгиз''' ({{lang-fr|Mer du Nord}}, {{lang-de|Nordsee}}, {{lang-nl|Noordzee}}, {{lang-fy|Noardsee}}, {{lang-en|North Sea}}, {{lang-no|Nordsjøen}}, {{lang-da|Nordsøen или Vesterhavet}}) — [[Атлантика океан|Атлантка океанны]] бассейнге кирген, Шимал Европаны джагъасын джуулгъан, сайлыкълы шельф тенгиз. Шимал тенгиз шималда [[Британ айрымканла|Британ айрымканланы]] бла, кюнчыгъышда Ютланд эмда Скандинав джарымайрымканланы эмда къыбылада континенталь Европаны бла арасында орналады. Тенгиз [[Норвегия|Норвегияны]], [[Дания|Данияны]], [[Германия|Германияны]], [[Нидерландла|Нидерландланы]], [[Бельгия|Бельгияны]], [[Франция|Францияны]] эмда [[Уллу Британия|Уллу Британияны]] джагъаланы джуулады. Шимал тенгизни майданы — 750 тыс. км², эм терени — 725 метр. Тенгизни ючтен экиси терени 100 метрден азыракъты. == Белгиле == [[Категория:Шимал тенгиз]] fsg1fd5f0bfl747iatszo7n4h7te59d Шаблон:Lang-fy 10 17839 118640 2025-07-10T13:56:23Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '[[Кюнбатыш фриз тил|к-фриз.]] ''<span lang="fy">{{{1}}}</span>''<noinclude> [[Category:Шаблонла:Тил шаблонла|fy]] </noinclude>' 118640 wikitext text/x-wiki [[Кюнбатыш фриз тил|к-фриз.]] ''<span lang="fy">{{{1}}}</span>''<noinclude> [[Category:Шаблонла:Тил шаблонла|fy]] </noinclude> ge75o1i582mmo1r6qh96k6zuiw1tn6c Категория:Шимал тенгиз 14 17840 118642 2025-07-10T13:58:02Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|North Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]]' 118642 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|North Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]] 4hunji7ds506s7t5xj3o35xgbu2y0r3 Мермер тенгиз 0 17841 118647 2025-07-10T14:24:16Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Тенгиз|Аты=Мермер тенгиз|Майданы=11 350|Сурат=STS040-610-50.jpg|Суратны кенглиги=280|Къалынлыгъы=3000}} '''Мермер тенгиз''' (тур. ''Marmara Denizi'') — [[Атлантика океан|Атлантика океанны]] бассейнге кирген, [[Тюрк|Туркню]] европа эмда азия кесеклени арасында орналгъан тенгиз. Шимал...' 118647 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Мермер тенгиз|Майданы=11 350|Сурат=STS040-610-50.jpg|Суратны кенглиги=280|Къалынлыгъы=3000}} '''Мермер тенгиз''' (тур. ''Marmara Denizi'') — [[Атлантика океан|Атлантика океанны]] бассейнге кирген, [[Тюрк|Туркню]] европа эмда азия кесеклени арасында орналгъан тенгиз. Шимал-кюнчыгъышда Босфор ачыкъ богъаз бла [[Къара тенгиз]] бла, къыбыла-кюнбатышда Дарданел ачыкъ богъаз бла Эгей тенгиз бла кошулады. == Белгиле == pv1o6az81vd6abzu3inxaxmmyix7ckv 118648 118647 2025-07-10T14:24:48Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118648 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Мермер тенгиз|Майданы=11 350|Сурат=STS040-610-50.jpg|Суратны кенглиги=280|Къалынлыгъы=3000}} '''Мермер тенгиз''' (тур. ''Marmara Denizi'') — [[Атлантика океан|Атлантика океанны]] бассейнге кирген, [[Тюрк|Туркню]] европа эмда азия кесеклени арасында орналгъан тенгиз. Шимал-кюнчыгъышда Босфор ачыкъ богъаз бла [[Къара тенгиз]] бла, къыбыла-кюнбатышда Дарданел ачыкъ богъаз бла Эгей тенгиз бла кошулады. == Белгиле == [[Категория:Мермер тенгиз]] eqoc7pe6oamv735k39ex2gdjlwong7c Саргасс тенгиз 0 17842 118649 2025-07-10T14:33:59Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Тенгиз|Аты=Сарагасс тенгиз|Сурат=Sargasso.png|Майданы=6—7 млн|Эм терени=6995}} '''Саргасс тенгиз''' — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]] орналгъан, кюнбатышда Гольфстрим бла, шималда Шимал Атлантика, кюнчыгъышда Канар, къыбылада Шимал Пассат агъымла бла тыйгъан,...' 118649 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Сарагасс тенгиз|Сурат=Sargasso.png|Майданы=6—7 млн|Эм терени=6995}} '''Саргасс тенгиз''' — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]] орналгъан, кюнбатышда Гольфстрим бла, шималда Шимал Атлантика, кюнчыгъышда Канар, къыбылада Шимал Пассат агъымла бла тыйгъан, циклон къаршчы суу айланыу району. == Белгиле == ioch9jz6sf4lriwdbf0en81lt07335f 118650 118649 2025-07-10T14:34:16Z DarqaviPalladin 4737 118650 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Сарагасс тенгиз|Сурат=Sargasso.png|Майданы=6—7 млн|Эм терени=6995|Суратны кенглиги=280}} '''Саргасс тенгиз''' — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]] орналгъан, кюнбатышда Гольфстрим бла, шималда Шимал Атлантика, кюнчыгъышда Канар, къыбылада Шимал Пассат агъымла бла тыйгъан, циклон къаршчы суу айланыу району. == Белгиле == t9appc8clv6shexnehn0uo3w58ebbb3 118651 118650 2025-07-10T14:34:28Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118651 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Сарагасс тенгиз|Сурат=Sargasso.png|Майданы=6—7 млн|Эм терени=6995|Суратны кенглиги=280}} '''Саргасс тенгиз''' — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]] орналгъан, кюнбатышда Гольфстрим бла, шималда Шимал Атлантика, кюнчыгъышда Канар, къыбылада Шимал Пассат агъымла бла тыйгъан, циклон къаршчы суу айланыу району. == Белгиле == [[Категория:Саргасс тенгиз]] 5zbv4k6v01ewszhrcz7j65ftqnlg8bt Лабрадор тенгиз 0 17843 118652 2025-07-10T14:41:04Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Тенгиз|Аты=Лабрадор тенгиз|Сурат=Labrador sea map with state labels.png|Суратны кенглиги=280|Майданы=841 000|Къалынлыгъы=1 596 000|Эм терени=4316}} '''Лабрадор тенгиз''' (англ. ''Labrador Sea'', фр. ''Mer du Labrador'', дат. ''Labradorhavet'') — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]], Лабарадор джарымайрымкан эмда...' 118652 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Лабрадор тенгиз|Сурат=Labrador sea map with state labels.png|Суратны кенглиги=280|Майданы=841 000|Къалынлыгъы=1 596 000|Эм терени=4316}} '''Лабрадор тенгиз''' (англ. ''Labrador Sea'', фр. ''Mer du Labrador'', дат. ''Labradorhavet'') — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]], Лабарадор джарымайрымкан эмда Ньюфаундленд айрымкан бла (къыбыла-кюнбатышда) [[Гренландия|Гренландияны]] (шимал-кюнчыгъышда) арасында орналгъан тенгиз. == Белгиле == 1c7bux427srezozc97icumrmane95tg 118653 118652 2025-07-10T14:41:23Z DarqaviPalladin 4737 118653 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Лабрадор тенгиз|Сурат=Labrador sea map with state labels.png|Суратны кенглиги=280|Майданы=841 000|Къалынлыгъы=1 596 000|Эм терени=4316}} '''Лабрадор тенгиз''' ({{lang-en|Labrador Sea}}, {{lang-fr|Mer du Labrador}}, {{lang-da|Labradorhavet}}) — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]], Лабарадор джарымайрымкан эмда Ньюфаундленд айрымкан бла (къыбыла-кюнбатышда) [[Гренландия|Гренландияны]] (шимал-кюнчыгъышда) арасында орналгъан тенгиз. == Белгиле == 5b9pxyv712kodk4e7dbxmfmwuv1s2a9 118654 118653 2025-07-10T14:41:42Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118654 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Лабрадор тенгиз|Сурат=Labrador sea map with state labels.png|Суратны кенглиги=280|Майданы=841 000|Къалынлыгъы=1 596 000|Эм терени=4316}} '''Лабрадор тенгиз''' ({{lang-en|Labrador Sea}}, {{lang-fr|Mer du Labrador}}, {{lang-da|Labradorhavet}}) — [[Атлантика океан|Атлантика океанда]], Лабарадор джарымайрымкан эмда Ньюфаундленд айрымкан бла (къыбыла-кюнбатышда) [[Гренландия|Гренландияны]] (шимал-кюнчыгъышда) арасында орналгъан тенгиз. == Белгиле == [[Категория:Лабрадор тенгиз]] ic7a2d8hcv2jw6z0g4h0ge0bulklt9a Категория:Лабрадор тенгиз 14 17844 118655 2025-07-10T14:42:27Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Labrador Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]]' 118655 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Labrador Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]] t51d6tna1cqf15u95r5om7j63l87ydw Категория:Мермер тенгиз 14 17845 118656 2025-07-10T14:42:57Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Sea of Marmara}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]]' 118656 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Sea of Marmara}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]] hz51s6n7bd5ec901yzelgjbsxsw91ne Категория:Саргасс тенгиз 14 17846 118657 2025-07-10T14:43:21Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Sargasso Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]]' 118657 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Sargasso Sea}} {{catmain}} [[Категория:Атлантика океанны тенгизлери]] 4ygyoor1zqkre685w2kgaekmy4q8uf2 Къызыл тенгиз 0 17847 118658 2025-07-10T19:18:59Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: 'Къызыл тенгиз' 118658 wikitext text/x-wiki Къызыл тенгиз qr2zg0nlkhhjnxrggzainus3xo6p3xb 118662 118658 2025-07-10T19:27:13Z DarqaviPalladin 4737 118662 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Къызыл тенгиз}} '''Къызыл тенгиз''' (араб. اَلْبَحرْ الأحمر‎, ''Al-Baḥr Al-Aḥmar''; тигринья ቀይሕ ባሕሪ, ''Кэйх-Бахри''; сомал. ''Badda Cas'', англ. ''Red Sea'', фр. ''Mer Rouge'') — Араб джарымайрымкан бла Африканы арасында, тектоник чунгурда орналгъан, Индий океанны ич тенгизи. На севере море примыкает к Суэцкому перешейку, который разделяет два залива: Суэцкий и Акаба, — через Суэцкий канал соединяется со Средиземным морем, а с Аравийским морем на юге соединяется Баб-эль-Мандебским проливом («Врата слёз») с Аденским заливом. Красное море — одно из самых солёных морей Мирового океана. == Белгиле == ctu04atcu109ltm75pdu3xrvf7y5hh6 118666 118662 2025-07-10T19:40:34Z DarqaviPalladin 4737 118666 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Къызыл тенгиз|Сурат=Mer rouge1b.jpg|Суратны кенглиги=280}} '''Къызыл тенгиз''' (араб. اَلْبَحرْ الأحمر‎, ''Al-Baḥr Al-Aḥmar''; тигринья ቀይሕ ባሕሪ, ''Кэйх-Бахри''; сомал. ''Badda Cas'', англ. ''Red Sea'', фр. ''Mer Rouge'') — Араб джарымайрымкан бла Африканы арасында, тектоник чунгурда орналгъан, Индий океанны ич тенгизи. На севере море примыкает к Суэцкому перешейку, который разделяет два залива: Суэцкий и Акаба, — через Суэцкий канал соединяется со Средиземным морем, а с Аравийским морем на юге соединяется Баб-эль-Мандебским проливом («Врата слёз») с Аденским заливом. Красное море — одно из самых солёных морей Мирового океана. == Белгиле == p6fqszmwkxyc2al1cm9ayhalzys59qn 118671 118666 2025-07-10T19:42:25Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118671 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Къызыл тенгиз|Сурат=Mer rouge1b.jpg|Суратны кенглиги=280}} '''Къызыл тенгиз''' (араб. اَلْبَحرْ الأحمر‎, ''Al-Baḥr Al-Aḥmar''; тигринья ቀይሕ ባሕሪ, ''Кэйх-Бахри''; сомал. ''Badda Cas'', англ. ''Red Sea'', фр. ''Mer Rouge'') — Араб джарымайрымкан бла Африканы арасында, тектоник чунгурда орналгъан, Индий океанны ич тенгизи. На севере море примыкает к Суэцкому перешейку, который разделяет два залива: Суэцкий и Акаба, — через Суэцкий канал соединяется со Средиземным морем, а с Аравийским морем на юге соединяется Баб-эль-Мандебским проливом («Врата слёз») с Аденским заливом. Красное море — одно из самых солёных морей Мирового океана. == Белгиле == [[Категория:Къызыл тенгиз]] 2rqbhzcxpnjbu2jmc53tq8aifb8m6n3 118693 118671 2025-07-10T21:22:13Z DarqaviPalladin 4737 118693 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Къызыл тенгиз|Сурат=Mer rouge1b.jpg|Суратны кенглиги=280|Викигёзенде категория=Category:Red Sea|Майданы=438 000|Къалынлыгъы=233 000|Эм терени=2211|Орта теренлиги=490|Узунлугъу=2200|Кенглиги=360|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=2250|Суу джыйыууну майданы=0|Къошулгъан суула=джокъту}} '''Къызыл тенгиз''' (араб. اَلْبَحرْ الأحمر‎, ''Al-Baḥr Al-Aḥmar''; тигринья ቀይሕ ባሕሪ, ''Кэйх-Бахри''; сомал. ''Badda Cas'', англ. ''Red Sea'', фр. ''Mer Rouge'') — Араб джарымайрымкан бла Африканы арасында, тектоник чунгурда орналгъан, Индий океанны ич тенгизи. Шималда эки богъазгъа (Суэц эмда Акаба) Къылыз тенгизни сууларын бёлюнген Суэц джарымайрымкангъа джетиб Суэц илипин бла Джерле арасы тенгизге кошулады. Къыбылада Араб тенгиз (Аден богъаз) бла Къызыл тенгизни Баб-эль-Мандеб ачыкъ богъаз бир бирне кошулады. Къызыл тенгиз Дунья океанны тенгизледен эм тузлу тенгизди. == Белгиле == [[Категория:Къызыл тенгиз]] obxrzpbqmrn96p0fq1twu9gvifzd8e3 118694 118693 2025-07-10T21:22:45Z DarqaviPalladin 4737 118694 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Къызыл тенгиз|Сурат=Mer rouge1b.jpg|Суратны кенглиги=280|Викигёзенде категория=Category:Red Sea|Майданы=438 000|Къалынлыгъы=233 000|Эм терени=2211|Орта теренлиги=490|Узунлугъу=2200|Кенглиги=360|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=2250|Суу джыйыууну майданы=0|Къошулгъан суула=джокъту}} '''Къызыл тенгиз'''<ref>{{Книга:СГНЗС|177|Кра́сное мо́ре}}</ref> ({{lang-ar|اَلْبَحرْ الأحمر}}, ''Al-Baḥr Al-Aḥmar''; {{Lang-ti|ቀይሕ ባሕሪ}}, ''Кэйх-Бахри''; {{Lang-so|Badda Cas}}, {{Lang-en|Red Sea}}, {{Lang-fr|Mer Rouge}}) — Араб джарымайрымкан бла Африканы арасында, тектоник чунгурда орналгъан, Индий океанны ич тенгизи. Шималда эки богъазгъа (Суэц эмда Акаба) Къылыз тенгизни сууларын бёлюнген Суэц джарымайрымкангъа джетиб Суэц илипин бла Джерле арасы тенгизге кошулады. Къыбылада Араб тенгиз (Аден богъаз) бла Къызыл тенгизни Баб-эль-Мандеб ачыкъ богъаз бир бирне кошулады. Къызыл тенгиз Дунья океанны тенгизледен эм тузлу тенгизди. == Белгиле == [[Категория:Къызыл тенгиз]] 4r0batg1go8zkgdclq46yu24icygv3d 118695 118694 2025-07-10T21:23:44Z DarqaviPalladin 4737 118695 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Къызыл тенгиз|Сурат=Mer rouge1b.jpg|Суратны кенглиги=280|Викигёзенде категория=Category:Red Sea|Майданы=438 000|Къалынлыгъы=233 000|Эм терени=2211|Орта теренлиги=490|Узунлугъу=2200|Кенглиги=360|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=2250|Суу джыйыууну майданы=0|Къошулгъан суула=джокъту}} '''Къызыл тенгиз'''<ref>{{Книга:СГНЗС|177|Кра́сное мо́ре}}</ref> ({{lang-ar|اَلْبَحرْ الأحمر}}, ''Al-Baḥr Al-Aḥmar''; {{Lang-ti|ቀይሕ ባሕሪ}}, ''Кэйх-Бахри''; {{Lang-so|Badda Cas}}, {{Lang-en|Red Sea}}, {{Lang-fr|Mer Rouge}}) — [[Араб джарымайрымкан]] бла [[Африка|Африканы]] арасында, тектоник чунгурда орналгъан, [[Индий океан|Индий океанны]] ич тенгизи. Шималда эки богъазгъа (Суэц эмда Акаба) Къылыз тенгизни сууларын бёлюнген Суэц джарымайрымкангъа джетиб Суэц илипин бла [[Джерле арасы тенгиз|Джерле арасы тенгизге]] кошулады. Къыбылада [[Араб тенгиз]] (Аден богъаз) бла Къызыл тенгизни Баб-эль-Мандеб ачыкъ богъаз бир бирне кошулады. Къызыл тенгиз Дунья океанны тенгизледен эм тузлу тенгизди. == Белгиле == [[Категория:Къызыл тенгиз]] ia8qj5jginx10f6q6q6sssud7n49vyh Чукот тенгиз 0 17848 118659 2025-07-10T19:19:06Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: 'Чукот тенгиз' 118659 wikitext text/x-wiki Чукот тенгиз rmhvme4j8chjhvx8batf8u4muxcg08t 118667 118659 2025-07-10T19:40:41Z DarqaviPalladin 4737 118667 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Чукот тенгиз|Суратны кенглиги=280|Сурат=Чукотское море на карте.png}} '''Чукот тенгиз''' (англ. ''Chukchi Sea'') — окраинное море Северного Ледовитого океана, расположено между Чукоткой и Аляской. На западе проливом Лонга соединяется с Восточно-Сибирским морем, на востоке в районе мыса Барроу соединяется с морем Бофорта, на юге Берингов пролив соединяет его с Беринговым морем Тихого океана. Через акваторию моря проходит линия перемены дат. == Белгиле == 6zw0ij1dr4rbr9lf7c5bfnvmylp7ij7 118670 118667 2025-07-10T19:42:21Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118670 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Чукот тенгиз|Суратны кенглиги=280|Сурат=Чукотское море на карте.png}} '''Чукот тенгиз''' (англ. ''Chukchi Sea'') — окраинное море Северного Ледовитого океана, расположено между Чукоткой и Аляской. На западе проливом Лонга соединяется с Восточно-Сибирским морем, на востоке в районе мыса Барроу соединяется с морем Бофорта, на юге Берингов пролив соединяет его с Беринговым морем Тихого океана. Через акваторию моря проходит линия перемены дат. == Белгиле == [[Категория:Чукот тенгиз]] n0zrn5pb8uaiacqata3hx0x5tb8mpvo 118684 118670 2025-07-10T20:11:58Z DarqaviPalladin 4737 118684 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Чукот тенгиз|Суратны кенглиги=280|Сурат=Чукотское море на карте.png}} '''Чукот тенгиз''' (англ. ''Chukchi Sea'') — [[Чукотка]] бла [[Аляска|Алясканы]] арасында орналгъан, [[Шимал Бузлауукъ океан|Шимал Бузлауукъ океанны]] [[Къыйыр тенгизле|къыйыр тенгиз]]. Кюнбатышда Лонг ачыкъ богъаз бла [[Кюнчыгъыш-Сибир тенгиз]] бла, кюнчыгъышда, Барроу мысны къатында [[Бофортну тенгизи]] бла, къыбылада Беринг ачыкъ богъаз бла [[Шош океан|Шош океанны]] [[Беринг тенгиз]] бла бир бирне кошуладыла. Тенгизни суу территориясы бла дата тюрлендириу сюз барады. == Белгиле == [[Категория:Чукот тенгиз]] q3h6zwzffg2ii6149ztde7kr7qzhmv0 118685 118684 2025-07-10T20:13:56Z DarqaviPalladin 4737 118685 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Чукот тенгиз|Суратны кенглиги=280|Сурат=Чукотское море на карте.png|Викигёзенде категория=Category:Chukchi Sea|Узунлугъу=725|Майданы=595 000|Къалынлыгъы=45 400|Эм терени=1256|Орта теренлиги=71|Кенглиги=1070}} '''Чукот тенгиз''' (англ. ''Chukchi Sea'') — [[Чукотка]] бла [[Аляска|Алясканы]] арасында орналгъан, [[Шимал Бузлауукъ океан|Шимал Бузлауукъ океанны]] [[Къыйыр тенгизле|къыйыр тенгиз]]. Кюнбатышда Лонг ачыкъ богъаз бла [[Кюнчыгъыш-Сибир тенгиз]] бла, кюнчыгъышда, Барроу мысны къатында [[Бофортну тенгизи]] бла, къыбылада Беринг ачыкъ богъаз бла [[Шош океан|Шош океанны]] [[Беринг тенгиз]] бла бир бирне кошуладыла. Тенгизни суу территориясы бла дата тюрлендириу сюз барады. == Белгиле == [[Категория:Чукот тенгиз]] 1x92qi5be4p0ptax2hiq96pkrgmczg1 118686 118685 2025-07-10T20:16:26Z DarqaviPalladin 4737 118686 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Чукот тенгиз|Суратны кенглиги=280|Сурат=Чукотское море на карте.png|Викигёзенде категория=Category:Chukchi Sea|Узунлугъу=725|Майданы=595 000|Къалынлыгъы=45 400|Эм терени=1256|Орта теренлиги=71|Кенглиги=1070|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=3240|Къошулгъан суула=Амгуэма, Ноатак, Ванкарем, Эквыватап, Чегитун, Рывеем|Суу джыйыууну майданы=160 000}} '''Чукот тенгиз''' (англ. ''Chukchi Sea'') — [[Чукотка]] бла [[Аляска|Алясканы]] арасында орналгъан, [[Шимал Бузлауукъ океан|Шимал Бузлауукъ океанны]] [[Къыйыр тенгизле|къыйыр тенгиз]]. Кюнбатышда Лонг ачыкъ богъаз бла [[Кюнчыгъыш-Сибир тенгиз]] бла, кюнчыгъышда, Барроу мысны къатында [[Бофортну тенгизи]] бла, къыбылада Беринг ачыкъ богъаз бла [[Шош океан|Шош океанны]] [[Беринг тенгиз]] бла бир бирне кошуладыла. Тенгизни суу территориясы бла дата тюрлендириу сюз барады. == Белгиле == [[Категория:Чукот тенгиз]] lf1021dpli4tmiro0e8pjz2s02i8x07 118687 118686 2025-07-10T20:16:50Z DarqaviPalladin 4737 118687 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Чукот тенгиз|Суратны кенглиги=280|Сурат=Чукотское море на карте.png|Викигёзенде категория=Category:Chukchi Sea|Узунлугъу=725|Майданы=595 000|Къалынлыгъы=45 400|Эм терени=1256|Орта теренлиги=71|Кенглиги=1070|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=3240|Къошулгъан суула=Амгуэма, Ноатак, Ванкарем, Эквыватап, Чегитун, Рывеем|Суу джыйыууну майданы=160 000}} '''Чукот тенгиз''' ([[Ингилиз тил|ингил]]. ''Chukchi Sea'') — [[Чукотка]] бла [[Аляска|Алясканы]] арасында орналгъан, [[Шимал Бузлауукъ океан|Шимал Бузлауукъ океанны]] [[Къыйыр тенгизле|къыйыр тенгиз]]. Кюнбатышда Лонг ачыкъ богъаз бла [[Кюнчыгъыш-Сибир тенгиз]] бла, кюнчыгъышда, Барроу мысны къатында [[Бофортну тенгизи]] бла, къыбылада Беринг ачыкъ богъаз бла [[Шош океан|Шош океанны]] [[Беринг тенгиз]] бла бир бирне кошуладыла. Тенгизни суу территориясы бла дата тюрлендириу сюз барады. == Белгиле == [[Категория:Чукот тенгиз]] 900mzdmrp8x4mmdulrdtrku3jvh53l0 Охот тенгиз 0 17849 118660 2025-07-10T19:20:01Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: 'Охот тенгиз' 118660 wikitext text/x-wiki Охот тенгиз f9dqrvi40jmy9y0v9nu8kwc0kp7geue 118663 118660 2025-07-10T19:37:41Z DarqaviPalladin 4737 118663 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821}} '''Охот тенгиз''' (яп. オホーツク海 ''Охоцукукай'', ительм. ''Лам‘ин ӄыӽ'', нив. ''Пила ғерӄ,'' «Уллу тенгиз») — Щош океанны шимал-кюбатышда орналгъан Росей бла Джапонияны джуугъан тенгиз. Шош океандан Камчатка джарымайрымкан, Курил айрымканла эмда Хоккайдо айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. Япон тенгизден а Сахалин айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², — 1316 тыс. км³. == Белгиле == 2haf7oh0hbqe29a5c4ugdus5q245jm3 118664 118663 2025-07-10T19:39:22Z DarqaviPalladin 4737 118664 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821}} '''Охот тенгиз''' (яп. オホーツク海 ''Охоцукукай'', ительм. ''Лам‘ин ӄыӽ'', нив. ''Пила ғерӄ,'' «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == 4jn048n4daq235mn0oigdelhj4k8u2f 118665 118664 2025-07-10T19:40:15Z DarqaviPalladin 4737 118665 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821}} '''Охот тенгиз''' ({{lang-ja|オホーツク海}} ''Охоцукукай'', {{lang-itl|Лам‘ин ӄыӽ}}<ref>{{статья |ссылка = https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf |заглавие = Itelmen Language and Culture - Part 2 (Russian) |год = 2005 |язык = en/itl |издание = "Kamshtat", Петропавловск-Камчатский |страницы = 34 |archivedate = 2022-01-22 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220122225328/https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf }}</ref>, [[Нивхский язык|нив.]] ''Пила ғерӄ''<ref>{{Cite web|url=https://new.nlrs.ru/open/16447|title=Легенды Ых-мифа|lang=ru|website=Национальная библиотека РС(Я)|access-date=2024-03-16|archive-date=2024-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20240316012053/https://new.nlrs.ru/open/16447|url-status=live}}</ref>'' «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == 8m10a5bqrcd0ge5jfu6pl4h1asbohp5 118669 118665 2025-07-10T19:41:39Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118669 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821}} '''Охот тенгиз''' ({{lang-ja|オホーツク海}} ''Охоцукукай'', {{lang-itl|Лам‘ин ӄыӽ}}<ref>{{статья |ссылка = https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf |заглавие = Itelmen Language and Culture - Part 2 (Russian) |год = 2005 |язык = en/itl |издание = "Kamshtat", Петропавловск-Камчатский |страницы = 34 |archivedate = 2022-01-22 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220122225328/https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf }}</ref>, [[Нивхский язык|нив.]] ''Пила ғерӄ''<ref>{{Cite web|url=https://new.nlrs.ru/open/16447|title=Легенды Ых-мифа|lang=ru|website=Национальная библиотека РС(Я)|access-date=2024-03-16|archive-date=2024-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20240316012053/https://new.nlrs.ru/open/16447|url-status=live}}</ref>'' «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == [[Категория:Охот тенгиз]] 97um99cnb5f30zty9z42yqfe1i2h3bx 118673 118669 2025-07-10T19:43:26Z DarqaviPalladin 4737 118673 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821}} '''Охот тенгиз''' ({{lang-ja|オホーツク海}} ''Охоцукукай'', {{lang-itl|Лам‘ин ӄыӽ}}<ref>{{статья |ссылка = https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf |заглавие = Itelmen Language and Culture - Part 2 (Russian) |год = 2005 |язык = en/itl |издание = "Kamshtat", Петропавловск-Камчатский |страницы = 34 |archivedate = 2022-01-22 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220122225328/https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf }}</ref>, [[Нивхский язык|нив.]] ''Пила ғерӄ''<ref>{{Cite web|url=https://new.nlrs.ru/open/16447|title=Легенды Ых-мифа|lang=ru|website=Национальная библиотека РС(Я)|access-date=2024-03-16|archive-date=2024-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20240316012053/https://new.nlrs.ru/open/16447|url-status=live}}</ref> «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == [[Категория:Охот тенгиз]] id0umin9ykq3hbfp83rg6leqbfwo5p0 118674 118673 2025-07-10T19:52:00Z DarqaviPalladin 4737 118674 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821|Викигёзенде категория=Category:Sea of Okhotsk|Узунлугъу=2463|Кенглиги=1500|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=10 460|Къошулгъан суула=Амур, Охота, Кухтуй, Урак, Иня, Хой}} '''Охот тенгиз''' ({{lang-ja|オホーツク海}} ''Охоцукукай'', {{lang-itl|Лам‘ин ӄыӽ}}<ref>{{статья |ссылка = https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf |заглавие = Itelmen Language and Culture - Part 2 (Russian) |год = 2005 |язык = en/itl |издание = "Kamshtat", Петропавловск-Камчатский |страницы = 34 |archivedate = 2022-01-22 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220122225328/https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf }}</ref>, [[Нивхский язык|нив.]] ''Пила ғерӄ''<ref>{{Cite web|url=https://new.nlrs.ru/open/16447|title=Легенды Ых-мифа|lang=ru|website=Национальная библиотека РС(Я)|access-date=2024-03-16|archive-date=2024-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20240316012053/https://new.nlrs.ru/open/16447|url-status=live}}</ref> «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == [[Категория:Охот тенгиз]] jokmapqsxpf47r4g7v50co9pdmzxxpa 118689 118674 2025-07-10T20:58:51Z DarqaviPalladin 4737 118689 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821|Викигёзенде категория=Category:Sea of Okhotsk|Узунлугъу=2463|Кенглиги=1500|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=10 460|Къошулгъан суула=Амур, Охота, Кухтуй, Урак, Иня, Хой}} '''Охот тенгиз''' ({{lang-ja|オホーツク海}} ''Охоцукукай'', {{lang-itl|Лам‘ин ӄыӽ}}<ref>{{статья |ссылка = https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf |заглавие = Itelmen Language and Culture - Part 2 (Russian) |год = 2005 |язык = en/itl |издание = "Kamshtat", Петропавловск-Камчатский |страницы = 34 |archivedate = 2022-01-22 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220122225328/https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf }}</ref>, [[Нивх тил|нив.]] ''Пила ғерӄ''<ref>{{Cite web|url=https://new.nlrs.ru/open/16447|title=Легенды Ых-мифа|lang=ru|website=Национальная библиотека РС(Я)|access-date=2024-03-16|archive-date=2024-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20240316012053/https://new.nlrs.ru/open/16447|url-status=live}}</ref> «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == [[Категория:Охот тенгиз]] foya6zeew39mu76v8v25spcn2c8ivsw 118691 118689 2025-07-10T21:02:32Z DarqaviPalladin 4737 118691 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Охот тенгиз|Сурат=Sea of Ochotsk 151.75790E 53.57880N.jpg|Суратны кенглиги=280|Майданы=1 603 000|Къалынлыгъы=1 316 000|Эм терени=3916|Орта теренлиги=821|Викигёзенде категория=Category:Sea of Okhotsk|Узунлугъу=2463|Кенглиги=1500|Джагъаны къыйырыны узунлугъу=10 460|Къошулгъан суула=Амур, Охота, Кухтуй, Урак, Иня, Хой}} '''Охот тенгиз''' ({{lang-ja|オホーツク海}} ''Охоцукукай'', {{lang-itl|Лам‘ин ӄыӽ}}<ref>{{статья |ссылка = https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf |заглавие = Itelmen Language and Culture - Part 2 (Russian) |год = 2005 |язык = en/itl |издание = "Kamshtat", Петропавловск-Камчатский |страницы = 34 |archivedate = 2022-01-22 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20220122225328/https://dh-north.org/siberian_studies/publications/ILC2additions_E.pdf }}</ref>, {{lang-niv|Пила ғерӄ}}<ref>{{Cite web|url=https://new.nlrs.ru/open/16447|title=Легенды Ых-мифа|lang=ru|website=Национальная библиотека РС(Я)|access-date=2024-03-16|archive-date=2024-03-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20240316012053/https://new.nlrs.ru/open/16447|url-status=live}}</ref> «Уллу тенгиз») — [[Шош океан|Шош океанны]] шимал-кюбатышда орналгъан, [[Росей]] бла [[Джапония|Джапонияны]] джуугъан тенгиз. Шош океандан [[Камчатка]] джарымайрымкан, [[Курил айрымканла]] эмда [[Хоккайдо]] айрымкан Охот тенгизни айырыладыла. [[Япон тенгиз|Япон тенгизден]] а [[Сахалин]] айрымкан айрылады. Майданы — 1 603 000 км², къалынлыгъы — 1316 тыс. км³. == Белгиле == [[Категория:Охот тенгиз]] fetr9aed720mavvnno2xid4vjrljhc5 Беринг тенгиз 0 17850 118661 2025-07-10T19:20:56Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: 'Беринг тенгиз' 118661 wikitext text/x-wiki Беринг тенгиз dg7gl3odqg2x4bhddnd0qmroc2dhltj 118668 118661 2025-07-10T19:40:47Z DarqaviPalladin 4737 118668 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Беринг тенгиз|Сурат=BeringSea.jpg|Суратны кенглиги=280}} '''Беринг тенгиз''' (англ. ''Bering Sea'') — окраинное море на севере Тихого океана, отделённое от него Алеутскими и Командорскими островами. Сообщается с Чукотским морем и Северным Ледовитым океаном через Берингов пролив. Море разделяет крупнейшие на планете массивы суши — Евразию и Америку. Берингово море омывает берега России и США. Биоресурсы моря распределены в исключительных экономических зонах этих двух стран, а также в международных водах — анклаве в центральной части моря, прозванного в США «дыркой бублика» (Donut Hole). Благодаря совпадению ряда климатических, географических, гидрохимических и других факторов Берингово море является одним из богатейших районов промысла водных биоресурсов в Мировом океане. == Белгиле == 83oa52bbauom6fp3wx241ihhj01lysd 118672 118668 2025-07-10T19:42:34Z DarqaviPalladin 4737 /* Белгиле */ 118672 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Беринг тенгиз|Сурат=BeringSea.jpg|Суратны кенглиги=280}} '''Беринг тенгиз''' (англ. ''Bering Sea'') — окраинное море на севере Тихого океана, отделённое от него Алеутскими и Командорскими островами. Сообщается с Чукотским морем и Северным Ледовитым океаном через Берингов пролив. Море разделяет крупнейшие на планете массивы суши — Евразию и Америку. Берингово море омывает берега России и США. Биоресурсы моря распределены в исключительных экономических зонах этих двух стран, а также в международных водах — анклаве в центральной части моря, прозванного в США «дыркой бублика» (Donut Hole). Благодаря совпадению ряда климатических, географических, гидрохимических и других факторов Берингово море является одним из богатейших районов промысла водных биоресурсов в Мировом океане. == Белгиле == [[Категория:Беринг тенгиз]] n9pbg69dswuwepanhthuliyxto3itei 118692 118672 2025-07-10T21:11:45Z DarqaviPalladin 4737 118692 wikitext text/x-wiki {{Тенгиз|Аты=Беринг тенгиз|Сурат=BeringSea.jpg|Суратны кенглиги=280|Викигёзенде категория=Category:Bering Sea|Майданы=2 260 000 - 2 310 000|Къалынлыгъы=3 690 000 - 3 800 000|Эм терени=4151/4420|Орта теренлиги=1640|Суу джыйыууну майданы=1 700 000|Къошулгъан суула=Юкон, Анадырь, Агиапук, Кускоквим, Опука, Хатырка, Рубикон, Песцовая|Узунлугъу=2400|Кенглиги=1600}} '''Беринг тенгиз''' (англ. ''Bering Sea'') — окраинное море на севере Тихого океана, отделённое от него Алеутскими и Командорскими островами. Сообщается с Чукотским морем и Северным Ледовитым океаном через Берингов пролив. Море разделяет крупнейшие на планете массивы суши — Евразию и Америку. Берингово море омывает берега России и США. Биоресурсы моря распределены в исключительных экономических зонах этих двух стран, а также в международных водах — анклаве в центральной части моря, прозванного в США «дыркой бублика» (Donut Hole). Благодаря совпадению ряда климатических, географических, гидрохимических и других факторов Берингово море является одним из богатейших районов промысла водных биоресурсов в Мировом океане. == Белгиле == [[Категория:Беринг тенгиз]] m2ssh277ho80f7wlwizn2jvwnq9mlgg Категория:Къызыл тенгиз 14 17851 118675 2025-07-10T19:53:38Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Red Sea}} {{catmain}} [[Категория:Индий океанны тенгизлери]]' 118675 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Red Sea}} {{catmain}} [[Категория:Индий океанны тенгизлери]] ebv9y8fpvmkx0piys9gzkwepyulkaih Категория:Беринг тенгиз 14 17852 118676 2025-07-10T19:55:27Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Bering Sea}} {{catmain}} [[Категория:Шош океанны тенгизлери]]' 118676 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Bering Sea}} {{catmain}} [[Категория:Шош океанны тенгизлери]] ez4sj79ozgiqq9r3liie5a2yxl3xn0p Категория:Охот тенгиз 14 17853 118677 2025-07-10T19:55:51Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Sea of Okhotsk}} {{catmain}} [[Категория:Шош океанны тенгизлери]]' 118677 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Sea of Okhotsk}} {{catmain}} [[Категория:Шош океанны тенгизлери]] 0hri9uiiaagfljq6yly3fax141novi2 Категория:Чукот тенгиз 14 17854 118678 2025-07-10T19:56:56Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Chukchi Sea}} {{catmain}} [[Категория:Шимал Бузлауукъ океанны тенгизлери]]' 118678 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Chukchi Sea}} {{catmain}} [[Категория:Шимал Бузлауукъ океанны тенгизлери]] kfp6h3sz04x5b7ndaru4o6q0plvoblq Категория:Индий океанны тенгизлери 14 17855 118679 2025-07-10T19:58:25Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Seas of the Indian Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Индий океан]] [[Категория:Индий океан]]' 118679 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Seas of the Indian Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Индий океан]] [[Категория:Индий океан]] ihsyj4cvsi4qqfyzdulwf2oe7o98e01 Категория:Шимал Бузлауукъ океанны тенгизлери 14 17856 118680 2025-07-10T20:00:11Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Seas of the Arctic Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Шимал Бузлауукъ океан]] [[Категория:Шимал Бузлауукъ океан]]' 118680 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Seas of the Arctic Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Шимал Бузлауукъ океан]] [[Категория:Шимал Бузлауукъ океан]] 7xdrjk68ud4g0adxrqvzg7gsbbz6zrd Категория:Шош океанны тенгизлери 14 17857 118681 2025-07-10T20:01:15Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '{{Commonscat|Seas of the Pacific Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Шош океан]] [[Категория:Шош океан]]' 118681 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Seas of the Pacific Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Шош океан]] [[Категория:Шош океан]] 9gmvyvkvb7m5odx7sb1yv4dc1eue5z1 118682 118681 2025-07-10T20:01:32Z DarqaviPalladin 4737 118682 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Seas of the Pacific Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Шош океан]] [[Категория: Шош океан]] dg2xoplj8wvqcbqc2kcnr1gipi5bfhy 118683 118682 2025-07-10T20:01:43Z DarqaviPalladin 4737 118683 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Seas of the Pacific Ocean}} [[Категория:Океанлагъа кёре тенгизле|Шош океан]] [[Категория:Шош океан]] 9gmvyvkvb7m5odx7sb1yv4dc1eue5z1 Шаблон:Lang-itl 10 17858 118688 2025-07-10T20:58:13Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '[[Ительмен тил|итель.]] ''<span lang="itl">{{{1}}}</span>''<noinclude> [[Category:Шаблонла:Тил шаблонла|itl]] </noinclude>' 118688 wikitext text/x-wiki [[Ительмен тил|итель.]] ''<span lang="itl">{{{1}}}</span>''<noinclude> [[Category:Шаблонла:Тил шаблонла|itl]] </noinclude> kghvzc1urh9se0tcxfgr4cyq3nuiehe Шаблон:Lang-niv 10 17859 118690 2025-07-10T21:01:27Z DarqaviPalladin 4737 Бет къуралды: '[[Нивх тил|нивх.]] ''<span lang="niv">{{{1}}}</span>''<noinclude> [[Category:Шаблонла:Тил шаблонла|niv]] </noinclude>' 118690 wikitext text/x-wiki [[Нивх тил|нивх.]] ''<span lang="niv">{{{1}}}</span>''<noinclude> [[Category:Шаблонла:Тил шаблонла|niv]] </noinclude> qlfxz5aveoino77fma5iaayg7vq9wy8