Арнольд Шварценеггер

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="ky">
  <siteinfo>
    <sitename>Википедия</sitename>
    <dbname>kywiki</dbname>
    <base>https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.8</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Медиа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Атайын</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Талкуу</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Колдонуучу</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Колдонуучунун баарлашуулары</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Википедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Википедияны талкуулоо</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Файлды талкуулоо</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаВики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаВикини талкуулоо</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Калып</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Калыпты талкуулоо</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Жардам</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Жардамды талкуулоо</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категория</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категорияны талкуулоо</namespace>
      <namespace key="118" case="first-letter">Макала долбоору</namespace>
      <namespace key="119" case="first-letter">Макала долбоорун талкуулоо</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Модулду талкуулоо</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Арнольд Шварценеггер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5614</id>
    <revision>
      <id>515841</id>
      <parentid>504604</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:53:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Карьерасы */</comment>
      <origin>515841</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26689" sha1="2ykdqvmomv0b36vp9z5vhfyi5w1653j" xml:space="preserve">{{каталар}}
{{Категориясы жок}}
{{Кинематографчы
 |ысымы                = Арнолд Шварценеггер
 |нукура ысымы         = Arnold Schwarzenegger
 |сүрөт                = SchwarzeneggerJan2010.jpg
 |туурасы              = 230 px
 |сүрөттүн баяндамасы  = Арнолд Шварценеггер 2010 жылы
 |төрөлгөндөгү ысымы   = Арнолд Алоис Шварценеггер ({{lang-de|Arnold Alois Schwarzenegger}})
 |туулган датасы       = 30.07.1947
 |өлгөн датасы         = 
 |туулган жери         = [[Грац]] шаарына жакынкы, [[Таль-Грац|Таль кыштагы]], Штририя жеринде,{{өлкө желеги|Австрия}}
 |өлгөн жери           = 
 |кесиби               = {{Актёр|АКШ}}
 |жарандыгы            = {{өлкө желеги|АКШ}} → {{өлкө желеги|Австрия}}
 |активдүү жылдары     = 
 |багыты               = 
 |киностудия           = 
 |сыйлыктары           = 
 |imdb_id              = 
 |сайт                 = {{url|schwarzenegger.com}}
}}
'''Арнолд Алоис Шварценеггер''' ([[Англис тили|англ.]] ''Arnold Alois Schwarzenegger'', айтылышы: /ˈʃwɔːrtsənˌɛɡər/; немис тилинде айтылышы: [ˈaɐ̯nɔlt ˈalɔʏs ˈʃvaɐ̯tsn̩ˌɛɡɐ]; 1947-жылы 30-июль) – [[Австрия|Австриялык]] жана [[Америка Кошмо Штаттары (АКШ)|Америкалык]] актёр, продюсер, бизнесмен, инвестор, жазуучу, филантроп, активист, саясатчы жана профессионал культурист. 2003-2011-жылдары эки мөөнөт бою [[Калифорния]] штатынын губернатору болгон.

Шварценеггер 15 жашынан баштап, булчуңдарды машыктыруучу спорт (бодибилдинг) менен алектене баштаган. 20 жашында ''Mr. Universe'' наамына татыган жана Мистер Олимпия культуристтер сынагынын жеңүүчүсү (7 жолу) болгон. Шварценеггер азыркыга чейин культуристтер чөйрөсүнүн эң көрүнүктүү спортчусу болуп эсептелет.  Ошондой эле, ал бул спорт жөнүндө бир канча макала жана китептерди жазган. Шварценеггер эч бир заманда болуп көрбөгөн эң мыкты культуристтердин бири болуп, бул спорттун чыныгы жылдызы болуп саналат. Шварценеггер Голливуддун тез аракеттүү тасмаларынын жылдызы болуп дүйнөлүк атактуулукка жеткен. Актер 1982-жылы “Конан-Варвар” (англ. Conan the Barbarian) аталышындагы популярдуу кылыч-жана-сыйкырчылык эпикалык тасмада тарылып белгилүүлүккө жеткен, кийин бул тасманын уландысы да тартылган.

1984-жылы Шварценеггер Жеймс Камерондун финансылык жактан ийгиликтүү жана киносынчылар тарабынан жогору бааланган “Терминатор” (англ. The Terminator) аталышындагы [[Илимий фантастика|илимий фантастикалык]] жанрындагы тасмасында роль аткарган. Шварценеггер Терминарордун ролун франшизанын кийинки тасмаларында да аткарган, алар: “[[Терминатор 2: Акыр заман]]” (Terminator 2: Judgment Day, 1991), “Терминатор 3: Машиналардын көтөрүлүшү” (англ. Terminator 3: Rise of the Machines, 2003) жана “Терминатор: Генезис” (англ. Terminator Genisys, 2015). Шварценеггер тартылган эң ийгиликтүү тасмалар: “Коммандо” (англ. Commando, 1985), “Чуркоочу адам” (англ. The Running Man, 1987), “Жырткыч” (англ. Predator, 1987), “Эгиздер” (англ. Twins, 1988), “Чындыкка чакырык” (англ. Total Recall, 1990), “Бала бакча полициясы” (англ. Kindergarten Cop, 1990) жана “Чындыкка окшош жалган” (англ. True Lies, 1994). 2015-жылы Шварценеггер Дональд Трамптын ордуна The Celebrity Apprentice теле-көрсөтүүнүн алпаруучусу дайындалганы жарыяланган, бирок актёр бир сезондон кийин, Трамптын эскертүүлөрүнөн улам долбоордон чыгууга аргасыз болгон. Спорт чөйрөдө Шварценеггер «Австриялык эмен» ысымга татыган, ал эми чыгармачылык ишинде актер «Арни» ысымга татып, саясатта «Говернатор» (англ. The Governator, &quot;Governor&quot; (кырг. аким) жана &quot;The Terminator&quot; (кырг. терминатор)) ысмы менен кеңири таанымал болгон.

Республикачыл Шварценеггер 2003-жылдын 7-октябрында атайын чакыруунун шайлоосуна биринчи жолу шайланып ошол жылы аким болгон Грейс Дэвистин ордуна келген. Шварценеггер 17-ноябрда Дэвистин мөөнөтүнүн аягына чейин иштеп берүүгө ант берген. Кийин, Калифорния штатынын аким шайлоосунда, 2006-жылдын 7-ноябрында Шварценеггер Калифорния штатынын казыначысы демократ Фил Анжелидисти жеңип, толук акимдик мөөнөтүнө шайланган. 2007-жылдын 5-январында Шварценеггер расмий түрдө экинчи мөөнөтүн баштаган. 2011-жылы Шварценеггер экинчи мөөнөтүн аяктап, чыгармачылык ишин баштаган.

==Өмүр баяны==
Арнолд Шварценеггер 1947-жылы 30-июлда Австриянын Таль кыштагында жарык дүйнөгө келген. Атасы Густав жергиликтүү полиция кызматынын башчысы болсо, апасы үй кожойкеси болчу. Арнольд менен анын жалгыз агасы Мейнхард (кийин 1971-жылы автокырсыктан каза тапкан) балалыгында атасы Густав Шварценеггердин катуу тарбиясынын алдында чоңоюшат. Турмуштары бир кыйла оор болгону менен балдарынын денсоолугу чың болуусун каалаган ата-эне тазалыкты сактап, жакшы тамактандырууга аракет жасашчу. Бирок, баары бир курсагы ач экенинен кабар берип, кичинекей Арнольд күндөн-күнгө арыктап отуруп, кээ күндөрү эс-учун жоготуп, бир канча ирет ооруканага да түшкөн. “Анда биздин үйдө сыналгы, радио, телефон, ванна дегендерден эч нерсе жок эле. Эптеп нан таап жегенибизге ыраазы болчубуз”,- деп эскерет Арнольд. Актёр алгач өзү жашаган кыштактагы Ганс Гросс мектебинде, андан кийин Грац шаарындагы Фробель орто мектебинде билим алат. Бир тууганы Мейнхарддан айырмаланып, Арнольд өтө эле шайыр жана элпек бала болгон. Ал эми агасы Мейнхарддын оор мүнөзү, мыкаачылыгы мектептен айдалууга, ал гана эмес, атасы Густавтын ичкиликке берилип кетишине алып келген. Арнольд кичинекей кезинен эле башкаларга окшобогон өзгөчө адам болууну самачу. Бир аз убакытка чейин футбол менен машыккандан кийин “команданын ар бир мүчөсүнө баш ийүүнү жана жеңишимди башкалар менен бөлүшүүнү каалабайм” деп кетип калган. Атасы ар кандай музыкалык аспаптарда кол ойноткондуктан, баласынын музыкант болуусун каалап, өз чеберчилигин үйрөтүүгө аракет жасайт. Бирок, Арнольд музыкага таптакыр кызыкчу эмес.

==Спортто==
Футболдон биротоло көңүлү калган Арнольд,спорттун башка түрү менен алектенүүнү чечет. Чоң спортко жолу ачыла электе эле ар бир күнүн дене тарбия көнүгүүлөрү менен баштаган. Ал эми 1961-жылы атактуу культурист Курт Марнул (“Австрия Мырзасы”, “Европа Мырзасы” титулдарынын ээси) менен таанышкандан кийин бодибилдинг менен машыгууну чечкен. Алгач спорттун бул түрүнө түз эле кирип кетүү мүмкүн эмес эле. Анткени, Арнольд өтө эле арык жана бою узун болчу. Кичинекей кезинен күжүрмөн, эмгекчил жаш спортсмен жумасына жети күн 3-4 сааттан машыгып, үйүнө күндөп-түндөп келбей калышы атасынын кыжырын келтирип, үй-бүлөлүк чыр-чатактардын келип чыгышына алып келген. Апасы болсо тескерисинче, баласынын бул каалоосун колдоп, атасы уктагандан кийин машыгууга барып туруусуна уруксат берген. Бир канча убакыт өткөндөн кийин кайрадан Курт Марнулга кайрылып, анын жардамы менен жергиликтүү сынактарга катыша баштаган. Бирок, Арнольддун курсак бөлүгүндө күч булчуңдары жок болгондуктан, ар кандай кыймылда булчуңдарын даңазалап көргөзүүдө ичин колдору менен жаап алчу экен. Кийинчерээк машыктыруучусу ага күч булчуңдарын чоңойтуучу дары-дармек каражаттарын ичирип, Арнольддун дене түзүлүшүн калыпка келтирген (ал учурда мындайларга тыюу салынган эмес).

Арнольд Америкага кетүүнү кичинекей кезинен эле самачу. Себеби, кедей болгондугу үчүн досторунун куру бекер ар кайсы шылтоолор менен шылдыңдашы, андан тышкары, атасынын да “Золушка” деп тамашалашы жүрөгүнө катуу тиер эле. Бул тилеги ишке аша электе 1965-жылы аскер кызматын өтөөгө чакыруу кагазын алат. Жашы 21ден ашып калгандыгына байланыштуу танк айдоочусу катары кабыл алышкан. Ал эми ал учурда Арнольд бир гана кичинекей масштабдагы конкурстарга катышууну эмес, “Ааламдын Мырзасы” титулуна ат салышууну көздөп, бодибилдинг менен андан да көбүрөөк машыга баштаган. Ал гана эмес, “Европа Мырзасы” титулун алуу үчүн аскерден эч кимден уруксат сурабай эле кетип калган. Бул наамдын ээси болуп кайтканына карабастан, келгенден кийин аскер кызматкерлери өз жазасын колуна карматышат. Кийинчерээк 1966-жылы келечектен көптү талап кылган Арнольд Германиянын Мюнхен шаарына кетип, ал жактан чакан бир фитнес-клубдун машыктыруучусу болуп ишке орношкон. Дагы да болсо турмуш кысымына кабылып, ошол клубдун спорт аянтчасында жерге жатып уктаган күндөрү да болот. Алган акчасын топтоп отуруп, ижарага бир бөлмөлүү батир алып жашай баштайт. Бирок, эң негизгиси, жашоосунда жаңы бурулуш жолду көрсөткөн немис бодибилдингчиси Рейнхарт Сволан менен дал ушул жерден таанышкан. Анын колдоосу менен “Ааламдын Мырзасы” конкурсуна барууга Англияга чейинки жол кире топтоого киришет.

==Ийгиликтери==
Бир канча кыйынчылыктарды жеңип, 1967-жылы Арнольд Шварценеггер “Ааламдын Мырзасы” титулун багындырып, өзүнө жетээрлик акча таба баштайт. Англия спортсүйүүчүлөрүнүн арасында тааныла баштаганы менен алар менен эркин сүйлөшүү Арнольд үчүн кыйынчылыкка турат. Анткени, өз эне тили немис тили болгондуктан, англисче үйрөнүү бир аз кыйынчылыктарды алып келген. Бирок, бул Англиядан “Европанын эң келбеттүү жигити”, “Европа Мырзасы”, “Оор көтөрүү боюнча эл аралык чемпион” титулдарынын ээси болууга терс таасирин тийгизген эмес. 1968-жылы “Олимпия Мырзасы” наамын багындыруу үчүн Флориданы көздөй бет алат. Бирок, бул жолу буттарынын булчуңдары анча чоң эмес болгондуктан, экинчи орунга татыктуу болуп кайтат жана ушундан кийин буттарына күч топтой баштайт. Мына ушундай эмгектердин артынан “Дүйнөнүн жана Европанын культуризм боюнча чемпиону”, “Ааламдын Мырзасы” титулунун беш жолку жана “Олимпия Мырзасы” наамынын жети жолку ээси болууга жетишкен. Кудай берээрин унутпай, Арнольд бул учурда бир топ эле байлык чогултуп, бардык акчасына кыймылсыз мүлк ала берген. Андан тышкары, түстүү журналдарга сүрөткө түшүп, “темир булчуңдуу” жылдызга айлана баштайт. Билим алууну да унутпастан, Санта-Моника колледжинде окуган. Андан кийин 1979-жылы Висконсин штатындагы Бизнес жана эл аралык экономика университетинен Американын тарыхы боюнча билим алууга жетишет. 

==Карьерасы==
[[Файл:Arnold Schwarzenegger 1971.jpg|thumb|Арнольд Шварценеггердин 1971-жылдагы сүрөтү]]
Турмуштан баарын күтүүгө болот. Бала кыялы менен ойлогон ойлору ишке ашып, өзү каалаган спорт түрүнүн чебери болууга жетишкенден кийин дүйнө элдеринин эсинде түбөлүк калуу үчүн Арнольд киного тартыла баштайт. “Темир булчуң” атка конгон мындай спортсменди кантип эле кинорежиссёрлор байкабай калышсын?! Алгачкы жолу “Нью-Йорктогу Геркулес” фильмине тартылган. Келишимдүү тулку бойлуу Арнольд бул кинодон 12 миң доллар киреше тапкан. Тартылган ар бир фильми хитке айланып, актердун жөн гана дене түзүлүшүн киного чагылдырганы үчүн режиссёрлор акча төлөп беришкен. Башында америкалыктардын айтуусуна оңой болсун үчүн Арнольддун фамилиясын өзгөртүп, “Стронг” деген псевдоним менен чыгарышкан. Бирок, кийинчерээк Шварценеггер өз фамилиясын алып чыгууну чечет.

1973-жылы бодибилдингден кетип, кино дүйнөсүнө бет алган эле. Көп узабай “Темирди терметип”, “Сан-Франциско көчөлөрү”, “Акмак”, “Ачка кала бер” фильмдери бири-биринин артынан эл алдына тартуулана баштайт. Бирок, мында Арнольд анча байкалбаган ролдорду жараткан. Чыныгы дүйнөлүк атак-даңкты багындырууга 1982-жылы чыккан “Конан-Варвар” фильми жардам берген. Бир аз убакыттын ичинде Голливуд жылдызына айланган актер Арнольддун катышуусунда “Айбан”, “Коммандо”, “Эгиздер”, “Бала бакча полициясы” жана эң популярдуу кинолордун бири “Терминатор”. Бала кыялы менен ойлогон ойлору ишке ашып, өзү каалаган спорт түрүнүн чебери болууга жетишкенден кийин дүйнө элдеринин эсинде түбөлүк калуу үчүн Арнольд киного тартыла баштайт. “Темир булчуң” атка конгон мындай спортсменди кантип эле кинорежиссёрлор байкабай калышсын?! Алгачкы жолу “Нью-Йорктогу Геркулес” фильмине тартылган. Келишимдүү тулку бойлуу Арнольд бул кинодон 12 миң доллар киреше тапкан. Тартылган ар бир фильми хитке айланып, актердун жөн гана дене түзүлүшүн киного чагылдырганы үчүн режиссёрлор акча төлөп беришкен. Башында америкалыктардын айтуусуна оңой болсун үчүн Арнольддун фамилиясын өзгөртүп, “Стронг” деген псевдоним менен чыгарышкан. Бирок, кийинчерээк Шварценеггер өз фамилиясын алып чыгууну чечет.

1973-жылы бодибилдингден кетип, кино дүйнөсүнө бет алган эле. Көп узабай “Темирди терметип”, “Сан-Франциско көчөлөрү”, “Акмак”, “Ачка кала бер” фильмдери бири-биринин артынан эл алдына тартуулана баштайт. Бирок, мында Арнольд анча байкалбаган ролдорду жараткан. Чыныгы дүйнөлүк атак-даңкты багындырууга 1982-жылы чыккан “Конан-Варвар” фильми жардам берген. Бир аз убакыттын ичинде Голливуд жылдызына айланган актер Арнольддун катышуусунда “Айбан”, “Коммандо”, “Эгиздер”, “Бала бакча полициясы” жана эң популярдуу кинолордун бири “[[Терминатор]]”, “[[Терминатор-2: Сурак күн]]” чыгарылган. 

Унутулгус темир адамга айланткан “Терминатор” фильмине тартылуудан актер 6,5 миллион доллар киреше тапкан. Көпчүлүк учурда балбан каармандын ролун жараткан Арнольд актердук кесибинин артынан дүйнөнүн эң бай адамдарынын катарына кошулат. “Байлыгына чиренген актер агасы менен атасы каза болгондо жерге узатууга да келген эмес” деген кептер эл арасына тараган. Бирок, Арнольд эмнеге барбагандыгынын себебин эч кимге айтпай келет. 

Акыркы жылдары чыккан жана хитке айланган кинолоруна кайрылсак, “Терминатор-3: Машинанын калыптанышы”, “Доктор Дулиттл-2”, “80 күн ичинде ааламга сапар” жана башкалар.1986-жылы “Чуркаган адам” фильмине тартылуу убагында АКШнын мурунку президенти Кеннединин жээни, тележурналист Мария Шрайверге баш кошкон. Ал эми алардын үйлөнүү тоюнда 500дөн ашык конок келип, атактуулар арасында өзгөчө үлпөт тойлорунун бири катары тарыхта калган. Айта кетчү нерсе, жубайлардын ортосундагы бул нике узак жана бактылуу экенинде да талаш жок. Анткени, бирге жашап жаткандарына 21 жыл толсо да, ушул убакка чейин ынтымакта жашап келишет. Ортолорунда 4 баласы бар. Улуу кызы Кэтрин Юнис 1989-жылы, экинчи кызы Кристина Мария Аурелия 1991-жылы, уулу Патрик Арнольд 1993-жылы жана эң кичүү уулу Кристофер Серджент 1997-жылы төрөлгөн. Атактуу саясатчынын үйбүлөсүнө кошулуудан Арнольд жаңыча жолго түштү десе болот. Себеби, саясат дүйнөсүнө аралашып, 1990-жылы Американын президенти Буштардын улуусу Арнольдду дене тарбия жана спорт боюнча башкы кеңешчиси кылып дайындаган. Ал эми 2003-жылы 6-августта Арнольд расмий түрдө Калифорниянын губернаторлугуна ат салышаарын айтат. Көпчүлүктүн колдоосуна ээ болгон актёр губернатордун тактысына отураары менен эле киного тартылууну азайтты десе болот. Анткени, убактысынын тардыгына байланыштуу аз гана фильмдерге тартылганы менен актёрдук кесибин да аркалап келет. Спортко да чоң салым кошууну көздөгөн губернатор спорттук багыттагы 2 журнал ачкан жана андан бодибилдинг тууралуу кенен маалымат табууга болот. Өз шайлоочуларынын колдоосуна ээ болуп, Арнольд Шварценеггер 2006-жылы ошол эле ордуна экинчи ирет шайланган. Учурда бир гана саясат менен алектенбестен, бир канча жеке ишканаларын, ресторандарын, журналдарын жана да жеке киностудиясын иштетип жаткан убагы.


== Шилтемелер ==

* [https://pokerdompro.ru/conan Атактуу Конан-Варвар.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191028125028/https://pokerdompro.ru/conan |date=2019-10-28 }} 
* [http://schwarzenegger.com/ schwarzenegger.com] - Арнольд Шварценеггердин расмий сайты
* [https://arnieslife.com/ Арнольд Шварценеггердин музейинин сайты]


[[категория:Кино жылдыздары]]
[[Категория:Таажы-2012]]
[[Категория:Актерлор]]
[[Категория:Спортчулар]]</text>
      <sha1>2ykdqvmomv0b36vp9z5vhfyi5w1653j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515843</id>
      <parentid>515841</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:54:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <origin>515843</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26563" sha1="k5u34n21lt8zrpy818co29l6mrlxkag" xml:space="preserve">{{каталар}}
{{Категориясы жок}}
{{Кинематографчы
 |ысымы                = Арнолд Шварценеггер
 |нукура ысымы         = Arnold Schwarzenegger
 |сүрөт                = SchwarzeneggerJan2010.jpg
 |туурасы              = 230 px
 |сүрөттүн баяндамасы  = Арнолд Шварценеггер 2010 жылы
 |төрөлгөндөгү ысымы   = Арнолд Алоис Шварценеггер ({{lang-de|Arnold Alois Schwarzenegger}})
 |туулган датасы       = 30.07.1947
 |өлгөн датасы         = 
 |туулган жери         = [[Грац]] шаарына жакынкы, [[Таль-Грац|Таль кыштагы]], Штририя жеринде,{{өлкө желеги|Австрия}}
 |өлгөн жери           = 
 |кесиби               = {{Актёр|АКШ}}
 |жарандыгы            = {{өлкө желеги|АКШ}} → {{өлкө желеги|Австрия}}
 |активдүү жылдары     = 
 |багыты               = 
 |киностудия           = 
 |сыйлыктары           = 
 |imdb_id              = 
 |сайт                 = {{url|schwarzenegger.com}}
}}
'''Арнолд Алоис Шварценеггер''' ([[Англис тили|англ.]] ''Arnold Alois Schwarzenegger'', айтылышы: /ˈʃwɔːrtsənˌɛɡər/; немис тилинде айтылышы: [ˈaɐ̯nɔlt ˈalɔʏs ˈʃvaɐ̯tsn̩ˌɛɡɐ]; 1947-жылы 30-июль) – [[Австрия|Австриялык]] жана [[Америка Кошмо Штаттары (АКШ)|Америкалык]] актёр, продюсер, бизнесмен, инвестор, жазуучу, филантроп, активист, саясатчы жана профессионал культурист. 2003-2011-жылдары эки мөөнөт бою [[Калифорния]] штатынын губернатору болгон.

Шварценеггер 15 жашынан баштап, булчуңдарды машыктыруучу спорт (бодибилдинг) менен алектене баштаган. 20 жашында ''Mr. Universe'' наамына татыган жана Мистер Олимпия культуристтер сынагынын жеңүүчүсү (7 жолу) болгон. Шварценеггер азыркыга чейин культуристтер чөйрөсүнүн эң көрүнүктүү спортчусу болуп эсептелет.  Ошондой эле, ал бул спорт жөнүндө бир канча макала жана китептерди жазган. Шварценеггер эч бир заманда болуп көрбөгөн эң мыкты культуристтердин бири болуп, бул спорттун чыныгы жылдызы болуп саналат. Шварценеггер Голливуддун тез аракеттүү тасмаларынын жылдызы болуп дүйнөлүк атактуулукка жеткен. Актер 1982-жылы «Конан-Варвар» (англ. Conan the Barbarian) аталышындагы популярдуу кылыч-жана-сыйкырчылык эпикалык тасмада тарылып белгилүүлүккө жеткен, кийин бул тасманын уландысы да тартылган.

1984-жылы Шварценеггер Жеймс Камерондун финансылык жактан ийгиликтүү жана киносынчылар тарабынан жогору бааланган «Терминатор» (англ. The Terminator) аталышындагы [[Илимий фантастика|илимий фантастикалык]] жанрындагы тасмасында роль аткарган. Шварценеггер Терминарордун ролун франшизанын кийинки тасмаларында да аткарган, алар: «[[Терминатор 2: Акыр заман]]» (Terminator 2: Judgment Day, 1991), «Терминатор 3: Машиналардын көтөрүлүшү» (англ. Terminator 3: Rise of the Machines, 2003) жана «Терминатор: Генезис» (англ. Terminator Genisys, 2015). Шварценеггер тартылган эң ийгиликтүү тасмалар: «Коммандо» (англ. Commando, 1985), «Чуркоочу адам» (англ. The Running Man, 1987), «Жырткыч» (англ. Predator, 1987), «Эгиздер» (англ. Twins, 1988), «Чындыкка чакырык» (англ. Total Recall, 1990), «Бала бакча полициясы» (англ. Kindergarten Cop, 1990) жана «Чындыкка окшош жалган» (англ. True Lies, 1994). 2015-жылы Шварценеггер Дональд Трамптын ордуна The Celebrity Apprentice теле-көрсөтүүнүн алпаруучусу дайындалганы жарыяланган, бирок актёр бир сезондон кийин, Трамптын эскертүүлөрүнөн улам долбоордон чыгууга аргасыз болгон. Спорт чөйрөдө Шварценеггер «Австриялык эмен» ысымга татыган, ал эми чыгармачылык ишинде актер «Арни» ысымга татып, саясатта «Говернатор» (англ. The Governator, &quot;Governor&quot; (кырг. аким) жана &quot;The Terminator&quot; (кырг. терминатор)) ысмы менен кеңири таанымал болгон.

Республикачыл Шварценеггер 2003-жылдын 7-октябрында атайын чакыруунун шайлоосуна биринчи жолу шайланып ошол жылы аким болгон Грейс Дэвистин ордуна келген. Шварценеггер 17-ноябрда Дэвистин мөөнөтүнүн аягына чейин иштеп берүүгө ант берген. Кийин, Калифорния штатынын аким шайлоосунда, 2006-жылдын 7-ноябрында Шварценеггер Калифорния штатынын казыначысы демократ Фил Анжелидисти жеңип, толук акимдик мөөнөтүнө шайланган. 2007-жылдын 5-январында Шварценеггер расмий түрдө экинчи мөөнөтүн баштаган. 2011-жылы Шварценеггер экинчи мөөнөтүн аяктап, чыгармачылык ишин баштаган.

==Өмүр баяны==
Арнолд Шварценеггер 1947-жылы 30-июлда Австриянын Таль кыштагында жарык дүйнөгө келген. Атасы Густав жергиликтүү полиция кызматынын башчысы болсо, апасы үй кожойкеси болчу. Арнольд менен анын жалгыз агасы Мейнхард (кийин 1971-жылы автокырсыктан каза тапкан) балалыгында атасы Густав Шварценеггердин катуу тарбиясынын алдында чоңоюшат. Турмуштары бир кыйла оор болгону менен балдарынын денсоолугу чың болуусун каалаган ата-эне тазалыкты сактап, жакшы тамактандырууга аракет жасашчу. Бирок, баары бир курсагы ач экенинен кабар берип, кичинекей Арнольд күндөн-күнгө арыктап отуруп, кээ күндөрү эс-учун жоготуп, бир канча ирет ооруканага да түшкөн. «Анда биздин үйдө сыналгы, радио, телефон, ванна дегендерден эч нерсе жок эле. Эптеп нан таап жегенибизге ыраазы болчубуз»,- деп эскерет Арнольд. Актёр алгач өзү жашаган кыштактагы Ганс Гросс мектебинде, андан кийин Грац шаарындагы Фробель орто мектебинде билим алат. Бир тууганы Мейнхарддан айырмаланып, Арнольд өтө эле шайыр жана элпек бала болгон. Ал эми агасы Мейнхарддын оор мүнөзү, мыкаачылыгы мектептен айдалууга, ал гана эмес, атасы Густавтын ичкиликке берилип кетишине алып келген. Арнольд кичинекей кезинен эле башкаларга окшобогон өзгөчө адам болууну самачу. Бир аз убакытка чейин футбол менен машыккандан кийин «команданын ар бир мүчөсүнө баш ийүүнү жана жеңишимди башкалар менен бөлүшүүнү каалабайм» деп кетип калган. Атасы ар кандай музыкалык аспаптарда кол ойноткондуктан, баласынын музыкант болуусун каалап, өз чеберчилигин үйрөтүүгө аракет жасайт. Бирок, Арнольд музыкага таптакыр кызыкчу эмес.

==Спортто==
Футболдон биротоло көңүлү калган Арнольд,спорттун башка түрү менен алектенүүнү чечет. Чоң спортко жолу ачыла электе эле ар бир күнүн дене тарбия көнүгүүлөрү менен баштаган. Ал эми 1961-жылы атактуу культурист Курт Марнул («Австрия Мырзасы», «Европа Мырзасы» титулдарынын ээси) менен таанышкандан кийин бодибилдинг менен машыгууну чечкен. Алгач спорттун бул түрүнө түз эле кирип кетүү мүмкүн эмес эле. Анткени, Арнольд өтө эле арык жана бою узун болчу. Кичинекей кезинен күжүрмөн, эмгекчил жаш спортсмен жумасына жети күн 3-4 сааттан машыгып, үйүнө күндөп-түндөп келбей калышы атасынын кыжырын келтирип, үй-бүлөлүк чыр-чатактардын келип чыгышына алып келген. Апасы болсо тескерисинче, баласынын бул каалоосун колдоп, атасы уктагандан кийин машыгууга барып туруусуна уруксат берген. Бир канча убакыт өткөндөн кийин кайрадан Курт Марнулга кайрылып, анын жардамы менен жергиликтүү сынактарга катыша баштаган. Бирок, Арнольддун курсак бөлүгүндө күч булчуңдары жок болгондуктан, ар кандай кыймылда булчуңдарын даңазалап көргөзүүдө ичин колдору менен жаап алчу экен. Кийинчерээк машыктыруучусу ага күч булчуңдарын чоңойтуучу дары-дармек каражаттарын ичирип, Арнольддун дене түзүлүшүн калыпка келтирген (ал учурда мындайларга тыюу салынган эмес).

Арнольд Америкага кетүүнү кичинекей кезинен эле самачу. Себеби, кедей болгондугу үчүн досторунун куру бекер ар кайсы шылтоолор менен шылдыңдашы, андан тышкары, атасынын да «Золушка» деп тамашалашы жүрөгүнө катуу тиер эле. Бул тилеги ишке аша электе 1965-жылы аскер кызматын өтөөгө чакыруу кагазын алат. Жашы 21ден ашып калгандыгына байланыштуу танк айдоочусу катары кабыл алышкан. Ал эми ал учурда Арнольд бир гана кичинекей масштабдагы конкурстарга катышууну эмес, «Ааламдын Мырзасы» титулуна ат салышууну көздөп, бодибилдинг менен андан да көбүрөөк машыга баштаган. Ал гана эмес, «Европа Мырзасы» титулун алуу үчүн аскерден эч кимден уруксат сурабай эле кетип калган. Бул наамдын ээси болуп кайтканына карабастан, келгенден кийин аскер кызматкерлери өз жазасын колуна карматышат. Кийинчерээк 1966-жылы келечектен көптү талап кылган Арнольд Германиянын Мюнхен шаарына кетип, ал жактан чакан бир фитнес-клубдун машыктыруучусу болуп ишке орношкон. Дагы да болсо турмуш кысымына кабылып, ошол клубдун спорт аянтчасында жерге жатып уктаган күндөрү да болот. Алган акчасын топтоп отуруп, ижарага бир бөлмөлүү батир алып жашай баштайт. Бирок, эң негизгиси, жашоосунда жаңы бурулуш жолду көрсөткөн немис бодибилдингчиси Рейнхарт Сволан менен дал ушул жерден таанышкан. Анын колдоосу менен «Ааламдын Мырзасы» конкурсуна барууга Англияга чейинки жол кире топтоого киришет.

==Ийгиликтери==
Бир канча кыйынчылыктарды жеңип, 1967-жылы Арнольд Шварценеггер «Ааламдын Мырзасы» титулун багындырып, өзүнө жетээрлик акча таба баштайт. Англия спортсүйүүчүлөрүнүн арасында тааныла баштаганы менен алар менен эркин сүйлөшүү Арнольд үчүн кыйынчылыкка турат. Анткени, өз эне тили немис тили болгондуктан, англисче үйрөнүү бир аз кыйынчылыктарды алып келген. Бирок, бул Англиядан «Европанын эң келбеттүү жигити», «Европа Мырзасы», «Оор көтөрүү боюнча эл аралык чемпион» титулдарынын ээси болууга терс таасирин тийгизген эмес. 1968-жылы «Олимпия Мырзасы» наамын багындыруу үчүн Флориданы көздөй бет алат. Бирок, бул жолу буттарынын булчуңдары анча чоң эмес болгондуктан, экинчи орунга татыктуу болуп кайтат жана ушундан кийин буттарына күч топтой баштайт. Мына ушундай эмгектердин артынан «Дүйнөнүн жана Европанын культуризм боюнча чемпиону», «Ааламдын Мырзасы» титулунун беш жолку жана «Олимпия Мырзасы» наамынын жети жолку ээси болууга жетишкен. Кудай берээрин унутпай, Арнольд бул учурда бир топ эле байлык чогултуп, бардык акчасына кыймылсыз мүлк ала берген. Андан тышкары, түстүү журналдарга сүрөткө түшүп, «темир булчуңдуу» жылдызга айлана баштайт. Билим алууну да унутпастан, Санта-Моника колледжинде окуган. Андан кийин 1979-жылы Висконсин штатындагы Бизнес жана эл аралык экономика университетинен Американын тарыхы боюнча билим алууга жетишет. 

==Карьерасы==
[[Файл:Arnold Schwarzenegger 1971.jpg|thumb|Арнольд Шварценеггердин 1971-жылдагы сүрөтү]]
Турмуштан баарын күтүүгө болот. Бала кыялы менен ойлогон ойлору ишке ашып, өзү каалаган спорт түрүнүн чебери болууга жетишкенден кийин дүйнө элдеринин эсинде түбөлүк калуу үчүн Арнольд киного тартыла баштайт. «Темир булчуң» атка конгон мындай спортсменди кантип эле кинорежиссёрлор байкабай калышсын?! Алгачкы жолу «Нью-Йорктогу Геркулес» фильмине тартылган. Келишимдүү тулку бойлуу Арнольд бул кинодон 12 миң доллар киреше тапкан. Тартылган ар бир фильми хитке айланып, актердун жөн гана дене түзүлүшүн киного чагылдырганы үчүн режиссёрлор акча төлөп беришкен. Башында америкалыктардын айтуусуна оңой болсун үчүн Арнольддун фамилиясын өзгөртүп, «Стронг» деген псевдоним менен чыгарышкан. Бирок, кийинчерээк Шварценеггер өз фамилиясын алып чыгууну чечет.

1973-жылы бодибилдингден кетип, кино дүйнөсүнө бет алган эле. Көп узабай «Темирди терметип», «Сан-Франциско көчөлөрү», «Акмак», «Ачка кала бер» фильмдери бири-биринин артынан эл алдына тартуулана баштайт. Бирок, мында Арнольд анча байкалбаган ролдорду жараткан. Чыныгы дүйнөлүк атак-даңкты багындырууга 1982-жылы чыккан «Конан-Варвар» фильми жардам берген. Бир аз убакыттын ичинде Голливуд жылдызына айланган актер Арнольддун катышуусунда «Айбан», «Коммандо», «Эгиздер», «Бала бакча полициясы» жана эң популярдуу кинолордун бири «Терминатор». Бала кыялы менен ойлогон ойлору ишке ашып, өзү каалаган спорт түрүнүн чебери болууга жетишкенден кийин дүйнө элдеринин эсинде түбөлүк калуу үчүн Арнольд киного тартыла баштайт. «Темир булчуң» атка конгон мындай спортсменди кантип эле кинорежиссёрлор байкабай калышсын?! Алгачкы жолу «Нью-Йорктогу Геркулес» фильмине тартылган. Келишимдүү тулку бойлуу Арнольд бул кинодон 12 миң доллар киреше тапкан. Тартылган ар бир фильми хитке айланып, актердун жөн гана дене түзүлүшүн киного чагылдырганы үчүн режиссёрлор акча төлөп беришкен. Башында америкалыктардын айтуусуна оңой болсун үчүн Арнольддун фамилиясын өзгөртүп, «Стронг» деген псевдоним менен чыгарышкан. Бирок, кийинчерээк Шварценеггер өз фамилиясын алып чыгууну чечет.

1973-жылы бодибилдингден кетип, кино дүйнөсүнө бет алган эле. Көп узабай «Темирди терметип», «Сан-Франциско көчөлөрү», «Акмак», «Ачка кала бер» фильмдери бири-биринин артынан эл алдына тартуулана баштайт. Бирок, мында Арнольд анча байкалбаган ролдорду жараткан. Чыныгы дүйнөлүк атак-даңкты багындырууга 1982-жылы чыккан «Конан-Варвар» фильми жардам берген. Бир аз убакыттын ичинде Голливуд жылдызына айланган актер Арнольддун катышуусунда «Айбан», «Коммандо», «Эгиздер», «Бала бакча полициясы» жана эң популярдуу кинолордун бири «[[Терминатор]]», «[[Терминатор-2: Сурак күн]]» чыгарылган. 

Унутулгус темир адамга айланткан «Терминатор» фильмине тартылуудан актер 6,5 миллион доллар киреше тапкан. Көпчүлүк учурда балбан каармандын ролун жараткан Арнольд актердук кесибинин артынан дүйнөнүн эң бай адамдарынын катарына кошулат. «Байлыгына чиренген актер агасы менен атасы каза болгондо жерге узатууга да келген эмес» деген кептер эл арасына тараган. Бирок, Арнольд эмнеге барбагандыгынын себебин эч кимге айтпай келет. 

Акыркы жылдары чыккан жана хитке айланган кинолоруна кайрылсак, «Терминатор-3: Машинанын калыптанышы», «Доктор Дулиттл-2», «80 күн ичинде ааламга сапар» жана башкалар.1986-жылы «Чуркаган адам» фильмине тартылуу убагында АКШнын мурунку президенти Кеннединин жээни, тележурналист Мария Шрайверге баш кошкон. Ал эми алардын үйлөнүү тоюнда 500дөн ашык конок келип, атактуулар арасында өзгөчө үлпөт тойлорунун бири катары тарыхта калган. Айта кетчү нерсе, жубайлардын ортосундагы бул нике узак жана бактылуу экенинде да талаш жок. Анткени, бирге жашап жаткандарына 21 жыл толсо да, ушул убакка чейин ынтымакта жашап келишет. Ортолорунда 4 баласы бар. Улуу кызы Кэтрин Юнис 1989-жылы, экинчи кызы Кристина Мария Аурелия 1991-жылы, уулу Патрик Арнольд 1993-жылы жана эң кичүү уулу Кристофер Серджент 1997-жылы төрөлгөн. Атактуу саясатчынын үйбүлөсүнө кошулуудан Арнольд жаңыча жолго түштү десе болот. Себеби, саясат дүйнөсүнө аралашып, 1990-жылы Американын президенти Буштардын улуусу Арнольдду дене тарбия жана спорт боюнча башкы кеңешчиси кылып дайындаган. Ал эми 2003-жылы 6-августта Арнольд расмий түрдө Калифорниянын губернаторлугуна ат салышаарын айтат. Көпчүлүктүн колдоосуна ээ болгон актёр губернатордун тактысына отураары менен эле киного тартылууну азайтты десе болот. Анткени, убактысынын тардыгына байланыштуу аз гана фильмдерге тартылганы менен актёрдук кесибин да аркалап келет. Спортко да чоң салым кошууну көздөгөн губернатор спорттук багыттагы 2 журнал ачкан жана андан бодибилдинг тууралуу кенен маалымат табууга болот. Өз шайлоочуларынын колдоосуна ээ болуп, Арнольд Шварценеггер 2006-жылы ошол эле ордуна экинчи ирет шайланган. Учурда бир гана саясат менен алектенбестен, бир канча жеке ишканаларын, ресторандарын, журналдарын жана да жеке киностудиясын иштетип жаткан убагы.
== Шилтемелер ==

* [https://pokerdompro.ru/conan Атактуу Конан-Варвар.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191028125028/https://pokerdompro.ru/conan |date=2019-10-28 }} 
* [http://schwarzenegger.com/ schwarzenegger.com] - Арнольд Шварценеггердин расмий сайты
* [https://arnieslife.com/ Арнольд Шварценеггердин музейинин сайты]


[[категория:Кино жылдыздары]]
[[Категория:Таажы-2012]]
[[Категория:Актерлор]]
[[Категория:Спортчулар]]</text>
      <sha1>k5u34n21lt8zrpy818co29l6mrlxkag</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ысык-Көл облусу</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9105</id>
    <revision>
      <id>515859</id>
      <parentid>515806</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T09:05:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Туризм */</comment>
      <origin>515859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="68324" sha1="2c4k126jzjk70ij882k0zkjzigjroao" xml:space="preserve">{{Административдик бирдик
 |Түс1                   = {{Түс|Кыргызстан}}
 |Кыргызча аталышы       = Ысык-Көл облусу
 |Өздүк аталышы          = 
 |Герб                = Issyk kul obl coa.svg
 |Желек                 = Flag of Issyk-Kul Region.svg
 |Белгинин көлөмү        = 
 |Желектин көлөмү        = 
 |Белгинин аты           = 
 |Желектин аты           = 
 |Өлкө                   = {{KGZ}}
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region                = 
  |type                  = 
  |деңгээл               = 
  |CoordScale            =  
 |Гимни                  = 
 |Абалы                  = Облус
 |Киргени                = 
 |Курамында              = 3 шаар, 5 район
 |Борбору                = [[File:Flag of Karakol.svg | 24px | border]] [[Каракол]]
 |Ири шаары              = 
 |Ири шаарлары           = [[Балыкчы]], [[Чолпон-Ата]]
 |Түзүлгөн убакыты       = [[21-ноябрь]] [[1939]]
 |Таратылган убакыты     = 
 |Башчысы                = [[Далиев Уланбек Эшенович]]
  |Башчынын түрү         = Губернатору
 |Башчысы2               = 
  |Башчынын түрү2        = 
 |ИДӨ                    = 
  |ИДӨ жылы              = 
  |ИДӨ бойунча оруну             = 
  |Жан башына алынган ИДӨ оруну  = 
 |Тили                           = [[Кыргыз тили]]
 |Тилдери                        = 
 |Калкы                          = 489 800
  |Санак жылы                    = 2019
  |Пайызы                        = 
  |Калктын саны бойунча оруну    = 
  |Жыштыгы                       = 10,31
  |Жыштыгы бойунча оруну         = 
  |Улуттук курамы                =
  |Диний курамы                  = 
 |Жер аянты                      = 43 100
  |Жер аянтынын пайызы           = 
  |Жер аянты боюнча оруну        = 
 |Максималдуу бийиктиги          = 
 |Орточо бийиктиги               = 
 |Минималдуу бийиктиги           = 
 |Көлөмү                         = 
 |Узундугу                       = 
 |Карта                          = Issyk Kul Province in Kyrgyzstan.svg
 |Картанын көлөмү                = 
 |Акимчилик бирдигинин картасы   = 
  |Акимчилик бирдигинин картасынын көлөмү  = 
 |Саат алкагы                    = [[UTC+6]]
 |Аббревиатура                   = 
 |ISO                            = KG-Y
 |FIPS                           = 
 |Телефон коду                   = 
 |Почто индекстери               = 
 |Интернет-домени                = 
 |Унаа коду                      = I, 09
 |Сайты                          = http://ik.e-region.kg/Default.aspx
 |Commons түрмөгү                = Issyk Kul Province
 |Түшүндүрмөлөр                  = 
}}

'''Ысык-Көл облусу'''  — [[Кыргыз Республикасы]]нын чыгыш бөлүгүндө жайгашкан облус. Борбору — [[Каракол шаары]]. Курамында 5 район ([[Ак-Суу району|Ак Суу]], [[Жети-Өгүз району|Жети Өгүз]], [[Тоң району|Тоң]], [[Түп району|Түп]], [[Ысык-Көл району|Ысык Көл]]), 3 шаар ([[Балыкчы (шаар)|Балыкчы]], [[Каракол]], [[Чолпон-Ата]]) , 5 шаарча (Ак-Булак, Жыргалаң, Кажы-Сай, [[Пржевальск пристаны|Прежевальск пристаны]], Орто-Токой)  , 57 айыл округу жана 171 айыл бар(2012). Түндүгүнөн жана түндүк-чыгышынан [[Казакстан]], чыгышынан жана түштүк-чыгышынан [[Кытай]], батышынан жана түштүк-батышынан [[Нарын облусу|Нарын]], түндүк-батышынан [[Чүй облусу|Чүй]] облустары менен чектешет. 
 
Ысык-Көл облусуна эс алуучулар абдан көп келет, 2023-жылы эле 3-6млн га чейин келген. Ысык-Көл облусундагы [[ысык-көл]] аттуу көлунө, [[Аска зоосу]]на, [[бийик-бийик тоолор]]уна суктануу, сейилдөө, Жана эс алуу үчүн келишет. Жана ошондой эле Ысык-Көл облусу [[кыргызстандын жүрөгү]] болуп саналат. 

Аянты 43,1 миң км² (республиканын айантынын 21,6%). Калкы 496,4 миң (2020 ж.; республиканын калкынын 7,6%).ысык-кол облусундагы ысык-кол районуна караштуу Григорьевка айылындагы Давлетбаева Джумакан көчөсү, үй номери 112.(2024)

== Тарыхы ==
Б. з. ч. II миң – б. э. VIII кылымдардын аралыгында деп болжолдонгон Чолпон-Ата капчыгайындагы жана башка жерлердеги аскалардагы жазуу-петроглифтер эсепке алуу дээрлик мүмкүн болбогон байыркы эстеликтердин чакан тобун түзөт. 

[[Түп району|Түп районундагы]] Күрмөнтү айылынын жанындагы падыша коргону – алгачкы көчмөндөр доорунун таасын эстелиги. Ушул өңдүү эстеликтер Ысык-Көл сыяктуу эле Кыргызстандын башка туристтик аймактарында дагы бар. Бул б. э. ч. VII кылымдан б. э. II кылымына чейин Орто Азияда жашаган, Кир менен Дариянын перс жоокерлерин, андан соң Александр Македонскийди токтоткон айбаттуу күч болуп эсептелген малчы сактардын күмбөздөрү. 

Ошол эле доордо бул аймактарда отурукташуу-дыйканчылык маданияты жаралган. Айрым жазуу булактарында Чигу шаарынын (Кызыл-өрөөн шаары) эскерилиши анын күбөсү болуп эсептелет, айрым изилдөөчүлөр белгилегендей, Түп булуңунун Сары Булуңундагы суу алдындагы урандылар мына ошол шаардын калдыктары. Кийинки заманда отурукташуу дыйканчылык маданияты кыйла туруктуу мүнөзгө ээ болгон, ал туурасында археологиялык жана жазма булактар күбөлөп турат. Бул тууралуу күбөлөгөн акыркы тарихий-маданий эстелик катары Тору Айгырдагы ХIV кылымдагы мончонун урандыларын эсептесек болот. Аскалардагы тибет жазуулар түрүндө сакталган Будда эстеликтери эл арасына кеңири белгилүү. Тамга капчыгайында бири-биринен бир чакырымча аралыкта жайгашкан төрт таштагы жазуулар алардын ичинен эң маанилүүсү болуп саналат.

1939 ж. [[Жетинин айы|Жетинин айынын]] 21 түзүлгөн.

1959 ж. [[Үчтүн айы|Үчтүн айынын]] 27 жойулуп, кайра 1970 ж. [[Бештин айы|Бештин айынын]] 11 уйушулган.

1988 ж. [[Тогуздун айы|Тогуздун айынын]] 5 Нарын облусу менен биригип, 1990 ж. [[Бештин айы|Бештин айынын]] 14 алар кайра бөлүнгөн.

== Табияты ==
[[image:Issyk Kul at sundown.jpg|left|thumb|250px|Ысык-Көл күн батканда]]
[[File:AlaKol.jpg|thumb|[[Ала-Көл]]]]
Облустун аймагы негизинен 2 бөлүктөн турат: Ысык Көл ойдуңунан жана Ысык Көл сыртынан (түндүгүнөн Тескей Ала тоо, түштүгүнөн Какшаал тоо менен чектелген күдүрлүү кенен аймак). Рельеби жалпысынан татаал. Ысык Көл өрөөнү түндүктөн Күнгөй, түштүктөн Тескей Ала тоолору менен курчалган. Алар өрөөндүн чыгышы менен батышында бири бирине жакындашып, тоо аралык туйук мейкиндикти пайда кылат. Ысык Көл батышындагы Боом капчыгайы аркылуу Чүй өрөөнү менен туташат. Чоңдугу жагынан Ысык Көл өрөөнү Орто Азиада Баргана өрөөнүнөн кийинки 2-чи орунда.

Анын борбордук бөлүгүн Ысык көл ээлейт. Көл түздүктөр менен курчалган. Ичке жээк тилкелерин кум каптап жатат, майда жумуру таштар, камдашкан кумдук, саздак жерлер да кездешет.

Тескей Ала тоонун түштүгүндө деңиз деңгээлинен кыйла көтөрүңкү, климаты катаал плато сымал түздүктөр — сырт жайгашкан. Облустун аймагындагы кырка тоолор негизинен кеңдик багытта созулат. Эң чыгыш бөлүгүндө алар бири-бирине жакындашып, Кан Теңир (Муз тоо) тоо тоомун пайда кылат. Мында жалпы Теңир тоонун эң бийик жери — [[Жеңиш чокусу]] (7439 м) жайгашкан.

Кен байлыктарынан алтын (Ак Шыйрак тоосундагы Кумтөр кени), көмүр (Жыргалаң, Cөгөттү), калай (Сарыжаз суусунун өрөөнүндө), полиметалл (Жыргалаң полиметалл кендер тобу), больпрам, жез, бисмут кендери, семент дайардоого жарактуу акиташ теги (Күрмөнтү), айнек куму ж. б. курулуш материалдарынын кендери бар.

Дарылык касиети бар көптөгөн минералдуу ысык булактардын базасында Жети Өгүз, Жыргалаң, Ак Суу, Чолпон Ата «Көгүлтүр Ысык көл», Тамга, «Кыргыз деңизи» ж. б. бальнеологиалык курорттор, санаторийлер иштейт. Облуста дары баткактардын ири кендери Кызыл Суу, Тамга, Жыргалаң, Күрмөнтү, Карой, Чолпон Ата, Чоктал, Улаколдо табылган.

Климаты бийиктик алкактуулукка байланыштуу. Курчап турган кырка тоолор муздак абанын өрөөнгө киришине тоскоолдук кылат. Ошондой эле көлдүн жыл бойу тоңбогон суусу өрөөндүн климатын жумшартып, Теңир тоодогу башка тооаралык өрөөндөрдүкүнөн өзгөчөлөнүп турат. Көлдүн жээк зонасында жайы салкын, [[Теке айы|Текенин]] орточо температурасы 18°C'ге жакын. Кышы жумшак, түштүк жана түндүк жээктеринде [[Үчтүн айы|Үчтүн айынын]] орточо температурасы –2°C, батыш бөлүгүндө –4°C, чыгышында –10°C'ге чейин. Жылдык орточо температурасы 6-7°C'дай, максимуму (мүмкүн болгон максималдуу температу) 27–30°C, минимуму – 12...–18°C. Өрөөндүн батышынан улан, чыгышынан санташ шамалдары согот. Эң катуу шамал — уландын ылдамдыгы 25–30 м/сек'га жетет. Улан менен санташ бир убакта согуп, бири бирине беттешсе, көл үстүндө катуу толкунду пайда кылат. Көл жээктеринде бриз шамалдары басымдуу. Батыштан келген аба агымынын басымдуу болушу өрөөндүн батышы менен чыгышына жааган жаан-чачындын чоң айырмачылыгын пайда кылат. Өрөөндүн батышында жайгашкан Балыкчы шаарынын айланасында жылына 110 мм (Кыргызжердеги эң кургакчыл жер), чыгышында Түп аймагында 569 мм жаан-чачын жаайт. Чыгыш бөлүгүндө кар көп түшөт. Өрөөндүн батыш бөлүгүнүн жазы салкын, жайы ысык, күзү узак, кышы суук, кар жаабайт. Жаан-чачын бардык жеринде жайында көп, кышында аз жаайт. Ысык Көлдүн сырты кескин континенттик кургак, катаал климаты менен айырмаланат. Жылдык орточо температурасы 3°C'дан –7°C'ка чейин. Кышы узак, [[Үчтүн айы|Үчтүн айынын]] орточо температурасы –21°C (–40°C'ге чейин айаз болот). Жайы кыска, салкын (абанын орточо температурасы 7°C). Көп жылдык тоң менен катар айрым жерлерде топурактын мезгилдүү тоңушу да байкалат. Cырттарда жылдык жаан-чачын 200–300 мм, негизинен кар түрүндө (жай мезгилинде да) жаайт. Айазсыз күндөр чанда болот.

[[Күнгөй Ала-Тоо|Күнгөй Ала тоо]]догу мөңгүлөрдүн жалпы айанты 221 км² , [[Тескей Ала-Тоо|Тескей Ала тоо]]догу мөңгүлөрдүн айанты 1081 ккм²ди түзөт. Күнгөй Ала тоодогу мөңгүлөрдүн көбү Чоң Ак суунун өрөөнүндө топтолгон. Тескей Ала тоонун көп сууларынын (Аксай, Тоң, [[Тосор суусу|Тосор]], [[Барскон суусу|Барскон]], Жууку, Чоң Кызыл суу, Жети Өгүз, Каракол, Ак суу, Түргөн Ак суу) башталышында мөңгүлөр бар. Муз каптоонун эң ири очогу жана ири мөңгүлөр Кан тоо жана Жеңиш чокуларынын аймагында. Мында мөңгүлөрдүн жалпы айанты 1517 км²ден ашат. Ири мөңгүлөрү: [[Түштүк Эңилчек мөңгүсү|Түштүк Эңилчек]] (айанты 613,3 км² ), Кайыңды (107,5 км² ) ж. б.

Cуулары кар-мөңгүдөн куралып, Ысык көл, Сырдарыя, Тарим, бир аз бөлүгү Чүй (батышта) жана Иле (чыгышта) сайлардын алаптарына кирет. Көлгө 118 агын суу жана мезгили менен аккан өзөндөр куйуп, андан бир да суу агып чыкпайт. Батыш бөлүгүнүн суулары чакан, чыгышындагы суулардын чыгымы 6-8 м³/сек'дан 10-20 м³/сек'га чейин көбөйөт (Түп, Жыргалаң). Ири суулары: [[Жыргалаң суусу|Жыргалаң]] (уз. 250 км), [[Түп суусу|Түп]] (120 км), Каракол, [[Түргөн Аксуу|Түргөн Ак суу]], Чоң Ак суу, Жети Өгүз, Жууку, Чоң Кызыл суу, Барскон ж. б. сугатка пайдаланылат. Өрөөндүн түндүк-батыш бөлүгүнөн Чүй сайы, чыгышынан Каркыра сайы (Иле сайынын алабы) агып өтөт. Ысык Көлдүн сыртынан Нарын жана Сары Жаз суулары башталат. Облустун аймагында дүйнөдөгү тоо көлдөрүнүн ирилеринин бири – Ысык көл жайгашкан.

Өрөөндүн түздүгүндө батыштан чыгышка карай таштуу бозомук күрөң, агыш күрөң, күңүрт кара коңур, кара топурактар таралган. Cырттарда бийик тоолуу, чөлдүү талаа жана талаа, чала чым көңдүү, такырлуу, тундра жана начар өөрчүгөн таштуу топурактар басымдуу.

Өсүмдүктөрдүн таралышы бийиктик алкактуулук мыйзам ченемине байланыштуу. Алкактар сериасы облустун батышында жээк түздүктөрдөгү чөлдүү алкактан башталып, жогору жагында жарым чөл жана шалбаалуу талаага өтөт, чыгышында төмөнтөн жогору карай токой-шалбаалуу талаа алкагы жайгашкан. Андан жогору бардык жерде субальп, альп жана гласиалдык-нибалдык алкактар жатат. Батышындагы чөлдүү алкакта (1700–2200 м) учтуу күүдүрөк, теңиртоо шыбагы, [[чекенде]], көп жалбырактуу төө куйрук пормасиасы басымдуу. Жарым чөл алкагы 2500 м бийиктикке чейин жетет. Мында негизинен кауказ аккылканы жана теңиртоо шыбагы өсөт. Бадалдардан төө куйрук басымдуу. Түздүктүн чыгыш бөлүгүн талаа алкагы ээлейт. Мында дан өсүмдүкбетегелүү талаа, чыгышында түркүн чөп — дан өсүмдүктүү талаа менен алмашат. Шалбаалуу талаа алкагы өрөөндүн батышында тоонун бийик этектери менен орто бийиктиктеги тоолордун көлөкөлүү капталдарында, чыгышында түздүктөрдө жайгашкан. Бул алкакта чымдуу талаанын дан өсүмдүктөрү — бетеге, кыргыз аккылканы же чөл сулуусу, түркүн чөптөр жана мезопилл тибиндеги дан өсүмдүктөрү менен аралаш өсөт. Андан жогорку токой-шалбаа-талаа алкагы жайгашкан. Токой өсүмдүктөрү карагай менен бадалдардан турат. Алардын арасында түркүн чөптүү дан өсүмдүктөрү өсөт. Тескей Ала тоонун токойлору парк тибине кирет: карагайлар жалгыздап же топ-топ болуп өсөт. Cубальп алкагынын төмөнкү чеги өрөөндүн батышы менен чыгышында болжол менен бирдей бийиктикте (3000–3200 м) жатат. Мында бийик тоолуу түркүн чөп-бетеге-шалбаалуу талаа, ыраң-доңуз сырты жана дан өсүмдүктүү, түркүн чөптүү шалбаа өнүккөн. Альп алкагында (3400 м'ден жогору) кыска чөптүү альп шалбаасы басымдуу, бадал өсүмдүктөрү өспөйт. Нибалдык алкакта аскалуу кырлар, корум, морена, кар-мөңгү жатат. Ысык көлдүн жээгин бойлой суулардын жайылмаларында камыш, агростис, ыраң жана жапайы арпалуу шалбаа, каксоо жерлерде чычырканак, бөрү карагат, итмурун, чий өсөт. Облустун Cыртында шыбак-бетегелүү тоолуу талаа, ыраң-доңуз сырттуу шалбаа басымдуу; мамык чөп, эңилчек кездешет. Cуунун жайылмаларында табылгы, чычырканак, кайың өсөт. Өсүмдүктөрү туташ тилкени түзбөйт.

== Административдик-аймактык түзүлүшү ==
{{Кошумча караңыз|Кыргызстандын_административдик-аймактык_түзүлүшү}}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Карта !! Аталыш !! Туу, герб !! Туруктуу калк&lt;br&gt;2021, адам&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.stat.kg/kg/statistics/download/operational/825/|title=Кыргыз Республикасынын облустарынын, райондорунун, шаарларынын, шаарчаларынын, айыл аймактарынын жана айылдарынын калкынын саны|website=Кыргыз Республикасынын Улуттук статистика комитети}}&lt;/ref&gt;!! Баш ийген айыл аймактар (а. а.), шаарлар
жана шаар тибиндеги посёлоктор{{sfn|Мамлекеттик классификатор|11.05.2021|барактар=9—16}}
!Айыл аймактарга жана шаарларга кирген айылдар
|-
| rowspan=&quot;14&quot; | [[Файл:Kyrgyzstan Ak-Suu Raion.png|100px|center]] || rowspan=&quot;14&quot; align=&quot;center&quot; | [[Ак-Суу району]]|| rowspan=&quot;14&quot; align=&quot;center&quot; | жок || rowspan=&quot;14&quot; align=&quot;center&quot; | 69 439 || Ак-Булуң айыл аймагы
|[[Ак-Булуң, Ак-Суу району|Ак-Булуң а.]], [[Ак-Булак, Ак-Суу району|Ак-Булак а.]], [[Токтогул, Ак-Суу району|Токтогул а.]], Түргөн а.
|-
|Ак-Чий айыл аймагы
|[[Ак-Чий, Ак-Суу району|Ак-Чий а.]], [[Качыбек, Ак-Суу району|Качыбек а.]], Көк-Жайык а., Кызыл-Жар а., [[Совет, Ак-Суу району|Советское а.]]
|-
|Бөрү-Баш айыл аймагы
|[[Бөрү-Баш, Ак-Суу району|Бөрү-Баш а.]], [[Черик, Ак-Суу району|Черик а.]]
|-
|Жыргалан айыл аймагы
|[[Жыргалан, Ак-Суу району|Жыргалан а.]]
|-
|Кара-Жал айыл аймагы
|[[Тегизчил, Ак-Суу району|Тегизчил а.]], [[Жаңы-Арык, Ак-Суу району|Жаңы-Арык а.]], [[Кара-Жал, Ак-Суу району|Кара-Жал а.]], [[Боз-Булун, Ак-Суу району|Боз-Булуң а.]]
|-
|Каракол айыл аймагы
|[[Каракол, Ак-Суу району|Каракол а.]], [[Чолпон, Ак-Суу району|Чолпон а.]]
|-
|Кереге-Таш айыл аймагы
|[[Кереге-Таш, Ак-Суу району|Кереге-Таш а.]], [[Сары-Камыш, Ак-Суу району|Сары-Камыш а.]], [[Кайырма-Арык, Ак-Суу району|Кайырма-Арык а.]], [[Новоконстантиновка, Ак-Суу району|Новоконстантиновка а.]], [[Пионер, Ак-Суу району|Пионер а.]]
|-
|Боз-Учук айыл аймагы
|[[Боз-Учук, Ак-Суу району|Боз-Учук а.]], [[Ичке-Жергез, Ак-Суу району|Ичке-Жергез а.]], [[Нововознесеновка, Ак-Суу району|Нововознесеновка а.]]
|-
|Октябрь айыл аймагы
|[[Октябрь, Ак-Суу району|Октябрь а.]], [[Жол-Колот, Ак-Суу району|Жол-Колот а.]], [[Отуз-Уул, Ак-Суу району|Отуз-Уул а.]], [[Үч-Кайнар, Ак-Суу району|Үч-Кайнар а.]]
|-
|Отрадное айыл аймагы
|[[Отрадное, Ак-Суу району|Отрадное а.]], [[Орлиное, Ак-Суу району|Орлиное а.]], [[Шапак, Ак-Суу району|Шапак а.]]
|-
|Тепкен айыл аймагы
|[[Тепке, Ак-Суу району|Тепке а.]], [[Жылдыз, Ак-Суу району|Жылдыз а.]], [[Курбу, Ак-Суу району|Курбу а.]]
|-
|Теплоключевка айыл аймагы
|Теплоключенка а., [[Лесной, Ак-Суу району|Лесное а.]]
|-
|Челпек айыл аймагы
|[[Челпек (айыл)|Челпек а.]], [[Бурма-Суу, Ак-Суу району|Бурма-Суу а.]], [[Таш-Кыя, Ак-Суу району|Таш-Кыя а.]]
|-
|Эңилчек айыл аймагы
|[[Эңилчек, Ак-Суу району|Эңилчек а.]], Кең-Суу а., Койлуу а., Кургак а., Май-Саз а., Таш-Короо а., Эчкили-Таш а.
|-
| rowspan=&quot;13&quot; | [[Файл:Kyrgyzstan Jeti-Ögüz Raion.png|100px|center]] || rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | [[Жети-Өгүз району]]|| rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | [[Файл:Flag of Jeti-Ögüz District.svg|50px|center]] [[Файл:Coat of arms of Jeti-Oguz.png|50px|center]] || rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | 93 392 || Ак-Дөбө айыл аймагы
|[[Ак-Дөбө, Жети-Өгүз району|Ак-Дөбө а.]], [[Мундуз, Жети-Өгүз району|Мундуз а.]], [[Аң-Өстөн, Жети-Өгүз району|Аң-Өстөн а.]], [[Тилекмат, Жети-Өгүз району|Тилекмат а.]]
|-
|Ак-Шыйрак айыл аймагы
|[[Ак-Шыйрак, Жети-Өгүз району|Ак-Шыйрак а.]], Культцентр а., Ыштык а.
|-
|Алдаш айыл аймагы
|[[Саруу, Жети-Өгүз району|Саруу а.]], [[Жууку, Жети-Өгүз району|Жууку а.]] Ысык-Көл а.
|-
|Барскоон айыл аймагы
|[[Барскоон, Жети-Өгүз району|Барскоон а.]], [[Каракол, Жети-Өгүз району|Каракол а.]] Кара-Сай а., Сөөк а.
|-
|Даркан айыл аймагы
|[[Даркан, Жети-Өгүз району|Даркан а.]]
|-
|Жаргылчак айыл аймагы
|[[Ак-Терек, Жети-Өгүз району|Ак-Терек а.]], [[Жеңиш, Жети-Өгүз району|Жеңиш а.]], [[Кичи-Жаргылчак, Жети-Өгүз району|Кичи-Жаргылчак а.]], [[Чоң-Жаргылчак, Жети-Өгүз району|Чоң-Жаргылчак а.]],
|-
|Жети-Өгүз айыл аймагы
|[[Жети-Өгүз, Жети-Өгүз району|Жети-Өгүз а.]], [[Ак-Кочкор, Жети-Өгүз району|Ак-Кочкор а.]], [[Желе-Дөбө, Жети-Өгүз району|Желе-Дөбө а.]], [[Жети-Өгүз курорту|Жети-Өгүз (Курорт) а.]], [[Кабак, Жети-Өгүз району|Кабак а.]], [[Талды-Булак, Жети-Өгүз району|Талды-Булак а.]],[[Чырак, Жети-Өгүз району|Чырак а.]]
|-
|Кызыл-Суу айыл аймагы
|[[Кызыл-Суу, Жети-Өгүз району|Кызыл-Суу а.]], [[Жалгыз-Өрүк, Жети-Өгүз району|Жалгыз-Өрүк а.]], [[Кайнар, Жети-Өгүз району|Кайнар а.]], [[Покровская Пристань, Жети-Өгүз району|Покровская Пристань а.]]
|-
|Липен айыл аймагы
|[[Липенка, Жети-Өгүз району|Липенка а.]], [[Богатыровка, Жети-Өгүз району|Богатыровка а.]], [[Зелёный Гай|Зелёный Гай а.]], [[Ичке-Булун, Жети-Өгүз району|Ичке-Булуң а.]]
|-
|Оргочор айыл аймагы
|[[Оргочор, Жети-Өгүз району|Оргочор а.]], [[Боз-Бешик, Жети-Өгүз району|Боз-Бешик а.]], [[Кургак-Айрык, Жети-Өгүз району|Кургак-Айрык а.]], Подгорное а.
|-
|Светлополян айыл аймагы
|[[Светлая Поляна, Жети-Өгүз району|Светлая Поляна а.]], [[Чоң-Кызыл-Суу, Жети-Өгүз району|Чоң-Кызыл-Суу а.]]
|-
|Тамга айыл аймагы
|[[Тамга, Жети-Өгүз району|Тамга а.]], [[Тосор, Жети-Өгүз району|Тосор а.]]
|-
|Ырдык айыл аймагы
|[[Ырдык, Жети-Өгүз району|Ырдык а.]], Алкым а., [[Жон-Булак, Жети-Өгүз району|Жон-Булак а.]], Комсомольское а., [[Конкино, Жети-Өгүз району|Конкино а.]],
|-
| rowspan=&quot;13&quot; | [[Файл:Kyrgyzstan Ysyk-Köl Raion.png|100px|center]] || rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | [[Ысык-Көл району]]|| rowspan=&quot;13&quot; | [[Файл:Flag of Ysyk-Kul district.png|50px|center]] || rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | 84 876 || '''[[Чолпон-Ата|Чолпон-Ата шаары]]'''
|align=&quot;center&quot; | жок
|-
|Абдрахманов айыл аймагы
|[[Жаркынбаев, Ысык-Көл району|Жаркынбаев а.]], [[Кароол-Дөбө, Ысык-Көл району|Кароол-Дөбө а.]]
|-
|Ананьев айыл аймагы
|[[Ананьев, Ысык-Көл району|Ананьев а.]], [[Көк-Дөбө, Ысык-Көл району|Көк-Дөбө а.]], [[Чет-Байсоорун, Ысык-Көл району|Чет-Байсоорун а.]]
|-
|Бостери айыл аймагы
|[[Бостери, Ысык-Көл району|Бостери а.]], [[Бактуу-Долоноту, Ысык-Көл району|Бактуу-Долоноту а.]]
|-
|Кара-Ой айыл аймагы
|[[Кара-Ой, Ысык-Көл району|Кара-Ой а.]]
|-
|Кум-Бел айыл аймагы
|[[Корумду, Ысык-Көл району|Корумду а.]], [[Булан-Сөгөттү, Ысык-Көл району|Булан-Сөгөттү а.]]
|-
|Өрүк айыл аймагы
|[[Чоң-Өрүктү, Ысык-Көл району|Чоң-Өрүктү а.]], [[Орто-Өрүктү, Ысык-Көл району|Орто-Өрүктү а.]], [[Өрүктү-Хутор, Ысык-Көл району|Өрүктү-Хутор а.]]
|-
|Садыр Аке айыл аймагы
|[[Григорьевка, Ысык-Көл району|Григорьевка а.]], [[Григорьевская, Ысык-Көл району|Григорьев Пристаны а.]]
|-
|Семёновск айыл аймагы
|[[Семенов, Ысык-Көл району|Семёнов а.]], [[Кожояр, Ысык-Көл району|Кожояр а.]]
|-
|Тамчы айыл аймагы
|[[Тамчы, Ысык-Көл району|Тамчы а.]], [[Кош-Көл, Ысык-Көл району|Кош-Көл а.]], [[Чырпыкты|Чырпыкты а.]]
|-
|Темир айыл аймагы
|[[Темир, Ысык-Көл району|Темир а.]], [[Кашат, Ысык-Көл району|Кашат а.]]
|-
|Тору-Айгыр айыл аймагы
|[[Тору-Айгыр, Ысык-Көл району|Тору-Айгыр а.]], [[Кызыл-Өрүк, Ысык-Көл району|Кызыл-Өрүк а.]], [[Сары-Камыш, Ысык-Көл району|Сары-Камыш а.]]
|-
|Чоң-Сары-Ой айыл аймагы
|[[Чоң-Сары-Ой, Ысык-Көл району|Чоң-Сары-Ой а.]], [[Баетов, Ысык-Көл району|Баетов а.]], [[Өрнөк, Ысык-Көл району|Өрнөк а.]], [[Сары-Ой, Ысык-Көл району|Сары-Ой а.]], [[Чок-Тал, Ысык-Көл району|Чок-Тал а.]]
|-
| rowspan=&quot;9&quot; | [[Файл:Kyrgyzstan Tong Raion.png|100px|center]] || rowspan=&quot;9&quot; align=&quot;center&quot; | [[Тоң району]]|| rowspan=&quot;9&quot; | [[Файл:Coat of arms of Ton rayon.png|50px|center]] || rowspan=&quot;9&quot; align=&quot;center&quot; | 53 401 || Ак-Терек айыл аймагы
|[[Кара-Коо|Кара-Коо а.]], [[Ала-Баш, Тоң району|Ала-Баш а.]], [[Бар-Булак, Тоң району|Бар-Булак а.]], [[Дөң-Талаа, Тоң району|Дөң-Талаа а.]], Комсомол а., [[Кызыл-Туу, Тоң району|Кызыл-Туу а.]]
|-
|Болот Мамбетов айыл аймагы
|[[Эшперов, Тоң району|Эшперов а.]], [[Ак-Сай, Болот Мамбетов айыл аймагы, Тоң району|Ак-Сай а.]], [[Жер-Үй, Тоң району|Жер-Үй а.]], [[Көк-Сай, Тоң району|Көк-Сай а.]]
|-
|Кажы-Сай айыл аймагы
|[[Кажы-Сай, Тоң району|Кажы-Сай а.]]
|-
|Көл-Төр айыл аймагы
|[[Көл-Төр, Тоң району|Көл-Төр а.]], [[Тогуз-Булак, Тоң району|Тогуз-Булак а.]], [[Коңур-Өлөң, Тоң району|Коңур-Өлөң а.]]
|-
|Көк-Мойнок айыл аймагы
|[[Ак-Өлөн, Тоң району|Ак-Өлөн а.]], [[Көк-Мойнок-Биринчи, Тоң району|Көк-Мойнок-Биринчи а.]], [[Көк-Мойнок-Экинчи, Тоң району|Көк-Мойнок-Экинчи а.]]
|-
|Күн-Чыгыш айыл аймагы
|[[Бөкөнбаев кыштагы|Бөкөнбаев а.]], [[Арчалы, Тоң району|Арчалы а.]]
|-
|Төрт-Күл айыл аймагы
|[[Төрт-Күл, Тоң району|Төрт-Күл а.]], [[Темир-Канат, Тоң району|Темир-Канат а.]], [[Туура-Суу, Төрт-Күл айыл аймагы, Тоң району|Туура-Суу а.]]
|-
|Тоң айыл аймагы
|[[Тоң, Тоң району|Тоң а.]], [[Ак-Сай, Тоң айыл аймагы, Тоң району|Ак-Сай а.]], [[Кажы-Саз, Тоң району|Кажы-Саз а.]]
|-
|Улакол айыл аймагы
|[[Оттук, Тоң району|Оттук а.]], [[Кара-Талаа, Тоң району|Кара-Талаа а.]], [[Кара-Шаар, Тоң району|Кара-Шаар а.]], [[Туура-Суу, Улакол айыл аймагы, Тоң району|Туура-Суу а.]], [[Шор-Булак, Тоң району|Шор-Булак а.]]
|-
| rowspan=&quot;13&quot; | [[Файл:Kyrgyzstan Tüp Raion.png|100px|center]] || rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | [[Түп району]]|| rowspan=&quot;13&quot; | [[Файл:Coat of arms of Tup district.png|50px|center]] || rowspan=&quot;13&quot; align=&quot;center&quot; | 65 169 || Ак-Булак айыл аймагы
|[[Ак-Булак, Түп району|Ак-Булак а.]]
|-
|Ак-Булуң айыл аймагы
|[[Ак-Булуң, Түп району|Ак-Булуң а.]], [[Беловодский, Түп району|Беловодское а.]], [[Фрунзе, Түп району|Фрунзенское а.]]
|-
|Арал айыл аймагы
|[[Арал, Түп району|Арал а.]], [[Миң-Булак, Түп району|Миң-Булак а.]], [[Долон, Түп району|Долон а.]], [[Кош-Дөбө, Түп району|Кош-Дөбө а.]], [[Сары-Дөбө|Сары-Дөбө а.]]
|-
|Ысык-Көл айыл аймагы
|Ысык-Көл а., [[Ынтымак, Түп району|Ынтымак а.]]
|-
|Карасаев айыл аймагы
|[[Тасма, Түп району|Тасма а.]], [[Токтоян, Түп району|Токтоян а.]], [[Чоң-Тогуз-Бай, Түп району|Чоң-Тогуз-Бай а.]]
|-
|Кутургу айыл аймагы
|[[Кутургу, Түп району|Кутургу а.]], [[Кичи-Өрүктү, Түп району|Кичи-Өрүктү а.]], [[Ой-Булак, Түп району|Ой-Булак а.]], [[Ой-Тал, Түп району|Ой-Тал а.]]
|-
|Михайловка айыл аймагы
|[[Михайловка, Түп району|Михайловка а.]]
|-
|Сан-Таш айыл аймагы
|[[Сан-Таш, Түп району|Сан-Таш а.]], [[Байзак, Түп району|Байзак а.]], [[Каркыра, Түп району|Каркыра а.]], [[Кең-Суу, Түп району|Кең-Суу а.]], [[Сары-Төлөгөй, Түп району|Сары-Төлөгөй а.]]
|-
|Сары-Булак айыл аймагы
|[[Балбай, Түп району|Балбай а.]], [[Күрмөнтү, Түп району|Күрмөнтү а.]]
|-
|Талды-Суу айыл аймагы
|[[Талды-Суу, Түп району|Талды-Суу а.]], [[Ичке-Суу, Түп району|Ичке-Суу а.]], [[Көөчү, Түп району|Көөчү а.]], [[Корумду, Түп району|Корумду а.]]
|-
|Тогуз-Булак айыл аймагы
|[[Тогуз-Булак, Түп району|Тогуз-Булак а.]], [[Сары-Булуң, Түп району|Сары-Булуң а.]]
|-
|Түп айыл аймагы
|[[Түп, Түп району|Түп а.]], [[Бирлик, Түп району|Бирлик а.]], [[Шаты, Түп району|Шаты а.]]
|-
|Чоң-Таш айыл аймагы
|[[Чоң-Таш, Түп району|Чоң-Таш а.]], [[Жылуу-Булак|Жылуу-Булак а.]]
|-
| || align=&quot;center&quot; | [[Балыкчы шаары]]|| [[Файл:Flag of Balykchy.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Balykchy Kyrgyzstan.svg|50px|center]] ||  align=&quot;center&quot; | 50 814
(51 305 ― баш ийген

калктуу конуштар менен)
|''[[Орто-Токой|Орто-Токой шаар тибиндеги посёлок]]''
|align=&quot;center&quot; | жок
|-
| || align=&quot;center&quot; | [[Каракол|Каракол шаары]]|| [[Файл:Flag of Karakol.svg|50px|center]][[Файл:Coat of arms of Karakol.svg|50px|center]] ||  align=&quot;center&quot; | 81 522
(84 351 ― баш ийген

калктуу конуштар менен)
|''[[Пржевальск пристаны|Пржевальск-Пристаны шаар тибиндеги посёлок]]''
|align=&quot;center&quot; | жок
|}

== Калкы ==
{{Жаңыртуу}}
Облустун калкы (2023 жылдын башында 538,4 миң) республиканын калкынын 7,7%ын түзөт; анын 151,522 миңи шаарларда (жалпы калктын 28,0%), 391,092 миңи (72,0%) айылдарда турушат.

=== Улуттук курамы ===
Көп улуттуу, көбү кыргыздар (91,4%), калгандары орус (5,2%), казак (1,1%), өзбек (0,6%), дуңган (0,6%), уйгур (0,4%), татар 0,2%), калмак (0,2%) ж. б.
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Этникалык топ
!Калк
!Ысык-Көл облусунун калкынын үлүшү
|-
|[[Кыргыздар]]
|488,241
|91.4%
|-
|[[Орустар]]
|27,869
|5.2%
|-
|[[Казактар]]
|5,888
|1.1%
|-
|[[Өзбек|Өзбектер]]
|3,479
|0.6%
|-
|[[Дунгандар]]
|3,116
|0.6%
|-
|[[Уйгурлар]]
|2,153
|0.4%
|-
|[[Татарлар]]
|1,116
|0.2%
|-
|[[Калмактар]] (сарт-калмактар)
|1,038
|0.2%
|-
|башка топтор
|1,572
|0.3%
|}
Бир ''км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;'' жерге 13 киши (республикада 36) туура келет, ал эми Ысык Көл өрөөнүндө, айрыкча анын чыгыш бөлүгүндө бул көрсөткүч 45-60 кишиге жетет.

=== Ири калктуу пункттары ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Аталышы
!Калкы (2023)
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Шаарлары
|-
|[[Каракол]]
|81 952
|-
|[[Балыкчы шаары|Балыкчы]]
|52 692
|-
|[[Чолпон-Ата|Чолпон Ата]]
|12 648
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Шаарчалары
|-
|[[Пристан-Пржебалск]]
|3 492
|-
|[[Орто-Токой, Ысык-Көл облусу|Орто Токой]]
|738
|-
! colspan=&quot;2&quot; |Калк көп жашаган ири айылдары
|-
|[[Кызыл-Суу (айыл)|Кызыл Суу]]
|15 464
|-
|[[Ак-Суу, Ак-Суу району|Ак Суу]]
|14 055
|-
|[[Бөкөнбаев кыштагы|Бөкөнбай]]
|13 800
|-
|[[Түп]]
|12 505
|-
|[[Барскон|Барскоон]]
|9 533
|-
|[[Ананьево|Ананиеб]]
|9 470
|-
|[[Бостери, Ысык-Көл району|Бостери]]
|9 055
|-
|[[Cаруу]]
|8 501
|-
|[[Даркан, Жети-Өгүз району|Даркан]]
|7 398
|-
|[[Григорьевка (Ысык-Көл району)|Григориепка]]
|6 014
|}
Жалпы калктын 32,6%ын (142,988 миң адам) эмгек курагына жете элек жаштар, 58,0%ын (254,327 миң) эмгек жашындагылар, калган 9,4%ын (41,075 миң) эмгек жашынан өткөндөр түзөт.

Калктын миграсиасы 2002 ж. облуска келгендердин саны 1147 адам, кеткендер 4913 адам болуп, облустун калкы 3766 адамга азайган. Азайгандардын ичинен 1746 адам республиканын башка региондоруна, айрыкча Бишкек шаарына же Чүй облусуна, 1993 адам КМШ өлкөлөрүнө, 50дөй адам алыскы чет өлкөлөргө кеткен.

== Экономикасы ==
{{Жаңыртуу}}
Ысык Көл облусу республикада экономика жактан орто деңгээлде өнүккөн, табигый шарты жана байлыктары менен өзгөчөлөнүп турган аймак. Региондун башкы байлыгы – тоңбогон Ысык көл, анын деңиз суусуна каныккан жагымдуу абасы, көл жээгиндеги куму, көптөгөн жылуу жана минералдуу суулары, ошондой эле дартка даба болуучу ылайлары, көл жээгинде курулган санаторийлер, келечектүү курорттук жана рекреасиалык ресурстары. Азыр облуста «Көгүлтүр Ысык Көл», «Чолпон Ата», «Ысык Көл», «Жыргалаң», «Жети Өгүз», «Тамга», «Ак Суу» ж. б. санаторий-курорттор (бардыгы 28) менен катар көптөгөн эс алуу үйлөрү (226), пансионаттар, балдардын эс алуу лагерлери, туристтик жана альпинисттик базалар иштеп (2002 ж. бардыгы 254), аларда жылына 612,0 миңден ашык киши эс алып, дарыланат.

Облуста рекреасиа чарбасы (эс алуу жана дарыланууну уйуштуруу), а. и. туризм келечекте экономиканын негизги, адистешкен тармагына айланып, көл кылаасы дүйнөлүк деңгээлдеги курорттук аймак болууга мүмкүнчүлүгү бар. Ал үчүн бул жерде жаратылыштын кооздугу жана байлыгы жетиштүү. Өнөр жай, айыл чарба, курулуш, транспорт ж. б. экономикалык тармактар келечекте облустун рекреасиалык комплексин тейлөөгө ылайыкташып өнүктүрүлмөкчү.

Чет өлкөлүк инбестисиаларды таап, өндүрүшкө жаңы текнологианы киргизип, региондун экономикалык жана сосиалдык деңгээлин жогорулатуу үчүн облустун борборунда 1994 ж. «Каракол» эркин экономикалык аймагы (ЭЭА) уйушулган. «Каракол» ЭЭАсында субйект катары 135 ишкана катталган, 95и иштөөдө (2000). Ушул ишканаларда 780 адам эмгектенет. Алардын ичинде 4 чет өлкө менен бирге уйушулган «Униберсал» (кыргыз-орус ишканасы), «Улар» (кыргыз-казак ишканасы), «Cаки» (кыргыз-америкалык ортоктош ишкана) ж. б. Алардын ичинен «Cаки» ортоктош ишканасы инбестисиасынын көлөмү жагынан маанилүү. «Каракол» ЭЭАна кирген ишканалар эл керектөөчү тобарларды чыгарууда жана аларды сатууда, айыл чарба чийки заттарын кайра иштетүүдө жана туристтик жүрүштөрдү уйуштурууда белгилүү бир деңгээлде аткарышканына карабастан бул ЭЭА облустун экономикасынын өсүшүнө кошкон салымы али төмөн. 2001 ж. ЭЭАда 40,1 млн сомдук өнөр жай продуксиасы өндүрүлүп, Каракол шаарынын өнөр жайынын 12%ын, Ысык Көл облусунун 0,4%ын гана түзгөн.

Базар экономикасына өтүү просессинде чарба жүргүзүүдө менчиктин көп түрлөрү пайда болду. 2002 ж. облуста статистикалык бирдиктин жалпы мамлекеттик регистрине киргизилген ээлик кылуучу субйекттердин (йуридикалык жактардын) саны 3237 (а. и. иштеп жатканы 1532) ишканага жеткен. Анын ичинен мамлекеттик менчиктеги 488 (343), коммуналык 275 (218), жеке менчик 2470 (971) ишкана болгон. Ишканалардын түрлөрү бойунча 3207ин ичинен чакан ишканалар — 2042 (1085), орточолору — 446 (302) жана ирилери — 205 (145) болгон. Жогорудагы йуридикалык жактардын ишканаларынан башка облуста жеке ишкердикте катталган жана иштеп жатышкан мекеме, ишканалардын саны арбын. 2000 ж. бир эле айыл чарба тармагында жеке ишкердиктегилердин, башкача айтканда дыйкандардын саны 5 миңден ашкан.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Өнөр жай өндүрүшү (Кумтөр алтын кенин казган ишкананы кошпогондо; 2001 ж. менен)
!
!Өнөр жай продуксиасынын көлөмү, млн сом
!Жалпы көлөмдөгү аймактардын, шаарлардын үлүшү %
|-
|Ысык-Көл облусу
|1201,1
|100,0
|-
|анын ичинен:
|
|
|-
|Ак-Суу ооданы
|308,8
|25,7
|-
|Жети-Өгүз ооданы
|260,9
|21,7
|-
|Ысык-Көл ооданы
|34,54
|2,9
|-
|Тоң ооданы
|22,1
|1,8
|-
|Түп ооданы
|116,6
|9,7
|-
|Балыкчы шаары
|209,6
|17,5
|-
|Каракол шааары
|242,6
|20,2
|-
|Чолпон-Ата шаары
|6,0
|0,5
|}
Облустагы 195 өнөр жай ишканасында (а. и. 56 ири ишкана) 9 миңден ашык жумушчу (республиканын 6,9%) иштеп, 1201,1 млн сомдук продуксиа өндүргөн (2002). Бул жерде Кумтөр алтын кен казган ишканалардын иши эсепке алынган жок. Ал эми Кумтөр алтын кенин казып алууну кошо эсептегенде облуста 10988,0 млн сомдук (республиканын 22,5%) продуксиа өндүргөн. Өнөр жайдын алтын казуудан башка негизги тармактарына тамак-аш (жалпы өнөр жайдын 23,2% продуксиасын өндүргөн), ун тартуу жана жем чыгаруу (49,0%), машина куруу (8,7%), курулуш материалдарын чыгаруу 5,8% жана отун өнөр жайы (2,5%) кирет. 2001 ж. алар чыгарган негизги продуксиалар: көмүр 29,3 миң т (республикада казып алынган көмүрдүн 6,2%), электр плиткалары 9,0 миң даана (71,7%), электр жылыткычтар 200 даана (17,4%), семент 2,4 миң (0,5%), ун 56,8 миң т (12,5%), мал майы 13,6 т (11,7%), быштак жана сүзмө 796,3 т (47,0%), арак жана спирт 1174,0 миң литр (6,5%) ж.б. Өнөр жайдын ири ишканалары: Балыкчыдагы «Ысык Көл дан азык» аксионердик коому, «Бакай Көл» биргелешкен ишкана, «Ак Жалга», «Алтын дан», «Ысык Көл электр», «Улан», «Каракол–Дан–Азык», «Күрмөнтү семент» аксионердик коомдору.

Облуста тоо-кен өнөр жайынын келечеги кең, Сары Жаз сайынын алабында алтын, калай, жез, коргошун, полиметалл, болпрам, тантал, ниобит, молибден ж. б. металлдардын кендери табылган. Сарыжаз калай кенинин базасында «Тйаншан калай» кен ылгоо комбинаты иштейт. Ал жылына 50 млн т кен казып, андан консентрат алып, аны Орусианын Нобосибирск шаарына жөнөтүп турат. Алтын кенин казып алуучу Кумтөр комбинаты 1996 жылдын айагынан ишке киришти. Кумтөр алтын кени облустун Жети Өгүз ооданынын сыртында деңиз деңгээлинен 3500-4150 м бийиктикте жайгашкан. Кенди «Камеко» корпорасиасынын (Канада) «Кумтөр Оперейтинг компани» биргелешкен ишканасы казат жана ылгайт.

=== Айыл чарба ===
Облустун айыл чарба тармагында 2002 жылдын башында 58 дыйкан чарба коллектиби, 12 айыл чарба кооператиби, 1 аксионердик коом жана 5155 жеке дыйкан чарба иштеген. Айыл чарба өндүрүшү дыйканчылыкта дан, картөшкө, мөмө-жемиш өстүрүүгө, мал чарбасында кой, уй, жана жылкы багууга адистешкен. 2001 ж. жалпы айыл чарба тармагында 79,0 миңдей адам эмгектенип, 6406,4 млн сомдук айыл чарба азык-түлүгү өндүрүлгөн (республиканын 13,4%). Айыл чарбага жарактуу жери 1591,2 миң га (облустун жалпы айантынын 36,9%), анын 11,6% айдоо жер (184,8 миң га), 0,3% көп жылдык мөмө-жемиш ж. б. дарактар (4,6 миң га), 0,8% чабынды (12,0 миң га), 87,2% жайыт (1388,1 миң га).
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Дыйканчылыктан алынган түшүмдүн көлөмү бойунча оодандардын облустагы үлүшү , % менен
!Оодандар
!Дан эгиндери
!Картөшкө
!Жашылча
|-
|Жалпы облус боюнча
|100,0
|100,0
|100,0
|-
|анын ичинен:
|
|
|
|-
|Ак-Суу ооданы
|26,6
|30,4
|16,6
|-
|Жети-Өгүз ооданы
|16,0
|32,6
|21,1
|-
|Ысык Көл ооданы
|13,4
|13,8
|27,0
|-
|Тоң ооданы
|9,0
|8,3
|11,3
|-
|Түп ооданы
|35,0
|14,9
|24,0
|}
Облуста эгин эгилген жердин жалпы айанты 2001 ж. 188,9 миң га'ды (республикадагы эгиндин 15,4%) түзгөн, анын 115,8 миң га'ры же 61,3%ына дан, 24,1 миң га'рына же 12,8%на картөшкө, 5,0 миң га'рына же 2,6%ына текникалык өсүмдүктөрү, 3,2 миң га'рына же 1,5% жашылча, 40,5 миң га'рына же 23,1%ына тойут өсүмдүктөрү эгилген. Мөмө-жемиш бактары 7,5 миң га жерди (республиканын 15,4%) ээлейт. 2001 ж. 306,0 миң т дан (республикадагы дандын 16,7%), 420,0 миң т картөшкө (35,9%), 51,3 миң т жашылча (6,3%) жана 32,3 миң т мөмө-жемиш (20,7%) алынган.

Облустун түрдүү менчиктеги бардык чарбаларында 2002 жылдын [[Үчтүн айы|Үчтүн айынын]] 1-де 126,9 миң уй (республикадагы уйдун 13,1%), 590,6 миң кой-эчки (15,8%), чочко 16,4 миң (18,9%), 61,0 миң жылкы (17,2%), 337,8 миң үй куштары (10,4%) болгон. Алардан 2001 ж. тирүү салмакта эсептегенде 43,4 миң т (республиканын 12,7%), 144,0 миң т чийки сүт (12,7%), пизикалык салмактагы 2,1 миң т жүн (17,9%), 9,1 млн даана жумуртка (4,9%) өндүрүлгөн.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Мал чарба продуктуларын өндүрүү бойунча оодандардын облустагы үлүшү, % менен
!Оодандар
!Дан өндүрүү
!Сүт саап алуу
!Жүн кыркып алуу
!Жумуртка
|-
|Жалпы облус боюнча
|100,0
|100,0
|100,0
|100,0
|-
|анын ичинен:
|
|
|
|
|-
|Ак Суу ооданы
|22,4
|21,0
|19,1
|28,9
|-
|Жети Өгүз ооданы
|22,1
|22,5
|23,6
|12,6 
|-
|Ысык Көл ооданы
|21,0
|17,2
|19,0
|11,7
|-
|Тоң ооданы
|15,7
|12,3
|19,0
|6,3 
|-
|Түп ооданы
|18,8
|27,0
|19,0
|40,5 
|}

=== Транспорт ===
Облуста унаа, темир, аба жана суу жолдору бар. Унаа жолунун жалпы узундугу 6796 км (2000), анын 1645 км'и эл аралык, 2514 км'и республикалык мааниде, облустук жана жергиликтүү маанидеги жолунун узундугу 2637 км. Жолдун 80%нан көбү аспальт төшөлгөн. Негизги унаа жолу Ысык көлдүн жээгин айланта курулган Балыкчы — Чолпон Ата — Түп — Каракол — Кызыл Суу — Бөкөнбай—Балыкчы (жалпы узундугу 450 км) унаамагистралы түзөт. Бул жол аркылуу облустун дээрлик бардык калктуу пункттары байланышып, негизги жүктөрү жана жүргүнчүлөрү ташылат. Облустун батышында Балыкчы шаары аркылуу Бишкек — Токмок — Балыкчы — Нарын — Торугарт жолу, чыгышында Түп — Талды Суу — Кеген (Казакстан) жолу кетет. Көлдүн жээгин сырт менен байланыштырып турган Барскоон — Карасай — Ак Шыйрак — Эңилчек — Каракол унаа жолунун алтын, түстүү металл, курулуш материалдар ж. б. кен байлыктарын өздөштүрүүдө, ошондой эле жайкы жайыттарды пайдаланууда мааниси чоң. Облуста жүк жана жүргүнчүлөрдү ташууда унаа транспортунун мааниси зор. 2001 ж. унаалар менен 3,0 млн т жүк ташылып (республиканын 11,3%), жүргүнчүлөрдү ташуунун жүгүртүлүшү 375,5 млн жүргүнчү км (7,9%) болгон.
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+Облустун унаа транспорту бойунча маалымат (2001 ж.)
!Оодандар жана шаарлар
!Жүк ташуу, миң тонна
!Оодандардын жана шаарлардын үлүшү, % менен
!Жүктөрдү ташуу, млн жүргүнчү
!Оодандардын жана шаарлардын үлүшү, % менен
|-
|Жалпы облус боюнча
|2988,7
|100,0
|375,5
|100,0
|-
|анын ичинен:
|
|
|
|
|-
|Ак-Суу ооданы
|214,2
|7,2 
|19,5 
|5,2 
|-
|Жети-Өгүз ооданы
|207,3 
|6.9
|31,5 
|8,4 
|-
|Ысык-Көл ооданы
|189,2 
|6,3 
|20,0
|5,4
|-
|Тоң ооданы
|226,4 
|7,6
|39,9
|10,6 
|-
|Түп ооданы
|523,0
|17,5 
|10,7
|2,8
|-
|Балыкчы шаары
|722,0 
|24,2
|66,2 
|17,6 
|-
|Каракол шааары
|47,91 
|16,0
|144,2 
|38,4 
|-
|Чолпон Ата шаары
|427,5 
|14,3 
|43,5 
|11,6
|}
Балыкчы шаарына чейин темир жол жетет. Бул жолдун башка аймактар жана мамлекеттер менен экономикалык байланыш түзүүдө орчундуу мааниси бар. Республиканын башка аймактарынан айырмаланып, облуста суу жол транспорту бар. Негизинен эл чарба жүктөрү ташылат. Cуу жол транспортунун келечеги кең. Транспорттун бул түрү бойунча 2001 ж. 36,2 миң т жүк ташылган (1998 ж. — 30,6 миң т болгон). Ал эми жүк ташуунун жүгүртүлүшү 7,2 млн т км'ге (1996 ж. 6,1 млн км) жеткен. Аба жол транспорту жүргүнчүлөрдү жана почта жүктөрүн ташууда маанилүү. Каракол жана Тамчы шаарларында абабекеттер бар. Аба жолу Бишкек, Жалалабат, Ош, Баткен жана коңшу Өзбекстандын борбору Ташкен жана Казакстандын мурунку борбору Алма Ата менен байланыштырат.

== Маданий турмушу ==
Облуста 2001/02 окуу жылында 2 жогорку окуу жайында бардыгы болуп 9,3 миң студент окуп, 577 окутуучу иштеген. Алардын ичинен экөө илимдин доктору, 50дөн ашыгы илимдин кандидаттары.

Облустун 6 атайын орто окуу жайында 1791 студент окуп, 211 окутуучу иштешсе, 9 кесиптик окуу жайларында 2035 окуучу билим алган. Аймактын жалпы билим берүүчү 190 мектебинде 98,3 миңдей окуучу окуп, 7471 мугалим иштеген. Облуста 2 жатак-мектеп, сабактарды тереңдетип окуткан 8 мектеп, 2 гимназиа, 4 лисей болгон. Жалпы мектептердин көбүндө инпорматика кабинеттери иштейт. Мектептерде окуулар кыргыз жана орус тилдеринде жүргүзүлөт.

Облуста 155 китепкана (1559 миң нуска китеп), драма театр (Каракол), бир нече театр, оодандык, айылдык маданиат үйлөрү, мамлекеттик музейлер Каракол тарыхый-жерге таануу музейи, Ысык Көл мамлекеттик тарыхый-маданиат корук музейи, Чолпон Атадагы Казак элинин белгилүү уулу Муктар Ауэзобдун үй-музейи ж. б. болгон. Облустук, оодандык жана шаардык бир нече гезиттер чыгып турат.

1981 жылдан «Ысык Көл» үналгысы (кыргыз, орус тилинде) иштейт. 1992 ж. алгачкы телекөрсөтүү эпирге чыккан.

Облуста облустук оорукана, 5 борбордук оодандык оорукана, үй-бүлөлүк медисина борбору, 105 пелдшердик-акушердик пункт, 7 санитариалык-эпидемиологиалык стансия, 18 үйбүлөлүк дарыгерлер тобу бар (2002). «Мээрим» пондусу тарабынан Чолпон Ата шаарыннда «SOS» Кыргызжер балдар айылы, «Алтын балалык» реаблитасия борбору уйушулган.

Облуста байыркы аркеологиалык эстеликтерден палеолит дооруна (б. з. ч. 6-4 миң жылдык) таандык байыркы көчмөндөрдүн аска бетине тарткан сүрөттөрү (Сары Жаз сыртында), алгачкы темир доорундагы (б.з.ч. 7-5 к.) сак-усун көчмөндөрүнүн эстеликтери (Балыкчыдан Чолпон Атага чейин, Алабаш тоосу ж. б.), байыркы буйум-тайым чогундулары (Таштак, Кырчын, Челпек коло буйумдары), байыркы түрк эстеликтеринен 6-10 кылымга таандык балбалдар (Ысык көл чөлкөмүнүн бардык аймактарында), шаар чалдыбарлары (Барскоон, Даркан, Тоң, Барбулак, Бостери ж.б.) ж. б. сакталган. Аркеологиалык эстеликтер сибилизасианын өнүгүшүнөн, жергиликтүү уруулардын басып өткөн тарыхый жолунан, көл бойунун Чыгыш, Батыш (Улуу Жибек жолу аркылуу) менен болгон соода-экономикалык маданий байланыштарынан кабар берет.

== Негизги коомдук-экономикалык көрсөткүчтөрү ==
{{Жаңыртуу}}
* Калкы: 463,900 (1 Үчтүн айы 2015 баасында) анын ичинде: 130,800 шаардык жана 333.100 айылдык калк
* Иштеген калк: 180,300 (2008)
* Катталган жумушсуздардын саны: 4,902 (2008)
* Экспорт: 18,8 млн АКШ доллары (2008)
* Импорт: 221.7 млн АКШ доллары (2008)
* Чет өлкөлүк түз инвестициялар: 1,1 млн.долл. АКШ доллары (2008-жылы)

== Туризм ==
[[Файл:Кыргызстан. Ысык-Көл. Аврора пансионаты (2018-07-14 01-55-12).jpg|thumb|left|Аврора пансионатынын аймагы]]
[[Файл:E8211-Tamchy-lonely-tree.jpg|thumb|left|Ысык көлдүн түндүк жээгинин жана Күнгөй Ала тоонун кыркасынын ортосундагы бөксө ([[Тамчы, Ысык-Көл району|Тамчынын]] жанында)]]
Эң оболу санаторий-курорт, ден соолук чыңдоочу, тарыхий, рекреациялык жана тоо туризми менен кеңири белгилүү. Көлдүн жээгинде, бир мезгилде 30 миң эс алуучу адамды кабыл алууга мүмкүнчүлүгү бар 128 санаторий-ден соолук чыңдоочу мекемелер жайгашкан. 

[[Ысык-Көл]] туристтик аймагы маданий-тарыхый эстеликтерге өзгөчө бай. Бул жерде бир нече миң эстелик катталган, анын ичинен 320 объектиси мамлекет тарабынан коргоого алынып, 1 500 археологиялык эстелик расмий каттодон өткөн. Алардын арасында таш, коло жана темир доорлорунун эстеликтери (жатактар, үңкүрлөр, аскадагы жазуулар), орто кылымдагы таш скульптуралары, байыркы түрктөрдүн жазуулары, шаарчалар жана чакан шаарчалар бар.


== Аймактары ==
[[File:E8286-Tamchy-mosque.jpg|[[Тамчы, Ысык-Көл району|Тамчы]] айылындагы [[мечит]], Ысык-Көл облусу|thumb|right]]
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Аймак
!Борбор
!Карта
|-
|[[Ак-Суу району|Ак-Суу аймагы]]
|[[Ак-Суу, Ак-Суу району|Ак-Суу]]
|[[File:Kyrgyzstan_Ak-Suu_Raion.png|100px]]
|-
|[[Жети-Өгүз району|Жети-Өгуз аймагы]]
|[[Кызыл-Суу (айыл)|Кызыл-Суу]]
|[[File:Kyrgyzstan_Jeti-Ögüz_Raion.png|100px]]
|-
|[[Тоң району|Тоң аймагы]]
|[[Бөкөнбаев кыштагы|Бөкөнбаев]]
|[[File:Kyrgyzstan_Tong_Raion.png|100px]]
|-
|[[Түп району|Түп аймагы]]
|[[Түп, Түп району|Түп]]
|[[File:Kyrgyzstan_Tüp_Raion.png|100px]]
|-
|[[Ысык-Көл району|Ысык-Көл аймагы]]
|[[Чолпон-Ата]]
|[[File:Kyrgyzstan_Ysyk-Köl_Raion.png|100px]]
|}

== Булактарга шилтемелер ==
{{эскертүүлөр}}
{{Kyrgyzstanprovinces}}

[[Категория:Ысык-Көл облусу| ]]</text>
      <sha1>2c4k126jzjk70ij882k0zkjzigjroao</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кыпчактар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15374</id>
    <revision>
      <id>515851</id>
      <parentid>515344</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T18:56:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>200.24.154.85</ip>
      </contributor>
      <origin>515851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21866" sha1="qnc2qfnb7pavuh7qv95u7y3iv5g9yrl" xml:space="preserve">'''Кыпчаки-Половецы или Мамлюки ''' – кыпчактар Борбор Азияда, Мажарстанда, Мисирде тараган түрк элдердин бири. Алар орто кылымдардагы күч-кубаттуу уруулук бирдик.

===='''Кыргыз элиндеги Кыпчак уруусунун бөлүнүшү'''====
'''Кыпчак'''
* Хан Кыпчак
* Тогуз Кыпчак
* Товур Кыпчак (Тобур Кыпчак)
* Жаманан
* Омонок
* Таз
* Шэрдэн
* Кармыш
* Тору Айгыр
* Актачы (Ахтачы)
* Кожом Шүкүр (Кожомшүкүр)
* Жарты Баш (Жартыбаш)
* Алтыке
* Сакоо Кыпчак
* Кызыл Аяк (Кызыл Айак)
* Беш Көрүк

== Тарыхы ==
Кыпчактар жөнүндөгү алгачкы маалыматтар кытай жылбаяндамаларынан кездешет. Анда (биздин заманга чейин 201-жылы) [[хунндар]] багындырган жана алардын мамлекетинин курамына кирген «кюсше» аттуу (кытай транскрипциясында) журт катары баяндалат. Айрым булактарда «кюс-ше», «кин-ча», «хи-би-са» аталыштар менен да кезигет. Кыпчактар энесайлык кыргыздардын батыш тарабында (Иртыш) турушкан.&lt;br&gt; [[Уйгур]] каганы Моюн Чурдун эстелигинде (751-жылы) кагандын түрк-кыпчактар мамлекетинде 50 жыл такта олтургандыгы баяндалат. [[Махмуд Кашгари ]]Кыпчактарды кыргыз, [[огуз]], [[тухси]], [[ягма]], [[чигил]] жана [[чаруктардай]] эле таза түрк тилинде сүйлөгөнүн белгилейт. Кыпчактар мусулман жазма булактарында «кыфчак», «кыбчак», орус жыл баяндарында «половец», «половцы», батыш (Византия) жазма булактарында «куман», «коман» формаларында эскерилет. Түрк тилдеринин [[генеалогия]]лык классификациясында батыш хунн тобундагы кыпчак бутагынын болушу орто кылымдагы бул элдин кийинки казак, кыргыз, түркмөн, уйгур, [[каракалпак]], [[татар]], [[башкыр]], [[кумук]], [[карача]], [[балкар]], көчмөн өзбектер, коңурат, [[катаган]], [[лакай]] жана башка элдердин калыптанышына чоң таасир тийгизгенин белгилейт. Болжолу, 7-кылымдын аягынан Кыпчактар [[Саян-Алтай]] тоолоруна жакын жерлерди мекендешкен же коңшу аймактардан журт которушкан.&lt;br&gt; [[Г.Е.Грумм-Гржимайлонун]] кыпчак уруулары алтай динлиндеринин батыш канатын түзүшкөн, биздин заманга чейин 3-кылымда хунндар тарабынан баш ийдирилген деген көз карашын [[М.И.Артамонов]] колдоп чыккан. Бул аймак Иртыш дарыясынын жогорку жана ортоңку агымдарына чейин жеткен. Чыгыш мусулман булактарында Кыпчактар [[Ибн Хордадбек]] тарабынан алгач ирет 11-кылымда эскерилет. Бул уруулук бирикме 8–9-кылымда кимактар менен этносаясий карым- катнашта болуп турушкан. 10–11-кылымдарда Кыпчактар эки багытка – түштүккө (Мавераннахр), батышка – Волга боюна журт которушкан. Кыпчак урууларынын күч алып батышты көздөй журт которуусу печенегдерди түштүк орус талааларына көчүп кетүүгө аргасыз кылган. 11–13-кылымдарда Кыпчактар борборлошкон мамлекет түзүшпөгөнү менен [[Иртыштан Дунайга]] чейинки эбегейсиз зор аймакка үстөмдүк кылышкан, ал жерлер «Дешт и-Кыпчак» – «Кыпчак талаасы» деген ат менен белгилүү.&lt;br&gt; [[Моңгол]] жапырыгынын тушунда кыпчак урууларынын бир бөлүгү басып алуучуларга баш ийип беришсе, айрымдары [[Паннонияга ]]](азыркы Венгрия), [[Балкан]] жарым аралына көчүп өтүшкөн. Батый хан негиздеген Алтын Ордонун негизги бөлүгүн кыпчак уруулары түзүшкөн жана анын батышка карай жортуулуна кыпчактар өтө жигердүүлүк менен катышкан. [[Шаман динин]] тутушкан Кыпчактардын, алар ээлеген аймактын этностук абалы бир кылка болгон эмес жана бул ири уруулук бирикме өз курамына кимак, кыргыз, печенег, булгар, хазар, берендей, истяк жана башка [[угрофин]] этнокомпоненттерин сиңиришкен. Азыркы казак, каракалпак, башкыр, лакай, кыргыз, түркмөн, алтай, ногой, крым татарлары жана башка түрк тилдүү элдердин курамындагы кыпчак уруулары эң ири этнокомпоненттер болуп эсептелет. Кыргыз тилинин калыптанып өнүгүшүндө кыпчак тили чоң таасирин тийгизген. Кыргыз тили түрк тилдеринин генеалогиялык классификациясында чыгыш хунн тобундагы кыпчак бутагына кирет.Кыпчактар бир улут болуп саналат алардын кыргыздарга эч кандай тиэшеси жок, эн тамгалары менен [[казак-кыпчак,]] [[каракалпак-кыпчак]], [[ногой-кыпчак]], [[башкыр-кыпчактардын]] курамдарындагы [[этнонимдер]], эн тамга белгилеринин ортосунда этногенетикалык жалпылыктар бар.&lt;br&gt;

== &quot;Манас&quot; эпосундагы мааниси ==
'''Кыпчак''' — этноним. [[«Манас» эпосу|«Манас» эпосунда]] К-тар кыргыз эли менен тектеш (, кыпчак уругум, кыз үчүн балам кетем деп; [[Сагымбай Орозбак уулу (Орозбаков)|Сагымбай Орозбаков]], 2. 153) уруу катары айтылат. К. биринчи жолу 8-кылымда уйгур башкаруучусу Моюн-Чурга арналган эстеликте кездешет. Ал доордо К. Саян-Алтай тоолорунда жашашкан. 11 — 13-кылымда болсо Алтайдан Кырым жана Дунайга чейинки аралыкта көчүп жүрүшкөн. Махмуд Кашгаринин «Сөздүгү» боюнча К-тын бөлүгү [[Талас]] өрөөнүндө жана Кашкар шаарынын жанында да жашашкан. Ферганалык автор Сейф ад-Дин Аксыкентинин «Мажму ат-таварихи» (16-к.) боюнча Таластагы Каркара өрөөнүн К-тар ээлешкен. [[Манас баатыр|Манастын]] атасы жана чоң атасы да ушул аймакты башкарган. [[Манас баатыр|Манас]] баатыр Каркарада төрөлгөн, анын чоролору да каркаралык болушкан. Кыргыздар менен К-тар чектеш, аралаш жашагандыгын далилдейт. Ошол себептен [[Манас баатыр|Манас]] баатырдын теги Кыргыз улутунан чыккан болуп эсептелет. Эпостун бүгүнкү күндөгү варианттарында бир катар белгилүү каармандар (Мисалы, Манас, Курманбек, Шырдакбек, Төштүк, Үрбү жана башкалар) К. уруусунан деп берилет.

==Колдонулган адабияттар==
*[[&quot;Манас&quot; энциклопедиясы]]/Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору.Бишкек: Кыргыз энциклопедиясынын Башкы редакциясы, - 1995. 1-т. - 440 б. ISBN -5-89750-013-4
*“Кыргыз Тарыхы.  Энциклопедия”  Бишкек 2003.&lt;br&gt;
“Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору”&lt;br&gt;
“И.Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик Педагогикалык университети”&lt;br&gt;
“Башкы ред. Ү.А.Асанов, жооптуу ред. А.А. Асанканов”.&lt;br&gt;
“Ред кеңеш:  Ө.Ж.Осмонов (төрага) Т.Н Өмүрбеков”&lt;br&gt;

== Кыпчактар ==
'''Кыпчактар''' – [[Борбордук Азия]]дагы байыркы түрк урууларынын бири. Кээ бир синологдордун (мисалы, Ф. Хирт, П. Будберг) көз карашы боюнча Кыпчактар тууралуу алгачкы маалыматтар кытай хроникаларында «сйе» жана «яньто», Тонйукукта «сир» түрүндө кездешет. Кийин сйелер яньтолорду багындырып сйеяньто (Сыр-Тардуш) уруусун түзгөнү жана алар уйгур, байегу, тунло, пугу сыяктуу эле хунндардын тйелэ (телес, теле) уруусунун бир бутагы экени айтылат. [[Махмуд Кашгари]] кыргыз, огуз, тухси, чигил, ягма ж. б. менен бирге Кыпчактар да таза түрк тилинде сүйлөгөнүн белгилесе, мусулман жазма даректеринде «кыфчак», «кыбчак», орус жыл баяндарында «половцы», батышта «куман», «коман» түрүндө берилген. Бирок кээ бир окумуштуулардын (мисалы, Султанов Т. И., Кляшторный С. Г.) ою боюнча байыркы кытай хроникаларында кездешкен «кюеше» («цзюше») этноними фонетикалык жактан Кыпчактарга эч кандай тиешеси жок. Жазма маалыматтарда алгачкы жолу уйгурлардын каганы  Моюн Чурдун эстелигинде  эскерилип (751-ж.), уйгурлар 50 жыл аларга көз каранды болгону айтылат. Кытай хроникалары боюнча жужаңдардын империясы кулагандан кийин (552) сеяньтолор [[Түрк]], анан Батыш Түрк кагандыгына карап, башка түрк уруулары менен Чыгыш Тянь-Шандан баштап, Түштүк-Батыш Алтай аймагын ээлешкен. Түрк каганатынын кыйрашы менен (630) саясий аренага сеяньто жана уйгурлар чыгып, көп өтпөй эле кээ бир түрк урууларына (тогуз-огуз) бириккен сеяньтолор Ильтэр тукуму башында турган өз алдынча мамлекет түзүүгө жетишкен. Кыпчактардын күчөп баратышы  Тан империясын кооптондуруп тургандыктан, алар 630–640-жылдары [[уйгур]] жана [[огуз]] уруулары менен союз түзүп, сеяньтолорду катуу кырышкан. 735-жылдан баштап сир этноними жоголуп, 8-кылымдагы руника тексттери менен араб маалыматтарында ([[Ибн Хордадбек]], [[Гардизи]], [[Ибн ал-Асир]]) Кыпчактар (кыбчак, хифджак ж. б.) түрк урууларынын бири экени жана алар кара, ак, сарылар болуп бөлүнгөнү тууралуу айтылат. Бул уруу бирикмеси 8–9-кылымдарда кимактар менен этносаясий карым-катнашта болуп, 10–11-кылымдарда эки багытка – түштүктө [[Мавераннахр]], батышта Волга боюна тараган. Бул мезгилде Кыпчактардын кайрадан күч алышы менен печенегдер Дон, Дунай дарыясынын жээктерин карай чегинет. Махмуд Кашгаринин эмгегинде 9-кылымда Кыпчактар имак, карабөрүк, субар, каңлы, токсаба, бөрүлүү сыяктуу уруулардан турган. Кээ бир араб, фарси даректери боюнча 12–13-кылымдарда [[Иртыш]]тан Дунайга чейинки эбегейсиз зор аймакка үстөмдүк кылышкандыктан, ал жерлер Дешт и-Кыпчак (Кыпчак талаасы) деп аталып калган. 13-кылымда моңголдордун чабуулуна байланыштуу Кыпчактардын бир бөлүгү аларга баш ийип калышса, айрымдары Балкан жарым аралын көздөй жылып кеткен. Батый хан негиздеген Алтын Ордонун негизги бөлүгүн Кыпчактар түзүп, ал ыдырагандан кийин ар кайсы улустун курамында калышкан. Негизинен Кыпчактар ээлеген аймактын этностук абалы бир кылка болгон эмес, ошондуктан алар кимак, кыргыз, печенег, булгар, хазар, берендей, истяк ж.б. угро-фин этнокомпоненттерине сиңип турушкан. Мисалы, азыркы [[каракалпак]], башкыр, [[лакай]], кыргыз, түркмөн, алтай, [[ногой]] жана крым татарлары сыяктуу түрк тилдүү элдердин курамында кыпчак уруулары көп кездешет. [[Казак]] эли болсо өздөрүнүн этногенезин Кыпчактар аркылуу түзүлгөн деп эсептешет. Кыргыздардын ичиндеги Кыпчактар санжырада бир нече уруктардан куралат. Ичкилик (Булгачы) курамына кирип, көпчүлүк окумуштуулардын пикири боюнча байыркы Кыпчак уруулары мненн түз байланышы бар этностук компонент болуп саналат. Санжыра маалыматтарында Кыпчактар тогуз уруу: таз, торайгыр, кожомшүкүр, жартыбаш, шерден, кармыш, жаманак, омонок, алтыке болуп таралат. Көпчүлүк бөлүгү Түштүк Кыргызстанда (Фергана өрөөнү) туруп, кыргыздар менен жашагандар жалпы жонунан «кыргыз кыпчак» («тору кыпчак»), өзбектерге жакындар «сарт кыпчак» («сары кыпчак»), казактар менен аралаш тургандар «казак кыпчак» («кара кыпчак») деп аталып калган деп айтылат. Бирок илимий көз караштар боюнча аларды өзбек, каракалпак ж. б. курамындагы Кыпчактар менен салыштырууга болбойт, алардын түзүлүшү башкача экени байкалып, ал эми казактардын ичиндеги Кыпчактарда да торайгыр тобу кездешет. Ошондуктан алардын теги алтайлык уруулар менен байланышта болгон деп кароого болот. Негизинен Баткен(Кадам-Жай, Баткен), Ош облустарында(Чоң Алай, Кара-Суу), Кытайдын Кызыл-Суу кыргыз автоном облусунда(Улуу-Чат, Ак-Тоо, Кашкар), &lt;ref&gt;https://oipikir.turmush.kg/unews/un_post:7042

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/&lt;nowiki&gt;http://www.science-journal.kg/media/Papers/ivk/2022/4/%D0%98%D0%92%D0%9A_4-2022_131-134.pdf&lt;/nowiki&gt;&lt;/ref&gt;Тажикстандын(Мургап, Жерге-Тал), Ооганстандын Памиринде(Улуу Памыл, Кичик Памыл), Өзбекстандын Анжиян, Фаргана облустарында, Түндүк Кыргызстандын Чүй (Аламүдүн, Кант, [[Чүй]], [[Кемин]] ж. б. районндор), [[Нарын]] (Нарын, Ак-Талаа, Ат-башы, Кочкор ж. б.), [[Ысык-Көл]] (Тоң, Түп) өрөөндөрүнүн кээ бир айылдарында уруу-уруу болуп чогуу турушат. Негизинен бул аймактарда жашаган Кыпчактар өздөрүнүн түпкү тегин Түштүк Кыргызстандан чыккан деп эсептейт жана кыргыз эпосторунун башкы каармандары Манас, [[Эр Төштүк]], Курманбек, Шырдакбек, Жаныш, Байыш, Эр Үрбү сыяктуу баатырлардын уруусу Кыпчак экени айтылат. Ал эми Мажму ат-Таварихте 92 боолуу өзбектин (илатийа) бири катары эскерилип, башка бир оозеки санжыраларда да Абубакир Садык деген адамдан 92 уул болуп, анын чоң атасы Кыпчак болгон. 
Түрк тилдеринин классификациясы боюнча батыш хунн тобундагы кыпчак бутагы орто кылымдан баштап кийинки кыргыз, казак, түркмөн, уйгур, каракалпак, татар, башкыр, кумык, карачай, балкар, көчмөн өзбек, коңурат, катаган, лакай ж.б. элдердин калыптанышына чоң таасир тийгизгени белгиленет. Кыргыз тилинин өнүгүшүнө да кыпчак тилинин таасир тийген. Ал эми ар кайсы элдин курамына кирген (мисалы, каракалпак-кыпчак, казак-кыпчак, ногой-кыпчак, башкыр-кыпчак ж. б.), кыпчак уруу аталыштарындагы эн тамга, этноним, тамга белгилеринин ортосунда этногенетикалык жалпылыктар бар.

==Шилтемелер==
&lt;references/&gt;

==Колдонулган адабияттар==
*Абуль-Гази хан. Родословное древо тюрков. Казань, 1906.
*Гаркавец А. Н. Кыпчакское письменное наследие, в 2-х т., А., 2002.
*Голубовский П. Б. Печенеги, тюрки, и половцы до нашествия татар. Киев, 1884.
*Кумеков Б. Е. Арабские и персидские источники по истории кипчаков XI–XIII вв., А.-А., 1987.
*Он же, Арабские источники по истории кипчаков, куманов и кимаков VIII – XIII вв., СПб., 1994.
*Кюнер Н. В. Китайские известия о народах Южной Сибири, Центральной Азии и Дальнего Востока. М., 1960.
*Плежнева С. М. Половцы. М., 1990
*Кляшторный С. Г. Султанов Т. И. Казахстан; летопись трех тысячелетий. А., 1992.

[[Категория:Манас эпосу]]
[[Category:Кыргызстан]]
[[Category:Инсандар]]
[[Category:Кыпчактар]]
[[Category:Түрк элдери]]

[[Категория:Байыркы түрк уруулары]]</text>
      <sha1>qnc2qfnb7pavuh7qv95u7y3iv5g9yrl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сальмонеллез</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20870</id>
    <revision>
      <id>515844</id>
      <parentid>154252</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:55:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */</comment>
      <origin>515844</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18290" sha1="rnj7j4m7bminqsq0nnbtfnmqnrgfbgk" xml:space="preserve">[[Файл:Salmonella typhimurium.png|200px|thumb| Сальмонеллез бактериялары]]
'''Сальмонеллез''' - курч түрдө зооноздуу- антропоноздуу, бактериалдуу жугуштуу ооруларынан болот. &lt;br&gt;
Козгогуч көп этиологиялуу (2300 серовар), жуктуруу жолу фекалдуу-оралдуу, көпчүлүк убакта козгогуч менен ууланган тамак-аш аркылуу, полиморфтуу клиникалык белгилери бар, оорунун жүрүшү субклиникалык жана өтө жеңил формалардан - абдан оор өтүүчү [[ич келте]], [[сепсис]] түрлөрү менен жана оорукананын ичинде жайылма түрдө (внутрибольничная инфекция) өтүшүыктымал.&lt;br&gt;
[[Кыргызстан]]да эпидемияга каршы активдүү түрдө өткөрүлүп жаткан аракеттерге карабай, курч түрдө өтүүчү ичеги-карын жугуштуу оорулары абдан чоң көйгйөдү түзүп келет. Бул оорулардын катталышы сасык тумоо жана ОРВИ ден кийин 2-чи орунда турат. Алардын интенсивдүү көрсөткүчү абдан жогору (100 ООО кишге 492 ден 618 ге чейин жетет) да түштүк региондо көп кездешет.&lt;br&gt;
==Этиологиясы==
Козгогучу Salmonella түрүнөн, түркүмү Enterobacteriaceae, кыймылдуу, тегерегинде чачыктары бар, спорасы жана кабыкчасы жок, грамм - терс, өлчөмү 1-3 х 0,2-0,6мндон турган таякча.&lt;br&gt;
Экзотоксинди (энтеротоксини термолабилдүүү жана термостабилдүү) жана цитотоксинди бөлүп чыгарат. Энтеротоксин суюктукту туздары менен кошо ичегиге толтура куят, ал эми цитотоксин клеткадагы [[белок]] синтездөөчү ироцесссти бузуп, ичегинин ички кабыкчасынын цитомембранасын тейлейт. Козгогуч жок болгондо пайда болгон эндотоксинге уулануу белгилери караштуу.&lt;br&gt;
Козгогучтун О-аитигени соматикалуу, термостабилдүү жана Н-антигени чачыктуу, термолабилдүү. Кээ бир штаммдары ИИ-АГди, капсулдуу К-АГ, былжыр М-АГден турат. Сальмонеллёздун негизги уусу (токсини) - энтеротоксини жана ЛПС-комплекс (эндотоксин), козгогуч жок болгондо пайда болот.&lt;br&gt;
Эларалык серологиялык сальмонеллдердин антигендүү классификациясы, Кауфман-Уайттын схемасынын негизинде түзүлгөн. Анын серогруппалары А, В, С, Д, Е дагы башка 3000 дөн ашык сероварлары бар. Анын ичинен кишиге таандыгы 700дөн ашык. Көпчүлүк убакта кездешүүчүлөрү: S.typhi murium, S.Heidelberg, S.enteritidis, S.anatum, S. Derbi, S.london, S.panama ж.б.&lt;br&gt;
Козгогучтар кургакта көпкө сакталат: комнатадагы температурада 45-90 күн, [[Жаныбар|жаныбарлардын]] кургак тезектеринде 3-4 жыл, сууда (РН ылдый болсо) - 40-60 күн, сүт жана эттен жасалган тамактарда - 4 айга чейин сакталат да көбөйүшөт. Ал эми тамактын органолептуу сапаттарын өзгөрпөйт. Козгогучту жок кылыш  үчүн 400 гр. этти 2,5 сааттан кем эмес кайнатуу керек. Тышкы чөйр өдө 1 айдан 18 айга чейин сакталат жана кээ бир тамак-ашта көбөйүп өсүп-өнүгөт.&lt;br&gt;
==Эпидемиологиясы==
Козгогучтун булагы жана таратуучусу болуп: мүйүздүү малдар, чочколор, тооктор, каздар жана башка үй жана жырткыч айбандар жана [[Куш|куштар]] болуп эсептелет. Андан башка: оорулуу адамдар жана [[бактерия]]ны өнөкөт алып жүрүүчүлөр. Жаныбарлар козгогучту заңы, сийдиги, сүтү, шилекейи, чимкириги аркылуу бөлүп чыгарат жана ал бир канча жылга созулат. Өзгөчө, уй, кой, чочко, жылкы коркунучтуу, ал эми ит, мышык, чычкан, келемиш, түлкү, карышкыр, аюу, маймылдар да таратат.&lt;br&gt;
Куштардан сууда сүзүүчүлөр эң коркунучтуу, алар когогучтун булагы болуп эсептелет. Козгогуч жалаң алардын этинде гана эмес, ички органдарында, жумурткасында да болот. Ошондуктан, бышырылбаган өрдөктүн, каздын, тооктун чийки жумурткасын жээге болбойт. Алардын ичине кептер, чымчык, чаек ж.б. куштар, дагы жылан, кескелдирик, бака, балык, рак, крабдар да кирет.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун булагы жана таратуучулары: оорулуу адамдар, бактерияны алып жүрүүчүлөр өзгөчө &quot;пищевиктер.&quot; [[Инфекция]] адамга ооз-мурун аркылуу булганган тамак, сууну ичкенде кирет.&lt;br&gt;
===Негизги жуктуруу жолдору=== 
Тамак-аштан (алиментардуу), бул негизги жолу;- тыкыс байланыштан жугуу бир жашка чейинки балдар жана карыялар жана аба, суу аркылуу жугат. &lt;br&gt;
===Таратуучу факторлору=== 
Ооруган жаныбарлардын эти, балык, жумуртка жана андан жасалган тамак-аш, сүт, сүттөн жасалган тамактар, жашылча- жемиш, ууланган суу жана кондитердик тамактар болуп эсептелет. Козгогуч тамак-ашта бат көбөйүп, экзо- жана эндотоксинди пайда кылып, вирулентүүлүгүн жогорулатат. [[Аба]] аркылуу жугуу жаш балдардын арасында кездешет. Малды багып тазалап, тыкыс байланышта болгондо жана ооруканада (внутрибольничная) - оорулуу балдардан, анда иштеген кызматкерлерден, ата-энеден, төрөт аялдардан жугат.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун очогу жай өөрчүп, тыкыс байланышта жугуп, көпкө созулат да көпчүлүк учурда бир жашка чейинки балдардын арасында өтө оор түрдө, абдан бийик жана көпкө созулган ысытмасы, жайылма (генерализованная) формада өтөт да көпчүлүк убакта майыпка учуратат. Анын козгогучу S. typhi murium госпиталдуу штамм жана ал көп дарыларга туруктуу. Ооруп калыш үчүн когогучтун өтө аз өлчөмү жетиштүү.&lt;br&gt;
Козгогучу S. enteritidis ден найда болгон сальмонеллез,
кийинки учурда көбүрөөк кездешип, малдын эти жана куштун
жумурткасы аркылyy тарайт.&lt;br&gt;
Сальмонеллез табыйгый кабыл алуусу кишилерде абдан бийик.&lt;br&gt;
Сальмонеллез жылдын бардык мезгилинде кездешет, айрыкча жай-күз мезгилинде көбөйөт. Иммунитети типоспецификалуу  жана кыска мөөнөткө созулат.&lt;br&gt;
==Патогенези==
Оору пайда болуш үчүн организмге козгогучтар жана анын токсини да тамак-аш же суу аркылуу ичке ичегинин ички кабыкчасы аркылуу энтероцитке кирип, (адгезия) макрофагдын ичинде көбөйөт, фагоцитоз аркылуу сальмонелдер жок болгондо ЛПС-комплексти (эндотоксин) пайда кылат. Эндотоксин макрофаг менен моноцитти күчөтүп цитокинди бөлүп чыгарып, аш-казандын жана ичегинин былжыр кабыкчаларын сезгентип эксудативдүү [[диарея]]ны жаратат. 
Энторотоксин аденилатциклаздуу системаны күчөтүп , цикличтүү нуклеотиддерди пайда кылып, а-кретордуу диареяны өрчүтүп дегидратацияны пайда кылат. Простогландиндин Е группасы секретордук процессти күчөтүп , жылмакай булчуңду жана ичегинин кыймылын тездетет. Эндотоксин ичегинин нерв-тамыр аппараттарын, клетканын мембрандарын сезгентип, андан ары лимфожолдору менен мезентериалдуу лимфотүйүндөрүнө жетет да, андан кийин канга жайылып кан аркылуу ички органдарга тарайт: [[боор]] жана [[көкбоор]] чоңоет, козгогуч макрофагдын цитоплазмасынын ичинде өнүп өркүндөйт да көпчүлүгү өлгөндөн кийин токсин көбөйүп, уулануу  өрчүйт. Токсин ичке ичегини сезгендирип, энтерит синдромун пайда кылат да биологиялык активдүү гистамин, серотонин, простогландин, цикличтүү нуклеидтер өлчөмсүз көп суюктук менен калийдин, натрийдин диарея аркылуу жоготуусуна алып келет, ошондуктан суу-электролиттүү балансты бузат.&lt;br&gt;
Эндотоксиндин аракетинин аркасында, нерв-эндокрин системасынын функциясы бузулуп, обмен алмашуу, тамак сиңдирүү процесстер [[жүрөк]]-кан-тамыр системаларынын бузулушу кошулгандыктан, адамдын организми ага температурасынын көтөрүлүшү, кусуу жана ичинин өтүшүу менен жооп берет. Кусунду жана ич өткөк аркылуу көп суюктукту жоготуунун себебинен, ОЦК, КБ төмөндөп, четки кан-тамырлар кысылып (спазм), кан коюулап, кандын жүрүшү акырындап, гипоксиянын өрчүшүнөн, клеткалардагы метаболикалык өзгөрүүлөр ацидозго айланат. Ошондуктан, канда гистамин сыякгуу заттар, капиллярларды кеңейтип, адреналиндин сезимин басмырлайт (блокирует). Мунун баары кан-тамырдын функциясынын бузулушуна, борбор нерв системасынын, боордун, бөйрөктүн, бөйрөкбездин биохимикалык жана функционалдык бузулууларына алып келет. Энтерит ичегидеги тамакгы иштеп чыгаруу, сиңирүү процессинин бузулушуна, липаза менен лактазанын кемишине, дисбактериоздун өрчүшүнө себеп болот.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун жайылма формасында, оорунун ички органдарында, боор, көкбоор, бөйрөк, лимфаппараттарда козгогучтар топтолуп, көбөйүп, өнүп- өрчүйт. Ошондуктан, организмде иммунодефицит пайда болуп, сальмонеллёз ич келте жана сепсис формада өтөт.&lt;br&gt;

'''Сальмонеллезду патогендүү, энтероинвазивдүү ичеги- карындын жугуштуу оорусу деп билебиз. Анда төмөнкүчө патогенездин фазалары бар:&lt;br&gt;'''
1.	Козгогучтун	ичеги-карынга, аш- казанга, 12-кат ичегиге жана ичке ичегиге кириши&lt;br&gt;
2.	Козгогучтун	ичке ичегиде көбөйүп, өрчүп, топтолушу жана козгогуч куруп жок болгондон кийин эндотоксиндин пайда болушу&lt;br&gt;
3.	Микроциркуляция	процесстеринин бузулушунан ИТШтун пайда болуп (инфекциялык-токсикалык шоктун) өрчүшү &lt;br&gt;
4.	Ичке ичегинин жогору жагында эндотоксин, цикличтүү «аденозин-моно-фосфаттын эритмесинин концентрациясынын көбөйүшүнөн, ичегинин клеткасынын мембранасы аркылуу электролиттин чоң көлөмдө топтолушу, диареянын жана гиповолемикалык шоктун өрчүшүнө алып келиши &lt;br&gt;
5.	Коногучтар кирип, жабышып көбөйгөн жерлерде пролеферитивдуу же ириңдеген сезгенүү пайда болот жана анын макрофагдарында сакталып көбөйушү ыктымал &lt;br&gt;
6.	 Козгогучтун ичке ичегинин эпителиясынын тозмосунан өтүп, нимфосистемада жана канда көбөйүшү, андан ары паренхималуу органдарына жайылышы, оорунун жайылма, ич кенте жана сепсис сыяктуу формаларынын пайда болушу, оорулардын иммунитети төмөн болгон жана кошумча оорулары бар адамдарда кездешет. &lt;br&gt;
==Патоморфологиясы==
Сальмонеллездун гастроинтестиналдуу формасында шишик, кычаруу, майда канталоо, ичегинин ички кабыкчаларынын жараларын көрүүгө болот. Гистологиялык изилдөөдө ички кабыкчаныи көп көлөмдө былжыр суюктугу жана эптелиянын кырындысы, үстүнкүрөөк некроз жана кан-тамырлардын бузулушу, клетканын инфилтрациясы байкалат.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун өтө катуу сепсис сыяктуу формасында дистрофия жана некроз сезгенүүлөрү боордо, бөйрөктө, бөйрөкбезде, миокардда, лимфотүйүндөрүндө жана ал opгандардын чоңоюп кеткени кездешет да метастатикалык көп приплачен ички органдарды көрөбүз: менингит, пневмония, эндокардит, пиелонефрит кездешет.&lt;br&gt;
Сезгенүү процессинин кайра кайтуусу 3-4 жумага чейин созулат.&lt;br&gt;
==Клиникасы==
'''Сальмонеллездун клиникалык классификациясы &lt;br&gt;'''
1.Локалдуу (гастроинтестиналдуу) түрү: [[гастрит]], гастроэнтерит, энтерит, энтероколит&lt;br&gt;
2.	Жайылма	(генерализованная) түрү: ич келте сыяктуу, сепсис сыяктуу, субклиникалуу&lt;br&gt;
3.	Формалары:	жеңил, орточо, оор&lt;br&gt;
4.      0орунун жүрүшү: кабылдоо менен, кабылдоосуз түрү&lt;br&gt;
5.	Кошумча	(башка оорулар менен) түрү: Сальмонеллез-микст&lt;br&gt;
6.	Козгогучту алып жүрүү: курч түрү (3 айга чейин), өнөкөт (3 айдан ашык), транзит түрү. &lt;br&gt;

'''Сальмонеллездун локалдуу гастроинтестиналдуу''' формасы 75-95%ды түзөт.

==Колдонулган адабият==

[[Категория:Медицина]]
[[Категория:Ден соолук]]
[[Категория:Дарыгерлик]]</text>
      <sha1>rnj7j4m7bminqsq0nnbtfnmqnrgfbgk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515845</id>
      <parentid>515844</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:57:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <origin>515845</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18364" sha1="4flpa4p9aasmp71kbzmn0xvu3ekzbdp" xml:space="preserve">{{Оору
| Name  = Сальмонеллёз
| Image = Salmonella typhimurium.png
| Caption = ''Salmonella typhimurium''
| ICD10 = {{ICD10|A|02|0}}
| ICD9  = {{ICD9|003.0}}
}}
'''Сальмонеллез''' - курч түрдө зооноздуу- антропоноздуу, бактериалдуу жугуштуу ооруларынан болот. &lt;br&gt;
Козгогуч көп этиологиялуу (2300 серовар), жуктуруу жолу фекалдуу-оралдуу, көпчүлүк убакта козгогуч менен ууланган тамак-аш аркылуу, полиморфтуу клиникалык белгилери бар, оорунун жүрүшү субклиникалык жана өтө жеңил формалардан - абдан оор өтүүчү [[ич келте]], [[сепсис]] түрлөрү менен жана оорукананын ичинде жайылма түрдө (внутрибольничная инфекция) өтүшүыктымал.&lt;br&gt;
[[Кыргызстан]]да эпидемияга каршы активдүү түрдө өткөрүлүп жаткан аракеттерге карабай, курч түрдө өтүүчү ичеги-карын жугуштуу оорулары абдан чоң көйгйөдү түзүп келет. Бул оорулардын катталышы сасык тумоо жана ОРВИ ден кийин 2-чи орунда турат. Алардын интенсивдүү көрсөткүчү абдан жогору (100 ООО кишге 492 ден 618 ге чейин жетет) да түштүк региондо көп кездешет.&lt;br&gt;
==Этиологиясы==
Козгогучу Salmonella түрүнөн, түркүмү Enterobacteriaceae, кыймылдуу, тегерегинде чачыктары бар, спорасы жана кабыкчасы жок, грамм - терс, өлчөмү 1-3 х 0,2-0,6мндон турган таякча.&lt;br&gt;
Экзотоксинди (энтеротоксини термолабилдүүү жана термостабилдүү) жана цитотоксинди бөлүп чыгарат. Энтеротоксин суюктукту туздары менен кошо ичегиге толтура куят, ал эми цитотоксин клеткадагы [[белок]] синтездөөчү ироцесссти бузуп, ичегинин ички кабыкчасынын цитомембранасын тейлейт. Козгогуч жок болгондо пайда болгон эндотоксинге уулануу белгилери караштуу.&lt;br&gt;
Козгогучтун О-аитигени соматикалуу, термостабилдүү жана Н-антигени чачыктуу, термолабилдүү. Кээ бир штаммдары ИИ-АГди, капсулдуу К-АГ, былжыр М-АГден турат. Сальмонеллёздун негизги уусу (токсини) - энтеротоксини жана ЛПС-комплекс (эндотоксин), козгогуч жок болгондо пайда болот.&lt;br&gt;
Эларалык серологиялык сальмонеллдердин антигендүү классификациясы, Кауфман-Уайттын схемасынын негизинде түзүлгөн. Анын серогруппалары А, В, С, Д, Е дагы башка 3000 дөн ашык сероварлары бар. Анын ичинен кишиге таандыгы 700дөн ашык. Көпчүлүк убакта кездешүүчүлөрү: S.typhi murium, S.Heidelberg, S.enteritidis, S.anatum, S. Derbi, S.london, S.panama ж.б.&lt;br&gt;
Козгогучтар кургакта көпкө сакталат: комнатадагы температурада 45-90 күн, [[Жаныбар|жаныбарлардын]] кургак тезектеринде 3-4 жыл, сууда (РН ылдый болсо) - 40-60 күн, сүт жана эттен жасалган тамактарда - 4 айга чейин сакталат да көбөйүшөт. Ал эми тамактын органолептуу сапаттарын өзгөрпөйт. Козгогучту жок кылыш  үчүн 400 гр. этти 2,5 сааттан кем эмес кайнатуу керек. Тышкы чөйр өдө 1 айдан 18 айга чейин сакталат жана кээ бир тамак-ашта көбөйүп өсүп-өнүгөт.&lt;br&gt;
==Эпидемиологиясы==
Козгогучтун булагы жана таратуучусу болуп: мүйүздүү малдар, чочколор, тооктор, каздар жана башка үй жана жырткыч айбандар жана [[Куш|куштар]] болуп эсептелет. Андан башка: оорулуу адамдар жана [[бактерия]]ны өнөкөт алып жүрүүчүлөр. Жаныбарлар козгогучту заңы, сийдиги, сүтү, шилекейи, чимкириги аркылуу бөлүп чыгарат жана ал бир канча жылга созулат. Өзгөчө, уй, кой, чочко, жылкы коркунучтуу, ал эми ит, мышык, чычкан, келемиш, түлкү, карышкыр, аюу, маймылдар да таратат.&lt;br&gt;
Куштардан сууда сүзүүчүлөр эң коркунучтуу, алар когогучтун булагы болуп эсептелет. Козгогуч жалаң алардын этинде гана эмес, ички органдарында, жумурткасында да болот. Ошондуктан, бышырылбаган өрдөктүн, каздын, тооктун чийки жумурткасын жээге болбойт. Алардын ичине кептер, чымчык, чаек ж.б. куштар, дагы жылан, кескелдирик, бака, балык, рак, крабдар да кирет.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун булагы жана таратуучулары: оорулуу адамдар, бактерияны алып жүрүүчүлөр өзгөчө &quot;пищевиктер.&quot; [[Инфекция]] адамга ооз-мурун аркылуу булганган тамак, сууну ичкенде кирет.&lt;br&gt;
===Негизги жуктуруу жолдору=== 
Тамак-аштан (алиментардуу), бул негизги жолу;- тыкыс байланыштан жугуу бир жашка чейинки балдар жана карыялар жана аба, суу аркылуу жугат. &lt;br&gt;
===Таратуучу факторлору=== 
Ооруган жаныбарлардын эти, балык, жумуртка жана андан жасалган тамак-аш, сүт, сүттөн жасалган тамактар, жашылча- жемиш, ууланган суу жана кондитердик тамактар болуп эсептелет. Козгогуч тамак-ашта бат көбөйүп, экзо- жана эндотоксинди пайда кылып, вирулентүүлүгүн жогорулатат. [[Аба]] аркылуу жугуу жаш балдардын арасында кездешет. Малды багып тазалап, тыкыс байланышта болгондо жана ооруканада (внутрибольничная) - оорулуу балдардан, анда иштеген кызматкерлерден, ата-энеден, төрөт аялдардан жугат.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун очогу жай өөрчүп, тыкыс байланышта жугуп, көпкө созулат да көпчүлүк учурда бир жашка чейинки балдардын арасында өтө оор түрдө, абдан бийик жана көпкө созулган ысытмасы, жайылма (генерализованная) формада өтөт да көпчүлүк убакта майыпка учуратат. Анын козгогучу S. typhi murium госпиталдуу штамм жана ал көп дарыларга туруктуу. Ооруп калыш үчүн когогучтун өтө аз өлчөмү жетиштүү.&lt;br&gt;
Козгогучу S. enteritidis ден найда болгон сальмонеллез,
кийинки учурда көбүрөөк кездешип, малдын эти жана куштун
жумурткасы аркылyy тарайт.&lt;br&gt;
Сальмонеллез табыйгый кабыл алуусу кишилерде абдан бийик.&lt;br&gt;
Сальмонеллез жылдын бардык мезгилинде кездешет, айрыкча жай-күз мезгилинде көбөйөт. Иммунитети типоспецификалуу  жана кыска мөөнөткө созулат.&lt;br&gt;
==Патогенези==
Оору пайда болуш үчүн организмге козгогучтар жана анын токсини да тамак-аш же суу аркылуу ичке ичегинин ички кабыкчасы аркылуу энтероцитке кирип, (адгезия) макрофагдын ичинде көбөйөт, фагоцитоз аркылуу сальмонелдер жок болгондо ЛПС-комплексти (эндотоксин) пайда кылат. Эндотоксин макрофаг менен моноцитти күчөтүп цитокинди бөлүп чыгарып, аш-казандын жана ичегинин былжыр кабыкчаларын сезгентип эксудативдүү [[диарея]]ны жаратат. 
Энторотоксин аденилатциклаздуу системаны күчөтүп , цикличтүү нуклеотиддерди пайда кылып, а-кретордуу диареяны өрчүтүп дегидратацияны пайда кылат. Простогландиндин Е группасы секретордук процессти күчөтүп , жылмакай булчуңду жана ичегинин кыймылын тездетет. Эндотоксин ичегинин нерв-тамыр аппараттарын, клетканын мембрандарын сезгентип, андан ары лимфожолдору менен мезентериалдуу лимфотүйүндөрүнө жетет да, андан кийин канга жайылып кан аркылуу ички органдарга тарайт: [[боор]] жана [[көкбоор]] чоңоет, козгогуч макрофагдын цитоплазмасынын ичинде өнүп өркүндөйт да көпчүлүгү өлгөндөн кийин токсин көбөйүп, уулануу  өрчүйт. Токсин ичке ичегини сезгендирип, энтерит синдромун пайда кылат да биологиялык активдүү гистамин, серотонин, простогландин, цикличтүү нуклеидтер өлчөмсүз көп суюктук менен калийдин, натрийдин диарея аркылуу жоготуусуна алып келет, ошондуктан суу-электролиттүү балансты бузат.&lt;br&gt;
Эндотоксиндин аракетинин аркасында, нерв-эндокрин системасынын функциясы бузулуп, обмен алмашуу, тамак сиңдирүү процесстер [[жүрөк]]-кан-тамыр системаларынын бузулушу кошулгандыктан, адамдын организми ага температурасынын көтөрүлүшү, кусуу жана ичинин өтүшүу менен жооп берет. Кусунду жана ич өткөк аркылуу көп суюктукту жоготуунун себебинен, ОЦК, КБ төмөндөп, четки кан-тамырлар кысылып (спазм), кан коюулап, кандын жүрүшү акырындап, гипоксиянын өрчүшүнөн, клеткалардагы метаболикалык өзгөрүүлөр ацидозго айланат. Ошондуктан, канда гистамин сыякгуу заттар, капиллярларды кеңейтип, адреналиндин сезимин басмырлайт (блокирует). Мунун баары кан-тамырдын функциясынын бузулушуна, борбор нерв системасынын, боордун, бөйрөктүн, бөйрөкбездин биохимикалык жана функционалдык бузулууларына алып келет. Энтерит ичегидеги тамакгы иштеп чыгаруу, сиңирүү процессинин бузулушуна, липаза менен лактазанын кемишине, дисбактериоздун өрчүшүнө себеп болот.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун жайылма формасында, оорунун ички органдарында, боор, көкбоор, бөйрөк, лимфаппараттарда козгогучтар топтолуп, көбөйүп, өнүп- өрчүйт. Ошондуктан, организмде иммунодефицит пайда болуп, сальмонеллёз ич келте жана сепсис формада өтөт.&lt;br&gt;

'''Сальмонеллезду патогендүү, энтероинвазивдүү ичеги- карындын жугуштуу оорусу деп билебиз. Анда төмөнкүчө патогенездин фазалары бар:&lt;br&gt;'''
1.	Козгогучтун	ичеги-карынга, аш- казанга, 12-кат ичегиге жана ичке ичегиге кириши&lt;br&gt;
2.	Козгогучтун	ичке ичегиде көбөйүп, өрчүп, топтолушу жана козгогуч куруп жок болгондон кийин эндотоксиндин пайда болушу&lt;br&gt;
3.	Микроциркуляция	процесстеринин бузулушунан ИТШтун пайда болуп (инфекциялык-токсикалык шоктун) өрчүшү &lt;br&gt;
4.	Ичке ичегинин жогору жагында эндотоксин, цикличтүү «аденозин-моно-фосфаттын эритмесинин концентрациясынын көбөйүшүнөн, ичегинин клеткасынын мембранасы аркылуу электролиттин чоң көлөмдө топтолушу, диареянын жана гиповолемикалык шоктун өрчүшүнө алып келиши &lt;br&gt;
5.	Коногучтар кирип, жабышып көбөйгөн жерлерде пролеферитивдуу же ириңдеген сезгенүү пайда болот жана анын макрофагдарында сакталып көбөйушү ыктымал &lt;br&gt;
6.	 Козгогучтун ичке ичегинин эпителиясынын тозмосунан өтүп, нимфосистемада жана канда көбөйүшү, андан ары паренхималуу органдарына жайылышы, оорунун жайылма, ич кенте жана сепсис сыяктуу формаларынын пайда болушу, оорулардын иммунитети төмөн болгон жана кошумча оорулары бар адамдарда кездешет. &lt;br&gt;
==Патоморфологиясы==
Сальмонеллездун гастроинтестиналдуу формасында шишик, кычаруу, майда канталоо, ичегинин ички кабыкчаларынын жараларын көрүүгө болот. Гистологиялык изилдөөдө ички кабыкчаныи көп көлөмдө былжыр суюктугу жана эптелиянын кырындысы, үстүнкүрөөк некроз жана кан-тамырлардын бузулушу, клетканын инфилтрациясы байкалат.&lt;br&gt;
Сальмонеллездун өтө катуу сепсис сыяктуу формасында дистрофия жана некроз сезгенүүлөрү боордо, бөйрөктө, бөйрөкбезде, миокардда, лимфотүйүндөрүндө жана ал opгандардын чоңоюп кеткени кездешет да метастатикалык көп приплачен ички органдарды көрөбүз: менингит, пневмония, эндокардит, пиелонефрит кездешет.&lt;br&gt;
Сезгенүү процессинин кайра кайтуусу 3-4 жумага чейин созулат.&lt;br&gt;
==Клиникасы==
'''Сальмонеллездун клиникалык классификациясы &lt;br&gt;'''
1.Локалдуу (гастроинтестиналдуу) түрү: [[гастрит]], гастроэнтерит, энтерит, энтероколит&lt;br&gt;
2.	Жайылма	(генерализованная) түрү: ич келте сыяктуу, сепсис сыяктуу, субклиникалуу&lt;br&gt;
3.	Формалары:	жеңил, орточо, оор&lt;br&gt;
4.      0орунун жүрүшү: кабылдоо менен, кабылдоосуз түрү&lt;br&gt;
5.	Кошумча	(башка оорулар менен) түрү: Сальмонеллез-микст&lt;br&gt;
6.	Козгогучту алып жүрүү: курч түрү (3 айга чейин), өнөкөт (3 айдан ашык), транзит түрү. &lt;br&gt;

'''Сальмонеллездун локалдуу гастроинтестиналдуу''' формасы 75-95%ды түзөт.

==Колдонулган адабият==

[[Категория:Медицина]]
[[Категория:Ден соолук]]
[[Категория:Дарыгерлик]]</text>
      <sha1>4flpa4p9aasmp71kbzmn0xvu3ekzbdp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Өнөржайлык өнүктүрүү боюнча бириккен улуттар уюму (юнидо)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32998</id>
    <redirect title="БУУ Өнөр-жайды Өнүктүрүү боюнча Уюму" />
    <revision>
      <id>515852</id>
      <parentid>126301</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T20:27:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ДолбоЯщер</username>
        <id>20270</id>
      </contributor>
      <comment>«[[БУУ Өнөр-жайды Өнүктүрүү боюнча Уюму]]» барагына багытталды</comment>
      <origin>515852</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="81" sha1="cg1rctj1sm3d557dcpu10venigjf7ll" xml:space="preserve">#REDiRECT [[БУУ Өнөр-жайды Өнүктүрүү боюнча Уюму]]</text>
      <sha1>cg1rctj1sm3d557dcpu10venigjf7ll</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шерали, Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42393</id>
    <redirect title="Шералы (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515894</id>
      <parentid>394861</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Шералы (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" sha1="j6z468o0fu7lukx62z676bpr48gh8dm" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Шералы (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>j6z468o0fu7lukx62z676bpr48gh8dm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленинград блокадасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>48006</id>
    <revision>
      <id>515897</id>
      <parentid>515838</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:48:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Германиянын СССРге кол салуусу */</comment>
      <origin>515897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14623" sha1="60ccg631tr4zmyi7lp4gc3p4czqwldd" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>60ccg631tr4zmyi7lp4gc3p4czqwldd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515898</id>
      <parentid>515897</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:51:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15574" sha1="k3xinqrbfh2joyvhniseijcu9eb7ze7" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>k3xinqrbfh2joyvhniseijcu9eb7ze7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515899</id>
      <parentid>515898</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:52:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15925" sha1="pu5kpgujk4zky8l3tysldn56gzbsri6" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>pu5kpgujk4zky8l3tysldn56gzbsri6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515900</id>
      <parentid>515899</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:53:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16369" sha1="howzx1kaclb5tjln0whvcd88iez74co" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

23-июнунда СССРдин тышкы иштер эл комиссары Молотов Финляндиянын ишенимдүү өкүлү Хюнниненди чакырып, Финляндиядан так позиция талап кылган — ал Германиянын тарабында болобу же нейтралитетти карманабы деп. Бирок бул суроого жооп алган эмес.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>howzx1kaclb5tjln0whvcd88iez74co</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515901</id>
      <parentid>515900</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:53:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515901</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16563" sha1="6yhjrzfat21xgk47j70fjdku25uwc5r" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

23-июнунда СССРдин тышкы иштер эл комиссары Молотов Финляндиянын ишенимдүү өкүлү Хюнниненди чакырып, Финляндиядан так позиция талап кылган — ал Германиянын тарабында болобу же нейтралитетти карманабы деп. Бирок бул суроого жооп алган эмес&lt;ref&gt;[https://nvo.ng.ru/history/2008-06-20/13_myths.html Независимая газета. Александр Борисович Широкорад. Мифы забытой войны] &lt;/ref&gt;.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>6yhjrzfat21xgk47j70fjdku25uwc5r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515902</id>
      <parentid>515901</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:55:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17430" sha1="j9sfwm35gke8xjvvgqrketolqfeorwg" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

23-июнунда СССРдин тышкы иштер эл комиссары Молотов Финляндиянын ишенимдүү өкүлү Хюнниненди чакырып, Финляндиядан так позиция талап кылган — ал Германиянын тарабында болобу же нейтралитетти карманабы деп. Бирок бул суроого жооп алган эмес&lt;ref&gt;[https://nvo.ng.ru/history/2008-06-20/13_myths.html Независимая газета. Александр Борисович Широкорад. Мифы забытой войны] &lt;/ref&gt;.

1941-жылдын 25-июнунда таң эрте Жогорку башкы командачылыктын ставкасынын буйругу менен Түндүк фронттун аба күчтөрү жана Балтика флотунун авиациясы Финляндия менен Түндүк Норвегиядагы он тогуз (башка маалыматтар боюнча он сегиз) аэродромго массалык аба соккусун жасаган. Бул аэродромдордо Финляндиянын аба күчтөрүнүн жана Германиянын 5-аба армиясынын учактары жайгашкан болчу. Ушул эле күнү Финляндия парламенти СССРге каршы согуш жарыялоону колдогон чечим кабыл алган.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>j9sfwm35gke8xjvvgqrketolqfeorwg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515903</id>
      <parentid>515902</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:55:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17685" sha1="b5xsq4xniwa9b31r9npp87fzdu3cbt5" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

23-июнунда СССРдин тышкы иштер эл комиссары Молотов Финляндиянын ишенимдүү өкүлү Хюнниненди чакырып, Финляндиядан так позиция талап кылган — ал Германиянын тарабында болобу же нейтралитетти карманабы деп. Бирок бул суроого жооп алган эмес&lt;ref&gt;[https://nvo.ng.ru/history/2008-06-20/13_myths.html Независимая газета. Александр Борисович Широкорад. Мифы забытой войны] &lt;/ref&gt;.

1941-жылдын 25-июнунда таң эрте Жогорку башкы командачылыктын ставкасынын буйругу менен Түндүк фронттун аба күчтөрү жана Балтика флотунун авиациясы Финляндия менен Түндүк Норвегиядагы он тогуз (башка маалыматтар боюнча он сегиз) аэродромго массалык аба соккусун жасаган. Бул аэродромдордо Финляндиянын аба күчтөрүнүн жана Германиянын 5-аба армиясынын учактары жайгашкан болчу. Ушул эле күнү Финляндия парламенти СССРге каршы согуш жарыялоону колдогон чечим кабыл алган&lt;ref&gt;Широкорад А. Б. Северные войны России. — &lt;abbr&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;: АСТ, 2001. — 848 с. — (Военно-историческая библиотека). — 7000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-17-009849-9&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>b5xsq4xniwa9b31r9npp87fzdu3cbt5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515904</id>
      <parentid>515903</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:56:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17934" sha1="t3b07odep3mjii3202wt9xagqq7bhza" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

23-июнунда СССРдин тышкы иштер эл комиссары Молотов Финляндиянын ишенимдүү өкүлү Хюнниненди чакырып, Финляндиядан так позиция талап кылган — ал Германиянын тарабында болобу же нейтралитетти карманабы деп. Бирок бул суроого жооп алган эмес&lt;ref&gt;[https://nvo.ng.ru/history/2008-06-20/13_myths.html Независимая газета. Александр Борисович Широкорад. Мифы забытой войны] &lt;/ref&gt;.

1941-жылдын 25-июнунда таң эрте Жогорку башкы командачылыктын ставкасынын буйругу менен Түндүк фронттун аба күчтөрү жана Балтика флотунун авиациясы Финляндия менен Түндүк Норвегиядагы он тогуз (башка маалыматтар боюнча он сегиз) аэродромго массалык аба соккусун жасаган. Бул аэродромдордо Финляндиянын аба күчтөрүнүн жана Германиянын 5-аба армиясынын учактары жайгашкан болчу. Ушул эле күнү Финляндия парламенти СССРге каршы согуш жарыялоону колдогон чечим кабыл алган&lt;ref&gt;Широкорад А. Б. Северные войны России. — &lt;abbr&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;: АСТ, 2001. — 848 с. — (Военно-историческая библиотека). — 7000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-17-009849-9&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

1941-жылдын 29-июнунда фин аскерлери СССРдин мамлекеттик чек араны кесип өтүп, СССРге каршы кургактыктагы аскердик операцияны башташкан.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>t3b07odep3mjii3202wt9xagqq7bhza</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515905</id>
      <parentid>515904</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:57:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Artelow</username>
        <id>2286</id>
      </contributor>
      <comment>/* Финляндиянын согушка кириши */</comment>
      <origin>515905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18230" sha1="6uiywa4waqslaastvzf53hagxeeprj3" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 06:49, 25 июнь 2025 (UTC)}}
{{Куралдуу кагылыш|сүрөт=
|каршы тарап1={{Өлкө желеги|СССР|1923}}
|каршы тарап2={{Өлкө желеги|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}}&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Финляндия}}&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Франкисттик Испаниянын өз ыктыярчылары &lt;small&gt;(Көгүлтүр дивизия)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;
{{Өлкө желеги|Италия|1861}} &lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Норвегия легиону
|колбашчы1={{Желек|СССР|1923}} [[Ворошилов Климент Ефремович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Жуков Георгий Константинович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Федюнинский Иван Иванович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Хозин Михаил Семёнович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Говоров Леонид Александрович]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Мерецков Кирилл Афанасьевич]]&lt;br&gt;
{{Желек|СССР|1923}} [[Трибуц Владимир Филиппович]]|колбашчы2={{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Вильгельм фон Лееб&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Георг фон Кюхлер&lt;br&gt;
{{Желек|Үчүнчү рейх|Кригсмарине}} Эрих фон Манштейн&lt;br&gt;
[[Файл:Flag of the commander of the Finnish Defence Forces 1920-1971.svg|20px]] Карл Густав Маннергейм&lt;br&gt;
{{Желек|Италия|1861}} Жузеппе Бьянкини&lt;br&gt;
{{Желек|Испания|1938}} Агустин Муньос Грандес&lt;br&gt;
{{Желек|Норвегия}} Артур Квист|кагылыш=Ленинград блокадасы|бөлүм=[[Ленинград салгылашы]], [[Улуу Ата-Мекендик согуш]], [[Экинчи дүйнөлүк согуш]]|колтамга=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|caption=Блокададагы Ленинграддын тургундары Невский проспектисинде артиллериялык аткылоодон  кийин асфальтта пайда болгон жаракалардан чыккан сууну чогултуушуда. Сүрөттүн автору — Борис Кудояров, 1941-жылдын декабрь айы.|image=RIAN archive 907 Leningradians queueing up for water.jpg|күчтөр1=белгисиз|күчтөр2=730 000 ашык адам (1942)|жоготуулар1=Аскердик жоготуулар:&lt;br&gt;
*Каза болгондор — 332 059
*Аскердик эмес жоготуулар — 24 324
*Дайынсыз жоголгон — 111 142

Жарандык жоготуулар:&lt;br&gt;
*Аткылоодон каза болгондор — 16 747
*Ачкачылыктан каза болгондор — 632 253|жоготуулар2=*1941-жыл: жалпы жоготуулар — 85 371
*1942-жыл: жалпы жоготуулар — 267 327
*1943-жыл: жалпы жоготуулар — 205 937
*1944-жыл: жалпы жоготуулар — 21 350&lt;br&gt;
Жалпы жоготуулар: 579 985

*Каза болгондор — 117 407
*Дайынсыз жоголгон — 23 405}}
'''Ленинград блокадасы''' ({{lang-ru|Блокада Ленинграда}}) – [[Улуу Ата-Мекендик согуш|Улуу Ата Мекендик согуш]] жылдарында немис жана фин&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://history.milportal.ru/finskie-vojska-v-blokade-leningrada/ Военно-исторический журнал. Фролов М. И. Финские войска в блокаде Ленинграда]&lt;/ref&gt; аскерлери жана алардын союздаштары тарабынан шаарды жок кылуу максатында [[Ленинград|Ленинград шаарын]] (азыркы [[Санкт-Петербург]] шаары) курчоого алышы. 

Блокада 1941-жылдын 8-сентябрынан 1944-жылдын 27-январына чейин созулган (блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөн) — блокада жалпысынан 872 күнгө созулган, кээ бир булактарда 871 күн деп дагы көрсөтүлөт&lt;ref&gt;[https://old.bigenc.ru/military_science/text/2139406 Большая российская энциклопедия 2004–2017. Ленинградская блокада 1941-44]&lt;/ref&gt;. Адабиятта жана эстеликтерде бул мезгил «900 күн жана түн» деп тегеректелип берилет.

Блокада башталган учурда шаарда узакка созулган курчоого туруштук бере турганга жетиштүү тамак-аш жана отун жок болчу. Ленинград менен байланыштырган жалгыз жол Ладога көлү аркылуу өтчү, ал душмандын артиллериясы жана авиациясы, ошондой эле көлдөгү душмандын аскер-деңиз күчтөрү аткылаган аймакта жайгашкан. Натыйжасында, шаарда массалык ачарчылык башталып, өзгөчө биринчи кыштын катаалдыгы, жылытуу жана транспорт маселелери менен коштолуп, жүз миңдеген тургундардын өмүрүн алып кеткен.

Блокадалык курчону Кызыл Армиянын аскерлири 1943-жылдын 18-январында жарып өтүшкөндөн кийин шаарды камсыздоо акырындык менен калыбына келтирилип, февралдын ортосунан тарта Ленинградда, өлкөнүн башка өнөр жай борборлоруна белгиленгендей эле «согуш учурундагы азык-түлүк нормалары» киргизиле баштаган. Бирок, душмандын шаарды курчоосу 1944-жылдын январында гана толук токтотулган. 1944-жылдын январь—февраль айларында советтик аскерлер Ленинград-Новгород операциясын ишке ашырып, операциянын натыйжасында душмандын күчтөрүн шаардан түштүк тарапка 220—280 чакырымга артка сүрүп чыкканга жетишишкен. Июнь—август айларында советтик аскерлер Балтика флотунун кемелери жана авиациясы менен биргеликте Выборг жана Свирск-Петрозаводск операцияларын жүргүзүп, 20-июнда Выборгду, ал эми 28-июнда Петрозаводскту бошотушкан. Советтик аскерлер сентябрь айында Гогланд аралын алууга жетишишкен.

1945-жылдын 1-майындагы СССРдин жогорку башкы колбачысы Сталин Иосиф Виссарионовичтин № 20 буйругуна ылайык, Ленинград (Сталинград, Севастополь жана Одесса менен бирге) баатыр шаар деп аталган. Кийинчерээк, 1965-жылдын 8-майындагы СССР Жогорку Советинин президиумунун жарлыгы менен шаарга «Алтын Жылдыз» медалы ыйгарылган.

== Германиянын СССРге кол салуусу ==
[[Файл:Operation Barbarossa ru.png|thumb|280px|«Барбаросса» планы]]
940-жылдын 18-декабрында Адольф Гитлер №21-директивага кол коюп, ал «Барбаросса планы» деген аталыш менен белгилүү болгон. Бул планда СССРге үч негизги багыт боюнча үч армия тобу менен чабуул коюу каралган: «Түндүк» армия тобу — Ленинградга, «Борбор»  армия тобу — Москвага, «Түштүк»  армия тобу — Киевге. Москва шаарынын басып алынышы Ленинград менен Кронштадт алынгандан кийин гана ишке ашырылмак. 1941-жылдын 11-июнунда кабыл алынган №32-директивада Гитлер «Чыгыштагы жеңиштүү жортуул» күздүн аягына чейин аякташы керек экенин белгилеген&lt;ref&gt;[https://djvu.online/file/cd0xOduGPcB9b?ysclid=mcm0wsjg5s336634405 Дашичев В.И. Банкротства стратегии германского фашизма]&lt;/ref&gt;.

Ленинград СССРдеги мааниси боюнча экинчи шаар болгон жана курчоо алынган мезгилде калкынын саны болжол менен 3,2 миллион адамга жеткен&lt;ref&gt;[https://www.demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=36 Демоскоп Weekly. Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения по регионам России]&lt;/ref&gt;. Шаар өлкөнүн оор машина куруу тармагынын дээрлик төрттөн бирин жана электр-техникалык өнөр жай продукциясынын үчтөн бирин камсыз кылып турган&lt;ref&gt;[https://militera.lib.ru/h/krinov_ys01/index.html?ysclid=mcn4cioidf669407436 Кринов Ю. С. Лужский рубеж. Год 1941-й. — Л.: Лениздат, 1983.]&lt;/ref&gt;. Шаарда 333 ири өнөр жай ишканасы иштеп, 565 миң адам эмгектенген. Мындан тышкары, жергиликтүү өнөр жайдын жана артелдердин көптөгөн завод-фабрикалары дагы иштеп турган. Өндүрүлгөн продукциянын болжол менен 75% коргонуу тармагына тиешелүү болгон жана бул тармак жогорку деңгээлдеги инженердик жана техникалык адистери менен айырмаланган. Ленинградда илимий-техникалык потенциал да өтө жогору болчу: шаарда 130 илимий-изилдөө институту жана конструктордук бюросу, 60 жогорку окуу жайы жана 106 техникум иштеп турган&lt;ref&gt;Данилов П. П.  Промышленность Ленинграда в годы блокады (сентябрь 1941 - декабрь 1943 г.) / Данилов Павел Петрович  // Отечественная история. - 2003. - № 3&lt;/ref&gt;.

Ленинградды басып алуу менен Германиянын башчылары бир катар маанилүү маселелерди чече алмак, тактап айтканда:

* согушка чейин жалпы союздук өнөр жай продукциясынын 12% түзгөн Советтер Союзунун Ленинград шаарындагы кубаттуу экономикалык базасына ээ болуу;
* Балтика согуш-деңиз флотун жана ошондой эле ири соода флотун басып алуу же жок кылуу;
* Москвага чабуул жасаган «Борбор»  армия тобун түндүктөн сол канатын керектүү курал-жарак камсыз кылуу жана «Түндүк» армия тобунун бошогон аскер күчтөрүн башка багытка жиберүү;
* Балтика деңизиндеги Германиянын үстөмдүгүн бекемдөө жана Германиянын өнөр жайы үчүн Норвегиянын портторунан руданы ташууну камсыз кылуу.
А.Гитлер 1941-жылдын 21-июлундагы «Түндүк» армия тобуна болгон сапарында «Ленинграддын мааниси чоң, Лениградга салыштырганда Москва ал үчүн жөн гана географиялык объект» деп айткан&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20090122192944/http://www.blockade.ru/press/?98 Лебедев Ю. М.Перевод: Йоханнес Хюртер. «Вермахт под Ленинградом. Боевые действия и оккупационная политика 18-й армии осенью и зимой 1941/42 годов»]&lt;/ref&gt;.
== Финляндиянын согушка кириши ==
1941-жылдын январь—апрель айларында иштелип чыккан Германия менен Финляндиянын аскер күчтөрүнүн өз ара аракеттенүү пландарына ылайык, 1941-жылдын 17-июнунда Финляндияда мобилизациялоо тууралуу жарлык чыккан. 20-июнда мобилизацияланган армия совет-фин чек арасына жакын аймактрада чогула баштаган&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. 21-июндан тартып Финляндия СССРге каршы аскердик операцияларды (операция «Регата») жүргүзө баштаган, ал эми 21—25-июнь күндөрү Финляндия аймагынан Германиянын аскер-деңиз жана аба күчтөрү СССРге каршы чабуулдарды жасашкан&lt;ref&gt;Йокипии М. Финляндия на пути к войне. Исследование о военном сотрудничестве Германии и Финляндии в 1940-1941. — Петрозаводск: Карелия, 1999. — 370 с. — 1000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-7545-0735-6&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

23-июнунда СССРдин тышкы иштер эл комиссары Молотов Финляндиянын ишенимдүү өкүлү Хюнниненди чакырып, Финляндиядан так позиция талап кылган — ал Германиянын тарабында болобу же нейтралитетти карманабы деп. Бирок бул суроого жооп алган эмес&lt;ref&gt;[https://nvo.ng.ru/history/2008-06-20/13_myths.html Независимая газета. Александр Борисович Широкорад. Мифы забытой войны] &lt;/ref&gt;.

1941-жылдын 25-июнунда таң эрте Жогорку башкы командачылыктын ставкасынын буйругу менен Түндүк фронттун аба күчтөрү жана Балтика флотунун авиациясы Финляндия менен Түндүк Норвегиядагы он тогуз (башка маалыматтар боюнча он сегиз) аэродромго массалык аба соккусун жасаган. Бул аэродромдордо Финляндиянын аба күчтөрүнүн жана Германиянын 5-аба армиясынын учактары жайгашкан болчу. Ушул эле күнү Финляндия парламенти СССРге каршы согуш жарыялоону колдогон чечим кабыл алган&lt;ref&gt;Широкорад А. Б. Северные войны России. — &lt;abbr&gt;СПб.&lt;/abbr&gt;: АСТ, 2001. — 848 с. — (Военно-историческая библиотека). — 7000 экз. — &lt;nowiki&gt;ISBN 5-17-009849-9&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

1941-жылдын 29-июнунда фин аскерлери СССРдин мамлекеттик чек араны кесип өтүп, СССРге каршы кургактыктагы аскердик операцияны башташкан&lt;ref&gt;Барышников Н. И. [https://v-n-baryshnikov.narod.ru/blokada.html Блокада Ленинграда и Финляндия 1941—1944.] — Хельсинки; СПб.: Институт Йохана Бекмана, 2002. — 300 с. — &lt;nowiki&gt;ISBN 952-5412-10-5&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;.

== Германиянын жана анын союздаштарынын Ленинградга жакындашы ==

== Эвакуация ==

== Курчоодо калуунун жыйынтыгы ==

==Колдонулган адабияттар==
* “Кыргызстан”. Улуттук энциклопедия: 5-том. Башкы ред. Асанов Ү. А., Б.: «Кыргыз энциклопедиясы» башкы редакциясы, 2014. ISBN 978—9967—14-111-7

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==
[[Категория:Тарых]]</text>
      <sha1>6uiywa4waqslaastvzf53hagxeeprj3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кожокелең, Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55458</id>
    <redirect title="Кожо-Келең (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515890</id>
      <parentid>375325</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Кожо-Келең (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="64" sha1="3wn0s7rf1buegvzpol5syyqt47tngf7" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Кожо-Келең (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>3wn0s7rf1buegvzpol5syyqt47tngf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ритеряй (футбол клубу)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>120591</id>
    <revision>
      <id>515858</id>
      <parentid>506136</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T07:40:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Makenzis</username>
        <id>20051</id>
      </contributor>
      <origin>515858</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7340" sha1="tqjmxb999ttnxh3zpbqxfpe26za69l3" xml:space="preserve">{{Футбол клубу
 |аталышы          = {{flagicon|Lithuania}} Ритеряй
 |кезектеги сезон  = 2025
 |логотип          = 
 |толук аталышы    = ''Futbolo klubas Riteriai''
 |лакап аты        = ''riteriai''
 |негизделиши      = 2005 FK Trakai
 |стадиону         = «ЛФФ», Вильнюс
 |сыйымдуулугу     = 5,067
 |ээси             = 
 |тең-төрагалары   = 
 |директору        = {{желек|Литва}} Янас Невойна
 |башкы директору  = 
 |машыктыруучусу   = {{flagicon|LTU}} ''Gintautas Vaičiūnas''
 |капитаны         = 
 |рейтинги         =  
 |бюджети          = 
 |мелдеш           = [[А-лига]]
 |мезгил           = 2024
 |орун             = 1-орун ''(Pirma lyga)''
 |сайты            = [http://www.fkriteriai.lt/ '''FK RITERIAI''']

| pattern_la1 = 
| pattern_b1 = _nikepark7v
| pattern_ra1 = 
| leftarm1 = CDFF00
| body1 = CDFF00
| rightarm1 = CDFF00
| shorts1 = CDFF00
| socks1 = CDFF00
| pattern_la2 = 
| pattern_b2 = _mariupol1819h
| pattern_ra2 = 
| leftarm2 = 000055
| body2 = 000055
| rightarm2 = 000055
| shorts2 = 000055
| socks2 = 000055
}}

'''«Ритеряй», Вильнюс футбол клубу''' ({{lang-lt|Futbolo klubas Riteriai}}) — [[Чоң Вильнюс]] графтыгына (феодалдык ээлик) кирген.

== Стадиону ==
«Жальгирис» үй стадиону — [[«ЛФФ» ]] — 2004-жылы ачылган.
[[File:Vetros_stadionas.jpeg|thumb|center|500px|«ЛФФ», Вильнюс]]

== Ритеряй (футбол клубу) ==
{| border=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot;
|-
| style=&quot;background:yellow;color:darkblue;padding:2em&quot; |'''Ритеряй'''
| style=&quot;background:darkblue;color:yellow;padding:2em&quot; |'''Ритеряй'''
|}

== Мавсими (2009—) ==
;2005—2018 — «Тракай»
{|class=&quot;wikitable&quot;
! Мавсими
! Див.
! лига
! Мавқеъ 
! @
|-
| bgcolor=&quot;#FFFFDD&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2010'''
| bgcolor=&quot;#FFFFDD&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''3.'''
| bgcolor=&quot;#FFFFDD&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''II лига''' 
| bgcolor=&quot;#F5f5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''4.''' 
| &lt;ref&gt;http://almis.sritis.lt/ltu10lyga2s.html&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2011'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2.'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''I лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''4.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2011.html#1lyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2012'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2.'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''I лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''4.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2012.html#1lyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2013'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2.'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''I лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''3.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2013.html#1lyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2014'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''4.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2014.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2015'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#BBBBBB&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2015.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2016'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#BBBBBB&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2016.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2017'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''3.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2017.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2018'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''3.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2018.html#alyga&lt;/ref&gt;
|}

;ФК Ритеряй
{|class=&quot;wikitable&quot;
! Мавсими
! Див.
! лига
! Мавқеъ 
! @
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2019'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''3.'''
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2019.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2020'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''6.'''
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2020.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2021'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''6.'''
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2021.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2022'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''5.'''
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2022.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2023'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#FFAAAA&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''10.'''
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2023.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2024'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2.'''
| bgcolor=&quot;#F4DC93&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''I лига'''
| bgcolor=&quot;#FFDD00&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.''' 
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2024.html#1lyga&lt;/ref&gt;
|-
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''2025'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''1.'''
| bgcolor=&quot;#ddffdd&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''А лига'''
| bgcolor=&quot;#F5F5F5&quot; style=&quot;text-align:center;&quot;| '''.'''
| &lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/tablesl/lito2025.html#alyga&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Трофейлери ==
&lt;...&gt;

== Эскертүүлөр ==
&lt;div class=&quot;references&quot; style=&quot;height: 250px; overflow: auto; padding: 3px&quot; &gt;
&lt;references/&gt;
&lt;/div&gt;
{{А-лигасы}}

[[Категория:А-лигасы футбол клубдары]]
[[Категория:Литва футбол клубдары]]</text>
      <sha1>tqjmxb999ttnxh3zpbqxfpe26za69l3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зарбалик, Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123397</id>
    <redirect title="Зарбалык (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515888</id>
      <parentid>372789</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Зарбалык (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="71gh2x3sloo2fq7f3pk5zuu46g74iyj" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Зарбалык (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>71gh2x3sloo2fq7f3pk5zuu46g74iyj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo</title>
    <ns>3</ns>
    <id>123640</id>
    <revision>
      <id>515847</id>
      <parentid>515619</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T17:38:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arsensky</username>
        <id>41251</id>
      </contributor>
      <comment>/* Файлдарды киргизүү */ жаңы бөлүм</comment>
      <origin>515847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="216032" sha1="ebhyzrak4i4dw7q7a4w62orie4pnbfc" xml:space="preserve">{{Архив|1}}

== Эркюль Пуаро ==

Саламатсызбы! 

Эркюль Пуаро барагы эмне үчүн өчүрүлдү? 

[[Колдонуучу:Aiyanakk|Aiyanakk]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Aiyanakk|баарлашуу]]) 20:52, 11 ноябрь 2024 (UTC)

:@[[Колдонуучу:Aiyanakk|Aiyanakk]] саламатчылык. Мазмуну жок болгону үчүн. [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 20:53, 11 ноябрь 2024 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2024-46&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2024-W46&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* On wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Translate|Translate extension]] enabled, users will notice that the FuzzyBot will now automatically create translated versions of categories used on translated pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T285463]
* View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the submitted task to use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:SecurePoll|SecurePoll extension]] for English Wikipedia's special [[w:en:Wikipedia:Administrator elections|administrator election]] was resolved on time. [https://phabricator.wikimedia.org/T371454] 

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] In &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[mw:MediaWiki_1.44/wmf.2|1.44.0-wmf-2]]&lt;/code&gt;, the logic of Wikibase function &lt;code&gt;getAllStatements&lt;/code&gt; changed to behave like &lt;code&gt;getBestStatements&lt;/code&gt;. Invoking the function now returns a copy of values which are immutable. [https://phabricator.wikimedia.org/T270851]
* [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. The API will be rerouting some page content endpoints from RESTbase to the newer [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST API]] endpoints. The [[phab:T374683|impacted endpoints]] include getting page/revision metadata and rendered HTML content. These changes will be available on testwiki later this week, with other projects to follow. This change should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints should verify behavior on testwiki, and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]].

'''In depth'''
* Admins and users of the Wikimedia projects [[mw:Special:MyLanguage/Moderator_Tools/Automoderator#Usage|where Automoderator is enabled]] can now monitor and evaluate important metrics related to Automoderator's actions. [https://superset.wmcloud.org/superset/dashboard/unified-automoderator-activity-dashboard/ This Superset dashboard] calculates and aggregates metrics about Automoderator's behaviour on the projects in which it is deployed. Thanks to the Moderator Tools team for this Dashboard; you can visit [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools/Automoderator/Unified Activity Dashboard|the documentation page]] for more information about this work. [https://phabricator.wikimedia.org/T369488]

'''Meetings and events'''
* 21 November 2024 ([[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] &amp; [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]) - [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Community call]] with Wikimedia Commons volunteers and stakeholders to help prioritize support efforts for 2025-2026 Fiscal Year. The theme of this call is how content should be organised on Wikimedia Commons.
'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/46|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2024-W46&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:07, 12 ноябрь 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=27732268 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2024-47&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2024-W47&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Users of Wikimedia sites will now be warned when they create a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects|redirect]] to a page that doesn't exist. This will reduce the number of broken redirects to red links in our projects. [https://phabricator.wikimedia.org/T326057]
* View all {{formatnum:42}} community-submitted {{PLURAL:42|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Pywikibot/Overview|Pywikibot]], which automates work on MediaWiki sites, was upgraded to 9.5.0 on Toolforge. [https://phabricator.wikimedia.org/T378676]

'''Updates for technical contributors'''
* On wikis that use the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]], pages created or moved by users with the appropriate permissions are marked as flagged automatically. This feature has not been working recently, and changes fixing it should be deployed this week. Thanks to Daniel and Wargo for working on this. [https://phabricator.wikimedia.org/T379218][https://phabricator.wikimedia.org/T368380]

'''In depth'''
* There is a new [https://diff.wikimedia.org/2024/11/05/say-hi-to-temporary-accounts-easier-collaboration-with-logged-out-editors-with-better-privacy-protection Diff post] about Temporary Accounts, available in more than 15 languages. Read it to learn about what Temporary Accounts are, their impact on different groups of users, and the plan to introduce the change on all wikis.

'''Meetings and events'''
* Technical volunteers can now register for the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which will take place in Istanbul, Turkey. [https://pretix.eu/wikimedia/hackathon2025/ Application for travel and accommodation scholarships] is open from '''November 12 to December 10 2024'''. The registration for the event will close in mid-April 2025. The Wikimedia Hackathon is an annual gathering that unites the global technical community to collaborate on existing projects and explore new ideas.
* Join the [[C:Special:MyLanguage/Commons:WMF%20support%20for%20Commons/Commons%20community%20calls|Wikimedia Commons community calls]] this week to help prioritize support for Commons which will be planned for 2025–2026. The theme will be how content should be organised on Wikimedia Commons. This is an opportunity for volunteers who work on different things to come together and talk about what matters for the future of the project. The calls will take place '''November 21, 2024, [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 8:00 UTC|8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 21 November 2024 16:00 UTC|16:00 UTC]]'''.
* A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place '''November 29, 16:00 UTC''' to discuss updates and technical problem-solving.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/47|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2024-W47&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 02:01, 19 ноябрь 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=27806858 --&gt;

== Викидеги саясат ==

# Кыргыз Википедиясы кыргыз тилинин негизги куралдарынын бири. Сиздин саясатыңызга таң калып алып жатам же сиз жекечиликке өтүп мага &quot;асылып&quot; жатасызбы? &quot;Көз жыргасын деп, кооздоо гана максатында жалган тууларды (жалган маалыматты) кошуп койгонуңуз — жол берилгис аракет&quot; деп сиз эмне себептен мен үчүн жыйынтык чыгарып жатасыз же менин &quot;Көз жыргасын&quot; деген оюмду окуй алып жаткандай сезилип жатат. 
# [[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow#Эскертме|Экинчи дүйнөлүк согуш]] барагы боюнча кайра-кайрадан эле жаза берүүнүн себеби эмнеде? Мен сизге чынын түшүндүрүп жаздым, желектердин тарыхый варианттын калыптарга кошууга камданып жатканымды. Дагы бир баса белгилей кеткен жери 5 сааттын ичинде мага сиз эскертме бердиңиз, башкаларга андай мамилеңизди тапкан жокмун! (Балким мен адашып жаткандырмын). Же баштаар замат аякта деген эреже барбы?
# Дагы мир мисал мен [https://ky.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%BE%D1%80%D0%BA%D1%83%D1%82%D0%B0&amp;action=history Воркута] барагын толуктап жаткан учурда, сиз 23 минуттун ичинде мен кошуп жаткан маалыматтарды жокко чыгырып койдуңуз. Мен бул учурда ал шаардын тарыхы боюнча маалыматтарды чогултуп жатканмын же кошуп жаткан маалыматтарды ар бир минут сайын сактоо керекпи?
# Эскертмелерде [[Википедия:Негизги принциптер|Викинин принциптерине]] таянасыз, бирок ал жакта убакыт боюнча чектер коюлган эмес. Жада калса [[Википедия:Википедиянын негизги эрежелери|эрежелерде]] 23 минут ичинде баарын толуктап сал деген маалымат да жок!
# Түштүк океаны деп атоонун себеби. Мен бул океандын аталышын Викидеги башка океандырдын аталышына окшотуруп бир стандартка келтирейин деген максатта кылганмын, себеби башка окендардын аталыштарын текшерип көрсөңуз: Атлантика океаны, Инди океаны, Түндүк Муз океаны. Мен эрежелердин &quot;арал, жарым арал, кырка тоо, жер, деңиз, океан, кысык, дарыя, канал, булуң, көчө, аянт, айыл ж.б.у.с. сөздөр географиялык энчилүү аттарга айкаша келсе, кичине тамга менен бөлөк жазылат: Арал деңизи, Балкаш көлү, Суусамыр өрөөнү, Жазы дарыясы, Курил аралдары&quot; пунктуна таянып жасадым, &quot;Түштүк&quot; деген термин бул океанга энчиленген аталыш эмеспи (дагы баса айтып коёюн мен суроо катары жазып жатам).
# Мен азыр Викинин принциптериндеги &quot;Википедияда бюракратизм жок&quot; деген пункта таянып бул суроолорду берип жатам. Себиби сиздин кээ бир текстердин жекечилике шек келтирген деп кабыл алып жатам жана эмне себептен &quot;[[Португалиянын Педро III]]&quot; ушул сыктуу мааниси жок, аталышы туура эмес, булагы жок барактар сизде суроо туудурбай эле менин кошкондорум эле 23 минуттан баштап эле суроо туудуруп калат дегендей.
# Чынын айтсам мен Викиге кошкон салымдарымды анализдедим жана жалпысынан жаман эмес, принциптерге жооп берген маалыматтарды кошуп жатам деген тыянакка келдим. 
# Эгер Викиде жарыяланган эрежелерди мен таппай жатсам шилтемелерди берип, багыттка салып коёт деген ниеттемин. 

[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 21:41, 24 ноябрь 2024 (UTC)

:@[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]]
:1. &quot;Сиздин саясатыңыз&quot; дегенди кантип түшүнсө болот? Анда бул жазганыңыз менен мага асылып жатасызбы ошондо? Википедияда талаш маселе талкуу аркылуу чечилет. '''Билип туруп, жалган маалыматты''' жайгаштыруу — жол берилгис аракет, туура эле жаздым.&lt;br&gt;Жазганыңыз: ''[https://w.wiki/CBeH &quot;'''&lt;u&gt;Бул туралуу маалыматтым бар болчу&lt;/u&gt;''' жана желектердин тарыхый варианттарын кошууга камданып жаткам...&quot;]''.
&lt;br&gt;
:2. Биринчи жолу жазганымда: &quot;[[Колдонуучунун_баарлашуулары:Artelow#Жалган_туулар|''Маалыматты текшерип кошуу керек!'']]&quot; деп турат. Ал учурда билип туруп, жалган маалымат кошконуңузду билген эмесмин. '''Аракетиңизди ачыктап бергениңизден кийин''', анын '''жол берилгистиги''' анык болду, ошондо эскертме калтырдым. Эгеде &quot;&lt;u&gt;''бул тууралуу маалыматым бар болчу''&lt;/u&gt;&quot; деп жазбасаңыз, жооп башкача болмок. Ошондуктан &quot;&lt;u&gt;5 сааттын ичинде эскертме бердиңиз&lt;/u&gt;&quot; деп жазбай эле койсоңуз болот, эгер жалган маалыматты, анын жалган экендигин '''билип туруп''' ({{lang-ru|заведомо зная}}) жайгаштырганыңызды эртерээк билип калсам, эртерээк бермекмин 5 саат күтпөй. Башка жагдайда берилмек эмес. '''Же жалган маалыматты атайын жайгаштыр деген эреже барбы?'''
:&lt;br&gt;
:3. Жокко чыгарылганын көргөн жокмун. Туура эмес маалыматты көрдүм — түзөттүм. Маалыматты жоготконуңуз — '''өз күнөөңүз'''. Мен түзөтүп жаткан учурда да башка бирөө баракты түзөтүп, сактап койгон учурлар болгон, бирок '''маалыматым эч өчкөн эмес'''. Кунт койсоңуз, балким өчмөк эмес.&lt;br&gt;Дагы бир мисал: балким макаланын аталышын гана карабай, мазмунун окусаңыз, мындай болмок эмес: https://w.wiki/CBL$.
:&lt;br&gt;
:4. '''1, 2-пункттарды караңыз.'''
:&lt;br&gt;
:5. '''Энчилүү ат''' деген эмне экенин окусаңыз. Сиздики оп-оңой экен: &quot;бир стандартка келтирүү&quot;. Башка факторлорду эске албайт экенсиз. Анда &quot;Түндүк Америка&quot; дегенди &quot;Түндүк Америкасы&quot; деп өзгөртмөк экенсиз. &quot;Түштүк Кыргызстан&quot; → &quot;түштүк Кыргызстаны&quot;? Кыргыз Википедиясы кыргыз тилинин грамматикасына ылайык жазылат. Грамматикага ылайык ар кандай варианттар болот: &quot;Түштүк океан&quot;, &quot;Атлантика океаны&quot;. &quot;Түштүк океан&quot; — энчилүү ат, &quot;түштүк&quot; — катардагы сөз. &quot;Түштүк океан&quot; деген энчилүү атта &quot;түштүк&quot; — зат атооч. &quot;Атлантика океаны&quot; деген энчилүү атта &quot;Атлантика&quot; зат атооч эмес. '''Бул элементардуу грамматика'''. Мындан тышкары сиз булактарга таянышыңыз керек болчу, урдура бербей.
:&lt;br&gt;
:6. &quot;Португалиянын Педро III&quot; макаласын өз убагында көргөнүмдү '''далилдей аласызбы''' же жөн эле тийшип жатасызбы? Же Википедиянын админдери робот, жеке жашоосу жок, түзөткөн сайын, соңку түзөтүүлөрдү текшеришет же Википедиядагы ар бир макаланы карап чыгышкан деген ойдосузбу? Эмнеге сиз башкаларга караганда көбүрөөк түзөтүп жатасыз деп сураган жокмунго. Жанагы &quot;Түштүк океан&quot; же каталары көп домендер тууралуу дароо жазмакмын анда 1 жыл күтпөй.&lt;br&gt;
:'''Кошумча:''' &quot;Португалиянын Педро III&quot; макаласы качан түзүлгөн? Жооп: '''2022-ж. 3-июлунда'''. Эми ошол маалдагы салымымды карап чыгыңыз (мен карап чыктым), сурооңуз өзү чечилет. Муну да алдын ала '''бир текшерип койгон жоксуз'''...
:&lt;br&gt;
:7. Сыр ачайын: Википедияда 20 жыл салым кошуп жүргөндөргө да жазышат, сындашат ж.б. нерселерди кылышат. Негизи салымыңыз жакшы болгону үчүн сизге эми эч ким эч бир маселе боюнча жаза албайт бекен? [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 23:36, 24 ноябрь 2024 (UTC)
::Бул текстеги баардык сындарды кабыл алдым.
::Маселенин баары сиздин нейтралдуу эмес жазганыңыздан келип чыгып жатат, бир нерсе десе эле беттен алып &quot;Көз жыргасын деп&quot;, &quot;урдура бербей&quot; деген терминдерди колдонууну мен мазактоо деп кабыл алам жана ага жараша жооп бериш керек деп ойлоймун. Анан башканын жазганын бурмалоо дагы туура эмес &quot;Чынын айтсам мен Викиге кошкон салымдарымды анализдедим жана жалпысынан жаман эмес, принциптерге жооп берген маалыматтарды кошуп жатам деген тыянакка келдим.&quot; десем, дагы бурмалап &quot;Негизи салымыңыз жакшы болгону үчүн сизге эми эч ким эч бир маселе боюнча жаза албайт бекен?&quot; деп жатасыз. Мен, мага жазбасын же эскертме бербесин деп жаздымбы же кайрылдымбы? Жок, баардыгы сылык негизде болуусу зарыл. Тескерисинче мен адам баласы болгондугумдан мени туура жолго салып, каталарымды айтып туурса кубанычта боломун жана келечекте андай каталарды кайталабашка болгон аракетимди жумшаймын. 
::Сиздин аргументтүү берген эскертмелериңизди туура кабыл алып, эске алып, суроолор болсо сизге кайрылып эле жүрөмүн. Болочокто да суроо туулса кайрыламын жана жазамын.
::Сизден дагы бир жолу өтүнүч, ката кетирсем ток этер жерин белгилеңиз жана жекечиликке өтүп &quot;урдура бербей&quot; деген сымал терминдерди колдонуудан алыс болушуңузду суранам. &quot;&quot;Сиздин саясатыңыз&quot; дегенди кантип түшүнсө болот?&quot; деген текст сиздин кыжырыңызга кандай тийсе, мага менин кылгандарымды бир нерсе менен байланыштырып сыпаттоо, ошондой эле кыжырыма тийет.  [[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 09:04, 25 ноябрь 2024 (UTC)
::::@[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]]
:::1. &quot;&lt;u&gt;''Сиздин саясатыңыз''&lt;/u&gt;&quot; дегениңиз кыжырыма тийген жок. Болгону, жазганыңызды кандай түшүнсө болот деп сурап жатам. Сизге грамматика ж.б. белгилүү бир нерселер боюнча жазылган болсо, сиз &quot;''&lt;u&gt;сиздин саясатыңызга таң калып алып жатам&lt;/u&gt;''&quot; деп жатасыз. Бул жердин каеринде саясатты көрдүңүз — түшүнүксүз. Мен гана эмес, каалаган ошол маселелер боюнча жаза алмак сизге.
:::&lt;br&gt;
:::2. Жок, маселе аракеттериңизден чыгып жатат. Википедиянын негизги иш принциптери сизге бир нече жолу жакшы түшүндүрүлүп берилген. Википедия энциклопедия экенин унутпашыңыз керек.&lt;br&gt;
:::Ошондо '''жалган маалыматты кошконуңузду''' кантип түшүнүш керек? Жалган маалыматты кошуу '''максатын''' өзүңүз түшүндүрүп берген жоксуз. Тескеринче ак ниетиңизди болжолдоп, &quot;желектердин тарыхый варианттарын кошууга камданып жаткам...&quot; дегениңиздин негизинде: '''&quot;туулар жалган болсо да, калыптарым даяр болгуча макаланы кооздоп турсун&quot;''' десе керек дегенге келдим. Же &quot;''&lt;u&gt;адаштыруу максатында&lt;/u&gt;''&quot; десем туура болмокпу?
:::&lt;br&gt;Ар кандай кылсаңыз болмок, аларды талкуу барагыңызга жазгам:&lt;br&gt;1) мамлекеттердин өзүн гана кошсо болмок;&lt;br&gt;2) мамлекеттердин жанына тарыхый тууларды гана кошсо болмок;&lt;br&gt;3) тийбесе болмок.&lt;br&gt;
:::Жогорудагы варианттарынын бирин кылсаңыз эмне болот эле? '''Жооп:''' 1, 3-варантта калыптын/макаланын көркү бузулмак эмес, 1-варантта болгону туулар кошулмак эмес. '''1-жыйынтык: тууларды кошууну көздөгөнсүз'''. 2-вариантта калыптын/макаланын көркү бузулмак (туусу коюлбаган мамлекеттердин аталыштары калыптын чектери боюнча тегизделмек, туусу барлар туу боюнча тезизделмек). '''2-жыйынтык: көрктү көздөгөсүз'''. Баарын (жообуңузду да) эске алганда '''эскертмеде жазганыма келебиз.'''
:::&lt;br&gt;
:::3. ''&lt;u&gt;&quot;Негизи салымыңыз жакшы болгону үчүн сизге эми эч ким эч бир маселе боюнча жаза албайт бекен?&quot;&lt;/u&gt;''. Ал '''сүйлөмдүн маңызы — кандай гана, качантан бери салым кошпоңуз, сизге баары бир жазышат.''' Ошондо бурмалоо эмнеде? Түшүндүрө бере аласызбы? Муну '''негизсиз айыптоо''' деп эсептесе болот.
:::&lt;br&gt;&quot;''&lt;u&gt;Чынын айтсам мен Викиге кошкон салымдарымды анализдедим жана жалпысынан жаман эмес, принциптерге жооп берген маалыматтарды кошуп жатам деген тыянакка келдим&lt;/u&gt;''&quot; — муну кандай максатта жаздыңыз? Туура эмес түшүнүп калышыңыз мүмкүн деп, ушул жазганыңызга жооп бербешим керек беле? Ошол жазганыңыз боюнча эмне дешим керек эле? Жазганымдын баары &quot;бурмалоо&quot;, &quot;мазактоо&quot; экен. 
:::&lt;br&gt;
:::4. Жазганыңызды окуп чыксаңыз биринчиден: &quot;нейтралдуу эмес&quot; (негизсиз айыптоо), &quot;бурмалоо&quot; (негизсиз айыптоо), &quot;мазактоо&quot; (негизсиз айыптоо), &quot;жекечиликке өтүп мага &quot;асылып&quot; жатасызбы&quot; (негизсиз айыптоо), &quot;ага жараша жооп бериш керек деп ойлоймун&quot; (бул сөз кыжырыма тийди дегендин ордуна эскалация), &quot;сизде суроо туудурбай&quot; (тастыкталган жок), &quot;кошуп жаткан маалыматтарды жокко чыгырып койдуңуз&quot; (тастыкталган жок).
:::&lt;br&gt;
:::5. &quot;''&lt;u&gt;Тескерисинче мен адам баласы болгондугумдан мени туура жолго салып, каталарымды айтып туурса кубанычта боломун жана келечекте андай каталарды кайталабашка болгон аракетимди жумшаймын.&lt;/u&gt;''&quot; Артыңыздан эч ким текшерүүгө милдеттүү эмес. Википедиянын негизги принциптери сизге белгилүү. Катышып жатканыңызга салыштырмалуу көп болду. Салымыңызды ошол принциптерге ылайык келтирсеңиз кемчиликтер азаймак. Ошол негизги ката. Иш принцибин өзгөртүү керек деп бир жолу эмес айтылган. Мисал: макалалар [https://w.wiki/CBhr булактар менен коштолушу керек деп 2023-ж. 6-майында жазгам], анан [https://w.wiki/CBht 2023-ж. 26-декабрында бир да булагы жок &quot;‎Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешинин VII чакырылышынын депутаттары&quot; макаласы сыяктуу бир нече макала түзгөнсүз], машиналык котормо аркылуу көптөгөн макала түздүңүз. Муну кантип түшүнүү керек?&lt;br&gt;'''Өзүңүздү биринчи кезекте өзүңүз текшеришиңиз керек!''' [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 12:25, 25 ноябрь 2024 (UTC)
::::1. Кабыл алдым.
::::2. Жалган менен туура эместин айырмасы ар башкача го. Туунун туура эмес вариантын кошуптурмун аны моюнга алышым зарыл жана алам. Жалган деген тыянак туура эмес, мен Тывага Гондурастын же Кениянын желегин кошкон жерим жок да.  
::::Дагы бир жолу тактоо максатында жооп берип койсоңуз эмне үчүн кээ бир макалалар ушундай суроолорду жана талаш-тартыштарды жаратпайт? Мисалы Улуу Ата-Мекендик согуш барагында сиз жазгандай &quot;жалган&quot; туулар узак убакыт бою колбашчылардын жанында туруп суроо жараткан эмес (Герман империясынын желеги турган)
::::3. ''&quot;Чынын айтсам мен Викиге кошкон салымдарымды анализдедим жана жалпысынан жаман эмес, принциптерге жооп берген маалыматтарды кошуп жатам деген тыянакка келдим.&quot;'' бул ой толгоо, сиз аны буруп туруп ''&quot;бул мага жазбаш керек&quot;'' дептир деген жыйынтыкка келип, анысы аз келгенсип ''&quot;Муну негизсиз айыптоо&quot;'' деп эсептеп жатасыз. Негизсиз айыптоо, деги эле айыктоо экенинин бир дагы изи жок. Сиз ''Шашып эптеп-септеп түзөтпөңүз!'' деп жатсаңыз анан жасам да жооп катары, себеби мен эптеп-септеп деген мен такыр макул эмесмин, кандай сапаттагы барактарды кошуп жатканымды да билем!
::::Дагы деле сиз мен үчүн ''&quot;Туура эмес түшүнөсүз деп&quot;'' жазган деп жыйынтык чыгарып жатасыз. Бул менин оюмда дагы жок нерсе эле. Сиз башка бирөө үчүн жыйынтык чыгаруудан алыс болсоңуз.
::::''&quot;Көз жыргасын деп&quot;, &quot;урдура бербей&quot; деген терминдерди колдонууну мен мазактоо деп кабыл алам жана ага жараша жооп бериш керек деп ойлоймун'' деп так жазып жатсам, кайрадан &quot;''Жазганымдын баары &quot;бурмалоо&quot;, &quot;мазактоо&quot; экен&quot;'' деп дагы буруп койдуңуз же мен калп айтып жатамбы? Качан мен администратордун жазганынын баары мазактоо же бурмалоо деп кайрылдым эле? Сиз теманын нугун такыр башка жакка буруп салып жатасыз! Бул маалыматтын контекстинен чымчып алып, аны бурмалоо деп эсептелет. Бакырайып эле көрүнүп турат го, адамдын жекечилигин сыпаттоо экени. 
::::4. ''&quot;нейтралдуу эмес&quot;, &quot;бурмалоо&quot;, &quot;мазактоо&quot;, &quot;асылып жатасызбы&quot;, &quot;ага жараша жооп бериш керек деп ойлоймун&quot;, &quot;сизде суроо туудурбай&quot;'' - так эле ушундай, ''&quot;Көз жыргасын деп&quot;, &quot;урдура бербей&quot;'' деген сиздин кайрылууңуз адамгерчиликке жатабы же мени сиз урдура берген алдамчы катары кабыл алып жатасызбы? Мен сизге кайрылганда бир дагы жолу жекечиликке өткөн жерим жок жана сиздин ар бир кадамга баа же сыпаттоо берген жерим жок. 
::::Так жана нейтралдуу болуш керек! ''Даги бир жолу Википедия жеке баракчаңыз'' эмес деп ороңдогонуңуз эмнеси же сиздикиби? Бул басмырлоо же мен калп айтып жатамбы? 
::::5. Дагы деле сиз башка нукка салып кетип жатасыз, эч ким менин артыман текшерүүгө милдеттүү эмес, сиз айтпасаңыз деле мен аны билем же сураныч катары кайрылуу Викинин негизги принциптерине каршы келип калды беле?
::::Химба макаласын булагы жок түзгөн да мен, сиз айткан сынды кабыл алып ага булак кошуп оңдогон да мен. Депуттар туралуу барактарга булак кошпогон мен, алар ушул себептен башка мейкиндике которулган. Мен тараптан булагы жок экенин билип, сиздин [[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow#КР ЖКнын чакырылыштарынын депутаттары тууралуу|сынды кабыл алдым го]].  [[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 14:12, 25 ноябрь 2024 (UTC)
:::::@[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]]
:::::2. Бул контекстте айырмасы жок. Маалыматтын жалган экенин билип туруп аны тараттыңыз. Сөздөр менен ойносо болот, бирок бул аракетиңизди өзгөртпөйт. '''Жообуңуз менен ынанган жокмун, жол берилгис аракеттериңизди актап эле жатасыз'''. Сиз өз кылганыңыз үчүн жооп бериңиз биринчи кезекте.&lt;br /&gt;
:::::3.Жазганыңыздын максаты эмнеде деген суроо берилген. Жооп берген жоксуз. '''Жооп берсеңиз же жооптон качып жатасызбы?'''
:::::Өз түшүнүгүм боюнча жооп бердим репликага. Бирөөнүн түшүнүгү бурмалоо эмес, билип алыңыз. Эч бир жаман жери жок репликаларга таарына бересизби? Бирок, таарындым деп, башкаларды негизсиз айыптабашыңыз керек.&lt;br /&gt; &lt;u&gt;'''Шашып эптеп-септеп түзөткөн болсоңуз'''&lt;/u&gt; (жетим тоолор, домендер, Түштүк океан ж.б.), ошону жазам да. Эч ким антип жазбашы үчүн өзүңүздү жөнгө салыңыз, '''жоопкерчиликти башкаларга жүктөбөй''. Факт менен жооп берген жоксуз. ''&quot;Аргументтериңиз&quot; жеке оюңуз менен чектелип жатат,''' бир да шилтеме келтирип, сөзүңүздү далилдей алган жоксуз'''. Тескеринче''' негизсиз айыптооңуз аныкталды (Воркута макаласында түзөтүүмдү жокко чыгардыңыз деген, &quot;Португалиянын Педро III&quot; макаласы боюнча). Шилтеме келтирип айптарыңызды жокко чыгардым. Дагы бир жолу мындай көрүнүш кайталанса, чаралар көрүлөт. Өз сөзүңүздү далилдешиңиз керек, '''далилдей албасаңыз жазбай койгонуңуз оң.'''&lt;br /&gt;
:::::4. Ынанган жокмун, сөздөрдү далилдегенди үйрөнүңүз. Конкреттүү шилтемелерди келтирдим, аларга комментарий берген жоксуз, жооптон качып жатасыз. Бир да жарактуу аргумент уккан жокмун.&lt;br /&gt;
:::::5. Википедия бул эксперименттер үчүн аянтчаңыз эмес, эгерде грамматиканы жакшы түшүнө элек болсоңуз, булактарга таянбасаңыз массалык түрдө макалаларды кайра атабаңыз. '''Мындай көрүнүш боюнча эскертме бердим.'''&lt;br /&gt;
:::::6. Демек туура эмес/жалган маалыматты кошуп жатканыңызды билип туруп, аны кошуп жатасызбы ошондо? Билсеңиз кошпоңуз, дагы бир жолу атайлап жалган маалымат кошулса чаралар көрүлөт. Кабыл алдым деп улам айта берет экенсиз, бирок бир нече айдан кийин кайра эле башталат экен. [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 16:33, 25 ноябрь 2024 (UTC)
::::::Мына эми сиздин репликаңыз эми репликага окшоп келе жатат. Бул тексте мен дагы кичине сыпаттоо терминдерин колдондум. Бирок дагы бир жолу кайталап жатам сиз бөйрөктөн шыйрак чыгарып башка адамдардын сөздөрүн бурмалоодон алыс болушуңузду суранам. Дагы башка адамдын акыбалын сыпаттоого такыр эле укук берилген эмес. Мага кайрадан дагы таарынды деп диагноз коюп жатасыз. Мен таарынгандай Вики менин мурасым эмес.  Сиз ток этер жерин жазышыңыз керек. Мен сизден айырмаланып, сиздин кылган иштериңизге эптеп-септеп деп баа берген жерим жок, бирок администратордун кылып жатканы нукуралуктун үлгүсү дегендей эреже да, принцип да жок.
::::::Сиз айткан шилтемелердин баарына жооп берип, туура эмес деп табылган пункттар менен макул болсом ал дагы сизге жакпай жатат. Кабыл алам деп айтып кайра кайталана берет деп, кабыл албаймын деп анан сизге окшоп айтышып жатып калышым туура эмес деп мен моюнга алып жатсам, дагы сизде суроо туудуруп жатат.
::::::Ката болгон, азыр дагы каталар Викиде толтура, келечекте да боло берет же идеалдуу түптөлгөн Вики бар бекен.
::::::Туура эмес кылган нерсени мен моюнга алгандан кийин сиз так ошолорго жармашып улам-улам баса белгилей беришиңиз мен үчүн такыр түшүнүксүз болуп турат. 
::::::Мен стандарт боюнча суроо берсем аларды буйтап өтүп көз жаздымда калтырып коюп жатасыз жана өзүңүзгө ыңгайлуу жерлерин гана билгилеп. Мисал катары экинчи дүйнөлүк согуштун ажыртылгыс бөлүгү болгон Ата Мекендик согуштагы кол башчылардын жалган туулары, башка тилдеги текстер эмнеге сизде суроо жаратпаган жана жаратпайт, бул дагы мен үчүн түшүнүксүз.
::::::Же мен тарыхый тууларды кошуп жатканда чындыкты айтпай, ий мен билбей калыптырмын десем туура болот беле? Мен сизге ката кетиргенимди так айтсам, туулар калыбы боюнча пландалып жаткан иштерим менен бөлүшкөндү так айтсам ошого жармаштыңыз да калдыңыз. Калп айттып, мен билген эмесмин десем бали дегендей эле көз карашта болуп жатасыз.
::::::Менин кайрылууларымдын эң негизги себеби сиз басмырлап сыпаттоо менен эскертүү калтырууңуз болуп жатат.
::::::Баланча баракта баланча маалыматты туура эмес же жалган деген форматтоо берүү зарыл, сиздин формат баланча баракта баланча маалыматты эптеп-септеп көзгө жакшы көрүнсүн деп жалгандарды кошуп коюптурсуз дегендей болуп жатат.
::::::Сиз башка адам катасын мойнуна алып жатса аны алсыздык деп балабаңыз, мен деле сизге окшоп сөз жедирбей, менин кылганым нукуралуктун эталону дегендей көз карашты кармана алам.
::::::Домендер, жетим тоолор, туулар, океан ж.б. кабыл алдым, туура эмес маалыматтарды оңдодум, келечекте мындай каталарды кетирбегенге аракет кылам деген маанидеги жоопту жазып жатсам эмнеси сизге жакпай жатат. Кайра кайра аргументсиз жооп катары белгилөөнүн себеби түшүнүксүз. Катаны моюнга алуу аргумент эмей анан эмне?
::::::Мен макалаларды кошкондо толук категориясы менен кошууга аракет кылам.  Мисалы домендер, сиз аны массалык кошуу дегениңиз менен макулмун. Бул Викинин тереңдик статистикасына терс таасирин тийгизерин түшүнүп турам. Бирок түптөлү этабындагы Викилерде мындай көрүнүштөр болуп келет.
::::::Кептин баары, сиз жекечиликке өтүп, адамдын психологиялык кабыл алуусун божомолдоп жана анын ниетин билбей туруп, билгендей жазганыңызда болуп жатат. Орусча айтканда: вы не должны переходить на личность, не должны оценивать намерение  и внутреннее состояние участника в негативном ключе, не зная реальное намерение участника. [[Колдонуучу:Artelow|Artelow]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Artelow|баарлашуу]]) 18:22, 25 ноябрь 2024 (UTC)
:::::::@[[Колдонуучу:Artelow|Artelow]]
:::::::1) '''&quot;Бурмалоо&quot; боюнча суроого жооп берген жоксуз'''. Кайра-кайра эле бир репликаны кайтала бергениңиз сизге жардам бербейт.
:::::::2) Тоо этер жерин жаздым, өз кемчиликтериңизди моюнга албай, шылтоолорду ойлоп табып жатасыз. Бир да сөзүңүздү шилтеме, талдоо менен негиздей албадыңыз. Ошондуктан бул талкуудан жыйынтык чыгара албай жатасыз. '''Айтканыңызды негиздегенди үйрөнүшүңүз керек.'''
:::::::3) Дагы бир жолу жазганымды окуп чыгып, суроолорума жооп бериңиз жакшы болмок. Жообуңузду алмайынча, суроолорума жооп алдым деп эсептей албайм. Жообуңузда '''конкретика жок, баарын аралыштырып, суроомду келтирип жооп бере албай жатасыз/жооп бергиңиз келбей жатат'''.
:::::::4) Жабылган темаларды өзүңүз кайра-кайра демилгелеп жатпайсызбы. '''Жазып жатпайсызбы:''' ''&lt;u&gt;&quot;Көз жыргасын&quot; деген оюмду окуй алып жаткандай сезилип жатат.&quot;&lt;/u&gt;''
:::::::'''Жообум:'''
:::::::&lt;blockquote&gt;Ошондо жалган маалыматты кошконуңузду кантип түшүнүш керек? Жалган маалыматты кошуу максатын өзүңүз түшүндүрүп берген жоксуз. Тескеринче ак ниетиңизди болжолдоп, &quot;желектердин тарыхый варианттарын кошууга камданып жаткам...&quot; дегениңиздин негизинде: &quot;туулар жалган болсо да, калыптарым даяр болгуча макаланы кооздоп турсун&quot; десе керек дегенге келдим. Же &quot;адаштыруу максатында&quot; десем туура болмокпу?
:::::::: Ар кандай кылсаңыз болмок, аларды талкуу барагыңызга жазгам:
:::::::: 1) мамлекеттердин өзүн гана кошсо болмок;
:::::::: 2) мамлекеттердин жанына тарыхый тууларды гана кошсо болмок;
:::::::: 3) тийбесе болмок.
:::::::&lt;blockquote&gt;Жогорудагы варианттарынын бирин кылсаңыз эмне болот эле? Жооп: 1, 3-варантта калыптын/макаланын көркү бузулмак эмес, 1-варантта болгону туулар кошулмак эмес. 1-жыйынтык: тууларды кошууну көздөгөнсүз. 2-вариантта калыптын/макаланын көркү бузулмак (туусу коюлбаган мамлекеттердин аталыштары калыптын чектери боюнча тегизделмек, туусу барлар туу боюнча тезизделмек). 2-жыйынтык: көрктү көздөгөсүз. Баарын (жообуңузду да) эске алганда эскертмеде жазганыма келебиз.&quot;Көз жыргасын&quot; деген оюмду окуй алып жаткандай сезилип жатат.&quot;&lt;/u&gt;''&lt;/blockquote&gt;
:::::::'''Демек, жыйынтыгым туура чыгыптыр да. Анткени сиз &quot;жок андай эмес&quot;, &quot;жок башкача болгон&quot; дегендин ордуна конкретикадан качып, актанып баштадыңыз.'''&lt;br&gt;
:::::::5) Тескеринче, '''ар бир''' сурооңузга жооп бердим.''' Сиз болсо болбогон нерселерди ойлоп чыгып, анын далилдей албай, кайтарым суроолордон баш тартып жатасыз'''. Бир темадан экинчи темага секирип, берилген суроолорго жооп бергендин ордуна, '''кайра-кайра эле шилтемесиз, негиздемесиз айыптап жатасыз'''.&lt;br&gt;
:::::::6) Улуу Ата Мекендик согушту жөн коюп, '''эмне үчүн жалган маалыматты атайын жайгаштырдыңыз''', мына ушул суроого жооп бериңиз биринчи, жооптон качпай. '''Мектепте эмеспиз''', &quot;Ваняны карыңыз эмнеге аныкы мындай эмнеге мага болбойт&quot; дегенге жеттиңиз.&lt;br&gt;
:::::::7) Эскертме боюнча репликаңызга жооп: 4-пунктта. Негиздеменин пункттары боюнча комментарий бере алган жоксуз, аны менен сөздөрүмдү ырастап жатасыз. Демек эскертме туура берилди, &quot;басмырлоо&quot; дегениңиз эскертмени жактырбай жатканыңыздан чыгып жатат, ошол эле.&lt;br&gt;
:::::::8) Ар бир катаңызды чыгара баштасам, таарынасыз кайра. + унутуп калсаңыз талкуу барагыңызды кайрадан окуп чыгыңыз. Баары жазылуу, канча баракта ката, кандай ката ж.б. Домендерден баштап, жетим тоолор менен бүтүп. Кунт коюп түзөтпөгөнүңүздүн кесепети, бул жерден да аны далилдеп жатасыз.
:::::::9) Сөз жедирбегенге аргументтериңиз жок, аргументтерди келтиргенди билбей жатасыз. Сөз жедирбегениңиз кайра-кайра кайталоо менен бүтүп жатат. Мындай учурда сиз менен эч ким талкууну улантпайт. Википедия тууралуу түшүнүгүңүз төмөн экен: &quot;эталон&quot;, &quot;стандарт&quot;. Аргумент келтириңиз деп жатышса, сөз жедирбейм деп жатасыз. Бул мектептин деңгээли.&lt;br&gt;
:::::::10) Википедиянын негизги принциптери бар, калганы өзүңүздү актоо. Машиналык котормо, машиналык тормо бойдон кала берет.&lt;br&gt;
:::::::11) Акыркы сөздөрүңүздү өзүңүзгө айтыңыз. Мен сизге караганда сөздөрүмдү шилтеме, анализ менен негиздеп бергем, сизде эч нерсе жок. '''Кеңеш: берилген суроолорго дароо жооп берсеңиз, баш тартпай, ошондо талкуу натыйжалуу болот.''' [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 19:23, 25 ноябрь 2024 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2024-48&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2024-W48&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new version of the standard wikitext editor-mode [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeMirror|syntax highlighter]] will be available as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|beta feature]] later this week. This brings many new features and bug fixes, including right-to-left support, [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Template folding|template folding]], [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror#Autocompletion|autocompletion]], and an improved search panel. You can learn more on the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CodeMirror|help page]].
* The 2010 wikitext editor now supports common keyboard shortcuts such &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;Ctrl&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;B&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; for bold and &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;Ctrl&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;I&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; for italics. A full [[mw:Help:Extension:WikiEditor#Keyboard shortcuts|list of all six shortcuts]] is available. Thanks to SD0001 for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T62928]
* Starting November 28, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: &lt;bdi&gt;bswiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;elwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;euwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;fawiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;fiwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;frwikiquote&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;frwikisource&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;frwikiversity&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;frwikivoyage&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;idwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;lvwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;plwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;ptwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;urwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;viwikisource&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;zhwikisource&lt;/bdi&gt;. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. 
* View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a user creating a new AbuseFilter can now only set the filter to &quot;protected&quot; [[phab:T377765|if it includes a protected variable]].

'''Updates for technical contributors'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CodeEditor|CodeEditor]], which can be used in JavaScript, CSS, JSON, and Lua pages, [[phab:T377663|now offers]] live autocompletion. Thanks to SD0001 for this improvement. The feature can be temporarily disabled on a page by pressing &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;Ctrl&lt;/code&gt;+&lt;code&gt;,&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; and un-selecting &quot;&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Live Autocompletion&lt;/bdi&gt;&quot;.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Tool-maintainers who use the Graphite system for tracking metrics, need to migrate to the newer Prometheus system. They can check [https://grafana.wikimedia.org/d/K6DEOo5Ik/grafana-graphite-datasource-utilization?orgId=1 this dashboard] and the list in the Description of the [[phab:T350592|task T350592]] to see if their tools are listed, and they should claim metrics and dashboards connected to their tools. They can then disable or migrate all existing metrics by following the instructions in the task. The Graphite service will become read-only in April. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/KLUV4IOLRYXPQFWD6WKKJUHMWE77BMSZ/]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The [[mw:Special:MyLanguage/NewPP parser report|New PreProcessor parser performance report]] has been fixed to give an accurate count for the number of Wikibase entities accessed. It had previously been resetting after 400 entities. [https://phabricator.wikimedia.org/T279069]

'''Meetings and events'''
* A [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community meetings#29 November 2024|Language community meeting]] will take place November 29 at [https://zonestamp.toolforge.org/1732896000 16:00 UTC]. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Mooré Wikipedia, the language support track at [[m:Wiki Indaba|Wiki Indaba]], and a report from the Wayuunaiki community on their experiences with the Incubator and as a new community over the last 3 years. This meeting will be in English and will also have Spanish interpretation.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/48|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2024-W48&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:42, 25 ноябрь 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=27847039 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2024-49&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2024-W49&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Two new parser functions were added this week. The &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interwikilink|#interwikilink]]&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; function adds an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interwiki links|interwiki link]] and the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;nowiki&gt;{{&lt;/nowiki&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic words#interlanguagelink|#interlanguagelink]]&lt;nowiki&gt;}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; function adds an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Links#Interlanguage links|interlanguage link]]. These parser functions are useful on wikis where namespaces conflict with interwiki prefixes. For example, links beginning with &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;MOS:&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; on English Wikipedia [[phab:T363538|conflict with the &lt;code&gt;mos&lt;/code&gt; language code prefix of Mooré Wikipedia]].
* Starting this week, Wikimedia wikis no longer support connections using old RSA-based HTTPS certificates, specifically rsa-2048. This change is to improve security for all users. Some older, unsupported browser or smartphone devices will be unable to connect; Instead, they will display a connectivity error. See the [[wikitech:HTTPS/Browser_Recommendations|HTTPS Browser Recommendations page]] for more-detailed information. All modern operating systems and browsers are always able to reach Wikimedia projects. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/CTYEHVNSXUD3NFAAMG3BLZVTVQWJXJAH/]
* Starting December 16, Flow/Structured Discussions pages will be automatically archived and set to read-only at the following wikis: &lt;bdi&gt;arwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;cawiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;frwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;mediawikiwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;orwiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;wawiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;wawiktionary&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;wikidatawiki&lt;/bdi&gt;{{int:comma-separator/en}}&lt;bdi&gt;zhwiki&lt;/bdi&gt;. This is done as part of [[mw:Special:MyLanguage/Structured_Discussions/Deprecation|StructuredDiscussions deprecation work]]. If you need any assistance to archive your page in advance, please contact [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T380910]
* This month the Chart extension was deployed to production and is now available on Commons and Testwiki. With the security review complete, pilot wiki deployment is expected to start in the first week of December. You can see a working version [[testwiki:Charts|on Testwiki]] and read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|the November project update]] for more details.
* View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug with the &quot;Download as PDF&quot; system was fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T376438]

'''Updates for technical contributors'''
* In late February, temporary accounts will be rolled out on at least 10 large wikis. This deployment will have a significant effect on the community-maintained code. This is about Toolforge tools, bots, gadgets, and user scripts that use IP address data or that are available for logged-out users. The Trust and Safety Product team wants to identify this code, monitor it, and assist in updating it ahead of the deployment to minimize disruption to workflows. The team asks technical editors and volunteer developers to help identify such tools by adding them to [[mw:Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers/Impacted tools|this list]]. In addition, review the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/For developers|updated documentation]] to learn how to adjust the tools. Join the discussions on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|project talk page]] or in the [[discord:channels/221049808784326656/1227616742340034722|dedicated thread]] on the [[w:Wikipedia:Discord|Wikimedia Community Discord server (in English)]] for support and to share feedback. 

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/49|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2024-W49&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:23, 2 декабрь 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=27873992 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2024-50&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2024-W50&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Technical documentation contributors can find updated resources, and new ways to connect with each other and the Wikimedia Technical Documentation Team, at the [[mw:Special:MyLanguage/Documentation|Documentation hub]] on MediaWiki.org. This page links to: resources for writing and improving documentation, a new &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;#wikimedia-techdocs&lt;/bdi&gt; IRC channel on libera.chat, a listing of past and upcoming documentation events, and ways to request a documentation consultation or review. If you have any feedback or ideas for improvements to the documentation ecosystem, please [[mw:Wikimedia Technical Documentation Team#Contact us|contact the Technical Documentation Team]].

'''Updates for editors'''
[[File:Edit Check on Desktop.png|thumb|Layout change for the Edit Check feature]]
* Later this week, [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit Check]] will be relocated to a sidebar on desktop. Edit check is the feature for new editors to help them follow policies and guidelines. This layout change creates space to present people with [[mw:Edit check#1 November 2024|new Checks]] that appear ''while'' they are typing. The [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#Reference Check A/B Test|initial results]] show newcomers encountering Edit Check are 2.2 times more likely to publish a new content edit that includes a reference and is not reverted.
* The Chart extension, which enables editors to create data visualizations, was successfully made available on MediaWiki.org and three pilot wikis (Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedias). You can see a working examples [[testwiki:Charts|on Testwiki]] and read [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|the November project update]] for more details.
* Translators in wikis where the [[mw:Special:MyLanguage/Content translation/Section translation#Try the tool|mobile experience of Content Translation is available]], can now discover articles in Wikiproject campaigns of their interest from the &quot;[https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;campaign=specialcx&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=collections&amp;active-list=suggestions&amp;from=es&amp;to=en All collection]&quot; category in the articles suggestion feature. Wikiproject Campaign organizers can use this feature, to help translators to discover articles of interest, by adding the &lt;code dir=ltr&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;page-collection&gt; &lt;/page-collection&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; tag to their campaign article list page on Meta-wiki. This will make those articles discoverable in the Content Translation tool. For more detailed information on how to use the tool and tag, please refer to [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based &amp; Community-defined lists/How to use the features|the step-by-step guide]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T378958]
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Nuke]] feature, which enables administrators to mass delete pages, now has a [[phab:T376379#10310998|multiselect filter for namespace selection]]. This enables users to select multiple specific namespaces, instead of only one or all, when fetching pages for deletion.
* The Nuke feature also now [[phab:T364225#10371365|provides links]] to the userpage of the user whose pages were deleted, and to the pages which were not selected for deletion, after page deletions are queued. This enables easier follow-up admin-actions. Thanks to Chlod and the Moderator Tools team for both of these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T364225#10371365]
* The Editing Team is working on making it easier to populate citations from archive.org using the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|Citoid]] tool, the auto-filled citation generator. They are asking communities to add two parameters preemptively, &lt;code dir=ltr&gt;archiveUrl&lt;/code&gt; and &lt;code dir=ltr&gt;archiveDate&lt;/code&gt;, within the TemplateData for each citation template using Citoid. You can see an [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACite_web%2Fdoc&amp;diff=1261320172&amp;oldid=1260788022 example of a change in a template], and a [https://global-search.toolforge.org/?namespaces=10&amp;q=%5C%22citoid%5C%22%3A%20%5C%7B&amp;regex=1&amp;title= list of all relevant templates]. [https://phabricator.wikimedia.org/T374831]
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikivoyage}} in [[d:Q9240|Indonesian]] ([[voy:id:|&lt;code&gt;voy:id:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T380726]
* Last week, all wikis had problems serving pages to logged-in users and some logged-out users for 30–45 minutes. This was caused by a database problem, and investigation is ongoing. [https://www.wikimediastatus.net/incidents/3g2ckc7bp6l9]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug in the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add Link]] feature has been fixed. Previously, the list of sections which are excluded from Add Link was partially ignored in certain cases. [https://phabricator.wikimedia.org/T380455][https://phabricator.wikimedia.org/T380329]

'''Updates for technical contributors'''
* [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, now has an early-stage [[git:design/codex-php|implementation in PHP]]. It is available for general use in MediaWiki extensions and Toolforge apps through [https://packagist.org/packages/wikimedia/codex Composer], with use in MediaWiki core coming soon. More information is available in [[wmdoc:design-codex-php/main/index.html|the documentation]]. Thanks to Doğu for the inspiration and many contributions to the library. [https://phabricator.wikimedia.org/T379662]
* [https://en.wikipedia.org/api/rest_v1/ Wikimedia REST API] users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. On December 4, the MediaWiki Interfaces team began rerouting page/revision metadata and rendered HTML content endpoints on [[testwiki:|testwiki]] from RESTbase to comparable MediaWiki REST API endpoints. The team encourages active users of these endpoints to verify their tool's behavior on testwiki and raise any concerns on the related [[phab:T374683|Phabricator ticket]] before the end of the year, as they intend to roll out the same change across all Wikimedia projects in early January. These changes are part of the work to replace the outdated [[mw:RESTBase/deprecation|RESTBase]] system.
* The [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/986172 2024 Developer Satisfaction Survey] is seeking the opinions of the Wikimedia developer community. Please take the survey if you have any role in developing software for the Wikimedia ecosystem. The survey is open until 3 January 2025, and has an associated [[foundation:Legal:Developer Satisfaction Survey 2024 Privacy Statement|privacy statement]].
* There is no new MediaWiki version this week. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar]

'''Meetings and events'''
* The next meeting in the series of [[c:Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation discussions with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Event:Commons community discussion - 12 December 2024 08:00 UTC|December 12 at 8:00 UTC]] and [[m:Event:Commons community discussion - 12_December 2024 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is new media and new contributors. Contributors from all wikis are welcome to attend.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/50|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2024-W50&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:16, 9 декабрь 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=27919424 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2024-51&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2024-W51&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Interested in improving event management on your home wiki? The [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents|CampaignEvents extension]] offers organizers features like event registration management, event/wikiproject promotion, finding potential participants, and more - all directly on-wiki. If you are an organizer or think your community would benefit from this extension, start a discussion to enable it on your wiki today. To learn more about how to enable this extension on your wiki, visit the [[m:CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|deployment status page]].

'''Updates for editors'''
* Users of the iOS Wikipedia App in Italy and Mexico on the Italian, Spanish, and English Wikipedias, can see a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review|personalized Year in Review]] with insights based on their reading and editing history.
* Users of the Android Wikipedia App in Sub-Saharan Africa and South Asia can see the new [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Rabbit Holes|Rabbit Holes]] feature. This feature shows a suggested search term in the Search bar based on the current article being viewed, and a suggested reading list generated from the user’s last two visited articles.
* The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|global reminder bot]] is now active and running on nearly 800 wikis. This service reminds most users holding temporary rights when they are about to expire, so that they can renew should they want to. See [[m:Global reminder bot/Technical details|the technical details page]] for more information.
* The next issue of Tech News will be sent out on 13 January 2025 because of the end of year holidays. Thank you to all of the translators, and people who submitted content or feedback, this year.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was [[phab:T374988|fixed]] in the Android Wikipedia App which had caused translatable SVG images to show the wrong language when they were tapped.

'''Updates for technical contributors'''
* There is no new MediaWiki version next week. The next deployments will start on 14 January. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Deployments/Yearly_calendar/2025] 

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/51|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2024-W51&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:25, 16 декабрь 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=27942374 --&gt;

== Қарақалпақстан ==

досым, Каракалпакстан туралы макалада менин редактировкамды артка кайтарган себебин билсем болама [[Колдонуучу:Qaraqalpaq patriyotı|Qaraqalpaq patriyotı]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Qaraqalpaq patriyotı|баарлашуу]]) 05:18, 5 январь 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-03&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W03&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Single User Login system is being updated over the next few months. This is the system which allows users to fill out the login form on one Wikimedia site and get logged in on all others at the same time. It needs to be updated because of the ways that browsers are increasingly restricting cross-domain cookies. To accommodate these restrictions, login and account creation pages will move to a central domain, but it will still appear to the user as if they are on the originating wiki. The updated code will be enabled this week for users on test wikis. This change is planned to roll out to all users during February and March. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and a timeline.

'''Updates for editors'''
* On wikis with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments|PageAssessments]] installed, you can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:PageAssessments#Search|filter search results]] to pages in a given WikiProject by using the &lt;code dir=ltr&gt;inproject:&lt;/code&gt; keyword. (These wikis: {{int:project-localized-name-arwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-enwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-enwikivoyage/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-huwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-newiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-zhwiki/en}}) [https://phabricator.wikimedia.org/T378868] 
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia}} in [[d:Q34129|Tigre]] ([[w:tig:|&lt;code&gt;w:tig:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T381377]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with updating a user's edit-count after making a rollback edit, which is now fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T382592]

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia REST API users, such as bot operators and tool maintainers, may be affected by ongoing upgrades. Starting the week of January 13, we will begin rerouting [[phab:T374683|some page content endpoints]] from RESTbase to the newer MediaWiki REST API endpoints for all wiki projects. This change was previously available on testwiki and should not affect existing functionality, but active users of the impacted endpoints may raise issues directly to the [[phab:project/view/6931/|MediaWiki Interfaces Team]] in Phabricator if they arise.
* Toolforge tool maintainers can now share their feedback on Toolforge UI, an initiative to provide a web platform that allows creating and managing Toolforge tools through a graphic interface, in addition to existing command-line workflows. This project aims to streamline active maintainers’ tasks, as well as make registration and deployment processes more accessible for new tool creators. The initiative is still at a very early stage, and the Cloud Services team is in the process of collecting feedback from the Toolforge community to help shape the solution to their needs. [[wikitech:Wikimedia Cloud Services team/EnhancementProposals/Toolforge UI|Read more and share your thoughts about Toolforge UI]]. 
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] For tool and library developers who use the OAuth system: The identity endpoint used for [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user|OAuth 1]] and [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/For Developers#Identifying the user 2|OAuth 2]] returned a JSON object with an integer in its &lt;code&gt;sub&lt;/code&gt; field, which was incorrect (the field must always be a string). This has been fixed; the fix will be deployed to Wikimedia wikis on the week of January 13. [https://phabricator.wikimedia.org/T382139]
* Many wikis currently use [[:mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|Cite CSS]] to render custom footnote markers in Parsoid output. Starting January 20 these rules will be disabled, but the developers ask you to ''not'' clean up your &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Common.css]]&lt;/bdi&gt; until February 20 to avoid issues during the migration. Your wikis might experience some small changes to footnote markers in Visual Editor and when using experimental Parsoid read mode, but if there are changes these are expected to bring the rendering in line with the legacy parser output. [https://phabricator.wikimedia.org/T370027]

'''Meetings and events'''
* The next meeting in the series of [[c:Special:MyLanguage/Commons:WMF support for Commons/Commons community calls|Wikimedia Foundation Community Conversations with the Wikimedia Commons community]] will take place on [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 08:00 UTC|January 15 at 8:00 UTC]] and [[m:Special:MyLanguage/Event:Commons community discussion - 15 January 2025 16:00 UTC|at 16:00 UTC]]. The topic of this call is defining the priorities in tool investment for Commons. Contributors from all wikis, especially users who are maintaining tools for Commons, are welcome to attend.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W03&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 01:42, 14 январь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28048614 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-04&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W04&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Administrators can mass-delete multiple pages created by a user or IP address using [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Nuke|Extension:Nuke]]. It previously only allowed deletion of pages created in the last 30 days. It can now delete pages from the last 90 days, provided it is targeting a specific user or IP address. [https://phabricator.wikimedia.org/T380846]
* On [[phab:P72148|wikis that use]] the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Patrolled edits|Patrolled edits]] feature, when the rollback feature is used to revert an unpatrolled page revision, that revision will now be marked as &quot;manually patrolled&quot; instead of &quot;autopatrolled&quot;, which is more accurate. Some editors that use [[mw:Special:MyLanguage/Help:New filters for edit review/Filtering|filters]] on Recent Changes may need to update their filter settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T302140]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:31}} community-submitted {{PLURAL:31|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Visual Editor's &quot;Insert link&quot; feature did not always suggest existing pages properly when an editor started typing, which has now been [[phab:T383497|fixed]].

'''Updates for technical contributors'''
* The Structured Discussion extension (also known as Flow) is being progressively removed from the wikis. This extension is unmaintained and causes issues. It will be replaced by [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]], which is used on any regular talk page. [[mw:Special:MyLanguage/Structured Discussions/Deprecation#Deprecation timeline|The last group of wikis]] ({{int:project-localized-name-cawikiquote/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-fiwikimedia/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-gomwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kabwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwikibooks/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-sewikimedia/en}}) will soon be contacted. If you have questions about this process, please ping [[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] at your wiki. [https://phabricator.wikimedia.org/T380912]
* The latest quarterly [[mw:Technical_Community_Newsletter/2025/January|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: updates about services from the Data Platform Engineering teams, information about Codex from the Design System team, and more.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/04|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W04&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 01:37, 21 январь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28129769 --&gt;

== Thank you for being a medical contributors! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{| style=&quot;background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;vertical-align: middle; padding: 5px;&quot; | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]]
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;&quot; |'''The 2024 Cure Award''' 
|-
| style=&quot;vertical-align: middle; padding: 3px;&quot; |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! 

Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs.

Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating].
|}

Thanks again :-)  -- [[mdwiki:User:Doc_James|&lt;span style=&quot;color:#0000f1&quot;&gt;'''Doc James'''&lt;/span&gt;]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:24, 26 январь 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&amp;oldid=28172893 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-05&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W05&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Patrollers and admins - what information or context about edits or users could help you to make patroller or admin decisions more quickly or easily? The Wikimedia Foundation wants to hear from you to help guide its upcoming annual plan. Please consider sharing your thoughts on this and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product &amp; Technology OKRs|13 other questions]] to shape the technical direction for next year.

'''Updates for editors'''
* iOS Wikipedia App users worldwide can now access a [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/iOS/Personalized Wikipedia Year in Review/How your data is used|personalized Year in Review]] feature, which provides insights based on their reading and editing history on Wikipedia. This project is part of a broader effort to help welcome new readers as they discover and interact with encyclopedic content.
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] Edit patrollers now have a new feature available that can highlight potentially problematic new pages. When a page is created with the same title as a page which was previously deleted, a tag ('Recreated') will now be added, which users can filter for in [[{{#special:RecentChanges}}]] and [[{{#special:NewPages}}]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T56145]
* Later this week, there will be a new warning for editors if they attempt to create a redirect that links to another redirect (a [[mw:Special:MyLanguage/Help:Redirects#Double redirects|double redirect]]). The feature will recommend that they link directly to the second redirect's target page. Thanks to the user SomeRandomDeveloper for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T326056]
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Wikimedia wikis allow [[w:en:WebAuthn|WebAuthn]]-based second factor checks (such as hardware tokens) during login, but the feature is [[m:Community Wishlist Survey 2023/Miscellaneous/Fix security key (WebAuthn) support|fragile]] and has very few users. The MediaWiki Platform team is temporarily disabling adding new WebAuthn keys, to avoid interfering with the rollout of [[mw:MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3]] (single user login version 3). Existing keys are unaffected. [https://phabricator.wikimedia.org/T378402]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''

* For developers that use the [[wikitech:Data Platform/Data Lake/Edits/MediaWiki history dumps|MediaWiki History dumps]]: The Data Platform Engineering team has added a couple of new fields to these dumps, to support the [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Temporary Accounts]] initiative. If you maintain software that reads those dumps, please review your code and the updated documentation, since the order of the fields in the row will change. There will also be one field rename: in the &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;mediawiki_user_history&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; dump, the &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;anonymous&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; field will be renamed to &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;is_anonymous&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt;. The changes will take effect with the next release of the dumps in February. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/LKMFDS62TXGDN6L56F4ABXYLN7CSCQDI/] 

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/05|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W05&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:15, 27 январь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28149374 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-06&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W06&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Editors who use the &quot;Special characters&quot; editing-toolbar menu can now see the 32 special characters you have used most recently, across editing sessions on that wiki. This change should help make it easier to find the characters you use most often. The feature is in both the 2010 wikitext editor and VisualEditor. [https://phabricator.wikimedia.org/T110722]
* Editors using the 2010 wikitext editor can now create sublists with correct indentation by selecting the line(s) you want to indent and then clicking the toolbar buttons.[https://phabricator.wikimedia.org/T380438] You can now also insert &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;&lt;code&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt; tags using a new toolbar button.[https://phabricator.wikimedia.org/T383010] Thanks to user stjn for these improvements.
* Help is needed to ensure the [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]] works properly on each wiki.
** (1) Administrators should update the local versions of the page &lt;code dir=ltr&gt;MediaWiki:Citoid-template-type-map.json&lt;/code&gt; to include entries for &lt;code dir=ltr&gt;preprint&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;standard&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr&gt;dataset&lt;/code&gt;; Here are example diffs to replicate [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&amp;diff=1189164774&amp;oldid=1165783565 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki%3ACitoid-template-type-map.json&amp;diff=1270832208&amp;oldid=1270828390 for 'standard' and 'dataset'].
** (2.1) If the citoid map in the citation template used for these types of references is missing, [[mediawikiwiki:Citoid/Enabling Citoid on your wiki#Step 2.a: Create a 'citoid' maps value for each citation template|one will need to be added]]. (2.2) If the citoid map does exist, the TemplateData will need to be updated to include new field names. Here are example updates [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&amp;diff=1270829051&amp;oldid=1262470053 for 'preprint'] and [https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3ACitation%2Fdoc&amp;diff=1270831369&amp;oldid=1270829480 for 'standard' and 'dataset']. The new fields that may need to be supported are &lt;code dir=ltr&gt;archiveID&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;identifier&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;repository&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;organization&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;repositoryLocation&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;committee&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr&gt;versionNumber&lt;/code&gt;. [https://phabricator.wikimedia.org/T383666]
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q15637215|Central Kanuri]] ([[w:knc:|&lt;code&gt;w:knc:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T385181]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Help:Extension:Wikisource/Wikimedia OCR|OCR (optical character recognition) tool]] used for Wikisource now supports a new language, Church Slavonic. [https://phabricator.wikimedia.org/T384782]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/06|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W06&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:09, 4 февраль 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28203495 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-07&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W07&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''

* The Product and Technology Advisory Council (PTAC) has published [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|a draft of their recommendations]] for the Wikimedia Foundation's Product and Technology department. They have recommended focusing on [[m:Special:MyLanguage/Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback/Mobile experiences|mobile experiences]], particularly contributions. They request community [[m:Talk:Product and Technology Advisory Council/February 2025 draft PTAC recommendation for feedback|feedback at the talk page]] by 21 February.

'''Updates for editors'''
* The &quot;Special pages&quot; portlet link will be moved from the &quot;Toolbox&quot; into the &quot;Navigation&quot; section of the main menu's sidebar by default. This change is because the Toolbox is intended for tools relating to the current page, not tools relating to the site, so the link will be more logically and consistently located. To modify this behavior and update CSS styling, administrators can follow the instructions at [[phab:T385346|T385346]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T333211]
* As part of this year's work around improving the ways readers discover content on the wikis, the Web team will be running an experiment with a small number of readers that displays some suggestions for related or interesting articles within the search bar. Please check out [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments#Experiment 1: Display article recommendations in more prominent locations, search|the project page]] for more information.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] Template editors who use TemplateStyles can now customize output for users with specific accessibility needs by using accessibility related media queries (&lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-motion prefers-reduced-motion]&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-reduced-transparency prefers-reduced-transparency]&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/prefers-contrast prefers-contrast]&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr&gt;[https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/CSS/@media/forced-colors forced-colors]&lt;/code&gt;). Thanks to user Bawolff for these improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T384175]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:22}} community-submitted {{PLURAL:22|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the global blocks log will now be shown directly on the {{#special:CentralAuth}} page, similarly to global locks, to simplify the workflows for stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T377024]

'''Updates for technical contributors'''
* Wikidata [[d:Special:MyLanguage/Help:Default values for labels and aliases|now supports a special language as a &quot;default for all languages&quot;]] for labels and aliases. This is to avoid excessive duplication of the same information across many languages. If your Wikidata queries use labels, you may need to update them as some existing labels are getting removed. [https://phabricator.wikimedia.org/T312511]
* The function &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;getDescription&lt;/code&gt; was invoked on every Wiki page read and accounts for ~2.5% of a page's total load time. The calculated value will now be cached, reducing load on Wikimedia servers. [https://phabricator.wikimedia.org/T383660]
* As part of the RESTBase deprecation [[mw:RESTBase/deprecation|effort]], the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;/page/related&lt;/code&gt; endpoint has been blocked as of February 6, 2025, and will be removed soon. This timeline was chosen to align with the deprecation schedules for older Android and iOS versions. The stable alternative is the &quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;morelike&lt;/code&gt;&quot; action API in MediaWiki, and [[gerrit:c/mediawiki/services/mobileapps/+/982154/13/pagelib/src/transform/FooterReadMore.js|a migration example]] is available. The MediaWiki Interfaces team [[phab:T376297|can be contacted]] for any questions. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/GFC2IJO7L4BWO3YTM7C5HF4MCCBE2RJ2/]

'''In depth'''

* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Language and Internationalization newsletter]] is available. It includes: Updates about the &quot;Contribute&quot; menu; details on some of the newest language editions of Wikipedia; details on new languages supported by the MediaWiki interface; updates on the Community-defined lists feature; and more. 
* The latest [[mw:Extension:Chart/Project/Updates#January 2025: Better visibility into charts and tabular data usage|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on the progress towards bringing better visibility into global charts usage and support for categorizing pages in the Data namespace on Commons.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/07|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W07&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:12, 11 февраль 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28231022 --&gt;

== Википедиялар макалаларындагы “Логотип” сөзү маселеси. ==

Саламатсызбы! Мен темага тиешелүү макалаларды жазып жатып, “''логотип''” сөзүн колдонгонмун. Кийин кимдир бирөө “''логотип''” сөзүн “''эн белги''” деп өзгөртүрдү. Буга мен булак таба албадым. Бирок ошол убакта [[Кыргыз Википедиясы]] барагында “''Эн белги''” деп жазылып турганын көрдүм. Кыргыз Википедиясынын Телеграм тайпасына ушул маселе боюнча жазып сурадым, “''логотип''” сөзү “''эн белги''” деп аталышын алар жазышты. Соңунда бардык жазган макалалардагы “''логотип''” сөзүн “эн белги” деп өзгөртүрүп чыктым. Эми сиз болсо кайра “''логотип''” деп атап жатыптырсыз. Эртең бирөө келип “''эмблема''” деп өзгөртүрүп койсо таң калбайм. [[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]] 23:11, 11 февраль 2025 (UTC)

:@[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]] Википедия '''сурамжылоо боюнча жазылбайт'''. Википедияны ар ким түзөтө берет, кимдир бирөө бирдеме десе эле аныкы туура боло бербейт. Макалаларды жазганда да, кайра атаганда да '''булактарга гана таянуу керек!'''
:[[Логотип]] менен эн белгинин (эмблеманын; [https://cbd.minjust.gov.kg/158777/edition/1113366/kg башка мааниде да колдонулат, мисалы :&quot;ички өндүрүштө жасалган, ошондой эле сатуу үчүн сырттан алынып келинген баалуу металлдардын эритиндилеринен жасалган зергердик жана башка буюмдарды мамлекеттик '''эн белги''' менен эн тамгалоону, анализдөөнү жана пробалоону жүргүзөт&quot;]) деген түшүнүктөрдүн айырмасы бар. [https://www.bbc.com/kyrgyz/news/story/2011/01/110114_dordoi &quot;Мейдин Кыргызстан” деген эн белги чапталып...&quot;] – мына дагы бир мисал. Ошондуктан, биринчиден сөздүн '''маанисин түшүнүп''', түзөтүү керек.
:[[Талкуу:Кыргыз Википедиясы|Кыргыз Википедиясынын талкуу барагында]] кеңири маалымат бердим. [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 23:52, 11 февраль 2025 (UTC)

== Википедиялар макалаларындагы тышкы шилтемелер ==

@[[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] Сиз айткандай баарын “логотип” деп өзгөртүрүп чыктым. Бул маселе түшүнүктүү. Мен башка маселе боюнча. Кыргыз Википедиясы барагы түшүнүктүү. Бирок башка википедияларга байланыштуу макалаларда калыптын ичинде башкы баракка шилтеме бар деп, макаланын шилтемелер бөлүмүндөгү башкы баракка шилтемени өчүрбөй эле койгон жакшы деп ойлойм. Себеби мен башка википедияларды да карап чыктым. Алар дагы шилтемелер бөлүмүндө башкы баракка шилтеме беришкен, түркчө айтканда zaten калыптын ичинде шилтеме бар болсо да. Жадакалса [[Англис Википедиясы]] дагы берген. [[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]] 13:49, 12 февраль 2025 (UTC)

:Анда кала берсин. [[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Bosogo|баарлашуу]]) 12:27, 13 февраль 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-08&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W08&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Communities using growth tools can now showcase one event on the &lt;code&gt;{{#special:Homepage}}&lt;/code&gt; for newcomers. This feature will help newcomers to be informed about editing activities they can participate in. Administrators can create a new event to showcase at &lt;code&gt;{{#special:CommunityConfiguration}}&lt;/code&gt;. To learn more about this feature, please read [[diffblog:2025/02/12/community-updates-module-connecting-newcomers-to-your-initiatives/|the Diff post]], have a look [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Community updates module|at the documentation]], or contact [[mw:Talk:Growth|the Growth team]].

'''Updates for editors'''
[[File:Page Frame Features on desktop.png|thumb|Highlighted talk pages improvements]]
* Starting next week, talk pages at these wikis – {{int:project-localized-name-eswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-frwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-itwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-jawiki/en}} – will get [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|a new design]]. This change was extensively tested as a Beta feature and is the last step of [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Feature summary|talk pages improvements]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379102]
* You can now navigate to view a redirect page directly from its action pages, such as the history page. Previously, you were forced to first go to the redirect target. This change should help editors who work with redirects a lot. Thanks to user stjn for this improvement. [https://phabricator.wikimedia.org/T5324]
* When a Cite reference is reused many times, wikis currently show either numbers like &quot;1.23&quot; or localized alphabetic markers like &quot;a b c&quot; in the reference list. Previously, if there were so many reuses that the alphabetic markers were all used, [[MediaWiki:Cite error references no backlink label|an error message]] was displayed.  As part of the work to [[phab:T383036|modernize Cite customization]], these errors will no longer be shown and instead the backlinks will fall back to showing numeric markers like &quot;1.23&quot; once the alphabetic markers are all used.
* The log entries for each change to an editor's user-groups are now clearer by specifying exactly what has changed, instead of the plain before and after listings. Translators can [[phab:T369466|help to update the localized versions]]. Thanks to user Msz2001 for these improvements.
* A new filter has been added to the [[{{#special:Nuke}}]] tool, which allows administrators to mass delete pages, to enable users to filter for pages in a range of page sizes (in bytes). This allows, for example, deleting pages only of a certain size or below. [https://phabricator.wikimedia.org/T378488]
* Non-administrators can now check which pages are able to be deleted using the [[{{#special:Nuke}}]] tool. Thanks to user MolecularPilot for this and the previous improvements. [https://phabricator.wikimedia.org/T376378]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:25}} community-submitted {{PLURAL:25|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed in the configuration for the AV1 video file format, which enables these files to play again. [https://phabricator.wikimedia.org/T382193]

'''Updates for technical contributors'''
* Parsoid Read Views is going to be rolling out to most Wiktionaries over the next few weeks, following the successful transition of Wikivoyage to Parsoid Read Views last year. For more information, see the [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid/Parser Unification|Parsoid/Parser Unification]] project page. [https://phabricator.wikimedia.org/T385923][https://phabricator.wikimedia.org/T371640]
* Developers of tools that run on-wiki should note that &lt;code dir=ltr&gt;mw.Uri&lt;/code&gt; is deprecated. Tools requiring &lt;code dir=ltr&gt;mw.Uri&lt;/code&gt; must explicitly declare &lt;code dir=ltr&gt;mediawiki.Uri&lt;/code&gt; as a ResourceLoader dependency, and should migrate to the browser native &lt;code dir=ltr&gt;URL&lt;/code&gt; API soon. [https://phabricator.wikimedia.org/T384515]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/08|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W08&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 21:17, 17 февраль 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28275610 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-09&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W09&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Administrators can now customize how the [[m:Special:MyLanguage/User language|Babel feature]] creates categories using [[{{#special:CommunityConfiguration/Babel}}]]. They can rename language categories, choose whether they should be auto-created, and adjust other settings. [https://phabricator.wikimedia.org/T374348]
* The &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://www.wikimedia.org/ wikimedia.org]&lt;/bdi&gt; portal has been updated – and is receiving some ongoing improvements – to modernize and improve the accessibility of our portal pages. It now has better support for mobile layouts, updated wording and links, and better language support. Additionally, all of the Wikimedia project portals, such as &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://wikibooks.org wikibooks.org]&lt;/bdi&gt;, now support dark mode when a reader is using that system setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T373204][https://phabricator.wikimedia.org/T368221][https://meta.wikimedia.org/wiki/Project_portals]
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wiktionary/en}} in [[d:Q33965|Santali]] ([[wikt:sat:|&lt;code&gt;wikt:sat:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386619]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that prevented clicking on search results in the web-interface for some Firefox for Android phone configurations. [https://phabricator.wikimedia.org/T381289]

'''Meetings and events'''
* The next Language Community Meeting is happening soon, February 28th at [https://zonestamp.toolforge.org/1740751200 14:00 UTC]. This week's meeting will cover: highlights and technical updates on keyboard and tools for the Sámi languages, Translatewiki.net contributions from the Bahasa Lampung community in Indonesia, and technical Q&amp;A. If you'd like to join, simply [[mw:Wikimedia Language and Product Localization/Community meetings#28 February 2025|sign up on the wiki page]].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/09|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W09&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:41, 25 февраль 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28296129 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-10&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W10&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* All logged-in editors using the mobile view can now edit a full page. The &quot;{{int:Minerva-page-actions-editfull}}&quot; link is accessible from the &quot;{{int:minerva-page-actions-overflow}}&quot; menu in the toolbar. This was previously only available to editors using the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Advanced mobile contributions|Advanced mobile contributions]] setting. [https://phabricator.wikimedia.org/T387180]
* Interface administrators can now help to remove the deprecated Cite CSS code matching &quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;mw-ref&lt;/code&gt;&quot; from their local &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Common.css]]&lt;/bdi&gt;. The list of wikis in need of cleanup, and the code to remove, [https://global-search.toolforge.org/?q=mw-ref%5B%5E-a-z%5D&amp;regex=1&amp;namespaces=8&amp;title=.*css can be found with this global search] and in [https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=MediaWiki:Common.css&amp;oldid=145662#L-139--L-144 this example], and you can learn more about how to help on the [[mw:Parsoid/Parser Unification/Cite CSS|CSS migration project page]]. The Cite footnote markers (&quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[1]&lt;/code&gt;&quot;) are now rendered by [[mw:Special:MyLanguage/Parsoid|Parsoid]], and the deprecated CSS is no longer needed. The CSS for backlinks (&quot;&lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;mw:referencedBy&lt;/code&gt;&quot;) should remain in place for now. This cleanup is expected to cause no visible changes for readers. Please help to remove this code before March 20, after which the development team will do it for you.
* When editors embed a file (e.g. &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;[[File:MediaWiki.png]]&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;) on a page that is protected with cascading protection, the software will no longer restrict edits to the file description page, only to new file uploads.[https://phabricator.wikimedia.org/T24521] In contrast, transcluding a file description page (e.g. &lt;code&gt;&lt;nowiki&gt;{{:File:MediaWiki.png}}&lt;/nowiki&gt;&lt;/code&gt;) will now restrict edits to the page.[https://phabricator.wikimedia.org/T62109]
* When editors revert a file to an earlier version it will now require the same permissions as ordinarily uploading a new version of the file. The software now checks for 'reupload' or 'reupload-own' rights,[https://phabricator.wikimedia.org/T304474] and respects cascading protection.[https://phabricator.wikimedia.org/T140010]
* When administrators are listing pages for deletion with the Nuke tool, they can now also list associated talk pages and redirects for deletion, alongside pages created by the target, rather than needing to manually delete these pages afterwards. [https://phabricator.wikimedia.org/T95797]
* The [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/03|previously noted]] update to Single User Login, which will accommodate browser restrictions on cross-domain cookies by moving login and account creation to a central domain, will now roll out to all users during March and April. The team plans to enable it for all new account creation on [[wikitech:Deployments/Train#Tuesday|Group0]] wikis this week. See [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3#Deployment|the SUL3 project page]] for more details and an updated timeline.
* Since last week there has been a bug that shows some interface icons as black squares until the page has fully loaded. It will be fixed this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T387351]
* One new wiki has been created: a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q2044560|Sylheti]] ([[w:syl:|&lt;code&gt;w:syl:&lt;/code&gt;]]) [https://phabricator.wikimedia.org/T386441]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed with loading images in very old versions of the Firefox browser on mobile. [https://phabricator.wikimedia.org/T386400]

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.19|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/10|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W10&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 02:31, 4 март 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28334563 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-11&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W11&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Editors who use password managers at multiple wikis may notice changes in the future. The way that our wikis provide information to password managers about reusing passwords across domains has recently been updated, so some password managers might now offer you login credentials that you saved for a different Wikimedia site. Some password managers already did this, and are now doing it for more Wikimedia domains. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|SUL3 project]] which aims to improve how our unified login works, and to keep it compatible with ongoing changes to the web-browsers we use. [https://phabricator.wikimedia.org/T385520][https://phabricator.wikimedia.org/T384844]
* The Wikipedia Apps Team is inviting interested users to help improve Wikipedia’s offline and limited internet use. After discussions in [[m:Afrika Baraza|Afrika Baraza]] and the last [[m:Special:MyLanguage/ESEAP Hub/Meetings|ESEAP call]], key challenges like search, editing, and offline access are being explored, with upcoming focus groups to dive deeper into these topics. All languages are welcome, and interpretation will be available. Want to share your thoughts? [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Improving Wikipedia Mobile Apps for Offline &amp; Limited Internet Use|Join the discussion]] or email &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;aramadan@wikimedia.org&lt;/bdi&gt;!
* All wikis will be read-only for a few minutes on March 19. This is planned at [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 14:00 UTC]. More information will be published in Tech News and will also be posted on individual wikis in the coming weeks.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.20|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/33|Growth newsletter]] is available. It includes: the launch of the Community Updates module, the most recent changes in Community Configuration, and the upcoming test of in-article suggestions for first-time editors.
* An old API that was previously used in the Android Wikipedia app is being removed at the end of March. There are no current software uses, but users of the app with a version that is older than 6 months by the time of removal (2025-03-31), will no longer have access to the Suggested Edits feature, until they update their app. You can [[diffblog:2025/02/24/sunset-of-wikimedia-recommendation-api/|read more details about this change]].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/11|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W11&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:09, 10 март 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28372257 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-12&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W12&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Twice a year, around the equinoxes, the Wikimedia Foundation's Site Reliability Engineering (SRE) team performs [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|a datacenter server switchover]], redirecting all traffic from one primary server to its backup. This provides reliability in case of a crisis, as we can always fall back on the other datacenter. [http://listen.hatnote.com/ Thanks to the Listen to Wikipedia] tool, you can hear the switchover take place: Before it begins, you'll hear the steady stream of edits; Then, as the system enters a brief read-only phase, the sound stops for a couple of minutes, before resuming after the switchover. You can [[diffblog:2025/03/12/hear-that-the-wikis-go-silent-twice-a-year/|read more about the background and details of this process on the Diff blog]]. If you want to keep an ear out for the next server switchover, listen to the wikis on [https://zonestamp.toolforge.org/1742392800 March 19 at 14:00 UTC].

'''Updates for editors'''

* The [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es improved Content Translation tool dashboard] is now available in [[phab:T387820|10 Wikipedias]] and will be available for all Wikipedias [[phab:T387821|soon]]. With [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|the unified dashboard]], desktop users can now: Translate new sections of an article; Discover and access topic-based [https://ig.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=ig&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits article suggestion filters] (initially available only for mobile device users); Discover and access the [[mw:Special:MyLanguage/Translation suggestions: Topic-based &amp; Community-defined lists|Community-defined lists]] filter, also known as &quot;Collections&quot;, from wiki-projects and campaigns.
* On Wikimedia Commons, a [[c:Commons:WMF support for Commons/Upload Wizard Improvements#Improve category selection|new system to select the appropriate file categories]] has been introduced: if a category has one or more subcategories, users will be able to click on an arrow that will open the subcategories directly within the form, and choose the correct one. The parent category name will always be shown on top, and it will always be possible to come back to it. This should decrease the amount of work for volunteers in fixing/creating new categories. The change is also available on mobile. These changes are part of planned improvements to the UploadWizard.
* The Community Tech team is seeking wikis to join a pilot for the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] feature and a refreshed Special:Block page in late March. Multiblocks enables administrators to impose multiple different types of blocks on the same user at the same time. If you are an admin or steward and would like us to discuss joining the pilot with your community, please leave a message on the [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|project talk page]].
* Starting March 25, the Editing team will test a new feature for Edit Check at [[phab:T384372|12 Wikipedias]]: [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi-check|Multi-Check]]. Half of the newcomers on these wikis will see all [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#ref|Reference Checks]] during their edit session, while the other half will continue seeing only one. The goal of this test is to see if users are confused or discouraged when shown multiple Reference Checks (when relevant) within a single editing session. At these wikis, the tags used on edits that show References Check will be simplified, as multiple tags could be shown within a single edit. Changes to the tags are documented [[phab:T373949|on Phabricator]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T379131]
* The [[m:Special:MyLanguage/Global reminder bot|Global reminder bot]], which is a service for notifying users that their temporary user-rights are about to expire, now supports using the localized name of the user-rights group in the message heading. Translators can see the [[m:Global reminder bot/Translation|listing of existing translations and documentation]] to check if their language needs updating or creation.
* The [[Special:GlobalPreferences|GlobalPreferences]] gender setting, which is used for how the software should refer to you in interface messages, now works as expected by overriding the local defaults. [https://phabricator.wikimedia.org/T386584]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:26}} community-submitted {{PLURAL:26|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, the Wikipedia App for Android had a bug fixed for when a user is browsing and searching in multiple languages. [https://phabricator.wikimedia.org/T379777]

'''Updates for technical contributors'''
* Later this week, the way that Codex styles are loaded will be changing. There is a small risk that this may result in unstyled interface message boxes on certain pages. User generated content (e.g. templates) is not impacted. Gadgets may be impacted. If you see any issues [[phab:T388847|please report them]]. See the linked task for details, screenshots, and documentation on how to fix any affected gadgets.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.21|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/12|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W12&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:48, 17 март 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28412594 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-13&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W13&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Wikimedia Foundation is seeking your feedback on the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product &amp; Technology OKRs|drafts of the objectives and key results that will shape the Foundation's Product and Technology priorities]] for the next fiscal year (starting in July). The objectives are broad high-level areas, and the key-results are measurable ways to track the success of their objectives. Please share your feedback on the talkpage, in any language, ideally before the end of April.

'''Updates for editors'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] will be released to multiple wikis (see [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|deployment plan]] for details) in April 2025, and the team has begun the process of engaging communities on the identified wikis. The extension provides tools to organize, manage, and promote collaborative activities (like events, edit-a-thons, and WikiProjects) on the wikis. The extension has three tools: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Collaboration List]], and [[m:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation Lists]]. It is currently on 13 Wikipedias, including English Wikipedia, French Wikipedia, and Spanish Wikipedia, as well as Wikidata. Questions or requests can be directed to the [[mw:Help talk:Extension:CampaignEvents|extension talk page]] or in Phabricator (with &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;#campaigns-product-team&lt;/bdi&gt; tag).
* Starting the week of March 31st, wikis will be able to set which user groups can view private registrants in [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], as part of the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents]] extension. By default, event organizers and the local wiki admins will be able to see private registrants. This is a change from the current behavior, in which only event organizers can see private registrants. Wikis can change the default setup by [[m:Special:MyLanguage/Requesting wiki configuration changes|requesting a configuration change]] in Phabricator (and adding the &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;#campaigns-product-team&lt;/bdi&gt; tag). Participants of past events can cancel their registration at any time.
* Administrators at wikis that have a customized &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Sidebar]]&lt;/bdi&gt; should check that it contains an entry for the {{int:specialpages}} listing. If it does not, they should add it using &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;* specialpages-url|specialpages&lt;/code&gt;. Wikis with a default sidebar will see the link moved from the page toolbox into the sidebar menu in April. [https://phabricator.wikimedia.org/T388927]
* The Minerva skin (mobile web) combines both Notice and Alert notifications within the bell icon ([[File:OOjs UI icon bell.svg|16px|link=|class=skin-invert]]). There was a long-standing bug where an indication for new notifications was only shown if you had unseen Alerts. This bug is now fixed. In the future, Minerva users will notice a counter atop the bell icon when you have 1 or more unseen Notices and/or Alerts. [https://phabricator.wikimedia.org/T344029]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:23}} community-submitted {{PLURAL:23|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* VisualEditor has introduced a [[mw:VisualEditor/Hooks|new client-side hook]] for developers to use when integrating with the VisualEditor target lifecycle. This hook should replace the existing lifecycle-related hooks, and be more consistent between different platforms. In addition, the new hook will apply to uses of VisualEditor outside of just full article editing, allowing gadgets to interact with the editor in DiscussionTools as well. The Editing Team intends to deprecate and eventually remove the old lifecycle hooks, so any use cases that this new hook does not cover would be of interest to them and can be [[phab:T355555|shared in the task]].
* Developers who use the &lt;code dir=ltr&gt;mw.Api&lt;/code&gt; JavaScript library, can now identify the tool using it with the &lt;code dir=ltr&gt;userAgent&lt;/code&gt; parameter: &lt;code dir=ltr&gt;var api = new mw.Api( { userAgent: 'GadgetNameHere/1.0.1' } );&lt;/code&gt;. If you maintain a gadget or user script, please set a user agent, because it helps with library and server maintenance and with differentiating between legitimate and illegitimate traffic. [https://phabricator.wikimedia.org/T373874][https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Wikimedia_Foundation_User-Agent_Policy]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.22|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/13|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W13&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:43, 24 март 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28443127 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-14&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W14&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* The Editing team is working on a new [[mw:Special:MyLanguage/Edit Check|Edit check]]: [[mw:Special:MyLanguage/Edit check#26 March 2025|Peacock check]]. This check's goal is to identify non-neutral terms while a user is editing a wikipage, so that they can be informed that their edit should perhaps be changed before they publish it. This project is at the early stages, and the team is looking for communities' input: [[phab:T389445|in this Phabricator task]], they are gathering on-wiki policies, templates used to tag non-neutral articles, and the terms (jargon and keywords) used in edit summaries for the languages they are currently researching. You can participate by editing the table on Phabricator, commenting on the task, or directly messaging [[m:user:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]].
* [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Platform Team/SUL3|Single User Login]] has now been updated on all wikis to move login and account creation to a central domain. This makes user login compatible with browser restrictions on cross-domain cookies, which have prevented users of some browsers from staying logged in.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:35}} community-submitted {{PLURAL:35|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Starting on March 31st, the MediaWiki Interfaces team will begin a limited release of generated OpenAPI specs and a SwaggerUI-based sandbox experience for [[mw:Special:MyLanguage/API:REST API|MediaWiki REST APIs]]. They invite developers from a limited group of non-English Wikipedia communities (Arabic, German, French, Hebrew, Interlingua, Dutch, Chinese) to review the documentation and experiment with the sandbox in their preferred language. In addition to these specific Wikipedia projects, the sandbox and OpenAPI spec will be available on the [[testwiki:Special:RestSandbox|on the test wiki REST Sandbox special page]] for developers with English as their preferred language. During the preview period, the MediaWiki Interfaces Team also invites developers to [[mw:MediaWiki Interfaces Team/Feature Feedback/REST Sandbox|share feedback about your experience]]. The preview will last for approximately 2 weeks, after which the sandbox and OpenAPI specs will be made available across all wiki projects.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.23|MediaWiki]]

'''In depth'''
* Sometimes a small, [[gerrit:c/operations/cookbooks/+/1129184|one line code change]] can have great significance: in this case, it means that for the first time in years we're able to run all of the stack serving &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[http://maps.wikimedia.org/ maps.wikimedia.org]&lt;/bdi&gt; - a host dedicated to serving our wikis and their multi-lingual maps needs - from a single core datacenter, something we test every time we perform a [[m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|datacenter switchover]]. This is important because it means that in case one of our datacenters is affected by a catastrophe, we'll still be able to serve the site. This change is the result of [[phab:T216826|extensive work]] by two developers on porting the last component of the maps stack over to [[w:en:Kubernetes|kubernetes]], where we can allocate resources more efficiently than before, thus we're able to withstand more traffic in a single datacenter. This work involved a lot of complicated steps because this software, and the software libraries it uses, required many long overdue upgrades. This type of work makes the Wikimedia infrastructure more sustainable.

'''Meetings and events'''
* [[mw:Special:MyLanguage/MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025|MediaWiki Users and Developers Workshop Spring 2025]] is happening in Sandusky, USA, and online, from 14–16 May 2025. The workshop will feature discussions around the usage of MediaWiki software by and within companies in different industries and will inspire and onboard new users. Registration and presentation signup is now available at the workshop's website.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/14|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W14&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:05, 1 апрель 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28473566 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-15&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W15&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* From now on, [[m:Special:MyLanguage/Interface administrators|interface admins]] and [[m:Special:MyLanguage/Central notice administrators|centralnotice admins]] are technically required to enable [[m:Special:MyLanguage/Help:Two-factor authentication|two-factor authentication]] before they can use their privileges. In the future this might be expanded to more groups with advanced user-rights. [https://phabricator.wikimedia.org/T150898]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The Design System Team is preparing to release the next major version of Codex (v2.0.0) on April 29. Editors and developers who use CSS from Codex should see the [[mw:Codex/Release Timeline/2.0|2.0 overview documentation]], which includes guidance related to a few of the breaking changes such as &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;font-size&lt;/code&gt;, &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;line-height&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;size-icon&lt;/code&gt;.
* The results of the [[mw:Developer Satisfaction Survey/2025|Developer Satisfaction Survey (2025)]]  are now available. Thank you to all participants. These results help the Foundation decide what to work on next and to review what they recently worked on.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.24|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]] will take place in Istanbul, Turkey, between 2–4 May. Registration for attending the in-person event will close on 13 April. Before registering, please note the potential need for a [https://www.mfa.gov.tr/turkish-representations.en.mfa visa] or [https://www.mfa.gov.tr/visa-information-for-foreigners.en.mfa e-visa] to enter the country.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/15|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W15&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 18:53, 7 апрель 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28507470 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-16&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W16&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* Later this week, the default thumbnail size will be increased from 220px to 250px. This changes how pages are shown in all wikis and has been requested by some communities for many years, but wasn't previously possible due to technical limitations. [https://phabricator.wikimedia.org/T355914]
* File thumbnails are now stored in discrete sizes. If a page specifies a thumbnail size that's not among the standard sizes (20, 40, 60, 120, 250, 330, 500, 960), then MediaWiki will pick the closest larger thumbnail size but will tell the browser to downscale it to the requested size. In these cases, nothing will change visually but users might load slightly larger images. If it doesn't matter which thumbnail size is used in a page, please pick one of the standard sizes to avoid the extra in-browser down-scaling step. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Images#Thumbnail_sizes][https://phabricator.wikimedia.org/T355914]

'''Updates for editors'''
* The Wikimedia Foundation are working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]] which will enable [[:w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[:w:en:Denial-of-service attack|Distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is so that they can more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for.
* To improve security for users, a small percentage of logins will now require that the account owner input a one-time password [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:EmailAuth|emailed to their account]]. It is recommended that you [[Special:Preferences#mw-prefsection-personal-email|check]] that the email address on your account is set correctly, and that it has been confirmed, and that you have an email set for this purpose. [https://phabricator.wikimedia.org/T390662]
* &quot;Are you interested in taking a short survey to improve tools used for reviewing or reverting edits on your Wiki?&quot; This question will be [[phab:T389401|asked at 7 wikis starting next week]], on Recent Changes and Watchlist pages. The [[mw:Special:MyLanguage/Moderator Tools|Moderator Tools team]] wants to know more about activities that involve looking at new edits made to your Wikimedia project, and determining whether they adhere to your project's policies.
* On April 15, the full Wikidata graph will no longer be supported on &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]&lt;/bdi&gt;. After this date, scholarly articles will be available through &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;[https://query-scholarly.wikidata.org/ query-scholarly.wikidata.org]&lt;/bdi&gt;, while the rest of the data hosted on Wikidata will be available through the &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[https://query.wikidata.org/ query.wikidata.org]&lt;/bdi&gt; endpoint. This is part of the scheduled split of the Wikidata Graph, which was [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:SPARQL query service/WDQS backend update/September 2024 scaling update|announced in September 2024]]. More information is [[d:Wikidata:SPARQL query service/WDQS graph split|available on Wikidata]].
* The latest quarterly [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Newsletter/First quarter of 2025|Wikimedia Apps Newsletter]] is now available. It covers updates, experiments, and improvements made to the Wikipedia mobile apps.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:30}} community-submitted {{PLURAL:30|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The latest quarterly [[mw:Technical Community Newsletter/2025/April|Technical Community Newsletter]] is now available. This edition includes: an invitation for tool maintainers to attend the Toolforge UI Community Feedback Session on April 15th; recent community metrics; and recent technical blog posts.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.25|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W16&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:25, 15 апрель 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28540654 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-17&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W17&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] is now integrated with [[w:dag:Solɔɣu|Dagbani Wikipedia]] since April 15. It is the first project that will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in articles. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template. [https://www.wikifunctions.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikifunctions:Status_updates/2025-04-16]
* A new type of lint error has been created: [[Special:LintErrors/empty-heading|{{int:linter-category-empty-heading}}]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Lint errors/empty-heading|documentation]]). The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Linter|Linter extension]]'s purpose is to identify wikitext patterns that must or can be fixed in pages and provide some guidance about what the problems are with those patterns and how to fix them. [https://phabricator.wikimedia.org/T368722]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:37}} community-submitted {{PLURAL:37|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Following its publication on HuggingFace, the &quot;Structured Contents&quot; dataset, developed by Wikimedia Enterprise, is [https://enterprise.wikimedia.com/blog/kaggle-dataset/ now also available on Kaggle]. This Beta initiative is focused on making Wikimedia data more machine-readable for high-volume reusers. They are releasing this beta version in a location that open dataset communities already use, in order to seek feedback, to help improve the product for a future wider release. You can read more about the overall [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-snapshot-api/#open-datasets Structured Contents project], and about the [https://enterprise.wikimedia.com/blog/structured-contents-wikipedia-infobox/ first release that's freely usable].
* There is no new MediaWiki version this week.

'''Meetings and events'''
* The Editing and Machine Learning Teams invite interested volunteers to a video meeting to discuss [[mw:Special:MyLanguage/Edit check/Peacock check|Peacock check]], which is the latest [[mw:Special:MyLanguage/Edit check|Edit check]] that will detect &quot;peacock&quot; or &quot;overly-promotional&quot; or &quot;non-neutral&quot; language whilst an editor is typing. Editors who work with newcomers, or help to fix this kind of writing, or are interested in how we use artificial intelligence in our projects are encouraged to attend. The [[mw:Special:MyLanguage/Editing team/Community Conversations#Next Conversation|meeting will be on April 28, 2025]] at [https://zonestamp.toolforge.org/1745863200 18:00–19:00 UTC] and hosted on Zoom.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/17|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W17&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 21:00, 21 апрель 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28578245 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-18&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W18&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* Event organizers who host collaborative activities on [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#Global Deployment Plan|multiple wikis]], including Bengali, Japanese, and Korean Wikipedias, will have access to the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] this week. Also, admins in the Wikipedia where the extension is enabled will automatically be granted the event organizer right soon. They won't have to manually grant themselves the right before they can manage events as [[phab:T386861|requested by a community]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:19}} community-submitted {{PLURAL:19|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The release of the next major version of [[mw:Special:MyLanguage/Codex|Codex]], the design system for Wikimedia, is scheduled for 29 April 2025. Technical editors will have access to the release by the week of 5 May 2025. This update will include a number of [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Breaking_changes|breaking changes]] and minor [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release_Timeline/2.0#Visual_changes|visual changes]]. Instructions on handling the breaking and visual changes are documented on [[mw:Special:MyLanguage/Codex/Release Timeline/2.0#|this page]]. Pre-release testing is reported in [[phab:T386298|T386298]], with post-release issues tracked in [[phab:T392379|T392379]] and [[phab:T392390|T392390]].
* Users of [[wikitech:Special:MyLanguage/Help:Wiki_Replicas|Wiki Replicas]] will notice that the database views of &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;ipblocks&lt;/code&gt;, &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;ipblocks_ipindex&lt;/code&gt;, and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;ipblocks_compat&lt;/code&gt; are [[phab:T390767|now deprecated]]. Users can query the &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_table|block]]&lt;/code&gt; and &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block_target_table|block_target]]&lt;/code&gt; new views that mirror the new tables in the production database instead. The deprecated views will be removed entirely from Wiki Replicas in June, 2025.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.27|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April|Language and Internationalization Newsletter]] is now available. This edition includes an overview of the improved [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;campaign=contributionsmenu&amp;to=es&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en#/ Content Translation Dashboard Tool], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Language Support for New and Existing Languages|support for new languages]], [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/April#Wiki Loves Ramadan Articles Made In Content Translation Mobile Workflow|highlights from the Wiki Loves Ramadan campaign]], [[m:Special:MyLanguage/Research:Languages Onboarding Experiment 2024 - Executive Summary|results from the Language Onboarding Experiment]], an analysis of topic diversity in articles, and information on upcoming community meetings and events.

'''Meetings and events'''
* The [[Special:MyLanguage/Grants:Knowledge_Sharing/Connect/Calendar|Let's Connect Learning Clinic]] will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1745937000 April 29 at 14:30 UTC]. This edition will focus on &quot;Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects&quot;. You can [[m:Special:MyLanguage/Event:Learning Clinic %E2%80%93 Understanding and Navigating Conflict in Wikimedia Projects (Part_1)|register now]] to attend.
* The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2025|2025 Wikimedia Hackathon]], which brings the global technical community together to connect, brainstorm, and hack existing projects, will take place from May 2 to 4th, 2025, at Istanbul, Turkey.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/18|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W18&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 19:32, 28 апрель 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28585685 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-19&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W19&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Wikimedia Foundation has shared the latest draft update to their [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|annual plan]] for next year (July 2025–June 2026). This includes an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about the three main [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals|goals]] ([[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Product &amp; Technology OKRs|Infrastructure]], [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Volunteer Support|Volunteer Support]], and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Global Trends|global trends]], and the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Budget Overview|budget]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026/Financial Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome on the [[m:Talk:Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May.

'''Updates for editors'''
* For wikis that have the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status|CampaignEvents extension enabled]], two new feature improvements have been released:
** Admins can now choose which namespaces are permitted for [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] via [[mw:Special:MyLanguage/Community Configuration|Community Configuration]] ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Registration/Permitted namespaces|documentation]]). The default setup is for event registration to be permitted in the Event namespace, but other namespaces (such as the project namespace or WikiProject namespace) can now be added. With this change, communities like WikiProjects can now more easily use Event Registration for their collaborative activities.
** Editors can now [[mw:Special:MyLanguage/Transclusion|transclude]] the Collaboration List on a wiki page ([[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration list/Transclusion|documentation]]). The Collaboration List is an automated list of events and WikiProjects on the wikis, accessed via {{#special:AllEvents}} ([[w:en:Special:AllEvents|example]]). Now, the Collaboration List can be added to all sorts of wiki pages, such as: a wiki mainpage, a WikiProject page, an affiliate page, an event page, or even a user page.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Developers who use the &lt;code dir=ltr&gt;moment&lt;/code&gt; library in gadgets and user scripts should revise their code to use alternatives like the &lt;code dir=ltr&gt;Intl&lt;/code&gt; library or the new &lt;code dir=ltr&gt;mediawiki.DateFormatter&lt;/code&gt; library. The &lt;code dir=ltr&gt;moment&lt;/code&gt; library has been deprecated and will begin to log messages in the developer console. You can see a global search for current uses, and [[phab:T392532|ask related questions in this Phabricator task]].
* Developers who maintain a tool that queries the Wikidata term store tables (&lt;code dir=ltr style=&quot;white-space: nowrap;&quot;&gt;wbt_*&lt;/code&gt;) need to update their code to connect to a separate database cluster. These tables are being split into a separate database cluster. Tools that query those tables via the wiki replicas must be adapted to connect to the new cluster instead. [[wikitech:News/2025 Wikidata term store database split|Documentation and related links are available]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T390954]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.44/wmf.28|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates|Chart Project newsletter]] is available. It includes updates on preparing to expand the deployment to additional wikis as soon as this week (starting May 6) and scaling up over the following weeks, plus exploring filtering and transforming source data.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/19|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W19&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 00:15, 6 май 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28665011 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-20&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W20&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia URL Shortener|&quot;Get shortened URL&quot;]] link on the sidebar now includes a [[phab:T393309|QR code]]. Wikimedia site users can now use it by scanning or downloading it to quickly share and access shared content from Wikimedia sites, conveniently.

'''Updates for editors'''
* The Wikimedia Foundation is working on a system called [[m:Edge Uniques|Edge Uniques]], which will enable [[w:en:A/B testing|A/B testing]], help protect against [[w:en:Denial-of-service attack|distributed denial-of-service attacks]] (DDoS attacks), and make it easier to understand how many visitors the Wikimedia sites have. This is to help more efficiently build tools which help readers, and make it easier for readers to find what they are looking for. Tech News has [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/16|previously written about this]]. The deployment will be gradual. Some might see the Edge Uniques cookie the week of 19 May. You can discuss this on the [[m:Talk:Edge Uniques|talk page]].
* Starting May 19, 2025, Event organisers in wikis with the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] enabled can use [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]] in the project namespace (e.g., Wikipedia namespace, Wikidata namespace). With this change, communities don't need admins to use the feature. However, wikis that don't want this change can remove and add the permitted namespaces at [[Special:CommunityConfiguration/CampaignEvents]].
* The Wikipedia project now has a {{int:project-localized-name-group-wikipedia/en}} in [[d:Q36720|Nupe]] ([[w:nup:|&lt;code&gt;w:nup:&lt;/code&gt;]]). This is a language primarily spoken in the North Central region of Nigeria. Speakers of this language are invited to contribute to [[w:nup:Tatacin feregi|new Wikipedia]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Developers can now access pre-parsed Dutch Wikipedia, amongst others (English, German, French, Spanish, Italian, and Portuguese) through the [https://enterprise.wikimedia.com/docs/snapshot/#structured-contents-snapshot-bundle-info-beta Structured Contents snapshots (beta)]. The content includes parsed Wikipedia abstracts, descriptions, main images, infoboxes, article sections, and references.
* The &lt;code dir=&quot;ltr&quot;&gt;/page/data-parsoid&lt;/code&gt; REST API endpoint is no longer in use and will be deprecated. It is [[phab:T393557|scheduled to be turned off]] on June 7, 2025.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.1|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/News/2025_Cloud_VPS_VXLAN_IPv6_migration IPv6 support] is a newly introduced Cloud virtual network that significantly boosts Wikimedia platforms' scalability, security, and readiness for the future. If you are a technical contributor eager to learn more, check out [https://techblog.wikimedia.org/2025/05/06/wikimedia-cloud-vps-ipv6-support/ this blog post] for an in-depth look at the journey to IPv6.

'''Meetings and events'''
* The 2nd edition of 2025 of [[m:Special:MyLanguage/Afrika Baraza|Afrika Baraza]], a virtual platform for African Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747328400 May 15 at 17:00 UTC]. This edition will focus on discussions regarding [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2025-2026|Wikimedia Annual planning and progress]].
* The [[m:Special:MyLanguage/MENA Connect Community Call|MENA Connect Community Call]], a virtual meeting for [[w:en:Middle East and North Africa|MENA]] Wikimedians to connect, will take place on [https://zonestamp.toolforge.org/1747501200 May 17 at 17:00 UTC]. You can [[m:Event:MENA Connect (Wiki_Diwan) APP Call|register now]] to attend.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/20|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W20&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 22:38, 12 май 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28714188 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-21&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W21&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The Editing Team and the Machine Learning Team are working on a new check for newcomers: [[mw:Edit check/Peacock check|Peacock check]]. Using a prediction model, this check will encourage editors to improve the tone of their edits, using artificial intelligence. We invite volunteers to review the first version of the Peacock language model for the following languages: Arabic, Spanish, Portuguese, English, and Japanese. Users from these wikis interested in reviewing this model are [[mw:Edit check/Peacock check/model test|invited to sign up at MediaWiki.org]]. The deadline to sign up is on May 23, which will be the start date of the test.

'''Updates for editors'''

* From May 20, 2025, [[m:Special:MyLanguage/Oversight policy|oversighters]] and [[m:Special:MyLanguage/Meta:CheckUsers|checkusers]] will need to have their accounts secured with two-factor authentication (2FA) to be able to use their advanced rights. All users who belong to these two groups and do not have 2FA enabled have been informed. In the future, this requirement may be extended to other users with advanced rights. [[m:Special:MyLanguage/Mandatory two-factor authentication for users with some extended rights|Learn more]].
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]]  [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|Multiblocks]] will begin mass deployment by the end of the month: all non-Wikipedia projects plus Catalan Wikipedia will adopt Multiblocks in the week of May 26, while all other Wikipedias will adopt it in the week of June 2. Please [[m:Talk:Community Wishlist Survey 2023/Multiblocks|contact the team]] if you have concerns. Administrators can test the new user interface now on your own wiki by browsing to [{{fullurl:Special:Block|usecodex=1}} {{#special:Block}}?usecodex=1], and can test the full multiblocks functionality [[testwiki:Special:Block|on testwiki]]. Multiblocks is the feature that makes it possible for administrators to impose different types of blocks on the same user at the same time. See the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|help page]] for more information. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121]
* Later this week, the [[{{#special:SpecialPages}}]] listing of almost all special pages will be updated with a new design. This page has been [[phab:T219543|redesigned]] to improve the user experience in a few ways, including: The ability to search for names and aliases of the special pages, sorting, more visible marking of restricted special pages, and a more mobile-friendly look. The new version can be [https://meta.wikimedia.beta.wmflabs.org/wiki/Special:SpecialPages previewed] at Beta Cluster now, and feedback shared in the task. [https://phabricator.wikimedia.org/T219543]
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is being enabled on more wikis. For a detailed list of when the extension will be enabled on your wiki, please read the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|deployment timeline]].
* [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Main Page|Wikifunctions]] will be deployed on May 27 on five Wiktionaries: [[wikt:ha:|Hausa]], [[wikt:ig:|Igbo]], [[wikt:bn:|Bengali]], [[wikt:ml:|Malayalam]], and [[wikt:dv:|Dhivehi/Maldivian]]. This is the second batch of deployment planned for the project. After deployment, the projects will be able to call [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Introduction|functions from Wikifunctions]] and integrate them in their pages. A function is something that takes one or more inputs and transforms them into a desired output, such as adding up two numbers, converting miles into metres, calculating how much time has passed since an event, or declining a word into a case. Wikifunctions will allow users to do that through a simple call of [[f:Special:MyLanguage/Wikifunctions:Catalogue|a stable and global function]], rather than via a local template.
* Later this week, the Wikimedia Foundation will publish a hub for [[diffblog:2024/07/09/on-the-value-of-experimentation/|experiments]]. This is to showcase and get user feedback on product experiments. The experiments help the Wikimedia movement [[diffblog:2023/07/13/exploring-paths-for-the-future-of-free-knowledge-new-wikipedia-chatgpt-plugin-leveraging-rich-media-social-apps-and-other-experiments/|understand new users]], how they interact with the internet and how it could affect the Wikimedia movement. Some examples are [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Generated Video|generated video]], the [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Roblox game|Wikipedia Roblox speedrun game]] and [[m:Special:MyLanguage/Future Audiences/Discord bot|the Discord bot]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:29}} community-submitted {{PLURAL:29|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, there was a bug with creating an account using the API, which has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T390751]

'''Updates for technical contributors'''
* Gadgets and user scripts that interact with [[{{#special:Block}}]] may need to be updated to work with the new [[mw:Special:MyLanguage/Help:Manage blocks|manage blocks interface]]. Please review the [[mw:Help:Manage blocks/Developers|developer guide]] for more information. If you need help or are unable to adapt your script to the new interface, please let the team know on the [[mw:Help talk:Manage blocks/Developers|talk page]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T377121]
* The &lt;code dir=ltr&gt;mw.title&lt;/code&gt; object allows you to get information about a specific wiki page in the [[w:en:Wikipedia:Lua|Lua]] programming language. Starting this week, a new property will be added to the object, named &lt;code dir=ltr&gt;isDisambiguationPage&lt;/code&gt;. This property allows you to check if a page is a disambiguation page, without the need to write a custom function. [https://phabricator.wikimedia.org/T71441]
* [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] User script developers can use a [[toolforge:gitlab-content|new reverse proxy tool]] to load javascript and css from [[gitlab:|gitlab.wikimedia.org]] with &lt;code dir=ltr&gt;mw.loader.load&lt;/code&gt;. The tool's author hopes this will enable collaborative development workflows for user scripts including linting, unit tests, code generation, and code review on &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;gitlab.wikimedia.org&lt;/bdi&gt; without a separate copy-and-paste step to publish scripts to a Wikimedia wiki for integration and acceptance testing. See [[wikitech:Tool:Gitlab-content|Tool:Gitlab-content on Wikitech]] for more information.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.2|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* The 12th edition of [[m:Special:MyLanguage/Wiki Workshop 2025|Wiki Workshop 2025]], a forum that brings together researchers that explore all aspects of Wikimedia projects, will be held virtually on 21-22 May. Researchers can [https://pretix.eu/wikimedia/wikiworkshop2025/ register now].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/21|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W21&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:13, 19 май 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28724712 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-22&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W22&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* A community-wide discussion about a very delicate issue for the development of [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]] is now open on Meta: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. The discussion is open until June 12 at [[m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]], and every opinion is welcomed. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

'''Updates for editors'''
* Since last week, on all wikis except [[phab:T388604|the largest 20]], people using the mobile visual editor will have [[phab:T385851|additional tools in the menu bar]], accessed using the new &lt;code&gt;+&lt;/code&gt; toolbar button. To start, the new menu will include options to add: citations, hieroglyphs, and code blocks. Deployment to the remaining wikis is [[phab:T388605|scheduled]] to happen in June.
* [[File:Octicons-tools.svg|12px|link=|class=skin-invert|Advanced item]] The &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:ParserFunctions##ifexist|#ifexist]]&lt;/code&gt; parser function will no longer register a link to its target page. This will improve the usefulness of [[{{#special:WantedPages}}]], which will eventually only list pages that are the target of an actual red link. This change will happen gradually as the source pages are updated. [https://phabricator.wikimedia.org/T14019]
* This week, the Moderator Tools team will launch [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], starting at Indonesian Wikipedia. This new filter highlights edits that are likely to be reverted. The goal is to help Recent Changes patrollers identify potentially problematic edits. Other wikis will benefit from this filter in the future.
* Upon clicking an empty search bar, logged-out users will see suggestions of articles for further reading. The feature will be available on both desktop and mobile. Readers of Catalan, Hebrew, and Italian Wikipedias and some sister projects will receive the change between May 21 and mid-June. Readers of other wikis will receive the change later. The goal is to encourage users to read the wikis more. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Content Discovery Experiments/Search Suggestions|Learn more]].
* Some users of the Wikipedia Android app can use a new feature for readers, [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/TrivaGame|WikiGames]], a daily trivia game based on real historical events. The release has started as an A/B test, available to 50% of users in the following languages: English, French, Portuguese, Russian, Spanish, Arabic, Chinese, and Turkish.
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Newsletter|Newsletter extension]] that is available on MediaWiki.org allows the creation of [[mw:Special:Newsletters|various newsletters]] for global users. The extension can now publish new issues as section links on an existing page, instead of requiring a new page for each issue. [https://phabricator.wikimedia.org/T393844]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:32}} community-submitted {{PLURAL:32|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* The previously deprecated &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Ipblocks table|ipblocks]]&lt;/code&gt; views in [[wikitech:Help:Wiki Replicas|Wiki Replicas]] will be removed in the beginning of June. Users are encouraged to query the new &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block table|block]]&lt;/code&gt; and &lt;code dir=ltr&gt;[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Block target table|block_target]]&lt;/code&gt; views instead.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.3|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects|Wikidata and Sister Projects]] is a multi-day online event that will focus on how Wikidata is integrated to Wikipedia and the other Wikimedia projects. The event runs from May 29 – June 1. You can [[d:Special:MyLanguage/Event:Wikidata and Sister Projects#Sessions|read the Program schedule]] and [[d:Special:RegisterForEvent/1291|register]].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/22|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W22&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 20:05, 26 май 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28788673 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-23&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W23&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Chart extension]] is now available on all Wikimedia wikis. Editors can use this new extension to create interactive data visualizations like bar, line, area, and pie charts. Charts are designed to replace many of the uses of the legacy [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|Graph extension]].

'''Updates for editors'''
* It is now easier to configure automatic citations for your wiki within the visual editor's [[mw:Special:MyLanguage/Citoid/Enabling Citoid on your wiki|citation generator]]. Administrators can now set a default template by using the &lt;code dir=ltr&gt;_default&lt;/code&gt; key in the local &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[MediaWiki:Citoid-template-type-map.json]]&lt;/bdi&gt; page ([[mw:Special:Diff/6969653/7646386|example diff]]). Setting this default will also help to future-proof your existing configurations when [[phab:T347823|new item types]] are added in the future. You can still set templates for individual item types as they will be preferred to the default template. [https://phabricator.wikimedia.org/T384709]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:20}} community-submitted {{PLURAL:20|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* Starting the week of June 2, bots logging in using &lt;code dir=ltr&gt;action=login&lt;/code&gt; or &lt;code dir=ltr&gt;action=clientlogin&lt;/code&gt; will fail more often. This is because of stronger protections against suspicious logins. Bots using [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Bot passwords|bot passwords]] or using a loginless authentication method such as [[mw:Special:MyLanguage/OAuth/Owner-only consumers|OAuth]] are not affected. If your bot is not using one of those, you should update it; using &lt;code dir=ltr&gt;action=login&lt;/code&gt; without a bot password was deprecated [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/message/3EEMN7VQX5G7WMQI5K2GP5JC2336DPTD/|in 2016]]. For most bots, this only requires changing what password the bot uses. [https://phabricator.wikimedia.org/T395205]
* From this week, Wikimedia wikis will allow ES2017 features in JavaScript code for official code, gadgets, and user scripts. The most visible feature of ES2017 is &lt;bdi lang=&quot;zxx&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;&lt;code&gt;async&lt;/code&gt;/&lt;code&gt;await&lt;/code&gt;&lt;/bdi&gt; syntax, allowing for easier-to-read code. Until this week, the platform only allowed up to ES2016, and a few months before that, up to ES2015. [https://phabricator.wikimedia.org/T381537]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.4|MediaWiki]]

'''Meetings and events'''
* Scholarship applications to participate in the [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025|GLAM Wiki Conference 2025]] are now open. The conference will take place from 30 October to 1 November, in Lisbon, Portugal. GLAM contributors who lack the means to support their participation can [[m:Special:MyLanguage/GLAM Wiki 2025/Scholarships|apply here]]. Scholarship applications close on June 7th.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/23|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W23&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:55, 2 июнь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28819186 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-24&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W24&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product|Trust and Safety Product team]] is finalizing work needed to roll out [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] on large Wikipedias later this month. The team has worked with stewards and other users with extended rights to predict and address many use cases that may arise on larger wikis, so that community members can continue to effectively moderate and patrol temporary accounts. This will be the second of three phases of deployment – the last one will take place in September at the earliest. For more information about the recent developments on the project, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts/Updates|see this update]]. If you have any comments or questions, write on the [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|talk page]], and [[m:Event:CEE Catch up Nr. 10 (June 2025)|join a CEE Catch Up]] this Tuesday.

'''Updates for editors'''
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Watchlist expiry|watchlist expiry]] feature allows editors to watch pages for a limited period of time. After that period, the page is automatically removed from your watchlist. Starting this week, you can set a preference for the default period of time to watch pages. The [[Special:Preferences#mw-prefsection-watchlist-pageswatchlist|preferences]] also allow you to set different default watch periods for editing existing pages, pages you create, and when using rollback. [https://phabricator.wikimedia.org/T265716]
[[File:Talk pages default look (April 2023).jpg|thumb|alt=Screenshot of the visual improvements made on talk pages|Example of a talk page with the new design, in French.]]
* The appearance of talk pages will change at almost all Wikipedias ([[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2024/19|some]] have already received this design change, [[phab:T379264|a few]] will get these changes later). You can read details about the changes [[diffblog:2024/05/02/making-talk-pages-better-for-everyone/|on ''Diff'']]. It is possible to opt out of these changes [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|in user preferences]] (&quot;{{int:discussiontools-preference-visualenhancements}}&quot;). [https://phabricator.wikimedia.org/T319146][https://phabricator.wikimedia.org/T392121]
* Users with specific extended rights (including administrators, bureaucrats, checkusers, oversighters, and stewards) can now have IP addresses of all temporary accounts [[phab:T358853|revealed automatically]] during time-limited periods where they need to combat high-speed account-hopping vandalism. This feature was requested by stewards. [https://phabricator.wikimedia.org/T386492]
* This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to several more Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-bnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-cywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hawwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-iswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-trwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:27}} community-submitted {{PLURAL:27|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* AbuseFilter editors active on Meta-Wiki and large Wikipedias are kindly asked to update AbuseFilter to make it compatible with temporary accounts. A link to the instructions and the private lists of filters needing verification are [[phab:T369611|available on Phabricator]].
* Lua modules now have access to the name of a page's associated thumbnail image, and on [https://gerrit.wikimedia.org/g/operations/mediawiki-config/+/2e4ab14aa15bb95568f9c07dd777065901eb2126/wmf-config/InitialiseSettings.php#10849 some wikis] to the WikiProject assessment information. This is possible using two new properties on [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Scribunto/Lua reference manual#added-by-extensions|mw.title objects]], named &lt;code dir=ltr&gt;pageImage&lt;/code&gt; and &lt;code dir=ltr&gt;pageAssessments&lt;/code&gt;. [https://phabricator.wikimedia.org/T131911][https://phabricator.wikimedia.org/T380122]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.5|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/24|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W24&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 01:17, 10 июнь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28846858 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-25&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W25&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translations]] are available.

'''Updates for editors'''
* You can [https://wikimediafoundation.limesurvey.net/359761?lang=en nominate your favorite tools] for the sixth edition of the [[m:Special:MyLanguage/Coolest Tool Award|Coolest Tool Award]]. Nominations are anonymous and will be open until June 25. You can re-use the survey to nominate multiple tools.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:33}} community-submitted {{PLURAL:33|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]].

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.6|MediaWiki]]

'''In depth'''
* Foundation staff and technical volunteers use Wikimedia APIs to build the tools, applications, features, and integrations that enhance user experiences. Over the coming years, the MediaWiki Interfaces team will be investing in Wikimedia web (HTTP) APIs to better serve technical volunteer needs and protect Wikimedia infrastructure from potential abuse. You can [https://techblog.wikimedia.org/2025/06/12/apis-as-a-product-investing-in-the-current-and-next-generation-of-technical-contributors/ read more about their plans to evolve the APIs in this Techblog post].

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/25|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W25&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:38, 16 июнь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28870688 --&gt;

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-26&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W26&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* This week, the Moderator Tools and Machine Learning teams will continue the rollout of [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|a new filter to Recent Changes]], releasing it to the third and last batch of Wikipedias. This filter utilizes the Revert Risk model, which was created by the Research team, to highlight edits that are likely to be reverted and help Recent Changes patrollers identify potentially problematic contributions. The feature will be rolled out to the following Wikipedias: {{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-lawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mkwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mlwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-mrwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nnwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-pawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-swwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-tlwiki/en}}. The rollout will continue in the coming weeks to include [[mw:Special:MyLanguage/2025 RecentChanges Language Agnostic Revert Risk Filtering|the rest of the Wikipedias in this project]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T391964]

'''Updates for editors'''
* Last week, [[mw:Special:MyLanguage/Trust and Safety Product/Temporary Accounts|temporary accounts]] were rolled out on Czech, Korean, and Turkish Wikipedias. This and next week, deployments on larger Wikipedias will follow. [[mw:Talk:Trust and Safety Product/Temporary Accounts|Share your thoughts]] about the project. [https://phabricator.wikimedia.org/T340001]
* Later this week, the Editing team will release [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Multi check|Multi Check]] to all Wikipedias (except English Wikipedia). This feature shows multiple [[mw:Special:MyLanguage/Help:Edit check#Reference check|Reference checks]] within the editing experience. This encourages users to add citations when they add multiple new paragraphs to a Wikipedia article. This feature was previously available as an A/B test. [https://analytics.wikimedia.org/published/reports/editing/multi_check_ab_test_report_final.html#summary-of-results The test shows] that users who are shown multiple checks are 1.3 times more likely to add a reference to their edit, and their edit is less likely to be reverted (-34.7%). [https://phabricator.wikimedia.org/T395519]
* A few pages need to be renamed due to software updates and to match more recent Unicode standards. All of these changes are related to title-casing changes. Approximately 71 pages and 3 files will be renamed, across 15 wikis; the complete list is in [[phab:T396903|the task]]. The developers will rename these pages next week, and they will fix redirects and embedded file links a few minutes later via a system settings update.
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:24}} community-submitted {{PLURAL:24|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that had caused pages to scroll upwards when text near the top was selected. [https://phabricator.wikimedia.org/T364023]

'''Updates for technical contributors'''
* Editors can now use Lua modules to filter and transform tabular data for use with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Extension:Chart]]. This can be used for things like selecting a subset of rows or columns from the source data, converting between units, statistical processing, and many other useful transformations. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Transforms|Information on how to use transforms is available]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project/Updates]
* The &lt;code dir=ltr&gt;all_links&lt;/code&gt; variable in [[Special:AbuseFilter|AbuseFilter]] is now renamed to &lt;code dir=ltr&gt;new_links&lt;/code&gt; for consistency with other variables. Old usages will still continue to work. [https://phabricator.wikimedia.org/T391811]
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.7|MediaWiki]]

'''In depth'''
* The latest quarterly [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Newsletters/34|Growth newsletter]] is available. It includes: the recent updates for the &quot;Add a Link&quot; Task, two new Newcomer Engagement Features, and updates to Community Configuration.

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/26|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W26&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:21, 23 июнь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28870688 --&gt;

== Интерфейс админы ==

Айбек, привет. Я являюсь админом интерфейса в Татарской Википедии и, если необходимо, могу параллельно делать это и в Киргизской Википедии. При обновлении это не долго. Для этого нужно будет выбрать меня админом интерфейса, можно и на полгода, а после того, как я скопирую с татарского и создам нужные страницы, вы сможете продолжить. Жду ответа, если это будет интересно.--[[Колдонуучу:Il Nur|Il Nur]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Il Nur|баарлашуу]]) 18:19, 25 июнь 2025 (UTC)

== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Tech News: 2025-27&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;technews-2025-W27&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;
Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/27|Translations]] are available.

'''Weekly highlight'''
* The [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] has been enabled on all Wikipedias. The extension makes it easier to organize and participate in collaborative activities, like edit-a-thons and WikiProjects, on the wikis. The extension has three features: [[m:Special:MyLanguage/Event Center/Registration|Event Registration]], [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Collaboration list|Collaboration List]], and [[m:Campaigns/Foundation Product Team/Invitation list|Invitation List]]. To request the extension for your wiki, visit the [[m:Special:MyLanguage/CampaignEvents/Deployment status#How to Request the CampaignEvents Extension for your wiki|Deployment information page]].

'''Updates for editors'''
* AbuseFilter maintainers can now [[mw:Special:MyLanguage/Extension:IPReputation/AbuseFilter variables|match against IP reputation data]] in [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilters]]. IP reputation data is information about the proxies and VPNs associated with the user's IP address. This data is not shown publicly and is not generated for actions performed by registered accounts. [https://phabricator.wikimedia.org/T354599]
* Hidden content that is within [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Collapsible elements|collapsible parts of wikipages]] will now be revealed when someone searches the page using the web browser's &quot;Find in page&quot; function (Ctrl+F or ⌘F) in supporting browsers. [https://phabricator.wikimedia.org/T327893][https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/HTML/Reference/Global_attributes/hidden#browser_compatibility]
* [[File:Octicons-gift.svg|12px|link=|class=skin-invert|Wishlist item]] A new feature, called [[mw:Special:MyLanguage/Help:TemplateData/Template discovery|Favourite Templates]], will be deployed later this week on all projects (except English Wikipedia, which will receive the feature next week), following a piloting phase on Polish and Arabic Wikipedia, and Italian and English Wikisource. The feature will provide a better way for new and experienced contributors to recall and discover templates via the template dialog, by allowing users to put templates on a special &quot;favourite list&quot;. The feature works with both the visual editor and the wikitext editor. The feature is a [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist/Focus areas/Template recall and discovery|community wishlist focus area]].
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] View all {{formatnum:31}} community-submitted {{PLURAL:31|task|tasks}} that were [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Recently resolved community tasks|resolved last week]]. For example, a bug was fixed that had caused some Notifications to be sent multiple times. [https://phabricator.wikimedia.org/T397103]

'''Updates for technical contributors'''
* [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|class=skin-invert|Recurrent item]] Detailed code updates later this week: [[mw:MediaWiki 1.45/wmf.8|MediaWiki]]

'''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&amp;nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2025/27|Translate]]&amp;nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&amp;nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&amp;nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].''
&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;technews-2025-W27&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:41, 30 июнь 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&amp;oldid=28917415 --&gt;

== Файлдарды киргизүү ==

Ассаламу алейкум! Мен футбол клубдар жөнүндө макалаларды түзүп [[Ливерпуль (футбол клубу)|баштадым]]. Логотиптерин кошоюн дегенде Википедияга файлын киргизип туруп кошуш керек. Файл киргизе албадым, администраторлор гана киргизе алат экен. Ушул жерин карап бериңиз деп суранам. [[Колдонуучу:Arsensky|Arsensky]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Arsensky|баарлашуу]]) 17:38, 3 июль 2025 (UTC)</text>
      <sha1>ebhyzrak4i4dw7q7a4w62orie4pnbfc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кенжегул, Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123773</id>
    <redirect title="Кенжекул (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515889</id>
      <parentid>375286</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Кенжекул (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61" sha1="mqrdynwc38zwba51yb525g76moqk4hd" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Кенжекул (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>mqrdynwc38zwba51yb525g76moqk4hd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Чайчы, Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>125557</id>
    <redirect title="Чайчи (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515892</id>
      <parentid>394552</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Чайчи (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" sha1="45sm22hnlgihlahhc995dlya8piytcr" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Чайчи (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>45sm22hnlgihlahhc995dlya8piytcr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Беш-Мойнок, Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>125561</id>
    <redirect title="Бешмойнок (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515887</id>
      <parentid>394570</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:20:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Бешмойнок (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515887</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63" sha1="d2iywjbfq3mp759ih1w53rzsaiedac6" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Бешмойнок (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>d2iywjbfq3mp759ih1w53rzsaiedac6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Өзгүр (бөлүгү), Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>125572</id>
    <redirect title="Өзгүр (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515895</id>
      <parentid>394703</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:22:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Өзгүр (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" sha1="sjh3p5sfckc45v0keis51gywutyewi4" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Өзгүр (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>sjh3p5sfckc45v0keis51gywutyewi4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Озгур (бөлүгү), Кара-Суу району</title>
    <ns>0</ns>
    <id>125573</id>
    <redirect title="Өзгүр (Кара-Суу району)" />
    <revision>
      <id>515891</id>
      <parentid>394704</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>2156</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>исправление двойного перенаправления на [[Өзгүр (Кара-Суу району)]]</comment>
      <origin>515891</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="55" sha1="sjh3p5sfckc45v0keis51gywutyewi4" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Өзгүр (Кара-Суу району)]]</text>
      <sha1>sjh3p5sfckc45v0keis51gywutyewi4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Колдонуучунун баарлашуулары:Arsensky</title>
    <ns>3</ns>
    <id>136329</id>
    <revision>
      <id>515850</id>
      <parentid>514488</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T18:10:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Файл киргизүү */ жаңы бөлүм</comment>
      <origin>515850</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2769" sha1="f4r254x6qvwjgi0gsuzzbc62q0y3s2u" xml:space="preserve">{{hello}}

== Кош келиңиз! ==

Саламатсызбы! Кубанычтабыз! Буюрса [[Кыргыз Википедиясы|Кыргыз Википедиясына]] дагы чоң-чоң салымдарды кошосуз деген үмүттөмүн! Жардам керек болсо, ачыкмын. Ийгилик!  [[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]] 12:31, 23 январь 2025 (UTC)

== Жардам ==

Саламатсызбы, кошкон салымдарыңыз үчүн ыраазычылык билдирем. Мен сизден бир маселе боюнча жардам сурайын дегем. Байкаган болсоңуз {{[[Калып:Футбол клубу|Футбол клубу]]}} калыбында бир аз кемчиликтер бар экен. Мага эң биринчи көрүнгөн илмек бул футбол клубтун формасынын бүт бөлүгү калыпка чыкпай жатат (футбол тили менен айтканда &quot;Гедрасы&quot;). Сизде спорт темасындагы макала, калыптар боюнча маселе жок окшойт, ошого мен айткан маселени карап берсеңиз. Ишиңизге ийгилик! [[Колдонуучу:Baydastann|&lt;span style=&quot;color:black&quot; class=&quot;skin-invert&quot;&gt;'''Baydastann '''&lt;/span&gt;]] &lt;small&gt;([[Колдонуучунун баарлашуулары:Baydastann|'''талкуу''']])&lt;/small&gt; 07:05, 16 июнь 2025 (UTC)

:Салам! Негизи эле спорт калыптар же өтө начар абалда, же такыр эле жок экен. Акырындан оңдоп келе жатам. Кыргыз Википедиясынын көлөмүн көтөргөнгө аракет кылып жатам. Кайрылганыңыз үчүн ыракмат!  [[Колдонуучу:Arsensky|Arsensky]] ([[Колдонуучунун баарлашуулары:Arsensky|баарлашуу]]) 07:55, 16 июнь 2025 (UTC)

== Файл киргизүү ==

Саламатсызбы! Файл киргизүү боюнча @[[Колдонуучу:Абдырашит Сатылганов|Абдырашит Сатылганов]] мырзага байланышыңыз. Тезирээк жооп аласыз. @[[Колдонуучу:Bosogo|Bosogo]] мырза азыркы учурда айрым себептер менен активдүү эмес. Иштериңизге ийгилик! [[Колдонуучу:Baydastann|&lt;span style=&quot;color:black&quot; class=&quot;skin-invert&quot;&gt;'''Baydastann '''&lt;/span&gt;]] &lt;small&gt;([[Колдонуучунун баарлашуулары:Baydastann|'''талкуу''']])&lt;/small&gt; 18:10, 3 июль 2025 (UTC)</text>
      <sha1>f4r254x6qvwjgi0gsuzzbc62q0y3s2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Швеция</title>
    <ns>0</ns>
    <id>136404</id>
    <revision>
      <id>515849</id>
      <parentid>506116</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T17:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>27717</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>515849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15054" sha1="q9l1ff39cjwnu1n4g25x6xx7aebtai9" xml:space="preserve">{{Мамлекет
 |Этап1                                    = 
 |Дата1                                    = 
 |Этап2                                    = 
 |Дата2                                    = 
 |Этап3                                    = 
 |Дата3                                    = 
 |Этап4                                    = 
 |Дата4                                    = 
 |Этап5                                    = 
 |Дата5                                    = 
 |Макамы                                   = 
 |Негизделген                              = 
 |Макамы                                   = 
 |Кыргызча аталышы                         = Швеция Падышалыгы
 |Расмий аталышы                           = {{lang-sv|Konungariket Sverige}}
 |Мамлекеттик дини                         = [[Динден тышкары мамлекет]]
 |Герб                                     = Great coat of arms of Sweden.svg
 |Желек                                    = Flag of Sweden.svg
 |Гимн аталышы                             = Du gamla, Du fria (Сен байыркы, сен эркин)
 |Аудио                                    = United States Navy Band - Sweden.ogg
 |Урааны                                   = För Sverige i tiden (Бардык убакта — Швеция үчүн!)
 |Башкаруу формасы                         = [[конституциялык монархия]]
 |Картада                                  = EU-Sweden (orthographic projection).svg
| lat_dir = N
| lat_deg = 63
| lat_min = 20
| lat_sec = 0
| lon_dir = E
| lon_deg = 16
| lon_min = 52
| lon_sec = 0
| region = SE
| CoordScale = 8000000
 |Тили                                     = [[швед тили]]
 |Эгемендүүлүк күнү                        = [[1-июнь]] [[1523-жыл]]
 |Эгемендүүлүгүн алды                      = Кальмаря униясынан
 |Борбор шаары                             = [[Стокгольм]]
 |Ири шаарлар                              = [[Стокгольм]], [[Гётеборг]], [[Мальмё]], [[Уппсала]]
 |Башчыларынын милдеттери                  = Падыша&lt;br&gt;Премьер-министр&lt;br&gt;Парламенттин төрагасы
 |Башчылары                                = Карл XVI Густав&lt;br&gt;Ульф Кристерссон&lt;br&gt;Андреас Норлен
 |Аянты                                    = 450 295
 |Суу пайызы                               = 8,97
 |Аянты боюнча орду                        = 55-орун
 |Калкы                                    = 10 588 230
 |Калкы боюнча орду                        = 87-орун
 |Калкты каттоо жылы                       = 2024
 |Калктын жыштыгы                          = 25
 |Калкынын жыштыгы боюнча орду             = 198-орун
 |ИДӨ (САМ)                                = 763,589 млрд
 |ИДӨ (САМ) эсептөө жылы                   = 2024
 |ИДӨ (САМ) боюнча орду                    = 40-орун
 |ИДӨ (САМ) ар бир жанга                   = 71 730
 |ИДӨ (номинал)                            = 609,039 млрд
 |ИДӨ (номинал) эсептөө жылы               = 2024
 |ИДӨ (номинал) боюнча орду                = 25-орун
 |ИДӨ (номинал) ар бир жанга               = 57 212
 |Акча бирдиги                             = [[Швед кронасы]] (SEK)
|АДӨИ                                     = {{Өсүү}}0,945
 |АДӨИ деңгээли                            = &lt;span style=&quot;color:#00сс33;&quot;&gt;'''жогору'''
 |АДӨИ боюнча орду                         = 5-орун
 |Учак компаниясы                          =
 |ЭОК                                      = SWE
 |ISO                                      = SE
 |Этнохороним                              = швед, шведтер
 |Домени                                   = [[.se]]
 |Телефон коду                             = 46
 |Убакыт аралыгы                           = [[UTC+01:00|+01:00]] &lt;br&gt; жайында [[UTC+02:00|+02:00]]
 |Штрих коду                               = 
}}
'''Швеция''' ({{lang-sv|Sverige}}), расмий аталышы '''Швеция Падышалыгы''' ({{lang-sv|Konungariket Sverige}}) — Түндүк Европадагы [[Скандинавия жарым аралы|Скандинавия жарым аралында]] жайгашкан мамлекет.

Аянты 447,435 км², калкынын саны 10 588 230 адам&lt;ref&gt;[https://www.scb.se/en/BE0101-en Швециянын статистика кызматы. Калктын статистикасы]&lt;/ref&gt;. Калкынын саны жана аянты боюнча Скандиновая жарым аралындагы ири өлкө болуп саналат. Европа мамлекеттеринин арасында аймагы боюнча 5-орунда турат. Балтика деңизинин суулары менен чулганат. [[Норвегия]] жана [[Финляндия]] менен кургактыктагы чек арасы бар.

Борбору — [[Стокгольм]] шаары. Мамлекеттик тили — швед тили, өлкөнүн түндүгүндөгү тургундарынын арасында түндүк сами тили да кеңири колдонулат.

Швеция 2020-жылы илимий-изилдөө жана үлгүлүү конструкторлук тажрыйбаларды жасоо иштерине сарптаган каражаттары боюнча алдыңкы жыйырма өлкөнүн катарына кирген&lt;ref&gt;[https://www.europarl.europa.eu/factsheets/en/sheet/66/policy-for-research-and-technological-development Европа бирлиги жөнүндө маалымат порталы. Илимий изилдөө жана технологиялык өнүгүү саясаты]&lt;/ref&gt;. 2024-жылы глобалдык инновациялык индекстин рейтингинде 2-орунда турган.

Швеция — 1946-жылдан тартып [[Бириккен Улуттар Уюму|БУУга]]&lt;ref&gt;[https://www.un.org/ru/about-us/member-states Бириккен Улуттар Уюмунун мүчөлөрү]&lt;/ref&gt;, 1949-жылдан тартып [[Европа кеңеши|Европа Кеңешине]], 1952-жылдан тартып Түндүк Кеңешине, 1946-жылдан тартып [[Европадагы Коопсуздук жана Кызматташтык Уюму (ЕККУ)|ЕККУга]], 1995-жылдан тартып [[Бүткүл Дүйнөлүк Соода Уюму|БСУга]]&lt;ref&gt;[https://www.wto.ru/about-WTO/members/?ysclid=m6hzbdm2do820748964 Бүткүл Дүйнөлүк Соода Уюмуна мүчө мамлекеттер]&lt;/ref&gt;, 1995-жылдан тартып [[Европа бирлиги|Европа Бирлигине]], 2024-жылдан тартып [[НАТО|НАТОго]] мүчө мамлекет&lt;ref&gt;[https://www.nato.int/cps/ru/natohq/topics_52044.htm НАТОго мүчө мамлекеттер]&lt;/ref&gt;.

== Этимологиясы ==
Швециянын аталышы швед тилинде Sverige деп айтылат. Бул сөз байыркы скандинавия тилиндеги «svear-rige» сөзүнөн келип чыгат жана - «свейлердин (шведдердин) мамлекти» деген маанини билдирет&lt;ref&gt;[https://klex.ru/rwu?ysclid=m6j6nln258909323037 Поспелов Е.М. Дүйнөдөгү географиялык аталыштар. Топонимикалык сөздүк]&lt;/ref&gt;.

== Географиясы ==
[[Файл:Sandön_-_KMB_-_16001000454384.jpg|left|thumb|250x250px|Сандхамн аралы]]
[[Файл:Vy_mot_Stora_Sjöfallet_från_Saltoluokta.jpg|left|thumb|250x250px|Стура-Шёфаллет улуттук паркы]]
[[Файл:Sweden_Köppen.svg|left|thumb|574x574px|Швециянын климаттынын классификациялык картасы]]
Швеция — Түндүк Европадагы Скандинавия жарым аралынын чыгыш жана түштүк бөлүктөрүндө жайгашкан мамлекет. Аянты боюнча (447,435 км²)  Скандинавия өлкөлөрүнүн арасында биринчи, ал эми Европа өлкөлөрүнүн арасында бешинчи орунда турат.

Батышында Швецияны Норвегиядан бөлүп турган Скандинавия тоо кыркалары (Скандерна) жайгашкан. Түндүк-чыгышында [[Финляндия]] менен чектешет. Ошондой эле,  [[Дания]], [[Германия]], [[Польша]], [[Орусия]], [[Литва]], [[Латвия]] жана [[Эстония]] менен деңиз аркылуу өтүүчү чек аралары бар. Түштүк-батышында Дания менен Эресунн көпүрөсү аркылуу байланышкан. Норвегиянын башка мамлекеттер менен болгон кургактык аркылуу өткөн чек арасы (1619 км) Европадагы эң узун чек ара  болуп саналат.

Швецияда 25 провинция бар. Бул провинциялар саясий же административдик максатта колдонулбайт, бирок жарандарынын арасында тарыхый маанилүү роль ойнойт. Провинциялар үч чоң аймактык бирдиктерге бириктирилген: түндүгүндө Норрланд, борборунда Свеаланд жана түштүгүндө Геталанд. Норрланд аймагы өлкөнүн дээрлик 60% ээлейт. Швецияда ошондой эле Виндельфьеллен табигый жаратылыш коругу бар, ал Европадагы эң чоң корголгон аймактардын бири болуп саналат жана аянты 562,772 гектарды же болжол менен 5,628 км² түзөт.

=== Климаты ===
[[Гольфстрим]] агымынын күчтүү жылуулук таасириндеги мелүүн климаттуу&lt;ref&gt;[https://ocp.ldeo.columbia.edu/res/div/ocp/gs/ LDEO. Гольфстрим жана Европанын климаты жана анын кескин өзгөрүүсү]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.bbc.co.uk/climate/impact/gulf_stream.shtml BBC. Гольстрим]&lt;/ref&gt;. Өлкөнүн түндүк аймактарында климат катаалыраак&lt;ref&gt;{{Cite web |title=SLU. Түндүк климаттын артыкчылыктары |url=https://www.slu.se/fakulteter/vh/samverkan/regional-jordbruksforskning-for-norra-sverige/rjn-det-norrlandska-klimatets-fordelar/ |accessdate=2025-03-05 |archivedate=2021-11-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211101183237/https://www.slu.se/fakulteter/vh/samverkan/regional-jordbruksforskning-for-norra-sverige/rjn-det-norrlandska-klimatets-fordelar/ }}&lt;/ref&gt;. Борбордук жана түштүк бөлүктөрүндө климат деңиз климатынан континенттик климатка өтмө мүнөзгө ээ. Түштүгүндө январдын орточо температурасы 0°C — 5°C&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://geographic.org/global_weather/weather_data.php?month=02&amp;year=1966&amp;id=SWE00140744&amp;path=weather_stations/sw000000000_szz99999999/SWE00140744.dly&amp;name=Vuoggatjalme&amp;country=Sweden Швециянын климаты. Аба температурасынын тарыхий маалыматтары]&lt;/ref&gt;, ал эми түндүгүндө январдын орточо температурасы  –6°C — 14°C чейин жетет&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;. Жайы салыштырмалуу салкын, түштүгүндө июлдун орточо температурасы 15°C — 17°C&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;, ал эми түндүгүндө июлдун орточо температурасы 10°C — 11°C чегинде болот&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;.

Швециянын бардык аймактарында кыш узакка созулат, жай кыска болот. Өлкө бардык аймактарына кар түшөт&lt;ref&gt;[https://www.nature.com/articles/s41561-021-00719-y Springer Nature Limited. Арктикадагы деңиз муздарынын жоголушу Европадагы кардын катуу жаашына алып келет]&lt;/ref&gt;.

Жылдык жаан-чачын өлчөмү&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;:

* Тоолуу аймактарда 1500 — 1700 мм (айрым жерлерде 2000 ммге чейин)
* Түштүктөгү түздүктөрдө 700 — 800 мм
* Түндүк-чыгышында 300 — 600 мм

=== Гидрологиясы (суу ресурстары) ===
Швецияда кышкысын жааган кардан жана жаан сууларынан куралган көптөгөн дарыялар бар. Ири дарыяларына Доль-Эльвен, Турне-Эльв, Клар-Эльвен кирет. Көпчүлүк дарыялар чыгыш тарапка агып, [[Ботния булуңу|Ботния]] булуңуна жана [[Балтика деңизи|Балтика]] деңизине куят. Дарыялардын көпчүлүгү гидроэнергетика багытында кеңири колдонулат (өндүрүлгөн электр энергиясынын 53% ГЭСтер аркылуу өндүрүлөт).

Швецияда аянты 1 км²ден ашкан 4 миңден ашуун көл бар. Ири көлдөрү — Венерн (5585 км²), Веттерн, Ельмарен, Меларен. 

== Булактар ==
{{Булактар}}

== Тышкы шилтемелер ==

* [https://ru.sweden.se/ Sweden.se — Швециянын расмий порталы]
* [https://www.riksdagen.se/en/ Швециянын парламенти]
* [https://www.government.se/ Швециянын Өкмөтү]
* [https://www.kungahuset.se/ Швециянын Падышалык соту]&lt;br /&gt;
{{Европа өлкөлөрү}}
{{Европа Бирлиги}}
[[Категория:Европа өлкөлөрү]]
[[Категория:Швеция]]
{{stub}}</text>
      <sha1>q9l1ff39cjwnu1n4g25x6xx7aebtai9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Википедия:Түзөтүүлөр саны боюнча Википедиячылар тизмеси</title>
    <ns>4</ns>
    <id>136776</id>
    <revision>
      <id>515840</id>
      <parentid>515773</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T12:01:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>9565</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Маалыматтар жаңыланды</comment>
      <origin>515840</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16429" sha1="krenrmctxu85t6rnkuxt4gt4kyuyqiy" xml:space="preserve">{{/begin|100}}
|-
| 1 || [[User:Chaoborus|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Chaoborus&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Chaoborus|{{formatnum:25685}}]] || {{Permissions|Chaoborus}}
|-
| 2 || [[User:Bosogo|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Bosogo&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Bosogo|{{formatnum:18408}}]] || {{Permissions|Bosogo}}
|-
| 3 || [[User:Chorobek|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Chorobek&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Chorobek|{{formatnum:13440}}]] || {{Permissions|Chorobek}}
|-
| 4 || [[User:Mirzoulugʻbek|Mirzoulugʻbek]] || [[Special:Contributions/Mirzoulugʻbek|{{formatnum:12499}}]] || {{Permissions|Mirzoulugʻbek}}
|-
| 5 || [[User:Абдырашит Сатылганов|Абдырашит Сатылганов]] || [[Special:Contributions/Абдырашит Сатылганов|{{formatnum:10485}}]] || {{Permissions|Абдырашит Сатылганов}}
|-
| 6 || [[User:Artelow|Artelow]] || [[Special:Contributions/Artelow|{{formatnum:8938}}]] || {{Permissions|Artelow}}
|-
| 7 || [[User:Baydastann|Baydastann]] || [[Special:Contributions/Baydastann|{{formatnum:6824}}]] || {{Permissions|Baydastann}}
|-
| 8 || [[User:Элден|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Элден&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Элден|{{formatnum:6447}}]] || {{Permissions|Элден}}
|-
| 9 || [[User:UlutSoft3|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;UlutSoft3&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/UlutSoft3|{{formatnum:5435}}]] || {{Permissions|UlutSoft3}}
|-
| 10 || [[User:Чагылган|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Чагылган&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Чагылган|{{formatnum:5412}}]] || {{Permissions|Чагылган}}
|-
| 11 || [[User:Эльза Мамбетакунова|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Эльза Мамбетакунова&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Эльза Мамбетакунова|{{formatnum:5098}}]] || {{Permissions|Эльза Мамбетакунова}}
|-
| 12 || [[User:Tynchtyk Chorotegin|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Tynchtyk Chorotegin&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Tynchtyk Chorotegin|{{formatnum:4913}}]] || {{Permissions|Tynchtyk Chorotegin}}
|-
| 13 || [[User:ImeNtrav|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;ImeNtrav&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/ImeNtrav|{{formatnum:4506}}]] || {{Permissions|ImeNtrav}}
|-
| 14 || [[User:Maksat|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Maksat&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Maksat|{{formatnum:4218}}]] || {{Permissions|Maksat}}
|-
| 15 || [[User:Shchb|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Shchb&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Shchb|{{formatnum:4150}}]] || {{Permissions|Shchb}}
|-
| 16 || [[User:Janabaevazizbek|Janabaevazizbek]] || [[Special:Contributions/Janabaevazizbek|{{formatnum:4122}}]] || {{Permissions|Janabaevazizbek}}
|-
| 17 || [[User:Үрүйэ|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Үрүйэ&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Үрүйэ|{{formatnum:3964}}]] || {{Permissions|Үрүйэ}}
|-
| 18 || [[User:Aiyanakk|Aiyanakk]] || [[Special:Contributions/Aiyanakk|{{formatnum:3961}}]] || {{Permissions|Aiyanakk}}
|-
| 19 || [[User:Kmaksat|Kmaksat]] || [[Special:Contributions/Kmaksat|{{formatnum:3956}}]] || {{Permissions|Kmaksat}}
|-
| 20 || [[User:Kgbek|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kgbek&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kgbek|{{formatnum:3618}}]] || {{Permissions|Kgbek}}
|-
| 21 || [[User:Connexxx|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Connexxx&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Connexxx|{{formatnum:3478}}]] || {{Permissions|Connexxx}}
|-
| 22 || [[User:Elebayev|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Elebayev&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Elebayev|{{formatnum:3329}}]] || {{Permissions|Elebayev}}
|-
| 23 || [[User:Aidabishkek|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aidabishkek&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aidabishkek|{{formatnum:3167}}]] || {{Permissions|Aidabishkek}}
|-
| 24 || [[User:Askar Nazyrov|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Askar Nazyrov&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Askar Nazyrov|{{formatnum:2724}}]] || {{Permissions|Askar Nazyrov}}
|-
| 25 || [[User:Umut|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Umut&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Umut|{{formatnum:2419}}]] || {{Permissions|Umut}}
|-
| 26 || [[User:QECUB|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;QECUB&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/QECUB|{{formatnum:2252}}]] || {{Permissions|QECUB}}
|-
| 27 || [[User:Бахтияр Толукбаев|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Бахтияр Толукбаев&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Бахтияр Толукбаев|{{formatnum:2158}}]] || {{Permissions|Бахтияр Толукбаев}}
|-
| 28 || [[User:Roman, Alexej and Vładimir|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Roman, Alexej and Vładimir&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Roman, Alexej and Vładimir|{{formatnum:1908}}]] || {{Permissions|Roman, Alexej and Vładimir}}
|-
| 29 || [[User:Kairat Zamirbekov|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kairat Zamirbekov&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kairat Zamirbekov|{{formatnum:1576}}]] || {{Permissions|Kairat Zamirbekov}}
|-
| 30 || [[User:Meri|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Meri&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Meri|{{formatnum:1392}}]] || {{Permissions|Meri}}
|-
| 31 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:1295}}]] || {{Permissions|Gliwi}}
|-
| 32 || [[User:Asankozhoevas|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Asankozhoevas&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Asankozhoevas|{{formatnum:1279}}]] || {{Permissions|Asankozhoevas}}
|-
| 33 || [[User:Adinai|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Adinai&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Adinai|{{formatnum:1270}}]] || {{Permissions|Adinai}}
|-
| 34 || [[User:Kglive|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Kglive&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Kglive|{{formatnum:1067}}]] || {{Permissions|Kglive}}
|-
| 35 || [[User:Friendwip.kg|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Friendwip.kg&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Friendwip.kg|{{formatnum:1033}}]] || {{Permissions|Friendwip.kg}}
|-
| 36 || [[User:UlutSoft6|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;UlutSoft6&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/UlutSoft6|{{formatnum:1027}}]] || {{Permissions|UlutSoft6}}
|-
| 37 || [[User:TarPas|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;TarPas&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/TarPas|{{formatnum:1019}}]] || {{Permissions|TarPas}}
|-
| 38 || [[User:Gulzhana|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Gulzhana&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Gulzhana|{{formatnum:993}}]] || {{Permissions|Gulzhana}}
|-
| 39 || [[User:Aida23a|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aida23a&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aida23a|{{formatnum:872}}]] || {{Permissions|Aida23a}}
|-
| 40 || [[User:Dnes1302|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Dnes1302&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Dnes1302|{{formatnum:845}}]] || {{Permissions|Dnes1302}}
|-
| 41 || [[User:UlutSoft1|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;UlutSoft1&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/UlutSoft1|{{formatnum:818}}]] || {{Permissions|UlutSoft1}}
|-
| 42 || [[User:Элдин беги|Элдин беги]] || [[Special:Contributions/Элдин беги|{{formatnum:808}}]] || {{Permissions|Элдин беги}}
|-
| 43 || [[User:Rotlink|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Rotlink&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Rotlink|{{formatnum:799}}]] || {{Permissions|Rotlink}}
|-
| 44 || [[User:Chris die Seele|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Chris die Seele&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Chris die Seele|{{formatnum:792}}]] || {{Permissions|Chris die Seele}}
|-
| 45 || [[User:Дилдорбек|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Дилдорбек&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Дилдорбек|{{formatnum:698}}]] || {{Permissions|Дилдорбек}}
|-
| 46 || [[User:Aiylchy|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aiylchy&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aiylchy|{{formatnum:697}}]] || {{Permissions|Aiylchy}}
|-
| 47 || [[User:Estebesovdastan|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Estebesovdastan&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Estebesovdastan|{{formatnum:690}}]] || {{Permissions|Estebesovdastan}}
|-
| 48 || [[User:Jakshysapa|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Jakshysapa&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Jakshysapa|{{formatnum:672}}]] || {{Permissions|Jakshysapa}}
|-
| 49 || [[User:Lirchik|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Lirchik&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Lirchik|{{formatnum:649}}]] || {{Permissions|Lirchik}}
|-
| 50 || [[User:Amantur r|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Amantur r&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Amantur r|{{formatnum:606}}]] || {{Permissions|Amantur r}}
|-
| 51 || [[User:Cekli829|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Cekli829&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Cekli829|{{formatnum:592}}]] || {{Permissions|Cekli829}}
|-
| 52 || [[User:Табалдыев Ысламбек|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Табалдыев Ысламбек&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Табалдыев Ысламбек|{{formatnum:590}}]] || {{Permissions|Табалдыев Ысламбек}}
|-
| 53 || [[User:S(uz)ak|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;S(uz)ak&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/S(uz)ak|{{formatnum:585}}]] || {{Permissions|S(uz)ak}}
|-
| 54 || [[User:Firespeaker|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Firespeaker&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Firespeaker|{{formatnum:573}}]] || {{Permissions|Firespeaker}}
|-
| 55 || [[User:Gulzat05|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Gulzat05&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Gulzat05|{{formatnum:571}}]] || {{Permissions|Gulzat05}}
|-
| 56 || [[User:Канымбу|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Канымбу&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Канымбу|{{formatnum:564}}]] || {{Permissions|Канымбу}}
|-
| 57 || [[User:Zhanyl90|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Zhanyl90&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Zhanyl90|{{formatnum:551}}]] || {{Permissions|Zhanyl90}}
|-
| 58 || [[User:Aladobot|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aladobot&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aladobot|{{formatnum:548}}]] || {{Permissions|Aladobot}}
|-
| 59 || [[User:Gulaiym001|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Gulaiym001&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Gulaiym001|{{formatnum:540}}]] || {{Permissions|Gulaiym001}}
|-
| 60 || [[User:Орозобек Түгөлбаев|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Орозобек Түгөлбаев&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Орозобек Түгөлбаев|{{formatnum:522}}]] || {{Permissions|Орозобек Түгөлбаев}}
|-
| 61 || [[User:Кайып Пайзылдаев|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Кайып Пайзылдаев&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Кайып Пайзылдаев|{{formatnum:497}}]] || {{Permissions|Кайып Пайзылдаев}}
|-
| 62 || [[User:Бегаим|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Бегаим&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Бегаим|{{formatnum:463}}]] || {{Permissions|Бегаим}}
|-
| 63 || [[User:Rartat|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Rartat&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Rartat|{{formatnum:462}}]] || {{Permissions|Rartat}}
|-
| 64 || [[User:Fornax|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Fornax&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Fornax|{{formatnum:459}}]] || {{Permissions|Fornax}}
|-
| 65 || [[User:PlanespotterA320|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;PlanespotterA320&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/PlanespotterA320|{{formatnum:457}}]] || {{Permissions|PlanespotterA320}}
|-
| 66 || [[User:UlutSoft4|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;UlutSoft4&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/UlutSoft4|{{formatnum:447}}]] || {{Permissions|UlutSoft4}}
|-
| 67 || [[User:Hugo.arg|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Hugo.arg&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Hugo.arg|{{formatnum:434}}]] || {{Permissions|Hugo.arg}}
|-
| 68 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:430}}]] || {{Permissions|Makenzis}}
|-
| 69 || [[User:Ksc~ruwiki|Ksc~ruwiki]] || [[Special:Contributions/Ksc~ruwiki|{{formatnum:422}}]] || {{Permissions|Ksc~ruwiki}}
|-
| 70 || [[User:Алтынбек Касымов|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Алтынбек Касымов&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Алтынбек Касымов|{{formatnum:418}}]] || {{Permissions|Алтынбек Касымов}}
|-
| 71 || [[User:Pathoschild|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Pathoschild&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Pathoschild|{{formatnum:415}}]] || {{Permissions|Pathoschild}}
|-
| 72 || [[User:Εὐθυμένης|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Εὐθυμένης&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Εὐθυμένης|{{formatnum:408}}]] || {{Permissions|Εὐθυμένης}}
|-
| 73 || [[User:ДолбоЯщер|ДолбоЯщер]] || [[Special:Contributions/ДолбоЯщер|{{formatnum:398}}]] || {{Permissions|ДолбоЯщер}}
|-
| 74 || [[User:Namir|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Namir&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Namir|{{formatnum:376}}]] || {{Permissions|Namir}}
|-
| 75 || [[User:Госфонд ИС|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Госфонд ИС&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Госфонд ИС|{{formatnum:361}}]] || {{Permissions|Госфонд ИС}}
|-
| 76 || [[User:V3~kywiki|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;V3~kywiki&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/V3~kywiki|{{formatnum:357}}]] || {{Permissions|V3~kywiki}}
|-
| 77 || [[User:Incall|Incall]] || [[Special:Contributions/Incall|{{formatnum:353}}]] || {{Permissions|Incall}}
|-
| 78 || [[User:AdemazAlmaz|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;AdemazAlmaz&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/AdemazAlmaz|{{formatnum:346}}]] || {{Permissions|AdemazAlmaz}}
|-
| 79 || [[User:Ырысгул|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Ырысгул&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Ырысгул|{{formatnum:346}}]] || {{Permissions|Ырысгул}}
|-
| 80 || [[User:Nurjamal|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Nurjamal&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Nurjamal|{{formatnum:335}}]] || {{Permissions|Nurjamal}}
|-
| 81 || [[User:Nursultan|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Nursultan&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Nursultan|{{formatnum:335}}]] || {{Permissions|Nursultan}}
|-
| 82 || [[User:Aymira|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Aymira&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Aymira|{{formatnum:321}}]] || {{Permissions|Aymira}}
|-
| 83 || [[User:Ptbotgourou|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Ptbotgourou&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Ptbotgourou|{{formatnum:320}}]] || {{Permissions|Ptbotgourou}}
|-
| 84 || [[User:Symbat92|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Symbat92&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Symbat92|{{formatnum:315}}]] || {{Permissions|Symbat92}}
|-
| 85 || [[User:Andrew J.Kurbiko|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Andrew J.Kurbiko&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Andrew J.Kurbiko|{{formatnum:310}}]] || {{Permissions|Andrew J.Kurbiko}}
|-
| 86 || [[User:Орозгул|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Орозгул&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Орозгул|{{formatnum:310}}]] || {{Permissions|Орозгул}}
|-
| 87 || [[User:Atlikta|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Atlikta&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Atlikta|{{formatnum:298}}]] || {{Permissions|Atlikta}}
|-
| 88 || [[User:Abiyoyo|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Abiyoyo&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Abiyoyo|{{formatnum:295}}]] || {{Permissions|Abiyoyo}}
|-
| 89 || [[User:Росул|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Росул&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Росул|{{formatnum:294}}]] || {{Permissions|Росул}}
|-
| 90 || [[User:Elya3|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Elya3&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Elya3|{{formatnum:292}}]] || {{Permissions|Elya3}}
|-
| 91 || [[User:Baronnet|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Baronnet&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Baronnet|{{formatnum:287}}]] || {{Permissions|Baronnet}}
|-
| 92 || [[User:Ahmadi~ruwiki|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Ahmadi~ruwiki&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Ahmadi~ruwiki|{{formatnum:285}}]] || {{Permissions|Ahmadi~ruwiki}}
|-
| 93 || [[User:Rakutai|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Rakutai&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Rakutai|{{formatnum:284}}]] || {{Permissions|Rakutai}}
|-
| 94 || [[User:Peri~kywiki|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Peri~kywiki&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Peri~kywiki|{{formatnum:266}}]] || {{Permissions|Peri~kywiki}}
|-
| 95 || [[User:Ashirov Maksatbek|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Ashirov Maksatbek&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Ashirov Maksatbek|{{formatnum:265}}]] || {{Permissions|Ashirov Maksatbek}}
|-
| 96 || [[User:Asel90|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Asel90&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Asel90|{{formatnum:263}}]] || {{Permissions|Asel90}}
|-
| 97 || [[User:Belekoff|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Belekoff&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Belekoff|{{formatnum:261}}]] || {{Permissions|Belekoff}}
|-
| 98 || [[User:Ziv|Ziv]] || [[Special:Contributions/Ziv|{{formatnum:260}}]] || {{Permissions|Ziv}}
|-
| 99 || [[User:Jol004u|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Jol004u&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Jol004u|{{formatnum:258}}]] || {{Permissions|Jol004u}}
|-
| 100 || [[User:Janyzak|&lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;Janyzak&lt;/span&gt;]] || [[Special:Contributions/Janyzak|{{formatnum:255}}]] || {{Permissions|Janyzak}}
{{/end}}</text>
      <sha1>krenrmctxu85t6rnkuxt4gt4kyuyqiy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>«Барселона» футбол клубунун 2025/2026 сезону</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137163</id>
    <revision>
      <id>515848</id>
      <parentid>515749</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T17:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arsensky</username>
        <id>41251</id>
      </contributor>
      <comment>+Үй формасы</comment>
      <origin>515848</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44265" sha1="p7nex01wtokvpuhzu5hhlqdjlv7hlx9" xml:space="preserve">{{Футбол клубунун сезону
| аталышы = {{желек|Испания}} Барселона
| сүрөтү = 
| сүрөттүн_туурасы = 
| сүрөттүн_сүрөттөмөсү = 
| сезон = '''2025/2026'''
| машыктыруучу = {{желек|Германия}} [[Ханс-Дитер Флик]]
| президент = {{желек|Испания}} [[Жоан Лапорта]]
| капитан = {{желек|Германия}} [[Марк-Андре тер Стеген]]
| стадион = «[[Камп Ноу]]» 
| кубок 1 = [[Ла Лига]]
| орун 1 = 1-чи
| кубок 2 = Испания Кубогу
| орун 2 = 1/16 финал
| кубок 3 = [[УЕФА Чемпиондор лигасы|Чемпиондор лигасы]]
| орун 3 = [[2025/2026 УЕФА Чемпиондор лигасы|Жалпы этап]]
| кубок 4 = Испания Суперкубогу
| орун 4 = Жарым финал
| мыкты бомбардир = 
| эң көп көрүүчү = 
| эң аз көрүүчү = 
| орточо көрүүчүлөр саны = 
| эң ири жеңиш = 
| эң ири жеңилүү = 
| мурунку = 2024/25
| кийинки = ''2026/27''
| эскертүүлөр =
|&lt;!-- Форма --&gt;
| pattern_la1 = _barcelona2526h
| pattern_b1 = _barcelona2526h
| pattern_ra1 = _barcelona2526h
| pattern_sh1 = _barcelona2526h
| pattern_so1 = 
| leftarm1 = 14266e
| body1 = 14266e
| rightarm1 = 14266e
| shorts1 = 14266e
| socks1 = 14266e
| pattern_la2 = 
| pattern_b2 = 
| pattern_ra2 = 
| pattern_sh2 = 
| leftarm2 = 
| body2 = 
| rightarm2 = 
| shorts2 = 
| socks2 = 
| pattern_la3 = 
| pattern_b3 = 
| pattern_ra3 = 
| pattern_sh3 = 
| pattern_so3 = 
| leftarm3 = 
| body3 = 
| rightarm3 = 
| shorts3 = 
| socks3 = 
}}
'''2025/2026 сезону''' — «[[Барселона (футбол клубу)|Барселона]]» футбол клубунун тарыхындагы 126-сезон, жана клуб үчүн [[Испания футбол чемпионаты|Испания чемпиондугундагы]] 94-сезон болуп эсептелет. Ошондой эле «Барса» [[Испания футбол Кубогу|Испания Кубогунда]] жана [[Испания футбол Суперкубогу|Суперкубогунда]] катышат, жана бул үч турнирдин бардыгында титулун коргойт&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sports.ru/football/1116742623-barselona-vyigrala-la-ligu-v-28-j-raz-u-reala-36-pobed.html|work=Sports.ru|date=16-5-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» выиграла Ла Лигу в 28-й раз, у «Реала» – 36 побед}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.championat.com/football/news-5990588-barselona-vyigrala-vtoroj-trofej-v-sezone.html|work=Чемпионат|date=27-4-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» выиграла второй трофей в сезоне}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://matchtv.ru/football/matchtvnews_NI2155759_Barselona_razgromila_Real_i_vyigrala_Superkubok_Ispanii|work=[[Матч ТВ]]|date=13-1-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» разгромила «Реал» и выиграла Суперкубок Испании}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.championat.com/football/news-6013998-barselona-vyigrala-vse-tri-nacionalnyh-trofeya-v-ispanii-vo-vtoroj-raz-v-istorii-kluba.html|work=Чемпионат|date=16-5-2025|accessdate=3-6-2025|lang=ru|title=«Барселона» выиграла все три национальных трофея в Испании во второй раз в истории клуба}}&lt;/ref&gt;.

Эл аралык аренада «Барселона» [[УЕФА Чемпиондор лигасы]]нда күч сынашат&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/news/0297-1d507af6baee-1bdad04be9b9-1000--2025-26-champions-league-who-is-qualifying-for-the-leagu/|work=УЕФА сайты|date=26-5-2025|accessdate=3-6-2025|lang=en|title=2025/26 Champions League: Who is qualifying for the league phase as it stands?}}&lt;/ref&gt;.

== Машыктыруучу штабы ==
{|class=&quot;wikitable&quot;
|-
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00; width:200px&quot;|Кызматы
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot;|Аты
|-
|Башкы машыктыруучу||{{желек|Германия}} [[Ханс-Дитер Флик]]
|-
|rowspan=&quot;3&quot;|Башкы машыктыруучунун жардамчылары	||{{желек|Германия}} Маркус Зорг
|-
||{{желек|Германия}} Тони Тапалович
|-
||{{желек|Германия}} Хайко Вестерман
|-
|Дарбазачылардын машыктыруучусу||{{желек|Испания}} Хосе Рамон де ла Фуэнте
|-
|Физикалык даярдык боюнча жетекчи||{{желек|Испания}} Хулио Тус
|-
|rowspan=&quot;3&quot;|Физикалык даярдык боюнча машыктыруучулар||{{желек|Испания}} Пепе Конде
|-
|{{желек|Испания}} Рафа Мальдонадо
|-
|{{желек|Испания}} Херман Фернандес
|}
Булак: [https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/players#coaching клубдун расмий сайты]

== Курам ==
&lt;small&gt;Оюнчулардын курамы жана футболкадагы номерлер 2025-жылдын 1-июнуна карата жаңыртылган. Статистика бардык мелдештердеги оюндорду камтыйт. Эскертүү: желектер ФИФАнын эрежелерине ылайык, оюнчулардын улуттук курамын көрсөтөт. Оюнчуларда ФИФА тарабынан таанылбаган бир нече жарандык болушу мүмкүн.&lt;/small&gt;

=== Негизги курам ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:95%; width:100%&quot;
|-
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| №
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Оюнчу
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Өлкө
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Позиция
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Туулган күнү
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Академия
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00; max-width:3.5em&quot; align=right| Келген жылы
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00; max-width:4.5em&quot; align=right| Келишимдин аягы
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Мурдагы клубу
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00; max-width:7em&quot; align=right| Трансфердин баасы
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Оюндар
!style=&quot;background: #004A99; color:#ebbd00&quot; align=right| Голдор
|-
!colspan=12 style=&quot;background: #DCDCDC&quot; align=center| Дарбазачы
|-
| 1
| [[Марк-Андре тер Штеген]] {{капитан спорт}}
| {{желек|Германия}}
| [[Дарбазачы (футбол)|Дар]]
| {{туулган|1992|4|30}}
|
| 2014
| 2028
|{{желек|Германия}} [[Боруссия Мөнхенгладбах]]
| €12 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelonanoticias.com/en/transfers/the-fc-barcelona-confirms-the-signing-of-ter-stegen_50507_102.html|title=The FC Barcelona confirms the signing of Ter Stegen|date=19-5-2014|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=FC Barcelona Noticias}}&lt;/ref&gt;
| 422
| 0
|-
| 13
| [[Иньяки Пенья]]
| {{желек|Испания}}
| [[Дарбазачы (футбол)|Дар]]
| {{туулган|1999|3|2}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2021
| 2026
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 45
| 0
|-
| 25
| [[Войцех Щенсный]]
| {{желек|Польша}}
| [[Дарбазачы (футбол)|Дар]]
| {{туулган|1990|04|18}}
|
| 2024
| 2025
| {{желек|Италия}} [[Ювентус]]
| Бекер&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.espn.com/soccer/story/_/id/41437458/barcelona-sign-wojciech-szczesny-ter-stegen-injury|title=Barcelona sign Wojciech Szczęsny after Ter Stegen injury|date=2-10-2024|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=ESPN}}&lt;/ref&gt;
| 30
| 0
|-
| 
| [[Жоан Гарсия]]
| {{желек|Испания}}
| [[Дарбазачы (футбол)|Дар]]
| {{туулган|2001|05|04}}
|
| 2025
| 2031
| {{желек|Испания}} [[Эспаньол]]
| €25 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4288930/fc-barcelona-sign-joan-garcia|title=FC Barcelona sign Joan Garcia|date=18-6-2025|accessdate=18-6-2025|lang=en|work=клубдун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;
| 0
| 0
|-
!colspan=12 style=&quot;background: #DCDCDC&quot; align=center| Коргоочулар
|-
| 2
| [[Пау Кубарси]]
| {{желек|Испания}}
| ЦЗ
| {{туулган|2007|01|22}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2024
| 2029
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 81
| 1
|-
| 3
| [[Алехандро Бальде]] 
| {{желек|Испания}}
| ЛЗ
| {{туулган|2003|10|18}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2022
| 2028
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 126
| 3
|-
| 4
| [[Рональд Араухо]] {{вице-капитан спорт}}
| {{желек|Уругвай}}
| ЦЗ
| {{туулган|1999|03|7}}
| 
| 2019
| 2031
| {{желек|Уругвай}} [[Бостон Ривер]]
| €1.7 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.marca.com/en/football/barcelona/2018/08/30/5b87c59722601dc7748b4668.html|title=Barcelona sign Uruguayan Araujo for B team in 1.7 million euros deal|date=30-8-2018|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Marca}}&lt;/ref&gt;
| 175
| 10
|-
| 5
| [[Иньиго Мартинес]]
| {{желек|Испания}}
| ЦЗ
| {{туулган|1991|05|17}}
|
| 2023
| 2026
| {{желек|Испания}} [[Атлетик Бильбао]]
| Бекер&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/3570200/inigo-martinez-to-join-fc-barcelona|title=Iñigo Martínez to join FC Barcelona|date=5-7-2023|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;
| 71
| 3
|-
| 15
| [[Андреас Кристенсен]]
| {{желек|Дания}}
| ЦЗ
| {{туулган|1996|04|10}}
|
| 2022
| 2026
| {{желек|Англия}} [[Челси (футбол клубу)|Челси]]
| Бекер&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/2666783/christensen-second-signing-for-fc-barcelona|title=Christensen, second signing for FC Barcelona|date=4-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;
| 80
| 4
|-
| 23
| [[Жюль Кунде]]
| {{желек|Франция}}
| ПрЗ
| {{туулган|1998|11|12}}
|
| 2022
| 2027
| {{желек|Испания}} [[Севилья (футбол клубу)|Севилья]]
| €50 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/62328723|title=Jules Kounde: Barcelona agree deal with Sevilla to sign France defender|date=28-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt;
| 141
| 7
|-
| 24
| [[Эрик Гарсия]]
| {{желек|Испания}}
| ЦЗ
| {{туулган|2001|1|9}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2021
| 2026
| {{желек|Англия}} [[Манчестер Сити]]
| Бекер&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/62328723|title=Eric Garcia: Barcelona to sign Spain centre-back from Man City|date=1-6-2021|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt;
| 115
| 6
|-
!colspan=12 style=&quot;background: #DCDCDC&quot; align=center| Жарым коргоочулар
|-
| 6
| [[Гави]]
| {{желек|Испания}}
| ЦП
| {{туулган|2004|8|5}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2021
| 2030
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 153
| 10
|-
| 8
| [[Педри]] {{вице-капитан спорт}}
| {{желек|Испания}}
| ЦП
| {{туулган|2002|11|25}}
|
| 2020
| 2030
| {{желек|Испания}} [[Лас-Пальмас (футбол клубу)|Лас-Пальмас]]
| €5 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.standard.co.uk/sport/football/barcelona-signing-pedri-first-team-role-camp-nou-andres-iniesta-a4507046.html|title=Barcelona signing Pedri aiming for quick first-team role at Camp Nou as he reveals Andres Iniesta inspiration
|date=24-7-2020|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=The Standard}}&lt;/ref&gt;
| 202
| 26
|-
| 14
| [[Пабло Торре]]
| {{желек|Испания}}
| ЦАП
| {{туулган|2003|4|3}}
| 
| 2022
| 2026
| {{желек|Испания}} [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]]
| €5 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/2514089/agreement-for-pablo-torre-to-join-fc-barcelona-b|title=Agreement for Pablo Torre to join FC Barcelona B|date=4-3-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=The Standard}}&lt;/ref&gt;
| 27
| 5
|-
| 16
| [[Фермин Лопес]]
| {{желек|Испания}}
| ЦАП
| {{туулган|2003|5|11}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2023
| 2029
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 88
| 19
|-
| 17
| [[Марк Касадо]] 
| {{желек|Испания}}
| ЦОП
| {{туулган|2003|9|14}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2022
| 2028
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 41
| 1
|-
| 20
| [[Дани Ольмо]]
| {{желек|Испания}}
| ЦАП
| {{туулган|1998|5|7}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2024
| 2030
| {{желек|Германия}} [[РБ Лейпциг]]
| €55 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.transfermarkt.com/barcelona-complete-dani-olmo-signing-laliga-clubs-joint-eighth-most-expensive-signing-ever/view/news/441896|title=Barcelona complete Dani Olmo signing - LaLiga club's joint-eighth most expensive signing ever|date=9-8-2024|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Transfermarkt}}&lt;/ref&gt;
| 39
| 12
|-
| 21
| [[Френки де Йонг]] {{вице-капитан спорт}}
| {{желек|Нидерланддар}}
| ЦП
| {{туулган|1997|5|12}}
|
| 2019
| 2026
| {{желек|Нидерланддар}} [[Аякс (футбол клубу)|Аякс]]
| €75 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/981677/barca-sign-de-jong|title=Barça sign De Jong|date=23-1-2019|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;
| 259
| 19
|-
!colspan=12 style=&quot;background: #DCDCDC&quot; align=center| Чабуулчулар
|-
| 7
| [[Ферран Торрес]]
| {{желек|Испания}}
| ЦН / ЛВ
| {{туулган|2000|2|29}}
|
| 2021
| 2027
| {{желек|Англия}} [[Манчестер Сити]]
| €55 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/59800149|title=Ferran Torres: Barcelona confirm Manchester City forward has joined|date=28-12-2021|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=[[BBC]]}}&lt;/ref&gt;
| 157
| 43
|-
| 9
| [[Роберт Левандовски]]
| {{желек|Польша}}
| ЦН
| {{туулган|1988|8|21}}
|
| 2022
| 2026
| {{желек|Германия}} [[Бавария (футбол клубу)|Бавария]]
| €45 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/news/2683853/agreement-with-bayern-munich-for-the-transfer-of-robert-lewandowski|title=Agreement with Bayern Munich for the transfer of Robert Lewandowski|date=19-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=клубтун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;
| 147
| 101
|-
| 10
| [[Ансу Фати]]
| {{желек|Испания}}
| ЛВ
| {{туулган|2002|10|31}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2019
| 2027
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 123
| 29
|-
| 11
| [[Рафинья]] {{вице-капитан спорт}}
| {{желек|Бразилия}}
| ЛВ / АП / ПрВ
| {{туулган|1996|12|14}}
|
| 2022
| 2028
| {{желек|Англия}} [[Лидс Юнайтед]]
| €58 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.transfermarkt.com/raphinha-joins-barcelona-from-leeds-united-new-offer-for-robert-lewandowski-submitted/view/news/407728|title=Raphinha joins Barcelona from Leeds United - new offer for Robert Lewandowski submitted|date=13-7-2022|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Transfermarkt}}&lt;/ref&gt;
| 144
| 54
|-
| 18
| [[Пау Виктор]]
| {{желек|Испания}}
| ЦН
| {{туулган|2001|10|26}}
| 
| 2023
| 2029
| {{желек|Испания}} [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]]
| €2.7 млн&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.sport-express.net/football/transfers/news/barselona-obyavila-o-perehode-forvarda-zhirony-pau-viktora-2236617/|title=«Барселона» объявила о переходе форварда «Жироны» Пау Виктора|date=25-7-2024|accessdate=4-6-2025|lang=en|work=Спорт-Экспресс}}&lt;/ref&gt;
| 29
| 2
|-
| 19
| [[Ламин Ямал]]
| {{желек|Испания}}
| ПрВ
| {{туулган|2007|7|13}}
| [[Файл:Crystal Clear app clean.png|20px]]
| 2023
| 2031
|colspan=&quot;2&quot; |''[[Барселона Атлетик|Жаштар командасы]]''
| 106
| 25
|}

== Трансферлер ==
=== Командага келишти ===
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Датасы
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |{{comment|Поз.|Позиция}}
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Оюнчу
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Клубтан
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Суммасы
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Булак
|-
|18-июнь 2025
|Дар
|{{желек|Испания}} [[Жоан Гарсия]]
|{{желек|Испания}} [[Эспаньол]]
|€25 млн
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4288930/fc-barcelona-sign-joan-garcia|title=FC Barcelona sign Joan Garcia|date=18-6-2025|accessdate=18-6-2025|lang=en|work=клубдун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;
|-
|1-июль 2025
|ЦП
|{{желек|Испания}} [[Ориоль Ромеу]]
|{{желек|Испания}} [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]]
|Ижарадан кайтуу
|&lt;ref&gt;{{cite news |date=5 August 2024 |title=Agreement with Girona for the loan of Oriol Romeu |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4076327/agreement-with-girona-fc-for-the-loan-of-oriol-romeu |access-date=5 August 2024 |publisher=клубдун расмий сайты}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |date=27 May 2025 |title=Gràcies Oriol, Bryan, Arnaut i Arthur |url=https://www.gironafc.cat/noticies/gracies-oriol-bryan-arnaut-i-arthur |access-date=10 June 2025 |publisher=Girona FC}}&lt;/ref&gt;
|}

=== Командадан кетишти ===
{| class=&quot;wikitable plainrowheaders sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Датасы
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |{{comment|Поз.|Позиция}}
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Оюнчу
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Клубка
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Суммасы
! style=&quot;background:#004A99; color:#ebbd00&quot; |Булак
|-
|3-июнь 2025
|ЛЗ
|{{желек|Испания}} [[Алекс Валье]]
|{{желек|Италия}} [[Комо (футбол клубу)|Комо]]
|€6 млн
|&lt;ref&gt;{{cite web|title=Como 1907 exercise buy out clause for Àlex Valle |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4277463/como-1907-exercise-buy-out-clause-for-alex-valle |access-date=3-6-2025 |work=клубдун расмий сайты |date=3-6-2025 |lang=en }}&lt;/ref&gt;
|-
|9-июнь 2025
|ЦЗ
|{{желек|Франция}} [[Клеман Лангле]]
|{{желек|Испания}} [[Атлетико Мадрид]]
|Келишимди токтотуу
|&lt;ref&gt;{{cite news |date=9 June 2025 |title=Lenglet and FC Barcelona terminate contract |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4281610/lenglet-and-fc-barcelona-terminate-contract |access-date=10 June 2025 |publisher=FC Barcelona}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |date=9 June 2025 |title=Clément Lenglet signs until 2028 |url=https://en.atleticodemadrid.com/noticias/clement-lenglet-signs-until-2028 |access-date=10 June 2025 |publisher=Atlètico de Madrid}}&lt;/ref&gt;
|-
|20-июнь 2025
|ЦП
|{{желек|Испания}} [[Алеиш Гарридо]]
|{{желек|Испания}} [[Эйбар (футбол клубу)|Эйбар]]
|Бекер
|&lt;ref&gt;{{cite web|title=Aleix Garrido to leave FC Barcelona |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/barca-b/news/4291710/aleix-garrido-to-leave-fc-barcelona |access-date=25-6-2025 |work=клубдун расмий сайты |date=20-6-2025 |lang=en }}&lt;/ref&gt;
|-
|30-июнь 2025
|[[Дарбазачы (футбол)|Дар]]
|{{желек|Испания}} [[Андер Астралага]]
|{{желек|Испания}} [[Гранада (футбол клубу)|Гранада]]
|Ижарага кетүү
|&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ander Astralaga goes on loan to Granada |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/barca-b/news/4297628/ander-astralaga-goes-on-loan-to-granada |access-date=30-6-2025 |work=клубдун расмий сайты |date=30-6-2025 |lang=en }}&lt;/ref&gt;
|-
|30-июнь 2025
|ЦП
|{{желек|Испания}} [[Серхи Домингес]]
|{{желек|Хорватия}} [[Динамо Загреб]]
|Жарыяланган жок
|&lt;ref&gt;{{cite web|title=Agreement with Dinamo Zagreb for the transfer of Sergi Domínguez |url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/barca-b/news/4299183/agreement-with-dinamo-zagreb-for-the-transfer-of-sergi-dominguez |access-date=30-6-2025 |work=клубдун расмий сайты |date=30-6-2025 |lang=en }}&lt;/ref&gt;
|}

== Сезон алдындагы жана достук беттештер ==
2025-жылынын 16-июнунда «Барселона» сезонго даярдык оюн сапарын [[Азия]]да өткөрөрүн жарыялады: 1 оюн [[Жапония]]да жана 2 оюн [[Түштүк Корея]]да өтөрү билинди&lt;ref&gt;{{cite web|title=FC Barcelona to go to Asia for the first time in six years for 2025/26 preseason|url=https://www.fcbarcelona.com/en/football/first-team/news/4286933/fc-barcelona-to-go-to-asia-for-the-first-time-in-six-years-for-202526-preseason/featured |access-date=22-6-2025 |work=клубтун расмий сайты |date=16-6-2025 |lang=en }}&lt;/ref&gt;. Жоан Гампер Кубогунда «[[Комо (футбол клубу)|Комо]]» футбол клубу менен мелдешет.

{{Football box collapsible
|round = Достук оюн
|date = 27-июль 2025
|time = 19:00 [[UTC+09:00|UTC+9]]
|team1 = [[Виссел Кобе]] {{желек|Жапония}}
|score = –
|report = 
|team2 = {{желек|Испания}} Барселона
|goals1 =
|goals2 =
|stadium = «Ноевир»
|location = [[Кобе]], [[Жапония]]
|attendance = 
|referee = 
|result = 
}}
{{Football box collapsible
|round = Достук оюн
|date = 31-июль 2025
|time = 20:00 [[UTC+09:00|UTC+9]]
|team1 = [[Сеул (футбол клубу)|Сеул]] {{желек|Түштүк Корея}}
|score = –
|report = 
|team2 = {{желек|Испания}} Барселона
|goals1 =
|goals2 =
|stadium = «Сеул Уорлд Кап Стэдиум»
|location = [[Сеул]], [[Түштүк Корея]]
|attendance = 
|referee = 
|result = 
}}
{{Football box collapsible
|round = Достук оюн
|date = 4-август 2025
|time = 20:00 [[UTC+09:00|UTC+9]]
|team1 = [[Тэгу (футбол клубу)|Тэгу]] {{желек|Түштүк Корея}}
|score = –
|report = 
|team2 = {{желек|Испания}} Барселона
|goals1 =
|goals2 =
|stadium = «Тэгу»
|location = Тэгу, Түштүк Корея
|attendance = 
|referee = 
|result = 
}}

== Мелдештер ==
=== Жалпы көрсөткүчтөр ===
{{Fb overview
|c=2
|c1=[[Ла Лига]] |fm1=17-август 2025 |lm1=22–24 май 2026 |sr1=1-оюн күнү |fp1= |w1=0 |d1=0 |l1=0 |f1=0 |a1=0
|c2=[[Испания улуттук футбол Кубогу|Испания Кубогу]] |fm2=январь 2026 |lm2= |sr2=1/16 финал |fp2= |w2=0 |d2=0 |l2=0 |f2=0 |a2=0
|c3=[[Испания футбол Суперкубогу|Испания Суперкубогу]] |fm3=январь 2026 |lm3= |sr3=Жарым финал |fp3= |w3=0 |d3=0 |l3=0 |f3=0 |a3=0
|c4=[[УЕФА Чемпиондор лигасы]] |fm4=16–18 сентябрь 2025 |lm4= |sr4=Жалпы этап |fp4= |w4=0 |d4=0 |l4=0 |f4=0 |a4=0
|u=
|s=[https://int.soccerway.com/teams/spain/futbol-club-barcelona/2017/ Soccerway]
}}

=== Ла Лига ===
==== Оюндар ====
{{Football box collapsible
|round      = 1
|date       = 17-август 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Мальорка (футбол клубу)|Мальорка]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-rcd-mallorca-fc-barcelona-1
|team2      = Барселона
|goals1     = 
|goals2     = 
|stadium    = «Сон Муа»
|location   = [[Пальма-де-Мальорка]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 2
|date       = 24-август 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Леванте]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-levante-ud-fc-barcelona-2
|team2      = Барселона
|goals1     = 
|goals2     = 
|stadium    = «Сьюдад де Валенсия»
|location   = [[Валенсия]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 3
|date       = 31-август 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Райо Вальекано]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-rayo-vallecano-fc-barcelona-3
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Кампо-де-Вальекас»
|location   = [[Мадрид]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 4
|date       = 14-сентябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-valencia-cf-4
|team2      = [[Валенсия (футбол клубу)|Валенсия]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 5
|date       = 21-сентябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-getafe-cf-5
|team2      = [[Хетафе (футбол клубу)|Хетафе]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 6
|date       = 24-сентябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Реал Овьедо]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-real-oviedo-fc-barcelona-6
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Карлос Тартьере]]»
|location   = [[Овьедо]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 7
|date       = 28-сентябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-real-sociedad-7
|team2      = [[Реал Сосьедад]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 8
|date       = 5-октябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Севилья (футбол клубу)|Севилья]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-sevilla-fc-fc-barcelona-8
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Рамон Санчес Писхуан]]»
|location   = [[Севилья]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 9
|date       = 19-октябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]])
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-girona-fc-9
|team2      = [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 10
|date       = 26-октябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Реал Мадрид (футбол клубу)|Реал Мадрид]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-real-madrid-fc-barcelona-10
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Сантьяго Бернабеу»
|location   = [[Мадрид]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 11
|date       = 2-ноябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-elche-cf-11
|team2      = [[Эльче (футбол клубу)|Эльче]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 12
|date       = 9-ноябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Сельта]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-rc-celta-fc-barcelona-12
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Балаидос»
|location   = [[Виго]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 13
|date       = 23-ноябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-athletic-club-13
|team2      = [[Атлетик Бильбао]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 14
|date       = 30-ноябрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-deportivo-alaves-14
|team2      = [[Алавес (футбол клубу)|Алавес]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 15
|date       = 7-декабрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Реал Бетис]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-real-betis-fc-barcelona-15
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Бенито Вильямарин»
|location   = [[Севилья]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 16
|date       = 14-декабрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-ca-osasuna-16
|team2      = [[Осасуна]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 17
|date       = 21-декабрь 2025
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Вильярреал (футбол клубу)|Вильярреал]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-villarreal-cf-fc-barcelona-17
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Де-ла-Серамика»
|location   = [[Вильярреал]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 18
|date       = 4-январь 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Эспаньол]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-rcd-espanyol-de-barcelona-fc-barcelona-18
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Корнелья-Эль Прат»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 19
|date       = 11-январь 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-atletico-de-madrid-19
|team2      = [[Атлетико Мадрид]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 20
|date       = 18-январь 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Реал Сосьедад]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-real-sociedad-fc-barcelona-20
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Аноэта»
|location   = [[Сан-Себастьян]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 21
|date       = 25-январь 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-real-oviedo-21
|team2      = [[Реал Овьедо]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 22
|date       = 1-февраль 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]])
|team1      = [[Эльче (футбол клубу)|Эльче]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-elche-cf-fc-barcelona-22
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Мануэль Мартинес Валеро»
|location   = [[Эльче]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 23
|date       = 8-февраль 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-rcd-mallorca-23
|team2      = [[Мальорка (футбол клубу)|Мальорка]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 24
|date       = 15-февраль 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Жирона (футбол клубу)|Жирона]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-girona-fc-fc-barcelona-24
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Монтиливи»
|location   = [[Жирона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 25
|date       = 22-февраль 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-levante-ud-25
|team2      = [[Леванте]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 26
|date       = 1-март 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-villarreal-cf-26
|team2      = [[Вильярреал (футбол клубу)|Вильярреал]]
|goals1     = 
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 27
|date       = 8-март 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = [[Атлетик Бильбао]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-athletic-club-fc-barcelona-27
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Сан-Мамес»
|location   = [[Бильбао]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 28
|date       = 15-март 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-sevilla-fc-28
|team2      = [[Севилья (футбол клубу)|Севилья]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 29
|date       = 22-март 2026
|time       = --:-- [[UTC+01:00|UTC+1]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-rayo-vallecano-29
|team2      = [[Райо Вальекано]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 30
|date       = 5-апрель 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Атлетико Мадрид]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-atletico-de-madrid-fc-barcelona-30
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Метрополитано»
|location   = [[Мадрид]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 31
|date       = 12-апрель 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-rcd-espanyol-de-barcelona-31
|team2      = [[Эспаньол]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 32
|date       = 19-апрель 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Хетафе (футбол клубу)|Хетафе]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-getafe-cf-fc-barcelona-32
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Колисеум»
|location   = [[Хетафе]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 33
|date       = 22-апрель 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-rc-celta-33
|team2      = [[Сельта]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 34
|date       = 3-май 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Осасуна]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-ca-osasuna-fc-barcelona-34
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Эль-Садар»
|location   = [[Памплона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 35
|date       = 10-май 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-real-madrid-35
|team2      = [[Реал Мадрид (футбол клубу)|Реал Мадрид]]
|goals1     = 
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 36
|date       = 13-май 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Алавес (футбол клубу)|Алавес]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-deportivo-alaves-fc-barcelona-36
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «Мендисорротса»
|location   = [[Витория-Гастейс]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 37
|date       = 17-май 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = Барселона
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-fc-barcelona-real-betis-37
|team2      = [[Реал Бетис]]
|goals1     =
|goals2     =
|stadium    = «[[Камп Ноу]]»
|location   = [[Барселона]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}
{{Football box collapsible
|round      = 38
|date       = 24-май 2026
|time       = --:-- [[UTC+02:00|UTC+2]]
|team1      = [[Валенсия (футбол клубу)|Валенсия]]
|score      = 
|report     = https://www.laliga.com/en-GB/match/temporada-2025-2026-laliga-ea-sports-valencia-cf-fc-barcelona-38
|team2      = Барселона
|goals1     =
|goals2     = 
|stadium    = «Месталья»
|location   = [[Валенсия]]
|attendance = 
|referee    = 
|result     = 
}}

== Булактар ==
{{булактар|2}}

[[Категория:«Барселона» футбол клубунун сезондору|2025/2026]]</text>
      <sha1>p7nex01wtokvpuhzu5hhlqdjlv7hlx9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Air Astana</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137255</id>
    <revision>
      <id>515863</id>
      <parentid>515794</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:26:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <origin>515863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2245" sha1="ta42bnnfzlknlrxeqlefjgy6yzb44ph" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Кырсыктар жана окуялар ==

== Булактар ==</text>
      <sha1>ta42bnnfzlknlrxeqlefjgy6yzb44ph</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515864</id>
      <parentid>515863</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:30:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кырсыктар жана окуялар */</comment>
      <origin>515864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3556" sha1="jlneawwiqtuezceekyje9okzjxmosuw" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Кырсыктар жана окуялар ==
2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан.

== Булактар ==</text>
      <sha1>jlneawwiqtuezceekyje9okzjxmosuw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515865</id>
      <parentid>515864</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:32:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кырсыктар жана окуялар */</comment>
      <origin>515865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3749" sha1="9dl2dylnxncvdy2cv6fjckugx68yl9o" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Кырсыктар жана окуялар ==
2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан.

== Булактар ==</text>
      <sha1>9dl2dylnxncvdy2cv6fjckugx68yl9o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515866</id>
      <parentid>515865</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:34:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кырсыктар жана окуялар */</comment>
      <origin>515866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3967" sha1="sjner4d9tj8vfg9hscg2ofmf8heyg73" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Кырсыктар жана окуялар ==
2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>sjner4d9tj8vfg9hscg2ofmf8heyg73</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515867</id>
      <parentid>515866</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:34:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кырсыктар жана окуялар */</comment>
      <origin>515867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3968" sha1="nrvzzd4xa7pen01tj5w3jkepg65neoh" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>nrvzzd4xa7pen01tj5w3jkepg65neoh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515868</id>
      <parentid>515867</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:35:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <origin>515868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3994" sha1="bwnfp3a4kevb3huq4vqp74rjfkzqx39" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>bwnfp3a4kevb3huq4vqp74rjfkzqx39</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515869</id>
      <parentid>515868</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:42:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыттары */</comment>
      <origin>515869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4321" sha1="5h37trsk6pvawkifyhysaynnsidiwwh" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:Asiana Airlines

** Azerbaijan Airlines
** Bangkok Airways
** Cathay Pacific
** Etihad Airways
** Japan Airlines
** KLM
** Lufthansa
** Turkish Airlines

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>5h37trsk6pvawkifyhysaynnsidiwwh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515870</id>
      <parentid>515869</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:44:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) */</comment>
      <origin>515870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4330" sha1="kmnloqsjib3alfw3alqav76effrj9bk" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:Asiana Airlines
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>kmnloqsjib3alfw3alqav76effrj9bk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515871</id>
      <parentid>515870</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:45:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) */</comment>
      <origin>515871</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4475" sha1="hzkordwypob64fnxhxl9i9mo5x1xd9e" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>hzkordwypob64fnxhxl9i9mo5x1xd9e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515872</id>
      <parentid>515871</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:46:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) */</comment>
      <origin>515872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4541" sha1="6fc27n0rfc2sinechtl67m899tlm7e2" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>6fc27n0rfc2sinechtl67m899tlm7e2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515873</id>
      <parentid>515872</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:47:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4677" sha1="2wl8n9zerb0bnrwzdd42qdirlo209mt" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>2wl8n9zerb0bnrwzdd42qdirlo209mt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515874</id>
      <parentid>515873</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:49:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515874</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5696" sha1="2bg5tsk2vv5ya0ixbn0hwjpyuudixbu" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[Belavia]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[Cayman Airways]]
* [[China Southern Airlines]]
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* [[FitsAir]]
* [[Garuda Indonesia]]
* [[Georgian Airways]]
|
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* [[Saudia]]
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[Ukraine International Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>2bg5tsk2vv5ya0ixbn0hwjpyuudixbu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515875</id>
      <parentid>515874</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:50:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5719" sha1="lmqqsb8iwz43pjf1usbdjsj38zrxd2u" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[Belavia]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[Cayman Airways]]
* [[China Southern Airlines]]
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* [[FitsAir]]
* [[Garuda Indonesia]]
* [[Georgian Airways]]
|
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* [[Saudia]]
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[Ukraine International Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>lmqqsb8iwz43pjf1usbdjsj38zrxd2u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515876</id>
      <parentid>515875</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5732" sha1="633uty428ldnhkjxnyiij2ykrqyp4e6" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[Belavia]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[Cayman Airways]]
* [[China Southern Airlines]]
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
* Hahn Air 
|
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>633uty428ldnhkjxnyiij2ykrqyp4e6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515877</id>
      <parentid>515876</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:00:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5852" sha1="njl1fnyay50u3xhv5jyrbfpwx3m2iah" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
* Hahn Air 
|
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>njl1fnyay50u3xhv5jyrbfpwx3m2iah</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515878</id>
      <parentid>515877</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:02:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5852" sha1="0uhr628dlr2qq4hq9ry0xr7gvi9u2f6" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
|
* [[Garuda Indonesia]]
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>0uhr628dlr2qq4hq9ry0xr7gvi9u2f6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515879</id>
      <parentid>515878</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:02:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыт аралык келишимдер (interline) */</comment>
      <origin>515879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5852" sha1="lus5fzecoar9li7xl1mxjpvlb5nb9ex" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>lus5fzecoar9li7xl1mxjpvlb5nb9ex</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515880</id>
      <parentid>515879</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:02:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <origin>515880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5872" sha1="4g7bhy6ea1lq5rc2pcbwdljrsddtg9e" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>4g7bhy6ea1lq5rc2pcbwdljrsddtg9e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515881</id>
      <parentid>515880</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыттары */</comment>
      <origin>515881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8654" sha1="9d0zv2s66hz5pidv1s6hc2unj8du0fa" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтып жатат.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзүүдө. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматыдан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. Бул багыт туристтердин жана бизнес жүргүнчүлөрдүн кызыгуусун жаратууда.

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталды.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат.

Air Astanaнын мындай кеңейүүсү өлкөнүн эл аралык абройун көтөрүп, жаңы экономикалык жана туристтик мүмкүнчүлүктөрдү ачууда.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>9d0zv2s66hz5pidv1s6hc2unj8du0fa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515882</id>
      <parentid>515881</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:09:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыттары */</comment>
      <origin>515882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8901" sha1="977uucs23jyrsgw4wlikmkhk1i194vn" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтып жатат.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзүүдө. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматыдан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. Бул багыт туристтердин жана бизнес жүргүнчүлөрдүн кызыгуусун жаратууда.

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталды.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Air Astanaнын мындай кеңейүүсү өлкөнүн эл аралык абройун көтөрүп, жаңы экономикалык жана туристтик мүмкүнчүлүктөрдү ачууда.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>977uucs23jyrsgw4wlikmkhk1i194vn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515883</id>
      <parentid>515882</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:11:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <origin>515883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9185" sha1="l93rj8bqmmh4vs6ad8gyafxv75q0efs" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтып жатат.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзүүдө. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматыдан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. Бул багыт туристтердин жана бизнес жүргүнчүлөрдүн кызыгуусун жаратууда.

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталды.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana non-stop Almaty to London: One of the longest Airbus A321LR flights in the world|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_non_stop_almaty_to_london__one_of_the_l|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Air Astanaнын мындай кеңейүүсү өлкөнүн эл аралык абройун көтөрүп, жаңы экономикалык жана туристтик мүмкүнчүлүктөрдү ачууда.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>l93rj8bqmmh4vs6ad8gyafxv75q0efs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515884</id>
      <parentid>515883</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:14:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <origin>515884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9459" sha1="mqxl444s4udql1o8app5km1u0o6szbr" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтып жатат.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзүүдө. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматыдан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. Бул багыт туристтердин жана бизнес жүргүнчүлөрдүн кызыгуусун жаратууда.

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana усиливает экспансию на Ближний Восток|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_boosts_presence_in_the_middle_east__new|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталды.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana non-stop Almaty to London: One of the longest Airbus A321LR flights in the world|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_non_stop_almaty_to_london__one_of_the_l|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Air Astanaнын мындай кеңейүүсү өлкөнүн эл аралык абройун көтөрүп, жаңы экономикалык жана туристтик мүмкүнчүлүктөрдү ачууда.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>mqxl444s4udql1o8app5km1u0o6szbr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515885</id>
      <parentid>515884</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:16:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыттары */</comment>
      <origin>515885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9093" sha1="92pw0hb8wxkabry7w0o59f0dh0i7j78" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтыйт.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзгөн. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматадан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. 

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana усиливает экспансию на Ближний Восток|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_boosts_presence_in_the_middle_east__new|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталган.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana non-stop Almaty to London: One of the longest Airbus A321LR flights in the world|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_non_stop_almaty_to_london__one_of_the_l|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>92pw0hb8wxkabry7w0o59f0dh0i7j78</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515886</id>
      <parentid>515885</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:18:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыттары */</comment>
      <origin>515886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9385" sha1="ss8ddcji3t6ppkxnkbrokbdommc2fnl" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтыйт.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзгөн. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматадан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. 

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana усиливает экспансию на Ближний Восток|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_boosts_presence_in_the_middle_east__new|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталган&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana расширяет географию полетов в Саудовскую Аравию|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_expands_flight_network_to_saudi_arabia|work=airastana.com|lang=ru|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana non-stop Almaty to London: One of the longest Airbus A321LR flights in the world|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_non_stop_almaty_to_london__one_of_the_l|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>ss8ddcji3t6ppkxnkbrokbdommc2fnl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515893</id>
      <parentid>515886</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:21:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Багыттары */</comment>
      <origin>515893</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9542" sha1="mfwui0dzhzha4d6uc6d6njo7cojd0mt" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтыйт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Live Air Astana Flight Status|url=https://www.flightaware.com/live/fleet/KZR|lang=en|work=flightaware.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзгөн. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматадан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. 

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana усиливает экспансию на Ближний Восток|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_boosts_presence_in_the_middle_east__new|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталган&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana расширяет географию полетов в Саудовскую Аравию|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_expands_flight_network_to_saudi_arabia|work=airastana.com|lang=ru|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana non-stop Almaty to London: One of the longest Airbus A321LR flights in the world|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_non_stop_almaty_to_london__one_of_the_l|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>mfwui0dzhzha4d6uc6d6njo7cojd0mt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515896</id>
      <parentid>515893</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T11:22:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарыхы */</comment>
      <origin>515896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9569" sha1="mw2g4sk8mb43hnc9y25pwjgopphha0x" xml:space="preserve">{{Түзөтүлүүдө|колдонуучу=[[Колдонуучу:Baydastann|Baydastann]]}}
{{Infobox Airline|airline=Air Astana|image=Frankfurt Airport Air Astana Airbus A321-271NX EI-KGH (DSC04615).jpg|logo=Air Astana Logo.jpg|IATA=KC|ICAO=KZR|callsign=ASTANALINE|founded={{start date and age|2001|08|29|df=y}}|commenced={{start date and age|2002|05|15|df=y}}|frequent_flyer=Nomad Club|headquarters=[[Алмата]], [[Kaзакстан]]|hubs=* [[Алмата эл аралык аэропорту]]
* [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту]]|fleet_size=60|destinations=90&lt;small&gt;дон ашык&lt;/small&gt;|website={{URL|airastana.com}}|subsidiaries=*[[FlyArystan]]
*[[Air Astana Terminal Services]]|key_people=* Нурлан Жакупов &lt;small&gt;(төрага)&lt;/small&gt;
* Питер Фостер &lt;small&gt;(Башкы аткаруучу директор)&lt;/small&gt;|num_employees=6500&lt;small&gt;дөн ашык&lt;/small&gt;}}
'''Air Astana''' ({{Lang-kz|Эйр Астана}}) ― [[Казакстан|Казакстандын]] улуттук авиакомпаниясы. [[Алмата]] шаарында жайгашкан. Air Astana авиакомпаниясы 2001-жылы катталган жана 2002-жылдын 15-майында [[Алмата эл аралык аэропорту|Алмата]] — [[Нурсултан Назарбаев эл аралык аэропорту|Астана]] багыты боюнча алгачкы учуусун аткарган. Авиакомпаниянын эки негизги акционери бар: Казакстан Республикасынын Өкмөтү жана Британиялык BAE Systems PLC компаниясы. Биргелешкен ишкананын түзүмүндө 51% үлүш Казакстандын Өкмөтүнө караштуу &quot;Самрук-Казына&quot; улуттук жыргалчылык фондуна, ал эми 49% үлүш BAE Systems PLC компаниясына таандык&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Об Air Astana|url=https://www.airastana.com/global-ru/information/about-us|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-06-25}}&lt;/ref&gt;.

== Тарыхы ==
{{Бүтө элек-stub}}

== Багыттары ==
Air Astana авиакомпаниясы ички жана эл аралык аба каттамдарын активдүү өнүктүрүүдө. Компания жүргүнчү жана жүк ташууну камсыз кылган туруктуу жана чартердик, түз жана транзиттик каттамдарды ишке ашырат. Каттамдардын географиясы кеңейип, Борбордук Азияны, Кавказды, Алыскы Чыгышты, Жакынкы Чыгышты, Индия жана Европаны камтыйт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Live Air Astana Flight Status|url=https://www.flightaware.com/live/fleet/KZR|lang=en|work=flightaware.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Акыркы жылдары Air Astana узак аралык багыттарды күчөтүүдө. Учурда компания Дели, Сеул (Asiana Airlines менен биргеликте), Бээжин, Бангкок жана Пхукет сыяктуу шаарларга туруктуу учууларды жүргүзгөн. 2024-жылдын октябрь айынан тартып Алматадан Вьетнамдагы Фукуокко жаңы каттам ачылып, жумасына беш жолу аткарылып жатат. 

Жакынкы Чыгыш багытында дагы кеңейүү байкалууда. Air Astana Дубай жана Абу-Дабиге жаңы каттамдарды ачып, Казакстан менен бул аймактын ортосундагы бизнес жана эс алуу багыттарын чыңдоодо&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana усиливает экспансию на Ближний Восток|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_boosts_presence_in_the_middle_east__new|lang=ru|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Сауд Арабияга багытталган каттамдар да көбөйдү — Шымкенттен Жиддага жана Алматадан Мединага түз каттамдар башталган&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana расширяет географию полетов в Саудовскую Аравию|url=https://airastana.com/global-ru/information/news-detail?id=air_astana_expands_flight_network_to_saudi_arabia|work=airastana.com|lang=ru|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

Европага багытталган каттамдар туруктуу сакталууда. Учурда Астанадан Франкфуртка, Атыраудан Амстердамга, Алматыдан Лондонго үзгүлтүксүз каттамдар иштейт&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana non-stop Almaty to London: One of the longest Airbus A321LR flights in the world|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_non_stop_almaty_to_london__one_of_the_l|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. 2024-жылдын август айында Air Astana Япониянын алдыңкы авиакомпаниясы болгон Japan Airlines (JAL) менен codeshare келишимин түздү. Бул келишим Казакстан менен Япониянын ортосундагы жүргүнчүлөр жана товарлар агымын жогорулатууну максат кылат&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana and Japan Airlines sign codeshare agreement|url=https://airastana.com/global-en/information/news-detail?id=air_astana_and_japan_airlines_sign_codeshare_agree|lang=en|work=airastana.com|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

=== Код бөлүшүү келишимдери (codeshare) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен codeshare келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite web|title=Airline Partners|url=https://airastana.com/global-en/information/airline-partners|work=airastana.com|lang=en|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
*Azerbaijan Airlines
*Bangkok Airways
*Cathay Pacific
*Etihad Airways
|
*Japan Airlines
*KLM
*Lufthansa
*Turkish Airlines
|}

=== Багыт аралык келишимдер (interline) ===
Air Astana төмөнкү авиакомпаниялар менен interline келишимдерге ээ:&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;
{|
|- valign=&quot;top&quot;
|
* [[Air France]] 
* Aegean Airlines 
* Air Canada
* Air China
* [[Air India]]
* [[Air Malta]]
* Air Serbia
* [[airBaltic]]
* [[All Nippon Airways]]
* APG Airlines 
* [[Asiana Airlines]]
* [[Austrian Airlines]]
* [[Azerbaijan Airlines]]
* [[Bangkok Airways]]
* [[British Airways]]
* [[Cathay Pacific]]
* [[China Southern Airlines]]
* Croatia Airlines
* [[Czech Airlines]]
* [[Delta Air Lines]]
* DEUTSCHE BAHN 
* [[EgyptAir]]
* [[El Al]]
* [[Emirates (airline)|Emirates]] 
* [[Etihad Airways]]
* Ethiopian Airlines
* Flydubai 
* FlexFlight
* [[Garuda Indonesia]]
|
* Hahn Air 
* [[Hainan Airlines]]
* [[Hong Kong Airlines]]
* ITA Airways 
* Japan Airlines 
* [[KLM]]
* [[Korean Air]]
* [[LOT Polish Airlines]]
* [[Lufthansa]]
* [[Malaysia Airlines]] 
* [[MIAT Mongolian Airlines]]
* Middle East Airlines
* Neos
* [[Philippine Airlines]]
* [[Qantas]]
* [[Qatar Airways]]
* [[Royal Jordanian]]
* Saudi Arabian Airlines
* [[Shandong Airlines]]
* [[Singapore Airlines]]
* [[SriLankan Airlines]]
* [[TAROM]]
* [[Thai Airways International]]
* [[Turkish Airlines]]
* [[United Airlines]]
* [[Uzbekistan Airways]]
* [[Vietnam Airlines]]
* [[Virgin Australia]]
|}

== Кырсыктар жана окуялар ==
*2018-жылдын 11-ноябрында Air Astana авиакомпаниясынын 1388-рейси, Embraer ERJ-190 учагы, Португалияда үчүнчү тарап жүргүзгөн ири техникалык тейлөөдөн кийин башкаруу тросунун туура эмес орнотулушунан улам абага көтөрүлгөндөн кийин олуттуу башкаруу көйгөйлөрүнө дуушар болгон. Учакта үч учкуч жана үч техникалык кызматкер болгон. 90 мүнөттөн ашык учуп, башкаруу көйгөйлөрүнөн чыгууга аракет кылгандан кийин, учак Beja аскер аба базасынаьконгон. Бирок, учак катуу конструкциялык жабыркоолорго учурап, эксплуатациядан чыгарылган&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://asn.flightsafety.org/asndb/319540|title=ASN учак кырсыгы Embraer ERJ-190LR (ERJ-190-100 LR)|lang=en|work=Aviation-safety.net|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;. Бул кырсыктын алдын алууда көрсөткөн кайраттуулугу жана кызматтык милдетке берилгендиги үчүн Air Astana учкучтары Лондондогу Guildhall имаратында өткөрүлгөн аземде Gordon-Burge Memorial Award сыйлыгына татыктуу болушкан&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Air Astana Pilots Receive Hugh Gordon-Burge Award|url=https://astanatimes.com/2022/10/air-astana-pilots-receive-hugh-gordon-burge-award/|lang=en|work=The Astana Times|accessdate=2025-07-04}}&lt;/ref&gt;.

== Булактар ==</text>
      <sha1>mw2g4sk8mb43hnc9y25pwjgopphha0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Калып:Youth Conference 2025</title>
    <ns>10</ns>
    <id>137310</id>
    <revision>
      <id>515842</id>
      <parentid>515833</parentid>
      <timestamp>2025-07-03T13:54:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aiyanakk</username>
        <id>38273</id>
      </contributor>
      <origin>515842</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="359" sha1="r7nfg2o9mwhoqsr48cs0am46xtvhwq1" xml:space="preserve">{{Userbox
|border-c=#000000
|id=[[File:Wikimedia Youth Conference Prague logo vertical.svg|35px]]
|id-c=white
|info=Бул колдонуучу [[m:Wikimedia Youth Conference 2025|Wikimedia Youth Conference 2025]] конференциясына катышкан.
|info-c=white
}}
&lt;noinclude&gt;
[[Category:Колдонуучу шаблондору]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r7nfg2o9mwhoqsr48cs0am46xtvhwq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ливерпуль (футбол клубу)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137311</id>
    <revision>
      <id>515846</id>
      <timestamp>2025-07-03T17:34:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Arsensky</username>
        <id>41251</id>
      </contributor>
      <comment>Буюрса баштадым</comment>
      <origin>515846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4342" sha1="69o27c6ixmsee72q1hyf2suo0okbw1y" xml:space="preserve">{{Футбол клубу
 |аталышы         = {{желек|Англия}} Ливерпуль
 |кезектеги сезон = 
 |логотип         = 
 |толук аталышы   = ''Liverpool Football Club''
 |лакап аты       = ''Кызылдар'' ({{lang-en|The Reds}})
 |негизделиши     = {{Start date and age|1892|6|3|df=yes}}
 |стадиону        = «[[Энфилд (стадион)|Энфилд]]», [[Ливерпуль]]
 |орундар      = 61276
 |габариттери      = 
 |ээси          = {{желек|АКШ}} Fenway Sports Group
 |президенти       = 
 |директору        = 
 |башкы директору   = 
 |төрагасы = {{желек|АКШ}} Том Вернер
 |тең-төрагалары = 
 |машыктыруучусу    = {{желек|Нидерланд}} [[Арне Слот]]
 |капитаны         = {{желек|Нидерланд}} [[Вирджил ван Дейк]]
 |рейтинги         = УЕФА рейтингинде 5-орун&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uefa.com/nationalassociations/uefarankings/club/?year=2026|title=Club coefficients|website=UEFA.com|publisher=УЕФА|lang=en|access-date=2025-06-02}}&lt;/ref&gt;
 |бюджети          = 
 |мелдеш          = [[Англия Премьер-лигасы]]
 |мезгил          = 2024/25
 |орун            = '''Чемпион'''
 |сайты            = https://www.liverpoolfc.com/
 | &lt;!-- Форма --&gt;
|pattern_la1 = _liverpool2425h|pattern_b1 = _liverpool2425h|pattern_ra1 = _liverpool2425h|pattern_sh1 = _liverpool2425h|pattern_so1 = _liverpool2425hl
|leftarm1 = E00000|body1 = E00000|rightarm1 = E00000|shorts1 = E00000|socks1 = E00000
|pattern_la2 = _liverpool2425a|pattern_b2 = _liverpool2425a|pattern_ra2 = _liverpool2425a|pattern_sh2 = _liverpool2425a|pattern_so2 = _liverpool2425al
|leftarm2 = 141414|body2 = 141414|rightarm2 = 141414|shorts2 = 141414|socks2 = 141414
|pattern_la3 = _liverpool2425t|pattern_b3 = _liverpool2425t|pattern_ra3 = _liverpool2425t|pattern_sh3 = _liverpool2425t|pattern_so3 = _liverpool2425tl
|leftarm3 = ffffff|body3 =ffffff|rightarm3 = ffffff|shorts3 = 000000|socks3 = ffffff
}}
'''«Ливерпу́ль»''' (толук аты — '''«Ливерпуль» футболдук клубу''', {{lang-en|Liverpool Football Club}}) — [[Англия|Англиянын]] [[Мерсисайд]] графствосундагы [[Ливерпуль|аты аталган шаардан]] чыккан профессионал [[футбол]] клубу. Клуб 1892-жылы түзүлгөн, кийинки жылы Англиянын Футбол лигасына кошулуп, алгачкы сезонун өткөзгөн. Түзүлгөндөн тарта өзүнүн үй оюндарын «[[Энфилд (стадион)|Энфилд]]» стадионунда ойнойт. Стадион 1884-жылы курулуп, алгач «[[Эвертон (футбол клубу)|Эвертон]]» клубуна таандык болгон&lt;ref&gt;{{cite web|title=Anfield timeline|url=http://www.liverpoolfc.com/stadium/anfield|lang=en|access-date=2014-04-24|archive-date=2014-02-25|archive-url=https://www.webcitation.org/6NepFrwNr?url=http://www.liverpoolfc.com/stadium/anfield|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Азыр «Энфилд» 61 000ден ашык көрүүчүнү кабыл алат&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf |title=Handbook Season 2024/25 |website=Premier League |lang=en |archive-date=2024-08-27 |access-date=2024-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240827014854/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
{{stub}}

== Булактар ==
{{булактар}}

== Шилтемелер ==
* [https://www.liverpoolfc.com/ Клубдун расмий сайты]

[[Категория:«Ливерпуль» футбол клубу]]
[[Категория:Англия футбол лигасы]]
[[Категория:Футболдук клуб]]
[[Категория:Англия]]</text>
      <sha1>69o27c6ixmsee72q1hyf2suo0okbw1y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515861</id>
      <parentid>515846</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:23:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Категория:Англия|Англия]]» категориясы алып салынды ([[ВП:HotCat|HotCat]] куралынын жардамы менен)</comment>
      <origin>515861</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4306" sha1="rofss0ejktz36m6vt9v95rpg12mrz3m" xml:space="preserve">{{Футбол клубу
 |аталышы         = {{желек|Англия}} Ливерпуль
 |кезектеги сезон = 
 |логотип         = 
 |толук аталышы   = ''Liverpool Football Club''
 |лакап аты       = ''Кызылдар'' ({{lang-en|The Reds}})
 |негизделиши     = {{Start date and age|1892|6|3|df=yes}}
 |стадиону        = «[[Энфилд (стадион)|Энфилд]]», [[Ливерпуль]]
 |орундар      = 61276
 |габариттери      = 
 |ээси          = {{желек|АКШ}} Fenway Sports Group
 |президенти       = 
 |директору        = 
 |башкы директору   = 
 |төрагасы = {{желек|АКШ}} Том Вернер
 |тең-төрагалары = 
 |машыктыруучусу    = {{желек|Нидерланд}} [[Арне Слот]]
 |капитаны         = {{желек|Нидерланд}} [[Вирджил ван Дейк]]
 |рейтинги         = УЕФА рейтингинде 5-орун&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uefa.com/nationalassociations/uefarankings/club/?year=2026|title=Club coefficients|website=UEFA.com|publisher=УЕФА|lang=en|access-date=2025-06-02}}&lt;/ref&gt;
 |бюджети          = 
 |мелдеш          = [[Англия Премьер-лигасы]]
 |мезгил          = 2024/25
 |орун            = '''Чемпион'''
 |сайты            = https://www.liverpoolfc.com/
 | &lt;!-- Форма --&gt;
|pattern_la1 = _liverpool2425h|pattern_b1 = _liverpool2425h|pattern_ra1 = _liverpool2425h|pattern_sh1 = _liverpool2425h|pattern_so1 = _liverpool2425hl
|leftarm1 = E00000|body1 = E00000|rightarm1 = E00000|shorts1 = E00000|socks1 = E00000
|pattern_la2 = _liverpool2425a|pattern_b2 = _liverpool2425a|pattern_ra2 = _liverpool2425a|pattern_sh2 = _liverpool2425a|pattern_so2 = _liverpool2425al
|leftarm2 = 141414|body2 = 141414|rightarm2 = 141414|shorts2 = 141414|socks2 = 141414
|pattern_la3 = _liverpool2425t|pattern_b3 = _liverpool2425t|pattern_ra3 = _liverpool2425t|pattern_sh3 = _liverpool2425t|pattern_so3 = _liverpool2425tl
|leftarm3 = ffffff|body3 =ffffff|rightarm3 = ffffff|shorts3 = 000000|socks3 = ffffff
}}
'''«Ливерпу́ль»''' (толук аты — '''«Ливерпуль» футболдук клубу''', {{lang-en|Liverpool Football Club}}) — [[Англия|Англиянын]] [[Мерсисайд]] графствосундагы [[Ливерпуль|аты аталган шаардан]] чыккан профессионал [[футбол]] клубу. Клуб 1892-жылы түзүлгөн, кийинки жылы Англиянын Футбол лигасына кошулуп, алгачкы сезонун өткөзгөн. Түзүлгөндөн тарта өзүнүн үй оюндарын «[[Энфилд (стадион)|Энфилд]]» стадионунда ойнойт. Стадион 1884-жылы курулуп, алгач «[[Эвертон (футбол клубу)|Эвертон]]» клубуна таандык болгон&lt;ref&gt;{{cite web|title=Anfield timeline|url=http://www.liverpoolfc.com/stadium/anfield|lang=en|access-date=2014-04-24|archive-date=2014-02-25|archive-url=https://www.webcitation.org/6NepFrwNr?url=http://www.liverpoolfc.com/stadium/anfield|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Азыр «Энфилд» 61 000ден ашык көрүүчүнү кабыл алат&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf |title=Handbook Season 2024/25 |website=Premier League |lang=en |archive-date=2024-08-27 |access-date=2024-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240827014854/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
{{stub}}

== Булактар ==
{{булактар}}

== Шилтемелер ==
* [https://www.liverpoolfc.com/ Клубдун расмий сайты]

[[Категория:«Ливерпуль» футбол клубу]]
[[Категория:Англия футбол лигасы]]
[[Категория:Футболдук клуб]]</text>
      <sha1>rofss0ejktz36m6vt9v95rpg12mrz3m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515862</id>
      <parentid>515861</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T10:23:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Baydastann</username>
        <id>38267</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Категория:Англия футбол лигасы|Англия футбол лигасы]]» категориясы алып салынды ([[ВП:HotCat|HotCat]] куралынын жардамы менен)</comment>
      <origin>515862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4244" sha1="3swp0wxe52w7kslzjx41scv2d94mcz0" xml:space="preserve">{{Футбол клубу
 |аталышы         = {{желек|Англия}} Ливерпуль
 |кезектеги сезон = 
 |логотип         = 
 |толук аталышы   = ''Liverpool Football Club''
 |лакап аты       = ''Кызылдар'' ({{lang-en|The Reds}})
 |негизделиши     = {{Start date and age|1892|6|3|df=yes}}
 |стадиону        = «[[Энфилд (стадион)|Энфилд]]», [[Ливерпуль]]
 |орундар      = 61276
 |габариттери      = 
 |ээси          = {{желек|АКШ}} Fenway Sports Group
 |президенти       = 
 |директору        = 
 |башкы директору   = 
 |төрагасы = {{желек|АКШ}} Том Вернер
 |тең-төрагалары = 
 |машыктыруучусу    = {{желек|Нидерланд}} [[Арне Слот]]
 |капитаны         = {{желек|Нидерланд}} [[Вирджил ван Дейк]]
 |рейтинги         = УЕФА рейтингинде 5-орун&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.uefa.com/nationalassociations/uefarankings/club/?year=2026|title=Club coefficients|website=UEFA.com|publisher=УЕФА|lang=en|access-date=2025-06-02}}&lt;/ref&gt;
 |бюджети          = 
 |мелдеш          = [[Англия Премьер-лигасы]]
 |мезгил          = 2024/25
 |орун            = '''Чемпион'''
 |сайты            = https://www.liverpoolfc.com/
 | &lt;!-- Форма --&gt;
|pattern_la1 = _liverpool2425h|pattern_b1 = _liverpool2425h|pattern_ra1 = _liverpool2425h|pattern_sh1 = _liverpool2425h|pattern_so1 = _liverpool2425hl
|leftarm1 = E00000|body1 = E00000|rightarm1 = E00000|shorts1 = E00000|socks1 = E00000
|pattern_la2 = _liverpool2425a|pattern_b2 = _liverpool2425a|pattern_ra2 = _liverpool2425a|pattern_sh2 = _liverpool2425a|pattern_so2 = _liverpool2425al
|leftarm2 = 141414|body2 = 141414|rightarm2 = 141414|shorts2 = 141414|socks2 = 141414
|pattern_la3 = _liverpool2425t|pattern_b3 = _liverpool2425t|pattern_ra3 = _liverpool2425t|pattern_sh3 = _liverpool2425t|pattern_so3 = _liverpool2425tl
|leftarm3 = ffffff|body3 =ffffff|rightarm3 = ffffff|shorts3 = 000000|socks3 = ffffff
}}
'''«Ливерпу́ль»''' (толук аты — '''«Ливерпуль» футболдук клубу''', {{lang-en|Liverpool Football Club}}) — [[Англия|Англиянын]] [[Мерсисайд]] графствосундагы [[Ливерпуль|аты аталган шаардан]] чыккан профессионал [[футбол]] клубу. Клуб 1892-жылы түзүлгөн, кийинки жылы Англиянын Футбол лигасына кошулуп, алгачкы сезонун өткөзгөн. Түзүлгөндөн тарта өзүнүн үй оюндарын «[[Энфилд (стадион)|Энфилд]]» стадионунда ойнойт. Стадион 1884-жылы курулуп, алгач «[[Эвертон (футбол клубу)|Эвертон]]» клубуна таандык болгон&lt;ref&gt;{{cite web|title=Anfield timeline|url=http://www.liverpoolfc.com/stadium/anfield|lang=en|access-date=2014-04-24|archive-date=2014-02-25|archive-url=https://www.webcitation.org/6NepFrwNr?url=http://www.liverpoolfc.com/stadium/anfield|deadlink=no}}&lt;/ref&gt;. Азыр «Энфилд» 61 000ден ашык көрүүчүнү кабыл алат&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf |title=Handbook Season 2024/25 |website=Premier League |lang=en |archive-date=2024-08-27 |access-date=2024-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240827014854/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf |url-status=live }}&lt;/ref&gt;.
{{stub}}

== Булактар ==
{{булактар}}

== Шилтемелер ==
* [https://www.liverpoolfc.com/ Клубдун расмий сайты]

[[Категория:«Ливерпуль» футбол клубу]]
[[Категория:Футболдук клуб]]</text>
      <sha1>3swp0wxe52w7kslzjx41scv2d94mcz0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сайдолла Мадаминов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137312</id>
    <revision>
      <id>515853</id>
      <timestamp>2025-07-04T02:07:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>91.185.10.71</ip>
      </contributor>
      <comment>Бул материал англис тилиндеги Wikipedia’дагы «[[:en:Saydulla Madaminov]]» макаласынан анын авторлорунун эмгегинин негизинде алынган болуп, CC BY-SA 4.0 лицензиясы боюнча бөлүшүлөт.          Ask ChatGPT</comment>
      <origin>515853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5606" sha1="sw3pdfvh7bn1azfo57dllg5ysxg7egv" xml:space="preserve">[[File:Colonel Saydulla Madaminov.png|thumb|right|Полковник Сайдолла Мадаминов]]

'''Сайдулла Абдүкуддусович Мадаминов''' — [[Өзбекстан|өзбек]] армиясынын отставкадагы [[Полковник|полковник]], 2001–2003-жылдары Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн төртүнчү командири болуп кызмат кылган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1984-08-27 |title=ВАТАНПАРВАР |url=https://issuu.com/petrov11/docs/4.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Өмүрбаяны жана аскердик кызматы==
Ейск Жогорку Авиакеңчилиги институтун (ЕВВАУЛ) бүткөндөн кийин, ал Забайкалье аскер округунун курамындагы 23-аба армиясына кызматка жиберилген: адегенде Степь авиабазасында, кийин Джида авиабазасында.

1982-жылы учуу командири болуп которулуп, 1983-жылы Brand-Бризен авиабазасына (Чыгыш Германия) өтүп, Германиядагы Советтик күчтөр тобунда кызматын уланткан. 1987-жылга карата эскадрон командири даражасына жетет. 1991-жылы Монино шаарындагы Гагарин атындагы Аба күчтөр академиясын аяктаган соң, Түркстандын аскер округуна которулат.

1991-жылдын жайында ал Карши-Ханабад авиабазасына келип, 735-авиаполктун штаб башчысы жана командирдин биринчи орун басары болуп дайындалган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-02-23 |title=SOVIET ARMY |url=https://issuu.com/petrov11/docs/3.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; СССР таркагандан кийин, полктун командири болуп бекитилди.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-04-28 |title=SOVIET PATRIOT |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/6.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1998-02-04 |title=RED STAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/2.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; 1995-жылдын августунда бөлүк Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн 60-авиаполку болуп кайра түзүлгөн.

1990-жылдардын ортосунда ал Тажикстандагы жарандык согушта, кийинки жылдары Өзбекстан ислам кыймылынын топторуна каршы жана [[Баткен окуясы|Баткен окуясы]] учурундагы операцияларда ондогон салгылаш учууларын аткарды.

1999-жылы Өзбекстандын Коргоо министрлигинин буйругу менен Ташкентке чакырылып, аба күчтөрүнүн командиринин орун басары болуп дайындалган.

2001-жылы президент [[Ислам Каримов|Ислам Каримов]] тун жарлыгы менен Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн командири болуп бекитилди жана бул кызматты 2003-жылдын аягына чейин аркалады.&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=NRUH7MLttEAC&amp;pg=PA156 |title=Security Assistance, U.S. and International Historical Perspectives: Proceedings of the Combat Studies Institute 2006 Military History Symposium |publisher=Government Printing Office |language=en}}&lt;/ref&gt; Андан соң Коргоо министрлигинин улук аскер кеңешчиси жана инспектору болуп иштеп, 2007-жылдын августунда запастагы офицер катары ардактуу эс алууга чыккан.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Узбекистан: Военные новости из Ташкента от А. Касымходжаева |url=https://centrasia.org/newsA.php?st=1096291620 |access-date=2024-07-11 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

1994-жылы ал Өзбекстандын алгачкы мамлекеттик сыйлыктарынын бири болгон Жасорат медалы жана Шон-Шараф ордени менен сыйланган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2000-01-22 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/7.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1994-08-27 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/5.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Караңыз==
* Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрү
* Баткен окуясы
* Тажикстандагы жарандык согуш

==Булактар==
{{reflist}}

{{DEFAULTSORT:Мадаминов, Сайдулла}}

[[Категория:Тирүү адамдар]]
[[Категория:Өзбекстандын мамлекеттик ишмерлери]]
[[Категория:Ташкенттик аскер кызматчылар]]
[[Категория:1957-жылы туулган]]</text>
      <sha1>sw3pdfvh7bn1azfo57dllg5ysxg7egv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515855</id>
      <parentid>515853</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T02:13:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2.57.97.141</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Булактар */</comment>
      <origin>515855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5481" sha1="kvkg1fgstzrpckl8ag6dnd6qk4xy6qx" xml:space="preserve">[[File:Colonel Saydulla Madaminov.png|thumb|right|Полковник Сайдолла Мадаминов]]

'''Сайдулла Абдүкуддусович Мадаминов''' — [[Өзбекстан|өзбек]] армиясынын отставкадагы [[Полковник|полковник]], 2001–2003-жылдары Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн төртүнчү командири болуп кызмат кылган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1984-08-27 |title=ВАТАНПАРВАР |url=https://issuu.com/petrov11/docs/4.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Өмүрбаяны жана аскердик кызматы==
Ейск Жогорку Авиакеңчилиги институтун (ЕВВАУЛ) бүткөндөн кийин, ал Забайкалье аскер округунун курамындагы 23-аба армиясына кызматка жиберилген: адегенде Степь авиабазасында, кийин Джида авиабазасында.

1982-жылы учуу командири болуп которулуп, 1983-жылы Brand-Бризен авиабазасына (Чыгыш Германия) өтүп, Германиядагы Советтик күчтөр тобунда кызматын уланткан. 1987-жылга карата эскадрон командири даражасына жетет. 1991-жылы Монино шаарындагы Гагарин атындагы Аба күчтөр академиясын аяктаган соң, Түркстандын аскер округуна которулат.

1991-жылдын жайында ал Карши-Ханабад авиабазасына келип, 735-авиаполктун штаб башчысы жана командирдин биринчи орун басары болуп дайындалган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-02-23 |title=SOVIET ARMY |url=https://issuu.com/petrov11/docs/3.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; СССР таркагандан кийин, полктун командири болуп бекитилди.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-04-28 |title=SOVIET PATRIOT |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/6.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1998-02-04 |title=RED STAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/2.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; 1995-жылдын августунда бөлүк Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн 60-авиаполку болуп кайра түзүлгөн.

1990-жылдардын ортосунда ал Тажикстандагы жарандык согушта, кийинки жылдары Өзбекстан ислам кыймылынын топторуна каршы жана [[Баткен окуясы|Баткен окуясы]] учурундагы операцияларда ондогон салгылаш учууларын аткарды.

1999-жылы Өзбекстандын Коргоо министрлигинин буйругу менен Ташкентке чакырылып, аба күчтөрүнүн командиринин орун басары болуп дайындалган.

2001-жылы президент [[Ислам Каримов|Ислам Каримов]] тун жарлыгы менен Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн командири болуп бекитилди жана бул кызматты 2003-жылдын аягына чейин аркалады.&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=NRUH7MLttEAC&amp;pg=PA156 |title=Security Assistance, U.S. and International Historical Perspectives: Proceedings of the Combat Studies Institute 2006 Military History Symposium |publisher=Government Printing Office |language=en}}&lt;/ref&gt; Андан соң Коргоо министрлигинин улук аскер кеңешчиси жана инспектору болуп иштеп, 2007-жылдын августунда запастагы офицер катары ардактуу эс алууга чыккан.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Узбекистан: Военные новости из Ташкента от А. Касымходжаева |url=https://centrasia.org/newsA.php?st=1096291620 |access-date=2024-07-11 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

1994-жылы ал Өзбекстандын алгачкы мамлекеттик сыйлыктарынын бири болгон Жасорат медалы жана Шон-Шараф ордени менен сыйланган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2000-01-22 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/7.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1994-08-27 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/5.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Караңыз==
* Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрү
* Баткен окуясы
* Тажикстандагы жарандык согуш

==Булактар==
{{булактар}}

[[Категория:Инсандар]]
[[Категория:Өзбекстан]]
[[Категория:Тирүү адамдар]]
[[Категория:Туулгандар 1957-жылы]]</text>
      <sha1>kvkg1fgstzrpckl8ag6dnd6qk4xy6qx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515856</id>
      <parentid>515855</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T02:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>91.185.10.223</ip>
      </contributor>
      <origin>515856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5432" sha1="th3lotajpk2n5rmu8ftu3fupwg6as1s" xml:space="preserve">[[File:Colonel Saydulla Madaminov.png|thumb|right|Полковник Сайдолла Мадаминов]]

'''Сайдулла Абдүкуддусович Мадаминов''' — [[Өзбекстан|өзбек]] армиясынын отставкадагы [[Полковник|полковник]], 2001–2003-жылдары Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн төртүнчү командири болуп кызмат кылган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1984-08-27 |title=ВАТАНПАРВАР |url=https://issuu.com/petrov11/docs/4.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Өмүрбаяны жана аскердик кызматы==
Ейск Жогорку Авиакеңчилиги институтун (ЕВВАУЛ) бүткөндөн кийин, ал Забайкалье аскер округунун курамындагы 23-аба армиясына кызматка жиберилген: адегенде Степь авиабазасында, кийин Джида авиабазасында.

1982-жылы учуу командири болуп которулуп, 1983-жылы Brand-Бризен авиабазасына (Чыгыш Германия) өтүп, Германиядагы Советтик күчтөр тобунда кызматын уланткан. 1987-жылга карата эскадрон командири даражасына жетет. 1991-жылы Монино шаарындагы Гагарин атындагы Аба күчтөр академиясын аяктаган соң, Түркстандын аскер округуна которулат.

1991-жылдын жайында ал Карши-Ханабад авиабазасына келип, 735-авиаполктун штаб башчысы жана командирдин биринчи орун басары болуп дайындалган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-02-23 |title=SOVIET ARMY |url=https://issuu.com/petrov11/docs/3.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; СССР таркагандан кийин, полктун командири болуп бекитилди.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-04-28 |title=SOVIET PATRIOT |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/6.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1998-02-04 |title=RED STAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/2.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; 1995-жылдын августунда бөлүк Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн 60-авиаполку болуп кайра түзүлгөн.

1990-жылдардын ортосунда ал Тажикстандагы жарандык согушта, кийинки жылдары Өзбекстан ислам кыймылынын топторуна каршы жана [[Баткен окуясы|Баткен окуясы]] учурундагы операцияларда ондогон салгылаш учууларын аткарды.

1999-жылы Өзбекстандын Коргоо министрлигинин буйругу менен Ташкентке чакырылып, аба күчтөрүнүн командиринин орун басары болуп дайындалган.

2001-жылы президент [[Ислам Каримов|Ислам Каримов]] тун жарлыгы менен Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн командири болуп бекитилди жана бул кызматты 2003-жылдын аягына чейин аркалады.&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=NRUH7MLttEAC&amp;pg=PA156 |title=Security Assistance, U.S. and International Historical Perspectives: Proceedings of the Combat Studies Institute 2006 Military History Symposium |publisher=Government Printing Office |language=en}}&lt;/ref&gt; Андан соң Коргоо министрлигинин улук аскер кеңешчиси жана инспектору болуп иштеп, 2007-жылдын августунда запастагы офицер катары ардактуу эс алууга чыккан.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Узбекистан: Военные новости из Ташкента от А. Касымходжаева |url=https://centrasia.org/newsA.php?st=1096291620 |access-date=2024-07-11 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

1994-жылы ал Өзбекстандын алгачкы мамлекеттик сыйлыктарынын бири болгон Жасорат медалы жана Шон-Шараф ордени менен сыйланган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2000-01-22 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/7.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1994-08-27 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/5.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Караңыз==
* Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрү
* Баткен окуясы
* Тажикстандагы жарандык согуш

==Булактар==
{{булактар}}

[[Категория:Инсандар]]
[[Категория:Өзбекстан]]
[[Категория:Туулгандар 1957-жылы]]</text>
      <sha1>th3lotajpk2n5rmu8ftu3fupwg6as1s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>515857</id>
      <parentid>515856</parentid>
      <timestamp>2025-07-04T02:18:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>45.140.24.245</ip>
      </contributor>
      <origin>515857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5418" sha1="b54wjmha8yj1ghhtw8rxyw8n8i04ca4" xml:space="preserve">[[File:Colonel Saydulla Madaminov.png|thumb|right|Полковник Сайдолла Мадаминов]]

'''Сайдулла Абдүкуддусович Мадаминов''' — [[Өзбекстан|өзбек]] армиясынын отставкадагы [[Полковник|полковник]], 2001–2003-жылдары Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн төртүнчү командири болуп кызмат кылган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1984-08-27 |title=ВАТАНПАРВАР |url=https://issuu.com/petrov11/docs/4.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Өмүрбаяны жана аскердик кызматы==
Ейск Жогорку Авиакеңчилиги институтун (ЕВВАУЛ) бүткөндөн кийин, ал Забайкалье аскер округунун курамындагы 23-аба армиясына кызматка жиберилген: адегенде Степь авиабазасында, кийин Джида авиабазасында.

1982-жылы учуу командири болуп которулуп, 1983-жылы Brand-Бризен авиабазасына (Чыгыш Германия) өтүп, Германиядагы Советтик күчтөр тобунда кызматын уланткан. 1987-жылга карата эскадрон командири даражасына жетет. 1991-жылы Монино шаарындагы Гагарин атындагы Аба күчтөр академиясын аяктаган соң, Түркстандын аскер округуна которулат.

1991-жылдын жайында ал Карши-Ханабад авиабазасына келип, 735-авиаполктун штаб башчысы жана командирдин биринчи орун басары болуп дайындалган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-02-23 |title=SOVIET ARMY |url=https://issuu.com/petrov11/docs/3.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; СССР таркагандан кийин, полктун командири болуп бекитилди.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1985-04-28 |title=SOVIET PATRIOT |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/6.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1998-02-04 |title=RED STAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/2.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt; 1995-жылдын августунда бөлүк Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн 60-авиаполку болуп кайра түзүлгөн.

1990-жылдардын ортосунда ал Тажикстандагы жарандык согушта, кийинки жылдары Өзбекстан ислам кыймылынын топторуна каршы жана [[Баткен окуясы|Баткен окуясы]] учурундагы операцияларда ондогон салгылаш учууларын аткарды.

1999-жылы Өзбекстандын Коргоо министрлигинин буйругу менен Ташкентке чакырылып, аба күчтөрүнүн командиринин орун басары болуп дайындалган.

2001-жылы президент [[Ислам Каримов|Ислам Каримов]]тун жарлыгы менен Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрүнүн командири болуп бекитилди жана бул кызматты 2003-жылдын аягына чейин аркалады.&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=NRUH7MLttEAC&amp;pg=PA156 |title=Security Assistance, U.S. and International Historical Perspectives: Proceedings of the Combat Studies Institute 2006 Military History Symposium |publisher=Government Printing Office}}&lt;/ref&gt; Андан соң Коргоо министрлигинин улук аскер кеңешчиси жана инспектору болуп иштеп, 2007-жылдын августунда запастагы офицер катары ардактуу эс алууга чыккан.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Узбекистан: Военные новости из Ташкента от А. Касымходжаева |url=https://centrasia.org/newsA.php?st=1096291620 |access-date=2024-07-11 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

1994-жылы ал Өзбекстандын алгачкы мамлекеттик сыйлыктарынын бири болгон Жасорат медалы жана Шон-Шараф ордени менен сыйланган.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=2000-01-22 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrovmd/docs/7.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |date=1994-08-27 |title=WATANPARVAR |url=https://issuu.com/petrov11/docs/5.pptx |access-date=2024-05-15 |language=ru}}&lt;/ref&gt;

==Караңыз==
* Өзбекстандын Аба күчтөрү жана абадан коргонуу күчтөрү
* Баткен окуясы
* Тажикстандагы жарандык согуш

==Булактар==
{{булактар}}

[[Категория:Инсандар]]
[[Категория:Өзбекстан]]
[[Категория:Туулгандар 1957-жылы]]</text>
      <sha1>b54wjmha8yj1ghhtw8rxyw8n8i04ca4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талкуу:Сайдолла Мадаминов</title>
    <ns>1</ns>
    <id>137313</id>
    <revision>
      <id>515854</id>
      <timestamp>2025-07-04T02:08:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>91.185.10.71</ip>
      </contributor>
      <comment>«‎Бул материал англис тилиндеги Wikipedia’дагы «[[:en:Saydulla Madaminov]]» макаласынан анын авторлорунун эмгегинин негизинде алынган болуп, CC BY-SA 4.0 лицензиясы боюнча бөлүшүлөт. ~~~~» менен түзүлгөн барак</comment>
      <origin>515854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="382" sha1="iqeta1v0glzus845119ne8ik386hl8r" xml:space="preserve">Бул материал англис тилиндеги Wikipedia’дагы «[[:en:Saydulla Madaminov]]» макаласынан анын авторлорунун эмгегинин негизинде алынган болуп, CC BY-SA 4.0 лицензиясы боюнча бөлүшүлөт. [[Атайын:Contributions/91.185.10.71|91.185.10.71]] 02:08, 4 июль 2025 (UTC)</text>
      <sha1>iqeta1v0glzus845119ne8ik386hl8r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талкуу:Бийликтин бөлүнүшү</title>
    <ns>1</ns>
    <id>137314</id>
    <revision>
      <id>515860</id>
      <timestamp>2025-07-04T09:26:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.251.206.48</ip>
      </contributor>
      <comment>/* бийлик бул */ жаңы бөлүм</comment>
      <origin>515860</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="134" sha1="j7paafhm2yart20zprl1j6bdlsfz79r" xml:space="preserve">== бийлик бул ==

бийлик бул [[Атайын:Contributions/46.251.206.48|46.251.206.48]] 09:26, 4 июль 2025 (UTC)</text>
      <sha1>j7paafhm2yart20zprl1j6bdlsfz79r</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>