Википедия kywiki https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Медиа Атайын Талкуу Колдонуучу Колдонуучунун баарлашуулары Википедия Википедияны талкуулоо Файл Файлды талкуулоо МедиаВики МедиаВикини талкуулоо Калып Калыпты талкуулоо Жардам Жардамды талкуулоо Категория Категорияны талкуулоо Макала долбоору Макала долбоорун талкуулоо TimedText TimedText talk Модуль Модулду талкуулоо 0 1626 515200 514782 2025-06-21T20:22:11Z Baydastann 38267 /* Жетилген курак */ эки жолу кайталанып калган сүйлөм 515200 wikitext text/x-wiki {{Жазуучу |Ысымы = Чыңгыз Айтматов |Расмий ысымы = Чыңгыз Төрөкул уулу Айтматов |Сүрөт = Tschingis Ajtmatow.jpg |Туурасы = 220px |Сүрөттүн аталышы = Чыңгыз Айтматов 2003-жылы |Туулган жери = Шекер айылы, [[Кара-Буура району]], {{ТуулганЖери|Талас облусу|Кара-Буура районунда}}, [[Кыргыз Автономдуу Социалистик Советтик Республикасы (1926—1936)|Кыргыз АССР]], [[РСФСР]], [[ССРС]], [[Кыргызстан]] |Жарандыгы = {{желек|СССР}} → {{желек|Кыргызстан}} |Ишмердүүлүгү = прозаик |Чыгармачылык жылдары = |Багыты = [[социалисттик реализм]] |Жанры = [[роман]], [[повесть]], {{сценарист|СССР|Кыргызстан|XX кылым}} |Чыгармаларынын тилдери = [[кыргыз тили|кыргыз]], [[орус тили|орус]] |Бааланганы = {{Ленин сыйлыгы|1963}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1968}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1977}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1983}} |Сыйлыктары = {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Ак-Шумкар}}{{!!}}{{Орок жана Балка Медалы}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{1-даражадагы Манас Ордени}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Достук Ордени}}{{!!}}{{Отан Ордени}}{{!!}}{{Дустлик Ордени}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}} {{Ленин Ордени}} {{!!}} {{Ленин Ордени}} {{!!}} {{Октябрь Революциясы Ордени}}{{!!}}{{Эмгек Кызыл Туу Ордени}} {{!}}- {{!}} {{Эмгек Кызыл Туу Ордени}}{{!!}}{{Элдер Достугу Ордени}}{{!!}}{{Жылмайуу Ордени}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{Эмгеги үчүн Офицер Ордени (Мажарстан)}} {{!}}} |Lib = http://www.lib.ru/PROZA/AJTMATOW/ |Уикитека = }} '''Айтматов Чыңгыз Төрөкулович''' (1928-2008) — [[кыргыз тили|кыргыз]] жана [[орус тили|орус]] тилдеринде жазган советтик жана кыргызстандык жазуучу, Кыргыз ССРнин эл жазуучусу (1974), [[Социалисттик Эмгектин Баатыры]] (1978), [[Кыргыз Республикасынын Баатыры]]. ==Өмүр баяны== ===Балалыгы=== Чыңгыз Төрөкулович Айтматов 1928-жылы 12-декабрда азыркы [[Кыргыз Республикасы|Кыргыз Республикасынын]] Талас облусунун [[Кара-Буура району|Кара-Буура районундагы]] [[Шекер, Кара-Буура району|Шекер айылында]] мамлекеттик кызматкердин үй-бүлөсүндө туулган. Ал кезде Шекер айылы [[ССРС|ССРСдин]] [[РСФСР|РСФСРинин]] [[Кыргыз АССР (1926—1936)|Кыргыз АССРинин]] Талас кантонунда болчу. Чоң атасы Айтмат кыргыздын [[Кытай, уруу|Кытай уруусунан]] чыккан бай кишининуулу болгон. Атасы [[Айтматов, Төрөкул|Төрөкул Айтматов]] адегенде 1927-жылдан тартып, 1932-жылга чейин большевиктер партиясынын Жалал-Абад кантонунун биринчи катчысы, андан соң Кыргыз обкомунун катчысы болгон. Андан соң Төрөкул 1937-жылы репрессияланып, 1938-жылы жазыксыз жерден "''пантүркист''" катары атылып кеткен. Эл ичинде кадыр-барктуу, көрүнүктүү адамдардан болгон. Апасы [[Нагима Айтматова|Нагима Хамзеевна Айтматова]] — теги боюнча татар. Чыңгыздын таятасы Хамза — караколдук бай жана айдың татар соодагери болгон. Азыр да Каракол шаарында Хамзанын эки кабат үйү сакталып турат. Нагима жергиликтүү театрда актриса болгон. Билимдүү, эл оозуна алынган, акылдуу аялдардан болгон. 1942-жылы [[II Дүйнөлүк согуш|II Дүйнөлүк согуштун]] кесепетинен Чыңгыз Айтматовго мектепти убактылуу таштоого туура келет. Ал убакта Айтматов 14 жашта эле. Шекер эли аны кат-сабаттуу болгондуктан айыл өкмөтүнүн катчысы кылып шайлап коёт. Ошол кезде жаштардын арасында кирилче кат тааныган улан-кыздар саналуу гана эле (калгандары кыргыздын арапча же латынча жазмаларын билишкен). Жаш Чыңгыздын башына кыйынчылыктар түшөт. Бирок ал баарына чыдамкайлык менен туруштук бере алды.. Андан кийин ошол эле согуш жылдарында райондук салык чогултуучу болуп иштейт. Айыл калкынан салык чогултат. Бирок согуш маалында ага салык чогултуу оңойго турган жок. Бир жылдан кийин, 1944-жылы август айында бул ишин өз эрки менен таштайт да, тракторлук бригаданын эсепчиси болуп иштейт. 1946-жылы, сегизинчи классты аяктагандан кийин Жамбылдагы зооветеринардык техникумга окууга өтөт. [[Файл:Stamps of Kyrgyzstan, 2009-577-584.jpg|250px|мини|Чыңгыз Айтматовго арналаган Кыргызстандын почта маркалары, [[2009-жыл]]]] [[Файл:Stamp of Kyrgyzstan izo.jpg|250px|мини|Кыргызстандын почта маркалары, [[2007-жыл]]: Айтматов, [[Чокморов, Сүймөнкул|Чокморов]], [[Азыкбаев, Курмангазы|Азыкбаев]], [[Султанов, Омор Султанович|Султанов]], [[Жакыпов]] ]] ===Жетилген курак=== *1948-жылы техникумду артыкчылык менен аяктап, Кыргыз айыл-чарба институтуна тапшырып, ал жерден да 1953-жылы мыкты баалар менен бүтүрүп чыккан. *1959–1965-жылдары орус тилинде чыгууучу "Литературный Кыргызстан" журналынын баш редактору болуп иштеген. Кийинчерээк "Правда" гезитинин кабарчысы кызматын аркалаган. *1964–1986-жылдары Кыргызстан Кинематографисттер Биримдигинин Биринчи катчысы кызматын аткарган. *1966–89-жылдары — СССР Жогорку Кеңешинин депутаты болгон. *1986-жылдан — Кыргызстан Жазуучулар Биримдигинин Биринчи катчысы. *1988–1990-жылдары — Москвада жарык көргөн "Иностранная литература" журналынын башкы редактору болгон. *1989–1991-жж. — СССР Эл депутаты болгон. ===Өмүрүнүн аягы=== 1990-жылдардан баштап СССРдин жана Кыргыз Республикасынын дипломатиялык миссияларын башкарган. 2008-жылы 16-майда Татарстанда сапарда жүргөн чагында бөйрөгүнүн иштебей калганына байланыштуу жазуучуну [[Германия|Германиянын]] [[Нюрнберг]] шаарынын ооруканаларынын бирине жеткиришет. Ал жакта 2008-жылдын 10-июнунда [[пневмония]] оорусунун кесепетинен жазуучу көз жумган. ==Үй-бүлөлүк турмушу == Чыңгыз Айтматовдун алгачкы жубайы Керез Шамшыбаева болгон. Ал 1930-жылдын 10-августунда Чүй облусунун Он-Бир-Жылга айылында туулган. Атасы Шамшыбай Жакыпбай уулу Экинчи дүйнөлүк согушта курман болгон. Керез апа Бишкектеги Медицина институтун жана ординатурасын аяктап, кулак, тамак, мурун ооруларын дарылоочу адис катары эмгектенген. Чыңгыз Айтматов менен Керез Шамшыбаева 1950-жылдары баш кошушкан. Бул никеден эки уул — 1954-жылы Санжар жана 1959-жылы Аскар төрөлгөн. 1980-жылдардын ортосунда жубайлар тынч ажырашкан. Керез апа өмүрүнүн аягына чейин Чыңгыз Айтматов жөнүндө урмат-сый менен айтып келген. Ал 1999-жылы 6-мартта дүйнөдөн кайткан. Сөөгү Байтик айылына жакын жайгашкан көрүстөнгө коюлган. Айтматовдун чыгармачылыгында махабат темасы маанилүү орунду ээлейт. Ал сүрөттөгөн сүйүүлөр турмуштук негизге ээ экени да маалым. “Аскада калган аңчынын ыйы” чыгармасында жазуучу студенттик жашоосундагы бир махабаты тууралуу мындай дейт: “Жашырганда не? Студент кезде, жаштык чакта бий аянтында, той-тамашада далай кыз менен таанышкан учурларыбыз болгон. Ошолордун ичинен өзүнүн жан сезими менен да, келбети менен да бүт эркимди бийлеген махабат өмүр бою эсимден кетпей калды. Ал – кыргыз искусствосунун маңдайына бүткөн чолпон жылдызы, атактуу бийчи Бүбүсара Бейшеналиева болчу...” Жазуучу менен Бейшеналиеванын байланышы тууралуу драматург Жаныш Кулмамбетов “Чыңгыз менен Бүбүсайра” аттуу драма жазып, 2005-жылы Кыргыз мамлекеттик жаш көрүүчүлөр театрынын сахнасында коюлган. 2008-жылы ушул драманын негизинде тасма тартылган. Айтматов тууралуу жазылган “Айтматовдун айымдары” аттуу китепчеде журналист Жаныбек Жанызак анын турмуштук жолуна байланыштуу маалыматтарды камтыган. Жазуучу бул эмгекке жооп кылып: “Уруксатсыз бирөөнүн жандүйнөсүнө үңүлүү жакшы адеп эмес. Мейли, өзүнө ылайык көрсө, жаза берсин. Кайсы жазмакердин каламына тоскоол болмок элек” – деп жазган. Ошондой эле ал Керез тууралуу мындай дейт: “Керез – алгачкы жубайым. Жаштык, студенттик кездин алоолонгон кыйын ашууларын бирге аштык. Апам Нагима маркум экөө эне-кыздай сыйлашып, көп жыл турмуштун ачуу-таттуусун бирге татышты. Керезден Санжар, Аскар аттуу эки уул көрдүм. Өмүрүмдүн кайталангыс күлгүн курагын кайра жаралгыс таланттуу, акылдуу, ажарлуу айымдар коштоду.” 1980-жылдардан тартып Чыңгыз Айтматов азыркы жубайы Мария Айтматова менен жашаган. Мария Бүткүл союздук мамлекеттик кинематография институтун (Москва) аяктаган. Ал мурда Жапонияда жашап, жапон жараны менен никеде болгон, кийин ажырашкан. Мария кыргыз, орус жана англис тилдеринде эркин сүйлөйт. Бул никеден Айтматовдун Ширин аттуу кызы жана Элдар аттуу уулу бар. ==«Манас» жана Айтматов== «Манас» эпосу профессионал жазуучулар үчүн жеке эле драматургия жаатында гана эмес, прозада, поэзияда көркөм булак болуп келүүдө.жана болгон окшойт корунот ко дейм Прозада биринчи кезекте Ч. Айтматовдун эстетикалык ишмердүүлүгү өзгөчөлөнүп турат. Атактуу жазуучу улуу эпосту изилдеп, пропагандалап гана тим болбостон, анын сюжетин, идеяларын, көркөм каражаттарын чыгармаларында өтө билгичтик, чеберчилик менен пайдаланды. [[Асаналиев Кеңешбек|К. Асаналиев]] мындай дейт: «Манас» Айтматовдун «көркөм акыл-зээнинде кандайдыр бир айрым үзүндүлөрү, кээ бир белгилери менен эмес, башайт». «Манас» эпосун айтуу учурунда кунт коюп «манасчыдан угуп отуруп, ар бир сүрөттөө өз ордунда экенин көрүп, ар бир сүрөттөөнүн өзүнчө көркөмдүк системасы, көркөмдүк максаты бар экенин сезип, элдин көркөмдүк фантазиясына таң калбай койбойсуң» дейт Айтматов эпос жөнүндө ([["Манас" энциклопедиясы]]. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т.) ==Эстеликтер == 2011-жылдын 30-августунда Бишкектин борборундагы [[«Ала-Тоо» аянты|Ала-Тоо аянтынын]] түштүк тарабына Чыңгыз Айтматовдун айкели тургузулду. Анын ачылыш аземине Кыргызстандын президенти Роза Отунбаева, премьер-министр [[Алмазбек Атамбаев]], Жогорку Кеңештин төрагасы [[Ахматбек Келдибеков]] баштаган өлкө жетекчилери, Орусиянын президентининин администрациясынын класс жетекчиси Сергей Сарышкин, элчилер, коомчулук өкүлдөрү катышкан. == Сыйлыктары. Наамдары == * 1958-ж — "Эмгектеги артыкчылыгы" медалы менен сыйланган. * 1962-ж — "Эмгек Кызыл Туу" ордени менен сыйланган. * 1963-ж — "Повести гор и степей" деген китеби үчүн Лениндик сыйлыкка татыктуу болгон. * 1967-ж — "Эмгек Кызыл Туу" ордени менен сыйланган. * 1968-ж — Кыргыз ССРинин эл жазуучусу деген ардактуу наам берилген. * 1968-ж — "Жаныбарым, Гүлсары" повести үчүн Мамлекеттик сыйлыкка татыктуу болгон. * 1971-ж — Ленин ордени менен сыйланган. * 1974-ж — Н. К. Крупская атындагы медаль менен сыйланган. * 1975-ж — "Манас атанын ак кар,көк музу" очерки үчүн "Огонек" журналынын сыйлыгы ыйгарылган. * 1976-ж — "Эрте келген турналар" аттуу повести үчүн Кыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган. * 1977-ж — "Ак кеме" повести жана ал боюнча жазылгал көркөм фильмдин сценарийи үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган. * 1978-ж — Ленин ордени жана "Орок жана Балка" алтын медалы менен сыйланган; "[[Социалисттик Эмгектин Баатыры|Социалисттик эмгектин Баатыры]]" деген наам ыйгарылган. * 1979-ж — "Эрте келген турналар" жана "Деңиз бойлой жорткон Ала дөбөт" аттуу чыгармаларындагы терең гуманизм жана адам улуулугунун духун ачкандыгы үчүн Италиянын Вольтерра шаарынын көркөм коомчулугу 1-сыйлыгын ыйгарышкан. * 1980-ж — Италияда "Эрте келген турналар" жана "Дениз бойлой жорткон Ала дөбөт" чыгармалары үчүн эл аралык "Этрурия" сыйлыгы тапшырылган. * 1983-ж — "Кылым карытар бир күн" романы үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгын алган. * 1984-ж — "Элдердин достугу" ордени менен сыйланган. * 1987-ж — Польшадагы балдардын сунушу боюнча ойлонуп табылган "Жылмаюу" ордени ыйгарылган. == Чыгармалары тууралуу == === Ак жаан === Бул аңгеме Ч. Айтматовдун адабият дүйнөсүнө жаңыдан аяк салып, өз жолун, өз темасын издеп жүргөн жылдардагы алгачкы аңгемелеринен. Буга чейин орусча "Кыргызстан" альманахына(Номер2) эки аңгемеси: "Газетчик Дзюйо" жана "Ашым" 1952-жылы жарыяланган. "Ак жаан" адегенде "Советтик Кыргызстан" журналына (азыркы "Ала-Тоо" журналы) 1955-жылкы сегизинчи санына басылган. Туура беш жыл өткөндөн кийин Айтматовдун алгачкы кыргызча китеби "Обонго" {Фрунзе, Кыргызмамбас,1959}, андан кийин "Саманчы жолу" жыйнагына кирген {Фрунзе, Кыргызмамбас,1963}, == Айтматовду эскерүү == Кыргыз элинин залкар акындарынын бири [[Асан Жакшылыков]] Айтматовду эскерип, "Чыңгыз Айтматовго аза баллада" деген балладасын жараткан<ref>Кутбилим гезити. 2008-жыл 20-июнь. 7-бет.</ref>. 2011 жылы 30 августта [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Бишкек|борбор шаарында]] [[Ала-Тоо аянты|Ала-Тоо аянтында]] эл жазуучусу Чыңгыз Айтматовдун эстелиги ачылды. == Жарык көргөн китептери == === Кыргыз тилинде === * Обон: Повесть жана аңгемелер. - Ф.: Кыргызмамбас, 1959. - 192 б. * Биринчи мугалим: Повесть. - Б.: Кыргызокуупедмамбас, 1953. - 75 б. * Саманчынын жолу: Повесттер жана аңгемелер. - Ф.: Кыргызмамбас, 1963. - 320 б. * Атадан калган туяк: Аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1970. - 26 б. * Атадан калган туяк: Аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1971. - 26 б.ам * Түнкү сугат: Аңгеме. - Ф.: Кыргызстан, 1975. - 42 б. * Жамийла: Повесть. - Ф.: Кыргызстан, 1977. - 92 б. * Биринчи мугалим: Повесттер жана аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1978. - 314 б. * Гүлсарат: Повесттер. - Ф.: Кыргызстан, 1978. - 644 б. * Делбирим: Повесттер, аңгемелер, драма. - Ф.: Кыргызстан, 1981. - 608 б. * Эрте келген турналар: Повесть. - Ф.: Мектеп, 1981. - 152 б. * Бугу-эне: Жомок. - Ф.: Мектеп, 1982. - 21 б. * Үч томдон турган чыгармалар жыйнагы: 1 - 2-т. - Ф.: Кыргызстан, 1982. * Үч томдон турган чыгармалар жыйнагы: 3-т. - Ф.: Кыргызстан, 1983. - 427 б. * Чыпалак бала: Жомок. - Ф.: Мектеп, 1985. - 24 б. * Ак кеме: Повесть. - Ф.: Мектеп, 1986. - 160 б. * Биз дүйнөнү жаратабыз, дүйнө бизди жаратат: Макалалар, маектешүүлөр, сүйлөгөн сөздөр. - Ф.: Кыргызстан,1988. - 400 б. * Кыямат: Роман. - Ф.: Адабият, 1988. - 352 б. * Жетинин бири. «Кыямат» романынан үзүндү. - Ф.: Адабият, 1989. - 16 б. * Кайрылып куштар келгенче: Аңгеме. - Б.: Шам, 1995. - 20 б. * Кассандра тамгасы: Роман. Которгон М.Төлөмүшев. / Соңку сөзүн жазган А.Акматалиев. - Б.: Кыргызстан, 1996. - 254 б. === Беш томдон турган чыгармалар жыйнагы. === <code><div style="height:300px; overflow:auto; padding:3px"> * 1-том: Повесттер, аңгемелер. - Б.: Шам, 1999. - 432 б. * 2-том: Повесттер. - Б.: Шам, 1999. - 496 б. * 3-том: Роман, повесттер. - Б.: Шам, 1999. - 520 б. * 4-том: Роман, аңгемелер. - Б.: Шам, 1999. - 452 б. * 5-том: Роман, драма, публицистикалар. - Б.: Шам, 1999. - 560 б. * Ч.Айтматов, М.Шаханов. Аскада калган аңчынын ыйы. – Б.: Учкун, 2001. – 414 б. === Орус тилинде === * Лицом к лицу: Сборник рассказов. – Ф.: Киргизгосиздат, 1958. – 111 с. * Рассказы. – М.: Сов. писатель, 1958. – 160 с. * Джамиля: Повесть. – М.: Правда, 1959. - 43 с. * Джамиля: Повесть. – М.: Гослитиздат, 1960. – 71 с. * Джамиля: Повести и рассказы. – Ф.: Киргизгосиздат, 1961. - 316 с. * Повести гор и степей. – М.: Гослитиздат, 1961. – 70 с. * Джамиля: Повесть. – Вологда: 1962. – 71 с. * Джамиля: Повести и рассказы. – Ф.: Киргизгосиздат, 1962. – 316 с. * Рассказы: В двух книгах. – М.: Учпедгиз, 1952. – 201 с. * Джамиля; Первый учитель; Материнское поле: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1963. – 508 с. * Повести гор и степей. – М.: Сов. писатель, 1963. – 314 с. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – М.: Знание, 1964. – 112 с. * Материнское поле: Повесть и рассказы. - Ф.: Кыргызстан, 1964. – 459 с. * Джамиля: Повести. – М.: Худож лит., 1965. – 366 с. * Материнское поле: Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 460 с. * Повести гор и степей. – М.: Мол. гвардия, 1965. – 366 с. * Повести гор и степей: В 3-х кн. – М.: Просвещение, 1965. * Джамиля: Повести. – М.: Худож. лит., 1966. – 427 с. * Материнское поле: Повести, рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 460 с. * Материнское поле: Повесть. – М.: Сов. писатель, 1967. – 134 с. * Первый учитель; Джамиля; Тополек мой в красной косынке: По-вести. – М.: Дет. лит., 1967. – 206 с. * Повести. - М.: Известия, 1967. - 480 с. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Мол. гвардия 1967. – 295 с. * Прощай, Гульсары!: Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1967. – 569 с. * Первый учитель: Повесть. – М.: Дет. лит., 1968. – 93 с. * Повести и рассказы. – М.: Мол. гвардия, 1970. – 558 с. * Первый учитель: Повесть. – М.: Дет. лит., 1971. – 64 с. * Повести гор и степей. – М.: Худож. лит., 1971. – 223 с. * После сказки («Белый пароход»). – Ф.: Кыргызстан, 1971. – 620 с. * Джамиля: Повести. – М.: Дет. лит., 1971. – 142 с. * После сказки («Белый пароход»). – Ф.: Кыргызстан, 1974. – 620 с * Солдатенок: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1974. – 18 с. * Повести. – М.: Дет. лит., 1976. – 221 с. * Ранние журавли: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1976. – 96 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1976. – 112 с. * Пегий пес, бегущий краем моря; Ранние журавли. – М.: Сов. писа-тель, 1977. – 215 с. * Повести. – М.: Худож. лит., 1977. – 80 с. * В соавторстве с землею и водою: Очерки, статьи, беседы, интервью. – Ф.: Кыргызстан, 1978. – 408 с. * Первый учитель: Повести. – М.: Дет. лит., 1978. – 191 с. * После сказки («Белый пароход»). - Ф.: Кыргызстан, 1978. - 620 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1978. – 527 с. * В соавторстве с землею и водою: Очерки, статьи, беседы, интервью. – Ф.: Кыргызстан, 1979. – 408 с. * Повести. - М.: Худож. лит., 1979. – 339 с. * Повести. - М.: Правда, 1979. – 368 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Известия, 1979. – 734 с * Солдатенок: Рассказы. – Ф.: Мектеп, 1979. – 160 с * Белый пароход: Повесть. – М.: Дет. лит., 1980. – 350 с. * Белый пароход: Повести. М.: Сов. писатель, 1980. – 159 с. * Повести гор и степей. – М.: Худож. лит., 1980. – 239 с. * Белый пароход: Повесть. – Л.: Лениздат, 1981. – 200 с. * Буранный полустанок: Роман. – М.: Сов. писатель, 1981. – 303 с. * Буранный полустанок: Роман. – М.: Мол. гвардия, 1981. – 303 с. * И дольше века длится день: Роман. - Ф.: Кыргызстан, 1981. – 296 с. * Собрание сочинений: В 3-х т. – М.: Мол. гвардия, 1982. * Буранный полустанок. - М.: Худож. лит., 1982, – 112 с. * Ранние журавли; Пегий пес, бегущий краем моря; И дольше века длится день. – Л.: Лениздат, 1982. – 480 с. * Избранное: Роман, повести. - Ф.: Кыргызстан, 1983. - 592 с. * Баллада о первом учителе. – М.: Радуга, 1983.– 120 с. * Мать-олениха: Легенда (из повести «Белый пароход»). – Ф.: Мектеп, 1983. – 24 с. * Повести. - Новосибирск: Зап.-Сиб. кн. изд-во, 1983. – 191 с. * Материнское поле: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1984. * Материнское поле; Прощай, Гульсары! – М.: Дет. лит., 1984. – 224 с. * Первый учитель. – М.: Дет. лит., 1984. – 94 с. * Ранние журавли: Повести, рассказ. – Киев: Рад. школа, 1984. * Ранние журавли: Повести и рассказы. – Ф.: Мектеп, 1984. – 496 с. * Солдатенок: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1984. – 24 с. * Красное яблоко: Рассказы. – Ф.: Мектеп, 1985. – 160 с. * Мальчик с пальчик: Сказка. – Ф.: Мектеп, 1985. – 24 с. * Материнское поле. – Кишинев: 1985. * Первый учитель: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 100 с. * Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 608 с. * Эхо мира: Повести, рассказы, публицистика. – М.: Правда, 1985 – 527 с. * И дольше века длится день. – М.: Известия, 1986. – 430 с. * Плаха. И дольше века длится день: Романы. - Рига: Лиесма, 1986. – 605 с. * Буранный полустанок. Люди наших дней: Романы. – М.: Сов. писа-тель, 1987. – 606 с. * Легенда о птице Доненбай: Из романа «И дольше века длится день». – Ф.: Мектеп, 1987. – 32 с. * Плаха: Роман. – М.: Мол. гвардия, 1987. – 300 с. * Плаха: Роман. – Ф.: Кыргызстан, 1987. - 320 с. * Плаха: Роман. – Алма-Ата: Жалын, 1987. – 572 с. * Свидание с сыном: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1987. – 24 с. * Синеглазая волчица: Отрывок из романа «Плаха». - Ф.: Мектеп, 1987. - 96 с. * Шестеро и седьмой: Отрывок из романа «Плаха». - Ф.: Мектеп, 1987. - 16 с. * Синеглазая волчица: Отрывок из романа «Плаха». – 2-е изд. – Ф.: Мектеп, 1988. – 93 с. * И дольше века длится день; Плаха; Пегий пес бегущий краем моря: Романы, повесть. - Ф.: Кыргызстан, 1988. – 656 с. * Джамиля: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1988. – 76 с. * Белое облако Чингизхана (Повесть к роману). Повесть. – «Знамя» № 8, 1990. * И дольше века длится день (Белое облако Чингисхана); * Лицом к лицу: Романы, повесть. – Б.: Гл. ред. КСЭ, 1991. – 478 с. * Ода величию духа: Диалоги: [Пер. с яп.] / Чингиз Айтматов, Дайсаку Икэда. – М. : Прогресс, 1994. * Тавро Кассандры. (Из ересей XX века): Роман. – «Знамя» №12, 1994. * Тавро Кассандры: Избранные произведения. – Москва: ЭКСМО, 1995. * Собрание сочинений в 7 томах. - Москва, 1998. Составитель и редактор акад. Р.Рахманалиев. * Том 1: Повести. – 464 с. * Том 2: Повести. – 417 с. * Том 3. И дольше века длится день: Роман. – 432 с. * Том 4. Плаха: Роман. Восхождение на Фудзияму: Пьеса; Ночь воспоминаний о Сократе: Драма. * Том 5. Тавро Кассандры: Роман. Ода величию духа: Диалоги. Джамиля. Свидание с сыном: Повесть, рассказ. – Б.: Шам, 1999. – 106 с. * Том 6: Рассказы. Плач охотника над пропастью (исповедь на исходе века). * Том 7. Статьи. Выступления. Эссе. Диалоги. </div></code> === Башка элдердин тилдеринде === <code><div style="height:300px; overflow:auto; padding:3px"> * Джамиля: Повести и рассказ. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1959. – 120 с. – каз. * Джамиля: Рассказы. – Улан-Удэ: Бурят. кн. изд-во, 1960. – 179 с. – бурят. * Джамиля: Повесть. – Таллин: Газетно-журн. изд-во, 1960. – 46 с. – эст. * Джамиля: Повесть. – Баку: Детюниздат, 1961. – 54 с. – азерб. * Джамиля: Повесть. – Горно-Алтайск: Кн. изд-во, 1961. – 111 с. – ал-тайск. * Джамиля: Повесть. – Вильнюс: Гослитиздат, 1961. – 91 с. – лит. * Джамиля: Повесть. – Душанбе: Нашрдав точик, 1961. – тадж. * Мелодия (Джамиля): Повесть. – Горно-Алтайск: Кн. изд – во, 1961. – 111 с. – алтайск. * Джамиля: Повесть. – Ташкент: Гослитиздат, 1961. – 87 с. – узб. * Джамиля: Повесть. – Киев: Гослитиздат, 1961. – 49 с. – укр. * Джамиля: Повесть. – Абакан: Хакаскнигоиздат, 1961. – 96 с. – хакас. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд - во лит. на иностр. яз., 1962. – 208 с. – еврейск. * Джамиля: Повесть. – Минск: Госиздат, 1962. – 98 с. – белорус. * Джамиля: Повесть. – Нукус: Каракалпакгиз, 1962. – 92 с. – каракалпак. * Джамиля: Повесть. – Рига: Латвиягосиздат, 1962. – 13 с. – лат. * Джамиля: Повесть. – Казань: Татаргосиздат, 1962. – 88 с. – татар. * Джамиля: Повесть. – Кызыл: Тувкнигоиздат, 1962. – 61 с. – тув. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1963. – 72 с. – авар. * Джамиля: Повесть. – Уфа: Башкиркнигоиздат, 1963. – 63 с. – башкир. * Джамиля: Повесть. – Ф.: Киргизгосиздат, 1963. – 51 с. – дунг. * Джамиля: Повесть. – Ашхабад: Туркменгосиздат, 1963. – 120 с. – туркмен. * Повести гор и степей. – Тбилиси: Литература да Хеловнеба. – 227 с.– груз. * Повести гор и степей – Тбилиси Сабчота сакартвело, 1963. – 287 с. – груз. * Повести гор и степей. – Вильнюс: Гослитиздат, 1963. – 271 с. – лит. * Верблюжий глаз. - Повести и рассказы. – Рига: Латвиягосиздат,1964. – 313 с. – лат. * Джамиля: Повесть. - Кишинев: Картя молдавеняскэ, 1964. – 304 с. – молдав. * Первый учитель. – Чебоксары: Чувашгосиздат, 1964. – 272 с. – чуваш. * Повести гор и степей. – Горно-Алтайск: Кн. изд-во, 1954. – 218 с. – алтайск. * Повести гор и степей – Алма-Ата: Казгослитиздат, 1964. – 490 с. – каз. * Повести гор и степей. – Киев: Молодь, 1964. – 208 с. – укр. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – Ташкент: Гослитиздат, 1964. – 340 с. – узб. * Верблюжий глаз: Повести. – Баку: Азербайджангосиздат, 1965. – 252 с. – азерб. * Жемчужина Ала-Too. - Душанбе: Нашрдав точик, 1965. – 47 с. – тадж. * Материнское поле. - Душанбе: Ирфон, 1965. - 464 c. - тадж. * Материнское поле: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1965. – 141 с. – лакск. * Материнское поле: Повесть. – Рига: Лиесма, 1965. – 143 с. – лат. * Материнское поле: Повесть и рассказы. – Ташкент, 1965. – 301 с. – узб. * Первый учитель: Повесть. - Нукус: Каракалпакгосиздат, 1965. – 72 с. – каракалпак. * Первый учителъ: Повесть. – Кызыл: Тувинкнигоиздат, 1965. – 64 с. – тув. * Повести. - Казань: Татаргосиздат, 1965. – 314 с. – татар. * Три повести. - Ереван: Айастан, 1965. – 284 c. - армян. * Верблюжий глаз: Повести. – Якутск: Якуткнигоиздат, 1966. – 272 с. – якут. * Материнское поле: Повесть и рассказы. Вильнюс: Вага, 1966. – 244 с. – лит. * Материнское поле: Повесть. – Киев: Днипро, 1967. – 295 с. – укр. * Материнское поле; Прощай, Гульсары!: Повести. – Таллин: Ээстилраамат, 1967. – 259 с. – эст.) * Первый учитель: Повести гор и степей. – Киев: Вэсэлка, 1967. – 229 с. – укр. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Рига: Лиесма, 1967. – 228 с. – лат. * Верблюжий глаз. - Повести и рассказ. – Таллин: Эстонгосиздат, 1968. – 263 с. – эстон. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Ереван: Айастан, 1968. – 251 с. – арм. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Душанбе: Ирфон, 1968. – 255 с. – тадж. * Джамиля: Роман. – Вильнюс: Изд-во о-ва слепых Литов. ССР, 1969. – лит. * Прощай, Гульсары!: Повесть - Баку: Гянджлик, 1969. – 261 с. – азерб. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Ташкент: Изд – во худож. лит., 1969. – 207 с. – узб. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – Ташкент: Изд - во ху-дож. лит., 1969. – 542 с. – узб. * Белый пароход – Таллин: Периодика, 1971. – 117 с. – эст. * После сказки: Повести, рассказы. – Рига: Лиесма, 1971. – 183 с. – лат. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Минск: Беларусь, 1971. – 174 с. – бе-лорус. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат., 1971. – 153 с. – даргин. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1972. – 77 с. – даргин. * Первый учитель: Повесть. - Таллин: Ээсти раамат, 1972. – 74 с. – эст. * Повести гор и степей. – Киев: Молодь, 1972. – 459 с. – укр. * После сказки. – Рига: Лиесма, 1972. – 183 с. – лат. * Прощай, Гульсары: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат., 1972. – 258 с. – авар. * Прощай, Гульсары: Повесть. – Горно-Алтайск: Алт.кн. изд-во, 1972. - 169 с. – алтайск. * Белый пароход. После сказки: Повести. – Тбилиси: Мерани, 1973. – 185 с. – груз. * Белый пароход: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1973. – 328 с. – каз. * Белый пароход (Когда стихает сказка): Повесть. - Вильнюс: Вага, 1973. – 204 с. – лит. * Белый пароход (После сказки). – Таллин: Изд-во лит. и искусства, 1973. – 167 с. – эст. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Даг.книго издат, 1974. – 67 с. – кумык. * Первый учитель: Повесть. – Минск: Маст. лит., 1974, – белорус. * Джамиля: Повесть. – Киев: Днипро, 1975. – 78 с. – укр. * Первый учитель: Повесть. – Тбилиси: Ганатмба, 1975. – 62 с. – груз. * Солдатенок: Рассказ. – Рига: Лиесма, 1974. – 30 с. – лат. * Белый пароход (После сказки). – Таллин: Ээсти раамат, 1976. – 240 с. – эст. * Первый учитель: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1976. – 351 с. – укр. * Повести. - Казань: Татар. кн. изд-во, 1976. – 320 с. – татар. * Белый пароход: Повесгь. - Ереван: Советакан грох, 1977. – 175 с. – арм. * Белый пароход. Ботогоз: Повести. – Ташкент: Еш гвардия, 1977. – 206 с. – узб. * Прощай, Гульсары!: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1977. – 336 с. – каз. * Ранние журавли: Повесть. – Алма-Ата: Жалын, 1977. – 128 с. – каз. * Солдатенок. – Таллин: Ээсти раамат, 1977. – 18 с. – эст. * Избранные произведения в 2-х т. – Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1978. – узб. * Белый пароход; Прощай, Гульсары!: Повести. – Душанбе: Ирфон.–304 с. – тадж. * Джамиля: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1978. – 452 с. – каз. * Пегий пес, бегущий краем моря; Ранние журавли: Повести. – Киев: Днипро, 1978. – 159 с. – укр. * Прощай, Гульсары!; Первый учитель: Повести. – Элиста: Калм. кн. изд-во, 1978. – 206 с. – калм. * Ранние журавли: Повесть. – Рига: Лиесма, 1978. – 154 с. – лат. * Солдатенок: Рассказ. – Ереван: Советакан грох, 1978. – 12 с. * Легенда о рогатой матери – оленихе. – Алма-Ата: Жалын, 1979. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Алма-Ата: Жалын, 1979. – 109 с. – каз. * Пегий пес, бегущий краем моря: Повесть. – Таллин: Ээсти раамат, 1979. – 104 с. – эст. * Первый учитель: Повести. - Алма-Ата: Жазушы, 1979. – 134 с. – уй-гур. * Прощай, Гульсары!: Повести. - Нукус: Каракалпакстан, 1979. – 430 с. – каракалпак. * Ранние журавли: Повесть. – Махачкала: Даг.книго издат, 1979. – 119 с. - кумык. * Ранние журавли: Повесть. – Вильнюс: Вага, 1979. – 177 с. – лит. * Ранние журавли: Повести. – Киев: Молодь, 1979. – 286 с. – укр. * Избранное. - Рига: Звайгзне, 1980. – 245 с. – лат. * Белый пароход. - Баку: Язычы, 1980. - 228 с. – азерб. * Повести гор и степей. - Киев: Дняпро, 1980. – 509 с. – укр. * Ранние журавли: Повесть. – Ашхабад: Магарыф, 1980. – 92 с. – туркм. * Избранное. – Минск: Юнацтва, 1981. –254 с. – белорус. * Белый пароход: Повести. – Кишинев, 1981. – молд. * Первый учитель; Верблюжий глаз; Белый пароход. – Ташкент: Укитувчи, 1981, – 222 с. – узб. * Повести. – Ташкент: Укитувчи, 1981. – 221 с. – узб. * Повести гор и степей. – Ташкент: 1981. – 610 с. – урду. * Прощай, Гульсары! - Ташкент, 1981. - хинди. * Ранние журавли. – Таллин: Ээсти раамат, 1981. – 152 с. – эст. * Белый пароход. – Ашхабад: Туркменистан, 1982. – 216 с. – туркм. * И дольше века длится день. – Рига: Лиесма, 1982. – 302 с. – лат. * Материнское поле: Повести. – Барнаул: Алт. кн. изд – во, 1982. – 208 с. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Тбилиси: Накадули, 1982. – 132 с. – груз. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Рига: Лиесма, 1982. – лат. * Повести. – Элиста: Калм. кн. изд-во, 1982. – 256 с. – калм. * Ранние журавли. – Нукус: Каракалпакстан, 1982. –436 с. – каракалпак. * Ранние журавли. – Ташкент: Узб. кн. изд-во, 1982. – каракалпак. * Ранние журавли. - Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1982. – 278 с. – узб. * Сочинения в 2 - томах: Т. 1–2. – Киев: Днипро, 1983. – укр. * Буранный полустанок. – Вильнюс: Вага, 1983. – 334 с. – лит. * И дольше века длится день; Пегий пес, бегущий краем моря. – Ере-ван: Советакан грох, 1983. – арм. * И дольше века длится день: Роман. – Тбилиси: Мерани, 1983. – груз. * И дольше века длится день. - Вильнюс: Лит. кн. изд-во, 1983. – лит. * И дольше века длится день. - Таллин: Ээсти раамат, 1983. – эст. * Первый учитель. – Сыктывкар: Коми. кн. изд-во, 1983. – 38 с. – коми. * Произведения: В 2-х т. – Киев: Днипро, 1983. – укр. * Свидание с сыном. – Таллин: Ээсти раамат, 1983. – 23 с. – эст. * Солдатенок: Рассказ. – Алма-Ата: Жалын, 1983. – 19 с. - каз. * Белый пароход: Повесть. - Душанбе: Маориф, 1984. – 134 с. – тадж. * Белый пароход: Повести. – Уфа: Башкир. кн. изд-во, 1984. – 495 с. – башкир. * Материнское поле: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1984. – 326 с. – укр. * Пегий пес, бегущий краем моря: Повесть. – Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1984. – 75 с. – узб. * После сказки («Белый пароход»); Джамиля: Повести. – Махачкала: Дагпедучпедгиз, 1984. – 165 с. – лакск. * Ранние журавли. – Киев: Рад. шк., 1984. – 300 с. – укр. * Буранный полустанок. – Душанбе: Ирфон, 1985. – тадж. * Материнское поле: Повести. – Кишинев: Лиг. артистикэ, 1985. – 560 с. – молд. * Белый пароход. – Тбилиси: Накадули, 1986. – 350 с. – груз. * Буранный полустанок: Роман. – Алма-Ата: Жалын, 1986. – каз. * Первый учитель; Ботогоз; Белый пароход: Повести. – Ташкент: Укитувчи, 1986. – 222 с. – узб. * Буранный полустанок; И дольше века длится день: Романы. - Минск: Мастац. лит., 1987. –230 с, – белорус. * И дольше века длится день: Роман. – Вильнюс: Вага, 1987. – 333 с. – лит. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1956. – 255 с. – тамильск. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1959. – 87 с. - англ. * Джамиля. Лицом к лицу: Повести. – Варшава: Пол. гос. ин-т печати, 1959. – 87 с. – пол. * Джамиля: Повесть. – Париж: 1959. – 111 с. – фр. * Баллада о первом учителе. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 11 с. – фин. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 102 с. - исп. * Джамиля: Повесть. – Варшава, 1960. – 92 с. – пол. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 131 с. - урду. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 128 с. - хинди. * Джамиля: Повесть. - М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1961. – 128 с. - араб. * Джамиля: Повесть. – Будапешт, 1961. – 200 с. – венгер. * Джамиля: Повесть. – Рим: Медуза, 1961. – итал. * Джамиля: Повесть. – Берлин, 1961. – 79 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – Женева: Форфер, 1961. – 83 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – Лиссабон: Португалия Эдитора, 1961. – 79 с. – португал. * Джамиля: Повесть. - Братислава: Изд-во словенской худож. лит.,1961. – 87 с. – словацк. * Джамиля: Повесть. – Прага, 1961. – 91 с. – чеш. * Джамиля: Повесть. – София: Нар. младеж., 1962. – 59 с. – болг. * Джамиля. Повесть. – Бухарест, 1962. – 213 с. – рум. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Бухарест, 1962. – 204 с. – рум. * Баллада о первом учителе. - М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 99 с. – исп. * Баллада о первом учителе. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 118 с. – хинди. * Верблюжий глаз: Повесть. – Братислава, 1963. – 123 с. – чеш. * Джамиля: Повесть. – Бухарест, 1963. – 144 с. – рум. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 128 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – Братислава, 1963. – 80с. – чеш. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Прага: 1963. – чеш. * Баллада о первом учителе. - М.: Прогресс, 1964. – 330 с. – араб. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1964. – 91 с. – голланд. * Верблюжий глаз; Джамиля; Тополек мой в красной косынке: По-вести. – Улан-Батор, 1954. – 199 с. – монг. * Золотой след снопов («Материнское поле»). - Берлин: Культура и фортшпритт, 1964. – 364 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – София: Нар. просвета, 1964. – болг. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1964. – 87 с – нем. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз. 1964. – 208 с. – тамильск. * Короткие рассказы. – М.: Прогресс, 1964. – 396 с. – англ. * Любовь Джамили: Повесть. – Белград: Культура, 1964. – 260 с. – югосл. * Материнское поле: Повесть. - М.: Прогресс, 1964. – 161 с. – персид. * Повести гор и степей. – София: Нар. младеж, 1964. – 278 с. – болг. * Тополек мой в красной косынке; Первый учитель: Повести. – Белг-рад: Дневник, 1964. – 117 с. югос. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1965. – 106 с. – суахили. * Джамиля: Повести. – М.: Прогресс, 1965. – 94 с. – суахили. * Джамиля: Повесть. - М.: Прогресс, 1965. – 112 с. – хинди. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1965. – 197 с. – араб. * Материнское поле: Повесть. – Бухарест: 1965. – 144 с. – рум. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс; Стокгольм: Интернационал Ревю, 1965. – 301 с. – швед. * Баллада о первом учителе: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 97 с. – сингальск. * Баллада о первом учителе: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 104 с. – хаус. * Баллада о первом учителе; Материнское поле: Повести. – М.: Прог-ресс, 1966. – 392 с – япон. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 190 с. – телугу. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1967. – 103 с. – гуджарати. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1967. – 205 с. – корейск. * Первый учитель: Повести. – М: Прогресс, 1967. – 143 с.– корейск. * Прощай, Гульсары! – София: Нар. культура, 1967. – 167 с. – болг. * Первый учитель: Повесть. – М.: Прогресс, 1968. – 104 с. – телугу. * Прощай, Гульсары! – Берлин: Культура и фортшпритт, 1968. – 215 с. – нем. * Повести гор и степей. - М.: Прогресс, 1969. – 359 с. – англ. * Прощай, Гульсары!: Повести. – М.: Прогресс, 1969. – 400 с. – пер. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – М.: Прогресс, 1969. – 520 с. – амхар. * Баллада о первом учителе: Две повести. – М.: Прогресс, 1970. – 330 с. – араб. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1970. – 101 с. – телугу. * Повести гор и степей. - М.: Прогресс, 1970. – 287 с. – исп. * Прощай, Гульсары! - М.: Прогресс, 1970. – 316 с. маоамлам. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1971. – 107 с. – араб. * Прощай, Гульсары!: Повести. – М.: Прогресс, 1971. – 165 с. – араб. * Джамиля: Повести. – М.: Прогресс, 1972. – 243 с. – сингальск. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1972. – 208 с. – тамильск. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1972. – 416 с. – та-мильск. * Избранное. – М.: Прогресс, 1973. – 263 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1973. – 47 с. – нем. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1973. – 280 с. – англ. * Баллада о первом учителе: Две повести. – М.: Прогресс, 1974. – 330 с. – араб. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1974. – 106 с. – перс. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1974. – 161 с. – перс. * Повести гор и степей. – М: Прогресс, 1974. – 280 с. – исп. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – М.: Прогресс. 1974. – 143 с. – хауса. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1975. – 47 с. – нем. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – М.: Прогресс, 1975. – 52 с. – амхар. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1976. – 141 с. – амхар. * Прощай, Гульсары! – М.: Прогресс, 1976. – 462 с. – араб. * Прощай, Гульсары!: – Повесть. – М.: Прогресс, 1976. – 329 с. – пенд-жаб. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1977. – 289 с. – англ. * Ранние журавли: Повесть. – М.: Прогресс, 1977. – 156 с. – перс. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1978. – фин. * Белый пароход: Повесть. – Ташкент: Прогресс, Ташк. отд-ние,1978. – 284 с. – урду. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1978. – 106 с. – пенджаби. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1978. – 635 с. – серб., хорв. * Джамиля. М.: Прогресс, 1979. – 99 с. – телугу. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1979. – 466 с. – бенгали. * Прощай, Гульсары! - М.: Прогресс, 1979. – 366 с. – кашмири. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1979. – 334 с. – непал. * Прощай, Гульсары! – М.: Прогресс, 1979. – 361 с. – ория. * Тополек мой в красной косынке. – М.: Прогресс, 1979. – 135 с. – суахили. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1980. – 114 с. – дари. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1980. – 279 с. – гол. * Прощай, Гульсары! – М.: Рус. яз., 1980. – 280 с. – пол. * Белый пароход; Пегий пес, бегущий краем моря. – М.: Прогресс, 1981. – 268 с. – перс. * Повести гор и степей – М.: Прогресс, 1981. – 479 с. – маратхи. * Повести гор и степей. – Ташкент: Прогресс, 1981. – 393 с. * Прощай, Гульсары! – Ташкент: Прогресс, 1981. – 228 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – М.: Радуга, 1983. – 208 с. – тамил. * И дольше века длится день. – М.: Прогресс, 1983. – словац. * Материнское поле: Повесть. – М.: Радуга, 1983. – 173 с. – телугу. * Повести. – М.: Радуга, 1983. – 295 с. – араб. * Ранние журавли. – М.: Радуга, 1983. – 91 с. – англ. * Джамиля; Повести гор и степей. – М.: Радуга, 1984. – 270 с. – вьет. * Джамиля: Повесть. – М.: Радуга, 1984. – 125 с. – канадс. * Джамиля: Повесть. - М.: Радуга, 1984. – 117 с. – хинди. * Материнское поле: Повесть. – М.: Радуга, 1984. – 423 с. – тамил. * Джамиля: Повесть. - М: Радуга, 1985. – 47 с. – нем. * Первый учитель: Повесть. – М.: Радуга, 1985. – 394 с. – гуджарати. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Радуга, 1985. – 147 с. – тамил. * Ранние журавли: Повесть. - М.: Радуга, 1985. – 108 с. – перс. * Первый учитель: Повесть. - М.: Радуга, 1986. – 108 с. – хинди. * Плаха: Роман. – Финляндия: Нэ-Кирьет, 1986. – фин. * Джамиля: Повесть. – Ташкент: Радуга, Ташк. отд-ние, 1987. – бенгали. </div></code> == Булактар == {{Булактар}} == Шилтемелер == * Айтматов, Чыңгыз (1978). В соавторстве с землею и водою... (Очерки, статьи, беседы, интервью). Фрунзе: Кыргызстан. * [http://www.azattyk.org/content/article/1376531.html Керез Шамшыбаева эже] * http://www.rferl.org/content/Chyngyz_Aitmatovs_Lifelong_Journey_Toward_Eternity/1359041.html Chingiz Aitmatov's Lifelong Journey Toward Eternity * http://ria.ru/spravka/20131212/983263005.html * [http://www.bizdin.kg/ebooks/html/manas/sagynbai/manas_so_1/section1.html#title3 Байыркы кыргыз рухунун туу чокусу]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (Айтматов Манас эпосу жөнүндө)] * [http://ky.wikibooks.org/wiki/Гезитчи_Дзюйо Гезитчи Дзюйо] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914064354/http://ky.wikibooks.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%82%D1%87%D0%B8_%D0%94%D0%B7%D1%8E%D0%B9%D0%BE |date=2010-09-14 }} * [http://www.presskg.com/tuusu/08/0613_4.htm Чыңгыз Айтматов менен коштошуу] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131212004009/http://www.presskg.com/tuusu/08/0613_4.htm |date=2013-12-12 }} ("Кыргыз гезиттери" сайтында) [[Категория:Чыңгыз Айтматов]] [[Категория:Кыргыз драматургдары‎]] [[Категория:Кыргыз жазуучулары]] [[Категория:Айтматов таануу]] [[Категория:Кыргыз таануу]] [[Категория:Туулгандар 1928-жылы]] [[Категория:Өлгөндөр 2008-жылы]] [[Категория:Ысык-Көл шеринеси]] [[Категория:Диссиденттер]] [[Категория:Кыргыз ССРинин мамлекеттик сыйлыгынын лауреаттары]] [[Категория:Кыргыз киносу]] qidtnj9rn3949ed4r38zqe8ydvp4trd 515201 515200 2025-06-21T20:22:44Z Baydastann 38267 «[[Категория:Кыргыз киносу|Кыргыз киносу]]» категориясы алып салынды ([[ВП:HotCat|HotCat]] куралынын жардамы менен) 515201 wikitext text/x-wiki {{Жазуучу |Ысымы = Чыңгыз Айтматов |Расмий ысымы = Чыңгыз Төрөкул уулу Айтматов |Сүрөт = Tschingis Ajtmatow.jpg |Туурасы = 220px |Сүрөттүн аталышы = Чыңгыз Айтматов 2003-жылы |Туулган жери = Шекер айылы, [[Кара-Буура району]], {{ТуулганЖери|Талас облусу|Кара-Буура районунда}}, [[Кыргыз Автономдуу Социалистик Советтик Республикасы (1926—1936)|Кыргыз АССР]], [[РСФСР]], [[ССРС]], [[Кыргызстан]] |Жарандыгы = {{желек|СССР}} → {{желек|Кыргызстан}} |Ишмердүүлүгү = прозаик |Чыгармачылык жылдары = |Багыты = [[социалисттик реализм]] |Жанры = [[роман]], [[повесть]], {{сценарист|СССР|Кыргызстан|XX кылым}} |Чыгармаларынын тилдери = [[кыргыз тили|кыргыз]], [[орус тили|орус]] |Бааланганы = {{Ленин сыйлыгы|1963}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1968}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1977}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1983}} |Сыйлыктары = {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Ак-Шумкар}}{{!!}}{{Орок жана Балка Медалы}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{1-даражадагы Манас Ордени}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Достук Ордени}}{{!!}}{{Отан Ордени}}{{!!}}{{Дустлик Ордени}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}} {{Ленин Ордени}} {{!!}} {{Ленин Ордени}} {{!!}} {{Октябрь Революциясы Ордени}}{{!!}}{{Эмгек Кызыл Туу Ордени}} {{!}}- {{!}} {{Эмгек Кызыл Туу Ордени}}{{!!}}{{Элдер Достугу Ордени}}{{!!}}{{Жылмайуу Ордени}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{Эмгеги үчүн Офицер Ордени (Мажарстан)}} {{!}}} |Lib = http://www.lib.ru/PROZA/AJTMATOW/ |Уикитека = }} '''Айтматов Чыңгыз Төрөкулович''' (1928-2008) — [[кыргыз тили|кыргыз]] жана [[орус тили|орус]] тилдеринде жазган советтик жана кыргызстандык жазуучу, Кыргыз ССРнин эл жазуучусу (1974), [[Социалисттик Эмгектин Баатыры]] (1978), [[Кыргыз Республикасынын Баатыры]]. ==Өмүр баяны== ===Балалыгы=== Чыңгыз Төрөкулович Айтматов 1928-жылы 12-декабрда азыркы [[Кыргыз Республикасы|Кыргыз Республикасынын]] Талас облусунун [[Кара-Буура району|Кара-Буура районундагы]] [[Шекер, Кара-Буура району|Шекер айылында]] мамлекеттик кызматкердин үй-бүлөсүндө туулган. Ал кезде Шекер айылы [[ССРС|ССРСдин]] [[РСФСР|РСФСРинин]] [[Кыргыз АССР (1926—1936)|Кыргыз АССРинин]] Талас кантонунда болчу. Чоң атасы Айтмат кыргыздын [[Кытай, уруу|Кытай уруусунан]] чыккан бай кишининуулу болгон. Атасы [[Айтматов, Төрөкул|Төрөкул Айтматов]] адегенде 1927-жылдан тартып, 1932-жылга чейин большевиктер партиясынын Жалал-Абад кантонунун биринчи катчысы, андан соң Кыргыз обкомунун катчысы болгон. Андан соң Төрөкул 1937-жылы репрессияланып, 1938-жылы жазыксыз жерден "''пантүркист''" катары атылып кеткен. Эл ичинде кадыр-барктуу, көрүнүктүү адамдардан болгон. Апасы [[Нагима Айтматова|Нагима Хамзеевна Айтматова]] — теги боюнча татар. Чыңгыздын таятасы Хамза — караколдук бай жана айдың татар соодагери болгон. Азыр да Каракол шаарында Хамзанын эки кабат үйү сакталып турат. Нагима жергиликтүү театрда актриса болгон. Билимдүү, эл оозуна алынган, акылдуу аялдардан болгон. 1942-жылы [[II Дүйнөлүк согуш|II Дүйнөлүк согуштун]] кесепетинен Чыңгыз Айтматовго мектепти убактылуу таштоого туура келет. Ал убакта Айтматов 14 жашта эле. Шекер эли аны кат-сабаттуу болгондуктан айыл өкмөтүнүн катчысы кылып шайлап коёт. Ошол кезде жаштардын арасында кирилче кат тааныган улан-кыздар саналуу гана эле (калгандары кыргыздын арапча же латынча жазмаларын билишкен). Жаш Чыңгыздын башына кыйынчылыктар түшөт. Бирок ал баарына чыдамкайлык менен туруштук бере алды.. Андан кийин ошол эле согуш жылдарында райондук салык чогултуучу болуп иштейт. Айыл калкынан салык чогултат. Бирок согуш маалында ага салык чогултуу оңойго турган жок. Бир жылдан кийин, 1944-жылы август айында бул ишин өз эрки менен таштайт да, тракторлук бригаданын эсепчиси болуп иштейт. 1946-жылы, сегизинчи классты аяктагандан кийин Жамбылдагы зооветеринардык техникумга окууга өтөт. [[Файл:Stamps of Kyrgyzstan, 2009-577-584.jpg|250px|мини|Чыңгыз Айтматовго арналаган Кыргызстандын почта маркалары, [[2009-жыл]]]] [[Файл:Stamp of Kyrgyzstan izo.jpg|250px|мини|Кыргызстандын почта маркалары, [[2007-жыл]]: Айтматов, [[Чокморов, Сүймөнкул|Чокморов]], [[Азыкбаев, Курмангазы|Азыкбаев]], [[Султанов, Омор Султанович|Султанов]], [[Жакыпов]] ]] ===Жетилген курак=== *1948-жылы техникумду артыкчылык менен аяктап, Кыргыз айыл-чарба институтуна тапшырып, ал жерден да 1953-жылы мыкты баалар менен бүтүрүп чыккан. *1959–1965-жылдары орус тилинде чыгууучу "Литературный Кыргызстан" журналынын баш редактору болуп иштеген. Кийинчерээк "Правда" гезитинин кабарчысы кызматын аркалаган. *1964–1986-жылдары Кыргызстан Кинематографисттер Биримдигинин Биринчи катчысы кызматын аткарган. *1966–89-жылдары — СССР Жогорку Кеңешинин депутаты болгон. *1986-жылдан — Кыргызстан Жазуучулар Биримдигинин Биринчи катчысы. *1988–1990-жылдары — Москвада жарык көргөн "Иностранная литература" журналынын башкы редактору болгон. *1989–1991-жж. — СССР Эл депутаты болгон. ===Өмүрүнүн аягы=== 1990-жылдардан баштап СССРдин жана Кыргыз Республикасынын дипломатиялык миссияларын башкарган. 2008-жылы 16-майда Татарстанда сапарда жүргөн чагында бөйрөгүнүн иштебей калганына байланыштуу жазуучуну [[Германия|Германиянын]] [[Нюрнберг]] шаарынын ооруканаларынын бирине жеткиришет. Ал жакта 2008-жылдын 10-июнунда [[пневмония]] оорусунун кесепетинен жазуучу көз жумган. ==Үй-бүлөлүк турмушу == Чыңгыз Айтматовдун алгачкы жубайы Керез Шамшыбаева болгон. Ал 1930-жылдын 10-августунда Чүй облусунун Он-Бир-Жылга айылында туулган. Атасы Шамшыбай Жакыпбай уулу Экинчи дүйнөлүк согушта курман болгон. Керез апа Бишкектеги Медицина институтун жана ординатурасын аяктап, кулак, тамак, мурун ооруларын дарылоочу адис катары эмгектенген. Чыңгыз Айтматов менен Керез Шамшыбаева 1950-жылдары баш кошушкан. Бул никеден эки уул — 1954-жылы Санжар жана 1959-жылы Аскар төрөлгөн. 1980-жылдардын ортосунда жубайлар тынч ажырашкан. Керез апа өмүрүнүн аягына чейин Чыңгыз Айтматов жөнүндө урмат-сый менен айтып келген. Ал 1999-жылы 6-мартта дүйнөдөн кайткан. Сөөгү Байтик айылына жакын жайгашкан көрүстөнгө коюлган. Айтматовдун чыгармачылыгында махабат темасы маанилүү орунду ээлейт. Ал сүрөттөгөн сүйүүлөр турмуштук негизге ээ экени да маалым. “Аскада калган аңчынын ыйы” чыгармасында жазуучу студенттик жашоосундагы бир махабаты тууралуу мындай дейт: “Жашырганда не? Студент кезде, жаштык чакта бий аянтында, той-тамашада далай кыз менен таанышкан учурларыбыз болгон. Ошолордун ичинен өзүнүн жан сезими менен да, келбети менен да бүт эркимди бийлеген махабат өмүр бою эсимден кетпей калды. Ал – кыргыз искусствосунун маңдайына бүткөн чолпон жылдызы, атактуу бийчи Бүбүсара Бейшеналиева болчу...” Жазуучу менен Бейшеналиеванын байланышы тууралуу драматург Жаныш Кулмамбетов “Чыңгыз менен Бүбүсайра” аттуу драма жазып, 2005-жылы Кыргыз мамлекеттик жаш көрүүчүлөр театрынын сахнасында коюлган. 2008-жылы ушул драманын негизинде тасма тартылган. Айтматов тууралуу жазылган “Айтматовдун айымдары” аттуу китепчеде журналист Жаныбек Жанызак анын турмуштук жолуна байланыштуу маалыматтарды камтыган. Жазуучу бул эмгекке жооп кылып: “Уруксатсыз бирөөнүн жандүйнөсүнө үңүлүү жакшы адеп эмес. Мейли, өзүнө ылайык көрсө, жаза берсин. Кайсы жазмакердин каламына тоскоол болмок элек” – деп жазган. Ошондой эле ал Керез тууралуу мындай дейт: “Керез – алгачкы жубайым. Жаштык, студенттик кездин алоолонгон кыйын ашууларын бирге аштык. Апам Нагима маркум экөө эне-кыздай сыйлашып, көп жыл турмуштун ачуу-таттуусун бирге татышты. Керезден Санжар, Аскар аттуу эки уул көрдүм. Өмүрүмдүн кайталангыс күлгүн курагын кайра жаралгыс таланттуу, акылдуу, ажарлуу айымдар коштоду.” 1980-жылдардан тартып Чыңгыз Айтматов азыркы жубайы Мария Айтматова менен жашаган. Мария Бүткүл союздук мамлекеттик кинематография институтун (Москва) аяктаган. Ал мурда Жапонияда жашап, жапон жараны менен никеде болгон, кийин ажырашкан. Мария кыргыз, орус жана англис тилдеринде эркин сүйлөйт. Бул никеден Айтматовдун Ширин аттуу кызы жана Элдар аттуу уулу бар. ==«Манас» жана Айтматов== «Манас» эпосу профессионал жазуучулар үчүн жеке эле драматургия жаатында гана эмес, прозада, поэзияда көркөм булак болуп келүүдө.жана болгон окшойт корунот ко дейм Прозада биринчи кезекте Ч. Айтматовдун эстетикалык ишмердүүлүгү өзгөчөлөнүп турат. Атактуу жазуучу улуу эпосту изилдеп, пропагандалап гана тим болбостон, анын сюжетин, идеяларын, көркөм каражаттарын чыгармаларында өтө билгичтик, чеберчилик менен пайдаланды. [[Асаналиев Кеңешбек|К. Асаналиев]] мындай дейт: «Манас» Айтматовдун «көркөм акыл-зээнинде кандайдыр бир айрым үзүндүлөрү, кээ бир белгилери менен эмес, башайт». «Манас» эпосун айтуу учурунда кунт коюп «манасчыдан угуп отуруп, ар бир сүрөттөө өз ордунда экенин көрүп, ар бир сүрөттөөнүн өзүнчө көркөмдүк системасы, көркөмдүк максаты бар экенин сезип, элдин көркөмдүк фантазиясына таң калбай койбойсуң» дейт Айтматов эпос жөнүндө ([["Манас" энциклопедиясы]]. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т.) ==Эстеликтер == 2011-жылдын 30-августунда Бишкектин борборундагы [[«Ала-Тоо» аянты|Ала-Тоо аянтынын]] түштүк тарабына Чыңгыз Айтматовдун айкели тургузулду. Анын ачылыш аземине Кыргызстандын президенти Роза Отунбаева, премьер-министр [[Алмазбек Атамбаев]], Жогорку Кеңештин төрагасы [[Ахматбек Келдибеков]] баштаган өлкө жетекчилери, Орусиянын президентининин администрациясынын класс жетекчиси Сергей Сарышкин, элчилер, коомчулук өкүлдөрү катышкан. == Сыйлыктары. Наамдары == * 1958-ж — "Эмгектеги артыкчылыгы" медалы менен сыйланган. * 1962-ж — "Эмгек Кызыл Туу" ордени менен сыйланган. * 1963-ж — "Повести гор и степей" деген китеби үчүн Лениндик сыйлыкка татыктуу болгон. * 1967-ж — "Эмгек Кызыл Туу" ордени менен сыйланган. * 1968-ж — Кыргыз ССРинин эл жазуучусу деген ардактуу наам берилген. * 1968-ж — "Жаныбарым, Гүлсары" повести үчүн Мамлекеттик сыйлыкка татыктуу болгон. * 1971-ж — Ленин ордени менен сыйланган. * 1974-ж — Н. К. Крупская атындагы медаль менен сыйланган. * 1975-ж — "Манас атанын ак кар,көк музу" очерки үчүн "Огонек" журналынын сыйлыгы ыйгарылган. * 1976-ж — "Эрте келген турналар" аттуу повести үчүн Кыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган. * 1977-ж — "Ак кеме" повести жана ал боюнча жазылгал көркөм фильмдин сценарийи үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган. * 1978-ж — Ленин ордени жана "Орок жана Балка" алтын медалы менен сыйланган; "[[Социалисттик Эмгектин Баатыры|Социалисттик эмгектин Баатыры]]" деген наам ыйгарылган. * 1979-ж — "Эрте келген турналар" жана "Деңиз бойлой жорткон Ала дөбөт" аттуу чыгармаларындагы терең гуманизм жана адам улуулугунун духун ачкандыгы үчүн Италиянын Вольтерра шаарынын көркөм коомчулугу 1-сыйлыгын ыйгарышкан. * 1980-ж — Италияда "Эрте келген турналар" жана "Дениз бойлой жорткон Ала дөбөт" чыгармалары үчүн эл аралык "Этрурия" сыйлыгы тапшырылган. * 1983-ж — "Кылым карытар бир күн" романы үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгын алган. * 1984-ж — "Элдердин достугу" ордени менен сыйланган. * 1987-ж — Польшадагы балдардын сунушу боюнча ойлонуп табылган "Жылмаюу" ордени ыйгарылган. == Чыгармалары тууралуу == === Ак жаан === Бул аңгеме Ч. Айтматовдун адабият дүйнөсүнө жаңыдан аяк салып, өз жолун, өз темасын издеп жүргөн жылдардагы алгачкы аңгемелеринен. Буга чейин орусча "Кыргызстан" альманахына(Номер2) эки аңгемеси: "Газетчик Дзюйо" жана "Ашым" 1952-жылы жарыяланган. "Ак жаан" адегенде "Советтик Кыргызстан" журналына (азыркы "Ала-Тоо" журналы) 1955-жылкы сегизинчи санына басылган. Туура беш жыл өткөндөн кийин Айтматовдун алгачкы кыргызча китеби "Обонго" {Фрунзе, Кыргызмамбас,1959}, андан кийин "Саманчы жолу" жыйнагына кирген {Фрунзе, Кыргызмамбас,1963}, == Айтматовду эскерүү == Кыргыз элинин залкар акындарынын бири [[Асан Жакшылыков]] Айтматовду эскерип, "Чыңгыз Айтматовго аза баллада" деген балладасын жараткан<ref>Кутбилим гезити. 2008-жыл 20-июнь. 7-бет.</ref>. 2011 жылы 30 августта [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Бишкек|борбор шаарында]] [[Ала-Тоо аянты|Ала-Тоо аянтында]] эл жазуучусу Чыңгыз Айтматовдун эстелиги ачылды. == Жарык көргөн китептери == === Кыргыз тилинде === * Обон: Повесть жана аңгемелер. - Ф.: Кыргызмамбас, 1959. - 192 б. * Биринчи мугалим: Повесть. - Б.: Кыргызокуупедмамбас, 1953. - 75 б. * Саманчынын жолу: Повесттер жана аңгемелер. - Ф.: Кыргызмамбас, 1963. - 320 б. * Атадан калган туяк: Аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1970. - 26 б. * Атадан калган туяк: Аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1971. - 26 б.ам * Түнкү сугат: Аңгеме. - Ф.: Кыргызстан, 1975. - 42 б. * Жамийла: Повесть. - Ф.: Кыргызстан, 1977. - 92 б. * Биринчи мугалим: Повесттер жана аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1978. - 314 б. * Гүлсарат: Повесттер. - Ф.: Кыргызстан, 1978. - 644 б. * Делбирим: Повесттер, аңгемелер, драма. - Ф.: Кыргызстан, 1981. - 608 б. * Эрте келген турналар: Повесть. - Ф.: Мектеп, 1981. - 152 б. * Бугу-эне: Жомок. - Ф.: Мектеп, 1982. - 21 б. * Үч томдон турган чыгармалар жыйнагы: 1 - 2-т. - Ф.: Кыргызстан, 1982. * Үч томдон турган чыгармалар жыйнагы: 3-т. - Ф.: Кыргызстан, 1983. - 427 б. * Чыпалак бала: Жомок. - Ф.: Мектеп, 1985. - 24 б. * Ак кеме: Повесть. - Ф.: Мектеп, 1986. - 160 б. * Биз дүйнөнү жаратабыз, дүйнө бизди жаратат: Макалалар, маектешүүлөр, сүйлөгөн сөздөр. - Ф.: Кыргызстан,1988. - 400 б. * Кыямат: Роман. - Ф.: Адабият, 1988. - 352 б. * Жетинин бири. «Кыямат» романынан үзүндү. - Ф.: Адабият, 1989. - 16 б. * Кайрылып куштар келгенче: Аңгеме. - Б.: Шам, 1995. - 20 б. * Кассандра тамгасы: Роман. Которгон М.Төлөмүшев. / Соңку сөзүн жазган А.Акматалиев. - Б.: Кыргызстан, 1996. - 254 б. === Беш томдон турган чыгармалар жыйнагы. === <code><div style="height:300px; overflow:auto; padding:3px"> * 1-том: Повесттер, аңгемелер. - Б.: Шам, 1999. - 432 б. * 2-том: Повесттер. - Б.: Шам, 1999. - 496 б. * 3-том: Роман, повесттер. - Б.: Шам, 1999. - 520 б. * 4-том: Роман, аңгемелер. - Б.: Шам, 1999. - 452 б. * 5-том: Роман, драма, публицистикалар. - Б.: Шам, 1999. - 560 б. * Ч.Айтматов, М.Шаханов. Аскада калган аңчынын ыйы. – Б.: Учкун, 2001. – 414 б. === Орус тилинде === * Лицом к лицу: Сборник рассказов. – Ф.: Киргизгосиздат, 1958. – 111 с. * Рассказы. – М.: Сов. писатель, 1958. – 160 с. * Джамиля: Повесть. – М.: Правда, 1959. - 43 с. * Джамиля: Повесть. – М.: Гослитиздат, 1960. – 71 с. * Джамиля: Повести и рассказы. – Ф.: Киргизгосиздат, 1961. - 316 с. * Повести гор и степей. – М.: Гослитиздат, 1961. – 70 с. * Джамиля: Повесть. – Вологда: 1962. – 71 с. * Джамиля: Повести и рассказы. – Ф.: Киргизгосиздат, 1962. – 316 с. * Рассказы: В двух книгах. – М.: Учпедгиз, 1952. – 201 с. * Джамиля; Первый учитель; Материнское поле: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1963. – 508 с. * Повести гор и степей. – М.: Сов. писатель, 1963. – 314 с. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – М.: Знание, 1964. – 112 с. * Материнское поле: Повесть и рассказы. - Ф.: Кыргызстан, 1964. – 459 с. * Джамиля: Повести. – М.: Худож лит., 1965. – 366 с. * Материнское поле: Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 460 с. * Повести гор и степей. – М.: Мол. гвардия, 1965. – 366 с. * Повести гор и степей: В 3-х кн. – М.: Просвещение, 1965. * Джамиля: Повести. – М.: Худож. лит., 1966. – 427 с. * Материнское поле: Повести, рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 460 с. * Материнское поле: Повесть. – М.: Сов. писатель, 1967. – 134 с. * Первый учитель; Джамиля; Тополек мой в красной косынке: По-вести. – М.: Дет. лит., 1967. – 206 с. * Повести. - М.: Известия, 1967. - 480 с. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Мол. гвардия 1967. – 295 с. * Прощай, Гульсары!: Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1967. – 569 с. * Первый учитель: Повесть. – М.: Дет. лит., 1968. – 93 с. * Повести и рассказы. – М.: Мол. гвардия, 1970. – 558 с. * Первый учитель: Повесть. – М.: Дет. лит., 1971. – 64 с. * Повести гор и степей. – М.: Худож. лит., 1971. – 223 с. * После сказки («Белый пароход»). – Ф.: Кыргызстан, 1971. – 620 с. * Джамиля: Повести. – М.: Дет. лит., 1971. – 142 с. * После сказки («Белый пароход»). – Ф.: Кыргызстан, 1974. – 620 с * Солдатенок: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1974. – 18 с. * Повести. – М.: Дет. лит., 1976. – 221 с. * Ранние журавли: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1976. – 96 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1976. – 112 с. * Пегий пес, бегущий краем моря; Ранние журавли. – М.: Сов. писа-тель, 1977. – 215 с. * Повести. – М.: Худож. лит., 1977. – 80 с. * В соавторстве с землею и водою: Очерки, статьи, беседы, интервью. – Ф.: Кыргызстан, 1978. – 408 с. * Первый учитель: Повести. – М.: Дет. лит., 1978. – 191 с. * После сказки («Белый пароход»). - Ф.: Кыргызстан, 1978. - 620 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1978. – 527 с. * В соавторстве с землею и водою: Очерки, статьи, беседы, интервью. – Ф.: Кыргызстан, 1979. – 408 с. * Повести. - М.: Худож. лит., 1979. – 339 с. * Повести. - М.: Правда, 1979. – 368 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Известия, 1979. – 734 с * Солдатенок: Рассказы. – Ф.: Мектеп, 1979. – 160 с * Белый пароход: Повесть. – М.: Дет. лит., 1980. – 350 с. * Белый пароход: Повести. М.: Сов. писатель, 1980. – 159 с. * Повести гор и степей. – М.: Худож. лит., 1980. – 239 с. * Белый пароход: Повесть. – Л.: Лениздат, 1981. – 200 с. * Буранный полустанок: Роман. – М.: Сов. писатель, 1981. – 303 с. * Буранный полустанок: Роман. – М.: Мол. гвардия, 1981. – 303 с. * И дольше века длится день: Роман. - Ф.: Кыргызстан, 1981. – 296 с. * Собрание сочинений: В 3-х т. – М.: Мол. гвардия, 1982. * Буранный полустанок. - М.: Худож. лит., 1982, – 112 с. * Ранние журавли; Пегий пес, бегущий краем моря; И дольше века длится день. – Л.: Лениздат, 1982. – 480 с. * Избранное: Роман, повести. - Ф.: Кыргызстан, 1983. - 592 с. * Баллада о первом учителе. – М.: Радуга, 1983.– 120 с. * Мать-олениха: Легенда (из повести «Белый пароход»). – Ф.: Мектеп, 1983. – 24 с. * Повести. - Новосибирск: Зап.-Сиб. кн. изд-во, 1983. – 191 с. * Материнское поле: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1984. * Материнское поле; Прощай, Гульсары! – М.: Дет. лит., 1984. – 224 с. * Первый учитель. – М.: Дет. лит., 1984. – 94 с. * Ранние журавли: Повести, рассказ. – Киев: Рад. школа, 1984. * Ранние журавли: Повести и рассказы. – Ф.: Мектеп, 1984. – 496 с. * Солдатенок: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1984. – 24 с. * Красное яблоко: Рассказы. – Ф.: Мектеп, 1985. – 160 с. * Мальчик с пальчик: Сказка. – Ф.: Мектеп, 1985. – 24 с. * Материнское поле. – Кишинев: 1985. * Первый учитель: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 100 с. * Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 608 с. * Эхо мира: Повести, рассказы, публицистика. – М.: Правда, 1985 – 527 с. * И дольше века длится день. – М.: Известия, 1986. – 430 с. * Плаха. И дольше века длится день: Романы. - Рига: Лиесма, 1986. – 605 с. * Буранный полустанок. Люди наших дней: Романы. – М.: Сов. писа-тель, 1987. – 606 с. * Легенда о птице Доненбай: Из романа «И дольше века длится день». – Ф.: Мектеп, 1987. – 32 с. * Плаха: Роман. – М.: Мол. гвардия, 1987. – 300 с. * Плаха: Роман. – Ф.: Кыргызстан, 1987. - 320 с. * Плаха: Роман. – Алма-Ата: Жалын, 1987. – 572 с. * Свидание с сыном: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1987. – 24 с. * Синеглазая волчица: Отрывок из романа «Плаха». - Ф.: Мектеп, 1987. - 96 с. * Шестеро и седьмой: Отрывок из романа «Плаха». - Ф.: Мектеп, 1987. - 16 с. * Синеглазая волчица: Отрывок из романа «Плаха». – 2-е изд. – Ф.: Мектеп, 1988. – 93 с. * И дольше века длится день; Плаха; Пегий пес бегущий краем моря: Романы, повесть. - Ф.: Кыргызстан, 1988. – 656 с. * Джамиля: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1988. – 76 с. * Белое облако Чингизхана (Повесть к роману). Повесть. – «Знамя» № 8, 1990. * И дольше века длится день (Белое облако Чингисхана); * Лицом к лицу: Романы, повесть. – Б.: Гл. ред. КСЭ, 1991. – 478 с. * Ода величию духа: Диалоги: [Пер. с яп.] / Чингиз Айтматов, Дайсаку Икэда. – М. : Прогресс, 1994. * Тавро Кассандры. (Из ересей XX века): Роман. – «Знамя» №12, 1994. * Тавро Кассандры: Избранные произведения. – Москва: ЭКСМО, 1995. * Собрание сочинений в 7 томах. - Москва, 1998. Составитель и редактор акад. Р.Рахманалиев. * Том 1: Повести. – 464 с. * Том 2: Повести. – 417 с. * Том 3. И дольше века длится день: Роман. – 432 с. * Том 4. Плаха: Роман. Восхождение на Фудзияму: Пьеса; Ночь воспоминаний о Сократе: Драма. * Том 5. Тавро Кассандры: Роман. Ода величию духа: Диалоги. Джамиля. Свидание с сыном: Повесть, рассказ. – Б.: Шам, 1999. – 106 с. * Том 6: Рассказы. Плач охотника над пропастью (исповедь на исходе века). * Том 7. Статьи. Выступления. Эссе. Диалоги. </div></code> === Башка элдердин тилдеринде === <code><div style="height:300px; overflow:auto; padding:3px"> * Джамиля: Повести и рассказ. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1959. – 120 с. – каз. * Джамиля: Рассказы. – Улан-Удэ: Бурят. кн. изд-во, 1960. – 179 с. – бурят. * Джамиля: Повесть. – Таллин: Газетно-журн. изд-во, 1960. – 46 с. – эст. * Джамиля: Повесть. – Баку: Детюниздат, 1961. – 54 с. – азерб. * Джамиля: Повесть. – Горно-Алтайск: Кн. изд-во, 1961. – 111 с. – ал-тайск. * Джамиля: Повесть. – Вильнюс: Гослитиздат, 1961. – 91 с. – лит. * Джамиля: Повесть. – Душанбе: Нашрдав точик, 1961. – тадж. * Мелодия (Джамиля): Повесть. – Горно-Алтайск: Кн. изд – во, 1961. – 111 с. – алтайск. * Джамиля: Повесть. – Ташкент: Гослитиздат, 1961. – 87 с. – узб. * Джамиля: Повесть. – Киев: Гослитиздат, 1961. – 49 с. – укр. * Джамиля: Повесть. – Абакан: Хакаскнигоиздат, 1961. – 96 с. – хакас. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд - во лит. на иностр. яз., 1962. – 208 с. – еврейск. * Джамиля: Повесть. – Минск: Госиздат, 1962. – 98 с. – белорус. * Джамиля: Повесть. – Нукус: Каракалпакгиз, 1962. – 92 с. – каракалпак. * Джамиля: Повесть. – Рига: Латвиягосиздат, 1962. – 13 с. – лат. * Джамиля: Повесть. – Казань: Татаргосиздат, 1962. – 88 с. – татар. * Джамиля: Повесть. – Кызыл: Тувкнигоиздат, 1962. – 61 с. – тув. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1963. – 72 с. – авар. * Джамиля: Повесть. – Уфа: Башкиркнигоиздат, 1963. – 63 с. – башкир. * Джамиля: Повесть. – Ф.: Киргизгосиздат, 1963. – 51 с. – дунг. * Джамиля: Повесть. – Ашхабад: Туркменгосиздат, 1963. – 120 с. – туркмен. * Повести гор и степей. – Тбилиси: Литература да Хеловнеба. – 227 с.– груз. * Повести гор и степей – Тбилиси Сабчота сакартвело, 1963. – 287 с. – груз. * Повести гор и степей. – Вильнюс: Гослитиздат, 1963. – 271 с. – лит. * Верблюжий глаз. - Повести и рассказы. – Рига: Латвиягосиздат,1964. – 313 с. – лат. * Джамиля: Повесть. - Кишинев: Картя молдавеняскэ, 1964. – 304 с. – молдав. * Первый учитель. – Чебоксары: Чувашгосиздат, 1964. – 272 с. – чуваш. * Повести гор и степей. – Горно-Алтайск: Кн. изд-во, 1954. – 218 с. – алтайск. * Повести гор и степей – Алма-Ата: Казгослитиздат, 1964. – 490 с. – каз. * Повести гор и степей. – Киев: Молодь, 1964. – 208 с. – укр. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – Ташкент: Гослитиздат, 1964. – 340 с. – узб. * Верблюжий глаз: Повести. – Баку: Азербайджангосиздат, 1965. – 252 с. – азерб. * Жемчужина Ала-Too. - Душанбе: Нашрдав точик, 1965. – 47 с. – тадж. * Материнское поле. - Душанбе: Ирфон, 1965. - 464 c. - тадж. * Материнское поле: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1965. – 141 с. – лакск. * Материнское поле: Повесть. – Рига: Лиесма, 1965. – 143 с. – лат. * Материнское поле: Повесть и рассказы. – Ташкент, 1965. – 301 с. – узб. * Первый учитель: Повесть. - Нукус: Каракалпакгосиздат, 1965. – 72 с. – каракалпак. * Первый учителъ: Повесть. – Кызыл: Тувинкнигоиздат, 1965. – 64 с. – тув. * Повести. - Казань: Татаргосиздат, 1965. – 314 с. – татар. * Три повести. - Ереван: Айастан, 1965. – 284 c. - армян. * Верблюжий глаз: Повести. – Якутск: Якуткнигоиздат, 1966. – 272 с. – якут. * Материнское поле: Повесть и рассказы. Вильнюс: Вага, 1966. – 244 с. – лит. * Материнское поле: Повесть. – Киев: Днипро, 1967. – 295 с. – укр. * Материнское поле; Прощай, Гульсары!: Повести. – Таллин: Ээстилраамат, 1967. – 259 с. – эст.) * Первый учитель: Повести гор и степей. – Киев: Вэсэлка, 1967. – 229 с. – укр. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Рига: Лиесма, 1967. – 228 с. – лат. * Верблюжий глаз. - Повести и рассказ. – Таллин: Эстонгосиздат, 1968. – 263 с. – эстон. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Ереван: Айастан, 1968. – 251 с. – арм. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Душанбе: Ирфон, 1968. – 255 с. – тадж. * Джамиля: Роман. – Вильнюс: Изд-во о-ва слепых Литов. ССР, 1969. – лит. * Прощай, Гульсары!: Повесть - Баку: Гянджлик, 1969. – 261 с. – азерб. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Ташкент: Изд – во худож. лит., 1969. – 207 с. – узб. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – Ташкент: Изд - во ху-дож. лит., 1969. – 542 с. – узб. * Белый пароход – Таллин: Периодика, 1971. – 117 с. – эст. * После сказки: Повести, рассказы. – Рига: Лиесма, 1971. – 183 с. – лат. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Минск: Беларусь, 1971. – 174 с. – бе-лорус. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат., 1971. – 153 с. – даргин. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1972. – 77 с. – даргин. * Первый учитель: Повесть. - Таллин: Ээсти раамат, 1972. – 74 с. – эст. * Повести гор и степей. – Киев: Молодь, 1972. – 459 с. – укр. * После сказки. – Рига: Лиесма, 1972. – 183 с. – лат. * Прощай, Гульсары: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат., 1972. – 258 с. – авар. * Прощай, Гульсары: Повесть. – Горно-Алтайск: Алт.кн. изд-во, 1972. - 169 с. – алтайск. * Белый пароход. После сказки: Повести. – Тбилиси: Мерани, 1973. – 185 с. – груз. * Белый пароход: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1973. – 328 с. – каз. * Белый пароход (Когда стихает сказка): Повесть. - Вильнюс: Вага, 1973. – 204 с. – лит. * Белый пароход (После сказки). – Таллин: Изд-во лит. и искусства, 1973. – 167 с. – эст. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Даг.книго издат, 1974. – 67 с. – кумык. * Первый учитель: Повесть. – Минск: Маст. лит., 1974, – белорус. * Джамиля: Повесть. – Киев: Днипро, 1975. – 78 с. – укр. * Первый учитель: Повесть. – Тбилиси: Ганатмба, 1975. – 62 с. – груз. * Солдатенок: Рассказ. – Рига: Лиесма, 1974. – 30 с. – лат. * Белый пароход (После сказки). – Таллин: Ээсти раамат, 1976. – 240 с. – эст. * Первый учитель: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1976. – 351 с. – укр. * Повести. - Казань: Татар. кн. изд-во, 1976. – 320 с. – татар. * Белый пароход: Повесгь. - Ереван: Советакан грох, 1977. – 175 с. – арм. * Белый пароход. Ботогоз: Повести. – Ташкент: Еш гвардия, 1977. – 206 с. – узб. * Прощай, Гульсары!: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1977. – 336 с. – каз. * Ранние журавли: Повесть. – Алма-Ата: Жалын, 1977. – 128 с. – каз. * Солдатенок. – Таллин: Ээсти раамат, 1977. – 18 с. – эст. * Избранные произведения в 2-х т. – Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1978. – узб. * Белый пароход; Прощай, Гульсары!: Повести. – Душанбе: Ирфон.–304 с. – тадж. * Джамиля: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1978. – 452 с. – каз. * Пегий пес, бегущий краем моря; Ранние журавли: Повести. – Киев: Днипро, 1978. – 159 с. – укр. * Прощай, Гульсары!; Первый учитель: Повести. – Элиста: Калм. кн. изд-во, 1978. – 206 с. – калм. * Ранние журавли: Повесть. – Рига: Лиесма, 1978. – 154 с. – лат. * Солдатенок: Рассказ. – Ереван: Советакан грох, 1978. – 12 с. * Легенда о рогатой матери – оленихе. – Алма-Ата: Жалын, 1979. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Алма-Ата: Жалын, 1979. – 109 с. – каз. * Пегий пес, бегущий краем моря: Повесть. – Таллин: Ээсти раамат, 1979. – 104 с. – эст. * Первый учитель: Повести. - Алма-Ата: Жазушы, 1979. – 134 с. – уй-гур. * Прощай, Гульсары!: Повести. - Нукус: Каракалпакстан, 1979. – 430 с. – каракалпак. * Ранние журавли: Повесть. – Махачкала: Даг.книго издат, 1979. – 119 с. - кумык. * Ранние журавли: Повесть. – Вильнюс: Вага, 1979. – 177 с. – лит. * Ранние журавли: Повести. – Киев: Молодь, 1979. – 286 с. – укр. * Избранное. - Рига: Звайгзне, 1980. – 245 с. – лат. * Белый пароход. - Баку: Язычы, 1980. - 228 с. – азерб. * Повести гор и степей. - Киев: Дняпро, 1980. – 509 с. – укр. * Ранние журавли: Повесть. – Ашхабад: Магарыф, 1980. – 92 с. – туркм. * Избранное. – Минск: Юнацтва, 1981. –254 с. – белорус. * Белый пароход: Повести. – Кишинев, 1981. – молд. * Первый учитель; Верблюжий глаз; Белый пароход. – Ташкент: Укитувчи, 1981, – 222 с. – узб. * Повести. – Ташкент: Укитувчи, 1981. – 221 с. – узб. * Повести гор и степей. – Ташкент: 1981. – 610 с. – урду. * Прощай, Гульсары! - Ташкент, 1981. - хинди. * Ранние журавли. – Таллин: Ээсти раамат, 1981. – 152 с. – эст. * Белый пароход. – Ашхабад: Туркменистан, 1982. – 216 с. – туркм. * И дольше века длится день. – Рига: Лиесма, 1982. – 302 с. – лат. * Материнское поле: Повести. – Барнаул: Алт. кн. изд – во, 1982. – 208 с. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Тбилиси: Накадули, 1982. – 132 с. – груз. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Рига: Лиесма, 1982. – лат. * Повести. – Элиста: Калм. кн. изд-во, 1982. – 256 с. – калм. * Ранние журавли. – Нукус: Каракалпакстан, 1982. –436 с. – каракалпак. * Ранние журавли. – Ташкент: Узб. кн. изд-во, 1982. – каракалпак. * Ранние журавли. - Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1982. – 278 с. – узб. * Сочинения в 2 - томах: Т. 1–2. – Киев: Днипро, 1983. – укр. * Буранный полустанок. – Вильнюс: Вага, 1983. – 334 с. – лит. * И дольше века длится день; Пегий пес, бегущий краем моря. – Ере-ван: Советакан грох, 1983. – арм. * И дольше века длится день: Роман. – Тбилиси: Мерани, 1983. – груз. * И дольше века длится день. - Вильнюс: Лит. кн. изд-во, 1983. – лит. * И дольше века длится день. - Таллин: Ээсти раамат, 1983. – эст. * Первый учитель. – Сыктывкар: Коми. кн. изд-во, 1983. – 38 с. – коми. * Произведения: В 2-х т. – Киев: Днипро, 1983. – укр. * Свидание с сыном. – Таллин: Ээсти раамат, 1983. – 23 с. – эст. * Солдатенок: Рассказ. – Алма-Ата: Жалын, 1983. – 19 с. - каз. * Белый пароход: Повесть. - Душанбе: Маориф, 1984. – 134 с. – тадж. * Белый пароход: Повести. – Уфа: Башкир. кн. изд-во, 1984. – 495 с. – башкир. * Материнское поле: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1984. – 326 с. – укр. * Пегий пес, бегущий краем моря: Повесть. – Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1984. – 75 с. – узб. * После сказки («Белый пароход»); Джамиля: Повести. – Махачкала: Дагпедучпедгиз, 1984. – 165 с. – лакск. * Ранние журавли. – Киев: Рад. шк., 1984. – 300 с. – укр. * Буранный полустанок. – Душанбе: Ирфон, 1985. – тадж. * Материнское поле: Повести. – Кишинев: Лиг. артистикэ, 1985. – 560 с. – молд. * Белый пароход. – Тбилиси: Накадули, 1986. – 350 с. – груз. * Буранный полустанок: Роман. – Алма-Ата: Жалын, 1986. – каз. * Первый учитель; Ботогоз; Белый пароход: Повести. – Ташкент: Укитувчи, 1986. – 222 с. – узб. * Буранный полустанок; И дольше века длится день: Романы. - Минск: Мастац. лит., 1987. –230 с, – белорус. * И дольше века длится день: Роман. – Вильнюс: Вага, 1987. – 333 с. – лит. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1956. – 255 с. – тамильск. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1959. – 87 с. - англ. * Джамиля. Лицом к лицу: Повести. – Варшава: Пол. гос. ин-т печати, 1959. – 87 с. – пол. * Джамиля: Повесть. – Париж: 1959. – 111 с. – фр. * Баллада о первом учителе. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 11 с. – фин. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 102 с. - исп. * Джамиля: Повесть. – Варшава, 1960. – 92 с. – пол. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 131 с. - урду. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 128 с. - хинди. * Джамиля: Повесть. - М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1961. – 128 с. - араб. * Джамиля: Повесть. – Будапешт, 1961. – 200 с. – венгер. * Джамиля: Повесть. – Рим: Медуза, 1961. – итал. * Джамиля: Повесть. – Берлин, 1961. – 79 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – Женева: Форфер, 1961. – 83 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – Лиссабон: Португалия Эдитора, 1961. – 79 с. – португал. * Джамиля: Повесть. - Братислава: Изд-во словенской худож. лит.,1961. – 87 с. – словацк. * Джамиля: Повесть. – Прага, 1961. – 91 с. – чеш. * Джамиля: Повесть. – София: Нар. младеж., 1962. – 59 с. – болг. * Джамиля. Повесть. – Бухарест, 1962. – 213 с. – рум. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Бухарест, 1962. – 204 с. – рум. * Баллада о первом учителе. - М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 99 с. – исп. * Баллада о первом учителе. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 118 с. – хинди. * Верблюжий глаз: Повесть. – Братислава, 1963. – 123 с. – чеш. * Джамиля: Повесть. – Бухарест, 1963. – 144 с. – рум. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 128 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – Братислава, 1963. – 80с. – чеш. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Прага: 1963. – чеш. * Баллада о первом учителе. - М.: Прогресс, 1964. – 330 с. – араб. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1964. – 91 с. – голланд. * Верблюжий глаз; Джамиля; Тополек мой в красной косынке: По-вести. – Улан-Батор, 1954. – 199 с. – монг. * Золотой след снопов («Материнское поле»). - Берлин: Культура и фортшпритт, 1964. – 364 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – София: Нар. просвета, 1964. – болг. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1964. – 87 с – нем. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз. 1964. – 208 с. – тамильск. * Короткие рассказы. – М.: Прогресс, 1964. – 396 с. – англ. * Любовь Джамили: Повесть. – Белград: Культура, 1964. – 260 с. – югосл. * Материнское поле: Повесть. - М.: Прогресс, 1964. – 161 с. – персид. * Повести гор и степей. – София: Нар. младеж, 1964. – 278 с. – болг. * Тополек мой в красной косынке; Первый учитель: Повести. – Белг-рад: Дневник, 1964. – 117 с. югос. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1965. – 106 с. – суахили. * Джамиля: Повести. – М.: Прогресс, 1965. – 94 с. – суахили. * Джамиля: Повесть. - М.: Прогресс, 1965. – 112 с. – хинди. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1965. – 197 с. – араб. * Материнское поле: Повесть. – Бухарест: 1965. – 144 с. – рум. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс; Стокгольм: Интернационал Ревю, 1965. – 301 с. – швед. * Баллада о первом учителе: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 97 с. – сингальск. * Баллада о первом учителе: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 104 с. – хаус. * Баллада о первом учителе; Материнское поле: Повести. – М.: Прог-ресс, 1966. – 392 с – япон. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 190 с. – телугу. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1967. – 103 с. – гуджарати. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1967. – 205 с. – корейск. * Первый учитель: Повести. – М: Прогресс, 1967. – 143 с.– корейск. * Прощай, Гульсары! – София: Нар. культура, 1967. – 167 с. – болг. * Первый учитель: Повесть. – М.: Прогресс, 1968. – 104 с. – телугу. * Прощай, Гульсары! – Берлин: Культура и фортшпритт, 1968. – 215 с. – нем. * Повести гор и степей. - М.: Прогресс, 1969. – 359 с. – англ. * Прощай, Гульсары!: Повести. – М.: Прогресс, 1969. – 400 с. – пер. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – М.: Прогресс, 1969. – 520 с. – амхар. * Баллада о первом учителе: Две повести. – М.: Прогресс, 1970. – 330 с. – араб. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1970. – 101 с. – телугу. * Повести гор и степей. - М.: Прогресс, 1970. – 287 с. – исп. * Прощай, Гульсары! - М.: Прогресс, 1970. – 316 с. маоамлам. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1971. – 107 с. – араб. * Прощай, Гульсары!: Повести. – М.: Прогресс, 1971. – 165 с. – араб. * Джамиля: Повести. – М.: Прогресс, 1972. – 243 с. – сингальск. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1972. – 208 с. – тамильск. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1972. – 416 с. – та-мильск. * Избранное. – М.: Прогресс, 1973. – 263 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1973. – 47 с. – нем. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1973. – 280 с. – англ. * Баллада о первом учителе: Две повести. – М.: Прогресс, 1974. – 330 с. – араб. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1974. – 106 с. – перс. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1974. – 161 с. – перс. * Повести гор и степей. – М: Прогресс, 1974. – 280 с. – исп. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – М.: Прогресс. 1974. – 143 с. – хауса. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1975. – 47 с. – нем. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – М.: Прогресс, 1975. – 52 с. – амхар. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1976. – 141 с. – амхар. * Прощай, Гульсары! – М.: Прогресс, 1976. – 462 с. – араб. * Прощай, Гульсары!: – Повесть. – М.: Прогресс, 1976. – 329 с. – пенд-жаб. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1977. – 289 с. – англ. * Ранние журавли: Повесть. – М.: Прогресс, 1977. – 156 с. – перс. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1978. – фин. * Белый пароход: Повесть. – Ташкент: Прогресс, Ташк. отд-ние,1978. – 284 с. – урду. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1978. – 106 с. – пенджаби. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1978. – 635 с. – серб., хорв. * Джамиля. М.: Прогресс, 1979. – 99 с. – телугу. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1979. – 466 с. – бенгали. * Прощай, Гульсары! - М.: Прогресс, 1979. – 366 с. – кашмири. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1979. – 334 с. – непал. * Прощай, Гульсары! – М.: Прогресс, 1979. – 361 с. – ория. * Тополек мой в красной косынке. – М.: Прогресс, 1979. – 135 с. – суахили. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1980. – 114 с. – дари. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1980. – 279 с. – гол. * Прощай, Гульсары! – М.: Рус. яз., 1980. – 280 с. – пол. * Белый пароход; Пегий пес, бегущий краем моря. – М.: Прогресс, 1981. – 268 с. – перс. * Повести гор и степей – М.: Прогресс, 1981. – 479 с. – маратхи. * Повести гор и степей. – Ташкент: Прогресс, 1981. – 393 с. * Прощай, Гульсары! – Ташкент: Прогресс, 1981. – 228 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – М.: Радуга, 1983. – 208 с. – тамил. * И дольше века длится день. – М.: Прогресс, 1983. – словац. * Материнское поле: Повесть. – М.: Радуга, 1983. – 173 с. – телугу. * Повести. – М.: Радуга, 1983. – 295 с. – араб. * Ранние журавли. – М.: Радуга, 1983. – 91 с. – англ. * Джамиля; Повести гор и степей. – М.: Радуга, 1984. – 270 с. – вьет. * Джамиля: Повесть. – М.: Радуга, 1984. – 125 с. – канадс. * Джамиля: Повесть. - М.: Радуга, 1984. – 117 с. – хинди. * Материнское поле: Повесть. – М.: Радуга, 1984. – 423 с. – тамил. * Джамиля: Повесть. - М: Радуга, 1985. – 47 с. – нем. * Первый учитель: Повесть. – М.: Радуга, 1985. – 394 с. – гуджарати. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Радуга, 1985. – 147 с. – тамил. * Ранние журавли: Повесть. - М.: Радуга, 1985. – 108 с. – перс. * Первый учитель: Повесть. - М.: Радуга, 1986. – 108 с. – хинди. * Плаха: Роман. – Финляндия: Нэ-Кирьет, 1986. – фин. * Джамиля: Повесть. – Ташкент: Радуга, Ташк. отд-ние, 1987. – бенгали. </div></code> == Булактар == {{Булактар}} == Шилтемелер == * Айтматов, Чыңгыз (1978). В соавторстве с землею и водою... (Очерки, статьи, беседы, интервью). Фрунзе: Кыргызстан. * [http://www.azattyk.org/content/article/1376531.html Керез Шамшыбаева эже] * http://www.rferl.org/content/Chyngyz_Aitmatovs_Lifelong_Journey_Toward_Eternity/1359041.html Chingiz Aitmatov's Lifelong Journey Toward Eternity * http://ria.ru/spravka/20131212/983263005.html * [http://www.bizdin.kg/ebooks/html/manas/sagynbai/manas_so_1/section1.html#title3 Байыркы кыргыз рухунун туу чокусу]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (Айтматов Манас эпосу жөнүндө)] * [http://ky.wikibooks.org/wiki/Гезитчи_Дзюйо Гезитчи Дзюйо] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914064354/http://ky.wikibooks.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%82%D1%87%D0%B8_%D0%94%D0%B7%D1%8E%D0%B9%D0%BE |date=2010-09-14 }} * [http://www.presskg.com/tuusu/08/0613_4.htm Чыңгыз Айтматов менен коштошуу] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131212004009/http://www.presskg.com/tuusu/08/0613_4.htm |date=2013-12-12 }} ("Кыргыз гезиттери" сайтында) [[Категория:Чыңгыз Айтматов]] [[Категория:Кыргыз драматургдары‎]] [[Категория:Кыргыз жазуучулары]] [[Категория:Айтматов таануу]] [[Категория:Кыргыз таануу]] [[Категория:Туулгандар 1928-жылы]] [[Категория:Өлгөндөр 2008-жылы]] [[Категория:Ысык-Көл шеринеси]] [[Категория:Диссиденттер]] [[Категория:Кыргыз ССРинин мамлекеттик сыйлыгынын лауреаттары]] g4pe9t7g9u542x7plrs2v9yc1nzxw68 515202 515201 2025-06-21T20:22:57Z Baydastann 38267 «[[Категория:Кыргыз таануу|Кыргыз таануу]]» категориясы алып салынды ([[ВП:HotCat|HotCat]] куралынын жардамы менен) 515202 wikitext text/x-wiki {{Жазуучу |Ысымы = Чыңгыз Айтматов |Расмий ысымы = Чыңгыз Төрөкул уулу Айтматов |Сүрөт = Tschingis Ajtmatow.jpg |Туурасы = 220px |Сүрөттүн аталышы = Чыңгыз Айтматов 2003-жылы |Туулган жери = Шекер айылы, [[Кара-Буура району]], {{ТуулганЖери|Талас облусу|Кара-Буура районунда}}, [[Кыргыз Автономдуу Социалистик Советтик Республикасы (1926—1936)|Кыргыз АССР]], [[РСФСР]], [[ССРС]], [[Кыргызстан]] |Жарандыгы = {{желек|СССР}} → {{желек|Кыргызстан}} |Ишмердүүлүгү = прозаик |Чыгармачылык жылдары = |Багыты = [[социалисттик реализм]] |Жанры = [[роман]], [[повесть]], {{сценарист|СССР|Кыргызстан|XX кылым}} |Чыгармаларынын тилдери = [[кыргыз тили|кыргыз]], [[орус тили|орус]] |Бааланганы = {{Ленин сыйлыгы|1963}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1968}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1977}} {{СССР мамлекеттик сыйлыгы|1983}} |Сыйлыктары = {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Ак-Шумкар}}{{!!}}{{Орок жана Балка Медалы}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{1-даражадагы Манас Ордени}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{Достук Ордени}}{{!!}}{{Отан Ордени}}{{!!}}{{Дустлик Ордени}} {{!}}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}} {{Ленин Ордени}} {{!!}} {{Ленин Ордени}} {{!!}} {{Октябрь Революциясы Ордени}}{{!!}}{{Эмгек Кызыл Туу Ордени}} {{!}}- {{!}} {{Эмгек Кызыл Туу Ордени}}{{!!}}{{Элдер Достугу Ордени}}{{!!}}{{Жылмайуу Ордени}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{Эмгеги үчүн Офицер Ордени (Мажарстан)}} {{!}}} |Lib = http://www.lib.ru/PROZA/AJTMATOW/ |Уикитека = }} '''Айтматов Чыңгыз Төрөкулович''' (1928-2008) — [[кыргыз тили|кыргыз]] жана [[орус тили|орус]] тилдеринде жазган советтик жана кыргызстандык жазуучу, Кыргыз ССРнин эл жазуучусу (1974), [[Социалисттик Эмгектин Баатыры]] (1978), [[Кыргыз Республикасынын Баатыры]]. ==Өмүр баяны== ===Балалыгы=== Чыңгыз Төрөкулович Айтматов 1928-жылы 12-декабрда азыркы [[Кыргыз Республикасы|Кыргыз Республикасынын]] Талас облусунун [[Кара-Буура району|Кара-Буура районундагы]] [[Шекер, Кара-Буура району|Шекер айылында]] мамлекеттик кызматкердин үй-бүлөсүндө туулган. Ал кезде Шекер айылы [[ССРС|ССРСдин]] [[РСФСР|РСФСРинин]] [[Кыргыз АССР (1926—1936)|Кыргыз АССРинин]] Талас кантонунда болчу. Чоң атасы Айтмат кыргыздын [[Кытай, уруу|Кытай уруусунан]] чыккан бай кишининуулу болгон. Атасы [[Айтматов, Төрөкул|Төрөкул Айтматов]] адегенде 1927-жылдан тартып, 1932-жылга чейин большевиктер партиясынын Жалал-Абад кантонунун биринчи катчысы, андан соң Кыргыз обкомунун катчысы болгон. Андан соң Төрөкул 1937-жылы репрессияланып, 1938-жылы жазыксыз жерден "''пантүркист''" катары атылып кеткен. Эл ичинде кадыр-барктуу, көрүнүктүү адамдардан болгон. Апасы [[Нагима Айтматова|Нагима Хамзеевна Айтматова]] — теги боюнча татар. Чыңгыздын таятасы Хамза — караколдук бай жана айдың татар соодагери болгон. Азыр да Каракол шаарында Хамзанын эки кабат үйү сакталып турат. Нагима жергиликтүү театрда актриса болгон. Билимдүү, эл оозуна алынган, акылдуу аялдардан болгон. 1942-жылы [[II Дүйнөлүк согуш|II Дүйнөлүк согуштун]] кесепетинен Чыңгыз Айтматовго мектепти убактылуу таштоого туура келет. Ал убакта Айтматов 14 жашта эле. Шекер эли аны кат-сабаттуу болгондуктан айыл өкмөтүнүн катчысы кылып шайлап коёт. Ошол кезде жаштардын арасында кирилче кат тааныган улан-кыздар саналуу гана эле (калгандары кыргыздын арапча же латынча жазмаларын билишкен). Жаш Чыңгыздын башына кыйынчылыктар түшөт. Бирок ал баарына чыдамкайлык менен туруштук бере алды.. Андан кийин ошол эле согуш жылдарында райондук салык чогултуучу болуп иштейт. Айыл калкынан салык чогултат. Бирок согуш маалында ага салык чогултуу оңойго турган жок. Бир жылдан кийин, 1944-жылы август айында бул ишин өз эрки менен таштайт да, тракторлук бригаданын эсепчиси болуп иштейт. 1946-жылы, сегизинчи классты аяктагандан кийин Жамбылдагы зооветеринардык техникумга окууга өтөт. [[Файл:Stamps of Kyrgyzstan, 2009-577-584.jpg|250px|мини|Чыңгыз Айтматовго арналаган Кыргызстандын почта маркалары, [[2009-жыл]]]] [[Файл:Stamp of Kyrgyzstan izo.jpg|250px|мини|Кыргызстандын почта маркалары, [[2007-жыл]]: Айтматов, [[Чокморов, Сүймөнкул|Чокморов]], [[Азыкбаев, Курмангазы|Азыкбаев]], [[Султанов, Омор Султанович|Султанов]], [[Жакыпов]] ]] ===Жетилген курак=== *1948-жылы техникумду артыкчылык менен аяктап, Кыргыз айыл-чарба институтуна тапшырып, ал жерден да 1953-жылы мыкты баалар менен бүтүрүп чыккан. *1959–1965-жылдары орус тилинде чыгууучу "Литературный Кыргызстан" журналынын баш редактору болуп иштеген. Кийинчерээк "Правда" гезитинин кабарчысы кызматын аркалаган. *1964–1986-жылдары Кыргызстан Кинематографисттер Биримдигинин Биринчи катчысы кызматын аткарган. *1966–89-жылдары — СССР Жогорку Кеңешинин депутаты болгон. *1986-жылдан — Кыргызстан Жазуучулар Биримдигинин Биринчи катчысы. *1988–1990-жылдары — Москвада жарык көргөн "Иностранная литература" журналынын башкы редактору болгон. *1989–1991-жж. — СССР Эл депутаты болгон. ===Өмүрүнүн аягы=== 1990-жылдардан баштап СССРдин жана Кыргыз Республикасынын дипломатиялык миссияларын башкарган. 2008-жылы 16-майда Татарстанда сапарда жүргөн чагында бөйрөгүнүн иштебей калганына байланыштуу жазуучуну [[Германия|Германиянын]] [[Нюрнберг]] шаарынын ооруканаларынын бирине жеткиришет. Ал жакта 2008-жылдын 10-июнунда [[пневмония]] оорусунун кесепетинен жазуучу көз жумган. ==Үй-бүлөлүк турмушу == Чыңгыз Айтматовдун алгачкы жубайы Керез Шамшыбаева болгон. Ал 1930-жылдын 10-августунда Чүй облусунун Он-Бир-Жылга айылында туулган. Атасы Шамшыбай Жакыпбай уулу Экинчи дүйнөлүк согушта курман болгон. Керез апа Бишкектеги Медицина институтун жана ординатурасын аяктап, кулак, тамак, мурун ооруларын дарылоочу адис катары эмгектенген. Чыңгыз Айтматов менен Керез Шамшыбаева 1950-жылдары баш кошушкан. Бул никеден эки уул — 1954-жылы Санжар жана 1959-жылы Аскар төрөлгөн. 1980-жылдардын ортосунда жубайлар тынч ажырашкан. Керез апа өмүрүнүн аягына чейин Чыңгыз Айтматов жөнүндө урмат-сый менен айтып келген. Ал 1999-жылы 6-мартта дүйнөдөн кайткан. Сөөгү Байтик айылына жакын жайгашкан көрүстөнгө коюлган. Айтматовдун чыгармачылыгында махабат темасы маанилүү орунду ээлейт. Ал сүрөттөгөн сүйүүлөр турмуштук негизге ээ экени да маалым. “Аскада калган аңчынын ыйы” чыгармасында жазуучу студенттик жашоосундагы бир махабаты тууралуу мындай дейт: “Жашырганда не? Студент кезде, жаштык чакта бий аянтында, той-тамашада далай кыз менен таанышкан учурларыбыз болгон. Ошолордун ичинен өзүнүн жан сезими менен да, келбети менен да бүт эркимди бийлеген махабат өмүр бою эсимден кетпей калды. Ал – кыргыз искусствосунун маңдайына бүткөн чолпон жылдызы, атактуу бийчи Бүбүсара Бейшеналиева болчу...” Жазуучу менен Бейшеналиеванын байланышы тууралуу драматург Жаныш Кулмамбетов “Чыңгыз менен Бүбүсайра” аттуу драма жазып, 2005-жылы Кыргыз мамлекеттик жаш көрүүчүлөр театрынын сахнасында коюлган. 2008-жылы ушул драманын негизинде тасма тартылган. Айтматов тууралуу жазылган “Айтматовдун айымдары” аттуу китепчеде журналист Жаныбек Жанызак анын турмуштук жолуна байланыштуу маалыматтарды камтыган. Жазуучу бул эмгекке жооп кылып: “Уруксатсыз бирөөнүн жандүйнөсүнө үңүлүү жакшы адеп эмес. Мейли, өзүнө ылайык көрсө, жаза берсин. Кайсы жазмакердин каламына тоскоол болмок элек” – деп жазган. Ошондой эле ал Керез тууралуу мындай дейт: “Керез – алгачкы жубайым. Жаштык, студенттик кездин алоолонгон кыйын ашууларын бирге аштык. Апам Нагима маркум экөө эне-кыздай сыйлашып, көп жыл турмуштун ачуу-таттуусун бирге татышты. Керезден Санжар, Аскар аттуу эки уул көрдүм. Өмүрүмдүн кайталангыс күлгүн курагын кайра жаралгыс таланттуу, акылдуу, ажарлуу айымдар коштоду.” 1980-жылдардан тартып Чыңгыз Айтматов азыркы жубайы Мария Айтматова менен жашаган. Мария Бүткүл союздук мамлекеттик кинематография институтун (Москва) аяктаган. Ал мурда Жапонияда жашап, жапон жараны менен никеде болгон, кийин ажырашкан. Мария кыргыз, орус жана англис тилдеринде эркин сүйлөйт. Бул никеден Айтматовдун Ширин аттуу кызы жана Элдар аттуу уулу бар. ==«Манас» жана Айтматов== «Манас» эпосу профессионал жазуучулар үчүн жеке эле драматургия жаатында гана эмес, прозада, поэзияда көркөм булак болуп келүүдө.жана болгон окшойт корунот ко дейм Прозада биринчи кезекте Ч. Айтматовдун эстетикалык ишмердүүлүгү өзгөчөлөнүп турат. Атактуу жазуучу улуу эпосту изилдеп, пропагандалап гана тим болбостон, анын сюжетин, идеяларын, көркөм каражаттарын чыгармаларында өтө билгичтик, чеберчилик менен пайдаланды. [[Асаналиев Кеңешбек|К. Асаналиев]] мындай дейт: «Манас» Айтматовдун «көркөм акыл-зээнинде кандайдыр бир айрым үзүндүлөрү, кээ бир белгилери менен эмес, башайт». «Манас» эпосун айтуу учурунда кунт коюп «манасчыдан угуп отуруп, ар бир сүрөттөө өз ордунда экенин көрүп, ар бир сүрөттөөнүн өзүнчө көркөмдүк системасы, көркөмдүк максаты бар экенин сезип, элдин көркөмдүк фантазиясына таң калбай койбойсуң» дейт Айтматов эпос жөнүндө ([["Манас" энциклопедиясы]]. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т.) ==Эстеликтер == 2011-жылдын 30-августунда Бишкектин борборундагы [[«Ала-Тоо» аянты|Ала-Тоо аянтынын]] түштүк тарабына Чыңгыз Айтматовдун айкели тургузулду. Анын ачылыш аземине Кыргызстандын президенти Роза Отунбаева, премьер-министр [[Алмазбек Атамбаев]], Жогорку Кеңештин төрагасы [[Ахматбек Келдибеков]] баштаган өлкө жетекчилери, Орусиянын президентининин администрациясынын класс жетекчиси Сергей Сарышкин, элчилер, коомчулук өкүлдөрү катышкан. == Сыйлыктары. Наамдары == * 1958-ж — "Эмгектеги артыкчылыгы" медалы менен сыйланган. * 1962-ж — "Эмгек Кызыл Туу" ордени менен сыйланган. * 1963-ж — "Повести гор и степей" деген китеби үчүн Лениндик сыйлыкка татыктуу болгон. * 1967-ж — "Эмгек Кызыл Туу" ордени менен сыйланган. * 1968-ж — Кыргыз ССРинин эл жазуучусу деген ардактуу наам берилген. * 1968-ж — "Жаныбарым, Гүлсары" повести үчүн Мамлекеттик сыйлыкка татыктуу болгон. * 1971-ж — Ленин ордени менен сыйланган. * 1974-ж — Н. К. Крупская атындагы медаль менен сыйланган. * 1975-ж — "Манас атанын ак кар,көк музу" очерки үчүн "Огонек" журналынын сыйлыгы ыйгарылган. * 1976-ж — "Эрте келген турналар" аттуу повести үчүн Кыргыз ССРинин Токтогул атындагы Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган. * 1977-ж — "Ак кеме" повести жана ал боюнча жазылгал көркөм фильмдин сценарийи үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгы ыйгарылган. * 1978-ж — Ленин ордени жана "Орок жана Балка" алтын медалы менен сыйланган; "[[Социалисттик Эмгектин Баатыры|Социалисттик эмгектин Баатыры]]" деген наам ыйгарылган. * 1979-ж — "Эрте келген турналар" жана "Деңиз бойлой жорткон Ала дөбөт" аттуу чыгармаларындагы терең гуманизм жана адам улуулугунун духун ачкандыгы үчүн Италиянын Вольтерра шаарынын көркөм коомчулугу 1-сыйлыгын ыйгарышкан. * 1980-ж — Италияда "Эрте келген турналар" жана "Дениз бойлой жорткон Ала дөбөт" чыгармалары үчүн эл аралык "Этрурия" сыйлыгы тапшырылган. * 1983-ж — "Кылым карытар бир күн" романы үчүн СССРдин Мамлекеттик сыйлыгын алган. * 1984-ж — "Элдердин достугу" ордени менен сыйланган. * 1987-ж — Польшадагы балдардын сунушу боюнча ойлонуп табылган "Жылмаюу" ордени ыйгарылган. == Чыгармалары тууралуу == === Ак жаан === Бул аңгеме Ч. Айтматовдун адабият дүйнөсүнө жаңыдан аяк салып, өз жолун, өз темасын издеп жүргөн жылдардагы алгачкы аңгемелеринен. Буга чейин орусча "Кыргызстан" альманахына(Номер2) эки аңгемеси: "Газетчик Дзюйо" жана "Ашым" 1952-жылы жарыяланган. "Ак жаан" адегенде "Советтик Кыргызстан" журналына (азыркы "Ала-Тоо" журналы) 1955-жылкы сегизинчи санына басылган. Туура беш жыл өткөндөн кийин Айтматовдун алгачкы кыргызча китеби "Обонго" {Фрунзе, Кыргызмамбас,1959}, андан кийин "Саманчы жолу" жыйнагына кирген {Фрунзе, Кыргызмамбас,1963}, == Айтматовду эскерүү == Кыргыз элинин залкар акындарынын бири [[Асан Жакшылыков]] Айтматовду эскерип, "Чыңгыз Айтматовго аза баллада" деген балладасын жараткан<ref>Кутбилим гезити. 2008-жыл 20-июнь. 7-бет.</ref>. 2011 жылы 30 августта [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Бишкек|борбор шаарында]] [[Ала-Тоо аянты|Ала-Тоо аянтында]] эл жазуучусу Чыңгыз Айтматовдун эстелиги ачылды. == Жарык көргөн китептери == === Кыргыз тилинде === * Обон: Повесть жана аңгемелер. - Ф.: Кыргызмамбас, 1959. - 192 б. * Биринчи мугалим: Повесть. - Б.: Кыргызокуупедмамбас, 1953. - 75 б. * Саманчынын жолу: Повесттер жана аңгемелер. - Ф.: Кыргызмамбас, 1963. - 320 б. * Атадан калган туяк: Аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1970. - 26 б. * Атадан калган туяк: Аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1971. - 26 б.ам * Түнкү сугат: Аңгеме. - Ф.: Кыргызстан, 1975. - 42 б. * Жамийла: Повесть. - Ф.: Кыргызстан, 1977. - 92 б. * Биринчи мугалим: Повесттер жана аңгемелер. - Ф.: Мектеп, 1978. - 314 б. * Гүлсарат: Повесттер. - Ф.: Кыргызстан, 1978. - 644 б. * Делбирим: Повесттер, аңгемелер, драма. - Ф.: Кыргызстан, 1981. - 608 б. * Эрте келген турналар: Повесть. - Ф.: Мектеп, 1981. - 152 б. * Бугу-эне: Жомок. - Ф.: Мектеп, 1982. - 21 б. * Үч томдон турган чыгармалар жыйнагы: 1 - 2-т. - Ф.: Кыргызстан, 1982. * Үч томдон турган чыгармалар жыйнагы: 3-т. - Ф.: Кыргызстан, 1983. - 427 б. * Чыпалак бала: Жомок. - Ф.: Мектеп, 1985. - 24 б. * Ак кеме: Повесть. - Ф.: Мектеп, 1986. - 160 б. * Биз дүйнөнү жаратабыз, дүйнө бизди жаратат: Макалалар, маектешүүлөр, сүйлөгөн сөздөр. - Ф.: Кыргызстан,1988. - 400 б. * Кыямат: Роман. - Ф.: Адабият, 1988. - 352 б. * Жетинин бири. «Кыямат» романынан үзүндү. - Ф.: Адабият, 1989. - 16 б. * Кайрылып куштар келгенче: Аңгеме. - Б.: Шам, 1995. - 20 б. * Кассандра тамгасы: Роман. Которгон М.Төлөмүшев. / Соңку сөзүн жазган А.Акматалиев. - Б.: Кыргызстан, 1996. - 254 б. === Беш томдон турган чыгармалар жыйнагы. === <code><div style="height:300px; overflow:auto; padding:3px"> * 1-том: Повесттер, аңгемелер. - Б.: Шам, 1999. - 432 б. * 2-том: Повесттер. - Б.: Шам, 1999. - 496 б. * 3-том: Роман, повесттер. - Б.: Шам, 1999. - 520 б. * 4-том: Роман, аңгемелер. - Б.: Шам, 1999. - 452 б. * 5-том: Роман, драма, публицистикалар. - Б.: Шам, 1999. - 560 б. * Ч.Айтматов, М.Шаханов. Аскада калган аңчынын ыйы. – Б.: Учкун, 2001. – 414 б. === Орус тилинде === * Лицом к лицу: Сборник рассказов. – Ф.: Киргизгосиздат, 1958. – 111 с. * Рассказы. – М.: Сов. писатель, 1958. – 160 с. * Джамиля: Повесть. – М.: Правда, 1959. - 43 с. * Джамиля: Повесть. – М.: Гослитиздат, 1960. – 71 с. * Джамиля: Повести и рассказы. – Ф.: Киргизгосиздат, 1961. - 316 с. * Повести гор и степей. – М.: Гослитиздат, 1961. – 70 с. * Джамиля: Повесть. – Вологда: 1962. – 71 с. * Джамиля: Повести и рассказы. – Ф.: Киргизгосиздат, 1962. – 316 с. * Рассказы: В двух книгах. – М.: Учпедгиз, 1952. – 201 с. * Джамиля; Первый учитель; Материнское поле: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1963. – 508 с. * Повести гор и степей. – М.: Сов. писатель, 1963. – 314 с. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – М.: Знание, 1964. – 112 с. * Материнское поле: Повесть и рассказы. - Ф.: Кыргызстан, 1964. – 459 с. * Джамиля: Повести. – М.: Худож лит., 1965. – 366 с. * Материнское поле: Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 460 с. * Повести гор и степей. – М.: Мол. гвардия, 1965. – 366 с. * Повести гор и степей: В 3-х кн. – М.: Просвещение, 1965. * Джамиля: Повести. – М.: Худож. лит., 1966. – 427 с. * Материнское поле: Повести, рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1966. – 460 с. * Материнское поле: Повесть. – М.: Сов. писатель, 1967. – 134 с. * Первый учитель; Джамиля; Тополек мой в красной косынке: По-вести. – М.: Дет. лит., 1967. – 206 с. * Повести. - М.: Известия, 1967. - 480 с. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Мол. гвардия 1967. – 295 с. * Прощай, Гульсары!: Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1967. – 569 с. * Первый учитель: Повесть. – М.: Дет. лит., 1968. – 93 с. * Повести и рассказы. – М.: Мол. гвардия, 1970. – 558 с. * Первый учитель: Повесть. – М.: Дет. лит., 1971. – 64 с. * Повести гор и степей. – М.: Худож. лит., 1971. – 223 с. * После сказки («Белый пароход»). – Ф.: Кыргызстан, 1971. – 620 с. * Джамиля: Повести. – М.: Дет. лит., 1971. – 142 с. * После сказки («Белый пароход»). – Ф.: Кыргызстан, 1974. – 620 с * Солдатенок: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1974. – 18 с. * Повести. – М.: Дет. лит., 1976. – 221 с. * Ранние журавли: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1976. – 96 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1976. – 112 с. * Пегий пес, бегущий краем моря; Ранние журавли. – М.: Сов. писа-тель, 1977. – 215 с. * Повести. – М.: Худож. лит., 1977. – 80 с. * В соавторстве с землею и водою: Очерки, статьи, беседы, интервью. – Ф.: Кыргызстан, 1978. – 408 с. * Первый учитель: Повести. – М.: Дет. лит., 1978. – 191 с. * После сказки («Белый пароход»). - Ф.: Кыргызстан, 1978. - 620 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Мол. гвардия, 1978. – 527 с. * В соавторстве с землею и водою: Очерки, статьи, беседы, интервью. – Ф.: Кыргызстан, 1979. – 408 с. * Повести. - М.: Худож. лит., 1979. – 339 с. * Повести. - М.: Правда, 1979. – 368 с. * Ранние журавли: Повести. – М.: Известия, 1979. – 734 с * Солдатенок: Рассказы. – Ф.: Мектеп, 1979. – 160 с * Белый пароход: Повесть. – М.: Дет. лит., 1980. – 350 с. * Белый пароход: Повести. М.: Сов. писатель, 1980. – 159 с. * Повести гор и степей. – М.: Худож. лит., 1980. – 239 с. * Белый пароход: Повесть. – Л.: Лениздат, 1981. – 200 с. * Буранный полустанок: Роман. – М.: Сов. писатель, 1981. – 303 с. * Буранный полустанок: Роман. – М.: Мол. гвардия, 1981. – 303 с. * И дольше века длится день: Роман. - Ф.: Кыргызстан, 1981. – 296 с. * Собрание сочинений: В 3-х т. – М.: Мол. гвардия, 1982. * Буранный полустанок. - М.: Худож. лит., 1982, – 112 с. * Ранние журавли; Пегий пес, бегущий краем моря; И дольше века длится день. – Л.: Лениздат, 1982. – 480 с. * Избранное: Роман, повести. - Ф.: Кыргызстан, 1983. - 592 с. * Баллада о первом учителе. – М.: Радуга, 1983.– 120 с. * Мать-олениха: Легенда (из повести «Белый пароход»). – Ф.: Мектеп, 1983. – 24 с. * Повести. - Новосибирск: Зап.-Сиб. кн. изд-во, 1983. – 191 с. * Материнское поле: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1984. * Материнское поле; Прощай, Гульсары! – М.: Дет. лит., 1984. – 224 с. * Первый учитель. – М.: Дет. лит., 1984. – 94 с. * Ранние журавли: Повести, рассказ. – Киев: Рад. школа, 1984. * Ранние журавли: Повести и рассказы. – Ф.: Мектеп, 1984. – 496 с. * Солдатенок: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1984. – 24 с. * Красное яблоко: Рассказы. – Ф.: Мектеп, 1985. – 160 с. * Мальчик с пальчик: Сказка. – Ф.: Мектеп, 1985. – 24 с. * Материнское поле. – Кишинев: 1985. * Первый учитель: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 100 с. * Повести и рассказы. – Ф.: Кыргызстан, 1985. – 608 с. * Эхо мира: Повести, рассказы, публицистика. – М.: Правда, 1985 – 527 с. * И дольше века длится день. – М.: Известия, 1986. – 430 с. * Плаха. И дольше века длится день: Романы. - Рига: Лиесма, 1986. – 605 с. * Буранный полустанок. Люди наших дней: Романы. – М.: Сов. писа-тель, 1987. – 606 с. * Легенда о птице Доненбай: Из романа «И дольше века длится день». – Ф.: Мектеп, 1987. – 32 с. * Плаха: Роман. – М.: Мол. гвардия, 1987. – 300 с. * Плаха: Роман. – Ф.: Кыргызстан, 1987. - 320 с. * Плаха: Роман. – Алма-Ата: Жалын, 1987. – 572 с. * Свидание с сыном: Рассказ. – Ф.: Мектеп, 1987. – 24 с. * Синеглазая волчица: Отрывок из романа «Плаха». - Ф.: Мектеп, 1987. - 96 с. * Шестеро и седьмой: Отрывок из романа «Плаха». - Ф.: Мектеп, 1987. - 16 с. * Синеглазая волчица: Отрывок из романа «Плаха». – 2-е изд. – Ф.: Мектеп, 1988. – 93 с. * И дольше века длится день; Плаха; Пегий пес бегущий краем моря: Романы, повесть. - Ф.: Кыргызстан, 1988. – 656 с. * Джамиля: Повесть. – Ф.: Кыргызстан, 1988. – 76 с. * Белое облако Чингизхана (Повесть к роману). Повесть. – «Знамя» № 8, 1990. * И дольше века длится день (Белое облако Чингисхана); * Лицом к лицу: Романы, повесть. – Б.: Гл. ред. КСЭ, 1991. – 478 с. * Ода величию духа: Диалоги: [Пер. с яп.] / Чингиз Айтматов, Дайсаку Икэда. – М. : Прогресс, 1994. * Тавро Кассандры. (Из ересей XX века): Роман. – «Знамя» №12, 1994. * Тавро Кассандры: Избранные произведения. – Москва: ЭКСМО, 1995. * Собрание сочинений в 7 томах. - Москва, 1998. Составитель и редактор акад. Р.Рахманалиев. * Том 1: Повести. – 464 с. * Том 2: Повести. – 417 с. * Том 3. И дольше века длится день: Роман. – 432 с. * Том 4. Плаха: Роман. Восхождение на Фудзияму: Пьеса; Ночь воспоминаний о Сократе: Драма. * Том 5. Тавро Кассандры: Роман. Ода величию духа: Диалоги. Джамиля. Свидание с сыном: Повесть, рассказ. – Б.: Шам, 1999. – 106 с. * Том 6: Рассказы. Плач охотника над пропастью (исповедь на исходе века). * Том 7. Статьи. Выступления. Эссе. Диалоги. </div></code> === Башка элдердин тилдеринде === <code><div style="height:300px; overflow:auto; padding:3px"> * Джамиля: Повести и рассказ. – Алма-Ата: Казгосиздат, 1959. – 120 с. – каз. * Джамиля: Рассказы. – Улан-Удэ: Бурят. кн. изд-во, 1960. – 179 с. – бурят. * Джамиля: Повесть. – Таллин: Газетно-журн. изд-во, 1960. – 46 с. – эст. * Джамиля: Повесть. – Баку: Детюниздат, 1961. – 54 с. – азерб. * Джамиля: Повесть. – Горно-Алтайск: Кн. изд-во, 1961. – 111 с. – ал-тайск. * Джамиля: Повесть. – Вильнюс: Гослитиздат, 1961. – 91 с. – лит. * Джамиля: Повесть. – Душанбе: Нашрдав точик, 1961. – тадж. * Мелодия (Джамиля): Повесть. – Горно-Алтайск: Кн. изд – во, 1961. – 111 с. – алтайск. * Джамиля: Повесть. – Ташкент: Гослитиздат, 1961. – 87 с. – узб. * Джамиля: Повесть. – Киев: Гослитиздат, 1961. – 49 с. – укр. * Джамиля: Повесть. – Абакан: Хакаскнигоиздат, 1961. – 96 с. – хакас. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд - во лит. на иностр. яз., 1962. – 208 с. – еврейск. * Джамиля: Повесть. – Минск: Госиздат, 1962. – 98 с. – белорус. * Джамиля: Повесть. – Нукус: Каракалпакгиз, 1962. – 92 с. – каракалпак. * Джамиля: Повесть. – Рига: Латвиягосиздат, 1962. – 13 с. – лат. * Джамиля: Повесть. – Казань: Татаргосиздат, 1962. – 88 с. – татар. * Джамиля: Повесть. – Кызыл: Тувкнигоиздат, 1962. – 61 с. – тув. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1963. – 72 с. – авар. * Джамиля: Повесть. – Уфа: Башкиркнигоиздат, 1963. – 63 с. – башкир. * Джамиля: Повесть. – Ф.: Киргизгосиздат, 1963. – 51 с. – дунг. * Джамиля: Повесть. – Ашхабад: Туркменгосиздат, 1963. – 120 с. – туркмен. * Повести гор и степей. – Тбилиси: Литература да Хеловнеба. – 227 с.– груз. * Повести гор и степей – Тбилиси Сабчота сакартвело, 1963. – 287 с. – груз. * Повести гор и степей. – Вильнюс: Гослитиздат, 1963. – 271 с. – лит. * Верблюжий глаз. - Повести и рассказы. – Рига: Латвиягосиздат,1964. – 313 с. – лат. * Джамиля: Повесть. - Кишинев: Картя молдавеняскэ, 1964. – 304 с. – молдав. * Первый учитель. – Чебоксары: Чувашгосиздат, 1964. – 272 с. – чуваш. * Повести гор и степей. – Горно-Алтайск: Кн. изд-во, 1954. – 218 с. – алтайск. * Повести гор и степей – Алма-Ата: Казгослитиздат, 1964. – 490 с. – каз. * Повести гор и степей. – Киев: Молодь, 1964. – 208 с. – укр. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – Ташкент: Гослитиздат, 1964. – 340 с. – узб. * Верблюжий глаз: Повести. – Баку: Азербайджангосиздат, 1965. – 252 с. – азерб. * Жемчужина Ала-Too. - Душанбе: Нашрдав точик, 1965. – 47 с. – тадж. * Материнское поле. - Душанбе: Ирфон, 1965. - 464 c. - тадж. * Материнское поле: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1965. – 141 с. – лакск. * Материнское поле: Повесть. – Рига: Лиесма, 1965. – 143 с. – лат. * Материнское поле: Повесть и рассказы. – Ташкент, 1965. – 301 с. – узб. * Первый учитель: Повесть. - Нукус: Каракалпакгосиздат, 1965. – 72 с. – каракалпак. * Первый учителъ: Повесть. – Кызыл: Тувинкнигоиздат, 1965. – 64 с. – тув. * Повести. - Казань: Татаргосиздат, 1965. – 314 с. – татар. * Три повести. - Ереван: Айастан, 1965. – 284 c. - армян. * Верблюжий глаз: Повести. – Якутск: Якуткнигоиздат, 1966. – 272 с. – якут. * Материнское поле: Повесть и рассказы. Вильнюс: Вага, 1966. – 244 с. – лит. * Материнское поле: Повесть. – Киев: Днипро, 1967. – 295 с. – укр. * Материнское поле; Прощай, Гульсары!: Повести. – Таллин: Ээстилраамат, 1967. – 259 с. – эст.) * Первый учитель: Повести гор и степей. – Киев: Вэсэлка, 1967. – 229 с. – укр. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Рига: Лиесма, 1967. – 228 с. – лат. * Верблюжий глаз. - Повести и рассказ. – Таллин: Эстонгосиздат, 1968. – 263 с. – эстон. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Ереван: Айастан, 1968. – 251 с. – арм. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Душанбе: Ирфон, 1968. – 255 с. – тадж. * Джамиля: Роман. – Вильнюс: Изд-во о-ва слепых Литов. ССР, 1969. – лит. * Прощай, Гульсары!: Повесть - Баку: Гянджлик, 1969. – 261 с. – азерб. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Ташкент: Изд – во худож. лит., 1969. – 207 с. – узб. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – Ташкент: Изд - во ху-дож. лит., 1969. – 542 с. – узб. * Белый пароход – Таллин: Периодика, 1971. – 117 с. – эст. * После сказки: Повести, рассказы. – Рига: Лиесма, 1971. – 183 с. – лат. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – Минск: Беларусь, 1971. – 174 с. – бе-лорус. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат., 1971. – 153 с. – даргин. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат, 1972. – 77 с. – даргин. * Первый учитель: Повесть. - Таллин: Ээсти раамат, 1972. – 74 с. – эст. * Повести гор и степей. – Киев: Молодь, 1972. – 459 с. – укр. * После сказки. – Рига: Лиесма, 1972. – 183 с. – лат. * Прощай, Гульсары: Повесть. – Махачкала: Дагкнигоиздат., 1972. – 258 с. – авар. * Прощай, Гульсары: Повесть. – Горно-Алтайск: Алт.кн. изд-во, 1972. - 169 с. – алтайск. * Белый пароход. После сказки: Повести. – Тбилиси: Мерани, 1973. – 185 с. – груз. * Белый пароход: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1973. – 328 с. – каз. * Белый пароход (Когда стихает сказка): Повесть. - Вильнюс: Вага, 1973. – 204 с. – лит. * Белый пароход (После сказки). – Таллин: Изд-во лит. и искусства, 1973. – 167 с. – эст. * Джамиля: Повесть. – Махачкала: Даг.книго издат, 1974. – 67 с. – кумык. * Первый учитель: Повесть. – Минск: Маст. лит., 1974, – белорус. * Джамиля: Повесть. – Киев: Днипро, 1975. – 78 с. – укр. * Первый учитель: Повесть. – Тбилиси: Ганатмба, 1975. – 62 с. – груз. * Солдатенок: Рассказ. – Рига: Лиесма, 1974. – 30 с. – лат. * Белый пароход (После сказки). – Таллин: Ээсти раамат, 1976. – 240 с. – эст. * Первый учитель: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1976. – 351 с. – укр. * Повести. - Казань: Татар. кн. изд-во, 1976. – 320 с. – татар. * Белый пароход: Повесгь. - Ереван: Советакан грох, 1977. – 175 с. – арм. * Белый пароход. Ботогоз: Повести. – Ташкент: Еш гвардия, 1977. – 206 с. – узб. * Прощай, Гульсары!: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1977. – 336 с. – каз. * Ранние журавли: Повесть. – Алма-Ата: Жалын, 1977. – 128 с. – каз. * Солдатенок. – Таллин: Ээсти раамат, 1977. – 18 с. – эст. * Избранные произведения в 2-х т. – Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1978. – узб. * Белый пароход; Прощай, Гульсары!: Повести. – Душанбе: Ирфон.–304 с. – тадж. * Джамиля: Повести и рассказы. – Алма-Ата: Жазушы, 1978. – 452 с. – каз. * Пегий пес, бегущий краем моря; Ранние журавли: Повести. – Киев: Днипро, 1978. – 159 с. – укр. * Прощай, Гульсары!; Первый учитель: Повести. – Элиста: Калм. кн. изд-во, 1978. – 206 с. – калм. * Ранние журавли: Повесть. – Рига: Лиесма, 1978. – 154 с. – лат. * Солдатенок: Рассказ. – Ереван: Советакан грох, 1978. – 12 с. * Легенда о рогатой матери – оленихе. – Алма-Ата: Жалын, 1979. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Алма-Ата: Жалын, 1979. – 109 с. – каз. * Пегий пес, бегущий краем моря: Повесть. – Таллин: Ээсти раамат, 1979. – 104 с. – эст. * Первый учитель: Повести. - Алма-Ата: Жазушы, 1979. – 134 с. – уй-гур. * Прощай, Гульсары!: Повести. - Нукус: Каракалпакстан, 1979. – 430 с. – каракалпак. * Ранние журавли: Повесть. – Махачкала: Даг.книго издат, 1979. – 119 с. - кумык. * Ранние журавли: Повесть. – Вильнюс: Вага, 1979. – 177 с. – лит. * Ранние журавли: Повести. – Киев: Молодь, 1979. – 286 с. – укр. * Избранное. - Рига: Звайгзне, 1980. – 245 с. – лат. * Белый пароход. - Баку: Язычы, 1980. - 228 с. – азерб. * Повести гор и степей. - Киев: Дняпро, 1980. – 509 с. – укр. * Ранние журавли: Повесть. – Ашхабад: Магарыф, 1980. – 92 с. – туркм. * Избранное. – Минск: Юнацтва, 1981. –254 с. – белорус. * Белый пароход: Повести. – Кишинев, 1981. – молд. * Первый учитель; Верблюжий глаз; Белый пароход. – Ташкент: Укитувчи, 1981, – 222 с. – узб. * Повести. – Ташкент: Укитувчи, 1981. – 221 с. – узб. * Повести гор и степей. – Ташкент: 1981. – 610 с. – урду. * Прощай, Гульсары! - Ташкент, 1981. - хинди. * Ранние журавли. – Таллин: Ээсти раамат, 1981. – 152 с. – эст. * Белый пароход. – Ашхабад: Туркменистан, 1982. – 216 с. – туркм. * И дольше века длится день. – Рига: Лиесма, 1982. – 302 с. – лат. * Материнское поле: Повести. – Барнаул: Алт. кн. изд – во, 1982. – 208 с. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Тбилиси: Накадули, 1982. – 132 с. – груз. * Пегий пес, бегущий краем моря. – Рига: Лиесма, 1982. – лат. * Повести. – Элиста: Калм. кн. изд-во, 1982. – 256 с. – калм. * Ранние журавли. – Нукус: Каракалпакстан, 1982. –436 с. – каракалпак. * Ранние журавли. – Ташкент: Узб. кн. изд-во, 1982. – каракалпак. * Ранние журавли. - Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1982. – 278 с. – узб. * Сочинения в 2 - томах: Т. 1–2. – Киев: Днипро, 1983. – укр. * Буранный полустанок. – Вильнюс: Вага, 1983. – 334 с. – лит. * И дольше века длится день; Пегий пес, бегущий краем моря. – Ере-ван: Советакан грох, 1983. – арм. * И дольше века длится день: Роман. – Тбилиси: Мерани, 1983. – груз. * И дольше века длится день. - Вильнюс: Лит. кн. изд-во, 1983. – лит. * И дольше века длится день. - Таллин: Ээсти раамат, 1983. – эст. * Первый учитель. – Сыктывкар: Коми. кн. изд-во, 1983. – 38 с. – коми. * Произведения: В 2-х т. – Киев: Днипро, 1983. – укр. * Свидание с сыном. – Таллин: Ээсти раамат, 1983. – 23 с. – эст. * Солдатенок: Рассказ. – Алма-Ата: Жалын, 1983. – 19 с. - каз. * Белый пароход: Повесть. - Душанбе: Маориф, 1984. – 134 с. – тадж. * Белый пароход: Повести. – Уфа: Башкир. кн. изд-во, 1984. – 495 с. – башкир. * Материнское поле: Повести. – Киев: Вэсэлка, 1984. – 326 с. – укр. * Пегий пес, бегущий краем моря: Повесть. – Ташкент: Изд-во лит. и искусства, 1984. – 75 с. – узб. * После сказки («Белый пароход»); Джамиля: Повести. – Махачкала: Дагпедучпедгиз, 1984. – 165 с. – лакск. * Ранние журавли. – Киев: Рад. шк., 1984. – 300 с. – укр. * Буранный полустанок. – Душанбе: Ирфон, 1985. – тадж. * Материнское поле: Повести. – Кишинев: Лиг. артистикэ, 1985. – 560 с. – молд. * Белый пароход. – Тбилиси: Накадули, 1986. – 350 с. – груз. * Буранный полустанок: Роман. – Алма-Ата: Жалын, 1986. – каз. * Первый учитель; Ботогоз; Белый пароход: Повести. – Ташкент: Укитувчи, 1986. – 222 с. – узб. * Буранный полустанок; И дольше века длится день: Романы. - Минск: Мастац. лит., 1987. –230 с, – белорус. * И дольше века длится день: Роман. – Вильнюс: Вага, 1987. – 333 с. – лит. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1956. – 255 с. – тамильск. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1959. – 87 с. - англ. * Джамиля. Лицом к лицу: Повести. – Варшава: Пол. гос. ин-т печати, 1959. – 87 с. – пол. * Джамиля: Повесть. – Париж: 1959. – 111 с. – фр. * Баллада о первом учителе. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 11 с. – фин. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 102 с. - исп. * Джамиля: Повесть. – Варшава, 1960. – 92 с. – пол. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 131 с. - урду. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1960. – 128 с. - хинди. * Джамиля: Повесть. - М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1961. – 128 с. - араб. * Джамиля: Повесть. – Будапешт, 1961. – 200 с. – венгер. * Джамиля: Повесть. – Рим: Медуза, 1961. – итал. * Джамиля: Повесть. – Берлин, 1961. – 79 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – Женева: Форфер, 1961. – 83 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – Лиссабон: Португалия Эдитора, 1961. – 79 с. – португал. * Джамиля: Повесть. - Братислава: Изд-во словенской худож. лит.,1961. – 87 с. – словацк. * Джамиля: Повесть. – Прага, 1961. – 91 с. – чеш. * Джамиля: Повесть. – София: Нар. младеж., 1962. – 59 с. – болг. * Джамиля. Повесть. – Бухарест, 1962. – 213 с. – рум. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Бухарест, 1962. – 204 с. – рум. * Баллада о первом учителе. - М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 99 с. – исп. * Баллада о первом учителе. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 118 с. – хинди. * Верблюжий глаз: Повесть. – Братислава, 1963. – 123 с. – чеш. * Джамиля: Повесть. – Бухарест, 1963. – 144 с. – рум. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз., 1963. – 128 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – Братислава, 1963. – 80с. – чеш. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – Прага: 1963. – чеш. * Баллада о первом учителе. - М.: Прогресс, 1964. – 330 с. – араб. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1964. – 91 с. – голланд. * Верблюжий глаз; Джамиля; Тополек мой в красной косынке: По-вести. – Улан-Батор, 1954. – 199 с. – монг. * Золотой след снопов («Материнское поле»). - Берлин: Культура и фортшпритт, 1964. – 364 с. – нем. * Джамиля: Повесть. – София: Нар. просвета, 1964. – болг. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1964. – 87 с – нем. * Джамиля: Повесть. – М.: Изд-во лит. на иностр. яз. 1964. – 208 с. – тамильск. * Короткие рассказы. – М.: Прогресс, 1964. – 396 с. – англ. * Любовь Джамили: Повесть. – Белград: Культура, 1964. – 260 с. – югосл. * Материнское поле: Повесть. - М.: Прогресс, 1964. – 161 с. – персид. * Повести гор и степей. – София: Нар. младеж, 1964. – 278 с. – болг. * Тополек мой в красной косынке; Первый учитель: Повести. – Белг-рад: Дневник, 1964. – 117 с. югос. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1965. – 106 с. – суахили. * Джамиля: Повести. – М.: Прогресс, 1965. – 94 с. – суахили. * Джамиля: Повесть. - М.: Прогресс, 1965. – 112 с. – хинди. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1965. – 197 с. – араб. * Материнское поле: Повесть. – Бухарест: 1965. – 144 с. – рум. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс; Стокгольм: Интернационал Ревю, 1965. – 301 с. – швед. * Баллада о первом учителе: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 97 с. – сингальск. * Баллада о первом учителе: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 104 с. – хаус. * Баллада о первом учителе; Материнское поле: Повести. – М.: Прог-ресс, 1966. – 392 с – япон. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1966. – 190 с. – телугу. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1967. – 103 с. – гуджарати. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1967. – 205 с. – корейск. * Первый учитель: Повести. – М: Прогресс, 1967. – 143 с.– корейск. * Прощай, Гульсары! – София: Нар. культура, 1967. – 167 с. – болг. * Первый учитель: Повесть. – М.: Прогресс, 1968. – 104 с. – телугу. * Прощай, Гульсары! – Берлин: Культура и фортшпритт, 1968. – 215 с. – нем. * Повести гор и степей. - М.: Прогресс, 1969. – 359 с. – англ. * Прощай, Гульсары!: Повести. – М.: Прогресс, 1969. – 400 с. – пер. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – М.: Прогресс, 1969. – 520 с. – амхар. * Баллада о первом учителе: Две повести. – М.: Прогресс, 1970. – 330 с. – араб. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1970. – 101 с. – телугу. * Повести гор и степей. - М.: Прогресс, 1970. – 287 с. – исп. * Прощай, Гульсары! - М.: Прогресс, 1970. – 316 с. маоамлам. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1971. – 107 с. – араб. * Прощай, Гульсары!: Повести. – М.: Прогресс, 1971. – 165 с. – араб. * Джамиля: Повести. – М.: Прогресс, 1972. – 243 с. – сингальск. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1972. – 208 с. – тамильск. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1972. – 416 с. – та-мильск. * Избранное. – М.: Прогресс, 1973. – 263 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1973. – 47 с. – нем. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1973. – 280 с. – англ. * Баллада о первом учителе: Две повести. – М.: Прогресс, 1974. – 330 с. – араб. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1974. – 106 с. – перс. * Материнское поле: Повесть. – М.: Прогресс, 1974. – 161 с. – перс. * Повести гор и степей. – М: Прогресс, 1974. – 280 с. – исп. * Тополек мой в красной косынке: Повесть. – М.: Прогресс. 1974. – 143 с. – хауса. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1975. – 47 с. – нем. * Тополек мой в красной косынке: Повести. – М.: Прогресс, 1975. – 52 с. – амхар. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1976. – 141 с. – амхар. * Прощай, Гульсары! – М.: Прогресс, 1976. – 462 с. – араб. * Прощай, Гульсары!: – Повесть. – М.: Прогресс, 1976. – 329 с. – пенд-жаб. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1977. – 289 с. – англ. * Ранние журавли: Повесть. – М.: Прогресс, 1977. – 156 с. – перс. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1978. – фин. * Белый пароход: Повесть. – Ташкент: Прогресс, Ташк. отд-ние,1978. – 284 с. – урду. * Джамиля: Повесть. – М.: Прогресс, 1978. – 106 с. – пенджаби. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1978. – 635 с. – серб., хорв. * Джамиля. М.: Прогресс, 1979. – 99 с. – телугу. * Повести гор и степей. – М.: Прогресс, 1979. – 466 с. – бенгали. * Прощай, Гульсары! - М.: Прогресс, 1979. – 366 с. – кашмири. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1979. – 334 с. – непал. * Прощай, Гульсары! – М.: Прогресс, 1979. – 361 с. – ория. * Тополек мой в красной косынке. – М.: Прогресс, 1979. – 135 с. – суахили. * Баллада о первом учителе. – М.: Прогресс, 1980. – 114 с. – дари. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Прогресс, 1980. – 279 с. – гол. * Прощай, Гульсары! – М.: Рус. яз., 1980. – 280 с. – пол. * Белый пароход; Пегий пес, бегущий краем моря. – М.: Прогресс, 1981. – 268 с. – перс. * Повести гор и степей – М.: Прогресс, 1981. – 479 с. – маратхи. * Повести гор и степей. – Ташкент: Прогресс, 1981. – 393 с. * Прощай, Гульсары! – Ташкент: Прогресс, 1981. – 228 с. – хинди. * Джамиля: Повесть. – М.: Радуга, 1983. – 208 с. – тамил. * И дольше века длится день. – М.: Прогресс, 1983. – словац. * Материнское поле: Повесть. – М.: Радуга, 1983. – 173 с. – телугу. * Повести. – М.: Радуга, 1983. – 295 с. – араб. * Ранние журавли. – М.: Радуга, 1983. – 91 с. – англ. * Джамиля; Повести гор и степей. – М.: Радуга, 1984. – 270 с. – вьет. * Джамиля: Повесть. – М.: Радуга, 1984. – 125 с. – канадс. * Джамиля: Повесть. - М.: Радуга, 1984. – 117 с. – хинди. * Материнское поле: Повесть. – М.: Радуга, 1984. – 423 с. – тамил. * Джамиля: Повесть. - М: Радуга, 1985. – 47 с. – нем. * Первый учитель: Повесть. – М.: Радуга, 1985. – 394 с. – гуджарати. * Прощай, Гульсары!: Повесть. – М.: Радуга, 1985. – 147 с. – тамил. * Ранние журавли: Повесть. - М.: Радуга, 1985. – 108 с. – перс. * Первый учитель: Повесть. - М.: Радуга, 1986. – 108 с. – хинди. * Плаха: Роман. – Финляндия: Нэ-Кирьет, 1986. – фин. * Джамиля: Повесть. – Ташкент: Радуга, Ташк. отд-ние, 1987. – бенгали. </div></code> == Булактар == {{Булактар}} == Шилтемелер == * Айтматов, Чыңгыз (1978). В соавторстве с землею и водою... (Очерки, статьи, беседы, интервью). Фрунзе: Кыргызстан. * [http://www.azattyk.org/content/article/1376531.html Керез Шамшыбаева эже] * http://www.rferl.org/content/Chyngyz_Aitmatovs_Lifelong_Journey_Toward_Eternity/1359041.html Chingiz Aitmatov's Lifelong Journey Toward Eternity * http://ria.ru/spravka/20131212/983263005.html * [http://www.bizdin.kg/ebooks/html/manas/sagynbai/manas_so_1/section1.html#title3 Байыркы кыргыз рухунун туу чокусу]{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (Айтматов Манас эпосу жөнүндө)] * [http://ky.wikibooks.org/wiki/Гезитчи_Дзюйо Гезитчи Дзюйо] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100914064354/http://ky.wikibooks.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%82%D1%87%D0%B8_%D0%94%D0%B7%D1%8E%D0%B9%D0%BE |date=2010-09-14 }} * [http://www.presskg.com/tuusu/08/0613_4.htm Чыңгыз Айтматов менен коштошуу] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131212004009/http://www.presskg.com/tuusu/08/0613_4.htm |date=2013-12-12 }} ("Кыргыз гезиттери" сайтында) [[Категория:Чыңгыз Айтматов]] [[Категория:Кыргыз драматургдары‎]] [[Категория:Кыргыз жазуучулары]] [[Категория:Айтматов таануу]] [[Категория:Туулгандар 1928-жылы]] [[Категория:Өлгөндөр 2008-жылы]] [[Категория:Ысык-Көл шеринеси]] [[Категория:Диссиденттер]] [[Категория:Кыргыз ССРинин мамлекеттик сыйлыгынын лауреаттары]] 7jfb4jempywfe1bka651llvsz01xi0r 0 3609 515207 498792 2025-06-21T22:40:31Z Kmaksat 21502 /* Административдик-аймактык түзүлүшү */ 515207 wikitext text/x-wiki {{Административдик бирдик |Түс1 = {{Түс|Кыргызстан}} |Кыргызча аталышы = Чүй облусу |Өздүк аталышы = |Белгиси = Coat of arms of Chuy province.svg |Желеги = Flag of Chuy Province.svg |Белгинин көлөмү = |Желектин көлөмү = |Белгинин аты = |Желектин аты = |Өлкө = Кыргызстан |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгээл = |CoordScale = |Гимни = |Абалы = Облус |Киргени = |Курамында = 1 шаар, 8 район |Борбору = [[Бишкек]] |Ири шаары = |Ири шаарлары = [[Токмок]], [[Кара-Балта]], [[Кант (шаар)|Кант]] |Түзүлгөн убакыты = [[21-ноябрь]], [[1939-жыл]] |Таратылган убакыты = |Башчысы = Бактыбек Жапарович Кудайбергенов |Башчынын түрү = Губернатору |Башчысы2 = |Башчынын түрү2 = |ИДӨ = |ИДӨ жылы = |ИДӨ бойунча оруну = |Жан башына алынган ИДӨ оруну = |Тили = [[Кыргыз тили]], [[орус тили]] |Тилдери = |Калкы = 959 884<ref>{{Cite web |title=2014-жылга карата Кыргыз Республикасынын Улуттук Статистикалык Комитетинин маалыматы |url=http://www.stat.kg/stat.files/tematika/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%B2%20%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85/%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD.pdf |access-date=2011-07-22 |archive-date=2011-07-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722132638/http://www.stat.kg/stat.files/tematika/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%B2%20%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85/%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD.pdf |dead-url=yes |accessdate=2016-05-10 |archivedate=2011-07-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722132638/http://www.stat.kg/stat.files/tematika/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84/%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%20%D0%B2%20%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85/%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD.pdf }}</ref> |Санак жылы = 2020 |Пайызы = |Калктын саны бойунча оруну = |Жыштыгы = 40,5 |Жыштыгы бойунча оруну = |Улуттук курамы = |Диний курамы = |Жер аянты = 20,2 миң |Жер аянтынын пайызы = |Жер аянты боюнча оруну = |Максималдуу бийиктиги = 4895 |Орточо бийиктиги = |Минималдуу бийиктиги = 550 |Көлөмү = |Узундугу = |Карта = Chuy Province in Kyrgyzstan.svg |Картанын көлөмү = 330 |Акимчилик бирдигинин картасы = |Акимчилик бирдигинин картасынын көлөмү = |Саат алкагы = [[UTC+6]] |Аббревиатура = |ISO = KG-C |FIPS = |Телефон коду = |Почто индекстери = |Интернет-домени = |Унаа коду = C, S, 08 |Сайты = http://gov.btour.kg/chuy/ |Commons түрмөгү = Chuy Province |Түшүндүрмөлөр = }} '''Чүй облусу''' — Кыргызстандын түндүк жагында Чүй өрөөнүндө жайгашкан, [[1939|1939-жылында]] 21-ноябрда СССР Жогорку Советинин Президиумунун Указы менен Фрунзе облусу болуп түзүлүп, 1959-жылы жоюлган. 1990-жылы республикалык баш ийүүдөгү райондордон азыркы аталыш менен калыбына келтирилген. Түндүк жана батыштан Казакстан Республикасы менен, түштүк-батыштан [[Талас облусу|Талас]], [[Жалал-Абад облусу|Жалал-Абад]], түштүгүнөн [[Нарын облусу|Нарын]], түштүк-чыгышта Кыргызстандын [[Ысык-Көл облусу|Ысык-Көл]] облустары менен чектешет. == Географиясы == Ал [[Чүй өрөөнү|Чүй]], [[Чоң Кемин|Чоң-Кемин]], [[Кичи-Кемин]] жана [[Суусамыр өрөөнү|Суусамыр]] өрөөндөрүнүн аймактарын, [[Кыргыз Ала-Тоо|Кыргыз Ала-Тоосунун]], [[Иле Ала-Тоосу|Иле Ала-Тоосунун]], [[Күнгөй Ала-Тоо|Күнгөй Ала-Тоосунун]] капталдарын камтыйт. Деңиз деңгээлинен 550-4895 метр бийиктикте жайгашкан. == Облусттун шаарлары == Чүй облусунун акимий борбору Бишкек шаары болуп саналат, ал дагы Кыргызстан Республикасынын борбору. Бишкек республикалык баш ийүүдөгү шаары болгондуктан, Чүй облусунун курамына кирбейт. Демек, облус боюнча статистикада (калк ж.б.) Бишкек шаары боюнча сандар жок. Ири шаарлары: [[Токмок]] (2003-2007-жылдары облустун мурдагы борбору), [[Кант (шаар)|Кант]] жана [[Кара-Балта]]. Облуста 4 шаар, 5 шаар түрүндөгү айыл, 105 айыл өкмөтү, 327 айыл бар.ЧҮЙ ОБЛУСУ Респ-нын түн. бөлүгүн ээлейт. Түн. ж-а батышынан Казакстан, түш.-батышынан Талас, түштүгүнөн Жалалабат, Нарын, чыгышынан Ысыккөл облустары м-н чектешет. Облуста 8 адм. район (Аламүдүн, Жайыл, Кемин, Москва, Панфилов, Сокулук, Чүй, Ысыката), 4 шаар (Токмок, Кант, Карабалта, Шопоков), 5 шаарча (Актүз, Борду, Кайыңды, Кемин, Орловка), 105 айыл өкмөтү, 327 кыштак бар. Облустун чегинде респ- нын борбору - Бишкек ш. жайгашкан. Аянты 20,2 миң км2. Калкы 758,1 миң (2002). Борбору - Токмок ш. (2003). 1939-ж. чейин облустун азыркы чегинде түрдүү адм.-айм. системалар (округ, кантон, болуштук ж. б.) болгон. 1939-59-ж. Фрунзе облусу; 1959-90-ж. респ-га тике баш ийген райондор, 1990-жылдын 14-декабрынан Чүй облусу. Табияты. Облустун аймагын Чүй, тоо аралык Чоң Кемин ж-а Суусамыр өрөөндөрү, о. эле аларды чектеп жаткан Иле, Кыргыз, Күнгөй, Талас Алатоолорунун, Суусамыр, Жумгал кырка тоолорунун капталдары түзөт. Абсолюттук бийиктиги 550 мден (Чүй өрөөнүнүн Камышановка кыш. туштагы түн. чет-жакасы) 4895 мге чейин (Кыргыз Ала- тоосундагы Аламүдүн чокусу). Облустун аймагынын басымдуу бөлүгүн Чүй өрөөнү ээлейт. Өрөөн негизинен түн.-батышты карай эңкейиш келип, батыш ж-а ортоңку бөлүктөрү Чүй д-на жакындаганда дээрлик жайык түздүккө айланат. Андан жогору адырлар ж-а дөңсөөлөр (айрыкча Бишкек ш. тушта), этек тоолор көтөрүлүп турат. Алар- дын 1-тилкеси Аларча, Аламүдүн ж-а Норус сууларынын өрөөндөрү м-н тилмеленет, айрым дөңсөөлөрдү – Бешкүнгөй (бийикт. 1150 мге чейин), Басбөлтөк (1400 м), Шороба- шат (1750 м) ж. б. пайда кылат. Андан түштүгүрөөк, этек тоолордон бийигирээк этек тоо-дөбө-дөңсөөлөрдүн 2-тилкеси созулуп жатат. Аларды 1-тилкеден кеңдик багытта жаткан Байтик өрөөнү бөлүп турат. Кыргыз Алатоосунун капталдары асимметриялык түзүлүштө: түш. капталдары кыска ж-а тик, түндүгү жазы, айрым айрыктары 20 кмге жетип, өрөөн капчыгайлуу; ирилери: Ашмара, Карабалта, Аксуу, Сокулук, Аларча, Аламүдүн, Ысыката, Кегети, Шамшы, Коңорчок, Байдамтал, Түн. ж-а Чыгыш Каракол ж. б. 3500 м бийиктиктен жогору аска-таштуу, кар-мөңгүлүү алкак башталат. Чүй өрөөнү чыгышта Кичи Кемин өрөөнүнө өтөт. Чыгышта Иле ж-а Күнгөй Алатоолорунун аралы- гында Чоң Кемин өрөөнү жайгашкан. Аталган тоолор чыгышта бири-бирине жакында- шып, Кемин-Челек тоо тоомун пайда кылат. Чоң Кемин өрөөнүнүн чыгышында Көгой- рок жайлоосу бар. Ал эми облустун түш. бөлүгүн Кырг-ндагы ири жайлоолордун бири Суусамыр өрөөнү ээлейт. Ал деңиз деңг. 2000–3200 м бийиктикте жайгашкан. Өрөөн батышты карай кууштап, таманы бийиктейт. Батышы Дубанкечүү өрөөнү, борб. бөлү- гү – Суусамыр, чыгышы Батыш Каракол өрөөнү деп аталат. Кен байлыктарынан алтын (Талдыбулак, Далпраң, Камоотөр), темир, титан, хром, никель, коргошун, цинк, сейрек кездешүүчү элементтер (Актүз) бар. Металл эмес кендер да арбын: кум, чопо, мергель, туз, тальк, гранит-сиенит, акиташ теги, мрамор, гранит, кварцит. Тектон. жаракаларга тутумдаш жерлерден минералдуу, ысык суулар жер бетине агып чыгат (Ысыката, Аламүдүн, Аксуу капчыгайларында).Климаты ар түрдүүлүгү м-н өзгөчөлөнөт. Түндүгүндөгү түзөң бөлүгүнүн климаты континенттик, кургак, жайы ысык, кышы мелүүн, суук. Июлдун орт. темп-расы 17–25°С, январдыкы –7°С. Жылдык орт. жаан-чачыны 270-400 мм. Бийик жайгашкан Суусамыр өрөөнүндө июлдун орт. темп-расы 13–14°С, январдыкы –20…–21°С, жылдык жаан-чачы- ны 350–370 мм. Тоо капталдары бийиктеген сайын абанын темп-расы төмөндөп, жаан- чачындын (айрым тоолордун түндүккө ж-а батышка караган капталдарында) өлчөмү арбыйт. Кыргыз Алатоосунда жалпы аянты 520 км2 жеткен 582 мөңгү бар, көбү борбордук бөлүгүндө. Чоң Кемин суусунун башы мөңгү чордону болуп саналат. == Улуттук курамы == Экономикалык миграциянын натыйжасында орустар, украиндер жана башка жергиликтүү эмес улуттар азайганы менен аймактын улуттук курамы дагы эле өтө аралаш мүнөзгө ээ. *[[Кыргыздар]] – 575,359 (64.8 %) (2016) *[[Орустар]] – 142,715 (16.0 %) *[[Дунгандар|Дуңгандар]] – 57,828 (6.5 %) *[[Уйгурлар]] – 16,999 (1.9 %) *[[Өзбектер]] – 16,459 (1.8 %) *[[Казактар]] – 13,140 (1.4 %) *[[Түрктөр]] – 11,533 (1.2 %) *[[Азербайжандар]] – 11,519 (1.2 %) *[[Украиндер]] – 6,002 (0.6 %) *[[Татарлар]] – 5,866 (0.66 %) *[[Немистер]] – 5,132 (0.57 %) *[[Корейлер]] – 4,023 (0.45 %) *[[Тажиктер]] - 3,240 (0.36 %) *[[Чечендер]] - 1,167 (0.13 %) *[[Белорустар]] - 418 (0.04 %) *[[Армяндар]] - 215 (0.02 %) *[[Молдавандар|Молдовандар]] - 185 (0.02 %) *[[Түркмөндөр]] - 136 (0.015 %) *[[Грузиндер]] - 102 (0.011 %) *[[Литтер]] - 62 (0.006 %) *[[Латыштар]] - 49 (0.005 %) *[[Эстондор]] - 42 (0.004 %) *[[Жөөттөр]] - 36 (0.004 %) *Башка улуттар - 15,253 (1.71 %) == Административдик-аймактык түзүлүшү == {{Кошумча караңыз|Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшү}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref>{{cite web |url=http://www.stat.kg/kg/statistics/download/operational/825/|title=Кыргыз Республикасынын облустарынын, райондорунун, шаарларынын, шаарчаларынын, айыл аймактарынын жана айылдарынын калкынын саны|website=Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитети}}</ref>!! Баш йиген айыл аймактар (а. а.), шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=64—78}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Alamüdün Raion.png|100px|center]] || rowspan="17" align="center" | [[Аламүдүн району]]|| rowspan="17" align="center" | жок || rowspan="17" align="center" | 188 484 || Ак-Дөбө айыл аймагы |[[Кайырма, Аламүдүн району|Кайырма а.]], [[Молдовановка, Аламүдүн району|Молдовановка а.]] |- |Ала-Арча айыл аймагы |[[Мраморное, Аламүдүн району|Мраморное а.]], [[Рассвет, Аламүдүн району|Рассвет а.]] |- |Аламүдүн айыл аймагы |[[Аламүдүн|Аламүдүн а.]], [[Садовое, Аламүдүн району|Садовое а.]] |- |Арашан айыл аймагы |[[Арашан, Аламүдүн району|Арашан а.]], [[Татыр, Аламүдүн району|Татыр а.]] |- |Байтик айыл аймагы |[[Байтик, Аламүдүн району|Байтик а.]], [[Арчалы, Аламүдүн району|Арчалы а.]], [[Байгелди, Аламүдүн району|Байгелди а.]], [[Баш-Кара-Суу, Аламүдүн району|Баш-Кара-Суу а.]], [[Кашка-Суу, Аламүдүн району|Кашка-Суу а.]] |- |Васильевск айыл аймагы |[[Васильевка, Аламүдүн району|Васильевка а.]], [[Виноградное, Аламүдүн району|Виноградное а.]], [[Полевое, Аламүдүн району|Полевое а.]], [[Привольное, Аламүдүн району|Привольное а.]] |- |Грозденск айыл аймагы |[[Гроздь, Аламүдүн району|Гроздь а.]], [[Ат-Башы, Аламүдүн району|Ат-Башы а.]], [[Бирдик, Аламүдүн району|Бирдик а.]], [[Экинчи Беш Жылдык, Аламүдүн району|Экинчи Беш Жылдык а а.]], [[Лесное, Аламүдүн району|Лесное а.]] |- |Кара-Жыгач айыл аймагы |[[Кара-Жыгач, Аламүдүн району|Кара-Жыгач а.]], [[Бек-Тоо, Аламүдүн району|Бек-Тоо а.]] |- |Көк-Жар айыл аймагы |[[Көк-Жар, Аламүдүн району|Көк-Жар а.]] |- |Лебидиновск айыл аймагы |[[Лебединовка, Аламүдүн району|Лебидиновка а.]], [[Восток, Аламүдүн району|Восток а.]], [[Дачное, Аламүдүн району|Дачное а.]] |- |Ленин айыл аймагы |[[Ленин, Аламүдүн району|Ленин а.]], [[Константиновка, Аламүдүн району|Константиновка а.]], [[Мыкан, Аламүдүн району|Мыкан а.]] |- |Маевский айыл аймагы |[[Маевка, Аламүдүн району|Маевка а.]] |- |Октябрь айыл аймагы |[[Октябрь, Аламүдүн району|Октябрьское а.]], [[Лубяное, Аламүдүн району|Лубяное а.]], [[Чүй, Аламүдүн району|Чүй а.]] |- |Пригород айыл аймагы |[[Пригородное, Аламүдүн району|Пригородное а.]], [[Достук, Аламүдүн району|Достук а.]], [[Озерное, Аламүдүн району|Озёрное а.]], [[Степное, Аламүдүн району|Степное а.]] |- |Төмөнкү Ала-Арча айыл аймагы |[[Төмөнкү Ала-Арча, Аламүдүн району|Төмөнкү Ала-Арча а.]] |- |Таш-Дөбө айыл аймагы |[[Таш-Дөбө, Аламүдүн району|Таш-Дөбө а.]], [[Заречное, Аламүдүн району|Заречное а.]], [[Малиновка, Аламүдүн району|Малиновка а.]], [[Сүймөнкул Чокморов, Аламүдүн району|Сүймөнкул Чокморов атындагы а.]] |- |Таш-Мойнок айыл аймагы |[[Таш-Мойнок, Аламүдүн району|Таш-Мойнок а.]], [[Кой-Таш, Аламүдүн району|Кой-Таш а.]], [[Беш-Күңгөй, Аламүдүн району|Беш-Күңгөй а.]], Тоолу Маевка а., [[Кызыл-Бирдик|Кызыл-Бирдик а.]], [[Подгорное, Аламүдүн району|Подгорное а.]], [[Прохладное, Аламүдүн району|Прохладное а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Jayyl Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Жайыл району]]|| rowspan="13" align="center" | жок || rowspan="13" align="center" | 112 211 || '''[[Кара-Балта|Кара-Балта шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Башат айыл аймагы |[[Ак-Башат, Жайыл району|Ак-Башат а.]], [[Айдарбек, Жайыл району|Айдарбек а.]], [[Арал, Жайыл району|Арал а.]], [[Новониколаевка, Жайыл району|Новониколаевка а.]] |- |Жайыл айыл аймагы |[[Алексеевка, Жайыл району|Алексеевка а.]], [[Жайыл, Жайыл району|Жайыл а.]] |- |Кара-Суу айыл аймагы |[[Кара-Суу, Жайыл району|Кара-Суу а.]], [[Ставрополовка, Жайыл району|Ставрополовка а.]] |- |Красновосточный айыл аймагы |[[Калинин, Кара-Суу району|Калинин а.]], [[Калдык, Жайыл району|Калдык а.]], [[Кара-Дөбө, Жайыл району|Кара-Дөбө а.]] |- |Кызыл-Дыйкан айыл аймагы |[[Кызыл-Дыйкан, Жайыл району|Кызыл-Дыйкан а.]], [[Петропавловка, Жайыл району|Петропавловка а.]] |- |Полтавск айыл аймагы |[[Полтавка, Жайыл району|Полтавка а.]], [[Малтабар, Жайыл району|Малтабар а.]], [[Орто-Суу, Жайыл району|Орто-Суу а.]] |- |Сары-Булак айыл аймагы |[[Сары-Булак, Жайыл району|Сары-Булак а.]], [[Моңолдор, Жайыл району|Моңолдор а.]] |- |Сары-Коо айыл аймагы |[[Алтын, Жайыл району|Алтын а.]], [[Жекен, Жайыл району|Жекен а.]], [[Жон-Арык, Жайыл району|Жон-Арык а.]], [[Ийри-Суу, Жайыл району|Ийри-Суу а.]], [[Фёдоровка, Жайыл району|Фёдоровка а.]], [[Эриктүү, Жайыл району|Эриктүү а.]] |- |Сосновск айыл аймагы |[[Сосновка, Жайыл району|Сосновка а.]] |- |Степнинск айыл аймагы |[[Степное, Жайыл району|Степное а.]] |- |Суусамыр айыл аймагы |[[Суусамыр, Жайыл району|Суусамыр а.]], [[Кайсар, Жайыл району|Кайсар а.]], [[Биринчи Май, Жайыл району|Бринчи Май а.]], [[Тунук, Жайыл району|Тунук а.]], [[Кожомкул, Жайыл району|Кожомкул а.]], [[Каракол, Жайыл району|Каракол а.]], [[Кызыл-Ой, Жайыл району|Кызыл-Ой а.]] |- |Талды-Булак айыл аймагы |[[Бекитай, Жайыл району|Бекитай а.]], [[Бөксө Жол, Жайыл району|Бөксө-Жол а.]], [[Кайырма, Жайыл району|Кайырма а.]], |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Kemin Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Кемин району]]|| rowspan="14" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Kemin district.png|50px|center]] || rowspan="14" align="center" | 48 360 || '''[[Кемин|Кемин шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Орловка, Кемин району|'''Орловка шаары''']] |align="center" | жок |- |''Борду шаар тибиндеги посёлок'' |align="center" | жок |- |Ак-Түз айыл аймагы |[[Ак-Түз, Кемин району|Ак-Түз а.]] |- |Алмалуу айыл аймагы |[[Алмалуу, Кемин району|Алмалуу а.]], [[Борду, Кемин району|Борду а.]], [[Кызыл-Суу, Кемин району|Кызыл-Суу а.]] |- |Боролдой айыл аймагы |[[Боролдой, Кемин району|Боролдой а.]] |- |Дүйшеев айыл аймагы |[[Кичи-Кемин, Кемин району|Кичи-Кемин а.]] |- |Жаңы-Алыш айыл аймагы |[[Жаңы-Алыш, Кемин району|Жаңы-Алыш а.]] |- |Ильичевск айыл аймагы |Ильичевское а., [[Жаңы-Жол, Кемин району|Жаңы-Жол а.]], [[Советское, Кемин району|Советское а.]] |- |Кара-Булак айыл аймагы |[[Кара-Булак, Кемин району|Кара-Булак а.]], [[Алтымыш, Кемин району|Алтымыш а.]], [[Бейшеке, Кемин району|Бейшеке а.]], [[Чүй, Кемин району|Чуйское а.]] |- |Көк-Ойрок айыл аймагы |[[Кайыңды, Кемин району|Кайыңды а.]], [[Короол-Дөбө, Кемин району|Кароол-Дөбө а.]], [[Тегирменти, Кемин району|Тегирменти а.]] |- |Кызыл-Октябрь айыл аймагы |[[Кызыл-Октябрь, Кемин району|Кызыл-Октябрь а.]], Белый-Пикет а., [[Жел-Арык, Кемин району|Жел-Арык а.]], [[Дорожное, Кемин району|Дорожное а.]], [[Кашкелең, Кемин району|Кашкелең а.]], [[Кыз-Кыя, Кемин району|Кыз-Кыя а.]], [[Сасык-Булак, Кемин району|Сасык-Булак а.]], [[Ударник, Кемин району|Ударник а.]], [[Чолок, Кемин району|Чолок а.]] |- |Чоң-Кемин айыл аймагы |[[Шабдан, Кемин району|Шабдан а.]], [[Калмак-Ашуу, Кемин району|Калмак-Ашуу а.]], [[Кызыл-Байрак, Кемин району|Кызыл-Байрак а.]], [[Тар-Суу, Кемин району|Тар-Суу а.]], [[Төрткүл, Кемин району|Төрткүл а.]] |- |Чым-Коргон айыл аймагы |[[Чым-Коргон, Кемин району|Чым-Коргон а.]],[[Новомихайловка, Кемин району|Новомихайловка а.]], [[Самансур, Кемин району|Самансур а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Moskva Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Москва району]]|| rowspan="12" align="center" | жок || rowspan="12" align="center" | 103 007 || Ак-Суу айыл аймагы |[[Ак-Башат, Москва району|Ак-Башат а.]], [[Ак-Торпок, Москва району|Ак-Торпок а.]], [[Бала-Айылчы, Москва району|Бала-Айылчы а.]], [[Кепер-Арык, Москва району|Кепер-Арык а.]], [[Мураке, Москва району|Мураке а.]], [[Төмөн-Суу, Москва району|Төмөн-Суу а.]], [[Чоң-Арык, Москва району|Чоң-Арык а.]] |- |Александровск айыл аймагы |[[Александровка, Москва району|Александровка а.]], [[Беш-Өрүк, Москва району|Беш-Өрүк а.]], [[Крупское, Москва району|Крупское а.]] |- |Беш-Терек айыл аймагы |[[Беш-Терек, Москва району|Беш-Терек а.]] |- |Беловодское айыл аймагы |[[Беловодское|Беловодское а.]], [[Кош-Дөбө, Москва району|Кош-Дөбө а.]] |- |Биринчи-Май айыл аймагы |[[Ак-Суу, Москва району|Ак-Суу а.]] |- |Петровск айыл аймагы |[[Петровка, Москва району|Петровка а.]], [[Заводское, Москва району|Заводское а.]], [[Кызыл-Туу, Москва району|Кызыл-Туу а.]] |- |Предтеченск айыл аймагы |[[Предтеченка, Москва району|Предтеченка а.]], [[Аң-Арык, Москва району|Аң-Арык а.]] |- |Садовск айыл аймагы |[[Садовое, Москва району|Садовое а.]] |- |Сретенск айыл аймагы |[[Сретенка, Москва району|Сретенка а.]], [[Большевик, Москва району|Большевик а.]], [[Заря, Москва району|Заря а.]] |- |Телек айыл аймагы |[[Төлөк, Москва району|Төлөк а.]] |- |Целина айыл аймагы |[[Кыз-Моло|Кыз-Моло а.]] |- |Чапаев айыл аймагы |[[Ак-Сөөк, Москва району|Ак-Сөөк а.]], [[Маловодное, Москва району|Маловодное а.]], [[Спартак, Москва району|Спартак а.]] |- | rowspan="7" | [[Файл:Kyrgyzstan Panfilov Raion.png|100px|center]] || rowspan="7" align="center" | [[Панфилов району]]|| rowspan="7" align="center" | жок || rowspan="7" align="center" | 47 938 || '''[[Кайыңды|Кайыңды шаары]]''' |align="center" | жок |- |Вознесеновск айыл аймагы |[[Вознесеновка, Панфилов району|Вознесеновка а.]], [[Орто-Кайырма, Панфилов району|Орто-Кайырма а.]], [[Эркин-Сай, Панфилов району|Эркин-Сай а.]] |- |Курама айыл аймагы |[[Жайылма, Панфилов району|Жайылма а.]], [[Панфилов, Панфилов району|Панфилов а.]], [[Орто-Арык, Панфилов району|Орто-Арык а.]], [[Эфиронос, Панфилов району|Эфиронос а.]] |- |Күрпүлдөк айыл аймагы |[[Күрпүлдөк, Панфилов району|Күрпүлдөк а.]], [[Киров, Панфилов району|Киров а.]], [[Ровное, Панфилов району|Ровное а.]] |- |Орто айыл аймагы |[[Тельман, Панфилов району|Тельман а.]], [[Букара, Панфилов району|Букара а.]], [[Кум-Арык, Панфилов району|Кум-Арык а.]] |- |Фрунзе айыл аймагы |[[Чалдыбар, Панфилов району|Чалдыбар а.]], [[Чолок-Арык, Панфилов району|Чолок-Арык а.]], [[Чорголу, Панфилов району|Чорголу а.]] |- |Чалдыбар айыл аймагы |[[Биринчи Май, Панфилов району|Биринчи Май а.]], [[Озерное, Панфилов району|Озёрное а.]], [[Октябрь, Панфилов району|Октябрь а.]], [[Ойронду, Панфилов району|Ойронду а.]] |- | rowspan="20" | [[Файл:Kyrgyzstan Sokuluk Raion.png|100px|center]] || rowspan="20" align="center" | [[Сокулук району]]|| rowspan="20" | [[Файл:Coat of arms of Sokuluk.png|50px|center]] || rowspan="20" align="center" | 194 579 || '''[[Шопоков|Шопоков шаары]]''' |align="center" | жок |- |Асылбаш айыл аймагы |[[Асылбаш, Сокулук району|Асылбаш а.]], [[Киров, Сокулук району|Киров а.]] |- |Ат-Башы айыл аймагы |[[Ак-Жол, Сокулук району|Ак-Жол а.]], [[Манас, Сокулук району|Манас а.]], [[Лесное, Сокулук району|Лесное а.]], [[Төрт-Көл, Сокулук району|Төрт-Көл а.]] |- |Биринчи Май айыл аймагы |[[Биринчи Май, Сокулук району, Биринчи Май айыл аймагы|Бирнчи Май а.]], [[Национальное, Сокулук району|Национальное а.]], [[Панфилов, Сокулук району|Панфилов а.]] |- |Военно-Антоновск айыл аймагы |[[Военно-Антоновка|Военно-Антоновка а.]] |- |Гаврилов айыл аймагы |[[Гавриловка, Сокулук району|Гавриловка а.]], [[Жангарач, Сокулук району|Жангарач а.]], [[Романовка, Сокулук району|Романовка а.]], [[Шалта, Сокулук району|Шалта а.]] |- |Жыңы-Жер айыл аймагы |[[Жаңы-Жер, Сокулук району|Жаңы-Жер а.]], [[Верхневосточное, Сокулук району|Верхневосточное а.]], [[Западное, Сокулук району|Западное а.]], [[Зеленое, Сокулук району|Зелёное а.]], [[Нижневосточное, Сокулук району|Нижневосточное а.]] |- |Жаңы-Пахта айыл аймагы |[[Жаңы-Пахта, Сокулук району|Жаңы-Пахта а.]], [[Ак-Кашат, Сокулук району|Ак-Кашат а.]], [[Заря, Сокулук району|Заря а.]], [[Май, Сокулук району|Май а.]], [[Мирный, Сокулук району|Мирный а.]] |- |Кайназарова атындагы айыл аймагы |[[Белек, Сокулук району|Белек а.]], [[Чат-Көл, Сокулук району|Чат-Көл а.]], [[Түз, Сокулук району|Түз а.]] |- |Крупская атындагы айыл аймагы |[[Жакынкы Арал, Сокулук району|Жакынкы Арал а.]], [[Алыскы Арал, Сокулук району|Алыскы Арал а.]], [[Биринчи Май, Сокулук району, Крупская айыл аймагы|Бирнчи Май а.]], Сокулук а. |- |Камыш айыл аймагы |[[Камышановка, Сокулук району|Камышановка а.]] |- |Күнтуу айыл аймагы |[[Күнтуу (Сокулук району)|Күнтуу а.]], [[Достук, Сокулук району|Достук а.]], [[Кичи Шалта, Сокулук району|Кичи Шалта а.]], [[Шалта, Сокулук району|Шалта а.]], [[Чоң-Жар, Сокулук району|Чоң-Жар а.]] |- |Кызыл-Туу айыл аймагы |[[Кызыл-Туу, Сокулук району|Кызыл-Туу а.]], [[Кара-Сакал, Сокулук району|Кара-Сакал а.]], [[Маловодное, Сокулук району|Маловодное а.]], [[Новое, Сокулук району|Новое а.]], [[Токбай, Сокулук району|Токбай а.]] |- |Төмөнкү Чүй айыл аймагы |[[Төмөнкү Чүй, Сокулук району|Төмөнкү Чүй а.]], [[Мирное, айыл|Мирное а.]], [[Садовое, Сокулук району|Садовое а.]], [[Северное, Сокулук району|Северное а.]], [[Степное, Сокулук району|Степное а.]], [[Талтак, Сокулук району|Талтак а.]] |- |Новопавловка айыл аймагы |[[Новопавловка, Сокулук району|Новопавловка а.]], [[Учкун, Сокулук району|Учкун а.]] |- |Орок айыл аймагы |[[Жал, Сокулук району|Жал а.]], [[Жогорку Орок, Сокулук району|Жогорку Орок а.]], [[Калтар, Сокулук району|Калтар а.]], [[Кашка-Баш, Сокулук району|Кашка-Баш а.]], [[Төмөнкү Орок, Сокулук району|Төмөнкү Орок а.]], [[Плодовое, Сокулук району|Плодовое а.]], [[Сарбан, Сокулук району|Сарбан а.]], [[Селекционное, Сокулук району|Селекционное а.]] |- |Саз айыл аймагы |[[Саз, Сокулук району|Саз а.]], [[Конуш, Сокулук району|Конуш а.]] |- |Сокулук айыл аймагы |[[Сокулук, айыл|Сокулук а.]] |- |Төш-Булак айыл аймагы |[[Төш-Булак, Сокулук району|Төш-Булак а.]], [[Бөрүлү, Сокулук району|Бөрүлү а.]], [[Четинди, Сокулук району|Четинди а.]] |- |Фрунзе айыл аймагы |[[Фрунзе, Сокулук району|Фрунзе а.]], [[Комсомол, Сокулук району|Комсомольское а.]], [[Озерное, Аламүдүн району|Озёрное а.]], [[Студенческое, Сокулук району|Студенческое а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Chüy Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Чүй району]]|| rowspan="10" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Chuy district.png|50px|center]] || rowspan="10" align="center" | 54 622 || Ак-Бешим айыл аймагы |[[Ак-Бешим, Чүй району|Ак-Бешим а.]], [[Жаңы-Жол, Чүй району|Жаңы-Жол а.]], [[Калыгул, Чүй району|Калыгул а.]] |- |Бурана айыл аймагы |[[Бурана, Чүй району|Бурана а.]], [[Алга, Чүй району|Алга а.]], [[Дөң-Арык, Чүй району|Дөң-Арык а.]], [[Мээнеткеч, Чүй району|Мээнеткеч а.]] |- |Ибраимов айыл аймагы |[[Кошой, Чүй району|Кошой а.]], [[Кара-Ой, Чүй району|Кара-Ой а.]], [[Кызыл-Аскер, Чүй району|Кызыл-Аскер а.]], [[Ленин, Чүй району|Ленин а.]], [[Ленин-Жол, Чүй району|Ленин-Жол а.]], [[Талды-Булак, Чүй району|Талды-Булак а.]] |- |Искринск айыл аймагы |[[Искра, Чүй району|Искра а.]], [[Восточное, Чүй району|Восточное а.]], [[Жаңы-Турмуш, Чүй району|Жаңы-Турмуш а.]], [[Железнодорожное, Чүй району|Железнодорожное а.]], [[Кара-Дөбө, Чүй району|Кара-Дөбө а.]], |- |Кегети айыл аймагы |[[Кегети, Чүй району|Кегети а.]], [[Арпа-Тектир, Чүй району|Арпа-Тектир а.]], [[Акматбек, Чүй району|Акматбек а.]], [[Советское, Кемин району|Советское а.]], [[Чапаев, Чүй району|Чапаев а.]] |- |Кош-Коргон айыл аймагы |[[Кош-Коргон, Чүй району|Кош-Коргон а.]] |- |Он Бир-Жылкы айыл аймагы |[[Он Бир-Жылга, Чүй району|Он Бир-Жылга а.]], [[Маданият, Чүй району|Маданият а.]], [[Кайырма, Чүй району|Кайырма а.]], [[Прогресс, Чүй району|Прогресс а.]] |- |Сайлык айыл аймагы |[[Сайлык, Чүй району|Сайлык а.]], [[Жаңы-Чек, Чүй району|Жаңы-Чек а.]], [[Виноградное, Чүй району|Виноградное а.]] |- |Чүй айыл аймагы |[[Чүй, Чүй району|Чүй а.]], [[Арал, Чүй району|Арал а.]], [[Садовое, Чүй району|Садовое а.]] |- |Шамшы айыл аймагы |[[Шамшы, Чүй району|Шамшы а.]], [[Карагул, Чүй району|Карагүл а.]], [[Кош-Кашат, Чүй району|Кош-Кашат а.]], [[Чоң-Жар, Чүй району|Чоң-Жар а.]] |- | rowspan="19" | [[Файл:Kyrgyzstan Ysyk-Ata Raion.png|100px|center]] || rowspan="19" align="center" | [[Ысык-Ата району]]|| rowspan="19" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Ysyk-Ata district.png|50px|center]] || rowspan="19" align="center" | 154 340 || '''[[Кант (шаар)|Кант шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Кудук айыл аймагы |[[Ак-Кудук, Ысык-Ата району|Ак-Кудук а.]], [[Биринчи Май, Ак-Кудук айыл аймагы|Биринчи Май а.]], [[Киров, Ысык-Ата району|Киров а.]], [[Котовский, Ысык-Ата району|Котовское а.]], [[Хун Чи, Ысык-Ата району, Ак-Кудук айылдык аймагы|Хун Чи а.]] |- |Бирдик айыл аймагы |[[Бирдик, Ысык-Ата району|Бирдик а.]], [[Хун Чи, Ысык-Ата району, Бирдик айылдык аймагы|Хун Чи а.]] |- |Жээк айыл аймагы |[[Жээк, Ысык-Ата району|Жээк а.]], [[Дмитриевка, Ысык-Ата району|Дмитриевка а.]], [[Гагарин, Ысык-Ата району|Гагарин а.]] |- |Иванов айыл аймагы |[[Ивановка, Ысык-Ата району|Ивановка а.]] |- |Интернационал айыл аймагы |[[Интернационал, Ысык-Ата району|Интернационал а.]], [[Жар-Башы, Ысык-Ата району|Жар-Башы а.]] |- |Ысык-Ата айыл аймагы |[[Алмалуу, Ысык-Ата району|Алмалуу а.]], [[Горная Серафимовка, Ысык-Ата району|Горная Серафимовка а.]], [[Жогорку-Ичке-Суу, Ысык-Ата району|Жогорку-Ичке-Суу а.]], [[Ичке-Суу, Ысык-Ата району|Ичке-Суу а.]], [[Карагай-Булак, Ысык-Ата району|Карагай-Булак а.]], [[Норус, Ысык-Ата району|Норус а.]], [[Таш-Башат, Ысык-Ата району|Таш-Башат а.]], [[Тогуз-Булак, Ысык-Ата району|Тогуз-Булак а.]], [[Үч-Эмчек, Ысык-Ата району|Үч-Эмчек а.]] |- |Кең-Булуң айыл аймагы |[[Кең-Булуң|Кең-Булуң а.]], [[Гидростроитель, Ысык-Ата району|Гидростроитель а.]], [[Дружба, Ысык-Ата району, Кең-Булуң айыл аймагы|Дружба а.]], [[Чолпон, Ысык-Ата району|Чолпон а.]] |- |Кочкорбаев айыла аймагы |[[Кеңеш, Ысык-Ата району|Кеңеш а.]], [[Доктурбек Курманалиев, Ысык-Ата району|Доктурбек Курманалиев а.]], [[Будённовка|Будённовка а.]] |- |Краснореченск айыл аймагы |[[Красная Речка, Ысык-Ата району|Красная Речка а.]] |- |Логвиненко айыл аймагы |[[Новопокровка, Ысык-Ата району, Логвиненко айыл аймагы|Новопокровка а.]], [[Чоң-Далы, Ысык-Ата району|Чоң-Далы а.]] |- |Люксембург айыл аймагы |[[Люксембург, Ысык-Ата району|Люксембург а.]], [[Киршёлк|Киршёлк а.]] |- |Милянфан айыл аймагы |[[Милянфан|Милянфан а.]] |- |Сын-Таш айыл аймагы |[[Сын-Таш, Ысык-Ата району|Сын-Таш а.]], [[Ак-Сай, Ысык-Ата району|Ак-Сай а.]], [[Жетиген, Ысык-Ата району|Жетиген а.]], [[Кызыл-Арык, Ысык-Ата району|Кызыл-Арык а.]], [[Өтөгөн, Ысык-Ата району|Өтөгөн а.]], [[Рот-Фронт, Ысык-Ата району|Рот-Фронт а.]], [[Совет, Ысык-Ата району|Советское а.]], [[Тельман, айыл|Тельман а.]] |- |Новопокровка айыл аймагы |[[Новопокровка, Ысык-Ата району, Новопокровка айыл аймагы|Новопокровка а.]], [[Ленин, Ысык-Ата району|Ленин а.]], [[Сары-Жон, Ысык-Ата району|Сары-Жон а.]] |- |Нурманбет айыл аймагы |[[Нурманбет, Ысык-Ата району|Нурманбет а.]], [[Алиаскар Токтоналиев, Ысык-Ата району|Алиаскар Токтоналиев а.]], [[Биринчи Май, Нурманбет айыл аймагы|Биринчи Май а.]] |- |Туз айыл аймагы |[[Туз, Ысык-Ата району|Туз а.]], [[Дайырбек, Ысык-Ата району|Дайырбек а.]], [[Жайалма, Ысык-Ата району|Жайалма а.]], [[Төмөнкү Серафимовка, Ысык-Ата району|Төмөнкү Серафимовка а.]] |- |Узун-Кыр айыл аймагы |[[Дружба, Ысык-Ата району, Узун-Кыр айылдык аймагы|Дружба а.]], Жер-Казар а., Нижний Норус а. |- |Юрьевка айыл аймагы |[[Юрьевка, Ысык-Ата району|Юрьевка а.]], [[Ысык-Ата, Ысык-Ата району|Ысык-Ата а.]] |- | || [[Токмок|Токмок шаары]]|| [[Файл:Flag of Tokmok.svg|50px|center]][[Файл:Tokmak coa.svg|50px|center]] || align="center" | 71 443 || align="center" | жок |align="center" | жок |} == Булактар == daj7zb0lje4pc9fdywjw14gphg6os6t 0 3629 515186 508077 2025-06-21T15:16:08Z Kmaksat 21502 515186 wikitext text/x-wiki {{Infobox Settlement |name =Чүй |settlement_type =район <!--Шаар болсо, эч нерсе жазбаш керек--> |official_name =Чүй району |other_name = |native_name = |nickname = |motto = |image_skyline = |imagesize = |image_caption = |image_flag = |flag_size = |image_seal = |seal_size = |image_shield = Coat of arms of Chuy district.png |shield_size = |image_blank_emblem = |blank_emblem_size = |image_map = Kyrgyzstan Chüy Raion.png |mapsize = 300px |map_caption = |image_map1 = |mapsize1 = 150px |map_caption1 = |pushpin_map = |pushpin_label_position = |subdivision_type = [[Дүйнөдөгү өлкөлөр|Өлкө]] |subdivision_name = [[Кыргызстан]] |subdivision_type1 = [[Кыргызстандагы облустары|Облус]] |subdivision_name1 = [[Чүй облусу|Чүй]] |subdivision_type2 = |subdivision_name2 = |seat_type = |seat = [[Токмок]] |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> |leader_name1 = |established_title = |established_date = |area_magnitude = |unit_pref =Imperial<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = |area_land_km2 = |area_water_km2 = |area_total_sq_mi = |area_land_sq_mi = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |area_urban_km2 = |area_urban_sq_mi = |area_metro_km2 = |area_metro_sq_mi = |population_as_of = 2006 |population_footnotes = |population_note = |population_total = 42'261 |population_density_km2 = |population_density_sq_mi = |population_metro = |population_density_metro_km2 = |population_density_metro_sq_mi = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |population_density_urban_mi2 = |timezone = GMT +5 |utc_offset = +5 |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs= |longEW= |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags--> |elevation_m = |elevation_ft = |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code = |website = |footnotes = }} '''Чүй району''' ― [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Чүй облусу|Чүй облусундагы]] [[Кыргызстандагы райондору|район]]. Административдик борбору ― [[Токмок]]. [[2006]]-жылынын [[каттоо]]су боюнча, 42 261 эли бар<ref>{{Cite web |title=Enrin.grida.no |url=http://enrin.grida.no/htmls/kyrghiz/soe2/english/map/map3.htm |accessdate=2008-06-19 |archivedate=2009-08-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090802180521/http://enrin.grida.no/htmls/kyrghiz/soe2/english/map/map3.htm }}</ref>. == Курамы == {{Кошумча караңыз|Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшү}} Райондо 10 айыл аймагы бар<ref name="Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык жана аймактык бирдиктердин объектилерин белгилөө тутумунун мамлекеттик классификатору">[http://www.stat.kg/media/files/46c562ae-44ff-42f4-8809-a00d0a7cb531.doc Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык жана аймактык бирдиктердин объектилерин белгилөө тутумунун мамлекеттик классификатору, 11.06.2020]</ref>: * Ак-Бешим айыл аймагы: [[Ак-Бешим, Чүй району|Ак-Бешим]] (борбору), [[Жаңы-Жол, Чүй району|Жаңы-Жол]], [[Калыгул, Чүй району|Калыгул]]; * Бурана айыл аймагы: [[Дөң-Арык, Чүй району|Дөң-Арык]] (борбору), [[Алга, Чүй району|Алга]], [[Бурана, Чүй району|Бурана]], [[Мээнеткеч, Чүй району|Мээнеткеч]]; * Искра айыл аймагы: [[Кара-Дөбө, Чүй району|Кара-Дөбө]] (борбору), [[Восточный, Чүй району|Восточный]], [[Жаңы-Турмуш, Чүй району|Жаңы-Турмуш]], [[Железнодорожный, Чүй району|Железнодорожный]], [[Искра, Чүй району|Искра]]; * Ибраимов айыл аймагы: [[Кошой, Чүй району|Кошой]] (борбору), [[Кара-Ой, Чүй району|Кара-Ой]], [[Кызыл-Аскер, Чүй району|Кызыл-Аскер]], [[Ленин, Чүй району|Ленин]], [[Ленин-Жол, Чүй району|Ленин-Жол]], [[Талды-Булак, Чүй району|Талды-Булак]]; * Кегети айыл аймагы: [[Кегети, Чүй району|Кегети]] (борбору), [[Арпа-Тектир, Чүй району|Арпа-Тектир]], [[Акматбек, Чүй району|Акматбек]], [[Совет, Чүй району|Совет]], [[Чапаев, Чүй району|Чапаев]]; * Кош-Коргон айыл аймагы: [[Кош-Коргон, Чүй району|Кош-Коргон]] (борбору); * Он Бир-Жылга айыл аймагы: [[Прогресс, Чүй району|Прогресс]] (борбору), [[Кайырма, Чүй району|Кайырма]], [[Маданият, Чүй району|Маданият]], [[Онбир-Жылга]]; * Сайлык айыл аймагы: [[Сайлык, Чүй району|Сайлык]] (борбору), [[Виноградное, Чүй району|Виноградное]], [[Жаңы-Чек, Чүй району|Жаңы-Чек]]; * Чүй айыл аймагы: [[Чүй, Чүй району|Чүй]] (борбору), [[Арал, Чүй району|Арал]], [[Садовый, Чүй району|Садовый]]; * Шамшы айыл аймагы: [[Шамшы, Чүй району|Шамшы]] (борбору), [[Карагул, Чүй району|Карагул]], [[Кош-Кашат, Чүй району|Кош-Кашат]], [[Чоң-Жар, Чүй району|Чоң-Жар]]; {{АймакКартасы+|Кыргызстан Чүй Чүй|caption ='''Чүй районундагы калктуу конуштардын картасы'''|width = 460|float=left|places= {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.8186|lon_deg=75.3078|mark=White pog.svg|marksize=18|label_size=100|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Токмок]]|link=Токмок}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.813333|lon_deg=75.241667|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Ак-Бешим, Чүй району|Ак-Бешим]]|link=Ак-Бешим, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.788333|lon_deg=75.260556|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Жаңы-Жол, Чүй району|Жаңы-Жол]]|link=Жаңы-Жол, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.76601|lon_deg=75.2717|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Калыгул, Чүй району|Калыгул]]|link=Калыгул, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.750556|lon_deg=75.216389|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Дөң-Арык, Чүй району|Дөң-Арык]]|link=Дөң-Арык, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.763611|lon_deg=75.315556|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Алга, Чүй району|Алга]]|link=Алга, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.750278|lon_deg=75.269444|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Бурана, Чүй району|Бурана]]|link=Бурана, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.779444|lon_deg=75.298889|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Мээнеткеч, Чүй району|Мээнеткеч]]|link=Мээнеткеч, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.808333|lon_deg=75.379444|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=75|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Сайлык, Чүй району|Сайлык→]]|link=Сайлык, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.841111|lon_deg=75.338333|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Виноградное, Чүй району|Виноградное]]|link=Виноградное, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.813889|lon_deg=75.352778|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=75|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Жаңы-Чек, Чүй району|Жаңы-Чек]]|link=Жаңы-Чек, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.78497|lon_deg=75.44599|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Кара-Дөбө, Чүй району|Кара-Дөбө]]|link=Кара-Дөбө, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.80676|lon_deg=75.42422|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=75|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Восточный, Чүй району|Восточный]]|link=Восточный, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.79694|lon_deg=75.37608|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=75|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Жаңы-Турмуш, Чүй району|Жаңы-Турмуш]]|link=Жаңы-Турмуш, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.81867|lon_deg=75.40194|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Железнодорожный, Чүй району|Железнодорожный]]|link=Железнодорожный, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.81135|lon_deg=75.44175|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Искра, Чүй району|Искра]]|link=Искра, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.688333|lon_deg=75.353611|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Кошой, Чүй району|Кошой]]|link=Кошой, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.69310|lon_deg=75.26790|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Кара-Ой, Чүй району|Кара-Ой]]|link=Кара-Ой, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.741667|lon_deg=75.330556|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Кызыл-Аскер, Чүй району|Кызыл-Аскер]]|link=Кызыл-Аскер, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.69960|lon_deg=75.28905|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Ленин, Чүй району|Ленин]]|link=Ленин, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.68461|lon_deg=75.31742|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Ленин-Жол, Чүй району|Ленин-<br>Жол]]|link=Ленин-Жол, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.711944|lon_deg=75.281583|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Талды-Булак, Чүй району|Талды-Булак]]|link=Талды-Булак, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.6931|lon_deg=75.1788|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Кегети, Чүй району|Кегети]]|link=Кегети, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.62919|lon_deg=75.16436|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Арпа-Тектир, Чүй району|Арпа-Тектир]]|link=Арпа-Тектир, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.71973|lon_deg=75.19399|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Акматбек, Чүй району|Акматбек]]|link=Акматбек, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.70578|lon_deg=75.2327|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Совет, Чүй району|Совет]]|link=Совет, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.72766|lon_deg=75.18047|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Чапаев, Чүй району|Чапаев]]|link=Чапаев, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.753611|lon_deg=75.427778|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Кош-Коргон, Чүй району|Кош-Коргон]]|link=Кош-Коргон, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.724444|lon_deg=75.390833|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Прогресс, Чүй району|Прогресс]]|link=Прогресс, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.693056|lon_deg=75.396667|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=75|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Кайырма, Чүй району|Кайырма]]|link=Кайырма, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.70708|lon_deg=75.44897|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Маданият, Чүй району|Маданият]]|link=Маданият, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.694444|lon_deg=75.422222|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Онбир-Жылга|←Онбир-<br>Жылга]]|link=Онбир-Жылга}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.8216|lon_deg=75.27798|mark=red pog.svg|marksize=14|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Чүй, Чүй району|Чүй]]|link=Чүй, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.8564|lon_deg=75.20489|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Арал, Чүй району|Арал]]|link=Арал, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.760833|lon_deg=75.380278|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Садовый, Чүй району|Садовый]]|link=Садовый, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.698056|lon_deg=75.363056|mark=red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Шамшы, Чүй району|Шамшы]]|link=Шамшы, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.63652|lon_deg=75.40157|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Карагул, Чүй району|Карагул]]|link=Карагул, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.68632|lon_deg=75.37596|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=75|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Кош-Кашат, Чүй району|↑<br>Кош-Кашат]]|link=Кош-Кашат, Чүй району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Чүй|lat_deg=42.66297|lon_deg=75.38883|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Чоң-Жар, Чүй району|Чоң-Жар]]|link=Чоң-Жар, Чүй району}} }} {{clear}} == Маалымат каяктан алган == {{Булактар}} [http://tokmok.org/ Токмок] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141012043212/http://forum.tokmok.org/ |date=2014-10-12 }} {{Чүй районунун калкконуштары}} {{Кыргызстандын райондору}} [[Category:Чүй району]] gdskxfbmhz4ki2tpfxmi6vd5663oz9n 0 3631 515203 508063 2025-06-21T22:28:02Z Kmaksat 21502 Герб кошулду 515203 wikitext text/x-wiki {{Infobox Settlement |name =Кемин |settlement_type =район <!--Шаар болсо, эч нерсе жазбаш керек--> |official_name =Кемин району |other_name = |native_name = |nickname = |motto = |image_skyline = Kemin district (Chuy region) skyline.jpg |imagesize = |image_caption = |image_flag = |flag_size = |image_seal = |seal_size = |image_shield = Coat of arms of Kemin district.png |shield_size = |image_blank_emblem = |blank_emblem_size = |image_map = Kyrgyzstan Kemin Raion.png |mapsize = 300px |map_caption = |image_map1 = |mapsize1 = 150px |map_caption1 = |pushpin_map = |pushpin_label_position = |subdivision_type = [[Дүйнөдөгү өлкөлөр|Өлкө]] |subdivision_name = [[Кыргызстан]] |subdivision_type1 = [[Кыргызстандагы облустары|Облус]] |subdivision_name1 = [[Чүй облусу|Чүй]] |subdivision_type2 = |subdivision_name2 = |seat_type = |seat = [[Кемин]] |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> |leader_name1 = |established_title = |established_date = |area_magnitude = |unit_pref =Imperial<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = |area_land_km2 = |area_water_km2 = |area_total_sq_mi = |area_land_sq_mi = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |area_urban_km2 = |area_urban_sq_mi = |area_metro_km2 = |area_metro_sq_mi = |population_as_of = |population_footnotes = |population_note = |population_total = |population_density_km2 = |population_density_sq_mi = |population_metro = |population_density_metro_km2 = |population_density_metro_sq_mi = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |population_density_urban_mi2 = |timezone = GMT +5 |utc_offset = +5 |timezone_DST = |utc_offset_DST = |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs= |longEW= |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags--> |elevation_m = |elevation_ft = |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code = |website = |footnotes = }} '''Кемин району''' түндүк [[Кыргызстан]]дын [[Чүй облусу]]ндагы [[Кыргызстандагы райондору|район]]. Борбору - [[Кемин]]<ref>{{Cite web |title=Enrin.grida.no |url=http://enrin.grida.no/htmls/kyrghiz/soe2/english/map/map3.htm |accessdate=2008-06-19 |archivedate=2009-08-02 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090802180521/http://enrin.grida.no/htmls/kyrghiz/soe2/english/map/map3.htm }}</ref>. == Курамы == Райондук маанидеги шаарлары: * [[Кемин, Кемин району|Кемин]]; * [[Орловка, Кемин району|Орловка]]; Райондун [[Шаар тибиндеги айыл|шаар тибиндеги посёлоктору]]<ref name="Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык жана аймактык бирдиктердин объектилерин белгилөө тутумунун мамлекеттик классификатору"/>: * [[Борду, Кемин районунун айылы|Борду]]; Райондо 11 айыл аймагы бар<ref name="Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык жана аймактык бирдиктердин объектилерин белгилөө тутумунун мамлекеттик классификатору">[http://www.stat.kg/media/files/46c562ae-44ff-42f4-8809-a00d0a7cb531.doc Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык жана аймактык бирдиктердин объектилерин белгилөө тутумунун мамлекеттик классификатору, 11.06.2020]</ref>: * Алмалуу айылдык аймагы: [[Кызыл-Суу, Кемин району|Кызыл-Суу]] (борбору), [[Алмалуу, Кемин району|Алмалуу]], [[Борду, Кемин району|Борду]]; * Боролдой айылдык аймагы: [[Боролдой, Кемин району|Боролдой]] (борбору); * Жаңы-Алыш айылдык аймагы: [[Жаңы-Алыш, Кемин району|Жаңы-Алыш]] (борбору); * Ильич айылдык аймагы: [[Ильич, Кемин району|Ильич]] (борбору), [[Жаңы-Жол, Кемин району|Жаңы-Жол]], [[Советское, Кемин району|Советское]]; * Кара-Булак айылдык аймагы: [[Кара-Булак, Кемин району|Кара-Булак]] (борбору), [[Алтымыш, Кемин району|Алтымыш]], [[Бейшеке, Кемин району|Бейшеке]], [[Чүй, Кемин району|Чүй]]; * Көк-Ойрок айылдык аймагы: [[Кайыңды, Кемин району|Кайыңды]] (борбору), [[Кароол-Дөбө, Кемин району|Кароол-Дөбө]], [[Тегирменти, Кемин району|Тегирменти]]; * Дүйшеев айылдык аймагы: [[Кичи-Кемин, Кемин району|Кичи-Кемин]] (борбору); * Кызыл-Октябрь айылдык аймагы: [[Кызыл-Октябрь, Кемин району|Кызыл-Октябрь]] (борбору), [[Ак-Бекет, Кемин району|Ак-Бекет]], [[Жел-Арык, Кемин району|Жел-Арык]], [[Дорожное, Кемин району|Дорожное]], [[Кашкелең, Кемин району|Кашкелең]], [[Кыз-Кыя, Кемин району|Кыз-Кыя]], [[Сасык-Булак, Кемин району|Сасык-Булак]], [[Ударник, Кемин району|Ударник]], [[Чолок, Кемин району|Чолок]]; * Чым-Коргон айылдык аймагы: [[Чым-Коргон, Кемин району|Чым-Коргон]] (борбору), [[Новомихайловка, Кемин району|Новомихайловка]], [[Самансур, Кемин району|Самансур]]; * Чоң-Кемин айылдык аймагы: [[Шабдан, Кемин району|Шабдан]] (борбору), [[Калмак-Ашуу, Кемин району|Калмак-Ашуу]], [[Кызыл-Байрак, Кемин району|Кызыл-Байрак]], [[Тар-Суу, Кемин району|Тар-Суу]], [[Төрткүл, Кемин району|Төрткүл]]; * Ак-Түз айылдык аймагы: [[Ак-Түз, Кемин району|Ак-Түз]] (борбору); {{АймакКартасы+|Кыргызстан Чүй Кемин|caption ='''Кемин районундагы калкконуштардын картасы'''|width = 800|float=center|places= {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.786944|lon_deg=75.691111|mark=Orange pog.svg|marksize=14|label_size=100|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Кемин]]|link=Кемин}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.7475|lon_deg=75.588333|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Орловка, Кемин району|Орловка]]|link=Орловка, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.655|lon_deg=75.6|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Борду, Кемин районунун айылы|Борду]]|link=Борду, Кемин районунун айылы}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.7083|lon_deg=75.47796|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Кызыл-Суу, Кемин району|Кызыл-Суу]]|link=Кызыл-Суу, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.7223|lon_deg=75.51144|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Алмалуу, Кемин району|Алмалуу]]|link=Алмалуу, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.73012|lon_deg=75.55092|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Борду, Кемин району|Борду]]|link=Борду, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.79036|lon_deg=75.85613|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Боролдой, Кемин району|Боролдой]]|link=Боролдой, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.80875|lon_deg=75.60688|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Жаңы-Алыш, Кемин району|Жаңы-Алыш→]]|link=Жаңы-Алыш, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.788056|lon_deg=76.003611|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Ильич, Кемин району|Ильич]]|link=Ильич, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.77398|lon_deg=75.95329|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Жаңы-Жол, Кемин району|Жаңы-Жол]]|link=Жаңы-Жол, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.741111|lon_deg=75.898333|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Советское, Кемин району|Советское]]|link=Советское, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.79893|lon_deg=75.75417|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Кара-Булак, Кемин району|Кара-Булак]]|link=Кара-Булак, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.77751|lon_deg=75.78215|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Алтымыш, Кемин району|Алтымыш]]|link=Алтымыш, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.814722|lon_deg=75.815556|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Бейшеке, Кемин району|Бейшеке]]|link=Бейшеке, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.78205|lon_deg=75.75331|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Чүй, Кемин району|Чүй]]|link=Чүй, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.74292|lon_deg=76.15873|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Кайыңды, Кемин району|Кайыңды]]|link=Кайыңды, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.73188|lon_deg=76.12255|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Кароол-Дөбө, Кемин району|←Кароол-Дөбө]]|link=Кароол-Дөбө, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.76725|lon_deg=76.15987|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Тегирменти, Кемин району|Тегирменти]]|link=Тегирменти, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.78431|lon_deg=75.90282|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Кичи-Кемин, Кемин району|Кичи-Кемин]]|link=Кечи-Кемин, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.76894|lon_deg=75.73082|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Кызыл-Октябрь, Кемин району|Кызыл-<br>Октябрь]]|link=Кызыл-Октябрь, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.80409|lon_deg=75.6407|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Ак-Бекет, Кемин району|←Ак-Бекет]]|link=Ак-Бекет, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.74833|lon_deg=75.82306|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Жел-Арык, Кемин району|Жел-<br>Арык]]|link=Жел-Арык, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.761389|lon_deg=75.7875|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Дорожное, Кемин району|←Дорожное]]|link=Дорожное, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.794444|lon_deg=75.671944|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Кашкелең, Кемин району|Кашкелең→]]|link=Кашкелең, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.6445|lon_deg=75.8627|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Кыз-Кыя, Кемин району|Кыз-Кыя]]|link=Кыз-Кыя, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.7639|lon_deg=75.76447|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Сасык-Булак, Кемин району|↑<br>Сасык-<br>Булак]]|link=Сасык-Булак, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.7505|lon_deg=75.6430|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Ударник, Кемин району|Ударник]]|link=Ударник, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.7236|lon_deg=75.8419|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Чолок, Кемин району|Чолок]]|link=Чолок, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.81429|lon_deg=75.50011|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Чым-Коргон, Кемин району|Чым-<br>Коргон]]|link=Чым-Коргон, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.822778|lon_deg=75.561389|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Новомихайловка, Кемин району|Новомихайловка]]|link=Новомихайловка, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.77764|lon_deg=75.50955|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Самансур, Кемин району|Самансур]]|link=Самансур, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.73314|lon_deg=76.07723|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=top|background=#FCF5E3|label=[[Шабдан, Кемин району|Шабдан]]|link=Шабдан, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.721667|lon_deg=76.086111|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=right|background=#FCF5E3|label=[[Калмак-Ашуу, Кемин району|←Калмак-Ашуу]]|link=Калмак-Ашуу, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.715|lon_deg=76.031667|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Кызыл-Байрак, Кемин району|Кызыл-Байрак→]]|link=Кызыл-Байрак, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.706389|lon_deg=76.059167|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Тар-Суу, Кемин району|Тар-Суу]]|link=Тар-Суу, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.703|lon_deg=76.01028|mark=Orange pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=left|background=#FCF5E3|label=[[Төрткүл, Кемин району|Төрткүл]]|link=Төрткүл, Кемин району}} {{АймакКартасы~|Кыргызстан Чүй Кемин|lat_deg=42.879444|lon_deg=76.134167|mark=Red pog.svg|marksize=10|label_size=80|position=bottom|background=#FCF5E3|label=[[Ак-Түз, Кемин району|Ак-Түз]]|link=Ак-Түз, Кемин району}} }} == Маалымат каяктан алган == {{Булактар}} {{Кемин районунун калкконуштары}} {{Кыргызстандын райондору}} [[Category:Кемин району]] 5g5sbh4jeo2qeri1lldm89x3vbv9prm 0 5609 515182 472315 2025-06-21T14:58:13Z Kmaksat 21502 Шаар герби кошулду. 515182 wikitext text/x-wiki {{Башка маанилери|Исхак Раззаков}} {{ОЖ |макамы = шаар |кыргызча аталышы = Раззаков |расмий аталышы = |сүрөт =One of the Streets of Isfana.JPG |сүрөт ачыктамасы = Раззаков шаарынын бир көчөсү. |баш ийгени = |өлкө = {{KGZ}} |герб = Coat of arms of Razzakov city.png |желек = |гербдин сүрөттөлүшү = |желектин сүрөттөлүшү = |гербдин туурасы = |желектин туурасы = |lat_deg= 39|lat_min= 50|lat_sec=0 |lon_deg= 69|lon_min= 31|lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |өлкө картасынын өлчөмү = 320 |облус картасынын өлчөмү = 320 |район картасынын өлчөмү = 320 |облус түрү = |облус = Баткен облусу |таблицадагы облус = Баткен облусу |район түрү = |район = Лейлек району |таблицадагы район = Лейлек району |ички бөлүнүшү = |башчысынын түрү = мэр |башчысы =Чыңгызбек Рысов |негизделген күнү = IX кылым |биринчи белгиленген = |мурунку аталышы = Моңол-Баскан<br>Ыспана<br>Исфана (2022-ж чейин) |макамдын берилиши = |аймагы = 41,35 |бийиктиктин түрү = |ОЖ борборунун бийиктиги = 1 350 |климаты = |расмий тили = Кыргыз тили |расмий тили2 = |калкы = 34 219 |элди каттоо жылы = 2021 |жыштыгы = 800 |агломерация = |улуттук курамы = [[Кыргыздар]], [[Өзбектер]], [[Тажиктер]] |диний курамы = Ислам |этнохороним = Исфаналык, Исфаналыктар |убакыт аралыгы = +6 |DST = |телефон коду = +996 (3656) |почта индекси = 720400 |почта индекстери = |автоунаа коду = |идентификатордун түрү = |цифралык идентификатор = |Commons түрмөгүндө = Isfana |сайты = Isfana.kg |сайтынын тили =ky |СОАТЕ = }} [[Файл:Isfana Airport in 2015 (1).JPG|thumb|Аэропорт.]] '''Раззаков''' ''(мурдагы: Исфана, ага чейин Ыспана чеби, Моңол Баскан)'' — [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Баткен облусу|Баткен облусундагы]] райондук маанидеги шаар. [[Лейлек району|Лейлек районунун]] административдик борбору. Облустун борбору ― [[Баткен шаары|Баткен шаарынан]] 100км батыш, [[Пролетарск]] темир жол бекетинен ([[Тажикстан]]) 45км түшүк тарапта, Кара суу өзөнүнүн боюнда, деңиз деңгээлинен 1300м. бийиктикте жайгашкан. Калкы 28 миң (2010). Шаардын курамына [[Ак-Булак, Лейлек району|Ак-Булак]], [[Голбо, Лейлек району|Голбо]], [[Мырза-Патча, Лейлек району|Мырзапача]], [[Тайлан, Лейлек району|Тайлан]], [[Самат, Лейлек району|Самат ]] жана [[Чимген, Лейлек району|Чимген]] кыштактары кирет. Шаардык өкмөттүн жалпы аянты 227 миң ''га''дай (2002); алардын ичинен айдоого жарактуу жери 6,6 миң ''га'' сугат жер 1,2 миң ''га'', кайрак жер 5,4 миң ''га''. Исфанада 2002-жылы түрдүү менчиктерге таандык 54 ишкана, мекеме жана уюмдар иштеген. Калкы негизинен дыйканчылыкта [[тамеки]], [[жашылча]] жана [[мөмө-жемиштер]]ди өстүрүүдө, мал чарбасында [[кой]], [[эчки]] багууда эмгектенишет. Шаарда жалпы билим берүүчү 13 [[мектеп]] (алардын ичинен 4 орто мектеп, 2 [[гимназия]]), 2 [[бала бакча]],1 кесиптик-техникалык лицей, 1 жогорку окуу жайдын филиалы, [[маданият үйү]], 2 [[клуб]], 4 [[китепкана]], тарых жана аймак таануу [[музей]]и, [[мейманкана]], райондук [[оорукана]], санитардык-эпидемиологиялык станция, үй-бүлөлүк дарыгерлер тобу жана 4 медпункт бар. ==Тарыхы== Баткен облусундагы Лейлек районунун борбору эмне үчүн Исфана деп аталып калган? Бул жөнүндөгү аргументтер көп, тарыхы да абдан кызыктуу. Анын келип чыгышы жөнүндө эл ичинде ар түрдүү ойлор, версиялар айтылып жүрөт. Алардын айрымдары уламыштарга да окшошуп кетет. Хронологиялык тарыхка дал келбесе да, элдин айтуусу тарыхты толуктап турат. === Акыркы Исфананын аталышы жөнүндө === Кокон ханынын (кайсы хан экендиги боюнча так маалымат жок) жакын кишиси (вазири) Исман бир күнү ханы менен келише албай, ордодон чыгып кетет. Таза абалуу, тоолуу, тынч аймак деп азыркы Исфанадагы Түпсада деген жерди байырлап калат. Аймак сууга мол экен. Аңчылык кылып жүрүп, Исман (Осмон Ипон) жогорку дөбөгө келип, азыркы стадиондун ордуна үңкүр курдурат. Ошол учурда Исфана аркылуу Жибек Жолунун бир тармагы – Кокон-Самарканд соода жолу өтчү экен. Акырындап Исман үй-жай куруп, бала-чакалуу болот. Кийин ал жерге Самарканд, Ходжент, Ташкент, Кокон жана башка шаар­лардан, хандардын кыргын-со­гуштарынан качкандар келип отурукташып, бул аймак кеңейген. Кийинчерээк Исман бул аймакта коргон, чеп, кербен сарай курду­руп, бек болгон. Кокондон бул аймакка келе жаткандардан сураса, "Исман турган жерге", "Исман ыктыярындагы жерге", "Исманга" деп айтылып жүрүп, аймактын аты кыргызча Исманы (өзбекче Исвони, тажикче Испони), орусча Исфана болуп калган экен. Мындан башка да алты вариант '' === Исфана чебинин жана өздөрүнүн курулушу жөнүндө === Эл оозунда сакталып калган маалымат боюнча, Кокон хандыгы да Исманга ордо, чеп курууга жардам бермекчи болушат. Курулуш ишине жардам берүү үчүн Таш аттуу аскер башчысынын жетекчилигинде гисарлыктар Исфанага жиберилиптир. Бирок ат араба менен үч-төрт айлап жол басып келгенче исмандыктар өз күчтөрү менен сепилди да, чепти да куруп алышат. Чептин жана сепилдин (ордо) курулушуна топуракты азыркы Пулон деген жерден ат араба менен ташып келишкен. Сууну ордого чептин чыгыш тарабынан арык казып киргизишет. Ошол курулуш иштери кызуу жүрүп жатканда аскер башчысы Таш оорудан каза табат. Аны ошол арыктын боюна көмүшөт. Азыркыга чейин ал жерде Таш мазар сакталып калган. Ушул күндөрү да Махалла сайынан Алакан шаарга чейинки аралыктагы арыкты Шесар (Хисор) арыгы деп аташат. Салгылашуу менен талоондон тажагандар Исмандын жанына келип, тынч жашоого ыңгайлуу деп отурукташа башташат. Бара-бара көчүп келгендердин саны көбөйүп, имараттар курулуп, чеп дагы кеңей­тилет. Чеп чоңойтулганына байла­ныштуу төрт тарабында бирден дарбаза орнотулат. Кийин ар бир дарбазанын аткарган кызматына жараша ал төмөнкүдөй аталып калат: Сасык дарбаза чептин түндүк жагында жайгашкан. Чептен акыр-чикир чыгарылган. Пастапа (Пас дөбө) дарбазасы аркылуу Самарканд, Оро-Төбө, Ходженттен келген соодагерлер жана жергиликтүү калк кирип-чыгып турган. Дербиш-Булак дарбазасы аркылуу мал жайытка чыгарылып, сугарылып турган. Жогору-Дөбө дарбазасынан Кокондон келген жолоочу, соодагерлер кирип-чыгып турчу экен. Ушул дарбаза аркылуу калаа ичиндеги байлар, бектер уюштурган улак, күрөш жана башка оюн-зоокторго катышуу үчүн адамдар кирип-чы­гып турушкан. Калаанын дубалдары бийик (5 метр), калың болгон, анын ичинде кызуу турмуш кайнап, кол өнөрчүлөр иштеп, соода жүрүп, жашоо токтоосуз уланып турган. Жергиликтүү калк менен кошо кокондуктар, маргалаңдыктар, барганалыктар (келгиндер) көп болушкан жана ар бир уруу өз мечитине ээ экен. Ордонун ичинде да мечит, медресе болгондугу айтылат. Бул медреседе Кокондон, Самарканддан, Бухарадан келген билимдүү адамдар сабак беришкен. Темир усталары калаанын сыртында, батыш тарабында, соодагерлер түштүк тарапта жайгашкан Дербиш-Булактын үстүндө отурукташкан. Карапачылар Исфана калаасынын эң четинде, Тайлан Пулон (Кулол) жана Кашка жакта жайланышкан. === Ит жойлоп кире алгыс Исфана калаасы === Исфанада эки кароол дөбө болуп, биринчиси калаанын чыгыш тарабында, экинчиси түндүк-батыш тарабында жайгашкан. Кайсы тарабынан алыстан душман көрүнсө, кароол дөбөдө турган күзөтчүлөр от жагып, түтүн чыгарып белги беришкен. Ал түтүндү көргөн ордонун (сепил) кароолчусу керней тартып белги берген (азыр да ошол кароол дөбөнүн орду бар). Ошондо калаага жакын жүр­гөн­дөр аялын, бала-чакасын алып, сепилдин ичине кирип бекинишкен, ал эми сепилден алыста жүргөндөр тоо боорундагы арчаларды аралап кирип кетишкен. Арчалуу тоо боору эл үчүн табигый коргонуу мүмкүнчүлүгүн берген. Душман тоо аралап кирип кеткен элди таппай адашып же буктурмага кабылган, же аргасыздан бул аймакты таштап кетүүгө мажбур болгон. Эгер калааны курчоого алса, андагы эл сыртка чыкпай, азык-түлүк, суу издебей, узак убакыт (кошумча күч сырттан келгиче) ордодо жашай алган. Себеби калаа ичинде азык-түлүк кампалары болгон. Суу калаанын ичине жашыруун түрдө, карапачылар атайын колго жасаган суу түтүктөр аркылуу жердин алдынан алынып келинген. Мындан сырткары калаанын ичине ачык жол менен да 2 арык суу агып кирген. Ошондой эле ордодо, калаа ичинде кудуктар жайгаштырылган. Айтор, Исфана калаасы бекем чыңдалган, душман даай алгыс чеп болгон. Исфана хандыгынын (бектик) ээлиги ири аймакты ээлеген. Анын чек арасы батышта Ак-Суу дарыясы, түндүктө Тытты тоолору, чыгышта Лейлек дарыясы, түштүктө Мачча тоолоруна чейинки чек араны өз ичине камтыган == Шилтемелер == * [http://www.isfana.org/ Исфана шаар башкармалыгынын расмий сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120425234925/http://www.isfana.org/ |date=2012-04-25 }} {{Лейлек районунун калкконуштары}} [[Категория:Лейлек району]] [[Категория:Кыргызстан шаарлары]] ki4kc22fuc05pq86vesol2o4e3myba0 515183 515182 2025-06-21T15:00:45Z Baydastann 38267 515183 wikitext text/x-wiki {{Башка маанилери|Исхак Раззаков}} {{ОЖ |макамы = шаар |кыргызча аталышы = Раззаков |расмий аталышы = |сүрөт =One of the Streets of Isfana.JPG |сүрөт ачыктамасы = Раззаков шаарынын бир көчөсү. |баш ийгени = |өлкө = Кыргызстан |герб = Coat of arms of Razzakov city.png |желек = |гербдин сүрөттөлүшү = |желектин сүрөттөлүшү = |гербдин туурасы = |желектин туурасы = |lat_deg= 39|lat_min= 50|lat_sec=0 |lon_deg= 69|lon_min= 31|lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |өлкө картасынын өлчөмү = 320 |облус картасынын өлчөмү = 320 |район картасынын өлчөмү = 320 |облус түрү = |облус = Баткен облусу |таблицадагы облус = Баткен облусу |район түрү = |район = Лейлек району |таблицадагы район = Лейлек району |ички бөлүнүшү = |башчысынын түрү = мэр |башчысы =Чыңгызбек Рысов |негизделген күнү = IX кылым |биринчи белгиленген = |мурунку аталышы = Моңол-Баскан<br>Ыспана<br>Исфана (2022-ж чейин) |макамдын берилиши = |аймагы = 41,35 |бийиктиктин түрү = |ОЖ борборунун бийиктиги = 1 350 |климаты = |расмий тили = Кыргыз тили |расмий тили2 = |калкы = 34 219 |элди каттоо жылы = 2021 |жыштыгы = 800 |агломерация = |улуттук курамы = [[Кыргыздар]], [[Өзбектер]], [[Тажиктер]] |диний курамы = Ислам |этнохороним = Исфаналык, Исфаналыктар |убакыт аралыгы = +6 |DST = |телефон коду = +996 (3656) |почта индекси = 720400 |почта индекстери = |автоунаа коду = |идентификатордун түрү = |цифралык идентификатор = |Commons түрмөгүндө = Isfana |сайты = Isfana.kg |сайтынын тили =ky |СОАТЕ = }} [[Файл:Isfana Airport in 2015 (1).JPG|thumb|Аэропорт.]] '''Раззаков''' ''(мурдагы: Исфана, ага чейин Ыспана чеби, Моңол Баскан)'' — [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Баткен облусу|Баткен облусундагы]] райондук маанидеги шаар. [[Лейлек району|Лейлек районунун]] административдик борбору. Облустун борбору ― [[Баткен шаары|Баткен шаарынан]] 100км батыш, [[Пролетарск]] темир жол бекетинен ([[Тажикстан]]) 45км түшүк тарапта, Кара суу өзөнүнүн боюнда, деңиз деңгээлинен 1300м. бийиктикте жайгашкан. Калкы 28 миң (2010). Шаардын курамына [[Ак-Булак, Лейлек району|Ак-Булак]], [[Голбо, Лейлек району|Голбо]], [[Мырза-Патча, Лейлек району|Мырзапача]], [[Тайлан, Лейлек району|Тайлан]], [[Самат, Лейлек району|Самат ]] жана [[Чимген, Лейлек району|Чимген]] кыштактары кирет. Шаардык өкмөттүн жалпы аянты 227 миң ''га''дай (2002); алардын ичинен айдоого жарактуу жери 6,6 миң ''га'' сугат жер 1,2 миң ''га'', кайрак жер 5,4 миң ''га''. Исфанада 2002-жылы түрдүү менчиктерге таандык 54 ишкана, мекеме жана уюмдар иштеген. Калкы негизинен дыйканчылыкта [[тамеки]], [[жашылча]] жана [[мөмө-жемиштер]]ди өстүрүүдө, мал чарбасында [[кой]], [[эчки]] багууда эмгектенишет. Шаарда жалпы билим берүүчү 13 [[мектеп]] (алардын ичинен 4 орто мектеп, 2 [[гимназия]]), 2 [[бала бакча]],1 кесиптик-техникалык лицей, 1 жогорку окуу жайдын филиалы, [[маданият үйү]], 2 [[клуб]], 4 [[китепкана]], тарых жана аймак таануу [[музей]]и, [[мейманкана]], райондук [[оорукана]], санитардык-эпидемиологиялык станция, үй-бүлөлүк дарыгерлер тобу жана 4 медпункт бар. ==Тарыхы== Баткен облусундагы Лейлек районунун борбору эмне үчүн Исфана деп аталып калган? Бул жөнүндөгү аргументтер көп, тарыхы да абдан кызыктуу. Анын келип чыгышы жөнүндө эл ичинде ар түрдүү ойлор, версиялар айтылып жүрөт. Алардын айрымдары уламыштарга да окшошуп кетет. Хронологиялык тарыхка дал келбесе да, элдин айтуусу тарыхты толуктап турат. === Акыркы Исфананын аталышы жөнүндө === Кокон ханынын (кайсы хан экендиги боюнча так маалымат жок) жакын кишиси (вазири) Исман бир күнү ханы менен келише албай, ордодон чыгып кетет. Таза абалуу, тоолуу, тынч аймак деп азыркы Исфанадагы Түпсада деген жерди байырлап калат. Аймак сууга мол экен. Аңчылык кылып жүрүп, Исман (Осмон Ипон) жогорку дөбөгө келип, азыркы стадиондун ордуна үңкүр курдурат. Ошол учурда Исфана аркылуу Жибек Жолунун бир тармагы – Кокон-Самарканд соода жолу өтчү экен. Акырындап Исман үй-жай куруп, бала-чакалуу болот. Кийин ал жерге Самарканд, Ходжент, Ташкент, Кокон жана башка шаар­лардан, хандардын кыргын-со­гуштарынан качкандар келип отурукташып, бул аймак кеңейген. Кийинчерээк Исман бул аймакта коргон, чеп, кербен сарай курду­руп, бек болгон. Кокондон бул аймакка келе жаткандардан сураса, "Исман турган жерге", "Исман ыктыярындагы жерге", "Исманга" деп айтылып жүрүп, аймактын аты кыргызча Исманы (өзбекче Исвони, тажикче Испони), орусча Исфана болуп калган экен. Мындан башка да алты вариант '' === Исфана чебинин жана өздөрүнүн курулушу жөнүндө === Эл оозунда сакталып калган маалымат боюнча, Кокон хандыгы да Исманга ордо, чеп курууга жардам бермекчи болушат. Курулуш ишине жардам берүү үчүн Таш аттуу аскер башчысынын жетекчилигинде гисарлыктар Исфанага жиберилиптир. Бирок ат араба менен үч-төрт айлап жол басып келгенче исмандыктар өз күчтөрү менен сепилди да, чепти да куруп алышат. Чептин жана сепилдин (ордо) курулушуна топуракты азыркы Пулон деген жерден ат араба менен ташып келишкен. Сууну ордого чептин чыгыш тарабынан арык казып киргизишет. Ошол курулуш иштери кызуу жүрүп жатканда аскер башчысы Таш оорудан каза табат. Аны ошол арыктын боюна көмүшөт. Азыркыга чейин ал жерде Таш мазар сакталып калган. Ушул күндөрү да Махалла сайынан Алакан шаарга чейинки аралыктагы арыкты Шесар (Хисор) арыгы деп аташат. Салгылашуу менен талоондон тажагандар Исмандын жанына келип, тынч жашоого ыңгайлуу деп отурукташа башташат. Бара-бара көчүп келгендердин саны көбөйүп, имараттар курулуп, чеп дагы кеңей­тилет. Чеп чоңойтулганына байла­ныштуу төрт тарабында бирден дарбаза орнотулат. Кийин ар бир дарбазанын аткарган кызматына жараша ал төмөнкүдөй аталып калат: Сасык дарбаза чептин түндүк жагында жайгашкан. Чептен акыр-чикир чыгарылган. Пастапа (Пас дөбө) дарбазасы аркылуу Самарканд, Оро-Төбө, Ходженттен келген соодагерлер жана жергиликтүү калк кирип-чыгып турган. Дербиш-Булак дарбазасы аркылуу мал жайытка чыгарылып, сугарылып турган. Жогору-Дөбө дарбазасынан Кокондон келген жолоочу, соодагерлер кирип-чыгып турчу экен. Ушул дарбаза аркылуу калаа ичиндеги байлар, бектер уюштурган улак, күрөш жана башка оюн-зоокторго катышуу үчүн адамдар кирип-чы­гып турушкан. Калаанын дубалдары бийик (5 метр), калың болгон, анын ичинде кызуу турмуш кайнап, кол өнөрчүлөр иштеп, соода жүрүп, жашоо токтоосуз уланып турган. Жергиликтүү калк менен кошо кокондуктар, маргалаңдыктар, барганалыктар (келгиндер) көп болушкан жана ар бир уруу өз мечитине ээ экен. Ордонун ичинде да мечит, медресе болгондугу айтылат. Бул медреседе Кокондон, Самарканддан, Бухарадан келген билимдүү адамдар сабак беришкен. Темир усталары калаанын сыртында, батыш тарабында, соодагерлер түштүк тарапта жайгашкан Дербиш-Булактын үстүндө отурукташкан. Карапачылар Исфана калаасынын эң четинде, Тайлан Пулон (Кулол) жана Кашка жакта жайланышкан. === Ит жойлоп кире алгыс Исфана калаасы === Исфанада эки кароол дөбө болуп, биринчиси калаанын чыгыш тарабында, экинчиси түндүк-батыш тарабында жайгашкан. Кайсы тарабынан алыстан душман көрүнсө, кароол дөбөдө турган күзөтчүлөр от жагып, түтүн чыгарып белги беришкен. Ал түтүндү көргөн ордонун (сепил) кароолчусу керней тартып белги берген (азыр да ошол кароол дөбөнүн орду бар). Ошондо калаага жакын жүр­гөн­дөр аялын, бала-чакасын алып, сепилдин ичине кирип бекинишкен, ал эми сепилден алыста жүргөндөр тоо боорундагы арчаларды аралап кирип кетишкен. Арчалуу тоо боору эл үчүн табигый коргонуу мүмкүнчүлүгүн берген. Душман тоо аралап кирип кеткен элди таппай адашып же буктурмага кабылган, же аргасыздан бул аймакты таштап кетүүгө мажбур болгон. Эгер калааны курчоого алса, андагы эл сыртка чыкпай, азык-түлүк, суу издебей, узак убакыт (кошумча күч сырттан келгиче) ордодо жашай алган. Себеби калаа ичинде азык-түлүк кампалары болгон. Суу калаанын ичине жашыруун түрдө, карапачылар атайын колго жасаган суу түтүктөр аркылуу жердин алдынан алынып келинген. Мындан сырткары калаанын ичине ачык жол менен да 2 арык суу агып кирген. Ошондой эле ордодо, калаа ичинде кудуктар жайгаштырылган. Айтор, Исфана калаасы бекем чыңдалган, душман даай алгыс чеп болгон. Исфана хандыгынын (бектик) ээлиги ири аймакты ээлеген. Анын чек арасы батышта Ак-Суу дарыясы, түндүктө Тытты тоолору, чыгышта Лейлек дарыясы, түштүктө Мачча тоолоруна чейинки чек араны өз ичине камтыган == Шилтемелер == * [http://www.isfana.org/ Исфана шаар башкармалыгынын расмий сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120425234925/http://www.isfana.org/ |date=2012-04-25 }} {{Лейлек районунун калкконуштары}} [[Категория:Лейлек району]] [[Категория:Кыргызстан шаарлары]] r7grfpaph4cbod0ydzrjjq2eafn5hkq 515184 515183 2025-06-21T15:01:42Z Baydastann 38267 515184 wikitext text/x-wiki {{Башка маанилери|Исхак Раззаков}} {{ОЖ |макамы = шаар |кыргызча аталышы = Раззаков |расмий аталышы = |сүрөт =One of the Streets of Isfana.JPG |сүрөт ачыктамасы = Раззаков шаарынын бир көчөсү. |баш ийгени = |өлкө = {{желек|Кыргызстан}}Кыргызстан |герб = Coat of arms of Razzakov city.png |желек = |гербдин сүрөттөлүшү = |желектин сүрөттөлүшү = |гербдин туурасы = |желектин туурасы = |lat_deg= 39|lat_min= 50|lat_sec=0 |lon_deg= 69|lon_min= 31|lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |өлкө картасынын өлчөмү = 320 |облус картасынын өлчөмү = 320 |район картасынын өлчөмү = 320 |облус түрү = |облус = Баткен облусу |таблицадагы облус = Баткен облусу |район түрү = |район = Лейлек району |таблицадагы район = Лейлек району |ички бөлүнүшү = |башчысынын түрү = мэр |башчысы =Чыңгызбек Рысов |негизделген күнү = IX кылым |биринчи белгиленген = |мурунку аталышы = Моңол-Баскан<br>Ыспана<br>Исфана (2022-ж чейин) |макамдын берилиши = |аймагы = 41,35 |бийиктиктин түрү = |ОЖ борборунун бийиктиги = 1 350 |климаты = |расмий тили = Кыргыз тили |расмий тили2 = |калкы = 34 219 |элди каттоо жылы = 2021 |жыштыгы = 800 |агломерация = |улуттук курамы = [[Кыргыздар]], [[Өзбектер]], [[Тажиктер]] |диний курамы = Ислам |этнохороним = Исфаналык, Исфаналыктар |убакыт аралыгы = +6 |DST = |телефон коду = +996 (3656) |почта индекси = 720400 |почта индекстери = |автоунаа коду = |идентификатордун түрү = |цифралык идентификатор = |Commons түрмөгүндө = Isfana |сайты = Isfana.kg |сайтынын тили =ky |СОАТЕ = }} [[Файл:Isfana Airport in 2015 (1).JPG|thumb|Аэропорт.]] '''Раззаков''' ''(мурдагы: Исфана, ага чейин Ыспана чеби, Моңол Баскан)'' — [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Баткен облусу|Баткен облусундагы]] райондук маанидеги шаар. [[Лейлек району|Лейлек районунун]] административдик борбору. Облустун борбору ― [[Баткен шаары|Баткен шаарынан]] 100км батыш, [[Пролетарск]] темир жол бекетинен ([[Тажикстан]]) 45км түшүк тарапта, Кара суу өзөнүнүн боюнда, деңиз деңгээлинен 1300м. бийиктикте жайгашкан. Калкы 28 миң (2010). Шаардын курамына [[Ак-Булак, Лейлек району|Ак-Булак]], [[Голбо, Лейлек району|Голбо]], [[Мырза-Патча, Лейлек району|Мырзапача]], [[Тайлан, Лейлек району|Тайлан]], [[Самат, Лейлек району|Самат ]] жана [[Чимген, Лейлек району|Чимген]] кыштактары кирет. Шаардык өкмөттүн жалпы аянты 227 миң ''га''дай (2002); алардын ичинен айдоого жарактуу жери 6,6 миң ''га'' сугат жер 1,2 миң ''га'', кайрак жер 5,4 миң ''га''. Исфанада 2002-жылы түрдүү менчиктерге таандык 54 ишкана, мекеме жана уюмдар иштеген. Калкы негизинен дыйканчылыкта [[тамеки]], [[жашылча]] жана [[мөмө-жемиштер]]ди өстүрүүдө, мал чарбасында [[кой]], [[эчки]] багууда эмгектенишет. Шаарда жалпы билим берүүчү 13 [[мектеп]] (алардын ичинен 4 орто мектеп, 2 [[гимназия]]), 2 [[бала бакча]],1 кесиптик-техникалык лицей, 1 жогорку окуу жайдын филиалы, [[маданият үйү]], 2 [[клуб]], 4 [[китепкана]], тарых жана аймак таануу [[музей]]и, [[мейманкана]], райондук [[оорукана]], санитардык-эпидемиологиялык станция, үй-бүлөлүк дарыгерлер тобу жана 4 медпункт бар. ==Тарыхы== Баткен облусундагы Лейлек районунун борбору эмне үчүн Исфана деп аталып калган? Бул жөнүндөгү аргументтер көп, тарыхы да абдан кызыктуу. Анын келип чыгышы жөнүндө эл ичинде ар түрдүү ойлор, версиялар айтылып жүрөт. Алардын айрымдары уламыштарга да окшошуп кетет. Хронологиялык тарыхка дал келбесе да, элдин айтуусу тарыхты толуктап турат. === Акыркы Исфананын аталышы жөнүндө === Кокон ханынын (кайсы хан экендиги боюнча так маалымат жок) жакын кишиси (вазири) Исман бир күнү ханы менен келише албай, ордодон чыгып кетет. Таза абалуу, тоолуу, тынч аймак деп азыркы Исфанадагы Түпсада деген жерди байырлап калат. Аймак сууга мол экен. Аңчылык кылып жүрүп, Исман (Осмон Ипон) жогорку дөбөгө келип, азыркы стадиондун ордуна үңкүр курдурат. Ошол учурда Исфана аркылуу Жибек Жолунун бир тармагы – Кокон-Самарканд соода жолу өтчү экен. Акырындап Исман үй-жай куруп, бала-чакалуу болот. Кийин ал жерге Самарканд, Ходжент, Ташкент, Кокон жана башка шаар­лардан, хандардын кыргын-со­гуштарынан качкандар келип отурукташып, бул аймак кеңейген. Кийинчерээк Исман бул аймакта коргон, чеп, кербен сарай курду­руп, бек болгон. Кокондон бул аймакка келе жаткандардан сураса, "Исман турган жерге", "Исман ыктыярындагы жерге", "Исманга" деп айтылып жүрүп, аймактын аты кыргызча Исманы (өзбекче Исвони, тажикче Испони), орусча Исфана болуп калган экен. Мындан башка да алты вариант '' === Исфана чебинин жана өздөрүнүн курулушу жөнүндө === Эл оозунда сакталып калган маалымат боюнча, Кокон хандыгы да Исманга ордо, чеп курууга жардам бермекчи болушат. Курулуш ишине жардам берүү үчүн Таш аттуу аскер башчысынын жетекчилигинде гисарлыктар Исфанага жиберилиптир. Бирок ат араба менен үч-төрт айлап жол басып келгенче исмандыктар өз күчтөрү менен сепилди да, чепти да куруп алышат. Чептин жана сепилдин (ордо) курулушуна топуракты азыркы Пулон деген жерден ат араба менен ташып келишкен. Сууну ордого чептин чыгыш тарабынан арык казып киргизишет. Ошол курулуш иштери кызуу жүрүп жатканда аскер башчысы Таш оорудан каза табат. Аны ошол арыктын боюна көмүшөт. Азыркыга чейин ал жерде Таш мазар сакталып калган. Ушул күндөрү да Махалла сайынан Алакан шаарга чейинки аралыктагы арыкты Шесар (Хисор) арыгы деп аташат. Салгылашуу менен талоондон тажагандар Исмандын жанына келип, тынч жашоого ыңгайлуу деп отурукташа башташат. Бара-бара көчүп келгендердин саны көбөйүп, имараттар курулуп, чеп дагы кеңей­тилет. Чеп чоңойтулганына байла­ныштуу төрт тарабында бирден дарбаза орнотулат. Кийин ар бир дарбазанын аткарган кызматына жараша ал төмөнкүдөй аталып калат: Сасык дарбаза чептин түндүк жагында жайгашкан. Чептен акыр-чикир чыгарылган. Пастапа (Пас дөбө) дарбазасы аркылуу Самарканд, Оро-Төбө, Ходженттен келген соодагерлер жана жергиликтүү калк кирип-чыгып турган. Дербиш-Булак дарбазасы аркылуу мал жайытка чыгарылып, сугарылып турган. Жогору-Дөбө дарбазасынан Кокондон келген жолоочу, соодагерлер кирип-чыгып турчу экен. Ушул дарбаза аркылуу калаа ичиндеги байлар, бектер уюштурган улак, күрөш жана башка оюн-зоокторго катышуу үчүн адамдар кирип-чы­гып турушкан. Калаанын дубалдары бийик (5 метр), калың болгон, анын ичинде кызуу турмуш кайнап, кол өнөрчүлөр иштеп, соода жүрүп, жашоо токтоосуз уланып турган. Жергиликтүү калк менен кошо кокондуктар, маргалаңдыктар, барганалыктар (келгиндер) көп болушкан жана ар бир уруу өз мечитине ээ экен. Ордонун ичинде да мечит, медресе болгондугу айтылат. Бул медреседе Кокондон, Самарканддан, Бухарадан келген билимдүү адамдар сабак беришкен. Темир усталары калаанын сыртында, батыш тарабында, соодагерлер түштүк тарапта жайгашкан Дербиш-Булактын үстүндө отурукташкан. Карапачылар Исфана калаасынын эң четинде, Тайлан Пулон (Кулол) жана Кашка жакта жайланышкан. === Ит жойлоп кире алгыс Исфана калаасы === Исфанада эки кароол дөбө болуп, биринчиси калаанын чыгыш тарабында, экинчиси түндүк-батыш тарабында жайгашкан. Кайсы тарабынан алыстан душман көрүнсө, кароол дөбөдө турган күзөтчүлөр от жагып, түтүн чыгарып белги беришкен. Ал түтүндү көргөн ордонун (сепил) кароолчусу керней тартып белги берген (азыр да ошол кароол дөбөнүн орду бар). Ошондо калаага жакын жүр­гөн­дөр аялын, бала-чакасын алып, сепилдин ичине кирип бекинишкен, ал эми сепилден алыста жүргөндөр тоо боорундагы арчаларды аралап кирип кетишкен. Арчалуу тоо боору эл үчүн табигый коргонуу мүмкүнчүлүгүн берген. Душман тоо аралап кирип кеткен элди таппай адашып же буктурмага кабылган, же аргасыздан бул аймакты таштап кетүүгө мажбур болгон. Эгер калааны курчоого алса, андагы эл сыртка чыкпай, азык-түлүк, суу издебей, узак убакыт (кошумча күч сырттан келгиче) ордодо жашай алган. Себеби калаа ичинде азык-түлүк кампалары болгон. Суу калаанын ичине жашыруун түрдө, карапачылар атайын колго жасаган суу түтүктөр аркылуу жердин алдынан алынып келинген. Мындан сырткары калаанын ичине ачык жол менен да 2 арык суу агып кирген. Ошондой эле ордодо, калаа ичинде кудуктар жайгаштырылган. Айтор, Исфана калаасы бекем чыңдалган, душман даай алгыс чеп болгон. Исфана хандыгынын (бектик) ээлиги ири аймакты ээлеген. Анын чек арасы батышта Ак-Суу дарыясы, түндүктө Тытты тоолору, чыгышта Лейлек дарыясы, түштүктө Мачча тоолоруна чейинки чек араны өз ичине камтыган == Шилтемелер == * [http://www.isfana.org/ Исфана шаар башкармалыгынын расмий сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120425234925/http://www.isfana.org/ |date=2012-04-25 }} {{Лейлек районунун калкконуштары}} [[Категория:Лейлек району]] [[Категория:Кыргызстан шаарлары]] aglahvj7kbvfb6i0rhhc5zvv5fy1ksu 515185 515184 2025-06-21T15:02:02Z Baydastann 38267 515185 wikitext text/x-wiki {{Башка маанилери|Исхак Раззаков}} {{ОЖ |макамы = шаар |кыргызча аталышы = Раззаков |расмий аталышы = |сүрөт =One of the Streets of Isfana.JPG |сүрөт ачыктамасы = Раззаков шаарынын бир көчөсү. |баш ийгени = |өлкө = Кыргызстан |герб = Coat of arms of Razzakov city.png |желек = |гербдин сүрөттөлүшү = |желектин сүрөттөлүшү = |гербдин туурасы = |желектин туурасы = |lat_deg= 39|lat_min= 50|lat_sec=0 |lon_deg= 69|lon_min= 31|lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |өлкө картасынын өлчөмү = 320 |облус картасынын өлчөмү = 320 |район картасынын өлчөмү = 320 |облус түрү = |облус = Баткен облусу |таблицадагы облус = Баткен облусу |район түрү = |район = Лейлек району |таблицадагы район = Лейлек району |ички бөлүнүшү = |башчысынын түрү = мэр |башчысы =Чыңгызбек Рысов |негизделген күнү = IX кылым |биринчи белгиленген = |мурунку аталышы = Моңол-Баскан<br>Ыспана<br>Исфана (2022-ж чейин) |макамдын берилиши = |аймагы = 41,35 |бийиктиктин түрү = |ОЖ борборунун бийиктиги = 1 350 |климаты = |расмий тили = Кыргыз тили |расмий тили2 = |калкы = 34 219 |элди каттоо жылы = 2021 |жыштыгы = 800 |агломерация = |улуттук курамы = [[Кыргыздар]], [[Өзбектер]], [[Тажиктер]] |диний курамы = Ислам |этнохороним = Исфаналык, Исфаналыктар |убакыт аралыгы = +6 |DST = |телефон коду = +996 (3656) |почта индекси = 720400 |почта индекстери = |автоунаа коду = |идентификатордун түрү = |цифралык идентификатор = |Commons түрмөгүндө = Isfana |сайты = Isfana.kg |сайтынын тили =ky |СОАТЕ = }} [[Файл:Isfana Airport in 2015 (1).JPG|thumb|Аэропорт.]] '''Раззаков''' ''(мурдагы: Исфана, ага чейин Ыспана чеби, Моңол Баскан)'' — [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] [[Баткен облусу|Баткен облусундагы]] райондук маанидеги шаар. [[Лейлек району|Лейлек районунун]] административдик борбору. Облустун борбору ― [[Баткен шаары|Баткен шаарынан]] 100км батыш, [[Пролетарск]] темир жол бекетинен ([[Тажикстан]]) 45км түшүк тарапта, Кара суу өзөнүнүн боюнда, деңиз деңгээлинен 1300м. бийиктикте жайгашкан. Калкы 28 миң (2010). Шаардын курамына [[Ак-Булак, Лейлек району|Ак-Булак]], [[Голбо, Лейлек району|Голбо]], [[Мырза-Патча, Лейлек району|Мырзапача]], [[Тайлан, Лейлек району|Тайлан]], [[Самат, Лейлек району|Самат ]] жана [[Чимген, Лейлек району|Чимген]] кыштактары кирет. Шаардык өкмөттүн жалпы аянты 227 миң ''га''дай (2002); алардын ичинен айдоого жарактуу жери 6,6 миң ''га'' сугат жер 1,2 миң ''га'', кайрак жер 5,4 миң ''га''. Исфанада 2002-жылы түрдүү менчиктерге таандык 54 ишкана, мекеме жана уюмдар иштеген. Калкы негизинен дыйканчылыкта [[тамеки]], [[жашылча]] жана [[мөмө-жемиштер]]ди өстүрүүдө, мал чарбасында [[кой]], [[эчки]] багууда эмгектенишет. Шаарда жалпы билим берүүчү 13 [[мектеп]] (алардын ичинен 4 орто мектеп, 2 [[гимназия]]), 2 [[бала бакча]],1 кесиптик-техникалык лицей, 1 жогорку окуу жайдын филиалы, [[маданият үйү]], 2 [[клуб]], 4 [[китепкана]], тарых жана аймак таануу [[музей]]и, [[мейманкана]], райондук [[оорукана]], санитардык-эпидемиологиялык станция, үй-бүлөлүк дарыгерлер тобу жана 4 медпункт бар. ==Тарыхы== Баткен облусундагы Лейлек районунун борбору эмне үчүн Исфана деп аталып калган? Бул жөнүндөгү аргументтер көп, тарыхы да абдан кызыктуу. Анын келип чыгышы жөнүндө эл ичинде ар түрдүү ойлор, версиялар айтылып жүрөт. Алардын айрымдары уламыштарга да окшошуп кетет. Хронологиялык тарыхка дал келбесе да, элдин айтуусу тарыхты толуктап турат. === Акыркы Исфананын аталышы жөнүндө === Кокон ханынын (кайсы хан экендиги боюнча так маалымат жок) жакын кишиси (вазири) Исман бир күнү ханы менен келише албай, ордодон чыгып кетет. Таза абалуу, тоолуу, тынч аймак деп азыркы Исфанадагы Түпсада деген жерди байырлап калат. Аймак сууга мол экен. Аңчылык кылып жүрүп, Исман (Осмон Ипон) жогорку дөбөгө келип, азыркы стадиондун ордуна үңкүр курдурат. Ошол учурда Исфана аркылуу Жибек Жолунун бир тармагы – Кокон-Самарканд соода жолу өтчү экен. Акырындап Исман үй-жай куруп, бала-чакалуу болот. Кийин ал жерге Самарканд, Ходжент, Ташкент, Кокон жана башка шаар­лардан, хандардын кыргын-со­гуштарынан качкандар келип отурукташып, бул аймак кеңейген. Кийинчерээк Исман бул аймакта коргон, чеп, кербен сарай курду­руп, бек болгон. Кокондон бул аймакка келе жаткандардан сураса, "Исман турган жерге", "Исман ыктыярындагы жерге", "Исманга" деп айтылып жүрүп, аймактын аты кыргызча Исманы (өзбекче Исвони, тажикче Испони), орусча Исфана болуп калган экен. Мындан башка да алты вариант '' === Исфана чебинин жана өздөрүнүн курулушу жөнүндө === Эл оозунда сакталып калган маалымат боюнча, Кокон хандыгы да Исманга ордо, чеп курууга жардам бермекчи болушат. Курулуш ишине жардам берүү үчүн Таш аттуу аскер башчысынын жетекчилигинде гисарлыктар Исфанага жиберилиптир. Бирок ат араба менен үч-төрт айлап жол басып келгенче исмандыктар өз күчтөрү менен сепилди да, чепти да куруп алышат. Чептин жана сепилдин (ордо) курулушуна топуракты азыркы Пулон деген жерден ат араба менен ташып келишкен. Сууну ордого чептин чыгыш тарабынан арык казып киргизишет. Ошол курулуш иштери кызуу жүрүп жатканда аскер башчысы Таш оорудан каза табат. Аны ошол арыктын боюна көмүшөт. Азыркыга чейин ал жерде Таш мазар сакталып калган. Ушул күндөрү да Махалла сайынан Алакан шаарга чейинки аралыктагы арыкты Шесар (Хисор) арыгы деп аташат. Салгылашуу менен талоондон тажагандар Исмандын жанына келип, тынч жашоого ыңгайлуу деп отурукташа башташат. Бара-бара көчүп келгендердин саны көбөйүп, имараттар курулуп, чеп дагы кеңей­тилет. Чеп чоңойтулганына байла­ныштуу төрт тарабында бирден дарбаза орнотулат. Кийин ар бир дарбазанын аткарган кызматына жараша ал төмөнкүдөй аталып калат: Сасык дарбаза чептин түндүк жагында жайгашкан. Чептен акыр-чикир чыгарылган. Пастапа (Пас дөбө) дарбазасы аркылуу Самарканд, Оро-Төбө, Ходженттен келген соодагерлер жана жергиликтүү калк кирип-чыгып турган. Дербиш-Булак дарбазасы аркылуу мал жайытка чыгарылып, сугарылып турган. Жогору-Дөбө дарбазасынан Кокондон келген жолоочу, соодагерлер кирип-чыгып турчу экен. Ушул дарбаза аркылуу калаа ичиндеги байлар, бектер уюштурган улак, күрөш жана башка оюн-зоокторго катышуу үчүн адамдар кирип-чы­гып турушкан. Калаанын дубалдары бийик (5 метр), калың болгон, анын ичинде кызуу турмуш кайнап, кол өнөрчүлөр иштеп, соода жүрүп, жашоо токтоосуз уланып турган. Жергиликтүү калк менен кошо кокондуктар, маргалаңдыктар, барганалыктар (келгиндер) көп болушкан жана ар бир уруу өз мечитине ээ экен. Ордонун ичинде да мечит, медресе болгондугу айтылат. Бул медреседе Кокондон, Самарканддан, Бухарадан келген билимдүү адамдар сабак беришкен. Темир усталары калаанын сыртында, батыш тарабында, соодагерлер түштүк тарапта жайгашкан Дербиш-Булактын үстүндө отурукташкан. Карапачылар Исфана калаасынын эң четинде, Тайлан Пулон (Кулол) жана Кашка жакта жайланышкан. === Ит жойлоп кире алгыс Исфана калаасы === Исфанада эки кароол дөбө болуп, биринчиси калаанын чыгыш тарабында, экинчиси түндүк-батыш тарабында жайгашкан. Кайсы тарабынан алыстан душман көрүнсө, кароол дөбөдө турган күзөтчүлөр от жагып, түтүн чыгарып белги беришкен. Ал түтүндү көргөн ордонун (сепил) кароолчусу керней тартып белги берген (азыр да ошол кароол дөбөнүн орду бар). Ошондо калаага жакын жүр­гөн­дөр аялын, бала-чакасын алып, сепилдин ичине кирип бекинишкен, ал эми сепилден алыста жүргөндөр тоо боорундагы арчаларды аралап кирип кетишкен. Арчалуу тоо боору эл үчүн табигый коргонуу мүмкүнчүлүгүн берген. Душман тоо аралап кирип кеткен элди таппай адашып же буктурмага кабылган, же аргасыздан бул аймакты таштап кетүүгө мажбур болгон. Эгер калааны курчоого алса, андагы эл сыртка чыкпай, азык-түлүк, суу издебей, узак убакыт (кошумча күч сырттан келгиче) ордодо жашай алган. Себеби калаа ичинде азык-түлүк кампалары болгон. Суу калаанын ичине жашыруун түрдө, карапачылар атайын колго жасаган суу түтүктөр аркылуу жердин алдынан алынып келинген. Мындан сырткары калаанын ичине ачык жол менен да 2 арык суу агып кирген. Ошондой эле ордодо, калаа ичинде кудуктар жайгаштырылган. Айтор, Исфана калаасы бекем чыңдалган, душман даай алгыс чеп болгон. Исфана хандыгынын (бектик) ээлиги ири аймакты ээлеген. Анын чек арасы батышта Ак-Суу дарыясы, түндүктө Тытты тоолору, чыгышта Лейлек дарыясы, түштүктө Мачча тоолоруна чейинки чек араны өз ичине камтыган == Шилтемелер == * [http://www.isfana.org/ Исфана шаар башкармалыгынын расмий сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120425234925/http://www.isfana.org/ |date=2012-04-25 }} {{Лейлек районунун калкконуштары}} [[Категория:Лейлек району]] [[Категория:Кыргызстан шаарлары]] r7grfpaph4cbod0ydzrjjq2eafn5hkq 0 5836 515197 514365 2025-06-21T19:48:21Z Kmaksat 21502 /* Баткен облусу */ Баткен шаарынын жаңы герби 515197 wikitext text/x-wiki [[Файл:Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшү.svg|thumb|Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшүнүн схемасы|399x399px]] [[file:Kyrgyzstan provinces map.png|thumb| 1. [[Бишкек|Бишкек шаары]]; 2. [[Баткен облусу‎]]; 3. [[Чүй облусу]]; 4. [[Жалал-Абад облусу]]; 5. [[Нарын облусу]]; 6. [[Ош облусу]]; 7. [[Талас облусу]]; 8. [[Ысык-Көл облусу]]; 9. [[Ош (шаар)|Ош шаары]] |222x222px]] '''Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшү''' ― бул натыйжалуу мамлекеттик башкарууну жана жергиликтүү башкарууну уюштуруу максаттарында аймактарды административдик-аймактык бирдиктерге бөлүштүрүү. [[Административдик-аймактык бирдиктер|Административдик-аймактык бирдик]] ― бул мамлекеттик бийлик же жергиликтүү башкаруу органдары тиешелүүлүгүнө жараша мамлекеттик башкарууну же өз алдынча башкарууну жүзөгө ашыруучу, өз ичине бир же бир нече калктуу конуштардын жана башка калк отурукташпаган аймактарды камтыган, мыйзам тарабынан аныкталган аймактар. Аймактык бирдиктер ― мамлекеттик бийликтин же жергиликтүү башкаруунун органдары түзүлбөгөн калктуу конуштар жана атайын пайдалануу режиминдеги аймактар ([[коруктар]], [[Улуттук парк|улуттук парктар]], заказниктер, тарыхый эстеликтердин жана жаратылыш эстеликтеринин аймактары, коргонуу маанисиндеги аймактар жана башкалар). Калктуу конуш ― жарандардын туруктуу жашоочу орду болуп эсептелген, жарандардын турмуш-тиричилигин камсыздоо үчүн зарыл керектүү турак жайы жана курулуштары, өзүнүн аталышы жана тийиштүү тартипте аныкталган аймактык чектери бар, ошондой эле Кыргызстандын мыйзамдарында белгиленген тартипте эсепке алынган жана катталган Кыргызстандын аймагынын калк тыгыз отурукташкан бөлүгү. Калктуу конуштар шаардык жана айылдык болуп бөлүнөт. [[Кыргызстан|Кыргызстанда]] 531 административдик-аймактык бирдик: * 7 облус; * 40 район; * 32 шаар (алардын ичинен 2 республикалык маанидеги шаар, 12 облустук маанидеги шаар, 18 райондук маанидеги шаар); * 452 айыл аймагы (бир же бир нече айылдан турат)<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kg/media/publicationarchive/5b9a991d-7133-4f31-85b5-84ba6c206e3e.pdf|title=Кыргыз Республикасынын статистикалык жылдыгы|website=|date=2016|publisher=Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитети|editor=А. Осмоналиевдин редакциясында|pages=474 б}}</ref><ref name = "ААТ тууралуу Мыйзам">{{cite web|url=http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/202276|title=2008-жылдын 25-апрелиндеги № 65 "Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык түзүлүшү тууралуу" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы|publisher=Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлиги|accessdate=2018-01-21}}</ref>. == Калктуу конуштардын категориялары == Калктуу конуштардын категориялары ― мыйзамда белгиленген белгилүү макамга ээ болгон административдик-аймактык бирдиктердин жыйындысы. '''Республикалык маанидеги шаар категориясына''' мамлекеттик өзгөчө мааниге ээ же өнүккөн өндүрүштүү жана социалдык инфратүзүмдүү, калкынын саны 250 миң адамдан кем болбогон республикалык маанидеги администрациялык, экономикалык же маданий борбор болуп саналган калктуу конуш киргизилиши мүмкүн. Мындай шаарларда жергиликтүү башкарууну уюштуруунун өзгөчө ыкмасы белгилениши мүмкүн. Жергиликтүү башкаруу органдарынын ыйгарым укуктары башка калктуу конуштардагы жергиликтүү башкаруу органдарынын ыйгарым укуктарынан айырмаланышы ыктымал жана алардын мамлекеттик бийлик органдары менен мамилелери өзгөчө мүнөзгө ээ болот. Республикалык маанидеги шаардын макамы мыйзам менен аныкталат. '''Облустук маанидеги шаар''' '''категориясына''' административдик, экономикалык жана маданий борбор болуп саналган, өнөржай ишканалары, коммуналдык чарбасы жана турак жай фонду бар, өнүккөн окуу, маданий-агартуу, дарылоо жана соода мекемелерине ээ, калкынын саны 20 миңден кем болбогон калктуу конуш киргизилиши мүмкүн. '''Райондук маанидеги шаар''' '''категориясына''' административдик, экономикалык жана маданий борбор болуп саналган, өндүрүштүк жана социалдык инфратүзүмгө, өнүккөн окуу, маданий-агартуу, дарылоо жана соода мекемелерине ээ, калкынын саны 10 миң адамдан кем болбогон калктуу конуш киргизилиши мүмкүн. '''Шаар тибиндеги посёлоктордун категориясына''' аймагында экономикалык маанилүү объекттер (өнөржай ишканалары, курулуштар, темиржол станциялары ж.б.) жайгашкан, ошондой эле эгерде бул калктуу конуштар ыңгайлуулуктардын белгилүү деңгээлине жетишсе, калкынын саны 2 миң адамдан кем болбосо, дарылык мааниге ээ жерлерде жайгашкан калктуу конуштар киргизилиши мүмкүн. Өзгөчө учурларда калкынын саны азыраак, бирок административдик, экономикалык жана маданий борбор болуп саналган жана андан аркы экономикалык өсүшү жана калкынын саны көбөйүшү жакынкы келечекте боло турган калктуу конуштар тийиштүү маанидеги шаарлар, шаар тибиндеги посёлоктор категориясына киргизилиши мүмкүн. '''Айыл категориясына''' ыңгайлуулуктардын белгилүү деңгээлине жетишкен, калкынын саны 50 адамдан кем болбогон, айыл чарба өндүрүшүндө алектенишкен жана алардын үй-бүлөө мүчөлөрү калктын санынын жарымынан көбүн түзгөн калктуу конуштар киргизилиши мүмкүн. Айылдын курамында кыштактар жана конуштар уюштурулушу мүмкүн. Өзгөчө учурларда алыс жана баруу кыйын болгон, калкынын саны аз конуштар айыл категориясына киргизилиши мүмкүн<ref name ="ААТ тууралуу Мыйзам"/>. == Биринчи деңгээлдеги адмистративдик-аймактык бирдиктер == {| class="toccolours" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0 0 0 0; font-size:95%; border-collapse: collapse;" !№ !Аталыш !Туу, герб !Административдик борбору !Райондордун саны !Туруктуу калк* (1.01. 2021 карата)<ref name="Калк">{{cite web|url=http://www.stat.kg/kg/statistics/download/operational/825/|title=Кыргыз Республикасынын облустарынын, райондорунун, шаарларынын, шаарчаларынын, айыл аймактарынын жана айылдарынын калкынын саны|publisher=Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитети}}</ref> !Аянты, км² !Жыштыгы, адам/км² |- | align="center" |1 |[[Бишкек|Бишкек шаары]] |[[Файл:Flag of Bishkek.svg|50x50px]][[Файл:Coat_of_arms_of_Bishkek_Kyrgyzstan.svg|68x68px]] | align="center" | - | align="center" |4** | align="center" |1 074 075 | align="center" |170 | align="center" |6318 |- | align="center" |2 |[[Ош|Ош шаары]] |[[Файл:Flag_of_Osh.svg|50x50px]][[Файл:Coat of arms of Osh.svg|50x50px]] | align="center" | - | align="center" |жок | align="center" |322 164 | align="center" |185 | align="center" |1741 |- | align="center" |3 |[[Баткен облусу]] |[[Файл:Batken_obl_flag.svg|50x50px]] [[Файл:Batken_obl_coa.svg|81x81px]] | align="center" |[[Баткен|Баткен ш.]] | align="center" |3 | align="center" |548 247 | align="center" |17 000 | align="center" |32 |- | align="center" |4 |[[Жалал-Абад облусу]] |[[Файл:Flag of Jalal-Abad region.png|50x50px]] [[Файл:Coat of arms of Jalal-Abad region.png|50x50px]] | align="center" |[[Жалал-Абад|Жалал-Абад ш.]] | align="center" |8 | align="center" |1 260 617 | align="center" |33 700 | align="center" |37 |- | align="center" |5 |[[Нарын облусу]] |[[Файл:Naryn_obl_flag.svg|50x50px]] [[Файл:Naryn_obl_coa.svg|50x50px]] | align="center" |[[Нарын|Нарын ш.]] | align="center" |5 | align="center" |292 140 | align="center" |45 200 | align="center" |6 |- | align="center" |6 |[[Ош облусу]] | align="center" |жок | align="center" |[[Ош|Ош ш.]] | align="center" |7 | align="center" |1 391 649 | align="center" |29 200 | align="center" |47 |- | align="center" |7 |[[Талас облусу]] |[[Файл:Flag_of_Talas_Province_Kyrgyzstan.svg|50x50px]] [[Файл:Coat_of_arms_of_Talas_Province_Kyrgyzstan.svg|56x56px]] | align="center" |[[Талас|Талас ш.]] | align="center" |4 | align="center" |270 994 | align="center" |11 400 | align="center" |23 |- | align="center" |8 |[[Чүй облусу]] |[[Файл:Flag_of_Chuy_Province.svg|50x50px]] [[Файл:Coat_of_arms_of_Chuy_province.svg|50x50px]] | align="center" |[[Токмок|Токмок ш.]] | align="center" |8 | align="center" |974 984 | align="center" |20 200 | align="center" |48 |- | align="center" |9 |[[Ысык-Көл облусу]] |[[Файл:Flag of Issyk-Kul Region.svg|50x50px]] [[Файл:Issyk_kul_obl_coa.svg|50x50px]] | align="center" |[[Каракол|Каракол ш.]] | align="center" |5 | align="center" |501 933 | align="center" |43 100 | align="center" |11 |- | | colspan="3" align="center" |Жалпы | align="center" |'''40''' | align="center" |'''6 636 803''' | align="center" |'''199 988''' | align="center" |'''33''' |- | colspan="8" |*Туруктуу калк ― каттоо учурунда убактылуу жок болгондорду кошкондо ушул аймакта туруктуу жашаган калк. <nowiki>**</nowiki>Республикалык маанидеги шаарлардын райондору өз алдынча административдик-аймактык бирдиктер катары эсептелинбейт<ref name ="ААТ тууралуу Мыйзам"/>. |} Бишкек шаары 4 районго бөлүнөт: [[Ленин району (Бишкек)|Ленин]], [[Октябрь району|Октябрь]], [[Биринчи май району|Биринчи май]] жана [[Свердлов району|Свердлов]]. Ленин районуна Чоң-Арык шаар тибиндеги посёлок жана Орто-Сай айылы баш ийет. Ош шаарына 11 айыл баш ийет: Алмалык, [[Арек]], [[Жапалак кыштагы|Жапалак]], [[Керме-Тоо, Ош шаары|Керме-Тоо]], [[Кеңеш]], Өзгүр, [[Орке, Ош шаары|Орке]], [[Пятилетка, Ош шаары|Пятилетка]], Төлөйкөн, Тээке, Гүлбаартөлөйкөн{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=78—79}}. == Экинчи жана үчүнчү деңгээлдеги административдик-аймактык бирдиктер == === Баткен облусу === {{Негизги макала|Баткен облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген<br>айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=38—45}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Batken Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Баткен району]]|| rowspan="9" align="center" | жок || rowspan="9" align="center" | 91 983 || [[Ак-Сай айыл аймагы]] |[[Ак-Сай (Баткен району)|Ак-Сай а.]], [[Капчыгай (Баткен району)|Капчыгай а.]], [[Көк-Таш (Баткен району)|Көк-Таш а.]], [[Миң-Булак (Баткен району)|Миң-Булак а.]], [[Таштумшук|Таштумшук а.]], [[Үч-Дөбө|Үч-Дөбө а.]] |- |[[Ак-Татыр айыл аймагы]] |[[Ак-Татыр (Баткен району)|Ак-Татыр а.]], [[Говсувар|Говсувар а.]], [[Рават|Рават а.]] |- |[[Дарыя айыл аймагы]] |[[Чек (Баткен району)|Чек а.]], [[Жаңы-Жер (Баткен району)|Жаңы-Жер а.]], [[Жаңырык (Баткен району)|Жаңырык а.]], [[Кайыңды (Баткен району)|Кайыңды а.]], [[Кан (Баткен району)|Кан а.]], [[Коргон-Таш|Коргон-Таш а.]],[[Сары-Талаа (Баткен району)|Сары-Талаа а.]], [[Табылгы, Баткен району|Табылгы а.]], [[Тунук-Суу|Тунук-Суу а.]] |- |[[Кара-Бак айыл аймагы]] |[[Кара-Бак|Кара-Бак а.]], [[Бай Кара-Бак|Бай Кара-Бак а.]], [[Достук (Баткен району)|Достук а.]], [[Дөбө (айыл)|Дөбө а.]], [[Зардалы (Баткен району)|Зардалы а.]], [[Кызыл-Бел|Кызыл-Бел а.]], [[Чет-Кызыл|Чет-Кызыл а.]], |- |[[Кара-Булак айыл аймагы]] |[[Бужум|Бужум а.]], [[Кара-Булак (Баткен району)|Кара-Булак а.]] |- |[[Кыштут айыл аймагы]] |[[Таян|Таян а.]], [[Газ (Баткен району)|Газ а.]], [[Кыштут|Кыштут а.]], [[Сай (Баткен району)|Сай а.]], [[Согмент|Согмент а.]], [[Чарбак (Баткен району)|Чарбак а.]] |- |[[Самаркандек айыл аймагы]] |[[Самаркандек|Самаркандек а.]], [[Жаңы-Бак|Жаңы-Бак а.]], [[Миң-Өрүк (Баткен району)|Миң-Өрүк а.]], [[Паскы-Арык|Паскы-Арык а.]] |- |[[Суу-Башы айыл аймагы]] |[[Боз-Адыр|Боз-Адыр а.]], [[Айгүл-Таш|Айгүл-Таш а.]], [[Апкан|Апкан а.]], [[Бөжөй|Бөжөй а.]], [[Кара-Токой|Кара-Токой а.]] |- |[[Төрт-Күл айыл аймагы]] |[[Ак-Өтөк|Ак-Өтөк а.]], [[Ак-Турпак (Баткен району)|Ак-Турпак а.]], [[Зар-Таш|Зар-Таш а.]], [[Чоң-Гара|Чоң-Гара а.]], [[Чоң-Талаа|Чоң-Талаа а.]] |- | rowspan="15" | [[Файл:Kyrgyzstan Kadamjay Raion.png|100px|center]] || rowspan="15" align="center" | [[Кадамжай району]]|| rowspan="15" align="center" | жок || rowspan="15" align="center" | 201 457 || '''[[Айдаркен|Айдаркен шаары]]''' |align="center" | жок |- |'''[[Кадамжай|Кадамжай шаары]]''' |[[Пүлгөн|Пүлгөн а.]], [[Таш-Кыя (Кадамжай)|Таш-Кыя а.]], [[Чал-Таш|Чал-Таш а.]] |- |[[Абсамат Масалиев айыл аймагы]] |[[Кара-Дөбө (Кадамжай району, Абсамат Масалиев айыл аймагы)|Кара-Дөбө а.]], [[Алыш (Кадамжай району)|Алыш а.]], [[Какыр (Кадамжай району, Абсамат Масалиев айыл аймагы)|Какыр а.]], [[Кожо (Кадамжай району)|Кожо а.]], [[Кон|Кон а.]], [[Лесхоз|Лесхоз а.]], [[Олагыш|Олагыш а.]], [[Таш-Коргон (Кадамжай району)|Таш-Коргон а.]] |- |[[Ак-Турпак айыл аймагы]] |[[Жаңы-Жер (Кадамжай району)|Жаңы-Жер а.]], [[Ак-Турпак (Кадамжай району)|Ак-Турпак а.]], [[Жаш-Тилек (Кадамжай району)|Жаш-Тилек а.]], [[Калача (Кадамжай району, Ак-Турпак айыл аймагы)|Калача а.]], [[Кара-Тумшук|Кара-Тумшук а.]], [[Келечек (Кадамжай району)|Келечек а.]], [[Кызыл-Коргон (Кадамжай району)|Кызыл-Коргон а.]], [[Миң-Чынар|Миң-Чынар а.]], [[Өрүкзар|Өрүкзар а.]], [[Өтүкчү (Кадамжай району)|Өтүкчү а.]], [[Сары-Камыш (Кадамжай району)|Сары-Камыш а.]], [[Токой (Кадамжай району)|Токой а.]], [[Чогорок (Кадамжай району)|Чогорок а.]], [[Чоң-Кара|Чоң-Кара а.]] |- |[[Алга айыл аймагы]] |[[Алга, Кадамжай району|Алга а.]], [[Адыр (Кадамжай району)|Адыр а.]], [[Бөксө|Бөксө а.]], [[Жаңы-Чек (Кадамжай району)|Жаңы-Чек а.]], [[Мыргылжек|Мыргылжек а.]], [[Шак-Шак|Шак-Шак а.]], [[Чуңкур-Кыштак|Чуңкур-Кыштак а.]] |- |[[Бирлик айыл аймагы]] |[[Ормош|Ормош а.]], [[Бел (Кадамжай району)|Бел а.]], [[Жал (Кадамжай району)|Жал а.]], [[Жаңы-Коргон|Жаңы-Коргон а.]], [[Жаңы-Сырт|Жаңы-Сырт а.]], [[Кичи-Айдаркен|Кичи-Айдаркен а.]], [[Моло (Кадамжай району)|Моло а.]], [[Сур|Сур а.]], [[Сырт (Кадамжай району)|Сырт а.]], [[Тескей (Кадамжай району)|Тескей а.]], [[Чечме|Чечме а.]], [[Ынтымак (Кадамжай району, Бирлик айыл аймагы)|Ынтымак а.]], [[Эшме (Кадамжай району)|Эшме а.]] |- |[[Көтөрмө айыл аймагы]] |[[Кызыл-Булак (Кадамжай району)|Кызыл-Булак а.]], [[Ак-Кыя (Кадамжай району)|Ак-Кыя а.]], [[Гайрат (Кадамжай району)|Гайрат а.]], [[Жалгыз-Булак|Жалгыз-Булак а.]], [[Кара-Оот|Кара-Оот а.]], [[Кара-Шоро (Кадамжай району)|Кара-Шоро а.]], [[Кескен-Таш|Кескен-Таш а.]], [[Көтөрмө (Кадамжай району)|Көтөрмө а.]], [[Тамаша (Кадамжай району)|Тамаша а.]], [[Лангар (Кадамжай району)|Лангар а.]] |- |[[Кыргыз-Кыштак айыл аймагы]] |[[Кыргыз-Кыштак|Кыргыз-Кыштак а.]], [[Бүргөндү ОПХ|Бүргөндү ОПХ а.]], [[Бүргөндү ПМК|Бүргөндү ПМК а.]], [[Кайтпас|Кайтпас а.]], [[Кожо-Корум, Кадамжай району|Кожо-Корум а.]] |- |[[Майдан айыл аймагы]] |[[Кара-Жыгач (Кадамжай району)|Кара-Жыгач а.]], [[Акимбек (Кадамжай району)|Акимбек а.]], [[Аустан|Аустан а.]], [[Бак (Кадамжай району)|Бак а.]], [[Жаңы-Абад (Кадамжай району)|Жаңы-Абад а.]], [[Исфайрам|Исфайрам а.]], [[Кара-Дөбө (Кадамжай району, Майдан айыл аймагы)|Кара-Дөбө а.]], [[Кара-Кыштак (Кадамжай району)|Кара-Кыштак а.]], [[Кароол (Кадамжай району)|Кароол а.]], [[Кереге-Таш (Кадамжай району)|Кереге-Таш а.]], [[Майдан (Кадамжай району)|Майдан а.]], [[Пум|Пум а.]], [[Сары-Алтын|Сары-Алтын а.]] |- |[[Айрыбаз айыл аймагы]] |[[Айрыбаз|Айрыбаз а.]], [[Арпа-Сай|Арпа-Сай а.]], [[Достук (Кадамжай району)|Достук а.]], [[Көк-Талаа|Көк-Талаа а.]], [[Маяк (Кадамжай району)|Маяк а.]], [[Пылдырак|Пылдырак а.]] |- |[[Орозбеков айыл аймагы]] |[[Орозбеков|Орозбеков а.]], [[Кош-Дөбө (Кадамжай району)|Кош-Дөбө а.]], [[Кудук (Кадамжай району)|Кудук а.]], [[Кулду|Кулду а.]], [[Өндүрүш (Кадамжай району)|Өндүрүш а.]], [[Сары-Талаа (Кадамжай району)|Сары-Талаа а.]], [[Учкун (Кадамжай району)|Учкун а.]] |- |[[Совет айыл аймагы]] |[[Совет (Кадамжай району)|Совет а.]] |- |[[Үч-Коргон айыл аймагы (Кадамжай району)|Үч-Коргон айыл аймагы]] |[[Үч-Коргон (Кадамжай району)|Үч-Коргон а.]], [[Боз, Кадамжай району|Боз а.]], [[Валакиш, Кадамжай району|Валакиш а.]], [[Какыр (Кадамжай району, Үч-Коргон айыл аймагы)|Какыр а.]], [[Калача (Кадамжай району, Үч-Коргон айыл аймагы)|Калача а.]], [[Калтак|Калтак а.]], [[Камбарабад|Камбарабад а.]], [[Разъезд|Разьезд а.]], [[Сулайманабад|Сулайманабад а.]], [[Сухана|Сухана а.]], [[Тажик-Кыштак|Тажик-Кыштак а.]], [[Чаувай (Кадамжай району, Үч-Коргон айыл аймагы)|Чаувай а.]] |- |[[Исхак-Полотхан айыл аймагы]] |[[Жеңиш (Кадамжай району)|Жеңиш а.]], [[Баймаала|Баймаала а.]], [[Гүлдүрөмө|Гүлдүрөмө а.]], [[Жаңы-Айыл (Кадамжай району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Жошук|Жошук а.]], [[Ирилеш|Ирилеш а.]], [[Көк-Тал (Кадамжай району)|Көк-Тал а.]], [[Курулуш (Кадамжай району)|Курулуш а.]], [[Ак-Өргө|Ак-Өргө а.]], [[Таш-Дөбө (Кадамжай району)|Таш-Дөбө а.]], [[Ынтымак (Кадамжай району, Халмион айыл аймагы)|Ынтымак а.]], [[Чекелик|Чекелик а.]], [[Шады|Шады а.]] |- |[[Чаувай айыл аймагы]] |[[Чаувай (Кадамжай району, Чаувай айыл аймагы)|Чаувай а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Leilek Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Лейлек району]]|| rowspan="10" | [[Файл:Coat of arms of Leilek district.png|50px|center]] || rowspan="10" align="center" | 146 020 || '''[[Раззаков (шаар)|Раззаков шаары]]''' |[[Голбо|Голбо а.]], [[Самат|Самат а.]], [[Чимген|Чимген а.]], [[Тайлан|Тайлан а.]], [[Ак-Босого (Раззаков)|Ак-Босого а.]], [[Ак-Булак (Раззаков)|Ак-Булак а.]] |- |[[Ак-Суу айыл аймагы (Лейлек району)|Ак-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Суу (Лейлек району)|Ак-Суу а.]], [[Алга (Лейлек району)|Алга а.]], [[Жезкен|Жезкен а.]], [[Жеңиш (Лейлек району)|Жеңиш а.]], [[Суу-Башы|Суу-Башы а.]] |- |[[Бешкент айыл аймагы]] |[[Бешкент|Бешкент а.]], [[Кайгарач|Кайгарач а.]], [[Карл Маркс (Лейлек району)|Карл Маркс а.]], [[СССРдин 50 жылдыгы|СССРдин 50 жылдыгы а.]], [[Эски-Оочу|Эски-Оочу а.]] |- |[[Жаңы-Жер айыл аймагы]] |[[Центральное|Центральное а.]], [[Арка (айыл)|Арка а.]], [[Достук (Лейлек району)|Достук а.]] |- |[[Катраң айыл аймагы]] |[[Катраң (айыл)|Катраң а.]], [[Жаңы-Турмуш (Лейлек району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Өзгөрүш (Лейлек району)|Өзгөрүш а.]] |- |[[Кулунду айыл аймагы]] |[[Кулунду|Кулунду а.]], [[Булак-Башы (Лейлек району)|Булак-Башы а.]], [[Интернациональное|Интернациональное а.]], [[Коммунизм (Лейлек району)|Коммунизм а.]], [[Ленин (Лейлек району)|Ленин а.]], [[Максат (айыл)|Максат а.]] |- |[[Лейлек айыл аймагы]] |[[Коргон, Лейлек району|Коргон а.]], [[Ак-Терек (Лейлек району)|Ак-Терек а.]], [[Кара-Суу (Лейлек району)|Кара-Суу а.]], [[Лейлек|Лейлек а.]], [[Чуянчы|Чуянчы а.]] |- |[[Кең-Талаа айыл аймагы]] |[[Мурас (айыл)|Мурас а.]], [[Кереге-Таш (Лейлек району)|Кереге-Таш а.]], [[Жети-Таш|Жети-Таш а.]], [[Үч-Булак (Лейлек району)|Үч-Булак а.]] |- |[[Сумбула айыл аймагы]] |[[Андарак|Андарак а.]], [[Искра (Лейлек району)|Искра а.]], [[Сары-Дөбө (Лейлек району)|Сары-Дөбө а.]], [[Көк-Таш (Лейлек району)|Көк-Таш а.]] |- |[[Тогуз-Булак айыл аймагы]] |[[Тогуз-Булак (Лейлек району)|Тогуз-Булак а.]], [[Ай-Көл|Ай-Көл а.]], [[Кара-Булак (Лейлек району)|Кара-Булак а.]], [[Кыргызстандын 50 жылдыгы|Кыргызстандын 50 жылдыгы а]]., [[Маданият (Лейлек району)|Маданият а.]], [[Чапаев (Лейлек району)|Чапаев а.]] |- | || align="center" | [[Баткен|Баткен шаары]]|| [[Файл:Batken flag.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Batken city.png|50px|center]] || align="center" | 19 765 (27 730 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |align="center" | жок |[[Булак-Башы (Баткен)|Булак-Башы а.]], [[Кызыл-Жол|Кызыл-Жол а.]], [[Базар-Башы|Базар-Башы а.]] |- | || align="center" | [[Кызыл-Кыя|Кызыл-Кыя шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Kyzyl-Kiya.png|50px|center]] || align="center" | 42 564 (56 819 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |align="center" | жок |[[Караван (Кызыл-Кыя)|Караван а.]], [[Ак-Булак (Кызыл-Кыя)|Ак-Булак а.]], [[Жин-Жиген|Жин-Жиген а.]] |- | || align="center" | [[Сүлүктү|Сүлүктү шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Suluktu.png|50px|center]] || align="center" | 14 770 (24 238 ― баш ийген калктуу конуштар менен) | ''Чыгыш шаар тибиндеги посёлок'' |[[Кольцо|Кольцо а.]] |} === Жалал-Абад облусу === {{Негизги макала|Жалал-Абад облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген<br>айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=16—31}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Aksy Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Аксы району]]|| rowspan="12" align="center" | [[Файл:CoA of Aksy district.png|50px|center]] || rowspan="12" align="center" | 137 103 || '''[[Кербен (шаар)|Кербен шаары]]''' |[[Ак-Дөбө (Кербен)|Ак-Дөбө а.]], [[Жетиген (Кербен)|Жетиген а.]], [[Күлүк-Дөбө|Күлүк-Дөбө а.]], [[Курулуш (Кербен)|Курулуш а.]], [[Мамай (айыл)|Мамай а.]], [[Устукан (айыл)|Устукан а.]] |- |Авлетим айыл аймагы |[[Авлетим|Авлетим а.]], [[Байкашка-Терек|Байкашка-Терек а.]], [[Дерес-Сай|Дерес-Сай а.]], [[Жаңгактуу-Булак|Жаңгактуу-Булак а.]], [[Ит-Агар|Ит-Агар а.]], [[Коргон (Аксы району)|Коргон а.]], [[Мукур|Мукур а.]], [[Тегирмен-Сай|Тегирмен-Сай а.]], [[Товар-Сай|Товар-Сай а.]] |- |[[Ак-Жол айыл аймагы]] |[[Ак-Жол (Аксы району)|Ак-Жол а.]], [[Жолборсту|Жолборсту а.]], [[Кара-Тыт|Кара-Тыт а.]], [[Кечүү|Кечүү а.]], [[Кызыл-Бейит|Кызыл-Бейит а.]], [[Күрп, Аксы району|Күрп а.]], [[Райкомол|Райкомол а.]], [[Разан-Сай|Разан-Сай а.]], [[Тегене|Тегене а.]] |- |[[Ак-Суу айыл аймагы (Аксы району)|Ак-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Суу (Аксы району)|Ак-Суу а.]], [[Ак-Сай (Аксы району)|Ак-Сай а.]], [[Коргон-Дөбө|Коргон-Дөбө а.]] |- |Жаңы-Жол айыл аймагы |[[Жаңы-Жол (Аксы району)|Жаңы-Жол а.]], [[Кой-Таш (Аксы району)|Кой-Таш а.]], [[Таштак, Аксы району|Таштак а.]], [[Терс, Аксы району|Терс а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Аксы району)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Жерге-Тал (Аксы району)|Жерге-Тал а.]], [[Боспиек|Боспиек а.]], [[Кызыл-Капчыгай (айыл)|Кызыл-Капчыгай а.]] |- |[[Кара-Жыгач айыл аймагы (Аксы району)|Кара-Жыгач айыл аймагы]] |[[Кара-Жыгач (Аксы району)|Кара-Жыгач а.]], [[Дардак-Дөбө|Дардак-Дөбө а.]], [[Кара-Ой (Аксы району)|Кара-Ой а.]], [[Сыны|Сыны а.]], [[Тор-Камыш|Тор-Камыш а.]], [[Чарба (айыл)|Чарба а.]] |- |Кара-Суу айыл аймагы |[[Кара-Суу (Аксы району)|Кара-Суу а.]], [[Жүзүмжан|Жүзүмжан а.]], [[Кезарт|Кезарт а.]], [[Кызыл-Көл|Кызыл-Көл а.]], [[Сай-Булуң|Сай-Булуң а.]], [[Топ-Жаңгак|Топ-Жаңгак а.]], [[Түрдүк|Түрдүк а.]], [[Чалдыбар (Аксы району)|Чалдыбар а.]], [[Чат (айыл)|Чат а.]] |- |Кашка-Суу айыл аймагы |[[Кашка-Суу (Аксы району)|Кашка-Суу а.]], [[Жаңы-Айыл (Аксы району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Кара-Дөбө (Аксы району)|Кара-Дөбө а.]], [[Кара-Башат|Кара-Башат а.]], [[Өлөң-Булак|Өлөң-Булак а.]], Согот а., [[Тосту|Тосту а.]], [[Туюк-Жар|Туюк-Жар а.]], [[Чарбак (Аксы району)|Чарбак а.]] |- |Кызыл-Туу айыл аймагы |[[Кызыл-Туу (Аксы району)|Кызыл-Туу а.]], [[Аркыт (айыл)|Аркыт а.]], [[Жол-Сай|Жол-Сай а.]], [[Жылгын (айыл)|Жылгын а.]] |- |Мавлянов айыл аймагы |[[Атана|Атана а.]], Жаңгак а., [[Мундуз (Аксы району)|Мундуз а.]],[[Сары-Кашка|Сары-Кашка а.]], [[Семет|Семет а.]], Таш-Жар а., [[Торук|Торук а.]], [[Улук (айыл)|Улук а.]], [[Чие (айыл)|Чие а.]] |- |Назаралиев айыл аймагы |[[Жыл-Кол|Жыл-Кол а.]], [[Кум (айыл)|Кум а.]], [[Кызыл-Жар (Аксы району)|Кызыл-Жар а.]], [[Нарын (айыл)|Нарын а.]] |- | rowspan="8" | [[Файл:Kyrgyzstan Ala-Buka Raion.png|100px|center]] || rowspan="8" align="center" | [[Ала-Бука району]]|| rowspan="8" | [[Файл:Flag of Ala-Buka District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat_of_arms_of_Ala-Buka_district.png|50px|center]] || rowspan="8" align="center" | 108 647 || Ак-Коргон айыл аймагы |[[Ак-Коргон (Ала-Бука району)|Ак-Коргон а.]], [[Баястан (айыл)|Баястан а.]], [[Падек|Падек а.]], [[Сафедбулан|Сафедбулан а.]] |- |Ак-Там айыл аймагы |[[Ак-Там|Ак-Там а.]], [[Жапа-Салды|Жапа-Салды а.]], [[Кызыл-Ата|Кызыл-Ата а.]] |- |Ала-Бука айыл аймагы |[[Ала-Бука|Ала-Бука а.]], [[Достук (Ала-Бука району)|Достук а.]], [[Сапалак|Сапалак а.]], [[Сары-Талаа (Ала-Бука району)|Сары-Талаа а.]] |- |Көк-Серек айыл аймагы |[[Ак-Тайлак|Ак-Тайлак а.]], [[Бирлешкен|Бирлешкен а.]], [[Кош-Болот|Кош-Болот а.]], [[Сары-Кол (айыл)|Сары-Кол а.]], [[Теңги|Теңги а.]], [[Төлөкө|Төлөкө а.]] |- |Көк-Таш айыл аймагы |[[Көк-Таш (Ала-Бука району)|Көк-Таш а.]], [[Булак-Башы (Ала-Бука району)|Булак-Башы а.]], [[Жалгыз-Өрүк (Ала-Бука району)|Жалгыз-Өрүк а.]], [[Күлпөк-Сай|Күлпөк-Сай а.]], [[Орто-Суу (Ала-Бука району)|Орто-Суу а.]], [[Чоң-Сай|Чоң-Сай а.]] |- |Өрүктү айыл аймагы |[[Өрүктү|Өрүктү а.]], [[Кеңкол, Ала-Бука району|Кеңкол а.]], [[Орто-Токой (Ала-Бука району)|Орто-Токой а.]], [[Өрүктү-Сай|Өрүктү-Сай а.]], [[Чолок-Тума|Чолок-Тума а.]] |- |Биринчи Май айыл аймагы |[[Ажек|Ажек а.]], [[Айры-Там|Айры-Там а.]], [[Ак-Башат (Ала-Бука району)|Ак-Башат а.]], [[Алма-Бел|Алма-Бел а.]], [[Жаңы-Шаар|Жаңы-Шаар а.]], [[Кара-Үңкүр (Ала-Бука району)|Кара-Үңкүр а.]], [[Совет-Сай|Совет-Сай а.]] |- |Төрөгелди Балтагулов айыл аймагы |[[Баймак|Баймак а.]], Кажар а., [[Кашкалак|Кашкалак а.]], [[Келте|Келте а.]], [[Кош-Алмурут|Кош-Алмурут а.]], [[Кош-Терек|Кош-Терек а.]], [[Ызар|Ызар а.]] |- | rowspan="9" |[[Файл:Kyrgyzstan Bazar-Korgon Raion.png|100px|center]] | rowspan="9" align="center" |[[Базар-Коргон району]] | rowspan="9" align="center" |жок | rowspan="9" align="center" |183 908 |'''[[Базар-Коргон|Базар-Коргон шаары]]''' |align="center" |жок |- | Акман айыл аймагы |[[Жаңы-Акман, Базар-Коргон району|Жаңы-Акман а.]], [[Жараке, Базар-Коргон району|Жараке а.]], [[Кайырма, Базар-Коргон району|Кайырма а.]], [[Колот, Базар-Коргон району|Колот а.]], Коргон-Жар а., [[Кош-Коргон, Базар-Коргон району|Кош-Коргон а.]], [[Таш-Булак, Базар-Коргон району|Таш-Булак а.]] |- |Арстанбап айыл аймагы |[[Арстанбап|Арстанбап а.]], [[Ак-Терек (Базар-Коргон району)|Ак-Терек а.]], [[Бел-Терек|Бел-Терек а.]], Гава а., [[Гүмкана|Гүмкана а.]], Дашман а., [[Жай-Терек, Базар-Коргон району|Жай-Терек а.]], [[Жарадар, Базар-Коргон району|Жарадар а.]] |- |Бешик-Жон айыл аймагы |[[Бешик-Жон|Бешик-Жон а.]], [[Баймундуз|Баймундуз а.]], [[Жон, Базар-Коргон району|Жон а.]], [[Карача (айыл)|Карача а.]], [[Көк-Алма, Базар-Коргон району|Көк-Алма а.]] |- |Кеңеш айыл аймагы |[[Биринчи Май (Базар-Коргон району)|Биринчи Май а.]], [[Шыдыр|Шыдыр а.]], [[Кара-Жыгач (Базар-Коргон району)|Кара-Жыгач а.]], [[Кызыл-Октябрь (Базар-Коргон району)|Кызыл-Октябрь а.]], Коткор а., [[Могол-Коргон|Могол-Коргон а.]], [[Сейитказы|Сейитказы а.]], |- |Кызыл-Үңкүр айыл аймагы |[[Кызыл-Үңкүр|Кызыл-Үңкүр а.]], [[Ак-Булак (Базар-Коргон району)|Ак-Булак а.]], [[Жаз-Кечүү, Базар-Коргон району|Жаз-Кечүү а.]], [[Катар-Жаңгак|Катар-Жаңгак а.]], [[Көсө-Терек|Көсө-Терек а.]] |- |Могол айыл аймагы |[[Бувакол|Бувакол а.]], Кайнар а., [[Кара-Ой (Базар-Коргон району)|Кара-Ой а.]], [[Кызыл-Суу (Базар-Коргон району)|Кызыл-Суу а.]], [[Көктоңду|Көктоңду а.]], [[Чарбак (Базар-Коргон району)|Чарбак а.]], [[Чкалов, Базар-Коргон району|Чкалов а.]] |- |Сайдыкум айыл аймагы |[[Сайдыкум|Сайдыкум а.]], [[Аркалык (айыл)|Аркалык а.]], [[Дукур|Дукур а.]], [[Жаңы-Абад (Базар-Коргон району)|Жаңы-Абад а.]], [[Жаш-Ленин|Жаш-Ленин а.]], Кыргыз-Каба а., [[Кызыл-Ай|Кызыл-Ай а.]], [[Тойчубек-Чек|Тойчубек-Чек а.]], [[Төш (Базар-Коргон району)|Төш а.]], [[Турпак-Коргон|Турпак-Коргон а.]], [[Хажир-Абад|Хажир-Абад а.]], [[Чек (Базар-Коргон району)|Чек а.]], [[Чоң-Курулуш|Чоң-Курулуш а.]] |- |Талдуу-Булак айыл аймагы |[[Ак-Терек (Базар-Коргон району)|Ак-Терек а.]], [[Ак-Тыт, Базар-Коргон району|Ак-Тыт а.]], [[Каба|Каба а.]], [[Катар-Жаңгак|Катар-Жаңгак а.]], [[Көк-Алма, Базар-Коргон району|Көк-Алма а.]], [[Кыргоо, Базар-Коргон району|Кыргоо а.]], [[Сары-Жайык|Сары-Жайык а.]], [[Үч-Булак (Базар-Коргон району)|Үч-Булак а.]] |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Nooken Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Ноокен району]]|| rowspan="9" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Nooken district.png|50px|center]] || rowspan="9" align="center" | 145 187 || '''[[Кочкор-Ата|Кочкор-Ата шаары]]''' |align="center" | жок |- |Арал айыл аймагы |[[Арал (Ноокен району)|Арал а.]], [[Интернационал (Ноокен району)|Интернационал а.]], [[Рассвет (Ноокен району)|Рассвет а.]], [[Чертак-Таш|Чертак-Таш а.]], [[Черёмушки|Черёмушки а.]] |- |Бүргөндү айыл аймагы |[[Бүргөндү, Ноокен району|Бүргөндү а.]], [[Жаңы-Арык (Ноокен району, Бүргөндү айыл аймагы)|Жаңы-Арык а.]], [[Жеңиш (Ноокен району)|Жеңиш а.]], [[Кичи-Бүргөндү|Кичи-Бүргөндү а.]], [[Кокондук|Кокондук а.]], [[Курама, Ноокен району|Курама а.]], [[Кызыл-Кыя (Ноокен району)|Кызыл-Кыя а.]], [[Ноошкен|Ноошкен а.]], [[Ууру-Жар|Ууру-Жар а.]] |- |Достук айыл аймагы |[[Достук (Ноокен району)|Достук а.]], [[Шамалды-Сай|Шамалды-Сай а.]], [[Шынг-Сай, Ноокен району|Шынг-Сай а.]], [[Кудук (Ноокен району)|Кудук а.]], [[Кызыл-Туу (Ноокен району, Достук айыл аймагы)|Кызыл-Туу а.]], [[Сары-Камыш (Ноокен району)|Сары-Камыш а.]] |- |Масы айыл аймагы |[[Масы|Масы а.]], [[Апыртан|Апыртан а.]], [[Беш-Жыгач|Беш-Жыгач а.]], [[Бөгөт (айыл)|Бөгөт а.]], [[Кызыл-Туу (Ноокен району, Масы айыл аймагы)|Кызыл-Туу а.]] |- |Момбеков айыл аймагы |[[Момбеков (айыл)|Момбеков а.]], [[Бостон, Ноокен району|Бостон а.]], [[Жазгак|Жазгак а.]], [[Жаңы-Кыштак (Ноокен району)|Жаңы-Кыштак а.]], [[Көк-Таш (Ноокен району)|Көк-Таш а.]], [[Кочкор-Ата (Ноокен району)|Кочкор-Ата а.]], [[Курулуш (Ноокен району, Момбеков айыл аймагы)|Курулуш а.]], [[Чек (Ноокен району, Момбеков айыл аймагы)|Чек а.]] |- |Ноокат айыл аймагы |[[Курулуш (Ноокен району, Ноокат айыл аймагы)|Курулуш а.]], [[Кара-Булак (Ноокен району)|Кара-Булак а.]], [[Киров (Ноокен району)|Киров а.]], [[Коминтерн (Ноокен району)|Коминтерн а.]], [[Кызыл-Жылдыз (Ноокен району)|Кызыл-Жылдыз а.]], [[Параканда|Параканда а.]], [[Рахманжан|Рахманжан а.]] |- |Сакалды айыл аймагы |[[Сакалды, Ноокен району|Сакалды а.]], [[Аримжан|Аримжан а.]], [[Бөбүй|Бөбүй а.]], [[Кагазды|Кагазды а.]], [[Кызыл-Кыргызстан (Ноокен району)|Кызыл-Кыргызстан а.]], [[Чек (Ноокен району, Сакалды айыл аймагы)|Чек а.]], [[Чоң-Багыш|Чоң-Багыш а.]] |- |Шайдан айыл аймагы |[[Алма, Ноокен району|Алма а.]], [[Бирдик (Ноокен району)|Бирдик а.]], [[Жаңы-Арык (Ноокен району, Шайдан айыл аймагы)|Жаңы-Арык а.]], [[Жон-Арык (Ноокен району)|Жон-Арык а.]], [[Көк-Айдар|Көк-Айдар а.]], [[Тоскоол (айыл)|Тоскоол а.]], [[Эски-Масы|Эски-Масы а.]] |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Suzak Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Сузак району]]|| rowspan="14" align="center" | жок || rowspan="14" align="center" | 308 243 || '''[[Көк-Жаңгак|Көк-Жаңгак шаары]]''' |align="center" | жок |- |Багыш айыл аймагы |[[Багыш, Сузак району|Багыш а.]], [[Беш-Бала|Беш-Бала а.]], [[Кедей-Арык|Кедей-Арык а.]], [[Кызыл-Туу (Сузак району)|Кызыл-Туу а.]], [[Октябрь (Сузак району)|Октябрь а.]], [[Сары-Булак (Сузак району, Багыш айыл аймагы)|Сары-Булак а.]], [[Сафаровка|Сафаровка а.]] |- |Барпы айыл аймагы |[[Ачы (айыл)|Ачы а.]], [[Боз-Чычкан|Боз-Чычкан а.]], [[Беш-Мойнок, Сузак району|Беш-Мойнок а.]], [[Жаңы-Айыл (Сузак району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Жар-Кыштак (Сузак району, Барпы айыл аймагы)|Жар-Кыштак а.]], [[Дөбөй|Дөбөй а.]], [[Канды, Сузак району|Канды а.]], [[Комсомол (Сузак району, Барпы айыл аймагы)|Комсомол а.]], [[Миң-Өрүк (Сузак району)|Миң-Өрүк а.]], [[Маркай|Маркай а.]], [[Пригородный|Пригородный а.]], [[Сай (Сузак району)|Сай а.]], [[Таштак (Сузак району, Барпы айыл аймагы)|Таштак а.]], [[Төөлөс (Сузак району)|Төөлөс а.]], [[Түрк-Маала|Түрк-Маала а.]], [[Үлгү (айыл)|Үлгү а.]], [[Чаңгет-Сай|Чаңгет-Сай а.]], [[Чеке-Дөбө|Чеке-Дөбө а.]], [[Чокмор (айыл)|Чокмор а.]] |- |Кара-Алма айыл аймагы |[[Кара-Алма (айыл)|Кара-Алма а.]], [[Орток (Сузак району)|Орток а.]], [[Туура-Жаңгак|Туура-Жаңгак а.]], [[Урумбаш (Сузак району, Кара-Алма айыл аймагы)|Урумбаш а.]] |- |Кара-Дарыя айыл аймагы |[[Арал (Сузак району, Кара-Дарыя айыл аймагы)|Арал а.]], [[Төш (Сузак району)|Төш а.]], [[Чаңгыр-Таш|Чаңгыр-Таш а.]] |- |Көк-Арт айыл аймагы |[[Комсомол (Сузак району, Көк-Арт айыл аймагы)|Комсомол а.]], [[Михайловка (Сузак району)|Михайловка а.]], [[Подгорное (Сузак району)|Подгорное а.]], [[Үч-Малай|Үч-Малай а.]] |- |Курманбек айыл аймагы |[[Жоон-Күңгөй|Жоон-Күңгөй а.]], [[Калмак-Кырчын|Калмак-Кырчын а.]], [[Канжыга (айыл)|Канжыга а.]], [[Кара-Чолок|Кара-Чолок а.]], [[Сары-Булак (Сузак району, Курманбек айыл аймагы)|Сары-Булак а.]], [[Саты (Сузак району)|Саты а.]], [[Таран-Базар|Таран-Базар а.]], [[Урумбаш (Сузак району, Курманбек айыл аймагы)|Урумбаш а.]] |- |Кыз-Көл айыл аймагы |[[Кыз-Көл|Кыз-Көл а.]], [[Ак-Булак (Сузак району, Кыз-Көл айыл аймагы)|Ак-Булак а.]], [[Ак-Тоок|Ак-Тоок а.]], [[Жаңы-Арык (Сузак району)|Жаңы-Арык а.]], [[Жылан-Темир|Жылан-Темир а.]], [[Карамарт|Карамарт а.]], [[Каду, Сузак району|Каду а.]], [[Кара-Булак (Сузак району)|Кара-Булак а.]], [[Катыраңкы|Катыраңкы а.]], [[Кашка-Терек, Сузак району|Кашка-Терек а.]], [[Кызыл-Кыя (Сузак району)|Кызыл-Кыя а.]], [[Сары-Булак (Сузак району, Кыз-Көл айыл аймагы)|Сары-Булак а.]] |- |Кызыл-Туу айыл аймагы |[[Ак-Баш, Сузак району|Ак-Баш а.]], [[Ак-Булак (Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы)|Ак-Булак а.]], [[Ак-Терек (Сузак району)|Ак-Терек а.]], [[Акчалуу, Сузак району|Акчалуу а.]], [[Алмалуу-Булак, Сузак району|Алмалуу-Булак а.]], [[Алчалуу, Сузак району|Алчалуу а.]], [[Бостон (Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы)|Бостон а.]], [[Жаңы-Ачы|Жаңы-Ачы а.]], [[Жашасын-2, Сузак району|Жашасын-2 а.]], [[Кара-Инген|Кара-Инген а.]], [[Кара-Көл, Сузак району|Кара-Көл а.]], [[Кашка-Суу (Сузак району)|Кашка-Суу а.]], [[Кызыл-Алма, Сузак району|Кызыл-Алма а.]], [[Кызыл-Сеңир, Сузак району|Кызыл-Сеңир а.]], [[Мундуз (Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы)|Мундуз а.]], [[Орто-Азия, Сузак району|Орто-Азия а.]], [[Соку-Таш|Соку-Таш а.]], [[Талаа-Булак, Сузак району|Талаа-Булак а.]], [[Таштак, Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы|Таштак а.]], [[Шатрак|Шатрак а.]] |- |Ленин айыл аймагы |[[Ленин (Сузак району)|Ленин а.]], [[Жыгач-Коргон, Сузак району|Жыгач-Коргон а.]], [[Орто-Сай (Сузак району)|Орто-Сай а.]] |- |Сайпидин Атабеков айыл аймагы |[[Балта-Казы|Балта-Казы а.]], [[Бек-Абад|Бек-Абад а.]], [[Бостон (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Бостон а.]], [[Бөкөй (айыл)|Бөкөй а.]], [[Жаңы-Жер (Сузак району)|Жаңы-Жер а.]], [[Жийде (Сузак району)|Жийде а.]], [[Кайнар (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Кайнар а.]], [[Кара-Жыгач (Сузак району)|Кара-Жыгач а.]], [[Кашкар-Маала, Сузак району|Кашкар-Маала а.]], [[Кызыл-Багыш, Сузак району|Кызыл-Багыш а.]], [[Кыргыз-Абад, Сузак району|Кыргыз-Абад а.]], [[Мундуз (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Мундуз а.]], [[Найман (Сузак району)|Найман а.]], [[Таш-Булак (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Таш-Булак а.]], [[Түрк-Абад, Сузак району|Түрк-Абад а.]], [[Өзбек-Абад, Сузак району|Өзбек-Абад а.,]] [[Чек (Сузак району)|Чек а.]], [[Ширин, Сузак району|Ширин а.]] |- |Сузак айыл аймагы |[[Сузак|Сузак а.]][[Арал (Сузак району, Сузак айыл аймагы)|, Арал а.]], [[Благовещенка|Благовещенка а.]], [[Достук (Сузак району)|Достук а.]], [[Жаңы-Дыйкан|Жаңы-Дыйкан а.]], [[Камыш-Башы (Сузак району)|Камыш-Башы а.]], [[Кыр-Жол (Сузак району, Сузак айыл аймагы)|Кыр-Жол а.]], [[Садда|Садда а.]] |- |Таш-Булак айыл аймагы |[[Таш-Булак (Сузак району, Таш-Булак айыл аймагы)|Таш-Булак а.]], [[Арал (Сузак району, Таш-Булак айыл аймагы)|Арал а.]], [[Гүлстан, Сузак району|Гүлстан а.]], [[Димитровка (Сузак району)|Димитровка а.]], [[Доскана|Доскана а.]], [[Жаңы-Арал|Жаңы-Арал а.]], [[Ирригатор (айыл)|Ирригатор а.]], [[Теплица (айыл)|Теплица а.]], [[Чолок-Терек|Чолок-Терек а.]], [[Ынтымак (Сузак району)|Ынтымак а.]], [[Эшме (Сузак району)|Эшме а.]] |- |[[Ырыс айыл аймагы]] |[[Ырыс|Ырыс а.]], [[Арал-Сай (Сузак району)|Арал-Сай а.]], [[Дөмөр|Дөмөр а.]], [[Жар-Кыштак (Сузак району, Ырыс айыл аймагы)|Жар-Кыштак а.]], [[Кайнар (Сузак району, Ырыс айыл аймагы)|Кайнар а.]], [[Кургак-Көл|Кургак-Көл а.]], [[Күмүш-Азиз|Күмүш-Азиз а.]], [[Кыр-Жол (Сузак району, Ырыс айыл аймагы)|Кыр-Жол а.]], [[Ладан-Кара|Ладан-Кара а.]], [[Масадан|Масадан а.]], [[Сасык-Булак (Сузак району)|Сасык-Булак а.]], [[Тотуя|Тотуя а.]], [[Чымчык-Жар|Чымчык-Жар а.]] |- | rowspan="5" | [[Файл:Kyrgyzstan Toguz-Toro Raion.png|100px|center]] || rowspan="5" align="center" | [[Тогуз-Торо району]]|| rowspan="5" align="center" | жок || rowspan="5" align="center" | 25 497 || Атай айыл аймагы |[[Атай (Тогуз-Торо району)|Атай а.]], [[Карл Маркс (Тогуз-Торо району)|Карл Маркс а.]] |- |Каргалык айыл аймагы |[[Казарман|Казарман а.]], [[Кызыл-Жылдыз (Тогуз-Торо району)|Кызыл-Жылдыз а.]], [[Макмал|Макмал а.]], [[Чет-Булак|Чет-Булак а.]] |- |Көк-Ирим айыл аймагы |[[Арал (Тогуз-Торо району)|Арал а.]], [[Бирдик (Тогуз-Торо району)|Бирдик а.]] |- |Сары-Булуң айыл аймагы |[[Кара-Суу (Тогуз-Торо району)|Кара-Суу а.]], [[Табылгыты (Тогуз-Торо району)|Табылгыты а.]] |- |Тогуз-Торо айыл аймагы |[[Дөдөмөл|Дөдөмөл а.]], [[Кош-Булак, Тогуз-Торо району|Кош-Булак а.]], [[Ленин (Тогуз-Торо району)|Ленин а.]], [[Өрнөк (Тогуз-Торо району)|Өрнөк а.]] |- | rowspan="11" | [[Файл:Kyrgyzstan Toktogul Raion.png|100px|center]] || rowspan="11" align="center" | [[Токтогул району]]|| rowspan="11" | [[Файл:Flag of Toktogul District.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Toktogul rayon.png|50px|center]] || rowspan="11" align="center" | 103 310 || '''[[Токтогул|Токтогул шаары]]''' | align="center" | жок |- |Абды Сүйөркулов айыл аймагы |[[Кара-Жыгач (Токтогул району)|Кара-Жыгач а.]], [[Көтөрмө (Токтогул району, Абды Сүйөркулов айыл аймагы)|Көтөрмө а.]], [[Торкент|Торкент а.]] |- |Аралбаев айыл аймагы |[[Алмалуу (Токтогул району)|Алмалуу а.]], [[Толук|Толук а.]], [[Ноот, Токтогул району|Ноот а.]], [[Чаар-Таш, Токтогул району|Чаар-Таш а.]] |- |Бел-Алды айыл аймагы |[[Бел-Алды, Токтогул району|Бел-Алды а.]], [[Коргон (Токтогул району)|Коргон а.]], [[Сары-Сөгөт, Токтогул району|Сары-Сөгөт а.]] |- |Жаңы-Жол айыл аймагы |[[Жаңы-Жол (Токтогул району)|Жаңы-Жол а.]], [[Арал, Токтогул району|Арал а.]], [[Кара-Суу, Токтогул району|Кара-Суу а.]], [[Комсомол (Токтогул району)|Комсомол а.]], [[Куйбышев (Токтогул району)|Куйбышев а.]], [[Кызыл-Туу (Токтогул району)|Кызыл-Туу а.]] |- |Кетмен-Дөбө айыл аймагы |Беке-Чал а., [[Терек-Суу (Токтогул району)|Терек-Суу а.]], [[Чоң-Арык (Токтогул району)|Чоң-Арык а.]], [[Эшсай, Токтогул району|Эшсай а.]] |- |Кызыл-Өзгөрүш айыл аймагы |[[Кызыл-Өзгөрүш, Токтогул району|Кызыл-Өзгөрүш а.]], [[Ак-Жар (Токтогул району)|Ак-Жар а.]], [[Аң-Арык (Токтогул району)|Аң-Арык а.]], [[Бел -Кара-Суу, Токтогул району|Бел-Кара-Суу а.]], [[Бууракан, Токтогул району|Бууракан а.]], Жар-Таш а., [[Камыш-Башы (Токтогул району)|Камыш-Башы а.]], [[Коңур-Өгүз|Коңур-Өгүз а.]], [[Кош-Таш|Кош-Таш а.]], [[Орто-Жон, Токтогул району|Орто-Жон а.]], [[Чеч-Дөбө, Токтогул району|Чеч-Дөбө а.]], [[Шайык, Токтогул району|Шайык а.]] |- |Никче-Сай айыл аймагы |[[Ничке-Сай, Токтогул району|Ничке-Сай а.]], [[Чоргочу|Чоргочу а.]] |- |Сары-Камыш айыл аймагы |[[Бирлик (Токтогул району)|Бирлик а.]], [[Көтөрмө (Токтогул району, Сары-Камыш айыл аймагы)|Көтөрмө а.]] |- |Үч-Терек айыл аймагы |[[Үч-Терек, Токтогул району|Үч-Терек а.]], [[Жетиген, Токтогул району|Жетиген а.]], [[Кызыл-Ураан|Кызыл-Ураан а.]], [[Саргата, Токтогул району|Саргата а.]], Такталык а. |- |Чолпон-Ата айыл аймагы |[[Чолпон-Ата, Токтогул району|Чолпон-Ата а.]], [[Ак-Тектир, Токтогул району|Ак-Тектир а.]], [[Балыкты, Токтогул району|Балыкты а.]], [[Кара-Күңгөй (Токтогул району)|Кара-Күңгөй а.]], [[Кушчу-Суу, Токтогул району|Кушчу-Суу а.]], [[Мазар-Суу, Токтогул району|Мазар-Суу а.]] |- | rowspan="4" | [[Файл:Kyrgyzstan Chatkal Raion.png|100px|center]] || rowspan="4" align="center" | [[Чаткал району]]|| rowspan="4" | [[Файл:Flag of Chatkal District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Chatkal district.png|50px|center]] || rowspan="4" align="center" | 28 625 || [[Каныш-Кыя айыл аймагы]] |[[Каныш-Кыя|Каныш-Кыя а.]], [[Айгыр-Жал (Чаткал району)|Айгыр-Жал а.]], [[Башкы-Терек, Чаткал району|Башкы-Терек а.]], [[Коргон-Сай|Коргон-Сай а.]], [[Кызыл-Токой, Чаткал району|Кызыл-Токой а.]], [[Чакмак-Суу, Чаткал району|Чакмак-Суу а.]], [[Жер-Капчыгай|Жер-Капчыгай а.]], [[Кайың-Суу|Кайың-Суу а.]], [[Кара-Булак (Чаткал району)|Кара-Булак а.]], [[Кара-Суу (Чаткал району)|Кара-Суу а.]] |- |[[Сумсар айыл аймагы]] |[[Сумсар, Чаткал району|Сумсар а.]], [[Мончок-Дөбө (Чаткал району)|Мончок-Дөбө а.]], [[Шекафтар|Шекафтар а.]] |- |[[Терек-Сай айыл аймагы]] |[[Терек-Сай|Терек-Сай а.]], [[Ак-Терек (Чаткал району)|Ак-Терек а.]], [[Болуш (Чаткал району)|Болуш а]]. |- |[[Чаткал айыл аймагы]] |[[Ак-Таш (Чаткал району)|Ак-Таш а.]], [[Беш-Арал|Беш-Арал а.]], [[Жаңы-Базар (Чаткал району)|Жаңы-Базар а.]], [[Курулуш (Чаткал району)|Курулуш а.]], [[Чандалаш (айыл)|Чандалаш а.]] |- | || align="center" | [[Жалал-Абад|Жалал-Абад шаары]]|| [[Файл:Flag of Jalal-Abad.svg|50px|center]][[Файл:Jalalabad coa.svg|50px|center]] || align="center" | 112 997 (123 239 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |align="center" | жок |Камандар а., [[Качкынчы|Качкынчы а.]], Көлмө а., [[Кызыл-Кыргызстан (Жалал-Абад)|Кызыл-Кыргызстан а.]], Кызыл-Суу а., [[Таш-Кутчу|Таш-Кутчу а.]], Тельман а. |- | || align="center" | [[Кара-Көл|Кара-Көл шаары]]|| align="center" | жок || align="center" | 22 963 (26 901 ― баш ийген калктуу конуштар менен) | ''Кетмен-Төбө шаар тибиндеги посёлок'' |[[Жазы-Кечүү|Жазы-Кечүү а.]] |- | || align="center" | [[Майлуу-Суу|Майлуу-Суу шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Mailuu-Suu.png|50px|center]] || align="center" | 22 441 (25 892 ― баш ийген калктуу конуштар менен) | ''Көк-Таш шаар тибиндеги посёлок'' |align="center" | жок |- | || align="center" | [[Таш-Көмүр|Таш-Көмүр шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Tash-Komur.png|50px|center]] || align="center" | 24 124 (44 065 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |''[[Кызыл-Жар (Таш-Көмүр)|Кызыл-Жар шаар тибиндеги посёлок]], [[Шамалды-Сай|Шамалды-Сай шаар тибиндеги посёлок]]'' |Кашкулак а., [[Кудук-Сай|Кудук-Сай а.]], [[Кызыл-Алма (Таш-Көмүр шаары)|Кызыл-Алма а.]], [[Теңдик (Таш-Көмүр)|Теңдик а.]], [[Чүйүт-Сай|Чүйүт-Сай а.]] |} === Нарын облусу === {{Негизги макала|Нарын облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Турукттуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар жана шаарлар{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=31—38}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Ak-Talaa Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Ак-Талаа району]]|| rowspan="13" | [[Файл:Coat of arms of Ak-Talaa district.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 33 007 || [[Ак-Тал айыл аймагы]] |[[Ак-Тал|Ак-Тал а.]] |- |[[Ак-Чий айыл аймагы (Ак-Талаа району)|Ак-Чий айыл аймагы]] |[[Ак-Чий (Ак-Талаа району)|Ак-Чий а.]], [[Жаңы-Тилек|Жаңы-Тилек а.]] |- |[[Баетов айыл аймагы]] |[[Баетов (Ак-Талаа району)|Баетов а.]], [[Кайыңды-Булак (айыл)|Кайыңды-Булак а.]] |- |[[Жаңы-Талап айыл аймагы]] |[[Жаңы-Талап (Ак-Талаа району)|Жаңы-Талап а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Ак-Талаа району)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Жерге-Тал (Ак-Талаа району)|Жерге-Тал а.]], [[Чолок-Кайың|Чолок-Кайың а.]] |- |[[Кара-Бүргөн айыл аймагы]] |[[Кара-Бүргөн|Кара-Бүргөн а.]] |- |[[Көк-Жар айыл аймагы (Ак-Талаа району)|Көк-Жар айыл аймагы]] |[[Көк-Жар (Ак-Талаа району)|Көк-Жар а.]], [[Ак-Кыя (Ак-Талаа району)|Ак-Кыя а.]] |- |[[Коңорчок айыл аймагы]] |[[Коңорчок|Коңорчок а.]] |- |[[Кош-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кош-Дөбө (Ак-Талаа району)|Кош-Дөбө а.]] |- |[[Кызыл-Белес айыл аймагы]] |[[Кадыралы (айыл)|Кадыралы а.]] |- |[[Терек айыл аймагы]] |[[Терек (Ак-Талаа району)|Терек а.]], [[Орто-Сырт|Орто-Сырт а.]] |- |[[Тоголок-Молдо айыл аймагы]] |[[Кара-Ой (Ак-Талаа району)|Кара-Ой а.]] |- |[[Үгүт айыл аймагы]] |[[Үгүт (айыл)|Үгүт а.]], [[Байгөнчөк|Байгөнчөк а.]] |- | rowspan="11" | [[Файл:Kyrgyzstan At-Bashy Raion.png|100px|center]] || rowspan="11" align="center" | [[Ат-Башы району]]|| rowspan="11" | [[Файл:Flag of At-Bashy rayon.png|50px|center]] || rowspan="11" align="center" | 55 771 || [[Ак-Жар айыл аймагы]] |[[Ак-Жар (Ат-Башы району)|Ак-Жар а.]] |- |[[Ак-Талаа айыл аймагы]] |[[Калинин (Ат-Башы району)|Калинин а.]], [[Терек-Суу (Ат-Башы району)|Терек-Суу а.]] |- |[[Ак-Моюн айыл аймагы]] |[[Ак-Моюн|Ак-Моюн а.]], [[Бирдик (Ат-Башы району)|Бирдик а.]] |- |[[Ак-Муз айыл аймагы]] |[[Ак-Муз|Ак-Муз а.]] |- |[[Ат-Башы айыл аймагы]] |[[Ат-Башы (Ат-Башы району)|Ат-Башы а.]] |- |[[Ача-Кайыңды айыл аймагы]] |[[Ача-Кайыңды|Ача-Кайыңды а.]] |- |[[Баш-Кайыңды айыл аймагы]] |[[Баш-Кайыңды|Баш-Кайыңды а.]], [[Большевик (Ат-Башы району)|Большевик а.]] |- |[[Казыбек айыл аймагы]] |[[Казыбек (айыл)|Казыбек а.]], [[Жаңы-Күч|Жыңы-Күч а.]] |- |[[Кара-Коюн айыл аймагы]] |[[Кызыл-Туу (Ат-Башы району)|Кызыл-Туу а.]], [[Кара-Булуң (Ат-Башы району)|Кара-Булуң а.]] |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Ат-Башы району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Ат-Башы району)|Кара-Суу а.]], [[Дыйкан (айыл)|Дыйкан а.]] |- |[[Талды-Суу айыл аймагы]] |[[Талды-Суу (Ат-Башы району)|Талды-Суу а.]], [[Биринчи Май (Ат-Башы району)|Биринчи Май а.]], [[Өзгөрүш (Ат-Башы району)|Өзгөрүш а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Jumgal Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Жумгал району]]|| rowspan="12" align="center" | жок || rowspan="12" align="center" | 44 866 || [[Байзак айыл аймагы]] |[[Байзак (Жумгал району)|Байзак а.]] |- |[[Баш-Кууганды айыл аймагы]] |[[Баш-Кууганды|Баш-Кууганды а.]] |- |[[Жумгал айыл аймагы]] |[[Жумгал, Жумгал району|Жумгал а.]], [[Лама (айыл)|Лама а.]] |- |[[Кабак айыл аймагы]] |[[Табылгыты (Жумгал району)|Табылгыты а.]], [[Арал (Жумгал району)|Арал а.]], [[Кең-Суу (Жумгал району)|Кең-Суу а.]], [[Котур-Суу|Котур-Суу а.]], [[Кызыл-Коргон (Жумгал району)|Кызыл-Коргон а.]], [[Сары-Булуң (Жумгал району)|Сары-Булуң а.]], [[Табылгы (Жумгал району)|Табылгы а.]] |- |[[Көк-Ой айыл аймагы]] |[[Көк-Ой (Жумгал району)|Көк-Ой а.]], [[Кичи-Арал|Кичи-Арал а.]] |- |[[Куйручук айыл аймагы]] |[[Куйручук (айыл)|Куйручук а.]] |- |[[Кызыл-Жылдыз айыл аймагы]] |[[Кызыл-Жылдыз (Жумгал району)|Кызыл-Жылдыз а.]] |- |[[Миң-Куш айыл аймагы]] |Миң-Куш а., [[Кызыл-Сөөк|Кызыл-Сөөк а.]] |- |[[Сүйүмбаев айыл аймагы]] |[[Таш-Дөбө (Жумгал району)|Таш-Дөбө а.]] |- |[[Түгөл-Сай айыл аймагы]] |[[Түгөл-Сай|Түгөл-Сай а.]], [[Эпкин (Жумгал району)|Эпкин а.]] |- |[[Чаек айыл аймагы]] |[[Чаек|Чаек а.]], [[Ак-Татыр (Жумгал району)|Ак-Татыр а.]], [[Беш-Терек (Жумгал району)|Беш-Терек а.]], Чукур-Аксеки а., Шортон а. |- |[[Чоң-Дөбө айыл аймагы]] |[[Чоң-Дөбө|Чоң-Дөбө а.]] |- | rowspan="11" | [[Файл:Kyrgyzstan Kochkor Raion.png|100px|center]] || rowspan="11" align="center" | [[Кочкор району]]|| rowspan="11" align="center" | жок || rowspan="11" align="center" | 67 363 || [[Ак-Кыя айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Кочкор району)|Кара-Суу а.]], [[Жаңы-Жол (Кочкор району)|Жаңы-Жол а.]] |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Кочкор району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Мантыш|Мантыш а.]], [[Ак-Талаа (Кочкор району)|Ак-Талаа а.]], [[Кара-Мойнок|Кара-Мойнок а.]], [[Кызыл-Дөбө|Кызыл-Дөбө а.]], [[Орток (Кочкор району)|Орток а.]] |- |[[Көк-Жар айыл аймагы (Кочкор району)|Көк-Жар айыл аймагы]] |[[Көк-Жар (Кочкор району)|Көк-Жар а.]] |- |[[Кочкор айыл аймагы]] |[[Кочкор (айыл)|Кочкор а.]], [[Большевик (Кочкор району)|Большевик а.]], [[Теңдик (айыл)|Теңдик а.]] |- |[[Кош-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кара-Саз, Кочкор району|Кара-Саз а.]], [[Кара-Күңгөй (Кочкор району)|Кара-Күңгөй а.]] |- |[[Кум-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кум-Дөбө|Кум-Дөбө а.]], [[Ак-Жар (Кочкор району)|Ак-Жар а.]], [[Бугучу (айыл)|Бугучу а.]], [[Шамшы (Кочкор району)|Шамшы а.]] |- |[[Сары-Булак айыл аймагы (Кочкор району)|Сары-Булак айыл аймагы]] |[[Ак-Кыя (Кочкор району)|Ак-Кыя а.]], [[Сары-Булак (Кочкор району)|Сары-Булак а.]] |- |[[Семиз-Бел айыл аймагы]] |[[Кара-Тоо (айыл)|Кара-Тоо а.]], [[Арсы|Арсы а.]], [[Семиз-Бел|Семиз-Бел а.]], [[Чекилдек|Чекилдек а.]] |- |[[Соң-Көл айыл аймагы]] |[[Төлөк (Кочкор району)|Төлөк а.]] |- |[[Талаа-Булак айыл аймагы]] |Дөң-Алыш а., [[Комсомол (Кочкор району)|Комсомол а.]] |- |[[Чолпон айыл аймагы]] |[[Чолпон (Кочкор району)|Чолпон а.]], Ак-Чий а., [[Ара-Көл (Кочкор району)|Ара-Көл а.]], Оро-Башы а., Осовиахим а., Тармал-Саз а., [[Туз (Кочкор району)|Туз а.]], Узун-Булак а., [[Эпкин (Кочкор району)|Эпкин а.]] |- | rowspan="15" | [[Файл:Kyrgyzstan Tyan'-Shan' Raion.png|100px|center]] || rowspan="15" align="center" | [[Нарын району]]|| rowspan="15" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Naryn district.png|50px|center]] || rowspan="15" align="center" | 49 955 || [[Ак-Кудук айыл аймагы]] |[[Сегизинчи Март|Сегизинчи Март а.]], [[Ак-Кудук (Нарын району)|Ак-Кудук а.]], [[Шоро (айыл)|Шоро а.]] |- |[[Достук айыл аймагы]] |[[Достук (Нарын району)|Достук а.]] |- |[[Дөбөлү айыл аймагы]] |[[Дөбөлү|Дөбөлү а.]], [[Алыш (Нарын району)|Алыш а.]], [[Кеңеш (Нарын району)|Кеңеш а.]] |- |[[Жан-Булак айыл аймагы]] |[[Жан-Булак|Жан-Булак а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Нарын району)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Жерге-Тал (Нарын району)|Жерге-Тал а.]], [[Жалгыз-Терек|Жалгыз-Терек а.]], [[Кызыл-Жылдыз (Нарын району)|Кызыл-Жылдыз а.]] |- |[[Казан-Куйган айыл аймагы]] |[[Казан-Куйган|Казан-Куйган а.]], [[Кара-Үңкүр (Нарын району)|Кара-Үңкүр а.]] |- |[[Кара-Кужур айыл аймагы]] |[[Лакол|Лакол а.]], [[Жер-Көчкү|Жер-Көчкү а.]] |- |[[Миң-Булак айыл аймагы]] |[[Куйбышев (Нарын району)|Куйбышев а.]], [[Миң-Булак (Нарын району)|Миң-Булак а.]], [[Өрнөк (Нарын району)|Өрнөк а]]. |- |[[Он-Арча айыл аймагы]] |[[Эчки-Башы|Эчки-Башы а.]], [[Оттук (Нарын району)|Оттук а.]] |- |[[Орток айыл аймагы]] |[[Таш-Башат (Нарын району)|Таш-Башат а.]], [[Кайыңды (Нарын району)|Кайыңды а.]], [[Өрүк-Там (Нарын району, Орток айыл аймагы)|Өрүк-Там а.]], Тамды-Суу а., [[Эки-Нарын|Эки-Нарын а.]] |- |[[Сары-Ой айыл аймагы]] |Сары-Ой а., [[Жылан-Арык|Жылан-Арык а.]] |- |[[Учкун айыл аймагы]] |[[Куланак (айыл)|Куланак а.]], [[Учкун (Нарын району)|Учкун а.]] |- |[[Чет-Нура айыл аймагы]] |[[Орто-Нура|Орто-Нура а.]], [[Ак-Булуң (Нарын району)|Ак-Булуң а.]], [[Ак-Кыя (Нарын району)|Ак-Кыя а.]], [[Ийри-Суу (Нарын району)|Ийри-Суу а.]], [[Орто-Саз|Орто-Саз а.]], [[Өрүк-Там (Нарын району, Чет-Нура айыл аймагы)|Өрүк-Там а.]], [[Төш-Булак (Нарын району)|Төш-Булак а.]], [[Чет-Нура|Чет-Нура а.]] |- |[[Эмгек-Талаа айыл аймагы]] |[[Ак-Талаа (Нарын району)|Ак-Талаа а.]], [[Тегерек (айыл)|Тегерек а.]], [[Эмгек-Талаа|Эмгек-Талаа а.]] |- |[[Эмгекчил айыл аймагы]] |[[Эмгекчил|Эмгекчил а.]] |- | || align="center" | [[Нарын|Нарын шаары]] || [[File:Нарын шаарынын туусу.svg|50px|center]] [[Файл:Naryn coa.svg|50px|center]] || align="center" | 41 178 || align="center" | жок |align="center" | жок |} === Ош облусу === {{Негизги макала|Ош облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар жана шаарлар{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=45—60}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Alay Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Алай району]]|| rowspan="14" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Alay district.png|50px|center]] || rowspan="14" align="center" | 87 398 || К. Белебаев атындагы айыл аймагы |[[Аскалы, Алай району|Аскалы а.]], [[Жерге-Тал (Алай району)|Жерге-Тал а.]], [[Колдук|Колдук а.]], [[Сопу-Коргон, Алай району|Сопу-Коргон а.]], [[Таргалак|Таргалак а.]], [[Терек (Алай району)|Терек а.]], [[Чий-Талаа|Чий-Талаа а.]] |- |Будалы айыл аймагы |[[Кара-Суу (Алай району)|Кара-Суу а.]], [[Кайнама|Кайнама а.]], [[Тамга-Терек|Тамга-Терек а.]], [[Кум-Шоро|Кум-Шоро а.]], [[Октябрь (Алай району)|Октябрь а.]], [[Оро-Дөбө|Оро-Дөбө а.]] |- |Бүлөлү айыл аймагы |[[Кошулуш|Кошулуш а.]], [[Кичи-Бүлөлү|Кичи-Бүлөлү а.]], [[Көл-Чаты|Көл-Чаты а.]], [[Чоң-Бүлөлү|Чоң-Бүлөлү а.]] |- |Гүлчө айыл аймагы |[[Гүлчө|Гүлчө а.]], [[Жылы-Суу|Жылы-Суу а.]], [[Кара-Булак (Алай району)|Кара-Булак а.]], [[Курманжан Датка (айыл)|Курманжан Датка а.]], [[Таш-Короо (Алай району)|Таш-Короо а.]], [[Чакмак (айыл)|Чакмак а.]] |- |Жаңы-Алай айыл аймагы |[[Жаңы-Алай|Жаңы-Алай а.]], [[Жаңы-Арык (Алай району)|Жаңы-Арык а.]] |- |Жошолу айыл аймагы |[[Аюу-Тапан|Аюу-Тапан а.]], [[Жаңы-Турмуш (Алай району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Коммунизм (Алай району)|Коммунизм а.]], [[Ленин-Жол (Алай району)|Ленин-Жол а.]], [[Мыязды|Миязды а.]], [[Орто-Суу (Алай району)|Орто-Суу а.]], [[Осоавиахим|Осоавиахим а.]] |- |Коңур-Дөбө айыл аймагы |[[Арпа-Тектир (Алай району)|Арпа-Тектир а.]], [[Боз-Караган|Боз-Караган а.]], [[Жар-Кыштак (Алай району)|Жар-Кыштак а.]], [[Кара-Шоро (Алай району)|Кара-Шоро а.]], [[Кызыл-Ой (Алай району)|Кызыл-Ой а.]] |- |Кабылан-Кол айыл аймагы |[[Кабылан-Кол|Кабылан-Кол а.]], [[Күңгөй (айыл)|Күңгөй а.]], [[Кара-Жыгач (Алай району)|Кара-Жыгач а.]], [[Курулуш (Алай району)|Курулуш а.]] |- |Корул айыл аймагы |Арал а., [[Биринчи Май (Алай району)|Биринчи Май а.]], [[Кең-Жылга|Кең-Жылга а.]], [[Тогуз-Булак (Алай району)|Тогуз-Булак а.]] |- |Ленин айыл аймагы |[[Гагарин (Алай району)|Гагарин а.]], [[Күң-Элек|Күң-Элек а.]], [[Мурдаш (Алай району)|Мурдаш а.]], [[Согонду|Согонду а.]] |- |Сары-Могол айыл аймагы |[[Сары-Могол|Сары-Могол а.]] |- |Сары-Таш айыл аймагы |Сары-Таш а., [[Көк-Суу, Алай району|Көк-Суу а.]], [[Нура|Нура а.]] |- |Талды-Суу айыл аймагы |[[Талды-Суу (Алай району)|Талды-Суу а.]], [[Арча-Булак|Арча-Булак а.]], [[Көк-Булак|Көк-Булак а.]], [[Кургак (Алай району)|Кургак а.]], [[Сары-Могол|Сары-Могол а.]] |- |Үч-Дөбө айыл аймагы |[[Ак-Босого|Ак-Босого а.]], [[Ак-Жай|Ак-Жай а.]], [[Гежиге|Гежиге а.]], [[Кызыл-Алай|Кызыл-Алай а.]], [[Кичи-Каракол|Кичи-Каракол а.]], [[Чоң-Каракол|Чоң-Каракол а.]] |- | rowspan="8" | [[Файл:Kyrgyzstan Aravan Raion.png|100px|center]]|| rowspan="8" align="center" | [[Араван району]]|| rowspan="8" | [[Файл:Coat of arms of Aravan district.png|50px|center]] || rowspan="8" align="center" | 137 721 || Алля-Анаров айыл аймагы |[[Араван (Араван району, Алля Анаров айыл аймагы)|Араван а.]], [[Аччи|Аччи а.]], [[Жаңы-Араван|Жаңы-Араван а.]], [[Кара-Булак (Араван району)|Кара-Булак а.]], Маданият а., [[Сасык-Үңкүр|Сасык-Үңкүр а.]], Пахта-Абад а. |- |Керме-Тоо айыл аймагы |[[Гүлбахор|Гүлбахор а.]], [[Кичик-Алай|Кичик-Алай а.]], [[Күндөлүк (айыл)|Күндөлүк а.]], [[Майдан-Тал|Майдан-Тал а.]], [[Миң-Теке|Миң-Теке а.]], [[Сары-Булак (Араван району)|Сары-Булак а.]], [[Чогом|Чогом а.]] |- |Мангыт айыл аймагы |[[Мангыт|Мангыт а.]], [[Жаңы-Арык (Араван району)|Жаңы-Арык а.]], [[Кесек (айыл)|Кесек а.]], [[Кызыл-Коргон (Араван району)|Кызыл-Коргон а.]], [[Төлөйкөн (Араван району, Мангыт айыл аймагы)|Төлөйкөн а.]] |- |Нурабад айыл аймагы |Кайгарач-Ачык а., [[Какыр-Пилтан, Араван району|Какыр-Пилтан а.]], [[Лангар (Араван району)|Лангар а.]] |- |С. Юсупов айыл аймагы |[[Араван (Араван району, С.Юсупов айыл аймагы)|Араван а.]], [[Каррак|Каррак а.]], [[Октябрь (Араван району)|Октябрь а.]], [[Сүткор|Сүткор а.]], [[Эрке-Кашка|Эрке-Кашка а.]] |- |Төө-Моюн айыл аймагы |[[Ак-Шор|Ак-Шор а.]], [[Жеке-Мисте|Жеке-Мисте а.]], [[Керкидан|Керкидан а.]], [[Найман (Араван району)|Найман а.]], [[Сары-Таш (Араван району)|Сары-Таш а.]], [[Сырт (Араван району)|Сырт а.]], [[Хауз|Хауз а.]] |- |Тепе-Коргон айыл аймагы |[[Тепе-Коргон|Тепе-Коргон а.]], [[Арап, Араван району|Арап а.]], [[Интернационал (Араван району)|Интернационал а.]], [[Кесов|Кесов а.]], [[Уйгур-Абад|Уйгур-Абад а.]], [[Чертик|Чертик а.]], [[Янги-Абад|Янги-Абад а.]], Янги-Юл а. |- |Чек-Абад айыл аймагы |[[Агроном (айыл)|Агроном а.]], [[Жакшылык (айыл)|Жакшылык а.]], [[Жар-Кыштак (Араван району)|Жар-Кыштак а.]], [[Көчүбаев|Көчүбаев а.]], [[Кукалапаш|Кукалапаш а.]], [[Максим-Тобу|Максим-Тобу а.]], [[Пахтачы|Пахтачы а.]], [[Төлөйкөн (Араван району, Чек-Абад айыл аймагы)|Төлөйкөн а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Kara-Kulja Raion.png|100px|center]]|| rowspan="12" align="center" | [[Кара-Кулжа району]]|| rowspan="12" | [[Файл:Flag of Kara-Kulja rayon.png|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Kara-Kulja district.png|50px|center]] || rowspan="12" align="center" | 100 320 || Алайкуу айыл аймагы |Ара-Булак а., Бөрү-Токой а., Желе-Төбө а., [[Кан-Коргон|Кан-Коргон а.]], [[Көк-Арт (айыл)|Көк-Арт а.]], [[Сай-Талаа|Сай-Талаа а.]] |- |Капчыгай айыл аймагы |[[Кара-Таш (Кара-Кулжа району)|Кара-Таш а.]], [[Ничке-Суу (Кара-Кулжа району)|Ничке-Суу а.]], [[Сары-Бээ|Сары-Бээ а.]], [[Терек-Суу (Кара-Кулжа району)|Терек-Суу а.]] |- |Карагуз айыл аймагы |[[Алтын-Күрөк|Алтын-Күрөк а.]], [[Жаңы-Талаа|Жаңы-Талаа а.]], [[Жетим-Дөбө|Жетим-Дөбө а.]], [[Калматай|Калматай а.]], [[Кара-Жыгач (Кара-Кулжа району)|Кара-Жыгач а.]], [[Насирдин|Насирдин а.]] |- |Кара-Кочкор айыл аймагы |[[Кара-Кочкор|Кара-Кочкор а.]], [[Ак-Кыя (Кара-Кулжа району)|Ак-Кыя а.]], Кашка-Жол а., [[Сары-Булак (Кара-Кулжа району, Кара-Кочкор айыл аймагы)|Сары-Булак а.]] |- |Кара-Кулжа айыл аймагы |[[Кара-Кулжа (айыл)|Кара-Кулжа а.]], [[Бий-Мырза|Бий-Мырза а.]], [[Биринчи Май (Кара-Кулжа району)|Биринчи Май а.]], [[Сары-Камыш (Кара-Кулжа району)|Сары-Камыш а.]] |- |Кашка-Жол айыл аймагы |[[Жаңы-Талап (Кара-Кулжа району)|Жаңы-Талап а.]], [[Жийде (Кара-Кулжа району)|Жийде а.]], [[Октябрь (Кара-Кулжа району)|Октябрь а.]], [[Тоготой|Тоготой а.]], [[Ынтымак (Кара-Кулжа району)|Ынтымак а.]] |- |Кеңеш айыл аймагы |[[Кеңеш (Кара-Кулжа району)|Кеңеш а.]], [[Пор|Пор а.]] |- |Кызыл-Жар айыл аймагы |[[Кызыл-Жар (Кара-Кулжа району)|Кызыл-Жар а.]], [[Кайың-Талаа|Кайың-Талаа а.]], [[Коо-Чаты|Коо-Чаты а.]], Күйөташ а., [[Терек (Кара-Кулжа району)|Терек а.]], [[Чычырканак (айыл)|Чычырканак а.]] |- |Ой-Тал айыл аймагы |[[Ой-Тал (Кара-Кулжа району)|Ой-Тал а.]], [[Кондук|Кондук а.]] |- |Сары-Булак айыл аймагы |[[Сары-Булак (Кара-Кулжа району, Сары-Булак айыл аймагы)|Сары-Булак а.]], [[Кара-Булак (Кара-Кулжа району)|Кара-Булак а.]], [[Конокбай-Талаа|Конокбай-Талаа а.]], [[Кызыл-Булак (Кара-Кулжа району)|Кызыл-Булак а.]], [[Сары-Күңгөй|Сары-Күңгөй а.]], [[Тегерек-Саз|Тегерек-Саз а.]], [[Тогуз-Булак (Кара-Кулжа району)|Тогуз-Булак а.]] |- |Чалмин айыл аймагы |Беш-Кемпир а., [[Буйга|Буйга а.]], Орто-Талаа а., [[Токбай-Талаа|Токбай-Талаа а.]] |- |Ылай-Тал айыл аймагы |[[Ылай-Талаа|Ылай-Талаа а.]], [[Жылкол|Жылкол а.]], [[Шаркыратма (айыл)|Шаркыратма а.]], [[Сай (айыл)|Сай а.]], [[Сары-Таш (Кара-Кулжа району)|Сары-Таш а.]] |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Kara-Suu Raion.png|100px|center]]|| rowspan="17" align="center" | [[Кара-Суу району]]|| rowspan="17" align="center" | жок || rowspan="17" align="center" | 448 608 || '''[[Кара-Суу (шаар)|Кара-Суу шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Таш айыл аймагы |[[Ак-Таш (Кара-Суу району)|Ак-Таш а.]], [[Барак, Кара-Суу району|Барак а.]], [[Жылкелди, Кара-Суу району|Жылкелди а.]] |- |Жаңы-Арык айыл аймагы |[[Жаңы-Арык (Кара-Суу району)|Жаңы-Арык а.]], [[Ак-Терек (Кара-Суу району, Жаңы-Арык айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Правда, Кара-Суу району|Правда а.]], [[Таш-Арык, Кара-Суу району|Таш-Арык а.]] |- |Жоош айыл аймагы |[[Агартуу айылы|Агартуу а.]], [[Большевик (Кара-Суу району)|Большевик а.]], [[Гайрат (Кара-Суу району)|Гайрат а.]], [[Зарбалык, Кара-Суу району|Зарбалик а.]], [[Калинин (Кара-Суу району)|Калинин а.]], [[Коммунизм (Кара-Суу району)|Коммунизм а.]], [[Кызыл-Кошчу, Кара-Суу району|Кызыл-Кошчу а.]], [[Кызыл-Сарай|Кызыл-Сарай а.]], [[Маданият (Кара-Суу району, Жоош айыл аймагы)|Маданият а.]], [[Мамажан, Кара-Суу району|Мамажан а.]], [[Питомник, Кара-Суу району|Питомник а.]] |- |Катта-Талдык айыл аймагы |[[Ачы, Кара-Суу району|Ачы а.]], [[Баш-Булак, Кара-Суу району|Баш-Булак а.]], [[Жаңы-Турмуш (Кара-Суу району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Кара-Сөгөт, Кара-Суу району|Кара-Сөгөт а.]], [[Кичик, Кара-Суу району|Кичик а.]], [[Кызыл-Ордо, Кара-Суу району|Кызыл-Ордо а.]], [[Садырбай, Кара-Суу району|Садырбай а.]], [[Талдык, Кара-Суу району|Талдык а.]], [[Торгой-Булак, Кара-Суу району|Торгой-Булак а.]], [[Эшме, Кара-Суу району|Эшме а.]] |- |Кашкар-Кыштак айыл аймагы |[[Кашгар-Кыштак|Кашгар-Кыштак а.]], [[Алга-Бас|Алга-Бас а.]], [[Анжиян-Махалла, Кара-Суу району|Анжиян-Махалла а.]], [[Бек-Жар, Кара-Суу району|Бек-Жар а.]], [[Кенжекул, Кара-Суу району|Кенжекул а.]], [[Монок, Кара-Суу району|Монок а.]], [[Тажик-Махалла, Кара-Суу району|Тажик-Махалла а.]] |- |Кызыл-Кыштак айыл аймагы |[[Кызыл-Кыштак, Кара-Суу району|Кызыл-Кыштак а.]], [[Анжиян (кыштак)|Анжиян а.]], [[Бел-Кыштак, Кара-Суу району|Бел-Кыштак а.]], [[Жаңы-Кыштак, Кара-Суу району|Жаңы-Кыштак а.]], [[Карл Маркс (Кара-Суу району)|Карл Маркс а.]], [[Коммунист, Кара-Суу району|Коммунист а.]], [[Кызыл-Байрак (Кара-Суу району)|Кызыл-Байрак а.]] |- |Кызыл-Суу айыл аймагы |[[Ак-Жар (Кара-Суу району)|Ак-Жар а.]], [[Алпордо, Кара-Суу району|Алпордо а.]], [[Коргон, Кара-Суу району|Коргон а.]], [[Миялы, Кара-Суу району|Миялы а.]], [[Талаа, Кара-Суу району|Талаа а.]], [[Учкун (Кара-Суу району, Кызыл-Суу айыл аймагы)|Учкун а.]], [[Чайчи, Кара-Суу району|Чайчи а.]] |- |Мады айыл аймагы |[[Мады, Кара-Суу району|Мады а.]], [[Асанчек, Кара-Суу району|Асанчек а.]], [[Жоош, Кара-Суу району|Жоош а.]], [[Кыргыз-Чек, Кара-Суу району|Кыргыз-Чек а.]], [[Каарман, Кара-Суу району|Каарман а.]], [[Лаглан, Кара-Суу району|Лаглан а.]], [[Октябрь (Кара-Суу району, Мады айыл аймагы)|Октябрь а.]], [[Социализм, Кара-Суу району|Социализм а.]], [[Тээке, Кара-Суу району|Тээке а.]], [[Учкун (Кара-Суу району, Мады айыл аймагы)|Учкун а.]], [[Чагыр, Кара-Суу району|Чагыр а.]] |- |Нариманов айыл аймагы |[[Нариман, Кара-Суу району|Нариман а.]], [[Алим-Төбө, Кара-Суу району|Алим-Тепе а.]], [[Бешмойнок, Кара-Суу району|Бешмойнок а.]], [[ВЛКСМ, Кара-Суу району|ВЛКСМ а.]], [[Жаңы-Махалла, Кара-Суу району|Жаңы-Махалла а.]], [[Жийдалик, Кара-Суу району|Жийдалик а.]], [[Жим, Кара-Суу району|Жим а.]], [[Каратай, Кара-Суу району|Каратай а.]], [[Куранкол, Кара-Суу району|Куранкол а.]], [[Кызыл-Мехнат, Кара-Суу району|Кызыл-Мехнат а.]], [[Лангар, Кара-Суу району|Лангар а.]], [[Нурдар, Кара-Суу району|Нурдар а.]], [[Осмон, Кара-Суу району|Осмон а.]], [[Тажикабад, Кара-Суу району|Тажикабад а.]] |- |Отуз-Адыр айыл аймагы |[[Отуз-Адыр, Кара-Суу району|Отуз-Адыр а.]], [[Жаңы-Кызыл-Суу, Кара-Суу району|Жаңы-Кызыл-Суу а.]], [[Кара-Дөбө (Кара-Суу району)|Кара-Дөбө а.]], [[Кызыл-Абад|Кызыл-Абад а.]], [[Кыш-Абад, Кара-Суу району|Кыш-Абад а.]], [[Савай-Арык, Кара-Суу району|Савай-Арык а.]], [[Тынчтык (Кара-Суу району, Отуз-Адыр айыл аймагы)|Тынчтык а.]], [[Фуркат, Кара-Суу району|Фуркат а.]], [[Ынтымак (Кара-Суу району, Отуз-Адыр айыл аймагы)|Ынтымак а.]], |- |Папан айыл аймагы |[[Папан, Кара-Суу району|Папан а.]], [[Ак-Буура-1|Ак-Буура-1 а.]], [[Ак-Буура-2|Ак-Буура-2 а.]], [[Ак-Буура-3|Ак-Буура-3 а.]], [[Ак-Буура-4|Ак-Буура-4 а.]], [[Ак-Терек (Кара-Суу району, Папан айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Алчалы, Кара-Суу району|Алчалы а.]], [[Ата-Мерек, Кара-Суу району|Ата-Мерек а.]], [[Андагул, Кара-Суу району|Андагул а.]], [[Бөрү, Кара-Суу району|Бөрү а.]], [[Жаны-Турмуш|Жаны-Турмуш а.]], [[Жар-Башы (Кара-Суу району)|Жар-Башы а.]], [[Камыр-Суу, Кара-Суу району|Камыр-Суу а.]], [[Карагур, Кара-Суу району|Карагур а.]], [[Кожо-Келең, Кара-Суу району|Кожо-Келең а.]], [[Кызыл-Туу, Кара-Суу району|Кызыл-Туу а.]], [[Тогуз-Булак (Кара-Суу району)|Тогуз-Булак а.]], [[Чычкан-Кол, Кара-Суу району|Чычкан-Көл а.]] |- |Савай айыл аймагы |[[Савай, Кара-Суу району|Савай а.]], [[Кызыл-Шарк, Кара-Суу району|Кызыл-Шарк а.]], [[Кең-Сай, Кара-Суу району|Кең-Сай а.]], [[Кечкен-Жар, Кара-Суу району|Кечкен-Жар а.]], [[Курбан-Кара, Савай айыл аймагы, Кара-Суу району|Курбан-Кара а.]], [[Кыдырша, Кара-Суу району|Кыдырша а.]], [[Октябрь (Кара-Суу району, Савай айыл аймагы)|Октябрь а.]], [[Султан-Абад, Кара-Суу району|Султан- Абад а.]], [[Ынтымак (Кара-Суу району, Савай айыл аймагы)|Ынтымак а.]] |- |Сарай айыл аймагы |[[Ак-Оргоо|Ак-Оргоо а.]], [[Киров (Кара-Суу району)|Киров а.]], [[Коңурат, Кара-Суу району|Коңурат а.]], [[Присавай, Сарай айыл аймагы, Кара-Суу району|Присавай а.]], [[Тельман (Кара-Суу району)|Тельман а.]], [[Эркин, Кара-Суу району|Эркин а.]] |- |Сары-Колот айыл аймагы |[[Сары-Колот, Кара-Суу району|Сары-Колот а.]], [[Ак-Колот, Кара-Суу району|Ак-Колот а.]], [[Шерали, Кара-Суу району|Шерали а.]], [[Курбан-Кара, Сары-Колот айыл аймагы, Кара-Суу району|Курбан-Кара а.]], [[Присавай, Сары-Колот айыл аймагы, Кара-Суу району|Присавай а.]], [[Тынчтык (Кара-Суу району, Сары-Колот айыл аймагы)|Тынчтык а.]] |- |Төлөйкөн айыл аймагы |[[Төлөйкөн (Кара-Суу району)|Төлөйкөн а.]], [[Бодур-Таш, Кара-Суу району|Бодур-Таш а.]], [[Дыйкан-Кыштак, Кара-Суу району|Дыйкан-Кыштак а.]], [[Жапалак, Кара-Суу району|Жапалак а.]], [[Кыргызстан, Кара-Суу району|Кыргызстан а.]], [[Өзгүр, Кара-Суу району|Өзгүр а.]], [[Учар, Кара-Суу району|Учар а.]] |- |Шарк айыл аймагы |[[Шарк, Кара-Суу району|Шарк а.]], [[Имам-Ата, Кара-Суу району|Имам-Ата а.]], [[Маданият (Кара-Суу району, Шарк айыл аймагы)|Маданият а.]], [[Таштак, Кара-Суу району|Таштак а.]], [[Топ-Терек, Кара-Суу району|Топ-Терек а.]], [[Фуркат, Кара-Суу району|Фуркат а.]], [[Медресе, Кара-Суу району|Медресе а.]] |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Nookat Raion.png|100px|center]]|| rowspan="17" align="center" | [[Ноокат району]]|| rowspan="17" | [[Файл:Flag of Nookat district.png|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Nookat district.png|50px|center]]|| rowspan="17" align="center" | 302 481 || '''[[Ноокат|Ноокат шаары]]''' |align="center" | жок |- |Бел айыл аймагы |[[Бел, Ноокат району|Бел а.]], [[Борбаш, Ноокат району|Борбаш а.]], Жаш а., Таш-Булак а. |- |Гүлстан айыл аймагы |[[Гүлстан, Ноокат району|Гүлстан а.]], Беш-Коргон а., Бостон а., Чоң-Кыштоо а., [[Фрунзе (Ноокат району)|Фрунзе а.]] |- |Жаңы-Ноокат айыл аймагы |[[Жаңы-Ноокат, Ноокат району|Жаңы-Ноокат а.]], Дөң-Кыштак а., Жандама а., Катта-Тал а., [[Кызыл-Тейит, Ноокат району|Кызыл-Тейит а.]], Күнгөй-Хасана а., Мончок-Дөбө а., [[Темир-Корук, Ноокат району|Темир-Корук а.]], Тескей а. |- |Токтомат Зулпуев атындагы айыл аймагы |[[Айбек, Ноокат району|Айбек а.]], [[Ак-Чабуу, Ноокат району|Ак-Чабуу а.]], [[Интернационал (Ноокат району)|Интернационал а.]], [[Караке, Ноокат району|Караке а.]], [[Коммунизм (Ноокат району)|Коммунизм а.]], [[Өсөр (кыштак)|Өсөр а.]], [[Таштак, Ноокат району|Таштак а.]], [[Үч-Бай|Үч-Бай а.]], [[Чучук, Ноокат району|Чучук а.]], [[Ятан, Ноокат району|Ятан а.]] |- |Исанов айыл аймагы |[[Жаңы-Базар (Ноокат району)|Жаңы-Базар а.]], Жаңы-Коргон а., [[Кичи-Алай, Ноокат району|Кичи-Алай а.]], [[Кожоке, Ноокат району|Кожоке а.]], [[Федоров, Ноокат району|Фёдоров а.]], [[Чеч-Дөбө, Ноокат району|Чеч-Дөбө а.]] |- |Кара-Таш айыл аймагы |[[Кара-Таш, Ноокат району|Кара-Таш а.]], [[Нойгут, Ноокат району|Нойгут а.]] |- |Кеңеш айыл аймагы |[[Ак-Терек (Ноокат району)|Ак-Терек а.]], [[Арбын, Ноокат району|Арбын а.]], Байыш а., Батуу а., Дары-Булак а., [[Куу-Майдан, Ноокат району|Куу-Майдан а.]], [[Шанкол, Ноокат району|Шанкол а.]], [[Чегеден, Ноокат району|Чегеден а.]] |- |Көк-Бел айыл аймагы |[[Көк-Бел, Ноокат району|Көк-Бел а.]], [[Кайыңды (Ноокат району)|Кайыңды а.]] |- |Кулатов айыл аймагы |Абшыр-Ата а., [[Акчал, Ноокат району|Акчал а.]], Арык-Тейит а., [[Баглан, Ноокат району|Баглан а.]], [[Кожо-Арык, Ноокат району|Кожо-Арык а.]], [[Кош-Дөбө (Ноокат району)|Кош-Дөбө а.]], Кулуштан а., [[Кызыл-Булак (Ноокат району)|Кызыл-Булак а.]] |- |Кызыл-Октябрь айыл аймагы |[[Алашан, Ноокат району|Алашан а.]], Борбаш а., [[Жийде (Ноокат району)|Жийде а.]], [[Каранай, Ноокат району|Каранай а.]], [[Көк-Жар (Ноокат району)|Көк-Жар а.]], [[Сарыканды, Ноокат району|Сарыканды а.]] |- |Кыргыз-Ата айыл аймагы |[[Кыргыз-Ата|Кыргыз-Ата а.]], [[Ак-Булак (Ноокат району)|Ак-Булак а.]], [[Борко, Ноокат району|Борко а.]], [[Кара-Ой (Ноокат району)|Кара-Ой а.]], [[Кара-Таш, Ноокат району|Кара-Таш а.]], [[Көтөрмө (Ноокат району)|Көтөрмө а.]], [[Таш-Булак (Ноокат району, Кыргыз-Ата айыл аймагы)|Таш-Булак а.]] |- |Мирмахмудов айыл аймагы |[[Арал, Ноокат району|Арал а.]], [[Барын, Ноокат району|Барын а.]], [[Будайлык, Ноокат району|Будайлык а.]], [[Капчыгай (Ноокат району)|Капчыгай а.]], [[Кара-Кокту, Ноокат району|Кара-Кокту а.]], [[Чапаев (Ноокат району)|Чапаев а.]] |- |Найман айыл аймагы |[[Найман (Ноокат району)|Найман а.]], Улуу-Тоо а. |- |Он-Эки-Бел айыл аймагы |[[Он Эки-Бел, Ноокат району|Он Эки-Бел а.]], Мырза-Найман а., [[Нарай, Ноокат району|Нарай а.]], Он-Эки-Мойнок а., Өрнөк а. |- |Төөлөс айыл аймагы |[[Ай-Тамга, Ноокат району|Ай-Тамга а.]], [[Герей-Шорон, Ноокат району|Герей-Шорон а.]], [[Додон, Ноокат району|Додон а.]], [[Жайылма (Ноокат району)|Жайылма а.]], [[Кеңеш (Ноокат району)|Кеңеш а.]], [[Меркит, Ноокат району|Меркит а.]], [[Муркут, Ноокат району|Муркут а.]], [[Толман, Ноокат району|Толман а.]] |- |Ынтымак айыл аймагы |[[Ынтымак (Ноокат району)|Ынтымак а.]], [[Акшар, Ноокат району|Акшар а.]], [[Арык-Бою, Ноокат району|Арык-Бою а.]], [[Беш-Буркан, Ноокат району|Беш-Буркан а.]], [[Дон-Маала, Ноокат району|Дон-Маала а.]], [[Ничке-Суу (Ноокат району)|Ничке-Суу а.]], [[Таш-Булак (Ноокат району, Ынтымак айыл аймагы)|Таш-Булак а.]], [[Челекчи, Ноокат району|Челекчи а.]] |- | rowspan="20" | [[Файл:Kyrgyzstan Özgön Raion.png|100px|center]]|| rowspan="20" align="center" | [[Өзгөн району]]|| rowspan="20" | [[Файл:Flag of Uzgen district.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Uzgen rayon.png|50px|center]] || rowspan="20" align="center" | 282 981 || '''[[Өзгөн|Өзгөн шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Жар айыл аймагы |[[Ак-Жар (Өзгөн району)|Ак-Жар а.]], [[Большевик (Өзгөн району)|Большевик а.]], [[Какыр (Өзгөн району)|Какыр а.]], [[Семиз-Көл, Өзгөн району|Семиз-Көл а.]] |- |Алтын-Булак айыл аймагы |[[Алтын-Булак, Өзгөн району|Алтын-Булак а.]], [[Кара-Баткак, Өзгөн району|Кара-Баткак а.]], [[Кандава, Өзгөн району|Кандава а.]], [[Сасык-Булак (Өзгөн району)|Сасык-Булак а.]], [[Таш-Башат (Өзгөн району)|Таш-Башат а.]], [[Чечебай, Өзгөн району|Чечебай а.]] |- |Баш-Дөбө айыл аймагы |[[Жаңы-Жол (Өзгөн району)|Жаңы-Жол а.]], Кашка-Терек а., [[Кеңеш (Өзгөн району)|Кеңеш а.]], [[Кош-Коргон (Өзгөн району)|Кош-Корогон а.]], [[Кызыл-Кырман, Өзгөн району|Кызыл-Кырман а.]] |- |Ден-Булак айыл аймагы |[[Ден-Булак, Өзгөн району|Ден-Булак а.]], [[Бакмал, Өзгөн району|Бакмал а.]], [[Бабашуулу, Өзгөн району|Бабашуулу а.]], [[Бөксө-Жол, Өзгөн району|Бөксө-Жол а.]], [[Жаңы-Абад (Өзгөн району)|Жаңы-Абад а.]], [[Кара-Дарыя, Өзгөн району|Кара-Дарыя а.]], [[Мичурин, Өзгөн району|Мичурин а.]], [[Өзгөрүш, Өзгөн району|Өзгөрүш а.]], [[Төөлөс, Өзгөн району|Төөлөс а.]], [[Чимбай, Өзгөн району|Чимбай а.]] |- |Жалпак-Таш айыл аймагы |Ак-Терек а., Кара-Тарык а., [[Карл Маркс (Өзгөн району)|Карл Маркс а.]], [[Киров, Өзгөн району|Киров а.]], [[Кысык-Алма, Өзгөн району|Кысык-Алма а.]], [[Курбу-Таш, Өзгөн району|Курбу-Таш а.]], [[Туз-Бел|Туз-Бел а.]], [[Үчкаптал, Өзгөн району|Үчкаптал а.]] |- |Жыланды айыл аймагы |[[Жыланды, Өзгөн району|Жыланды а.]], Ботомойнок а., [[Калта, Өзгөн району|Калта а.]], [[Красный Маяк, Өзгөн району|Красный Маяк а.]], [[Прогресс (Өзгөн району)|Прогресс а.]], [[Яссы, Өзгөн району|Яссы а.]] |- |Заргер айыл аймагы |[[Заргер, Өзгөн району|Заргер а.]], [[Аюу, Өзгөн району|Аюу а.]], [[Жаңы-Айыл (Өзгөн району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Кайрат, Өзгөн району|Кайрат а.]], [[Кутурган|Кутурган а.]], [[Ничке-Сай, Өзгөн району|Ничке-Сай а.]], [[Токтогул, Өзгөн району|Токтогул а.]], Тосой а. |- |Жазы айыл аймагы |[[Жазы, Өзгөн району|Жазы а.]], [[Жээренчи, Өзгөн району|Жээренчи а.]], [[Кара-Дыйкан, Өзгөн району|Кара-Дыйкан а.]], [[Кызыл-Дыйкан (Өзгөн району)|Кызыл-Дыйкан а.]] |- |[[Ийри-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Терек (Өзгөн району, Ийри-Суу айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Жаңгакты|Жаңгакты а.]], [[Жийде (Өзгөн району)|Жийде а.]], [[Кара-Колот, Өзгөн району|Кара-Колот а.]], [[Корс-Этти, Өзгөн району|Корс-Этти а.]], [[Кыргызстан, Өзгөн району|Кыргызстан а.]], [[Орказган, Өзгөн району|Орказган а.]] |- |Кара-Таш айыл аймагы |[[Ийрек, Өзгөн району|Ийрек а.]], [[Коргон, Өзгөн району|Коргон а.]], [[Үңкүр, Өзгөн району|Үңкүр а.]], [[Ынтымак (Өзгөн району)|Ынтымак а.]], [[Элчибек, Өзгөн району|Элчибек а.]] |- |Кароол айыл аймагы |[[Кароол (Өзгөн району)|Кароол а.]], Жан-Шоро а., [[Мырза-Арык, Өзгөн району|Мырза-Арык а.]], [[Орто-Арык (Өзгөн району)|Орто-Арык а.]], [[Шералы, Өзгөн району|Шералы а.]] |- |Көлдүк айыл аймагы |[[Шамал-Терек, Өзгөн району|Шамал-Терек а.]], [[Чалк-Өйдө, Өзгөн району|Чалк-Өйдө а.]] |- |Курбаш айыл аймагы |Курбаш а., [[Шагым, Өзгөн району|Шагым а.]], [[Эрдик, Өзгөн району|Эрдик а.]] |- |Кызыл-Октябрь айыл аймагы |[[Кызыл-Октябрь (Өзгөн району)|Кызыл-Октябрь а.]], [[Алга, Өзгөн району|Алга а.]], [[Беш-Абышка, Өзгөн району|Беш-Абышка а.]], [[Гузар, Өзгөн району|Гузар а.]], [[Кочкор-Ата (Өзгөн району)|Кочкор-Ата а.]], [[Кремль, Өзгөн району|Кремль а.]], Курбаш а., [[Кызыл-Сенгир, Өзгөн району|Кызыл-Сенгир а.]], [[Старая Покровка, Өзгөн району|Старая Покровка а.]], [[Ынтымак (Өзгөн району)|Ынтымак а.]] |- |Кызыл-Тоо айыл аймагы |[[Кызыл-Тоо, Өзгөн району|Кызыл-Тоо а.]], [[Ак-Кыя (Өзгөн району)|Ак-Кыя а.]], [[Донуз-Тоо, Өзгөн району|Донуз-Тоо а.]], [[Карчабек, Өзгөн району|Карчабек а.]], [[Эркин-Тоо, Өзгөн району|Эркин-Тоо а.]] |- |Мырза-Аке айыл аймагы |[[Мырза-Аке, Өзгөн району|Мырза-Аке а.]], [[Адыр (Өзгөн району)|Адыр а.]], [[Бабыр, Өзгөн району|Бабыр а.]] |- |Саламалик айыл аймагы |[[Саламалик, Өзгөн району|Саламалик а.]], [[Ак-Терек (Өзгөн району, Саламалик айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Ара-Көл (Өзгөн району)|Ара-Көл а.]], [[Кош-Этер, Өзгөн району|Кош-Этер а.]], [[Кызыл-Байрак, Өзгөн району|Кызыл-Байрак а.]], [[Кызыл-Чарба (Өзгөн району)|Кызыл-Чарба а.]], [[15 Жаш, Өзгөн району|15 Жаш а.]] |- |Төрт-Көл айыл аймагы |[[Ана-Кызыл, Өзгөн району|Ана-Кызыл а.]], [[Бостон, Өзгөн району|Бостон а.]], [[Шоро-Башат, Өзгөн району|Шоро-Башат а.]], [[Кыймыл, Өзгөн району|Кыймыл а.]], [[Макаренко, Өзгөн району|Макаренко а.]] |- |Чангет айыл аймагы |[[Чаңгет|Чаңгет а.]], [[Өстүрүү|Өстүрүү а.]] |- | rowspan="3" | [[Файл:Kyrgyzstan Chong-Alay Raion.png|100px|center]]|| rowspan="3" align="center" | [[Чоң-Алай району]]|| rowspan="3" align="center" | [[Файл:Flag of Chong-Alay District.svg|50px|center]] [[Файл:CoA of Chong-Alay district.png|50px|center]] || rowspan="3" align="center" | 32 140 || Жекенди айыл аймагы |[[Жекенди|Жекенди а.]], [[Шибээ (айыл)|Шибээ а.]], [[Карамык|Карамык а.]], [[Кара-Тейит|Кара-Тейит а.]], [[Чулук (айыл)|Чулук а.]] |- |Кашка-Суу айыл аймагы |[[Кашка-Суу (Чоң-Алай району)|Кашка-Суу а.]], [[Ачык-Суу|Ачык-Суу а.]], [[Бурган-Суу|Бурган-Суу а.]], [[Жайылма (Чоң-Алай району)|Жайылма а.]], [[Кабык (айыл)|Кабык а.]], [[Кара-Кабак|Кара-Кабак а.]], [[Кичи-Жайылма|Кичи-Жайылма а.]] |- |Чоң-Алай айыл аймагы |[[Дароот-Коргон, Чоң-Алай району|Дароот-Коргон а.]], [[Жар-Башы (Чоң-Алай району)|Жар-Башы а.]], [[Жаш-Тилек (Чоң-Алай району)|Жаш-Тилек а.]], [[Жаман-Жар|Жаман-Жар а.]], [[Кара-Шыбак|Кара-Шыбак а.]], [[Кочкорчу (Чоң-Алай району)|Кочкорчу а.]], [[Кулчу|Кулчу а.]], [[Кызыл-Туу (Чоң-Алай району)|Кызыл-Туу а.]], [[Кызыл-Эшме|Кызыл-Эшме а.]], [[Сары-Булак (Чоң-Алай району)|Сары-Булак а.]], [[Чак|Чак а.]] |} === Талас облусу === {{Негизги макала|Талас облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар жана шаарлар{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=60—64}} !Айыл аймактарга жана шаардарга кирген айылдар |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Bakay-Ata Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Бакай-Ата району]]|| rowspan="9" align="center" | жок || rowspan="9" align="center" | 53 359 || [[Ак-Дөбө айыл аймагы (Бакай-Ата району)|Ак-Дөбө айыл аймагы]] |[[Ак-Дөбө (Бакай-Ата району)|Ак-Дөбө а.]], [[Кызыл-Сай|Кызыл-Сай а.]], [[Кызыл-Чарба (Бакай-Ата району)|Кызыл-Чарба а.]] |- |[[Акназаров айыл аймагы]] |[[Кызыл-Октябрь (Бакай-Ата району)|Кызыл-Октябрь а.]], [[Көк-Таш (Бакай-Ата району)|Көк-Таш а.]], [[Маданият (Бакай-Ата району)|Маданият а.]], [[Таш-Кудук|Таш-Кудук а.]], Үр-Малар а. |- |[[Боо-Терек айыл аймагы]] |[[Боо-Терек|Боо-Терек а.]] |- |[[Кең-Арал айыл аймагы]] |[[Кең-Арал|Кең-Арал а.]] |- |[[Ленинполь айыл аймагы]] |[[Бакай-Ата|Бакай-Ата а.]], [[Наматбек|Наматбек а.]] |- |[[Миң-Булак айыл аймагы (Бакай-Ата району)|Миң-Булак айыл аймагы]] |[[Миң-Булак (Бакай-Ата району)|Миң-Булак а.]] |- |[[Өзгөрүш айыл аймагы]] |[[Өзгөрүш (Бакай-Ата району)|Өзгөрүш а.]] |- |[[Орос айыл аймагы]] |[[Кыргызстан (айыл)|Кыргызстан а.]], [[Жон-Коргон|Жон-Коргон а.]], [[Биринчи Май (Бакай-Ата району)|Биринчи Май а.]] |- |[[Шадыкан айыл аймагы]] |[[Ынтымак (Бакай-Ата району)|Ынтымак а.]], [[Түйтө|Түйтө а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Kara-Buura Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Кара-Буура району]]|| rowspan="10" align="center" | жок || rowspan="10" align="center" | 69 180 || [[Ак-Чий айыл аймагы (Кара-Буура району)|Ак-Чий айыл аймагы]] |[[Жоон-Дөбө|Жоон-Дөбө а.]], [[Жийде (Кара-Буура району)|Жийде а.]] |- |[[Аманбаев айыл аймагы]] |[[Аманбаев|Аманбаев а.]], [[Ак-Жар (Кара-Буура району)|Ак-Жар а.]], [[Куру-Маймак|Куру-Маймак а.]], [[Суулу-Маймак|Суулу-Маймак а.]] |- |[[Бакайыр айыл аймагы]] |[[Ак-Башат (Кара-Буура району)|Ак-Башат а.]], [[Кара-Сай (Кара-Буура району)|Кара-Сай а.]] |- |[[Бакыян айыл аймагы]] |[[Бакыян|Бакыян а.]], [[Тамчы-Булак|Тамчы-Булак а.]], Камаш а. |- |[[Бейшеке айыл аймагы]] |[[Бейшеке (Кара-Буура району)|Бейшеке а.]], [[Кара-Буура, Кара-Буура району|Кара-Буура а.]], [[Кара-Суу (Кара-Буура району)|Кара-Суу а.]] |- |[[Кара-Буура айыл аймагы]] |[[Кызыл-Адыр|Кызыл-Адыр а.]], [[Чоң-Кара-Буура|Чоң-Кара-Буура а.]], [[Үч-Булак (Кара-Буура району)|Үч-Булак а.]] |- |[[Көк-Сай айыл аймагы]] |[[Көк-Сай (Кара-Буура району)|Көк-Сай а.]], [[Кайнар (Кара-Буура району)|Кайнар а.]] |- |[[Маймак айыл аймагы]] |[[Маймак|Маймак а.]] |- |[[Чолпонбай айыл аймагы]] |[[Чымгент|Чымгент а.]], [[Көк-Дөбө (Кара-Буура району)|Көк-Дөбө а.]] |- |[[Шекер айыл аймагы]] |[[Шекер (айыл)|Шекер а.]], [[Арчагул|Арчагул а.]] |- | rowspan="5" | [[Файл:Kyrgyzstan Manas Raion.png|100px|center]] || rowspan="5" align="center" | [[Манас району]]|| rowspan="5" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Manas district.png|50px|center]] || rowspan="5" align="center" | 37 505 || [[Кайыңды айыл аймагы]] |[[Арал (Манас району)|Арал а.]], [[Кайыңды (Манас району)|Кайыңды а.]], [[Нылды|Нылды а.]], [[Сары-Булак (Манас району)|Сары-Булак а.]], Чеч-Дөбө а. |- |[[Кыргызстан айыл аймагы]] |[[Талас (айыл)|Талас а.]], [[Көк-Дөбө (Манас району)|Көк-Дөбө а.]], [[Манас (Манас району)|Манас а.]] |- |[[Май айыл аймагы]] |[[Май (Манас району)|Май а.]], Новодонецкое а. |- |[[Покровка айыл аймагы]] |[[Покровка (Манас району)|Покровка а.]], [[Бала-Сары|Бала-Сары а.]], [[Жайылган|Жайылган а.]], [[Кара-Арча (Манас району)|Кара-Арча а.]], [[Сөгөт (Манас району)|Сөгөт а.]] |- |[[Үч-Коргон айыл аймагы (Манас району)|Үч-Коргон айыл аймагы]] |[[Кызыл-Жылдыз (Манас району)|Кызыл-Жылдыз а.]], [[Ак-Таш (Манас району)|Ак-Таш а.]], [[Жийде (Манас району)|Жийде а.]], [[Кеңеш (Манас району)|Кеңеш а.]], [[Чоң-Капка|Чоң-Капка а.]], [[Таш-Башат (Манас району)|Таш-Башат а.]], [[Үч-Коргон (Манас району)|Үч-Коргон а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Talas Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Талас району]]|| rowspan="13" align="center" | жок || rowspan="13" align="center" | 70 642 || [[Айдаралиев айыл аймагы]] |[[Көпүрө-Базар (Талас району)|Көпүрө-Базар а.]] |- |[[Арал айыл аймагы]] |[[Арал (Талас району)|Арал а.]] |- |[[Бекмолдо айыл аймагы]] |[[Сасык-Булак (Талас району)|Сасык-Булак а.]], [[Кара-Ой (Талас району)|Кара-Ой а.]], [[Кеңеш (Талас району)|Кеңеш а.]], [[Чоң-Токой|Чоң-Токой а.]] |- |[[Бердике Баатыр айыл аймагы]] |[[Кум-Арык (Талас району)|Кум-Арык а.]], [[Арашан (Талас району)|Арашан а.]], [[Козучак|Козучак а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Талас раону)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Кызыл-Туу (Талас району)|Кызыл-Туу а.]], [[Көк-Кашат|Көк-Кашат а.]], [[Чыйырчык (айыл)|Чыйырчык а.]] |- |[[Долон айыл аймагы]] |[[Таш-Арык (Талас району)|Таш-Арык а.]], [[Ак-Жар (Талас району)|Ак-Жар а.]], [[Орто-Арык (Талас району)|Орто-Арык а.]] |- |[[Калба айыл аймагы]] |[[Калба|Калба а.]], [[Атай Огонбаев (айыл)|Атай Огонбаев а.]], [[Балбал (айыл)|Балбал а.]], Беш-Таш а. |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Талас району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Талас району)|Кара-Суу а.]] |- |[[Көк-Ой айыл аймагы (Талас району)|Көк-Ой айыл аймагы]] |[[Көк-Ой (Талас району)|Көк-Ой а.]] |- |[[Кууганды айыл аймагы]] |[[Үч-Эмчек (Талас району)|Үч-Эмчек а.]] |- |[[Нуржанов айыл аймагы]] |[[Жон-Арык (Талас району)|Жон-Арык а.]], [[Көк-Токой|Көк-Токой а.]] |- |[[Өмүралиев айыл аймагы]] |[[Манас (Талас району)|Манас а.]], [[Чат-Базар|Чат-Базар а.]] |- |[[Осмонкулов айыл аймагы]] |[[Талды-Булак (Талас району)|Талды-Булак а.]], [[Ак-Коргон (Талас району)|Ак-Коргон а.]] |- | || align="center" | [[Талас (шаар)|Талас шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Talas city.png|50px|center]] || align="center" | 40 308 || align="center" | жок |align="center" | жок |} === Чүй облусу === {{Негизги макала|Чүй облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш йиген айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=64—78}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Alamüdün Raion.png|100px|center]] || rowspan="17" align="center" | [[Аламүдүн району]]|| rowspan="17" align="center" | жок || rowspan="17" align="center" | 188 484 || [[Ак-Дөбө айыл аймагы (Аламүдүн району)|Ак-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кайырма (Аламүдүн району)|Кайырма а.]], [[Молдовановка|Молдовановка а.]] |- |[[Ала-Арча айыл аймагы]] |[[Мраморное|Мраморное а.]], [[Рассвет (Аламүдүн району)|Рассвет а.]] |- |[[Аламүдүн айыл аймагы]] |[[Аламүдүн|Аламүдүн а.]], [[Садовое (Аламүдүн району)|Садовое а.]] |- |[[Арашан айыл аймагы]] |[[Арашан (Аламүдүн району)|Арашан а.]], [[Татыр|Татыр а.]] |- |[[Байтик айыл аймагы]] |[[Байтик (айыл)|Байтик а.]], [[Арчалы (Аламүдүн району)|Арчалы а.]], [[Байгелди|Байгелди а.]], [[Баш-Кара-Суу|Баш-Кара-Суу а.]], [[Кашка-Суу (Аламүдүн району)|Кашка-Суу а.]] |- |[[Васильевка айыл аймагы]] |[[Васильевка (Аламүдүн району)|Васильевка а.]], [[Виноградное (Аламүдүн району)|Виноградное а.]], [[Полевое|Полевое а.]], [[Привольное|Привольное а.]] |- |[[Гроздь айыл аймагы]] |[[Гроздь|Гроздь а.]], [[Ат-Башы (Аламүдүн району)|Ат-Башы а.]], [[Бирдик (Аламүдүн району)|Бирдик а.]], [[Экинчи Беш Жылдык|Экинчи Беш Жылдык а.]], [[Лесное (Аламүдүн району)|Лесное а.]] |- |[[Кара-Жыгач айыл аймагы (Аламүдүн району)|Кара-Жыгач айыл аймагы]] |[[Кара-Жыгач (Аламүдүн району)|Кара-Жыгач а.]], [[Бек-Тоо|Бек-Тоо а.]] |- |[[Көк-Жар айыл аймагы]] |[[Көк-Жар (Аламүдүн району)|Көк-Жар а.]] |- |[[Лебидиновка айыл аймагы]] |[[Лебединовка|Лебидиновка а.]], [[Восток (Аламүдүн району)|Восток а.]], [[Дачное|Дачное а.]] |- |[[Ленин айыл аймагы]] |[[Ленин (Аламүдүн району)|Ленин а.]], [[Константиновка (Аламүдүн району)|Константиновка а.]], [[Мыкан|Мыкан а.]] |- |[[Маевка айыл аймагы]] |[[Маевка (Аламүдүн району)|Маевка а.]] |- |[[Октябрь айыл аймагы (Аламүдүн району)|Октябрь айыл аймагы]] |[[Октябрь (Аламүдүн району)|Октябрь а.]], [[Лубяное (Аламүдүн району)|Лубяное а.]], [[Чүй (Аламүдүн району)|Чүй а.]] |- |[[Пригородное айыл аймагы]] |[[Пригородное|Пригородное а.]], [[Достук (Аламүдүн району)|Достук а.]], [[Озёрное (Аламүдүн району)|Озёрное а.]], [[Степное (Аламүдүн району)|Степное а.]] |- |[[Төмөнкү Ала-Арча айыл аймагы]] |[[Төмөнкү Ала-Арча|Төмөнкү Ала-Арча а.]] |- |[[Таш-Дөбө айыл аймагы]] |[[Таш-Дөбө (Аламүдүн району)|Таш-Дөбө а.]], [[Заречное|Заречное а.]], [[Малиновка (Аламүдүн району)|Малиновка а.]], [[Сүймөнкул Чокморов (айыл)|Сүймөнкул Чокморов а.]] |- |[[Таш-Мойнок айыл аймагы]] |[[Таш-Мойнок|Таш-Мойнок а.]], [[Кой-Таш (Аламүдүн району)|Кой-Таш а.]], [[Беш-Күңгөй|Беш-Күңгөй а.]], Горная Маевка а., [[Кызыл-Бирдик|Кызыл-Бирдик а.]], [[Подгорное, Аламүдүн району|Подгорное а.]], [[Прохладное, Аламүдүн району|Прохладное а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Jayyl Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Жайыл району]]|| rowspan="13" align="center" | жок || rowspan="13" align="center" | 112 211 || '''[[Кара-Балта|Кара-Балта шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Ак-Башат айыл аймагы]] |[[Ак-Башат (Жайыл району)|Ак-Башат а.]], [[Айдарбек (айыл)|Айдарбек а.]], [[Арал (Жайыл району)|Арал а.]], [[Новониколаевка|Новониколаевка а.]] |- |[[Жайыл айыл аймагы]] |[[Алексеевка (Жайыл району)|Алексеевка а.]], [[Жайыл, Жайыл району|Жайыл а.]] |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Жайыл району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Жайыл району)|Кара-Суу а.]], [[Ставрополовка|Ставрополовка а.]] |- |[[Красновосточный айыл аймагы]] |[[Калинин (Кара-Суу району)|Калинин а.]], [[Калдык (айыл)|Калдык а.]], [[Кара-Дөбө (Жайыл району)|Кара-Дөбө а.]] |- |[[Кызыл-Дыйкан айыл аймагы]] |[[Кызыл-Дыйкан (Жайыл району)|Кызыл-Дыйкан а.]], [[Петропавловка (Жайыл району)|Петропавловка а.]] |- |[[Полтавка айыл аймагы]] |[[Полтавка|Полтавка а.]], [[Малтабар|Малтабар а.]], [[Орто-Суу (Жайыл району)|Орто-Суу а.]] |- |[[Сары-Булак айыл аймагы (Жайыл району)|Сары-Булак айыл аймагы]] |[[Сары-Булак (Жайыл району)|Сары-Булак а.]], [[Моңолдор, Жайыл району|Моңолдор а.]] |- |[[Сары-Коо айыл аймагы]] |[[Алтын (айыл)|Алтын а.]], [[Жекен, Жайыл району|Жекен а.]], [[Жон-Арык (Жайыл району)|Жон-Арык а.]], [[Ийри-Суу (Жайыл району)|Ийри-Суу а.]], [[Фёдоровка (Жайыл району)|Фёдоровка а.]], [[Эриктүү|Эриктүү а.]] |- |[[Сосновка айыл аймагы]] |[[Сосновка (Жайыл району)|Сосновка а.]] |- |[[Степное айыл аймагы]] |[[Степное (Жайыл району)|Степное а.]] |- |[[Суусамыр айыл аймагы]] |[[Суусамыр (айыл)|Суусамыр а.]], [[Кайсар (айыл)|Кайсар а.]], [[Биринчи Май (Жайыл району)|Бринчи Май а.]], [[Тунук, Жайыл району|Тунук а.]], [[Кожомкул, Жайыл району|Кожомкул а.]], [[Каракол (Жайыл району)|Каракол а.]], [[Кызыл-Ой (Жайыл району)|Кызыл-Ой а.]] |- |[[Талды-Булак айыл аймагы]] |[[Бекитай|Бекитай а.]], [[Бөксө Жол, Жайыл району|Бөксө-Жол а.]], [[Кайырма (Жайыл району)|Кайырма а.]], |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Kemin Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Кемин району]]|| rowspan="14" align="center" | жок || rowspan="14" align="center" | 48 360 || '''[[Кемин|Кемин шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Орловка, Кемин району|'''Орловка шаары''']] |align="center" | жок |- |''Борду шаар тибиндеги посёлок'' |align="center" | жок |- |[[Ак-Түз айыл аймагы]] |[[Ак-Түз|Ак-Түз а.]] |- |[[Алмалуу айыл аймагы]] |[[Алмалуу (Кемин району)|Алмалуу а.]], [[Борду, Кемин району|Борду а.]], [[Кызыл-Суу (Кемин району)|Кызыл-Суу а.]] |- |[[Боролдой айыл аймагы]] |[[Боролдой|Боролдой а.]] |- |[[Дүйшеев айыл аймагы]] |[[Кичи-Кемин|Кичи-Кемин а.]] |- |[[Жаңы-Алыш айыл аймагы]] |[[Жаңы-Алыш|Жаңы-Алыш а.]] |- |[[Ильич айыл аймагы]] |Ильич а., [[Жаңы-Жол (Кемин району)|Жаңы-Жол а.]], [[Советское (Кемин району)|Советское а.]] |- |[[Кара-Булак айыл аймагы]] |[[Кара-Булак (Кемин району)|Кара-Булак а.]], [[Алтымыш (айыл)|Алтымыш а.]], [[Бейшеке (Кемин району)|Бейшеке а.]], [[Чүй (Кемин району)|Чуйское а.]] |- |[[Көк-Ойрок айыл аймагы]] |[[Кайыңды (Кемин району)|Кайыңды а.]], [[Короол-Дөбө (Кемин району)|Кароол-Дөбө а.]], [[Тегирменти, Кемин району|Тегирменти а.]] |- |[[Кызыл-Октябрь айыл аймагы]] |[[Кызыл-Октябрь (Кемин району)|Кызыл-Октябрь а.]], Белый-Пикет а., [[Жел-Арык|Жел-Арык а.]], [[Дорожное|Дорожное а.]], [[Кашкелең|Кашкелең а.]], [[Кыз-Кыя|Кыз-Кыя а.]], [[Сасык-Булак (Кемин району)|Сасык-Булак а.]], [[Ударник|Ударник а.]], [[Чолок|Чолок а.]] |- |[[Чоң-Кемин айыл аймагы]] |[[Шабдан|Шабдан а.]], [[Калмак-Ашуу|Калмак-Ашуу а.]], [[Кызыл-Байрак (Кемин району)|Кызыл-Байрак а.]], [[Тар-Суу|Тар-Суу а.]], [[Төрткүл, Кемин району|Төрткүл а.]] |- |[[Чым-Коргон айыл аймагы]] |[[Чым-Коргон|Чым-Коргон а.]],[[Новомихайловка|Новомихайловка а.]], [[Самансур|Самансур а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Moskva Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Москва району]]|| rowspan="12" align="center" | жок || rowspan="12" align="center" | 103 007 || [[Ак-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Башат (Москва району)|Ак-Башат а.]], [[Ак-Торпок|Ак-Торпок а.]], [[Бала-Айылчы|Бала-Айылчы а.]], [[Кепер-Арык|Кепер-Арык а.]], [[Мураке|Мураке а.]], [[Төмөн-Суу|Төмөн-Суу а.]], [[Чоң-Арык (Москва району)|Чоң-Арык а.]] |- |[[Александровка айыл аймагы]] |[[Александровка (Москва району)|Александровка а.]], [[Беш-Өрүк|Беш-Өрүк а.]], [[Крупское|Крупское а.]] |- |[[Беш-Терек айыл аймагы]] |[[Беш-Терек (Москва району)|Беш-Терек а.]] |- |[[Беловодское айыл аймагы]] |[[Беловодское (Москва району)|Беловодское а.]], [[Кош-Дөбө (Москва району)|Кош-Дөбө а.]] |- |[[Биринчи-Май айыл аймагы]] |[[Ак-Суу (Москва району)|Ак-Суу а.]] |- |[[Петровка айыл аймагы]] |[[Петровка (Москва району)|Петровка а.]], [[Заводское|Заводское а.]], [[Кызыл-Туу (Москва району)|Кызыл-Туу а.]] |- |[[Предтеченка айыл аймагы]] |[[Предтеченка|Предтеченка а.]], [[Аң-Арык (Москва району)|Аң-Арык а.]] |- |[[Садовый айыл аймагы]] |[[Садовое (Москва району)|Садовое а.]] |- |[[Сретенка айыл аймагы]] |[[Сретенка|Сретенка а.]], [[Большевик (Москва району)|Большевик а.]], [[Заря (Москва району)|Заря а.]] |- |[[Төлөк айыл аймагы]] |[[Төлөк (Москва району)|Төлөк а.]] |- |[[Целинный айыл аймагы]] |[[Кыз-Моло|Кыз-Моло а.]] |- |[[Чапаев айыл аймагы]] |[[Ак-Сөөк|Ак-Сөөк а.]], [[Маловодное (Москва району)|Маловодное а.]], [[Спартак (Москва району)|Спартак а.]] |- | rowspan="7" | [[Файл:Kyrgyzstan Panfilov Raion.png|100px|center]] || rowspan="7" align="center" | [[Панфилов району]]|| rowspan="7" align="center" | жок || rowspan="7" align="center" | 47 938 || '''[[Кайыңды|Кайыңды шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Вознесеновка айыл аймагы]] |[[Вознесеновка|Вознесеновка а.]], [[Орто-Кайырма|Орто-Кайырма а.]], [[Эркин-Сай|Эркин-Сай а.]] |- |[[Курама айыл аймагы]] |[[Жайылма (Панфилов району)|Жайылма а.]], [[Панфилов (Панфилов району)|Панфилов а.]], [[Орто-Арык (Панфилов району)|Орто-Арык а.]], [[Эфиронос|Эфиронос а.]] |- |[[Күрпүлдөк айыл аймагы]] |[[Күрпүлдөк|Күрпүлдөк а.]], [[Киров (Панфилов району)|Киров а.]], [[Ровное|Ровное а.]] |- |[[Орто айыл аймагы]] |[[Тельман (Панфилов району)|Тельман а.]], [[Букара (айыл)|Букара а.]], [[Кум-Арык (Панфилов району)|Кум-Арык а.]] |- |[[Фрунзе айыл аймагы]] |[[Чалдыбар (Панфилов району)|Чалдыбар а.]], [[Чолок-Арык|Чолок-Арык а.]], [[Чорголу|Чорголу а.]] |- |[[Чалдыбар айыл аймагы]] |[[Биринчи Май (Панфилов району)|Биринчи Май а.]], [[Озёрное (Панфилов району)|Озёрное а.]], [[Октябрь (Панфилов району)|Октябрь а.]], [[Ойронду|Ойронду а.]] |- | rowspan="20" | [[Файл:Kyrgyzstan Sokuluk Raion.png|100px|center]] || rowspan="20" align="center" | [[Сокулук району]]|| rowspan="20" | [[Файл:Coat of arms of Sokuluk.png|50px|center]] || rowspan="20" align="center" | 194 579 || '''[[Шопоков|Шопоков шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Асылбаш айыл аймагы]] |[[Асылбаш, Сокулук району|Асылбаш а.]], [[Киров (Сокулук району)|Киров а.]] |- |[[Ат-Башы айыл аймагы]] |[[Ак-Жол (Сокулук району)|Ак-Жол а.]], [[Манас (Сокулук району)|Манас а.]], [[Лесное (Сокулук району)|Лесное а.]], [[Төрт-Көл, Сокулук району|Төрт-Көл а.]] |- |[[Биринчи Май айыл аймагы]] |[[Биринчи Май (Сокулук району, Биринчи Май айыл аймагы)|Бирнчи Май а.]], [[Национальное|Национальное а.]], [[Панфилов (Сокулук району)|Панфилов а.]] |- |[[Военно-Антоновка айыл аймагы]] |[[Военно-Антоновка|Военно-Антоновка а.]] |- |[[Гавриловка айыл аймагы]] |[[Гавриловка (Сокулук району)|Гавриловка а.]], [[Жангарач|Жангарач а.]], [[Романовка (Сокулук району)|Романовка а.]], [[Шалта (Сокулук району)|Шалта а.]] |- |[[Жыңы-Жер айыл аймагы]] |[[Жаңы-Жер (Сокулук району)|Жаңы-Жер а.]], [[Верхневосточное|Верхневосточное а.]], [[Западное|Западное а.]], [[Зелёное|Зелёное а.]], [[Нижневосточное|Нижневосточное а.]] |- |[[Жаңы-Пахта айыл аймагы]] |[[Жаңы-Пахта|Жаңы-Пахта а.]], [[Ак-Кашат|Ак-Кашат а.]], [[Заря (Сокулук району)|Заря а.]], [[Май (Сокулук району)|Май а.]], [[Мирный (Сокулук району)|Мирный а.]] |- |[[Кайназарова айыл аймагы]] |[[Белек (айыл)|Белек а.]], [[Чат-Көл|Чат-Көл а.]], [[Түз|Түз а.]] |- |[[Крупская айыл аймагы]] |[[Жакынкы Арал|Жакынкы Арал а.]], [[Алыскы Арал|Алыскы Арал а.]], [[Биринчи Май (Сокулук району, Крупская айыл аймагы)|Бирнчи Май а.]], Сокулук а. |- |[[Камышановка айыл аймагы]] |[[Камышановка|Камышановка а.]] |- |[[Күнтуу айыл аймагы]] |[[Күнтуу (Сокулук району)|Күнтуу а.]], [[Достук (Сокулук району)|Достук а.]], [[Кичи Шалта|Кичи Шалта а.]], [[Шалта (Сокулук району)|Шалта а.]], [[Чоң-Жар (Сокулук району)|Чоң-Жар а.]] |- |[[Кызыл-Туу айыл аймагы]] |[[Кызыл-Туу (Сокулук району)|Кызыл-Туу а.]], [[Кара-Сакал|Кара-Сакал а.]], [[Маловодное (Сокулук району)|Маловодное а.]], [[Новое|Новое а.]], [[Токбай|Токбай а.]] |- |[[Төмөнкү Чүй айыл аймагы]] |[[Төмөнкү Чүй, Сокулук району|Төмөнкү Чүй а.]], [[Мирное|Мирное а.]], [[Садовое (Сокулук району)|Садовое а.]], [[Северное|Северное а.]], [[Степное (Сокулук району)|Степное а.]], [[Талтак|Талтак а.]] |- |[[Новопавловка айыл аймагы]] |[[Новопавловка|Новопавловка а.]], [[Учкун (Сокулук району)|Учкун а.]] |- |[[Орок айыл аймагы]] |[[Жал (Сокулук району)|Жал а.]], [[Жогорку Орок|Жогорку Орок а.]], [[Калтар (айыл)|Калтар а.]], [[Кашка-Баш|Кашка-Баш а.]], [[Төмөнкү Орок|Төмөнкү Орок а.]], [[Плодовое|Плодовое а.]], [[Сарбан (айыл)|Сарбан а.]], [[Селекционное|Селекционное а.]] |- |[[Саз айыл аймагы]] |[[Саз (айыл)|Саз а.]], [[Конуш (айыл)|Конуш а.]] |- |[[Сокулук айыл аймагы]] |[[Сокулук (Сокулук району, Сокулук айыл аймагы)|Сокулук а.]] |- |[[Төш-Булак айыл аймагы]] |[[Төш-Булак (Сокулук району)|Төш-Булак а.]], [[Бөрүлү|Бөрүлү а.]], [[Четинди|Четинди а.]] |- |[[Фрунзе айыл аймагы]] |[[Фрунзе (Сокулук району)|Фрунзе а.]], [[Комсомол (Сокулук району)|Комсомольское а.]], Озёрное а., [[Студенческое|Студенческое а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Chüy Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Чүй району]]|| rowspan="10" align="center" | жок || rowspan="10" align="center" | 54 622 || Ак-Бешим айыл аймагы |[[Ак-Бешим (айыл)|Ак-Бешим а.]], [[Жаңы-Жол (Чүй району)|Жаңы-Жол а.]], [[Калыгул, Чүй району|Калыгул а.]] |- |Бурана айыл аймагы |[[Бурана (айыл)|Бурана а.]], [[Алга (Чүй району)|Алга а.]], [[Дөң-Арык|Дөң-Арык а.]], [[Мээнеткеч|Мээнеткеч а.]] |- |Ибраимов айыл аймагы |[[Кошой (айыл)|Кошой а.]], [[Кара-Ой (Чүй району)|Кара-Ой а.]], [[Кызыл-Аскер|Кызыл-Аскер а.]], [[Ленин (Чүй району)|Ленин а.]], [[Ленин-Жол (Чүй району)|Ленин-Жол а.]], [[Талды-Булак (Чүй району)|Талды-Булак а.]] |- |Искринск айыл аймагы |[[Искра (Чүй району)|Искра а.]], [[Восточное|Восточное а.]], [[Жаңы-Турмуш (Чүй району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Железнодорожное|Железнодорожное а.]], [[Кара-Дөбө (Чүй району)|Кара-Дөбө а.]], |- |Кегети айыл аймагы |[[Кегети (айыл)|Кегети а.]], [[Арпа-Тектир (Чүй району)|Арпа-Тектир а.]], [[Акматбек|Акматбек а.]], [[Советское (Кемин району)|Советское а.]], [[Чапаев (Чүй району)|Чапаев а.]] |- |Кош-Коргон айыл аймагы |[[Кош-Коргон (Чүй району)|Кош-Коргон а.]] |- |Он Бир-Жылкы айыл аймагы |[[Онбир-Жылга|Онбир-Жылга а.]], [[Маданият (Чүй району)|Маданият а.]], [[Кайырма (Чүй району)|Кайырма а.]], [[Прогресс (Чүй району)|Прогресс а.]] |- |Сайлык айыл аймагы |[[Сайлык|Сайлык а.]], [[Жаңы-Чек (Чүй району)|Жаңы-Чек а.]], [[Виноградное (Чүй району)|Виноградное а.]] |- |Чүй айыл аймагы |[[Чүй (Чүй району)|Чүй а.]], [[Арал (Чүй району)|Арал а.]], [[Садовое (Чүй району)|Садовое а.]] |- |Шамшы айыл аймагы |[[Шамшы (Чүй району)|Шамшы а.]], [[Карагул (айыл)|Карагул а.]], [[Кош-Кашат|Кош-Кашат а.]], [[Чоң-Жар (Чүй району)|Чоң-Жар а.]] |- | rowspan="19" | [[Файл:Kyrgyzstan Ysyk-Ata Raion.png|100px|center]] || rowspan="19" align="center" | [[Ысык-Ата району]]|| rowspan="19" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Ysyk-Ata district.png|50px|center]] || rowspan="19" align="center" | 154 340 || '''[[Кант (шаар)|Кант шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Кудук айыл аймагы |[[Ак-Кудук (Ысык-Ата району)|Ак-Кудук а.]], [[Биринчи Май (Ысык-Ата району, Ак-Кудук айыл аймагы)|Биринчи Май а.]], [[Киров (Ысык-Ата району)|Киров а.]], [[Котовский|Котовский а.]], [[Хун Чи (Ысык-Ата району, Ак-Кудук айыл аймагы)|Хун Чи а.]] |- |Бирдик айыл аймагы |[[Бирдик (Ысык-Ата району)|Бирдик а.]], [[Хун Чи (Ысык-Ата району, Бирдик айыл аймагы)|Хун Чи а.]] |- |Жээк айыл аймагы |[[Жээк (Ысык-Ата району)|Жээк а.]], [[Дмитриевка (Ысык-Ата району)|Дмитриевка а.]], [[Гагарин (Ысык-Ата району)|Гагарин а.]] |- |Ивановка айыл аймагы |[[Ивановка (Ысык-Ата району)|Ивановка а.]] |- |Интернационал айыл аймагы |[[Интернационал (Ысык-Ата району)|Интернационал а.]], [[Жар-Башы (Ысык-Ата району)|Жар-Башы а.]] |- |Ысык-Ата айыл аймагы |[[Алмалуу (Ысык-Ата району)|Алмалуу а.]], [[Горная Серафимовка|Горная Серафимовка а.]], [[Жогорку-Ичке-Суу|Жогорку-Ичке-Суу а.]], [[Ичке-Суу (Ысык-Ата району)|Ичке-Суу а.]], [[Карагай-Булак|Карагай-Булак а.]], [[Норус|Норус а.]], [[Таш-Башат (Ысык-Ата району)|Таш-Башат а.]], [[Тогуз-Булак (Ысык-Ата району)|Тогуз-Булак а.]], [[Үч-Эмчек (Ысык-Ата району)|Үч-Эмчек а.]] |- |Кең-Булуң айыл аймагы |[[Кең-Булуң|Кең-Булуң а.]], [[Гидростроитель|Гидростроитель а.]], [[Дружба (Ысык-Ата району, Кең-Булуң айыл аймагы)|Дружба а.]], [[Чолпон (Ысык-Ата району)|Чолпон а.]] |- |Кочкорбаев айыла аймагы |[[Кеңеш (Ысык-Ата району)|Кеңеш а.]], [[Доктурбек Курманалиев (айыл)|Доктурбек Курманалиев а.]], [[Будённовка|Будённовка а.]] |- |Красная Речка айыл аймагы |[[Красная Речка|Красная Речка а.]] |- |Логвиненко айыл аймагы |[[Новопокровка (Ысык-Ата району, Логвиненко айыл аймагы)|Новопокровка а.]], [[Чоң-Далы|Чоң-Далы а.]] |- |Люксембург айыл аймагы |[[Люксембург (айыл)|Люксембург а.]], [[Киршёлк|Киршёлк а.]] |- |Милянфан айыл аймагы |[[Милянфан|Милянфан а.]] |- |Сын-Таш айыл аймагы |[[Сын-Таш|Сын-Таш а.]], [[Ак-Сай (Ысык-Ата району)|Ак-Сай а.]], [[Жетиген (Ысык-Ата району)|Жетиген а.]], [[Кызыл-Арык|Кызыл-Арык а.]], [[Өтөгөн|Өтөгөн а.]], [[Рот-Фронт|Рот-Фронт а.]], [[Совет (Ысык-Ата району)|Советское а.]], [[Тельман (Ысык-Ата району)|Тельман а.]] |- |Новопокровка айыл аймагы |[[Новопокровка (Ысык-Ата району, Новопокровка айыл аймагы)|Новопокровка а.]], [[Ленин (Ысык-Ата району)|Ленин а.]], [[Сары-Жон|Сары-Жон а.]] |- |Нурманбет айыл аймагы |[[Нурманбет|Нурманбет а.]], [[Алиаскар Токтоналиев (айыл)|Алиаскар Токтоналиев а.]], [[Биринчи Май (Ысык-Ата району, Нурманбет айыл аймагы)|Биринчи Май а.]] |- |Туз айыл аймагы |[[Туз (Ысык-Ата району)|Туз а.]], [[Дайырбек|Дайырбек а.]], [[Жайалма|Жайалма а.]], [[Төмөнкү Серафимовка|Төмөнкү Серафимовка а.]] |- |Узун-Кыр айыл аймагы |[[Дружба (Ысык-Ата району, Узун-Кыр айыл аймагы)|Дружба а.]], [[Жер-Казар|Жер-Казар а.]], [[Төмөнкү Норус|Төмөнкү Норус а.]] |- |Юрьевка айыл аймагы |[[Юрьевка|Юрьевка а.]], [[Ысык-Ата, Ысык-Ата району|Ысык-Ата а.]] |- | || [[Токмок|Токмок шаары]]|| [[Файл:Flag of Tokmok.svg|50px|center]][[Файл:Tokmak coa.svg|50px|center]] || align="center" | 71 443 || align="center" | жок |align="center" | жок |} === Ысык-Көл облусу === {{Негизги макала|Ысык-Көл облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=9—16}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Ak-Suu Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Ак-Суу району]]|| rowspan="14" align="center" | жок || rowspan="14" align="center" | 69 439 || [[Ак-Булуң айыл аймагы]] |[[Ак-Булуң (Ак-Суу району)|Ак-Булуң а.]], [[Ак-Булак (Ак-Суу району)|Ак-Булак а.]], [[Токтогул (Ак-Суу району)|Токтогул а.]], [[Түргөн (айыл)|Түргөн а.]] |- |[[Ак-Чий айыл аймагы (Ак-Суу району)|Ак-Чий айыл аймагы]] |[[Ак-Чий (Ак-Суу району)|Ак-Чий а.]], [[Качыбек|Качыбек а.]], [[Көк-Жайык|Көк-Жайык а.]], [[Кызыл-Жар (Ак-Суу району)|Кызыл-Жар а.]], [[Советское (Ак-Суу району)|Советское а.]] |- |[[Бөрү-Баш айыл аймагы]] |[[Бөрү-Баш|Бөрү-Баш а.]], [[Черик (айыл)|Черик а.]] |- |[[Жыргалаң айыл аймагы]] |[[Жыргалаң (Ак-Суу району)|Жыргалаң а.]] |- |[[Кара-Жал айыл аймагы]] |[[Тегизчил|Тегизчил а.]], [[Жаңы-Арык (Ак-Суу району)|Жаңы-Арык а.]], [[Кара-Жал|Кара-Жал а.]], [[Боз-Булуң|Боз-Булуң а.]] |- |[[Каракол айыл аймагы]] |[[Каракол (Ак-Суу району)|Каракол а.]], [[Чолпон (Ак-Суу району)|Чолпон а.]] |- |[[Кереге-Таш айыл аймагы]] |[[Кереге-Таш (Ак-Суу району)|Кереге-Таш а.]], [[Кайырма-Арык|Кайырма-Арык а.]], [[Новоконстантиновка|Новоконстантиновка а.]], [[Пионер (Ак-Суу району)|Пионер а.]], [[Сары-Камыш (Ак-Суу району)|Сары-Камыш а.]] |- |[[Боз-Учук айыл аймагы]] |[[Нововознесеновка|Нововознесеновка а.]], [[Боз-Учук, Ак-Суу району|Боз-Учук а.]], [[Ичке-Жергез|Ичке-Жергез а.]] |- |[[Октябрь айыл аймагы]] |[[Октябрьское|Октябрьское а.]], [[Жол-Колот|Жол-Колот а.]], [[Отуз-Уул (айыл)|Отуз-Уул а.]], [[Үч-Кайнар|Үч-Кайнар а.]] |- |[[Отрадное айыл аймагы]] |[[Отрадное|Отрадное а.]], [[Орлиное|Орлиное а.]], [[Шапак (айыл)|Шапак а.]] |- |[[Тепкен айыл аймагы]] |[[Тепке|Тепке а.]], [[Жылдыз (айыл)|Жылдыз а.]], [[Курбу (айыл)|Курбу а.]] |- |[[Теплоключенка айыл аймагы]] |Теплоключенка а., [[Лесной, Ак-Суу району|Лесное а.]] |- |[[Челпек айыл аймагы]] |[[Челпек (айыл)|Челпек а.]], [[Бурма-Суу|Бурма-Суу а.]], [[Таш-Кыя (Ак-Суу району)|Таш-Кыя а.]] |- |[[Эңилчек айыл аймагы]] |[[Эңилчек (айыл)|Эңилчек а.]], [[Кең-Суу (Ак-Суу району)|Кең-Суу а.]], [[Койлуу (Ак-Суу району)|Койлуу а.]], [[Кургак (Ак-Суу району)|Кургак а.]], [[Май-Саз (Ак-Суу району)|Май-Саз а.]], [[Таш-Короо (Ак-Суу району)|Таш-Короо а.]], [[Эчкили-Таш (Ак-Суу району)|Эчкили-Таш а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Jeti-Ögüz Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Жети-Өгүз району]]|| rowspan="13" align="center" | [[Файл:Flag of Jeti-Ögüz District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Jeti-Oguz.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 93 392 || [[Ак-Дөбө айыл аймагы]] |[[Мундуз (Жети-Өгүз району)|Мундуз а.]], [[Ак-Дөбө (Жети-Өгүз району)|Ак-Дөбө а.]], [[Аң-Өстөн|Аң-Өстөн а.]], [[Тилекмат|Тилекмат а.]] |- |[[Ак-Шыйрак айыл аймагы]] |[[Ак-Шыйрак, Жети-Өгүз району|Ак-Шыйрак а.]], Культцентр а., Ыштык а. |- |[[Алдашев айыл аймагы]] |[[Саруу (айыл)|Саруу а.]], [[Жууку|Жууку а.]], Ысык-Көл а. |- |[[Барскоон айыл аймагы]] |[[Барскоон, Жети-Өгүз району|Барскоон а.]], [[Каракол (Жети-Өгүз району)|Каракол а.]], Кара-Сай а., Сөөк а. |- |[[Даркан айыл аймагы]] |[[Даркан (айыл)|Даркан а.]] |- |[[Жаргылчак айыл аймагы]] |[[Ак-Терек (Жети-Өгүз району)|Ак-Терек а.]], [[Жеңиш (Жети-Өгүз району)|Жеңиш а.]], [[Кичи-Жаргылчак|Кичи-Жаргылчак а.]], [[Чоң-Жаргылчак|Чоң-Жаргылчак а.]] |- |[[Жети-Өгүз айыл аймагы]] |[[Жети-Өгүз (айыл)|Жети-Өгүз а.]], [[Ак-Кочкор|Ак-Кочкор а.]], [[Желе-Дөбө (айыл)|Желе-Дөбө а.]], [[Жети-Өгүз курорту|Жети-Өгүз (Курорт) а.]], [[Кабак (айыл)|Кабак а.]], [[Талды-Булак (Жети-Өгүз району)|Талды-Булак а.]],[[Чырак (айыл)|Чырак а.]] |- |[[Кызыл-Суу айыл аймагы (Жети-Өгүз району)|Кызыл-Суу айыл аймагы]] |[[Кызыл-Суу (Жети-Өгүз району)|Кызыл-Суу а.]], [[Жалгыз-Өрүк (Жети-Өгүз району)|Жалгыз-Өрүк а.]], [[Кайнар (Жети-Өгүз району)|Кайнар а.]], [[Покровка Пристаны|Покровка Пристаны а.]] |- |[[Липенка айыл аймагы]] |[[Липенка|Липенка а.]], [[Богатыровка|Богатыровка а.]], [[Зелёный Гай|Зелёный Гай а.]], [[Ичке-Булуң, Жети-Өгүз району|Ичке-Булуң а.]] |- |[[Оргочор айыл аймагы]] |[[Оргочор, Жети-Өгүз району|Оргочор а.]], [[Боз-Бешик|Боз-Бешик а.]], [[Кургак-Айрык|Кургак-Айрык а.]], Подгорное а. |- |[[Светлая Поляна айыл аймагы]] |[[Светлая Поляна|Светлая Поляна а.]], [[Чоң-Кызыл-Суу|Чоң-Кызыл-Суу а.]] |- |[[Тамга айыл аймагы]] |[[Тамга (айыл)|Тамга а.]], [[Тосор|Тосор а.]] |- |[[Ырдык айыл аймагы]] |Алкым а., [[Жон-Булак|Жон-Булак а.]], Комсомольское а., [[Конкино|Конкино а.]], [[Ырдык, Жети-Өгүз району|Ырдык а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Ysyk-Köl Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Ысык-Көл району]]|| rowspan="13" | [[Файл:Flag of Ysyk-Kul district.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 84 876 || '''[[Чолпон-Ата|Чолпон-Ата шаары]]''' |align="center" | жок |- |Абдрахманов айыл аймагы |[[Жаркынбаев|Жаркынбаев а.]], [[Кароол-Дөбө (Ысык-Көл району)|Кароол-Дөбө а.]] |- |Ананьево айыл аймагы |[[Ананьево|Ананьево а.]], [[Көк-Дөбө (Ысык-Көл району)|Көк-Дөбө а.]], [[Чет-Байсоорун|Чет-Байсоорун а.]] |- |Бостери айыл аймагы |[[Бостери|Бостери а.]], [[Бактуу-Долоноту|Бактуу-Долоноту а.]] |- |Кара-Ой айыл аймагы |[[Кара-Ой (Ысык-Көл району)|Кара-Ой а.]] |- |Кум-Бел айыл аймагы |[[Корумду (Ысык-Көл району)|Корумду а.]], [[Булан-Сөгөттү|Булан-Сөгөттү а.]] |- |Өрүк айыл аймагы |[[Чоң-Өрүктү|Чоң-Өрүктү а.]], [[Орто-Өрүктү|Орто-Өрүктү а.]], [[Өрүктү-Хутор|Өрүктү-Хутор а.]] |- |Садыр Аке айыл аймагы |[[Григорьевка (Ысык-Көл району)|Григорьевка а.]], [[Григорьевка Пристаны|Григорьев Пристаны а.]] |- |Семёновск айыл аймагы |[[Семёновка (Ысык-Көл району)|Семёновка а.]], [[Кожояр|Кожояр а.]] |- |Тамчы айыл аймагы |[[Тамчы (айыл)|Тамчы а.]], [[Кош-Көл|Кош-Көл а.]], [[Чырпыкты|Чырпыкты а.]] |- |Темир айыл аймагы |[[Темир (айыл)|Темир а.]], [[Кашат (айыл)|Кашат а.]] |- |Тору-Айгыр айыл аймагы |[[Тору-Айгыр (айыл)|Тору-Айгыр а.]], [[Кызыл-Өрүк|Кызыл-Өрүк а.]], [[Сары-Камыш (Ысык-Көл району)|Сары-Камыш а.]] |- |Чоң-Сары-Ой айыл аймагы |[[Чоң-Сары-Ой|Чоң-Сары-Ой а.]], [[Баетов (Ысык-Көл району)|Баетов а.]], [[Өрнөк (Ысык-Көл району)|Өрнөк а.]], [[Сары-Ой (Ысык-Көл району)|Сары-Ой а.]], [[Чок-Тал, Ысык-Көл району|Чок-Тал а.]] |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Tong Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Тоң району]]|| rowspan="9" | [[Файл:Coat of arms of Ton rayon.png|50px|center]] || rowspan="9" align="center" | 53 401 || Ак-Терек айыл аймагы |[[Кара-Коо|Кара-Коо а.]], [[Ала-Баш|Ала-Баш а.]], [[Бар-Булак|Бар-Булак а.]], [[Дөң-Талаа|Дөң-Талаа а.]], Комсомол а., [[Кызыл-Туу (Тоң району)|Кызыл-Туу а.]] |- |Болот Мамбетов айыл аймагы |[[Эшперов|Эшперов а.]], [[Ак-Сай (Тоң району, Болот Мамбетов айыл аймагы)|Ак-Сай а.]], [[Жер-Үй|Жер-Үй а.]], [[Көк-Сай (Тоң району)|Көк-Сай а.]] |- |Кажы-Сай айыл аймагы |[[Кажы-Сай|Кажы-Сай а.]] |- |Көл-Төр айыл аймагы |[[Көл-Төр (айыл)|Көл-Төр а.]], [[Тогуз-Булак (Тоң району)|Тогуз-Булак а.]], [[Коңур-Өлөң, Тоң району|Коңур-Өлөң а.]] |- |Көк-Мойнок айыл аймагы |[[Ак-Өлөң|Ак-Өлөң а.]], [[Көк-Мойнок-Биринчи|Көк-Мойнок-Биринчи а.]], [[Көк-Мойнок-Экинчи|Көк-Мойнок-Экинчи а.]] |- |Күн-Чыгыш айыл аймагы |[[Бөкөнбаев|Бөкөнбаев а.]], [[Арчалы (Тоң району)|Арчалы а.]] |- |Төрт-Күл айыл аймагы |[[Төрт-Күл, Тоң району|Төрт-Күл а.]], [[Темир-Канат|Темир-Канат а.]], [[Туура-Суу (Тоң району, Төрт-Күл айыл аймагы)|Туура-Суу а.]] |- |Тоң айыл аймагы |[[Тоң (айыл)|Тоң а.]], [[Ак-Сай (Тоң району, Тоң айыл аймагы)|Ак-Сай а.]], [[Кажы-Саз|Кажы-Саз а.]] |- |Улакол айыл аймагы |[[Оттук (Тоң району)|Оттук а.]], [[Кара-Талаа|Кара-Талаа а.]], [[Кара-Шаар (айыл)|Кара-Шаар а.]], [[Туура-Суу (Тоң району, Улакол айыл аймагы)|Туура-Суу а.]], [[Шор-Булак|Шор-Булак а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Tüp Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Түп району]]|| rowspan="13" | [[Файл:Coat of arms of Tup district.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 65 169 || Ак-Булак айыл аймагы |[[Ак-Булак (Түп району)|Ак-Булак а.]] |- |Ак-Булуң айыл аймагы |[[Ак-Булуң (Түп району)|Ак-Булуң а.]], [[Беловодское (Түп району)|Беловодское а.]], [[Фрунзе (Түп району)|Фрунзенское а.]] |- |Арал айыл аймагы |[[Арал (Түп району)|Арал а.]], [[Миң-Булак (Түп району)|Миң-Булак а.]], [[Долон (айыл)|Долон а.]], [[Кош-Дөбө (Түп району)|Кош-Дөбө а.]], [[Сары-Дөбө|Сары-Дөбө а.]] |- |Ысык-Көл айыл аймагы |Ысык-Көл а., [[Ынтымак (Түп району)|Ынтымак а.]] |- |Карасаев айыл аймагы |[[Тасма (айыл)|Тасма а.]], [[Токтоян|Токтоян а.]], [[Чоң-Тогуз-Бай|Чоң-Тогуз-Бай а.]] |- |Кутургу айыл аймагы |[[Кутургу|Кутургу а.]], [[Кичи-Өрүктү|Кичи-Өрүктү а.]], [[Ой-Булак|Ой-Булак а.]], [[Ой-Тал (Түп району)|Ой-Тал а.]] |- |Михайловка айыл аймагы |[[Михайловка (Түп району)|Михайловка а.]] |- |Сан-Таш айыл аймагы |[[Сан-Таш|Сан-Таш а.]], [[Байзак (Түп району)|Байзак а.]], [[Каркыра (айыл)|Каркыра а.]], [[Кең-Суу (Түп району)|Кең-Суу а.]], [[Сары-Тологой (Түп району)|Сары-Тологой а.]] |- |Сары-Булак айыл аймагы |[[Балбай|Балбай а.]], [[Күрмөнтү|Күрмөнтү а.]] |- |Талды-Суу айыл аймагы |[[Талды-Суу (Түп району)|Талды-Суу а.]], [[Ичке-Суу (Түп району)|Ичке-Суу а.]], [[Көөчү|Көөчү а.]], [[Корумду (Түп району)|Корумду а.]] |- |Тогуз-Булак айыл аймагы |[[Тогуз-Булак (Түп району)|Тогуз-Булак а.]], [[Сары-Булуң (Түп району)|Сары-Булуң а.]] |- |Түп айыл аймагы |[[Түп (айыл)|Түп а.]], [[Бирлик (Түп району)|Бирлик а.]], [[Шаты (айыл)|Шаты а.]] |- |Чоң-Таш айыл аймагы |[[Чоң-Таш (айыл)|Чоң-Таш а.]], [[Жылуу-Булак|Жылуу-Булак а.]] |- | || align="center" | [[Балыкчы шаары]]|| [[Файл:Flag of Balykchy.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Balykchy Kyrgyzstan.svg|50px|center]] || align="center" | 50 814 (51 305 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |''[[Орто-Токой (Балыкчы)|Орто-Токой шаар тибиндеги посёлок]]'' |align="center" | жок |- | || align="center" | [[Каракол|Каракол шаары]]|| [[Файл:Flag of Karakol.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Karakol.svg|50px|center]] || align="center" | 81 522 (84 351 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |''[[Пржевальск пристаны|Пржевальск-Пристаны шаар тибиндеги посёлок]]'' |align="center" | жок |} == Тарых == === Кыргыз АО (1924―1926) === {{Негизги макала|Кыргыз автономиялуу облусу}} 1924-жылдын 16-сентябрында [[Түркстан Автономиялуу Советтик Социалисттик Республикасы|Түркстан АССРнин]] Борбордук аткаруу комитетинин (БАК) кезексиз сессиясы Орто Азияны улуттук-мамлекеттик бөлүштүрүшү жөнүндө чечим кабыл алган. Чечимдин алкагында [[Орусия Советтик Федеративдик Социалисттик Республикасы|ОСФСРдин]] курамында [[Кыргыз автономиялуу облусу|Кара-Кыргыз автономиялуу облусунун]] түзүлүшү жарыяланган. Бул чечим 1924-жылы 14-октябрда Бүткүл орусиялык борбордук аткаруу комитетинин (БОБАК) 2-сессиясында бекитилген жана 1925-жылдын 11-майында Бүткүл орусиялык советтердин жыйынында жактырылган. 1925-жылдын май айынан Кара-Кыргыз АО Кыргыз АО аталып баштайт<ref name="bse">{{книга|автор=|заглавие=Большая советская энциклопедия|издание=2-е изд|место=М.|издательство=БСЭ|год=1949—1960|том=29|страницы=293—294}}</ref>. Автономиялуу облусунда 4 аймак негизделген — Пишпек (21 [[болуш]] менен), Каракол-Нарын (16 болуш), Ош (20 болуш) жана Жалал-Абад (19 болуш). Болуштар 269 айыл кеңештерге бөлүнүп 1173 калктуу конуштарды камтыган<ref>{{книга|заглавие=Территориальное и административное деление Союза ССР на 1-е января 1926 года|место=М.|издательство=Издательство Главного управления коммунального хозяйства НКВД|год=1926|страницы=139|страниц=288|тираж=4000}}</ref>. === Кыргыз АССР (1926―1936) === {{Негизги макала|Кыргыз Автономиялуу Социалисттик Советтик Республикасы}} [[Файл:Кыргыз АССР (аймактар 1926-1928).png|thumb|241x241px|Кыргыз АССРдин 1926-1928-жж. болгон кантондорго бөлүнүшү]]1-февраль 1926-жылы Кыргыз АО Кыргыз АССРге айланган. Ошол эле учурда анын жаңы административдик-аймактык бөлүнүшү бекитилген. Ага ылайык аймактардын оруна 7 кантон орнолгон: Чүй, Талас, Каракол, Нарын, Ош, Жалал-Абад, Фрунзе. Кантондор 52 болушка, алар 455 айыл кеңешине бөлүнгөн. Ушул эле жылы Пишпектин аталышы Фрунзеге өзгөргөн. 1928-жылы Чүй кантону Фрунзе кантонуна кошулган, Жалал-Абад менен Ош кантондору Ош аймагына бириккен. Ошол эле учурда болуштарга бөлүнүсүнөн райондорго бөлүнүшүнө өтүү башталган. 1929-жылына Кыргыз АССР 1 аймака, 5 кантонго, 13 районго, 29 болушка жана 441 айыл кеңештерге бөлүнгөн. 1930-жылы Кыргызстанда, ошондой эле бүткүл Советтер Союзунда кантондорго бөлүнүү жоюлган. Кыргыз АССР райондорго, алар айыл кеңештерге бөлүнүп калган. === Кыргыз ССР (1936―1991) === {{Негизги макала|Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы}} === Кыргыз Республикасы === 31-август 1991-жылы Кыргыз Республикасы жаралат. 7-февраль 1992-жылы Жалал-Абад облусунун Үч-Терек району түптөлгөн, бирок 1998-жылдын 30-сентябрында жоюлган. 1992-жылдын 27-февралында Ош облусунун Чоң-Алай району түзүлгөн. 1992-жылдын 6 мартында кээ бир райондордун аталыштары өзгөргөн: Жаңы-Жол — Аксыга, Киров — Кара-Буурага, Ленинполь — Бакай-Атага, Ленин — Ноокенге, Совет — Кара-Кулжага, Фрунзе — Кадамжайга. Ошол эле учурда Нарын облусунун Суусамыр району түзүлгөн (1994-жылдын 28-майында Чүй облусуна өткөрүлүп берилген, 1995-жылдын августунда жоюлган. 1993-жылдын 8-майында Калинин районун аталышы Жайыл районуна өзгөргөн. 1994-жылдын 16-апрелинде Чүй району жоюлган. 1998-жылдын 3-сентябрында Кант району Ысык-Ата районуна кошулган. 1999-жылдын 13-октябрында Ош облусунун Баткен, Кадамжай жана Лейлек райондорунун чек арасында Баткен облусу түзүлгөн. == Булактар == [[Категория:Кыргызстандын облустары| ]] <references /> 46eeofemmikfg6sacj2n53p60e9c0vs 515206 515197 2025-06-21T22:37:31Z Kmaksat 21502 /* Чүй облусу */ 515206 wikitext text/x-wiki [[Файл:Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшү.svg|thumb|Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшүнүн схемасы|399x399px]] [[file:Kyrgyzstan provinces map.png|thumb| 1. [[Бишкек|Бишкек шаары]]; 2. [[Баткен облусу‎]]; 3. [[Чүй облусу]]; 4. [[Жалал-Абад облусу]]; 5. [[Нарын облусу]]; 6. [[Ош облусу]]; 7. [[Талас облусу]]; 8. [[Ысык-Көл облусу]]; 9. [[Ош (шаар)|Ош шаары]] |222x222px]] '''Кыргызстандын административдик-аймактык түзүлүшү''' ― бул натыйжалуу мамлекеттик башкарууну жана жергиликтүү башкарууну уюштуруу максаттарында аймактарды административдик-аймактык бирдиктерге бөлүштүрүү. [[Административдик-аймактык бирдиктер|Административдик-аймактык бирдик]] ― бул мамлекеттик бийлик же жергиликтүү башкаруу органдары тиешелүүлүгүнө жараша мамлекеттик башкарууну же өз алдынча башкарууну жүзөгө ашыруучу, өз ичине бир же бир нече калктуу конуштардын жана башка калк отурукташпаган аймактарды камтыган, мыйзам тарабынан аныкталган аймактар. Аймактык бирдиктер ― мамлекеттик бийликтин же жергиликтүү башкаруунун органдары түзүлбөгөн калктуу конуштар жана атайын пайдалануу режиминдеги аймактар ([[коруктар]], [[Улуттук парк|улуттук парктар]], заказниктер, тарыхый эстеликтердин жана жаратылыш эстеликтеринин аймактары, коргонуу маанисиндеги аймактар жана башкалар). Калктуу конуш ― жарандардын туруктуу жашоочу орду болуп эсептелген, жарандардын турмуш-тиричилигин камсыздоо үчүн зарыл керектүү турак жайы жана курулуштары, өзүнүн аталышы жана тийиштүү тартипте аныкталган аймактык чектери бар, ошондой эле Кыргызстандын мыйзамдарында белгиленген тартипте эсепке алынган жана катталган Кыргызстандын аймагынын калк тыгыз отурукташкан бөлүгү. Калктуу конуштар шаардык жана айылдык болуп бөлүнөт. [[Кыргызстан|Кыргызстанда]] 531 административдик-аймактык бирдик: * 7 облус; * 40 район; * 32 шаар (алардын ичинен 2 республикалык маанидеги шаар, 12 облустук маанидеги шаар, 18 райондук маанидеги шаар); * 452 айыл аймагы (бир же бир нече айылдан турат)<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kg/media/publicationarchive/5b9a991d-7133-4f31-85b5-84ba6c206e3e.pdf|title=Кыргыз Республикасынын статистикалык жылдыгы|website=|date=2016|publisher=Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитети|editor=А. Осмоналиевдин редакциясында|pages=474 б}}</ref><ref name = "ААТ тууралуу Мыйзам">{{cite web|url=http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ky-kg/202276|title=2008-жылдын 25-апрелиндеги № 65 "Кыргыз Республикасынын администрациялык-аймактык түзүлүшү тууралуу" Кыргыз Республикасынын Мыйзамы|publisher=Кыргыз Республикасынын Юстиция министрлиги|accessdate=2018-01-21}}</ref>. == Калктуу конуштардын категориялары == Калктуу конуштардын категориялары ― мыйзамда белгиленген белгилүү макамга ээ болгон административдик-аймактык бирдиктердин жыйындысы. '''Республикалык маанидеги шаар категориясына''' мамлекеттик өзгөчө мааниге ээ же өнүккөн өндүрүштүү жана социалдык инфратүзүмдүү, калкынын саны 250 миң адамдан кем болбогон республикалык маанидеги администрациялык, экономикалык же маданий борбор болуп саналган калктуу конуш киргизилиши мүмкүн. Мындай шаарларда жергиликтүү башкарууну уюштуруунун өзгөчө ыкмасы белгилениши мүмкүн. Жергиликтүү башкаруу органдарынын ыйгарым укуктары башка калктуу конуштардагы жергиликтүү башкаруу органдарынын ыйгарым укуктарынан айырмаланышы ыктымал жана алардын мамлекеттик бийлик органдары менен мамилелери өзгөчө мүнөзгө ээ болот. Республикалык маанидеги шаардын макамы мыйзам менен аныкталат. '''Облустук маанидеги шаар''' '''категориясына''' административдик, экономикалык жана маданий борбор болуп саналган, өнөржай ишканалары, коммуналдык чарбасы жана турак жай фонду бар, өнүккөн окуу, маданий-агартуу, дарылоо жана соода мекемелерине ээ, калкынын саны 20 миңден кем болбогон калктуу конуш киргизилиши мүмкүн. '''Райондук маанидеги шаар''' '''категориясына''' административдик, экономикалык жана маданий борбор болуп саналган, өндүрүштүк жана социалдык инфратүзүмгө, өнүккөн окуу, маданий-агартуу, дарылоо жана соода мекемелерине ээ, калкынын саны 10 миң адамдан кем болбогон калктуу конуш киргизилиши мүмкүн. '''Шаар тибиндеги посёлоктордун категориясына''' аймагында экономикалык маанилүү объекттер (өнөржай ишканалары, курулуштар, темиржол станциялары ж.б.) жайгашкан, ошондой эле эгерде бул калктуу конуштар ыңгайлуулуктардын белгилүү деңгээлине жетишсе, калкынын саны 2 миң адамдан кем болбосо, дарылык мааниге ээ жерлерде жайгашкан калктуу конуштар киргизилиши мүмкүн. Өзгөчө учурларда калкынын саны азыраак, бирок административдик, экономикалык жана маданий борбор болуп саналган жана андан аркы экономикалык өсүшү жана калкынын саны көбөйүшү жакынкы келечекте боло турган калктуу конуштар тийиштүү маанидеги шаарлар, шаар тибиндеги посёлоктор категориясына киргизилиши мүмкүн. '''Айыл категориясына''' ыңгайлуулуктардын белгилүү деңгээлине жетишкен, калкынын саны 50 адамдан кем болбогон, айыл чарба өндүрүшүндө алектенишкен жана алардын үй-бүлөө мүчөлөрү калктын санынын жарымынан көбүн түзгөн калктуу конуштар киргизилиши мүмкүн. Айылдын курамында кыштактар жана конуштар уюштурулушу мүмкүн. Өзгөчө учурларда алыс жана баруу кыйын болгон, калкынын саны аз конуштар айыл категориясына киргизилиши мүмкүн<ref name ="ААТ тууралуу Мыйзам"/>. == Биринчи деңгээлдеги адмистративдик-аймактык бирдиктер == {| class="toccolours" border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="margin: 0 0 0 0; font-size:95%; border-collapse: collapse;" !№ !Аталыш !Туу, герб !Административдик борбору !Райондордун саны !Туруктуу калк* (1.01. 2021 карата)<ref name="Калк">{{cite web|url=http://www.stat.kg/kg/statistics/download/operational/825/|title=Кыргыз Республикасынын облустарынын, райондорунун, шаарларынын, шаарчаларынын, айыл аймактарынын жана айылдарынын калкынын саны|publisher=Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитети}}</ref> !Аянты, км² !Жыштыгы, адам/км² |- | align="center" |1 |[[Бишкек|Бишкек шаары]] |[[Файл:Flag of Bishkek.svg|50x50px]][[Файл:Coat_of_arms_of_Bishkek_Kyrgyzstan.svg|68x68px]] | align="center" | - | align="center" |4** | align="center" |1 074 075 | align="center" |170 | align="center" |6318 |- | align="center" |2 |[[Ош|Ош шаары]] |[[Файл:Flag_of_Osh.svg|50x50px]][[Файл:Coat of arms of Osh.svg|50x50px]] | align="center" | - | align="center" |жок | align="center" |322 164 | align="center" |185 | align="center" |1741 |- | align="center" |3 |[[Баткен облусу]] |[[Файл:Batken_obl_flag.svg|50x50px]] [[Файл:Batken_obl_coa.svg|81x81px]] | align="center" |[[Баткен|Баткен ш.]] | align="center" |3 | align="center" |548 247 | align="center" |17 000 | align="center" |32 |- | align="center" |4 |[[Жалал-Абад облусу]] |[[Файл:Flag of Jalal-Abad region.png|50x50px]] [[Файл:Coat of arms of Jalal-Abad region.png|50x50px]] | align="center" |[[Жалал-Абад|Жалал-Абад ш.]] | align="center" |8 | align="center" |1 260 617 | align="center" |33 700 | align="center" |37 |- | align="center" |5 |[[Нарын облусу]] |[[Файл:Naryn_obl_flag.svg|50x50px]] [[Файл:Naryn_obl_coa.svg|50x50px]] | align="center" |[[Нарын|Нарын ш.]] | align="center" |5 | align="center" |292 140 | align="center" |45 200 | align="center" |6 |- | align="center" |6 |[[Ош облусу]] | align="center" |жок | align="center" |[[Ош|Ош ш.]] | align="center" |7 | align="center" |1 391 649 | align="center" |29 200 | align="center" |47 |- | align="center" |7 |[[Талас облусу]] |[[Файл:Flag_of_Talas_Province_Kyrgyzstan.svg|50x50px]] [[Файл:Coat_of_arms_of_Talas_Province_Kyrgyzstan.svg|56x56px]] | align="center" |[[Талас|Талас ш.]] | align="center" |4 | align="center" |270 994 | align="center" |11 400 | align="center" |23 |- | align="center" |8 |[[Чүй облусу]] |[[Файл:Flag_of_Chuy_Province.svg|50x50px]] [[Файл:Coat_of_arms_of_Chuy_province.svg|50x50px]] | align="center" |[[Токмок|Токмок ш.]] | align="center" |8 | align="center" |974 984 | align="center" |20 200 | align="center" |48 |- | align="center" |9 |[[Ысык-Көл облусу]] |[[Файл:Flag of Issyk-Kul Region.svg|50x50px]] [[Файл:Issyk_kul_obl_coa.svg|50x50px]] | align="center" |[[Каракол|Каракол ш.]] | align="center" |5 | align="center" |501 933 | align="center" |43 100 | align="center" |11 |- | | colspan="3" align="center" |Жалпы | align="center" |'''40''' | align="center" |'''6 636 803''' | align="center" |'''199 988''' | align="center" |'''33''' |- | colspan="8" |*Туруктуу калк ― каттоо учурунда убактылуу жок болгондорду кошкондо ушул аймакта туруктуу жашаган калк. <nowiki>**</nowiki>Республикалык маанидеги шаарлардын райондору өз алдынча административдик-аймактык бирдиктер катары эсептелинбейт<ref name ="ААТ тууралуу Мыйзам"/>. |} Бишкек шаары 4 районго бөлүнөт: [[Ленин району (Бишкек)|Ленин]], [[Октябрь району|Октябрь]], [[Биринчи май району|Биринчи май]] жана [[Свердлов району|Свердлов]]. Ленин районуна Чоң-Арык шаар тибиндеги посёлок жана Орто-Сай айылы баш ийет. Ош шаарына 11 айыл баш ийет: Алмалык, [[Арек]], [[Жапалак кыштагы|Жапалак]], [[Керме-Тоо, Ош шаары|Керме-Тоо]], [[Кеңеш]], Өзгүр, [[Орке, Ош шаары|Орке]], [[Пятилетка, Ош шаары|Пятилетка]], Төлөйкөн, Тээке, Гүлбаартөлөйкөн{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=78—79}}. == Экинчи жана үчүнчү деңгээлдеги административдик-аймактык бирдиктер == === Баткен облусу === {{Негизги макала|Баткен облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген<br>айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=38—45}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Batken Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Баткен району]]|| rowspan="9" align="center" | жок || rowspan="9" align="center" | 91 983 || [[Ак-Сай айыл аймагы]] |[[Ак-Сай (Баткен району)|Ак-Сай а.]], [[Капчыгай (Баткен району)|Капчыгай а.]], [[Көк-Таш (Баткен району)|Көк-Таш а.]], [[Миң-Булак (Баткен району)|Миң-Булак а.]], [[Таштумшук|Таштумшук а.]], [[Үч-Дөбө|Үч-Дөбө а.]] |- |[[Ак-Татыр айыл аймагы]] |[[Ак-Татыр (Баткен району)|Ак-Татыр а.]], [[Говсувар|Говсувар а.]], [[Рават|Рават а.]] |- |[[Дарыя айыл аймагы]] |[[Чек (Баткен району)|Чек а.]], [[Жаңы-Жер (Баткен району)|Жаңы-Жер а.]], [[Жаңырык (Баткен району)|Жаңырык а.]], [[Кайыңды (Баткен району)|Кайыңды а.]], [[Кан (Баткен району)|Кан а.]], [[Коргон-Таш|Коргон-Таш а.]],[[Сары-Талаа (Баткен району)|Сары-Талаа а.]], [[Табылгы, Баткен району|Табылгы а.]], [[Тунук-Суу|Тунук-Суу а.]] |- |[[Кара-Бак айыл аймагы]] |[[Кара-Бак|Кара-Бак а.]], [[Бай Кара-Бак|Бай Кара-Бак а.]], [[Достук (Баткен району)|Достук а.]], [[Дөбө (айыл)|Дөбө а.]], [[Зардалы (Баткен району)|Зардалы а.]], [[Кызыл-Бел|Кызыл-Бел а.]], [[Чет-Кызыл|Чет-Кызыл а.]], |- |[[Кара-Булак айыл аймагы]] |[[Бужум|Бужум а.]], [[Кара-Булак (Баткен району)|Кара-Булак а.]] |- |[[Кыштут айыл аймагы]] |[[Таян|Таян а.]], [[Газ (Баткен району)|Газ а.]], [[Кыштут|Кыштут а.]], [[Сай (Баткен району)|Сай а.]], [[Согмент|Согмент а.]], [[Чарбак (Баткен району)|Чарбак а.]] |- |[[Самаркандек айыл аймагы]] |[[Самаркандек|Самаркандек а.]], [[Жаңы-Бак|Жаңы-Бак а.]], [[Миң-Өрүк (Баткен району)|Миң-Өрүк а.]], [[Паскы-Арык|Паскы-Арык а.]] |- |[[Суу-Башы айыл аймагы]] |[[Боз-Адыр|Боз-Адыр а.]], [[Айгүл-Таш|Айгүл-Таш а.]], [[Апкан|Апкан а.]], [[Бөжөй|Бөжөй а.]], [[Кара-Токой|Кара-Токой а.]] |- |[[Төрт-Күл айыл аймагы]] |[[Ак-Өтөк|Ак-Өтөк а.]], [[Ак-Турпак (Баткен району)|Ак-Турпак а.]], [[Зар-Таш|Зар-Таш а.]], [[Чоң-Гара|Чоң-Гара а.]], [[Чоң-Талаа|Чоң-Талаа а.]] |- | rowspan="15" | [[Файл:Kyrgyzstan Kadamjay Raion.png|100px|center]] || rowspan="15" align="center" | [[Кадамжай району]]|| rowspan="15" align="center" | жок || rowspan="15" align="center" | 201 457 || '''[[Айдаркен|Айдаркен шаары]]''' |align="center" | жок |- |'''[[Кадамжай|Кадамжай шаары]]''' |[[Пүлгөн|Пүлгөн а.]], [[Таш-Кыя (Кадамжай)|Таш-Кыя а.]], [[Чал-Таш|Чал-Таш а.]] |- |[[Абсамат Масалиев айыл аймагы]] |[[Кара-Дөбө (Кадамжай району, Абсамат Масалиев айыл аймагы)|Кара-Дөбө а.]], [[Алыш (Кадамжай району)|Алыш а.]], [[Какыр (Кадамжай району, Абсамат Масалиев айыл аймагы)|Какыр а.]], [[Кожо (Кадамжай району)|Кожо а.]], [[Кон|Кон а.]], [[Лесхоз|Лесхоз а.]], [[Олагыш|Олагыш а.]], [[Таш-Коргон (Кадамжай району)|Таш-Коргон а.]] |- |[[Ак-Турпак айыл аймагы]] |[[Жаңы-Жер (Кадамжай району)|Жаңы-Жер а.]], [[Ак-Турпак (Кадамжай району)|Ак-Турпак а.]], [[Жаш-Тилек (Кадамжай району)|Жаш-Тилек а.]], [[Калача (Кадамжай району, Ак-Турпак айыл аймагы)|Калача а.]], [[Кара-Тумшук|Кара-Тумшук а.]], [[Келечек (Кадамжай району)|Келечек а.]], [[Кызыл-Коргон (Кадамжай району)|Кызыл-Коргон а.]], [[Миң-Чынар|Миң-Чынар а.]], [[Өрүкзар|Өрүкзар а.]], [[Өтүкчү (Кадамжай району)|Өтүкчү а.]], [[Сары-Камыш (Кадамжай району)|Сары-Камыш а.]], [[Токой (Кадамжай району)|Токой а.]], [[Чогорок (Кадамжай району)|Чогорок а.]], [[Чоң-Кара|Чоң-Кара а.]] |- |[[Алга айыл аймагы]] |[[Алга, Кадамжай району|Алга а.]], [[Адыр (Кадамжай району)|Адыр а.]], [[Бөксө|Бөксө а.]], [[Жаңы-Чек (Кадамжай району)|Жаңы-Чек а.]], [[Мыргылжек|Мыргылжек а.]], [[Шак-Шак|Шак-Шак а.]], [[Чуңкур-Кыштак|Чуңкур-Кыштак а.]] |- |[[Бирлик айыл аймагы]] |[[Ормош|Ормош а.]], [[Бел (Кадамжай району)|Бел а.]], [[Жал (Кадамжай району)|Жал а.]], [[Жаңы-Коргон|Жаңы-Коргон а.]], [[Жаңы-Сырт|Жаңы-Сырт а.]], [[Кичи-Айдаркен|Кичи-Айдаркен а.]], [[Моло (Кадамжай району)|Моло а.]], [[Сур|Сур а.]], [[Сырт (Кадамжай району)|Сырт а.]], [[Тескей (Кадамжай району)|Тескей а.]], [[Чечме|Чечме а.]], [[Ынтымак (Кадамжай району, Бирлик айыл аймагы)|Ынтымак а.]], [[Эшме (Кадамжай району)|Эшме а.]] |- |[[Көтөрмө айыл аймагы]] |[[Кызыл-Булак (Кадамжай району)|Кызыл-Булак а.]], [[Ак-Кыя (Кадамжай району)|Ак-Кыя а.]], [[Гайрат (Кадамжай району)|Гайрат а.]], [[Жалгыз-Булак|Жалгыз-Булак а.]], [[Кара-Оот|Кара-Оот а.]], [[Кара-Шоро (Кадамжай району)|Кара-Шоро а.]], [[Кескен-Таш|Кескен-Таш а.]], [[Көтөрмө (Кадамжай району)|Көтөрмө а.]], [[Тамаша (Кадамжай району)|Тамаша а.]], [[Лангар (Кадамжай району)|Лангар а.]] |- |[[Кыргыз-Кыштак айыл аймагы]] |[[Кыргыз-Кыштак|Кыргыз-Кыштак а.]], [[Бүргөндү ОПХ|Бүргөндү ОПХ а.]], [[Бүргөндү ПМК|Бүргөндү ПМК а.]], [[Кайтпас|Кайтпас а.]], [[Кожо-Корум, Кадамжай району|Кожо-Корум а.]] |- |[[Майдан айыл аймагы]] |[[Кара-Жыгач (Кадамжай району)|Кара-Жыгач а.]], [[Акимбек (Кадамжай району)|Акимбек а.]], [[Аустан|Аустан а.]], [[Бак (Кадамжай району)|Бак а.]], [[Жаңы-Абад (Кадамжай району)|Жаңы-Абад а.]], [[Исфайрам|Исфайрам а.]], [[Кара-Дөбө (Кадамжай району, Майдан айыл аймагы)|Кара-Дөбө а.]], [[Кара-Кыштак (Кадамжай району)|Кара-Кыштак а.]], [[Кароол (Кадамжай району)|Кароол а.]], [[Кереге-Таш (Кадамжай району)|Кереге-Таш а.]], [[Майдан (Кадамжай району)|Майдан а.]], [[Пум|Пум а.]], [[Сары-Алтын|Сары-Алтын а.]] |- |[[Айрыбаз айыл аймагы]] |[[Айрыбаз|Айрыбаз а.]], [[Арпа-Сай|Арпа-Сай а.]], [[Достук (Кадамжай району)|Достук а.]], [[Көк-Талаа|Көк-Талаа а.]], [[Маяк (Кадамжай району)|Маяк а.]], [[Пылдырак|Пылдырак а.]] |- |[[Орозбеков айыл аймагы]] |[[Орозбеков|Орозбеков а.]], [[Кош-Дөбө (Кадамжай району)|Кош-Дөбө а.]], [[Кудук (Кадамжай району)|Кудук а.]], [[Кулду|Кулду а.]], [[Өндүрүш (Кадамжай району)|Өндүрүш а.]], [[Сары-Талаа (Кадамжай району)|Сары-Талаа а.]], [[Учкун (Кадамжай району)|Учкун а.]] |- |[[Совет айыл аймагы]] |[[Совет (Кадамжай району)|Совет а.]] |- |[[Үч-Коргон айыл аймагы (Кадамжай району)|Үч-Коргон айыл аймагы]] |[[Үч-Коргон (Кадамжай району)|Үч-Коргон а.]], [[Боз, Кадамжай району|Боз а.]], [[Валакиш, Кадамжай району|Валакиш а.]], [[Какыр (Кадамжай району, Үч-Коргон айыл аймагы)|Какыр а.]], [[Калача (Кадамжай району, Үч-Коргон айыл аймагы)|Калача а.]], [[Калтак|Калтак а.]], [[Камбарабад|Камбарабад а.]], [[Разъезд|Разьезд а.]], [[Сулайманабад|Сулайманабад а.]], [[Сухана|Сухана а.]], [[Тажик-Кыштак|Тажик-Кыштак а.]], [[Чаувай (Кадамжай району, Үч-Коргон айыл аймагы)|Чаувай а.]] |- |[[Исхак-Полотхан айыл аймагы]] |[[Жеңиш (Кадамжай району)|Жеңиш а.]], [[Баймаала|Баймаала а.]], [[Гүлдүрөмө|Гүлдүрөмө а.]], [[Жаңы-Айыл (Кадамжай району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Жошук|Жошук а.]], [[Ирилеш|Ирилеш а.]], [[Көк-Тал (Кадамжай району)|Көк-Тал а.]], [[Курулуш (Кадамжай району)|Курулуш а.]], [[Ак-Өргө|Ак-Өргө а.]], [[Таш-Дөбө (Кадамжай району)|Таш-Дөбө а.]], [[Ынтымак (Кадамжай району, Халмион айыл аймагы)|Ынтымак а.]], [[Чекелик|Чекелик а.]], [[Шады|Шады а.]] |- |[[Чаувай айыл аймагы]] |[[Чаувай (Кадамжай району, Чаувай айыл аймагы)|Чаувай а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Leilek Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Лейлек району]]|| rowspan="10" | [[Файл:Coat of arms of Leilek district.png|50px|center]] || rowspan="10" align="center" | 146 020 || '''[[Раззаков (шаар)|Раззаков шаары]]''' |[[Голбо|Голбо а.]], [[Самат|Самат а.]], [[Чимген|Чимген а.]], [[Тайлан|Тайлан а.]], [[Ак-Босого (Раззаков)|Ак-Босого а.]], [[Ак-Булак (Раззаков)|Ак-Булак а.]] |- |[[Ак-Суу айыл аймагы (Лейлек району)|Ак-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Суу (Лейлек району)|Ак-Суу а.]], [[Алга (Лейлек району)|Алга а.]], [[Жезкен|Жезкен а.]], [[Жеңиш (Лейлек району)|Жеңиш а.]], [[Суу-Башы|Суу-Башы а.]] |- |[[Бешкент айыл аймагы]] |[[Бешкент|Бешкент а.]], [[Кайгарач|Кайгарач а.]], [[Карл Маркс (Лейлек району)|Карл Маркс а.]], [[СССРдин 50 жылдыгы|СССРдин 50 жылдыгы а.]], [[Эски-Оочу|Эски-Оочу а.]] |- |[[Жаңы-Жер айыл аймагы]] |[[Центральное|Центральное а.]], [[Арка (айыл)|Арка а.]], [[Достук (Лейлек району)|Достук а.]] |- |[[Катраң айыл аймагы]] |[[Катраң (айыл)|Катраң а.]], [[Жаңы-Турмуш (Лейлек району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Өзгөрүш (Лейлек району)|Өзгөрүш а.]] |- |[[Кулунду айыл аймагы]] |[[Кулунду|Кулунду а.]], [[Булак-Башы (Лейлек району)|Булак-Башы а.]], [[Интернациональное|Интернациональное а.]], [[Коммунизм (Лейлек району)|Коммунизм а.]], [[Ленин (Лейлек району)|Ленин а.]], [[Максат (айыл)|Максат а.]] |- |[[Лейлек айыл аймагы]] |[[Коргон, Лейлек району|Коргон а.]], [[Ак-Терек (Лейлек району)|Ак-Терек а.]], [[Кара-Суу (Лейлек району)|Кара-Суу а.]], [[Лейлек|Лейлек а.]], [[Чуянчы|Чуянчы а.]] |- |[[Кең-Талаа айыл аймагы]] |[[Мурас (айыл)|Мурас а.]], [[Кереге-Таш (Лейлек району)|Кереге-Таш а.]], [[Жети-Таш|Жети-Таш а.]], [[Үч-Булак (Лейлек району)|Үч-Булак а.]] |- |[[Сумбула айыл аймагы]] |[[Андарак|Андарак а.]], [[Искра (Лейлек району)|Искра а.]], [[Сары-Дөбө (Лейлек району)|Сары-Дөбө а.]], [[Көк-Таш (Лейлек району)|Көк-Таш а.]] |- |[[Тогуз-Булак айыл аймагы]] |[[Тогуз-Булак (Лейлек району)|Тогуз-Булак а.]], [[Ай-Көл|Ай-Көл а.]], [[Кара-Булак (Лейлек району)|Кара-Булак а.]], [[Кыргызстандын 50 жылдыгы|Кыргызстандын 50 жылдыгы а]]., [[Маданият (Лейлек району)|Маданият а.]], [[Чапаев (Лейлек району)|Чапаев а.]] |- | || align="center" | [[Баткен|Баткен шаары]]|| [[Файл:Batken flag.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Batken city.png|50px|center]] || align="center" | 19 765 (27 730 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |align="center" | жок |[[Булак-Башы (Баткен)|Булак-Башы а.]], [[Кызыл-Жол|Кызыл-Жол а.]], [[Базар-Башы|Базар-Башы а.]] |- | || align="center" | [[Кызыл-Кыя|Кызыл-Кыя шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Kyzyl-Kiya.png|50px|center]] || align="center" | 42 564 (56 819 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |align="center" | жок |[[Караван (Кызыл-Кыя)|Караван а.]], [[Ак-Булак (Кызыл-Кыя)|Ак-Булак а.]], [[Жин-Жиген|Жин-Жиген а.]] |- | || align="center" | [[Сүлүктү|Сүлүктү шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Suluktu.png|50px|center]] || align="center" | 14 770 (24 238 ― баш ийген калктуу конуштар менен) | ''Чыгыш шаар тибиндеги посёлок'' |[[Кольцо|Кольцо а.]] |} === Жалал-Абад облусу === {{Негизги макала|Жалал-Абад облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген<br>айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=16—31}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Aksy Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Аксы району]]|| rowspan="12" align="center" | [[Файл:CoA of Aksy district.png|50px|center]] || rowspan="12" align="center" | 137 103 || '''[[Кербен (шаар)|Кербен шаары]]''' |[[Ак-Дөбө (Кербен)|Ак-Дөбө а.]], [[Жетиген (Кербен)|Жетиген а.]], [[Күлүк-Дөбө|Күлүк-Дөбө а.]], [[Курулуш (Кербен)|Курулуш а.]], [[Мамай (айыл)|Мамай а.]], [[Устукан (айыл)|Устукан а.]] |- |Авлетим айыл аймагы |[[Авлетим|Авлетим а.]], [[Байкашка-Терек|Байкашка-Терек а.]], [[Дерес-Сай|Дерес-Сай а.]], [[Жаңгактуу-Булак|Жаңгактуу-Булак а.]], [[Ит-Агар|Ит-Агар а.]], [[Коргон (Аксы району)|Коргон а.]], [[Мукур|Мукур а.]], [[Тегирмен-Сай|Тегирмен-Сай а.]], [[Товар-Сай|Товар-Сай а.]] |- |[[Ак-Жол айыл аймагы]] |[[Ак-Жол (Аксы району)|Ак-Жол а.]], [[Жолборсту|Жолборсту а.]], [[Кара-Тыт|Кара-Тыт а.]], [[Кечүү|Кечүү а.]], [[Кызыл-Бейит|Кызыл-Бейит а.]], [[Күрп, Аксы району|Күрп а.]], [[Райкомол|Райкомол а.]], [[Разан-Сай|Разан-Сай а.]], [[Тегене|Тегене а.]] |- |[[Ак-Суу айыл аймагы (Аксы району)|Ак-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Суу (Аксы району)|Ак-Суу а.]], [[Ак-Сай (Аксы району)|Ак-Сай а.]], [[Коргон-Дөбө|Коргон-Дөбө а.]] |- |Жаңы-Жол айыл аймагы |[[Жаңы-Жол (Аксы району)|Жаңы-Жол а.]], [[Кой-Таш (Аксы району)|Кой-Таш а.]], [[Таштак, Аксы району|Таштак а.]], [[Терс, Аксы району|Терс а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Аксы району)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Жерге-Тал (Аксы району)|Жерге-Тал а.]], [[Боспиек|Боспиек а.]], [[Кызыл-Капчыгай (айыл)|Кызыл-Капчыгай а.]] |- |[[Кара-Жыгач айыл аймагы (Аксы району)|Кара-Жыгач айыл аймагы]] |[[Кара-Жыгач (Аксы району)|Кара-Жыгач а.]], [[Дардак-Дөбө|Дардак-Дөбө а.]], [[Кара-Ой (Аксы району)|Кара-Ой а.]], [[Сыны|Сыны а.]], [[Тор-Камыш|Тор-Камыш а.]], [[Чарба (айыл)|Чарба а.]] |- |Кара-Суу айыл аймагы |[[Кара-Суу (Аксы району)|Кара-Суу а.]], [[Жүзүмжан|Жүзүмжан а.]], [[Кезарт|Кезарт а.]], [[Кызыл-Көл|Кызыл-Көл а.]], [[Сай-Булуң|Сай-Булуң а.]], [[Топ-Жаңгак|Топ-Жаңгак а.]], [[Түрдүк|Түрдүк а.]], [[Чалдыбар (Аксы району)|Чалдыбар а.]], [[Чат (айыл)|Чат а.]] |- |Кашка-Суу айыл аймагы |[[Кашка-Суу (Аксы району)|Кашка-Суу а.]], [[Жаңы-Айыл (Аксы району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Кара-Дөбө (Аксы району)|Кара-Дөбө а.]], [[Кара-Башат|Кара-Башат а.]], [[Өлөң-Булак|Өлөң-Булак а.]], Согот а., [[Тосту|Тосту а.]], [[Туюк-Жар|Туюк-Жар а.]], [[Чарбак (Аксы району)|Чарбак а.]] |- |Кызыл-Туу айыл аймагы |[[Кызыл-Туу (Аксы району)|Кызыл-Туу а.]], [[Аркыт (айыл)|Аркыт а.]], [[Жол-Сай|Жол-Сай а.]], [[Жылгын (айыл)|Жылгын а.]] |- |Мавлянов айыл аймагы |[[Атана|Атана а.]], Жаңгак а., [[Мундуз (Аксы району)|Мундуз а.]],[[Сары-Кашка|Сары-Кашка а.]], [[Семет|Семет а.]], Таш-Жар а., [[Торук|Торук а.]], [[Улук (айыл)|Улук а.]], [[Чие (айыл)|Чие а.]] |- |Назаралиев айыл аймагы |[[Жыл-Кол|Жыл-Кол а.]], [[Кум (айыл)|Кум а.]], [[Кызыл-Жар (Аксы району)|Кызыл-Жар а.]], [[Нарын (айыл)|Нарын а.]] |- | rowspan="8" | [[Файл:Kyrgyzstan Ala-Buka Raion.png|100px|center]] || rowspan="8" align="center" | [[Ала-Бука району]]|| rowspan="8" | [[Файл:Flag of Ala-Buka District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat_of_arms_of_Ala-Buka_district.png|50px|center]] || rowspan="8" align="center" | 108 647 || Ак-Коргон айыл аймагы |[[Ак-Коргон (Ала-Бука району)|Ак-Коргон а.]], [[Баястан (айыл)|Баястан а.]], [[Падек|Падек а.]], [[Сафедбулан|Сафедбулан а.]] |- |Ак-Там айыл аймагы |[[Ак-Там|Ак-Там а.]], [[Жапа-Салды|Жапа-Салды а.]], [[Кызыл-Ата|Кызыл-Ата а.]] |- |Ала-Бука айыл аймагы |[[Ала-Бука|Ала-Бука а.]], [[Достук (Ала-Бука району)|Достук а.]], [[Сапалак|Сапалак а.]], [[Сары-Талаа (Ала-Бука району)|Сары-Талаа а.]] |- |Көк-Серек айыл аймагы |[[Ак-Тайлак|Ак-Тайлак а.]], [[Бирлешкен|Бирлешкен а.]], [[Кош-Болот|Кош-Болот а.]], [[Сары-Кол (айыл)|Сары-Кол а.]], [[Теңги|Теңги а.]], [[Төлөкө|Төлөкө а.]] |- |Көк-Таш айыл аймагы |[[Көк-Таш (Ала-Бука району)|Көк-Таш а.]], [[Булак-Башы (Ала-Бука району)|Булак-Башы а.]], [[Жалгыз-Өрүк (Ала-Бука району)|Жалгыз-Өрүк а.]], [[Күлпөк-Сай|Күлпөк-Сай а.]], [[Орто-Суу (Ала-Бука району)|Орто-Суу а.]], [[Чоң-Сай|Чоң-Сай а.]] |- |Өрүктү айыл аймагы |[[Өрүктү|Өрүктү а.]], [[Кеңкол, Ала-Бука району|Кеңкол а.]], [[Орто-Токой (Ала-Бука району)|Орто-Токой а.]], [[Өрүктү-Сай|Өрүктү-Сай а.]], [[Чолок-Тума|Чолок-Тума а.]] |- |Биринчи Май айыл аймагы |[[Ажек|Ажек а.]], [[Айры-Там|Айры-Там а.]], [[Ак-Башат (Ала-Бука району)|Ак-Башат а.]], [[Алма-Бел|Алма-Бел а.]], [[Жаңы-Шаар|Жаңы-Шаар а.]], [[Кара-Үңкүр (Ала-Бука району)|Кара-Үңкүр а.]], [[Совет-Сай|Совет-Сай а.]] |- |Төрөгелди Балтагулов айыл аймагы |[[Баймак|Баймак а.]], Кажар а., [[Кашкалак|Кашкалак а.]], [[Келте|Келте а.]], [[Кош-Алмурут|Кош-Алмурут а.]], [[Кош-Терек|Кош-Терек а.]], [[Ызар|Ызар а.]] |- | rowspan="9" |[[Файл:Kyrgyzstan Bazar-Korgon Raion.png|100px|center]] | rowspan="9" align="center" |[[Базар-Коргон району]] | rowspan="9" align="center" |жок | rowspan="9" align="center" |183 908 |'''[[Базар-Коргон|Базар-Коргон шаары]]''' |align="center" |жок |- | Акман айыл аймагы |[[Жаңы-Акман, Базар-Коргон району|Жаңы-Акман а.]], [[Жараке, Базар-Коргон району|Жараке а.]], [[Кайырма, Базар-Коргон району|Кайырма а.]], [[Колот, Базар-Коргон району|Колот а.]], Коргон-Жар а., [[Кош-Коргон, Базар-Коргон району|Кош-Коргон а.]], [[Таш-Булак, Базар-Коргон району|Таш-Булак а.]] |- |Арстанбап айыл аймагы |[[Арстанбап|Арстанбап а.]], [[Ак-Терек (Базар-Коргон району)|Ак-Терек а.]], [[Бел-Терек|Бел-Терек а.]], Гава а., [[Гүмкана|Гүмкана а.]], Дашман а., [[Жай-Терек, Базар-Коргон району|Жай-Терек а.]], [[Жарадар, Базар-Коргон району|Жарадар а.]] |- |Бешик-Жон айыл аймагы |[[Бешик-Жон|Бешик-Жон а.]], [[Баймундуз|Баймундуз а.]], [[Жон, Базар-Коргон району|Жон а.]], [[Карача (айыл)|Карача а.]], [[Көк-Алма, Базар-Коргон району|Көк-Алма а.]] |- |Кеңеш айыл аймагы |[[Биринчи Май (Базар-Коргон району)|Биринчи Май а.]], [[Шыдыр|Шыдыр а.]], [[Кара-Жыгач (Базар-Коргон району)|Кара-Жыгач а.]], [[Кызыл-Октябрь (Базар-Коргон району)|Кызыл-Октябрь а.]], Коткор а., [[Могол-Коргон|Могол-Коргон а.]], [[Сейитказы|Сейитказы а.]], |- |Кызыл-Үңкүр айыл аймагы |[[Кызыл-Үңкүр|Кызыл-Үңкүр а.]], [[Ак-Булак (Базар-Коргон району)|Ак-Булак а.]], [[Жаз-Кечүү, Базар-Коргон району|Жаз-Кечүү а.]], [[Катар-Жаңгак|Катар-Жаңгак а.]], [[Көсө-Терек|Көсө-Терек а.]] |- |Могол айыл аймагы |[[Бувакол|Бувакол а.]], Кайнар а., [[Кара-Ой (Базар-Коргон району)|Кара-Ой а.]], [[Кызыл-Суу (Базар-Коргон району)|Кызыл-Суу а.]], [[Көктоңду|Көктоңду а.]], [[Чарбак (Базар-Коргон району)|Чарбак а.]], [[Чкалов, Базар-Коргон району|Чкалов а.]] |- |Сайдыкум айыл аймагы |[[Сайдыкум|Сайдыкум а.]], [[Аркалык (айыл)|Аркалык а.]], [[Дукур|Дукур а.]], [[Жаңы-Абад (Базар-Коргон району)|Жаңы-Абад а.]], [[Жаш-Ленин|Жаш-Ленин а.]], Кыргыз-Каба а., [[Кызыл-Ай|Кызыл-Ай а.]], [[Тойчубек-Чек|Тойчубек-Чек а.]], [[Төш (Базар-Коргон району)|Төш а.]], [[Турпак-Коргон|Турпак-Коргон а.]], [[Хажир-Абад|Хажир-Абад а.]], [[Чек (Базар-Коргон району)|Чек а.]], [[Чоң-Курулуш|Чоң-Курулуш а.]] |- |Талдуу-Булак айыл аймагы |[[Ак-Терек (Базар-Коргон району)|Ак-Терек а.]], [[Ак-Тыт, Базар-Коргон району|Ак-Тыт а.]], [[Каба|Каба а.]], [[Катар-Жаңгак|Катар-Жаңгак а.]], [[Көк-Алма, Базар-Коргон району|Көк-Алма а.]], [[Кыргоо, Базар-Коргон району|Кыргоо а.]], [[Сары-Жайык|Сары-Жайык а.]], [[Үч-Булак (Базар-Коргон району)|Үч-Булак а.]] |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Nooken Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Ноокен району]]|| rowspan="9" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Nooken district.png|50px|center]] || rowspan="9" align="center" | 145 187 || '''[[Кочкор-Ата|Кочкор-Ата шаары]]''' |align="center" | жок |- |Арал айыл аймагы |[[Арал (Ноокен району)|Арал а.]], [[Интернационал (Ноокен району)|Интернационал а.]], [[Рассвет (Ноокен району)|Рассвет а.]], [[Чертак-Таш|Чертак-Таш а.]], [[Черёмушки|Черёмушки а.]] |- |Бүргөндү айыл аймагы |[[Бүргөндү, Ноокен району|Бүргөндү а.]], [[Жаңы-Арык (Ноокен району, Бүргөндү айыл аймагы)|Жаңы-Арык а.]], [[Жеңиш (Ноокен району)|Жеңиш а.]], [[Кичи-Бүргөндү|Кичи-Бүргөндү а.]], [[Кокондук|Кокондук а.]], [[Курама, Ноокен району|Курама а.]], [[Кызыл-Кыя (Ноокен району)|Кызыл-Кыя а.]], [[Ноошкен|Ноошкен а.]], [[Ууру-Жар|Ууру-Жар а.]] |- |Достук айыл аймагы |[[Достук (Ноокен району)|Достук а.]], [[Шамалды-Сай|Шамалды-Сай а.]], [[Шынг-Сай, Ноокен району|Шынг-Сай а.]], [[Кудук (Ноокен району)|Кудук а.]], [[Кызыл-Туу (Ноокен району, Достук айыл аймагы)|Кызыл-Туу а.]], [[Сары-Камыш (Ноокен району)|Сары-Камыш а.]] |- |Масы айыл аймагы |[[Масы|Масы а.]], [[Апыртан|Апыртан а.]], [[Беш-Жыгач|Беш-Жыгач а.]], [[Бөгөт (айыл)|Бөгөт а.]], [[Кызыл-Туу (Ноокен району, Масы айыл аймагы)|Кызыл-Туу а.]] |- |Момбеков айыл аймагы |[[Момбеков (айыл)|Момбеков а.]], [[Бостон, Ноокен району|Бостон а.]], [[Жазгак|Жазгак а.]], [[Жаңы-Кыштак (Ноокен району)|Жаңы-Кыштак а.]], [[Көк-Таш (Ноокен району)|Көк-Таш а.]], [[Кочкор-Ата (Ноокен району)|Кочкор-Ата а.]], [[Курулуш (Ноокен району, Момбеков айыл аймагы)|Курулуш а.]], [[Чек (Ноокен району, Момбеков айыл аймагы)|Чек а.]] |- |Ноокат айыл аймагы |[[Курулуш (Ноокен району, Ноокат айыл аймагы)|Курулуш а.]], [[Кара-Булак (Ноокен району)|Кара-Булак а.]], [[Киров (Ноокен району)|Киров а.]], [[Коминтерн (Ноокен району)|Коминтерн а.]], [[Кызыл-Жылдыз (Ноокен району)|Кызыл-Жылдыз а.]], [[Параканда|Параканда а.]], [[Рахманжан|Рахманжан а.]] |- |Сакалды айыл аймагы |[[Сакалды, Ноокен району|Сакалды а.]], [[Аримжан|Аримжан а.]], [[Бөбүй|Бөбүй а.]], [[Кагазды|Кагазды а.]], [[Кызыл-Кыргызстан (Ноокен району)|Кызыл-Кыргызстан а.]], [[Чек (Ноокен району, Сакалды айыл аймагы)|Чек а.]], [[Чоң-Багыш|Чоң-Багыш а.]] |- |Шайдан айыл аймагы |[[Алма, Ноокен району|Алма а.]], [[Бирдик (Ноокен району)|Бирдик а.]], [[Жаңы-Арык (Ноокен району, Шайдан айыл аймагы)|Жаңы-Арык а.]], [[Жон-Арык (Ноокен району)|Жон-Арык а.]], [[Көк-Айдар|Көк-Айдар а.]], [[Тоскоол (айыл)|Тоскоол а.]], [[Эски-Масы|Эски-Масы а.]] |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Suzak Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Сузак району]]|| rowspan="14" align="center" | жок || rowspan="14" align="center" | 308 243 || '''[[Көк-Жаңгак|Көк-Жаңгак шаары]]''' |align="center" | жок |- |Багыш айыл аймагы |[[Багыш, Сузак району|Багыш а.]], [[Беш-Бала|Беш-Бала а.]], [[Кедей-Арык|Кедей-Арык а.]], [[Кызыл-Туу (Сузак району)|Кызыл-Туу а.]], [[Октябрь (Сузак району)|Октябрь а.]], [[Сары-Булак (Сузак району, Багыш айыл аймагы)|Сары-Булак а.]], [[Сафаровка|Сафаровка а.]] |- |Барпы айыл аймагы |[[Ачы (айыл)|Ачы а.]], [[Боз-Чычкан|Боз-Чычкан а.]], [[Беш-Мойнок, Сузак району|Беш-Мойнок а.]], [[Жаңы-Айыл (Сузак району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Жар-Кыштак (Сузак району, Барпы айыл аймагы)|Жар-Кыштак а.]], [[Дөбөй|Дөбөй а.]], [[Канды, Сузак району|Канды а.]], [[Комсомол (Сузак району, Барпы айыл аймагы)|Комсомол а.]], [[Миң-Өрүк (Сузак району)|Миң-Өрүк а.]], [[Маркай|Маркай а.]], [[Пригородный|Пригородный а.]], [[Сай (Сузак району)|Сай а.]], [[Таштак (Сузак району, Барпы айыл аймагы)|Таштак а.]], [[Төөлөс (Сузак району)|Төөлөс а.]], [[Түрк-Маала|Түрк-Маала а.]], [[Үлгү (айыл)|Үлгү а.]], [[Чаңгет-Сай|Чаңгет-Сай а.]], [[Чеке-Дөбө|Чеке-Дөбө а.]], [[Чокмор (айыл)|Чокмор а.]] |- |Кара-Алма айыл аймагы |[[Кара-Алма (айыл)|Кара-Алма а.]], [[Орток (Сузак району)|Орток а.]], [[Туура-Жаңгак|Туура-Жаңгак а.]], [[Урумбаш (Сузак району, Кара-Алма айыл аймагы)|Урумбаш а.]] |- |Кара-Дарыя айыл аймагы |[[Арал (Сузак району, Кара-Дарыя айыл аймагы)|Арал а.]], [[Төш (Сузак району)|Төш а.]], [[Чаңгыр-Таш|Чаңгыр-Таш а.]] |- |Көк-Арт айыл аймагы |[[Комсомол (Сузак району, Көк-Арт айыл аймагы)|Комсомол а.]], [[Михайловка (Сузак району)|Михайловка а.]], [[Подгорное (Сузак району)|Подгорное а.]], [[Үч-Малай|Үч-Малай а.]] |- |Курманбек айыл аймагы |[[Жоон-Күңгөй|Жоон-Күңгөй а.]], [[Калмак-Кырчын|Калмак-Кырчын а.]], [[Канжыга (айыл)|Канжыга а.]], [[Кара-Чолок|Кара-Чолок а.]], [[Сары-Булак (Сузак району, Курманбек айыл аймагы)|Сары-Булак а.]], [[Саты (Сузак району)|Саты а.]], [[Таран-Базар|Таран-Базар а.]], [[Урумбаш (Сузак району, Курманбек айыл аймагы)|Урумбаш а.]] |- |Кыз-Көл айыл аймагы |[[Кыз-Көл|Кыз-Көл а.]], [[Ак-Булак (Сузак району, Кыз-Көл айыл аймагы)|Ак-Булак а.]], [[Ак-Тоок|Ак-Тоок а.]], [[Жаңы-Арык (Сузак району)|Жаңы-Арык а.]], [[Жылан-Темир|Жылан-Темир а.]], [[Карамарт|Карамарт а.]], [[Каду, Сузак району|Каду а.]], [[Кара-Булак (Сузак району)|Кара-Булак а.]], [[Катыраңкы|Катыраңкы а.]], [[Кашка-Терек, Сузак району|Кашка-Терек а.]], [[Кызыл-Кыя (Сузак району)|Кызыл-Кыя а.]], [[Сары-Булак (Сузак району, Кыз-Көл айыл аймагы)|Сары-Булак а.]] |- |Кызыл-Туу айыл аймагы |[[Ак-Баш, Сузак району|Ак-Баш а.]], [[Ак-Булак (Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы)|Ак-Булак а.]], [[Ак-Терек (Сузак району)|Ак-Терек а.]], [[Акчалуу, Сузак району|Акчалуу а.]], [[Алмалуу-Булак, Сузак району|Алмалуу-Булак а.]], [[Алчалуу, Сузак району|Алчалуу а.]], [[Бостон (Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы)|Бостон а.]], [[Жаңы-Ачы|Жаңы-Ачы а.]], [[Жашасын-2, Сузак району|Жашасын-2 а.]], [[Кара-Инген|Кара-Инген а.]], [[Кара-Көл, Сузак району|Кара-Көл а.]], [[Кашка-Суу (Сузак району)|Кашка-Суу а.]], [[Кызыл-Алма, Сузак району|Кызыл-Алма а.]], [[Кызыл-Сеңир, Сузак району|Кызыл-Сеңир а.]], [[Мундуз (Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы)|Мундуз а.]], [[Орто-Азия, Сузак району|Орто-Азия а.]], [[Соку-Таш|Соку-Таш а.]], [[Талаа-Булак, Сузак району|Талаа-Булак а.]], [[Таштак, Сузак району, Кызыл-Туу айыл аймагы|Таштак а.]], [[Шатрак|Шатрак а.]] |- |Ленин айыл аймагы |[[Ленин (Сузак району)|Ленин а.]], [[Жыгач-Коргон, Сузак району|Жыгач-Коргон а.]], [[Орто-Сай (Сузак району)|Орто-Сай а.]] |- |Сайпидин Атабеков айыл аймагы |[[Балта-Казы|Балта-Казы а.]], [[Бек-Абад|Бек-Абад а.]], [[Бостон (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Бостон а.]], [[Бөкөй (айыл)|Бөкөй а.]], [[Жаңы-Жер (Сузак району)|Жаңы-Жер а.]], [[Жийде (Сузак району)|Жийде а.]], [[Кайнар (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Кайнар а.]], [[Кара-Жыгач (Сузак району)|Кара-Жыгач а.]], [[Кашкар-Маала, Сузак району|Кашкар-Маала а.]], [[Кызыл-Багыш, Сузак району|Кызыл-Багыш а.]], [[Кыргыз-Абад, Сузак району|Кыргыз-Абад а.]], [[Мундуз (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Мундуз а.]], [[Найман (Сузак району)|Найман а.]], [[Таш-Булак (Сузак району, Сайпидин Атабеков айыл аймагы)|Таш-Булак а.]], [[Түрк-Абад, Сузак району|Түрк-Абад а.]], [[Өзбек-Абад, Сузак району|Өзбек-Абад а.,]] [[Чек (Сузак району)|Чек а.]], [[Ширин, Сузак району|Ширин а.]] |- |Сузак айыл аймагы |[[Сузак|Сузак а.]][[Арал (Сузак району, Сузак айыл аймагы)|, Арал а.]], [[Благовещенка|Благовещенка а.]], [[Достук (Сузак району)|Достук а.]], [[Жаңы-Дыйкан|Жаңы-Дыйкан а.]], [[Камыш-Башы (Сузак району)|Камыш-Башы а.]], [[Кыр-Жол (Сузак району, Сузак айыл аймагы)|Кыр-Жол а.]], [[Садда|Садда а.]] |- |Таш-Булак айыл аймагы |[[Таш-Булак (Сузак району, Таш-Булак айыл аймагы)|Таш-Булак а.]], [[Арал (Сузак району, Таш-Булак айыл аймагы)|Арал а.]], [[Гүлстан, Сузак району|Гүлстан а.]], [[Димитровка (Сузак району)|Димитровка а.]], [[Доскана|Доскана а.]], [[Жаңы-Арал|Жаңы-Арал а.]], [[Ирригатор (айыл)|Ирригатор а.]], [[Теплица (айыл)|Теплица а.]], [[Чолок-Терек|Чолок-Терек а.]], [[Ынтымак (Сузак району)|Ынтымак а.]], [[Эшме (Сузак району)|Эшме а.]] |- |[[Ырыс айыл аймагы]] |[[Ырыс|Ырыс а.]], [[Арал-Сай (Сузак району)|Арал-Сай а.]], [[Дөмөр|Дөмөр а.]], [[Жар-Кыштак (Сузак району, Ырыс айыл аймагы)|Жар-Кыштак а.]], [[Кайнар (Сузак району, Ырыс айыл аймагы)|Кайнар а.]], [[Кургак-Көл|Кургак-Көл а.]], [[Күмүш-Азиз|Күмүш-Азиз а.]], [[Кыр-Жол (Сузак району, Ырыс айыл аймагы)|Кыр-Жол а.]], [[Ладан-Кара|Ладан-Кара а.]], [[Масадан|Масадан а.]], [[Сасык-Булак (Сузак району)|Сасык-Булак а.]], [[Тотуя|Тотуя а.]], [[Чымчык-Жар|Чымчык-Жар а.]] |- | rowspan="5" | [[Файл:Kyrgyzstan Toguz-Toro Raion.png|100px|center]] || rowspan="5" align="center" | [[Тогуз-Торо району]]|| rowspan="5" align="center" | жок || rowspan="5" align="center" | 25 497 || Атай айыл аймагы |[[Атай (Тогуз-Торо району)|Атай а.]], [[Карл Маркс (Тогуз-Торо району)|Карл Маркс а.]] |- |Каргалык айыл аймагы |[[Казарман|Казарман а.]], [[Кызыл-Жылдыз (Тогуз-Торо району)|Кызыл-Жылдыз а.]], [[Макмал|Макмал а.]], [[Чет-Булак|Чет-Булак а.]] |- |Көк-Ирим айыл аймагы |[[Арал (Тогуз-Торо району)|Арал а.]], [[Бирдик (Тогуз-Торо району)|Бирдик а.]] |- |Сары-Булуң айыл аймагы |[[Кара-Суу (Тогуз-Торо району)|Кара-Суу а.]], [[Табылгыты (Тогуз-Торо району)|Табылгыты а.]] |- |Тогуз-Торо айыл аймагы |[[Дөдөмөл|Дөдөмөл а.]], [[Кош-Булак, Тогуз-Торо району|Кош-Булак а.]], [[Ленин (Тогуз-Торо району)|Ленин а.]], [[Өрнөк (Тогуз-Торо району)|Өрнөк а.]] |- | rowspan="11" | [[Файл:Kyrgyzstan Toktogul Raion.png|100px|center]] || rowspan="11" align="center" | [[Токтогул району]]|| rowspan="11" | [[Файл:Flag of Toktogul District.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Toktogul rayon.png|50px|center]] || rowspan="11" align="center" | 103 310 || '''[[Токтогул|Токтогул шаары]]''' | align="center" | жок |- |Абды Сүйөркулов айыл аймагы |[[Кара-Жыгач (Токтогул району)|Кара-Жыгач а.]], [[Көтөрмө (Токтогул району, Абды Сүйөркулов айыл аймагы)|Көтөрмө а.]], [[Торкент|Торкент а.]] |- |Аралбаев айыл аймагы |[[Алмалуу (Токтогул району)|Алмалуу а.]], [[Толук|Толук а.]], [[Ноот, Токтогул району|Ноот а.]], [[Чаар-Таш, Токтогул району|Чаар-Таш а.]] |- |Бел-Алды айыл аймагы |[[Бел-Алды, Токтогул району|Бел-Алды а.]], [[Коргон (Токтогул району)|Коргон а.]], [[Сары-Сөгөт, Токтогул району|Сары-Сөгөт а.]] |- |Жаңы-Жол айыл аймагы |[[Жаңы-Жол (Токтогул району)|Жаңы-Жол а.]], [[Арал, Токтогул району|Арал а.]], [[Кара-Суу, Токтогул району|Кара-Суу а.]], [[Комсомол (Токтогул району)|Комсомол а.]], [[Куйбышев (Токтогул району)|Куйбышев а.]], [[Кызыл-Туу (Токтогул району)|Кызыл-Туу а.]] |- |Кетмен-Дөбө айыл аймагы |Беке-Чал а., [[Терек-Суу (Токтогул району)|Терек-Суу а.]], [[Чоң-Арык (Токтогул району)|Чоң-Арык а.]], [[Эшсай, Токтогул району|Эшсай а.]] |- |Кызыл-Өзгөрүш айыл аймагы |[[Кызыл-Өзгөрүш, Токтогул району|Кызыл-Өзгөрүш а.]], [[Ак-Жар (Токтогул району)|Ак-Жар а.]], [[Аң-Арык (Токтогул району)|Аң-Арык а.]], [[Бел -Кара-Суу, Токтогул району|Бел-Кара-Суу а.]], [[Бууракан, Токтогул району|Бууракан а.]], Жар-Таш а., [[Камыш-Башы (Токтогул району)|Камыш-Башы а.]], [[Коңур-Өгүз|Коңур-Өгүз а.]], [[Кош-Таш|Кош-Таш а.]], [[Орто-Жон, Токтогул району|Орто-Жон а.]], [[Чеч-Дөбө, Токтогул району|Чеч-Дөбө а.]], [[Шайык, Токтогул району|Шайык а.]] |- |Никче-Сай айыл аймагы |[[Ничке-Сай, Токтогул району|Ничке-Сай а.]], [[Чоргочу|Чоргочу а.]] |- |Сары-Камыш айыл аймагы |[[Бирлик (Токтогул району)|Бирлик а.]], [[Көтөрмө (Токтогул району, Сары-Камыш айыл аймагы)|Көтөрмө а.]] |- |Үч-Терек айыл аймагы |[[Үч-Терек, Токтогул району|Үч-Терек а.]], [[Жетиген, Токтогул району|Жетиген а.]], [[Кызыл-Ураан|Кызыл-Ураан а.]], [[Саргата, Токтогул району|Саргата а.]], Такталык а. |- |Чолпон-Ата айыл аймагы |[[Чолпон-Ата, Токтогул району|Чолпон-Ата а.]], [[Ак-Тектир, Токтогул району|Ак-Тектир а.]], [[Балыкты, Токтогул району|Балыкты а.]], [[Кара-Күңгөй (Токтогул району)|Кара-Күңгөй а.]], [[Кушчу-Суу, Токтогул району|Кушчу-Суу а.]], [[Мазар-Суу, Токтогул району|Мазар-Суу а.]] |- | rowspan="4" | [[Файл:Kyrgyzstan Chatkal Raion.png|100px|center]] || rowspan="4" align="center" | [[Чаткал району]]|| rowspan="4" | [[Файл:Flag of Chatkal District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Chatkal district.png|50px|center]] || rowspan="4" align="center" | 28 625 || [[Каныш-Кыя айыл аймагы]] |[[Каныш-Кыя|Каныш-Кыя а.]], [[Айгыр-Жал (Чаткал району)|Айгыр-Жал а.]], [[Башкы-Терек, Чаткал району|Башкы-Терек а.]], [[Коргон-Сай|Коргон-Сай а.]], [[Кызыл-Токой, Чаткал району|Кызыл-Токой а.]], [[Чакмак-Суу, Чаткал району|Чакмак-Суу а.]], [[Жер-Капчыгай|Жер-Капчыгай а.]], [[Кайың-Суу|Кайың-Суу а.]], [[Кара-Булак (Чаткал району)|Кара-Булак а.]], [[Кара-Суу (Чаткал району)|Кара-Суу а.]] |- |[[Сумсар айыл аймагы]] |[[Сумсар, Чаткал району|Сумсар а.]], [[Мончок-Дөбө (Чаткал району)|Мончок-Дөбө а.]], [[Шекафтар|Шекафтар а.]] |- |[[Терек-Сай айыл аймагы]] |[[Терек-Сай|Терек-Сай а.]], [[Ак-Терек (Чаткал району)|Ак-Терек а.]], [[Болуш (Чаткал району)|Болуш а]]. |- |[[Чаткал айыл аймагы]] |[[Ак-Таш (Чаткал району)|Ак-Таш а.]], [[Беш-Арал|Беш-Арал а.]], [[Жаңы-Базар (Чаткал району)|Жаңы-Базар а.]], [[Курулуш (Чаткал району)|Курулуш а.]], [[Чандалаш (айыл)|Чандалаш а.]] |- | || align="center" | [[Жалал-Абад|Жалал-Абад шаары]]|| [[Файл:Flag of Jalal-Abad.svg|50px|center]][[Файл:Jalalabad coa.svg|50px|center]] || align="center" | 112 997 (123 239 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |align="center" | жок |Камандар а., [[Качкынчы|Качкынчы а.]], Көлмө а., [[Кызыл-Кыргызстан (Жалал-Абад)|Кызыл-Кыргызстан а.]], Кызыл-Суу а., [[Таш-Кутчу|Таш-Кутчу а.]], Тельман а. |- | || align="center" | [[Кара-Көл|Кара-Көл шаары]]|| align="center" | жок || align="center" | 22 963 (26 901 ― баш ийген калктуу конуштар менен) | ''Кетмен-Төбө шаар тибиндеги посёлок'' |[[Жазы-Кечүү|Жазы-Кечүү а.]] |- | || align="center" | [[Майлуу-Суу|Майлуу-Суу шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Mailuu-Suu.png|50px|center]] || align="center" | 22 441 (25 892 ― баш ийген калктуу конуштар менен) | ''Көк-Таш шаар тибиндеги посёлок'' |align="center" | жок |- | || align="center" | [[Таш-Көмүр|Таш-Көмүр шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Tash-Komur.png|50px|center]] || align="center" | 24 124 (44 065 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |''[[Кызыл-Жар (Таш-Көмүр)|Кызыл-Жар шаар тибиндеги посёлок]], [[Шамалды-Сай|Шамалды-Сай шаар тибиндеги посёлок]]'' |Кашкулак а., [[Кудук-Сай|Кудук-Сай а.]], [[Кызыл-Алма (Таш-Көмүр шаары)|Кызыл-Алма а.]], [[Теңдик (Таш-Көмүр)|Теңдик а.]], [[Чүйүт-Сай|Чүйүт-Сай а.]] |} === Нарын облусу === {{Негизги макала|Нарын облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Турукттуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар жана шаарлар{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=31—38}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Ak-Talaa Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Ак-Талаа району]]|| rowspan="13" | [[Файл:Coat of arms of Ak-Talaa district.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 33 007 || [[Ак-Тал айыл аймагы]] |[[Ак-Тал|Ак-Тал а.]] |- |[[Ак-Чий айыл аймагы (Ак-Талаа району)|Ак-Чий айыл аймагы]] |[[Ак-Чий (Ак-Талаа району)|Ак-Чий а.]], [[Жаңы-Тилек|Жаңы-Тилек а.]] |- |[[Баетов айыл аймагы]] |[[Баетов (Ак-Талаа району)|Баетов а.]], [[Кайыңды-Булак (айыл)|Кайыңды-Булак а.]] |- |[[Жаңы-Талап айыл аймагы]] |[[Жаңы-Талап (Ак-Талаа району)|Жаңы-Талап а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Ак-Талаа району)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Жерге-Тал (Ак-Талаа району)|Жерге-Тал а.]], [[Чолок-Кайың|Чолок-Кайың а.]] |- |[[Кара-Бүргөн айыл аймагы]] |[[Кара-Бүргөн|Кара-Бүргөн а.]] |- |[[Көк-Жар айыл аймагы (Ак-Талаа району)|Көк-Жар айыл аймагы]] |[[Көк-Жар (Ак-Талаа району)|Көк-Жар а.]], [[Ак-Кыя (Ак-Талаа району)|Ак-Кыя а.]] |- |[[Коңорчок айыл аймагы]] |[[Коңорчок|Коңорчок а.]] |- |[[Кош-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кош-Дөбө (Ак-Талаа району)|Кош-Дөбө а.]] |- |[[Кызыл-Белес айыл аймагы]] |[[Кадыралы (айыл)|Кадыралы а.]] |- |[[Терек айыл аймагы]] |[[Терек (Ак-Талаа району)|Терек а.]], [[Орто-Сырт|Орто-Сырт а.]] |- |[[Тоголок-Молдо айыл аймагы]] |[[Кара-Ой (Ак-Талаа району)|Кара-Ой а.]] |- |[[Үгүт айыл аймагы]] |[[Үгүт (айыл)|Үгүт а.]], [[Байгөнчөк|Байгөнчөк а.]] |- | rowspan="11" | [[Файл:Kyrgyzstan At-Bashy Raion.png|100px|center]] || rowspan="11" align="center" | [[Ат-Башы району]]|| rowspan="11" | [[Файл:Flag of At-Bashy rayon.png|50px|center]] || rowspan="11" align="center" | 55 771 || [[Ак-Жар айыл аймагы]] |[[Ак-Жар (Ат-Башы району)|Ак-Жар а.]] |- |[[Ак-Талаа айыл аймагы]] |[[Калинин (Ат-Башы району)|Калинин а.]], [[Терек-Суу (Ат-Башы району)|Терек-Суу а.]] |- |[[Ак-Моюн айыл аймагы]] |[[Ак-Моюн|Ак-Моюн а.]], [[Бирдик (Ат-Башы району)|Бирдик а.]] |- |[[Ак-Муз айыл аймагы]] |[[Ак-Муз|Ак-Муз а.]] |- |[[Ат-Башы айыл аймагы]] |[[Ат-Башы (Ат-Башы району)|Ат-Башы а.]] |- |[[Ача-Кайыңды айыл аймагы]] |[[Ача-Кайыңды|Ача-Кайыңды а.]] |- |[[Баш-Кайыңды айыл аймагы]] |[[Баш-Кайыңды|Баш-Кайыңды а.]], [[Большевик (Ат-Башы району)|Большевик а.]] |- |[[Казыбек айыл аймагы]] |[[Казыбек (айыл)|Казыбек а.]], [[Жаңы-Күч|Жыңы-Күч а.]] |- |[[Кара-Коюн айыл аймагы]] |[[Кызыл-Туу (Ат-Башы району)|Кызыл-Туу а.]], [[Кара-Булуң (Ат-Башы району)|Кара-Булуң а.]] |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Ат-Башы району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Ат-Башы району)|Кара-Суу а.]], [[Дыйкан (айыл)|Дыйкан а.]] |- |[[Талды-Суу айыл аймагы]] |[[Талды-Суу (Ат-Башы району)|Талды-Суу а.]], [[Биринчи Май (Ат-Башы району)|Биринчи Май а.]], [[Өзгөрүш (Ат-Башы району)|Өзгөрүш а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Jumgal Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Жумгал району]]|| rowspan="12" align="center" | жок || rowspan="12" align="center" | 44 866 || [[Байзак айыл аймагы]] |[[Байзак (Жумгал району)|Байзак а.]] |- |[[Баш-Кууганды айыл аймагы]] |[[Баш-Кууганды|Баш-Кууганды а.]] |- |[[Жумгал айыл аймагы]] |[[Жумгал, Жумгал району|Жумгал а.]], [[Лама (айыл)|Лама а.]] |- |[[Кабак айыл аймагы]] |[[Табылгыты (Жумгал району)|Табылгыты а.]], [[Арал (Жумгал району)|Арал а.]], [[Кең-Суу (Жумгал району)|Кең-Суу а.]], [[Котур-Суу|Котур-Суу а.]], [[Кызыл-Коргон (Жумгал району)|Кызыл-Коргон а.]], [[Сары-Булуң (Жумгал району)|Сары-Булуң а.]], [[Табылгы (Жумгал району)|Табылгы а.]] |- |[[Көк-Ой айыл аймагы]] |[[Көк-Ой (Жумгал району)|Көк-Ой а.]], [[Кичи-Арал|Кичи-Арал а.]] |- |[[Куйручук айыл аймагы]] |[[Куйручук (айыл)|Куйручук а.]] |- |[[Кызыл-Жылдыз айыл аймагы]] |[[Кызыл-Жылдыз (Жумгал району)|Кызыл-Жылдыз а.]] |- |[[Миң-Куш айыл аймагы]] |Миң-Куш а., [[Кызыл-Сөөк|Кызыл-Сөөк а.]] |- |[[Сүйүмбаев айыл аймагы]] |[[Таш-Дөбө (Жумгал району)|Таш-Дөбө а.]] |- |[[Түгөл-Сай айыл аймагы]] |[[Түгөл-Сай|Түгөл-Сай а.]], [[Эпкин (Жумгал району)|Эпкин а.]] |- |[[Чаек айыл аймагы]] |[[Чаек|Чаек а.]], [[Ак-Татыр (Жумгал району)|Ак-Татыр а.]], [[Беш-Терек (Жумгал району)|Беш-Терек а.]], Чукур-Аксеки а., Шортон а. |- |[[Чоң-Дөбө айыл аймагы]] |[[Чоң-Дөбө|Чоң-Дөбө а.]] |- | rowspan="11" | [[Файл:Kyrgyzstan Kochkor Raion.png|100px|center]] || rowspan="11" align="center" | [[Кочкор району]]|| rowspan="11" align="center" | жок || rowspan="11" align="center" | 67 363 || [[Ак-Кыя айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Кочкор району)|Кара-Суу а.]], [[Жаңы-Жол (Кочкор району)|Жаңы-Жол а.]] |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Кочкор району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Мантыш|Мантыш а.]], [[Ак-Талаа (Кочкор району)|Ак-Талаа а.]], [[Кара-Мойнок|Кара-Мойнок а.]], [[Кызыл-Дөбө|Кызыл-Дөбө а.]], [[Орток (Кочкор району)|Орток а.]] |- |[[Көк-Жар айыл аймагы (Кочкор району)|Көк-Жар айыл аймагы]] |[[Көк-Жар (Кочкор району)|Көк-Жар а.]] |- |[[Кочкор айыл аймагы]] |[[Кочкор (айыл)|Кочкор а.]], [[Большевик (Кочкор району)|Большевик а.]], [[Теңдик (айыл)|Теңдик а.]] |- |[[Кош-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кара-Саз, Кочкор району|Кара-Саз а.]], [[Кара-Күңгөй (Кочкор району)|Кара-Күңгөй а.]] |- |[[Кум-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кум-Дөбө|Кум-Дөбө а.]], [[Ак-Жар (Кочкор району)|Ак-Жар а.]], [[Бугучу (айыл)|Бугучу а.]], [[Шамшы (Кочкор району)|Шамшы а.]] |- |[[Сары-Булак айыл аймагы (Кочкор району)|Сары-Булак айыл аймагы]] |[[Ак-Кыя (Кочкор району)|Ак-Кыя а.]], [[Сары-Булак (Кочкор району)|Сары-Булак а.]] |- |[[Семиз-Бел айыл аймагы]] |[[Кара-Тоо (айыл)|Кара-Тоо а.]], [[Арсы|Арсы а.]], [[Семиз-Бел|Семиз-Бел а.]], [[Чекилдек|Чекилдек а.]] |- |[[Соң-Көл айыл аймагы]] |[[Төлөк (Кочкор району)|Төлөк а.]] |- |[[Талаа-Булак айыл аймагы]] |Дөң-Алыш а., [[Комсомол (Кочкор району)|Комсомол а.]] |- |[[Чолпон айыл аймагы]] |[[Чолпон (Кочкор району)|Чолпон а.]], Ак-Чий а., [[Ара-Көл (Кочкор району)|Ара-Көл а.]], Оро-Башы а., Осовиахим а., Тармал-Саз а., [[Туз (Кочкор району)|Туз а.]], Узун-Булак а., [[Эпкин (Кочкор району)|Эпкин а.]] |- | rowspan="15" | [[Файл:Kyrgyzstan Tyan'-Shan' Raion.png|100px|center]] || rowspan="15" align="center" | [[Нарын району]]|| rowspan="15" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Naryn district.png|50px|center]] || rowspan="15" align="center" | 49 955 || [[Ак-Кудук айыл аймагы]] |[[Сегизинчи Март|Сегизинчи Март а.]], [[Ак-Кудук (Нарын району)|Ак-Кудук а.]], [[Шоро (айыл)|Шоро а.]] |- |[[Достук айыл аймагы]] |[[Достук (Нарын району)|Достук а.]] |- |[[Дөбөлү айыл аймагы]] |[[Дөбөлү|Дөбөлү а.]], [[Алыш (Нарын району)|Алыш а.]], [[Кеңеш (Нарын району)|Кеңеш а.]] |- |[[Жан-Булак айыл аймагы]] |[[Жан-Булак|Жан-Булак а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Нарын району)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Жерге-Тал (Нарын району)|Жерге-Тал а.]], [[Жалгыз-Терек|Жалгыз-Терек а.]], [[Кызыл-Жылдыз (Нарын району)|Кызыл-Жылдыз а.]] |- |[[Казан-Куйган айыл аймагы]] |[[Казан-Куйган|Казан-Куйган а.]], [[Кара-Үңкүр (Нарын району)|Кара-Үңкүр а.]] |- |[[Кара-Кужур айыл аймагы]] |[[Лакол|Лакол а.]], [[Жер-Көчкү|Жер-Көчкү а.]] |- |[[Миң-Булак айыл аймагы]] |[[Куйбышев (Нарын району)|Куйбышев а.]], [[Миң-Булак (Нарын району)|Миң-Булак а.]], [[Өрнөк (Нарын району)|Өрнөк а]]. |- |[[Он-Арча айыл аймагы]] |[[Эчки-Башы|Эчки-Башы а.]], [[Оттук (Нарын району)|Оттук а.]] |- |[[Орток айыл аймагы]] |[[Таш-Башат (Нарын району)|Таш-Башат а.]], [[Кайыңды (Нарын району)|Кайыңды а.]], [[Өрүк-Там (Нарын району, Орток айыл аймагы)|Өрүк-Там а.]], Тамды-Суу а., [[Эки-Нарын|Эки-Нарын а.]] |- |[[Сары-Ой айыл аймагы]] |Сары-Ой а., [[Жылан-Арык|Жылан-Арык а.]] |- |[[Учкун айыл аймагы]] |[[Куланак (айыл)|Куланак а.]], [[Учкун (Нарын району)|Учкун а.]] |- |[[Чет-Нура айыл аймагы]] |[[Орто-Нура|Орто-Нура а.]], [[Ак-Булуң (Нарын району)|Ак-Булуң а.]], [[Ак-Кыя (Нарын району)|Ак-Кыя а.]], [[Ийри-Суу (Нарын району)|Ийри-Суу а.]], [[Орто-Саз|Орто-Саз а.]], [[Өрүк-Там (Нарын району, Чет-Нура айыл аймагы)|Өрүк-Там а.]], [[Төш-Булак (Нарын району)|Төш-Булак а.]], [[Чет-Нура|Чет-Нура а.]] |- |[[Эмгек-Талаа айыл аймагы]] |[[Ак-Талаа (Нарын району)|Ак-Талаа а.]], [[Тегерек (айыл)|Тегерек а.]], [[Эмгек-Талаа|Эмгек-Талаа а.]] |- |[[Эмгекчил айыл аймагы]] |[[Эмгекчил|Эмгекчил а.]] |- | || align="center" | [[Нарын|Нарын шаары]] || [[File:Нарын шаарынын туусу.svg|50px|center]] [[Файл:Naryn coa.svg|50px|center]] || align="center" | 41 178 || align="center" | жок |align="center" | жок |} === Ош облусу === {{Негизги макала|Ош облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар жана шаарлар{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=45—60}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Alay Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Алай району]]|| rowspan="14" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Alay district.png|50px|center]] || rowspan="14" align="center" | 87 398 || К. Белебаев атындагы айыл аймагы |[[Аскалы, Алай району|Аскалы а.]], [[Жерге-Тал (Алай району)|Жерге-Тал а.]], [[Колдук|Колдук а.]], [[Сопу-Коргон, Алай району|Сопу-Коргон а.]], [[Таргалак|Таргалак а.]], [[Терек (Алай району)|Терек а.]], [[Чий-Талаа|Чий-Талаа а.]] |- |Будалы айыл аймагы |[[Кара-Суу (Алай району)|Кара-Суу а.]], [[Кайнама|Кайнама а.]], [[Тамга-Терек|Тамга-Терек а.]], [[Кум-Шоро|Кум-Шоро а.]], [[Октябрь (Алай району)|Октябрь а.]], [[Оро-Дөбө|Оро-Дөбө а.]] |- |Бүлөлү айыл аймагы |[[Кошулуш|Кошулуш а.]], [[Кичи-Бүлөлү|Кичи-Бүлөлү а.]], [[Көл-Чаты|Көл-Чаты а.]], [[Чоң-Бүлөлү|Чоң-Бүлөлү а.]] |- |Гүлчө айыл аймагы |[[Гүлчө|Гүлчө а.]], [[Жылы-Суу|Жылы-Суу а.]], [[Кара-Булак (Алай району)|Кара-Булак а.]], [[Курманжан Датка (айыл)|Курманжан Датка а.]], [[Таш-Короо (Алай району)|Таш-Короо а.]], [[Чакмак (айыл)|Чакмак а.]] |- |Жаңы-Алай айыл аймагы |[[Жаңы-Алай|Жаңы-Алай а.]], [[Жаңы-Арык (Алай району)|Жаңы-Арык а.]] |- |Жошолу айыл аймагы |[[Аюу-Тапан|Аюу-Тапан а.]], [[Жаңы-Турмуш (Алай району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Коммунизм (Алай району)|Коммунизм а.]], [[Ленин-Жол (Алай району)|Ленин-Жол а.]], [[Мыязды|Миязды а.]], [[Орто-Суу (Алай району)|Орто-Суу а.]], [[Осоавиахим|Осоавиахим а.]] |- |Коңур-Дөбө айыл аймагы |[[Арпа-Тектир (Алай району)|Арпа-Тектир а.]], [[Боз-Караган|Боз-Караган а.]], [[Жар-Кыштак (Алай району)|Жар-Кыштак а.]], [[Кара-Шоро (Алай району)|Кара-Шоро а.]], [[Кызыл-Ой (Алай району)|Кызыл-Ой а.]] |- |Кабылан-Кол айыл аймагы |[[Кабылан-Кол|Кабылан-Кол а.]], [[Күңгөй (айыл)|Күңгөй а.]], [[Кара-Жыгач (Алай району)|Кара-Жыгач а.]], [[Курулуш (Алай району)|Курулуш а.]] |- |Корул айыл аймагы |Арал а., [[Биринчи Май (Алай району)|Биринчи Май а.]], [[Кең-Жылга|Кең-Жылга а.]], [[Тогуз-Булак (Алай району)|Тогуз-Булак а.]] |- |Ленин айыл аймагы |[[Гагарин (Алай району)|Гагарин а.]], [[Күң-Элек|Күң-Элек а.]], [[Мурдаш (Алай району)|Мурдаш а.]], [[Согонду|Согонду а.]] |- |Сары-Могол айыл аймагы |[[Сары-Могол|Сары-Могол а.]] |- |Сары-Таш айыл аймагы |Сары-Таш а., [[Көк-Суу, Алай району|Көк-Суу а.]], [[Нура|Нура а.]] |- |Талды-Суу айыл аймагы |[[Талды-Суу (Алай району)|Талды-Суу а.]], [[Арча-Булак|Арча-Булак а.]], [[Көк-Булак|Көк-Булак а.]], [[Кургак (Алай району)|Кургак а.]], [[Сары-Могол|Сары-Могол а.]] |- |Үч-Дөбө айыл аймагы |[[Ак-Босого|Ак-Босого а.]], [[Ак-Жай|Ак-Жай а.]], [[Гежиге|Гежиге а.]], [[Кызыл-Алай|Кызыл-Алай а.]], [[Кичи-Каракол|Кичи-Каракол а.]], [[Чоң-Каракол|Чоң-Каракол а.]] |- | rowspan="8" | [[Файл:Kyrgyzstan Aravan Raion.png|100px|center]]|| rowspan="8" align="center" | [[Араван району]]|| rowspan="8" | [[Файл:Coat of arms of Aravan district.png|50px|center]] || rowspan="8" align="center" | 137 721 || Алля-Анаров айыл аймагы |[[Араван (Араван району, Алля Анаров айыл аймагы)|Араван а.]], [[Аччи|Аччи а.]], [[Жаңы-Араван|Жаңы-Араван а.]], [[Кара-Булак (Араван району)|Кара-Булак а.]], Маданият а., [[Сасык-Үңкүр|Сасык-Үңкүр а.]], Пахта-Абад а. |- |Керме-Тоо айыл аймагы |[[Гүлбахор|Гүлбахор а.]], [[Кичик-Алай|Кичик-Алай а.]], [[Күндөлүк (айыл)|Күндөлүк а.]], [[Майдан-Тал|Майдан-Тал а.]], [[Миң-Теке|Миң-Теке а.]], [[Сары-Булак (Араван району)|Сары-Булак а.]], [[Чогом|Чогом а.]] |- |Мангыт айыл аймагы |[[Мангыт|Мангыт а.]], [[Жаңы-Арык (Араван району)|Жаңы-Арык а.]], [[Кесек (айыл)|Кесек а.]], [[Кызыл-Коргон (Араван району)|Кызыл-Коргон а.]], [[Төлөйкөн (Араван району, Мангыт айыл аймагы)|Төлөйкөн а.]] |- |Нурабад айыл аймагы |Кайгарач-Ачык а., [[Какыр-Пилтан, Араван району|Какыр-Пилтан а.]], [[Лангар (Араван району)|Лангар а.]] |- |С. Юсупов айыл аймагы |[[Араван (Араван району, С.Юсупов айыл аймагы)|Араван а.]], [[Каррак|Каррак а.]], [[Октябрь (Араван району)|Октябрь а.]], [[Сүткор|Сүткор а.]], [[Эрке-Кашка|Эрке-Кашка а.]] |- |Төө-Моюн айыл аймагы |[[Ак-Шор|Ак-Шор а.]], [[Жеке-Мисте|Жеке-Мисте а.]], [[Керкидан|Керкидан а.]], [[Найман (Араван району)|Найман а.]], [[Сары-Таш (Араван району)|Сары-Таш а.]], [[Сырт (Араван району)|Сырт а.]], [[Хауз|Хауз а.]] |- |Тепе-Коргон айыл аймагы |[[Тепе-Коргон|Тепе-Коргон а.]], [[Арап, Араван району|Арап а.]], [[Интернационал (Араван району)|Интернационал а.]], [[Кесов|Кесов а.]], [[Уйгур-Абад|Уйгур-Абад а.]], [[Чертик|Чертик а.]], [[Янги-Абад|Янги-Абад а.]], Янги-Юл а. |- |Чек-Абад айыл аймагы |[[Агроном (айыл)|Агроном а.]], [[Жакшылык (айыл)|Жакшылык а.]], [[Жар-Кыштак (Араван району)|Жар-Кыштак а.]], [[Көчүбаев|Көчүбаев а.]], [[Кукалапаш|Кукалапаш а.]], [[Максим-Тобу|Максим-Тобу а.]], [[Пахтачы|Пахтачы а.]], [[Төлөйкөн (Араван району, Чек-Абад айыл аймагы)|Төлөйкөн а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Kara-Kulja Raion.png|100px|center]]|| rowspan="12" align="center" | [[Кара-Кулжа району]]|| rowspan="12" | [[Файл:Flag of Kara-Kulja rayon.png|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Kara-Kulja district.png|50px|center]] || rowspan="12" align="center" | 100 320 || Алайкуу айыл аймагы |Ара-Булак а., Бөрү-Токой а., Желе-Төбө а., [[Кан-Коргон|Кан-Коргон а.]], [[Көк-Арт (айыл)|Көк-Арт а.]], [[Сай-Талаа|Сай-Талаа а.]] |- |Капчыгай айыл аймагы |[[Кара-Таш (Кара-Кулжа району)|Кара-Таш а.]], [[Ничке-Суу (Кара-Кулжа району)|Ничке-Суу а.]], [[Сары-Бээ|Сары-Бээ а.]], [[Терек-Суу (Кара-Кулжа району)|Терек-Суу а.]] |- |Карагуз айыл аймагы |[[Алтын-Күрөк|Алтын-Күрөк а.]], [[Жаңы-Талаа|Жаңы-Талаа а.]], [[Жетим-Дөбө|Жетим-Дөбө а.]], [[Калматай|Калматай а.]], [[Кара-Жыгач (Кара-Кулжа району)|Кара-Жыгач а.]], [[Насирдин|Насирдин а.]] |- |Кара-Кочкор айыл аймагы |[[Кара-Кочкор|Кара-Кочкор а.]], [[Ак-Кыя (Кара-Кулжа району)|Ак-Кыя а.]], Кашка-Жол а., [[Сары-Булак (Кара-Кулжа району, Кара-Кочкор айыл аймагы)|Сары-Булак а.]] |- |Кара-Кулжа айыл аймагы |[[Кара-Кулжа (айыл)|Кара-Кулжа а.]], [[Бий-Мырза|Бий-Мырза а.]], [[Биринчи Май (Кара-Кулжа району)|Биринчи Май а.]], [[Сары-Камыш (Кара-Кулжа району)|Сары-Камыш а.]] |- |Кашка-Жол айыл аймагы |[[Жаңы-Талап (Кара-Кулжа району)|Жаңы-Талап а.]], [[Жийде (Кара-Кулжа району)|Жийде а.]], [[Октябрь (Кара-Кулжа району)|Октябрь а.]], [[Тоготой|Тоготой а.]], [[Ынтымак (Кара-Кулжа району)|Ынтымак а.]] |- |Кеңеш айыл аймагы |[[Кеңеш (Кара-Кулжа району)|Кеңеш а.]], [[Пор|Пор а.]] |- |Кызыл-Жар айыл аймагы |[[Кызыл-Жар (Кара-Кулжа району)|Кызыл-Жар а.]], [[Кайың-Талаа|Кайың-Талаа а.]], [[Коо-Чаты|Коо-Чаты а.]], Күйөташ а., [[Терек (Кара-Кулжа району)|Терек а.]], [[Чычырканак (айыл)|Чычырканак а.]] |- |Ой-Тал айыл аймагы |[[Ой-Тал (Кара-Кулжа району)|Ой-Тал а.]], [[Кондук|Кондук а.]] |- |Сары-Булак айыл аймагы |[[Сары-Булак (Кара-Кулжа району, Сары-Булак айыл аймагы)|Сары-Булак а.]], [[Кара-Булак (Кара-Кулжа району)|Кара-Булак а.]], [[Конокбай-Талаа|Конокбай-Талаа а.]], [[Кызыл-Булак (Кара-Кулжа району)|Кызыл-Булак а.]], [[Сары-Күңгөй|Сары-Күңгөй а.]], [[Тегерек-Саз|Тегерек-Саз а.]], [[Тогуз-Булак (Кара-Кулжа району)|Тогуз-Булак а.]] |- |Чалмин айыл аймагы |Беш-Кемпир а., [[Буйга|Буйга а.]], Орто-Талаа а., [[Токбай-Талаа|Токбай-Талаа а.]] |- |Ылай-Тал айыл аймагы |[[Ылай-Талаа|Ылай-Талаа а.]], [[Жылкол|Жылкол а.]], [[Шаркыратма (айыл)|Шаркыратма а.]], [[Сай (айыл)|Сай а.]], [[Сары-Таш (Кара-Кулжа району)|Сары-Таш а.]] |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Kara-Suu Raion.png|100px|center]]|| rowspan="17" align="center" | [[Кара-Суу району]]|| rowspan="17" align="center" | жок || rowspan="17" align="center" | 448 608 || '''[[Кара-Суу (шаар)|Кара-Суу шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Таш айыл аймагы |[[Ак-Таш (Кара-Суу району)|Ак-Таш а.]], [[Барак, Кара-Суу району|Барак а.]], [[Жылкелди, Кара-Суу району|Жылкелди а.]] |- |Жаңы-Арык айыл аймагы |[[Жаңы-Арык (Кара-Суу району)|Жаңы-Арык а.]], [[Ак-Терек (Кара-Суу району, Жаңы-Арык айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Правда, Кара-Суу району|Правда а.]], [[Таш-Арык, Кара-Суу району|Таш-Арык а.]] |- |Жоош айыл аймагы |[[Агартуу айылы|Агартуу а.]], [[Большевик (Кара-Суу району)|Большевик а.]], [[Гайрат (Кара-Суу району)|Гайрат а.]], [[Зарбалык, Кара-Суу району|Зарбалик а.]], [[Калинин (Кара-Суу району)|Калинин а.]], [[Коммунизм (Кара-Суу району)|Коммунизм а.]], [[Кызыл-Кошчу, Кара-Суу району|Кызыл-Кошчу а.]], [[Кызыл-Сарай|Кызыл-Сарай а.]], [[Маданият (Кара-Суу району, Жоош айыл аймагы)|Маданият а.]], [[Мамажан, Кара-Суу району|Мамажан а.]], [[Питомник, Кара-Суу району|Питомник а.]] |- |Катта-Талдык айыл аймагы |[[Ачы, Кара-Суу району|Ачы а.]], [[Баш-Булак, Кара-Суу району|Баш-Булак а.]], [[Жаңы-Турмуш (Кара-Суу району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Кара-Сөгөт, Кара-Суу району|Кара-Сөгөт а.]], [[Кичик, Кара-Суу району|Кичик а.]], [[Кызыл-Ордо, Кара-Суу району|Кызыл-Ордо а.]], [[Садырбай, Кара-Суу району|Садырбай а.]], [[Талдык, Кара-Суу району|Талдык а.]], [[Торгой-Булак, Кара-Суу району|Торгой-Булак а.]], [[Эшме, Кара-Суу району|Эшме а.]] |- |Кашкар-Кыштак айыл аймагы |[[Кашгар-Кыштак|Кашгар-Кыштак а.]], [[Алга-Бас|Алга-Бас а.]], [[Анжиян-Махалла, Кара-Суу району|Анжиян-Махалла а.]], [[Бек-Жар, Кара-Суу району|Бек-Жар а.]], [[Кенжекул, Кара-Суу району|Кенжекул а.]], [[Монок, Кара-Суу району|Монок а.]], [[Тажик-Махалла, Кара-Суу району|Тажик-Махалла а.]] |- |Кызыл-Кыштак айыл аймагы |[[Кызыл-Кыштак, Кара-Суу району|Кызыл-Кыштак а.]], [[Анжиян (кыштак)|Анжиян а.]], [[Бел-Кыштак, Кара-Суу району|Бел-Кыштак а.]], [[Жаңы-Кыштак, Кара-Суу району|Жаңы-Кыштак а.]], [[Карл Маркс (Кара-Суу району)|Карл Маркс а.]], [[Коммунист, Кара-Суу району|Коммунист а.]], [[Кызыл-Байрак (Кара-Суу району)|Кызыл-Байрак а.]] |- |Кызыл-Суу айыл аймагы |[[Ак-Жар (Кара-Суу району)|Ак-Жар а.]], [[Алпордо, Кара-Суу району|Алпордо а.]], [[Коргон, Кара-Суу району|Коргон а.]], [[Миялы, Кара-Суу району|Миялы а.]], [[Талаа, Кара-Суу району|Талаа а.]], [[Учкун (Кара-Суу району, Кызыл-Суу айыл аймагы)|Учкун а.]], [[Чайчи, Кара-Суу району|Чайчи а.]] |- |Мады айыл аймагы |[[Мады, Кара-Суу району|Мады а.]], [[Асанчек, Кара-Суу району|Асанчек а.]], [[Жоош, Кара-Суу району|Жоош а.]], [[Кыргыз-Чек, Кара-Суу району|Кыргыз-Чек а.]], [[Каарман, Кара-Суу району|Каарман а.]], [[Лаглан, Кара-Суу району|Лаглан а.]], [[Октябрь (Кара-Суу району, Мады айыл аймагы)|Октябрь а.]], [[Социализм, Кара-Суу району|Социализм а.]], [[Тээке, Кара-Суу району|Тээке а.]], [[Учкун (Кара-Суу району, Мады айыл аймагы)|Учкун а.]], [[Чагыр, Кара-Суу району|Чагыр а.]] |- |Нариманов айыл аймагы |[[Нариман, Кара-Суу району|Нариман а.]], [[Алим-Төбө, Кара-Суу району|Алим-Тепе а.]], [[Бешмойнок, Кара-Суу району|Бешмойнок а.]], [[ВЛКСМ, Кара-Суу району|ВЛКСМ а.]], [[Жаңы-Махалла, Кара-Суу району|Жаңы-Махалла а.]], [[Жийдалик, Кара-Суу району|Жийдалик а.]], [[Жим, Кара-Суу району|Жим а.]], [[Каратай, Кара-Суу району|Каратай а.]], [[Куранкол, Кара-Суу району|Куранкол а.]], [[Кызыл-Мехнат, Кара-Суу району|Кызыл-Мехнат а.]], [[Лангар, Кара-Суу району|Лангар а.]], [[Нурдар, Кара-Суу району|Нурдар а.]], [[Осмон, Кара-Суу району|Осмон а.]], [[Тажикабад, Кара-Суу району|Тажикабад а.]] |- |Отуз-Адыр айыл аймагы |[[Отуз-Адыр, Кара-Суу району|Отуз-Адыр а.]], [[Жаңы-Кызыл-Суу, Кара-Суу району|Жаңы-Кызыл-Суу а.]], [[Кара-Дөбө (Кара-Суу району)|Кара-Дөбө а.]], [[Кызыл-Абад|Кызыл-Абад а.]], [[Кыш-Абад, Кара-Суу району|Кыш-Абад а.]], [[Савай-Арык, Кара-Суу району|Савай-Арык а.]], [[Тынчтык (Кара-Суу району, Отуз-Адыр айыл аймагы)|Тынчтык а.]], [[Фуркат, Кара-Суу району|Фуркат а.]], [[Ынтымак (Кара-Суу району, Отуз-Адыр айыл аймагы)|Ынтымак а.]], |- |Папан айыл аймагы |[[Папан, Кара-Суу району|Папан а.]], [[Ак-Буура-1|Ак-Буура-1 а.]], [[Ак-Буура-2|Ак-Буура-2 а.]], [[Ак-Буура-3|Ак-Буура-3 а.]], [[Ак-Буура-4|Ак-Буура-4 а.]], [[Ак-Терек (Кара-Суу району, Папан айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Алчалы, Кара-Суу району|Алчалы а.]], [[Ата-Мерек, Кара-Суу району|Ата-Мерек а.]], [[Андагул, Кара-Суу району|Андагул а.]], [[Бөрү, Кара-Суу району|Бөрү а.]], [[Жаны-Турмуш|Жаны-Турмуш а.]], [[Жар-Башы (Кара-Суу району)|Жар-Башы а.]], [[Камыр-Суу, Кара-Суу району|Камыр-Суу а.]], [[Карагур, Кара-Суу району|Карагур а.]], [[Кожо-Келең, Кара-Суу району|Кожо-Келең а.]], [[Кызыл-Туу, Кара-Суу району|Кызыл-Туу а.]], [[Тогуз-Булак (Кара-Суу району)|Тогуз-Булак а.]], [[Чычкан-Кол, Кара-Суу району|Чычкан-Көл а.]] |- |Савай айыл аймагы |[[Савай, Кара-Суу району|Савай а.]], [[Кызыл-Шарк, Кара-Суу району|Кызыл-Шарк а.]], [[Кең-Сай, Кара-Суу району|Кең-Сай а.]], [[Кечкен-Жар, Кара-Суу району|Кечкен-Жар а.]], [[Курбан-Кара, Савай айыл аймагы, Кара-Суу району|Курбан-Кара а.]], [[Кыдырша, Кара-Суу району|Кыдырша а.]], [[Октябрь (Кара-Суу району, Савай айыл аймагы)|Октябрь а.]], [[Султан-Абад, Кара-Суу району|Султан- Абад а.]], [[Ынтымак (Кара-Суу району, Савай айыл аймагы)|Ынтымак а.]] |- |Сарай айыл аймагы |[[Ак-Оргоо|Ак-Оргоо а.]], [[Киров (Кара-Суу району)|Киров а.]], [[Коңурат, Кара-Суу району|Коңурат а.]], [[Присавай, Сарай айыл аймагы, Кара-Суу району|Присавай а.]], [[Тельман (Кара-Суу району)|Тельман а.]], [[Эркин, Кара-Суу району|Эркин а.]] |- |Сары-Колот айыл аймагы |[[Сары-Колот, Кара-Суу району|Сары-Колот а.]], [[Ак-Колот, Кара-Суу району|Ак-Колот а.]], [[Шерали, Кара-Суу району|Шерали а.]], [[Курбан-Кара, Сары-Колот айыл аймагы, Кара-Суу району|Курбан-Кара а.]], [[Присавай, Сары-Колот айыл аймагы, Кара-Суу району|Присавай а.]], [[Тынчтык (Кара-Суу району, Сары-Колот айыл аймагы)|Тынчтык а.]] |- |Төлөйкөн айыл аймагы |[[Төлөйкөн (Кара-Суу району)|Төлөйкөн а.]], [[Бодур-Таш, Кара-Суу району|Бодур-Таш а.]], [[Дыйкан-Кыштак, Кара-Суу району|Дыйкан-Кыштак а.]], [[Жапалак, Кара-Суу району|Жапалак а.]], [[Кыргызстан, Кара-Суу району|Кыргызстан а.]], [[Өзгүр, Кара-Суу району|Өзгүр а.]], [[Учар, Кара-Суу району|Учар а.]] |- |Шарк айыл аймагы |[[Шарк, Кара-Суу району|Шарк а.]], [[Имам-Ата, Кара-Суу району|Имам-Ата а.]], [[Маданият (Кара-Суу району, Шарк айыл аймагы)|Маданият а.]], [[Таштак, Кара-Суу району|Таштак а.]], [[Топ-Терек, Кара-Суу району|Топ-Терек а.]], [[Фуркат, Кара-Суу району|Фуркат а.]], [[Медресе, Кара-Суу району|Медресе а.]] |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Nookat Raion.png|100px|center]]|| rowspan="17" align="center" | [[Ноокат району]]|| rowspan="17" | [[Файл:Flag of Nookat district.png|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Nookat district.png|50px|center]]|| rowspan="17" align="center" | 302 481 || '''[[Ноокат|Ноокат шаары]]''' |align="center" | жок |- |Бел айыл аймагы |[[Бел, Ноокат району|Бел а.]], [[Борбаш, Ноокат району|Борбаш а.]], Жаш а., Таш-Булак а. |- |Гүлстан айыл аймагы |[[Гүлстан, Ноокат району|Гүлстан а.]], Беш-Коргон а., Бостон а., Чоң-Кыштоо а., [[Фрунзе (Ноокат району)|Фрунзе а.]] |- |Жаңы-Ноокат айыл аймагы |[[Жаңы-Ноокат, Ноокат району|Жаңы-Ноокат а.]], Дөң-Кыштак а., Жандама а., Катта-Тал а., [[Кызыл-Тейит, Ноокат району|Кызыл-Тейит а.]], Күнгөй-Хасана а., Мончок-Дөбө а., [[Темир-Корук, Ноокат району|Темир-Корук а.]], Тескей а. |- |Токтомат Зулпуев атындагы айыл аймагы |[[Айбек, Ноокат району|Айбек а.]], [[Ак-Чабуу, Ноокат району|Ак-Чабуу а.]], [[Интернационал (Ноокат району)|Интернационал а.]], [[Караке, Ноокат району|Караке а.]], [[Коммунизм (Ноокат району)|Коммунизм а.]], [[Өсөр (кыштак)|Өсөр а.]], [[Таштак, Ноокат району|Таштак а.]], [[Үч-Бай|Үч-Бай а.]], [[Чучук, Ноокат району|Чучук а.]], [[Ятан, Ноокат району|Ятан а.]] |- |Исанов айыл аймагы |[[Жаңы-Базар (Ноокат району)|Жаңы-Базар а.]], Жаңы-Коргон а., [[Кичи-Алай, Ноокат району|Кичи-Алай а.]], [[Кожоке, Ноокат району|Кожоке а.]], [[Федоров, Ноокат району|Фёдоров а.]], [[Чеч-Дөбө, Ноокат району|Чеч-Дөбө а.]] |- |Кара-Таш айыл аймагы |[[Кара-Таш, Ноокат району|Кара-Таш а.]], [[Нойгут, Ноокат району|Нойгут а.]] |- |Кеңеш айыл аймагы |[[Ак-Терек (Ноокат району)|Ак-Терек а.]], [[Арбын, Ноокат району|Арбын а.]], Байыш а., Батуу а., Дары-Булак а., [[Куу-Майдан, Ноокат району|Куу-Майдан а.]], [[Шанкол, Ноокат району|Шанкол а.]], [[Чегеден, Ноокат району|Чегеден а.]] |- |Көк-Бел айыл аймагы |[[Көк-Бел, Ноокат району|Көк-Бел а.]], [[Кайыңды (Ноокат району)|Кайыңды а.]] |- |Кулатов айыл аймагы |Абшыр-Ата а., [[Акчал, Ноокат району|Акчал а.]], Арык-Тейит а., [[Баглан, Ноокат району|Баглан а.]], [[Кожо-Арык, Ноокат району|Кожо-Арык а.]], [[Кош-Дөбө (Ноокат району)|Кош-Дөбө а.]], Кулуштан а., [[Кызыл-Булак (Ноокат району)|Кызыл-Булак а.]] |- |Кызыл-Октябрь айыл аймагы |[[Алашан, Ноокат району|Алашан а.]], Борбаш а., [[Жийде (Ноокат району)|Жийде а.]], [[Каранай, Ноокат району|Каранай а.]], [[Көк-Жар (Ноокат району)|Көк-Жар а.]], [[Сарыканды, Ноокат району|Сарыканды а.]] |- |Кыргыз-Ата айыл аймагы |[[Кыргыз-Ата|Кыргыз-Ата а.]], [[Ак-Булак (Ноокат району)|Ак-Булак а.]], [[Борко, Ноокат району|Борко а.]], [[Кара-Ой (Ноокат району)|Кара-Ой а.]], [[Кара-Таш, Ноокат району|Кара-Таш а.]], [[Көтөрмө (Ноокат району)|Көтөрмө а.]], [[Таш-Булак (Ноокат району, Кыргыз-Ата айыл аймагы)|Таш-Булак а.]] |- |Мирмахмудов айыл аймагы |[[Арал, Ноокат району|Арал а.]], [[Барын, Ноокат району|Барын а.]], [[Будайлык, Ноокат району|Будайлык а.]], [[Капчыгай (Ноокат району)|Капчыгай а.]], [[Кара-Кокту, Ноокат району|Кара-Кокту а.]], [[Чапаев (Ноокат району)|Чапаев а.]] |- |Найман айыл аймагы |[[Найман (Ноокат району)|Найман а.]], Улуу-Тоо а. |- |Он-Эки-Бел айыл аймагы |[[Он Эки-Бел, Ноокат району|Он Эки-Бел а.]], Мырза-Найман а., [[Нарай, Ноокат району|Нарай а.]], Он-Эки-Мойнок а., Өрнөк а. |- |Төөлөс айыл аймагы |[[Ай-Тамга, Ноокат району|Ай-Тамга а.]], [[Герей-Шорон, Ноокат району|Герей-Шорон а.]], [[Додон, Ноокат району|Додон а.]], [[Жайылма (Ноокат району)|Жайылма а.]], [[Кеңеш (Ноокат району)|Кеңеш а.]], [[Меркит, Ноокат району|Меркит а.]], [[Муркут, Ноокат району|Муркут а.]], [[Толман, Ноокат району|Толман а.]] |- |Ынтымак айыл аймагы |[[Ынтымак (Ноокат району)|Ынтымак а.]], [[Акшар, Ноокат району|Акшар а.]], [[Арык-Бою, Ноокат району|Арык-Бою а.]], [[Беш-Буркан, Ноокат району|Беш-Буркан а.]], [[Дон-Маала, Ноокат району|Дон-Маала а.]], [[Ничке-Суу (Ноокат району)|Ничке-Суу а.]], [[Таш-Булак (Ноокат району, Ынтымак айыл аймагы)|Таш-Булак а.]], [[Челекчи, Ноокат району|Челекчи а.]] |- | rowspan="20" | [[Файл:Kyrgyzstan Özgön Raion.png|100px|center]]|| rowspan="20" align="center" | [[Өзгөн району]]|| rowspan="20" | [[Файл:Flag of Uzgen district.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Uzgen rayon.png|50px|center]] || rowspan="20" align="center" | 282 981 || '''[[Өзгөн|Өзгөн шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Жар айыл аймагы |[[Ак-Жар (Өзгөн району)|Ак-Жар а.]], [[Большевик (Өзгөн району)|Большевик а.]], [[Какыр (Өзгөн району)|Какыр а.]], [[Семиз-Көл, Өзгөн району|Семиз-Көл а.]] |- |Алтын-Булак айыл аймагы |[[Алтын-Булак, Өзгөн району|Алтын-Булак а.]], [[Кара-Баткак, Өзгөн району|Кара-Баткак а.]], [[Кандава, Өзгөн району|Кандава а.]], [[Сасык-Булак (Өзгөн району)|Сасык-Булак а.]], [[Таш-Башат (Өзгөн району)|Таш-Башат а.]], [[Чечебай, Өзгөн району|Чечебай а.]] |- |Баш-Дөбө айыл аймагы |[[Жаңы-Жол (Өзгөн району)|Жаңы-Жол а.]], Кашка-Терек а., [[Кеңеш (Өзгөн району)|Кеңеш а.]], [[Кош-Коргон (Өзгөн району)|Кош-Корогон а.]], [[Кызыл-Кырман, Өзгөн району|Кызыл-Кырман а.]] |- |Ден-Булак айыл аймагы |[[Ден-Булак, Өзгөн району|Ден-Булак а.]], [[Бакмал, Өзгөн району|Бакмал а.]], [[Бабашуулу, Өзгөн району|Бабашуулу а.]], [[Бөксө-Жол, Өзгөн району|Бөксө-Жол а.]], [[Жаңы-Абад (Өзгөн району)|Жаңы-Абад а.]], [[Кара-Дарыя, Өзгөн району|Кара-Дарыя а.]], [[Мичурин, Өзгөн району|Мичурин а.]], [[Өзгөрүш, Өзгөн району|Өзгөрүш а.]], [[Төөлөс, Өзгөн району|Төөлөс а.]], [[Чимбай, Өзгөн району|Чимбай а.]] |- |Жалпак-Таш айыл аймагы |Ак-Терек а., Кара-Тарык а., [[Карл Маркс (Өзгөн району)|Карл Маркс а.]], [[Киров, Өзгөн району|Киров а.]], [[Кысык-Алма, Өзгөн району|Кысык-Алма а.]], [[Курбу-Таш, Өзгөн району|Курбу-Таш а.]], [[Туз-Бел|Туз-Бел а.]], [[Үчкаптал, Өзгөн району|Үчкаптал а.]] |- |Жыланды айыл аймагы |[[Жыланды, Өзгөн району|Жыланды а.]], Ботомойнок а., [[Калта, Өзгөн району|Калта а.]], [[Красный Маяк, Өзгөн району|Красный Маяк а.]], [[Прогресс (Өзгөн району)|Прогресс а.]], [[Яссы, Өзгөн району|Яссы а.]] |- |Заргер айыл аймагы |[[Заргер, Өзгөн району|Заргер а.]], [[Аюу, Өзгөн району|Аюу а.]], [[Жаңы-Айыл (Өзгөн району)|Жаңы-Айыл а.]], [[Кайрат, Өзгөн району|Кайрат а.]], [[Кутурган|Кутурган а.]], [[Ничке-Сай, Өзгөн району|Ничке-Сай а.]], [[Токтогул, Өзгөн району|Токтогул а.]], Тосой а. |- |Жазы айыл аймагы |[[Жазы, Өзгөн району|Жазы а.]], [[Жээренчи, Өзгөн району|Жээренчи а.]], [[Кара-Дыйкан, Өзгөн району|Кара-Дыйкан а.]], [[Кызыл-Дыйкан (Өзгөн району)|Кызыл-Дыйкан а.]] |- |[[Ийри-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Терек (Өзгөн району, Ийри-Суу айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Жаңгакты|Жаңгакты а.]], [[Жийде (Өзгөн району)|Жийде а.]], [[Кара-Колот, Өзгөн району|Кара-Колот а.]], [[Корс-Этти, Өзгөн району|Корс-Этти а.]], [[Кыргызстан, Өзгөн району|Кыргызстан а.]], [[Орказган, Өзгөн району|Орказган а.]] |- |Кара-Таш айыл аймагы |[[Ийрек, Өзгөн району|Ийрек а.]], [[Коргон, Өзгөн району|Коргон а.]], [[Үңкүр, Өзгөн району|Үңкүр а.]], [[Ынтымак (Өзгөн району)|Ынтымак а.]], [[Элчибек, Өзгөн району|Элчибек а.]] |- |Кароол айыл аймагы |[[Кароол (Өзгөн району)|Кароол а.]], Жан-Шоро а., [[Мырза-Арык, Өзгөн району|Мырза-Арык а.]], [[Орто-Арык (Өзгөн району)|Орто-Арык а.]], [[Шералы, Өзгөн району|Шералы а.]] |- |Көлдүк айыл аймагы |[[Шамал-Терек, Өзгөн району|Шамал-Терек а.]], [[Чалк-Өйдө, Өзгөн району|Чалк-Өйдө а.]] |- |Курбаш айыл аймагы |Курбаш а., [[Шагым, Өзгөн району|Шагым а.]], [[Эрдик, Өзгөн району|Эрдик а.]] |- |Кызыл-Октябрь айыл аймагы |[[Кызыл-Октябрь (Өзгөн району)|Кызыл-Октябрь а.]], [[Алга, Өзгөн району|Алга а.]], [[Беш-Абышка, Өзгөн району|Беш-Абышка а.]], [[Гузар, Өзгөн району|Гузар а.]], [[Кочкор-Ата (Өзгөн району)|Кочкор-Ата а.]], [[Кремль, Өзгөн району|Кремль а.]], Курбаш а., [[Кызыл-Сенгир, Өзгөн району|Кызыл-Сенгир а.]], [[Старая Покровка, Өзгөн району|Старая Покровка а.]], [[Ынтымак (Өзгөн району)|Ынтымак а.]] |- |Кызыл-Тоо айыл аймагы |[[Кызыл-Тоо, Өзгөн району|Кызыл-Тоо а.]], [[Ак-Кыя (Өзгөн району)|Ак-Кыя а.]], [[Донуз-Тоо, Өзгөн району|Донуз-Тоо а.]], [[Карчабек, Өзгөн району|Карчабек а.]], [[Эркин-Тоо, Өзгөн району|Эркин-Тоо а.]] |- |Мырза-Аке айыл аймагы |[[Мырза-Аке, Өзгөн району|Мырза-Аке а.]], [[Адыр (Өзгөн району)|Адыр а.]], [[Бабыр, Өзгөн району|Бабыр а.]] |- |Саламалик айыл аймагы |[[Саламалик, Өзгөн району|Саламалик а.]], [[Ак-Терек (Өзгөн району, Саламалик айыл аймагы)|Ак-Терек а.]], [[Ара-Көл (Өзгөн району)|Ара-Көл а.]], [[Кош-Этер, Өзгөн району|Кош-Этер а.]], [[Кызыл-Байрак, Өзгөн району|Кызыл-Байрак а.]], [[Кызыл-Чарба (Өзгөн району)|Кызыл-Чарба а.]], [[15 Жаш, Өзгөн району|15 Жаш а.]] |- |Төрт-Көл айыл аймагы |[[Ана-Кызыл, Өзгөн району|Ана-Кызыл а.]], [[Бостон, Өзгөн району|Бостон а.]], [[Шоро-Башат, Өзгөн району|Шоро-Башат а.]], [[Кыймыл, Өзгөн району|Кыймыл а.]], [[Макаренко, Өзгөн району|Макаренко а.]] |- |Чангет айыл аймагы |[[Чаңгет|Чаңгет а.]], [[Өстүрүү|Өстүрүү а.]] |- | rowspan="3" | [[Файл:Kyrgyzstan Chong-Alay Raion.png|100px|center]]|| rowspan="3" align="center" | [[Чоң-Алай району]]|| rowspan="3" align="center" | [[Файл:Flag of Chong-Alay District.svg|50px|center]] [[Файл:CoA of Chong-Alay district.png|50px|center]] || rowspan="3" align="center" | 32 140 || Жекенди айыл аймагы |[[Жекенди|Жекенди а.]], [[Шибээ (айыл)|Шибээ а.]], [[Карамык|Карамык а.]], [[Кара-Тейит|Кара-Тейит а.]], [[Чулук (айыл)|Чулук а.]] |- |Кашка-Суу айыл аймагы |[[Кашка-Суу (Чоң-Алай району)|Кашка-Суу а.]], [[Ачык-Суу|Ачык-Суу а.]], [[Бурган-Суу|Бурган-Суу а.]], [[Жайылма (Чоң-Алай району)|Жайылма а.]], [[Кабык (айыл)|Кабык а.]], [[Кара-Кабак|Кара-Кабак а.]], [[Кичи-Жайылма|Кичи-Жайылма а.]] |- |Чоң-Алай айыл аймагы |[[Дароот-Коргон, Чоң-Алай району|Дароот-Коргон а.]], [[Жар-Башы (Чоң-Алай району)|Жар-Башы а.]], [[Жаш-Тилек (Чоң-Алай району)|Жаш-Тилек а.]], [[Жаман-Жар|Жаман-Жар а.]], [[Кара-Шыбак|Кара-Шыбак а.]], [[Кочкорчу (Чоң-Алай району)|Кочкорчу а.]], [[Кулчу|Кулчу а.]], [[Кызыл-Туу (Чоң-Алай району)|Кызыл-Туу а.]], [[Кызыл-Эшме|Кызыл-Эшме а.]], [[Сары-Булак (Чоң-Алай району)|Сары-Булак а.]], [[Чак|Чак а.]] |} === Талас облусу === {{Негизги макала|Талас облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар жана шаарлар{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=60—64}} !Айыл аймактарга жана шаардарга кирген айылдар |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Bakay-Ata Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Бакай-Ата району]]|| rowspan="9" align="center" | жок || rowspan="9" align="center" | 53 359 || [[Ак-Дөбө айыл аймагы (Бакай-Ата району)|Ак-Дөбө айыл аймагы]] |[[Ак-Дөбө (Бакай-Ата району)|Ак-Дөбө а.]], [[Кызыл-Сай|Кызыл-Сай а.]], [[Кызыл-Чарба (Бакай-Ата району)|Кызыл-Чарба а.]] |- |[[Акназаров айыл аймагы]] |[[Кызыл-Октябрь (Бакай-Ата району)|Кызыл-Октябрь а.]], [[Көк-Таш (Бакай-Ата району)|Көк-Таш а.]], [[Маданият (Бакай-Ата району)|Маданият а.]], [[Таш-Кудук|Таш-Кудук а.]], Үр-Малар а. |- |[[Боо-Терек айыл аймагы]] |[[Боо-Терек|Боо-Терек а.]] |- |[[Кең-Арал айыл аймагы]] |[[Кең-Арал|Кең-Арал а.]] |- |[[Ленинполь айыл аймагы]] |[[Бакай-Ата|Бакай-Ата а.]], [[Наматбек|Наматбек а.]] |- |[[Миң-Булак айыл аймагы (Бакай-Ата району)|Миң-Булак айыл аймагы]] |[[Миң-Булак (Бакай-Ата району)|Миң-Булак а.]] |- |[[Өзгөрүш айыл аймагы]] |[[Өзгөрүш (Бакай-Ата району)|Өзгөрүш а.]] |- |[[Орос айыл аймагы]] |[[Кыргызстан (айыл)|Кыргызстан а.]], [[Жон-Коргон|Жон-Коргон а.]], [[Биринчи Май (Бакай-Ата району)|Биринчи Май а.]] |- |[[Шадыкан айыл аймагы]] |[[Ынтымак (Бакай-Ата району)|Ынтымак а.]], [[Түйтө|Түйтө а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Kara-Buura Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Кара-Буура району]]|| rowspan="10" align="center" | жок || rowspan="10" align="center" | 69 180 || [[Ак-Чий айыл аймагы (Кара-Буура району)|Ак-Чий айыл аймагы]] |[[Жоон-Дөбө|Жоон-Дөбө а.]], [[Жийде (Кара-Буура району)|Жийде а.]] |- |[[Аманбаев айыл аймагы]] |[[Аманбаев|Аманбаев а.]], [[Ак-Жар (Кара-Буура району)|Ак-Жар а.]], [[Куру-Маймак|Куру-Маймак а.]], [[Суулу-Маймак|Суулу-Маймак а.]] |- |[[Бакайыр айыл аймагы]] |[[Ак-Башат (Кара-Буура району)|Ак-Башат а.]], [[Кара-Сай (Кара-Буура району)|Кара-Сай а.]] |- |[[Бакыян айыл аймагы]] |[[Бакыян|Бакыян а.]], [[Тамчы-Булак|Тамчы-Булак а.]], Камаш а. |- |[[Бейшеке айыл аймагы]] |[[Бейшеке (Кара-Буура району)|Бейшеке а.]], [[Кара-Буура, Кара-Буура району|Кара-Буура а.]], [[Кара-Суу (Кара-Буура району)|Кара-Суу а.]] |- |[[Кара-Буура айыл аймагы]] |[[Кызыл-Адыр|Кызыл-Адыр а.]], [[Чоң-Кара-Буура|Чоң-Кара-Буура а.]], [[Үч-Булак (Кара-Буура району)|Үч-Булак а.]] |- |[[Көк-Сай айыл аймагы]] |[[Көк-Сай (Кара-Буура району)|Көк-Сай а.]], [[Кайнар (Кара-Буура району)|Кайнар а.]] |- |[[Маймак айыл аймагы]] |[[Маймак|Маймак а.]] |- |[[Чолпонбай айыл аймагы]] |[[Чымгент|Чымгент а.]], [[Көк-Дөбө (Кара-Буура району)|Көк-Дөбө а.]] |- |[[Шекер айыл аймагы]] |[[Шекер (айыл)|Шекер а.]], [[Арчагул|Арчагул а.]] |- | rowspan="5" | [[Файл:Kyrgyzstan Manas Raion.png|100px|center]] || rowspan="5" align="center" | [[Манас району]]|| rowspan="5" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Manas district.png|50px|center]] || rowspan="5" align="center" | 37 505 || [[Кайыңды айыл аймагы]] |[[Арал (Манас району)|Арал а.]], [[Кайыңды (Манас району)|Кайыңды а.]], [[Нылды|Нылды а.]], [[Сары-Булак (Манас району)|Сары-Булак а.]], Чеч-Дөбө а. |- |[[Кыргызстан айыл аймагы]] |[[Талас (айыл)|Талас а.]], [[Көк-Дөбө (Манас району)|Көк-Дөбө а.]], [[Манас (Манас району)|Манас а.]] |- |[[Май айыл аймагы]] |[[Май (Манас району)|Май а.]], Новодонецкое а. |- |[[Покровка айыл аймагы]] |[[Покровка (Манас району)|Покровка а.]], [[Бала-Сары|Бала-Сары а.]], [[Жайылган|Жайылган а.]], [[Кара-Арча (Манас району)|Кара-Арча а.]], [[Сөгөт (Манас району)|Сөгөт а.]] |- |[[Үч-Коргон айыл аймагы (Манас району)|Үч-Коргон айыл аймагы]] |[[Кызыл-Жылдыз (Манас району)|Кызыл-Жылдыз а.]], [[Ак-Таш (Манас району)|Ак-Таш а.]], [[Жийде (Манас району)|Жийде а.]], [[Кеңеш (Манас району)|Кеңеш а.]], [[Чоң-Капка|Чоң-Капка а.]], [[Таш-Башат (Манас району)|Таш-Башат а.]], [[Үч-Коргон (Манас району)|Үч-Коргон а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Talas Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Талас району]]|| rowspan="13" align="center" | жок || rowspan="13" align="center" | 70 642 || [[Айдаралиев айыл аймагы]] |[[Көпүрө-Базар (Талас району)|Көпүрө-Базар а.]] |- |[[Арал айыл аймагы]] |[[Арал (Талас району)|Арал а.]] |- |[[Бекмолдо айыл аймагы]] |[[Сасык-Булак (Талас району)|Сасык-Булак а.]], [[Кара-Ой (Талас району)|Кара-Ой а.]], [[Кеңеш (Талас району)|Кеңеш а.]], [[Чоң-Токой|Чоң-Токой а.]] |- |[[Бердике Баатыр айыл аймагы]] |[[Кум-Арык (Талас району)|Кум-Арык а.]], [[Арашан (Талас району)|Арашан а.]], [[Козучак|Козучак а.]] |- |[[Жерге-Тал айыл аймагы (Талас раону)|Жерге-Тал айыл аймагы]] |[[Кызыл-Туу (Талас району)|Кызыл-Туу а.]], [[Көк-Кашат|Көк-Кашат а.]], [[Чыйырчык (айыл)|Чыйырчык а.]] |- |[[Долон айыл аймагы]] |[[Таш-Арык (Талас району)|Таш-Арык а.]], [[Ак-Жар (Талас району)|Ак-Жар а.]], [[Орто-Арык (Талас району)|Орто-Арык а.]] |- |[[Калба айыл аймагы]] |[[Калба|Калба а.]], [[Атай Огонбаев (айыл)|Атай Огонбаев а.]], [[Балбал (айыл)|Балбал а.]], Беш-Таш а. |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Талас району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Талас району)|Кара-Суу а.]] |- |[[Көк-Ой айыл аймагы (Талас району)|Көк-Ой айыл аймагы]] |[[Көк-Ой (Талас району)|Көк-Ой а.]] |- |[[Кууганды айыл аймагы]] |[[Үч-Эмчек (Талас району)|Үч-Эмчек а.]] |- |[[Нуржанов айыл аймагы]] |[[Жон-Арык (Талас району)|Жон-Арык а.]], [[Көк-Токой|Көк-Токой а.]] |- |[[Өмүралиев айыл аймагы]] |[[Манас (Талас району)|Манас а.]], [[Чат-Базар|Чат-Базар а.]] |- |[[Осмонкулов айыл аймагы]] |[[Талды-Булак (Талас району)|Талды-Булак а.]], [[Ак-Коргон (Талас району)|Ак-Коргон а.]] |- | || align="center" | [[Талас (шаар)|Талас шаары]]|| [[Файл:Coat of arms of Talas city.png|50px|center]] || align="center" | 40 308 || align="center" | жок |align="center" | жок |} === Чүй облусу === {{Негизги макала|Чүй облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш йиген айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=64—78}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="17" | [[Файл:Kyrgyzstan Alamüdün Raion.png|100px|center]] || rowspan="17" align="center" | [[Аламүдүн району]]|| rowspan="17" align="center" | жок || rowspan="17" align="center" | 188 484 || [[Ак-Дөбө айыл аймагы (Аламүдүн району)|Ак-Дөбө айыл аймагы]] |[[Кайырма (Аламүдүн району)|Кайырма а.]], [[Молдовановка|Молдовановка а.]] |- |[[Ала-Арча айыл аймагы]] |[[Мраморное|Мраморное а.]], [[Рассвет (Аламүдүн району)|Рассвет а.]] |- |[[Аламүдүн айыл аймагы]] |[[Аламүдүн|Аламүдүн а.]], [[Садовое (Аламүдүн району)|Садовое а.]] |- |[[Арашан айыл аймагы]] |[[Арашан (Аламүдүн району)|Арашан а.]], [[Татыр|Татыр а.]] |- |[[Байтик айыл аймагы]] |[[Байтик (айыл)|Байтик а.]], [[Арчалы (Аламүдүн району)|Арчалы а.]], [[Байгелди|Байгелди а.]], [[Баш-Кара-Суу|Баш-Кара-Суу а.]], [[Кашка-Суу (Аламүдүн району)|Кашка-Суу а.]] |- |[[Васильевка айыл аймагы]] |[[Васильевка (Аламүдүн району)|Васильевка а.]], [[Виноградное (Аламүдүн району)|Виноградное а.]], [[Полевое|Полевое а.]], [[Привольное|Привольное а.]] |- |[[Гроздь айыл аймагы]] |[[Гроздь|Гроздь а.]], [[Ат-Башы (Аламүдүн району)|Ат-Башы а.]], [[Бирдик (Аламүдүн району)|Бирдик а.]], [[Экинчи Беш Жылдык|Экинчи Беш Жылдык а.]], [[Лесное (Аламүдүн району)|Лесное а.]] |- |[[Кара-Жыгач айыл аймагы (Аламүдүн району)|Кара-Жыгач айыл аймагы]] |[[Кара-Жыгач (Аламүдүн району)|Кара-Жыгач а.]], [[Бек-Тоо|Бек-Тоо а.]] |- |[[Көк-Жар айыл аймагы]] |[[Көк-Жар (Аламүдүн району)|Көк-Жар а.]] |- |[[Лебидиновка айыл аймагы]] |[[Лебединовка|Лебидиновка а.]], [[Восток (Аламүдүн району)|Восток а.]], [[Дачное|Дачное а.]] |- |[[Ленин айыл аймагы]] |[[Ленин (Аламүдүн району)|Ленин а.]], [[Константиновка (Аламүдүн району)|Константиновка а.]], [[Мыкан|Мыкан а.]] |- |[[Маевка айыл аймагы]] |[[Маевка (Аламүдүн району)|Маевка а.]] |- |[[Октябрь айыл аймагы (Аламүдүн району)|Октябрь айыл аймагы]] |[[Октябрь (Аламүдүн району)|Октябрь а.]], [[Лубяное (Аламүдүн району)|Лубяное а.]], [[Чүй (Аламүдүн району)|Чүй а.]] |- |[[Пригородное айыл аймагы]] |[[Пригородное|Пригородное а.]], [[Достук (Аламүдүн району)|Достук а.]], [[Озёрное (Аламүдүн району)|Озёрное а.]], [[Степное (Аламүдүн району)|Степное а.]] |- |[[Төмөнкү Ала-Арча айыл аймагы]] |[[Төмөнкү Ала-Арча|Төмөнкү Ала-Арча а.]] |- |[[Таш-Дөбө айыл аймагы]] |[[Таш-Дөбө (Аламүдүн району)|Таш-Дөбө а.]], [[Заречное|Заречное а.]], [[Малиновка (Аламүдүн району)|Малиновка а.]], [[Сүймөнкул Чокморов (айыл)|Сүймөнкул Чокморов а.]] |- |[[Таш-Мойнок айыл аймагы]] |[[Таш-Мойнок|Таш-Мойнок а.]], [[Кой-Таш (Аламүдүн району)|Кой-Таш а.]], [[Беш-Күңгөй|Беш-Күңгөй а.]], Горная Маевка а., [[Кызыл-Бирдик|Кызыл-Бирдик а.]], [[Подгорное, Аламүдүн району|Подгорное а.]], [[Прохладное, Аламүдүн району|Прохладное а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Jayyl Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Жайыл району]]|| rowspan="13" align="center" | жок || rowspan="13" align="center" | 112 211 || '''[[Кара-Балта|Кара-Балта шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Ак-Башат айыл аймагы]] |[[Ак-Башат (Жайыл району)|Ак-Башат а.]], [[Айдарбек (айыл)|Айдарбек а.]], [[Арал (Жайыл району)|Арал а.]], [[Новониколаевка|Новониколаевка а.]] |- |[[Жайыл айыл аймагы]] |[[Алексеевка (Жайыл району)|Алексеевка а.]], [[Жайыл, Жайыл району|Жайыл а.]] |- |[[Кара-Суу айыл аймагы (Жайыл району)|Кара-Суу айыл аймагы]] |[[Кара-Суу (Жайыл району)|Кара-Суу а.]], [[Ставрополовка|Ставрополовка а.]] |- |[[Красновосточный айыл аймагы]] |[[Калинин (Кара-Суу району)|Калинин а.]], [[Калдык (айыл)|Калдык а.]], [[Кара-Дөбө (Жайыл району)|Кара-Дөбө а.]] |- |[[Кызыл-Дыйкан айыл аймагы]] |[[Кызыл-Дыйкан (Жайыл району)|Кызыл-Дыйкан а.]], [[Петропавловка (Жайыл району)|Петропавловка а.]] |- |[[Полтавка айыл аймагы]] |[[Полтавка|Полтавка а.]], [[Малтабар|Малтабар а.]], [[Орто-Суу (Жайыл району)|Орто-Суу а.]] |- |[[Сары-Булак айыл аймагы (Жайыл району)|Сары-Булак айыл аймагы]] |[[Сары-Булак (Жайыл району)|Сары-Булак а.]], [[Моңолдор, Жайыл району|Моңолдор а.]] |- |[[Сары-Коо айыл аймагы]] |[[Алтын (айыл)|Алтын а.]], [[Жекен, Жайыл району|Жекен а.]], [[Жон-Арык (Жайыл району)|Жон-Арык а.]], [[Ийри-Суу (Жайыл району)|Ийри-Суу а.]], [[Фёдоровка (Жайыл району)|Фёдоровка а.]], [[Эриктүү|Эриктүү а.]] |- |[[Сосновка айыл аймагы]] |[[Сосновка (Жайыл району)|Сосновка а.]] |- |[[Степное айыл аймагы]] |[[Степное (Жайыл району)|Степное а.]] |- |[[Суусамыр айыл аймагы]] |[[Суусамыр (айыл)|Суусамыр а.]], [[Кайсар (айыл)|Кайсар а.]], [[Биринчи Май (Жайыл району)|Бринчи Май а.]], [[Тунук, Жайыл району|Тунук а.]], [[Кожомкул, Жайыл району|Кожомкул а.]], [[Каракол (Жайыл району)|Каракол а.]], [[Кызыл-Ой (Жайыл району)|Кызыл-Ой а.]] |- |[[Талды-Булак айыл аймагы]] |[[Бекитай|Бекитай а.]], [[Бөксө Жол, Жайыл району|Бөксө-Жол а.]], [[Кайырма (Жайыл району)|Кайырма а.]], |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Kemin Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Кемин району]]|| rowspan="14" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Kemin district.png|50px|center]] || rowspan="14" align="center" | 48 360 || '''[[Кемин|Кемин шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Орловка, Кемин району|'''Орловка шаары''']] |align="center" | жок |- |''Борду шаар тибиндеги посёлок'' |align="center" | жок |- |[[Ак-Түз айыл аймагы]] |[[Ак-Түз|Ак-Түз а.]] |- |[[Алмалуу айыл аймагы]] |[[Алмалуу (Кемин району)|Алмалуу а.]], [[Борду, Кемин району|Борду а.]], [[Кызыл-Суу (Кемин району)|Кызыл-Суу а.]] |- |[[Боролдой айыл аймагы]] |[[Боролдой|Боролдой а.]] |- |[[Дүйшеев айыл аймагы]] |[[Кичи-Кемин|Кичи-Кемин а.]] |- |[[Жаңы-Алыш айыл аймагы]] |[[Жаңы-Алыш|Жаңы-Алыш а.]] |- |[[Ильич айыл аймагы]] |Ильич а., [[Жаңы-Жол (Кемин району)|Жаңы-Жол а.]], [[Советское (Кемин району)|Советское а.]] |- |[[Кара-Булак айыл аймагы]] |[[Кара-Булак (Кемин району)|Кара-Булак а.]], [[Алтымыш (айыл)|Алтымыш а.]], [[Бейшеке (Кемин району)|Бейшеке а.]], [[Чүй (Кемин району)|Чуйское а.]] |- |[[Көк-Ойрок айыл аймагы]] |[[Кайыңды (Кемин району)|Кайыңды а.]], [[Короол-Дөбө (Кемин району)|Кароол-Дөбө а.]], [[Тегирменти, Кемин району|Тегирменти а.]] |- |[[Кызыл-Октябрь айыл аймагы]] |[[Кызыл-Октябрь (Кемин району)|Кызыл-Октябрь а.]], Белый-Пикет а., [[Жел-Арык|Жел-Арык а.]], [[Дорожное|Дорожное а.]], [[Кашкелең|Кашкелең а.]], [[Кыз-Кыя|Кыз-Кыя а.]], [[Сасык-Булак (Кемин району)|Сасык-Булак а.]], [[Ударник|Ударник а.]], [[Чолок|Чолок а.]] |- |[[Чоң-Кемин айыл аймагы]] |[[Шабдан|Шабдан а.]], [[Калмак-Ашуу|Калмак-Ашуу а.]], [[Кызыл-Байрак (Кемин району)|Кызыл-Байрак а.]], [[Тар-Суу|Тар-Суу а.]], [[Төрткүл, Кемин району|Төрткүл а.]] |- |[[Чым-Коргон айыл аймагы]] |[[Чым-Коргон|Чым-Коргон а.]],[[Новомихайловка|Новомихайловка а.]], [[Самансур|Самансур а.]] |- | rowspan="12" | [[Файл:Kyrgyzstan Moskva Raion.png|100px|center]] || rowspan="12" align="center" | [[Москва району]]|| rowspan="12" align="center" | жок || rowspan="12" align="center" | 103 007 || [[Ак-Суу айыл аймагы]] |[[Ак-Башат (Москва району)|Ак-Башат а.]], [[Ак-Торпок|Ак-Торпок а.]], [[Бала-Айылчы|Бала-Айылчы а.]], [[Кепер-Арык|Кепер-Арык а.]], [[Мураке|Мураке а.]], [[Төмөн-Суу|Төмөн-Суу а.]], [[Чоң-Арык (Москва району)|Чоң-Арык а.]] |- |[[Александровка айыл аймагы]] |[[Александровка (Москва району)|Александровка а.]], [[Беш-Өрүк|Беш-Өрүк а.]], [[Крупское|Крупское а.]] |- |[[Беш-Терек айыл аймагы]] |[[Беш-Терек (Москва району)|Беш-Терек а.]] |- |[[Беловодское айыл аймагы]] |[[Беловодское (Москва району)|Беловодское а.]], [[Кош-Дөбө (Москва району)|Кош-Дөбө а.]] |- |[[Биринчи-Май айыл аймагы]] |[[Ак-Суу (Москва району)|Ак-Суу а.]] |- |[[Петровка айыл аймагы]] |[[Петровка (Москва району)|Петровка а.]], [[Заводское|Заводское а.]], [[Кызыл-Туу (Москва району)|Кызыл-Туу а.]] |- |[[Предтеченка айыл аймагы]] |[[Предтеченка|Предтеченка а.]], [[Аң-Арык (Москва району)|Аң-Арык а.]] |- |[[Садовый айыл аймагы]] |[[Садовое (Москва району)|Садовое а.]] |- |[[Сретенка айыл аймагы]] |[[Сретенка|Сретенка а.]], [[Большевик (Москва району)|Большевик а.]], [[Заря (Москва району)|Заря а.]] |- |[[Төлөк айыл аймагы]] |[[Төлөк (Москва району)|Төлөк а.]] |- |[[Целинный айыл аймагы]] |[[Кыз-Моло|Кыз-Моло а.]] |- |[[Чапаев айыл аймагы]] |[[Ак-Сөөк|Ак-Сөөк а.]], [[Маловодное (Москва району)|Маловодное а.]], [[Спартак (Москва району)|Спартак а.]] |- | rowspan="7" | [[Файл:Kyrgyzstan Panfilov Raion.png|100px|center]] || rowspan="7" align="center" | [[Панфилов району]]|| rowspan="7" align="center" | жок || rowspan="7" align="center" | 47 938 || '''[[Кайыңды|Кайыңды шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Вознесеновка айыл аймагы]] |[[Вознесеновка|Вознесеновка а.]], [[Орто-Кайырма|Орто-Кайырма а.]], [[Эркин-Сай|Эркин-Сай а.]] |- |[[Курама айыл аймагы]] |[[Жайылма (Панфилов району)|Жайылма а.]], [[Панфилов (Панфилов району)|Панфилов а.]], [[Орто-Арык (Панфилов району)|Орто-Арык а.]], [[Эфиронос|Эфиронос а.]] |- |[[Күрпүлдөк айыл аймагы]] |[[Күрпүлдөк|Күрпүлдөк а.]], [[Киров (Панфилов району)|Киров а.]], [[Ровное|Ровное а.]] |- |[[Орто айыл аймагы]] |[[Тельман (Панфилов району)|Тельман а.]], [[Букара (айыл)|Букара а.]], [[Кум-Арык (Панфилов району)|Кум-Арык а.]] |- |[[Фрунзе айыл аймагы]] |[[Чалдыбар (Панфилов району)|Чалдыбар а.]], [[Чолок-Арык|Чолок-Арык а.]], [[Чорголу|Чорголу а.]] |- |[[Чалдыбар айыл аймагы]] |[[Биринчи Май (Панфилов району)|Биринчи Май а.]], [[Озёрное (Панфилов району)|Озёрное а.]], [[Октябрь (Панфилов району)|Октябрь а.]], [[Ойронду|Ойронду а.]] |- | rowspan="20" | [[Файл:Kyrgyzstan Sokuluk Raion.png|100px|center]] || rowspan="20" align="center" | [[Сокулук району]]|| rowspan="20" | [[Файл:Coat of arms of Sokuluk.png|50px|center]] || rowspan="20" align="center" | 194 579 || '''[[Шопоков|Шопоков шаары]]''' |align="center" | жок |- |[[Асылбаш айыл аймагы]] |[[Асылбаш, Сокулук району|Асылбаш а.]], [[Киров (Сокулук району)|Киров а.]] |- |[[Ат-Башы айыл аймагы]] |[[Ак-Жол (Сокулук району)|Ак-Жол а.]], [[Манас (Сокулук району)|Манас а.]], [[Лесное (Сокулук району)|Лесное а.]], [[Төрт-Көл, Сокулук району|Төрт-Көл а.]] |- |[[Биринчи Май айыл аймагы]] |[[Биринчи Май (Сокулук району, Биринчи Май айыл аймагы)|Бирнчи Май а.]], [[Национальное|Национальное а.]], [[Панфилов (Сокулук району)|Панфилов а.]] |- |[[Военно-Антоновка айыл аймагы]] |[[Военно-Антоновка|Военно-Антоновка а.]] |- |[[Гавриловка айыл аймагы]] |[[Гавриловка (Сокулук району)|Гавриловка а.]], [[Жангарач|Жангарач а.]], [[Романовка (Сокулук району)|Романовка а.]], [[Шалта (Сокулук району)|Шалта а.]] |- |[[Жыңы-Жер айыл аймагы]] |[[Жаңы-Жер (Сокулук району)|Жаңы-Жер а.]], [[Верхневосточное|Верхневосточное а.]], [[Западное|Западное а.]], [[Зелёное|Зелёное а.]], [[Нижневосточное|Нижневосточное а.]] |- |[[Жаңы-Пахта айыл аймагы]] |[[Жаңы-Пахта|Жаңы-Пахта а.]], [[Ак-Кашат|Ак-Кашат а.]], [[Заря (Сокулук району)|Заря а.]], [[Май (Сокулук району)|Май а.]], [[Мирный (Сокулук району)|Мирный а.]] |- |[[Кайназарова айыл аймагы]] |[[Белек (айыл)|Белек а.]], [[Чат-Көл|Чат-Көл а.]], [[Түз|Түз а.]] |- |[[Крупская айыл аймагы]] |[[Жакынкы Арал|Жакынкы Арал а.]], [[Алыскы Арал|Алыскы Арал а.]], [[Биринчи Май (Сокулук району, Крупская айыл аймагы)|Бирнчи Май а.]], Сокулук а. |- |[[Камышановка айыл аймагы]] |[[Камышановка|Камышановка а.]] |- |[[Күнтуу айыл аймагы]] |[[Күнтуу (Сокулук району)|Күнтуу а.]], [[Достук (Сокулук району)|Достук а.]], [[Кичи Шалта|Кичи Шалта а.]], [[Шалта (Сокулук району)|Шалта а.]], [[Чоң-Жар (Сокулук району)|Чоң-Жар а.]] |- |[[Кызыл-Туу айыл аймагы]] |[[Кызыл-Туу (Сокулук району)|Кызыл-Туу а.]], [[Кара-Сакал|Кара-Сакал а.]], [[Маловодное (Сокулук району)|Маловодное а.]], [[Новое|Новое а.]], [[Токбай|Токбай а.]] |- |[[Төмөнкү Чүй айыл аймагы]] |[[Төмөнкү Чүй, Сокулук району|Төмөнкү Чүй а.]], [[Мирное|Мирное а.]], [[Садовое (Сокулук району)|Садовое а.]], [[Северное|Северное а.]], [[Степное (Сокулук району)|Степное а.]], [[Талтак|Талтак а.]] |- |[[Новопавловка айыл аймагы]] |[[Новопавловка|Новопавловка а.]], [[Учкун (Сокулук району)|Учкун а.]] |- |[[Орок айыл аймагы]] |[[Жал (Сокулук району)|Жал а.]], [[Жогорку Орок|Жогорку Орок а.]], [[Калтар (айыл)|Калтар а.]], [[Кашка-Баш|Кашка-Баш а.]], [[Төмөнкү Орок|Төмөнкү Орок а.]], [[Плодовое|Плодовое а.]], [[Сарбан (айыл)|Сарбан а.]], [[Селекционное|Селекционное а.]] |- |[[Саз айыл аймагы]] |[[Саз (айыл)|Саз а.]], [[Конуш (айыл)|Конуш а.]] |- |[[Сокулук айыл аймагы]] |[[Сокулук (Сокулук району, Сокулук айыл аймагы)|Сокулук а.]] |- |[[Төш-Булак айыл аймагы]] |[[Төш-Булак (Сокулук району)|Төш-Булак а.]], [[Бөрүлү|Бөрүлү а.]], [[Четинди|Четинди а.]] |- |[[Фрунзе айыл аймагы]] |[[Фрунзе (Сокулук району)|Фрунзе а.]], [[Комсомол (Сокулук району)|Комсомольское а.]], Озёрное а., [[Студенческое|Студенческое а.]] |- | rowspan="10" | [[Файл:Kyrgyzstan Chüy Raion.png|100px|center]] || rowspan="10" align="center" | [[Чүй району]]|| rowspan="10" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Chuy district.png|50px|center]] || rowspan="10" align="center" | 54 622 || Ак-Бешим айыл аймагы |[[Ак-Бешим (айыл)|Ак-Бешим а.]], [[Жаңы-Жол (Чүй району)|Жаңы-Жол а.]], [[Калыгул, Чүй району|Калыгул а.]] |- |Бурана айыл аймагы |[[Бурана (айыл)|Бурана а.]], [[Алга (Чүй району)|Алга а.]], [[Дөң-Арык|Дөң-Арык а.]], [[Мээнеткеч|Мээнеткеч а.]] |- |Ибраимов айыл аймагы |[[Кошой (айыл)|Кошой а.]], [[Кара-Ой (Чүй району)|Кара-Ой а.]], [[Кызыл-Аскер|Кызыл-Аскер а.]], [[Ленин (Чүй району)|Ленин а.]], [[Ленин-Жол (Чүй району)|Ленин-Жол а.]], [[Талды-Булак (Чүй району)|Талды-Булак а.]] |- |Искринск айыл аймагы |[[Искра (Чүй району)|Искра а.]], [[Восточное|Восточное а.]], [[Жаңы-Турмуш (Чүй району)|Жаңы-Турмуш а.]], [[Железнодорожное|Железнодорожное а.]], [[Кара-Дөбө (Чүй району)|Кара-Дөбө а.]], |- |Кегети айыл аймагы |[[Кегети (айыл)|Кегети а.]], [[Арпа-Тектир (Чүй району)|Арпа-Тектир а.]], [[Акматбек|Акматбек а.]], [[Советское (Кемин району)|Советское а.]], [[Чапаев (Чүй району)|Чапаев а.]] |- |Кош-Коргон айыл аймагы |[[Кош-Коргон (Чүй району)|Кош-Коргон а.]] |- |Он Бир-Жылкы айыл аймагы |[[Онбир-Жылга|Онбир-Жылга а.]], [[Маданият (Чүй району)|Маданият а.]], [[Кайырма (Чүй району)|Кайырма а.]], [[Прогресс (Чүй району)|Прогресс а.]] |- |Сайлык айыл аймагы |[[Сайлык|Сайлык а.]], [[Жаңы-Чек (Чүй району)|Жаңы-Чек а.]], [[Виноградное (Чүй району)|Виноградное а.]] |- |Чүй айыл аймагы |[[Чүй (Чүй району)|Чүй а.]], [[Арал (Чүй району)|Арал а.]], [[Садовое (Чүй району)|Садовое а.]] |- |Шамшы айыл аймагы |[[Шамшы (Чүй району)|Шамшы а.]], [[Карагул (айыл)|Карагул а.]], [[Кош-Кашат|Кош-Кашат а.]], [[Чоң-Жар (Чүй району)|Чоң-Жар а.]] |- | rowspan="19" | [[Файл:Kyrgyzstan Ysyk-Ata Raion.png|100px|center]] || rowspan="19" align="center" | [[Ысык-Ата району]]|| rowspan="19" align="center" | [[Файл:Coat of arms of Ysyk-Ata district.png|50px|center]] || rowspan="19" align="center" | 154 340 || '''[[Кант (шаар)|Кант шаары]]''' |align="center" | жок |- |Ак-Кудук айыл аймагы |[[Ак-Кудук (Ысык-Ата району)|Ак-Кудук а.]], [[Биринчи Май (Ысык-Ата району, Ак-Кудук айыл аймагы)|Биринчи Май а.]], [[Киров (Ысык-Ата району)|Киров а.]], [[Котовский|Котовский а.]], [[Хун Чи (Ысык-Ата району, Ак-Кудук айыл аймагы)|Хун Чи а.]] |- |Бирдик айыл аймагы |[[Бирдик (Ысык-Ата району)|Бирдик а.]], [[Хун Чи (Ысык-Ата району, Бирдик айыл аймагы)|Хун Чи а.]] |- |Жээк айыл аймагы |[[Жээк (Ысык-Ата району)|Жээк а.]], [[Дмитриевка (Ысык-Ата району)|Дмитриевка а.]], [[Гагарин (Ысык-Ата району)|Гагарин а.]] |- |Ивановка айыл аймагы |[[Ивановка (Ысык-Ата району)|Ивановка а.]] |- |Интернационал айыл аймагы |[[Интернационал (Ысык-Ата району)|Интернационал а.]], [[Жар-Башы (Ысык-Ата району)|Жар-Башы а.]] |- |Ысык-Ата айыл аймагы |[[Алмалуу (Ысык-Ата району)|Алмалуу а.]], [[Горная Серафимовка|Горная Серафимовка а.]], [[Жогорку-Ичке-Суу|Жогорку-Ичке-Суу а.]], [[Ичке-Суу (Ысык-Ата району)|Ичке-Суу а.]], [[Карагай-Булак|Карагай-Булак а.]], [[Норус|Норус а.]], [[Таш-Башат (Ысык-Ата району)|Таш-Башат а.]], [[Тогуз-Булак (Ысык-Ата району)|Тогуз-Булак а.]], [[Үч-Эмчек (Ысык-Ата району)|Үч-Эмчек а.]] |- |Кең-Булуң айыл аймагы |[[Кең-Булуң|Кең-Булуң а.]], [[Гидростроитель|Гидростроитель а.]], [[Дружба (Ысык-Ата району, Кең-Булуң айыл аймагы)|Дружба а.]], [[Чолпон (Ысык-Ата району)|Чолпон а.]] |- |Кочкорбаев айыла аймагы |[[Кеңеш (Ысык-Ата району)|Кеңеш а.]], [[Доктурбек Курманалиев (айыл)|Доктурбек Курманалиев а.]], [[Будённовка|Будённовка а.]] |- |Красная Речка айыл аймагы |[[Красная Речка|Красная Речка а.]] |- |Логвиненко айыл аймагы |[[Новопокровка (Ысык-Ата району, Логвиненко айыл аймагы)|Новопокровка а.]], [[Чоң-Далы|Чоң-Далы а.]] |- |Люксембург айыл аймагы |[[Люксембург (айыл)|Люксембург а.]], [[Киршёлк|Киршёлк а.]] |- |Милянфан айыл аймагы |[[Милянфан|Милянфан а.]] |- |Сын-Таш айыл аймагы |[[Сын-Таш|Сын-Таш а.]], [[Ак-Сай (Ысык-Ата району)|Ак-Сай а.]], [[Жетиген (Ысык-Ата району)|Жетиген а.]], [[Кызыл-Арык|Кызыл-Арык а.]], [[Өтөгөн|Өтөгөн а.]], [[Рот-Фронт|Рот-Фронт а.]], [[Совет (Ысык-Ата району)|Советское а.]], [[Тельман (Ысык-Ата району)|Тельман а.]] |- |Новопокровка айыл аймагы |[[Новопокровка (Ысык-Ата району, Новопокровка айыл аймагы)|Новопокровка а.]], [[Ленин (Ысык-Ата району)|Ленин а.]], [[Сары-Жон|Сары-Жон а.]] |- |Нурманбет айыл аймагы |[[Нурманбет|Нурманбет а.]], [[Алиаскар Токтоналиев (айыл)|Алиаскар Токтоналиев а.]], [[Биринчи Май (Ысык-Ата району, Нурманбет айыл аймагы)|Биринчи Май а.]] |- |Туз айыл аймагы |[[Туз (Ысык-Ата району)|Туз а.]], [[Дайырбек|Дайырбек а.]], [[Жайалма|Жайалма а.]], [[Төмөнкү Серафимовка|Төмөнкү Серафимовка а.]] |- |Узун-Кыр айыл аймагы |[[Дружба (Ысык-Ата району, Узун-Кыр айыл аймагы)|Дружба а.]], [[Жер-Казар|Жер-Казар а.]], [[Төмөнкү Норус|Төмөнкү Норус а.]] |- |Юрьевка айыл аймагы |[[Юрьевка|Юрьевка а.]], [[Ысык-Ата, Ысык-Ата району|Ысык-Ата а.]] |- | || [[Токмок|Токмок шаары]]|| [[Файл:Flag of Tokmok.svg|50px|center]][[Файл:Tokmak coa.svg|50px|center]] || align="center" | 71 443 || align="center" | жок |align="center" | жок |} === Ысык-Көл облусу === {{Негизги макала|Ысык-Көл облусу}} {| class="wikitable" |- ! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк<br>2021, адам<ref name="Калк" />!! Баш ийген айыл аймактар, шаарлар жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=9—16}} !Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар |- | rowspan="14" | [[Файл:Kyrgyzstan Ak-Suu Raion.png|100px|center]] || rowspan="14" align="center" | [[Ак-Суу району]]|| rowspan="14" align="center" | жок || rowspan="14" align="center" | 69 439 || [[Ак-Булуң айыл аймагы]] |[[Ак-Булуң (Ак-Суу району)|Ак-Булуң а.]], [[Ак-Булак (Ак-Суу району)|Ак-Булак а.]], [[Токтогул (Ак-Суу району)|Токтогул а.]], [[Түргөн (айыл)|Түргөн а.]] |- |[[Ак-Чий айыл аймагы (Ак-Суу району)|Ак-Чий айыл аймагы]] |[[Ак-Чий (Ак-Суу району)|Ак-Чий а.]], [[Качыбек|Качыбек а.]], [[Көк-Жайык|Көк-Жайык а.]], [[Кызыл-Жар (Ак-Суу району)|Кызыл-Жар а.]], [[Советское (Ак-Суу району)|Советское а.]] |- |[[Бөрү-Баш айыл аймагы]] |[[Бөрү-Баш|Бөрү-Баш а.]], [[Черик (айыл)|Черик а.]] |- |[[Жыргалаң айыл аймагы]] |[[Жыргалаң (Ак-Суу району)|Жыргалаң а.]] |- |[[Кара-Жал айыл аймагы]] |[[Тегизчил|Тегизчил а.]], [[Жаңы-Арык (Ак-Суу району)|Жаңы-Арык а.]], [[Кара-Жал|Кара-Жал а.]], [[Боз-Булуң|Боз-Булуң а.]] |- |[[Каракол айыл аймагы]] |[[Каракол (Ак-Суу району)|Каракол а.]], [[Чолпон (Ак-Суу району)|Чолпон а.]] |- |[[Кереге-Таш айыл аймагы]] |[[Кереге-Таш (Ак-Суу району)|Кереге-Таш а.]], [[Кайырма-Арык|Кайырма-Арык а.]], [[Новоконстантиновка|Новоконстантиновка а.]], [[Пионер (Ак-Суу району)|Пионер а.]], [[Сары-Камыш (Ак-Суу району)|Сары-Камыш а.]] |- |[[Боз-Учук айыл аймагы]] |[[Нововознесеновка|Нововознесеновка а.]], [[Боз-Учук, Ак-Суу району|Боз-Учук а.]], [[Ичке-Жергез|Ичке-Жергез а.]] |- |[[Октябрь айыл аймагы]] |[[Октябрьское|Октябрьское а.]], [[Жол-Колот|Жол-Колот а.]], [[Отуз-Уул (айыл)|Отуз-Уул а.]], [[Үч-Кайнар|Үч-Кайнар а.]] |- |[[Отрадное айыл аймагы]] |[[Отрадное|Отрадное а.]], [[Орлиное|Орлиное а.]], [[Шапак (айыл)|Шапак а.]] |- |[[Тепкен айыл аймагы]] |[[Тепке|Тепке а.]], [[Жылдыз (айыл)|Жылдыз а.]], [[Курбу (айыл)|Курбу а.]] |- |[[Теплоключенка айыл аймагы]] |Теплоключенка а., [[Лесной, Ак-Суу району|Лесное а.]] |- |[[Челпек айыл аймагы]] |[[Челпек (айыл)|Челпек а.]], [[Бурма-Суу|Бурма-Суу а.]], [[Таш-Кыя (Ак-Суу району)|Таш-Кыя а.]] |- |[[Эңилчек айыл аймагы]] |[[Эңилчек (айыл)|Эңилчек а.]], [[Кең-Суу (Ак-Суу району)|Кең-Суу а.]], [[Койлуу (Ак-Суу району)|Койлуу а.]], [[Кургак (Ак-Суу району)|Кургак а.]], [[Май-Саз (Ак-Суу району)|Май-Саз а.]], [[Таш-Короо (Ак-Суу району)|Таш-Короо а.]], [[Эчкили-Таш (Ак-Суу району)|Эчкили-Таш а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Jeti-Ögüz Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Жети-Өгүз району]]|| rowspan="13" align="center" | [[Файл:Flag of Jeti-Ögüz District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Jeti-Oguz.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 93 392 || [[Ак-Дөбө айыл аймагы]] |[[Мундуз (Жети-Өгүз району)|Мундуз а.]], [[Ак-Дөбө (Жети-Өгүз району)|Ак-Дөбө а.]], [[Аң-Өстөн|Аң-Өстөн а.]], [[Тилекмат|Тилекмат а.]] |- |[[Ак-Шыйрак айыл аймагы]] |[[Ак-Шыйрак, Жети-Өгүз району|Ак-Шыйрак а.]], Культцентр а., Ыштык а. |- |[[Алдашев айыл аймагы]] |[[Саруу (айыл)|Саруу а.]], [[Жууку|Жууку а.]], Ысык-Көл а. |- |[[Барскоон айыл аймагы]] |[[Барскоон, Жети-Өгүз району|Барскоон а.]], [[Каракол (Жети-Өгүз району)|Каракол а.]], Кара-Сай а., Сөөк а. |- |[[Даркан айыл аймагы]] |[[Даркан (айыл)|Даркан а.]] |- |[[Жаргылчак айыл аймагы]] |[[Ак-Терек (Жети-Өгүз району)|Ак-Терек а.]], [[Жеңиш (Жети-Өгүз району)|Жеңиш а.]], [[Кичи-Жаргылчак|Кичи-Жаргылчак а.]], [[Чоң-Жаргылчак|Чоң-Жаргылчак а.]] |- |[[Жети-Өгүз айыл аймагы]] |[[Жети-Өгүз (айыл)|Жети-Өгүз а.]], [[Ак-Кочкор|Ак-Кочкор а.]], [[Желе-Дөбө (айыл)|Желе-Дөбө а.]], [[Жети-Өгүз курорту|Жети-Өгүз (Курорт) а.]], [[Кабак (айыл)|Кабак а.]], [[Талды-Булак (Жети-Өгүз району)|Талды-Булак а.]],[[Чырак (айыл)|Чырак а.]] |- |[[Кызыл-Суу айыл аймагы (Жети-Өгүз району)|Кызыл-Суу айыл аймагы]] |[[Кызыл-Суу (Жети-Өгүз району)|Кызыл-Суу а.]], [[Жалгыз-Өрүк (Жети-Өгүз району)|Жалгыз-Өрүк а.]], [[Кайнар (Жети-Өгүз району)|Кайнар а.]], [[Покровка Пристаны|Покровка Пристаны а.]] |- |[[Липенка айыл аймагы]] |[[Липенка|Липенка а.]], [[Богатыровка|Богатыровка а.]], [[Зелёный Гай|Зелёный Гай а.]], [[Ичке-Булуң, Жети-Өгүз району|Ичке-Булуң а.]] |- |[[Оргочор айыл аймагы]] |[[Оргочор, Жети-Өгүз району|Оргочор а.]], [[Боз-Бешик|Боз-Бешик а.]], [[Кургак-Айрык|Кургак-Айрык а.]], Подгорное а. |- |[[Светлая Поляна айыл аймагы]] |[[Светлая Поляна|Светлая Поляна а.]], [[Чоң-Кызыл-Суу|Чоң-Кызыл-Суу а.]] |- |[[Тамга айыл аймагы]] |[[Тамга (айыл)|Тамга а.]], [[Тосор|Тосор а.]] |- |[[Ырдык айыл аймагы]] |Алкым а., [[Жон-Булак|Жон-Булак а.]], Комсомольское а., [[Конкино|Конкино а.]], [[Ырдык, Жети-Өгүз району|Ырдык а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Ysyk-Köl Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Ысык-Көл району]]|| rowspan="13" | [[Файл:Flag of Ysyk-Kul district.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 84 876 || '''[[Чолпон-Ата|Чолпон-Ата шаары]]''' |align="center" | жок |- |Абдрахманов айыл аймагы |[[Жаркынбаев|Жаркынбаев а.]], [[Кароол-Дөбө (Ысык-Көл району)|Кароол-Дөбө а.]] |- |Ананьево айыл аймагы |[[Ананьево|Ананьево а.]], [[Көк-Дөбө (Ысык-Көл району)|Көк-Дөбө а.]], [[Чет-Байсоорун|Чет-Байсоорун а.]] |- |Бостери айыл аймагы |[[Бостери|Бостери а.]], [[Бактуу-Долоноту|Бактуу-Долоноту а.]] |- |Кара-Ой айыл аймагы |[[Кара-Ой (Ысык-Көл району)|Кара-Ой а.]] |- |Кум-Бел айыл аймагы |[[Корумду (Ысык-Көл району)|Корумду а.]], [[Булан-Сөгөттү|Булан-Сөгөттү а.]] |- |Өрүк айыл аймагы |[[Чоң-Өрүктү|Чоң-Өрүктү а.]], [[Орто-Өрүктү|Орто-Өрүктү а.]], [[Өрүктү-Хутор|Өрүктү-Хутор а.]] |- |Садыр Аке айыл аймагы |[[Григорьевка (Ысык-Көл району)|Григорьевка а.]], [[Григорьевка Пристаны|Григорьев Пристаны а.]] |- |Семёновск айыл аймагы |[[Семёновка (Ысык-Көл району)|Семёновка а.]], [[Кожояр|Кожояр а.]] |- |Тамчы айыл аймагы |[[Тамчы (айыл)|Тамчы а.]], [[Кош-Көл|Кош-Көл а.]], [[Чырпыкты|Чырпыкты а.]] |- |Темир айыл аймагы |[[Темир (айыл)|Темир а.]], [[Кашат (айыл)|Кашат а.]] |- |Тору-Айгыр айыл аймагы |[[Тору-Айгыр (айыл)|Тору-Айгыр а.]], [[Кызыл-Өрүк|Кызыл-Өрүк а.]], [[Сары-Камыш (Ысык-Көл району)|Сары-Камыш а.]] |- |Чоң-Сары-Ой айыл аймагы |[[Чоң-Сары-Ой|Чоң-Сары-Ой а.]], [[Баетов (Ысык-Көл району)|Баетов а.]], [[Өрнөк (Ысык-Көл району)|Өрнөк а.]], [[Сары-Ой (Ысык-Көл району)|Сары-Ой а.]], [[Чок-Тал, Ысык-Көл району|Чок-Тал а.]] |- | rowspan="9" | [[Файл:Kyrgyzstan Tong Raion.png|100px|center]] || rowspan="9" align="center" | [[Тоң району]]|| rowspan="9" | [[Файл:Coat of arms of Ton rayon.png|50px|center]] || rowspan="9" align="center" | 53 401 || Ак-Терек айыл аймагы |[[Кара-Коо|Кара-Коо а.]], [[Ала-Баш|Ала-Баш а.]], [[Бар-Булак|Бар-Булак а.]], [[Дөң-Талаа|Дөң-Талаа а.]], Комсомол а., [[Кызыл-Туу (Тоң району)|Кызыл-Туу а.]] |- |Болот Мамбетов айыл аймагы |[[Эшперов|Эшперов а.]], [[Ак-Сай (Тоң району, Болот Мамбетов айыл аймагы)|Ак-Сай а.]], [[Жер-Үй|Жер-Үй а.]], [[Көк-Сай (Тоң району)|Көк-Сай а.]] |- |Кажы-Сай айыл аймагы |[[Кажы-Сай|Кажы-Сай а.]] |- |Көл-Төр айыл аймагы |[[Көл-Төр (айыл)|Көл-Төр а.]], [[Тогуз-Булак (Тоң району)|Тогуз-Булак а.]], [[Коңур-Өлөң, Тоң району|Коңур-Өлөң а.]] |- |Көк-Мойнок айыл аймагы |[[Ак-Өлөң|Ак-Өлөң а.]], [[Көк-Мойнок-Биринчи|Көк-Мойнок-Биринчи а.]], [[Көк-Мойнок-Экинчи|Көк-Мойнок-Экинчи а.]] |- |Күн-Чыгыш айыл аймагы |[[Бөкөнбаев|Бөкөнбаев а.]], [[Арчалы (Тоң району)|Арчалы а.]] |- |Төрт-Күл айыл аймагы |[[Төрт-Күл, Тоң району|Төрт-Күл а.]], [[Темир-Канат|Темир-Канат а.]], [[Туура-Суу (Тоң району, Төрт-Күл айыл аймагы)|Туура-Суу а.]] |- |Тоң айыл аймагы |[[Тоң (айыл)|Тоң а.]], [[Ак-Сай (Тоң району, Тоң айыл аймагы)|Ак-Сай а.]], [[Кажы-Саз|Кажы-Саз а.]] |- |Улакол айыл аймагы |[[Оттук (Тоң району)|Оттук а.]], [[Кара-Талаа|Кара-Талаа а.]], [[Кара-Шаар (айыл)|Кара-Шаар а.]], [[Туура-Суу (Тоң району, Улакол айыл аймагы)|Туура-Суу а.]], [[Шор-Булак|Шор-Булак а.]] |- | rowspan="13" | [[Файл:Kyrgyzstan Tüp Raion.png|100px|center]] || rowspan="13" align="center" | [[Түп району]]|| rowspan="13" | [[Файл:Coat of arms of Tup district.png|50px|center]] || rowspan="13" align="center" | 65 169 || Ак-Булак айыл аймагы |[[Ак-Булак (Түп району)|Ак-Булак а.]] |- |Ак-Булуң айыл аймагы |[[Ак-Булуң (Түп району)|Ак-Булуң а.]], [[Беловодское (Түп району)|Беловодское а.]], [[Фрунзе (Түп району)|Фрунзенское а.]] |- |Арал айыл аймагы |[[Арал (Түп району)|Арал а.]], [[Миң-Булак (Түп району)|Миң-Булак а.]], [[Долон (айыл)|Долон а.]], [[Кош-Дөбө (Түп району)|Кош-Дөбө а.]], [[Сары-Дөбө|Сары-Дөбө а.]] |- |Ысык-Көл айыл аймагы |Ысык-Көл а., [[Ынтымак (Түп району)|Ынтымак а.]] |- |Карасаев айыл аймагы |[[Тасма (айыл)|Тасма а.]], [[Токтоян|Токтоян а.]], [[Чоң-Тогуз-Бай|Чоң-Тогуз-Бай а.]] |- |Кутургу айыл аймагы |[[Кутургу|Кутургу а.]], [[Кичи-Өрүктү|Кичи-Өрүктү а.]], [[Ой-Булак|Ой-Булак а.]], [[Ой-Тал (Түп району)|Ой-Тал а.]] |- |Михайловка айыл аймагы |[[Михайловка (Түп району)|Михайловка а.]] |- |Сан-Таш айыл аймагы |[[Сан-Таш|Сан-Таш а.]], [[Байзак (Түп району)|Байзак а.]], [[Каркыра (айыл)|Каркыра а.]], [[Кең-Суу (Түп району)|Кең-Суу а.]], [[Сары-Тологой (Түп району)|Сары-Тологой а.]] |- |Сары-Булак айыл аймагы |[[Балбай|Балбай а.]], [[Күрмөнтү|Күрмөнтү а.]] |- |Талды-Суу айыл аймагы |[[Талды-Суу (Түп району)|Талды-Суу а.]], [[Ичке-Суу (Түп району)|Ичке-Суу а.]], [[Көөчү|Көөчү а.]], [[Корумду (Түп району)|Корумду а.]] |- |Тогуз-Булак айыл аймагы |[[Тогуз-Булак (Түп району)|Тогуз-Булак а.]], [[Сары-Булуң (Түп району)|Сары-Булуң а.]] |- |Түп айыл аймагы |[[Түп (айыл)|Түп а.]], [[Бирлик (Түп району)|Бирлик а.]], [[Шаты (айыл)|Шаты а.]] |- |Чоң-Таш айыл аймагы |[[Чоң-Таш (айыл)|Чоң-Таш а.]], [[Жылуу-Булак|Жылуу-Булак а.]] |- | || align="center" | [[Балыкчы шаары]]|| [[Файл:Flag of Balykchy.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Balykchy Kyrgyzstan.svg|50px|center]] || align="center" | 50 814 (51 305 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |''[[Орто-Токой (Балыкчы)|Орто-Токой шаар тибиндеги посёлок]]'' |align="center" | жок |- | || align="center" | [[Каракол|Каракол шаары]]|| [[Файл:Flag of Karakol.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Karakol.svg|50px|center]] || align="center" | 81 522 (84 351 ― баш ийген калктуу конуштар менен) |''[[Пржевальск пристаны|Пржевальск-Пристаны шаар тибиндеги посёлок]]'' |align="center" | жок |} == Тарых == === Кыргыз АО (1924―1926) === {{Негизги макала|Кыргыз автономиялуу облусу}} 1924-жылдын 16-сентябрында [[Түркстан Автономиялуу Советтик Социалисттик Республикасы|Түркстан АССРнин]] Борбордук аткаруу комитетинин (БАК) кезексиз сессиясы Орто Азияны улуттук-мамлекеттик бөлүштүрүшү жөнүндө чечим кабыл алган. Чечимдин алкагында [[Орусия Советтик Федеративдик Социалисттик Республикасы|ОСФСРдин]] курамында [[Кыргыз автономиялуу облусу|Кара-Кыргыз автономиялуу облусунун]] түзүлүшү жарыяланган. Бул чечим 1924-жылы 14-октябрда Бүткүл орусиялык борбордук аткаруу комитетинин (БОБАК) 2-сессиясында бекитилген жана 1925-жылдын 11-майында Бүткүл орусиялык советтердин жыйынында жактырылган. 1925-жылдын май айынан Кара-Кыргыз АО Кыргыз АО аталып баштайт<ref name="bse">{{книга|автор=|заглавие=Большая советская энциклопедия|издание=2-е изд|место=М.|издательство=БСЭ|год=1949—1960|том=29|страницы=293—294}}</ref>. Автономиялуу облусунда 4 аймак негизделген — Пишпек (21 [[болуш]] менен), Каракол-Нарын (16 болуш), Ош (20 болуш) жана Жалал-Абад (19 болуш). Болуштар 269 айыл кеңештерге бөлүнүп 1173 калктуу конуштарды камтыган<ref>{{книга|заглавие=Территориальное и административное деление Союза ССР на 1-е января 1926 года|место=М.|издательство=Издательство Главного управления коммунального хозяйства НКВД|год=1926|страницы=139|страниц=288|тираж=4000}}</ref>. === Кыргыз АССР (1926―1936) === {{Негизги макала|Кыргыз Автономиялуу Социалисттик Советтик Республикасы}} [[Файл:Кыргыз АССР (аймактар 1926-1928).png|thumb|241x241px|Кыргыз АССРдин 1926-1928-жж. болгон кантондорго бөлүнүшү]]1-февраль 1926-жылы Кыргыз АО Кыргыз АССРге айланган. Ошол эле учурда анын жаңы административдик-аймактык бөлүнүшү бекитилген. Ага ылайык аймактардын оруна 7 кантон орнолгон: Чүй, Талас, Каракол, Нарын, Ош, Жалал-Абад, Фрунзе. Кантондор 52 болушка, алар 455 айыл кеңешине бөлүнгөн. Ушул эле жылы Пишпектин аталышы Фрунзеге өзгөргөн. 1928-жылы Чүй кантону Фрунзе кантонуна кошулган, Жалал-Абад менен Ош кантондору Ош аймагына бириккен. Ошол эле учурда болуштарга бөлүнүсүнөн райондорго бөлүнүшүнө өтүү башталган. 1929-жылына Кыргыз АССР 1 аймака, 5 кантонго, 13 районго, 29 болушка жана 441 айыл кеңештерге бөлүнгөн. 1930-жылы Кыргызстанда, ошондой эле бүткүл Советтер Союзунда кантондорго бөлүнүү жоюлган. Кыргыз АССР райондорго, алар айыл кеңештерге бөлүнүп калган. === Кыргыз ССР (1936―1991) === {{Негизги макала|Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы}} === Кыргыз Республикасы === 31-август 1991-жылы Кыргыз Республикасы жаралат. 7-февраль 1992-жылы Жалал-Абад облусунун Үч-Терек району түптөлгөн, бирок 1998-жылдын 30-сентябрында жоюлган. 1992-жылдын 27-февралында Ош облусунун Чоң-Алай району түзүлгөн. 1992-жылдын 6 мартында кээ бир райондордун аталыштары өзгөргөн: Жаңы-Жол — Аксыга, Киров — Кара-Буурага, Ленинполь — Бакай-Атага, Ленин — Ноокенге, Совет — Кара-Кулжага, Фрунзе — Кадамжайга. Ошол эле учурда Нарын облусунун Суусамыр району түзүлгөн (1994-жылдын 28-майында Чүй облусуна өткөрүлүп берилген, 1995-жылдын августунда жоюлган. 1993-жылдын 8-майында Калинин районун аталышы Жайыл районуна өзгөргөн. 1994-жылдын 16-апрелинде Чүй району жоюлган. 1998-жылдын 3-сентябрында Кант району Ысык-Ата районуна кошулган. 1999-жылдын 13-октябрында Ош облусунун Баткен, Кадамжай жана Лейлек райондорунун чек арасында Баткен облусу түзүлгөн. == Булактар == [[Категория:Кыргызстандын облустары| ]] <references /> 9z2x7otjpesdlaccmfh37af9cfzqu11 0 8945 515213 427895 2025-06-22T09:36:13Z Kmaksat 21502 515213 wikitext text/x-wiki {{ОЖ |статусу = шаар |кыргызча аталышы = Чолпон Ата |расмий аталышы = [[File:KyrgyzPetroglyphs.jpg||center|300px]] |баш ийгени = |өлкө = Кыргызстан |герб = Coat of arms of Cholpon-Ata.png |гербдин туурасы = 100 |желек = Flag of Cholpon-Ata.png |желектин туурасы = 100 |lat_deg= 42|lat_min= 39|lat_sec=0 |lon_deg= 77|lon_min= 05|lon_sec=0 |CoordAddon = type:city()_region:KG |CoordScale = |өлкө картасынын өлчөмү = 300 |облус картасынын өлчөмү = |район картасынын өлчөмү = |облус түрү = |облус = Ысык-Көл областы |таблицадагы облус = |район түрү = |район = Ысык-Көл (район) |таблицадагы район = |коомдун түрү = |коом = |таблицадагы коом = |ички бөлүнүшү = |башчысынын түру = мэр |башчысы = |негизделген күнү = |биринчи белгиленген = 1922 |мурунку аталышы = |берилген статусу = 1975 |аймагы = |бийиктиги = |ОЖ борборунун бийиктиги = |климаты = |расмий тили = кыргыз тили |расмий тили-ref = орус тили |калкы = {{Өсүү}} 14 237 |элди каттоо жылы = 2021-жыл |жыштыгы = 9,73 |агломерация = |улуттук курамы = кыргыздар, орустар, украин, татарлар, казактар, өзбектер, уйгурлар, дунгандар, тажиктер |диний курамы = ислам, христиан, атеистер |этнохороним = чолпонаталыктар |убакыт аралыгы = +6 |телефон коду = +996 |почта индекси = 722100 |Commons түрмөгүндө = |сайты = http://www.cholpon-atacity.kg/index.php/kg/city-kg/maps-kg |сайтынын тили = кыргыз |сайтынын тили 2 = орус |сайтынын тили 3 = англис |макамы=Шаар}} '''Чолпон-Ата''' — [[Ысык-Көл облусу|Ысык-Көл облусундагы]] курорттук шаар. [[Ысык-Көл району|Ысык-Көл районунун]] административдик борбору. Ысык-Көлдүн түндүк жээгинде жайгашкан. [[Бишкек шаары|Бишкек шаарынан]] 240 км, облустун борбору [[Каракол шаары|Каракол шаарынан]] 135 км. аралыкта жайгашкан. Батышынан Кара-Ой айылы, чыгышынан [[Бостери]] айылы менен чектешет. Чолпон-Ата шаары Ысык-Көлдүн жээгинде, Күӊгөй Ала-Тоо тоо кыркасынын шлейфинде жайгашкан. Чолпон-Ата шаарынын аты 1975-жылы 4- ноябрда Кыргыз ССРинин Жогорку Кеӊешинин Президиумунун №217 Указы менен облусттук маанидеги шаар статусу ыйгарылган.1993-жылы статусу райондук маанидеги шаарга алмаштырылган. 1998-жылы 23-июндан тартып Кыргыз Республикасынын Президентинин №292 Указы менен Чолпон-Ата шаары жергиликтүү өз алдынча башкарууга өткөн. Шаардын жалпы аянты 1731га-1223га ны ээлейт. Калкы көп улуттуу: кыргыздар жана орустар жалпы калктын санынын 88,2 % түзөт, мындан тышкары украиндер, татарлар, казактар, өзбектер, уйгурлар, дунгандар, тажиктер ж.б. улуттун өкүлдөрү жашайт. Калктын жыштыгы салыштырмалуу төмөн (1га=9,73адам). ==Чолпон-Ата тууралуу уламыш== Азыркы Чолпон-Ата шаары турган жерде бир кедей адам жашаган экен. Ал байдын малын багып оокат кылуучу дейт. Көпкө чейин балалуу болбой, жашы улгайып бара жатканда бир кыздуу болот. Ал абдан сулуу, эстүү болуп бой тартат. Кызы чоңоюп келе жатканда, апасы дүйнөдөн көзү өтөт. Абышка менен кызы катуу кайгырат, бирок айла жок, тиричилик өтө берет, кызы Чолпон экөө тең күн өткөрүп оокат кечирет. Күндөрдүн биринде ошол тегеректеги бай адам Чолпондун сулуулугуна, акылдуулугуна суктанып, бой тартып келе жаткан кызга куда түшөт. Атасы да ага каршы болбойт. Кыязы, жетишпеген жашоодон өзү да кыйналса керек, кызым кыйналбаса деп ойлогон го. Кызы ары айтып, бери айтып, анан калса, жашы өтүп калган адамга баргысы келбегенин түшүндүрсө, атасы көшөрүп болбой коет. Ошентип, ата-баланын ортосу сууй түшөт. Күндөн-күн өтөт. Атасына түшүндүрө албаган кыз бир күнү атасы мал артынан кеткенде, тоого чыгып, көз жашын көлдөй төгүп, бул жашоодон аша кечип, тоодон боюн таштамакчы болот. Эңкейип секире берерде, ал ташка айланат да, калат. Кечинде атасы үйгө келсе кызынан дайын жок. Ана келет, мына келет менен бир топ убакыт өтөт. Айылдагылардан сураса, эртең менен тоого бет алганын айтышат. Атасы күйүгүп тоого чыкса, таш болуп катып калган Чолпон эңкейип турат. Картайганда көргөн кызынын абалын көргөн атасы сакалынан жаш агызып ыйлап турат. Же кемпири болбосо, кызынан тирүүлөй ажыраса, айласы куруган чал да секирип өлгүсү келет. Ошол учурда жалгыз кызынан ажыраган абышка да ташка айланат. Күн ачык турганда Чолпон-Ата шаарынын үстүндөгү тоонун кырында эңкейип турган кыз жана секирип келе жаткан сакалдуу адамдын элеси катып турат дейт. Байыркы заманда мына ушул жерди айылдагылар Чолпон жана атасынын элесинен Чолпон-Ата деп атаган экен. ===Чолпон-Ата аска бетиндеги сүрөттөр=== Чолпон-Ата шаарынын түндүгүндө жайгашкан коло доорунан орто кылымга чейинки [[археология]]лык эстелик. Сүрөттөр чегилген таштар шаардын чет жакасынан Күнгөй Ала-Tоонун этегине чейинки аймакта кездешет. Буканын, иттин, жолборстун, камандын, жаачылардын, коёндордун, төөлөрдүн, жырткыч айбанаттардын, уруулук эн тамгалардын, тулку бою орнаменттештирилген эчкилердин, бугулардын, ошондой эле сактардын акинактын кыска кылыч куралы сүрөттөрү кездешет. Алар гранит таштардын капталдарына тартылган. [[Петроглифтер]] тууралуу эң алгачкы кабарды 19-кылымдын аягында В. В. Бартольд жана С. М. Дудин маалымдаган. Археолог Д. Ф. Винник, Г. А. Помаскина (1975), Я. А. Шер (1980) жана Кемеров университетинин аска бетиндеги сүрөттөрдү изилдөө экспедициясы (1987–88) тарабынан изилденген. 1990-жылдан немис изилдөөчүлөрү менен бирдикте сүрөттөрдү сактап калуу максатында реставрациялоо иши башталган. {{Ысык-Көл областы}} {{Ысык-Көл районунун калкконуштары}} [[Категория:Ысык-Көл облусу]] rwixondq7akv405tyt4jodz73c9kl9n 0 38742 515195 506860 2025-06-21T19:44:04Z Kmaksat 21502 Жаңыртылган герб. 515195 wikitext text/x-wiki {{ОЖ |макамы = Облуска баш ийген шаар |кыргызча аталышы = Баткен |расмий аталышы = |баш ийгени = |сүрөт = Osh-Batken-Razzakov (Isfana) road in Razzakov (Isfana).jpg |сүрөт ачыктамасы = Ош-Баткен-Раззаков жолу. |өлкө = {{KGZ}} |герб = Coat of arms of Batken city.png |желек = Flag of Batken.svg |гербдин сүрөттөлүшү = |желектин сүрөттөлүшү = |гербдин туурасы = 70 |желектин туурасы = 150 |lat_dir = |lat_deg = 40|lat_min = 03|lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = 70|lon_min = 49|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |өлкө картасынын өлчөмү = 300 |облус картасынын өлчөмү = |район картасынын өлчөмү = |облус түрү = |облус = [[File:Batken obl flag.svg | 24px | border]] [[Баткен облусу]] |таблицадагы облус = |район түрү = |район = Баткен району |таблицадагы район = |коомдун түрү = |коом = |таблицадагы коом = |ички бөлүнүшү = [[Кызыл-Жол]]<br>Чынар-Бак<br>[[Базар-Башы]]<br>Ак-Таш<br>Кызыл-Дөң<br>Бак-Сарай<br>Чет-Булак<br>[[Булак-Башы (Баткен)|Булак-Башы]] |башчысынын түрү = [[Мэр]] |башчысы = Имамназар Бурканов |негизделген күнү = 1934 |биринчи белгиленген = |мурунку аталышы = |статустун берилиши = 2000 |аймагы = |бийиктиктин түрү = |ОЖ борборунун бийиктиги = 1036 |климаты = |расмий тили = |расмий тили2 = |калкы = {{Өсүү}} 29 579<ref name="Perep2009">[http://stat.kg/ru/statistics/download/operational/825/ Кыргыз Республикасынын Улуттук Статистика Комитети. Баткен облусу.]</ref> |элди каттоо жылы = 2024 |жыштыгы = |агломерация = |улуттук курамы = |диний курамы = |этнохороним = |убакыт аралыгы = +6 |DST = |телефон коду = +996 3622 |почта индекси = |почта индекстери = |автоунаа коду = |идентификатордун түрү = |цифралык идентификатор = |Commons түрмөгүндө = |сайты = |сайтынын тили = }} '''Баткен''' — [[Кыргызстан|Кыргызстандагы]] шаар. [[Баткен облусу|Баткен облусунун]] жана [[Баткен району|Баткен районунун]] административдик борбору. Калкы — 27 730 киши (2021-жылдын башына). == Географиясы == [[Кыргызстан|Кыргызстандын]] түштүк-батышында, [[Ош (Кыргызстан)|Оштон]] болжол менен 240 км алыстыкта жайгашкан. Шаардын жалпы аянты 5180 га. Шаардын жеке аймагы (үлүш участкаларын кошпогондо) 1143 га. Айыл-чарбасы үчүн 4037 га, анын ичинде 1 106 га — дыйкан-чарба үлүштөрү, алардын 918 га—сугат; 393 га—ФПС жерлери, анын ичинде 316 га — сугат; 27 га— айдоо ; 111 га—шаардыктардын үлүш участкалары жана 2400 га жайлоо. Шаардын администрациясына караштуу жерлер 205 км² түзөт. Анын ичинен 51,8 км² шаар аймагы, калган 153 км² үч шаар четиндеги айыл аймактары(алардын ичинен эң чоңу 6378 киши калкы бар Кызыл-Жол айылы), баары биригип 11 925 киши <ref name="Perep2009"/>. Шаар администрациясына караштуу жерлерде 19 765 адам жашайт. == Тарыхы == Баткен айылы [[1934-жыл]]дын апрелинде, бир аталыштагы Баткен районунун аймактык борбору болуп, [[1999-жыл]]ы боевиктердин бир нече ирет жасаган кол салууларынан кийин башкарууну күчөтүү үчүн, [[Ош облусу|Ош облусунун]] 3-районунан [[Баткен облусу]] Баткен—административдик борбору менен түзүлгөн. Ушул окуялардан соң [[2000-жыл]]ы Баткен айылына шаардык статус берилген, 2000-жылы айылдын калкы 10 987 кишини түздү. 2001-жылы шаардын четиндеги 3 айыл шаарга кошулган. == Административдик-аймактык түзүлүшү == Административдик-аймактык түзүлүшү боюнча шаар 6 кварталга бөлүнгөн — Аэропорт, Базар-Башы, Булак-Башы, Келечек, Кызыл-Дөң жана Кызыл-Жол. == Эскертүүлөр == {{Эскертүүлөр}} [[Category:Кыргызстан шаарлары]] c2gp89pzade1i2ynk0aqkvsqtjr855r 10 41653 515208 452807 2025-06-21T23:33:33Z Kmaksat 21502 515208 wikitext text/x-wiki {{Багыттоочу жадыбал |state = <includeonly>{{{state|expanded}}}</includeonly> |аты = Ысык-Ата районунун калктуу конуштары |стиль_негизги_башжазуу = background:#bfe0bf; |стиль_башжазуу = background:#bfe0bf; |башжазуу = [[File:Kyrgyzstan Aksy District.png|70px|alt=|link=]] [[Ысык-Ата району|Ысык-Ата районунун]] калктуу конуштары |сүрөт = [[Файл:Coat of arms of Ysyk-Ata district.png|95px|alt=|link=]] |башжазуу1 = Борбору |тизмек1 = [[Кант (шаар)|Кант]] |башжазуу2 = [[Ивановка айыл аймагы]] |тизмек2 = [[Ивановка, Ысык-Ата району|Ивановка]] |башжазуу3 = [[Милянфан айыл аймагы]] |тизмек3 = [[Милянфан]] |башжазуу4 = [[Красная Речка айыл аймагы]] |тизмек4 = [[Красная Речка, Ысык-Ата району|Красная Речка]] |башжазуу5 = [[Бирдик айыл аймагы]] |тизмек5 = [[Бирдик, Ысык-Ата району|Бирдик]] {{*}} [[Хун Чи (Ысык-Ата району, Бирдик айыл аймагы)|Хун Чи]] |башжазуу6 = [[Нурманбет айыл аймагы]] |тизмек6 = [[Нурманбет, Ысык-Ата району|Нурманбет]] {{*}} [[Биринчи Май, Нурманбет айыл аймагы|Биринчи Май]] {{*}} [[Алиаскар, Ысык-Ата району |Алиаскар]] |башжазуу7 = [[Жээк айыл аймагы]] |тизмек7 = [[Жээк, Ысык-Ата району|Жээк]] {{*}} [[Дмитриевка, Ысык-Ата району|Дмитриевка]] {{*}} [[Гагарин, Ысык-Ата району|Гагарин]] |башжазуу8 = [[Ысык-Ата айыл аймагы]] |тизмек8 = [[Алмалуу, Ысык-Ата району|Алмалуу]] {{*}} [[Горная Серафимовка, Ысык-Ата району|Горная Серафимовка]] {{*}} [[Жогорку-Ичке-Суу, Ысык-Ата району|Жогорку-Ичке-Суу]] {{*}} [[Ичке-Суу, Ысык-Ата району|Ичке-Суу]] {{*}} [[Карагай-Булак, Ысык-Ата району|Карагай-Булак]] {{*}} [[Норус, Ысык-Ата району|Норус]] {{*}} [[Таш-Башат, Ысык-Ата району|Таш-Башат]] {{*}} [[Тогуз-Булак, Ысык-Ата району|Тогуз-Булак]] {{*}} [[Үч-Эмчек, Ысык-Ата району|Үч-Эмчек]] |башжазуу9 = [[Кең-Булуң айыл аймагы]] |тизмек9 = [[Кең-Булуң]] {{*}} [[Гидростроитель, Ысык-Ата району|Гидростроитель]] {{*}} [[Дружба, Ысык-Ата району, Кең-Булуң айылдык аймагы|Дружба]] {{*}} [[Чолпон, Ысык-Ата району|Чолпон]] |башжазуу10 = [[Интернационал айыл аймагы]] |тизмек10 = [[Интернационал, Ысык-Ата району|Интернационал]] {{*}} [[Жар-Башы, Ысык-Ата району|Жар-Башы]] |башжазуу11 = [[Узун-Кыр айыл аймагы]] |тизмек11 = [[Жер-Казар, Ысык-Ата району|Жер-Казар]] {{*}} [[Дружба, Ысык-Ата району, Узун-Кыр айылдык аймагы|Дружба]] {{*}} [[Төмөнкү Норус, Ысык-Ата району|Төмөнкү Норус]] |башжазуу12 = [[Логвиненко айыл аймагы]] |тизмек12 = [[Новопокровка, Ысык-Ата району, Логвиненко айылдык аймагы|Новопокровка]] {{*}} [[Чоң-Далы, Ысык-Ата району|Чоң-Далы]] |башжазуу13 = [[Кочкорбаев айыл аймагы]] |тизмек13 = [[Кеңеш, Ысык-Ата району|Кеңеш]] {{*}} [[Буденновка, Ысык-Ата району|Буденновка]] {{*}} [[Доктурбек Курманалиев, Ысык-Ата району|Доктурбек Курманалиев]] |башжазуу14 = [[Люксембург айыл аймагы]] |тизмек14 = [[Люксембург, Ысык-Ата району|Люксембург]] {{*}} [[Киршелк, Ысык-Ата району|Киршелк]] |башжазуу15 = [[Сын-Таш айыл аймагы]] |тизмек15 = [[Сын-Таш, Ысык-Ата району|Сын-Таш]] {{*}} [[Тельман, айыл|Тельман]] {{*}} [[Ак-Сай, Ысык-Ата району|Ак-Сай]] {{*}} [[Жетиген, Ысык-Ата району|Жетиген]] {{*}} [[Кызыл-Арык, Ысык-Ата району|Кызыл-Арык]] {{*}} [[Өтөгөн, Ысык-Ата району|Өтөгөн]] {{*}} [[Рот-Фронт, Ысык-Ата району|Рот-Фронт]] {{*}} [[Совет, Ысык-Ата району|Совет]] |башжазуу16 = [[Новопокровка айыл аймагы]] |тизмек16 = [[Новопокровка, Ысык-Ата району, Новопокровка айылдык аймагы|Новопокровка]] {{*}} [[Ленин, Ысык-Ата району|Ленин]] {{*}} [[Сары-Жон, Ысык-Ата району|Сары-Жон]] |башжазуу17= [[Юрьевка айыл аймагы]] |тизмек17 = [[Юрьевка, Ысык-Ата району|Юрьевка]] {{*}} [[Ысык-Ата, Ысык-Ата району|Ысык-Ата]] |башжазуу18= [[Туз айыл аймагы]] |тизмек18 = [[Туз, Ысык-Ата району|Туз]] {{*}} [[Дайырбек, Ысык-Ата району|Дайырбек]] {{*}} [[Жайалма, Ысык-Ата району|Жайалма]] {{*}} [[Төмөнкү Серафимовка, Ысык-Ата району|Төмөнкү Серафимовка]] |башжазуу19= [[Ак-Кудук айыл аймагы]] |тизмек19 = [[Ак-Кудук, Ысык-Ата району|Ак-Кудук]] {{*}} [[Киров, Ысык-Ата району|Киров]] {{*}} [[Котовский, Ысык-Ата району|Котовский]] {{*}} [[Биринчи Май, Ак-Кудук айыл аймагы|Биринчи Май]] {{*}} [[Хун Чи, Ысык-Ата району, Ак-Кудук айылдык аймагы|Хун Чи]] }} <noinclude> [[Категория:Калыптар:Кыргызстандын калктуу конуштары]]<noinclude>{{documentation}}</noinclude> fs0dkbh09s52uxpfq0we8bvcqnu3efh 10 41654 515205 445792 2025-06-21T22:31:39Z Kmaksat 21502 515205 wikitext text/x-wiki {{Багыттоочу жадыбал |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |аты = Чүй районунун калктуу конуштары |стиль_негизги_башжазуу = background:{{түс|Кыргызстан}}; |стиль_башжазуу = background:#f0f0f0; |башжазуу = [[Чүй району|Чүй районунун]] калктуу конуштары |сүрөт = [[Файл:Coat of arms of Chuy district.png|95px|alt=|link=]] |башжазуу1 = [[Ак-Бешим айыл аймагы]] |тизмек1 = [[Ак-Бешим, Чүй району|Ак-Бешим]] {{*}} [[Жаңы-Жол, Чүй району|Жаңы-Жол]] {{*}} [[Калыгул, Чүй району|Калыгул]] |башжазуу2 = [[Бурана айыл аймагы]] |тизмек2 = [[Бурана, Чүй району|Бурана]] {{*}} [[Алга, Чүй району|Алга]] {{*}} [[Мээнеткеч, Чүй району|Мээнеткеч]] {{*}} [[Дөң-Арык, Чүй району|Дөң-Арык]] |башжазуу3 = [[Искра айыл аймагы]] |тизмек3 = [[Искра, Чүй району|Искра]] {{*}} [[Железнодорожный, Чүй району|Железнодорожный]] {{*}} [[Жаңы-Турмуш, Чүй району|Жаңы-Турмуш]] {{*}} [[Восточный, Чүй району|Восточный]] {{*}} [[Кара-Дөбө, Чүй району|Кара-Дөбө]] |башжазуу4 = [[Ибраимов айыл аймагы]] |тизмек4 = [[Кошой, Чүй району|Кошой]] {{*}} [[Кара-Ой, Чүй району|Кара-Ой]] {{*}} [[Кызыл-Аскер, Чүй району|Кызыл-Аскер]] {{*}} [[Ленин, Чүй району|Ленин]] {{*}} [[Ленин-Жол, Чүй району|Ленин-Жол]] {{*}} [[Талды-Булак, Чүй району|Талды-Булак]] |башжазуу5 = [[Кош-Коргон айыл аймагы]] |тизмек5 = [[Кош-Коргон, Чүй району|Кош-Коргон]] |башжазуу6 = [[Кегети айыл аймагы]] |тизмек6 = [[Кегети, Чүй району|Кегети]] {{*}} [[Арпа-Тектир, Чүй району|Арпа-Тектир]] {{*}} [[Акматбек, Чүй району|Акматбек]] {{*}} [[Чапаев, Чүй району|Чапаев]] {{*}} [[Совет, Чүй району|Совет]] |башжазуу7 = [[Онбир-Жылга айыл аймагы]] |тизмек7 = [[Онбир-Жылга]] {{*}} [[Прогресс, Чүй району|Прогресс]] {{*}} [[Маданият, Чүй району|Маданият]] {{*}} [[Кайырма, Чүй району|Кайырма]] |башжазуу8 = [[Сайлык айыл аймагы]] |тизмек8 = [[Сайлык, Чүй району|Сайлык]] {{*}} [[Жаңы-Чек, Чүй району|Жаңы-Чек]] {{*}} [[Виноградное, Чүй району|Виноградное]] |башжазуу9 = [[Чүй айыл аймагы]] |тизмек9 = [[Чүй, Чүй району|Чүй]] {{*}} [[Арал, Чүй району|Арал]] {{*}} [[Садовый, Чүй району|Садовый]] |башжазуу10 = [[Шамшы айыл аймагы]] |тизмек10 = [[Шамшы, Чүй району|Шамшы]] {{*}} [[Карагул (айыл)|Карагул]] {{*}} [[Кош-Кашат, Чүй району|Кош-Кашат]] {{*}} [[Чоң-Жар, Чүй району|Чоң-Жар]] }} <noinclude> [[Категория:Калыптар:Кыргызстандын калктуу конуштары]]<noinclude>{{documentation}}</noinclude> 4t7c9xauad4gp5rfvimj8m6w5jexmb2 10 41656 515204 444793 2025-06-21T22:30:35Z Kmaksat 21502 Герб кошулду 515204 wikitext text/x-wiki {{Багыттоочу жадыбал |state = <includeonly>{{{state|expanded}}}</includeonly> |аты = Кемин районунун калктуу конуштары |стиль_негизги_башжазуу = background:#bfe0bf; |стиль_башжазуу = background:#bfe0bf; |башжазуу = [[Кемин району|Кемин районунун]] калктуу конуштары |сүрөт = [[Файл:Coat of arms of Kemin district.png|90px|alt=|link=]] |башжазуу1 = [[Шаар|Шаарлары]] |тизмек1 = [[Кемин, Кемин району|Кемин]] {{*}} [[Орловка, Кемин району|Орловка]] |башжазуу2 = [[Шаар тибиндеги айыл|Шаар тибиндеги айылдары]] |тизмек2 = [[Борду, Кемин районунун айылы|Борду]] |башжазуу3 = [[Алмалуу айыл аймагы]] |тизмек3 = [[Алмалуу, Кемин району|Алмалы]] {{*}} [[Кызыл-Суу, Кемин району|Кызыл-Суу]] {{*}} [[Борду, Кемин району|Борду]] |башжазуу4 = [[Боролдой айыл аймагы]] |тизмек4 = [[Боролдой, Кемин району|Боролдой]] |башжазуу5 = [[Жаңы-Алыш айыл аймагы]] |тизмек5 = [[Жаңы-Алыш, Кемин району|Жаңы-Алыш]] |башжазуу6 = [[Ильич айыл аймагы]] |тизмек6 = [[Ильич, Кемин району|Ильич]] {{*}} [[Жаңы-Жол, Кемин району|Жаңы-Жол]] {{*}} [[Советское, Кемин району|Советское]] |башжазуу7 = [[Кара-Булак айыл аймагы]] |тизмек7 = [[Кара-Булак, Кемин району|Кара-Булак]] {{*}} [[Алтымыш, Кемин району|Алтымыш]] {{*}} [[Бейшеке, Кемин району|Бейшеке]] {{*}} [[Чүй, Кемин району|Чүй]] |башжазуу8 = [[Көк-Ойрок айыл аймагы]] |тизмек8 = [[Кайыңды, Кемин району|Кайыңды]] {{*}} [[Кароол-Дөбө, Кемин району|Кароол-Дөбө]] {{*}} [[Тегирменти, Кемин району|Тегирменти]] |башжазуу9 = [[Дүйшеев айыл аймагы]] |тизмек9 = [[Кичи-Кемин, Кемин району|Кичи-Кемин]] |башжазуу10 = [[Кызыл-Октябрь айыл аймагы]] |тизмек10 = [[Кызыл-Октябрь, Кемин району|Кызыл-Октябрь]] {{*}} [[Ак-Бекет, Кемин району|Ак-Бекет]] {{*}} [[Жел-Арык, Кемин району|Жел-Арык]] {{*}} [[Дорожное, Кемин району|Дорожное]] {{*}}[[Кашкелең, Кемин району|Кашкелең]] {{*}} [[Кыз-Кыя, Кемин району|Кыз-Кыя]] {{*}} [[Сасык-Булак, Кемин району|Сасык-Булак]] {{*}}[[Ударник, Кемин району|Ударник]] {{*}}[[Чолок, Кемин району|Чолок]] |башжазуу11 = [[Чым-Коргон айыл аймагы]] |тизмек11 = [[Чым-Коргон, Кемин району |Чым-Коргон]] {{*}} [[Новомихайловка, Кемин району|Новомихайловка]] {{*}} [[Самансур, Кемин району|Самансур]] |башжазуу12 = [[Чоң-Кемин айыл аймагы]] |тизмек12 = [[Шабдан, Кемин району|Шабдан]] {{*}} [[Калмак-Ашуу, Кемин району|Калмак-Ашуу]] {{*}} [[Кызыл-Байрак, Кемин району|Кызыл-Байрак]] {{*}} [[Тар-Суу, Кемин району|Тар-Суу]] {{*}} [[Төрткүл, Кемин району|Төрткүл]] |башжазуу13 = [[Ак-Түз айыл аймагы]] |тизмек13 = [[Ак-Түз, Кемин району|Ак-Түз]] }} <noinclude> [[Категория:Калыптар:Кыргызстандын калктуу конуштары]]<noinclude>{{documentation}}</noinclude> p611ipgm8jk6mc70047pie102ekkpgq 0 47685 515177 514470 2025-06-21T12:12:10Z Ziv 42227 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.10. 50 Years of Soviet Power.jpg]] → [[File:RR3005-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.10. 50 Years of Soviet Power.jpg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Временный компромисс чтобы навести порядок в категории 515177 wikitext text/x-wiki {{Орусия Федерациясынын жана СССрдин эстелик монеталары}} {| border="1" cellpadding="2" ! | Чыгарылган күнү ! | Тираж ! | Номинал (рубль менен) ! | Металл ! | [[Орус тили|Оригиналдагы]] аталышы ! | [[Кыргыз тили|Кыргызча]] котормосу ! | [[Аверс]] [[Реверс]] |- |28-[[Чын куран|апрель (Чын куран)]] 1965-жылы ||<p style="text-align:right;"> 60000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 11250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1 || <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы || 20 лет победы над фашистской Германией || Фашисттик Германияны жеңишке 20 жыл || [[File:RR3009-0001 Soviet Union-1965-Coin-1-20 Years of Victory over Fascist Germany.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 10 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3005-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.10. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 15 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.15. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 20 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.20. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 50 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.50. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330x330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы || <p style="text-align:right;"> 52500000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3009-0002 1 ruble 50 let USSR 1967.jpg|frameless|330x330px]] |} [[Категория:СССРдин эстелик монеталарынын тизмелери]] jzms14pfvgxffckzq8sg0nww1581cbn 515178 515177 2025-06-21T12:13:30Z Ziv 42227 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.15. 50 Years of Soviet Power.jpg]] → [[File:RR3006-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.15. 50 Years of Soviet Power.jpg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Временный компромисс чтобы навести порядок в категории 515178 wikitext text/x-wiki {{Орусия Федерациясынын жана СССрдин эстелик монеталары}} {| border="1" cellpadding="2" ! | Чыгарылган күнү ! | Тираж ! | Номинал (рубль менен) ! | Металл ! | [[Орус тили|Оригиналдагы]] аталышы ! | [[Кыргыз тили|Кыргызча]] котормосу ! | [[Аверс]] [[Реверс]] |- |28-[[Чын куран|апрель (Чын куран)]] 1965-жылы ||<p style="text-align:right;"> 60000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 11250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1 || <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы || 20 лет победы над фашистской Германией || Фашисттик Германияны жеңишке 20 жыл || [[File:RR3009-0001 Soviet Union-1965-Coin-1-20 Years of Victory over Fascist Germany.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 10 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3005-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.10. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 15 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3006-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.15. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 20 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.20. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 50 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.50. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330x330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы || <p style="text-align:right;"> 52500000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3009-0002 1 ruble 50 let USSR 1967.jpg|frameless|330x330px]] |} [[Категория:СССРдин эстелик монеталарынын тизмелери]] 7xr0ua4m0z6644gk1c85xnsyqdlxcfh 515179 515178 2025-06-21T12:14:05Z Ziv 42227 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.20. 50 Years of Soviet Power.jpg]] → [[File:RR3007-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.20. 50 Years of Soviet Power.jpg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Временный компромисс чтобы навести порядок в категории 515179 wikitext text/x-wiki {{Орусия Федерациясынын жана СССрдин эстелик монеталары}} {| border="1" cellpadding="2" ! | Чыгарылган күнү ! | Тираж ! | Номинал (рубль менен) ! | Металл ! | [[Орус тили|Оригиналдагы]] аталышы ! | [[Кыргыз тили|Кыргызча]] котормосу ! | [[Аверс]] [[Реверс]] |- |28-[[Чын куран|апрель (Чын куран)]] 1965-жылы ||<p style="text-align:right;"> 60000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 11250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1 || <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы || 20 лет победы над фашистской Германией || Фашисттик Германияны жеңишке 20 жыл || [[File:RR3009-0001 Soviet Union-1965-Coin-1-20 Years of Victory over Fascist Germany.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 10 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3005-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.10. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 15 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3006-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.15. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 20 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3007-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.20. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 50 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.50. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330x330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы || <p style="text-align:right;"> 52500000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3009-0002 1 ruble 50 let USSR 1967.jpg|frameless|330x330px]] |} [[Категория:СССРдин эстелик монеталарынын тизмелери]] a1lvx0po8uq8lnz0wj7gh2bu6o5vmkd 515180 515179 2025-06-21T12:14:41Z Ziv 42227 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Soviet Union-1967-Coin-0.50. 50 Years of Soviet Power.jpg]] → [[File:RR3008-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.50. 50 Years of Soviet Power.jpg]] [[c:COM:FR#FR4|Criterion 4]] (harmonizing names of file set) · Временный компромисс чтобы навести порядок в категории 515180 wikitext text/x-wiki {{Орусия Федерациясынын жана СССрдин эстелик монеталары}} {| border="1" cellpadding="2" ! | Чыгарылган күнү ! | Тираж ! | Номинал (рубль менен) ! | Металл ! | [[Орус тили|Оригиналдагы]] аталышы ! | [[Кыргыз тили|Кыргызча]] котормосу ! | [[Аверс]] [[Реверс]] |- |28-[[Чын куран|апрель (Чын куран)]] 1965-жылы ||<p style="text-align:right;"> 60000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 11250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1 || <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы || 20 лет победы над фашистской Германией || Фашисттик Германияны жеңишке 20 жыл || [[File:RR3009-0001 Soviet Union-1965-Coin-1-20 Years of Victory over Fascist Germany.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 10 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3005-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.10. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 15 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3006-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.15. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 20 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3007-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.20. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы ||<p style="text-align:right;"> 50000000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated || <p style="text-align:right;"> 50 тыйын|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3008-0001 Soviet Union-1967-Coin-0.50. 50 Years of Soviet Power.jpg|frameless|330x330px]] |- |1-[[Тогуздун айы|октябрь(Тогуздун айы)]] 1967-жылы || <p style="text-align:right;"> 52500000 монета регулярдуу чыгарылуучу монеталардын металынан <p style="text-align:right;"> 211250 - uncirculated жана proof-like || <p style="text-align:right;"> 1|| <p style="text-align:right;"> Жез менен никельдин аралашмасы|| 50 лет Советской власти || Совет бийлигинин 50-жылдыгы || [[File:RR3009-0002 1 ruble 50 let USSR 1967.jpg|frameless|330x330px]] |} [[Категория:СССРдин эстелик монеталарынын тизмелери]] s4osxyv6bv75s3s9kmwj7t439egqrkp 10 67715 515192 354742 2025-06-21T18:20:13Z Arsensky 41251 Replaced content with "<includeonly>{{#invoke:Football box collapsible|main}}</includeonly>" 515192 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#invoke:Football box collapsible|main}}</includeonly> 7rinnppw7a0e5x611w17894intdpo0b 0 75995 515196 471016 2025-06-21T19:44:35Z Элдин беги 28837 515196 wikitext text/x-wiki {{Мамлекеттик ишмер |ысымы = Нурбаев Абдывахап Мамадрасулович |сүрөтү = Нурбаев, Абдывахап Мамадрасулович.jpg |кызматы = [[Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты|КР Жогорку Кеңешинин экс-депутаты]] |желек = Flag of Kyrgyzstan.svg{{!}}border |желек2 = National emblem of Kyrgyzstan.svg |иш баштоо убагы = [[4-октябрь]] [[2015-жыл]]ы |иш аяктоо убагы = |андан мурунку инсан = |андан кийинки инсан = |катар = |кызматы_4 = [[Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңеши|Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин]] Эл аралык иштер коргоо жана коопсуздук боюнча комитетинин Төрагасынын орун басары |желек_4 = Flag of Kyrgyzstan.svg{{!}}border |желек2_4 = National emblem of Kyrgyzstan.svg |иш баштоо убагы_4 = [[4-октябрь]] [[2015-жыл]]ы |иш аяктоо убагы_4 = |андан мурунку инсан_4 = |андан кийинки инсан_4 = | катар_4 = |кызматы_5 = Ош шаардык Кеңешинин депутаты |желек_5 = Flag_of_Kyrgyzstan.svg |желек2_5 = National emblem of Kyrgyzstan.svg |иш баштоо убагы_5 = [[2007]] |иш аяктоо убагы_5 = [[2015]] |андан мурунку инсан_5 = |андан кийинки инсан_5 = | кызматы_6 = Ош шаарынын Ишкерлер союзунун жетекчиси | катары_6 = | желек_6 = Flag_of_Kyrgyzstan.svg | иш баштоо убагы_6 = [[2008]] | иш аяктоо убагы_6 = [[2015]] | андан мурунку инсан_6 = | андан кийинки инсан_6 = |туулган жылы = [[22-март]] [[1970-жыл]] |туулган жери = [[Төлөйкөн]] айылы, [[Ош областы]], [[Кыргызстан]], [[СССР]] |каза болгон жылы = |каза болгон жери = |мүрзөсүнүн орду = |атасы = Нурбаев Мамадрасул |апасы = Нурбаева Калыс |үй-бүлөсү = үй-бүлөөлүү |балдары = 4 уулу, 2 кызы бар |партиясы = [[Кыргызстан социал-демократтар партиясы]] |билими = [[Ош мамлекеттик университети]] [[Академик М.М. Адышев атындагы Ош технологиялык университети]] |кесиби = юрист, курулушчу |ишмердүүлүгү = коомдук ишмер, депутат |дини = [[ислам]] |сыйлыктары = |кол тамгасы = |Кызматы=Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин Эл аралык иштер, коргоо жана коопсуздук боюнча комитетинин төрагасынын орун басары}} '''Нурбаев Абдывахап Мамадрасулович''' (1970-жылы 22-мартта туулган, [[Төлөйкөн айылы, Кара-Суу району|Төлөйкөн айылы]], [[Кара-Суу району]], [[Кыргыз Советтик Социалисттик Республикасы|Кыргыз ССР]]) — [[Кыргызстан|кыргыз]] мамлекеттик ишмери. [[Ош ишкерлер союзу|Ош ишкерлер союзунун]] жетекчиси, Ош шаардык Кеңешинин депутаты, «Адилеттүү Кыргызстан» фракциясынын башчысы. 2015-ж. октябрынан [[Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин депутаты]]. ==Өмүр баяны== [[File:Nurbaev.JPG|thumb|left|Комитет [[жыйынында]] ]]1970-жылы 22-мартта Коомдук ишмер Абдывахап Нурбаев Кара-Суу районунун Төлөйкөн айылында төрөлгөн. Билими – жогорку. 2000-жылы Ош Мамлекеттик университетин юриспруденция адистиги боюнча, 2013- жылы Академик М.М. Адышев атындагы Ош технологиялык университетин “өнөр жай жана жарандык курулуш” адистиги боюнча бүтүргөн. Ош шаардык Кеңешине 2 жолу депутат болуп шайланган. ==Ишмердүүлүгү== * 1988-1990-жылдары Советтик Армиянын катарында кызмат өтөгөн. * 1991-жылы “Ошкоопкурулуш” (ЖЧК) өндүрүштүк курулуш мекемесинде мастер, прораб болуп иштөө менен баштаган * 2001-2013 жылдары “Ошкоопкурулуш” (ЖЧК) өндүрүштүк курулуш мекемесинин башкы директору болуп иштеген. * 2007-2012 жылдары Ош шаардык кеңешинин депутаты, 2012- 2015-жылдары Ош ишкерлер ассоциациясынын башкаруу кеңешинин мүчөсү, чет элдик инвестиция тартуу бөлүмүнүн башчысы. * 2008-2015 жылдары Ош шаарынын ишкерлер союзунун жетекчиси. * 2012-2015 жылдары Ош шаардык кеңешинин депутаты, “Адилеттүү Кыргызстан” фракциясынын жетекчиси. * 2015- жылдын 4-октябрында Кыргызстан социал-демократиялык партиясынын тизмеси боюнча VI чакырылыштагы Кыргыз Республикасынын Жогорку Кенешинин депутаты болуп шайланган. == Интернеттеги шилтемелер == * https://www.facebook.com/abdyvahap.nurbaev * http://who.ca-news.org/people:16991 * http://www.akp.kg/index.php?option=com_content&view=article&id=55&Itemid=87&lang=ru{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://kenesh.kg/RU/Articles/31694-Nurbaev_Abdyvaxap_Mamodrasulovich__Frakciya_SDPK.aspx{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://www.super.kg/article/show/35935 * http://www.shookum.kg/?option=view&id_mat=2936{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://de-facto.kg/novosti/maek/3174_abdyivahap_nurbaev_jogorku_keneshtin_deputatyijaratkan_iygiligimdin_baaryi_ata-enemdin_emgegi_menen_tarbiyasyi/{{Жеткиликсиз шилтеме|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[Категория:Жогорку Кеңештин депутаттары]] [[Категория:Кыргызстандын саясатчылары‎]] [[Категория:Туулгандар 1970-жылы‎]] [[Категория:Ош облусу]] [[Категория:2015-жыл]] [[Категория:Кыргыз таануу]] qejz0m8hb0qbu1zejyu8buk3spsxk8h 10 76486 515198 506862 2025-06-21T19:49:25Z Kmaksat 21502 Баткен шаарынын жаңы герби. 515198 wikitext text/x-wiki {{Userbox |id = <imagemap> Файл:Coat of arms of Batken city.png|45px default [[Ош шаары]] desc none </imagemap> |id-s = 8 |info = Бул колдонуучу '''[[Баткен шаары|Баткен]]''' шаарында жашайт |info-c = #FFD700 |info-fc = |info-s = 8 |border-c = #00b0c7 }} <includeonly> {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:2}}|[[Категория:Уикипедия:Колдонуучулар Кыргызстандан|{{PAGENAME}}]]|}} {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:2}}|[[Категория:Уикипедия:Колдонуучулар Баткенден|{{PAGENAME}}]]|}} {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:2}}|[[Категория:Уикипедия:Колдонуучулар Баткен шаарынан|{{PAGENAME}}]]|}}</includeonly> <noinclude> [[Категория:Колдонуучулардын калыптары:Кыргызстандын шаарлары боюнча|Баткен шаары]] </noinclude> 0uqa9um49oxlugouaxk5zy242r11b6g 515199 515198 2025-06-21T19:50:27Z Kmaksat 21502 515199 wikitext text/x-wiki {{Userbox |id = <imagemap> Файл:Coat of arms of Batken city.png|45px default [[Баткен шаары]] desc none </imagemap> |id-s = 8 |info = Бул колдонуучу '''[[Баткен шаары|Баткен]]''' шаарында жашайт |info-c = #FFD700 |info-fc = |info-s = 8 |border-c = #00b0c7 }} <includeonly> {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:2}}|[[Категория:Уикипедия:Колдонуучулар Кыргызстандан|{{PAGENAME}}]]|}} {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:2}}|[[Категория:Уикипедия:Колдонуучулар Баткенден|{{PAGENAME}}]]|}} {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:2}}|[[Категория:Уикипедия:Колдонуучулар Баткен шаарынан|{{PAGENAME}}]]|}}</includeonly> <noinclude> [[Категория:Колдонуучулардын калыптары:Кыргызстандын шаарлары боюнча|Баткен шаары]] </noinclude> g6sua69uef5iiu552unr64rxkk625sb 0 129175 515188 483101 2025-06-21T16:25:34Z 200.24.154.85 515188 wikitext text/x-wiki '''Ньоро''', ''руньоро'', ''луньоро'' — [[ньоро (эл)|ньоро]] элинин эне тили.<br>Оруньоро жана рутагвенда диалектилерге бөлүнөт. {{Тил картасы |түсү = = |расмий аталышы = {{unicode| Руньоро}} |айтылышы = |өлкөлөр = [[Уганда]] |аймактар = Батыш аймак |расмий тил болуп = |көзөмөлдөөчү уюм = |колдонгондордун саны = 700 миң |түрмөгү = [[Африка тилдери]] |классификациясы = [[Нигер-конго тилдери|Нигер-конго макроүй-бүлөсү]] :Бенуэ-конго бутагы ::[[Банту тилдери|Банту уясы]] :::J зонасы |жазуу = [[латын алфавити]] }} == Локализациясы == Бул тилде Уганданын батышында сүйлөшөт.<br> Батыш аймагы;<br> Округдар: Хоима, Масинди, Бундибугио, Камвенге, Кибале. == Изилдөө == Биринчи элементарлык грамматикасы жана ньоро-англис сөздүгү 1902-жылы протестант миссионери Гари Мэддокс (Harry Edward Maddox) тарабынан басылып чыккан. == Текстин үлгүсү == «Kara na kara Kigambo akaba aroho, Kigambo akaba ali hamu na Ruhanga kandi Kigambo akaba ali Ruhanga. Okurugirra kimu ha kubanza akaba ali hamu na Ruhanga. Ebintu byona bikahangwa nibiraba omuli uwe, kandi uwe haatali busaho kintu kyona ekyahangirwe. Omuli uwe obwomeezi numwo bukaba buli, kandi obwomeezi obu nugwo gwali musana gw'abantu. Omusana ogu gujwera omu mwirima, kandi omwirima tigukaguraazaaga. Hakaba karoho omuntu ayatumirwe Ruhanga, ibara lye nuwe Yohaana. Ogu akaija kuba kaiso ow'okumanyisa eby'omusana, abantu boona nukwo baikirize habwe. Uwe akaba atali musana, baitu akaija kuba kaiso w'eby'omusana». 1:1-8 Иоанндын Евангелиясы == Булактар == *https://web.archive.org/web/20110514044045/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nyo *https://www.ethnologue.com/language/nyo [[Категория:Банту тилдери]] hj45z09ackdwbv5nextqnphix6u92wn 515189 515188 2025-06-21T17:12:54Z 200.24.154.85 515189 wikitext text/x-wiki '''Ньоро''', (''руньоро, луньоро'') — [[ньоро (эл)|ньоро]] элинин эне тили.<br>Оруньоро жана рутагвенда диалектилерге бөлүнөт. {{Тил картасы |түсү = = |расмий аталышы = {{unicode| Руньоро}} |айтылышы = |өлкөлөр = [[Уганда]] |аймактар = Батыш аймак |расмий тил болуп = |көзөмөлдөөчү уюм = |колдонгондордун саны = 700 миң |түрмөгү = [[Африка тилдери]] |классификациясы = [[Нигер-конго тилдери|Нигер-конго макроүй-бүлөсү]] :Бенуэ-конго бутагы ::[[Банту тилдери|Банту уясы]] :::J зонасы |жазуу = [[латын алфавити]] }} == Локализациясы == Бул тилде Уганданын батышында сүйлөшөт.<br> Батыш аймагы;<br> Округдар: Хоима, Масинди, Бундибугио, Камвенге, Кибале. == Изилдөө == Биринчи элементарлык грамматикасы жана ньоро-англис сөздүгү 1902-жылы протестант миссионери Гари Мэддокс (Harry Edward Maddox) тарабынан басылып чыккан. == Текстин үлгүсү == «Kara na kara Kigambo akaba aroho, Kigambo akaba ali hamu na Ruhanga kandi Kigambo akaba ali Ruhanga. Okurugirra kimu ha kubanza akaba ali hamu na Ruhanga. Ebintu byona bikahangwa nibiraba omuli uwe, kandi uwe haatali busaho kintu kyona ekyahangirwe. Omuli uwe obwomeezi numwo bukaba buli, kandi obwomeezi obu nugwo gwali musana gw'abantu. Omusana ogu gujwera omu mwirima, kandi omwirima tigukaguraazaaga. Hakaba karoho omuntu ayatumirwe Ruhanga, ibara lye nuwe Yohaana. Ogu akaija kuba kaiso ow'okumanyisa eby'omusana, abantu boona nukwo baikirize habwe. Uwe akaba atali musana, baitu akaija kuba kaiso w'eby'omusana». 1:1-8 Иоанндын Евангелиясы == Булактар == *https://web.archive.org/web/20110514044045/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nyo *https://www.ethnologue.com/language/nyo [[Категория:Банту тилдери]] gfz7mxh00eh1p7tkn38vr1pqwx7lll9 0 132553 515209 458875 2025-06-22T03:45:48Z 200.24.154.85 515209 wikitext text/x-wiki [[Файл:Two-toed sloth Costa Rica - cropped.jpg|thumb|'''Эки манжалуу жалкоо''']] '''Жалкоолор''' ( лат.  Folivora , сөзмө-сөз - «жалбырак жегичтер») — сүт эмүүчүлөрдүн Pilosa отрядынын  бир түркүмү . Отряддын өкүлдөрү кыймылдын жана жай жүрүүнүн энергияны үнөмдөөчү ыкмасы менен мүнөздөлөт, жалгыз жашоо образын жүргүзүшөт жана бири-бири менен сейрек кездешет, бирок жолукканда достук мамиледе болушат, аларга сүйүү сезими мүнөздүү. == Сырткы көрүнүшү == Жалкоо – бул орточо иттин чоңдугу. Бул жашыл түстөгү узун, катуу жүнү бар. Жаныбардын жүнүнүн бул түсүн көк-жашыл балырлар берет , алар анын нымдуу жүнүнө жайгашат. Тапанчалары узун тегеректелген тырмактары менен бириккен үч манжалары бар, алар менен дарак бутактарына жабышат. Башы кичинекей, чачы менен капталган. Мору кыска, дээрлик жалпак. Абдан кичинекей, анча байкалбаган куйругу. Жалкоолор, негизинен, дарак жалбырактары менен азыктанышат, бирок кээде алар курт-кумурскаларды же кичинекей кескелдириктерди жеши мүмкүн . Жалбырактарын сиңирүү кыйын, калориясы жана аш болумдуулугу өтө төмөн. Өсүмдүк жипчелерин сиңирүү үчүн жалкоолор тамак сиңирүү трактынын микрофлорасынын бир бөлүгү болгон симбионт бактерияларын колдонушат. Жеген жалбырактары сүт эмүүчүлөрдүн ашказанында сиңирүү үчүн болжол менен 90 саат талап кылынат. Жакшы тамактанган жалкоодо дене салмагынын ⅔ бөлүгү ашказанындагы тамактан келип чыгышы мүмкүн. Үч манжалуу жалкоолордун баары табигый чөйрөсүндө негизинен цекропиянын жалбырактары жана гүлдөрү менен азыктанышат , ошондуктан аларды туткунда кармоо абдан кыйын. == Жашоо мүнөзү == Жалкоолор өмүрүнүн көбүн дарактарда араң кыймылдатып өткөрүшөт. Алар жумасына бир жолу көчүп-конуу үчүн жерге түшүп, кык таштап кетишет . Алар күнүнө 20 саат укташат. Алар дарактардын таажыларында 3 м/мин, ал эми жерде 1,5 м/мин ылдамдыкта кыймылдайт. Жалкоолор бир бала төрөп, алгачкы 4 айын энесинин курсагында өткөрөт. Бала 6 айында апасын кармап, жалбырак менен тамактанып баштайт. 2,5 жашында ал толугу менен көз карандысыз болот. Жыныстык жетилүү 3 жашта болот. Жаратылышта жашоо узактыгы 10-20 жыл, туткунда кээ бир жаныбарлар 40 жылга чейин жашайт. == Анатомия == Жалкоолордун тиштеринин тамыры же эмалынын үстүнкү катмары жок , ошондуктан алар тіс тиштери катары классификацияланат . Баш сөөк эки бөлүктөн турат, алардын биринде кичинекей, дээрлик конволюциясы жок мээ бар. Ашказан бир нече бөлүмгө бөлүнүп, кепшөөчү жаныбардын ашказанына окшош. Көк боор башка сүт эмүүчүлөр сыяктуу сол жакта эмес, оң жакта жайгашкан. Жаныбардын бир топ узун жана бурмаланган трахеясы бар, ал моюндун өзгөчө кыймылдуулугун камсыз кылат. Боор курсак дубалынан ашказан менен бөлүнөт. == Бөлүштүрүү == [[:ru:Центральная_Америка|Борбордук]] жана [[:ru:Южная_Америка|Түштүк Америка]] == Классификация == * Үй-бүлө [[:ru:Трёхпалые_ленивцы|үч манжалуу жалкоолор]] (Bradypodidae) ** [[:ru:Карликовый_ленивец|Пигме жалкоо]] ( ''Bradypus pygmaeus'' ) ** [[:ru:Бурогорлый_ленивец|күрөң кекиртек жалкоо]] ( ''Bradypus variegatus'' ) ** [[:ru:Трёхпалый_ленивец|Үч манжалуу жалкоо]] ( ''Bradypus tridactylus'' ) ** [https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D1%88%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%86&action=edit&redlink=1 Жакалуу жалкоо] ( ''Bradypus torquatus'' ) * Үй-бүлө [[:ru:Двупалоленивцевые|Megalonychidae _]] ** [[:ru:Ленивец_Гоффмана|Хоффмандын жалкоосу]] ( ''Choloepus hoffmanni'' ) ** [[:ru:Двупалый_ленивец|Эки манжалуу жалкоо]] ( ''Choloepus didactylus'' ) * † Family [[:ru:Megatheriidae|Megatheriidae]] * † [[:ru:Nothrotheriidae|Nothrotheriidae]] үй-бүлөсү * † Үй-бүлө [[:ru:Mylodontidae|Mylodontidae]] * † [https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Orophodontidae&action=edit&redlink=1 Orophodontidae] үй-бүлөсү == Эскертүүлөр == # Орусча аталыштар булак боюнча берилген: Толук иллюстрацияланган энциклопедия. "Сүт эмүүчүлөр" китеби. 2 = Сүт эмүүчүлөрдүн жаңы энциклопедиясы / ред. Д. Макдоналд . - <abbr>М</abbr> .: Омега, 2007. - С. 436. - 3000 нуска.  — [[:ru:Служебная:Источники_книг/9785465013468|ISBN 978-5-465-01346-8 .]] 9yy22g7tpfgxli1y4q1wtat4f4m2v7g 515210 515209 2025-06-22T03:47:03Z 200.24.154.85 515210 wikitext text/x-wiki [[Файл:Two-toed sloth Costa Rica - cropped.jpg|thumb|'''Эки манжалуу жалкоо''']] '''Жалкоолор''' ( лат.  Folivora , сөзмө-сөз - «жалбырак жегичтер») — сүт эмүүчүлөрдүн Pilosa отрядынын бир түркүмү . Отряддын өкүлдөрү кыймылдын жана жай жүрүүнүн энергияны үнөмдөөчү ыкмасы менен мүнөздөлөт, жалгыз жашоо образын жүргүзүшөт жана бири-бири менен сейрек кездешет, бирок жолукканда достук мамиледе болушат, аларга сүйүү сезими мүнөздүү. == Сырткы көрүнүшү == Жалкоо – бул орточо иттин чоңдугу. Бул жашыл түстөгү узун, катуу жүнү бар. Жаныбардын жүнүнүн бул түсүн көк-жашыл балырлар берет , алар анын нымдуу жүнүнө жайгашат. Тапанчалары узун тегеректелген тырмактары менен бириккен үч манжалары бар, алар менен дарак бутактарына жабышат. Башы кичинекей, чачы менен капталган. Мору кыска, дээрлик жалпак. Абдан кичинекей, анча байкалбаган куйругу. Жалкоолор, негизинен, дарак жалбырактары менен азыктанышат, бирок кээде алар курт-кумурскаларды же кичинекей кескелдириктерди жеши мүмкүн . Жалбырактарын сиңирүү кыйын, калориясы жана аш болумдуулугу өтө төмөн. Өсүмдүк жипчелерин сиңирүү үчүн жалкоолор тамак сиңирүү трактынын микрофлорасынын бир бөлүгү болгон симбионт бактерияларын колдонушат. Жеген жалбырактары сүт эмүүчүлөрдүн ашказанында сиңирүү үчүн болжол менен 90 саат талап кылынат. Жакшы тамактанган жалкоодо дене салмагынын ⅔ бөлүгү ашказанындагы тамактан келип чыгышы мүмкүн. Үч манжалуу жалкоолордун баары табигый чөйрөсүндө негизинен цекропиянын жалбырактары жана гүлдөрү менен азыктанышат , ошондуктан аларды туткунда кармоо абдан кыйын. == Жашоо мүнөзү == Жалкоолор өмүрүнүн көбүн дарактарда араң кыймылдатып өткөрүшөт. Алар жумасына бир жолу көчүп-конуу үчүн жерге түшүп, кык таштап кетишет . Алар күнүнө 20 саат укташат. Алар дарактардын таажыларында 3 м/мин, ал эми жерде 1,5 м/мин ылдамдыкта кыймылдайт. Жалкоолор бир бала төрөп, алгачкы 4 айын энесинин курсагында өткөрөт. Бала 6 айында апасын кармап, жалбырак менен тамактанып баштайт. 2,5 жашында ал толугу менен көз карандысыз болот. Жыныстык жетилүү 3 жашта болот. Жаратылышта жашоо узактыгы 10-20 жыл, туткунда кээ бир жаныбарлар 40 жылга чейин жашайт. == Анатомия == Жалкоолордун тиштеринин тамыры же эмалынын үстүнкү катмары жок , ошондуктан алар тіс тиштери катары классификацияланат . Баш сөөк эки бөлүктөн турат, алардын биринде кичинекей, дээрлик конволюциясы жок мээ бар. Ашказан бир нече бөлүмгө бөлүнүп, кепшөөчү жаныбардын ашказанына окшош. Көк боор башка сүт эмүүчүлөр сыяктуу сол жакта эмес, оң жакта жайгашкан. Жаныбардын бир топ узун жана бурмаланган трахеясы бар, ал моюндун өзгөчө кыймылдуулугун камсыз кылат. Боор курсак дубалынан ашказан менен бөлүнөт. == Бөлүштүрүү == [[:ru:Центральная_Америка|Борбордук]] жана [[:ru:Южная_Америка|Түштүк Америка]] == Классификация == * Үй-бүлө [[:ru:Трёхпалые_ленивцы|үч манжалуу жалкоолор]] (Bradypodidae) ** [[:ru:Карликовый_ленивец|Пигме жалкоо]] ( ''Bradypus pygmaeus'' ) ** [[:ru:Бурогорлый_ленивец|күрөң кекиртек жалкоо]] ( ''Bradypus variegatus'' ) ** [[:ru:Трёхпалый_ленивец|Үч манжалуу жалкоо]] ( ''Bradypus tridactylus'' ) ** [https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D1%88%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%B9_%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%86&action=edit&redlink=1 Жакалуу жалкоо] ( ''Bradypus torquatus'' ) * Үй-бүлө [[:ru:Двупалоленивцевые|Megalonychidae _]] ** [[:ru:Ленивец_Гоффмана|Хоффмандын жалкоосу]] ( ''Choloepus hoffmanni'' ) ** [[:ru:Двупалый_ленивец|Эки манжалуу жалкоо]] ( ''Choloepus didactylus'' ) * † Family [[:ru:Megatheriidae|Megatheriidae]] * † [[:ru:Nothrotheriidae|Nothrotheriidae]] үй-бүлөсү * † Үй-бүлө [[:ru:Mylodontidae|Mylodontidae]] * † [https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Orophodontidae&action=edit&redlink=1 Orophodontidae] үй-бүлөсү == Эскертүүлөр == # Орусча аталыштар булак боюнча берилген: Толук иллюстрацияланган энциклопедия. "Сүт эмүүчүлөр" китеби. 2 = Сүт эмүүчүлөрдүн жаңы энциклопедиясы / ред. Д. Макдоналд . - <abbr>М</abbr> .: Омега, 2007. - С. 436. - 3000 нуска.  — [[:ru:Служебная:Источники_книг/9785465013468|ISBN 978-5-465-01346-8 .]] omzrimdf5rox3f15phz6utwnkit0t3g 0 132558 515211 512323 2025-06-22T03:50:56Z 200.24.154.85 515211 wikitext text/x-wiki '''Дели''' (  түркчө  - "Madman") - 2008-жылдын 22-майында түркиялык Mor ve Ötesi рок-группасы Евровидение-2008 эл аралык сынагында Түркиянын атынан катышкан  ыр . Ырдын санариптик версиясы 2008-жылдын 15-февралында, ал эми сингл 2008-жылдын 22-майында жарык көргөн. Композиция Башыбозук альбомуна кирген. Музыканын жана сөздүн автору катары топтун мүчөлөрү өздөрү чыгышкан. Экинчи жарым финалда ыр 85 упай топтоп, 7-орунга ээ болду; финалда жалпы 137 упай менен 7-орунду ээледи. == Ыр == === Текст === Тексттин авторлору Mor ve Ötesi тобунун мүчөлөрү. Ырдын расмий сайтында анын жети тилге сөзмө-сөз котормолору камтылган: англисче , французча , немисче , испанча , орусча , сербче жана грекче  , ошондой эле түрк тилиндеги түп нускасы . === Музыка === «Мор ве отеси» тобунун мучелеру да композиторлордун ролун аткарышты. Бир нече котормолор бар болгону менен, ырдын жазмасы түрк тилинде гана бар. Башыбозук альбомунда оригиналдуу композициядан тышкары анын Джихан Барыш аткарган ремикс варианты да бар. == Видео == ''Режиссёр Эзел Акай Дели'' ырынын клибине тартылган . Ал 2008-жылдын апрелинде жарык көргөн. "Евровидение" сынагынын финалына чейин YouTube сайтынын маалыматтарына таянуу менен жүргүзүлгөн статистика бул видео бардык сынактын катышуучуларынын эң көп көрүлгөн видеолорунун бири экенин көрсөттү. Аны 1,3 миллион адам көргөн. Видеоклип популярдуулугу боюнча экинчи орунду ээлеп, Испаниянын өкүлү Родольфо Чикиликуатрадан кийин Байла эль Чики-чики ырынын клиби менен экинчи орунду ээледи . == Сюжет == Видеонун сюжетине ылайык, топ көрксүз айкелдерге толгон чоң павильонго келишет. Павильондун ичинде жылып, алар ыр аткарышат. Бара-бара айкелдер жандана баштайт, музыканттар өздөрү да ошол эле айкелдерге айланат. Баары тынчып калганда павильонго музыкалык аспаптар менен дагы бир белгисиз топ келет. == Диаграмманын орду == {| class="wikitable" |+ !'''Диаграмма''' !Орун |- |[[:ru:Турция|Түркиянын]] Топ 20 диаграммасы |8 |- |Power Turk |23 |- |Power turk TV |7 |- |Türkiye Rock |3 |} == Ошондой эле кара == * [[:ru:Турция_на_конкурсе_песни_Евровидение_2008|Түркия Eurovision 2008 ыр сынагында]] == Шилтемелер == * [https://www.webcitation.org/652GjV9uk?url=http://www.morveotesi.com/ Mor ve Ötesi] (түрк) . — расмий веб-сайт (англис тилинде да бар) <small>. Текшерилген күнү 9-ноябрь, 2008-жыл. [http://www.morveotesi.com/ Түп нускасынан архивделген]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126002619/http://www.morveotesi.com/ |date=2012-01-26 }} , 28-январь, 2012-жыл.</small> * [https://www.webcitation.org/652GkJFsJ?url=http://www.morveotesiforum.com/ morveotesiforum] (түркчө) . - форум баракчасы <small>. Текшерилген күнү 9-ноябрь, 2008-жыл. [http://www.morveotesiforum.com/ Түп нускасынан архивделген]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120315170438/http://www.morveotesiforum.com/ |date=2012-03-15 }} , 28-январь, 2012-жыл.</small> * [http://www.morveotesi.ru/cgi-bin/forum/YaBB.pl?catselect=general Mor ve Ötesi фан клубы] . — орус форумунун бети <small>. Текшерилген күнү 9-ноябрь, 2008-жыл. [https://web.archive.org/web/20081214134145/http://www.morveotesi.ru/cgi-bin/forum/YaBB.pl?catselect=general Архивделген] декабрь 14, 2008.</small> == Эскертүүлөр == # [https://www.webcitation.org/669XIFzqN?url=http://english.blic.rs/Culture-Showbiz/1920/Eurovision-2008-songs-on-YouTube- YouTube'дагы Eurovision 2008 ырлары] (англисче) . <small>Текшерилген күнү 2-март, 2009. [http://www.blic.rs/culture.php?id=1920 Түп нускасынан] архивделген, 2012-жылдын 14-мартында.</small>   # ↑ [http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_top20.aspx Turkish Top 20 Chart] . - 2008-жылдын 18-майындагы маалыматтар <small>. Мүмкүн болгон күнү: 27-декабрь, 2008-жыл. [https://web.archive.org/web/20080330214151/http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_top20.aspx Архивделген] 30-март, 2008-жыл.</small> # ↑ [https://www.webcitation.org/669XJmYoz?url=http://www.powerturk.com/2007/pop40.asp Power turk Pop 40]. - 2008-жылдын 15-июнуна карата маалыматтар <small>. Кирүү күнү: 2008-жылдын 27-декабрында. [http://www.powerturk.com/2007/pop40.asp Түп нускасынан]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130213195319/http://www.powerturk.com/2007/pop40.asp |date=2013-02-13 }} архивделген , 2012-жылдын 14-мартында.</small> # ↑ [http://www.powerturk.tv/2007yaz/40xpop.asp Power turk Pop 40] . - 2008-жылдын 16-июнуна карата маалыматтар <small>. Мүмкүн болгон күнү: 27-декабрь, 2008-жыл. [https://web.archive.org/web/20070515044332/http://www.powerturk.tv/2007yaz/40xpop.asp Архивделген] 15-май, 2007-жыл.</small> # ↑ [http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_rock_top20.aspx Billboard Türkçe Rock Top 20] . - 2008-жылдын 29-декабрындагы маалыматтар <small>. Кирүү күнү: 2009-жылдын 28-январы. [https://web.archive.org/web/20080919035050/http://www.billboard.com.tr/pages/Turkce_rock_top20.aspx Архивделген] 19-сентябрь, 2008-жыл.</small> 9t3mpdz7fp5l22hbpku8yjeqy0ggbpr 4 136776 515176 515094 2025-06-21T12:00:05Z Jembot 9565 Bot: Маалыматтар жаңыланды 515176 wikitext text/x-wiki {{/begin|100}} |- | 1 || [[User:Chaoborus|<span style="color:gray">Chaoborus</span>]] || [[Special:Contributions/Chaoborus|{{formatnum:25685}}]] || {{Permissions|Chaoborus}} |- | 2 || [[User:Bosogo|<span style="color:gray">Bosogo</span>]] || [[Special:Contributions/Bosogo|{{formatnum:18408}}]] || {{Permissions|Bosogo}} |- | 3 || [[User:Chorobek|<span style="color:gray">Chorobek</span>]] || [[Special:Contributions/Chorobek|{{formatnum:13440}}]] || {{Permissions|Chorobek}} |- | 4 || [[User:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] || [[Special:Contributions/Mirzoulugʻbek|{{formatnum:12498}}]] || {{Permissions|Mirzoulugʻbek}} |- | 5 || [[User:Абдырашит Сатылганов|Абдырашит Сатылганов]] || [[Special:Contributions/Абдырашит Сатылганов|{{formatnum:10483}}]] || {{Permissions|Абдырашит Сатылганов}} |- | 6 || [[User:Artelow|Artelow]] || [[Special:Contributions/Artelow|{{formatnum:8688}}]] || {{Permissions|Artelow}} |- | 7 || [[User:Baydastann|Baydastann]] || [[Special:Contributions/Baydastann|{{formatnum:6771}}]] || {{Permissions|Baydastann}} |- | 8 || [[User:Элден|<span style="color:gray">Элден</span>]] || [[Special:Contributions/Элден|{{formatnum:6447}}]] || {{Permissions|Элден}} |- | 9 || [[User:UlutSoft3|<span style="color:gray">UlutSoft3</span>]] || [[Special:Contributions/UlutSoft3|{{formatnum:5435}}]] || {{Permissions|UlutSoft3}} |- | 10 || [[User:Чагылган|<span style="color:gray">Чагылган</span>]] || [[Special:Contributions/Чагылган|{{formatnum:5412}}]] || {{Permissions|Чагылган}} |- | 11 || [[User:Эльза Мамбетакунова|<span style="color:gray">Эльза Мамбетакунова</span>]] || [[Special:Contributions/Эльза Мамбетакунова|{{formatnum:5098}}]] || {{Permissions|Эльза Мамбетакунова}} |- | 12 || [[User:Tynchtyk Chorotegin|Tynchtyk Chorotegin]] || [[Special:Contributions/Tynchtyk Chorotegin|{{formatnum:4913}}]] || {{Permissions|Tynchtyk Chorotegin}} |- | 13 || [[User:ImeNtrav|<span style="color:gray">ImeNtrav</span>]] || [[Special:Contributions/ImeNtrav|{{formatnum:4506}}]] || {{Permissions|ImeNtrav}} |- | 14 || [[User:Maksat|<span style="color:gray">Maksat</span>]] || [[Special:Contributions/Maksat|{{formatnum:4218}}]] || {{Permissions|Maksat}} |- | 15 || [[User:Shchb|<span style="color:gray">Shchb</span>]] || [[Special:Contributions/Shchb|{{formatnum:4150}}]] || {{Permissions|Shchb}} |- | 16 || [[User:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || [[Special:Contributions/Janabaevazizbek|{{formatnum:4115}}]] || {{Permissions|Janabaevazizbek}} |- | 17 || [[User:Үрүйэ|<span style="color:gray">Үрүйэ</span>]] || [[Special:Contributions/Үрүйэ|{{formatnum:3964}}]] || {{Permissions|Үрүйэ}} |- | 18 || [[User:Aiyanakk|Aiyanakk]] || [[Special:Contributions/Aiyanakk|{{formatnum:3935}}]] || {{Permissions|Aiyanakk}} |- | 19 || [[User:Kmaksat|Kmaksat]] || [[Special:Contributions/Kmaksat|{{formatnum:3908}}]] || {{Permissions|Kmaksat}} |- | 20 || [[User:Kgbek|<span style="color:gray">Kgbek</span>]] || [[Special:Contributions/Kgbek|{{formatnum:3618}}]] || {{Permissions|Kgbek}} |- | 21 || [[User:Connexxx|<span style="color:gray">Connexxx</span>]] || [[Special:Contributions/Connexxx|{{formatnum:3478}}]] || {{Permissions|Connexxx}} |- | 22 || [[User:Elebayev|<span style="color:gray">Elebayev</span>]] || [[Special:Contributions/Elebayev|{{formatnum:3329}}]] || {{Permissions|Elebayev}} |- | 23 || [[User:Aidabishkek|<span style="color:gray">Aidabishkek</span>]] || [[Special:Contributions/Aidabishkek|{{formatnum:3167}}]] || {{Permissions|Aidabishkek}} |- | 24 || [[User:Askar Nazyrov|<span style="color:gray">Askar Nazyrov</span>]] || [[Special:Contributions/Askar Nazyrov|{{formatnum:2724}}]] || {{Permissions|Askar Nazyrov}} |- | 25 || [[User:Umut|<span style="color:gray">Umut</span>]] || [[Special:Contributions/Umut|{{formatnum:2419}}]] || {{Permissions|Umut}} |- | 26 || [[User:QECUB|<span style="color:gray">QECUB</span>]] || [[Special:Contributions/QECUB|{{formatnum:2252}}]] || {{Permissions|QECUB}} |- | 27 || [[User:Бахтияр Толукбаев|<span style="color:gray">Бахтияр Толукбаев</span>]] || [[Special:Contributions/Бахтияр Толукбаев|{{formatnum:2158}}]] || {{Permissions|Бахтияр Толукбаев}} |- | 28 || [[User:Roman, Alexej and Vładimir|<span style="color:gray">Roman, Alexej and Vładimir</span>]] || [[Special:Contributions/Roman, Alexej and Vładimir|{{formatnum:1908}}]] || {{Permissions|Roman, Alexej and Vładimir}} |- | 29 || [[User:Kairat Zamirbekov|<span style="color:gray">Kairat Zamirbekov</span>]] || [[Special:Contributions/Kairat Zamirbekov|{{formatnum:1576}}]] || {{Permissions|Kairat Zamirbekov}} |- | 30 || [[User:Meri|<span style="color:gray">Meri</span>]] || [[Special:Contributions/Meri|{{formatnum:1392}}]] || {{Permissions|Meri}} |- | 31 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:1286}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 32 || [[User:Asankozhoevas|<span style="color:gray">Asankozhoevas</span>]] || [[Special:Contributions/Asankozhoevas|{{formatnum:1279}}]] || {{Permissions|Asankozhoevas}} |- | 33 || [[User:Adinai|<span style="color:gray">Adinai</span>]] || [[Special:Contributions/Adinai|{{formatnum:1270}}]] || {{Permissions|Adinai}} |- | 34 || [[User:Kglive|<span style="color:gray">Kglive</span>]] || [[Special:Contributions/Kglive|{{formatnum:1067}}]] || {{Permissions|Kglive}} |- | 35 || [[User:Friendwip.kg|<span style="color:gray">Friendwip.kg</span>]] || [[Special:Contributions/Friendwip.kg|{{formatnum:1033}}]] || {{Permissions|Friendwip.kg}} |- | 36 || [[User:UlutSoft6|<span style="color:gray">UlutSoft6</span>]] || [[Special:Contributions/UlutSoft6|{{formatnum:1027}}]] || {{Permissions|UlutSoft6}} |- | 37 || [[User:TarPas|<span style="color:gray">TarPas</span>]] || [[Special:Contributions/TarPas|{{formatnum:1019}}]] || {{Permissions|TarPas}} |- | 38 || [[User:Gulzhana|<span style="color:gray">Gulzhana</span>]] || [[Special:Contributions/Gulzhana|{{formatnum:993}}]] || {{Permissions|Gulzhana}} |- | 39 || [[User:Aida23a|<span style="color:gray">Aida23a</span>]] || [[Special:Contributions/Aida23a|{{formatnum:872}}]] || {{Permissions|Aida23a}} |- | 40 || [[User:Dnes1302|<span style="color:gray">Dnes1302</span>]] || [[Special:Contributions/Dnes1302|{{formatnum:845}}]] || {{Permissions|Dnes1302}} |- | 41 || [[User:UlutSoft1|<span style="color:gray">UlutSoft1</span>]] || [[Special:Contributions/UlutSoft1|{{formatnum:818}}]] || {{Permissions|UlutSoft1}} |- | 42 || [[User:Элдин беги|<span style="color:gray">Элдин беги</span>]] || [[Special:Contributions/Элдин беги|{{formatnum:805}}]] || {{Permissions|Элдин беги}} |- | 43 || [[User:Rotlink|<span style="color:gray">Rotlink</span>]] || [[Special:Contributions/Rotlink|{{formatnum:799}}]] || {{Permissions|Rotlink}} |- | 44 || [[User:Chris die Seele|<span style="color:gray">Chris die Seele</span>]] || [[Special:Contributions/Chris die Seele|{{formatnum:792}}]] || {{Permissions|Chris die Seele}} |- | 45 || [[User:Дилдорбек|<span style="color:gray">Дилдорбек</span>]] || [[Special:Contributions/Дилдорбек|{{formatnum:698}}]] || {{Permissions|Дилдорбек}} |- | 46 || [[User:Aiylchy|<span style="color:gray">Aiylchy</span>]] || [[Special:Contributions/Aiylchy|{{formatnum:697}}]] || {{Permissions|Aiylchy}} |- | 47 || [[User:Estebesovdastan|<span style="color:gray">Estebesovdastan</span>]] || [[Special:Contributions/Estebesovdastan|{{formatnum:690}}]] || {{Permissions|Estebesovdastan}} |- | 48 || [[User:Jakshysapa|<span style="color:gray">Jakshysapa</span>]] || [[Special:Contributions/Jakshysapa|{{formatnum:672}}]] || {{Permissions|Jakshysapa}} |- | 49 || [[User:Lirchik|<span style="color:gray">Lirchik</span>]] || [[Special:Contributions/Lirchik|{{formatnum:649}}]] || {{Permissions|Lirchik}} |- | 50 || [[User:Amantur r|<span style="color:gray">Amantur r</span>]] || [[Special:Contributions/Amantur r|{{formatnum:606}}]] || {{Permissions|Amantur r}} |- | 51 || [[User:Cekli829|<span style="color:gray">Cekli829</span>]] || [[Special:Contributions/Cekli829|{{formatnum:592}}]] || {{Permissions|Cekli829}} |- | 52 || [[User:Табалдыев Ысламбек|<span style="color:gray">Табалдыев Ысламбек</span>]] || [[Special:Contributions/Табалдыев Ысламбек|{{formatnum:590}}]] || {{Permissions|Табалдыев Ысламбек}} |- | 53 || [[User:S(uz)ak|<span style="color:gray">S(uz)ak</span>]] || [[Special:Contributions/S(uz)ak|{{formatnum:585}}]] || {{Permissions|S(uz)ak}} |- | 54 || [[User:Firespeaker|<span style="color:gray">Firespeaker</span>]] || [[Special:Contributions/Firespeaker|{{formatnum:573}}]] || {{Permissions|Firespeaker}} |- | 55 || [[User:Gulzat05|<span style="color:gray">Gulzat05</span>]] || [[Special:Contributions/Gulzat05|{{formatnum:571}}]] || {{Permissions|Gulzat05}} |- | 56 || [[User:Канымбу|<span style="color:gray">Канымбу</span>]] || [[Special:Contributions/Канымбу|{{formatnum:564}}]] || {{Permissions|Канымбу}} |- | 57 || [[User:Zhanyl90|<span style="color:gray">Zhanyl90</span>]] || [[Special:Contributions/Zhanyl90|{{formatnum:551}}]] || {{Permissions|Zhanyl90}} |- | 58 || [[User:Aladobot|<span style="color:gray">Aladobot</span>]] || [[Special:Contributions/Aladobot|{{formatnum:548}}]] || {{Permissions|Aladobot}} |- | 59 || [[User:Gulaiym001|<span style="color:gray">Gulaiym001</span>]] || [[Special:Contributions/Gulaiym001|{{formatnum:540}}]] || {{Permissions|Gulaiym001}} |- | 60 || [[User:Орозобек Түгөлбаев|<span style="color:gray">Орозобек Түгөлбаев</span>]] || [[Special:Contributions/Орозобек Түгөлбаев|{{formatnum:522}}]] || {{Permissions|Орозобек Түгөлбаев}} |- | 61 || [[User:Кайып Пайзылдаев|<span style="color:gray">Кайып Пайзылдаев</span>]] || [[Special:Contributions/Кайып Пайзылдаев|{{formatnum:497}}]] || {{Permissions|Кайып Пайзылдаев}} |- | 62 || [[User:Бегаим|<span style="color:gray">Бегаим</span>]] || [[Special:Contributions/Бегаим|{{formatnum:463}}]] || {{Permissions|Бегаим}} |- | 63 || [[User:Rartat|<span style="color:gray">Rartat</span>]] || [[Special:Contributions/Rartat|{{formatnum:462}}]] || {{Permissions|Rartat}} |- | 64 || [[User:Fornax|<span style="color:gray">Fornax</span>]] || [[Special:Contributions/Fornax|{{formatnum:459}}]] || {{Permissions|Fornax}} |- | 65 || [[User:PlanespotterA320|<span style="color:gray">PlanespotterA320</span>]] || [[Special:Contributions/PlanespotterA320|{{formatnum:457}}]] || {{Permissions|PlanespotterA320}} |- | 66 || [[User:UlutSoft4|<span style="color:gray">UlutSoft4</span>]] || [[Special:Contributions/UlutSoft4|{{formatnum:447}}]] || {{Permissions|UlutSoft4}} |- | 67 || [[User:Hugo.arg|Hugo.arg]] || [[Special:Contributions/Hugo.arg|{{formatnum:434}}]] || {{Permissions|Hugo.arg}} |- | 68 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:423}}]] || {{Permissions|Makenzis}} |- | 69 || [[User:Алтынбек Касымов|<span style="color:gray">Алтынбек Касымов</span>]] || [[Special:Contributions/Алтынбек Касымов|{{formatnum:418}}]] || {{Permissions|Алтынбек Касымов}} |- | 70 || [[User:Ksc~ruwiki|<span style="color:gray">Ksc~ruwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Ksc~ruwiki|{{formatnum:416}}]] || {{Permissions|Ksc~ruwiki}} |- | 71 || [[User:Pathoschild|<span style="color:gray">Pathoschild</span>]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:415}}]] || {{Permissions|Pathoschild}} |- | 72 || [[User:Εὐθυμένης|<span style="color:gray">Εὐθυμένης</span>]] || [[Special:Contributions/Εὐθυμένης|{{formatnum:408}}]] || {{Permissions|Εὐθυμένης}} |- | 73 || [[User:ДолбоЯщер|ДолбоЯщер]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:398}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}} |- | 74 || [[User:Namir|<span style="color:gray">Namir</span>]] || [[Special:Contributions/Namir|{{formatnum:376}}]] || {{Permissions|Namir}} |- | 75 || [[User:Госфонд ИС|<span style="color:gray">Госфонд ИС</span>]] || [[Special:Contributions/Госфонд ИС|{{formatnum:361}}]] || {{Permissions|Госфонд ИС}} |- | 76 || [[User:V3~kywiki|<span style="color:gray">V3~kywiki</span>]] || [[Special:Contributions/V3~kywiki|{{formatnum:357}}]] || {{Permissions|V3~kywiki}} |- | 77 || [[User:Incall|Incall]] || [[Special:Contributions/Incall|{{formatnum:347}}]] || {{Permissions|Incall}} |- | 78 || [[User:AdemazAlmaz|<span style="color:gray">AdemazAlmaz</span>]] || [[Special:Contributions/AdemazAlmaz|{{formatnum:346}}]] || {{Permissions|AdemazAlmaz}} |- | 79 || [[User:Ырысгул|<span style="color:gray">Ырысгул</span>]] || [[Special:Contributions/Ырысгул|{{formatnum:346}}]] || {{Permissions|Ырысгул}} |- | 80 || [[User:Nurjamal|<span style="color:gray">Nurjamal</span>]] || [[Special:Contributions/Nurjamal|{{formatnum:335}}]] || {{Permissions|Nurjamal}} |- | 81 || [[User:Nursultan|<span style="color:gray">Nursultan</span>]] || [[Special:Contributions/Nursultan|{{formatnum:335}}]] || {{Permissions|Nursultan}} |- | 82 || [[User:Aymira|<span style="color:gray">Aymira</span>]] || [[Special:Contributions/Aymira|{{formatnum:321}}]] || {{Permissions|Aymira}} |- | 83 || [[User:Ptbotgourou|<span style="color:gray">Ptbotgourou</span>]] || [[Special:Contributions/Ptbotgourou|{{formatnum:320}}]] || {{Permissions|Ptbotgourou}} |- | 84 || [[User:Symbat92|<span style="color:gray">Symbat92</span>]] || [[Special:Contributions/Symbat92|{{formatnum:315}}]] || {{Permissions|Symbat92}} |- | 85 || [[User:Andrew J.Kurbiko|<span style="color:gray">Andrew J.Kurbiko</span>]] || [[Special:Contributions/Andrew J.Kurbiko|{{formatnum:310}}]] || {{Permissions|Andrew J.Kurbiko}} |- | 86 || [[User:Орозгул|<span style="color:gray">Орозгул</span>]] || [[Special:Contributions/Орозгул|{{formatnum:310}}]] || {{Permissions|Орозгул}} |- | 87 || [[User:Atlikta|<span style="color:gray">Atlikta</span>]] || [[Special:Contributions/Atlikta|{{formatnum:298}}]] || {{Permissions|Atlikta}} |- | 88 || [[User:Abiyoyo|<span style="color:gray">Abiyoyo</span>]] || [[Special:Contributions/Abiyoyo|{{formatnum:295}}]] || {{Permissions|Abiyoyo}} |- | 89 || [[User:Росул|<span style="color:gray">Росул</span>]] || [[Special:Contributions/Росул|{{formatnum:294}}]] || {{Permissions|Росул}} |- | 90 || [[User:Elya3|<span style="color:gray">Elya3</span>]] || [[Special:Contributions/Elya3|{{formatnum:292}}]] || {{Permissions|Elya3}} |- | 91 || [[User:Baronnet|<span style="color:gray">Baronnet</span>]] || [[Special:Contributions/Baronnet|{{formatnum:287}}]] || {{Permissions|Baronnet}} |- | 92 || [[User:Ahmadi~ruwiki|<span style="color:gray">Ahmadi~ruwiki</span>]] || [[Special:Contributions/Ahmadi~ruwiki|{{formatnum:285}}]] || {{Permissions|Ahmadi~ruwiki}} |- | 93 || [[User:Rakutai|<span style="color:gray">Rakutai</span>]] || [[Special:Contributions/Rakutai|{{formatnum:284}}]] || {{Permissions|Rakutai}} |- | 94 || [[User:Peri~kywiki|<span style="color:gray">Peri~kywiki</span>]] || [[Special:Contributions/Peri~kywiki|{{formatnum:266}}]] || {{Permissions|Peri~kywiki}} |- | 95 || [[User:Ashirov Maksatbek|<span style="color:gray">Ashirov Maksatbek</span>]] || [[Special:Contributions/Ashirov Maksatbek|{{formatnum:265}}]] || {{Permissions|Ashirov Maksatbek}} |- | 96 || [[User:Asel90|<span style="color:gray">Asel90</span>]] || [[Special:Contributions/Asel90|{{formatnum:263}}]] || {{Permissions|Asel90}} |- | 97 || [[User:Belekoff|<span style="color:gray">Belekoff</span>]] || [[Special:Contributions/Belekoff|{{formatnum:261}}]] || {{Permissions|Belekoff}} |- | 98 || [[User:Jol004u|<span style="color:gray">Jol004u</span>]] || [[Special:Contributions/Jol004u|{{formatnum:258}}]] || {{Permissions|Jol004u}} |- | 99 || [[User:Ziv|Ziv]] || [[Special:Contributions/Ziv|{{formatnum:256}}]] || {{Permissions|Ziv}} |- | 100 || [[User:Janyzak|<span style="color:gray">Janyzak</span>]] || [[Special:Contributions/Janyzak|{{formatnum:255}}]] || {{Permissions|Janyzak}} {{/end}} 7do7f76xalo7d8ggtsqnji8gbhd1low 0 137163 515194 514853 2025-06-21T18:33:22Z Arsensky 41251 515194 wikitext text/x-wiki {{Футбол клубунун сезону | аталышы = {{желек|Испания}} Барселона | сүрөтү = | сүрөттүн_туурасы = | сүрөттүн_сүрөттөмөсү = | сезон = '''2025/2026''' | машыктыруучу = {{желек|Германия}} [[Ханс-Дитер Флик]] | президент = {{желек|Испания}} [[Жоан Лапорта]] | капитан = {{желек|Германия}} [[Марк-Андре тер Стеген]] | стадион = «[[Камп Ноу]]» | кубок 1 = [[Ла Лига]] | орун 1 = 1-чи | кубок 2 = Испания Кубогу | орун 2 = 1/16 финал | кубок 3 = [[УЕФА Чемпиондор лигасы|Чемпиондор лигасы]] | орун 3 = [[2025/2026 УЕФА Чемпиондор лигасы|Жалпы этап]] | кубок 4 = Испания Суперкубогу | орун 4 = Жарым финал | мыкты бомбардир = | эң көп көрүүчү = | эң аз көрүүчү = | орточо көрүүчүлөр саны = | эң ири жеңиш = | эң ири жеңилүү = | мурунку = 2024/25 | кийинки = ''2026/27'' | эскертүүлөр = |<!-- Форма --> | pattern_la1 = | pattern_b1 = | pattern_ra1 = | pattern_sh1 = | leftarm1 = | body1 = | rightarm1 = | shorts1 = | socks1 = | pattern_la2 = | pattern_b2 = | pattern_ra2 = | pattern_sh2 = | leftarm2 = | body2 = | rightarm2 = | shorts2 = | socks2 = | pattern_la3 = | pattern_b3 = | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = | socks3 = }} '''2025/2026 сезону''' — «[[Барселона (футбол клубу)|Барселона]]» футбол клубунун тарыхындагы 126-сезон, жана клуб үчүн [[Испания футбол чемпионаты|Испания чемпиондугундагы]] 94-сезон болуп эсептелет. Ошондой эле «Барса» [[Испания футбол Кубогу|Испания Кубогунда]] жана [[Испания футбол Суперкубогу|Суперкубогунда]] катышат, жана бул үч турнирдин бардыгында титулун коргойт<ref>{{cite web|url=https://www.sports.ru/football/1116742623-barselona-vyigrala-la-ligu-v-28-j-raz-u-reala-36-pobed.html|work=Sports.ru|date=16-5-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» выиграла Ла Лигу в 28-й раз, у «Реала» – 36 побед}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.championat.com/football/news-5990588-barselona-vyigrala-vtoroj-trofej-v-sezone.html|work=Чемпионат|date=27-4-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» выиграла второй трофей в сезоне}}</ref><ref>{{cite web|url=https://matchtv.ru/football/matchtvnews_NI2155759_Barselona_razgromila_Real_i_vyigrala_Superkubok_Ispanii|work=[[Матч ТВ]]|date=13-1-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» разгромила «Реал» и выиграла Суперкубок Испании}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.championat.com/football/news-6013998-barselona-vyigrala-vse-tri-nacionalnyh-trofeya-v-ispanii-vo-vtoroj-raz-v-istorii-kluba.html|work=Чемпионат|date=16-5-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» выиграла все три национальных трофея в Испании во второй раз в истории клуба}}</ref>. Эл аралык аренада «Барселона» [[УЕФА Чемпиондор лигасы]]нда күч сынашат<ref>{{cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0297-1d507af6baee-1bdad04be9b9-1000--2025-26-champions-league-who-is-qualifying-for-the-leagu/|work=УЕФА сайты|date=26-5-2025|accessdate=3-6-2025|lang=en|title=2025/26 Champions League: Who is qualifying for the league phase as it stands?}}</ref>. == Машыктыруучу штабы == {|class="wikitable" |- ! style="background:#004A99; color:#ebbd00; width:200px"|Кызматы ! style="background:#004A99; color:#ebbd00"|Аты |- |Башкы машыктыруучу||{{желек|Германия}} [[Ханс-Дитер Флик]] |- |rowspan="3"|Башкы машыктыруучунун жардамчылары ||{{желек|Германия}} Маркус Зорг |- ||{{желек|Германия}} Тони Тапалович |- ||{{желек|Германия}} Хайко Вестерман |- |Дарбазачылардын машыктыруучусу||{{желек|Испания}} Хосе Рамон де ла Фуэнте |- |Физикалык даярдык боюнча жетекчи||{{желек|Испания}} Хулио Тус |- |rowspan="3"|Физикалык даярдык боюнча машыктыруучулар||{{желек|Испания}} Пепе Конде |- |{{желек|Испания}} Рафа Мальдонадо |- |{{желек|Испания}} Херман Фернандес |} Булак: [https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/players#coaching клубдун расмий сайты] == Курам == <small>Оюнчулардын курамы жана футболкадагы номерлер 2025-жылдын 1-июнуна карата жаңыртылган. Статистика бардык мелдештердеги оюндорду камтыйт. Эскертүү: желектер ФИФАнын эрежелерине ылайык, оюнчулардын улуттук курамын көрсөтөт. Оюнчуларда ФИФА тарабынан таанылбаган бир нече жарандык болушу мүмкүн.</small> === Негизги курам === {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:95%; width:100%" |- !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| № !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Оюнчу !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Өлкө !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Позиция !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Туулган күнү !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Академия !style="background: #004A99; color:#ebbd00; max-width:3.5em" align=right| Келген жылы !style="background: #004A99; color:#ebbd00; max-width:4.5em" align=right| Келишимдин аягы !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Мурдагы клубу !style="background: #004A99; color:#ebbd00; max-width:7em" align=right| Трансфердин баасы !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Оюндар !style="background: #004A99; color:#ebbd00" align=right| Голдор |- !colspan=12 style="background: #DCDCDC" align=center| Дарбазачы |- | 1 | [[Марк-Андре тер Штеген]] {{капитан спорт}} | {{желек|Германия}} | [[Дарбазачы (футбол)|Дар]] | {{туулган|1992|4|30}} | | 2014 | 2028 |{{желек|Германия}} [[Боруссия Мөнхенгладбах]] | €12 млн<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelonanoticias.com/en/transfers/the-fc-barcelona-confirms-the-signing-of-ter-stegen_50507_102.html|title=The FC Barcelona confirms the signing of Ter Stegen|date=19-5-2014|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=FC Barcelona Noticias}}</ref> | 422 | 0 |- | 13 | [[Иньяки Пенья]] | {{желек|Испания}} | [[Дарбазачы (футбол)|Дар]] | {{туулган|1999|3|2}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2021 | 2026 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 45 | 0 |- | 25 | [[Войцех Щенсный]] | {{желек|Польша}} | [[Дарбазачы (футбол)|Дар]] | {{туулган|1990|04|18}} | | 2024 | 2025 | {{желек|Италия}} [[Ювентус]] | Бекер<ref>{{cite web|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41437458/barcelona-sign-wojciech-szczesny-ter-stegen-injury|title=Barcelona sign Wojciech Szczęsny after Ter Stegen injury|date=2-10-2024|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=ESPN}}</ref> | 30 | 0 |- | | [[Жоан Гарсия]] | {{желек|Испания}} | [[Дарбазачы (футбол)|Дар]] | {{туулган|2001|05|04}} | | 2025 | 2031 | {{желек|Испания}} [[Эспаньол]] | €25 млн<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4288930/fc-barcelona-sign-joan-garcia|title=FC Barcelona sign Joan Garcia|date=18-6-2025|accessdate=18-6-2025|lang=en|work=клубдун расмий сайты}}</ref> | 0 | 0 |- !colspan=12 style="background: #DCDCDC" align=center| Коргоочулар |- | 2 | [[Пау Кубарси]] | {{желек|Испания}} | ЦЗ | {{туулган|2007|01|22}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2024 | 2029 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 81 | 1 |- | 3 | [[Алехандро Бальде]] | {{желек|Испания}} | ЛЗ | {{туулган|2003|10|18}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2022 | 2028 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 126 | 3 |- | 4 | [[Рональд Араухо]] {{вице-капитан спорт}} | {{желек|Уругвай}} | ЦЗ | {{туулган|1999|03|7}} | | 2019 | 2031 | {{желек|Уругвай}} [[Бостон Ривер]] | €1.7 млн<ref>{{cite web|url=https://www.marca.com/en/football/barcelona/2018/08/30/5b87c59722601dc7748b4668.html|title=Barcelona sign Uruguayan Araujo for B team in 1.7 million euros deal|date=30-8-2018|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Marca}}</ref> | 175 | 10 |- | 5 | [[Иньиго Мартинес]] | {{желек|Испания}} | ЦЗ | {{туулган|1991|05|17}} | | 2023 | 2026 | {{желек|Испания}} [[Атлетик Бильбао]] | Бекер<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/3570200/inigo-martinez-to-join-fc-barcelona|title=Iñigo Martínez to join FC Barcelona|date=5-7-2023|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}</ref> | 71 | 3 |- | 15 | [[Андреас Кристенсен]] | {{желек|Дания}} | ЦЗ | {{туулган|1996|04|10}} | | 2022 | 2026 | {{желек|Англия}} [[Челси (футбол клубу)|Челси]] | Бекер<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/2666783/christensen-second-signing-for-fc-barcelona|title=Christensen, second signing for FC Barcelona|date=4-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}</ref> | 80 | 4 |- | 23 | [[Жюль Кунде]] | {{желек|Франция}} | ПрЗ | {{туулган|1998|11|12}} | | 2022 | 2027 | {{желек|Испания}} [[Севилья (футбол клубу)|Севилья]] | €50 млн<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/62328723|title=Jules Kounde: Barcelona agree deal with Sevilla to sign France defender|date=28-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=[[BBC]]}}</ref> | 141 | 7 |- | 24 | [[Эрик Гарсия]] | {{желек|Испания}} | ЦЗ | {{туулган|2001|1|9}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2021 | 2026 | {{желек|Англия}} [[Манчестер Сити]] | Бекер<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/62328723|title=Eric Garcia: Barcelona to sign Spain centre-back from Man City|date=1-6-2021|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=[[BBC]]}}</ref> | 115 | 6 |- !colspan=12 style="background: #DCDCDC" align=center| Жарым коргоочулар |- | 6 | [[Гави]] | {{желек|Испания}} | ЦП | {{туулган|2004|8|5}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2021 | 2030 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 153 | 10 |- | 8 | [[Педри]] {{вице-капитан спорт}} | {{желек|Испания}} | ЦП | {{туулган|2002|11|25}} | | 2020 | 2030 | {{желек|Испания}} [[Лас-Пальмас (футбол клубу)|Лас-Пальмас]] | €5 млн<ref>{{cite web|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/barcelona-signing-pedri-first-team-role-camp-nou-andres-iniesta-a4507046.html|title=Barcelona signing Pedri aiming for quick first-team role at Camp Nou as he reveals Andres Iniesta inspiration |date=24-7-2020|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=The Standard}}</ref> | 202 | 26 |- | 14 | [[Пабло Торре]] | {{желек|Испания}} | ЦАП | {{туулган|2003|4|3}} | | 2022 | 2026 | {{желек|Испания}} [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]] | €5 млн<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/2514089/agreement-for-pablo-torre-to-join-fc-barcelona-b|title=Agreement for Pablo Torre to join FC Barcelona B|date=4-3-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=The Standard}}</ref> | 27 | 5 |- | 16 | [[Фермин Лопес]] | {{желек|Испания}} | ЦАП | {{туулган|2003|5|11}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2023 | 2029 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 88 | 19 |- | 17 | [[Марк Касадо]] | {{желек|Испания}} | ЦОП | {{туулган|2003|9|14}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2022 | 2028 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 41 | 1 |- | 20 | [[Дани Ольмо]] | {{желек|Испания}} | ЦАП | {{туулган|1998|5|7}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2024 | 2030 | {{желек|Германия}} [[РБ Лейпциг]] | €55 млн<ref>{{cite web|url=https://www.transfermarkt.com/barcelona-complete-dani-olmo-signing-laliga-clubs-joint-eighth-most-expensive-signing-ever/view/news/441896|title=Barcelona complete Dani Olmo signing - LaLiga club's joint-eighth most expensive signing ever|date=9-8-2024|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Transfermarkt}}</ref> | 39 | 12 |- | 21 | [[Френки де Йонг]] {{вице-капитан спорт}} | {{желек|Нидерланддар}} | ЦП | {{туулган|1997|5|12}} | | 2019 | 2026 | {{желек|Нидерланддар}} [[Аякс (футбол клубу)|Аякс]] | €75 млн<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/981677/barca-sign-de-jong|title=Barça sign De Jong|date=23-1-2019|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}</ref> | 259 | 19 |- !colspan=12 style="background: #DCDCDC" align=center| Чабуулчулар |- | 7 | [[Ферран Торрес]] | {{желек|Испания}} | ЦН / ЛВ | {{туулган|2000|2|29}} | | 2021 | 2027 | {{желек|Англия}} [[Манчестер Сити]] | €55 млн<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/59800149|title=Ferran Torres: Barcelona confirm Manchester City forward has joined|date=28-12-2021|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=[[BBC]]}}</ref> | 157 | 43 |- | 9 | [[Роберт Левандовски]] | {{желек|Польша}} | ЦН | {{туулган|1988|8|21}} | | 2022 | 2026 | {{желек|Германия}} [[Бавария (футбол клубу)|Бавария]] | €45 млн<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/2683853/agreement-with-bayern-munich-for-the-transfer-of-robert-lewandowski|title=Agreement with Bayern Munich for the transfer of Robert Lewandowski|date=19-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}</ref> | 147 | 101 |- | 10 | [[Ансу Фати]] | {{желек|Испания}} | ЛВ | {{туулган|2002|10|31}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2019 | 2027 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 123 | 29 |- | 11 | [[Рафинья]] {{вице-капитан спорт}} | {{желек|Бразилия}} | ЛВ / АП / ПрВ | {{туулган|1996|12|14}} | | 2022 | 2028 | {{желек|Англия}} [[Лидс Юнайтед]] | €58 млн<ref>{{cite web|url=https://www.transfermarkt.com/raphinha-joins-barcelona-from-leeds-united-new-offer-for-robert-lewandowski-submitted/view/news/407728|title=Raphinha joins Barcelona from Leeds United - new offer for Robert Lewandowski submitted|date=13-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Transfermarkt}}</ref> | 144 | 54 |- | 18 | [[Пау Виктор]] | {{желек|Испания}} | ЦН | {{туулган|2001|10|26}} | | 2023 | 2029 | {{желек|Испания}} [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]] | €2.7 млн<ref>{{cite web|url=https://www.sport-express.net/football/transfers/news/barselona-obyavila-o-perehode-forvarda-zhirony-pau-viktora-2236617/|title=«Барселона» объявила о переходе форварда «Жироны» Пау Виктора|date=25-7-2024|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Спорт-Экспресс}}</ref> | 29 | 2 |- | 19 | [[Ламин Ямал]] | {{желек|Испания}} | ПрВ | {{туулган|2007|7|13}} | [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]] | 2023 | 2031 |colspan="2" |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]'' | 106 | 25 |} == Трансферлер == === Командага келишти === {| class="wikitable plainrowheaders sortable" |- ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Датасы ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |{{comment|Поз.|Позиция}} ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Оюнчу ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Клубтан ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Суммасы ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Булак |- |18-июнь 2025 |Дар |{{желек|Испания}} [[Жоан Гарсия]] |{{желек|Испания}} [[Эспаньол]] |€25 млн |<ref>{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4288930/fc-barcelona-sign-joan-garcia|title=FC Barcelona sign Joan Garcia|date=18-6-2025|accessdate=18-6-2025|lang=en|work=клубдун расмий сайты}}</ref> |- |1-июль 2025 |ЦП |{{желек|Испания}} [[Ориоль Ромеу]] |{{желек|Испания}} [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]] |Ижарадан кайтуу |<ref>{{cite news |date=5 August 2024 |title=Agreement with Girona for the loan of Oriol Romeu |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4076327/agreement-with-girona-fc-for-the-loan-of-oriol-romeu |access-date=5 August 2024 |publisher=клубдун расмий сайты}}</ref><ref>{{cite news |date=27 May 2025 |title=Gràcies Oriol, Bryan, Arnaut i Arthur |url=https://www.gironafc.cat/noticies/gracies-oriol-bryan-arnaut-i-arthur |access-date=10 June 2025 |publisher=Girona FC}}</ref> |} === Командадан кетишти === {| class="wikitable plainrowheaders sortable" |- ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Датасы ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |{{comment|Поз.|Позиция}} ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Оюнчу ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Клубка ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Суммасы ! style="background:#004A99; color:#ebbd00" |Булак |- |3-июнь 2025 |ЛЗ |{{желек|Испания}} [[Алекс Валье]] |{{желек|Италия}} [[Комо (футбол клубу)|Комо]] |€6 млн |<ref>{{cite web|title=Como 1907 exercise buy out clause for Àlex Valle |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4277463/como-1907-exercise-buy-out-clause-for-alex-valle |access-date=3-6-2025 |work=клубтун расмий сайты |date=3-6-2025 |lang=en }}</ref> |- |9-июнь 2025 |ЦЗ |{{желек|Франция}} [[Клеман Лангле]] |{{желек|Испания}} [[Атлетико Мадрид]] |Келишимди токтотуу |<ref>{{cite news |date=9 June 2025 |title=Lenglet and FC Barcelona terminate contract |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4281610/lenglet-and-fc-barcelona-terminate-contract |access-date=10 June 2025 |publisher=FC Barcelona}}</ref><ref>{{cite news |date=9 June 2025 |title=Clément Lenglet signs until 2028 |url=https://en.atleticodemadrid.com/noticias/clement-lenglet-signs-until-2028 |access-date=10 June 2025 |publisher=Atlètico de Madrid}}</ref> |} == Сезон алдындагы жана достук беттештер == 2025-жылынын 16-июнунда «Барселона» сезонго даярдык оюн сапарын [[Азия]]да өткөрөрүн жарыялады: 1 оюн [[Жапония]]да жана 2 оюн [[Түштүк Корея]]да өтөрү билинди<ref>{{cite web|title=FC Barcelona to go to Asia for the first time in six years for 2025/26 preseason|url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4286933/fc-barcelona-to-go-to-asia-for-the-first-time-in-six-years-for-202526-preseason/featured |access-date=22-6-2025 |work=клубтун расмий сайты |date=16-6-2025 |lang=en }}</ref>. Жоан Гампер Кубогунда «[[Комо (футбол клубу)|Комо]]» футбол клубу менен мелдешет. {{Football box collapsible |round = Достук оюн |date = 27-июль 2025 |time = 19:00 [[UTC+09:00|UTC+9]] |team1 = [[Виссел Кобе]] {{желек|Жапония}} |score = – |report = |team2 = {{желек|Испания}} Барселона |goals1 = |goals2 = |stadium = «Ноевир» |location = [[Кобе]], [[Жапония]] |attendance = |referee = |result = }} {{Football box collapsible |round = Достук оюн |date = 31-июль 2025 |time = 20:00 [[UTC+09:00|UTC+9]] |team1 = [[Сеул (футбол клубу)|Сеул]] {{желек|Түштүк Корея}} |score = – |report = |team2 = {{желек|Испания}} Барселона |goals1 = |goals2 = |stadium = «Сеул Уорлд Кап Стэдиум» |location = [[Сеул]], [[Түштүк Корея]] |attendance = |referee = |result = }} {{Football box collapsible |round = Достук оюн |date = 4-август 2025 |time = 20:00 [[UTC+09:00|UTC+9]] |team1 = [[Тэгу (футбол клубу)|Тэгу]] {{желек|Түштүк Корея}} |score = – |report = |team2 = {{желек|Испания}} Барселона |goals1 = |goals2 = |stadium = «Тэгу» |location = Тэгу, Түштүк Корея |attendance = |referee = |result = }} == Булактар == {{булактар}} [[Категория:«Барселона» футбол клубунун сезондору|2025/2026]] dvmw5czczu7kdl3he1qropxjpv9zivp 828 137230 515181 515165 2025-06-21T12:54:12Z Kyrgyzchala 40935 515181 Scribunto text/plain local default = { shape = "Othmani", aya_symbol_template = "رقم آية" } local aliases = { [1] = {1}, ["soura"] = {"السورة", "سورة","soura", "сүрө", "сүрөө", "сура"}, ["from_aya"] = {2, "آية", "الآية", "من الآية", "من آية", "aya", "from aya", "аят", "айат", "аяттан", "айаттан"}, ["to_aya"] = {"إلى آية", "إلى الآية", "to aya", "аятка", "айатка", "аятка чейин"}, ["from_word"] = {"من الكلمة","من كلمة", "from word", "сөздөн", "сөзгө", "сөз башы"}, ["to_word"] = {"إلى الكلمة","إلى كلمة", "to word", "сөзгө", "сөзгө чейин", "сөз аягы"}, ["addition_ayat"] = {3, "الآيات الإضافية", "addition ayat", "кошумча аяттар", "кошумча айаттар"}, ["shape"] = {"الرسم", "الترميز", "shape", "түр", "формат", "көрүнүш"}, ["aya_template"] = {"قالب رقم الآية", "قالب الآية", "aya template", "аят калыбы", "айат калыбы"}, ["search"] = {"بحث", "ابحث", "search", "издөө", "көздөө", "таба"}, ["user_text"] = {"النص", "نص", "text", "текст", "жазуу", "сөз"}, ["s"] = {"س", "s", "с"}, -- في حالة تعيين النص فقط ["a"] = {"آ", "a", "а"}, -- في حالة تعيين النص فقط ["viewtemplate"] = {"إظهار القوالب", "viewtemplate", "калыптарды көрсөт", "калыптар"}, ["no-cite"] = {"لا تخريج", "no-cite", "шилтемесиз", "чыгармасыз"} } local shape_aliases = { ["text"] = {"إملائي", "text", "текст", "жазуу"}, ["KFGQPC"] = {"المدينة", "المدينة حفص", "KFGQPC", "Мадина хафсы", "KFGQPC"}, ["Othmani"] = {"يونيكود", "عثماني", "Othmani", "Осмон", "Усман"} } local msgs = { ["soura_num_err"] = "Сүрө номери 1-114 арасы болушу шарт", ["soura_name_err"] = "Сүрөнүн аталышы ката", ["from_aya_err"] = "Биринчи аят $1 сүрөсүнүн ($2) чегинен тышкары", ["to_aya_err"] = "Акыркы аят $1 сүрөсүнүн ($2) чегинен тышкары", ["from_word_err"] = "Биринчи сөз табылган жок", ["to_word_err"] = "Акыркы сөз табылган жок" } local presentation = { -- The shape of numbers. Empty string mean numbers will not changed ["numbers_shape"] = "٠١٢٣٤٥٦٧٨٩", ["quran"] = '<span class="quran"><span class="quran-parenthesis">﴿</span><span class="quran-$1">$2</span><span class="quran-parenthesis">﴾</span></span>', ["cite_quran"] = '&nbsp;<small class="quran-cite">&#91;[[سورة $1|$1]]$2&#93;</small>', ["error"] = '[[$1]]: <strong class="error">$2</strong>', ["رقم آية"] = '<span class="end-of-aya notheme mw-no-invert"><span class="aya-sym">۝</span><span class="aya-num">$1</span></span>' } return { default = default, aliases = aliases, shape_aliases = shape_aliases, msgs = msgs, presentation = presentation } ccfqh1g8lktrqgmc30qqu5qx99zfyx1 2 137244 515187 2025-06-21T15:36:32Z Kyrgyzchala 40935 «‎/* تعريف لخط الأميري مفعل للجميع لكونه متعلق بإظهار كثير من الأحرف العربية ونص القرآن */ @font-face { font-family: 'Amiri'; src: local('Amiri'),local('Amiri Regular'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Regular.woff2') format('woff2'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Regular.woff') format...» менен түзүлгөн барак 515187 css text/css /* تعريف لخط الأميري مفعل للجميع لكونه متعلق بإظهار كثير من الأحرف العربية ونص القرآن */ @font-face { font-family: 'Amiri'; src: local('Amiri'),local('Amiri Regular'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Regular.woff2') format('woff2'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Regular.woff') format('woff'); font-style: normal;} @font-face { font-family: 'Amiri'; src: local('Amiri Bold'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Bold.woff2') format('woff2'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Bold.woff') format('woff'); font-weight:bold; font-style: normal;} @font-face { font-family: 'Amiri'; src: local('Amiri Bold Italic'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-BoldItalic.woff2') format('woff2'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-BoldItalic.woff') format('woff'); font-weight:bold; font-style:italic;} @font-face { font-family: 'Amiri'; src: local('Amiri Italic'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Italic.woff2') format('woff2'), url('/w/extensions/UniversalLanguageSelector/data/fontrepo/fonts/amiri/Amiri-Italic.woff') format('woff'); font-style:italic;} m7773taapffvs5w70lk43s2t9fushgl 828 137245 515190 2025-06-21T17:57:27Z Arsensky 41251 «‎-- [[Калып:Football box collapsible]] реализациясы local fbxb = require("Модуль:Football box/base") local p = {} local colors = { ["W"] = "bbf3bb", ["L"] = "ffbbbb", ["T"] = "D", ["D"] = "ffffbb", ["SW"] = "PW", ["PW"] = "bbf3ff", ["V"] = "P", ["P"] = "bbbbbb"} local tracking, preview local function checkarg(k, v, tracking, preview) fbxb.checkarg(k, v, 'Белгисиз параметрлери бар footballbo...» менен түзүлгөн барак 515190 Scribunto text/plain -- [[Калып:Football box collapsible]] реализациясы local fbxb = require("Модуль:Football box/base") local p = {} local colors = { ["W"] = "bbf3bb", ["L"] = "ffbbbb", ["T"] = "D", ["D"] = "ffffbb", ["SW"] = "PW", ["PW"] = "bbf3ff", ["V"] = "P", ["P"] = "bbbbbb"} local tracking, preview local function checkarg(k, v, tracking, preview) fbxb.checkarg(k, v, 'Белгисиз параметрлери бар footballbox collapsible калыбын колдонгон барактар', tracking, preview) end local function background(frame, c, r, bg) local data = colors local res = data[r:upper()] if res then res = '#' .. (data[res] or res) elseif fbxb.isnotempty(bg) then res = '#' .. bg else res = 'transparent' end return res end local function teamname(team) local prefix, suffix, b = "", "", "'''"; if mw.ustring.sub(team, 1, 3) ~= b and mw.ustring.sub(team, -3) ~= b then prefix = '<span class="fn org">' .. b .. ' '; suffix = ' ' .. b .. "</span>"; else if mw.ustring.sub(team, 1, 3) == b then prefix = '<span class="fn org">'; team = mw.ustring.sub(team, 4); else prefix = '<span class="fn org">' .. b; end if mw.ustring.sub(team, -3) == b then suffix = "</span>"; team = mw.ustring.sub(team, 1, mw.ustring.len(team) - 3); else suffix = b .. "</span>"; end end return prefix .. team .. suffix; end local function score(s, a, ag, p, so) s = fbxb.nowrap(fbxb.bold(s ~= '' and s or '–:–')) if a ~= '' then s = s .. fbxb.small(' (' .. fbxb.labels['aet'] .. ')') end if ag ~= '' then s = s .. '<br>' .. fbxb.small(' (' .. fbxb.bold(ag) .. ' ' .. fbxb.labels['agg'] .. ')') end if p ~= '' then s = s .. '<br>' .. fbxb.small(' (' .. fbxb.bold(p) .. ' ' .. fbxb.labels['pen'] .. ')') elseif so ~= '' then s = s .. '<br>' .. fbxb.small(' (' .. fbxb.bold(so) .. ' ' .. fbxb.labels['so'] .. ')') end return s end function p.main(frame) -- Exit early if we are using section transclusion for a different section local tsection = frame:getParent().args['transcludesection'] or frame:getParent().args['section'] or '' local bsection = frame.args['section'] or '' if ( tsection ~= '' and bsection ~= '') then if ( tsection ~= bsection) then return '' end end local args = (frame.args['team1'] or frame.args['team2']) and frame.args or frame:getParent().args local id = fbxb.trim(args['id']) local bars = (args['nobars'] == nil) or (args['bars'] == '') local class = fbxb.trim(args['class'] or 'mw-collapsible mw-collapsed') or '' local width1 = {['1'] = '28%', ['1.1'] = '22%', ['1.2'] = '28%', ['default'] = '19%'} local width2 = {['1'] = '19%', ['1.1'] = '25%', ['1.2'] = '19%', ['default'] = '23%'} local width3 = {['1'] = '8%', ['1.1'] = '8%', ['1.2'] = '8%', ['default'] = '12%'} local width4 = {['1'] = '19%', ['1.1'] = '19%', ['1.2'] = '26%', ['default'] = '23%'} local width5 = {['1'] = '26%', ['1.1'] = '26%', ['1.2'] = '19%', ['default'] = '23%'} local location = nil local extra = {} local notes = {} tracking, preview = {}, {} fbxb.process_rus_params(args) for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then checkarg(k, v, tracking, preview) end end if fbxb.isnotempty(args['class']) then if fbxb.isnotempty(args['class']) == 'collapsible' or fbxb.isnotempty(args['class']) == 'mw-collapsible' or fbxb.isnotempty(args['class']) == 'uncollapsed' then --valid elseif fbxb.isnotempty(args['class']) == '' then table.insert(tracking, '[[Категория:Footballbox collapsible калыбын бош class параметри менен колдонгон барактар]]') else table.insert(tracking, '[[Категория:Footballbox collapsible калыбын class параметри менен колдонгон барактар]]') end end -- требуемые параметры for i, k in ipairs({'team1', 'team2'}) do if args[k] == nil then args[k] = '{{{' .. k .. '}}}' end end -- карточка стадиона if fbxb.isnotempty(args['stadium']) then args['stadium'] = tostring(mw.html.create('span'):addClass('location'):wikitext(args['stadium'])) end -- информация о месте проведения матча и стадионе if fbxb.isnotempty(args['location']) then location = args['location'] if fbxb.isnotempty(args['stadium']) then table.insert(extra, fbxb.labels['stadium'] .. ' ' .. args['stadium']) end elseif fbxb.isnotempty(args['stadium']) then location = args['stadium'] end -- дополнительная информация for i, k in ipairs({'attendance', 'referee', 'assistantreferees', 'assistantreferee2', 'VAR', 'assistantVAR', 'assistantsVAR', 'fourthofficial', 'fifthofficial', 'goallineassistants', 'goallineassistant2', 'potm', 'motm', 'mvp'}) do if fbxb.isnotempty(args[k]) then table.insert(extra, fbxb.labels[k] .. ' ' .. args[k]) end end -- счёт local scorestr = '' if args['score1'] or args['score2'] then scorestr = (args['score1'] or '0') .. '&ndash;' .. (args['score2'] or '0') elseif args['score'] then scorestr = args['score'] end if args['scorenote'] then scorestr = scorestr .. '<br>' .. args['scorenote'] end -- комментарии if fbxb.isnotempty(args['note']) then table.insert(notes, "''" .. fbxb.labels['note'] .. " " .. args['note'] .. "''") end if fbxb.isnotempty(args['seealso']) then table.insert(notes, "''" .. fbxb.labels['seealso'] .. " " .. args['seealso'] .. "''") end -- составы команд (только в рувики) if fbxb.isnotempty(args['squad1']) then table.insert(notes, "" .. fbxb.bold(fbxb.check_team_pattern(args['team1'])) .. ": " .. args['squad1'] .. "") end if fbxb.isnotempty(args['squad2']) then table.insert(notes, "" .. fbxb.bold(fbxb.check_team_pattern(args['team2'])) .. ": " .. args['squad2'] .. "") end -- проверка на таблицу if class == '' or class == 'uncollapsed' then class = '' elseif #extra > 0 or #notes > 0 or fbxb.isnotempty(args['time']) or fbxb.isnotempty(args['report']) or fbxb.isnotempty(args['goals1']) or fbxb.isnotempty(args['goals2']) or fbxb.isnotempty(args['penalties1']) or fbxb.isnotempty(args['penalties2']) or fbxb.isnotempty(args['shootout1']) or fbxb.isnotempty(args['shootout2']) then elseif class == 'collapsible collapsed' or class == 'mw-collapsible mw-collapsed' then class = '' end -- Start box local root = mw.html.create('div') :addClass('vevent') :attr('id', id) root:tag('span') :addClass('summary') :css('display', 'none') :wikitext(args['team1'] .. ' v ' .. args['team2']) root:newline() -- Start table local rClassName = 'vevent tmpl-football-box-collapsible' local rbg = background(frame, 'default', args['result'] or '', args['bg'] or '') if rbg == 'transparent' then rClassName = rClassName .. ' tmpl-football-box-collapsible-transparent' end local rtable = root:tag('table') :attr('cellspacing', 0) :addClass(class ~= '' and class or nil) :addClass(rClassName) :css('border-top', bars and '1px solid #999' or nil) :css('border-bottom', bars and '1px solid #999' or nil) :css('margin-bottom', bars and '-1px' or nil) :css('width', args['size'] or '100%') :css('background', rbg) local row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top') -- дата и раунд local cell = row:tag('td') :css('width', width1[args['format'] or 'default'] or width1['default']) if fbxb.isnotempty(args['date']) then cell:tag('span') :css('white-space', 'nowrap') :css('float', 'right') :css('margin-left', '0.5em') :wikitext(args['date']) cell:wikitext(' ') end if fbxb.isnotempty(args['round']) then cell:wikitext(fbxb.small(args['round'])) end -- команда1 row:tag('td') :css('width', width2[args['format'] or 'default'] or width2['default']) :css('text-align', 'right') :addClass('vcard attendee') :wikitext(teamname(args['team1'])) -- счёт row:tag('td') :css('width', width3[args['format'] or 'default'] or width3['default']) :css('text-align', 'center') :wikitext(score(scorestr, args['aet'] or '', args['aggregatescore'] or '', args['penaltyscore'] or '', args['shootoutscore'] or '')) -- команда2 row:tag('td') :css('width', width4[args['format'] or 'default'] or width4['default']) :addClass('vcard attendee') :wikitext(teamname(args['team2'])) -- место проведения матча и стадион row:tag('td') :css('width', width5[args['format'] or 'default'] or nil) :css('font-size', location and '85%' or nil) :wikitext(location) if #extra > 0 or fbxb.isnotempty(args['time']) or fbxb.isnotempty(args['report']) or fbxb.isnotempty(args['goals1']) or fbxb.isnotempty(args['goals2']) then local row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top'):css('font-size', '85%') -- время row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['time']) and 'right' or nil) :wikitext(args['time']) row:newline() -- голы1 row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['goals1']) and 'right' or nil) :wikitext(fbxb.fmtlist(args['goals1'])) row:newline() -- отчёт row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['report']) and 'center' or nil) :wikitext(fbxb.makelink(args['report'] or '', '(отчёт)')) row:newline() -- голы2 row:tag('td') :wikitext(fbxb.fmtlist(args['goals2'])) row:newline() -- место проведения, стадион row:tag('td') :wikitext(table.concat(extra, '<br>')) end if fbxb.isnotempty(args['penalties1']) or fbxb.isnotempty(args['penalties2']) then row = rtable:tag('tr') row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row:tag('td'):attr('colspan', 3):css('text-align', 'center'):wikitext(fbxb.bold(fbxb.labels['penalties'])) row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top'):css('font-size', '85%') row:newline() row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['penalties1']) and 'right' or nil) :wikitext(fbxb.fmtlist(args['penalties1'])) row:newline() row:tag('td') row:newline() row:tag('td') :wikitext(fbxb.fmtlist(args['penalties2'])) row:newline() elseif fbxb.isnotempty(args['shootout1']) or fbxb.isnotempty(args['shootout2']) then row = rtable:tag('tr') row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row:tag('td'):attr('colspan', 3):css('text-align', 'center'):wikitext(fbxb.bold(fbxb.labels['shootout'])) row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top'):css('font-size', '85%') row:newline() row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['shootout1']) and 'right' or nil) :wikitext(fbxb.fmtlist(args['shootout1'])) row:newline() row:tag('td') row:newline() row:tag('td') :wikitext(fbxb.fmtlist(args['shootout2'])) row:newline() end if #notes > 0 then row = rtable:tag('tr'):css('font-size', '85%') row:tag('td') :attr('colspan', 5) :wikitext(table.concat(notes, '<br>')) row:newline() end local trackstr = (#tracking > 0) and table.concat(tracking, '') or '' if #preview > 0 and frame:preprocess("{{REVISIONID}}") == "" then trackstr = tostring(mw.html.create('div') :addClass('hatnote') :css('color', 'red') :tag('strong'):wikitext('Эскертүү:'):done() :wikitext('Белгисиз параметрлер: ' .. table.concat(preview, '; '))) end return tostring(root) .. trackstr end return p o1w0jtn24jk0ey0rpnivbhbvhuj8dgl 515193 515190 2025-06-21T18:24:50Z Arsensky 41251 515193 Scribunto text/plain -- [[Калып:Football box collapsible]] реализациясы local fbxb = require("Модуль:Football box/base") local p = {} local colors = { ["W"] = "bbf3bb", ["L"] = "ffbbbb", ["T"] = "D", ["D"] = "ffffbb", ["SW"] = "PW", ["PW"] = "bbf3ff", ["V"] = "P", ["P"] = "bbbbbb"} local tracking, preview local function checkarg(k, v, tracking, preview) fbxb.checkarg(k, v, 'Белгисиз параметрлери бар footballbox collapsible калыбын колдонгон барактар', tracking, preview) end local function background(frame, c, r, bg) local data = colors local res = data[r:upper()] if res then res = '#' .. (data[res] or res) elseif fbxb.isnotempty(bg) then res = '#' .. bg else res = 'transparent' end return res end local function teamname(team) local prefix, suffix, b = "", "", "'''"; if mw.ustring.sub(team, 1, 3) ~= b and mw.ustring.sub(team, -3) ~= b then prefix = '<span class="fn org">' .. b .. ' '; suffix = ' ' .. b .. "</span>"; else if mw.ustring.sub(team, 1, 3) == b then prefix = '<span class="fn org">'; team = mw.ustring.sub(team, 4); else prefix = '<span class="fn org">' .. b; end if mw.ustring.sub(team, -3) == b then suffix = "</span>"; team = mw.ustring.sub(team, 1, mw.ustring.len(team) - 3); else suffix = b .. "</span>"; end end return prefix .. team .. suffix; end local function score(s, a, ag, p, so) s = fbxb.nowrap(fbxb.bold(s ~= '' and s or '–:–')) if a ~= '' then s = s .. fbxb.small(' (' .. fbxb.labels['aet'] .. ')') end if ag ~= '' then s = s .. '<br>' .. fbxb.small(' (' .. fbxb.bold(ag) .. ' ' .. fbxb.labels['agg'] .. ')') end if p ~= '' then s = s .. '<br>' .. fbxb.small(' (' .. fbxb.bold(p) .. ' ' .. fbxb.labels['pen'] .. ')') elseif so ~= '' then s = s .. '<br>' .. fbxb.small(' (' .. fbxb.bold(so) .. ' ' .. fbxb.labels['so'] .. ')') end return s end function p.main(frame) -- Exit early if we are using section transclusion for a different section local tsection = frame:getParent().args['transcludesection'] or frame:getParent().args['section'] or '' local bsection = frame.args['section'] or '' if ( tsection ~= '' and bsection ~= '') then if ( tsection ~= bsection) then return '' end end local args = (frame.args['team1'] or frame.args['team2']) and frame.args or frame:getParent().args local id = fbxb.trim(args['id']) local bars = (args['nobars'] == nil) or (args['bars'] == '') local class = fbxb.trim(args['class'] or 'mw-collapsible mw-collapsed') or '' local width1 = {['1'] = '28%', ['1.1'] = '22%', ['1.2'] = '28%', ['default'] = '19%'} local width2 = {['1'] = '19%', ['1.1'] = '25%', ['1.2'] = '19%', ['default'] = '23%'} local width3 = {['1'] = '8%', ['1.1'] = '8%', ['1.2'] = '8%', ['default'] = '12%'} local width4 = {['1'] = '19%', ['1.1'] = '19%', ['1.2'] = '26%', ['default'] = '23%'} local width5 = {['1'] = '26%', ['1.1'] = '26%', ['1.2'] = '19%', ['default'] = '23%'} local location = nil local extra = {} local notes = {} tracking, preview = {}, {} fbxb.process_kyr_params(args) for k, v in pairs(args) do if v ~= '' then checkarg(k, v, tracking, preview) end end if fbxb.isnotempty(args['class']) then if fbxb.isnotempty(args['class']) == 'collapsible' or fbxb.isnotempty(args['class']) == 'mw-collapsible' or fbxb.isnotempty(args['class']) == 'uncollapsed' then --valid elseif fbxb.isnotempty(args['class']) == '' then table.insert(tracking, '[[Категория:Footballbox collapsible калыбын бош class параметри менен колдонгон барактар]]') else table.insert(tracking, '[[Категория:Footballbox collapsible калыбын class параметри менен колдонгон барактар]]') end end -- требуемые параметры for i, k in ipairs({'team1', 'team2'}) do if args[k] == nil then args[k] = '{{{' .. k .. '}}}' end end -- карточка стадиона if fbxb.isnotempty(args['stadium']) then args['stadium'] = tostring(mw.html.create('span'):addClass('location'):wikitext(args['stadium'])) end -- информация о месте проведения матча и стадионе if fbxb.isnotempty(args['location']) then location = args['location'] if fbxb.isnotempty(args['stadium']) then table.insert(extra, fbxb.labels['stadium'] .. ' ' .. args['stadium']) end elseif fbxb.isnotempty(args['stadium']) then location = args['stadium'] end -- дополнительная информация for i, k in ipairs({'attendance', 'referee', 'assistantreferees', 'assistantreferee2', 'VAR', 'assistantVAR', 'assistantsVAR', 'fourthofficial', 'fifthofficial', 'goallineassistants', 'goallineassistant2', 'potm', 'motm', 'mvp'}) do if fbxb.isnotempty(args[k]) then table.insert(extra, fbxb.labels[k] .. ' ' .. args[k]) end end -- счёт local scorestr = '' if args['score1'] or args['score2'] then scorestr = (args['score1'] or '0') .. '&ndash;' .. (args['score2'] or '0') elseif args['score'] then scorestr = args['score'] end if args['scorenote'] then scorestr = scorestr .. '<br>' .. args['scorenote'] end -- комментарии if fbxb.isnotempty(args['note']) then table.insert(notes, "''" .. fbxb.labels['note'] .. " " .. args['note'] .. "''") end if fbxb.isnotempty(args['seealso']) then table.insert(notes, "''" .. fbxb.labels['seealso'] .. " " .. args['seealso'] .. "''") end -- составы команд (только в рувики) if fbxb.isnotempty(args['squad1']) then table.insert(notes, "" .. fbxb.bold(fbxb.check_team_pattern(args['team1'])) .. ": " .. args['squad1'] .. "") end if fbxb.isnotempty(args['squad2']) then table.insert(notes, "" .. fbxb.bold(fbxb.check_team_pattern(args['team2'])) .. ": " .. args['squad2'] .. "") end -- проверка на таблицу if class == '' or class == 'uncollapsed' then class = '' elseif #extra > 0 or #notes > 0 or fbxb.isnotempty(args['time']) or fbxb.isnotempty(args['report']) or fbxb.isnotempty(args['goals1']) or fbxb.isnotempty(args['goals2']) or fbxb.isnotempty(args['penalties1']) or fbxb.isnotempty(args['penalties2']) or fbxb.isnotempty(args['shootout1']) or fbxb.isnotempty(args['shootout2']) then elseif class == 'collapsible collapsed' or class == 'mw-collapsible mw-collapsed' then class = '' end -- Start box local root = mw.html.create('div') :addClass('vevent') :attr('id', id) root:tag('span') :addClass('summary') :css('display', 'none') :wikitext(args['team1'] .. ' v ' .. args['team2']) root:newline() -- Start table local rClassName = 'vevent tmpl-football-box-collapsible' local rbg = background(frame, 'default', args['result'] or '', args['bg'] or '') if rbg == 'transparent' then rClassName = rClassName .. ' tmpl-football-box-collapsible-transparent' end local rtable = root:tag('table') :attr('cellspacing', 0) :addClass(class ~= '' and class or nil) :addClass(rClassName) :css('border-top', bars and '1px solid #999' or nil) :css('border-bottom', bars and '1px solid #999' or nil) :css('margin-bottom', bars and '-1px' or nil) :css('width', args['size'] or '100%') :css('background', rbg) local row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top') -- дата и раунд local cell = row:tag('td') :css('width', width1[args['format'] or 'default'] or width1['default']) if fbxb.isnotempty(args['date']) then cell:tag('span') :css('white-space', 'nowrap') :css('float', 'right') :css('margin-left', '0.5em') :wikitext(args['date']) cell:wikitext(' ') end if fbxb.isnotempty(args['round']) then cell:wikitext(fbxb.small(args['round'])) end -- команда1 row:tag('td') :css('width', width2[args['format'] or 'default'] or width2['default']) :css('text-align', 'right') :addClass('vcard attendee') :wikitext(teamname(args['team1'])) -- счёт row:tag('td') :css('width', width3[args['format'] or 'default'] or width3['default']) :css('text-align', 'center') :wikitext(score(scorestr, args['aet'] or '', args['aggregatescore'] or '', args['penaltyscore'] or '', args['shootoutscore'] or '')) -- команда2 row:tag('td') :css('width', width4[args['format'] or 'default'] or width4['default']) :addClass('vcard attendee') :wikitext(teamname(args['team2'])) -- место проведения матча и стадион row:tag('td') :css('width', width5[args['format'] or 'default'] or nil) :css('font-size', location and '85%' or nil) :wikitext(location) if #extra > 0 or fbxb.isnotempty(args['time']) or fbxb.isnotempty(args['report']) or fbxb.isnotempty(args['goals1']) or fbxb.isnotempty(args['goals2']) then local row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top'):css('font-size', '85%') -- время row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['time']) and 'right' or nil) :wikitext(args['time']) row:newline() -- голы1 row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['goals1']) and 'right' or nil) :wikitext(fbxb.fmtlist(args['goals1'])) row:newline() -- отчёт row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['report']) and 'center' or nil) :wikitext(fbxb.makelink(args['report'] or '', '(отчёт)')) row:newline() -- голы2 row:tag('td') :wikitext(fbxb.fmtlist(args['goals2'])) row:newline() -- место проведения, стадион row:tag('td') :wikitext(table.concat(extra, '<br>')) end if fbxb.isnotempty(args['penalties1']) or fbxb.isnotempty(args['penalties2']) then row = rtable:tag('tr') row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row:tag('td'):attr('colspan', 3):css('text-align', 'center'):wikitext(fbxb.bold(fbxb.labels['penalties'])) row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top'):css('font-size', '85%') row:newline() row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['penalties1']) and 'right' or nil) :wikitext(fbxb.fmtlist(args['penalties1'])) row:newline() row:tag('td') row:newline() row:tag('td') :wikitext(fbxb.fmtlist(args['penalties2'])) row:newline() elseif fbxb.isnotempty(args['shootout1']) or fbxb.isnotempty(args['shootout2']) then row = rtable:tag('tr') row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row:tag('td'):attr('colspan', 3):css('text-align', 'center'):wikitext(fbxb.bold(fbxb.labels['shootout'])) row:tag('td'):attr('rowspan', 2) row = rtable:tag('tr'):css('vertical-align', 'top'):css('font-size', '85%') row:newline() row:tag('td') :css('text-align', fbxb.isnotempty(args['shootout1']) and 'right' or nil) :wikitext(fbxb.fmtlist(args['shootout1'])) row:newline() row:tag('td') row:newline() row:tag('td') :wikitext(fbxb.fmtlist(args['shootout2'])) row:newline() end if #notes > 0 then row = rtable:tag('tr'):css('font-size', '85%') row:tag('td') :attr('colspan', 5) :wikitext(table.concat(notes, '<br>')) row:newline() end local trackstr = (#tracking > 0) and table.concat(tracking, '') or '' if #preview > 0 and frame:preprocess("{{REVISIONID}}") == "" then trackstr = tostring(mw.html.create('div') :addClass('hatnote') :css('color', 'red') :tag('strong'):wikitext('Эскертүү:'):done() :wikitext('Белгисиз параметрлер: ' .. table.concat(preview, '; '))) end return tostring(root) .. trackstr end return p hyl4nw54ql2dxwnrjao2p2hqkqkenat 828 137246 515191 2025-06-21T18:19:13Z Arsensky 41251 «‎-- жалпы функциялар жана өзгөрмөлөр [[Модуль:Football box]] жана [[Модуль:Football box collapsible]] үчүн local p = {} p.labels = { ['aet'] = '[[Кошумча убакыт|кош. уб.]]', ['agg'] = 'эки беттештин жыйынтыгы боюнча', ['agget'] = '[[Кошумча убакыт|кош. уб.]] / [[Алтын гол|алтын гол]]', ['asdet'] = '[[Капилет...» менен түзүлгөн барак 515191 Scribunto text/plain -- жалпы функциялар жана өзгөрмөлөр [[Модуль:Football box]] жана [[Модуль:Football box collapsible]] үчүн local p = {} p.labels = { ['aet'] = '[[Кошумча убакыт|кош. уб.]]', ['agg'] = 'эки беттештин жыйынтыгы боюнча', ['agget'] = '[[Кошумча убакыт|кош. уб.]] / [[Алтын гол|алтын гол]]', ['asdet'] = '[[Капилет өлүм эрежеси|капилет өлүм]]', ['asget'] = '[[Кошумча убакыт|кош. уб.]] / [[Күмүш гол|күмүш гол]]', ['assistantreferee'] = 'Калыстын жардамчысы:', ['assistantreferees'] = 'Калыстын жардамчылары:', ['assistantreferee1'] = 'Калыстын жардамчысы:', ['assistantreferee2'] = 'Калыстын жардамчысы:', ['assistantreferees2'] = '<span style="visibility:hidden">Калыстын жардамчылары:</span>', ['assistantVAR'] = 'VAR жардамчысы:', ['assistantsVAR'] = 'VAR жардамчылары:', ['attendance'] = 'Көрүүчүлөр:', ['fifthofficial'] = 'Бешинчи калыс:', ['fourthofficial'] = 'Запастагы калыс:', ['goallineassistants'] = 'Талаа жээгиндеги калыстар:', ['goallineassistant2'] = '<span style="visibility:hidden">Талаа жээгиндеги калыстар:</span>', ['motm'] = 'Оюндун мыктысы:', ['mvp'] = 'MVP:', ['note'] = 'Эскертүү:', ['pen'] = '[[Пенальтилер|пен.]]', ['penalties'] = '[[Пенальтилер]]', ['potm'] = 'Оюндун мыктысы:', ['referee'] = 'Калыс:', ['seealso'] = 'Дагы караңыз:', ['shootout'] = '[[Пенальтилер]]', ['so'] = '[[Пенальтилер|пен.]]', ['squad1'] = 'Биринчи команда:', ['squad2'] = 'Экинчи команда:', ['stadium'] = 'Стадион:', ['VAR'] = 'Видео калыс (VAR):', ['көрүүчүлөр'] = 'Көрүүчүлөр:', ['пен'] = '[[Пенальтилер|пен.]]', ['стадион'] = 'Стадион:', ['калыс'] = 'Калыс:' } p.valid_args = { ['aet'] = true, -- кошумча убакыт ['aggregatescore'] = true, -- бир нече оюндагы жалпы эсеп ['assistantreferee'] = true, -- калыстын жардамчысы ['assistantreferee2'] = true, -- калыстын жардамчысы 2 ['assistantreferees'] = true, -- калыстын жардамчылары ['assistantVAR'] = true, -- VAR жардамчысы ['assistantsVAR'] = true, -- VAR жардамчылары ['attendance'] = true, -- көрүүчүлөр ['bars'] = true, -- collapsible-only ['bg'] = true, -- фон түсү ['class'] = true, -- collapsible-only CSS класс ['date'] = true, -- дата ['event'] = true, -- турнир (Football box гана) ['format'] = true, -- формат (collapsible) ['fifthofficial'] = true, -- бешинчи калыс ['fourthofficial'] = true, -- запастагы калыс ['goallineassistants'] = true, -- дарбаза жанындагы калыстар ['goallineassistant2'] = true, -- дарбаза жанындагы калыстар 2 ['goals1'] = true, -- голдор 1 ['goals2'] = true, -- голдор 2 ['id'] = true, -- якорь ['location'] = true, -- шаар/өлкө ['motm'] = true, -- оюн MVP (collapsible) ['mvp'] = true, -- MVP (collapsible) ['nobars'] = true, -- collapsible-only ['note'] = true, -- эскертүү (collapsible) ['penalties1'] = true, -- пенальти 1 ['penalties2'] = true, -- пенальти 2 ['penaltyscore'] = true, -- пенальти эсеп ['potm'] = true, -- оюн MVP (collapsible) ['referee'] = true, -- калыс ['report'] = true, -- матч протоколу ['result'] = true, -- W/D/L формат (collapsible) ['round'] = true, -- раунд / баскыч ['score'] = true, -- финалдык эсеп ['score1'] = true, -- команда 1 эсеп ['score2'] = true, -- команда 2 эсеп ['scorenote'] = true, -- эсепке комментарий ['seealso'] = true, -- дагы караңыз (collapsible) ['shootout1'] = true, -- пенальти сериясы 1 (collapsible) ['shootout2'] = true, -- пенальти сериясы 2 (collapsible) ['shootoutscore'] = true, -- серия эсеп (collapsible) ['size'] = true, -- блоктун өлчөмү ['squad1'] = true, -- курам 1 ['squad2'] = true, -- курам 2 ['stadium'] = true, -- стадион ['team1'] = true, -- команда 1 ['team2'] = true, -- команда 2 ['time'] = true, -- убактысы ['VAR'] = true -- VAR калыс } function p.isnotempty(s) return s and s:match('^%s*(.-)%s*$') ~= '' end local kyr_args = { ['ВАРассистенти'] = 'assistantVAR', ['ВАРассистенттери'] = 'assistantsVAR', ['ВАР'] = 'VAR', ['убакыт'] = 'time', ['голдор1'] = 'goals1', ['голдор2'] = 'goals2', ['дата'] = 'date', ['кошуб'] = 'aet', ['кошумча убакыт'] = 'aet', ['көрүүчүлөр'] = 'attendance', ['оюндун мыктысы'] = 'motm', ['команда1'] = 'team1', ['команда2'] = 'team2', ['орун'] = 'location', ['жээгиндегилер'] = 'goallineassistants', ['жээгиндеги2'] = 'goallineassistant2', ['жалпы эсеп'] = 'aggregatescore', ['отчет'] = 'report', ['протокол'] = 'report', ['пенальти'] = 'penaltyscore', ['пенальти1'] = 'penalties1', ['пенальти2'] = 'penalties2', ['жардамчы'] = 'assistantreferee', ['жардамчы2'] = 'assistantreferee2', ['жардамчылар'] = 'assistantreferees', ['эскертүү'] = 'note', ['раунд'] = 'round', ['размер'] = 'size', ['резервдегикалыс'] = 'fourthofficial', ['жыйынтык'] = 'result', ['дагы караңыз'] = 'seealso', ['курам1'] = 'squad1', ['курам2'] = 'squad2', ['стадион'] = 'stadium', ['калыс'] = 'referee', ['калыс5'] = 'fifthofficial', ['эсеп'] = 'score', ['эсеп1'] = 'score1', ['эсеп2'] = 'score2', ['эсеп эскертүү'] = 'scorenote', ['турнир'] = 'event', ['фон'] = 'bg', ['формат'] = 'format' } function p.checkarg(k, v, cat, tracking, preview) if k and type(k) == 'string' then if p.valid_args[k] then -- valid and not tracked elseif p.isnotempty(kyr_args[k]) then -- valid kyr param else -- invalid local vlen = mw.ustring.len(k) k = mw.ustring.sub(k, 1, (vlen < 25) and vlen or 25) k = mw.ustring.gsub(k, '[^%w%-_ ]', '?') table.insert(tracking, '[[Категория:' .. cat .. '|' .. k .. ']]') table.insert(preview, '"' .. k .. '"') end end end function p.trim(s) if p.isnotempty(s) then s = s:match('^[\'"%s]*(.-)[\'"%s]*$') return p.isnotempty(s) and s or nil end return nil end function p.bold(s) if p.isnotempty(s) then return "'''" .. s .. "'''" end return "" end function p.italic(s) if p.isnotempty(s) then return "''" .. s .. "''" end return "" end function p.small(s) if p.isnotempty(s) then return '<small>' .. s .. '</small>' end return '' end function p.nowrap(s) if p.isnotempty(s) then return '<span style="white-space:nowrap">' .. s .. '</span>' end return '' end function p.fmtlist(s) s = mw.ustring.gsub(s or '', '%[%[ *([%?-]) *%]%]', '%1') s = mw.ustring.gsub(s, '%[%[ *[%?-] *| *(.-) *%]%]', '%1') if mw.ustring.sub(s, 1, 1) == '*' then return tostring(mw.html.create('div'):addClass('plainlist'):newline():wikitext(s)) end return s end function p.makelink(s, t) if s:match('^[Hh][Tt][Tt][Pp][Ss]?:[^ ]*$') then return '[' .. s .. ' ' .. t .. ']' end return s end local span_begin = '<span class="flagicon">' local span_end = '</span>' local any_file = '%[%[File:.+%]%]' local any_file_ru = '%[%[Файл:.+%]%]' local any_space = '%s*' local nbsp = '&nbsp;' local flagicon = span_begin .. '%[%[Файл:.+%]%]' .. span_end local clarification = '%b()' local wikilink_text = '%[%[.+|([^%]]+)%]%]' local wikilink_same = '%[%[([^%]]+)%]%]' local nolink = '([^%[%]]+)' local spaces = {any_space, nbsp} local targets = { wikilink_text, wikilink_text .. any_space .. clarification, wikilink_same, wikilink_same .. any_space .. clarification, nolink, nolink .. any_space .. clarification} local function check_any_pattern(s, patterns) for _, pattern in ipairs(patterns) do for m in mw.ustring.gmatch(s, pattern) do return p.trim(m) end end return s end local function pattern_maker(list, fun) for _, target in ipairs(targets) do for _, space in ipairs(spaces) do table.insert(list, fun(space, target) .. "$") end end end function p.check_team_pattern(s) local team_with_possible_flags = {} -- сначала проверяем шаблон {{флаг|}}, чтобы gmatch не захватывал открывающий <span> pattern_maker(team_with_possible_flags, function(space, target) return flagicon .. space .. target end) -- {{флаг|XX}} спереди pattern_maker(team_with_possible_flags, function(space, target) return target .. space .. flagicon end) -- {{флаг|XX}} сзади pattern_maker(team_with_possible_flags, function(space, target) return any_file .. space .. target end) -- {{флаг XX}} спереди pattern_maker(team_with_possible_flags, function(space, target) return target .. space .. any_file end) -- {{флаг XX}} сзади pattern_maker(team_with_possible_flags, function(space, target) return any_file_ru .. space .. target end) -- {{флаг XX}} спереди, в шаблоне используется синтаксис Файл: pattern_maker(team_with_possible_flags, function(space, target) return target .. space .. any_file_ru end) -- {{флаг XX}} сзади, в шаблоне используется синтаксис Файл: for _, t in ipairs(targets) do table.insert(team_with_possible_flags, t) end return check_any_pattern(s, team_with_possible_flags) end function p.process_kyr_params(args) for kyr, en in pairs(kyr_args) do if p.isnotempty(args[kyr]) then args[en] = args[kyr] args[kyr] = nil end end end function p.print_kyr_params(frame) local wtable = mw.html.create('table'):addClass("wikitable sortable") local row = wtable:tag('tr') row:tag('th'):wikitext('Кыргызча параметр') row:tag('th'):wikitext('Англисче параметр') local sorted = {} for k, _ in pairs(kyr_args) do sorted[#sorted + 1] = k end table.sort(sorted) for _, kyr in ipairs(sorted) do row = wtable:tag('tr') row:tag('td'):wikitext(kyr) row:tag('td'):wikitext(kyr_args[kyr]) end return tostring(wtable) end return p f3ghf0b213dtt9gj1oiij711umx9ztt 0 137247 515212 2025-06-22T09:33:07Z Элдин беги 28837 «‎ {{Илимпоз |Ысымы = * |Расмий ысымы = |Сүрөт = |Туурасы = |Сүрөттүн аталышы = |Туулган жылы = * |Туулган жери = |Каза болгон жылы = |Каза болгон жери = |Жарандыгы = |Илимий чөйрөс...» менен түзүлгөн барак 515212 wikitext text/x-wiki {{Илимпоз |Ысымы = * |Расмий ысымы = |Сүрөт = |Туурасы = |Сүрөттүн аталышы = |Туулган жылы = * |Туулган жери = |Каза болгон жылы = |Каза болгон жери = |Жарандыгы = |Илимий чөйрөсү = * |Иштеген жери = |Илимий даражасы = |Илимий наамы = |Альма-матер = |Илимий жетекчиси = |Белгилүү окуучулары = |Белгилүү болгондугу = ** |Сыйлыктары = |Кол тамгасы = |Кол тамгасынын туурасы = |Сайты = }} Зарема Загидовна Громова (12-июль 1943-жылы, Жалал-Абад шаарында туулган) — Кыргыз Республикасынын эмгек сиңирген врачы, медицина илимдеринин кандидаты, Бишкек шаарындагы доктор Громованын көп тармактуу медициналык борборунун негиздөөчүсү жана жетекчиси. n9jzj771jpttm9v4eyhvj79vgxur0hu 515214 515212 2025-06-22T10:34:03Z Элдин беги 28837 Бул макала кайра түзөтүлөт, учурда үстүнөн иштеп жатам 515214 wikitext text/x-wiki {{Илимпоз |Ысымы = * |Расмий ысымы = |Сүрөт = |Туурасы = |Сүрөттүн аталышы = |Туулган жылы = * |Туулган жери = |Каза болгон жылы = |Каза болгон жери = |Жарандыгы = |Илимий чөйрөсү = * |Иштеген жери = |Илимий даражасы = |Илимий наамы = |Альма-матер = |Илимий жетекчиси = |Белгилүү окуучулары = |Белгилүү болгондугу = ** |Сыйлыктары = |Кол тамгасы = |Кол тамгасынын туурасы = |Сайты = }} '''Зарема Загидовна Громова''' (12-июль 1943-жыл, Жалал-Абад шаарында туулган) — [[Кыргызстан|Кыргыз Республикасынын]] [[Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген врачы|эмгек сиңирген врачы]], [[медицина]] [[Илимдер кандидаты|илимдеринин кандидаты]], Бишкек шаарындагы доктор Громованын көп тармактуу медициналык борборунун негиздөөчүсү жана жетекчиси. == Өмүр баяны == '''Зарема Загидовна Громова''' 1943-жылы 12-июлда Кыргыз Республикасынын [[Жалал-Абад|Жалал-Абад шаарында]] кызматкердин үй-бүлөсүндө төрөлгөн. 1948-жылы анын үй-бүлөсү [[Бишкек|Бишкек шаарына]] (мурдагы [[Бишкек|Фрунзе]]) көчүп келишкен. 1958-жылы медициналык окуу жайга тапшырып, аны 1960-жылы артыкчылык диплому менен аяктаган. Эмгек жолун бөлүштүрүүнүн негизинде [[Kыргыз мамлекеттик медициналык академиясы|Кыргыз мамлекеттик медицина институтунун]] (КММИ) патологиялык анатомия кафедрасында баштаган. Патологиялык анатомияга болгон кызыгуусун кафедранын башчысы, профессор [[Малышев Борис Федорович]] ойготкон. '''Патологиялык анатомия''' — медицинанын эң татаал дисциплиналарынын бири, анда “өлүктөр тирүүлөргө сабак берет” деп айтылат. Зарема Загидовна 1963-жылы КММИнин медицина факультетине тапшырып жатып эле [[патологоанатом]] болорун билген. 1969-жылы институтту аяктагандан кийин, Кыргыз Республикасынын Илимдер академиясына, Биохимия жана физиология институтуна морфолог кызматына чакырылган. Ал жерде Громова канды тиешелүү иштетүүдөн кийин куюу мүмкүнчүлүгү сыяктуу актуалдуу көйгөйлөрдүн бири боюнча илимий иштерди баштаган. Бул илимий тажрыйбалардын бир бөлүгү Москва шаарындагы патологиялык анатомия бөлүмүнүн базасында лабораториялык жаныбарларда (иттер, коёндор, маймылдар) жүргүзүлгөн. Аталган бөлүмдү профессор Николай Константинович Пермяков жетектеген, ал эми изилдөөлөрдүн консультанты болуп дүйнөгө белгилүү окумуштуу, хирург-трансплантолог Владимир Петрович Демихов — экспериментте биринчи жолу жүрөк көчүргөн жана адамга биринчи жолу жүрөк көчүргөн хирург Кристиан Бернардын устаты болгон. 1967-жылы Громова Алма-Ата шаарында жабык окумуштуулар кеңешинде диссертациясын коргогон. Адамдарга жардам берүү жана практикалык медицинага жакын болуу каалоосу аны Республикалык клиникалык оорукананын патологиялык-анатомиялык бөлүмүнө прозектор кызматына өтүүгө түрткү берген. 1986-жылы Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин чечими менен Громова З.З. балдар бөлүмүн ачып, балдардын патологиялык-анатомиялык кызматынын негиздөөчүсү болгон. Ошол эле учурда ал КР Саламаттык сактоо министрлигинин башкы патологоанатому болуп, бул ишин КММИде жана Славян университетинде окутуучулук ишмердүүлүгү менен айкалыштырган: алгач кафедранын ассистенти, андан кийин доценти болгон. Ишмердүүлүгү учурунда, 2009-жылга чейин, Громова З.З. республикада биринчи жолу калкан безинин патологиясын диагностикалоо ыкмасы катары ТАПБ колдонуу менен изилдөөлөрдү киргизген. 1987-жылы балдардын, өзгөчө ымыркайлардын өлүмүнүн жогорку деңгээлин эске алуу менен Громова З.З. балдардагы ичтен жуккан инфекцияларды тирүү кезинде диагностикалоону жана плаценталарды изилдөөнү киргизген. Бул республика боюнча өлүм деңгээлин кыйла төмөндөтүүгө мүмкүндүк берген. Анын жетекчилиги астында 140тан ашык илимий макала, 5 методикалык көрсөтмө жарык көргөн, 4 кандидаттык диссертация корголгон. Кош бойлуулукту көтөрө албоо, атап айтканда, боюнда бар аялдардын боюнан түшүп калуу көйгөйү маанилүү маселелердин бирине айланган. Санкт-Петербург облустук патологиялык-анатомиялык бюросунда Б.И. жана Н.Г. Глуховецтин жетекчилиги астында адистик курсунан өткөндөн кийин, Громова З.З. бул маселе менен алектенип, патологиянын себептерин диагностикалоо менен гана чектелбестен, жакшы натыйжалар менен объективдүү сунуштарды берген. 2010-жылы Громова З.З. республикада биринчи жолу эмчек безинин залалдуу шишиктерин иммуногистологиялык изилдөөнү киргизген. Активдүү илимий-практикалык ишмердүүлүгү үчүн Громова З.З. "Саламаттык сактоонун отличниги" (1995) жана "КР эмгек сиңирген врачы" (1998) наамдарына татыган. Ошондой эле жабык темадагы иштеринин жыйындысы үчүн СССР Министрлер Советинин экинчи даражадагы сыйлыгын алган (1983). Мындан тышкары, ал көптөгөн Ардак грамоталар менен сыйланган. cqnkg4zbf38f4tf2io5x12jv4c5yfhy 515215 515214 2025-06-22T10:50:25Z Baydastann 38267 515215 wikitext text/x-wiki {{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Элдин беги|Элдин беги]]}}{{Илимпоз |Ысымы = * |Расмий ысымы = |Сүрөт = |Туурасы = |Сүрөттүн аталышы = |Туулган жылы = * |Туулган жери = |Каза болгон жылы = |Каза болгон жери = |Жарандыгы = |Илимий чөйрөсү = * |Иштеген жери = |Илимий даражасы = |Илимий наамы = |Альма-матер = |Илимий жетекчиси = |Белгилүү окуучулары = |Белгилүү болгондугу = ** |Сыйлыктары = |Кол тамгасы = |Кол тамгасынын туурасы = |Сайты = }} '''Зарема Загидовна Громова''' (12-июль 1943-жыл, Жалал-Абад шаарында туулган) — [[Кыргызстан|Кыргыз Республикасынын]] [[Кыргыз Республикасынын Эмгек сиңирген врачы|эмгек сиңирген врачы]], [[медицина]] [[Илимдер кандидаты|илимдеринин кандидаты]], Бишкек шаарындагы доктор Громованын көп тармактуу медициналык борборунун негиздөөчүсү жана жетекчиси. == Өмүр баяны == '''Зарема Загидовна Громова''' 1943-жылы 12-июлда Кыргыз Республикасынын [[Жалал-Абад|Жалал-Абад шаарында]] кызматкердин үй-бүлөсүндө төрөлгөн. 1948-жылы анын үй-бүлөсү [[Бишкек|Бишкек шаарына]] (мурдагы [[Бишкек|Фрунзе]]) көчүп келишкен. 1958-жылы медициналык окуу жайга тапшырып, аны 1960-жылы артыкчылык диплому менен аяктаган. Эмгек жолун бөлүштүрүүнүн негизинде [[Kыргыз мамлекеттик медициналык академиясы|Кыргыз мамлекеттик медицина институтунун]] (КММИ) патологиялык анатомия кафедрасында баштаган. Патологиялык анатомияга болгон кызыгуусун кафедранын башчысы, профессор [[Малышев Борис Федорович]] ойготкон. '''Патологиялык анатомия''' — медицинанын эң татаал дисциплиналарынын бири, анда “өлүктөр тирүүлөргө сабак берет” деп айтылат. Зарема Загидовна 1963-жылы КММИнин медицина факультетине тапшырып жатып эле [[патологоанатом]] болорун билген. 1969-жылы институтту аяктагандан кийин, Кыргыз Республикасынын Илимдер академиясына, Биохимия жана физиология институтуна морфолог кызматына чакырылган. Ал жерде Громова канды тиешелүү иштетүүдөн кийин куюу мүмкүнчүлүгү сыяктуу актуалдуу көйгөйлөрдүн бири боюнча илимий иштерди баштаган. Бул илимий тажрыйбалардын бир бөлүгү Москва шаарындагы патологиялык анатомия бөлүмүнүн базасында лабораториялык жаныбарларда (иттер, коёндор, маймылдар) жүргүзүлгөн. Аталган бөлүмдү профессор Николай Константинович Пермяков жетектеген, ал эми изилдөөлөрдүн консультанты болуп дүйнөгө белгилүү окумуштуу, хирург-трансплантолог Владимир Петрович Демихов — экспериментте биринчи жолу жүрөк көчүргөн жана адамга биринчи жолу жүрөк көчүргөн хирург Кристиан Бернардын устаты болгон. 1967-жылы Громова Алма-Ата шаарында жабык окумуштуулар кеңешинде диссертациясын коргогон. Адамдарга жардам берүү жана практикалык медицинага жакын болуу каалоосу аны Республикалык клиникалык оорукананын патологиялык-анатомиялык бөлүмүнө прозектор кызматына өтүүгө түрткү берген. 1986-жылы Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин чечими менен Громова З.З. балдар бөлүмүн ачып, балдардын патологиялык-анатомиялык кызматынын негиздөөчүсү болгон. Ошол эле учурда ал КР Саламаттык сактоо министрлигинин башкы патологоанатому болуп, бул ишин КММИде жана Славян университетинде окутуучулук ишмердүүлүгү менен айкалыштырган: алгач кафедранын ассистенти, андан кийин доценти болгон. Ишмердүүлүгү учурунда, 2009-жылга чейин, Громова З.З. республикада биринчи жолу калкан безинин патологиясын диагностикалоо ыкмасы катары ТАПБ колдонуу менен изилдөөлөрдү киргизген. 1987-жылы балдардын, өзгөчө ымыркайлардын өлүмүнүн жогорку деңгээлин эске алуу менен Громова З.З. балдардагы ичтен жуккан инфекцияларды тирүү кезинде диагностикалоону жана плаценталарды изилдөөнү киргизген. Бул республика боюнча өлүм деңгээлин кыйла төмөндөтүүгө мүмкүндүк берген. Анын жетекчилиги астында 140тан ашык илимий макала, 5 методикалык көрсөтмө жарык көргөн, 4 кандидаттык диссертация корголгон. Кош бойлуулукту көтөрө албоо, атап айтканда, боюнда бар аялдардын боюнан түшүп калуу көйгөйү маанилүү маселелердин бирине айланган. Санкт-Петербург облустук патологиялык-анатомиялык бюросунда Б.И. жана Н.Г. Глуховецтин жетекчилиги астында адистик курсунан өткөндөн кийин, Громова З.З. бул маселе менен алектенип, патологиянын себептерин диагностикалоо менен гана чектелбестен, жакшы натыйжалар менен объективдүү сунуштарды берген. 2010-жылы Громова З.З. республикада биринчи жолу эмчек безинин залалдуу шишиктерин иммуногистологиялык изилдөөнү киргизген. Активдүү илимий-практикалык ишмердүүлүгү үчүн Громова З.З. "Саламаттык сактоонун отличниги" (1995) жана "КР эмгек сиңирген врачы" (1998) наамдарына татыган. Ошондой эле жабык темадагы иштеринин жыйындысы үчүн СССР Министрлер Советинин экинчи даражадагы сыйлыгын алган (1983). Мындан тышкары, ал көптөгөн Ардак грамоталар менен сыйланган. oc8ym046dv9wasidg7i2uox5ktwd9ve